\id HEB - Jacalteco (Eastern) -Guatemala 1997 (DBL -2013) \h HEBREOS \toc1 Carta Alaxto Tet Anma Hebreo Ayxaco Yul Iskꞌab Comam Dios \toc2 Hebreos \toc3 Heb \mt1 CARTA ALAXTO TET ANMA HEBREO AYXACO YUL ISKꞌAB COMAM DIOS \c 1 \s1 Tzotel Comam Dios tet anma yu Iscꞌahol \p \v 1 Yet yalan̈tocanoj txꞌiꞌal el yeb nanantan̈e yu istzotel Comam Dios tet ebnaj jichmam yu ebnaj ischejab Comam. \v 2 Yajaꞌ wal yin̈ islahobal tiempo tiꞌ tzotel Comam Dios jet yu Iscꞌahol, haꞌ xin yul iskꞌab Iscꞌahol tuꞌ yacanico sunil tzettaj ye tuꞌ; yuto yu Iscꞌahol tuꞌ yuxin iswatxꞌe Comam sunil tzet ay yul sat yiban̈kꞌinal tiꞌ. \v 3 Haꞌ Iscꞌahol Comam tuꞌ chiyenilo iskꞌakꞌal yip Comam Dios yeb yechel Comam yehi. Haꞌ xin yip Istzotiꞌ Iscꞌahol tuꞌ ikꞌn̈e sunil tzettaj ay yul sat yiban̈kꞌinal tiꞌ. Lahwi con̈issajn̈encano Comam Cꞌahole yin̈ comul, yoc tzꞌon̈no yin̈ iswatxꞌkꞌab Comam Dios yul satcan̈. \s1 Caw ecꞌbal yelapno Iscꞌahol Comam Dios yiban̈ ebnaj ángel \p \v 4 Iscꞌahol Comam Dios, caw ecꞌbal yelapno ye yiban̈ ebnaj ángel; yuto haꞌ ismunil Comam ecꞌbal yelapno ye yiban̈ ismunil ebnaj. \v 5 Wal xin machi hunu ebnaj ángel bay yal Comam Dios hacaꞌ yu yalni Comam tet Comam Cristo: \q1 Hach tiꞌ, hach Incꞌaholan, chiwakꞌcanojan hacawil yin̈ huneꞌ tzꞌayic tiꞌ,\x * \xo 1:5 \xt Sal 2:7; Hch 13:33\x* ẍi Comam. \m Maẍtaj yin̈ hunu ebnaj ángel bay yalpaxo Comam hacaꞌ tiꞌ: \q1 Haninan Ismam naj. Incꞌaholan ye naj, ẍi. \m \v 6 Chalnipaxo yin̈ yet yaniti Comam Dios hunpilan Iscꞌahol yul sat yiban̈kꞌinal tiꞌ: \q1 Yikꞌabayo isba sunil ebnaj yángel Comam Dios tet naj,\x * \xo 1:6 \xt Dt 32:43; Sal 97:7\x* ẍiayoj. \m \v 7 Walpaxo yin̈ ebnaj ángel chal hacaꞌ tiꞌ: \q1 Chuteco Comam Dios ebnaj ángel hacaꞌ jakꞌekꞌ cat yutenpaxico Comam ischejab hacaꞌ xaj kꞌa kꞌaꞌ,\x * \xo 1:7 \xt Sal 104:4\x* ẍi. \m \v 8 Walpaxo yin̈ Iscꞌahol Comam tuꞌ chala: \q1 Hach Dios, yahaw hach yin̈ sunilbal tiempo. Haꞌ istoholal xin chawatxꞌe yet ayachico Yahawiloj. \q1 \v 9 Caw chachtzala yin̈ iscꞌulal, wal istxꞌojal xin chayaha. Yuxin sicꞌbilachilo yu Comam Dios haDiosal. Caw ecꞌbal tzalahilal yakꞌ tawet sata ebnaj hawetbi,\x * \xo 1:9 \xt Sal 45:6-7\x* ẍi. \m \v 10 Chalnipaxoj: \q1 Hach tiꞌ Mam Wahawil yet yichebanil hawatxꞌe txꞌo txꞌotxꞌ, hawatxꞌenpaxo satcan̈. \q1 \v 11 Sunil tzet watxꞌebil hawu tuꞌ chitan̈caniloj. Walach tiꞌ xin ayachn̈eticꞌa yin̈ sunilbal tiempo. Sunil tzet watxꞌebil tuꞌ chiichambiloj hacaꞌ chu isxilbilo hunu xilkꞌape. \q1 \v 12 Chapajtzoyo hacaꞌ chu ispajtzolaxayo hunu kꞌap kꞌap, cat hahelni hacaꞌ chu ishelni hunu mac xil iskꞌap, yajaꞌ walach xin huneꞌn̈eticꞌa haꞌ hach yin̈ sunilbal tiempo, machi bakꞌinal chachtan̈iloj,\x * \xo 1:12 \xt Sal 102:25-27\x* ẍiayoj. \m \v 13 Machi hunelo tiꞌ yal Comam Dios tet ebnaj yángel hacaꞌ yu yalni tet Iscꞌahol: \q1 Ayan̈ tzꞌon̈no yin̈ inwatxꞌkꞌaban masanta chiwakꞌacojan macta ayco ishowal tawin̈ yalan̈ hawoj,\x * \xo 1:13 \xt Sal 110:1\x* ẍi Comam. \m \v 14 Sunil ebnaj ángel espíritu ebnaj, ayco ebnaj ischejabo Comam Dios yu iscolwa ebnaj yin̈ macta chischah iscolbanil. \c 2 \s1 Huneꞌ colbanile caw niman yelapnoj \p \v 1 Yuxin caw yilal janico conabal yin̈ huntekꞌan cuybanile abebilxaticꞌa ju, haxinwal mach chicoheqꞌuilo coba yin̈. \v 2 Yuto ta huntekꞌan chejbanile yal ebnaj ángel yet payxa caw ay ismay yucanoj, yuxin haꞌ mac man̈cꞌoni ay isyaꞌtajil yiban̈ hacaꞌ caw yehi. \v 3 Hajxamon̈ chal tuꞌ, ¿tzettaxca chu cocolcha tet isyaꞌtajil ta mach chicam cocꞌul yin̈ huneꞌ cocolbanil caw niman yelapnoj? Yuto haꞌ caw Comam Jahawil halni huneꞌ Tzotiꞌ yet colbanile tiꞌ yin̈ babelal, haxa ebnaj abeni, haꞌ ebnaj akꞌni johtan̈elo yin̈ caw isyelal. \v 4 Yeb xin haꞌticꞌa Comam Dios yaco isba testigohal yin̈ huneꞌ Tzotiꞌ cꞌul yet colbanile tiꞌ yu ej yechel yip Comam yeb yu ej cꞌaybalcꞌule, yeb yu tzettaj akꞌlax yub ebnaj yu Comam Espíritu Santo hacaꞌ el yin̈ iscꞌul Comam Dios. \s1 Huneꞌ mac bay tit cocolbanil \p \v 5 Maẍtaj yalan̈o yip ebnaj ángel yacto Comam Dios huneꞌ yul sat yiban̈kꞌinal bay lan̈an cotzotel tiꞌ, huneꞌ chito huli. \v 6 Yuto ay huneꞌ bay chal yul Yum Comam Dios hacaꞌ tiꞌ: \q1 ¿Tzet yelapno ye anma yuxin chanatij? ¿Tzet yelapno ye anma yuxin chawaco yin̈ hacꞌul? \q1 \v 7 Txann̈e hanicꞌ ishelanil anma hawakꞌ hanicꞌ tiempohal sata ebnaj ángel. Lahwi tuꞌ hayenilo ismay yeb xin caw ay yelapno elicoj. \q1 \v 8 Hawanico sunil tzet watxꞌebil hawu yalan̈ yip anma,\x * \xo 2:8 \xt Sal 8:4-6\x* ẍiayoj. \m Yet chalni tato sunil tzettaj ye tuꞌ can yalan̈ yip anma, chaliloj tato machi hunu tzet ye tuꞌ tiꞌ mach can yalan̈ yip, yajaꞌ maẍto ixtan̈o jilni ta ayco sunil yalan̈ yip anma. \v 9 Yajaꞌ wal Comam Jesús, Comam txann̈e hanicꞌ yip yakꞌ Comam Dios sata ebnaj ángel hanicꞌ tiempohal akꞌlax ismay yeb caw ay yelapno elicoj yu isyaꞌtajil camical, yuto yu iscꞌulchꞌanil iscꞌul Comam Dios yuxin yakꞌ isba yin̈ camical yu iscꞌulalo jin̈. \p \v 10 Comam Dios watxꞌen̈e sunil tzettaj ye tuꞌ, yeb yu Comam yuxin iswatxꞌe, choche tato sunil yuninal chischah ismajul satcan̈ cat yecꞌ yin̈ iscꞌulchꞌanil Comam, yu yakꞌle Comam Jesucristo isyaꞌtajil, hac tuꞌ yu istzꞌajna iscꞌulal Comam Dios yin̈ Comam Jesús Iscolomal anma. \v 11 Sunilon̈ ayon̈xaco yuninalo Comam Dios tiꞌ huneꞌn̈e Comam yeb huneꞌ mac con̈anico yuninalo Comam tuꞌ, haꞌ ton xin Comam Jesucristo. Yu huneꞌ tuꞌ yuxin haꞌ Comam Iscꞌahol Comam Dios, mach chitxꞌixwi con̈yalni yuẍtajoj, yeb ebix janab, mach chitxꞌixwi Comam yalni ebix yanaboj. \v 12 Hacaꞌ yu yalni Comam Jesús tet Comam Dios bay chala: \q1 Chachwalicꞌojan tet ebnaj wuẍtajan yeb tet ebix wanaban. Chachinbitn̈epaxojan xol yet chiscutxban isba,\x * \xo 2:12 \xt Sal 22:22\x* ẍi. \m \v 13 Ay huneꞌxa bay chala: \q1 Yin̈ Comam Dios chicawxi incꞌulan, ẍi. \m Ay huneꞌxa bay chalpaxoj: \q1 Ayinicꞌojan bey tiꞌ yeb wuninalan xayakꞌ Comam Dios wetan,\x * \xo 2:13 \xt Is 8:17-18\x* ẍi. \p \v 14 Yuxin haꞌ nimanile ikꞌbil yu Comam Jesucristo lahan hacaꞌ isnimanil ebnaj ayco yul iskꞌab Comam. Hayet iscam Comam xin iskꞌoji yin̈ yahaw camical, haꞌ ton naj matzwalil. \v 15 Hac tuꞌ xin yu iscolni Comam sunil mac ayicto yalan̈ yip xiwquilal camical yin̈ sunilbal tiempo. \p \v 16 Yuto maẍtaj yin̈ ebnaj ángel hul Comam colwal, walxinto haꞌ ebnaj titna yin̈ naj Abraham hul Comam iscoloꞌ. \v 17 Yuxin caw yilal yuteco isba Comam hacaꞌ han̈on̈ yuẍtajon̈ tiꞌ, yu istzꞌay iscꞌul jin̈ yeb yu yoc tzotelo jin̈ tet Comam Dios, hacaꞌ hunu naj yahawil sacerdote caw yijem, yanico isba Comam xahanbalil jin̈ yu yelcano comul jiban̈. \v 18 Yuto ecꞌlena Comam Jesucristo yin̈ isyaꞌtajil yeb yin̈ ilwebal yuxin haꞌ Comam chicolwa jin̈ yin̈ej ilwebal chul jiban̈. \c 3 \s1 Caw ecꞌbal yelapno Comam Jesús sata naj Moisés \p \v 1 Yuxin hex wuẍtaj hex wanab, hex yet hexxa Comam Dios, awtebilex yu Comam yu heyoc yuninaloj. Caw cam cheyaco henabal yin̈ Comam Jesucristo, Comam chejbilti yu Comam Dios yeb chitzotel jin̈ tet Comam hacaꞌ hunu naj yahawil sacerdote, haꞌ yin̈ Comam tuꞌ xin ayco janma. \p \v 2 Comam Jesucristo tuꞌ caw yijem yute isba tet Comam Dios yin̈ huneꞌ ismunil akꞌlax tet; hacpax tuꞌ naj Moisés, caw yijem yute isba naj yin̈ ismunil akꞌlax xol iscon̈ob Comam Dios. \v 3 Yajaꞌ Comam Jesús, ecꞌbal yelapno Comam sata naj Moisés tuꞌ. Hacaꞌ hunu naj chianican̈ hunu teꞌ n̈a, ecꞌbal yelapno naj yiban̈ teꞌ n̈a chiswatxꞌe tuꞌ. \v 4 Hacaꞌ hunu teꞌ n̈a tinan̈, yilalticꞌa ay hunu mac chianican̈ teꞌ, hac tuꞌ xin ye sunil tzettaj ye tuꞌ, haꞌ Comam Dios watxꞌen̈e. \p \v 5 Hac tuꞌ xin naj Moisés caw yijem yute isba naj ismunla xol iscon̈ob Comam Dios yuto ischejab Comam Dios ye naj. Haꞌ xin ismunil naj haꞌ yalni tet con̈ob yin̈ tzet chal Comam Dios. \v 6 Wal Comam Jesucristo Iscꞌahol Comam Dios yehi, caw yijem yin̈ ismunil yul yatut Comam Dios. Huneꞌ yatut Comam tuꞌ xin haꞌ ton han̈on̈ tiꞌ, yajaꞌ ta tꞌin̈an iscawxi cocꞌul yin̈ tzet ayco yipo janma yin̈ caw tzalahilal. \s1 Huneꞌ xewilal chakꞌ Comam Dios tet iscon̈ob \p \v 7 Yuxin yal Comam Espíritu yul Yum Comam Dios hacaꞌ tiꞌ: \q1 Tato cheyabe tzet chiwaltiꞌan hanin Dios intiꞌan, \q1 \v 8 mach cheyakꞌ cawxo heyanma hacaꞌ yu yoc anma man̈cꞌomal wetan bey txꞌotxꞌ desierto, quinyanicojan yin̈ ilwebal. \q1 \v 9 Haꞌ bey tuꞌ quinyacojan heyichmam yin̈ ilwebal, waxan̈ca yil ebnaj huntekꞌan iscꞌulal inwatxꞌehan yulbal cawina habil. \q1 \v 10 Yuxin tit inhowalan yin̈ huntekꞌan anma tuꞌ, walnihan: “Nanantan̈eticꞌa bay chato huntekꞌan anma tuꞌ isnabal, maẍticꞌa chohtan̈elo inbehan,” quinchiyan. \q1 \v 11 Walnihan yu inhowalan hacaꞌ tiꞌ: “Huntekꞌan anma tiꞌ maẍticꞌa chischah huneꞌ xewilal chiwakꞌan,”\x * \xo 3:11 \xt Sal 95:7-11\x* quinchiyan, ẍi Comam yul Yum. \p \v 12 Yuxin hex wuẍtaj hex wanab, caw cheyil heba, machojab hunujex cheyakꞌ cawxolo heyanma, machojab hunujex chebej heyanico heyanma yin̈ Comam, cat heyinilo heba yin̈ Comam Dios itzitz. \v 13 Wal xin hununojab tzꞌayic heyiptzen heba hununex, yakꞌ isba lan̈an istzotel Comam jet hacaꞌ yalni yul Yum, yun̈e machi hunujex chexsubcha yu mule cat iscawbilo heyanma. \v 14 Yuxin ta lin̈anon̈ yin̈ sunilbal tiempo yin̈ tzet jaco yipo janma yet yalan̈tocanoj, ay comajul iscꞌatan̈ Comam Jesucristo. \p \v 15 Yuto chal yul Yum Comam Dios: \q1 Tato cheyabe tzet chiwalan tinan̈ hanin heDiosal intiꞌan, mach cheyakꞌ cawbolo heyanma hacaꞌ yute anma man̈cꞌon yin̈ tzet walan,\x * \xo 3:15 \xt Sal 95:7-8\x* ẍiayoj. \p \v 16 ¿Mac xin anmahil huntekꞌan ebnaj lahwi yaben Istzotiꞌ Comam Dios isman̈cꞌon yin̈ tzet yal Comam tuꞌ? Haꞌ ton ebnaj jet con̈ob Israel yilti naj Moisés yul con̈ob Egipto. \v 17 ¿Mac yin̈ xin tit ishowal Comam Dios yulbal cawina habil? Haꞌ ton huntekꞌan mac yaco ismul tet Comam bey txꞌotxꞌ desierto, iscamcano bey tuꞌ. \v 18 Yeb xin, ¿mac tet yakꞌ binaho Comam isbi yet yalni tato mach chiocto yul huneꞌ xewbal chakꞌ Comam? Haꞌ ton tet macta man̈cꞌon yin̈ tzet yal Comam. \v 19 Hac tuꞌ chu cotxumni ta mach octo anma yin̈ huneꞌ xewbal chakꞌ Comam tuꞌ, yuto mach yayto ebnaj yul yanma yin̈ Comam. \c 4 \p \v 1 Yuxin yakꞌ isba chito haltelax joc yin̈ huneꞌ xewilal chakꞌ Comam Dios, huneꞌ haltebilcano yu Comam, yuxin caw yilal cheyil heba, tajca ayex mach chexoc yin̈ huneꞌ xewilal tuꞌ. \v 2 Yuto hallaxpaxo Tzotiꞌ yet colbanile jet hacaꞌ yu yallax tet ebnaj tuꞌ, yajaꞌ xin matzet iswatxꞌe yin̈ ebnaj yet yaben ebnaj, yuto mach yaco yanma ebnaj yin̈. \v 3 Wal han̈on̈ xajayto yul janma yin̈ Comam chon̈oc yin̈ huneꞌ xewilal chal Comam tuꞌ. Yu chal yul Yum Comam hacaꞌ tiꞌ: \q1 Walan yin̈ inbihan yu inhowalan tato maẍticꞌa chiocto huntekꞌan anma tiꞌ yul huneꞌ xewbal chiwakꞌan, ẍi Comam,\x * \xo 4:3 \xt Sal 95:11\x* ẍiayoj. \m Yin̈ caw yeli hataxticꞌa yet iswatxꞌencano Comam Dios sat yiban̈kꞌinal tiꞌ isxew Comam yin̈ ismunil, \v 4 yuto chal yul Yum Comam Dios yin̈ ishuj tzꞌayic hacaꞌ tiꞌ: \q1 Xew Comam yin̈ ishuj tzꞌayic yin̈ sunil tzet iswatxꞌe,\x * \xo 4:4 \xt Gn 2:2\x* ẍiayoj. \p \v 5 Chalnipaxo yul Yum Comam: \q1 Huntekꞌan anma tiꞌ mach chiocto yin̈ huneꞌ xewbal chiwakꞌan,\x * \xo 4:5 \xt Sal 95:11\x* ẍiayoj. \m \v 6 Yajaꞌ yilal ayto mac chiocto yin̈ huneꞌ xewilal tuꞌ tinan̈, yuto tet ebnaj Israel bay babel hallax Tzotiꞌ yet colbanile, yajaꞌ mach octo ebnaj yin̈ huneꞌ xewbal tuꞌ yu isman̈cꞌomal. \v 7 Yuxin ay huneꞌ tiempohal yebilcano yu Comam Dios, haꞌ ton huneꞌ tiempohal bay ayon̈ tiꞌ tinan̈. Payxatax halbilcano yin̈ huneꞌ xewbal tiꞌ, yakꞌnipaxo Comam yalaꞌ naj David yul Yum Comam, bay chala: \q1 Tato cheyabe tzet chiwalan tinan̈ hanin heDiosal intiꞌan, mach hipo cheyute heba,\x * \xo 4:7 \xt Sal 95:7-8\x* ẍiayoj. \p \v 8 Kꞌinalo ta oc ebnaj Israel yin̈ huneꞌ xewbal tuꞌ yu naj Josué machim tzotel Comam Dios yin̈ huneꞌ tiempohal bay ayon̈ tiꞌ. \v 9 Yuxin ay huneꞌ xewbal chakꞌ Comam tet macta yetxa Comam yehi. \v 10 Yuxin macta chiocto yul huneꞌ xewbal chakꞌ Comam tiꞌ chixewcano yin̈ sunil ismunil, hacaꞌ yu isxew Comam yet lahwi iswatxꞌencano huneꞌ yul sat yiban̈kꞌinal tiꞌ. \v 11 Yuxin jakꞌaweco yin̈ cocꞌul jocto yin̈ huneꞌ xewbal chakꞌ Comam, yun̈e machi hunujon̈ chicobeybaln̈e isbeybal ebnaj man̈cꞌom tuꞌ. \p \v 12 Yuto Istzotiꞌ Comam Dios caw itzitz sunil chisje yu, chikꞌaxpon yul janma hacaꞌ hunu chꞌen espada cabeb yeh. Istzotiꞌ Comam tuꞌ chiapni yin̈ janma yeb yin̈ conabal yeb yin̈ tzet jehi. Chisyenilo tzet chiecꞌ yin̈ conabal yeb yin̈ janma, ta cꞌul maca mach cꞌuloj. \v 13 Sunil tzet watxꞌebil yu Comam Dios, machi hunu chu yeban isba sata Comam. Sunil tzet ye tuꞌ haban ye yul sat Comam, Comam bay chijal tzettaj chicowatxꞌe. \s1 Comam Jesús haꞌ chitzotel jin̈ tet Comam Dios \p \v 14 Comam Jesús Iscꞌahol Comam Dios, xameltzo satcan̈, haꞌ chitzotel jin̈ tet Comam Dios, yuto yahawil sacerdote ye Comam. Yuxin yilal colin̈ban coba yin̈ cuybanil bay ayco janma. \v 15 Wal Comam yahawil sacerdote tuꞌ chu istzꞌay iscꞌul jin̈ yin̈ coyaꞌtajil, yuto hayet yecꞌ Comam yin̈ isnimanil coxol caw txꞌiꞌal ilwebal hul yiban̈ hacaꞌ ej ilwebal chul jiban̈, yajaꞌ machi bay yaco ismul Comam. \v 16 Yuxin yin̈ sunilojab janma chon̈hitzico iscꞌatan̈ Comam Dios Jahawil, Comam caw xahan ayon̈ yu, haxinwal chitzꞌaypaxo iscꞌul jin̈ cat con̈iscolnilo yin̈ej isyaꞌtajil chihul jin̈. \c 5 \p \v 1 Yuto sunil ebnaj yahawil sacerdote saybililo ebnaj xol anma, yakꞌlax ismunil ebnaj istzotel yin̈ anma tet Comam Dios, yeb yu yalten ebnaj ofrenda yeb xahanbal tet Comam yin̈ ismul anma. \v 2 Ebnaj yahawil sacerdote tuꞌ lahan ebnaj yeb yet anmahil chihoyxipaxico ilwebal yin̈ ebnaj, yuxin chu istzꞌay iscꞌul ebnaj yin̈ macta machi isnabal yeb yin̈ macta cꞌaynatoj. \v 3 Yuxin yilal yalten ebnaj xahanbal yin̈ ismul babel cat yakꞌni ebnaj xahanbal yin̈ ismul anma. \v 4 Machi hunu ebnaj ton̈e oc yin̈ huneꞌ munil caw ay yelapno tuꞌ, walxinto haꞌ Comam Dios sayn̈eco ebnaj, hacaꞌ yu issaylaxico naj Aarón. \v 5 Hacpax tuꞌ Comam Cristo mach ton̈e yaco isba yahawilo sacerdote ischuquil, wal xin haꞌ Comam Dios akꞌn̈e huneꞌ ismunil caw ay yelapno tuꞌ, yuto haꞌ Comam Dios halnicano hacaꞌ tiꞌ: \q1 Hach tiꞌ Incꞌaholan, haninan chiwakꞌan hacawil yin̈ huneꞌ tzꞌayic tiꞌ,\x * \xo 5:5 \xt Heb 1:5\x* ẍiayoj. \m \v 6 Yeb xin ay huneꞌxa bay halbilcano yu Comam hacaꞌ tiꞌ: \q1 Hach tiꞌ sacerdote yin̈ sunilbal tiempo, hacaꞌ naj Melquisedec,\x * \xo 5:6 \xt Sal 110:4\x* ẍiayoj. \p \v 7 Yet yehicꞌo Comam Jesucristo yul sat yiban̈kꞌinal tiꞌ caw okꞌi yeb caw ip txahli tet Comam Dios, iskꞌanni tet Comam Dios, Comam ay yip iscolni tet camical; yaben Comam istxah yuto caw yijem yute isba Comam. \v 8 Waxan̈ca Iscꞌahol Comam Dios ye Comam Jesús, yajaꞌ hul isyaꞌtajil yiban̈ caw xin yijem yute isba tet Comam Dios yu ej ilwebal hul yiban̈. \v 9 Yu isyijemal Comam tuꞌ yuxin akꞌlax ismunil yakꞌni colbanil mach istan̈bal tet macta chiyijen tzet chal Comam. \v 10 Haꞌ xin Comam Dios an̈eco Comam Jesús yahawilo sacerdotehal yu istzotel jin̈ tet Comam, hacaꞌ naj Melquisedec yet payat tiempo. \s1 Caw ay ismay ta chon̈meltzoto jintaj \p \v 11 Caw tzetcꞌato tzet chiwochehan chiwalan teyet yin̈ huntekꞌan tiꞌ, yajaꞌ yaꞌta quexcowatxꞌenico yin̈ yuto caw lan̈o chitxumcha heyu. \v 12 Yuto hacaꞌxa istiempohal yichi heyaben cuybanile tiꞌ, cuywawom hexxam tinan̈, yajaꞌ wal xin ayto yilal hecuylax yin̈ yacꞌtohal yin̈ huntekꞌan babel cuybanile yet Comam. Caw hacaꞌ ye niẍte neneꞌ, maẍto chu yakꞌlax hunu tzet ye tuꞌ islob, to imeto chiakꞌlax tet, hac tuꞌ heyehi. \v 13 Huntekꞌan babel cuybanile tuꞌ yet mac maẍto chikꞌoji istxumni yin̈ istoholal, yuto hacaꞌ to niẍte unin imeto chiakꞌlax tet, hac tuꞌ yehi. \v 14 Wal huntekꞌan cuybanile ayxacan̈ xin yet mac ayxa isnabal yin̈ istoholal, xakꞌoji istxumni baytet cꞌul yeb baytet mach cꞌuloj; haꞌ mac hacaꞌ tuꞌ lahan hacaꞌ icham anma, chu isloni cawla tzet ye tuꞌ. \c 6 \p \v 1 Wal tinan̈ xin, belwojon̈we cosataj, haxinwal caw helan chon̈elicoj. Canojabcano huntekꞌan babel cuybanile yin̈ Comam Jesucristo, machojab chon̈oc cocayen̈e huntekꞌan babel cuybanile jabe tuꞌ; hacaꞌ cuybanile chihalni yin̈ cobejnicano cowatxꞌen huntekꞌan tzet chiiniti camical jiban̈, yeb yin̈ tzet chu janico janma yin̈ Comam Dios. \v 2 Yeb cuybanile yin̈ yah haꞌ cowiꞌ, yeb cuybanil janayo cokꞌab yiban̈ iswiꞌ mac chichahni ismunil tet Comam Dios, yeb yin̈ tzet chu yitzitzibican̈ camom, yeb yin̈ isyaꞌtajil mach istan̈bal chakꞌ Comam Dios tet anma. \v 3 Wal tinan̈ xin haꞌ cuybanile ayxacan̈ haꞌ chiwalan teyet ta hac tuꞌ chiel yin̈ iscꞌul Comam Dios. \p \v 4 Haꞌ mac xachahni sajilkꞌinal yul yanma yeb iscꞌulchꞌanil iscꞌul Comam Dios, yeb xaischah iscꞌulal Comam Espíritu Santo, \v 5 yeb xin xayabe ischiꞌal Istzotiꞌ Comam Dios, yeb yin̈ yip Comam chisye yin̈ huntekꞌan chihuli. \v 6 Huntekꞌan mac tuꞌ ta chilo isnabal yin̈ Comam Dios, ¿tzettaxca chu ismeltzo yul iskꞌab Comam hunelxa? Yuto lahan hacaꞌ lan̈an yanican̈ Iscꞌahol Comam Dios yin̈ culus hunelxa, cat yanico yin̈ txꞌixwilal sata sunil anma. \p \v 7 Kꞌinalo txꞌo txꞌotxꞌ tinan̈, yet chi-la-yakꞌni haꞌ n̈ab cat yucꞌnito txꞌotxꞌ haꞌ; ta cꞌul tzꞌunub chakꞌ txꞌotxꞌ tet naj chimunla sat txꞌotxꞌ, haꞌ chaliloj ta ayayo iscꞌulal Comam Dios yiban̈. \v 8 Yajaꞌ ta txꞌixn̈e teꞌ chakꞌ txꞌotxꞌ yeb teꞌ comon telaj, machi nino xin iscꞌulal chakꞌ txꞌotxꞌ, chielto tzꞌactiꞌ yiban̈ txꞌotxꞌ yu Comam, haxa yin̈ islahobal xin cat isn̈uslaxcanto txꞌotxꞌ. \s1 Caw lin̈anojabon̈n̈eticꞌa yin̈ tzet ayco yipo janma \p \v 9 Waxan̈ca hac tuꞌ cotzotelan̈ hex wuẍtaj hex wanab, hex xahan ay juan̈, yajaꞌ caw johtajan̈ tato hex tiꞌ ayxaco iscꞌulchꞌanil Comam Dios teyin̈, haꞌ xin chalniloj tato ayxa hecolbanil. \v 10 Yuto Comam Dios istoholaln̈eticꞌa chiswatxꞌe, machi xin chisnahuln̈eto Comam iscꞌulal hewatxꞌe yeb iscꞌulchꞌanil hecꞌul heye tet Comam yet hecolwa yin̈ mac yetxa Comam Dios yehi, huneꞌn̈e haꞌ xin lan̈an hewatxꞌenpaxo tinan̈. \v 11 Caw xin chijochehan̈ tato hac tuꞌ chewatxꞌe yin̈ sunil heyanma yin̈ sunilbal tiempo, haxinwal tzꞌajan chechah tzet ayco yipo heyanma. \p \v 12 Mach chijochehan̈ ta chexisabilo yin̈ ismunil Comam; walxinto beybaln̈ewe isbeybal ebnaj ayco yanma yin̈ Comam Dios yeb ay isnimancꞌulal. Ebnaj chibeybaln̈en huntekꞌan tuꞌ chischah ebnaj tzet haltebil yu Comam Dios. \p \v 13 Yet yaltencano Comam Dios iscꞌulchꞌanil iscꞌul tet naj Abraham yeb ta caw hantan̈e yuninal naj, haꞌ isbi Comam yakꞌ binahoj yet yaltencanoj, yuto machi hunuxa mac ecꞌbal yiban̈ Comam, yuxin haꞌ isbi Comam yakꞌ binahoj. \v 14 Yalni Comam hacaꞌ tiꞌ: “Yin̈ caw isyelal, caw txꞌiꞌal iscꞌulal chiwakꞌan tawet, cat wakꞌni pohchahocan̈an hawuninal,” ẍi Comam. \v 15 Caw xin niman yute iscꞌul naj Abraham tuꞌ yechman yin̈ niman tiempo, lahwi tuꞌ ischahni naj tzet halbilcano yu Comam tuꞌ. \p \v 16 Hayet chakꞌni binaho anma isbi hunu mac yin̈ hunu tzet ye tuꞌ, haꞌ isbi hunu mac ecꞌbal yiban̈ haꞌ chakꞌ binahoj; yuxin hayet chakꞌni binaho anma isbi hunu mac yin̈ hunu tzet ye tuꞌ tꞌin̈an chucanoj, matxa hunu mac chu yoc tzotelo yiban̈iloj. \v 17 Hac tuꞌ yute Comam Dios, yakꞌ binaho Comam isbi yin̈ tzet yaltecanoj, yun̈e isyenilo Comam tet mac bay yalte tuꞌ tato tꞌin̈an yucano yu Comam, mach chiecꞌto yet yijni isba yin̈ tzet yalte tuꞌ. \p \v 18 Hac tuꞌ xin ay cabeb mach chu ishecꞌni isba yuto mach chu yanico Comam lekꞌtiꞌal; haꞌ ton istakꞌwecanico Comam yin̈ yaltenpaxcano Comam yet yakꞌni binaho isbi yin̈ tzet yalte. Hac tuꞌ chu con̈yiptzen Comam yun̈e iscawxi cocꞌul yin̈ tzet haltebil jet yu, han̈on̈ saybilon̈ yu Comam yu con̈iscolni. \p \v 19 Haꞌ tzet ayco yipo janma tuꞌ, haꞌ chon̈lin̈bani cat yakꞌni istꞌin̈anil janma, hacaꞌ chu islin̈ban chꞌen ancla teꞌ barco yiban̈ haꞌ mar. Huneꞌ iscawxobal cocꞌul xaapni sata Comam Dios hacaꞌ ta xakꞌaxponicꞌto yinta kꞌap kꞌap aycan̈ yictabal yatut Comam Dios bey satcan̈. \v 20 Hac tuꞌ yu isbabicto Comam Jesucristo cosataj, ishajnicano cobeh. Hac tuꞌ xin yu yoccano Comam tzotelo jin̈ tet Comam Dios; yahawil sacerdote yeco Comam jin̈ yin̈ sunilbal tiempo, hacaꞌ naj Melquisedec yet payat tiempo.\x * \xo 6:20 \xt Sal 110:4\x* \c 7 \s1 Sacerdote Comam Jesucristo hacaꞌ naj Melquisedec \p \v 1 Naj Melquisedec tuꞌ, haꞌ naj isreyal con̈ob Salem yet payat tiempo, yeb xin issacerdote Comam caw aycano yip ye naj. Yet hunel xin yet isbeycꞌo naj Abraham yin̈ huneꞌ howal, iskꞌoji naj yin̈ huntekꞌan ebnaj rey. Haxa yet ismeltzo naj Abraham, yul chalaxo naj yul beh yu naj Melquisedec; iskꞌanni naj iscꞌulal Comam Dios yiban̈ naj Abraham tuꞌ. \v 2 Yakꞌni naj Abraham isdiezmohal sunil tzet yikꞌ naj yin̈ howal tuꞌ tet naj. Huneꞌ bihe Melquisedec chal yelapnoj: \it Yahawil yin̈ caw istoholal\it*, yeb xin \it Yahawil yin̈ akꞌancꞌulal\it*, yuto naj Melquisedec tuꞌ yahaw con̈ob Salem ye naj, Salem chal yelapnoj: \it akꞌancꞌulal\it*. \v 3 Naj Melquisedec tuꞌ mach ohtabilo mac ismam naj yeb mac ismiꞌ naj, yebpaxo mac yichmam naj. Machipaxo mac chalni yin̈ yet ispitzcꞌa naj yebpaxo yin̈ iscamical naj yuxin yechel yeco naj yin̈ Comam Jesucristo Iscꞌahol Comam Dios, yuto machi isbi bakꞌin lahwi ismunil naj. \p \v 4 Tinan̈ xin txumweloj ta caw niman yelapno ye naj Melquisedec tuꞌ, yuto haꞌ caw naj jichmam Abraham akꞌni isdiezmo tet naj yin̈ sunil tzet yikꞌ naj yet isbey naj yin̈ howal. \v 5 Hacaꞌ yalni isley naj Moisés, ebnaj sacerdote titna yin̈ naj Leví, ay yip ebnaj iskꞌanni tet yet con̈ob isdiezmohal yin̈ sunil tzet aya, waxan̈ca xin yuẍta isba ebnaj, yeb yichmam ebnaj ye naj Abraham. \v 6 Yajaꞌ wal naj Melquisedec tuꞌ, mach titnajo naj yin̈ naj Leví, yajaꞌ yakꞌ naj Abraham isdiezmo tet naj. Iskꞌannicano naj iscꞌulal Comam Dios yiban̈ naj Abraham tuꞌ, naj bay yalte Comam Dios iscꞌulal iscꞌul. \v 7 Caw johtaj tato naj chikꞌanni iscꞌulal Comam Dios yiban̈ hunu maca, ecꞌbal yelapno naj yiban̈ huneꞌ mac tuꞌ. \p \v 8 Ebnaj yuninal yuninal naj Leví kꞌanni isdiezmohal sunil tzet ye tuꞌ tet yet con̈ob, ebnaj tuꞌ le-camto ebnaj, yajaꞌ wal naj Melquisedec xin chal Yum Comam Dios tato itzitzto naj, yuto machi bay chal yin̈ iscamical naj. \p \v 9 Chu jalni tato ebnaj titna yin̈ naj Leví, ebnaj kꞌanni chꞌen diezmo, haꞌ hun ebnaj akꞌni isdiezmo tet naj Melquisedec yet yakꞌni naj Abraham isdiezmo. \v 10 Yuto waxan̈ca maẍto naj Leví yul sat yiban̈kꞌinal tiꞌ yet yul chahlaxo naj Abraham yu naj Melquisedec, yajaꞌ ayxaticꞌa naj Leví yin̈ naj Abraham, yuto ichmame ye naj Abraham yin̈ naj Leví tuꞌ. \p \v 11 Kꞌinalo tato yu ebnaj sacerdote levita watxꞌico anma Israel yul sat Comam Dios yuto haꞌ ebnaj akꞌni ley tet con̈ob Israel, matxam yilalo oc huneꞌxa mac tzotelo yin̈ anma, huneꞌ mac hacaꞌ naj Melquisedec mach hacaꞌo naj Aarón, naj titna yin̈ naj Leví. \v 12 Yuxin hayet chihellax hun majan ebnaj sacerdote, yilal ishellaxpaxo ley. \v 13 Comam Jesucristo, Comam bay chitzotel huneꞌ tiꞌ, mach yicꞌalo naj Leví ye Comam, walxinto yin̈ hunmajanxa ebnaj Israel bay tit Comam, yin̈ yicꞌal Comam tuꞌ xin machi hunu mac oclena sacerdotehal. \v 14 Caw johtaj tato Comam Jesucristo yin̈ naj Judá titna Comam, yajaꞌ xin matzet yalcano naj Moisés tato ebnaj chitit yin̈ yuninal naj Judá tuꞌ ay ebnaj chioc sacerdotehal xol anma Israel. \p \v 15 Yin̈ huneꞌ tiꞌ caw habanto cotxumni ta huneꞌ mac alaxico sacerdotehal jin̈, lahan yeb naj Melquisedec. \v 16 Oc sacerdotehal yajaꞌ maẍtaj yu huneꞌ ley chalni tato yilal istit yin̈ huneꞌ majan icꞌale, machoj, to yu yip iskꞌinal Comam mach istan̈bal. \v 17 Yuto yal Comam Dios tet Comam Jesús: \q1 Hach tiꞌ sacerdote, chachoc tzotelo yin̈ anma wetan yin̈ sunilbal tiempo hacaꞌ naj Melquisedec,\x * \xo 7:17 \xt Sal 110:4\x* ẍi Comam. \m \v 18 Huntekꞌan chejbanile akꞌlax yu naj Moisés yet yalan̈tocano tuꞌ xalahwi ismunil yuto machi yip yeb xin matzet iswatxꞌe. \v 19 Huntekꞌan chejbanile tuꞌ machi hunu mac oc cꞌulal yul sat Comam Dios yu, yajaꞌ ay huneꞌxa caw cꞌul occano seleloj, haꞌ ton Comam Jesucristo huneꞌ ayco yipo janma, yu huneꞌ tuꞌ yuxin chon̈hitzico iscꞌatan̈ Comam Dios. \p \v 20 Huneꞌ ayco yipo janma tiꞌ, yakꞌ binaho Comam Dios isbi yin̈ yet yaltencano Comam. Ebnaj sacerdote Israel mach yakꞌ binaho Comam Dios isbi yet yakꞌlaxcano ismunil ebnaj yu Comam. \v 21 Wal Comam Jesucristo Jahawil yakꞌ binaho Comam Dios isbi yet yakꞌnicano Comam ismunil Comam, hacaꞌ yalni yul Yum Comam Dios bay chala: \q1 Yakꞌ binaho Comam Dios isbi, machi xin chishel isba tzet chala yet yalni hacaꞌ tiꞌ: “Hach tiꞌ sacerdote hach, chachoc tzotelo yin̈ anma wetan yin̈ sunilbal tiempo, hacaꞌ naj Melquisedec,” ẍiayoj. \m \v 22 Yuxin haꞌ Comam Jesús tꞌin̈bancano huneꞌ iscab trato caw ecꞌbal cꞌul sata huneꞌ babel. \p \v 23 Ebnaj sacerdote yet yalan̈tocano tuꞌ machi yu iscancano ebnaj yin̈ ismunil yin̈ huneln̈e yuto chi-la-camto ebnaj, yuxin caw txꞌiꞌal ebnaj ecꞌlena yin̈ huneꞌ munil tuꞌ. \p \v 24 Walpaxo Comam Jesucristo machi bakꞌinal chicami, yuxin mach chiecꞌto ismunil tuꞌ tet hunuxa maca, wal xin sacerdote Comam yin̈ sunilbal tiempo. \v 25 Yuxin chꞌakꞌ Comam colbanile mach istan̈bal tet macta chihitzico iscꞌatan̈ Comam Dios yu Comam Jesús. Haꞌ Comam xin chitzotel jin̈ tet Comam Dios yin̈ sunilbal tiempo yu mach chicam Comam. \p \v 26 Haꞌ Comam Jesucristo tuꞌ haꞌn̈echꞌan Comam chu yoc tzotelo jin̈ tet Comam Dios; yahawil sacerdote Comam, caw cꞌulcano Comam, machi nino istxꞌojal ayco yin̈, machi nichꞌano ismul, pohbililo isba xol anma mulum. Ilaxto Comam iscꞌatan̈ Comam Dios satato satcan̈. \v 27 Mach lahano Comam hacaꞌ ebnaj yahawil yin̈ ebnaj sacerdote, titna yin̈ yuninal naj Leví yuto ebnaj tuꞌ hunun tzꞌayic yalten ebnaj no nokꞌ yin̈ xahanbalil. Yin̈ babelal chakꞌ ebnaj isxahanbal yin̈ ismul, lahwi tuꞌ cat yalten ebnaj xahanbal yin̈ ismul anma. Wal Comam Jesús hunelchꞌan yaco isba Comam xahanbalil yu comul.\x * \xo 7:27 \xt Lv 9:7\x* \v 28 Ebnaj akꞌlax ismunil yoc yahawil sacerdote yu isley naj Moisés masanticꞌa ay istxꞌojal ebnaj, yajaꞌ wal Iscꞌahol Comam Dios, huneꞌ mac bay yakꞌ binaho Comam isbi yet yakꞌni ismunil yoc yahawil sacerdote yet tzujanilxa, huneꞌ mac tuꞌ maẍticꞌa nichꞌano istxꞌojal yin̈ sunilbal tiempo. \c 8 \s1 Comam Jesús haꞌ chitzotel jin̈ tet Comam Dios yin̈ huneꞌ iscab trato \p \v 1 Haꞌ huneꞌ caw yilal yin̈ huntekꞌan chijal tiꞌ to ay huneꞌ mac yahawil sacerdote jin̈, tzꞌon̈an yin̈ iswatxꞌkꞌab Comam Dios yul satcan̈.\x * \xo 8:1 \xt Sal 110:1\x* \v 2 Tinan̈ xin lan̈an istzotel Comam jin̈ yul yatut Comam Dios ay satcan̈, huneꞌ n̈a tuꞌ haꞌ caw Comam Dios watxꞌen̈e, mach anmahoj. \p \v 3 Sunil ebnaj yahawil sacerdote akꞌbil ismunil ebnaj yalten sabehal yeb xahanbal tet Comam Dios, hacpax tuꞌ Comam Jesús yilalticꞌa ay tzet chalte Comam tet Comam Dios. \v 4 Ta aytocꞌo Comam yul sat yiban̈kꞌinal tiꞌ matxam yilalo chioc Comam sacerdotehal, yuto ay ebnaj sacerdote akꞌbil ismunil yakꞌni xahanbal hacaꞌ yalni isley naj Moisés. \v 5 Ismunil ebnaj sacerdote yul yatut Comam Dios tuꞌ yecheln̈e ye yin̈ tzettaj ay yul satcan̈. Caw johtaj tato yecheln̈e yehi yuto hayet yalan̈to maẍto chiswatxꞌe naj Moisés yatut Comam Dios, yalni Comam tet naj hacaꞌ tiꞌ: “Abe tzet chiwaltiꞌan, caw hacaꞌ yechel inyehan tawet bey iswiꞌ witz, hac tuꞌ chawute,”\x * \xo 8:5 \xt Ex 25:40\x* ẍi Comam. \v 6 Yajaꞌ wal tinan̈ ayxaco Comam Jesús yin̈ huneꞌ munil ecꞌbal iscꞌulal sata ismunil ebnaj sacerdote, yuto haꞌ Comam chitzotel yin̈ anma tet Comam Dios yin̈ huneꞌ iscab trato ecꞌbal iscꞌulal sata huneꞌ yet babelal. Huneꞌ iscab trato tuꞌ caw ecꞌbal iscꞌulal chalte Comam Dios jet ikꞌbil yu. \p \v 7 Kꞌinalo ta can anma cꞌulal yu huneꞌ babel trato matxam yilalo yakꞌ Comam huneꞌ iscab trato tiꞌ. \v 8 Yajaꞌ yil Comam Dios ta mach cꞌulu elico huntekꞌan anma tuꞌ yul sat, yuxin yalcano Comam yul Yum: \q1 Haꞌ Comam Dios Jahawil, chalni hacaꞌ tiꞌ: Chul huneꞌ tiempohal bay chiwakꞌan huneꞌ iscab trato tet anma Israel yeb tet anma Judá. \q1 \v 9 Haꞌ huneꞌ iscab trato tiꞌ mach lahano yeb hacaꞌ huneꞌ wakꞌan tet yichmam ebnaj yet winilojan yul txꞌotxꞌ Egipto, hacaꞌtan̈e xin inxequiltijan ebnaj. Yajaꞌ yu mach isyije ebnaj intratotuꞌan, yuxin inbejcanojan ebnaj. \q1 \v 10 Haꞌ xin huneꞌ trato chiwakꞌan tet anma Israel yin̈ tzujanilxa tuꞌ, haꞌ ton huneꞌ tiꞌ: Chiwacojan inchejbanilan yin̈ isnabal ebnaj cat intzꞌibn̈enicojan yin̈ yanma ebnaj. Haninan xin chinocan isDiosalo ebnaj cat yoc ebnaj incon̈obojan. \q1 \v 11 Yin̈ huneꞌ tiempohal tuꞌ, matxa yilalo chiscuy hunu mac yet con̈obal, maca hunu mac ayto yu isba yebi yu quinyohtan̈enan. Wal xin sunil mac chinohtan̈enan, sunil niẍte unin yeb ichamta anma. \q1 \v 12 Chiwakꞌnicanojan nimancꞌulal yin̈ istxꞌojal, matxa xin chinnatijan ismul,\x * \xo 8:12 \xt Jer 31:31\x* ẍi Comam. \m \v 13 Hayet chalni Comam \it acꞌ\it* yin̈ huneꞌ iscab trato lan̈an yalni tato ichamxa huneꞌ babel trato, yuto sunil tzet xaichambiloj chilahwi ismunil, hanicꞌxan̈e xin cat istan̈iloj. \c 9 \s1 Huneꞌ yatut Comam Dios sat txꞌotxꞌal yeb huneꞌ bey satcan̈ \p \v 1 Huneꞌ babel trato tuꞌ ay chejbanile chihalni yin̈ tzet chu isyijen ebnaj sacerdote ismunil tet Comam Dios, yajaꞌ yul huneꞌ yatut Comam sat txꞌotxꞌal tiꞌ. \v 2 Huneꞌ yatut Comam tuꞌ, hac tiꞌ yehi: Cabeb cuarto yul, pohbilayo yu huneꞌ kꞌap kꞌap litxꞌancan̈ yictabal. Huneꞌ babel cuarto chihallax \it Txahulal\it*, haꞌ tuꞌ ayicto chꞌen lámpara yeb teꞌ meẍa, yeb ixim pan chihaltelax tet Comam Dios. \v 3 Haxa huneꞌ cuarto yintacꞌto kꞌap litxꞌancan̈ tuꞌ caw \it Ecꞌna txahul\it* chihallax yin̈. \v 4 Haꞌ bey tuꞌ ay huneꞌ altar naba oro bay chin̈uslax pom, yulicto cuarto tuꞌ aypaxicto teꞌ caẍa yet istrato Comam Dios, sunil yin̈ teꞌ ayco chꞌen oro. Yul teꞌ caẍa tuꞌ ayayto huneꞌ ẍalu naba oro bay ayayto maná, aypaxayto iskꞌojoch naj Aarón, huneꞌ teꞌ kꞌojoch elilo iswol; aypaxayto chꞌen chꞌen pakꞌan yehi bay tzꞌibn̈ebiloco ley. \v 5 Yiban̈ teꞌ caẍa tuꞌ ayahto yechel cawan̈ ebnaj ángel chiyij querubín, haꞌ chaliloj ta ayayo Comam Dios bey tuꞌ, leyanilto xicꞌ ebnaj yiban̈ ismajil teꞌ caẍa tuꞌ. Yajaꞌ wal tinan̈, mach caw yilalo chon̈oc jalaꞌ yin̈ tzet caw ye huntekꞌan tuꞌ. \p \v 6 Hac ton tuꞌ ye iswatxꞌebanil yatut Comam Dios tuꞌ. Yul huneꞌ babel cuarto hunun tzꞌayic yocto ebnaj sacerdote isyijeno ismunil tet Comam. \v 7 Wal yul huneꞌ cuarto caw ecꞌna txahul xin, han̈cꞌan̈e naj yahawil sacerdote chiocto yul, yajaꞌ xin huneln̈echꞌan chiocto naj yulbal habil. Hayet chiocto naj, ikꞌbil ischiqꞌuil no nokꞌ yu naj yu yalten naj yin̈ ismul, yeb yin̈ ismul sunil anma mach nano yu chanicꞌo ismul. \p \v 8 Hac tuꞌ chu yakꞌni Comam Espíritu johtan̈eloj ta hayet yocnico huneꞌ babel cuarto tuꞌ maẍto chihajlax beh japni yin̈ sat Comam Dios. \p \v 9 Huneꞌ babel cuarto tuꞌ yecheln̈e yin̈ huneꞌ tiempo bay ayon̈ tiꞌ, yuto huntekꞌan sabehal yeb xahanbal chihaltelaxi, mach chiswatxꞌeco isnabal anma chiyiyo isba bey tuꞌ yin̈ istoholal. \v 10 Huntekꞌan chejbanile tuꞌ yin̈n̈e tzet chilolaxi yeb tzet chiucꞌlax bay chitzoteli, yin̈ issajn̈elax tzettaj ye tuꞌ; huntekꞌan tuꞌ yetn̈e conimanil yehi. Ocnico huntekꞌan chejbanil tuꞌ yin̈ ismunil masanto yet yapni istiempohal ishelni Comam tzettaj ye tuꞌ. \p \v 11 Yajaꞌ xahulicꞌo Comam Cristo, haꞌ Comam Yahawil sacerdote xayakꞌ iscꞌulal jet, huntekꞌan yilalticꞌa yuli. Haxa huneꞌ yatut Comam Dios bay ayco Comam Jesús sacerdotehal caw ecꞌbal iscꞌulal yeb tzꞌajan yehi, maẍtaj ebnaj winaj watxꞌen̈e, mach yeto yul sat yiban̈kꞌinal tiꞌ yehi. \v 12 Xaapni Comam Jesús sata Comam Dios satcan̈, yajaꞌ maẍtaj ischiqꞌuil noꞌ chiw maca ischiqꞌuil noꞌ niẍte wacax yalte Comam, walxinto haꞌ caw ischiqꞌuil Comam yalte. Xaapni Comam sata Comam Dios yin̈ huneln̈e yeb yin̈ sunilbal tiempo, hac tuꞌ yu iskꞌoji Comam yakꞌnicano colbanil mach istan̈bal. \p \v 13 Yin̈ caw yeli ischiqꞌuil noꞌ winaj wacax yeb ischiqꞌuil noꞌ chiw yeb istan̈il noꞌ kꞌopo wacax chitxihlaxico yiban̈ anma mulum, ay yip issajn̈encano isnimanil anma yet payxa tuꞌ. \v 14 Hajxam ischiqꞌuil Comam Jesucristo to caw ecꞌbalto ay yip issajn̈en janma yin̈ istxꞌojal, yun̈e coyijen yin̈ tzet chal Comam Dios, Comam itzitzn̈eticꞌa, yuto yu Comam Espíritu mach istan̈bal, yuxin yaco isba Comam Cristo xahanbalil tet Comam Dios, caw xin machi nino istxꞌojal Comam. \p \v 15 Haꞌ iscamical Comam Jesucristo akꞌni tan̈o sunil mule alaxico yalan̈ huneꞌ babel istrato Comam Dios, yuxin tinan̈ haꞌ Comam Jesús chitzotel jin̈ tet Comam Dios yin̈ huneꞌ iscab trato tiꞌ, yun̈e han̈on̈ awtebilon̈ yu Comam chicochah comajul mach istan̈bal haltebilcano yu Comam. \p \v 16 Hacaꞌ hunu testamento\f + \fr 9:16 \ft Testamento, haꞌ ton huneꞌ hum bay chala tzettaj chiyacano naj mame tet yuninal yet yalan̈to maẍto chicami\f* watxꞌebilcanoj, machi yip teꞌ tato maẍto chicam naj an̈ecano teꞌ. \v 17 Machi yip huneꞌ testamento tuꞌ tato itzitzto naj an̈ecanoj, wal ta xacam naj wal tuꞌ ay yip. \p \v 18 Yuxin haꞌ huneꞌ babel istrato Comam Dios yilal malto ischiqꞌuil no nokꞌ yijnicano isba. \v 19 Yuto hayet lahwi yawten naj Moisés chejbanil chal ley tet anma Israel, issomni naj ischiqꞌul noꞌ tzehla wacax yeb ischiqꞌuil noꞌ chiw xol ha haꞌ, yanico naj noꞌ lana caj yin̈ iswiꞌ iskꞌab teꞌ hisopo islahbanayto naj xol chicꞌ tuꞌ, istxihnico naj yin̈ yumal ley yeb yiban̈ sunil anma Israel. \v 20 Yalni naj Moisés tuꞌ xin: “Haꞌ chicꞌ tiꞌ chitꞌin̈bancano istrato Comam Dios chakꞌ teyet. Yilal xin heyijen tzet chala,” ẍi naj. \v 21 Istxihnipaxico naj Moisés chicꞌ yin̈ yatut Comam tuꞌ, yeb yin̈ sunil munlabal chiocnico yu ebnaj sacerdote yul yatut Comam tuꞌ. \v 22 Hacaꞌ yalni ley ta sunil tzettaj ye tuꞌ masanto chicꞌ chisajn̈eni, machi xin nimancꞌulal yin̈ ismul anma ta machi chicꞌ chimaltoj. \s1 Yaco isba Comam Jesús xahanbalil yin̈ comul \p \v 23 Huntekꞌan yecheln̈e yeco yin̈ tzet ay yul satcan̈ yilal issajn̈elax yu xahanbal, yajaꞌ wal tzet ay satcan̈ choche xahanbal ecꞌna cꞌul sata huntekꞌan tuꞌ. \p \v 24 Yuto Comam Cristo maẍtaj yul huneꞌ yatut Comam Dios watxꞌebil yu ebnaj winaj bay octoj, huneꞌ yecheln̈e yeco yin̈ yatut Comam ay yul satcan̈, walxinto caw apni Comam sata Comam Dios yul satcan̈, haꞌ xin Comam chitzotel jin̈ tet Comam Dios tinan̈. \v 25 Comam Jesucristo mach hayelta yaco isba xahanbalil hacaꞌ yute ebnaj yahawil sacerdote, yet yanico ebnaj ischiqꞌuil no nokꞌ xahanbalil. Ebnaj tuꞌ hunun habil yocto ebnaj yul yatut Comam Dios yalteno ischiqꞌuil no nokꞌ yin̈ xahanbalil, maẍtaj ischiqꞌuil ebnaj chalte. \v 26 Ta hac tuꞌ, txꞌiꞌalxam el chicam Comam yichitax iswatxꞌi yul sat yiban̈kꞌinal tiꞌ. Wal xin haꞌ caw yehi to haꞌ yin̈ islahobal tiempo tiꞌ haꞌ caw Comam hul yakꞌaco isba xahanbalil yin̈ huneln̈e yu yinilo Comam comul. \p \v 27 Yuto sunil anma yilal hunelchꞌan chicami, lahwi tuꞌ cat yillaxi yin̈ tzet chielico yul sat Comam Dios. \v 28 Hac tuꞌ xin Comam Jesucristo huneln̈echꞌan yakꞌ isba xahanbalil yu yinilo Comam ismul tzetcꞌa anma. Wal xin chul Comam yin̈ iscayelal, yajaꞌ matxataj yu yinilo ismul anma, to yu iscolni Comam macta chiechmani. \c 10 \p \v 1 Yuto haꞌ huntekꞌan xahanbal chal isley naj Moisés maẍtaj haꞌ tzet caw ay yul satcan̈, wal xin yecheln̈e yeco yin̈ huntekꞌan iscꞌulal yilal yuli. Huntekꞌan xahanbal chalte ebnaj hunun habil mach chu istzꞌajban iscꞌul anma choche ishitzaco isba iscꞌatan̈ Comam Dios. \v 2 Yuto ta huntekꞌan xahanbal chal isley naj Moisés tuꞌ chu issajn̈encano anma yin̈ ismul, chimisbej yalten xahanbal, yuto matxa ismul chabe. \p \v 3 Wal xin haꞌ isxahanbal anma chi-la-yakꞌ hunun habil tuꞌ, haꞌ chakꞌni isnab anma isnaniti ismul. \v 4 Yuto ischiqꞌuil noꞌ winaj wacax yeb noꞌ chiw, mach chikꞌoji yinilo ismul anma. \p \v 5 Yuxin yet yul Comam Jesucristo yul sat yiban̈kꞌinal tiꞌ yalni tet Comam Dios hacaꞌ tiꞌ: \q1 Matxa chisje hacꞌul chꞌakꞌlax xahanbal yeb sabehal tawet, yuxin akꞌbil innimanilan hawu, haꞌ chiwakꞌan yin̈ xahanbalil tawet. \q1 \v 6 Mach chitzala hacꞌul yin̈ xahanbal chin̈uslaxi yeb sabehal chiakꞌlax tawet yu yinilo mule. \q1 \v 7 Yuxinto chiwalan tawet: Mamin, hach inDiosalan, ayinan lah yu inyijenan tzet chawala, hacaꞌ yu istzꞌibn̈elaxcano win̈an yul Hawum.\x * \xo 10:7 \xt Sal 40:6-8\x* ẍi Comam. \p \v 8 Yin̈ babelal, yal Comam Cristo ta mach isje iscꞌul yeb mach chitzala Comam Dios tato chiakꞌlax xahanbal yeb sabehal tet, yeb no nokꞌ chin̈uslaxi yu yel ismul anma, waxan̈ca xin hac tuꞌ yalni ley. \v 9 Lahwi tuꞌ yalnipaxo Comam: “Mamin, hach inDiosalan, ayinan lah yu inyijenan tzet chawala,” ẍi Comam. Chal yelapno tuꞌ ta chilo huntekꞌan babel xahanbal tuꞌ cat yanico huneꞌ acꞌ. \v 10 Xacon̈yaco Comam Dios yetoj yuto isyije Comam Jesucristo tzet yal iscꞌul Comam Dios yet yalten isba yin̈ xahanbalil yin̈ huneln̈e. \p \v 11 Sunil ebnaj sacerdote Israel hununn̈eticꞌa tzꞌayic ayco ebnaj yin̈ ismunil yalten xahanbal yeb xin huneꞌn̈eticꞌa haꞌ xahanbal chalte ebnaj, waxan̈ca xin mach chu yinilo mule.\x * \xo 10:11 \xt Ex 29:38\x* \v 12 Yajaꞌ wal Comam Cristo huneln̈echꞌan yaco isba xahanbalil yin̈ comul yin̈ sunilbal tiempo, lahwi tuꞌ yoc tzꞌon̈no Comam yin̈ iswatxꞌkꞌab Comam Dios. \v 13 Haꞌ tuꞌ ay Comam yechman yalaxico sunil mac ayco ishowal yin̈ yalan̈ yoj.\x * \xo 10:13 \xt Sal 110:1\x* \v 14 Yuto huneꞌn̈e xahanbal yakꞌ Comam con̈yanico yin̈ istoholal yin̈ huneln̈e han̈on̈ yeton̈xa Comam tiꞌ. \p \v 15 Chakꞌpaxo isba Comam Espíritu Santo yin̈ huntekꞌan tiꞌ yet chalni: \q1 \v 16 Huneꞌ intratohan chiwakꞌan tet anma Israel yet tzujanilxa, haꞌ ton huneꞌ tiꞌ: Chiwacojan inchejbanilan yul yanma yeb yin̈ isnabal,\x * \xo 10:16 \xt Jer 31:33\x* ẍi. \m \v 17 Lahwi tuꞌ yalnipaxoj: \q1 Matxa bakꞌinal xin chinnatijan ismul yeb istxꞌojal,\x * \xo 10:17 \xt Jer 31:34\x* ẍi Comam. \m \v 18 Yuxinto ayxa nimancꞌulal yin̈ mule, matxa yilalo chiakꞌlax xahanbal hunelxa. \s1 Hitzojon̈weco sata Comam Dios yin̈ sunil janma \p \v 19 Yuxin tinan̈ hex wuẍtaj hex wanab, yin̈xa sunil janma chon̈apni yin̈ sat Comam Dios bay ay yehobal caw ay yelapnoj, yaj yu ischiqꞌuil Comam Jesucristo. \v 20 Chu japni yu huneꞌ acꞌ beh chiakꞌni kꞌinale iswatxꞌe Comam yet istzilmoyo kꞌap kꞌap aycan̈ yul yatut Comam Dios yet iscam Comam Jesús. \p \v 21 Haꞌ Comam Jesús haꞌ yahawil sacerdote, chitzotel jin̈ tet Comam Dios, haꞌ caw ay yelapnoj, chimunla yul yatut Comam Dios yul satcan̈. \v 22 Yuxin hitzojon̈weco yin̈ sunil janma sata Comam Dios, jakꞌaweyto yul janma yin̈ caw isyelal yuto sajxa ye janma yu ischiqꞌuil Comam, matxa istxꞌojal chietanto conabal; yeb xin sajxa ye conimanil yu ha haꞌ caw saj. \p \v 23 Colin̈bawe coba yin̈ cuybanile xajabe tiꞌ, machojab chicabcon cocꞌul yin̈ tzet ayco yipo janma, huneꞌ bay tzujanon̈icoj, yuto chij isba tzet haltebil jet yu Comam Dios. \p \v 24 Cosayaꞌwe yin̈ tzet chu cocolwa jin̈ hununon̈, haxinwal chicolahico coxahann̈en coba cat cowatxꞌen iscꞌulal jin̈ hununon̈. \p \v 25 Machojab chicobej cocutxban coba yin̈ culto, hacaꞌ chute huntekꞌan ebnaj, wal xin jiptzewe coba hununon̈, yuto lan̈an isyenilo isba tato lan̈an ishitzti tiempo bay chihul Comam Jesucristo. \p \v 26 Yuto ta lahwi johtan̈enilo isyelal huneꞌn̈eticꞌa haꞌ xin janico comul, matxa hunuxa xahanbal chu yakꞌni tan̈o comul chijaco tuꞌ. \v 27 Ta hac tuꞌ toxan̈e chijechma yul huneꞌ niman isyaꞌtajil jiban̈ yeb kꞌa kꞌaꞌ chitan̈tzenilo sunil macta ayco ishowal yin̈ Comam Dios. \v 28 Yet chisman̈cꞌon hunu mac isley naj Moisés, ta ay xin cawan̈ maca oxwan̈ mac chalni tato yeli man̈cꞌom huneꞌ mac tuꞌ, makꞌbil ismakꞌlax camoj, matxa nimancꞌulal yin̈. \v 29 Hajxam mac chiyahni Iscꞌahol Comam Dios yeb matzet chalilo ischiqꞌuil Comam yul sat, chinilo ispixan Comam Espíritu Santo, Comam chon̈ocheni. Huntekꞌan mac tuꞌ caw ecꞌbalto isyaꞌtajil chiay yiban̈, yuto haꞌ ischiqꞌuil Comam Jesucristo tꞌin̈bancano istrato Comam Dios, con̈yanipaxico yeto Comam. \v 30 Caw johtaj tato halbilcano yu Comam Dios, hacaꞌ tiꞌ: “Haninn̈ehan chiwilan yin̈ tzet chielico anma, haninan chiwakꞌan ispaj selel tet,”\x * \xo 10:30 \xt Dt 32:35\x* ẍi Comam. Chalnipaxo yul Yum Comam: “Haꞌ Comam Dios Jahawil chiilni yin̈ tzet chielico iscon̈ob,” ẍiayoj. \v 31 ¡Caw ay ismay yet chanayo Comam Dios itzitz isyaꞌtajil jiban̈! \p \v 32 Naweti yet yalan̈tocanoj yet hechahni issajilkꞌinal yul heyanma caw heyakꞌ techaho isyaꞌtajil hul teyiban̈. \v 33 Hex tiꞌ quexbahlaxi, heyetalax sata anma, ayex xin hul isyaꞌtajil teyiban̈ yu quexcolwa yin̈ mac akꞌlax ecꞌoyaꞌ yanma tuꞌ. \v 34 Caw tzꞌaypaxo hecꞌul yin̈ ebnaj alaxicto yul preso, machi xin oc biscꞌulal yin̈ hecꞌul yet yilaxilo tzet ayex yuto heyohtaj ta ecꞌbalto iscꞌulal chiakꞌlax teyet yul satcan̈, huntekꞌan machi bakꞌinal chilahwi. \v 35 Yuxin machojab chebej iscawxi hecꞌul, yuto niman ispaj selel chakꞌlax teyet. \v 36 Niman cheyute hecꞌul heyakꞌni techaho isyaꞌtajil, haxinwal chu hewatxꞌen tzet choche iscꞌul Comam Dios cat hechahnipaxo tzet haltebilcano yul Yum Comam, \v 37 yuto chal yul Yum Comam Dios: \q1 Caw hanicꞌxan̈e bay chul Comam, Comam yilal yuli, caw mach chiecꞌto yet yuli. \q1 \v 38 Haꞌ mac xacan cꞌulal yul sat Comam Dios haꞌ ton mac maẍticꞌa chisbej iscawxi iscꞌul yin̈ Comam, yajaꞌ wal mac chimeltzo yintaj mach chitzala iscꞌul Comam yin̈,\x * \xo 10:38 \xt Ha 2:3-4\x* ẍi yul Yum Comam. \m \v 39 Yajaꞌ wal han̈on̈ tiꞌ mach chon̈meltzo jintaj hacaꞌ ebnaj chimeltzo yintaj cat istocano yin̈ isyaꞌtajil. Wal han̈on̈ tiꞌ chicochah cocolbanil yuto xajayto yul janma yin̈ Comam. \c 11 \s1 Ebnaj yayto yul yanma yin̈ Comam \p \v 1 Hayet chijanayto yul janma yin̈ Comam Dios, haꞌ chal yelapnoj ta ayco yin̈ janma cochahni tzet echmabil ju, yeb xin tꞌin̈an jecoj ta chijil yin̈ huntekꞌan tzet maẍto chijilico yin̈. \v 2 Ebnaj ischejab Comam ecꞌlena yet payxa can ebnaj cꞌulal yu yayto ebnaj yul yanma yin̈ Comam. \p \v 3 Yu chijayto yul janma yin̈ Comam Dios, yuxin tꞌin̈an jecoj ta yu Istzotiꞌ Comam xin iswatxꞌe sunil tzet ay yul sat yiban̈kꞌinal tiꞌ yeb satcan̈. Yuxin sunil tzet watxꞌebil chijil tinan̈, mach yin̈o tzet watxꞌebilxa titnaj. \p \v 4 Yu yayto naj Abel yul yanma yin̈ Comam Dios yuxin yalte naj huneꞌ xahanbal ecꞌbal cꞌul sata yet naj Caín. Hac tuꞌ yu iscancano naj cꞌulal yul sat Comam Dios, ischahni Comam isxahanbal naj. Waxan̈ca camnaxa naj Abel tuꞌ, yajaꞌ yexn̈e istzotel naj jet yu yayto naj yul yanma yin̈ Comam Dios. \p \v 5 Yu yayto naj Enoc yul yanma yin̈ Comam Dios yuxin ilaxto naj satcan̈ yu Comam, mach yil naj camical, matxa xin hunu mac ilni naj. Chal yul Yum Comam Dios tato yet yalan̈to maẍto chiilaxto naj satcan̈ tuꞌ caw tzala Comam Dios yin̈ tzet iswatxꞌe naj. \v 6 Yuto ta machi jayto yul janma yin̈ Comam Dios mach chitzala Comam yin̈ tzet chicowatxꞌe, yuto haꞌ mac choche chihitzico iscꞌatan̈ Comam Dios yilal yanayto yul yanma tato ay Comam Dios yeb ta chakꞌ Comam ispaj tet macta yin̈ sunil yanma chisayni Comam. \p \v 7 Yu yayto naj Noé yul yanma yin̈ Comam Dios, yuxin hayet yalni Comam ta chakꞌ huneꞌ niman yaxn̈ab isyijen naj tzet yal Comam, yoc naj iswatxꞌeno huneꞌ barco bay chicolcha naj yeb yixal yeb oxwan̈ iscꞌahol yeb ebix alibe, waxan̈ca xin maẍto ixtan̈o huneꞌ n̈ab tuꞌ. Yu yayto naj Noé yul yanma yin̈ Comam Dios yuxin colcha naj, wal anma xin tan̈ilo sunil. Iscancano naj cꞌulal yul sat Comam Dios, yu yayto naj yul yanma yin̈ Comam. \p \v 8 Yu yayto naj Abraham yul yanma yin̈ Comam Dios, yuxin hayet yawtenilo Comam naj, caw yijem yute isba naj, isto naj sat huneꞌ txꞌo txꞌotxꞌ halbilcano yu Comam Dios ta chakꞌlax ismajulo naj. Waxan̈ca xin mach yohtajo naj bay ay txꞌotxꞌ, yajaꞌ isbejcano naj iscon̈ob, isto naj. \v 9 Caw yayto naj yul yanma yin̈ Comam Dios, isto naj ehoyo sat txꞌo txꞌotxꞌ yalte Comam Dios; yajaꞌ hacaꞌ wayan̈bal yu yecꞌ naj sat txꞌotxꞌ, iswatxꞌen naj kꞌap mantiado yatutoj. Hacpax tuꞌ xin ebnaj cꞌahole, naj Isaac yeb naj Jacob, haꞌ hun ebnaj yin̈ tzet yalte Comam tuꞌ tet naj Abraham. \v 10 Yuto naj Abraham tuꞌ haꞌ huneꞌ con̈ob caw cꞌul yehayto isxeꞌ, haꞌ echmabil yu naj. Huneꞌ con̈ob tuꞌ, haꞌ caw Comam Dios anayo ismalil, haꞌticꞌa xin Comam watxꞌeni. \p \v 11 Hacpax tuꞌ ix Sara yayto ix yul yanma yin̈ Comam Dios, yuxin waxan̈ca caw ixnamxa ix yeb xin maẍticꞌa hunu yunin ix, yajaꞌ akꞌlax yip ix yuninwi. Ispitzcꞌa nichꞌan yunin ix yeb yichamil yuto yayto ix yul yanma ta haꞌ tzet chalte Comam Dios masan chiyij isba. \v 12 Waxan̈ca caw ichamxa naj Abraham, yaj caw hantan̈e anma pohchacan̈ yin̈. Caw hacaꞌ isbisil txꞌumel yeb arena ay istiꞌ haꞌ mar, machi hunu mac chu isbisni. \p \v 13 Sunil huntekꞌan ebnaj tuꞌ mach ischah ebnaj tzet haltebil yu Comam yet iscamto ebnaj; yajaꞌ yu yayto ebnaj yul yanma yin̈ Comam yuxinto hacaꞌtan̈e yilto ebnaj yin̈ tzet haltebilcano yu Comam tuꞌ yin̈ nahat, caw xin tzala ebnaj yin̈. Istxumnilo ebnaj tato ton̈e chiecꞌ ebnaj yul sat yiban̈kꞌinal tiꞌ. \v 14 Yuxin haꞌ mac chitxumni hacaꞌ tuꞌ, chisyeloj ta lan̈an issayni huneꞌ yehobal bay chiehi. \p \v 15 Yajaꞌ ta haꞌ bay titna ebnaj haꞌ bay ayco isnabal ebnaj, meltzomi ebnaj yintaj. \v 16 Yajaꞌ wal xin, haꞌ huneꞌ ehobal ecꞌna cꞌul ay yul satcan̈, haꞌ ayco yin̈ isnabal ebnaj. Yuxin mach chitxꞌixwi Comam Dios yet chalni ebnaj Comam isDiosaloj, yuto ay huneꞌ iscon̈ob ebnaj watxꞌebil yu Comam. \p \v 17 Yu yayto naj Abraham yul yanma yin̈ Comam Dios, yuxin isyije naj yakꞌni hunpilan iscꞌahol yin̈ xahanbalil yet yilwelax naj yu Comam Dios; waxan̈ca xin halbil tet naj yu Comam hacaꞌ tiꞌ: \v 18 “Yin̈ naj Isaac chipohcha hawuninal,” ẍi Comam. \v 19 Yuto yohta naj Abraham tuꞌ ta chu ispitzcꞌancan̈ Comam Dios camom, yuxin hacaꞌticꞌa akꞌbil itzitzbocan̈ naj Isaac, yakꞌlax naj tet ismam. \p \v 20 Yu yayto naj Isaac yul yanma yin̈ Comam Dios, yuxin yalan̈to yalni naj yin̈ huntekꞌan iscꞌulal chischah naj Jacob yeb naj Esaú yu Comam Dios. \p \v 21 Yu yayto icham Jacob yul yanma yin̈ Comam Dios, yuxin hayet toxa chicam icham, yalnicano icham yin̈ huntekꞌan iscꞌulal chischah iscꞌahol, haꞌ ton naj José, yay xulno icham yiban̈ iswiꞌ iskꞌojoch, yakꞌni tzalaho iscꞌul icham yin̈ Comam Dios. \p \v 22 Yu yayto naj José yul yanma yin̈ Comam Dios, yuxin yet yalan̈to maẍto chicam naj, yalnicano naj tato ay huneꞌ tzꞌayical tiꞌ bay chiel ebnaj Israel sat txꞌotxꞌ Egipto. Yalnipaxo naj tato chito ebnaj Israel tuꞌ isbajil isnimanil naj yet chiel ebnaj sat txꞌotxꞌ Egipto tuꞌ. \p \v 23 Yu yayto ismam yeb ismiꞌ naj Moisés yul yanma yin̈ Comam Dios yuxin hayet ispitzcꞌa naj yebalaxilo naj oxeb ixahaw, yuto caw cꞌulchꞌan jilni naj. Mach xin xiw ismam naj yeb ismiꞌ naj tet chejbanile yakꞌ naj isreyal Egipto tato chipotxꞌlax niẍte winaj unin. \p \v 24 Yu yayto naj Moisés yul yanma yin̈ Comam Dios, yuxin hayet icham tzeh naj matxa yoche naj oco yunino ix iscutzꞌin naj rey Egipto tuꞌ. \v 25 Walxinto haꞌ yecꞌyaꞌ yanma naj yinta iscon̈ob Comam Dios, haꞌ issayilo naj sata yakꞌni tzalaho yanma naj yin̈ huntekꞌan tzalahilal yet yul sat yiban̈kꞌinal tiꞌ, huntekꞌan pet chitan̈iloj. \v 26 Istxumnilo naj tato ecꞌbalto cꞌul yecꞌyaꞌ yanma naj yu Comam Cristo sata yochen naj iskꞌalomal txꞌotxꞌ Egipto tuꞌ, yuto haꞌ yin̈ tzet chakꞌ Comam ispajo tet naj, haꞌ bay ayco yanma naj. \p \v 27 Yu yayto naj Moisés yul yanma yin̈ Comam Dios, yuxin el naj yeb ebnaj Israel sat txꞌotxꞌ Egipto, machi xin xiw naj ta chitit ishowal naj rey tuꞌ yin̈ naj. Caw yin̈n̈e Comam Dios yaco isnabal naj, hacaꞌtan̈e caw yilico naj yin̈ Comam, Comam machi jilico yin̈. \v 28 Yu yayto naj Moisés yul yanma yin̈ Comam Dios, yuxin yecꞌtze naj kꞌin̈ Pascua, ischejni naj txihlaxoco ischiqꞌuil noꞌ meꞌ yin̈ iswiꞌ yeb yin̈ iscꞌul ispultahil yatut ebnaj Israel, yun̈e mach ispotxꞌ naj ángel akꞌom camo anma isbabel cꞌahol ebnaj Israel tuꞌ. \p \v 29 Yu yayto ebnaj Israel yul yanma yin̈ Comam Dios, yuxin ispoh isba haꞌ mar Rojo, yecꞌto ebnaj yictabal haꞌ, caw xin tajin bay ecꞌto ebnaj. Haxa yet yecꞌto ebnaj Egipto yalni, ishunban isba haꞌ, ishikꞌnito ebnaj haꞌ, iscamilo ebnaj. \p \v 30 Yu yayto ebnaj Israel yul yanma yin̈ Comam Dios, yuxin hayet lahwi hujeb tzꞌayic yecꞌ hoyon ebnaj yin̈ con̈ob Jericó yay buyna iscꞌubal huneꞌ con̈ob tuꞌ. \v 31 Yu yayto ix Rahab, ix txꞌoj ye iswiꞌ, yul yanma yin̈ Comam Dios, yuxin mach cam ix yinta macta man̈cꞌom, yuto cꞌul yu ischahni ix ebnaj Israel beycꞌo ilwal yin̈ con̈ob tuꞌ.\x * \xo 11:31 \xt Jos 6:22-25\x* \p \v 32 ¿Mactaxca hunuxa chiwalan tinan̈? Caw matxam tiempo ta chinocan tzotelo yin̈ naj Gedeón, naj Barac, naj Sansón, naj Jefté, naj David yeb naj Samuel yebpaxo ebnaj ischejab Comam Dios yet payat.\x * \xo 11:32 \xt Jc 13:2–16:31\x* \v 33 Yu yayto ebnaj yul yanma yin̈ Comam Dios, yuxin ay ebnaj kꞌoji yin̈ nimeta con̈ob, aypaxo ebnaj watxꞌen istoholal yet yoc yahawil, ay ebnaj ischah tzet haltebil yu Comam Dios, ay ebnaj majchen istiꞌ noꞌ balam. \v 34 Ay ebnaj kꞌoji isbutni nimeta kꞌaꞌ, ay ebnaj colcha tet chꞌen espada, ay ebnaj machi yip yaj hul yip ebnaj, caw xin cꞌul elcanico ebnaj yin̈ howal, iskꞌoji ebnaj yin̈ ebnaj akꞌom howal tit yul huneꞌxa nan con̈obal. \v 35 Aypaxo ebix ix itzitzbican̈ yunin yu yayto yul yanma yin̈ Comam Dios. \p Ay ebnaj caw yaꞌta yu iscami, yu mach chisje ebnaj isman̈cꞌoꞌ tzet chal Comam Dios yuto choche ebnaj chiakꞌlax itzitzbocan̈ yin̈ huneꞌ kꞌinale mach istan̈bal. \p \v 36 Ay ebnaj ecꞌyaꞌ isbahlaxi ishatelaxpaxoj, ay ebnaj cꞌalbalax yu chꞌen cadena, ay ebnaj alaxicto yul preso. \v 37 Aypaxo ebnaj kꞌojlax camoj, ay ebnaj cꞌuplaxayo yicta yu chꞌen serrucho, ay ebnaj alaxico yin̈ ilwebal, aypaxo ebnaj akꞌlax camo yu chꞌen espada. Ay ebnaj nananta bay ecꞌle, xil noꞌ meꞌ yeb xil noꞌ chiw ayco xilo iskꞌap ebnaj, yakꞌlen ebnaj mebaꞌil yeb isyaꞌtajil, isbahlaxpaxo ebnaj. \v 38 Anma yul sat yiban̈kꞌinal tiꞌ mach yeto ay ebnaj yecꞌ xol, machi hunu bay caw ehayo ebnaj, walxinto haꞌ sat txꞌotxꞌ desierto ecꞌ ebnaj yeb iswiꞌla witz yeb yulaj chꞌen n̈achꞌen, yeb yulaj txꞌo txꞌotxꞌ holan ecꞌ ebnaj. \p \v 39 Sunil ebnaj tiꞌ, waxan̈ca caw cꞌul isbeybal ebnaj yu yayto ebnaj yul yanma yin̈ Comam Dios, yajaꞌ machi hunu ebnaj chahni tzet haltebil yu Comam Dios. \v 40 Yuto ayon̈ico yin̈ isnabal Comam Dios yin̈ huneꞌ tzet ecꞌbal cꞌul tuꞌ, yuxin mach yij isba tzet nabil yu Comam yin̈ ebnaj ischuquil, walxinto chihunico ebnaj jinta yin̈ istoholal. \c 12 \s1 Yin̈n̈e Comam Jesús chijaco conabal \p \v 1 Yuxin cotxumuloj ta hacaꞌ hoybilon̈ yu sunil macta yayto yul yanma yin̈ Comam Dios, yuxin cobejaꞌwecano sunil tzet chon̈etantoj yeb mule chon̈akꞌni aycꞌayoj; cat jakꞌni janma colahnico yin̈ huneꞌ an̈e bay ayon̈icoj. \v 2 Jakꞌaweco conabal yin̈ Comam Jesús, yuto haꞌ Comam akꞌni pitzcꞌaho janayto yul janma yin̈ Comam Dios, haꞌ Comam xin chitzꞌajbancanoj. Yaco isba Comam yul iskꞌab camical yin̈ teꞌ culus, machi xin yoc yin̈ waxan̈ca caw txꞌixobal huneꞌ camical tuꞌ, yuto yohta Comam ta lahwi yecꞌyaꞌ yanma tuꞌ cat ischahni tzalahilal. Tinan̈ xin tzꞌon̈an Comam yin̈ iswatxꞌkꞌab Comam Dios. \p \v 3 Yuxin txumwe yin̈ tzet yu yakꞌni techaho Comam Jesús isyaꞌtajil yu anma mulum, haxinwal mach chitibayo heyu yeb xin mach chexpax teyintaj. \v 4 Waxan̈ca ayco ip heyu hekꞌoji yin̈ istxꞌojal, yajaꞌ maẍto hunujex tiꞌ cheyabe isyaꞌil camical. \v 5 Yajaꞌ xin xato nahul heyu yin̈ tzet chal Comam Dios jet yul Yum han̈on̈ con̈yuninal, bay chala: \q1 Cꞌahol, machojab chiscaj hawiꞌ yet chachiscuyni Comam Dios Jahawil. Machojab xin chaẍmeltzo tawintaj yet chaẍiscachni Comam. \q1 \v 6 Yuto haꞌ mac xahan ay yu Comam chaco Comam yin̈ istoholal. Haxa mac chischah Comam yuninaloj chayo Comam isyaꞌtajil yiban̈ yu iscuychahi,\x * \xo 12:6 \xt Job 5:17; Pr 3:11-12\x* ẍi yul Yum Comam. \p \v 7 Chahwe isyaꞌtajil chati Comam Dios teyiban̈ yu hecuychahi, yuto quexyuninalxa Comam yuxin hac tuꞌ chexyute. ¿Tom ay hunu naj cꞌahole tiꞌ mach chicuylax yu ismam? \v 8 Yajaꞌ ta mach chayo Comam isyaꞌtajil yu hecuychahi hacaꞌ chu Comam yin̈ macta yuninalxa, chal yelapno chal tuꞌ ta mach quexyuninaloj, lahanex hacaꞌ niẍte unin machi ismam. \v 9 Conabawetij hacaꞌ yet niẍte uninon̈ akꞌlax cocachbanil yu comam yeb yu comiꞌ caw xin jabe yin̈ tzet yala, ¿hatom xin tzet chal Comam Dios ay yul satcan̈, mach chicoyije yun̈e cochahni cokꞌinal? \p \v 10 Comam comiꞌ tuꞌ con̈iscach hanicꞌ tiempohal hacaꞌ yoche iscꞌul, hajxam Comam Dios chon̈iscach Comam yu iscꞌulalo jin̈, yun̈e jelcanico hacaꞌ Comam, Comam machi nino istxꞌojal yin̈. \v 11 Yin̈ caw yeli yet chihul isyaꞌtajil jiban̈ yu cocuychahi, mach chitzala cocꞌul yet chihul jiban̈, walxinto biscꞌulal chulo cocꞌul, yajaꞌ lahwi tuꞌ chakꞌni istoholal jet yeb akꞌancꞌulal macon̈ bay chialaxayo isyaꞌtajil tuꞌ. \s1 Caw ay ismay ta chicobejcano jabento tzet chal Comam Dios \p \v 12 Walex hacaꞌtan̈e paxna yip hekꞌab yeb heyoj, akꞌwe heyanma yoc yip hekꞌab yeb heyoj tuꞌ. \v 13 Saywelo huneꞌ beybale caw tohol haxinwal chian̈cha heyoj, hac tuꞌ xin matxa caw chiahcan̈ iscotxkꞌahi. \p \v 14 Aweco yin̈ hecꞌul heyecꞌ yin̈ akꞌancꞌulal yeb sunil anma, machojab chebeybaln̈e istxꞌojal, yuto haꞌ mac chibeybaln̈en istxꞌojal mach chiyil yin̈ Comam Dios. \v 15 Caw cheyil heba, tajca ayex chebej hechahni iscꞌulchꞌanil iscꞌul Comam Dios chakꞌ jet, yuto ta hac tuꞌ txꞌiꞌal mac chietaxto heyu, lahan hacaꞌ teꞌ howla telaj chicam anma yu. \v 16 Machojab hunujex tiꞌ chexecꞌ yin̈ ixloj, yeb xin machojab hunujex cheyah iscꞌulal chakꞌ Comam Dios teyet hacaꞌ yute naj Esaú; ishelto naj issabehal yet babel cꞌahole yin̈ huneꞌ secꞌ itah. \v 17 Caw heyohtaj ta haxa yet tzujanilxa yet yochen naj ischab ismajul yeb iscꞌulal Comam Dios, hacaꞌ chiakꞌlax tet ebnaj babel cꞌahole, matxa akꞌlax tet naj, waxan̈ca caw okꞌ naj sicꞌlebil, yajaꞌ matxa tzet tzꞌaj yuteꞌ isba naj. \p \v 18 Hex tiꞌ mach hitzanojexico yin̈ hunu tzet ye tuꞌ chisje cotzabni, hacaꞌ yu ishitzico ebnaj jichmam Israel yin̈ witz Sinaí, huneꞌ witz bay caw ah xaj kꞌa kꞌaꞌ yin̈, bay caw kꞌejholiloj yeb bay caw n̈irla cꞌuh. \v 19 Machi xin heyabe yokꞌ chꞌen trompeta yeb istzotelpaxo Comam Dios. Hayet yaben ebnaj istzotel Comam tuꞌ, yalni ebnaj ta matxa chitzotel Comam, \x * \xo 12:19 \xt Ex 19:16-22; 20:18-21\x* \v 20 yuto machi techa huneꞌ chejbanile yu ebnaj, huneꞌ chalni hacaꞌ tiꞌ: “Tato ay hunu mac chayo yoj yiban̈ witz tiꞌ maca hunu no nokꞌ, yilal iskꞌojlaxcamoj maca chitejlaxcamo yu chꞌen lanza,” ẍi. \v 21 Caw xiwquilta tzet yil ebnaj tuꞌ, yuxin haꞌ hun naj Moisés halni hacaꞌ tiꞌ: “Caw chinluyluncan̈an yu xiwquilal,” ẍi naj. \p \v 22 Walex tiꞌ xaquexhitzico yin̈ witz Sión, haꞌ iscon̈ob Comam Dios itzitz, haꞌ ton huneꞌ Jerusalén ay satcan̈. Xaquexhitzico iscꞌatan̈ ismilal ebnaj ángel cutxanico yanico ismay Comam Dios, \v 23 yeb iscꞌatan̈ macta babel yuninal Comam Dios tzꞌibn̈ebil isbi yul satcan̈. Xaquexhitzico iscꞌatan̈ Comam Dios, Comam juez yeco yin̈ sunil anma, yeb bay ay yanma anma cꞌulxa yeb tzꞌajanxa ye yu Comam Dios. \v 24 Xaquexhitzico yin̈ Comam Jesús, Comam watxꞌen̈eyo iscab trato Comam Dios. Haꞌ ischiqꞌuil Comam Jesús tuꞌ con̈sajn̈en yin̈ comul, haꞌ chikꞌanni nimancꞌulal jin̈ tet Comam Dios. Mach hacaꞌho ischiqꞌuil naj Abel, to haꞌ yanayo Comam isyaꞌtajil yiban̈ mac potxꞌni naj, haꞌ iskꞌana. \p \v 25 Yuxin nann̈e heyu tajca cheman̈cꞌoto Comam Dios chitzotel jet, yuto ta huntekꞌan mac man̈cꞌonto Comam Dios yet istzotel tet sat txꞌo txꞌotxꞌ tiꞌ mach colchahi, ¿haꞌ tom xin han̈on̈ chon̈colchahi ta chicoman̈cꞌoto Comam Dios chitzotel jet yul satcan̈? Machoj. \v 26 Yet istzotel Comam Dios yet payxa tuꞌ caw bili txꞌo txꞌotxꞌ, yajaꞌ tinan̈ xin chal Comam hacaꞌ tiꞌ: “Hunelxan̈echꞌan chintzotelan maẍn̈etaj xin txꞌo txꞌotxꞌ tiꞌ chiwakꞌbilojan, wal xin haꞌ hun satcan̈ chibilipaxoj,” ẍi Comam. \v 27 Hayet chalni Comam, \it hunelxan̈echꞌan\it*, chal yelapnoj tato huntekꞌan tzet chu ishecꞌlax yul yehobal watxꞌebil yu Comam Dios, chihecꞌlaxiloj cat istan̈tzelaxiloj, yun̈e iscancano huntekꞌan tzet mach chu ishecꞌlaxi. \p \v 28 Hac tuꞌ tzet akꞌbil jet yu Comam Dios, huneꞌ yet joc yul iskꞌab, mach chu ishecꞌlaxi. Yuxin jakꞌawe yuchꞌandiosal tet Comam Dios yin̈ huneꞌ tuꞌ, cat jinayo coba tet Comam yin̈ sunil janma, hacaꞌ caw choche Comam. Xiwojon̈wepaxo tet Comam. \v 29 Yuto Comam Dios lahan hacaꞌ kꞌa kꞌaꞌ chisje istan̈ilo sunil tzet ye tuꞌ yu. \c 13 \s1 Huntekꞌan yilal iswatxꞌen yuninal Comam Dios \p \v 1 Machojab chebej hexahann̈en heba hununex, yuto heyuẍtaxa heba yin̈ Comam, hacpax tuꞌ ebix ix xachahni Comam heyanabxapaxo ebix. \v 2 Machojab chenahuln̈eto heyakꞌni bay chiway mac chiecꞌ tecꞌatan̈, yuto ay mac tiꞌ akꞌni bay chiway yet anmahil, machi xin yohtajoj tato ángel ebnaj ecꞌ iscꞌatan̈. \p \v 3 Machojab chenahuln̈epaxto ebnaj ayicto yul preso, hacojtam haꞌ hunex ayexico preso yinta ebnaj. Nawepaxti macta chiakꞌlen isyaꞌtajil, yuto hexxataxcapaxo cheyakꞌle isyaꞌtajil. \p \v 4 Hayet cheyikꞌni heyetbi, ayojab yelapno mohyilal yul hesat; yin̈n̈eojab heyetbi cheyaco heyanma, yuto haꞌ mac chiixli yeb chiwinajli, chiay isyaꞌtajil yiban̈ yu Comam Dios. Yebpaxo haꞌ mac maẍto chimohyi cat issayni ismul, chiaypaxo isyaꞌtajil yiban̈ yu Comam Dios. \p \v 5 Machojab cheyaco heyanma yin̈ chꞌen melyu. Akꞌwe tzalaho hecꞌul yin̈ tzet ay yul hekꞌab, yuto chal Comam Dios yul Yum: “Machi bakꞌinal chexinnahuln̈etojan yeb chexinbejcanojan,”\x * \xo 13:5 \xt Dt 31:6, 8; Jos 1:5\x* ẍi Comam. \v 6 Yuxin sunil janma chijalni hacaꞌ tiꞌ: \q1 Haꞌ Comam Dios Jahawil chicolwa win̈an, yuxin mach chinxiwan yin̈ istxꞌojal choche anma iswatxꞌe win̈an,\x * \xo 13:6 \xt Sal 56:3-4, 9-11\x* con̈chi. \p \v 7 Machojab chenahuln̈eto ebnaj chiijbali teyin̈ yeb ebnaj halni Istzotiꞌ Comam Dios teyet. Txumwecꞌanab yin̈ isbeybal ebnaj masanto yet iscamto ebnaj. Hacaꞌojab yanico yanma ebnaj yin̈ Comam Dios hacojab tuꞌ heyanico heyanma yin̈ Comam. \p \v 8 Comam Jesucristo huneꞌn̈eticꞌa haꞌ Comam, haꞌ Comam yet payxa, haꞌ Comam tinan̈, haꞌpaxo Comam yin̈ sunilbal tiempo. \v 9 Yuxin mach cheyakꞌ subchaho heba tet huntekꞌan nan cuybanile mach ohtabilo ju. Haꞌojab yin̈ iscꞌulchꞌanil iscꞌul Comam Dios chiyikꞌ yip janma, maẍtaj yin̈ huntekꞌan chejbanile yin̈ tzet chilolaxi, yuto huntekꞌan tuꞌ matzet chijikꞌ yin̈. \p \v 10 Han̈on̈ tiꞌ nanxa huneꞌ coxahanbal; ebnaj sacerdote ayco yalan̈ isley naj Moisés, machi yoc ebnaj yin̈ iscꞌuxni huneꞌ xahanbal tiꞌ. \v 11 Ebnaj yahawil sacerdote tuꞌ chicto ebnaj ischiqꞌuil no nokꞌ yul cuarto \it ecꞌbal txahul\it* isbi, haꞌ chakꞌbaln̈e ebnaj yin̈ ismul anma; yajaꞌ wal isnimanil no nokꞌ tuꞌ istxam con̈ob chin̈uslaxi. \v 12 Hacpax tuꞌ yu Comam Jesús, cam Comam istxam con̈ob Jerusalén yun̈e issajn̈encano Comam yanma anma yu ischiqꞌuil. \p \v 13 Yuxin elojon̈weto hacaꞌ bay ilaxilto Comam istxam con̈ob tuꞌ, haꞌ chal yelapnoj haꞌ hunon̈ chiakꞌlax elo cotxixobal yinta Comam. \v 14 Yuto maẍtaj yul sat yiban̈kꞌinal tiꞌ ay huneꞌ cocon̈ob ay yin̈ huneln̈e, wal xin haꞌ huneꞌ cocon̈ob ay yin̈ sunilbal tiempo haꞌ bay ayto janma. \p \v 15 Yuxin jalaꞌwe cꞌulla tzotiꞌ yin̈ Comam Dios sunilbal tiempo yu Comam Jesucristo. Haꞌ huneꞌ coxahanbal chijakꞌ tet Comam, haꞌ ton cobitn̈en Comam yu cotiꞌ. \v 16 Machojab chenahuln̈eto hewatxꞌen iscꞌulal yeb hecolwa yin̈ tzet ayex yin̈ heyet anmahil, yuto hapaxo huntekꞌan tuꞌ coxahanbal tet Comam Dios, caw xin chitzala Comam yin̈. \p \v 17 Yijewe yin̈ tzet chal ebnaj chiijbali texol, watxꞌewe tzet chal ebnaj yuto haꞌ ebnaj chexiptzeni, yeb xin haꞌ ebnaj chihalni tet Comam Dios yin̈ tzet chewatxꞌe. Yuxin aweco yin̈ hecꞌul hewatxꞌen iscꞌulal, haxinwal yin̈ tzalahilal chitakꞌwi ebnaj teyin̈ tet Comam, mach yin̈o biscꞌulal, ta mach xin mach chechah iscꞌulal. \p \v 18 Han̈on̈tiꞌan̈ cꞌul cobeybalan̈, machi istxꞌojal nabil juhan̈. Txahlan̈we jin̈an̈ yuto chijochehan̈ chon̈ecꞌan̈ yin̈ sunil iscꞌulal. \v 19 Haꞌ huneꞌ caw yilal chinkꞌanpaxojan teyet ta chextxahli win̈an tet Comam Dios, haxinwal ta hac tuꞌ chiel yin̈ iscꞌul Comam, chinapnihan quexwilaꞌan yin̈ an̈e. \s1 Kꞌanlax iscꞌulal yiban̈ ebnaj juẍtaj yeb ebix janab \p \v 20 Haꞌojab Comam Dios yahawil akꞌancꞌulal yeb akꞌni itzitzbocan̈ Comam Jesús xol camom, Comam cotan̈emal yeb xin tꞌin̈bancano istrato Comam Dios mach istan̈bal yu ischiqꞌuil. \v 21 Haꞌojab Comam Dios tuꞌ chiakꞌni hehelanil hewatxꞌen sunil iscꞌulal, haxinwal chewatxꞌe tzet chal iscꞌul Comam cat iswatxꞌen Comam tzet choche iscꞌul jin̈ yu Comam Jesucristo. ¡Jakꞌaweco ismay Comam Dios yin̈ sunilbal tiempo! Hacojab tuꞌ. \p \v 22 Hex wuẍtaj hex wanab, chinkꞌanan teyet niman cheyute hecꞌul yuto hanicꞌn̈e hecuybanil chiwatojan teyet yul huneꞌ incartatiꞌan. \v 23 Chiwaltojan teyet ta xabejtzolax juẍta Timoteo. Ta pet chul naj incꞌatan̈an chito naj wintajan yet chintohan quexwilnojan. \p \v 24 Halwe tet ebnaj chiijbali teyin̈ ta chil isba ebnaj yeb sunil mac ayxaco yul iskꞌab Comam. Ebnaj juẍtaj yeb ebix janab ay yul ismajul Italia tiꞌ chalto ebnaj ta cheyil heba yin̈ hecawil. \p \v 25 Yakꞌabayo Comam Dios iscꞌulchꞌanil iscꞌul teyiban̈ hesunil. ¡Hacojab tuꞌ!