\id TIT - Ixil, Nebaj NT (ixi) -Guatemala 2010 (DBL -2013) \h TITO \toc1 U uꞌuj uvaꞌ itzꞌibꞌa bꞌen u Pablo te u Tito \toc2 Tito \toc3 Tit \mt1 U uꞌuj \mt2 uvaꞌ itzꞌibꞌa bꞌen u Pablo \mt1 te u Tito \c 1 \s1 Ni taqꞌ bꞌen u Pablo itzii \p \v 1 Keche, vitzꞌin vatzik Tito. Ineꞌ in Pablo apóstol tetz u Jesucristo. As ineꞌ in ikꞌam Aak. As kat ichaj tzan in Aak setiꞌ, ex uvaꞌ txaael veꞌt ex taꞌn Aak, tiꞌ uvaꞌ la etootzi veꞌt isuuchil u jikla yoleꞌ uvaꞌ alel kan taꞌn Aak, \m \v 2 tan yeꞌl yol nichuli Aak. As Aakeꞌ kat altziꞌn uvaꞌ at itiichajil u qaanxelaleꞌ kꞌatz Aak la ibꞌaneꞌ, tul uvaꞌ yeꞌxnik chee u vatz txꞌavaꞌeꞌ. As aꞌ u kutiichajileꞌ uvaꞌ kꞌujleꞌl kukꞌuꞌl stiꞌ cheel. \m \v 3 As aꞌ u yoleꞌ uvaꞌ kat etootzi taꞌn u Tiixheꞌ tul uvaꞌ kat bꞌex ilej u qꞌiieꞌ tiꞌ valat u yoleꞌ taꞌn Aak, tan aꞌeꞌ uvaꞌ alel sve taꞌn Aak tiꞌ uvaꞌ la unbꞌaneꞌ, tan Aakeꞌ ni qꞌalpun oꞌ. \m \v 4 As tuk untzꞌibꞌa bꞌen umaꞌl u uꞌuj see Tito, tan ech axheꞌ echeꞌ umaj unkꞌaol, tan umaꞌl kuxh veꞌt kꞌujlebꞌal kukꞌuꞌl tiꞌ u Tiixheꞌ. As u Kubꞌaal Tiixheꞌ tukꞌ u Kubꞌaal Jesucristo, u qꞌalpun qetzeꞌ, la bꞌanon bꞌaꞌnil see. As Aakeꞌ la txumun veꞌt avatz. As Aak nibꞌanon uvaꞌ bꞌaꞌn qatin sukuvatzaj. \s1 Nikꞌujbꞌaꞌ u Pablo u taqꞌon u Tito \p \v 5 Tan estiꞌeꞌ kat vaqꞌ kan axh tu u Creta tiꞌ abꞌanat isuuchil unqꞌa uxhchileꞌ tzitziꞌ uvaꞌ vaꞌlexhla txumbꞌal nichus te unqꞌa qitzꞌin qatzikeꞌ. As la akꞌujbꞌaꞌ unqꞌa qꞌesaleꞌ xoꞌl unqꞌa qitzꞌin qatzikeꞌ tu junun tenam echeꞌ uvaꞌ kat unkꞌujbꞌaꞌ kan axh stiꞌ. \m \v 6 As aꞌ unqꞌa najeꞌ la akꞌujbꞌaꞌ uvaꞌ yeꞌl umaj vaꞌlexhla yol ni talpu stiꞌ. As yeꞌl umaꞌtoj ixoj la ichuk naj tiꞌ u tixqeleꞌ. As yeꞌl umaj vaꞌlexhla txumbꞌal ni tabꞌil tiꞌ unqꞌa meꞌal ikꞌaol najeꞌ. As niman tetz Tiixh unqꞌa meꞌal ikꞌaoleꞌ. As jit paasan tzii la ibꞌaneꞌ. \m \v 7 Tan aꞌ u taqꞌon u Tiixheꞌ la til unqꞌa najeꞌ uvaꞌ la akꞌujbꞌaꞌ kan. Estiꞌeꞌ uvaꞌ techal chit uvaꞌ bꞌaꞌn itxumbꞌal la ibꞌaneꞌ, as yeꞌ la toksa tibꞌ naj snimil, as yeꞌ la txꞌiꞌtziꞌl tu naj, as yeꞌ la ul iviꞌ naj, as jit qꞌabꞌaꞌmil naj, as jit chukul chꞌaꞌo naj la ibꞌaneꞌ, as jit kuxh u puajeꞌ la titzꞌa naj, as yeꞌ la isubꞌ naj vimooleꞌ tiꞌ itxꞌakat ipuaj. \m \v 8 Pet atoj ok taama naj tiꞌ u bꞌaꞌneꞌ. As la taqꞌ naj ivatbꞌal unqꞌa qitzꞌin qatzikeꞌ. As bꞌaꞌn itxumbꞌal naj la ibꞌaneꞌ, tan la pal naj stuul kam uvaꞌ la ibꞌan naj. As la til jeꞌ tibꞌ naj. \m \v 9 As aꞌ kuxh isuuchil u jikla yoleꞌ la ichus naj, echeꞌ uvaꞌ kat chuspu te naj bꞌaxa. As yeꞌ la inima naj umaꞌtoj chusbꞌal uvaꞌ jit tetz u Tiixheꞌ. As ech la olebꞌkat najeꞌ tiꞌ ikꞌujbꞌaꞌt ikꞌuꞌl unqꞌa qitzꞌin qatzikeꞌ taꞌn unqꞌa bꞌaꞌnla chusbꞌaleꞌ uveꞌ la ichus naj. As la olebꞌ naj tiꞌ teesal iqꞌii unqꞌa ichusbꞌal unqꞌa uxhchileꞌ uveꞌ yeꞌ ni niman u Tiixheꞌ. \m \v 10 Tan nimal kuxh unqꞌa paasan tziieꞌ ati uveꞌ ni alon uvaꞌ latel kuxh eesal unbꞌiil vichiꞌol unqꞌa neꞌ xaakeꞌ. As nichus chajnaj unqꞌa chusbꞌaleꞌ uvaꞌ yeꞌl kuxh itxaꞌk. As ni teesa chajnaj unqꞌa qitzꞌin qatzikeꞌ tu bꞌey. \m \v 11 Aal bꞌaꞌneꞌ uvaꞌ la amaj ivatz chajnaj tiꞌ ichusuneꞌ, tan ni tok chajnaj tulaj kabꞌal tiꞌ iyansal itxumbꞌal unqꞌa qitzꞌin qatzikeꞌ. As aꞌ kuxh unqꞌa chusbꞌaleꞌ uveꞌ yeꞌl itxaꞌk nichus chajnaj tiꞌ itxꞌakat ipuaj. \m \v 12 As ech nibꞌan chajnajeꞌ echeꞌ uvaꞌ kat tal umaꞌl u naj uvaꞌ atik itxumbꞌal uvaꞌ aa Creta, tan ech kat tal kan naj ileꞌ tiꞌ unqꞌa imooleꞌ: «Chulin yol kuxheꞌ unqꞌa kumooleꞌ uvaꞌ aa Creta. As ech chajnajeꞌ echeꞌ txokop uvaꞌ paasan viꞌ tuul, tan salqꞌeꞌay kuxh chajnaj,» tiꞌk u najeꞌ. \m \v 13 As an chiteꞌ viyol u najeꞌ uveꞌ kat tal kan. Estiꞌeꞌ uvaꞌ tii chit axh tiꞌ talax isuuchil te chajnaj uvaꞌ vaꞌlexhla chusbꞌal nichus chajnaj. As la inima chajnaj unqꞌa jikla yoleꞌ tukꞌ unqꞌa qitzꞌin qatzik unpajte. \m \v 14 As yeꞌ la nimal unqꞌa yoleꞌ uvaꞌ cheenal kuxh xoꞌl unqꞌa tiaal Israeleꞌ. As mitaꞌn la nimal iyol unqꞌa najeꞌ uvaꞌ ni teesa tibꞌ kꞌatz u jikla yoleꞌ. \m \v 15 Tan asoj jik veꞌt vitxumbꞌal umaj uxhchil, as jik chit unqꞌa veeꞌ skajayil svatz. Pet ech koj unqꞌa uxhchileꞌ uvaꞌ yannajlu vitxumbꞌaleꞌ, tan vaꞌlexh unqꞌa veeꞌ ste skajayil. \m \v 16 Tan kꞌuxh ni tal unqꞌa uxhchileꞌ uvaꞌ: «Ootzimal veꞌt u Tiixheꞌ sqaꞌn,» taqꞌeꞌ ni taleꞌ, as tukꞌ vitxumbꞌaleꞌ nikꞌuchkat uvaꞌ yeꞌl u Tiixheꞌ ninima, tan aꞌ chiteꞌ yeꞌl tokebꞌal kꞌatz u Tiixheꞌ taꞌn vipaasan tziileꞌ. As yeꞌl umaj bꞌaꞌn la itxꞌol ibꞌanataꞌ. \c 2 \s1 Niyolon u Pablo tiꞌ u bꞌaꞌnla chusbꞌal tetz u Tiixh \p \v 1 Pet ech koj axh, Tito, tan aꞌ unqꞌa yoleꞌ la aaleꞌ uveꞌ nikꞌul tibꞌ tukꞌ unqꞌa jikla chusbꞌaleꞌ tetz u Tiixheꞌ. \m \v 2 As la aal te unqꞌa qꞌesla chaj najeꞌ xoꞌl unqꞌa qitzꞌin qatzikeꞌ uvaꞌ bꞌaꞌn itxumbꞌal la ibꞌaneꞌ. As la titzꞌa chajnaj sbꞌaꞌn kam unqꞌa veeꞌ la ibꞌan chajnaj. As kꞌujleꞌl ikꞌuꞌl tiꞌ u Tiixheꞌ. As la ixoꞌni unqꞌa qitzꞌin qatzikeꞌ. As yeꞌ la pal ikꞌuꞌl tiꞌ ikꞌuchat u bꞌaꞌneꞌ kꞌuxh la ipalebꞌe kꞌaxkꞌo. \m \v 3 As echat la aal te unqꞌa ixojeꞌ uvaꞌ qꞌestu veꞌteꞌ tiꞌ uvaꞌ la ikꞌuch veꞌt chaꞌma uvaꞌ nixoꞌva chaꞌma u Tiixheꞌ tiꞌ ibꞌanat u bꞌaꞌneꞌ. As yeꞌ la icheesa chaꞌma ipaav imool. As yeꞌ la qꞌabꞌan chaꞌma. Pet la ichus chaꞌma unqꞌa uxhchileꞌ tiꞌ uvaꞌ la ibꞌan u bꞌaꞌneꞌ. \m \v 4 As la ichus chaꞌma unqꞌa ixojeꞌ uvaꞌ txultele tiꞌ uvaꞌ la ixoꞌni unqꞌa ixojeꞌ vitzumeleꞌ tukꞌ unqꞌa italaj intxaꞌeꞌ. \m \v 5 As la titzꞌa unqꞌa ixojeꞌ sbꞌaꞌn kam unqꞌa veeꞌ la ibꞌaneꞌ. As jik koj chit itxumbꞌal chaꞌma la ibꞌaneꞌ. As la til chaꞌma isuuchil u tatineꞌ tikabꞌal. As bꞌaꞌnla aama chit chaꞌma la ibꞌaneꞌ. As la inima chaꞌma vitzumeleꞌ, aqꞌal uvaꞌ yeꞌ la eesal iqꞌii viyol u Tiixheꞌ. \p \v 6 As la abꞌeya te unqꞌa chelem najeꞌ unpajte uvaꞌ la titzꞌa chajnaj sbꞌaꞌn tiꞌ unqꞌa veeꞌ la ibꞌan chajnaj. \m \v 7 Axh la kꞌuchun u jikla txumbꞌaleꞌ jankꞌal uveꞌ la abꞌaneꞌ. As tul uvaꞌ la chusun axh, as jik chit atxumbꞌal la abꞌaneꞌ. As yeꞌ la achuli yol. \m \v 8 As bꞌaꞌn ayoloneꞌ la abꞌaneꞌ, aqꞌal uvaꞌ yeꞌ la chee veꞌt iyol unqꞌa uxhchileꞌ uveꞌ nichꞌoꞌn taama sqiꞌ. As la kuxh chꞌixvu veꞌt unqꞌa uxhchileꞌ. \m \v 9 As la abꞌeya te unqꞌa uxhchileꞌ uveꞌ atoꞌk skꞌamil xeꞌ umaj u bꞌaal aqꞌon tiꞌ uvaꞌ jik chit la inima unqꞌa kꞌameꞌ u bꞌaal aqꞌoneꞌ. As yeꞌ la itzaqꞌbꞌe u kꞌameꞌ u bꞌaal aqꞌoneꞌ. Pet aal la inima, aqꞌal uvaꞌ bꞌaꞌn la bꞌen te u bꞌaal aqꞌoneꞌ. \m \v 10 As telqꞌak chajnaj tetz u bꞌaal aqꞌoneꞌ. Pet jikla aama chit chajnaj la ibꞌaneꞌ kam uvaꞌ la ibꞌan chajnaj, aqꞌal uvaꞌ la toksa chajnaj iqꞌii u chusbꞌaleꞌ uveꞌ nichuspu te chajnaj tiꞌ u Tiixheꞌ, u qꞌalpun qetzeꞌ. \p \v 11 As ech unqꞌa yoleꞌ la aal te unqꞌa qitzꞌin qatzikeꞌ, tan kat ikꞌuch veꞌt u Tiixheꞌ vibꞌaꞌnileꞌ tiꞌ kuqꞌalpuleꞌ skukajayil. \m \v 12 As kat ichus oꞌ u Tiixheꞌ tukꞌ vibꞌaꞌnileꞌ tiꞌ uvaꞌ la qeesa qibꞌ vatz u vaꞌlexheꞌ. As yeꞌ la qachva unqꞌa vatz txꞌavaꞌilla txumbꞌaleꞌ. Pet bꞌaꞌn kutxumbꞌal la ibꞌaneꞌ vatz unqꞌa tenameꞌ. As jik chit la kuxoꞌva u Tiixheꞌ. \m \v 13 As nu kuchiibꞌeꞌ tiꞌ kutxꞌebꞌat u achvebꞌalla qꞌiieꞌ tul uvaꞌ la ul ikꞌuch tibꞌ u kuTiixheꞌ uvaꞌ nim talcheꞌ uvaꞌ Jesucristo, u qꞌalpun qetzeꞌ. \m \v 14 As Aakeꞌ uveꞌ kat taqꞌ tibꞌ kamoj sqiꞌ tiꞌ teqꞌot el tzan oꞌ Aak tu u vaꞌlexheꞌ. As kat ijosqꞌi veꞌt Aak u qaanxelaleꞌ tiꞌ toksat veꞌt oꞌ Aak sitenamil. As ayaꞌl chit veꞌt kukꞌuꞌl tiꞌ kubꞌanat u bꞌaꞌneꞌ. \p \v 15 As aꞌ unqꞌa yoleꞌ uveꞌ la aal te unqꞌa qitzꞌin qatzikeꞌ. As la akꞌujbꞌaꞌ ikꞌuꞌl. As la abꞌeya ste unpajte, tan aꞌ eejleꞌmeꞌ. As yeꞌ la aaqꞌ tokebꞌal umaj uxhchil tiꞌ teesat iqꞌii vayoleꞌ. \c 3 \s1 Jik veꞌt uxhchil taꞌn vibꞌaꞌnil u Tiixh \p \v 1 As la oolsa skꞌuꞌl unqꞌa qitzꞌin qatzikeꞌ uvaꞌ la chit inima unqꞌa ijlenaaleꞌ tukꞌ unqꞌa uxhchileꞌ uveꞌ ni ilon isuuchil unqꞌa tenameꞌ. As niman yol chit unqꞌa qitzꞌin qatzikeꞌ la ibꞌaneꞌ. As ayaꞌl chit ikꞌuꞌl tiꞌ ibꞌanat u bꞌaꞌneꞌ. \m \v 2 As teesak kuxh unqꞌa qitzꞌin qatzikeꞌ iqꞌii umaj uxhchil. As jit aachꞌaꞌo la ibꞌaneꞌ, pet bꞌaꞌn itxumbꞌal la ibꞌaneꞌ te unqꞌa uxhchileꞌ skajayil. As yeꞌ la ijeꞌsa tibꞌ vatz unqꞌa uxhchileꞌ, \m \v 3 tan echik u kutxumbꞌaleꞌ nik kubꞌan bꞌaxa echeꞌ uveꞌ nibꞌan unqꞌa tenameꞌ cheel, tan yeꞌ nik ibꞌen sqe tiꞌ u bꞌaꞌnla yoleꞌ. As oꞌik paasan tzii. As tzꞌejxinalik kuxh u kutxumbꞌaleꞌ, tan bꞌuchelik kuxh oꞌ taꞌn u paaveꞌ tukꞌ unqꞌa tachaꞌv u kuchiꞌoleꞌ. As aꞌik kuxh u vaꞌlexheꞌ nik kubꞌaneꞌ, tan nik ichꞌoꞌnsa tibꞌ qaama sukuvatzaj. As nikat ichiꞌan qaama sqiꞌaj. \m \v 4 Pet kꞌuxh echik u kutxumbꞌaleꞌ, as kat ikꞌuch veꞌt u Tiixheꞌ vibꞌaꞌnileꞌ sqe uvaꞌ ni qꞌalpun oꞌ tiꞌ ikꞌuchat veꞌt Aak uvaꞌ xoꞌn veꞌt unqꞌa tenameꞌ skajayil te Aak. \m \v 5 As kat iqꞌalpu veꞌt oꞌ Aak. As jit tiꞌ umaj jik kat kubꞌana. Pet tiꞌ uvaꞌ kat itxum Aak kuvatz, as kat iqꞌalpu oꞌ Aak. As kat ijosqꞌi veꞌt Aak u qaanxelaleꞌ. As kat taqꞌ veꞌt Aak itiichajil u qaanxelaleꞌ. As akꞌ veꞌt u kutxumbꞌaleꞌ kat ibꞌan Aak taꞌn u Tiixhla Espíritu \m \v 6 uvaꞌ ayaꞌl chit ikꞌuꞌl Aak kat toksa Aak tu u qaanxelaleꞌ taꞌn u Jesucristo, u qꞌalpun qetzeꞌ, \m \v 7 aqꞌal uvaꞌ la bꞌen veꞌt oꞌ meꞌal ikꞌaol Aak tan tiꞌ uvaꞌ jik veꞌt oꞌ vatz Aak taꞌn vibꞌaꞌnil Aakeꞌ. As estiꞌeꞌ uvaꞌ kꞌujleꞌl veꞌt kukꞌuꞌl uvaꞌ at veꞌt itiichajil u qaanxelaleꞌ kꞌatz Aak uvaꞌ yeꞌl iyaꞌtebꞌal. \p \v 8 As jikla yol chiteꞌ u yoleꞌ. As aꞌ ni valeꞌ uvaꞌ yeꞌ la ayaꞌsa aalat unqꞌa yoleꞌ, aqꞌal uvaꞌ la iyaꞌlu veꞌt tibꞌ unqꞌa kumooleꞌ uvaꞌ ni niman u Tiixheꞌ tiꞌ ibꞌanat u bꞌaꞌneꞌ. As bꞌaꞌneꞌ unqꞌa yoleꞌ uveꞌ ni val see, tan la txakon tiꞌ unqꞌa uxhchileꞌ skajayil. \p \v 9 As eesa eebꞌ kꞌatz unqꞌa vaꞌlexhla chaj txumbꞌaleꞌ. Ech koleꞌ unqꞌa yoleꞌ uveꞌ ni talpu tiꞌ unqꞌa qꞌesla kubꞌaaleꞌ echeꞌ u yaaibꞌeꞌ tiꞌ u tzaqꞌiteꞌ tukꞌ u ixvaiibꞌeꞌ, tan yeꞌl itxaꞌk unqꞌa yoleꞌ. As yeꞌle la txakon sqiꞌ. \m \v 10 Asoj abꞌil uvaꞌ yeꞌ la niman unqꞌa chusbꞌaleꞌ uvaꞌ nachus te unqꞌa qitzꞌin qatzikeꞌ, as kaꞌpajul la abꞌeya ste. Pet asoj yeꞌ la inima uvaꞌ la aal ste, as la eesa veꞌt el xoꞌl unqꞌa qitzꞌin qatzikeꞌ, \m \v 11 tan ootzimaleꞌ aꞌn uvaꞌ abꞌil uvaꞌ ech vitxumbꞌaleꞌ as aꞌ uxhchileꞌ uvaꞌ kat teesa tibꞌ tu bꞌey, tan kat paavin veꞌteꞌ. As an kuxh u uxhchileꞌ ni kꞌuchun uvaꞌ aapaav veꞌteꞌ. \s1 Ni taqꞌ u Pablo itxumbꞌal u Tito \p \v 12 As tul la unchaj bꞌen u Artemas moj u Tíquico tiꞌ bꞌen tilat axh, as la oojela eebꞌ tiꞌ ul eelat in tu u Nicópolis, tan tzitziꞌ la atinkat in tu qꞌalaeꞌ uveꞌ ni valeꞌ. \m \v 13 As ayaꞌl chit akꞌuꞌl laloch u Zenas uvaꞌ ni ilon isuuchil u leyeꞌ tukꞌ u Apolos. As la aaqꞌ te chajnaj kam uvaꞌ la saꞌvit tiꞌ chajnaj tul uvaꞌ la pal til ex chajnaj. \m \v 14 As lachus unqꞌa qitzꞌin qatzikeꞌ tiꞌ uvaꞌ aꞌ u bꞌaꞌneꞌ la ibꞌaneꞌ. As la iloch kaꞌt unqꞌa uxhchileꞌ uvaꞌ kam nisaꞌvit stiꞌ. As ech ikꞌuchateꞌ uvaꞌ at vibꞌaꞌnil u Tiixheꞌ skꞌatz. \s1 Niyaꞌ veꞌt u Pablo tiꞌ iqꞌiilat bꞌen u Tito \p \v 15 As jankꞌal unqꞌa qitzꞌin qatzikeꞌ uveꞌ at sunkꞌatz as ni taqꞌ bꞌen itzii see. As la aal vitziieꞌ te unqꞌa qitzꞌin qatzikeꞌ uveꞌ xoꞌn oꞌ ste, tan umaꞌl kuxh veꞌt kꞌujlebꞌal kukꞌuꞌl stukꞌ tiꞌ u Kubꞌaaleꞌ. As aꞌ vibꞌaꞌnil u Tiixheꞌ la atin sekꞌatz sekajayil. Ech chit la ibꞌaneꞌ. An chiteꞌ.