\id GEN - Jumjum Bible Translation \ide UTF-8 \h Ïïjjïn \toc3 Ïïj \toc2 Ïïjjïn \toc1 Meeŋka Ïïjjïn Naŋŋä Ŋommañ Wiñe \mt Meeŋka Ïïjjïn ti Naŋŋä Ŋommañ Wiñe \imt Nüütïn Woo Meeŋka yen Ïïjjïn ti \ip Meeŋka Ïïjjïn ti a meeŋka yaana ïïjjïdï ti Jiik Ḍoocin Dänken yek Meeŋka Jiik Jooŋ ti ye. Aŋ meeŋka yaanni a pergon kä lemmä mä Iburu, aŋ ken yeli me yok kä lemmä Mäbaan ogo Mäbaan ŋäjjo wakkä yaakki cäänna. Aŋ lemmä mä Iburu cäänna uccin kä jiik ogo, “Ïïjjïn ti.” \ip Aŋ nüütï wakkä muure ätä wa ke ïïjjïn ti cäwdä mänbaan ke Jooŋ. Aŋ a me ḍiirken ken gïmmïdï ogo Meeŋka Ïïjjïn ti perrïï ko Müüca, bata Kääjin Woo ke Laawïïn ke Paŋŋäni ke Ŋoccin Gïtï. Aŋ meeŋkani yaaka kä duuc yaakki battä me ogo, Tuwraat aŋ aŋan ogo, “Nüddïn kä lemmä mä Iburu.” Aŋ Meeŋka Ïïjjïn ti cääyge gïtï jiik yaaka tïïlcïdï ïkïïn yüükkïdïn ti ükcïtïn gïtï Jiik Ḍoocin Dänken ke Kïccäŋgenen ye. Aŋ ïkïïn nüütkïdïn yiñ kääjin ti ŋommañ wic ogoo, ke mäbaan ṭäktäŋŋenen maŋŋä. Aŋ cäänna nüütïdï woo waŋ yen Jooŋ yaana mäkee me ye. \ip Aŋ meeŋka Ïïjjïn ti, ïïjjïn ti kä Jooŋ ŋommañ naŋŋe ogoo, ke m'aka ïïjgene ti naŋŋe ye, Aadam ke Awwa. Aŋ ceeñ nüütï yaanwiiwa yen Noo ke tääl mooye. Aŋ ŋuca Meeŋka Ïïjjïn ti nüütï yaanwiiwa yen Abrayiim ke Icaak ke Yaagüüp ke äärgä tüggen yeeken. Aŋ Yaagüüp cäänna battä me ogo Icärayiil aŋ ṭoŋ kïcconḍe näŋŋä ḍoŋe. Aŋ Meeŋka Ïïjjïn ti yuuttu ïñï kä yatkäwiiwani yek merkä Yaagüüp ke juwin yeenen Kanaan atene ke Macïr. Aŋ düüñïn yaanwiiwa yen meeŋka ïïjjïn ti tïïlcïdï ogo Yuucip, minneni Yaagüüp jone, aŋ ike wäättä a mügdo yen mä Macïr ogoo. \c 1 \s Wääna Jooŋ Ïïjjenee kä Naŋŋä Polloŋ ke Ŋommañ ye \p \v 1 Wääna Jooŋ ïïjjenee kä naŋŋä polloŋ ke ŋommañ ye, \v 2 nänṭä ladaŋ aŋ batta cääygene biilke, aŋ mïïllä kul piik agee kä ääton wic, aŋ Wääktäŋ Jooŋ ken laay piik witin. \b \li1 \v 3 Aŋ Jooŋ jaajjin ogo, “Dalä bownu wäätï!” Aŋ bownu wäättä. \v 4 Aŋ Jooŋ bownu yoorre ŋeraŋ, aŋ Jooŋ bownu kiimme gïtï ke mïïllä. \v 5 Aŋ Jooŋ bownu äkkene ogo, “Äŋ jïñe.” Aŋ mïïllä äkkene ogo, “Wïïrïn jïñe.” \pi Aŋ biigin ti ḍakkä aŋ tïṇṇäŋänä äätin aŋ a nïïnnä kä keelok. \b \li1 \v 6 Aŋ Jooŋ jaajjin ogo, “Dalä kewnä wäätï ṭeejjük piitti, aŋ wäätï a waan piik ke piik.” \v 7 Aŋ Jooŋ näŋŋä kewnä, aŋ piik yek mä ïñïnä ke piik yek mä ñaaloŋŋu kiimme gïtï. Aŋ wäättä. \v 8 Aŋ kewnä mä ñaaloŋŋu äkki Jooŋ ogo polloŋ. \pi Aŋ biigin ti ḍakkä aŋ tïṇṇäŋänä äätin aŋ a nïïnkä kä yew. \b \li1 \v 9 Aŋ Jooŋ jaajjin ogo, “Piik yaaka ïñï polloŋ ŋoy ye, yoken ḍüljï nänṭä keellä, aŋ nänṭä ïwon üüko woo.” Aŋ wäättä. \v 10 Aŋ Jooŋ nänṭä ïwon äkkene ogo ŋommañ, aŋ nänṭ'a piik yoken agene kä ḍülgïn ye, äkkene ogo wiykä mäyken. Aŋ yoori Jooŋ aŋan ŋeraŋ. \v 11 Aŋ Jooŋ jaajjin ogo, “Dalä wakkä garkä yül ŋommañ wic, aŋ gidok ṭulgen aŋ äcä käwkä, aŋ jengä gidok ṭulgen aŋ äcä käwkä daa kä biilken.” Aŋ wäättä. \v 12 Aŋ ŋommañ wiñe yüllü kä wakkä garkä aŋ gidok ṭulgen aŋ äcä käwkä, aŋ jengä gidok ṭulgen ke käwken daa kä biilken. Aŋ yoori Jooŋ aŋan ŋeraŋ. \pi \v 13 Aŋ biigin ti ḍakkä aŋ tïṇṇäŋänä äätin aŋ a nïïnkä kä ḍäk. \b \li1 \v 14 Aŋ Jooŋ jaajjin ogo, “Dalä wakkä bowku wäätï ñaalok polloŋ jï kïpï gïtï äŋ jïñe ke wïïrïn jïñe aŋ nüütï waadgä ke nïïnkä ke yuungu. \v 15 Aŋ dalä waak bowku wäätï ñaalok polloŋ jï aŋ dïïkïdï ïñï ŋommañ wic.” Aŋ wäättä. \v 16 Aŋ Jooŋ näŋŋä waak yaaka yäwaŋ dïïkïdï ïñï ye, kä yewwe. Bownu yaana tälaŋ ye, ken tïïcï äŋ jïñe, aŋ bownu yaana ḍeeḍaŋ ye, ken tïïcï wïïrïn jïñe. Aŋ cäänna Jooŋ kirkä naŋŋe. \v 17 Aŋ iken ḍooci Jooŋ ñaalok polloŋ jï dïïkïdï ïñï ŋommañ wic, \v 18 aŋ tïïcï äŋ jïñe ke wïïrïn jïñe, aŋ kïpï gïtï bownu ke mïïllä. Aŋ yoori Jooŋ aŋan ŋeraŋ. \pi \v 19 Aŋ biigin ti ḍakkä aŋ tïṇṇäŋänä äätin aŋ a nïïnkä kä ŋan. \b \li1 \v 20 Aŋ Jooŋ jaajjin ogo, “Dalä piik kümok kä waak'a a üdïn ye, aŋ dalä ḍïïrgä päyok ŋommañ wic ke ñaalok polloŋ jï.” \v 21 Aŋ Jooŋ näŋŋä wakkä piik gïtken mäyken yaaka ḍoŋgaŋ ye, aŋ waak'a a üdïn layok ye, yaaka küümgenee piik gïtken ye, aŋ cäänna ḍïïrgä yaaka päydïdï polloŋ jï ye. Aŋ yoori Jooŋ aŋan ŋeraŋ. \v 22 Aŋ ŋüülkï Jooŋ aŋ kiinne ogo, “Giide aŋ ḍiire aŋ piik yaaka wiykä mäyken gïtï ye küümge. Aŋ dalä ḍïïrgä ḍirä ŋommañ wic.” \pi \v 23 Aŋ biigin ti ḍakkä aŋ tïṇṇäŋänä äätin aŋ a nïïnkä kä duuc. \b \li1 \v 24 Aŋ Jooŋ jaajjin ogo, “Ŋommañ äcä woo waak'a a üdïn ye, kä biilken, ḍigärgä ke waak'a muulu ïñï ye ke wakkä luum jïñe kä biilken.” Aŋ wäättä. \v 25 Aŋ Jooŋ näŋŋä wakkä luum jïñe daa kä biilken, aŋ ḍigärgä daa kä biilken, ke waak'a muulu ïñï ye, muure kä biilken. Aŋ yoori Jooŋ aŋan ŋeraŋ. \pi \v 26 Aŋ Jooŋ jaajjin ogo, “Mänbaan naŋïn kä biilko aŋ äälïnkä, aŋ dale yak wiykä mäyken gïtken, ke ḍïïrgä polloŋ jïñe, ke ḍigärgä, ke waak luum jïñe, ke waak'a muulu ïñï ŋommañ wic ye, müktü mänbaan muure.” \b \q3 \v 27 Aŋ Jooŋ mänbaan naŋŋe kä biilke. \q4 Kä biilkä yeeke ike Jooŋ mänbaan naŋŋe. \q4 Naŋŋe oon ke iiŋ. \b \p \v 28 Aŋ ŋüülkï Jooŋ aŋ kiinne ogo, “Giide aŋ ḍiire aŋ ŋommañ wiñe küümge aŋ tïïje. Aŋ yak wiykä mäyken, ke ḍïïrgä polloŋ, ke waak'a muulu ïñï ŋommañ wic ye, muureen müge.” \pi \v 29 Aŋ Jooŋ jaajjin ogo, “Ikee iññe wakkä garkä yaaka gidok ṭulgen aŋ ääcïdï woo käwkä ŋommañ wic ye, aŋ jengä yaaka gidok ṭulgen aŋ ääcïdï woo käwkä ye, muure a wakkä äämkä yeekic. \v 30 Aŋ wakkä luum jïñe yaaka ŋommañ wic ye, muureen ke ḍïïrgä polloŋ jïñe ke waak'a layok ŋommañ wic cääygene wääktäŋ ye, iññä wakkä garkä muureen a waak äämkä.” Aŋ wäättä. \pi \v 31 Aŋ Jooŋ wakkä yaaka naŋŋe ye, yoorre muureen ŋeraŋ kuckon. \pi Aŋ biigin ti ḍakkä aŋ tïṇṇäŋänä äätin aŋ a nïïnkä kä ḍüügük. \c 2 \li1 \v 1 Naŋŋä polloŋ ke ŋommañ ke waak'a bilteen ye ḍaŋŋä. \v 2 Aŋ Jooŋ ḍaŋŋä kä naŋŋä wakkä yeeke nïïnnä yaana kä ŋaṭükel ye ti, aŋ yore yïïkkene nïïnnä yaana kä ŋaṭükel ye ti kä nääŋkä yaaka naŋŋe ye muure. \v 3 Aŋ Jooŋ nïïnnä ŋaṭükel ŋüülkene aŋ naŋŋe ladaŋ, kä yaana yore yïïkkeneeda kä ñuugula yen wakkä muure yaaka naŋŋe ye. \s Aadam ke Awwa \p \v 4 Yaanni a gin'a näŋŋä ḍoŋe wääna Pïṭo Jooŋ näŋŋee kä polloŋ ke ŋommañ ye. \v 5 Aŋ jengä muure mor baati ŋommañ wic, aŋ wakkä garkä batta mor yülü woo, nääŋka Pïṭo Jooŋ batta mor tuucee ïñï ñaal ŋommañ wic ye, kä mänbaan bäwe yaana pïïtï ŋommañ wic ye. \v 6 Aŋ ñomuk ku on piik kääjïdï woo ŋommañ jï määtï ŋommañ wiñe muure. \v 7 Aŋ Pïṭo Jooŋ kuññu ŋomgu ŋommañ wic, aŋ naŋŋe a oon, aŋ kütkene umdin wääktäŋ üṇṇü. Aŋ oon üṇṇü. \p \v 8 Aŋ Pïṭo Jooŋ pïïttä jengä garkä nänṭä battä me ogo Adan ñomuk aŋŋi, aŋ oon yaana naŋŋe ye ḍoocce wïca. \v 9 Aŋ Pïṭo Jooŋ jengä yaaka ŋeraŋ me waŋgen ti aŋ ŋeraŋ ammä ti ye, muure yüülene ñaalok ŋommañ wic, aŋ jaan yaana me iñde üṇṇü ye, cääy ṭeejjük nänṭä garrä, aŋ jaan ŋäjjin ŋerrä ke yiñ cäänna bilti ṭeejjük. \p \v 10 Aŋ ku on wii kääjïdï woo nänṭä battä me ogo Adan määtï nänṭä garrä, aŋ kïïptïdï gïtï wïca aŋ wäätcïdï ääŋken kä ŋan. \v 11 Yaŋkalaŋ battä me ogo Pecüün, aŋ ike ken kaajit baan mä Hawela jï muure nänṭ'a cääyge tiilgä ye. \v 12 Aŋ tiilgä yek baan yaanja ŋeraŋ. Aŋ jengä pïlkä yaaka ääcete me woo panḍeyni ye, bilti aŋ cäänna pämkä yaaka gäldïdï ŋeraŋ ye bilti wïca. \v 13 Aŋ yäṇtäŋ wii yaŋkalaŋ ogo Jeyüün, aŋ a ike ken kaajit baan mä Küüc jï muure. \v 14 Aŋ yäṇtäŋ wii yaana agene ḍäk ye, battä me ogo Adagiil, aŋ ike ken kaajit Acüür ti kä ñomuk. Aŋ wii yaana wäätcete kä ŋan ye, battä me ogo Puraat. \p \v 15 Aŋ Pïṭo Jooŋ oon koowne aŋ ḍoocce Adan nänṭä garrä ogo ñuugelee aŋ tïïjje. \v 16 Aŋ Pïṭo Jooŋ oon iingene aŋ kiinni ogo, “Jengä yaaka nänṭä garrä jï ye, amä muure, \v 17 aŋ jaan yen ŋäjjin ŋerrä ke yiñ ŋana ïkï ämjädä, naana ïkï bi ämjä ye, ïkï bi tüwü a gïtken.” \p \v 18 Aŋ Pïṭo Jooŋ jaajjin ogo, “Batta ŋeraŋ oon cäwde pare aŋan, näŋgä m'ana ike yüükkütü ti cäwdä ye.” \p \v 19 Aŋ Pïṭo Jooŋ kuññu ŋommañ aŋ näŋŋä wakkä luum jïñe muure ke ḍïïrgä polloŋ jïñe. Aŋ äckene oon ookcedeeda bi äkke ogoo, aŋ wakkä yaaka a üdïn ye muure yaana bärkänä oon ye, i daa wäätï a yäṇtonḍe. \v 20 Aŋ ḍigärgä muure bääri oon kä yäṇtäŋgenen, ke ḍïïrgä polloŋ jïñe ke wakkä luum jïñe muure. Aŋ ike kä ḍoŋe batta käñon yaana äälene kä ike yüükkütü ti kä cäwdä ye. \p \v 21 Aŋ Pïṭo Jooŋ oon iññe waŋgin nïïnkä kä pek, aŋ wääna oodene daa ye, ääcin woo ŋiiranḍe yaŋkalaŋ kä keelok aŋ nänṭä yeene paatte waŋ. \v 22 Aŋ Pïṭo Jooŋ näŋŋä iiŋ kä ŋiiran yaana äbe woo oon gunne ti ye, aŋ äckene oon. \p \v 23 Aŋ oon jaajjin ogo, \q1 “Yaanni tiññaŋ a äwnä yen äwgi \q2 aŋ a yäŋŋä yen yäŋgi. \q1 Aŋ ike bi battä me ogo, ‘iiŋ’ \q2 nääŋka äbene daa me woo ‘oon’ ti ye.” \p \v 24 Aŋ ina ken oon wäyen ke meen daleeda buwin aŋ yore cooṭeeda ti iiŋe ti aŋ wäätene agene gaan keellä yaanna. \p \v 25 Aŋ ñomuk ku on oon ke iiŋe muuṭuk yoken ladaŋ, aŋ yoken batta a lodgu. \c 3 \s Ḍimmin Mänbaan \p \v 1 Aŋ ñomuk ku on wakkä luum jïñe muure yaaka naŋi Pïṭo Jooŋ ye ti, a kaaŋ ken wiñe bïtäraŋ meken gïtï. Aŋ iiŋ taaññe ogo, “A jïñe Jooŋ ikee kiinne ogo ŋana ikee ämje jengä ṭulgen yek nänṭä garrä jï muure?” \p \v 2 Aŋ iiŋ kaaŋ kiinne ogo, “Jengä ṭulgen yaaka nänṭä garrä jï ye, ikoon ämon, \v 3 aŋ Jooŋ ikoon kiinnon ogo jaan yaana ṭeejjük yaanja ṭulge ŋana amjon aŋ ŋana tabdoon yok ikoon bi tüwjon.” \p \v 4 Aŋ iiŋ kiini kaaŋ ogo, “Ikee batta bi tüwe! \v 5 Ŋäjjänä Jooŋ ääŋkalaŋ naana ikee bi ämje ye, waŋgic bi pätï woo aŋ ikee bi wääte bata Jooŋ aŋan, ikee ŋäjje ŋerrä ke yiñ.” \p \v 6 Aŋ yoori iiŋ jaan ṭulge ŋeraŋ ammä ti, aŋ ŋeraŋ me waŋgen ti, aŋ me iñde witin waŋ. Aŋ uṭṭu ṭuule aŋ amme, aŋ cäänna oore äckene aŋ ämjin. \v 7 Aŋ waŋgen pättä woo aŋ ḍuuggen ŋïjï yoken ladaŋ. Aŋ jittä jaan beel bata ŋoommu gitke, aŋ ṭuuri aŋ kümjï teygen ti. \p \v 8 Aŋ Pïṭo Jooŋ tiiŋji kä yääwe äätä nänṭä garrä jï biigin ti aŋŋi, aŋ oon ke iiŋe Pïṭo Jooŋ ṭärki jengä gïtï nänṭä garrä jï. \v 9 Aŋ Pïṭo Jooŋ oon bärkene aŋ taacce ogo, “Ïkï wali?” \p \v 10 Aŋ luukke ogo, “Ïkï tiiŋjeneni äätä nänṭä garrä jï, aŋ ika booññu, yori ladaŋ aŋ ika ṭarrä.” \p \v 11 Aŋ Pïṭo Jooŋ jaajjin ogo, “A ŋaani ken ïkï kiinney ogo yorü ladolat? Ïkï ämjini jaan yaana kollenii kä ogo ŋana ïkï ämjey ina?” \p \v 12 Aŋ oon jaajjin ogo, “Iiŋ yaana äckanaa kä ina ken ika iñña jaan ṭuule aŋ ika ämjänä.” \p \v 13 Aŋ Pïṭo Jooŋ iiŋ taaññe ogo, “A ŋaaka ina naŋŋi yaanna?” \p Aŋ iiŋ jaajjin ogo, “Kaaŋ ika amma ŋïngïn aŋ ika ämjänä.” \s Jooññu kä Jooŋ \p \v 14 Aŋ Pïṭo Jooŋ kaaŋ kiinne ogo, \q1 “Kä nääŋkä yaaka naŋŋi ye, ïkï agä tuumgon, \q2 wakkä luum jïñe waadgen ti, ke ḍigärgä ti muure. \q1 Aŋ ïkï bi muulu ïñï kä jïñü \q2 aŋ ŋomgu ken bi amä yuungu yüükü ti muure. \q1 \v 15 Aŋ ika bi ḍuccu yiñ waadgic ti ikee ke iiŋ, \q2 ke kaaynic ti. \q1 Ike ïkï bi jiibey wïñü ti, \q2 aŋ ike bi kääjä ŋubdonḍe ti.” \b \p \v 16 Aŋ iiŋ kiinne ogo, \q1 “Aŋ bääŋ pillä yüünü bi ŋucku ti naana ïkï laacci ye, \q2 aŋ kä pillä ïkï bi giidä merkä. \q1 Aŋ ïkï ṭäkä yoku ogo oorü ääto ko jiik yüükü, \q2 aŋ ike ken bi a mügdo yüünü.” \b \p \v 17 Aŋ Aadam kiinne ogo, \q1 “Kä yaana tiiŋŋii kä jiik ïïŋü \q2 aŋ ämjinii kä jaan yaana kollenii kä ogo ŋana amjey ye, \q1 ŋommañ wiñe a tuumgon kä nääŋkä yüükü. \q2 Aŋ ïkï bi ämä kä pillä ñuugulani yüükü ti yuungu muure. \q1 \v 18 Aŋ paañ ke küügü bi yülü woo baannü, \q2 aŋ ïkï bi ämä wakkä garkä yiil jï. \q1 \v 19 Aŋ kä cannä ïkï bi ämä wakkä äämkä yüükü, \q2 ke ḍukci ïñï ŋommañ yaana naŋŋenii kä ye ti. \q1 Ïkï agä ŋomgu, \q2 aŋ ïkï bi ḍukcu ŋommañ jï.” \b \p \v 20 Aŋ Aadam iiŋe äkkene ogo Awwa, nääŋka bi wäätee kä a miy yen me muure ye. \v 21 Aŋ Aadam ke iiŋe näŋgi Pïṭo Jooŋ buruŋgu yek gaan aŋ iiŋkeneeda. \p \v 22 Aŋ Pïṭo Jooŋ jaajjin ogo, “Mänbaan tiññaŋ inni wäättä bata ïkïïn ŋäjjä ŋerrä ke yiñ yaanni. Aŋ tiññaŋ ŋuca nuŋkodo ïnte lajjede aŋ uṭit jaan cäwdä ṭulge aŋ üdït ke cüle.” \v 23 Aŋ ñuuli woo Pïṭo Jooŋ nänṭä garrä jï nänṭ'a battä me ogo Adan ye, ogo ato ŋommañ yaana naŋŋïïdako me ye ñuugele. \v 24 Aŋ mänbaan ñuuli woo Jooŋ nänṭä garrä jï yaana battä me ogo Adan ye, aŋ malaŋŋi teyken yaaka battä me ogo korbïïm ye, tuci Jooŋ cäyok Adan kä ñomuk, aŋ gaaḍal wiñe wïïrde i lemme käl kä maañ tïïcï päy yen jaan cäwdä. \c 4 \s Kaayïïn ke Abïïl \p \v 1 Aŋ wääna Aadam nïïnnene ke iiŋe Awwa ye, iiŋe laaccä, aŋ giiṇṇä kaygon yeenen battä me ogo Kaayïïn. Aŋ Awwa wääna giiṇṇee kä ye jaajjin ogo, “Kä yüükkïn ti yen Pïṭo ika giiṇṇä oon.” \v 2 Aŋ ŋuccin giiṇṇä määden aŋ äkki ogo Abïïl. \p Aŋ wääna ḍoŋgene ye, Abïïl ken wäättä aŋŋa kaaydo ḍiik, aŋ Kaayïïn ken aŋŋa pïïto. \v 3 Aŋ nïïnkä yakkalaŋ ti Kaayïïn Pïṭo äckene waak'a pïïṇṇe ye ti. \v 4 Aŋ daa Abïïl äccin ḍiik yeeke ti yaana a kaygon aŋ a caagon ye. Aŋ Abïïl ke gin'a äcce ye, gïmgï Pïṭo kä jon ñamme. \v 5 Aŋ ike Kaayïïn ke gin'a äcce ye, batta agee kä gïmgïnï. Aŋ Kaayïïn pennä aŋ ñome ñerre yok kä yaac. \p \v 6 Aŋ Kaayïïn taaji Pïṭo ogo, “Ïkï agä penon ina? Aŋ ñomü ñerdä ina? \v 7 Aŋ naana ïkï näŋŋi nääŋk'a ŋeraŋ ye ïkï bi gïmgeni. Aŋ ïkï naana batta näŋdä nääŋk'a ŋeraŋ ye, nääŋkä yaackä ïkï bi keeygi äntüke ti, aŋ bi wäätï ḍoŋü ti, aŋ tïïjä bonu yokïn ŋana bääggädä.” \p \v 8 Aŋ Kaayïïn määden Abïïl kiinne ogo, “Juwu atï woo yiil jï.” Aŋ wääna ḍakkene ti yiil jï ye, i Kaayïïn yore yelle aŋ määden näŋŋe ḍok. \p \v 9 Aŋ Pïṭo Kaayïïn taaññe ogo, “Määdic Abïïl wali?” \p Aŋ luugi Kaayïïn ogo, “Kuju. A ika ken tïïcä määdo?” \p \v 10 Aŋ taaji Pïṭo ogo, “A ŋaaka ina naŋŋi yaanna? Yïmgä määdic yääwïdï ïñï ŋommañ wic ika ti. \v 11 Aŋ tiññaŋ ïkï agä tuumgon aŋ ïkï agä ñooṭon woo ŋommañ yaana poŋe kupkene aŋ gïmmïn kä yïmgä määdic ïṇtü ti ye. \v 12 Ïkï batta bi iñgi ŋommañ käwkä ŋerkä naana puuyu ye, aŋ ïkï bi laayä kamat nänṭä yüünü bi baati ŋommañ wic.” \p \v 13 Aŋ Kaayïïn Pïṭo kiinne ogo, “Jooññu yeeni tälaŋ batta lïïldä kä waaññä. \v 14 Tiññaŋ ika ñooṭṭaa woo ŋommañ wic aŋ ñomü ṭukki woo ika ti, aŋ wäättana ika laayä i nänṭä yeeni baati ŋommañ wic, aŋ m'ana ika bi kaña ye, ika bi näga ḍok!” \p \v 15 Aŋ kiini Pïṭo ogo, “Ba'ay batta aŋan! Naana m'ana ïkï nägey ḍok ye, bi wanä ääŋke kä ŋaṭükel bata yaana näŋŋey kä ḍok ye.” Aŋ Pïṭo Kaayïïn näŋgene gin'a ŋïcte daa kä me ye, nuŋko ŋana näkte daa ḍok m'ana ike kañgä ye. \v 16 Aŋ Kaayïïn aŋgin yore Pïṭo ñome ti, aŋ attä cääjjin ŋommañ mä Nuut ti, Adan ti kä ñomuk. \s Kaaynä Kaayïïn \p \v 17 Aŋ Kaayïïn nïngin ke iiŋe aŋ laaccä aŋ gittä minneni oone battä me ogo Anook. Aŋ bättä baan aŋ äkkene ogo Anook kä yäṇtäŋ minneni yeene. \v 18 Aŋ Anook gittä Iraat, aŋ Iraat gittä Maaweel, aŋ Maaweel gittä Matüceel, aŋ Matüceel gittä Lamak. \v 19 Aŋ Lamak ḍiññä määngä kä yewwe, yaŋkalaŋ battä me ogo Aada aŋ yaŋkalaŋ ogo Cïlla. \v 20 Aŋ Aada gittä Yabal, aŋ ike ken a wäy yen m'aka cäyok kä keeññi aŋ kääjï ḍiik ye. \v 21 Aŋ määden battä me ogo Yübal, a m'ana ïïjjïn ti keemmä gerger ke küüṇṇü kïllïŋ ye. \v 22 Aŋ Cïlla gittä minneni oone battä me ogo Tubalkaayïïn, aŋ a ike ken yaacänä yok kä goññu kaykä yek bïlkä muure. Tubalkaayïïn käwen battä me ogo Naama. \p \v 23 Aŋ Lamak määngä yeeke kiinne ogo, \q1 “Aada ke Cïlla tiiŋe, \q2 ikee määngä Lamak jiik yeeki tiiŋe. \q1 M'ana ika iñña yok kuuŋ ye näŋŋä ḍok, \q2 a durñu yaana ika ickana ye. \q1 \v 24 Aŋ naana m'ana näkkä Kaayïïn ye wangä me ääŋke kä ŋaṭükel, \q2 aŋ m'ana bi näkï Lamak ye, bi wangä me ääŋke caykä kä ŋaṭükel witken kä ŋaṭükel.” \s Giiṇṇä Ceet \p \v 25 Aŋ Aadam ŋuca nïngïn ke iiŋe, aŋ gittä minneni oone. Aŋ äkki meen ogo Ceet\f + \fr 4.25 \fr*\fq Ceet \fq*\ft ogo iññä kä lemmä mä Iburu.\ft*\f* aŋ jaajjin ogo, “Jooŋ ika iñña minneni rätkana kä nänṭä Abïïl yaana nägi ḍuuggin Kaayïïn ye.” \v 26 Aŋ wääna Ceet tällee kä ye gittä minneni aŋ äkkene ogo Ïnooc. Aŋ yuungu yaakca ti mäbaan wäättana jujjin kä maaŋŋä yäṇtäŋ Pïṭo. \c 5 \s Kaaynä Aadam \p \v 1 A perrä yen kaaynä Aadam ikki. Wääna Jooŋ näŋŋee kä mänbaan ye, naŋŋe kä biilkä yeeke ike. \v 2 Naŋŋe oon ke iiŋ aŋ ŋüülkene, aŋ wääna naŋŋeeda kä ye, äkkene ogo mänbaan. \p \v 3 Aŋ wääna Aadam cääynee yuungu kä 130 ye, gittä minneni äälene kä beel bata ike, aŋ äkkene ogo Ceet. \v 4 Aŋ wääna Ceet giidene daa me ye, Aadam cääynä yuungu 800, aŋ gittä merkä oogen ke tïïrïn yakkalaŋ. \v 5 Aŋ Aadam yuunge muure yaaka cääynee kä ŋommañ wic ye, a 930 aŋ tüwnü. \p \v 6 Aŋ wääna Ceet cääynee yuungu kä 105 ye, gittä Ïnooc. \v 7 Aŋ wääna Ïnooc giidene daa me ye, Ceet cääynä yuungu 807, aŋ gittä merkä oogen ke tïïrïn yakkalaŋ. \v 8 Aŋ Ceet yuunge muure yaaka cääynee kä ŋommañ wic ye, a 912 aŋ tüwnü. \p \v 9 Aŋ wääna Ïnooc cääynee yuungu kä 90 ye, gittä Kinaan. \v 10 Aŋ wääna Kinaan giidene daa me ye, Ïnooc cääynä yuungu 815, aŋ gittä merkä oogen ke tïïrïn yakkalaŋ. \v 11 Aŋ Ïnooc yuunge muure yaaka cääynee kä ŋommañ wic ye, a 905 aŋ tüwnü. \p \v 12 Aŋ wääna Kinaan cääynee yuungu 70 ye, gittä Maalla. \v 13 Aŋ wääna Maalla giidene daa me ye, Kinaan cääynä yuungu 840, aŋ gittä merkä oogen ke tïïrïn yakkalaŋ. \v 14 Aŋ Kinaan yuunge muure yaaka cääynee kä ŋommañ wic ye, a 910 aŋ tüwnü. \p \v 15 Aŋ wääna Maalla cääynee yuungu 65 ye, gittä Yaarit. \v 16 Aŋ wääna Yaarit giidene daa me ye, Maalla cääynä yuungu 830, aŋ gittä merkä oogen ke tïïrïn yakkalaŋ. \v 17 Aŋ Maalla yuunge muure yaaka cääynee kä ŋommañ wic ye, a 895 aŋ tüwnü. \p \v 18 Aŋ wääna Yaarit cääynee yuungu 162 ye, gittä Ïdrïïc. \v 19 Aŋ wääna Ïdrïïc giidene daa me ye, Yaarit cääynä yuungu 800, aŋ gittä merkä oogen ke tïïrïn yakkalaŋ. \v 20 Aŋ Yaarit yuunge muure yaaka cääynee kä ŋommañ wic ye, a 962 aŋ tüwnü. \p \v 21 Aŋ wääna Ïdrïïc cääynee yuungu 65 ye, gittä minneni oone battä me ogo Matüceela. \v 22 Aŋ wääna Matüceela giidene daa me ye, Ïdrïïc baaddin päy Jooŋ yuungu 300, aŋ gittä merkä oogen ke tïïrïn yakkalaŋ. \v 23 Aŋ Ïdrïïc yuunge muure yaaka cääynee kä ŋommañ wic ye, a 365. \v 24 Aŋ Ïdrïïc baaddin päy Jooŋ, aŋ wïïccä ïñï kä yaana koowene daa Jooŋ ye. \p \v 25 Aŋ wääna Matüceela cääynee yuungu 187 ye, gittä Lamak. \v 26 Aŋ wääna Lamak giidene daa me ye, Matüceela cääynä yuungu 782, aŋ gittä merkä oogen ke tïïrïn yakkalaŋ. \v 27 Aŋ Matüceela yuunge muure yaaka cääynee kä ŋommañ wic ye, a 969 aŋ tüwnü. \p \v 28 Aŋ wääna Lamak cääynee yuungu 182 ye, gittä minneni oone. \v 29 Aŋ äkkene ogo Noo.\f + \fr 5.29 \fr*\fq Noo \fq*\ft ogo yïïktäŋ kä lemmä mä Iburu.\ft*\f* Aŋ ike jaajjin ogo, “Yaanni ïkïïn bi ïñïn yïïktäŋ kä bääŋ yen ñuugulani yek ïnko, ŋommañ yaana tuumi Pïṭo yaanni ye ti.” \v 30 Aŋ Lamak wääna Noo giidene daa me ye, Lamak cääynä yuungu 595, aŋ gittä merkä oogen ke tïïrïn yakkalaŋ. \v 31 Aŋ Lamak yuunge muure yaaka cääynee kä ŋommañ wic ye, a 777 aŋ tüwnü. \p \v 32 Aŋ wääna Noo yuunge aŋŋene 500 ye, gittä Caam ke Haam ke Yaapic. \c 6 \s Yiñ Mänbaan Ŋommañ Wic \p \v 1 Aŋ wääna me jujjene kä ḍiirin ŋommañ wic, aŋ gittene kä ṭulgu ye, \v 2 malaŋŋi Jooŋ ṭulgu mäbaan yoori ŋeraŋ, aŋ iken wäkkä yaaka daa reeni ye aŋ ḍeyi. \v 3 Aŋ Pïṭo jaajjin ogo, “Wääktäŋ yeeni batta bi cääy mänbaan ti ke on bata yuungu yaakca ti, ike a mänbaan yaana tüwït ye, aŋ yuungu yeeke batta bi käälcï woo 120.” \p \v 4 Nïïnkä yaakca ti ŋommañ wic ook yakkalaŋ ḍoŋgaŋ aŋ teyaŋ, nääŋka malaŋŋi Jooŋ ḍiññene ṭulgu mäbaan aŋ gittene merkä ye. Aŋ a iken ken a mä teykä ñomuk ku on yaaka yäṇtäŋgenen pakä me ye. \s Nüüjdüŋ Jooŋ \p \v 5 Aŋ Pïṭo yiñ mänbaan yoorre ḍiirin ŋommañ wic, aŋ yoorre jiik'a naŋtä juuggen ti ye, a yaacken muure kamat. \v 6 Aŋ Pïṭo jone lüüjjïn kä yaana näŋŋee kä mänbaan ŋommañ wic ye, aŋ ike nüüjjïn jone ti. \v 7 Aŋ Pïṭo jaajjin ogo, “Mänbaan yaana naŋŋä ŋommañ wic ye, üülü wic, mänbaan ke ḍigärgä ke waak'a layok ye, ke ḍïïrgä polloŋ jïñe, ika joni nüüjjïn kä yaana naŋŋä daa kä ye.” \v 8 Aŋ a Noo ken käññä ŋerrä Pïṭo ti. \s Noonu Mäkki Jooŋ kä Tääl \p \v 9 Wakkä yaaka näŋŋä ḍuuggen yuungu Noo ti ke mä yeeke ye. Ñomuk ku on kilkä Noonu ti, a Noo ken a men wotconḍe aŋ ken ḍoŋe ladaŋ me gïtï. Aŋ Noo ken baadit päy Jooŋ. \v 10 Aŋ Noo gittä merkä kä ḍäk. Yäṇtäŋgenen ogo Caam, aŋ Haam, aŋ Yaapic. \v 11 Aŋ ŋommañ yaaññä Jooŋ ñome ti, aŋ ŋommañ küümmü kä nääŋkä yaackä. \v 12 Aŋ ŋommañ wiñe yoori Jooŋ yaaññä, nääŋka mäbaan muure nääŋken yejgene ye. \p \v 13 Aŋ Noo kiini Jooŋ ogo, “Nïïnkä mäbaan tiññaŋ düüñïn ñomi ti, nääŋka ŋommañ wiñe küümgene daa kä nääŋken yaacken ye. Aŋ ika ṭäkä iken cüccüdü woo ke ŋommañ. \v 14 Aŋ näŋä kuun yen jaan yaana battä me ogo japar ye. Aŋ kuun näŋgä jï äärgä, aŋ paadä jok kä ḍuŋŋu toolï külok ke ŋäñe ti nuŋko piik ŋana kaaccete ti kuun jï. \v 15 Aŋ naŋä aŋŋi bäyte pääyä kä men buŋe 130, aŋ gäpte men buŋe 25, aŋ külte 15. \v 16 Aŋ kuun näŋgä wiñe aŋ kääl ṭuule wääktäŋ ḍoocci waan wiñe ke teye a men buŋe ṭonṭolle. Aŋ kuun tüke naŋjä kä gunne ti, aŋ kuun jïñe kiibä gïtï, ïñï ke ṭeejjük ke ñaalok. \p \v 17 “Aŋ ika ina tuucudu tääl piik ŋommañ wic, ika cüccüdü woo wakkä yaaka cääygene kä wääktäŋ yoken ti ye, polloŋ ŋoy. Waak'a ŋommañ wic ye, muure tüw. \v 18 Aŋ ika bi ḍuccu \w jiik ḍoocin\w* ke ïkï. Aŋ ïkï kaacci kuun jï ikee ke merkä yüükü ke ïïŋü aŋ määngä merkä yüükü. \v 19 Aŋ wakkä yaaka a üdïn ye ti muure, ïkï äccä kuun jï kä yew yewni oon ke iiŋ dalä üt ke ïkï. \v 20 Ḍïïrgä ti daa kä biilken, aŋ ḍigärgä ti daa kä biilken, aŋ wakkä yaaka layok ŋommañ wic muure ye, daa kä biilken iken bi ätä ïkï ti kä yew yewni kaacï kuun jï üde kä. \v 21 Aŋ kuju wakkä äämkä ti, aŋ ḍülü yokïn ïkï ti, wäätï a wakkä äämkä yüükü ke iken.” \p \v 22 Aŋ Noo nääŋkä yaaka iingene daa Jooŋ ye, naŋŋe muure a gïtken. \c 7 \s Tääl Ŋommañ Äätte Wic \p \v 1 Aŋ Pïṭo Noo kiinne ogo, “Kaace ke mä än yüükü kuun jï. Yoorru a ïkï parü ken woduwot merkä kil yaakki ti. \v 2 Aŋ kuju ḍigärgä ti oogen kä ŋaṭükel, aŋ määngen ti kä ŋaṭükel yaaka ladaŋ ye ti, aŋ ḍigärgä yaaka batta ladaŋ ye ti, kuju kä yew yewni oon ke iiŋ. \v 3 Aŋ ke ḍïïrgä ti kuju oogen kä ŋaṭükel aŋ määngen kä ŋaṭükel, nuŋko kaaynen cääyene kä ŋommañ wic muure. \v 4 Aŋ nïïnkä kä ŋaṭükel ika bi tuucu ñaal ŋommañ wic aŋ nääkä nïïnkä caykä kä ŋan wïrdïnnï gïtken ke äŋkä gïtken. Aŋ waak'a ääynä ŋommañ wic ye, bi cücü woo muure.” \p \v 5 Aŋ Noo nääŋkä yaaka iingene daa kä Pïṭo ye, naŋŋe muure. \p \v 6 Aŋ wääna piik yiiŋene kä tääl ŋommañ wic ye, Noo yuunge kä 600. \v 7 Aŋ Noo kaaccä kuun jï ke iiŋe ke merkä yeeke ke määngä merkä yeeke, üdene kä piik tääl. \v 8 Aŋ ḍigärgä yaaka ladaŋ ye, ke yaaka batta ladaŋ ye, ke ḍïïrgä ke wakkä yaaka layok ŋommañ wic ye muure, \v 9 waak'a kaaccä kuun jï ke Noo ye, kä yew yewni, oon ke iiŋ, bata yaana Noo kiinene daa kä Jooŋ ye. \v 10 Aŋ wääna nïïnkä kä ŋaṭükel ḍakkene ye, piik tääl üükïn woo ŋommañ wic. \p \v 11 Aŋ wääna Noo yuunge wäättene kä 600 ye, paan yew ti, nïïnkä caay witken kä ŋaṭükel ti, piik waŋgen püürïn woo ïñï ŋommañ jï, aŋ cäänna ñaal puukin ïñï ñaalok polloŋ jï. \v 12 Aŋ ñaal puukin ïñï ŋommañ wic nïïnkä caykä kä ŋan wïrdïnnï gïtken ke äŋkä gïtken. \p \v 13 Aŋ nïïnnä yaanja ti ken kaaccene Noo kuun jï, ike ke iiŋe ke merkä yeeke Caam ke Haam ke Yaapic ke määngä yeeken. \v 14 Iken ke waak luum jïñe daa kä biilken ke ḍigärgä muure ke waak'a muulu ïñï ŋommañ wic ye, ke ḍïïrgä yaaka päydïdï ye muure daa kä biilken. \v 15 Aŋ wakkä yaaka cääygene kä yoken aŋ wääkï a üdïn ye, muure äätin kaaccä kuun jï kä yew yewni ke Noo. \v 16 Aŋ bata yaana Jooŋ Noo iingenee da kä ye, waak äcce kuun jï oogen ke määngen. Aŋ Noo üüljï tüggïn Pïṭo kuun jï. \p \v 17 Aŋ tääl yiiŋin nïïnkä caykä kä ŋan ŋommañ wic, aŋ piik üüttïn kä ḍiirin. Aŋ kuun ääri ñaalok piik ŋommañ wic. \v 18 Aŋ piik üüttïn kä ḍiirin ŋommañ wic, aŋ kuun wäättan taamit ñaalok piik witin. \v 19 Aŋ piik ḍiirin kä yaac ŋommañ wic, aŋ pämkä mäyken muure yaaka polloŋ ŋoy ye, äätte witin. \v 20 Aŋ piik yoken küülï ñaalok, aŋ pämkä äädi witin ïñï men buŋe kä ŋaṭükel. \v 21 Aŋ waak'a layok ŋommañ wic a üdïn ye tüwgïn muure, ḍïïrgä ke ḍigärgä ke wakkä luum jïñe ke waak'a muulu ïñï ye, ke mäbaan muure. \v 22 Wakkä yaaka cäyok ŋommañ ïwon wic wääkï a üdïn ye, tüwgïn muure. \v 23 Aŋ wakkä yaaka cäyok ŋommañ wic a üdïn ye, mäbaan ke ḍigärgä ke waak luum jïñe ke ḍïïrgä polloŋ jïñe cücce woo Pïṭo muure. Aŋ buccin a Noonu ke waak'a kaaccene kuun jï ye pääken. \v 24 Aŋ piik ŋommañ mïïṭṭe wic nïïnkä kä 150. \c 8 \s Tääl Wüükïn Ïñï \p \v 1 Aŋ Jooŋ Noo batta agee kä wiirgon ke wakkä luum jïñe, ke ḍigärgä muure yaaka ke ike kuun jï ye, aŋ tuccin jommu ŋommañ wic aŋ piik wüükïn ïñï. \v 2 Aŋ piik waŋgen yaaka yiiŋete ye, yoken üüljï ke kälkä polloŋ jïñe cäänna, aŋ ñaal yore yuutkene kä mäṇṇä polloŋ jï. \v 3 Aŋ piik ḍuukin ïñï kä ḍeewaŋ kä ḍeewaŋ ŋommañ wic nïïnkä 150 ti. \v 4 Aŋ paan ŋaṭükel ti, nïïnnä caay witken kä ŋaṭükel ti, kuun cääjjin waadgä pämkä yaaka battä me ogo Araraat ye witin. \v 5 Aŋ piik ïïñjïdï kä wüükïn ïñï aŋŋa paan caay ti, aŋ nïïnnä ïïjjïn ti yen paan caay pämkä witken üükïn woo. \p \v 6 Aŋ wääna nïïnkä caykä kä ŋan ḍakkene ye, Noo kääl ṭuule yaana naŋŋe kuun gunne ti ye, kupkene. \v 7 Aŋ tuccin gaaggaak. Aŋ kaaccä woo aŋ päydin ke piik ïwene ŋommañ wic. \v 8 Aŋ tuccin gülküte ogo ato piik ookce naana ḍewcono ïñï ŋommañ wic ye. \v 9 Aŋ gülküte batta a käñon nänṭ'a koojjee ïñï ye, aŋ ḍukcin Noo ti kuun jï, nääŋka ŋommañ wiñe muure mor agee kä küümon kä piik ye. Aŋ läjgi Noo ïṇte aŋ müŋŋe aŋ ḍuukke ike ti kuun jï. \v 10 Aŋ kiiññä ŋuca nïïnkä kä ŋaṭükel, aŋ gülküte ŋocce tucce woo. \v 11 Aŋ gülküte ḍuukin ike ti biigin ti aŋŋi, i ädit jaan yaana battä me ogo jeytüün ye gitke garrä tüke ti, aŋ ŋïjï Noo piik ḍewcin ïñï ŋommañ wic. \v 12 Aŋ kiiññä nïïnkä kä ŋaṭükel yakkalaŋ ŋuca aŋ gülküte tucce, aŋ gülküte batta a ḍüükïdïnï ŋäjäk ike ti. \p \v 13 Aŋ wääna Noo yuunge wäättene kä 601 ye, ïïjjïn ti nïïnnä yen yun kïcconḍe ti, piik ïwnä ŋommañ wic. Aŋ Noo kuun wiñe kuppe woo aŋ däämjin aŋ ŋommañ wiñe yooṭṭe a ïwon. \v 14 Aŋ paan yew ti, nïïnnä caykä kä yew witken kä ŋaṭükel ti, ŋommañ wiñe ïwnä muure. \p \v 15 Aŋ Jooŋ Noo kiinne ogo, \v 16 “Kääjä woo kuun jï ikee ke ïïŋü ke merkä yüükü ke määngä yeeken. \v 17 Ke wakkä muure yaaka ke ïkï a üdïn ye, ḍïïrgä ke ḍigärgä, ke wakkä luum jïñe äbä woo. Aŋ dalä gidok ŋommañ wic aŋ pïr aŋ ḍirä.” \v 18 Aŋ Noo kääjin woo kuun jï ke merkä yeeke ke iiŋe ke määngä merkä yeeke. \v 19 Ke wakkä luum jïñe ke ḍigärgä ke wakkä yaaka muulu ïñï ŋommañ wic ye, ke ḍïïrgä muure, kääjin woo kuun jï daa kä biilken. \p \v 20 Aŋ Pïṭo bätki Noo tambal aŋ kuññu ḍigärgä ti ke ḍïïrgä ti muure yaaka ladaŋ a waak \w ïïllä wäämmä yok\w* ye ti. \v 21 Aŋ Pïṭo ŋääccä pin yaana gïmgede ye, aŋ jaajjin jone ti ogo, “Ŋommañ wiñe batta ŋuca bi tuumu kä nääŋkä mänbaan, aŋ ike a nääŋkä yaackä ken ḍooje jone ti kä ḍine tinä, aŋ wakkä yaaka a üdïn ye, batta ŋuca bi näga ḍugin bata wääna näŋŋä daa kä ḍugin ye. \v 22 Aŋ naana mor ŋommañ bilti ye, i pïïṇṇä ke errä, aŋ lüüy ke carrä, aŋ yiiwuk ke yiluk, aŋ äŋ jïñe ke wïïrïn jïñe, batta bi yüütï ïñï.” \c 9 \s Jooŋ Ḍuccin Jiik ke Noo \p \v 1 Aŋ Noo ŋüülkï Jooŋ ke merkä yeeke aŋ kiinne ogo, “Giide aŋ ḍiire aŋ ŋommañ wiñe küümge. \v 2 Aŋ ikee bi booce kä wakkä luum jïñe yaaka ŋommañ wic ye, ke ḍïïrgä polloŋ jïñe, ke waak'a layok ŋommañ wic ye muure, ke yak wii jïñe. Yaakki muure bi daläbu cäyok ïnkïc ti. \v 3 Waak'a layok a üdïn ŋommañ wic muure ye, a wakkä äämkä yeekic bata wakkä garkä yek pïïtïn. Waak muure iññe kä. \v 4 Aŋ gin'a yïmge batta a püürïnï woo ye üṇṇü a yïmgä gïtï, yäŋŋonḍe ŋana ame. \p \v 5 “Aŋ mänbaan yaana bi näkï menen ye, bi jooju. Aŋ gin luum jïñe naana näkï mänbaan ye, bi tüw cäänna. Aŋ yaana näkï men ye, daa bi tüw. \v 6 Aŋ yaana näkï men ye, daa bi näkä me ḍok, nääŋka Jooŋ mänbaan naŋŋeeda kä biilke ye. \v 7 Giide, aŋ pïre aŋ ḍiire, aŋ ŋommañ wiñe küümge.” \p \v 8 Aŋ Noo kiini Jooŋ ke merkä yeeke ogo, \v 9 “Tiññaŋ ika ḍuccudu \w jiik ḍoocin\w* yeeki ke ikee aŋ ke kaaynä yeekic yaaka ŋätkic ti ye, \v 10 ke waak naŋgin yaaka a üdïn kuun jï ke ikee ye muure, ḍïïrgä ke ḍigärgä ke waak luum jïñe yaaka layok ŋommañ wic ye muure. \v 11 Ika bi ḍuccu jiik ḍoocin yeeki ke ikee, aŋ baati ŋuca wakkä üdïn ti muure yaaka bi tüw kä piik tääl ye. Aŋ baati ŋuca tääl mooye yaana bi cüüṭï gïtï ŋommañ wiñe ye.” \p \v 12 Aŋ Jooŋ jaajjin ogo, “Gin yaanni ika päjgada ŋïngïn gin'a nüütü jiik ḍoocin waan yeeni ti ke ikee ye, ke waak'a a naŋgin a üdïn ye muure, ke merkä yeekic ti ke cüle. \v 13 Rüñït a gin'a ḍooccu ñaalok curuŋgu gïtï ye, aŋ bi wäätï a gin'a nüütï jiik ḍoocin waan yeeni ti ke ŋommañ ye. \v 14 Aŋ naana ika ääcä polku ñaalok polloŋ jï ye, i rüñït ükü woo polku gïtï. \v 15 Aŋ jiik ḍoocin yeeki ke ikee ke waak'a a üdïn ye muure bi payä. Aŋ baati tääl mooye yaana bi ätä nääkä waak'a a üdïn ye muure. \v 16 Aŋ naana rüñït ükü woo curuŋgu gïtï aŋ yooṭu ye, jiik ḍoocin yeeki ke waak'a a üdïn ŋommañ wic muure ye bi payä.” \v 17 Aŋ Noo kiini Jooŋ ogo, “A rüñït ken ḍooccu a paydin jiik ḍoocin yeeki ke waak'a a üdïn ŋommañ wic ye muure.” \s Merkä Noo \p \v 18 Aŋ merkä Noo yaaka kääjenee woo kuun jï ye, a Caam ke Haam ke Yaapic. Aŋ Haam a Kanaan wäyen. \v 19 M'aka ikki ḍiirin piirtin ŋommañ wic yaakki, käjä woo merkä Noo yaaka kä ḍäk ye ti. \p \v 20 Aŋ wääna tääl baakkenee kä ye, Noo jujjin kä puuynu yiil, aŋ pïïttä jaan muulu beel bata lüütkon, aŋ ṭulge naŋgä me a määk. \v 21 Ääŋkalaŋ Noo mättä määk yaaka ñuŋŋe ye, aŋ ike nägi aŋ oodi keeñ yeene jï yore kä el. \v 22 Aŋ Haam Kanaan wäyen, wäyen yoorre nïïn yore kä lat, aŋ ḍukcin üṇtük mädgen yaaka kä yewwe ye nüütkene. \v 23 Aŋ Caam ke Yaapic kuññu burŋu, aŋ pedi gïtï ke ḍääge ñaalok büyken ti, aŋ wüttü ti wäyen ti kä ŋätken, aŋ wäyen kümï yok. I waŋgen agene kä ṭukin woo batta ṭäkï wäyen yoottu i yore elaŋ. \p \v 24 Aŋ wääna Noo määk pättee woo wiñe ti ye, nääŋk'a näŋgene daa minneni yeene ḍeerconḍe ye ŋïññe. \v 25 Aŋ jaajjin ogo, \q1 “Kanaan bi a tuumgon! \q2 Aŋ ike bi wäätï a kiingon yen kiinkä mädgen.” \m \v 26 Aŋ Noo jaajjin ŋuca ogo, \q1 “Ŋüülkïn atï Pïṭo Jooŋ yen Caam ti! \q2 Aŋ Kanaan wäätï a kiingon yeene. \q1 \v 27 Dalä baan Yaapic gääpänä woo Jooŋ, \q2 aŋ cääjjï keeññi yek Caam gïtï, \q2 aŋ Kanaan wäätï a kiingon yeene.” \p \v 28 Aŋ wääna piik tääl baawkene ye, Noo cääynä yuungu 350. \v 29 Aŋ Noo cääynä yuunge muure 950, aŋ wäättana tüwnü. \c 10 \p \v 1 Aŋ a kaaynä yek merkä Noo ikki, Caam ke Haam ke Yaapic. Aŋ iken gittä merkä kä ḍiräk wääna tääl baawkenee kä ye. \s Kaaynä Yaapic \p \v 2 Aŋ merkä Yaapic a Jomar ke Maajüüc ke Maday ke Yawaan ke Tabil ke Maacik ke Tiraac. \p \v 3 Aŋ merkä Jomar a Ackanaac ke Rïpeec ke Tojarma. \p \v 4 Aŋ merkä Yawaan a Alïca ke Tarcïïc aŋ mä Kaat ke mä Rudaan. \v 5 Aŋ a kaaynä me yaakca ken ika piirtin gïtï, aŋ cääjjin wiykä mäyken ḍugin yaakka. Aŋ kiiptin gïtï kä bänkä yeeken ke äärgä yeeken tüggen, ke ṭoŋ yeeken aŋ wäättana kun yaŋkalaŋ daa kä lemmä yeenen. \s Kaaynä Haam \p \v 6 Aŋ merkä Haam a Küüc ke Macïr ke Püüt ke Kanaan. \p \v 7 Aŋ merkä Küüc a Ceba ke Hawela ke Capta ke Raama ke Capteka. Aŋ merkä Raama a Cïïba ke Diidaan. \v 8 Aŋ Küüc gittä Nimuraat, aŋ a m'ana ïïjjïn kä teynä ŋommañ wic ye. \v 9 Aŋ ike a kiño teyconḍe Pïṭo ñome ti, aŋ a yaana jaayge kä me ogo, “Beelje bata kiño Nimuraat kä teynä Pïṭo ñome ti.” \v 10 Aŋ yätkïtïn yeene ïïjjïn ti kä bänkä yek mä Baabïl ke Aaraak ke Akaat ke Kolina ŋommañ mä Cïnnaar ti. \v 11 Aŋ ike yätkïtïn yeene gääppe woo aŋ wükcïn ŋommañ mä Acüür ti, aŋ a nänṭ'a bättee kä bänkä battä me ogo Nïïnawa ke Rabuut Eer ke Kaala \v 12 ke Recen ye. Aŋ Recen a baan mooye yaana yäwaŋ cääy waan mä Nïïnawa ke Kaala ye. \p \v 13 Aŋ Macïr a wäy yen mä Lüüt ke mä Anaam ke mä Leheep ke mä Naptüü \v 14 ke mä Patarooc ke mä Kaptoor ke mä Kacaloo, yaaka gittä mä Palactïïn ye. \p \v 15 Aŋ Kanaan kaygon yeene yaana giiṇṇe ye, battä me ogo Cïdoon, aŋ ŋuca giiṇṇä mä Haat \v 16 ke mä Yaabüüc ke mä Amoor ke mä Jarjïïc \v 17 ke mä Haaw ke mä Iraka ke mä Cïïn \v 18 ke mä Arwaat ke mä Jamaar ke mä Hamaat. Aŋ wäättana äärgä tüggen yek mä Kanaan piirtin. \v 19 Aŋ kewnä yen mä Kanaan juwu Cïdoon aŋ ḍakcïdï ke Jaraar ke Gajja, aŋ kä baan mä Caduum ke Amuura ke Adama ke Jobïïm ke Leeca ti. \p \v 20 Aŋ a kaaynä Haam ikki ke äärgä yeeken tüggen ke lemmä yeenen ke bänkä yeeken ke ṭoŋ yeeken. \s Kaaynä Caam \p \v 21 Aŋ Caam cäänna gittä merkä aŋ ike a Yaapic määden mooye, aŋ a wäy yen kaaynä Aabir muure. \p \v 22 Aŋ merkä Caam a Ilaam ke Acüür ke Arpiceet ke Lüüt ke Araam. \p \v 23 Aŋ merkä Araam a Üüc ke Üül ke Jaacir ke Maacik. \p \v 24 Aŋ Arpiceet gittä Caale aŋ Caale gittä Aabir. \p \v 25 Aŋ Aabir gittä merkä kä yewwe. Aŋ yaŋkalaŋ äkki me ogo Paalic, nääŋka ŋommañ kiibene daa kä me gïtï nïïnkä yaaka giidene daa me ye ti. Aŋ määden battä me ogo Yaktaan. \p \v 26 Aŋ Yaktaan gittä Almodaat ke Caalip ke Ajaramuut ke Yaare \v 27 ke Adüraam ke Üjaal ke Dïkïla \v 28 ke Übaal ke Abïmayaal ke Cïïba \v 29 ke Opeer ke Hawela ke Yübaap. Iken yaakki muure a merkä Yaktaan. \v 30 Aŋ iken cäyok nänṭ'a battä me ogo Miica ye, atï ke Caapir pääm mä ñomuŋŋu ti. \p \v 31 Aŋ a kaaynä Caam ikki ke äärgä yeeken tüggen ke lemmä yeenen ke bänkä yeeken ke ṭoŋ yeeken. \p \v 32 Aŋ a äärgä tüggen yek Noo ikki ke merkä yeeken ke kaaynen, aŋ iken ti ṭoŋ piirtin ŋommañ wic wääna tääl baawkenee kä ye. \c 11 \s Än Bääynä yen Baabïl \p \v 1 Aŋ ñomuk kä on me muure ŋommañ wic lemmä yeenen a keelok, aŋ a jiik keelkä ken jaaygä. \v 2 Aŋ wääna baŋŋene kä ñomuk ye, käññä nänṭä ḍääñgon gääpconḍe baan yaana battä me ogo Cïnnaar ye jï, aŋ iken cääjjin ïñï wïca. \p \v 3 Aŋ iken luugjin pääken ogo, “Bätïn düüca aŋ peelïn tey.” Aŋ pämkä dalibuwin aŋ wäättana a düüca peelgon ken ñuugulene kä. Aŋ ŋomgu tïtkä dalibuwin aŋ wäättana a ḍiiney üllü ken ñuugulene kä. \v 4 Aŋ iken jaajjin ogo, “Ääte ïkïïn näŋïn baan mooye, aŋ ïkïïn bätïn än mooye bääyconḍe yaana wiñe wätcïdï ti polloŋ jï ye. Aŋ ïkïïn näŋïn yäṇtäŋgono nuŋko ŋana pïïrtïtïn ŋommañ wic.” \p \v 5 Aŋ Pïṭo kääjin ïñï ükcïdï baan mooye ke än bääyconḍe yaana batä mäbaan ye. \v 6 Aŋ Pïṭo jaajjin ogo, “Iken a mä keelkä aŋ lemmä yeenen a keelok! Aŋ iken ikki jujjin kä nääŋkä ginani yaanni, iken batta bi yocu naŋŋä gin'a ṭäkkänä naŋgä ye. \v 7 Aŋ kaacïn ïñï lemmä yeenen cüülkïn daa gïtï, nuŋko ŋana yaŋkalaŋ jiik menen ookcedeeda gïtï.” \p \v 8 Aŋ piirji gïtï woo Pïṭo ŋommañ wic muure, aŋ yuuttu ïñï kä baṇṇä baan mooye. \v 9 Ina ken äkkene daa me ogo Baabïl yaanna nääŋka Pïṭo mäbaan lepen cüülleeda gïtï muure, aŋ mäŋkalaŋ daa jaayee kä lemmä yeene yaanna, aŋ iken piirji gïtï woo Pïṭo ŋommañ wiñe ti muure. \s Kaaynä Caam ke Abram ti \p \v 10 A perrä yen kaaynä Caam ikki. Wääna Caam yuunge aŋŋene kä 100 ye, aŋ wääna tääl baawkenee kä yuungu kä yewwe ye, ike gittä Arpiceet. \v 11 Aŋ wääna Arpiceet giidene daa me ye, Caam cääynä yuungu 500, aŋ gittä merkä oogen ke tïïrïn yakkalaŋ. \p \v 12 Aŋ Arpiceet cääynä yuungu 35, aŋ gittä Caale. \v 13 Aŋ wääna Caale giidene daa me ye, Arpiceet cääynä yuungu 403, aŋ gittä merkä oogen ke tïïrïn yakkalaŋ. \p \v 14 Aŋ Caale cääynä yuungu 30, aŋ gittä Aabir. \v 15 Aŋ wääna Aabir giidene daa me ye, Caale cääynä yuungu 403, aŋ gittä merkä oogen ke tïïrïn yakkalaŋ. \p \v 16 Aŋ Aabir cääynä yuungu 34, aŋ gittä Paalic. \v 17 Aŋ wääna Paalic giidene daa me ye, Aabir cääynä yuungu 430, aŋ gittä merkä oogen ke tïïrïn yakkalaŋ. \p \v 18 Aŋ Paalic cääynä yuungu 30, aŋ gittä Raaw. \v 19 Aŋ wääna Raaw giidene daa me ye, Paalic cääynä yuungu 209, aŋ gittä merkä oogen ke tïïrïn yakkalaŋ. \p \v 20 Aŋ Raaw cääynä yuungu 32, aŋ gittä Cïrü. \v 21 Aŋ wääna Cïrü giidene daa me ye, Raaw cääynä yuungu 207, aŋ gittä merkä oogen ke tïïrïn yakkalaŋ. \p \v 22 Aŋ Cïrü cääynä yuungu 30, aŋ gittä Nahüür. \v 23 Aŋ wääna Nahüür giidene daa me ye, Cïrü cääynä yuungu 200, aŋ gittä merkä oogen ke tïïrïn yakkalaŋ. \p \v 24 Aŋ Nahüür cääynä yuungu 29, aŋ gittä Taare. \v 25 Aŋ wääna Taare giidene daa me ye, Nahüür cääynä yuungu 119, aŋ gittä merkä oogen ke tïïrïn yakkalaŋ. \p \v 26 Aŋ Taare cääynä yuungu 70, aŋ gittä Abram ke Nahüür ke Araan. \s Kaaynä Taare \p \v 27 A perrä yen kaaynä Taare ikki. Taare gittä Abram ke Nahüür ke Araan. Aŋ Araan gittä \w Luut\w*. \v 28 Aŋ Araan ïïjjïn wäyen Taare yütte wic kä tüwnü baan battä me ogo Üür a yen mä Kaldaan nänṭä yaana giidene daa me ye ti. \v 29 Aŋ Abram ke Nahüür ḍiññä muuṭuk. Aŋ iŋ Abram battä me ogo Caarraay, aŋ iŋ Nahüür battä me ogo Maalka. Aŋ Maalka iken ke Icka a tïïrïn Araan yaana a Nahüür määden ina. \v 30 Aŋ Caarraay a burŋu batta a giidon merkä. \p \v 31 Aŋ Taare minneni yeene Abram koowne ke Luut minneni minneni yeene Araan ke Caarraay iŋ minneni yeene Abram, aŋ kaaccene kä woo kä nänṭ'a battä me ogo Üür a yen mä Kaldaan ye ti, atï ŋommañ mä \w Kanaan\w* ti. Aŋ wääna ḍäägene ti baan yaana battä me ogo Araan ye, i cääjjin ïñï wïca. \v 32 Aŋ Taare cääynä yuungu 205, aŋ tüwnü baan Araan jï. \c 12 \s Pïṭo Bäärä Abram \p \v 1 Aŋ Abram kiini Pïṭo ogo, “Atä, baan yüünü mañjä ïñï ke mä yüükü ke än wääc, aŋ atä nänṭä yaana bi nüütkenii kä ye. \v 2 Aŋ ïkï bi naŋeni wäätci agä ṭoŋ yäwke, aŋ ïkï bi tutkeni cäwdä ŋerconḍe, aŋ yäntonḍü bi naŋä täl, aŋ me bi käñï ŋüülkïn ika ti kä päy yüünü. \v 3 Aŋ m'aka ïkï ŋüülkïnï ye, bi ŋüülkü aŋ m'aka ïkï tuumgi ye, bi tuumu, aŋ ïkï bi wäätci agä ŋüülkïn yek äärgä tüggen ŋommañ wic muure.” \p \v 4 Aŋ Abram baŋŋä bata yaana kiinene daa Pïṭo ye, aŋ attä ke minneni määden \w Luut\w*. Aŋ Abram wääna kääjenee woo baan yaana battä me ogo Araan ye jï, yuunge caykä kä ŋüṭükel witken kä duuc. \v 5 Aŋ Abram iiŋe Caarraay koowne ke Luut, ke wakkä yeeke yaaka bilti ye muure, iken ke Luut, ke kiinkä yaaka ḍooje ke ike Araan ye. Aŋ iken kaaccä woo muure üŋjïdï ŋommañ mä \w Kanaan\w* ti. \p Aŋ wääna ḍakkene ti Kanaan ye, \v 6 Abrammä ättä ke ḍakene ti jaan mooye yaana battä me ogo Muura ye ti, cokulaŋ ti baan yaana battä me ogo Cakïïm ye ti. I nïïnkä yaakca ti mä Kanaan bilti ŋommañ yaanja jï. \v 7 Aŋ Pïṭo üükïn woo Abram ti, aŋ kiinne ogo, “A kaaynä yüükü ken bi iñä ŋommañ yaanni.” Aŋ Abram Pïṭo bätkene tambal nänṭa üükene kä woo Pïṭo ye. \p \v 8 Aŋ wäättana iken baŋŋä, aŋ cääjjin waadgä pämkä waan \w Betalï\w* ke Aay, aŋ Betalï ḍïmjïdï kä ŋäjäk aŋ Aay ken kä ñomuk, aŋ keeñ yeene ṭeljene ïñï wïca. Aŋ Abram Pïṭo bätkene tambal aŋ maaŋŋe wïca. \v 9 Aŋ Abram bakkä woo üŋjïn ïñï teettälaŋ yaana battä me ogo Najïp ye. \s Baŋŋä Abrammä Macïr \p \v 10 Aŋ baan yaanja ti nänṭä aŋŋa käñ kä yaac, aŋ Abram baŋŋä Macïr atï cääjjïdï wïca a boorgon nääŋka käñ yaaññee kä wïca ye. \v 11 Aŋ wääna iken ḍakkene ti tooy tük Macïr ye, iiŋe Caarraay kiinne ogo, “Ŋäjjä ïkï agä iiŋ ŋerconḍe. \v 12 Naana ïkï bi yoorgi mä Macïr ye, iken bi jaajjï ogo, ‘A iiŋe inni.’ Aŋ ika bi näka ḍok aŋ ïkï bi mañjini agä üdon. \v 13 Jaajjä ogo ïkï agjey käwo, aŋ kä jiik yüükü ika batta bi naŋga nääŋkalaŋ, aŋ ika bi üüdja ḍok.” \p \v 14 Aŋ wääna kaaccene ti Macïr ye, ike yoori mä Macïr ŋeraŋ kä yaac. \v 15 Aŋ wääna yoorene daa kä ḍuuŋkulen yek \w Parahuun\w* ye, riingi Parahuun aŋ wäättana iji än mooye yeene jï. \v 16 Aŋ kä ike Parahuun jone ñappä kä Abram, aŋ Abram iññi ḍiik ke däk ke tüürüŋŋï oogen ke määngen ke kiinkä oogen ke määngen ke kälämgä. \p \v 17 Aŋ Pïṭo Parahuun ke mä yeeke tuckene yokïn rackïtïn yaajgonḍe kä jiik Caarraay iŋ Abram. \v 18 Aŋ Parahuun Abram bärkene aŋ taaññe ogo, “A nääŋkä ŋaaka ika näŋganaa kä yaakka? Ika batta nüütkadaa ogo ïïŋü ina? \v 19 Aŋ ika kiindaa ogo käwic ina, ke koowu daa kä a iiŋ yeeni? Ïïŋü ina, koowu aŋ ate!” \v 20 Aŋ Parahuun mä yeeke iingene ogo Abram ñoolcï woo baannen ke iiŋe ke waak yeeke muure. \c 13 \s Piirtin Abram ke Luut \p \v 1 Aŋ Abram juwu Macïr, aŋ üŋjïn ñaalok nänṭ'a battä me ogo Najïp ye, ke iiŋe ke \w Luut\w* ke wakkä yeeken muure. \v 2 Aŋ Abram aŋŋa ceeggon kä yaac kä ḍigärgä ke tiilgä gälkä ke tiilgä. \v 3 Aŋ ike juwu Najïp, aŋ attä nänṭä ke nänṭä atï \w Betalï\w* aŋ ḍakkä ti nänṭä yaana waan Betalï ke Aay ye ti, nänṭä yaana agee kä ṭïlcïnï kä ïñï keeñ yeene kä on ye. \v 4 Aŋ a nänṭ'a ïïjjenee ti bättee kä tambal ye. Aŋ Abram Pïṭo maaŋŋe ŋuca wïca. \p \v 5 Aŋ cäänna Luut yaana layok ke Abram ye, cääygene ḍigärgä ke keeññi. \v 6 Aŋ nänṭä cäwdä yeenen ḍeeṭṭä ïñï, aŋ batta lïïṭït cäwdä nänṭä keellä kä ḍiirin ḍigärgä yeeken. \v 7 Aŋ kaaydoni ḍigärgä yek Abram ke yek Luut äämä yääññäni. Aŋ mä Kanaan ke mä Peeric nïïnkä yaakca ti cäyok nänṭä yaanja ti cäänna. \p \v 8 Aŋ Abram Luut kiinne ogo, “Ŋana ïkïï äämï yääññä, aŋ ŋana kaaydoni ḍigärgä yooko äämä yääññä, ïkïï agï mä keelkä. \v 9 Ŋommañ muure ina ñomü ti yaanna ïkïï pïïrtï. Naana ïkï üŋjü kä buŋ birrä ye, i ika üŋjü kä buŋ aam aŋ naana ïkï üŋjü kä buŋ aam ye, i ika üŋjü kä buŋ birrä.” \p \v 10 Aŋ Luut wiñe äärene ñaalok aŋ cäälgä yek wii mä Üürdün yooṭṭe taaŋŋä Coogaar garaŋ bata nänṭä garrä yen Pïṭo, aŋ ŋeraŋ beel bata ŋommañ mä Macïr. I batta mor Pïṭo Caduum ke Amuura ḍüüme gïtï. \v 11 Aŋ Luut wäkkä cäälgä yek wii mä Üürdün ḍoŋe, aŋ iken piirtin. Aŋ ike baŋŋä kä ñomuk. \v 12 Aŋ Abram cääjjin ŋommañ mä \w Kanaan\w* ti, aŋ Luut cääjjin bänkä mäyken yek cäälgä gïtï, aŋ keeññi yeeke baakke ti baan yaana battä me ogo Caduum ye gunne ti. \v 13 Aŋ nïïnkä yaakca ti mä Caduum nääŋä nääŋkä yaacken kä yaac yaaka batta ṭäkkänä Pïṭo ye. \p \v 14 Aŋ Abram wääna piirtene ke Luut ye, kiini Pïṭo ogo, “Wïñü äärä ñaalok nänṭ'a cääyii kä yaanna ti, aŋ däämjä ñomuk ke ŋäjäk aŋ ñaalok ke ïñï. \v 15 Aŋ ŋommañ yaanni bi iñe kä muure ke kaaynä yüükü ke cüle. \v 16 Aŋ kaaynä yüükü bi naŋä ḍirä bata ŋomgu yek ŋommañ wiñe, aŋ batta bi lïïlgä me kä paŋŋä. \v 17 Juwu, ŋommañ iñdenii kä, atä baadä bäyte ke gäpte.” \p \v 18 Aŋ Abram keeññi yeeke baaŋŋe, aŋ attä cääjjïn jengä mäyken yek Mamar ŋoyin, baan yaana battä me ogo Hiburoon ye ti, aŋ cääjjin ïñï wïca. Aŋ Pïṭo bätkene tambal ŋuca. \c 14 \s Abram Luut Määgede Woo \p \v 1 Aŋ nïïnkä yaakca ti yääññä juwin baan jï. Aŋ Amrapiil yätkä mä Cïnnaar, ke Ariyok yätkä mä Alicaar, ke Kadarlomaar yätkä mä Ilaam, ke Tidaal yätkä mä Jüwïïm \v 2 ircin yääññäk Beera ti yätkä mä Caduum, ke Birca yätkä mä Amuura, ke Cannaap yätkä mä Adama, ke Camïbaar yätkä mä Jobïïm, ke yätkä mä Beela. Aŋ a Beela ken battä me ogo Coogaar. \v 3 Aŋ iken yaaka kä duuc yaakka kääygä yeeken ḍülï yokïn ḍääñgon yaana battä me ogo Cadïïm ye ti, \w Koon Mooye yen Äyyä|lemma="Koon Mooye yen Äyyä "\w* ti. \v 4 Aŋ iken yuungu yaaka kä caay witken kä yewwe ye, müktü kä yätkä Kadarlomaar, aŋ yun yaana yoku wäätcete kä caay witken kä ḍäk ye, i tuuci yokïn woo. \p \v 5 Aŋ wääna nääkenee yun ŋuca ye, Kadarlomaar ke yätkäni yaaka ñääkene ye ḍäägin ti, aŋ mä Rapïïn booji nänṭ'a battä me ogo Actarüüt Karnïïm ye ti, aŋ mä Jüüc booji nänṭ'a battä me ogo Haam ye ti, aŋ mä Ïïm booji nänṭ'a battä ogo Coobï Kiriteem ye ti, \v 6 aŋ mä Hüür booji pämkä yaaka battä me ogo Cïïr ye ti, ke ḍaakene daa ti El Paraan nänṭä teeṇṇä ti kä cokal. \v 7 Aŋ iken ḍuukin ŋäjäk aŋ attä nänṭ'a battä me ogo En Micpeet ye ti. Aŋ nänṭä cäänna äkki me ogo Gaadic. Aŋ iken bänkä mä Amülïïk müügï muure ke mä Amoor yaaka cäyok Hajojon Taamar ye. \p \v 8 Aŋ yätkäni mä Caduum, ke Amuura, ke Adama, ke Jobïïm, ke Beela yoken tooti yääññä ti ḍääñgon mä Cadïïm jï. Aŋ Beela a nänṭ'a cäänna äkki me ogo Coogaar ye. \v 9 Aŋ näägjin ke Kadarlomaar yätkä mä Ilaam, ke Tidaal yätkä mä Jüwïïm, ke Amrapiil yätkä mä Cïnnaar, ke Ariyok yätkä mä Alicaar. Aŋ iken yätkäni kä ŋan pärjïdï ke yätkäni kä duuc. \v 10 Aŋ ḍääñgon yen mä Cadïïm cääygene gïtï kälkä mäyken küüñgïn yek kälkä ñownä ïïlïn kä ḍiräk, aŋ wääna yätkä yen mä Caduum ke yen mä Amuura ñoolene daa meken ye, yakkalaŋ lüütï kälkä aŋ meken yakkalaŋ lüdgïn aajjin ñaalok pämkä witin. \v 11 Aŋ yätkäni yaaka kä ŋan ye, waak muure yek mä Caduum ke Amuura peeji ke wakkä äämkä muure, aŋ iken ḍukcin ŋäjäk. \v 12 Aŋ \w Luut\w* yaana cääy Caduum a minneni Abram määden ina mügï iji, aŋ waak yeeke koowi muure. \p \v 13 Aŋ män Luut yaŋkalaŋ bättä, aŋ attä Abram nüütkene nääŋkä yaaka näŋŋä ḍuuggen ye muure. Aŋ a Abram yen mä Iburu yaana cääy cokulaŋ ti jengä mäyken yek m'ana battä me ogo Mamar a män Amoor ye, Mamar ke mädgen Ickool ke Aneer a m'aka ñääkï ke Abram ye. \p \v 14 Aŋ wääna Abram jiik tiiŋŋeeda kä ogo minneni määden müŋŋïï me ye, i ike ḍüttü 318 m'aka a giitin paa baanne, aŋ a ŋeelgin ye. Aŋ ädäŋŋi baati ŋätin, ke ḍakene ti baan battä me ogo Ḍaan. \v 15 Aŋ wääna nänṭä üllee kä ye, Abram mä yeeke pääŋŋe gïtï, aŋ gutcin yääññäk aŋ meken booji. Aŋ kääygä Kadarlomaar buurcin woo, aŋ ñooli ke baan yaana battä me ogo Hoba ye, Damac ti kä ñaalok. \v 16 Aŋ Abram waak muure müüŋŋe, aŋ Luut minneni määden ke waak yeeke ke määngä ke ook yaaka a müükïn ye ḍuugene ŋäjäk. \s Malikcadiik Abram Ŋüülkene \p \v 17 Aŋ wääna Abram ḍuukenee kä nänṭa buuccee kä yätkä Kadarlomaar ke yätkäni yaaka ñääkene kä ye, yätkä yen mä Caduum kääjin woo pääkcïdï ike ḍääñgon yen mä Coobï jï, a ḍääñgon yen yätkä. \p \v 18 Aŋ Malikcadiik yätkä yen mä Caalïm a män daaŋ yen Jooŋ yaana Küülaŋ kä Yaac ye, Abram äckene woo biŋŋan ke määk. \v 19 Yätkä Malikcadiik Abram ŋüülkene aŋ jaajjin ogo, \q1 “Abram ŋüülkünü Jooŋ yaana Küülaŋ kä Yaac, \q2 näŋŋä polloŋ ke ŋommañ ye. \q1 \v 20 Aŋ ŋüülkïn ḍükcï Jooŋ yaana Küülaŋ kä Yaac ye ti, \q2 kä yaana iññey kä teynä aŋ ädäŋŋi yüükü booññee da kä ye.” \p Aŋ Malikcadiik kiŋgi Abram waak muure yaaka piijene ye ti, kä caycayni. \p \v 21 Aŋ yätkä yen mä Caduum Abram kiinne ogo, “Mä yeeki yaaka müügï me ye ken ḍuukkaa kä, aŋ waak muure koowu yaaka piijini ye.” \p \v 22 Aŋ Abram yätkä yen mä Caduum kiinne ogo, “Ïṇtï lajjänä ñaalok aŋ ika lïïttä kä Pïṭo Jooŋ yaana Küülaŋ kä Yaac näŋŋä polloŋ ke ŋommañ ye ti, \v 23 ogo ika batta kujjo ginkalaŋ waak yüükü ti, naana a tol aŋ naana a waynä umdonḍe ye, nuŋko ŋana jaayii kä ogo, ‘Abram naŋŋä kä ika a ceeggon.’ \v 24 Waak'a ami mä yeeki yaaka ääton kä yääññäk ye, ken bi gïmgä pääken, aŋ Aneer ke Ickool ke Mamar, dale küjï yeeken.” \c 15 \s Jiik Ḍoocin yek Pïṭo ke Abram \p \v 1 Aŋ nïïnkä yakkalaŋ ti Pïṭo Abram umgene kä yooddin aŋ kiinne ogo, “Abram, ŋana ïkï booju. Ika agä kuurñu yüünü, aŋ gin'a bi iñenii kä ye, bi yäwaŋ.” \p \v 2 Aŋ Abram jaajjin ogo, “Ay Pïṭo Jooŋ yeeni, gin'a iñdaa kä ye, ika bi näŋga ŋaaka? I ika batta agä giidon aŋŋi, aŋ m'ana bi yätï än yeeni jïñe ye, a Liyaajir yen mä Damac!” \v 3 Aŋ Abram jaajjin ŋuca ogo, “Ika batta agja kä iñgon merkä, aŋ a kiingon yaana baanni ye, ken bi wäätï a yäto yeeni.” \p \v 4 Aŋ kiini Pïṭo ogo, “Men yaanni batta bi wäätï a yäto yüünü, a minneni yaana bi giidä woo jïñü ti ye, ken bi wäätï a yäto yüünü.” \v 5 Aŋ Pïṭo Abram koowne iññe woo wïca, aŋ kiinne ogo, “Däämjä ñaalok polloŋ jï, aŋ kirkä pagä naana bi lïïljeeda kä paŋŋä ye, kaaynä yüükü bi ḍirä aŋan.” \p \v 6 Aŋ wina Abram luggin kä jiik Pïṭo, aŋ kä luggin yeene ḍoocce a men wotconḍe. \p \v 7 Aŋ ike kiini ogo, “Ika agä Pïṭo yaana ïkï äbeney woo baan yaana battä me ogo Üür a yen mä Kaldaan ye, ika ṭäkä nänṭä yaanni iñdenii kä wäätï a yüünü.” \p \v 8 Aŋ Abram jaajjin ogo, “Ay Pïṭo Jooŋ yeeni, bi ŋäjjä ogoo ogo bi wääto ogo yeeni?” \p \v 9 Aŋ ike kiini Pïṭo ogo, “Ickaa naañ, ke ḍeel iiŋe, ke kabal yaane, yaaka yuungen a wäätin kä ḍäk ye, aŋ bäämle ke gülkütele.” \v 10 Aŋ Abram waak yaakka muure äbene, aŋ ḍigärgä ken bääŋŋe gïtï aŋ baŋ yaŋkalaŋ daa biirjene ti menen ti, aŋ ḍïïrgä ken batta agee kä bääkin gïtï. \v 11 Aŋ wääna weñgä kuuyene ïñï ogo yoku iken ämo waak tüwïn ye, i maki woo Abram. \p \v 12 Aŋ wääna äŋ ütcedee kä ye, Abram oodi kä yaac, aŋ mïïllä mooye yaana yäwaŋ ye ike ääti wic. \v 13 Aŋ Abram kiini Pïṭo ogo, “Ŋïjä ṭeṭaŋ! Kaaynä yüükü bi wäätï a boorgu baan yaana batta a yeenen ye ti, aŋ bi naŋgä a kiinkä aŋ bi joocu yuungu 400. \v 14 Aŋ ṭoŋ yaaka iken naŋi a kiinkä yaakka bi jooju, aŋ iken wäättana bi käjä woo i ïnken pegaŋ kä wakkä. \v 15 Aŋ ïkï bi tüwü kä ŋïïbbïn, aŋ ïkï bi jïkï me i yüüngü a ḍïïrïnï. \v 16 Aŋ kilkä kä ŋan kaaynä yüükü bi ḍuku ŋäjäk winni, kä yaana nääŋkä yaackä yek mä Amoor batta mor ḍakene kä waan jooññu ti ye.” \p \v 17 Aŋ wääna äŋ üttee kä aŋ nänṭä mïïldenee kä ye, Abram yuṭṭu jiinä ḍüüŋïdï woo pïïl jï ke diktäŋle dïïkïdï woo ṭenṭel ti kaajit waak bääkin waadgen gïtï. \v 18 Aŋ äŋ jïñe yaanja ti, Pïṭo ḍuccin \w jiik ḍoocin\w* ke Abram, aŋ jaajjin ogo, “Ŋommañ yaana jüwïdï wii mä Macïr aŋ atï ke wii mooye yaana yäwaŋ battä me ogo Puraat ye, bi iñä kaaynä yüükü, \v 19 baan mä Kinaan, ke mä Ginaac, ke mä Gadmoon, \v 20 ke mä Haat, ke mä Peeric, ke mä Rapïïn, \v 21 ke mä Amoor, ke mä Kanaan, ke mä Jarjïïc, ke mä Yaabüüc.” \c 16 \s Giitkä Icämayiil \p \v 1 Aŋ Caarraay iŋ Abram, a burŋu. Aŋ cääyge ṭuul mä Macïr battä me ogo Haajir ñuugal baanne a kiingon. \v 2 Aŋ Abram kiini Caarraay ogo, “Pïṭo ika ṭïïŋŋa kä giidä merkä. Atä nïïne ke kiingon yeeni, aŋ kä päy yeene ika bi näŋä merkä.” Aŋ Abram gïmmïn jiik iiŋe. \p \v 3 Aŋ wääna Abram nääkenee yuungu kä caay ŋommañ mä \w Kanaan\w* jï ye, Caarraay kiingon yeene Haajir yen mä Macïr koowne iññe oore Abram wäättä a iiŋe. \v 4 Aŋ Abram nïngïn ke Haajir, aŋ Haajir laaccä. Aŋ wääna ḍoŋe yoorreeda kä laaccee ye, men mooye yeene wäättana kääckene kä ïllä yok. \v 5 Aŋ Caarraay Abram kiinne ogo, “Ika agä piikon aŋ nääŋkä yaakka a wïñü ti. Kiingon yeeni iññenii kä a ïïŋü, aŋ wääna ḍoŋe yoorreeda kä laaccee kä ye, i ika wäättana ïla yok. Aŋ Pïṭo ïkïï bi nüütkï a ŋaani ken äätä kärgit.” \p \v 6 Aŋ Caarraay luuki Abram ogo, “Ike a kiingon yüünü aŋ mor cääy ïntü ti, näŋgä nääŋkä yaaka daa yooddu päjjïdï ke ïkï ye.” Aŋ Caarraay Haajir kääckene kä jooññu ke buurce woo ike ti. \p \v 7 Aŋ Haajir kañi malak yen Pïṭo jïïn wic kä cokal woo teettälaŋ, kä päy yaana atï Cüür ye ti. \v 8 Aŋ taaji malak ogo, “Haajir, kiingon Caarraay, ïkï äätä wa? Aŋ ïkï atä wa?” \p Aŋ luukki ogo, “Ika buurcu woo men mooye yeeni Caarraay ti.” \p \v 9 Aŋ kiini malak yen Pïṭo ogo, “Ḍukcu ŋäjäk men mooye yüünü ïṇte ti, aŋ jiik yeeke ken tiŋdä.” \v 10 Aŋ cäänna kiini malak yen Pïṭo ogo, “Kaaynä yüükü bi naŋä ḍirä aŋ batta bi lïïlgä me kä paŋŋä kä ḍiirinenen.” \p \v 11 Aŋ cäänna kiini malak yen Pïṭo ogo, “Ïkï agä laacon, aŋ ïkï bi giidä minneni oone. Aŋ bi äkkä ogo \w Icämayiil\w*, nääŋka Pïṭo pillä yüünü tiiŋŋeeda kä ye. \v 12 Aŋ Icämayiil bi beel bata gin luum jïñe, ïṇte bi iccede me ti, aŋ me daa bi ïnken iccätä ike ti, aŋ ike bi cääy kä yiñ ke mädgen muure.” \p \v 13 Aŋ Pïṭo yaana ike kiini ye, äkkene yäṇtäŋ ogo, “Ïkï agä Jooŋ yaana ika yoodda ye” Aŋ ike ŋuccin jaajjin ogo, “Tiññaŋ M'ana ika yoodda ye, yoorru.” \v 14 Aŋ ina ken jïïn äkkene daa kä me ogo Bïïr Lahaayi Rooy, aŋ aŋan ogo, Jïïn M'ana a Üdon Ika Yoodda ye. Aŋ mor bilti ke tiññaŋ wïca waadgä nänṭä battä me ogo, Gaadic ke Beerït. \p \v 15 Aŋ Haajir Abram gitkene minneni oone, aŋ äkki Abram ogo Icämayiil. \v 16 Aŋ Abram wääna gitkene daa Haajir Icämayiil ye, yuunge a caykä kä cunuuk witken kä ḍüügük. \c 17 \s Abram Äkki Jooŋ ogo Abrayiim \p \v 1 Aŋ wääna Abram yuunge aŋŋene caykä kä waŋäḍeŋ witken kä waŋäḍeŋ ye, nüütkï woo Pïṭo yore, aŋ kiinne ogo, “Ika agä Jooŋ yaana Lïïṭït ye. Aŋ päy yeeni ken baaddä, aŋ dalä ïkï ḍoŋü ladaŋ. \v 2 Aŋ ika bi ḍuccu \w jiik ḍoocin\w* waan yoono ti ika ke ïkï, aŋ kaaynä yüükü bi naŋä ḍirä kä yaac.” \p \v 3 Aŋ Abram waŋge kümjene ïñï Jooŋ ñomi ti, aŋ kiini Jooŋ ogo, \v 4 “A jiik ḍoocin yooko ke ïkï ikki, ïkï bi wäätci agä wäy yen ṭoŋ ḍiirken. \v 5 Aŋ ïkï batta bi ŋuca batti me ogo Abram, ïkï bi batti me ogo Abrayiim, nääŋka ïkï naŋŋeni wäättii kä a wäy yen ṭoŋ ḍiirken ye. \v 6 Aŋ merkä yüükü bi naŋä ḍirä kä yaac, aŋ kaaynä yüükü bi wäätï a ṭoŋ ḍiirken, aŋ yätkäni bi käjä woo iken ti. \p \v 7 “Aŋ ika bi ḍuccu jiik ḍoocin yeeki ke ïkï ke kaaynä yaaka ŋäñü ti ye, kil ke kil ti. Yaakki a jiik ḍoocin ke cüle, ika bi kamat agä Jooŋ yüünü, aŋ agä Jooŋ yen kaaynä yaaka ŋäñü ti ye. \v 8 Aŋ ŋommañ yen mä \w Kanaan\w* nänṭ'a cääyii agii kä boorgon yaanna, bi iñenii kä muureen, ïkï ke kaaynä yüükü. Aŋ bi wäätï a nänṭä yeenen ke cüle, aŋ ika bi wäätä agä Jooŋ yeenen.” \s Bïlgon yen Jiik Ḍoocin \p \v 9 Aŋ Jooŋ Abrayiim kiinne ogo, “\w Jiik ḍoocin\w* yeeki tïïcke, ïkï ke kaaynä yüükü yaaka bäätïdï ŋäñü ti ye. \v 10 Aŋ a jiik ḍoocin yeeki yaaka ṭäkkä tïïje ye ikki, ïkï ke kaaynä yüükü, m'aka a ook waadgic ti ye dale \w iirgä|lemma="Iirrä"\w* me. \v 11 Dale purpurri yeekic iirjänä me woo, aŋ iirrä yeenic ken bi wäätï a baacbaac jiik ḍoocin waadgo ti. \v 12 Aŋ kilkä yaaka äätä ye ti, merkä oogen waadgic ti yaaka nïïnken kä cunuuk ye, dale iirgä me, naana a giitin baannü halla batta a kaaynä yüükü a kiiygin kä tiil boorgu ti ye. \v 13 Aŋ naana a giiton baannü halla a kiygon kä tiil ye, i dale ergä me. Nuŋko jiik ḍoocin yeeki wäätee kä yokic ti ke cüle. \v 14 Aŋ m'ana yaakkä kä errä ye, bi aŋgänä me yok mä yeeki gïtï, jiik ḍoocin yeeki tuuññe yok.” \s Caarraay Äkki me ogo Caarra \p \v 15 Aŋ Jooŋ Abrayiim kiinne ogo, “Caarraay ïïŋü ŋana ŋuca baddä ogo Caarraay, yäṇtonḍe bi wäätï ogo Caarra. \v 16 Ike bi ŋüülkü, aŋ ïkï bi gitkey minneni oone. Ike bi ŋüülkü, aŋ bi wäätï a miy yen ṭoŋ ḍiirken. Aŋ yätkäni yek ṭoŋ bi käjä woo kaaynä yeeke ti.” \p \v 17 Aŋ Abrayiim waŋge kümjene ïñï aŋ yircin woo, aŋ jaajjin jone ti ogo, “Ika bi giidä minneni i yuungi wäättä caykä kä caay aŋŋi? Aŋ Caarra bi giit minneni i yuunge wäättä aŋŋi caykä kä waŋäḍeŋ aŋŋi?” \v 18 Aŋ Abrayiim Jooŋ kiinne ogo, “Dalä \w Icämayiil\w* ken pïr ñomü ti!” \p \v 19 Aŋ luugi Jooŋ ogo, “Ba'ay! Ïïŋü Caarra ïkï bi gitkey minneni oone, aŋ bi äkkä ogo \w Icaak\w*. Aŋ ika bi ḍuccu \w jiik ḍoocin\w* yeeki ke ike, aŋ ke kaaynä yeeke yaaka ŋäñe ti ye. Aŋ bi wäätï a jiik ḍoocin yaaka batta düüñïdï ye. \v 20 Aŋ Icämayiil ti, jiik yüükü tiiŋgenenii kä, ŋäjjä ike bi ŋüülkü, ike bi naŋä giit, aŋ bi ḍiirä kä yaac. Aŋ bi wäätï a wäy yen yätïnï yaaka kä caay witken kä yewwe ye, aŋ bi dalä wäätï a ṭoŋ yäwke. \v 21 Aŋ ika bi ḍuccu jiik ḍoocin yeeki ke Icaak yaana bi gitkini kä Caarra ye, waan bata yaanni, yun yaana äätä yaanja ti.” \p \v 22 Aŋ wääna Jooŋ ḍaŋŋee kä jiik ke Abrayiim ye, Abrayiim daljene ïñï. \v 23 Aŋ äŋ jïñe yaanna ti, Abrayiim minneni yeene Icämayiil koowne ke ook yaaka a giitin baanne ye, ke yaaka agee kä kiygin kä tiil yeeke ye, aŋ \w iirre|lemma="Iirrä"\w* bata yaana kiinene daa kä Jooŋ ye. \v 24 Aŋ Abrayiim eri me i yuunge caykä kä waŋäḍeŋ witken kä waŋäḍeŋ. \v 25 Aŋ minneni yeene Icämayiil yuunge kä caay witken kä ḍäk, wääna erene daa kä me ye. \v 26 Aŋ äŋ jïñe yaanja ti, Abrayiimmä iiri me muuṭuk ke minneni yeene Icämayiil. \v 27 Aŋ ook muure yaaka baanne ye, ke merkä oogen yaaka a giitin baanne ye, ke yaaka agee kä kiygin kä tiil boorgu ti ye, iirene daa kä me muure. \c 18 \s Ukcodoni kä Ḍäk \p \v 1 Aŋ Pïṭo yore nüütkene woo Abrayiim jengä mäyken yek Mamar ti kä cokal i ike cääy keeñ yeene tük, äŋ gïtï aŋŋi. \v 2 Aŋ Abrayiim däämjin ñaalok, aŋ yurcin ook kä ḍäk yudit kä cokal. Aŋ wääna yoorreeda kä ye, ike bänjin woo keeñ yeene tük atï paakcede, aŋ ḍüŋgene ïñï. \p \v 3 Aŋ ike jaajjin ogo, “Mügdo, naana ika käññä ŋerrä ïkï ti ye, i ŋana kiingon yüünü kaajdii kä wic. \v 4 Yokic yïïkke ṭïïbbok jaan yaanni ŋoy, dale ikee äckene me piik kä ḍeewaŋ lukce kä woo kïïgïc. \p \v 5 “Inni kiingon yeenic cickene ti yaanni, dale ikee äckene me amma tääŋe ñaalok juuggic, aŋ wäättana daa ikee wükce.” Aŋ ike luuki ogo, “Ŋeraŋ, Naŋä daa bata yaana jaajjinii kä ye.” \p \v 6 Aŋ Abrayiim bülcïn ŋäjäk kä bïraŋ keeñ yeene jï Caarra ti, aŋ kiinne ogo, “Kä bïraŋ! Kïïṭä woo ḍon gïtke kä ḍäk kakin yüükü yaaka ŋeraŋ ye ti, aŋ wacci naŋä a bïggï.” \p \v 7 Aŋ Abrayiim lüüṇṇü däk yeeke ti, aŋ wäkkä naañ yaana a caagon ye, aŋ iññe kiingon yeene ogo naŋje ko bïraŋ. \p \v 8 Aŋ wääna amma eeŋŋee kä ye, Abrayiim kuññu müṇṇü ke aak ke yäŋŋä peelgon aŋ ḍuckene wilgä ñomgen ti. Aŋ wääna jujjene kä ammä ye, i Abrayiim yuuttu gurken ti jaan ŋoy keeye. \p \v 9 Aŋ wilgä tääccin ogo, “Ïïŋü Caarra wali?” \p Aŋ luugi Abrayiim ogo, “Bilti äräk keeñ jï.” \p \v 10 Aŋ yaŋkalaŋ jaajjin ogo, “Yun yaanja ti ika bi ḍuuku ïkï ti bata waan yaanni ti, i ïïŋü Caarra bi miigä a giidon minneni!” \p I Caarra jiik yaakka tiiŋjede, i cääy keeñ tük oon ŋäc kä cokal. \v 11 Abrayiim ke Caarra muuṭuk ḍuuŋdin, aŋ Caarra yuungu yek giidä agee kä aaygin. \v 12 Aŋ Caarra yircin woo, aŋ jaajjin jone ti ogo, “Ika ṭiindänä aŋ oori daandin, tiññani ika bi käñä jon ñamme yaanni?” \p \v 13 Aŋ Pïṭo Abrayiim taaññe ogo, “Caarra yïṭï ina aŋ jaay ogo, ‘A gïtken ika bi käñä minneni i ika ṭiindänä aŋŋi?’ \v 14 Ginkalaŋ bilti yaana Pïṭo yoje ye? Yun yaanja ti ika bi ḍuuku bata waan yaanni ti, aŋ Caarra bi käñï minneni.” \p \v 15 Aŋ Caarra booccu ti, aŋ riccin woo aŋ jaajjin ogo, “Ika batta agä yïrcïdïnï woo.” \p Aŋ kiini Pïṭo ogo, “Ina, ïkï yircini woo.” \s Abrayiim Mäṭï Pïṭo ogo Caduum \p \v 16 Aŋ wääna ook ḍaŋŋene kä amma ye, juwin ñaalok aŋ däämjin kä taaŋŋä Caduum. Aŋ wääna atene kä ye Abrayiim attä ke iken iiccede päy jï. \v 17 Aŋ Pïṭo jaajjin ogo, “Abrayiim yoku müngü kä gin'a ṭäkkä naŋä ye? \v 18 Aŋ Abrayiim bi wäätï a ṭoŋ yäwken aŋ teyken, aŋ ike bi wäätï a ŋüülkïnnï yek ṭoŋ ḍiirken ŋommañ wic muure. \v 19 Ike wäägänä woo, a m'ana bi ïnï merkä yeeke ke mä äntüke yeene kä tïïññä päy yen Pïṭo kä naŋdin nääŋkä ŋerkä, ke nääŋkä wotku ye. Aŋ wäättan nääŋkä yaaka kiinnä kä Abrayiim ye bi näŋgä daa kä muure.” \v 20 Aŋ Pïṭo Abrayiim kiinne ogo, “Ika tiiŋŋä yääw yen mä Caduum ke Amuura, kä yaana nääŋkä yaackä yeeken ḍiirene kä yaac ye. \v 21 Ika atä ïñï yuṭu nääŋkä yaackä yeeken bata yaana tiiŋŋä cïŋtäŋ ye. Naana batta a gïtken ye, ika ṭäkä ooku gïtï.” \p \v 22 Aŋ ook ñomgen ṭuki woo üŋjïdï Caduum, aŋ Abrayiim ken buccin yudit Pïṭo ñome ti. \v 23 Aŋ Abrayiim wükcïn ti ike ti, aŋ taaññe ogo, “Mä wotku ke mä yaackä bi nägä ḍugin muure? \v 24 Aŋ naana mäkkalaŋ bilti wodaŋ caykä kä duuc baan mooye jï ye, nänṭä yoku üülü wic? Batta nänṭä kura bi daljä kä mä wotku yaaka caykä kä duuc jïñe ti ye? \v 25 Ïkï batta lïïṭä näŋä gin bata yaanna, kä näŋŋä ḍugin mä ŋerkä ke mä yaackä muure. Ïkï mä ŋerkä ke mä yaackä naŋdä kä nääŋkä keellä ina! A gïtken ïkï batta lïïṭä näŋjä aŋan! Batta yoku juco yen ŋommañ wiñe muure näŋï gin'a wodaŋ ye?” \p \v 26 Aŋ Pïṭo jaajjin ogo, “Naana ika käññä mä wotku caykä kä duuc Caduum jï ye, baan mooye jïñe muure bi daljä ogo iken.” \p \v 27 Aŋ Abrayiim jaajjin ogo, “Ika uccunu kä jiik ke Mügdo, i ika inni agä ŋomgu ke ṭaaṭaŋ käpet yaanni. \v 28 Aŋ bi beel ogoo naana mä wotku yaaka caykä kä duuc yaakka buunjin kä duuc ye? Baan mooye muure bi ḍüümü gïtï kä buunjin yen me kä duuc?” \p Aŋ Pïṭo jaajjin ogo, “Naana ika käññä caykä kä ŋan witken kä duuc ye, i baan mooye batta ḍüümü gïtï.” \p \v 29 Aŋ ŋoci taaji Abrayiim ogo, “Aŋ naana ïkï käññi mä ŋerkä caykä kä ŋan wïca ye?” \p Aŋ luugi Pïṭo ogo, “Batta bi ḍüümü gïtï kä yaaka caykä kä ŋan yaakka.” \p \v 30 Aŋ Abrayiim jaajjin ogo, “Mügdo, ŋana ïkï pendä, dalä ika jaayä. Aŋ naana ïkï käññi mä ŋerkä caykä kä ḍäk wïca ye?” \p Aŋ luugi Pïṭo ogo, “Batta bi ḍüümü gïtï naana ika käññä caykä kä ḍäk wïca ye.” \p \v 31 Aŋ Abrayiim jaajjin ogo, “Ika uccunu jiik ke Mügdo, aŋ dalä ika iiñjädä. Aŋ naana ïkï käññi mä ŋerkä caykä kä yewwe wïca ye?” \p Aŋ luugi Pïṭo ogo, “Batta bi ḍüümü gïtï kä yaaka caykä kä yewwe yaakka.” \p \v 32 Aŋ düüñïn ti Abrayiim jaajjin ogo, “Mügdo, ŋana ika pingadaa, naana ïkï ŋoceni taajeni ääŋi kä keelok ye. Aŋ naana ïkï käññi mä ŋerkä kä caay wïca ye?” \p Aŋ luugi Pïṭo ogo, “Batta bi ḍüümü gïtï kä yaaka kä caay yaakka.” \p \v 33 Aŋ wääna Pïṭo ḍaŋŋee kä jiik ke Abrayiim ye, ike ḍakkä aŋ Abrayiim ḍukcin baanne. \c 19 \s Ḍüümtïn Caduum ke Amuura \p \v 1 Aŋ malaŋŋi kä yewwe äätin baan mooye yen mä Caduum biigin ti aŋŋi, i \w Luut\w* cääy äntüke yen baan mooye ti. Aŋ wääna malaŋŋi yooṭṭeeda kä ye, ike juwin ñaalok paakke aŋ ḍüŋjïn ïñï, aŋ waŋge kümjene ïñï ŋomgu gïtï. \v 2 Aŋ ike jaajjin ogo, “Mügdoni yeeki, ääte paa ba' kiingon yeenic. Aŋ kïïgïc looke woo, aŋ ïkïïn nïïnïn tiññaŋ aŋ ikee murje woo kä tïṇṇäŋänä.” Aŋ iken luukcin ogo, “Ba'ay, ikoon bi nïïnon woo käpet.” \p \v 3 Aŋ ïïrï Luut ke gïmmene, aŋ wooyne ti baanne. Aŋ tutkene waak äämkä ḍiirken ke bïggï yaaka batta cääyge ti ŋimin ye, aŋ iken ämmä. \v 4 I iken batta mor ootunu, ook muure yek baan mooye yen mä Caduum dürjï ke dänkä duurin än yeenen küürï ti. \v 5 Aŋ Luut yaawgä ogo, “Wali ook yaaka äätin baannü biigin ti tiññaŋ ye? Ickoon kä woo dalä nïïnon.” \p \v 6 Aŋ Luut kaaccä woo iken ti, aŋ äntüke üüljene ŋäñe ti. \v 7 Aŋ jaajjin ogo, “Ba'ay, müggü yeeki, yiñ yaanna ŋana naŋde. \v 8 Däämme, ika cääyga ṭulgu kä yewwe yaaka kücï ook ye. Dale ken äcke kä woo, aŋ naŋe nääŋk'a daa ṭäkke naŋe daa kä ye. Ŋana ook yaakki naŋde nääŋkalaŋ, iken a wilgä yeeki aŋ tïïjä kä ika.” \p \v 9 Aŋ luugi ogo, “Wükcü woo päy yoono waŋ,” Aŋ iken jaajjin ogo, “Men yaanni äätin winni a boorgon, aŋ ṭäkï ïkïïn nüütkïtï nääŋka naŋtïn ye! Ïkï bi näŋgini yiñ käärcï woo kä iken.” I iken wüükïdï ti Luut ti atï ṭäkï äntüke liktä gïtï. \p \v 10 Aŋ malaŋŋi ïnken lajji woo, aŋ Luut guuŋi ti äräk aŋ äntüke üüljï. \v 11 Aŋ ook muure yaaka yudok äntüke tük dürjï ke dänkä ye, uuyi waŋgin nuŋko ŋana äntüke kañte daa. \p \v 12 Aŋ malaŋŋi Luut taaji ogo, “Ïkï cääygi ŋaannä winni? Ïkï cääygi märäŋgünü, ke ooglen yüükü, ke tïïrïn yüükü, ke mä yüükü yakkalaŋ baan mooye jï winni? Äcci woo nänṭä yaanni ti. \v 13 Ikoon ṭäkon nänṭä yaanni ḍüümon gïtï. Cïŋtäŋ yen yiñ mä baan yaanni ḍakkä ti Pïṭo ti, aŋ ikoon tuujonon ogo ḍüümjon gïtï.” \p \v 14 Aŋ Luut attä nüütkïdï märäŋgene yaaka a ḍüccïnï jiik ṭäkï ḍïjï ṭulge ye, aŋ kiinne ogo, “Kä bïraŋ juwe kaace woo nänṭä yaanni ti! Pïṭo baan mooye ṭäkke ḍüüme gïtï.” Aŋ iken ḍüücï ogo ike ñääyo ogo ñääyon. \p \v 15 Aŋ wääna buur kääjenee kä ye, malaŋŋi Luut jüümï yok ogo, “Kä bïraŋ, ïïŋü koowu ke tïïrïn yüükü yaaka kä yewwe winni yaakki. Aŋ kaace woo tiññaŋŋi, nuŋko ikee cüccete woo ke baan naana jooññu ätä ye.” \p \v 16 Aŋ wääna Luut juugge riijjene kä ye, mügï malaŋŋi kä ïṇte aŋ iiŋe mügï kä ïṇte aŋ cäänna tïïrïn yeeke yaaka kä yewwe ye, müügï kä ïnken aŋ ici woo baan jï ṭeṭaŋ, nääŋka ängene daa ŋïngïn Pïṭo ye. \v 17 Aŋ wääna äbene daa kä woo ye, kiini malak yaŋkalaŋ ogo, “Buurce woo üde, aŋ ŋana ikee däämmede ŋäjäk, aŋ ŋana ikee yuutcede ïñï nänṭä yaŋkalaŋ ti ḍääñgon jï. Lüüde nänṭä pämkä nuŋko ikee cüccete me woo!” \p \v 18 Aŋ kiini Luut ogo, “Ba'ay, kura Mügdoni yeeki. \v 19 Kiingon yeenic käññä ŋerrä ikee ti aŋ ika nüütkana biilin yaana batta düüñïdï ye, kä daljin üṇṇü yeeni. Aŋ ika batta bi lïïṭä lüüdü nänṭä pämkä, nuŋko ika wäätta ŋäc jooññu aŋ ika tüwdü. \v 20 Yooru, baan yaanni ike cokulaŋ ti, aŋ dalä ika lüüdü ike ti, aŋ ike cäänna ḍeeraŋ, tiiŋgaa dalä ika lüüdü nänṭä yaana ḍeeraŋ yaanja ti, nuŋko üdü kä.” \p \v 21 Aŋ kiini malak ogo, “Jiik yüükü yaaka kiinnaa kä yaakka gïmgänä, aŋ baan yaanna batta bi ḍüümü gïtï. \v 22 Kä bïraŋ, lüüdü nänṭä yaanja ti, ika batta bi lïïṭä näŋä ginkalaŋ i ïkï batta mor ḍakci ti.” Aŋ ina ken baan yaanna äkkene daa me ogo Coogaar yaanna ogo ḍeeḍoḍeet. \p \v 23 Aŋ Luut ḍakkä ti Coogaar i äŋ kääjïdï. \v 24 Aŋ Pïṭo puukin ïñï cägärey kä polloŋ jïnä Caduum ti ke Amuura. \p \v 25 Aŋ bänkä yaakca ḍüümme gïtï ke ḍääñgon ke m'aka cäyok bänkä gïtï ye, ke waak garkä yaaka a yülïn ye muure. \v 26 Aŋ iŋ Luut däämjin ŋäjäk, aŋ wäättä a taŋkuulu yen äyyä. \p \v 27 Aŋ Abrayiim cuuyin kä tïṇṇäŋänä aŋ ḍukcin nänṭä yaana yuuttee kä Pïṭo ñome ti ye. \v 28 Aŋ ike däämjin ïñï taaŋŋä Caduum ke Amuura, ke taaŋŋä ḍääñgon ti, aŋ jiinä yooṭṭe ḍüüŋïdï ñaalok kä yaac ŋommañ jï, bata jiinä yek käälmaañ. \p \v 29 Aŋ Jooŋ wääna bänkä mäyken yaaka cäyok ḍääñgon jï ye ḍüümmeeda kä gïtï ye, Abrayiim pajjene aŋ Luut määgene woo jooññu yaana näŋŋä ḍoŋe bänkä yaaka cääynee kä gïtï ye ti. \s Luut ke Tïïrïn Yeeke \p \v 30 Aŋ \w Luut\w* booññu kä cäwdä Coogaar aŋ baŋŋä ke tïïrïn yeeke yaaka kä yew ye, aŋ attä cääjjin ṭuum pämkä gïtï. \v 31 Aŋ nïïnnä yaŋkalaŋ ti tïïron yaana a kaygon ye, käwen ḍeerconḍe kiinne ogo, “Wäyo ḍuuŋdin, aŋ baati oon yaŋkalaŋ winni yaana ïkïï koowï ye, bata poñ yen me muure ŋommañ wic ye. \v 32 Äätä wäyo nääkkï määk, aŋ wäättana ïkïï nïïnï ke ike aŋ wina ïkïi bi ääcï woo kaaynä wäyo ti.” \p \v 33 Aŋ wïïrïn jïñe yaanja ti wäyen nääkki määk, aŋ tïïron yaana a kaygon ye kaaccä aŋ nïngïn ke wäyen. Aŋ nïïnjïn yaana nïïnjenee kä ke juwin yaana juwenee kä ye kucu wäyen. \p \v 34 Aŋ tïṇṇäk aŋŋi tïïron yaana a kaygon ye, käwen ḍeerconḍe kiinne ogo, “Wïïrïn tiinuk ikoon nïïnnon ke wäyo, ŋocï nääkkï määk wïïrïn, aŋ ïkï kaacci nïïne ke ike nuŋko ääcii kä woo kaaynä wäyo ti.” \v 35 Aŋ wïïrïn jïñe yaanja ti wäyen ŋoci määtki määk, aŋ tïïron yeene ḍeerconḍe attä kaaccä nïïnnene. Aŋ nïïnjïn yaana nïïnjenee kä ke juwin yaana juwenee kä ye kucu wäyen. \v 36 Aŋ Luut tïïrïn yeeke muuṭuk laacce. \v 37 Aŋ kaygon giiṇṇä minneni oone aŋ äkkene ogo Muwaab. Aŋ ike ken a wäy yen mä Muwaab ke tiññaŋ. \v 38 Aŋ tïïron ḍeerconḍe yeene giiṇṇä minneni oone cäänna, aŋ äkkene ogo Benaammi, aŋ ike ken a wäy yen mä Amüün ke tiññaŋ. \c 20 \s Abrayiim ke Abimaliik \p \v 1 Aŋ Abrayiim nänṭä yaanja bäkkene wic attä nänṭä battä me ogo Najïp ye, aŋ cääjjin waan Gaadic ke Cüür, aŋ wäättan ike baŋŋä Jaraar. Aŋ cääy wïca bata boorgon, \v 2 aŋ wïca Abrayiim jaajjin kä iiŋe Caarra ogo, “Ike a käwo.” Aŋ Abimaliik yätkä yen mä Jaraar Caarra tuckene aŋ koowne. \p \v 3 Aŋ wïïrïn jïñe yaanja ti Jooŋ äätin Abimaliik ti kä lääggï aŋ kiinne ogo, “Ïkï bi tüwü kä iiŋ yaanna, iiŋ yaana koowni yaanna a iŋ mäŋkalaŋ.” \p \v 4 Aŋ Abimaliik batta mor nïnok ke Caarra, i ike jaajjin ogo, “Mügdo, ṭoŋ yaaka ḍuuggen ladaŋ ye bi ḍüümü gïtï? \v 5 Batta a Abrayiim ken ika kiinna ogo, ‘Ike a käwo halla?’ Aŋ ike kä ḍoŋe gïmmïn aŋ jaajjin ogo, ‘Ee, ike a määdo.’ Nääŋkä yaakka naŋŋä kä jon laṇṇe, aŋ kä ḍoŋ laṇṇe.” \p \v 6 Aŋ cäänna kiini Jooŋ lääggï ti ogo, “Ee, ŋäjjä ïkï jonü ladaŋ. Ina ken ṭïïŋŋenii kä näŋgin ika nääŋkä yaackä yaanna, aŋ batta bääggenenii kä tabjeeda kä yok yaanna. \v 7 Tiññaaŋŋi juwu iiŋ ḍuukku oore, oore a bäṭo, ike bi mälcï ñaalok kä ïkï aŋ ïkï bi üdü. Aŋ naana batta ḍuukkedeeda kä ye, ookci gïtï ïkï ke mä yüükü ikee bi tüwe muurijaan.” \p \v 8 Aŋ kä tïṇṇäŋänä Abimaliik kiinkä yeeke muure bärkene ti, aŋ wääna nüütkeneeda kä gin'a näŋŋä ḍoŋe muure ye, i iken bojgin kä yaac. \v 9 Aŋ Abrayiim bärki Abimaliik aŋ taaññe ogo, “A ŋaaka inni näŋgonoon kä yaanni? I ïkï yälkeneni jiik ŋaaka yaana ickaa kä ḍok nääŋkä yaackä ke yätkïtïn yeeni yaanni? Ïkï ika näŋganaa nääŋkä yaaka batta päjjïdï naŋtä me ye.” \v 10 Aŋ Abrayiim taaji Abimaliik ogo, “A ŋaaka ken yoorri ina ke näŋii kä nääŋkä yaakka yaanna?” \p \v 11 Aŋ luugi Abrayiim ogo, “Ika ḍuucu ogo me winni batta bojgo ko Jooŋ, aŋ iken bi ṭäko iiŋ yeeni aŋ ika bi nägjada ḍok aŋ koowjï. \v 12 Aŋ a gïtken a käwo ṭul wäyo, aŋ batta a ṭul miyo ken koownu a iiŋ yeeni. \v 13 Aŋ wääna kiinana kä Jooŋ ogo än wäyo mañjoo ïñï, aŋ ika atco nänṭä ke nänṭä ti ye, ike kiinnä ogo, ‘Näŋgaa ŋerrä. Nänṭä yaana atï kä ye, ïkï jaajjä ogo ika agjo määdic.’” \p \v 14 Aŋ Abimaliik kuññu ḍiik ke däk ti, aŋ kuññu kiinkä oogen ke määngen yeeke ti, aŋ iññe Abrayiim. Aŋ ike cäänna iŋ Abrayiim Caarra ḍuukkeneeda kä. \v 15 Aŋ Abimaliik jaajjin ogo, “Ŋommañ yeeni daamjä muure aŋ wäkä nänṭä yaana ṭäkkä cääyii kä ye.” \p \v 16 Aŋ Caarra kiinne ogo, “Määdic iñdä tiilgä gälkä waŋgen 1,000. Yaanni nüütï m'aka ke ïkï ye ti, ogo ïkï ḍoŋü lado lat. Aŋ dalä me muure ŋäjjä ogo ïkï batta agjey näŋon ginkalaŋ yaana yaajoyaac ye.” \p \v 17 Aŋ Abrayiim mälcin ñaalok Jooŋ ti, aŋ Jooŋ iŋ Abimaliik ke kiinkä yeeke yaaka a määngen ye ṭeeññe, aŋ wäättan iken käññä merkä ŋuca. \v 18 Kä yaana Pïṭo määngä yaaka ba' Abimaliik ye kurku yeeken yek giidä üüljeneeda kä gin'a näŋŋä ḍoŋe Caarra iŋ Abrayiim ti ye. \c 21 \s Giiṇṇä Icaak \p \v 1 Aŋ Pïṭo Caarra näŋgene ŋerrä bata yaana kiinneeda kä ye, aŋ gin'a irkeneeda kä jiik ye näŋgeneeda kä. \v 2 Aŋ Caarra laaccä aŋ Abrayiim gitkene oonle i a daan aŋan, kä waan yaana kiinene daa kä Jooŋ ye. \v 3 Aŋ Abrayiim oonle yaana gitkene daa kä Caarra ye, äkkene ogo \w Icaak\w*. \v 4 Aŋ wääna Icaak nïïnke aŋŋene cunuuk ye, \w eri|lemma="Iirrä"\w* Abrayiim bata yaana iingene daa kä Jooŋ ye. \v 5 Aŋ Icaak wääna giidene daa kä me ye i Abrayiim yuunge 100. \p \v 6 Aŋ Caarra jaajjin ogo, “Jooŋ ika iñña tüggïn yaalgä, aŋ m'ana bi tïïŋï ye bi yiṭon kä.” \v 7 Aŋ ike cäänna jaajjin ogo, “A ŋaani ken yoku Abrayiim kiine ogo Caarra bi niito merkä? Inni gitkänä oonle i ike aŋŋi daan yaanni.” \s Ñoolcin Woo Icämayiil ke Haajir \p \v 8 Aŋ \w Icaak\w* kaarrä aŋ tääkki me kä aak, aŋ nïïnnä yaanja ti Abrayiim tuttu poñ waak äämkä. \v 9 Aŋ Caarra Icämayiil yaana a giiton kä Abrayiim Haajir yen mä Macïr ti ye, yoorre minneni Icaak kääje yok. \v 10 Aŋ ike Abrayiim kiinne ogo, “Kiingon iiŋe yaanni ñoolci woo ke minneni yeene, kiingon iiŋe yaanni minneni yeene batta bi ñääkï yäṇṇä ke minneni yeeni Icaak.” \p \v 11 Aŋ Abrayiim jone yaaññä kä jiik yaakka kä yaana Icämayiil agee kä minneni yeene ye. \v 12 Aŋ Abrayiim kiini Jooŋ ogo, “Ŋana jonü yaajaŋ kä oonle ke kiingon iiŋe yüünü. Jiik yaaka kiingi kä Caarra ye ken tiiŋä, aŋ kä Icaak kaaynä yüükü bi käjä woo. \v 13 Aŋ ika cäänna bi näŋä ṭoŋ yek kaaynä Icämayiil minneni Haajir, kä yaana agee kä minneni yüünü cäänna ye.” \v 14 Aŋ kä tïṇṇäŋänä aŋŋi Abrayiim juwin ñaalok, aŋ kuññu amma ke kücam piik aŋ iññe Haajir. Aŋ ŋääpkeneeda kä büyke ti. Aŋ tucce woo ke oonle, aŋ ike attä päy jï aŋ yääynä woo teettälaŋ nänṭ'a battä me ogo Bïïrcïba ye, aŋ aŋan ogo Jïïn Lïïttäŋ. \v 15 Aŋ wääna piik baawkene kücam jï ye, minneni maaṭṭe ïñï jaan ŋoy. \v 16 Aŋ attä cääjjin ïñï woo pare kä meec, i ñome agee kä ṭukon woo, aŋ ike jaajjin ogo, “Ika batta ṭäkä minneni tüw i yooddu.” Aŋ ike cääy ïñï wïca i waŋge dürok kä ïwok. \p \v 17 Aŋ Jooŋ ïwok minneni tiiŋene ïñï, aŋ Haajir bärki malak yen Jooŋ kä ñaalok polloŋ jïnä ogo, “Haajir, a ŋaaka ken yaajaŋ? Ŋana ïkï booju! Ïwok minneni tiiŋi ïñï Jooŋ nänṭ'a nïïnee kä ye. \v 18 Atä minneni koowu ñaalok ïntü ti, ike bi naŋä wäätï a ṭoŋ yäwke.” \v 19 Aŋ ike kupki waŋgin Jooŋ aŋ yurcin jïïn a küümon kä piik. Aŋ ike attä kä bïraŋ kücam yeene küümgene kä piik aŋ äckene minneni mätcin. \p \v 20 Aŋ Jooŋ daa ke minneni ke täle woo teettälaŋ luummuk. Aŋ wäättä a m'ana yaacänä yok kä ḍiŋŋä cäwgä ye. \v 21 Aŋ wääna cääynee kä woo teettälaŋ nänṭ'a battä me ogo Paaraan ye, ḍijgi meen iiŋ ŋommañ mä Macïr ti. \s Jiik Ḍoocin yek Abrayiim ke Abimaliik \p \v 22 Aŋ waan yaanja ti Abimaliik äätin ke Paykool ḍuuŋgon kääygä yeeke ükcïdï Abrayiim aŋ kiinne ogo, “Jooŋ ke ïkï nääŋkä yaaka naŋdä muure ye ti. \v 23 Lïïtkaa kä yäṇtäŋ Jooŋ ogo ika batta bi maljada ŋïngïn ke merkä yeeki ke kaaynä yeeki. Ïkï näŋgeneni nääŋkä ŋerkä, aŋ lïïtä ogo ika bi näŋgada nääŋkä ŋerkä ke baan yaana cääyii kä jï agii kä boorgon yaanni.” \v 24 Aŋ Abrayiim jaajjin ogo, “Ika lïïtä.” \p \v 25 Aŋ Abrayiim cïŋŋä Abimaliik ti kä yaana jïïn piik koojjene daa kä woo kiinkä Abimaliik kä ookïtïn kiinkä yeeke ti ye. \v 26 Aŋ luugi Abimaliik ogo, “Kuju a ŋaani ken näŋŋä nääŋkä yaakka. Ïkï ika batta agja kä nüütkïdïnï, inni mor daa tiiŋdä tiññaaŋŋi yaanni.” \p \v 27 Aŋ Abrayiim Abimaliik äckene woo ḍiik ke däk, aŋ iken muuṭuk näŋŋä \w jiik ḍoocin\w*. \v 28 Aŋ Abrayiim ŋuccin wääkin woo käbälgä määngen kä ŋaṭükel aŋ ḍoocce woo pääken. \v 29 Aŋ Abimaliik Abrayiim taaññe ogo, “Käbälgä määngen yaaka wäägini woo kä ŋaṭükel aŋ ḍoocci woo pääken yaakki a yek ŋaaka?” \v 30 Aŋ luugi Abrayiim ogo, “Käbälgä määngen yaaka kä ŋaṭükel yaakki gïmgä ïṇtï ti, dalä nüütï ogo jïïn yaanni küüññoo ko ika.” \v 31 Aŋ nänṭä yaanja äkki me ogo Bïïrcïba, nüütï ogo nänṭ'a lïïttïï ko Abrayiim ke Abimaliik ye. \p \v 32 Aŋ wääna näŋŋene jiik ḍoocin Bïïrcïba ye, Abimaliik ke Paykool ḍuuŋgon kääygä yeene ḍukcin baan yen mä Palactïïn ti. \v 33 Aŋ Abrayiim pïïttä jaan battä me ogo tamaric ye Bïïrcïba ti, aŋ ike mäŋjin ñaalok Pïṭo Jooŋ yaana ke cüle ye ti. \v 34 Aŋ Abrayiim cääynä bata boorgon baan mä Palactïïn ti nïïnkä kä ḍiräk. \c 22 \s Abrayiim Puuccutu Jooŋ \p \v 1 Aŋ wääna nääŋkä yaakki baakkene ye, Abrayiim puuci Jooŋ, aŋ kiinne ogo, “Ay Abrayiim!” \p Aŋ Abrayiim luukcin ogo, “Haa, ika inni.” \p \v 2 Aŋ Jooŋ jaajjin ogo, “Minneni yüünü yaana a dune bilgä battä me ogo \w Icaak\w* yaanna koowu, aŋ atä baan battä me ogo Müürïya. Aŋ aajjii kä pääm yaana bi nüütenii kä ye wic, aŋ eräpok dalä \w ïïl a yen wäämmä yok|lemma="Ïïllä wäämmä yok"\w*.” \p \v 3 Aŋ Abrayiim juwin kä tïṇṇäŋänä, aŋ tüürüŋ yeene kooññe. Aŋ bäägin jengä yek ïïllä wäämmä yok. Aŋ kuññu kiinkä yeeke ti kä yewwe, ke minneni yeene Icaak. Aŋ attä kä päy nänṭ'a nüütene daa Jooŋ ye. \v 4 Aŋ nïïnnä ḍäk ti Abrayiim wiñe äärene ñaalok, aŋ nänṭä yooṭṭe kä utar. \v 5 Aŋ Abrayiim kiinkä yeeke kiinne ogo, “Cääye winni ke tüürüŋ, dale ikoon aton mäṭon Jooŋ ke minneni, aŋ ikoon ḍuukon ikee ti.” \p \v 6 Aŋ Abrayiim kuññu jengä ïïllä wäämmä yok, aŋ äcce minneni yeene Icaak ŋäñe ti, i ädit maañ kä päṭäkay ke cïcam ïṇte ti, aŋ attä muuṭuk. \v 7 Aŋ Icaak wäyen Abrayiim bärkene ogo, “Abba!” \p Aŋ luugi wäyen ogo, “Haa, minneni yeeni.” \p Aŋ taaji Icaak ogo, “Jengä ke maañ ikki, aŋ wali kabal yaana erï puuggin ïïlï a yen wäämmä yok ye?” \p \v 8 Aŋ luugi Abrayiim ogo, “Minneni yeeni, Jooŋ kä ḍoŋe bi ükcï kabal yaana erï puuggin ïïlï a yen wäämmä yok ye.” Aŋ iken attä muuṭuk nänṭä keellä. \p \v 9 Aŋ wääna ḍakkene ti nänṭ'a nüütene daa Jooŋ ye, Abrayiim bättä tambal wïca, aŋ jengä tooṇṇe, aŋ minneni yeene Icaak ḍiiŋŋe, aŋ maaṭṭe ñaalok jengä witin tambal wic. \v 10 Aŋ Abrayiim ïṇte lajjene, aŋ cïcam koowne irtee kä pok minneni yeene. \p \v 11 Aŋ malak yen Pïṭo ike yääwi kä polloŋ jïnä ogo, “Abrayiim, Abrayiim!” \p Aŋ luukke ogo, “Haa, ika inni.” \p \v 12 Aŋ malak jaajjin ogo, “Ïṇtü ŋana ïccïdï woo minneni ti, aŋ ŋana naŋdä nääŋkalaŋ. Ïkï ŋïññeni tiññaŋ ïkï booju kä Jooŋ, ika batta agja kä ṭïïkon kä minneni yüünü yaana kä keelok yaanna.” \p \v 13 Aŋ Abrayiim wiñe äärene ñaalok däämjin, aŋ yurcin kabal yaane mooye ŋäñe ti a mükon kä jengä kä ṭuŋke waadgen gïtï. Aŋ attä kabal müŋŋe erre pok a yen ïïllä wäämmä yok rättee kä yok minneni yeene. \v 14 Aŋ Abrayiim nänṭä yaanja äkkene ogo Pïṭo bi ïccï. Aŋ ke tiññaŋ battä me ogo, “Pïṭo bi ïccï pääm yeene wic.” \p \v 15 Aŋ Abrayiim ŋoci yääwi malak yen Pïṭo kä polloŋ jïnä. \v 16 Aŋ jaajjin ogo, “Pïṭo jääyïdï ogo, ‘Ika lïïttä kä ḍoŋi kä yaana näŋŋii kä nääŋkä yaakka, aŋ ika batta agjey kä ṭïïkon kä minneni yüünü yaana a dune yaanna, \v 17 ïkï bi ŋüülkeni, aŋ kaaynä yüükü bi ḍiirä kä yaac, bata kirkä polloŋ jïñe ke ṭiŋal yek wii jïñe. Aŋ kaaynä yüükü bi bänkä ädäŋŋi mükü. \v 18 Aŋ kä päy kaaynä yüükü ṭoŋ muureen bi a ŋüülkïnï ŋommañ wic nääŋka tiiŋganaa kä jiik ye.’” \p \v 19 Aŋ wäättan Abrayiimmä ḍukcin kiinkä yeeken ti, aŋ juwin attä ke iken jïïn yaana battä me ogo Bïïrcïba\f + \fr 22.19 \fr*\fq Bïïrcïba \fq*\ft aŋ aŋan ogo Jïïn Lïïttäŋ kä lemmä mä Iburu.\ft*\f* ye ti, aŋ Abrayiimmä cäygin wïca. \s Merkä Nahüür \p \v 20 Aŋ wääna yaakka ti muure ye, Abrayiim nüütkï me ogo, “Määdic Nahüür gitki Maalka merkä. \v 21 Kaygon battä me ogo Üüc, aŋ määden a Büüc, ke Gamuweel Aaraam wäyen, \v 22 ke Kaacit, ke Hajju, ke Pïldaac, ke Yaldaap, ke Batüwïïl.” \v 23 Aŋ Batüwïïl gittä Rïpga. Aŋ Maalka merkä yaaka kä cunuuk yaakka gitkene Nahüür Abrayiim määden. \v 24 Aŋ kiingon iiŋe yeene yaana battä me ogo Ruhuma ye, cäänna ike gitki merkä oogen, aŋ yäṇtäŋgenen ogo, Taabaa ke Jaam ke Taac ke Maakkaa. \c 23 \s Tüwnü yen Caarra \p \v 1 Aŋ Caarra cääynä yuunge 127. \v 2 Aŋ tüwnü nänṭä battä me ogo Gariya Arba, aŋ tiññaŋ battä me ogo Hiburoon, ŋommañ yen mä \w Kanaan\w* jï, aŋ Abrayiim attä nüüjï kä Caarra aŋ week ogo ike. \p \v 3 Aŋ Abrayiim juwin ñaalok iiŋe tüwon gunne ti, aŋ ike ḍuuŋku yek mä Haat kiinne ogo, \v 4 “Ika winni agä boorgon, aŋ agä willä waadgic ti. Kura yääjga ŋommañ taaŋŋe dale jïkcä ïñï män tüwon yeeni.” \p \v 5 Aŋ mä Haat Abrayiim luugi ogo, \v 6 “Mügdo tiiŋä por, ïkï agä yätïn yen Jooŋ waadgo ti. Wäkä kälkä witken yooko ti yaana lïïkïdï ye, aŋ jïkcï ïñï wïca. Ikoon ti baati m'ana ïkï bi ṭïïgey kä kääl yeene yaana jïkïï kä män tüwon yüünü ye.” \p \v 7 Aŋ Abrayiim juwin ñaalok aŋ ḍüŋjïn ïñï mä Haat ñomgen ti. \v 8 Aŋ ike jaajjin iken ti ogo, “Naana ika gïmgana kä jïŋŋä män tüwon yeeni ye, por tiiŋe ika ti, Aproon tääcka kä minneni yen Cuwaar, \v 9 dale ika yääjga ṭuum yaana Makapeela jï a yeene ina, aŋ bilti nänṭ'a düüñete yiil yeene ye. Taaje dale yääjga kä, kä weel yaana bilti ye muure, wäätï a nänṭä yeeni yaana jïkä kä mä yeeki ye waadgic ti.” \p \v 10 Aŋ Aproon daa bilti cääy mä yeeke waadgen gïtï, aŋ Abrayiim luuŋŋe i tiŋtä mä Haat muure yaaka äätin äntüke yen baan mooye yeene ti ye. \v 11 Aŋ ike jaajjin ogo, “Ba'ay, mügdo, por tiiŋä ika ti, yiil yeeni ke ṭuum yaana jïñe ti ye iñenii kä. Iñenii kä mä yeeki ñomgen ti. Män tüwon yüünü jïgä.” \p \v 12 Aŋ Abrayiim ŋuca ḍüŋjïn ïñï mä baan ñomgen ti, \v 13 aŋ ike Aproon luuŋŋe i tiŋtä me muure ogo, “Ba'ay, tiiŋä ika ti, dalä ika äccä weel yeene muure. Äccin yeeni gïmgä aŋ män tüwon yeeni bi jïkä ïñï wïca.” \p \v 14 Aŋ Aproon Abrayiim luuŋŋe ogo, \v 15 “Tiiŋä ika ti mügdo, ŋommañ kä tiilgä gälkä waŋgen 400, aŋ yaanni a ŋaaka waadgo ti ika ke ïkï? Män tüwon yüünü jïgä.” \p \v 16 Aŋ Abrayiim gïmmïn kä weel yen Aproon, aŋ kïïlkene tiilgä gälkä waŋgen 400 bata weel yaana jaajjenee kä mä Haat ñomgen ti ye. Aŋ kïïlle bata kïïllä yaana kïïṭene kä yääjoni ye. \v 17 Aŋ yiil yen Aproon yaana Makapeela jï cokulaŋ ti Mamar ina, kiyi Abrayiim, muuṭuk ke yiil ke ṭuum yaana jïñe ti ye, ke jengä muure yaaka yiil täŋke ti ye. \v 18 Yääjgi me Abrayiim wäättä aŋŋa nänṭä yeene, mä Haat muure yaaka äätin äntüke yen baan mooye ti ye ñomgen ti. \p \v 19 Aŋ wäättan Abrayiim iiŋe Caarra jïŋŋe, ṭuum yaana yiil jï Makapeela, cokulaŋ ti Mamar ye, aŋ cäänna battä me ogo Hiburoon, ŋommañ mä Kanaan jï. \v 20 Aŋ yiil ke ṭuum yaana jïñe ti ye, yääjgi mä Haat Abrayiim wäättä aŋŋa nänṭä yeene yen jïŋŋä. \c 24 \s Icaak ke Rïpga \p \v 1 Aŋ Abrayiim ḍuuŋdin kä yaac, aŋ ŋüülkï Pïṭo kä pääygä muure. \v 2 Aŋ Abrayiim kiingon yeene yaana tälaŋ agee kä mükkïnï waak än yeene jïñe muureen ye kiinne ogo, “Näŋä lïïttäŋ kä ḍooccin ïntü ïñï ämgi ti. \v 3 Lïïtä kä Pïṭo, Jooŋ yen polloŋ jïñe ke ŋommañ wiñe, ogo minneni yeeni batta bi kujgeey iiŋ tïïrïn yek mä Kanaan yaaka ikki ika cääyä waadgen ti yaakki. \v 4 Atä baan yeeni ti, aŋ minneni yeeni \w Icaak\w* kujgu iiŋ mä yeeki ti.” \p \v 5 Aŋ ike taaji kiingon ogo, “Aŋ naana ṭuul batta ṭäkï äätin ke ika ŋommañ yaanni ti ye? Icaak bi koowu ḍuuku cäyok ke mä yüükü ŋommañ yaana äätii kä yaanja ti?” \p \v 6 Aŋ Abrayiim kulcin ogo, “Ba'ay, minneni yeeni ŋana ḍuukcudu ŋäjäk wïca. \v 7 Pïṭo Jooŋ yen polloŋ jïñe yaana ika äbana woo än yen wäyo ti ke ŋommañ yaana giidana me ye jï, yaana ika kiinna, aŋ ika irkana jiik lïïttä ogo, ‘Ŋommañ yaanni bi iñje kaaynä yeeki ye.’ Ike bi tüccï malak ñomü ti, aŋ ïkï bi käñgey iiŋ yaana kujgu minneni yeeni ye wïca. \v 8 Aŋ naana ṭuul batta ṭäkï ḍuukin ke ïkï ye, i ḍoŋü äbini woo lïïttäŋ yeeni yaanni ti. Gin'a bilti ye minneni yeeni ŋana ḍuukcudu ŋäjäk wïca.” \p \v 9 Aŋ kiingon ïṇte ḍoocce ïñï mügdo yeene Abrayiim ämge ti, aŋ lïïttä kä jiik yaakka. \v 10 Aŋ kiingon kuññu kälämgä Abrayiim ti kä caay, ke wakkä muure ŋerken yek ḍey, aŋ koocce kälämgä ŋätin, aŋ juwin üŋjïn nänṭ'a battä me ogo Araam Naareen ye. Aŋ wïca ike attä baan mooye yaana cääyge kä Abrayiim määden yaana battä me ogo Nahüür ye ti. \v 11 Aŋ ike kälämgä ḍüüŋŋe jïïn wic kä cokal woo baan mooye taaŋ biigin ti aŋŋi. I a wuuŋ yaana atcete määngä tipene piik ye. \p \v 12 Aŋ kiingon mälcin ñaalok ogo, “Ay Pïṭo, Jooŋ yen mügdo yeeni Abrayiim, gin'a ṭäkkä ye, ḍääkkaa kä tiññaŋ, aŋ mügdo yeeni Abrayiim nüütkü woo biilin yaana batta düüñïdï ye. \v 13 Yuuru, ika inni yuddu jïïn taaŋŋe ti yaanni, aŋ tïïrïn yek mä baan mooye kääjïdï woo äätïdï tïpï piik. \v 14 A gin'a ṭäkkä ïkï ti ye inni. Yaŋkalaŋ bi ñujgu yok ogo, ‘Kura immä wäl yüünü iñja kä mätcä kä piik.’ Aŋ naana ike gïmmä ogo, ‘Ee, mätcä, aŋ kälämgä yüükü bi määtkä cäänna ye!’ I dalä wäätï a yaana wäägini woo a iŋ kiingon yüünü Icaak ye. Aŋan ken bi ŋäjjä daa kä ogo ïkï nüüteneey woo biilin mügdo yeeni ti.” \p \v 15 Aŋ i ike batta mor ḍak kä mallä, oja Rïpga kääjin woo ke wäl yeene büüye ti. Ike a ṭul Batüwïïl yaana a minneni yen Maalka yaana a iŋ Abrayiim määden yaana battä me ogo Nahüür ina. \v 16 Aŋ Rïpga a ṭuul ŋerconḍe kuckon, aŋ a päjjïdïnï koownu ti, aŋ ike mor kücï oon. Ike kaaccä ïñï wäl yeene küümgede kä piik, aŋ ḍuukin woo ŋuca. \p \v 17 Aŋ kiingon bänjin ti ike ti kä bïraŋ, aŋ kiinne ogo, “Kura iñja ika mätcä piik kä ḍeewaŋ wäl yüünü ti.” \p \v 18 Aŋ ike jaajjin ogo, “Mätcä, mügdo yeeni.” Aŋ oja wäl ïmmene ïñï kä bïraŋ, aŋ iññe mätcin. \p \v 19 Aŋ wääna iññeeda kä mätcenee piik ye, jaajjin ogo, “Kälämgä yüükü bi määtkä piik cäänna ke yääŋene.” \v 20 Aŋ kä bïraŋ piik wäl yeeke ṭüljene kuun jï, aŋ bülcïn ŋäjäk jïïdük ŋüücïdï piik, aŋ kälämgä muure puukkene piik. \v 21 I daamgä kiingon a daamgon i batta jääyïdï woo jiikkalaŋ, ukcedee kä gïtï naana wään yeene ḍääkkene daa Pïṭo ye. \p \v 22 Aŋ wääna kälämgä ḍaŋŋene kä maaṇṇä piik ye, ike ääcin woo juma yen tiilgä ke tiikinni mäyken yek tiilgä kä yewwe yek ïnke ḍuuggen aŋ iññeeda kä. \v 23 Aŋ taaññe ogo, “Ïkï agä ṭul ŋaani?” “Kura nüütkaa, wääc cääyge nänṭä yaana nïïnon kä wïïrïn jïñe yaanni ti ye?” \p \v 24 Aŋ ike luugi Rïpga ogo, “Ika agä ṭul Batüwïïl yaana giitä kä Maalka ke Nahüür ina.” \v 25 Aŋ ŋuccin jaajjin ogo, “Ikoon cäygon kä pïïroni ke beelgä ïwïn yaaka amgä kälämgä ye ḍiräk, ke nänṭä yen wilgä yaana nïïne kä wïïrïn tiññaŋ ye.” \p \v 26 Aŋ kiingon ḍüŋŋü, aŋ mälcin ñaalok Pïṭo ti, \v 27 aŋ jaajjin ogo, “Ŋüülkïn ḍükcï Pïṭo ti, Jooŋ yen mügdo yeeni Abrayiim. Pïṭo nüütïn woo biilin yaana batta düüñïdï ye, ke luggin mügdo yeeni ti. Aŋ ike ika üüŋjana ti kä ba' mügdo yeeni mä yeeke ti.” \p \v 28 Aŋ Rïpga lüüṇṇü paa ba' meen, aŋ me nüütkene kä waak'a näŋŋä ḍuuggen ye muureen. \v 29 Aŋ Rïpga cääyge määden battä me ogo \w Laabaan\w*, buurcin woo jïïn wic pärjïdï ke oon. \v 30 Kä yaana yuṭṭee kä juma käwen umdonḍe ti ke tiikinni ïnke ḍuuggen ti, aŋ tiiŋŋee kä Rïpga päkee kä jiik'a kiinene daa kä oon ye. Aŋ ike kaaccä woo oon ookcede, aŋ kaññe yudit ke kälämgä jïïn ti kä cokal. \v 31 Aŋ kiini Laabaan ogo, “Äätä, ïkï yaana agä ŋüülkïnï kä Pïṭo ye. Ïkï yuddu woo winni ina? Ïkï tutkeneni än ke nänṭä yen kälämgä.” \p \v 32 Aŋ oon attä ti än ti, aŋ waak duudi me ïñï kälämgä ŋätin, aŋ kälämgä iñi me pïïroni ke beelgä ïwïn, aŋ oon icki me piik ke m'aka ike kïïtkätä kälämgä ye, lukene kïïgen. \v 33 Aŋ amma äbi me woo yuuti me ñomgen ti. Aŋ kiingon yen Abrayiim jaajjin ogo, “Ika batta ämjädä amma ke jiik yaaka äätänä kä ye nüütke kä woo.” \p Aŋ kiini Laabaan ogo, “Ee ŋeraŋ, nüütkoon.” \p \v 34 Aŋ nüütkene ogo, “Ika agä kiingon Abrayiim. \v 35 Aŋ Pïṭo mügdo yeeni ŋüülkene kä yäw, aŋ ike wäättä aŋŋa ceeggon. Iñi Pïṭo ḍiik ke däk ke tiilgä gälkä ke tiilgä, ke kiinkä oogen ke määngen ke kälämgä ke tüürüŋŋï. \v 36 Aŋ Caarra iŋ mügdo yeeni, ike mügdo yeeni gitkene woo oonle i ike a ṭiin, aŋ mügdo yeeni waak yeeke iññeeda kä muure yaaka mügde ye. \v 37 Aŋ mügdo yeeni ika daljana lïïttä. Ike jaajjin ogo, ‘Ŋana minneni yeeni kujgudu tïïrïn yek mä Kanaan ti, yaaka ikki ika cääyä waadgen ti yaakki. \v 38 Atä än yen wäyo ti aŋ äntüke yeeni ti, aŋ minneni yeeni kujgu iiŋ wïca.’ \v 39 Aŋ mügdo yeeni taaññä ogo, ‘Aŋ naana ṭuul batta ṭäkï äätin ke ika ŋommañ yaanni ti ye?’ \v 40 Aŋ ika luuŋŋa ogo, ‘Pïṭo yaana ika äätä ñome ti ye, bi tüccï malak yeene ke ïkï, aŋ wään yüünü bi ḍaage, aŋ nuŋko bi minneni yeeni käñgeeda kä iiŋ mä yeeki ti, äntüke wäyo ti ye. \v 41 Aŋ naana ïkï atä mä yeeki ti ye, ḍoŋü bi latï woo kä lïïttäŋ yeeni, naana daa cäänna ïkï ṭïïgïnï kä iññä iiŋ ye, ḍoŋü bi latï woo kä lïïttäŋ yeeni.’ \p \v 42 “Aŋ tiññaŋ wääna äätänä kä jïïn ti ye, ika mälcänä ñaalok ogo, ‘Ay, Pïṭo, Jooŋ yen mügdo yeeni, Abrayiim, kura wään yeeni yaanni ḍääkkaa kä. \v 43 Yuuru, ika inni yuddu jïïn taaŋ yaanni. Aŋ gin'a ṭäkkä ye inni. Naana ṭuul yaŋkalaŋ kääjin woo tïpï piik ye, bi kiinä ogo, “Kura iñja woo piik kä ḍeewaŋ wäl yüünü ti mätcä kä.” \v 44 Aŋ naana ika kiinna ogo, “Mätcä, aŋ kälämgä yüükü bi puukku cäänna ye,” dalä ken wäätï a yaana wagi Pïṭo a iŋ minneni yen mügdo yeeni ye.’ \p \v 45 “Aŋ i ika batta mor ḍagä kä mallä joni ti, oja Rïpga kääjin woo ke wäl piik yeene büüye ti. Aŋ ike kaaccä ïñï wäl yeene küümgede kä piik, aŋ ike kiinnä ogo, ‘Kura iñja piik mätcä kä.’ \v 46 Aŋ kä bïraŋ aŋŋi, wäl yeene immene ïñï aŋ jaajjin ogo, ‘Uŋgo mätcä, aŋ kälämgä yüükü bi puukku cäänna.’ Aŋ wääna mätcänä kä ye, kälämgä puukkene cäänna. \p \v 47 “Aŋ ike taaññä ogo, ‘Ïkï agä ṭul ŋaani?’ Aŋ ika luuŋŋa ogo, ‘Ika agä ṭul Batüwïïl yaana giitä kä Nahüür ke Maalka ina.’ Aŋ iiŋkänä juma umdonḍe ti, ke tiikinni ïnke ḍuuggen ti. \v 48 Aŋ ika ḍüŋjünü ïñï aŋ ika mälcänä ñaalok Pïṭo ti. Aŋ Pïṭo maaŋŋä, Jooŋ yen mügdo yeeni Abrayiim, yaana ika nüüdana päy yaana wodaŋ ye ti, ke käñga kä ṭuul yen ṭul mügdo yeeni määden, yaana bi a iŋ minneni mügdo yeeni ye. \v 49 Aŋ nüütka naana ikee mügdo yeeni bi nüütke woo biilin yaana batta düüñïdï ye ke luggin, aŋ naana a ba'ay ye, i nüütka dale ika atä nänṭä yaŋkalaŋ ti.” \p \v 50 Aŋ luugi Laabaan ke Batüwïïl ogo, “Nääŋkä yaakki ätä Pïṭo ti, baati jiik'a jääyon woo ye. \v 51 Rïpga inana, koowu aŋ ate kä, aŋ dalä ike wäätï a iŋ minneni mügdo yüünü, bata yaana jaajjene kä Pïṭo ye.” \p \v 52 Aŋ wääna kiingon yen Abrayiim tiiŋŋee kä jiik yeeken ye, ike ḍüŋjïn ïñï ŋomgu gïtï, aŋ mälcin ñaalok Pïṭo ti. \v 53 Aŋ kiingon ääcin woo waak wïlkïtïn a naŋgin kä tiilgä gälkä ke tiilgä, ke buruŋgu, aŋ iññe Rïpga. Aŋ cäänna määden ke meen iññe wakkä yaaka weel yeenen caraŋ ye. \v 54 Aŋ ike ke ook yaaka äätene ye, ämmä aŋ mättä aŋ nïngïn wïca. \p Aŋ wääna juwene ñaalok kä tïṇṇäŋänä ye, kiingon yen Abrayiim jaajjin ogo, “Tiiŋga, dale ika ḍukcu mügdo yeeni ti.” \p \v 55 Aŋ määden ke meen jaajjin ogo, “Dalä por Rïpga cääjjï nïïnkä kä caay ke ikoon, aŋ wäättan ike atï.” \p \v 56 Aŋ kiinne ogo, “Ŋana ika koora kä, Pïṭo wään yeeni ḍaaŋŋe. Tiiŋga dale ika ḍukcu mügdo yeeni ti.” \p \v 57 Aŋ iken jaajjin ogo, “Dale ṭuul bärkïn, aŋ taacïn.” \v 58 Aŋ Rïpga bärki, aŋ taaji ogo, “Ïkï gïmmädä ikee ate ke oon yaanni?” \p Aŋ luuŋŋe ogo, “Ee, ika bi atä.” \p \v 59 Aŋ käwen Rïpga tuci ke kiingon yaana ike pïrï ye, ke kiingon yen Abrayiim, ke m'aka äätene kä ye. \v 60 Aŋ Rïpga ŋüülkï, aŋ kiini ogo, \b \q1 “Käwo, ïkï wäätci agä \q2 miy yen me ḍiirken caykä mäyken kä caykäcaayni! \q1 Aŋ dalä kaaynä yüükü \q2 bänkä yek ädäŋŋi yeeken peecä.” \b \p \v 61 Aŋ Rïpga ke kiinkä yeeke määngen taappä kälämgä, aŋ oon baati ŋäc. Aŋ kiingon yen Abrayiim Rïpga koowne aŋ attene kä. \p \v 62 Aŋ Icaak yaana cääy Najïp ina, ḍuku Bïïr Lahaayi Rooy, aŋ aŋan ogo, Jïïn M'ana a Üdon Ika Yoodda ye ti. \v 63 Aŋ ääŋkalaŋ ti biigin ti aŋŋi, Icaak attä yiil jï, aŋ laay i jone jaay jiikkalaŋ, aŋ wääna wiñe ääreneeda kä ñaalok ye, ike yurcin kälämgä äätïdï. \v 64 Aŋ Rïpga cäänna wääna wiñe ääreneeda kä ñaalok ye, Icaak yooṭṭe, aŋ ike kuuyin ïñï kalman yeene ŋäc kä bïraŋ. \v 65 Aŋ kiingon taaññe ogo, “A oon yaana wali ye ïya yiil jï äätïdï ïkïïn päägïdïn yaanja?” \p Aŋ luugi kiingon ogo, “A mügdo yeeni.” Aŋ ike burŋu yeene koowne aŋ waŋge kümme. \v 66 Aŋ kiingon Icaak päkkene waak'a naŋŋe ye muure. \p \v 67 Aŋ Icaak Rïpga äbene keeñ yen meen Caarra jï, aŋ wäättä aŋŋa iiŋe. Aŋ bilgene, aŋ Icaak jone lüynü kä ike kä tüwnü meen. \c 25 \s Tüwnü yen Abrayiim \p \v 1 Aŋ Abrayiim ḍiññä iiŋ yaŋkalaŋ ŋuca battä me ogo Katuura. \v 2 Aŋ ike gitki Jumraan ke Yakcaan ke Midaan ke Mïdïyaan ke Ïcbaak aŋ Cüwa. \v 3 Yakcaan ken a wäy yen Cïïba ke Diidaan. Aŋ kaaynä yek Diidaan a mä Acüür ke mä Litüüc ke mä Liim. \v 4 Aŋ merkä oogen yek Mïdïyaan a Ipa ke Eper ke Anook ke Abida aŋ Elda. Iken yaakca muureen a kaaynä yek Katuura. \p \v 5 Abrayiim waak yeeke muure yädi minneni yeene \w Icaak\w*. \v 6 I ike batta mor tüw, merkä yeeke yaaka giide kiinkä yeeke määngen ti ye, pääggene iñdinni. Aŋ piirre gïtï ke Icaak, aŋ iken tucce woo baan ti kä ñomuk. \p \v 7 Aŋ Abrayiim yuunge muure yaaka cääynee kä ŋommañ wic ye a 175. \v 8 Aŋ ike wääkcin woo wääktäŋ tüwnü aŋ tüwnü, i yuunge a ḍïïrïnï a yääŋon kä cäwdä ŋommañ wic, aŋ ike cooṭi me ti dänkä yurge ti. \v 9 Aŋ merkä yeeke Icaak ke \w Icämayiil\w* ike jïgï ṭuum yaana Makapeela jï ye, cokulaŋ ti Mamar, yiil yen Aproon minneni Cuwaar yen mä Haat. \v 10 Aŋ yiil yaana kiyi Abrayiim mä Haat ti ina, ken jïgene daa kä me iken ke iiŋe Caarra. \v 11 Aŋ wääna Abrayiim tüwnee kä ye, minneni yeene Icaak ŋüülkï Jooŋ. Aŋ Icaak cääynä kä cokal Bïïr Lahaayi Rooy, aŋ aŋan ogo, Jïïn M'ana a Üdon Ika Yoodda ye ti. \s Merkälen yek Icämayiil \p \v 12 A perrä kaaynä yek \w Icämayiil\w* minneni Abrayiim, yaana giide Haajir kiingon yen Caarra yaana a yen mä Macïr ina ti. \v 13 A merkä oogen yek Icämayiil yäṇtäŋgenen ikki, aŋ a pergin a ïïjgïnï kä kaygon ti ke m'ana düüñïdï ye ti. Nabïyüüt ken a kaygon aŋ bäätcete Kedar ke Adbeel ke Mibcaam \v 14 ke Micma ke Düüma ke Maaca \v 15 ke Haddaat ke Tiima ke Yatuur ke Naapïc aŋ Kedeema. \v 16 A merkä oogen yek Icämayiil ikki, aŋ a yäṇtäŋŋi yek yätïnï yaaka äärgä tüggen kä caay witken kä yewwe ye, ke nänk'a cääyene kä ye, ke keeññi yeeken. \v 17 Aŋ Icämayiil cääynä ŋommañ wic yuunge 137. Aŋ ike wääkcin woo wääktäŋ tüwnü aŋ tüwnü, aŋ ike cooṭi me ti dänkä yurge ti. \v 18 Aŋ kaaynä yeeke cääjjin Hawela attä ke Cüür kä cokal Macïr ñome ti, bata gin'a ïkï üŋjüdü Acüür ye. Aŋ iken cäygin muure kä puudin gïtï ke mä yeeken. \s Yaagüüp ke Ïïcü \p \v 19 Wakkä yaakki a yaaka näŋŋä ḍuuggen \w Icaak\w* ti minneni Abrayiim ti ye. \p Aŋ Abrayiim gittä Icaak. \v 20 Aŋ Icaak yuunge caykä kä ŋan wääna kuññee kä Rïpga ṭul Batüwïïl yaana a män Araam ina, aŋ ike baanne battä me ogo Padaan Araam aŋ ike a \w Laabaan\w* mä Araam käwen. \p \v 21 Aŋ Icaak mälcin ñaalok Pïṭo ti kä yaana iiŋe agee kä burŋu ye. Aŋ mallä yen Icaak luugi Pïṭo aŋ iiŋe Rïpga laaccä yuunku. \v 22 Aŋ merkälen yaaka kä yewwe jïñe ti ye yoken yuuku, aŋ attä tääccïdï Pïṭo ti kä yuuŋŋu merkä yoken. Aŋ tääccin ogo, “Nääŋkä yaakki näŋit ḍuuggen ika ti ina?” \v 23 Aŋ kiini Pïṭo ogo, “Merkä yaaka jïñü ti yaakka bi wäätï a ṭoŋ kä yew. Aŋ me yüükü yaaka kä yew jïñü ti yaakka bi piirtit, aŋ ṭoŋ yaŋkalaŋ bi meken borgu kä teynä, aŋ kaygon yüünü määdenle bi ñuugele.” \p \v 24 Aŋ wääna nïïnnä yen giidä yeene ḍäägenee kä ye, yore kaññe cäyge yuunku oogen jïñe ti. \v 25 Aŋ yaana ïïjgene giidene woo ye, tïdaŋ aŋ yore a jiik bata gaan, aŋ äkki me ogo \w Ïïcü\w*. \v 26 Aŋ yuungon yaŋkalaŋ giidi me i määden Ïïcü agee kä mükon kä ŋubdonḍe. Aŋ äkki me ogo \w Yaagüüp\w*. Aŋ wääna yuunku giidene daa kä me ye i Icaak yuunge caykä kä ḍüügük. \p \v 27 Aŋ wääna merkä pïïrene ñaalok ye, Ïïcü wäättä aŋŋi män keñ laay woo luummuk, i määden Yaagüüp a män ŋïïbbïn cääy paa keeññi gïtï. \v 28 Aŋ Icaak a Ïïcü ken bilge nääŋka ämee kä yäŋgä waak luum jïñe yaaka äbätä Ïïcü ye, aŋ Rïpga a Yaagüüp ken daa bilge. \p \v 29 Aŋ ääŋkalaŋ ti wina Yaagüüp cääpï yüückü, aŋ käägi ti Ïïcü ätä woo luummuk a bägon kuckon aŋ näkä käñ. \v 30 Aŋ Ïïcü Yaagüüp kiinne ogo, “Ika tüwü kä käñ! Kura iñja yüückü tïtkä kä ḍeewaŋ!” A yaana Ïïcü äkkene daa me yäṇtäŋ yaŋkalaŋ ogo, Ïdoom ye, nüütï ogo “tïdda.” \p \v 31 Aŋ luugi Yaagüüp ogo, “Ee, por kaykïtïn yüünü yääjgaa kä.” \p \v 32 Aŋ Ïïcü jaajjin ogo, “Yuuru, ika tüwü kä käñ. Aŋ ŋerrä kaykïtïn yeeni a ŋaaka ika ti?” \p \v 33 Aŋ kiini Yaagüüp ogo, “Por ïïjjä lïïtkaa.” Aŋ Ïïcü lïïttä, ogo kaykïtïn yeene yääjgedee Yaagüüp. \p \v 34 Aŋ Yaagüüp Ïïcü iññe bïggï ke yüückü piiken. Aŋ ike ämmä aŋ mättä, aŋ wäättana juwin attä. Aŋ aŋan Ïïcü ñääynä kä kaykïtïn yeene. \c 26 \s Icaak ke Abimaliik \p \v 1 Aŋ käñ yaŋkalaŋ ŋuca äätin baan jï bata yaana näŋŋä ḍoŋe nïïnkä Abrayiim ti ina. Aŋ \w Icaak\w* attä yätkä Abimaliik yen mä Palactïïn yaana cääy Jaraar ina ti. \v 2 Aŋ Pïṭo üükïn woo Icaak ti aŋ kiinne ogo, “Ŋana ïkï atä ïñï Macïr. Cääyä baan yaana bi kiinenii kä ogo cääyjey ko ye. \v 3 Cääyä baan yaanni ti ïkï agä boorgon, aŋ ika bi ke ïkï aŋ ïkï bi ŋüülkeni. Aŋ bänkä yaakki bi iñenii kä muure ïkï ke kaaynä yüükü, aŋ ika lïïttäŋŋi bi ḍaagä yaana lïïtkänä wääc Abrayiim ye. \v 4 Aŋ kaaynä yüükü bi naŋä ḍirä kä yaac bata kiṭṭäni yek polloŋ jïñe, aŋ bänkä yaakki muure bi iñä daa kä. Aŋ kä päy kaaynä yüükü ṭoŋ muure bi a ŋüülkïnï ŋommañ wic. \v 5 Kä yaana Abrayiim tiiŋgana kä jiik yaaka ṭäkkä ike ti ye aŋ tïïcee kä iininni yeeki, ke nüüṇṇüni yeeki ye.” \v 6 Aŋ Icaak cääjjin baan battä me ogo Jaraar. \p \v 7 Aŋ wääna taajene daa kä ook yek baan yaanja kä iiŋe ye, i ike jaajjin ogo, “A käwo.” I booc kä jaajjin ogo, “A iiŋ yeeni.” Ike ḍüücï ogo, “ike bi nägjï ḍok mä baan yaanna, ogo iiŋe Rïpga, kä yaana ŋeree kä ŋer kä yaac ye.” \v 8 Aŋ wääna Icaak cääynee kä wïca nïïnkä kä ḍiräk ye, Abimaliik yätkä yen mä Palactïïn däämjin ïñï kä käälle yen än gunne aŋ Icaak yooṭṭe iiŋe Rïpga ñääjgede. \p \v 9 Aŋ Abimaliik Icaak bärkene aŋ kiinne ogo, “Ay, Rïpga ina a ïïŋü yaanna! Ïkï jaayä ogo käwic ina?” \p Aŋ luugi Icaak ogo, “Ika booju, ika ḍuucu ogo mäŋkalaŋ ika bi nägjada ḍok aŋ koowje.” \p \v 10 Aŋ Abimaliik jaajjin ogo, “A ŋaaka ina näŋgonoon kä aŋan yaanna? Aŋ naana yoku por mäŋkalaŋ ïïŋü nïïnne ye, ikoon yoku ickonoon ḍuuggin nääŋkä yaackä.” \p \v 11 Aŋ Abimaliik me muure kolle ogo, “M'ana bi täpï yok men yaanni ke iiŋe ye tüwnü bi yoore ti.” \p \v 12 Aŋ baan yaanja ti Icaak pïïttä käwkä, aŋ yun yaanna ti ike iṭṭä cuukulli päk 100 ḍiräk kä käwkä yaaka pïïṇṇe ye, nääŋka ike ŋüülkene daa kä Pïṭo ye. \v 13 Aŋ ike wäättä aŋŋa ceeggon mooye kä yaac, aŋ waak yeeke üüttïn kä ḍiirin. \v 14 Aŋ ike cäygene ḍiik ke däk ke kiinkä kä ḍiräk aŋ mämgi jï mä Palactïïn. \v 15 Aŋ jïïdgä piik muure yaaka küüñï kiinkä wäyen nïïnkä yek wäyen Abrayiim ti ye, cïkï mä Palactïïn kä ŋomgu. \p \v 16 Aŋ Icaak kiini Abimaliik ogo, “Aŋgä yorü ikoon ti. Ikoon borroon kä teynä.” \p \v 17 Aŋ Icaak aŋgin yore wïca, aŋ attä keeññi yeeke ṭeljene ïñï Ḍääñgon Jaraar jï, aŋ cääjjin ïñï wïca. \v 18 Aŋ Icaak jïïdgä ḍuukke gomme yaaka küüñï me nïïnkä yek wäyen Abrayiim ti ye. Kä yaana cïkene daa mä Palactïïn wääna wäyen tüwnee kä ye. Aŋ äkkene kä yäṇtäŋgenen yaaka äkkene daa kä wäyen ñomuk ye. \p \v 19 Aŋ kiinkä Icaak küññü jïïn Ḍääñgon Jaraar jï, aŋ jïïn waŋe yaana yiiŋä kä piik ŋerkä ye kañi wïca. \v 20 Aŋ kaaydoni yek mä Jaraar äätin aŋ büültïn ke kaaydoni yek Icaak, aŋ jayok ogo, “Piik a yooko!” Aŋ Icaak jïïn äkkene ogo Icik nääŋka iken büültene kä ke ike ye. \v 21 Aŋ kaaydoni Icaak ŋuccin küññü jïïn yaŋkalaŋ, aŋ iken ŋuccin büültïn wïca jïïn yaanja ti. Aŋ äkki Icaak ogo Cittina nüütï ogo ätkïtïn. \v 22 Ike nänṭä yaanja bäkkene wic aŋ ŋuccin küññü jïïn yaŋkalaŋ wïca, aŋ baati m'ana ŋuca agene kä büültïnï kä ye. Aŋ äkki Icaak ogo Rabuut, aŋ jaajjin ogo, “Pïṭo ikoon iññon nänṭä, aŋ ikoon bi ḍiiron ŋommañ wic.” \p \v 23 Aŋ Icaak wina daljene ïñï aŋ baŋŋä Bïïrcïba. \v 24 Aŋ wïïrïn jïñe yaanja ti Pïṭo üükïn woo ike ti, aŋ ike kiini ogo, “Ika agä Jooŋ yen wääc Abrayiim. Ŋana ïkï booju, ika ke ïkï, ïkï bi ŋüülkeni aŋ kaaynä yüükü bi naŋä ḍiirä kä waan yen kiingon yeeni Abrayiim.” \v 25 Aŋ Icaak bättä tambal wïca, aŋ Pïṭo maaŋŋe. Aŋ keeñ yeene ṭeljene ïñï wïca, aŋ kiinkä yeeke küñjïn ïñï jïïn wïca. \s Jiik Ḍoocin yek Icaak ke Abimaliik \p \v 26 Aŋ ääŋkalaŋ ti wina yätkä Abimaliik äätin ike ti ke Ahüjaat yaana ike nüütü kä nääŋkä yaaka bilti ye, ke Paykool ḍuuŋgon kääygä yeene ätä Jaraar. \v 27 Aŋ tääckiti \w Icaak\w* ogo, “Ikee äätede ika ti ina? I ina ika putka jï, aŋ ika ñooṭṭa woo yaanna.” \p \v 28 Aŋ iken luukcin ogo, “Yoorron kä ŋer Pïṭo ke ïkï. Aŋ ikoon jaajjonon ogo yoku lïïttäŋ bilto ti waadgo ti, ke ïkï. Ïkïïn ḍüccïn \w jiik ḍoocin\w*. \v 29 Lïïtä ogo ikoon batta bi näŋgonda nääŋkä yaackä, bata yaana batta agini näŋgïnï kä nääŋkä yaackä ina, a nääŋkä ŋerkä ken näŋkiti kä kamat. Aŋ ïkï tucini woo kä ŋïïbbïn. Aŋ yooru yaana ŋüülkïnï kä Pïṭo ye.” \p \v 30 Aŋ iken tutki Icaak ammani jon ñamme, aŋ ämmä aŋ mättä. \v 31 Aŋ kä tïṇṇäŋänä iken murjin ïñï mäŋkalaŋ daa menen lïïtkede, aŋ iici Icaak aŋ iken attä kä ŋïïbbïn. \p \v 32 Aŋ äŋ jïñe yaanja ti kiinkä yek Icaak äätin ike nüütkï kä jïïn yaana küüñï a kïcconḍe ye, aŋ kiini ogo, “Ikoon käññon piik!” \v 33 Aŋ Icaak jïïn äkkene ogo Cïba. Aŋ ke tiññaŋ baan yaanja wäättana battä me ogo Bïïrcïba, aŋ aŋan ogo, “Jïïn Lïïttäŋ.” \p \v 34 Aŋ \w Ïïcü\w* wääna yuunge aŋŋene caykä kä ŋan ye, ḍiññä määngä kä yew tïïrïn mä Haat ti, määnge a Yahudïït ṭul Beerï, aŋ Bacamaat ṭul Eylüün. \v 35 Aŋ a iken ken ääcin jon yiñe Icaak ke Rïpga ti. \c 27 \s Icaak Yaagüüp Ŋüülkene \p \v 1 \w Icaak\w* daandin aŋ waŋge bunnu batta ŋuca yüṭï, aŋ minneni yeene mooye \w Ïïcü\w* bärkene ti, aŋ kiinne ogo, “Minneni yeeni!” \p Aŋ ike luugi ogo, “Ika inni.” \p \v 2 Aŋ Icaak jaajjin ogo, “Ika ḍuuŋdunu, aŋ nïïnnä yeeni yen tüwnü kuju. \v 3 Kaay yüünü koowu ke cäwgälen, aŋ atä woo kiñuk aŋ näkkaa gin luum jïñe. \v 4 Aŋ tutkaa ginäämkä yaana ñabaŋ bilgä ye, aŋ ickaa kä dalä amä nuŋko ŋüülkenii i batta mor ika tüwü.” \p \v 5 Aŋ wääna Icaak jaaynee ke minneni yeene Ïïcü ye, i tiŋtä Rïpga. Aŋ wääna Ïïcü attee kä woo luummuk kiñee kä waak luum jïñe aŋ äbedeeda ti ye, \v 6 i Rïpga minneni yeene \w Yaagüüp\w* kiinne ogo, “Wääc tiiŋŋä määdic Ïïcü kiiṇde ogo, \v 7 ‘Ickaa gin luum jïñe, aŋ näŋgaa kä ginäämkä yaana ñabaŋ ye amä nuŋko ŋüülkenii Pïṭo ñome ti, i ika batta mor tüwü.’ \v 8 Minneni yeeni jiik yeeki tiiŋä bata yaana kiindenii kä ye. \v 9 Atä kaacci ḍiik gïtï aŋ ickaa woo jüülonilen kä yew yaaka a caagin ye, dalä näŋgä wääc, a ginäämkä yaana ñabaŋ bilge ye. \v 10 Aŋ ickä wääc dalä ame nuŋko bi ŋüülkey kä, i ike batta mor tüw.” \p \v 11 Aŋ Yaagüüp meen Rïpga luuŋŋe ogo, “Määdo Ïïcü yore jüülaŋ, aŋ ika yori yïlaŋ. \v 12 Aŋ naana por ika tapa yok wäyo ye? Ika bi yoora ogo ike maldooŋïngïn. Aŋ ike ika batta bi ŋüülka, bi ṭääkcï ika tuuma.” \p \v 13 Aŋ kiini meen ogo, “Dalä tuummu ḍïmjï ika ti, minneni yeeni! Näŋjä bata yaana kiinnenii ye. Atä aŋ jüülonilen ickaa kä.” \p \v 14 Aŋ ike attä aŋ jüülonilen koowne aŋ ickene meen. Aŋ meen tuttu ginäämkä yaana ñabaŋ ye, bata yaana bilgänä wäyen ye. \v 15 Aŋ Rïpga kuññu buruŋgu ŋerkä yek minneni yeene mooye Ïïcü, yaaka äräk baanne ye, aŋ iiŋkene minneni yeene ḍeerconḍe Yaagüüp. \v 16 Aŋ kümme ïnke ti ke bugge ti, ke nänṭä ḍoŋe yaana yïdälaŋ ye kä gäykä jüülonilen. \v 17 Aŋ ike ginäämkä yaana ñabaŋ ke bïggï yaaka tooṇṇe ye iññe Yaagüüp ïṇte ti. \p \v 18 Aŋ Yaagüüp attä äräk wäyen ti, aŋ jaajjin ogo, “Wäyo.” \p Aŋ wäyen luukcin ogo, “Haa, minneni yeeni. Ïkï agä Ïïcü halla ïkï agä Yaagüüp?” \p \v 19 Aŋ Yaagüüp luukcin wäyen ti ogo, “Ika agä Ïïcü kaygon yüünü. Ika näŋŋä bata yaana kiinnaa kä ye. Juwu ñaalok aŋ yäŋŋä gin luum jïñe yeeni amä, nuŋko ŋüülkaa kä ye.” \p \v 20 Aŋ taaji Icaak ogo, “Kaññi ogoo kä bïraŋ aŋŋi minneni yeeni?” \p Aŋ luuŋŋe ogo, “Pïṭo yüünü Jooŋ ika yüükkana ti.” \p \v 21 Aŋ Icaak Yaagüüp kiinne ogo, “Wüükü ti kä cokal dalä ïkï tabeni yok, aŋ ooku gïtï naana a ïkï Ïïcü minneni yeeni ye.” \p \v 22 Aŋ Yaagüüp wükcïn ti wäyen ti, aŋ tabi yok Icaak. Aŋ ike jaajjin ogo, “Poŋ a poŋ Yaagüüp, aŋ ïnkä ke buggu a yek Ïïcü.” \v 23 Aŋ batta agee kä ookon gïtï nääŋka ïnke ke bugge jüüle kä jüül bata määden Ïïcü ye. Aŋ Icaak yore tootte ṭäkï Yaagüüp ŋüülkede. \p \v 24 Aŋ taaññe ogo, “A gïtken ïkï agä minneni yeeni Ïïcü?” Aŋ luuŋŋe ogo, “Ee a ika.” \p \v 25 Aŋ Icaak jaajjin ogo, “Yäŋŋä gin luum jïñe yüünü äckaa kä dalä amä, minneni yeeni. Nuŋko ïkï bi iñenii kä ŋüülkïn yeeni ye.” Aŋ äckene daa Yaagüüp aŋ amme. Aŋ äckene määk aŋ maaṇṇe. \v 26 Aŋ kiini wäyen Icaak ogo, “Äätä ti kä cokal minneni yeeni, aŋ muckaa gimgin.” \p \v 27 Aŋ ike wüükïn ti kä cokal aŋ muckene. Aŋ Icaak ŋääccä pin burŋu yeene, aŋ ike ŋüülkï, aŋ jaajjin ogo, \q1 “Pin minneni yeeni beel bata pin yiil \q2 yaana a ŋüülkïnï kä Pïṭo ye. \q1 \v 28 Dalä Jooŋ ïkï iñey tuñ yen polloŋ \q2 ke cekkïtïn ŋommañ wiñe \q1 ke päk ḍiirken \q2 ke määk ḍiirken. \q1 \v 29 Dalä ṭoŋ ïkï ñuugilini, \q2 aŋ iken ïkï ḍüŋkïtï ïñï, \q1 aŋ wäätci agä mügdo yen mädgic \q2 aŋ kaaynä miic dalä cäänna ïkï ḍüŋkïtï ïñï. \q1 Aŋ tuummu wäätï m'aka ïkï tuumgi ye ti, \q2 aŋ ŋüülkïn wäätï m'aka ïkï ŋüülkïtï ye ti.” \s Ŋüülkïn Ïïcü \p \v 30 Aŋ kä ḍeeraŋ aŋŋi wääna \w Icaak\w* ḍaŋŋee kä ŋüülkïn \w Yaagüüp\w*, aŋ Yaagüüp kaaccee kä woo wäyen ti ye, i määden \w Ïïcü\w* kääjin äräk ätä kiñuk. \v 31 Aŋ ike cäänna näŋŋä ginäämkä yaana ñabaŋ ye, aŋ äckene wäyen, aŋ jaajjin ogo, “Juwu ñaalok wäyo ämä yäŋŋä gin luum jïñe yeeni, nuŋko iñja kä ŋüülkïn yüünü.” \p \v 32 Aŋ taaji wäyen Icaak ogo, “Ïkï agä ŋaani?” \p Aŋ luuŋŋe ogo, “Ika agä minneni yüünü Ïïcü kaygon yüünü.” \p \v 33 Aŋ Icaak yore tïïcïn kä yaac, aŋ jaajjin ogo, “A ŋaani ken ina attä kiññä waak luum jïñe, aŋ ickana kä ammä muure i batta mor ïkï ḍäägä aŋ ŋüülkünü yaanna! Ee, aŋ ike bi a ŋüülkïnï a gïtken.” \p \v 34 Aŋ wääna Ïïcü tiiŋŋee jiik yaakka wäyen ti ye, i ike weekcin kä yaac kä jon pille, aŋ wäyen kiinne ogo, “Ŋüülkaa cäänna ay wäyo!” \p \v 35 Aŋ kiini Icaak ogo, “Määdic äätin, aŋ ika mallaŋïngïn, aŋ ŋüülkïn yüünü koowne.” \p \v 36 Aŋ Ïïcü jaajjin ogo, “Ike battä me ogo Yaagüüp\f + \fr 27.36 \fr*\fq Yaagüüp \fq*\ft ogo maldoŋïngïn kä lemmä mä Iburu.\ft*\f* a gïtken. Ike aŋŋi ika mallaŋïngïn ääŋke kä yew, kaykïtïn yeeni koowne, aŋ tiññaŋ ŋüülkïn yeeni koowe cäänna.” Aŋ taaññe ogo, “Ïkï batta agä büüccïnï ŋüülkïn yaana a yeeni ye?” \p \v 37 Aŋ Icaak Ïïcü luuŋŋe ogo, “Ike ḍaŋŋa naŋŋä a mügdo yüünü, aŋ mädgen muure naŋŋä a kiinkä yeeke, aŋ iññä päk ke määk. Aŋ ïkï bi naŋeni ogoo tiññani minneni yeeni?” \p \v 38 Aŋ Ïïcü wäyen taaññe ogo, “Wäyo, ïkï cääygi ŋüülkïn a keelok? Wäyo ŋüülkaa cäänna!” Aŋ Ïïcü weekcin kä yaac. \p \v 39 Aŋ wäyen Icaak ike luugi ogo, \q1 “Ïkï bi cääyä woo kaakic cekkïtïn yen ŋommañ wiñe ti, \q2 aŋ woo kaakic tuñ yen polloŋ jï ti. \q1 \v 40 Aŋ ïkï bi cääyä kä gaaḍal yüünü, \q2 aŋ ïkï bi ñuugulu määdic ti, \q1 aŋ naana ïkï ṭäkä ḍüŋü teetcädä woo ye, \q2 i wiṇṇan yeene bi erci woo ḍoŋü ti.” \s Yaagüüp Lüüt Laabaan ti \p \v 41 Aŋ waan yaanja ti, \w Ïïcü\w* \w Yaagüüp\w* putkene jï kä yaana wäyen Yaagüüp iññeeda kä ŋüülkïn ye. Aŋ Ïïcü jaay joni ti ogo, “Waan nüüjdüŋ tüwnü wäyo cokilin, aŋ wäättan määdo Yaagüüp bi nägä ḍok.” \p \v 42 Aŋ wääna Rïpga nüütkene daa me kä jiik minneni yeene mooye Ïïcü ye, i ike tuccin Yaagüüp ti, aŋ kiinne ogo, “Määdic Ïïcü ḍiigä jiik ogo, ïkï nägjïda ḍok. \v 43 Jiik yeeki tiiŋä ṭeṭaŋ minneni yeeni. Juwu aŋ lüüdü määdo \w Laabaan\w* ti Araan. \v 44 Aŋ cääye ke ike kä ḍeeraŋ ke määdic jone lüye. \v 45 Aŋ naana ike jone lüynü, aŋ gin'a näŋgeneeda kä wiiṭṭe woo ye, i ïkï bi tuckeni ïkï ḍuuku. Ina kura ikee yääye muuric kä nïïnnä keellä?” \p \v 46 Aŋ Rïpga jaajjin \w Icaak\w* ti ogo, “Üṇṇü yeeni putku jï kä määngä mä Haat. Naana Yaagüüp küjï iiŋ ṭulgu yek baan yaanni ti määngä mä Haat ti ye, bata määngä yek Ïïcü ye, päjjïdï iiñca yoku ika tüwü.” \c 28 \s Yaagüüp Atï Nääyen ti \p \v 1 Aŋ \w Icaak\w* \w Yaagüüp\w* bärkene ti, aŋ ŋüülkene aŋ kolle ogo, “Ïkï ŋana ḍijä ṭulgu yek mä \w Kanaan\w* yaakki ti. \v 2 Juwu atä Padaan Araam paa ba daan wääc Batüwïïl, aŋ ḍijä iiŋ wïca ṭulgu nääyic \w Laabaan\w*. \v 3 Jooŋ yaana Lïïṭït ye ïkï ŋüülkey, aŋ ïkï iñey merkälen kä ḍiräk, aŋ kaaynä yüükü ḍirä aŋ wäätï a ṭoŋ ḍiirken! \v 4 Aŋ ïkï iñey ŋüülkïn yaana iññe Abrayiim ina, ke kaaynä yüükü nuŋko bi mükïï ŋommañ yaana cääyii kä batta a yüünü yaanni ye, a ŋommañ yaana iñi Jooŋ Abrayiim ye!” \p \v 5 Aŋ Icaak Yaagüüp tucce woo, aŋ attä Padaan Araam cäyok ke nääyen Laabaan, a Rïpga määden minneni Batüwïïl a mä Araam, aŋ Rïpga a Yaagüüp ke \w Ïïcü\w* meen. \p \v 6 Aŋ Ïïcü ukcin gïtï ogo wäyen Icaak Yaagüüp ŋüülkenee aŋ tucce Padaan Araam ogo ḍijo iiŋ wïca, aŋ kollee ogo ŋana ḍijdo ṭulgu yek mä Kanaan ti. \v 7 Aŋ Yaagüüp wäyen ke meen tiiŋgene, aŋ ḍakkä Padaan Araam. \v 8 Aŋ wäättan ooki gïtï Ïïcü ogo wäyen Icaak batta ṭäko ṭulgu yek mä Kanaan nänṭä yeenen ti. \v 9 Aŋ Ïïcü ŋïïpcïn wäyen taaŋŋe \w Icämayiil\w* ti, aŋ ḍiññä ṭulgu yek Icämayiil ti kä keelok ŋocce ti määnge ti aŋ iiŋe kïcconḍe battä me ogo Maalat, aŋ ike a Nabïyüüt käwen aŋ a ṭul Icämayiil minneni Abrayiim. \s Lääggï yek Yaagüüp Nänṭ'a Battä me ogo Betalï ye \p \v 10 Aŋ \w Yaagüüp\w* kääjin woo baan mooye Bïïrcïba jï, aŋ üŋjïn Araan. \v 11 Aŋ kä lütcïn äŋ ike ḍakkä ti nänṭä ba ŋerrä aŋ yuuttu ïñï wïca nïïnjïdï ïñï, aŋ kuññu pääm nääkcenee kä wiñe aŋ oodi. \v 12 Aŋ wääna ike oodene daa ye, i ike umgi lääggï cääyge ṭiiṭṭä yudit ŋommañ wic aŋ wiñe ḍakcïdï polloŋ jï aŋ malaŋŋi yek Jooŋ aajjïdï aŋ ḍüükïdï ïñï kä ike. \v 13 Aŋ Pïṭo yuuttu ṭiiṭṭä ti ñaalok, aŋ jaajjin ogo, “Ika agä Pïṭo, Jooŋ yen daan wääc Abrayiim aŋ Jooŋ yen wääc \w Icaak\w*. Ŋommañ yaana nïïnïï kä yaanna a yüünü aŋ bi iñenii ïkï ke kaaynä yüükü. \v 14 Aŋ kaaynä yüükü bi ḍirä batta lïïltä me kä paŋŋä bata ṭüüpon yek ŋommañ. Aŋ iken bi pïïrjï woo täŋkä ti muure ñomuk ke ŋäjäk ke ñaalok ke ïñï, aŋ äärgä tüggen yek ŋommañ wiñe muure bi käñï ŋüülkïn kä waan yüünü ikee ke kaaynä yüükü. \v 15 Aŋ ika ke ïkï aŋ ika ïkï bi tïïjeni ke nänṭ'a atii kä ye, aŋ ääŋkalaŋ ïkï bi ḍuugeni ke ŋommañ yaanni ti. Aŋ ïkï batta bi cakeni ke wakkä yaaka kiinnenii ye ḍääkkenii kä muure.” \p \v 16 Aŋ Yaagüüp juwin ñaalok nïïnkä ti, aŋ jaajjin ogo, “A gïtken Pïṭo a nänṭä yaanni ti! Aŋ batta agä ŋïcon!” \v 17 Aŋ ike booññu aŋ jaajjin ogo, “Nänṭä yaanni me yämde! A än Jooŋ inni aŋ a äntüke polloŋ jïñe.” \p \v 18 Aŋ tïṇṇäŋänä aŋŋi Yaagüüp pääm yaana nääkkee kä wiñe ye, koowne aŋ yuutte a \w kolcan paydin\w* aŋ puukkene wic ñownä. \v 19 Aŋ nänṭä yaanja äkkene ogo \w Betalï\w*. Aŋ aŋan nüütï ogo, “Än yen Jooŋ.” Aŋ kä on battä me ogo Lüüc. \p \v 20 Aŋ Yaagüüp lïïttä aŋ jaajjin ogo, “Naana Jooŋ ke ika aŋ ika tïïñña wään yaanni ti aŋ naana ika iñña waak äämkä ke buruŋgu ye, \v 21 aŋ naana ika ḍukcunu paa ba wäyo kä ŋïïbbïn ye, i wäättan Pïṭo bi wäätï a Jooŋ yeeni. \v 22 Aŋ kolcan paydin yaana yuuttu ñaalok yaanni bi wäätï a Än Jooŋ. Aŋ wakkä muure yaaka bi iña kä ye, ike bi iñä kä caycayni.” \c 29 \s Yaagüüp Ḍakkä ti Paa ba Laabaan \p \v 1 Aŋ \w Yaagüüp\w* wään yeene ceeññe ke ḍake ti ŋommañ mä ñommuŋŋu ti. \v 2 Aŋ ike yurcin jïïn kä uttar ke kurku kä ḍäk yek ḍiik nïnok ïñï jïïn taaŋŋe ti kïïjï puukkin piik. Aŋ jïïn tüke a üüljïnï kä pääm mooye peŋŋä. \v 3 Aŋ naana kurku ḍiik yoken ḍüülünü ti muure ye, i kaaydoni pääm ḍüljünü woo jïïn tük, aŋ ḍiik puukkunu piik, aŋ wäättan pääm ḍuukunu üüljünü jïïn tük. \p \v 4 Aŋ kaaydoni taaji Yaagüüp ogo, “Ikee age mä wa mädgo?” \p Aŋ iken luukcin ogo, “Ikoon agon mä Araan.” \p \v 5 Aŋ iken taaññe ogo, “\w Laabaan\w* yaana daan wäyen a Nahüür ina ŋäjje?” \p Aŋ iken luukcin ogo, “Ee, ŋäjjon.” \p \v 6 Aŋ iken taaji Yaagüüp ogo, “Ike yore ŋeraŋ?” \p Aŋ iken luukcin ogo, “Ee, ike yore ŋeraŋ. Daamjä a ṭuulle yeene Rahiil ina äätä kïdït kun ḍiik yaanja.” \p \v 7 Aŋ ike luukcin ogo, “Wuuŋ mor a äŋ gïtï, batta mor a wuuŋ yen ḍüülïn ti kurku ḍiik nänṭä keellä. Ḍiik puukke piik, aŋ ḍuuke äämdük.” \p \v 8 Aŋ iken luukcin ogo, “Ikoon batta lïïṭon, ke kurku ḍiik muure ḍäägene ti, aŋ wäättan pääm ḍüljon woo jïïn tük, aŋ ḍiik puukkon piik.” \p \v 9 Aŋ Yaagüüp por daa ïïñjïdï jayok ke iken ke Rahiil ḍääge ti i kïdït kun ḍiik yek wäyen aŋ ike ken a kaaydo. \v 10 Aŋ wääna Yaagüüp Rahiil yoorreeda kä ke kun ḍiik yek nääyen Laabaan ye, ike attä jïïn ti aŋ pääm ḍüljene woo, aŋ ḍiik nääyen puukkene piik. \v 11 Aŋ wäättan Yaagüüp Rahiil muckene gimgin, aŋ weekcin kä yaac. \v 12 Aŋ Yaagüüp Rahiil nüütkene ogo ike agje ŋiiḍḍen ko wäyen ti, minneni yen woowen Rïpga. Aŋ Rahiil buurcin woo kä bïraŋ attä wäyen Laabaan nüütkene. \p \v 13 Aŋ kä bïraŋ aŋŋi wääna Laabaan tiiŋŋee kä ogo ñaakonḍe Yaagüüp ḍäägono ye, ike lüüṇṇü pärcete kä, aŋ kääŋŋe yok aŋ muckene gimgin, aŋ äbene ti paa. Aŋ Laabaan nüütkï Yaagüüp waak'a näŋŋä ḍuuggen muure ye. \v 14 Aŋ Laabaan jaajjin ogo, “Ïkï agä gaani ke yïmgä yeeki a gïtken.” Aŋ Yaagüüp cääynä wïca ke näŋe paan. \s Yaagüüp Ḍïjï Leya ke Rahiil \p \v 15 Aŋ \w Laabaan\w* \w Yaagüüp\w* kiinne ogo, “Ïkï batta ñuugulu ika ti käpet ogo ïkï cokuleey ti cokal ika ti. Aŋ nüütkaa iñdin yüünü bi a ŋïṭṭä?” \p \v 16 Aŋ Laabaan cääygene ṭulge kä yewwe. Mooye battä me ogo Leya aŋ ḍeerconḍe battä me ogo Rahiil. \v 17 Aŋ Leya waŋge a bunin, aŋ Rahiil ŋeraŋ biilke ti ke üükïnene woo ti. \v 18 Aŋ Yaagüüp Rahiil bilgene aŋ nääyen kiinne ogo, “Ïkï bi ñuugeleni yuungu kä ŋaṭükel naana ika iñdaa ṭüülü ḍeerconḍe Rahiil, wäätï a iiŋ yeeni ye.” \p \v 19 Aŋ Laabaan jaajjin ogo, “Iiñca ŋeraŋ iñenii kä ïkï, kä yaana iñä daa kä oon yaŋkalaŋ yaana a pare ye. Cääyä ke ika winni.” \v 20 Aŋ Yaagüüp ñuugilin yuungu kä ŋaṭükel ogo Rahiil, aŋ yuungu yaakka yoorre belok bata nïïnkä ḍeewken kä yaana billee kä Rahiil ye. \p \v 21 Aŋ wäättan Yaagüüp Laabaan kiinne ogo, “Iiŋ yeeni iñjakä dalä koowu nïïnon kä. Nïïnkä yeeki yek ñuugula yeeni ḍaaŋŋä.” \p \v 22 Aŋ Laabaan näŋŋä ñäänkä, aŋ mäbaan barre muure ammani jonñamme ti. \v 23 Aŋ wääna nänṭä cücülenee kä ye, i ike ṭuulṭule yeene Leya ken koowne aŋ ickene Yaagüüp, aŋ nïngïn ke Yaagüüp. \v 24 Aŋ Laabaan kiingon yeene iiŋe Jïlpa iññe Leya ogo wääto ogo kiingon yeene. \p \v 25 Aŋ wääna Yaagüüp cuuyenee kä tïṇṇäk aŋŋi ye, i kaññe a Leya! Aŋ Yaagüüp Laabaan taaññe ogo, “A ŋaaka inni näŋganaa kä yaanni? Ïkï ñuugeleneni ogo Rahiil! Aŋ ika maldaa ŋïngïn ina?” \p \v 26 Aŋ Laabaan luukcin ogo, “Koowdin ṭuul ḍeerconḍe mooye ñome ti batta a näŋon ḍoŋe poñku bänkä yooko ti. \v 27 Nïïnkä ŋaṭükel yek yaanni por ḍaagä, aŋ ikoon menen bi ŋuckini kä cäänna naana ïkï ḍukcini ika ñuugalanaa yuungu kä ŋaṭükel ŋuca ye.” \p \v 28 Aŋ Yaagüüp näŋjin aŋan. Aŋ nïïnkä ŋaṭükel yaakka ḍaagi Yaagüüp Leya ti, aŋ wäättan Laabaan ṭuule Rahiil iññe Yaagüüp ogo wääto ogo iiŋe. \v 29 Aŋ Laabaan kiingon yeene iiŋe Bila iññe ṭuulle Rahiil ogo wääto ogo kiingon yeene. \v 30 Aŋ Yaagüüp nïngïn ke Rahiil cäänna, aŋ ike Rahiil bilge kä yaac kä Leya. Aŋ nääyen ñuugelene yuungu kä ŋaṭükel ŋuca. \s Merkälen yek Yaagüüp \p \v 31 Aŋ wääna Pïṭo yuṭṭee Leya batta bilgene daa kä oore ye, naŋŋe giit aŋ Rahiil ken a burŋu. \v 32 Aŋ Leya laaccä aŋ giiṇṇä minneni a oon aŋ äkkene yäṇtäŋ ogo Robïïn,\f + \fr 29.32 \fr*\fq Robïïn \fq*\ft ogo yoorru, minneni kä lemmä mä Iburu.\ft*\f* a yaana jaajjenee kä ogo, “Pïṭo yuṭṭu pillä yeeni, aŋ wäättan tiññaŋ ika bi bilgana oon yeeni.” \p \v 33 Aŋ ike ŋuccin laaccä ŋuca, aŋ giiṇṇä minneni a oon. Aŋ jaajjin ogo, “Kä yaana Pïṭo tiiŋŋee kä ogo ika batta bilgada oori ye, ken inni iña kä minneni yaanni ŋuca.” Aŋ äkkene yäṇtäŋ ogo Camoon.\f + \fr 29.33 \fr*\fq Camoon \fq*\ft ogo, m'ana tiŋit ye kä lemmä mä Iburu.\ft*\f* \p \v 34 Aŋ ike ŋuccin laaccä ŋuca, aŋ giiṇṇä minneni a oon. Aŋ jaajjin ogo, “Tiññaŋ waan yaanni ti oon yeeni bi yore määre ti ika ti, kä yaana gitkänä daa merkälen oogen kä ḍäk ye.” Aŋ ina ken äkkeeda kä yäṇtäŋ ogo Laawï\f + \fr 29.34 \fr*\fq Laawï \fq*\ft ogo, marcin ti yor kä lemmä mä Iburu.\ft*\f* yaanna. \p \v 35 Aŋ ike laaccä ŋuca, aŋ giiṇṇä minneni a oon. Aŋ jaajjin ogo, “Waan yaanni ti, ika bi mäŋä Pïṭo.” Aŋ ina ken äkkeeda kä yäṇtäŋ ogo \w Yahüüja\w*\f + \fr 29.35 \fr*\fq Yahüüja \fq*\ft ogo, maaŋŋä kä lemmä mä Iburu.\ft*\f* yaanna. Aŋ wäättan ike yuuttu ïñï kä giidä. \c 30 \p \v 1 Aŋ wääna Rahiil yuṭṭee kä ike \w Yaagüüp\w* batta agee kä gïtkïnï kä merkä ye, i ike käwen mämgene jï. Aŋ ike Yaagüüp kiinne ogo, “Iñja merkä, naana ye ika bi tüwü.” \v 2 Aŋ Yaagüüp pennä kä yaac kä Rahiil, aŋ taaññe ogo, “Ika agä Jooŋ, yaana ïkï ṭïïŋŋey kä merkä ye?” \p \v 3 Aŋ kiini Rahiil ogo, “Kiingon yeeni Bila koowu aŋ nïïne kä, ike bi ika gitka merkälen, aŋ kä ike, ika bi cääygana kä merkälen cäänna.” \v 4 Aŋ Rahiil kiingon yeene Bila ickene oore Yaagüüp bata iiŋe, aŋ nïïnnene kä. \v 5 Aŋ Bila laaccä, aŋ Yaagüüp gitkene minneni a oon. \v 6 Aŋ Rahiil jaajjin ogo, “Jooŋ ika jooñña kä ŋer, aŋ cäänna jiik yeeki tiiŋŋe, aŋ ika iñña minneni a oon.” Aŋ ina ken äkkeeda kä yäṇtäŋ ogo Ḍaan\f + \fr 30.6 \fr*\fq Ḍaan \fq*\ft ogo, jooññu kä ŋer kä lemmä mä Iburu.\ft*\f* yaanna. \p \v 7 Aŋ kiingon yen Rahiil Bila ŋuccin laaccä ŋuca, aŋ Yaagüüp gitkene minneni a oon ŋuca. \v 8 Aŋ Rahiil jaajjin ogo, “Kä yääññä teyconḍe ikoon näägonon ke käwo aŋ yoññu.” Aŋ äkkene yäṇtäŋ ogo Naptaalï.\f + \fr 30.8 \fr*\fq Naptaalï \fq*\ft ogo, yääññä kä lemmä mä Iburu.\ft*\f* \p \v 9 Aŋ wääna Leya yuṭṭee kä ike yuuttee kä ïñï kä giidä ye, ike kiingon yeene Jïlpa koowne, aŋ ickene Yaagüüp bata iiŋe. \v 10 Aŋ Jïlpa kiingon yen Leya Yaagüüp gitkene minneni a oon. \v 11 Aŋ Leya jaajjin ogo, “A ñaaynä ŋerconḍe ken äätin.” Aŋ äkkene yäṇtäŋ ogo Gaat.\f + \fr 30.11 \fr*\fq Gaat \fq*\ft ogo, ñaaynä kä lemmä mä Iburu.\ft*\f* \p \v 12 Aŋ Jïlpa kiingon yen Leya Yaagüüp gitkene minneni a oon ŋuca. \v 13 Aŋ Leya jaajjin ogo, “Ika joni ñabaŋ, aŋ määngä ika bi bäärga ogo jon ñammä.” Aŋ äkkene yäṇtäŋ ogo Acïïr.\f + \fr 30.13 \fr*\fq Acïïr \fq*\ft ogo, jon ñammä kä lemmä mä Iburu.\ft*\f* \p \v 14 Aŋ nïïnkä errä päk ti Robïïn attä yiil jï, aŋ käññä jaan läñ beel bata tääkäräŋ yiil jï, aŋ ickene meen. Aŋ Rahiil Leya kiinne ogo, “Kura iñja jaan yen minneni yüünü.” \v 15 Aŋ Leya jaajjin ogo, “Ḍaŋŋa ïkï oon yeeni koowni, aŋ cäänna ṭäkkä jaan minneni yeeni koowdu?” Aŋ Rahiil jaajjin ogo, “Ike bi nïïn wïïrïn tiññaŋ ïkï ti rätä jaan minneni yüünü.” \p \v 16 Aŋ wääna Yaagüüp ḍuuke kä yiil jï biigin ti aŋŋi ye, Leya attä pääkcin ike ti aŋ jaajjin ogo, “Ïkï nïïnä ika ti tiññaŋ ïkï rättenii kä jaan yen minneni yeeni.” Aŋ nïïnnene kä wïïrïn yaanja ti. \v 17 Aŋ Jooŋ Leya tiiŋgene aŋ laaccä, aŋ Yaagüüp gitkene minneni a oon wäätcete kä duuce. \v 18 Aŋ Leya jaajjin ogo, “Jooŋ ika iñña a yaana kiingon yeeni iññädaa kä oon yeeni ye.” Aŋ äkkene yäṇtäŋ ogo Yacakïïr.\f + \fr 30.18 \fr*\fq Yacakïïr \fq*\ft ogo, iñdin kä lemmä mä Iburu.\ft*\f* \p \v 19 Aŋ Leya ŋuccin laaccä ŋuca, aŋ Yaagüüp gitkene minneni a oon yaana wäätcete kä ḍüügük ye. \v 20 Aŋ Leya jaajjin ogo, “Jooŋ ika iñña iññä ŋerconḍe. Aŋ tiññaŋ oon yeeni ika bi eemda kä yaana gitkänä daa minneni yaana wäätcete kä ḍüügük ye.” Aŋ äkkene yäṇtäŋ ogo Jabuloon.\f + \fr 30.20 \fr*\fq Jabuloon \fq*\ft ogo, eemdin kä lemmä mä Iburu.\ft*\f* \v 21 Aŋ wäättana ike giiṇṇä minneni a iiŋ aŋ äkkene yäṇtäŋ ogo Ḍïïna. \p \v 22 Aŋ Jooŋ Rahiil payne, aŋ tiiŋgene aŋ naŋŋe giit. \v 23 Aŋ laaccä aŋ giiṇṇä minneni a oon. Aŋ jaajjin ogo, “Jooŋ loon yeeni aŋgene yok.” \v 24 Aŋ äkkene yäṇtäŋ ogo Yuucip.\f + \fr 30.24 \fr*\fq Yuucip \fq*\ft ogo, yoku ika ŋucka menen kä lemmä mä Iburu.\ft*\f* Aŋ jaajjin ogo, “Pïṭo yoku ika ŋucka ti minneni a oon ŋuca.” \s Ḍiik Yaagüüp Ḍïïrïdï \p \v 25 Aŋ wääna Rahiil gitee kä Yuucip ye. \w Yaagüüp\w* \w Laabaan\w* kiinne ogo, “Kura äkkaa dalä ika atä paa baan yeeni ti. \v 26 Dalä määngä yeeki koowu ke merkä yeeki yaaka ñuugelenenii kä ye, aŋ ika atä, kä yaana ŋäjjii kä ñuugulani yaaka näŋgenenii kä ye.” \p \v 27 Aŋ kiini Laabaan ogo, “Naana ïkï gïmmädä ye kura cääyä winni kä yaana ŋäjjänä daa kä ṭïrkïtïn ti ogo, Pïṭo ika ŋüülkanada ko nääŋkä yüükü yaaka naŋŋeey ika ti ye. \v 28 Nüütkaa ñuugula carrä yüünü, aŋ bi iñenii.” \p \v 29 Aŋ luugi Yaagüüp ogo, “Ŋäjjä ñuugulin yaana ñuugelenenii kä ye, aŋ ḍiik yüükü tïïññä ogoo. \v 30 Ïkï cääygi kä ḍeewaŋ, aŋ wääna äätänä kä ye i ḍiirin kä yaac. Pïṭo ïkï ŋüülkeney kä ika kä waak'a naŋŋä ye muure. Aŋ tiññaŋ a tooku ken bi mä äntüke yeeki äärä daa kä ñaalok?” \p \v 31 Aŋ Laabaan tääccin ogo, “A ŋaaka ken iñenii kä?” Aŋ Yaagüüp luukcin ogo, “Ïkï ŋana ika iñdaa ginkalaŋ, gin kä keelok ken näŋgaa kä, aŋ ika bi ceeñä kääjä ke tïïcä ḍiik yüükü. \v 32 Dalä ika kaacä kurku ḍiik yüükü gïtï tiññaŋ, aŋ ika wääkä woo iken ti käbälgä ke ḍiik yaaka müücülaŋ ke yaaka pergaŋ muure ye, ke käbälgä yaaka ülaŋ ye muure. Aŋ iken bi wäätï a ñuugula carrä yeeni. \v 33 Eemdin yeeni ken bi nütü woo kä ika ñomuk, naana ïkï äätä ukcudu ñuugula carrä yeeni yaana iñdaa kä ye. Ḍiik muure yaaka batta müücülaŋ ke yaaka batta pergaŋ ke käbälgä yaaka batta ülaŋ ḍiik gïtï ke käbälgä gïtï ye, naana kañgä me ye bi pakä me ogo yek kalgin.” \p \v 34 Aŋ Laabaan jaajjin ogo, “Ŋeraŋ! Dalä wäätï bata yaana jaajjinii ye.” \v 35 Aŋ nïïnnä yaanja ti Laabaan ḍiik oogen muure äbene woo yaaka cääygene äälgä ke yaaka pergaŋ ye, aŋ ke ḍiik määngen muure yaaka müücülaŋ ke yaaka pergaŋ ye, ke ḍiik määngen muure yaaka cääygene kä bowken yoken ti ye, ke käbälgälen muure yaaka ülaŋ ye. Aŋ müükkï Laabaan merkä oogen yeeke. \v 36 Aŋ kuññu nïïnkä kä ḍäk päy jï waadgen ti ike ke Yaagüüp, aŋ Yaagüüp ceeñjin kääññä ḍiik Laabaan yakkalaŋ. \p \v 37 Aŋ Yaagüüp kuññu jengä kimken yek garkä ti, jaan bumbay ke jaan battä me ogo, lüüc ke yaŋkalaŋ ogo dülüb, aŋ beeyne kä äälgä wotku bowken, nüütï bownu läcäŋgä. \v 38 Aŋ ike läcäŋgä yaaka beeyne ye, ḍoocce kä ḍiik ñomgen ti kuun maaṇṇä pii ti nänṭ'a äätete mätene kä ḍiik ye, aŋ ḍiik yuugu naana äätïdï mätï ye. \v 39 Aŋ ḍiik yuugu kimkä ñomgen ti, aŋ ḍiik gïïtïdï woo ṭulgen yaaka yoken a äälgä ke müücülaŋ ke pergaŋ ye. \v 40 Aŋ Yaagüüp käbälgälen yaakka kibbene woo pääken, aŋ ḍiik ñomgen ṭukke ḍiik yaaka yoken a äälgä ye ke ülken yaaka a yek Laabaan ye ti. Aŋ ike ḍoŋe kipkene woo kurku, aŋ batta agee ḍoocin ke ḍiik Laabaan. \v 41 Aŋ naana ḍiik määngen teyken iiŋjin ye, i Yaagüüp ḍüccïdï läcäŋgä ḍiik ñomgen ti kuun jï, ogo yuugu ko cokal läcäŋgä ti. \v 42 Aŋ yaaka bämaŋ ye batta ḍuckede läcäŋgä. Aŋ bämken a yek Laabaan, aŋ teyken ken a yek Yaagüüp. \v 43 Ken ina Yaagüüp wäätee agee kä ceeggon kä yaac yaanna, aŋ cääyge ḍiik ḍiirken, ke kiinkä määngen ke oogen, ke kälämgä ke tüürüŋŋï. \c 31 \s Yaagüüp Aŋgin Yore Laabaan ti \p \v 1 Aŋ \w Yaagüüp\w* tiiŋŋä ogo merkälen \w Laabaan\w* jaygo ogo, “Yaagüüp waak yaaka a yek wäyo ye koowne muure, aŋ a waak wäyo ken käññee cekkïtïn yaanna muure.” \v 2 Aŋ yoori Yaagüüp ike batta bilgänä Laabaan bata wääna ina. \p \v 3 Aŋ Pïṭo Yaagüüp kiinne ogo, “Ḍukcu baan yen wäygic ti, ke yen mä yüükü ti, aŋ ika bi ke ïkï.” \p \v 4 Aŋ Yaagüüp tuccin aŋ Rahiil ke Leya bärkene woo nänṭ'a kääjee kä ḍiik yeeke ye. \v 5 Aŋ iken kiinne ogo, “Yoorru wääc ŋuca ika batta bilga jone ti bata wääna ina. Aŋ Jooŋ yen wäyo ke ika kamat. \v 6 Ŋäjje wääc ñuugulunu kä teynä yeeni muure. \v 7 Aŋ wääc ṭääkcin ika mallaŋïngïn aŋ ñuugula carrä yeeni aakdene yok ääŋke caaydin, aŋ Jooŋ ike batta gïmkätä kä näŋgin ika nääŋkä yaackä. \v 8 Aŋ naana ike jaajjï ogo, ‘Ḍiik müücülgü ken bi a ñuugala carrä yüünü ye,’ i muure gitä woo ṭulgen müücülaŋ. Aŋ naana jaajjï ogo, ‘Ñuugula carrä yüünü bi wäätï a ḍiik yaaka cäygene äälgä ye,’ i ḍiik muure gitä woo ṭulgen yaaka cäygene äälgä ye. \v 9 Aŋ Jooŋ ḍigärgä yek wääc koojjene woo, aŋ iñña kä ika. \p \v 10 “Aŋ waan yaana yuugene kä ḍiik ye ika läkkä aŋ däämjänä ñaalok, aŋ ika yurcunu ñukku yaaka yoken a äälgä aŋ müücülaŋ aŋ pergaŋ ye, yuugu ke ḍiik määngen. \v 11 Aŋ malak yen Jooŋ ika kiinna kä lääggï ogo, ‘Yaagüüp!’ Aŋ luuŋŋu ogo, ‘Haa ika inni!’ \v 12 Aŋ ike jaajjin ogo, ‘Däämjä ñaalok aŋ yoorci ñukku yaaka yoken a äälgä aŋ müücülaŋ aŋ pergaŋ yaakca ti, yuugu ke ḍiik määngen, kä yaana nääŋkä yaaka näŋkiti kä Laabaan yaakka yooddu daa kä muure ye. \v 13 Ika agä Jooŋ yaana üükïn woo \w Betalï\w* ina, yaana cückïnïï yok \w kolcan paydin\w* aŋ lïïtkanaa kä ina. Aŋ juwu aŋgä yorü baan yaanni jï aŋ ḍukcu baan yen mä yüükü ti.’” \p \v 14 Aŋ Rahiil ke Leya luukcin ogo, “Baati gin'a a büccïnï yädon paa ba wäyo ye. \v 15 Aŋ ikoon naŋŋon bata boorgu, aŋ ikoon yääjjonon woo aŋ tiil yooko amme. \v 16 Cekkïtïn muure yaaka koojji woo Jooŋ wäyo ti ye a yooko ke merkälen yooko. Aŋ wakkä muure yaaka kiinini Jooŋ ye naŋä.” \p \v 17 Aŋ Yaagüüp juwin ñaalok, aŋ merkälen yeeke ke määnge taappe kälämgä. \v 18 Aŋ ḍigärgä yeeke muure kïïtte ñome ti, ke wakkä yeeke muure yaaka kaññe Padaan Araam ye, aŋ attä wäyen \w Icaak\w* ti ŋommañ mä \w Kanaan\w* ti. \p \v 19 Aŋ wääna Laabaan attee kä ŋitee kä yok ḍiik yeeke ye, i Rahiil juŋku yek wäyen kalle. \v 20 Aŋ Yaagüüp Laabaan mä Araam malleŋïngïn batta nüütkede ogo ike bagje. \v 21 Aŋ ike likcin woo ke wakkä yeeke muure, aŋ ircin woo wii mä Puraat aŋ üŋjïn baan pämkä mä Jïlaat ti. \s Laabaan Ñüüṭï Ŋäc Yaagüüp \p \v 22 Aŋ nïïnnä ḍäk ti \w Laabaan\w* nüütkï me ogo \w Yaagüüp\w* likcono woo. \v 23 Aŋ ike mä yeeke yaaka a ook ye koowne ke ike, aŋ Yaagüüp baatte ŋäc waan yen nïïnkä kä ŋaṭükel, aŋ wääṇṇe ŋäc pämkä mä Jïlaat ti. \v 24 Aŋ Jooŋ äätin Laabaan mä Araam ti kä lääggï kä mïïllä aŋ kolle ogo, “Waŋgü tïïccï, Yaagüüp ŋana kiiṇdä jiikkalaŋ ŋana yaacken aŋ ŋana ŋerken.” \p \v 25 Aŋ Laabaan Yaagüüp wääṇṇe ŋäc, i keeñ yeene agee kä ṭeljïnï ïñï baan pämkä mä Jïlaat witin, aŋ Laabaan ke mä yeeke keeññi yeeken ṭelji ïñï wïca cäänna. \v 26 Aŋ Laabaan Yaagüüp taaññe ogo, “Ïkï näŋŋi ŋaaka? Ika mallaaŋïngïn aŋ ṭulgu yeeki koojjini woo bata yaaka müügünü me yääññäk ye. \v 27 Aŋ ïkï pooljudu woo liidit aŋ ika maldaa ŋïngïn ina? Ika batta nüütkadaa, yoku ïkï tucceni woo kä jon ñamme ke oollu uulgu yek gerger ke kuukcu? \v 28 Aŋ ika daljadaa cäänna merkä ṭulgu yeeki ke ṭulgu yeeki batta ŋïïbdä aŋ kuundu ḍugin ina? Aŋan ïkï näŋŋi amkïtïn. \v 29 Aŋ kä teynä yeeni ïkï yoku näŋgïda nääŋkä yaackä, aŋ Jooŋ yen wääc ika kiinna wïïrïn tiññaŋ ogo, ‘Waŋü tïïccï, Yaagüüp ŋana kiiṇdä jiikkalaŋ ŋana yaacken aŋ ŋana ŋerken.’ \v 30 Aŋ tiññaŋ ïkï kaacci woo kä yaana waŋgü kurrene kä än wääc ye, aŋ juŋku yeeki kalä ina?” \p \v 31 Aŋ Laabaan luugi Yaagüüp ogo, “Ika booññu kä ïkï, ika ḍuucu ogo ṭulgu yüükü bi koowjey ika ti ko teynä. \v 32 Aŋ juŋku yüükü naana kaññi mäŋkalaŋ ti ye, men yaanna batta bi üt. Maawä mä yooko ñomgen ti parü, naana waak yaaka a yüükü yaakka bilti ika ti ye i koowu.” I kucu Yaagüüp ogo kalgin ko Rahiil. \p \v 33 Aŋ Laabaan kaaccä keeñ jï ba Yaagüüp, ke keeñ jï ba Leya, ke keeññi gïtï ba kiinkä määngen yaaka kä yewwe ye, aŋ batta agee kä kañgon. Aŋ wääna kääjenee woo keeñ jï ba Leya ye, ike kaaccä keeñ jï ba Rahiil. \v 34 Aŋ Rahiil juŋku koowne, aŋ paanne yokïn kaakcä kalman jï aŋ cääjgene gïtï, aŋ Laabaan keeñ maawne jïñe muure aŋ batta agee kä kañgin. \v 35 Aŋ wäyen kiinne ogo, “Ŋana ïkï pendä. Ika batta lïïṭä juwin ñaalok ñomü ti, paan yeeni a ḍäägïnï.” Aŋ maawne aŋ juŋku batta agee kä kañgin. \p \v 36 Aŋ Yaagüüp pennä aŋ Laabaan lilgene ogo, “A yiñ yaana wali ye ken naŋŋä ina ken keñja kä yaanna? \v 37 Wakkä yeeki muure maawni gïtï aŋ a ŋaaka ken kaññi a yüünü? Ḍoocci ïñï winni mä yeeki ke mä yüükü ñomgen ti, aŋ dalä iken jüccï waadgo ti a ŋaani ken wodaŋ.” \p \v 38 “Aŋ ika cääynä ke ïkï yuungu caykä kä yewwe, käbälgä ke ḍiik yüükü batta a guuṭin, aŋ ika batta agä ämon ḍiik yätken yüükü. \v 39 Ḍiik yaaka jiiji gïtï wakkä kurkuŋgu ye, batta äbädä ïkï ti, aŋ yaaka a yääyin ye i waajä pari. Aŋ kamat ïkï ñuju ika ti ḍuukkin gin'a kali me kä äŋ jïñe ke mïïllä ye. \v 40 Ika nägana carrä kä äŋ jïñe, ke lüüy kä mïïllä jïñe, aŋ nïïnkä yäygin waŋgi ti. \v 41 Aŋ cäwdä yeeni muure paa baannü a yuungu caykä kä yew. Ika ñuugulunu yuungu caay witken kä ŋan ogo tïïrïn yüükü yaaka kä yew ye, aŋ yuungu kä ḍüügük ogo ḍiik yüükü. Aŋ ïkï ñuugula carrä yeeni aakki woo ääŋke kä caay. \v 42 Naana yoku Jooŋ yen wäyo Abrayiim ke yaana boojene kä \w Icaak\w* ye, batta ke ika ye, ïkï yoku ika tuccaa woo ïnkï kä lat. Aŋ Jooŋ yuṭṭu pillä yeeni ke ñuugula yen ïṇtï, aŋ ïkï gerrey wïïrïn tiinuk.” \s Jiik Ḍoocin yek Yaagüüp ke Laabaan \p \v 43 Aŋ \w Laabaan\w* \w Yaagüüp\w* luuŋŋe ogo, “Ṭulgu a ṭulgu yeeki, ke merkä yeeken, aŋ ḍiik a ḍiik yeeki. Aŋ waak'a yooddu yaakka muure a yeeki. Aŋ a ŋaaka ken bi tiññaŋ näŋgä ṭulgu yeeki yaakki ke merkälen yeeken yaaka giidi ye? \v 44 Äätä tiññaŋ näŋï \w jiik ḍoocin\w* ïkï ke ika aŋ wäätï a nüütïn woo waan yüünü ke ika.” \p \v 45 Aŋ Yaagüüp kuññu pääm, aŋ yuutte ñaalok a \w kolcan paydin\w*. \v 46 Aŋ Yaagüüp mä yeeke kiinne ogo, “Ḍüüṭe ti pämkä.” Aŋ pämkä koowi aŋ naŋi a koota, aŋ iken ämmä koota ti. \v 47 Aŋ äkki Laabaan ogo Yajar Cahadüüta, aŋ äkki Yaagüüp ogo Galïït. \p \v 48 Aŋ Laabaan jaajjin ogo, “Koota yaanni tiññaŋ ken bi a yuṭo waan yüünü ke ika.” Aŋ ina ken batte daa me ogo Galïït yaanna. \v 49 Aŋ cäänna äkki me ogo Mïcpaa, aŋ Laabaan jaajjin ogo, “Dalä Pïṭo däämï waadgo ti, naana ïkïï pïïrtïnï ye. \v 50 Aŋ naana ṭulgu yeeki naŋdä kärgit kujgudu ti meken i batta ŋäjjä ye, i cäänna daa yoottu Jooŋ.” \p \v 51 Aŋ Laabaan jaajjin ogo, “Koota ke kolcan paydin yaana ḍooccu waan yüünü ti ke ika ye inni. \v 52 Koota yaanni ken a yuṭo aŋ kolcan paydin ken a yuṭo, ika batta bi koota pämkä yaanni cüüpü woo ogo ïkï ïrkïda, aŋ päjjïdï ŋana ïkï cüüpüdü woo koota pämkä yaanni ti ogo ika irkada. \v 53 Dalä Jooŋ yen Abrayiim ke Nahüür ke dänkä yurgen jücï waadgo ti.” \p Aŋ Yaagüüp lïïttä kä Jooŋ yaana boojene kä wäyen \w Icaak\w* ye. \v 54 Aŋ Yaagüüp iccin wäämmä yok pääm wic, aŋ mä yeeke bärkene ammä ti, aŋ wääna ämmene ye, nïngïn pääm wic. \p \v 55 Aŋ kä tïṇṇäŋänä Laabaan merkä ṭulge ke ṭulgu yeeke kuunne ḍugin aŋ ŋüülkene. Aŋ ḍukcin baannen. \c 32 \s Yaagüüp Booc kä Ïïcü \p \v 1 Aŋ \w Yaagüüp\w* jujjin woo attä kä päy aŋ malaŋŋi yek Jooŋ pärjene kä. \v 2 Aŋ wääna yoorene daa kä Yaagüüp ye, ike jaajjin ogo, “A nänṭä kääygä Jooŋ inni.” Aŋ ina ken nänṭä yaanna äkkeeda ogo Manaayim yaanna. \p \v 3 Aŋ Yaagüüp tuccin tüüjgï ñome ti attä pärjïdï ke määden \w Ïïcü\w* ŋommañ mä Cïïr ti baan mooye mä Ïdoom ti. \v 4 Aŋ eenjene aŋ kiinne ogo, “Ikee ate aŋ mügdo yeeni Ïïcü kiine ogo, ‘Kiingon yüünü Yaagüüp jääyïdï ogo, “Ika attä \w Laabaan\w* ti, aŋ ikoon cääyon ke ike ke tiññaŋ. \v 5 Ika cääyga däk, ke tüürüŋŋï ke ḍiik ke kiinkä oogen ke määngen. Ika tuucunu ṭäkä nüütküdü mügdo yeeni ogo ika käñjo ŋerrä ïkï ti.”’” \p \v 6 Aŋ tüüjgï ḍuukin Yaagüüp ti, aŋ jaajjin ogo, “Ikoon atton määdic Ïïcü ti. Aŋ ike äätïdï ike pärjede aŋ ike ädit ook caykä mäyken kä ŋan.” \v 7 Aŋ Yaagüüp booññu kä yaac aŋ yore rüütte, aŋ m'aka ke ike ye kiimme gïtï kurku kä yew, ke ḍiik ke däk ke kälämgä. \v 8 Aŋ Yaagüüp jaajjin ogo, “Naana Ïïcü ätä aŋ kun keelok irke ye, yakkalaŋ lïïṭï lïkcï woo.” \p \v 9 Aŋ Yaagüüp jaajjin ogo, “Ay Jooŋ yen daan wäyo Abrayiim ke wäyo \w Icaak\w*, ay Pïṭo ika kiinnaa ogo, ‘Ḍukcu baan yüünü ti ke mä yüükü ti, nuŋko bi näŋgenii kä ŋerrä ye.’ \v 10 Ika batta päjjädä kä biilin yaana batta düüñïdï ye ke woṇṇu yaana nüütkana kä ika kiingon yüünü ye. Aŋ wääna ircänä woo wii mä Üürdün ye a lacan pare ken äddä. Aŋ tiññaŋ ika wäättä kurku kä yewwe. \v 11 Kura magja kä määdo Ïïcü. Ika booju kä ike, nuŋko äätïdï aŋ ika irkada, ke määngä ke merkä. \v 12 Aŋ ïkï jaajjini ogo, ‘A gïtken ika ïkï bi näŋgeni ŋerrä, aŋ kilkä yüükü bi naŋä bata ṭiŋal yek wii jïñe yaaka batta lïïltä me kä paŋŋä ye.’” \p \v 13 Aŋ ike nïïnnä wïca wïïrïn jïñe yaanja ti, aŋ waak yeeke ti ike määden Ïïcü wäkkene woo iñdin. \v 14 Aŋ wäkkene woo ḍiik määngen 200, ke ñukku caykä kä yew, ke käbälgä määngen 200, ke käbälgä yätken caykä kä yew, \v 15 ke kälämgä määngen caykä kä ḍäk ke ṭulgen, ke däk caykä kä ŋan ke yätkä kä caay, ke tüürüŋŋï määngen caykä kä yew aŋ oogen kä caay. \v 16 Aŋ yaakka iññe kiinkä yeeke aŋ ike jaajjin ogo, “Ate ñomi ti aŋ waan yaŋkalaŋ dale kun yaŋkalaŋ atï ñomuk aŋ yaŋkalaŋ kä ŋäjäk.” \p \v 17 Aŋ kiingon yaana ïïjjïdï ye iingene ogo, “Naana määdo Ïïcü purjene kä aŋ ïkï tajdey ogo, ‘Ïkï agä män ŋaani? Aŋ ïkï atä wa? Aŋ a ḍiik ŋaani ika ye?’ \v 18 I luugu ogo, ‘A yek kiingon yüünü Yaagüüp, yaakki a iñdin tuckudu mügdo yeeni Ïïcü. Aŋ Yaagüüp kä ḍoŋe bilti äätä ŋätko ti.’” \p \v 19 Aŋ yewwe yeene ke ḍäke eenjene kä jiik keelkä ke yaaka muure baadit ḍigärgä ye, ogo, “Ikee jaajje jiik keelkä Ïïcü ti naana ike kaññe ye. \v 20 Aŋ ikee jaajje ogo, ‘Kiingon yüünü Yaagüüp bilti äätä ŋätko ti.’” Ike payit ogo, “Bi läägä juuggin ïñï kä iñdin yaaka atï ñomi ti yaakki. Aŋ wäättan naana yooru ye, naana ṭäkï ye ika bi gïmga.” \v 21 Aŋ ike a tüccïnï iñdin ñomuk aŋ ike nïïnnä nänṭä keeññi. \s Yaagüüp Mügjïn ke Jooŋ \p \v 22 Aŋ mïïllä jïñe keellä yaanja ti ike juwin ñaalok aŋ määngä yeeke yaaka kä yewwe ye koowne ke kiinkä yeeke määngen, ke merkä yeeke yaaka caay wiñen kä keelok ye, aŋ ircin woo wii mä Yabüük. \v 23 Aŋ iken koowne aŋ tucce ircin woo wii, ke wakkä yeeke muure yaaka bilti ye, \v 24 aŋ \w Yaagüüp\w* dalji me ïñï pare. Aŋ mügjïn ke oon ke buur kääje. \v 25 Aŋ wääna yoorene daa kä oon yuccee kä ye. I Yaagüüp jemme ḍïïne ti, aŋ ḍïïne kooynu wääna mükcete kä ye. \p \v 26 Aŋ kiini oon ogo, “Dalä ika atä buur kääjin.” Aŋ kiini Yaagüüp ogo, “Ïkï batta äkkedeni atä ke ŋüülkaa kä.” \p \v 27 Aŋ taaji oon ogo, “Ïkï batti me ogo ŋaani?” \p Aŋ kiinne ogo, “Ika batta me ogo, Yaagüüp.” \p \v 28 Aŋ kiini oon ogo, “Yäṇtonḍü ŋuca batta bi battä me ogo Yaagüüp, ïkï bi batti me ogo Icärayiil. A nääŋka mügjene ke Jooŋ ke me, aŋ yoññeeda kä ye.” \p \v 29 Aŋ Yaagüüp jaajjin ogo, “Nüütkaa yäṇtonḍü.” Aŋ taaji oon ogo, “Ika tajdaa kä yäṇtonḍi ina?” Aŋ wäättan ŋüülkene wïca. \v 30 Aŋ Yaagüüp nänṭä äkkene ogo Pïnïyel. Aŋ naana aŋan ye i ogo, “Ikoon yuurtonon woŋgin ke Jooŋ, aŋ ika por daa agä üdon.” \p \v 31 Aŋ wääna Pïnïyel daljedeeda kä ïñï ye i kääcki äŋ wïca aŋ ike ŋoldïdï kä yaana ḍïïne agee kä kooyon kä ye. \v 32 Ina ke tiññaŋ mä Icärayiil batta ämene kä puuc mäyken waadgä ḍïïnä yaanna kä yaana Yaagüüp jemmeeda kä ḍïïne ti ye. \c 33 \s Yaagüüp Pärjin ke Ïïcü \p \v 1 Aŋ \w Yaagüüp\w* däämjin aŋ \w Ïïcü\w* yooṭṭe äätä ke ook 400. Aŋ ike merkä kiibgene gïtï Leya ke Rahiil ke kiinkä määngen yaaka kä yewwe ye. \v 2 Aŋ ike kiinkä määngen ḍoocce ke merkälen yeeken ñomuk, aŋ Leya ke merkälen yeeke ŋäñe ti, aŋ Rahiil ke Yuucip ken a düüñïn meken muure. \v 3 Aŋ ike kä ḍoŋe ïïjjïn attä ñomgen ti, aŋ ike ḍüŋjïn ïñï aŋ ñome düücce ïñï ŋommañ jï ääŋke kä ŋaṭükel ke ḍääge ti määden ti kä cokal. \v 4 Aŋ Ïïcü yïŋŋä pärjin ke määden aŋ yoken käägi aŋ ŋïïbbïn kä ḍuuggen, aŋ muckene yok, aŋ weggin muuṭuk. \p \v 5 Aŋ wääna Ïïcü yuṭṭee kä määngä ke merkälen ye, ike tääccin ogo, “A ŋaannä ika ke ïkï yaakka?” \p Aŋ luugi Yaagüüp ogo, “A merkä yeeki yaaka iñi Jooŋ kiingon yüünü kä ŋerrä ye.” \v 6 Aŋ kiinkä määngen wüükïn ti ke merkä yeeken aŋ ḍüŋjïn ïñï. \v 7 Aŋ Leya cäänna daa wüükïn ti ke merkä yeeke aŋ ḍüŋjïn ïñï. Aŋ düüñïn meken Yuucip ke Rahiil wüükïn ti aŋ ḍüŋjïn ïñï. \p \v 8 Aŋ Ïïcü jaajjin ogo, “Yaakka muure nüütï ŋaaka ḍigärgä yaaka pärjonon kä yaakka?” \p Aŋ luugi Yaagüüp ogo, “Ogo ika käññä ŋerrä mügdo yeeni ti.” \p \v 9 Aŋ Ïïcü jaajjin ogo, “Ika cääygana kä ḍiräk määdo, yaaka bilti yaakka tïïcïï kä ḍoŋü.” \p \v 10 Aŋ Yaagüüp jaajjin ogo, “Ba'ay, naana ika käññä ŋerrä ïkï ti ye, i iñdin yeeni gïmgä. Waŋgü yaaka yoorru ye beeljin bata gin'a ika yuṭṭu Jooŋ ye, kä yaana gïmganaa kä, kä ŋerrä ye. \v 11 Kura iñdin yeeni gïmgä yaana äbi me ïkï ti yaanja, Jooŋ ŋerräŋer ke ika aŋ ika iñña wakkä kä ḍiräk.” Aŋ wina Ïïcü ïïrï Yaagüüp ke gïmme. \p \v 12 Aŋ Ïïcü jaajjin ogo, “Juwe atïn, aŋ ika bi ïïjjä atä ñomü ti.” \p \v 13 Aŋ Yaagüüp ike kiini ogo, “Mügdo yeeni ŋäjjä merkä lïjgaŋ aŋ ḍiik ke däk yaaka nïïtï ye ṭulgen lïjaŋ. Naana äddi me kä yaac äŋ jïñe kä keelok ye, i ḍigärgä muure bi tüwok. \v 14 Mügdo yeeni kura ïïjjä kiingon yüünü ñome ti, aŋ ikoon bi bääton kä ḍeeḍaŋ, waan yaana a yïïkon ḍigärgä ti ke merkälen ti ye, ke miikenii Cïïr.” \p \v 15 Aŋ Ïïcü jaajjin ogo, “Dalä ook yakkalaŋ mäñgenii kä ïñï yaaka ke ika ye.” \p Aŋ Yaagüüp luukcin ogo, “Ina? Ika ñuynu yeeni muure ogo ika käñjo ŋerrä mügdo yeeni ti.” \p \v 16 Aŋ nïïnnä yaanja ti Ïïcü ḍukcin attä Cïïr. \v 17 Aŋ Yaagüüp baŋŋä Caküüt, aŋ kuṭṭu än, aŋ ḍigärgä yeeke näŋgene däŋkä. Ina ken nänṭä yaanna batte daa me ogo Caküüt yaanna. \p \v 18 Aŋ Yaagüüp wääna äätee kä Padaan Araam ye, ḍäägin ti kä ŋer baan mooye yen mä Cakïïm ti ŋommañ yen mä \w Kanaan\w* ti, aŋ keeññi yeeke ṭeljene ïñï baan mooye ñome ti. \v 19 Aŋ kiññä ŋommañ yaana kurcenee kä keeñ yeene ye, minneni Hamuur Cakïïm wäyen ti tiilgä gälkä waŋgen 100. \v 20 Aŋ näŋŋä tambal wïca aŋ äkkene ogo Jooŋ yen mä Icärayiil ogo Jooŋ. \c 34 \s Müüŋŋü Ḍïïna \p \v 1 Aŋ Ḍïïna ṭul Leya yaana giide \w Yaagüüp\w* ti ye, kaaccä woo atï ükcïdï ṭulgu yek baan. \v 2 Aŋ wääna Cakïïm minneni Hamuur mä Haaw, yätïn yen baan yaanja Ḍïïna yoorre daa kä ye, i müüŋŋe. \v 3 Aŋ jone ṭäkcin Ḍïïna ṭul Yaagüüp. Aŋ ṭuulle ḍeerconḍe bilgene aŋ jääjgene kä ŋer kuckon. \v 4 Aŋ Cakïïm jaajjin wäyen Hamuur ti ogo, “Ṭuulle yaanna kujgaa kä wäätï a iiŋ yeeni.” \p \v 5 Aŋ wääna Yaagüüp tiiŋŋee kä ogo ṭuulle yeene Ḍïïna müüŋŋïï Cakïïm ye, i merkälen yeeke a woo ke ḍigärgä yeeke, aŋ ike tïïŋjïn ïñï ke iken ḍuukene ti. \p \v 6 Aŋ Hamuur Cakïïm wäyen attä jayok ke Yaagüüp. \v 7 Aŋ wääna merkälen Yaagüüp äätene kä ti äätene woo aŋ tiiŋŋene kä gin'a näŋŋä ḍoŋe ye, i iken mïtcïn ñaalok aŋ piiṇdin kä yaac, kä yaana Cakïïm näŋŋee kä loon mä Icärayiil ti kä müüŋŋü ṭuulle Yaagüüp ye, aŋ a gin'a yoku batta päjjïdï naŋtä me ye. \p \v 8 Aŋ kiini Hamuur ogo, “Minneni yeeni Cakïïm jone kaaccä ṭuulle yüünü ti, kura iñjeeda dalä wäätï a iiŋe. \v 9 Ḍïkïn jiik dale kuuwin wäätï waadgä mä yooko ke mä yeekic ti. \v 10 Aŋ cääye ke ikoon waan a kupon ŋommañ yaanni ti, cääye nänṭ'a ṭäkke ye, aŋ laaye kä tettä aŋ ikee käñe wakkä yeekic jïñe ti.” \p \v 11 Aŋ Cakïïm jaajjin Ḍïïna wäyen ti ke mädgen ti aŋ kiinne ogo, “Dale ika käñä ŋerrä ikee ti, aŋ ikee bi iñe wakkä muure yaaka taaja kä ye. \v 12 Aŋ naana daa yelgä caraŋ bata ŋa' ke iñdin ye, ika äccädä waak'a ñuye ye muure. Aŋ ṭuul iña kä a iiŋ yeeni.” \p \v 13 Aŋ merkälen Yaagüüp Cakïïm ke wäyen Hamuur luugi kä malläŋïngïn kä yaana Cakïïm käwen müüŋŋee da ye. \v 14 Aŋ kiini ogo, “Ikoon batta lïïṭon nääŋkä yaakka naŋon, käwo iñon m'ana batta a ergon ye, yaanna bi wäätï a loon mooye ikoon ti. \v 15 Ikoon bi kaacon ḍeŋŋä jiik ti ke ikee kä gin kä keelok, dale ikee beelje bata ikoon kä \w iirrä\w* ook yeekic muure. \v 16 Aŋ wäättan ikee bi iñge ṭulgo aŋ ikoon bi kujon ṭulgic daa a yooko, aŋ ikoon bi cäyon ke ikee aŋ ïkïïn wäätïn agïn mä keelkä. \v 17 Aŋ ikee naana batta gïmmede kä jiik yooko aŋ ikee batta iire ye, i käwo bi koowon aŋ ikoon bi aton.” \p \v 18 Aŋ jiik yaakka Hamuur ñaappe jok ke minneni yeene Cakïïm. \v 19 Aŋ Cakïïm batta a kooron kä naŋŋä nääŋkä yaakka, kä yaana jone ñappee kä ṭuul Yaagüüp ye. Aŋ Cakïïm ken tïïlcïdï eemtä me kä yaac äntüke yen wäyen ti, \v 20 aŋ Hamuur ke minneni yeene Cakïïm äätin äntüke baan mooye yeenen ti, aŋ iken jaajjin mä baan mooye yeenen ti ogo, \p \v 21 “Me yaakki näŋŋä ŋïïbbïn ke ïkïïn. Dale iken cäyok baan yoono jï aŋ layok, ŋommañ gääbaŋ päjjïdï iken ti, dale ïkïïn ḍïcïn ṭulgu yeeken, aŋ iken ïñïn ṭulgo a määngen. \v 22 Aŋ iken bi gïmmä kä cäwdä ke ïkïïn bata mä keelkä ke ïkïïn, naana ook yooko iirgä me bata iken ye. \v 23 Aŋ naana yaakki naŋïn ye, i ḍigärgä yeeken muure ke wakkä yeeken bi wäätï a yooko, ääte gïmmïn kä jiik yeeken, aŋ dale iken cäyok winni ke ïkïïn.” \p \v 24 Aŋ me muure yaaka attä baan mooye tük ye gïmmïn kä jiik yaaka naŋi Hamuur ke Cakïïm yaanna, aŋ ook muure iiri me. \v 25 Aŋ nïïnkä kä ḍäk wääna ook mor wääcene kuggu iirrä ye, merkälen Yaagüüp kä yewwe Camoon ke Laawï yaaka a Ḍïïna mädgen ye, iken gaaḍalli yeeken koowi aŋ ircin baan mooye jï i kucu me, aŋ ook muure nägi ḍugin. \v 26 Aŋ iken Hamuur nägi ḍok ke minneni yeene Cakïïm kä gaaḍalli, aŋ Ḍïïna äbi woo äräk ba' Cakïïm aŋ iken attä. \p \v 27 Aŋ merkä Yaagüüp äätin aŋ nääkin me aŋ baan mooye gaani jï kä yaana käwen müügene daa me ye. \v 28 Aŋ ḍiik yeeken ke däk ke tüürüŋŋï yeeken koowi ke waak muure yaaka baan mooye jï ye ke yirkä. \v 29 Wakkä yeeken muure ke äärgä gïtken muure gaani. Iken cäänna merkälen lïcken yeeken koowi ke määngen aŋ kïïdï bata mä müükïn. \p \v 30 Aŋ Yaagüüp jaajjin Camoon ti ke Laawï ti ogo, “Ikee ika äckana ḍok tïñïdïn tiññaŋ mä Kanaan ke mä Peeric ke me muure yek baan ika bi putkana jï. Aŋ ika batta cääygana ook kä ḍiräk, aŋ naana iken muure yoken ḍülgü aŋ ika irkana ye, i mä äntüke yeeki bi ḍüümgü gïtï.” \p \v 31 Aŋ iken luukcin ogo, “Ikoon käwo daljon naŋde bata iiŋ yaana a baal ye?” \c 35 \s Yaagüüp Ḍukcin Ŋäjäk Nänṭä Battä me ogo Betalï ye \p \v 1 Aŋ Jooŋ \w Yaagüüp\w* kiinne ogo, “Atä \w Betalï\w* ŋuca aŋ cääyä wïca. Aŋ bätkaa tambal wïca, Ika Jooŋ yaana üükïn woo ïkï ti wääna buurcinii kä woo määdic \w Ïïcü\w* ti ina.” \p \v 2 Aŋ Yaagüüp jaajjin mä äntüke yeene ti ke m'aka muure ke ike ye ti ogo, “Juŋku yaaka a pääken ye aŋge yokïn ikee ti, aŋ yokic laate woo aŋ ääkce buruŋgu latkä. \v 3 Juwe atïn Betalï aŋ ika ṭäkä, Jooŋ bätkädä tambal wïca yaana ika yüükkana ti waan tïñïdïn ti aŋ ike ke ika nänṭä muure yaana atä kä ye ti.” \p \v 4 Aŋ iken juŋku muure yaaka ke iken ye, iñi Yaagüüp ke jaljalli yaaka eŋtä gitken ti ye. Aŋ jïkke ïñï jaan mooye ŋoy, yaana cokulaŋ ti Cakïïm ye. \v 5 Aŋ wääna Yaagüüp ke merkä yeeke bagene kä ye, mä bänkä yaaka cokulaŋ ti nänṭ'a kaajdene kä ye, nääkki Jooŋ liin mooye, aŋ batta agene kä ñoolgin ŋätin. \p \v 6 Aŋ Yaagüüp äätin ke mä yeeke muure Lüüc yaana tiññaŋ battä me ogo Betalï ye, ŋommañ yen mä \w Kanaan\w* ti. \v 7 Aŋ ike bättä tambal wïca aŋ äkkene yäṇtäŋ ogo, El Betalï, aŋ aŋan ogo Jooŋ yen Betalï kä yaana Jooŋ üükenee woo ike ti kä lääggï wääna ike lüüdee kä woo määden ti ye. \p \v 8 Rïpga niito yeene Dïboora tüwnü aŋ jïgï me ïñï jaan mooye ŋoy Betalï ti kä ïñï, aŋ äkki me ogo, Aluun Baküüt, aŋ aŋan ogo “Jaan Ïwok.” \p \v 9 Aŋ wääna Yaagüüp ḍuukee kä Padaan Araam ye, i Jooŋ üükïn woo ike ti ŋuca Betalï aŋ ike ŋüülkï. \v 10 Aŋ ike kiini Jooŋ ogo, “Yäṇtonḍü ogo Yaagüüp, aŋ yäṇtonḍü batta ŋuca bi battä me ogo Yaagüüp ke on. Yäṇtonḍü bi battä me ogo Icärayiil.” Aŋ ike äkki Jooŋ ogo Icärayiil. \p \v 11 Aŋ ike kiini Jooŋ ogo, “Ika agä Jooŋ yaana Lïïṭït ye, giidä aŋ ḍiirä aŋ wäätci age ṭoŋ aŋ ṭoŋ ḍiirken bi käjä woo ïkï ti aŋ ïkï bi wäätci agä daan yuur yen yätkäni. \v 12 Aŋ ŋommañ yaana iññä Abrayiim ke \w Icaak\w* ye bi iñenii kä cäänna ke kilkä yaaka äätä ŋäñü ti ye.” \v 13 Aŋ Jooŋ ike dalji ïñï nänṭ'a jaaynene kä ye. \p \v 14 Aŋ Yaagüüp ḍuccin \w kolcan paydin\w* nänṭ'a jaaynene ke Jooŋ ye, aŋ puukkene wic määk ke ñownä aŋ yaanna nüütï a kolcan paydin yaana tïïlcïdï ye. \v 15 Aŋ Yaagüüp nänṭä yaana jaaynene ke Jooŋ ye äkkene ogo Betalï. \s Tüwnü yen Rahiil \p \v 16 Aŋ Yaagüüp ke mä äntüke yeeke \w Betalï\w* mañji ïñï aŋ wääna mor uterene kä utar Ipiraat ye, i wuuŋ yaana giidene Rahiil ye ḍäägin aŋ bääŋ yeene pegaŋ kä yaac. \v 17 Aŋ wääna bääŋ yeene pekkee kä ïñï kä yaac ye, i iiŋ yaana gïtï ye ike kiini ogo, “Ŋana ïkï booju ïkï cääygi minnenile oone menen.” \v 18 Aŋ ike tüw aŋ wääna wääktäŋ yeene kääjedee kä woo ye i minneni äkkene ogo Benaawni aŋ aŋan ogo “Minneni bääŋ yeeni.” Aŋ äkki wäyen ogo Benyamïïn aŋ aŋan ogo “Minneni yen ïntï birrä.” \v 19 Aŋ Rahiil ṭüwnü aŋ jïkï me ïñï päy mä Ipiraat taaŋ. Aŋ cäänna Ipiraat battä me ogo Beetlaam. \v 20 Aŋ \w Yaagüüp\w* \w kolcan paydin\w* ḍoocce wïca kääl Rahiil wic aŋ daa yoottu me wïca ke tiññaŋ. \p \v 21 Aŋ Yaagüüp baŋŋä aŋ keeñ yeene ṭeljene ïñï Mekdaal Adaar taaŋŋañja. \s Merkälen yek Yaagüüp \p \v 22 Aŋ wääna \w Yaagüüp\w* cääye kä baan yaanja ti ye, i Robïïn Bila nïïnne, kiingon iiŋe yen wäyen, aŋ jiik yaakka tiiŋi Yaagüüp. \p Aŋ yaakki a yäṇtäŋŋi yek merkälen Yaagüüp yaaka kä caay witken kä yewwe ye. \b \li1 \v 23 Aŋ merkälen Leya a Robïïn kaygon yen Yaagüüp ke Camoon ke Laawï ke \w Yahüüja\w* ke Yacakïïr aŋ Jabuloon. \li1 \v 24 Aŋ merkälen Rahiil a Yuucip ke Benyamïïn. \li1 \v 25 Aŋ merkälen Bila kiingon yen Rahiil a Ḍaan ke Naptaalï. \li1 \v 26 Aŋ merkälen Jïlpa kiingon yen Leya a Gaat ke Acïïr. \p Aŋ a merkälen Yaagüüp yaaka gitkene daa me Padaan Araam ye ikki. \s Tüwnü yen Icaak \p \v 27 Aŋ \w Yaagüüp\w* attä wäyen \w Icaak\w* ti nänṭ'a battä me ogo Mamar ye cokulaŋ ti Gariya Arba, yaana tiññaŋ battä me ogo Hiburoon ye, nänṭ'a cääynene Abrayiim ke Icaak bata boorgu ye. \v 28 Aŋ Icaak cääynä ke yuunge ḍake 180. \v 29 Aŋ ike wääkcin woo wääktäŋ tüwnü aŋ tüwnü aŋ ike cooṭi me ti dänkä yurge ti, i yuunge a päjjïnï, aŋ merkä yeeke \w Ïïcü\w* ke Yaagüüp ken ike jïgï. \c 36 \s Kaaynä Ïïcü \p \v 1 A perrä yen kaaynä \w Ïïcü\w* ikki aŋ Ïïcü cäänna battä me ogo Ïdoom. \v 2 Aŋ Ïïcü kuññu määngä yek mä \w Kanaan\w* ti Adda ṭul Eylüün a mä Haat aŋ Oolïbaama ṭul Anna yen Jabüün a mä Haaw, \v 3 ke Bacamaat ṭul \w Icämayiil\w* a Nabïyüüt kuwen. \v 4 Aŋ Adda Ïïcü gitkene Alïpaac aŋ Bacamaat giiṇṇä Rowïïl. \v 5 Aŋ Oolïbaama giiṇṇä Yahüüc ke Yalaam, aŋ Goora. Aŋ merkälen yaakki muure gitki me Ïïcü ŋommañ mä Kanaan ti. \p \v 6 Aŋ Ïïcü määnge koowne ke merkälen yeeke ke ṭulgu yeeke ke m'aka cäyok ke ike ye muure nänṭä keellä ke ḍigärgä aŋ wakkä muure yaaka kaññe ŋommañ mä Kanaan jï ye, aŋ ike kaaccä woo määden \w Yaagüüp\w* ti aŋ attä baan yaŋkalaŋ ti. \v 7 Aŋ ŋommañ boonji woo iken ke ḍigärgä ke wakkä yeeken muure. \v 8 Aŋ Ïïcü yaana battä me ogo Ïdoom ye, cääjjin kä tüümo wic baan mä Cïïr ti. \p \v 9 A perrä yen kaaynä Ïïcü ikki a wäy yen mä Ïdoom tüümo mä Cïïr ti. \b \li1 \v 10 A yäṇtäŋŋi merkä Ïïcü ikki, Alïpaac minneni Adda iŋ Ïïcü aŋ Rowïïl minneni Bacamaat iŋ Ïïcü. \li1 \v 11 Merkä yek Alïpaac a Tïïmaan, ke Umar, ke Jappo, ke Jataam aŋ Gannaac. \v 12 Aŋ Tïmna a kiingon iiŋe yen minneni Ïïcü Alïpaac, ike gittä Amaliik Alïpaac ti. A merkä yek Adda ikki iŋ Ïïcü. \li1 \v 13 Aŋ a merkä Rowïïl ikki, Nahaat ke Jüra ke Camma aŋ Mïjja. Merkä yek Bacamaat ikki iŋ Ïïcü. \li1 \v 14 Aŋ a merkä yek Oolïbaama ṭul Anna minneni Jabüün yaana gitkene Ïïcü ye, iken a Yahüüc ke Yalaam aŋ Goora. \b \li1 \v 15 Kaaynä yaakki a yek Ïïcü yaaka wäättä a woydoni yek kaaynä ḍiirken ye, merkä yek minneni Ïïcü mooye Alïpaac wäättä a woydoni aŋ yäṇtäŋgenen ogo Tïïmaan ke Umar ke Jappo ke Gannaac \v 16 ke Goora ke Jataam aŋ Amaliik. Aŋ yaakki a woydoni yek kaaynä yek ŋommañ mä Ïdoom ti. Merkä Alïpaac yaakki muure a kaaynä yek Adda iŋ Ïïcü. \li1 \v 17 A merkä yek Rowïïl ikki minneni Ïïcü, woydoni a Nahaat ke Jüra ke Camma aŋ Mïjja. Aŋ yaakki a woydoni yek kaaynä yek ŋommañ mä Ïdoom, iken a kaaynä Bacamaat iŋ Ïïcü. \li1 \v 18 Aŋ a merkä yek Oolïbaama ikki iŋ Ïïcü, woydoni a Yahüüc ke Yalaam aŋ Goora. Aŋ a woydoni yaaka giidi iŋ Ïïcü Oolïbaama tïïronle Anna ye. \m \v 19 Yaakki muure a kaaynä Ïïcü aŋ cäänna battä me ogo mä Ïdoom, aŋ a woydoni yeeken ikki. \s Kaaynä Cïïr \m \v 20 Aŋ a merkä oogen yek Cïïr ikki mä Hüür iken cäyok ŋommañ mä Ïdoom ti, a Luutaan ke Cubaal ke Jabüün ke Anna \v 21 ke Dïïcüün ke Ïjaar aŋ Dïïcaan. Aŋ merkä oogen yek Cïïr yaaka cäyok ŋommañ mä Ïdoom ti ye a woydoni yek mä Hüür. \b \li1 \v 22 Aŋ merkälen oogen Luutaan a Hüür ke Hamaam. Aŋ Luutaan käwen a Tïmna. \li1 \v 23 Aŋ a merkä oogen yek Cubaal ikki Albaan ke Manaat ke Ibaal ke Cabbo aŋ Unaam. \li1 \v 24 Aŋ merkä oogen yek Jabüün a Ayya ke Anna, aŋ ike a Anna yaana käññä ceere piike caraŋ woo teettälaŋ ina wääna ike kääjee kä tüürüŋŋï yek wäyen Jabüün ina. \li1 \v 25 Aŋ merkä yek Anna a Dïïcüün ke ṭuule Oolïbaama. \li1 \v 26 Aŋ merkä yek Dïïcüün a Ïmdaan ke Ïjbaan ke Ïtïraan aŋ Kïïraan. \li1 \v 27 Aŋ merkä yek Ïjaar a Bïlaan ke Jabaan aŋ Agaan. \li1 \v 28 Aŋ merkä Dïïcaan a Üüc ke Araan. \m \v 29 Aŋ woydoni yek kaaynä mä Hüür a Luutaan ke Cubaal ke Jabüün ke Anna \v 30 ke Dïïcüün ke Ïjaar aŋ Dïïcaan. Iken a woydoni yek äärgä tüggen yek mä Hüür yaaka cäyok ŋommañ mä Cïïr ye ti. \s Yätkäni mä Ïdoom \m \v 31 A yätkäni yaaka mügdïn ŋommañ mä Ïdoom ye ikki, i mor baati yätkä yaana a mükon mä Icärayiil ye. \b \li1 \v 32 Beela minneni Bahüür wäättä a yätkä yen Ïdoom. Yäṇtäŋ baan yeene mooye battä me ogo Dïnaaba. \li1 \v 33 Aŋ Beela tüwnü aŋ Jübaab minneni Jüra män nänṭ'a battä ogo Bücüra ye ken mükkü nänṭä yeene. \li1 \v 34 Aŋ wääna Jübaab tüwnee kä ye, Ucaam yaana cääy ŋommañ mä Tïïmaan ti ye nänṭä yeene müŋŋe. \li1 \v 35 Aŋ wääna Ucaam tüwnee ye, Haddaat minneni Baadaat yaana buuccu mä Mïdïyaan ŋommañ mä Muwaab ye ti, mükkü nänṭä yeene, aŋ yäṇtäŋ baan yeene mooye ogo Awïït. \li1 \v 36 Aŋ wääna Haddaat tüwnee ye, Camla yen mä Macareega mükkü nänṭä yeene. \li1 \v 37 Aŋ wääna Camla tüwnee kä ye, Caawüül yen mä Rabuut yaana cääy wii ḍok kä cokal ye mükkü nänṭä yeene. \li1 \v 38 Aŋ wääna Caawüül tüwnee kä ye, Baalhanaan minneni Akabüür mükkü nänṭä yeene. \li1 \v 39 Aŋ wääna Baalhanaan minneni Akabüür tüwnee kä ye, Haddaat mükkü nänṭä yeene aŋ yäṇtäŋ baan mooye yeene ogo Paaw. Aŋ iiŋe battä me ogo Matabïïl tïïronle Matareet aŋ ṭiin meen a Madahaab. \b \p \v 40 A yäṇtäŋŋi yek woydoni yek äärgä tüggen \w Ïïcü\w* ikki ke nänkä yaaka cääyene kä ye, yäṇtäŋgenen a Tïmna ke Alwa ke Yatïït \v 41 ke Oolïbaama ke Ïïla ke Peynüün \v 42 ke Ganaac ke Tïïmaan ke Mïpcaar \v 43 ke Majdïïl aŋ Iraam. Yaakki a woydoni yek mä Ïdoom kä Ïïcü ti wäy yen Ïdoommi daa kä nänk'a cääyene kä ye ke ŋommañ yaana küümgï ye. \c 37 \s Lääggï Yuucip \p \v 1 Aŋ wïca \w Yaagüüp\w* ŋuccin cääynä ŋommañ mä \w Kanaan\w* ti nänṭ'a cääynene kä wäyen bata boorgon ye. \p \v 2 A perrä yen kaaynä Yaagüüp ikki. Yuucip a minneni oone cääygene yuungu kä caay witken kä ŋaṭükel, i kääjï ḍiik ke merkä yek määngä wäyen Bila ke Jïlpa. Aŋ Yuucip wäyen äckene jiik yaackä kä nääŋk'a naŋtä mädgen yejgaŋ ye. \p \v 3 Aŋ Yaagüüp Yuucip ken bilge kä yaac kä mädgen, nääŋka ike agee minneni yen ḍüŋkïtïn yeene ye, aŋ näŋgene burŋu ŋerrä. \v 4 Aŋ wääna mädgen muure yuṭṭene ike bilgene daa wäyen kä yaac kä iken ye, putki jï kä yaac, aŋ batta jääckätä kä jon ñammä. \p \v 5 Aŋ Yuucip cääyge lääggï aŋ wääna päkkenee daa mädgen ye, i iken ike putki jï kä yaac. \v 6 Aŋ kiinne ogo, “Tiiŋe lääggï yaaka läkkä kä yaakki. \v 7 Ïkïïn müürïnaan cääyïn yiil jï ḍïïkïn päk witken aŋ wääna ḍeggon yeeni yuutte ñaalok ye, yeekic muure witken ḍüülï ti yeeni ti, aŋ ḍüŋjïn ïñï yeeni ti.” \p \v 8 Aŋ taaji mädgen ogo, “Ïkï ḍuucu ogo ïkï bi wäätcey ogo yätkä yoono aŋ ikoon mügdonda?” Aŋ putki jï mädgen kä yaac kä lääggï ke jiik yeeke. \p \v 9 Aŋ Yuucip läkkä lääggï yakkalaŋ aŋ nüütkene mädgen aŋ jaajjin ogo, “Tiiŋe ika läkkä lääggï yakkalaŋ. Äŋ ke paan ke kiṭṭäni kä caay wiñen kä keelok ḍüŋjïn ïñï ika ti.” \p \v 10 Aŋ wääna nüütkeneeda wäyen ke mädgen ye, ike geri wäyen aŋ kiinne ogo, “A lääggï yaaka wali ye ika läkkii kä yaakka? Ïkï paydä ogo ika ke miic ke mädgic äätoon aŋ ḍüŋjoon ïñï ïkï ti?” \v 11 Aŋ mämgï jï mädgen aŋ wäyen jiik yaakka tïïññe jone ti. \s Yuucip Yääjji Woo Mädgen \p \v 12 Aŋ mädgen attä kääjï ḍiik wäyen Cakïïm kä cokal. \v 13 Aŋ Yaagüüp Yuucip kiinne ogo, “Ika ṭäkä ïkï atä Cakïïm nänṭä yaana kääjene mädgic ḍiik ye.” \p Aŋ luugi Yuucip ogo, “Ŋeraŋ wäyo.” \p \v 14 Aŋ kiini wäyen ogo, “Atä tiññaaŋŋi naana iken ke ḍiik cäyok ṭeṭaŋ ye, i ḍuuku aŋ nüütkaa jiik.” Aŋ tucce woo ḍääñgon yen mä Hiburoon jï nänṭ'a cääyene kä ye, aŋ ike attä Cakïïm. \p \v 15 Aŋ kañi oon yaŋkalaŋ wiñe a ḍïïktïnï woo käpet, aŋ taaji oon ogo, “Ïkï määjä ŋaaka?” \p \v 16 Aŋ luuŋŋe ogo, “Ika määjä mädgo. Kura nüütkaa nänṭä yaana kääjene kä ḍiik ye.” \p \v 17 Aŋ oon jaajjin ogo, “Iken baŋŋä, iken tiiŋŋä jayok ogo, ‘Juwe atïn Duutaan.’” Aŋ Yuucip bäätcin mädgen ti, aŋ kaññe Duutaan. \s Yääjjin Woo Yuucip \p \v 18 Aŋ yooṭi kä utar, aŋ i batta mor ḍägä ti iken ti kä cokal, iken lääljin pugin ogo nägjï ḍok. \p \v 19 Aŋ iken luugjin pääken ogo, “Yooṭe män lääggï ïya äätä. \v 20 Juwe näkïn ḍok aŋ yeepïn ïñï jïïn kalaŋ jï, aŋ ïkïïn jaaccïn ogo, ‘Ammïï gin kurkuŋgu yaŋkalaŋ.’ Aŋ ïkïïn bi yüṭïn a ŋaaka ken bi äbänä lääggï yeeke.” \p \v 21 Aŋ wääna Robïïn tiiŋŋee kä aŋan ye, ike puccin ogo Yuucip määgee woo aŋ jaajjin ogo, “Ŋana näkïn ḍok.” \v 22 Aŋ Robïïn jaajjin ogo, “Ŋana yïmge püükïtïn woo, ääte yeepïn jïïdük woo teettälaŋ winni, ŋana ïnko äccïtïn ike ti.” Aŋ Robïïn jaajjin kä waŋ yaana ṭäkee määgedeeda woo iken ti, aŋ tuce ŋäjäk wäyen ti ye. \p \v 23 Aŋ wääna Yuucip ḍäägenee kä ti mädgen ti ye, i gütï yokïn woo kä burŋu yaana ŋeraŋ eŋde yaanna. \v 24 Aŋ koowi aŋ yeepi jïïdük. Aŋ jïïn jïñe a ïwon kä piik. \v 25 Aŋ wääna cääjjene ïñï ämene kä ye, iken däämjin woo aŋ yurcin yääjoni a yek mä Icämayiil ätä ŋommañ mä Jïlaat ti, ke kälämgä yeeken ḍürït ḍuk yaaka a päkkiṇṇi ye ke yek pïlkä äcä Macïr. \p \v 26 Aŋ \w Yahüüja\w* mädgen taaññe ogo, “A ŋaaka ken bi kañïn naana määdo näŋŋïn ḍok ye, aŋ yïmge paannïn yokïn ye? \v 27 Juwe yääckïn mä Icämayiil, aŋ ïnko ŋana äccïtïn ike ti, ike a määdo aŋ a yïmgä yooko.” Aŋ Yahüüja tiiŋgi mädgen. \p \v 28 Aŋ wääna yääjoni yek mä Icämayiil\f + \fr 37.28 \fr*\fq mä Icämayiil \fq*\ft ke mä Mïdïyaan a mä keelkä ken battä me aŋan.\ft*\f* kaajdene kä ye, i Yuucip äbi woo mädgen jïïdük, aŋ yääjgi mä Icämayiil tiilgä gälkä waŋgen caykä kä yew. Aŋ Yuucip iji Macïr. \p \v 29 Aŋ wääna Robïïn ḍukcenee kä jïïdük, aŋ Yuucip batta agee kä kañgon kä ye, ike buruŋgu yeeke jiiññe gïtï kä nüüjdüŋ. \v 30 Aŋ ḍukcin mädgen ti, aŋ kiinne ogo, “Yuucip baati jïïdük, aŋ ika bi näŋjä ogoo?” \p \v 31 Aŋ iken burŋu Yuucip koowi aŋ iṭṭä ñooŋ, aŋ burŋu büücï ti yïmgä gïtï. \v 32 Aŋ iken burŋu ŋerrä äcki wäyen aŋ kiini ogo, “Yooru gin'a kaññon ye. Yaanni batta a burŋu yen minneni yüünü?” \p \v 33 Aŋ ŋïjï Yaagüüp, aŋ jaajjin ogo, “A burŋu minneni yeeni. A amgon kä gin kurkuŋgu yaajgonḍe yaŋkalaŋ. Minneni yeeni jiijtin gïtï aŋŋa pïlkä.” \v 34 Aŋ \w Yaagüüp\w* buruŋgu yeeke jiiññe gïtï aŋ iiŋcin cuukul teye ti nüütï nüüjdüŋ yeene, aŋ nüüññü kä minneni yeene nïïnkä kä ḍiräk. \v 35 Aŋ merkä yeeke oogen ke ṭulgu yeeke äätin ike lüüytü jok, aŋ ike yaakkä kä lüüynü jok, aŋ jaajjin ogo, “U'u ika bi ceeñä kä nüüjdüŋ ke ḍakä ti minneni yeeni ti käälok.” Aŋ wäyen weeŋŋä kä ike kä yaac. \p \v 36 Aŋ wina mä Icämayiil Yuucip yääjgi Poṭïpaar Macïr. Ike a ḍuuŋgon kääygä yen yätkä \w Parahuun\w* yaana a ḍuuŋgon tïïconi ye. \c 38 \s Yahüüja ke Taamaar \p \v 1 Aŋ waan yaanja ti \w Yahüüja\w* mädgen daljene ïñï, aŋ attä cääynä ke oon mä Adalaam yaŋkalaŋ battä me ogo Ïïra. \v 2 Aŋ wïca Yahüüja yuṭṭu ṭuul mä Kanaan wäyen battä me ogo Cüwa aŋ ḍeyne. Aŋ wääna nïïnnene kä ye, \v 3 i ike laaccä aŋ giiṇṇä minneni oone, aŋ äkkene yäṇtäŋ ogo Eer. \v 4 Aŋ ŋuccin laaccä aŋ giiṇṇä minneni oone, aŋ äkkene yäṇtäŋ ogo Unaan. \v 5 Aŋ giiṇṇä minneni oone menen ŋuca, aŋ äkkene yäṇtäŋ ogo Cïïla. Aŋ waan yaana gittene me Cïïla ye, i iken cäyok Kaajïïp. \p \v 6 Aŋ Yahüüja kaygon yeene Eer ḍijgene iiŋ battä me ogo Taamaar. \v 7 Aŋ Eer kaygon Yahüüja yaajaŋ Pïṭo ñome ti, aŋ nägi ḍok Pïṭo. \v 8 Aŋ Yahüüja Unaan kiinne ogo, “Atä aŋ iŋ määdic yädä, aŋ ḍääkä ñuugula yüünü ike ti bata oore keelle, äckii kä woo määdic merkä.” \p \v 9 Aŋ ŋäjjänä Unaan minneni yaanna batta bi wäätï a yeene. Naana daa nïnok ke iŋ määden ye, i daa yïmgä pooke ïñï ŋomgu gïtï nuŋko ŋana määden käñdee ko kilkä. \v 10 Aŋ yaaka naŋŋe yaakka a yiñ Pïṭo ñome ti, aŋ näŋŋe ḍok cäänna. \p \v 11 Aŋ Yahüüja iŋ minneni yeene Taamaar kiinne ogo, “Cääyä agä boro paa ba' wääc ke minneni yeeni Cïïla täle.” Ike ḍüücï ogo, “Ike bi tüwje cäänna bata mädgen.” Aŋ Taamaar attä cääynä paa ba' wäyen. \p \v 12 Aŋ yuungu yakkalaŋ ti Yahüüja iiŋe tüwnü, aŋ wääna ḍaŋŋee kä waan nüüjdüŋ ye i ike ke muukonḍe Ïïra yen Adalaam attene Tïmna nänṭä yaana ŋitene me käbälgä yeeke ye. \v 13 Aŋ mäŋkalaŋ Taamaar nüütkene ogo daan wäyen ato Tïmna ŋito käbälgä. \p \v 14 Aŋ wina buruŋgu borkïtïn yaaka eŋde ye gütte woo aŋ waŋge kümme kä burŋu yaana kümdene me waŋgen ye, aŋ cääjjin päy tük Anaayim baan mooye yaana päy jï Tïmna ye. Aŋ ŋäjje ṭeṭaŋ Yahüüja minneni yeene Cïïla tällä aŋ batta por kujgeeda. \v 15 Aŋ wääna yoorene daa Yahüüja ye ike ḍüücï ogo ṭuul yaana ogo baal ye nääŋka waŋge agee kä kümgïn ye. \v 16 Aŋ umgi ti Yahüüja kä päy taaŋŋe ti aŋ kiinne ogo, “Äätä nïïnï.” Aŋ kuje ogo iŋ minneni yeene. \p Aŋ taaji iiŋ ogo, “Ika bi iñja ŋaaka naana ïkïï nïïnnï ye?” \p \v 17 Aŋ luugi Yahüüja ogo, “Ïkï bi tuckeni jüülole ḍiik yeeki ti.” \p Aŋ kiini iiŋ ogo, “Naana ye iñja ginkalaŋ dalä tïïjä bata luggin ke tuucii ḍeel.” \p \v 18 Aŋ taaji Yahüüja ogo, “A luggin yaana wali ye ken iñenii?” \p Aŋ luugi iiŋ ogo, “Iñja baacbaac ke dira yeene ke lacan yaana ïntü ti yaanna.” Aŋ iñene daa Yahüüja aŋ nïïnnene kä aŋ laaccä. \v 19 Aŋ Taamaar juwin kaaccä woo aŋ burŋu yaana eŋde waŋge ti ye gütte woo, aŋ iiŋcin buruŋgu borkïtïn. \p \v 20 Aŋ Yahüüja tuccin müükonḍe Ïïra ogo jüülole ijje iiŋ ti, aŋ waak'a koownïï iiŋ ogo yek luggin ye äbee. Aŋ batta a kañgon kä Ïïra. \v 21 Aŋ ike tääccin ook yakkalaŋ ti yek mä Anaayim ogo, “Wali iiŋ yaana a baal cääy päy taaŋ winni ye?” \p Aŋ luugi ogo, “Baati iiŋ yaana a wääton a baal winni ye.” \p \v 22 Aŋ ike ḍukcin Yahüüja ti aŋ kiinne ogo, “Iiŋ batta agä kañgon. Aŋ ook yaaka nänṭä yaanja ti ye, jayok ogo iken batta cääygïda ko iiŋ yaana ogo baal wïca ye.” \p \v 23 Aŋ kiini Yahüüja ogo, “Dalä waak yaaka iññä daa kä ye tïïje. Ikoon batta ṭäkon mä baan ikoon yirkoton, ika tuccunu ogo iiŋ iñjo jüülole, aŋ batta agii kä kañgon.” \p \v 24 Aŋ pankä kä ḍäk mäŋkalaŋ äätin Yahüüja ti aŋ ike kiini ogo, “Taamaar iŋ minneni yüünü nääŋä nääŋka batta päjjïdï ye, ike a laacon kä balkïtïn.” \p Aŋ Yahüüja iinjin ogo, “Äbe woo, aŋ nääkke maañ dale tüw.” \p \v 25 Aŋ wääna ike äbene daa me woo ye, i ike tuccin jiik daan wäyen ti jaay ogo, “Ika laacana kä oon yaana a män waak yaakki ye. Yooru waak yaakki a yek ŋaani, baacbaac ke dira yeene ke lacan?” \p \v 26 Aŋ ŋïjï Yahüüja aŋ jaajjin ogo, “Ike ḍoŋe ladaŋ, a ika ken nääŋkä yällä, nääŋka ike batta agä kä iñgon minneni yeeni Cïïla ye.” Aŋ Yahüüja batta a nïïnïn ke ike ŋuca. \p \v 27 Aŋ wääna waan yen giidä yeene ḍäägenee kä ye, i ŋïjï a yuunku jïñe ti. \v 28 Aŋ wääna giidee kä ye, i minneni yaŋkalaŋ ïṇte äbene woo, aŋ gito kuññu wiṇṇanle tïṇṇä aŋ ḍekke ïṇte ti aŋ jaajjin ogo, “Yaanni kääjïdï woo ñomuk.” \v 29 Aŋ wina ïṇte ḍuukke ti, aŋ määden ïïjïn kääjin woo! Aŋ gito jaajjin ogo, “Ïkï ïïjïnï kääjini woo ogoo?” Aŋ äkki me yäṇtäŋ ogo Paaric. \v 30 Aŋ määden giidi me ke wiṇṇanle tïṇṇä ïṇte ti, aŋ äkki me yäṇtäŋ ogo Jüra. \c 39 \s Yuucip ke Iiŋ Poṭïpaar \p \v 1 Aŋ Yuucip koowi mä Icämayiil aŋ iji Macïr, aŋ kiyi män Macïr yaŋkalaŋ battä me ogo Poṭïpaar a ḍuuŋgon kääygä yen yätkä \w Parahuun\w* yaana a ḍuuŋgon yen tïïconi ye. \p \v 2 Aŋ Pïṭo ke Yuucip aŋ naŋŋe a oon yaana woodit ye, aŋ cääy än yen mügdo yeene ti, yaana a män Macïr ye. \v 3 Aŋ yoori mügdo yeene Pïṭo ke ike, aŋ waak'a naŋde ye ti muure, i iñtä Pïṭo wooddin. \v 4 Aŋ Yuucip käññä ŋerrä mügdo yeene ti, aŋ naŋŋe a ñuugulo yeene yaana tïïlcïdï ye, aŋ ḍoocce a m'ana tïïcï wakkä än yeene jïñe muure ye. \v 5 Aŋ waan yaana ḍoocceeda kä a tïïco än yeene jïñe muure ye, i Pïṭo män Macïr ŋüülkene kä Yuucip. Aŋ ŋüülkïn Pïṭo äätin ke wakkä yeeke ti muure äräk ke yiil jï. \v 6 Aŋ wakkä yeeke muure müükkene Yuucip tïïje. Aŋ kä mügdïn Yuucip, ike batta payit gin kalaŋ, daa a ammani yaaka ame ye pääken. Aŋ Yuucip a men ŋerconḍe biilke ti ke üükïnene woo ti. \p \v 7 Aŋ waan kalaŋ ti iŋ mügdo yen Yuucip waŋe nïïnjïn Yuucip ti, aŋ jaajjin ogo, “Äätä nïïnï.” \p \v 8 Aŋ Yuucip yaakkä aŋ iŋ mügdo yeene kiinne ogo, “Yooru, mügdo yeeni ika müükkana waak muure yaaka än jï ye, aŋ batta payit gin kalaŋ. \v 9 Baati mäŋkalaŋ yaana cääyge mügdïn winni bata ika ye, aŋ baati gin'a agee kä paangon yokïn ika ti ye, a ïkï parü, nääŋka agii kä iiŋe ye. Aŋ ika näŋä yiñ mooye yaanna Jooŋ ñome ti ogoo?” \p \v 10 Aŋ iiŋ daa Yuucip tajde kamat kamat, aŋ ike yaakkä aŋ batta a nïïnon ke iiŋ aŋ batta cääy kä cokal ike ti ŋuca. \v 11 Aŋ nïïnnä yaŋkalaŋ ti wääna Yuucip kaaccee kä äräk ñuugulee ye, i ñuuguloni yakkalaŋ yek än baati. \v 12 Aŋ Yuucip mügï iiŋ kä burŋu yeene, aŋ kiini iiŋ ogo, “Äätä nïïnï!” Aŋ Yuucip buuṭin woo äräk aŋ burŋu yeene daljene ti iiŋ ïṇte ti. \p \v 13 Aŋ wääna yoorene daa iiŋ burŋu daljeneeda ti ïṇte ti aŋ buuṭenee woo äräk ye, \v 14 i iiŋ ñuuguloni yek än bärkene ti, aŋ kiinne ogo, “Yoore män Iburu yaana äbi oon yeeni än ti ye, ïkïïn ñääyïn kä yokïn. Ike äätin än yeeni jï ogo ika nïïnjada, aŋ ika yaajjänä kä yaac. \v 15 Aŋ wääna tiiŋŋa kä yaajjänä kä yaac ye, i ike buuṭin woo äräk, aŋ burŋu yeene cakke ti ïṇtï ti.” \p \v 16 Aŋ iiŋ burŋu tïïññe ke men mooye yen Yuucip ḍääge paa. \v 17 Aŋ nüütkene jiik keelkä, aŋ kiinne ogo, “Män Iburu yaana a kiingon yüünü ickonoon kä winni yaanni äätin ika ti ogo ika ñääyjada ko yok, \v 18 aŋ wääna yaajjänä kä ye, i buuṭin woo äräk aŋ burŋu yeene daljene ti ïntï ti.” \s Yuucip Äci me Gaŋgar jï \p \v 19 Aŋ wääna Yuucip mügdo yeene tiiŋŋee kä jiik iiŋe yaaka jaayee kä ogo, “A yaaka näŋgana kiingon yüünü ye ikki ye,” i ike pennä kä yaac. \v 20 Aŋ Yuucip müŋŋe aŋ icce gaŋgar nänṭa ḍucene yätkä m'aka üüle ye, aŋ Yuucip cäynä wïca. \p \v 21 Aŋ Pïṭo ke Yuucip aŋ nüütkene woo biilin yaana batta düüñïdï ye, aŋ iññe ŋerrä ḍuuŋgon yen gaŋgar ti. \v 22 Aŋ Yuucip ḍoocce a tïïco yen m'aka gaŋgar jï ye muure, aŋ naŋŋe a tïïco yen wakkä yaaka näŋit ḍuuggen gaŋgar jï ye. \v 23 Aŋ ḍuuŋgon yen gaŋgar batta ŋuca tïïcï wakkä yaaka tïïcä Yuucip ye, kä yaana Pïṭo ke Yuucip ye. Aŋ naŋŋe woodit waak'a naŋde ye ti muure. \c 40 \s Yuucip Ŋüülü Gïtï Lääggï yek M'aka Cäyok Gaŋgar jï ye \p \v 1 Aŋ ääŋkalaŋ ti wääna nääŋkä yaakki baakkene kä ye, i wiñ yen lijoni määk yen yätkä mä Macïr ke wiñ yen pamdoni bïggï yeene nääŋkä yili mügdo yeenen yätkä yen mä Macïr ti. \v 2 Aŋ \w Parahuun\w* pennä ḍuuŋku yeeke yaaka kä yewwe yaakka ti, wiñ yen lijo määk ke wiñ yen pamdo bïggï, \v 3 aŋ iken icce gaŋgar jï än ḍuuŋgon yen tïïconi nänṭ'a tïïcene Yuucip ye. \v 4 Aŋ ḍuuŋgon yen tïïconi Yuucip ḍoocce a m'ana tïïcï iken ye. \p Aŋ cäygin gaŋgar jï nïïnkä kä ḍeewaŋ. \v 5 Aŋ wïïrïn jïñe kalaŋ ti gaŋgar jï, lijo määk ke pamdo bïggï yek yätkä yen mä Macïr läkkä muuṭuk, aŋ lääggï cääyge ŋüüllen gïtï päkkit. \v 6 Aŋ wääna Yuucip äätene iken ti kä tïṇṇäŋänä ye, yoorre juuggin yejgaŋ. \v 7 Aŋ ḍuuŋku yek Parahuun yaaka ke ike gaŋgar jï ye, tääckene ti ogo, “Ikee nüüje ina aŋŋi tiññaŋ?” \p \v 8 Aŋ iken luukcin ogo, “Ikoon läkkon lääggï aŋ baati m'ana ikoon ŋüülgon gïtï ye.” \p Aŋ luugi Yuucip ogo, “Ŋüüllü gïtï lääggï batta äätïdï Jooŋ ti halla? Päkka kä.” \p \v 9 Aŋ wiñ yen lijoni määk lääggï yeeke päkkene Yuucip ogo, “Lääggï yeeki ti, ika yuṭṭu jaan beel bata lüütkon meen ñomi ti, \v 10 aŋ jaan meen cääyge kimke kä ḍäk. Aŋ kä ḍeeraŋ aŋŋi ŋiimmin aŋ päwnä gïtï, aŋ ṭulge eggin. \v 11 Aŋ ḍonṭule Parahuun cääy ïṇtï ti, aŋ ṭulge koownu aŋ taañjänä ḍonṭule Parahuun jï, aŋ ḍonṭule ḍooccu Parahuun ïṇte ti.” \p \v 12 Aŋ Yuucip jaajjin ogo, “Lääggï yaakki nüütï ogo aŋŋi, kimkä kä ḍäk a nïïnkä kä ḍäk. \v 13 Aŋ nïïnkä kä ḍäk Parahuun wïñü bi ääre ñaalok, aŋ ïkï bi ḍuukey nänṭä ñuugula yüünü ti, aŋ ḍonṭule Parahuun bi iñjeeda kä ïṇte ti, bata wääna agii kä lijo määk ina. \v 14 Aŋ kura paydaa naana wakkä attä ṭeṭaŋ ke ïkï ye, aŋ kura ŋerci ïñï kä päjgin ŋïngïn Parahuun kä ika. Aŋ yüükkaa ti dalä ika kääjä woo gaŋgar jï. \v 15 Ika müügana me kä tïññä ŋommañ mä Iburu ti, aŋ cäänna Macïr winni ika batta agä näŋon ginkalaŋ yaana päjjïdï ḍooca me gaŋgar jï ye.” \p \v 16 Aŋ wääna wiñ yen pamdoni bïggï yuṭṭee kä ŋüüllü gïtï ŋeraŋ ye, ike Yuucip kiinne ogo, “Ika cäänna daa cääyga lääggï, ika äddä arwalli wiñi ti kä ḍäk yek bïggï. \v 17 Aŋ arwal yaana meken witken ti yaanna cääyge jï biilkä bïggï ŋerken yaaka a pämgïnï Parahuun ye, aŋ amgä ḍïïrgä arwal jï wiñi ti.” \p \v 18 Aŋ luugi Yuucip ogo, “Lääggï yaakki nüütï ogo aŋŋi, arwalli kä ḍäk a nïïnkä kä ḍäk. \v 19 Aŋ nïïnkä kä ḍäk Parahuun wïñü bi ŋülje woo, aŋ ïkï bi ŋaapey kä jaan aŋ yäŋgü bi amgä ḍïïrgä.” \p \v 20 Aŋ wääna nïïnkä kä ḍäk ḍakkene ye, i äŋ jïñe jon ñamme yen giidä Parahuun ti, ike näŋŋä ammani jon ñamme näŋgene ḍuuŋkulen yeeke muure, aŋ ike wiñ yen lijoni määk bärkene ke wiñ yen pamdoni bïggï aŋ äbene ḍuuŋkulen yeeke ñomgen ti. \v 21 Aŋ ike wiñ yen lijoni määk ḍuukke nänṭä yeene ti, aŋ ike ŋuca ḍolle ḍoocce Parahuun ïṇte ti. \v 22 Aŋ wiñ yen pamdoni bïggï aŋ ŋaappe ñaalok kä jaan bata yaana daa kiinene daa kä Yuucip ye. \v 23 Aŋ wiñ yen lijoni määk Yuucip batta payde aŋ wiirre. \c 41 \s Lääggï Parahuun \p \v 1 Aŋ wääna yuungu kä yew ḍakkene kä ye yätkä \w Parahuun\w* läkkä ogo ike yuddee wii yen mä Nïïl ḍok. \v 2 Aŋ wïca däk kä ŋaṭükel kääjin woo wii mä Nïïl jï biilken ŋeraŋ aŋ a caagin aŋ ämï biiruŋ gïtï. \v 3 Aŋ ŋuca däk kä ŋaṭükel kääjin woo wii mä Nïïl jï biilken yejgaŋ aŋ ṭomgaŋ, aŋ yuuttu meken yaaka wii ḍok gurken ti yaakca. \v 4 Aŋ däk yaaka biilken yejgaŋ aŋ ṭomgaŋ yaakka, däk yaaka biilken ŋeraŋ, aŋ a caagin kä ŋaṭükel yaakka ami. Aŋ Parahuun cuuyin nïïnkä ti. \p \v 5 Aŋ ŋuccin oodi, aŋ ŋuccin läkkä ogo päk witken kä ŋaṭükel ḍoŋgaŋ aŋ ŋeraŋ yülü woo meen keellä ti. \v 6 Aŋ ŋuca päk witken kä ŋaṭükel puurin woo lïwgaŋ aŋ ïïwï jommu woo teettälaŋ. \v 7 Aŋ päk witken yaaka lïwgaŋ yaakka, meken yaaka ŋeraŋ kä ŋaṭükel ḍoŋgaŋ yaakka ladi. Aŋ Parahuun cuuyin nïïnkä ti, aŋ ŋïññe a lääggï. \p \v 8 Aŋ kä tïṇṇäŋänä aŋŋi ike cuuyin wiñe a ḍïïktïnï. Aŋ ike wäädin bärkene muure yek mä Macïr ke ŋäjjoni, aŋ päkki Parahuun lääggï yeeke. Aŋ baati m'ana lïïṭït ike ŋüülkütü gïtï ye. \p \v 9 Aŋ wiñ yen lijoni määk Parahuun kiinne ogo, “Yiñ yeeni paynä tiññaŋ. \v 10 Aŋ wääna pennii kä wiñ yen pamdoni bïggï ti ke ika ina, ikoon äccoon gaŋgar än yen ḍuuŋgon tïïconi jï. \v 11 Aŋ wïïrïn keellä ti ikoon ti daa mäŋkalaŋ cääyge lääggï, aŋ lääggï yaŋkalaŋ cääyge ŋüüllen gïtï a pare. \v 12 Aŋ wïca durñu yen mä Iburu kalaŋ ke ikoon gaŋgar jï, ike a ñuugulo yen ḍuuŋgon tïïconi. Aŋ wääna nüütkonon daa kä lääggï yooko ye, i ŋüülgonon kä gïtï. Aŋ mäŋkalaŋ daa lääggï yeeke ŋüülgeneeda kä gïtï. \v 13 Aŋ daa wäättä bata yaana daa ŋüülgonon kä gïtï ye, ïkï ika ḍuukkaa nänṭä yeeni ti, aŋ wiñ yen pamdoni bïggï ŋaappi ñaalok.” \p \v 14 Aŋ Parahuun Yuucip bärkene aŋ äbi me woo gaŋgar jï kä bïraŋ. Aŋ jiike ŋette woo, aŋ ääkcin buruŋgu, aŋ äätin Parahuun ñome ti. \v 15 Aŋ kiini Parahuun ogo, “Ika cääyga lääggï, aŋ baati m'ana ika ŋüülga gïtï ye. Tiiŋŋä me jayok kä ïkï ogo naana ïkï tiiŋŋeey lääggï ye, i lïïljey ŋüüljey gïtï.” \p \v 16 Aŋ Yuucip Parahuun luuŋŋe ogo, “Batta a ika a Jooŋ ken ïkï bi iñey luuŋŋu ŋïïbbïn jonü ti.” \p \v 17 Aŋ Parahuun Yuucip kiinne ogo, “Lääggï yeeki ti ika yuddu wii yen mä Nïïl ḍok, \v 18 aŋ wïca däk kä ŋaṭükel kääjin woo wii mä Nïïl jï a caagin aŋ biilken ŋeraŋ aŋ ämï biiruŋ gïtï. \v 19 Aŋ ŋuca däk kä ŋaṭükel kääjin woo bämaŋ aŋ biilken yejgaŋ kä yaac aŋ ṭomgaŋ. Aŋ däk yaacken bata yaakka aŋan batta agä yoorgin ŋommañ mä Macïr jï. \v 20 Aŋ däk ṭoomken yaacken, däk caakken yaaka kä ŋaṭükel ïïjïn woo yaakka ami. \v 21 Aŋ wääna meken amene daa ye, batta ŋïctä me ogo ämin meken, kä yaana iken iiñcete biilken yejgene yejok bata wääna ina, aŋ ika cuuynu. \p \v 22 “Aŋ ika cäänna yuṭṭu lääggï yeeki ti päk witken kä ŋaṭükel yülü woo meen keellä ti, ḍoŋgaŋ aŋ ŋeraŋ. \v 23 Aŋ ŋuca päk witken kä ŋaṭükel puurin woo lïwgaŋ aŋ ïïwï jommu woo teettälaŋ. \v 24 Aŋ päk witken yaaka lïwgaŋ yaakka, meken yaaka kä ŋaṭükel ŋeraŋ ye ladi. Aŋ päkkänä wäädin aŋ baati yaana ika ŋüülgada gïtï ye.” \p \v 25 Aŋ Yuucip Parahuun kiinne ogo, “Lääggï yüükü a keelok. Aŋ Jooŋ ïkï nüütkeney gin'a bi naŋe ye. \v 26 Däk ŋerkä yaaka kä ŋaṭükel yaakka a yuungu kä ŋaṭükel, aŋ päk witken yaaka kä ŋaṭükel ye a yuungu kä ŋaṭükel. Aŋ lääggï a yek keelkä. \v 27 Aŋ däk ṭoomken yaaka biilken yejgaŋ kä ŋaṭükel yaaka kääjin woo meken ŋätin yaakka, a yuungu kä ŋaṭükel. Aŋ päk witken yaaka kä ŋaṭükel waŋgen baati yaaka ïïwï jommu mä teettälaŋ yaakka, cäänna a yuungu kä ŋaṭükel yek käñ. \v 28 Bata yaana nüütkenenii kä ye, Jooŋ ïkï nüütkeney gin'a bi naŋe ye. \v 29 Aŋ yuungu kä ŋaṭükel burru mooye bi ätä ŋommañ mä Macïr jï muure. \v 30 Aŋ wäättan yuungu kä ŋaṭükel käñ bi ätä, aŋ burru mooye yaanna bi wiirgä me Macïr jï, aŋ käñ baan bi ḍüüme gïtï. \v 31 Aŋ burru mooye bi wiirgä me baan jï kä yaana käñ yaana äätïdï ye bi yaajee kä yaac ye. \v 32 Ŋoccin gïtï lääggï yüükü yaakka a yuutin kä Jooŋ, aŋ bi naŋe kä bïraŋ. \p \v 33 “Aŋ tiññaŋ dalä ïkï wäkä oon yaana a yuṭo aŋ a ŋäjjo ye, aŋ ḍoocci a tïïco yen ŋommañ mä Macïr. \v 34 Aŋ cäänna wäkä ḍüṭoni kujit kä keelok duuc ti yek giidä ŋommañ mä Macïr yuungu yaaka kä ŋaṭükel a yek burru mooye yaakka ti. \v 35 Aŋ dalä iken päk muure ḍülgü yuungu ŋerken yaaka äätä yaakka ti, aŋ ḍoocunu mügdïn yüünü ti, aŋ ḍoocunu me bänkä mäyken gïtï aŋ tïïcä me wäätï a ammani. \v 36 Aŋ päk yaakka bi ḍoocunu me a yek baan, kä yuungu yaaka äätä kä ŋaṭükel a yek käñ Macïr jï ye, nuŋko ŋana baan ḍüümte daa gïtï käñ ye.” \s Yuucip Naŋi me a Mügdo Macïr \p \v 37 Aŋ waŋ yaanna \w Parahuun\w* ke ḍuuŋkulen yeeke muure ñaappe juuggin. \p \v 38 Aŋ Parahuun ḍuuŋkulen yeeke taaññe ogo, “Ïkïïn bi käñïn oon bata yaanni aŋŋi, yaana cääyge wääktäŋ Jooŋ ye?” \p \v 39 Aŋ Parahuun Yuucip kiinne ogo, “Baati m'ana a yuṭo aŋ a ŋäjjo bata ïkï aŋŋi ye, kä yaana Jooŋ nüütkeney kä waak yaakka muure ye. \v 40 Aŋ ïkï bi ḍooceni tïïcä nänṭä yeeni, aŋ mä yeeki muure ïkï bi tiiŋkiti eennä yüünü. Aŋ a ika pari ken bi tälätäl ïkï ti kä yaana agä yätkä ye. \v 41 Tiññaŋ ïkï waŋŋeni agä men mooye ŋommañ mä Macïr jï muure.” \p \v 42 Aŋ Parahuun baacbaac yen tiikonle yeene äbene woo ïnte ti aŋ iiŋkene Yuucip ïnte ti, aŋ iiŋkene burŋu ŋerconḍe yeene aŋ dira tiilgä iiŋkene Yuucip ḍoŋe ti. \v 43 Aŋ taappe teebälaŋ bagal yeene ti yaana bäätcïdï mügdïn yeene ti ye, aŋ me yaajjin ogo, “Ḍüŋje ïñï!” Aŋ ḍoocce a mügdo Macïr jï muure. \v 44 Aŋ Parahuun Yuucip kiinne ogo, “Ika agä Parahuun, baati m'ana bi ïṇte ke kïye ääre ñaalok ŋommañ mä Macïr jï muure ye, naana ïkï batta agä jaajjïnï ye.” \p \v 45 Aŋ Parahuun Yuucip iññe yäṇtäŋ mä Macïr ogo Capanaatpaniya, aŋ iññe iiŋ battä me ogo Acanaat ṭuulle Patipeera män daaŋ yen mä Uun. Aŋ Yuucip ŋommañ mä Macïr müŋŋe muure. \p \v 46 Aŋ Yuucip yuunge caykä kä ḍäk wääna kaacce kä ñuugula yen yätkä Parahuun yen mä Macïr ti ye. Aŋ Yuucip aŋgin yore Parahuun ñome ti, aŋ attä laaynä ŋommañ mä Macïr jï muure. \v 47 Aŋ yuungu kä ŋaṭükel yek burru yaakka ti ŋommañ giiṇṇä kä yaac. \p \v 48 Aŋ Yuucip päk ḍüülene ti muure yek yuungu kä ŋaṭükel yaaka kääjin woo ŋommañ mä Macïr jï ye. Aŋ päk ḍoocce bänkä mäyken gïtï. Aŋ baan mooye kalaŋ daa ḍuckene jï päk yirkä yaaka gurke ti ye. \v 49 Aŋ Yuucip kuuttu päk kä ḍiräk bata ṭiŋal yek wii jïñe, ke yuutee ïñï kä paŋŋä, kä yaana batta lïïlte daa me kä paŋŋä ye. \p \v 50 I yuungu käñ batta mor ḍägä, Yuucip gitki Acanaat merkä oogen kä yew ṭuulle yen Patipeera män daaŋ yen mä Uun ti. \v 51 Aŋ Yuucip kaygon yeene äkkene ogo \w Manacca\w*. Aŋ ike jaajjin ogo, “A yaana Jooŋ naŋŋa kä pillä yeeni muure wiirrä daa kä ke äntüke wäyo muure ye.” \v 52 Aŋ Yuucip minneni yaana bäätcïdï ye, äkkene ogo \w Ipiraayim\w*. Aŋ jaajjin ogo, “A yaana Jooŋ ika naŋŋa giidä kä yaac baan yaana wääccä kä jï pillä ye.” \p \v 53 Aŋ yuungu kä ŋaṭükel yek burru yaaka äätin ŋommañ mä Macïr jï ye düüñïn, \v 54 aŋ yuungu kä ŋaṭükel yek käñ mooye uccin kä äätin bata yaana jaaynene daa Yuucip ye. Aŋ käñ wäättä bänkä gïtï muure, aŋ a ŋommañ mä Macïr pare ken cääyge päk. \v 55 Aŋ wääna mä Macïr näkkene daa käñ ye, iken yaajjin Parahuun ti ogo päk. Aŋ Parahuun mä Macïr muure kiinne ogo, “Ate Yuucip ti aŋ gin'a kiine kä ye i naŋe.” \p \v 56 Aŋ käñ tällä baan jï muure, aŋ Yuucip tuucku muure kupkene, aŋ yääjgede mä Macïr. Aŋ käñ yaaññä Macïr jï muure. \v 57 Aŋ mä bänkä muure äätin Macïr Yuucip ti kïjï päk kä yaana käñ yaaññee ŋommañ wic muure ye. \c 42 \s Yuucip Mädgen Atï Macïr \p \v 1 Aŋ wääna \w Yaagüüp\w* tiiŋŋee kä ogo päk bilto ti Macïr ye, i merkä yeeke kiinne ogo, “Ikee däämme ina? \v 2 Ika tiiŋŋä ogo päk bilto ti Macïr. Ate ïñï wïca aŋ kiije päk yaaka ütïn kä ye nuŋko ŋana tüwtïn kä.” \p \v 3 Aŋ Yuucip mädgen yaaka kä caay ye attä Macïr kïïjïdï päk, \v 4 aŋ Yaagüüp Benyamïïn, Yuucip määden batta agee kä tucon ke meken, booc nuŋko ginkalaŋ näŋit ḍoŋe ike ti. \v 5 Aŋ merkälen Yaagüüp ḍakkä ti ke meken Macïr kïjï päk, kä yaana käñ biltee kä ti ŋommañ mä \w Kanaan\w* ye. \p \v 6 Aŋ a Yuucip ken a mügdo yen mä Macïr. Aŋ ike yääjgïdï mä baan muure päk. Aŋ Yuucip mädgen äätin, aŋ ḍüŋjïn ïñï ike ti ŋommañ jï. \v 7 Aŋ Yuucip mädgen yoorre aŋ ŋïññe, aŋ täkkene bata m'ana a pare ye, aŋ rütkene ŋïngïn tajde ogo, “Ikee ääte wa?” \p Aŋ iken jaajjin ogo, “Ikoon ääton ŋommañ mä Kanaan ti kijon päk.” \p \v 8 Aŋ Yuucip mädgen ŋïññe, aŋ ike batta agene kä ŋïcon. \v 9 Aŋ Yuucip päjjin lääggï yeeke yaaka läkkee kä ogo iken ye. Aŋ iken kiini Yuucip ogo, “Ikee age mä jommu! Aŋ ikee äätene dääme ellä baan yoono!” \p \v 10 Aŋ iken luukcin ike ti ogo, “U'u mügdo, kiinkä yüükü äätin kïjï päk. \v 11 Ikoon muuronaan agon merkä män keellä. Ikoon agon me wotken. Kiinkä yüükü batta a mä jommu.” \p \v 12 Aŋ kiinne ogo, “U'u a ellä yen baan yoono ken umgene daame.” \p \v 13 Aŋ iken jaajjin ogo, “Ikoon kiinkä yüükü agon mädin caay witken kä yew merkä män keellä ŋommañ yen mä Kanaan ti, aŋ tiññaŋ määdo ḍeerconḍe bilti cääy ke wäyo aŋ yaŋkalaŋ a yääyon.” \p \v 14 Aŋ iken kiini Yuucip ogo, “Bata yaana kiinne kä ye ikee age mä jommu. \v 15 Aŋ kä yaanni ikee puuce, ikee lïïtke kä yäṇtäŋ \w Parahuun\w*, ikee batta bi kaace woo nänṭä yaanni ti ke määdic ḍeerconḍe ääte winni. \v 16 Tucce men kä keelok ikee ti aŋ dale ike atï määdic äbe i ikee kalaŋ age gaŋgar jï winni, nuŋko ukcon kä gïtï jiik yeekic naana ikee jaaye a gïtken ye. Naana batta gïtken ye, ikee lïïtke kä yäṇtäŋ Parahuun, ikee age mä jommu.” \p \v 17 Aŋ ḍoocce muure gaŋgar jï, aŋ nääkin nïïnkä kä ḍäk. \v 18 Aŋ nïïnnä ḍäk iken kiini Yuucip ogo, “Yaanni naŋe aŋ ikee bi üde, kä yaana booju kä Jooŋ ye. \v 19 Aŋ naana ikee age mä wotku ye, dale määdic yaŋkalaŋ cääy gaŋgar jï winni, aŋ ikee yakkalaŋ ate paa äce päk äärgä yeekic tüggen yaaka näkä käñ ye ti. \v 20 Aŋ määdic ḍeerconḍe äckakä nuŋko jiik yeekic ŋïce daa me agene gïtken, nuŋko ŋana tüwde kä.” Aŋ iken yaakka gïmgï. \p \v 21 Aŋ iken luugjin ogo, “A gïtken jooññu yaanni kaññïn kä gin'a näŋgïnïn määdo Yuucip ina. Ïkïïn yüṭṭïn pillä yäwconḍe yeene wääna ñujee ïkïïn ti yüükkïn ti, aŋ batta agïn yüükkïnï ti. Ina ken pillä yaanni wäättee kä ïkïïn ti yaanna.” \p \v 22 Aŋ Robïïn luukcin ogo, “Ikee batta kolle ogo ŋana minneni näŋgede yiñ? Aŋ ikee batta tiŋde. Tiññaŋ yïmgä yeeke ken ikki joocïn kä me yaakki.” \p \v 23 Aŋ batta ŋäjjänä ogo jiiken ookcïdïï gïtï Yuucip, nääŋka ike jaay kä aŋ jiik yeeke ŋüülge daa gïtï kä mäŋkalaŋ ye. \v 24 Aŋ ike ñome ṭukke woo iken ti aŋ jujjin kä ïwok, aŋ wääna ḍaŋŋee kä ïwok ye, i ñome ṭuugene ti iken ti aŋ jaaynene ŋuca, aŋ Camoon koowne aŋ ḍiiŋŋe ñomgen ti. \p \v 25 Aŋ Yuucip kiinkä yeeke iingene ogo kücümgü ook yaakka küümgïï ko päk, aŋ oon yaŋkalaŋ daa tiil yeeke ḍüükcï kücam yeene jï, aŋ ïñjï wakkä äämkä yek päy jïñe. Aŋ yaakka näŋgene daa kä me. \v 26 Aŋ wäättan iken tüürüŋŋï yeeken kuucki ŋätkin päk yeeken aŋ attä. \p \v 27 Aŋ nänṭä yaana yuuttene ïñï nïïnene kä ye, yaŋkalaŋ kücam yeene kupkene ogo tüürüŋ yeene äämgee, aŋ tiil yeeke kaññe kücam tük. \v 28 Aŋ mädgen kiinne ogo, “Yuure tiil yeeki a ḍuukin ti, ikki kücam jï.” Aŋ iken juuggen yejgin aŋ yoken tïïcïn aŋ luugjin ogo, “A ŋaaka ken naŋi Jooŋ ïkïïn ti aŋŋi?” \p \v 29 Aŋ wääna iken ḍakkene ti wäyen Yaagüüp ti ŋommañ mä Kanaan ti ye, wäyen nüütkï waak'a näŋŋä ḍuuggen iken ti ye muure ogo, \v 30 “Oon yaana a men mooye yen mä baan yaanja ye, ikoon rüüṇṇon ŋïngïn, aŋ ikoon käkkonon witin ogo ikoon agjon mä jommu yek baan yeenen. \v 31 Aŋ kiinnon ogo, ‘Ikoon agon me wotken, ikoon batta agon mä jommu. \v 32 Ikoon mädin agon caay witken kä yew, aŋ wäyo a keelok, aŋ keelok a yääyon, aŋ ḍeerconḍe a paa ke wäyo ŋommañ mä Kanaan ti.’ \v 33 Aŋ men mooye yen mä ŋommañ yaanja ikoon kiinnon ogo, ‘Aŋŋi ken bi ŋäjje kä ogo ikee agje me wotken. Määdic keelok dalje ïñï ika ti winni, aŋ kuje päk ije äcke äärgä tüggen yeekic yaaka näkä käñ ye ti. \v 34 Aŋ määdicle äcka kä, nuŋko ŋäjje kä ogo ikee batta agje mä jommu, aŋ ogo mä wotken. Aŋ wäättan määdic ḍuukke kä, aŋ ikee bi kije aŋ yääje wakkä baan jï kä tettä.’” \p \v 35 Aŋ wääna kücümgü yeeken pukte daa kä ye, iken muure yaŋkalaŋ daa ḍeggon yeene yen tiil bilti kücam yeene jï. Aŋ wääna iken ke wäyen ḍïïggï tiil yoorene daa ye, i iken bojgin. \v 36 Aŋ iken kiini wäyen Yaagüüp ogo, “Ikee ṭäke merkä yeeki yääye muure? Yuucip baati, aŋ Camoon baati, aŋ tiññaŋ ikee ṭäke Benyamïïn koowde. Aŋ yaakki muure äätïdï a ika ti!” \p \v 37 Aŋ Robïïn wäyen kiinne ogo, “Merkälen yeeki yaaka kä yewwe ye nägä ḍugin, naana batta agä ḍüügïnï ïkï ti ye, müükkaa kä ïṇtï ti, aŋ bi ḍuukkenii kä.” \p \v 38 Aŋ Yaagüüp jaajjin ogo, “Minneni yeeni batta atï ke ikee wïca, määden tüwnü aŋ ike aŋŋa keelok yaana buccin ye. Ika agä daan aŋ naana ginkalaŋ näŋï ḍoŋe ike ti päy jï ye, ika bi äcka ḍok nüüjdüŋ, aŋ ika bi näga ḍok.” \c 43 \s Yuucip Mädgen Ḍükcïdï Macïr \p \v 1 Aŋ käñ üüttïn ŋommañ mä Kanaan jï. \p \v 2 Aŋ wääna iken päk yaaka äbänä Macïr ye baakkene ye, wäyen iken kiini ogo, “Ate ŋuca kijgon waak äämkä kä ḍeewaŋ.” \p \v 3 Aŋ \w Yahüüja\w* ike kiini ogo, “Men ikoon kollon kä car ogo waŋge batta bi yoorjon ŋuca, a naana määdo äjjon ye. \v 4 Aŋ naana määdo tuccudu ke ikoon ye ikoon bi aton ïñï aŋ ïkï kijgini waak äämkä. \v 5 Aŋ naana ike batta tuccudu ye, ikoon batta aton kä yaana kiinonon kä men ogo naana määdo batta äjjon ye, i waŋge batta bi yoorjon ŋuca ye.” \p \v 6 Aŋ Yaagüüp jaajjin ogo, “Ika äckada ḍok yiñ kä nüütkïn men ogo ikee cääygeda ko määdic yaŋkalaŋ ina?” \p \v 7 Aŋ iken luukcin ogo, “Men ikoon taaññon kä waŋ teyne, kä ḍuuggo ke mä äntüke yooko ogo wäyo mor ogo üdon? Aŋ ikoon cääygonda ko määdo yaŋkalaŋ? Aŋ tääctäŋŋi yeeke luuŋŋon. Aŋ ŋäjjon ogoo ogo bi jaajjo ogo, ‘Määdic äbe winni.’” \p \v 8 Aŋ Yahüüja wäyen Yaagüüp kiinne ogo, “Minneni müükkaa kä dalä aton kä, nuŋko ütïn, aŋ ŋana tüwtïn kä ïkïïn ke merkä yooko. \v 9 Ika ḍoŋi bi rätä üṇṇü yeene, müükkaa kä ïntï ti, aŋ naana ike batta agä ḍüügïnï ïkï ti winni, aŋ ḍooccu ñomü ti ye, wäättan dalä leññä yeeni waajä ke on. \v 10 Naana yoku ikoon batta koorron ye ikoon yoku ḍuukonon ääŋko kä yew.” \p \v 11 Aŋ wäättan wäyen Yaagüüp iken kiini ogo, “Naana wäätcïdï aŋŋi ye, i kuje waak'a ŋeraŋ äbi woo ŋommañ kä ḍeewaŋ ye kücümgü yeekic gïtï, aŋ äcke men a iñdin käpet, kiñ kä ḍeewaŋ ke ḍuk yaaka a päkkiṇṇi ye ke yek pïlkä, ke ümbaküm, ke yüückü niit. \v 12 Aŋ kuje tiil ääŋken kä yewwe yaaka ḍuukkene kä me kücümgü yeekic gïtï ina. Päjjïdï bülje, bi a yälgon. \v 13 Aŋ cäänna määdic koowe aŋ ate ŋuca men ti. \v 14 Dale Jooŋ yaana Lïïṭït ye, ikee iñe ŋerrä men ñome ti, dale määdic Camoon ḍuukke kä ke Benyamïïn. Aŋ bata ika naana merkä yeeki yäygin ye, i ika bi nüüjü kä iken.” \p \v 15 Aŋ ook kuññu iñdinni ke tiil ääŋken kä yewwe ke Benyamïïn. Aŋ iken juwin aŋ attä ïñï Macïr. Aŋ yuuttu Yuucip ñome ti. \v 16 Aŋ wääna Yuucip Benyamïïn yoorreeda kä ke iken ye, i jaajjin m'ana mügït än yeene ye ti ogo, “Ook yaakka ijä än yeeni ti, aŋ iṭä ḍeel aŋ toodu. Iken atï ämï ke ika äŋ gïtï.” \v 17 Aŋ oon näŋjin bata yaana kiinene daa kä Yuucip ye, aŋ ook iññe äräk ba' Yuucip. \p \v 18 Aŋ ook bojok kä yaana iken ijene daa me äräk ba' Yuucip ye, aŋ iken jayok ogo, “Bi kä tiil yaaka ḍooci me kücümgü gïtï waan yaana ïjjïnïn ti ina. Ken inni äbïnïn kä me külok winni yaanni, aŋ ïkïïn bi käkkïn witin, aŋ ïkïïn bi müügïn, aŋ ïkïïn bi äcïn agïn kiinkä, aŋ tüürüŋŋi yooko bi koowgu.” \p \v 19 Aŋ iken attä m'ana mügït än Yuucip ye ti, aŋ jaaynene kä äntüke ti, \v 20 aŋ kiini ogo, “Ay men mooye ikoon äätonon winni waan yaana ḍakkä ina, aŋ ikoon kiññon päk. \v 21 Aŋ wääna ḍukcodon kä paa ye, ikoon yuutton ïñï nänṭä ba' nïïnkä, aŋ kücümgü yooko kupkonon, aŋ wina muuronaan mäŋkalaŋ daa tiil yeeke kaññe kücam yeene tük, i tiil yooko daa päyï. Aŋ ikki ḍuugonon yaakki. \v 22 Aŋ ikoon ääconon tiil yakkalaŋ ŋuca kijon kä päk, aŋ ikoon batta ŋäjjon a ŋaani ken inni tiil yooko ḍoocce kücümgü yooko gïtï.” \p \v 23 Aŋ ike luukcin ogo, “Ŋïïbbïn ikee ti, ŋana ikee booje. Bi a Jooŋ yeenic yen wääc ken ḍuccin waak ŋerkä kücümgü yeekic gïtï. Ŋäjjä tiil yeekic koownu.” Aŋ wäättan Camoon äckeneeda kä woo. \p \v 24 Aŋ wääna men ook iññeeda kä äräk ba' Yuucip ye, i iññe piik, aŋ kïïgen looki woo, aŋ tüürüŋŋï yeeken iññe beelgä. \v 25 Aŋ iken iccinni tooti yokïn kä yaana Yuucip äätedee äŋ gïtï ye, kä nääŋka iken tiiŋene kä ogo iken bi ämo wïca ye. \p \v 26 Aŋ wääna Yuucip äätenee paa ye, i iñdinni yaaka äbi ïnken ti ye, äckene daa kä äräk, aŋ iken ḍüŋjïn ïñï ñome ti ŋomgu gïtï. \v 27 Aŋ tajdene kä cäwdä yeenen, aŋ taaññe ogo, “Wääc yore ŋeraŋ? Daan yaana kiiṇde ina. Aŋ ike mor a üdon?” \p \v 28 Aŋ iken luukcin ogo, “Kiingon yüünü wäyo yore ŋeraŋ aŋ mor a üdon.” Aŋ iken ḍüŋjïn ïñï ŋuca kä eemdin. \p \v 29 Aŋ Yuucip waŋge äärene ñaalok, aŋ määden Benyamïïn yaana a minneni meen ye yoorre, aŋ tääckene ti ogo, “A määdicle inni yaana kiinda kä ye?” Aŋ ike jaajjin ogo, “Jooŋ ïkï iñey ŋerrä minneni yeeni!” \v 30 Aŋ Yuucip kaaccä woo kä bïraŋ kä yaana jone küümmee kä määden ye, aŋ attä äräk baanne aŋ weeŋŋä wïca. \v 31 Aŋ wäättan ike waŋge püüjjene woo aŋ kääjin woo, aŋ jone yukkene aŋ jaajjin ogo, “Amma äbä.” \p \v 32 Aŋ Yuucip iñi me woo pare kä därŋañ yeene, aŋ mädgen daa woo pääken. Aŋ mä Macïr yaaka ämmene kä ye daa woo pääken kä yaana mä Macïr batta ämene ke mä Iburu ye, ogo yaanna ogo ḍällä mä Macïr ti. \v 33 Aŋ Yuucip mädgen ḍoocce ñome ti ḍooññe daa kä yuungen juwu mooye ti ke ḍeerconḍe ti, aŋ däämmä waŋgin i witken a ḍïïktïnï. \v 34 Aŋ iken kujgi me ammani därŋañ Yuucip ti aŋ äckene daa kä me, aŋ Benyamïïn äcki me ääŋke kä duuc käälcïdï woo yek meken yaakka ti muure. Aŋ iken mättä ke Yuucip, aŋ juuggen ñappä. \c 44 \s Ḍonṭule Ääygon kä Tiilgä Gälkä yen Yuucip \p \v 1 Aŋ Yuucip m'ana mügït än yeene jïñe ye iingene jiik ogo, “Kücümgü ook yaakka küümgü kä päk kä ḍiräk bata yaaka lïïltä kä äddin ye, aŋ yaŋkalaŋ daa tiil yeeke ḍuukci ti kücam yeene tük. \v 2 Aŋ ḍonṭule ääygon kä tiilgä gälkä ḍoocci kücam yen määden ḍeerconḍe tük, nänṭä keellä ke tiil yaaka päk gïtï yaakka.” Aŋ ike näŋjin bata yaana kiinene daa Yuucip ye. \p \v 3 Aŋ tïnnäk aŋŋi ook tuci me woo päy jï ke tüürüŋŋï yeeken. \v 4 Aŋ wääna kaaccene kä woo baan mooye jï ye, Yuucip m'ana mügït än yeene ye kiinne ogo, “Kä bïraŋ ook yaakka ñoolu ŋätin. Aŋ naana wääṇṇi ŋätin ye, i taajä ogo, ‘Ŋerrä räddïï yok ko yiñ ina? \v 5 Ḍonṭule yen men mooye yeeni kale ina? A yaana mätee kä ye, aŋ a yaana cäänna paŋdee kä merkämäckä ye. Aŋ ikee näŋŋe mätkïtïn mooye!’” \p \v 6 Aŋ wääna wääṇṇee daa ŋätin ye, i kiinne bata yaana daa kiinene daa Yuucip ye. \p \v 7 Aŋ luugi ogo, “Men mooye yoono bi jaay ina aŋŋi? Ikoon kiinkä yüükü, batta lïïṭon näŋon nääŋkä yaakka. \v 8 Yooru, tiil yaaka kaññon kücümgü yooko tügïn ye, ḍuukkini kä ŋäjäk ḍuugon ŋommañ mä \w Kanaan\w* ti, aŋ tiilgä gälkä ke tiilgä yek än men mooye yüünü kalon ina? \v 9 Aŋ naana ḍonṭule yeene kañi me mäŋkalaŋ ti ikoon ti ye, i men yaanna dalä tüw. Aŋ ikoon wääton agon kiinkä yeeke.” \p \v 10 Aŋ ike luukcin ogo, “Ika gïmmädä kä jiik yeekic, aŋ a m'ana käññä ḍonṭule ye pare ken bi wäätï a kiingon yeeni, aŋ ikee yaakka bi ate kä tettä.” \p \v 11 Aŋ iken muure kücümgü yeeken äbi ïñï tüürüŋŋï yeeken ŋätin kä bïraŋ, aŋ kupki. \v 12 Aŋ m'ana mügït än Yuucip ye, juwin kä maawnä gïtï kücümgü, ïïjjïn ti kä kücam men mooye ti, aŋ yuuttu ïñï kücam men ḍeerconḍe ti, aŋ ḍonṭule kaññe kücam Benyamïïn jï. \v 13 Aŋ mädgen buruŋgu yeeken jiijji gïtï woo kä nüüjdüŋ, aŋ tüürüŋŋï yeeken kooji aŋ ḍukcin baan mooye jï. \p \v 14 Aŋ wääna \w Yahüüja\w* ke mädgen äätene ti än yen Yuucip ti ye, i ike mor irä äräk, aŋ iken ḍüŋjïn ïñï ñome ti ŋommañ jï. \v 15 Aŋ iken taaji Yuucip ogo, “A ŋaaka inni naŋŋe yaanni? Batta ŋäjje ogo oon yaana bata ika aŋŋi ye yuṭo ko paŋdin merkämäckä?” \p \v 16 Aŋ Yahüüja luukcin ogo, “Ay, men mooye, ïkï kiingi ogo ŋaaka aŋ ikoon bi jaayon ogo ŋaaka aŋ ḍuuggo bi teeton woo ogoo? I Jooŋ yiñ yoono nüüdene woo aŋŋi. Aŋ tiññaŋ ikoon aŋŋon kiinkä yüükü, ikoon ke m'ana käññene me ḍonṭule ye.” \p \v 17 Aŋ Yuucip jaajjin ogo, “Ay u'u yaakka batta naŋdä! A m'ana käññene me ḍonṭule ye ken wäätï a kiingon yeeni, aŋ ikee ate kä ŋïïbbïn paa wääc ti.” \s Yahüüja Jaaynä kä Mädgen \p \v 18 Aŋ \w Yahüüja\w* wükcïn ti Yuucip ti, aŋ kiinne ogo, “Men mooye, kura dalä kiingon yüünü jaajjï jiik men mooye yeene ti. Aŋ ŋana ïkï peṇdä kiingon yüünü ti, naana cäänna ïkï beelä bata \w Parahuun\w* ye. \v 19 Men mooye ikoon taaññoon ogo, ‘Ikee cääygene kä wääc halla määdic?’ \v 20 Aŋ ïkï luugini ogo, ‘Ee, ikoon cääygonon kä wäyo a daandïnï ke määdole, aŋ a minneni yeene yen düüñïn yuunge. Määden tüwnü aŋ a ike pare ken buccin merkä meen ti, aŋ ike bilgänä wäyen.’ \p \v 21 “Aŋ ïkï ikoon kiinnoon ogo, ‘Äbe winni, dale yooru kä waŋgi.’ \v 22 Aŋ ïkï luugini ogo, ‘Minneni wäyen batta cakcede ïñï, aŋ naana cake ïñï ye, i wäyen bi tüw.’ \v 23 Aŋ ikoon kiinnoon ogo, ‘Naana määdicle batta äätïdï ke ikee winni ye, waŋgi batta bi yoore ŋuca.’ \v 24 Aŋ wääna ḍukconon kiingon yüünü wäyo ti ye, i kiinnon kä jiik'a jaajjinii kä ye. \v 25 Aŋ ikoon kiinonon wäyo ogo, ‘ḍukce kiije päk kä ḍeewaŋ ŋuca.’ \v 26 Aŋ luuŋŋon ogo, ‘Ikoon batta aton. A naana määdole bilti ke ikoon ye, ken bi aton kä, aŋ oon waŋge batta bi yooron a naana määdole bilti ke ikoon ye.’ \v 27 Aŋ kiingon yüünü wäyo ikoon kiinnon ogo, ‘Ŋäjje iiŋ yeeni Rahiil ika gitkana merkälen oogen kä yewwe. \v 28 Aŋ yaŋkalaŋ kaaccä woo ika ti, aŋ ika jaajjänä ogo, “A gïtken jiiji gïtï gin kurkuŋgu.” Aŋ batta agä yoorgon ke tiññaŋ. \v 29 Aŋ naana yaanni koowe ika ti cäänna aŋ ginkalaŋ näŋï ḍoŋe ike ti ye, ika agä daan ika bi äcka ḍok yiñ, aŋ ika bi näga ḍok.’ \p \v 30 “Ken aŋŋi naana ika ḍukcu kiingon yüünü wäyo ti, i minneni baati ke ikoon ye, wäyo üṇṇü yeene a ḍekon ti üṇṇü yen minneni ti, \v 31 aŋ wäyo bi tüw naana minneni yoore baati ke ikoon ye. Ike a daandïnï, aŋ nüüjdüŋ yaana bi näŋgon daa kä ye ike bi näkä ḍok. \v 32 Aŋ kiingon yüünü minneni müükkene daa wäyen, aŋ kiinnä ogo, ‘Naana minneni batta agä ḍüügïnï ŋäjäk ïkï ti ye, ika bi wääcä leññä ñomü ti yuungi muure.’ \p \v 33 “Aŋ aŋŋi kura men mooye, dalä kiingon yüünü minneni räde yok, aŋ ken wäätï a kiingon yüünü, aŋ dalä minneni ḍükcï ke mädgen. \v 34 Aŋ ika bi ḍukcu wäyo ti ogoo naana minneni batta ke ika ye? Ika batta ṭäkä yurtu yiñ yaana ätä wäyo ti ye.” \c 45 \s Yuucip Iken Nüütkï Woo Yore \p \v 1 Aŋ Yuucip batta a lïïṭon kä yukkin jone m'aka yudok ñome ti yaakka ti muure, aŋ ike yaajjin ogo, “Kaace woo muurijaan winni.” Aŋ baati mäŋkalaŋ wääna yore nüütkeneeda kä woo mädgen ye. \v 2 Aŋ ike weekcin kä yääw mooye ke tiiŋene daa mä Macïr, ke äntüke yen \w Parahuun\w*. \p \v 3 Aŋ Yuucip mädgen kiinne ogo, “Ika agä Yuucip! Wäyo mor üdon?” Aŋ mädgen batta a lïïṭïn kä luuŋŋu ike! Aŋ iken bojgin kä yaana yoken kañene daa däämmene waŋgin ke Yuucip ye. \v 4 Aŋ Yuucip mädgen kiinne ogo, “Ääte ti ika ti kä cokal kura.” Aŋ iken äätin ti kä cokal. Aŋ kiinne ogo, “Ika agä määdic Yuucip yaana yääjjene woo Macïr ina. \v 5 Aŋ ŋana ikee booje, aŋ ŋana ḍuuggic pingede ogo ika yääjjanada woo winni, Jooŋ ika tuujana ñomgic ti ogo ika mäkco üṇṇü me. \v 6 Aŋ käñ cääyge yuungu kä yewwe baan jï, aŋ mor irä yuungu kä duuc yaaka pïïṇṇä ke errä bi baawgee kä ti ye. \v 7 Aŋ Jooŋ ika tuujana ñomgic ti nuŋko buccee ko ŋommañ wic, aŋ määkoo ko woo üṇṇü yeenic nuŋko mä üdïn ḍïïrïïko. \v 8 Aŋ batta a ikee ken ika tuujana winni, a Jooŋ. Aŋ ika naŋŋa bata wäy Parahuun ti, men mooye yen än yeene muure, aŋ ika naŋŋa agä mügdo yen ŋommañ mä Macïr muure. \v 9 Aŋ ḍukce ŋäjäk kä bïraŋ ñaalok wäyo ti, aŋ nüütke ogo, ‘A jiik'a jääyete minneni yüünü Yuucip ye ikki, Jooŋ ika naŋŋa agä men mooye ŋommañ yen mä Macïr ti muure, ääte kä bïraŋ aŋ ŋana ïkï kuuru. \v 10 Ïkï bi cääyä baan mä Jiicaan ti, aŋ ïkï bi cokulu cokal ti ika ti, ïkï ke merkä yüükü ke merkä merkä yüükü, ke ḍiik ke däk yüükü ke wakkä yüükü muure. \v 11 Aŋ ïkï bi tïïjeni wïca, nuŋko ŋana ïkï ke äntüke yüünü ke wakkä yüükü muure boccete ïñï. Yuungu mor irä kä duuc yaaka äätïdï a yek käñ ye.’ \v 12 Aŋ tiññaŋ waŋgic yuṭṭu ke määdo Benyamïïn waŋge yuṭṭu ogo ika agjo Yuucip, aŋ ika inni jaayä ke ikee yaanni. \v 13 Aŋ wäyo nüütke kä eemdin yeeni yaana kaññä Macïr winni ye, ke wakkä muure yaaka yoorre winni ye. Ate aŋ wäyo äbe ïñï winni kä bïraŋ.” \p \v 14 Aŋ Yuucip määden Benyamïïn kunjene ti jone ti, aŋ ike jujjin kä ïwok, aŋ Benyamïïn weeŋŋä ḍoŋe ti cäänna. \v 15 Aŋ Yuucip mädgen muure kuunne ḍugin, aŋ weggin, aŋ wäättana mädgen jaaynene kä. \s Parahuun Yaagüüp Bärkene Macïr \p \v 16 Aŋ wääna jiik ḍakkee än ti ba \w Parahuun\w* ogo Yuucip mädgen äätono ye, i Parahuun ke ḍuuŋkulen yeeke juuggen ñappä. \p \v 17 Aŋ Parahuun Yuucip kiinne ogo, “Mädgic nüütkü ogo näŋjo ogo aŋŋi, tüürüŋŋï yeeken koojjï, aŋ ḍukco ŋäjäk ŋommañ mä \w Kanaan\w* ti \v 18 aŋ wäyen äbïï ke mä äntüke yeeken ika ti. Aŋ ikee bi iñe ŋommañ ŋerconḍe yen mä Macïr, aŋ ikee bi äme wakkä ŋerkä yaaka äpätä woo ŋommañ ye. \p \v 19 “Aŋ ïkï cäänna kiinneni ogo iken nüütkeey, ogo kuju teebälaŋŋi yek bägälgä yek mä Macïr ääcïï ko merkä yeeken ke määngen, aŋ wäyen äbïï aŋ ääto. \v 20 Aŋ ŋana juuggic lüüjï wakkä yeekic, waak ŋerkä yek mä Macïr muure bi wäätï a yeekic.” \p \v 21 Aŋ merkälen yek Yaagüüp yaanna naŋi. Aŋ iken iñi Yuucip teebälaŋŋi yek bägälgä bata yaana Parahuun iinjenee kä ye, aŋ iññe wakkä äämkä yek päy jïñe. \v 22 Aŋ iken ti muure yaŋkalaŋ daa iññe buruŋgu, aŋ Benyamïïn iññe tiilgä gälkä waŋgen 300 ke buruŋgu kä duuc. \v 23 Aŋ a waak yaaka tuckene wäyen ye ikki, tüürüŋŋï oogen kä caay a koocin kä wakkä ŋerkä yek mä Macïr, aŋ tüürüŋŋï määngen kä caay a koocin kä päk ke bïggï ke waak äämkä yakkalaŋ a yek wäyen päy jï. \p \v 24 Aŋ wäättan ike mädgen tucce woo, aŋ wääna kaaccene kä woo ye, i kiinne ogo, “Ŋana ikee ääme yääññä päy jï.” \v 25 Aŋ iken Macïr dalji ïñï aŋ attä wäyen \w Yaagüüp\w* ti ŋommañ yen mä Kanaan ti. \p \v 26 Aŋ kiini ogo, “Yuucip mor a üdon! Aŋ ike ken mügït ŋommañ mä Macïr jïñe muure.” Aŋ Yaagüüp wiñe ḍiiktin kä jiik kïccäŋgenen, aŋ iken batta agee kä gïmgïnï. \v 27 Aŋ wääna wäyen nüütkene daa kä jiik'a kiinene daa Yuucip muure, aŋ wääna ike yuṭṭee teebälaŋŋi yek bägälgä yaaka tuuji Yuucip ike äcä ye, i wäyen Yaagüüp jone ḍuukin ïñï. \p \v 28 Aŋ Yaagüüp jaajjin ogo, “Ḍaŋŋä, minneni yeeni Yuucip mor a üdon, ika bi atä yooru i batta mor ika tüwü.” \c 46 \s Yaagüüp Atï Macïr \p \v 1 Aŋ Yaagüüp wakkä yeeke kooññe muure bak Macïr. Aŋ wääna ike ḍakkee ti Bïïrcïba ye, ike iccin wäämmäni yok Jooŋ yen wäyen \w Icaak\w* ti. \v 2 Aŋ wääna wïïrïn aŋŋi ye, ike kiini Jooŋ kä yooddin aŋ bärkene ogo, “\w Yaagüüp\w*! Yaagüüp!” \p Aŋ Yaagüüp luukcin ogo, “Haa, ika inni.” \p \v 3 Aŋ ike jaajjin ogo, “Ika agä Jooŋ, Jooŋ yen wääc. Ïkï ŋana booju kä wään ïñï Macïr, ïkï bi naŋeni wäätci agä ṭoŋ yäwke wïca. \v 4 Aŋ ika kä ḍoŋi bi atä ke ïkï ïñï Macïr, aŋ ŋuca ïkï bi ḍuugeni ŋäjäk. Aŋ waŋgü bi kümgü kä Yuucip kä ïṇte.” \p \v 5 Aŋ Yaagüüp Bïïrcïba daljene ïñï, aŋ koowi merkä yeeke ke merkälen yeeken ke määngä yeeken kä teebälaŋŋi yek bägälgä yaaka tuuji \w Parahuun\w* ogo taapce ko ye. \v 6 Aŋ iken cäänna ḍigärgä yeeken koowi ke wakkä yeeken yaaka naŋi ŋommañ mä \w Kanaan\w* ti ye. Aŋ Yaagüüp ke kaaynä yeeke muure attä Macïr. \v 7 Merkä yeeke ke merkä merkä yeeke, ke kaaynä yeeke muure koowne attene Macïr. \p \v 8 Aŋ yaakki a yäṇtäŋŋi yek kaaynä Icärayiil yaaka a merkä Yaagüüp attä Macïr ye, \b \li1 Robïïn a minneni Yaagüüp yaana a kaygon ye. \v 9 Aŋ merkä yek Robïïn a Anook ke Pallü ke Hïjïroon aŋ Karmi. \li1 \v 10 Aŋ merkä yek Camoon a Yamaweel ke Yamïïn ke Uhaat ke Yakïïn ke Cuwaar aŋ Caawüül. Caawüül meen a iiŋ mä Kanaan. \li1 \v 11 Aŋ merkä yek Laawï a Jeercüün ke Kuhaat aŋ Miraarï. \li1 \v 12 Aŋ merkä yek \w Yahüüja\w* a Eer ke Unaan ke Cïïla ke Paaric aŋ Jüra. Aŋ Eer ke Unaan iken tüwgïn ŋommañ mä Kanaan ti. Aŋ merkälen Paaric a Hïjïroon ke Hamüül. \li1 \v 13 Aŋ merkä yek Yacakïïr a Tolla ke Püwa ke Yoop aŋ Cïmarüün. \li1 \v 14 Aŋ merkä yek Jabuloon a Cereet ke Ïloon aŋ Jalaal. \p \v 15 Aŋ a merkä yek Leya ke Yaagüüp yaaka giidi Padaan Araam ye ikki, aŋ yaŋkalaŋ a iiŋ battä me ogo Ḍïïna. Aŋ merkä yeeke oogen ke ṭulgu muure a caykä kä ḍäk witken kä ḍäk. \b \li1 \v 16 Aŋ merkä yek Gaat a Japhuun ke Hajjï ke Cünnï ke Ïjboon ke Eerï ke Aaroodï aŋ Aarelï. \li1 \v 17 Aŋ merkä yek Acïïr a Ïmna ke Ïcba ke Ïcbï aŋ Bïrrïya ke käwen battä me ogo Ceera. Aŋ Bïrrïya merkä yeeke a Hebir aŋ Malakeel. \p \v 18 Aŋ a merkä yek Jïlpa kiingon yen Leya yaana iñene daa kä wäyen \w Laabaan\w* ye ikki. Aŋ kaaynä yek Yaagüüp yaaka Jïlpa ti ye, a caay witken kä ḍüügük. \b \li1 \v 19 Aŋ merkä yek Yaagüüp iiŋe Rahiil ti a Yuucip ke Benyamïïn. \li1 \v 20 Yuucip merkä yeeke yaaka giiṇṇe ŋommañ mä Macïr ti ye, a \w Manacca\w* ke \w Ipiraayim\w*. Aŋ meen a Acanaat ṭuulle yen Patipeera män daaŋ yen mä Uun. \li1 \v 21 Aŋ merkä yek Benyamïïn a Beela ke Baakir ke Ajbeel ke Jïïra ke Naaman ke Eey ke Rooc ke Mupïïm ke Hüpïïm aŋ Aaret. \p \v 22 Aŋ a merkä yek Rahiil ke Yaagüüp yaaka giidi ye ikki. Aŋ kaaynä muure yek Yaagüüp yaaka Rahiil ti ye, a caay witken kä ŋan. \b \li1 \v 23 Aŋ minneni Ḍaan a Hoocïïm. \li1 \v 24 Aŋ merkä yek Naptaalï a Yaaceel ke Jooni ke Yaacir aŋ Calïïm. \p \v 25 Aŋ a merkä yek Bila kiingon yen Rahiil yaana iñene daa kä wäyen Laabaan ye ikki. Aŋ kaaynä muure yek Yaagüüp yaaka Bila ti ye, a ŋaṭükel. \b \p \v 26 Aŋ merkä muure yek Yaagüüp yaaka tïïlcïdï a kaaynä yeeke yaaka attä Macïr ye, a caykä kä ḍüügük witken kä ḍüügük, i määngä merkä yeeke batta a pakin ti. \v 27 Aŋ ŋucki ti merkä Yuucip yaaka kä yewwe giidi me Macïr ye. Aŋ äntüke Yaagüüp muure aŋŋa caykä kä ŋaṭükel ŋommañ mä Macïr ti. \s Yaagüüp Ḍakkä ti Macïr \p \v 28 Aŋ Yaagüüp \w Yahüüja\w* tucce ñome ti ogo pärjo ke Yuucip, aŋ iken nüütcï päy yen mä Jiicaan ti. Aŋ wääna iken ḍakkene kä ti Jiicaan ye, \v 29 i Yuucip teebälaŋ bagal yeene tooṇṇe, aŋ attä pärjin ke wäyen Yaagüüp baan mä Jiicaan jï. Aŋ wääna pärjene kä ye, i Yuucip wäyen kunne ḍok aŋ weggin kä yaac. \v 30 Aŋ Yaagüüp Yuucip kiinne ogo, “Tiññaŋ dalä ika tüwü ïkï yoorreni, aŋ ïkï inni yoorreni mor agä üdon yaanni.” \p \v 31 Aŋ Yuucip jaajjin mädgen ti ke äntüke yen wäyen ti muure ogo, “Ika bi atä \w Parahuun\w* ti, aŋ nüütkü ogo mädgo ke äntüke yen wäyo ḍäägono ti ika ti, ääto ŋommañ mä \w Kanaan\w* ti. \v 32 Aŋ ikee agje kaaydoni yek ḍiik aŋ agje tïïconi yek ḍigärgä, aŋ ikee ḍiik yeekic ke däk ke wakkä yeekic muure yaaka bilto ti ye äbenee ke ikee. \p \v 33 “Aŋ naana Parahuun ikee bärkene, aŋ ikee taaññe ogo, ñuugula yeenic ogo ŋaaka ye, \v 34 i kiine ogo, ‘Ñuuguloni yüükü a tïïconi yek ḍigärgä kä ḍinen tinä, bata dänkä yurgen.’ Nuŋko bi dalje kä cääye kä baan mä Jiicaan ye ti, aŋ nääŋka kaaydoni muure yek mä Macïr ti agene mä ḍälkä ye.” \c 47 \s Yaagüüp Parahuun Ŋüülkene \p \v 1 Aŋ Yuucip attä \w Parahuun\w* ti, aŋ nüütkene ogo, “Wäyo ke mädgo ke ḍiik ke däk ke wakkä yeeken muure ätä ŋommañ mä \w Kanaan\w* ti, aŋ iken tiññaŋ a baan mä Jiicaan ti.” \v 2 Aŋ kuññu mädgen kä duuc, aŋ iññe Parahuun ñome ti. \p \v 3 Aŋ Parahuun Yuucip mädgen taaññe ogo, “Ñuugula yeenic a ŋaaka?” \p Aŋ Parahuun luugi ogo, “Ñuuguloni yüükü a kaaydoni ḍiik bata dänkä yurgen. \v 4 Ikoon äätonon cääjjodon Macïr winni bata boorgu, kä yaana wïca baati nänṭa kääjene ñuuguloni yüükü ḍiik ye, kä yaana käñ tällee ŋommañ mä Kanaan ti ye. Aŋ dalä kura ñuuguloni yüükü cääjjï baan mä Jiicaan ti.” \p \v 5 Aŋ Parahuun Yuucip kiinne ogo, “Wääc ke mädgic äätin ïkï ti. \v 6 Aŋ wäkä nänṭä yaana ṭäkkä ŋommañ mä Macïr ti ŋeraŋ ye, aŋ ḍuccii kä wääc ke mädgic. Aŋ dalä iken cääjjï baan mä Jiicaan ti. Aŋ naana ïkï ŋäjjä ook yakkalaŋ iken ti lïïṭït tïïcï ḍigärgä ye, i müükkü ḍigärgä yeeki dalä tïïcä.” \p \v 7 Aŋ Yuucip wäyen \w Yaagüüp\w* äbene yuutte Parahuun ñome ti. Aŋ Yaagüüp Parahuun ŋüülkene. \p \v 8 Aŋ Parahuun Yaagüüp taaññe ogo, “Yüüngü kä ŋïṭṭä?” \p \v 9 Aŋ Yaagüüp Parahuun luuŋŋe ogo, “Yuungu yeeki a 130, aŋ yuungu yeeki ḍewgaŋ aŋ yejgaŋ, aŋ batta a ḍakin yuungu dänkä yurgo ti yaaka cääynene kä ye.” \v 10 Aŋ Yaagüüp Parahuun ŋüülkene, aŋ kaaccä woo üṇtük aŋgin yore Parahuun ti. \p \v 11 Aŋ Yuucip wäyen ke mädgen ḍoocce ŋommañ mä Macïr jï, aŋ iññe ŋommañ yaana kääṭï kä ŋerrä baan mä Ramcïïc ti ye, bata yaana eenjene daa Parahuun ye. \v 12 Aŋ Yuucip wäyen ke mädgen ke äntüke yen wäyen muure iññe wakkä äämkä daa kä yoken. \s Yuucip ke Käñ \p \v 13 Aŋ käñ yaaññä kä yaac aŋ ammani baati nänkä muure aŋ mäbaan yek mä Macïr ke yek mä \w Kanaan\w* aŋŋa puudgu kä käñ. \v 14 Aŋ Yuucip tiil muure yek ŋommañ mä Macïr ke yek mä Kanaan ḍülle yokïn, yaaka kijene me päk ye, aŋ Yuucip tiil äbene ḍoocce än \w Parahuun\w* jï. \v 15 Aŋ wääna tiil muure baakkene ŋommañ mä Macïr ti ke ŋommañ mä Kanaan ti ye, i mä Macïr muure äätin Yuucip ti aŋ kiini ogo, “Iñjon päk. Ikoon bääggodoon tüwon ina? Tiil yooko baakkin.” \p \v 16 Aŋ luugi Yuucip ogo, “Ḍigärgä yeekic äbe aŋ ikee bi iñe päk rätke kä ḍigärgä yeekic naana tiil yeekic baakkin ye.” \v 17 Aŋ iken ḍigärgä yeeken icki Yuucip aŋ iñi Yuucip päk rätkeneeda kä bägälgä ke ḍiik ke däk ke tüürüŋŋi. Aŋ iken iici Yuucip rätkede päk kä ḍigärgä yeeken yun yaanna ti. \p \v 18 Aŋ wääna yun yaanna ḍüüñenee kä ye, iken ḍuukin yun kalaŋ ti, aŋ ike kiini ogo, “Men mooye yoono, ïkï batta päänkiti ŋïngïn ginkalaŋ ogo tiil yooko baakkono. Aŋ ḍigärgä yooko muure aŋŋa yüükü, baati gin'a a büccïnï iñgi kä ye, a gäyko ke yirkä yooko pääken. \v 19 Aŋ ikoon bääggodoon tüwon ñomü ti ikoon ke yirkä yooko ina? Kiyjon ke yirkä yooko kä päk aŋ ikoon ke yirkä yooko ikoon wääton a kiinkä yek Parahuun. Aŋ iñjon käwkä nuŋko ŋana tüwdon kä, aŋ yirkä ŋana wäätcïdï a mardï.” \p \v 20 Aŋ Yuucip ŋommañ mä Macïr muure kijgene Parahuun. Aŋ mä Macïr muure yirkä yeeken yääjji woo, kä yaana käñ yaaññee kä iken ti ye, aŋ ŋommañ aŋŋa yen Parahuun. \v 21 Aŋ Yuucip mä Macïr naŋŋe a kiinkä muure. \v 22 Aŋ a ŋommañ mä däŋkä pare ken batta agee kä kiygon a nääŋka Parahuun agee kä ḍüccïnï jiik ke iken aŋ iñdeeda kä päk yek ñuugula yeenen ye. Aŋ ken amgä, ina ken ŋommañ yeenen batta yääyge daa kä yaanna. \p \v 23 Aŋ Yuucip me kiinne ogo, “Tiiŋe, ikee ke ŋommañ yeenic ikee kijgene Parahuun, aŋ käwkä yaakki koowe ije pïïde yirkä gïtï. \v 24 Aŋ naana päk erre ye, i Parahuun iñe kä keelok duuc ti, aŋ ŋan ken ḍooce a käwkä aŋ a ammani yek ḍuuggic ke mä äntükeni yeekic ke merkälen yeekic.” \p \v 25 Aŋ iken jaajjin ogo, “Üṇṇü yoono maŋŋi, aŋ men mooye, dalä ikoon käñon ŋerrä ïkï ti, aŋ ikoon bi wääton agon kiinkä yek Parahuun.” \p \v 26 Aŋ naŋi Yuucip a jiik ḍoocin ŋommañ mä Macïr jï, ogo keelok duuc ti yen errä ogo yen Parahuun, aŋ jiik ḍoocin yaakka bilti ke tiññaŋ. Aŋ büccïdï a ŋommañ mä däŋkä pare ken batta a wääton a yen Parahuun. \p \v 27 Aŋ mä Icärayiil cäygin ŋommañ mä Macïr jï, baan mä Jiicaan jï. Aŋ iken ŋommañ aŋŋa yeenen, aŋ iken gidgin aŋ ḍiirin kä yaac. \v 28 Aŋ \w Yaagüüp\w* cääynä ŋommañ mä Macïr ti yuungu kä caay witken kä ŋaṭükel. Aŋ yuungu yek Yaagüüp muure yek üṇṇü yeene a 147. \p \v 29 Aŋ wääna tüwnü Yaagüüp cokulenee ye, i minneni yeene Yuucip bärkene ti, aŋ kiinne ogo, “Kura dalä ika käñä ŋerrä ïkï ti. Aŋ ïṇtü äcci äämi ti aŋ lïïtkaa ogo ika bi nüütkada biilin yaana batta düüñïdï ye ke woṇṇu. Aŋ ika ŋana jïgja ŋommañ mä Macïr jï. \v 30 Aŋ naana ika baakkänä ye, äbaa woo ŋommañ mä Macïr jï, aŋ jïgja kälkä wäygo ti.” \p Aŋ luugi Yuucip ogo, “Bi naŋä bata yaana kiinnaa kä ye.” \p \v 31 Aŋ Yaagüüp jaajjin ogo, “Lïïtkaa.” Aŋ lïïtkï Yuucip, aŋ Yaagüüp ḍüŋjïn ïñï bür yeene wic. \c 48 \s Yaagüüp Merkä Yuucip Ŋüülkede \p \v 1 Aŋ ääŋkalaŋ ti Yuucip nüütkï me ogo, “Wääc yore cäärin woo.” Aŋ merkä yeeke yaaka kä yewwe yaakka koowne, \w Manacca\w* ke \w Ipiraayim\w*. \v 2 Aŋ \w Yaagüüp\w* nüütkï me ogo, “Minneni yüünü Yuucip ḍäägin.” Aŋ Yaagüüp yore riijene ñaalok aŋ cääjjin bür wic. \p \v 3 Aŋ Yaagüüp Yuucip kiinne ogo, “Jooŋ yaana Lïïṭït ye üükïn woo ika ti Lüüc ŋommañ mä \w Kanaan\w* ti, aŋ ika ŋüülkana, \v 4 aŋ ika kiinna ogo, ‘Ïkï bi iñeni merkä kä ḍiräk. Aŋ kilkä yüükü bi wäätï a ṭoŋ ḍiirken, aŋ ŋommañ yaanni bi iñä kilkä yüükü aŋ bi wäätï a yeenen ke cüle.’ \p \v 5 “Aŋ tiññaŋ merkä yüükü yaaka giiṇṇi ŋommañ mä Macïr ti i batta mor ika äätä ïkï ti Macïr ye, a yeeki, Ipiraayim ke Manacca bi wäätï a yeeki bata Robïïn ke Camoon. \v 6 Aŋ merkä yaaka bi ŋocci giidä ŋätken ti ye ken bi a yüükü, aŋ yäṇṇäni yeeken bi kañgä kä waan yen Ipiraayim ke Manacca. \p \v 7 “Wääna äätä kä Padaan Araam ye Rahiil tüwnü päy jï ŋommañ mä Kanaan ti, aŋ ika anjänä ïñï kä yaac, i ikoon aton ti Ipiraat. Aŋ jïkkä ïñï päy jï Ipiraat,” aŋ cäänna Ipiraat battä me ogo Beetlaam. \p \v 8 Aŋ wääna Yaagüüp merkä Yuucip yoorreeda kä ye, i ike jaajjin ogo, “A ŋaannä ikki?” \p \v 9 Aŋ Yuucip wäyen luuŋŋe ogo, “A merkälen oogen yeeki yaaka iñana kä Jooŋ Macïr winni ye.” \p Aŋ Yaagüüp jaajjin ogo, “Äbä ika ti winni dalä ŋüülkü.” \p \v 10 Aŋ Yaagüüp waŋge tüŋïlïn kä dänkïtene, aŋ batta ŋuca yuṭï ṭeṭaŋ. Aŋ Yuucip merkälen ickeneeda ti kä cokal aŋ kuunene ti jone ti, aŋ muckene yokïn. \v 11 Aŋ Yaagüüp Yuucip kiinne ogo, “Ika ḍuucu ogo ïkï batta bi yoorjïda ŋuca, aŋ Jooŋ tiññaŋ ika daljana ke cäänna kaaynä yüükü yoorru.” \p \v 12 Aŋ merkälen äbi woo Yuucip daan wäyen uŋge ti, aŋ ike ñome teekke ïñï ŋommañ jï. \v 13 Aŋ Yuucip iken koowi muuṭuk aŋ Ipiraayim kä ïṇte birrä ti üüŋjene buŋ aam yen Yaagüüp ti aŋ Manacca kä ïṇte aam ti aŋ üüŋjene buŋ birrä yen Yaagüüp ti, aŋ äbene ti kä cokal. \v 14 Aŋ Yaagüüp bugge büülle gïtï aŋ ïnke lajjene woo, aŋ ḍoocce merkälen witken ti, aŋ ïṇte birrä ḍoocce Ipiraayim yaana ḍeeraŋ ye wiñe ti, aŋ ïṇte aam ḍoocce Manacca yaana a kaygon ye wiñe ti. \v 15 Aŋ Yuucip ŋüülkene aŋ jaajjin ogo, \b \q1 “Jooŋ yaana baaddi wäygo Abrayiim ke \w Icaak\w* ye, \q2 a Jooŋ yaana ika kaayna üṇṇü yeeni ti muure ke nïnnä yaanni ti ye. \q1 \v 16 Aŋ malak yaana ika maŋŋa kä pillä muure ye, \q2 dalä merkälen ŋüülke. \q1 Aŋ dale yäṇtonḍi paytä me kä merkälen yaakka ke wäygo Abrayiim ke Icaak, \q2 aŋ iken daljänä ḍirä ŋommañ wic kä yaac.” \b \p \v 17 Aŋ wääna Yuucip wäyen yoorreeda ïṇte birrä äcceeda Ipiraayim wiñe ti ye, yoorre yaajaŋ ike ti, aŋ Yuucip wäyen ïṇte müŋŋe aŋ ṭäkke aŋgede yok Ipiraayim wiñe ti aŋ ḍooccede Manacca wiñe ti. \v 18 Aŋ Yuucip wäyen kiinne ogo, “Batta aŋan wäyo, yaanni ken a kaygon yeeni, ïntü bïrrä ḍoocci wiñe ti.” \p \v 19 Aŋ wäyen yaakkä aŋ jaajjin ogo, “Ŋäjjä minneni yeeni, ŋäjjä. Ike cäänna bi mä yeeke ḍirä aŋ ike cäänna bi yäwaŋ, aŋ määden ḍeerconḍe ken bi yäwaŋ kä ike aŋ kilkä yeeke bi ḍiirä kä yaac aŋ wäätï a ṭoŋ ḍiirken.” \p \v 20 Aŋ ŋüülkene nïïnnä yaanja ti aŋ jaajjin ogo, “Mä Icärayiil yäṇtäŋginic bi battä yokïn naana iken ŋüülkïdï mäŋkalaŋ ye, aŋ iken bi jayok ogo, ‘Dalä Jooŋ ïkï naŋey bata Ipiraayim ke Manacca.’” Aŋ ike Ipiraayim ḍoocce Manacca ñome ti. \p \v 21 Aŋ Yaagüüp Yuucip kiinne ogo, “Ika ḍaŋŋa tüwü, aŋ Jooŋ bi ke ikee aŋ ikee bi ḍuuke ŋommañ dänkä yurgic ti. \v 22 Aŋ baan yaana iñdä mädgic ye ti, ïkï iñdene baan taaŋŋe mooye yen mä Cakïïm kä mädgic, a yaana ärrä mä Amoor ti kä gaaḍal yeeni ke kaay yeeni ye.” \c 49 \s Yaagüüp Merkä Yeeke Ŋüülkede \p \v 1 Aŋ \w Yaagüüp\w* merkä yeeke bärkene ti, aŋ kiinne ogo, “Wüüke ti ika ti, aŋ ikee nüütke a ŋaaka ken bi näŋï ḍoŋe ikee ti nïïnkä yaaka äätïdï ye ti. \b \q1 \v 2 “Ääte ti aŋ tiiŋe, ikee merkälen yeeki, \q2 tiiŋe wääc Yaagüüp ti. \b \q1 \v 3 “Robïïn, ïkï agä kaygon yeeni, aŋ teynä yeeni \q2 ke ïkï agä minneni ïïjïnï woo yen dürkïtïnï, \q2 aŋ ïkï agä kültü yen eemdin ke kültü yen teynä. \q1 \v 4 Ïkï beelä bata piik tääl wiñe yaaka ïïjïdï ti ye, \q2 aŋ ïkï batta bi küülüküül ŋuca, \q1 nääŋka attii kä bür yen wääc ti \q2 aŋ ḍäälleeda kä yok ye. \b \q1 \v 5 “Camoon ke Laawï a mädin \q2 gaaḍalli yeeken a yek ïïrrä teynä. \q1 \v 6 Dale ŋana ika kaaccädä ti nänṭa ḍülte yoken ye, \q2 aŋ dale ŋana yori coorcudu ti jiik yeeken yaaka ḍiikä ye ti. \q1 Kä piinkä yeeken iken nääkin me, \q2 aŋ iken yätkä naŋe a ŋolku kä ñääy. \q1 \v 7 Tuummu wäätï piinkä yeeken ti kä yaana yejgene yejok ye, \q2 aŋ piinkä yeeken yejgaŋ kä yaac, \q1 aŋ iken bi piirjä woo kaaynä yeeki gïtï, \q2 aŋ iken bi gääjä gïtï mä Icärayiil ti. \b \q1 \v 8 “\w Yahüüja\w*, mädgic ïkï bi maaŋgi. \q2 Ïṇtü bi wäätï ädäŋŋi yüükü ḍuuggen ti. \q2 Aŋ merkä yek wääc muure bi ḍüŋjïdï ïñï ñomü ti. \q1 \v 9 Yahüüja a geel ṭuule yaana ḍaŋŋä kä ammä waak'a näge ye. \q2 Aŋ yore meecce woo aŋ baati m'ana ike rükü yok ye. \q1 \v 10 Yätkïtïn batta bi kaacï woo paa ba Yahüüja, \q2 aŋ kilkä yeeke kamat ken bi mügït \q1 aŋ ṭoŋ ike bi äckätä iñdinni \q2 aŋ ike bi tiiŋkätä. \q1 \v 11 Aŋ tüürüŋle yeene bi weene kä jaan beel bata lüütkon meen, \q2 erele yeene bi weene kä jaan beel bata lüütkon meen yaana ŋeraŋ ye, \q1 aŋ buruŋgu yeeke bi pure kä määk,\f + \fr 49.11 \fr*\fq pure kä määk. \fq*\ft Purru kä määk yaanna, a yaana jengä yaakka ṭulgen ḍiirene kä yaac baanne ye.\ft*\f* \q2 jïbbani yeeke bi pure kä piik yek jaan yaana beel bata lüütkon ye ṭulge. \q1 \v 12 Aŋ waŋge bi tïdaŋ kä maaṇṇä määk kä yaac, \q2 aŋ leke bi bowaŋ kä maaṇṇä aak. \b \q1 \v 13 “Aŋ Jabuloon bi cääy ṭiŋal wii mooye jï, \q2 aŋ ike bi wäätï a nänṭ'a yuutcete ïñï kuudgu mäyken ye, \q2 aŋ tügge bi ḍakcïdï Cïdoon. \b \q1 \v 14 “Yacakïïr a tüürüŋ teyconḍe \q2 yaana nïïn waadgä baliṇṇi ye. \q1 \v 15 Aŋ naana nänṭä yïïktäŋ yoorre ŋeraŋ, \q2 aŋ ŋommañ ŋeraŋ ye, \q1 i büyke gääŋe ïñï ḍürdee kä waak pekkä \q2 aŋ bi engä me ñuugal bata kiingon. \b \q1 \v 16 “Ḍaan bi mä yeeke müge \q2 aŋ iken bi belok bata kurku mä Icärayiil aŋan. \q1 \v 17 Aŋ Ḍaan bi beel bata kaaŋ yaana cääy päy mooye taaŋ ye, \q2 aŋ a pääññä yaana cääy päy taaŋ ye, \q1 a yaana kääjä bagal ŋubduŋgene ti ye, \q2 aŋ taapdo ḍïmjï ṭarkic.” \p \v 18 Aŋ Yaagüüp jaajjin ogo, \q1 “Ika kiijä maŋŋä yüünü, ay Pïṭo. \b \q1 \v 19 “Gaat bi irkätä mäddoŋŋi, \q2 aŋ bi ñoole aŋ baadde. \b \q1 \v 20 “Acïïr ŋommañ yeene bi giit waak äämkä ñapken. \q2 Aŋ ike bi ḍüccïdï waak äämkä yek yätkä. \b \q1 \v 21 “Naptaalï a pääy yaana kälit kä tettä \q2 yaana giit päykälen ŋerken ye. \b \q1 \v 22 “Yuucip a jaan yaana giit kä yaac ye, \q2 a jaan yaana giit kä ceere yen piik ye, \q2 kimke muulu kaal wic. \q1 \v 23 Aŋ ädäŋŋi yeeke ike irki kä yaacken, \q2 aŋ ike ḍiŋi kä cäwgä aŋ ike baaydi kä yaac. \q1 \v 24 Aŋ kaay yeene agee kä yïïcon, \q2 aŋ bugge bïtäraŋ, \q1 kä teynä Jooŋ yen Yaagüüp yaana Lïïṭït ye, \q2 aŋ kä kaaydo yaana daŋit, a yen mä Icärayiil ye, \q1 \v 25 a Jooŋ yen wääc ken ïkï yüükkedey ti, \q2 aŋ a Jooŋ yaana Lïïṭït ye, \q1 ken ïkï ŋüülkedey kä ŋüülkïnni yek ñaal yaaka ñaalok polloŋ jï ye, \q2 ke ŋüülkïnni yek piik yaaka lürgaŋ ïñï ŋommañ jï ye, \q2 ke ŋüülkïnni yek tingä ke kun. \q1 \v 26 Ŋüülkïnni yek wääc yäwaŋ käälcïdï woo ŋüülkïnni yek pämkä dänken \q2 ke waak ŋerkä yek tüümoni yaaka ke cüle ye ti. \q1 Aŋ dale ŋüülkïnni yaakka muure wäätï a Yuucip wiñe ti, \q2 yaana a woydo waadgä mädgen ye. \b \q1 \v 27 “Benyamïïn a bäw yaajgonḍe yaana meken jiije gïtï ye, \q2 kä tïṇṇäŋänä aŋŋi ämï yäŋgä yaaka näge ye, \q2 aŋ biigin ti aŋŋi waak'a näge ye pääge gïtï.” \b \p \v 28 Yaakki muure a kurku kä caay witken kä yew yek Icärayiil, aŋ a waak'a kiinene daa wäyen ye ikki, wääna ŋüülkedeeda kä ye, yaŋkalaŋ daa ŋüülkene kä ŋüülkïn yaana päjjïdï ke ike ye. \s Tüwnü Yaagüüp \p \v 29 Aŋ iken iingene kiinne ogo, “Ika bi yori cooṭu ti dänkä yurgo ti kä bïraŋ. Aŋ ika jïga ke wäygo ṭuum yaana yiil yen Aproon ti män Haat ye. \v 30 A ṭuum yaana yiil jï Makapeela jï cokulaŋ ti Mamar ŋommañ mä \w Kanaan\w* ti ye, yaana kiyi Abrayiim Aproon män Haat ti, ogo wääto ogo yen jïïgïn ye. \v 31 Aŋ a nänṭä yaana jïkkene me Abrayiim ke iiŋe Caarra ye ke nänṭä yaana jïkkene me \w Icaak\w* ke iiŋe Rïpga ye. Aŋ Leya jïŋŋä wïca. \v 32 Aŋ yiil ke ṭuum yaana jïñe ti yaanna kiygä me mä Haat ti.” \p \v 33 Wääna \w Yaagüüp\w* ḍaŋŋee kä iingin merkä yeeke ye, kïïge nuulene ñaalok bür wic, aŋ ike wääkcin woo wääktäŋ tüwnü aŋ tüwnü, aŋ cooṭi me ti dänkä yurge ti. \c 50 \s Jïŋŋä yen Yaagüüp \p \v 1 Aŋ Yuucip wäyen ḍimgene gïtï, aŋ weekcin aŋ kunne yok. \v 2 Aŋ Yuucip ñuuguloni yeeke iingene ogo wäyen tükkïï yokïn waak pïlkä ke ñownä nuŋko ŋana rotjeko, aŋ tükkï yokïn. \v 3 Aŋ ike nääkin nïïnkä caykä kä ŋan, i tükü yokïn kä waak pïlkä ke ñownä, aŋ a nïïnkä yaaka a ḍoocin tutene me m'ana a tüwon ye. Aŋ mä Macïr nüüññü nïïnkä caykä kä ŋaṭükel. \p \v 4 Aŋ wääna nïïnkä nüüjdüŋ baakkenee kä ye, i Yuucip ḍuuŋkulen yek \w Parahuun\w* kiinne ogo, “Naana ika käñä ŋerrä ikee ti ye, i kura jiik yaakki icke Parahuun. \v 5 Wäyo ika daljana lïïttä, aŋ ika kiinna ogo, ‘Ika cokulunu tüwnü, aŋ jïgja ṭuum yaana tutkunu ḍoŋi ŋommañ mä \w Kanaan\w* ye ti wïca.’ Aŋ aŋŋi dalä ika kura atä wäyo jïkä ïñï aŋ ika bi ḍuuku.” \p \v 6 Aŋ Parahuun luukcin ogo, “Ee, atä wääc jïgä bata yaana daljeney kä lïïttïï kä ye.” \v 7 Aŋ Yuucip attä wäyen jïge. Aŋ ḍuuŋkulen muure yek Parahuun attä iken ke me mäyken muure yek ŋommañ mä Macïr, \v 8 aŋ cäänna ke mä äntüke yek Yuucip muure ke mädgen ke mä äntüke yen wäyen. Büccïdï a merkälen ke ḍiik ke däk yeeken ken dalji ïñï pääken baan mä Jiicaan jï. \v 9 Aŋ attä kä teebälaŋŋi yek bägälgä kääygä ke m'aka taabit bägälgä ye, aŋ a ṭoŋ ḍiirken. \p \v 10 Aŋ wääna ḍäägene ti nänṭä keennä päk Adaat wii mä Üürdün taaŋŋañja kä ñomuk ye, iken nüüjjïn kä yaac kä nüüjdüŋ mooye, aŋ iken nüüññü nïïnkä kä ŋaṭükel kä wäyen. \v 11 Aŋ wääna mä Kanaan yuṭṭene nüüjdüŋ nänṭä keennä päk Adaat ye, iken jaajjin ogo, “A nüüjdüŋ mooye mä Macïr ti.” Ina ken nänṭä yaana Üürdün taaŋŋañja kä ñomuk batte daa me ogo Abil Macïr yaanna. \p \v 12 Aŋ merkä Yaagüüp näŋjin bata yaana daa kiinneeda kä ye. \v 13 Aŋ gaane koowi aŋ iji ŋommañ mä Kanaan jï, aŋ jïgï ṭuum yaana yiil Makapeela jï ye, cokulaŋ ti Mamar, nänṭ'a kiyi Abrayiim Aproon yen mä Haat ti ye, ogo nänṭä jïïgïn. \v 14 Aŋ wääna Yuucip wäyen jïkkeeda ïñï ye, ike ḍukcin Macïr ke mädgen ke m'aka äätene jïŋŋä wäyen ti ye muure. \s Yuucip Mädgen Lüüye Jugin \p \v 15 Aŋ wääna Yuucip mädgen wäyen yoorene daa kä tüwnee ye, iken jaajjin ogo, “Yuucip ïkïïn bi pütkïn gïtï kä yiñ yaana näŋkïnïn daa ina.” \p \v 16 Aŋ iken tuccin jiik Yuucip ti ogo, “Wääc ikoon iingonon i batta mor tüw, \v 17 aŋ jaay ogo, ‘Kura mädgic kulku kä nääŋkä yaackä ke yiñ yeenen yaana näŋgini kä ye.’ Aŋ tiññaŋ kura kulkoon kä nääŋkä yaackä yooko, ikoon agon kiinkä Jooŋ yen wääc.” Aŋ Yuucip weekcin wääna kiinene daa mädgen aŋan ye. \v 18 Aŋ mädgen muure äätin ti ike ti aŋ ḍiimdin ïñï ñome ti, aŋ jaajjin ogo, “Ikoon agon kiinkä yüükü.” \p \v 19 Aŋ Yuucip jaajjin iken ti ogo, “Ŋana ikee booje kä ika. Halla ika cääyä nänṭä Jooŋ? \v 20 Ikee ika näŋgana yiñ, aŋ ṭaaki Jooŋ naŋŋe a ŋerrä, ogo tïïcco ko üṇṇü yen me ḍiirken yaaka a üdïn tiññaŋ yaakki. \v 21 Ŋana ikee booje, ikee bi tïïje ke merkä yeekic.” Aŋ lüüyne juuggin kä jiik ŋerkä yaaka täpcin ti juuggen ti ye. \s Tüwnü yen Yuucip \p \v 22 Aŋ Yuucip mor daa cääy Macïr ke mä äntüke yen wäyen. Aŋ yuunge aŋŋa 110. \v 23 Aŋ ike cääynä ke yuṭe merkä yek \w Ipiraayim\w* ke merkä yeeken. Aŋ ike cääynä ke yuṭe merkä yek Makïïr minneni \w Manacca\w* aŋ ken naŋŋe a yeeke. \p \v 24 Aŋ Yuucip mädgen kiinne ogo, “Ika cokulunu tüwnü, Jooŋ bi ätä ikee ooke a gïtken, aŋ ikee bi koowe baan yaanni ti, aŋ ikee bi ije baan yaana lïïtkenee Abrayiim ke \w Icaak\w* ke \w Yaagüüp\w* ye ti.” \p \v 25 Aŋ Yuucip mä Icärayiil kiinne ogo ike lïïtkïï, aŋ kiinne ogo, “Jooŋ bi ätä ikee ooke a gïtken, aŋ äwgi koowe winni aŋ ije.” \v 26 Aŋ Yuucip tüwnü i yuunge a 110. Aŋ gaane tükkï me yok waak pïlkä ke ñownä nuŋko ŋana rotjeko, aŋ ḍooci me kuun jïŋŋä yeene jï Macïr.