\id GAL - IYAA (YAK) NT en Kiyaka \ide UTF-8 \toc3 Ngl \toc2 Ngalatia \toc1 Mukaanda a Pawuli kwaa basi Ngalatia \mt Kotili \ip Mukaanda wu Pawuli asonuu nde kwaa basi Ngalatia, babali mu mabuundu mamali ku tsi ya Turkia mutaanga di, ku taanda. Pawuli atuungi mabuundu mamamosi ma mutaanga dia midieenge mia isala kia nde mu mbala ya dioolo na ya mutata. Ka nha mbisi a nde, baata bakimi bakiti nha mbuu a nde mu uyiisi nziisili yili na lisoboso na ya Pawuli. Weti mabuundu mani ka, libuundu la ku Ngalatia lili mu uvuutu bangaa Kristo babali Bayuudayo na bangaa Kristo babamati mubitinini bikimi. Bangaa Kristo babali Bayuudayo bubaatumumu taanga dioosi, mikele mia libuundu la bo. Mikele mii, mili mu ulii kwaa bo mu udia na baata ba mu mabuundu makimi, na mili mu utumu ti bo bafwaana ukese babaala. Mitaata mia Pawuli mili mu utoono ti bangaa Kristo boosi batumumu mikele mii. Tumake, nha mbisi a nhaa, bo utu usa imiini mu Yiisu Kristo. Nziisili yii a yafwaana pe na Ndaa Yimbwe ya Yiisu Kristo. Ni mu ndaa yii, Pawuli ali mu usonuu kwaa basi Ngalatia. \ip Pawuli li mu usoo basi Ngalatia ti, ndili mu imiini mu Yiisu Kristo, muutu utuu uba mu itwaari kiasuungunu na kiibwe na Nziaambi. Nde li mu ubiindili ndaa yi mu bibari bitata. \io1 Mu kiiti kia \ior 1 \ior* na kia \ior 2\ior*, nde li mu utsuu mu idiingi kia nde makulu. Nde wuli Muyuudayo, maakituu tumu a Yiisu Kristo kwaa babali a Bayuudayo pe. Bakuutu ba libuundu ba ku Yeruselemi bali itwaari na nde mu ndaa yii: bangaa Kristo babali a Bayuudayo pe a bali pe na ingitangi mu utumumu mikele mia libuundu la Bayuudayo. Pawuli na tumu Petero bakabisini matsimi mundaa yi (\ior 2.11-21\ior*). Pawuli alibili nde moonyi ti: \em Nziaambi li mu uyaka baata mundaa ti bo basa imiini mu Yiisu Kristo\em*, ka a mundaa pe ti bo bali mu utumumu mikele mia libuundu. \io1 Mu kiiti kia \ior 3\ior* na kia \ior 4\ior*, Pawuli li mu ubiindili mandaa ma Lilasina lilikulu paa atuu ukala nziisili a nde. Mikele mia mu libuundu mili mu usa ti baata bayene maku-kulu. Ka lilasina la Nziaambi lakwaba tswaamina mikele miba. Lilasina lii lakuyi mu Yiisu Kristo. \em A uli na muutu pe wavulu mbaayi nha kulu a Nziaambi\em*. Bo bali banambata mu Nziaambi, na banambata ka bana mu bana mu Yiisu Kristo (\ior 3.28\ior*). \io Mandaa maa-na-ma mali mu utala baata ba mu mabuundu moosi (Bayuudayo na babali a Bayuudayo pe), mu pasi iteesi ya kaba la baata (makori na babali bunyanga. Babaala na bakaasa). \io1 Mu kiiti kia \ior 5\ior* na kia \ior 6\ior*, Pawuli li mu ubiindili buni Bakristo bali baata ba bunyanga. Muutu wu usa imiini a afwaana pe mu ubwaba na maketi-keti mu uba walibweeye mu indeme akulu (\ior 3.11\ior*). Nde li \em bunyanga mu bambayi\em*. Ee-e, \em mukele a Kristo\em* a ali pe itwaari na mikele mikimi, ka nde li mu uloombo ubiti mifunu bana mu bana (\ior 6.2\ior*). Uba bunyanga, ni usiingi bambaayi na unyaala Muheebili wamata kwaa Nziaambi abiti bisi. \c 1 \s1 Mabwe \p \v 1 Me Pawuli ndi mu usonuu beni mukaanda wu. Me wuli tumu a Yiisu, mu litoono la Yiisu Kristo na la Nziaambi Taayi, wasiimbili nde mu babakwa. Ka a mu litoono la baata pe me ndi tumu a Yiisu. \v 2 Baana ba nguu boosi ba bakaasa na ba babaala babali nha, bali itwaari na me mu usonuu mukaanda wu kwaa mabuundu ma ku itinini kia Ngalatia\x + \xo 1.2 \xo*\xt Biy 16.6\xt*\x*. \v 3 Nyaala Taayi a bisi Nziaambi na Pfumu a bisi Yiisu Kristo basieme beni na baha beni iyeenge. \v 4 Kristo ayeelili nyutu a nde mu inde makulu mu uyobolo bisi mu masumu ma bisi, paa nde akuulu bisi kwaa tsi ya lolo yi, yaluulu mu mandaa mamabi. Nde ayilii buu paa akuusu litoono la Taayi a bisi Nziaambi. \v 5 Nyaala Nziaambi aholo buzitu mu taanga dioosi! Ameni. \s1 Ndaa yimbwe ndila mosi \p \v 6 Me ndi mu ukimuu kwalaa, mu umono bu beni diteyi mbisi kwaa Nziaambi mawasa-mawasa: nde wati beni mbili mu bweese ba Kristo. Na beni dika mu uduku ndaa yimbwe kimi\x + \xo 1.6 \xo*\xt 2.3-5,12-14\xt*\x*! \v 7 Mu ngwanya, a wuli na ndaa yimbwe kimi pe. Ka ndila ti, uli na baata babali mu uviinzili matsimi ma beni. Na bo bali na nzala ya usobo Ndaa yimbwe ya Kristo. \v 8 Ee, ngwanya, so muutu yiri, so yaba bisi, so a buu pe tumu a Nziaambi wumati ku yulu, na yaabisi beni ndaa yimbwe yili na lisoboso na yi bisi diayaabisi beni, nyaala muutu wuu aba wubasibi! \v 9 Me nakwileele beni yo, na me nibwaleele mu taanga di: so muutu yaabisi beni ndaa yimbwe yasobuu na yi beni diayaki, nyaala muutu wuu aba wubasibi! \p \v 10 Mu matsimi ma beni ti, me ndi mu usaa ti baata babili me? Ngori, me mbilili a Nziaambi ndi na nzala a yo. Me usaa ndi mu usaa ti baata bamono kinyi mu me? So me ali na nzala ti baata bamono kinyi mu me, me a nakeeba pe musiali a Kristo\x + \xo 1.10 \xo*\xt Lom 1.1\xt*\x*. \s1 Nziaambi asiooli Pawuli mu uba tumu a Yiisu Kristo \p \v 11 Baana ba nguu mu Kristo, me nileele beni ndaa yi: Ndaa yimbwe yi me ndi mu uyaabisa, a yamata pe kwaa muutu. \v 12 Me a nayaka yo kwaa muutu pe. A muutu pe ka ayiisi me yo. Ka me nayaka yo kwaa Yiisu Kristo wamweesi me yo. \p \v 13 Beni diayuyi mvuungu a ndiaatili a me, mu taanga di me nali keni nanambata mu Mikele na mu bukulu ba Bayuudayo. Beni diayaaba mu ki iteesi, me nakikwaamisa libuundu la Nziaambi, na me nakisa mifuri mu utsala lo. \v 14 Mu ndaa yatala Mikele na bukulu ba Bayuudayo, me ali navulu bambaayi balaa badiali kubu mosi. Me nali navulu bo mu muwaanzi mu mandaa matala bukulu ba bakaa ba bisi\x + \xo 1.14 \xo*\xt Biy 8.3; 22.3-5; 26.9-11\xt*\x*. \p \v 15 Ka Nziaambi mu bweese ba nde, asiooli me umata mu moonyo a nguu a me, na nde ati me mbili mu usalila nde\x + \xo 1.15 \xo*\xt Yes 49.1; Yel 1.5\xt*\x*. \v 16 Na mu taanga di nde aholi kesili ya umweese me Mwaana a nde, paa me namuyaabisa nha kati a babali a Bayuudayo pe, me a nayeni pe kwaa muutu mu uyaloombo ndoongi. \v 17 Me a nayeni ka pe ku ngaanda a Yeruselemi kwaa babali batumu ba Yiisu tswaamina a me. Ka nhana tsi, me nayeni ku itinini kia Arabia, na tumake nabwiyiravutuu ku ngaanda a Damaseko. \v 18 Nha mbisi a bilimi bitata, me nahaati ku ngaanda a Yeruselemi paa diyabina na Peetero\f + \fr 1.18 \fr*\fq Peetero \fq*\ft mu mikaanda mikimi, kuumbu yi, bali mu uta yo Kefasi mu irameni. \ft*\f*. Na me nadiaali itwaari na nde mamiingi moolo. \v 19 Me a namoni tumu a Yiisu mukimi pe, so a ndila Yaki pe, mwaana nguu a Pfumu. \v 20 Mandaa ma me ndi mu usonuu beni ma, mali ma ngwanya. Nha kulu a Nziaambi me nileele yo, a ndaa ya pia pe. \p \v 21 Tumake, me nayeni ku bitinini bia Siria na Silisi. \v 22 Mabuundu ma ku itinini kia Yuuda, ali keni a mayaaba me pe. \v 23 Ndila ti, mabuundu maa mayuyi ti: « Muutu wakikwaamisa libuundu tsiomi, ka mu uyiisi imiini ki nde akisa mifuri mu utsala.» \v 24 Na mabuundu maa makibili Nziaambi mu ndaa me. \c 2 \s1 Nzuhisini a Pawuli na batumu ba Yiisu bakimi \p \v 1 Nha mbisi a bilimi kuumi na bina, me navutii ku Yeruselemi, itwaari na Barnaba. Me nali nabiti ka Tito\x + \xo 2.1 \xo*\xt Biy 11.30; 15.2\xt*\x*. \v 2 Me navutii kuu, mu ndaa utumumu Nziaambi weti bu nde amweesi kwaa me. Mu imoo ki me nabayi na bakuutu ba libuundu, me nabiindili bo Ndaa Yimbwe yi me ndi mu uyaabisa kwaa babali a Bayuudayo pe. Me a natoono pe ti isala kia me kiikulu na kia lolo, iba kia paamba. \v 3 Ka bunu, Tito mbaayi a me mu imiini, wuli musi Eleene wuli na me, a bamuloombi pe ti too kiriri bakese nde. \v 4 Ka ndila baana ba nguu ba pia\x + \xo 2.4 \xo*\xt 1.7; 1.6\xt*\x* bavuutini na bisi, bakisaa ti bakese nde. Baata baa bakoti kutso kaba la bisi, paa bakete bunyanga ba bisi dili na bo, badiayaka kwaa Yiisu Kristo. Na bo, bali na nzala ukitisi bisi batee ba mikele. \v 5 Ka bisi a diasiingi mandaa ma bo pe, so mu mwaana a taanga hoolo, paa ti ngwanya a Ndaa Yimbwe ibaadiaalanga mu beni. \p \v 6 Ka bakuutu ba libuundu bakimonuu weti bavulu likiinzi. So bu bo bali bakuutu, mii a miatala me pe, mundaa ti, Nziaambi a ali mu usa pe lisoboso nha kati a baata\x + \xo 2.6 \xo*\xt Ndi 10.17\xt*\x*. Baata baa, a babweesi ndaa so mosi pe, nha yulu a mandaa ma me naleeli. \v 7 Ka, bo bamoni ti Nziaambi ahi me isala kia uyaabisa Ndaa Yimbwe kwaa babali a Bayuudayo pe, weti bu nde ahi kwaa Peetero mu uyaabisa Ndaa Yimbwe kwaa Bayuudayo. \v 8 Mundaa ti, Nziaambi atsindii me mu uba tumu a Yiisu kwaa bifuumbu bikimi. Bumosi ka nde atsindii Peetero mu uba tumu a Yiisu kwaa Bayuudayo. \v 9 Yaki, Peetero na Yowani, ba baata bakimono weti makuunzi ma libuundu, basiingi isala ki Nziaambi ahi kwaa me mu bweese ba nde. Bo basibili koo kwaa me na kwaa Barnaba, mu umweese iliimbi kia itwaari. Ni mu buu, mu itwaari, bisi boosi diayuhisini paa ti me na Barnaba diyasala kwaa babali a Bayuudayo pe. Na bo, bo bayasala kwaa Bayuudayo. \v 10 Bo baloombi kwaa bisi mu ulibili moonyi mu bawele, na me nayilii buu mu mutimi mosi\x + \xo 2.10 \xo*\xt Biy 11.29-30\xt*\x*. \s1 Pawuli asieembi Peetero ku ngaanda a Antioki \p \v 11 Ka mu taanga di Peetero ayiri ku ngaanda a Antioki, me nateminini nde nha kulu a baata boosi, bu nde ali ayilii bubi. \v 12 Mundaa ti tswaamina babamosi mu baata ba Yaki atsindii buto, Peetero akidia na baana ba nguu babali a Bayuudayo pe. Ka nha mbisi a nziriri a bo, nde akoyi nyutu a nde, na akabii na bo, mundaa ti nde ali na boomo ba baata bakikala bukulu ba Bayuudayo. \v 13 Baana ba nguu babamosi ba Bayuudayo, baduki ndiaatili a Peetero. Barnaba nde makulu ka aduki bo mu biyiluu bia lisi kutso likaya. \v 14 Ka bu me namoni ti ndiaatili a bo a yali yasuungunu pe, weti buli ngwanya a Ndaa Yimbwe, me naleeli kwaa Peetero nha kulu a baata boosi: «We wuli Muyuudayo, we li mu udiaata weti buli mu udiaata babali a Bayuudayo pe. Ka we a li mu udiaata pe weti buli mikele mia Bayuudayo. Buni we utuu ukwaamisa babali a Bayuudayo pe mu uduku ndiaatili a Bayuudayo?» \s1 Bayuudayo na babali a Bayuudayo pe, bo boosi uyobuu mu imiini \p \v 15 Bisi baa-na-ba, bisi diabutuu Bayuudayo, ka bisi a dili pe baata ba matsi makimi babahele uyaaba Nziaambi, babali bangaa masumu. \v 16 Ka bunu, bisi diayaaba ti muutu a utuu pe uba wasuungunu, mundaa ti nde li mu utumumu mikele bubwe-bubwe, ka ndila mu imiini mu Yiisu Kristo. Ni mu buu, bisi ka diamaasa imiini kia bisi mu Yiisu Kristo, paa Nziaambi amono bisi weti baata basuungunu, mu ndaa imiini mu Kristo, ka a mu utumumu mikele pe. Mundaa ti, muutu pe so mosi wukaamonuu wasuungunu nha kulu a Nziaambi, mundaa ti nde ayiluu utumumu mikele bubwe-bubwe. \v 17 Bisi dili mu usaa ti dimonuu baata basuungunu mu ndaa Kristo. Ka mbiiti buli mu umonuu ti bisi dili bangaa masumu weti babali a Bayuudayo pe, yii yatoono uleele ti Kristo ka muyilii a masumu? Ngori, a yili buu so hoolo pe! \v 18 Ni mu buu, so me mbwivutulu mandaa ma me namaatsala, me saba muutu wuli mu uhele ukiinzi mikele. \v 19 Ka bunu, mu ndaa yatala mikele, me ndi weti muutu wakwa. Na, mikele mio makulu miakubu likwa la me, paa me ba moonyi mu Nziaambi. Me badusi na Kristo nha kuruwa. \v 20 A me pe ndi moonyi, ka Kristo li moonyi mu me. Mundaa ti, idiingi kia me kia lolo li mu musunyi, me ndi moonyi mu kio mu imiini mu Mwaana a Nziaambi watooni me, na waheeri moonyi a nde mu me. \v 21 Me a nibisi pe bweese ba Nziaambi. Ka mbiiti ndila mu kuulu ya Mikele butuu umonuu walibweeye nha misi mia Nziaambi, mu yii Kristo mu ibuu akwa. \c 3 \s1 Mikele ooti imiini \p \v 1 Oo basi Ngalatia beni biwulu! Waloo beni na? Bunu, nha misi mia beni bamweese Yiisu Kristo wubakomo nha kuruwa. \v 2 Me natoono ti beni divutulu me mvutu mu nduru yi: beni diayaki Muheebili a Nziaambi mundaa ti beni diatumimi mikele bubwe-bubwe, ooti mundaa ti beni diayuyi na diasi imiini mu Ndaa Yimbwe? \v 3 Buni beni dituu uba na buwooso babu? Beni diabaandii mu mifuri mia Muheebili a Nziaambi, mu taanga di ka beni ditooni umana mu imuutu? \v 4 Ninha, mapasi moosi ma beni diamoni ka ma paamba? Ngori, a mutuu uba ma ibuu pe. \v 5 Nziaambi li mu uha beni Muheebili a nde, na nde li mu uyiluu mandaa ma ukimuu nha kati a beni. Nde nha ali mu uyiluu buu, mundaa ti beni dili mu utumumu Mikele? Ooti nde li mu uyiluu buu mundaa ti, beni dili mu uyuu, na dili mu usa imiini mu Ndaa Yimbwe? \p \v 6 Ni mubuu, Mabasonuu ma Ngira mali mu uleele mu Abraami ti: «Nde asi imiini mu Nziaambi, na Nziaambi aholi nde weti muutu walibweeye, bu amoni imiini kia nde\x + \xo 3.6 \xo*\xt Mba 15.6; Lom 4.3\xt*\x*.» \v 7 Ka diyuu ndaa yi: babali mu udiaata mu imiini, ni bo baana ba Abraami\x + \xo 3.7 \xo*\xt Lom 4.16\xt*\x*. \v 8 Na Nziaambi li mu uleele mu mandaa ma nde ti, babali a Bayuudayo pe sa bamonuu balibweeye nha misi mia Nziaambi mu ndaa imiini kia bo. Ni mubuu, nde akwiyaabisa kwaa Abraami ndaa yimbwe yi: «Nziaambi sa asieme bifuumbu bioosi bia nha tsini a toto mu ndaa we\x + \xo 3.8 \xo*\xt Mba 12.3\xt*\x*.» \v 9 Ninha, baata boosi babali na imiini, Nziaambi sa asieme bo itwaari na Abraami mukuutu a imiini. \p \v 10 Ka babasa imiini mu utumumu mikele, sa basibi bo. Mundaa ti, basonuu ti: «Pasi muutu wu uhele ubaasalilanga moosi ma basonuu mu mukaanda a Mikele, aba wubasibi.» \v 11 Ni mu buu ili na yalilaa ti, muutu a utuu umonuu walibweeye nha kulu a Nziaambi pe, mundaa ti nde li mu utumumu mikele. Mundaa ti Nziaambi li mu uleele mu mandaa ma nde ti: «Walibweeye sa aba moonyi mu ndaa imiini\x + \xo 3.11 \xo*\xt Abk 2.4 \xt*\x*.» \v 12 Ka mikele a miamata mu imiini pe. Bunu, weti bu basonuu ka ti: «Pasi muutu wu usalila tumini dia mikele sa aba moonyi mu dio\x + \xo 3.12 \xo*\xt Ndi 27.26\xt*\x*.» \p \v 13 Ka Kristo basibi nde mu ndaa ukuulu bisi, nha mbuu yibakeesibi bisi, mundaa ti bisi a diatumimi pe Mikele bubwe-bubwe. Mundaa ti, basonuu ti: «Pasi muutu wu bulelese nha muti, aba wubasibi.» \v 14 Mio miayilimi buu, paa ti babali a Bayuudayo pe, bo ka bayaka lisieme li Nziaambi alasini kwaa Abraami, mu ndaa Yiisu Kristo. Ni mu buu, bisi boosi mu imiini dili mu uyaka Muheebili wa Ngira wu Nziaambi alasini. \s1 Mikele na lilasina \p \v 15 Baana ba nguu ba me, nyaala me holo ifwaani imosi mu mandaa madibaamonanga pasi iluumbu: mu taanga di muutu amaasonuu mukaanda wa ukaba mukobo a nde bwafwaana, muutu pe so mosi wu utuu ubisi mukaanda wuu, na so ubweese ndaa kimi so mosi mu nde. \v 16 Bunu, Nziaambi asa ndasina dia nde kwaa Abraami na kwaa wukaabutuu mu itaa kia nde. Mabasonuu a mali mu uleele pe ti: «na kwaa babakaabutuu mu itaa kia nde», weti ti mo mali mu utsuu mu baata balaa. Ka, mu muutu ndila mosi mo mali mu utsuu, mundaa ti Mabasonuu mali mu uleele ti: «Na kwaa wukaabutuu mu itaa kia we». Muutu wuu, ni Kristo. \v 17 Mono mi me natoono uleele: Nziaambi aleeli mandaa ma kabili a mukobo kwaa Abraami. Mikele mia Mooso miayiri, nha mbisi a makama mana na maku-matata ma bilimi. Ka mio a mili mu umaasa pe iloo so imosi mu ndasini dia Nziaambi. \v 18 Ka mbiiti mu mikele baata bali mu ubaa mukobo wu Nziaambi ali mu uha, mukobo wuu baata a bubwabaa nde mu kuulu ya lilasina pe. Ka bunu, ni mu ndaa lilasina Nziaambi asi bweese ba nde kwaa Abraami. \v 19 Ninha, mu ima Nziaambi aha mikele? Nziaambi aha mikele, paa mio mimweese mandaa mamabi mamali a litoono la nde pe. Mikele mili natee mu nziriri a wukaabutuu mu itaa kia Abraami, wuu wu Nziaambi asi lilasina mu nde. Nziaambi asialili batumu ba nde mu uha mikele mii kwaa muutu, paa ti muutu wuu atooso mio kwaa baata, muutu wuu ni Mooso. \v 20 Mu taanga di Nziaambi ayuhisini na Abraami, nde ali nde bake. A yali na muutu pe nha kati wu utoosolo. \s1 Ndutu a mikele \p \v 21 Nhaa mambiindili ti buni? Ti mikele a miasuungunu na ndasini dia Nziaambi pe? Ngori, a buu pe! Mbiiti mikele ali utuu uha moonyi kwaa baata, mu yii, mio ali utuu umweese bo balibweeye nha misi mia Nziaambi. \v 22 Ka Mukaanda wangira li mu uleele ti: tsi yoosi yili ku tsini a lituu la masumu, paa bungori ba Nziaambi alasini baha bo kwaa ba ngaa imiini, mu ndaa imiini kia bo mu Yiisi Kristo. \p \v 23 Tswaamina a taanga dia usa imiini mu Kristo dito, bisi diali makori kwaa mikele, natee bu imiini kii kiamonii. \v 24 Ni mu buu, mikele miali mukebi a bisi natee mu nziriri a Kristo, paa ti bisi dimonuu balibweeye mu ndaa imiini. \v 25 Mu taanga di, bu imiini imaayira, bisi ka a diabwaba pe ku tsini a litumu la mukebi wu. \p \v 26 Mundaa ti, beni boosi dili baana ba Nziaambi mu ndaa imiini mu Yiisu Kristo. \v 27 Ni mu yii, beni boosi diavuutini mu Kristo mu libootuu, na beni diamaalwaata Kristo. \v 28 Ninha, a bubwaba pe na lisoboso nha kati a Muyuudayo na wuli a Muyuudayo pe, nha kati a mutee na muutu wa bunyanga, nha kati a baala na mukaasa. Ni mu buu, beni boosi dili muutu mosi mu Yiisu Kristo. \v 29 So beni dili baata ba Kristo, mu yii beni dili baata ba wabutuu mu itaa kia Abraami, na beni dili babutolo mukobo wu Nziaambi alasini. \c 4 \s1 Bangaa Kristo a babwasaala pe batee, ka baana ba Nziaambi \p \v 1 Mono mi me ndi na nzala uleele: mu taanga di muutu wu utolo mukobo akeni mwaana ngebe, nde a ali na lisoboso pe na mutee. So buyili wako ti, nde li pfumu a mbayili a nde yoosi. \v 2 Ka nde li ku tsini a litumu la baata babali mu ukulusu nde, na babali mu ukebe busini ba nde, natee bu nde ukuusu bilimi bi taayi a nde ayesini. \v 3 Bisa-beni ka bumosi, mu taanga di bisa-beni diali keni baana, bisi diali batee ba miheebili mili mu utumu tsini a toto yi. \v 4 Ka bu taanga di Nziaambi ayesini diatoori, nde atsindii mwaana a nde: wabutuu mu mukaasa. Nde akuli ku tsini a litumu la mikele, \v 5 paa nde akuulu baata babali ku tsini a litumu la mikele, na paa nde asa ti bisa-beni diba baana ba Nziaambi. \p \v 6 Ifwaani kili mu umweese ti ngwanya beni baana ba nde, kili ti Nziaambi atsindii Muheebili a Mwaana a nde mu mitimi mia bisi, Muheebili wuli mu uloo: « Abba», mbiindili ti «Taata!» \v 7 Ni mu buu, we ka a abwasaala pe mutee, ka mwaana a Nziaambi. Na mundaa ti we mwaana a nde, Nziaambi sa ha we mukobo wu nde aswee mu baana ba nde. \s1 Pawuli li mu unyoongo mu basi Ngalatia \p \v 8 Tsiomi, beni a diali diayaaba Nziaambi pe, ni mu buu, beni diali batee ba banziaambi babali a banziaambi bangwanya pe. \v 9 Ka mu taanga di, beni dimaayaaba Nziaambi, so a buu pe utuu ubwaleele ti Nziaambi ayaaba beni. Buni butuu ubwaba ti, beni dibwavutuu kwaa miheebili miahele lituu na mia munyongi mili mu utumu tsi? Beni diatoono ubwaba batee ba miheebili mii? \v 10 Beni dili mu uha ndutu kwaa biluumbu bibimosi, kwaa batsuungi babamosi, kwaa mataanga mamamosi na kwaa bilimi bibimosi! \v 11 Me ndi na boomo ti, isala ki me nasa mu beni iba kia ibuu! \p \v 12 Baana ba nguu ba me, kolokolo a beni, diba weti me, mundaa ti me ka, naka weti beni. Beni a diayiluu me ndaa yimbi pe. \v 13 Ka beni dili mu ulibili moonyi ti, mu ndaa ibeeri kia me, me nabayi kuulu ya uyaabisa beni Ndaa Yimbwe mbala ya tsiomi. \v 14 Beni ali utuu umeengele me, so a buu pe, beni ali utuu ubisi me mundaa ti, nyutu a me ali bubwe pe mu umon mu ndaa ibeeri kiali na me. Ka bunu, beni a diayilii buu pe. Beni diayaki me bubwe weti tumu a Nziaambi, so a buu pe, weti Yiisu Kristo nde makulu. \v 15 Beni ali dialuulu mu kinyi mu taanga dii! Ninha kinyi a beni kuni imaayene? Me utuu uta imbaangi ki mu ndaa beni: so yali ti utuu uba, beni ali utuu usootolo misi mia beni mu uha me mio! \v 16 Ninha mu taanga di, me ka mutaata a beni, mu ndaa ti me ndi mu uleele beni mandaa ma ngwanya? \p \v 17 Uli na baata bakimi bali na nzala yalaa ya ubende beni, ka matsimi ma bo a mali mamabwe pe. Ndaa yi bo bali mu usaa, ndila mu ukabala beni na me, paa ti beni diba na nzala yalaa ya uba itwaari na bo. \v 18 Ndaa yimbwe, ni ya umweese nzala yalaa mu mandaa ma mabwe, mu taanga dioosi. Ka a mu ndila taanga di me ndi nha kati a beni pe! \v 19 Baana ba me, me ndi mu ubwamono pasi dialaa mu beni, weti mukaasa wuli na misoongo, natee mu taanga di Kristo akaayilimi mu kati a beni. \v 20 Me ndi na nzala yalaa, ya ubaa nha kati a beni mu taanga di, paa me tsuu kwaa beni mu tsuyili kimi. Mundaa ti, me a nayaaba pe bwa usa mu beni! \s1 Ifwaani kia Angaare na kia Saara \p \v 21 Leelani me, beni ba diatoono uba ku tsini a litumu la Mikele: beni a dili mu uyuu pe mali mu uleele Mikele? \v 22 Basonuu ti, Abraami ali na baana boolo, mosi nde abuti nde na mukaasa wa mutee, ni Angaare. Na mwaana wunu na mukaasa wa bunyanga, wu bali mu uta Saara. \v 23 Mwaana wu nde abayi na mukaasa wa mutee, abutii mu litoono la imuutu. Ka mwaana wu nde abayi na mukaasa wa bunyanga, abutii weti buli lilasina la Nziaambi\x + \xo 4.23 \xo*\xt Mba 16.15; 17.16; 21.2; Lom 9.7-9\xt*\x*. \v 24 Mandaa ma mali mu umweese bifwaana bioolo: bakaasa boolo ba, bali mu umweese nzuhisini dioolo. Nzuhisini ya tsiomi, yamonii kwaa Angaare. Ni nzuhisini ya ku mulaanda a Sinayi. Mu nzuhisini yii, mwabutii baana ba batee. \v 25 Angaare ni mulaanda a Sinayi ku itinini kia Arabia, nde li afwaanina na ngaanda a Yeruselemi ya lolo li, yili mutee na baana ba nde boosi. \v 26 Ka Yeruselemi ya ku yula yili bunyanga, na ni yo yili nguu a bisi. \v 27 Ni mu buu, Mabasonuu Mangira mali mu uleele: \q1 «Ba na kinyi, mukaasa wa ikumbu wahele na baana! \q1 Fulu miloolo mia makinyi, \q1 we wuli a ayaaba misoongo mia mbutili pe! \q1 Mundaa ti, baana ba mukaasa wu babwoongolo, sa bavulu ulaa \q1 na baana ba mukaasa wuli na mulumi.» \p \v 28 Ka beni baana ba nguu ba me, beni dili baana ba diabutuu mbii buli lilasina la Nziaambi, weti bwabutii Isaki. \v 29 Ka mu taanga dii, weti bu mwaana wabutii mu litoono la imuutu, akibaakwaamisa mwaana wabutii weti buli Muheebili a Nziaambi, ni bumosi ka buli mu taanga di. \v 30 Ka Mabasonuu Mangira buni mali mu uleele? Mo mali mu uleele weti bu: «Bingi mutee wu, na mwaana a nde. Mundaa ti mwaana a mukaasa wa mutee a ali na muswa pe mu ubaa kaba la mukobo a taayi na mwaana wabutuu mu mukaasa wabunyanga\x + \xo 4.30 \xo*\xt Mba 21.9-10\xt*\x*.» \p \v 31 Ni mu buu baana ba nguu ba me, bisi a beni a dili baana ba mukaasa wa mutee pe, ka baana ba mukaasa wa bunyanga. \c 5 \s1 Kristo li mu uha bunyanga \p \v 1 Kristo wadikuuli paa ti bisa-beni diba na bunyanga ba ngwanya. Ni mu buu, ditemene na ngwi, paa beni dinyaala ubwaba kutso ikoolo kia butee. \v 2 Me Pawuli, me nileele kwaa beni bu: so beni dinyaali ti bakese beni, mu yii, Kristo a ubwasaala na ndutu mu beni pe. \v 3 Me nibwaleele weti bu kwaa pasi baala libukese: nde afwaana utumumu mu Mikele mioosi. \v 4 Beni badili mu usaa umonuu balibweeye nha misi mia Nziaambi, mundaa Mikele, beni dili diakabuu na Kristo. Na beni dimaamatuu ku tsini a bweese ba Nziaambi. \v 5 Mu bisi, bisi diasuusu ilimbisi kia bisi mu Nziaambi, wukaakitisi bisi balibweeye nha misi mia nde. Yii ni ndaa yi bisi dili mu ukebe, mu lituu la Muheebili wa Ngira wuli mu usala mu imiini kia bisi. \v 6 Mundaa ti, kwaa wuli itwaari na Yiisu Kristo, uba wubakese so a buu pe, wubahele ukese, mii mioosi a mili na ndutu pe. Ndaa yavulu ndutu, ni imiini ki li mu umonuu mu litoono. \p \v 7 Dwe la beni labaandii bubwe! Na maakiki beni kuulu paa dikoono utumumu kwaa ngwanya? \v 8 Ndaa ya pili yii, a yili mu umata pe kwaa Nziaambi wata beni mbila. \v 9 Bali mu uleele ti: «Mwaana a ndaamba a lifunusu la mapa lili mu udaandasa kwaanga a mapa.» \v 10 Ka me ndi na ilimbisi mu Pfumu mu ndaa beni: me nitsimi ti beni a dili na matsimi makimi pe. Ka muutu wu uyiri mu uviinzili matsimi ma beni, so yaba pasi nde, nde sa abaa tsieembili. \p \v 11 Baana ba nguu ba me, mu me, mbii ti ngwanya me keni mu uyiisi ti, ukese babaala yili ndaa yatala, mu ima bali mu uhama mu ukwaamisa me? Mbiiti buu, uyaabisi Kristo wubakomo nha kuruwa, a yakeebwaba pe ndaa ya kubili a baka kwaa muutu so mosi. \v 12 Nyaala babali mu uviinzili mitimi mia beni, bayiluu miavulu mii: nyaala bahoholo na bubaala! \s Dinyaala Muheebili wa Ngiri abiti beni, ka a imuutu pe \p \v 13 Ka beni baana ba nguu ba me, bata beni mbili mu uba bunyanga. Ndili a ti, a disa pe ti bunyanga ba beni baba kuulu ya udiaata ku tsini a manzala ma imuutu. Ka dinyaala litoono libiti beni, paa disalisina bana mu bana. \v 14 Mundaa ti, mikele mioosi miakangama mu ndaa ndila mosi yi: «Toono mbaayi a we, weti bu we atoono nyutu a we makulu\x + \xo 5.14 \xo*\xt Mik 19.18\xt*\x*.» \v 15 Ka so beni diyilii weti banyama ba musiti, mu ukaa na ukaka bambaayi bana mu bana, mu yii, disa mayele! Leeti beni sa dimana mu udususunu beni na beni. \p \v 16 Dimono mi me nileele kwaa beni: dinyaala Muheebili wa Ngira abiti idiingi kia beni, na beni a dibwatumumu kwaa manzala ma imuutu pe. \v 17 Mundaa ti bu dili baata, imuutu ili na manzala mamahele ubwaanana na manzala ma Muheebili wa Ngira. Na Muheebili wa Ngira ka li na manzala ma mahele ubwaanana na manzala ma imuutu. Bo baboolo a bali mu ubwaanana pe, wunu na wunu. Ninha yili ti, beni utuu pe usa mandaa ma beni diatoono. \v 18 Ka so Muheebili wa Ngira biti beni, beni a dibwaba ku tsini a litumu la Mikele pe. \p \v 19 Bisi diayaaba kuni manzala ma imuutu mubaabiti baata: ipuupu, mandaa ma mviindi, biyiluu bia tsionyi, \v 20 ukuundu biteyi, paanda, ibelili, makaama, bukwa, makesi, mapaa, uhele uyuhusunu, kabini, \v 21 linyungu, nywiilili a mala, udia kwalaa na mandaa makimi ma pili yi. Me nidutu beni matswi lolo li, weti bu me nibaakwasa: baata ba buyiluu mandaa ma, a bubaa mbuu mu pfumu kia Nziaambi pe. \p \v 22 Ka mbutu dia Muheebili wa Ngira mu bisi ni: litoono, kinyi, iyeenge, kamini a mutimi, usalisina, uyiluu mandaa ma mabwe, imiini, \v 23 buleembi na ukebe nyutu! Mikele a mialii pe mandaa ma pili yi. \v 24 Babanambita mu Yiisu Kristo, bamaadusu imuutu kia bo na manzala ma kio mamabi nha kuruwa. \v 25 Muheebili wa Ngira aha bisi moonyi, nyaala nde atumu ka ndiaatili a bisi. \v 26 Dinyaalani uba na liwaa, dinyaalani bisiongi nha kati a bisa-beni, so a buu pe, dinyaalani uba na musoyi bana mu bana. \c 6 \s1 Ubiti mifunu bana mu bana \p \v 1 Baana ba nguu ba me, so dikaangi muutu mu uyiluu ndaa yimbi, disuungusu nde mu kuulu yasuungunu mu buleembi, beni badili na Muheebili a Nziaambi. Na disa mayele, paa beni ka dinyaala ubwa mu mapuusu. \v 2 Disalisina beni na beni mu ubiti mifunu mia beni. Uyiluu buu, ni ukuusu mukele a Kristo. \v 3 Muutu wuli mu utsimi ti nde li na ndutu, ka bunu nde li muutu wa buu-a-buu, nde li mu ufutu nyutu a nde makulu. \v 4 Nyaala muutu muutu akengese biyiluu bia nde makulu. So nde utuu umono kinyi mu bio, nde sa amono kinyi mu inde makulu, ka a mu usa lisoboso na baata bakimi pe. \v 5 Mundaa ti, muutu muutu sa abiti mufunu a nde nde makulu. \p \v 6 Nyaala muutu wubali mu uyiisi Ndaa Yimbwe, akaba mwaana ndaamba a mbayili a nde yoosi kwaa muutu wuli mu uyiisi nde. \p \v 7 A difutu manyutu ma beni bame pia pe mu ndaa yi: a bali mu usa Nziaambi saa pe. Mundaa ti, muutu muutu sa akukuu bi nde akunu\x + \xo 6.7 \xo*\xt Yob 4.8; Mts 22.8; Ose 8.7\xt*\x*. \v 8 So muutu kuni weti buli manzala ma imuutu kia nde, nde sa akukuu mbutu dia mu imuutu: likwa. Ka so muutu kuni mi Muheebili wa Ngira atoono, mbutu di nde akaakukuu sa diba moonyi wa bilimi na bilimi. \v 9 A dikoonani pe mu uyiluu mandaa mamabwe. Mundaa ti, so bisa-beni a divutii mbisi pe, sa dikukuu mbutu dia bisi mu taanga diafwaana. \v 10 Ni mu buu, bu dikeni na taanga, diyiluwani mandaa mamabwe kwaa baata boosi, vulu-vulu kwaa baana ba nguu mu imiini. \s Ndutili a matswi yatsieelele na mabwee \p \v 11 Mu koo kia me makulu me ndi mu usonuu beni mu taanga di, weti bu beni dili mu umono bunene ba bisonii bia mukaanda wu. \v 12 Baata babali mu usaa utsindi beni mu mifuri, paa bakese beni, bo batoono uyiluu umonuu nha misi mia baata, mu mandaa ma imuutu. Bo bali mu uyiluu buu mundaa ti, bo a batoono pe ti bakwaamisa bo, mu ndaa likwa la Kristo nha kuruwa. \v 13 Baata babali mu ukese manyutu ma bo, a bali mu utumumu pe Mikele bubwe-bubwe bo makulu. Bo batoono ti bakese beni paa bo bazoo, mundaa ti bo bamaasa iliimbi mu manyutu ma beni. \v 14 Mu me, me ndi na kinyi ndila mu likwa la Pfumu a bisi Yiisu Kristo wubakomi nha kuruwa. Ni mu buu, mu ndaa likwa la nde nha kuruwa, mandaa ma tsi makwa mu me, na me ndi wakwa mu mandaa ma tsi. \v 15 Uba wubakese, so a buu pe, wubahele ukese a kuli na ndutu pe so hoolo. Ka ndaa ya ndutu, ni uba iyiluu kia Nziaambi ki inyatii. \v 16 Kwaa boosi babuduku tumini yi me ndeeli: nyaala iyeenge na ngebe a Nziaambi biba na bo, na kwaa Iseraeli kia Nziaambi kia ngwanya. \p \v 17 Umata lolo li, muutu pe wu ubwamweese me pasi. Mu ndaa yii, bikiri bili mu nyutu a me bili mu umweese ti me ndi wa Yiisu. \v 18 Nyaala bweese ba Pfumu a bisi Yiisu Kristo bamonuu mu beni boosi, baana ba nguu ba me! Ameni.