\id JHN - Ixil, Nebaj NT (ixi) -Guatemala 2010 (DBL -2013) \h XHUN \toc1 Unqꞌa bꞌaꞌnla yol uvaꞌ tzꞌibꞌamal kan taꞌn u Xhun tiꞌ u Jesús \toc2 Xhun \toc3 Jn \mt2 Unqꞌa bꞌaꞌnla yol uvaꞌ tzꞌibꞌamal kan taꞌn \mt1 u Xhun \mt2 tiꞌ u Jesús \c 1 \s1 Niyolon u Xhun tiꞌ u Jesús \p \v 1 As xeꞌ qꞌiisaj atik chit umaꞌl u uxhchil uvaꞌ nikꞌuchun kam bꞌantaꞌn u Tiixheꞌ. As echenikeꞌ kꞌatz u Tiixheꞌ, tan an chit Tiixheꞌ u uxhchileꞌ. \m \v 2 As atik chiteꞌ u uxhchileꞌ kꞌatz u Tiixheꞌ tul yeꞌxnik chee u vatz txꞌavaꞌeꞌ. \m \v 3 Jankꞌal chit unqꞌa veeꞌ ati, as aꞌeꞌ cheesan tetz. As yeꞌl umaj kam ati uvaꞌ jit u uxhchileꞌ cheesan tetz. \m \v 4 As echen u tiichajileꞌ kꞌatz u uxhchileꞌ. As aꞌ vitiichajileꞌ u txijun tetz u qaanxelaleꞌ. \m \v 5 As aꞌ u txijun tetz u qaanxelaleꞌ ni txijun bꞌen u qꞌej toktoeꞌ. As jatu koj la olebꞌ u qꞌej toktoeꞌ tiꞌ itzaasaleꞌ. \p \v 6 As atik umaꞌl u naj uvaꞌ Xhun ibꞌii uvaꞌ ichaj tzan u Tiixheꞌ \m \v 7 tiꞌ ul talat isuuchil unqꞌa yoleꞌ sukuxoꞌl tiꞌ u txijun tetz u qaanxelaleꞌ, aqꞌal uvaꞌ kajayil chit oꞌ tukꞌ unqꞌa tenameꞌ la kukꞌujbꞌaꞌ kukꞌuꞌl tiꞌ u txijun tetz u qaanxelaleꞌ. \m \v 8 Jit u Xhuneꞌ u txijun tetz u qaanxelaleꞌ. Pet aꞌ u Xhuneꞌ u alol tetz isuuchil u yoleꞌ tiꞌ uvaꞌ abꞌil u txijun tetz u qaanxelaleꞌ. \p \v 9 As tul kat ul u txijun tetz u qaanxelaleꞌ uvaꞌ taꞌn chiteꞌ unchꞌiꞌtil vatz u txꞌavaꞌeꞌ, \m \v 10 as atik u txijun tetz u qaanxelaleꞌ xoꞌl unqꞌa tenameꞌ. As kꞌuxh aꞌeꞌ u cheesan tetz u vatz txꞌavaꞌeꞌ skajayil, as yeꞌ kat texhla unqꞌa tenameꞌ u tijleꞌmeꞌ. \m \v 11 As kꞌuxh aꞌ ulkat xoꞌl vitenameꞌ, as yeꞌ kat kꞌulpu veꞌteꞌ taꞌn vitenameꞌ. \m \v 12 Pet abꞌil uveꞌ kat niman as kat ikꞌujbꞌaꞌ ikꞌuꞌl stiꞌ, as aꞌeꞌ kat oksan oꞌ smeꞌal ikꞌaol Tiixh. \m \v 13 As yeꞌl uvaꞌ tukꞌ koj itxumbꞌal umaj vatz txꞌavaꞌilla aama as tukꞌ koj u tachaꞌv umaj uxhchil uvaꞌ kat ok oꞌ smeꞌal ikꞌaol Tiixh. Pet tachaꞌv chit u Tiixheꞌ uvaꞌ kat ok oꞌ smeꞌal ikꞌaol Tiixh. \p \v 14 As u uxhchileꞌ uvaꞌ nikꞌuchun kam bꞌantaꞌn u Tiixheꞌ, as atik veꞌt sukuxoꞌl, as nimal veꞌt bꞌaꞌnil kat ibꞌana, as nik tal veꞌt u jikla yoleꞌ te unqꞌa tenameꞌ. As kat teqꞌo veꞌt qaama tan ech nik ibꞌaneꞌ echeꞌ uveꞌ nik ibꞌan u Tiixheꞌ tan aꞌeꞌ unchꞌiꞌtil viKꞌaol u Tiixheꞌ. Estiꞌeꞌ kat teqꞌo veꞌt qaama tiꞌ unqꞌa uveꞌ nik ibꞌan Aak. \m \v 15 As tal u Xhuneꞌ isuuchil unqꞌa yoleꞌ stiꞌ. As ech tal ileꞌ: —Aakeꞌ uvaꞌ kat vala, uvaꞌ ech val ileꞌ: «Xekel tzan umaꞌl u uxhchil sviꞌ. As nim talcheꞌ sviꞌ, tan atik chiteꞌ tul uvaꞌ yeꞌxnik itzꞌebꞌ in,»— tiꞌk u Xhuneꞌ. \m \v 16 As yeꞌ niyaꞌ u Tiixheꞌ tiꞌ taqꞌat vibꞌaꞌnileꞌ sqe, tan nim chit vibꞌaꞌnil Aakeꞌ sqiꞌ, \m \v 17 tan bꞌaꞌneꞌ vitzaqꞌit Aakeꞌ uvaꞌ atik kan sukuxoꞌl taꞌn u Moisés bꞌaxa. Pet aal chit nim talchu veꞌt vibꞌaꞌnileꞌ tukꞌ u jikla yoleꞌ uvaꞌ at sqiꞌ, as u uxhchil uvaꞌ ni val sete as aꞌeꞌ u Jesucristo, \m \v 18 tan yeꞌxhebꞌil kat ilon ikaꞌy u Tiixheꞌ. Pet taꞌn kuxh unchꞌiꞌtil viKꞌaol Aakeꞌ uvaꞌ umaꞌl kuxh vitxumbꞌal Aakeꞌ stukꞌ, as aꞌeꞌ uveꞌ kat alon isuuchil sqe. \s1 Visuuchil u Jesús uvaꞌ ul tal u Xhuneꞌ \r Mateo 3.11-12; Marcos 1.7-8; Lucas 3.15-17 \p \v 19 Unqꞌa iqꞌesal unqꞌa tenameꞌ tu u Jerusalén as kat ichaj bꞌen chajnaj kaꞌl unqꞌa nachol Tiixh tukꞌ kaꞌt unqꞌa tiaal u Leví tiꞌ bꞌen ichꞌotil te u Xhuneꞌ. As ech tal chajnaj ileꞌ: —¿Kam eejleꞌmeꞌ qꞌi?— tiꞌk chajnaj. As tal veꞌt u Xhuneꞌ isuuchil u tijleꞌmeꞌ te chajnaj. \m \v 20 As yeꞌ kat imuj u Xhuneꞌ yol. Pet jik chit kat tal u Xhuneꞌ: —Jit ineꞌ u Cristo,— tiꞌk u Xhuneꞌ tal te chajnaj. \m \v 21 As ichꞌoti veꞌt chajnaj: —¿Abꞌiste axh qꞌi uveꞌ naaleꞌ? ¿Ma axh u Elías?— tiꞌk chajnaj. —Yeꞌle, jit ineꞌ,— tiꞌk u Xhuneꞌ. —¿Pet moj axh u qꞌajsan tetz viyol u Tiixheꞌ uvaꞌ la uli?— tiꞌk chajnaj. —Yeꞌle, jit ineꞌ,— tiꞌk u Xhuneꞌ. \m \v 22 —¿Abꞌiste veꞌt axh qꞌi uveꞌ naaleꞌ? As al sqe, tan la qootzi tiꞌ bꞌen qalat te unqꞌa chajol qetzeꞌ. ¿As kam u eejleꞌmeꞌ uveꞌ la bꞌen qaleꞌ?— tiꞌk chajnaj. \m \v 23 As ech tal veꞌt u Xhun ileꞌ: —Aꞌ u vijleꞌmeꞌ uvaꞌ tal kan u qꞌajsan tetz viyol u Tiixheꞌ uvaꞌ Isaías, tul ech tal ileꞌ: \q1 Tan ineꞌ uvaꞌ nunsikꞌineꞌ tu u tzuukin txꞌavaꞌeꞌ. As ech ni val ileꞌ: \q1 «¡Ebꞌantaj etucheꞌ tiꞌ ekꞌulat u kuBꞌooqꞌoleꞌ echeꞌ ijikbꞌaꞌl umaj bꞌey!» tiꞌk u Isaías tal kan,— \m tiꞌk u Xhuneꞌ. \p \v 24 As aꞌ unqꞌa fariseo chajon bꞌen unqꞌa najeꞌ tiꞌ ichꞌotil itziꞌ u Xhuneꞌ. \m \v 25 As ech tal veꞌt unqꞌa naj ileꞌ te u Xhuneꞌ: —Asoj jit axh u Cristo, jit axh u Elías, jit axh u qꞌajsan tetz viyol u Tiixheꞌ uvaꞌ la uli, as ¿kam qꞌi uveꞌ naaqꞌ kuꞌ unqꞌa uxhchileꞌ xeꞌ u aꞌeꞌ?— tiꞌk chajnaj. \m \v 26 As ech tal veꞌt u Xhun ileꞌ: —Tan xeꞌ kuxh aꞌeꞌ ni vaqꞌkat kuꞌ unqꞌa uxhchileꞌ. Pet at umaꞌl u uxhchil sexoꞌl uvaꞌ yeꞌ ootzimal u tijleꞌmeꞌ setaꞌn. \m \v 27 As xekel veꞌt tzan sviꞌ. As jit unkꞌuleleꞌ uvaꞌ la unsaaput vixaꞌpeꞌ, tan nim talcheꞌ sviꞌ,— tiꞌk u Xhuneꞌ. \p \v 28 As aꞌ ibꞌankat tu umaꞌl u tal tenam uveꞌ Betania\f + \fr 1.28 \ft As jit u Betania ni taleꞌ uvaꞌ najlich u Jerusalén. Pet aꞌ umaꞌt u Betania uvaꞌ jalit u Jordán.\f* jalit u nimla aꞌeꞌ uveꞌ Jordán. As tzitziꞌ nik taqꞌkat kuꞌ u Xhuneꞌ unqꞌa uxhchileꞌ xeꞌ u aꞌeꞌ tukꞌ vibꞌii u Tiixheꞌ. \s1 Ni tal u Xhuneꞌ u tijleꞌm u Jesús \p \v 29 Ech veꞌt qꞌejal stuul, as til veꞌt u Xhuneꞌ ijetzꞌen ok u Jesús skꞌatz. As ech tal veꞌt u Xhun ileꞌ xoꞌl unqꞌa tenameꞌ: —¡Etiltaj, tan il Aak ileꞌ uvaꞌ ech tatineꞌ echeꞌ kaneeroꞌ uvaꞌ niyatzꞌpu vatz u Tiixheꞌ! As Aakeꞌ chajel veꞌt tzan taꞌn u Tiixheꞌ tiꞌ ul isotzsal ipaav unqꞌa tenameꞌ skajayil. \m \v 30 As Aakeꞌ uvaꞌ kat val sete uvaꞌ ech val ileꞌ: «Xekel tzan umaꞌl u uxhchil sviꞌ. As atik chiteꞌ tul yeꞌxnik itzꞌebꞌ in,» chꞌin kat vala. \m \v 31 As mitaꞌn in ootzin tetz Aak. Pet kat ul vaqꞌ kuꞌ unqꞌa uxhchileꞌ xeꞌ u aꞌeꞌ, aqꞌal uvaꞌ la ootzil veꞌt Aak taꞌn u kutenameꞌ uvaꞌ tiaal Israel,— tiꞌk u Xhuneꞌ. \m \v 32 As ech tal u Xhun ileꞌ unpajte: —Kat vil ikuꞌ veꞌt chꞌuꞌl u Tiixhla Espíritu tu almikaꞌ, echeꞌ ikuꞌ chꞌuꞌl umaj paroomaxh. As ul ikꞌujbꞌaꞌ veꞌt tibꞌ tiibꞌa Aak. \m \v 33 As tul yeꞌxnik vootzi Aak, as maꞌtik talat u chajol vetzeꞌ sve uvaꞌ chajon tzan in tiꞌ vaqꞌat kuꞌ unqꞌa uxhchileꞌ xeꞌ u aꞌeꞌ: «Abꞌil uvaꞌ la eel ikuꞌ veꞌt chꞌuꞌl u Tiixhla Espíritu stiibꞌa as la atin skꞌatz, as Aakeꞌ la aqꞌon veꞌt ok u Tiixhla Espíritu tu vetaanxelaleꞌ,» tiꞌk sve. \m \v 34 As aꞌeꞌ kat vila. Estiꞌeꞌ ni val sete uvaꞌ Aakeꞌ viKꞌaol u Tiixheꞌ,— tiꞌk u Xhuneꞌ tal te unqꞌa tenameꞌ. \s1 Nimolo u Jesús u Lixh tukꞌ u Luꞌ \p \v 35 Ech qꞌejal stuul, as atik veꞌt u Xhuneꞌ tukꞌ kaꞌvaꞌl vichusulibꞌeꞌ tziꞌ u aꞌeꞌ. \m \v 36 Tul til u Xhuneꞌ ipal u Jesús, as ech tal veꞌt ileꞌ: —¡Il Aak ileꞌ! ¡As Aakeꞌ uvaꞌ ech tatineꞌ echeꞌ kaneeroꞌ uvaꞌ niyatzꞌpu vatz u Tiixheꞌ! As chajel veꞌt tzan Aak taꞌn u Tiixheꞌ tiꞌ ul isotzsal ipaav unqꞌa tenameꞌ skajayil,— tiꞌk u Xhuneꞌ tal te kaꞌvaꞌl vichusulibꞌeꞌ. \m \v 37 As tul tabꞌi veꞌt chajnaj uvaꞌ tal u Xhuneꞌ tiꞌ u Jesús, as taqꞌ veꞌt kan chajnaj u Xhuneꞌ. As xekebꞌ veꞌt chajnaj tiꞌ u Jesús. \m \v 38 As isuchqꞌi veꞌt tibꞌ Aak. Isaji veꞌt Aak kaꞌvaꞌl u najeꞌ uvaꞌ xekik tiꞌ Aak. As ichꞌoti veꞌt Aak itziꞌ chajnaj: —¿Kam nechukeꞌ?— tiꞌk Aak tal te chajnaj. Ech tal veꞌt chajnaj ileꞌ: —¿Rabí,\f + \fr 1.38 \ft «Chusul» isuuchil u yoleꞌ uveꞌ «Rabí.»\f* katil jejleꞌlkat axh?— tiꞌk chajnaj. \m \v 39 As ech tal Aak ileꞌ: —Siꞌunaj. Etiltaj,— tiꞌk Aak tal te chajnaj. Bꞌen veꞌt chajnaj tiꞌ Aak. Bꞌex til veꞌt chajnaj katil uveꞌ atikkat Aak. As kaa veꞌt chajnaj kꞌatz Aak, tan kamal kajvaꞌl oora kuꞌ qꞌii oon chajnaj kꞌatz Aak. \p \v 40 As Lixh ibꞌii umaꞌl u najeꞌ uvaꞌ kat abꞌin viyol u Xhuneꞌ. As xekebꞌ veꞌt naj tiꞌ u Jesúseꞌ. As aꞌ u Lixheꞌ u titzꞌin u Simón uvaꞌ Luꞌ. \m \v 41 As bꞌex ichuk veꞌt u Lixheꞌ u Simón. As tul ilej naj u Simón uvaꞌ Luꞌ, as ech tal naj ileꞌ: —¡Kat kulejlu veꞌt u Mesías!— tiꞌk naj, tan «Cristo» isuuchil u yoleꞌ uvaꞌ «Mesías.» \p \v 42 As teqꞌo u Lixheꞌ u Simón stiꞌ. Bꞌex ikꞌuch veꞌt naj u Jesús. Tul oon u Simón vatz u Jesús, as aalik ok Aak te naj. As ech tal veꞌt Aak ileꞌ: —Axh Simón, ikꞌaol Jonás, cheel jit veꞌt axh Simón. Pet axh veꞌt Cefas la ibꞌaneꞌ,— tiꞌk u Jesús, tan aꞌ isuuchil u yoleꞌ uvaꞌ «Cefas» as «Luꞌ» tu kuyolbꞌal. \s1 Nimolo u Jesús u Piꞌl tukꞌ u Natanael \p \v 43 Ech qꞌejal stuul, as tal veꞌt u Jesús ibꞌen tu u Galilea. As tul oon veꞌt Aak, ilej veꞌt Aak umaꞌl u naj uvaꞌ Piꞌl. As ech tal Aak ileꞌ te naj: —Xekebꞌen sviꞌ,— tiꞌk Aak. \m \v 44 As aꞌ tzaanajkat u Piꞌleꞌ tu u Betsaida, tan umaꞌl kuxh itenam naj tukꞌ u Luꞌeꞌ as tukꞌ u Lixheꞌ. \m \v 45 As bꞌex ichuk veꞌt u Piꞌleꞌ u Natanael. Tul ilej naj u Natanael, as ech tal naj ileꞌ: —Kat kulejlu veꞌt u uxhchileꞌ uvaꞌ itzꞌibꞌa kan u Moisés tukꞌ uvaꞌ tal kan unqꞌa qꞌajsan tetz viyol u Tiixheꞌ. As aꞌeꞌ vil uvaꞌ Jesús, vikꞌaol u Xhuꞌleꞌ, uvaꞌ aa Nazaret,— tiꞌk u Piꞌleꞌ. \m \v 46 As ech tal u Natanael ileꞌ: —¿La kol chit el chꞌuꞌl umaj bꞌaꞌnla uxhchil qꞌa tu u Nazaret?— tiꞌk naj. Ech tal veꞌt u Piꞌl ileꞌ: —¡Koꞌon! ¡Kuxh ila!— tiꞌk naj. \m \v 47 As tul til veꞌt u Jesús toon u Natanael skꞌatz, as ech tal veꞌt Aak ileꞌ tiꞌ naj: —Il umaꞌl u tiaal Israel ileꞌ uvaꞌ jik chit itxumbꞌal, tan yeꞌl yol nichuli naj,— tiꞌk u Jesús. \m \v 48 As ichꞌoti veꞌt u Natanael te Aak: —¿Katil qꞌi ootzikat in?— tiꞌk naj. As ech tal veꞌt Aak ileꞌ: —Maꞌtik vilat axh jaqꞌ umaꞌl u higuera tul yeꞌxnik oon u Piꞌleꞌ tiꞌ amololeꞌ,— tiꞌk Aak tal te naj. \m \v 49 Ech tal u Natanael ileꞌ: —Chusul, axheꞌ vil viKꞌaol u Tiixheꞌ. As axheꞌ u tijlenaal u kutenameꞌ uveꞌ tiaal Israel,— tiꞌk naj. \m \v 50 As ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ: —¿Ma nakꞌujbꞌaꞌ akꞌuꞌl sviꞌ tiꞌ uvaꞌ kat val see uvaꞌ kat vil axh jaqꞌ u tzeꞌeꞌ uvaꞌ higuera? Pet tuk val see, tan nimeꞌ uveꞌ tuk eeleꞌ tiꞌ uvaꞌ kat val see. \m \v 51 As ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ: —Tan jik chit tuk val sete, tan la etil uvaꞌ jajleꞌl veꞌt u almikaꞌeꞌ. As tuk etil ijeꞌeꞌ as ikuꞌ chꞌuꞌl unqꞌa ángeleꞌ uvaꞌ tetz u Tiixheꞌ tiibꞌa \sc VIKꞌAOL U NAJEꞌ\sc*\f + \fr 1.51 \ft As tul tal u Jesúseꞌ u yoleꞌ uvaꞌ \ft \+sc VIKꞌAOL U NAJEꞌ\+sc*, as aꞌ uvaꞌ tal Aak uvaꞌ itzꞌibꞌa kan u \xt Daniel 7.13-14\ft : Kat unvatzkꞌa umaꞌl u vatzikꞌ aqꞌbꞌal as kat vil ikuꞌ chꞌuꞌl umaꞌl u naj tu u suutzꞌ tu almikaꞌ. As kat ul veꞌt kꞌatz umaꞌl u qꞌesla naj. As kat aqꞌax ok vatz u qꞌesla najeꞌ. As kat aqꞌpu veꞌt tijleꞌm tiꞌ unqꞌa tenameꞌ tiꞌ unqꞌa yolbꞌaleꞌ skajayil, as ni toksal veꞌt iqꞌii. As yeꞌl veꞌt iyaꞌtebꞌal u tijleꞌmeꞌ la ibꞌaneꞌ, as yeꞌxhebꞌil la olebꞌ stiꞌ.\f* tiꞌ ilochpeꞌ,— tiꞌk u Jesús.\f + \fr 1.51 \ft Chuk tu u Oꞌt Testamento: \xt Génesis 28.12\ft .\f* \c 2 \s1 Ni tex til u Jesús umaꞌl u tzumbꞌaꞌ \p \v 1 Tu veꞌt itoxvu qꞌii, as tiꞌ umaꞌl u nimla qꞌii tiꞌ teqꞌot tibꞌ umaj uxhchil tu u tenam uvaꞌ Caná uvaꞌ echen tu u Galilea. Atik vitxutx u Jesús tzitziꞌ. \m \v 2 As saꞌbꞌelal veꞌt u Jesús tukꞌ unqꞌa ichusulibꞌeꞌ tu u tzumbꞌaꞌeꞌ. \m \v 3 As til veꞌt vitxutx u Jesús uvaꞌ motx veꞌt u vino xoꞌl unqꞌa tenameꞌ. As ech tal veꞌt ileꞌ: —Kat motxyu veꞌt u vino,— tiꞌk vitxutx Aakeꞌ tal ste. \m \v 4 As ech tal veꞌt Aak ileꞌ: —¿Txutx, kam ni tokkat u yoleꞌ uveꞌ naal sve? Tan yeꞌ ilejeꞌte uvaꞌ la unkꞌuch u vijleꞌmeꞌ te unqꞌa tenameꞌ,— tiꞌk Aak. \m \v 5 As ech tal veꞌt vitxutx u Jesús ileꞌ te unqꞌa lochonaaleꞌ: —Ebꞌantaj kam uveꞌ tuk tal Aak sete,— tiꞌk vitxutx u Jesús. \m \v 6 As atik vaajil unqꞌa nimla chaj loꞌch. As kamal oꞌvoꞌj txeꞌn aꞌ nikat ibꞌen tu junun u loꞌcheꞌ. As aꞌ itxaꞌk unqꞌa loꞌcheꞌ tiꞌ imolpu aꞌ uvaꞌ nik itxakonsa unqꞌa tiaal Israel tiꞌ itxꞌaat iqꞌabꞌ tukꞌ tiꞌ itxꞌaat unqꞌa aqꞌonbꞌaleꞌ tu kabꞌal. \m \v 7 As ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ te unqꞌa lochonaaleꞌ: —Enoosataj unqꞌa loꞌcheꞌ taꞌn aꞌ,— tiꞌk Aak. As inoosa veꞌt chajnaj unqꞌa loꞌcheꞌ. \m \v 8 As tul noo veꞌt unqꞌa loꞌcheꞌ, as ech tal veꞌt Aak ileꞌ: —Eteesataj el tzan unbꞌooj uveꞌ at tu u loꞌcheꞌ. As bꞌen etaqꞌtaj te u ilol tetz isuuchil u nimla qꞌiieꞌ tiꞌ teqꞌot tibꞌ meꞌal ikꞌaol umaj uxhchil,— tiꞌk Aak. \m \v 9 As tul tukꞌa veꞌt u ilol tetz isuuchil u tzumbꞌaꞌeꞌ u aꞌeꞌ uveꞌ ibꞌensa u Jesús sbꞌaꞌnla vino, as jit alpu te naj uvaꞌ katil tzaakat u vino. As aꞌik kuxh unqꞌa lochonaaleꞌ ootzin tetz. As imolo veꞌt u ilol tetz isuuchil u nimla qꞌiieꞌ u najeꞌ uveꞌ teqꞌo tibꞌ tukꞌ tixqel. \m \v 10 As ech tal veꞌt naj ileꞌ: —Jankꞌal chit unqꞌa najeꞌ as aꞌ nibꞌaxsa chajnaj unqꞌa bꞌaꞌnla chaj vino. As tul nimal maꞌt tukꞌaleꞌ, as aꞌn kat pal veꞌt u vino uveꞌ yeꞌl itxaꞌk. Pet ech koj axh, tan kat akol u bꞌaꞌnla vino. As aꞌn ileꞌ naaqꞌ veꞌteꞌ,— tiꞌk naj tal te u najeꞌ. \m \v 11 As aꞌ u bꞌaxa kꞌuchbꞌal tetz u tijleꞌm u Jesús uvaꞌ kat ibꞌana. As aꞌ kat ibꞌankat tu u tal tenam uvaꞌ Caná uvaꞌ echen tu u Galilea. As kat ikꞌuch veꞌt Aak uvaꞌ nim talchu veꞌt Aak. As aal chit ikꞌujbꞌaꞌ veꞌt unqꞌa ichusulibꞌ Aakeꞌ ikꞌuꞌl stiꞌ. \p \v 12 As tul maꞌtik itzojpu veꞌt u nimla qꞌiieꞌ tiꞌ teqꞌot tibꞌ meꞌal ikꞌaol umaj uxhchil, as bꞌen veꞌt Aak tu u Capernaúm tukꞌ vitxutxeꞌ tukꞌ unqꞌa titzꞌin Aakeꞌ tukꞌ unqꞌa ichusulibꞌeꞌ. As yeꞌ kuxh jatvaꞌl qꞌii ibꞌan Aak tzitziꞌ. \s1 Nilaqꞌbꞌa el u Jesús unqꞌa aakꞌaꞌyeꞌ vatz viqꞌanal u tostiixheꞌ \r Mateo 21.12-13; Marcos 11.15-18; Lucas 19.45-46 \p \v 13 As bꞌiitik kuxh tul veꞌt u nimla qꞌiieꞌ uvaꞌ pascua\f + \fr 2.13 \ft As jun yaabꞌ nik tulsa unqꞌa tiaal Israel skꞌuꞌl uvaꞌ yeꞌl unqꞌa bꞌaxa ikꞌaol unqꞌa qꞌesla ibꞌaaleꞌ kat yatzꞌpi taꞌn u ángel tul uvaꞌ kat el chꞌuꞌl u tenameꞌ tu u Egipto. As eyen tu Éxodo 12.1-36.\f* ibꞌii. As bꞌen veꞌt u Jesús tu u Jerusalén tukꞌ unqꞌa ichusulibꞌeꞌ. \m \v 14 As tul ok veꞌt Aak vatz viqꞌanal u tostiixheꞌ, as til veꞌt Aak unqꞌa uxhchileꞌ uveꞌ nik ikꞌayineꞌ. At chajnaj nikat kꞌayin vaakaxh, kaneeroꞌ, paroomaxh tiꞌ toksat unqꞌa tenameꞌ unqꞌa avaneꞌ vatz u Tiixheꞌ. As til Aak uvaꞌ xonlik kaꞌt unqꞌa naj uvaꞌ nik jalon unqꞌa puajeꞌ.\f + \fr 2.14 \ft As aꞌeꞌ unqꞌa najeꞌ uvaꞌ nik jalon unqꞌa puajeꞌ tetz umaꞌt tenam uvaꞌ eqꞌomik taꞌn unqꞌa uxhchileꞌ uvaꞌ ni tul tu u tostiixheꞌ, tan vatzul kuxh u puajeꞌ nik ibꞌanbꞌel tu u tostiixheꞌ.\f* \m \v 15 As ipaatxꞌu veꞌt Aak umaꞌl u tzꞌuꞌm. As ilaqꞌbꞌa veꞌt el Aak unqꞌa uxhchileꞌ skajayil uveꞌ nik kꞌayin unqꞌa ikaneeroꞌeꞌ tukꞌ unqꞌa ivaakaxheꞌ. As imakꞌeꞌl Aak vipuaj unqꞌa najeꞌ uveꞌ nikat jalon puaj. As ipilqꞌu veꞌt Aak unqꞌa imeexha chajnajeꞌ. \m \v 16 As ech tal veꞌt Aak ileꞌ te unqꞌa kꞌayin paroomaxheꞌ: —¡Eteqꞌotaj el unqꞌa etetzeꞌ! ¡Yeꞌ kuxh etoksa u tostiixheꞌ skꞌayibꞌalil, tan tetz vunBꞌaaleꞌ!— tiꞌk Aak. \m \v 17 As aꞌn ul veꞌt u yoleꞌ skꞌuꞌl unqꞌa ichusulibꞌ Aakeꞌ uvaꞌ tzꞌibꞌamal kan uvaꞌ ech ni tal ileꞌ: \q1 As nichꞌoꞌn vaama tiꞌ unqꞌa veeꞌ ni tuch tu vakabꞌaleꞌ, tiꞌk u yoleꞌ. \p \v 18 As ech tal veꞌt unqꞌa iqꞌesal unqꞌa tenam ileꞌ te u Jesús: —¿Kam kꞌuchbꞌal tetz u eejleꞌmeꞌ la akꞌuch sqe uvaꞌ la uch abꞌanataꞌ uveꞌ nabꞌaneꞌ?— tiꞌk chajnaj. \m \v 19 As ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ: —Kꞌuxh la eteꞌpu u kabꞌalaꞌ, as la untxakpisa titoxvu qꞌii,— tiꞌk Aak. \m \v 20 As ech tal veꞌt chajnaj ileꞌ: —¿Ma aꞌ naaleꞌ uvaꞌ oxvaꞌl kuxh qꞌii la atxakpisakat u tostiixheꞌ? As tul vaajil toxkꞌal yaabꞌ (46) kat txakpisalkat,— tiꞌk unqꞌa iqꞌesal unqꞌa tenameꞌ. \m \v 21 As yeꞌl uvaꞌ aꞌ koj chit u kabꞌaleꞌ uvaꞌ tal Aak. Pet aꞌ vichiꞌol Aakeꞌ uvaꞌ tala, tul uvaꞌ la ul taama Aak unpajte. \m \v 22 As xamtik veꞌt stuul tul maꞌtik tul veꞌt taama Aak, as ul veꞌt viyol Aakeꞌ skꞌuꞌl unqꞌa ichusulibꞌeꞌ uvaꞌ tal Aak. As inima veꞌt chajnaj u yoleꞌ uveꞌ tzꞌibꞌamal kan tiꞌ u tulebꞌal taama Aakeꞌ as tukꞌ u yoleꞌ uvaꞌ tal Aak. \p \v 23 As tul atik u Jesús tu u Jerusalén tiꞌ tilat u nimla qꞌiieꞌ, as yeꞌ saach unqꞌa tenameꞌ ikꞌujbꞌaꞌ ikꞌuꞌl tiꞌ Aak, tan tiꞌ uvaꞌ til veꞌt unqꞌa tenameꞌ unqꞌa kꞌuchbꞌal tetz u tijleꞌm Aakeꞌ uveꞌ nik ibꞌaneꞌ. \m \v 24 Pet jit ikꞌujbꞌaꞌ Aak ikꞌuꞌl tiꞌ unqꞌa tenameꞌ, tan ootzimalik taꞌn Aak kam uvaꞌ at tu u taanxelal unqꞌa tenameꞌ. \m \v 25 As jit tzꞌajinal la alpu te Aak uvaꞌ kam bꞌan taꞌn itxumbꞌal unqꞌa tenameꞌ, tan ootzimal vitxumbꞌal unqꞌa tenameꞌ taꞌn Aak skajayil. \c 3 \s1 Niyolon u Jesús tukꞌ u Nicodemo \p \v 1 Atik umaꞌl u fariseo uvaꞌ Nicodemo ibꞌii. As naj umaꞌl viqꞌesal unqꞌa tiaal Israel. \m \v 2 As oon veꞌt naj aqꞌbꞌal xeꞌ u Jesús. As ech bꞌex tal naj ileꞌ: —Chusul, as ootzimal sqaꞌn uvaꞌ aꞌ u Tiixheꞌ kat chajon tzan axh, tan yeꞌxhebꞌil la txꞌolon ibꞌanax unqꞌa kꞌuchbꞌal tetz u tijleꞌm u Tiixheꞌ uveꞌ nabꞌaneꞌ, asoj yeꞌl Aak at skꞌatz,— tiꞌk naj. \m \v 3 As ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ: —Jik chit tuk val see, tan abꞌil uvaꞌ yeꞌ la itzꞌebꞌ tikaꞌpa, as yeꞌ la uch tok xoꞌl unqꞌa tenameꞌ uvaꞌ at jaqꞌ u tijleꞌm u Tiixheꞌ,— tiꞌk u Jesús. \m \v 4 As ech tal veꞌt u Nicodemo ileꞌ: —¿Kam la tulbꞌe umaj naj qꞌi titzꞌebꞌeꞌ tul qꞌestu veꞌt naj? ¿Ma la uch bꞌa uvaꞌ la ok naj kꞌatz vitxutxeꞌ tiꞌ titzꞌebꞌ unpajte?— tiꞌk naj. \m \v 5 Ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ: —Jik chit tuk val see, abꞌil uvaꞌ yeꞌxhkam itzꞌebꞌnal kꞌatz u Tiixheꞌ taꞌn u Tiixhla Espíritu as yeꞌxhkam itzꞌebꞌnal taꞌn u aꞌeꞌ, as yeꞌ la uch tok xoꞌl u tenameꞌ uvaꞌ at jaqꞌ u tijleꞌm u Tiixheꞌ. \m \v 6 As abꞌil uveꞌ kat itzꞌebꞌ kꞌatz vitxutxeꞌ as vatz txꞌavaꞌilla chiꞌol kuxheꞌ. Pet abꞌil uveꞌ la itzꞌebꞌ taꞌn u Tiixhla Espíritu, as at veꞌt itiichajil kꞌatz u Tiixheꞌ. \m \v 7 As yeꞌ kuxh sotz akꞌuꞌl tiꞌ u yoleꞌ uveꞌ ni val see uvaꞌ techal chit la itzꞌebꞌ ex tikaꞌpa, \m \v 8 tan echeꞌ u kajiqꞌeꞌ tan kꞌuxh naabꞌi ivuluneꞌ, as yeꞌ natxꞌol eelataꞌ katiꞌch itzaaeꞌ, as katiꞌch ibꞌeneꞌ. Echat kuxh bꞌanel taꞌn unqꞌa uxhchileꞌ uveꞌ ni titzꞌebꞌ taꞌn u Tiixhla Espíritu,— tiꞌk u Jesús. \m \v 9 As ech tal veꞌt u Nicodemo ileꞌ: —¿La kol chit ibꞌan qꞌa echeꞌ uveꞌ naaleꞌ?— tiꞌk naj. \m \v 10 Ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ te naj: —Axh umaꞌl u chusul tetz viyol u Tiixheꞌ xoꞌl unqꞌa tenameꞌ. ¿As ma yeꞌ napal bꞌa tu unqꞌa yoleꞌ? \m \v 11 Ileꞌ jik chit tuk val see tan kam unqꞌa veeꞌ ootzimal sqaꞌn as aꞌeꞌ ni qaleꞌ. As kam uvaꞌ ni qileꞌ as aꞌeꞌ ni qal isuuchil. As kꞌuxh aꞌ visuuchil u yoleꞌ uveꞌ ni val sete, as yeꞌ nenima. \m \v 12 As kꞌuxh aꞌ unqꞌa vatz txꞌavaꞌilla yoleꞌ uveꞌ ni val sete, as yeꞌ kat enima. ¿As aꞌ kol chit la enima unqꞌa yoleꞌ qꞌa uvaꞌ tetz u Tiixheꞌ uvaꞌ la val sete? \m \v 13 Tan yeꞌxhebꞌil kat jeꞌ tu almikaꞌ, pet taꞌn kuxh ineꞌ uvaꞌ in \sc IKꞌAOL U NAJEꞌ\sc* uvaꞌ kat kuꞌ chꞌuꞌl tu almikaꞌ. \m \v 14 As echat chit la unbꞌaneꞌ echeꞌ uvaꞌ kat ibꞌan u Moisés, tul kat taqꞌ jeꞌ umaꞌl u vatzibꞌal txꞌiꞌlatxoo vatz umaꞌl u tzeꞌ tu u tzuukin txꞌavaꞌeꞌ tiꞌ tel unqꞌa tenameꞌ vatz u kamchileꞌ. As techal la aqꞌpik jeꞌ in vatz umaꞌl u tzeꞌ uvaꞌ in \sc IKꞌAOL U NAJEꞌ\sc*, \m \v 15 aqꞌal uvaꞌ at itiichajil u taanxelal unqꞌa uxhchileꞌ kꞌatz u Tiixheꞌ, jankꞌal unqꞌa uxhchileꞌ uveꞌ la ikꞌujbꞌaꞌ ikꞌuꞌl sviꞌ. As yeꞌ la itzꞌej vitiichajileꞌ uveꞌ yeꞌl iyaꞌtebꞌal,— tiꞌk u Jesús. \s1 Nixoꞌni u Tiixh unqꞌa tenameꞌ skajayil \p \v 16 Tan kat itxum u Tiixheꞌ ivatz unqꞌa tenameꞌ skajayil vatz u txꞌavaꞌeꞌ. Estiꞌeꞌ kat taqꞌ tzan Aak unchꞌiꞌtil viKꞌaoleꞌ tiꞌ ikameꞌ, aqꞌal uvaꞌ jankꞌal unqꞌa uxhchileꞌ uvaꞌ la ikꞌujbꞌaꞌ ikꞌuꞌl tiꞌ viKꞌaol Aakeꞌ as yeꞌ la tzꞌejxi. Pet at itiichajil uvaꞌ yeꞌl iyaꞌtebꞌal. \m \v 17 As yeꞌ kat ichaj tzan u Tiixheꞌ viKꞌaoleꞌ vatz u txꞌavaꞌeꞌ tiꞌ uvaꞌ la taqꞌ bꞌen Aak unqꞌa tenameꞌ tu u kꞌaxkꞌoeꞌ. Pet kat ichaj tzan Aak viKꞌaoleꞌ tiꞌ iqꞌalpul unqꞌa tenameꞌ vatz vipaaveꞌ. \m \v 18 Estiꞌeꞌ jankꞌal unqꞌa uxhchileꞌ uveꞌ la niman viKꞌaol u Tiixheꞌ as yeꞌl u kꞌaxkꞌoeꞌ at tzan stiꞌ. Pet jankꞌal unqꞌa uxhchileꞌ uvaꞌ yeꞌ ni niman as aꞌeꞌ at veꞌt tzan u kꞌaxkꞌoeꞌ stiꞌ, tan tiꞌ uvaꞌ yeꞌ kat ikꞌujbꞌaꞌ ikꞌuꞌl tiꞌ unchꞌiꞌtil viKꞌaol u Tiixheꞌ. \m \v 19 As kat teesa veꞌt el tibꞌ unqꞌa tenameꞌ kꞌatz u txijun tetz u taanxelaleꞌ tul uvaꞌ kat ul Aak vatz u txꞌavaꞌeꞌ, tan tiꞌ uvaꞌ nisaꞌ unqꞌa tenameꞌ ibꞌanat u vaꞌlexheꞌ. Pet yeꞌ nisaꞌ inimat u txijun tetz u taanxelaleꞌ. Estiꞌeꞌ at veꞌt tzan u kꞌaxkꞌoeꞌ tiꞌ unqꞌa tenameꞌ. \m \v 20 As jankꞌal unqꞌa tenameꞌ uveꞌ aꞌ kuxh u vaꞌlexheꞌ nibꞌaneꞌ as nichiꞌan taama tiꞌ u txijun tetz u taanxelaleꞌ. As ni teesa veꞌt el tibꞌ skꞌatz, tan aꞌ isaꞌ uvaꞌ yeꞌ la majax ivatz tiꞌ ipaavineꞌ. \m \v 21 Pet ech koj unqꞌa uxhchileꞌ uveꞌ ni bꞌanon u jikeꞌ, tan nijetzꞌen ok kꞌatz u txijun tetz u taanxelaleꞌ, aqꞌal uvaꞌ la tootzi unqꞌa tenameꞌ uvaꞌ aꞌ u Tiixheꞌ aqꞌol tetz vitxumbꞌaleꞌ tiꞌ ibꞌanat u bꞌaꞌneꞌ. \s1 Niyolon u Xhun tiꞌ u Jesús \p \v 22 As xamtik veꞌt stuul, as el veꞌt u Jesús tu u Jerusalén tukꞌ unqꞌa ichusulibꞌeꞌ. As oon veꞌt Aak tu u Judea uvaꞌ nik taqꞌaxkat kuꞌ unqꞌa uxhchileꞌ xeꞌ u aꞌeꞌ taꞌn Aak. \m \v 23 As echat nik ibꞌan u Xhuneꞌ unpajte, tan nik taqꞌ kuꞌ unqꞌa uxhchileꞌ xeꞌ u aꞌeꞌ tu u tenameꞌ uvaꞌ Enón, najlich u Salim, tan tiꞌ uvaꞌ nim u aꞌeꞌ uvaꞌ atik tzitziꞌ. As yeꞌ saach unqꞌa uxhchileꞌ uli tiꞌ ikuꞌ xeꞌ u aꞌeꞌ, \m \v 24 tan yeꞌxnik oksal u Xhuneꞌ tu u kaarsa. \p \v 25 As nik iyaa tibꞌ unqꞌa ichusulibꞌ u Xhuneꞌ tukꞌ kaꞌt vimooleꞌ uvaꞌ tiaal Israel, tiꞌ uvaꞌ kam la tulbꞌe unqꞌa uxhchileꞌ teesat el u vaꞌlexheꞌ tu u taanxelaleꞌ vatz u Tiixheꞌ. \m \v 26 As ech bꞌex tal veꞌt unqꞌa ichusulibꞌ u Xhun ileꞌ ste: —Chusul, u najeꞌ uvaꞌ atik sakꞌatz jalit u nimla aꞌeꞌ uvaꞌ Jordán, uvaꞌ yolon axh stiꞌ, as ni taqꞌ kuꞌ naj unqꞌa uxhchileꞌ xeꞌ u aꞌeꞌ. As yeꞌ saach tok veꞌt unqꞌa tenameꞌ kꞌatz naj,— tiꞌk chajnaj. \m \v 27 Ech tal veꞌt u Xhun ileꞌ te chajnaj tiꞌ u Jesús: —Aꞌeꞌ nibꞌaneꞌ uvaꞌ alel tzan ste taꞌn u Tiixheꞌ, tan yeꞌxhkam la uch ibꞌanat umaj uxhchil, asoj jit u Tiixheꞌ tu almikaꞌ kat aqꞌon ste. \m \v 28 As an chit exeꞌ kat abꞌin vunyoleꞌ uvaꞌ ech kat val ileꞌ: Jit ineꞌ u Cristo, tan Tiixheꞌ kat chajon tzan in bꞌaxa vatz u Cristo,— chꞌin kat val sete, \m \v 29 tan ech vatineꞌ vatz u Cristo echeꞌ umaj tetz kꞌultziꞌ u tzumelaeꞌ uvaꞌ at txala, tan aꞌ kuxh u tzumelaeꞌ kꞌujleꞌl tiꞌ u ixqelaeꞌ. Pet ech koj u tetz kꞌultziꞌ u tzumelaeꞌ, tan nichiibꞌeꞌ tul ni tabꞌi u tuul iviꞌeꞌ. As echat chit bꞌan vaꞌn, tan vaꞌl chit unchiibꞌeꞌ. \m \v 30 As aal tuk oksaloj veꞌt iqꞌii Aak. Pet ech koj in, tan yeꞌl unqꞌii la oksal veꞌteꞌ. \s1 Niyolon u Xhun tiꞌ u tijleꞌm u Jesús \p \v 31 Tan aꞌ tzaanajkat Aak tu almikaꞌ. As Aak veꞌteꞌ nim talcheꞌ tiꞌ unqꞌa tenameꞌ skajayil. Pet ech koj in, tan in kuxh vatz txꞌavaꞌil aama, as aꞌ kuxh u vatz txꞌavaꞌil yoleꞌ ni valeꞌ, tan aꞌ kuxh u vatz txꞌavaꞌil txumbꞌaleꞌ eqꞌomal svaꞌn. Pet ech koj u Jesús, tan aꞌ tzaanajkat Aak tu almikaꞌ. As taꞌn Aakeꞌ nim talcheꞌ tiꞌ unqꞌa tenameꞌ skajayil. \m \v 32 As aꞌeꞌ ni tal u Jesús kam uveꞌ kat til Aak tukꞌ uveꞌ kat tabꞌi Aak. As kaꞌl kuxh unqꞌa uxhchileꞌ ni niman viyol Aakeꞌ. \m \v 33 Pet abꞌil uvaꞌ ni niman u yoleꞌ uvaꞌ ni tal u Jesús, as nikꞌucheꞌ uvaꞌ jik chit u yoleꞌ uveꞌ ni tal u Tiixheꞌ ste,— tiꞌk u Xhuneꞌ. \m \v 34 Kat ichaj tzan u Tiixheꞌ u Jesúseꞌ. As tul uvaꞌ niyolon u Jesús, as an chit u Tiixheꞌ niyoloneꞌ. Tan ayaꞌl chit ikꞌuꞌl u Tiixheꞌ kat taqꞌ Aak viTiixhla Espíritu te u Jesús. \m \v 35 As xoꞌn chit viKꞌaol u Kubꞌaaleꞌ ste. As kat toksa Aak viKꞌaoleꞌ Bꞌooqꞌolil tiꞌ unqꞌa veeꞌ skajayil. \m \v 36 Estiꞌeꞌ uvaꞌ abꞌil la ikꞌujbꞌaꞌ ikꞌuꞌl tiꞌ viKꞌaol u Tiixheꞌ as at veꞌt itiichajil uvaꞌ yeꞌl iyaꞌtebꞌal. Pet abꞌil uvaꞌ yeꞌ la niman Aak as yeꞌl veꞌt itiichajil u taanxelaleꞌ kꞌatz u Tiixheꞌ, pet aꞌ veꞌt vitxꞌiꞌtziꞌl u Tiixheꞌ at veꞌt tzan stiꞌ. \c 4 \s1 Niyolon u Jesús tukꞌ umaꞌl u ixoj uvaꞌ aa Samaria \p \v 1 As ootzimalik taꞌn u Jesús uvaꞌ maꞌtik tabꞌit unqꞌa fariseo itzibꞌlal Aak uvaꞌ nimal chit unqꞌa uxhchileꞌ nikat ikuꞌ xeꞌ u aꞌeꞌ taꞌn Aak tiꞌ uveꞌ nik ibꞌan u Xhuneꞌ. \m \v 2 As tul jit u Jesús nik aqꞌon kuꞌ unqꞌa uxhchileꞌ xeꞌ u aꞌeꞌ. Pet aꞌ unqꞌa ichusulibꞌ Aakeꞌ nik bꞌanon. \m \v 3 As tul tabꞌi u Jesús uvaꞌ maꞌtik tabꞌit unqꞌa fariseo, as el veꞌt chꞌuꞌl u Jesús tu u Judea. As tal veꞌt Aak ibꞌen tu u Galilea unpajte. \p \v 4 As echik ipal Aak tu u Samaria. \m \v 5 As oon veꞌt Aak tu umaꞌl u tenam uvaꞌ Sicar uvaꞌ echen tu u Samaria. As aꞌ atikkat u txꞌavaꞌeꞌ uveꞌ kat taqꞌ kan u Jacob te vikꞌaol uvaꞌ Xhuꞌl najlich u Sicar. \m \v 6 As kꞌotik umaꞌl u jul tzitziꞌ uvaꞌ ni teqꞌolkat jeꞌ tzan aꞌ uvaꞌ kꞌotik kan taꞌn u Jacob. \p As tul chaqꞌaan veꞌt qꞌii, as xonebꞌ veꞌt u Jesús tziꞌ u juleꞌ, tan koolinalik veꞌt Aak taꞌn xaoꞌm. \m \v 7 As ul umaꞌl u ixoj uvaꞌ aa Samaria tziꞌaꞌvoj tu uveꞌ atikkat u aꞌeꞌ. As ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ te ixoj: —Aqꞌ unbꞌooj vaaꞌ uvaꞌ la vukꞌa,— tiꞌk Aak, \m \v 8 tan maꞌtik ibꞌen veꞌt unqꞌa ichusulibꞌ Aakeꞌ tu u tenameꞌ tiꞌ iloqꞌat echbꞌubꞌal. \m \v 9 As ech tal veꞌt u ixoj ileꞌ: —¿Kam qꞌi uveꞌ nu kuxh ajaj avaaꞌ sve? As tul axh tiaal Israel. As in aa Samaria,— tiꞌk ixoj te u Jesús, tan yeꞌ nik iqꞌiila tibꞌ unqꞌa tiaal Israel tukꞌ unqꞌa aa Samaria. \m \v 10 As ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ: —Ootzimal koj vibꞌaꞌnil u Tiixheꞌ taꞌ aꞌn, as la pal axheꞌ taꞌ stuul uvaꞌ abꞌiste in uveꞌ ni jajon u aꞌeꞌ see. As lajaj sve. As la vaqꞌeꞌ u aꞌeꞌ see uveꞌ la aqꞌon atiichajil,— tiꞌk u Jesús. \m \v 11 As ech tal veꞌt u ixoj ileꞌ te u Jesús: —Pap, mitaꞌn chit umaj aatinbꞌal ati tiꞌ eeqꞌot jeꞌ tzan u aꞌeꞌ. As tul nim chit tuul u juleꞌ. ¿As kat la eeqꞌokat jeꞌ tzan u aꞌeꞌ qꞌi uveꞌ naaleꞌ? \m \v 12 ¿As nim kol chit aalchu veꞌt qꞌa tiꞌ u kubꞌaal Jacob? Tan aakeꞌ kꞌotol kan tetz u aꞌeꞌ. As tzitzaꞌ nik tul teqꞌokat aak taaꞌ tukꞌ unqꞌa meꞌal ikꞌaoleꞌ. As tzitzaꞌ nik tukꞌaꞌkat unqꞌa tavan aakeꞌ,— tiꞌk ixoj. \m \v 13 As ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ: —Jankꞌal unqꞌa uxhchileꞌ uveꞌ la ukꞌan u aꞌeꞌ uvaꞌ at tzitzaꞌ as echeꞌ la koj pal vitzajitziꞌleꞌ. \m \v 14 Pet jankꞌal unqꞌa uxhchileꞌ uveꞌ la ukꞌan u aꞌeꞌ uveꞌ la vaqꞌeꞌ as echeꞌ jatu koj la tzaj veꞌt itziꞌ. As echeꞌ nibꞌan unqꞌa aꞌeꞌ uveꞌ ni tel chꞌuꞌl tu u vitzeꞌ as ech la ibꞌaneꞌ tiꞌ taqꞌax etiichajil uveꞌ yeꞌl iyaꞌtebꞌal,— tiꞌk u Jesús. \m \v 15 As ech tal u ixoj ileꞌ: —Pap, aqꞌ u aꞌeꞌ bꞌa sve uveꞌ naaleꞌ, aqꞌal uvaꞌ yeꞌxh jatu la tzaj veꞌt untziꞌ. As yeꞌl in la ul veꞌt in tziꞌaꞌvoj tzitzaꞌ,— tiꞌk ixoj. \m \v 16 Ech tal u Jesús ileꞌ: —Bꞌaꞌn kuxheꞌ bꞌa. Kuxh molo vatzumeleꞌ. As eela etuleꞌ,— tiꞌk u Jesús. \m \v 17 As ech tal veꞌt ixoj ileꞌ: —Yeꞌl untzumel ati,— tiꞌk ixoj. Ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ te ixoj: —An chiteꞌ bꞌa naaleꞌ uvaꞌ yeꞌl atzumel ati, \m \v 18 tan oꞌvaꞌx naj ajatx eebꞌ stukꞌ. As u najeꞌ uveꞌ eqꞌomal aꞌn cheel as jit atzumel najeꞌ. An chiteꞌ bꞌa uveꞌ naaleꞌ,— tiꞌk Aak. \m \v 19 As ech tal veꞌt ixoj ileꞌ: —Pap, texh axh qꞌajsan tetz viyol u Tiixheꞌ ni vabꞌi. As la unchꞌoti see, \m \v 20 tan tzitzaꞌ viꞌ u vitzeꞌ nik inachkat unqꞌa qꞌesla kubꞌaaleꞌ u Tiixheꞌ. Pet ech koj ex, tan aꞌ netaleꞌ uvaꞌ tu kuxh u Jerusalén la nachpukat Tiixh,— tiꞌk ixoj. \m \v 21 As ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ: —Nima uveꞌ tuk val see, tan la ul umaꞌl u qꞌii uvaꞌ jit kuxh tzꞌajinal viꞌ u vitzeꞌ as jit tzꞌajinal tu u Jerusalén la nachpukat u Tiixheꞌ. Pet katil kuxh la uch inachpukat veꞌt Tiixh. \m \v 22 Tan nu kuxh enach umaꞌl u tiixh uvaꞌ yeꞌ ootzimal setaꞌn. Pet ech koj oꞌ, tan ootzimal u Tiixheꞌ sqaꞌn uveꞌ nu kunacheꞌ, tan aꞌ xeꞌtikkat tzan u sotzbꞌal paaveꞌ sukuxoꞌl, oꞌ unqꞌa tiaal Israel. \m \v 23 As u qꞌiieꞌ uvaꞌ ni val see as ileꞌ najli veꞌt cheel tiꞌ uvaꞌ la inach unqꞌa tenameꞌ u Tiixheꞌ tukꞌ chit taanxelal, tan aꞌ isaꞌ Aak uvaꞌ jik chit itxumbꞌal unqꞌa uxhchileꞌ la ibꞌaneꞌ tul la inach Tiixh. \m \v 24 As jankꞌal unqꞌa uxhchileꞌ uvaꞌ la nachon Tiixh, as techal chit la inach Tiixh tukꞌ chit taanxelal as tukꞌ tijikil, tan ech u Tiixheꞌ echeꞌ u kajiqꞌeꞌ, tan yeꞌ naꞌl,— tiꞌk u Jesús. \m \v 25 As ech tal veꞌt u ixoj ileꞌ: —Ootzimaleꞌ svaꞌn uvaꞌ la ul umaꞌl u uxhchil uvaꞌ alel kan u tulebꞌaleꞌ taꞌn u Tiixheꞌ uvaꞌ Cristo chꞌelel. As aꞌeꞌ la alon veꞌt isuuchil sqe skajayil tul uvaꞌ la uli,— tiꞌk ixoj. \m \v 26 As ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ: —Ineꞌ taꞌ uveꞌ nunyolon see,— tiꞌk Aak. \p \v 27 As tul tzojpu iyolon Aak tukꞌ u ixojeꞌ, as bꞌex uloj veꞌt unqꞌa ichusulibꞌ Aakeꞌ. As sotz veꞌt ikꞌuꞌl chajnaj tiꞌ uveꞌ til chajnaj uvaꞌ nik iyolon Aak tukꞌ u ixojeꞌ, tan tiꞌ uvaꞌ yeꞌl umaj chusul la uch iyolon tukꞌ umaj ixoj xoꞌl tenam. As jit ichꞌoti umaj naj te Aak uvaꞌ: —¿Kam nayol tukꞌ u ixojeꞌ?— tiꞌk koj umaj chajnaj tal te Aak. \m \v 28 As taqꞌ veꞌt kan u ixojeꞌ vitxeꞌneꞌ. As bꞌex tal veꞌt ixoj tu vitenameꞌ. As ech tal veꞌt ixoj ileꞌ te unqꞌa uxhchileꞌ: \m \v 29 —¡Siꞌunaj! ¡Ul etiltaj umaꞌl u naj uveꞌ kat alonyu sve tiꞌ unqꞌa veeꞌ bꞌanel svaꞌn skajayil! ¿As ma jit u najeꞌ u Cristo?— tiꞌk ixoj. \m \v 30 As el veꞌt chꞌuꞌl unqꞌa uxhchileꞌ tu vitenameꞌ tiꞌ tul veꞌt kꞌatz Aak. \p \v 31 As tul maꞌtik ibꞌen veꞌt ixoj, as jetzꞌen veꞌt ok unqꞌa ichusulibꞌ Aakeꞌ skꞌatz. As ech tal veꞌt chajnaj ileꞌ te Aak: —Chusul, txꞌaꞌon,— tiꞌk chajnaj. \m \v 32 Ech tal veꞌt Aak ileꞌ: —At umaꞌl u vechbꞌubꞌal uveꞌ yeꞌ ootzimal setaꞌn,— tiꞌk Aak. \m \v 33 As ech tal veꞌt chajnaj ileꞌ svatzaj: —¿Kam qꞌi estaꞌn? ¿Pet moj abꞌil kat eqꞌon tzan unbꞌooj techbꞌubꞌal Aak?— tiꞌk chajnaj. \m \v 34 As ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ: —As aꞌ veꞌt vechbꞌubꞌaleꞌ uvaꞌ la unbꞌaneꞌ kam uveꞌ ni tal taama u chajol vetzeꞌ. As la untzojpisa uvaꞌ kat tal Aak sve. \m \v 35 As netaleꞌ uvaꞌ: «Kajvaꞌten ichꞌ imakax ivatz u chikoeꞌ,» chꞌex netaleꞌ. As ileꞌ ni val sete, esajitaj bꞌen unqꞌa tenameꞌ, tan ech unqꞌa tenameꞌ echeꞌ unqꞌa chikoeꞌ uveꞌ qꞌantu veꞌteꞌ tiꞌ imakleꞌ. \m \v 36 As abꞌil uveꞌ la molon tzan unqꞌa tenameꞌ tiꞌ tok itiichajil uveꞌ yeꞌl iyaꞌtebꞌal as echeꞌ umaꞌl u uxhchil uvaꞌ ni makon ivatz unqꞌa chikoeꞌ, tan la til ivatz u taqꞌoneꞌ. As estiꞌeꞌ uvaꞌ eela ichiibꞌ unqꞌa uxhchileꞌ uvaꞌ ni makoneꞌ tukꞌ unqꞌa uxhchileꞌ uveꞌ kat avan. \m \v 37 As an chiteꞌ taꞌ u yoleꞌ uvaꞌ: «Umaꞌl uxhchil ni avan. As umaꞌt uxhchil ni makon,» tiꞌk u yoleꞌ. \m \v 38 As cheel nunchaj bꞌen ex tiꞌ bꞌen emakat uveꞌ jit ex kat avan, tan vaꞌlen kat aqꞌonvan sevatz. As cheel antu veꞌt ex tuk ilon veꞌt ivatz unqꞌa taqꞌon unqꞌa uxhchileꞌ,— tiꞌk u Jesús. \p \v 39 As yeꞌ saach unqꞌa aa Samaria uvaꞌ atik tu u tenam uvaꞌ Sicar, as kat ikꞌujbꞌaꞌ ikꞌuꞌl tiꞌ u Jesús taꞌn u yoleꞌ uveꞌ tal u ixojeꞌ, tan ech maꞌtik talat ixoj ileꞌ: —¡Tan nimal unqꞌa vaꞌlexheꞌ uvaꞌ bꞌanel svaꞌn, as kat tal Aak sve!— tiꞌk ixoj. \m \v 40 As ul ijaj unqꞌa aa Samaria bꞌaꞌnil te u Jesús tiꞌ uvaꞌ la kaa Aak tu u tenameꞌ. As kaꞌvaꞌl qꞌii atin veꞌt Aak xoꞌl unqꞌa aa Samaria. \m \v 41 As aal chit kat ikꞌujbꞌaꞌ veꞌt unqꞌa uxhchileꞌ ikꞌuꞌl tiꞌ u Jesús tiꞌ unqꞌa yoleꞌ uveꞌ nik tal Aak. \m \v 42 As ech tal veꞌt unqꞌa uxhchil ileꞌ te u ixoj: —Jit kuxh tiꞌ u yoleꞌ uveꞌ kat aal sqe nu kukꞌujbꞌaꞌkat kukꞌuꞌl. Pet kat qabꞌil veꞌteꞌ, as kat qootzil veꞌteꞌ uvaꞌ an chiteꞌ vil uvaꞌ Aak u sotzsan tetz ipaav unqꞌa tenameꞌ skajayil,— tiꞌk unqꞌa uxhchileꞌ. \s1 Nibꞌaꞌnxisa u Jesús ikꞌaol umaꞌl u naj uvaꞌ nim talcheꞌ \p \v 43 Tu veꞌt ikaꞌv u qꞌiieꞌ, as el veꞌt chꞌuꞌl u Jesús tu u Samaria. As bꞌen veꞌt Aak tu u Galilea. \m \v 44 As atik skꞌuꞌl Aak uvaꞌ yeꞌ la oksal iqꞌii Aak taꞌn unqꞌa uxhchileꞌ tu vitenameꞌ, tan maꞌtik talat Aak uvaꞌ yeꞌl umaj qꞌajsan tetz viyol u Tiixheꞌ la oksal iqꞌii tu vitenameꞌ. \m \v 45 As oon veꞌt Aak tu u Galilea. As jankꞌal unqꞌa aa Galilea uveꞌ maꞌtik tex tu u Jerusalén tiꞌ u nimla qꞌiieꞌ, as oora chit ikꞌul veꞌt ok chajnaj Aak, tan maꞌtik tilat chajnaj kam uveꞌ kat ibꞌan Aak tu u Jerusalén. \p \v 46 As oon veꞌt u Jesús unpajte tu u tenameꞌ uvaꞌ Caná uvaꞌ echen tu u Galilea, uvaꞌ ibꞌensakat Aak u aꞌeꞌ vinoil. As atik umaꞌl u naj tzitziꞌ uvaꞌ lochol tetz u ijlenaaleꞌ, uvaꞌ nikat ichꞌoꞌn umaꞌl vikꞌaol tu u Capernaúm. \m \v 47 As tul tabꞌi veꞌt naj itzibꞌlal uvaꞌ maꞌtik itzaa u Jesús tu u Judea as maꞌtik toon veꞌt Aak tu u Galilea, as oon veꞌt naj tiꞌ ijajat kuybꞌal te Aak uvaꞌ la bꞌen Aak tiꞌ ibꞌaꞌnxisal vikꞌaol najeꞌ, tan bꞌiitik kuxh ikam vikꞌaol najeꞌ. \m \v 48 As ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ te naj: —Yeꞌ koj kat unkꞌuch unqꞌa texhlal u tijleꞌm u Tiixheꞌ sete, as kamal yeꞌl ex taꞌ la ekꞌujbꞌaꞌ ekꞌuꞌl sviꞌ,— tiꞌk u Jesús. \m \v 49 As ech tal veꞌt u lochol tetz u ijlenaal ileꞌ: —Pap, bꞌan bꞌaꞌnil. Kuxh il vas unkꞌaoleꞌ cheel tan tuk kamoj veꞌteꞌ,— tiꞌk naj. \m \v 50 As ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ te naj: —Kuxh veꞌteꞌ. Il vakꞌaol ileꞌ isleꞌle,— tiꞌk Aak. As tul tabꞌi veꞌt u najeꞌ viyol Aakeꞌ, as inima veꞌt naj. As bꞌen veꞌt naj tu vitenameꞌ. \m \v 51 As tul bꞌiitik kuxh toon naj tu vitenameꞌ, as ul kꞌulpoj veꞌt naj tu bꞌey taꞌn kaꞌl unqꞌa ikꞌam. As ech tal chajnaj ileꞌ: —Pap, ¡isleꞌl veꞌt vakꞌaoleꞌ cheel!— tiꞌk chajnaj. \m \v 52 As ech tal veꞌt u lochol tetz u ijlenaal ileꞌ: —¿Kam oora qꞌi kat bꞌaꞌnxi?— tiꞌk naj. As ech tal veꞌt unqꞌa kꞌam ileꞌ te naj: —Eꞌttzaneꞌ txalqꞌu qꞌii yaꞌ veꞌt u xamaleꞌ tiꞌ naj,— tiꞌk chajnaj. \m \v 53 As tul tabꞌi veꞌt u lochol tetz u ijlenaaleꞌ u yoleꞌ uvaꞌ tal unqꞌa kꞌameꞌ, as ul veꞌt skꞌuꞌl naj uvaꞌ ech ooraeꞌ uvaꞌ tal u Jesús te naj uvaꞌ: «Il vakꞌaol ileꞌ isleꞌle,» tiꞌk Aak. As kat ikꞌujbꞌaꞌ veꞌt naj ikꞌuꞌl tiꞌ Aak tukꞌ unqꞌa tatineꞌ tikabꞌal. \p \v 54 As tu u Galilea ikꞌuchkat u Jesús vikaꞌv u kꞌuchbꞌal tetz u tijleꞌmeꞌ vatz unqꞌa tenameꞌ tul maꞌtik itzaa Aak tu u Judea. \c 5 \s1 Nibꞌaꞌnxisa u Jesús umaꞌl u aachꞌoꞌm tu u Jerusalén \p \v 1 As xamtik veꞌt stuul tul uvaꞌ ilej umaꞌt u nimla qꞌiieꞌ uveꞌ nikat inima unqꞌa tiaal Israel tu jun yaabꞌ, as bꞌex veꞌt u Jesús tu u Jerusalén unpajte. \m \v 2 As bꞌanik umaꞌl u nimla tzꞌaj tetz molbꞌal aꞌ uvaꞌ Betesda ibꞌii tu yolbꞌal hebreo. As aꞌ echenkat najlich itziꞌ u tapiaaleꞌ uvaꞌ tokebꞌal kaneeroꞌ ibꞌii. As u nimla molbꞌal aꞌeꞌ uveꞌ atik jeꞌ iviꞌ as oꞌvaꞌl toj uvaꞌ tzꞌaj txꞌapike. \m \v 3 As yeꞌ saach unqꞌa aachꞌoꞌmeꞌ koxhlik tziꞌ u molbꞌal aꞌeꞌ. At koꞌx, at tzot, ati uvaꞌ kꞌoroꞌxhin tibꞌ taꞌn chꞌoꞌm. As nikat itxꞌebꞌ unqꞌa aachꞌoꞌmeꞌ uvaꞌ la tiin veꞌt u aꞌeꞌ, \m \v 4 tan jit kuxh nim la ul itiinsa umaj ángel u aꞌeꞌ. As abꞌiste kuxh u aachꞌoꞌmeꞌ uvaꞌ bꞌaxel la ok xeꞌ u aꞌeꞌ tul la itiinsa tibꞌ u aꞌeꞌ, as la bꞌaꞌnxi, kꞌuxh kam kuxh chꞌoꞌmil uvaꞌ nik bꞌanon. \p \v 5 As atik umaꞌl u aachꞌoꞌm tziꞌ u nimla molbꞌal aꞌeꞌ uvaꞌ maꞌtik ibꞌanat veꞌt vinaj vaaxajlaval (38) yaabꞌ ixeꞌt chꞌoꞌnoj. \m \v 6 As til veꞌt u Jesús u aachꞌoꞌmeꞌ uvaꞌ koxhlik tziꞌ u aꞌeꞌ. As atik veꞌt skꞌuꞌl Aak uvaꞌ naꞌxnik ixeꞌt naj chꞌoꞌnoj. As ech tal veꞌt Aak ileꞌ: —¿Ma nasaꞌ uvaꞌ la bꞌaꞌnx veꞌt axh?— tiꞌk Aak. \m \v 7 Ech tal veꞌt naj ileꞌ: —¡Kano, Pap! As yeꞌxhebꞌil ni bꞌanon bꞌaꞌnil sve tiꞌ vaqꞌax bꞌen xeꞌ u aꞌeꞌ. As kꞌuxh nunyaꞌlu vibꞌ tiꞌ unkuꞌeꞌ tul ni tiinsa tibꞌ u aꞌeꞌ, as bꞌaxel nibꞌaxsa tibꞌ umaꞌt uxhchil sunvatz,— tiꞌk u aachꞌoꞌmeꞌ. \m \v 8 As ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ: —Txakpen. Eqꞌo vachꞌachiꞌm tzeꞌeꞌ. As kuxh veꞌt takabꞌal,— tiꞌk Aak tal te naj. \m \v 9 As yak chit bꞌaꞌnx veꞌt u aachꞌoꞌmeꞌ. As teqꞌo veꞌt naj u chꞌachiꞌm tzeꞌeꞌ. As xaan veꞌteꞌ. As tu u xeem qꞌiieꞌ ibꞌaꞌnxisa u Jesús u aachꞌoꞌmeꞌ. \p \v 10 As ech tal veꞌt unqꞌa iqꞌesal unqꞌa tenam ileꞌ te u najeꞌ uvaꞌ maꞌtik tel u chꞌoꞌmeꞌ stiꞌ: —Xeem qꞌii taꞌ cheel. As txaaeꞌ uvaꞌ ijamal kuxh vachꞌachiꞌm tzeꞌeꞌ,— tiꞌk chajnaj te naj. \m \v 11 As ech tal veꞌt naj ileꞌ: —U uxhchileꞌ uveꞌ kat bꞌaꞌnxisan in as aꞌeꞌ kat alon sve: «Sikꞌ vachꞌachiꞌm tzeꞌeꞌ. As kuxh veꞌteꞌ,» tiꞌk sve,— tiꞌk naj. \m \v 12 As ichꞌoti veꞌt unqꞌa iqꞌesal unqꞌa tenameꞌ itziꞌ naj. As ech tal chajnaj ileꞌ: —¿Abꞌil u najeꞌ qꞌi uveꞌ kat alon see uvaꞌ: «Sikꞌ vachꞌachiꞌm tzeꞌeꞌ. As kuxh veꞌteꞌ,» taqꞌ kat tal see?— tiꞌk chajnaj. \m \v 13 As yeꞌ tootzaj naj uvaꞌ abꞌil bꞌaꞌnxisan naj, tan maꞌtik tel chꞌuꞌl u Jesús xoꞌl unqꞌa tenameꞌ uveꞌ atik tzitziꞌ. \p \v 14 As xamtik veꞌt stuul, ikꞌul tibꞌ u Jesús tukꞌ u najeꞌ vatz viqꞌanal u tostiixheꞌ. As ech tal veꞌt Aak ileꞌ te naj: —Ileꞌ tuk val see, tan il axh bꞌaꞌn veꞌt axh cheel. As yeꞌ paavin veꞌt axh, aqꞌal uvaꞌ yeꞌ la ul umaꞌtoj kꞌaxkꞌo seeꞌ uvaꞌ nim tiꞌ unqꞌa veeꞌ kat apalebꞌe,— tiꞌk Aak. \m \v 15 As bꞌex tal veꞌt naj te unqꞌa iqꞌesal unqꞌa tenameꞌ uveꞌ aꞌ u Jesús kat bꞌaꞌnxisan naj. \m \v 16 Estiꞌeꞌ uveꞌ ibꞌan veꞌt unqꞌa iqꞌesal unqꞌa tenameꞌ ikꞌuꞌl tiꞌ ichukat txumbꞌal tiꞌ u Jesús, tan tiꞌ uvaꞌ ibꞌaꞌnxisa Aak u aachꞌoꞌmeꞌ tu u xeem qꞌiieꞌ. \m \v 17 As ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ te chajnaj: —As kꞌuxh tu u xeem qꞌiieꞌ, yeꞌ niyaꞌ vunBꞌaaleꞌ tiꞌ ibꞌanat u bꞌaꞌnileꞌ. Estiꞌeꞌ nunbꞌan u bꞌaꞌneꞌ tu u xeem qꞌiieꞌ unpajte,— tiꞌk Aak. \m \v 18 As tabꞌi veꞌt unqꞌa iqꞌesal unqꞌa tenameꞌ u yoleꞌ uvaꞌ tal u Jesús. As aal chit ichuk veꞌt chajnaj txumbꞌal tiꞌ iyatzꞌax Aak. As jit kuxh tiꞌ uvaꞌ maꞌtik ibꞌaꞌnxisat Aak u aachꞌoꞌmeꞌ tu u xeem qꞌiieꞌ. Pet tiꞌ uvaꞌ «VunBꞌaaleꞌ,» tiꞌk Aak tiꞌ u Tiixheꞌ. As nik tal tibꞌ Aak uvaꞌ eela Aak tukꞌ u Tiixheꞌ. \s1 Ni tal u Jesús uvaꞌ eela u tijleꞌm Aakeꞌ tukꞌ u Tiixheꞌ \p \v 19 As ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ te chajnaj: —Ileꞌ jik chit tuk val sete tan yeꞌxhkam la uch unbꞌanataꞌ sunjunal. Pet aꞌ nunbꞌaneꞌ uveꞌ ni vileꞌ uvaꞌ nibꞌan vunBꞌaaleꞌ. As jankꞌal uveꞌ nibꞌan vunBꞌaaleꞌ as echat nunbꞌaneꞌ unpajte, \m \v 20 tan xoꞌn chit in te vunBꞌaaleꞌ. As nikꞌuch Aak sve jankꞌal uveꞌ nibꞌan Aak, tan nim chiteꞌ u bꞌaꞌnileꞌ uveꞌ la ikꞌuch Aak sve tiꞌ unqꞌa viꞌlaꞌ. Estiꞌeꞌ la chit teqꞌo etaama tiꞌ uveꞌ la etileꞌ, \m \v 21 tan echat la unbꞌaneꞌ echeꞌ uvaꞌ nibꞌan vunBꞌaaleꞌ. As ni tulsa Aak taama unqꞌa kamnajeꞌ. As ni taqꞌ Aak itiichajil u taanxelal unqꞌa uxhchileꞌ. As echat in unpajte, tan la vaqꞌ itiichajil u taanxelal unqꞌa uxhchileꞌ kꞌatz Aak, as jankꞌal unqꞌa uxhchileꞌ uvaꞌ la unsaꞌ la vaqꞌ itiichajil. \m \v 22 As yeꞌxhebꞌil nibꞌan vunBꞌaaleꞌ isuuchil. Pet kat ikꞌujbꞌaꞌ veꞌt in Aak tiꞌ uvaꞌ in la bꞌanon veꞌt isuuchil unqꞌa tenameꞌ skajayil, \m \v 23 aqꞌal uvaꞌ la toksa unqꞌa tenameꞌ unqꞌii echeꞌ toksat iqꞌii vunBꞌaaleꞌ. Tan abꞌil uvaꞌ yeꞌ ni oksan unqꞌii as yeꞌl iqꞌii vunBꞌaaleꞌ ni toksa unpajte, as tul Aakeꞌ chajol tzan vetz. \p \v 24 As ileꞌ jik chit tuk val sete, u uxhchileꞌ uveꞌ la niman unqꞌa yoleꞌ uvaꞌ ni valeꞌ as la ikꞌujbꞌaꞌ ikꞌuꞌl tiꞌ u Tiixheꞌ uvaꞌ chajol tzan vetz, tan at chit itiichajil u taanxelaleꞌ uveꞌ yeꞌl iyaꞌtebꞌal. As yeꞌl u kꞌaxkꞌo at veꞌt tzan tiꞌ unqꞌa uxhchileꞌ, tan elnallu veꞌt vatz u kamchileꞌ. As at veꞌt itiichajil uvaꞌ yeꞌl iyaꞌtebꞌal. \m \v 25 Tan tuk chit val sete tan tuk ilej u qꞌiieꞌ uvaꞌ kꞌujleꞌl veꞌt taꞌn u Tiixheꞌ, as ileꞌ at veꞌt scheel. As unqꞌa uxhchileꞌ uveꞌ kamnajlu veꞌt u taanxelaleꞌ vatz u Tiixheꞌ as tuk chit tabꞌi u tuul unviꞌeꞌ, tan ineꞌ viKꞌaol u Tiixheꞌ. As abꞌil uvaꞌ la niman unqꞌa yoleꞌ uvaꞌ ni valeꞌ as aꞌeꞌ la isebꞌ u taanxelaleꞌ kꞌatz u Tiixheꞌ, \m \v 26 tan echeꞌ taꞌ vunBꞌaaleꞌ tan at itiichajil Aak sijunal. As echat chit in, tan kat taqꞌ Aak sve uvaꞌ at untiichajil sunjunal, tan in viKꞌaol Aakeꞌ. \m \v 27 As kat taqꞌ veꞌt Aak u vijleꞌmeꞌ tiꞌ unbꞌanat isuuchil unqꞌa tenameꞌ skajayil, tan ineꞌ \sc IKꞌAOL U NAJEꞌ\sc*. \m \v 28 As yeꞌ la sotz ekꞌuꞌl tiꞌ uvaꞌ ni val sete, tan tuk ilej umaꞌl u qꞌii uvaꞌ jankꞌal chit unqꞌa kamnajeꞌ uvaꞌ mujel tu u juleꞌ as la tabꞌi u tuul unviꞌeꞌ tul la unmolo. \m \v 29 As jankꞌal unqꞌa uxhchileꞌ uvaꞌ bꞌaꞌn kat ibꞌana vatz u txꞌavaꞌeꞌ as la jeꞌ veꞌt chꞌuꞌl tu unqꞌa ijuleꞌ tiꞌ tul taama unpajte. As ech ibꞌen kꞌatz u Tiixheꞌ, tan at itiichajil u taanxelaleꞌ kꞌatz Aak. Pet ech koj unqꞌa uxhchileꞌ uveꞌ kat bꞌanon u vaꞌlexheꞌ vatz u txꞌavaꞌeꞌ, tan tul la ul taama, as aꞌ la bꞌenkat tu u choobꞌal paaveꞌ. \s1 Tiixheꞌ kꞌujbꞌaꞌn tetz u tijleꞌm u Jesús \p \v 30 As yeꞌxhkam la uch unbꞌanat isuuchil sunjunal. Pet kam uveꞌ ni tal vunBꞌaaleꞌ sve tiꞌ unbꞌanat isuuchil unqꞌa tenameꞌ skajayil as aꞌeꞌ nunbꞌaneꞌ. As jik chiteꞌ ni val isuuchil, tan jit vuntxumbꞌaleꞌ ni voksa. Pet aꞌ vitxumbꞌal vunBꞌaaleꞌ eqꞌomal svaꞌn uvaꞌ chajol tzan vetz, \m \v 31 tan asoj an kuxh in la alon u vijleꞌmeꞌ, as echeꞌ la koj nimal in. As la koj alaxi uvaꞌ jik chit vunyoleꞌ, \m \v 32 pet Aakeꞌ ni alon u vijleꞌmeꞌ. As ootzimal svaꞌn uvaꞌ kam chit uveꞌ ni tal Aak sviꞌ as an chiteꞌ viyol Aakeꞌ uveꞌ ni taleꞌ. \m \v 33 As exeꞌ kat chajon bꞌen kaꞌl unqꞌa uxhchil tiꞌ ichꞌotil itziꞌ u Xhuneꞌ. As kam chit uveꞌ kat tal tzan u Xhuneꞌ sete as jik chiteꞌ uveꞌ kat tal tzan sviꞌ. \m \v 34 As jit iyol umaj uxhchil kꞌujbꞌaꞌn tetz u vijleꞌmeꞌ. Pet ni val isuuchil u yoleꞌ sexoꞌl, aqꞌal uvaꞌ at veꞌt sotzbꞌal epaav. \m \v 35 Tan ech u Xhuneꞌ echeꞌ umaꞌl u xamal uvaꞌ kat txijun ex. As kat chiibꞌ ex tiꞌ viyol u Xhuneꞌ. As yeꞌxh jankꞌal qꞌii kat chiibꞌ veꞌt ex stiꞌ. \p \v 36 Pet an chit unqꞌa bꞌaꞌnileꞌ uvaꞌ nunbꞌaneꞌ as aꞌeꞌ ni kꞌuchun u vijleꞌmeꞌ, tan nim chit talcheꞌ unqꞌa bꞌaꞌnileꞌ uvaꞌ nunbꞌaneꞌ tiꞌ unqꞌa yoleꞌ uvaꞌ kat tal u Xhuneꞌ sviꞌ, tan aꞌ u bꞌaꞌnileꞌ uveꞌ kat taqꞌ vunBꞌaaleꞌ sve tiꞌ uvaꞌ techal la unbꞌaneꞌ, as aꞌeꞌ la kꞌuchun u vijleꞌmeꞌ uvaꞌ aꞌ vunBꞌaaleꞌ kat chajon tzan in. \m \v 37 As vunBꞌaaleꞌ uveꞌ chajol tzan vetz as Aakeꞌ ni alon isuuchil u vijleꞌmeꞌ unpajte. Yeꞌ atixoj etabꞌi tuul iviꞌ Aak. As mitaꞌn ikaꞌy Aak kat etila. \m \v 38 Pet yeꞌl viyol Aakeꞌ at koj tu vetaanxelaleꞌ, as yeꞌ nekꞌujbꞌaꞌ ekꞌuꞌl sviꞌ uvaꞌ kat ichaj tzan in Aak. \m \v 39 As tul bꞌenameen chit nechus etibꞌ tiꞌ viyol Aakeꞌ uvaꞌ tzꞌibꞌamal kan, tan aꞌ netaleꞌ uvaꞌ at itiichajil uvaꞌ yeꞌl iyaꞌtebꞌal, tan tiꞌ uvaꞌ chusel etibꞌ. As tul aꞌeꞌ ni alon isuuchil u vijleꞌmeꞌ. \m \v 40 As yeꞌ nesaꞌ etoksat etibꞌ sunkꞌatz. As tul ineꞌ la aqꞌon itiichajil uvaꞌ yeꞌl iyaꞌtebꞌal. \p \v 41 As yeꞌ la voksa stuul kꞌuxh la etoksa unqꞌii, \m \v 42 tan ootzimal ex svaꞌn uvaꞌ yeꞌl u Tiixheꞌ xoꞌn koj sete tukꞌ etaanxelal. \m \v 43 As kꞌuxh tukꞌ vibꞌii vunBꞌaaleꞌ kat ulkat in, as yeꞌ kat ekꞌul in. Pet asoj la ul umaꞌtoj naj tukꞌ kuxh itxumbꞌal, as oora chit la txuqꞌtxun ex tiꞌ ekꞌulat naj. \m \v 44 As nu kuxh etoksa jeꞌ eqꞌii sevatzaj. Pet yeꞌ nebꞌaneꞌ kam uvaꞌ nisaꞌ u Tiixheꞌ setiꞌ tiꞌ uvaꞌ la toksa Aak eqꞌii. As tul taꞌn Aakeꞌ Tiixh. As mitaꞌn in nekꞌujbꞌaꞌ ekꞌuꞌl sviꞌ. \m \v 45 Pet etalaki uvaꞌ in la alon ok vepaaveꞌ te vunBꞌaaleꞌ, tan aꞌ unqꞌa yoleꞌ uveꞌ tzꞌibꞌamal kan taꞌn u Moisés tuk alon ok vepaaveꞌ, kꞌuxh netal jeꞌ sete uvaꞌ at kꞌujlebꞌal ekꞌuꞌl tiꞌ uvaꞌ tzꞌibꞌamal kan taꞌn u Moisés. \m \v 46 As kat koj enima unqꞌa yoleꞌ uveꞌ kat tal u Moisés, as ineꞌ taꞌ kat enima in, tan ineꞌ uvaꞌ ni tal u yoleꞌ uveꞌ tzꞌibꞌamal kan taꞌn u Moisés. \m \v 47 Tan asoj yeꞌ nenima unqꞌa yoleꞌ uveꞌ tzꞌibꞌamal kan taꞌn u Moisés, ¿as aꞌ kol chit veꞌt unqꞌa veeꞌ qꞌa la enima uveꞌ ni val sete cheel?— tiꞌk u Jesús. \c 6 \s1 Nitxꞌaꞌnsal oꞌvaꞌl mil uxhchil taꞌn u Jesús \r Mateo 14.13-21; Marcos 6.30-44; Lucas 9.10-17 \p \v 1 As xamtik veꞌt stuul, as el veꞌt chꞌuꞌl Aak tu u Jerusalén. As bꞌen veꞌt Aak tu u Galilea, ok veꞌt Aak tu umaꞌl u barco. As qꞌax veꞌt Aak jalit u mar uveꞌ echen tu u Galilea uvaꞌ Tiberias ibꞌii. \m \v 2 As aꞌ chit mamaꞌla tenameꞌ xekik tiꞌ Aak, tan tiꞌ uvaꞌ maꞌtik tilat unqꞌa tenameꞌ u kꞌuchbꞌal tetz vibꞌaꞌnil Aakeꞌ uveꞌ ibꞌan tiꞌ unqꞌa aachꞌoꞌmeꞌ. \m \v 3 As jeꞌ veꞌt Aak viꞌ umaꞌl u tal vitz. As xonebꞌ veꞌt Aak tukꞌ unqꞌa ichusulibꞌeꞌ. \m \v 4 As txantik kuxh tul veꞌt u nimla qꞌiieꞌ uvaꞌ pascua\f + \fr 6.4 \ft As jun yaabꞌ nik tulsa unqꞌa tiaal Israel skꞌuꞌl uvaꞌ yeꞌl unqꞌa bꞌaxa ikꞌaol unqꞌa qꞌesla ibꞌaaleꞌ kat yatzꞌpi taꞌn u ángel tul uvaꞌ kat el chꞌuꞌl u tenameꞌ tu u Egipto. As eyen tu \xt Éxodo 12.1-36\ft .\f* uvaꞌ nik inima unqꞌa tiaal Israel jun yaabꞌ. \m \v 5 Tul til veꞌt Aak uvaꞌ mamaꞌla tenam xekelik tiꞌ Aak, as ech tal veꞌt Aak ileꞌ: —¿Tikat la bꞌen kuloqꞌkat paan tiꞌ kutxꞌaꞌnsat unqꞌa tenameꞌ?— tiꞌk Aak tal te u Piꞌleꞌ. \m \v 6 As tal kuxh Aak te u Piꞌleꞌ, tan ootzimalik taꞌn Aak uvaꞌ kam la ibꞌan Aak. Pet aꞌ isaꞌ Aak uvaꞌ kam la tal u Piꞌleꞌ. \m \v 7 As ech tal veꞌt u Piꞌl ileꞌ te u Jesús: —Yeꞌ la tzꞌaj ijaꞌmil laval kꞌalal (200) qꞌii aqꞌon tiꞌ qaqꞌat unbꞌooj techbꞌubꞌal unqꞌa tenameꞌ,— tiꞌk u Piꞌleꞌ. \m \v 8 Pet umaꞌt u chusulibꞌ uvaꞌ Lixh, titzꞌin u Simón uveꞌ Luꞌ, as ech tal naj ileꞌ te Aak: \m \v 9 —Il umaꞌl u xaak ilaꞌ uvaꞌ eqꞌomal oꞌvaꞌl paan staꞌn uvaꞌ cebada tukꞌ kaꞌvaꞌt tal txay. As echeꞌ la koj tzꞌaj xoꞌl unqꞌa tenameꞌ,— tiꞌk u Lixheꞌ. \m \v 10 As ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ te unqꞌa ichusulibꞌeꞌ: —Etaltaj te unqꞌa tenameꞌ uvaꞌ la xonebꞌ skajayil,— tiꞌk Aak, tan echenik unqꞌa tenameꞌ vatz umaꞌl u nimla chaqꞌaala. As xonebꞌ veꞌt unqꞌa tenameꞌ skajayil. As kamal oꞌvaꞌl mil unqꞌa najeꞌ atike. \m \v 11 As itxey veꞌt u Jesús oꞌvaꞌl u paaneꞌ uvaꞌ atik xeꞌ u xaakeꞌ. As tul maꞌtik taqꞌat veꞌt Aak taꞌntiixh te u Tiixheꞌ stiꞌ, as ijatx veꞌt Aak, as taqꞌ veꞌt Aak te unqꞌa ichusulibꞌeꞌ. As echat chit ibꞌan Aak tukꞌ unqꞌa txayeꞌ. As aqꞌax veꞌt te unqꞌa tenameꞌ uvaꞌ xonlik vatz u chaqꞌaalaeꞌ, jankꞌal uvaꞌ nik isaꞌ unqꞌa tenameꞌ. \m \v 12 As tul maꞌtik itxꞌaꞌn unqꞌa tenameꞌ sbꞌaꞌn, as ech tal veꞌt Aak ileꞌ te unqꞌa ichusulibꞌeꞌ: —Emoltaj unqꞌa yaꞌl paaneꞌ. As yeꞌxhkam la etxaqꞌu kan,— tiꞌk u Jesús. \m \v 13 As imol veꞌt chajnaj unqꞌa yaꞌl paaneꞌ. As inoosa veꞌt chajnaj kabꞌlavat xuꞌk u yaꞌl paaneꞌ taꞌn oꞌvaꞌl unqꞌa paaneꞌ uvaꞌ atik cebada xoꞌl uveꞌ ijatx u Jesús. \m \v 14 As til unqꞌa tenameꞌ u kꞌuchbꞌal tetz vibꞌaꞌnil u Tiixheꞌ uveꞌ ikꞌuch u Jesús. As ech tal veꞌt unqꞌa tenam ileꞌ svatzaj: —An chiteꞌ vil. Kat ulyu veꞌt u qꞌajsan tetz viyol u Tiixheꞌ uvaꞌ alel kan u tulebꞌaleꞌ taꞌn u Moisés,— tiꞌk unqꞌa tenameꞌ. \m \v 15 As naꞌlik vatz u Jesús uvaꞌ nikat tal veꞌt unqꞌa tenameꞌ toksal Aak ijlenaalil. As bꞌen veꞌt Aak viꞌ u tal vitzeꞌ sijunal unpajte. \s1 Nixaan u Jesús viꞌ u mar \r Mateo 14.22-27; Marcos 6.45-52 \p \v 16 As tul tzꞌotin veꞌteꞌ, as kuꞌ veꞌt chꞌuꞌl unqꞌa ichusulibꞌ Aakeꞌ viꞌ u tal vitzeꞌ tiꞌ toon tziꞌ u mar. \m \v 17 As kꞌuxh maꞌtik itzꞌotin veꞌteꞌ, as yeꞌxnik ul u Jesús kꞌatz chajnaj. As ok veꞌt chajnaj tu umaꞌl u barco. As bꞌen veꞌt chajnaj viꞌ u mar tiꞌ ibꞌen tu u Capernaúm. \m \v 18 As xeꞌt veꞌt umaꞌl u kajiqꞌ viꞌ u mar uvaꞌ xoꞌvebꞌal chittuꞌ. Vaꞌlik chit ipilqꞌut veꞌt tibꞌ u aꞌeꞌ taꞌn u kajiqꞌeꞌ. \m \v 19 Kamal pal tiꞌ umaꞌl iꞌl maꞌtik ixaat ok chajnaj viꞌ u aꞌeꞌ. As aat kuxh til veꞌt chajnaj u Jesús uvaꞌ nikat ixaan veꞌt Aak viꞌ u mar. As bꞌiitik kuxh tul veꞌt Aak kꞌatz u barco. As xoꞌv veꞌt chajnaj taꞌn Aak. \m \v 20 As ech tal veꞌt Aak ileꞌ: —Yeꞌ kuxh xoꞌv ex, tan ineꞌ,— tiꞌk Aak. \m \v 21 As ayaꞌl chit ikꞌuꞌl chajnaj ikꞌul veꞌt jeꞌ chajnaj Aak tu u barco. As aat kuxh til veꞌt chajnaj toon tukꞌ u barco tziꞌ u txꞌavaꞌeꞌ tu uveꞌ yakikkat chajnaj. \s1 Nichuk unqꞌa uxhchileꞌ u Jesús \p \v 22 Ech veꞌt qꞌejal stuul, as sotz veꞌt ikꞌuꞌl unqꞌa uxhchileꞌ uveꞌ kaaik kan jalit u mar tiꞌ uvaꞌ kam kat ibꞌan u Jesús tiꞌ toon jalit u mar, tan ootzimalik taꞌn unqꞌa uxhchileꞌ uvaꞌ umaꞌl kuxh u barco maꞌtik ibꞌen viꞌ u aꞌeꞌ. As jit bꞌen veꞌt u Jesús tu u barco. Pet aꞌ kuxh unqꞌa ichusulibꞌ Aakeꞌ bꞌeni. \m \v 23 As maꞌtik tul veꞌt unjoltu unqꞌa uxhchil tukꞌ kaꞌt unqꞌa barco uvaꞌ tzaa tu u Tiberias tiꞌ ichukat u Jesús. As aꞌ ulkat unqꞌa barco tziꞌ u aꞌeꞌ najlich uveꞌ maꞌtik inachatkat u Jesús Tiixh tiꞌ u paaneꞌ, tul aꞌs itzujbꞌet Aak oꞌvaꞌl mil unqꞌa najeꞌ. \m \v 24 As tul til veꞌt unqꞌa uxhchileꞌ uvaꞌ yeꞌlik u Jesús as mitaꞌn unqꞌa ichusulibꞌ Aakeꞌ atike, as ok veꞌt unqꞌa uxhchileꞌ unpajte tu unqꞌa barco. As bꞌen veꞌt tu u Capernaúm tiꞌ ichukat u Jesús. \s1 Ni tal u Jesús uvaꞌ ech Aakeꞌ echeꞌ u echbꞌubꞌaleꞌ uveꞌ ni isbꞌaꞌn unqꞌa uxhchileꞌ \p \v 25 As tul ilej veꞌt unqꞌa tenameꞌ u Jesús jalit u mar, as ech tal veꞌt unqꞌa tenam ileꞌ: —¿Chusul, jatu tzan qꞌi ul axh tzitzaꞌ?— tiꞌk unqꞌa tenameꞌ. \m \v 26 Ech tal veꞌt Aak ileꞌ: —Ileꞌ jik chit tuk val sete, tan nechuk in. As jit tiꞌ uvaꞌ kat etil unqꞌa kꞌuchbꞌal tetz vibꞌaꞌnil u Tiixheꞌ uveꞌ kat unbꞌana. Pet tiꞌ kuxh uvaꞌ kat etxꞌaꞌ u paaneꞌ as kat noo veꞌt ex sbꞌaꞌn. \m \v 27 As jit kuxh tiꞌ u echbꞌubꞌaleꞌ la etoksakat etaama uveꞌ nimotxeꞌ. Pet aꞌ la etoksakat etaama tiꞌ u echbꞌubꞌaleꞌ uveꞌ yeꞌ la motxi uveꞌ la aqꞌon etiichajil uveꞌ yeꞌl iyaꞌtebꞌal, tan ineꞌ la aqꞌon sete, uvaꞌ in \sc IKꞌAOL U NAJEꞌ\sc*, tan nichiibꞌ u Kubꞌaal Tiixheꞌ sviꞌ tiꞌ vaqꞌat sete,— tiꞌk u Jesús. \m \v 28 As ech tal veꞌt unqꞌa tenam ileꞌ te u Jesús: —¿Kam la kubꞌaneꞌ qꞌi tiꞌ kubꞌanat uveꞌ nisaꞌ u Tiixheꞌ?— tiꞌk chajnaj. \m \v 29 Ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ: —Aꞌ nisaꞌ u Tiixheꞌ setiꞌ uvaꞌ la enima in, tan ineꞌ kat ichaj tzan in Aak sexoꞌl,— tiꞌk u Jesús. \m \v 30 As ech tal veꞌt unqꞌa tenam ileꞌ: —¿Kam umaj kꞌuchbꞌal tetz u tijleꞌm u Tiixheꞌ la akꞌuch sukuvatz tiꞌ uvaꞌ la kunima veꞌt axh? \m \v 31 As echeꞌ unqꞌa qꞌesla kubꞌaaleꞌ tan kat techbꞌu chajaak u maná tu u tzuukin txꞌavaꞌeꞌ, echeꞌ uvaꞌ ni tal umaꞌl u yol uvaꞌ tzꞌibꞌamal kan, tan ech ni tal ileꞌ: \q1 As taqꞌ veꞌt kuꞌ tzan u Tiixheꞌ u echbꞌubꞌaleꞌ tu almikaꞌ, aqꞌal uvaꞌ la techbꞌu unqꞌa tenameꞌ, tiꞌk u yoleꞌ,— \m tiꞌk chajnaj tal te u Jesús. \p \v 32 As ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ: —Jik chit tuk val sete, tan jit u Moisés kat aqꞌon u echbꞌubꞌaleꞌ uvaꞌ kat kuꞌ chꞌuꞌl tu almikaꞌ te unqꞌa tenameꞌ. Pet vunBꞌaaleꞌ uvaꞌ kat aqꞌon kuꞌ tzan u echbꞌubꞌaleꞌ naꞌytzan, as an chit Aakeꞌ ni aqꞌon kuꞌ tzan u bꞌaꞌnla echbꞌubꞌaleꞌ cheel, uvaꞌ yeꞌxhkam umaꞌtoj la lejon stiꞌ. \m \v 33 As u echbꞌubꞌaleꞌ uveꞌ ni taqꞌ Aak cheel, as aꞌeꞌ uvaꞌ ni val sete uvaꞌ kat kuꞌ chꞌuꞌl tu almikaꞌ. As ni taqꞌ itiichajil unqꞌa tenameꞌ vatz u txꞌavaꞌeꞌ,— tiꞌk u Jesús. \m \v 34 As ech tal veꞌt unqꞌa tenam ileꞌ: —Pap, aqꞌ u echbꞌubꞌaleꞌ sqe bꞌenameen, uveꞌ naaleꞌ,— tiꞌk chajnaj. \m \v 35 As ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ: —Ineꞌ uvaꞌ ech vatineꞌ echeꞌ u echbꞌubꞌaleꞌ uveꞌ ni aqꞌon itiichajil unqꞌa uxhchileꞌ cheel. As abꞌil uvaꞌ la toksa tibꞌ sunkꞌatz, as yeꞌxh jatu la vaꞌyi; as abꞌil uvaꞌ la ikꞌujbꞌaꞌ ikꞌuꞌl sviꞌ, as yeꞌxh jatueꞌ la tzaj veꞌt itziꞌ. \m \v 36 Pet kat vallu sete uvaꞌ kꞌuxh kat etil in, as yeꞌ nekꞌujbꞌaꞌ ekꞌuꞌl sviꞌ. \m \v 37 As jankꞌal chit unqꞌa uxhchileꞌ uveꞌ ni taqꞌ vunBꞌaaleꞌ sve, as la toksa tibꞌ sunkꞌatz. As abꞌil uvaꞌ la toksa tibꞌ sunkꞌatz, as yeꞌ la uch vixvataꞌ. \m \v 38 As la val sete, tan yeꞌl in kat koj kuꞌ chꞌuꞌl in tu almikaꞌ tiꞌ unbꞌanataꞌ kam uvaꞌ ni tal vaama. Pet aꞌ tul unbꞌaneꞌ kam uveꞌ ni tal u chajol tzan vetzeꞌ. \m \v 39 As aꞌ ni tal u chajol tzan vetzeꞌ uvaꞌ yeꞌxhebꞌil la untzꞌej kan. Pet jankꞌal uveꞌ kat taqꞌ Aak sve, as la vulsa taama timoxtel qꞌii. \m \v 40 As aꞌ ni tal u chajol vetzeꞌ uvaꞌ at itiichajil unqꞌa uxhchileꞌ uveꞌ yeꞌl iyaꞌtebꞌal, jankꞌal uvaꞌ ni ootzin u vijleꞌmeꞌ as nikꞌujbꞌaꞌ ikꞌuꞌl sviꞌ. As la vulsa taama timoxtel qꞌii, in uvaꞌ in viKꞌaol u Tiixheꞌ,— tiꞌk u Jesús. \p \v 41 As yan veꞌt viyol u Jesús tiviꞌ unqꞌa iqꞌesal unqꞌa tenameꞌ tiꞌ uvaꞌ tal Aak uvaꞌ: —Ech vatineꞌ echeꞌ u echbꞌubꞌaleꞌ uveꞌ kat kuꞌ chꞌuꞌl tu almikaꞌ,— tiꞌk Aak. \m \v 42 As ech tal veꞌt chajnaj ileꞌ svatzaj: —¿As jit kol ikꞌaol u Xhuꞌleꞌ qꞌa u Jesús? Tan ootzimaleꞌ vibꞌaal najeꞌ tukꞌ vitxutx najeꞌ sqaꞌn. ¿As kam qꞌi uveꞌ ni tal naj uvaꞌ, «Ineꞌ kat kuꞌ chꞌuꞌl in tu almikaꞌ,» taqꞌ naj ni taleꞌ?— tiꞌk chajnaj. \m \v 43 As ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ te chajnaj: —Yeꞌ kuxh eyol in sevatzaj, \m \v 44 tan yeꞌxhebꞌil la toksa tibꞌ sunkꞌatz, asoj jit vunBꞌaaleꞌ la alon, uvaꞌ kat chajon tzan in. Pet jankꞌal unqꞌa uxhchileꞌ uvaꞌ la toksa tibꞌ sunkꞌatz, as ineꞌ la ulsan taama timoxtel qꞌii, \m \v 45 tan ech la ibꞌaneꞌ uvaꞌ tzꞌibꞌamal kan taꞌn unqꞌa qꞌajsan tetz viyol u Tiixheꞌ uvaꞌ ech ni tal ileꞌ: \q1 La chee itxumbꞌal unqꞌa tenameꞌ taꞌn u Tiixheꞌ, tiꞌk u yoleꞌ. \m Estiꞌeꞌ ni val sete uvaꞌ jankꞌal unqꞌa uxhchileꞌ uveꞌ ni abꞌin viyol vunBꞌaaleꞌ as nichee itxumbꞌal staꞌn, as aꞌeꞌ uvaꞌ ni toksa tibꞌ sunkꞌatz. \p \v 46 As yeꞌxhebꞌil kat ilon vunBꞌaaleꞌ. Pet ineꞌ kat ilon Aak, uvaꞌ kꞌatz Aak tzaanajkat in. \m \v 47 As jik chit tuk val sete, tan abꞌil uveꞌ nikꞌujbꞌaꞌ ikꞌuꞌl sviꞌ, as at itiichajil uveꞌ yeꞌl iyaꞌtebꞌal. \m \v 48 As ech vatineꞌ echeꞌ u echbꞌubꞌaleꞌ uvaꞌ ni aqꞌon itiichajil unqꞌa uxhchileꞌ. \m \v 49 As kat techbꞌu unqꞌa qꞌesla kubꞌaaleꞌ u maná tu u tzuukin txꞌavaꞌeꞌ. As kat kami. \m \v 50 Pet il in at in cheel, uvaꞌ ech vatineꞌ echeꞌ u echbꞌubꞌaleꞌ uvaꞌ kat kuꞌ chꞌuꞌl tu almikaꞌ, aqꞌal uvaꞌ yeꞌxh jatu la kam unqꞌa uxhchileꞌ jankꞌal uvaꞌ la echbꞌun. \m \v 51 As in uvaꞌ kat kuꞌ chꞌuꞌl in tu almikaꞌ, as ech ineꞌ echeꞌ u echbꞌubꞌaleꞌ uvaꞌ ni aqꞌon itiichajil unqꞌa uxhchileꞌ. As abꞌil uvaꞌ la echbꞌun u echbꞌubꞌaleꞌ, as at itiichajil uveꞌ yeꞌl iyaꞌtebꞌal. As u echbꞌubꞌaleꞌ uveꞌ la vaqꞌeꞌ, as aꞌ vunchiꞌoleꞌ uvaꞌ la vaqꞌ kamoj tiꞌ unqꞌa tenameꞌ, aqꞌal uvaꞌ at itiichajil uveꞌ yeꞌl iyaꞌtebꞌal,— tiꞌk u Jesús. \p \v 52 As iyaa veꞌt tibꞌ unqꞌa iqꞌesal unqꞌa tenameꞌ svatzaj. Ech tal veꞌt chajnaj ileꞌ: —¿Kam la tulbꞌe u najeꞌ qꞌi taqꞌat vichiꞌoleꞌ sqe tiꞌ qechbꞌutaꞌ?— tiꞌk chajnaj. \m \v 53 As ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ te chajnaj tiꞌ talat Aak isuuchil vikamebꞌaleꞌ: —Jik chit tuk val sete, in uvaꞌ \sc IKꞌAOL U NAJEꞌ\sc*. Tan asoj yeꞌ la etechbꞌu vunchiꞌoleꞌ, asoj yeꞌ la etukꞌa vunkajaleꞌ, as yeꞌl etiichajil ati. \m \v 54 As abꞌil uveꞌ la echbꞌun vunchiꞌoleꞌ as la tukꞌa vunkajaleꞌ, as at itiichajil uveꞌ yeꞌl iyaꞌtebꞌal. As la vulsa taama timoxtel qꞌii. \m \v 55 As aꞌ vunchiꞌoleꞌ u echbꞌubꞌaleꞌ uvaꞌ yeꞌxhkam umaꞌtoj la lejon stiꞌ; as aꞌ vunkajaleꞌ u ukꞌaꞌeꞌ uvaꞌ yeꞌxhkam umaꞌtoj la lejon stiꞌ. \m \v 56 As abꞌil uveꞌ la echbꞌun vunchiꞌoleꞌ as la tukꞌa vunkajaleꞌ, as la toksa taama sviꞌ. As la voksa vaama stiꞌ unpajte. \m \v 57 As aꞌ vunBꞌaaleꞌ, u aqꞌol tetz tiichajil, as Aakeꞌ uvaꞌ kat chajon tzan in. As at itiichajil Aak, estiꞌeꞌ at untiichajil. As echat chit la ibꞌan u uxhchileꞌ uvaꞌ ech vatineꞌ svatz echeꞌ u techbꞌubꞌaleꞌ, tan tukꞌ vuntiichajileꞌ at veꞌt itiichajil sunkꞌatz. \m \v 58 As ech vatineꞌ echeꞌ u echbꞌubꞌaleꞌ uvaꞌ kat kuꞌ chꞌuꞌl tu almikaꞌ. As jit ech ineꞌ u maná uveꞌ kat techbꞌu unqꞌa qꞌesla kubꞌaaleꞌ tu u tzuukin txꞌavaꞌeꞌ, tan kꞌuxh kat techbꞌu, as kat kami. Pet abꞌil uveꞌ la echbꞌun u echbꞌubꞌaleꞌ uveꞌ ni valeꞌ, as at itiichajil sunkꞌatz uveꞌ yeꞌl iyaꞌtebꞌal,— tiꞌk u Jesús. \p \v 59 As aꞌ unqꞌa yoleꞌ uvaꞌ kat ichus kan u Jesús te unqꞌa uxhchileꞌ tu u atinbꞌaleꞌ tetz nachbꞌal Tiixh tu u Capernaúm. \s1 Nimal unqꞌa chusulibꞌ ni teesa tibꞌ kꞌatz u Jesús \p \v 60 As tul tabꞌi veꞌt unqꞌa ichusulibꞌ Aakeꞌ unqꞌa yoleꞌ uvaꞌ tal Aak, as nimal chajnaj alon veꞌt svatzaj: —¡Tiꞌ tabꞌil u yoleꞌ uveꞌ ni tal Aak! ¡Abꞌil koj la niman!— tiꞌk chajnaj. \p \v 61 As ootzimal taꞌn u Jesús uvaꞌ kat yan u yoleꞌ tiviꞌ chajnaj. As ech tal veꞌt Aak ileꞌ te chajnaj: —¿Ma kat iyansa ex u yoleꞌ uveꞌ kat val sete? \m \v 62 Pet la pal ex stuul tul la etil ijeꞌ \sc VIKꞌAOL U NAJEꞌ\sc* tu almikaꞌ uveꞌ atikkat sbꞌaxa. \m \v 63 As aꞌ u Tiixhla Espíritu aqꞌol tetz u tiichajileꞌ. As yeꞌl umaj uxhchil la olebꞌ tiꞌ taqꞌat etiichajil. Pet ech koj unqꞌa yoleꞌ uvaꞌ ni val sete, tan aꞌeꞌ la aqꞌon etiichajil taꞌn u Tiixhla Espíritu. \m \v 64 As at kaꞌt ex uvaꞌ yeꞌ ni niman unqꞌa yoleꞌ uvaꞌ ni val sete,— tiꞌk u Jesús, tan ootzimalik taꞌn Aak tul simolot Aak unqꞌa ichusulibꞌeꞌ skꞌatz abꞌil uveꞌ yeꞌ nik niman Aak. As atik skꞌuꞌl Aak uvaꞌ abꞌiste naj la kꞌayin Aak. \m \v 65 As ech tal veꞌt Aak ileꞌ xoꞌl unqꞌa uxhchileꞌ: —Estiꞌeꞌ ni val sete uvaꞌ yeꞌxhebꞌil chiteꞌ taꞌ la toksa tibꞌ sunkꞌatz, asoj jit vunBꞌaaleꞌ la alon,— tiꞌk u Jesús. \p \v 66 As tabꞌi veꞌt unqꞌa ichusulibꞌ u Jesús u yoleꞌ uveꞌ tal Aak. As nimal unqꞌa uxhchileꞌ teesa veꞌt el tibꞌ kꞌatz Aak. As jit xekebꞌ veꞌt unqꞌa uxhchileꞌ tiꞌ Aak. \m \v 67 As tul til veꞌt Aak uvaꞌ nik teesa veꞌt el tibꞌ unqꞌa uxhchileꞌ kꞌatz Aak, as ech tal veꞌt Aak ileꞌ te kabꞌlaval unqꞌa ichusulibꞌeꞌ: —¿Kano ex qꞌi? ¿Ma antu ex la eteesa veꞌt el etibꞌ sunkꞌatz?— tiꞌk u Jesús. \m \v 68 Ech tal veꞌt u Simón ileꞌ uvaꞌ Luꞌ te u Jesús: —¿Pap, abꞌil umaꞌtoj qꞌi uvaꞌ la qoksa qibꞌ skꞌatz? Tan taꞌn axheꞌ uveꞌ ni alon u yoleꞌ sqe uveꞌ tetz kutiichajil uveꞌ yeꞌl iyaꞌtebꞌal. \m \v 69 As kat kunima axh, tan ootzimal sqaꞌn uvaꞌ axh u Cristo, viKꞌaol u islich Tiixheꞌ,— tiꞌk u Luꞌeꞌ. \m \v 70 As ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ: —Ootzimaleꞌ setaꞌn uvaꞌ kabꞌlaval ex kat untxaa ex. As at umaꞌl ex uvaꞌ ech vetxumbꞌaleꞌ echeꞌ u txꞌiꞌlanajeꞌ,— tiꞌk Aak. \m \v 71 As aꞌ u Judas uvaꞌ Iscariote, vikꞌaol u Simón, nikat tal Aak, tan atik skꞌuꞌl Aak uvaꞌ naj tuk aqꞌon ok Aak tiqꞌabꞌ unqꞌa uxhchileꞌ uvaꞌ nichꞌoꞌn taama tiꞌ Aak. \c 7 \s1 Yeꞌ nikat inimal viyol u Jesús taꞌn unqꞌa titzꞌineꞌ \p \v 1 As xamtik veꞌt stuul, as aꞌ nikat ixaankat veꞌt u Jesús tulaj unqꞌa tenameꞌ tu u Galilea, tan jit isaꞌ Aak tatin tu u Judea, tan nikat ichuk unqꞌa iqꞌesal unqꞌa tenameꞌ txumbꞌal tiꞌ iyatzꞌpu veꞌt Aak. \m \v 2 As txantik ilejat u nimla qꞌiieꞌ uvaꞌ nik ilak unqꞌa tiaal Israel unqꞌa talaj ipacheꞌ tiꞌ tulsat skꞌuꞌl tiꞌ uvaꞌ kaꞌviinqil yaabꞌ kat atin unqꞌa qꞌesla ibꞌaaleꞌ tu u tzuukin txꞌavaꞌeꞌ. \m \v 3 As ech tal veꞌt unqꞌa titzꞌin u Jesús ileꞌ ste: —Kuxh tu u Judea, aqꞌal uvaꞌ la til unqꞌa achusulibꞌeꞌ unqꞌa kꞌuchbꞌal tetz vibꞌaꞌnil u Tiixheꞌ uveꞌ nabꞌaneꞌ, \m \v 4 tan abꞌil uvaꞌ nisaꞌ uvaꞌ la ootzil taꞌn unqꞌa tenameꞌ as yeꞌ la uch imujat tibꞌ. As kuxh kꞌuch eebꞌ vatz unqꞌa tenameꞌ, asoj nim vabꞌaꞌnileꞌ nabꞌaneꞌ,— tiꞌk chajnaj, \m \v 5 tan mitaꞌn kuxh unqꞌa titzꞌin Aakeꞌ nikat niman Aak. \m \v 6 As ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ: —Yeꞌ ilejeꞌt u qꞌiieꞌ tiꞌ unbꞌen tu u nimla qꞌiieꞌ. Pet ech koj ex, tan kam kuxh qꞌiil la uch ebꞌeneꞌ. \m \v 7 As echeꞌ la koj tixva ex unqꞌa tenameꞌ. Pet ech koj in, tan ni tixva in unqꞌa tenameꞌ, tan tiꞌ uvaꞌ ni valoꞌk ste uvaꞌ vaꞌlexh nibꞌaneꞌ. \m \v 8 As bꞌenoj etiltaj u nimla qꞌiieꞌ. Pet ech koj in, tan yeꞌl in la bꞌen in cheel, tan yeꞌ ilejeꞌt u qꞌiieꞌ tiꞌ unkꞌuchat vibꞌ vatz unqꞌa tenameꞌ,— tiꞌk u Jesús. \m \v 9 As tul yaꞌ Aak tiꞌ talat unqꞌa yoleꞌ, as kaa veꞌt Aak tu u Galilea. \s1 Ni tex u Jesús tu u nimla qꞌiieꞌ \p \v 10 As tul kuxh bꞌen unqꞌa titzꞌin u Jesús tu u nimla qꞌiieꞌ, as bꞌen veꞌt Aak unpajte. As yeꞌ kat ikꞌuch Aak ibꞌeneꞌ. As jit ikꞌuch tibꞌ Aak vatz unqꞌa tenameꞌ. \m \v 11 As nik ichuk veꞌt unqꞌa iqꞌesal unqꞌa tenameꞌ Aak xoꞌl unqꞌa mamaꞌla tenameꞌ tu u nimla qꞌiieꞌ. As ech nikat tal chajnaj ileꞌ svatzaj: —¿Katil atkat u najeꞌ?— tiꞌk chajnaj. \p \v 12 As nik iyolbꞌe veꞌt unqꞌa tenameꞌ u Jesús. As at jolol uxhchil ech nik tal ileꞌ: —Chꞌiꞌumal itxumbꞌal u najeꞌ,— tiꞌk chajnaj. Pet ech koj unjolte, tan ech nik tal ileꞌ: —Yeꞌ bꞌaꞌn veꞌt nibꞌan u najeꞌ, tan nu kuxh iyansa naj itxumbꞌal unqꞌa kumooleꞌ,— tiꞌk chajnaj. \m \v 13 As nik kuxh ijutxi unqꞌa tenameꞌ iyoloneꞌ tiꞌ u Jesús, tan tiꞌ uvaꞌ nik ixoꞌv chajnaj vatz unqꞌa iqꞌesal unqꞌa tenameꞌ. \p \v 14 As tul maꞌtik ipokꞌoꞌchin u nimla qꞌiieꞌ, as ok veꞌt u Jesús vatz iqꞌanal u tostiixheꞌ. As ichus veꞌt Aak unqꞌa tenameꞌ. \m \v 15 As sotz veꞌt ikꞌuꞌl unqꞌa iqꞌesal unqꞌa tenameꞌ. As ech tal veꞌt chajnaj ileꞌ: —¿Kam kat tulbꞌe u najeꞌ tootzit viyol u Tiixheꞌ? As tul yeꞌl naj kat ichus tibꞌ,— tiꞌk chajnaj. \m \v 16 As ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ: —Unqꞌa yoleꞌ uveꞌ nunchus sexoꞌl as jit ineꞌ ni alon. Pet aꞌ u chajol vetzeꞌ ni alon. \m \v 17 As abꞌil uvaꞌ la saꞌon ibꞌanat uveꞌ ni tal u Tiixheꞌ as la tootzi uvaꞌ ma xeꞌ Aak tzaanajkat unqꞌa yoleꞌ uvaꞌ nunchuseꞌ, pet moj nu kuxh uncheesa tunviꞌ. \m \v 18 As abꞌil uvaꞌ la kuxh icheesa umaj chusbꞌal tiviꞌ as jeꞌsaibꞌeꞌ nibꞌaneꞌ. Pet ech koj in tan aꞌ u chajol vetzeꞌ ni voksa iqꞌii, as jik chit nunchusuneꞌ. As yeꞌl umaj vaꞌlexh nunbꞌan sevatz. \m \v 19 ¿As kam stiꞌ qꞌi uveꞌ netal unyatzꞌpeꞌ? As tul at veꞌt u tzaqꞌiteꞌ uvaꞌ tzꞌibꞌamal kan sexoꞌl taꞌn u Moisés. As yeꞌl umaj ex ni niman, tan netal unyatzꞌpeꞌ,— tiꞌk Aak. \m \v 20 As ech tal veꞌt unqꞌa tenam ileꞌ: —¡Subꞌuleꞌ atoꞌk sakꞌatz! ¿Abꞌil ni alon ayatzꞌpeꞌ?— tiꞌk unqꞌa tenameꞌ. \m \v 21 As ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ: —Tiꞌ kuxh umaꞌl u bꞌaꞌnil uveꞌ kat unbꞌan tu u xeem qꞌiieꞌ as kat teqꞌo etaama stiꞌ. \m \v 22 As la val sete, tul uvaꞌ nilej vaaxil qꞌii titzꞌebꞌ umaj neꞌ uvaꞌ xaak, as netzokꞌeꞌl unbꞌiil vichiꞌoleꞌ echeꞌ uvaꞌ tal kan u Moisés. As jit tetz u Moisés u yoleꞌ, pet Tiixh kat alon te unqꞌa qꞌesla ebꞌaaleꞌ. As kꞌuxh tu u xeem qꞌii ni chit ebꞌaneꞌ. \m \v 23 Asoj ni tuch itzokꞌax el unbꞌiil ichiꞌol umaj neꞌ xaak tu u xeem qꞌiieꞌ tiꞌ uvaꞌ yeꞌ la epaasa tzii tiꞌ u tzaqꞌiteꞌ uvaꞌ tal kan u Moisés, as ¿kam qꞌi uveꞌ ni tul eviꞌ sviꞌ tiꞌ uvaꞌ kat unbꞌaꞌnxisa umaꞌl u aachꞌoꞌm tu u xeem qꞌiieꞌ? \m \v 24 As jikoj chit ebꞌan unsuuchil. As ebꞌantaj teviꞌ asoj bꞌaꞌn nunbꞌaneꞌ moj yeꞌle,— tiꞌk u Jesús. \s1 Niyolbꞌe unqꞌa tenameꞌ u Jesús \p \v 25 As ech tal veꞌt kaꞌl unqꞌa aa Jerusalén ileꞌ svatzaj tiꞌ u Jesús: —¿Ma jit u najeꞌ nichukpeꞌ uvaꞌ ni talax iyatzꞌpeꞌ? \m \v 26 As il naj ileꞌ niyolon xoꞌl unqꞌa tenameꞌ. As yeꞌxhkam kuxh ni talax tiꞌ naj. Kamal naꞌl vatz unqꞌa kubꞌooqꞌoleꞌ uvaꞌ aꞌ u Cristoeꞌ u najeꞌ. \m \v 27 Pet ootzimal sqaꞌn uvaꞌ katil tzaakat naj. Pet ech koj u Cristo, tan tul la ul Aak, as yeꞌxhebꞌil la ootzin katil la tzaakat Aak,— tiꞌk unqꞌa tenameꞌ svatzaj. \m \v 28 As tul nikat ichusun u Jesús vatz iqꞌanal u tostiixheꞌ, as taqꞌ veꞌt jeꞌ Aak tuul iviꞌ xoꞌl unqꞌa tenameꞌ. As ech tal veꞌt Aak ileꞌ: —Ootzimal in setaꞌn. As ootzimal setaꞌn uvaꞌ katil tzaanajkat in. As yeꞌl uvaꞌ kat kuxh koj ul in tukꞌ untxumbꞌal. Pet aꞌ u jikla Tiixheꞌ kat chajon tzan in uvaꞌ yeꞌ ootzimal setaꞌn. \m \v 29 As ootzimal Aak svaꞌn, tan kꞌatz Aak tzaanajkat in. As Aakeꞌ chajon tzan in,— tiꞌk u Jesús. \m \v 30 As kꞌuxh nik tal veꞌt unqꞌa iqꞌesal unqꞌa tenameꞌ itxeyat Aak, as yeꞌxhebꞌil kat txeyon Aak, tan yeꞌxnik ilejat u qꞌiieꞌ uvaꞌ la txeypu veꞌt Aak. \m \v 31 As yeꞌ saach unqꞌa tenameꞌ ikꞌujbꞌaꞌ ikꞌuꞌl tiꞌ Aak. Ech nik tal veꞌt ileꞌ svatzaj: —Asoj jit u Cristo u Jesús, as tul la ul u Cristo, as ¿la kol pal veꞌt vibꞌaꞌnileꞌ qꞌa tiꞌ u mamaꞌla kꞌuchbꞌal tetz u tijleꞌm u Jesús uveꞌ kat ibꞌanlu veꞌteꞌ?— tiꞌk unqꞌa tenameꞌ. \s1 Chajax bꞌen kaꞌl unqꞌa naj tiꞌ itxeypu u Jesús \p \v 32 As tabꞌi veꞌt unqꞌa fariseo unqꞌa yoleꞌ uvaꞌ nik tal unqꞌa uxhchileꞌ tiꞌ u Jesús. As imol veꞌt tibꞌ chajnaj tukꞌ unqꞌa iqꞌesal oksan iyol tenam vatz Tiixh. As ichaj veꞌt bꞌen chajnaj kaꞌl unqꞌa xeen tetz u tostiixheꞌ tiꞌ itxeypu u Jesús. \m \v 33 As ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ xoꞌl unqꞌa tenameꞌ: —Unbꞌiitoj kuxheꞌ tuk unbꞌan sexoꞌl. As tuk qꞌaavoj veꞌt in kꞌatz u chajol vetzeꞌ. \m \v 34 As kꞌuxh la echuk veꞌt in, as echeꞌ la koj elej veꞌt in, tan la koj uch etooneꞌ tu u atinbꞌaleꞌ uveꞌ la atinkat in,— tiꞌk u Jesús. \m \v 35 As ech tal veꞌt unqꞌa fariseo ileꞌ svatzaj tukꞌ unqꞌa iqꞌesal unqꞌa nachol Tiixheꞌ: —¿Katileꞌ qꞌi la bꞌenkat u najeꞌ uveꞌ ni taleꞌ, uvaꞌ yeꞌ la kulej veꞌt naj? ¿Ma aꞌ la bꞌenkat naj bꞌa xoꞌl unqꞌa kumooleꞌ uvaꞌ jejleꞌl xoꞌl unqꞌa tenameꞌ uvaꞌ jit tiaal Israel? ¿Pet moj la bꞌen ichus veꞌt naj unqꞌa tenameꞌ uvaꞌ jit tiaal Israel? \m \v 36 ¿As kam ni tokkat viyol najeꞌ uveꞌ ni taleꞌ: «Kꞌuxh la echuk in, as yeꞌl in la elej veꞌt in. As la koj etxꞌol etooneꞌ tu u atinbꞌaleꞌ uveꞌ la atinkat in,» taqꞌ kuxh naj ni taleꞌ,— tiꞌk chajnaj? \s1 Niyolon u Jesús tiꞌ u Tiixhla Espíritu \p \v 37 As timoxtebꞌal u nimla qꞌiieꞌ as aꞌ u qꞌiieꞌ uveꞌ nim talcheꞌ tu u nimla qꞌiieꞌ. As txakpu veꞌt u Jesús vatz unqꞌa tenameꞌ. As taqꞌ veꞌt jeꞌ Aak tuul iviꞌ. Ech tal Aak ileꞌ: —Abꞌiste ex nitzaj etziꞌ as etoksataj etibꞌ sunkꞌatz. As ukꞌaꞌoj ex sunkꞌatz, \m \v 38 tan abꞌil uvaꞌ la ikꞌujbꞌaꞌ ikꞌuꞌl sviꞌ as ech la ibꞌaneꞌ echeꞌ uvaꞌ tzꞌibꞌamal kan tu viyol u Tiixheꞌ. Tan ech tel chꞌuꞌl vunbꞌaꞌnileꞌ tu u taanxelaleꞌ echeꞌ nibꞌan u aꞌeꞌ tul ni tel chꞌuꞌl tu u vitzeꞌ uvaꞌ ni aqꞌon tiichajil,— tiꞌk u Jesús. \m \v 39 As aꞌ u Tiixhla Espíritu nikat tal Aak, uvaꞌ la ok veꞌt tu u taanxelal unqꞌa uxhchileꞌ uvaꞌ la ikꞌujbꞌaꞌ ikꞌuꞌl tiꞌ Aak, tan yeꞌxnik ul u Tiixhla Espíritu tiꞌ tok tu u taanxelal unqꞌa niman tetz Aakeꞌ. As yeꞌxnik oon Aak tu u atinbꞌaleꞌ uveꞌ la oksalkat iqꞌiia Aak kꞌatz viBꞌaaleꞌ. \s1 Yeꞌ nik ikꞌul tibꞌ iyol unqꞌa uxhchileꞌ uveꞌ nichꞌoꞌn taama tiꞌ u Jesús \p \v 40 As tul tabꞌi veꞌt unqꞌa tenameꞌ unqꞌa yoleꞌ uveꞌ tal u Jesús, as ech tal veꞌt unjolol unqꞌa naj ileꞌ: —An chiteꞌ vil. Aꞌ u qꞌajsan tetz viyol u Tiixheꞌ kat ulyu veꞌteꞌ uvaꞌ alel kan u tulebꞌaleꞌ,— tiꞌk chajnaj. \m \v 41 As ech tal unjoltu unqꞌa naj ileꞌ: —An chiteꞌ. Aꞌ u Cristo kat ulyu veꞌteꞌ,— tiꞌk chajnaj. As atik kaꞌt uxhchil uvaꞌ ech tal ileꞌ: —¿As tu kol u Galilea qꞌa la tzaakat u Cristo? \m \v 42 ¿As yeꞌ kol qꞌa sekꞌuꞌl uvaꞌ alel kan tu viyol u Tiixheꞌ uvaꞌ tiaal David u Cristo la ibꞌaneꞌ? Tan aꞌ la tzaakat tu u Belén, uvaꞌ atikkat u David,— tiꞌk unqꞌa uxhchileꞌ. \m \v 43 As yeꞌ nik ikꞌul tibꞌ iyol unqꞌa tenameꞌ svatzaj tiꞌ u Jesús. \m \v 44 As atik unjolol unqꞌa uxhchileꞌ nik alon uvaꞌ la txeyax Aak. As yeꞌxhebꞌil kat txeyon Aak. \s1 Ni tal unqꞌa najeꞌ kam stiꞌ yeꞌ kat itxeykat chajnaj u Jesús \p \v 45 As tul qꞌaav veꞌt unqꞌa xeen tetz u tostiixheꞌ uvaꞌ maꞌtik ichajax bꞌen taꞌn unqꞌa iqꞌesal oksan iyol tenam vatz Tiixh tukꞌ unqꞌa fariseo tiꞌ itxeypu veꞌt u Jesús, as ech alpu veꞌt ileꞌ te chajnaj: —¿Kam tetzeꞌ uveꞌ yeꞌ kat eteqꞌo tzan u Jesús?— tiꞌk unqꞌa chajol tetz chajnajeꞌ. \m \v 46 Ech tal veꞌt unqꞌa xeen tetz u tostiixh ileꞌ: —As yeꞌ atixoj qabꞌi iyolon umaj uxhchil uvaꞌ achaꞌv iyoloneꞌ echeꞌ iyolon u najeꞌ,— tiꞌk chajnaj. \m \v 47 As ech tal veꞌt unqꞌa fariseo ileꞌ te chajnaj: —¿Ma antu veꞌt ex bꞌa kat yanyu veꞌt etxumbꞌal taꞌn u najeꞌ? \m \v 48 ¿As ma yeꞌ ootzimal setaꞌn uvaꞌ yeꞌl umaj unqꞌa kuqꞌesaleꞌ ni niman u najeꞌ? As mitaꞌn oꞌ uvaꞌ oꞌ fariseo ni niman naj. \m \v 49 As jankꞌal unqꞌa tenameꞌ uveꞌ ni niman u najeꞌ, as niyansa veꞌt tibꞌ, tan echeꞌ ootzimal koj u tzaqꞌiteꞌ uvaꞌ tzꞌibꞌamal kan taꞌn naj,— tiꞌk unqꞌa fariseo. \m \v 50 As u Nicodemo uvaꞌ bꞌex yolon xeꞌ u Jesús aqꞌbꞌal, tan imool tibꞌ naj tukꞌ unqꞌa fariseo. As ech tal veꞌt naj ileꞌ te vimooleꞌ: \m \v 51 —Palojtaj oꞌ stuul uvaꞌ aꞌ ni tal u kuleyeꞌ uvaꞌ lanal qabꞌi isuuchil bꞌaxa. As aꞌn la qal itxeypu umaj uxhchil tul uvaꞌ la qootzi vipaaveꞌ,— tiꞌk naj. \m \v 52 As ech tal veꞌt unqꞌa imool naj ileꞌ: —¿As ma aꞌ nooksakat eebꞌ kꞌatz unqꞌa aa Galilea? ¡Chus eebꞌ sbꞌaꞌn tiꞌ viyol u Tiixheꞌ, tan yeꞌl umaj qꞌajsan tetz viyol u Tiixheꞌ uvaꞌ aa Galilea!— tiꞌk chajnaj. \m \v 53 As ijatx veꞌt tibꞌ chajnaj. As bꞌen veꞌt chajnaj tulaj ikabꞌal. \c 8 \s1 Nixochpu umaꞌl u ixoj te u Jesús \p \v 1 As bꞌen veꞌt u Jesús. As oon veꞌt Aak viꞌ u tal vitzeꞌ uvaꞌ Olivos ibꞌii. \m \v 2 Ech qꞌejal stuul, as qꞌaav veꞌt Aak tu u tostiixheꞌ. As mamaꞌla tenameꞌ imol veꞌt tibꞌ tiꞌ Aak. As tul xonebꞌ veꞌt Aak xoꞌl unqꞌa tenameꞌ, as xeꞌt veꞌt Aak chusun. \m \v 3 As kaꞌl unqꞌa fariseo tukꞌ kaꞌt unqꞌa uxhchil uvaꞌ chusel tibꞌ tiꞌ unqꞌa tzaqꞌiteꞌ, as teqꞌo veꞌt tzan chajnaj umaꞌl u ixoj uvaꞌ bꞌex lejpoj tul nik ipaavineꞌ tukꞌ umaꞌt naj. As oksal veꞌt ok ixoj vatz u Jesús xoꞌl unqꞌa tenameꞌ. \m \v 4 As ech tal veꞌt ok chajnaj ileꞌ te Aak: —Chusul, il umaꞌl u ixoj ilaꞌ kat kulejlaꞌ tul nipaavin ixoj tukꞌ umaꞌt naj. \m \v 5 ¿As kam tuk aal stiꞌ? Tan tzꞌibꞌamal kan taꞌn u Moisés uvaꞌ asoj la kulej umaj ixoj uvaꞌ ech nibꞌaneꞌ, as la kusuti kꞌubꞌ tiꞌ ixoj tiꞌ iyatzꞌpeꞌ,— tiꞌk chajnaj, \m \v 6 tan aꞌ nikat tal chajnaj uvaꞌ la chee ipaav Aak tiꞌ uvaꞌ la bꞌen ixoch chajnaj Aak. As ixibꞌbꞌaꞌ kuꞌ tibꞌ Aak. As xeꞌt Aak tzꞌibꞌoj vatz txꞌavaꞌ tukꞌ viꞌ iqꞌabꞌ. \m \v 7 As yaꞌltik chit chajnaj tiꞌ ichꞌotil ok te Aak tiꞌ u ixojeꞌ. Txakpu veꞌt Aak. As ech tal veꞌt Aak ileꞌ: —Abꞌiste umaj ex uvaꞌ yeꞌl epaav ati as ex la sutin u kꞌubꞌeꞌ bꞌaxa tiꞌ u ixojeꞌ,— tiꞌk Aak. \m \v 8 As ixibꞌbꞌaꞌ kuꞌ tibꞌ u Jesús unpajte. As xeꞌt veꞌt Aak tzꞌibꞌoj vatz u txꞌavaꞌeꞌ. \m \v 9 As junun kuxh ibꞌen veꞌt unqꞌa xochol tetz u ixojeꞌ. As bꞌaxik chit bꞌen unqꞌa qꞌesla aamaeꞌ. As tul bꞌen chajnaj skajayil, as aꞌ kuxh veꞌt u ixojeꞌ kaaik kan kꞌatz u Jesús xoꞌl unqꞌa tenameꞌ. \m \v 10 As txakpu veꞌt Aak unpajte. As ech tal veꞌt Aak ileꞌ te ixoj: —¿Kech unqꞌa naj uvaꞌ ni xochon axh? ¿Moj yeꞌxhebꞌil ni alon akameꞌ?— tiꞌk Aak. \m \v 11 As ech tal u ixoj ileꞌ: —Yeꞌle, Pap. Yeꞌxhebꞌil veꞌteꞌ,— tiꞌk ixoj. As ech tal veꞌt Aak ileꞌ: —Mitaꞌn in la alon akameꞌ. Pet kuxh veꞌteꞌ. As yeꞌ paavin veꞌt axh,— tiꞌk u Jesús. \s1 U Jesús u txijun tetz u taanxelal unqꞌa tenameꞌ \p \v 12 As ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ xoꞌl unqꞌa tenameꞌ: —Ineꞌ txijun tetz u taanxelal unqꞌa uxhchileꞌ skajayil. Abꞌil uveꞌ la xekebꞌ sviꞌ, as yeꞌxh jatu la xaan veꞌt tu u qꞌej toktoeꞌ, tan at veꞌt in skꞌatz, tan ineꞌ u txijun tetzeꞌ uvaꞌ la aqꞌon itiichajil u taanxelaleꞌ,— tiꞌk u Jesús. \m \v 13 As ech tal veꞌt unqꞌa fariseo ileꞌ te Aak: —An kuxh axh nayolon jeꞌ seeꞌ. Estiꞌeꞌ uvaꞌ aꞌ chit vayoleꞌ yeꞌ la txakoni,— tiꞌk chajnaj. \m \v 14 As ech tal veꞌt Aak ileꞌ: —As kꞌuxh an kuxh in ni val jeꞌ vibꞌ, as jik chiteꞌ nunyoloneꞌ, tan ootzimal svaꞌn uvaꞌ katil tzaanajkat in, as katiꞌch unbꞌeneꞌ la bꞌen in. Pet ech koj ex, tan yeꞌ ootzimal setaꞌn kat tzaanajkat in, as katil la bꞌenkat in. \m \v 15 As vatz txꞌavaꞌilla txumbꞌal kuxheꞌ nebꞌan sviꞌ tiꞌ ebꞌanat unsuuchil. Pet ech koj in, tan yeꞌl umaj uxhchil nunbꞌan isuuchil cheel. \m \v 16 Pet tul la unbꞌan isuuchil unqꞌa tenameꞌ as jik chiteꞌ la unbꞌan isuuchil, tan jit kuxh in la bꞌanon sunjunal. Pet anteꞌ u chajol tzan vetzeꞌ la bꞌanon isuuchil, \m \v 17 tan ech ni tal u yol ileꞌ uvaꞌ tzꞌibꞌamal kan: «Tan asoj la ikꞌul tibꞌ iyol kaꞌvoꞌj uxhchil tiꞌ umaj txumbꞌal, as la nimal viyoleꞌ,» tiꞌk u yoleꞌ. \m \v 18 Estiꞌeꞌ uvaꞌ jit kuxh in nunyolon jeꞌ sviꞌ. Pet anteꞌ vunBꞌaaleꞌ uveꞌ kat chajon tzan in uveꞌ ni alon u yoleꞌ sviꞌ,— tiꞌk u Jesús. \m \v 19 As ech tal veꞌt chajnaj ileꞌ: —¿Kech vabꞌaaleꞌ qꞌi uvaꞌ ni alon u yoleꞌ seeꞌ?— tiꞌk chajnaj. Ech tal veꞌt Aak ileꞌ: —Yeꞌ netexhla abꞌiste u vijleꞌmeꞌ. ¿As aꞌ kol chit vunBꞌaaleꞌ qꞌa la etexhla u tijleꞌmeꞌ? Tan asoj la etexhla uvaꞌ abꞌiste u vijleꞌmeꞌ, as anteꞌ vunBꞌaaleꞌ la etexhla u tijleꞌmeꞌ,— tiꞌk u Jesús. \m \v 20 As aꞌ unqꞌa yoleꞌ uvaꞌ tal veꞌt Aak tul nik ichus veꞌt Aak unqꞌa uxhchileꞌ vatz u tostiixheꞌ kꞌatz u atinbꞌaleꞌ uvaꞌ nik imolpukat unqꞌa puajeꞌ uvaꞌ nik toyal vatz u Tiixheꞌ. As echeꞌ abꞌil koj txeyon Aak, tan tiꞌ uvaꞌ yeꞌxnik ilejat u qꞌiieꞌ tiꞌ uvaꞌ la txeypu veꞌt Aak. \s1 Niyolon u Jesús tiꞌ uvaꞌ la jeꞌ Aak tu almikaꞌ \p \v 21 As ech tal u Jesús ileꞌ: —La bꞌen in. As la echuk veꞌt in. As katil uveꞌ la bꞌenkat in as echeꞌ la koj uch etoon sunkꞌatz, tan aꞌ vepaaveꞌ la eqꞌon ex tu u kamchileꞌ,— tiꞌk Aak. \m \v 22 As ech tal veꞌt unqꞌa uxhchil ileꞌ svatzaj uvaꞌ nikat ichꞌoꞌn taama tiꞌ u Jesús: —¿As kam ni tokkat viyol najeꞌ uveꞌ ni taleꞌ? «Katil uveꞌ la bꞌenkat in, as echeꞌ la koj uch etoon sunkꞌatz,» taqꞌ kuxh naj ni taleꞌ. Kamal tuk kuxh iyatzꞌ jeꞌ tibꞌ naj sijunal uveꞌ ni taleꞌ,— tiꞌk chajnaj. \m \v 23 As ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ: —Echen vetxumbꞌaleꞌ tzitzaꞌ vatz u txꞌavaꞌeꞌ. Pet ech koj in, tan aꞌ tzaanajkat in tu almikaꞌ. As vatz txꞌavaꞌilla txumbꞌal kuxheꞌ eqꞌomal setaꞌn. Pet ech koj in, tan jit vatz txꞌavaꞌilla txumbꞌal eqꞌomal svaꞌn. \m \v 24 Ech ni valkateꞌ sete tan an kuxh vepaaveꞌ la eqꞌon ex tu u kamchileꞌ, tan tiꞌ uvaꞌ yeꞌ kat enima uvaꞌ abꞌiste u vijleꞌmeꞌ uveꞌ ni val sete,— tiꞌk Aak. \m \v 25 As ech tal veꞌt chajnaj ileꞌ te Aak: —¿As kam eejleꞌm qꞌi uvaꞌ naaleꞌ?— tiꞌk chajnaj. Ech tal veꞌt Aak ileꞌ: —Jatpajux kuxh val u vijleꞌmeꞌ sete. \m \v 26 As nimatel unqꞌa yoleꞌ la val sete tul la unbꞌan esuuchil. As atoj sekꞌuꞌl uvaꞌ jik chit itxumbꞌal u chajol vetzeꞌ. As kam chit unqꞌa yoleꞌ uveꞌ kat tal Aak sve as aꞌeꞌ ni val sete. As ni val te unqꞌa tenameꞌ vatz u txꞌavaꞌeꞌ unpajte,— tiꞌk Aak. \m \v 27 As echeꞌ nikat koj ipal unqꞌa uxhchileꞌ tu u yoleꞌ uvaꞌ aꞌ u Kubꞌaal Tiixheꞌ uveꞌ nikat tal Aak. \m \v 28 Estiꞌeꞌ uveꞌ ech tal Aak ileꞌ: —As la etexhla veꞌt in uvaꞌ abꞌiste u vijleꞌmeꞌ tul uvaꞌ la eteesa el in vatz u txꞌavaꞌeꞌ. As aꞌn la pal veꞌt ex stuul uvaꞌ yeꞌl umaj txumbꞌal nunbꞌan sunjunal. Pet aꞌ unqꞌa yoleꞌ uveꞌ ni valeꞌ uveꞌ kat ichus vunBꞌaaleꞌ sve, tan ineꞌ \sc IKꞌAOL U NAJEꞌ\sc*. \m \v 29 As at chit vunBꞌaaleꞌ sviꞌ uvaꞌ kat chajon tzan in. As yeꞌl in ni taqꞌ kan in Aak sunjunal, tan nunbꞌaneꞌ kam uvaꞌ bꞌaꞌn te Aak,— tiꞌk u Jesús. \m \v 30 As tul tal u Jesús u yoleꞌ, as yeꞌ saach unqꞌa tenameꞌ ikꞌujbꞌaꞌ ikꞌuꞌl tiꞌ Aak. \s1 Abꞌil uveꞌ aꞌ kuxh u paaveꞌ nibꞌaneꞌ as aꞌeꞌ ikꞌam u paaveꞌ \p \v 31 As ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ te unqꞌa uxhchileꞌ uveꞌ ni niman veꞌt Aak: —Asoj la enima unqꞌa yoleꞌ uvaꞌ ni val sete, as ex veꞌt unchusulibꞌ la ibꞌaneꞌ. \m \v 32 As la pal veꞌt ex stuul uvaꞌ kam isuuchil u jikla yoleꞌ, tan aꞌ u jikla yoleꞌ la qꞌalpun ex,— tiꞌk u Jesús. \m \v 33 As ech tal veꞌt unqꞌa uxhchil ileꞌ: —¿Kam ni tokkat vayoleꞌ uveꞌ naaleꞌ tiꞌ uvaꞌ la qꞌalpu veꞌt oꞌ? Tan yeꞌ atixoj ok oꞌ skꞌamil xeꞌ umaj uxhchil, tan oꞌ tiaal u Abraham,— tiꞌk chajnaj. \m \v 34 As ech tal veꞌt Aak ileꞌ: —Ileꞌ jik chit tuk val isuuchil sete, tan jankꞌal unqꞌa uxhchileꞌ uveꞌ aꞌ kuxh u paaveꞌ nibꞌaneꞌ, as aꞌeꞌ ikꞌam u paaveꞌ. \m \v 35 As yeꞌl u kꞌameꞌ la koj jejebꞌ tu u kabꞌaleꞌ xeꞌ u bꞌaal kabꞌaleꞌ. Pet ech koj u kꞌaolaeꞌ, tan aꞌ jejleꞌlkat kꞌatz vibꞌaaleꞌ tu u kabꞌaleꞌ tiꞌ chit ibꞌeneꞌ. \m \v 36 Estiꞌeꞌ ni val sete, tan asoj aꞌ viKꞌaol u Tiixheꞌ la qꞌalpun ex, as qꞌalpinal chit veꞌt ex la ibꞌaneꞌ. \m \v 37 As ootzimal svaꞌn uvaꞌ ex tiaal u Abraham. As netal veꞌt unkameꞌ, tan tiꞌ uvaꞌ yeꞌ nepal tu unqꞌa yoleꞌ uvaꞌ ni val sete. \m \v 38 As unqꞌa yoleꞌ uveꞌ ni valeꞌ, as aꞌeꞌ uvaꞌ kꞌuchel sve taꞌn vunBꞌaaleꞌ. As ileꞌ ni val sete. Echat kuxh ex unpajte, tan kam uveꞌ netabꞌi taꞌn vebꞌaaleꞌ as aꞌeꞌ nebꞌaneꞌ,— tiꞌk u Jesús. \s1 Ni tal u Jesús uvaꞌ aꞌ tzaanajkat vitxumbꞌal unqꞌa uxhchileꞌ xeꞌ u txꞌiꞌlanajeꞌ \p \v 39 As ech tal veꞌt unqꞌa uxhchil ileꞌ: —Oꞌ tiaal u kubꞌaal Abraham,— tiꞌk chajnaj. Ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ: —Ex koj tiaal u Abraham, as aꞌ la ebꞌaneꞌ uveꞌ nik ibꞌan u Abraham. \m \v 40 Pet ech koj ex tan netal veꞌt unyatzꞌpeꞌ tiꞌ uvaꞌ kat val isuuchil u jikla yoleꞌ sete uvaꞌ kat tal u Tiixheꞌ sve. As ech koj kat ibꞌan u Abraham echeꞌ uveꞌ nebꞌaneꞌ, \m \v 41 tan aꞌ kuxh nebꞌaneꞌ kam uveꞌ nibꞌan vebꞌaaleꞌ,— tiꞌk Aak. As ech tal veꞌt chajnaj ileꞌ: —¡Yeꞌl uvaꞌ sikꞌel tzan kuxh koj oꞌ xeꞌ peꞌ! Pet ootzimal Kubꞌaal sqaꞌn. As aꞌ u Tiixheꞌ taꞌ u Kubꞌaaleꞌ,— tiꞌk chajnaj. \m \v 42 As ech tal veꞌt Aak ileꞌ: —As aꞌ koj chit u Tiixheꞌ vebꞌaaleꞌ, as xoꞌn ineꞌ sete tan kꞌatz u Tiixheꞌ tzaanajkat in. As echeꞌ tukꞌ kuxh koj untxumbꞌal uvaꞌ kat ul in tzitzaꞌ, pet Aakeꞌ kat chajon tzan in. \m \v 43 As tuk val sete kam stiꞌ uveꞌ yeꞌ nepal tu vunyoleꞌ uveꞌ ni valeꞌ, tan tiꞌ uvaꞌ yeꞌ nesaꞌ etabꞌit vunyoleꞌ, \m \v 44 tan aꞌ u txꞌiꞌlanajeꞌ vebꞌaaleꞌ. As kam chit uvaꞌ nisaꞌ vebꞌaaleꞌ as aꞌeꞌ nebꞌaneꞌ, tan aꞌeꞌ yatzꞌol tetz unqꞌa uxhchileꞌ bꞌaxa yol. As echat chit nibꞌan cheel, tan yeꞌl u jikla txumbꞌaleꞌ eqꞌomal staꞌn. As tul niyoloneꞌ tukꞌ vichuli yolileꞌ, as aꞌ vitxumbꞌaleꞌ nikꞌucheꞌ, tan aꞌ u txꞌiꞌlanajeꞌ cheesan tetz u chuli yoleꞌ. \m \v 45 Pet ech koj in tan ni valoꞌk u jikla yoleꞌ sete. As yeꞌ nenima in. \m \v 46 Asoj jik chit unqꞌa yoleꞌ ni val sete, ¿as kam stiꞌ qꞌi yeꞌ nekꞌujbꞌaꞌ ekꞌuꞌl sviꞌ? ¿Pet moj at umaj ex uvaꞌ la kꞌuchun sve abꞌiste vunpaaveꞌ? \m \v 47 Tan abꞌil uvaꞌ aꞌ u Tiixheꞌ vibꞌaaleꞌ, as ayaꞌl chit ikꞌuꞌl nisaꞌ inimat viyol u Tiixheꞌ. Pet ech koj ex, tan jit u Tiixheꞌ vebꞌaaleꞌ. Estiꞌeꞌ yeꞌ nesaꞌ enimat viyol u Tiixheꞌ,— tiꞌk u Jesús. \s1 Atik chit u Cristo tul yeꞌxnik itzꞌebꞌ u Abraham \p \v 48 As ech tal veꞌt unqꞌa uxhchil ileꞌ: —An chiteꞌ vil uveꞌ ni qal seeꞌ, tan ¡ech axheꞌ aa Samaria! ¡As aꞌ u subꞌuleꞌ atoꞌk sakꞌatz!— tiꞌk chajnaj. \m \v 49 Ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ: —Yeꞌl subꞌul atoꞌk sunkꞌatz. Pet aꞌ vunBꞌaaleꞌ taꞌ ni voksa iqꞌii. Pet ech koj ex, tan neteesa unqꞌii. \m \v 50 As aꞌ koj ni valeꞌ uvaꞌ la oksal unqꞌii setaꞌn. Pet at umaꞌl u oksan tetz unqꞌii. As aꞌeꞌ vunBꞌaaleꞌ uvaꞌ la bꞌanon esuuchil. \m \v 51 As ileꞌ jik chit tuk val sete, tan abꞌil uveꞌ la niman vunyoleꞌ as yeꞌxh jatueꞌ la kami,— tiꞌk Aak. \m \v 52 As ech tal veꞌt unqꞌa uxhchil ileꞌ: —¡Ileꞌ kat qootzil veꞌt cheel uvaꞌ atoꞌk chit u subꞌuleꞌ sakꞌatz! Tan kat kam u Abraham tukꞌ unqꞌa qꞌajsan tetz viyol u Tiixheꞌ. As naaleꞌ uvaꞌ, «Abꞌil la niman vunyoleꞌ as yeꞌxh jatueꞌ la kami,» chꞌaxh naaleꞌ. \m \v 53 ¿As ma nim aalchu veꞌt bꞌa tiꞌ u kubꞌaal Abraham? Tan kat kam u Abraham. As kat kam unqꞌa qꞌajsan tetz viyol u Tiixheꞌ. ¿Pet kam veꞌt u eejleꞌmeꞌ qꞌi uveꞌ naaleꞌ?— tiꞌk chajnaj. \m \v 54 As ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ: —Asoj an kuxh in la voksa jeꞌ unqꞌii, as yeꞌl itxaꞌk vunyoleꞌ. Pet aꞌ vunBꞌaaleꞌ ni oksan unqꞌii. As an chit vunBꞌaaleꞌ taꞌ uveꞌ «kuTiixh» chꞌex netal stiꞌ. \m \v 55 As tul yeꞌl Tiixh at tu vetaanxelaleꞌ. Pet ech koj in, tan ootzimal chit Aak svaꞌn. As la koj valeꞌ uvaꞌ, «Yeꞌ vootzaj Aak,» chaj koj in, tan at Aak sunkꞌatz. Asoj la valeꞌ uvaꞌ, «Yeꞌ vootzaj Aak,» chaj in, as in chulin yoleꞌ, echeꞌ ex. Pet ootzimal Aak svaꞌn. As nimamal viyol Aakeꞌ svaꞌn. \m \v 56 Pet u Abraham uvaꞌ «kubꞌaal» chꞌex netal stiꞌ, as nikat ichiibꞌ veꞌt aak sviꞌ. As nikat itxuqꞌtxun aak tiꞌ itxꞌebꞌlu u qꞌiieꞌ tiꞌ u vulebꞌaleꞌ, tan naꞌlik vatz aak uvaꞌ la ul in,— tiꞌk u Jesús. \m \v 57 As ech tal veꞌt unqꞌa uxhchil ileꞌ: —Yeꞌl axh taꞌ abꞌaneꞌt lavoj toxkꞌal (50) yaabꞌ. ¿As ma kat eel u Abraham bꞌa uveꞌ naaleꞌ?— tiꞌk chajnaj. \m \v 58 Ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ: —Ileꞌ jik chit tuk val sete, as tul yeꞌxnik itzꞌebꞌ u Abraham, as atik chit ineꞌ,— tiꞌk Aak. \m \v 59 As isikꞌ veꞌt unqꞌa uxhchileꞌ kꞌubꞌ tiꞌ isutil tiꞌ Aak. As imuj veꞌt tibꞌ Aak tiꞌ tel chꞌuꞌl tu u tostiixheꞌ xoꞌl chajnaj. \c 9 \s1 Nibꞌaꞌnxisa u Jesús umaꞌl u tzot \p \v 1 As tul nikat ixaan u Jesús tu bꞌey, as til veꞌt Aak umaꞌl u naj uvaꞌ tzotike stitzꞌebꞌeꞌ. \m \v 2 As ech tal veꞌt unqꞌa ichusulibꞌ Aak ileꞌ: —¿Chusul, abꞌil etz u paaveꞌ tiꞌ uveꞌ tzot vas najeꞌ stitzꞌebꞌeꞌ? ¿Ma ipaav naj? ¿Pet moj ipaav u txutx bꞌaalaeꞌ?— tiꞌk chajnaj. \m \v 3 Ech tal veꞌt Aak ileꞌ: —Yeꞌle. Jit ipaav najeꞌ. As jit ipaav vitxutx najeꞌ tukꞌ vibꞌaal najeꞌ uvaꞌ tzotik naj stitzꞌebꞌeꞌ, pet aqꞌal uvaꞌ la ikꞌuch u Tiixheꞌ vibꞌaꞌnileꞌ tiꞌ naj. As estiꞌeꞌ tzotik naj stitzꞌebꞌeꞌ. \m \v 4 As techal chit tuk unbꞌan unqꞌa bꞌaꞌnileꞌ uvaꞌ tal tzan u chajol vetzeꞌ sve tul uvaꞌ yeꞌxnaj bꞌen qꞌii, tan tul la ok aqꞌbꞌal, as yeꞌxhebꞌil la uch veꞌt taqꞌonveꞌ. \m \v 5 As tul atiltel in vatz u txꞌavaꞌeꞌ, as in txijun tetz u taanxelal unqꞌa uxhchileꞌ,— tiꞌk Aak. \m \v 6 As tzubꞌik veꞌt kuꞌ Aak tu txꞌavaꞌ. Ibꞌan veꞌt Aak unbꞌiil u suj. As toksa veꞌt ok Aak u sujeꞌ tziꞌ ivatz u tzoteꞌ. \m \v 7 As ech tal veꞌt Aak ileꞌ te u tzoteꞌ: —Kuxh txꞌaa vavatzeꞌ tu u piilaeꞌ uveꞌ Siloé,— tiꞌk Aak. As isuuchil u yoleꞌ uvaꞌ Siloé, uveꞌ «chajel tzan.» \p As oora chit bꞌex itxꞌaa veꞌt u tzoteꞌ vivatzeꞌ tu u aꞌeꞌ. As tul qꞌaav veꞌt naj, as nik tilon veꞌt naj. \m \v 8 As unqꞌa uxhchileꞌ uveꞌ echen kꞌatz ikabꞌal naj tukꞌ unqꞌa uxhchileꞌ uvaꞌ ootzinik tetz naj uvaꞌ tzotik naj, as ech tal veꞌt ileꞌ: —¿Ma jit u najeꞌ uveꞌ nikat ixonebꞌ tiꞌ ijoyat ipuaj?— tiꞌk unqꞌa uxhchileꞌ. \m \v 9 As at uxhchil nik alon: —Kano. Najeꞌ taꞌ,— tiꞌke. As at jolte uvaꞌ: —Yeꞌle. Jit najeꞌ. As eela unbꞌiil tilon naj tukꞌ u tzoteꞌ,— tiꞌke. As ech tal veꞌt naj ileꞌ: —Ineꞌ uvaꞌ inik tzot,— tiꞌk naj. \m \v 10 As ech tal veꞌt unqꞌa uxhchil ileꞌ te naj: —¿Kam qꞌi uveꞌ neelon veꞌt cheel?— tiꞌk unqꞌa uxhchileꞌ. \m \v 11 Ech tal veꞌt u naj ileꞌ uvaꞌ tzotike: —U najeꞌ uvaꞌ Jesús ibꞌii as kat ibꞌan unbꞌiil u suj. As kat toksa ok tziꞌ unvatz. As ech tal ileꞌ sve, «Kuxh txꞌaa vavatzeꞌ tu u aꞌeꞌ uvaꞌ Siloé,» tiꞌk sve. As kat bꞌex untxꞌaa veꞌt vunvatzeꞌ. As yak kuxh ilon veꞌt in,— tiꞌk u najeꞌ uvaꞌ tzotike. \m \v 12 As ech tal unqꞌa uxhchil ileꞌ te naj: —¿Kat atkat u najeꞌ qꞌi?— tiꞌk unqꞌa uxhchileꞌ. Ech tal veꞌt u naj ileꞌ uvaꞌ tzotike: —Yeꞌ vootzaj,— tiꞌk naj. \s1 Nichꞌoti unqꞌa fariseo itziꞌ u naj uvaꞌ tzotike \p \v 13 U naj uvaꞌ tzotike as eqꞌol veꞌt ok naj vatz unqꞌa fariseo, \m \v 14 tan tiꞌ uvaꞌ tu u xeem qꞌiieꞌ uveꞌ ibꞌan u Jesús u sujeꞌ. As ibꞌaꞌnxisa veꞌt Aak vivatz u najeꞌ. \m \v 15 As ichꞌoti veꞌt unqꞌa fariseo te u najeꞌ tiꞌ uvaꞌ kam kat ibꞌan naj tiꞌ uvaꞌ ni tilon veꞌt naj. As ech tal veꞌt naj ileꞌ: —Suj kuxheꞌ kat toksa tziꞌ unvatz. As tul kat bꞌex untxꞌaa vunvatzeꞌ, as kat ilon veꞌt in,— tiꞌk naj. \m \v 16 As ech tal veꞌt kaꞌl unqꞌa fariseo ileꞌ: —¡Junkꞌu! Tan aꞌ texhlal tetz uvaꞌ jit xeꞌ u Tiixheꞌ tzaanajkat u najeꞌ, tan nipaasa naj tzii tu u xeem qꞌiieꞌ,— tiꞌk chajnaj. Pet ech koj kaꞌt chajnaj: —Asoj aapaav u najeꞌ, as ¿kam la tulbꞌe naj qꞌi ikꞌuchat umaj kꞌuchbꞌal tetz tijleꞌm u Tiixheꞌ echeꞌ u veeꞌ?— tiꞌk chajnaj. As nik tok veꞌt ixoꞌl chajnaj svatzaj tiꞌ u Jesús. \m \v 17 As ech tal veꞌt chajnaj ileꞌ te u najeꞌ uveꞌ tzotike: —¿Kano axh qꞌi? ¿Kam ni tal aama tiꞌ u najeꞌ uveꞌ kat bꞌaꞌnxisan vavatzeꞌ?— tiꞌk chajnaj. As ech tal veꞌt u naj ileꞌ: —Ni valeꞌ uvaꞌ qꞌajsan tetz viyol u Tiixheꞌ u najeꞌ,— tiꞌk naj. \p \v 18 Pet ech koj unqꞌa uxhchileꞌ uvaꞌ nik ichꞌoꞌn taama tiꞌ u Jesús, tan yeꞌ nik inima uvaꞌ tzotik u najeꞌ, as nik tilon veꞌt naj. As bꞌex mololoj veꞌt vitxutx najeꞌ tukꞌ vibꞌaal najeꞌ. \m \v 19 As ech tal veꞌt chajnaj ileꞌ te vitxutx najeꞌ tukꞌ vibꞌaal najeꞌ: —¿Ma aꞌ vakꞌaoleꞌ u vaaꞌ tzotike stitzꞌebꞌeꞌ uveꞌ ni tal unqꞌa tenameꞌ? ¿As kam kat ibꞌan naj uvaꞌ ni tilon veꞌt naj cheel?— tiꞌk chajnaj. \m \v 20 Ech tal veꞌt vitxutx naj ileꞌ tukꞌ vibꞌaal najeꞌ: —Taꞌn qootzajle uvaꞌ qetz naj, as tzotik naj stitzꞌebꞌeꞌ. \m \v 21 Pet yeꞌ qootzaj kam kat ibꞌan naj uvaꞌ ni tilon veꞌt naj, as abꞌil kat bꞌaꞌnxisan vivatz najeꞌ. Pet echꞌotitaj te naj. As an kuxh najeꞌ tuk alon sete, tan tzꞌajnajlu veꞌt iyaabꞌ naj,— tiꞌk chaꞌma. \m \v 22 Tan nikat ixoꞌv veꞌt chaꞌma te unqꞌa iqꞌesal unqꞌa tenameꞌ, tan maꞌtik ikꞌulat tibꞌ iyol chajnaj uvaꞌ asoj abꞌil la niman uvaꞌ aꞌ u Cristo u Jesús, as la laqꞌbꞌal el tu u atinbꞌaleꞌ tetz nachbꞌal Tiixh, uveꞌ nikat tal chajnaj. \m \v 23 Estiꞌeꞌ tal vitxutx u najeꞌ tukꞌ vibꞌaal najeꞌ uvaꞌ: —Echꞌotitaj te naj, tan tzꞌajnajlu veꞌt iyaabꞌ naj,— tiꞌk chaꞌma. \p \v 24 As molol veꞌt u najeꞌ uveꞌ tzotike. As ech tal veꞌt unqꞌa iqꞌesal unqꞌa tenam ileꞌ te naj: —Yeꞌ eesa iqꞌii u Tiixheꞌ tukꞌ u chuli yoleꞌ, tan ileꞌ ootzimal sqaꞌn uvaꞌ aapaaveꞌ u najeꞌ uveꞌ kat bꞌaꞌnxisan vavatzeꞌ,— tiꞌk chajnaj. \m \v 25 As ech tal veꞌt naj ileꞌ: —Yeꞌ vootzaj bꞌa asoj aapaav u najeꞌ moj yeꞌle. Pet taꞌn kuxh ootzimaleꞌ svaꞌn uvaꞌ inik tzot, as cheel il in ni vilon veꞌteꞌ,— tiꞌk naj. \m \v 26 As ech tal veꞌt chajnaj ileꞌ: —¿Kam qꞌi kat tulbꞌe axh naj tiꞌ ibꞌaꞌnxisal vavatzeꞌ?— tiꞌk chajnaj. \m \v 27 As ech tal veꞌt u naj ileꞌ: —As valleꞌ sete. As yeꞌ kuxh ni tok vunyoleꞌ teviꞌ. ¿As kam qꞌi uvaꞌ nesaꞌ etabꞌit unpajte? ¿Ma aꞌ nesaꞌ bꞌa uvaꞌ antu veꞌt ex la ok ex sichusulibꞌ u najeꞌ?— tiꞌk naj. \m \v 28 As yoqꞌon veꞌt chajnaj te u najeꞌ. Ech tal veꞌt chajnaj ileꞌ: —¡Echen nooksakat eebꞌ kꞌatz naj! ¡Pet ech koj oꞌ, tan aꞌ ni qoksakat qibꞌ kꞌatz u Moisés! \m \v 29 As ootzimal sqaꞌn uvaꞌ kat yolon u Tiixheꞌ tukꞌ u Moisés, pet ech koj u najeꞌ tan yeꞌ qootzaj katil tzaanajkat naj,— tiꞌk chajnaj. \m \v 30 As ech tal veꞌt naj ileꞌ te chajnaj: —¡Vaꞌlen kuxh eyoloneꞌ! Yeꞌ etootzale katil tzaanajlukat Aak, as tul Aak kat bꞌaꞌnxisan vunvatzeꞌ. \m \v 31 As ootzimal svaꞌn setukꞌ uvaꞌ yeꞌ ni tabꞌi u Tiixheꞌ viyol unqꞌa aapaaveꞌ. Pet abꞌil uvaꞌ ni niman Aak as nibꞌaneꞌ kam uvaꞌ ni tal Aak, as aꞌ uxhchileꞌ ni tabꞌi u Tiixheꞌ viyoleꞌ. \m \v 32 Pet yeꞌ atixoj vabꞌi uvaꞌ at umaj uxhchil la ilon umaj tzot staꞌn uvaꞌ tzotik stitzꞌebꞌeꞌ. \m \v 33 Asoj jit kꞌatz u Tiixheꞌ tzaanajkat, as yeꞌxhkam chiteꞌ la itxꞌol ibꞌanataꞌ,— tiꞌk naj. \m \v 34 As ech tal veꞌt unqꞌa iqꞌesal unqꞌa tenam ileꞌ: —¡Axh chit umaꞌl u aapaav tul kat itzꞌebꞌ axh! ¿As la kol achusoꞌk tzan oꞌ qꞌa uvaꞌ naaleꞌ?— tiꞌk chajnaj. As ilaqꞌbꞌa veꞌt el chajnaj vas najeꞌ tu u atinbꞌaleꞌ tetz nachbꞌal Tiixh. \s1 Ech unqꞌa fariseo echeꞌ umaj tzot tukꞌ vitxumbꞌaleꞌ \p \v 35 As tul tabꞌi veꞌt u Jesús uvaꞌ maꞌtik ilaqꞌbꞌal el tzan u najeꞌ, as ech tal veꞌt Aak ileꞌ te naj tul ilej Aak naj: —¿Ma kꞌujleꞌl akꞌuꞌl tiꞌ viKꞌaol u Tiixheꞌ?— tiꞌk Aak. \m \v 36 As ech tal veꞌt naj ileꞌ: —¿As abꞌiste viKꞌaol u Tiixheꞌ qꞌi, tiꞌ uvaꞌ la unkꞌujbꞌaꞌ unkꞌuꞌl stiꞌ?— tiꞌk naj. \m \v 37 As ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ: —As ootzimal veꞌteꞌ aꞌn, tan ineꞌ uveꞌ nunyolon see,— tiꞌk Aak. \m \v 38 Ech tal veꞌt naj ileꞌ: —¡Tuk unkꞌujbꞌaꞌ veꞌt unkꞌuꞌl seeꞌ!— tiꞌk naj. As kuꞌ veꞌt naj qaaloj vatz Aak. \m \v 39 As ech tal veꞌt Aak ileꞌ: —Estiꞌeꞌ kat ul in vatz u txꞌavaꞌeꞌ tiꞌ ul unjatxat ixoꞌl unqꞌa uxhchileꞌ, tan la ilon veꞌt unqꞌa uxhchileꞌ uvaꞌ yeꞌ ni tiloneꞌ. Pet ech koj unqꞌa uxhchileꞌ uveꞌ ni tiloneꞌ ni taleꞌ, as aꞌeꞌ uvaꞌ tzot veꞌteꞌ,— tiꞌk Aak. \m \v 40 As tul tabꞌi veꞌt kaꞌl unqꞌa fariseo, as ech tal veꞌt chajnaj ileꞌ: —¿As ma oꞌ tzot bꞌa uveꞌ naaleꞌ?— tiꞌk chajnaj. \m \v 41 As ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ: —Ex koj tzot, as yeꞌl epaaveꞌ ati. Pet tiꞌ uvaꞌ netaleꞌ uvaꞌ, «Ni qiloneꞌ,» chꞌex netaleꞌ, as estiꞌeꞌ uveꞌ eqꞌomal vepaaveꞌ setaꞌn,— tiꞌk u Jesús. \c 10 \s1 Niyolon u Jesús tiꞌ unqꞌa kaneeroꞌeꞌ \p \v 1 As ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ: —As jik chit tuk valeꞌ, tan abꞌil uvaꞌ jitꞌeꞌch tok tziꞌ ipeꞌ unqꞌa kaneeroꞌeꞌ asoj ech tok viꞌ u peꞌeꞌ, as aꞌeꞌ u elqꞌomeꞌ. \m \v 2 Pet u uxhchileꞌ uveꞌ ech tok tziꞌ ipeꞌ unqꞌa kaneeroꞌeꞌ, as aꞌeꞌ u xeen tetz txooeꞌ. \m \v 3 As nijaj veꞌt u vatan tetz u kaneeroꞌeꞌ u tziꞌ peꞌeꞌ vatz u xeen txooeꞌ. As junun imolot veꞌt u xeen txooeꞌ vikaneeroꞌeꞌ tukꞌ vibꞌii txooeꞌ, tan ni texhla veꞌt unqꞌa kaneeroꞌeꞌ u tuul iviꞌ u xeen tetzeꞌ. \m \v 4 As tul maꞌt teqꞌot el tzan u xeen txooeꞌ unqꞌa kaneeroꞌeꞌ, as la bꞌax veꞌt naj vatz unqꞌa ikaneeroꞌeꞌ. As la xekebꞌ veꞌt txoo stiꞌ, tan tiꞌ uvaꞌ ni texhla veꞌt txoo u tuul iviꞌ u xeen tetzeꞌ. \m \v 5 Pet yeꞌ la xekebꞌ unqꞌa kaneeroꞌeꞌ tiꞌ umaj uxhchil uvaꞌ yeꞌ ootzimal u tuul iviꞌeꞌ staꞌn, tan la kuxh ooj veꞌt txoo svatz,— tiꞌk u Jesús. \m \v 6 As u yoleꞌ uvaꞌ tal Aak as kꞌuchuvatz kuxheꞌ. As echeꞌ pal koj chajnaj stuul kam ni tokkat u yoleꞌ uveꞌ tal Aak. \s1 U Jesús aꞌeꞌ u bꞌaꞌnla xeen kaneeroꞌ \p \v 7 As ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ: —Ileꞌ jik chit tuk val sete, tan ineꞌ u tziꞌ peꞌeꞌ uveꞌ ni tokkat unqꞌa kaneeroꞌeꞌ. \m \v 8 Pet unqꞌa najeꞌ uveꞌ bꞌaxel kat ul toksa tibꞌ xeen txooil, as elqꞌomeꞌ, tan nikat tal telqꞌat unqꞌa kaneeroꞌeꞌ. As yeꞌ kat inima unqꞌa kaneeroꞌeꞌ viyoleꞌ. \m \v 9 As ineꞌ u tziꞌ ipeꞌ unqꞌa kaneeroꞌeꞌ. As jankꞌal unqꞌa kaneeroꞌeꞌ uvaꞌ in la eqꞌon ok tzan as kolel veꞌteꞌ svaꞌn. As la oki. As la eli. As bꞌaꞌnla chaj kꞌuach la techbꞌu txoo. \m \v 10 Ech koj u elqꞌomeꞌ, tan aal kuxh la ul telqꞌa unqꞌa kaneeroꞌeꞌ. As la iyatzꞌeꞌ. As la isotzsa ivatz unqꞌa kaneeroꞌeꞌ. Pet ech koj in, tan kat ul in tiꞌ vaqꞌat itiichajil unqꞌa uxhchileꞌ uvaꞌ echeꞌ unqꞌa kaneeroꞌeꞌ. As at itiichajil unqꞌa uxhchileꞌ uveꞌ yeꞌl iyaꞌtebꞌal. \m \v 11 As ineꞌ u bꞌaꞌnla xeen kaneeroꞌeꞌ tan la vaqꞌ vibꞌ kamoj tiꞌ unqꞌa unkaneeroꞌeꞌ. \m \v 12 Pet ech koj u uxhchileꞌ uvaꞌ chooel tiꞌ ixeep unqꞌa kaneeroꞌeꞌ, tan aꞌ kuxh vijaꞌmileꞌ ni titzꞌa, tan jit tetz unqꞌa kaneeroꞌeꞌ. As tul la til u uxhchileꞌ tul umaj xoꞌ, as la ooj veꞌteꞌ. As la kuxh taqꞌ veꞌt kan u uxhchileꞌ unqꞌa kaneeroꞌeꞌ sijunal vatz u xoꞌeꞌ. As tul la itxey veꞌt u xoꞌeꞌ umaj u kaneeroꞌeꞌ, as la ipaxi veꞌt tibꞌ unqꞌa kaneeroꞌeꞌ skajayil. \m \v 13 As la ooj veꞌt u xeen tetz txooeꞌ, tan tiꞌ uvaꞌ chooel kuxhtuꞌ. As jit kuxh latzꞌ unqꞌa kaneeroꞌeꞌ stiꞌ. \p \v 14 Pet ineꞌ u bꞌaꞌnla xeen txoo. As ootzimal vunkaneeroꞌeꞌ svaꞌn. As ootzimal in taꞌn vunkaneeroꞌeꞌ unpajte. \m \v 15 As echat kuxh in tukꞌ vunBꞌaaleꞌ, tan ootzimal in taꞌn Aak. As ootzimal Aak svaꞌn. As ineꞌ u bꞌaꞌnla xeen txoo, tan la vaqꞌ vibꞌ kamoj tiꞌ vunkaneeroꞌeꞌ. \m \v 16 As jit kuxh taꞌneꞌ vunkaneeroꞌeꞌ uvaꞌ at tzitzaꞌ. Pet atiltel txoo uvaꞌ yeꞌ atoꞌk tzan tu u peꞌeꞌ. As tuk veqꞌo ok tzan txoo, tan tuk texhla veꞌt txoo u tuul unviꞌeꞌ. As umaꞌl kuxh veꞌt peꞌ la atinkat veꞌt txoo skajayil. As umaꞌl kuxh veꞌt xeen tetz txoo la ibꞌaneꞌ. \m \v 17 As ayaꞌl chit unkꞌuꞌl la vaqꞌ vibꞌ kamoj tiꞌ unqꞌa unkaneeroꞌeꞌ. As la ul vaama unpajte. Estiꞌeꞌ uvaꞌ xoꞌn chit in te vunBꞌaaleꞌ. \m \v 18 As yeꞌxhebꞌil la maon sve as echeneꞌ vitiichajileꞌ tunqꞌabꞌ. La uchi uvaꞌ la vaqꞌ itiichajil as moj la veesa tan yeꞌxhibꞌil la eesan tunqꞌabꞌ tan aꞌ vunbꞌaaleꞌ aqꞌol tetz sve,— tiꞌk u Jesús. \p \v 19 As tul tabꞌi veꞌt unqꞌa fariseo unqꞌa yoleꞌ uveꞌ tal u Jesús, as ok veꞌt ixoꞌl chajnaj svatzaj. \m \v 20 As nimal unqꞌa fariseo alon uvaꞌ: —¡An chiteꞌ taꞌ u yoleꞌ uvaꞌ kat qala, tan atoꞌk u subꞌuleꞌ viꞌ taama u najeꞌ! ¡Chꞌuꞌjileꞌ elnallukat naj! ¿Kam itxaꞌk viyol najeꞌ netabꞌi?— tiꞌk unjolol chajnaj. \m \v 21 As ech tal unjoltu chajnaj ileꞌ: —Asoj atoꞌk subꞌul kꞌatz umaj naj, as jitꞌeꞌch iyolon najeꞌ la ibꞌaneꞌ echeꞌ u veeꞌ. ¿As la kol olebꞌ umaj subꞌul qꞌa tiꞌ ibꞌaꞌnxisal ivatz unqꞌa tzoteꞌ?— tiꞌk chajnaj. \s1 Ni tixval u Jesús \p \v 22 As tul maꞌtik tok veꞌt u qꞌalaeꞌ, as nikat tuch u nimla qꞌiieꞌ tu u Jerusalén tiꞌ tulsat unqꞌa tenameꞌ skꞌuꞌl uvaꞌ kat bꞌanax veꞌt tuch u tostiixheꞌ, tan naꞌxnik teesat unqꞌa aa Roma iqꞌii u tostiixheꞌ. \m \v 23 Atik u Jesús tu u tostiixheꞌ, as tul nikat ixaan Aak tu u teenta uvaꞌ Salomón ibꞌii, \m \v 24 as imol veꞌt ok tibꞌ kaꞌl unqꞌa iqꞌesal unqꞌa tenameꞌ tiꞌ u Jesús. As ech tal veꞌt chajnaj ileꞌ te Aak: —¿Jatu la aal isuuchil sqe? Asoj axh u Cristo, pet al sqe cheel xoꞌl unqꞌa tenameꞌ,— tiꞌk chajnaj. \p \v 25 As ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ te chajnaj: —Tan kat val isuuchil sete. As yeꞌ nenima in. As jankꞌal unqꞌa bꞌaꞌnileꞌ uveꞌ nunbꞌaneꞌ tukꞌ vibꞌii vunBꞌaaleꞌ as aꞌeꞌ ni kꞌuchun u vijleꞌmeꞌ. \m \v 26 Pet yeꞌ nenima vunyoleꞌ, tan tiꞌ uvaꞌ jit echen ex xoꞌl vunkaneeroꞌeꞌ. \m \v 27 Pet ech koj vunkaneeroꞌeꞌ, tan ni tabꞌi txoo tuul unviꞌ. As ootzimal txoo svaꞌn. As nixekebꞌ txoo sviꞌ. \m \v 28 As ni vaqꞌ itiichajil uvaꞌ yeꞌl iyaꞌtebꞌal. As echeꞌ jatu koj la sotz ivatz txoo. As yeꞌxhebꞌil la eesan txoo tunqꞌabꞌ, \m \v 29 tan aꞌ vunBꞌaaleꞌ kat aqꞌon sve. As Aakeꞌ uvaꞌ nim talchu tiꞌ unqꞌa veeꞌ skajayil. Estiꞌeꞌ uvaꞌ yeꞌxhebꞌil la olebꞌ tiꞌ teesal tiqꞌabꞌ Aak. \m \v 30 As vatzul kuxh in tukꞌ vunBꞌaaleꞌ,— tiꞌk u Jesús. \m \v 31 As isikꞌ veꞌt unqꞌa uxhchileꞌ kꞌubꞌ unpajte tiꞌ isutil tiꞌ u Jesús. \m \v 32 As ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ: —Nimal unqꞌa bꞌaꞌnileꞌ kat unkꞌuch sevatz taꞌn vunBꞌaaleꞌ. ¿As abꞌiste u bꞌaꞌnileꞌ qꞌi uveꞌ tuk eyatzꞌ in stiꞌ?— tiꞌk Aak. \m \v 33 Ech tal veꞌt unqꞌa uxhchil ileꞌ: —Jit tiꞌ umaj bꞌaꞌnil tuk kuyatzꞌkat axh. Pet tiꞌ uveꞌ neesa iqꞌii u Tiixheꞌ, tan axh kuxh najeꞌ. Pet nu kuxh ooksa jeꞌ eebꞌ Tiixhil,— tiꞌk chajnaj. \m \v 34 As ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ: —Ootzimal u yoleꞌ setaꞌn uvaꞌ tzꞌibꞌamal kan uvaꞌ ech ni tal ileꞌ: «Exeꞌ ex tiixh,» tiꞌk u Tiixheꞌ tal te unqꞌa bꞌanol isuuchil unqꞌa tenameꞌ naꞌytzan. \m \v 35 As ootzimaleꞌ sqaꞌn uvaꞌ yeꞌ la uch teesal iqꞌii viyol u Tiixheꞌ. Pet techal la nimali skajayil. Asoj Tiixh kat alon uvaꞌ tiixh unqꞌa najeꞌ la ibꞌaneꞌ uvaꞌ atik tijleꞌm taꞌn Aak, \m \v 36 ¿as kam qꞌi uvaꞌ netal sviꞌ uvaꞌ ni veesa iqꞌii u Tiixheꞌ tiꞌ kuxh uvaꞌ kat val sete uvaꞌ, «In viKꞌaol u Tiixheꞌ»? Tan Aakeꞌ kat aqꞌon u vijleꞌmeꞌ. As kat ichaj tzan in Aak xoꞌl unqꞌa tenameꞌ. \m \v 37 Asoj yeꞌ nunbꞌaneꞌ kam uvaꞌ nibꞌan vunBꞌaaleꞌ, as yeꞌ la enima in. \m \v 38 Pet asoj nunbꞌaneꞌ uvaꞌ nibꞌan vunBꞌaaleꞌ, as kꞌuxh yeꞌ la enima in tiꞌ unqꞌa yoleꞌ uvaꞌ ni val sete, as enimataj in tiꞌ uveꞌ nunbꞌaneꞌ aqꞌal uvaꞌ la etootzi uvaꞌ at vunBꞌaaleꞌ sunkꞌatz. As at in kꞌatz Aak,— tiꞌk u Jesús. \m \v 39 As itxey veꞌt unqꞌa uxhchileꞌ u Jesús skꞌuꞌl. As ooj veꞌt Aak xoꞌl chajnaj. \p \v 40 As bꞌen veꞌt u Jesús jalit u nimla aꞌeꞌ uvaꞌ Jordán. As atik veꞌt Aak tu u tzuukin txꞌavaꞌeꞌ uvaꞌ nikat taqꞌkat kuꞌ u Xhuneꞌ unqꞌa uxhchileꞌ xeꞌ u aꞌeꞌ tukꞌ vibꞌii u Tiixheꞌ. \m \v 41 Nimal unqꞌa tenameꞌ oon veꞌt kꞌatz u Jesús. As ech tal veꞌt unqꞌa tenam ileꞌ: —An chiteꞌ vil. Kꞌuxh yeꞌ kat ikꞌuch u Xhuneꞌ umaj kꞌuchbꞌal tetz u tijleꞌm u Tiixheꞌ, as jikla yol chiteꞌ vil uveꞌ kat tal u Xhuneꞌ tiꞌ u Jesús,— tiꞌk unqꞌa tenameꞌ. \m \v 42 Estiꞌeꞌ uvaꞌ nimal unqꞌa tenameꞌ kat ikꞌujbꞌaꞌ ikꞌuꞌl tiꞌ u Jesús tzitziꞌ. \c 11 \s1 Vikamebꞌal u Lázaro \p \v 1 As umaꞌl u naj uvaꞌ Lázaro ibꞌii, as aachꞌoꞌmik naj. As echenik naj tu u tal tenam uvaꞌ Betania tukꞌ unqꞌa tanabꞌeꞌ, u Taaeꞌ tukꞌ u Maꞌleꞌ. \m \v 2 As u Maꞌleꞌ uvaꞌ tanabꞌ u Lázaro, as ixojeꞌ uvaꞌ kat oksan u txꞌumtxꞌulla tzꞌakabꞌaleꞌ tiꞌ toj u Jesús. As kat itzajsa veꞌt ixoj taꞌn u xiꞌl iviꞌeꞌ. \m \v 3 As ichaj veꞌt bꞌen unqꞌa tanabꞌ u Lázaro umaꞌl uxhchil kꞌatz u Jesús. As ech bꞌex alpo veꞌt ileꞌ te Aak: —Pap, vixibꞌin u Taaeꞌ tukꞌ u Maꞌleꞌ uvaꞌ xoꞌn chit see, as chꞌoꞌm ni bꞌanon veꞌt naj,— tiꞌk u uxhchileꞌ tal te Aak. \m \v 4 As tul tabꞌi veꞌt u Jesús u yoleꞌ uvaꞌ tal bꞌen chaꞌma, as ech tal veꞌt Aak ileꞌ: —Yeꞌl u chꞌoꞌmeꞌ la koj chit olebꞌ tiꞌ ikam u Lázaro. Pet la oksal veꞌt iqꞌii u Tiixheꞌ tiꞌ uveꞌ tuk ibꞌan u Tiixheꞌ tiꞌ naj. As la ok veꞌt unqꞌii staꞌn, tan ineꞌ viKꞌaol u Tiixheꞌ,— tiꞌk Aak. \p \v 5 As kꞌuxh xoꞌn chit u Taaeꞌ tukꞌ u Maꞌleꞌ tukꞌ u Lázaro te Aak, \m \v 6 as tul tabꞌi Aak uvaꞌ nikat ichꞌoꞌn u Lázaro, as yeꞌl uvaꞌ yak kuxh koj el chꞌuꞌl Aak. Pet kaꞌvaꞌttel qꞌii atin kan Aak tu uveꞌ atikkat Aak. \m \v 7 As xamtik stuul, tal veꞌt Aak te unqꞌa ichusulibꞌeꞌ: —Koꞌnaj sviꞌ tu u Judea,— tiꞌk Aak. \m \v 8 As ech tal veꞌt unqꞌa ichusulibꞌ Aak ileꞌ: —Chusul, ¿ma naal veꞌt abꞌen tu u Judea unpajte? As tul ni tal unqꞌa iqꞌesal unqꞌa tenameꞌ ayatzꞌpeꞌ taꞌn kꞌubꞌ,— tiꞌk chajnaj. \m \v 9 As ech tal veꞌt Aak ileꞌ: —Ootzimaleꞌ setaꞌn uvaꞌ kabꞌlaval oora tuul u qꞌiieꞌ. As abꞌil uveꞌ ni xaan sqꞌiil, as yeꞌxhkam la itxꞌet toj, tan at veꞌt txijun tetz vatz u txꞌavaꞌeꞌ. \m \v 10 Pet abꞌil uvaꞌ ni xaan aqꞌbꞌal, as la itxꞌet toj, tan yeꞌl u txijun tetzeꞌ at skꞌatz,— tiꞌk Aak.\f + \fr 11.10 \ft U qꞌii uvaꞌ tal u Jesús, as aꞌ isuuchil uvaꞌ atik Aak xoꞌl unqꞌa ichusulibꞌeꞌ. As yeꞌ la kaꞌkabꞌin taama chajnaj tiꞌ u kꞌujlebꞌal ikꞌuꞌleꞌ. Pet ech koj u aqꞌbꞌaleꞌ, tan aꞌ isuuchileꞌ uvaꞌ yeꞌl veꞌt Aak at xoꞌl chajnaj. As la kaꞌkabꞌin veꞌt taama chajnaj tiꞌ u kꞌujlebꞌal ikꞌuꞌleꞌ.\f* \m \v 11 As tul maꞌtik talat u Jesús u yoleꞌ, as ech tal veꞌt Aak ileꞌ te unqꞌa ichusulibꞌeꞌ: —Kat vatyu vas qetz kꞌultziꞌeꞌ. Pet bꞌen in tiꞌ unbꞌeyat naj,— tiꞌk Aak tal tiꞌ u Lázaro. \m \v 12 As ech tal veꞌt unqꞌa ichusulibꞌ Aak ileꞌ: —Pap, asoj kat vatyu veꞌt naj, as tuk bꞌaꞌnxoj najeꞌ bꞌa,— tiꞌk chajnaj. \m \v 13 Pet aꞌ uveꞌ tal Aak uvaꞌ maꞌtik ikam veꞌt u Lázaro. As ech koj unqꞌa ichusulibꞌ Aakeꞌ, tan vataꞌm chit veꞌt nik ibꞌan u Lázaro uvaꞌ nik tal jeꞌ chajnaj ste. \m \v 14 As tal veꞌt Aak isuuchil te chajnaj. As ech tal Aak ileꞌ: —Kat kamyu u Lázaro. \m \v 15 As nuntxuqꞌtxun stiꞌ uvaꞌ yeꞌl in at in tzitziꞌ, tan setiꞌ la txakonkat tiꞌ uvaꞌ la ekꞌujbꞌaꞌ ekꞌuꞌl sviꞌ. Pet koꞌnaj qila,— tiꞌk Aak. \m \v 16 As ech tal veꞌt u Maxh ileꞌ uvaꞌ Dídimo: —Koꞌnaj bꞌa unpajte. Eela kukam tukꞌ Aak,— tiꞌk naj tal te unqꞌa imooleꞌ. \s1 U Jesús aqꞌol tetz tiichajil \p \v 17 As tul oon veꞌt u Jesús najlich u Betania, as tabꞌi veꞌt Aak uvaꞌ kajvaꞌxnik qꞌii imujax veꞌt u Lázaro. \m \v 18 As pal pokꞌoꞌchil iꞌl ixoꞌl u Betania tukꞌ u Jerusalén. \m \v 19 As estiꞌeꞌ yeꞌ saach unqꞌa aa Jerusalén ul yakꞌinsan taama u Taaeꞌ tukꞌ u Maꞌleꞌ tiꞌ uvaꞌ kat kam u Lázaro. \m \v 20 As tul tabꞌi veꞌt u Taaeꞌ uvaꞌ unbꞌiitik kuxh toon veꞌt u Jesús, as qꞌax tel chꞌuꞌl ixoj. Bꞌex ikꞌul veꞌt ixoj u Jesús tu bꞌey. Pet ech koj u Maꞌleꞌ tan kat kaa ixoj tu kabꞌal. \m \v 21 As ech tal veꞌt u Taa ileꞌ te u Jesús: —Pap, atik koj axh tzitzaꞌ, as yeꞌleꞌxh vunxibꞌineꞌ kat kami. \m \v 22 Pet ootzimal svaꞌn uvaꞌ kam kuxh bꞌaꞌnil la ajaj te u Tiixheꞌ as la taqꞌ Aak see,— tiꞌk u Taaeꞌ. \m \v 23 As ech tal Aak ileꞌ: —Tuk uloj taamaeꞌ vaxibꞌineꞌ— tiꞌk Aak. \m \v 24 As ech tal veꞌt u Taa ileꞌ: —Kano qꞌi. Ootzimaleꞌ svaꞌn uvaꞌ la chit ul taama vunxibꞌineꞌ tul la ul taama unqꞌa kamnajeꞌ timoxtel qꞌii,— tiꞌk ixoj. \m \v 25 As ech tal veꞌt Aak ileꞌ: —Ineꞌ la ulsan taama unqꞌa kamnajeꞌ. As ineꞌ aqꞌol tetz itiichajil. As jankꞌal unqꞌa uxhchileꞌ uveꞌ la ikꞌujbꞌaꞌ ikꞌuꞌl sviꞌ as at chit itiichajileꞌ, kꞌuxh maꞌt ikameꞌ. \m \v 26 As jankꞌal unqꞌa uxhchileꞌ uveꞌ isleꞌle as kꞌujleꞌl ikꞌuꞌl sviꞌ, as yeꞌxh jatueꞌ la kam u taanxelaleꞌ vatz u Tiixheꞌ. ¿Ma nanima u yoleꞌ uveꞌ ni val see?— tiꞌk u Jesús. \m \v 27 As ech tal u Taa ileꞌ: —Kano, Pap. Kat unnimaleꞌ uvaꞌ axheꞌ u Cristo. As axheꞌ viKꞌaol u Tiixheꞌ uvaꞌ kat ulyu vatz u txꞌavaꞌeꞌ,— tiꞌk ixoj. \s1 Ni toqꞌ u Jesús tiꞌ u Lázaro \p \v 28 As tul kuxh tal u Taaeꞌ u yoleꞌ te u Jesús, as qꞌaav veꞌt ixoj tu kabꞌal. Bꞌex ijas veꞌt ok ixoj te u Maꞌleꞌ uvaꞌ: —Il u Chusul kat ulya. As nimolo axh Aak,— tiꞌk u Taaeꞌ. \m \v 29 As tul tabꞌi veꞌt u Maꞌleꞌ u yoleꞌ uvaꞌ tal u Taaeꞌ ste, as qꞌax tel veꞌt chꞌuꞌl ixoj tiꞌ bꞌen tilat u Jesús, \m \v 30 tan yeꞌxnik oon Aak tu u tal tenameꞌ. Pet atiliktel Aak tu uveꞌ ikꞌulkat tibꞌ Aak tukꞌ u Taaeꞌ. \m \v 31 As tul til unqꞌa uxhchileꞌ uveꞌ atik tikabꞌal chaꞌma tiꞌ iyakꞌinsal taama chaꞌma vatz u txumuꞌmeꞌ, uvaꞌ qꞌax tel chꞌuꞌl u Maꞌleꞌ, as xekebꞌ veꞌt el tzan unqꞌa uxhchileꞌ tiꞌ ixoj, tan kamal yakik ixoj tu uveꞌ mujlukat u Lázaro tiꞌ toqꞌ sijunal uveꞌ nikat tal unqꞌa uxhchileꞌ. \m \v 32 As tul oon veꞌt u Maꞌleꞌ kꞌatz u Jesús tu uveꞌ atikkat Aak, as kuꞌ veꞌt ixoj qaaloj vatz Aak. As ech tal veꞌt ixoj ileꞌ: —Pap, atik koj axh taꞌ tzitzaꞌ, as yeꞌleꞌxh vunxibꞌineꞌ kat kami,— tiꞌk ixoj. \m \v 33 As til veꞌt u Jesús uvaꞌ nik toqꞌ u Maꞌleꞌ tukꞌ unqꞌa uxhchileꞌ uveꞌ xekik tiꞌ ixoj. As ok veꞌt umaꞌl u mam txumuꞌm tu u taanxelal Aak tiꞌ uvaꞌ kat kam u Lázaro taꞌn u chꞌoꞌmeꞌ. \m \v 34 As ech tal veꞌt Aak ileꞌ: —¿Katil qꞌi kat emujkat u Lázaro?— tiꞌk Aak. Ech tal veꞌt unqꞌa uxhchil ileꞌ: —Siꞌu, Pap. Koꞌ qileꞌ,— tiꞌk unqꞌa uxhchileꞌ. \m \v 35 As oqꞌ veꞌt u Jesús. \m \v 36 As ech tal veꞌt unqꞌa uxhchil ileꞌ: —Xoꞌnik chit najeꞌ te Aak,— tiꞌk unqꞌa uxhchileꞌ. \m \v 37 Pet ech tal veꞌt kaꞌt unqꞌa uxhchil ileꞌ: —Kat ibꞌaꞌnxisa naj ivatz u tzoteꞌ. ¿As kam qꞌi uvaꞌ yeꞌ kat olebꞌ naj tiꞌ uvaꞌ yeꞌ koj kat kam u Lázaro?— tiꞌk unqꞌa uxhchileꞌ. \s1 Ni tulsa u Jesús taama u Lázaro \p \v 38 Aal chit kat txumun veꞌt u Jesús. As jetzꞌen veꞌt ok Aak tziꞌ u juleꞌ uvaꞌ mujlukat u Lázaro. As jupik itziꞌ u juleꞌ taꞌn umaꞌl u nimla kꞌubꞌ, tan kꞌotik ok u juleꞌ vatz umaꞌl u piꞌun. \m \v 39 As ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ: —Eteesataj el u kꞌubꞌeꞌ tziꞌ u juleꞌ,— tiꞌk Aak tal te unqꞌa uxhchileꞌ. As ech tal veꞌt u Taa ileꞌ te u tanabꞌ u Lázaro: —As xev veꞌteꞌ, Pap, tan kajvaꞌx qꞌii imujlu veꞌt naj,— tiꞌk ixoj. \m \v 40 As ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ: —¿Ma yeꞌ kat val bꞌa see uvaꞌ asoj la akꞌujbꞌaꞌ akꞌuꞌl sviꞌ as la chit eeleꞌ uvaꞌ nim chit talcheꞌ u Tiixheꞌ?— tiꞌk Aak. \m \v 41 As teesa veꞌt unqꞌa uxhchileꞌ u kꞌubꞌeꞌ tziꞌ u juleꞌ. As sajin veꞌt jeꞌ u Jesús tu almikaꞌ. As ech tal veꞌt Aak ileꞌ: —Taꞌntiixh see, unBꞌaal, tan kat aabꞌil vunyoleꞌ. \m \v 42 As ootzimal svaꞌn uvaꞌ naabꞌi vunyoleꞌ bꞌenameen. Pet tiꞌ kuxh veꞌt unqꞌa tenameꞌ uveꞌ at sunkꞌatz as ni val see, aqꞌal uvaꞌ la inima unqꞌa uxhchileꞌ uvaꞌ axh kat chajon tzan in,— tiꞌk Aak. \m \v 43 As tul tzojpu veꞌt inachat Aak Tiixh, as taqꞌ veꞌt jeꞌ Aak tuul iviꞌ. As sikꞌin veꞌt Aak. Ech tal Aak ileꞌ: —¡Lázaro, elen chꞌuꞌl tu u juleꞌ!— tiꞌk Aak. \m \v 44 As el veꞌt chꞌuꞌl u Lázaro tu u juleꞌ. As ech tal veꞌt Aak ileꞌ te unqꞌa uxhchileꞌ: —Esaaputaj naj, aqꞌal uvaꞌ la xaan veꞌt naj,— tiꞌk Aak, tan bꞌochelik naj tu u maantaeꞌ tukꞌ iqꞌabꞌ tukꞌ toj. As jupik ivatz naj taꞌn suꞌt unpajte. \s1 Nikꞌul tibꞌ iyol unqꞌa iqꞌesal unqꞌa tenam tiꞌ ikam u Jesús \r Mateo 26.1-5; Marcos 14.1-2; Lucas 22.1-2 \p \v 45 As tul til veꞌt unqꞌa uxhchileꞌ uveꞌ xekik tiꞌ u Maꞌleꞌ u nimla bꞌaꞌnileꞌ uveꞌ ibꞌan u Jesús, as yeꞌ saach unqꞌa uxhchileꞌ ikꞌujbꞌaꞌ veꞌt ikꞌuꞌl tiꞌ Aak. \m \v 46 Pet ech koj kaꞌt unqꞌa uxhchileꞌ, tan bꞌex tal veꞌt te unqꞌa fariseo kam uveꞌ ibꞌan u Jesús. \m \v 47 As imol veꞌt tibꞌ unqꞌa iqꞌesal oksan iyol tenam vatz Tiixh tukꞌ unqꞌa fariseo tiꞌ ibꞌanat inukꞌu. As ech tal veꞌt chajnaj ileꞌ: —¿Kam tuk kubꞌaneꞌ? Tan mamaꞌla kꞌuchbꞌal tetz u tijleꞌm najeꞌ nikꞌuch vatz unqꞌa tenameꞌ. \m \v 48 Asoj yeꞌxhkam kuxh tuk kubꞌaneꞌ, as tuk mox inima unqꞌa tenameꞌ viyol najeꞌ. As tuk uloj unqꞌa isol u ijlenaaleꞌ tu u Roma. As tuk teꞌpu chajnaj u kutostiixheꞌ. As la sotzsal u kutenameꞌ skajayil,— tiꞌk chajnaj svatzaj. \p \v 49 As yolon veꞌt umaꞌl u naj xoꞌl chajnaj uvaꞌ Caifás ibꞌii uvaꞌ atik ok siqꞌesalil oksan iyol tenam vatz Tiixh tu u yaabꞌeꞌ. As ech tal naj ileꞌ: —¡Yeꞌ etootza uvaꞌ nim talcheꞌ u yoleꞌ! \m \v 50 ¿As ma yeꞌ nepal stuul uvaꞌ aal bꞌaꞌneꞌ uvaꞌ la kam umaj naj tiꞌ u kutenameꞌ, aqꞌal uvaꞌ yeꞌl u tenameꞌ la sotzi?— tiꞌk u Caifás. \m \v 51 Echeꞌ tal kuxh koj u Caifás u yoleꞌ tukꞌ itxumbꞌal. Pet tiꞌ uveꞌ naj iqꞌesal oksan iyol tenam vatz Tiixh tu u yaabꞌeꞌ, estiꞌeꞌ kat tal veꞌt naj u yoleꞌ taꞌn u Tiixheꞌ uvaꞌ la chit kam u Jesús tiꞌ unqꞌa tenameꞌ skajayil. \m \v 52 As jit kuxh tiꞌ unqꞌa tiaal Israel la kamkat u Jesús. Pet tiꞌ uvaꞌ yeꞌl ixoꞌl unqꞌa tenameꞌ la ibꞌaneꞌ taꞌn u Jesús, aqꞌal uvaꞌ unvatzul kuxh veꞌt unqꞌa tenameꞌ la ibꞌan vatz u Tiixheꞌ, kꞌuxh paxin tibꞌ unqꞌa tenameꞌ vatz u txꞌavaꞌeꞌ. \m \v 53 Estiꞌeꞌ ikꞌujbꞌaꞌ veꞌt unqꞌa iqꞌesal unqꞌa tenameꞌ uvaꞌ la kam u Jesús. \p \v 54 As yeꞌ nikat ikꞌuch veꞌt tibꞌ u Jesús xoꞌl unqꞌa tenameꞌ. Pet el veꞌt chꞌuꞌl Aak tu u Betania. As bꞌen veꞌt Aak tu umaꞌt u tenam uvaꞌ Efraín, najlich veꞌt u tzuukin txꞌavaꞌeꞌ. As tzitziꞌ atinkat veꞌt Aak tukꞌ unqꞌa ichusulibꞌeꞌ. \p \v 55 As unbꞌiitik kuxh ilejat veꞌt u nimla qꞌiieꞌ uvaꞌ pascua,\f + \fr 11.55 \ft As jun yaabꞌ nik tulsa unqꞌa tiaal Israel skꞌuꞌl uvaꞌ yeꞌl unqꞌa bꞌaxa ikꞌaol unqꞌa qꞌesla ibꞌaaleꞌ kat yatzꞌpi taꞌn u ángel tul uvaꞌ kat el chꞌuꞌl u tenameꞌ tu u Egipto. As eyen tu \xt Éxodo 12.1-36\ft .\f* uvaꞌ nikat inima unqꞌa tiaal Israel. As yeꞌ saach unqꞌa uxhchileꞌ tzaa tulaj itenam tiꞌ tul tu u Jerusalén tiꞌ teesat el u vaꞌlexheꞌ stiꞌ vatz u Tiixheꞌ jaqꞌ u nimla qꞌiieꞌ. \m \v 56 As nikat ichuk unqꞌa uxhchileꞌ u Jesús xoꞌl unqꞌa tenameꞌ tu u tostiixheꞌ. As ech nikat tal ileꞌ svatzaj: —¿Kam ni tal etaama? ¿Ma tul u Jesús tu u nimla qꞌiieꞌ moj yeꞌle?— tiꞌk unqꞌa uxhchileꞌ, \m \v 57 tan maꞌtik talax el tzan te unqꞌa tenameꞌ skajayil taꞌn unqꞌa iqꞌesal oksan iyol tenam vatz Tiixh tukꞌ unqꞌa fariseo, uvaꞌ: —Asoj at umaj ex ootzin tetz uvaꞌ kat atkat u Jesús, as la etal sqe, aqꞌal uvaꞌ jik kuxh qooneꞌ tiꞌ kutxeyat naj,— tiꞌk chajnaj. \c 12 \s1 Ni toksa u Maꞌl txꞌumtxꞌulla tzꞌakabꞌal tiꞌ u Jesús \r Mateo 26.6-13; Marcos 14.3-9 \p \v 1 Ech veꞌt vaajit qꞌii tul u nimla qꞌiieꞌ uvaꞌ pascua, as qꞌaav veꞌt u Jesús tu u Betania uveꞌ atikkat u Lázaro uvaꞌ kami, uvaꞌ maꞌtik tulsat Aak taama unpajte. \m \v 2 As ibꞌan veꞌt unqꞌa tanabꞌ u Lázaro tuch umaꞌl u bꞌaꞌnla txꞌaꞌoꞌm kuꞌqꞌii tiꞌ toksal iqꞌii u Jesús. As nikat iqꞌajsa u Taaeꞌ unqꞌa taꞌleꞌ. As xonlik u Lázaro vatz u meexhaeꞌ tukꞌ u Jesús tiꞌ itxꞌaꞌneꞌ. \m \v 3 As teqꞌo veꞌt tzan u Maꞌleꞌ umaꞌl lemeeta u txꞌumtxꞌulla tzꞌakabꞌaleꞌ uvaꞌ jeꞌnal chit ijaꞌmil. As toksa ixoj tiꞌ toj u Jesús, as itzajsa veꞌt ixoj taꞌn u xiꞌl iviꞌeꞌ. Vaꞌlik chit itxꞌumtxꞌul veꞌt tuul u kabꞌaleꞌ taꞌn u txꞌumtxꞌulla tzꞌakabꞌaleꞌ. \m \v 4 As ech tal veꞌt umaꞌl vichusulibꞌ u Jesús ileꞌ uvaꞌ la kꞌayin Aak, u Iscariote uvaꞌ Judas ibꞌii: \m \v 5 —¿Kam qꞌi uvaꞌ kat koj kꞌayil u txꞌumtxꞌulla tzꞌakabꞌaleꞌ? Tan jeꞌnal chit ijaꞌmil. Kamal oꞌlaval kꞌalal (300) qꞌii aqꞌon ijaꞌmil. As kat koj aqꞌax vijaꞌmileꞌ te unqꞌa meebꞌaꞌeꞌ,— tiꞌk naj. \m \v 6 As yeꞌl uvaꞌ aꞌ koj chit unqꞌa meebꞌaꞌeꞌ nikat itxum naj ivatz. Pet nikat telqꞌa naj u puajeꞌ, tan naj kololik tetz u puajeꞌ xoꞌl chajnaj. \m \v 7 As ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ te naj: —¡Yeꞌxhkam kuxh etal tiꞌ u ixojeꞌ! Tan kolel u txꞌumtxꞌulla tzꞌakabꞌaleꞌ taꞌn ixoj. As texhlal tetz u qꞌiieꞌ nibꞌan ixoj tul uvaꞌ la mujlu veꞌt in, \m \v 8 tan echeꞌ bꞌenameen koj la atin in sexoꞌl. Pet ech koj unqꞌa meebꞌaꞌeꞌ, tan at chiteꞌ tuk ibꞌan sexoꞌl,— tiꞌk Aak. \s1 Ni tal unqꞌa iqꞌesal unqꞌa tenam iyatzꞌpu veꞌt u Jesús tukꞌ u Lázaro \p \v 9 As tul tabꞌi veꞌt unqꞌa tenameꞌ uvaꞌ atik u Jesús tu u Betania, as yeꞌ saach unqꞌa tenameꞌ bꞌex tu u Betania tiꞌ bꞌen tilat u Jesús tukꞌ u Lázaro, tan tiꞌ uvaꞌ maꞌtik tulsat Aak taama u Lázaro. \m \v 10 Estiꞌeꞌ ichuk unqꞌa iqꞌesal oksan iyol tenam vatz Tiixh txumbꞌal tiꞌ iyatzꞌat veꞌt u Lázaro tukꞌ u Jesús, \m \v 11 tan ipaav kuxh u Lázaro uveꞌ yeꞌ saach unqꞌa tenameꞌ nikat teesa veꞌt tibꞌ kꞌatz unqꞌa iqꞌesal unqꞌa nachol Tiixheꞌ. As nikat ikꞌujbꞌaꞌ veꞌt ikꞌuꞌl tiꞌ u Jesús. \s1 Ni toksal iqꞌii u Jesús tu u Jerusalén \r Mateo 21.1-11; Marcos 11.1-11; Lucas 19.28-40 \p \v 12 Ech veꞌt qꞌejal stuul, as tabꞌi veꞌt unqꞌa mamaꞌla tenameꞌ uvaꞌ la oon veꞌt u Jesús tu u Jerusalén, tan yeꞌ saach unqꞌa tenameꞌ maꞌtik toon veꞌt tu u Jerusalén tiꞌ u nimla qꞌiieꞌ. \m \v 13 As teqꞌo veꞌt unqꞌa tenameꞌ xaj chꞌiꞌm. As el veꞌt chꞌuꞌl tu u Jerusalén tiꞌ ikꞌulax veꞌt u Jesús tziꞌ u tenameꞌ. As tul til veꞌt unqꞌa tenameꞌ tul Aak, as taqꞌ veꞌt jeꞌ tuul iviꞌ. As ech tal ileꞌ: —¡Qoksataj iqꞌii Aak, tan achvebꞌal chit tul Aak tukꞌ vibꞌii u Kubꞌaal Tiixheꞌ! ¡As Aakeꞌ u Qijlenaaleꞌ, oꞌ uvaꞌ oꞌ tiaal Israel!— tiꞌk unqꞌa tenameꞌ. \m \v 14 As tul ilej Aak umaꞌl u tal bꞌur, as jeꞌ veꞌt Aak tiꞌ txoo echeꞌ uvaꞌ alel kan tu viyol u Tiixheꞌ, tan ech ni tal viyol u Tiixh ileꞌ: \q1 \v 15 Yeꞌ kuxh xoꞌv ex, jankꞌal ex uvaꞌ ex aa Sion, \q1 tan il vetijlenaal ileꞌ tuleꞌ uvaꞌ at jeꞌ tiꞌ umaꞌl u tal bꞌur, tiꞌk u yoleꞌ. \p \v 16 As jit pal unqꞌa ichusulibꞌ Aakeꞌ stuul kam uvaꞌ nik tucheꞌ. Pet tul oksal veꞌt iqꞌii Aak, as aꞌn ul veꞌt skꞌuꞌl chajnaj uvaꞌ tzꞌibꞌamalik kan tu viyol u Tiixheꞌ uvaꞌ kam la ulbꞌel Aak. As aꞌn pal veꞌt chajnajeꞌ stuul uvaꞌ kat chit ibꞌana uvaꞌ tzꞌibꞌamal kan tiꞌ Aak. \p \v 17 As unqꞌa uxhchileꞌ uveꞌ ilon isikꞌlet el tzan Aak u Lázaro tu u juleꞌ, as bꞌex tal veꞌt unqꞌa uxhchileꞌ xoꞌl u tenameꞌ uveꞌ jit ilon, kam uveꞌ kat uchi tiꞌ u Lázaro. \m \v 18 Estiꞌeꞌ el chꞌuꞌl unqꞌa tenameꞌ tiꞌ ikꞌulpu u Jesús, tan tiꞌ uvaꞌ abꞌil itzibꞌlal u kꞌuchbꞌal tetz u tijleꞌm Aakeꞌ, tan tiꞌ uvaꞌ ul taama u Lázaro taꞌn Aak. \m \v 19 Pet ech koj unqꞌa fariseo, tan ech tal chajnaj ileꞌ svatzaj: «¡As ileꞌ kat ikꞌuchlu veꞌteꞌ uvaꞌ yeꞌ la olebꞌ oꞌ tiꞌ u najeꞌ, tan kajayil chit veꞌt unqꞌa tenameꞌ xekel veꞌt tiꞌ naj!» tiꞌk chajnaj. \s1 Nichuk kaꞌl unqꞌa uxhchil u Jesús uvaꞌ jit tiaal Israel \p \v 20 As atik jolol unqꞌa uxhchil uvaꞌ jit tiaal Israel xoꞌl unqꞌa tenameꞌ uvaꞌ maꞌtik toon tu u Jerusalén tiꞌ inachat Tiixh tu u nimla qꞌiieꞌ. \m \v 21 As jetzꞌen veꞌt ok unqꞌa uxhchileꞌ kꞌatz u Piꞌleꞌ uvaꞌ tzaanaj tu u Betsaida uvaꞌ echen tu u Galilea. As ech tal veꞌt ileꞌ: —Bꞌan bꞌaꞌnil. Kꞌuch u Jesús sqe, tan nu kusaꞌ qilat Aak,— tiꞌk unqꞌa uxhchileꞌ. \m \v 22 As bꞌex tal veꞌt u Piꞌleꞌ te u Lixheꞌ kam uvaꞌ kat tal unqꞌa uxhchileꞌ. As bꞌex veꞌt chajnaj tiꞌ talat u yoleꞌ te u Jesús. \m \v 23 As ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ te chajnaj: —Najli veꞌt u qꞌiieꞌ uvaꞌ la bꞌen veꞌt \sc VIKꞌAOL U NAJEꞌ\sc* kꞌatz viBꞌaaleꞌ unpajte, as la oksal veꞌt iqꞌii. \m \v 24 Estiꞌeꞌ jik chit tuk val sete, asoj la kaa u iiaeꞌ tetz u trigo tu txꞌavaꞌ asoj yeꞌ la kami as yeꞌle bꞌa la xalmiti, as la kuxh atineꞌ bꞌa tzitziꞌ. Asoj la kami as la xalmiti, nimal ivatzeꞌ bꞌa la taqꞌeꞌ. \m \v 25 Abꞌil uvaꞌ xoꞌn vitiichajileꞌ ste vatz u txꞌavaꞌeꞌ, as la itzꞌejeꞌ. Abꞌil uveꞌ ni tixva vitiichajileꞌ vatz u txꞌavaꞌeꞌ, as xoꞌneꞌ bꞌa vitiichajileꞌ ste uveꞌ yeꞌl iyaꞌtebꞌal. \m \v 26 As abꞌil uvaꞌ la niman in as la xekebꞌ sviꞌ, tan katil uveꞌ atkat in, as tzitziꞌ la atinkat u niman vetzeꞌ. As abꞌil uveꞌ la niman in, as la toksa vunBꞌaaleꞌ iqꞌii. \s1 Ni tal u Jesús vikamebꞌal \p \v 27 As cheel tan vaꞌl chit itxumun vaama. ¿As kam qꞌi la valeꞌ? ¿Ma ech la val ileꞌ: «UnBꞌaal, kol in vatz u kꞌaxkꞌoeꞌ uvaꞌ kꞌujlu kan sviꞌ,» ma chaj in la valeꞌ? Yeꞌle taꞌ, tan aꞌ stiꞌeꞌ kat ulkat in,— tiꞌk u Jesús. \p \v 28 As ech tal u Jesús ileꞌ unpajte: —UnBꞌaal, kꞌuch kuꞌ tzan u eejleꞌmeꞌ vatz unqꞌa tenameꞌ,— tiꞌk Aak. As kat abꞌil umaꞌl u tuul viꞌ tu almikaꞌ. Ech tal ileꞌ: —Kat unkꞌuchleꞌ uvaꞌ nivoksa aqꞌii vatz unqꞌa tenameꞌ. As tuk voksa aqꞌii unpajte,— tiꞌk u tuul viꞌeꞌ. \m \v 29 As jankꞌal chit unqꞌa tenameꞌ uveꞌ atike as tabꞌi u tuul viꞌeꞌ tu almikaꞌeꞌ. As yeꞌ kat pal stuul. As at unjolol unqꞌa uxhchileꞌ kat alon uvaꞌ: —Qꞌankooeꞌ kat tiini.— As unjolte kat alon uvaꞌ: —Umaj ángel kat yolon tukꞌ Aak,— tiꞌke. \m \v 30 As ech tal veꞌt Aak ileꞌ xoꞌl unqꞌa tenameꞌ: —Echeꞌ sviꞌ koj kat yolonkat kuꞌ tzan u tuul viꞌeꞌ. Pet setiꞌeꞌ, \m \v 31 tan kat ilejlu veꞌt u qꞌiieꞌ uvaꞌ tuk bꞌanaxoj veꞌt isuuchil unqꞌa tenameꞌ vatz u txꞌavaꞌeꞌ. As tuk laqꞌbꞌaloj el u txꞌiꞌlanajeꞌ uveꞌ ni toksa tibꞌ sbꞌooqꞌolil tiꞌ unqꞌa tenameꞌ uveꞌ at vatz u txꞌavaꞌeꞌ. \m \v 32 As tul la aqꞌpik jeꞌ in vatz u kuruseꞌ, as la unmutxbꞌe unqꞌa tenameꞌ skajayil tiꞌ tok sunkꞌatz,— tiꞌk Aak. \m \v 33 As tal Aak u yoleꞌ tiꞌ uvaꞌ la pal unqꞌa tenameꞌ stuul tiꞌ uvaꞌ kam ikam Aak la kami. \m \v 34 As ech tal veꞌt unqꞌa tenam ileꞌ te Aak: —Tan abꞌimal viyol u Tiixheꞌ sqaꞌn uvaꞌ tul la ul u Cristo vatz u txꞌavaꞌeꞌ, as la atin veꞌteꞌ tiꞌ chit ibꞌeneꞌ. ¿As kam ni tokkat u yoleꞌ qꞌi uveꞌ naaleꞌ uvaꞌ: «Techal chit la aqꞌpik jeꞌ \sc VIKꞌAOL U NAJEꞌ\sc* vatz u kuruseꞌ,» chꞌaxh naaleꞌ? ¿Abꞌiste qꞌi \sc VIKꞌAOL U NAJEꞌ\sc* uveꞌ naaleꞌ?— tiꞌk unqꞌa tenameꞌ. \m \v 35 As ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ: —Unbꞌiitoj kuxheꞌ tuk atinoj in sexoꞌl tiꞌ untxijut ex, tan ineꞌ u txijun etetzeꞌ. As xaanojtaj ex vatz u sajeꞌ tul uvaꞌ yeꞌxnaj bꞌen in, aqꞌal uvaꞌ yeꞌ la ul u qꞌej toktoeꞌ setiꞌ. As yeꞌ la kaa ex tu u qꞌej toktoeꞌ, tan abꞌil la xaan tu u qꞌej toktoeꞌ, as yeꞌ tootzaj katil kꞌajelkat staꞌn. \m \v 36 As ekꞌujbꞌaꞌtaj ekꞌuꞌl sviꞌ tul uvaꞌ at in sexoꞌl tiꞌ etxijuleꞌ, aqꞌal uvaꞌ ex la txijun veꞌt unqꞌa tenameꞌ unpajte,— tiꞌk Aak. \s1 Yeꞌ ninima unqꞌa iqꞌesal unqꞌa tenam u Jesús \p As tul kuxh yaꞌ u Jesús tiꞌ iyoloneꞌ, as bꞌen veꞌt Aak. As imuj veꞌt tibꞌ Aak vatz unqꞌa tenameꞌ. \m \v 37 As kꞌuxh nimal unqꞌa kꞌuchbꞌal tetz viyakꞌil Aakeꞌ maꞌtik ibꞌanataꞌ vatz unqꞌa tenameꞌ, as yeꞌ nik ikꞌujbꞌaꞌ unqꞌa tenameꞌ ikꞌuꞌl tiꞌ Aak. \m \v 38 As ech kat ibꞌaneꞌ uvaꞌ itzꞌibꞌa kan u Isaías, u qꞌajsan tetz viyol u Tiixheꞌ, uvaꞌ ech ni tal ileꞌ: \q1 Kubꞌaal Tiixh, yeꞌxhebꞌil chit ni niman vayoleꞌ uveꞌ ni val xoꞌl u tenameꞌ. \q1 As mitaꞌn nipal unqꞌa tenameꞌ stuul jankꞌal uvaꞌ kat akꞌuch ste, tiꞌk u Isaías. \m \v 39 Estiꞌeꞌ uvaꞌ yeꞌ kat uch ikꞌujbꞌaꞌt unqꞌa tenameꞌ ikꞌuꞌl tiꞌ u Jesús, tan ech kat ibꞌan unqꞌa tenameꞌ echeꞌ ni tal umaꞌt u yol uvaꞌ itzꞌibꞌa kan u Isaías uvaꞌ ech ni tal ileꞌ: \q1 \v 40 As Tiixheꞌ kat bꞌanon uvaꞌ yeꞌ nikat ibꞌen te unqꞌa tenameꞌ tiꞌ unqꞌa kꞌuchbꞌal tetz vibꞌaꞌnil Aakeꞌ. \q1 As an chit Aakeꞌ kat bꞌanon uvaꞌ yeꞌ nikat tok xeꞌ taama unqꞌa tenameꞌ tiꞌ inimal Aak. \q1 Estiꞌeꞌ uvaꞌ ech tal Aak ileꞌ: «Yeꞌ kat til unqꞌa tenameꞌ jankꞌal uvaꞌ kat unkꞌuch ste. \q1 As yeꞌ kat pal stuul. \q1 As yeꞌ kat ijalpu vitxumbꞌaleꞌ tiꞌ uvaꞌ la unsotzsa ipaav,» tiꞌk u Tiixheꞌ, taqꞌ u yoleꞌ uvaꞌ itzꞌibꞌa kan u Isaías. \m \v 41 As tal veꞌt u Isaías unqꞌa yoleꞌ, tan tiꞌ uvaꞌ maꞌtik tilat veꞌt u Isaías uvaꞌ nim talchu u Tiixheꞌ. As tal veꞌt kan u Isaías kaꞌl unqꞌa yol tiꞌ u Jesús. \p \v 42 As kꞌuxh ech u yoleꞌ uvaꞌ tzꞌibꞌamal kan, as nimal unqꞌa iqꞌesal unqꞌa tenameꞌ ikꞌujbꞌaꞌ ikꞌuꞌl tiꞌ u Jesús. Pet yeꞌ nikat tal tibꞌ vatz unqꞌa fariseo uvaꞌ nik inima chajnaj Aak, tan yeꞌ nikat isaꞌ chajnaj uvaꞌ la laqꞌbꞌal el tzan chajnaj tu u atinbꞌaleꞌ tetz nachbꞌal Tiixh taꞌn unqꞌa fariseo. \m \v 43 As aꞌ nikat isaꞌ chajnaj uvaꞌ la oksal iqꞌii chajnaj taꞌn unqꞌa uxhchileꞌ. Pet jit uvaꞌ aꞌ koj nisaꞌ chajnaj uvaꞌ la oksal iqꞌii chajnaj taꞌn u Tiixheꞌ. \s1 Niyolon u Jesús tiꞌ ibꞌanax isuuchil unqꞌa uxhchileꞌ \p \v 44 As taqꞌ veꞌt jeꞌ u Jesús tuul iviꞌ xoꞌl unqꞌa uxhchileꞌ. As ech tal veꞌt Aak ileꞌ: —Jankꞌal unqꞌa uxhchileꞌ uveꞌ kꞌujleꞌl ikꞌuꞌl sviꞌ as jit kuxh ineꞌ uvaꞌ nikꞌujbꞌaꞌ ikꞌuꞌl sviꞌ. Pet antu u chajol tzan vetzeꞌ kat ikꞌujbꞌaꞌ ikꞌuꞌl stiꞌ. \m \v 45 As jankꞌal unqꞌa uxhchileꞌ uveꞌ ni exhlan in as an chit u chajol tzan vetzeꞌ ni texhla unpajte. \m \v 46 As ineꞌ u txijun tetz u taanxelal unqꞌa uxhchileꞌ skajayil. Estiꞌeꞌ kat ulkat in vatz u txꞌavaꞌeꞌ, aqꞌal uvaꞌ abꞌil la ikꞌujbꞌaꞌ ikꞌuꞌl sviꞌ as yeꞌ la atin veꞌt u taanxelaleꞌ tu u qꞌej toktoeꞌ. \m \v 47 Pet ech koj unqꞌa uxhchileꞌ uveꞌ ni abꞌin vunyoleꞌ as yeꞌ ninima, tan jit ineꞌ taꞌ la bꞌanon isuuchil, tan yeꞌl in kat koj ul in tiꞌ unbꞌanat isuuchil unqꞌa tenameꞌ. Pet kat ul in tiꞌ iqꞌalpul unqꞌa uxhchileꞌ vatz vipaaveꞌ. \m \v 48 As abꞌil uvaꞌ la ixvan in as yeꞌ la inima unqꞌa yoleꞌ uvaꞌ ni val ste, as at umaꞌl u bꞌanol tetz isuuchil. As unqꞌa yoleꞌ uveꞌ ni valeꞌ as aꞌeꞌ la itxakonsa u Tiixheꞌ tiꞌ ibꞌanax isuuchil unqꞌa uxhchileꞌ tu unqꞌa qꞌiieꞌ uvaꞌ tuk uloj, \m \v 49 tan yeꞌl in nunyolon tukꞌ untxumbꞌal. Pet aꞌ vunBꞌaaleꞌ, u chajol tzan vetzeꞌ, as Aakeꞌ kat alon sve uvaꞌ kam unqꞌa yoleꞌ la ul val sexoꞌl. \m \v 50 As ootzimal veꞌt svaꞌn uvaꞌ aꞌ unqꞌa yoleꞌ uvaꞌ kat tal vunBꞌaaleꞌ sve ni aqꞌon itiichajil uveꞌ yeꞌl iyaꞌtebꞌal. Estiꞌeꞌ kam uvaꞌ kat tal vunBꞌaaleꞌ sve, as aꞌeꞌ ni val sete,— tiꞌk u Jesús tal xoꞌl unqꞌa tenameꞌ. \c 13 \s1 Nitxꞌaa u Jesús tiꞌ toj unqꞌa ichusulibꞌeꞌ \p \v 1 As ech unbꞌiit ixeꞌt u nimla qꞌiieꞌ uvaꞌ pascua. As ootzimal taꞌn u Jesús uvaꞌ bꞌiit kuxh ilejat u qꞌii tiꞌ taqꞌat kan Aak u vatz txꞌavaꞌeꞌ tiꞌ iqꞌaav veꞌt Aak kꞌatz u Kubꞌaaleꞌ tu almikaꞌ. As ixoꞌni veꞌt Aak unqꞌa niman tetzeꞌ uveꞌ atik vatz u txꞌavaꞌeꞌ. As yeꞌ kat yaꞌ Aak tiꞌ ixoꞌnileꞌ. \m \v 2 As tul nikat itxꞌaꞌn veꞌt Aak tukꞌ unqꞌa ichusulibꞌeꞌ tu u kuꞌqꞌiieꞌ tiꞌ inimal u nimla qꞌiieꞌ, as maꞌtik toksat veꞌt u txꞌiꞌlanajeꞌ vitxumbꞌaleꞌ tu u taanxelal u Judas uvaꞌ Iscariote, vikꞌaol u Simón, tiꞌ toksal ok Aak tiqꞌabꞌ unqꞌa iqꞌesal unqꞌa tenameꞌ. \m \v 3 Tan ootzimalik taꞌn Aak uvaꞌ maꞌtik taqꞌat u Kubꞌaal Tiixheꞌ unqꞌa veeꞌ skajayil tiqꞌabꞌ Aak. As ootzimalik taꞌn Aak uvaꞌ xeꞌ u Tiixheꞌ tzaanajkat Aak, as la qꞌaav veꞌt Aak kꞌatz u Tiixheꞌ unpajte. \p \v 4 As txakpu veꞌt Aak. As teesa veꞌt Aak umaꞌl u toksaꞌm. As ikꞌal veꞌt ok Aak umaꞌl u ixbꞌuꞌj xeꞌ tuul. \m \v 5 Taqꞌ veꞌt kuꞌ Aak aꞌ tu umaꞌl u nimla lekbꞌal aꞌ. As xeꞌt itxꞌaa veꞌt Aak tiꞌ toj unqꞌa ichusulibꞌeꞌ. As itzajsa veꞌt Aak unqꞌa tiꞌ toj chajnajeꞌ taꞌn ixbꞌuꞌj uveꞌ kꞌalik ok xeꞌ tuul Aak. \m \v 6 As tul oon veꞌt Aak kꞌatz u Simón uvaꞌ Luꞌ tiꞌ itxꞌaat Aak u tiꞌ toj najeꞌ, as ech tal veꞌt u Luꞌ ileꞌ te Aak: —Yeꞌ la ibꞌaneꞌ taꞌ, Pap, uvaꞌ axh la txꞌaaon u tiꞌ vojeꞌ,— tiꞌk naj. \m \v 7 As ech tal veꞌt Aak ileꞌ: —Yeꞌ la pal axheꞌ stuul kam uveꞌ nunbꞌaneꞌ. As xamtel, as aꞌn la pal veꞌt axh stuul,— tiꞌk Aak. \m \v 8 As ech tal veꞌt u Luꞌ ileꞌ: —¡Aꞌeꞌ yeꞌ la uchi uvaꞌ la atxꞌaa u tiꞌ vojeꞌ!— tiꞌk naj. As ech tal veꞌt Aak ileꞌ: —Asoj yeꞌ la untxꞌaa u tiꞌ avoj, as yeꞌl ookebꞌal sunkꞌatz,— tiꞌk Aak. \m \v 9 As ech tal veꞌt u Luꞌ ileꞌ: —Pap, jit kuxh u tiꞌ vojeꞌ la atxꞌaaeꞌ. Pet antu unqꞌa tiꞌ unqꞌabꞌeꞌ tukꞌ vunviꞌeꞌ unpajte,— tiꞌk naj. \m \v 10 As ech tal veꞌt Aak ileꞌ: —Abꞌil uveꞌ txꞌaael veꞌt tiꞌ as jit tzꞌajinaleꞌ la txꞌaap veꞌt tiꞌ skajayil. Pet taꞌn kuxh u tiꞌ tojeꞌ la txꞌaap veꞌteꞌ, tan yeꞌl veꞌt tzꞌil tiꞌ vichiꞌoleꞌ. Echeꞌ ex tan yeꞌl tzꞌil setiꞌ. As jik chit veꞌt etxumbꞌal, as kꞌuxh jit kajayil ex,— tiꞌk Aak, \m \v 11 tan tiꞌ uvaꞌ ootzimal veꞌt taꞌn Aak uvaꞌ abꞌil la aqꞌon ok Aak tiqꞌabꞌ unqꞌa iqꞌesal unqꞌa tenameꞌ. Estiꞌeꞌ uveꞌ tal Aak: —Jit kajayil ex uvaꞌ jik vetxumbꞌaleꞌ,— tiꞌk Aak. \p \v 12 As tul bꞌaꞌnxi itxꞌaat veꞌt Aak u tiꞌ toj chajnajeꞌ, as toksa veꞌt Aak u toksaꞌmeꞌ uvaꞌ teesa tul sixeꞌt Aak tiꞌ itxꞌaat u tiꞌ toj chajnajeꞌ. As xonebꞌ veꞌt Aak vatz u meexhaeꞌ unpajte. As tal veꞌt Aak te chajnaj: —¿Ma kat pal ex stuul kam uveꞌ kat unbꞌan sete? \m \v 13 As an chiteꞌ taꞌ uveꞌ netaleꞌ uvaꞌ in u Chusul etetzeꞌ, as in veBꞌooqꞌoleꞌ. \m \v 14 As kat untxꞌaa unqꞌa tiꞌ etojeꞌ. As tul in u Chusul etetzeꞌ. As ineꞌ veBꞌooqꞌoleꞌ. Estiꞌeꞌ ni val sete uvaꞌ echat la ebꞌaneꞌ. As la itxꞌaa tibꞌ tiꞌ etoj tukꞌ unqꞌa emooleꞌ sevatzaj, \m \v 15 tan ileꞌ kat unkꞌuchlu kan vuntxumbꞌaleꞌ sete, aqꞌal uvaꞌ la ebꞌan veꞌt etetz sevatzaj echeꞌ uveꞌ kat unbꞌan sete. \m \v 16 As jik chit tuk val sete, tan yeꞌl umaj kꞌam uvaꞌ at pal koj tiꞌ u bꞌaal aqꞌoneꞌ. As yeꞌ la lejon u najeꞌ uveꞌ la chajpi tiꞌ u chajol tetzeꞌ. \m \v 17 Asoj kat pal ex stuul, as ech la ebꞌaneꞌ. As chiibꞌebꞌal chit etatineꞌ la ibꞌaneꞌ. \m \v 18 As jit chit kajayil ex ni val ex, tan ootzimal veꞌt ex svaꞌn tul uvaꞌ kat untxaa veꞌt ex. As ech chit la ibꞌaneꞌ echeꞌ uveꞌ tzꞌibꞌamal kan, tan ech ni tal ileꞌ: \q1 Umaꞌl u uxhchil uveꞌ nitxꞌaꞌn veꞌt sunkꞌatz as nichiꞌan veꞌt taama sviꞌ, tiꞌk u yoleꞌ. \m \v 19 As ileꞌ bꞌaxel ni val sete tul yeꞌxnaj ibꞌana. As tul uvaꞌ la ibꞌaneꞌ, as aꞌn la etootzi veꞌteꞌ uvaꞌ kam u vijleꞌmeꞌ. \m \v 20 As jik chit la val sete, tan abꞌil la kꞌulun ex uvaꞌ in ni chajon bꞌen ex, as ineꞌ nikꞌul veꞌt in. As abꞌil uveꞌ ni kꞌulun in as aꞌ u chajol tzan vetzeꞌ nikꞌuleꞌ,— tiꞌk Aak. \s1 Ni tal u Jesús uvaꞌ tuk ikꞌayi u Judas Aak \r Mateo 26.20-25; Marcos 14.17-21; Lucas 22.21-23 \p \v 21 As tul yaꞌ u Jesús tiꞌ talat u yoleꞌ, as vaꞌlik chit itxumun veꞌt taama Aak. As ech tal veꞌt Aak ileꞌ: —Jik chit tuk val sete, tan at umaꞌl ex uvaꞌ tuk aqꞌon ok in tiqꞌabꞌ unqꞌa iqꞌesal unqꞌa tenameꞌ,— tiꞌk Aak. \m \v 22 As xeꞌt ikaꞌya veꞌt tibꞌ unqꞌa ichusulibꞌ Aakeꞌ svatzaj. As ibꞌan veꞌt jeꞌ chajnaj tiviꞌ uvaꞌ abꞌiste naj nikat tal Aak. \m \v 23 As atik umaꞌl vichusulibꞌ Aak uvaꞌ nikat itxꞌaꞌn txala Aak. As atik ok iviꞌ naj tziꞌ taama Aak, tan kꞌulik chit tibꞌ iyol Aak tukꞌ naj.\f + \fr 13.23 \ft As aꞌ u Xhuneꞌ uvaꞌ tzꞌibꞌan tetz u uꞌujeꞌ. As la ilpu kaꞌt unqꞌa yoleꞌ uvaꞌ an kuxh u Xhuneꞌ ni tal jeꞌ tibꞌ unpajte tu 18.15, tu 19.26, tu 20.2-5, 8-10, as tukꞌ tu 21.7, 20.\f* \m \v 24 As ikꞌuch bꞌen u Simón uvaꞌ Luꞌ te naj tiꞌ uvaꞌ la ichꞌoti naj te Aak uvaꞌ abꞌil uveꞌ nikat tal Aak, \m \v 25 tan atik ok iviꞌ naj tziꞌ taama Aak. As ech tal veꞌt naj ileꞌ te Aak: —Pap, al sqe abꞌiste oꞌ uveꞌ naaleꞌ,— tiꞌk naj. \m \v 26 As ech tal veꞌt Aak ileꞌ: —Abꞌiste ex tuk vaqꞌ u paaneꞌ sete uveꞌ tuk vakꞌsa, as aꞌ exeꞌ uveꞌ kat vala,— tiꞌk Aak. As takꞌsa veꞌt Aak u paaneꞌ. As taqꞌ veꞌt Aak te u Judas uvaꞌ Iscariote, vikꞌaol u Simón. \m \v 27 As tul kuxh ikꞌul u Judas u paaneꞌ, as ok veꞌt u txꞌiꞌlanaj tu u taanxelal najeꞌ. As ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ te naj: —Kam uveꞌ tuk abꞌaneꞌ as oora kuxh abꞌana,— tiꞌk Aak. \m \v 28 As tul tal Aak u yoleꞌ te u Judas xoꞌl unqꞌa ichusulibꞌeꞌ uvaꞌ xonlik vatz u meexhaeꞌ, as jit pal chajnaj stuul kam stiꞌ talkat Aak u yoleꞌ te u Judas. \m \v 29 As atik chajnaj nikat itzꞌan uvaꞌ: «Kuxh loqꞌ unbꞌooj qechbꞌubꞌal tetz u nimla qꞌiieꞌ,» kamal tiꞌk Aak uvaꞌ nikat tal chajnaj, tan aꞌ u Judas kololik tetz u puajeꞌ. As moj tiꞌ bꞌen taqꞌat naj unbꞌooj tetz unqꞌa meebꞌaꞌeꞌ, uveꞌ nikat tal jeꞌ chajnaj ste. \m \v 30 As tul maꞌtik itzꞌotineꞌ, as bꞌen veꞌt u Judas, tan maꞌtik ikꞌulat naj u paaneꞌ. \s1 Niyolon u Jesús tiꞌ u akꞌ tzaqꞌiteꞌ \p \v 31 As tul maꞌtik ibꞌen u Judas, as ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ: —Kat oonyu veꞌt u qꞌiieꞌ uvaꞌ la oksal veꞌt iqꞌii \sc VIKꞌAOL U NAJEꞌ\sc*. As stiꞌ la oksalkat veꞌt iqꞌii vunBꞌaaleꞌ. \m \v 32 As tul la oksal veꞌt iqꞌii vunBꞌaaleꞌ sviꞌ, as la toksa veꞌt vunBꞌaaleꞌ unqꞌii unpajte. As yeꞌxh jatvaꞌt qꞌii la ikꞌuch vunBꞌaaleꞌ unqꞌa veeꞌ ni val sete. \p \v 33 As ex uvaꞌ xoꞌn ex sve, as tuk val sete uvaꞌ unbꞌiit kuxh tuk atinoj in sexoꞌl. As echat chit la val sete echeꞌ uvaꞌ kat val te unqꞌa iqꞌesal unqꞌa tenameꞌ, tan la bꞌen in. As la echuk in. As yeꞌ la ibꞌaneꞌ uvaꞌ la epalebꞌe echeꞌ uveꞌ tuk unpalebꞌe. \m \v 34 As tuk val kan umaꞌl u akꞌ tzaqꞌit sete uvaꞌ ech ni tal ileꞌ: Xoꞌnoj chit etibꞌ sevatzaj. As echeꞌ uvaꞌ kat unbꞌan sete tiꞌ unxoꞌnit ex, as echat la ebꞌaneꞌ sevatzaj. As exoꞌnitaj etibꞌ sevatzaj, \m \v 35 tan asoj ech la ebꞌaneꞌ tiꞌ exoꞌnit etibꞌ sevatzaj, as la til veꞌt ex unqꞌa tenameꞌ tiꞌ uvaꞌ nimamal veꞌt in setaꞌn,— tiꞌk u Jesús. \s1 Ni tal u Jesús uvaꞌ la teesa tibꞌ u Luꞌeꞌ kꞌatz Aak \r Mateo 26.31-35; Marcos 14.27-31; Lucas 22.31-34 \p \v 36 As ech tal veꞌt u Luꞌ ileꞌ uvaꞌ Simón te u Jesús: —¿Pap, katileꞌ qꞌi la bꞌenkat axh?— tiꞌk naj. As ech tal veꞌt Aak ileꞌ te naj: —As yeꞌ la ibꞌaneꞌ uvaꞌ la epalebꞌe uveꞌ tuk unpalebꞌe. Pet xamteleꞌ la epalebꞌe,— tiꞌk Aak. \m \v 37 As ech tal veꞌt u Luꞌ ileꞌ: —¿Pap, kam stiꞌ qꞌi uvaꞌ yeꞌ la uch unxekebꞌ seeꞌ cheel? Tan kꞌuxh la alpu unkameꞌ, as techal la xekebꞌ in seeꞌ,— tiꞌk naj. \m \v 38 As ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ: —¿Moj an chit naaleꞌ uvaꞌ la xekebꞌ axh sviꞌ, kꞌuxh la alpu veꞌt akameꞌ? Ileꞌ jik chit tuk val see, tan tul yeꞌxnaj oqꞌ u peleꞌxheꞌ, as oxpajul maꞌt eesat eebꞌ sunkꞌatz,— tiꞌk Aak. \c 14 \s1 Aꞌ u Jesús u bꞌeyeꞌ tiꞌ toon unqꞌa tenameꞌ kꞌatz u Tiixheꞌ \p \v 1 As ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ: —Yeꞌ kuxh exaansa etaama. As ekꞌujbꞌaꞌtaj ekꞌuꞌl tiꞌ u Tiixheꞌ. As ekꞌujbꞌaꞌtaj ekꞌuꞌl sviꞌ unpajte, \m \v 2 tan nimal atinbꞌal ati xeꞌ vunBꞌaaleꞌ. As jitꞌeꞌch kojeꞌ, as yeꞌleꞌxh la val sete. Pet bꞌen in tiꞌ unbꞌanat isuuchil vetatinbꞌaleꞌ kꞌatz u Kubꞌaaleꞌ. \m \v 3 As tul uvaꞌ la bꞌen in, as la bꞌen unbꞌan isuuchil vetatinbꞌaleꞌ. As la ul in unpajte, tan la ul veqꞌo veꞌt ex, aqꞌal uvaꞌ katil uveꞌ la atinkat in as tzitziꞌ la atinkat ex, \m \v 4 tan ootzimaleꞌ setaꞌn uvaꞌ katiꞌch unbꞌeneꞌ. As ootzimal u bꞌeyeꞌ setaꞌn uveꞌ la bꞌenkat in,— tiꞌk Aak. \m \v 5 As ech tal u Maxh ileꞌ te u Jesús: —Pap, as yeꞌ qootzaj uvaꞌ katil la bꞌenkat axh. ¿As kam la qulbꞌe qootzit u bꞌeyeꞌ qꞌi?— tiꞌk naj. \m \v 6 Ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ: —Ineꞌ u bꞌeyeꞌ. As ineꞌ u jikla yoleꞌ. As ineꞌ u tiichajileꞌ, tan yeꞌxhebꞌil la uch tok kꞌatz vunBꞌaaleꞌ, asoj jit in la oksan kꞌatz Aak. \m \v 7 As kat koj bꞌen sete kam u vijleꞌmeꞌ, as la bꞌeneꞌ sete kam u tijleꞌm vunBꞌaaleꞌ unpajte. As cheel tuk etootzi veꞌt u tijleꞌm vunBꞌaaleꞌ, tan il in netil veꞌt in tan eela kuxh ineꞌ tukꞌ vunBꞌaaleꞌ,— tiꞌk Aak. \m \v 8 As ech tal veꞌt u Piꞌl ileꞌ: —Pap, kꞌuch u Kubꞌaal Tiixheꞌ sqe. As kat ibꞌanleꞌ,— tiꞌk u Piꞌleꞌ. \m \v 9 As ech tal veꞌt Aak ileꞌ: —Naꞌytzaneꞌ taꞌ, Piꞌl, vatin sexoꞌl. ¿As ma yeꞌ ootzit veꞌt u vijleꞌmeꞌ? Tan abꞌil uveꞌ kat ilon in, as aꞌ Kubꞌaaleꞌ kat tillaꞌ. ¿Kam qꞌi uvaꞌ naal veꞌt sve uvaꞌ: «Kꞌuch u Kubꞌaaleꞌ sqe,» chꞌaxh naaleꞌ? \m \v 10 ¿Ma yeꞌ nanima uvaꞌ at in kꞌatz vunBꞌaaleꞌ, as at Aak sunkꞌatz? Tan jit vuntxumbꞌaleꞌ ni voksa tiꞌ valat unqꞌa yoleꞌ sete. Pet aꞌ vunBꞌaaleꞌ uveꞌ at sunkꞌatz as Aakeꞌ ni bꞌanon unqꞌa kꞌuchbꞌal tetz vibꞌaꞌnileꞌ sviꞌ. \m \v 11 Enimataj uvaꞌ ni valeꞌ uvaꞌ at in kꞌatz vunBꞌaaleꞌ, as at vunBꞌaaleꞌ sunkꞌatz. Pet asoj yeꞌ nenima in tiꞌ unqꞌa yoleꞌ uvaꞌ ni val sete, as enimataj in tiꞌ unqꞌa bꞌaꞌnileꞌ uveꞌ nunbꞌan sexoꞌl. \m \v 12 As jik chit tuk val sete, tan abꞌil uvaꞌ kꞌujleꞌl ikꞌuꞌl sviꞌ as la ibꞌan unqꞌa bꞌaꞌnileꞌ echeꞌ uvaꞌ nunbꞌaneꞌ. As la pal unqꞌa bꞌaꞌnileꞌ uveꞌ la ibꞌaneꞌ tiꞌ uveꞌ nunbꞌaneꞌ, tan tuk bꞌenoj in kꞌatz vunBꞌaaleꞌ. \m \v 13 As kam unqꞌa veeꞌ la ejaj te vunBꞌaaleꞌ tukꞌ vunbꞌiieꞌ as la unbꞌaneꞌ, aqꞌal uvaꞌ la unkꞌucheꞌ uvaꞌ nitoksal iqꞌii vunBꞌaaleꞌ taꞌn viKꞌaol u Tiixheꞌ. \m \v 14 As kam chit unqꞌa veeꞌ la ejaj tukꞌ vunbꞌiieꞌ, as la chit unbꞌaneꞌ. \s1 Ni tal u Jesús uvaꞌ la ul u Tiixhla Espíritu \p \v 15 Asoj xoꞌn veꞌt in sete, as enimataj vuntzaqꞌiteꞌ. \m \v 16 As la unjaj bꞌaꞌnil te vunBꞌaaleꞌ tiꞌ taqꞌat tzan Aak umaꞌt u lochol etetz, aqꞌal uvaꞌ la atin veꞌt sexoꞌl tiꞌ chit ibꞌeneꞌ. \m \v 17 As aꞌeꞌ u Tiixhla Espíritu uvaꞌ la lochon ex tiꞌ etootzit isuuchil u yoleꞌ sviꞌ. As yeꞌ la uch tok kꞌatz unqꞌa uxhchileꞌ uveꞌ vatz txꞌavaꞌilla txumbꞌal vitxumbꞌaleꞌ, tan yeꞌxhkam ni tileꞌ as yeꞌxhkam ootzimal staꞌn. Pet ech koj ex, tan ootzimal veꞌt u Tiixhla Espíritu setaꞌn, tan at veꞌt sexoꞌl. As tuk atinoj veꞌt sekꞌatz. \p \v 18 As yeꞌl ex la koj chit velebꞌe kan ex. Pet latel ul in sekꞌatz. \m \v 19 Yeꞌxh jatvaꞌt qꞌii as yeꞌ la til veꞌt in unqꞌa uxhchileꞌ uveꞌ yeꞌ ni niman in. Pet ech koj ex, tan la etil veꞌt in, tan isleꞌl in. As isleꞌl veꞌt ex sunkꞌatz la ibꞌaneꞌ. \m \v 20 As tu veꞌt u qꞌiieꞌ as la etootzi veꞌteꞌ uvaꞌ at in kꞌatz vunBꞌaaleꞌ. As at ex sunkꞌatz. As at in sekꞌatz. \m \v 21 As abꞌil uvaꞌ ootzimal veꞌt vuntzaqꞌiteꞌ staꞌn, as ninima, as aꞌeꞌ uveꞌ xoꞌn in ste. As abꞌil uveꞌ xoꞌn in ste as tuk xoꞌnilojeꞌ taꞌn vunBꞌaaleꞌ. As ineꞌ la xoꞌnin veꞌteꞌ. As la unkꞌuch vuntxumbꞌaleꞌ ste,— tiꞌk u Jesús. \m \v 22 As ech tal veꞌt u Judas uvaꞌ jit u Iscariote ech ileꞌ: —¿Pap, kam qꞌi uveꞌ aꞌ kuxh la akꞌuchkat vatxumbꞌaleꞌ sqe, as jit te unqꞌa uxhchileꞌ uveꞌ yeꞌ ni niman axh?— tiꞌk naj. \m \v 23 As ech tal veꞌt Aak ileꞌ: —Abꞌil uvaꞌ la xoꞌnin veꞌt in as la inima veꞌt vunyoleꞌ, as xoꞌn veꞌteꞌ te vunBꞌaaleꞌ. As la ul veꞌt oꞌ skꞌatz; as la atin veꞌt oꞌ skꞌatz. \m \v 24 Pet abꞌil uveꞌ yeꞌ xoꞌn in ste, as yeꞌ ninima vunyoleꞌ. As tul jit kuxh vetzeꞌ u yoleꞌ uveꞌ ni valeꞌ. Pet tetz vunBꞌaaleꞌ unpajte, u chajol tzan vetzeꞌ. \p \v 25 As ni val unqꞌa txumbꞌaleꞌ sete, tan atiltel in sexoꞌl. \m \v 26 Pet la ul u lochol etetzeꞌ uvaꞌ Tiixhla Espíritu uveꞌ tuk ichaj tzan vunBꞌaaleꞌ, tukꞌ vunbꞌiieꞌ. As aꞌ veꞌteꞌ la chusun ex tiꞌ etootzit isuuchil unqꞌa veeꞌ nunbꞌaneꞌ. As la tulsa veꞌt vunyoleꞌ sekꞌuꞌl uvaꞌ kat val sete. \p \v 27 As in kuxheꞌ la aqꞌon sete uvaꞌ bꞌaꞌn etatin sevatzaj. As yeꞌ kuxh exaansa etaama, tan in kuxheꞌ la aqꞌon sete tiꞌ uvaꞌ bꞌaꞌn etatin sevatzaj. As yeꞌ xoꞌv ex, tan jit eela uveꞌ tuk vaqꞌ sete tiꞌ uvaꞌ la taqꞌ unqꞌa vatz txꞌavaꞌilla txumbꞌaleꞌ sete. \m \v 28 As etabꞌileꞌ uvaꞌ kat val sete uvaꞌ la bꞌen in, as la qꞌaav veꞌt in sekꞌatz unpajte. Asoj an chittuꞌ uvaꞌ xoꞌn in sete, as kat chiibꞌiy veꞌt exeꞌ taꞌ tiꞌ vunyoleꞌ uvaꞌ bꞌen in kꞌatz vunBꞌaaleꞌ, tan nim talcheꞌ vunBꞌaaleꞌ sviꞌ. \m \v 29 As bꞌaxel ni val kan unqꞌa yoleꞌ sete, aqꞌal uvaꞌ tul la bꞌen ibꞌaneꞌ, as la enima veꞌteꞌ. \p \v 30 As yeꞌ kuxh jankꞌat yol tuk val sete cheel, tan tul veꞌt vibꞌooqꞌol unqꞌa uxhchileꞌ uveꞌ yeꞌ ni niman vunyoleꞌ. As tul nim talcheꞌ u vijleꞌmeꞌ stiꞌ. \m \v 31 As tuk chit unbꞌaneꞌ kam uvaꞌ kat tal vunBꞌaaleꞌ sve, aqꞌal uvaꞌ la tootzi veꞌt unqꞌa uxhchileꞌ skajayil uvaꞌ xoꞌn vunBꞌaaleꞌ sve. As txakpoj ex. Koꞌnaj veꞌteꞌ,— tiꞌk u Jesús. \c 15 \s1 Ech u Jesús u toj u uuvaeꞌ \p \v 1 As ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ: —Tan ech ineꞌ echeꞌ u jikla toj u uuvaeꞌ. As ech vunBꞌaaleꞌ echeꞌ umaj uxhchil uvaꞌ ni josqꞌin u uuvaeꞌ. \m \v 2 As abꞌiste viqꞌabꞌ u uuvaeꞌ uvaꞌ yeꞌ la taqꞌ ivatz, as la itzokꞌ veꞌt el vunBꞌaaleꞌ. Pet ech koj unqꞌa iqꞌabꞌeꞌ uveꞌ la taqꞌ ivatz, tan la ijosqꞌi veꞌt Aak, aqꞌal uvaꞌ nimal ivatz la taqꞌ veꞌteꞌ. \m \v 3 As ech kat vulbꞌe ex, tan kat unjosqꞌi veꞌt vetaanxelaleꞌ taꞌn vunyoleꞌ uveꞌ kat val sete. \m \v 4 As tuk chit voksa vaama setiꞌ tiꞌ chit ibꞌeneꞌ. Echabꞌataj etoksat etaama sviꞌ tiꞌ chit ibꞌeneꞌ tiꞌ uvaꞌ yeꞌ la ebꞌaneꞌ echeꞌ umaj iqꞌabꞌ u uuvaeꞌ uvaꞌ yeꞌ atoꞌk tiꞌ u tojeꞌ, tan yeꞌ la uch taqꞌat ivatz sijunal. As echat ex, tan asoj yeꞌ la etoksa etaama sviꞌ, as yeꞌxhkam la etxꞌol ebꞌanat sejunal. \p \v 5 As ineꞌ taꞌ u toj u uuvaeꞌ. As exeꞌ viqꞌabꞌeꞌ. As jankꞌal ex uvaꞌ la etoksa etaama sviꞌ bꞌenameen as la voksa vaama setiꞌ unpajte. As nimal chit veꞌt bꞌaꞌnil la ebꞌaneꞌ echeꞌ nibꞌan u uuvaeꞌ tul nivatzin tzeꞌ. Pet asoj yeꞌ la etoksa etaama sviꞌ, as yeꞌxhkam chit la etxꞌol ebꞌanat sejunal. \m \v 6 Abꞌil uveꞌ yeꞌ la ichabꞌa toksat taama sviꞌ as la eesal el echeꞌ teesal el umaj iqꞌabꞌ u uuvaeꞌ. As tul la tzaji, as la molpi. As la tzꞌeꞌsal veꞌt tu u xamaleꞌ. \p \v 7 Asoj la etoksa etaama sviꞌ as la atin unqꞌa unyoleꞌ sekꞌuꞌl bꞌenameen tiꞌ ebꞌanat unqꞌa bꞌaꞌneꞌ. As ejajtaj sve kam u bꞌaꞌnileꞌ uvaꞌ ni tal etaama. As la chit unbꞌaneꞌ, \m \v 8 tan ech la okkat iqꞌii vunBꞌaaleꞌ. As ech ekꞌuchateꞌ uvaꞌ ex niman vetz tiꞌ ebꞌanat u bꞌaꞌneꞌ echeꞌ nibꞌan u uuvaeꞌ tul ni taqꞌ tzeꞌ ivatz. \m \v 9 Tan xoꞌn in te vunBꞌaaleꞌ. As echat nunbꞌan unpajte, tan xoꞌn ex sve. As etoksataj etaama sviꞌ, tan xoꞌn ex sve. \m \v 10 Asoj la enima vuntzaqꞌiteꞌ. As exoꞌnitaj etibꞌ sevetzaj tan ineꞌ ni aqꞌon u xoꞌniibꞌeꞌ sete. As echeꞌ uveꞌ nunbꞌaneꞌ tan nunnima vitzaqꞌit vunBꞌaaleꞌ as nunxoꞌni vibꞌ tukꞌ vunBꞌaaleꞌ. \m \v 11 As ni val kan unqꞌa yoleꞌ sete, aqꞌal uvaꞌ la txuqꞌtxun ex echeꞌ nunbꞌaneꞌ. As la chit atin u chiibꞌichileꞌ tu vetaanxelaleꞌ. \p \v 12 As aꞌ vuntzaqꞌiteꞌ uveꞌ ni val sete uvaꞌ xoꞌnoj chit etibꞌ sevatzaj, echeꞌ uveꞌ kat unbꞌan sete, tan xoꞌn chit ex sve. \m \v 13 As yeꞌl umaj xoꞌniibꞌ uvaꞌ nim talcheꞌ uvaꞌ la ibꞌan umaj uxhchil tiꞌ u tetz kꞌultziꞌeꞌ uvaꞌ xoꞌn chit ste, asoj yeꞌ la taqꞌ tibꞌ kamoj tiꞌ u tetz kꞌultziꞌeꞌ. \m \v 14 As exeꞌ u vetz kꞌultziꞌeꞌ, asoj yeꞌ la yaꞌ ex tiꞌ ebꞌanataꞌ kam uveꞌ ni val sete. \m \v 15 As jit veꞌt ex unkꞌam, tan yeꞌ tootzaj u kꞌameꞌ kam ni tal taama vibꞌaal u aqꞌoneꞌ. Pet ni valeꞌ uvaꞌ ex veꞌteꞌ u vetz kꞌultziꞌeꞌ, tan ootzimal setaꞌn kam uvaꞌ ni tal vunBꞌaaleꞌ sve. As kat vallu veꞌt sete. \m \v 16 As jit exeꞌ kat txaaon in. Pet ineꞌ kat txaaon ex, tan kat unkꞌujbꞌaꞌ kan ex tiꞌ uvaꞌ la ebꞌan u bꞌaꞌneꞌ, echeꞌ nibꞌan u uuvaeꞌ tul nivatzineꞌ. As kam la ejaj te vunBꞌaaleꞌ tukꞌ vunbꞌiieꞌ as la taqꞌ Aakeꞌ sete, aqꞌal uvaꞌ yeꞌl ex la yaꞌ veꞌt ex tiꞌ ebꞌanat u bꞌaꞌneꞌ. \m \v 17 As ni val sete uvaꞌ xoꞌnoj chit etibꞌ sevatzaj. \s1 Ni tal u Jesús uvaꞌ la chiꞌan taama unqꞌa uxhchil tiꞌ unqꞌa ichusulibꞌ Aak \p \v 18 Asoj la chiꞌan taama unqꞌa uxhchileꞌ setiꞌ, as la etulsa sekꞌuꞌl uvaꞌ bꞌaxel kat chiꞌan taama sviꞌ. \m \v 19 As unvatzul kuxh koj ex tukꞌ unqꞌa uxhchileꞌ, as xoꞌn exeꞌ taꞌ ste, echeꞌ uveꞌ nibꞌan svatzaj. Pet nichiꞌan veꞌt taama setiꞌ, tan tiꞌ uvaꞌ kat untxaa ex xoꞌl unqꞌa uxhchileꞌ. \m \v 20 As la etulsa vunyoleꞌ sekꞌuꞌl uveꞌ kat val sete: «Tan yeꞌl umaj kꞌam uvaꞌ at pal koj tiꞌ u bꞌaal aqꞌoneꞌ,» chꞌin sete. Estiꞌeꞌ la val sete uvaꞌ kat itilu in unqꞌa uxhchileꞌ. As echat la ulbꞌel ex unpajte. As at uxhchil kat niman vunyoleꞌ. As la nimal veyoleꞌ taꞌn unqꞌa uxhchileꞌ unpajte. \m \v 21 As ech ixeꞌt unqꞌa uxhchileꞌ setiꞌ, tan tiꞌ uvaꞌ nenima in. As yeꞌ tootzaj unqꞌa uxhchileꞌ u chajol tzan vetzeꞌ. \p \v 22 As yeꞌ koj kat ul in tiꞌ valat unqꞌa yoleꞌ te unqꞌa uxhchileꞌ, as yeꞌl ipaaveꞌ ati. As cheel yeꞌ la uch talataꞌ uvaꞌ yeꞌl ipaav ati, \m \v 23 tan abꞌil uveꞌ ni chiꞌan taama sviꞌ as tiꞌ vunBꞌaaleꞌ nichiꞌankat taama unpajte. \m \v 24 As yeꞌ koj kat ul unkꞌuch unqꞌa bꞌaꞌnileꞌ uveꞌ yeꞌxhebꞌil ni bꞌanon echeꞌ uvaꞌ kat unbꞌana, as yeꞌl ipaaveꞌ unqꞌa uxhchileꞌ ati. As ech koj cheel tan kꞌuxh kat tillaꞌ, as nitel ichiꞌan taama sviꞌ as tiꞌ vunBꞌaaleꞌ unpajte. \m \v 25 As aꞌeꞌ kat ibꞌana uvaꞌ tzꞌibꞌamal kan uvaꞌ ech ni tal ileꞌ: \q1 As kꞌuxh yeꞌxhkam nunbꞌaneꞌ, \q1 kat chiꞌan taama unqꞌa uxhchileꞌ sviꞌ, tiꞌk u yoleꞌ. \p \v 26 Pet la unchaj tzan u lochol etetzeꞌ. As aꞌeꞌ u Tiixhla Espíritu uvaꞌ atoꞌk kꞌatz vunBꞌaaleꞌ. As tul la uli, as la tal isuuchil u yoleꞌ sete sviꞌ. \m \v 27 As an chit ex la alon ok isuuchil unqꞌa yoleꞌ sviꞌ te unqꞌa uxhchileꞌ unpajte, tan xekelik chit ex sviꞌ, tul uvaꞌ kat xeꞌt in tiꞌ valat viyol vunBꞌaaleꞌ. \c 16 \p \v 1 As jankꞌal unqꞌa yoleꞌ uvaꞌ kat val sete, as aꞌ kat valkateꞌ sete tiꞌ uvaꞌ yeꞌ la etzꞌej u kꞌujlebꞌal ekꞌuꞌleꞌ sviꞌ, \m \v 2 tan la laqꞌbꞌal ex tu unqꞌa atinbꞌaleꞌ tetz nachbꞌal Tiixh. As la ilej umaꞌl u qꞌii uvaꞌ la iyatzꞌ ex unqꞌa uxhchileꞌ. As tul aꞌ u bꞌaꞌneꞌ nibꞌan unqꞌa uxhchileꞌ uveꞌ la tal jeꞌ ste vatz u Tiixheꞌ. \m \v 3 As aꞌ nibꞌankat unqꞌa uxhchileꞌ, tiꞌ uvaꞌ yeꞌ nipal tu tijleꞌm u Kubꞌaal Tiixheꞌ. As mitaꞌn nibꞌen ste kam u vijleꞌmeꞌ. \m \v 4 Pet ileꞌ kat vallu sete uvaꞌ ech la ulbꞌel ex. As tul la ilej u qꞌiieꞌ tiꞌ u yoleꞌ uvaꞌ ni valeꞌ, as la etulsa veꞌt sekꞌuꞌl uvaꞌ kat vallu kan isuuchil sete. \s1 Ni tal u Jesús uvaꞌ la iloch u Tiixhla Espíritu unqꞌa niman tetz Aakeꞌ \p \v 5 As cheel tuk qꞌaavoj in kꞌatz u chajol vetzeꞌ. Pet yeꞌl umaj ex ni chꞌotin sve uvaꞌ katil la bꞌenkat in, \m \v 6 tan netxumuneꞌ taꞌn unqꞌa yoleꞌ uveꞌ kat val sete. \m \v 7 Pet jik chit tuk val sete, tan aal bꞌaꞌneꞌ la ibꞌan sete uvaꞌ la bꞌen in, tan asoj yeꞌ la bꞌen in, as echeꞌ la koj ul u lochol etetzeꞌ. Pet la bꞌen in. As la unchaj tzan u lochol etetzeꞌ sekꞌatz. \m \v 8 As tul uvaꞌ la ul u lochol etetzeꞌ, as aꞌeꞌ la ul alon isuuchil te unqꞌa tenameꞌ tiꞌ vipaaveꞌ. As la ul tal isuuchil tiꞌ u jikeꞌ as tukꞌ tiꞌ u kꞌaxkꞌoeꞌ. \m \v 9 As la ul tal u lochol etetzeꞌ isuuchil tiꞌ u paaveꞌ, tan tiꞌ uvaꞌ yeꞌ ninima in unqꞌa uxhchileꞌ. \m \v 10 As la ul tal isuuchil tiꞌ u jikeꞌ, tan bꞌen veꞌt in kꞌatz vunBꞌaaleꞌ. As yeꞌl in la etil veꞌt in vatz u txꞌavaꞌeꞌ. \m \v 11 As la ul tal veꞌt isuuchil tiꞌ u kꞌaxkꞌoeꞌ, tan tiꞌ uvaꞌ at veꞌt kan vibꞌooqꞌol unqꞌa uxhchileꞌ jaqꞌ u kꞌaxkꞌoeꞌ, uvaꞌ yeꞌ ni niman in. \p \v 12 As nimatel unqꞌa yoleꞌ uveꞌ la val sete. As yeꞌl ex la olebꞌ ex cheel tiꞌ epal stuul. \m \v 13 As tul la ul veꞌt u jikla Tiixhla Espíritu, as aꞌeꞌ la eqꞌon ex tu u jikla txumbꞌaleꞌ. Tan jit vitxumbꞌaleꞌ la ul tal sete, pet aꞌ la ul taleꞌ kam uveꞌ kat tabꞌi. As la ul taqꞌ etxumbꞌal tiꞌ uvaꞌ kam la uli. \m \v 14 As la ul ikꞌuch isuuchil sete tiꞌ toksal unqꞌii, tan aꞌ unqꞌa unyoleꞌ kat ul val sete, aqꞌal uvaꞌ la etootzi vunyoleꞌ. \m \v 15 Tan jankꞌal chit unqꞌa tetz vunBꞌaaleꞌ as vetzeꞌ unpajte. Estiꞌeꞌ kat vallu sete, «Kam unqꞌa unyoleꞌ uvaꞌ la val te u Tiixhla Espíritu, as aꞌeꞌ la ul tal sete, aqꞌal uvaꞌ la etootzi unqꞌa unyoleꞌ.» \s1 Ni tal u Jesús uvaꞌ la bꞌen u txumuꞌmeꞌ schiibꞌichil \p \v 16 Bꞌiitoj kuxh tuk unbꞌan veꞌt sexoꞌl. As yeꞌ la etil veꞌt in. As yeꞌxh jatvaꞌt qꞌii as la etil veꞌt in unpajte. As la bꞌen veꞌt in kꞌatz vunBꞌaaleꞌ,— tiꞌk u Jesús. \m \v 17 As ech tal veꞌt kaꞌl unqꞌa ichusulibꞌ u Jesús ileꞌ svatzaj: —Yeꞌ la pal oꞌ tu viyol Aakeꞌ uveꞌ ni tal sqe, «Tan unbꞌiitoj kuxheꞌ tuk unbꞌan veꞌt sexoꞌl. As yeꞌ la etil veꞌt in. As yeꞌxh jatvaꞌt qꞌii as la etil veꞌt in unpajte. As la bꞌen veꞌt in kꞌatz vunBꞌaaleꞌ,» taqꞌ kuxh Aak ni tal sqe. \m \v 18 ¿As kam ni tokkat viyol Aakeꞌ u vaaꞌ, «Bꞌiitoj kuxheꞌ,» taqꞌ Aak? Tan aꞌeꞌ taꞌ yeꞌ la pal oꞌ stuul,— tiꞌk chajnaj svatzaj. \p \v 19 As naꞌlik vatz u Jesús uvaꞌ nik isaꞌ chajnaj ichꞌotit te Aak. As ech tal veꞌt Aak ileꞌ te chajnaj: —¿Ma aꞌeꞌ nichꞌoti tibꞌ sevatzaj tiꞌ uveꞌ kat val sete uvaꞌ: «Bꞌiitoj kuxheꞌ tuk unbꞌan veꞌt sexoꞌl. As yeꞌ la etil veꞌt in. As bꞌiit kuxh stuul as la etil veꞌt in unpajte,» chꞌin kat val sete? \m \v 20 As jik chit tuk val sete uvaꞌ tuk oqꞌoj ex taꞌn txumuꞌm. Pet ech koj unqꞌa uxhchileꞌ, tan chiibꞌichil tuk ibꞌaneꞌ. Pet kꞌuxh tuk txumunoj ex, as la bꞌen u txumuꞌmeꞌ schiibꞌichil, \m \v 21 echeꞌ nibꞌan umaj ixoj uvaꞌ ni talaneꞌ, tan tul nichꞌoꞌn ixoj tiꞌ u neꞌeꞌ, as vaꞌl chit itxumun veꞌt ixoj, tan kat oonyu veꞌt ixoj vatz viqꞌiieꞌ tiꞌ ichꞌoꞌneꞌ. As tul kat itzꞌebꞌ veꞌt vineꞌ ixojeꞌ, as echeꞌ nitel koj tul u chꞌoꞌmeꞌ skꞌuꞌl ixoj. As vaꞌl chit ichiibꞌ veꞌt ixoj tiꞌ u taleꞌ uveꞌ kat itzꞌebꞌi. \m \v 22 As echat kuxh tuk ebꞌaneꞌ unpajte, tan tuk txumunoj ex. As tuk vil vibꞌeꞌ setukꞌ unpajte, as la chiibꞌ veꞌt ex sviꞌ. As yeꞌxhebꞌil la eesan el u chiibꞌichileꞌ tu vetaanxelaleꞌ. \m \v 23 As tu u qꞌiieꞌ, as echeꞌ kam koj la echꞌoti veꞌt sve. Pet ileꞌ jik chit tuk val sete uvaꞌ kam chit uveꞌ la ejaj te vunBꞌaaleꞌ tukꞌ vunbꞌiieꞌ, as la taqꞌ Aakeꞌ sete. \m \v 24 Tan yeꞌxhkam chit ejajeꞌt te vunBꞌaaleꞌ tukꞌ vunbꞌiieꞌ. Pet tuk val sete, ejajtaj te Aak. As la ekꞌuleꞌ, aqꞌal uvaꞌ la chiibꞌ vetaanxelaleꞌ. \s1 Niyakꞌinsa u Jesús taama unqꞌa ichusulibꞌeꞌ \p \v 25 As kat untxakonsa unqꞌa kꞌuchuvatzeꞌ tiꞌ valat unqꞌa yoleꞌ sete. Pet tul umaꞌl u qꞌii uvaꞌ yeꞌ la untxakonsa veꞌt unqꞌa kꞌuchuvatzeꞌ tiꞌ unyolon sete, tan jik chit la yolon veꞌt in sete tiꞌ vunBꞌaaleꞌ. \m \v 26 As tu u qꞌiieꞌ, as la ejaj veꞌt te Aak tukꞌ vunbꞌiieꞌ. As jit aꞌ ni valeꞌ uvaꞌ in la jajon te Aak setiꞌ. Pet ex la jajon te Aak, \m \v 27 tan xoꞌn veꞌt ex te Aak, tan tiꞌ uvaꞌ xoꞌn in sete. As nenima uvaꞌ aꞌ tzaanajkat in kꞌatz Aak. \m \v 28 As kat el chꞌuꞌl in kꞌatz vunBꞌaaleꞌ. As kat ul in tzitzaꞌ vatz u txꞌavaꞌeꞌ. As tuk vaqꞌ veꞌt kan u vatz txꞌavaꞌeꞌ unpajte, tan tuk qꞌaavoj in kꞌatz vunBꞌaaleꞌ,— tiꞌk u Jesús. \m \v 29 As ech tal veꞌt unqꞌa ichusulibꞌ u Jesús ileꞌ: —As cheel jik chit nayolon veꞌteꞌ, tan jit veꞌt tukꞌ kꞌuchuvatz nayolonkat. \m \v 30 As kat palyu veꞌt oꞌ stuul uvaꞌ ootzimal unqꞌa txumbꞌaleꞌ aꞌn skajayil. As jit kuxh tzꞌajinal uvaꞌ la chꞌotil umaj yol see, tan at veꞌt sakꞌuꞌl tul yeꞌxnaj chꞌotil see. As ech qootziteꞌ uvaꞌ aꞌ tzaanajkat axh kꞌatz u Tiixheꞌ,— tiꞌk chajnaj. \m \v 31 As ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ: —¿Ma aꞌ netaleꞌ uvaꞌ nenima veꞌt in cheel? \m \v 32 Pet tuk val sete uvaꞌ unbꞌiit kuxh ilejat u qꞌiieꞌ uvaꞌ la etaqꞌ veꞌt kan in, tan tuk tiluloj ex sekajayil. As katil kuxh la bꞌenkat veꞌt ex sejununilaj. As yeꞌl in la koj kaaik kan in sunjunal, tan at u Kubꞌaal Tiixheꞌ sunkꞌatz. \m \v 33 Pet kat vallu kan unqꞌa yoleꞌ sete, aqꞌal uvaꞌ la yakꞌin veꞌt etaama sunkꞌatz. As kꞌuxh tuk epalebꞌe unqꞌa kꞌaxkꞌoeꞌ vatz u txꞌavaꞌeꞌ, as ekꞌujbꞌaꞌtaj ekꞌuꞌl sviꞌ, tan kat olebꞌyu veꞌt in tiꞌ unqꞌa kꞌaxkꞌoeꞌ skajayil,— tiꞌk u Jesús. \c 17 \s1 Ninach u Jesús Tiixh tiꞌ unqꞌa ichusulibꞌ \p \v 1 As tul yaꞌ veꞌt u Jesús tiꞌ talat unqꞌa yoleꞌ te unqꞌa ichusulibꞌeꞌ, as kaꞌyik veꞌt jeꞌ Aak tu almikaꞌ. As ech tal veꞌt Aak ileꞌ: —UnBꞌaal, kat ilejlu veꞌt u qꞌiieꞌ. As oksa veꞌt unqꞌii vatz unqꞌa tenameꞌ, aqꞌal uvaꞌ la unkꞌuch vatz unqꞌa tenameꞌ uvaꞌ nitoksal aqꞌii unpajte, tan ineꞌ vaKꞌaoleꞌ. \m \v 2 As axheꞌ kat aqꞌon u vijleꞌmeꞌ tiꞌ unqꞌa tenameꞌ skajayil, tiꞌ uvaꞌ la vaqꞌ itiichajil uveꞌ yeꞌl iyaꞌtebꞌal, jankꞌal uveꞌ kat aal sve uvaꞌ la vaqꞌ ste. \m \v 3 As aꞌeꞌ vitiichajileꞌ uveꞌ yeꞌl iyaꞌtebꞌal uvaꞌ la tootzi axh uvaꞌ taꞌn axheꞌ u jikla Tiixheꞌ. As la tootzi in unpajte, tan ineꞌ u Cristo uvaꞌ kat achaj tzan vatz u txꞌavaꞌeꞌ. \p \v 4 As kat ul voksa aqꞌii vatz u txꞌavaꞌeꞌ tiꞌ untzojpisat uveꞌ kat aal sve. \m \v 5 As cheel oksa veꞌt unqꞌii tiꞌ ooksat in sakꞌatz unpajte echeꞌ uvaꞌ nikat unbꞌan sakꞌatz tul uvaꞌ yeꞌxnik chee u vatz txꞌavaꞌeꞌ. \p \v 6 As kat vallu veꞌt isuuchil u eejleꞌmeꞌ te unqꞌa tenameꞌ vatz u txꞌavaꞌeꞌ. As unqꞌa uxhchileꞌ uvaꞌ kat aaqꞌ sve as kat inimal veꞌt vayoleꞌ, tan eetzeꞌ unqꞌa uxhchileꞌ uvaꞌ kat aaqꞌ sve. \m \v 7 As cheel kat tootzi veꞌt unqꞌa uxhchileꞌ unqꞌa yoleꞌ uvaꞌ kat vala as tukꞌ unqꞌa bꞌaꞌnileꞌ uvaꞌ kat unkꞌucha tiꞌ uvaꞌ axh kat aqꞌon sve skajayil. \m \v 8 As jankꞌal unqꞌa yoleꞌ uvaꞌ kat aal sve, as kat vallu veꞌt te unqꞌa uxhchileꞌ. As kat tootzil veꞌteꞌ uvaꞌ aꞌ tzaanajkat in sakꞌatz. As kat inimal veꞌteꞌ uvaꞌ axh kat chajon tzan in, tan kat isaꞌ tabꞌil veꞌt unqꞌa yoleꞌ uvaꞌ kat val ste. \p \v 9 As nunjaj bꞌaꞌnil see tiꞌ unqꞌa uxhchileꞌ uvaꞌ kat aaqꞌ sve, tan eetzeꞌ. Pet jit tiꞌ unqꞌa uxhchileꞌ uveꞌ yeꞌ kat niman vayoleꞌ. \m \v 10 As jankꞌal chit unqꞌa uxhchileꞌ uvaꞌ vetz, as eetzeꞌ; as jankꞌal unqꞌa uxhchileꞌ uvaꞌ eetz, as vetzeꞌ. As ni toksa veꞌt unqꞌa uxhchileꞌ unqꞌii unpajte. \p \v 11 UnBꞌaal, tan taꞌn axheꞌ, axh jikla Tiixh, as kol veꞌt unqꞌa uxhchileꞌ uvaꞌ kat aaqꞌ sve tukꞌ vabꞌiieꞌ, aqꞌal uvaꞌ unvatzul kuxh veꞌteꞌ echeꞌ u qatineꞌ, tan bꞌiit kuxh tuk atinoj veꞌt in vatz u txꞌavaꞌeꞌ. As la bꞌen veꞌt in sakꞌatz. \m \v 12 As tul at in kꞌatz unqꞌa uxhchileꞌ vatz u txꞌavaꞌeꞌ, as ineꞌ ni lochon tukꞌ vabꞌiieꞌ. As jankꞌal uveꞌ kat aaqꞌ sve as kolel svaꞌn. As yeꞌl umaj kat tzꞌejxi. Pet taꞌn kuxh umaꞌl u naj uvaꞌ alel veꞌt kan stiꞌ uvaꞌ la bꞌen tu kꞌaxkꞌo, tiꞌ uvaꞌ la bꞌen ibꞌaneꞌ uvaꞌ tzꞌibꞌamal kan. \p \v 13 As cheel tuk qꞌaavoj veꞌt in sakꞌatz. Estiꞌeꞌ ni val unqꞌa yoleꞌ te unqꞌa uxhchileꞌ, aqꞌal uvaꞌ la chiibꞌ veꞌt u taanxelaleꞌ seeꞌ echeꞌ ichiibꞌ u vaanxelaleꞌ seeꞌ. \m \v 14 As kat vallu veꞌt vayoleꞌ te unqꞌa uxhchileꞌ. As ni tixval veꞌt unqꞌa niman vetzeꞌ taꞌn unqꞌa uxhchileꞌ uveꞌ yeꞌ ni niman vayoleꞌ, tan tiꞌ uvaꞌ jit eela vitxumbꞌaleꞌ tukꞌ unqꞌa uxhchileꞌ. As echat kuxh in, tan jit eela vuntxumbꞌaleꞌ tukꞌ unqꞌa uxhchileꞌ uveꞌ yeꞌ ni niman vayoleꞌ. \m \v 15 As aꞌ koj nunjaj see uvaꞌ la eesa el unqꞌa uxhchileꞌ uvaꞌ kat aaqꞌ sve xoꞌl unqꞌa uxhchileꞌ uveꞌ yeꞌ ni niman vayoleꞌ. Pet aꞌ ni valeꞌ uvaꞌ la akoleꞌ vatz u txꞌiꞌlanajeꞌ, \m \v 16 tan jit eela vitxumbꞌaleꞌ tukꞌ unqꞌa uxhchileꞌ uveꞌ yeꞌ ni niman vayoleꞌ. As echat kuxh in unpajte, tan jit eela vuntxumbꞌaleꞌ stukꞌ. \m \v 17 As aqꞌ iyakꞌil u taanxelal unqꞌa uxhchileꞌ uvaꞌ txaael veꞌt aꞌn taꞌn vajikla yoleꞌ, tan taꞌneꞌ vayoleꞌ uveꞌ jik chittuꞌ. \m \v 18 Tan axheꞌ kat chajon tzan in xoꞌl unqꞌa tenameꞌ vatz u txꞌavaꞌeꞌ. As echat nunbꞌaneꞌ te unqꞌa uxhchileꞌ uvaꞌ kat aaqꞌ sve, tan nunchaj veꞌt bꞌen xoꞌl unqꞌa tenameꞌ unpajte. \m \v 19 As ayaꞌl chit unkꞌuꞌl la vaqꞌ vibꞌ kamoj tiꞌ unqꞌa niman vetzeꞌ, aqꞌal uvaꞌ ayaꞌl chit ikꞌuꞌl unqꞌa niman vetzeꞌ la ibꞌaneꞌ tiꞌ inimal vayoleꞌ uvaꞌ jik chittuꞌ. \p \v 20 As jit kuxh tiꞌ unqꞌa niman vetzeꞌ nunjajkat bꞌaꞌnil see uveꞌ ni niman in cheel. Pet tiꞌ unjoltu unqꞌa uxhchileꞌ uvaꞌ aꞌn la ikꞌujbꞌaꞌ ikꞌuꞌl sviꞌ, tul la bꞌen tal unqꞌa niman vetzeꞌ vayoleꞌ. \m \v 21 As nunjaj bꞌaꞌnil see, Kubꞌaal Tiixh, tiꞌ unqꞌa niman qetzeꞌ tiꞌ uvaꞌ unvatzul kuxh veꞌt la ibꞌan svatzaj echeꞌ oꞌ, tan at axh sunkꞌatz. As at in sakꞌatz. Estiꞌeꞌ unvatzul kuxh veꞌt oꞌ tukꞌ unqꞌa niman qetzeꞌ la ibꞌaneꞌ. As la inima veꞌt unqꞌa tenameꞌ skajayil uvaꞌ axh kat chajon tzan in, \m \v 22 as tul uvaꞌ kat ooksa veꞌt unqꞌii, as kat vaqꞌlu veꞌt te unqꞌa niman qetzeꞌ, aqꞌal uvaꞌ vatzul kuxh veꞌteꞌ la ibꞌaneꞌ echeꞌ u qatineꞌ, tan unvatzul kuxh oꞌ. \m \v 23 As at in kꞌatz unqꞌa niman qetzeꞌ. As at axh sunkꞌatz unpajte, aqꞌal uvaꞌ yeꞌxhebꞌil kuxh umaꞌtoj la saꞌvit tiꞌ unqꞌa niman qetzeꞌ tiꞌ uvaꞌ vatzul kuxh svatzaj la ibꞌaneꞌ. As ech la tootzikat unqꞌa tenameꞌ skajayil uvaꞌ axh kat chajon tzan in, as xoꞌn unqꞌa niman qetzeꞌ see echeꞌ uveꞌ nabꞌan sve. \p \v 24 Kubꞌaal Tiixh, nunsaꞌ uvaꞌ katil la atinkat in as aꞌ la atinkat unqꞌa uxhchileꞌ sunkꞌatz uvaꞌ kat aaqꞌ sve, aqꞌal uvaꞌ la tileꞌ uvaꞌ kat ooksa veꞌt unqꞌii, tan tiꞌ uvaꞌ xoꞌn chit in see, tul yeꞌxnik chee u vatz txꞌavaꞌeꞌ. \m \v 25 Kubꞌaal Tiixh, tan axheꞌ u jikla Tiixheꞌ, as jankꞌal unqꞌa uxhchileꞌ uveꞌ yeꞌ ni niman oꞌ as yeꞌ tootzaj axh. Pet ech koj in, tan ootzimal axh svaꞌn. As kat tootzil veꞌt unqꞌa niman qetzeꞌ uvaꞌ axh kat chajon tzan in. \m \v 26 As kat vallu veꞌt isuuchil te unqꞌa uxhchileꞌ seeꞌ. As kat tootzil veꞌt axh. As tuktel val ste unpajte, aqꞌal uvaꞌ la ixoꞌni tibꞌ svatzaj, echeꞌ uveꞌ nabꞌan sve. As at in skꞌatz la ibꞌaneꞌ,— tiꞌk u Jesús. \c 18 \s1 Nitxeypu veꞌt u Jesús \r Mateo 26.47-56; Marcos 14.43-50; Lucas 22.47-53 \p \v 1 As tul kuxh tal u Jesús unqꞌa yoleꞌ, as el veꞌt chꞌuꞌl Aak tukꞌ unqꞌa ichusulibꞌeꞌ tiꞌ iqꞌax jalit u xoꞌl vitzeꞌ uvaꞌ Cedrón ibꞌii, tan atik kaꞌl unqꞌa chiko tzitziꞌ. As ok veꞌt Aak xoꞌl unqꞌa chikoeꞌ tukꞌ unqꞌa ichusulibꞌeꞌ. \m \v 2 As ootzimalik u atinbꞌaleꞌ taꞌn u Judas, uvaꞌ kꞌayin u Jesús, tan jatpajul kuxh nik tex Aak tukꞌ unqꞌa ichusulibꞌeꞌ tu u atinbꞌaleꞌ. \m \v 3 As teqꞌo veꞌt u Judas kaꞌl unqꞌa sol stiꞌ tukꞌ kaꞌt unqꞌa xeen tetz u tostiixheꞌ uvaꞌ kat ichaj bꞌen unqꞌa iqꞌesal oksan iyol tenam vatz Tiixh tukꞌ unqꞌa fariseo. As eqꞌomalik chꞌichꞌ taꞌn unqꞌa uxhchileꞌ tukꞌ txijubꞌ tetz. \m \v 4 As el veꞌt chꞌuꞌl u Jesús tiꞌ ul ikꞌulat chajnaj, tan atik skꞌuꞌl Aak uvaꞌ kam la ul veꞌt tiꞌ Aak. As ech tal veꞌt Aak ileꞌ te chajnaj: —¿Abꞌil qꞌi nechukeꞌ?— tiꞌk Aak. \m \v 5 As ech tal veꞌt chajnaj ileꞌ: —Nu kuchuk u Jesús, u aa Nazaret,— tiꞌk chajnaj. —Ineꞌ,— tiꞌk Aak. As antik u Judas uvaꞌ kꞌayin u Jesús molonik tibꞌ tukꞌ chajnaj. \m \v 6 As tul tal u Jesús uvaꞌ: «Ineꞌ,» tiꞌk Aak, as pakꞌkabꞌan ibꞌen veꞌt chajnaj tu txꞌavaꞌ. \m \v 7 As ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ tikaꞌpa: —¿Abꞌil nechukeꞌ?— tiꞌk Aak. —Aꞌ u Jesús nu kuchukeꞌ uvaꞌ aa Nazaret,— tiꞌk chajnaj. \m \v 8 —Ileꞌ kat vallu sete uvaꞌ ineꞌ. Asoj in chit nechuk in, as echajputaj bꞌen unqꞌa unchusulibꞌeꞌ uveꞌ xekel sviꞌ,— tiꞌk Aak, \m \v 9 tiꞌ uvaꞌ la ibꞌan u yoleꞌ uvaꞌ maꞌt talat Aak uvaꞌ: «Jankꞌal unqꞌa uxhchileꞌ uvaꞌ kat aaqꞌ sve as yeꞌl umaj kat tzꞌejxi,» tiꞌk Aak. \m \v 10 As u Simón uvaꞌ Luꞌ, as eqꞌomalik umaꞌl u chꞌichꞌ staꞌn. As teqꞌo jeꞌ tzan naj u chꞌichꞌeꞌ tu totzotz. As itzokꞌeꞌl naj visebꞌal ixikin umaꞌl vikꞌam iqꞌesal oksan iyol tenam vatz Tiixh uvaꞌ Malco ibꞌii. \m \v 11 As ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ te u Luꞌeꞌ: —Aqꞌ kuꞌ vachꞌichꞌeꞌ tu u totzotzeꞌ, tan kam unqꞌa kꞌaxkꞌoeꞌ uvaꞌ kꞌujlu kan taꞌn vunBꞌaaleꞌ uvaꞌ la unpalebꞌe, as techal chit la unpalebꞌeeꞌ,— tiꞌk Aak. \s1 Ni teqꞌol u Jesús vatz u Anás \r Mateo 26.57-58; Marcos 14.53-54; Lucas 22.54 \p \v 12 Unqꞌa soleꞌ tukꞌ viqꞌesaleꞌ as tukꞌ unqꞌa xeen tetz u toxtiixheꞌ as itxey veꞌt chajnaj u Jesús, as ikꞌal veꞌt chajnaj Aak. \m \v 13 As bꞌaxa aꞌ bꞌex taqꞌkat chajnaj u Jesús tu vikabꞌal u Anás, vijiꞌ u Caifás, uvaꞌ atik ok sqꞌesalil xoꞌl unqꞌa oksan iyol tenam vatz Tiixh tu u yaabꞌeꞌ. \m \v 14 As aꞌ u Caifás uveꞌ kat alon xoꞌl unqꞌa iqꞌesal unqꞌa tenameꞌ uvaꞌ: «Aal chit bꞌaꞌneꞌ uvaꞌ la kam umaj naj tiꞌ unqꞌa tenameꞌ,» tiꞌk naj. \s1 Ni teesa veꞌt tibꞌ u Luꞌ kꞌatz u Jesús \r Mateo 26.69-70; Marcos 14.66-68; Lucas 22.55-57 \p \v 15 As tul eqꞌol veꞌt ok u Jesús tu vikabꞌal u Anás, as xekik u Simón uvaꞌ Luꞌ tiꞌ Aak tukꞌ umaꞌt vichusulibꞌ Aakeꞌ. As kat kꞌulax ok vimool u Luꞌeꞌ vatz qꞌanal, tan ootzimalik naj taꞌn viqꞌesal oksan iyol tenam vatz Tiixh. \m \v 16 Pet ech koj u Luꞌeꞌ, tan kat kaaik kan naj tiꞌeꞌl u kabꞌaleꞌ. Tul til vimool u Luꞌeꞌ uvaꞌ kaaik kan naj, as el veꞌt chꞌuꞌl naj. As ul ijaj naj bꞌaꞌnil te u ixojeꞌ uvaꞌ nik xeon u tziꞌ kabꞌaleꞌ tiꞌ uvaꞌ la ok chꞌuꞌl u Luꞌeꞌ vatz u qꞌanaleꞌ. \m \v 17 As ech tal veꞌt u ixoj ileꞌ te u Luꞌeꞌ: —¿Ma jit axh ichusulibꞌ u najeꞌ?— tiꞌk ixoj. —Yeꞌle, jit ineꞌ,— tiꞌk u Luꞌeꞌ. \m \v 18 As txaklik unqꞌa kꞌameꞌ tukꞌ unqꞌa xeen tetz u tostiixheꞌ vatz qꞌanal, tan maꞌtik toksat chajnaj xamal, tan vaꞌlik chit taqꞌbꞌu cheꞌv. As txaklik ok u Luꞌeꞌ kꞌatz chajnaj tiꞌ ileeat ok tibꞌ vatz u xamaleꞌ. \s1 Nichꞌotil itziꞌ u Jesús taꞌn u Anás \r Mateo 26.59-66; Marcos 14.55-64; Lucas 22.66-71 \p \v 19 As ichꞌoti veꞌt viqꞌesal oksan iyol tenam vatz Tiixh itziꞌ u Jesús tiꞌ uvaꞌ abꞌil unqꞌa ichusulibꞌ Aakeꞌ, as abꞌiste chusbꞌal nik ichus Aak te chajnaj. \m \v 20 As ech tal veꞌt Aak ileꞌ: —As vatz unqꞌa uxhchileꞌ skajayil kat yolonkat in. As kat chusun in tulaj unqꞌa atinbꞌaleꞌ tetz nachbꞌal Tiixh, as vatz u tostiixheꞌ, as tu uveꞌ nimolkat tibꞌ unqꞌa uxhchileꞌ. As yeꞌ atixoj unmuj umaj yol vatz unqꞌa uxhchileꞌ. \m \v 21 ¿As kam qꞌi uveꞌ nachꞌoti sve? Pet abꞌi te unqꞌa uxhchileꞌ uveꞌ kat abꞌin vunyoleꞌ. As tuk taleꞌ kam kat vala, tan ootzimaleꞌ staꞌn,— tiꞌk Aak. \m \v 22 As tul kuxh tal u Jesús u yoleꞌ, as ul itzꞌichoꞌk umaꞌl u xeen tetz u tostiixheꞌ qꞌabꞌ jaqꞌ ivatz Aak. As ech tal naj ileꞌ te Aak: —¿Ma ech atzaqꞌbꞌet viqꞌesal oksan iyol tenam vatz Tiixh echeꞌ uveꞌ?— tiꞌk naj. \m \v 23 As ech tal veꞌt Aak ileꞌ: —Asoj vaꞌlexh kat vala, as etaltaj sve. Pet asoj jit vaꞌlexh kat vala, as ¿kam qꞌi uveꞌ nu kuxh aqꞌos in?— tiꞌk Aak. \m \v 24 As tal veꞌt u Anás uvaꞌ la eqꞌol bꞌen Aak vatz u Caifás, viqꞌesal oksan iyol tenam vatz Tiixh. As qitzelik ibꞌen veꞌt Aak taꞌn chajnaj. \s1 Ni teesa tibꞌ u Luꞌ kꞌatz u Jesús unpajte \r Mateo 26.71-75; Marcos 14.69-72; Lucas 22.58-62 \p \v 25 As antelik kuxh txaklik ok u Luꞌeꞌ vatz u xamaleꞌ tiꞌ ileeat tibꞌ. As ech tal veꞌt umaꞌl u uxhchil ileꞌ te naj: —¿Ma jit axh ichusulibꞌ u najeꞌ?— tiꞌk u uxhchileꞌ. As ech tal veꞌt u Luꞌ ileꞌ: —Yeꞌle, jit ineꞌ,— tiꞌk naj. \m \v 26 As umaꞌl vikꞌam iqꞌesal oksan iyol tenam vatz Tiixh uvaꞌ tatinik tibꞌ tukꞌ u najeꞌ uveꞌ itzokꞌeꞌl u Luꞌeꞌ vixikineꞌ, as ech tal veꞌt naj ileꞌ te u Luꞌeꞌ: —¿Jit kol vil axh qꞌa tukꞌ u najeꞌ xoꞌl u chikoeꞌ?— tiꞌk u najeꞌ. \m \v 27 As teesa veꞌt tibꞌ u Luꞌeꞌ kꞌatz u Jesús titoxpa. As bꞌex oqꞌoj veꞌt u peleꞌxheꞌ. \s1 Ni teqꞌol bꞌen u Jesús vatz u Pilato \r Mateo 27.1-2, 11-31; Marcos 15.1-20; Lucas 23.1-5, 13-25 \p \v 28 As kuꞌsaj chittuꞌ, as eqꞌol el tzan u Jesús tikabꞌal u Caifás tiꞌ ibꞌen Aak tu vikabꞌal u bꞌanol ivatz u ijlenaaleꞌ. Pet nik tal unqꞌa iqꞌesal unqꞌa tenameꞌ uvaꞌ yeꞌ la iyansa tibꞌ chajnaj jaqꞌ u nimla qꞌiieꞌ uvaꞌ pascua. Estiꞌeꞌ jit ok chajnaj tu vikabꞌal u bꞌanol ivatz u ijlenaaleꞌ, aqꞌal uvaꞌ la uch itxꞌaꞌn chajnaj tu u nimla qꞌiieꞌ. \m \v 29 As el veꞌt chꞌuꞌl u Pilato vatz chajnaj. As ech tal veꞌt naj ileꞌ: —¿Kam ipaav u najeꞌ qꞌi?— tiꞌk naj. \m \v 30 As ech tal veꞌt chajnaj ileꞌ: —As bꞌaꞌn koj itxumbꞌal naj, as yeꞌl najeꞌ la qaqꞌ veꞌt ok tzan savatz,— tiꞌk chajnaj. \m \v 31 As ech tal veꞌt u Pilato ileꞌ: —Eteqꞌotaj bꞌen naj. As ebꞌantaj isuuchil naj sexoꞌl tukꞌ veleyeꞌ,— tiꞌk naj. As ech tal veꞌt unqꞌa iqꞌesal unqꞌa tenam ileꞌ: —Yeꞌxhkam at tu kuqꞌabꞌ tiꞌ kubꞌanat isuuchil umaj naj tiꞌ ikameꞌ,— tiꞌk chajnaj. \m \v 32 As kat chit bꞌex ibꞌan u yoleꞌ uvaꞌ maꞌtik talat u Jesús tiꞌ uvaꞌ la pal unqꞌa uxhchileꞌ stuul uvaꞌ kam ikam Aak la kami. \p \v 33 As qꞌaavik ok u Pilato tu u kabꞌaleꞌ. As imolo veꞌt naj u Jesús. As ech tal veꞌt naj ileꞌ te Aak: —¿Ma axh u tijlenaal unqꞌa tiaal Israel?— tiꞌk u Pilato. \m \v 34 Ech tal veꞌt Aak ileꞌ: —¿Ma axh kuxh ni alon sajunal? ¿Pet moj abꞌil kat alon see sviꞌ?— tiꞌk Aak. \m \v 35 As ech tal veꞌt u Pilato ileꞌ: —¿In kol tiaal Israel qꞌa? ¿Kam kat abꞌana? Tan aꞌ unqꞌa amooleꞌ uveꞌ kat aqꞌon ok tzan axh sunvatz, tukꞌ unqꞌa iqꞌesal oksan iyol tenam vatz Tiixh,— tiꞌk u Pilato. \m \v 36 Ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ: —As jit vatz txꞌavaꞌilla txumbꞌaleꞌ u vijleꞌmeꞌ tiꞌ vilat isuuchil u tenameꞌ. As ech kojeꞌ, as la ixeꞌtisa vuntenameꞌ chꞌaꞌo uveꞌ atoꞌk sunkꞌatz, tiꞌ uvaꞌ yeꞌ la oksal ok in tiqꞌabꞌ unqꞌa iqꞌesal unqꞌa tenameꞌ. Pet jitꞌeꞌch u vijleꞌmeꞌ uvaꞌ nunbꞌaneꞌ tiꞌ vilat isuuchil vuntenameꞌ,— tiꞌk Aak. \m \v 37 As ech tal veꞌt u Pilato ileꞌ: —¿Ma axh ijlenaal bꞌa?— tiꞌk u Pilato. As ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ: —An chiteꞌ uveꞌ naaleꞌ. Estiꞌeꞌ kat itzꞌebꞌ in as kat ul in vatz u txꞌavaꞌeꞌ tiꞌ ul valat isuuchil u jikla yoleꞌ. As jankꞌal unqꞌa uxhchileꞌ uveꞌ at veꞌt u jikla yoleꞌ tu u taanxelaleꞌ, as ninima vunyoleꞌ,— tiꞌk u Jesús. \m \v 38 As ech tal veꞌt u Pilato ileꞌ: —¿Abꞌiste u jikla yoleꞌ uveꞌ naaleꞌ?— tiꞌk u Pilato. \p As tul kuxh tal naj u yoleꞌ, as el veꞌt chꞌuꞌl naj kꞌatz u Jesús. As ul veꞌt naj vatz unqꞌa iqꞌesal unqꞌa tenameꞌ. As ech tal veꞌt naj ileꞌ te chajnaj: —Yeꞌl umaj ipaav u najeꞌ nunlejeꞌ. \m \v 39 As chiannal veꞌt sete uvaꞌ la unchajpu el umaꞌl u preexhueꞌ tu u nimla qꞌiieꞌ. ¿Ma la esaꞌ uvaꞌ la unchajpu u najeꞌ uvaꞌ ni toksa tibꞌ setijlenaalil?— tiꞌk u Pilato. \p \v 40 As jolol chit isikꞌin veꞌt unqꞌa tenameꞌ. As ech tal veꞌt ileꞌ: —¡Yeꞌl u najeꞌ la achajpu! ¡Pet aꞌ u Barrabás la achajpu!— tiꞌk unqꞌa tenameꞌ. As tul elqꞌom u Barrabás. \c 19 \p \v 1 As tal veꞌt u Pilato iqꞌospu u Jesús taꞌn tzꞌuꞌm. \m \v 2 As ipaatxꞌu veꞌt unqꞌa soleꞌ umaꞌl u chꞌiꞌx koroona. As taqꞌ veꞌt jeꞌ chajnaj tiꞌ iviꞌ Aak. As toksa veꞌt ok chajnaj umaꞌl u muraꞌt oksaꞌm tiꞌ Aak tiꞌ itzeꞌlel Aak. \m \v 3 As ech tal veꞌt chajnaj ileꞌ te Aak: —¡Keche, pap, axh u tijlenaal unqꞌa tiaal Israel!— tiꞌk unqꞌa soleꞌ tal te Aak tiꞌ itzeꞌlel Aak. As tul itzꞌich chajnaj ivatz Aak. \m \v 4 As el veꞌt chꞌuꞌl u Pilato unpajte. As ech tal veꞌt naj ileꞌ: —Tuk veqꞌo el tzan naj sevatz, tiꞌ uvaꞌ la pal ex stuul uvaꞌ yeꞌl umaj ipaav naj nunlejeꞌ,— tiꞌk u Pilato. \m \v 5 As eqꞌol veꞌt el tzan u Jesús tiꞌ ikꞌuchax vatz unqꞌa tenameꞌ. Atik veꞌt jeꞌ u chꞌiꞌx koroona tiꞌ iviꞌ Aak. As atik veꞌt ok u muraꞌt oksaꞌmeꞌ tiꞌ Aak. As ech tal veꞌt u Pilato ileꞌ te unqꞌa tenameꞌ: —Il naj ilaꞌ. As ex la ilon kam la etulbꞌe naj,— tiꞌk u Pilato. \m \v 6 As tul til veꞌt unqꞌa iqꞌesal oksan iyol tenam vatz Tiixh tukꞌ unqꞌa xeen tetz u tostiixheꞌ u Jesús, as taqꞌ veꞌt jeꞌ chajnaj tuul iviꞌ. As ech tal veꞌt chajnaj ileꞌ: —¡Yatzꞌpoj naj vatz u kuruseꞌ! ¡Yatzꞌpoj naj vatz u kuruseꞌ!— tiꞌk chajnaj. As ech tal veꞌt u Pilato ileꞌ: —Sunvatz as yeꞌl ipaav naj ati. Asoj ex la alon, as eteqꞌotaj naj. As eyatzꞌtaj naj vatz u kuruseꞌ,— tiꞌk naj. \m \v 7 As ech tal veꞌt unqꞌa iqꞌesal unqꞌa tenam ileꞌ: —At umaꞌl u tzaqꞌit uvaꞌ nimamal sqaꞌn. As aꞌ ni taleꞌ uvaꞌ la kam u najeꞌ, tan tiꞌ uvaꞌ ni toksa tibꞌ naj iKꞌaol u Tiixheꞌ,— tiꞌk chajnaj. \m \v 8 As tul tabꞌi veꞌt u Pilato u yoleꞌ, as aal chit xoꞌv veꞌt naj. \m \v 9 As qꞌaavik veꞌt ok naj tu kabꞌal unpajte tukꞌ u Jesús. As ech tal veꞌt naj ileꞌ te Aak: —¿Katil tzaanajkat axh?— tiꞌk naj. As jit tal u Jesús umaj yol te naj. \m \v 10 As ech tal veꞌt u Pilato ileꞌ unpajte: —¿Kam qꞌi yeꞌ nakꞌulbꞌe in? ¿Ma yeꞌ ootzimal aꞌn uvaꞌ at tunqꞌabꞌ tiꞌ unchajput axh as tiꞌ vaqꞌat jeꞌ axh vatz u kuruseꞌ?— tiꞌk naj. \m \v 11 As ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ: —Yeꞌ koj kat aqꞌax see taꞌn vunBꞌaaleꞌ uvaꞌ at tu almikaꞌ, as yeꞌl eetzeꞌ taꞌ sviꞌ. Estiꞌeꞌ uvaꞌ yeꞌ la lejon vapaaveꞌ tiꞌ vipaav u najeꞌ uvaꞌ kat aqꞌon ok in see,— tiꞌk Aak. \m \v 12 As tul tabꞌi veꞌt u Pilato viyol u Jesús, as xeꞌt ichuk veꞌt naj txumbꞌal tiꞌ ichajpul Aak. As aal chit taqꞌ veꞌt jeꞌ unqꞌa iqꞌesal unqꞌa tenameꞌ tuul iviꞌ tiꞌ isikꞌineꞌ. As ech tal veꞌt chajnaj ileꞌ: —¡Asoj tuk achajpu el u najeꞌ, as jit kꞌulel tibꞌ ayol tukꞌ u qijlenaaleꞌ tu u Roma, tan abꞌil umaj uvaꞌ la toksa tibꞌ ijlenaalil vatz u qijlenaaleꞌ as ni teesa naj iqꞌii u qijlenaaleꞌ!— tiꞌk chajnaj. \m \v 13 As tul tabꞌi u Pilato viyol chajnajeꞌ, as teqꞌo veꞌt el tzan naj u Jesús unpajte. As xonebꞌ veꞌt naj tu vixhiilaeꞌ uveꞌ nikat ibꞌankat naj isuuchil unqꞌa preexhueꞌ vatz u qꞌanaleꞌ uvaꞌ lemelik kuꞌ kꞌubꞌ vatz uvaꞌ Gábata ibꞌii tu yolbꞌal hebreo. \m \v 14 As ech kuxh veꞌt qꞌejal u xeem qꞌiieꞌ tu u nimla qꞌiieꞌ uvaꞌ pascua. As tul maꞌtik ichaqꞌaan veꞌt qꞌii, as ech tal veꞌt u Pilato ileꞌ te unqꞌa iqꞌesal unqꞌa tiaal Israel: —¡Il vetijlenaal ilaꞌ!— tiꞌk naj. \m \v 15 As aal chit taqꞌ veꞌt jeꞌ chajnaj tuul iviꞌ tiꞌ isikꞌineꞌ. As ech tal veꞌt chajnaj ileꞌ: —¡Eqꞌoloj naj! ¡Eqꞌoloj naj! ¡As yatzꞌpoj naj vatz u kuruseꞌ!— tiꞌk chajnaj. As ech tal veꞌt u Pilato ileꞌ: —¿Ma aꞌ netaleꞌ uvaꞌ la val iyatzꞌpu vetijlenaaleꞌ vatz u kuruseꞌ?— tiꞌk naj. As ech tal veꞌt unqꞌa iqꞌesal unqꞌa nachol Tiixh ileꞌ: —¡Yeꞌl umaꞌtoj qijlenaal tiꞌ u ijlenaaleꞌ tu u Roma uvaꞌ César!— tiꞌk chajnaj. \m \v 16 As tul tabꞌi veꞌt u Pilato u yoleꞌ, as taqꞌ veꞌt ok naj u Jesús te chajnaj. As teqꞌo veꞌt chajnaj Aak tiꞌ iyatzꞌpu vatz u kuruseꞌ. \s1 Ni taqꞌax jeꞌ u Jesús vatz u kurus \r Mateo 27.32-50; Marcos 15.21-37; Lucas 23.26-49 \p \v 17 As ijamal veꞌt u kuruseꞌ taꞌn u Jesús tul el chꞌuꞌl Aak tiꞌ ibꞌen taꞌn chajnaj tu u atinbꞌaleꞌ uvaꞌ «Tatinbꞌal Bꞌajil Kꞌoꞌn» chꞌelel. As Gólgota ibꞌii tu yolbꞌal hebreo. \m \v 18 As tzitziꞌ aqꞌpikkat jeꞌ Aak vatz u kuruseꞌ. As jeꞌ veꞌt kaꞌvaꞌt unqꞌa naj vatz kaꞌvaꞌt unqꞌa kuruseꞌ: umaꞌl naj jeꞌ tisebꞌal Aak; as umaꞌt naj timax Aak. \m \v 19 As tal veꞌt u Pilato itzꞌibꞌal kaꞌl unqꞌa tzꞌibꞌ vatz umaꞌl u tal aqꞌen uvaꞌ ech nik tal ileꞌ: \sc Aꞌ U JESÚS, U AA NAZARET, UVAꞌ TIJLENAAL UNQꞌA TIAAL ISRAEL\sc*, tiꞌk u yoleꞌ uvaꞌ kat aqꞌax jeꞌ tiviꞌ u kuruseꞌ. \m \v 20 As yeꞌ saach unqꞌa tiaal Israel sikꞌlen u tzꞌibꞌeꞌ, tan najlik kuxh ixoꞌl u Jerusalén tukꞌ u atinbꞌaleꞌ uveꞌ jeꞌkat u Jesús vatz u kuruseꞌ. Tu oxvaꞌl yolbꞌal tzꞌibꞌalkat: tu hebreo, tu latín, as tukꞌ tu griego. \m \v 21 As ech tal veꞌt unqꞌa iqꞌesal oksan iyol tenam vatz Tiixh ileꞌ te u Pilato: —Yeꞌ koj kat aal itzꞌibꞌaleꞌ uvaꞌ qijlenaal u Jesús. Pet aꞌ koj kat aal itzꞌibꞌaleꞌ uvaꞌ ni toksa tibꞌ naj ijlenaalil,— tiꞌk chajnaj. \m \v 22 Ech tal veꞌt u Pilato ileꞌ: —Yeꞌle, tan kam uveꞌ kat val itzꞌibꞌaleꞌ as yeꞌ la uch ijalpul veꞌteꞌ,— tiꞌk naj. \p \v 23 As tul olebꞌ veꞌt unqꞌa soleꞌ tiꞌ ijeꞌ u Jesús vatz u kuruseꞌ, as ijatx veꞌt chajnaj u toksaꞌm Aakeꞌ svatzaj. As kajvaꞌl elkat u toksaꞌm Aakeꞌ stuul, tan junun ibꞌen veꞌt vatz chajnaj. As teqꞌo tzan chajnaj umaꞌt u chelkin toksaꞌm Aak uvaꞌ yeꞌl itzꞌisbꞌal atike, \m \v 24 tan ech tal veꞌt chajnaj ileꞌ svatzaj: —Yeꞌ la ibꞌaneꞌ uvaꞌ la kujatx sukuvatz. Pet tuk kubꞌan umaꞌl u txꞌakiibꞌ. As abꞌiste oꞌ uvaꞌ la txꞌakon, as oꞌ la eqꞌon,— tiꞌk unqꞌa soleꞌ. As aꞌ chiteꞌ bꞌex ibꞌana uvaꞌ tzꞌibꞌamal kan uvaꞌ ech ni tal ileꞌ: \q1 Kat ijatx chajnaj u voksaꞌmeꞌ svatzaj. \q1 As kat itxꞌak tibꞌ stiꞌ, tiꞌk u yoleꞌ. \m As aꞌ chiteꞌ kat ibꞌan unqꞌa soleꞌ. \p \v 25 As txaklik veꞌt vitxutx u Jesús kꞌatz u kuruseꞌ tukꞌ u titzꞌin vitxutx Aakeꞌ uvaꞌ Maꞌl ibꞌii, u tixqel u Cleofas, as tukꞌ umaꞌt u Maꞌl uvaꞌ tzaanaj tu u tenam uvaꞌ Magdala. \m \v 26 As isaji veꞌt bꞌen u Jesús vitxutxeꞌ tukꞌ umaꞌl vichusulibꞌeꞌ uveꞌ kꞌulik chit tibꞌ iyol Aak stukꞌ. As ech tal veꞌt Aak ileꞌ te vitxutxeꞌ: —Aꞌ veꞌt unchꞌexeleꞌ vunchusulibꞌeꞌ la ibꞌaneꞌ,— tiꞌk Aak. \m \v 27 As ech tal veꞌt Aak ileꞌ te vichusulibꞌeꞌ: —Aꞌ veꞌt atxutxeꞌ vuntxutxeꞌ la ibꞌaneꞌ,— tiꞌk Aak. As an chit tu u qꞌiieꞌ ikꞌul veꞌt ok vichusulibꞌ Aakeꞌ vitxutxeꞌ tu vikabꞌaleꞌ. \p \v 28 As ootzimalik taꞌn u Jesús uvaꞌ bꞌiitik kuxh itzojpisat Aak jankꞌal uveꞌ ul ibꞌan Aak. As ech tal veꞌt Aak ileꞌ: —Nitzaj untziꞌ,— tiꞌk Aak. As bꞌex ibꞌan u yoleꞌ, uvaꞌ tzꞌibꞌamal kan tiꞌ Aak. \m \v 29 As atik umaꞌl u xhaalo uvaꞌ noonalike taꞌn kꞌayla taꞌl uuva. As takꞌsa veꞌt unqꞌa soleꞌ umaꞌl u patxkin kꞌoo. As taqꞌ veꞌt jeꞌ chajnaj titziꞌ Aak taꞌn umaꞌl u qꞌabꞌ tzeꞌ, uvaꞌ hisopo ibꞌii. \m \v 30 Tul maꞌtik tukꞌat Aak u kꞌayla taꞌl uuvaeꞌ, as ech tal veꞌt Aak ileꞌ: —¡Kat tzojpiy veꞌteꞌ skajayil!— tiꞌk Aak. As ivichꞌqꞌu veꞌt tibꞌ iviꞌ Aak. Taqꞌ veꞌt ok Aak u taanxelaleꞌ te u Tiixheꞌ. As kam veꞌt Aak. \p \v 31 As ijaj veꞌt unqꞌa iqꞌesal unqꞌa tenameꞌ bꞌaꞌnil te u Pilato uvaꞌ la bꞌen vuchꞌpoj unqꞌa ikux unqꞌa najeꞌ uvaꞌ atik jeꞌ vatz unqꞌa kuruseꞌ, aqꞌal uvaꞌ oora kuxh la kami, tan ech veꞌt qꞌejal u xeem qꞌiieꞌ tu u nimla qꞌiieꞌ uvaꞌ pascua. As la eesal kuꞌ tzan unqꞌa kamnajeꞌ vatz u kuruseꞌ uvaꞌ nik taleꞌ, tan yeꞌ la uch ikaa vatz u kuruseꞌ tu u xeem qꞌiieꞌ. As nimla yolik chit u xeem qꞌiieꞌ te chajnaj tu u nimla qꞌiieꞌ. \m \v 32 As ichaj veꞌt bꞌen u Pilato unqꞌa soleꞌ. As bꞌaxel kat vuchꞌpu toj umaꞌl naj. As vuchꞌpu veꞌt u toj umaꞌt naj uvaꞌ atik jeꞌ vatz unqꞌa kuruseꞌ txala u Jesús. \m \v 33 As tul oon veꞌt unqꞌa soleꞌ kꞌatz Aak, as jit ivuchꞌ veꞌt chajnaj u toj Aakeꞌ, tan til chajnaj uvaꞌ maꞌtik ikam veꞌt Aak. \m \v 34 Pet itoqꞌ veꞌt jeꞌ umaꞌl u sol u txala tuul Aakeꞌ taꞌn umaꞌl u jutzꞌ viꞌ chꞌichꞌ. As yak kuxh el veꞌt chꞌuꞌl kaj tukꞌ aꞌ txala tuul Aak. \m \v 35 As ineꞌ ilon kam uveꞌ kat ibꞌan u Jesús. As ni val veꞌt isuuchil sete, tan an chiteꞌ uveꞌ ni val sete. As ootzimal svaꞌn uvaꞌ jik chit ni valeꞌ, aqꞌal uvaꞌ la ekꞌujbꞌaꞌ ekꞌuꞌl tiꞌ u Jesús, \m \v 36 tan echeꞌ ibꞌan kuxh koj. Pet aꞌeꞌ bꞌex ibꞌana uvaꞌ tzꞌibꞌamal kan uvaꞌ ech ni tal ileꞌ: \q1 Echeꞌ la koj vuchꞌpu umaj vibꞌajil u jikla uxhchileꞌ, tiꞌk u yoleꞌ. \m \v 37 As ech ni tal umaꞌt u yol ileꞌ: \q1 La til unqꞌa tenameꞌ umaꞌl u uxhchil uvaꞌ maꞌt qoplu u txala tuuleꞌ taꞌn chꞌichꞌ, tiꞌk u yoleꞌ. \s1 Nimujlu veꞌt u Jesús \r Mateo 27.57-61; Marcos 15.42-47; Lucas 23.50-56 \p \v 38 As tul maꞌtik ikam veꞌt u Jesús, as bꞌex ijaj veꞌt u Xhuꞌl u aa Arimatea bꞌaꞌnil te u Pilato tiꞌ teqꞌol vichiꞌol u Jesús, tan nimamalik u Jesús taꞌn u Xhuꞌleꞌ. As yeꞌ nikat tal tibꞌ naj, tan nikat ixoꞌv naj vatz unqꞌa imooleꞌ uvaꞌ iqꞌesal unqꞌa tenameꞌ. As tal veꞌt u Pilato te unqꞌa isoleꞌ uvaꞌ la uch taqꞌax vichiꞌol u Jesús te u Xhuꞌleꞌ. As bꞌex teqꞌo veꞌt kuꞌ tzan u Xhuꞌleꞌ vichiꞌol Aakeꞌ. \m \v 39 As antik u Nicodemo uvaꞌ bꞌex qꞌelun u Jesús aqꞌbꞌal, as ul veꞌt naj tukꞌ umaꞌl u txꞌumtxꞌulla tzꞌakabꞌal uvaꞌ mirra ibꞌii kamal viinqil aalmo talal, tan yuelik tibꞌ u mirra tukꞌ umaꞌt u tzꞌakabꞌal uvaꞌ áloe. \m \v 40 As teqꞌo veꞌt chajnaj vichiꞌol u Jesús. As toksa veꞌt chajnaj u txꞌumtxꞌulla tzꞌakabꞌaleꞌ stiꞌ. As ibꞌoch veꞌt chajnaj tu kaꞌl unqꞌa bꞌaꞌnla ixbꞌuꞌj, tan ech chit nibꞌan unqꞌa tiaal Israel tiꞌ imujat unqꞌa ikamnajeꞌ. \m \v 41 As atik chiko kꞌatz u atinbꞌaleꞌ uveꞌ aqꞌpikkat jeꞌ u Jesús vatz u kuruseꞌ. As atik umaꞌl u jul tzitziꞌ uvaꞌ aꞌn kꞌotike uvaꞌ yeꞌxnik mujlu umaj kamnaj stuul. \m \v 42 As tzitziꞌ imujkat chajnaj u Jesús, tan tiꞌ uvaꞌ aalik ixeꞌt veꞌt u xeem qꞌiieꞌ tu u nimla qꞌiieꞌ uvaꞌ pascua as najlik kuxh u juleꞌ uveꞌ kamkat Aak. \c 20 \s1 U tulebꞌal taama u Jesús \r Mateo 28.1-10; Marcos 16.1-8; Lucas 24.1-12 \p \v 1 As bꞌiitik chit isajbꞌeꞌ tu u bꞌaxa qꞌiieꞌ tu u xhemaanaeꞌ,\f + \fr 20.1 \ft As aꞌeꞌ u tumiinkuꞌeꞌ.\f* as bꞌen veꞌt u Maꞌleꞌ uveꞌ tzaanaj tu u tenam uvaꞌ Magdala kꞌatz u juleꞌ uvaꞌ mujlukat u Jesús. Tul oon veꞌt ixoj tziꞌ u juleꞌ, as til veꞌt ixoj uvaꞌ maꞌtik teesal veꞌt u sivaneꞌ tziꞌ u juleꞌ. \m \v 2 As qꞌax ibꞌen veꞌt ixoj. As bꞌex tal veꞌt ixoj te u Simón uvaꞌ Luꞌ as te umaꞌt vichusulibꞌ Aakeꞌ uveꞌ kꞌulik chit tibꞌ iyol Aak stukꞌ. Ech bꞌex tal ixoj ileꞌ: —¡Kat bꞌex eqꞌolyu vichiꞌol u Kubꞌaal Jesús tu u juleꞌ! As yeꞌ qootzaj katil bꞌex aqꞌaxojkat,— tiꞌk ixoj. \p \v 3 As el veꞌt chꞌuꞌl u Luꞌeꞌ tukꞌ umaꞌt vichusulibꞌ Aakeꞌ. As bꞌex veꞌt chajnaj tziꞌ u juleꞌ. \m \v 4 Vaꞌlik chit toojeꞌl chajnaj tiꞌ ibꞌeneꞌ. As pal chit toojeꞌl vimool u Luꞌeꞌ, tan naj oon bꞌaxa tziꞌ u juleꞌ. \m \v 5 As kꞌoebꞌ naj tiꞌ tilat ok tu u juleꞌ. As jit ok naj. As aꞌ kuxh veꞌt unqꞌa maantaeꞌ tiloꞌk naj uvaꞌ atik kan uveꞌ bꞌochlukat u Jesús. \m \v 6 As tul oon veꞌt u Simón uvaꞌ Luꞌ, as yakik ok naj tu u juleꞌ. As til veꞌt naj u maantaeꞌ uvaꞌ atik kan \m \v 7 tukꞌ u suꞌteꞌ uveꞌ bꞌochlukat viviꞌ u Jesús. As vaꞌlen bꞌalqꞌumalikkat veꞌt kan u suꞌteꞌ. \m \v 8 As ok veꞌt vimool u Luꞌeꞌ uvaꞌ oon bꞌaxa tziꞌ u juleꞌ. As tul til naj uveꞌ yeꞌlik veꞌt u Jesús tu u juleꞌ, as yak kuxh inima veꞌt naj uvaꞌ maꞌtik tul taama Aak, \m \v 9 tan yeꞌxnik pal chajnaj stuul tiꞌ uveꞌ tzꞌibꞌamal kan uvaꞌ la ul taama u Jesús unpajte. \m \v 10 As qꞌaav veꞌt kaꞌvaꞌl vichusulibꞌ Aakeꞌ kꞌatz unqꞌa imooleꞌ. \s1 Nikꞌuch tibꞌ u Jesús vatz u Maꞌl uveꞌ aa Magdala \r Marcos 16.9-11 \p \v 11 As bꞌiilik kuxh stuul, as oon veꞌt u Maꞌleꞌ uveꞌ aa Magdala tziꞌ u juleꞌ unpajte. As vaꞌlik chit toqꞌ ixoj. As tul nikat toqꞌ ixoj, as kꞌoebꞌ veꞌt ixoj tiꞌ isajit ok tuul u juleꞌ. \m \v 12 As til veꞌt ok ixoj kaꞌvaꞌl unqꞌa ángel uvaꞌ vaꞌlik chit ipolal unqꞌa toksaꞌmeꞌ. Xonlik umaꞌl u ángel viꞌ u sivaneꞌ uveꞌ atikkat bꞌen iviꞌ u Jesús. As xonlik umaꞌte uveꞌ atikkat bꞌen u toj Aakeꞌ tu uveꞌ mujlukat Aak. \m \v 13 As ech tal veꞌt unqꞌa ángel ileꞌ te u Maꞌleꞌ: —¿Ixoj, kam nooqꞌle?— tiꞌk unqꞌa ángel. Ech tal veꞌt u Maꞌl ileꞌ: —Ni voqꞌeꞌ, tan tiꞌ uveꞌ kat eqꞌoliy veꞌt u Kubꞌaal Jesús. As yeꞌ vootzaj katil kat eqꞌolkat,— tiꞌk ixoj. \m \v 14 As tul kuxh tal ixoj u yoleꞌ, as isuchqꞌi tibꞌ ixoj. Til veꞌt ixoj uvaꞌ txaklik veꞌt ok u Jesús kꞌatz ixoj. As jit texhla ixoj Aak. \m \v 15 As ech tal veꞌt Aak ileꞌ: —¿Ixoj, kam nooqꞌle? ¿Abꞌil nachukeꞌ?— tiꞌk Aak. Ech tal veꞌt ixoj ileꞌ: —Pap, asoj axh kat eqꞌon, as al sve katil bꞌex aaqꞌkat. As la bꞌen veqꞌo,— tiꞌk ixoj, tan kamal u xeen tetz unqꞌa chikoeꞌ u najeꞌ uvaꞌ nik tal ixoj. \m \v 16 As ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ: —¡Maꞌl!— tiꞌk Aak. As isuchqꞌi veꞌt tibꞌ ixoj. As ech tal veꞌt ixoj ileꞌ tu yolbꞌal hebreo: —¡Raboni!— tiꞌk ixoj. As aꞌ isuuchil u yoleꞌ Raboni uvaꞌ Chusul qetz tu kuyolbꞌal. \m \v 17 As ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ: —Chajpu in, tan yeꞌ bꞌenoj in kꞌatz vunBꞌaaleꞌ. Pet kuxh al te unqꞌa eetz chusulibꞌeꞌ, tan bꞌen veꞌt in kꞌatz vunBꞌaaleꞌ uvaꞌ eBꞌaal, as vunTiixheꞌ uvaꞌ eTiixh,— tiꞌk Aak. \m \v 18 As bꞌex veꞌt ixoj unpajte kꞌatz unqꞌa tetz chusulibꞌeꞌ. As bꞌex tal veꞌt ixoj uvaꞌ maꞌtik tilat ixoj Aak. As tal veꞌt ixoj kam uvaꞌ kat tal Aak te ixoj. \s1 Nikꞌuch tibꞌ u Jesús vatz unqꞌa ichusulibꞌeꞌ \r Mateo 28.16-20; Marcos 16.14-18; Lucas 24.36-49 \p \v 19 As an chit tu u bꞌaxa qꞌiieꞌ tu u xhemaanaeꞌ, as molik veꞌt tibꞌ unqꞌa ichusulibꞌ Aakeꞌ tul uvaꞌ maꞌtik itzꞌotin veꞌteꞌ. As kolimalik u kabꞌaleꞌ, tan nikat ixoꞌv chajnaj vatz unqꞌa iqꞌesal unqꞌa tenameꞌ. As ul veꞌt u Jesús txakebꞌoj xoꞌl chajnaj. As ech tal veꞌt Aak ileꞌ: —As bꞌaꞌnoj etatin sevatzaj sekajayil,— tiꞌk Aak. \m \v 20 As tul tal Aak u yoleꞌ, as ikꞌuch veꞌt Aak viqꞌabꞌeꞌ tukꞌ u txala tuuleꞌ te chajnaj. As vaꞌlik chit itxuqꞌtxun veꞌt chajnaj tul til chajnaj Aak. \m \v 21 As ech tal veꞌt Aak ileꞌ te chajnaj unpajte: —Aꞌ vibꞌaꞌnil u Tiixheꞌ la atin sexoꞌl. As tuk unchaj bꞌen ex tiꞌ talax vunyoleꞌ echeꞌ kat ibꞌan u Kubꞌaal Tiixheꞌ sve, tan kat ichaj tzan in Aak tiꞌ talax viyoleꞌ sexoꞌl,— tiꞌk u Jesús. \m \v 22 As tul tal u Jesús u yoleꞌ, as ixuli bꞌen Aak vixeveꞌ. As ech tal Aak ileꞌ: —Ekꞌultaj u Tiixhla Espíritu, \m \v 23 tan abꞌil uvaꞌ la etal isotz ipaav, as la sotz ipaav. Pet abꞌil uvaꞌ yeꞌ la etal isotz ipaav, as yeꞌl ipaav la sotzi,— tiꞌk Aak te unqꞌa ichusulibꞌeꞌ. \s1 Nikaꞌkabꞌin taama u Maxh tiꞌ u Jesús \p \v 24 As u Maxh uvaꞌ Xuꞌm chꞌelel uvaꞌ atik ok xoꞌl kabꞌlaval unqꞌa ichusulibꞌ u Jesús, as yeꞌlik naj tul ikꞌuch tibꞌ u Jesús xoꞌl unqꞌa ichusulibꞌeꞌ bꞌaxa. \m \v 25 As tul ul veꞌt naj, as ech tal veꞌt ok unqꞌa imool naj ileꞌ ste: —Kat qillu veꞌt u Kubꞌaal Jesús,— tiꞌk chajnaj. As ech tal veꞌt u Maxh ileꞌ: —Lanal vil u tokebꞌal unqꞌa laavuxheꞌ tu viqꞌabꞌeꞌ, as lanal voksa u viꞌ unqꞌabꞌeꞌ stuul as tukꞌ u txala tuul Aakeꞌ uveꞌ qopel, as aꞌn la unnimaeꞌ,— tiꞌk naj. \p \v 26 As ech vaaxit qꞌii stuul, as jupik tibꞌ unqꞌa ichusulibꞌ u Jesús tu u kabꞌal unpajte. As atik u Maxheꞌ xoꞌl chajnaj. As aat kuxh til chajnaj uvaꞌ txaklik veꞌt ok Aak xoꞌl chajnaj. As ech tal veꞌt Aak ileꞌ: —Aꞌ vibꞌaꞌnil u Tiixheꞌ la kaa sexoꞌl,— tiꞌk Aak. \m \v 27 As ech tal veꞌt Aak ileꞌ te u Maxheꞌ: —Oksa u viꞌ aqꞌabꞌeꞌ tu uveꞌ kꞌaxbꞌinale. As oksa viꞌ aqꞌabꞌeꞌ tu u txala vuuleꞌ unpajte. As yeꞌ kuxh kaꞌkabꞌin aama. Pet kꞌujbꞌaꞌ akꞌuꞌl sviꞌ,— tiꞌk Aak. \m \v 28 As ech tal veꞌt u Maxh ileꞌ: —Kubꞌaal Jesús, as axheꞌ vunTiixheꞌ,— tiꞌk naj. \m \v 29 As ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ: —Katnal chit eel in, Maxh. As aꞌn kat anima veꞌt in. Pet achvebꞌal chit unqꞌa uxhchileꞌ uveꞌ kꞌuxh yeꞌ kat til in, as ninima veꞌt in,— tiꞌk Aak. \s1 Kam stiꞌ kat tzꞌibꞌalkat kan u yoleꞌ \p \v 30 As nimatel unqꞌa kꞌuchbꞌal tetz u tijleꞌm u Jesús kat ikꞌuch vatz unqꞌa ichusulibꞌeꞌ. As yeꞌxhkam tzꞌibꞌamal kan tu u uꞌujeꞌ. \m \v 31 Pet jankꞌal unqꞌa viꞌlaꞌ uvaꞌ tzꞌibꞌamal kan, as kat tzꞌibꞌal kan tiꞌ uvaꞌ la kukꞌujbꞌaꞌ kukꞌuꞌl tiꞌ u Jesús uvaꞌ Aak u Cristo, viKꞌaol u Tiixheꞌ. As estiꞌeꞌ uvaꞌ at veꞌt kutiichajil kꞌatz u Tiixheꞌ tukꞌ vibꞌii Aakeꞌ, asoj kꞌujleꞌl kukꞌuꞌl tiꞌ Aak. \c 21 \s1 Nikꞌuch tibꞌ u Jesús vatz unqꞌa ichusulibꞌeꞌ unpajte \p \v 1 As xamtik veꞌt stuul, as ikꞌuch veꞌt tibꞌ u Jesús vatz unqꞌa ichusulibꞌeꞌ unpajte tziꞌ u mar uveꞌ Tiberias ibꞌii.\f + \fr 21.1 \ft U mar uveꞌ Galilea as an chiteꞌ uvaꞌ Tiberias ibꞌii.\f* As tul ikꞌuch veꞌt tibꞌ Aak te chajnaj, \m \v 2 as kꞌulik tibꞌ u Simón uvaꞌ Luꞌ, tukꞌ u Maxh uvaꞌ Xuꞌm ni talpeꞌ, tukꞌ u Natanael uvaꞌ aa Caná uvaꞌ echen tu u Galilea, tukꞌ kaꞌvaꞌt vikꞌaol u Zebedeo, as tukꞌ kaꞌvaꞌt unqꞌa ichusulibꞌ Aakeꞌ unpajte. \m \v 3 As ech tal veꞌt u Luꞌ ileꞌ te chajnaj: —Maꞌt in tiꞌ untxeyat txay,— tiꞌk naj. Ech tal veꞌt unqꞌa imool u Luꞌ ileꞌ: —La bꞌen oꞌ seeꞌ,— tiꞌk chajnaj. As bꞌen veꞌt chajnaj tiꞌ naj. As ok veꞌt chajnaj tu umaꞌl u barco. As umaꞌl chit aqꞌbꞌal chajnaj tiꞌ itxeyat txay. As jit olebꞌ chajnaj tiꞌ itxeyat umaj txoo. \p \v 4 As tul aalik isajbꞌu veꞌteꞌ, as aat kuxh til chajnaj uvaꞌ txaklik veꞌt u Jesús tziꞌ u mar. As jit texhla chajnaj Aak. \m \v 5 As ech tal veꞌt bꞌen Aak ileꞌ te chajnaj: —Keche, vitzꞌin vatzik, ¿ma at echbꞌubꞌal uvaꞌ la vechbꞌu?— tiꞌk Aak. —Yeꞌxhkam ati,— tiꞌk chajnaj. \m \v 6 As ech tal veꞌt bꞌen Aak ileꞌ te chajnaj: —Etaqꞌtaj bꞌen u kꞌacheꞌ tisebꞌal u barco, tan tzitziꞌ la elejkat txoo,— tiꞌk Aak. As ibꞌan chajnaj kam uveꞌ tal Aak. As tul teqꞌo veꞌt jeꞌ tzan chajnaj u kꞌacheꞌ, as echeꞌ nikat koj tolebꞌ veꞌt chajnaj tiꞌ teqꞌot jeꞌ tzan u kꞌacheꞌ tukꞌ unqꞌa mamaꞌla chaj txayeꞌ xeꞌ u aꞌeꞌ. \m \v 7 As yolon veꞌt u chusulibꞌeꞌ uvaꞌ kꞌulik chit tibꞌ iyol Aak stukꞌ. As ech tal veꞌt ok naj ileꞌ te u Luꞌeꞌ: —¿Kam qꞌi? ¡Tan aꞌ u Kubꞌaal Jesús vil!— tiꞌk naj. As tul tabꞌi veꞌt u Simón uvaꞌ Luꞌ, as il kuxh toksat veꞌt naj u toksaꞌmeꞌ, tan eesamalik u toksaꞌm najeꞌ staꞌn. As isuti veꞌt tibꞌ naj xeꞌ u aꞌeꞌ tiꞌ toon kꞌatz u Jesús. \m \v 8 Pet ech koj unqꞌa imool u Luꞌeꞌ, tan qꞌoon kuxh tel chꞌuꞌl chajnaj tukꞌ u barco, tan najlik u barco tziꞌ u aꞌeꞌ. As kamal kajvaꞌl kuxh kꞌaꞌj atik ok u barco tziꞌ u aꞌeꞌ. As tzujumal tel chꞌuꞌl u kꞌacheꞌ ibꞌan chajnaj, tan noonalik chit veꞌt u kꞌacheꞌ taꞌn unqꞌa txayeꞌ. \p \v 9 As tul el veꞌt chꞌuꞌl chajnaj tu u barco, as til veꞌt chajnaj uvaꞌ atik veꞌt txaꞌ xamal tziꞌ u aꞌeꞌ. As atik jeꞌ umaꞌl u txay viꞌ u txaꞌ xamaleꞌ. As atik kaꞌl unqꞌa paan skꞌatz. \m \v 10 As ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ: —Eteqꞌotaj tzan kaꞌvoꞌj unqꞌa txayeꞌ uveꞌ aꞌn kat etxeya,— tiꞌk Aak. \m \v 11 As jeꞌ veꞌt u Simón uvaꞌ Luꞌ tu u barco. As bꞌex iqini veꞌt el tzan naj u kꞌacheꞌ uveꞌ noonalik taꞌn unqꞌa nimla chaj txayeꞌ, tan oxlaval ivaaxajkꞌalal (153) unqꞌa txayeꞌ atik ok tu u kꞌacheꞌ. As yeꞌl u kꞌacheꞌ kat ratꞌmi jaqꞌ talal unqꞌa txayeꞌ. \m \v 12 As ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ: —Siꞌunaj. Etzujbꞌetaj etibꞌ,— tiꞌk Aak. As echeꞌ abꞌiste koj umaj unqꞌa ichusulibꞌ Aakeꞌ chꞌotin ste uvaꞌ, «¿Abꞌiste axh qꞌi?» tiꞌk koj chajnaj. Pet atik veꞌt skꞌuꞌl chajnaj uvaꞌ aꞌik u Kubꞌaal Jesús. \m \v 13 As itxey u Jesús u paaneꞌ. As ijatx veꞌt Aak xoꞌl chajnaj. As echat chit ibꞌan Aak tiꞌ u txayeꞌ unpajte. \p \v 14 Tan itoxpa uveꞌ ikꞌuchat tibꞌ Aak vatz unqꞌa ichusulibꞌeꞌ, tan maꞌtik tul taama Aak. \s1 Niyolon u Jesús tukꞌ u Luꞌeꞌ \p \v 15 As tul bꞌaꞌnxi itxꞌaꞌn chajnaj, as ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ te u Simón uvaꞌ Luꞌ: —¿Simón, ikꞌaol Jonás, ma xoꞌn in see tiꞌ unqꞌa amooleꞌ?— tiꞌk Aak. Ech tal veꞌt u Luꞌ ileꞌ: —Kano, Pap, ootzimaleꞌ aꞌn uvaꞌ xoꞌn axh sve,— tiꞌk naj. As ech tal veꞌt Aak ileꞌ: —Loch unqꞌa niman vetzeꞌ. As ech axeaateꞌ echeꞌ ixeep unqꞌa talaj kaneeroꞌeꞌ,— tiꞌk Aak. \m \v 16 As ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ tikaꞌpa: —¿Simón, ikꞌaol Jonás, ma xoꞌn in see?— tiꞌk Aak. Ech tal veꞌt u Luꞌ ileꞌ: —Kano, Pap, ootzimaleꞌ aꞌn uvaꞌ xoꞌn axh sve,— tiꞌk naj. Ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ: —As la eel unqꞌa niman vetzeꞌ. As ech axeaateꞌ echeꞌ ixeep unqꞌa kaneeroꞌeꞌ,— tiꞌk Aak. \m \v 17 As ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ titoxpa: —¿Simón, ikꞌaol Jonás, ma xoꞌn in see?— tiꞌk Aak. As txumun veꞌt taama u Luꞌeꞌ, tan tiꞌ uvaꞌ ichꞌoti Aak te naj titoxpa tiꞌ uvaꞌ ma xoꞌn Aak te naj. As ech tal veꞌt naj ileꞌ: —Pap, ootzimal chiteꞌ aꞌn skajayil. As ootzimaleꞌ aꞌn uvaꞌ xoꞌn axh sve,— tiꞌk naj. As ech tal veꞌt u Jesús ileꞌ: —Loch unqꞌa niman vetzeꞌ. As ech axeaateꞌ echeꞌ ixeep unqꞌa kaneeroꞌeꞌ. \m \v 18 As jik chit tuk val see, tan tul uvaꞌ txulnalik axh, as kat achabꞌa ajikꞌat xeꞌ avuul taꞌn vakꞌalbꞌaleꞌ. As kꞌuxh katil kuxh kat aalkat abꞌeneꞌ as aꞌ kat bꞌenkat axh tzitziꞌ. Pet tul la qꞌesbꞌu veꞌt axh, as la oon veꞌt umaꞌl u qꞌii uvaꞌ la aaqꞌ veꞌt el aqꞌabꞌ. As vaꞌlen la kꞌalon veꞌt xeꞌ avuul. As la eqꞌol veꞌt bꞌen axh katil uvaꞌ yeꞌ la asaꞌkat abꞌeneꞌ,— tiꞌk Aak tal te u Luꞌeꞌ. \m \v 19 As tal veꞌt u Jesús unqꞌa yoleꞌ tiꞌ ikꞌuchat veꞌt te u Luꞌeꞌ uvaꞌ kam ikam naj la kami tiꞌ toksal iqꞌii u Tiixheꞌ. As tul kuxh tal u Jesús unqꞌa yoleꞌ, as ech tal veꞌt Aak ileꞌ unpajte: —Aqꞌ yakꞌil tiꞌ uvaꞌ ni val see,—\f + \fr 21.19 \ft Aꞌ isuuchil unqꞌa yoleꞌ tu yolbꞌal griego: Xekebꞌen sviꞌ.\f* tiꞌk Aak. \s1 U Jesús tukꞌ vichusulibꞌ uvaꞌ xoꞌn chit ste \p \v 20 As isuchqꞌi veꞌt tibꞌ u Luꞌeꞌ. As til veꞌt naj umaꞌt vimooleꞌ uvaꞌ xekik tiꞌ u Jesús. As aꞌ u chusulibꞌeꞌ uvaꞌ kꞌulik chit tibꞌ iyol Aak stukꞌ. As najeꞌ uvaꞌ atik ok iviꞌ tziꞌ taama Aak tul nik itxꞌaꞌn chajnaj tukꞌ Aak. As najeꞌ chꞌotin te Aak abꞌiste u najeꞌ uvaꞌ la kꞌayin Aak. \m \v 21 As tul til u Luꞌeꞌ u najeꞌ, as ichꞌoti veꞌt naj te u Jesús. As ech tal u Luꞌ ileꞌ: —¿Pap, kam tuk ibꞌan u najeꞌ qꞌi?— tiꞌk naj. \m \v 22 Ech tal veꞌt Aak ileꞌ: —Ineꞌ taꞌ tiꞌ naj. Tan asoj la valeꞌ uvaꞌ latel itxꞌebꞌ in naj tiꞌ u vulebꞌaleꞌ, as ineꞌ taꞌ la alon. As yeꞌ eetz tiꞌ naj. Pet aqꞌ yakꞌil tiꞌ uvaꞌ kat val see,— tiꞌk Aak. \p \v 23 Estiꞌeꞌ abꞌil veꞌt umaꞌl u yol tiꞌ u chusulibꞌeꞌ xoꞌl unqꞌa qitzꞌin qatzikeꞌ uvaꞌ yeꞌl naj la kam veꞌteꞌ. As jitꞌeꞌch viyol u Jesús tala tiꞌ u najeꞌ uvaꞌ yeꞌl naj la kam veꞌteꞌ. Pet taꞌn kuxh tal Aak uvaꞌ: «Asoj la valeꞌ uvaꞌ latel itxꞌebꞌ in naj tiꞌ u vulebꞌaleꞌ, as yeꞌ eetz tiꞌ naj,» tiꞌk Aak tala. \m \v 24 As ineꞌ taꞌ in Xhun, vichusulibꞌ u Jesús, uvaꞌ ni alon isuuchil u yoleꞌ tiꞌ unqꞌa veeꞌ kat vila. As ineꞌ tzꞌibꞌan tetz unqꞌa yolaꞌ. Estiꞌeꞌ uvaꞌ ootzimal veꞌt setaꞌn uvaꞌ jik chit unqꞌa yoleꞌ uveꞌ kat untzꞌibꞌa kan tiꞌ Aak. \p \v 25 As yeꞌ saach unqꞌa veeꞌ kat ibꞌan u Jesús. As la koj tzꞌibꞌal kan unqꞌa veeꞌ skajayil uvaꞌ ul ibꞌan Aak vatz u txꞌavaꞌeꞌ, as ni vitzꞌa uvaꞌ yeꞌ la tzꞌaj veꞌteꞌ vatz u txꞌavaꞌeꞌ tiꞌ unqꞌa uꞌujeꞌ uvaꞌ la tzꞌibꞌal unqꞌa yoleꞌ stuul. An chiteꞌ.