\id ACT - Jacalteco (Eastern) -Guatemala 1997 (DBL -2013) \h HECHOS \toc1 Yin̈ Tzet Iswatxꞌe Ebnaj Ischejab Comam Jesucristo \toc2 Hechos \toc3 Hch \mt1 YIN̈ TZET ISWATXꞌE EBNAJ ISCHEJAB COMAM JESUCRISTO \c 1 \s1 Yal Comam Jesús tato chati Comam Espíritu Santo \p \v 1 Hanin Lucas intiꞌan, chintzꞌibn̈etojan huneꞌ hum tiꞌ tawet mam Teófilo. Wal xin yul huneꞌxa hum tzꞌibn̈ebilxato tawet wuhan yet yalan̈tocanoj, waltojan tawet tzettaj ye tuꞌ iswatxꞌe Comam Jesús, yeb xin yin̈ sunil cuybanile yakꞌ Comam iscuyuꞌ anma yichtax istzabnico Comam iscuywa xol anma, \v 2 masanta yet yapni istzꞌayical ispaxcanto Comam yul satcan̈. Yet maẍto chipaxto Comam tuꞌ, yalnicano Comam ischejbanil ebnaj ischejab sicꞌbililo yu, yu yip Comam Espíritu Santo. \v 3 Hayet lahwi iscam Comam xin, yitzitzbipaxocan̈ Comam xol camom, caw txꞌiꞌalto el isye isba Comam tet ebnaj ischejab. Yulbal cuarenta tzꞌayic isye isba yun̈e istxumnilo ebnaj tato caw yeli itzitzbican̈ Comam. Istzotel Comam tet ebnaj yin̈ tzet chu yoc anma yul iskꞌab Comam Dios yun̈e yoc Comam Yahawilo anma. \p \v 4 Yet aytocꞌo Comam xol ebnaj ischejab tuꞌ, yalnicano Comam tet ebnaj: \p —Canan̈wecano yul con̈ob Jerusalén tiꞌ, echmawe yul huneꞌ tzet halbilcano teyet yu Inmaman hacaꞌ wute walnihan teyet. \v 5 Wal naj Juan, caw yeli han̈e ha haꞌ yakꞌ naj yahbalo haꞌ iswiꞌ anma, walex tiꞌ xin, yulbal hayebxan̈echꞌan tzꞌayic cat hechahni Comam Espíritu Santo yul heyanma hacaꞌ yahbalo haꞌ hewiꞌ, ẍicano Comam Jesús tet ebnaj ischejab tuꞌ. \s1 Yet isto Comam Jesús yul satcan̈ \p \v 6 Yet cutxantoco ebnaj ischejab Comam Jesús iscꞌatan̈, iskꞌambenilo ebnaj tet Comam hacaꞌ tiꞌ: \p —Mamin, ¿ham tinan̈ chacolcanilti ebnaj jet con̈ob Israel tiꞌ yalan̈ yip bay ayon̈ico tiꞌ? ẍi ebnaj. \p \v 7 Yalni Comam tet ebnaj: \p —Mach heyeto heyohtan̈enilo istzꞌayical yeb xin istiempohal yin̈ tzet ye tuꞌ han̈cꞌan̈e Comam Dios ay yoc yin̈ yalnilo tzet yehi. \v 8 Yaj xin chiyakꞌ Comam Dios yip teyet hununex yet chul Comam Espíritu Santo yul heyanma. Chilahwi tuꞌ xin, cat heyanico heba heyalnilo intzotiꞌan yul con̈ob Jerusalén tiꞌ, yebpaxo yul sunil ismajul Judea, yeb xin yulaj ismajul Samaria masanto chiabchalo yu sunil anma ay yul sat yiban̈kꞌinal tiꞌ, ẍi Comam. \p \v 9 Yet lahwi yalnicano Comam Jesús huntekꞌan tuꞌ, yilaxto Comam yul satcan̈. Caw xin tꞌan̈ancanahto ebnaj ischejab Comam tuꞌ yet iscꞌaycanocan̈ Comam xol moyan. \p \v 10 Yet tꞌan̈anahto ebnaj yilni isto Comam satcan̈, isyenican̈ isba cawan̈ ebnaj ángel caw sajhopon̈e xil iskꞌap, yoc lin̈no ebnaj iscꞌatan̈ ebnaj ischejab Comam. \p \v 11 Yalni ebnaj ángel tet ebnaj hacaꞌ tiꞌ: \p —Hex ah Galilea, ¿tzet yin̈ xin to tꞌan̈anex ahto satcan̈? Haꞌ Comam Jesús tiꞌ, maꞌilaxilo texol yu ispaxto Comam satcan̈. Hacaꞌticꞌa mayu heyilni isto Comam tiꞌ, hac tuꞌ xin chu yulpaxo Comam, ẍi ebnaj ángel tet ebnaj. \s1 Saylax selel naj Judas \p \v 12 Lahwi tuꞌ xin, ispaxayti ebnaj ischejab Comam Jesús bey huneꞌ won̈an chiyij Olivo, ismeltzo ebnaj bey yul con̈ob Jerusalén. Etza yicta legua yelo won̈an tuꞌ yin̈ con̈ob. \v 13 Lahwi yapni ebnaj yul con̈ob, yahto ebnaj yul huneꞌ cuarto yin̈ iscab piso bay ay isposada ebnaj. Haꞌ ton xin naj Pedro, naj Jacobo yeb naj Juan, naj Andrés, naj Felipe, naj Tomás, naj Bartolomé, naj Mateo, yeb naj Jacobo, iscꞌahol icham Alfeo, yebpaxo xin naj Simón, naj ayticꞌaco yin̈ huneꞌ partido chiyij Cananista. Aypaxo xin huneꞌxa naj chiyij Judas, iscꞌahol naj Jacobo. \v 14 Hununn̈eticꞌa tzꞌayic xin, iscutxban isba ebnaj sunil yeb yuẍta Comam Jesús yu istxahli ebnaj tet Comam Dios. Aypaxo huntekꞌan ebix chitxahli yinta ebnaj. Xol ebix tuꞌ, ayco ix María, ismiꞌ Comam Jesús. \p \v 15 Haꞌ yin̈ huneꞌ tiempohal tuꞌ, aymi hunu ciento veinte anma ayco yul iskꞌab Comam cutxanico bey tuꞌ. Lahwi tuꞌ xin, yah lin̈no naj Pedro xol ebnaj tuꞌ, yalni naj: \p \v 16 —Hex wuẍtaj, hex wanab, caw yilal yijni isba hacaꞌ yu istzꞌibn̈encano naj rey David yet payxa yu Comam Espíritu Santo yin̈ naj Judas, naj yewa tet ebnaj tzabnayo Comam Jesús. \v 17 Naj Judas tuꞌ, ayco naj jetbiho yet yalan̈tocanoj, huneꞌn̈e comunil yeb naj. \v 18 Yu istohol istxꞌojal iswatxꞌe naj yin̈ Comam, islokꞌ naj huneꞌ txꞌotxꞌ. Lahwi tuꞌ xin istit xulna naj, ispohto iswiꞌ naj, hac tuꞌ yu yelti chꞌitna yul iscꞌul naj, istan̈ilo naj. \v 19 Sunil anma ay yul con̈ob Jerusalén aben iskꞌumal huneꞌ tiꞌ, yuxinto Acéldama occano isbiho huneꞌ txꞌotxꞌ tuꞌ yin̈ yabxubal anma. Haꞌ chal yelapnoj \it txꞌotxꞌ lokꞌbil yu istohol chicꞌ\it*. \p \v 20 Yuto hac tuꞌ yalni yul Yum Comam Dios yin̈ Salmos: \q1 Canojabcano huneꞌ yatut naj tuꞌ ischuquil, machojab mac xin chꞌoc yahawoj,\x * \xo 1:20 \xt Sal 69:25\x* ẍi. Chalnipaxoj: \q1 Ocojab hunoxa mac selelo yin̈ ismunil,\x * \xo 1:20 \xt Sal 109:8\x* ẍicano yul Hum tuꞌ, ẍi naj Pedro. \p \v 21-22 Yalnipaxo naj Pedro: \p —Yuxin cosayaꞌwelo hunuxa mac chioc selelo naj Judas tuꞌ, cat yoc yalnocꞌo xol anma tato caw yeli itzitzbican̈ Comam Jesús. Haꞌ hunu mac chicosayilo tuꞌ yilal xaecꞌ tzujtzun jinta yet yah haꞌ iswiꞌ Comam Jesús yu naj Juan masanta yet istocano Comam yul satcan̈, ẍi naj Pedro. \p \v 23 Yuxin issayilti ebnaj cawan̈ ebnaj tuꞌ. Huneꞌ naj chiyij Matías, huneꞌxa naj José Barsabás isbi, chiyijpaxo Justo. \v 24 Lahwi tuꞌ xin, istxahli ebnaj sunil hacaꞌ tiꞌ: \p —Mamin, caw hawohtaj tzet ye yanma hunun anma, yuxin ye jetan̈ mac huno ebnaj cawan̈ tiꞌ sicꞌbilxalo hawu. \v 25 Yun̈e ischahni hamunil bejbilcano yu naj Judas, yet istocano naj bayticꞌa caw tꞌin̈an istohi, ẍi ebnaj tet Comam. \p \v 26 Lahwi tuꞌ yilwen ebnaj mac chicancano yin̈ huneꞌ munil tuꞌ. Cꞌuxan xin yapni yin̈ naj Matías. Hac tuꞌ xin yu yoccano naj yetbiho ebnaj hunlahon̈wan̈ ischejab Comam Jesucristo tuꞌ. \c 2 \s1 Yet yul Comam Espíritu Santo yiban̈ macta ayxaco yul iskꞌab Comam Jesucristo \p \v 1 Yet yayilo istzꞌayical kꞌin̈ Pentecostés, huneꞌn̈e bay cutxanico sunil ebnaj yeb ebix ayxaco yul iskꞌab Comam Jesús. \v 2 Caw hunepixto xin yaben ebnaj tuꞌ isbili istit huneꞌ hacaꞌ jakꞌekꞌ yul satcan̈ yin̈ caw ip chieqꞌui. Isbilipaxo sunil yul n̈a bay ayicto yuninal Comam Jesús tuꞌ. \v 3 Lahwi tuꞌ xin yilni ebnaj yayilo hacaꞌ xaj kꞌa kꞌaꞌ, ispujnacan̈ yiban̈ iswiꞌ hunun tuꞌ. \v 4 Sunil ebnaj yeb ebix tuꞌ occano yalan̈ ischejbanil Comam Espíritu Santo yoc tzotelo yin̈ nananta abxubal yu yip Comam. \p \v 5 Yin̈ huneꞌ tiempohal tuꞌ, caw txꞌiꞌal anma Israel ayco yanma yin̈ Comam Dios, cutxanico yul con̈ob Jerusalén tuꞌ. Caw nananta bay titico anma tuꞌ yul sat yiban̈kꞌinal tiꞌ. \v 6 Yet yaben anma isbili huneꞌ hacaꞌ jakꞌekꞌ tuꞌ, iscutxbanico isba anma bey huneꞌ n̈a tuꞌ. Caw cꞌaycan̈ iscꞌul anma yaben istzotel macta ayxaco yul iskꞌab Comam yul yabxubal hunun anma tuꞌ. Yuto sunil yabxubal anma yal ebnaj yeb ebix ayxaco yul iskꞌab Comam Jesucristo. \p \v 7 Caw cꞌaycan̈ iscꞌul anma yoc tꞌan̈no yin̈ ebnaj chitzotel tuꞌ. Yalni anma hacaꞌ tiꞌ: \p —Wal huntekꞌan ebnaj yeb ebix chitzotel tiꞌ, caw ah Galilea sunil. \v 8 ¿Tzimi yin̈ xin chijabe istzotel ebnaj yul jabxubal bay pitzcꞌanajon̈ hununon̈? \v 9 Wal xin coxol han̈on̈ tiꞌ ay anma titna yul ismajul Partia, aypaxo anma ah Media, ay anma ah Elam. Aypaxo anma ah Mesopotamia, aypaxo anma ah Judea, yeb Capadocia yeb Ponto, yeb anma ay yul ismajul Asia. \v 10 Aypaxo anma ah Frigia, yeb anma ah Panfilia, yeb anma ah Egipto. Aypaxo anma titna yul ismajul Africa bey iscawilal Cirene, yeb xin aypaxo anma ah con̈ob Roma. Xol sunil anma tiꞌ xin, ay anma jet Israelal, yebpaxo xin mac xayaco isba hacaꞌ bay ayon̈ico han̈on̈ Israel hon̈ tiꞌ. \v 11 Aypaxo anma ah Creta, yebpaxo anma ah Arabia, yajaꞌ cosunil han̈on̈ tiꞌ chijabe istzotel ebnaj yeb ebix yul jabxubal yin̈ iscꞌulal iscꞌul Comam Dios, ẍi anma tuꞌ. \p \v 12 Caw toxan̈e chicꞌay iscꞌul sunil anma, issomchalo yul iswiꞌ, yuxin iskꞌambele anma tet hunun hacaꞌ tiꞌ: \q1 —¿Tzet chalilo huntekꞌan chijabe tiꞌ? ẍi anma. \p \v 13 Aypaxo huntekꞌanxa anma chibuchwahi, le-yalni hacaꞌ tiꞌ: \q1 —Haꞌ huntekꞌan ebnaj yeb ebix tiꞌ, caw ucꞌum ebnaj, ẍi anma tuꞌ. \s1 Yet yalni naj Pedro Istzotiꞌ Comam Dios \p \v 14 Yuxin ah lin̈no naj Pedro yeb ebnaj hunlahon̈wan̈xa yetbi tuꞌ, istzablo istzotel naj xol sunil anma yin̈ caw ip hacaꞌ tiꞌ: \p —Hex ay bey yul ismajul Judea, yeb xin sunilex nananta con̈obal aycꞌo yul con̈ob Jerusalén tiꞌ, caw chiwakꞌan heyohtan̈eloj tzet yelapno ye huneꞌ tiꞌ. Wal xin, haj hetxiquin yin̈ tzet chiwalan. \v 15 Han̈on̈tiꞌan̈ mach ucꞌumojon̈an̈ hacaꞌ cheyute hetxumni jin̈an̈, yuto sahab sacꞌayal ayon̈ tinan̈ yin̈ chꞌen balon̈eb. \v 16 Wal xin, lan̈an yijni isba tzet halbilcano yul Yum Comam Dios yu naj Joel, ischejab Comam Dios yet payat, \v 17 bay yalcano hacaꞌ tiꞌ: \q1 Yet chꞌapni islahobal tzꞌayic, chiwatijan Wespírituhan yiban̈ anma yul sat yiban̈kꞌinal tiꞌ. Yuxin haꞌ ej hecꞌahol yebpaxo ej hecutzꞌin, haꞌ chalnolo Intzotiꞌan. Chinyehan huntekꞌan cuybanile tet ebnaj tzehtaj yin̈ sajsatil. Yebpaxo ebnaj ichamtaj chintzotelan tet ebnaj yul iswayic. \q1 \v 18 Yet huneꞌ tiempohal tuꞌ chiwaco Wespírituhan yin̈ sunil anma chiyakꞌ chejaꞌ isba wetan, ebnaj winaj yeb ebix ix, cat yalnicꞌo ebnaj yeb ebix Intzotiꞌan tet anma. \q1 \v 19 Chinyehan cꞌaybalcꞌule yul satcan̈ tet anma, cat iscꞌayilo iscꞌul yilni. Yeb xin bey yul sat yiban̈kꞌinal tiꞌ, chinyehan huneꞌ tzet chiyenilo wipan tet anma. Haꞌ huntekꞌan tiꞌ xin, haꞌ ton chicꞌ yeb kꞌa kꞌaꞌ, yeb huneꞌ niman n̈ub hacaꞌ moyan, ẍi Comam. \q1 \v 20 Chiꞌoc kꞌejholo yin̈ sat tzꞌayic, wal yin̈ ixahaw xin, caw cajpon̈pon̈e chucoj hacaꞌ chicꞌ. Haꞌ huntekꞌan tiꞌ babel chiyu yet maẍto chihul huneꞌ istzꞌayical bay chul Comam Dios Yahawil. Huneꞌ tzꞌayic tuꞌ, caw niman yelapno yehi, yebpaxo aytam sakꞌal. \q1 \v 21 Haꞌ yin̈ huneꞌ tzꞌayic tuꞌ xin, haꞌ mac chiawten Comam Yahawoj chicolchahi,\x * \xo 2:21 \xt Jl 2:28-32\x* ẍicanoj. \p \v 22 Hex wet con̈ob Israel, hajba hetxiquin yin̈ tzet chalilo huneꞌxa chiwalan teyet tiꞌ: \p —Caw xaꞌisyelo Comam Dios ismunil Comam Jesucristo ah Nazaret jet cosunil, yet iswatxꞌen Comam Jesús iscꞌulal yeb cꞌaybalcꞌule yeb yechel yip Comam Dios. Wal xin caw heyohtaxa sunil tiꞌ yuto haꞌ coxol yuhi. \v 23 Wal xin alaxico Comam Jesucristo yul hekꞌab yuto hac tuꞌ yoche iscꞌul Comam Dios. Caw xin yohtaxa Comam Dios yettax payat yin̈ tzet chihul yiban̈ Comam Jesucristo. Walex hex tiꞌ xin, hekꞌan iskꞌab ebnaj txꞌoj yu yanican̈ ebnaj Comam yin̈ teꞌ culus. Hac tuꞌ xin yu iscam Comam heyu. \v 24 Wal xin itzitzbican̈ Comam yu Comam Dios. Iscolnilo yul iskꞌab camical yuxin machi yu iskꞌoji huneꞌ camical tuꞌ ismajchenayo Comam. \v 25 Naj rey David yet payat, yalcano naj huntekꞌan Tzotiꞌ yal Comam Jesucristo hacaꞌ tiꞌ: \q1 Sunilbal tiempo wohtajan tato ay Comam Dios incꞌatan̈an. Ayn̈eticꞌaco Comam yin̈ inwatxꞌkꞌaban, hac tuꞌ xin machi mac chiakꞌni cabconcan̈ wanmahan, cat waycꞌayan. \q1 \v 26 Yuxin caw chitzala wanmahan, chintzotelan yin̈ caw tzalahilal. Waxan̈ca chicam innimaniltiꞌan, yaj chicawxi incꞌulan yin̈ Comam. \q1 \v 27 Mamin, mach chahincꞌuln̈e wanmahan xol anma camom, mach chawakꞌ kꞌajoꞌto innimanilan xol anma camom tuꞌ, hanin sicꞌbil incan̈an hawu. \q1 \v 28 Xahaye huneꞌ beh chꞌakꞌni kꞌinale ayn̈eticꞌa sunilbal tiempo wetan. Caw chawakꞌ tzalaho wanmahan yet chinapnihan tacꞌatan̈,\x * \xo 2:28 \xt Sal 16:8-11\x* ẍi Comam Jesús. Hac tuꞌ yu istzꞌibn̈encano naj rey David yin̈ tzet yal Comam Jesucristo, ẍi naj Pedro tet anma bey Jerusalén tuꞌ. \p \v 29 Yalnipaxo naj Pedro: \p —Hex wet con̈ob, yin̈ caw isyelal chiwalan teyet, naj jichmam David tuꞌ, caw johtaj tato cam naj, ismujlaxpaxo naj. Haꞌ bay mujan naj tuꞌ xin, caw ixtan̈to coxol tinan̈. \v 30 Wal naj rey David tuꞌ, ischejab Comam Dios ye naj. Caw xin yohta naj tato haltebilcano yu Comam Dios tet naj tato yin̈ yuninal yuninal naj chipitzcꞌa Comam Cristo, cat yoccano Jahawo isselelo naj. \v 31 Yuxin yet caw yalan̈tocano tuꞌ, akꞌlax yohtan̈elo naj, yuxin yalcano naj tato chiitzitzbican̈ Comam Jesucristo. Yalnipaxo naj tato mach chicancano yanma Comam xol camom anma, machi xin chichahlax kꞌajoꞌto isnimanil Comam. \v 32 Haꞌ xin Comam Dios akꞌni itzitzbocan̈ isnimanil Comam Jesucristo tuꞌ. Cosunilan̈ chijakꞌ cobahan̈ testigohal yin̈ huneꞌ tiꞌ. \v 33 Haꞌ Comam Dios inito Comam Jesucristo yul satcan̈ yu yoc tzꞌon̈no Comam yin̈ iswatxꞌkꞌab Comam Dios. Yakꞌni Comam Dios Comam Espíritu Santo tet Comam Cristo hacaꞌ yu yalnicanoj. Yuxin haꞌ Comam Jesús aniti tzet lan̈an heyilni tiꞌ, yeb huneꞌ cheyabe tiꞌ. Hac tuꞌ chu isyenicanilo isba yulbal Comam Espíritu Santo jiban̈an̈. \p \v 34 Naj David tuꞌ, mach beyahto naj yul satcan̈ yaj xin yalpaxo naj hacaꞌ tiꞌ: \q1 —Yal Comam Dios Jahawil tet wahawilan: \q1 “Ayan̈ tzꞌon̈no yin̈ inwatxꞌkꞌabtiꞌan, \q1 \v 35 masanto chiwacojan anma ayco ishowal tawin̈ yalan̈ hawoj,” ẍi Comam Dios, ẍi naj rey David. \p \v 36 Tinan̈ xin, yilal heyabencano yin̈ caw ishabanil hex wet con̈ob Israel. Waxan̈ca xaheyacan̈ Comam Jesús yin̈ teꞌ culus, yaj haꞌ Comam Dios anico Comam Jesús Yahawiloj, yeb xin yin̈ Cristohal, ẍi naj Pedro. \p \v 37 Yet yaben anma Israel sunil tzet yal naj, cꞌayilo iscꞌul anma, yoc biscꞌulal yin̈ yanma anma tuꞌ. Iskꞌamben anma tet naj Pedro yeb xin tet huntekꞌanxa ebnaj ischejab Comam Jesucristo: \p —Hex wet con̈ob, ¿tzet wal juten cobahan̈ tinan̈ heyalni? ẍi anma. \p \v 38 Istakꞌwican̈ naj Pedro tet anma hacaꞌ tiꞌ: \p —Bejwe hewatxꞌen istxꞌojal, cat yahcano haꞌ hewiꞌ hununex yin̈ isbi Comam Jesucristo, cat yakꞌlaxcano nimancꞌulal yin̈ hemul. Hac tuꞌ xin chu hechahnicano Comam Espíritu Santo yul heyanma hununex. \v 39 Huneꞌ tiꞌ hallax jet yeb tet juninal yeb tet sunil anma nahat aya, sunil huntekꞌan mac chawte Comam Dios, ẍi naj Pedro. \p \v 40 Wal xin, txꞌiꞌalto tzet yal naj, yoc naj yiptzeno anma tuꞌ, yalni naj hacaꞌ tiꞌ: \p —Colwelo heba tet isyaꞌtajil chihul yiban̈ anma txꞌoj chiswatxꞌe, ẍi naj Pedro. \p \v 41 Caw hanta mac chahni Comam yul yanma yu tzet yal naj Pedro, yahcano haꞌ iswiꞌ anma tuꞌ. Haꞌ yin̈ huneꞌ tzꞌayic tuꞌ xin, aymi oxebo mil anma occano yetbiho ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam. \v 42 Hac tuꞌ xin chilann̈eticꞌa iscutxꞌban isba ebnaj yeb ebix yaben iscuywa ebnaj ischejab Comam. Huneꞌn̈e xin yute yanma ebnaj, chiswahni ebnaj ixim pan, chitxahlipaxo ebnaj tet Comam Dios.\f + \fr 2:42 \ft Ay traducción chalni tato iscutxba isba ebnaj iswahni ixim pan yu isnaniti iscamical Comam Jesús\f* \s1 Yin̈ tzettaj yu mac babel oc yul iskꞌab Comam Jesús \p \v 43 Sunil anma cꞌayilo iscꞌul yin̈ huntekꞌan cꞌaybalcꞌule yeb xin yechel yip Comam Dios isye ebnaj ischejab Comam Jesús. \v 44 Haꞌ anma chahnicano Comam Jesús yul yanma tuꞌ, caw huneꞌxan̈e anma elico sunil, yebpaxo xin caw huneꞌxan̈e yutecanayo ebnaj tzettaj aya. \v 45 Ay ebnaj txon̈nito istxꞌotxꞌ yeb tzettaj aya, haxa istohol tuꞌ xin, ispohcan̈ ebnaj yin̈ anma hataticꞌa hanta chiꞌocnico yu hunun. \v 46 Caw hunun tzꞌayic iscutxban isba ebnaj yul yatut Comam Dios, yuto huneꞌxan̈e isnabal ebnaj. Wal yulaj yatut ebnaj xin, chispohcan̈ ebnaj ixim pan, cat iswahni ebnaj ixim yin̈ caw tzalahilal, yeb xin caw cꞌulchꞌan chiyute iscꞌul ebnaj yin̈ hunun. \v 47 Chisbitn̈en ebnaj Comam Dios, caw xin chitzala sunil anma yin̈ ebnaj. Yeb xin caw hunun tzꞌayic ischꞌibcan̈ isbisil yuninal Comam Jesús yu anma chaco isba yul iskꞌab Comam yun̈e iscolchahi. \c 3 \s1 Belwican̈ huneꞌ naj maẍticꞌa chu yeqꞌui \p \v 1 Yet hunel yin̈ chꞌen oxeb yin̈ kꞌejbiyalil to naj Pedro yeb naj Juan yul yatut Comam Dios, yuto yin̈ huneꞌ orahil tuꞌ chitxahli ebnaj Israel yul yatut Comam. \p \v 2 Ay huneꞌ naj tiꞌ xin, caw mach chu isbelwi yichitax ispitzcꞌahi. Caw xin hunun tzꞌayic isbey yalaxocano naj istiꞌ ispultahil yatut Comam tuꞌ, huneꞌ chiyij \it Cꞌulchꞌan Jilni\it*, yu iskꞌanni naj ismelyu tet anma chiocto bey tuꞌ. \v 3 Hayet yilni naj yocto naj Pedro yeb naj Juan yul pulta tuꞌ, iskꞌanni naj melyu tet ebnaj cawan̈ tuꞌ. \v 4 Yoc tꞌan̈no naj Pedro yeb naj Juan tuꞌ yin̈ naj, yalni naj Pedro hacaꞌ tiꞌ: \p —Ocan̈ tꞌan̈no jin̈an̈, ẍi naj. \v 5 Yoc tꞌan̈no naj yin̈ ebnaj cawan̈ tuꞌ, haꞌ yute istxumni naj to melyu chiakꞌlax tet naj yu ebnaj cawan̈ tuꞌ yalni. \v 6 Yalni naj Pedro: \p —Wal hanintiꞌan, mach inmelyuhan, yaj wal huneꞌ ikꞌbil wuhan chiwakꞌan tawet. Yu yip Comam Jesucristo ah con̈ob Nazaret, ahan̈wanoj cat xin habelwi, ẍi naj Pedro tuꞌ tet naj. \p \v 7 Yoc tzabno naj Pedro tuꞌ yin̈ iswatxꞌkꞌab naj, isxecnican̈ naj naj. Caw xin yin̈ an̈e occano yip yoj naj, yikꞌnipaxcanocan̈ yip isnukꞌ yoj naj tuꞌ. \v 8 Yah lin̈no naj xin, istzabnico naj isbelwi, yocto naj yul yatut Comam Dios yinta ebnaj cawan̈ tuꞌ. Caw chitꞌujla yah naj yu tzalahilal, yalni naj tzotiꞌ cꞌul yin̈ Comam Dios. \v 9 Wal sunil anma ilni isbelwi naj, yeb yaben yalni naj tzotiꞌ cꞌul yin̈ Comam Dios, \v 10 caw cꞌayilo iscꞌul yeb caw xiwpaxo anma yilni huneꞌ tuꞌ, yuto yohta anma tato caw hunun tzꞌayic yay tzꞌon̈no naj iskꞌanno ismelyu tet anma istiꞌ ispultahil yatut Comam Dios chiyij \it Cꞌulchꞌan Jilni\it*. \s1 Tzotel naj Pedro yul yatut Comam Dios \p \v 11 Haꞌ naj cawxican̈ tuꞌ, hunelxan̈e istzabico naj yin̈ iskꞌab naj Pedro yeb naj Juan yet ay ebnaj istiꞌ yatut Comam Dios, huneꞌ chiyij \it Yamakꞌil Salomón\it*. Yapni bulna anma yilno naj mach chu yecꞌ yet yalan̈tocanoj. Caw xin cꞌaycan̈ iscꞌul anma yilni naj. \v 12 Yet yilni naj Pedro yapni anma tuꞌ, yalni naj xin: \p —Hex wet con̈ob Israel, ¿tzet yin̈ yuxinto caw chicꞌaycan̈ hecꞌul yu huneꞌ tiꞌ? ¿Tzet yin̈ yuxin caw tꞌan̈anexico jin̈an̈? ¿Ham henani ta yu cohelanilan̈ maca yu jipan̈ yuxin mabelwican̈ huneꞌ naj tiꞌ? \v 13 Machoj, to haꞌ Comam Dios, isDiosal jichmam Abraham yeb jichmam Isaac yeb jichmam Jacob, haꞌ Comam tuꞌ yeni iskꞌakꞌal yip yin̈ Comam Jesucristo, Iscꞌahol Comam Dios. Haꞌ Comam Jesús tuꞌ, heyaco yul iskꞌab naj Pilato. Yoche naj Pilato tuꞌ isbejtzoꞌ Comam, yaj machi heje hex tiꞌ. \v 14 Caw Dios ye Comam Jesús, caw machi nino istxꞌojal yin̈ Comam, caw toholcanoj, yaj walex tiꞌ, maẍticꞌa heje ta chibejtzolax Comam. Wal xin haꞌ huneꞌ naj potxꞌom anma hebejtzo selelo Comam. \v 15 Yaj heyakꞌ camo Comam, Comam chu yakꞌni cokꞌinal; yaj itzitzbipaxocan̈ Comam xol anma camom yu yip Comam Dios. Yin̈ huneꞌ tiꞌ xin, caw chijakꞌ cobahan̈ testigohal. \p \v 16 Wal huneꞌ naj cheyil tiꞌ, caw heyohta naj, haꞌ Comam Jesús maꞌakꞌni yip yoj naj, yuxin mawatxꞌilo naj. Yuto yu ayco janmahan̈ yin̈ Comam yuxin mawatxꞌicanilo yoj naj yin̈ hesat. \p \v 17 Wal tinan̈ hex wet con̈ob, wohtajan ta hayet iscam Comam Jesús heyu, hewatxꞌe huneꞌ tuꞌ yu hesucal. Hacpax tuꞌ ebnaj yahaw con̈ob, mach yohtajo ebnaj tzet iswatxꞌe. \v 18 Yajaꞌ hac tuꞌ yu yijni isba yu Comam Dios tzet yal Comam yul Yum yet payat yu sunil ebnaj ischejab Comam, tato yilal chiꞌecꞌyaꞌ yanma Comam, Comam akꞌbil ismunil yu Comam Dios.\x * \xo 3:18 \xt Is 52:13–53:12\x* \v 19 Yuxin bejwecano istxꞌojal. Aweco haba yul iskꞌab Comam, cat istan̈tzelaxcanilo hemul. Tato cheyije hacaꞌ tuꞌ, chihul huneꞌ tiempohal bay chiyakꞌ Comam Dios tzalahilal jet han̈on̈ Israel hon̈ tiꞌ. \v 20 Hac tuꞌ xin chati Comam Dios yakꞌlobal hecꞌul haꞌ ton Comam Jesús, huneꞌ haltebilcano jet yet payat. \v 21 Yajaꞌ yilal iscancano Comam yul satcan̈ masanto chꞌapni istiempohal bay chiswatxꞌencano Comam Dios yin̈ caw istoholal sunil tzet ay yul sat yiban̈kꞌinal tiꞌ. Hacaꞌ yu yalnicano Comam yet payat yu ebnaj ischejab Comam ecꞌlena yet payat tuꞌ. \v 22 Yalpaxo naj Moisés tet ebnaj jichmam hacaꞌ tiꞌ: \p —Comam Dios Jahawil chisayni hunu ischejab texol, hacaꞌ yu quinyanicojan Comam texol. Yuxin caw yilal cheyabe sunil tzet chal naj teyet. \v 23 Wal sunil huntekꞌan anma mach ishajba istxiquin yaben tzet chal huneꞌ ischejab Comam Dios chihul tuꞌ, makꞌbil istan̈tzelaxcanilo xol anma jet con̈ob tiꞌ, ẍicano naj Moisés yul Yum Comam Dios. \p \v 24 Sunil ebnaj ischejab Comam Dios ecꞌlena yet payat tuꞌ, ichicanti yin̈ istiempohal jichmam Samuel, sunil ebnaj tuꞌ halnicano yin̈ tzet chiyu yin̈ huneꞌ tiempohal tiꞌ. \v 25 Walex hex tiꞌ, yuninalto ebnaj jichmam ischejab Comam Dios heyehi. Yet iswatxꞌen Comam Dios istrato yeb ebnaj jichmam yet payat tuꞌ, iswatxꞌenpaxcano Comam istrato jet, han̈on̈ tiꞌ. Hac tiꞌ yu iswatxꞌencano Comam istrato yeb jichmam Abraham hacaꞌ tiꞌ: \p —Sunil anma yul sat yiban̈kꞌinal tiꞌ chischab iscꞌulal yu ej yuninal hawuninal, ẍicano Comam Dios tet jichmam Abraham tuꞌ. \v 26 Yuxin hayet yitzitzbican̈ Comam Jesucristo, Iscꞌahol Comam Dios, haꞌ jet babel chejlaxtij, yu cochahnicano iscꞌulal, cat cobejnicano cotxꞌojal hununon̈, ẍi naj Pedro. \c 4 \s1 Yet yilaxto naj Pedro yeb naj Juan tet ebnaj iswiꞌehal yin̈ lahtiꞌ yul con̈ob Israel \p \v 1 Hayet lan̈an istzotel naj Pedro yeb naj Juan xol anma tuꞌ, yapni ebnaj sacerdote yin̈ anma Israel, yeb xin ebnaj caw yahawil yeco istan̈en yatut Comam Dios, yebpaxo ebnaj saduceo;\f + \fr 4:1 \ft Ebnaj saduceo, chal ebnaj tato mach chiitzitzbican̈ anma camnaxa\f* apni huntekꞌan ebnaj tuꞌ sunil yin̈ ebnaj cawan̈ tuꞌ. \v 2 Caw tit ishowal ebnaj yin̈ ebnaj yuto cuywa ebnaj yin̈ anma tato yeli chiitzitzbican̈ anma camom hacaꞌ yu yitzitzbican̈ Comam Jesús. \v 3 Yuxin tzablaxayo ebnaj cawan̈ tuꞌ, yalaxicto ebnaj yul preso yu ebnaj. Yajaꞌ yu kꞌejbiyalxa yuxin toxan̈e maji ebnaj masanto yet ishajcha capil yin̈ hunxa tzꞌayic. \v 4 Yajaꞌ caw xin hantan̈e anma aben Istzotiꞌ Comam Dios, yanayto anma Istzotiꞌ Comam Jesús yul yanma. Caw xin ahcan̈ isbisil yuninal Comam Dios hanicꞌxan̈e mach howebo mil isbisil ebnaj winaj. \p \v 5 Haxa yet huneꞌxa tzꞌayic xin, iscutxbanico isba ebnaj yahawil yin̈ anma Israel bey con̈ob Jerusalén, yeb ebnaj ichamta winaj ay ismunil xol anma tuꞌ, yebpaxo xin haꞌ hun ebnaj chicuyni anma yin̈ isley naj Moisés. \v 6 Xol ebnaj tuꞌ xin ayco huneꞌ naj chiyij Anás, yahaw yeco yin̈ ebnaj sacerdote yin̈ anma Israel, aypaxicto naj Caifás, yeb naj Juan yeb huneꞌxa naj chiyij Alejandro, yeb sunil mac ay bey yatut naj yahaw yeco yin̈ ebnaj sacerdote yin̈ anma Israel tuꞌ. \v 7 Ischejni ebnaj yilaxoti naj Pedro yeb naj Juan sata ebnaj. Hayet yapni ebnaj sata ebnaj tuꞌ, iskꞌamben ebnaj tet ebnaj cawan̈ tuꞌ hacaꞌ tiꞌ: \p —¿Mac akꞌni heyip heyakꞌni cawxo yoj naj tuꞌ? yebpaxo xin, ¿mac yin̈ isbi hewatxꞌe huntekꞌan tiꞌ? ẍi ebnaj tet ebnaj cawan̈ tuꞌ. \p \v 8 Wal naj Pedro tuꞌ xin, ayco naj yalan̈ ischejbanil Comam Espíritu Santo, yuxin yal naj tet ebnaj hacaꞌ tiꞌ: \p —Hex iswiꞌehal con̈ob, yeb hex ichamta winaj yul con̈ob Israel tiꞌ, \v 9 caw cheyakꞌ hekꞌambebal jetan̈ yin̈ huneꞌ iscꞌulal cowatxꞌehan̈ yin̈ huneꞌ naj maẍticꞌa chiyu isbelwi tiꞌ yuto cheyoche heyohtan̈eloj yin̈ tzet yu iscawxican̈ naj. \v 10 Yuxin chijalan̈ huneꞌ tiꞌ yu chijochehan̈ chiyohtan̈elo sunil ebnaj jet con̈ob Israel tato haꞌ naj aycꞌo cocꞌatan̈ tiꞌ, cachann̈e yu yip Comam Jesucristo ah Nazaret, yuxin cawxican̈ naj. Haꞌ Comam Jesús tuꞌ xin heyacan̈ yin̈ teꞌ culus, yaj itzitzbican̈ Comam xol anma camom yu Comam Dios. \v 11 Hex tiꞌ, lahanex hacaꞌ huno naj watxꞌem n̈a, haxa Comam Jesús xin, lahan Comam hacaꞌ huno chꞌen chꞌen machi ocnico yin̈ ismunil heyu, yajaꞌ huneꞌ chꞌen tuꞌ, haꞌ chꞌen caw ay yelapno yoc xeꞌo n̈a.\x * \xo 4:11 \xt Sal 118:22\x* \v 12 Machi hunoxa mac chiyu con̈iscolni, yuto matxa hunoxa mac yul sat yiban̈kꞌinal tiꞌ akꞌbil yip yu Comam Dios yu yakꞌni cocolbanil; caw han̈cꞌan̈e Comam Jesús chiyu con̈iscolni, ẍi naj Pedro tet ebnaj tuꞌ. \p \v 13 Hayet yilni ebnaj iswiꞌehal yin̈ lahtiꞌ yin̈ con̈ob Israel tuꞌ tato caw mach chixiw naj Pedro yeb naj Juan istzoteli, waxan̈ca mach iscuyu ebnaj cawan̈ tuꞌ yebpaxo caw comon anma ebnaj, yuxin caw cꞌaycan̈ iscꞌul ebnaj yin̈ ebnaj cawan̈ tuꞌ. Isnanipaxo ebnaj tato ecꞌ tzujtzun ebnaj yinta Comam Jesús. \v 14 Waxan̈ca caw chichiwa iscꞌul ebnaj yin̈ ebnaj cawan̈ tuꞌ, yaj matzet tzꞌaj yalaꞌ ebnaj yin̈ ebnaj yuto haꞌ hun naj cawxican̈ tuꞌ lin̈anico iscꞌatan̈ ebnaj. \v 15 Yuxin yal ebnaj yahawil con̈ob tuꞌ tato chꞌel naj Pedro yeb naj Juan tuꞌ xol ebnaj, iscancano ebnaj yahawil tuꞌ tzotelo ischuquil. \p \v 16 Yalni ebnaj tet hunun: \p —¿Tzet wal juten ebnaj cawan̈ tuꞌ heyalni? Caw sunil anma yul con̈ob Jerusalén tiꞌ ohtan̈e huneꞌ cꞌaybalcꞌule iswatxꞌe ebnaj, yuxin mach chu jalni tato lekꞌtiꞌ ebnaj. \v 17 Tinan̈ xin, matxahojab chispujbacꞌo ebnaj huneꞌ tiꞌ xol anma, yuxin coxibteꞌwe iscꞌul ebnaj, haxinwal matxa chiyalicꞌo ebnaj iscuybanil naj Jesús tuꞌ xol anma, ẍi ebnaj yahawil tuꞌ yin̈ ebnaj cawan̈. \p \v 18 Lahwi tuꞌ xin, yawtelaxpaxto ebnaj cawan̈ tuꞌ hunelxa, yalni ebnaj hacaꞌ tiꞌ: \p —Matxa cheyalicꞌo iscuybanil naj Jesús tuꞌ tet anma, yeb matxa checuy anma yin̈ tzet yelapno ye naj, ẍi ebnaj. \v 19 Istakꞌwi naj Pedro yeb naj Juan tet ebnaj: \p —Yul sat Comam Dios, ¿cꞌulmi tato chicoyijehan̈ tzet cheyala mato coyijehan̈ tzet chiyal Comam? \v 20 Wal xin, caw mach chu cobejnicanojan̈ jalnihan̈ tzettaj jilan̈ yeb xin tzet abebil juhan̈, ẍi ebnaj tet ebnaj cutxanico tuꞌ. \p \v 21 Ton̈e oc ebnaj yahawil con̈ob tuꞌ isxibteꞌ ebnaj, yajaꞌ bejtzolaxto ebnaj. Machi xin txumcha yu ebnaj tzet wal isbalnican̈ ebnaj yin̈ ebnaj cawan̈ tuꞌ yun̈e yay isyaꞌtajil yiban̈ ebnaj, yuto sunilxa anma caw cꞌul istzotel yin̈ Comam Dios yu huneꞌ iscꞌulal iswatxꞌe ebnaj tuꞌ. \v 22 Wal huneꞌ naj watxꞌilo yoj yu yip Comam Jesús tuꞌ, ecꞌbalxa cuarenta ishabilal naj. \s1 Yet iskꞌanni ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam yip yanma tet Comam Dios \p \v 23 Haxa yet bejtzobilxa naj Pedro yeb naj Juan tuꞌ, isto ebnaj iscꞌatan̈ huntekꞌanxa yetbi. Yalni ebnaj sunil tzet hallax tet ebnaj yu ebnaj yahawil sacerdote yeb yu ebnaj ichamta winaj yin̈ anma Israel tuꞌ. \v 24 Yet yaben ebnaj sunil tzet yal ebnaj cawan̈ tuꞌ, istxahli ebnaj tet Comam Dios, yalni ebnaj yin̈ istxah hacaꞌ tiꞌ: \p —Mamin, hach coDiosal, caw hach hawatxꞌe satcan̈ yeb sunil tzet ay bey tuꞌ, yeb txꞌo txꞌotxꞌ yeb haꞌ mar, yeb sunil tzet ay xol haꞌ, yeb sunil tzet ay yul sat yiban̈kꞌinal tiꞌ. \v 25 Yu yip Comam Espíritu Santo hawakꞌ yalaꞌ jichmam David hachejab yet yalni naj hacaꞌ tiꞌ: \q1 ¿Tzet yin̈ yuxinto chihawejna ej con̈ob yin̈ Comam? ¿Tzet yin̈ yuxin chisnapaxo anma iswatxꞌen huntekꞌan tzet mach cꞌulu yin̈ Comam? \q1 \v 26 Wal xin iscutxba isba ebnaj iswiꞌehal xol anma yeb ebnaj yahaw con̈ob yu yanico ebnaj howal yin̈ Comam Dios Jahawil, yeb yin̈ Mac Akꞌbilxa Ismunil yu,\f + \fr 4:26 \ft Huneꞌ Mac Akꞌbil Ismunil, haꞌ ton Comam Cristo. Sal 2:1-2\f* ẍi naj David tuꞌ. \p \v 27 Mamin, caw yeli naj Herodes, yeb naj Poncio Pilato, yeb anma yulajla con̈ob, yeb ebnaj Israel iscutxbaco isba ebnaj yul huneꞌ con̈ob tiꞌ yu yanico ebnaj ishowal yin̈ Hacꞌahol Jesucristo, huneꞌ Mac Akꞌbilxa Ismunil yul iskꞌab hawu. \v 28 Caw yij isba yu ebnaj sunil tzet halbilcano hawu yet payxa, yuto el yin̈ hacꞌul ta hac tuꞌ chiyute isba. \v 29 Wal tinan̈ Mamin, caw ilcꞌanab tzet yal ebnaj jetan̈, yuxin akꞌ yip janmahan̈ haxinwal mach chon̈xiwan̈ jalnicꞌojan̈ hatzotiꞌ, yuto caw hachejab jehan̈. \v 30 Yuhojab hawip chicawxican̈ anma yaꞌay juhan̈, cat hayeni yechel hawip, yeb cꞌaybalcꞌule yu yip Comam Jesús hachejab, Comam caw toholcanoj, ẍi ebnaj yin̈ istxah tet Comam Dios. \p \v 31 Yet lahwi istxahli ebnaj xin, istzictzoncan̈ huneꞌ n̈a bay cutxanico ebnaj tuꞌ yu yip Comam Dios. Yoccano sunil ebnaj tuꞌ yalan̈ yip Comam Espíritu Santo. Caw xin, matxa chixiw ebnaj ispujbanicꞌo Istzotiꞌ Comam Dios. \s1 Caw huneꞌxan̈e ye tzet ay anma ayxaco yul iskꞌab Comam \p \v 32 Caw lahanxan̈e isnabal sunil anma ayxaco yul iskꞌab Comam tuꞌ, caw hunxan̈echꞌan yute isba, machi huno mac chiyalico huno tzet ye tuꞌ yeto ischuquil yuto caw hun ye sunil tzettaj ay ebnaj. \v 33 Wal ebnaj ischejab Comam Jesús tuꞌ, caw islahico ebnaj yalnicꞌoj tato itzitzbican̈ Comam Jesús xol camom. Caw xin, aypaxayo iscꞌulal Comam Dios yiban̈ sunil anma tuꞌ. \v 34-35 Caw machi huno mac yaꞌta chꞌecꞌ yilaꞌ xol ebnaj tuꞌ, yuto haꞌ mac ay istxꞌotxꞌ maca yatut, chistxon̈toj, cat isbey yakꞌno istohol tet ebnaj ischejab Comam Jesús, haxa ebnaj chiixkꞌanto yin̈ mac matzet aya. \p \v 36 Ay huneꞌ naj tiꞌ chiyij José, yajaꞌ xin Bernabé occano isbiho naj yu ebnaj ischejab Comam Jesús, yuto huneꞌ bihe Bernabé, chal yelapnoj \it Akꞌomico Yakꞌlobal Iscꞌul Anma\it*. Naj Bernabé tuꞌ, yuninalto naj jichmam Leví ye naj, pitzcꞌana naj bey con̈ob Chipre. \v 37 Ay xin huneꞌ istxꞌotxꞌ naj istxon̈toj, yapni naj yakꞌno istohol yul iskꞌab ebnaj ischejab Comam Jesús tuꞌ. \c 5 \s1 Yet yanico naj Ananías islekꞌtiꞌal yeb yixal \p \v 1 Ay huneꞌ naj chiyij Ananías, Safira isbi yixal naj, istxon̈to naj huneꞌ istxꞌotxꞌ. \v 2 Yet ischahni naj istohol istxꞌotxꞌ tuꞌ, islahtiꞌn̈en isba naj yeb yixal, yinicano naj hanicꞌ istohol txꞌotxꞌ yuxin matxa tzꞌajano yakꞌ naj istohol txꞌotxꞌ tet ebnaj ischejab Comam Jesús. Haxa yute yalni naj tet ebnaj ischejab Comam tuꞌ to tzꞌajan chahcanicꞌo naj istohol txꞌotxꞌ yalni. \v 3 Yalni xin naj Pedro tet naj Ananías: \p —Ach wuẍta Ananías, ¿tzet yin̈ yuxin chawaco naj matzwalil yul hawanma? Chawanico lekꞌtiꞌal tet Comam Espíritu Santo yet maxawinicano hanicꞌ istohol hatxꞌotxꞌ tiꞌ. \v 4 Yet maẍto chatxon̈to txꞌotxꞌ, caw hawet txꞌotxꞌ, yeb xin yet maxatxon̈to txꞌotxꞌ, caw hawetpaxo istohol txꞌotxꞌ. ¿Tzet yin̈ yuxinto maxana hawuten huneꞌ istxꞌojal tiꞌ? Wal xin caw mach anmaho huneꞌ bay maxawaco lekꞌtiꞌal tiꞌ, haꞌ caw tet Comam Dios bay maxawaco lekꞌtiꞌal, ẍi naj Pedro tuꞌ tet naj. \p \v 5 Lahwi yaben naj Ananías huneꞌ tiꞌ yaycꞌay naj, iscamilo naj xin. Sunil anma aben iskꞌumal huneꞌ tzet yu tuꞌ, caw xiwcan̈. \v 6 Lahwi tuꞌ xin, yapni huntekꞌan ebnaj tzehtaj, ispichnico ebnaj huneꞌ kꞌap yin̈ isnimanil naj Ananías tuꞌ, isbey ebnaj ismujnoꞌcano naj. \p \v 7 Ayxam oxebo hora iscam naj Ananías tuꞌ yapni yixal naj, yaj xin mach yohtajo ix tato xacam yichamil ix. \v 8 Iskꞌamben naj Pedro tuꞌ tet ix: \p —¿Yelmi chal hawichamil tato hac tiꞌ yij istohol txꞌo txꞌotxꞌ hetxon̈toj? ẍi naj tet ix. Istakꞌwi ix: \p —Hoꞌ, caw hac tuꞌ istohol txꞌotxꞌ, ẍi ix tet naj. \p \v 9 Yalni naj Pedro tuꞌ tet ix: \p —¿Tzet yin̈ yuxinto maxelahtiꞌn̈e heba heyoc heyilweno Comam Espíritu Santo? Lan̈an yul ebnaj mabey mujnocano hawichamil, wal tinan̈ xin hachxa chito ebnaj cachismujuꞌcanoj, ẍi naj Pedro tuꞌ tet ix. \p \v 10 Yin̈n̈ena tuꞌ xin, yaycꞌay ix yin̈ sat naj Pedro, iscamilo ix. Haxa yet yapni ebnaj tzehta tuꞌ xin, yilni ebnaj tato camnaxapaxo ix yixal naj Ananías, yinipaxto ebnaj ix mujuj iscꞌatan̈ yichamil. \v 11 Yu huneꞌ yu tuꞌ, yuxin occano huneꞌ niman xiwquilal yin̈ sunil anma ayxaco yul iskꞌab Comam, yeb sunil anma aben huneꞌ tuꞌ. \s1 Tzetcꞌa cꞌaybalcꞌule iswatxꞌe ebnaj ischejab Comam Jesús \p \v 12 Caw ay cꞌaybalcꞌule iswatxꞌe ebnaj ischejab Comam Jesús xol anma, caw isyecanilo ebnaj yip Comam Dios tet anma. Bey huneꞌ yamakꞌil istiꞌ yatut Comam Dios chiyij \it Pórtico de Salomón\it*, haꞌ tuꞌ chiscutxba isba sunil mac ayxaco yul iskꞌab Comam. \v 13 Wal anma mach ayoco yul iskꞌab Comam xin, waxan̈ca cꞌul istzotel anma yin̈ ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam tuꞌ, yaj yet chiscutxban isba ebnaj chixiw anma isto xol ebnaj. \v 14 Wal xin, caw ay ebnaj winaj yeb ebix ix yaco yanma yin̈ Comam Dios, hac tuꞌ yu ischꞌib isbisil yuninal Comam Dios. \v 15 Chiyinilti anma isyawub yulaj beh. Ay anma chiinilti isyawub yiban̈ txꞌat, aypaxo anma, sat pop chisbatxilti isyawub, yun̈e hayet chiecꞌto naj Pedro cat yay yen̈el naj yiban̈ anma yaꞌay tuꞌ. \v 16 Caw ay anma titpaxo yulajla con̈ob bey iscawilal Jerusalén tuꞌ. Ay anma ikꞌbil isyawub yu, yeb anma ayco ischejab naj matzwalil yin̈, caw xin cawxilo sunil anma yu ebnaj ischejab Comam Jesús tuꞌ. \s1 Yet yalaxicto naj Pedro yeb naj Juan yul preso \p \v 17 Yaj wal naj yahawil yehico yin̈ ebnaj sacerdote xol ebnaj Israel yeb sunil yetbi naj, ebnaj ayco yin̈ huneꞌ partido chiyij saduceo, caw chichiwa iscꞌul ebnaj yin̈ cawan̈ ischejab Comam Jesús tuꞌ. \v 18 Yuxin oc ebnaj istzabayo ebnaj cawan̈ tuꞌ, yalaxicto ebnaj yul preso. \p \v 19 Haxa yet akꞌbalil xin, yapni huneꞌ yángel Comam Dios ishajaꞌ istiꞌ teꞌ preso tuꞌ, yilaxilti ebnaj yu naj ángel, yallax tet ebnaj hacaꞌ tiꞌ: \p \v 20 —Asiꞌwe helin̈ba heba yul yatut Comam Dios cat heyalni sunil cuybanile yin̈ huneꞌ acꞌ kꞌinale tiꞌ, ẍi naj ángel tuꞌ tet ebnaj. \p \v 21 Yuxin haxa yet issajbilo yin̈ hunxa tzꞌayic, isyijen ebnaj cawan̈ tuꞌ tzet yal naj ángel, isto ebnaj yul yatut Comam Dios, yoc ebnaj iscuyni anma. \p Wal naj yahawil yeco yin̈ ebnaj sacerdote yeb yetbi tuꞌ, yawte ebnaj sunil ebnaj ichamta iswiꞌehal yin̈ lahtiꞌ xol ebnaj Israel yu islahtiꞌn̈en isba. Ischejnito ebnaj haywan̈ ebnaj chitan̈en yatut Comam Dios, ikꞌwal yin̈ ebnaj cawan̈ ischejab Comam tuꞌ. \v 22 Haxa yet yapni ebnaj yul teꞌ preso xin, matxa ebnaj ischejab Comam tuꞌ ayictoj, yuxin meltzo ebnaj yalaꞌ tet ebnaj yahawil tuꞌ. \p \v 23 Yalni ebnaj: \p —Yet macon̈apnihan̈, caw cꞌul yehico ismajil teꞌ preso tuꞌ, lin̈anpaxico ebnaj tan̈em preso tuꞌ istiꞌ teꞌ, yajaꞌ hayet macohajnihan̈ teꞌ xin, matxa ebnaj ayictoj, ẍi ebnaj tet ebnaj caw yahawil tuꞌ. \p \v 24 Yet yaben naj yahawil yin̈ ebnaj sacerdote yeb ebnaj yetbi, yebpaxo naj yahaw yin̈ ebnaj chitan̈e yatut Comam Dios tuꞌ, caw cꞌayilo iscꞌul ebnaj yabeni. Caw maẍticꞌa chitxumcha yu ebnaj tzet chielcanico huneꞌ tuꞌ. \p \v 25 Hunepixto tuꞌ xin, yapni huneꞌ naj yalno tet ebnaj hacaꞌ tiꞌ: \p —Ebnaj heyacto yul preso, ayicto ebnaj yul yatut Comam Dios tinan̈, caw ayco ebnaj iscuynicanto anma, ẍi huneꞌ naj tuꞌ. \p \v 26 Hayet yaben ebnaj huneꞌ tuꞌ, isto naj yahaw yin̈ ebnaj chitan̈en yatut Comam Dios yeb ebnaj chimunla yinta ebnaj yinoꞌti ebnaj cawan̈ tuꞌ; yajaꞌ yin̈ akꞌancꞌulal yuto chixiw ebnaj tet anma; cꞌuxanta chikꞌojlaxcan̈ ebnaj yu anma. \v 27 Apnin̈e ebnaj ischejab Comam Jesús tuꞌ sata sunil ebnaj yahawil tuꞌ. Yalni naj yahaw sacerdote tuꞌ tet ebnaj: \p \v 28 —Caw xajalan̈ teyet tato matxa cheyalicꞌo iscuybanil naj Jesús tuꞌ, ¿tom caw mach cheyije tzet chijalan̈? Caw xapujnacan̈ sunil tzet chi-la-heyakꞌ iscuyuꞌ anma sunil yul con̈ob Jerusalén tiꞌ. Cheyanipaxico iscamical naj Jesús tuꞌ jiban̈an̈, ẍi ebnaj tet ebnaj cawan̈ tuꞌ. \p \v 29 Istakꞌwican̈ naj Pedro yeb huntekꞌanxa ebnaj ischejab Comam Jesús tuꞌ, yalni ebnaj hacaꞌ tiꞌ: \p —Caw yilal haꞌ tzet chiyal Comam Dios, haꞌ chicoyijehan̈. Walpaxo tzet chiyal anma, ta mach chischah isba yin̈ tzet chal Comam mach chicoyijehan̈, ẍi ebnaj. \v 30 Walex hex tiꞌ, heyaco Comam Jesús yul iskꞌab camical, heyanican̈ yin̈ teꞌ culus. Comam isDiosal ebnaj jichmam, haꞌ Comam Dios tuꞌ xin, akꞌni itzitzbocan̈ Comam Jesús xol camom. \v 31 Haꞌ Comam Dios akꞌni yip Comam Jesús yin̈ iswatxꞌkꞌab yul satcan̈. Hac tuꞌ xin yu yoccano Comam tuꞌ Jahawiloj yeb Cocolomalopaxoj. Hac tuꞌ yu yakꞌni Comam hamanil jet, han̈on̈ Israel hon̈ tiꞌ, yun̈e cotxumniloj tato txꞌoj jecoj, yuxin yilal comeltzoco yul iskꞌab Comam, cat istan̈tzencanilo Comam comachiswalilal jiban̈. \v 32 Wal han̈on̈tiꞌan̈, caw testigo jehicojan̈ yin̈ huntekꞌan tzet ye tuꞌ xayu tuꞌ, yebpaxo xin testigo yeco Comam Espíritu Santo, huneꞌ xayakꞌ Comam Dios jetan̈ yeb tet sunil anma chiyijen tzet chal Comam, ẍi ebnaj tet ebnaj cutxanico tuꞌ. \p \v 33 Yet yaben ebnaj iswiꞌehal yin̈ lahtiꞌ yul con̈ob Israel huneꞌ tuꞌ, yah lemla ebnaj yu ishowal yin̈ ebnaj tuꞌ. Caw yoche ebnaj yakꞌa camo ebnaj ischejab Comam Jesús tuꞌ. \v 34 Xol sunil ebnaj tuꞌ ay huneꞌ naj fariseo chiyij Gamaliel. Caw cuywawom naj yin̈ isley naj Moisés. Caw nime anmapaxo naj yul sat anma. Yah lin̈no naj xol ebnaj, ischejnilto naj ebnaj ischejab Comam Jesús istin̈a hunep. \v 35 Hayet ayilto ebnaj istin̈a tuꞌ, yalni naj hacaꞌ tiꞌ: \p —Hex wet con̈ob Israel, txumwe yin̈ caw istoholal yin̈ tzet wal heyuten ebnaj tiꞌ. \v 36 Cotxumuꞌwe yin̈ naj Teudas yet payxa, caw yalico isba naj yahawilo xol anma, aymi can̈ebo ciento anma oc tzujno yinta naj. Haxa yet ispotxꞌlax camo naj xin, ispujnacanto anma oc yinta naj tuꞌ, istan̈ilo huneꞌ tuꞌ. \p \v 37 Lahwi tuꞌ xin, ay huneꞌxa naj chiyij Judas ah Galilea. Yaco isba naj yahawilo yet yilaxcan̈ isbisil anma, caw hantan̈e anma ocpaxo yinta naj. Haxa yet ispotxlax camo naj xin, ispujnacanto sunil anma yaco isba yinta naj. \v 38 Yuxin chiwalan teyet, cobejaꞌwecano huntekꞌan ebnaj tiꞌ, yilaꞌxam ebnaj. Tato yet ebnaj ischuquil huneꞌ chiswatxꞌe tiꞌ, chitan̈oloj. \v 39 Yaj tato yet Comam Dios xin, maẍticꞌa chiyu cotan̈tzeniloj. Conabawe tzet chicowatxꞌe cꞌuxanta yin̈ Comam Dios chijakꞌ howal, ẍi naj tet ebnaj. \p \v 40 Wal ebnaj yahawil tuꞌ caw yabeꞌ ebnaj yin̈ tzet yal naj Gamaliel, yawtelaxicto ebnaj ischejab Comam Jesús tuꞌ hunelxa ishatelax ebnaj. Iscachlaxpaxo ebnaj hunelxa tato matxa chiyalicꞌo ebnaj Istzotiꞌ Comam Jesús. Lahwi tuꞌ, isbejtzolax ebnaj. \v 41 Hayet yelti ebnaj ischejab Comam sata ebnaj yahawil con̈ob tuꞌ, caw chitzala iscꞌul ebnaj, yuto yu ischejab Comam Jesús ye ebnaj yuxinto caw chꞌay isyaꞌtajil yiban̈ ebnaj. \v 42 Hunun tzꞌayic iscuyni ebnaj anma yul yatut Comam Dios yebpaxo yulaj n̈a. Chalnicꞌo ebnaj Istzotiꞌ Comam Jesucristo, tato haꞌ Comam Iscolomal anma. \c 6 \s1 Saylaxilo hujwan̈ ebnaj diácono oc munil yin̈ yet Comam \p \v 1 Yet huneꞌ tiempohal tuꞌ xin caw yin̈ an̈e chꞌibcan̈ isbisil ebnaj juẍtaj yeb ebix janab, yaj ebnaj griego ayxaco yul iskꞌab Comam iscajlecan̈ isba ebnaj yeb huntekꞌanxa ebnaj chihalni abxubal arameo, yuto yet chiakꞌlax huntekꞌan colwal yin̈ hunun tzꞌayic yin̈ ebix hunix, mach tzꞌajano chꞌakꞌlax tet ebix hunix griego. \v 2 Yuxin cutxbalaxico sunil ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam yu ebnaj cablahon̈wan̈ ischejab Comam Jesús tuꞌ, yalni ebnaj tet ebnaj: \p —Mach cꞌuloj tato chicobejan̈ jalnicꞌojan̈ Istzotiꞌ Comam Dios, cat jocan̈ jilnihan̈ tzettaj chiocnico yu ebix janab hunix tiꞌ. \v 3 Wal tinan̈ hex wuẍtaj, saywelo hujwan̈o ebnaj juẍta texol, caw cꞌul tzet chiswatxꞌe, yeb ay ishelanil yeb ayco yalan̈ yip Comam Espíritu Santo, cat yoccano ismunil yilni huneꞌ munil tiꞌ. \v 4 Wal han̈on̈tiꞌan̈ caw chicolahicojan̈ cotxahlihan̈ yeb jalnicꞌojan̈ Istzotiꞌ Comam Dios, ẍi ebnaj cablahon̈wan̈ tuꞌ. \p \v 5 Wal xin, caw tzalacan̈ iscꞌul sunil ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam yet yaben ebnaj huneꞌ tuꞌ. Hac tiꞌ xin isbi ebnaj sicꞌlaxilo tuꞌ; naj Esteban, naj juẍta tuꞌ caw ayco yanma naj yin̈ Comam Dios, yebpaxo caw ayco naj yalan̈ yip Comam Espíritu Santo. Huneꞌxa naj chiyij Felipe, yebpaxo naj Prócoro, yeb naj Nicanor yeb naj Timón, yeb naj Parmenas, yeb naj Nicolás, naj ah Antioquía, naj yaco isba yet yalan̈tocanoj yin̈ isreligión ebnaj Israel. \v 6 Yet lahwi issicꞌlaxilo ebnaj tuꞌ, yilaxto ebnaj sata ebnaj ischejab Comam Jesús, istxahli ebnaj ischejab Comam yin̈ ebnaj, yanayo ebnaj iskꞌab yiban̈ iswiꞌ ebnaj yu isyeniloj ta ischah ebnaj hujwan̈ tuꞌ ismunil yin̈ yet Comam. \p \v 7 Wal Istzotiꞌ Comam xin, caw pujnacan̈ xol anma. Caw ecꞌna chꞌibcanocan̈ isbisil ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam bey yul con̈ob Jerusalén tuꞌ. Xol anma tuꞌ caw txꞌiꞌal ebnaj sacerdote yin̈ ebnaj Israel yaco isba yul iskꞌab Comam. \s1 Yet istzablaxayo naj Esteban \p \v 8 Wal naj Esteban, caw ayayo iscꞌulal Comam Dios yiban̈ naj, caw aypaxico yip Comam yin̈ naj, yuxin caw hantan̈e cꞌaybalcꞌule yeb yip Comam Dios isyecanilo naj xol sunil anma. \v 9 Yaj ay hun majan ebnaj Israel chiscutxba isba yul huneꞌ capilla chihallax \it yetxa isba ischuquil\it*. Xol huntekꞌan tuꞌ xin ay ebnaj ah Cirene yeb ebnaj ah con̈ob Alejandría, aypaxo ebnaj ah Cicilia, yeb ebnaj ay bey Asia. Istzabnico ebnaj tuꞌ isteyelen isba yeb naj Esteban. \v 10 Yaj machi kꞌoji ebnaj yin̈ istzotiꞌ naj Esteban tuꞌ yuto haꞌ Comam Espíritu Santo chiakꞌni ishelanil naj. \v 11 Yuxin istohla ebnaj huntekꞌan ebnaj yun̈e yalni ebnaj tato caw txꞌoj istzotel naj Esteban yin̈ naj Moisés hacaꞌ tiꞌ: \p —Caw jabehan̈ isbahwa naj Esteban tiꞌ yin̈ naj jichmam Moisés, yeb xin yin̈ Comam Dios, ẍi ebnaj. \v 12 Hac tuꞌ xin yu yakꞌni somchahoto ebnaj isnabal sunil anma, yeb ebnaj ichamta winaj akꞌbil ismunil xol ebnaj Israel, yebpaxo ebnaj chicuyni anma yin̈ isley naj Moisés. Yapni bulna ebnaj yin̈ naj Esteban, istzablaxayo naj yu ebnaj, yilaxto naj sata ebnaj yahaw con̈ob Israel. \v 13 Lahwi tuꞌ xin, issayni ebnaj haywan̈ ebnaj nanican̈ lekꞌtiꞌal yin̈ naj Esteban, yalni ebnaj hacaꞌ tiꞌ: \p —Naj Esteban tiꞌ, caw mach chisbej nino naj isbahwa yin̈ yatut Comam Dios, huneꞌ caw yet Comam yehi. Yeb xin chibahwapaxo naj yin̈ isley naj Moisés. \v 14 Jabenpaxojan̈ yalni naj hacaꞌtiꞌ: \p —Naj Jesús ah Nazaret, chiyuchcꞌayo naj huneꞌ yatut Dios tiꞌ, cat ishelni naj cobeybal akꞌbilcano yu naj Moisés, ẍi ebnaj isnanican̈ ebnaj lekꞌtiꞌal yin̈ naj Esteban tuꞌ. \p \v 15 Hayet istꞌan̈xico ebnaj iswiꞌehal yin̈ lahtiꞌ yin̈ naj Esteban tuꞌ, yilni ebnaj tato caw lahan yillax sat naj Esteban tuꞌ hacaꞌ jilni sat hunu yángel Comam Dios. \c 7 \s1 Yet iscolni isba naj Esteban sata ebnaj yahaw con̈ob Israel \p \v 1 Naj yahawil ebnaj sacerdote Israel, oc naj iskꞌambeꞌ tet naj Esteban: \p —¿Yelmi sunil tzet challax tawin̈ tiꞌ? ẍi naj. \v 2 Istakꞌwi naj Esteban xin: \p —Hex wet con̈ob yeb hex iswiꞌehal yeco yin̈ con̈ob Israel tiꞌ, abewe tzet chiwalan. Wal Comam Dios, caw aycano yip Comam, isye isba Comam tet jichmam Abraham yet aytocꞌo icham bey ismajul Mesopotamia, yet maẍto chito icham bey con̈ob Harán. \v 3 Yalnicano Comam Dios tet icham hacaꞌ tiꞌ: \p —Bejcano hatxꞌotxꞌ tiꞌ yeb sunil hawicꞌal, cat hato bey huneꞌ txꞌotxꞌ chinyecanojan tawet, ẍi Comam tet icham. \v 4 Lahwi tuꞌ xin isto icham yul ismajul txꞌotxꞌ Caldea, yapni icham yul con̈ob Harán, haꞌ tuꞌ xin ehayo icham. Haxa yet iscam ismam icham xin, yilaxti icham yu Comam Dios sat txꞌotxꞌ bay ayon̈ tiꞌ. \v 5 Machi nino istxꞌotxꞌ icham akꞌlax tet yu Comam bey tiꞌ, yaj xin yal Comam tet icham hacaꞌ tiꞌ: \p —Chiwakꞌan huneꞌ hatxꞌotxꞌ, yajaꞌ yet chaẍcami cat iscancano txꞌotxꞌ yul iskꞌab hawuninal,\f + \fr 7:5 \ft Gn 12:1-7 Yet yalnicano Comam huneꞌ tuꞌ tet icham Abraham maẍto hunu yuninal icham\f* ẍi Comam tet icham. \p \v 6 Yalnipaxo Comam Dios tet icham hacaꞌ tiꞌ: \p —Wal hawuninal chipohchacan̈ xin, chitocano ebnaj yul huneꞌxa nan con̈obal, chioc ebnaj ischejabo anma tuꞌ. Caw can̈eb ciento habil chiyakꞌle ebnaj isyaꞌtajil. \v 7 Yaj chiwatijan isyaꞌtajil xol anma nan con̈obal bay chꞌoc ebnaj chejaboj. Chilahwi tuꞌ xin cat winilojan ebnaj yul huneꞌ con̈ob tuꞌ, yun̈e yinayo isba ebnaj wetan sat huneꞌ txꞌo txꞌotxꞌ tiꞌ, txꞌotxꞌ chiwakꞌan tet ebnaj, ẍicano Comam Dios tet icham Abraham. \v 8 Yakꞌnipaxcano Comam Dios istrato tet icham Abraham, yalnicano Comam tet icham tato chioc yechel isnimanil icham. Huneꞌ yechel tuꞌ, haꞌ ton huneꞌ chiyij circuncisión, yuxin hayet ispitzcꞌa huneꞌ iscꞌahol icham Abraham chiyij Isaac, waxajebxa tzꞌayic ispitzcꞌahi, yoccano yechel isnimanil. Hacpax tuꞌ xin yet ispitzcꞌa iscꞌahol naj Isaac chiyij Jacob, ocpaxo yechel tuꞌ yin̈ naj. Wal naj Jacob tuꞌ xin, cablahan̈wan̈ iscꞌahol naj yocpaxo huneꞌ yechel isnimanil ebnaj. Wal ebnaj cablahon̈wan̈ tuꞌ xin, caw ichmame yeco ebnaj jin̈, han̈on̈ Israel hon̈ tiꞌ.\x * \xo 7:8 \xt Jn 7:22\x* \p \v 9 Ebnaj cablahon̈wan̈ tiꞌ xin, ay huneꞌ yuẍtaj ebnaj chiyij José; caw yaco ebnaj ishowal yin̈ naj José tuꞌ. Yapni huneꞌ tzꞌayical xin, yet istxon̈nito ebnaj huneꞌ yuẍta tuꞌ bey Egipto. Yaj xin caw ayco Comam Dios yetbiho naj José. \v 10 Comam Dios coln̈elo naj xol sunil isyaꞌtajil ecꞌle yiban̈, caw yakꞌ Comam ishelanil tet naj, yebpaxo xin caw ayco Comam yetbiho naj, yuxin caw cꞌul isbeybal naj sata naj rey Faraón. Yu iscꞌulal naj tuꞌ yuxinto oc naj gobernadoral yin̈ txꞌotxꞌ Egipto yu naj Faraón, Yocpaxo naj yahawil yin̈ sunil tzet ay naj Faraón tuꞌ. \p \v 11 Lahwi tuꞌ xin yapni huneꞌ tiempohal yet yay huneꞌ wahil yiban̈ ebnaj ah Egipto yeb ebnaj ah Canaán. Caw xin oc yin̈ iscꞌul ebnaj yin̈ huneꞌ wahil tuꞌ, matxaticꞌa bay chiyikꞌ ebnaj tzet chislo. \v 12 Yet yaben naj Jacob tato ay ixim trigo bey Egipto, ischejnito naj ebnaj iscꞌahol ikꞌo trigo; haꞌ ton ebnaj tuꞌ xin, jichmam. Hac tuꞌ yu isbeycꞌo ebnaj islokꞌoꞌ ixim babelal. \v 13 Haxa yet ischejlaxtoj ebnaj yet iscayel xin, isyenilo isba naj José tet ebnaj tato caw yuẍta isba ebnaj. Hac tuꞌ yu yohtan̈enilo naj Faraón mac anmahil naj José yu ebnaj yuẍta naj. \v 14 Ischejniti naj José tuꞌ yilaxoti ismam, haꞌ ton icham Jacob yeb sunil yuẍta naj José tuꞌ, yebpaxo yixal ebnaj, yeb sunil yuninal ebnaj. Yin̈ sunil mac tuꞌ caw setenta y cinco isbisil. \v 15 Hac tuꞌ yu yapnicano icham Jacob bey Egipto. Haꞌ bey tuꞌ xin camto ebnaj jichmam tuꞌ. \v 16 Hayet payxa tuꞌ xin, ilaxto isnimanil ebnaj jichmam tuꞌ bey yul con̈ob Siquem. Haꞌ tuꞌ occanto isnimanil ebnaj yul huneꞌ chꞌen chꞌen holbil lokꞌbilcano yu icham Abraham yet yalan̈tocanoj tet yuninal naj Hamor ay bey txꞌotxꞌ Siquem. \p \v 17 Yet toxa chꞌapni istiempohal yijni isba tzet yal Comam Dios tet icham Abraham, ispohcan̈ yuninal icham bey Egipto tuꞌ. Hac tuꞌ yu ischꞌibcan̈ isbisil ebnaj. \v 18 Yet huneꞌ tiempohal tuꞌ xin, oc huneꞌxa naj reyal yin̈ txꞌotxꞌ Egipto tuꞌ, yaj matxa ohtabilo naj José tuꞌ yu naj, yuto caw payxa camto naj José. \v 19 Caw xin etalax ebnaj jichmam yu huneꞌ naj rey tuꞌ. Yalni naj tet sunil ebnaj israelita tuꞌ tato sunil niẍte iscꞌahol chipitzcꞌahi chisbejcano ebnaj yun̈e iscamiloj, haxinwal matxa chipohcha ebnaj. \p \v 20 Yulbal huneꞌ tiempohal tuꞌ xin, pitzcꞌa naj Moisés. Caw cꞌulchꞌancano huneꞌ naj nichꞌan tuꞌ yul sat Comam Dios. Yulbal oxeb ixahaw akꞌlax chꞌibo naj yu ismiꞌ yeb yu ismam. \v 21 Lahwi tuꞌ xin, yebalaxilo naj yu ismam yeb yu ismiꞌ tuꞌ tet huneꞌ ley ayco yu naj rey tuꞌ. Haxa ix iscutzꞌin naj rey tuꞌ bey ilchanoti naj nichꞌan tuꞌ, yanico ix naj yuninoj, yakꞌlax chꞌibo naj yu ix. \v 22 Yuxin caw cuylax naj Moisés yin̈ sunil tzet yohta ebnaj ah Egipto tuꞌ. Yuxinto caw helan elcanico naj yin̈ sunil tzet chala yeb yin̈ tzet chiswatxꞌe. \p \v 23 Yet ayxaco naj Moisés yin̈ cuarenta habil, yoc yin̈ iscꞌul naj isto yilno ebnaj yet con̈ob Israel ay bey tuꞌ. \v 24 Haxa yet yilni naj ta lan̈an yetalax huneꞌ naj jet con̈ob yu huneꞌ naj ah Egipto, yoc naj iscolnilo naj jet con̈ob tuꞌ, ismakꞌnicano camo naj huneꞌ naj ah Egipto tuꞌ. \v 25 Haꞌ yute isnani naj Moisés tuꞌ to txumchalo yu ebnaj jet con̈ob tuꞌ tato haꞌ Comam Dios an̈eco naj yun̈e iscolnilo naj ebnaj yul iskꞌab isyaꞌtajil, yaj maẍticꞌa txumchapaxilo yu ebnaj. \p \v 26 Haxa yet huneꞌxa tzꞌayical xin, yilni naj Moisés yakꞌlen howal cawan̈xa ebnaj jet con̈ob, yu yoche naj yakꞌaco ebnaj yin̈ akꞌancꞌulal yuxin yal naj hacaꞌ tiꞌ tet ebnaj: \p —¿Tzet yin̈ yuxin cheyakꞌle howal? Caw heyet con̈ob heba, ẍi naj tet ebnaj. \p \v 27 Istenlaxilo naj Moisés yu huneꞌ naj lan̈an yakꞌlen howal yeb hunxa naj tuꞌ, yalni naj tet naj Moisés: \p —¿Mac macachanico jahawilojan̈ yuxin chaẍhul cachwal jin̈an̈? \v 28 ¿Tom chawoche chinhamakꞌ camojan hacaꞌ hawute naj ah Egipto yet ewi hawalni? ẍi naj tet naj Moisés tuꞌ. \v 29 Yet yaben naj Moisés yalni naj hacaꞌ tiꞌ, yelcan̈ naj. Isto naj xol ebnaj nan con̈obal bey huneꞌ txꞌotxꞌ chiyij Madián. Haꞌ bey tuꞌ xin, pitzcꞌa cawan̈ iscꞌahol naj. \p \v 30 Cuarenta habilxa yapni naj bey txꞌotxꞌ Madián, isyenican̈ isba huneꞌ naj ángel tet naj xol xaj kꞌa kꞌaꞌ yin̈ huneꞌ teꞌ txꞌix bey txꞌotxꞌ desierto yich witz Sinaí. \v 31 Yet yilnito naj huneꞌ tuꞌ, caw cꞌaycan̈ iscꞌul naj yu. Haxa yet ishitzico naj iscawilal teꞌ, yaben naj istzotel Comam Dios Jahawil hacaꞌ tiꞌ: \p \v 32 —Haninan isDiosal sunil ebnaj hawichmam, isDiosal naj Abraham, yeb naj Isaac, yebpaxo naj Jacob, ẍi Comam tet naj. Caw xin cꞌayilo iscꞌul naj Moisés tuꞌ yu xiwquilal, yuxin matxa tꞌan̈xico naj yin̈ huneꞌ kꞌaꞌ tuꞌ. \p \v 33 Yalni Comam Dios tet naj: \p —Ilo haxan̈ab yin̈ hawoj, yuto huneꞌ bay ayayo hawoj tiꞌ caw txahul, yuto haꞌ bey tiꞌ lan̈an intzotelan tawet. \v 34 Ebnaj incon̈oban ay bey Egipto, chiwilan tato caw ayco ebnaj yin̈ isyaꞌtajil, yuxin manayilojan walaꞌan tawet tato chincolilojan ebnaj xol isyaꞌtajil tuꞌ. Wal xin asiꞌ, haninan chaẍinchejtojan bey Egipto, ẍi Comam Dios tet naj Moisés tuꞌ. \p \v 35 Waxan̈ca isyah ebnaj naj Moisés yet yalni ebnaj tet naj hacaꞌ tiꞌ: \p —¿Mac macachanico jahawilojan̈? ẍi ebnaj. Yaj xin Comam Dios anico naj yahawilo ebnaj Israel tuꞌ, yeb xin yu iscolwa naj Moisés tuꞌ yin̈ ebnaj yu yip naj ángel isyecan̈ isba tet naj xol kꞌaꞌ kꞌaꞌ yin̈ teꞌ txꞌix tuꞌ. \v 36 Haꞌ naj Moisés inilti jichmam sat txꞌotxꞌ Egipto, yakꞌnipaxo cꞌaybalcꞌule yilaꞌ ebnaj bey Egipto, yeb bey haꞌ mar Rojo, yebpaxo sat txꞌotxꞌ desierto yin̈ cuarenta habil. \p \v 37 Yal naj Moisés tuꞌ tet ebnaj jet con̈ob Israel hacaꞌ tiꞌ: \p —Chissiqꞌuilo Comam Dios huneꞌ ischejab xol ebnaj jet con̈ob tiꞌ, hacaꞌ yu quinissicꞌnilojan Comam tiꞌ. Caw xin chehajba hetxiquin yin̈ tzet chal naj, ẍicano naj tet ebnaj. \v 38 Yet yecꞌle naj Moisés tuꞌ xol ebnaj jet con̈ob Israel tuꞌ bey txꞌotxꞌ desierto, ay huneꞌ naj ángel isye isba tet naj, bey iswiꞌ witz Sinaí. Haꞌ tet naj Moisés tuꞌ yakꞌ naj ángel cuybanile yet cokꞌinal mach istan̈bal yu Comam Dios, haxa naj Moisés an̈ecano jet han̈on̈ tiꞌ. \p \v 39 Yaj machi yoche iscꞌul ebnaj jichmam tuꞌ isyije tzet yal naj Moisés, yuxin yilo ebnaj naj yul yanma, yu huneꞌ tuꞌ xin yoche paxoꞌto isba ebnaj hunelxa bey txꞌotxꞌ Egipto. \v 40 Yalni ebnaj tet naj Aarón: \p —Watxꞌe ej cotioẍalan̈ cat yoc cosatajan̈, yuto haꞌ naj Moisés con̈iniltijan̈ sat txꞌotxꞌ Egipto, mach johtajojan̈ tzet yucanto naj, ẍi ebnaj tet naj Aarón tuꞌ. \v 41 Yoc ebnaj iswatxꞌeno yechel huneꞌ yunin wacax; haꞌ huneꞌ yechel yunin wacax tuꞌ yalico ebnaj isDiosaloj. Ispotxꞌni camo ebnaj huntekꞌan no nokꞌ yanico ebnaj xahanbalil tet chꞌen wacax tuꞌ, yecꞌtzen ebnaj huneꞌ kꞌin̈ tet istioẍ tuꞌ. \p \v 42 Yu huneꞌ tuꞌ, yuxinto yilo isba Comam Dios xol ebnaj. Isbejlaxcano ebnaj ischuquil yu Comam yun̈e yinayo isba ebnaj tet ej txꞌumel. Hacaꞌ yu istzꞌibn̈encano huneꞌ naj ischejab Comam Dios bay chala: \q1 Hex ah Israel, cuarenta habil hepotxꞌ no nokꞌ yin̈ xahanbalil bey txꞌotxꞌ desierto, yajaꞌ ¿tom wetan heyakꞌ noꞌ xahanbalil? ¡Machoj! \q1 \v 43 Walxinto haꞌ tet huneꞌ hetioẍ cheyijicꞌoj, huneꞌ chiyij Moloc, yeb huneꞌ yechel txꞌumel yeb hediosal chiyij Renfán. Tet huntekꞌan yechel hewatxꞌe tuꞌ, haꞌ tet caw heyiyo heba; yu huneꞌ tuꞌ yuxinto chexwilojan sat huneꞌ txꞌo txꞌotxꞌ tiꞌ, cat quexwanitojan yintato txꞌotxꞌ Babilonia,\x * \xo 7:43 \xt Am 5:25-27\x* ẍicano Comam Dios yul Hum tzꞌibn̈ebilcano tuꞌ. \p \v 44 Yaj yet yecꞌ ebnaj jichmam sat txꞌotxꞌ desierto tuꞌ, yetbicꞌo ebnaj huneꞌ kꞌap mantiado, watxꞌebilayo n̈ahil, chiyeniloj ta ayco Comam Dios yetbiho ebnaj. Watxꞌebil huneꞌ mantiado tuꞌ yu naj Moisés hacaꞌticꞌa yu isyeni Comam yechel tet naj.\f + \fr 7:44 \ft Ex 26:1-35 Yul huneꞌ kꞌap mantiado ayco chꞌen chꞌen bay tzꞌibn̈ebilico lahon̈eb chejbanile\f* \v 45 Haꞌ huneꞌ mantiado tuꞌ, akꞌlaxcano yul iskꞌab huntekꞌanxa ebnaj jichmam, ikꞌbil xin huneꞌ mantiado tuꞌ yu ebnaj yet iskꞌoji ebnaj yin̈ huntekꞌan con̈ob yu naj Josué. Haꞌ anma ay yul huntekꞌan con̈ob tuꞌ, istzumbelo Comam Dios yun̈e yanicano ebnaj huntekꞌan con̈ob tuꞌ tet ebnaj jichmam; huneꞌ mantiado tuꞌ ikꞌbilto yu ebnaj masanto oc naj David reyal. \p \v 46 Naj rey David tuꞌ xin, tzalacano Comam Dios yin̈ naj. Iskꞌanni naj tet Comam Dios ta chiswatxꞌe naj huneꞌ yatut Comam bay chiyiyo isba anma titna yin̈ jichmam Jacob. \v 47 Yaj xin haxa naj Salomón watxꞌen huneꞌ yatut Comam tuꞌ. \v 48 Comam Dios, Comam caw aycano yip, machi ehayo yul huno n̈a chiwatxꞌelax yu anma. Hac tuꞌ yute yalni Comam tet huneꞌ ischejab yet payxa yet yalnicano Comam hacaꞌ tiꞌ: \q1 \v 49 Yul satcan̈, haꞌ tuꞌ ay incapilan yeb intzꞌon̈obalan, haxa yul sat yiban̈kꞌinal tiꞌ, isbatxobal wojan yehi yuto ayco yalan̈ wipan. Yuxin ¿tzet n̈ahil cheyacan̈ wetan heyalni? ¿Aymi hunu bay cꞌul inxewan? Machoj. \q1 \v 50 ¿Tom maẍtajinan watxꞌen̈e sunil tzettaj ye tuꞌ xin? ẍicano Comam Dios,\x * \xo 7:50 \xt Is 66:1-2\x* tet naj Isaías. \p \v 51 Yalnipaxo naj Esteban tet ebnaj tuꞌ: \p —Walex hex tiꞌ, caw hip yecanilo heyanma hacaꞌ yanma anma mach ohtan̈eho Comam Dios. Caw ay hetxiquin yaj mach cheyabe tzet chal Comam. Ton̈eticꞌa cheman̈cꞌo tzet chal Comam Espíritu Santo, yuxin caw lahanex yeb heyichmam tuꞌ. \v 52 Ebnaj ischejab Comam Dios yet payxa, caw etalax ebnaj yu ebnaj heyichmam tuꞌ, ispotxꞌlaxpaxo ebnaj yu ebnaj. Haꞌ ebnaj ischejab Comam halnicano tato chihul huneꞌ naj caw toholcano yanma, haxa yet yul huneꞌ naj tuꞌ xin, hesaynican̈ lekꞌtiꞌal yin̈ naj yu heyakꞌnipaxo camoj. \v 53 Waxan̈ca yakꞌcano naj ángel huneꞌ ischejbanil Comam Dios teyet, yaj caw mach heyije tzet chala, ẍi naj Esteban tuꞌ tet ebnaj. \s1 Yet iskꞌojlax camo naj Esteban \p \v 54 Yet yaben ebnaj sunil tzet yalcano naj Esteban tuꞌ, caw chin̈etxꞌla yeh ebnaj yu ishowal. \v 55 Yaj naj Esteban tuꞌ, caw occano naj yalan̈ yip Comam Espíritu Santo, yah tꞌan̈no naj satcan̈, yilni naj iskꞌakꞌal yip Comam Dios, yilni naj tato lin̈anico Comam Jesús yin̈ iswatxꞌkꞌab Comam Dios. \v 56 Yalni naj hacaꞌ tiꞌ: \p —Ilwecꞌanabi lah, hajan yul satcan̈. Caw chiwilan yin̈ Comam Jesucristo, Comam Akꞌbilti coxol yu Comam Dios, lin̈anico Comam yin̈ iswatxꞌkꞌab Comam Dios, ẍi naj Esteban tuꞌ. \p \v 57 Hayet yaben ebnaj huneꞌ tuꞌ yah wejna ebnaj yel yaw yin̈ caw ip, ismajchen ebnaj istxiquin, isto bulna ebnaj yin̈ naj Esteban tuꞌ. \v 58 Yinito ebnaj naj istxam con̈ob, wal ebnaj balnican̈ tzotiꞌ yin̈ naj Esteban yet yalan̈tocanoj, haꞌ ebnaj kꞌojnico chꞌen chꞌen yin̈ naj. Yet maẍto chiskꞌoj camo ebnaj naj Esteban tuꞌ, yacano ebnaj huntekꞌan xilkꞌape chishucbaco yiban̈ xil iskꞌap istan̈eꞌ huneꞌ naj tzeh chiyij Saulo. \v 59 Hayet lan̈an iskꞌojni camo ebnaj naj Esteban tuꞌ, istxahli naj tet Comam Dios hacaꞌ tiꞌ: \p —Mam Jesús, chachabaꞌ wanmatiꞌan, ẍi naj tet Comam. \p \v 60 Yaypaxo jahno naj, istxahlipaxo naj yin̈ caw ip hacaꞌ tiꞌ: \p —Mamin, mach chawaco huneꞌ tiꞌ ismulo ebnaj, ẍi naj. Yet lahwi yalnicano naj huneꞌ tiꞌ, iscamilo naj. \c 8 \s1 Oc naj Saulo yeta ebnaj yuninalxa Comam Jesucristo \p \v 1 Caw tzalacano iscꞌul naj Saulo yin̈ iscamical naj Esteban. Yin̈ huneꞌ tzꞌayic tuꞌ xin ichico huneꞌ niman isyaꞌtajil yin̈ macta ayxaco yul iskꞌab Comam bey yul con̈ob Jerusalén, hac tuꞌ xin yu ispujnato ebnaj. Ay ebnaj tocano yulaj ismajul txꞌotxꞌ Judea, aypaxo ebnaj tocano yulaj ismajul txꞌotxꞌ Samaria, cachanxan̈e ebnaj ischejab Comam Jesús cancano bey yul con̈ob Jerusalén tuꞌ. \v 2 Ay xin huntekꞌan ebnaj ayco yanma yin̈ Comam caw cꞌul iscꞌul, haꞌ ebnaj tuꞌ inito isnimanil naj Esteban mujuj. Caw chꞌokꞌcanico ebnaj yin̈ isnimanil naj Esteban tuꞌ. \v 3 Wal naj Saulo, caw islahcanico naj istan̈tzenilo ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam. Caw beh yoc naj yulaj n̈a, cat istarnilti naj ebnaj winaj yeb ebix ix yul yatut, cat yilaxto preso yu naj Saulo tuꞌ. \s1 Pujbalaxicꞌo Istzotiꞌ Comam Jesús bey Samaria \p \v 4-5 Haꞌ ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam xiwilo bey yul con̈ob Jerusalén tuꞌ, nanantaxan̈e bay tocanico ebnaj. Haꞌ bay chi-la-ecꞌ ebnaj tuꞌ xin chiyalicꞌo ebnaj Tzotiꞌ cꞌul yet colbanile. Xol ebnaj tuꞌ, ay huneꞌ naj Felipe isbi. Haꞌ naj tuꞌ apni yul huneꞌ niman con̈ob ay yul ismajul Samaria. Istzabnico naj yalnicꞌo Istzotiꞌ Comam Cristo xol anma bey tuꞌ. \v 6 Caw yabe anma sunil tzettaj chal naj Felipe tuꞌ. Yilnipaxo anma huntekꞌan cꞌaybalcꞌule isye naj xol anma. \v 7 Caw hantan̈e anma ayco ischejab naj matzwalil yin̈ cawxicaniloj. Hayet chielcano ebnaj yin̈ anma tuꞌ caw chiel yaw. Caw ay anma camnajilo isnimanil, yeb anma mach chu isbelwi, caw watxꞌican̈ yu naj Felipe tuꞌ. \v 8 Yu tzet iswatxꞌe naj Felipe, caw tzalacan̈ iscꞌul sunil anma yul huneꞌ niman con̈ob tuꞌ yul ismajul Samaria. \p \v 9 Ay huneꞌ naj yul con̈ob tuꞌ chiyij Simón, nawal naj; payxa ichiti yakꞌni subchaho naj anma, caw ay yelapno ye naj yalni. \v 10 Caw xin chiyaco yanma anma yin̈ naj, cat yabelax tzet chal naj. Sunil anma machi yelapno yehi yeb anma caw ay yelapno yehi, chalni yin̈ naj hacaꞌ tiꞌ: \p —Haꞌ naj Simón tiꞌ, haꞌ naj huneꞌ niman yip Comam Dios, ẍi anma yin̈ naj. \p \v 11 Caw chahcanico anma yanma yin̈ naj Simón tuꞌ, caw xin payxa ichico naj yetan anma, chalni anma tato caw tzꞌajan iscꞌul naj. \v 12 Yalni naj Felipe Istzotiꞌ Comam Jesucristo xol anma. Haxa yet yalni naj yin̈ tzet chu yoc anma yul iskꞌab Comam Dios caw txꞌiꞌal ebnaj winaj yeb ebix ix yayto yul yanma yin̈ tzet chal naj. Lahwi tuꞌ xin, yahcano haꞌ iswiꞌ. \v 13 Yaj xin yapaxayto naj Simón tuꞌ yul yanma yin̈ tzet yal naj Felipe tuꞌ, yahcano haꞌ iswiꞌ naj. Lahwi yahcano haꞌ iswiꞌ naj, yoc tzujno naj yinta naj Felipe. Ay xin huntekꞌan nimeta cꞌaybalcꞌule isye naj Felipe, caw cꞌaycan̈ iscꞌul naj Simón tuꞌ yet yilni naj. \p \v 14 Yet yaben ebnaj ischejab Comam Jesús bey Jerusalén tato ay anma bey yul con̈ob Samaria chahni Istzotiꞌ Comam Dios yul yanma, ischejnito ebnaj naj Pedro yeb naj Juan istucleno ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam bey yul ismajul Samaria tuꞌ. \v 15 Yet yapni ebnaj cawan̈ tuꞌ, yoc ebnaj txahlo yeb anma ayxaco yul iskꞌab Comam yun̈e ischahnicano Comam Espíritu Santo yul yanma, \v 16 yuto maẍto huno ebnaj chichahni Comam Espíritu Santo, cachann̈e yin̈ isbi Comam Jesucristo ahcano haꞌ iswiꞌ ebnaj. \v 17 Yanayo naj Pedro yeb naj Juan tuꞌ iskꞌab yiban̈ iswiꞌ ebnaj yet istxahli ebnaj. Hac tuꞌ yu ischahnicano ebnaj Comam Espíritu Santo yul yanma. \p \v 18 Yet yilni naj Simón tato yet chiyanayo ebnaj iskꞌab yiban̈ iswiꞌ ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam tuꞌ, cat ischahnicano ebnaj Comam Espíritu Santo, yalten naj Simón melyu tet ebnaj ischejab Comam tuꞌ. \p \v 19 Yalni naj hacaꞌ tiꞌ: \p —Akꞌwecano huneꞌ heyip tiꞌ wetan haxinwal macxan̈eticꞌa hunu mac chiwahto inkꞌaban yin̈ iswiꞌ, cat ischahnicano Comam Espíritu Santo, ẍi naj tet ebnaj cawan̈ tuꞌ. \p \v 20 Yalni naj Pedro: \p —Hunn̈ehojab chu hatan̈ilo yeb hamelyu tiꞌ yuto chatxumu tato hunu tzet chiyakꞌ Comam Dios jet chiyu colokꞌni. \v 21 Caw mach chu hawoc yin̈ huneꞌ tzet chijutiꞌan̈, yuto haꞌ ismachiswalil chiꞌecꞌ yul hawanma yul sat Comam Dios. \v 22 Wal tinan̈ na haba, bejcano huneꞌ hamachiswalilal tiꞌ. Kꞌan nimancꞌulal tawin̈ tet Comam Dios, yuto aytotaxca nimancꞌulal yu Comam tawin̈ yin̈ tzet chꞌecꞌ yul hawanma tiꞌ. \v 23 Yuto chiwilan tato caw chichiwaco hacꞌul hawilni yin̈ tzet chicowatxꞌetiꞌan̈, haꞌ ton xin huneꞌ istxꞌojal tiꞌ cꞌaln̈e hachayoj, ẍi naj Pedro tuꞌ tet naj Simón. \p \v 24 Istakꞌwi naj Simón tuꞌ: \p —Caw chinkꞌanan teyet, kꞌanwe nimancꞌulal win̈an tet Comam Dios, haxinwal machi huno isyaꞌtajil chihul wiban̈an yu Comam, ẍi naj tet ebnaj. \p \v 25 Lahwi yalnicꞌo naj Pedro yeb naj Juan yin̈ej tzettaj ye tuꞌ ilbilcano yu ebnaj yin̈ tzet iswatxꞌe Comam Jesucristo, yeb cuybanil yin̈ Comam, ispaxto ebnaj Jerusalén; caw hantan̈e yaldeahil Samaria bay ecꞌ ebnaj yalaꞌcꞌo Istzotiꞌ Comam Jesús. \s1 Naj Felipe yeb huneꞌ naj ah Etiopía \p \v 26 Ay huneꞌ yángel Comam Dios halni tet naj Felipe hacaꞌ tiꞌ: \p —Asiꞌ bey sur, cat hato yul beh chitit bey Jerusalén, huneꞌ chiapni yul con̈ob Gaza, ẍi naj ángel tet naj. Huneꞌ beh tuꞌ xin chiecꞌ sat txꞌotxꞌ desierto. \v 27 Yoc naj Felipe yin̈ isbel isto naj. Istzujcha huneꞌ naj ah Etiopía yul beh yu naj. Haꞌ huneꞌ naj tuꞌ eunuco naj, yahawil yeco naj yu huneꞌ ix reina chiyij Candace, yin̈ iscꞌuban ismelyu ix. Ispeto naj yul con̈ob Jerusalén yu yinayo isba tet Comam Dios. \v 28 Ayahto naj yul iscaret, lan̈an xin yilni naj cuybanile tzꞌibn̈ebilcano yu naj Isaías, huneꞌ naj ischejab Comam Dios yet payat. \p \v 29 Yalni Comam Espíritu Santo tet naj Felipe hacaꞌ tiꞌ: \p —Hitzan̈ico iscꞌatan̈ huneꞌ teꞌ caret tuꞌ, ẍi tet naj. \p \v 30 Isto naj yin̈ an̈e. Yet yapni naj iscꞌatan̈ teꞌ caret tuꞌ yaben naj tato lan̈an yilni naj huntekꞌan cuybanile tzꞌibn̈ebilcano yu naj Isaías. Yalni naj Felipe tuꞌ tet naj: \p —¿Chimtxumchalo hawu tzet lan̈an hawilni tiꞌ? ẍi naj. \p \v 31 Yalni naj ah Etiopía tuꞌ xin: \p —¿Tzet chu intxumnilojan tato machi hunu mac chihalni wetan tzet chaliloj? Ahan̈ti yul caret incꞌatan̈tiꞌan, cat xin hawalni wetan tzet chaliloj, ẍi naj eunuco tet naj Felipe. \p \v 32 Hac tiꞌ chute yalni teꞌ Hum bay lan̈an yilni naj: \q1 Hacaꞌ hunu noꞌ meꞌ chiilaxto camoj, hac tuꞌ chiyu yilaxotoj. Hacaꞌ chu hunu noꞌ nichꞌan meꞌ matzet chala yet chiilaxilo xil, hac tuꞌ chiyuteꞌ isba, machi huno tzotiꞌ chiahti yul istiꞌ. \q1 \v 33 Caw txꞌixobal chꞌutelaxi, machi hunu mac chiwatxꞌen istoholal yin̈. Machi hunu mac chu yalni hanta istxꞌojal anma yet aycꞌo naj yul sat yiban̈kꞌinal tiꞌ,\x * \xo 8:33 \xt Is 53:7-8\x* ẍi Yum Comam Dios. \p \v 34 Lahwi tuꞌ xin iskꞌambenilo naj ah Etiopía tet naj Felipe: \p —Hal wetan, ¿mac yin̈ chitzotel huneꞌ naj ischejab Comam Dios tiꞌ? ¿Tom yin̈ naj Isaías tiꞌ chitzoteli, mato nan mac bay chitzotel tiꞌ? ẍi naj tet naj Felipe. \p \v 35 Yichico naj Felipe yalnilo mac yin̈ chitzotel huneꞌ Hum tuꞌ. Yalni naj ta yin̈ Tzotiꞌ cꞌul yet Comam Jesucristo chitzoteli. \v 36 Hayet ayco ebnaj yin̈ isbel tuꞌ xin, yapni ebnaj bey huneꞌ ha haꞌ, yuxin yal naj ah Etiopía tuꞌ tet naj Felipe hacaꞌ tiꞌ: \p —Ay huneꞌ haꞌ bey tiꞌ lah, ¿cꞌulmi yahcano haꞌ inwiꞌan tinan̈? ẍi naj tet naj Felipe tuꞌ. \v 37 Yalni naj Felipe tuꞌ: \p —Chuhi tato caw yeli chawayto yul hawanma, ẍi naj. Istakꞌwican̈ naj: \p —Caw chiwayto yul wanmahan tato caw yeli Iscꞌahol Comam Dios ye Comam Jesucristo tuꞌ, ẍi naj. \p \v 38 Lahwi tuꞌ xin, ischejni naj ah Etiopía islin̈balax iscaret. Yayto ebnaj iscawan̈il xol haꞌ, yah haꞌ iswiꞌ naj. \v 39 Yet lahwi yahcanti ebnaj xol haꞌ tuꞌ, yin̈ hamataj yilaxto naj Felipe yu Comam Espíritu Santo, maẍticꞌa yil naj ah Etiopía tuꞌ baytuꞌwal caw istoco naj Felipe. Toxan̈e caw chitzala naj yet yoc naj yin̈ isbel hunelxa. \v 40 Hayet yilniti naj Felipe tuꞌ, haxa yul huneꞌ con̈ob chiyij Azoto ay naj. Istzabnico naj ispujbanicꞌo Tzotiꞌ cꞌul yet colbanile yulajla con̈ob masan apni naj yul con̈ob Cesarea. \c 9 \s1 Yin̈ yet ishelni isbeybal naj Saulo \r (Hch 22:6-16; 26:12-18) \p \v 1 Yet huneꞌ tiempohal tuꞌ, maẍticꞌa isbej naj Saulo issayni ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam Jesús, chal naj ispotxꞌoꞌ camo ebnaj. Isto naj islahtiꞌn̈eno isba yeb ebnaj yahawil yin̈ ebnaj sacerdote ah Israel. \v 2 Iskꞌanni naj huneꞌ carta yun̈e yoc naj yulaj iscapilla ebnaj Israel bey con̈ob Damasco yun̈e istzabniti naj sunil ebnaj ayxaco yin̈ huneꞌ acꞌ cuybanile. Sunil ebnaj winaj yeb ebix ix xayaco yanma yin̈ Comam Jesús, beh yinito naj yul preso bey yul con̈ob Jerusalén yalni. \p \v 3 Hac tuꞌ yu isto naj bey Damasco tuꞌ. Yet ayco naj yin̈ isbel tuꞌ xin, yet lan̈anxa yapni naj yayilo jopla huneꞌ issajilkꞌinal yin̈ naj. \v 4 Caw yin̈ an̈e xin aycꞌay naj sat txꞌotxꞌ, yaben naj huneꞌ yul nukꞌe halni hacaꞌ tiꞌ: \p —Saulo, Saulo, ¿tzet yin̈ yuxin chinhatzumbecꞌojan? ẍi. \p \v 5 Iskꞌamben naj: \p —Mamin, ¿mac anmahil hach? ẍi naj Saulo tuꞌ. \p Istakꞌwi huneꞌ yul nukꞌe tuꞌ tet naj: \p —Hanintiꞌan Jesús inan, caw ayachico quinhatzumbenicꞌojan, yaj ton̈e chawakꞌ lahwo haba hacaꞌ chu islahwi hunu noꞌ wacax chixan̈wa yin̈ hunu te teꞌ kꞌakꞌiꞌ iswiꞌ, ẍi huneꞌ tuꞌ. \v 6 Caw xin chiluylun naj Saulo tuꞌ yu xiwquilal, yalni naj xin: \p —Mamin, ¿tzet chawoche chinwatxꞌehan? ẍi naj. Yalni Comam tet naj: \p —Ahan̈wanoj cat hato yul con̈ob tuꞌ, haꞌ tuꞌ chihallaxo tawet tzet wal hawuni, ẍi Comam Jesús tuꞌ tet naj. \p \v 7 Wal ebnaj yetbi naj Saulo tuꞌ, caw sucbicanilo iscꞌul ebnaj yuto caw yabe ebnaj istzotel huneꞌ yul nukꞌe tuꞌ, yaj mach hunu mac yilico ebnaj yin̈. \v 8 Lahwi tuꞌ xin, yahwano naj Saulo tuꞌ. Yet ishajni sat naj matxa yu yilni naj, yuxin haxa ebnaj yetbi naj tuꞌ oc xecnoto naj yul con̈ob Damasco. \v 9 Yet yapni naj bey tuꞌ, oxeb tzꞌayic mach chu yilni naj, mach waꞌ naj, matzet yucꞌpaxo naj. \p \v 10 Yul con̈ob Damasco tuꞌ xin, ay huneꞌ naj ayxaco yul iskꞌab Comam, chiyij Ananías. Yalni Comam Dios yul iswayic naj yin̈ sajsatil hacaꞌ tiꞌ: \p —Ananías, ẍi Comam. \p —¿Tzet chawal Mamin? ẍi naj. \p \v 11 Yalni Comam: \p —Ahan̈wanoj cat hato yul huneꞌ beh, \it Tohol\it* isbi. Hayet chaẍapno bey yatut naj Judas, cat hakꞌamben naj Saulo ah con̈ob Tarso, lan̈an istxahli naj bey tuꞌ. \v 12 Ay huneꞌ tzet manyehan yilaꞌ naj tato chaẍapno iscꞌatan̈ naj, cat hawanayo hakꞌab yiban̈ iswiꞌ naj. Hacn̈e tuꞌ chiyu ishajchaho sat naj, ẍi Comam tet naj Ananías. \p \v 13 Yalni naj Ananías hac tiꞌ: \p —Mamin, yaj txꞌiꞌal tzet xawabehan yin̈ naj Saulo tuꞌ. Caw hanta anma ayco yul hakꞌab bey Jerusalén, caw chꞌecꞌyaꞌ yanma yu naj. \v 14 Tinan̈ xin, xahul naj bey tiꞌ, xaakꞌlax hum yul iskꞌab naj yu naj yahawil ebnaj sacerdote yin̈ ebnaj Israel. Chul naj istzabaꞌto anma ayxaco yul hakꞌab, ẍi naj tet Comam. \p \v 15 Yalnipaxo Comam tet naj: \p —Asiꞌ iscꞌatan̈ naj Saulo tuꞌ yuto sicꞌbilxalo naj wuhan. Haꞌ naj chihalnocꞌo intzotiꞌan xol anma mach Israeloj, yeb tet ebnaj yahawil ebnaj, yeb tet ebnaj Israel hawet con̈ob. \v 16 Yeb chinyehan yilaꞌ naj hanta isyaꞌtajil chakꞌle naj yu yalni Intzotiꞌan, ẍi Comam tet naj. \p \v 17 Hac tuꞌ yu isto naj Ananías bey huneꞌ n̈a tuꞌ. Yet yapni naj yocto naj yul n̈a, yanayo iskꞌab naj yiban̈ iswiꞌ naj Saulo, yalni naj hacaꞌ tiꞌ: \p —Wal tinan̈ wuẍta Saulo, Comam Jesucristo isyecan̈ isba yul habeh bay macachtita, haꞌ maquinchejnitijan tacꞌatan̈ yun̈e ishajlo hasat tiꞌ hunelxa, cat xin hachahnicano Comam Espíritu Santo yin̈ hawanma, ẍi naj tet naj Saulo tuꞌ. \p \v 18 Hunepixto xin yaycꞌay huntekꞌan hacaꞌ ismelyaẍil istzꞌumal noꞌ cay ayco yen̈elo sat naj Saulo tuꞌ, hac tuꞌ yu yilnipaxocan̈ naj hunelxa. Lahwi tuꞌ xin, yahcano haꞌ iswiꞌ naj. \v 19 Iswaꞌpaxocan̈ naj, yikꞌni yip naj hunelxa. Txꞌiꞌalto tzꞌayic cancano naj iscꞌatan̈ ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam bey yul con̈ob Damasco tuꞌ. \s1 Yicheco naj Saulo yalnicꞌo Istzotiꞌ Comam Dios yul con̈ob Damasco \p \v 20 Lahwi tuꞌ xin, yecꞌ naj Saulo yalnocꞌo yulajla iscapilla ebnaj Israel, chalni naj tato caw yeli Iscꞌahol Comam Dios ye Comam Jesucristo. \v 21 Haꞌ anma aben tzet chal naj, caw cꞌaycanocan̈ iscꞌul yabeni. Yalni hacaꞌ tiꞌ: \p —¿Tom maẍtaj naj tiꞌ chitan̈tzenilo anma chichahni Comam Jesucristo yul yanma, bey yul con̈ob Jerusalén? ¿Tom maẍtaj naj tiꞌ chihul cꞌalnoto ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam, cat yinito naj tet ebnaj yahawil sacerdote? ẍi anma tuꞌ yin̈ naj. \p \v 22 Caw ahcanocan̈ naj Saulo tuꞌ yalni Istzotiꞌ Comam yun̈e yohtan̈enilo anma tato caw yeli haꞌ Comam Jesús haꞌ ton Cristo echmabil yuli. Yuxin ebnaj Israel ay yul con̈ob Damasco tuꞌ, mach chitxumcha yu ebnaj yin̈ tzet chiyu ispajtzen ebnaj tet naj Saulo. \s1 Yet iscolchalo naj Saulo yul iskꞌab ebnaj Israel \p \v 23 Lahwi yecꞌto hayeb tzꞌayic xin iscutxban isba ebnaj yahawil ebnaj Israel, islahtiꞌn̈en isba ebnaj tato chipotxꞌlax camo naj Saulo tuꞌ. \v 24 Caw hunun tzꞌayic yeb hunun akꞌbal ismajni ebnaj naj Saulo yul ispultahil chꞌen cꞌub hoyanico yin̈ con̈ob tuꞌ yun̈e ispotxꞌlax camo naj, yaj xin yabelo naj Saulo huneꞌ tuꞌ. \v 25 Yuxin haꞌ ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam inilti naj yet akꞌbalil, alaxayto naj yul huneꞌ niman motx, lahwi tuꞌ xin yalaxilto naj yul isventanahil huneꞌ niman cꞌub tuꞌ. Hac tuꞌ xin yu iscolcha naj Saulo. \s1 Yet aycꞌo naj Saulo yul con̈ob Jerusalén \p \v 26 Haxa yet yapni naj Saulo yul con̈ob Jerusalén, yoche naj ishunba isba yeb ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam yul con̈ob tuꞌ, yaj caw xiwcan̈ ebnaj tet naj. Yuto maẍticꞌa yayto ebnaj yul yanma tato yeli ayxaco naj Saulo tuꞌ yul iskꞌab Comam. \v 27 Haxa naj Bernabé, inito naj Saulo iscꞌatan̈ ebnaj ischejab Comam Jesús, yalni naj tet ebnaj: \p —Caw yeli naj Saulo tiꞌ yil naj Comam Jesús yul beh, istzotel Comam tet naj. Yuxin caw machi xiw naj yalnicꞌo Istzotiꞌ Comam Jesús yul con̈ob Damasco, ẍi naj Bernabé tuꞌ tet ebnaj. \p \v 28 Hac tuꞌ yu iscancano naj Saulo yeb ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam ay bey yul con̈ob Jerusalén. Chi-xin-ecꞌ naj yinta ebnaj, chalnicꞌo naj Istzotiꞌ Comam Jesús yin̈ sunil yanma yul con̈ob. \v 29 Caw cuywacanto naj yin̈ ebnaj Israel chihalni tzotiꞌ chiyij griego, cat xin isteyelen isba naj yeb ebnaj. Yaj caw ay yalaꞌ ebnaj tiꞌ tzet chu iscam naj. \v 30 Yet yaben ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam huneꞌ tuꞌ, yinito ebnaj naj Saulo bey yul huneꞌ con̈ob chiyij Cesarea. Tzujan tuꞌ xin, ischejlaxcanto naj yu ebnaj bey yul con̈ob Tarso. \p \v 31 Yin̈ huneꞌ tiempohal tuꞌ xin akꞌancꞌulalxan̈e ye macta ayxaco yul iskꞌab Comam Jesús ay yul ismajul Judea yeb xin bey Galilea yebpaxo bey Samaria. Caw yikꞌcanocan̈ yip ebnaj yu colwa Comam Espíritu Santo yin̈ ebnaj, yeb xin caw ay yelapno ye Comam yul sat ebnaj. Caw ahcanocan̈ ischꞌib isbisil macta chaco isba yul iskꞌab Comam. \s1 Yet iscawxican̈ naj Eneas \p \v 32 Yet huneꞌ tiempohal tuꞌ ecꞌ naj Pedro yul huntekꞌan con̈ob, hac tuꞌ yu istuclen naj ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam bey yul huneꞌ con̈ob chiyij Lida. \v 33 Yul huneꞌ con̈ob tuꞌ xin apni naj Pedro iscꞌatan̈ huneꞌ naj chiyij Eneas. Caw waxajebxa habil isto naj Eneas tuꞌ sat txꞌat yuto caw yan̈yon̈e isnimanil naj yu huneꞌ yabil. \p \v 34 Yalni naj Pedro tuꞌ tet naj: \p —Eneas, Comam Jesucristo chaẍakꞌni cawxoj, yuxin ahan̈wano tinan̈, ican̈ hawaybal tiꞌ, ẍi naj Pedro tuꞌ tet naj. Hac tuꞌ xin yu yahwano naj. \v 35 Sunil anma ay yul con̈ob Lida, yeb sunil anma ay yul huneꞌxa con̈ob chiyij Sarón ilni huneꞌ tuꞌ yet iscawxican̈ naj, hac tuꞌ yu yanicanico isba anma yul iskꞌab Comam Jesucristo. \s1 Yet yitzitzbican̈ ix Dorcas \p \v 36 Yul con̈ob Jope, haꞌ tuꞌ ay huneꞌ ix ayxaco yul iskꞌab Comam chiyij Tabita, haꞌ yin̈ abxubal griego, Dorcas isbi ix. Txꞌiꞌal tzettaj ye tuꞌ cꞌul iswatxꞌe ix, caw xin colwa ix yin̈ anma mebaꞌ. \v 37 Yaj ay huneꞌ yabil caw how oc yin̈ ix, iscam ix. Yet camomxa ix tuꞌ, yaẍn̈elaxcano ix, yilaxahto ix yul huneꞌ cuarto yin̈ iscab piso. \v 38 Huneꞌ con̈ob chiyij Jope tuꞌ, iscawilal Lida aycoj. Yet yaben ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam tato haꞌ bey Lida ay naj Pedro ischejnito ebnaj cawan̈ ebnaj yalno tet naj: \p —Ton̈ jintajan̈ bey yul con̈ob Jope tinan̈ yaj yin̈ an̈e, ẍi ebnaj tet naj Pedro tuꞌ. \p \v 39 Isto naj Pedro yinta ebnaj. Yet yapni naj xin, yilaxahto naj yul huneꞌ cuarto tuꞌ bay ay isnimanil ix Dorcas. Ay huntekꞌan ebix hunix aycꞌo iscꞌatan̈ ix camom tuꞌ, caw chꞌokꞌcanico ebix yin̈ ix. Ay xil iskꞌap ebix sabil yu ix Dorcas tuꞌ, chi-la-isye ebix tet naj. \v 40 Lahwi tuꞌ xin, ischejlaxayti sunil anma yul huneꞌ cuarto yu naj Pedro. Yay jahno naj istxahli naj tet Comam Dios. Lahwi istxahli naj tuꞌ xin, yalni naj tet ix Dorcas hacaꞌ tiꞌ: \p —Tabita, ahan̈wanoj, ẍi naj tet ix. \p Yet lahwi yalni naj tuꞌ xin, ishajni sat ix, hayet yilni ix naj Pedro tuꞌ, yah tzꞌon̈no ix. \p \v 41 Yoc tzabno naj yin̈ iskꞌab ix, yah lin̈no ix. Yawtenahto naj Pedro sunil ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam ay bey tuꞌ yebpaxo ebix hunix. Isyeni naj tet sunil anma ta hulcan̈ iscꞌul ix Dorcas tuꞌ. \p \v 42 Caw sunil anma ay bey Jope tuꞌ aben iskꞌumal huneꞌ tuꞌ, yuxin txꞌiꞌal anma chahni Comam Jesucristo yul yanma. \v 43 Wal naj Pedro cantocano naj hayebxa tzꞌayical yul con̈ob Jope tuꞌ bey yatut huneꞌ naj watxꞌemilo tzꞌum, Simón isbi. \c 10 \s1 Naj Pedro yeb huneꞌ naj chiyij Cornelio \p \v 1 Yin̈ huneꞌ tiempohal tuꞌ, ay huneꞌ naj chiyij Cornelio bey yul con̈ob Cesarea. Caw yahawil yeco naj yin̈ huneꞌ majan ebnaj soldado chiyij Italiano. \v 2 Huneꞌ naj tuꞌ mach Israelo naj, yaj ayco yanma naj yin̈ Comam Dios yeb sunil mac ay bey yatut, caw chiyo isba tet Comam Dios. Caw niman tzettaj ye tuꞌ chissah naj tet anma mebaꞌ Israel. Chi-ticꞌa-txahli naj tet Comam Dios. \v 3 Yet huneꞌ tzꞌayical yin̈ chꞌen oxeb yin̈ kꞌejbiyalil yilni naj yoc apno huneꞌ naj yángel Comam Dios iscꞌatan̈ hacaꞌtan̈e yul wayique. Yalni naj ángel tuꞌ: \p —¡Cornelio! ẍi naj. \p \v 4 Hayet yoc tꞌan̈no naj yin̈ naj ángel, isxiwcan̈ naj, istakꞌwi naj: \p —¿Tzet chawal Mamin? ẍi naj. Yalni naj ángel tuꞌ xin: \p —Caw chabe Comam Dios hatxah, caw chilpaxo Comam hacolwal chawakꞌ tet anma mebaꞌ. Mach chicꞌayto huntekꞌan tiꞌ yu Comam. \v 5 Wal tinan̈ chejto haywan̈o ebnaj bey yul con̈ob Jope, ikꞌwal yin̈ naj Simón, naj chiyij Pedro. \v 6 Ay naj bey yatut huneꞌxa naj chiyij Simón, naj watxꞌemilo tzꞌum, ay bey istiꞌ haꞌ mar. Haꞌ naj Pedro tuꞌ chihulo halno tawet tzet wal hawuten haba, ẍi naj ángel tet naj Cornelio tuꞌ. \p \v 7 Yet istocano naj ángel tuꞌ xin, yawtenti naj cawan̈ iscꞌamteꞌ yeb huneꞌ naj issoldado chicolwa yin̈. Huneꞌ naj tiꞌ aypaxo yanma naj yin̈ Comam Dios. \v 8 Sunil tzet hallax tet naj yu naj ángel, yal naj tet ebnaj. Ischejlaxto ebnaj bey yul con̈ob Jope tuꞌ xin. \p \v 9 Yet huneꞌxa tzꞌayic yin̈mi chuman, yet lan̈anxa yapni ebnaj iscawilal con̈ob Jope tuꞌ, yahto naj Pedro txahlo yiban̈ yacꞌalil iswiꞌ teꞌ n̈a bay aya. \v 10 Yet ayahto naj txahlo bey tuꞌ, isn̈ohchacan̈ naj. Lan̈an xin iswatxꞌelax tzet chislo naj, yin̈n̈ena tuꞌ xin, isyelax yin̈ sajsatil tet naj. \v 11 Ishajni isba satcan̈, yilni naj huneꞌ niman sábana leyanayti yin̈ sat naj, ximbilayo can̈eb istxiquin kꞌap. \v 12 Yul huneꞌ sábana tuꞌ, ayayto sunil no nokꞌ; noꞌ can̈eb yoj, noꞌ chishatxicꞌo iscꞌul, yeb noꞌ chꞌic. \p \v 13 Yet yayilo huneꞌ sábana tuꞌ, yaben naj Pedro yul huneꞌ nukꞌe, halni tet hacaꞌ tiꞌ: \p —Pedro, ahan̈wanoj, potxꞌcamo huntekꞌan no nokꞌ tiꞌ cat hacꞌuxni noꞌ, ẍi huneꞌ yul nukꞌe tuꞌ. \p \v 14 Yalni naj hacaꞌ tiꞌ: \p —Mamin, machoj, yuto caw maẍto hunelo chincꞌuxan huno noꞌ comon nokꞌ tiꞌ, maca hunuxa tzet ye tuꞌ mach sajoj hacaꞌ yalni isley naj Moisés, ẍi naj. \p \v 15 Yuxin yal huneꞌ yul nukꞌe tuꞌ hunelxa tet naj: \p —Sunil tzet sajxa ye yu Dios, mach chawal tzꞌilal, ẍi. \p \v 16 Caw xin oxel yu hacaꞌ tuꞌ. Lahwi tuꞌ yilaxto huneꞌ sábana tuꞌ yul satcan̈ hunelxa. \v 17 Haxa yet yapni ebnaj ischejab naj Cornelio yul con̈ob Jope, iskꞌambelo ebnaj tet anma baytuꞌwal ay yatut naj Simón. Caw aytoco naj Pedro istxumni yin̈ tzet chal yelapno huneꞌ yil tuꞌ, yet yapni ebnaj istiꞌ ispultahil teꞌ n̈a bay ay naj. \p \v 18 Yet ayxa ebnaj bey tuꞌ, iskꞌamben ebnaj: \p —¿Ham tiꞌ aycꞌo naj Simón, naj chiyij Pedro? ẍi ebnaj. \p \v 19 Caw aytoco yin̈ iscꞌul naj tzet caw chalilo huneꞌ yil naj tuꞌ, yalni Comam Espíritu Santo tet naj hacaꞌ tiꞌ: \p —Pedro, ay oxwan̈ ebnaj chaẍsaynicꞌoj. \v 20 Ahan̈wanoj, ayan̈toj cat hato yinta ebnaj tinan̈ yuto haninan chejn̈eti ebnaj tacꞌatan̈ tiꞌ, ẍi Comam Espíritu Santo tuꞌ tet naj. \p \v 21 Yayti naj xin, yapni naj iscꞌatan̈ ebnaj ischejab naj Cornelio tuꞌ, yalni naj: \p —Haninan chinhesayicꞌojan. ¿Tzet hechejbanil wetan? ẍi naj tet ebnaj. \p \v 22 Yalni ebnaj hacaꞌ tiꞌ xin: \p —Ay huneꞌ naj chiyij Cornelio, yahawil yeco yin̈ huntekꞌan ebnaj soldado, haꞌ naj macon̈chejnitijan̈. Caw toholcano isbeybal naj, caw chiyo isba naj tet Comam Dios, yeb xin caw cꞌulcano naj yul sat anma Israel. Yaj xin ay huneꞌ yángel Comam Dios apni halno tet naj tato yilal hato yatut naj yu yabencano naj tzet chawala, ẍi ebnaj chejab tuꞌ tet naj Pedro. \p \v 23 Yilaxicto ebnaj yul n̈a yu naj Pedro tuꞌ, haꞌ tuꞌ way ebnaj. \p Haxa yet sahab sacꞌayalil yin̈ huneꞌxa tzꞌayic isto naj Pedro yinta ebnaj; aypaxo haywan̈ ebnaj juẍtaj ah Jope tuꞌ to yinta ebnaj. \p \v 24 Haxa yet huneꞌxa tzꞌayic xin, yapni ebnaj yul con̈ob Cesarea. Caw echmabil yapni ebnaj yu naj Cornelio tuꞌ, cutxanxaco yicꞌal naj yu, yeb mac ay yul yatut naj tuꞌ, yeb yamigo naj awtebil yu. \v 25 Yet yapni naj Pedro bey tuꞌ, yelti naj Cornelio ischahno naj, yay jahno naj sata naj Pedro. \v 26 Yaj ilaxcan̈ naj yu naj Pedro, yalni naj xin: \p —Ahan̈wanoj yuto caw lahan anma hon̈, ẍi naj tet naj. \p \v 27 Caw xin tzotelo chu naj Pedro yeb naj yet yocto ebnaj yul n̈a. Hac tuꞌ xin yu yilni naj Pedro ta caw hantan̈e anma cutxanicoj. \p \v 28 Yalni naj tet anma hacaꞌ tiꞌ: \p —Caw heyohtaj tato han̈on̈ Israel on̈tiꞌan̈ cachbilon̈an̈ yu isley naj Moisés cohunban cobahan̈ yeb hunuxa anma nan con̈obal, yeb xin joctojan̈ yul yatut. Yaj isyelo Comam Dios wetan tato mach chu inyahnihan hunu anma. \v 29 Yu huneꞌ tuꞌ yuxinto manyijehan intitan yinta ebnaj ma-bey-quininoꞌtijan. Wal tinan̈, halwe wetan ¿tzet yin̈ yuxinto maquinheyawtehan? ẍi naj Pedro tuꞌ. \p \v 30 Yalni naj Cornelio tet naj hacaꞌ tiꞌ: \p —Can̈ebxa tzꞌayic tinan̈ hacaꞌmi hora tiꞌ yin̈ chꞌen oxeb, yet lan̈an intxahlihan tet Comam Dios, yin̈ hamataj isyenican̈ isba huneꞌ naj wetan, caw saj jilnicano xil iskꞌap naj, toxan̈e chitzejtzoni. \v 31 Yalni naj wetan: \p —Cornelio, caw mayabe Comam Dios hatxah yeb isnaniti sunil hacolwal chawakꞌ tet anma mebaꞌ. \v 32 Wal tinan̈ chejto hun cawan̈o ebnaj bey yul con̈ob Jope, cat isto yinoti naj Simón, chiyijpaxo Pedro. Ay naj bey yatut naj Simón, naj watxꞌemilo tzꞌum. Ayco yatut naj tuꞌ istiꞌ haꞌ mar. Yet chihul naj Pedro tuꞌ cat yalni naj tzet wal hawuten haba, ẍi naj wetan. \v 33 Yuxin inchejtojan ebnaj tiꞌ saywal tawin̈. Caw yuchꞌandios tawet macaẍtit yinta ebnaj. Wal tinan̈ ayon̈icꞌojan̈ cosunilan̈ sata Comam Dios yu chijoche jabehan̈ sunil tzet halbilcano tawet yu Comam Dios, ẍi naj Cornelio. \s1 Cuybanile yakꞌ naj Pedro yul yatut naj Cornelio \p \v 34 Yichenico naj Pedro istzotel xol ebnaj sunil, yalni naj: \p —Wal tinan̈ caw chiwohtan̈elojan tato caw lahann̈e sunil anma yul sat Comam Dios. \v 35 Macxan̈eticꞌa ay yelapno ye Comam Dios yul sat yeb xin cꞌul isbeybal yul sat Comam, waxan̈ca mach Israeloj, caw chitzalacano Comam yin̈. \v 36 Comam Dios an̈ecano tzotiꞌ yet akꞌancꞌulal jetan̈, han̈on̈ Israel on̈tiꞌan̈, huneꞌ haltebilcano coxol yu Comam Jesucristo, Comam Yahawil sunil anma. \v 37 Walex hex tiꞌ, caw heyohtaj tzet yu coxolan̈, han̈on̈ Israel on̈tiꞌan̈. Bey Galilea ichiti huneꞌ tuꞌ yet lahwi ismunil naj Juan yalnicꞌo Istzotiꞌ Comam Dios, yeb yanicanocan̈ naj haꞌ iswiꞌ anma. \v 38 Caw heyohtaj hex tiꞌ tato Comam Dios, haꞌ akꞌni yip Comam Espíritu Santo tet Comam Jesucristo ah Nazaret. Yakꞌnicano Comam Dios yip Comam yu iscolwa yin̈ anma. Sunil huntekꞌan anma bay ayco ischejab naj matzwalil cawxicanocan̈ yu Comam. Sunil huntekꞌan tiꞌ iswatxꞌe Comam yuto ayco Comam Dios yetbihoj. \p \v 39 Walon̈tiꞌan̈, caw chijakꞌ cobahan̈ jalnihan̈ yin̈ sunil tzet iswatxꞌe Comam Jesús yul ismajul Judea, yeb yul con̈ob Jerusalén, yuto jilicojan̈ yu cosatan̈. Lahwi iswatxꞌen Comam huntekꞌan tuꞌ xin, yalaxcan̈ yin̈ culus yu ebnaj Israel, hac tuꞌ yute yakꞌni camo ebnaj Comam. \v 40 Haxa yin̈ yox tzꞌayic yulcan̈ iscꞌul Comam yu yip Comam Dios, isyeni isba Comam Jesús tuꞌ jetan̈. \v 41 Yajaꞌ mach tet sunilo jet con̈oban̈ bay isye isba Comam, cachann̈e jetan̈ han̈on̈ saybilon̈xahan̈ yet yalan̈tocanoj, yu jakꞌni cobahan̈ jalnicꞌojan̈. Con̈waꞌan̈ yeb Comam yet lahwi ispitzcꞌacan̈ xol camom. \v 42 Yalcano Comam jetan̈ tato caw yilal jecꞌan̈ jalnocꞌojan̈ tet anma tato haꞌ Comam Dios anico Comam Jesús Yahawilo yilni tzet chꞌelico sunil anma itzitzto yebpaxo mac camnaxa. \v 43 Yet payat yalcano ebnaj ischejab Comam Dios cuybanil yin̈ Comam Jesús. Halbilcano yu ebnaj tato haꞌ mac chichahni Comam yul yanma, chitan̈cano ismul yiban̈ yu yip Comam, ẍi naj Pedro tuꞌ tet ebnaj. \s1 Yet ischahni ebnaj mach Israeloj Comam Espíritu Santo \p \v 44 Yet aytoco naj Pedro tuꞌ istzoteli, yayilo Comam Espíritu Santo yiban̈ anma chiaben tzet chal naj. \v 45 Caw cꞌaycan̈ iscꞌul ebnaj Israel ayxaco yul iskꞌab Comam tit yinta naj bey Jope, yuto akꞌlaxpaxo Comam Espíritu Santo tet anma mach Israeloj. \v 46 Yaben ebnaj tato nanantaxan̈e tzotiꞌal chal hunun ebnaj, yabenpaxo ebnaj yalni cꞌulla tzotiꞌ yin̈ Comam Dios. \p \v 47 Lahwi tuꞌ xin, yalni naj Pedro tuꞌ: \p —¿Chimyu cocachni yahcano haꞌ iswiꞌ ebnaj machahni Comam Espíritu Santo hacaꞌ yu cochahni han̈on̈ tiꞌ? ẍi naj Pedro tuꞌ. \p \v 48 Yalni naj Pedro tuꞌ xin tato chiahcano haꞌ iswiꞌ ebnaj yin̈ isbi Comam Jesucristo. Yet yahcano haꞌ iswiꞌ ebnaj, yalni ebnaj tet naj Pedro tato chican naj hayebo tzꞌayical iscꞌatan̈ ebnaj. \c 11 \s1 Yin̈ tzet yal naj Pedro tet ebnaj creyente ah Jerusalén \p \v 1 Yapni iskꞌumal tet ebnaj ischejab Comam Jesús yeb tet ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam ay yul ismajul Judea tato ay ebnaj mach Israelo yaco isba yul iskꞌab Comam Dios. \v 2 Hayet yapni naj Pedro yul con̈ob Jerusalén hunelxa, yoc ebnaj juẍta Israel buchwal yin̈ naj, yuto isnati ebnaj isley naj Moisés tet naj. \p \v 3 Iskꞌamben ebnaj tet naj: \p —¿Tzet yin̈ yuxinto cachoc xol ebnaj mach Israeloj, hawaꞌpaxo yeb ebnaj? ẍi ebnaj. \p \v 4 Yichico naj Pedro tuꞌ yalnilo sunil tzet yuhi, yalni naj hacaꞌ tiꞌ: \p \v 5 —Yet ayinicꞌojan bey yul con̈ob Jope, yet lan̈an intxahlihan tet Comam Dios, isyeni Comam wetan yin̈ caw sajsatil huneꞌ niman sábana leyantoj ximbil can̈eb istxiquin, yayilo kꞌap insatajan. \v 6 Woc tꞌan̈nojan yin̈ yun̈e wilnihan tzet ayayto yul. Wilnihan huntekꞌan no nokꞌ ayayto yul; ay noꞌ xol telajil nokꞌ, noꞌ can̈eb yoj, aypaxo noꞌ chishatxicꞌo iscꞌul yebej noꞌ chꞌic. \v 7 Lahwi tuꞌ xin, wabenan huneꞌ yul nukꞌe halni wetan: \p —Hach tiꞌ Pedro, ahan̈wanoj, potxꞌcamo huntekꞌan no nokꞌ tiꞌ cat hacꞌuxni noꞌ, ẍi wetan. \p \v 8 Intakꞌwican̈an: \p —Mamin, machoj, yuto maẍto hunelo chincꞌuxan hunu tzꞌilla tzet ye tuꞌ yuto cachbilon̈an̈ yu isley naj Moisés, quinchiyan. \p \v 9 Yalnipaxo wetan hunelxa: \p —Sunil tzet sajxa ye yu Comam Dios, mach chawala tato tzꞌil, ẍi wetan. \p \v 10 Oxel yalayti wetan, lahwi tuꞌ xin yilaxpaxahto huneꞌ niman sábana tuꞌ yul satcan̈ hunelxa. \v 11 Hayet lan̈an intxumnihan tzet chala, yapni oxwan̈ ebnaj quinissaynilojan bay ayinan. Haꞌ ebnaj tuꞌ xin ispeto bey Cesarea. \v 12 Yalni Comam Espíritu Santo wetan hacaꞌ tiꞌ: \p —Asiꞌ yinta ebnaj, ẍi. Hac tuꞌ xin yu intohan yinta ebnaj, yeb wajwan̈xa ebnaj juẍta ah Jope tuꞌ. Hayet japnihan̈ bey tuꞌ xin cotohan̈ yatut huneꞌ naj chiyij Cornelio. \v 13 Yalni naj jetan̈ ta ay huneꞌ naj ángel apni lin̈no sata naj yul yatut; yalni naj ángel tet naj: \p —Chejto cawan̈ oxwan̈o ebnaj bey yul con̈ob Jope, cat yiniti ebnaj naj Simón, naj chiyijpaxo Pedro. \v 14 Haꞌ naj tuꞌ chihalno tawet yin̈ tzet chu hachahni hacolbanil, yeb sunil mac ay bey hawatut, ẍi naj ángel tet naj. \p \v 15 Haxa yet intzabnicojan intzotelan xol ebnaj tuꞌ, yayilo Comam Espíritu Santo yiban̈ ebnaj hacaꞌ yu yul coxol yet babelal. \v 16 Hac tuꞌ yu innanitijan yin̈ tzet yalcano Comam Jesús yet yalan̈tocanoj: \p —Yin̈ caw yeli, haꞌ naj Juan, haꞌ naj an̈ecan̈ haꞌ iswiꞌ anma, walexpaxo xin, haꞌ Comam Espíritu Santo chiꞌakꞌlaxo teyet, ẍicano Comam. \v 17 Caw yakꞌ Comam Dios Comam Espíritu Santo tet ebnaj hacaꞌ yu yakꞌni Comam, Comam Espíritu Santo jet han̈on̈ tiꞌ yet janayto yul janma yin̈ Comam Jesucristo. Yuxin ¿tzet wehan xin chinman̈cꞌohan tzet choche Comam Dios? ẍi naj Pedro tet ebnaj juẍta tuꞌ. \p \v 18 Yet yaben ebnaj juẍta ay bey Jerusalén yin̈ sunil tzet yal naj Pedro tuꞌ, caw matxa tzet yal ebnaj, yoc ebnaj yakꞌno tzalaho yanma yin̈ Comam Dios. Yalni ebnaj hacaꞌ tiꞌ: \p —Caw yeli yakꞌpaxo Comam Dios huneꞌ iscꞌulal tiꞌ tet anma mach Israeloj yun̈e ishelni isbeybal cat ischahnicano huneꞌ iskꞌinal mach istan̈bal, ẍi ebnaj. \s1 Ebnaj oc yul iskꞌab Comam bey Antioquía \p \v 19 Yet lahwi iscamcano naj Esteban, yichico ebnaj Israel issaywa yin̈ ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam, yu huneꞌ tuꞌ xin ispujnacan̈ ebnaj. Ay ebnaj apni bey yul ismajul Fenicia yeb xin bey ismajul Chipre, yeb yul con̈ob Antioquía. Istzabnico ebnaj yalnicꞌo huneꞌ cuybanil yet colbanile tet anma bay apni ebnaj. Yaj matzet yal ebnaj tet anma mach Israeloj, caw han̈cꞌan̈e tet anma Israel yal ebnaj. \v 20 Yaj xin ay haywan̈ ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam bey Chipre yeb bey Cirene apni bey Antioquía, yalnicꞌo ebnaj cuybanil yet colbanile xol anma mach Israeloj. \v 21 Yuto ayxaco yip Comam yin̈ ebnaj, yuxin tzetcꞌa mac isbejcano sunil comon beybale cuybil yu yet yalan̈tocanoj, yanico isba ebnaj yul iskꞌab Comam. \p \v 22 Hayet yaben ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam ay bey con̈ob Jerusalén huneꞌ tiꞌ, ischejnito ebnaj naj Bernabé bey Antioquía tuꞌ. \v 23 Hayet yapni naj yilni naj hanta iscꞌulal Comam Dios yiban̈ ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam bey tuꞌ. Caw tzala yanma naj Bernabé yet yakꞌnicano naj cuybanile chiiptzen ebnaj yun̈e islahnico ebnaj yanico yanma yin̈ Comam sunilbal tiempo. \v 24 Hac tuꞌ yu iscuywacano naj Bernabé tuꞌ yin̈ ebnaj yuto caw cꞌul isnabal naj, yeb xin yu caw nohna naj yu Comam Espíritu Santo. Caw ayco yanma naj yin̈ Comam Jesucristo, yu huneꞌ tuꞌ yuxin caw ay anma chahnicano Comam yul yanma. \p \v 25 Lahwi tuꞌ xin, isto naj Bernabé yul con̈ob Tarso saywal yin̈ naj Saulo. \v 26 Haxa yet yilcha naj Saulo tuꞌ yu naj, yinito naj naj yul con̈ob Antioquía. Caw huneꞌ habil ecꞌ ebnaj cawan̈ tuꞌ xol anma ayxaco yul iskꞌab Comam Jesús bey tuꞌ. Caw txꞌiꞌal anma iscuy ebnaj yin̈ Istzotiꞌ Comam Dios. Yul huneꞌ con̈ob Antioquía tuꞌ, haꞌ tuꞌ hallax babel Cristianohal yin̈ anma ayxaco yul iskꞌab Comam. \p \v 27 Yet huneꞌ tiempohal tuꞌ, el haywan̈ ebnaj juẍta bey Jerusalén yapni bey Antioquía. Ebnaj tuꞌ xin chischah ebnaj tzotiꞌ tet Comam Dios cat yalni ebnaj tet anma. \v 28 Ay huneꞌ naj xol ebnaj apni tuꞌ chiyij Agabo. Yah lin̈no naj xol ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam, yalni naj yu Comam Espíritu Santo hacaꞌ tiꞌ: \p —Ay huneꞌ niman wahil chihul yul sunil sat txꞌotxꞌ tiꞌ, ẍi naj Agabo tuꞌ. \p Caw hacaꞌ yu yalni naj hac tuꞌ yu yijni isba yet ayco naj Claudio yahawil Roma. \v 29 Yuxin haꞌ ebnaj juẍta ay bey Antioquía el yul yanma iscolwa yin̈ ebnaj juẍtaj ay bey yul ismajul Judea. Hataticꞌa hanta el yin̈ yanma ebnaj, hac tuꞌ yakꞌ ebnaj. \v 30 Hac tuꞌ yu yinito naj Saulo yeb naj Bernabé huntekꞌan colwal tuꞌ, yakꞌni ebnaj tet ebnaj anciano ay bey Judea. \c 12 \s1 Yet iscam naj Jacobo yeb yet yalaxicto naj Pedro yul preso \p \v 1 Yin̈ huneꞌ tiempohal tuꞌ, yichenico naj rey Herodes yakꞌni ecꞌoyaꞌ yanma haywan̈ ebnaj juẍta xol ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam Jesús. \v 2 Ischejni naj potxꞌlaxo camo naj Jacobo yu chꞌen espada. Naj Jacobo tuꞌ yuẍta isba naj yeb naj Juan. \v 3 Hayet yilni naj rey tato caw chitzala ebnaj Israel yin̈ huneꞌ tuꞌ, yalni naj ta chitzablaxayo naj Pedro yin̈ iskꞌin̈ ebnaj Israel tuꞌ, huneꞌ yet chiswahni ebnaj ixim pan machi yan̈al. \v 4 Lahwi yalaxicto naj yul teꞌ, yoc can̈eb majan ebnaj soldado istan̈eno naj, yaj can̈tawan̈ ebnaj yin̈ hunun majan. Haꞌ chute isnani naj Herodes ta chi-n̈e-lahwi kꞌin̈ Pascua cat yilaxilti naj Pedro tuꞌ yin̈ sat sunil anma Israel. \v 5 Yuxin caw tan̈ebil naj yul teꞌ. Wal ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam xin, caw ayco ebnaj iskꞌanni yin̈ istxah tet Comam yun̈e iscolcha naj Pedro yul preso. \s1 Yet iscolcha naj Pedro yul teꞌ preso \p \v 6 Yin̈ huneꞌ akꞌbal yet yalan̈to maẍto chiꞌillaxilti naj Pedro sata anma Israel yu naj rey Herodes, ayco naj xolbal cawan̈ ebnaj soldado, caw xin wayo chu naj. Caw cꞌalbil naj yu cabeb chꞌen cadena, aypaxico huntekꞌan ebnaj soldado istan̈en istiꞌ teꞌ preso tuꞌ. \v 7 Yapni lemla huneꞌ naj yángel Comam Dios, caw sajbilo yul preso tuꞌ yu naj. Ispitni naj ángel tuꞌ ismotx naj Pedro, yel iswayan̈ naj. Yalni naj ángel tet naj: \p —Ahan̈wano yin̈ an̈e, ẍi naj ángel. Lahwi yalni naj ángel tuꞌ, ispuhmulo chꞌen cadena yin̈ iskꞌab naj Pedro. \v 8 Yalni naj ángel tet naj: \p —Tinan̈ xin, cawxeco iscꞌalil hawictaj, cat hawanico haxan̈ab, ẍi naj, hac tuꞌ yute naj. Yalnipaxo naj ángel tuꞌ: \p —Hucbaco hakꞌuxil cat hato wintajan, ẍi naj. \p \v 9 Yoc tzujno naj Pedro yinta naj ángel, yelti naj yul preso tuꞌ. Haꞌ chute isnani naj ta ton̈e chiyelaxico yin̈ sat naj yalni. Mach istxum naj tato caw yeli lan̈an yelti naj yul preso. \v 10 Lahwi tuꞌ xin yecꞌ ebnaj bay ay ebnaj babel soldado, yecꞌpaxo ebnaj bay ay ebnaj iscꞌab majan soldado, yelilo ebnaj bay ayco huneꞌ pulta naba chꞌen ayco istiꞌ beh. Hayet yapni ebnaj bey pulta tuꞌ, ishajni isba ischuquil, yel apno ebnaj yul beh. Hanicꞌxan̈e belwito naj ángel yeb naj Pedro tuꞌ, iscancano naj ischuquil. \p \v 11 Hac tuꞌ yu isnanilo naj yin̈ tzet yehi, yalni naj hacaꞌ tiꞌ: \p —Wal tinan̈ chintxumilojan tato caw yeli mayati Comam Jesús Jahawil huneꞌ yángel quiniscololojan yul iskꞌab naj rey Herodes, yeb sunil tzet chisnaco ebnaj wet con̈ob Israelan win̈an, ẍi naj ischuquil. \p \v 12 Hayet caw istxumchalo yu naj Pedro yin̈ huntekꞌan tzet yu tuꞌ, isto naj bey yatut ix María, ismiꞌ naj Juan, naj chiyijpaxo Marcos. Caw txꞌiꞌal ebnaj yeb ebix ayxaco yul iskꞌab Comam cutxanico bey tuꞌ yu istxahli yin̈ naj Pedro. \v 13 Hayet iscꞌon̈qꞌuen naj ispultahil yamakꞌil huneꞌ n̈a tuꞌ, yelicto yaw naj. Yelilo huneꞌ ix kꞌopo chimunla yinta ix María, chiyij Rode, ishajno teꞌ yalni. \v 14 Yajaꞌ haxa yet yaben ix yul isnukꞌ naj Pedro, caw matxa ishaj ix teꞌ, istopaxo ix yin̈ an̈e yalno yin̈ tzalahilal tato lin̈anxaco naj Pedro istiꞌ huneꞌ pulta tuꞌ. \v 15 Yalni ebnaj juẍtaj yeb ebix janab tet ix Rode tuꞌ: \p —¿Tzimi chawal hach tiꞌ? Matxam iswalil ye yul hawiꞌ, ẍi ebnaj. Istakꞌwipaxo ix: \p —Machoj, to caw yeli mawabehan yul isnukꞌ yaꞌ, ẍi ix. Yuxin hallaxpaxo tet ix: \p —¿Machmi taj naj, ham naj ángel chitan̈e naj, haꞌ mahuli? ẍi ebnaj tet ix. \p \v 16 Hayet lan̈an istzotel ebnaj yeb ix islahnico naj Pedro iscꞌon̈qꞌuen teꞌ pulta tuꞌ. Lahwi tuꞌ xin ishajni ebnaj teꞌ, iscꞌayilo iscꞌul ebnaj yet yoc apno naj Pedro tuꞌ. \v 17 Isyeni naj yu iskꞌab yun̈e isbejni ebnaj istzoteli. Lahwi tuꞌ xin, yoc naj yalnolo tzet yu iscollax naj yul preso tuꞌ yu Comam. Yalni naj tet ebnaj tuꞌ hacaꞌ tiꞌ: \p —Halwe huneꞌ tiꞌ tet naj Jacobo yeb huntekꞌanxa ebnaj juẍtaj, ẍi naj. Lahwi tuꞌ yelti naj xol ebnaj, isto naj yul huneꞌxa con̈ob. \p \v 18 Hayet issajbilo xin, caw matxa chitxumcha yu ebnaj soldado tzet chute isba yuto mach yohtajo ebnaj yin̈ tzet yu yelti naj Pedro tuꞌ. \v 19 Haxa yet yaben naj rey Herodes huneꞌ tuꞌ, yanilto naj issayomal naj Pedro, yajaꞌ matxa ilcha naj yu ebnaj. Iskꞌamben naj tet ebnaj soldado tuꞌ tzet yu yelti naj yul teꞌ; ischejni naj potxꞌlaxo camo ebnaj soldado tuꞌ. Lahwi tuꞌ xin, yel naj Herodes yul ismajul Judea, isto naj ismajul Cesarea. Haꞌ tuꞌ xin ehayo naj. \s1 Iscamical naj rey Herodes \p \v 20 Yin̈ huneꞌ tiempohal tuꞌ, caw tit ishowal naj rey Herodes yin̈ anma ay bey con̈ob Tiro yeb anma ay bey con̈ob Sidón. Yuxin islahtiꞌn̈e isba anma ay bey tuꞌ yin̈ tzet chu istzotel tet naj rey Herodes tuꞌ. Yajaꞌ babel oc anma ismonteꞌ huneꞌ naj chiyij Blasto, huneꞌ naj iswiꞌehal yin̈ ebnaj ischejab naj rey tuꞌ. Yoc naj tzotelo tet naj rey tuꞌ yun̈e iskꞌanni akꞌancꞌulal, yuto haꞌ yul ismajul bay ay naj chitit tzet chislo ebnaj. \v 21 Yalni naj rey Herodes tzet tzꞌayical chꞌapni ebnaj yin̈ sat naj. Haxa yet yapni istzꞌayical tuꞌ xin, yanico naj rey huneꞌ xil iskꞌap caw ay yelapno yehi. Lahwi tuꞌ xin yocto tzꞌon̈no naj yul iscapiltu, istzabnico naj istzotel tet anma. \v 22 Lan̈antoticꞌa xin, yah yaw anma sunil, yalni hacaꞌ tiꞌ: \p —Haꞌ huneꞌ chitzotel tiꞌ, mach anmahoj, cꞌuxan tato haꞌ hunu dios, ẍi ebnaj. \p \v 23 Hunepixto xin, yapni huneꞌ yángel Comam Dios yanoco yabil yin̈ naj rey Herodes tuꞌ, yuto machi yal naj tato han̈echꞌan Comam Dios caw niman yelapnoj. Hac tuꞌ xin yu yoc noꞌ ha haꞌ islonoto isnimanil naj, iscam naj. \v 24 Wal Istzotiꞌ Comam Dios xin, caw pujnacanocan̈ xol anma yulaj hunun con̈ob. \p \v 25 Lahwi yijnicano isba ischejbanil naj Bernabé yeb naj Saulo yin̈ yalnicꞌo Istzotiꞌ Comam bey yul con̈ob Jerusalén, ismeltzoto ebnaj bey con̈ob Antioquía, yinito ebnaj naj Juan, naj chiyijpaxo isbi Marcos. \c 13 \s1 Yet yichico ismunil naj Bernabé yeb naj Saulo \p \v 1 Xol ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam bey yul con̈ob Antioquía, ay ebnaj yakꞌ Comam Dios ismunil yalni Tzotiꞌ chitit tet Comam, aypaxo ebnaj oc cuywawomal yin̈ ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam. Huntekꞌan ebnaj tuꞌ, haꞌ ton naj Bernabé, yeb naj Simón, naj chihallax kꞌejsatil, yeb huneꞌxa naj chiyij Lucio, naj tit bey ismajul Cirene. Yeb naj Saulo, yeb huneꞌ naj Manaén isbi, huneꞌ naj tuꞌ yet chꞌibom isba naj yeb naj Herodes, naj oc yahawilo txꞌotxꞌ Galilea. \v 2 Yet hunel xin, cutxanico ebnaj juẍta tuꞌ yu yakꞌni tzalaho iscꞌul yin̈ Comam Dios, chiyecꞌtzen ebnaj huneꞌ txah yet mach chon̈waꞌi, yalni Comam Espíritu Santo tet ebnaj: \p —Iwelo naj Bernabé yeb naj Saulo texol, yuto chioc ebnaj yin̈ huneꞌ munil bay awtebil ebnaj wuhan, ẍi Comam Espíritu Santo tet ebnaj. \p \v 3 Lahwi yecꞌtzen ebnaj huneꞌ txah yet mach chon̈waꞌi, yanayo iskꞌab ebnaj yiban̈ iswiꞌ ebnaj cawan̈ tuꞌ. Tzujan tuꞌ xin ischejlaxto ebnaj yu ebnaj. \s1 Yet istan̈ilo ismujlubal huneꞌ naj nawal \p \v 4 Yet ischejlaxto naj Bernabé yeb naj Saulo yu Comam Espíritu Santo, isto ebnaj yul huneꞌ con̈ob chiyij Seleucia. Yul huneꞌ con̈ob tuꞌ oc ebnaj yul teꞌ barco, lahwi tuꞌ xin, yapni ebnaj bey yul ismajul Chipre, huneꞌ txꞌotxꞌ hoyanico haꞌ mar yin̈la iscꞌul. \v 5 Yapni ebnaj bey huneꞌ txꞌotxꞌ chiyij Salamina, yecꞌ ebnaj yalnocꞌo Istzotiꞌ Comam Jesucristo yulaj iscapilla ebnaj Israel. Haꞌ hun naj Juan Marcos, colwa yinta ebnaj.\f + \fr 13:5 \ft Naj Juan Marcos, haꞌ naj tzꞌibn̈encano huneꞌ evangelio San Marcos\f* \p \v 6 Lahwi tuꞌ xin yecꞌto ebnaj sunil yin̈ iskꞌatanil sat txꞌotxꞌ Chipre tuꞌ, yapni ebnaj bey con̈ob Pafos. Haꞌ tuꞌ xin ischahleyo isba ebnaj yeb huneꞌ naj Israel, chiyij Barjesús. Huneꞌ naj tuꞌ nawal naj, ton̈e chiyal naj tato ischejab Comam Dios ye naj. \v 7 Haꞌ huneꞌ naj tuꞌ, yamigo isba naj yeb naj Sergio Paulo, naj yahawil yeco yin̈ ismajul Chipre. Caw xin itzꞌat iswiꞌ naj Sergio tuꞌ. Yawtento naj naj Bernabé yeb naj Saulo iscꞌatan̈, yuto choche naj yabeꞌ Istzotiꞌ Comam Dios. \v 8 Huneꞌ naj nawal tuꞌ, Elimas isbi naj yin̈ abxubal griego, caw oc naj cajwal yin̈ ebnaj cawan̈ tuꞌ, yuto mach choche iscꞌul naj tato chaco naj Sergio tuꞌ Istzotiꞌ Comam Dios yul yanma. \p \v 9 Yuxin haꞌ naj Saulo, naj chiyijpaxo Pablo, nohna naj yu Comam Espíritu Santo, yoccano tꞌan̈no naj yin̈ huneꞌ naj nawal tuꞌ, \v 10 yalni naj: \p —Hach tiꞌ, iscꞌahol naj matzwalil hawehi, ayco hahowal yin̈ sunil tzet caw cꞌul yeb xin caw chawakꞌ subchaho anma yu lekꞌtiꞌal, caw ayachico hawetanto cuybanile chiyakꞌ Comam Dios. \v 11 Wal tinan̈ xin, haꞌ Comam Dios chianayo isyaꞌtajil tawiban̈, chitan̈olo hamujlobal, nahatil mach chub hawilno yoj tzꞌayic, ẍi naj Pablo tuꞌ tet naj. \p Hayet yalni naj Pablo hacaꞌ tuꞌ, istan̈canilo ismujlubal naj, matxaticꞌa chiyu yilni naj. Istzabnico naj yecꞌ matxmoni, issayni naj huno mac chixecnitoj, yuto matxaticꞌa chiyu yilni naj. \v 12 Hayet yilni naj yahawil con̈ob Chipre huneꞌ tuꞌ, yanico naj yanma yin̈ Comam Dios. Caw cꞌaycan̈ iscꞌul naj yet yaben naj sunil cuybanile yet Comam Jesús. \s1 Yet yapni naj Pablo yeb naj Bernabé bey Antioquía \p \v 13 Yoc naj Pablo yul barco yeb ebnaj tzujan yinta tuꞌ. Hac tuꞌ xin yu yel ebnaj yul con̈ob Pafos, yapni ebnaj bey con̈ob Perge yul ismajul Panfilia. Wal naj Juan Marcos xin, yicanilo isba naj, ismeltzoto naj bey yul con̈ob Jerusalén. \v 14 Lahwi tuꞌ xin yel ebnaj yul con̈ob Perge, yapni ebnaj yul con̈ob Antioquía ay yul ismajul Pisidia. \p Yin̈ istzꞌayical xewilal octo ebnaj yul iscapilla anma Israel, yay tzꞌon̈no ebnaj. \v 15 Hayet yillax isley Comam Dios tzꞌibn̈ebilcano yu naj Moisés yeb huntekꞌanxa cuybanile tzꞌibn̈ebilpaxcano yu ebnaj ischejab Comam Dios yet payat, yanito ebnaj yahaw capilla tzotiꞌ tet naj Pablo yeb tet naj Bernabé bay tzꞌon̈an tuꞌ, yalni ebnaj hacaꞌ tiꞌ: \p —Hex wet con̈ob, ta ay hunu tzotiꞌ cheyoche cheyakꞌ yocbalo yip janmahan̈, halwe tinan̈, ẍi ebnaj. \p \v 16 Lahwi tuꞌ xin, yah lin̈no naj Pablo, isyeni naj yu iskꞌab yun̈e islin̈ban anma istzoteli, yalni naj tet anma hacaꞌ tiꞌ: \p —Hex wet con̈ob Israel, yeb hex mach Israelo cheyiyo heba tet Comam Dios, abewe tzet chiwalan. \p \v 17 Haꞌ coDiosal han̈on̈ Israel hon̈ tiꞌ, haꞌ sicꞌlenilo ebnaj jichmam yet payat. Yet ayco ebnaj xol ebnaj nan con̈obal bey Egipto, haꞌ Comam akꞌni chꞌibo isbisil ebnaj yun̈e iswatxꞌen Comam huneꞌ iscon̈ob caw nimajal yin̈ ebnaj. Lahwi tuꞌ xin, yilaxilti ebnaj yul con̈ob Egipto yu yip Comam. \v 18 Hayet ay ebnaj bey txꞌotxꞌ desierto yin̈ cawina habil, caw yakꞌ techaho Comam isbeybal ebnaj jichmam tuꞌ. \p \v 19 Lahwi tuꞌ xin, istan̈tzenilo Comam hujeb nimeta con̈ob bey txꞌotxꞌ Canaán, yakꞌni Comam istxꞌotxꞌ ebnaj tet ebnaj jichmam tuꞌ. \v 20 Lahwi tuꞌ xin issaylaxilo ebnaj chꞌoc juezal yu Comam Dios yun̈e istan̈elax ebnaj jichmam yin̈ yicta ishoꞌ ciento habil, masanta yin̈ istiempohal naj Samuel, huneꞌ ischejab Comam Dios yet payat. \p \v 21 Tzujan tuꞌ xin, iskꞌanni ebnaj jichmam huneꞌ isreyal tet Comam Dios yun̈e istan̈elax ebnaj. Hac tuꞌ xin yu yoc naj Saúl isreyalo ebnaj yin̈ cawina habil. Iscꞌahol huneꞌ naj chiyij Cis ye naj, iscꞌahol yuninal icham Benjamín. \p \v 22 Lahwi yilaxilo naj rey Saulo yin̈ ismunil yu Comam Dios, yanico Comam naj David selelo naj, yalnipaxo Comam Dios hacaꞌ tiꞌ: \p —Saybilxa naj David wuhan, naj iscꞌahol naj Isaí. Yin̈ caw yeli chintzalahan yin̈ naj, yuto chisyije naj sunilal tzet chiwalan, ẍi Comam. \v 23 Yaj xin ay huneꞌ naj, titna yin̈ yuninal naj rey David tuꞌ, Jesús isbi. Haꞌ Comam Jesús tiꞌ yati Comam Dios yun̈e iscolcha sunil jet Israel tiꞌ, hacaꞌ yu yalnicano Comam yet yalan̈tocanoj. \p \v 24 Yet yalan̈to maẍto chiichico ismunil Comam, yoc naj Juan iscuyni anma Israel ta yilal isbejnicano ebnaj yanico ismul cat xin yahcano haꞌ iswiꞌ ebnaj. \v 25 Yaj hayet toxa chitan̈ ismunil naj Juan, yalni naj hacaꞌ tiꞌ: \p —¿Hex tiꞌ ham hetxumni ta hanintiꞌan chiwijan Cristo, Hecolomal? ¡Wal xin machoj! Comam Cristo Cocolomal, tzujanto chul wintajan, yajaꞌ caw ay yelapno Comam. Walinan, matzet welapnojan nitam wocan inpuhnolojan istxꞌan̈al isxan̈ab Comam yin̈ yoj, ẍi naj Juan, ẍi naj Pablo tet anma yul iscapilla ebnaj Israel tuꞌ. \p \v 26 Yalnipaxo naj Pablo hacaꞌ tiꞌ: \p —Hex wet con̈ob Israel hex titna yin̈ jichmam Abraham, yeb xin sunil hex mach Israeloj, hex cheyiyo heba tet Comam Dios, wal xin jet cosunil huneꞌ cuybanile yet colbanile tiꞌ. \v 27 Yaj anma Israel ay yul con̈ob Jerusalén, yebpaxo ebnaj yahaw xol ebnaj tuꞌ, mach chitxumchalo yu ebnaj tato caw haꞌ Comam Jesús Iscolomal ebnaj. Wal xin hunun tzꞌayic xewilal chaben ebnaj tzet tzꞌibn̈ebilcano yu ebnaj ischejab Comam Dios yet payat, yaj machi nachalo yu ebnaj tzet yehi. Yuxin hayet iscawxenico ebnaj camical yiban̈ Comam Jesús yijnicano isba tzet tzꞌibn̈ebil yu ebnaj ischejab Comam yet payat. \v 28 Caw machi nichꞌano istxꞌojal ilchalo yin̈ Comam yu ebnaj yun̈e yakꞌni camo ebnaj Comam, yaj xin oc ebnaj yalaꞌ tet naj Pilato ta chakꞌ camo naj Comam. \v 29 Caw sunil hacaꞌ tzet tzꞌibn̈ebilcano yu ebnaj ischejab Comam Dios yet payat, yijcano isba yin̈ Comam. Yet lahwi yinayo ebnaj isnimanil Comam yin̈ teꞌ culus isbey ebnaj ismujnoꞌcano isnimanil Comam yul huneꞌ chꞌen panteón. \p \v 30 Yaj xin itzitzbican̈ Comam Jesús xol camom yu Comam Dios. \v 31 Caw txꞌiꞌalto tzꞌayic xin ecꞌ Comam xol ebnaj ecꞌ tzujtzun yinta Comam yin̈ isbel bey Galilea chiapni bey Jerusalén yet maẍto chicam Comam. Haxa tinan̈ xin, haꞌ ebnaj tuꞌ chihalnicꞌo Istzotiꞌ Comam coxol han̈on̈ Israel on̈an̈ tiꞌ. \p \v 32 Hacon̈paxtuꞌan̈, lan̈an jalnihan̈ tzotiꞌ cꞌul teyet, huneꞌ tzet halbilcano yu Comam Dios tet jichmam yet payat. \v 33 Yij isba huneꞌ tiꞌ jet han̈on̈ titnajon̈ yin̈ ebnaj jichmam tuꞌ yet yitzitzbican̈ Comam xol camom, hacaꞌ yu istzꞌibn̈elaxcano yin̈ Salmos yin̈ iscab capitulo bay chala: “Hach tiꞌ, hach Incꞌaholan, yin̈ huneꞌ tzꞌayic tiꞌ chiwakꞌcanojan hakꞌinal,”\x * \xo 13:33 \xt Sal 2:7\x* ẍi Comam yul Yum. \p \v 34 Yalnipaxcano Comam Dios yul Yum tato chiitzitzbican̈ Comam Jesús xol anma camom yun̈e mach chikꞌato isnimanil Comam. Chalni hacaꞌ tiꞌ: “Machi yecꞌbanil wakꞌnihan iscꞌulal incꞌulan waltecanojan tet naj David,”\x * \xo 13:34 \xt Is 55:3\x* ẍiayoj. \v 35 Chalnipaxo yin̈ hunxa Salmo: “Mamin, mach chawakꞌ kꞌajoto innimanilan hanin sicꞌbilinan hawu tiꞌ,”\x * \xo 13:35 \xt Sal 16:10\x* ẍiayoj yul Yum Comam Dios. \v 36 Wal naj David tuꞌ xin, xamunla naj hacaꞌ chal iscꞌul Comam Dios yulbal tiempo yet ayicꞌo naj yul sat yiban̈kꞌinal tiꞌ; yajaꞌ yet iscam naj xin, ismujlax naj bay mujbil jichmam, iskꞌato isnimanil. \v 37 Yaj wal Comam Cristo ilaxcan̈ Comam yu Comam Dios xol anma camom, machi kꞌato isnimanil Comam. \p \v 38-39 Yuxin chiwalan heyabeꞌ hex wet con̈ob, tato cachan Comam Jesús chu yakꞌni tan̈o comul; yuxin chꞌakꞌlax huneꞌ tzotiꞌ tiꞌ teyet yuto isley naj Moisés mach chikꞌoji yinilo comul jiban̈. Yajaꞌ mac chaco isba yul iskꞌab Comam Jesús, sunil ismul tuꞌ chitan̈cano yu Comam. \v 40 Yuxin ilwe tzet wal heyuten heba, ta machoj chihul sunil tzet tzꞌibn̈ebilcano yu ebnaj ischejab Comam Dios yet payat bay chal hacaꞌ tiꞌ: \q1 \v 41 Hacaꞌ hex buchwawom hex tiꞌ, ilwecꞌanabi, cꞌayojab hecꞌul heyilni cat hecꞌayiloj, yuto hanin Dios intiꞌan, ay tzet chinwatxꞌehan yin̈ huneꞌ tiempo bay ayex tiꞌ. Waxan̈ca ay mac chihalni teyet yin̈ tzet chinwatxꞌetiꞌan, yaj mach cheyayto yul heyanma,\f + \fr 13:41 \ft Hab 1:5\f* ẍi Comam Dios yul Yum. \m Hac tuꞌ yu yalni naj Pablo tet anma cutxanico yul huneꞌ capilla tuꞌ. \p \v 42 Hayet lan̈an yelti naj Pablo yeb naj Bernabé yul iscapilla ebnaj Israel tuꞌ, iskꞌanni ebnaj mach Israelo tet ebnaj ta chitzotel ebnaj hunelxa yin̈ huneꞌ cuybanile tuꞌ yin̈ huneꞌxa istzꞌayical xewilal. \v 43 Lahwi culto tuꞌ xin, txꞌiꞌal anma Israel yeb anma mach Israelo ayco yin̈ bay ayico ebnaj Israel tuꞌ oc tzujno yinta naj Pablo yeb naj Bernabé. Yuxin oc ebnaj cawan̈ tuꞌ iptze ebnaj yun̈eto mach chisbejcano ebnaj iscꞌulchꞌanil Comam Dios chabilxa yu. \p \v 44 Haxa yet yayilo huneꞌxa tzꞌayical xewilal xin, etza sunil anma ay yul con̈ob tuꞌ apni abeno Istzotiꞌ Comam Dios. \v 45 Haxa yet yilni ebnaj yahawil ebnaj Israel tato caw hantan̈e anma cutxanico yaben tzet chal ebnaj cawan̈ tuꞌ, caw chiwa iscꞌul ebnaj yin̈ ebnaj cawan̈ tuꞌ. Yalni ebnaj tato lekꞌtiꞌal tzet chal naj Pablo, yocpaxo ebnaj buchwal yin̈ naj. \v 46 Yajaꞌ caw yiti yip yanma naj Pablo yeb naj Bernabé yalni ebnaj hacaꞌ tiꞌ: \p —Hex wet con̈ob Israel, yilal haꞌticꞌa teyet babel chon̈hulan̈ jalaꞌan̈ Istzotiꞌ Comam Dios, yajaꞌ mach cheyoche hechab yul heyanma yin̈ tzet chal Comam. Yuxin etza mach chechah huneꞌ kꞌinal mach istan̈bal. Wal tinan̈ xin chon̈tohan̈ tet anma mach Israeloj, cat jalnihan̈ huneꞌ cuybanil tiꞌ tet. \v 47 Yuto hac tuꞌ yute yalni Comam Dios Jahawil jetan̈ hacaꞌ tiꞌ: \q1 —Xaquexwacojan heyenilo huneꞌ issajilkꞌinal tet anma mach Israeloj, yun̈e iscolcha anma ay yulajla con̈ob masanta bay chicachnacan apno yul sat yiban̈kꞌinal tiꞌ,\x * \xo 13:47 \xt Is 42:6; 49:6\x* ẍicano Comam, ẍi ebnaj. \p \v 48 Yajaꞌ wal anma mach Israeloj, caw tzalacanocan̈ yet yaben huneꞌ tuꞌ, yuxin yal ebnaj tuꞌ tato caw cꞌul Istzotiꞌ Comam Dios Jahawil. Wal anma sicꞌbilxalo yu Comam Dios yun̈e ischahni iskꞌinal mach istan̈bal, caw yaco yanma yin̈ Comam. \p \v 49 Hacn̈e tuꞌ xin yu ispujnalto Istzotiꞌ Comam Jesús yul sunil huntekꞌan con̈ob yul ismajul Antioquía. \v 50 Haxa ebnaj yahawil xol ebnaj Israel oc akꞌocꞌule yin̈ naj Pablo yeb naj Bernabé tet ebnaj iswiꞌehal con̈ob Antioquía, yebpaxo tet huntekꞌan ebix mach Israelo ayco yanma yin̈ Comam Dios, caw aypaxo yelapno ye ebix yul sat anma yul con̈ob tuꞌ. Yu tzet yal ebnaj yahawil xol ebnaj Israel tuꞌ, yuxin ichico huneꞌ isyaꞌtajil yu anma ah con̈ob tuꞌ yin̈ naj Pablo yeb yin̈ naj Bernabé; istzumbelaxilti ebnaj yul ismajul Antioquía tuꞌ. \v 51 Yuxin istziccanilo ebnaj cawan̈ tuꞌ pojoj yin̈ yoj yet yel ebnaj yul con̈ob tuꞌ yun̈e isyenilo isba tato matxa yoc ebnaj yin̈ huntekꞌan anma tuꞌ. Lahwi tuꞌ xin, isto ebnaj yul con̈ob Iconio. \v 52 Wal anma ayxaco yul iskꞌab Comam Dios bey Antioquía tuꞌ, caw ayco huneꞌ tzalahilal yul yanma yin̈ Comam, yebpaxo nohna ebnaj yu Comam Espíritu Santo. \c 14 \s1 Yet yapni naj Pablo yeb naj Bernabé yul con̈ob Iconio \p \v 1 Hacaꞌticꞌa yakꞌle naj Pablo yeb naj Bernabé bey yul con̈ob Antioquía, hac tuꞌ yakꞌlepaxo ebnaj yul con̈ob Iconio. Hayet yapni ebnaj bey yul con̈ob Iconio tuꞌ, yocto ebnaj yul iscapilla ebnaj Israel. Caw cꞌul yute yalnilo ebnaj Istzotiꞌ Comam Dios, yuxin caw hantan̈e ebnaj Israel yeb huntekꞌanxa anma mach Israelo anayto yul yanma yin̈ tzet yal ebnaj. \v 2 Yaj wal ebnaj Israel mach chahnayto yul yanma yin̈ Comam, oc ebnaj akꞌocꞌule tet ebnaj mach Israelo bey tuꞌ yun̈e txꞌoj isnani ebnaj yin̈ ebnaj juẍtaj. \v 3 Yajaꞌ nahatil ecꞌ naj Pablo yeb naj Bernabé yul huneꞌ con̈ob tuꞌ. Caw yin̈ sunil yanma ebnaj istzotel yin̈ iscꞌulal iscꞌul Comam Dios. Yun̈e yillaxi tato yel chal ebnaj, yakꞌ Comam ishelanil ebnaj iswatxꞌen tzettaj ye tuꞌ caw cꞌulcanoj yeb xin ej cꞌaybalcꞌule. \v 4 Haꞌ anma ay yul huneꞌ con̈ob tuꞌ, ispoh isba. Huneꞌ majan ebnaj oc tzujno yinta ebnaj Israel, mach yayto ebnaj yul yanma yin̈ Comam, hunxa majan ebnaj xin occano tzujno yinta naj Pablo yeb naj Bernabé. \p \v 5 Lahwi tuꞌ xin, islahtiꞌn̈en isba ebnaj Israel yeb anma mach Israeloj, yebpaxo ebnaj yahawil yeco yin̈ con̈ob tuꞌ, yoc ebnaj yichenico huneꞌ howal yin̈ naj Pablo yeb naj Bernabé yun̈e iskꞌojlax camo ebnaj. \v 6 Yajaꞌ yet yaben ebnaj cawan̈ huneꞌ tuꞌ, yelcan̈ ebnaj, isto ebnaj bey yul con̈ob Listra, yeb bey con̈ob Derbe; cabeb con̈ob tuꞌ ayco yul ismajul Licaonia, istopaxo ebnaj yul huntekꞌanxa con̈ob hoyanico bey tuꞌ. \v 7 Yul huntekꞌan con̈ob tuꞌ ocpaxo ebnaj yalaꞌ tetej anma Tzotiꞌ cꞌul yet colbanile. \s1 Yet iskꞌojlaxcan̈ naj Pablo \p \v 8 Yul con̈ob Listra ay huneꞌ naj txꞌoj ye yoj yettaxticꞌa ispitzcꞌahi, maẍticꞌa xin chibelwi naj. \v 9 Tzꞌon̈anayo naj yaben tzet chal naj Pablo. Yilni naj Pablo tuꞌ tato caw ayco yanma naj yin̈ Comam Dios, yeb ta chu iswatxꞌi naj yu Comam, yuxin oc tꞌan̈no naj Pablo yin̈ naj, \v 10 yalni naj tet naj yin̈ ip: \p —Ahan̈wanoj, cat hatoholban̈en haba yiban̈ hawoj, ẍi naj Pablo. Yin̈ hamataj ah lin̈no naj, yichico naj isbelwi. \v 11 Haxa yet yilni anma tzet iswatxꞌe naj Pablo tuꞌ, yah yaw anma yin̈ caw ip, yalni anma yin̈ abxubal chihallax bey txꞌotxꞌ Licaonia tuꞌ hacaꞌ tiꞌ: \p —Ilwecꞌanabi lah, ay cawan̈ codiosal mahul coxol mayuteco isba anmahil. \v 12 Haꞌ naj Bernabé tiꞌ, haꞌ codiosal Júpiter,\f + \fr 14:12 \ft Júpiter, haꞌ chalilo Zeus yin̈ abxubal griego. Haxa Mercurio, Hermes chalilo yin̈ abxubal griego\f* wal naj Pablo tiꞌ xin, haꞌ codiosal Mercurio, yuto haꞌ naj matzotelilto coxol, ẍi anma yin̈ ebnaj cawan̈ tuꞌ. \p \v 13 Ay huneꞌ naj sacerdote yet isdiosal Júpiter tuꞌ, caw yahawil yeco naj yin̈ huneꞌ yatut tioẍ Júpiter ayco yin̈ istxam con̈ob. Bey naj yikꞌaꞌti huntekꞌan noꞌ tzehla wacax yeb huntekꞌan teꞌ xaj teꞌ, yu choche naj yeb anma tuꞌ yakꞌaco xahanbalil tet ebnaj cawan̈ ischejab Comam tuꞌ bey ispultahil istxam con̈ob. \p \v 14 Hayet yaben naj Bernabé yeb naj Pablo huneꞌ tuꞌ, istzilnito ebnaj xil iskꞌap yun̈e isyenilo ebnaj tato chitac iscꞌul. Yoc ebnaj xol anma, yalni yin̈ caw ip hacaꞌ tiꞌ: \p \v 15 —Wal tinan̈ hex wet anmahil, ¿tzet yin̈ yuxinto cheyute huneꞌ tiꞌ? Walon̈tiꞌan̈ caw anma on̈an̈ hacaꞌ hex tiꞌ, yuxinto chon̈hulan̈ jalaꞌan̈ teyet ta chebejcano huntekꞌan machiswalil chewatxꞌe caw matzet chaliloj, cat heyanico heba yul iskꞌab Comam Dios itzitzn̈eticꞌa yin̈ sunilbal tiempo. Haꞌ huneꞌ Comam tiꞌ, watxꞌen̈e satcan̈ yeb txꞌo txꞌotxꞌ yeb sunil tzet ay sat txꞌotxꞌ, iswatxꞌenpaxo Comam haꞌ mar yeb sunil tzet ay xol haꞌ. \v 16 Wal yet yalan̈tocanoj ton̈e yil Comam Dios tzet chu anma yin̈ baytetejn̈eticꞌa chal iscꞌul chiswatxꞌe. \v 17 Yajaꞌ matolo yu chon̈isnahuln̈eto Comam, ¡machoj! Walxinto chisyelo isba Comam jet yin̈ej iscꞌulal chiswatxꞌe, hacaꞌ yaniti Comam haꞌ n̈ab jiban̈ cat ischꞌib sunil tzet chicotzꞌunu. Chꞌakꞌnipaxo Comam sunil tzet chicolo, cat yakꞌnipaxo tzalaho cocꞌul, ẍi ebnaj tet anma tuꞌ. \p \v 18 Waxan̈ca yal naj Pablo yeb naj Bernabé hacaꞌ tuꞌ, yajaꞌ caw lan̈o islin̈ba anma yalni tato chicam noꞌ wacax yin̈ xahanbalil tet ebnaj. \p \v 19 Yaj wal xin ay huntekꞌan ebnaj Israel ay yul con̈ob Antioquía yeb con̈ob Iconio apni yul con̈ob Listra tuꞌ. Yoc ebnaj akꞌocꞌule tet anma, hac tuꞌ xin yu ishelni anma tuꞌ isnabal, yoc anma iskꞌojnocan̈ naj Pablo. Ham yalni anma tato cam naj, yuxin oc anma ishatxacanilto naj yintalto con̈ob. \v 20 Yapni ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam iscꞌatan̈ naj Pablo tuꞌ, yoc hoyno ebnaj yin̈ naj. Lahwi tuꞌ xin yah lin̈no naj, yocpaxto naj yul con̈ob tuꞌ. Haxa yin̈ huneꞌxa tzꞌayic xin, isto naj yeb naj Bernabé bey huneꞌxa con̈ob chiyij Derbe. \v 21 Hayet yapni ebnaj bey tuꞌ, yalnicꞌo ebnaj Tzotiꞌ cꞌul yet colbanile. Tzetcꞌa anma chahni Comam Dios yul yanma yu tzet yal ebnaj. Lahwi tuꞌ xin ismeltzopaxo ebnaj yul con̈ob Listra hunelxa, yeb bey Iconio, yebpaxo bey con̈ob Antioquía ay yul ismajul Pisidia. \v 22 Hayet yecꞌ ebnaj yul hunun con̈ob tuꞌ, yiptzencano ebnaj ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam. Yalnicano ebnaj hacaꞌ tiꞌ: \p —Lahweco heyanico heyanma yin̈ Comam yuto han̈on̈ ayon̈xaco yul iskꞌab Comam Dios caw txꞌiꞌal isyaꞌtajil chꞌecꞌ jiban̈, ẍi ebnaj cawan̈ tuꞌ. \p \v 23 Yul hunun con̈ob xol ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam tuꞌ xin, issaycano ebnaj mac chioc ancianohal xol ebnaj juẍta tuꞌ. Lahwi tuꞌ yoc ebnaj sunil yin̈ huneꞌ yet mach chon̈waꞌi yu cotxahli tet Comam Dios, hac tuꞌ yu yabenn̈elaxcanto ebnaj tuꞌ yul iskꞌab Comam Dios, Comam chahbilxa yu ebnaj. \s1 Yet ismeltzo naj Pablo yeb naj Bernabé yul con̈ob Antioquía yul ismajul Siria \p \v 24 Lahwi iskꞌaxponicꞌto naj Pablo yeb naj Bernabé yul ismajul txꞌotxꞌ Pisidia, yapni ebnaj yul ismajul txꞌotxꞌ Panfilia. \v 25 Yalnicꞌo ebnaj Istzotiꞌ Comam Dios yul con̈ob Perge, tzujan tuꞌ xin yay apno ebnaj yul con̈ob Atalia. \v 26 Haꞌ bey tuꞌ xin, oc ebnaj yul huneꞌ teꞌ barco, ismeltzo ebnaj yul con̈ob Antioquía hunelxa, bay takꞌelaxto ebnaj yul iskꞌab Comam Dios yu ebnaj juẍtaj yet yichico ebnaj yin̈ ismunil yalnicꞌo Istzotiꞌ Comam Dios yulajla con̈ob; wal xin yijcano isba huneꞌ ismunil ebnaj tuꞌ. \p \v 27 Yet yapni ebnaj yul con̈ob Antioquía tuꞌ xin, iscutxbanayo isba ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam, yoc ebnaj yalno yin̈ hanta iscꞌulal iswatxꞌe Comam Dios yin̈ ebnaj. Yalnipaxo ebnaj yin̈ tzet yu yakꞌnipaxo Comam iscꞌulal yiban̈ anma mach Israeloj, yun̈e ischahni anma tuꞌ Comam Iscolomaloj. \v 28 Naj Pablo yeb naj Bernabé nahatilto ecꞌ ebnaj iscꞌatan̈ ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam bey tuꞌ. \c 15 \s1 Yet islahtiꞌn̈en isba ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam bey yul con̈ob Jerusalén \p \v 1 Yet huneꞌ tiempohal tuꞌ xin, ay huntekꞌan ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam Jesús tit bey Judea, yapni ebnaj yul con̈ob Antioquía. Istzabnico ebnaj yalni tet ebnaj juẍta tuꞌ hacaꞌ tiꞌ: \p —Tato mach chioc huneꞌ yechel circuncisión teyin̈ hacaꞌ yalni isley naj Moisés, caw mach chexcolchahi, ẍi ebnaj tet ebnaj juẍta tuꞌ. \p \v 2 Haꞌ xin naj Pablo yeb naj Bernabé oc ebnaj iscajaꞌ huntekꞌan tzotiꞌ yin̈ huneꞌ circuncisión tuꞌ. Yoccano ebnaj tzotelo yiban̈ilo huntekꞌan tzotiꞌ tuꞌ yeb ebnaj chalni hun tuꞌ. Yu maẍticꞌa watxꞌayo yu ebnaj, yuxin yal ebnaj juẍta tuꞌ tato chito naj Pablo yeb naj Bernabé bey Jerusalén; istopaxo haywan̈xa ebnaj juẍta yinta ebnaj, cat iskꞌambelax tet ebnaj ischejab Comam Jesús yeb tet ebnaj anciano ay bey tuꞌ ta caw yeli chakꞌ circuncidar isba ebnaj juẍta mach Israeloj, mato machoj. \p \v 3 Hac tuꞌ yu ischejlaxto ebnaj yu ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam ay yul con̈ob Antioquía. Hayet yecꞌ ebnaj yul ismajul Fenicia yeb Samaria, yalni ebnaj tet ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam bey huntekꞌanxa con̈ob tuꞌ tato ay ebnaj mach Israelo yacano huneꞌ icham beybale ikꞌbilticꞌa yu, yanico isba ebnaj yul iskꞌab Comam Jesús. Hayet yaben ebnaj juẍta iskꞌumal huneꞌ tuꞌ, caw tzalacanocan̈ yanma ebnaj yabeni. \p \v 4 Hayet yapni ebnaj bey yul con̈ob Jerusalén caw tzalahilal yu ischahlax ebnaj yu ebnaj ischejab Comam Jesús, yeb ebnaj anciano, yeb sunil anma ayxaco yul iskꞌab Comam bey tuꞌ. Lahwi tuꞌ xin, yoc naj Pablo yeb naj Bernabé yalni hanta tzettaj iscꞌulal iswatxꞌe Comam Dios yu ebnaj. \v 5 Yajaꞌ xin ay haywan̈ ebnaj fariseo xayaco isba yul iskꞌab Comam Jesucristo yet yalan̈tocanoj, haꞌ ebnaj tuꞌ xin ah lin̈noj, yalni ebnaj: \p —Haꞌ ebnaj mach Israelo chichahni Comam Jesús yul yanma, caw yilal chꞌakꞌlax circuncidar ebnaj, cat jalni tet ebnaj tato caw chisyije ebnaj tzet chal isley naj Moisés, ẍi ebnaj fariseo tuꞌ. \p \v 6 Hac tuꞌ xin yu iscutxbanico isba ebnaj ischejab Comam yeb ebnaj anciano, yoc ebnaj iscuyni yin̈ tzet chꞌelico huneꞌ tuꞌ. \v 7 Lahwi islahtiꞌn̈en isba ebnaj yin̈ tzet chucano huneꞌ tuꞌ, yah lin̈no naj Pedro, yalni naj hacaꞌ tiꞌ: \p —Hex wuẍtaj, caw heyohtaj ta yet caw yalan̈tocanoj haꞌ Comam quinsaynilojan texol yu walnicꞌojan Tzotiꞌ yet colbanile xol anma mach Israeloj, yu yabeni cat ischahni anma tuꞌ Comam Jesucristo yul yanma. \v 8 Wal xin Comam Dios ohtan̈e tzet ay yul yanma hunun anma, yuxin yakꞌ Comam Comam Espíritu Santo tet anma mach Israelo hacaꞌ yu yakꞌni Comam jet. Hac tuꞌ yute Comam yun̈e isyeniloj tato cꞌulpaxo ebnaj jet anmahil tuꞌ yul sat Comam. \v 9 Wal yul sat Comam Dios xin, caw lahanon̈ yeb anma mach Israeloj, yuto haꞌ Comam sajn̈encano yanma anma tuꞌ yet ischahni anma Comam Jesucristo Iscolomaloj. \v 10 Wal tinan̈ xin, ¿tzet yin̈ yuxinto mach cheyoche hechahbaꞌ tzet iswatxꞌe Comam Dios tiꞌ? Hacaꞌ huno ijatz caw alcanoj, matxa chon̈ah yalan̈ yu yalil, hac tuꞌ xin ye isley naj Moisés. Caw maẍticꞌa kꞌoji ebnaj jichmam iswatxꞌen tzet chal huneꞌ ley tuꞌ, hacon̈pax tuꞌ caw mach chꞌijcha ju. Yuxin ¿tzet yin̈ yuxinto cheyaco huneꞌ tuꞌ yiban̈ ebnaj mach Israelo xayaco isba yul iskꞌab Comam? \v 11 Wal xin caw johtaxa tato han̈cꞌan̈e yu iscꞌulal iscꞌul Comam Jesucristo yuxinto chon̈colchahi. Hacpax tuꞌ xin chu iscolcha anma mach Israeloj, ẍi naj Pedro tuꞌ. \p \v 12 Hayet yaben ebnaj huneꞌ tuꞌ, caw matxa tzet yal ebnaj. Yabenpaxo ebnaj yet yalni naj Bernabé yeb naj Pablo ta caw hantan̈e cꞌaybalcꞌule yakꞌcano Comam Dios iswatxꞌeꞌ ebnaj yet yecꞌ ebnaj xol anma mach Israeloj. \v 13 Lahwi istzotel ebnaj, yalni naj Jacobo hacaꞌ tiꞌ: \p —Hex wuẍtaj, abewe tzet chiwalan teyet. \v 14 Lan̈anto yalni naj Simón Pedro jet tato isye Comam Dios iscꞌulal iscꞌul tet anma mach Israeloj, yuto lan̈an issicꞌnican̈ Comam anma tuꞌ yoc yuninaloj. \v 15 Haꞌ huneꞌ lan̈an iswatxꞌen Comam tiꞌ, lan̈an yijni isba tzet yalcano Comam Dios bay tzꞌibn̈ebil yu ebnaj ischejab Comam Dios yet payat, bay chala: \q1 \v 16 Chiapni huneꞌ tiempo bay chiwatojan huneꞌ yuninal iscꞌahol icham rey David selelo naj yin̈ ismunil. Yuto hacaꞌ hunu n̈a etaxnato sicꞌlebil, hac tuꞌ yecano ismunil naj rey David, yajaꞌ chinwatxꞌecan̈an hunelxa. \q1 \v 17 Hac tuꞌ xin, txꞌiꞌal anma mach Israeloj chaco isnabal win̈an, hanin Yahaw intiꞌan. Haꞌ ton sunil anma tuꞌ chaco isba yul inkꞌaban, haꞌ chiwawtecojan yoc incon̈obojan, ẍi Comam. \q1 \v 18 Hac tuꞌ yute yalnicano Comam Dios Jahawil, yet yakꞌni huntekꞌan tiꞌ yohtan̈elo anma yettax caw payxa,\x * \xo 15:18 \xt Am 9:11-12\x* ẍiayo yul Yum Comam, ẍi naj Jacobo tuꞌ. \p \v 19 Yalnipaxo naj Jacobo hunelxa: \p —Chintxumilojan ta matxa chu janico huneꞌ ijatz yet ley yiban̈ ebnaj mach Israeloj, yuto ebnaj tuꞌ isbejcano ebnaj huntekꞌan beybale ikꞌbilticꞌa yu, yu yanico isba yul iskꞌab Comam Dios. \v 20 Yuxin haꞌ huneꞌ yilal cotakꞌento yul hunu carta ta matxa chiscꞌux ebnaj noꞌ chibe haltebilxa tetej tioẍ, yeb xin ta mach chiecꞌ ebnaj yin̈ ixloj, yeb mach chiscꞌuxpaxo ebnaj ischibehal no nokꞌ ton̈e chihojlax camoj, mach chislopaxo ebnaj noꞌ chicꞌ. \v 21 Chiwalan huneꞌ tiꞌ, yuto yettax payxa ichicanti yilni ebnaj isley naj Moisés yulaj iscapilla ebnaj jet Israelal yin̈ hunun tzꞌayic xewilal. Hacpax tuꞌ tinan̈, caw huneꞌn̈eticꞌa haꞌ yalnilto ebnaj yul hunun con̈ob, ẍicano naj Jacobo tuꞌ tet ebnaj. \s1 Teꞌ carta alaxto tet ebnaj juẍta mach Israeloj \p \v 22 Haꞌ tzet yal naj Jacobo tuꞌ, caw ischah yabeꞌ ebnaj ischejab Comam Jesús yeb ebnaj anciano, yebpaxo sunil ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam tuꞌ. Hac tuꞌ xin issaylax haywan̈ ebnaj xol ebnaj chito yetbiho naj Bernabé yeb naj Pablo yul con̈ob Antioquía tuꞌ hunelxa. Yuxin hac tuꞌ yu issaylax naj Judas, naj chihallaxpaxo Barsabás, yebpaxo naj Silas. Haꞌ ebnaj cawan̈ tiꞌ caw aycano yelapno ye xol ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam. \v 23 Lahwi tuꞌ xin, ischejlaxto ebnaj, yakꞌaꞌ teꞌ carta bay chal hacaꞌ tiꞌ: \p —Han̈on̈tiꞌan̈ ischejab Comam Jesús jehan̈, yeb han̈on̈ anciano on̈tiꞌan̈, heyuẍta jehan̈ yin̈ Comam Jesucristo, chicokꞌambehan̈ teyet hanicꞌ heye yin̈ hecawil hex wuẍta mach Israelo ay yul con̈ob Antioquía, yeb yul txꞌotxꞌ Siria yeb yul txꞌotxꞌ Cilicia. \p \v 24 Jabehan̈ tato ay haywan̈ ebnaj el coxolan̈ bey tiꞌ ton̈e xin yaco yet ebnaj isto bey tuꞌ. Jabenpaxojan̈ tato chiyakꞌ taco ebnaj hecꞌul yu tzet chala, cat yakꞌni somchahoto henabal, chalni ebnaj ta yilal chꞌoc huneꞌ circuncisión teyin̈, cat heyijen tzet chal isley naj Moisés. \v 25 Yuxinto colahtiꞌn̈e cobahan̈, cosaynilojan̈ haywan̈ ebnaj chito texol tuꞌ. Huneꞌn̈e chiyu isto ebnaj yeb juẍta Bernabé yeb juẍta Pablo, ebnaj caw xahan ay jutiꞌan̈. \v 26 Ebnaj cawan̈ tiꞌ, caw hinan ebnaj yaben isyaꞌtajil yin̈ yet Comam Jesucristo, ayxapaxo bay caw etzaxa cam ebnaj yu anma. \p \v 27 Yuxin chijatojan̈ juẍta Judas yeb juẍta Silas tecꞌatan̈, haꞌ ebnaj xin chihalni teyet tzet chalilo huntekꞌan tzotiꞌ ayayo yul carta. \v 28 Comam Espíritu Santo halni jetan̈ ta matxa ijatz chijacojan̈ teyiban̈, han̈cꞌan̈e huntekꞌan caw yilal ye tiꞌ: \v 29 Mach checꞌux ischibehal no nokꞌ xaakꞌlax xahanbalil tet tioẍ. Machi xin chelopaxo ischiqꞌuil hunu no nokꞌ yebpaxo xin mach checꞌux ischibehal no nokꞌ chishoj camo isba, mach xin chexecꞌ ixloj. Ta cheyije huntekꞌan tiꞌ, toholxa heyeco chal tuꞌ. Caw cheyaꞌiln̈e heba, ẍiayo yul teꞌ carta. \p \v 30 Hac tuꞌ yu ischejlaxto ebnaj bey yul con̈ob Antioquía. Hayet yapni ebnaj, iscutxbanayo isba sunil anma ayxaco yul iskꞌab Comam bey tuꞌ, yakꞌni ebnaj teꞌ carta tet ebnaj. \v 31 Lahwi yilni ebnaj tzet chal teꞌ carta tuꞌ, caw tzalacanocan̈ yanma ebnaj yuto yakꞌ teꞌ yakꞌlobal yanma ebnaj. \p \v 32 Naj Judas yeb naj Silas tuꞌ, yalpaxo ebnaj Tzotiꞌ chitit tet Comam Dios, hac tuꞌ yu yakꞌni ebnaj yakꞌlobal yanma ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam, yiptzelaxpaxcano ebnaj yin̈ yet Comam yu ebnaj. \v 33 Lahwi yecꞌ hayeb tzꞌayic yiban̈ ebnaj, istakꞌlicano ebnaj tet ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam bey tuꞌ, yet ismeltzoxato ebnaj iscꞌatan̈ ebnaj juẍta an̈eti ebnaj bey con̈ob Jerusalén. \v 34 Yaj wal naj Silas, oc yin̈ isnabal naj iscancano bey Antioquía tuꞌ. \p \v 35 Canpaxcano naj Pablo yeb naj Bernabé bey Antioquía tuꞌ. Huneꞌn̈e ecꞌ ebnaj yeb huntekꞌanxa ebnaj juẍtaj ay bey tuꞌ iscuyuꞌ anma, ispujbanicꞌo ebnaj Istzotiꞌ Comam Dios. \s1 Yet isto naj Pablo yin̈ iscayelal yalaꞌcꞌo Istzotiꞌ Comam Jesucristo \p \v 36 Lahwi yecꞌ hayeb tzꞌayic xin, yalni naj Pablo tet naj Bernabé: \p —Ton̈ jilaꞌ ebnaj juẍta bey yul hunun con̈ob bayxaticꞌa con̈ecꞌ jalaꞌ Istzotiꞌ Comam, cat jilni hanicꞌ ye ebnaj, ẍi naj Pablo tuꞌ. \p \v 37 Haꞌ naj Bernabé tuꞌ xin, ay yalaꞌ naj tato chito juẍta Juan Marcos yetbiho ebnaj. \v 38 Yajaꞌ yal naj Pablo tato mach chiyu isto naj yintaj ebnaj, yuto yet hunel elcano naj yinta ebnaj bey yul con̈ob Panfilia; hacn̈e tuꞌ xin, matxa islah naj huneꞌ ismunil tuꞌ. \p \v 39 Yuxin iscajlecan̈ isba ebnaj cawan̈ tuꞌ yin̈ naj Juan Marcos, ispolen isba ebnaj, nananxa behal tocano hunun ebnaj. Hac tuꞌ yu yoc tzujnu naj Juan Marcos yinta naj Bernabé, yoc ebnaj yul huneꞌ teꞌ barco, isto ebnaj bey txꞌotxꞌ Chipre. \v 40 Wal naj Pablo xin, haxa naj Silas yito naj. Caw takꞌelaxcano ebnaj yul iskꞌab Comam Dios yu ebnaj juẍta ay bey tuꞌ, tzujan tuꞌ xin isto ebnaj. \v 41 Yecꞌ ebnaj yul ismajul txꞌotxꞌ Siria yeb yul ismajul txꞌotxꞌ Cilicia yiptzencano ebnaj juẍtaj yebpaxo ebix janab yin̈ iscꞌulal Comam yulajla hunun con̈ob bay la-ecꞌ ebnaj tuꞌ. \c 16 \s1 Oc naj Timoteo yetbiho naj Pablo yeb naj Silas yin̈ isbel \p \v 1 Lahwi tuꞌ xin, yapni naj Pablo yeb naj Silas bey yul con̈ob Derbe. Tzujan tuꞌ yel ebnaj bey tuꞌ, isto ebnaj yul con̈ob Listra. Haꞌ bey tuꞌ xin yilayo isba ebnaj yeb huneꞌ naj ayxaco yul iskꞌab Comam, Timoteo isbi; yunin huneꞌ ix israelita ayxaco yul iskꞌab Comam Jesús, walpaxo ismam naj griego naj. \v 2 Haꞌ ebnaj juẍta yul con̈ob Listra yeb con̈ob Iconio, chal ebnaj ta caw cꞌul isbeybal naj Timoteo tuꞌ. \v 3 Yu choche naj Pablo yikꞌato naj Timoteo yetbiho yin̈ isbel, yuxinto akꞌlax circuncidar naj yun̈e matzet chal ebnaj israelita yin̈ naj bay chi-la-ecꞌ naj yinta ebnaj, yuto ohtabil ta griego ismam naj. \v 4 Yul hunun con̈ob bay chi-la-ecꞌ ebnaj xol ebnaj juẍta tuꞌ chakꞌni ebnaj chejbanile abebilti yinta ebnaj yu ebnaj ischejab Comam Jesús yeb yu ebnaj anciano ay bey yul con̈ob Jerusalén. Yalnicano ebnaj tet macta ayxaco yul iskꞌab Comam tato caw yilal isyijen huntekꞌan cuybanile tuꞌ. \v 5 Yuxin haꞌ anma ayxaco yul iskꞌab Comam yul hunun con̈ob, caw iptzelaxcano yanico yanma yin̈ Comam Jesucristo. Hac tuꞌ xin yu ischꞌib isbisil ebnaj hunun tzꞌayic. \s1 Yil naj Pablo huneꞌ naj ay bey Macedonia yul iswayic \p \v 6 Comam Espíritu Santo, haꞌ mach chanito naj Pablo yeb ebnaj yetbi yalnocꞌo Istzotiꞌ Comam bey yul ismajul Asia, yuxin beh isto ebnaj bey ismajul Frigia yeb bey yul ismajul Galacia. \v 7 Yet yapni ebnaj yin̈ ismohonal txꞌotxꞌ chiyij Misia, yocpaxo yin̈ isnabal ebnaj isto bey huneꞌxa txꞌotxꞌ chiyij Bitinia, yaj maẍticꞌa chalaxto ebnaj yu Comam Espíritu Santo. \v 8 Yuxin palan̈ iskꞌaxponicꞌto ebnaj yul ismajul Misia, yay apno ebnaj yul con̈ob Troas ayco istiꞌ haꞌ mar. \p \v 9 Haxa yin̈ akꞌbalil xin, isyeni isba huneꞌ naj ay bey ismajul txꞌotxꞌ Macedonia tet naj Pablo yul iswayic, iskꞌan naj tet naj, yalni naj hacaꞌ tiꞌ: \p —Ecꞌan̈ti bey txꞌotxꞌ Macedonia tiꞌ cat hacolwa jin̈an̈, ẍi naj tet naj Pablo yul iswayic. \p \v 10 Lahwi yilni naj Pablo huneꞌ tuꞌ xin, jocan̈ cokꞌuynu jetan̈ cotohan̈ bey txꞌotxꞌ Macedonia, yuto cotxuman̈ tato haꞌ Comam chon̈initojan̈ jalaꞌcꞌojan̈ Tzotiꞌ yet colbanile tet anma ay bey tuꞌ.\f + \fr 16:10 \ft Bey Filipos ichiti naj Lucas yecꞌ yinta naj Pablo yeb naj Silas yin̈ isbel, haꞌ naj Lucas tuꞌ xin tzꞌibn̈encano huneꞌ hum tiꞌ\f* \s1 Yet yanico isba huneꞌ ix chiyij Lidia yul iskꞌab Comam Jesús bey con̈ob Filipos \p \v 11 Lahwi tuꞌ xin, jocan̈ yul teꞌ barco bey Troas tuꞌ, caw rin̈an cotohan̈ bey con̈ob chiyij Samotracia. Haxa yet hunxa tzꞌayic xin japnihan̈ bey yul con̈ob Neápolis. \v 12 Cobelwitojan̈, japnihan̈ yul con̈ob Filipos ayco yalan̈ yip ebnaj romano. Haꞌ huneꞌ con̈ob tuꞌ, caw aycano yelapno ye xol sunil con̈ob ay yul ismajul txꞌotxꞌ Macedonia. Caw xin txꞌiꞌal tzꞌayic con̈ecꞌan̈ yul huneꞌ con̈ob tuꞌ. \p \v 13 Yin̈ tzꞌayic xewilal xin cotohan̈ istiꞌ huneꞌ ha haꞌ chꞌayto istxam con̈ob tuꞌ yuto cotxuman̈ tato haꞌ bey tuꞌ chiscutxba isba anma Israel istxahli. Hayet japnihan̈ jay tzꞌon̈nojan̈, jichicojan̈ jalnihan̈ Istzotiꞌ Comam tet huntekꞌan ebix ix iscutxba isba bey tuꞌ. \v 14 Ay xin huneꞌ ix ah con̈ob Tiatira chiyij Lidia, ayco xol ebix cutxanico tuꞌ, txon̈om kꞌape ix, kꞌap caw ay istohol, cajmutzꞌmun̈e jilni kꞌap. Huneꞌ ix tiꞌ xin, caw chiyo isba ix tet Comam Dios. Yet yaben ix cuybanile yal naj Pablo tuꞌ, yanico isba ix yul iskꞌab Comam Jesucristo. \v 15 Tzujan tuꞌ xin yahcano haꞌ iswiꞌ ix yeb sunil mac ay bey yatut ix. Yalni ix jetan̈ hacaꞌ tiꞌ: \p —Ta caw yeli ayco wanmahan yin̈ Comam cheyila, ton̈we bey watutan, ẍi ix jetan̈. Hac tuꞌ yu cocancanojan̈ bey yatut ix. \s1 Yet yalaxicto naj Pablo yeb naj Silas yul preso \p \v 16 Haꞌ hunel xin, yet lan̈an cotohan̈ bay chiscutxba isba anma istxahli, cochahnayojan̈ huneꞌ ix kꞌopo ayco ischejab naj matzwalil yin̈. Huneꞌ ix tuꞌ, ahbelom ix, ischejab huntekꞌan ebnaj ye ix. Caw xin chischah ebnaj melyu yin̈ ismunil ix. \v 17 Yoc tzujno ix jintajan̈ yeb naj Pablo, istzabnico ix yel yaw, yalni ix: \p —Haꞌ huntekꞌan ebnaj tiꞌ, ischejab Comam Dios ye ebnaj, huneꞌ Dios caw aycano yip. Haꞌ ebnaj chihalnicꞌo teyet tzet chiyu hecolchahi, ẍi ix. \p \v 18 Caw txꞌiꞌal tzꞌayic yal ix hacaꞌ tuꞌ, caw xin tibayo yu naj Pablo yaben tzet chal ix, yuxin meltzo naj, yoc tꞌan̈no naj yin̈ ix, yalni naj tet ischejab naj matzwalil ayco yin̈ ix hacaꞌ tiꞌ: \p —Yin̈ isbi Comam Jesucristo chiwalan tawet, elan̈ yin̈ ix tiꞌ, ẍi naj Pablo. Yet yaben ischejab naj matzwalil yalni naj Pablo huneꞌ tuꞌ, yelcano naj yin̈ ix. \p \v 19 Haxa yet yilni ebnaj yahaw ix tuꞌ tato matxa melyu chischah ebnaj yin̈ ismunil ix, istzabnayo ebnaj naj Pablo yeb naj Silas, yilaxto ebnaj cawan̈ tuꞌ sata ebnaj yahaw con̈ob bey capil. \p \v 20 Haxa yet yilaxto ebnaj yin̈ sat ebnaj yahaw yeco yin̈ con̈ob tuꞌ, yalni ebnaj tzabnayo naj Pablo yeb naj Silas tuꞌ: \p —Haꞌ ebnaj Israel tiꞌ, caw ton̈e chihul ebnaj yakꞌaꞌ somchahoꞌcan̈ isnabal sunil jet con̈ob tiꞌ. \v 21 Yuto lan̈an iscuynicano ebnaj anma yin̈ huntekꞌan cuybanile mach ischah isba yeb coley. Caw xin mach chu cochahni ija tzet chal ebnaj isyayil han̈on̈ tiꞌ romano hon̈, ẍi ebnaj. \p \v 22 Lahwi tuꞌ xin yah bulna anma yin̈ naj Pablo yeb naj Silas. Ischejni ebnaj yahaw con̈ob tuꞌ istzillaxilo xil iskꞌap ebnaj yun̈e ishatelax ebnaj cawan̈ tuꞌ yu teꞌ hitxꞌom cꞌax. \v 23 Lahwi ishatelax ebnaj txꞌiꞌal el, yalaxicto ebnaj yul teꞌ preso. Yalni ebnaj yahaw tuꞌ tet naj tan̈em preso: \p —Caw caw chawutecto ebnaj yul preso tuꞌ, ẍi ebnaj. \v 24 Haxa yet yaben naj tan̈em preso huneꞌ tuꞌ, yanicanicto naj ebnaj cawan̈ bay caw nahat yecanicto yul teꞌ preso. Yanicanicto naj yoj ebnaj yul islotꞌil teꞌ cepo. \p \v 25 Haxa yet chuman akꞌbal xin, chibitni naj Pablo yeb naj Silas tet Comam Dios, chitxahlipaxo ebnaj. Caw xin chabe huntekꞌanxapaxo ebnaj presowom tzet chal ebnaj. \v 26 Yin̈ haꞌmataj xin yecꞌ huneꞌ niman chixcab, caw toxan̈e chiyucyun isxeꞌal teꞌ preso yu. Ishajlo sunil ispultahil teꞌ preso tuꞌ, yaycꞌaypaxo chꞌen cadena ayco yin̈ ebnaj presowom. \v 27 Haxa yet yel iswayan̈ naj tan̈em preso, yilni naj tato hajan sunil ispultahil teꞌ preso, yuxin yihti naj yespada yul yatut yu ispotxꞌni isba naj yalni, yuto haꞌ yute istxumni naj ta xaelcan̈ sunil ebnaj ayicto yul preso tuꞌ. \p \v 28 Yajaꞌ ah yaw naj Pablo tet naj hacaꞌ ti: \p —Mach chapotxꞌ haba, cosunilan̈ ayon̈ictijan̈ yul preso tiꞌ, ẍi naj. \p \v 29 Iskꞌanni naj chitan̈en preso tuꞌ iskꞌaꞌ yu ismujli, isto naj bay ay ebnaj tuꞌ; caw toxan̈e chiluylun naj yu xiwquilal. Isjahbanayo isba naj sata naj Pablo yeb sata naj Silas. \v 30 Lahwi tuꞌ xin, yinilti naj ebnaj cawan̈ tuꞌ, iskꞌamben naj tet ebnaj: \p —Wal tinan̈, ¿tzet wal wuten inbahan yun̈e inchahnicanojan incolbanilan? ẍi naj. \p \v 31 Yalni ebnaj tet naj tan̈em preso: \p —Aco hawanma yin̈ Comam Jesucristo cat hacolchahi yeb sunilal mac ay bey hawatut, ẍi ebnaj tet naj. \p \v 32 Lahwi tuꞌ xin, yoc ebnaj yalno Istzotiꞌ Comam Dios tet naj, yeb tet sunil mac ay bey yatut naj. \v 33 Yin̈ticꞌa huneꞌ akꞌbalil tuꞌ xin, oc naj istxꞌahalo islahwilal ebnaj cawan̈ tuꞌ. Lahwi tuꞌ xin, yahcano haꞌ iswiꞌ naj yeb sunilal mac ay bey yatut naj. \v 34 Yinito naj ebnaj cawan̈ tuꞌ bey yatut, iswaꞌ ebnaj. Caw xin chitzala yanma naj yeb sunilal mac ay bey yatut naj yuto yaco yanma naj yin̈ Comam Dios. \p \v 35 Haxa yet huneꞌxa sacꞌayalil xin, ischejnito ebnaj yahawil con̈ob tuꞌ huntekꞌan ebnaj mayor, yalni ebnaj tet naj tan̈em preso tuꞌ hacaꞌ tiꞌ: \p —Wal tinan̈ hajilti naj Pablo yeb naj Silas, ẍi ebnaj. \v 36 Yuxin yal naj tan̈em preso tet naj Pablo: \p —Wal tinan̈, chexinbejtzohan yalni ebnaj wahawan, yuxinto asiꞌwej, paxan̈weto yin̈ akꞌancꞌulal, ẍi naj. \p \v 37 Yajaꞌ xin yal naj Pablo tet ebnaj: \p —Wal han̈on̈tiꞌan̈, romano on̈an̈, yaj jijan̈ yu ebnaj yin̈ sat sunil anma, machi nino iskꞌambe ebnaj tato ay comulan̈. ¿Tom xin haxa tinan̈ ewantajil chon̈bejtzolaxan̈, yalni ebnaj? ¡Wal xin, machoj! Hulojab ebnaj yahaw tuꞌ, haꞌ caw ebnaj chul con̈inoltojan̈, ẍi naj Pablo. \p \v 38 Hac tuꞌ xin yu isto ebnaj yalno tet ebnaj yahaw tuꞌ. Yuxin hayet yaben ebnaj tato romano naj Pablo yeb naj Silas, isxiwcan̈ ebnaj. \v 39 Isto ebnaj iskꞌanno nimancꞌulal yin̈ tet naj Pablo yeb tet naj Silas. Lahwi tuꞌ xin, yilaxilti ebnaj yul preso, yallaxcano tet ebnaj tato chꞌel ebnaj yul con̈ob tuꞌ. \v 40 Lahwi yelti ebnaj yul preso tuꞌ, isto ebnaj bey yatut ix Lidia, haꞌ tuꞌ xin yilayo isba ebnaj yeb macta ayxaco yul iskꞌab Comam. Lahwi yiptzelax ebnaj juẍta yeb ebix janab bey tuꞌ, yel ebnaj cawan̈ yul con̈ob tuꞌ. \c 17 \s1 Yet issomchacan̈ isnabal anma bey con̈ob Tesalónica \p \v 1 Yin̈ isbel naj Pablo yeb naj Silas tuꞌ ecꞌ ebnaj bey con̈ob Anfípolis, yeb bey con̈ob Apolonia. Lahwi tuꞌ xin yapni ebnaj yul con̈ob Tesalónica bay ay huneꞌ iscapilla ebnaj Israel. \v 2 Yocto naj Pablo yul capilla tuꞌ hacaꞌticꞌa chu naj yul hunun con̈ob. Yulbal oxeb semana yin̈ hunun tzꞌayic xewilal cuywa naj yin̈ ebnaj tuꞌ. \v 3 Yalnicano naj Pablo yin̈ caw haban ta aycanayo yul Yum Comam Dios ta caw yilal yecꞌyaꞌ yanma Cocolomal, yeb yilal iscami cat yitzitzbican̈. Yalnipaxo naj hacaꞌ tiꞌ: \p —Huneꞌ mac lan̈an walnihan teyet tiꞌ, haꞌ Comam Jesús, haꞌ ton Comam Cristo Cocolomal, ẍi naj Pablo tet anma ayicto bey tuꞌ. \p \v 4 Ay huntekꞌan ebnaj Israel yayto yul yanma yin̈ tzet yal naj Pablo, yoccano ebnaj yetbiho naj Pablo yeb naj Silas. Caw txꞌiꞌalpaxo ebnaj griego ayxaco yanma yin̈ Comam Dios yaco isba yul iskꞌab Comam Jesucristo yu tzet yal naj Pablo, yebpaxo xin huntekꞌan ebix ix caw ay yelapno ye yul issat anma yul con̈ob tuꞌ yaco isba yul iskꞌab Comam. \p \v 5 Yaj wal hunmajanxa ebnaj Israel mach yayto yul yanma yin̈ tzet chal naj Pablo, caw tit ishowal ebnaj yuto caw txꞌiꞌal anma yaco isba yin̈ tzet yal naj Pablo tuꞌ. Iscutxbanico ebnaj huntekꞌan ebnaj caw isa, ton̈e chiꞌecꞌ yul calle, caw mach-ticꞌa-iswalil. Haꞌ ebnaj tuꞌ xin oc akꞌocꞌule tet ebnaj yul con̈ob tuꞌ yun̈e yah wejna ebnaj sunil. Yipicto ebnaj yul yatut huneꞌ naj chiyij Jasón yu chisna ebnaj tato haꞌ tuꞌ ay naj Pablo yeb naj Silas, yuto caw choche ebnaj istzabayo ebnaj cawan̈ tuꞌ cat yalaxico ebnaj yul iskꞌab con̈ob. \p \v 6 Yu mach ilcha ebnaj yul huneꞌ n̈a tuꞌ, yuxin haxa juẍta Jasón yeb haywan̈xa ebnaj juẍtaj ishatxto ebnaj tet ebnaj yahaw con̈ob. Yalni ebnaj yin̈ caw ip hacaꞌ tiꞌ: \p —Naj Pablo yeb naj Silas tuꞌ, caw sunil anma yul sat yiban̈kꞌinal tiꞌ chisomchacan̈ isnabal yu ebnaj, wal tinan̈ xin xahulpaxo ebnaj coxol. \v 7 Haꞌ xin naj Jasón tiꞌ, chichahni ebnaj yul yatut, ebnaj tuꞌ caw mach chisyije ebnaj isley naj jahaw ay Roma. Chalpaxo ebnaj ta ay huneꞌxa naj rey, chiyij Jesús, ẍi ebnaj Israel tet ebnaj yahaw con̈ob tuꞌ. \p \v 8 Yet yaben sunil anma yeb ebnaj yahaw con̈ob tzet yal ebnaj tuꞌ, caw tit ishowal ebnaj, issomchacan̈ isnabal ebnaj. \v 9 Wal ebnaj yahaw con̈ob tuꞌ, iskꞌan ebnaj melyu oc selelo ebnaj isbejtzolaxilo ebnaj. \s1 To naj Pablo yeb naj Silas yul con̈ob Berea \p \v 10 Haxa yet akꞌbalil xin, ischejlaxto naj Pablo yeb naj Silas yul con̈ob Berea yin̈ an̈e yu ebnaj juẍtaj. Yet yapni ebnaj bey tuꞌ, yoc ebnaj yul iscapilla ebnaj Israel. \v 11 Ecꞌna caw cꞌulto isnabal anma Israel ay bey con̈ob Berea tuꞌ sata anma Israel ay bey con̈ob Tesalónica. Caw yaco ebnaj yin̈ iscꞌul yaben Istzotiꞌ Comam Dios yal ebnaj cawan̈ tuꞌ. Caw xin hunun tzꞌayic iscuyni ebnaj Istzotiꞌ Comam yun̈e yilni ebnaj ta caw yel tzet chal naj Pablo tuꞌ. \v 12 Yuxin, caw txꞌiꞌal anma Israel yaco isba yul iskꞌab Comam Jesucristo, yeb txꞌiꞌalpaxo ebnaj griego yeb ebix griego caw nime ix yul sat con̈ob tuꞌ yaco isba yul iskꞌab Comam. \p \v 13 Yet yaben ebnaj Israel ay bey Tesalónica tato lan̈an yalni naj Pablo Istzotiꞌ Comam Dios bey con̈ob Berea, yapni ebnaj akꞌocꞌule tet anma yun̈e issomchacan̈ isnabal anma yin̈ tzet chal naj Pablo. \v 14 Yuxin ebnaj juẍta tuꞌ yin̈ an̈e ischejto ebnaj naj Pablo bey istiꞌ haꞌ mar. Wal naj Silas yeb naj Timoteo cancano ebnaj yul con̈ob Berea tuꞌ. \v 15 Haꞌ ebnaj juẍta inito naj Pablo, hata bey yul con̈ob Atenas bey ebnaj yakꞌaꞌcano naj. Haxa yet lan̈an ismeltzo ebnaj bey Berea, yalni naj Pablo tet ebnaj: \p —Cheyal apno tet naj Silas yeb tet naj Timoteo ta chitit ebnaj yin̈ an̈e incꞌatan̈an bey tiꞌ, ẍi naj Pablo tuꞌ. \s1 Yet ayxacꞌo naj Pablo yul con̈ob Atenas \p \v 16 Hayet aycꞌo naj Pablo yechman yapni naj Silas yeb naj Timoteo bey yul con̈ob Atenas, caw tac iscꞌul naj yilni tato caw tzetcꞌa istioẍ anma yul huneꞌ con̈ob tuꞌ. \v 17 Yuxin chibeycꞌo naj yul iscapilla ebnaj Israel, cat iscuywa naj yin̈ ebnaj Israel tuꞌ yeb yin̈ ebnaj mach Israelo chiyiyo isba tet Comam Dios. Hunun tzꞌayic xin, istzotelpaxo naj tet anma chꞌecꞌ bey yul yamakꞌ capil. \p \v 18 Ay huntekꞌan ebnaj cuywawom chiyij epicúrio yebpaxo huntekꞌan ebnaj chiyij estoico tzotel yeb naj Pablo. Ay ebnaj halni hacaꞌ tiꞌ: \p —¿Tzettaxca chalilo huntekꞌan tzet chal huneꞌ naj caw tzetcꞌa istzotel tiꞌ? ẍi ebnaj. Wal hunmajanxa ebnaj xin, halni hacaꞌtiꞌ: \p —Chitzotel naj yin̈ huntekꞌanxa nan tioẍal, ẍi ebnaj. Yal ebnaj hacaꞌ tuꞌ yu istzotiꞌal Comam Jesucristo chal naj Pablo, chalnipaxo naj tato chiitzitzbican̈ anma camomxa. \p \v 19 Yuxin ilaxto naj bey huneꞌ tzalan chiyij Areópago, bay chakꞌ ebnaj lahtiꞌ, iskꞌamben ebnaj tet naj: \p —¿Chimyu hawalni jetan̈ tzet ye huneꞌ cuybanile chawalicꞌoj? \v 20 Yuto maẍto bay chijabehan̈ huntekꞌan tiꞌ, yuxin chijochehan̈ chijohtan̈elojan̈ tzet caw chiyal yelapnoj, ẍi ebnaj. \p \v 21 Hac tuꞌ yute yalni ebnaj yuto sunil anma ay yul con̈ob Atenas yeb anma nan con̈obal ay yul con̈ob tuꞌ, caw nanticꞌa isbeybal anma. Yuto yet ay huno acꞌ cuybanil chꞌapni hallaxo xol ebnaj caw chiecꞌ txꞌiꞌal tiempo yiban̈, yuto caw chiyoche ebnaj ispichꞌalo yin̈ caw cꞌul, cat iscayeꞌn̈e ebnaj. \p \v 22 Yahwano naj Pablo xol ebnaj bey huneꞌ Areópago tuꞌ, istzabnico naj yalni: \p —Wal tinan̈, hex ah con̈ob Atenas, caw chiwilan tato caw ayco henabal yin̈ ej tioẍ. \v 23 Yet chinecꞌan yul con̈ob tiꞌ, chiwilnihan baytaj tet hediosal bay caw cheyiyo heba. Chiwilnipaxojan huneꞌ chꞌen yet hexahanbal bay tzꞌibn̈ebilico hayeb tzꞌib chalni hacaꞌ tiꞌ: \p —Haꞌ tiꞌ chijiyo coba tet Dios mach ohtabiloj, ẍi yin̈ huneꞌ chꞌen tuꞌ. Wal xin haꞌ huneꞌ Dios mach cheyohtajo bay cheyiyo heba tuꞌ, haꞌ ton huneꞌ Dios tuꞌ chinhulan walaꞌan istzotiꞌal texol. \p \v 24 Haꞌ huneꞌ Dios tuꞌ, watxꞌen̈e yul sat yiban̈kꞌinal tiꞌ yeb sunil tzet ayayo sat; caw yahawil yeco yin̈ satcan̈ yeb yul sat yiban̈kꞌinal tiꞌ. Haꞌ huneꞌ Dios tuꞌ, mach yulo n̈a watxꞌebil yu anma aya. \v 25 Mach yilalo ay tzet chꞌakꞌlax tet huneꞌ Dios tuꞌ yu anma. Wal xin haꞌ Comam chꞌakꞌni cocawil cosunil, haꞌ Comam chꞌakꞌnipaxo jakꞌekꞌ cohikꞌaꞌ, yeb sunil tzet ayon̈. \v 26 Haꞌ Comam Dios watxꞌen naj babel winaj; yin̈ naj tuꞌ xin titna sunil anma ay yulaj con̈ob yul sat yiban̈kꞌinal tiꞌ. Yet yalan̈tocanoj yalcano Comam bakꞌin chiwatxꞌi hunun nimeta con̈ob, yeb baytuꞌwal chꞌecꞌ ismohonal hunun con̈ob tuꞌ. \p \v 27 Iswatxꞌe Comam Dios hacaꞌ tuꞌ yun̈e issayni anma Comam, cꞌuxanta chiohtan̈elaxilo Comam yu anma. Yaj chiwalcanojan teyet tato mach nahato yelo Comam Dios jin̈, wal xin cawil yeco Comam jin̈. \v 28 Yu Comam Dios yuxinto itzitzon̈, chon̈bili yu Comam, yu Comam yuxin ayon̈icꞌo bey yul sat yiban̈kꞌinal tiꞌ. Ay huntekꞌan ebnaj heyet con̈ob caw helan istzoteli, chalni ebnaj hacaꞌ tiꞌ: \p —Caw yuninal Dios jehan̈, ẍi ebnaj. \p \v 29 Caw yel chal ebnaj tuꞌ ta caw yuninal Comam Dios jehi, yuxin caw mach chu jalni tato lahan Comam hacaꞌ huntekꞌan chꞌen tioẍ watxꞌebil yu anma yin̈ chꞌen oro maca yin̈ chꞌen plata, maca hunoxa nan chꞌenal watxꞌebilayo yu anma yu ishelanil isnabal. \v 30 Yet payxa, mach ohtan̈ebilo Comam Dios yu anma, yuxin yakꞌ nimancꞌulal Comam yin̈ issucal anma. Wal tinan̈ xin chal Comam Dios tato caw yilal chisna isba sunil anma ay yul sat yiban̈kꞌinal tiꞌ, cat ismeltzoco yul iskꞌab Comam. \v 31 Halbilcano yu Comam tato chꞌapni huneꞌ tzꞌayical bay chil Comam tzet chielico anma ay yul sat yiban̈kꞌinal tiꞌ, hataticꞌa tzet chiswatxꞌe hunun anma. Wal xin ay huneꞌ Iscꞌahol Comam Dios sicꞌbililoj, haꞌ chiilni tzet chiꞌelico hunun anma. Isyelo Comam Dios tet sunil anma tato caw yel huneꞌ tiꞌ yet yakꞌni itzitzbocan̈ Comam Dios Iscꞌahol xol anma camom, ẍi naj Pablo tet ebnaj tuꞌ. \p \v 32 Yet yaben ebnaj yalni naj Pablo tato chiitzitzbican̈ anma camom, ay ebnaj buchwa yin̈ naj, aypaxo ebnaj halni: \p —Xacokꞌambeꞌan̈ huneꞌ tiꞌ tawet yet hunoxa tiempohal, ẍi ebnaj. \p \v 33 Yet lahwi yaben naj Pablo tzet yal ebnaj tuꞌ, yel naj xol ebnaj. \v 34 Yajaꞌ ay haywan̈ ebnaj tuꞌ yayto yul yanma yin̈ tzet yal naj Pablo, yoc ebnaj yetbiho naj. Xol ebnaj tuꞌ xin, ay huneꞌ naj chiyij Dionisio, yetbi isba naj yeb ebnaj chiscutxba isba bey Areópago tuꞌ. Aypaxo huntekꞌanxa anma yayto yul yanma yin̈ Comam yeb xin huneꞌ ix ix chiyij Dámaris. \c 18 \s1 Yilayo isba naj Pablo yeb naj Aquila yeb Ix Priscila yul con̈ob Corinto \p \v 1 Lahwi tuꞌ xin, yel naj Pablo bey yul con̈ob Atenas, yapni naj bey con̈ob Corinto. \v 2 Haꞌ bey tuꞌ yilayo isba naj yeb huneꞌ naj chiyij Aquila. Huneꞌ naj tuꞌ israelita naj, pitzcꞌana naj bey yul ismajul Ponto. Wal yixal naj xin, Priscila isbi ix. Tolto apni naj yeb yixal bey Corinto tuꞌ, ispeto naj bey ismajul Italia yuto elto isbi yu naj Claudio, yahawil yeco yin̈ txꞌotxꞌ Roma,\f + \fr 18:2 \ft Con̈ob Roma haꞌ caw ay yelapno yul ismajul txꞌotxꞌ Italia\f* ta chꞌel sunil anma Israel yul ismajul Roma. Yapni naj Pablo istucꞌleꞌ naj yeb yixal bey yatut. \v 3 Iscancano naj Pablo munil iscꞌatan̈ naj yuto lahan ismunil ebnaj, watxꞌem mantiado ebnaj. \p \v 4 Yin̈ hunun tzꞌayical xewilal chibeycꞌo naj Pablo yalno Istzotiꞌ Comam Dios yul iscapilla anma Israel, yu iscuynicano naj anma Israel yeb anma mach Israeloj. \p \v 5 Yet yapni naj Silas yeb naj Timoteo bey yul con̈ob Corinto, ispeto ebnaj bey yul ismajul Macedonia, naj Pablo tuꞌ xin, caw yin̈xan̈e Istzotiꞌ Comam Dios oc naj munlahoj. Chalni naj yin̈ caw haban tato haꞌ Comam Jesús haꞌ ton Cristo Cocolomal, Comam echmabil yuli. \v 6 Caw xin tit ishowal ebnaj israelita yet yaben ebnaj hacaꞌ tuꞌ, istzabnico ebnaj isbuchwa yin̈ naj Pablo. Hac tuꞌ xin yu istzicobtan̈encano naj Pablo tuꞌ xil iskꞌap yun̈e isyenicanilo naj tet anma tato caw matxa yoc naj yin̈ anma tuꞌ. Yalni naj: \p —Hex cawex cheyiti isyaꞌtajil teyiban̈, walinan caw matxa wocan teyin̈, yuxin tinan̈ intoxahan walnolojan huneꞌ cuybanil tiꞌ tet anma mach Israeloj, ẍi naj. \p \v 7 Lahwi yalnicano naj Pablo hacaꞌ tuꞌ, yelti naj yul iscapilla ebnaj Israel, isto naj bey yatut huneꞌ naj chiyij Ticio Justo, huneꞌ naj mach Israeloj, naj chiyiyo isba tet Comam Dios. Ayayo yatut naj iscawilal capilla tuꞌ. \v 8 Ay xin hunxa naj caw yahawil yeco yin̈ iscapilla ebnaj Israel, Crispo isbi, yayto naj yul yanma yin̈ Comam yeb sunil mac ay yul yatut naj. Txꞌiꞌalpaxo anma ay bey Corinto tuꞌ hayet yaben Istzotiꞌ Comam Dios, yanico isba yul iskꞌab Comam, yahcano haꞌ iswiꞌ. \p \v 9 Yin̈ huneꞌ akꞌbalil xin yal Comam Dios tet naj Pablo yul iswayic hacaꞌ tiꞌ: \p —Mach chaẍxiwi lahico hawalni Intzotiꞌan xol anma tiꞌ, ẍi Comam tet naj. \v 10 Yalnipaxo Comam: \p —Wal xin, ayinicꞌojan hawetbihoj, yuxin machi huno mac chu yoc caẍistzabnoyoj. Caw ayxa anma sicꞌbilcan̈ wuhan bey yul huneꞌ con̈ob tiꞌ, ẍi Comam tet naj. \p \v 11 Yuxin caw yicta iscab habil ecꞌ naj Pablo yul con̈ob Corinto iscuyni anma yin̈ Istzotiꞌ Comam. \p \v 12 Yet ayco huneꞌ naj romano, Galión isbi, yahawil yin̈ txꞌotxꞌ Acaya, islahtiꞌn̈en isba ebnaj israelita yin̈ tzet wal yuten ebnaj naj Pablo. Hac tuꞌ yu yinito ebnaj naj Pablo yul capil. \v 13 Yalni ebnaj hacaꞌ tiꞌ: \p —Huneꞌ naj tiꞌ chiecꞌ naj akꞌocꞌule tet anma yun̈e yinayo isba anma tet Comam Dios, yaj mach hacaꞌo yalni ley, ẍi ebnaj yin̈ naj Pablo tuꞌ. \p \v 14 Hayet lan̈anxa istzotelcan̈ naj Pablo, yalni naj Galión hacaꞌ tiꞌ: \p —Hex israelita hex tiꞌ, caw mach chꞌelicti heyaw wetan bey tiꞌ, tato ay huno ismachiswalilal iswatxꞌe huneꞌ naj tiꞌ, maca tato ay huno ismul naj caw nanxa islowi, wal tuꞌ caw chimwabetojan tzet cheyala. \v 15 Yajaꞌ ta yun̈e tzotiꞌ chal naj, yeb xin yu huneꞌ bihe chiyakꞌ binaho naj, yeb yun̈e heley yuxin cheyaco hehowal yin̈ naj, wal xin watxꞌewe huneꞌ tiꞌ hechuquil. Walinan mach chiwaco inbahan inwatxꞌehan huneꞌ tiꞌ, ẍi naj Galión tet ebnaj. \p \v 16 Lahwi yalni naj hacaꞌ tiꞌ, istzumbelaxilti ebnaj tuꞌ yul capil. \v 17 Wal ebnaj griego ay bey tuꞌ, istzabayo ebnaj naj Sóstenes, naj ayco yahawilo iscapilla ebnaj Israel. Yoc ebnaj ishateno naj bey istiꞌ capil, yaj ton̈e yil naj Galión huneꞌ tuꞌ, machi nichꞌano tzet yal naj. \s1 Yet yapni naj Pablo bey Antioquía istzabnico naj isbel yin̈ yoxel \p \v 18 Caw txꞌiꞌalto tzꞌayic ecꞌ naj Pablo bey Corinto. Lahwi tuꞌ xin istakꞌlicano naj tet ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam bey tuꞌ yuto istzabico naj isto yin̈ isbel bey yul ismajul Siria. Istopaxo ix Priscila yeb naj Aquila. Yet yapni ebnaj bey yul con̈ob Cencrea, yinilo naj Pablo xil iswiꞌ yun̈e yijni isba huneꞌ tzet halbil yu naj tet Comam Dios. Lahwi tuꞌ xin yocto ebnaj yul barco. \v 19 Yet yapni ebnaj yul con̈ob Efeso xin, iscancano ix Priscila yeb naj Aquila bey tuꞌ. Octo naj Pablo yul iscapilla ebnaj Israel, istzabnico naj istzotel yeb ebnaj cutxanicoj. \v 20 Caw oc ebnaj yalaꞌ tet naj Pablo tato chicancano naj hayebo tzꞌayicalil xol ebnaj, yaj xin mach chisje naj. \p \v 21 Yet lan̈an istakꞌlicano naj Pablo tuꞌ tet ebnaj, yalni naj hacaꞌ tiꞌ: \p —Caw yilal chintohan bey Jerusalén yin̈ kꞌin̈. Yaj ta chꞌel yin̈ iscꞌul Comam Dios chinecꞌan tecꞌatan̈ hunelxa, ẍicano naj. \p Hac tuꞌ xin yu yel naj yul con̈ob Efeso, yocpaxo naj yul barco. \p \v 22 Lahwi tuꞌ yapni naj yul con̈ob Cesarea, istopaxahto naj yul con̈ob Jerusalén tzotelo yeb ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam Jesús bey tuꞌ. Lahwi yecꞌ naj bey yul con̈ob Jerusalén tuꞌ, isto naj yul con̈ob Antioquía. \v 23 Haꞌ bey tuꞌ xin ecꞌ naj Pablo huneꞌ tiempohal. Lahwi tuꞌ isto naj hunelxa yin̈ isbel. Yecꞌ naj sunil yulaj con̈ob bey yul ismajul Galacia yeb yul ismajul Frigia, yiptzencano naj ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam Jesucristo. \s1 Yal naj Apolos Istzotiꞌ Comam Dios bey yul con̈ob Efeso \p \v 24 Ay huneꞌ naj Israel, Apolos isbi, ah con̈ob Alejandría. Naj Apolos tiꞌ, apni naj yul con̈ob Efeso bay cancano ix Priscila yeb naj Aquila. Caw helan naj istzoteli, yeb caw yohta naj tzet ayayo yul Yum Comam Dios tzꞌibn̈ebilcano yet payat. \v 25 Cuybilpaxo naj yin̈ cuybanile yin̈ yet Comam Jesucristo, yuxin yin̈ caw sunil yanma naj iscuy naj anma yin̈ yet Comam. Waxan̈ca han̈echꞌan cuybanile yal naj Juan yin̈ yahbal haꞌ iswiꞌ anma yohta naj. \v 26 Yet hunel oc naj yalaꞌ Istzotiꞌ Comam Dios xol anma yul iscapilla ebnaj Israel, yin̈ caw sunil iscꞌul naj yalni naj cuybanile tuꞌ. Yet lahwi yaben ix Priscila yeb naj Aquila cuybanile yakꞌ naj, yinito naj yeb ix naj Apolos tuꞌ yatut. Yoc naj yeb ix yalnolo yin̈ caw haban yin̈ sunil cuybanile yin̈ Comam Jesucristo. \p \v 27 Lahwi tuꞌ xin, yoc yin̈ isnabal naj Apolos isto bey ismajul Acaya. Yuxin yato ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam bey Efeso tuꞌ huneꞌ carta bay takꞌelaxto naj tet ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam, yun̈e cꞌul chu ischahlax naj bey tuꞌ. Yet yapni naj bey yul ismajul Acaya tuꞌ, yoc naj yiptzeno sunil anma xayaco isba yul iskꞌab Comam, yu iscꞌulchꞌanil iscꞌul Comam Dios. \v 28 Caw wiyom yoc naj yalno isyelal tet ebnaj Israel yin̈ sat anma. Chisyenilo naj baytet yin̈ maẍtaj yeco ebnaj tuꞌ, chalni naj ta haꞌ yul Yum Comam Dios chala ta haꞌ Comam Jesús, haꞌ Cristo Cocolomal echmabil yuli. \c 19 \s1 Yet aycꞌo naj Pablo bey yul con̈ob Efeso \p \v 1 Yet ayicꞌo naj Apolos yul con̈ob Corinto, ay yul ismajul Acaya, lan̈an yecꞌpaxo naj Pablo yul ismajul txꞌotxꞌ Asia. Hayet yapni naj Pablo yul con̈ob Efeso yillenayo isba naj yeb huntekꞌan ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam bey tuꞌ. \v 2 Iskꞌamben naj Pablo tuꞌ tet ebnaj: \p ¿Hechahmi Comam Espíritu Santo yet heyanico heba yul iskꞌab Comam Jesucristo? ẍi naj tet ebnaj. Istakꞌwican̈ ebnaj: \p —Machoj, maẍticꞌa bay chijabehan̈ ta ay huneꞌ Comam Espíritu Santo, ẍi ebnaj. \p \v 3 Iskꞌambenpaxo naj: \p —¿Tzet cuybanile ilchalo heyu yet yah haꞌ hewiꞌ? ẍi naj Pablo tuꞌ. Istakꞌwican̈ ebnaj: \p —Wal xin, ah haꞌ cowiꞌan̈ hacaꞌ cuybanile yal naj Juan, ẍi ebnaj. \p \v 4 Yalnipaxo naj Pablo tet ebnaj: \p —Wal naj Juan yacan̈ naj haꞌ iswiꞌ anma yun̈e isyenilo anma tato chisna isba yin̈ ismul. Yaj xin yalpaxcano naj Juan tuꞌ tet anma tato ay huneꞌxa mac tzujan yul yinta naj, yuxin caw yilal yin̈ huneꞌxa naj tuꞌ chaco yanma anma, haꞌ ton Comam Jesucristo, haꞌ chal naj Juan tuꞌ, ẍi naj Pablo. \p \v 5 Hayet yaben ebnaj huneꞌ tzet yal naj Pablo tuꞌ, yahcano haꞌ iswiꞌ ebnaj yin̈ isbi Comam Jesucristo. \v 6 Lahwi tuꞌ yanahto naj Pablo iskꞌab yiban̈ iswiꞌ ebnaj, hac tuꞌ yu ischahnicano ebnaj Comam Espíritu Santo. Istzabnico ebnaj istzotel yin̈ nan abxubal, chalni ebnaj Tzotiꞌ chitit tet Comam Dios. \v 7 Aymi ebnaj cablahon̈wan̈ yin̈ sunil. \p \v 8 Caw oxeb ixahaw yalilto naj Pablo Istzotiꞌ Comam Jesucristo yul iscapilla ebnaj Israel bey tuꞌ. Caw xin machi xiw naj yalni Istzotiꞌ Comam. Chiscuyni naj anma yu yoc yul iskꞌab Comam Dios. \v 9 Yajaꞌ ay huntekꞌan ebnaj mach ischah yabeꞌ tzet yal naj Pablo tuꞌ. Yalni ebnaj sata sunil anma ta mach cꞌulu huneꞌ cuybanil yet colbanile yin̈ Comam Jesucristo. Yuxin el naj Pablo xol ebnaj, yinito naj ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam tuꞌ bey yescuela huneꞌ naj chiyij Tirano. Haꞌ tuꞌ xin iscuy naj Pablo ebnaj tuꞌ yin̈ hunun tzꞌayic \v 10 Caw cab habil cuywa naj yuxin sunil anma bey yul ismajul Asia aben huneꞌ cuybanil yin̈ Comam Jesucristo; anma Israel, yebpaxo anma mach Israeloj, caw sunil anma tuꞌ abencanoj. \s1 Huntekꞌan ebnaj ochen yikꞌalo ischejab naj matzwalil yin̈ isbi Comam Jesús \p \v 11 Caw isye naj Pablo huntekꞌan nimeta cꞌaybalcꞌule yu yip Comam Dios yin̈ sat anma. \v 12 Wal xin waxan̈ca payuꞌe maca hunuxa xilkꞌape ecꞌlenaxa yin̈ isnimanil naj Pablo tuꞌ, chito anma cat yanico yin̈ isyawub cat iscawxican̈ anma tuꞌ. Aypaxo anma chꞌelcano ischejab naj matzwalil yin̈. \p \v 13 Aypaxo xin huntekꞌan ebnaj Israel chiecꞌ bey tuꞌ chiel ischejab naj matzwalil yin̈ anma yu ebnaj. Yakꞌlen ebnaj yawten isbi Comam Jesús yu yinilo ischejab naj matzwalil yin̈ anma. Yalni ebnaj hacaꞌ tiꞌ: \p —Yin̈ isbi naj Jesús, naj chiecꞌ naj Pablo yalacꞌo istzotiꞌ, chijalan̈ elan̈wej, ẍi ebnaj. \v 14 Hac tuꞌ yute hujwan̈ iscꞌahol huneꞌ naj Israel chiyij Esceva, yahawil yeco yin̈ ebnaj sacerdote Israel. \v 15 Yajaꞌ yet hunel yakꞌle ebnaj yinilo ischejab naj matzwalil yin̈ huneꞌ naj, istakꞌwican̈ ischejab naj matzwalil tuꞌ tet ebnaj: \p —Naj Jesús cheyal tiꞌ, caw wohtajan naj, caw wohtapaxojan naj Pablo. Walex hex tiꞌ xin, ¿mac anmahilex? ẍi ischejab naj matzwalil tuꞌ tet ebnaj. \p \v 16 Haꞌ naj bay ayco ischejab naj matzwalil tuꞌ xin, tit lemna naj yiban̈ ebnaj, isyukꞌlaxayo ebnaj yu naj yin̈ sunil yip, caw xin oc islahwilal isnimanil ebnaj. Tꞌilanxa ebnaj yet yelcan̈ tet naj ischejab naj matzwalil tuꞌ. \v 17 Yet yaben anma ah Efeso iskꞌumal yin̈ tzet yu tuꞌ, anma Israel yebpaxoj anma mach Israeloj caw xiwcan̈ anma. Hac tuꞌ xin yu yahcan̈ isbina isbi Comam Jesucristo xol anma. \p \v 18 Caw ay anma chabilxa Comam Jesucristo yu apni bey tuꞌ, yichico yalnahti anma sunilal istxꞌojal xa-le-iswatxꞌe yet yalan̈tocanoj. \v 19 Yebpaxo xin ay huntekꞌan ebnaj ahbelomticꞌa, initi islibro chiyakꞌbaln̈e yet chitxumli tuꞌ, isn̈usnicanto ebnaj teꞌ yul kꞌaꞌ yin̈ sat sunil anma. Hayet yillaxi hanta istohol teꞌ libro tzꞌato tuꞌ, aymi cincuenta mil melyu naba platan̈e. \v 20 Hac tuꞌ xin yu ispujnacan̈ Istzotiꞌ Comam Jesucristo Jahawil, isyenicanilo yip Comam xol anma. \p \v 21 Yet lahwi yuni huntekꞌan tuꞌ xin, yoc yin̈ isnabal naj Pablo isto yul ismajul Macedonia yeb yul ismajul Acaya, yebpaxo yul con̈ob Jerusalén. Yalni naj hacaꞌ tiꞌ: \p —Chilahwi intocꞌojan bey Jerusalén tuꞌ, caw yilal intohan yul con̈ob Roma, ẍi naj. \p \v 22 Yuxin ischejto naj cawan̈ ebnaj yet munlawomal bey ismajul Macedonia; haꞌ ton naj Timoteo yeb naj Erasto. Wal naj Pablo tuꞌ xin, cancano naj hayebxa ixahaw bey ismajul Asia tuꞌ. \s1 Yet yah wejla anma ay yul con̈ob Efeso \p \v 23 Yin̈ huneꞌ tiempohal tuꞌ, ah wejla anma howal yin̈ cuybanil yet colbanile yin̈ Comam Jesús bey Efeso. \v 24 Yuto ay huneꞌ naj chiyij Demetrio, chacꞌom plata naj, chiswatxꞌe naj yechel yatut huneꞌ istioẍ anma chiyij Diana. Caw hantan̈e melyu chikꞌ naj yeb ebnaj chimunla yin̈ huneꞌ munil tuꞌ. \v 25 Wal xin iscutxbayo naj sunil ebnaj ismunlawom yeb huntekꞌanxa ebnaj chichacꞌni chꞌen plata, yalni naj tet ebnaj hacaꞌ tiꞌ: \p —Wal tinan̈ hex wet munlawomal, caw heyohtaj ta caw ay melyu chijikꞌ yin̈ huneꞌ comunil tiꞌ. \v 26 Yaj caw cheyila cat heyabenpaxo tzet lan̈an yalni naj Pablo. Tolab huntekꞌan tioẍ watxꞌebil yu anma, caw mach diosoj. Caw xin hantaxa anma lan̈an yanico yanma yin̈ tzet chal naj. Maẍn̈etaj bey Efeso tiꞌ, wal xin caw hantaxa anma ayco yinta naj bey sunil ismajul Asia tiꞌ. \v 27 Caw xin ay ismay istan̈ilo huneꞌ cotxon̈ tiꞌ, yeb ay ismay matxa yelapno chꞌeloco huneꞌ yatut cotioẍ Diana yul sat anma, yebpaxo chꞌelo ispixan cotioẍ Diana tiꞌ, huneꞌ caw ay yelapno yul sat anma ay yul ismajul Asia tiꞌ yeb sunil yul sat yiban̈kꞌinal, ẍi naj tet ebnaj tuꞌ. \p \v 28 Hayet yaben ebnaj huntekꞌan tiꞌ, caw titcano ishowal ebnaj sicꞌlebil. Yah yaw ebnaj yin̈ caw ip, yalni ebnaj: \p —Caw aycano yelapno ix cotioẍ Diana han̈on̈ ayon̈ yul con̈ob Efeso tiꞌ, ẍi ebnaj. \p \v 29 Hac tuꞌ xin caw tit ishowal ebnaj, yah wejna anma sunil yul con̈ob tuꞌ. Istzabnayo ebnaj huneꞌ naj juẍta chiyij Gayo yeb huneꞌxa naj juẍta chiyij Aristarco. Haꞌ cawan̈ ebnaj tiꞌ yul ismajul Macedonia tit ebnaj yinta juẍta Pablo. Yet istzablaxayo ebnaj tuꞌ, ishatxlaxto ebnaj yul huneꞌ niman salón. \v 30 Yoche naj Pablo ocoto tzotelo sata anma tuꞌ, yaj mach chisje ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam ta chꞌocto naj. \v 31 Aypaxo haywan̈ ebnaj ayco yahawil yul ismajul Asia tuꞌ, yamigo isba ebnaj yeb naj Pablo, haꞌ ebnaj anito ischejab tet naj Pablo ta mach chꞌocto naj isyeb isba bey huneꞌ salón tuꞌ. \p \v 32 Haꞌ anma cutxanico tuꞌ toxan̈e chiwejchahi, nanantaxan̈e chal anma yet chiawi yin̈ caw ip. Ecꞌbal yicta ebnaj xol anma tuꞌ mach yohtajo tzet yin̈ yuxin iscutxbaco isba. \p \v 33 Yajaꞌ xol anma tuꞌ ayco huneꞌ naj chiyij Alejandro, tenlaxicto naj sata sunil anma yu ebnaj yet Israelal. Lahwi tuꞌ xin, isyeni naj yu iskꞌab tet anma tato chislin̈ba yel yaw yu yoche naj yalaꞌ tet ebnaj ta mach yuho ebnaj Israel yuxin ay huneꞌ howal tuꞌ. \v 34 Yet yilni anma tato israelita naj, yah wejla anma yel yaw. Aymi cab orahil el yaw anma, chalni hacaꞌ tiꞌ: \p —Caw aycano yelapno ye ix Diana, cotioẍ han̈on̈ Efeso hon̈ tiꞌ, ẍi ebnaj. \p \v 35 Haxa naj tzꞌiblom yul con̈ob tuꞌ, lin̈ban yel yaw anma, yalni naj hacaꞌ tiꞌ: \p —Hex wet con̈ob, sunil anma ohtan̈e tato han̈on̈ ayon̈ yul con̈ob Efeso tiꞌ, han̈on̈ ay jip jalni tzet wal yuni yatut ix cotioẍ Diana, yeb huneꞌ yechel ix titna yul satcan̈. \v 36 Machi hunu mac chiyu yalni tato lekꞌtiꞌal ye huneꞌ chiwaltiꞌan, yuxin bejwe yel heyaw. Nawe heba yin̈ tzet chewatxꞌe haxinwal machi huno istxꞌojal cheyiti teyiban̈. \v 37 Yuto haꞌ ebnaj maxeyiti tiꞌ, machi huno tzet xayelkꞌa ebnaj yul yatut ix codiosal tiꞌ, machipaxo huno ebnaj tiꞌ buchwa yin̈ ix. \v 38 Tato chiyoche naj Demetrio tiꞌ yeb xin huntekꞌanxa ebnaj chacꞌom plata tiꞌ yichecan̈ howal yin̈ hunu maca, chu isto ebnaj iskꞌanaꞌ tet naj juez, cat iswatxꞌenayo ebnaj hacaꞌ chal yanma ebnaj. \v 39 Ta ayto tzet cheyoche hewatxꞌeꞌ, halwe tet ebnaj yahaw con̈ob, cat islahtiꞌn̈elaxi, cat iswatxꞌencano ebnaj sata sunil anma. \v 40 Yuto hacaꞌ mayu tiꞌ, aytaxca tzet chisnacan̈ ebnaj ah Roma jin̈, lan̈antaxca copaqꞌuico yin̈ ebnaj, yalni. ¿Tzet ye huntekꞌan anma lan̈an iswejcha tiꞌ? ta ẍi ebnaj. ¿Tzet chijute cotakꞌwi heyalni? Hacaꞌ tuꞌ matxa chu cocolni coba, ẍi naj tzꞌiblom tuꞌ tet anma. \p \v 41 Yet lahwi yalni naj huntekꞌan tiꞌ xin, istakꞌli naj tet anma tuꞌ, ispaxto anma sunil. \c 20 \s1 Yet yecꞌ naj Pablo bey Macedonia yebpaxo bey Grecia yin̈ iscayel \p \v 1 Lahwi islin̈i huneꞌ howal tuꞌ, yawten naj Pablo ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam yu yiptzencano naj ebnaj. Istakꞌlicano naj tet ebnaj, islakꞌlenpaxo isba ebnaj, isto naj Pablo tuꞌ yul ismajul Macedonia. \v 2 Caw sunil yulajla huntekꞌan con̈ob tuꞌ ecꞌ naj, yakꞌaco yip yanma ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam yu tzotiꞌ chal naj. Lahwi tuꞌ xin, yapni naj yul ismajul Grecia. \v 3 Haꞌ bey tuꞌ ecꞌ naj oxeb ixahaw. Lan̈anxa xin yoc naj yul huneꞌ teꞌ barco chito bey ismajul Siria, yet yabenilo naj tato txꞌoj chisna ebnaj Israel yin̈ naj. Yu huneꞌ tuꞌ, oc yin̈ isnabal naj ismeltzohi, yecꞌpaxo naj yul ismajul Macedonia hunelxa. \p \v 4 Ay xin huntekꞌan ebnaj juẍta to yinta naj Pablo; haꞌ ton naj Sópater ah Berea, yeb naj Aristarco, yeb naj Segundo ah Tesalónica, yeb naj Gayo ah Derbe, yeb naj Timoteo, yebpaxo cawan̈ ebnaj ay bey Asia, naj Tíquico yeb naj Trófimo. \v 5 Haꞌ ton ebnaj juẍta tiꞌ babito cosatajan̈, con̈yechmanan̈ ebnaj bey yul con̈ob Troas. \v 6 Walon̈an̈ xin, yet islahwicano kꞌin̈ yet chiwahlax ixim pan machi yan̈al, jocan̈ yul huneꞌ teꞌ barco yul con̈ob Filipos, yin̈xa ishoweb tzꞌayic japnihan̈ iscꞌatan̈ ebnaj yul con̈ob Troas, cocancanojan̈ hujeb tzꞌayic bey tuꞌ. \s1 Hulcan̈ iscꞌul naj Eutico yu naj Pablo bey Troas \p \v 7 Hayet babel tzꞌayic yin̈ semana, cocutxban cobahan̈ yeb ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam cowahnihan̈ ixim pan yu conanitijan̈ iscamical Comam Jesucristo. Yoc naj Pablo iscuywa yin̈ Istzotiꞌ Comam Dios; yaj yu caw yilal isto naj yin̈ isbel yin̈ hunxa tzꞌayic, yuxin caw nimajal yute naj yoj cuybanile tuꞌ, yapnicano yin̈ chuman akꞌbal. \v 8 Cutxanon̈icojan̈ yul huneꞌ cuarto nahat yecan̈ bay caw tzetcꞌa chꞌen lampara caj kꞌaꞌ yin̈. \v 9 Ay xin huneꞌ naj tzeh, Eutico isbi, tzꞌon̈an yul wentana; yaj yu caw nimajal yute naj Pablo yoj cuybanile, yuxin tit iswayan̈ naj. Haxa yet caw chiway naj tuꞌ xin, istitcꞌay naj yin̈ yox piso tuꞌ. Camomxa naj xin yet yilaxcan̈ naj. \v 10 Yuxin ayti naj Pablo tuꞌ yay pajno naj yiban̈ naj tzeh tuꞌ, yoc lakꞌno naj yin̈ naj, yalni naj tet ebnaj juẍta tuꞌ hacaꞌ tiꞌ: \p —Mach chexxiwi, itzitz naj, ẍi naj. \p \v 11 Lahwi tuꞌ xin yahpaxto naj Pablo yul cuarto hunelxa. Iskꞌaxponayo naj ixim pan yu conanitijan̈ iscamical Comam, cowahnihan̈ ixim cosunilan̈. Istzabnipaxico naj Pablo yalni cuybanile tuꞌ hunelxa masanto yet issajbiloj. Lahwi tuꞌ xin, isto naj. \v 12 Wal naj tzeh titcꞌay tuꞌ xin; hulcan̈ iscꞌul naj, yilaxto naj yatut. Caw occano tzalahilal yin̈ ebnaj juẍtaj tuꞌ. \s1 Yet jelan̈ yul con̈ob Troas japnihan̈ yul con̈ob Mileto \p \v 13 Walon̈an̈ con̈babitojan̈, jocan̈ yul huneꞌ teꞌ barco chꞌapni bey con̈ob Asón, haꞌ tuꞌ xin jechmahan̈ naj Pablo yuto hacticꞌa tuꞌ jute jalnihan̈, wal naj Pablo tuꞌ belwito naj yu yoj. \v 14 Hayet yapni naj Pablo bey Asón, yoc naj yul barco jintajan̈ cotohan̈ yul con̈ob Mitilene. \v 15 Lahwi tuꞌ xin jelpaxojan̈ bey tuꞌ, yin̈ huneꞌ tzꞌayic tuꞌ xin con̈ecꞌan̈ iscawil con̈ob Quío. Haxa yet hunxa tzꞌayic japnihan̈ bey con̈ob Samos, haxapaxo yin̈ hunxa tzꞌayic xin, japnicanojan̈ bey con̈ob Mileto. \v 16 Yajaꞌ yal naj Pablo ta beh jecꞌan̈ bey Efeso yun̈e mach caw chꞌecꞌ tiempo jiban̈an̈ yul ismajul Asia tuꞌ, haxinwal haꞌ bey con̈ob Jerusalén ayon̈an̈ yet chꞌayilo kꞌin̈ Pentecostés, tato caw chiyuhi. \s1 Yet istakꞌli naj Pablo tet ebnaj anciano ah con̈ob Efeso \p \v 17 Hayet ayon̈an̈ yul con̈ob Mileto tuꞌ, yanito naj Pablo yawtemal ebnaj anciano xol ebnaj juẍta ay yul con̈ob Efeso. \v 18 Hayet yapni ebnaj xin, yalni naj tet ebnaj: \p —Hex tiꞌ caw heyohta tzet yu wecꞌan texol, yeb tzet yu inmunlahan yettaxticꞌa wulicꞌojan bey Asia tiꞌ. \v 19 Sunilbal tiempo yet wecꞌan texol, caw chewchotan̈e wute inbahan yin̈ ismunil Comam Dios. Caw quinokꞌan yu isyaꞌtajil hul wiban̈an, yu tzet iswatxꞌe ebnaj Israel win̈an. \v 20 Yaj maẍticꞌa inbejan walnicꞌojan cuybanile caw colwa teyin̈, incuywapaxojan xol anma, yeb xin yulajla heyatut. \p \v 21 Waxan̈ca Israel maca mach Israeloj, lahan yu intzotelan tet. Walnihan tato yilal isbejnicano istxꞌojal chiswatxꞌe, cat yanico isba yul iskꞌab Comam Jesucristo Jahawil. \v 22 Wal tinan̈ xin, chintohan bey con̈ob Jerusalén yuto hac tuꞌ yalni Comam Espíritu Santo wetan; yaj caw mach wohtajojan tzet chihul wiban̈an bey tuꞌ. \v 23 Caw cachann̈e wohtajan tato hayet chinapnihan yul hunun con̈ob, chiyalni Comam Espíritu Santo wetan tato chihul isyaꞌtajil wiban̈an, cat walaxictojan yul preso. \v 24 Yajaꞌ machi hunu tiꞌ caw chiꞌakꞌni cabconocan̈ wanmahan; waxan̈ca chincaman caw matzet chal incꞌulan. Tan̈e cꞌuxan ay inicojan yin̈ tzalahilal yet chilahwicano inmuniltiꞌan, huneꞌ akꞌbil wetan yu Comam Jesucristo Jahawil, huneꞌ inmunilan walnicojan Tzotiꞌ cꞌul yet colbanile yu iscꞌulchꞌanil iscꞌul Comam. \p \v 25 Caw quinecꞌan walaꞌcojan texol yin̈ tzet chu heyoc yul iskꞌab Comam Dios. Tinan̈ xin, wohtajan tato matxa bakꞌinal chinheyilan hunelxa. \v 26 Yuxin chiwalan teyet tato maẍtajinan ay inmulan ta ay hunujex cheyetato heba. \v 27 Caw sunil wanmahan walicojan Istzotiꞌ Comam Dios teyet. Machi xin hunu tzet ye tuꞌ webahan yin̈ hesat. \p \v 28 Wal xin caw cheyil heba, cat xin heyaꞌiln̈en ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam Dios, yuto haꞌ teyet yakꞌ Comam Espíritu Santo huneꞌ munil yin̈ heyaꞌiln̈en ebnaj juẍtaj yeb ebix janab ayxaco yul iskꞌab Comam, huntekꞌan mac islokꞌ Comam Jesucristo yu ischiqꞌuil yet iscami. \v 29 Wal xin caw wohtajan tato hayet chintocanotiꞌan chihul huntekꞌanxa ebnaj chiꞌanico pohlebahil texol, hacaꞌ chiyute noꞌ oj yet chꞌocto noꞌ yulaj ispeyabil noꞌ meꞌ cat ispujnacanto noꞌ. \v 30 Texolticꞌa tiꞌ xin chiꞌaho huntekꞌanxa ebnaj, chihalnicꞌo lektiꞌal yun̈e yoc tzujnu mac chabilxa Comam yul yanma yinta ebnaj yalni. \v 31 Caw cheyil heba xin; nawetij tato yin̈ oxeb habil, hunun tzꞌayic yeb hunun akꞌbal, caw quexwiptzenan hununex, ay tiempo caw quinokꞌan yet walnihan teyet. \p \v 32 Wal tinan̈ xin hex wuẍtaj, caw chexwaben̈ecantojan yul iskꞌab Comam Dios, yeb xin yin̈ iscꞌulchꞌanil Istzotiꞌ Comam, yuto ay yip Comam quexyakꞌni chꞌibo yin̈ Istzotiꞌ, cat yakꞌnipaxo Comam huneꞌ tzet halbilcano tet sunil mac sicꞌbilxalo yu Comam. \p \v 33 Wal intiꞌan, maẍticꞌa wochehan wikꞌalojan hunu tzet ye tuꞌ teyet, machi melyu, machipaxo xilkꞌape inkꞌanan tet hunu maca. \v 34 Wal xin, caw heyohtaj tato caw quinmunlahan yun̈e wikꞌnihan tzet chꞌocnico wuhan yeb xin yin̈ tzet chꞌocnico yu ebnaj tzujan wintajan. \v 35 Yebilxa wuhan teyet ta hac tuꞌ chu comunlahi, cat cocolwa yin̈ anma matzet aya. Caw xin yilal conaniti tzet yalcano Comam Jesús, yet yalni Comam hacaꞌ tiꞌ: “Ecꞌna caw cꞌul yet anma chiꞌakꞌni sata anma chichahni,” ẍi Comam, ẍi naj Pablo. \p \v 36 Yet yalnicano naj Pablo huneꞌ tuꞌ, yay jahno naj yeb ebnaj anciano tuꞌ, istxahli ebnaj tet Comam. \v 37 Sunil ebnaj juẍta tuꞌ okꞌi, islakꞌlencano isba ebnaj yeb naj Pablo tuꞌ, istzꞌohnipaxo ebnaj iskꞌotx naj. \v 38 Caw occano biscꞌulal yin̈ yanma ebnaj yuto yal naj Pablo tato matxa bakꞌin chiyil ebnaj yin̈ naj hunelxa. Lahwi tuꞌ xin, isto ebnaj yakꞌnocano naj Pablo bay chꞌoc naj yul teꞌ barco. \c 21 \s1 Yet isto naj Pablo bey Jerusalén \p \v 1 Hayet janicanojan̈ ebnaj juẍta tuꞌ xin, jocan̈ yul huneꞌ teꞌ barco, wiyom cotohan̈ bey yul ismajul huneꞌ isla,\f + \fr 21:1 \ft Haꞌ ton txꞌotxꞌ niẍte txꞌotxꞌ ayayto xol haꞌ mar\f* Cos isbi. Haxa yet hunxa tzꞌayic xin japnihan̈ bey yul ismajul Rodas. Lahwi tuꞌ xin japnipaxojan̈ bey con̈ob Pátara. \v 2 Haꞌ bey Pátara tuꞌ xin chaloyo huneꞌ barco juhan̈ chito bey yul ismajul Fenicia, hac tuꞌ xin yu jocan̈ yul teꞌ cotohan̈ xin. \v 3 Hayet ayon̈icojan̈ yul teꞌ barco tuꞌ, jilnihan̈ iscancano txꞌotxꞌ Chipre ayayo xol haꞌ mar yin̈ comecan̈. Wal teꞌ barco tuꞌ xin, ecꞌ teꞌ bey ismajul Siria yakꞌaꞌcano huntekꞌan ijatz bey yul huneꞌ con̈ob chiyij Tiro, yuxin haꞌ tuꞌ con̈canan̈. \v 4 Haꞌ bey tuꞌ xin jilayo cobahan̈ yeb huntekꞌan ebnaj juẍtaj. Caw xin hujeb tzꞌayic con̈ecꞌan̈ iscꞌatan̈ ebnaj. \p Yalni ebnaj tet naj Pablo ta mach chito naj bey Jerusalén, yuto hac tuꞌ yu yalni Comam Espíritu Santo tet ebnaj. \v 5 Yajaꞌ yet yecꞌto hujeb tzꞌayic tuꞌ xin, jelan̈ bey tuꞌ. Sunil ebnaj juẍtaj yeb yixal yeb yuninal hul con̈anocanojan̈ istxam con̈ob bey istiꞌ haꞌ mar, haꞌ tuꞌ xin con̈ay jahnojan̈ cotxahlihan̈ tet Comam Dios. \v 6 Colakꞌlenayo cobahan̈ cotakꞌlicanojan̈ jetan̈ hununon̈an̈, lahwi tuꞌ xin jahcantojan̈ yul teꞌ barco, ispaxcanto ebnaj juẍta tuꞌ yatut. \p \v 7 Jelan̈ yul con̈ob Tiro, japnihan̈ yul con̈ob Tolemaida. Haꞌ bey tuꞌ xin con̈elcanojan̈ yul teꞌ barco, cokꞌambehan̈ hanicꞌ ye ebnaj juẍta sunil. Cocancanojan̈ iscꞌatan̈ ebnaj huneꞌ tzꞌayic. \v 8 Haxa yet hunxa tzꞌayic xin jelan̈ yeb naj Pablo bey tuꞌ, japnihan̈ yul con̈ob Cesarea, cotohan̈ yatut naj Felipe, naj chihalnicꞌo Istzotiꞌ Comam Jesucristo, naj oclena diáconohal xol ebnaj hujwan̈ yul con̈ob Jerusalén, haꞌ bey tuꞌ xin con̈cancanojan̈ iscꞌatan̈ naj. \v 9 Wal naj Felipe tuꞌ xin, ay can̈wan̈ iscutzꞌin naj maẍto yichamil, haꞌ ebix tiꞌ xin chihalni cuybanile chischah tet Comam Dios. \p \v 10 Hayet ayxana japnihan̈ bey tuꞌ, yapni huneꞌ naj chiyij Agabo cocꞌatan̈an̈, tit naj yul ismajul Judea. Naj tiꞌ, chiyalpaxo naj tzotiꞌ chischah tet Comam Dios. \v 11 Hayet yapni naj con̈istucleꞌan̈ tuꞌ, yinilo naj istxꞌambal naj Pablo yin̈ yictaj, iscꞌalnayo naj yoj yeb iskꞌab yu huneꞌ txꞌambale tuꞌ, yalni naj hacaꞌ tiꞌ: \p —Comam Espíritu Santo chihalni tato yul con̈ob Jerusalén, hac tiꞌ chiyub iscꞌallaxayo naj yahaw huneꞌ txꞌambale tiꞌ yu ebnaj Israel, cat yalaxico naj yul iskꞌab ebnaj mach Israeloj, ẍi Comam wetan, ẍi naj. \p \v 12 Hayet jabenan̈ yeb ebnaj ay bey Cesarea yin̈ tzet yal naj tuꞌ, jocan̈ jalnojan̈ tet naj Pablo tato mach chito naj bey Jerusalén. \v 13 Yaj xin takꞌwi naj Pablo: \p —¿Tzet yin̈ yuxin chexokꞌi, cat heyanico biscꞌulal yin̈ wanmahan? Wal intiꞌan caw hinaninan, waxan̈ca chiniscꞌalbahan ebnaj, walca xin chinmakꞌlaxpaxo camojan yul con̈ob Jerusalén, yaj yu walnicꞌojan Istzotiꞌ Comam Jesucristo Jahawil, ẍi naj Pablo jetan̈. \p \v 14 Yaj yu mach chiꞌay iscꞌul naj juhan̈, yuxin jalan̈ tet naj hacaꞌ tiꞌ: \p —Yubojab hacaꞌ tzet choche iscꞌul Comam Dios tawin̈, con̈chihan̈. \p \v 15 Lahwi yecꞌayo hayeb tzꞌayic cowatxꞌenayo jetan̈, cotohan̈ yul con̈ob Jerusalén. \v 16 Ay xin huntekꞌan ebnaj juẍta ay bey con̈ob Cesarea topaxo jintajan̈. Japnihan̈ bey yatut naj Mnasón, huneꞌ naj tiꞌ ah Chipre naj. Payxa xin oc naj yul iskꞌab Comam. Haꞌ iscꞌatan̈ naj tuꞌ xin con̈cancanojan̈ wayoj. \s1 Yet isto naj Pablo istucleno naj Jacobo \p \v 17 Hayet japnihan̈ yul con̈ob Jerusalén, caw tzalahilal yu con̈ischahnihan̈ ebnaj juẍtaj yin̈ Comam. \p \v 18 Haxa hunxa tzꞌayic xin cotohan̈ yeb naj Pablo, cotuclenojan̈ naj Jacobo. Caw xin cutxanico ebnaj juẍta anciano yet japnihan̈ bey tuꞌ. \v 19 Iskꞌamben naj Pablo tuꞌ hanicꞌ ye iscꞌul ebnaj. Lahwi tuꞌ xin yoc naj yalno yin̈ hununtajil yin̈ tzettaj iscꞌulal iswatxꞌe Comam Dios xol ebnaj mach Israeloj yu ismunil naj Pablo tuꞌ. \p \v 20 Hayet yaben ebnaj tuꞌ xin, yakꞌni tzalaho yanma yin̈ Comam Dios. Lahwi tuꞌ xin yalni ebnaj tet naj Pablo hacaꞌ tiꞌ: \p —Caw cꞌul wuẍtaj, yajaꞌ hawohtaj tato caw yin̈xa ismilal ebnaj jet Israel tiꞌ xayaco isba yul iskꞌab Comam Jesucristo, yajaꞌ sunil ebnaj chihalni ta caw yilal coyijen isley naj Moisés. \v 21 Yabe ebnaj iskꞌumal tato yet chaẍecꞌ hacuyno anma Israel pujanto xol anma mach Israeloj, tolab chawala tato matxa yechtoho chisyije ebnaj tzet chal isley naj Moisés, yeb xin ta matxa yilalo chꞌakꞌlax circuncidar niẍte iscꞌahol ebnaj, mach yilalopaxo isyijelax cobeybal, han̈on̈ Israel hon̈ tiꞌ, hawalni. \v 22 ¿Tzet xin wal juten huneꞌ tiꞌ? Wal tinan̈ caw chiabelaxiloj tato ayachxacꞌo bey tiꞌ. \p \v 23 Tinan̈ xin yije huntekꞌan chijaltiꞌan̈, coxol tiꞌ ayxacꞌo can̈wan̈ ebnaj caw yilal isyijen huneꞌ tzet halbilxa yu. \v 24 Ito ebnaj tawintaj, cat heto hesajn̈eno heba hacaꞌ yalni isley naj Moisés, cat xin hatohlan sunil tzet chocnico yu ebnaj, lahwi tuꞌ xin, cat yakꞌni elo ebnaj xil iswiꞌ. Hac tuꞌ xin chu istxumnilo sunil anma tato lekꞌtiꞌal sunil chihallax tawin̈ tuꞌ, walxinto chayepaxo yilaꞌ anma tato chayije isley naj Moisés. \p \v 25 Wal ebnaj mach Israeloj, ebnaj xachahni Comam yul yanma, xajaltojan̈ yin̈ huneꞌ teꞌ carta tet ebnaj ta mach yechto chisyije ebnaj huneꞌ tiꞌ, cachann̈e huntekꞌan cuybanile chihalni hacaꞌtiꞌ. Mach chiscꞌux ebnaj chibe haltebilxa yin̈ xahanbalil tet tioẍ, yeb xin mach chislo ebnaj noꞌ chicꞌ, yebpaxo mach chub iscꞌuxuꞌ ebnaj ischibehal no nokꞌ chishojtxꞌan̈e isba, maca ton̈e chiwokꞌlaxilo isnukꞌ. Mach chiixli ebnaj winaj, mach chiwinajlipaxo ebix ix. Hac tuꞌ jute jalnitojan̈ yin̈ cocartatuꞌan̈. \s1 Yet istzablaxayo naj Pablo yul yatut Comam Dios \p \v 26 Hac tuꞌ xin yu yilaxto ebnaj can̈wan̈ tuꞌ yu naj Pablo. Haxa yet hunxa tzꞌayic xin, issajn̈en isba naj yeb ebnaj, hacaꞌ yalni isley naj Moisés. Lahwi tuꞌ xin, yocto naj yul yatut Comam Dios yu yalni naj bakꞌin chilahwi isyijen ebnaj huneꞌ haltebilcano yu tet Comam Dios, yeb xin tzet tzꞌayical chiyakꞌ hunun ebnaj isxahanbal tet Comam. \p \v 27 Yajaꞌ yet lan̈anxa islahwi hujeb tzꞌayic xin, ay huntekꞌan ebnaj Israel ay yul ismajul Asia, ilni naj Pablo yul yatut Comam tuꞌ, yoc ebnaj akꞌocꞌule tet sunil anma, hac tuꞌ xin yu yah wejla anma yin̈ naj Pablo, isto lemna ebnaj istzabnoyo naj. \v 28 Yah yaw ebnaj yin̈ caw ip hacaꞌ tiꞌ: \p —¡Hex wet con̈ob Israel, colwahan̈we jin̈an̈! Haꞌ huneꞌ naj tiꞌ chꞌecꞌ cuywal yin̈ anma yulajla con̈ob. Chalni naj ta matzet chꞌocnico cocon̈ob Israel tiꞌ, yeb xin chal naj ta matzet chꞌocnico isley naj Moisés, yeb xin caw txꞌoj istzotelpaxo naj yin̈ yatut Comam Dios tiꞌ. Wal tinan̈ xin, mayicto naj huntekꞌan ebnaj griego yul yatut Comam tiꞌ, yuxin lan̈an yetaxto yatut Comam caw sajcano tiꞌ, ẍi ebnaj. \v 29 Hac tuꞌ yute yalni ebnaj yuto yil ebnaj yecꞌ naj Pablo yet yalan̈tocano yeb naj Trófimo yul con̈ob Jerusalén; naj tiꞌ ah con̈ob Efeso naj. Haꞌ yute isnani ebnaj to yicto naj Pablo huneꞌ naj mach Israelo yul yatut Comam Dios, yaj machoj. \p \v 30 Caw sunil anma ay yul con̈ob tuꞌ ah wejnahi. Istit ebnaj yin̈ an̈e, istzabnoyo ebnaj naj Pablo tuꞌ, ishatxnilti ebnaj naj yul yatut Comam Dios. Caw yin̈ an̈e xin pebalaxcano ispultahil yatut Comam tuꞌ. \p \v 31 Caw lan̈anxa iscam naj yu ebnaj, yet yapni huneꞌ tzotiꞌ tet naj comandante, yahawil yeco yin̈ ebnaj soldado ah Roma tato caw sunil anma ay yul con̈ob Jerusalén ah wejnahi. \v 32 Hac tuꞌ xin yu iscutxbanico naj comandante tuꞌ ebnaj soldado yeb huntekꞌan ebnaj oficiales, isto ebnaj yin̈ an̈e yilno bay chiwejcha anma tuꞌ. Hayet yilni anma naj comandante yeb issoldado, isbejni ebnaj ismakꞌni naj Pablo tuꞌ. \v 33 Ishitzico naj comandante iscꞌatan̈ naj Pablo, istzabnayo naj naj Pablo tuꞌ. Yalni naj tato chicꞌallaxayo naj yu cabeb chꞌen cadena. Lahwi tuꞌ xin yoc naj comandante iskꞌamben tet anma: \p —¿Mac najil huneꞌ tiꞌ? ¿Tzet masmuln̈e naj? ẍi naj tet anma tuꞌ. \p \v 34 Wal anma tuꞌ xin, nanantaxan̈e chiyala. Matxaticꞌa chiyu yaben naj comandante tzet chiyal anma tuꞌ isyayil toxan̈e chiwejchahi. Lahwi tuꞌ, yalni naj tet ebnaj soldado ta chiꞌilaxto naj Pablo yul cuartel. \v 35 Hayet yapni ebnaj yeb naj Pablo tuꞌ yin̈ iskꞌochal cuartel, isbatxnahto ebnaj soldado naj Pablo, yuto caw aytoco ishowal anma yin̈ naj. \v 36 Sunil anma tzujan yinta ebnaj, toxan̈e chiwejchahi, chiyalnipaxo anma yin̈ caw ip hacaꞌ tiꞌ: \p —Makꞌbil iscam naj tinan̈, ẍixan̈e anma tuꞌ. \s1 Yet iscolni isba naj Pablo yin̈ sat anma \p \v 37 Yet lan̈anxa yanicto ebnaj naj Pablo tuꞌ yul cuartel, yalni naj tet naj comandante, yahawil ebnaj soldado tuꞌ: \p —¿Chimyu intzotelninojan tawet? ẍi naj. \p Yalni naj comandante tuꞌ: \p —¿Chimyu hawalni abxubal griego? ẍi naj. \v 38 Yalnipaxo naj: \p —¿Machmi taj ach tiꞌ naj ay bey Egipto, naj anico howal yin̈ naj jahaw yet tolto tiꞌ, naj cutxbanayo can̈eb mil ebnaj potxꞌom anma yinito naj ebnaj bey txꞌotxꞌ desierto? ẍi naj. \p \v 39 Istakꞌwican̈ naj Pablo tuꞌ: \p —Hanintiꞌan Israel inan. Yul con̈ob Tarso quinpitzcꞌahan, huneꞌ con̈ob caw niman yelapno yul ismajul Cilicia. Wal tinan̈ xin ta chaje chintzotelninojan tet anma tiꞌ, ẍi naj tet naj comandante tuꞌ. \p \v 40 Yalni naj comandante hacaꞌ tiꞌ: \p —Cꞌulticꞌa, chisje hatzoteli, ẍi naj. Yah lin̈no naj yiban̈ iskꞌochal cuartel tuꞌ, isyenican̈ naj iskꞌab yun̈e matxa chitzotel anma. Haxa yet matxa hunu mac chitzoteli yoc naj tzotelo yul abxubal hebreo, yalni naj hacaꞌ tiꞌ: \c 22 \p \v 1 —Hex wet con̈ob, yeb hex iswiꞌehal yin̈ cocon̈ob tiꞌ, abewe nino tzet chiwalan incolbanilojan. \p \v 2 Hayet yaben anma tato yin̈ yabxubal ebnaj Israel chitzotel naj, isbejni ebnaj yel yaw, matxa hunu mac tzoteli. Yalni naj Pablo tuꞌ hacaꞌ tiꞌ: \p \v 3 —Hanintiꞌan Israel inan, quinpitzcꞌahan yul con̈ob Tarso ay yul ismajul Cilicia, yajaꞌ quinchꞌibcan̈an yul con̈ob Jerusalén tiꞌ. Haꞌ xin naj Gamaliel quincuynihan hacaꞌticꞌa isley ebnaj ichamta jichmam. Yuxin yin̈ sunil wanmahan inyijenan isley Comam Dios hacaꞌticꞌa cheyute hex tiꞌ tinan̈. \v 4 Yet yalan̈tocanoj caw ecꞌyaꞌ yanma anma chihalnicꞌo huneꞌ acꞌ cuybanile tiꞌ wuhan. Ay bay inpotxꞌcamojan anma tuꞌ, ay bay intzabayojan ebnaj winaj yeb ebix ix winitojan yul teꞌ preso. \v 5 Yajaꞌ naj yahawil ebnaj sacerdote, yeb xin sunil ebnaj iswiꞌehal con̈ob yin̈ lahtiꞌ xol ebnaj Israel, caw testigo ebnaj yin̈ huneꞌ tuꞌ yuto haꞌ ebnaj akꞌni huntekꞌan carta wetan yu winitojan tet ebnaj jet con̈ob ay yul con̈ob Damasco. Intohan bey tuꞌ xin, yun̈e insaynayojan ebnaj xachahnayto Comam Jesucristo yul yanma, winitijan ebnaj bey yul con̈ob Jerusalén tiꞌ yu yakꞌlax ecꞌoyaꞌ yanma ebnaj. \s1 Yal naj Pablo tzet yu ischahnayto naj Comam yul yanma \r (Hch 9:1-19; 26:12-18) \p \v 6 Yajaꞌ hayet ayinicojan yin̈ bel xin, yet lan̈anxa wapnihan yul con̈ob Damasco, yin̈mi chuman, yin̈ haꞌmataj istit jopla huneꞌ issajilkꞌinal win̈an yul satcan̈ caw aycano yip. \p \v 7 Waycꞌayan sat txꞌotxꞌ. Lahwi tuꞌ xin wabenan huneꞌ yul nukꞌe halni huntekꞌan tzotiꞌ hacaꞌ tiꞌ: “Saulo, Saulo, ¿tzet yin̈ yuxin chawakꞌ ecꞌoyaꞌ wanmahan?” ẍi wetan. \p \v 8 Inkꞌambenan hacaꞌ tiꞌ: “¿Mac hach anmahil Mamin?” quinchiyan. Yalni wetan xin: “Hanintiꞌan Jesús inan ah Nazaret, huneꞌ ayachico hawakꞌni ecꞌoyaꞌ yanma tiꞌ,” ẍi wetan. \v 9 Huntekꞌan ebnaj tzujan wintajan caw yil ebnaj huneꞌ issajilkꞌinal tuꞌ, isxiwcan̈ ebnaj, yaj machi yabe ebnaj huntekꞌan tzotiꞌ hallax wettuꞌan. \p \v 10 Lahwi tuꞌ xin inkꞌambenan hacaꞌ tiꞌ: “¿Tzet wal wuten inbahan Mamin?” quinchiyan. Yalni Comam wetan hacaꞌ tiꞌ: “Ahan̈wanoj, cat xin hato yul con̈ob Damasco, haꞌ tuꞌ xin chihallaxo tawet tzet wal hawuten haba,” ẍi Comam wetan. \p \v 11 Yaj caw tan̈ilo inmujlubalan yu yip huneꞌ issajilkꞌinal tuꞌ, yuxin haxa ebnaj wetbihan octo yalan̈ inkꞌaban, quinyinitojan ebnaj yul con̈ob Damasco. \p \v 12 Haꞌ tuꞌ xin ay huneꞌ naj Ananías isbi, caw yijemcano naj yin̈ isley naj Moisés. Caw xin sunil ebnaj ah Israel ay yul con̈ob Damasco, caw cꞌul istzotel yin̈ naj. \v 13 Haꞌ xin naj Ananías tuꞌ apni quinistucleꞌan. Hayet yoc lin̈no naj incꞌatan̈an yalni naj wetan: “Wuẍta Saulo, hajlohojab hasat hunelxa,” ẍi naj wetan. Yin̈n̈ena tuꞌ xin ishajlo insatan, inhacxicojan yin̈ naj. \p \v 14 Yalni naj wetan: “Haꞌ isDiosal ebnaj jichmam, macachsaynicoj yun̈e hawohtan̈enilo tzet chiyoche yanma Comam, yeb yu hawilni Iscꞌahol Comam Dios caw tohol isnabal, yeb xin hawabenpaxo yul isnukꞌ. \v 15 Hach xin chawakꞌaco haba hawalnocꞌo Comam tet sunil anma ay yul sat yiban̈kꞌinal tiꞌ, cat xin hawalnopaxo tzettaj hawilah yeb xin tzet hawabepaxoj. \v 16 Wal tinan̈ xin, ¿tzet chawechma? Ahan̈wanoj, ahojab haꞌ hawiꞌ. Aco hawanma yin̈ Comam Jesucristo haxinwal chitxꞌahlaxcanilo sunil hamul,” ẍi naj Ananías tuꞌ wetan, ẍi naj Pablo. \s1 Yal naj Pablo tzet yu yalaxto naj xol anma mach Israeloj \p \v 17 Yalnipaxo naj Pablo: \p —Hayet inmeltzotijan yul con̈ob Jerusalén xin, intohan yul yatut Comam Dios txahloj, isyenico isba Comam yin̈ insatan yin̈ sajsatil. \v 18 Wilnihan yin̈ Comam, yalni Comam wetan hacaꞌtiꞌ: “Chalahico hawel yul con̈ob Jerusalén tiꞌ, yuto mach chiyabeto ebnaj bey tiꞌ tzettaj chawal win̈an,” ẍi Comam. \p \v 19 Lahwi tuꞌ xin walnihan: “Mamin, caw yohta ebnaj tato caw quinecꞌan yulaj capilla intzabayojan anma chabil hachxa yu, cat winitojan yul teꞌ preso, inmakꞌnipaxojan. \v 20 Yeb xin yet iskꞌojlax camo naj Esteban hachejab, naj caw cachhalnicꞌo tet anma; han-hun-inan lin̈anintojan xol ebnaj, walnipaxojan tato chipotxꞌlax hachejab tuꞌ. Wocpaxojan intan̈enojan xil iskꞌap ebnaj kꞌojni camo naj Esteban tuꞌ,” quinchiyan tet Comam. \p \v 21 Yaj xin yal Comam wetan hacaꞌ tiꞌ: “Asiꞌ xin, yuto nahat chaẍwatojan. Hata xol ebnaj mach Israelo chaẍto quinhawalacꞌojan,” ẍi Comam wetan, ẍi naj Pablo tuꞌ. \s1 Yet ayco naj Pablo yul iskꞌab naj comandante romano \p \v 22 Haꞌ yin̈ tuꞌ xin, cachna yaben ebnaj tzet yal naj Pablo, istzabnico ebnaj yalni yin̈ caw ip hacaꞌ tiꞌ: \p —¡Camojab naj! ¡Matxa yeto ay ischahni iskꞌinal naj tiꞌ tinan̈! ẍi ebnaj. \p \v 23 Yaj caw islahico ebnaj yel yaw, chistzilnilo ebnaj xil iskꞌap, chispulnipaxocan̈ ebnaj pojoj cat istiẍnican̈ ebnaj satcan̈ yu ishowal. \v 24 Yuxin yal naj comandante romano tuꞌ tato chiꞌalaxicto naj yul cuartel, yalnipaxo naj tato chihatelax naj Pablo tuꞌ yun̈e yalnahti naj tzet yin̈ yuxin hac tuꞌ yel yaw anma Israel tuꞌ yin̈ naj. \p \v 25 Yajaꞌ yet cꞌalbilxayo naj Pablo tuꞌ yun̈e ishatelax naj, yalni naj tet huneꞌ naj capitán ayayo iscawilal tuꞌ: \p —¿Tom caw ay heyip quinhehatenan? Hanintiꞌan romano inan, yebpaxo xin maẍto chekꞌambe tzet inmulan, ẍi naj Pablo tet huneꞌ naj capitán tuꞌ. \p \v 26 Hayet yaben naj capitán huneꞌ tuꞌ, isto naj yalno tet naj comandante hacaꞌ tiꞌ: \p —Caw nann̈e hawu yin̈ tzet chawatxꞌe yuto huneꞌ naj tiꞌ caw romano naj, ẍi naj. \p \v 27 Lahwi tuꞌ xin istit naj comandante iscꞌatan̈ naj Pablo, iskꞌamben naj hacaꞌ tiꞌ: \p —¿Tom yeli romano hach? ẍi naj. \p Istakꞌwi naj Pablo: \p —Hoꞌ, caw romano inan, ẍi naj. \p \v 28 Yalni naj comandante tuꞌ xin: \p —Hanintiꞌan, caw hanta melyu incꞌaytzehan yet wocan romanohal, ẍi naj. Yalnipaxo naj Pablo tuꞌ tet naj: \p —Walinan to caw romanoticꞌa yu inpitzcꞌatijan, ẍi naj. \p \v 29 Yu huneꞌ tuꞌ xin isheqꞌuilo isba ebnaj soldado etza makꞌni naj Pablo tuꞌ. Hacpax tuꞌ xin naj comandante, yet yaben naj tato caw romano naj Pablo, isxiwcan̈ naj yuto haꞌ naj chejni alaxoco chꞌen cadena yin̈ naj Pablo tuꞌ. \s1 Yet yoc naj Pablo sata ebnaj yahawil lahtiꞌ \p \v 30 Haxa yet huneꞌxa tzꞌayic xin, yoche naj comandante tuꞌ yabe tzet caw ismul naj Pablo tet ebnaj Israel, yuxin yilo naj chꞌen cadena yin̈ naj Pablo tuꞌ, yawten naj ebnaj yahawil ebnaj sacerdote yeb ebnaj iswiꞌehal yin̈ lahtiꞌ xol ebnaj Israel tuꞌ. Lahwi tuꞌ xin yilaxilti naj Pablo yu naj, yalaxico naj sata ebnaj yu naj comandante tuꞌ. \c 23 \p \v 1 Yoc tꞌan̈no naj Pablo yin̈ ebnaj iswiꞌehal yeco yin̈ lahtiꞌ, yalni naj hacaꞌ tiꞌ: \p —Hex wet con̈ob, sunilxa tiempo xaꞌelto wiban̈an caw toholn̈eticꞌa innabalan, hacpax tuꞌ tinan̈, caw cꞌul inbeybalan sata Comam Dios, ẍi naj tet ebnaj. \p \v 2 Yalni xin naj Ananías, naj yahawil ebnaj sacerdote, tet ebnaj ayayo iscawilal naj Pablo, tato chischꞌatico ebnaj istiꞌ naj. \v 3 Yaj xin takꞌwican̈ naj Pablo tuꞌ hacaꞌ tiꞌ: \p —¡Haꞌ Comam Dios chaẍmakꞌnoj, yuto caw lekꞌtiꞌ hach! Lahanach hacaꞌ hunu bitzꞌab ayco istxohal, tzꞌon̈anach bey tuꞌ yu hawilni tzet chinelicojan hacaꞌ yalni ley hawalni, yajaꞌ xin mach chayije tzet chal coley yuto chachejti ebnaj tiꞌ quinismakꞌaꞌan, ẍi naj. \p \v 4 Yalni ebnaj ayayo iscawilal naj tuꞌ: \p —¿Tzet yin̈ xin hac tuꞌ chawute hawalni yin̈ yaꞌ yahawil issacerdote Comam Dios tiꞌ? ẍi ebnaj. \p \v 5 Yalnipaxo naj Pablo tuꞌ xin: \p —Hex wet con̈ob, caw mach wohtajojan tato haꞌ naj tiꞌ yahawil yehico yin̈ ebnaj sacerdote. Wal xin chiyal yul Yum Comam Dios hacaꞌ tiꞌ: “Mach chawal tzotiꞌ txꞌoj yin̈ hunu naj yahawil con̈ob,”\x * \xo 23:5 \xt Ex 22:28\x* ẍiayoj, ẍi naj. \p \v 6 Haxa yet yilni naj Pablo tato ay ebnaj saduceo, aypaxo ebnaj fariseo cutxanico bey tuꞌ, yalni naj yin̈ caw ip hacaꞌ tiꞌ: \p —Hex wet con̈ob, hanintiꞌan fariseo inan, fariseopaxo Inmaman. Tinan̈ xin, caw cheyila tzet chinelicojan heyalni, yuto chiwalan tato chiitzitzbican̈ anma camom, ẍi naj tet ebnaj. \p \v 7 Hayet yalni naj Pablo huneꞌ tuꞌ xin, yoc ebnaj fariseo yeb ebnaj saduceo isbuchlen isba, hac tuꞌ xin yu ispohni isba ebnaj. \v 8 Yuto ebnaj saduceo tuꞌ, chiyal ebnaj tato mach chiitzitzbican̈ anma camom, chiyalnipaxo ebnaj tato machi ebnaj ángel, yeb ta machi espíritu. Wal ebnaj fariseo, caw chayto ebnaj yul yanma yin̈ sunil huntekꞌan cuybanile tiꞌ. \p \v 9 Caw xin wejchacan̈ ebnaj istzoteli. Yahwano huntekꞌan ebnaj chicuywa yin̈ isley naj Moisés ayco yin̈ ispartido ebnaj fariseo, yalni ebnaj: \p —Huneꞌ naj tiꞌ, machi hunu istxꞌojal chiswatxꞌe naj. Chalotaxca hunu espíritu maca hunu ángel chiꞌakꞌni yalaꞌ naj, wal xin caw mach chiyu janico cohowal yin̈ Comam Dios, ẍi ebnaj. \p \v 10 Caw nimajal elcanico yoj huneꞌ howal tuꞌ, yuxin xiwcan̈ naj comandante, yu chalo isxitnito ebnaj naj Pablo tuꞌ. Hac tuꞌ xin yu yanito naj yikꞌomal ebnaj soldado yun̈e yilaxilo naj Pablo xol anma, yilaxto naj hunelxa yul cuartel. \p \v 11 Haxa yet hunxa akꞌbal xin, isyeni isba Comam tet naj Pablo, yalni hacaꞌ tiꞌ: \p —Pablo, mach chaẍxiwi, yuto hacaꞌ chiyu quinhawalnicꞌojan yul con̈ob Jerusalén tiꞌ, hac tuꞌ chiyu quinhawalnipaxicꞌojan bey yul con̈ob Roma, ẍi Comam. \s1 Yet islahtiꞌn̈en isba ebnaj ispotxꞌni camo naj Pablo \p \v 12 Haxa yet hunxa tzꞌayic, ay huntekꞌan ebnaj Israel islahtiꞌn̈e isba ispotxꞌni camo naj Pablo tuꞌ. Yalni ebnaj hacaꞌ tiꞌ: \p —Machon̈ waꞌan̈ masanto chicam naj Pablo juhan̈. Ta mach chij isba xin, yakꞌabti Comam Dios istzꞌactiꞌ jiban̈an̈, ẍi ebnaj. \p \v 13 Ecꞌbal cuarenta ebnaj istakꞌweco huneꞌ tuꞌ yin̈. \v 14 Isto ebnaj tet ebnaj yahawil sacerdote yeb xin tet ebnaj ichamta winaj iswiꞌehal yeco xol ebnaj Israel, yalni ebnaj hacaꞌ tiꞌ: \p —Walon̈tiꞌan̈ xajalan̈ yabeꞌ Comam Dios tato machi nichꞌano tzet chicolohan̈ masanto chiyij isba iscam naj Pablo juhan̈, ta mach xin chiyati Comam istzꞌactiꞌ jiban̈an̈, ẍi ebnaj. \v 15 Yalnipaxo ebnaj: \p —Wal tinan̈ xin, hex tiꞌ yeb ebyaꞌ iswiꞌehal yeco yin̈ lahtiꞌ, halwe tet naj comandante romano tato chiyati naj naj Pablo tuꞌ yin̈ hesat hecal, yuto caw ayto nichꞌanxa tzet chicokꞌambehan̈ tet naj yin̈ caw nan̈cꞌulal, quexchi. Walon̈an̈ xin, ayon̈xayojan̈ istiꞌ beh, cat copotxꞌnihan̈ naj yet maẍto chihul naj tecꞌatan̈ bey tiꞌ, ẍi ebnaj. \p \v 16 Yaj xin cꞌuxan yabenilo yunin ix yanab naj Pablo huneꞌ yal ebnaj tuꞌ, isto naj yalno tet naj Pablo yul cuartel. \v 17 Yawten naj Pablo tuꞌ huneꞌ naj capitán, yalni naj tet naj hacaꞌ tiꞌ: \p —Ito huneꞌ naj tzeh tiꞌ iscꞌatan̈ naj comandante, yuto ay huneꞌ caw yilal yalni naj tet naj, ẍi naj. \p \v 18 Hac tuꞌ xin yu yinito naj capitán tuꞌ naj tzeh iscꞌatan̈ naj comandante, yalni naj hacaꞌ tiꞌ: \p —Naj Pablo ayco preso, maquinawtenan, mayalni naj wetan tato chiwitijan huneꞌ naj tzeh tiꞌ tacꞌatan̈, yuto ay huneꞌ tzet caw yilal yalni naj tawet, ẍi naj capitán tuꞌ. \p \v 19 Hac tuꞌ xin yu isxecnito naj comandante tuꞌ naj nichꞌan tzeh bay machi mac chꞌabeni, iskꞌamben naj tet naj: \p —¿Tzet chawoche hawalaꞌ wetan? ẍi naj. \p \v 20 Lahwi tuꞌ xin, yalni naj tzeh tuꞌ: \p —Maslahtiꞌn̈e isba ebnaj Israel tato chiyal ebnaj tawet ta chawito naj Pablo yet hecal yin̈ sat ebnaj iswiꞌehal yeco yin̈ lahtiꞌ, yuto ayto tzet chiskꞌambe ebnaj tet naj yin̈ caw nancꞌulal yalni. \v 21 Yaj mach chawayto yul hawanma yin̈ tzet chiyal ebnaj, yuto ecꞌbal cuarenta yetbi ebnaj ebabil isba istiꞌ beh yechman yecꞌto naj, yuto xayawte ebnaj isbi Comam Dios yin̈ ta mach chiwaꞌ ebnaj masanto chispotxꞌ camo ebnaj naj Pablo tuꞌ. Ta mach xin chiyati Comam Dios istzꞌactiꞌ yiban̈ ebnaj yalni. Wal tinan̈ xin, caw toxan̈e chiyechma ebnaj tzet chawute hawalni, ẍi naj tzeh tuꞌ. \p \v 22 Lahwi tuꞌ xin, yalni naj comandante tet naj tato machi mac tet chiyal naj huneꞌ tzet bey naj yalaꞌ tuꞌ; ischejlaxtopaxo naj nichꞌan tzeh tuꞌ. \s1 Yet yalaxto naj Pablo yin̈ sat naj gobernador Félix \p \v 23 Hac tuꞌ xin yu yawten naj comandante tuꞌ cawan̈ ebnaj capitán, yalni naj tet ebnaj tato chiswatxꞌe isba cab ciento ebnaj soldado chito yu yoj, setenta ebnaj chito yiban̈ cheh, cab cientopaxo ebnaj chiyikꞌ islanza, yuto yin̈ chꞌen balon̈eb yahbal akꞌbal chito sunil ebnaj tuꞌ yul con̈ob Cesarea. \v 24 Yalnipaxo naj tato chiakꞌlax listohal haycꞌon̈o noꞌ cheh bay chiꞌahto naj Pablo tuꞌ, yebpaxo tato caw chisyaꞌiln̈e ebnaj naj yul beh, haxinwal caw naj Pablo tuꞌ yet chialaxico naj yul iskꞌab naj gobernador Félix yu ebnaj. \p \v 25 Yanito naj huneꞌ carta tet naj gobernador Félix yinta ebnaj, chalni hacaꞌ tiꞌ: \p \v 26 “Hanin Claudio Lisias intiꞌan, chiwatojan huneꞌ carta tiꞌ tawet mam gobernador Félix, chiwalnitojan tawet ta chawil haba yin̈ hacawil. \p \v 27 Huneꞌ naj chiyij Pablo tiꞌ, haꞌ ebnaj Israel tzabn̈eayo naj, caw xin lan̈anxa iscam naj yu ebnaj, yajaꞌ hayet wabenan tato romano naj intohan yeb insoldadohan incolnolojan naj. \v 28 Yaj yu wochen wabeꞌan tzet ismul naj, yuxin witojan naj sata ebnaj iswiꞌehal yeco yin̈ lahtiꞌ xol ebnaj Israel. \v 29 Hac tuꞌ xin yu wabenan tato yu isley ebnaj yuxin istzabayo ebnaj naj, yaj mach chu ispotxꞌni ebnaj naj yu huneꞌ tuꞌ, maca ismajipaxo naj. \v 30 Yaj yu mawabehan tato saybilxa yu ebnaj Israel tiꞌ tzet chiyu ispotxꞌni camo ebnaj naj, yuxin chiwatojan naj tawet. Xa-xin-walan tet ebnaj kꞌann̈e yin̈ naj tuꞌ tato haꞌ tuꞌ chito ebnaj yalaꞌ tawet tzet ismul naj tet ebnaj. Han̈e tiꞌ xin inchejbanilan tawet, mam gobernador,” ẍi naj yul iscarta tuꞌ. \p \v 31 Hac tuꞌ xin yu isyijen ebnaj soldado ischejbanil akꞌlax tet, yinito ebnaj naj Pablo yet akꞌbalil, yapni ebnaj bey yul con̈ob Antípatris. \v 32 Haxa yet hunxa tzꞌayic xin ismeltzocanti ebnaj soldado belwito yu yoj yul cuartel, wal ebnaj yiban̈ cheh aycan̈ xin, ocpaxo ebnaj yin̈ bel yeb naj Pablo tuꞌ. \p \v 33 Hayet yapni ebnaj bey yul con̈ob Cesarea xin, yakꞌni ebnaj teꞌ carta yeb naj Pablo tuꞌ tet naj gobernador. \v 34 Lahwi yilni naj gobernador tzet chiyal teꞌ carta tuꞌ, iskꞌamben naj tzet con̈obal naj Pablo. Hayet yaben naj tato ah Cilicia naj xin, \v 35 yalni naj hacaꞌ tiꞌ: \p —Chiwabehan tzet chawala, yaj hulujabto ebnaj kꞌann̈e tawin̈, ẍi naj tet naj. Lahwi tuꞌ xin yalni naj tato chitan̈elax naj Pablo tuꞌ yu ebnaj soldado yul huneꞌ palacio watxꞌebil yu naj Herodes yet payat. \c 24 \s1 Yet yoc ebnaj Israel akꞌocꞌule yin̈ naj Pablo sata naj gobernador Félix \p \v 1 Howebxa tzꞌayic yapni naj Pablo yul con̈ob Cesarea, yapnipaxo naj Ananías, yahawil yeco yin̈ ebnaj sacerdote, yeb huntekꞌan ebnaj iswiꞌehal yeco yin̈ ebnaj Israel, yeb xin huneꞌ naj licenciado, Tértulo isbi. Haꞌ ebnaj tiꞌ xin apni yin̈ sat naj gobernador akꞌocꞌule yin̈ naj Pablo. \v 2 Hayet yilaxti naj, istzabnico naj Tértulo tuꞌ yoc akꞌocꞌule yin̈ naj Pablo tet naj gobernador Félix hacaꞌ tiꞌ: \p —Yuchꞌandios tawet mam gobernador, hawu yuxin ay akꞌancꞌulal coxolan̈. Caw xin sunil tzet chawatxꞌe caw cꞌul yu caw ay hanabal. \v 3 Caw yeli sunil bay chijabehan̈ hacꞌulal yeb xin sunil iscꞌulal tzettaj chawatxꞌe mam Félix, caw yuchꞌandios tawet yin̈ sunil. \v 4 Yaj yu machi caw chiwilojan hatiempo, caw chinkꞌanan tawet ta chawabe tzet chiwalan hunepoj. \v 5 Huneꞌ naj tiꞌ, caw yeli caw chꞌetlicano naj jin̈an̈ yuto caw sunil bay chꞌecꞌ naj akꞌocꞌule tet anma, ayco naj ispohnito ebnaj Israel. Caw xin iswiꞌehal yeco naj yin̈ huneꞌ majan ebnaj ayco yinta huneꞌ naj ah Nazaret. \v 6 Yebpaxo yetato naj yatut Comam Dios; yuto yicto naj huntekꞌan ebnaj mach Israelo yul yatut Comam, yuxin cotzabayojan̈ naj yun̈e yay nino isyaꞌtajil yiban̈ naj hacaꞌ yalni coleyan̈. \p \v 7 Yaj xin yaco isba naj comandante Lisias xol, istzicnilo naj naj Pablo tiꞌ jetan̈. \v 8 Yalni naj tato ebnaj kꞌann̈e yin̈ naj tiꞌ, tawet chihul ebnaj yalaꞌ. Hach caw ach xin chisje hakꞌamben tet naj, cat xin hawohtan̈enilo tato caw yel chijalan̈, ẍi naj Tértulo tuꞌ. \p \v 9 Haꞌ hun ebnaj Israel tzujan yinta naj Tértulo chihalni tato caw yel sunil huntekꞌan tuꞌ. \s1 Yet iscolni isba naj Pablo yin̈ sat naj gobernador Félix \p \v 10 Lahwi tuꞌ xin, yakꞌni naj gobernador tuꞌ yechel tet naj Pablo yun̈e istzotel naj, yalni naj Pablo tuꞌ hacaꞌ tiꞌ: \p —Mam gobernador, caw chintzalahan chincolni inbahan yin̈ hasat, yuto caw wohtajan tato hach tiꞌ caw payxa cachoc yahawil yin̈ txꞌotxꞌ Israel tiꞌ. \v 11 Yaj caw chisje hakꞌambeniloj ta caw yel tzet chiwaltiꞌan; caw cablahon̈ebixto tzꞌayic wapnihan yul con̈ob Jerusalén winoyo inbahan tet Comam Dios. \v 12 Yaj machi hunu mac chiyu yalni ta inteyele inbahan yeb hunu maca nitam wijbanan hunu mac yin̈ howal yul yatut Comam Dios, maca yulajla capilla maca yul con̈ob. \v 13 Huntekꞌan ebnaj tiꞌ matzet tzꞌaj yakꞌbaln̈e ebnaj tato caw yeli inmulan huntekꞌan chisbalcan ebnaj win̈tiꞌan. \p \v 14 Yaj chiwalan, to ayinicojan inyijenan tzet chiyal isDiosal jichmaman̈, hacaꞌticꞌa yalni huneꞌ acꞌ cuybanile, haꞌ xin chiyal ebnaj tiꞌ tato nan yehi. Chiwapaxaytojan yul wanmahan sunil ley akꞌbilcano tet jichmaman̈ naj Moisés, yeb sunil tzet tzꞌibn̈ebilcanayo yu ebnaj ischejab Comam Dios yet payat. \v 15 Caw xin chicawxi wanmahan yin̈ Comam Dios hacaꞌticꞌa ebnaj tiꞌ, yin̈ tato chiitzitzbican̈ anma camom, anma cꞌul yeb xin anma txꞌojpaxoj. \v 16 Yu ton huneꞌ tuꞌ, yuxin caw ayn̈eticꞌaco yin̈ innabalan inwatxꞌenan iscꞌulal yul sat Comam Dios yeb yul sat anma. \p \v 17 Lahwi hayeb habil wecꞌan yulaj con̈ob xin, inmeltzotojan yul incon̈oban yun̈e incolwahan yin̈ anma mebaꞌ yeb xin wakꞌnipaxojan wofrendahan tet Comam Dios. \v 18 Haꞌ huntekꞌan tiꞌ lan̈an inwatxꞌenan yet yapni huntekꞌan ebnaj Israel ay yul ismajul Asia yul yatut Comam tuꞌ yet lahwi insajn̈encano inbahan tet Comam hacaꞌ yalni coleyan̈. Haywan̈n̈e ebnaj ayicto yul yatut Comam tuꞌ, caw xin machi nichꞌano howal jakꞌan̈. \v 19 Haꞌ xin ebnaj ah Asia tuꞌ, yilal yul bey tiꞌ yalno tzet inmulan, tato yeli ayticꞌa tzet chiyaco ebnaj inmulojan. \v 20 Taca mach xin, yalab ebnaj aycꞌo tiꞌ tzet hunu inmulan wacojan yet wocan yin̈ sat ebnaj iswiꞌehal yeco yin̈ lahtiꞌ xol ebnaj Israel. \v 21 Macato yu walan yin̈ caw ip xol ebnaj hacaꞌ tiꞌ: “Tinan̈ chexoc heyilaꞌ tzet chinelicojan yuto chiwaytojan yul wanmahan tato chiitzitzbican̈ anma camomxa,” ẍi naj Pablo tuꞌ. \p \v 22 Wal naj Félix tuꞌ xin, caw xaticꞌa yabe naj cuybanile yet Comam Jesucristo, yuxin hayet yaben naj tzet yal naj Pablo tuꞌ, yalni naj: \p —Hato yet chihul naj comandante Lisias, catto wabenojan tzet caw ye huneꞌ hehowal tiꞌ, ẍi naj. \p \v 23 Yalni naj Félix tuꞌ tet naj capitán hacaꞌ tiꞌ: \p —Wal istan̈elax naj Pablo tiꞌ, yaj tato ay yamigo naj chul tuclenoj cat yakꞌni hunu tzet ye tuꞌ tet naj, caw machojab tzet chawala, ẍi naj. \s1 Yal naj Pablo Istzotiꞌ Comam Dios tet naj gobernador Félix \p \v 24 Lahwi hayeb tzꞌayic xin, yapni naj Félix yeb yixal, haꞌ ton ix Drusila, ix tuꞌ xin ah Israel ix. Yawtenpaxo naj naj Pablo, yoc naj yabeno tzet chute yalni naj Pablo tuꞌ yin̈ tzet chiyu janico janma yin̈ Comam Jesucristo. \v 25 Yaj hayet yalni naj Pablo tato caw tohol chijute cobeybal, yeb xin cocachni coba cowatxꞌen istxꞌojal, yeb yet yalnipaxo naj yin̈ isyaꞌtajil chiyati Comam Dios yin̈ islahobal tzꞌayic, isxiwcan̈ naj Félix tuꞌ, yalni naj hacaꞌ tiꞌ: \p —Asiꞌ tinan̈, haxa yet caw matzet chiwuhan cat cachwawtenojan, ẍi naj. \p \v 26 Wal naj Félix tuꞌ xin, yechma naj yalten naj Pablo hanicꞌo melyu tet naj yin̈ ewantaj, cat isbejtzon naj naj Pablo tuꞌ yalni. Yu ton huneꞌ tuꞌ yuxin caw nawn̈e chiyawten naj naj Pablo tuꞌ, cat istzotel naj tet naj. \v 27 Elto cab habil hacn̈eticꞌa tuꞌ chiyute naj, lahwi tuꞌ xin yel naj Félix tuꞌ yin̈ gobernadoral, yoccano naj Porcio Festo selelo naj, yaj yun̈e iscan naj Félix tuꞌ cꞌulal yul sat anma Israel, yuxin cancano naj naj Pablo yul preso yu naj. \c 25 \s1 Yet yoc naj Pablo sata naj Festo \p \v 1 Lahwi tuꞌ xin, yapni naj Festo tuꞌ ischahnocano gobernadoral. Oxebxa tzꞌayic ischahni naj gobernadoral yul con̈ob Cesarea tuꞌ isto naj yul con̈ob Jerusalén. \v 2 Hayet ay naj bey tuꞌ, yapni ebnaj yahawil ebnaj sacerdote yeb ebnaj iswiꞌehal yeco yin̈ con̈ob Israel akꞌocꞌule yin̈ naj Pablo tuꞌ. \v 3 Caw xin oc ebnaj iskꞌanaꞌ tet naj tato chito ilaxoti naj Pablo tuꞌ, cat yapni naj yul con̈ob Jerusalén. Wal xin caw cꞌulxa ye yu ebnaj tato chito ebnaj ismajaꞌ naj yul beh, cat ispotxꞌni ebnaj naj Pablo tuꞌ chiyute yalni. \v 4 Yaj xin yal naj Festo tuꞌ tato majan naj Pablo bey yul con̈ob Cesarea, yalnipaxo naj tato yin̈xan̈e howeb tzꞌayic, cat ismeltzo naj bey tuꞌ. \v 5 Yalni naj hacaꞌ tiꞌ: \p —Yuxin maquex caw iswiꞌehal heyecoj, caw yilal heto wintajan bey yul con̈ob Cesarea, tato ay ismul huneꞌ naj tuꞌ yacoj, haꞌ tuꞌ chisje heyalni wetan tzet ismul naj, ẍi naj. \p \v 6 Wal naj Festo tuꞌ xin, waxajeb xan̈e tzꞌayic ecꞌ naj yul con̈ob Jerusalén tuꞌ, ismeltzopaxto naj yul con̈ob Cesarea. \p Haxa yet huneꞌxa tzꞌayic xin, yapni tzꞌon̈no naj yul iscapil yanito naj yikꞌomal naj Pablo tuꞌ. \p \v 7 Hayet yapni naj Pablo yin̈ sat naj, yoc hoyno ebnaj Israel ispeto yul con̈ob Jerusalén yin̈ naj. Hantan̈e tzet istxꞌojal yaco ebnaj ismulo naj, yaj machi hunu tzet chiyeniloj tato caw yeli. \v 8 Hac tuꞌ xin yu yichico naj Pablo iscolni isba, yalni naj hacaꞌ tiꞌ: \p —Walinan, machi hunu inmulan wacojan yin̈ isley ebnaj Israel yeb yin̈ yatut Comam Dios, yebpaxo yin̈ naj jahaw ay yul con̈ob Roma. \p \v 9 Yaj yu iscan naj Festo tuꞌ cꞌulal yul sat ebnaj Israel, yuxin iskꞌambe naj tet naj Pablo tuꞌ hacaꞌ tiꞌ: \p —¿Chimhawoche chaẍto yul con̈ob Jerusalén, haꞌ tuꞌ xin chiwilan tzet chaẍelicoj? ẍi naj. \p \v 10 Istakꞌwi naj Pablo: \p —¡Machoj! Wal xin ay inxactijan yul capil ayco yalan̈ yip naj jahaw ay bey Roma, haꞌ tuꞌ xin caw yilal yillax tzet chinelicojan, cat yillaxi tato ay inmulan hacaꞌ yalni ebnaj Israel tiꞌ. \v 11 Tato ay inmulan caw chinakꞌni camojan, caw mach chiwilojan win̈an, camojinan; yaj tato machi nichꞌano isyelal xol sunil inmulan chiyal ebnaj tiꞌ, machi mac ay yip quinyanicojan yul iskꞌab ebnaj, wal xin caw chinkꞌanan tato haꞌ naj jahaw ay Roma, chiꞌilni tzet chinelicojan, ẍi naj tet naj Festo. \p \v 12 Hac tuꞌ xin yu yoc naj Festo islahtiꞌn̈en isba yeb ebnaj yetbi, lahwi islahtiꞌn̈en isba ebnaj tuꞌ xin, yalni naj hacaꞌ tiꞌ: \p —Hach chawoche tato haꞌ naj jahaw Roma chiꞌilni tzet chaẍelicoj, wal tinan̈ xin, chaẍwatojan yin̈ sat naj, ẍi naj. \s1 Yet yoc naj Pablo yin̈ sat naj rey Agripa \p \v 13 Lahwi hayeb tzꞌayic xin, isto naj rey Agripa yeb yixal, haꞌ ton ix Berenice, yul con̈ob Cesarea yilaꞌ naj Festo, yu xaischah naj ismunil yoc gobernadoral. \v 14 Yaj yu txꞌiꞌal tzꞌayic ehayo naj yeb yixal bey tuꞌ, yuxin oc naj Festo tuꞌ yalaꞌ tet naj rey yin̈ tzet ye naj Pablo, yalni naj hacaꞌ tiꞌ: \p —Ay huneꞌ naj bey tiꞌ, aycanico preso yu naj Félix. \p \v 15 Yet inbeycꞌojan yul con̈ob Jerusalén, isbeycꞌo ebnaj yahawil sacerdote yeb ebnaj iswiꞌehal yeco yin̈ ebnaj Israel iskꞌanaꞌ yin̈ naj wetan tato chinchejan potxꞌlaxo naj. \p \v 16 Yaj walan tet ebnaj ta coley, han̈on̈ romano hon̈ tiꞌ, chiyala tato mach chiyu ispotxꞌlax hunu anma yalan̈to maẍto chiyilico naj sat ebnaj chikꞌanni yin̈, cat xin iscolni isba naj, quinchiyan. \p \v 17 Yu ton huneꞌ tuꞌ, yuxin hayet yulicꞌo ebnaj bey tiꞌ machi tiempo incꞌayan, wal xin yin̈ hunxa tzꞌayic quintohan yul incapilan wanitojan yikꞌomal naj Pablo tuꞌ. \v 18 Haꞌ ebnaj kꞌann̈e yin̈ naj tuꞌ xin, caw machi ismul naj caw xiwquilta yal ebnaj wetan, hacaꞌ innanihan. \v 19 Cachann̈e huneꞌ caw chal ebnaj ismulo naj tato txꞌoj istzotel naj yin̈ isreligión ebnaj yalni. Yalnipaxo ebnaj tato ay huneꞌ naj, Jesús isbi, camnaxa, yaj xin chal naj Pablo tuꞌ tato itzitz naj. \v 20 Yaj yu machi nawi wuhan tzet chiyu inwatxꞌenan huneꞌ tuꞌ, yuxin inkꞌambenan tet naj Pablo tuꞌ tato chiyoche naj chito naj yul con̈ob Jerusalén, yun̈e haꞌ tuꞌ chiꞌillaxi tzet chiꞌelico naj yin̈ huntekꞌan tuꞌ. \v 21 Yajaꞌ yu yal naj tato haꞌ naj jahaw Augusto ay yul con̈ob Roma chiꞌilni tzet chiꞌelico naj yalni, yuxin walan tato wal ismaji naj hayeboxa tzꞌayic, bakꞌinxan̈eticꞌa xin chiyu wuhan, cat wanitojan naj tet naj jahaw tuꞌ, ẍi naj Festo. \p \v 22 Yalni xin naj rey Agripa tuꞌ tet naj Festo hacaꞌ tiꞌ: \p —Haꞌ quintuꞌan chiwochehan wabeninojan tzet chiyal naj, ẍi naj. Yalni naj Festo tuꞌ xin: \p —Cꞌulticꞌa, yet hecal chawabe tzet chal naj, ẍi naj Festo. \p \v 23 Haxa yet hunxa tzꞌayic xin, yapni naj rey Agripa yeb yixal, haꞌ ton ix Berenice yul capiltu, caw nanxa islow yu yapni naj yeb ix. Yapnipaxo ebnaj yahawil soldado yeb xin ebnaj iswiꞌehal yeco yin̈ con̈ob tuꞌ. Lahwi tuꞌ xin, yanito naj Festo yikꞌomal naj Pablo. \p \v 24 Yet ayxaco naj yin̈ sat ebnaj xin, yalni naj Festo: \p —Hach tiꞌ mam rey Agripa, yeb xin hex cutxanexico tiꞌ, ay naj Pablo tiꞌ lah. Haꞌ naj tiꞌ chiyal sunil ebnaj Israel tato ay ismul; ebnaj Israel yul con̈ob Jerusalén, yebpaxo ebnaj yul con̈ob Cesarea tiꞌ. Caw xin maẍticꞌa chisbej ebnaj yelico yaw win̈an tato masan chicam naj. \v 25 Yaj wal yul insatan, caw machi ismul naj caw xiwquilta chikꞌanni camical yin̈, yaj yu haꞌ naj halni tato haꞌ naj jahaw Augusto ay Roma chiꞌilni tzet chꞌelico naj, yuxin maꞌel yin̈ incꞌulan wanitojan naj tet naj. \p \v 26 Yu matzet tzꞌaj wakꞌacojan ismulo naj yul teꞌ carta chito tet naj jahaw tuꞌ, yuxin mawitijan naj yin̈ hesat, yeb yin̈ hasat mam rey Agripa. Wal tinan̈ xin, kꞌambewelo tet naj, aytaxca ismul naj chiꞌilchalo heyu, hexxa xin cheyal wetan, cat intzꞌibn̈enayojan yul carta cat wanitojan tet naj jahaw tuꞌ. \v 27 Yuto caw maẍtaj ye chiwabehan ta ton̈e chiwatojan naj, machi xin nichꞌano ismul naj chiwaltojan, ẍi naj. \c 26 \s1 Yet iscolni isba naj Pablo yin̈ sat naj rey Agripa \p \v 1 Lahwi tuꞌ xin, yalni naj rey Agripa tet naj Pablo hacaꞌ tiꞌ: \p —Wal tinan̈ chisje hatzoteli yu hacolni haba, ẍi naj. Yanican̈ iskꞌab naj Pablo tuꞌ, yoc naj tzotelo hacaꞌ tiꞌ: \p \v 2 —Caw chitzala incꞌulal yuto chawakꞌ hamanil wetan wocan tzotelo tawet, mam rey Agripa, cat incolni inbahan yin̈ sunil tzet chiyal ebnaj jet con̈ob Israel win̈an. \v 3 Yuto hach tiꞌ caw hawohta coley han̈on̈ Israel hon̈ tiꞌ, yeb xin sunil tzettaj chicowatxꞌe. Yuxin caw chinkꞌanan tawet tato caw niman chawute hacꞌul hawaben nino tzet chiwalan, ẍi naj Pablo. \s1 Yal naj Pablo isbeybal yet maẍto chischayto naj Comam yul yanma \p \v 4 Yalnipaxo naj Pablo: \p —Caw sunil ebnaj Israel ohtan̈e tzet inbeybalan yet inchꞌibcan̈an yul incon̈oban yeb xin yet ayinan yul con̈ob Jerusalén. \v 5 Caw xin yohtapaxo ebnaj, yeb xin ta chisje iscꞌul ebnaj chisje yalni ebnaj ta yettaxticꞌa tzehinan, caw fariseo inan. Ebnaj fariseo tuꞌ xin, ecꞌna caw yijem ebnaj yin̈ tzet chal coreligión. \v 6 Tinan̈ xin maquinyitijan ebnaj sata ley tiꞌ, yuto chicawxi wanmahan yin̈ tzet haltebilcano yu Comam tet ebnaj jichmam tato chiitzitzbican̈ anma camom yu Comam. \v 7 Haꞌ ebnaj cablahon̈eb majan Israel, haꞌ ebnaj xin chiꞌechman yijni isba tzet halbilcano yu Comam; yuxin chiyiyo isba ebnaj tet Comam hunun tzꞌayic yeb hunun akꞌbal cat isyijen ebnaj tzet chiyal Comam. Yaj yin̈ huneꞌ halbil yu Comam, haꞌ bay chicawxi wanmatiꞌan, mam rey Agripa, haꞌ xin chiyaco ebnaj Israel tiꞌ inmulojan tinan̈. \v 8 Wal xin hex Israel hex tiꞌ, ¿tzet yin̈ xin mach cheyayto yul heyanma tato chiitzitzbican̈ anma camom? ẍi naj Pablo tuꞌ. \s1 Yet yalni naj Pablo tzet yu istzumbenicꞌo naj anma ayxaco yul iskꞌab Comam \p \v 9 Yalnipaxo naj Pablo: \p —Yet yalan̈tocano tuꞌ, oc yin̈ innabalan wocan incachnojan anma yun̈e mach chischayto Comam Jesús ah Nazaret yul yanma. \v 10 Hac tuꞌ xin wutehan yul con̈ob Jerusalén yu huneꞌ wipan akꞌbil yu ebnaj yahawil sacerdote, yuxin hantan̈e anma chahn̈e Comam Jesucristo yul yanma, wactojan yul preso; caw xin haꞌ huninan walan ta chipotxꞌlax ebnaj. \v 11 Caw txꞌiꞌal el wacojan ebnaj yin̈ isyaꞌtajil yun̈e yinilo isba ebnaj yin̈ Comam. Huntekꞌan tiꞌ inwatxꞌehan yul sunil iscapilla ebnaj Israel. Caw xin waco inhowalan yin̈ ebnaj yuxin quinbeypaxojan yulaj nan con̈obal wakꞌacojan ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam yin̈ isyaꞌtajil, ẍi naj Pablo. \s1 Yet yalni naj Pablo hunelxa tzet yu ischahnayto naj Comam Jesús yul yanma \r (Hch 9:1-19; 22:6-16) \p \v 12 Yalnipaxo naj Pablo: \p —Haꞌ ton huneꞌ tuꞌ caw nabil wuhan yuxin quintohan yul con̈ob Damasco ikꞌbil teꞌ carta yakꞌ ebnaj yahawil sacerdote Israel wetan, yun̈e caw ay wipan wecꞌan. \v 13 Yaj haxa yul beh xin mam rey, yin̈mi chuman tzꞌayic, yayilo jopna huneꞌ issajilkꞌinal wiban̈an yeb ebnaj tzujan win̈tajan. Caw ecꞌna caw ay yip iskꞌakꞌal huneꞌ sajilkꞌinal tuꞌ yiban̈ yoj tzꞌayic. \v 14 Hac tuꞌ xin caw cosunilan̈ con̈aycꞌayan̈ sat txꞌotxꞌ. Wabenan huneꞌ yul nukꞌe halni wetan yul abxubal hebreo hacaꞌ tiꞌ: “Saulo, Saulo, ¿tzet yin̈ yuxin chinhatzumbecꞌojan? Hach caw ach, chawakꞌ lahwo haba hacaꞌ hunu noꞌ wacax chixan̈wa yin̈ hunu te teꞌ kꞌakꞌiꞌ iswiꞌ,” ẍi wetan. \p \v 15 Lahwi tuꞌ xin walnihan: “¿Mac anmahilhach, Mamin?” quinchiyan. Yalni Comam wetan xin: “Hanintiꞌan, Jesús inan, huneꞌ ayachico hasaynicꞌoj. \v 16 Wal xin ahan̈lin̈noj. Manyecan̈ inbahan tawet yun̈e hayijen tzet chiwalan cat xin hawalnicꞌo huneꞌ maxawil tiꞌ tinan̈, yebpaxo xin tzettaj chi-to-inyeban tawet. \v 17 Chaẍincolan tet ebnaj Israel, yeb xin tet ebnaj nan con̈obal bay chaẍinchejtojan tinan̈. \v 18 Chaẍwatojan xol anma tuꞌ yun̈e hato hawakꞌno hajloho sat, yeb xin yun̈e matxa chislahico isbelwi xol kꞌejholo, to haxa xol issajilkꞌinal chꞌeqꞌui. Yebpaxo xin yun̈e matxa chislahico isyijen tzet chiyal naj matzwalil, haxa tzet chal Comam Dios haꞌ chiswatxꞌe, cat xin quinischahnaytojan yul yanma cat yakꞌlax nimancꞌulal yin̈ ismul, cat ischahnipaxo ismajul xol anma saybilxa yu Comam Dios, ẍi Comam Jesús wetan,” ẍi naj Pablo tuꞌ. \s1 Yal naj Pablo tato isyije naj tzet yal Comam Jesús \p \v 19 Yalnipaxo naj Pablo: \p —Yuxin mam rey Agripa, maẍticꞌa inman̈cꞌohan huneꞌ tzotiꞌ tit wetan yul satcan̈ tuꞌ, yet isyenico isba yin̈ insatan yin̈ sajsatil. \v 20 To caw babel walicꞌojan Istzotiꞌ Comam xol anma ay yul con̈ob Damasco, lahwi tuꞌ intohan walnocꞌojan xol anma ay yul con̈ob Jerusalén yeb yul ismajul Judea, yebpaxo xol anma mach Israeloj, yun̈e isbejnicano isbeybal txꞌoj ikꞌbilticꞌa yu, cat ismeltzoco iswatxꞌen tzet chiyoche iscꞌul Comam Dios, cat yocpaxo anma tuꞌ iswatxꞌen iscꞌulal, haꞌ xin chiyeniloj tato helbilxa isbeybal anma tuꞌ. \v 21 Yu ton huneꞌ tuꞌ, yuxin quinistzabayojan ebnaj Israel yul yatut Comam Dios, quinyanicojan ebnaj preso, caw xin yoche ebnaj quinispotxꞌoꞌan. \v 22 Yaj yu iscolwal Comam Dios, yuxinto lin̈anintohan tinan̈ yin̈ walnicꞌojan Istzotiꞌ Comam tet sunil anma; tet anma comon yeb xin tet anma caw ay yelapno yehi. Caw maẍticꞌa hunelo inhelan tzet walan, to han̈echꞌan tzet yal ischejab Comam Dios yet payat yeb xin jichmam Moisés; huntekꞌan yilal yijni isba, haꞌ walicꞌojan, \v 23 tato caw yilal yaben Comam Jesucristo Cocolomal isyaꞌtajil, yeb xin ta chicampaxoj. Haꞌ xin babel chiitzitzbican̈ xol anma camom, yun̈e yalnicꞌoj tato ay iscolbanil anma Israel yeb xin anma mach Israeloj. Haꞌ huneꞌ yal tuꞌ, haꞌ ton issajilkꞌinal, ẍi naj Pablo. \s1 Yal naj Pablo tet naj rey Agripa tato chischah naj Comam Jesucristo \p \v 24 Yet yalni naj Pablo huntekꞌan tzotiꞌ tuꞌ iscolbaniloj, yah yaw naj Festo hacaꞌ tiꞌ: \p —¡Caw loco hachxa ach Pablo! Yu tzetcꞌaxa chacuycanoj yuxin chaẍpaqꞌui locohal, ẍi naj. \p \v 25 Istakꞌwican̈ naj Pablo: \p —Mach locohojinan mam Festo, wal xin haꞌ tzet chiwaltiꞌan caw cꞌul, caw yelpaxoj. \v 26 Yaꞌ rey Agripa tiꞌ caw yohta yaꞌ sunil huntekꞌan tiꞌ, yuxin caw sunil wanmahan chintzotelan yin̈ sat yaꞌ, yuto caw wohtajan tato caw yohta yaꞌ sunil tuꞌ yuto mach ewantajo yehi. \v 27 ¿Chimhawayto yul hawanma mam rey Agripa huntekꞌan yal ebnaj ischejab Comam Dios payat tuꞌ? Wal xin, caw wohtajan tato chawayto yul hawanma, ẍi naj Pablo tuꞌ. \p \v 28 Yalni naj rey Agripa tuꞌ xin: \p —¿Ham hawalni ta yu nichꞌan tzet chawal tiꞌ chinocan Cristianohal hawu? ẍi naj. \p \v 29 Istakꞌwipaxo naj Pablo: \p —Wal xin walca yu nichꞌan tzotiꞌ maca yu niman tzotiꞌ chiwalan teyet, tzettam sakꞌal tato chꞌel yin̈ iscꞌul Comam Dios, ta maẍn̈etajach, to sunilojab anma lan̈an yaben tiꞌ chichahnayto yul yanma, cat yoc hacaꞌ intiꞌan, yajaꞌ tan̈e mach chicꞌallaxayo yu chꞌen cadena hacaꞌ wetiꞌan, ẍi naj Pablo. \p \v 30 Lahwi yalnicano naj Pablo huntekꞌan tuꞌ xin, yah lemna naj rey Agripa, yeb naj gobernador, yeb ix Berenice, yeb xin sunil anma tzꞌon̈an bey tuꞌ. \v 31 Ishecꞌnilo isba ebnaj tzotelo ischuquil yin̈ huneꞌ tuꞌ, leyalni ebnaj hacaꞌ tiꞌ: \p —Huneꞌ naj tiꞌ caw maẍticꞌa nichꞌano ismul naj chikꞌanni camical yin̈, yeb caw mach yeto ay naj yocto yul teꞌ preso, ẍi ebnaj. \p \v 32 Yalni naj rey Agripa tuꞌ tet naj Festo: \p —Chisje cobejtzon naj tato maẍto chiskꞌanto isba naj yin̈ sat yaꞌ jahaw ay bey Roma, yajaꞌ haꞌ tuꞌ choche naj chꞌillaxi tzet chꞌelico naj yalni, ẍi naj. \c 27 \s1 Yet yalaxto naj Pablo yul con̈ob Roma yul ismajul Italia \p \v 1 Yet yoc yin̈ isnabal ebnaj yanito naj Pablo bey yul niman con̈ob Italia, yalaxico naj yeb huntekꞌanxa ebnaj presowom yul iskꞌab huneꞌ naj capitán, Julio isbi, naj ayco yahawil yin̈ huneꞌ majan ebnaj soldado chiyij \it Batallón Emperador Augusto\it*. \v 2 Joctojan̈ yul huneꞌ teꞌ barco tit bey Adramitio, haꞌ teꞌ xin lan̈an istohi, cat yecꞌ teꞌ sunil yulaj puerto\f + \fr 27:2 \ft Puerto, haꞌ ton bay chioc anma yul teꞌ barco istiꞌ haꞌ mar\f* ay yul ismajul Asia. Haꞌ hun xin juẍta Aristarco, ay bey con̈ob Tesalónica ay yul ismajul Macedonia, to jin̈tajan̈. \p \v 3 Haxa yet hunxa tzꞌayic xin, japnihan̈ bey puerto Sidón, bay caw cꞌul yute iscꞌul naj Julio yin̈ naj Pablo, yuto chahlaxicꞌo naj Pablo tuꞌ yilaꞌ yamigo yu naj, ischahnipaxo naj Pablo tuꞌ tzet chiꞌakꞌlax tet. \v 4 Yet jelan̈ bey Sidón tuꞌ con̈ecꞌan̈ yin̈ ismotx txꞌotxꞌ Chipre ayayo xol haꞌ mar bay chu cocolni cobahan̈ tet jakꞌekꞌ, yuto mach toholo isbelwi teꞌ barco yu jakꞌekꞌ tuꞌ. \v 5 Lahwi tuꞌ xin coculusn̈enan̈ haꞌ mar yin̈ ismotxico ej txꞌotxꞌ ay yul ismajul Cilicia yeb Panfilia, japnipaxojan̈ yul con̈ob Mira ay yul ismajul Licia. \p \v 6 Haꞌ tuꞌ ilchayo huneꞌ teꞌ barco ah Alejandría yu naj capitán yin̈ ebnaj soldado, istoxa teꞌ bey Italia, con̈ocan̈ yul teꞌ, cotopaxojan̈. \p \v 7 Caw xin txꞌiꞌal tzꞌayic con̈belwihan̈ yin̈ caw nan̈cꞌulal yuto caw ay jakꞌekꞌ, caw xin yaꞌta yu japnicanojan̈ iscawilal con̈ob Gnido. Yaj yu caw ayto yip islow jakꞌekꞌ yin̈ teꞌ barco tuꞌ, yuxin con̈ecꞌan̈ iscawilal Salmón, caw xin con̈ecꞌtohan̈ cohoyoꞌan̈ bey ismotx txꞌotxꞌ Creta ayayo xol haꞌ mar tuꞌ. \v 8 Caw yaꞌtan̈eticꞌa jakꞌlehan̈ yet jecꞌan̈ yin̈ ismotx txꞌotxꞌ Creta yin̈ huneꞌ bel tuꞌ, yuxin caw lan̈o con̈apnihan̈ bey Buenos Puertos, ayco iscawilal con̈ob Lasea. \p \v 9 Caw nimanxa tiempo chicocꞌaytojan̈, yebpaxo xin caw txahulxa cobelwihan̈ yiban̈ haꞌ mar yuto cawilxa yeti yocbal haꞌ n̈ab. Yu ton huneꞌ tuꞌ, yuxin yal naj Pablo tet ebnaj yahawil yeco yin̈ teꞌ barco tuꞌ, \v 10 hacaꞌ tiꞌ: \p —Hex wetbi yin̈ huneꞌ cobel tiꞌ, caw txahulxa jeco chiwilan, yuto ay ismay yetaxto teꞌ barco tiꞌ, cat iscꞌayto jijatz, aypaxo ismay han̈hunon̈ chon̈cami, ẍi naj. \p \v 11 Wal naj capitán yin̈ ebnaj soldado xin, caw ecꞌna yabeto naj tzet yal naj yahawil yeco yin̈ teꞌ barco, yeb tzet yal naj chiꞌinicꞌo teꞌ barco tuꞌ sata tzet yal naj Pablo. \v 12 Bey huneꞌ Buenos Puertos tuꞌ xin, caw machi bay chiyu iscolni isba ebnaj yin̈ huneꞌ n̈abil tuꞌ, yuxin etza sunil ebnaj halni tato chon̈elan̈ bey tuꞌ, etzami chu japnicanojan̈ bey Fenice, ay yul ismajul Creta. Huneꞌ txꞌotxꞌ tuꞌ xin caw chismaj txꞌotxꞌ jakꞌekꞌ chitit bay chiꞌahilo tzꞌayic, yuxin haꞌ tuꞌ chꞌelto huneꞌ n̈abil jiban̈an̈, chiyute yalni ebnaj. \s1 Huneꞌ niman jakꞌekꞌ ecꞌ yiban̈ haꞌ mar \p \v 13 Lahwi tuꞌ xin yichico yecꞌ jakꞌekꞌ yin̈ caw nancꞌulal chitit yin̈ sur, yuxin oc yin̈ isnabal ebnaj isto yin̈ isbel tuꞌ hunelxa, yinican̈ ebnaj chꞌen ancla, cotohan̈ xin. Caw istiꞌlan̈eticꞌa txꞌotxꞌ Creta ecꞌ teꞌ barco tuꞌ. \p \v 14 Yaj haniqꞌuixto chon̈tohan̈, yul huneꞌ niman jakꞌekꞌ tit yin̈ nordeste, ismakꞌnico isba yin̈ teꞌ barco. \v 15 Hac tuꞌ xin yu yichico istenlaxto teꞌ yu jakꞌekꞌ, yaj yu matxa con̈kꞌojihan̈ jinitojan̈ teꞌ bay chiyal janmahan̈, yuxin toxan̈e chijilan̈ con̈yinitojan̈ teꞌ bay caw chito jakꞌekꞌ tuꞌ. \p \v 16 Con̈ecꞌan̈ yin̈ ismotx huneꞌ nichꞌan con̈ob ay xol haꞌ mar, Clauda isbi, bay matxa caw yip yecꞌ jakꞌekꞌ. Wal teꞌ nichꞌan lancha tzujan yinta teꞌ barco tuꞌ caw lan̈o yij isba yahcanto teꞌ yul teꞌ niman barco tuꞌ yu ebnaj. \v 17 Lahwi tuꞌ xin iscꞌalnayo ebnaj teꞌ barco tuꞌ yu huntekꞌan nimeta lasu yun̈e yikꞌni yip teꞌ. Yaj yu chixiw ebnaj ta chalo iscawxicanayto teꞌ xol huntekꞌan arena ayco yin̈ ismotx txꞌotxꞌ Libia, chiyij Sirte, yuxin isholayo ebnaj kꞌap vela chismakꞌico jakꞌekꞌ yun̈e nancꞌulalxa chito teꞌ. \p \v 18 Haxa yet huneꞌxa tzꞌayic xin, yu caw ayto yip yecꞌ jakꞌekꞌ, yuxin ichico ebnaj yanayto ijatz ayco yul teꞌ barco tuꞌ yul haꞌ mar. \v 19 Haxa yet iscabwihalxa xin, haxa ismunlabal teꞌ barco tuꞌ, istirayto ebnaj xol haꞌ. \v 20 Caw txꞌiꞌal tzꞌayic matxaticꞌa chijilan̈ yin̈ tzꞌayic yeb txꞌumel, yu huneꞌ niman jakꞌekꞌ chon̈makꞌobtan̈entuꞌan̈, yuxin caw cꞌaycanilo cocꞌulan̈, caw matxa chiconahan̈ tato chito con̈colchahan̈. \p \v 21 Yaj yu caw payxa matxa chon̈waꞌan̈, yuxin ah lin̈no naj Pablo, yalni naj tet ebnaj hacaꞌ tiꞌ: \p —Hex wetbi, majaltam heyije tzet walan. Caw cꞌulmi tato machi con̈el bey Creta tuꞌ, machim cayto huntekꞌan ijatz yeb huntekꞌan munlabal tiꞌ yeb jaben isyaꞌtajil tiꞌ. \p \v 22 Wal tinan̈ xin, machi cabconcan̈ hecꞌul yuto machi hunujex chexcamoj, han̈cꞌan̈e teꞌ barco tiꞌ chꞌetaxtoj, \v 23 yuto mayati Comam Dios huneꞌ ángel tzotelo wetan may akꞌbal, Comam Dios bay ayinicojan, haꞌ ayinyetan. \v 24 Haꞌ huneꞌ ángel tuꞌ xin, mahalni wetan hacaꞌ tiꞌ: “Mach chaẍxiw ach Pablo, yuto caw yilal hawapni yin̈ sat naj yahawil Roma, hawupaxoj yuxin chicolcha sunil anma ayicto yul teꞌ barco tiꞌ, machi hunu mac chicamoj,” ẍi naj wetan. \v 25 Yuxin tinan̈ hex wetbi, aweco yip heyanma, yuto chicawxi incꞌulal yin̈ Comam Dios ta caw yilal yijni isba tzet mahulicꞌo naj ángel tuꞌ yalaꞌ wetan. \v 26 Yaj chon̈tirlaxolo istiꞌ haꞌ mar bey huneꞌ txꞌotxꞌ ay xol haꞌ mar, ẍi naj Pablo tuꞌ. \p \v 27 Yet huneꞌ akꞌbal xin, yin̈xa iscan̈lan̈eb tzꞌayic jecꞌan̈ yiban̈ haꞌ mar, japnihan̈ yiban̈ haꞌ mar Adriático, bay nanantaxan̈e chito teꞌ barco yu jakꞌekꞌ. Caw yin̈mi chuman akꞌbal xin, isnani ebnaj chimunlacto yul teꞌ barco tato japnixahan̈ yin̈ txꞌo txꞌotxꞌ. \v 28 Yoc ebnaj ismaleno hanta isnahatil yehayto yich haꞌ, caw treinta y seis metro yehayto yich haꞌ tuꞌ. Cotohan̈ hanicꞌxa, yocpaxo ebnaj ismalenoj, veinticinco metroxan̈e yehayto yich haꞌ. \v 29 Yaj yu chixiw ebnaj ta chálo ay bay chismakꞌico isba teꞌ yin̈ chꞌen nime chꞌen, yuxin isbejtzoto ebnaj can̈eb chꞌen ancla yinta teꞌ barco tuꞌ. Caw xin ayco ebnaj iskꞌanni tet Comam Dios ta chisajbinaloj. \p \v 30 Wal ebnaj chimunla yul teꞌ barco tuꞌ, isna ebnaj yelcan̈ yul teꞌ, yuxin oc ebnaj yakꞌayto teꞌ lancha yul haꞌ, yanico ebnaj lekꞌtiꞌal tato chiyayto ebnaj yakꞌbil chꞌen ancla sata teꞌ barco tuꞌ. \v 31 Wal naj Pablo xin, caw yin̈ an̈e yal naj tet naj capitán yeb tet ebnaj soldado hacaꞌ tiꞌ: \p —Tato chiꞌel ebnaj yul teꞌ barco tiꞌ, caw mach chexcolcha hex tiꞌ, ẍi naj. \v 32 Hac tuꞌ xin caw yin̈ an̈exan̈e iscꞌupilo ebnaj soldado tuꞌ txꞌan̈ lasu bay tꞌun̈an teꞌ lancha tuꞌ, isbejtzonto ebnaj teꞌ yul haꞌ. \p \v 33 Yet lan̈anxa issajbilo xin, yalni naj Pablo tet ebnaj sunil tato yilal iswaꞌ ebnaj, yalni naj tet ebnaj: \p —Caw cabxa semana mach chexwaꞌi yu heyilni tzet chextan̈i. \v 34 Yaj chiwalan teyet tato yilal hewaꞌi yun̈e yoc heyip. Caw machi hunujex chexcꞌaytoj, maẍticꞌapaxo hunqꞌuitano xil hewiꞌ chicꞌaytoj. \p \v 35 Lahwi yalni naj Pablo huneꞌ tuꞌ xin, yinican̈ naj huneꞌ ixim pan, yakꞌni naj yuchꞌandiosal tet Comam Dios yin̈ sat ebnaj sunil. Lahwi tuꞌ iskꞌaxpon naj ixim, yoc naj iswahno ixim. \v 36 Hayet yilni ebnaj tuꞌ xin, yakꞌlocan̈ iscꞌul ebnaj, yocpaxo ebnaj waꞌo sunil. \v 37 Caw cab ciento setenta y seis on̈an̈ ayon̈icojan̈ yul teꞌ barco tuꞌ. \v 38 Yet islahwi iswaꞌcano sunil ebnaj xin, isbejtzonayto ebnaj ixim trigo xol ha haꞌ yun̈e ishan̈kꞌo yijatz teꞌ barco tuꞌ. \s1 Yet yay sutsun teꞌ barco xol haꞌ \p \v 39 Hayet issajbilo xin, yilnito ebnaj chimunla yul teꞌ barco tuꞌ txꞌo txꞌotxꞌ, yaj mach istxum ebnaj baytuꞌwal ayon̈tuꞌan̈, yaj xin yil ebnaj huneꞌ iskꞌab haꞌ mar tuꞌ, caw naba arena-la-n̈e istiꞌ, isnani ebnaj yinito teꞌ barco bey tuꞌ. \v 40 Hac tuꞌ xin yu iscꞌupnito ebnaj txꞌan̈ lasu ayco yin̈ ancla tuꞌ iscancano xol haꞌ mar. Istoyban ebnaj istxꞌan̈al remo chꞌocnico yin̈ yijban teꞌ barco tuꞌ. Lahwi tuꞌ xin yanican̈ ebnaj kꞌap vela yin̈ sat teꞌ yul isbeh jakꞌekꞌ yun̈e cꞌul isbelwi teꞌ, hac tuꞌ xin yu ishitznico ebnaj teꞌ istiꞌ haꞌ. \v 41 Yaj cꞌuxan yapni teꞌ yin̈ cabeb niẍte iskꞌab haꞌ, iscan txꞌapno teꞌ xol arena. Haꞌ sata teꞌ cancano txꞌapno xol arena tuꞌ, matxaticꞌa chiyu isbili, wal yinta teꞌ xin caw uchcꞌacantoj yuto caw ecꞌnaxa yip haꞌ chismakꞌico isba yin̈ teꞌ. \p \v 42 Haꞌ ebnaj soldado tuꞌ xin yoche ebnaj ispotxꞌo ebnaj presowom, yun̈e machi hunu ebnaj chimakꞌni haꞌ cat yelcan̈. \v 43 Wal naj iscapitán ebnaj soldado tuꞌ, caw yoche naj iscoloꞌ naj Pablo, yuxin mach chisje naj ispotxꞌlax ebnaj presowom. Haꞌ yute naj, to yal naj tet ebnaj ta mac yohta ismakꞌni haꞌ, caw yilal babel chiayto xol haꞌ yun̈e yapni istiꞌ haꞌ. \v 44 Wal mac mach chu ismakꞌni haꞌ xin, yiban̈ yakꞌinteꞌal teꞌ barco uchcꞌato tuꞌ oc ebnaj. Hac tuꞌ jutehan̈, yuxin cosunilan̈ con̈colchahan̈, japnihan̈ istiꞌ haꞌ. \c 28 \s1 Yet yapni naj Pablo bey isla Malta \p \v 1 Yet xacon̈colchahan̈ cosunilan̈ tet huntekꞌan isyaꞌtajil tuꞌ xin, jabenilojan̈ tato Malta isbi huneꞌ isla bay con̈apnituꞌan̈. \v 2 Ebnaj ay bey isla Malta tuꞌ caw xahan con̈yilan̈ ebnaj, caw xin yin̈ an̈e yaco ebnaj huneꞌ niman kꞌaꞌ yun̈e cokꞌaẍnihan̈ yuto caw chew, caw chiyakꞌpaxo n̈ab. \p \v 3 Hac tuꞌ xin yu yoc naj Pablo iscutxꞌbano cabxa yakꞌbil teꞌ siꞌ caw tajin, hayet yanicto naj teꞌ yul kꞌaꞌ xin, isxiwilti huneꞌ noꞌ laba xol kꞌaꞌ, yul noꞌ ischino iskꞌab naj, yoccano tꞌun̈no noꞌ yin̈ iskꞌab naj Pablo tuꞌ. \v 4 Hayet yilni ebnaj ah con̈ob tuꞌ ta tꞌun̈anico noꞌ laba tuꞌ yin̈ iskꞌab naj, yalni ebnaj tet hunun hacaꞌ tiꞌ: \p —Huneꞌ naj tiꞌ caw potxꞌom anmami naj, wal xin walca caw yaꞌta mayu iscolcha naj yiban̈ haꞌ mar, yaj caw yilal istohlan naj ismul yuxin caw chicamo naj, ẍi ebnaj. \p \v 5 Wal naj Pablo tuꞌ xin, istzicayo naj iskꞌab yiban̈ kꞌaꞌ, yaycꞌay noꞌ laba tuꞌ, maẍticꞌa xin nichꞌano tzet yu naj yu noꞌ. \v 6 Caw sunil ebnaj chꞌechman ismalcan̈ iskꞌab naj Pablo tuꞌ, maca iscamayo naj. Caw xin hunep ismaj ebnaj tato ay chu naj Pablo tuꞌ, yajaꞌ yet yilni ebnaj tato maẍticꞌa tzet yu naj, ishelni ebnaj isnabal, yichico ebnaj yalni hacaꞌ tiꞌ: \p —Huneꞌ naj tiꞌ cꞌuxan tato dios naj, ẍi ebnaj. \p \v 7 Iscawilal tuꞌ xin ay istxꞌotxꞌ naj iswiꞌehal yeco xol anma tuꞌ, Publio isbi. Haꞌ naj xin con̈chahnihan̈ yatut, caw cꞌul con̈yilan̈ naj yin̈ oxeb tzꞌayic. \v 8 Cꞌuxan ayto ismam naj Publio tuꞌ sat txꞌat yu huneꞌ niman kꞌaꞌ yeb xin yu chicꞌul. Hac tuꞌ xin yu yocto naj Pablo istucleno naj bay hilan tuꞌ, yoc naj txahlo xin. Lahwi istxahlicano naj Pablo tuꞌ, yanayo naj iskꞌab yiban̈ naj yaꞌay tuꞌ, iscawxican̈ naj. \v 9 Yu huneꞌ tzet yu tuꞌ xin sunil anma yaꞌay apni iscꞌatan̈ naj Pablo, iscawxican̈ anma sunil. \v 10 Caw tzetcꞌa tzettaj ye tuꞌ salax jetan̈ yu anma tuꞌ. Haxa yet cotohan̈ yul barco xin yakꞌnipaxo ebnaj tzettaj ye tuꞌ chiocnico juhan̈ yin̈ cobelan̈. \s1 Yet yapni naj Pablo yul con̈ob Roma \p \v 11 Oxeb ixahaw xin ayon̈an̈ bey huneꞌ isla Malta tuꞌ, lahwi tuꞌ xin jocan̈ yul huneꞌ teꞌ barco ton̈e txajan yechman yecꞌ n̈abil, ah Alejandría teꞌ. Yin̈ sat teꞌ barco tuꞌ xin ayco yechel cabeb tioẍ, Cástor isbi huneꞌ, wal hunxa xin Pólux isbi. \v 12 Hac tuꞌ xin yu japnihan̈ bey yul con̈ob Siracusa, jehayojan̈ bey tuꞌ yin̈ oxeb tzꞌayic. \v 13 Lahwi tuꞌ xin cotopaxojan̈, japnihan̈ yul con̈ob Regio. Haxa hunxa tzꞌayic xin, yichico huneꞌ jakꞌekꞌ chitit yin̈ sur, haxa yin̈ iscab tzꞌayic japnihan̈ bey con̈ob Puteoli. \v 14 Haꞌ tuꞌ chahloyo huntekꞌan ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam juhan̈, yalni ebnaj jetan̈ tato chon̈cancanojan̈ huneꞌ semanahil iscꞌatan̈ ebnaj. Lahwi tuꞌ xin cotopaxojan̈ yin̈ cobelan̈ bey con̈ob Roma. \p \v 15 Ebnaj xachahni Comam yul yanma ay yul con̈ob Roma tuꞌ, caw yohtaxa ebnaj tato chon̈apnihan̈ yuxin tit ebnaj con̈ischahban̈ yul beh; ay ebnaj hata bey huneꞌ niman txon̈bal, Apio isbi, con̈yechmahan̈. Aypaxo ebnaj juẍta bey bay chihallax \it Oxeb Waybalil\it*. Hayet yilni naj Pablo ebnaj tuꞌ, yakꞌni naj yuchꞌandiosal tet Comam Dios, caw yikꞌni yip yanma naj. \p \v 16 Hayet japnihan̈ yul con̈ob Roma tuꞌ, yanico naj capitán ebnaj presowom yul iskꞌab naj yahawil ebnaj soldado, wal naj Pablo xin nan alaxicto naj yul huneꞌ n̈a yeb huneꞌ naj soldado chitan̈eni. \s1 Yet yalni naj Pablo Istzotiꞌ Comam Dios yul con̈ob Roma \p \v 17 Iscabwihalxa japnihan̈ xin, yawten naj Pablo ebnaj iswiꞌehal yeco xol ebnaj Israel ay yul con̈ob Roma tuꞌ, yet iscutxico ebnaj xin, yalni naj Pablo tuꞌ hacaꞌ tiꞌ: \p —Hex wuẍtaj, walca caw machi inmulan insayicojan yin̈ ebnaj Israel yeb yin̈ iscuywabal ebnaj ichamta jichmam, yaj xin quinyacojan ebnaj yahawil Israel tiꞌ preso yul con̈ob Jerusalén; lahwi tuꞌ quinyanipaxicojan ebnaj yul iskꞌab ebnaj romano tiꞌ. \v 18 Yajaꞌ yet iskꞌamben ebnaj ah Roma tuꞌ wetan tzet inmulan, caw yoche ebnaj quinisbejtzoꞌan yuto caw machi hunu inmulan caw txꞌoj wacojan chikꞌanni camical win̈an. \v 19 Wal ebnaj Israel xin caw mach isje ebnaj quinisbejtzoꞌan, yuxin inkꞌanti inbahan tet naj emperador, jahaw ay Roma tiꞌ, yun̈e haꞌ naj chꞌilni tzet chinelicojan. Walinan xin caw matzet chiwacojan ismulo ebnaj jet con̈ob tuꞌ. \v 20 Yu ton huneꞌ tiꞌ yuxin maquexwawtehan, yun̈e quexwilnihan cat walnihan teyet; yuto ay huneꞌ mac echmabil yul ju han̈on̈ Israel hon̈ tiꞌ, yu ton huneꞌ tuꞌ yuxin cꞌalbilinan yu chꞌen cadena tiꞌ, ẍi naj. \p \v 21 Yalni ebnaj tet naj Pablo tuꞌ: \p —Walon̈tiꞌan̈ maẍto hunu carta chihul jetan̈ yu ebnaj ay yul ismajul Judea tuꞌ yin̈ tzet hawe hach tiꞌ, machipaxo hunu ebnaj juẍta israelita ay bey tuꞌ chul halno jetan̈ yin̈ hunu tzet ye tuꞌ txꞌoj tawin̈. \v 22 Wal tinan̈ chijochehan̈ jabehan̈ tzet chꞌecꞌ yin̈ hanabal, yuto caw johtajan̈ tato caw sunil bay txꞌoj istzotel anma yin̈ huneꞌ cuybanile tiꞌ, ẍi ebnaj tet naj Pablo tuꞌ. \p \v 23 Hac tuꞌ yu yalnicano ebnaj tzet tzꞌayical chiꞌapni ebnaj iscꞌatan̈ naj Pablo tuꞌ. Hayet yapni istzꞌayical tuꞌ xin, caw tzetcꞌa yu yapni ebnaj iscꞌatan̈ naj. Yichico naj yalni Istzotiꞌ Comam Dios tet ebnaj yin̈ sacꞌayalil masanta yin̈ kꞌejbiyal. Yal naj Pablo tuꞌ yin̈ tzet chu yoc ebnaj yul iskꞌab Comam Dios. Tzotelpaxo naj tet ebnaj yin̈ tzet tzꞌibn̈ebilcano yu naj Moisés yeb tzet tzꞌibn̈ebilpaxcano yu ebnaj ischejab Comam Dios ecꞌlena yet payat, yun̈e yanayto ebnaj yul yanma, cat yanico isba ebnaj yul iskꞌab Comam Jesucristo. \p \v 24 Ay xin ebnaj anayto yul yanma yin̈ tzet yal naj Pablo tuꞌ, aypaxo xin ebnaj mach anayto yul yanma. \v 25 Yaj yu mach lahano istxumni ebnaj yin̈ tzet yal naj Pablo tuꞌ, istzabnico ebnaj istohi. Yuxin yal naj Pablo tet ebnaj hacaꞌ tiꞌ: \p —Caw yelticꞌa chiyal Comam Espíritu Santo yet yakꞌni Comam yalaꞌ naj Isaías, ischejab Comam Dios, tet ebnaj jichmam yet payat, yet yalni Comam tet naj hacaꞌ tiꞌ: \q1 \v 26 As hal tet huntekꞌan anma tiꞌ hacaꞌ tiꞌ: \q1 “Hex tiꞌ caw yeli cheyabe, yaj mach chitxumchalo heyu; \q1 caw cheyila, yaj mach chinachalo heyu,” cachi. \q1 \v 27 Yuto haꞌ yanma sunil huntekꞌan anma tiꞌ xacawbiloj, yuxin caw mach chabe iscꞌulal. Caw mutzꞌanpaxo sat; yuxin caw mach chiyu yilni istoholal, maẍticꞌa chiyabe yu istxiquin. Maẍticꞌa chistxumpaxo ninoj, maẍticꞌa xin chisje ishelaꞌ isbeybal yu wakꞌni tan̈ojan ismul,\x * \xo 28:27 \xt Is 6:9-10\x* ẍi Comam Espíritu Santo tuꞌ. \p \v 28 Tinan̈ xin caw cam cheyabecanoj tato yin̈ huneꞌ tiempo chijicheco tiꞌ, chihallaxicꞌo huneꞌ colbanile chiyakꞌ Comam Dios tiꞌ tet anma mach Israeloj, yajaꞌ ecꞌna chiyakꞌayto anma yul yanma, ẍi naj Pablo. \v 29 Yet yalni naj Pablo huneꞌ tuꞌ, isto ebnaj Israel, yoc ebnaj iscajlen isba yin̈ tzet yal naj. \p \v 30 Wal naj Pablo xin, caw cab habil cancano naj yul huneꞌ n̈a cꞌamn̈ebil yu tuꞌ. Caw xin chitzala iscꞌul naj chischahni naj anma chꞌapni tuclenoj. \v 31 Yin̈ sunil yanma naj Pablo yalicꞌo Istzotiꞌ Comam Dios yin̈ tzet chu yoc anma yul iskꞌab Comam, chiscuynipaxo naj anma yin̈ tzet yelapno ye Comam Jesucristo. Machi xin mac chihalni hunu tzet ye tuꞌ yin̈ tzet chal naj Pablo.