\id MAT MATTHEW Shuar (Jivaro) [jiv] NT Ecuador (1994) (B.Dyck 2009) \rem This character [ⁱ] is supposed to be a superscript small letter [i]. (Mt 3.16) \rem This character [ᵤ] is supposed to be a superscript [u]. (Mt18.12) \h MATEU \toc1 Yúsan Shiir Chichame̱n Mateu aarmia nu \toc2 Mateu \toc3 Mat \mt2 Yúsan Shiir Chichame̱n \mt1 MATEU \mt2 aarmia nu \c 1 \s1 Jesukrístu we̱a̱tri̱ \r (Rúkas 3.23-38) \p \v 1 Jesukrístu we̱a̱trí̱ ju̱ áiniawai. Tura ashí naṉkaamas ti uunt we̱a̱t Tawitcha Apraámsha áiniawai. \v 2 Apraáma uchirí̱ Isak. Tura Isaka uchirí̱ Jakup. Jakupa uchirí̱sha Jutá ni yachi̱ji̱a̱i̱. \v 3 Tura Jutá uchiri̱n Páresan tura Sarancha Tamar jurermiayi. Páresa uchirí̱sha Esrum, nuna uchirí̱sha Aram. \v 4 Nuna uchirí̱sha Aminiatáp. Nuna uchirí̱sha Nasuṉ. Nuna uchirí̱sha Sarmuṉ. \v 5 Sarmuṉka uchirí̱ncha Púusan Raap jurermiayi. Puusa uchirí̱n Uwitian Ruut jurermiayi. Uwitia uchirí̱sha Isaí. \v 6 Nuna uchirí̱sha uunt akupin Tawit. Uunt akupin Tawitia uchirí̱ncha Sarumúṉkan Patsepa jurermiayi. Patsepasha emka Uríasa nuwe̱e̱yayi. \p \v 7 Sarumúṉka uchirí̱ Rupuam. Nuna uchirí̱sha Apías. Nuna uchirí̱sha Asa. \v 8 Asa uchirí̱sha Jusapát. Nuna uchirí̱sha Juram. Nuna uchirí̱ Usías. \v 9 Usíasa uchirí̱ Jutam. Nuna uchirí̱ Akas. Nuna uchirí̱ Esekías. \v 10 Esekíasa uchirí̱ Manasés. Nuna uchirí̱ Amuṉ. Nuna uchirí̱ Jusías. \v 11 Jusíasa uchirí̱ Jekunías ni yachi̱ armia nu̱ja̱i̱. Nui̱ Papirúnianmaya̱ shuar Israer shuaran mesetja̱i̱ nupetkar Papirúnia nuṉkanam achirar júkiarmiayi. \p \v 12 Nu ukunmaṉka Jekuníasa uchirí̱ Saratiár akiiniamiayi. Tura nuna uchirí̱ Surupapír. \v 13 Surupapíra uchirí̱ Awiut. Nuna uchirí̱ Iriakím. Nuna uchirí̱ Asur. \v 14 Asura uchirí̱ Satuk. Nuna uchirí̱ Akim. Nuna uchirí̱ Eriut. \v 15 Eriuta uchirí̱ Ereasár. Nuna uchirí̱ Mataṉ. Nuna uchirí̱ Jakup. \v 16 Jakupa uchirí̱ Jusé Marí áishri̱ya nu. Marisha Jesusan jurermiayi. Nu Jesuska shuáran uwemtikiartin asa Kristu tu anaikiamuiti. \p \v 17 Tuma asamtai Apraámnumia̱ Tawitnium Jesusa we̱a̱trí̱ katurse (14) áiniawai. Tawitniumia̱sha Papirúnianam jukimiunma nui̱sha katurse we̱a̱t áiniawai. Papirúnianam jukimiunmaya̱sha Krístunam ataksha katurse áiniawai. \s1 Jesukrístu akiiniamu \r (Rúkas 2.1-7) \p \v 18 Jesukrístu akiiniamu jú̱nis ámiayi. Ni nukurí̱ Marí Juseja̱i̱ anajmanairuyayi. Tura tsaníatsa̱i̱ṉ Yusa Wakaní̱ ajaprumtikiamiayi. \v 19 Ajaprukmataisha Jusé Marin iniatsa̱a̱tsuk nin ajapatniun enentáimpramiayi. Tura ti péṉker asa aya iniaisatniun wakerimiayi aents nékainiatsa̱i̱ṉ. \v 20 Nuna tu enentáimia pujái̱, mesekranam Yusa suntari̱ tarí chicharuk tímiayi “Juséá, ame we̱a̱trum Tawitchakait. Tuma asam Mariji̱a̱i̱ nuatnaikiatin ashamkaip. Uchin jurertatna nuka Yusa Wakaní̱niuiti. \v 21 Uchin áishmaṉkan takustatui tura nuna naari̱ \it JESUS\it* anaikiattame. Ashí ni shuári̱n ni tunaari̱ya̱ uwemtikkiartin asa Jesus anaikiatniuiti” tímiayi. \p \v 22 Yus ni etserniuri̱ji̱a̱i̱ yaunchu timia nu uminkiati tusa nu túrunamiayi. Ju̱na áamtikramiayi: \q1 \v 23 “Nuwa̱ natsa ajapruktatui tura uchin takustatui. Nuna náari̱sha Emanuér anainiaktatui.” Tu áarmaiti. \m Emanuérsha nu chichamnum “Yus iiji̱a̱i̱ pujuwiti” tawai. \p \v 24 Jusesha mesekranmaya̱ shintiar Yusa suntari̱ timia núnisaṉ Marin nuatkamiayi. \v 25 Tura uchin júreatsa̱i̱ṉ tsaniṉchamiayi. Tura jurermatai uchin Jesus anaikiamiayi. \c 2 \s1 Ti neka apach Jesusan e̱a̱karmiania nu \p \v 1 Jutía nuṉkanam Piriṉ pépru ana nui̱ Jesus akiiniamiayi. Nui̱sha nú nuṉka akupniuri̱ Irutisauyayi. Akiiniamtai ti neka apach nantu tátainmaaniya̱ Jerusaréṉ péprunam táarmiayi. \v 2 Taar inintruiniak “¿Israer shuara úunt akupniuri̱ tui̱ akiiniait? tiarmiayi. Nantu tátainmaani pujaati ni yaari̱ wáinkiamji. Tura tikishmatratai tusar winiaji” tiarmiayi. \p \v 3 Irutis nuna antuk nusháa enentáimpramiayi. Tuma asamtai ashí Jerusaréṉnumia̱ shuarsha antukar nusháa enentáimprarmiayi. \v 4 Irutis nuikia ashí Israer-patri uuntri̱ncha tura yaunchu akupkamun jintinniuncha untsukarmiayi. Tura Kristu akiiniatniuri̱n inintrusmiayi. \v 5 Tutai chichainiak “Jutía nuṉkanam Piriṉ pepru ana nui̱ akiiniatniuiti, tiarmiayi. Yaunchu Yúsnan etserin tu áaruiti: \q1 \v 6 “Jutía nuṉkanam, Piriṉ pepru, ishitiápchich ana nuyá nekas uunt akupin winittiawai. Nii ashí Israer shuaran, Wíi shuar ásarmatai, péṉker wáinkiattawai,” tawai Yus.” Tu tiarmiayi. \p \v 7 Nuna tuíniakui Irutis ti neka apachin ú̱u̱saṉ, urutía yaa emka wáinkiamarum tusa aniasarmiayi. \v 8 Nuyá Piriṉnum akupeak “Nui̱ werum uchi péṉker inintrusrum wáinkiatarum. Tura wáinkiarum ujatkatarum. Wisha werin tikishmátuutaj” tímiayi. \p \v 9-10 Tutai ti neka apach wearmiayi. Tura yaa, yajaya̱ wáinkiarmiania nu, tuke eem wémiayi. Tura yaan wáinkiar ti wararsarmiayi. Tura nú yaa uchi pujumia nui̱ ejeniarmiayi. \v 11 Je̱á waya̱war uchincha ni nukurí̱ Mariji̱a̱i̱ wáinkiarmiayi. Tura uchin tikishmatrarmiayi. Nuyá ni kajuntrí̱ya̱n kurincha, mirá kuṉkuinniasha, chíkich kuṉkuinniasha súsarmiayi. \v 12 Nuyá mesekranam Yus “Irutisa̱i̱ni weerap” tutai chíkich jintianam waketkiarmiayi. \s1 Ejiptunam pisaamu \p \v 13 Ti neka apach waketramtai Yusa suntari̱ mesekranam Jusen ujakmiayi. “Nantakim uchi ni nukurí̱ji̱a̱i̱ Ejiptu nuṉkanam jukim nui̱ pujustá. Irutis uchin máataj tusa e̱a̱ktatui. Tura ukunam aṉkant ajasmatai ujaktajme” tímiayi. \p \v 14 Tutai Jusé kurat shintiar nú káshik uchincha nukurí̱ji̱a̱i̱ Ejiptunam jukimiayi. \v 15 Irutis jáatsa̱i̱ṉ nui̱ pujusarmiayi. Ejiptunam pujusmatai Yus yaunchu timia nu uminkiamiayi. Iis, Yúsnan etserin aak tímiayi: \q1 “Ejiptunmaya̱n winia Uchirun untsukmajai.” \m Tu áarmiayi. \s1 Irutis uchin máawarat tusa akupkamu \p \v 16 Irutissha ti neka apach nin anaṉka yajá waketran nekáa ti kajekmiayi. Ti kajek ashí áishmaṉchin Piriṉnumsha tura yantamach pujuarmia nunasha maawaarat tusa akupkamiayi. Ti neka apach ujakmia nuna enentáimias ashí jimiará uwin takakun tura nú uchichin máawarat tusa akupkamiayi. \v 17 Nuka Yusnan etserin Jeremías aarmia nu uminkiamiayi. Juna áarmiayi: \q1 \v 18 “Ramá nuṉkanam ti úutainiak uur ajainiawai. Raker ti uutu asa atsaṉkrachminiaiti ni uchirí̱ jákarmatai.” Tu áarmiayi. \p \v 19 Tura Irutis jakamtai Yusa suntari̱ mesekranam Jusen ujakmiayi. \v 20 “Uchin máataj tiarmia nuka jákarai. Yamaikia ataksha uchi ni nukurí̱ji̱a̱i̱ jukim Israer nuṉkanam waketkitia” tímiayi. \v 21 Tutai Jusé nantaki uchincha nukurí̱ji̱a̱i̱ jukin Ejiptunmaya̱ Israer nuṉkanam waketkimiayi. \v 22 Túrasha Irutisa uchirí̱ Arkiráu Jutía nuṉkanam uunt akupin ajasun nekáa nui̱ wétinian aránkámiayi. Mesekranmasha ujakma asa nui̱ pujutsuk Kariréa nuṉkanam wémiayi. \v 23 Nui̱ jeá Nasarét péprunam pujusmiayi. “Nasarétnumia̱ átatui” Yusnan etserin yaunchu tu etserkamu nuja̱i̱ uminkiamiayi. \c 3 \s1 Imiakratin Juaṉ atsamunam etserkamiania nu \r (Márkus 1.1-8; Rúkas 3.1-9, 15-17; Juaṉ 1.19-28) \p \v 1 Nuyá imiakratin Juaṉ Jutía nuṉkanam aents atsamunam etserki támiayi. \v 2 “Enentáim yapaji̱átarum. Tsawant ishichik ajasai Yus jui̱ akupin ajastin.” Tu etserkamiayi. \p \v 3 Nú Juaṉkan yaunchu Yúsnan etserin Isayas ju̱na áarmiayi: \q1 “Shuar atsamunam aents untsumui. Untsumuk “Atumí enentái̱ Uunta jinti̱ iwiarturtarum tura naka awajsatarum” tawai.” Tu áarmiayi. \p \v 4 Nu Juaṉsha kamiyu ure najantramun entsauyayi. Emenmamkesha nuapeyayi. Tura yutai-títikriátsnasha chiniji̱a̱i̱ yúuyayi. \v 5 Tura Jerusaréṉ péprunmaya̱ shuarsha tura ashí Jutía nuṉkanmaya̱ shuarsha Jurtaṉ entsanam matsamiarmia nú shuarsha mash Juáṉkan tariarmiayi ni chichame̱n anturkatai tusar. \v 6 Tura ni tunaari̱n paant etserkarmatai Juaṉ Jurtaṉ entsanam imiainiarmiayi. \p \v 7 Juaṉsha Pariséuncha Satuséuncha imiatti tusa wininian wáiniak tímiayi “Napia áaniutirmincha, ¿ya atumniasha ti asutniátniunmaya̱ uwempratniuncha ujatmakmarum? tímiayi. Asutiátin tsawant ishichik ajasai. \v 8 Tuma asamtai enentáim yapaji̱ámuitkiuiṉkia péṉker wekaamurmi̱ji̱a̱i̱ paant iniakmastarum. \v 9 Atumsha “Iikia Apraám weeaitji” tu enentáimtumasairap. Nuja̱i̱ uwemprashtatrume. Yus wakerakka ju̱ kayan Apraáman tiraṉki najankainti, tímiayi. \v 10 Numi ajaktinia áintsaṉ kampuwári̱n jacha atuttsamuiti. Tura numi péṉker nereatsna nuka tsupikia jinium apeamu ártatui. \v 11 Wikia aya entsaja̱i̱ṉ imiajrume atumi enentái̱ yapaji̱áwakrumin. Antsu winia ukurui̱ winiana nuka péṉker awajtamsataj tusa imiantinia áanis tura jía áanis Yusa Wakanin eṉketramprattarme. Wiji̱a̱i̱ naṉkaamantu asamtai wikia tsuntsumpruan ni sapatrí̱nkisha atitrachminiaitjai. \v 12 Aruusa nereja̱i̱ túruinia áintsaṉ átatui. Awa̱jtiutairi̱n achikiuiti tura nuja̱i̱ saepe̱n awa̱jtittiawai. Tura nere̱n péṉker ikiustatui, antsu saepe̱nka jinium apeattawai. Nu jisha tuke kajinchaiti.” Tu tímiayi Juaṉ. \s1 Juaṉ Jesusan imiaimiu amia nu \r (Márkus 1.9-11; Rúkas 3.21-22) \p \v 13 Nuyá Jesus Kariréa nuṉkanmaya̱ winis Jurtaṉ entsanam támiayi Juaṉ imiatti tusa. \v 14 Juaṉsha emka nakitiak Jesusan tímiayi “Ame winia imiatminiaitme. Túrutamniaitiatmesha ¿urukamtai winia tarutnium?” tímiayi. \p \v 15 Tura Jesus tímiayi “Ántsaṉ asati yamaikia. Núnisrik ashí Yus akupkamu umirkatniuitji.” Tutai Juaṉ iniaisamiayi. \v 16 Tura Jesus imiani entsaya̱ jíinkímtai nayaimpⁱ uranmiayi. Tura Yusa Wakaní̱ yámpitsa áintsaṉ Jesusan tarimiayi. Niisha wáinkiámiayi. \v 17 Túramtai nayaimpinmaya̱ Yus chichaak “Ju̱ka winia Uchiruiti. Ti aneamuiti. Ti shiir enentáimtajai” tímiayi. \c 4 \s1 Uunt iwianch Jesusan anaṉkataj tímiania nu \r (Márkus 1.12-13; Rúkas 4.1-13) \p \v 1 Nu túrunamtai Yusa Wakaní̱ Jesusan iwianchja̱i̱ nekapmamtiksattsa aents atsamunam jukimiayi. \v 2 Nui̱ kuarenta (40) tsawant, káshisha tsawai̱sha yurumtsuk pujak tsukarmiayi. \v 3 Nui̱ uunt iwianch Jesusan nekapsataj tusa tarí tímiayi “Nekas Yusa Uchiri̱nkiumka ju̱ kaya apatuk najanata.” \p \v 4 Tutai Jesus tímiayi “Yus-Papinium áarmaiti: \q1 “Aents aya apatkuja̱i̱ṉ iwiaaku pujuschamniaiti. Antsu Yus táman enentáimtuiniak nekas iwiaaku pujusartatui” tawai” tímiayi. \p \v 5 Tutai uunt iwianch Jerusaréṉ péprunam jukí Yusa Uunt Je̱e̱ cháiki̱n iwiak \v 6 tímiayi “Nekas Yusa Uchirí̱nkiumka ju̱ya̱ akaikim iniaata. Kame Yus-Papinium áarmaiti: \q1 “Yus ni suntari̱n akatar akúptúrmaktatui. Nawemin kayanam ajiintsumniṉ weṉkurmaktatui” tawai” tímiayi. \p \v 7 Tutai Jesus tímiayi “Núnisaṉ Yus-Papinium áarmaiti: \q1 “Ame Úuntrum Yus “Nekapsataj” tiip” tawai” tímiayi. \p \v 8 Ataksha uunt iwianch naint yakí wájakmanum iwiakmiayi tura nuyá ashí nuṉkanmaya̱ péprun shiira nuna iniaktusmiayi. \v 9 Tura tímiayi “Winia tikishmatrurakminkia ju̱na mash amastatjai.” \p \v 10 Tutai Jesus tímiayi “Werumta, uunt iwianchi. Yus-Papinium aarma awai: \q1 “Ame Úuntrum Yúsak tikishmatrata tura Niṉki shiir awajsata” tawai” tímiayi. \m \v 11 Tutai uunt iwianch Jesusan ikiuak wémiayi. Túramtai Yusa suntari̱ tariar atsumamuri̱n súsarmiayi. \s1 Jesus Kariréa nuṉkanam etserkamiania nu \r (Márkus 1.14-15; Rúkas 4.14-15) \p \v 12 Juaṉ sepunam eṉketui taman antuk Jesus Kariréa nuṉkanam wémiayi. \v 13 Tura Nasarét péprunam pujutsuk Kapernáum péprunam we pujusmiayi. Kapernáumsha Kariréa antumiaṉka kánmatkari̱i̱n pujumiayi. Ti yaunchusha Jakupu uchiri̱ Sapurúṉsha tura Niptarísha nu nuṉkanak nui̱ pujustaitsar achikiaruyayi. \v 14 Jesus nuna túramtai yaunchu Yúsnan etserin Isayas aarmia nu uminkiamiayi. Ju̱na áarmiayi: \q1 \v 15 “Sapurúṉsha Niptarísha nayaantsanam tíjiu̱ch Jurtaṉ entsa amainini nuṉkan achikiarmiayi. Nuka Kariréaiti Israer-shuarcha matsatainia nui̱. \v 16 Nu aents kiritniunam pujuiniayataṉ ti tsáapninian wáinkiarmiayi. Jákatniunam pujuiniai̱ tsáapin tsáapnirmiayi.” Tu áarmaiti. \p \v 17 Nuyá Jesus étseruk tímiayi “Tunaarum enentáimturum enentáim yapaji̱átarum. Ju̱ nuṉkanam Yus akupkatin tsawant ishichik ajasai.” \s1 Jesus kuatru aents namakan achinian ni unuiniamuri̱ ajasarat tusa achikmiania nu \r (Márkus 1.16-20; Rúkas 5.1-11) \p \v 18 Jesus Kariréa antumiaṉka kánmatkari̱n wesa jimiará áentsun nuámtak yáchinniun wáinkiámiayi. Chikichik Antresauyayi, chikichcha Semuṉkauyayi. Nu Semuṉ núnisaṉ Pitru náartiniuyayi. Namakan achin ásar namakan nekaja̱i̱ naṉkíak yujaarmiayi. \v 19 Nuna Jesus wáinkiar tiarmiayi “Nemartustarum. Túrakrumin shuarsha Yusna arti tusan yamái namak achíarmena núnisaṉ shuaran-e̱a̱u awajsatjarme.” \v 20 Tutai ni nekari̱n ikiukiar Nin nemariarmiayi. \p \v 21 Nuyá ishichik wésaṉ ataksha nuámtak yachinniun wáinkiámiayi. Jakupu Juaṉja̱i̱ mai Sepetéu uchirí̱ ármiayi. Niisha kanunam eṉkemsar ni nekari̱n ni aparí̱ji̱a̱i̱ iwiarainiak pujuriarmiayi. Tura Jesus “Nemartusta” tutai \v 22 nu chichamaik kanuncha tura aparí̱ncha ikiukiar Jesusan nemariarmiayi. \s1 Jesus untsurí̱ shuaran jintintiamiania nu \r (Rúkas 6.17-19) \p \v 23 Ashí Kariréa nuṉkanam Jesus Israer-shuar iruntainiam etserki wémiayi. Yus ju̱ nuṉkanam akupkatin chichaman etserkamiayi. Tura untsurí̱ suṉkurja̱i̱ jáinian ashí tsuármiayi. \v 24 Ashí Siria nuṉkanam Jesus tsuákratman nekaawar ashí náṉkamas suṉkurja̱i̱ wáitin armia nuna Jesusan tsuarti tusa itiariarmiayi. Ashí jaancha, najaimiancha, yajauch wakantrukuncha, wáuruncha, tampemaruncha Jesus tsuármiayi. \v 25 Tura untsurí̱ shuar Jesusan nemariarmiayi. Kariréa nuṉkanmaya̱sha, Tekapurisnumia̱sha, Jerusaréṉ péprunmaya̱sha, Jutía nuṉkanmaya̱sha, Jurtaṉ entsa amainiya̱sha Jesusan nemariarmiayi. \c 5 \s1 Náinnium Jesus etserkamu \p \v 1 Jesus untsurí̱ shuar káunkarun wáiniak náinnium waka nui̱ pujusmiayi. Tura ni unuiniamuri̱sha taar pujusarmiayi. \v 2 Nuyá Jesus jú̱nis unuiniamiayi. \s1 Warastin ainia nu \r (Rúkas 6.20-23) \p \v 3 “Ame wakanim atsumamu nekamarum kakaram ajasrum warastarum. Tuma asarum Yus akupeamunam pachiinniuitrume. \v 4 Kúntuts pujarum nu warastarum. Yus atsaṉtamprattarme. \v 5 Péejchach enentáimtumarmena nu warastarum. Yus ashí nuṉkan amastatrume. \v 6 Eseer wekasataj tusa aya kitiamarum nu warastarum. Yus imiktamprattarme. \v 7 Waitneṉkratniutiram warastarum. Yus waitnentramprattarme. \v 8 Péṉker enentáimniutiram warastarum. Yus wáinkiáttarme. \v 9 Chicham iwiarin árum nu warastarum. Yusa uchiri̱ turamartatui. \v 10 Péṉker túrakrumin yajauch awajtamainiakui warastarum. Yus akupeamunam pachiiniuitrume. \v 11 Wíi shuar asakrumin katsekramainiakuisha, itit awajtamainiakuisha, tura ashí tsanumprutmainiakuisha warastarum. \v 12 Núnisaṉ yaunchu Yúsnan etserin armia nunasha túrawarmiayi. Túramtai shiir enentáimkiuram warastarum. Nayaimpiniam ti péṉker akinkiattarme’ tímiayi. \s1 Ju̱ nuṉkanam átum tsáapninia áintsarum tura weeya áintsarum árume \r (Márkus 9.50; Rúkas 14.34-35) \p \v 13 ‘Átumka ju̱ nuṉkanam wee ana áintsaṉketrume. Tura wéeaitiat jeakchaitkiuṉka míchuiti. ¿Nusha itiur yuámniak ati? Antsu ántraiti. Tuma asamtai a̱a̱ najatai tepet tusar ajapashtinkiait’ tímiayi. \p \v 14 ‘Átumka ju̱ nuṉkanam shiripkia áintsaṉketrume. Náinniumka pepru ú̱u̱mkachminiaiti. \v 15 Núnisaṉ shiripik ekeemakam kajuṉnum eṉkeatsme. Antsu yakí sukúatsmek ashí je̱a̱nam ana nu paant atí tusam. \v 16 Núnisaṉ atumsha Yusja̱i̱ péṉker túramu paant atí. Tura ashí aents nuna iisar niisha Yus Apan shiir awajsartatui’ tímiayi. \s1 Yaunchu akupkamun pachis Jesus unuiniamiania nu \p \v 17 ‘Muisais akupkamuncha tura yaunchu Yúsnan etserin etserkarmia nuna ántar awajsattawai” turutiirap. Antsu nuna Wikia umiktaj tusan táwitjai. \v 18 Nekasan tájarme. Ashí túrunatniua nu amúatsa̱i̱ṉ nu akupkamu ishichkisha yapajniáshtatui. Nayaimpisha tura nuṉkasha tuke amúatsa̱i̱ṉ nu akupkamusha amuukashtatui. \v 19 Nu asamtai shuar chikichik akupkamun, yúpichuch ana nunaksha, umirchakka tura chíkich shuaran umirkashtinian unuiniakka Yus nekas akupin paant ajastatna nui̱ nú shuar uunt áchattawai. Antsu ashí shuar akupkamun umíana nu tura chíkich shuaran umirkatniun unuiniana nusha Yus nekas akupin paant ajastatna nui̱, nu shuarka uunt átatui. \v 20 Tuma asamtai Yus akupeamunam pachiinkiataj tákumka Pariséuja̱i̱ naṉkaamas tura akupkamu jintinniuja̱i̱ naṉkaamas eseera wekasatniuitrume’ tímiayi. \s1 Kajeamun pachis Jesus unuiniamiania nu \r (Rúkas 12.57-59) \p \v 21 ‘Yaunchu tiniu armia nu ántichukaitrum: “Maṉkartuawairap. Maṉkartana nuka asutniátniuiti” tiniu ármiayi. \v 22 Tura Wisha tájarme: Shuar ni yachi̱n aya kajerakka nusha asutniátniuiti. Ni yachi̱n kátsekea nuka akupniunam ju̱naktiniaiti. Tura ni yachi̱n “netsé” tákuṉka jinium akupnakminiaiti.’ \p \v 23 ‘Tuma asamtai Yus susataj tusam wakerakum tura ame yatsum ámin itit enentáimturman enentáimpramka, \v 24 suamu nui̱ ikiuakum emka ame yatsum werim niiji̱a̱i̱ iwiarata. Turam waketkim Yus suam nu susata.’ \p \v 25 ‘Shuar úuntnum júramkuiṉkia jintiaṉ wesam niiji̱a̱i̱ iwiarata úuntnum ejetamtsa̱i̱ṉ. Túrachakminkia úuntnum surutmaktatui tura niisha suntarnum surutmaktatui tura sepunam eṉketmattawai. \v 26 Tura nekas tajai, nui̱ eṉkemamka ashí rearchisha akikmachkumka jíinkishtatme’ tímiayi. \s1 Tsanirmatniun pachis Jesus unuiniamiania nu \p \v 27 ‘Yaunchu tiniu armia nu ántichukaitrum: “Tsanirmawaip.” \v 28 Tura Wisha tájarme: Shuar nuwa̱n tsanirmataj tu iiska nui̱kia ni enentái̱n tsanirmayi.’ \p \v 29 ‘Tuma asamtai ame ji̱i̱mi tunaanum yajauch awajtamkuiṉkia ukuiṉkiam yajá ajapata. Ashí ame aya̱shim jinium esaatsa̱i̱ṉ aya chikichik aya̱shmi muchitmari̱ emesratin péṉkeraiti. \v 30 Ame ewejmesha untsuurmetiat tunaanum ajunmakuiṉkia tsupikiam yajá ajapata. Ashí ame aya̱shim jinium esaatsa̱i̱ṉ aya chikichik ayashmi muchitmari̱ emesratin péṉkeraiti.’ \s1 Nuwa̱ ajapatniun pachis Jesus unuiniamiania nu \r (Mateu 19.9; Márkus 10.11-12; Rúkas 16.18) \p \v 31 ‘Núnisaṉ yaunchu tiniu ármiayi: “Shuar ni nua̱ri̱n ajapatniun wakera nuka papí najana susati.” \v 32 Tura Wisha tájarme: Shuar ni nua̱ri̱n tsanirmachun ájapeakka nuwa̱n tsanirmamtikiaiti. Tura ajapamuja̱i̱ nuatnaiyakka nuka tsanirmaiti.’ \s1 Jesus aya nekasa nu titinian unuiniamiania nu \p \v 33 ‘Núnisaṉ yaunchu tiniu ármiayi: “Yusa naari̱ pachisan turattajai” tákumka nekas takamtsuk umiktiniaitme.” \v 34-37 Tura Wisha tájarme: Áyatik “Ee” tákumka tura “Atsá” tákumka wáitrutsuk nuke titiá. Támena nu nekas umiktaj takum ame nú arant pachistiniaitkiumka nuka yajauchiiti, iwianchnumia̱iti. Ti nekas tajai tusam nayaim pachischatniuitme. Nuka Uunt Yus pujutainti. Nuṉkasha pachischatniuiti Yusa tarimtairi̱ asamtai. Jerusareṉ péprusha pachischatniuiti Uunt Akupin pujutai nui̱ asamtai. Múukmesha pachischatniuitme. Chikichik intiashkesha pújusha mukusasha awajsachminiaitme. Áyatik nekasa nu páchitsuk titiá.’ \s1 Iikkiatniun pachis Jesus unuiniamiania nu \r (Rúkas 6.29-30) \p \v 38 ‘Yaunchu tiniu armia nu ántichukaitrum: “Shuar máanikiar ji̱i̱ apujtukka niisha apujtuktiniaiti. Tura nai̱ akarkasha ni nai̱sha akarkatniuiti.” \v 39 Tura Wisha tájarme: Yajauch shuar taritrairap. Antsu ame yapimin ijiutmamtai áatú yapimsha tsaṉkatkata. \v 40 Tura pushirmin jurutramkitiaj tákuisha sakurmesha susata. \v 41 Tura káarkancha chikichik kirumitruk jurutkitia túramkui ámeka jimiará kirumitru ejeeta. \v 42 Seatmana nu susata. Ikiatmakuisha páchitsuk ikiasta.’ \s1 Nemasri̱ aneetniun Jesus unuiniamiania nu \r (Rúkas 6.27-28, 32-36) \p \v 43 ‘Núnisaṉ tiniu armia nu ántichukaitrum: “Ame shuarum aneeta tura nemasrumka kajerkata.” \v 44 Tura Wisha tájarme: Nemasrum aneetarum. Yajauch chichartamna nusha shiir awajsata. Nakitramana nusha nawamkata. Tura katsekramainiana nu tura yajauch awajtamainiana nusha Yus áujtusarta. \v 45 Atumsha nu túrakrum atumí Apari̱ nayaimpiniam pujana nu túrana áitkiasrumek túrarme. Iista, Yus yajauch shuarnumsha péṉker shuarnumsha tsáapin awajmatkiatsuk. Núnisaṉ yumincha yajauch shuar pujuiniamunmasha péṉker shuar pujuiniamunmasha yútumtiktsuk. \v 46 Aya atumin anenmainia nuke aneakmesha ¿yaki akirmakat? Yajauch shuarsha nuna túrin áiniawai. \v 47 Aya ame yatsumek shiir chichaakmeka ¿warí péṉkerak túram? Yus-shuarchasha nuna túrin áiniawai. \v 48 Nu asamtai atumí Aparí̱ Yus nayaimpiniam pujana nuja̱i̱ métek ti péṉker átiniaitrume.’ \c 6 \s1 Péṉker túratniun Jesus unuiniamiania nu \p \v 1 ‘Ashí íimiainiai̱ṉ aya shuar iirsarti tusarum Yusna nu takasairap. Tu takaakrumniṉkia Yus Apa nayaimpiniam pujana nu peṉké akirmakchattarme. \v 2 Nu asamtai shuar atsuma nu yaiya̱kmeka ashí shuar ujakairap. Anaṉkartin ainia nuka iruntainmasha tura pepru jintí wekasasha ashí íimiainiai̱ṉ shiir túrajai tusar nuna túrin áiniawai. Ju̱nasha “péṉker túrawai” tu enentáimturarti tiniu ásar Yus akíatsa̱i̱ṉ aya tu enentáimturmaja̱i̱ṉ akinkiaruiti, nekas tajai. \v 3 Antsu átumka atsumainia nu yaiya̱kmeka peṉké ú̱u̱kam túrata. Chikichkisha nu yáiṉman nekaashti. \v 4 Ú̱u̱kam túrakminkia ame Apa Yus u̱u̱kman wainia nu, nuna akirmaktatui.’ \s1 Yus áujsatniun Jesus unuiniamiania nu \r (Rúkas 11.2-4) \p \v 5 ‘Atumsha Yus áujeakrumsha ántar chichamtin ainia núnis áujsairap. Nu shuarka iruntainmasha tura pepru jintí̱sha shuar iirsarti tusa wajakiar Yúsan áujin áiniawai. Nekasan tájarme, Yus akíatsa̱i̱ṉ aya nu iismaja̱i̱ṉ akinkiaruiti. \v 6 Tura ame Yus áujeakmeka ame kuárturmin waya̱m waiti epenim nui̱ amek ame Apa Yus áujsata. Nuna ame Apa Yus u̱u̱ka túramu waitma asa akirmaktatui.’ \p \v 7 ‘Yus áujeakmesha ántram esaram áujsaip. Yúsan nékainiatsna nuka “Esaram áujeakuinkia Yus anturtuktatui” tu enentáimainiawai. \v 8 Niiji̱a̱i̱ métek ajasairap. Átumka seatsrumniṉ Yus Apa átum atsumamun nékawai. \v 9 Nu asamtai Yus áujkuram jú̱nis títiniaitrume: \q1 ‘Aparu Yus, nayaimpiniam pujamna nu, ii Aparí̱nme. Ame náarmincha shuar ántar pachischarti. \v 10 Ashí áentsnum ame akupkatin tsawantrum wari jeati. Ame wakeramuram nayaimpiniam umikma ana núnisaṉ ju̱ nuṉkanmasha uminkiatí. \v 11 Aparu, ii yurumkari̱ ashí tsawant amasta. \v 12 Tura winia nemasrun tsaṉkurajna núnismek, Aparu, winia tunaaru tumashri̱sha tsaṉkurturta. \v 13 Tunáa wakeruktin tsaṉkatrukaip. Antsu ashí tunaanumia̱ uwemtikrurta. Tuke ashí aents akupkamniaitme. Núnisam Amesha tuke ti kakarmaitme. Tura ti shíiraitme. Tuma asakmin seajme. Nuke atí.’ \p \v 14 ‘Amesha chíkich shuar yajauch awajtamka nu tsaṉkureakminkia Yus Apa nayaimpiniam pujana nu amincha tsaṉkurtamprattawai. \v 15 Tura chíkich tsaṉkureachkumniṉkia Yus Apasha ame tunaarmincha tsaṉkurtamprashtatui.’ \s1 Ijiarmatniun pachis Jesus unuiniamiania nu \p \v 16 ‘Ijiarmarum Yus áujkurmesha wake mesekrum susuntrairap. Anaṉkartin shuar chíkich shuar “ijiarmaiti” tu enentáimtursarti tusa tuma áiniawai. Nekasan tájame, Yúska akíatsa̱i̱ṉ aya nuja̱i̱ akikma áiniawai. \v 17 Antsu ámeka ijiarmamsha péṉker temashmaram péṉker jaupmitia. \v 18 Shuar ijiarmaiti tu enentáimturmasara̱i̱ṉ. Aya Yus Apak nekaattawai. Tura asa akirmaktatui.’ \s1 Kuítian pachis Jesus unuiniamiania nu \r (Rúkas 12.33-34) \p \v 19-20 ‘Ju̱ nuṉkanmaya̱ kuit ikiauṉkatniuja̱i̱ naṉkaamas nayaimpiniam kuit ikiauṉkata. Jui̱ṉkia kaya̱a̱ yúchakait tura mash meseatsuk. Tura kasasha wayá kasamtsuk. Antsu nayaimpinmaṉka kaya̱a̱sha yuatsui tura mash meseatsui tura kasasha wayá kasamtsui. \v 21 Kuítrum ana nui̱ enentáimtustatme. Tuma asam nayaimpiniam ikiauṉkata.’ \s1 Aya̱shi̱ tsáapnintri̱ \r (Rúkas 11.34-36) \p \v 22 ‘Ame jí̱miji̱a̱i̱ tsáapin ami̱i̱n waya̱mniaiti. Tuma asamtai ame ji̱i̱mi péṉkeraitkiuiṉkia ami̱i̱n tsáapin wayá tuke tsáapniiti. \v 23 Antsu ame ji̱i̱mi yajauchitkiuiṉkia tsáapin ami̱i̱n waya̱chmin asamtai tuke kiritin átatui. Núnisaṉ yajauchia nu wakerakmeka péṉkera nu ame enentáimi̱i̱n waya̱chmin asamtai tuke kirit ajastatui. Nu kiritcha imiá yajauchiti.’ \s1 Yussha kuitsha máimtek enentáimtuschamniaiti \r (Rúkas 16.13) \p \v 24 ‘Shuar jimiará úuntri̱n umirkatniun tujintiawai. Chikichan wakerak chikichnaka nakitrattawai. Chikichan umiruk chikichnaka umirkashtatui. Núnisaṉ átumka Yussha kuitcha máimtek enentáimtustin tujinkiattarme.’ \s1 Yus ni uchirí̱n péṉker wáinkiaiti \r (Rúkas 12.22-31) \p \v 25 ‘Tuma asamtai tájarme: Wariniak yuataj wariniak umartaj tura wariniak entsartaj tusarum nuke enentáimsairap. Yus iwiaaku átinian amasu asa yurumkancha amaschamniakait. Tura ju̱ aya̱shniasha najana asa entsataincha amaschamniakait. \v 26 Chiṉkisha enentáimpratarum. Yakí nanamainiak yurumkan arakmainiatsui. Tura juuk yurumkan ikiuiniatsui. Tuma aiṉ Yus Apa nayaimpiniam pujana nú Yusak áyureatsuk. Atumsha chiṉkia nú naṉkaamaschakaitrum. \v 27 Nu arantcha ti enentáimkiumsha ¿nuja̱i̱ tsakartatmek?’ \fig Kuku̱jsha takachuitiat ti shíirmach áiniawai.|src="ABS 36 Lilies of the field" size="span" ref="6.27" \fig* \p \v 28 ‘Nuikia ¿urukamtai entsartincha timiá enentáimprum? Iistá, kuku̱jsha takachuitiat tura najanchaitiat \v 29 ti shíirmach áiniawai. Yaunchu uunt akupin Sarumúṉ ti shiir iwiarmamniuitiat kuku̱jia tímianchauyayi. \v 30 Iis, nupa yamái tsakaawai tura kashin aents tsupikiar jinium epeenawai. Tuma aiṉ Yus ti shiir áentseatsuk. Nuna tura asa atumniasha nú péṉker waitmakchattawak. ¿Urukamtai Yus nekas enentáimtatsrum? \v 31-32 Ju̱ nuṉkanam ana nu pachikiairap. Chíkich shuar, Yúsan nékainiatsna nu, wariṉ yuattajⁱ wariṉ umartatajⁱ wariṉ entsartatajⁱ nuna ti pachiiniawai. Tura atumsha tu enentáimsarum weerap. Ame Apa nayaimpiniam pujana nu ame atsumamurmin nékawai. \v 33 Tuma asamtai Yusja̱i̱ shiir wekasatin tura Yus akupkamu ana nu umiktin emka enentáimsatarum. Túrakrumniṉkia atsumamurmin Yus suramsattawai. \v 34 Kashin átatna nuja̱i̱ itiurchat enentáimsairap. Kashinkia nusháa itiurchatri̱ji̱a̱i̱ tsawa̱rchattawak. Yamái tsawanta ju̱ja̱i̱ máakchakait.’ \c 7 \s1 Chíkich sumamtikiawairap \r (Rúkas 6.37-38, 41-42) \p \v 1 ‘Chikicha tunaari̱ ti enentáimtusairap. Núnisaṉ Yus atumí tunaari̱ iirtamsashtatui. \v 2 Chíkich wárik sumamtikiatin enentáimkiumniṉkia Yus núnisaṉ sumamtikramattawai. Tura ame chikicha túramuri̱ nekapmarmena nú nekapkaja̱i̱ṉ amincha nekapmarmattawai. \v 3 Tuma asamtai ¿itiurtsuk atumi ji̱i̱n numi eṉketna auk íitskesha atumi yachí ji̱i̱n tsuat eṉketusha iyarum? \v 4 Ame ji̱i̱mi̱i̱n numi tuke eṉketai̱sha ¿itiurtsuk ame yatsumi ji̱i̱ya̱ tsuátan jurustajme tame? \v 5 Ántar shuará, ame yáiṉtaj tákumka emka ame ji̱i̱mi̱i̱n numi eṉketna nu jusata. Nuyá paant iistatme yatsumi ji̱i̱n tsuat eṉketna nu jurustin.’ \p \v 6 ‘Ti shiira nuka yawá súsashtiniaiti. Nuna nakitrar amincha esatmichartimpiash. Kuítrumsha kuchi súsashtiniaiti. Aya najatrachartatuak.’ \s1 Yus seakmin suramsattawai \r (Rúkas 11.9-13; 6.31) \p \v 7 ‘Yus seakrumin suramsattawai. E̱a̱krumka wainkiattarme. “Winiajai” tákurmin awa̱intiamattarme. \v 8 Seana núnaka suíniawai. E̱a̱na nuka wáiniui. “Winiajai” tuinia núnaka awa̱iniawai.’ \p \v 9 ‘Ame uchiram apatkun seatmakui ¿kayaash súsaintiam? \v 10 Tura namakan seatmakui ¿napíash súsaintiam? \v 11 Nuikia átum yajauchitirmesha atumi uchirí̱ péṉker ana nu tuke súuchakaitrum. Nuna naṉkaamas nuikia seakrumniṉkia atumi Aparí̱ nayaimpiniam pujana nu péṉker ana nuna suramsashtatuak.’ \p \v 12 ‘Jú̱naka Muisaissha Yúsnan etserniusha akupenawai: “Chíkich ámin túrutatí tusa wakerakmeka amesha núnismek túratá.” Tu akupenawai.’ \s1 Waṉkaram jintiasha tura yupikiach jintiasha \r (Rúkas 13.24) \p \v 13-14 ‘Waṉkaram jintia awai. Waya̱tniusha yúpichuchiiti. Nui̱sha untsurí̱ wáiniawai. Tura nusha meṉkakatniunam jeawai. Túrasha chíkich jintia awai. Nusha yupikiach asa itiurchataiti. Waya̱tniuri̱sha yupikchiiti. Nui̱ ishichik wáiniawai. Tura nusha iwiaaku pujustinnium jeawai. Tuma asamtai tuke iwiaaku pujustaj tákurmeka yupipitin jintia achiktarum.’ \s1 Nere̱ja̱i̱ numi nekaatainti \r (Rúkas 6.43-44) \p \v 15 ‘Aneartarum. Wáitruiniak “Wi Yúsnan étserjai” tuinia nu írunui. Pátatek murikiua áinis yúpichuch áiniawai tura ni enentái̱n nekas úunt-yawa̱ áinis áiniawai. Pátatek shiir chichainiawai tura ni enentái̱n yajauch piakuiti. \v 16 Atumsha túramuja̱i̱ nin nekaatniuitrume. Naranmaya̱ shui̱ya júukchamniaiti. ¿Tsachiksha kushiṉkiapen nerektatuak? \v 17 Núnisaṉ péṉker numia nu tuke péṉkeran nereatsuk. Tura yajauch numia nu yajauchin nereatsuk. \v 18 Péṉker numi yajauchin nereatsui. Núnisaṉ yajauch numi péṉkeran nereatsui. \v 19 Yajauch numi ajakar tsupirar jinium apeashtinkiait. \v 20 Tuma asamtai wáitrin ainia nuka túramuja̱i̱ nekanattawai.’ \s1 Ashikia Yus akupeana nui̱ jeachartatui \r (Rúkas 13.25-27) \p \v 21 ‘Aya winia Apar nayaimpiniam pujana nuna wakeramuri̱n umirin ainia nuke Yus akupeamunam pachiinkiartatui. Chíkichka “Uuntá, Uuntá” turutainiayat nayaimpiniam jeachartatui. \v 22 Amuukatin tsawant jeamtai untsurí̱ turutiartatui “Uuntá, Uuntá, ame náaram pachisar ashí nuṉkanam etserkachmakajⁱ. Ame náarmesha pachisar yajauch wakancha ji̱i̱ki akupkamji. Tura ame náaram pachisar aentsti tujintiamu túramji” turutiartatui. \v 23 Nui̱ chichainiakui “Werumtarum. Peṉke nékachuitjiarme. Aya yajauchitrume” títiatjai.’ \s1 Péṉker ukurma tura yajauch ukurma \r (Rúkas 6.47-49; Márkus 1.22) \p \v 24 ‘Shuar winia chichamprun antuk umirkaṉka nu shuar ti péṉker enentáimniuiti. Niisha ju̱ shuarja̱i̱ métekete. Je̱a̱ jeamuk kayanam ukurmai. \v 25 Tura yumi ti yutuk entsa nujaṉkruamai tura nase ti kakaram umpuimiai. Túmaiṉ pukukachmai ni ukurmari̱ kayanam ukuamu asamtai. \v 26 Tura shuar winia chichamprun antuk umirtukchaṉka ju̱ shuara núnisaṉ enentáimchaiti. Je̱a̱ jeamuk náikminiam ukurmai. \v 27 Tura yumi yutuk entsa nujaṉkruamai tura nase ti kakaram umpuimiai. Túmakui je̱a̱ mash saanaki iniaamai” tímiayi Jesus. \p \v 28 Jesus nuna tinia amukmatai ashí shuar ti enentáimprarmiayi. \v 29 “Yusa kakarmari̱ji̱a̱i̱ unuitiamtsujik. Israer-shuara jintinniuri̱nkia núnis unuiniainiatsui” tiarmiayi. \c 8 \s1 Jesus tunamarun tsuarmiania nu \r (Márkus 1.40-45; Rúkas 5.12-16) \p \v 1 Jesus muraya̱ támatai untsurí̱ shuar Nin nemariarmiayi. \v 2 Nui̱ shuar tunamaru Jesusan jearin tikishmatramiayi. Tura tímiayi “Uuntá, wakerakmeka tsuáramniaitme.” \p \v 3 Tutai Jesus uwejé̱ja̱i̱ antiṉ “Wakerajai. Péṉker ajasta” tímiayi. Tutai tunamaru ni tunamarmari̱ péṉker ajasmiayi. \v 4 Tura Jesus tímiayi “Pai, peṉké etserkaip. Áyatik Israer-patri̱ iniakmamsam Muisais timia nu susata ashí shuar nekaawarti tusam.” \s1 Jesus suntara uchirí̱n tsuarmiania nu \r (Rúkas 7.1-10) \p \v 5 Jesus Kapernáum péprunam waya̱mtai apachi suntara kapitiántri̱ Nin tarimiayi. \v 6 “Uuntá, tímiayi. Winia uchir tampemaru je̱á tepes ti wait ajáa tepawai” tímiayi. \p \v 7 Jesussha “Ayu, winin tsuartajai” tímiayi. \p \v 8 Tutai kapitián tímiayi “Uuntá, Ame ti naṉkaamaku asam winia je̱a̱ruí̱ waya̱chminiaitme. Áyatik “Péṉker ajástí” tákumin winia uchir péṉker ajatrustatui. \v 9 Iista, winiasha akuptuiniatsuk tura wisha suntaran akupenatsjak. Ju̱na “Wetá” takui wéawai. Tura chikichnasha “Winitiá” tutai winiawai. Tura takartinian “Ju̱ túratá” tutai umíawai.” \p \v 10 Kapitián nuna tutai Jesus ti enentáimiuk Nin nemarainian tímiayi “Nekasan tájarme, Israer-shuar Yúsan tímiatrus enentáimtin atsawai. \v 11 Maa, yajaya̱ untsurí̱ shuar Yus akupeana nui̱ jeawar Apraámja̱i̱sha Isakja̱i̱sha Jakupja̱i̱sha iruntrar yurumáwartatui. \v 12 Tura Israer-shuar Yúsnum jeamnia áiniayat a̱a̱ kiritniunam ajapnawartatui. Nui̱ ti úutin tura ti wáitsatin átatui.” \p \v 13 Nuyá Jesus kapitiánin chicharuk “Je̱e̱mi̱i̱n waketkitia. Nekas enentáimtusu asakmin uchiram péṉker ajatramsattawai” tímiayi. Túramtai ni uchirí̱ nu chichamtaik péṉker ajatsamiayi. \s1 Jesus Pitru tsatsari̱n tsuármiania nu \r (Márkus 1.29-31; Rúkas 4.38-39) \p \v 14 Jesus Pitru je̱e̱n we Pitru tsatsari̱n tsuemuja̱i̱ jaa tepan wáinkiamiayi. \v 15 Tura ni uwejé̱n antiṉmatai tsuemun michatramiayi. Tura nuwa̱ nantakin ashí ajamsarmiayi. \s1 Jesus untsurí̱ jáinian tsuármiania nu \r (Márkus 1.32-34; Rúkas 4.40-41) \p \v 16 Kashi ajasmatai yajauch wakantrukarun Jesusan itiariarmiayi. Tura nu yajauch wakanin chikichík chichamja̱i̱ chicharas ji̱i̱ki akupiarmiayi. Ashí jáiniancha tsuárarmiayi. \v 17 Yúsnan etserin Isayas “Ii pimpirmari̱ncha ii suṉkuri̱ncha jurutramkimiaji” yaunchu timia nu uminkiati tusa nu túrunamiayi. \s1 Jesus nemarsatin \r (Rúkas 9.57-62) \p \v 18 Shuar untsurí̱ Jesusan káutkarmatai “Entsa amain katiṉtai” tímiayi. \p \v 19 Nui̱ Israer-shuara jintinniuri̱ Jesusan tarí tímiayi “Uuntá, Ámin páchitsuk nemarsatniun wakerajme.” \p \v 20 Tutai Jesus tímiayi “Kujanchmasha ni wa̱a̱ri̱n takaktsuk. Chiṉkisha pasuṉke̱n takaktsuk. Tura Wi Yúsnumia̱itiatan tepestiniur atsawai.” \p \v 21 Nin nemarniusha tímiayi “Uunta, emka winia aparun iwiarsan ikiuuttajai.” \p \v 22 Tura Jesus “Nemartusta, tímiayi. Wakannium jaka ainia nu jakan iwiarsarti” tímiayi. \s1 Nase̱sha entsasha Jesusan umirkarmiania nu \r (Márkus 4.35-41; Rúkas 8.22-25) \p \v 23 Nuyá Jesus ni unuiniamuri̱ji̱a̱i̱ uunt kanunam eṉkemámiayi. \v 24 Nui̱ nase̱ ti kakaram umpuimtai antumiaṉ ti tamparintin ajasmiayi. Tura entsa kanunam yaráná piákmiayi. Tuma aiṉ Jesus kanunam kanar tepemiayi. \v 25 Nuyá ni unuiniamuri̱ ku̱rashim Jesusan ishintiarar tiarmiayi “Uuntá, waya̱ji. Kakaram ajachkumniṉkia jakattaji.” \p \v 26 Jesus tímiayi “¿Urukamtai timiá ashamarum, Yus enentáimtutskesha?” Nuyá wajaki nase̱ncha entsancha chicharkamiayi. Tutai mash miaaku ajasmiayi. \v 27 Nuna íisar ni unuiniamuri̱ ti enentáimsarmiayi. Tura tiarmiayi “Ju̱sha ¿warí áentsuit? Nase̱sha entsasha Nin umirainiatsuk” tiarmiayi. \s1 Jatara nuṉkanam Jesus yajauch wakantrukun tsuármiania nu \r (Márkus 5.1-20; Rúkas 8.26-39) \p \v 28 Nuyá Jesus entsá amaini katiṉ Jatara nuṉkanam jeamiayi. Nui̱ jimiará shuar yajauch wakantruku tuke iwiartainium pujú Jesusan tariarmiayi. Mai yajauch wakantruku ásar ti kajen ármiayi. Tuma asamtai shuar nu jintianam naṉkaamachu ármiayi. \v 29 Niisha Jesusan wáinkiar kakantar tiarmiayi “¿Warí pujuram iiji̱a̱i̱, Jesusá, Yusa Uchirí̱a. Tsawant jeatsa̱i̱ṉ in amukratkataj tusamek taum?” tiarmiayi. \v 30 Nui̱ arant kuchi untsurí shushuṉmak yujaarmiayi. \v 31 Yajauch wakancha Jesusan seainiak “Ji̱i̱ki akupkartakmeka kuchíniam waya̱tin tsaṉkatkartukta” tiarmiayi. \p \v 32 Tutai Jesus “Pai, wetarum’ tímiayi. Yajauch wakancha shuara enentái̱ya̱ jíinkiar kuchiniam eṉkemáwarmiayi. Túramtai kuchi wáurkiar arau̱ utsanamiayi. Nuyá entsá iniaṉkar jakerarmiayi. \p \v 33 Kuchí wáinniusha nuna ashamkar péprunam tseke̱ wéarmiayi. Nui̱ jeawar ashí túrunamun etserkarmiayi. Yajauch wakantrukun péṉker ajasmancha etserkarmiayi. \v 34 Nuyá ashí nú peprunmaya̱ shuar Jesusan iṉkiuṉtai tusar ashinkiarmiayi. Tura iṉkiuṉkar ni nuṉke̱ya̱ waketkiti tusar seawarmiayi. \c 9 \s1 Jesus emearun tsuármiania nu \r (Márkus 2.1-12; Rúkas 5.17-26) \p \v 1 Nuyá Jesus kanunam eṉkemar antumiaṉ amaini katiṉmiayi. Tura nui̱ ni pépruri̱n Kapernáumnum jeamiayi. \v 2 Nui̱ jeamtai shuar emearu jaan patak yanakin ejeetiarmiayi. “Tsuártatui” nekas tu enentáimtuinia ásarmatai Jesus jaan tímiayi “Uchirú, kakaram ajasta. Ashí ame tunaarum tsaṉkuramuiti.” \p \v 3 Takui Israer-shuara jintinniuri̱ yajauch enentáimprar “Ju̱ka Yúsan ti yajauch chicharui” tiarmiayi. \p \v 4 Tu enentáimainian Jesus nekáa tiarmiayi “¿Urukamtai imiá yajauch enentáimprum. \v 5 Tua imiá yúpichuchit. Shuara tunaari̱n tsaṉkuratin yúpichuchikiait. Tura emearun “Nantakim wekasata” títin yúpichuchikiait? \v 6 Wi Aents Ajasua núchakaitiaj. Ju̱ nuṉkanam Wi tunaan asakátratniuitjai. Wátsek, nu nekaatarum tusan ju̱na iniakmastatjai.” Nuna tinia emearun “Wajaktia, tepetairam jukim je̱e̱mi̱i̱n wetá” tímiayi. \v 7 Tutai emearu tsuámar nantaki ni je̱e̱n wémiayi. \v 8 Tura nuna ashí aents wáinkiar Yus kakarman shuáran susa asamtai ashamkar Yúsan shiir enentáimtusarmiayi. \s1 Jesus nemartusat tusa Mateun achíawai \r (Márkus 2.13-17; Rúkas 5.27-32) \p \v 9 Nuyá Jesus wémiayi. Nui̱ wesa Mateun kuit júutainium pujan wáiniak “Nemartusta” tímiayi. Tutai Mateu nuna ikiuak Jesusan nemarmiayi. \p \v 10 Nú ukunmasha Mateu je̱e̱n yurumuk puja̱i̱ yajauch armia nu Israer-shuar untsurí̱ káunkar Jesusa unuiniamuri̱ji̱a̱i̱ irunar yurumiarmiayi. \v 11 Pariséusha nuna íisar Jesusa unuiniamuri̱n aniasarmiayi “¿Urukamtia atumí Uuntri̱ kuitia achinja̱i̱sha tunaarinniuja̱i̱sha irunar yuruma?” \p \v 12 Tura Jesus nuna antuk tímiayi “Péṉker ainia nuka tsuákratniun atsumainiatsui. Antsu jainia nu tsuákratniun atsumainiawai. \v 13 Werum ju̱ aarma unuimiutarum: \q1 “Murik maam Winia surusum nuja̱i̱ “máakete” tátsujai. Antsu waitneṉkartutain wakerajai,” Yus-Papinium tu áarmaiti. \m Wikia “péṉkeraitjai” tuínian untsuktaj tusan táchaitjai. Antsu tunáa shuar ni enentái̱n yapaji̱áwarat tusan táwitjai” tímiayi. \s1 Ijiarmatniun Jesusan aniasarmiania nu \r (Márkus 2.18-22; Rúkas 5.33-39) \p \v 14 Nuyá imiakratin Juaṉka unuiniamuri̱ Jesusan tariar aniasarmiayi. “¿Urukamtai iikia tura Pariséusha ijiarmajⁱ tura ame unuiniamurmeka ijiarmainiatsu?” tiarmiayi. \p \v 15 Jesus aya̱k tímiayi “Nuatma nampernum ipiaamu ainia nu ¿ajakra uutu waya̱mniakait? Yamái-nuatu pujakui úutchamin áiniawai. Núnisaṉ Wi pujakui ijiarmashtin áiniawai. Tura tsawant jeattawai nuatua áintsan Wi junaktatjai. Antsu nui̱kia ijiarmawartatui’ tímiayi. \fig Yamaram nijiamanch yamaram nuap mutinium yaraatniuiti.|src="ABS 22 A skin bag" size="span" ref="9.15" \fig* \p \v 16 ‘Mamuru pushí jaanakmatai yamaram tarach anujtukchatniuiti. Túramka nijiam yamaram tarach sumpeak mamushan chiṉkiá nuna naṉkaamas ja̱a̱ktatui. \v 17 Nijiamanch yamái nawar nuap najanamu arutnum yaraachminiaiti. Túramka karíak nuap najanamun ijiakratniuiti, nijiamchisha ukaratniuiti, tura nuap najanamusha yajauch ajastiniaiti. Antsu yamaram nijiamanch yamaram nuap najanamunam yaraatniuiti. Nu túramka nijiamchisha nuap najanamusha mai péṉker ártatui.” \s1 Jesus Jairu nawantri̱ncha tura chíkich nuwa̱ncha tsuármiania nu \r (Márkus 5.21-43; Rúkas 8.40-56) \p \v 18 Jesus nuna ta̱i̱ Israer-shuara uuntri̱ Jesusan tarí tikishmatar tímiayi “Winia nawantur jarutkayi, tura Ame winim ewejmiji̱a̱i̱ antintrukakminkia ataksha nantaktiatui.” \v 19 Tutai Jesus ni unuiniamuri̱ji̱a̱i̱ wajakiar niiji̱a̱i̱ wearmiayi. \p \v 20 Tura jintiá weenai̱ nuwa̱ tuse (12) uwitin numpá ájapeak wáitias pujú asa Jesusa ukurini̱ amainiaṉ ni pushiri̱n antiṉmiayi. \v 21 “Áyatik ni pushiri̱n antiṉnaka péṉker ajastatjai” tu enentaimpramiayi. \v 22 Nuna nekáa Jesus ayantar nuwa̱n tímiayi “Shiir enentáimprata, nawantru. Yus shiir enentáimtusu asam péṉker ajasume.” Nu chichamtaik ni jáamuri̱ péṉker ajasmiayi. \p \v 23 Nuyá Jesus uunta je̱e̱n jeamiayi. Tura nui̱ charaatum ajainiancha tura jakan iwiarsatai tusar péeman umpuiniancha wáiniak \v 24 tímiayi “A̱a̱ jíintratarum. Nuwa̱chikia jákachai antsu aya kanarai.” Peṉké jakan nékayat túratta nuna neka asa “aya kanarai” tímiayi. Takui aents Nin wishikrarmiayi. \v 25 Tura nuna ashí ji̱i̱r Jesus je̱á wayá nuwa̱chin uwejnum achik iniantkimiayi. Túram nantakmiayi. \v 26 Nu túramu ashí nu nuṉkanam etsernarmiayi. \s1 Jesus kusurun jímiaran tsuármiania nu \p \v 27 Nuyá Jesus wéakui jimiará shuar ji̱i̱ kusuru untsumki weriarmiayi. “Uuntá, ii Uuntri̱ Tawit ame weatrum asamtai in waitneṉkarturta” tiarmiayi. \v 28 Jesus je̱á waya̱mtai ji̱i̱ kusuru tariarmiayi. \p Tura Jesus aniasar “¿Ju̱na túramniaiti túrutrumek?” tímiayi. \p Niisha “Ee, Uunta” tiarmiayi. \p \v 29 Tuíniakui Jesus ni ji̱i̱n antinkiar tímiayi “Átum nekas enentáimtarmena núnisaṉ túrunati.” \v 30 Nuja̱i̱ ji̱i̱ péṉker ajasarmiayi. Nuyá Jesus “Etserkairap. Shuar peṉké nekáwara̱i̱ṉ” tímiayi. \v 31 Támaitiat jíinkiar Jesus túramun ashí nu nuṉkanam etserkarmiayi. \s1 Jesus chichachun péṉker awajsamiania nu \p \v 32 Nuyá wenai̱ shuar yajauch wakantruku chichachun Jesusan itiariarmiayi. \v 33 Tura Jesus yajauch wakanin ji̱i̱ki awemamtai nu chichachu chichakmiayi. Ashí nuna íisar ti enentáimprarmiayi. Tura tiarmiayi “Yáunchusha Israer nuṉkanam ju̱ja̱i̱ métek túramu peṉké atsuwiti.” \v 34 Antsu Pariséuka yajauch enentáimtuiniak tiarmiayi “Nu shuar iwianchi uuntri̱ kakarmari̱ji̱a̱i̱ yajauch wakanin ji̱i̱ki akupeawai.” \s1 Jesus shuaran waitnentawai \p \v 35 Jesus ashí péprunam we ni iruntairi̱n wayá “Yus akupeana nui̱ eṉkemátarum” tu etsermiayi. Tura ashí náṉkamas suṉkurja̱i̱ jáiniancha tsuármiayi. \v 36 Shuaran íisar murik wáinchatia núnis pimpikiar tura kúntuts pujuinia asamtai waitnentrarmiayi. \v 37-38 Nuyá ni unuiniamuri̱n tímiayi “Ju̱ aents Yus-Chicham ujaktiniaitji Yus-shuar ajasarat tusar. Nu takat ti núkap awai tura takarin ishichik áiniawai. Nu takatka júuktinia áintsaṉkete. Júuktin tsawant jeamtai takau táasmatai takamtikin ujaktin átsuk takaun akupkat tusa. Atumsha núnisrumek Yus seatarum ni shuari̱n akupak áentsun júukarat tusarum.” \c 10 \s1 Jesus tuse (12) unuiniamuri̱n achikmiayi tuke nemarsatniun \r (Márkus 3.13-19; Rúkas 6.12-16) \p \v 1 Nuyá Jesus tuse (12) unuiniamuri̱n achik Yusa kakarmari̱n súsarmiayi yajauch wakanin shuara enentái̱ya̱ ji̱i̱ki akupkatniun. Núnisaṉ ashí suṉkurja̱i̱ jáinian tsuárartinian susamiayi. \p \v 2 Ju̱ áiniawai Jesus tuse (12) unuiniamuri̱n achikiarmia nu: Emka Semuṉ núnisaṉ Pitru náartiniuyayi. Nuyá ni yachi̱ Antres. Nuyá nuámtak yáchintin Jakupusha Juaṉsha, Sepetéu uchirí̱ armia nu. \v 3 Nuyá Jiripi, Parturumí, Tumas, Mateu. Mateusha kuítian achiniuyayi. Arpeu uchirí̱ Jakupusha. Ripíu núnisaṉ Tateu náartiniuyayi. \v 4 Ásumpⁱ Semuṉsha nuyá Jútas Iskariúti Jesusan ukunam surukmia nu. Nu tuse (12) achikma ármiayi. \s1 Jesus ni unuiniamuri̱n etserkarti tusa akupkarmiania nu \r (Márkus 6.7-13; Rúkas 9.1-6) \p \v 5 Nu tuse (12) unuiniamuri̱n Jesus jú̱nis chicharak akupkarmiayi. “Israer-shuarcha matsatmanum weerap. Samaria nuṉkanam péprunam weerap. \v 6 Antsu Israer-shuar murikiua áinis Yusai̱ya̱ wáakaru ainia nu weritiarum. \v 7 “Tsawant ishichik ajasai Yus jú̱ nuṉkanam akupin ajastin” tu etserki wetarum. \v 8 Tunamarusha chíkich suṉkurja̱i̱ jainia nusha tsuartarum. Jakasha iniantkitiarum. Yajauch wakancha shuara enentái̱ya̱ ji̱i̱ki awematarum. Nu túratin kuítchaja̱i̱ kakaram susamuitrume, tuma asamtai atumsha ashí ántrarmek túratarum.’ \p \v 9 ‘Kurisha ashí kuitcha jukiirap. \v 10 U̱yuncha jukiirap. Sapatcha tura ushukrustincha jukiirap. Antsu chikichik pushí jukitiarum. Takau asakrumin yurumkan ajampramsartin áiniawai.’ \p \v 11 ‘Péprunam jearmesha péṉker shuar wáinkiarum nui̱ waya̱rum tuke nuiṉ pujustarum. \v 12 Nu je̱a̱nam waya̱msha “Ju̱ je̱a̱ shiir atí” titiá. \v 13 Nekas péṉker shuaraitkiuṉka shiir ajasarti. Antsu nu shuar péṉker itiarmachkuṉka shiir ajascharti. \v 14 Tura náṉkamsaṉ atumin awa̱intiamainiachkuiṉkia anturtamainiachkuiṉkia nuyá jíinkitiarum. Nu shuar yajauch ásarmatai jíinkirum atumí nawe̱ya̱ nuṉka japimiarum ikiuktiarum. Ni tunaari̱ aents nekaawarat tusarum túratarum. \v 15 Nu shuaran nekapsatin tsawant jeamtai Yus asutiáshtatuak. Sutum péprunmaya̱ shuara naṉkaamas Kumura péprunmaya̱ shuarnasha naṉkaamas Yus asutiáttawai nu shuaran’ tímiayi. \s1 Yajauch awajsatniun ujakmiania nu \p \v 16 ‘Aneartarum. Wisha murik yawa̱num akupkatniua áintsanak akupeajrume. Tuma asamtai shiir nawamkartin áyatrum aneartarum. \v 17 Yajauch shuarja̱i̱ aneartarum. Akupniunam juramkiartatui. Israer-shuar iruntainiam asutiamawartatui. \v 18 Wíi shuar asakrumin uuntnumsha tura nuyá akupniunmasha juramkiartatui. Núnisrum akupniuncha tura Israer-shuarchancha winia chichamur ujaktatrume. \v 19 Tura akupniunam surutmakakrumnisha wariniak títiaj tu enentáimprairap. Nui̱ uuntja̱i̱ chichaakrumin Yus títinian jintintramattarme. \v 20 Nuiṉkia átum enentáimmiaja̱i̱ chichaschattarme antsu atumí Apari̱ Yusa Wakaní̱ atumin chichamtikramsattarme.’ \p \v 21 ‘Shuar ni yachi̱ncha máawarti tusa suruktatui. Apasha ni uchirí̱n surukartatui. Uchisha ni aparí̱n máawarti tusa surukartatui. \v 22 Tura Wíi shuar asakrumin mash muíjramkartatui. Tura tuke katsuntea nu uwemprattawai. \v 23 Chikichik péprunam yajauch awajtamainiakui chíkich péprunam pisartarum. Wi Aents Ajasuitjai. Tuma asan nekasan tájarme, átum Israer-shuar mashi ujatsrumniṉ wantinkiattajai.’ \p \v 24 ‘Unuiniamuka nin unuiniana nuna naṉkaamaschaiti. Takarniusha ni uuntri̱ naṉkaamaschaiti. \v 25 Unuiniamuka nin unuinia nuja̱i̱ métek ajaska maak. Takarniusha ni úuntri̱ji̱a̱i̱ métek ajaska maak. Wátsek, Winia atumí úuntri̱n “Iwianchi uuntri̱” túrutainiakui atumniasha nuna naṉkaamas yajauch turamtatui.’ \s1 Yúsak ashamkatniuiti \r (Rúkas 12.2-9) \p \v 26 ‘Tuma asamtai aentska ashamkairap. Ashí u̱u̱kma nu paant nekanattawai. \v 27 Ishishmasan kiritniunam ujaajrumna nu, tsawái̱ kakantrarum etserkatarum. \v 28 Aya aya̱shin main ainia nu ashamkairap. Wakanin máachmin áiniawai. Antsu wakanniasha aya̱shniasha mai jinium emesramnia asamtai Yus ashamkatarum.’ \p \v 29 ‘Jimiará chiṉki peṉké ishichik kuitja̱i̱ surukmin áiniawai. Túmaitiat Yus tsaṉkateachkuiṉkia nuṉká jaka iniainiatsui. \v 30 Ame intiashmisha mash nekapmarmaiti. \v 31 Nu asamtai jákatin ashamkairap. Yusja̱i̱ átumka ti untsurí̱ chiṉkiji̱a̱i̱ naṉkaamas péṉkerchakaitrum.’ \s1 Jesus natsantrashtiniaiti \r (Rúkas 12.8-9) \p \v 32 ‘Ashí shuar ashí íimiainiaiṉ Winia natsantruiniatsna núnaka Winia Apar yakí nayaimpiniam pujana nui̱ natsantrashtatjai. \v 33 Antsu shuar íimiainiai̱ṉ Winia natsantra núnaka Wisha yakí nayaimpiniam winia Apar pujana nui̱ natsantrattajai.’ \s1 Jesusa chichame̱ja̱i̱ shuar akannartatui \r (Rúkas 12.51-53; 14.26-27) \p \v 34 ‘Ashí shuar nawamnaikiar shiir pujusarat tusan ju̱ nuṉkanam táchaitjai. Nuna túrat tusarum enentáimturairap. Antsu wi tamaaja̱i̱ shuar péṉker ajasarmatai yajauch shuar nin nakitrartatui. \v 35 Shuar ni aparí̱n nakitrattawai. Nuwa̱sha nukurí̱n nakitrattawai. Najatí̱sha tsatsarí̱n nakitrattawai. \v 36 Tuma asa shuar ni shuari̱ji̱a̱i̱ nemasrintin ártatui.’ \p \v 37 ‘Shuar ni aparí̱ncha nukurí̱ncha Wiji̱a̱i̱ naṉkaamas aneakka Wíi shuar áchamniaiti. Núnisaṉ ni uchirí̱ncha nawantri̱ncha naṉkaamas aneakka Wíi shuar áchamniaiti. \v 38 Tura ashí wáitsatniun surimiatsuk ni krúsri̱n yanaki jukí nemartachkuṉka Wíi shuar áchamniaiti. \v 39 Aya jú̱ nuṉkanam péṉker pujustaj tana nu ni iwiaakmari̱n emesrattawai. Tura Winia anentu asa ju̱ nuṉkanam péṉker pujustinian páchiatsna nu tuke shiir pujustatui.’ \s1 Akinkiatin \r (Márkus 9.41) \p \v 40 ‘Atumin itiaarma nuka Winia itiaarui. Tura itiaarea nuka Winia akuptukmia nunasha itiaawai. \v 41 Yúsnan etserniuncha Yúsnumia̱ winiá asamtai itiaakka etserin akínkiáttana nuja̱i̱ métek akínkiáttawai. Péṉker shuárnasha péṉker asamtai itiaakka péṉker shuar akínkiáttana nuja̱i̱ métek akínkiáttawai niisha. \v 42 Uchincha Wíi shuar asamtai entsá michan shikirak súsaṉka imiá nekas nusha akínkiáttawai.” Tu tímiayi Jesus. \fig “Uchincha Wíi shuar asamtai entsá michan shikirak súsaṉka imiá nekas nusha akínkiáttawai.”|src="ABS 3 Giving a cup of water" size="span" ref="10.42" \fig* \c 11 \s1 Imiakratin Juaṉ Jesusai̱ shuaran akupkamiania nu \r (Rúkas 7.18-35) \p \v 1 Tura tuse (12) unuiniamuri̱n Jesus tinia akupkar Niisha nú nuṉka péprunam we Yus-Chichaman jintíak etserkamiayi. \p \v 2 Tura Juaṉ sepunam eṉkemas Kristu túramun antukmiayi. Antuk ni unuiniamuri̱n jímiaran Jesusai̱ akupkamiayi. \v 3 Tura Jesusan aniasarmiayi “¿Nekas ame Kristu Yus akupkamu tátinia nukaitiam. Kame chikichak nákastatajⁱ?” \p \v 4 Tutai Jesus tímiayi “Waketkirum ashí ántarmena nusha wáintrumna nusha Juaṉ ujaktarum. \v 5 Kusurusha wáinmainiawai. Shutuapsha wekainiawai. Tunamarusha péṉker ajainiawai. Empekarusha ántuiniawai. Jákarusha nantainiawai. Tura kuítrinchanmasha uwempratin chicham ujakmaiti. Nu ujaktarum. \v 6 Túrasha yawe̱tsuk Winia tuke shiir enentáimturna nú shuar shiir átatui.” Jesus nuna tutai waketkiarmiayi. \p \v 7 Waketkiarmatai shuar káunkarun Jesus Juáṉkan pachis áujmatmiayi. “Shuar atsamunmasha ¿warí werimiarum? Pintiu nase umpúam atúu we ju̱ní we ajana nuka ¿íistai tusarumek wémarum? Kame Juaṉkka nú shuarchaiti. \v 8 Nuikia ¿warí werimiarum. Shuar péṉker iwiarmampra íistai tusarmek wémarum? Warí, péṉker iwiarmampraka uunta je̱e̱n pujuiniatsuk. \v 9 Nuikia ¿warí werimiarum. Yúsnan etserniuk werimiarum? Maa, túrachmashiuram. Túrasha Juaṉkka yaunchu etserniu naṉkaamas enentáimtustiniaiti. \v 10 Yaunchu Yus-Papinium áarmaiti: \q1 “Winia akatramurun amii̱ni emka akupeajai ame jintimin iwiarat tusa.” \m Juaṉ nu akatramuiti. \v 11 Nekasan tájarme, shuar imiakratin Juaṉja̱i̱ naṉkaamas uunt atsuwiti. Tuma aiṉ Yus akupeamunam pachiinia nu shuarnaka, nekasmianchancha, Juaṉja̱i̱ naṉkaamas shiir enentáimtustiniaiti. Tuma asamtai nui̱ pachiinkiatin enentáimpratarum.’ \p \v 12 ‘Kakaram shuarka imiakratin Juaṉ támia nú tsawantnumia̱ Yus akupeamunam ti pachiinkiatniun wakeruiniak kakarmaja̱i̱ pachiinkiatniun enentáimiainiawai. \v 13 Juaṉ pujumia nú yaunchu ashí Yúsnan etserin armia nusha tura Muisais akupkamusha Yus akupin ajastinian etserkarmiayi. \v 14 Yaunchu Yúsnan etserin “Kristu táatsa̱i̱ṉ Erías tátiniaiti” tímiayi. Tura nekaatin wakerakrumka Juaṉ nu Eríasaiti. \v 15 Antuktin jeakrumka nekaatarum.’ \p \v 16 ‘Ju̱ áentsnasha ¿wariji̱a̱i̱ métek nakumkataj? Uchiji̱a̱i̱ métek áiniawai. Ni ai̱ji̱a̱i̱ iruntrar nakurustaj táyataṉ tuíniawai \v 17 “Námpera áinis nakurustaitsar peem umpuarji túrasha jantsemáchurme. Nuyá iwiarsatniua áinis nakurustaitsar íwiareakur kantamtai kantamáji túrasha átum úutcharme.” \v 18 Atumsha núnisaitrume. Kame Juaṉ núkap yurumtsuk nijiamchincha úmutsuk wekaimiayi. Túmakui átumka “Yajauch wakantrukuiti” tímiarme. \v 19 Nuyá Wisha Aents Ajasu támajai. Tura yurumeakui tura úmakui “Ti yurumin ti nampenaiti. Ashí yajauch shuaran amikrinti” túrutrume. Wátsek, wi túramuja̱i̱ Yus nekas nékamu nekanattawai.” \s1 Yajauch péprunmaya̱ shuaran chicharkamiania nu \r (Rúkas 10.13-15) \p \v 20 Nuyá tujintiamun túramiania nú peprunmaya̱ shuaran pachis Jesus chicharkamiayi. Tuma aiṉ nuyá shuar ni enentái̱n yapaji̱ácharu asamtai ju̱na chicharkamiayi. \p \v 21 “Wáinkiatá, Kurasín péprunmaya̱tiram, Petsaitia péprunmaya̱tirmesha. Nui̱ aents tujintiamun ti túraitjai. Tiru péprunmasha Setuṉ péprunmasha nu tujintiamu túramuitkiuiṉkia yaunchu ni enentái̱n yapaji̱áwara̱a̱yi. Túrawar kúntuts pujutai pushín entsarar yuṉkunim ajakiara̱a̱yi. \v 22 Tura Wisha tájarme, nekapsatin tsawant jeamtai Yus atumin tí asuttiamattarme. Tirunmaya̱ shuaran naṉkaamas tura Setuṉnumia̱ shuaran naṉkaamas asuttiamattarme.’ \p \v 23 ‘Tura atumsha Kapernáum péprunmaya̱tirmesha, ashí naṉkaamas naṉkaamantu ajastin enentáimtumarme. Antsu ashí emestamprartatui. Atumi̱i̱n aents tujintiamun ti túraitjai. Sutuma péprunam nu tujintiamu túramuitkiuiṉkia nu pepru yamaisha tuke a̱a̱yi. \v 24 Tura Wisha tájarme, nekapsatin tsawant jeamtai Yus Sutumanmaya̱ shuar naṉkaamas atumin asuttiamattarme.” \s1 “Wini̱n ayampratarum” tímiania nu \r (Rúkas 10.21-22) \p \v 25 Nuyá Jesus tímiayi “Shiir enentáimtajme, Aparu, ashí nayaimpisha nuṉkasha Úuntrinme. Tuma asam Ame túram nu ti unuimiaru enentáimtumainia nuyá ú̱u̱kuitme antsu uchichia áinis naṉkaamantu enentáimtumainiatsna nú shuar paant awajtusuitme. \v 26 Ame, Aparu, nú̱nis wakera asam túraitme.’ \p \v 27 ‘Winia Apar ashí surusuiti. Wisha ni Uchirí̱ asamtai Winia nékarui. Tura chíkich Winia nekas nekarainiatsui. Yus Apancha Wiki nékajai. Tura Wi wakeraj nú shuaran winia Aparun paant awajtajai. Nu shuarsha winia Aparun nékainiawai. \v 28 Ashí pimpikniutirmesha itiurchat pujarmena nusha Winí winitiarum. Túrakrumniṉkia ayamtikrattajrume. \v 29 Wi kajechu asan tura péejchach enentáimin asamtai Winí winirum unuimiartarum. Winia chichamur ántakrum umíakrumniṉka atumí wakaní ayamprattawai. \v 30 Atumin akuptaj nú túratin yúpichuchiiti. Káarkasha Wi súajrumna nu wampuchiiti” tímiayi Jesus. \c 12 \s1 Jesusa unuiniamuri̱ ayampratin tsawantai̱ trikiu neren pakaarmiania nu \r (Márkus 2.23-28; Rúkas 6.1-5) \p \v 1 Nuyá Jesus ayampratin tsawantai̱ ajanmaṉ ajapeniṉ naṉkaamamiayi. Ni unuiniamuri̱sha tsukarar trikiu neren maju̱sar yukí wekasarmiayi. \v 2 Pariséu shuarsha nuna wáinkiar Jesusan aniasarmiayi “Iista, ame unuiniamuram ayampratin tsawantai̱ túratin surimkiamua nuna túruiniawai.” \p \v 3 Tutai Jesus tímiayi “Yaunchu uunt akupin Tawitcha tura nemarniusha tsukamainiak túrawarmia nu ántichukaitrum. \v 4 Yusa Uunt Je̱e̱n wayá Yus iniaktusma tantan yuámiayi. Nu tantasha aya Israer-patrik yúatin asamtai Tawitniasha tura ni nemari̱n ana nunasha suritkiamuyayi. Túmaiṉ yúawarmiayi. \v 5 Muisais akupkamunam aarma nu áujsachukaitrum. Israer-patrikia ayampratin tsawantai̱ takainiayataṉ nusha tunaachuiti. \v 6 Nekas tájarme, yamái Yusa Je̱e̱n enentáimtustinia nuna naṉkaamas Wíniaka Aents Ajasuitjiana nu, nekas enentáimtursatniuitrume. \v 7 Yus-Papinium tawai: \q1 “Murik maam Winia surusum nuja̱i̱ “maakete” tátsujai. Antsu waitneṉkartutain wakerajai.” \m Nu chicham nekas nékaitkiurmeka yamái túrarmena núnisrum tunáa túrachu ántrarum súmamtikiachaintrume. \v 8 Wi Aents Ajasu asan ayampratin tsawantan Úuntri̱ntjai.” \s1 Shuara uwejé̱ jakan Jesus tsuármiania nu \r (Márkus 3.1-6; Rúkas 6.6-11) \p \v 9 Jesus nuyá wé Israer-shuar iruntainiam waya̱miayi. \v 10 Nui̱ shuar ámiayi ni uwejé̱ jaka. Tura Jesusan ántar nekapsatai tusa wakeruinia ásar aniiniak “¿Ayampratin tsawantai̱ jaa shuar tsuarminkiait?” tiarmiayi. \p \v 11 Tutai Jesus tímiayi “Atumsha atumí murikrí̱ ayampratin tsawantai̱ wa̱a̱nam akaiki iniamtai jusatai tusarum wéchaintrupash. \v 12 Antsu shuarka murikja̱i̱ naṉkaamaschakait. Tuma asamtai ayampratin tsawantai̱sha péṉker ana nu túramniaiti.” \v 13 Tinia iniais áishmaṉkan uwejé̱ jakan tímiayi “Uwejé̱m takuitia.” Tutai uwejé̱ takuí̱ chíkich uwejé̱ja̱i̱ métek péṉker ajasmiayi. \v 14 Nuna túramtai Pariséu shuarsha a̱a̱ jíinkiar Jesus itiurak máawaintiajⁱ tusar chichaman najatiarmiayi. \s1 Isayas Jesusnan tímia nu uminkiamiayi \p \v 15 Jesus nin máatniun nekaama nuyá jíinkimiayi tura wéakui untsurí̱ shuar nemariarmiayi. Untsurí̱ jáiniancha tsuámiayi. \v 16 Tsuar “etserkairap” tinia akupiarmiayi. \v 17 Yaunchu Yúsnan etserin Isayas tímia nu uminkiati tusa túrunamiayi. Niisha ju̱na áarmiayi: \q1 \v 18 “Jú̱iti Wi achikmaj nu. Niisha Wi tájana nuna umin asamtai ti aneakun Niiji̱a̱i̱ waraajai. Winia Wakantru kakarmari̱n takamtsuk susattajai. Túramtai winia uwempratin chichamprun ashí Israercha nuṉkanmasha etserkattawai. \v 19 Jiakchattawai tura kakaram chichaschattawai. Winia anturtukarat tusa péprunam weak untsukchartatui. \v 20 Akupin ajatsuk shuar pintiu punua núnis pimpiru ainia nuna kúpitsuk yáiṉtatui. Núnisaṉ shuar ji yama ikiapámu áinis kakarmachu ainia nuna ikiajniatsuk ikiakártatui. Tura ashí nupetak ti péṉker kakaram akupin ajastatui. \v 21 Tura Israer-shuarchasha Nin nekas enentáimtusartatui.” \s1 Jesusan “iwianchi uuntri̱ kakarmari̱ji̱a̱i̱ túrawai” tiarmiania nu \r (Márkus 3.19-30; Rúkas 11.14-23; 12.10) \p \v 22 Nuyá Jesusan shuar yajauch wakantrukun itiariarmiayi. Nu shuar ji̱i̱ kusurusha chichachusha ámiayi. Tura Jesus tsuármatai paant íimsamiayi tura chichakmiayi. \v 23 Nuna wáinkiar shuar shiir enentáimprar tiarmiayi “¿Tawitia uchirí̱ pampaṉku iniaṉnamu uwemtikkiartin tátinia nuáshit?” \p \v 24 Tura Pariséu shuarsha nuna antukar yajauch enentáimtuiniak tiarmiayi “Ju̱ka iwianchi kapitiántri̱n Pirsepún umirniuiti. Tuma asa nuna kakarmari̱ji̱a̱i̱ yajauch wakanin ji̱i̱ki akupeawai.” \p \v 25 Jesus tu enentáimainian neka asa tímiayi “Nú nuṉkanmaya̱ shuar nuamtak kajernaiyakuiṉkia nú nuṉka wari meserchattawak. Núnisaṉ nuamtak shuar ní shuarja̱i̱ mánainiakka amunaikchartatuak. \v 26 Núnisaṉ íwianch nuamtak ji̱i̱ki akupnainiakka máanaikiar wárik amuukashtatuak. \v 27 Kame Wi Pirsepú iwianchi kakarmari̱ji̱a̱i̱ iwianchin ji̱i̱ki akupeakuiṉkia atumí uchirí̱sha ¿yana kakarmari̱ji̱a̱i̱ṉ ji̱i̱ki akupena? Ni túramuri̱ji̱a̱i̱ átum awajirma nekamatarum. \v 28 Wi Yusa Wakaní kakarmari̱ji̱a̱i̱ yajauch wakanin ji̱i̱ki akupea asamtai atumsha Yusa akupeamuri̱ atumi̱i̱n jeartamarmena nu nekaatniuitrume.” \p \v 29 ‘Iista. Shuar kakaram shuara kuítri̱n kasarkatin wakerakka emka kakarman jiṉkiá aya túraṉ ni je̱e̱n wayá kasarkamniaiti. Wi iwianchin jí̱i̱kmiaja̱i̱ uunt iwianch nupetkamua nu nekaamniaiti.’ \p \v 30 ‘Wiji̱a̱i̱ tsaniṉ pujatsna nuka winia nemasruiti. Núnisaṉ Winia yáintsuna nu aya itiurchat nájateawai.’ \p \v 31 ‘Tuma asamtai tájarme, Ashí shuar tunáa túruinia nusha yajauch chichainia nusha tsaṉkuratin awai. Antsu Yusa Wakani̱n yajauch chicharin ainia nuka tsaṉkurashtiniaiti. \v 32 Winiasha Aents Ajasuitjiana nuna yajauch chichartuinia nú shuarsha tsaṉkuramniaiti. Tura Yusa Wakani̱n yajauch áujmatainia nuka peṉké tsaṉkurachminiaiti. Ju̱ nuṉkanmasha tura ukunmasha tsaṉkurnarchattawai’ tímiayi. \s1 Ni nereja̱i̱ numi nekaamniaiti \r (Rúkas 6.43-45) \p \v 33 ‘Yutai numi péṉkeran nereawai. Tseas numisha yajauchin nereawai. Ni nereja̱i̱ numi nekaamniaiti. Núniskete atumja̱i̱. \v 34 Tseas wenunniutirmesha, ¿atumsha itiurak imiá yajauchitirmesha péṉker chichamsha chichastarum? Shuar ni enentái̱n enentáimna nuna chichaawiti. \v 35 Péṉker shuar péṉker enentáimiu asa shiir chichaawiti. Tura yajauch shuar yajauch enentáimiu asa yajauch chichaawiti. \v 36 Tura Wisha tájarme, nekapsatin tsawant jeamtai ashí enentáimtsuk chichakma nuna Yúsan paant ujakartatui. \v 37 Iis, ame chichammiji̱a̱i̱ nekanattarme. Péṉker chichakuitkiumka sumamashtatme. Tura péṉker chichakchaitkiumka sumamattame.” \s1 Nu shuar yajauch ásar iniakmamun seawarmiania nu \r (Márkus 8.12; Rúkas 11.29-32) \p \v 38 Pariséu shuarsha Israer-shuara jintinniuri̱sha Jesusan chicharuk “Uuntá, ame Yúsaiya̱itjai tusam nayaimpinmaya̱ kakarmaja̱i̱ iniakmamu túrata, iisha wáinkiatai” tiarmiayi. \p \v 39 Tutai Jesus tímiayi “Shuar yajauch tura Yúsan enentáimtachu ásar nayaimpinmaya̱ iniakmamun seainiawai. Tuma asamtai, áyatik yaunchu Junas túrunamu iniakmastiniaiti. \v 40 Junas menaintiu kashi menaintiu tsawantcha namaka ampuje̱n eṉkemsamiayi. Núnisnak Wi, Aents Ajasu asan, menaintiu kashi menaintiu tsawantcha nuṉká jakan tepestatjai. \v 41 Junás Níniwi péprunmaya̱ shuaran Yus-Chichaman etserkamtai nu shuar ni tunaari̱n enentáimtusar ni enentái̱n yapaji̱áwarmiayi. Tura ju̱i̱ yamái Junasa naṉkaamas etserin pujawai. Wiitjai nusha, tura anturkachuitrume. Tuma asamtai nekapsatin tsawant jeamtai Níniwinmaya̱ shuar ju̱yá shuaran súmamtikiawartatui.’ \p \v 42 ‘Yaunchu nuwa̱ yajaya̱ shuaran úunt akupniuri̱yayi. Nu nuwa̱ Sarumúṉ ti neka asamtai nin anturkataj tusa tarimiayi. Tura ju̱i̱ yamái Sarumúṉja̱i̱ naṉkaamas anturkamnia pujawai. Nusha Wiitjai. Tuma asamtai nekapsatin tsawant jeamtai nu nuwa̱ ju̱yá shuaran súmamtikiawartatui’ tímiayi. \s1 Yajauch wakan ji̱i̱ki akupkamuitiat wáketna nu \r (Rúkas 11.24-26) \p \v 43 ‘Shuara enentáiya̱ yajauch wakan jíinkin yumi peṉké yútatsna nui̱ wéawai. Tura nui̱ péṉker pujustinian wáinkiach ataksha waketkitniun enentáimiui. \v 44 “Wi jíinkimiaj nui̱ waketkittiajai” tawai. Tura waketki shuara enentái̱n péṉker iwiaramu tura aṉkantan wáiniak \v 45 ni ai̱n siati (7) iwianchin niiji̱a̱i̱ naṉkaamas yajauchin itiá shuara enentái̱n eṉkemáwartatui. Túrunamtai nu shuar nuiki núna naṉkaamas yajauch ajastatui. Núnisaṉ ju̱yá shuar túrunawartatui” tímiayi Jesus. \s1 Jesusa yachí̱, Jesusa nukurí̱ \r (Márkus 3.31-35; Rúkas 8.19-21) \p \v 46 Jesus nu shuarja̱i̱ tuke chichaak pujai̱ ni nukurí̱sha ni yachí̱sha tariarmiayi. Tura a̱a̱ wajasar Niiji̱a̱i̱ chichastaj tiarmiayi. \v 47 Túramtai Jesusan ujakar “Ame nukusha yatsumsha a̱a̱ wajasar chichastaj turamainiawai” tiarmiayi. \p \v 48 Chichaman ujakmia nuna Jesus tímiayi “¿Ya ainia winia nukursha winia yatsursha?” \v 49 Nuyá ni unuiniamuri̱n iniakmas tímiayi “Ju̱ áiniawai winia nukur tura winia yatsursha. \v 50 Ashí shuar winia Apar nayaimpiniam pujana nu wakeramun umiiniana nu winia yatsur winia umar winia nukur áiniawai” tímiayi. \c 13 \s1 Untsurí̱ métek-taku chichamja̱i̱ Jesus unuiniamiania nu \s1 (1) Atsaamin atsaampramiayi \r (Márkus 4.1-9; Rúkas 8.4-8) \p \v 1 Nu tsawantai̱ Jesus ni je̱e̱ya̱ jíinkin antumiaṉka kánmatkari̱n pujusmiayi. \v 2 Tura ti untsurí̱ shuar káunkarmatai kanunam eṉkemar nui̱ pujusmiayi. Shuarsha antumiaṉka kánmatkari̱n pujusarmiayi. \v 3 Túrunawarmatai untsurí̱ métek-taku chichamja̱i̱ unuiniamiayi. “Atsaamin atsaamprataj tusa jíinkimiai, tímiayi. \v 4 Atsaamki wesa arakri̱ jintia písunmasha iniaarmai. Tura chiṉki tariar yuawarmai. \v 5 Chikichcha kaya írunmanum iniaarmai. Nuṉka ishichik asamtai wárik tsapainiarmai. \v 6 Tura nantu etsantramtai péṉker kaṉkáprúrcharu asa sukuam káararmai. \v 7 Chikichcha jaṉkí nupanam iniaarmai. Tura jaṉki wárik tsakar nupetak ajakramai. \v 8 Chikichcha péṉker nuṉkanam iniaarmai. Nusha péṉker nerekar chíkich siaṉsha (100) nerekarmai. Tura chikichcha sesenta (60) nerekarmai. Tura chikichcha trainta (30) nerekarmai. \v 9 Kuishim ákuiṉkia antuktarum” tímiayi. \s1 “¿Urukamtai aya métek-taku chichamja̱i̱ jintíam?” aniasarmiania nu \r (Márkus 4.10-12; Rúkas 8.9-10) \p \v 10 Nuyá ni unuiniamuri̱n Jesusan taruntar aniiniak “¿Urukamtai aya métek-taku chichamja̱i̱ ju̱ shuar unuiniam?” tiarmiayi. \p \v 11 Tutai Jesus tímiayi “Urukuk ju̱ nuṉkanam Yus akupin ati, nuka yaunchu nekanachmiayi. Tura yamaikia Yus ashí nuna atumin paant iniakturmawai. Antsu chíkich nuna nekaachmin áiniawai. \v 12 Kame núkap takakna nu shuar nú nukap patatnaktatui tura ti núkap takustatui. Antsu ishichik takakna nuka ishichik takakuk juruktiniaiti. Núnisaṉ Yusna ti nekarum nú núkapka yúpichuch nekaattarme. Tura ishichik nékarum wárik kajinmatkittiarme. \v 13 Tuma asamtai aya métek-taku chichamja̱i̱ unuiniajai. Nú shuarka íiniayataṉ wáiniáiniatsui. Ántuiniayataṉ ántachua núnis nékainiatsui. Túmainiak Winia nekarainiatsui. \v 14 Nuja̱i̱ yaunchu Yúsnan etserin Isayas timia nu uminkiaiti. Ju̱na tímiayi: \q1 “Ti ántayatrum anturkashtatrume. Wáiniatrumsha nekaashtatrume. \v 15 Ju̱ shuara enentái̱ kátsuram ásar péṉkera nuna nakitiainiawai. Nu asamtai péṉker ántuiniatsui, ji̱i̱sha pusá áinis áiniawai. Túrachkuṉka paant nekaawarainti, tura nekas antukarainti, tura enentái̱ji̱a̱i̱ enentáimias Winia tsuarat tusa tarutiarainti.” \m \v 16 Tura átumka paant wainkia asarum péṉker anta asarum shíiraitrume. \v 17 Nekasan tájarme, untsurí̱ Yúsnan etserniusha tura péṉker shuarsha átum yamái wáintrum nuna wáinkiatniun wakeruiniayataṉ wáinkiacharmiayi. Tura átum yamái ántarme nuna antuktinian wakeruiniayataṉ antukcharmiayi’ tímiayi. \s1 Jesus atsaampramu chichaman paant jintintiamiania nu \r (Márkus 4.13-20; Rúkas 8.11-15) \p \v 18 ‘Ayu, antuktarum. Atsaampramu chichaman paant jintintiatjarme. \v 19 Árak jintia písunam iniaararma nuka shuar Yus-Chichaman ántayataṉ ni enentái̱n ikiuiniatsna núiti. Tura íwianch nu Yus-Chicham ni enentáin atsaampramu áinis antukman kajinmatkiawai. \v 20 Árak kaya írunmanum iniaarma nuka shuar Yus-Chichaman antuk waras umirainia núiti. \v 21 Tura núkap kaṉkaprurcharu ásar katsuiniatsui. Antsu itiurchatan íṉkiuiniak tura Yus-Chichaman wakeruinia ásarmatai chíkich yajauch áujmatam wárik iniaisar ikiuiniawai. \v 22 Árak jaṉkí nupanam iniaarma nuka shuar Yus-Chichaman antuk emka umirniua núiti. Tura ju̱ nuṉkanam írunna nuna tuke páchiniak ni kuítri̱ncha ti enentáimtuinia ásarmatai ashí Yus-Chichaman enentáimtamun núpeteawai. Tuma asamtai nu áentsnum Yus-Chicham atsaampramu nereatsui. Yus-Chicham ni enentái̱n takasma atsawai. \v 23 Tura árak péṉker nuṉkanam iniaarma nuka shuar Yus-Chichaman antuk péṉker umirainia núiti. Tura péṉker nerenawai. Chíkich siaṉ (100) nerekarma núnis chikichcha sesenta (60) nerekarma núnis chikichcha trainta (30) nerekarma núnis áiniawai” tímiayi Jesus. \fig Shuar péṉker arakan, tríkiun, ni nuṉken araamai.|src="ABS 92 Wheat" size="span" ref="13.23" \fig* \s1 (2) Yajauch nupa̱ tríkiunam atsaamkamu \p \v 24 Jesus ataksha ju̱ métek-taku chichaman áujmatsamiayi. “Shuar Yus akupeamunam pachiinkiartin jú̱nisaiti. Shuar péṉker arakan, tríkiun ni nuṉken araamai. \v 25 Tura ashí kanararmatai nemasri̱ kashi taa trikiu arakmanum yajauch nupa̱n aratak ikiukmiai. \v 26 Trikiu tsapakar nereakui nuyá yajauch nupa̱sha nusháa nereku asa ti paant ajasmai. \v 27 Nuna íisar takainia nu ni úuntri̱n werí tiarmai “Uunta, ¿péṉker arak araachmakam. Itiura ju̱sha yajauch nupa̱sha tsapakuit?”’ \p \v 28 ‘Tutai nérentin timiai “Winia nemasur arakuiti.”’ \p ‘Takui ni takarniuri̱ tiarmai “¿Yajauch nupa̱n uwerat tusam wakeramek?”’ \p \v 29 ‘Tutai timiai “Atsá, uwerairap. Yajauch nupa̱ uweaj tukamarum trikiu uweniirum. \v 30 Iniaisatarum. Antsu métek tsakakti. Júuktin tsawant jeamtai winia takartinian emka yajauch nupa̱n uwer irumar jinkiawarat tusan akupkartatjai. Tura áesawartatui. Tura trikiu nere̱n júukar péṉker ikiusarat tusan akupkartatjai” timiai” tímiayi Jesus. \s1 (3) Mustasa jiṉkiái \r (Márkus 4.30-32; Rúkas 13.18-19) \p \v 31 Jesus ataksha métek-taku chichaman áujmatsamiayi. “Shuar Yus akupeamunam pachiinkiartin mustasa jiṉkiaiya áintsaṉkete. Shuar péṉker nuṉke̱n araamai. \v 32 Mustasa jiṉkiáikia imiá uchichiitiat tsapái tsakaakka ashí numichiji̱a̱i̱ naṉkaamas uunt ajawai. Ti uunt asamtai chiṉki ni kanawen pasuṉmainiawai” tímiayi Jesus. \s1 (4) Karin eṉketatin \r (Rúkas 13.20-21) \p \v 33 Núnisaṉ chíkich métek-taku chichaman áujmatsamiayi. “Shuar Yus akupeamunam pachiinkiartin karinia áintsaṉkete. Nuwa̱ nijiamchiniam karinia eṉkea mashi páchimiawai. Tura nu mash karimtikiawai” tímiayi. \s1 Jesus aya métek-taku chichamja̱i̱ṉ jintintiamiania nu \r (Márkus 4.33-34) \p \v 34-35 Ashí nuna Jesus métek-taku chichamja̱i̱ áujmatsamiayi. Yaunchu Yúsnan etserin timia nu uminkiati tusa túramiayi. Etserin ju̱na áarmiayi: \q1 “Métek-taku chichamja̱i̱ áujmattiatjai. Yámankamtaiknumia̱ nékashtain etserkattajai” tu áarmiayi. \m Nu asamtai aya métek-taku chichamja̱i̱ṉ áujmatmiayi Jesus. \s1 Jesus yajauch nupa̱ tríkiunam atsamkamun paant awajsamiania nu \p \v 36 Nuyá shuaran ikiukin Jesus je̱á támiayi. Túramtai ni unuiniamuri̱ tariar “Yajauch nupa̱ áujmatmena nu paant awajsata” tiarmiayi. \p \v 37 Tutai Jesus tímiayi “Wi Aents Ajasuitjai. Wi péṉker arakan atsaamkaitjai. \v 38 Ashí nuṉka aja áintsaiti. Péṉker jiṉkiái Yus-shua̱ran Yus akupea nuna nakumeawai. Yajauch nupa̱ iwianchna ainia nuna nakumeawai. \v 39 Tura íwianch ii nemasri̱ asa yajauch nupa̱n arakuiti. Tura nuṉka amúamunam Yusa suntari̱ arakan júuktinia áintsaṉ shuaran yaruaktatui. \v 40 Yajauch nupa̱ irur jinium áesatniua áanis nuṉka amúamunam túrunattawai. \v 41-42 Nui̱ Wi Aents Ajasu asan winia suntarun akupkattajai. Tura ashí tunaan túruinia nunasha tura chikichan tunaanum útsuinia nunasha mash irurar jinium apeawartatui. Nui̱sha ti úutin ti wáitsatniusha átatui. \v 43 Antsu péṉker túruinia nuka ti shiir wincha ajasar ni Aparí̱ akupeana nui̱ etsa núnis tsáapnin ajasartatui. Wats, kuishim átsuk. Antukta.’ \s1 (5) Kuit wáinkiamu \p \v 44 ‘Shuar Yus akupeamunam pachiinkiatin kuit nuṉká u̱u̱kma áintsaṉkete. Shuar nu kuítian wáiniak nuiṉ ataksha u̱u̱kmai. Tura ti waras waketki nu kuit niiniu atí tusa ashí ni takakman suruk nu nuṉkan sumakmai.’ \s1 (6) Kaya shiirmach ti kuitia nu \p \v 45 ‘Shuar Yus akupeamunam pachiinkiatin jú̱nisaiti. Shuar kayachin ti shíirman e̱a̱k wekaana áintsaṉkete. \v 46 Tura kayan ashí naṉkaamas kuit jeean wáiniak waketki ashí takakna nuna suruk nu kayan niiniu atí tusa súmawai.’ \s1 (7) Neka \p \v 47 ‘Shuar Yus akupeamunam pachiinkiartin jú̱nisaiti. Shuar nekaja̱i̱ namakan achía áintsaṉkete. Nekan nayaantsanam ajuntak niisháa namakaim achíawai. \v 48 Tura nekanam nemarmatai kukar ji̱i̱ki, nui̱ péṉker namaknasha chaṉkinnium chumpiniawai. Tura yajauch namaknaka ajapenawai. \v 49 Núnisaṉ átatui nuṉka amúamunam. Yusa suntari̱ taar Yus-shuaran tura íwianch shuaran akantrattawai. \v 50 Tura íwianch shuarnaka uunt jinium apeattawai. Nui̱sha ti úutin ti wáitsatin átatui.” Nuna ashí ni unuiniamuri̱ji̱a̱i̱ áujmatsamiayi Jesus. \s1 Yamái nekaamuja̱i̱sha tura yaunchu nekaamuja̱i̱sha Yus-shuaran yáiṉtiniaiti \p \v 51 Jesus nuna tinia amuk “¿Ju̱ mash antukurmek?’ tímiayi. \p Tutai ni unuiniamuri̱ “Ee, Uunta, ashí antukji” tiarmiayi. \p \v 52 Tuiniakui Jesus tímiayi “Shuar ashí Yúsnan péṉker unuimiaruka aents kuítriniua áintsaṉkete. Ni ikiutairi̱ya̱ yamarmancha yaunchu sumakmancha jusamniaiti. Núnisaṉ nu shuar yamái nékamuja̱i̱sha tura yaunchu nékamuja̱i̱sha Yus-shuaran yáiṉtiniaiti.” \s1 Jesus Nasarétnum waketkimiania nu \r (Márkus 6.1-6; Rúkas 4.16-30) \p \v 53 Jesus nu métek-taku chichaman áujmatas amuk nuyá wémiayi. \v 54 Tura ni pépruri̱n Nasarétnum jeá Israer-shuar iruntainiam wayá unuiniamiayi. Tura nuyá shuar antukar tí enentaimprarmiayi. Tura “¿Ju̱sha tui̱ imiá unuimiaruit, tiarmiayi. Itiurak aents tujintiamun túramniait? \v 55 Juka karpintíru uchirinchukait. Nukurí̱sha Marichukait. Tura ni yachi̱sha Jakupu, Jusé, Semuṉ, Jútas áiniatsuk. \v 56 Tura ni umai̱sha iiji̱a̱i̱ írutra pujuiniatsuk. ¿Nuikia itiura mash neka?” tiarmiayi. \v 57 Túrawar Jesusan itiurchat enentáimturarmiayi. \p Túramtai Jesus chicharuk “Yúsnan etserniun ashí shuar péṉker anturainiawai, antsu aya nuna nuṉkeya̱ṉka ni shuari̱ṉkia nin anturainiatsui” tímiayi. \v 58 Tura nú shuar Jesusan enentáimtuiniachu asamtai aentsti tujintiamun aya ishichik túramiayi. \c 14 \s1 Imiakratin Juaṉ jakamu \r (Márkus 6.14-29; Rúkas 9.7-9) \p \v 1 Kariréa nuṉkanam Erutis akupniuyayi. Tura Jesus túramuncha antukmiayi. \v 2 Tura ni írutramuri̱n tímiayi “Nuka imiakratin Juaṉ jakamunmaya̱ nantaki túrawai auka. Tuma asa aents tujintiamun túrawai” tímiayi. Kame Erutis Juaṉkan maa asa tímiayi. \p \v 3-4 Akupin Erutis ni yachí̱ Jiripi nuwe̱n Jirutíasan akintrukmatai Juaṉ Erutisan “Ame yatsumi nuwé̱ akintrukchatniuitme” tímiayi. Tutai Erutis Juaṉkan achik jiruja̱i̱ jiṉkiá sepunam eṉkeatarum tusa akupkamiayi. \v 5 Niisha Juaṉkan máataj tukamá aentsun ashamiarmiayi. Ashí aents “Juaṉ Yúsnan etserniuiti” enentáimtuiniakui ashammiayi. \v 6 Tura akupin Erutis akiiniamu tsawantri̱ jeamtai nú námpertin Jirutíasa nawantri̱ ashí ipiaamu pujuiniamunam jantsemamiayi. Túramtai Erutis shiir enentáimtak \v 7 “Ame ashí wakeram nu seattia, tímiayi. Nekasan amastatjai, Yussha iirui” tímiayi. \p \v 8 Tutai nu nuwa̱ch emka ni nukuri̱ akatramu asa Erutisan chicharuk “Imiakratin Juaṉka muuké̱ tsupikiam amamkunam eṉkeram surústá” tímiayi. \p \v 9 Tutai Erutis wake mesekmiayi. Túrasha “nekas Yus iirui” tiniu asa tura ni amikri̱sha antukaru asamtai umikmiayi. \v 10 Ni suntari̱n sepunmaya̱n Juaṉka muuke̱n tsupik itiarti tusa akupkamiayi. \v 11 Tura amamkunam itiar nuwa̱chin súsarmiayi. Tura niisha ni nukurí̱ susamiayi. \p \v 12 Nuyá Juaṉka írutramuri̱ tariar aya̱shí̱ jukiar iwiarsarmiayi. Túrawar Jesusan ujauwearmiayi. \s1 Jesus seṉku mir (5000) áishmaṉkan ayuramiania nu \r (Márkus 6.30-44; Rúkas 9.10-17; Juaṉ 6.1-14) \p \v 13 Jesus nuna antuk Niṉki ni unuiniamuri̱ji̱a̱i̱ṉ kanunam eṉkemar arant aents atsamunam wémiayi. Túrasha nuna aents nekaawar kukarak weriarmiayi Jesusan. \v 14 Kanunmaya̱ jíiniaj tukamá untsurí̱ áentsun wáinkiamiayi. Tura wáiniak waitnentrarmiayi. Tura jáiniancha tsuárarmiayi. \v 15 Kí̱akui ni unuiniamuri̱ Nin tariar tiarmiayi “Kí̱awai, Uunta. Tura shuar tíjiu̱ch pujaaka atsawai. Ju̱ aents akupkarta. Péprunam wear sumak yuuwearti” tiarmiayi. \p \v 16 Tutai Jesus tímiayi “¿Urukamtaik wearat? Antsu atumek ayuratarum.” \p \v 17 Tutai tiarmiayi “Iikia takaktsuji. Aya seṉku (5) tantachik jimiarchik namakchiji̱a̱i̱ṉ takakji.” \p \v 18 Tuíniakui Jesus “Wats, nu itiartitiarum” tímiayi. \v 19 Tinia aents chírichriniam pujusarti tusa akupkamiayi. Nuyá seṉku (5) tantancha jímiar namaknasha achik nayaimpiniam íimias Yúsan yumiṉsamiayi. Tura puur ni unuiniamuri̱n aents ayuratarum tusa súsarmiayi. \v 20 Ashí yurumáwar jémararmiayi. Tura nuya̱sha puunaruka tuse (12) chaṉkin tiármiayi. \v 21 Nui̱ yurumáwarmia nusha nuwa̱sha uchisha nekapmatsuk seṉku mir (5000) aya áishmaṉ ármiayi. \s1 Jesus entsá pátatek wekasamiania nu \r (Márkus 6.45-52; Juaṉ 6.16-21) \p \v 22 Nuyá Jesus ni unuiniamuri̱n kanunam eṉkemprarum amain émaa ajatarum tusa akupkarmiayi. Niisha áentsun akupkarmiayi. \v 23 Akupkarsha naint waka Yúsan áujumiayi. Káshisha nui̱ Niṉki tuke pujumiayi. \v 24 Tura antumiaṉ tí waṉkaram asamtai kanu ajapén ajasmatai nase tukumma entsa tamparukmiayi. \v 25 Tsawaana ai̱ nii tuke wenai̱ Jesus entsá pátatek wekas pujuiniamunam jeamiayi. \v 26 Tura ni unuiniamuri̱ entsá pátatek wekaan wáinkiar ti sapijmiakarmiayi. Tura ashamainiak “wakanchashit” tiarmiayi. \p \v 27 Tuíniakui Jesus tiarmiayi “Kakaram ajastarum. Wiitjai. Ashamprukairap.” \p \v 28 Takui Pítiur chicharuk tímiayi “Uunta, Ámetkumka nui̱ wekasa jeatin untsurkata.” \p \v 29 Takui Jesus tímiayi “Wats, winitiá.” \p Tutai Pítiur kanunmaya̱ akaikin Jesus wajana nui̱ jeataj tusa entsá pátatek wekasamiayi. \v 30 Tura ti nasen násentun nekáa ashamkamiayi. Ashama asa entsá waya̱miayi. Tura “Uuntá, achirkata” tu untsummiayi. \p \v 31 Nu chichamtaik Jesus uwejnum achik júak “Maa, Yus imiá ishichik enentáimtuschamek” tímiayi. \v 32 Tura kanunam eṉkemáwarmatai nasesha meṉkakamiayi. \p \v 33 Túramtai kanunam eṉkemarmia nusha Jesusan tikishmatar chicharuk “Nekas ame Yusa Uchirí̱nme” tiarmiayi. \s1 Jesus Jinisarítniumia̱ shuaran tsuármiania nu \r (Márkus 6.53-56) \p \v 34 Tura amaini̱ katiṉkiar Jinisarít nuṉkanam jearmiayi. \v 35 Tura nuyá aents Jesusan nekaawar nu nuṉkanam ashí ujanairarmiayi. Túrawar jaancha ni pujamunam itiariarmiayi. \v 36 Ni pushiri̱nkisha antiṉtai tusar seawarmiayi. \c 15 \s1 Shuáran yajauch awajeana nuna Jesus jintintiamiania nu \r (Márkus 7.1-23) \p \v 1 Nuyá Jerusaréṉ péprunmaya̱ Pariséusha yaunchu akupkamu jintinniuri̱sha Jesusan tariar aniasarmiayi \v 2 “¿Urukamtai ame unuiniamuram ii uuntri̱ yaunchu jintintrarmia nuna uminiatsu? Iis, ikijmiatskesha yurumáiniawai” tiarmiayi. \p \v 3 Tuíniakui Jesus aniasarmiayi “¿Urukamtai atumsha Yus akupkamu umirtsuk aya aents akupkamu umiirum? \v 4 Iis, Yus tíchamkia: \q1 “Ame apa, nukusha shiir enentáimtustarum.” Tura “Shuarsha ni aparí̱ncha nukurí̱ncha katsekka nu shuar jakati” tíchamkia. \m \v 5-6 Antsu átumka tárume “Shuar ashí niiniu írunna nuna mash “Yúsnaiti” takui nuikia nuja̱i̱ ni aparí̱ncha nukurí̱ncha yáiṉchamniaiti, tárume. Nin yáiṉtinian nakitiak ayatik “Ashí winia áiniana nu Yusna asamtai yáiṉchamniaitjame” títiniaiti” tárume. Núnisrum tákuram Yus akupkamu iniaisarum aya aents akupkamu umiirume, tímiayi. \v 7 Antra chichamtiniaitrume. Yúsnan etserin Isayas yaunchu nekas atumin áartampramiayi ju̱na: \q1 \v 8 “Ju̱ aents ni wene̱ja̱i̱ shiir awajtuiniawai, tura ni enentái̱ jeachat pujuiniawai. \v 9 Tura tukeneasaṉ shiir awajtuiniawai. Aentsu chichame̱n jintintiainiayat “Yusa chichame̱nte” tuiniawai.” Tu áarmiayi” tímiayi Jesus. \p \v 10 Tinia shuaran untsuk tiarmiayi “Ju̱ antukrum péṉker nekaatarum. \v 11 Aents yúana nuka shuáran yajauch awajsashtatui. Antsu wenunmaya̱ jiinia nuka shuáran yajauch awajeawai” tímiayi. \p \v 12 Nuyá ni unuiniamuri̱ Jesusan tariar “Maa, Pariséu ame chichammin antukar ti itiurchat enentáimprarai” tiarmiayi. \p \v 13-14 Tuíniakui Jesus tímiayi “Ikiuktiarum. Kusuru áintsaṉ áiniawai. Tura kusuruncha jintintiainiawai. Mai kusuru ásar mai wáa̱nam akaiki iniaawartatui. Wats, ajanam nupá áintsaṉ ainiawai. Tura ashí winia Apar nayaimpiniam pujana nu araachmaka takamtsuk uwé ajapamu átatui” tímiayi Jesus. \p \v 15 Takui Pítiur Jesusan tímiayi “Nu métek-taku chicham paant awajsata.” \p \v 16 Tutai Jesus tímiayi “¿Atumsha nekaachurmek. \v 17 Enentáimprachurmek? Ashí wenunam waya̱a̱na nu wakenam wéatsuk. Tura nuyá iniaṉkastiniaiti. \v 18 Antsu wenunmaya̱ jiinia nu enentáinmaya̱ jiiniu asa áentsun yajauch awajeawai. \v 19 Enentáinmaya̱ ashí yajauch enentáimsatin jíiniainiawai. Maṉkartuatniusha, chikicha nuwé̱ kasamkatniusha, tsanirmatniusha, kasamkatniusha, wáitruatniusha, yajauch áujmatsatniusha \v 20 ashí nu áiniawai nekaska shuáran yajauch awajeana nu. Tura ikijmiatsuk yurumátniuka shuáran ni enentái̱n yajauch awajeatsui” tímiayi. \s1 Nuwa̱ Israer-shuarcha Jesusan enentáimtusmiania nu \r (Márkus 7.24-30) \p \v 21 Jesus nuyá jiinki Tiru péprunmasha Sitiuṉ péprunmasha wémiayi. \v 22 Tura nu nuṉkanmaya̱ nuwa̱ Jesusan tarí tímiayi “Uunta, uunt akupin Tawit ame we̱a̱trum asamtai winia waitnentrurta. Nawantur yajauch wakantruku asa ti wáitrutawai” tímiayi. \p \v 23 Tura Jesus ái̱kchamiayi. Tura ni unuiniamuri̱ tariar “Awemata, tiarmiayi. Tuke untsumki apapétmaji” tiarmiayi. \p \v 24 Nuyá Jesus tímiayi “Aya Israer-shuarnum meṉkakaru áinia nuna e̱a̱ktinian Yus akuptukuiti.” \p \v 25 Túrasha nuwa̱ tikishmatar tímiayi “Uunta, waitnentrurta.” \p \v 26 Tutai Jesus tímiayi “¿Uchí apatkuri̱ jurukir yawá susamniakait?” tímiayi. \p \v 27 Tutai nuwa̱ tímiayi “Nekas, Uunta, tame. Tura yawa̱sha ni aentsri̱ yurumainiakui nuṉká iniaarun yuíniatsuk.” \p \v 28 Takui Jesus tímiayi “Maku, nekas Winia enentáimtursaitme. Ame wakeram núnisaṉ atí” tímiayi. Tura nu chichamaik ni nawantri̱ péṉker ajasmiayi. \s1 Jesus untsurí̱ jáinian tsuararmiania nu \p \v 29 Jesus nuyá jiinki Kariréa antumiaṉka káanmatkari̱n waketkimiayi. Tura naint waka nui̱ pujusmiayi. \v 30 Nui̱ untsurí̱ aents Nin tariar shutuapnasha kusuruncha chichachuncha tsupirkamuncha chíkich jáiniancha itiariarmiayi. Túrawar nawenam aeprusarmiayi. Túram tsuararmiayi. \v 31 Nuna íisar chichachusha chichainiakui, tsupirkamusha péṉker ajainiakui, shutuapsha péṉker wekainiakui, kusurusha wáinmainiakui, ti shiir enentáimprarmiayi. Yus ni áentsri̱n Israeran yáiṉmatai shiir yumiṉsarmiayi. \s1 Jesus kuatru mir (4000) áishmaṉkan ayuramiania nu \r (Márkus 8.1-10) \p \v 32 Nuyá Jesus ni unuiniamuri̱n untsukar tiarmiayi “Ju̱ aentsun waitnentainiajai. Warí, menaintiu tsawant Wiji̱a̱i̱ yurumtsuk yujainiatsuk. Ayurtsuk ni je̱e̱n akupkachminiaitjai. Jintiá pimpiki wáitsartatui.” \p \v 33 Ni unuiniamuri̱ tiarmiayi “Túrasha, Uunta, ¿shuar atsaasha tuyaṉ yurumak imiá sumaktajⁱ ju̱ aents ayurawartincha?” \p \v 34 Jesus aniasarmiayi “¿Urutma tanta takakrum?” \p Tutai niisha “Siati (7) tanta nuyá ishichik namak takakji” tiarmiayi. \p \v 35 Nuyá aents nuṉká pujusarti tusa akupkamiayi. \v 36 Tura siati tantan achik namaknasha achik nuyá Yúsan yumiṉsamiayi. Tura puur aents ayuratarum tusa ni unuiniamuri̱n susamiayi. \v 37 Ashí yurumáwar jémararmiayi. Tura puunaru siati chaṉkin tiármiayi. \v 38 Tura nui̱ yurumáwaruka nuwa̱sha uchisha nekapmatsuk aya áishmaṉkak kuatru mir (4000) ármiayi. \v 39 Nuyá Jesus áentsun akupak kanunam eṉkemar Maktara nuṉkanam wémiayi. \c 16 \s1 Pariséusha Satuséusha iniakmamuri̱n Jesusan seawarmiania nu \r (Márkus 8.11-13; Rúkas 12.54-56) \p \v 1 Pariséusha tura Satuséusha Jesusan nekapsatai tusar tariarmiayi. Túrawar “Ame Yúsai̱ya̱itkiumka kakarmarmiji̱a̱i̱ nayaimpinnmaya̱ iniakmasta, iisha wáinkiatai,” tiarmiayi. \p \v 2 Tutai Jesus tímiayi “Átumka “Kapa̱a̱ku péetar kíntiamkui kashin esatrurtatui” tíniuitrume. \v 3 Túrasha “Te ajas kapa̱a̱ku péetar tsawa̱akui yumi yajauch átatui” tíniuitrume. Tura nekasaiti. Maa, átumka nayaim íisrum ju̱ nuṉkanam túrunattana nu nékarme. Antsu Yus yamái jú̱ nuṉkanam tura nuka nékatsrume. Ántraitrume. \v 4 Aents yajauch ásar tura Yusan enentáimtachu ásar kakarmaja̱i̱ iniakmamun wakeruiniawai. Túrasha áyatik Junas túrunamia nuke iniakmastiniaiti” tímiayi. Tinia ikiuak wémiayi. \s1 Pariséusha Satuséusha jintintiainia nu aneartiniaiti \r (Márkus 8.14-21) \p \v 5 Tura entsá amaini katiṉkiar ni unuiniamuri̱ tantan júkitniun kajinmatkiarmiayi. \v 6 Nuyá Jesus tímiayi “Wáinkiatarum, Pariséusha Satuséusha wakaprutai takakainia núja̱i̱sha aneartarum.” \p \v 7 Tutai ni unuiniamuri̱ tiarmiayi “Ii tanta itiachakrin tátsuk.” \p \v 8 Jesus nuna antuk tímiayi “¿Urukamtai tanta itiachji tunaiyarum. Yusa kakarmari̱ kajinmatkintrumek. \v 9 Seṉku tantaja̱i̱ túramiaj nu kajinmatkintrumek. Seṉku mir (5000) áishmaṉkan ayuramtai untsurí̱ chaṉkin tiármia nu enentáimtsurmek. \v 10 Tura siati tantaja̱i̱ kuatru mir (4000) áishmaṉkan ayuramtai nuna ishichik chaṉkin tiármia nu kajinmatkintrumek. \v 11 Itiurak imiá nékatsrum? Wi Pariséu wakaprutairi̱sha Satuséu wakaprutairi̱sha aneartarum tákun peṉké tantan tátsujai” tímiayi. \v 12 Nuna Jesus takui ni unuiniamuri̱sha nekaawarmiayi. Peṉké tantaa wakaprutairi̱n tíchamiayi antsu Pariséusha Satuséusha unuiniatairi̱n tímiayi. \s1 Pítiur Jesusan Yus anaikiamun paant ujakmiania nu \r (Márkus 8.27-30; Rúkas 9.18-21) \p \v 13 Tura Sesaria-jiripiunam jeawar Jesus ni unuiniamuri̱n aniasarmiayi “Aents Ajasuitjiana ju̱na ¿yaiti turutainiawa Winia?” \p \v 14 Niisha aya̱k tiarmiayi “Chíkich, imiakratin Juáṉkaiti turamainiawai. Chíkichka, Eríasaiti turamainiawai. Chikichcha Jeremíasaiti, chikichcha chíkich aents Yúsnan etserniuiti turamainiawai” tiarmiayi. \p \v 15 Tutai nincha aniiniak “¿Atumsha yaiti túrutrum?” tímiayi. \p \v 16 Semuṉ Pítrusha “Ámetme Kristu, Yus Anaikiamu. Nekas iwiaaku Yusa Uchirínme” tímiayi. \p \v 17 Tutai Jesus tímiayi “Shiiraitme Junasa uchirí̱ Semuṉka. Núnaka aents ujatmakchaiti antsu winia Apar nayaimpiniam pujana nu ujatmakmatai nekaam tame. \v 18 Tura Wisha tájame, ame Pítruitme, kayach tútaim. Nu kayanam je̱a̱ jeamtinia áintsan Yus-shuaran ekenin tsakatmartatjai. Túramtai jákatniusha tura Yusa nemasri̱sha nu jeamman pukukchattawai. \v 19 Yus akupeamu yawincha amastatjai. Ju̱ nuṉkanam jiṉkiatniusha atíatniusha amasmaiti. Tuma asamtai ame ju̱ nuṉkanam suritiam nu nayaimpinmasha suritniaktatui. Tura ju̱ nuṉkanam tsaṉkateam nu nayaimpinmasha tsaṉkatnaktatui” tímiayi. \v 20 Nuna tinia Jesus ni unuiniamuri̱n Krístuitiaj nu etserkairap tinia akupkarmiayi. \s1 Jesus Nin máatniun etsertumakmiania nu \r (Márkus 8.37–9.1; Rúkas 9.22-27) \p \v 21 Nuyá Jesus ju̱na unuiniataṉ naṉkammiayi. “Wi Jerusaréṉnum wétiniaitjai. Nui̱ Israer-shuara úuntri̱sha, Israer-patri úuntri̱sha, Israer-shuara jintinniuri̱sha ti wáitkiarsartatui. Nuyá mantuawartatui túrasha menaintiú tsawantai̱ nantaktiatjai.” \p \v 22 Takui Pítiur arantach jukí chicharuk tímiayi “Uunta, nuka peṉké áchatniuiti. Áminkia túrutmacharminiaiti.” \p \v 23 Jesus ayanmatar Pítrun tímiayi “Werumta, Satanása. Yajauch awajtame. Ámeka Yus wakeramu enentáimtsume. Antsu jú̱ nuṉkanam enentáimainia áinis enentáimme.” \p \v 24 Nuyá Jesus ashí ni unuiniamuri̱n tímiayi “Shuar Winia nemartustaj tusa wakerakka ni wakeramuri̱n iniais ni krusi̱ yanaki Winia nemartusti. \v 25 Shuar áyatik péṉker pujustaj tákuṉka nu shuar uwemtsuk jakattawai. Antsu jákatniuitkuisha péṉker pujustinian enentáimtsuna nú shuar nekas iwiaakman wainkiattawai. \v 26 Wats, shuar ashí jú̱ nuṉkanam írunna nuna sumakka tura nuja̱i̱ ni wakani̱ émeseak ¿itiurak péṉker pujustiṉ? Shuara wakaní̱ emesramu ¿ashí jú̱ nuṉkanam írunna nuja̱i̱ iwiaramniakait? \v 27 Wi Aents Ajasu asan, winia Aparu kakarmari̱ji̱a̱i̱ tura ni suntari̱ji̱a̱i̱ tana ashí shuáran ni takasmaja̱i̱ métek akiktatjai. \v 28 Paant tájarme, shuar ju̱i̱ wajainia ju̱ játsuk Wi akupin ajasmatai wáitkiartatui” tímiayi. \c 17 \s1 Jesus nushá iira ajasmiania nu \r (Márkus 9.2-13; Rúkas 9.28-36) \p \v 1 Nuyá sais (6) tsawant naṉkaamasar Pítruncha, Jakupuncha, tura ni yachi̱ Juaṉnasha níniak júkiar Jesus náinnium yakí wakamiayi. \v 2 Nui̱ Jesus nusháa iira ajattsarmiayi. Ni yapisha etsaya̱ áinis wincha ajasmiayi. Ni pushiri̱sha ti puju jiitsumir ajasmiayi. \v 3 Nui̱sha Muisaisnasha Eríasnasha Jesusja̱i̱ chichainian wáinkiarmiayi. \v 4 Nuyá Pítiur Jesusan tímiayi “Uunta, ti shiir pujaji ju̱i̱. Wakerakminkia menaint áakmaktai, Áminiu chikichik tura chíkich Muisaisnasha, tura chikichcha Eríasna.” \v 5 Tura Pítiur tu auju wajái yuraṉkim ti puju amu̱a̱miayi. Tura nu yuraṉminmaya̱ chichaman antukarmiayi. “Ju̱ka winia aneamu Uchiruiti, tímiayi. Nin ti shiir enentáimtajai. Nii péṉker anturkatarum” tímiayi. Tu chichasmiayi Yus. \v 6 Nuna ni unuiniamuri̱ antukar ti ashamkar pákea ajakiarmiayi. \v 7 Túrunawarmatai Jesus táriar antiṉ “Ashamkairap, nantaktiarum” tiarmiayi. \v 8 Tura paṉkainiar íimiaj tukamá aya Jesusan wáinkiarmiayi. \p \v 9 Nuyá náinniumia̱ akainiak Jesus tiarmiayi “Átum íisurmena nu peṉké etserkairap. Wi Aents Ajasu asan jakamunmaya̱ nantaatsa̱i̱ṉ etserkairap’ tímiayi. \p \v 10 Nuyá ni unuiniamuri̱ Jesusan aniiniak “¿Urukamtai in jintintramin “Kristu táatsa̱i̱ṉ Erías emka tátiniaiti” tuinia?” tiarmiayi. \p \v 11 Tuíniakui Jesus ái̱kmiayi “Nekas Erías tátiniaiti. Tura nii mash iwiarattawai. \v 12 Kame nekas Erías táwiti tura nin nekaacharmai. Antsu aents wakeriarmia nuna túrawar yajauch awajsarmiayi. Núnisaṉ Winiasha, Aents Ajasu aiṉ, wáitkiarsartatui.” \v 13 Nuna takui ni unuiniamuri̱ imiakratin Juáṉkan áujmatui, tu enentáimprarmiayi. \s1 Jesus iwianchin ji̱i̱ki akupkamiania nu \r (Márkus 9.14-29; Rúkas 9.37-43) \p \v 14 Ataksha aents matsatmanum jeawarmatai shuar Jesusan tarí tikishmatramiayi. \v 15 Tura tímiayi “Uuntá, winia uchir waitnentrutrata. Wainchi tukum ti wáitniuiti. Jiniumsha patamniuiti. Entsasha iniainaiti. \v 16 Ame unuiniamurmi̱ncha itiarjiai túrasha tujinkiarai.” \p \v 17 Takui Jesus ashí tímiayi “Maa, Yus peṉké enentáimtichuitrume. Imiá úmichuitrume. ¿Wi atumin katsuntu ajatniukaitjiarum? Wats, uchi itiartitiarum’ tímiayi. \v 18 Itiarim Jesus yajauch wakanin ji̱i̱ki akupkamiayi uchí aya̱shí̱nia̱. Túramtai nu chichamaik péṉker ajasmiayi. \p \v 19 Nuyá urum ni unuiniamuri̱ Jesusja̱i̱ niṉki pujusar áujmatainiak “¿Urukamtai yajauch wakan jí̱i̱ktin iikia tujinkiamajⁱ?” tiarmiayi. \p \v 20 Tuíniakui Jesus tiarmiayi “Yus nekas enentáimtachu asarum tujinkiarme. Túmaitiat nekasaiti mustasa jiṉkiái timiá uchichitiat ti uunt tsakaatsuk. Núnisaṉ Yus ishichkisha enentáimtakrumka nu naint ékemkata tutai nu naint túrunattawai. Peṉké tujinkiashtatrume Yus nekas enentáimtakrumka. \v 21 Kame nu yajauch wakan ji̱i̱ki akupkatniuka ijiarmam Yus áujsatniuiti.” \s1 Ataksha Jesus ni játniun ujakmiania nu \r (Márkus 9.30-32; Rúkas 9.43-45) \p \v 22 Jesus ni unuiniamuri̱ji̱a̱i̱ Kariréa nuṉkanam wekas ju̱na ujakarmiayi. “Wi Aents Ajasu asan, aentsnum surunkattajai tura mantamnattajai. \v 23 Túrutawarmatai menaintiú tsawantai̱ nantaktiatjai.” Tura ni unuiniamuri̱ nuna antukar ti kúntuts enentáimprarmiayi. \s1 Jesus aṉkantaitiat akiktinia nuna akikmakmiania nu \p \v 24 Jesus ni unuiniamuri̱ji̱a̱i̱ Kapernáum péprunam jeawarmiayi. Tura kuítian achin Pítrun tariar aniasarmiayi “¿Atumi uuntri̱ Israer-patrin akiktinia nuna akínkiait?” \p \v 25 Tutai Pítiur “Ee” tímiayi. \p Tura Pítiur je̱á wayá chichaatsa̱i̱ṉ Jesus emka tímiayi “Chíkich nuṉkanmaya̱ akupin ¿yana kuítri̱ji̱a̱i̱ṉ takainia. Ni shuári̱niunkek atantainia. Antsu yaja̱ya̱ shuárnan atantainiatsuk. Nekaschak, Semuṉká?” \p \v 26 Tutai Pítiur “Nekas yaja̱ya̱ shuárnan atantainiawai” tímiayi. \p Jesus tímiayi “Nuikia ni shuari̱ aṉkant áiniawai. Iisha núnisrik nu akiktin aṉkantaitji. \v 27 Túrasha itiurchat enentáimprara̱i̱ṉ tusar akiktai. Ame tsau jukim entsá wetá. Túram emka namak japikim iwiaṉkam nui̱ kuit wáinkiattame. Nu jukim Wíniasha áminiusha akikmakta.” \c 18 \s1 “¿Ya imiá naṉkaamantuit?” tunaiyarmiania nu \r (Márkus 9.33-37; Rúkas 9.46-48) \p \v 1 Nu tsawantai̱ ni unuiniamuri̱ tariar Jesusan aniasarmiayi “Yus akupeamunam pachiinia nu ¿ya imiá naṉkaamantu áminiait?” \p \v 2 Nuna tuíniakui Jesus uchin untsuk ajapen awajtusar \v 3 tímiayi “Tí nekasan tájarme, atumí enentáimtairi̱ yapaji̱arum uchia áinis ajachkurmeka Yus akupeamunam pachiinkiachminiaitrume. \v 4 Nu asamtai ju̱ uchia áinis péejchach enentáimtumana nuka Yus akupeana nui̱ nekas naṉkaamantu ajasminiaiti. \v 5 Nú arantcha Winia anentuk uchin itiaana nú shuar Winiasha itiaareawai’ tímiayi. \s1 Tsuumainti yajauch túrumtikiatin \r (Márkus 9.42-48; Rúkas 17.1-2) \p \v 6 ‘Shuar ju̱ uchin Winia umirtana nuna tunaanum ajuarmataiṉkia nuna túratsa̱i̱ṉ niisha kuntujén kayaja̱i̱ jiṉkiar nayaantsanam ajapen kunanam ajunmaitkiuṉka maak ainti, tímiayi. \v 7 Ju̱ nuṉkanam tunáa iniaatai írunuk tuke itiurchataiti. Antsu shuar chikichan tunaanum aju̱arka ti itiurchatan iṉkiuṉtatui’ tímiayi. \p \v 8 ‘Nu asamtai ame uwejem tura nawem tunaanum ajunmatniuitkiuiṉkia tsupikiam ajapata. Kame muntuch pujustin tura ukunam nayaimpiniam wétin péṉkeraiti. Antsu kajinkiashtin jinium takamtsuk jeatniuka imiá yajauchiiti. \v 9 Núnisaṉ ame ji̱i̱mi tunaanum ajunmatniuitkiuiṉkia ukuinkiam ajapata. Kame chikichik ji̱i̱ji̱a̱i̱ pujusam nayaimpiniam wétin péṉkeraiti. Antsu jinium mai jí̱i̱ntiuk wétin imiá yajauchiiti’ tímiayi. \s1 Murik meṉkaaka áujmatsamu \r (Rúkas 15.3-7) \p \v 10 ‘Uchi ainia nu nakitrairap. Yusa suntari̱ nin wáinkiatniua nu winia Aparui̱ tíji̱uch pujuiniawai. \v 11 Kame wi Aents Ajasu asan, meṉkaakarun e̱a̱ktajtsan táwitjai.’ \p \v 12 ‘Enentáimpratarum. Shuar siaṉ (100) murikiun takakuitiat chikichik meṉkakamtai untsurí̱ meṉkakacharun náinnium matsaakᵤ meṉkakan e̱a̱ushtatuak. \v 13 Wáinkiasha untsurí̱ meṉkakacharua nuja̱i̱ naṉkaamas waraschattawak. \v 14 Núnisaṉ atumi Aparí̱ nayaimpiniam pujana nu, nu uchi chikichkisha meṉkakacharti tawai’ tímiayi. \s1 Yus-shuarti tsaṉkurnairatin \r (Rúkas 17.3) \p \v 15 ‘Chikich Yus-shuar ámin yajauch túrutmakuiṉkia nii werim áujsata. Tura ámechik werim ame yatsumja̱i̱ chichasta. Anturtamkuiṉkia ame yátsum yáiṉkiume. \v 16 Tura anturtamchakuiṉkia nuyá chikichik shuar jimiará shuarsha jukim ataksha weritia. Túram ataksha áujnaisatarum, niisha paant nekaawarat tusam. \v 17 Túrasha yatsum tuke ántachkuiṉkia Yus-shuar iruntainiam iwiainiakta. Túrasha yatsum tuke ántachkuiṉkia Yus-shuarcha núnisaṉ enentáimtusta nu shuar.’ \p \v 18 ‘Nekasan tájarme, ju̱ nuṉkanam suritiam nu nayaimpinmasha suritniaktatui. Tura ju̱ nuṉkanam tsaṉkateam nu nayaimpinmasha tsaṉkatnaktatui.’ \p \v 19 ‘Núnisnak tájarme, ju̱ nuṉkanam pujusrum jimiará Yus-shuartiram métek enentáimprarum winia Apar nayaimpiniam pujana nu seakrumniṉkia wakerarmena nuna suramsattarme. \v 20 Jímiar menaintiusha Yus-shuar Winia enentáimturuk iruntrarmatai Wisha nui̱ niiji̱a̱i̱ pujajai” tímiayi Jesus. \p \v 21 Takui Pítiur werí Jesusan aniasmiayi “Uuntá, winia yatsur yajauch awajtakui ¿urutma tsaṉkuratniuitiaj. Siátikik tsaṉkuratniuitiaj?” \p \v 22 Jesus aiya̱k “Siátik tátsujme, antsu iniaṉnatsuk tsaṉkuratniuitme” tímiayi. \fig Suwe̱nam achik chicharuk timíai “Wari akirkata tumashitmena nu.”|src="ABS 6 The unforgiving servant" size="span" ref="18.22" \fig* \s1 Takakmau tsaṉkurachun pachis áujmatsamiania nu \p \v 23 Tuma asa Jesus Yus akupeamunam pachiinkiaru tsaṉkurnairartiniaiti tusa ju̱ métek-taku chichaman áujmatuk tímiayi, “Uunt akupin takari̱n tumashin akirkarat tusa untsukarmai. \v 24 Yama náṉkamuk tí nukap tumashmakua nuna untsukmai. Akikmakchamnia ti tumashmakuyi. \v 25 Tura nu takakmau kuitri̱ atsakui uunt akupin “Yajasma áitkiasrum nua̱rtiuk uchirtiuk ashí waririntiuk suruktarum, timiai. Nu kuitja̱i̱ akirkati” timiai. \p \v 26 Tutai nu takakmau uunt akupniun tikishmatar seak timiai “Uunta, waitneasam nákarsatá. Auka, mash akiktatjame.” \v 27 Uunt akupin waitnentar mash tsaṉkur aṉkant akupkamai. \v 28 Tura nú chichamaik nú takakmau jiinki ni ai̱n iṉkiuṉmai. Nú ai̱sha nin ishichik tumashiiyi. Tura tsékeṉki suwe̱nam achik chicharuk timiai “Wari akirkata tumashitmena nu.” \p \v 29 Tura ni ai̱ nin tikishmatar timiai “Waitneasam nákarsatá. Auka, mash akiktatjame” timiai. \v 30 Túrasha nakitramai. Antsu tsaṉkurtsuk sepunam eṉkeamai ashí akírkatí tusa. \v 31 Chíkich takakmau nuna wáinkiar ti kúntuts enentáimtuiniak uunt akupniun ashí etsertukarmai. \v 32 Nuna antuk uunt akupin untsuk itiá timiai “Yajauchiitme. ¿Winia “waitnentrurta” túrutkumin tsaṉkurachmakjam? \v 33 Amesha núnismek ame ai̱m tsaṉkuratniuitme” timiai. \v 34 Tinia uunt akupin kajekmai. Tura ashí tumashin akikmatsuk asutniati tusa suntarnum surukmai.” \v 35 Jesus nuna áujmatas amúak tímiayi “Núnisaṉ winia Apar nayaimpiniam pujana nu atumin túrutmattarme atumi yachi̱ nekas enentáiji̱a̱i̱ tsaṉkureachkurminkia.” \c 19 \s1 Jesus nuwa̱ ajapatniun áujmatsamiania nu \r (Márkus 10.1-12; Rúkas 16.18) \p \v 1 Jesus nuna tinia ikiuak Kariréa nuṉkanmaya̱ wémiayi. Tura Jurtaṉ entsa amain Jutía nuṉkanam jeamiayi. \v 2 Untsurí̱ aents nemariarmiayi tura jáiniancha péṉker awajsamiayi. \p \v 3 Nui̱ Pariséu Jesusan nekapsataj tusar aniasarmiayi “¿Shuar ni nuwe̱n itiurchat akui ajapamniakait?” \p \v 4 Tutai Jesus tímiayi “¿Átumka Yus-Papí áujsachukaitrum? Yámankamtaik Yuska shuáran áishmaṉkan nuwa̱ncha najanamiayi tawai. \v 5 Tuma asamtai áishmaṉ ni aparí̱n ni nukurí̱n ikiuki ni nuwe̱ja̱i̱ tsaniṉ chikichik aya̱shtinia áinis ajasartatui, tu áarmaiti, tímiayi. \v 6 Tuma asa jímiarcha antsu chikichik aya̱sh áiniawai. Tuma asamtai shuar Yus apatkamia nuna, aents akankashtiniaiti’ tímiayi. \p \v 7 Takui tiarmiayi “Nuikia ¿urukamtai papí áarar nuwa̱ ajapatniun Muisais tsaṉkatkamia?” \p \v 8 Tutai Jesus tiarmiayi “Timiá ántichu asakrumin nuwa̱ ajapatniun tsaṉkatkamiayi. Túrasha émkaka núnischauyayi. \v 9 Wi tájarme, shuar ni nuwe̱n chíkichja̱i̱ pujuschan ajapeakka tura chikichan nuatkuṉka tsanirmayi. Chíkich áishmaṉsha nuwa̱ ajapamun nuátkaṉka nusha tsanirmayi” tímiayi. \p \v 10 Takui ni unuiniamuri̱ tiarmiayi “Nuikia áishmaṉ ni nuwé̱ peṉké ikiukchamniaitkiuiṉkia nuátkachminiaiti.” \p \v 11 Jesus tiarmiayi “Nu chichamnaka mash antukchamin áiniawai. Antsu Yus nuna umiktin susamua nuke antukmin áiniawai. \v 12 Chíkich chíkich nuatkachmin áiniawai. Chíkich nuátkachmin akiiniawaru áiniawai. Chikichcha aentsja̱i̱ nuátkachmin najanaru áiniawai. Chikichcha nuátainiatsui Yus akupeamu takatan takastinian. Ju̱na antuktinian jeáka antukti.” \s1 Jesus uchin shiir awajsamiania nu \r (Márkus 10.13-16; Rúkas 18.15-17) \p \v 13 Nuyá Jesusan uchin itiariarmiayi. Nin antiṉ Yúsan áujtusarat tusar wakeriarmiayi. Túruiniakui ni unuiniamuri̱ chicharkarmiayi. \v 14 Túruiniakui Jesus tímiayi “Uchi Winí winitin tsaṉkatkatarum. Suritkiairap. Kame ju̱ uchia áintsaṉ péejchach áinian nunak Yus akupkamniaiti.” \v 15 Tinia uchin miniakas nuyá wémiayi. \s1 Kuítrintin Jesusja̱i̱ chichasmiania nu \r (Márkus 10.17-31; Rúkas 18.18-30) \p \v 16 Shuar natsa Jesusan tarin aniasmiayi “Uuntá, péṉkeraitme. Tuma asam turuttia ¿warinia túrakna tuke iwiaaku átataj?’ tímiayi. \p \v 17 Tutai Jesus nin enentáimtikrataj tusa tímiayi “¿Urukamtai péṉkeraitme túrutam. Shuar péṉkerka atsatsuk. Aya Yúskechukait? Wats, tuke iwiaaku pujustaj tákumka akupkamu umírkartá.” \p \v 18 Tutai shuar “¿Tuna nekas umirkatniuitiaj?’ tímiayi. \p Takui Jesus tímiayi “Maṉkartuawaip, tsanirmawaip, kasámkáip, chíkich shuar tsanumpruraip, \v 19 ame apa nukusha umírkatá, ame shuárum ame aya̱shim aneamna nútiksamek aneeta.” \p \v 20 Tutai natsa tímiayi “Núnaka úchichik mash umiki tsakaruitjai. Nuya̱sha ¿warí táatrusa?” tímiayi. \p \v 21 Takui Jesus tímiayi “Nekas péṉker átaj tákumka, weme ame kuítrum kuítrincha ainia nu súsartá. Tura nayaimpiniam kuítrintin ajastatme. Nuyá Winia nemártústá” tímiayi Jesus. \v 22 Tura natsa nuna antuk kúntuts wémiayi ti kuítrintin asa. \p \v 23 Nuyá Jesus ni unuiniamuri̱n tiarmiayi “Nekasan tájarme, kuítrintin Yus akupeamunam pachiinkiatin ti itiurchataiti. \v 24 Ataksha tájarme, kamiriuka kawái naṉkaamas uunt asa auja ji̱i̱n waya̱chminiaiti. Núnisaṉ kuítrintin Yus akupeamunam pachiinkiatin ti itiurchataiti.” \p \v 25 Ni unuiniamuri̱ nuna antukar antúu ajarmiayi. Túrawar aniniainiarmiayi “¿Nuikia yaki uwempramniait?” \p \v 26 Tuíniakui Jesus ashí íisar tímiayi “Aents uwempratniun nekas tujintiainiawai antsu Yuska ashí tujintiatsui.” \p \v 27 Nuyá Pítiur tímiayi “Uuntá, iikia ashí ikiukchajik Ámin nemarsatai tusar. ¿Wariṉ wáinkiattajⁱ iisha?” \p \v 28 Jesus tímiayi “Nekasan tájame, ukunmaṉka ju̱ nuṉka yamaram ajastatui. Aents Ajasu asan, Wisha nui̱, uunt akupin ajastatjai tura atumsha winia nemartusutirmeka Wiji̱a̱i̱ métek akupin ajastatrume ashí Israer-shuar akupkatin. \v 29 Tura shuar ni je̱e̱ncha, yachi̱ncha, umai̱ncha, aparí̱ncha, nukurí̱ncha, nuarí̱ncha, uchirí̱ncha, tura nuṉke̱ncha Winia anentu asa ikiukin wekaakka, nu shuar nii ikiukmia núnisaṉ yamaisha ti untsurí̱ wáinkiattawai tura ukunmasha tuke shiir pujustatui Yusja̱i̱. \v 30 Untsurí̱ yamái peṉkeri̱ áiniana nu ukunam ukunmaani pujusartatui, tura yapaji̱áwar yamái ukunmaya̱ áiniana nu ukunam emka pujusartatui’ tímiayi Jesus. \c 20 \s1 Jesus takarniun pachis áujmatsamiania nu \p \v 1 ‘Yus akupeamunam pachiinkiatin jú̱nisaiti. Nuṉka nérentin ni araamuri̱n júuktaj tusa káshik iniartaj tusa jí̱inkimiayi. \v 2 Chikichík tenariu kuit jean tsawant takamtsuk akiktajrume tusa chichas ni araamun júuktinian akupkarmiayi. \v 3 Nantu takuntai̱sha ataksha jiinki shuar yujan wáiniak \v 4 timiai “Atumsha winia arakur júuktin yáintkiatarum. Shiir akiktajrume.” Tutai wearmai. \v 5 Ataksha tutupin ai̱ nuyá áaṉkúsha jiinki, núnisaṉ tinia akupkarmai. \v 6 Ataksha nantu patamsai̱ jíinkimiai. Tura shuaran yujan wáiniak “¿Urukamtai takakmatskesha áani pujarum?” timiai.’ \p \v 7 “Warí, iincha iniatmainiatsji” tiarmai.’ \p ‘Tuíniakui timiai “Atumsha winia nuṉkarui̱ takautarum. Péṉker akiktajrume.” \p \v 8 ‘Kirit ajátekiái̱ takatri̱n wáinniun timiai “Takatan takasaru untsukam akikiarta. Kíarai̱ naṉkamawaru emka akikiarta. Túram káshik naṉkamawaruja̱i̱ amuktá” timiai. \v 9 Takui nantu patamsa ai̱ naṉkamawaru waya̱warmatai chikichík tenariu kuit jean ashí akikiarmai. \v 10 Mash umintramtai nuyá emka naṉkamawaru waya̱war “nuna naṉkaamas achikchatjiash” tu enentáimsarmai. Tura chikichík tenariu kuit jean achikiarmai. \v 11 Achikiar nérenniun itiurchat enentáimturarmai. \v 12 Tura tiarmai “Iikia ashí tsawant nantuja̱i̱ wáitsachjik. Ju̱ shuarsha nantu patamsa ai̱ naṉkamawaruka peṉké ishichik takasarai. Túrasha iiji̱a̱i̱ métek akikiarume” tiarmai. \p \v 13 Tutai nérentin chikichkiniak iniakmas timiai “Umpá, peṉké kasartsujme. Káshik chikichík tenariu kuit jeá chichasar iiji̱a̱i̱ iwiarachjik, timiai. \v 14 Pai, ame kuítrum achikiume. Nantu patamsai̱ takasuncha amiji̱a̱i̱ métek akiktinian wakerajai. \v 15 Warí, winia kuítruja̱i̱ wi wakeramun túrachminkaitiaj. Antsu wi tsaṉka asamtai ¿yajauch enentáimturmek?” timiai.’ \p \v 16 ‘Núnisaiti Yus-shuarnum. Émkaru áinia nu uku ártatui. Tura ukuya̱ áiniana nu, emka ártatui. Untsurí̱ ipiaamu áiniawai tura ishichik achikma áiniawai.” Tu áujmatsamiayi Jesus. \s1 Jesus ataksha ni jákatniuri̱n etserkamiania nu \r (Márkus 10.32-34; Rúkas 18.31-34) \p \v 17 Jesus Jerusaréṉnum jintiá wesa ni unuiniamuri̱n akankin tiarmiayi \v 18 “Iistarum, Jerusaréṉnum wéaji. Nui̱sha Israer-patri úuntri̱n tura ni jintinniuri̱ncha Winia surutkartatui. Nui̱sha, wi Aents Ajasu ai̱ṉ, “mantamnati” túrutiartatui. \v 19 Tura apachnium surutkartatui. Nui̱ katsekrukar, awattiar krúsnum máawarti tusar túrutawartatui. Túrasha jakayatan menaintiú tsawantai̱ nantaktiatjai” tímiayi. \s1 Jakupu tura Juaṉka nukurí̱ Jesusan seamiayi \r (Márkus 10.35-45) \p \v 20 Nuyá Jakupusha Juaṉsha, mai Sepetéu uchirí̱, nukurí̱ji̱a̱i̱ tariar Jesusan tikishmatrarmiayi. Tura nukurí̱ Jesusan waitnentrutrarat tusa seamiayi. \v 21 “¿Warí wakeram?” tímiayi Jesus. \p Tutai nuwa̱ tímiayi “Ame uunt akupin ajastatmena nui̱ winia uchir chikichik untsuurnumaani chikichcha menaanmaani akupkarti tusam apujsarta.” \p \v 22 Takui Jesus tiarmiayi “Atum seatrumna nu nékatsrume. ¿Wi wáitsattajna nuja̱i̱ métek túramniakaitrum? Wi wáitsatniun yapá umartinia áinis umartiniaitjai. Núnisaṉ wáitsatniuja̱i̱ imiaitniua áintsan imiantiniaitjai. ¿Nú piniṉnumia̱ umarminkiaitrum. Núnisaṉ imianminkiaitrum?” \p Tutai “Páchitskea” tiarmiayi. \p \v 23 Tuíniakui Jesus tímiayi “Ayu. Winia piniṉkrui̱ya̱ umartatrume. Wi imiantiatjana nuja̱i̱ imiantiatrume. Antsu Wiji̱a̱i̱ tsaniṉkia pujustinniaka Wikia íischatniuitjai, antsu winia Apar iwiarturu áinia nuna nui̱ apujsattawai” tímiayi. \p \v 24 Chíkich tias (10) unuiniamuri̱ nuna antukar nu jímiaran kajerkarmiayi. \v 25 Túmainiakui Jesus untsukar tiarmiayi “Ju̱ nékarme, apachniumka kapitián ajasar ni shuari̱n nérenniua áinis ti akupenawai. Ni úuntri̱sha waantu enentáimsar “wíitjai akupniun” tu enentáimtikiainiawai. \v 26 Antsu atumja̱i̱ṉkia núnis áchatniuiti. Naṉkaamaku ajastaj tákuṉka chikicha yaintri̱ átiniaiti. \v 27 Ame kapitiántrum ajastaj tákuṉka ashí shuara yaintri̱ ajástí. \v 28 Wisha Aents Ajasuitiatan, Winia yáintkiarat tusan táchaitjai antsu shuáran yáiṉtaj tusan táwitjai. Untsurí̱ shuaran tunáa tumashri̱n akikmatkataj tusan jákatniuitjai. Nuna tarimjai” tímiayi Jesus. \s1 Jímiar ji̱i̱ kusurun Jesus tsuármiania nu \r (Márkus 10.46-52; Rúkas 18.35-43) \p \v 29 Jirikiú péprunmaya̱ wénakui untsurí̱ aents Nin nemariarmiayi. \v 30 Nui̱ jintiá yantam jímiar ji̱i̱ kusuru pujuarmiayi. Jesus wéawai taman antukar kakantar untsukarmiayi. “Uuntá, uunt akupin Tawitia Uchirí̱nchukaitiam. Waitnentrurta” tiarmiayi. \p \v 31 Tuíniakui “Takamatsatarum” tiarmiayi. \p Tútaisha nú naṉkaamas untsumkarmiayi. “Uuntá, Tawitia Uchiriá, waitnentrurta” tiarmiayi. \p \v 32 Tuíniakui Jesus wajas ji̱i̱ kusurun untsukar aniasarmiayi “¿Warí itiurtukat tusarum wakerutarum?” \p \v 33 “Uuntá, iimtiai tusar wakeraji” tiarmiayi. \v 34 Tuíniakui Jesus nin waitnentrar ni ji̱i̱n antiṉkiarmiayi. Nu chichamaik íimiar niisha Jesusan nemariarmiayi. \fig Jímiar ji̱i̱ kusuru pujuarmiayi.|src="ABS 12 Blind men" size="span" ref="20.34" \fig* \c 21 \s1 Jesus Jerusaréṉnum waya̱miania nu \r (Márkus 11.1-11; Rúkas 19.28-40; Juaṉ 12.12-19) \p \v 1 Jerusaréṉnum nuntumsar Petpajái péprunam jeawarmiayi. Nusha Uriwiu náinnium ayamchiiyayi. Nui̱ jeawar Jesus ni unuiniamuri̱n jímiaran akupeak tímiayi \v 2 “Tíji̱uch péprunam wérum umpuuru umpuuruchiji̱a̱i̱ jiṉkiamu wáinkiattarme. Nu atiarum itartitiarum. \v 3 Tura aents “Urukamtai áitkiarum” túramkurminkia “Uunt wakerawai, tura wárik awaiṉkittiawai” titiarum” tímiayi. \p \v 4 Tura nusha yaunchu Yúsnan etserin aarmia nu umínkiatí tusa tímiayi. Jú̱nis áarmiayi: \q1 \v 5 “Ashí Israer-shuarnum ju̱ etserkatarum: \q1 “Iistarum, atumi Akupniuri̱, péejchach ajas umpuuruchiniam ekeemak winitramprume. Péejchach asa káarak áintstai umpuuru uchiri̱n ekeemak winitrámtatrume,” titiarum.” Tu áarmaiti. \p \v 6 Tutai nu jímiar unuiniamuri̱ wear Jesus timia núnisaṉ túrawarmiayi. \v 7 Umpuuruchin nukurtiuk itiarmiayi. Tura ni pushiri̱n áitkiaram Jesus entsamkamiayi. \v 8 Shuar untsurí̱ ásar ni wéamunam pushiri̱n áitkiarmiayi. Chikichcha nuká jurukar ni wéamunam áeprurarmiayi. \v 9 Shuar untsurí̱ eem wearmia nusha tura uku winiarmia nusha kakantar untsumiarmiayi. “Ju̱na we̱a̱tri̱ uunt akupin Tawit asamtai naṉkaamakuiti. Yusa náari̱i̱n winiana ju̱ ii Uuntri̱nti. Shiir atí. Nayaimpinmasha Yus shiir awajsatai.” Tu untsumiarmiayi. \p \v 10 Jesus Jerusaréṉnum waya̱mtai ashí shuar ti enentáimainiak “¿Ju̱sha yait?” tiarmiayi. \v 11 Chikichcha “Yúsnan etserin Jesusaiti, tiarmiayi. Nasarét pepru Kariréa nuṉkanmaya̱iti” tiarmiayi. \s1 Yusa Uunt Je̱e̱n suruktinian Jesus surimkiamiania nu \r (Márkus 11.15-19; Rúkas 19.45-48; Juaṉ 2.13-22) \p \v 12 Nuyá Jesus Yusa Uunt Je̱e̱n wayá kuítian súruiniak tura súmainiak pujan akúprámiayi. Kuítian yapaji̱nia misari̱ncha ayanturmiayi tura yampitsa súruinia kutaṉkri̱ncha núnisaṉ ayanturmiayi. \v 13 Nuyá tímiayi “Yus-Papinium áarchamukait, \p “Yusa Je̱e̱nka Yus aujtai jé̱a̱iti.” Antsu átumka kasa matsamtai̱ya nútikiarme” tímiayi. \p \v 14 Nui̱ Yusa Je̱e̱n ji̱i̱ kusurarusha shutuapsha Jesusan tariarmiayi. Túramtai tsuárarmiayi. \v 15 Tura Israer-shuar pátrisha tura Israer-shuara jintinniuri̱sha aents tujintiamun Jesus túrakui íisar kajerkarmiayi. Nu arantcha uchi Yusa Je̱e̱n “Ju̱na we̱a̱tri̱ uunt akupin Tawit asamtai naṉkaamakuiti” untsumainiakui Jesusan ti kajerkarmiayi. \v 16 Tura tiarmiayi “¿Ju̱ uchi tuinia nu ántamek?” \p Tutai Jesus “Ee, ántajai, tímiayi. Átumka Yus-Papí ju̱na tana ju̱ka áujsachukaitrum. Jú̱nis tawai, \q1 “Uchisha kuírchisha Yusa náari̱n imiá shiir awajtusarat tusa Yus tsaṉkatkaiti.” Tu áarmaiti. \m \v 17 Nuna tinia ikiuiniak Jerusaréṉnumia̱ jiinki Petania péprunam we nui̱ kanarmiayi. \s1 Jesus iikiu numin yumiṉkramiayi \r (Márkus 11.12-14, 20-26) \p \v 18 Kashin tsawa̱a̱r Jerusaréṉnum waketas Jesus tsukaarmiayi. \v 19 Iikiu numi jintiá yantam wajan wáiniak akaktajtsa werimiayi. Tura werí aya núminiak wáinkiamiayi. Túra numin tímiayi “Atakka nerekchattame.” Takui nu chichamaik káarmiayi. \p \v 20 Nuna wáiniak ni unuiniamuri̱ ti enentáimprar aniasarmiayi “¿Urukaku imiá wárik jaka?” \p \v 21 Tuíniakui Jesus tiarmiayi “Nekasan tájarme, Yus nekas enentáimtakrumka, “nekaspash túrat” táchakrum iikiun túrajna nusha túramniaitrume. Tura nu arantcha nu naint “Ékemtam nayaantsanam iniaṉta” tutai túrunattawai. \v 22 Ashí Yus áujeakum seamna nu, Yus nekas enentáimtakum seakmeka, wáinkiáttame” tímiayi. \s1 Yusa kakarmari̱ji̱a̱i̱ Jesus takasmiania nu \r (Márkus 11.27-33; Rúkas 20.1-8) \p \v 23 Yusa Uunt Je̱e̱n Jesus wayá unuiniamiayi. Turai̱ Israer-patri uuntri̱ tura Israer-shuara úuntri̱sha Jesusan tariar aniasarmiayi “¿Yana chichame̱ja̱i̱ ju̱ túram. Ya ju̱ túratniuncha akuptamkait?” tiarmiayi. \p \v 24 Tutai Jesus tiarmiayi “Wisha aniastaj tusan wakerajrume. Ju̱ ái̱rkakrumniṉkia Wisha yana chichame̱ja̱i̱ túraj nuna ujaktatjarme. \v 25 Wats, ¿ya imiakratin Juaṉkan akupkamia. Yusak, aentsuk, ya akupkamia?” \p Tutai nuámtak tunainiarmiayi. “Yus akupkamiayi” tákurniṉkia “¿urukamtai enentáimtichuitrum?” túramtatji. \v 26 Kame “shuar akupkaiti” tákurnisha ashí aents mantamattaji. Warí, ashí niisha Juaṉ Yúsnan etserniuyi tuíniatsuk” tiarmiayi. \v 27 Nuyá Jesusan “Nékatsji” tiarmiayi. \p Tutai Jesussha aí̱i̱niak “Wátsek, Wisha núnisnak akuptukua nuna ujakchattajrume” tímiayi. \s1 Jimiará uchi tiarmia nuna áujmatsamiania nu \p \v 28 Jesus unuiniak tiarmiayi “Enentáimpratarum. Shuar uchin jímiaran takakuuyi. Nuna chikichkin chicharuk timiai “Uchirú, arakur júuktin yamái wetá.” \p \v 29 ‘Tutai uchi “Atsá, nakitiajai” timiai. Tayat urum enentáimiar takaumai.’ \p \v 30 ‘Nuyá aparí̱ chikichnasha werí núnisaṉ timiai.’ \p ‘Tutai uchi “Apawa, páchitsuk wetajai” timiai, túrasha wéchamai.’ \p \v 31 ‘¿Túa ni aparí̱ wakeramun umirkama?” tímiayi Jesus. \p Tutai “Emkaa nu” tiarmiayi. \p Tuíniakui Jesus tímiayi “Nekasan tájarme, yajauch shuar ainia nu tura tsanirma ainia nusha átumka pachiintsrumniṉ nii emka Yus akupeamunam pachiinkiartatui. \v 32 Iis, imiakratin Juaṉ péṉker wekasatniun etserkamiayi, túrasha antukchamarme. Antsu yajauch shuar ainia nu tura tsanirma ainia nu umirkarmiayi. Nusha wáinkiaitiatrum atumi tunaari̱ enentáimturchamarme’ tímiayi. \s1 Yajauch takaun áujmatsamiania nu \r (Márkus 12.1-12; Rúkas 20.9-19) \p \v 33 ‘Ju̱ chíkich áujmatmasha antuktarum. Nuṉká nérentin uwa ajan ajammai. Tura wenuimiai. Uwa neketaincha najanamai. Kumpin je̱a̱ncha najanamai. Tura mash péṉker iwiar shuar wáitrukarti tusa apujkimiai. Tura niṉkia yajá nuṉkanam wemai. \fig Yakí ayamsa wáintiaincha najanamai.|src="ABS 103 Tower in a vineyard" size="span" ref="21.33" \fig* \v 34 Tura júuktin tsawant jeamtai juuk nakak akúptúrkartí tusa chíkich takarniuri̱ akupkamai. \v 35 Tura nui̱ pujuinia nu, akupkamun achikiar chikichnaka katsumkar, chikichnasha máawar, chikichnasha kayaja̱i̱ tukurar máawarmai. \v 36 Túrawarmatai nérentin takarniun nuna naṉkaamas akupramai. Ataksha nui̱ pujuarmia nu núnisaṉ túrawarmai. \v 37 Amúamunam ni uchirí̱n akupeak “Winia uchir asamtai umirkachartimpiash” timiai. \v 38 Túrasha nu takau nérenniu uchirí̱n wáinkiar “Nuna aparí̱ jakamtai ju̱na mashi júkishtatuak, tiarmai. Maatai, túrar ii nérentin ajastai” tiarmai. \v 39 Tiar achikiar arant júkiar nui̱ máawarmai.” \v 40 Tinia Jesus aniasarmiayi “Nuṉká nérenniuri̱ taa nu takaun ¿itiurkatiṉ?” tímiayi. \p \v 41 Tutai tiarmiayi “Nu shuar ti yajauch ásarmatai waitnentsuk máawartatui. Tura nu ajan chíkich takaun neren akanak nin susamnia nuna apujsattawai” tiarmiayi. \p \v 42 Tuíniakui Jesus tímiayi “Átumka Yus-Papikia ¿peṉkek áujchaitrum? Jú̱nis áarmaiti: \q1 “Je̱a̱ jeamin utsaṉkarmia nú kaya ashí kayaja̱i̱ naṉkaamas apujsamuiti. Núnaka ii Uuntri̱ Yus túraiti. Iisha íisar ti enentáimtaji.” Tu áarmaiti. \m \v 43 Tuma asamtai tájarme, Yusna írunna nu wáinkiatárum tusa suramsamuitiat atumíya̱ junas chíkich aents súnastatui. Niisha awaṉtukiartatui. \v 44 Tura shuar nu kayan tukumainia nuka kupintrartatui. Tura nu kaya shuarnum iniarka tsai tsai awajsattawai auka” tímiayi Jesus. \p \v 45 Israer-patri uuntri̱sha Pariséusha Jesus áujmatman antukar “in túramji” tusar achiktaj tiarmiayi. \v 46 Tura ashí aents “Jesus Yúsnan étserui” tuinia ásarmatai nin ashamkarmiayi. \c 22 \s1 Métek-taku chichamja̱i̱ nuatnaiyamun Jesus áujmatsamiania nu \p \v 1 Jesus ataksha áujmatuk ju̱na tímiayi: \v 2 “Yus akupeamunam pachiinkiartin jú̱nis enentáimpramniaiti. Uunt akupin ni uchirí̱ nuáteakui nampermamai. \v 3 Túrak ni takarniuri̱n ipiaamautarum tusa akupkarmai. Tura ipiaamusha nakitrarmai. \v 4 Ataksha chíkich takarniuncha ipiaamakrum ju̱ titiarum tusa akupkarmai. ““Mash yurumkan iwiarajai, tawai, titiarum, timiai. “Waakasha máatarum tusan akupkarjai, tawai. Ajaermancha máatarum tusan akupkajai, tawai. Ashí nuatnaiyamunam winiarti,” tawai” titiarum” timiai. \v 5 Támaitiat nú ipiaamusha nakitrarmai. Chikichik ni nuṉken wemai. Chikichcha kuítian suruktinian wemai. \v 6 Chikichcha ipiaakratniun achikiar yajauch awajsarmai, tura chikichnaka máawarmai. \v 7 Túramtai uunt akupin ti kajek, ni suntari̱ mash máatarum túrarum ni je̱e̱ mash ekeemáktárum tusa akupkarmai. \v 8 Nuyá ataksha ni takarniuri̱n akupkamai. “Nuatnaikiatin jísat mash iwiaramuiti, timiai. Tura nu ipiaamu winichmin armai. \v 9 Tuma asamtai pepru jintí werum ashí shuar náṉkamas wáintrum nu ipiaatarum” timiai. \v 10 Takui takarniuri̱ jíinkiar pepru jinti̱n wajainian, yajauch shuarnasha péṉker shuarnasha, ashí ipiaawarmai. Túramtai je̱a̱ piákmai.’ \p \v 11 ‘Nuyá uunt akupin ipiaamun íisartaj tusa waya̱mai. Nui̱ shuaran péṉker iwiarmamprachun wáinkiamai. \v 12 Tura timiai “Umpá, ¿urukamtai nuatnaiyamunam entsatai pushí entsatsuk waya̱m?” Tutai nu áishmaṉ tákamtak pujusmiayi. \v 13 Nuyá uunt akupin yurumka ajaaman timiai “Achikrum nawenmasha uwejnumsha jiṉkiarum a̱a̱ jí̱i̱krum kiritniunam ajapatarum. Nui̱sha ti úutin ti wáitsatin átatui” timiai. \v 14 Kame untsurí̱ ipiaamu áiniawai antsu ishichik achikma áiniawai.” \s1 Uunt akupin Sésar akiktinia nu \r (Márkus 12.13-17; Rúkas 20.20-26) \p \v 15 Nuyá Pariséu chichaman najatawar uyu̱mtikiatai tusar tiarmiayi. \v 16 Túrawar ni shuari̱ncha tura akupin Erutisa nemarniuri̱sha Jesusan akuptukarmiayi. Kame akupin Erutis uunt akupin Sésara kuitri̱ wáinin asamtai nu apachniasha akupkarmiayi. Niisha jeariar Jesusan tiarmiayi “Uuntá, amesha nekas chicham chichaame. Nu nékaji. Chíkich shuar tuinia nu ántutsuk nekasam Yus-Chicham jintíame. Shuar shiir enentáimturarat tusam jintíatsme, tiarmiayi. \v 17 Tuma asamtai ju̱ nekaatai tusar wakeraji. ¿Uunt akupin Sésar akikminkiait?” tiarmiayi. \fig “¿Yana yapimpiait tura yana naari̱ áarmait?”|src="ABS 31 Roman coins" size="span" ref="22.17" \fig* \p \v 18 Jesus ni yajauch enentáiji̱a̱i̱ aníam nekáa tiarmiayi “Aya shiir chichamtiniaitrume. ¿Urukamtai uyu̱matkiarkatin wakerutarum? tímiayi. \v 19 Wats, Sésar akiktinia nú kuit itiartitiarum.” Takui chikichik kuítian itiariarmiayi. \v 20 Nuna iis Jesus aniasarmiayi “¿Ju̱i̱ yana yapimpiait tura yana naari̱ áarmait?” \p \v 21 Tutai “Uunt Sésarna” tiarmiayi. \p Tuiniakui Jesus chicharuk tiarmiayi “Nuikia uunt Sésarna nu, Sésar susatarum. Tura Yusna nusha Yus susatarum” tímiayi. \v 22 Tura nuna antukar ti enentáimprarmiayi. Tura ikiuiniak wearmiayi. \s1 Jesusan jakamunmaya̱ nantaktinian aniasarmiania nu \r (Márkus 12.18-27; Rúkas 20.27-40) \p \v 23 Nu tsawantai̱k Satuséusha Jesusan tariarmiayi. Satuséuka jakamunmaya̱ nantakchatniuiti tuíniawai. Nuna tiniu ásar ju̱na Jesusja̱i̱ áujmatsarmiayi. \v 24 “Uuntá, Muisais ju̱na áartampramiaji, “áishmaṉ uchin yajutmatsuk jakamtaiṉkia ni yachi̱ nu nuwa̱n nuatak ni yachin yajútmátrati,” tu áarmiayi, tiarmiayi. \v 25 Ayu, íi shuarnum siati (7) yáchintin ármiayi. Iwiai̱ri nuatak uchin yajutmatsuk jakamiayi. Tura waje̱n ni yachin ikiurkimiayi. \v 26 Tura niisha nuatak uchin yajutmatsuk jakamiayi. Tura chikichcha núnisaṉ jakamiayi. Tura chikichcha siati armia nu ashí nuatkar jákarmiayi. \v 27 Nuyá nuwa̱sha jakamiayi. \v 28 Jakamunmaya̱ nantakiar ¿yaki nekas ni aishri̱ ati? Ashí nin nuatkacharmakia” tiarmiayi. \p \v 29 Tuíniakui Jesus tímiayi “Yus-Chichamsha nékachkuram tura Yusa kakarmari̱sha nékachkuram nantaktin atsawai tákuram ti awajiarme. \v 30 Nekaatarum. Jakamunmaya̱ nantakiaruka nuatkachartatui. Antsu Yusa suntari̱ nayaimpiniam pujuinia núnisar nuartichu pujusartatui. \v 31 Túrasha jakamunmaya̱ nantakiartatna nu nekaatajtsa wakerakrumka ju̱ enentáimsatarum. Muisais aarma nu áujsachukaitrum. Jú̱nisaṉ áarmiayi: \q1 \v 32 “Wiitjai Apraáma Yúsrintjai, Isaka Yúsrintjai, Jakupu Yúsrintjai.” Tu áarmiayi. \m Watsek, Yuska jaká Yúsri̱nchuiti. Antsu iwiaaku ana nuna Yúsri̱nti, tímiayi. Iis, nu shuar imiá yaunchu jákaruitiat Yusja̱i̱ iwiaaku pujuiniak nantakmin áiniawai” tímiayi. \v 33 Ashí aents nuna antukar nu jintintiam ti enentáimprarmiayi. \s1 Yus akupkamu imiá enentáimtustinia nu \r (Márkus 12.28-34) \p \v 34 Satuséu Jesusan ai̱ktinian tujinkiarmatai Pariséu nuna antukar iruntrarmiayi. \v 35 Tura chikichik Pariséu jintintin asa Jesusan uyu̱mtikiataj tusa aniasmiayi \v 36 “Uuntá, ¿túa Yus akupkamu imiá naṉkaamas enentáimtustiniait?” \p \v 37 Tutai Jesus tímiayi “Jú̱iti: “Ame Yúsrum ashí enentáimja̱i̱ aneeta. Ashí ame wakanmiji̱a̱i̱sha tura tuke enentáimtusam aneeta.” Tu áarmaiti, tímiayi. \v 38 Núiti emka ashí akupkamu naṉkaamas enentáimtustinia nu. \v 39 Chikichcha ju̱ja̱i̱ métek-taku awai. Nusha tawai: “Ame írutramuram ame aya̱shim aneamna nútiksamek aneata.” \v 40 Nu jímiar akupkamu umirkam ashí Muisais akupkamia nusha tura ashí Yúsnan etserin unuiniararmia nusha umirkattame” tímiayi. \s1 Kristu Tawit weeaitiat Yusa Uchirí̱nti \r (Márkus 12.35-37; Rúkas 20.41-44) \p \v 41 Tura Pariséu tuke irunar pujuiniakui \v 42 Jesussha aniasarmiayi “Kristu tutai ¿ya weeá átiniait. Warí enentáimtarum atumsha?” \p Takui “Tawit weeá átiniaiti” tiarmiayi. \p \v 43 Tuíniakui Jesus tiarmiayi “Nuikia ¿urukamtai Tawit, Yusa Wakaní “titia” tutai, Krístun “winia Úuntur” tímia? Iis, Tawit ju̱na tímiayi: \q1 \v 44 “Uunt Yus winia Úuntrun ju̱na tímiayi: “Akupin pujutainium, winia untsuuruini̱, pujusam nákarsata. Ashí ame nemasrumin nupetkan Ámin umirtamkarti tusan amastatjai” tímiayi Yus.” Tu tímiayi Tawit. \m \v 45 Watsek, Tawit Krístun “winia Úuntur” tai̱sha ¿itiurak ni pampaṉmari̱ áti?” tímiayi Jesus. \v 46 Nuna takui peṉkesha ái̱kcharmiayi. Túrawar atakka uyu̱mamtikiatai tusar aniascharmiayi Jesusan. \c 23 \s1 Jesus Pariséuncha Israer-shuara jintiniurincha “yajauchitrume” timiania nu \r (Márkus 12.38-40; Rúkas 11.37-54; 20.45-47) \p \v 1 Jesus ni unuiniamuri̱ncha tura ashí shuárnasha tiarmiayi \v 2 “Israer-shuara jintinniuri̱sha tura Pariséusha Muisais akupkamun paant ujatmainiawai. \v 3 Tuma asamtai tuinia nu umirkatarum. Túrasha ni túruinia nu jumamkiirap. Nu shuar shiir chichainiayat nusháa túrin áiniawai. \v 4 Ti itiurchat ana nuna akupeenak ti emeram entsaktinia áintsaṉ áentsun apujtuiniawai. Túrasha chikichik uwe̱jé̱ja̱i̱sha ishichkisha takuitniun nakitiainiawai. \v 5 Aya shuar íirsarti tusar ashí túruiniawai. Ashí shuar péṉker enentáimturarti tusar Yus-Papin nijiai̱ncha tura kunturi̱ncha ti waṉkaram awajsar anujak yujainiawai. Tura nu arantcha pushiri̱ sasariarman ashí shuarja̱i̱ naṉkaamas esaram awajas wekainiawai. \v 6 Nampernumsha péṉker iwiaramunam pujustinian wakeruiniawai. Iruntainmasha naṉkaamantu ajasa pujustinian wakeruiniawai. \v 7 Jintiá wekainiaksha ashí aents áujtuiniak “Jintínkiartiniá” turutiarti tusa wakeruiniawai’ tímiayi. \p \v 8 ‘Túrasha átumka ashí shuar “Jintínkiartiniá” turutiarti tusa enentáimsashtiniaitrume. Átumka nuámtak yáchintrume. Átumka chikichik jintinkiartin ni naari̱ Kristu takakrume. Nu asamtai “Jintínkiartiniá” túramcharmin áiniawai. \v 9 Ju̱ nuṉkanmasha shuar “Aparú” tiirap. Chikichik nayaimpiniam pujana nu atumí Aparí̱nti. \fig Yus-papin nijiai̱ncha tura kunturi̱ncha ti waṉkaram awajsar anujak yujainiawai.|src="ABS 114 Tassels and phylacteries" size="span" ref="23.9" \fig* \v 10 Atumi uuntri̱ aya Krístuk asamtai “Uuntrú” túramcharmin áiniawai. \v 11 Antsu átum írutkamunmaya̱ uunta nuka peejchach átiniaiti. \v 12 Shuar naṉkaamantu ajastaj tákuiṉkia Yus nin péejchach awajsattawai. Antsu péejchach ana nuna Yus nin naṉkaamaku awajsattawai’ tímiayi. \p \v 13 ‘Maa wáinkiatárum jintinniutirmesha, Pariséutirmesha. Ántrarum shiir chichamtiniaitrume. Yus akupeamunam waya̱tin waiti epenniuitrume. Atumsha waya̱tsuk chikichcha waya̱taj tuinia nusha suritniuitrume.’ \p \v 14 ‘Maa wáinkiatárum jintinniutirmesha, Pariséutirmesha. Ántrarum shiir chichamtiniaitrume. Wajé̱ je̱e̱ atankiirum aents enentáimturara̱i̱ṉ tusarum ti esaram Yus áujtiniaitrume. Túrin asarum átum ti asutniátniuitrume.’ \p \v 15 ‘Maa wáinkiatárum jintinniutirmesha, Pariséutirmesha. Ántrarum shiir chichamtiniaitrume. Nuṉkanmasha nayaantsanmasha yajá wekainiuitrume chikichík shuar winí nemartusat tusarum. Tura atumi nemari̱ ajasmatai atumja̱i̱ naṉkaamas tunáa sumamamnia awajearme.’ \p \v 16 ‘Wáinkiatárum átumka. Jintinkiartiniaitiatrum nékachu asarum kusurua áiniuitrume. Ju̱ jintíarme: “Shuar nekasan tajai tusa Yusa Je̱e̱n páchiakka nii tana nuna umitsuk ikiukminiaiti. Antsu nekasan tajai tusa Yusa Je̱e̱n kuri ana nuna páchiakka ti nekas umiktiniaiti” tíniuitrume. \v 17 Nétsetrume. Yúsja̱i̱ṉkia ashí kuri ántrachukait. Antsu Yusa Je̱e̱n írunna nuka aya nuiṉ ikiusma asa Yusna ajasuiti. Tuma asamtai kuriji̱a̱i̱ naṉkaamas Yusa Je̱e̱ enentáimtustiniaiti. Enentáimcha asarum kusurua áinin wáakuitrume. \v 18 Nu arantcha tíniuitrume: “Shuar nekasan tajai tusa namaṉ-maar-Yus-sútain páchiakka nii tana nuna umitsuk ikiukminiaiti. Antsu Yús-sutainiam namaṉ patasman páchiakka ti nekas umiktiniaiti” tíniuitrume. \v 19 Nétsetrume. Peṉké namaṉ Yusja̱i̱ ántrachukait. Aya Yús-sutainiam patasma asa nu namaṉ enentáimtuschatniukait. Enentáimcha asarum kusurua áinin wáakuitrume. \v 20 Enentáimpratarum. Shuar nekasan tajai tusa Yús-sutain páchiakka aya sútainiak páchiatsui antsu sutaincha tura nui̱ patasmancha mái-metek páchiawai. \v 21 Núnisaṉ shuar Yusa Je̱e̱n páchiakka aya nunak páchiatsui antsu Yus nu je̱a̱nam pujú asamtai nunasha páchiawai. \v 22 Núnisaṉ shuar nayaimpin páchiakka Yus pujutainchsetrume. Peṉké namaṉ Yusja̱i̱ ántrachukait. Aya Yúa tura Yus nui̱ pujana nunasha páchiawai.’ \p \v 23 ‘Maa wáinkiatarum jintinniutirmesha, Pariséutirmesha. Ántrarum shiir chichamtiniaitrume. Kumintsu nuke̱sha, anisa nuke̱sha, menta nuke̱sha tias (10) akantram chikichik akankamu Yus súwitrume. Nuka péṉkeraiti, ikiukchatniuiti. Túramaitiat nekas péṉker túratniua nu túrutsuk ikiuwitrume. Yus nekas enentáimtustincha, waitnentáimturtincha tura tuke péṉker túratniusha enentáimtsuk ikiuwitrume. \fig Yus-namaṉ-maar-sútain.|src="ABS OT Altar" size="span" ref="23.23" \fig* \v 24 Átumka jintinkiartiniaitiatrum nékachu asarum kusuru áiniuitrume. Kutanam yajasmach eṉketu wáinkiurmeka júwitrume. Túrayatrum kamiriu wáinkiurmeka kawai naṉkaamas úunt aiṉ takamtsuk kú̱jawitrume.’ \p \v 25 ‘Maa wáinkiatarum jintinniutirmesha, Pariséutirmesha. Ántrarum shiir chichamtiniaitrume. Átumka tsapasha piniṉsha initiaani̱ nijiatsuk aya pátatek nijiawitrume. Núnisrum pátatek shiir awajmamniuitrume tura enentáiminkia kasamkatniusha tura chíkichna wakeruktincha nuja̱i̱ piákuitrume. \v 26 Kusuru áiniuitrume, Pariséutirmeá. Antsu emka initiaani̱ tsapasha piniṉsha nijiaktarum. Túrakrumniṉkia pátatkesha mai péṉker átatui. Núnisrum atumsha atumi enentái̱n ana nu shiir awajsarum pátatkesha shiir átatrume.’ \p \v 27 ‘Maa wáinkiatarum jintinniutirmesha, Pariséutirmesha. Ántrarum shiir chichamtiniaitrume. Iwiarsamu pújuja̱i̱ yakarar shiir awajsamua áiniuitrume. Aani̱ shiir áiniawai. Tura initkia jaká ukunchi̱ji̱a̱i̱ piákuiti. \v 28 Núnisaitrume atumsha. Chíkich shuar íismaka ti shiira áiniuitrume. Túrasha atumi enentái̱nkia ashí mui̱jmiai piákuiti.’ \fig Iwiarsamunam je̱a̱ jeamkaitrume.|src="ABS 85 White-washed tombs" size="span" ref="23.28" \fig* \p \v 29 ‘Maa wáinkiatarum jintinniutirmesha, Pariséutirmesha. Ántrarum shiir chichamtiniaitrume. Yaunchu Yúsnan etserin iwiarsamunam átumka shiir enentáimtakrum je̱a̱ jeamkaitrume. Tura péṉker shuar yaunchu jákarusha shiir enentáimturtaj tusarum ni iwiarsamu shiir awajearme. \v 30 Túrakrum ju̱ tíniuitrume: “Iikia yaunchu ii we̱a̱tri̱ji̱a̱i̱ pujaitkiurkia Yúsnan etserin máatin yáimkiacha̱a̱ji.” \v 31 Nuja̱i̱ ti paant chichaarme atumsha. “Ii we̱a̱tri̱ Yúsnan etserniun máawar tunáa túrin ármiayi” tárume. Tura “Yáimkiacha̱a̱ji” táyatrum, atumsha métek túrin asarum “Niiji̱a̱i̱ méteketji” tárume. \v 32 Wats, atumi we̱a̱tri̱ naṉkamawarmia nu átum amuktatrume’ tímiayi Jesus. \p \v 33 ‘Napia áiniuitrume. Shuar aya yajauch awajniuitrume. Túmatirmesha Yus tunáa shuaran jinium akupkartatna nuya̱ ¿itiurak uwempratarum? \v 34 Untsurí̱ shuaran akuptuktatjarme. Yúsnan etserniuncha, ti nekancha, jintinkiartinniasha akuptuktatjarme. Tura atumsha chíkich máattarme, chikichcha krúsnum ajintruarum máattarme, chikichcha iruntai je̱a̱nam asutiáttarme, tura chikichcha ashí nuṉkanam áintrattarme. \v 35 Nu tura asarum péṉker shuara numpé̱ puarma nuja̱i̱ átum sumamattarme. Yámankamtaik Apir ti peṉker shuáraitiat máamuyayi. Tura ukunam Perekíasa uchirí̱ Sakarías atumi uuntri̱ Yusa Je̱e̱ ámanum namaṉ-maar-Yús-sutai ajapén aténkamunam máawarmiayi. Wats, Apir máamunmaya̱ Sakarías máamunam ashí péṉker shuar ti untsurí̱ máamuja̱i̱ sumamattarme. \v 36 Nekasan tájarme, yamái pujuinia nú shuar ashí nuja̱i̱ sumamawartatui’ tímiayi Jesus. \s1 Jerusaréṉnumia̱ shuaran Jesus aneak úutmiania nu \r (Rúkas 13.34-35) \p \v 37 ‘Jerusaréṉnumia̱tirmeá, Yúsnan etserin máiniaitrume. Yus akatar akupturmakmasha kayaja̱i̱ tukuram máiniaitrume. Túrin árumniṉ waitnentajrume. Atash ni uchiri̱n weaana áitkiasnak weartinian wakerimjarme, tura nakitramarme. \v 38 Iistarum. Ame pépruram ajapamuiti. \v 39 Tura “Yusa náari̱i̱n winiana nu, shiir atí” títiatrumna nu tsawant jeatsa̱i̱ṉ peṉké wáitkiashtatrume. Nuna tájarme” tímiayi Jesus. \c 24 \s1 Yusa Uunt Je̱e̱ saanaktinian Jesus ujakmiania nu \r (Márkus 13.1-2; Rúkas 21.5-6) \p \v 1 Jesus Yusa Uunt Je̱e̱nia̱ jiinki weai̱ ni unuiniamuri̱ nin tariar Je̱a̱n iniaktusar áujmatsarmiayi. \v 2 Tura Jesus tiarmiayi “Nu mash yamái wáintrume. Tura nekasan tájarme ukunmaṉka mash saanaktiatui. Chikichík kayaksha ekentramuri̱ atsuttawai” tímiayi. \s1 Amúamu tsawant nekaatin \r (Márkus 13.3-23; Rúkas 21.7-24; 12.22-24) \p \v 3 Nuyá Uriwiu náinnium wear niṉki nui̱ pujusar ni unuiniamuri̱ Jesusan aniasarmiayi “¿Nusha urutaik túrunatⁱ. Tura ame tátincha tura nuṉka amuukatin tsawant jeakuisha wariji̱a̱i̱ṉ nekaattajⁱ? Nu ujatkata” tiarmiayi. \p \v 4 Tuíniakui Jesus tímiayi “Aneartarum, anaṉkramawairap. \v 5 Untsurí̱ shuar winia náarun pachisar “wi Krístuitjai” tiar untsurí̱ shuaran anaṉkawartatui. \v 6 Ti untsurí̱ meset chicham antuktatrume túrasha sapijmiakairap. Núnisaṉ átiniaiti nuṉka amúatsa̱i̱ṉ. \v 7 Apachcha chíkich nuṉkanmaya̱ apachja̱i̱ máaniawartatui. Tura ti tsukasha átatui. Suṉkursha ti pampartatui. U̱u̱sha ti u̱u̱rkartatui. Nuka untsurí̱ nuṉkanam ashí túrunawartatui. \v 8 Nuja̱i̱ ti wáitsatin aya yama naṉkamui’ tímiayi. \p \v 9 ‘Nuyá atumniasha yajauch awajsarti tusa surutmakartatui. Tura mantamawartatui. Tura winia naar pachia asakrumin ashí shuar muíjramkartatui. \v 10 Nu tsawantai̱ untsurí̱ shuar Yúsan iniaisartatui. Túrawar nuamtak muíjniainiak surunairartatui. \v 11 Untsurí̱ shuar wáitruiniak “wi Yúsnan etserniuitjai” tiartatui. Túrawar untsurí̱ shuáran nusháa enentáimtikrartatui. \v 12 Tura tunáa ti ákui nuamtak anenaichartatui. \v 13 Tura shuar ashí nuna tuke katsuntra nu uwemprattawai. \v 14 Ashí aents nekaawarat tusa Yus-Chicham ashí nuṉkanam etsernaktatui. Túramtai amuukatin tsawant jeattawai” tímiayi. \p \v 15 Shuar ju̱na áujea nu enentáimprati. Kame Jesus tímiayi “Yúsnan etserin Taniar muijmiamtik tuke emesratin ana nuna yaunchu aar etserkamiayi. Nuka Yusa Je̱e̱n wantinkiamtai \v 16 ashí shuar Jutía nuṉkanam írunna nu, muranam pisararti. \v 17-18 Ti wárik pisartin asamtai shuar je̱a̱ yakí pujaksha tura shuar ajanam wekaakusha je̱á waketki wariri̱ jukitiaj tíchati. Antsu nuya̱ṉ wárik pisarti. \v 19 Nu tsawantai̱ nuwa̱ ajamtincha tura kuírchin takaku ainia nusha ti wáitsartatui. \v 20 Ayampratin tsawantai̱sha tura michá nántutincha nu pisartin tsawant áchati tusarum Yus seatarum. \v 21 Maa, nu tsawantai̱ ti wáitsatin átatui. Ti yáunchusha núnisaṉ wáitsatin atsuuyayi. Ukunmasha atsuttawai. \v 22 Nu wáitsatin ti esarmaitkiuiṉkia chikichkísha uwemprachainti. Tura Yus nu wáitsatniun wárik amumtikiattawai. Shuar Niiniu ajasarat tusa achikma ainia nu uwemprarat tusa wárik amumtikiattawai’ tímiayi. \p \v 23 ‘Tura atumin “Jú̱iti Kristu,” tuíniakuisha tura “Nui̱ pujawai” tuíniakuisha anturkairap. \v 24 Untsurí̱ shuar Krístuitjai tusar wantinkiartatui. Untsurí̱sha “Yúsnan etserniuitjai” tiartatui. Tura shuáran anaṉkataj tusar aents tujintiamun iniakmasartatui. Tura ti kakarman túruiniak Yús-shuarnasha anaṉkamin áiniakuiṉkia anaṉkawarainti. \v 25 Túrunatsa̱i̱ṉ nuna emka ujaajrume. \v 26 Tuma asamtai “Iis, Kristu nui̱ aents atsamunam pujawai” túramainiakuisha nui̱ wéerap. “Ju̱i̱ ú̱u̱mak pujawai” tuíniakuisha anturkairap. \v 27 Núnisaṉ ú̱u̱mkan táchattajai. Pe̱e̱m pé̱e̱tuk ti wárik ashí nuṉkanam wáinkiachminkiait. Núnisnak wi Aents Ajasuka winiakun paant wantinkiattajai. \v 28 Wats, jaka tepaana nui̱ chuaṉ káutkachartatuak’ tímiayi. \s1 Kristu tátintri̱ \r (Márkus 13.24-37; Rúkas 21.25-33; 17.26-30, 34-36) \p \v 29 ‘Ti wáitsatin naṉkaamasmatai ti wárik tsawái̱ nantu kajinkiattawai. Tura kashí nantusha etsantrashtatui. Yaasha ashí muchitrattawai. Nayaimpiniam kakaram ainia nusha peantrartatui. \v 30 Nui̱kia Wi Aents Ajasuka, tátiniur paant átatui. Tura ashí nuṉkanmaya̱ aents Wi winiái̱ wáitkiar asuttiamattaji tusar úutiartatui. Wisha ti kakaram tura Yusa winchari̱ji̱a̱i̱ yuraṉminiam winiái̱ wáitkiartatui. \v 31 Yusa suntari̱n kachu kakaram umpuartarum tinia akupkamtai nu suntar ashí nuṉkanmaya̱ ashí Yús-shuaran, Yus achikma ásarmatai, irurartatui’ tímiayi. \p \v 32 ‘Iikiu numiri̱ nakumea nu nekaatarum. Ni nuke̱n eteakui “esat nantu jeatemayi” tátsurmek. \v 33 Núnisaṉ ashí ju̱ wáinkiurmeka “amuukatin tsawant nekas jeatemayi” títiniaitrume. \v 34 Nekasan tájarme, yamái aents pujuinia nu amúatsa̱i̱ṉ ashí túrunattawai. \v 35 Nuṉkasha nayaimpisha amuukartatui antsu winia chichamur amuukashtatui’ tímiayi. \p \v 36 ‘Tura nu túrunatin tsawant nekanachminiaiti. Yusa suntari̱sha nékainiatsui. Wisha Yusa Uchirí̱ntiatnak nékatsjai. Antsu aya winia Aparuk nékawai’ tímiayi. \p \v 37 ‘Wi tátiniur jeamtai yaunchu Nuai pujumia nú tsawantin túrunamia núnisaṉ átatui. \v 38 Nu tsawantin, tuke amaartsa̱i̱ṉ, aya jú̱nisaṉ aa asamtai yurumuk umarar pujuarmiayi. Nuatnainiarmiayi. Ni nawantri̱ncha nuatmamtikiarmiayi. Tura tumá pujuiniai̱ Nuai uunt kanunam eṉkemamtai \v 39 nu aents tuke nékainiatsa̱i̱ṉ ama amaarak mash amuukarmiayi. Núnisaṉ átatui Wi tátin jeamtai̱. \v 40 Nu tswantai̱k jimiará shuar ajanam pujuttawai. Chikichik junaktiatui tura chíkichkia ikiunkittiawai. \v 41 Núnisaṉ jimiará nuwa̱ shana neke̱ak pujuttawai. Chikichik junaktiatui chikichcha ikiunkittiawai’ tímiayi. \p \v 42 ‘Nu asamtai atumsha iwiarnarum pujustarum. Nekaachminiaiti uruk ái̱ntsuk taritjiarum. \v 43-44 Tuma asamtai aneara pujustarum. Wi nekaachmanum tátin jú̱nisaṉ enentáimpramniaiti. Shuar ju̱ kashi kasa tátinian nekaaṉka kánutsuk kasa táawai̱ tusa iwiarnar nákasainti. Núnisrum aneara pujutarum.’ \s1 Péṉker takamtikniuncha yajauch takamtikniuncha Jesus áujmatsamiania nu \r (Rúkas 12.41-48) \p \v 45 ‘Shuar péṉker uminian tura péṉker enentáimniun áujmatsattajai. Nuna uuntri̱ yajá irauweak “Yurumátin jeamtai winia takartin ayuratarum” tíchanpiash. \v 46 Nu takamtikniuncha ni uuntri̱ taa takatri̱n tímiatrusaṉ túran tariṉkia shiir enentáimtusainti. \v 47 Nekasan tájame, umin asamtai ni uuntri̱ ashí ni wariri̱n wáitrúkat tusa takatan susattawai. \v 48-49 Antsu úuntur wau táchattawai tusa takamtikin ni uuntri̱ yáintri̱n yajauch awajeak tura takatsuk aya yurumátniun tura nampektinian wararkuṉka nu takamtikin yajauchiiti. \v 50 Turai̱ ni uuntri̱ aya aneachma taa nu takamtikniun, yajauch asamtai, \v 51 ti kakaram asutiattawai. Yajauch shuar pujuinia nui̱ akupkattawai. Nui̱sha ti wáitiak ti úuttiatui’ tímiayi Jesus. \fig Nuatnaikíatin jisat akui tías nuwa̱ natsa kantíran akawararmai.|src="ABS 39 The ten maidens" size="span" ref="24.51" \fig* \c 25 \s1 Jesus tias (10) nuwa̱n áujmatsamiania nu \p \v 1 ‘Yus akupeamunam pachiinkiatin jú̱nis átatui. Nuatnaikiatin jísat akui tias nuwa̱ natsa kantiran akaawar nuátkattana nu áishmaṉkan iṉkiuṉ je̱á itiatai tusar wearmai. \v 2 Seṉku nuwa̱ enentáimcha armai. Tura chíkich seṉku nuwa̱ enentáimin armai. \v 3 Enentáimcha arma nú nuwa̱ aya akaamunak juíniak amuukamtai yaraatniun asuitin júkicharmai. \v 4 Antsu chíkich seṉku núwa̱ka akaamuncha juíniak tura ataksha amuukamtai yaraatniun asuitin júkiarmai. \v 5 Tura jíinkiarmatai nuatkatin áishmaṉ wari taachkui kari̱ pujakui kanararmai. \v 6 Nuyá kashi ajapéṉ shuar untsumuk “Pai nuatkatin winiawai. Werirum iṉkiuṉtarum” timiai. \v 7 Tu untsumun antukar nantakiar kantiran akaatai tusar pujursarmai. \v 8 Nuyá seṉku nuwa̱ enentáimcha arma nu, chíkich nuwa̱ enentáimniun tiarmai “Incha atumi asuitiri̱ ishichik ajamprusaitia. Ii kantiri̱sha kajiniawai.” \p \v 9 ‘Tutai chíkich seṉku nuwa̱ tiarmai “Atsá, warí íncha jeartamchattaji. Tura atumnia peṉké jeashtatui. Nekaska surutainium werum sumaka utumtarum” tiarmai.’ \p \v 10 ‘Tura nuyá seṉku nuwa̱ enentáimcha arma nu, asuitian sumak utitiai tusar wéarai̱ ukunam nuatkatin áishmaṉ tamai. Túramtai enentáimin nuwa̱ arma nuka nuatnaikiatin námpernam nuatkatniuja̱i̱ waya̱warmai. Túramtai wáitin epeniarmai. \v 11 Tura epeniarai̱ enentáimcha nu táarmai. Tura tiarmai “Úuntá, waiti uratritia.” \p \v 12 ‘Tu untsumainiakui nu uunt kajerak chichak “Cha, ¿yátsukaitrum? Peṉké nékatsjarme” tiarmai.” \v 13 Jesus nuna áujmatas umik tímiayi “Aents Ajasuitjai tura tátin tsawantrusha tura uruk aiṉ tátaj nusha nékatsrume. Tuma asarum tuke iwiarnarum pujustarum’ tímiayi. \s1 Kuit susamun áujmatsamiania nu \p \v 14 ‘Núnisan Wi tátin jú̱nisaiti. Shuar chíkich nuṉkanam wéakᵤ ni takarniuri̱n untsukar ni kuítri̱n akanak súsarmai. \v 15 Chikichkiniak seṉku mir (5.000) kuítian susamai. Chikichnasha jimiará mir (2.000) kuítian susamai. Tura chikichnasha chikichik mir (1.000) kuítian susamai. Nii takastin jearma nuja̱i̱ métek súsarmai. Tura ikiuak yajá wemai. \v 16 Takari̱n seṉku mir kuítian achikmia nuja̱i̱ takakmas ataksha seṉku mir kuítian patakmai. \v 17 Chikichcha núnisaṉ jimiará míran achikmia nu̱ja̱i̱ takakmas ataksha jimiará míran patakmai. \v 18 Tura chíkich shuar ni uuntrí̱ kuítri̱n chikichik míran achikmia nuna wa̱a̱ taur ú̱u̱kmai.’ \p \v 19 ‘Nuyá ukunam nu shuara uuntri̱ támai. Tura kuítian súkiarma nuja̱i̱ itiurkarmakit tusa untsukarmai. \v 20 Emka seṉku mir kuítian achikmia nu tamai. Nuyá ni úuntri̱n chíkich seṉku mir patakman suak timiai “Uuntá, seṉku mir kuit surusmame. Pai, atak seṉku míran patasmajai.” \p \v 21 ‘Takui ni uuntri̱ timiai “Ti péṉker takakmauwitme. Nekas uminiaitme. Ishichkiji̱a̱i̱sha ti péṉker takakma asakmin ti núkap yamaikia amastatjai. Winí waya̱m wiji̱a̱i̱ ti shiir warasta” timiai.’ \p \v 22 ‘Nuyá chíkich shuar jimiará míran achikmia nu tarí timiai “Uuntá, jimiará mir surusmame. Pai, ataksha jimiará míran patasmajai.” \p \v 23 ‘Takui ni uuntri̱ timiai “Ti pe̱ṉker takakmauwitme. Nekas uminiaitme. Ishichkiji̱a̱i̱sha ti péṉker takakma asakmin ti núkap yamaikia amastatjai. Winí waya̱m wiji̱a̱i̱ ti shiir warasta” timiai.’ \p \v 24 ‘Nuyá chíkich shuar chikichik míran achikmia nu tarí timiai “Uuntá, ti kajen asakmin tura araachiatam tura atsaamprachiatam júurtuktarum tiniu asakmin \v 25 sapijmiakun ame kuítrumniaka nuṉká táutran ú̱u̱kmajai. Pai, ju̱í̱iti ame surukmiam nu” timiai.’ \p \v 26 ‘Takui ni uuntri̱ timiai “Ámeka yajauchiitme. Aya nákiitme. Wi araachiatan tura atsaamprachiatan júurtuktarum tíniuitme túrutsumek. \v 27 Tu enentáimkiumka ¿urukamtai kuit-iruntainiam ikiurtuschamam? Nuikia wi táakun patasan achikiáa̱jai” timiai. \v 28 Nuna tinia nui̱ wajainian tiarmai “Ju̱ shuar chikichík mir kuit atankirum tias mir kuítian takaka nu susatarum. \v 29 Kame núkap takakna nú shuar ataksha patatnastatui tura ampiniartatui. Antsu ishichik takakna nusha ishichik takakuitiat jurunkittiawai. \v 30 Ju̱ umichu shuarsha a̱a̱ kiritniunam ajapatarum. Nui̱ ti wáitiak ti úuttiatui” timiai”. Tu áujmatsamiayi Jesus. \s1 Akantratin átatna nu \p \v 31 Jesus áujmatuk tímiayi ‘Aents Ajasuitjiana nu ashí akupin ajasan Yusa suntari̱ éṉkekma winittiajai. Tura Uunt Akupin asan shiir pujutairui̱ pujustatjai. \v 32 Túramtai ashí nuṉkanmaya̱ aents Winia irunturartatui. Túrunawarmatai akantrartatjai. Murikiu wáinin kachurtinian tura kachurtichuja̱i̱ akanea nútisanak shuáran akantrattajai. \v 33 Tura kachurtichunka, péṉkera nuna, untsuuruini̱ awajsartatjai. Tura kachurtinniaka, yajauchia nuna, menaaruini̱ awajsartatjai. \v 34 Túran nekas Uunt Akupin asan untsuuruini̱ wajainian títiatjai “Atumniaka winia Apar shiir awajtamsaitrume. Wi akupeajna nui̱ winitiarum. Yus nuṉkan najanamia tímianaik átum nui̱ warastinian tsaṉkatramkamiarme. \v 35 Kame Wi tsukamá wekai̱ ayurtuamiarme. Kitiama wekai̱sha umartin surusmiarme. Wait ajá wekai̱sha itiaararum ajamprusmiarme. \v 36 Pushir atsai̱sha átumka surusmiarme. Jaa tepai̱sha íiráimiarme. Sepunam eṉketai̱sha tarum íiráimiarme” títiatjai. \v 37 Tutai untsuuruini̱ wajainia turutiartatui “Uuntá, ¿urutia tsukamá wekaamnisha ayuramajⁱ. Urutiá iisha kitiama wekáa wainkiarsha umartincha amasmajⁱ. \v 38 Tura urutia wait ajá wekaamnisha tura pushiram mamurmataisha iisha amasmajⁱ. \v 39 Urutia iisha jaa tepamin tura sepunam eṉketmin wainkiarsha winitir íimiajⁱ?” turutiartatui.’ \p \v 40 ‘Turutainiakui Wi Uunt Akupin asan tiartatjai “Nekasan tájarme, ashí ju̱ wíi shuar péejchachisha waitnentramarum nu Winia anentakum túraitrume” tiartatjai’ tímiayi. \p \v 41 ‘Wi Uunt Akupin asan menaaruini̱ wajainian tiartatjai “Atumsha yajá wetarum. Yajauchiji̱a̱i̱ yumiṉkramuitrume. Yus uunt iwianchi ni suntari̱ji̱a̱i̱ tuke kajinkiashtin jinium apeatniua nui̱ wétatrume atumsha. \v 42 Átumka Wi tsukamai̱ ayurtuachmarme. Kitiamai̱sha umartin suruschamarme. \v 43 Wait ajá wekai̱sha ikiatrachmarme. Pushirun imiamprai̱sha entsartin suruschamarme. Jaa tepai̱sha tura sepunam eṉketai̱sha íiraichmarme” tiartatjai.’ \p \v 44 ‘Tutai niisha turutiartatui “¿Urutia, Uuntá, tsukamakmesha, kitiamakmesha, wait ajaknísha, pushiram imiampramsha, jáakmesha, tura sepunam wait ajá pujamnisha íisha winitir yáiṉchamajⁱ?” turutiartatui.’ \p \v 45 ‘Wi Uunt Akupin asan tiartatjai “Nekasan tájarme, Ashí Wíi shuar, péejchachisha waitnentrachmarum nui̱ Winiasha túrutachuitrume” tiartatjai. \v 46 Nu shuarka tuke wáitsatniunam weartatui. Tura Yus achikma ainia nusha tuke iwiaaku Yusja̱i̱ pujustinnium weartatui” tímiayi Jesus. \c 26 \s1 Jesus achiktin chichaman jurusarmiania nu \r (Márkus 14.1-2; Rúkas 22.1-2; Juaṉ 11.45-53) \p \v 1 Jesus ashí nuna tinia umik ni unuiniamuri̱n tiarmiayi \v 2 “Atumsha nékarme, Paskua jisat jeatin jimiarchik tsawant ajasai. Nui̱ Wi Aents Ajasu asamtai krúsnum máawarti tusar surutkartatui” tímiayi. \p \v 3 Nuyá Israer-patri uuntri̱sha Israer-shuara jintinniuri̱sha Israer-shuara úuntri̱sha Kaipiasa je̱e̱n áa̱rin iruntrarmiayi. Kaipiassha Israer-patri uuntri̱yayi. \v 4 Nui̱ anaṉkatin chichamja̱i̱ Jesus achikiar maatai tusar chichaman jurusarmiayi. \v 5 Tura tiarmiayi “Jístatin túrachminiaiti aents téetet ajara̱i̱ṉ tusar.” \s1 Nuwa̱ Jesusan kuṉkuinian ukatramiania nu \r (Márkus 14.3-9; Juaṉ 12.1-8) \p \v 6 Jesus Petania péprunam pujus tunamaru Semuṉka je̱e̱n pujumiayi. \v 7 Nui̱ pujai̱ nuwa̱ ti kuit jeá kuṉkuinian arapástru tutai kaya najanamunam piakun itiamiayi. Tura Jesus misanam yurumátaj tusa pujan tarí nu kuṉkuinian ukatramiayi. \v 8 Túramtai ni unuiniamuri̱ nuna íisar kajerkar tiarmiayi “¿Urukamtai au kuṉkuin imiá kuítniasha áantrasha wasurea? \v 9 Antsu ti kuitja̱i̱ suruk shuar kuítrincha ainia nuna yái̱tskesha” tiarmiayi. \p \v 10 Jesus tuinian anturak tiarmiayi “¿Urukamtai ju̱ nuwa̱ yajauch enentáimtarum? Túrutana ju̱ ti péṉkeran túrayi. \v 11 Kuítrincha tuke atumja̱i̱ pujushtatuak. Antsu Wikia atumja̱i̱ tuke pujushtatjai. \v 12 Ju̱ nuwa̱ kuṉkuinja̱i̱ ukatrurai̱ ju̱ka, Wi iwiarnastin asamtai áitkiarayi. \v 13 Nekasan tájarme, ashí nuṉkanam uwempratin chicham etsernakui tuke ju̱ nuwa̱ pachinias etsernaktatui. Túramtai ni túramuri̱ kajinmankishtatui” tímiayi. \s1 Jútas Jesusan surukmiania nu \r (Márkus 14.10-11; Rúkas 22.3-6) \p \v 14 Nuyá Jesus tuse (12) unuiniamunmaya̱ chikichik ni naari̱ Jútas Iskariúti Jesusan suruktaj tusa Israer-patri uuntri̱i̱n wémiayi. \v 15 Tura jeari tímiayi “Jesusan achikia amakui ¿urutmá akirkaintrum?” Takui trainta (30) kuítian akikiarmiayi. \v 16 Nu akikiam Jútas itiurak Jesusan súsaraintiaj tu enentáimias wekaimiayi. \s1 Kristu jakamu enentaimtustin námper \r (Márkus 14.12-25; Rúkas 22.7-23; Juaṉ 13.21-30; 1 Kurintiunam 11.23-26) \p \v 17 Wakapruachu tantan yurumáinia nú námper yama naṉkamkui Jesusa unuiniamuri̱ tariar aniasarmiayi “¿Tui̱ paskua námper iwiaarakrin yurumáttam?” tiarmiayi. \p \v 18 Tuíniakui Jesus tímiayi “Péprunam wetarum. Nui̱ chikichík shuara je̱e̱n jearum titiarum “Uunta chichaak “Winia tsawantur ishichik ajasai. Tuma asan paskua namperan winia unuiniamurja̱i̱ ame je̱e̱mi̱i̱n yurumátjai” tawai” titiarum” tímiayi. \v 19 Tutai ni unuiniamuri̱ wear Jesus timia nuna umikiar paskua nampertin yurumátniun iwiararmiayi. \p \v 20 Tura kashi ajasái̱ Jesus ni tuse (12) unuiniamuri̱ji̱a̱i̱ misanam yurumuk pujumiayi. \v 21 Nui̱ yurumáiniai̱ Jesus tiarmiayi “Nekasan tájarme, átum pujarmena ju̱yá chikichik Winia surutkattawai.” \p \v 22 Nuna takui ti kúntuts enentáimprar mai aní awajiarmiayi “Uuntá, ¿wiáshitiaj?” \p \v 23 Mai tu awajenam Jesus tiarmiayi “Wi nú piniṉnumaṉ jimiartukan yuajna ju̱ Winia surutkattawai. \v 24 Wi Aents Ajasu asan Yus Chicham tana nuja̱i̱ métek túrunattajai. Túrasha shuar Winia surutkattana nuka ti asutniátin asa akiinmainchu ajakuiti” tímiayi. \p \v 25 Nuyá Jútas suruktaj tana nu Nin tímiayi “Uuntá nuikia ¿wiáshitiaj?” \p Takui Jesus tímiayi “Ee, nekas ámetme.” \p \v 26 Tura yurumuk pujuiniai̱ Jesus yurumkan achik Yúsan yumiṉsamiayi. Tura puur ni unuiniamuri̱n suiniak tímiayi “Ju̱ yuatarum. Ju̱ka winia aya̱shruiti.” \v 27 Nuyá piniṉkian achik Yúsan yumiṉsamiayi. Tura suiniak tiarmiayi “Ju̱sha ashí umartarum. \v 28 Ju̱ka winia numparuiti. Tura winia numpar puármatai, yamaram chicham nekas uminkiattawai tawai. Tura puármatai untsurí̱ shuara tunaari̱n tsaṉkurattawai. \v 29 Tura ataksha átum Yus akupea nui̱ jeatsrumniṉ ju̱ uwa yumiri̱n umarchattajai. Tura tsawant jeamtai atumja̱i̱ Yus akupeana nui̱ yamarman umartatjai” tímiayi Jesus. \s1 Pítiur natsantratniua nuna Jesus ujakmiayi \r (Márkus 14.26-31; Rúkas 22.31-34; Juaṉ 13.36-38) \p \v 30 Yús-kantan kantamáwar umikiar Uriwiu náinnium wearmiayi. \v 31 Nui̱ Jesus tímiayi “Ju̱ kashi átum Winia ashí natsantrurtatrume. Kame Yus-Papinium áarmaiti “Murikiu wáinniun mantuattajai túram murik pisarartatui.” Tu áarmaiti. \v 32 Tura nantakin Kariréa nuṉkanam Wi émkattajai átum wéatsrumin.” \p \v 33 Takui Pítiur tímiayi “Chíkich natsantramainakuisha wikia túrashtatjai.” \p \v 34 Tutai Jesus tímiayi “Nekasan tájame, ju̱ kashi atash shiniatsa̱i̱ṉ menaintiú natsantrurtatme.” \p \v 35 Pítiur tímiayi “Maa, Ámiji̱a̱i̱ métek mántuiniakuisha peṉkesha natsantrashtatjame.” Ashí ni unuiniamuri̱ núnisaṉ tiarmiayi. \s1 Jesus Jitsemaní ajanam Yúsan áujsamiania nu \r (Márkus 14.32-42; Rúkas 22.39-46) \p \v 36 Nuyá Jesus ni unuiniamuri̱ji̱a̱i̱ Jitsemaní náartin ajanam jeá tímiayi “Ju̱í̱ pujusrum nákarsatarum. Aranta ai̱ wena Yúsan áujsatjai.” \v 37 Tinia Pítruncha tura mai Sepetéu uchirí̱ jukí wémiayi. Nui̱sha ti kúntuts enentáimiuk wake mesekmiayi. \v 38 Nuyá Jesus tímiayi “Ti kúntuts jakamnia enentáimjai. Atumsha ju̱i̱ pujusrum Wiji̱a̱i̱ métek iwiáa pujutarum.” \v 39 Tinia Jesus arantach we nui̱ tikishmar tsuntsuma Yúsan áujeak tímiayi “Winia Aparú, Wi túrunatniua nu nusháa iwiaramniaitkiuiṉkia ju̱ wáitsatniua nu tsaṉkatrukaip. Tura Wi wakeraj núniska áchati antsu Ame wakeram núnis atí” áujuk tímiayi. \p \v 40 Nuyá ni menaintiu unuiniamuri̱ pujuiniamunam waketki kanúu pujuinian jeariar Pítrun tímiayi “Átumka chikichik úraksha Wiji̱a̱i̱ iwiáa pujutin ¿tujinkiarmek? \v 41 Iwiáa pujusrum Yus áujsatarum. Tunáa nupettamkairap. Enentái̱min ti wakeriniaitrume túrasha aya̱shim pimpiruiti.” \p \v 42 Tinia ataksha we Yúsan áujeak tímiayi “Winia Aparú, Wi imiá nekasan wáitsatniuitkiuiṉkia nui̱kia Ame wakeramna nu atí.” Tu áujsamiayi. \p \v 43 Nuyá ataksha taa ni menaintiu unuiniamuri̱ tarimiayi. Tura kari̱ ti nupeteam ataksha kanúu pujuarmiayi. \v 44 Túmainiakui nin ikiukin ataksha áujmia núnisaṉ Yúsan áujsataj tusa waketkimiayi. \v 45 Áujas umik ni unuiniamuri̱ pujamunmaṉ wémiayi. Tura tiarmiayi “Antsu yamaikia kanarum ayampratarum. Ura jeayi. Wi Aents Ajasu aiṉ, tunaarintin shuarnum surunkatin jeayi. \v 46 Wari nantaktiarum. Wéartai. Súrutna nu winiawai” tímiayi. \s1 Jesusan achikiarmiania nu \r (Márkus 14.43-50; Rúkas 22.47-53; Juaṉ 18.2-11) \p \v 47 Jesus tu chichai̱ Jútas támiayi. Nusha ni unuiniamuri̱yayi. Nuja̱i̱sha untsurí̱ shuar puniaja̱i̱sha tura numiji̱a̱i̱sha winiarmiayi. Nu shuaran Israer-patri uuntri̱sha Israer-shuara úuntri̱sha akupka ármiayi. \v 48 Jútas, Jesusan sura, tuke Jesusai̱ jeatsuk nu shuaran tiarmiayi “Wi miniakkan mukunattajna núiti. Nu achiktarum.” \v 49 Nu asamtai Jesusan tarí “Winiajai Uuntá” tinia mukunamiayi. \p \v 50 Takui Jesus tímiayi “Amikrú, ¿warí winitiam?” Nuyá achikiar Jesusan júkiarmiayi. \p \v 51 Nui̱ chikichik Jesusa tsaníakmari̱ ni puniari̱n ukuiniak shuara kuishi̱n tsupirkamiayi. Nu shuarsha Israer-patri uuntri̱ takarniuri̱yayi. \v 52 Túramtai Jesus tímiayi “Puniarum eṉkeata. Ashí puniaja̱i̱ máanainia nusha puniaja̱i̱ mantamnashtatuak. \v 53 Wi wakeraknaka winia Aparun timiá untsurí̱ suntari̱n seakui páchitsuk akupturkainti. ¿Nu nékatsmek? \v 54 Tura nuna túramtaiṉkia Yus-Chichamnum tana nu uminkiachainti” tímiayi. \p \v 55 Nuna tinia Jesus nu shuaran tiarmiayi “Átum kasá achiktaj tawa nútiksarum puniaja̱i̱sha numiji̱a̱i̱sha tarutniurme. Kame ashí tsawantai̱ Yusa Je̱e̱n atumja̱i̱ pujusan Yus-Chichaman etsermiajai. Nui̱sha achirkachmarme. \v 56 Antsu yamaikia yaunchu Yúsnan etserin áararmia nu umínkiatí tusarum jútikrarme.” Tu tímiayi Jesus. \p Nuyá ni unuiniamuri̱ Jesusan Níniak ikiuiniak pisararmiayi. \s1 Israer-patri uuntri̱i̱n Jesusan júkiarmiania nu \r (Márkus 14.63-65; Rúkas 22.54-55, 63-71; Juaṉ 18.12-14, 19-24) \p \v 57 Shuar Jesusan achikiarmia nusha Kaipiasai̱ júkiarmiayi. Nusha Israer-patri uuntrí̱yayi. Nui̱sha Israer-shuara jintinniuri̱sha Israer-shuara uuntri̱ armia nusha irunar matsamarmiayi. \v 58 Tura Pítiur árantak Jesusan nemarkin uuntri̱ je̱e̱n a̱a̱ri jeamiayi. Tura suntarja̱i̱ tsaniṉ pujusmiayi Jesusan itiurkartiṉ tusa. \p \v 59 Tura Israer-patri úuntri̱sha Israer-shuara úuntri̱sha tura ashí naamka uunt armia nusha Jesusan wait-chichamja̱i̱ súmamtikiatai tusar áujmatiarmiayi. \v 60 Untsurí̱ shuar ántar tsanumpruiniakuisha máatin chichaman nekaracharmiayi. Nuyá jimiará shuar tsanumpruiniak \v 61 tiarmiayi “Ju̱ áishmaṉ chichaak “Yusa Uunt Je̱e̱n yumpuaran ataksha menaintiú tsawantin jeamminiaitjai,” tu chichamai” tiarmiayi. \p \v 62 Nuyá Israer-patri uuntri̱ wajaki Jesusan tímiayi “¿Áimtsumek. Turamainia nusha anturmammek?” \v 63 Túrasha Jesus tuke áimchamiayi. Túmakui Israer-patri uuntri̱ chicharuk “Nekas iwiaaku Yusa náari̱i̱n tájame nekasa nu táchakminkia Yus íirmastatui. ¿Ame Krístukaitiam. Yusa Uchirí̱ṉkaitiam? Paant etsérkatá” tímiayi. \p \v 64 Tutai Jesus tímiayi “Ee, ame támena núitjai. Tura ataksha atumin tájarme, wi Aents Ajasu asan ti kakaram Yusa untsuurini̱ pujai̱ wáitkiáttarme. Tura yuraṉminiam winiai̱sha wáitkiáttarme” tímiayi. \p \v 65 Nuyá Patri uuntri̱ nuna antuk ti kajek ni pushiri̱ ja̱a̱k tímiayi “Ju̱ áishmaṉ ni chichame̱ja̱i̱ Yúsan nekas yajauch chicharniuiti. Nuyásha ¿warí atsumajⁱ? Atumsha Yúsan yajauch chicharu antukcharumek. \v 66 ¿Waritia enentáimprum?” \p Tutai “Sumamayi. Mantamnati” tiarmiayi. \v 67 Tiar usukiawarmiayi yapiniam. Tura awattiarmiayi. \p Chikichcha yapiniam awati wishikiainiak tiarmiayi \v 68 “Ame Krístuchukaitiam. ¿Ya awattama? Íitsuk nekaata.” Tu chichariarmiayi. \s1 Pítiur Jesusan natsantramiania nu \r (Márkus 14.66-72; Rúkas 22.56-62; Juaṉ 18.15-18, 25-27) \p \v 69 Nu túmaiṉ Pítiur a̱a̱ pujai̱ nuwa̱ chikichik jeari tímiayi “Amesha ju̱ Kariréanmaya̱ Jesus tutai̱ji̱a̱i̱ wekaichamkam.” \p \v 70 Tutai Pítiur ashí ántuiniamunam tímiayi “Nékatsjai. ¿Warittsuk chichaam?” \p \v 71 Nuna tinia jíinkitiaj tusa wéai̱ chíkich shuar wáiniak nui̱ pujuinian tiarmiayi “Au áishmaṉsha Nasarétnumia̱ Jesusja̱i̱ wekainiuiti.” \p \v 72 Tutai Pítiur ataksha tímiayi “Nekasan tájarme, ju̱ áishmaṉkan peṉké nékatsjai.” \p \v 73 Árusaṉ nui̱ pujuarmia nu Pítrun tariar tiarmiayi “Nekas amesha auja̱i̱ wekaimiame. Warí, chichammiji̱a̱i̱ páantaiti.” \p \v 74 Tutai Pítiur “nekas Yus íirui” taku tímiayi “Nu̱ áishmaṉkan peṉké nékatsjai.” Nuna tai̱ atash shiniukmiayi. \v 75 Túramtai Pítiur Jesus nuik tímia nuna enentáimpramiayi. “Atash shiniatsa̱i̱ṉ menaintiú natsantrurtatme” tímiayi Jesus. Pítiur nuna enentáimiar jiinki we ti úutmiayi. \c 27 \s1 Piratui̱ Jesusan júkiarmiania nu \r (Márkus 15.1; Rúkas 23.1-2; Juaṉ 18.28-32) \p \v 1 Kashin tsawarmatai Israer-patri uuntri̱sha Israer-shuara úuntri̱sha Jesus maatai tiarmiayi. \v 2 Tiar Jesusan jiṉkiawar apachi uuntri̱n Punsiu Piratui̱ júkiarmiayi. \s1 Jútas máamamiania nu \p \v 3 Jútas Jesusan suruk tura máatai tuínian antuk enentáimiar trainta kuítian Israer-patri uuntri̱ncha Israer-shuara úuntri̱ncha awaṉtukiarmiayi. \v 4 Tura tímiayi “Nu áishmaṉ tunaarinchan máatarum tusan surukan wi sumamajai.” \p Takui tiarmiayi “Nusha íiji̱a̱i̱sha warí urukatiṉ. Nuka amek íischatniukaitiam.” \v 5 Tinia Jútas nui̱ Yusa Uunt Je̱e̱ kuítian utsaṉ ikiuak nuyá we kajempramiayi. \v 6 Nuyá Israer-patri uuntri̱ nu kuítian júukar tiarmiayi “Ju̱ kuit shuar sumakma asamtai Yusa kuítri̱ji̱a̱i̱ irurchamniaiti.” \v 7 Tura nuamtak áujmatsar “nuṉka sumaktai” tiar Nuwe Najantai nuṉkan sumakarmiayi yajaya̱ shuar nui̱ iwiarsatniun. \v 8 Shuar sumakma kuitja̱i̱ sumakma asamtai yamaisha Numpá Nuṉka tuke tuíniawai. \v 9-10 Nuja̱i̱ yaunchu Yúsnan etserin Jeremías timia nu uminkiamiayi: \q1 “Uunt Yus turutmia núnisaṉ túrawarmiayi. Israer-shuar trainta kuítian seawarmatai nuna akantrar nuja̱i̱ Nuwe Najantai nuṉkan sumakarmiayi.” Tu áarmiayi. \s1 Piratu Jesusan aníasmiania nu \r (Márkus 15.2-5; Rúkas 23.3-5; Juaṉ 18.33-38) \p \v 11 Jesusan apachi úuntri̱i̱n ejeniarmatai nii aniasmiayi “¿Nekasmek Israer-shuara uunt akupniurí̱ntiam?” \p Tutai Jesus “Ame támena núitjai’ tímiayi. \p \v 12 Nuyá Israer-patri úuntri̱sha Israer-shuara úuntri̱sha súmamtikia Jesus pachischamiayi. \v 13 Nuyá Piratu tímiayi “Ashí yajauch chichartamainia nu ¿anturmammek?” \v 14 Tútaisha Jesus peṉké áimkiachmiayi. Túmakui akupin ti enentáimiar títinian nekaachmiayi. \s1 Piratu Jesusan “mantamnati” tímiania nu \r (Márkus 15.6-20; Rúkas 23.13-25; Juaṉ 18.39–19.16) \p \v 15 Jísat tsawantin apachi uuntri̱ Israer-shuar shiir enentáimprarat tusa sepunam eṉketun shuar wakeramun ji̱i̱ki aṉkant akupniuyayi. \v 16 Nui̱ sepunam tunáa shuar Parapás náartin pujumiayi. Ashí shuar nékarmiayi. \v 17 Tuma asamtai Piratu Israer-shuar iruntrarun aniasmiayi “¿Yana aṉkant akupkat tusarum wakerarum. Parapásnak akupkattaj; Kristu tutai Jesusnak akupkattaj?” tímiayi. \v 18 Kame Israer-shuar ántar kajerainiak ni itiarmian nekaamiayi. \p \v 19 Tura Piratu nuna inintrak puja̱i̱ ni nua̱rí̱ chichaman akuptukmiayi. “Ju̱ péṉker áishmaṉ súmamtikiatniuja̱i̱ pachiinkiaip. Mesekranam nii áitkiatniun nekaan wáitsan tsawa̱rjai” tímiayi. \p \v 20 Túrasha Israer-patri úuntri̱sha Israer-shuara úuntri̱sha “Parapás aṉkant wetí, tura Jesus mantamnati” titiarum tusar shuáran akatrarmiayi. \v 21 Apachi akupniuri̱ ataksha aniasarmiayi “Ju̱ jimiará áentsun ¿yana aṉkant akupkat tusarum wakerarum?” \p Tutai “Parapás” tiarmiayi. \p \v 22 Tutai aniasarmiayi “Jesusnasha. Yusa Anaikiamuri̱ Kristu tuinia nunasha, ¿itiúrkáttaja?” \p Tutai ashí “Krúsnum máatá” tiarmiayi. \p \v 23 Tuíniakui Piratu tiarmiayi “¿Warí yajauchinia túrait?” \p Tutai kakantar untsumuk “Krúsnum máatá” tiarmiayi. \p \v 24 Tura Piratu Jesus uwemtikrachminiaitkiui antsu ashí shuar charaatum ajainiakui entsa uturtitiarum tusa seamiayi. Tura ashí íimiainiai̱ṉ ikijmiak tímiayi “Ju̱ péṉker áishmaṉ máatniunam wikia pachiintsujai. Antsu atumek íistarum.” \p \v 25 Tutai ashí shuar tiarmiayi “Iik ii shuari̱ji̱a̱i̱ ju̱ áishmaṉ máatin íistaji.” \p \v 26 Nuyá Piratu Parapásan aṉkant akupkamiayi. Tura Jesus asutiárum krúsnum máatárum tusa akupkamiayi. \v 27 Nuyá akupin pujutai je̱a̱nam akupniu suntari̱ Jesusan júkiar ashí suntaraim irunturarmiayi. \v 28 Tura pushiri̱ áitkiar akupin entsatain kapa̱a̱ku pushin áentsrarmiayi. \v 29 Múuknúmsha tawaspan jaṉki najanamun etsemtikiarmiayi. Tura karisun akupniu numiri̱a áaniun untsuurí̱ni̱ ataksarmiayi. Túrawar wishikiainiak tikishmatrar tiarmiayi “Israer-shuara uunt akupniuri̱nme.” \fig Jaṉkí tawaspan etsemitikiarmiayi.|src="ABS 84 Crown of thorns" size="span" ref="27.29" \fig* \v 30 Tiar usukiarmiayi. Tura karisun jurukiar múuknum awatiarmiayi. \v 31 Tura núkap wishikrar kapa̱a̱ku pushin áitkiar ni pushiri̱n áentsrarmiayi. Nuyá krúsnum maatai tusar júkiarmiayi. \s1 Jesusan krúsnum máawarmiania nu \r (Márkus 15.21-32; Rúkas 23.26-43; Juaṉ 19.17-27) \p \v 32 Jesusan jukí wésar Serini nuṉkanmaya̱ shuaran, ni naari̱ Semuṉ, Jesusa krúsri̱n jurukit tusar achikiarmiayi. \v 33 Nuyá Kúrkutanam ejeniarmiayi. Kúrkutaka, shuar chichamja̱i̱ṉkia, muuka ukunch tútainti. \v 34 Nui̱ Jesusan umutai yapája̱i̱ pachimpra najanamun áartaj tusar súsarmiayi. Tura Jesus apas iis umarchamiayi. \p \v 35 Krúsnum ajintrurar suntar yáki Jesusa pushiri̱n jukit tusar nakurusar awakmakua nuna súsarmiayi. Núja̱i̱ṉkia yaunchu Yúsnan etserin áarmia nu uminkiamiayi: \q1 “Winia entsarmarun akantrarmiayi tura nakurusar awakmakua nuna winia pushirun súsarmiayi.” Tu áarmiayi. \p \v 36 Nuyá wáinkiatai tusar pujursarmiayi. \v 37 Tura urukamtai máamuit ashí aents nekaawarti tusa áarman muuknumaani anujtukarmiayi. \it JU̱ITI JESUS, ISRAERA UUNT AKUPNIURI̱\it* \m Tu áarmauyayi. \p \v 38 Núnisaṉ Niiji̱a̱i̱ métek jimiará kasa chikichkin untsuurnumani̱ tura chikichnasha menaanmani̱ krúsnum máawarmiayi. \v 39 Shuar nui̱ naṉkaamainiak muuke pe̱a̱tar wishikiainiak \v 40 tiarmiayi “Ame Yusa Uunt Je̱e̱ sáa̱kim menaintiú tsawantin jeamtatjai tíchakaitiam. Nekas Yusa Uchirí̱nkiumka krúsnumia̱ akaikim uwemprata” tiarmiayi. \p \v 41 Núnisaṉ Israer-patri úuntri̱sha, Israer-shuara jintinniuri̱sha, Pariséusha, Israer-shuara úuntri̱sha, Jesusan wishikiainiak nuamtak tiarmiayi \v 42 “Chikichnaka uwemtikraiti tura Níṉkikia uwemtsui. Israera Uunt Akupniurí̱ntkiuṉka krúsnumia̱ akaikimtai nekas enentáimtustatji. \v 43 “Yúsan nekas enentáimtiniaitjai” tawai. Wátsek, Yus nekas Nin aneakka uwemtikrati. “Wi Yusa Uchirí̱ntjai” turamchamkajⁱ” tiarmiayi. \v 44 Kasá shuarsha Niiji̱a̱i̱ ajintruamu armia nusha Nin wishikrarmiayi. \s1 Jesusa jakamuri̱ \r (Márkus 15.33-41; Rúkas 23.44-49; Juaṉ 19.28-30) \p \v 45 Nuyá tutupin a̱i̱ tee ajasmiayi. Túrunayat ataksha a̱a̱ṉku tsáapin ajasmiayi. \v 46 Nuni a̱i̱ Jesus kakantar untsumkamiayi. “Erí, Erí, rama sapaktani’ tímiayi. Nusha shuar chichamja̱i̱ṉkia “Yusrú, Yusrú, ¿urukamtai ajapa ikiurkiniam?” tawai. \v 47 Shuar nui̱ wajarmia nusha nuna enentáimtsuk antukar tiarmiayi “Yaunchu Yúsnan etserniun Eríasan untsuawai.” \v 48 Tura chikichik tsékeṉki we uruchin itiamiayi. Tura churuinian ajamper sapapja̱i̱ ijiú mukunati tusa susamiayi. \v 49 Tura chikichcha wíshikeak tiarmiayi “Iniáisatá, Erías tarí uwemtikratpiash.” \p \v 50 Jesus ataksha kakantar untsumak nuyá jakamiayi. \v 51 Nu chichamaik Yusa Uunt Je̱e̱ tarach ajamu yakiiniya̱ achik nuṉkaani tse̱u̱ jaanakmiayi. Nuṉkasha ú̱u̱rkamiayi. Kayasha jakukarmiayi. \v 52 Núnisaṉ iwiarsamusha uraniarmatai untsurí̱ Yus-shuar jákarusha nantakiarmiayi. \v 53 Nusha emka Jesus nantakmiatai niisha nantakiar iwiarsamun ikiukiar Yusa pépruri̱n Jerusaréṉnum waya̱warmatai untsurí̱ shuar wáinkiarmiayi. \p \v 54 Nuyá suntar Jesusan wáinkiarmia nusha tura ni kapitiántri̱sha nuṉka ú̱u̱rkamtai nuyá chikichcha ashammai ajasmatai ti sapijmiakarmiayi. Tura tiarmiayi “Ju̱ áishmaṉ nekas Yusa Uchirí̱nti.” \p \v 55 Nui̱sha nuwa̱ Jesusan nemariarmia nu, arant wajasar, ii wajaarmiayi. Nusha Kariréanmaya̱ pataatukiar Jesusan yaiṉki ejeniarmiayi. \v 56 Nuja̱i̱ Máktaranmaya̱ Marisha, Sepetéu nuwé̱sha, tura chíkich Marisha ármiayi. Chíkich Marikia Jakupuncha tura Jusencha nukurí̱yayi. \s1 Jesus iwiarsamu \r (Márkus 15.42-47; Rúkas 23.50-56; Juaṉ 19.38-42) \p \v 57 Kiarai̱ shuar ti kuítrintin Arimatéu péprunmaya̱ ni naari̱ Jusé támiayi. Nusha Jesusan enentáimtiniuyayi. \v 58 Nii Piratui̱ we Jesusa aya̱shin seamiayi. Nin súsarat tusa Piratu akupkamiayi. \v 59 Túram Jusé Jesusa aya̱shin krusnumia̱ jusa ti péṉker tarachja̱i̱ penuarmiayi. \v 60 Tura kaya wa̱a̱ táurmanum yamaram amia nui̱ iwiarsamiayi. Ni iwiarsatin táumtikramunam Jusé iwiarsamiayi. Iwiaras kaya uuntja̱i̱ etektuk ikiuak wémiayi. \v 61 Nui̱sha Máktaranmaya̱ Marísha tura chíkich Marísha iwiarsamunam naka ii pujuarmiayi. \s1 Jesus iwiarsamun suntar wáinkiarmiania nu \p \v 62 Nú kíara̱i̱ṉ ayampratin tsawantna mash iwiarnakui Israer-patri úuntri̱sha Pariséusha Piratui̱ wearmiayi. \v 63 Tura tiarmiayi “Uuntá, nu wáitrin áishmaṉ iwiaaku pujus “Menaintiú tsawant jakan nantaktiatjai” tíniuyi. \v 64 Nu asamtai iwiarsamunam menaintiu tsawant suntar wáinkiarat tusa akuptukta. Ni unuiniamuri̱ kashi tariar tura ni aya̱shin kasamkar “Pai, nantakni” shuáran tiara̱i̱ṉ. Ju̱ja̱i̱ṉkia nuna naṉkaamas shuáran anaṉkawarainti” tiarmiayi. \p \v 65 Tutai Piratu tiarmiayi “Nui̱ suntar takakrume. Werum iwiarsamu urakchamnia péṉker wáinkiatárum.” \v 66 Tutai wear iwiarsamun urankashti tusar etektukma iṉkiuṉmanum seraja̱i̱ yakarar ni áarmari̱n anujtukarmiayi. Tura suntarnasha awajtukiarmiayi. \c 28 \s1 Jesusa nantakmiari̱ \r (Márkus 16.1-8; Rúkas 24.1-12; Juaṉ 20.1-10) \p \v 1 Ayampratin tsawant naṉkaamasmatai tumiṉtin yama tsawaana a̱i̱ Máktaranmaya̱ Marisha chíkich Mariji̱a̱i̱ iwiarsamu iyutai tusar wearmiayi. \v 2 Tumai̱ Yusa suntari̱ nayaimpinmaya̱ iwiarsamun tarí kaya atutkamun urak nui̱ pujusmiayi. Túmakui nuṉka ti ú̱u̱rkamiayi. \v 3 Yusa suntari̱sha pe̱e̱mia tímiatrus wínchauyayi. Pushiri̱sha ti puju áuyayi. \v 4 Tura iwiarsamun wáiniarmia nú suntarsha nuna wáinkiar ashamainiak ti kuraṉkarmiayi. Jaká áinis ajasarmiayi. \p \v 5 Nuyá nayaimpinmaya̱ suntar nuwa̱n tímiayi “Ashamkairap. Jesus krúsnum máawarmia nu e̱a̱tsrumek. \v 6 Ju̱i̱ṉkia pujatsui. Nii timia núnisaṉ nantakniuiti. Pai, áepsarma nu íitiarum. \v 7 Wárik wérum ni unuiniamuri̱ “Jesus jakamunmaya̱ nantakni tura wari Kariréanam wétatui. Nui̱ werirum wáinkiáttarme” titiarum. Wats, nunak tájai” tímiayi. \v 8 Tutai nu nuwa̱ iwiarsamunmaya̱ wárik jíinkiar ashamainiayat ti warasar tseke̱ waketkiarmiayi ni unuiniamuri̱n ujaktai tusar. \v 9 Tumai̱ Jesus wantintiukarmiayi. Tura “pujarmek” takui Jesusan tariar tikishmatrar nawencha miniakrusar shiir awajsarmiayi. \v 10 Túram Jesus tiarmiayi “Ashamprukairap. Werum winia yatsur ujatruktarum. Kariréanam weartí. Nui̱ wear wáitkiartatui. Tu ujaktarum” tímiayi. \s1 Suntar etserkarmiania nu \p \v 11 Nuwa̱ wéarmatai iwiarsamu wáinin suntarsha péprunam wéar Israer-patri úuntri̱n ashí túrunamun ujakarmiayi. \v 12 Niisha nuna antukar Israer-shuara úuntri̱ji̱a̱i̱ áujmatsatai tusar wearmiayi. Áujmatsar suntaran ti kuít akikiar \v 13 tiarmiayi “Atumsha étserkuram “Kashi kanararin ni unuiniamuri̱ taar Jesusa aya̱shin kasamkarmai” titiarum. \v 14 Tura akupin átum kanarman nekamtaisha niiji̱a̱i̱ ii iwiarattaji atumin yajauch awajtamsa̱i̱ṉ tusar” tiarmiayi. \p \v 15 Nuyá suntarsha kuítian achikiar tiarmia nuna tímiatrusaṉ titiái tusar wéarmiayi. Tura tuke yamaisha Israer-shuar tu túrunaiti tuíniawai. \s1 Jesus ni unuiniamuri̱n akatar akupkamiania nu \r (Márkus 16.14-18; Rúkas 24.36-49; Juaṉ 20.19-23) \p \v 16 Nuyá ni auntse (11) unuiniamuri̱ Kariréanam wéarmiayi. Tura Jesus timia nú nainnium jeawar \v 17 nui̱ Jesusan wáinkiar tikishmatrarmiayi. Kame chíkichka Jesusashit tuíniayat Nin wáinkiar tikishmatrarmiayi. \v 18 Nuyá Jesus tíjiu̱ch tantá tímiayi “Ashí nayaimpinmasha nuṉkasha akupkatniun kakarman surusuiti. \v 19 Tuma asamtai ashí nuṉkanam werum ashí shuar jintintiarum Wíi shuar awajsatarum. Túrarum Yus Apa náari̱ji̱a̱i̱, Yus Uchi náari̱ji̱a̱i̱, tura Yus Wakani̱ náari̱ji̱a̱i̱ imiaitiarum. \v 20 Ashí atumin Wi akatramajrum nu nútiksarmek umiktin unuiniartarum. Tura ju̱ nekaatarum: Tuke tsawantai̱ ikiutsuk atumja̱i̱ pujuttajai” tímiayi Jesus.