\id LUK LUKE Shuar (Jivaro) [jiv] NT Ecuador (1994) (B.Dyck 2009) \h RÚKAS \toc1 Yúsan Shiir Chichame̱n Rúkas aarmia nu \toc2 Rúkas \toc3 Ruk \mt2 Yúsan Shiir Chichame̱n \mt1 RÚKAS \mt2 aarmia nu \c 1 \p \v 1 Nekas iiní̱ Jesus túramia nuna “ímiatrusaṉ áartajai” untsurí̱ aents tiarmiayi. \v 2 Yámankamtaikniumia̱ṉ íisarmia nú shuar, tura Yus-Chichaman etserkatniun yáinkiarmia nusha in unuitiamprarmia nútiksaraṉ áartinian wakeriarmiayi. \v 3 Wisha núnisnak esetsaran enentáimsan, yámankamtaikniumia̱ nuna nekaamjai. Tuma asan túrunamia nuna ímiatrusnak amincha áatratajtsan wakerimjiame, winia úuntur Tiupiru. \v 4 Jintintramawarma nú naṉkaamas nekaata tusan wakerakun áatjame. \s1 Imiakratin Juaṉka akiiniatniuri̱n ujakmiania nu \p \v 5 Jutía nuṉkanam uunt akupin Erutis akupkamia nú tsawantin Israer-shuar Yúsnan pujurin ámiayi, ni naari̱ Sakarías. Niisha Aptías weeauyayi. Ni nuwe̱sha Irisapít Aruṉ weeauyayi. Irisapítia úuntri̱sha Israer-shuar Yúsnan pujurin ármiayi. \v 6 Yúsja̱i̱sha Sakaríassha Irisapítcha mái-metek péṉker ármiayi. Yus akupkamia nunasha umirin ármiayi. Tuma asamtai peṉkesha chíkich nin yajauch chicharkatin atsuarmiayi. \v 7 Yusja̱i̱ péṉker wekainiayat Irisapít júrechuyayi. Túrasha mai úuntach ármiayi. \p \v 8-9 Israer-shuar Yúsnan pujurin chíkich weeanmaya̱ nuyá chíkich weeanam, aṉkant aṉkant Yusa je̱e̱n takáu ármiayi. Chíkich tsawant, Sakarías weeá takastin amia nui̱, Sakaríaska kuṉkuinian ekeemaktaj tusa init waya̱tniuyayi. \v 10 Init kuṉkuinian ekeemai̱ untsurí̱ aents aani matsamsar Yúsan áujtak pujuarmiayi. \v 11 Sakarías init pujai̱ kuṉkuin ekeematainiam untsuurnumaani̱ aya aneachma nayaimpinmaya̱ suntar wajamiayi. \v 12 Nuna wajan wáiniak Sakaríaska purushnairmiayi. \v 13 Túrasha nayaimpinmaya̱ suntar chicharuk tímiayi “Sapijmiakaip Sakaríasa. Nekaata. Ame seamna nuna Yus anturtamkayi. Tura ame nuwe̱m Irisapít uchin takustatui. Nii akiiniamtai, “Juaṉ” anaikiata. \v 14-15 Ame uchiram akiiniattana nuka Yusja̱i̱sha naṉkaamantu átatui. Tuma asamtai akiiniamtai, amesha shiir enentáimsam warastatme. Tura chíkich aents untsurí̱ warasartatui. Ame uchirmesha karía ainia nuna umarchattawai. Tura áetak akiinchanak Yusa Wakaní̱ pimiutkattawai, tímiayi. \v 16 Tura ni shuari̱n Israer-shuar áiniana nuna, ii Uuntri̱ Yusja̱i̱ ataksha nawamtikiartatui. \v 17 Uunt Yúsai̱ya̱ akatramu átatui. Yaunchu Yúsnan etserin Erías kakaram etserkamia núnisaṉ niisha etserkattawai. Nuja̱i̱ shuaran ni uchirí̱ji̱a̱i̱ nawamtikiartatui. Tura umichu áinia nuna eseer enentáimtikrartatui. Ni Uuntri̱ taakui ni enentái̱ iwiaramu arti tusa etserkattawai” tímiayi nayaimpinmaya̱ suntar. \p \v 18 Nuna takui Sakarías nayaimpinmaya̱ suntaran tímiayi “¿Nunasha wariji̱a̱i̱ṉ paant nekaataj? Wisha nua̱rja̱i̱ mái-metek ti úuntchichukaitiaj” tímiayi. \p \v 19 Tutai nayaimpinmaya̱ suntar tímiayi “Wikia Kapriiraitjai, Yusa suntari̱ntjai. Nii akatturmatai chichastájam tusan tura nu shiir chichaman ujaktájam tusan tarijme, tímiayi. \v 20 Túrasha wi tájamna nu “nekasaiti” tu enentáimprachume. Tura asam uchiram akiintsa̱i̱ṉ muut ajastatme. Chichastin peṉké tujinkiattame. Tura wi tajana nu, tsawant jeamtai túrunattawai.” \p \v 21 Nuna tumai̱ Yusa je̱e̱n aani pujusar, Sakaríasan nákas pujuarmiayi. “¿Urukamtaik init we imiá meṉkaka?” tu enentáimprarmiayi. \v 22 Nuyá Sakarías jiinkimtai, áujsartaj tukamá tujinkiarmiayi. Sakaríaska, muut ajasu asa, aya úwijmiasaṉ chichamiayi. Túmakui, Sakarías init pujus Yúsai̱ wáimiakun nekaawarmiayi. \p \v 23 Yusa je̱e̱n takastin tsawantri̱ amuukamtai Sakaríaska ni je̱e̱n waketkimiayi. \v 24 Nuyá ukunam ni nua̱ri̱ Irisapít ajaprukmiayi. Tura seṉku nantutin aya je̱a̱ṉ pujusmiayi. \v 25 Je̱á pujus, “Aents wishikruiniakui natsantan jurutkitiaj tusa uchi takustinian Yus tsaṉkatrukai” tu enentáimpramiayi Irisapít. \s1 Jesusa akiiniatniuri̱n nayaimpinmaya̱ suntar etserkamiania nu \p \v 26 Nu seṉku nantu naṉkaamasmatai Yus ni suntari̱n Kapriiran Nasarét péprunam akupkamiayi. Nu pepru Kariréa nuṉkanam pujawai. \v 27 Nasarétnumia̱ nuwa̱n, naari̱ Marí, iyutí tusa akuptukmiayi. Nu núwa̱ka áishmaṉja̱i̱ pujuchuyayi. Niisha Juseja̱i̱ nuatnaikiatsa anajmanair pujumiayi. Juseka uunt Tawit weeauyayi. \v 28 Wats, nayaimpinmaya̱ suntar Marí pujamunam wayá tímiayi “Yus péṉker enentáimturma asamtai, ámin winitjiame, Mariya. Yuska ámin nemartamuk ashí nuwa̱ naṉkaamas péṉker awajtamui” tímiayi. \p \v 29 Tura Marisha nayaimpinmaya̱ suntaran wáiniak, chichaamun nékatsuk “Urukamtaik tu chicháa” tu enentáimpramiayi. \v 30 Nuyá nayaimpinmaya̱ suntar chicharuk tímiayi “Mariya, sapijmiakaip. Yus shiir enentáimturmawai. \v 31 Antukta. Amesha ajapruktatme. Túram Uchi takustatme. Nusha “Jesus” anaikiata. \v 32-33 Niisha uunt átatui. Nincha “Uunt Naṉkaamaku Yusa Uchiri̱” tiartatui. Tura Uunt Yuska yaunchu Tawitian uunt akupniuri̱ awajsamia núnisaṉ ame Uchirmin ame shuárumin Israer tutain Uunt akupin awajsattawai. Ni akupeamuri̱sha Yus susamu asa peṉké amuukashtiniaiti” tímiayi. \p \v 34 Nayaimpinmaya̱ suntar nuna tutai Marí tímiayi “Nusha winia áishur atsai̱sha, ¿itiurak túrunataj?” \p \v 35 Tutai nayaimpinmaya̱ suntar Marín tímiayi “Yusa Wakaní̱ tarutramtatui. Tura yuraṉmia núnisaṉ Uunt Yusa kakarmari̱ ijirmattawai. Nu tuma asamtai Uchi akiiniattana nu Yúsai̱ya̱ asamtai, “Yusa Uchirí̱nti” tiartatui, tímiayi. \v 36 Tura Irisapít ame kaná kaimia nusha núnisaṉ weamtanam ajaprukai. Iis, “júrechuiti” tiarmia nu, yamaikia sais nantu pujawai ajamtin. \v 37 Yúsja̱i̱ṉkia itiurchatka peṉké atsawai” tímiayi. \p \v 38 Tutai Marí tímiayi “Yus wakeramun túriniaitjai wikia. Ame tame nuna Yus wakerana nuna túrutati, tajai” tímiayi. Nuna tímiatai nayaimpinmaya̱ suntarka wémiayi. \s1 Irisapítian Marí iyumiania nu \p \v 39-40 Nu tsawant Marí wárikmas muranam Jutía nuṉkanam ni kaná kai̱n Irisapítian iyutaj tusa wémiayi. Sakaríasai̱ jeá, ni je̱e̱n wayá, Irisapítian áujsamiayi. \p \v 41 Marí áujeamun antukmatai Irisapítia ampujé̱n uchiri̱ muchitkiamiayi. Tumai̱ Yusa Wakaní̱ ni enentái̱n pimiutkamiayi. \v 42 Nuiṉkia kakantar chichaak Marin tímiayi “Yus amincha ti shiir awajtamsaiti. Tura Uchiram akiiniattana nusha Yus shiir awajsamuiti. \v 43 Kai̱rua, ame winia Uuntru nukurí̱ áminiṉ, Yus winia ti waitnentra asa, áujsata tusa ámin akuptamkachaik, tímiayi. \v 44 Warí, wisha ame áujtamna nuna ántakui ampujrui̱ uchi waras muchitrutkayi. \v 45 Amesha Yus turámiania nu umikiu asam shiir pujame. Yus tímia nu túrunattawai auka” tímiayi. \q1 \v 46 Nuna tinia iniaisamtai Marí ju̱na tímiayi: \q1 “Wikia tuke enentairja̱i̱ “Yus timiá úuntaiti” tajai. \v 47 Tura Uunt Yuska winia Uwemtikruru asamtai ti waraajai. \v 48-49 Wisha péejchach aiṉ ni wakeramuri̱n umiktajtsan wakerakui winia enentáimturayi. Tuma asamtai ashí aents, “Marincha Yus shiir awajsaiti” tuke turutiartatui. Yuska imiá peṉker tura imiá kakaram ana nu winia ti uuntan túrutaiti. Tuma asamtai ashí aents “Marincha Yus shiir awajsaiti” turutiartatui. Núnaka yamái naṉkamamunak tuke turutú ajartatui. \v 50 Tura Nin umirkatniun wakerana nunasha Yus tuke waitnentrartatui. \v 51 Ti itiurchatan páchitsuk túraiti Nii. “Naṉkaamantuitjai” tu enentáimtumainia nuna nupetkaiti. \v 52 Ashí akupin ainia nuna awakkaruiti. Tura íksaṉ péejchach ainia nuna uunt awajsaruiti. \v 53 Péṉker ana nuna kitiamainiakui Yus péṉkeran súsaruiti. Tura antsu “ashí takakjai” tuinia nuna aya jú̱nik awajsaruiti. \v 54 Israer-shuar Niiniu ájinia núnaka waitnentratniun kajinmattsuk yáinmákuitji. \v 55 Yaunchu ii Uuntri̱ Apraáman tura ní shuarnasha “túrattajai” timia nuna ímiatrusaṉ tuke túraiti.” Nuní tímiayi Marí. \m \v 56 Marikia Irisapítja̱i̱ menaintiú nantu pujus ni je̱e̱n waketkimiayi. \s1 Imiakratin Juaṉka akiiniamuri̱ \p \v 57 Nuya̱sha ni jurertin tsawantri̱ jeamtai Irisapítcha uchin áishmaṉkan takusmiayi. \v 58 Tura ni shuari̱sha, ni írutramuri̱sha “Irisapítian Yus ti shiir yáiṉmiayi” tuíniak, nin iyuwearmiayi. Tura mái-metek warasarmiayi. \p \v 59 Israer-shuar túrutai jú̱nisaiti: uchi akiiniamuri̱ uchu tsawant jeamtai, shunichiri̱ nuape̱n tsupiktin awai, sirkunsisiún tutai. Yus nuna tú tiniu asamtai tuke túrin ármiayi. Wats, Irisapítia uchiri̱ akiiniamuri̱nia̱ uchu tsawant jeamtai tsupirkatai tusar ni je̱e̱n jearmiayi. Nuiṉkia ni apari̱ naari̱ Sakarías anaikiataitsar wakeriarmiayi. \v 60 Tura ni nukurí̱ tímiayi “Atsá. Antsu ni naari̱ Juaṉ átatui.” \p \v 61 Tutai tiarmiayi “¿Nusha urukamtia? Amée shuarumsha nu náartincha áwak’ tiarmiayi. \v 62 Nuiṉkia uchi aparí̱n “¿Warí anaikiatajtsam wakeram?” tusar aya úweje̱ja̱i̱ṉ iniasarmiayi. \p \v 63 Tutai uchí aparí̱sha “Nakash surusta; áartaj tusan wakerajai” tusa aya úweje̱ja̱i̱ṉ iniakmamiayi. Takui nakash susam, ni naari̱ Juáṉkaiti, tu áarmiayi. Nuna wáinkiar “Ayawa̱ urukakuṉ ta” tu enentáimprarmiayi. \v 64 Nú chichamaik Sakarías chichatsuk pujamun chichakmiayi. Tura nuiṉ Yusa náari̱ncha shiir awajsamiayi. \v 65 Nuiṉkia ni írutramuri̱sha ashamkarmiayi; tura ashí Jutía nuṉka murá amia nui̱ nu túrunamun ujakam ashí nekaawarmiayi. \v 66 Nu túrunamun antukar ti enentáimsarmiayi. Tura “ju̱ uchin Yus nekas pujurtsuk. Tuma asamtai uunt ajas ¿urukuk ati?” tu enentáimprarmiayi. \s1 Sakarías Yus jintintiam tímiania nu \p \v 67 Uchí aparí̱ Sakarías, Yusa Wakaní pimiutkam tura Yus jintintiam, ju̱na tímiayi: \q1 \v 68 “Israer-shuartí ii Yusri̱ naari̱ shiir awajsatniuitji. Ii Yúsri̱sha tarutmaitji. Tura uwemtikrampraitji. \v 69 Yaunchu ii uuntri̱ Tawit Yusa wakeramuri̱ji̱a̱i̱ uunt akupin áchamkia. Tura ni ukuri̱n ti kakaram Uwemtikkiartinian suramsaitji. \v 70-72 Yuska ii nemasri̱ya̱ tura in nakitramainiajnia nuyá uwemtikrampratniun enentáimsamia nuna, yaunchu ni etserniuri̱n péṉker armia nuna ujakmiayi. “Winia ti peṉker chichamprun tájana nuna yapaji̱tsuk umirkan tuke wáitnentratajrume” yaunchu ii úuntri̱n tímiania nunasha ni etserniuri̱n ujakarmiayi. Yaunchu nu ujakma yamái iisha wainji. \v 73-75 Nu ujakman Yuska yámankamtaik imiá yaunchu ii uuntri̱ Apraáman tíchamkia. Apraáman ujakmia nu jú̱iti: “Wi wakeraj nútiksaran, Winia umirtukar péṉker wekainia nuna ni nemasri̱ya̱ uwemtikrattajai. Sapijmiatsuk winia tuke takartusarat tusan túrattajai” Yus tímiayi Apraáman. Iisha ni shuari̱ asakrin, nuna taku incha túramaji. \v 76 Tura amincha, uchiru, “Uunt Yusna etserniuiti” turamartatui. Amesha ni tátintri̱ iwiarataj tusam Uuntai̱ émkim wétatme. \v 77 Ni shuari̱, ni tunaari̱ tsaṉkurnar uwemprarat tusam túrattame. \v 78-79 Yuska ashí shuaran anea asa, incha wáitnentramak ni pujamunmaya̱ ni tsáapnintri̱n suramsaitji. Ni enentái̱n kiritniunam wekainia nuna, mesertinnium jeatemá ásarmatai, ni tsáapnintri̱ jeatⁱ tusa túraiti. Tura ashí incha ii enentái̱n imiatkinchanum wekasarmí tusa túraiti.” Nuní tímiayi Sakarías. \p \v 80 Uchisha tsakarmiayi. Tura Yúsan nekaki-nekaki wémiayi. Israer shuarnum etserkatin tsawantri̱ jeatsa̱i̱ṉkia atsamunam pujuyayi. \c 2 \s1 Jesusa akiiniamuri̱ \r (Mateu 1.18-25) \p \v 1 Wats, Juaṉ akiiniamia nú uwitin uunt akupin Akustu ashí nuṉkanam áentsun nekapmarartí tu chichakmiayi. \v 2 Nu nekapmartinian yaunchu túrushtain yamái túriarmiayi. Siria nuṉkanam Seriniu akupin pujái̱ túrawarmiayi. \v 3 Ni naari̱ áartaj tusa ashí shuar ni nuṉke̱niṉ wétin ármiayi. \v 4 Tuma asamtai Jusé Nasarét péprunmaya̱ Kariréa nuṉkanam amia nuyá jiinki Piriṉ péprunam Jutía nuṉkanam amia nui̱ wémiayi. Juseka Tawit weeanam akiinia asa, ni nekas nuṉke̱ṉka Piriṉkauyayi. \v 5 Nu asamtai, ni náari̱n áartaj tusa Jusé wémiayi Mariji̱a̱i̱. Marisha Jusé núwe̱yayi. Tura tsaniṉcharuyayi. Túmaitiat Marisha Yusa Wakaní̱ kakarmari̱ji̱a̱i̱ ajamtiniuyayi. \v 6 Tura nui̱ Piriṉnum pujuiniai̱ Marí takustintri̱ jeamiayi. \v 7 Nui̱ iwia̱i̱ri̱n uchin áishmaṉkan takusmiayi. Tura uchi penutaiji̱a̱i̱ penuar, waaka yurumtainiam áepsamiayi. Írar kanutainiam pujustin aṉkant atsá asamtai túrawarmiayi. \s1 Murikiun wáinniun nayaimpinmaya̱ suntar Yus akatar akuptukmia nu \p \v 8 Tura Piriṉnum tíjiu̱ch murikiun wáinin kashi murikri̱n wáiniuk pujuarmiayi. \v 9 Túmainiai̱ nayaimpinmaya̱ suntar murikiun wáinin matsatainian wantintiukmiayi. Tura Yúsnumia̱ tsáapnin ni matsatainiamunam etsantramiayi. Túrunamtai murikiun wáinniuka ti ashamkarmiayi. \v 10 Túrasha nayaimpinmaya̱ suntar tímiayi “Ashamprukairap. Ashí áentsnum ti warastin atí tusan ti peṉker chichaman itiarjiarme. \v 11 Jú̱iti: yamái tsawantai̱ uunt Tawitia pépruri̱n Piriṉnum yaunchu Yus anaikiamu KRISTU tutai, uwemtikramprataj tusa akiintiurmarme. Nu Uchisha ashí áentsun akupniuiti, tímiayi. \v 12 Tura ju̱ja̱i̱ nekaattarme: uchi penutaiji̱a̱i̱ penuarma waaka yurumtainiam tepá wáinkiattarme. Nu wáinkiarum nekas jú̱iti, tu nekaattarme.” \v 13 Nu chichamaik nayaimpinmaya̱ suntar ti untsurí̱, nayaimpinmaya̱ káunkarmiayi. Túrawar Yusa naari̱n shiir awajainiak ju̱na tiarmiayi: \p \v 14 “Nayaimpinmasha Yus naṉkaamantuiti tu enentáimtusarti. Tura ju̱ nuṉkanmasha Yusja̱i̱ nawamnaikiaru ainia nu imiatkinchanum pujusarti.” Tu tiarmiayi. \p \v 15 Tura Yusa suntari̱ nayaimpiniam waketkiarmatai murikiun wáinin tiarmiayi “Wats, Piriṉnum wárik wetái. Nu túrunamu Yus turamajnia nu iyumi” tiarmiayi. \p \v 16 Nuna tiar wárik wearmiayi. Tura Marincha Jusencha wáinkiarmiayi. Tura uchincha waaka yurumtainiam tepan wáinkiarmiayi. \v 17 Wear nuna wáinkiar, nayaimpinmaya̱ suntar uchi túrunamuri̱n timia nuna etserkarmiayi. \v 18 Tura murikiun wáinin tiarmia nuna antukaruka ti enentáimtusarmiayi. \v 19 Túrasha Marikia ashí túrunamia nuna ni enentái̱ji̱a̱i̱ṉkia enentáimtu pujumiayi. \v 20 Tura murikiun wáinniuka antukarmia nuna enentáimtusar, tura íisarmia nunasha enentáimtusar “Nayaimpinmaya̱ suntar ujatmakmajnia tímiatrusaṉ túrunayi” tiarmiayi. Tuma ásar Yusa náari̱n shiir awajsar kantampruawar waketkiarmiayi. \s1 Uchin Jesusan Yusa Uunt Je̱e̱n itiarmiania nu \p \v 21 Tura uchi akiiniamu uchu tsawant jeamtai, ni túrutairi̱n túrin ásar, ni shunichiri̱ nuapen tsupirkarmiayi. Túrawar Marí ajapratsa̱i̱ṉ nayaimpinmaya̱ suntar tímia nútiksaṉ “Jesus” anaikiarmiayi. \v 22 Tura Muisais akiiniatniunam akupkamia núnisaṉ, tsawantri̱ jeamtai, Yusa Uunt Je̱e̱n Jerusarénnum uchin Yus iiktustai tusar júkiarmiayi. \v 23 Kame Yus-Papinium ju̱ aarma awai: \p “Ashí uchi iwia̱i̱ri̱ áishmaṉ akiinkiuṉka Yusna átatui.” \v 24 Tuma asamtai, Marí Yusa Uunt Je̱e̱n wái̱tsuk pujamu waya̱tniuri̱ jeamtai, uchin Yus iistí tusa Yusa Uunt Je̱e̱n Jerusaréṉnum pujana nui̱ itiarmiayi. Tura yampitsan jímiaran súsarmiayi. Muisáis akupkamun umiiniak nuna túrawarmiayi. \p \v 25 Nu túmai̱ Semeúṉ naartin áishmaṉ Jerusaréṉnum pujumiayi. Semeúṉsha Yusa Wakaní̱ pujurma asa péṉker áishmaṉkauyayi. Yúsan nekas enentáimtiniuyayi. Yusa anaikiamuri̱ji̱a̱i̱ Israer-shuar aṉkant ajastin jeati tusa nákauyayi. \v 26 “Winia anaikiamur KRISTU tutai wáintsuk jákashtatme” uunt Yusa Wakaní̱ tu jintintiamiayi. \v 27 Nú Semeúṉ Yusa Wakani “wetá” tutai, Yusa Uunt Je̱e̱n wémiayi. Tura nú tsawantai̱ Muisáis tímia núnisaṉ umirkatai tusar Marisha Jusesha uchin Jesusan Yusa Uunt Je̱e̱n itiariarmiayi. \v 28 Itiariarmatai Semeúṉ uchin jusa miniakas Yúsan áujuk ju̱na tímiayi: \q1 \v 29 “Yamaikia, Uunta, Ami̱i̱n wi jeatin aṉkant atí. Turutmiamna nu ímiatrusmek umikiume. \v 30-31 Ju̱ Uchi ashí aents uwemtikrartá tusam susamna nuna yamái imia winia ji̱i̱ruja̱i̱ wáinkiajai. \v 32 Israer-shuarcha ainia nu tsáapninium wekasarat tusa akuptukmaiti ju̱ Uchi. Tura Israer-shuar Áminiuram ájinia nuna ashí aents shiir enentáimtikrartí tusam ju̱ Uchi akuptukmaitji. Nuna wáinkian shiir enentáimsan jákatniuitjai.” \p \v 33 Tura Semeúṉ Uchiniun tu chicharkui Jusesha Jesusa nukurí̱sha ti enentáimprarmiayi. \v 34 Semeúṉsha chichaak “Yus shiir enentáimturmasartí” nin tímiayi. Nuya̱sha Marin chicharuk tímiayi “Nekaata. Ju̱ Uchin Israer-shuartisha untsurí̱ nakitrar iniarartatji. Tura chíkich Israer-shuartikia ju̱ Uchin shiir enentáimtusar ti wararsartatji. Tura Uchiram Yusa kakarmari̱n ti paant iniakmastatui. Tuma aiṉ untsurí̱ Aun yajauch chichariartatui. \v 35 Nuja̱i̱ shuar ni enentái̱n warinia enentáimia nu, paant átatui. Maaj, ashí nu túmakui, ijiumua núnismek ame enentáimin ti wáitsattame, Mariya.” Tu chichasmiayi Semeúṉ. \p \v 36 Nuwa̱sha Ana naartin nui̱ Yusa Uunt Je̱e̱n pujumiayi. Niisha Yúsnan etserniuyayi. Ni aparí̱sha Panuíruyayi tura Aser shuarauyayi nu nuwa̱. Niisha ti úuntchiyayi. Niisha yama nuatnaikiamuja̱i̱ siati uwi ni áishri̱ji̱a̱i̱ tsaniṉ pujusarmiayi. \v 37 Tura waje̱mamiayi. Tura uchenta kuatru uwi takakuyayi. Tura niṉkia Yusa Uunt Je̱e̱nia̱ jíintsuk káshisha tsawai̱sha tuke Yúsan áujniuyayi. Tura yurumtsuk Yúsan áujniuyayi. \v 38 Semeúṉ tuasua amikmatai Anasha taa, Uchin wáiniak Yúsan yumiṉsamiayi. Tura Jerusaréṉnum Yus uwemtikrampratai tusa nákarmia nuna áujkuṉka uchin áujmat wémiayi. \s1 Nasarétnum waketkiarmiania nu \p \v 39 Nuyá Yus tímia nuna ashí túrawar amikiar Kariréa nuṉkanam, kame nii pujumia nú peprunam Nasarétnum Jusesha Marisha Uchisha waketkiarmiayi. \v 40 Uchi Jesus tsakaki, kakaram ajaki tura nú naṉkaamas nekaki wémiayi. Tura Yus Nin ti shiir awajsamiayi. \s1 Jesus Yusa Uunt Je̱e̱n túrunamuri̱ \p \v 41 Jusesha, Jesusa nukurí̱sha tuke uwitin paskua námper jeakui Jerusaréṉnum weu ármiayi. \v 42 Ni túrutairi̱ túruiniak, Jerusaréṉnum weak Jesusan tuse uwí jeamtai júkiarmiayi. \v 43 Námper amuukamtai ni nukurí̱sha Jusesha nékachmanum Jesuska Jerusaréṉnum juákmiayi. \v 44 Marisha Jusesha “wíi shuarja̱i̱ winiawai” tusa, núnaka e̱a̱tsuk chikichík tsawant wekasarmiayi. Nuyá wáinkiataj tukamá, ni shuari̱i̱n tura ni nékamunam e̱a̱karsha, \v 45 wáinkiacharmiayi. Nuiṉkia Jerusaréṉnum ataksha waketrukiarmiayi, e̱a̱ktai tusar. \v 46 Tura menaintiú tsawant e̱a̱kar Yusa Uunt Je̱e̱n Yus akupkamun jintinnian anturak anintrú pujan wáinkiarmiayi. \v 47 Tura nui̱ ashí Jesusan anturkarmiania nu, niisha ti nékakui tura áimtanash ti péṉker áimkiui, ti enentáimturarmiayi. \v 48 Ni aparí̱sha nukurí̱sha tumáa pujan wáinkiar, ti enentáimprarmiayi. Tura ni nukuri̱ chichaak tímiayi “Uchiru, ¿ausha urukamtai itiurchat enentáimtikrurmam? Ame apasha wisha urukayik tusar ti e̱a̱kjame” tímiayi. \p \v 49 Tutai Jesus tímiayi “¿Urukamtai e̱a̱trum? Winia Aparnan túratniuitjiana nuka nékatsrumek” tímiayi. \p \v 50 Tura timia núnaka peṉké nekaacharmiayi. \v 51 Nuyá Jesus niiji̱a̱i̱ Nasarétnum waketkimiayi. Ninkia tuke umiriarmiayi. Ashí nu túrunamun Marikia tuke enentáimtu pujumiayi. \v 52 Jesuska tsakaki, tura nekaki wémiayi. Yussha tura aencha Nin shiir enentáimtiarmiayi. \c 3 \s1 Imiakratin Juaṉka etserkamuri̱ \r (Mateu 3.1-12; Márkus 1.1-8; Juaṉ 1.19-28) \p \v 1 Tipiriu uunt akupin pujamu kiṉse uwí jeamtai, Jutía nuṉkanam Punseu Piratu akupin pujumiayi. Tura Kariréa nuṉkanam Erutis akupin pujumiayi. Itiurea nuṉkanmasha Trakuniti nuṉkanmasha ni yachi̱ Jiripi akupin pujumiayi. Tura Apirinia nuṉkanam Risanias akupin pujumiayi. \v 2 Tura nu uwitin Anassha Kaipiássha Israer-patri uuntri̱ pujuarmiayi. Nu uwitin Sakaríasa uchirí̱ Juaṉ atsamunam pujan Yúsai̱ya̱ chichaman antukmiayi. \v 3 Nuyá Jurtaṉ entsanam supichik matsamarma nuna Juaṉ wekaatusar ju̱na tímiayi “Winia tunaarun Yus tsankurturat tusarum, enentai yapaji̱árum imiantiarum.” Tu ujakmiayi. \v 4 Nu ujakman Isayas yaunchu ju̱na áarmiayi: \q1 Atsamunam wekaana nu untsumun ántuiniawai. Nii untsumuk ju̱na tawai: Atumí enentái̱ Uunta jinti̱ iwiarturtarum; naka awajsatarum. \v 5 Jápaaka ainia nusha áimkiamu arti. Naint ainia nusha paka awajsamu arti. Jintia apijiaru ainia nusha naka jiikmia arti. Tura pujutrin ainia nusha métekrak paka awajsamu arti. \v 6 Túrunamtai ashí nuṉkanmaya̱ aents Yúsai̱ya̱ uwempratin aan nekaawartatui. \p \v 7 Untsurí̱ aents imiatit tusar tariarmia nuna Juaṉ chicharainiak tímiayi “Napia áaniutirmincha, ti asutniátin jeatemáttana nuyá uwempratarum tusa ¿ya ujatmakuram? tímiayi. \v 8 “Iikia Apraám weeaitji, tuma asakrin Yus shiir enentáimturmaji” tu enentáimtumasairap. Antsu enentáim yapaji̱ámuitkiuiṉkia péṉker wekaamurmi̱ji̱a̱i̱ paant iniakmastarum. Warí, Yus wakerakka, ju̱ kayan Apraáma shuari̱n páchitsuk najankainti, tímiayi. \v 9 Aneartarum. Numi ajaktinian kampuwári̱n jacha atuttsamuiti. Numi péṉker nereatsna nuka ajakar jinium apeamu ártatui” tímiayi. \p \v 10 Tutai aentska enentáimprar “¿Nuiṉkia itiurkatjik?” tiarmiayi. \p \v 11 Tutai Juaṉ tímiayi “Jimiará pushin takakna nu, takaktsuna nuna chikichan súsatniuiti. Yurumkan takakna nusha takaktsuna nuna ajamsatniuiti” tímiayi. \p \v 12 Uunt akupniu kuítri̱n juu armia nú shuar imiantiaj tusar Juáṉkan weriar aniasarmiayi. “Uunta, ¿iisha warí itiurkatjik?” tiarmiayi. \p \v 13 Tutai Juaṉ tímiayi “Kuit uunt akupin tana nu iniaṉkasrum achikiairap.” \p \v 14 Suntarsha aniasarmiayi “Uunta, ¿iisha warí itiurkatjik?” \p Juaṉsha tímiayi “Ame kakarmarmi̱ji̱a̱i̱ chikichna jurukip. Tura nin tsanumpruraip. Tura uunt akupin akirmana núja̱i̱ṉ warasta” tímiayi. \p \v 15 “Ju̱ Juaṉ Yusa anaikiamuri̱nchuashit” tu enentáimsar paant nekaataitsar nákarmiayi. \p \v 16 Tumai̱ Juaṉ tímiayi “Wikia aya aya̱shmin entsanam imiajrume. Tura wiji̱a̱i̱ naṉkaamas ana nu tátatui. Ni sapatri̱ jiṉkiamuri̱nkisha atitrachminiaitjai. Niisha taa, imiantinia áanis tura jíiya áanis Yusa Wakani̱n eṉketramprattarme. \v 17 Shuar aruusan awa̱jtia núnisaṉ, nusha yajauch ana nuna ajapa aya péṉkernak júuktatui. Neren ikiustatui tura yajauchinkia ji tuke kajinchatainiam apeattawai” tímiayi. \p \v 18 Juaṉ nu arant shiir chichaman áentsun ti núkap ujakarmiayi. \v 19 Tura nuya̱sha akupin Erutisan chicharkamiayi. Ni yachi̱ Jiripi nua̱ri̱n Jirutíasan kasarak nuatkui tura chíkich yajauchincha túrakui chicharkamiayi. \v 20 Tura Erutis núnaka ántutsuk chíkich yajauchin túramiayi. Juáṉkan achik sepunam eṉkeamiayi. \s1 Jesusa imianmiari̱ \r (Mateu 3.13-17; Márkus 1.9-11) \p \v 21 Nu túruntsa̱i̱ṉ, Juaṉsha ashí nú nuṉkanmaya̱ áentsun imiak pujurainai̱ Jesussha imianmiayi. Niisha Yúsan áujuk pujai̱ nayaimpisha uranmiayi. \v 22 Tura Yusa Wakaní̱ yámpits najanar paant tarurmiayi. Tura Yus nayaimpinmaya̱ chicharuk “Amek winia aneamur Uchiruitme; Ámin ti wararjame” tímiayi. \s1 Jesukrístu shuari̱ \r (Mateu 1.1-17) \p \v 23 Jesus trainta (30) uwí takaku asa ni takatri̱n naṉkamamiayi. “Jusé uchirí̱nti” tiniu armiayi. Jusésha Iría uchirí̱yayi. \v 24 Irísha Matata uchirí̱yayi; Matat Riwí uchirí̱yayi; Riwí Mirkía uchirí̱yayi; Mirki Jana uchirí̱yayi. Jana Jusé uchirí̱yayi; \v 25 Jusé Matatíasa uchirí̱yayi; Matatías Amusa uchirí̱yayi; Amus Najuma uchirí̱yayi; Najum Esrí uchirí̱yayi; Esri Nakaia uchirí̱yayi; \v 26 Nakai Maata uchirí̱yayi; Maat Matatíasa uchirí̱yayi; Matatías Semái uchirí̱yayi; Semái Jusé uchirí̱yayi; Jusé Jutáa uchirí̱yayi; \v 27 Jutá Juana uchirí̱yayi; Juana Resa uchirí̱yayi; Resa Surupapira uchirí̱yayi; Surupapir Saratiira uchirí̱yayi; Saratiir Nerí uchirí̱yayi; \v 28 Neri Mirkí uchirí̱yayi; Mirki Atí uchirí̱yayi; Atí Kusama uchirí̱yayi; Kusam Irmutama uchirí̱yayi; Irmutam Ira uchirí̱yayi; \v 29 Ir Jusué uchirí̱yayi; Jusué Irieséra uchirí̱yayi; Iriesér Jurema uchirí̱yayi; Jurem Matata uchirí̱yayi; \v 30 Matat Riwi uchiri̱yayi; Riwí Semeúṉka uchirí̱yayi; Semeúṉ Jutáa uchirí̱yayi; Jutá Jusé uchirí̱yayi; Jusé Junaṉka uchirí̱yayi; Junaṉ Iriakímia uchirí̱yayi; \v 31 Iriakím Mirea uchirí̱yayi; Mirea Mainiáṉka uchirí̱yayi; Mainiáṉ Matata uchirí̱yayi; Matata Nataṉka uchirí̱yayi; \v 32 Nataṉ Tawitia uchirí̱yayi; Tawit Isaí uchirí̱yayi; Isaí Upitia uchirí̱yayi; Upit Puusa uchirí̱yayi; Puus Saramúṉka uchirí̱yayi; Saramúṉ Naasuṉka uchirí̱yayi; \v 33 Naasuṉ Aminiatapa uchirí̱yayi; Aminiatap Arama uchirí̱yayi; Aram Esruma uchirí̱yayi; Esrum Paresa uchirí̱yayi; Páres Jutáa uchirí̱yayi; \v 34 Jutá Jakupa uchirí̱yayi; Jakup Isaka uchirí̱yayi; Isak Apraáma uchirí̱yayi; Apraám Tarea uchirí̱yayi; Taré Nakura uchirí̱yayi; \v 35 Nakur Seruka uchirí̱yayi; Seruk Rakaua uchirí̱yayi; Rakau Pirikia uchirí̱yayi; Pirik Epera uchirí̱yayi; Eper Sará uchirí̱yayi; \v 36 Sara Kainiáṉka uchirí̱yayi; Kainián Arpaksata uchirí̱yayi; Arpaksat Sema uchirí̱yayi; Sem Nuaia uchirí̱yayi; Nuai Ramikia uchirí̱yayi; \v 37 Ramik Matusaríṉkia uchirí̱yayi; Matusaríṉ Enuka uchirí̱yayi; Enuk Jaritia uchirí̱yayi; Jarit Maararíira uchirí̱yayi; Maararíir Kainiaṉka uchirí̱yayi; \v 38 Kainiaṉ Enusa uchirí̱yayi; Enus Seta uchirí̱yayi; Set Ataṉka uchirí̱yayi; tura Ataṉ Yus najanamuyayi. \c 4 \s1 Jesusa nekapsamuri̱ \r (Mateu 4.1-11; Márkus 1.12-13) \p \v 1 Jesusa enentái̱n Yusa Wakaní̱ pimiutkamiayi. Jesussha Jurtaṉ entsanmaya̱ waketkimtai Yusa Wakaní̱ aents atsamunam jukimiayi. \v 2 Tura nui̱sha kuarenta tsawant pujusmiayi. Tura íwianch Nin tunaanum aju̱araintiajtai tusa pujurmiayi. Nu kuarenta tsawantin Jesus yurumtsuk pujá asa ti tsukammiayi. \v 3 Nuiṉkia íwianch chicharuk “Amesha nekas Yusa Uchirí̱ntkiumka ju̱ kaya apatuk najanata” tímiayi. \p \v 4 Tutai Jesus tímiayi “Yus-Papí tawai: \q1 “Aya apatkuja̱i̱ṉ shuar iwiaaku pujuschamniaiti. Antsu ashí Yus-Chicham tana nuja̱i̱ nekas iwiaaku pujusminiaiti,” \m tawai” tímiayi. \p \v 5 Tura nuyá íwianch naint yakí wájakmanum jukí, ashí nuṉka ainia nuna ju̱ chichamaik iniaktusmiayi. \v 6-7 Tura chicharuk tímiayi “Ashí ju̱ nuṉka wáinmena nu wíniaiti. Tura wi wakerajna nú shuaran súsatniuitjai. Tuma asamtai tikishmatrurakminkia ju̱ nuṉkanam ashí akupkatniun susattajme. Tura nui̱ ni wariri̱ ainia nusha áminiu átatui” tímiayi. \p \v 8 Tutai Jesus tímiayi “Yus-Papí tawai: \p “Aya Niṉki Yus ame Úuntrum tikishmatram enentáimtustiniaitme.” \m Tau asamtai, werumta, iwianchi” tímiayi. \p \v 9 Ataksha íwianch Jesusan Jerusaréṉ péprunam jukimiayi. Tura Yusa Uunt Je̱e̱ yakiini iwiak tímiayi: \v 10 “Yus-Papí tatsuk: \m “Yuska ni suntari̱n wáinkiatá tusa akupturmaktatui. \v 11 Kayanam ajintra̱i̱ṉ tusa weṉkurmaktatui.” \m Tuma asamtai nekas Yusa Uchiri̱nkiumka ju̱yá akaikim iniaata” tímiayi. \v 12 Tutai Jesus áimiuk tímiayi “Yus-Papí ju̱nasha tawai: \m Yus ame Úuntrum nekapsataj tiip.” \p \v 13 Tuma asamtai íwianch peṉké tujintiak ishichik tsawant Jesusan iniaisamiayi. \s1 Kariréa nuṉkanam Jesus ni takatri̱n naṉkamamiania nu \r (Mateu 4.12-17; Márkus 1.14-15) \p \v 14 Jesus ni enentái̱n Yusa Wakaní̱ kakarmari̱ pimiutkamu ajas Kariréa nuṉkanam waketkimiayi. Nu nuṉkanam naṉkaamantu túramuri̱n áujmatiarmiayi. \v 15 Nu nuṉkanam ashí péprunam Israer-shuar iruntai je̱a̱ armia nui̱ unuiniarmiayi. Tura anturkarmia nuka ni náari̱n shiir awajsarmiayi. \s1 Jesus Nasarétnum pujumiania nu \r (Mateu 13.53-58; Márkus 6.1-6) \p \v 16 Ni tsakarmari̱i̱n Nasarétnum Jesus wémiayi. Tura Israer-shuar ayampratin tsawantin iruntai je̱a̱nam waya̱miayi, tuke turin asa. Tura wayá Yus-Papin áujsataj tusa wajakmiayi. \v 17 Nui̱ṉkia Yúsnan etserin Isayasa áarmari̱n súsarmiayi. Nuna urak, nui̱ ju̱na áarman wáinkiamiayi: \q1 \v 18 Yusa Wakaní̱ winí pujurtawai. Shuar warainiachun shiir chichaman ujaktinian anaitiukuiti. Kúntuts enentáimiar wake mesek pujuinian tsuártinian akuptukuiti. Tura ji̱i̱ kusuruncha íimtiktinian, tura yajauch awajsamu ainia nuna péṉker awajsatniuncha, \v 19 tura Uunt Yus, shuáran yaiṉtin tsawantri̱ jeán etserkatniuncha akuptukuiti. \p \v 20 Nu áarman aujsua amik papin nukukmiayi. Tura iruntai je̱a̱nam yáimin pujan susa iniais Niṉkia etserkataj tusa pujusmiayi. Tura ashí shuar pujuarmia nu émamkes ii pujuarmiayi. \v 21 Jesussha chicharuk tímiayi “Yus-Chicham yamái antukurmena nu yamái tsawantin túrunayi.” \p \v 22 Jesusan ashí péṉker áujmatiarmiayi. Tura Jesus ti shiir chichaakui ti enentáimprar “Juka Jusé uchirí̱nchukait” tiarmiayi. \v 23 Tu enentáimiainiakui, Jesus chicharuk “Atumsha shuar tuke tuinia núnisrumek, “tsuákratniuitkiumka amek tsuámarta,” turuttiatrume. Kapernáum péprunam aentsti túrachmin túramamna núnismek ju̱i̱sha túrata tusarum nu turuttiatrume. \v 24 Túrasha nekas tájarme, Yúsnan etserniun ni nuṉke̱nkikia nii tana nuna anturainiatsui. \v 25 Nuya̱sha tájarme, Irías pujumia nú tsawantin, menaintiú uwí naṉkaamas yumi yutukcha asamtai ashí Israer núṉkanam ti tsuka amia nui̱ ti untsurí̱ waje̱ irunmiayi. \v 26 Tuma aiṉ nu waje̱n yaiṉti tusa Yus Iríasan akuptukchamiayi. Antsu chíkich nuṉkanmaya̱ waje̱n Sarepta péprunam pujumia nuna yaiṉti tusa akuptukmiayi. Sarepta pepru Sitiún péprunam tíjiu̱ch pujawai. \v 27 Núnisaṉ ii nuṉke̱sha Iriséu pujumia nu tsawantin ti untsurí̱ tunamaru iruniarmiayi. Tura núnaka tsuárcharmiayi. Antsu chíkich nuṉka, Sírianmaya̱ Naamaṉkan tsuármiayi” tímiayi Jesus. \p \v 28 Israer-shuarsha iruntai je̱e̱n pujuarmia nu, nuna antukar ti kajerkarmiayi. \v 29 Tura wajatkiar Jesusan ji̱i̱ki péprunmaya̱ akupkarmiayi. Tura pepru amia nui̱ naint yakí náṉkatkamunam, nuyá akaki aju̱atai tusar júkiarmiayi. \v 30 Túrasha Jesuska irunar matsatainiamunmaṉ etempraktak jiinki wémiayi. \fig Pepru amia nui̱ nain yakí náṉkatkamunam, nuyá akaki aju̱a̱tai tusar Jesusan júkiarmiayi.|src="ABS 64 City on brow of hill" size="span" ref="4.30" \fig* \s1 Iwianchrukun Jesus tsuármiania nu \r (Márkus 1.21-28) \p \v 31 Nuyá Jesus Kariréa nuṉkanam Kapernáum pepru amia nui̱ wémiayi. Tura Israer-shuara ayampratin tsawantri̱i̱n tuke etserki wémiayi. \v 32 Yusa kakarmari̱n takaku asa nuja̱i̱ etserkamiayi. Tuma asamtai “Yusa kakarmari̱ji̱a̱i̱ unuitiamtsujik” tiar ti enentáimprarmiayi. \p \v 33 Chíkich tsawantai̱ áishmaṉ iwianchruku Israer-shuar iruntai je̱a̱nam pujumia nu untsumuk tímiayi, \v 34 “Inikiartusta. Iikia Áminkia pachistin nakitiaji. ¿Warí, incha amukratkataj tusam táchamek? Wikia nékajme. Ámeka ti peṉker Tunaarincha núitme” tímiayi. \p \v 35 Tutai Jesus iwianchin kakantar chicharuk “Takamatsata. Ju̱ áishmaṉ ikiuktia” tímiayi. \p Tutai nu chichamaik íwianch áishmaṉnumia̱ jiinki weak nuṉká aju̱ant ikiukmiayi. Túrasha nekas yajauch awajtsuk ikiukmiayi. \p \v 36 Ashí pujuarmiania nu ti enentáimiar mai tunai ajarmiayi. “¿Ju̱sha warí chichamait? Ju̱ áishmaṉ Yusa kakarmari̱ji̱a̱i̱ iwianchin ji̱i̱ki awematsuk” tiarmiayi. \p \v 37 Tura ashí nú nuṉkanam Jesusa túramuri̱n áujmatiarmiayi. \s1 Semuṉ Pitru tsatsarí̱n Jesus tsuármiania nu \r (Mateu 8.14-15; Márkus 1.29-31) \p \v 38 Jesussha Israer-shuara iruntai je̱e̱nia̱ jiinki Semuṉka je̱e̱n wémiayi. Semuṉka tsatsari̱ tsue̱r ti jáamiayi. Ti jaakui Jesusan “tsuárturtá” tiarmiayi. \v 39 Jesussha jaa tepan tsuntsumprua tsue̱mun “michatrata” tímiayi. Tutai nú chichamaik nuwa̱sha michatramiayi. Nú chichamaik nantaki nincha ayurawarmiayi. \s1 Untsurí̱ jaan Jesus tsuármiania nu \r (Mateu 8.16-17; Márkus 1.32-34) \p \v 40 Etsa akaikin ai̱ ni shuari̱ náṉkamas sunkurja̱i̱ jaarmia nuna Jesusan ikiaatkarmiayi. Jesussha jáinian chikichkiniak chikichkiniak uwejé̱ja̱i̱ antiṉkiar tsuárarmiayi. \v 41 Ti untsurí̱ iwianchruku armia nunasha iwianchri̱n jí̱i̱rkiarmiayi. Jíinkiar íwianchkia untsumainiak “Ámeka Yusa Uchirí̱nme” Jesusan tiarmiayi. Tura niisha “Jesuska Yusa anaikiamuri̱nti” tu nékainiakui Jesus kakantar chicharak itiatmamtikiarmiayi. \s1 Kariréa nuṉkanam Jesus etserkamiania nu \r (Márkus 1.35-39) \p \v 42 Kashin káshik tsawa̱a̱k Jesus péprunmaya̱ jiinki atsamunam Niṉki wémiayi. Tura shuarsha e̱a̱kiar ni pujamunam jeariarmiayi. Tura iiji̱a̱i̱ tuke pujusat tusar emetataitsar wakeriarmiayi. \v 43 Túmaiṉ Jesus tímiayi “Yus ii enentái̱n akupkatajtsa wakera nú shiir chichaman chíkich péprunam matsatainia nunasha ujaktiniaitjai. Nu túrata tusa akupkamuitjai” tímiayi. \v 44 Tuma asamtai Kariréa nuṉkanam Israer-shuar iruntai je̱a̱nam Jesus tuke etserki wémiayi. \c 5 \s1 Namakan ti untsurí̱n achikiarmiania nu \r (Mateu 4.18-22; Márkus 1.16-20) \p \v 1 Chíkich tsawantai̱ Jesus Jinisarít antumiaṉka tutainium káanmatkari̱ pujai̱ ti untsurí̱ shuar, Yusa chichame̱n antuktai tusar wakeruiniak Jesusai̱ káunkarmiayi. Antuktai tusar wakeruiniak kae̱ ajattsarmiayi. \v 2 Tura jimiará kanun antumiaṉkan káanmatkari̱i̱n tepan wáinkiarmiayi. Ni nérenniuri̱ṉkia jíinkiar ni nekari̱n nijiá pujuinia asamtai kánuka aṉkant ármiayi. \v 3 Tuma asamtai Jesus Semuṉka kanurí̱i̱n enkempramiayi. Tura Semuṉkan chicharuk “Ishichik ajapén juruktía” tímiayi. Nuiṉkia kanunam eṉkemas áentsun káanmatkanam pujuinian unuiniamiayi. \v 4 Unuiniasua amik Semuṉkan chicharuk “Kanu kunanam jukim neka ai̱ aju̱nkatarum” tímiayi. \p \v 5 Tutai Semuṉ tímiayi “Túrasha, Uuntá, káshisha tuke aju̱-ju̱nkuar tsawa̱rji. Túrasha peṉké achikchaji. Kame áankisha Ame támaja̱i̱ aju̱nkatjai” tímiayi. \p \v 6 Tura aju̱nkar namakan ti untsurí̱n achikiarmiayi. Túram nekasha jaanaki wémiayi. \v 7 Tuma asamtai ni írutkamuri̱n chíkich kanunam pujuinian uwejé̱ja̱i̱ “winitia, yáintkiamniuram” tusar untsukarmiayi. Niisha táarmiayi. Túrawar jimiará kanunam métej awajsarmiayi. Tura kanusha init waya̱statuk ajamiayi. \v 8 Nuna túramtai Semuṉ Pítiur Jesusan tikishmatar tímiayi “Uuntá, wikia ti tunaitjai. ¿Wíji̱a̱i̱sha itiurak pujustam?” \v 9 Semuṉsha ni írutkamuri̱ji̱a̱i̱ namakan timiá untsurí̱n wáinkiar ashamkarmiayi. Tuma asa Semuṉsha nuní tímiayi. \v 10 Tura Sepetéu uchiri̱ Jakupusha Juaṉsha Semuṉja̱i̱ pujuarmia nusha ashamkarmiayi. Tura Jesus Semuṉkan tímiayi “Ashamkaip. Yamaikia namaka-achinia áintsamek aents-e̱a̱u ajastatme.” \v 11 Nuya̱sha kanuri̱n kukar júkiar, ashí takakmari̱ncha ikiukiar Jesusan nemarki wearmiayi. \s1 Tunamaru áishmaṉkan Jesus tsuármiania nu \r (Mateu 8.1-4; Márkus 1.40-45) \p \v 12 Ukunam Jesus chíkich péprunam pujai̱ tunamaru áishmaṉ taa Jesusan wáiniak tikishmatar nuṉká shushuma pankái Jesusan tímiayi “Uuntá, wakerutakmeka páchitsuk tsuáramniaitme.” \p \v 13 Nuna tutai Jesus antiṉ tímiayi “Wakerajai. Tsuaajme.” Tura nú chichamaik tunamarusha péṉker ajasmiayi. \v 14 Túrasha Jesus chicharuk “Ámeka nu etserkaip, tímiayi. Antsu Israer-shuar Patrii̱ werim ame péṉker ajasmanum Muisáis akupkamia núnismek susata. Nuja̱i̱ ashí shuar ame péṉker ajasmarmin nekaawartatui” tímiayi. \p \v 15 Tura Jesusa túramuri̱ ti etsernamiayi. Túmakui untsurí̱ aents anturkataj tusar káutkarmiayi. Tura ni suṉkuri̱ncha tsuámartaj tusar káutiarmiayi. \v 16 Núnisaṉ Jesuska aents atsuiniamunam we ni Apari̱n áujmiayi. \s1 Eme̱arun Jesus tsuármiania nu \r (Mateu 9.1-8; Márkus 2.1-12) \p \v 17 Chíkich tsawantai̱ Jesus unuiniak pujai̱ Pariséu aents tura Israer-shuara jintinniuri̱sha Kariréa péprunmaya̱sha, Jutía péprunmaya̱sha tura Jerusaréṉnumia̱sha káunkarmia nu antúu pujuarmiayi. Jaa tsuártinian Yusa kakarmari̱n takakuyayi Jesus. \v 18 Nuiṉkia eme̱a̱run tampumprua kuatru shuar itiariarmiayi. Jesus pujamunam init awaya̱ttsar wakeriarmiayi. \v 19 Tura shuar ti untsurí̱ piaku asamtai waya̱mnia atsumiayi. Túmaitkui yakiini̱ wear je̱a̱n urakar, aents kae̱ ajas matsatmanum Jesus pujamunam eme̱arun tampunam nená itiararmiayi. \v 20 Nin itiarmiania nu, Jesus Yusa kakarmari̱n takakui, tú enentáimtamun Jesus nekáa eme̱arun tímiayi “Ame tunaarum tsaṉkuramuitme.” \p \v 21 Nuiṉkia Israer-shuara jintinniuri̱sha, Pariséusha ni enentái̱n enentáimsar “¿Ju̱sha yait Yúsa náari̱n yajauch awajtin? Warí, aya Yúsak tunaan tsaṉkurachminkiait” tu enentáimsarmiayi. \p \v 22 Tura Jesus ni enentáimsamuri̱n nekáa tímiayi “¿Urukamtai tú enentáimprarum átum? \v 23 Nuiṉkia ¿warí imiá yúpichuchit, tsuártiniak, ni tunaari̱ tsaṉkuratniuk? \v 24 Wats, Aents Ajasu tutai Wisha tunaan tsaṉkuratniun Yusa kakarmari̱n takakjai. Ju̱ja̱i̱ nekaatarum tusan wats itiurchat tárumna nuna túrattajai.” Nuyá eme̱a̱run chicharuk tímiayi “Amesha wajakim, tampuram achikiam ame je̱e̱mi̱i̱n wetá.” \p \v 25 Nú chichamaik eme̱a̱ru niisha íimiainiamunmaṉ tampuri̱n achik wajaki ni je̱e̱n Yúsan wararki wémiayi. \v 26 Túmakui ashí shuar ti enentáimprar Yusa náari̱n shiir awajsarmiayi. Tura ashamainiak “aentsti tujinkiamu yamái wáinkiaji” tiarmiayi. \s1 Riwin Jesus untsukmiania nu \r (Mateu 9.9-13; Márkus 2.13-17) \p \v 27 Ukunam Jesus wekas akupniu kuítri̱n-juu, naari̱ Riwí, ni chíkich naari̱ Mateu, akupin akitiai je̱a̱nam pujan wáinkiamiayi. Wáiniak “nemartusta” tímiayi. \v 28 Tutai Riwí wajaki takakmari̱nkia ikiuak Jesusan nemarsamiayi. \p \v 29 Nuyá ukunam Riwí namperan Jesusan najatamiayi. Tura untsurí̱ akupniu kuítri̱n-juu tura chíkich shuarsha káunkar misanam pujuarmiayi. \v 30 Tura Pariséusha Israer-shuara jintinniuri̱sha Jesusan tsanumpruiniak Jesusa unuiniamuri̱n tiarmiayi “¿Maaj, urukamtai atumsha akupniu kuítri̱n-juu ainia núja̱i̱sha tura chíkich yajauch shuarja̱i̱sha iruntrarum yurumprum?” \p \v 31 Tutai Jesus áimkiamiayi “Shuar jaachu péṉker ainiana nu ¿tsuákratniun atsumainiawak? Antsu jaa ainia nu tsuákratniun atsumainiawai. \v 32 “Wikia péṉkeraitjai” tuinia nuna untsuktajtsan táchaitjai. Antsu yajauch shuar ni enentái̱n yapaji̱á Winia ajasat tusan untsuajai” tímiayi. \s1 Yurumtsuk Yus áujsatniun Jesusan aniasarmiania nu \r (Mateu 9.14-17; Márkus 2.18-22) \p \v 33 Nuyá Jesusan aníak tiarmiayi “Juaṉka unuiniamuri̱sha, Pariséu unuiniamuri̱sha yurumtsuk Yúsan áujainiatsuk. Tura ame unuiniamurmeka ¿urukamtai ijiarma Yúsan áujainiatsu?” tiarmiayi. \p \v 34 Tutai Jesus tímiayi “Nuatma nampernum, ¿ipiaamu ainia nu ijiarmamniakait, yamái-nuatu pujai̱? \v 35 Atsá. Wats Wisha ukunam junaktiatjai; nuiṉkia ijiarmatin átatui” tímiayi. \p \v 36 Tura ju̱nasha nuja̱i̱ métek-taku unuiniamiayi: “¿Yamaram pushí tsupikiar nuja̱i̱ arut pushiniam anujtukminkiait? Nu túramka yamaram pushí yajauch ajasaintiui; túrasha shiir anujkamu arut pushiji̱a̱i̱ mai metek yamaram wáinkiachminiaiti. \v 37 Núnisaṉ nijiamanch yamái nawamu nuap najanamu arutnum yaraachminiaiti. Túramka nijiamanch karíak ijiakratniuiti; túmak nijiamchisha nuap najanamusha mai metek meṉkainiawai. \v 38 Tuma asamtai nijiamanch yamái nawamu yamaram nuap najanamunam yaraatniuiti. Nu túramka mai metek péṉker átiniaiti. \v 39 Yaunchu nawamu úmana nuka yamarman nakitrattui. “Yaunchu nawamu imiá peṉkeraiti” tiártatui” tímiayi Jesus. \c 6 \s1 Ayampratin tsawantai̱ trikiu neren achikiarmiania nu \r (Mateu 12.1-8; Márkus 2.23-28) \p \v 1 Ayampratin tsawantai̱ Jesussha unuiniamuri̱ji̱a̱i̱ araamunam wekasar, unuiniamuri̱sha trikiu neren maju̱rkutak wekainiarmiayi; tura tishisar neren yuawarmiayi. \v 2 Nuna túruiniakui Pariséu tiarmiayi “Maaj, atumsha ayampratin tsawantai̱ takaschatniua nui̱, ¿urukamtai takaarum?” \p \v 3 Takui Jesus aya̱k tímiayi “Yaunchu uunt akupin Tawitcha tura nemarniusha tsukamainiak túrawarmia nu ántichukaitrum. \v 4 Tawit Yusa Je̱e̱n wayá, Yus iniaktusma tantan yuámiayi; tura nemarniuncha ajamsamiayi. Tura nu tantancha aya Israer-shuara Pátriri̱ yúatin ármiayi. Tuma aiṉ Tawitcha yajauchin túrutsuk achikmiayi, tímiayi. \v 5 Wisha Aents Ajasuitkiun ayampratin tsawantan Nérenniuri̱ntjai” tímiayi Jesus. \s1 Shuara uwejé̱ jakaan Jesus tsuármiania nu \r (Mateu 12.9-14; Márkus 3.1-6) \p \v 6 Chíkich ayampratin tsawantai̱ Israer-shuar iruntai je̱a̱nam Jesus wayá unuiniartasa naṉkamamiayi. Nui̱ shuar uweje̱ untsuuri̱a nu jakaa pujumiayi. \v 7 Tura Israer-shuara jintinniuri̱sha, Pariséusha Jesusan “yajauch túrayi” titiai tusar wakeruiniak, “ju̱ ayampratin tsawantai̱ nu shuaran tsuartimpiash” tusar ii pujuarmiayi. \v 8 Túrasha Jesuska ni enentáimmiari̱n nekariarmiayi. Túmayat uweje̱ jakaan chicharuk “Jui̱ ajapén wajasta” tímiayi. Tutai áishmaṉ ajapén wajasmiayi. \v 9 Nuiṉkia iruniarmiania nuna Jesus tímiayi “Enentáimpratarum. Ayampratin tsawantai̱ yajauch túratin, péṉker túratniuja̱i̱ ¿tuá péṉkerait? ¿Uwemtikratin, máatniuja̱i̱sha tuá péṉkerait?” tímiayi. \v 10 Nuyá téntakarmia nuna iis áishmaṉkan tímiayi “Uwejem takuitia.” Áishmaṉsha uwején takuimtai nú chichamaik péṉker ajasmiayi. \v 11 Tura chíkichkia ti kajerkarmiayi. Túrawar “Jesus warí itiurkamniakit” tusar aniniaisarmiayi. \s1 Tuse unuiniamun Jesus anaikiamiania nu \r (Mateu 10.1-4; Márkus 3.13-19) \p \v 12 Nuyá Jesus Yúsan áujsataj tusa náinnium wakamiayi. Tura nu kashi Yúsan au-aujkua tsawa̱rmiayi. \v 13 Tsawa̱rmatai unuiniamuri̱n ikiankar tuse anaikiamiayi. “Winia akatramuruitrume” tímiayi. \v 14 Ju̱ ármiayi: Emka, Semuṉ chíkich naari̱ Pítiur apujtusmia nu; tura nuyá ni yachi̱ Antres, Jakupusha, Juaṉsha, Jiripisha, Parturumísha, \v 15 Mateusha, Tumassha, Arpeu uchiri̱ Jakupusha, Ásump Semuṉsha, \v 16 Jakupu yachi̱ Jútassha, tura Jútas Iskariúti Jesusan ukunam surukmia nu. Nu tuse achikma ármiayi. \s1 Untsurí̱ shuaran Jesus yáiṉkiarmiania nu \r (Mateu 4.23-25) \p \v 17 Niiji̱a̱i̱ Jesus náinniumia̱ pakanam taawarmiayi. Nui̱ pujusarmiayi. Nui̱sha untsurí̱ unuiniamuri̱sha, tura Jutía nuṉkanmaya̱, tura Jerusaréṉnumia̱ tura nayaantsanam aya̱mach Tiru, tura Setuṉ péprunmaya̱ ti untsurí̱ aents antuktaitsar pujuarmiayi. Jesus tsuarati tusar káunkarmiayi. \v 18 Iwianchrukusha tsuámararmiayi. \v 19 Jesus tsuártinian tujinkiachu asamtai ashi shuar antiṉtaj tusar wakeriarmiayi. \s1 Náinnium Jesus etserkamu \r (Mateu 5.1-12) \p \v 20 Ni unuiniamuri̱n Jesus iis ju̱na tímiayi: ““Yusan atsumajai” tárumna nu, Yus akupeamunam páchitkiaitrume; tuma asamtai warasminiaitrume.’ \p \v 21 ‘Yamái tsukamarmena nu ukunam ejemartatrume. Tuma asamtai warasminiaitrume. Yamái úutrumna nu, ukunmaṉka wishirtatrume. Tuma asamtai warasminiaitrume.’ \p \v 22 ‘Atumin nakitramprarmatai, ajapramawarmataisha, tura Winia Aents Ajasu tutaiya nú shuar ajasuiti tusar tsanumprutmak katsekkramkarmataisha warasminiaitrume.’ \p \v 23 ‘Túramtai nayaimpiniam ti shiir ana nu núkap sunastin átatui tu enentáimsarum ti warastarum. Warí, ju̱ shuara uuntri̱ yaunchu Yúsnan etserniun nútiksaraṉ yajauch awajsacharmakia.’ \p \v 24 ‘Tura kuítrinniutiram atumsha atumí waratairi̱ aya yamaik waintrume. Ukunmaṉka waraschattarme.’ \p \v 25 ‘Atsumatsjai, tu enentáimprumna nu, ukunmaṉka atsumattarme. Nuiṉkia waraschattarme. Yamái wishíarmena nu, ukunmaṉka wáitiakrum úuttiatrume. Nuiṉkia waraschattarme.’ \p \v 26 ‘Ashí aents atumin shiir awajtamkurmin aneartarum. Nuja̱i̱ waraschatniuitrume. Warí nuna uuntri̱ ántar-yusnan etseri̱n armia nuna nútiksaraṉ yaunchu shiir awajsarmiayi.’ \s1 Ii nemasri̱ aneatniun Jesus unuiniamiayi \r (Mateu 5.38-48; 7.12) \p \v 27 ‘Winia anturtarmena nuna ju̱na tájarme: Ame nemasrum aneata, nakitramainia nusha shiir awajsata; \v 28 yajauch chichartamainia nusha shiir enentáimtusarta; katsekramainia nusha Yus áujtusarta. \v 29 Ame yapimin ijiutmamtai áatú yapirui̱sha ijiuti tusam iniaktusta; ame pushirmin jurutramkitiaj tuíniakuisha sákurmencha jukiti tusam iniaisata. \v 30 Seatmana nu susata, tura áminiun jurutramainiakuisha ataksha awaṉturkitia tiip. \v 31 Chíkich winia túrutati tusam wakeramna nútiksamek chikichcha túrata.’ \p \v 32 ‘Iista, aya atumin anenmainia nuke aneakmesha, ¿nusha warí péṉkera túrarum? Yajauch shuarsha nuna túrin áiniawai. \v 33 Tura atumniasha péṉker awajtamainia nuke péṉker awajkurmesha ¿nusha warí péṉkera túrarum? Yajauch shuarsha nuna túrin áiniawai. \v 34 Awaṉturkimniaiti tu enentáimtarum nuke íkiakrumsha ¿nusha warí péṉkera túrarum? Yajauch shuar nuamtak yajauch shuarja̱i̱ awaṉturkimniaiti tu enentáimsar ikianainiawai. \v 35 Tura atumsha nemasrum aneatniuitrume, tura péṉker túratniuitrume, tura awaṉturkittiawai tu enentáimtsuk ikiastiniaitrume. Túrakrumniṉkia Uunt Yus péṉker akirmaktatrume; tura ni uchirí̱ntjai tu iniakmastatrume. Yuska, “yumiṉsajme” ticha nunasha tura yajauch shuarnasha shiir awajeawai. \v 36 Ii Aparí̱ waitnentramniua nútiksarmek atumsha waitnentratarum.’ \s1 Chikicha túramuri̱ ti enentáimtusairap \r (Mateu 7.1-5) \p \v 37 ‘Chikicha túramuri̱ ti enentáimtusairap. Núnisaṉ Yuska atumí tunaari̱n iirtamsashtatui. Chikicha tunaari̱n “nuke asutniatniuiti” tiirap. Núnisaṉ Yus atumin sumamtikramashtatrume. Tsaṉkurnairatarum. Núnisaṉ Yus tsaṉkurtamprattawai. \v 38 Chikichcha susata. Núnisaṉ Yus atumin suramsattarme. Niisha péṉker nekapma, tura núkap ati tusa teeka awajas tura patas núkap enkea emetsai̱ amastatui. Atum chíkich túrarmena nútiksaṉ atumniasha túrutmattarme.” \p \v 39 Tura nuya̱sha ju̱na métek-taku chichaman ujakarmiayi: “Ji̱i̱ kusurusha ¿itiurak chíkich kusuruncha jukimniait. Mai metek wa̱a̱nam iniaashtatuak? \v 40 Unuiniamua nu unuiniana nuna naṉkaamas áchatniuiti. Túrasha niisha ti unuimiatar unuiniana nuja̱i̱ métek nekaamniaiti.’ \p \v 41 ‘¿Itiurtsuk atumi ji̱i̱n numi eṉketna auk íitskesha atumí̱ yachí̱ ji̱i̱n tsuat eṉketusha iiyarum? \v 42 Ame ji̱i̱mi̱i̱n numi tuke eṉketaisha ¿itiurtsuk ame yatsumi ji̱i̱ya̱ tsuátan jurustajme tame? ¡Ántraitrume! Emka ame ji̱i̱mi̱i̱n numi eṉketna nu jusata. Nuiṉkia paant wáinkiattame yatsumi ji̱i̱n tsuat eṉketna nu jurustin.’ \s1 Nere̱ja̱i̱ numi nekaatainti \r (Mateu 7.17-20; 12.34-35) \p \v 43 ‘Péṉker numi yajauchin nereatsui; tura yajauch numi péṉkeran nereatsui. \v 44 Numisha ni nere̱n nékanui. Tsachikniumia̱sha kushiṉkiap júukchamniaiti. Tura naranmaya̱ shuinia júukchamniaiti. \v 45 Núnisaṉ péṉker shuar ni enentái̱ péṉker asamtai péṉkeran chichaawai; tura yajauch shuar, enentái̱ yajauch asamtai yajauchin chichaawai. Páantchakait. Enentáin pimiutkamu ana nuyaṉ ni wene̱ja̱i̱ chichaawai.’ \s1 Jimiará je̱a̱ ukurtin \r (Mateu 7.24-27) \p \v 46 ‘Wi tájana nu túrachiatrumsha ¿urukamtai Winia, Uunta, túrutrum? \v 47 Shuar winia chichamprun ántuinia nu je̱a̱ jeammaja̱i̱ métekete. Winia anturtuk umíana nu ju̱ja̱i̱ métekete: \v 48 Shuar je̱a̱n jeamuk emka init taur kayanam ukurmai. Tura yumi ti yutuk, entsa nujaṉkrua tukummaitiat pukukachmai kayanam ukuamu asa. \v 49 Antsu Winia anturtukiat umiatsna nuka ju̱ja̱i̱ métekete: Shuar je̱a̱n jeamuk aya naikminiam jeammai. Tura entsa nujaṉkrua tukumpram nu je̱a̱ka pukukamai. Tura mash sáantramai.” Tu unuiniamiayi Jesus. \c 7 \s1 Suntara yáintri̱n Jesus tsuármiania nu \r (Mateu 8.5-13) \p \v 1 Jesus áentsun unuiniasua amik Kapernáum péprunam wémiayi. \v 2 Nui̱ Rúmanmaya̱ suntara kapitiántri̱ pujumiayi. Nu kapitiáni̱ takarniuri̱, ti aneamuri̱, jakamnia jaamiayi. \v 3 Tura Jesusan pachis áujmatainian antuk, ame shuarum Jesusan itiartiti tura winia takarniun tsuárturti tusa Israer-shuara úuntri̱n akupkamiayi. \v 4 Niisha Jesusan weriar, umirtukat tusa ti seainiak tiarmiayi “Ju̱ kapitián nekas yáiṉtin péṉkeraiti. \v 5 Niisha yajaya̱ apachitiat in shiir enentáimturmaji. Tura iruntai je̱a̱n jeamtinniasha niṉki chicharkaiti, tura ya̱ya̱wai.” \p \v 6 Nuyá Jesus niiji̱a̱i̱ wémiayi. Tura ni je̱e̱n jeastatuk jatemsamtai kapitiáncha ni amikri̱n akatar ju̱ titiarum tusa Jesusan akuptukarmiayi. Niisha Jesusan chicharuk ju̱na tiarmiayi “Uuntá, ántram waya̱taj tu enentáimsaip. Ame ti naṉkaamaku asam winia je̱a̱rui̱ waya̱chminiaitme. \v 7 Tuma asakmin imia wiki Ami̱i̱n jeatniun arantukjame. Ayatik “péṉker ajastí” tákumin winia takarniusha péṉker ajatrustatui. \v 8 Wi nékajai. Winia úuntur winia akuptuiniawai. Tura wisha suntaran akupenajai. Nunasha wi “wetá” takui wéawai. Tura chikichnasha “winitiá” tutai winiawai. Tura winia takartinian “ju̱ túratá” tutai umíawai.” Tu tímiayi. \p \v 9 Jesus nuna antuk ti enentáimias ni nemarainian tímiayi “Nekas tájarme Israer-shuar Yúsan tímiatrus enentáimtinian wáinchaitjai.” \p \v 10 Tura kapitiani̱ akatramuri̱ je̱á waketkiar, takarniuri̱ péṉker ajasun wáinkiarmiayi. \s1 Wajé̱ uchirí̱n Jesus iniantkimiania nu \p \v 11 Nuyá ukunam chíkich pepru Naín tutainium ni unuiniamuri̱ji̱a̱i̱ tura chíkich untsurí̱ aentsja̱i̱ Jesus wémiayi. \v 12 Tura péprunam nuntumas jakaan iwiarsatai tusar juínian wáinkiamiayi. Jakáa nukuri̱ wáje̱yayi, tura uchiri̱ jakamia núchikiiyayi. Tura ti untsurí̱ nu peprunmaya̱ nin nemarsarmiayi. \v 13 Jesus nu wajen wáiniak tura waitnentar “úutip” tímiayi. \p \v 14 Nuiṉkia Jesus jakaa eṉkerman tarunt antiṉmiayi; nuna juíniasha wajasarmiayi. Nuiṉkia Jesus jakaan chicharuk “Umpa nantaktia, tájame” tímiayi. \p \v 15 Tutai niisha nantaki pujus chichaamiayi. Tura Jesus ni nukuri̱n “Ju̱jú̱ uchiram” tímiayi. \p \v 16 Tura matsamiarmia nu, nuna wáinkiar ashamkarmiayi. Tura Yusa náari̱n shiir awajsarmiayi. Tura chichainiak, “Yúsnan etserniuchukait Niisha. Ataksha Yúsnan etserin uunt ana nu tarutramji” tiarmiayi. Tura “Israer-shuarti Niiniu ájinia nuna yáinmaktai tusa Yus tarutramji” tiarmiayi. \p \v 17 Tura ashí Jutía nuṉkanmaya̱sha tura ni írutkamu nuṉka ármia nuya̱sha Jesus túramia nuna nekaawarmiayi. \s1 Imiakratin Juaṉ sepunam pujak ni amikri̱n akatar Jesusan akuptukarmiania nu \r (Mateu 11.2-19) \p \v 18 Juaṉ ni írutkamuri̱ ujakam Jesus túramun nekaamiayi. Nekáa ni írutkamurí̱n jímiaran untsukmiayi. \v 19 Tura Jesusai̱ akupkarmiayi. “Atumsha Jesus aniastarum. ¿Amesha nekas Kristu Yus akupkamu tátinia núkaitiam. Kame chikichak nákastatajⁱ? titiarum. Nu nekáa ikiuutarum’ tímiayi. \p \v 20 Tutai niisha Jesusan werí jeariar tiarmiayi “Incha imiakratin Juaṉ akatar akuptamkaji. ¿Amesha nekas tátinia núkaitiam. Chikichak nákastatajⁱ? Nu nekaatai tusar wakeraji” tiarmiayi. \p \v 21 Wats, nii jeawarmia nui̱ Jesus untsurí̱ jaan tsuártasa pujurmiayi. Iwianchrukuncha iwianchri̱n ji̱i̱rki akupkatasa pujurmiayi. Tura kusuruncha íimtikmiayi. \v 22 Tuma asa Jesus akatramun ju̱na tímiayi: “Waketkirum ashí átum antukurmena nusha, wáinkiarumna nusha ujaktarum. Kusurusha wáinmainiawai; shutuap ainia nu péṉker wekainiawai; tunamarusha tsuámainiawai; empekusha ántuiniawai; jakaasha atak iwiaaku ajainiawai; tura kuítrinchanumsha uwempratin chicham ujakmaiti. Juaṉ nu ujaktarum. \v 23 Yawe̱tsuk Winia tuke shiir enentáimturna nú shuar shiir átatui” tímiayi Jesus. \p \v 24 Waketkiarmatai Jesus Juáṉkan pachis áujmatman antuk shuar matsamarmia nui̱ ju̱na tímiayi: “Shuar atsamunmasha ¿warí werimiarum. Pintiu nase umpúam atúu we ju̱ní we ajana nu iistai tusarmek wémarum? Juaṉ núnischaiti. \v 25 Nuikia ¿warí werimiarum. Shuar péṉker iwiarmampra íistai tusarmek wémarum? Warí, péṉker iwiarmampraka uunt akupniu je̱e̱n pujuiniatsuk. \v 26 Nuiṉkia ¿warí werimiarum. Yúsnan etserniuk werimiarum? Maa, nú naṉkaamas wáinkiarme. \v 27 Yaunchu Yus-Chichamnum ju̱ áarmaiti: \q1 “Winia akatramurun ami̱i̱ni emka akupeajai ame jintimin iwiarat tusan.” \m Juaṉ nu akatramuiti. \v 28 Nekasan tájarme, Yúsnan etserin imiakratin Juaṉja̱i̱ naṉkaamas uunt atsuwiti. Túmaitiat Yus akupeamunam páchinia nu shuarka nekas imianchaitiat, Juaṉja̱i̱ naṉkaamas átatui” tímiayi. \v 29 Peṉké shuarsha, kuítian-juusha, Juaṉ imiaimiuja̱i̱ imianiarmia nu, Jesus timian antukar Yusa náari̱n shiir awajsarmiayi. \v 30 Túrasha Pariséusha Israer-shuara jintinniuri̱sha Yus yáiṉtaj támaitiat Juaṉ imiaamuja̱i̱ imiancha ásar nakitrarmiayi. \v 31 Nuiṉkia Uunt Jesus tímiayi “Yamaiya̱ áentstiram, wariji̱a̱i̱ṉ métek árum nuna paant títiatjarme. \v 32 Uchiji̱a̱i̱ métek árume. Ni ai̱ji̱a̱i̱ iruntrar nakurustaj tukamá tuíniawai “Námpera áinis nakurustaitsar peem umpuarji, túrasha jantsemáchurme. Nuyá iwiarsatniua áinis nakurustaitsar íwiareakur kantamtai kantamáaji, túrasha átum úutcharme.” Tu tuíniawai. \v 33 Atumsha núnisaitrume. Kame Juaṉ núkap yurumtsuk úmutsuk wekaimiayi. Túmakui átumka “iwianchrukuiti” tímiarme. \v 34 Nuyá Wisha Aents Ajasan támajai. Tura yurumá úmakuisha “ti yurumin tura ti nampenaiti; kame ashí yajauch shuaran tura kuítian-juu amikrinti” túrutrume. \v 35 Wats, nekas neka ainia nu, Yusa nekatairi̱n iniakmainiawai.” Tu tímiayi. \s1 Pariséu Semuṉ náartin Jesusan ni je̱e̱n ipiaamiania nu \p \v 36 “Winí yurumáitia” tusa Pariséu Jesusan ipiaamiayi. Tutai Jesus ni je̱e̱n werí misanam pujusmiayi. \v 37 Nuiṉkia nu péprunmaya̱ yajauch nuwa̱, Jesus Pariséu je̱e̱n yurumáttsa weyi táman antuk, kayá mutinium kunkuin asuiti áimkiamun takukí jearmiayi. \v 38 Tura úutki Jesusa nawen pujuras ne̱ajki̱ji̱a̱i̱ niji̱armiayi. Tura intiashi̱ji̱a̱i̱ japirmiayi; nuyá nawenam mukuta kuṉkuinian ni nawe̱n ukatramiayi. \v 39 Pariséu Jesusan ipiaamia nu, nuna wáiniak ju̱na enentáimsamiayi: “Ju̱ nekas Yúsnan etserniuitkiuṉka, ju̱ yajauch nuwa̱ ántiana nuna nekaawainti. Warí, niisha netse nuwa̱chukait” tu enentáimsamiayi. \p \v 40 Nuiṉkia Jesus Pariséun chicharuk tímiayi “Semuṉká, ámin titiaj tusan wakerajai.” \p Tutai Pariséu chichaak “Turuttiá, Uuntá” tímiayi. \p \v 41 Tutai Jesus tímiayi “Kuítian ikiamniun jimiará áishmaṉ tumashmakarmiayi. Chíkich kiniantus (500) tura chíkichka aya seṉkuentak tumashmakmiayi. \v 42 Akiktin tsawant jeamtai mái-metek takakcha ármiayi. Tuma asamtai kuítian ikiamin ni tumashri̱n mái-metek asakátrarmiayi. Wats, turuttiá ¿tú áishmaṉka ikiamniun nekas aneamia?” tímiayi. \p \v 43 Tutai Semuṉ tímiayi “Enta, núkap tumashri̱n tsaṉkuramia nu.” \p \v 44 Tutai Jesus tímiayi “Nekas tame.” Nuiṉkia nu nuwa̱n iis Semuṉkan tímiayi “Ju̱ nuwa̱ wáintsumek. Ame je̱e̱mi̱i̱n waya̱mtai winia nawer nijiartin entsa suruschamame; antsu ju̱ nuwa̱ka nawerun neajki̱ji̱a̱i̱ nijiarturai, tura intiashi̱ji̱a̱i̱ japirturai. \v 45 Mukutam áujtuschamame; antsu niṉkia nawerun tuke mukutui. \v 46 Winia muukarui̱sha asuiti ikiurtuschamame; antsu niṉkia nawerui̱ kuṉkuin asuitin ukatrurai. \v 47 Nu tuma asamtai tájame, niisha Winia ti anentu asamtai ni tunaari̱ untsurí̱ ana nu tsaṉkuramuiti. Tura tunaar ishichik awai tau tsaṉkuramu ana nuka ishichik aneṉkratniuiti.” Tu tímiayi Jesus. \p \v 48 Nuiṉkia nuwa̱n tímiayi “Ame tunaarum tsaṉkuramuitme.” \p \v 49 Tura chíkich ipiaamu Jesusja̱i̱ misanam pujuarmiania nu “¿Ju̱sha ya asaṉ tunaancha tsaṉkurea?” nuamtak tunainiarmiayi. \p \v 50 Tura Jesus nuwa̱n chicharuk ““Uwemtikiartiniaiti” tu enentáimturu asam uwempraitme. Shiir wetá” tímiayi. \c 8 \s1 Nuwa̱ Jesusan yáiṉkiarmiania nu \p \v 1 Nuyá untsurí̱ péprunam Jesus wekaráktak Yus akupeana nuna shiir chichaman etserkini wekaimiayi. Tura ni unuiniamuri̱ tuse ármia nu nemarsarmiayi. \v 2 Yaunchu untsurí̱ nuwa̱ jaa armia nuna tura iwianchruku armia nunasha Jesus tsuárarmiayi. Nu nuwa̱sha Nin nemarsarmiayi. Nusha ju̱ ármiayi: Maktaranmaya̱ Marí, siati íwianch jí̱i̱rkimiuya̱nia nusha \v 3 tura uunt akupin Erutisa takarniuri̱ Chusa nuwé̱ Juancha, tura Susancha; tura chíkich untsurí̱ ni takakmari̱n súsar Jesusan yáinkiarmiayi. \s1 Atsaamin atsaampramun Jesus unuiniamiania nu \r (Mateu 13.1-9; Márkus 4.1-9) \p \v 4 Untsurí̱ péprunmaya̱ Jesusan iistai tusar jíinkiarmiayi. Tura untsurí̱ káunkarmatai ju̱ métek-taku chichaman Jesus unuiniamiayi: \p \v 5 “Atsaamin atsaamprataj tusa jíinkimiayi. Atsaamki wesa jinkiái jintiá iniaararmiayi. Túrunamtai weenak najakarmiayi. Nuyá chiṉki tariar yuawarmiayi. \v 6 Chíkich jinkiái kaya írunmanum iniaararmiayi. Nu jinkiái tsapainiar, wárik nantu sukuam kárarmiayi. \v 7 Chíkich jinkiái jaṉkiniam iniaararmiayi. Tura jaṉkisha jinkiáisha mái-metek tsapainiar, jaṉki kaṉkar ajakramiayi. \v 8 Tura chíkich jinkiáisha péṉker nuṉkanam iniaararmiayi. Tura tsapainiar, péṉker nerekar chíkichkia siaṉsha (100) nerekarmiayi.” Tuasua amik kakantar chichaak Jesus tímiayi “Kuishim ákuiṉkia antuktarum.” \b \r (Mateu 13.10-17; Márkus 4.10-12) \p \v 9 Nuyá ni unuiniamuri̱ Jesusan aniak tiarmiayi “Ju̱ métek-taku chicham tamena nu ¿warintkume̱a tame?” \p \v 10 Tutai Jesus tímiayi “Atumnia Yus ni akuptairi̱n nekaachma ana nuna nekamtikramprume. Tura chikichnaka, wáiniainiayat kusurua núnin ártí tusan, tura ántuiniayat nekaacharat tusan aya métek-taku chichamja̱i̱ jintintiatjai,” tímiayi. \s1 Atsaampramu chichaman Jesus paant jintintiamiania nu \r (Mateu 13.18-23; Márkus 4.13-20) \p \v 11 ‘Wats, ju̱ nekaatarum, tímiayi. Jinkiáisha Yusa chichame̱n nakumui. \v 12 Jintiá iniaaru tana nuka shuar aya ántana nuna nakumui. Yúsan nekas enentáimtus uwempracharti tusa íwianch wárik taa nu chichaman ni enentái̱ya̱n júawai. \v 13 Kayanam iniaaru tana nuka shuar antuk waras umiana nuna nakumui. Tura nú shuar kaṉkape̱ atsá asamtai, ishichik tsawantiniṉ umikiar itiurchatan wáinkiar wárik kanainiawai. \v 14 Jaṉkiniam iniaaru tana nuka tuke enentáiji̱a̱i̱ umíatsna nuna nakumui. Nu shuarsha ántuiniawai, túrasha ni wakeramuri̱ji̱a̱i̱ wekainiawai. Ju̱ nuṉkanmaṉ ana nuna ti páchiniakui, tura kuítian ti wakeruiniakui, warastinniak enentáimtuiniakui, Yus-Chicham ni enentái̱n takaatsui. Nuja̱i̱ kaṉkarma ásar nerektinian tujintiainiawai. \v 15 Tura jinkiái péṉker nuṉkanam iniaaru tana nuka shuar antuk umiinia nuna nakumui. Niisha antukarmia nuna péṉker enentáimtusar, yawe̱tsuk umirkar ti péṉker nerenawai.’ \s1 Ashí iwiainiakma átatui \r (Márkus 4.21-25) \p \v 16 ‘¿Shiripkin ekeemak nukuktinkiait? Peaknum waaptak ikiuschatniuiti. Antsu je̱a̱nam wáiniana nu paant wáinkiarat tusa yakí ekentsatniuiti. \v 17 Núnisaṉ ashí nekaachma ana nu paant átatui. Tura ú̱u̱kma ana nu nekanattawai. Tura iwiainiakma átatui. \v 18 Tuma asamtai anearum péṉker antuktarum. Shuar takakna nu patatsamnia átatui. Túrasha takaktsuna nu, takakjai tu enentáimtumana nuka jurunkíttiawai.” Tu timiayi. \s1 Jesusa nukurí̱, Jesusa yachi̱ \r (Mateu 12.46-50; Márkus 3.31-35) \p \v 19 Jesus pujamunam nukurí̱ ni yachi̱sha tariarmiayi. \v 20 Turamtai Jesusan tiarmiayi “Ame nukusha yatsumsha a̱a̱ wajasar untsurmainiawai.” \p \v 21 Tutai Jesus tímiayi “Ee, nukuruiti, yatsuruiti, tura Yus tana nuna antuk umíana nusha winia nukuruiti, winia yatsuruiti.” \s1 Nasesha entsasha Jesusan umirkarmiania nu \r (Mateu 8.23-27; Márkus 4.35-41) \p \v 22 Chíkich tsawantai Jesus ni unuiniamuri̱ji̱a̱i̱ kanunam eṉkemprar “Antumiaṉ amaini wetai” tímiayi. \v 23 Entsanam wesar Jesus kanarmiayi. Tura aya aneachma nase ti kakaram násentkui chíchimi tampá tukumar kanun init awaya̱statuk awajmiayi. \v 24 Túram nuiṉkia Jesusan ishintiainiak “Uuntá, iisha entsá waya̱a̱ji” tiarmiayi. Nuiṉkia Jesus nantaki nasencha entsancha chicharkamiayi. Nú chichamaik nasesha meṉkakamiayi, tura entsasha miaaku ajasmiayi. \v 25 Nuyá ni unuiniamuri̱n chicharuk “¿Urukamtai Winia enentáimtursachuram?” tímiayi. \p Tura niisha ashamainiak, ti enentáimprar “¿Ausha warí áishmaṉkait? Nasesha entsasha Nii chicharkam umirainiatsuk” tiarmiayi. \s1 Jatara nuṉkanam Jesus iwianchrukun tsuármiania nu \r (Mateu 8.28-34; Márkus 5.1-20) \p \v 26 Kariréa nuṉka amaini Jatara nuṉkanam jeawarmiayi. \v 27 Kanunmaya̱ Jesus jiinkimtai nu péprunmaya̱ áishmaṉ Nin taruntamiayi. Nu áishmaṉsha yaunchu iwianchrukuyayi. Misú wekas, je̱á pujutsuk aents iwiarsamunam pujuyayi. \v 28-29 Íwianchkia nu aishmaṉkan ti kakaram nupet wémiayi. Tura emetatai tusar uweje̱ncha nawe̱ncha jiruja̱i̱ jinkiá wearmiayi. Túrasha tujinkiarmiayi. Niisha jiruncha tsurí wémiayi. Tura íwianch aents atsamunam útsuk awemamiayi. Nu aishmaṉ Jesusan wáiniak tikishmatar kakantar chicharuk “¿Urukamtai winiisha tarutnium, Uunt Naṉkaamaku Yusa Uchiri̱ Jesusa? Winia wáitkiarsaip tusan seajme” tímiayi. Íwianch ni̱i̱n pujurun Jesus ji̱i̱ki akupeam tu tímiayi. \v 30 Jesus nu áishmaṉkan anias “¿yáitiam?” tímiayi. \p Tútai nii chichaak “Wikia Untsurí̱ntjai” tímiayi. Untsurí̱ íwianch ni̱i̱n pujurma asa nuna tímiayi. \v 31 “In uunt wáa̱nam ii jiinkimiaj nuiṉ akuptukam amutkaip” íwianch seawarmiayi Jesusan. \v 32 Nui̱ ishichik arantach náinnium untsurí̱ kuchi shushuṉmak yujaarmiayi. Tura íwianch chichainiak, “Antsu kuchiniam waya̱tin tsankatrukta” tiarmiayi. \p Tutai Jesuska “Ayu, wetarum” tímiayi. \p \v 33 Nuna takui íwianch áishmaṉnumia̱ jíinkiar kuchiniam waya̱warmiayi. Túram kuchisha nánatanam akaiki iniaawar entsanam utsanawarmiayi. Túrunawar jakekarmiayi. \p \v 34 Kuchin wáinniusha túrunan wáinkiar, ashamkar, péprunmasha tura arantcha etserkatai tusar tseke wearmiayi. \v 35 Etserkarmatai, iyutai tusar untsurí̱ shuar wearmiayi. Tura Jesus pujamunam jeawar, íwianch jíintiukiarmia nú áishmaṉkan péṉker ajas pushí entsar Jesusa nawe̱n pujan wáinkiarmiayi. Tura ashamkarmiayi. \v 36 Iwianchruku áishmaṉ tsuárman wáinkiarmia nu yama taan ujakarmiayi. \v 37 Tura ti ashamainiak Jatara nuṉkanmaya̱ aents ashí Jesusan “Wetá” tiarmiayi. Tutai Jesus kanunam eṉkemar wémiayi. \v 38 Íwianch jíintiukiarmia nú áishmaṉ Jesusan, wisha ame wéamunam winitiaj tusa seamiayi. Tutai Jesus nuna suritiak, \v 39 “Antsu ame je̱e̱mi̱i̱n weme Yus ámin túrutma nu ashí etserkata” tímiayi. Tutai áishmaṉ we Jesus nin túramia nuna ashí nu péprunam etserkamiayi. \s1 Jairu nawantri̱ncha tura chíkich nuwa̱ncha Jesus tsuármiania nu \r (Mateu 9.18-26; Márkus 5.21-43) \p \v 40 Tura Jesus katiṉki Kariréanam tatí tusar nákas pujuarmiayi. Tuma ásar Nii waketki katiṉki támatai nu aencha warasar áujsarmiayi. \v 41 Tumai̱ Israer-shuara iruntai je̱á uuntri̱ Jairu naartin támiayi. Nii taa, Jesusa nawe̱n tikishmatar “Winia jearui̱ waitneasam winítrítiá” tímiayi. \v 42 Ni nawantri̱ chikichik amia nu, tuse uwí takaku, jakatasa pujakui nuna tímiayi. \p Jesus “ayu” tinia weakui ti untsurí̱ aents nemariarmiayi. Tura untsurí̱ shuar kae̱ ajas weena ásar chanuawarmiayi. \p \v 43 Nui̱ nuwa̱ páchitkia wémiayi. Niisha tuse uwí numpa ajapeak wáitias pujuyayi. Tsuákratniua nui̱sha ni kuítri̱n ashí ajapaitiat tsuámarchauyayi. \v 44 Jesusa úkuriini̱ winiá weantuk ni pushirí̱ náṉkatramuri̱n antiṉmiayi. Nuna tura nú chichamaik numpé̱ ájapeamuncha péṉker ajasmiayi. \v 45 Nuiṉkia Jesus chichaak “¿Ya Winia antintkia?” tímiayi. \p Tura “peṉkesha antiṉchajme” tuíniakui Pítiur ni tsaniakmari̱ji̱a̱i̱ Jesusan chicharuk “Uuntá, ti untsurí̱ antiṉmasha, tura ti untsurí̱ chanunmainiasha ¿itiura “ya Winia antintkia” tame?” tíarmiayi. \p \v 46 Tútaisha Jesus tímiayi “Nekas Winia antintkiayi. Winia kakarmarja̱i̱ tsuárajna nuna nékajai” tímiayi. \p \v 47 Nuyá nu nuwa̱sha, nekarayapi tusa kuraṉki taa Jesusa nawe̱n tikishmatramiayi. Tura ashí aents ántuiniamunam urukaku antiṉkia tura itiura wárik péṉker ajasmia nuna ujakmiayi. \p \v 48 Nui̱ṉkia Jesus nuwa̱n tímiayi “Nawantrú, shiir wetá. Winia nekas enentáimtursa asam péṉker ajasume.” \p \v 49 Jesus tuke chichas pujai̱ uunt Jairu je̱a̱, ti untsurí̱ antiṉmasha, turenia̱ taa, Jáirun tímiayi “Ame nawantrum jakayi. Unuikiartin tuke itit awajipia” tímiayi. \p \v 50 Tura Jesus nuna antuk tímiayi “Ashamkaip. Áyatik Winia nekas enentáimtursata. Túrakmin nawantrum péṉker ajastatui” tímiayi. \p \v 51 Je̱á jeawar Jesussha Niiji̱a̱i̱ untsurí̱ waya̱tniun surimkiamiayi. Antsu aya Pítrun, Jakupun, Juáṉnasha tura nuwa̱chi aparí̱n nukurí̱ncha waya̱tniun tsaṉkatkamiayi. \v 52 Ashí úutainiak atakka wáinkiashtatjapi tu úutiarmiayi. Túmainiakui Jesus peṉké jakaan nékayat tímiayi “Úutirpa. Nuwa̱chkia jákachai, antsu kanarai” tímiayi. \p \v 53 Jakaancha urukaku ta tusar wishikrarmiayi. \v 54 Nuyá Jesus nuwa̱chi uwejé̱n achik, kákantar chicharuk “Nawantru nantaktia” tímiayi. \v 55 Túram niisha jakayat atak iwiaaku ajasmiayi. Tura nú chichamaik nantakmiayi; túrunamtai Jesus “ayuratarum” tímiayi. \v 56 Nuwa̱chi aparí̱ nukurí̱sha ti enentáimprarmiayi. Tura Jesus “Ju̱ túramu peṉké etserkairap” tímiayi. \c 9 \s1 Jesus ni unuiniamuri̱n etserkati tusa akupkarmiania nu \r (Mateu 10.5-15; Márkus 6.7-13) \p \v 1 Ni tuse unuiniamuri̱n ikiaanak ni chichame̱ja̱i̱ iwianchrukun enentái̱ya̱n iwianchin ji̱i̱rki akupkatniun tura suṉkurja̱i̱ jaa tsuártinniasha ni kakarmari̱n súsarmiayi. \v 2 “Yus akupin ajastin ujaktarum, tura jaa tsuártarum” tinia akupkarmiayi Jesus. \v 3 Nuyá tímiayi “Wéakrum áyatik wetarum. Ushukrustincha, uyuncha, yurumkasha, kuitcha peṉké jukiirap. Aya chikichík pushí jukitiarum. \v 4 Náṉkamas je̱a̱nam jearum waya̱rmeka nuiṉ pujustarum. Nuiṉ pujusrumek chíkich péprunam wéakrum jíinkitiarum, tímiayi. \v 5 Tura atumin awa̱intiamatniun nakitiana nú péprunmaya̱ jiinkirum nawemi̱ya̱ nuṉka akakekrum ikiuktiarum. Awa̱intiamachma paant ati tusarum nu túratarum” tímiayi. \p \v 6 Nuyá jíinkiar ashí péprunam uwempratin chichaman ujakiar wearmiayi; tura ashí péprunam jáiniancha tsuákiar wearmiayi. \s1 Erutis “Jesusan íistaj” tímiania nu \r (Mateu 14.1-12; Márkus 6.14-29) \p \v 7-8 Uunt akupin Erutis Jesus túramun antukmiayi. Nu túramun chíkich shuarka “Juaṉ jakamunmaya̱ nantaki túrawai” tu wearmiayi. Chíkichkia, “yaunchu Yúsnan etserin E̱rías wantiniak túrawai” tu wearmiayi. Chíkichkia, “chíkich yaunchu etserin nantaki túrawai” tiarmiayi. Tuma asamtai Erutis peṉké nekaachmiayi. \v 9 Tura tímiayi “Wiki, Juaṉka muuke tsupirkatarum, tíchamkaj. Tuma ai̱sha, ¿ju̱ shuar, ni túramuri̱ ashí shuar chichainia nusha yátsukait?” Tu enentáimiuk “iistaj” tímiayi. \s1 Seṉku mir áishmaṉkan Jesus ayuramiania nu \r (Mateu 14.13-21; Márkus 6.30-44; Juaṉ 6.1-14) \p \v 10 Atak Jesusa akatramuri̱ waketki taar ni túramuri̱n Jesusan ujakarmiayi. Nui̱ṉkia aents atsamunam Petsaitia péprunam tíjiu̱ch weak nui̱ júkiarmiayi. \v 11 Tura peṉké shuar nuna nekaawar nemariarmiayi. Túram Jesus nin shiir áujsamiayi. Tura Yusa akuptairi̱ pachis unuiniamiayi. Tura jaa armia nuna tsuárarmiayi. \p \v 12 Tura kí̱akui, tuse unuiniamu Jesusan wériar tiarmiayi “Uuntá, shuar akupkachminiashit. Tíjiu̱ch péprunmasha, shúarnumkesha wear ni yurumátniuri̱n sumarmakarti, tura kanartintri̱n wáinkiarti. Ju̱i̱ pujajnia ju̱i̱ṉkia peṉké atsawai” tiarmiayi. \p \v 13 Tutai Jesus tímiayi “Atumsha ayuratarum.” \p Tutai chichainiak “Iisha aya seṉku tanta tura namaksha jímiarchik takakji. Ju̱ shuar ayuratin sumaktai tusar wétiniaitji” tiarmiayi. \p \v 14 Áishmaṉsha ti untsurí̱ seṉku mir (5000) jeeá ámiayi. Tura Jesus ni unuiniamuri̱n chicharainak ““seṉkuenta seṉkuenta kanaarum aṉkant aṉkant pujustarum,” titiarum” tímiayi. \p \v 15 Túrawarmatai ashí pujusarmiayi. \v 16 Nuyá seṉku tantan tura jimiará namaknasha Jesus achik, yakiini̱ íimias Yúsan yumiṉsamiayi. Nuyá ajamsarat tusa ni unuiniamuri̱n súsarmiayi. \v 17 Ashí yurumáwar ejemararmiayi. Tura ampirman tuse chaṉkinnium áimkiarmiayi. \s1 Jesus Yusa anaikiamuri̱nti ujakma amia nu \r (Mateu 16.13-19; Márkus 8.27-29) \p \v 18 Jesus ni unuiniamuri̱ji̱a̱i̱ áentsnumia̱ kanaki pujuarmiayi. Jesus Yúsan aujsua umik ni unuiniamuri̱n tiarmiayi “¿Yáiti turutainia Winia?” \p \v 19 Niisha áimkiarmiayi, “Chíkich “Imiakratin Juáṉkaiti” turamainiawai; chikichcha “Iríasaiti” tura chíkichkia “yaunchu Yúsnan etserin nantakniua núiti” turamainiawai” tiarmiayi. \p \v 20 Tutai “Tura atumsha ¿yáiti túrutrum?” tiarmiayi. \p Takui Pítiur chichaak “Ámeka Yusa Anaikiamuri̱, Kristu tutai, núitme” tímiayi. \p \v 21 Tutai Jesus “Peṉké etserkairap” tímiayi. \s1 Ni jákatniuri̱n Jesus ujakmiania nu \r (Mateu 16.20-28; Márkus 8.30–9.1) \p \v 22 Nuyá Jesus tímiayi “Wi Aents Ajasuitjiana ju̱ ti waitsatniuitjai. Wíi shuara uuntri̱, tura ni Pátriri̱ úuntri̱sha tura ni jintinniuri̱sha nakitrurar maantuáwartatui. Túrasha iwiartusarmatai menaintiu tsawant jeamtai nantaktiatjai.” \p \v 23 Nuyá ashí áentsun chicharuk ju̱na tímiayi “Shuar Winia nekas nemartustajtsa wakerakka ni wakeramuriṉkia iniaisati. Tuke tsawant ni krusri̱ yanaki nemartusti. \v 24 Kame shuar ju̱ nuṉkanam aya péṉker pujustaj tákuṉka nu shuar uwemtsuk jakattawai. Antsu Winia anentu asa péṉker pujustinniak enentáimtsuna nú shuarka nekas iwiaakman wáinkiattawai. \v 25 Iimiata, shuar ashí ju̱ nuṉkanam ana nuna súmakui tura jinium wétin ákuisha ¿itiurak péṉker pujusat? \v 26 Wi Aents Ajasuitjiana ju̱ Winiasha tura winia chichampruncha shuar natsantraitkuiṉkia, winia wincharuja̱i̱, winia Aparu winchari̱ji̱a̱i̱ tura nayaimpinmaya̱ péṉker suntara winchari̱ji̱a̱i̱ atak táakun shuar natsantrurmia nuna natsantrattajai Wi. \v 27 Tura shuar Yusa akuptairi̱n wáintsuk jákachartatna nu jui̱ pujuiniawai. Nuna nekas tájarme” tímiayi. \s1 Jesus nusháa iira ajasmiania nu \r (Mateu 17.1-8; Márkus 9.2-8) \p \v 28 Nuna tuasua amik nuyá chíkich semanatin Yúsan áujsataj tusa Jesus náinnium wakamiayi. Pítiur, Jakupu, Juaṉja̱i̱ nemariarmiayi. \v 29 Jesus auju pujus nusháa iira ajattsarmiayi. Ni pushiri̱sha ti puju jíitsumir ajasmiayi. \v 30 Nui̱ṉkia jimiará áishmaṉ Niiji̱a̱i̱ chicháa wajarmiayi. Nuka Muisáis Eríasja̱i̱ ármiayi. \v 31 Ní̱i̱ncha wincha jíitsumir téntakarmiayi. Tura Jesus wáitias Jerusaréṉnum jákatniuri̱n amia nuna áujmatiarmiayi. \v 32 Pítiur ni tsaniakmari̱ji̱a̱i̱ kari̱ ti pujainiai̱ṉ iwiáa pujuarmiayi. Tuma ásar Jesusan tura jimiará áishmaṉja̱i̱ jíitsumir ajas wajainian wáinkiarmiayi. \v 33 Tura nu áishmaṉ Jesusan ikiuki weenai̱ Pítiur Jesusan chicharuk “Uuntá, iisha ti shiir pujatsjik. Menaintiu áakmaktai, Áminiusha, Muisaisnasha, Eríasnasha áakmaktai” tímiayi. Tura Pítrusha enentáimtsuk nuna tímiayi. \v 34 Nuna chicháa pujai̱ yuraṉkim tarí kaput amu̱awarmiayi. Tura yuraṉkim amu̱am ti ashamkarmiayi. \v 35 Nuiṉkia yuraṉminmaya̱ ju̱ chichaamun antukarmiayi: “Ju̱ka winia aneamu Uchiruiti. Nii anturkatarum.” \v 36 Chichaamun antasua amikiar Jesus niṉki wajan wáinkiarmiayi. Nuiṉkia takamtak pujuarmiayi. Tura wáinkiarmia nuna peṉké etserkacharmiayi. \s1 Uchi iwianchrukun Jesus tsuármiania nu \r (Mateu 17.14-21; Márkus 9.14-29) \p \v 37 Kashin tsawantai̱, náinniumia̱ táarmatai, ti untsurí̱ shuar Jesus iṉkiuṉtai tusar wearmiayi. \v 38 Nu shuarnumia̱ chikichik áishmaṉ Jesusan untsuak tímiayi “Uuntá, waitneasam uchir íirtústá. Uchirsha jú̱chikiiti. \v 39 Íwianch achik núpeteam niisha náṉkamas untsumui. Tura chichichiptu ajas wenunmasha saun kaput apaawai. Íwianch nin tuke yajauch awajas aṉkant awajsatniun nakitiawai. \v 40 Túmakui ame unuiniamurmin iwianchin jí̱i̱rtukit tusan seamjai. Túrasha tujinkiarmai” tímiayi. \p \v 41 Tutai Jesus tímiayi “Yus enentáimtichutirmin, tutupnik wekaichatirmin ¿urutmá tsawanttsuk atumja̱i̱ pujustaj. Urutmá katsuntratjatsuk? Uchiram ju̱i̱ itiata” tímiayi. \p \v 42 Tura uchi winiai̱ íwianch nuṉká aju̱ant chichichiptu áepsamiayi. Tura Jesus iwianchin kakantar chicharkamiayi. Tura uchin péṉker awajas ni apari̱n awaṉtuki susamiayi. \v 43 Tura ashí pujuarmia nu ti enentáimprar “Yuska imiá úuntchakait” tiarmiayi. \s1 Jesus ni jákatniuri̱n ataksha ujakmiania nu \r (Mateu 17.22-23; Márkus 9.30-32) \p Jesus túramun ti enentáimtu pujuiniai̱ Jesus ni unuiniamuri̱n tímiayi \v 44 “Wi tájarmena ju̱ péṉker antuktarum. Winia Aents Ajasu tútain surutkartatui.” \p \v 45 Tura Nii timia nuna unuiniamuri̱ nekaacharmiayi. Nekaawara̱i̱ṉ tusa paantcha awajsamuyayi. Tura wariṉkit tusa anintrustinniasha arantukarmiayi. \s1 “¿Yaki imiá naṉkaamantuit?” \r (Mateu 18.1-5; Márkus 9.33-37) \p \v 46 Nuyá ni unuiniamuri̱, yaki imiá naṉkaamaku ati tusa, nuamtak mai tunai ajarmiayi. \v 47 Tura ni enentáimsamuri̱n Jesus nekaamiayi. Tuma asa uchin achik ni pujamunam itiamiayi. \v 48 Itiá tímiayi “Winia anentuk ju̱ uchin shiir awajeana nuka Winiasha shiir awajtawai. Tura Winia shiir awajtana nuka Winia akuptana nunasha shiir awajeawai. Kame átum naṉkaamantuchu tárumna nu ti nekas naṉkaamantuiti’ tímiayi. \b \r (Márkus 9.38-40) \p \v 49 Nuyá Juaṉ tímiayi “Uuntá, shuar ame náarmin pachis iwianchin ji̱i̱ki akupea nu wáinkiámji. Tura in páchitkiachu asamtai nuka suritkiamji.” \p \v 50 Tutai Jesus tímiayi “Antsu suritkiairap. Shuar in nakitramachkuṉka in páchitkiawai.” \s1 Jesus Jakupun Juáṉnasha chicharkarmiania nu \p \v 51 Jesus, nayaimpiniam waketkitniuri̱ jeatemamtai, enentáimmia ímiatrusaṉ Jerusaréṉnum we-wémiayi. \v 52 Wesa, kanartinian wáinkiarat tusa akatar émtikiarmiayi. Tura niisha Samaria péprunam jeawarmiayi. \v 53 Tura Samarianmaya̱ aentska, Jerusaréṉnum wéenan nekaawaru ásar itiaatniun nakitrarmiayi. \v 54 Jesusa unuiniamuri̱ Jakupusha Juaṉsha nuna nekaawar, Jesusan tiarmiayi “¿Uuntá, Erías yaunchu túramia núnisrik iisha túrat tusam wakeramek. Nayaimpinmaya̱ ji tara Samarianmaya̱ aentsun amukarti, títiatjik?” \p \v 55 Tutai Jesus nin íisar kakantar chicharuk tímiayi “Atumsha atumi enentái̱ urukukit nuka nekamatsrume. \v 56 Wi Aents Ajasu áentsun emesrattsan táchaitjai. Antsu uwemtikratajtsan táwitjai” tímiayi. Nuyá chíkich péprunam wearmiayi. \s1 Jesus nemarsatin \r (Mateu 8.19-22) \p \v 57 Jintiá weenai̱, chíkich áishmaṉ Jesusan chicharuk “Uuntá, tuí̱ wétatam nui̱sha nemarsatjame” tímiayi. \p \v 58 Tutai Jesus tímiayi “Kujanchmasha ni wáa̱ri̱n takaktsuk. Chiṉkisha pasuṉken takaktsuk. Tura Wi Yusa Uchirí̱ntiatan tepesan ayampratniur atsawai.” \p \v 59 Chíkich áishmaṉkan Jesus “Nemartusta” tímiayi. \p Tutai nii chichaak “Antsu, Uuntá, winia apar jakamtai, iwiarsa ikiuakun nemarsatjame. Nu tsaṉkátrúktá” tímiayi. \p \v 60 Tutai Jesus tímiayi “Jakaa ainia nu ni shuari̱n iwiarsatniunka enentáimtusarti. Tura ámeka weme Yus-shuar átin urukukit nu etserkata” tímiayi. \p \v 61 Nuyá chíkich tímiayi “Uuntá, nemarsataj tusan wakerajme. Túrasha wíi shuaran emka áujsan ikiuweartaj tsaṉkátrúktá” tímiayi. \p \v 62 Tutai Jesus tímiayi “Shuar arayat ukunmaani̱ apa̱jas iimna nu, Yus akupeana nui̱ takaschamniaiti.” \fig “Shuar arayat ukunmaani̱ apajas iimna nu. Yus akupeana nui̱ takaschamniaiti.”|src="ABS 19 Plowing with oxen" size="span" ref="9.62" \fig* \c 10 \s1 Ni unuiniamuri̱n setenta armia nuna Jesus etserkatarum tusa akupkarmiania nu \p \v 1 Nuyá ukunam chíkich unuiniamuri̱n setenta anaikiarmiayi Jesus. Tura jímiar jímiaran apatak émkitiarum tusa ashí péprunam ashí nuṉkanam ni wétin amia nui̱ akupkamiayi. \v 2 Akupeak tímiayi “Nekas tájarme, Yus-Chicham étserkum, júuktinia núnisaṉ, aents Yus-shuar awajsatin ti awai. Tura ¿yaki júukat, aya ishichik takainiasha? Tuma asamtai ni takarniuri̱ akupkat tusarum Nerentin seatarum. \v 3 Wetarum. Átumka murikiua núninaitrume. Uunt yawa̱ yujamua núninnium tsuumai ámunam akupeajrume. \v 4 Yurumkasha, kuitcha, sapatcha júkiirap; shuarja̱i̱ jintiá áujmamsatai tusarum wajasairap. \v 5 Je̱a̱ waya̱krum emka ju̱ titiarum: “Ju̱ je̱a̱nam pujuinia nuna Yus shiir awajsarti.” \v 6 Nérentin “Ee, nuna wakerajai” tákuiṉkia túrunattawai. Tura “Atsá, wakeratsjai” tákuiṉkia, “nuiṉkia túrunashti” titiarum. \v 7 Je̱á waya̱ttarmena nú je̱a̱nmaṉ pujustarum. Tura ajampramsattarmena nu yuatarum. Warí, takaana nu akinkiashtinkiait. Chíkich je̱a̱nam nui̱ werum nui̱ werum ajairap. \v 8 Awa̱intiamawartatna nú peprunam jearmeka ajampramsartatna nu yuatarum. \v 9 Jaa ainia nu tsuártarum. Túrarum “Yus ju̱ nuṉkanam akupin ajastin ishichik ajatemsai” nu peprunmaya̱ shuar titiarum. \v 10 Íksarmek itiaarmachartatna nú peprunam jearum, jintiá wajasrum ju̱ titiarum, \v 11 “Yusna nakitra asakrumin, atumi péprurinia̱ nuṉka ii nawe̱n peema japirar akakekji. Túrasha ju̱ paant nekaatarum: Yus ju̱ nuṉkanam akupkatin ishichik ajatemsai.” \v 12 Yusa nekapsatin tsawantri̱ jeamtai nu peprunmaya̱ shuaran ti asutiáttawai. Yaunchu Sutumanmaya̱ shuaran asutiámia nuja̱i̱ naṉkaamas asutiáttawai. Núnaka paant tájarme tímiayi. \b \r (Mateu 11.20-24) \p \v 13 ‘Wáinkiatá, Kurasín péprunmaya̱tiram. Wáinkiatá Petsaitia péprunmaya̱tirmesha. Atumí pépruri̱i̱n aents tujintiamun ti túraitjai. Warí, yaunchu Tiru péprunmasha, Setuṉ péprunmasha nu tujintiamu túramuitkuiṉkia yaunchu ni enentái̱n yapaji̱áwara̱a̱yi. Túrawar kúntuts pujutai pushin entsarar yuṉkunim ajakiara̱a̱yi. \v 14 Tura atumsha aents tujintiamu túramu wáiniatrum yapaji̱achu asakrumin Tirunmaya̱ tura Setuṉnumia̱ aentsja̱i̱ naṉkaamas asutniáttarme. \v 15 Tura atumsha Kapernáumnumia̱tirmesha, “ti naṉkaamantu ajasar nayaimpiniam jeattaji” tu enentáimtsurmek. Maaj, antsu jaka matsamtainium jeattarme, auka” tímiayi. \p \v 16 Tura Jesus ni unuiniamuri̱n ju̱nasha tímiayi: “Atumin anturtamainiakka Winiasha anturtuiniawai; atumin nakitramainiakka Winiasha nakitruiniawai; tura nú arant, Winia nakitrakka Winia akuptukua nunasha nakitiawai.” Tú áujas Jesus nin akupkarmiayi. \s1 Setenta unuiniamu waketki táarmiania nu \p \v 17 Ukunam nu setenta unuiniamu warasar waketki táarmiayi. Tura chichainiak “Uuntá, ame náarmi̱i̱n íwianch ji̱i̱ki akupeam umirtamkamji” tiarmiayi. \p \v 18 Tutai Jesus tímiayi “Ee, Wisha nayaimpinmaya̱ peem peetna núnisaṉ, uunt iwianch Satanásan akaiki iniaan wáinkiamjai. \v 19 Atumniaka winia kakarmarun susamjarme, napi najarmasha titiṉ najarmasha yajauch awajtamsa̱i̱rum tusan; tura ii nemasri̱ kakarmari̱ nupetkatniuncha susamjarme. \v 20 Túrasha íwianch umirtamkui nu enentáimsam warasairap. Antsu atumí naari̱ nayaimpiniam aarma aa asamtai warastarum” tímiayi Jesus. \s1 Jesus warasmiayi \r (Mateu 11.25-27; 13.16-17) \p \v 21 Nuiṉkia ni enentái̱n Yusa Wakaní̱ waramtiksam Jesus ju̱na tímiayi: “Aparú, ashí nayaimpiji̱a̱i̱ nuṉka Úuntrinme; tuma asam ju̱ túrunamu ti unuimiaru enentáimtumainia nuyá ú̱u̱kuitme; antsu uchichia núnis naṉkaamantuchu enentáimtumainia nú shuar paant awajtusuitme. Ee, Aparú, núnik wakerichmakum. Tuma asamtai shiir enentáimtajme, Aparú” tímiayi. \p \v 22 “Winia Apar ashí surusuiti. Wisha ni Uchiri̱ asamtai Winia nékarui. Tura chíkich Winia nekas nekarainiatsui. Yus Apancha Wiki nékajai. Tura Wi wakeraj nú shuaran winia Aparun paant awajtajai. Nú shuarsha winia Aparun nékainiawai.” Tu tímiayi Jesus. \p \v 23-24 Nuyá ni unuiniamuri̱n iis tímiayi “Wi tájarme, untsurí̱ Yúsnan etserniusha tura uunt akupniusha átum yamái wáintrum nuna wáinkiatniun wakeruiniayataṉ wáinkiacharmiayi. Tura átum yamái ántarme nuna antuktinian wakeruiniayataṉ antukcharmiayi. Tura Yus achirmaku asakrumin, wáintrumna nu ti péṉkeraiti” tímiayi. \s1 Samarianmaya̱ áishmaṉ katsumkamun yaiṉmia nuna Jesus unuiniamiania nu \p \v 25 Nuyá akupkamun jintinkiartin Jesus warintiak chichakat tusa wajatki werimiayi. Werí iniimiayi “Uuntá, wi tuke iwiaaku átaj takun ¿warinia túratniuitiaj?” tímiayi. \p \v 26 Tutai Jesus aya̱k “¿Yús-Papinium Muisáis áarmanum waritia áarmait. Waritia enentáimiam?” tímiayi. \p \v 27 Akupkamun jintinkiartin aya̱k tímiayi “Ju̱na tawai: Ti enentáimsam, tuke enentáimja̱i̱ Uunt Yus aneeta. Ame kakarmaram, iwiaakmarmesha Yus íiktusta. Tura ame aya̱shim aneamna núnismek ame írutramurmesha aneeta. Núchakait” tímiayi. \p \v 28 Tutai Jesus tímiayi “Péṉker áimsame. Nu túrakmeka tuke iwiaaku átatme.” \p \v 29 Tutai akupkamun jintinkiartin ni anintramun kíishtumaktajtsa wakerak “Winia írutramursha ¿ya ainia?” tímiayi. \p \v 30 Takui Jesus tímiayi “Jerusaréṉnumia̱ jintia Jirikiú péprunam jeana nú jintianam áishmaṉ wean, kasa áishmaṉ tariar ni wariri̱n, pushiri̱ncha kasarkarmiayi. Tura katsumkar mayái̱ ashirak aju̱antar ikiukiarmiayi. \v 31 Tura Israer-shuar Patri ukunmaṉ winis nu áishmaṉkan wáiniak aya íikiaṉ iis ikiukmiayi. \v 32 Nuyá ukunam Patri yáintri̱sha nu jintianam wesa, nu áishmaṉkan wáiniak, áyatik iis ikiuak wémiayi. \v 33 Tura nuyá Samaria nuṉkanmaya̱ áishmaṉsha nu jintianmaṉ wesa, nu áishmaṉkan wáiniak ní shuárinchunak wáitnéntramiayi. \v 34 Nuyá nu áishmaṉkan weantuk ni numpamnamuri̱n asuitiji̱a̱i̱ tura wíniuja̱i̱ tsuar jaanchji̱a̱i̱ penuarmiayi. Tura ni kawairi̱i̱n ekenak jukimiayi. Tura írar kanutainiam jukí ejé nu áishmaṉkan péṉker wáinkiamiayi. \v 35 Tura kashin tsawa̱rmatai Samarianmaya̱ áishmaṉ weak jimiará kuítian jusa je̱á nérenniuri̱n susamiayi. Susa tímiayi “Ju̱ áishmaṉ péṉker wáitrukta. Tura wi amaajna ju̱ táasmataisha wi wáketkun akiktajme” tímiayi. \v 36 Ayu, ámiji̱a̱i̱sha, nu menaintiu áiniana nu, ¿tuá imiá nekas katsumkamun waitnentramia?” tímiayi Jesus. \p \v 37 Takui akupkamun jintinkiartin chichaak “Entá, katsumkamun wáitnentramia núa” tímiayi. \p Tutai Jesus tímiayi “Amesha weme núnismek túrata.” \s1 Marta ni kai̱ji̱a̱i̱ Marí je̱e̱n Jesus pujusmiania nu \p \v 38 Nuyá Jesus jintiá wesa chíkich péprunam jeamiayi. Nu péprunmaya̱ nuwa̱ naari̱ Marta ni je̱e̱n itiaamiayi. \v 39 Marta kai̱ ámiayi ni naari̱ Marí. Marisha unuiniamun anturkataj tusa Jesusa nawe̱n pujursamiayi. \v 40 Tura Mártaka ni takatri̱n ti enentáimtak Jesusan weantuk tímiayi “Uuntá Jesusá, ¿winia kai̱r takatan winiak íiktursainia nuka enentáimtsumek? Winia yáiṉtá turuttia” tímiayi. \p \v 41 Tutai Jesus tímiayi “Maaj Martá, untsurí̱ túratin ana nu ti enentáimsam itit awajtamui. \v 42 Tura aya chikichik nekas túratniuiti. Marikia nekas péṉker ana nuna achikiai. Nusha peṉké jurunkishtatui” tímiayi. \c 11 \s1 Jesus Yus áujsatniun unuiniamiania nu \r (Mateu 6.9-15; 7.7-11) \p \v 1 Chíkich tsawantai̱ Jesus Yúsan áujsataj tusa atsamunam pujumiayi. Áujsua amikmatai ni unuiniamuri̱ chikichik Nin tímiayi “Uuntá, imiakratin Juaṉ ni unuiniamuri̱n unuiniamia núnismek Yus áujsatin unuitiurta.” \p \v 2 Tutai Jesus tímiayi “Yus áujkuram ju̱ titiarum: \q1 Aparu Yus, nayaimpiniam pujamna nu, ii Aparí̱nme. Ame náarmincha shuar ántar pachischarti. Ashí áentsnum ame akupkatin tsawantrum wari jeati. Ame wakeramuram nayaimpiniam umikma ana núnisaṉ ju̱ nuṉkanmasha uminkiatí. \v 3 Aparú, ii yurumkari̱ ashí tsawant amasta. \v 4 Tura winia nemasrun tsaṉkurajna núnismek, Aparú, winia tunaaru tumashri̱sha tsaṉkurturta. Tunáa wakeruktin tsaṉkatrukaip. Antsu ashí tunaanumia̱ uwemtikrurta.” \p \v 5-6 Nuyá Jesus ju̱na tímiayi. “Wats, ju̱ titiái. Kashi ajapéṉ amikrum werishtameash. Tura “Winia amikiur yajaya̱ winia je̱a̱rui̱ yama tayi. Tura ajamsatniun peṉké takaktsujai. Tuma asamtai amikru, menaintiu apatuk ajamprustá” tíchatameash. \v 7 Tura nii init pujusaṉ chichaak “Warí, wáitisha epenmiaiti, tura winia uchirsha wiji̱a̱i̱ ashí tepeenawai. Itiur nantakniak amastaj. Itit awajtipia” turamchanpiash. \v 8 Wats, paant tájarme, niisha amikrum asa, nantaki ikiatmastinian nakitiayat, itit awajtiṉ tusa nantaki ashí wakeramna nuna suramsattawai. \v 9 Tuma asamtai tájarme: Yus seatarum; túrakrumin suramsattarme. E̱a̱krumka wáinkiattarme. “Winiajai” tákurmin awa̱intiamattarme. \v 10 Seana núnaka suíniatsuk. E̱a̱na nuka wáintsuk. “Winiajai” tuinia núnaka awa̱iniatsuk.’ \p \v 11 ‘Wats, átum uchirtintiram, ame uchiram apatkun seatmakui ¿kayaash súsaintiam? Namakan seatmakui ¿napíash súsaintiam? \v 12 Nujintian seatmakuisha ¿titiṉkiash súsaintiam? \v 13 Warí, átum imiá yajauchitirmesha atumí uchiri̱ péṉker ana nu tuke súchakaitrum. Atumí Apari̱ nayaimpiniam pujana nu, seakrumniṉkia nú naṉkaamas ni Wakani̱n suramsattawai.” Tu unuiniamiayi. \s1 Jesusan “iwianchi kakarmari̱ji̱a̱i̱ túrawai” tiarmiayi \r (Mateu 12.22-30; Márkus 3.19-27) \p \v 14 Shuar iwianchruku asa chichachu ámiayi. Nuna enentái̱yan nu iwianchin Jesus ji̱i̱ki akupkamiayi. Íwianch jiinkimtai chichachu chichasmiayi. Túramtai shuar nui̱ pujuarmia nu ti enentáimprarmiayi. \v 15 Tura chíkich tiarmiayi “Ju̱ka iwianchi̱ kapitiántri̱ Satanásan, ni chíkich naari̱ Pirsepún umirniuiti. Tuma asa nuna kakarmari̱ji̱a̱i̱ iwianchin ji̱i̱ki akupeawai.” \p \v 16 Tura chíkichkia, nekas Yúsnumia̱ taawashit tusar “Nayaimpinmaya̱ kakaram ana nu iniakmasam aents tujintiamu túrata” Jesusan tiarmiayi. \p \v 17 Tura Jesus tu enentáimiainian neka asa tímiayi “Núu nuṉkanmaya̱n shuar nuamtak kajernaiyakuiṉkia nú nuṉka wárik meserchattawak; nuamtak shuarsha ni shuari̱ji̱a̱i̱ kajernaiyaksha amunaikchartatuak. \v 18 Wíniaka “Pirsepú iwianchi kakarmari̱ji̱a̱i̱ iwianchin ji̱i̱ki akupeawai” túruttsurmek. Tuma asamtai tájarme, uunt iwianch Satanás naartin, ni suntari̱ji̱a̱i̱ kajernaiyaksha ¿itiur tuke kakaram átinkⁱ? \v 19 Tura Wi Pirsepú kakarmari̱ji̱a̱i̱ iwianchin ji̱i̱ki akupeakuiṉkia, atumi shuari̱sha ¿yana kakarmariji̱a̱i̱ṉ iwianchin ji̱i̱ki akupena? Niisha “iwianchi kakarmari̱ji̱a̱i̱ túrichuitji” tuiniai̱sha ¿itiura Winiasha, “iwianchi kakarmari̱ji̱a̱i̱ túraiti” turutminiaitrum? \v 20 Wikia Yusa kakarmari̱ji̱a̱i̱ iwianchin ji̱i̱kin akupeajai. Nu nekaarum Yus atumi̱ enentái̱n akupin ajasuana nu nékarme.’ \p \v 21 ‘Kakaram áishmaṉ kíishtumaktajtsa iwiarnar wajas je̱e̱n wáinkiui, ni wariri̱ init ana nusha tímiatrusaṉ áiniawai. \v 22 Antsu niiji̱a̱i̱ naṉkaamas kakaram ana nu winiakka nupetkashtatuak. Tura kíishtumaktinian iwiar takakman jurawai. Tura kasamkámun ni amikri̱n súawai. Kakaram áishmaṉ iwianchin nakumeawai. Tura nuja̱i̱ naṉkaamas kakaram áishmaṉ Winia nakumprawai. \v 23 Iista. Winia nemartatsna nu winia nemasruiti. Núnisaṉ Winia yáintsuna nuka aya itiurchat nájateawai.’ \s1 Iwianch ji̱i̱ki akupkamuitiat wáketna nuna ujakmiania nu \r (Mateu 12.43-45) \p \v 24 Nuyá Jesus ju̱na tímiayi: ‘Shuara enentáiya̱ íwianch jiinki ayamprataj tusa yumi peṉké yútatsna nui̱ wéawai. Tura ayampratniun wáincha asa ataksha waketkitniun enentáimui. “Wi jíinkimiaj nui̱ṉ waketkitjai” tawai. \v 25 Tura waketki péṉker iwiaramun tura aṉkant aan wáiniui. \v 26 Nuna wáiniak, ni a̱in siati iwianchin niiji̱a̱i̱ naṉkaamas yajaunchin itiá eṉkemáwartatui. Túrunamtai nu shuar nuiki nuna naṉkaamas yajauch ajastatui.” Tu tímiayi Jesus. \s1 Nekas warastin \p \v 27 Shuar iruniarmia nui̱ Jesus nuna chichaa pujai̱, nuwa̱ untsumuk “Ame nukun Yus ti yáiṉkiai. Ni ampujé̱n ame pujuschamkam. Ámin amuntstamachmakam” tímiayi. \p \v 28 Tutai Jesus tímiayi “Antsu ni chichame̱n antukar umirainia nuna, nukurja̱i̱ naṉkaamas Yus ti yáiṉkiaru áiniawai, tajai” tímiayi. \b \r (Mateu 12.38-42; Márkus 8.12) \p \v 29 Shuar untsurí̱ Ni̱i̱n káunkarmatai Jesus tímiayi “Yamaiya̱ shuarka yajauch áiniawai. Yajauch ásar, chichartuiniak “Nekas Yúsnumia̱itkiumka aents tujintiamua nu túram Yusa kakarmari̱ iniakmasta” turutainiawai. Túrasha áyatik yaunchu Junas túrunamuja̱i̱ iniakmasmia nuja̱i̱ṉ nekaatin áiniawai. \v 30 Kame Junas túrunamuja̱i̱ Níniwi péprunmaya̱ shuaran yaunchu Yus ni kakarmari̱n iniakmasmia núnisaṉ yamaisha Aents Ajasu tutainjiana nu Wi túrunamuja̱i̱ Yuska ni kakarmari̱n iniakturmastatrume. \v 31 Yaunchu Sarumún uunt akupin pujai̱ Sepa núṉkanmaya̱ nuwa̱ akupin Sarumuṉka chichame̱n nekaataj tusa ti jeashtanmaya̱ támiayi. Tura yamaikia Sarumuṉja̱i̱ naṉkaamas pujai̱ átumka anturtatsrume. Tuma asamtai Wi tájarme, Yus ashí shuaran nekapsattana nu tsawant jeamtai nu nuwa̱, akupniun péṉker anturka asamtai, Yus íimianum péṉker átatui. Antsu atumsha Winia anturtukcha asakrumin Yus íimianum yajauch átatrume. \v 32 Tura Yúsnan etserin Junas Níniwi péprunmaya̱ shuarnum Yus Chichaman etserkamtai nu shuar ni tunaari̱n enentáimtusar enentái̱n yapaji̱áwarmiayi. Tura ju̱i̱ yamái Junasja̱i̱ naṉkaamas etserin pujajai. ¡Tuma asamtai nekapsatin tsawant jeamtai Níniwinmaya̱ shuar yamaiya̱ shuar árumna nuna sumamtikramattarme!’ \s1 Aya̱shi tsáapnintri̱ \r (Mateu 5.15; 6.22-23) \p \v 33 ‘¿Shirikip ekeemakar ú̱u̱ktinkiait? Pitiaknumsha eṉkeashtiniaiti. Antsu shuar je̱á waya̱na nu paant íimsat tusar yakí ekensatniuiti. \v 34 Ame jí̱i̱miji̱a̱i̱ wáinkiam nuja̱i̱ wekasatin nekaattame. Tuma asamtai ame ji̱i̱miji̱a̱i̱ péṉker ana nu wáinkiumka péṉker wekasattame; antsu ame ji̱i̱miji̱a̱i̱ yajauch ana nu wáinkiumka, kiritniunam wekasatniua núnisaṉ yajauchiniam wekasattame. \v 35 Anearta. Enentáimin tsáapin ana nu kiritin ajaschati tusam anearam wekasata. \v 36 Ame aya̱shmi̱i̱n kirit ajatsuk aya tsáapniniaitkiuiṉkia, shirikip paant awajea núnisaṉ ashí paant wáinkiattame” tímiayi. \s1 Pariséuncha, Israer-shuara jintinniuri̱sha “yajauchiitrume” tímiayi Jesus \r (Mateu 23.1-36; Márkus 12.38-40; Rúkas 20.45-47) \p \v 37 Jesus chichasua amikmatai Pariséu shuar, winia jearui̱ yurumáitia tusa untsukmiayi. Tutai Jesus wa̱yá misanam pujusmiayi. \v 38 Tura Israer-shuar ikijmiartin ana nuna túrutsuk aya pujakui Pariséusha nuna wáiniak “maa ¿urukamtia tura?” tu enentáimsamiayi. \p \v 39 Tura Uunt Jesus tímiayi “Pariséutirmeka atumí yurumtairi̱ aya pátatek nijiaktin ti wakeriniaitrume. Atumsha nu yurumtaiji̱a̱i̱ méteketrume. Pátatek péṉker túrarme. Tura atumí enentái̱nkia kasamkatniusha tura yajauchia nusha piakuiti. \v 40 ¡Enentáimcha! Warí, ashí pátatek wáiniajⁱ nuna Yus najanachmakia; tura init paantcha ana nunasha Yúsak najanachmakia. \v 41-42 Aneartarum, Pariséutirmesha. Aya nuka méntasha, anissha tura aya apatkusha Yus súsatin ti enentáimprume. Nukasha tsuriasrum apatkusha tias ana nuyá chikichik achikrum, Yúsnaiti tátsurmek. Tura antsu nu túratin iniaitsuk péṉker wekasatniusha, Yus anenmarmena nusha péṉker enentáimsatniuitrume. Wats init, enentáimin ana nútiksarmek jusam susarta. Nuiṉkia ashí chamir átatui.’ \fig Aya nuka méntasha Yus súsatin ti enentáimprume.|src="ABS 97 Mint" size="span" ref="11.41" \fig* \p \v 43 ‘Tura aneartarum Pariséutirmesha. Yus áujtai je̱a̱nam peṉkeri̱ pujutainium pujustin wakerarme. Tura jintiá aents íimiainiamunam ti shiir áujtusarat tusarum wakerarme.’ \p \v 44 ‘Jintinniutirmesha, Pariséutirmesha mái-metek aneartarum. ¡Antar shiir chichamtinia! Iwiarsamu paantcha núniniaitrume. Shuar nu naṉkaamaksha nájamiat nékatsui. Núnisaṉ shuar atumi̱ chichame̱ antukar yajauchia nuna nekartamtsurme.” \p \v 45 Nuikia Israer-shuara jintinniuri̱ chikichik Jesusan chicharuk tímiayi “Uuntá, nu tákum incha yajauch chichareame.” \p \v 46 Tutai Jesus tímiayi “Atumsha jintinniutiram aneartarum. Atumi̱ akupkamuri̱ji̱a̱i̱ káarak ti kijin entsakchamnia súarme. Tura átumka yáiṉtaj tusarum atumí uweje̱ja̱i̱sha peṉké ántiatsrume.’ \p \v 47 ‘Aneartarum tájarme. Yaunchu atumí uuntri̱ Yúsnan étserniun máawarmia nuna iwiarsamuri̱ átum jeamniuitrume nu etserin ti péṉker ásarmatai kajinmatkishtin. \v 48 Nu túrakrum atumí uuntri̱ túrawarmia nu, “yajauchichuiti” tarume. Warí, niisha máawarmiayi, tura atumsha máawarai táyatrum niiji̱a̱i̱ méteketrume. Warí, Yúsnan etserniu iwiarsamuri̱n jeamkuram atumek sumamarme.’ \p \v 49 ‘Atumí túramuri̱n nekáa Yus ju̱na yaunchu tímiayi: “Winia etserturniun tura winia akatramurnasha ni̱i̱n akuptukartatjai. Túramtai chikichnaka máawartatui, tura chikichnaka pataatukartatui.” \v 50 Tuma asamtai ashí ni etserniuri̱n maamu ainia nuna, yamaiya̱ áentstirmin Yus sumamtikramattarme. Nuṉka najanamunmaya̱ jukí \v 51 yamái ímiajai̱ maamu ainia nuna, kame Apir maamunmaya̱ jukí yamái Sakarías maamua tímiajai̱ anintrustatui. Namaṉ maar Yus sutai ámanum tura Yus-je̱a̱ ámanum ajapén atenkamunam máawarmia nú Sakaríasan tajai. Nu tuma asamtai tájarme, ni etserniuri̱ maantamnawarmia nuna yamái matsatrumna nútirmin aninmasartatui.’ \p \v 52 ‘Jintinniutiram aneartarum. Waiti asakatniua núnisrumek nekas nekaatin surimiarme. Atumkesha nékatsrume. Tura nekaataj tana nusha suritiarme” tímiayi. \p \v 53-54 Jesus nuna takui Pariséusha, jintinniusha ti kajerkarmiayi. Tura nii tana nuja̱i̱ “yajauch túrame” titiai tusar wakeruiniak untsurí̱ anintriarmiayi. \c 12 \p \v 1 Nu tumai̱ shuar ti untsurí̱ káunkarmiayi. Ti kaunka ásar nawe̱n mai-najatnai ajarmiayi. Tura Jesus ni unuiniamuri̱n tútan juarkimiayi. “Pariséu ántar chichamtin áiniawai. Nuka wakaprutaiya núnisaiti. Wakaprutaikia nijiamanch yumirnium yama eṉkeam páantchaiti. Tura ukunam nekaamniaiti. \v 2 Núnisaṉ ashí paantcha ana nu iwiainiakma átatui. U̱u̱kma ana nusha nekaamu átatui. \v 3 Nu tuma asamtai, kiritniunam tímiarmena nusha tsawái tsáapin ajasmanum antunkattawai. Tura je̱a̱ init pujusrum ishishmasrum tímiarmena nusha áa̱ ti paant etsernaktatui.’ \s1 Yusak ashamkatniuiti \r (Mateu 10.28-31) \p \v 4 ‘Amikrutiram, aya aya̱shmin main ainia nu ashamkairap, tájarme. Aya̱shmin maa nú arantka máashtatui. \v 5 Tura ya nekas ashamkatniuitrum, nuna paant jintintiattajrume. Ame aya̱shmi̱ maa, nuyá ámin jinium akuptamkatniun tujintiatsna nu ashamkatarum. Ee, Yus ashamkatarum, tájarme.’ \p \v 6 ‘Jimiará chiṉki ishitiúpchich ishichik kuitja̱i̱ surukchatniukait. Túrasha Yussha nu chiṉkin peṉké kajinmatkishtatui. \v 7 Wats, ashamkairap. Untsurí̱ chiṉkiji̱a̱i̱ naṉkaamas Yuska atumin enentáimturmarme. Warí, ame intiashmin mash Yus nekapmaruiti.’ \r (Mateu 10.32-33; 12.32; 10.19-20) \p \v 8 ‘Ashí shuar ashí íimiainiamunam Winia Aents Ajasu tutain, Winia natsantruiniatsna núnaka, Wisha Yusa suntari̱ íimiainiamunam natsantrashtatjai; \v 9 antsu shuar íimiainiamunam Winia natsantrana núnaka Wisha Yusa suntari̱ íimiainiamunam natsantrattajai.’ \p \v 10 ‘Winia, Aents Ajasu tutain, shuar yajauch chichartakuiṉkia nusha tsaṉkuramniaiti, tura Yusa Wakaní̱ncha yajauch chicharkuiṉkia nuka peṉké tsaṉkurachminiaiti.’ \p \v 11 ‘Wats, Israer-shuar iruntai je̱a̱nmasha, tura Israer-shuar kapitiánniumsha, uuntnumsha juramainiakui, aninmainiakuisha warintiajak tusam ti enentáimsáip. \v 12 Ame áimkiatin jeamtai, Yusa Wakani̱ ame títiatmena nuna jintintramattawai,” tu timiayi. \s1 Kuítiak enentáimtuschatniuitji \p \v 13 Chíkich áishmaṉ Jesusan tímiayi “Uuntá, ii aparí̱ ikiurtamkimiaj nuna yatsur winiasha nakak surustí, titia” tímiayi. \p \v 14 Tutai Jesus tímiayi “Áishmaṉka, atumin nu túratin anaikiamukaitiaj.” \p \v 15 Nuyá tímiayi “Péṉker enentáimsatarum. Nii takakna núja̱i̱ṉ shuar iwiaaku, áchatniuiti. Tuma asamtai kuítrintin ajastin aya nuke enentáimsaip.” \p \v 16 Nuyá ju̱na métek-taku chichaman unuiniak tímiayi: \p “Kuítrintin áishmaṉ ni ajari̱ya̱n arakan ti nukap juukmai. \v 17 Tura “¿Ti nukap asamtai tuiṉ ikiustaj. Itiurkatjak?” tu enentáimsamiai. \v 18 Wats, wi nékajai. Winia ikiutái-je̱a̱run ashiran nú naṉkaamas úuntan najanatjai. Tura nui̱ ashí ikiustajai. \v 19 Nuiṉkia untsurí̱ uwitin shiir pujustinian ikiusman takustatjai. Tuma asamtai, ayampran, yurumán, umaran shiir pujustatjai” timiai.’ \p \v 20 ‘Tura Yus nin chicharuk timiai “Netse. Yamái kashi jakattame. Nuiṉkia imiá núkap ikiusumna nusha ¿yana átata?” timiai” tímiayi. \p \v 21 Nuyá Jesus tímiayi “Shuar niṉki kuítri̱n ikiauntumna nu, núnisaiti. Túrasha Yusja̱i̱ íismaka kuítrinchaiti.” \s1 Yus ni uchirí̱n péṉker wáinkiaiti \r (Mateu 6.25-34) \p \v 22 Nuyá ni unuiniamuri̱n Jesus ju̱na tímiayi: “Warí yuarik pujustajⁱ tura wariṉ entsartajⁱ tusarum nuke ti enentáimsairap. \v 23 Yus iwiaaku átinian amasu asa yurumkancha amastatui. Tura ju̱ aya̱shniasha najana asa entsataincha amastatui. \v 24 Chiṉkisha enentáimsatarum. Niisha arakmainiatsui. Juuk yurumkan ikiuiniatsui. Tuma aiṉ Yuska ni yurumátniuri̱n tuke súawai. Atumsha chiṉkia nú naṉkaamaschakaitrum. \v 25 Tura ya shuarak, ti enentáimtana nuja̱i̱ nú naya ajasminiait. \v 26 Kame yúpichuch ana nusha túrachminiaitiatrumsha, ¿urukamtai chíkich ainia nusha ti enentáimtarum?’ \p \v 27 ‘Íistá, kukujsha takaachitiat tura nájanchitiat ti shíirmach áiniawai. Yaunchu akupin Sarumúṉ ti shiir iwiarmamniuitiat kukujia tímianchauyayi. \v 28 Iis, nupa yamái tsakaawai tura kashin aents tsupikiar jinium apeánáwai. Tuma aiṉ Yus ti shiir awajeatsuk. Nuna tura asa atumniasha nú péṉker wáitmakchattawak. ¿Urukamtai Yus nekas enentáimtatsrum? \v 29-30 Ju̱ nuṉkanam ana nu ti pachiirap. Chíkich shuar, Yúsan nékainiatsna nu, wariṉ yuatajⁱ, wariṉ umartajⁱ nuna ti pachiiniawai. Tura atumsha tu enentáimsairap. Urukatjak, tiirap. Ame Apa nayaimpiniam pujana nu, ashí atsumarmena nuna nékawai. \v 31 Antsu emka Yusna nu enentáimtustarum. Túrakrumniṉkia atsumamna nuna Yus suramsattawai.’ \s1 Kuítian pachis Jesus unuiniamiania nu \r (Mateu 6.19-21) \p \v 32 ‘Winia murikrutiram ashamkairap. Untsurí̱chuitrume. Túrasha atumí Apari̱ ni akuptairi̱i̱n pachitmaktasa ti wakerutmarme. \v 33-34 Kuítrum tui̱ aa, nui̱ tuke enentáimtittiarme. Tume asamtai takakrumna nu surukrum atsumainia nu susatarum. Nuka eṉketai arut ajatsna nui̱ eṉkeatniua núniskete. Túrakrum nayaimpinmaya̱ kuit amuatsna nu íkia̱u̱wearme. Nui̱sha kasa nu kuitian kasamkataj tusa waya̱chminiaiti, tura kaya̱a̱sha nu kuitian yúatniun tujintiawai.’ \s1 Anearar wekasatniuitji \p \v 35-36 ‘Ju̱ enentáimsatarum. Ni uuntri̱ nuatnaikiatin námpernumia̱ taa, “uraitia” takui, takarni̱uri̱ jinia ekeemakar wárik urattiai tusar nakáa pujuiniawai. Atumsha núnisrumek Wi atumi̱ Uuntri̱ támatai, shiir itiaatai tusarum anearum wekasatarum. \v 37 Ni uuntri̱ taak iwiáa pujuinian wáinkiarai nuka shiir pujuiniawai. Nu úuntak iwiar, “misanam pujustarum” ni takarni̱uri̱n títiatui tura yurumkan súsartatui. \v 38 Kashi ajapéṉ taaksha tura tsawa̱a̱na ai̱ taaksha ni takarni̱uri̱n iwiáa pujuinian wáinkiuiṉka, nu takari̱n shiir pujuiniawai. \v 39 Tura ju̱sha nekaatarum. Je̱e̱nniua nu, kasa tátinian nékaitkiuṉka, iwiáa pujusa̱a̱yi. Kasa wayá kasamkatniun suritkia̱a̱yi. \v 40 Atumsha núnisrumek, anearum pujustarum. Wi Aents Ajasu tutai aya aneachmanum tátatjai” tímiayi. \s1 Pénker takarin yajauch takarniuja̱i̱ \r (Mateu 24.45-51) \p \v 41 Nuyá Pítiur aniasmiayi “¿Aya ínkik unuiniartaj tusam nu métek-taku chicham támek. Kame ashí nekaawarat tusamek tame?’ tímiayi. \p \v 42 Tutai Jesus tímiayi “Atumsha péṉker takatan wáinniua núnisketrume. Takatan wáinin ni uuntri̱ takatri̱n takainia nuna, yurumátin jeamtai, ayurkamna núiti ni úuntri̱n shiir umirna nu, tura péṉker enentáimtana nu. \v 43 Ni uuntri̱ taa, takatri̱n tímiatrusaṉ túran wáinkiuiṉkia nu wáinniusha shiir enentáimsamniaiti. \v 44 Umirin asamtai, ni uuntri̱ ashí ni wariri̱n wáitrukat tusa apujsattawai. Nuna paant tájarme. \v 45 Tura nu takatan wáinniusha “úuntur wau táchattawai” tu enentáimias, ni uuntri̱ takarniuri̱n yajauch awajeakuiṉkia tura niṉki ti yurumá, ti umar nampeakuiṉkia, \v 46 nuiṉkia ni uuntri̱ ni nákachmanum aya aneachma taa ti asutiáttawai. Umichu pujuinia nui̱ akupkattawai.’ \p \v 47 ‘Takarin ni uuntri̱ wakera nuna nékayat, iwiartsuk umitsuk pujakka ti awatramu átatui. \v 48 Túrasha takarin nékachu asa, asutniámnia túrakka, ishichik awatnartatui. Núkap susamu ana núnaka núkap seawartatui. Núkap ataksamu ana núnaka núnisaṉ naṉkaamas seawartatui.’ \s1 Jesusja̱i̱ shuar akannartatui \r (Mateu 10.34-36) \p \v 49 ‘Jiji̱a̱i̱ nekapsatniua nútiksanak nuṉkanam jinia ikiapartaj tusan tamajai. Tura túrunat tusan ti wakerajai. \v 50 Imiantinia núnisan itiurchat ukatruktatui. Nusha wárik amuukat tusan ti wakerajai. \v 51 “Ashí shuar shiir pujusarat tusa táwiti” tu enentáimturumek. Núchaiti. Antsu shuar tesanairat tusan táwitjai. \v 52 Yamái jukimiutak chikichík shuarnum seṉku ainia nu akannakartatui; menaintiu shuar ni shuari̱n jímiaran nakitrartatui. Jímiarsha ni shuari̱n menaintiun nakitrartatui. \v 53 Apasha ni uchirí̱n nakitrattawai. Núnisaṉ uchisha ni aparí̱n nakitrattawai. Nukusha ni nawantri̱n nakitrattawai, nawantri̱sha nukurí̱n nakitrattawai. Tsatsari̱sha ni najati̱n nakitrattawai; najati̱sha tsatsari̱n nakitrattawai.” \r (Mateu 16.1-4; Márkus 8.11-13) \p \v 54 Jesus áentsun chicharuk ju̱nasha tímiayi “Atumsha nantu akaatainmaani ki̱armatai “yutuktatui” tátsurmek. Nusha nekas tárume. \v 55 Tura anaarania̱ nase násenkamtai “séeji̱k átatui” tárume. Tura nekas tárume. \v 56 Yuraṉminmasha nuṉkanmasha túruna nu nékarme. Túmaitiatrumsha ju̱ tsawantai̱ túrunattana nusha ¿itiura nékatsrum? ¡Maaj, ántraitrume!” \s1 Nemasrumja̱i̱sha nawamnaikiata \r (Mateu 5.25-26) \p \v 57 ‘Túrasha péṉker ana nusha ¿urukamtai atumek enentáimsarum wáintsuram? \v 58 Irutramuram úuntnum júramkuiṉkia jintia wésamek “nuamtak iwiarartai” titiá. Túrachkumniṉkia akupniunam juramkittiame. Tura niisha suntarnum akuptamkattame. Tura niisha sepunam eṉketmattawai. \v 59 Tura nekas tajai, nui̱ eṉkemamka ashí rearchisha akikmachkumka jíinkishtatme” tímiayi. \c 13 \s1 Ii enentái̱ yapaji̱átniuitji \p \v 1 Nu tsawantin chícham ujaktai tusar Jesusan tariarmiayi. Kariréa nuṉkanam Israer-shuar ni waakari̱n máawar Yus susatai tusar pujuiniai̱, Piratu nin maa, nuna numpe̱n waaka numpe̱ja̱i̱ pachimpramun ujakarmiayi. \v 2 Tura Jesus tímiayi “¿Warí enentáimsarum? Kariréanmaya̱ áishmaṉ tárumna nu, chíkich Kariréanmaya̱ áishmaṉja̱i̱ naṉkaamas yajauch ásar túrunawarai ¿tu enentáimprumek? \v 3 Atsá; atumí enentái̱ yapaji̱áchkurmeka núnisrumek atumsha jakattarme. Nuna paant tájarme, tímiayi. \v 4 Tura tiasiúchu áishmaṉ yakí je̱a̱ Seruí kupiniak iniaak nekeṉkarmiania nu, ¿warí enentáimtarum? Chíkich Jerusaréṉnumia̱ shuarja̱i̱ naṉkaamas tunáa ásar túrunawarai ¿tu enentáimprumek? \v 5 Atsá, tájarme. Atumí enentái̱ yapaji̱áchkurmeka núnisrumek atumsha jakattarme.” \s1 Iikiu numi nereatsna nu \p \v 6 Ju̱nasha Jesus métek-taku chichaman tímiauyi. Jú̱iti: \p Shuar ni ajari̱in íikiu numin araamun takakuyi. Nerekchiash tusa iyumai. Túrasha nere atsumai. \v 7 Nuiṉkia ni ajari̱n wáinniun timiai “Antukta, menaintiú uwitin ju̱na nere átai tusan waketrú pujajai; túrasha peṉké wáinkiachjai. Ajakta. ¿Urukamtai ántrash wajastata?” \p \v 8 Tutai ajá wáinin timiai “Atsá, uuntá; ju̱ uwitin wajastí. Wajamuri̱n takarsatjai tura péṉker nuṉkan matsatkatjai. \v 9 Nuja̱i̱ nerekchampiash. Tura tuke nereachkuiṉkia nuiṉkia ajakta” timiai”, tímiayi. \s1 Nuwa̱n punuá kaarun Jesus tsuármiania nu \p \v 10 Ayampratin tsawantai̱ Israer-shuar iruntai je̱a̱nam Jesus unuiniak pujumiayi. \v 11 Nui̱sha nuwa̱ pujumiayi. Nu nuwa̱sha tiasiúchu uwitin tuke jaa pujumiayi. Íwianch nin yajauch awajas apuna tuke ikiaramiayi. Túramu asa paṉkái nakuenkataj tukamá peṉké tujinmiayi. \v 12 Jesus nuna wáiniak, chicharuk “Nawantrú, ame jaamurmiya̱ ankant ajasume” tímiayi. \p \v 13 Nuna tinia ni uweje̱ja̱i̱ antiṉmiayi. Tura nú chichamaik nuwa̱sha paṉkái nakuenkamiayi. Tura Yusa náari̱n uunt awajsamiayi. \fig Paṉkái nakuenkataj tukamá peṉké tujinmiayi.|src="ABS 100 Woman bent over" size="span" ref="13.13" \fig* \v 14 Tura Jesus ayampratin tsawantai̱ tsuaru asamtai, iruntai je̱a̱ uuntri̱ kajek iruntrarmia nuna tímiayi “Sais tsawantin takaschatniukait; ayampratin tsawantai̱ tsuámartaj tusarum táchatniuitrume. Sais tsawant ana nui̱ tátiniaitrume.” \p \v 15 Tura Jesus tímiayi, “¡Ántar chichamtinia! ¿atumi̱ waakari̱sha atumi̱ umpuururi̱sha yumi aartai tusarum ayampratin tsawantin atíarum júatsrumek? \v 16 Tura ju̱ nuwa̱sha, atumi̱ shuari̱ Apraám shuarnumia̱ akiiniaiti. Nii tiasiúchu uwí Satanás yajauch awajsamuja̱i̱ jinkiamuyayi. Nincha ayampratin tsawant aiṉ yajauch awajsamunmaya̱ atíachminkiait” tímiayi. \p \v 17 Jesus nuna takui ni nemasri̱sha natsa̱a̱rarmiayi. Tura peṉké shuar ni péṉker túramuri̱n wáinkiar warasarmiayi. \s1 Mustasa jiṉkiái \r (Mateu 13.31-32; Márkus 4.30-32) \p \v 18 Nuyá Jesus tímiayi “¿Yusa akupeamuri̱ wariji̱a̱i̱n métek-takuit? \v 19 Mustasa jinkiáiji̱a̱i̱ métek-takuiti. Mustasa jinkiaincha shuar ni ajari̱i̱n araamiayi. Tsapái, tsakaak, uunt numi ajasmiayi. Ti uunt asamtai chiṉki ni kanawe̱n pasuṉmarmiayi.” \r (Mateu 13.33) \p \v 20 Tura ju̱nasha tímiayi: “¿Yusa akupeamuri̱ wariji̱a̱i̱ṉ métek-takuit? \v 21 Tanta wakaprutaia métek-takuiti. Arinia núkap ana nui̱ nuwa̱ wakaprutain ishichik eṉkeámiayi. Túram ashí wakapruamiayi.” Tu tímiayi. \s1 Yupikiach waiti \r (Mateu 7.13-14, 21-23) \p \v 22 Jesus Jerusaréṉnum jeattsa weak untsurí peprunam wayá unuiniarkutak wémiayi. \v 23 Wea̱i̱ chíkich shuar aniasmiayi “Uuntá, ¿uwemainia nu ishichkikiait?” \p \v 24 Tutai Jesus tímiayi “Yupikiach wáitiniam waya̱taj tusam ti wakeritiarum. Kame untsurí̱ waya̱taj tusar wakeriartatui, túrasha tujinkiartatui, tájarme. \v 25 Je̱á nérenniuri̱ wáitin epenmiatai, atumsha a̱a̱ wajarum nu, wáitiniam wajasrum untsúakrum “Uuntá, uratritia” títiatrume. Túrasha “Nékatsjarme. ¿Tuya̱ntskaitrum?” turamtatrume. \v 26 Nuyá átum títiatrume “Túrasha, uuntá, iisha ámiji̱a̱i̱ yurumámji, ámiji̱a̱i̱ umarmaji. Tura ii pépruri̱ncha unuiniamame.” \v 27 Túrasha nii títiatui “Tuya̱ntskaitrum, nékatsjarme, tátsujrumek. Yajauch túrintirmeka winiyaṉka kanaktiarum.”’ \p \v 28 ‘Nuyá Apraámsha, Isaksha, Jakupsha tura ashí Yúsnan etserin Yus akupeana nui̱ waya̱waru wáinkiarum tura a̱a̱ ajapam pujusrum ti úutkuram naim tásarara ajattarme. \v 29 Tura Yus akupeana nui̱, nantu tatainmaaniya̱sha nantu akaatainmaaniya̱sha, arakia̱sha, nuṉkaania̱sha taar, imia Israer-shuarchaitiat yurumátai tusar pujusartatui. Tura atumsha, “Apraám shuáraitjai” táyatrum, waya̱shtatrume. \v 30 Nui̱sha yamái ukunmaani ainia nusha emka ártatui; tura yamái emka ainia nusha nui̱sha ukunmaani̱ ártatui.” \s1 Jerusarénnumaani Jesus wémiayi \r (Mateu 23.37-39) \p \v 31 Nu tsawantai̱ Pariséu aents Jesusan tariar tiarmiayi “Erutis mantamattsa wakerutmawai. Tuma asamtai ju̱ya̱ṉka wetá.” \p \v 32 Tutai Jesus tímiayi “Werum nu kujancham ju̱ titiarum: “Íistá. Yamaisha ishichik tsawant iwianchin jí̱i̱kin akupkartajai; túran jaancha tsuárartajai. Tura ukunam amuktatjai.” \v 33 Tura Jerusaréṉnumaani̱ ishichik tsawant tuke wétiniaitjai. Yúsnan etserin aya Jerusaréṉnumaṉ jákatniuiti.’ \p \v 34 ‘¡Jerusaréṉnumia̱tiram, Yúsnan etserin máiniaitrume; tura Yus akatar akupturmakmania nusha kayaja̱i̱ tukurum máiniaitrume! Tuma a̱i̱ṉ atash ni shiampri̱n etektana núnisnak Wisha weaktasan wakerimjiarme, túrasha nakitramarme. \v 35 Iistarum. Atumniasha Yus ajapramaitrume. Tura “Yusa náari̱i̱n winiana nu, shiir atí” títiatrumna nú tsawant jeatsa̱i̱ṉ peṉké wáitkiashtatrume. Nuna tájarme” tímiayi Jesus. \c 14 \s1 Áishmaṉ eaak-jaan Jesus tsuármiania nu \p \v 1 Ayampratin tsawantai̱ Pariséu uuntri̱ je̱e̱n Jesus yurumáttsa wémiayi. Tura chíkich Pariséu wariniak túrat tusar ii pujuarmiayi. \v 2 Nui̱ áishmaṉ eaak-jaa Jesus pujamunam naka pujumiayi. \v 3 Jintinniuncha Pariséuncha Jesus aniasmiayi “¿Warí tárum? ¿Ayampratin tsawantai̱ jaa tsuárminkiait. Tsuárchamniakait?” tímiayi. \p \v 4 Tura niisha áimtsuk pujuarmiayi. Nuiṉkia jaan antiṉ tsuármiayi. Tura “shiir wetá” tímiayi. \v 5 Nuyá Pariséun chicharuk, “Atumí umpuurari̱sha, waakari̱sha wa̱a̱ táurmanum akaiki iniamtai, ayampratin tsawant aiṉ nu chichamaik júatsrumek” tímiayi. \p \v 6 Takui áimkiatniun peṉké tujinkiarmiayi. \s1 Nuátnaikiatin nampernum ipiaamu ármia nu \p \v 7 Ipiaamusha peṉkeri̱ pujutainium pujustaitsar ti wakeruiniakui, Jesus nuna wáiniak ju̱na jintintramiayi: \p \v 8 “Nuátnaikiatin nampernum peṉkeri̱ pujutainium pujusaip. Nui̱ pujakminkia, chíkich ámiji̱a̱i̱ naṉkaamas peṉkéri̱ táchatpiash.’ \p \v 9 ‘Tura ipiatmania nu chichartamuk “Chikich iiktusta” turamchatpiash. Nui̱ṉkia chíkich náṉkatkamu pujutainium wéakum natsa̱rtatme. \v 10 Antsu ipiatmakmin, náṉkatkamu pujutainium pujustá. Nuiṉkia ipiatmamnia nu chichartamuk “Amikru, ámeka ju̱i̱ peṉkeri̱ pujutainium pujustá” turamtatui. Nuja̱i̱ chíkich ipiaamu ainia nu, “nekas peṉkerinti” turamartatui. \v 11 Iimiata, “peṉkerintjai” tu enentáimtuma nuka péejchach awajnastatui. Tura ímianchach enentáimtúmana nuka waantu ajastiniaiti.” \p \v 12 Nuyá Nin ipiaamua nuna chicharuk tímiayi “Amesha yurumáití tusam untsuktajtsam wakerakmeka, ame amikrumsha, yatsumsha, ame shuarumsha, írutramuram kuítrintin ainia nusha ipiaawaip. Nii ipiaamka, ataksha íksaṉ ámin ipiatmashtatuak. Nuja̱i̱ akikma átatme. \v 13 Antsu yurumáití tusam untsuktajtsam wakerakmeka, kuítrincha, wekaicha, shutuapsha, kusurusha ipiaawarta. \v 14 Niisha akirmaktinian tujintiainiawai. Péṉker shuar nantakiartatna nui̱ akinkiattame. Nu tuma asamtai warastatme” tímiayi. \s1 Uunt namperan Jesus nekapmá chichasmiania nu \p \v 15 Nu misanam pujuarmia nuya̱, chikichik Jesus chichaamun antuk, Jesusan tímiayi “Yus akupeamunam pachiiniak, yurumkuṉka ti shiir ainti.” \p \v 16 Nuna takui Jesus ju̱na jintintiamiayi: “Áishmaṉ namperan nájanuk, untsurí̱ shuaran taartí tusa akatar akupkamai. \v 17 Yurumátin jeamtai “Winitiarum, yurumátin jeayi” tu tiarta tusa ni takarniuri̱n akupkamai. \v 18 Tura winichminiaitji tusar ashí ujakarmai. Chíkich timiai “Nuṉkan yamái sumarmakjai. Iyutaj tusa wéakun winishtatjai. Tsaṉkurturti” timiai. \v 19 Tura chíkich chichaak “Wisha tias waakan sumarmakjai. Nekapsatsan wakerajai. Tuma asan winishtatjai. Tsaṉkurturti” timiai. \v 20 Tura chíkich chichaak “Yamái nuatnaikiajai. Tuma asan winishtatjai” timiai. \v 21 Takarin waketki ni úuntri̱n ashí nuna ujakmai. Nuna antuk niisha kajekmiayi. Tura ni takarniuri̱n timiai “Ju̱ péprunam péṉker jintianmasha tura uchich jintiachinmasha weme, kuítrincha tura wekaichasha, shutuapsha, kusurusha itiaarta.” \v 22 Nuyá ukunam ni takarniuri̱ taa chicharuk “Uuntá, ame turutmiamna nútiksanak túramjai; túrasha tuke aṉkant awai” timiai.’ \p \v 23 ‘Tutai ni uuntri̱ chichaak “Jintianam weme, chíkich jintiachiniam weme, wáinmena nu ashí awaya̱warta. Winia jearui̱ piakat tusan wakerajai. \v 24 Emka ipiaawarmajnia nuka peṉké chikichkíksha winiṉkia yurumáchartatui, tajarme’ tímiayi.” \fig Suntar winiana nuna nupetkaintjash tusa enentáimsashtatuak.|src="ABS OT Archer on tower" size="span" ref="14.24" \fig* \s1 Kristu nemarsatin yúpichuchichuiti \p \v 25 Untsurí̱ aents Jesusja̱i̱ irunki wearmiayi. Niisha nuna apaja̱s iis ju̱na tímiayi: \p \v 26 “Shuar ni aparí̱ncha, ni nukurí̱ncha, nua̱rí̱ncha uchirí̱ncha, yachi̱ncha, umai̱ncha Wiji̱a̱i̱ naṉkaamas enentáimtakka, tura shiir pujustinian wakerak Winí winitniun nakitiakka winia unuiniamur ajaschamniaiti. \v 27 Ni wakeramuri̱n ajakeak ni krusri̱ yanaki̱ nemartatsna nu winia unuiniamur ajaschamniaiti.’ \p \v 28 ‘Je̱a̱ yakí jeamtaj tusam wakerakmeka, kuítian urutmak ajapawaintiaj tusam tura urutmaja̱i̱ṉkⁱ amukaintiaj tusam emka enentáimsashtatmek. \v 29 Túrutsuk aya ukura iniaisam amuktin tujinkiakmiṉkia, nuna wáiniainia nu, wishikiainiak ju̱na tiartatui: \v 30 “Iiskua. Nu shuar jeamtinian naṉkamamiayi. Túrasha amuktinian tujinkiamiayi.”’ \p \v 31 ‘Tura uunt kapitián chíkich kapitiánja̱i̱ mesetan najanatin áchatpiash. Emka, niisha pujus, tias mir (10.000) suntarja̱i̱ painti mir (20.000) suntar winiana nuna nupetkaintjash tusa enentáimsashtatuak. \v 32 Tujintiakka, chíkich kapitián jeachat pujaanak, nawamnaikiatai tusa akatar akupkashtatuak. \v 33 Wats, “Kristu unuiniamuri̱ ajastinja̱i̱, wi takakjana ju̱na warí winia itiurtawa” tu enentáimsatniuitrume. Túrachkurmeka winia unuiniamur ajastin tujinkiarme.’ \s1 Wee michumarka yajauchiiti \r (Mateu 5.13; Márkus 9.50) \p \v 34 ‘Weeka jeaku péṉkeraiti. Tura michumarka ¿itiurak atak péṉker ati? \v 35 Wee michumarka araakmatniunmasha yaya̱a̱tsui. Tura tsuatnum ikiusmasha ántraiti. Aya ajapatniukete. Kuishim ákuiṉkia antuktarum” tímiayi. \fig Siaṉ murikiunmaya̱ chikichik meṉkakamtai meṉkaka nuna ti e̱a̱kchattawak.|src="ABS OT The lost sheep" size="span" ref="14.35" \fig* \c 15 \s1 Jesus murik meṉkakamu chichaman unuiniamiania nu \r (Mateu 18.10-14) \p \v 1 Akupniu kuítri̱n-juu tura yajauch shuarsha Jesusan anturkatai tusar tarú wearmiayi. \v 2 Tuma asamtai Pariséusha, Israer-shuara jintinniuri̱sha Jesusan áujmatainiak “Ju̱sha tunáa shuaran itiaawai tura niiji̱a̱i̱ yurumáiniawai” tiarmiayi. \p \v 3 Nuna tuiniakui Jesus ju̱ métek-taku chichaman jintintiawarmiayi: \p \v 4 “Shuar siaṉ (100) murikiun takuschampiash. Nu siánnumia̱ chikichik meṉkakamtai nuwintia nuíwinkia ni matsatmari̱i̱n ikiuak, meṉkaka nuna ti e̱a̱kchattawak. Wáintsuk iniaisashtatui. \v 5 Tura wáiniak yakainium awaṉkek waras je̱e̱n wáketui. \v 6 Tura je̱e̱n jeá ni amikri̱n, írutramuri̱ncha ikiaanak “Wiji̱a̱i̱ warastarum. Murikiur meṉkaka nuna wáinkiajai” tawai. \v 7 Wats, nuwintia nuiwi péṉker shuar akui nayaimpiniam warastin awai. Tura antsu chikichík yajauch shuar ni enentái̱n yapaji̱ámtaiṉkia, nú naṉkaamas warastin átatui, tájarme’ tímiayi. \s1 Kuit emeṉkakman Jesus unuiniamiania nu \p \v 8 ‘Nuyá chíkich enentáimsatai. Nuwa̱ tias kuítian takakna nuna chikichik meṉkakamtai, wáinkiataj tusa jinia ekeemak, je̱a̱n japimiak émamkes e̱a̱kchattawak. \v 9 Tura wáiniak ni amikri̱n, írutramuri̱ncha ikiaanak, “Wiji̱a̱i̱ warastarum. Kuit meṉkakamia nuna wáinkiajai” tawai. \v 10 Núnisaṉ yajauch shuar ni enentái̱n yapaji̱ámtai, Yusa suntari̱ matsatmanum ti warastin awai” tímiayi. \s1 Uchi ni apari̱i̱n waketkitniun Jesus unuiniamiania nu \p \v 11 Nuyá Jesus ju̱na unuiniamiayi: \p “Áishmaṉ jimiará uchin takakuyi. \v 12 Tura pátatka uchi ni aparí̱n timiai “Apawá, surustiniaitmena nu yamái surusta.” \p ‘Tutai ni aparí̱ ni kuítri̱n jímiapetek nakak mai uchin susamai. \v 13 Ishichik tsawant naṉkaamasa̱i̱ pátatka uchi ni wariri̱n irur jukí jeachat chíkich núṉkanam wémai. Nui̱sha náṉkamas yajauchin túrak kuítri̱n ashí ajapamai. \v 14 Ni kuitri̱ ashí amuuka ai̱ṉ nu nuṉkanam ti tsuka ámai. Niisha núnisaṉ tsukari̱i̱n wáitsamai. \v 15 Túmak takatan e̱a̱ktajtsa nu nuṉkanmaya̱ apachi̱i̱n werimiai. Nu áishmaṉsha kuchiri̱n wáitrukta tusa akupkamai. \v 16 Uchi ti tsukamak kuchi ukatramun niisha yuátajtsa ti wakerimiai. Túrasha peṉké súcharmai. \v 17 Tumáa pujus nuiṉkia enentáimpramai. “Winia aparuí̱ takau shuar péṉkeran ti yurumáiniawai. Tura wikia ju̱i̱ tsukarui̱ wáitiajai. \v 18 Wats, aparuí̱ waketkitjai. Tura aparun chicharkun “Apawá Yúsja̱i̱sha ámiji̱a̱i̱sha tunaan túrajai, titiajai. \v 19 Ame uchiram áchamniaitjai yamaikia. Ame takarniurmea áantsanak átaj tusan wakerajai” titiajai” tu enentáimsamai. \v 20 Tura wajaki ni apari̱i̱n waketkimiai’ tímiayi. \p ‘Tura ni aparí̱sha jeachat winian wáiniak waitnentramai. Aparí̱ tsékeṉki iṉkiuṉ miniakak mukunámai. \v 21 Nuiṉkia uchirí̱sha timiai “Apawá, Yúsja̱i̱sha ámiji̱a̱i̱sha tunáan túrajai. Ame uchiram áchamniaitjai.”’ \p \v 22 ‘Túrasha ni aparí̱nkia ni takarniuri̱n chicharuk “Ti peṉker pushí itiarum áentsratarum, timiai. Tura uwejnum aweetaisha aweemtikiatarum. Tura sapatcha aweemtikiatarum. \v 23 Túrarum waaka nueram ana nu maatarum. Námper nájankur shiir enentáimsar yurumámi. \v 24 Warí, ju̱ winia uchir jakaapitia tu enentáimsamjai. Túrasha iwiaakui. Meṉkakama nuna wáinkiajai.” Nuiṉkia ti warasarmai’ tímiayi. \p \v 25 ‘Tumai̱ iwiái̱ úchikia takatnum pujumai. Tura wáketuk, je̱á nuntumas jantsemáiniak túntuiyamun antukmai. \v 26 Nuiṉkia yaintri̱ matsatun chikichkiniak untsuk “¿Warimpait?” timiai.’ \p \v 27 ‘Tura nii chichaak “Ame yátsum tayi. Túramtai ame apa waaka nueram maatai tawai, ame yatsum péṉker tau asamtai” timiai.’ \p \v 28 ‘Tura iwia̱i̱ uchi kajek waya̱tniun nakitramai.’ \p ‘Tuma asamtai ni aparí̱ jiintiuki “waya̱ta” timiai.’ \p \v 29 ‘Tura uchisha aparí̱n chicharuk “Wisha ámin umirkun untsurí̱ uwitin ame takatrumin túraitjai. Nu nékame. Túrasha winia amikruja̱i̱ námper najanatin chiipiuksha peṉké surichuitme. \v 30 Tura ju̱ ame uchiram nuwa̱ja̱i̱ yajauchin túrak ame kuítrumin wasurkania nu támatai, waaka nueram máachumek” timiai.’ \p \v 31 ‘Takui aparí̱ chicharuk “Uchirú, ámeka wiji̱a̱i̱ tuke pujame. Tura wi takakjana nusha ashí áminuiti. \v 32 Tura ame yatsum jákaiti tu enentáimsamiaj nu iwiaakuiti. Meṉkaka nu yamaikia wáinkiaji. Tuma asamtai námper najanar waraschatniukaitiajⁱ” timiai” tímiayi. \c 16 \s1 Takatan wáinin \p \v 1 Ju̱ métek-taku chichamnasha Jesus ni unuiniamu7 ‘Tura nii chichaak “Ame yátsri̱n unuiniamiayi. \p “Kuítrintin áishmaṉka takatri̱n wáinniuri̱ ámai. Tura nérenniun ujainiak “Ame wáinniuram ame kuítrumin náṉkamas ajapeawai” tiarmai.’ \p \v 2 ‘Nuna antuk ni wáinniuri̱n untsuk “¿Warinia ju̱sha turamainia? timiai. Yamaikia winia wáinniur áchattame. Tuma asamtai winia kuítruja̱i̱ itiurkamea nu iniaktursata” timiai.’ \p \v 3 ‘Tutai takatan wáinin enentáimsamai. “Maaj, wisha itiurkatjak, timiai. Nuṉka táurtinniasha jeatsjai. “Kuit surusta” títinniasha natsa̱majai. \v 4 Winia takatur atsakui yurumkan ajamprusarat tusan túratajna nuna nekajai” tu enentáimsamai. \v 5 Nuyá nérenniun tumashmaku armia nuna aṉkant aṉkant untsukarmai. Emka tamia nuna chicharuk “¿Winia úuntur urutma tumashmakuitiam?” timiai.’ \p \v 6 ‘Niisha áimiuk “Asuitin siaṉ taru tumashiitjai” timiai.’ \p ‘Tutai takata wáinin chicharuk “Pai. Papinium tumashrum ana nu ju̱á: wárikmasmek pujusam, nu papí ja̱a̱kam, chíkich papinium aya seṉkuentachik aarta” timiai.’ \p \v 7 ‘Nuyá chíkich tumashmaku támatai “¿Amesha urutmá tumashiitiam?” timiai.’ \p ‘Tutai nii chichaak “Shana siaṉ taru tumashiitjai” timiai.’ \p ‘Tutai “Pai. Papinium tumashrum ana nu jú̱iti. Chíkich papinium aya uchentak aarta” timiai.’ \p \v 8 ‘Nuyá takata wáinniu uuntri̱ nuna nekáa “Nii yajauch túriniaitiat imiá enentáimniuiti” timiai’ tímiayi. \p Nuyá Jesus tímiayi ‘Yus-shuarja̱i̱ naṉkaamas Yus-shuarcha ai̱ji̱a̱i̱ ni túratniuriniak takainiak imiá enentáimkia áiniawai.’ \p \v 9 ‘Ju̱ nuṉkanam anaṉkatin átsuk. Tura kuitsha aya ju̱ nuṉkanmaya̱ṉkete. Tuma asamtai atumsha kuitrumja̱i̱ “shuaran yaiṉtaj” tu enentáimsatarum. Kuitja̱i̱ yaiṉtin amuukamtai atumsha amuicha je̱a̱nam ipiaamu átaj tusarum túratarum.” \p \v 10 ‘Shuar ishichik takakna nuja̱i̱ péṉker túrakka, núkap takakna nuja̱i̱sha péṉker túrattawai. Tura ishichik takakna nuja̱i̱ péṉker túrachkuṉka, núkap takakna nuja̱i̱sha péṉker túrashtatui. \v 11 Tuma asamtai ju̱ nuṉkanmaya̱ anaṉkartin kuitja̱i̱ péṉker túrachkurmeka, tuke átin ana nuja̱i̱ takastincha ¿itiur takastarumek? \v 12 Takakme nuna Yus ikiatmasuiti. Nuja̱i̱ péṉker túrachkurminkia, atumnia átinia nuna ¿itiurak suramsatⁱ?’ \p \v 13 ‘Takarniuri̱ jimiará úuntrintin ajastinian tujintiawai. Warí, chikichnaka aneak chikichnaka nakitrashta túrattawai. Turya seṉkuentachik aarta” timiaituak. Chikichan umiruk chikichnaka umirkashtatui. Yussha kuitcha mái-metek enentáimtuschamniaitrume” tímiayi Jesus. \p \v 14 Pariséusha kuítian anen armia nu, ashí ni táman antukar Jesusan wishikrarmiayi. \v 15 Túmakui Jesus nin tímiayi “Atumsha aents íimmianum péṉker awajmamprume. Túrasha atumí enentái̱ncha Yus péṉker nékawai. Kame winia “naṉkaamantuiti” turutit tusa wakera nuna Yuska nakitiawai.’ \s1 Yaunchu etserkamu, yamái etserkamu \p \v 16 ‘Juaṉ étsertsai̱ṉ Muisáis aar akupkamia nunasha tura Yúsnan etserin unuiniarmia nunasha antuktin ármiayi. Tura yamaisha tímianiai̱ ti shiir chicham awai. Yus akupeana nui̱ urukukit nuka paant etserkamuiti. Tura ashí shuar nui̱ pachiinkiataj tusar ni kakarmari̱ji̱a̱i̱ṉ ti takainiawai.’ \p \v 17 ‘Túrasha yaunchu akupkamu ashí chicham uminkiatniuiti. Nu chicham uminkiashtinkia nayaimpisha nuṉkasha amukatniuja̱i̱ naṉkaamas itiurchataiti.’ \f + \fr 16:17 \ft Mateu 19.1 ya seṉkuentachik aarta” timiai-12; Márkus 10.1-12\f* \p \v 18 ‘Áishmaṉ nua̱ri̱n ajapa chikichan nuátkuṉka tsanirmawai. Tura nuwa̱ ajapamu niiniurtakka nusha núnisaṉ tsanirmawai.’ \s1 Kuítrintin áishmaṉ Rásaruja̱i̱ \p \v 19 ‘Áishmaṉ kuítrintin ámai. Niisha imiá shiir pushin ti kuit ainia nuja̱i̱ iwiarmamniuyi. Tura tuke tsawant yurumak ti kuit amia nuja̱i̱ namperan najanniuyi. \v 20 Tura kuítrincha ámai ni naari̱ Rásaru. Niisha kuchapruku tunamaruyi. Tuke tsawant kuítrinniu wáitiri̱i̱n pujuyi. \v 21 Ti tsukamak kuítrinniu misarinia̱ kakekan yuattsa wakerimiai. Tura yawa̱sha ni kuchapri̱n nukatiarmai. \v 22 Kuítrincha jakamai. Jakamtai jaka shiir pujutainium, Apraám pujumia nui̱ nayaimpinmaya̱ suntar júkiarmai. Kuítrinniusha jakamai. Jakamtai iwiarsarmai. \v 23 Jaka pujutainium wáitias pujus, paṉkái íimias, Rásarun Apraámja̱i̱ pujuinian wáinkiamai. \v 24 Wáiniak untsumuk “Apawá Apraamá wáitnentrurta, timiai. Rásaruka tsara uweje̱ja̱i̱ entsan uchupir winia iniairun imichturat akupturkata. Wisha ju̱i̱ jinium pujusan ti waitiajai” timiai.’ \p \v 25 ‘Tutai Apraám timiai “Uchirú enentáimpratá. Ame nuṉká iwiaaku pujusam ti shiir pujumame. Antsu Rásaruka nui̱ ti yajauch pujumai. Tura niisha yamaikia ju̱i̱ áyamui tura ámeka wáitiame. \v 26 Tura nú arant nánata ti uunt awai. Tuma asamtai ju̱yá ai̱ wétinian wakeruiniayat tujintiainiawai. Tura ai̱ya̱ ju̱i̱ tátinian wakeruinia nusha tujintiainiawai.”’ \p \v 27 ‘Nuiṉkia kuítrintin timiai “Nuiṉkia apawá Apraamá, ju̱na seajme. Winia aparu je̱e̱n Rasaru akupturkata. \v 28 Nui̱sha winia yatsur seṉku matsatainiawai. Niisha ju̱ wáitsatniunam tácharat tusa ujákartí, tájame” timiai.’ \p \v 29 ‘Tutai Apraám timiai “Muisáis áarman tura Yúsnan etserin áarman takakainiawai. Nuna umikiarti.”’ \p \v 30 ‘Tutai kuítrintin áimkiamai “Túrasha apawa Apraamá, antsu jakamunmaya̱ nantaki, shuar we ujakam enentái̱n yapaji̱áwarainti.”’ \p \v 31 ‘Tura Apraám timiai “Muisáis áarman tura Yúsnan etserin áarman anturainiachkuṉka jaka nantaki we ujakmasha antukchartatui” timiai.” Tu áujmatsamiayi Jesus. \c 17 \s1 Yajauch túrumtikiatin ti tsúumainti \r (Mateu 18.6-7, 21-22; Márkus 9.42) \p \v 1 Jesus ni unuiniamuri̱n ju̱na tímiayi, “Aentsun yajauchin túrumtikiattana nu tuke átatui. Tura shuar ni a̱i̱n tunaan wakerumtikna nu aneartí. \v 2 Ju̱ shuar uchich ainia nuna yajauchinium túrumtikna nuna Yus imiá asutiáttawai. Tuma asamtai nuna túratsa̱i̱ṉ uunt kayaja̱i̱ kuntujnum jiṉkiá nayaantsanam ajunkam maak ainti. \v 3 Túrasha atumek íimiastarum. Ame yatsum ámin tunáa túrutmamtaiṉkia chicharkata; tura niisha “tsaṉkurturta” túramkuiṉkia tsaṉkurata. \v 4 Chikichík tsawantiniṉ siati túrutmamtai, tura “tsaṉkurturta, atakka túrashtatjai,” siati túramkuiṉkia, tuke tsaṉkurata.” \s1 Yus nekas enentáimtakrikia tujinkiashtatji \p \v 5 Jesusa unuiniamuri̱ Nin chicharuk “Yus enentáimtajnia nú naṉkaamas enentáimtustin yáinmaktá” tiarmiayi. \p \v 6 Tutai Jesus tímiayi “Mustasa jinkiái ti ishitiúpchich ana núnisaṉ ishichkisha Yus enentáimtaitkiurmeka, sikiumuru numi wajana nu, “Wajamurmi̱yaṉka ukuiniakam nayaantsanam wajasta” tákurmin nú numi umirtamkainti.’ \s1 Yusa takatri̱ takasar “ti peṉker túraitji” tíchatniuitji \p \v 7 ‘Atumí takarniuri̱ arakmasua amik, waakancha iis támatai, ¿nú chichamaik amesha, “Winitiá, yurumáitiá” tíintmek? \v 8 Atsá. Antsu, “yurumak iwiarturata. Wi yurumátin tura umartincha surusminiam iwiarnarta. Nuyá ame yurumátá.” Nu tíchaintmek. \v 9 Nii túratin ana nunak túratsuk. Tuma asamtai yumiṉsashtatme. \v 10 Atumsha núnisrumek Yus túramna nu ashí umikiam “ti peṉker túraitjai” tíchatniuitme. Antsu “aya ii túratniuri̱ ana nuke tura asar iikia ántraitji” títiniaitme.” Tu tímiayi Jesus. \s1 Tias áishmaṉkan tunamarun Jesus tsuárarmiania nu \p \v 11 Jesus Jerusaréṉnum wesa Kariréa nuṉka ikiuki Samaria nuṉkanam naṉkaamakmiayi. \v 12 Tura péprunam jeamtai, tias áishmaṉ ripra suṉkurja̱i̱ tunamaru armia nu, arant wajasarmiayi. \v 13 Tura untsumainiak “Uunt Jesusá, waitnentrurta” tiarmiayi. \p \v 14 Jesus nin wáiniak, “Pátrii̱ werirum iniaktumastarum” tímiayi. \p Tura wésar péṉker ajasarmiayi. \v 15 Nuyá chikichik ni tsuamarman nekáa kakantar chichaki Yusa náari̱n uunt awajki waketki Jesusan tarimiayi. \v 16 Yumiṉsataj tusa Jesusan tikishmatar piniakumar tepesmiayi. Nu áishmaṉka Samarianmaya̱uyayi. \p \v 17 Nuna wáiniak Jesus tímiayi “Tsuámaru tiáschakait. ¿Chíkich nuiwisha tui pujuinia? \v 18 ¿Ju̱ yajaya̱ áishmaṉ níṉkik Yusa naari̱ uunt awajsataj tusa waketki tai?” \v 19 Nuyá áishmaṉkan tímiayi, “Winia nekas enentáimtursa asam péṉker ajasume. Wajakim shiir weta” tímiayi Jesus. \s1 ¿Yusa akupeamuri̱ urutaik ati? \r (Mateu 24.23-28, 36-41) \p \v 20 Pariséu aents Jesusan aníak “¿Yusa akupeamuri̱ urutaik ati?” tiarmiayi. \p Tutai Jesus tímiayi, “Yusa akupeamuri̱ paant wáinkiachminiaiti. “Yamaí naṉkamnayi” tichamniaiti. \v 21 “Ju̱i̱ awai, nui̱sha awai” tíchamniaiti. Warí, Yusa akupeamuri̱nkia atumi̱i̱n pujawai” tímiayi. \p \v 22 Nuyá ni unuiniamuri̱n chicharuk ju̱na tímiayi: “Tsawant jeattawai atumsha Winia Aents Ajasu tutain “aya chikichík tsawantkesha Nii wáinkiarkia mak” turuttiatrume. Túrasha tujinkiattarme. \v 23 Aents Ajasu tutai “ju̱i̱ pujawai, nui̱sha pujawai” tuíniakui weriirap. Tana nu nemariirap. \v 24 Wi, Aents Ajasuitjiana nu tátinian tsawantur jeamtai paant wáitkiattarme. Peem péetuk ashí nayaimpin tsáapnin awajna núnisaṉ wi taamu paant átatui. \v 25 Tura nu túruntsa̱i̱ṉ yamai pujuinia nu Winia nakitruiniakui ti wáitsatniuitjai. \v 26 Winia atak tátiniur jeamtai, yaunchu Nuái pujumia nú tsawantin túrunamia núnisaṉ túrunattawai. \v 27 Yurumáwarmiayi, umararmiayi, nuatnaikiarmiayi, ni nawantri̱ nuatnakat tusa surukarmiayi. Tumáa pujuinia̱i̱ Nuái uunt kanunam eṉkempramtai, amaarak nu aentsnasha mash amuukarmiayi. \v 28 Tura Sutuma péprunmasha Rauta írutramuri̱sha núnisaraṉ Yusa asutiátniuri̱ enentáimtutsuk pujuarmiayi. Yurumáwarmiayi, umararmiayi, sumakarmiayi, surukarmiayi, ajancha ajamarmiayi, je̱a̱ncha jeammarmiayi. \v 29 Tura Raut Sutuma péprunmaya̱ jiinkimtai asupri tutai kaya keek yútana áintsaṉ nayaimpinmaya̱ kakeetuk nu áentsun mash máawarmiayi. \v 30 Núnisaṉ winia atak tátiniur jeamtai enentáimtsuk pujusartatui.’ \p \v 31 ‘Nu tsawant jeamtai je̱a̱ yakiini̱ pujana nú shuar ni wariri̱n achiktaj tusa akaikishti. Je̱á waya̱shti. Tura kampunniunam wekaana nú shuar ni je̱e̱n waketkishti. \v 32 Rauta nua̱rí̱ túrunamu enentáimpratarum. \v 33 Aya ju̱ nuṉkanmaya̱ṉ enentáimias “iwiaaku átaj” tana nu ni iwiaakmari̱n emeṉkáktatui. Tura ju̱ nuṉkanam ni iwiaakmari̱n emeṉkana nu nekas iwiaakma ana nuna wáinkiáttawai. \v 34 Paant tájarme. Nú káshitin jimiará áishmaṉ nuu peaknumaṉ kanúu tepeartatui. Chikichik junaktiatui, chíkichkia ikiunkittiawai. \v 35 Jimiará nuwa̱ mái-metek nekée pujuartatui. Chikichik junaktiatui, chíkichkia ikiunkittiawai. \v 36 Jimiará áishmaṉ kampuniunam wekainiartatui. Chikichik junaktiatui, chíkichkia ikiunkittiawai.” Tu tímiayi. \p \v 37 Nuna antukar “Uunta ¿tui̱ túrunatta?” tiarmiayi. \p Tutai ni chichaak “Jaka tepana nui̱ chuaṉ káutkartatui.” \c 18 \s1 Shuar yawe̱tsuk Yúsan tuke áujsatniuiti \p \v 1 Shuar yawe̱tsuk Yúsan tuke áujsatniua nuna unuiniartaj tusa Jesus ju̱ métek-taku chichaman tímiayi: \p \v 2 “Chíkich péprunam shuaran akupin amai. Nú áishmaṉ Yúsnasha ashamchauyi; shuárnasha péṉker enentáimtichuyi. \v 3 Tura nú péprunam waje̱ amai. Niisha shuáran akupniun chicharuk “Áishmaṉ winia yajauch awajtusmania nu íirtusta” tusa tuke waketrú pujuyi. \v 4 Yámankamtaikkia nin anturkatniun nakitmiai. Tura ukunam enentáimias “Wisha Yúsan ashamachiatnak shuárnasha péṉker enentáimtichuitiatnak ju̱ waje̱ tana nuna túrattajai. \v 5 Warí niisha tuke taa itit awajtatsuk. Tuma asamtai nin kajerka̱i̱j tusan wárik túrattajai” timiai” tímiayi. \p \v 6 Nuyá uunt Jesus tímiayi “Shuaran akupin yajauchiitiat nuna timiai. \v 7 Tura Yus ti péṉker asa, ni achikmarin tsawai̱sha, káshisha untsuamka nú naṉkaamas anturkashtatuak. ¿Ya̱i̱tsuk meṉkakatuak? \v 8 Atsá, wárik yáinkiartatui, tájarme. Tura Wi Aents Ajasuitjiana ju̱ atak támatai, ¿shuaran tuke Winia nekas enentáimturainia nuna wáinkiatjash?” tímiayi Jesus. \fig Jimiará áishmaṉ uunt Yus-je̱a̱nam Yus áujsatai tusar wearmiayi.|src="ABS 16 The Pharisee and the publican" size="span" ref="18.8" \fig* \s1 Pariséusha, kuítian-juuncha Yúsan áujsarmia nu \p \v 9 “Péṉkeraitjai” tu enentáimtumainiak chikichnaka yajauch enentáimtiarmia nuna Jesus nekapmá chichasmiayi. Ju̱na tímiayi: \p \v 10 “Jimiará áishmaṉ Yusa Uunt Je̱e̱n Yus áujsatai tusar wearmai. Chíkichkia Pariséuuyi, chíkichkia kuítian-juuyi. \v 11 Pariséusha wajaki Yúsan áujuk jú̱nis tímiayi: “Yusrú, chíkich áishmaṉ kasa, yajauch, tsanirmau ainia nuja̱i̱ métekcha asan yumiṉsajme. Tura ju̱ kuítian-juu wajana jú̱ja̱i̱sha métekchaitjai. \v 12 Warí, Ame akupkamna nuna iniaṉkasan wisha chikichík semanatiniṉ jimiará tsawant ijiarman áujeajai; tura wi achiajna nuna tiásnumia̱ chikichkiniak Yúsnaiti tusan akankan súajai.” Tu tímiai.’ \p \v 13 ‘Tura kuítian-juusha arant wajas, nayaimpinmaani̱ pankái̱ íimsatniunkesha natsa̱a̱mak, tsuntsuma, ni netsepen awatí “Yusá, ti tunaitjai. Waitnéntrurtá” timiai.’ \p \v 14 ‘Wats tájarme, nu kuítian-juu shuar Yus íimmianum ni enentái̱ péṉker awajnas ni je̱e̱n waketkimiai. Tura Pariséuka tamia núnisaṉ waketkimiai. Nekaatarum. Shuar naṉkaamantu enentáimtumana nuka péejchach awajnastatui. Tura antsu péejchach enentáimtumana nu, naṉkaamantu awajnastatui” tímiayi Jesus. \s1 Uchisha Jesusna áminiaiti \r (Mateu 19.13-15; Márkus 10.13-16) \p \v 15 Jesus antiṉkiarat tusar uchin itiariarmiayi. Tura Jesusa unuiniamuri̱sha nuna wáinkiar suritkiarmiayi. \v 16 Tura Jesus nin untsukar tímiayi “Uchi Winí winitin tsaṉkamkatarum, surimkiairap. Enentáimsatarum. Uchichia áintsaṉ enentáimtumana nú shuárak Yus ni enentáin akupin ajasminiaiti. \v 17 Uchi ni úuntri̱n umira núnisaṉ shuar Yúsan umíachkunka Yus ni enentái̱n akupin ajaschamniaiti.” Tu tímiayi Jesus. \s1 Kuítrintin áishman Jesusja̱i̱ áujmatsamiania nu \r (Mateu 19.16-30; Márkus 10.17-31) \p \v 18 Shuara uuntri̱ Jesusan tarí áujsamiayi. “Uuntá, amesha péṉkeraitme. Tuma asam, turuttia, ¿warinia túrakna tuke iwiaaku átataj?” tímiayi. \p \v 19 Tutai Jesus, “¿Urukamtia Winia, péṉkeraitme, túrutam? Aents péṉkerka atsawai. Aya Yusak péṉkeraiti. \v 20 Tura Yus akupkamu ana nu péṉker nékame. Tsanirmawairap, mankartuawairap, kasamkairap, tsanumprurairap, ame apasha, nukusha shiir enentáimtustarum. Nusha nékame” tímiayi. \p \v 21 Tutai áishmaṉ tímiayi “Uuntá, úchichik mash umiki tsakaruitjai.” \p \v 22 Jesus nuna antuk “Chikichik taatramsai, tímiayi. Ame takakmena nu ashí surukam kuítrincha ainia nu susarta. Nuiṉkia nayaimpiniam kuítrum átatui. Túram nemartustaj tusam winitia.” \p \v 23 Tura nuna antuk, nu áishmaṉ ti kuítrintin asa ti kuntuts enentáimpramiayi. \v 24 Tura kúntuts enentáimpramtai Jesus nuna nekáa “Kuítrintin ainia nu Yus akupeamunam pachiinkiatin ti iturchataiti, tímiayi. \v 25 Kamiriuka, uunt ana nu, auja ji̱i̱n waya̱tin itiurchataiti. Tura shuar kuítri̱n ti enentáimtana nu Yus akupeamunam pachiinkiatin nú naṉkaamas itiurchataiti.” Tu tímiayi. \p \v 26 Tura nuna antukarmia nu tiarmiayi “¿Nuiṉkia yaki uwempramniait?” \p \v 27 Tutai Jesus tímiayi “Aents tujintiainia nuna Yuska páchitsuk túramniaiti.” \p \v 28 Nuyá Pítiur Nin chicharuk tímiayi “Uuntá, iikia Ámin nemarsataj tusar ii takakmaaka ikiukji.” \p \v 29-30 Tutai Jesus tímiayi “Shuar Yus akupeana nuna túrataj tusa ni je̱e̱n ikiuakka tura núnisaṉ ni aparí̱ncha, nukurí̱ncha, yachi̱nkisha, nuwe̱nkesha, uchirí̱nkisha ikiuakka ju̱ nuṉkanmasha núkap wáinkiattawai nu shuar. Tura tuke iwiaaku pujustinniasha wáinkiattawai.” \s1 Ataksha ni jákatniuri̱n Jesus ujakmiania nu \r (Mateu 20.17-19; Márkus 10.32-34) \p \v 31 Jesus ni tuse unuiniamuri̱n akanki ikiaanak ju̱na tímiayi: \p “Jerusaréṉnum jeatemaji. Ju̱i̱sha Jerusaréṉnum Winia, Aents Ajasu tutain, túrunatniurun Yúsnan etserin yaunchu áatrurarmia nu uminkiattawai. \v 32 Apachnium surutkartatui. Túrawar wishikrurar, katsekrukar usukruawartatui. \v 33 Awatiar mantuáwartatui. Túramaitiatnak menaintiú tsawa̱ntai̱ nantaktiatjai” tímiayi. \p \v 34 Tura Nii tímiania nuna nekas túrunattawai, tícharmiayi. Wariniak ta tusar nekaacharmiayi. \s1 Jirikiúnmaya̱ áishmaṉkan Jesus íimtikmiania nu \r (Mateu 20.29-34; Márkus 10.46-52) \p \v 35 Jesus Jirikiú péprunam nuntumsai̱, nui̱ áishmaṉ ji̱i̱ kusuru, kuítian surusarat tusa jintiá pujumiayi. \v 36 Untsurí̱ aents naṉkaamainian antuk “¿wariṉkit?” tímiayi. \p \v 37 Tutai, “Nasarétnumia̱ Jesus naṉkaamawai” tiarmiayi. \p \v 38 Kusurusha nuna antuk untsumuk “Jesusá, Uunt Kapitián Tawit weeachukaitiam. Tátiniuya núchakaitiam. Winiaja waitnentrurta” tímiayi. \p \v 39 Eemak wearmiania nu chicharainiak “takamatsata” tiarmiayi. \p Tutaisha nú arant untsumuk “Tawit weeachukaitiam; winiaja waitnentrurta” tímiayi. \p \v 40 Nuiṉkia Jesus wajas “itiatarum” tímiayi. Tura nii támatai, \v 41 “¿Warí itiurtukat tusamea wakerutam?” tímiayi. \p Tutai kusuru áimiuk “Uuntá, íimtiasan wakerajai” tímiayi. \p \v 42 Tutai Jesus chichaak “Iimtia. Winia nekas enentáimtursa asam péṉker ajasume” tímiayi. \p \v 43 Nu chichamaik kusuru íimmiayi. Tura Yusa naari̱ uunt awajki Jesusan nemarmiayi. Tura ashí aents nuna wáinkiarmia nusha Yusa náari̱n uunt awajsarmiayi. \c 19 \s1 Sakíu Jesusja̱i̱ \p \v 1 Nuyá Jirikiú péprunam wayá nui̱ wekaikini ajamiayi. \v 2 Nui̱ kuítrintin áishmaṉ ni naari̱ Sakíu pujumiayi. Nu Sakíu kuítian-juu úuntri̱yayi. \v 3 Aents ti káunkámtai, Sakíu ti sútarach asa, Jesusan íistaj tukamá tujinkiamiayi. \v 4 Tuma asa Jesus nuke naṉkaamaktin asamtai, eemki tsékiṉki sikiumuru numi wajamunam wakamiayi iistaj tusa. \v 5 Jesus nui̱ naṉkaamak paṉkái̱ íimias chicharuk “Sakíu wárik akáikitiá. Ame je̱e̱mi̱i̱n yamái kanartiniaitjai” tímiayi. \p \v 6 Tutai Sakíusha wárik akaiki, shiir enentáimias Jesusan itiaamiayi. \v 7 Ashí aents nuna wáinkiar “Maaj, Jesus tunáa áishmaṉka je̱e̱n pujawai” tusa mai tunaim ajarmiayi. \p \v 8 Nuyá Sakíu wajaki Jesusan chicharuk “Íistá Uuntá, wi takakjana ju̱na jímiapetek nakakan kuítrincha ainia nuna susartatjai. Tura wáitruan chikichan kasarkaitkiuncha menaintiu patatsan awaiṉkittiajai” tímiayi. \p \v 9 Tutai Jesus tímiayi “Ju̱ áishmaṉ Apraáma shuárintiat yamái niisha níiniuja̱i̱ uwempra asa nekas Apraáma shuari̱ ajasuiti. \v 10 Wisha Aents Ajasu asan meṉkakaru ainia nuna e̱a̱kan uwemtikrartaj tusan táwitjai.” Tu tímiayi. \s1 Kuítian nekapmá chichasmiayi \p \v 11 Nu aents Jesusan anturkarmia nu “Jerusaréṉnum jeawakrin Nii, Yus anaikiamu asa, wárik akupin ajastatui” tu enentáimsarmiayi. Tuma asamtai wésar Jerusaréṉnum nuntumsarai̱, nuna enentáimsarái̱ṉ tusa Jesus ju̱na métek-takun chichasmiayi: \p \v 12 “Áishmaṉ peṉkeri̱ amai. Nu áishmaṉsha jeachat chíkich núṉkanam kapitián náamkan tátaj tusa wemai. \v 13 Tura wétsuk ni takarniuri̱n tias armia nuna untsukarmai. Tura aṉkant aṉkant kuit kuriji̱a̱i̱ naṉkaamas péṉker armia nuna suíniak “Ju̱ kuitja̱i̱ wi táatsa̱i̱ṉ takakmá ajatarum” timiai.’ \p \v 14 ‘Tura ni nuṉké̱nia̱ shuarka nakitiarmai. Túmainiak “nu áishmaṉ ii kapitiántri̱ ajasa̱i̱ṉ tusar nakitiaji” nu titiá tusar áishmaṉkan akatrar akuptukarmai.’ \p \v 15 ‘Tuma ai̱ṉ kapitián náamak ni nuṉké̱n waketki tamai. Taa “winia kuítruja̱i̱ warí túrarum” títiaj tusa ni takarniuri̱n kuitia súsarmia nuna untsukarmai.’ \p \v 16 ‘Ni takarniuri̱ emka chikichik taa “ame kuítrumja̱i̱ takakmasan tias patasan achikmajai” timiai.’ \p \v 17 ‘Tutai kapitián chichaak “Péṉker túrame. Ishichik susamjamna núja̱i̱ṉkⁱ wi tímiajna tímiatrusmek túrame. Tuma asakmin tias péprun akupin awajsattajme” timiai.’ \p \v 18 ‘Chíkich taa “Íistá Uuntá, ame kuítrumja̱i̱ takakmasan seṉku patasan achikjai” timiai.’ \p \v 19 ‘Nunasha chicharuk “Amincha seṉku péprun akupin awajsattajme” timiai.’ \p \v 20 ‘Nuyá chíkich taa “Uuntá, ame kuítrumin paniiji̱a̱i̱ ijian ikiusmajai. \v 21 Amesha kakaram chichau asakmin, ikiuschiatam achin asakmin tura arakmachiatam juu asakmin ashamkamjame” timiai.’ \p \v 22 ‘Tutai kapitián timiai “Maaj, amesha ti yajauchiitme. Ame támena nuke makurmawai. Wi kakaram chichau ai̱sha, ikiuschiatan achin ai̱sha tura araknasha arakmachiatan juu ai̱sha, \v 23 nuiṉkia ¿urukamtia kuit-ikiutainiam ikiuschamam? Nuiṉkia wi atak táakun patasan achikia̱a̱jna” timiai. \v 24 Tura nui̱ wajarmia nuna chicharuk “Kuítian takakmari̱ juruktiarum; túrarum tias takakna nú shuar susatarum” timiai.’ \p \v 25 ‘Tura niisha chichainiak “túrasha Uuntá, tias takakja” tiarmai.’ \p \v 26 ‘Tutai kapitián chichaak “Takakna nuja̱i̱ takaakuiṉkia patatnastatui tájarme. Tura takakna nuja̱i̱ takaachkuiṉkia ishichik takakkuisha jurunkittiawai. \v 27 Tura winia nemasur kapitián ajasa̱i̱ṉ tusar nakitrurarmania nu itiatarum. Tura wisha íimiaiṉ máatárum” timiai.” Tu tímiayi Jesus. \s1 Jerusaréṉnum Jesus waya̱miayi \r (Mateu 21.1-11; Márkus 11.1-11; Juaṉ 12.12-19) \p \v 28 Nuna tuasua amik Jesus Jerusaréṉnumaani̱ wémiayi. \v 29 Petpajái pepru tura Petania péprusha Uriwiu náinnium tíjiuchiyi; nui̱ jeastatuk ajatemas ni unuiniamuri̱n jímiaran chicharuk, \v 30 “Tíjiu̱ch péprunam wetarum. Túrarum nui̱ umpuuruch ekemtukchamu jiṉkiamu wajá wáinkiattarme. Nu atíarum itiatarum. \v 31 Tura “¿urukamtai atíarum?” turamainiakuisha, “ii uuntri̱ wakerawai” títiarum” tímiayi. \p \v 32 Tutai unuiniamuri̱ wear, Jesus timia ímiatrusaṉ wáinkiarmiayi \v 33 Tura umpuuruchin atíakui nérentin chichainiak “¿Urukamtai umpuuruchsha atíarum?” tiarmiayi. \p \v 34 Tutai unuiniamusha “Ii uuntri̱ wakerawai” tiarmiayi. \p \v 35 Tura umpuuruchin Jesusan itiariarmiayi. Túrawar ni pushiri̱n umpuuruchiniam awantkar Jesusan ekenkarmiayi. \v 36 Tura Jesus wétinnium ni pushiri̱n jintianam ayapa̱rar áintrarmiayi. \v 37 Tura Uriwiu naint awaṉkénamunam tíjiu̱ch ajasarmatai untsurí̱ aents Jesusan nemariarmia nu warainiak kakantar untsumainiak aents tujintiamun untsurí̱ túran wáinkiaru ásar Yusa náari̱n uunt awajsarmiayi. \v 38 “Yusa náarí̱i̱n winiana ju̱ ii uunt Akupniuiti. Nincha Yus shiir awajsati. Nayaimpiniam pujuinia nu shiir enentáimsar Yusa náari̱n uunt awajsarti” tiarmiayi. \p \v 39 Tura Pariséu aents nui̱ páchitra pujuarmia nu Jesusan chicharainiak “Uuntá, nemartamainia nu “takamatsata” tiarta” tiarmiayi. \p \v 40 Tutai Jesus tímiayi “Nuiṉkia ju̱ takamatsarmataiṉkia, kayasha untsumkarainti. Nuna paant tájarme” tímiayi. \v 41 Jerusaréṉnum tíjiu̱ch ajatemas péprun wáiniak úutuk jú̱nis tímiayi: \v 42 “Jerusaréṉnumia̱ shuártiram, ju̱ tsawantinkesha shiir pujustintrum nekaarmeka maak. Túrasha yamaikia nekaatin naṉkaamasai. \v 43 Kame ti itiurchat tsawant jeartamtatrume. Atumí nemasri̱ nuṉkaja̱i̱ aa-tanishan tanishmarar téntatramkattarme. Mesetan najatramattarme, tura áatusha ju̱nisha mash árenmaktatrume. \v 44 Túrutma nuṉká ajuṉmartatrume. Tura atumi̱i̱n pujuinia nuna máawartatui. Tura ashí emesrarmatai ishichkisha kaya irumpramusha peṉké atsuttawai. Wi Yusa anaikiamuri̱n tarijrumna nu nekaachu asakrumin túrutmattarme.” Tu tímiayi. \s1 Yusa Uunt Je̱e̱n suruktinian Jesus surimkiamiania nu \r (Mateu 21.12-17; Márkus 11.15-19; Juaṉ 2.13-22) \p \v 45 Nuyá Jesus Yusa Uunt Je̱e̱n wayá suruktasa pujuarmia nuna sumaktasa pujuarmia nunasha ji̱i̱ki awemarmiayi. \v 46 Túrak ju̱na tímiayi: \p “Yús-Papinium yaunchu aarma awai: “Winia je̱a̱rka Yus áujsatin je̱a̱iti” tu áarmaiti. Túrasha átumka kasáa matsamtaiya nútikiarme” tímiayi. \p \v 47 Tuke tsawantin Yusa Uunt Je̱e̱n Jesus uwempratin chichaman unuiniak pujai̱ Israer-patri úuntri̱sha, Israer-shuara jintinniuri̱sha, tura pepru úuntri̱sha, itiur máamniakit tusar ti enentáimsarmiayi. \v 48 Túrasha ashí aents émamkes anturainiakui máatniun tujinkiarmiayi. \c 20 \s1 Yusa kakarmari̱ji̱a̱i̱ Jesus takasmiania nu \r (Mateu 21.23-27; Márkus 11.27-33) \p \v 1 Yusa Uunt Je̱e̱n Jesus uwempratin chichaman unuiniak pujai̱ Israer-patri úuntri̱sha, Israer-shuara jintinniuri̱sha, Israer-shuara úuntri̱sha táarmiayi. \v 2 Taar Jesusan chicharainiak “¿Yana chichame̱ja̱i̱ ju̱ túram? ¿Ya ju̱ túratniuncha akuptamkait?” tiarmiayi. \p \v 3 Tutai Jesus tímiayi “Wisha aniastajrum tusan wakerajrume. \v 4 ¿Ya Juáṉnasha imiakrattia tusa akupkamia? ¿Yusak? ¿Aentsuk? Turuttiarum” tímiayi. \p \v 5 Tútaisha niisha nuamtak warintiajik mai tunai ajarmiayi. ““Yus akupkaiti” tákurniṉkia, “¿urukamtai enentáimtuscharum?” turamtatji. \v 6 Túrasha “aents akupkaiti” tákurnisha ashí aents kayaja̱i̱ tukurmar mantamattaji. Warí “Juaṉ Yúsnan etserniuiti” tuíniatsuk” tiarmiayi. \v 7 Nuiṉkia Jesusan áiniak “Iisha nékatsji, Juaṉ imiakratinniasha yátsuk akupkamia” tiarmiayi. \p \v 8 Tutai Jesus tímiayi “Wisha núnisnak winia akuptukua nuna tíchattajrume” tímiayi. \s1 Péṉker-takachu armia nu \r (Mateu 21.33-44; Márkus 12.1-11) \p \v 9 Nuyá Jesus ju̱ métek-taku chichamja̱i̱ aentsun jintintiamiayi: \p “Áishmaṉ ni ajari̱i̱n uwa araa amuk, shuaran takartusti tusa ikiukmiai. Tura niṉkia wau táchataj tusa jeachat wémai. \v 10 Tura júuktin tsawant jeamtai juukman akanak jurumkit tusa takarniuri̱n takau shuari̱i̱n akuptukmai. Tura takarniuri̱ncha katsumkar áyatik awaiṉkiarmai. \v 11 Nuyá nérentin chíkich takarniuri̱n akupkamai; tura nunasha núnisaṉ katsekkar, awatiar, sútsuk akupkarmai. \v 12 Nuyá ataksha chikichan akupkamai. Tura nunasha takau shuar katsumkar akupkarmai.’ \p \v 13 ‘Nuyá ukunam ajá nérenniuri̱ “Itiurkatjak, timiai. Winia aneamu uchirun akupkattajai. Nin wáinkiar shiir enentáimtuschartimpiash” timiai.’ \p \v 14 ‘Túrasha takau shuar nuna wáinkiar, nuamtak chichainiak “Ju̱ka ajá nérenniuri̱ ajastatui. Maatai. Nuikia aja iiniu átatui” tiarmai. \v 15 Nuna tuíniak ajanmaya̱ ji̱i̱ki máawarmai.’ \p Nuyá Jesus aniasmiayi ‘Wats ¿warí enentáimsarum, ajá nérenniuri̱ itiurkattawa? \v 16 Niisha taa, nu takau shuáran máawartatui. Tura núṉkanka chikichan susattawai” tímiayi. \p Nuna anturkar “Yus núnaka tsaṉkatkashti” tiarmiayi. \p \v 17 Tura Jesus nin émamkes íisar tímiayi “¿Nuikia Yus-Papinium áarma nu warintiua? Ju̱ áarmaiti: \q1 Kayan péṉkernak je̱a̱ jeamin “yajauchiiti” tusar ajapawarmia nu ashí kayaja̱i̱ naṉkaamas péṉker apujsamuiti. \v 18 Nu kayan tukumainia nuka kupintrattawai. Tura nu kaya shuarnum iniarka nu shuaran tsai tsai awajsattawai. Tu áarmaiti. \s1 Pariséu achiktai tusar wakeriarmiania nu \r (Mateu 21.45-46; 22.15-22; Márkus 12.12-17) \p \v 19 Israer-patri uuntri̱ tura Israer-shuara jintinniuri̱sha “nu métek-taku chichamja̱i̱ in túramji” tu nekaawar nuikⁱ Jesusan achikiar emetatai tusar wakeriarmiayi. Tura untsurí̱ shuar Jesusan wakeruiniakui, ashamainiak túracharmiayi. \v 20 Tura Kapitiánnium suruktai tusar wakeruiniak mamikmau shuaran Jesusan akuptukarmiayi. Nu shuar péṉker shuara núnisaṉ jeariar, Jesus nékatsuk yajauch chichakat tusar, aniastaj tusar wearmiayi. Ni chichakmari̱ji̱a̱i̱ uuntnum suruktai tusar túrawarmiayi. \v 21 Tu enentáimsar tíarmiayi “Uuntá, ame tuke nekas chicham chichaame, nu nékaji. Aents pátatek íiyatsme, antsu nekas Yusa jinti̱ jintintiame. \v 22 Wats turuttia, ¿Rúmanmaya̱ uunt akupin ii kuitri̱ akiktin péṉkerkait? ¿Akiktinkiait? ¿Suritkiatniukait? Nu nekaatai tusar wakeraji” tiarmiayi. \p \v 23 Tura Jesuska ni yajauch enentáimsamuri̱n nekáa chicharainiak, \v 24 “Kuit itiatarum. ¿Yana yapi tura yana naari̱ ju̱i̱ áarmait?” tímiayi. \p Tutai nii tiarmiayi “uunt akupniunu.” \p \v 25 Tutai Jesus tímiayi “uunt akupniunu átinia nu uunt akupin susatarum. Tura Yusna átinia nu, Yus susatarum.” \p \v 26 Aents ántamunam ni chichakmari̱ji̱a̱i̱ achiktinian peṉké tujinkiarmiayi. Antsu aya íimprarmiayi tura takamtak pujusarmiayi. \s1 Satuséusha achiktai tusar wakeriarmiania nu \r (Mateu 22.23-33; Márkus 12.18-27) \p \v 27 Nuyá Satuséu “jakamunmaya̱ peṉké nantakchamniaiti” tuinia nu, Jesusan aniastai tusar tariarmiayi. \v 28 Aniiniak tiarmiayi “Uuntá, Muisáis ju̱na áartampramiaji: “Áishmaṉ ni nua̱rí̱ júreatsa̱i̱ṉ jakamtaiṉkia ni yachi̱ nu waje̱n nuátkatí, yachi̱n yajutmatratsa.” Tu áarmaiti, tiarmiayi. \v 29 Wats, siati yachi ármai, tiarmiayi. Iwiai̱ri nuwa̱n nuatak yajutmatsuk jakamai. \v 30 Ni yachi̱ waje̱n akintiak, nuátak, niisha yajutmatsuk jakamai. \v 31 Nuna yachi̱sha núnisaṉ nu waje̱n nuátkamai; tura núnisaṉ ashí siati nuna patai̱ṉkⁱ nuátkarmai. Yajutmatsuk yajutmatsuk kajiṉkiarmai. \v 32 Tura ukunam nuwa̱sha jakamai. \v 33 Nantaktin tsawanta̱i̱, nantakiarmatai, ¿yana nua̱ri̱ṉ ati? Ashí siati nuátkacharmaka” tiarmiayi. \p \v 34 Tutai Jesus tímiayi “Ju̱ nuṉkanmaṉ nuatnaikiatin awai. \v 35 Tura nantakiar atak iwiaaku ámin ainia nuka nuatnaikiachartatui. \v 36 Warí, jákashtin áiniatsuk. Nayaimpinmaya̱ suntara áintsaṉ ajasartatui. Tura nantakiaru ásar Yusa uchiri̱ ajasartatui. \v 37 Tura jákaru nantakiartin ainia nuna imia Muisáis jintíamiayi. Warí, numichiniam ji wajái keamunan Yus niiji̱a̱i̱ chichaamun, Yus-Papinium Muisaiska áarmiayi. Nú áarmanum Uunt Yus Apraáma, Isaka tura Jakupu Yúsri̱nti, tímiayi. Nú áishmaṉ yaunchu jákaru aiṉ “ni Yúsri̱nti” tímiayi. Nuna taku nantaktin awai tu jintíamiayi. \v 38 Kame jaka meṉkakatniunam pujuinia nuna Yúsri̱nchuiti. Tuma asamtai jakáa Yúsri̱nti tíchamniaiti. Antsu iwiaaku ainia nuna Yúsri̱nti. Ashi Niiniun iwiaarkainiawai” tímiayi. \p \v 39 Nuna antukar Israer-shuara jintinniuri̱ “péṉker tame, Uuntá” tiarmiayi. \p \v 40 Tura nuyánka aniastinian arantukarmiayi. \s1 ¿Kristu tutai yana uchiri̱mpiait? \r (Mateu 22.41-46; Márkus 12.35-37) \p \v 41 Nuyá Jesus tímiayi “Yus anaikiamu Kristu tutaisha, ¿itiura “Aya Tawit weeaiti” tárum? \v 42 Warí, Sarmu papinium Tawit niṉki ju̱na tátsuk: \q1 “Uunt winia Úuntrun “Akupin pujutainium Winia untsuuruini̱ pujustá, tímiayi. \v 43 Ame nemasrumin núpeteatsa̱i̱ṉ nui̱ pujustá” tímiayi.” Tú áarmaiti. \p \v 44 Kame Tawitkia, Krístun chicharuk, “winia Úuntur” ta̱i̱sha, ¿itiurak Kristu tutai Tawitia pampaṉmarí̱ átiṉkⁱ?” Tú tímiayi Jesus. \s1 Israer-shuaran jintintin ainia nuyá aneartarum \r (Mateu 23.1-36; Márkus 12.38-40; Rúkas 11.37-54) \p \v 45 Ashí aents Nin anturkatasa pujuiniai̱ ni unuiniamuri̱n Jesus ju̱na tímiayi: \p \v 46 “Israer-shuaran jintintin ainia nuyá aneartarum. Niisha esaram pushin entsarar wekasataitsar wakeruiniawai. Tura jintiá ti shiir áujtusarat tusar wakeruiniawai; tura iruntai je̱a̱nam peṉkeri̱ pujutainium pujustinian wakeruiniawai. Tura nampernumsha uunt pujutainium pujustaj tusa wakeruiniawai. \v 47 Túrasha wajé̱ je̱e̱ncha atantainiawai. Túrawar aents nekaracharat tusar ti esaram chichamja̱i̱ Yúsan áujainiawai. Nincha chíkichja̱i̱ naṉkaamas Yus asutiáwartatui.” \fig Aya núchiniak takurmakman ampirmatsuk ashí eṉkeayi.|src="ABS 11 The widow’s offering" size="span" ref="20.47" \fig* \c 21 \s1 Waje̱ ni kuítri̱n susamia nu \r (Márkus 12.41-44) \p \v 1 Yusa Uunt Je̱e̱n kuítrintin kuit enketainiam kuítian eṉkeenan Jesus wáinkiamiayi. \v 2 Tura waje̱ kuítri̱ncha jimiará uchich kuítian, reara áaniun, eṉkean wáinkiamiayi. \v 3 Wáiniak tímiayi “Nekas tájarme, ju̱ waje̱ kuítrinchaitiat, ashí eṉkeena nú naṉkaamas núkap eṉkeayi. \v 4 Warí, chikichcha ampirma nuna eṉkeenawai. Tura niisha aya núchiniak takurmakman ampirmatsuk ashí eṉkeayi.” \s1 Yusa Uunt Je̱e̱n saanaktinian Jesus ujakmiania nu \r (Mateu 24.1-2; Márkus 13.1-2) \p \v 5 Yusa Uunt Je̱e̱n kaya shíirmach armia nuna tura chíkich shíirmach susamu armia nunasha chíkich shuar áujmatuk pujuarmiayi. Nuyá Jesus tímiayi: \p \v 6 “Átum yamái shiir wáintrumna nu ashí emesnartatui. Kaya ekentramusha mash yumpuuntrartatui” tímiayi. \s1 Amuukatin tsawantin uruku átata nu nekaatin \r (Mateu 24.3-28; Márkus 13.3-23) \p \v 7 Nuyá Jesusan chicharainiak “Uuntá, nusha ¿urutaik túrunatⁱ? ¿Kame ju̱ túrunatin jeatemamtaisha wariji̱a̱i̱ṉ nekaattajⁱ?” tiarmiayi. \p \v 8 Tutai Jesus tímiayi “Aneartarum; anaṉnawairap. Nekaatarum. Winia náarun pachisar, “wi Krístuitjai” tau ti untsurí̱ jíintrartatui. “Nuṉka amuukatin jeayi” tu etserkartatui. Tuíniakui anturkarum nemariirap. \v 9 Tura meset chichamsha, kapitián mesetan nájanmasha antukrum sapijmiakairap. Nusha emka túrunatniuiti. Túrasha nú chichamaik amuukatin tsawant jeashtatui.’ \p \v 10 Nuyá tuke chicharuk tímiayi ‘Shuar chíkich nu̱ṉkanmaya̱ shuarja̱i̱ mesetnum ti nekas maaniawartatui. \v 11 Ti u̱u̱rkattawai; untsurí̱ nuṉkanam tsukasha, suṉkursha ti átatui. Nayaimpinmasha ti ashammai náṉkamas túrunattawai. Nuja̱i̱ Yus ni kakarmari̱n iniakmastatui.’ \p \v 12 ‘Tura ju̱ túruntsa̱i̱ṉ atumin pataaturmakar achirmakartatui. Iruntai je̱a̱nmasha makurmartai tusar juramkiartatui. Sepunmasha eṉketmattarme. Tura winia naar páchia asakrumin, akupniunmasha, úuntnumsha juramkiartatui. \v 13 Nuiṉkia atumin túrutmakrumin wi túramu etserkatin arutmattarme. \v 14-15 Tura atumi̱ nemasri̱ nakitramainiak “wáitiaiti” ti̱tinian tujinkiarat tusan, winia nekatairja̱i̱ chichastinian amastatjarme. Tuma asamtai “Jurakuisha warinia tiniak kíishtumaktaj tusan áetak enentáimsashtatjai” titiarum.’ \p \v 16 ‘Tura imia atumí apari̱sha surutmakartatui. Atumí yachi̱sha, atumí shuari̱sha amikrumsha núnisaraṉ surutmakartatui. Tura máamunka máawartatui. \v 17 Tura Winia ajasaru asakrumin ashí aents nakitramprartatui. \v 18 Tura peṉké ishichkisha yajauch awajtamsachartatui. \v 19 Katsuntrarmeka iwiaaku átin wáinkiattarme.’ \p \v 20 ‘Ju̱ pepru Jerusaréṉka a̱a̱ tanishri̱i̱n suntar téntakar matsatu wáinkiurmeka, emesratin jeá nekaattarme. \v 21 Nuikia ju̱i̱ Jutía nuṉkanam pujuinia nu, náinnium pisartin áiniawai; tura ju̱i̱ Jerusaréṉnum pujuinia nusha ju̱ya̱ṉka jiinki wétin ainiawai. Tura ajanam pujuinia nusha, péprunam waketkishtin áiniawai. \v 22 Nu tsawantincha Yus asutiámun wáinkiartatui. Yús-Papinium nu túrunatin yaunchu aarma nu uminkiattawai nu tsawantin. \v 23 Nuṉkanam ti wáitsatin átatui. Tura ju̱ aents ti asutniawartatui. Tuma asamtai nuwa̱ ajamtin ainia nusha, tura uchi kuírchin takakainia nusha imiá itiurchatan wáinkiartatui. \v 24 Tura ju̱yá aents mesetnum jákartatui. Tura chikichnaka ashí nuṉkanam misaawar júkiartatui; tura yajaya̱ apach, Yúsnan enentáimtuiniatsna nu, ju̱i̱ Jerusaréṉnum waya̱war najakartatui. Nu túratniunka Yus tsaṉkatkana nui̱ṉ túrawartatui.’ \s1 Aents Ajasu tutai tátintri̱ \r (Mateu 24.29-35, 42-44; Márkus 13.24-37) \p \v 25 ‘Nuiṉkia etsanmasha, nantunmasha, yáanmasha Yuska ni kakarmari̱n iniakmak nusháa túrattawai. Nuṉkanmasha ashí aents páchim enentáimprartatui. Tura nayaantsanam chíchimi ti aku tantáa ajakui ti ashamkartatui. \v 26 Tura túrunatin ana nuna enentáimsar ma̱yái̱ ashinkiartatui. Warí, nayaimpiniam kakaram ainia nusha peantrartatui. \v 27 Nuyá Winia, Aents Ajasu tutain, yuraṉminiam ti shiir ajasan winiai̱ wáitkiartatui. \v 28 Nu túrunatin náṉkamkui uwempratin jeatemayi tusarum kaka̱a̱rum shiir enentáimsatarum.’ \p \v 29 Tura ju̱ chichamnasha nekapmamiayi. ‘Ikiu numi tura náṉkamas numisha enentáimsatarum. \v 30 Ju̱ nuṉkanam ni nuké̱ yama puṉkakmatai “esat jeatemayi” tátsurmek. \v 31 Núnisaṉ Wi tájana nu wáinkiurmeka, Wi ju̱ nuṉkanam akupin ajastin jeatema nu nekaatarum.’ \p \v 32 ‘Tura aents yamaí pujuinia nu jáatsa̱i̱ṉ nusha ashí túrunattawai. Núnaka paant tájarme. \v 33 Nayaimpisha nuṉkasha amuukartatui. Tura winia chichampruka amuukachminiaiti. \v 34-35 Nu tsawant aya aneachma jeattawai. Ashí aents ju̱ nuṉkanam pujuinia nu, nuna enentáimtsuk pujuiniai̱ jeattawai. Tuma asamtai atumsha anearum wekasatarum. Yajauchiniam emetnarum, aya yurumátniuk, aya umartiniak enentáimtusrum, ju̱ nuṉkanam ana nu ti wakerakrumniṉkia péṉker enentáimsatin tujinkiattarme. Nu atsutí tusarum tura nu tsawant aya áwaktamka̱i̱j tusarum péṉker wekasatarum. \v 36 Anearum wekasatarum. Túrunattana nui̱ katsuntrataj tusarum Yus aujsa pujustarum. Túrarum Aents Ajasu tutai íimmianum péṉker átaj tusarum túratarum.” \p \v 37 Tuke tsawant tsawai̱sha Yusa Uunt Je̱e̱n Jesus unuiniamiayi. Tura káshikia Uriwiu náinnium we-wémiayi. \v 38 Tura tuke tsawant Yusa Uunt Je̱e̱n Jesus chichaamun anturkatai tusar káshik tariarmiayi. \c 22 \s1 Jesus achiktin chichaman jurusarmiania nu \r (Mateu 26.1-5, 14-16; Márkus 14.1-2, 10-11; Juaṉ 11.45-53) \p \v 1 Wakaprutai eṉketaachma tanta yuatin námper, paskua tutai, jeatemamiayi. \v 2 Israer-shuara Pátriri̱sha Israer-shuara jintinniuri̱sha áentsun ashamainia ásar, itiurak máawaintiajⁱ tusar ti enentáimsarmiayi. \p \v 3 Nuiṉkia Iskariúti Jútasan enentái̱n íwianch wáintiamiayi. Nú Jútaska Jesusa unuiniamuri̱i̱n páchitkiauyayi. \v 4 Israer-patri úuntri̱n tura Yusa Uunt Je̱e̱ kapitián pujuarmia nuna werimiayi. Tura Jesusan tu surukminiaiti tusa niiji̱a̱i̱ chichasarmiayi. \v 5 Niisha nuna antukar warasar “kuit amastatji” Jútasan tiarmiayi. \v 6 Niisha “ayu” tinia, aents nékachmanum suruktaj tu enentáimsamiayi. \s1 Kristu jakamu enentáimtustin námper \r (Mateu 26.17-29; Márkus 14.12-25; Juaṉ 13.21-30; 1 Kurintiunam 11.23-26) \p \v 7 Wats, wakaprutai eṉketaachma tanta yúatin námper jeamiayi. Paskua tutainium murikchin máatin ármiayi. \v 8 Tura Jesus Pitruncha, Juáṉnasha akupeak “Paskua tutai námper iwiaratarum” tímiayi. \p \v 9 Tutai niisha chichainiak “¿Tuí̱ iwiarat tusamea wakeram?” tiarmiayi. \p \v 10 Tutai Jesus ju̱na tímiayi “Péprunam wetarum. Jearum áishmaṉ yumin takaku wekáa wáinkiattarme. Nú áishmaṉ nemarsatarum. Tura je̱á waya̱a̱kui, \v 11 nú je̱a̱ nérenniuri̱ chichareakrum “Uunt chichartamuk unuiniamurja̱i̱ paskua yurumátin ¿tui̱ aa? turamui” titiarum, tímiayi. \v 12 Tákurmin nu nérentin yakí písunam uunt kuártun ashí iwiaramun iniakturmastatrume. Nui̱ ii yurumátin iwiaratarum” tímiayi. \p \v 13 Tutai niisha wear Jesus tímiania tímiatrusaṉ wáinkiarmiayi. Tura paskua namperan nui̱ iwiararmiayi. \p \v 14 Yurumátin jeamtai ni unuiniamuri̱ji̱a̱i̱ Jesus misanam pujusarmiayi. \v 15 Pujusarmatai, Jesus chichaak “Wisha játsuk atumja̱i̱ ju̱ paskua najanatniun ti wakerimjai, \v 16 atakka ju̱ nuṉkanam atumja̱i̱ najanashtin asan. Tura antsu Yus akupeana nui̱ jear atak najanattaji” tímiayi. \p \v 17 Nuyá piniṉkian achik, Yúsan yumiṉkias, ni unuiniamuri̱n tímiayi “Ju̱ piniṉ achikrum sunaisatarum. \v 18 Atakka ju̱ nuṉkanam uwa yumiri̱n atumja̱i̱ umarchattajai, tajarme. Tura antsu Yus akupin ajastin jeamtai atak iiji̱a̱i̱ umartatji” tímiayi. \p \v 19 Nuya̱sha yurumkan achik, Yúsan yumiṉkias puuk susarmiayi. Tura chicharainiak “Ju̱ka winia aya̱shruiti. Winia aya̱shur atum péṉker pujustinnium surunkattana núiti. Winia enentáimtursarum yuatarum” tímiayi. \p \v 20 Tura yurumsua amikiarmatai piniṉkian achik, “Ju̱ piniṉ winia numparun nakumea asa uwempratin yamaram chicham najanamun nakumeawai. Winia numpar atumnian puartamprattawai’ tímiayi. \p \v 21 ‘Túrasha winia surutkattana nu Wiji̱a̱i̱ métek ju̱ misanam pujawai. \v 22 Kame Wi, Aents Ajasuitjiana ju̱, Yus iwiaramua nútiksanak jakattajai. Túrasha Winia surutkana nu nekaatí. Ti asutniattawai” tímiayi. \v 23 Nuna antukar “Wíashitiaj, yákit” tunaim ajarmiayi. \s1 Naṉkaamantu ana nu \p \v 24 “¿Iiji̱a̱i̱ yaki imiá naṉkaamantu aint?” tunaim ajarmiayi. \v 25 Tura Jesus tímiayi “Ju̱ nuṉkanam akupin ainia nu, waantu enentáimtumasar akupenawai. Tura akupenakui “péṉker túrin áiniawai” tuíniawai. \v 26 Tura atumja̱i̱nkia nuka atsutí. Antsu naṉkaamantu ana nu, uchichia núnik ajastiniaiti; akupeana nusha takarniua núnik ajastiniaiti. \v 27 Enentáimsatarum. Misanam pujus yurumna nu, yurumkan ajamana nuja̱i̱ ¿tuá imiá nekas naṉkaamantuit? ¿Yurumna nu nekas naṉkaamantuchukait? Tura Wisha atumin yurumkan ajamna núnisnak pujajai.’ \p \v 28 ‘Winia itiurchatrun wáinmiaj nui̱ atumsha Wiji̱a̱i̱ tuke pujumarme. \v 29 Tuma asakrumin akupin ajastinian winia Apar surusu asamtai Wisha nútiksanak akupkatniun súajrume. Wi akupkatjana nui̱ atumsha Wiji̱a̱i̱ yurumáttarme, tura Wiji̱a̱i̱ umartatrume, tájarme. \v 30 Tura akupin pujutainium pujusrum, Israer-shuar tuse írutkamu akupkattarme tajai.” Tu tímiayi. \s1 Pítiur “atsá nékatsjai” títinian Jesus ujakmiania nu \r (Mateu 26.31-35; Márkus 14.27-31; Juaṉ 13.36-38) \p \v 31 Nuyá Uunt Jesus tímiayi, “Nekaatá, Semuṉká. Trikiu neré̱ tsatsamátniua áintsaṉ Satanás atumi enentái̱n páchim enentáimtikramprataj tusa seayi. \v 32 Tuma aiṉ Yus enentáimtustinian kajinmatkiiṉ tusan Wisha Yúsan seamjai. Tura Yúsnum waketkim ame yatsum ikiakárarta” tímiayi. \p \v 33 Tutai Semuṉ tímiayi “Uuntá, sepunam eṉketmainiakuisha wisha nemarsatajme. Tura mantamainiakuisha métek jakatjai” tímiayi. \p \v 34 Tutai Jesus tímiayi “Pitrú, nekas tájame, yamaik atash shiniatsai̱ṉ ame menaintiú natsantrurtatme” tímiayi. \s1 Itiurchat winiawai \p \v 35 Nuyá Jesus tímiayi “Wisha yurumkaja̱i̱nchu, kuítja̱i̱nchu, sapatja̱i̱nchu akupkamjarmena nui̱ ¿táatramsamkarum?” \p Niisha “Atsá peṉké táatramsachmaji” tiarmiayi. \p \v 36 Tutai Nii tímiayi “Antsu yamaikia yurumkan takakkuṉka takustí, kuítniasha núnisaṉ; tura puniancha takakchakka ni pushiri̱n suruk punian sumakti. \v 37 Nekaatarum. Yus-Papinium yaunchu aarma ana nu wi túrunamuja̱i̱ uminkiattawai. Ju̱iti aarma: \q1 Yajauch shuarnum pachikiarmiayi. \m Warí, Yus-Papinium ashí Winia aarma ana nu uminkiatniuiti.” \p \v 38 Tutai ni unuiniamuri̱ tiarmiayi “Uuntá, ju̱i̱ jimiará puniá awai.” \p Tutai Niisha “Asati” tímiayi. \s1 Jitsemaní ajanam Jesus Yúsan áujsamiania nu \r (Mateu 26.36-46; Márkus 14.32-42) \p \v 39 Nuyá Jesus jíinkimiayi. Tura tuke túrin asa Uriwiu náinnium wémiayi. Ni unuiniamuri̱sha nemariarmiayi. \p \v 40 Ai̱ jeá nin chicharuk “Itiurchat winiakui iniara̱i̱j tusarum Yus áujsatarum” tímiayi. \v 41 Tuasua amik arantach, kaya nankimiam jeana núnik Jesus wémiayi. Tura Yúsan áujsataj tusa tikishmarmiayi. \v 42 Tikishmar ju̱na tímiayi “Apawá, piniṉnum yapá umartinia ántsaṉ Wi wáitsattajna nu wakerakmeka jurutkitia. Tura Wi wakerajna nucha antsu Ame wakeramna nu atí, tajai” tímiayi. \p \v 43 Nuyá, ikiakártaj tusa Yusa suntari̱ nayaimpinmaya̱ tarimiayi. \v 44 Tura Jesus imiá wáitias pujak nú kakaram Yúsan áujsamiayi. Tura ni se̱a̱rmari̱sha numpá ántsaṉ nuṉká kitiawarmiayi. \p \v 45 Yúsan aujsua amik wajaki ni unuiniamuri̱n werimiayi. Tura kúntuts enentáimmiari̱ji̱a̱i̱ ti pimpiki kanúu tepenan tarimiayi. \v 46 Nuiṉkia chicharainiak “¿Urukamtai kanúu teparum? Itiurchat winiakui iniara̱i̱j tusarum nantakrum Yus áujsatarum’ tímiayi. \s1 Jesusan achikiarmiania nu \r (Mateu 26.47-56; Márkus 14.43-50; Juaṉ 18.2-11) \p \v 47 Jesus tuke chichaa pujai̱, untsurí̱ shuar táarmiayi. Tura nuní eemka Jesusa unuiniamuri̱ Jútas naartin winimiayi. Tura Jesusan mukunatajtsa tarunmiayi. \v 48 Támatai Jesus chicharuk “Jútasá, ¿Aents Ajasu tutai mukunamek surutkattam?” tímiayi. \p \v 49 Jesusja̱i̱ pujuarmia nu, túmamun wáinkiar “¿Uunt puniaja̱i̱ íjiuartatjik?” tiarmiayi. \v 50 Tura chikichik Patri uuntri̱ takarniurí̱ kuishi̱n untsuuri̱n tsupirkamiayi. \p \v 51 Tura Jesus tímiayi “Iniaisatarum.” Nuna tinia ni kuishi̱n antiṉ tsuármiayi. \v 52 Nuyá Israer-patri úuntri̱n, Yus-je̱a̱ úuntri̱ncha, tura pepru úuntri̱ncha, Nin achiktaj tusa tariarmia nuna chicharuk “¿Wisha kasakaitiaj. Urukamtai puniaja̱i̱sha numiji̱a̱i̱sha tarutniuram? \v 53 Nuik Yusa Uunt Je̱e̱n tuke tsawant atumja̱i̱ pujumaj nui̱ achirkachmarme. Túrasha átum kiritniumia̱ kakarmaja̱i̱ nupetkatin yamái tsawantin tsaṉkatkamuitrume” tímiayi Jesus. \s1 Pítiur “Jesusnaka nékatsjai” tímiania nu \r (Mateu 26.57-58, 69-75; Márkus 14.53-54, 66-72; Juaṉ 18.12-18, 25-27) \p \v 54 Nuiṉkia Jesusan achikiar emetawar Israer-patri uuntri̱ je̱e̱n júkiarmiayi. Tura Pítrusha íkiaṉ nemarki wémiayi. \v 55 Tura a̱a̱ch jinia ikiapárarmiayi. Túrawar anamuk pujuarmiayi. Pítrusha niiji̱a̱i̱ pujusmiayi. \v 56 Tura nuwa̱, Patri̱ takarniuri̱ amia nu, Pítiur jinia anamuk pujan wáiniak “Ju̱ áishmaṉsha Niiji̱a̱i̱ pujumiayi” tímiayi. \p \v 57 Tutai Pítiur chichaak “Nuwá, Nin nékatsjai” tímiayi. \p \v 58 Tura árusaṉ chíkich nin wáiniak “Amesha Ni̱i̱n páchitkiaitme” tímiayi. \p Tutai Pítiur tímiayi “Atsá. Wikia áiṉkia páchitkiatsjai” tímiayi. \p \v 59 Chikichik ura naṉkaamasmatai chíkich apach chichaak “Nekas ju̱ áishmaṉsha Niiji̱a̱i̱ pujumiayi. Warí, niisha Kariréanmaya̱ṉchakait” tímiayi. \p \v 60 Tutai Pítiur chichaak “Ame támena núnaka nékatsjai” tímiayi. Nú chichamaik Pítiur chicháa pujai̱ṉkⁱ atash shiniukmiayi. \v 61 Tura nuiṉkia Uunt Jesus Pítrun apa̱jas íismiayi. Túra “atash shiniatsa̱i̱ṉ ame menaintiu natsantrurtatme” Uunt Jesus timia nuna enentáimpramiayi. \v 62 Nuyá Pítiur jiinki ti úutmiayi. \s1 Jesusan wishikrarmiayi \r (Mateu 26.67-68; Márkus 14.65) \p \v 63 Áishmaṉ Jesusan wáiniarmiania nu ti wishikiainiak awattiarmiayi. \v 64 Ji̱i̱n epetkar yapiniam awattiar chicharainiak “Nekamata, ya awatama” tiarmiayi. \v 65 Tura katsekainiak ti untsurí̱ chikichnasha náṉkamas tiarmiayi. \s1 Uunt Iruntainiam Jesusan ejeniarmiania nu \r (Mateu 26.59-66; Márkus 14.55-64; Juaṉ 18.19-24) \p \v 66 Tsawa̱rmatai, Israer-shuara úuntri̱sha, Israer-patri úuntri̱sha, Israer-shuara jintinniuri̱sha iruntrar ni iruntairi̱i̱n ejeniarmiayi. Nui̱ chicharainiak \v 67 “Paant titiá. ¿Yus anaikiamu Kristu tutaia núkaitiam?” tiarmiayi. \p Tutai Jesus tímiayi “Wi “ee” tákuisha, “nekasaiti” tíchattarme. \v 68 Tura Wi aníamsha áirkashtatrume, túrasha akuptukchattarme. \v 69 Tura wárik Wisha Aents Ajasuitjiana nu, ashí naṉkaamaku ajasan, Yusa untsuuri̱ni̱ pujustatjai” tímiayi. \p \v 70 Tutai niisha tiarmiayi “¿Nuiṉkia amesha Yusa Uchirí̱ṉkaitiam?” \p Tutai Jesus tímiayi “Ee, Wíitjai, átum Winia túrutrum núnisnak.” \p \v 71 Tutai niisha tiarmiayi “Warí, ¿iisha chíkich ujatkat tusar atsumajik? Imia niṉki chichaamu antukchajik” tiarmiayi. \c 23 \s1 Piratuí̱ Jesusan júkiarmiania nu \r (Mateu 27.1-2, 11-14; Márkus 15.1-5; Juaṉ 18.28-38) \p \v 1 Nuyá ashí Uunt iruntrarmia nu wajatkiar Rúmanmaya̱ akupin Piratuí̱ Jesusan júkiarmiayi. \v 2 Nui̱ jeawar, Piratun chicharainiak “Ju̱ áishmaṉ íi shuaran awajimtikiar enentáimtikiainia nu nekaamji. Rúmanmaya̱ uunt akupin Sésaran kuit akiktinian suritramaji. Tura nu arant Niṉki, akupin Kristu tutaintjai, tawai” tiarmiayi. \p \v 3 Tutai Piratu Jesusan chicharuk “¿Ame Israer-shuara akupniuri̱ṉkáitiam?” tímiayi. \p Tutai Jesus tímiayi “Ee, núitjai, ame támena núnisnak.” \p \v 4 Nuyá Israer-patri úuntri̱ncha tura aents nui̱ iruntrarmia nunasha Piratu chicharainiak “Ju̱ áishmaṉ tunaan túran peṉké wáinkiachuitjai, tajai” tímiayi. \p \v 5 Túrasha niisha nú kakantar chicharainiak “Antsu nekas ashí Jutía nuṉkanmaya̱ aentsun ni unuiniana nuja̱i̱ akajenawai. Kariréa nuṉkanmaya̱ naṉkaamas ímiajai̱sha tayi” tímiayi. \p \v 6 Piratusha nuna antuk “Nu áishmaṉ ¿Kariréanmaya̱ṉkáit?” tímiayi. \p \v 7 “Ee” tuiniakui, Erutisan akuptukarmiayi. Erutiska Kariréanmaya̱ aentsun akupniuyayi. Túmaitiat nu tsawantin Jerusaréṉnum ishichik tsawant pujusmiayi. \p \v 8 Erutiska Jesusan íistaj tusa ti wakerimiayi. Jesusa túramuri̱n áujmatman ti antukmiayi. Tuma asa, “Wi íimiai̱ aents tujintiamun túrashtimpiash” tusa Jesusan wáiniak warasmiayi. \v 9 Jesusan ti nukap aniasmiayi; túramsha peṉké áimkiachmiayi. \v 10 Nui̱sha Israer-patri úuntri̱sha, tura Israer-shuara jintinniuri̱sha yajauchiiti tusar charaatum awajiarmiayi. \v 11 Tura Erutissha ni suntari̱ji̱a̱i̱ Jesusan yajauch enentáimtuiniak Nin wishikiainiak ti peṉker pushin, akupniu entsatairi̱ya ánniun, áentsrarmiayi. Nuya̱sha Erutis ataksha Piratuíi̱n akupkamiayi. \v 12 Túram nu tsawant Piratu Erutisja̱i̱ nawamnaikiarmiayi. Kame yáunchuka nemasnaikiau ármiayi. \s1 Jesusan “mantamnati” tiarmiania nu \r (Mateu 27.15-26; Márkus 15.6-15; Juaṉ 18.39–19.16) \p \v 13 Nuyá Israer-patri úuntri̱n aentsu úuntri̱ji̱a̱i̱ tura peṉké aentsja̱i̱ Piratu ikiaanak tímiayi \v 14 “Ju̱ áishmaṉ aentsu awajimtikiui tusarum itiartintrume. Túrasha átum íimprumniṉ anintrusan yajauch átum tárumna nuna peṉké nekarachjai. \v 15 Erutissha núnisaṉ yajauchin nekaachai. Warí, ju̱i̱ awaiṉkichmaka. Nuikia páantchakait jú̱ aishmaṉ jakamnia tunaanka túrichuiti” tímiayi. \p \v 16-17 Túraitiat tuke túrutai asamtai, jísat jeakui sepunmaya̱ chikichík áishmaṉkan Piratu aṉkant akupkatin ámiayi. Tuma asamtai, nii chichaak “ju̱na asutián awematjai” tímiayi. \p \v 18 Tura aencha iruntrar ti untsumainiak “Atsá; ju̱cha. Ju̱ nakitiaji. Antsu Parapás akupkata” tiarmiayi. \v 19 Nu Parapássha akupniun nakitiak mesetan najana asa tura maṉkartin asa sepunam eṉkeamuyayi. \p \v 20 Piratuka Jesusan akupkattsa wakerak ataksha aentsun áujsarmiayi. \v 21 Túrasha nú arant untsumainiak “Atsá. Krúsnum mantamnati” tiarmiayi. \p \v 22 Tura ataksha Piratu chicharainiak “¿Urukamtai. Warí tunaan túrait? Jakamnia tunaan túrachiash tusan, aniasan peṉké nekarachjai. Asutián akupkatjai” tímiayi. \p \v 23 Tura niisha kakaram untsumainiak “Jesus mantamnati” tiarmiayi. Kame aencha tura Patri úuntri̱sha ti untsumaina ásarmatai ni wakeramuri̱ tsaṉkatnakarmiayi. \v 24 Nii wakeriarmia nuna Piratu “túrattajai” tímiayi. \v 25 Tuma asa Parapásan, mesetan najanin tura maṉkartin amia nuna akupkamiayi. Tura Jesusnaka ni wakeramun túrawarti tusa íiktusarmiayi. \s1 Jesusan krúsnum ajintrurarmiania nu \r (Mateu 27.32-44; Márkus 15.21-32; Juaṉ 19.17-27) \p \v 26 Jesusan jukitiasa pujuiniai̱ Serini nuṉkanmaya̱ Semuṉ ni pépruri̱ya̱ Jerusarénnum yama jeamiayi. Nin achikiar, Jesusa krusri̱ ayantkar “ni ukuri̱ wetá” tiarmiayi. \p \v 27 Untsurí̱ aents Jesusan nemariarmiayi. Tura untsurí̱ nuwa̱sha ti kuntuts enentáimiainiak úutkiar tura wa-wa ajakiar wearmiayi. \v 28 Túmainiakui Jesus nin iis, “Jerusaréṉnumia̱ nuwa̱tiram Winia enentáimtursarum úuttiirap. Antsu atumniak tura atumi̱ uchiri̱ enentáimtusrum úuttiarum. \v 29 Warí, ti iturchat tsawant jeawartatui. Tuma asamtai “Uchirtichu ainia nu, ajaprukchana nu tura amuntsachu ainia nu, chíkich aentsja̱i̱ naṉkaamas péṉker pujuiniawai” tiartatui. \v 30 Nu tsawantai̱ aents chicharainiak “Náint in nekentmak yuturmaartai” tiartatui. \v 31 Warí, numi sameka áinis yajauch aya náṉkamna ai̱ṉsha ju̱ itiurchat átsuk. Tura numi kukaru ainkiamtai itiurak nú yajauch túrunachatⁱ.” Tu timiayi Jesus. \p \v 32 Tura Jesusja̱i̱ krúsnum maatai tusar jímiar yajauch áishmaṉkan júkiarmiayi. \v 33 Karawír nain tutainium jeawar Jesusan krúsnum ajintrurarmiayi. Tura Jesusa untsuuri̱ni̱ chikichík yajauch áishmaṉkan tura ni menaarini̱ chíkich yajauch áishmaṉkan núnisaṉ krúsnum ajintrurarmiayi. \p \v 34 Tura Jesus krúsnum ajintraku pujuram, chichaak “Apawá, tsaṉkurarta. Nii áitkiainia nuna nékainiatsui” tímiayi. \p Tura suntar pujuarmiania nu, yaki Jesusa pushiri̱ jukit tusar nakurusarmiayi. \v 35 Péprunmaya̱ aents ii wajatiarmiayi. Tura uunt armia nusha Nin wishikiainiak “Chikichnaka uwemtikniuiti. Wats, yamái nekas Yusa anaikiamuri̱ Kristu tútainkiuṉka imia Niṉki uwémpratí” tiarmiayi. \p \v 36 Suntarsha Nin wishikrarmiayi. Tariar churuínian aartai tusar awajiarmiayi. \v 37 Tura chicharainiak “Amesha nekas Israer-shuara uunt akupniuri̱nkiumka amek uwemprata” tiarmiayi. \v 38 Tura muuknumaani, Kriaku chichamja̱i̱, Rúmanmaya̱ apach chichamja̱i̱sha tura Israer chichamja̱i̱sha ju̱ áarar anujkamu ámiayi: \it JÚ̱ITI ISRAER-SHUARA UUNT AKUPIN\it* \p \v 39 Chikichík yajauch áishmaṉ nui̱ ajintruamu amia nu kátsekeak chicharuk “Amesha nekas Yusa anaikiamuri̱ntkiumka amek uwemprata tura incha uwemtikramprata” tímiayi. \v 40 Tura chíkich ni tsaniakmari̱n kakantar chicharuk “¿Amesha Niiji̱a̱i̱ métek asutniátasa pujayatam, Yus ashamatsmek? tímiayi. \v 41 Iikia yajauch asar wáitsatniuitji; ii tunaari̱ akikmakur wáitiaji. Antsu ju̱ áishmaṉka yajauchin túrichuiti” tímiayi. \p \v 42 Nuyá Jesusan chicharuk “Amesha akupin ajasam winiasha enentáimtursata” tímiayi. \p \v 43 Tutai Jesus chicharuk “Nekas tájame, jakar shiir pujutainium yamái tsawant Wiji̱a̱i̱ pujustatme” tímiayi. \s1 Jesusa jakamuri̱ \r (Mateu 27.45-56; Márkus 15.33-41; Juaṉ 19.28-30) \p \v 44 Tutupin ai̱ ashí nuṉkanam ti kirit ajasmiayi. Tura menaintiú ura naṉkaamasu aiṉ, nantu nuṉkaach ajassha tuke kirit ámiayi. \v 45 Tsawái nantusha mushatmarmiayi. Tura Jerusaréṉnum Yusa Uunt Je̱e̱ncha tarach ajamu aa jímiapetek nakaakamiayi. \v 46 Nuyá Jesus untsumuk “Apawá, winia wakantrun Ami̱i̱n ikiuajai” tímiayi. Nuna tinia jakamiayi. \p \v 47 Suntara kapitiántri̱ nu túrunamun wáiniak, Yusa náari̱n shiir awajeak “Ju̱sha imiá nekas péṉker áishmaṉkuyi” tímiayi. \p \v 48 Tura untsurí̱ aents pujuarmia nu, nu túrunamun wáinkiar ti kuntuts enentáimiainiak ni netsepe̱n paat awatiar waketkiarmiayi. \v 49 Tura Jesusa amikri̱sha tura nuwa̱ Kariréanmaya̱ Nin nemariarmia nusha íkiaṉ wajasar ii wajarmiayi. \s1 Jesusan iwiarsarmiania nu \r (Mateu 27.57-61; Márkus 15.42-47; Juaṉ 19.38-42) \p \v 50 Naka enentáimin péṉker áishmaṉ ámiayi ni naari̱ Jusé. Arimatéa pepru Jutía núṉkanam ana nuya̱uyayi. Israer-shuara Uunt Iruntairi̱n páchitkiauyayi. \v 51 Yus ju̱ nuṉkanam akupin ajasat tusa Jusé nakas pujumiayi. Tuma asa Uunt Iruntainium Jesusan túrawarmia nuna nakitmiayi. \v 52 Tuma asamtai Piratui̱ we Jesusa aya̱shin seamiayi. \v 53 Piratu “ayu” takui, Jesusa aya̱shin krúsnumia̱ jusa tarachja̱i̱ penuar kaya táurmanum iwiarsamiayi. Nu táurmanum chíkich iwiarsachmauyayi. \v 54 Iwiaratin tsawantai̱, ayampratin tsawant tsawa̱statuk ajasmatai túrunamiayi. \p \v 55 Tura nuwa̱ Kariréanmaya̱ jukiniutak Jesusan nemarsarmia nusha iwiarsamunam weriar, Jesusa aya̱shi̱ itiur ikiusmait nuna iisarmiayi. \v 56 Iisar ikiuak ni je̱e̱n waketkiarmiayi. Tura Jesusa aya̱shi̱ mejeeniṉ tusar kuṉkuinian iwiararmiayi. Tura ayampratin tsawantai̱, Israer-shuar akupkamun umikiar ayamprarmiayi. \c 24 \s1 Jesus nantakmiania nu \r (Mateu 28.1-10; Márkus 16.1-8; Juaṉ 20.1-10) \p \v 1 Tumiṉtin káshik kuṉkuinian iwiaramun júkiar nu nuwa̱ Jesus iwiarsamunam weriarmiayi. Tura chíkich nuwa̱sha atampriarmiayi. \v 2 Tura iwiarsamu kaya atutkamu urani aan wáinkiarmiayi. \v 3 Tura waya̱war uunt Jesusa aya̱shin wáinkiacharmiayi. \v 4 Wáinkiachu ásar ashamkarmiayi. Tura “itiurkatjik” tiarmiayi. Tumai̱ jimiará áishmaṉkan pushin wincharpatniun entsaru nin aya̱a̱mach wajainian wáinkiarmiayi. \v 5 Nuna wáinkiar ti sapijmiainiak tsuntsumawarmiayi. Túmakui nu áishmaṉ chicharainiak “¿Iwiaakusha urukamtai jakaanumsha e̱a̱rum? tiarmiayi. \v 6 Ju̱i̱ pujatsui. Antsu nantakni. Nékatsrumek. Niisha Kariréanam tuke pujus \v 7 “Wi, Aents Ajasuitjiana nu, yajauch aentsnum surunkattajai. Túran krúsnum mantamnattajai. Tura menaintiú tsawantai̱ nantaktiatjai” turamchamkarum” tímiayi. \fig Jesusa aya̱shin kaya táurmanum iwiarsamiayi.|src="ABS 115 A rock tomb" size="span" ref="24.7" \fig* \p \v 8 Nuna takui Jesus timian enentáimprarmiayi. \v 9 Tura iwiarsamunmaya̱ waketki taar, Jesusa unuiniamuri̱n auntse armia nuna tura chikichnasha ashí nu túrunamun ujakarmiayi. \v 10 Jesusa unuiniamuri̱n ujakarmia nu ju̱ áiniawai: Maktaranmaya̱ Marí, Juánasha, Jakupu nukurí̱ Marisha, tura chíkich nuwa̱ja̱i̱. \v 11 Tura Jesusa unuiniamuri̱sha nuwa̱ tuíniakuisha nekasaiti tu enentáimtsuk “wáuruk tuíniawai” tiarmiayi. \p \v 12 Túrasha Pítrusha jiinki Jesus iwiarsamunam tsékeṉki werimiayi. Jeá, init iis, aya tárachik tepenan wáinkiamiayi. Tura túrunamia nuna ti enentáimiar ni je̱e̱n waketkimiayi. \s1 Emaús wetai jíntianmaani túrunamia nu \r (Márkus 16.12-13) \p \v 13 Nu tsawantai̱k Jesusa nemarniuri̱ jímiar Emaús péprunam wéarmiayi. Emaúska Jerusaréṉnumia̱ auntse kirumitru jeá pujawai. \v 14 Túrunamia nuna chichaki wearmiayi. \v 15 “Itiurkit” tu aujmatki weenai̱ imia Jesus taa nui̱ páchiniak niiji̱a̱i̱ wearmiayi. \v 16 Tura wáinkiariat nekaashtin asamtai yait nekaacharmiayi. \p \v 17 We-wénakua Jesus chicharainiak “Jintiasha ¿warí áujmatkirum wéarum? ¿Urukamtai kúntuts enentáimprum?” tímiayi. \p \v 18 Chikichik, Kreupas náartin chicharuk “Jerusaréṉnum túruna nuna ashí nékainiawai. ¿Ámeka amekek túrunamia nu nékachu páchitkiam?” tímiayi. \p \v 19 Tutai Jesus tímiayi “¿Warí urukait?” \p Tutai tiarmiayi “Entá, Nasarétnumia̱ Jesusa túrunamuri̱ taji. Niisha Yúsnan etserin asa Yusa kakarmari̱ji̱a̱i̱ chichasmiayi tura nuna kakarmari̱ji̱a̱i̱ takasmiayi. Núnaka ashí aents nékainiawai. \v 20 Tura ii Pátriri̱ uuntri̱ tura ii pépruri̱ uuntri̱ “tunáa jakamnia túrayi” tusar “krúsnum mantamnati” tiarmiayi. \v 21 Tura ii Israer-aentstin uwemtikrampratin tu enentáimsamji. Tura ni maamusha menaintiú tsawant naṉkaamasai. \v 22-23 Túrasha ii nuwa̱ ni iwiarsamunam yamaí káshik weriar ni aya̱shin wáinkiacharmai. Tura “Yusa suntari̱ wáinkiaji tura “Jesus iwiaakuiti” túramji” tiarmai. Nuna tu ujatmakakrin ti enentáimpraji. \v 24 Nuyá íi shuar iwiarsamun weriar, nuwa̱ tiarmia tímiatrusaṉ wáinkiarmiayi. Tura Jesusnaka wáinkiacharmai.” Tu ujakarmai Jesusan. \p \v 25 Nuyá Jesus nin chicharainiak “Enentáimchaitrume. Ashí Yúsnan etserin tiarmia nu wau enentáimtatsrume. \v 26 ¿Yusa anaikiamuri̱, Kristu tutai, shiir awajnatsuk ti wáitsashtinkiait?” tímiayi. \p \v 27 Tura nuyá Yus-Papinium Muisáis aarmia nuyá jukin ashí Yúsnan etserin ni túrunatniuri̱n áararmia nuna jintintiatasa naṉkamamiayi. \p \v 28 Ayu, nii wearmia nú peprunam jeawarmiayi. Tura Jesuska nui̱ naṉkaamaki wétaj tau ajamiayi. \v 29 Tura niisha chicharainiak “Weep. Iiji̱a̱i̱ pujustá. Warí, nantu akaikiyi, kirit ajatemsai” tiarmiayi. \p Tutai Jesus niiji̱a̱i̱ pujustaj tusa waya̱miayi. \v 30 Tura niiji̱a̱i̱ irunar misanam pujus, yurumkan achik, Yúsan yuminkias nincha puuk súsarmiayi. \v 31 Nu chichamaik, ni ji̱i̱ uranniua núnikiarmatai Jesusan nekaawarmiayi. Tura Niisha nú chichamaik meṉkakamiayi. \v 32 Tura nu shuarsha mai tunai ajainiak “Jintia winis Niisha Yus-Papin jintintramuk nekas ii enentái̱n shiir enentáimtikramprachmakajⁱ” tiarmiayi. \p \v 33 Nuyá, Emaúsnumia̱ wárik jíinkiar Jerusaréṉnum waketkiarmiayi. Nui̱ Jesusa unuiniamuri̱n auntse armia nuna tura chíkich shuar Jesusan nemariarmia nunasha iruntrar pujuinian wáinkiarmiayi. \v 34 Auntse armia nusha tiarmiayi “Uunt Jesus nekas nantakni. Semuṉ Nin wáinkiaiti.” \p \v 35 Tutai niisha jintiá túrunamun ujakarmiayi. “Jesus yurumkan ajaamakui nui̱ nekaamji” tiarmiayi. \s1 Ni unuiniamuri̱n Jesus wantintiukmiania nu \r (Mateu 28.16-20; Márkus 16.14-18; Juaṉ 20.19-23) \p \v 36 Nuna áujmatuk pujuiniai̱ Jesus aya aneachma ajapén wajas “Shiir enentáimsatarum” tímiayi. \p \v 37 Nuna antukar, ti sapijmiakar, wakanchashit, enentáimsarmiayi. \v 38 Tura Jesus chicharainiak “¿Urukamtai sapijmiakrum wakanchashit, tu enentáimsarum? \v 39 Winia uwejrusha, nawersha íirtustarum. Wíkiitjai. Takarsa íirsatarum. Warí, wakancha aya̱shtinkiait, ukunchtinkiait” tímiayi. \p \v 40 Nuna tinia ni uwejé̱ncha nawe̱ncha iniaktusarmiayi. \v 41 Warainiayat sapijmiainia ásar, Niimpiashit tu enentáimtusarmiayi. Tuma asamtai, nin chicharainiak “¿yurumak takakrumek?” tímiayi. \v 42 Takui, namaknasha, míshkincha súsarmiayi. \v 43 Tura Jesus nuna achik niisha íimiainiamunmaṉ yuamiayi. \v 44 Tura nin tiarmiayi “Winia túrutawarma nuna, Wi atumja̱i̱ nuik pujusan tímiajrume. Nekas uminkiatniuyayi. Iis, wi túrunatniurun Muisáis aarmia nusha, Yúsnan etserin aarmia nusha, tura Sarmu papinium aarma ana nusha ashí uminkiatniuyayi” tímiayi. \p \v 45 Nuyá Yus-Papinium aarman jintintiawarmiayi. \v 46 Jintintiuk ju̱na tímiayi: “Yusa anaikiamuri̱ Kristu tutai jaka menaintiú tsawantai̱ jakamunmaya̱ nantaktinia nu yáunchuk áarmauyayi. Tura Wi nú Krístuchukaitiaj. \v 47 Winia náarun pachisar, Jerusaréṉnumia̱ naṉkama ashí nuṉkanam nu chicham etsernaktinia nu áarmauyayi. Shuar ni tunaari̱ tsaṉkurnarat tusar enentái̱n yapaji̱átniuiti. Tura tu etserkatniua nusha yaunchu áarmauyayi. \v 48 Tura wi túrunamu neka asarum etserkatniuitrume, tímiayi. \v 49 Tura winia Apar, winia Wakantrun susartatjai, turammarumna nuna akuptuktatjarme. Tura nayaimpinmaya̱ táatsa̱i̱ṉ ju̱i̱ Jerusaréṉ péprunam pujústárum. Taa ni kakarmari̱n suramsattarme.” Tu tímiayi. \s1 Jesus nayaimpiniam wakamiania nu \r (Márkus 16.19-20) \p \v 50 Nuyá Jesus Jerusaréṉ péprunmaya̱ júkiar Petania péprunam ejeniarmiayi. Tura nui̱ ni uweje̱ takuí, “Yus yáinmakarti” tímiayi. \v 51 Nuna tu pujus, nii̱ya̱ kanakmiayi. Tura nayaimpiniam junakmiayi. \v 52 Ni unuiniamuri̱sha Nin imiá shiir enentáimtusarmiayi. Tura nuyá ti warasar Jerusaréṉnum waketkiarmiayi. \v 53 Tura Yusa Uunt Je̱e̱n pujusar Yusa náari̱n shiir awajú pujuarmiayi. Áukete.