\id ROM - Sepik Iwam NT [iws] -Papua New Guinea 1989 (DBL 2014) \h Rom \toc1 ROM \toc2 Rom \toc3 Ro \mt1 ROM \ip Mɨ ɨiya Pol siya om Korin hɨr nwowɨn mɨ siya ta yokwowa ha wɨnkikɨn iikamɨm om Rom hɨranɨm sɨmiiramɨn mɨ siya yokwowa kɨmɨdiniya wig ɨra Fibi dapiya saiir hauugi mɨ ya saeya kɨmɨdiniya iikamɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm Judamiyɨm mɨ Judami tani ɨkɨm sɨmiir inɨ hauuɨu. Siya tariigɨna mɨnam warar nɨnkɨn wɨnkika iikamɨm Judamiyɨm mɨ iikamɨm Juda iikam tani ɨkɨm naɨngwo tɨbmii karamae nwowɨm dimɨn biyɨekɨ naokɨngugunankaiyɨm sɨma Jisɨs siiraramar naɨngwo tɨbmii ɨskiyɨm mɨ sɨmiirɨn wɨ wadɨe siyar nwokɨ owaigɨnɨuɨm Adi Komii saɨkan. Jisɨs siya paeyɨn hɨiiniya nɨrɨonɨnkɨnɨn siirɨn krɨmiirsi naokɨn rɨrmiiya krɨmiir nwowaigɨnɨuwɨm dimɨn biyɨeyɨm sɨmiirsi. Moses siir siyɨu komiiyɨn iikam ɨmiirɨn wɨ rɨrmiiya siya nwowaigɨnɨu rani. Nɨɨngaka. Bɨiyan Inkam Komii Jisɨs Krais siiram naɨngwo tɨbmii sasaɨrga iikam ɨma nwowana wadɨe. \c 1 \s1 Ta yokwowa mɨi whɨekakɨm Adi Komii siya nɨmbinɨm aposel Pol siya mɨriiyam sɨmiir boɨnka \p \v 1 Kara Polkɨn ta yokwowa iikamɨm om komii Rom kɨmiiram wɨnkika. Kara Jisɨs siir mɨiyan inkamkɨn mɨ kariirɨn aposel inkam siya nokmwɨn okwo haigɨnɨugɨn mɨ kariirɨn siya bɨdi yɨmbinɨn Adi Komii krɨmiir Wanɨn siir yai wɨn kɨbiya saiir boɨnmɨmauuwam iikamɨm sɨmiir. \p \v 2 Bɨdi, bɨdiniyarɨn Adi Komii siya bɨdi yɨmbinɨn tɨ siir yai mɨiyɨk mɨiyɨkɨm iikamɨm sɨmiir boɨnmɨmauuwɨm. Mɨ tɨ profet kamɨm sɨma yai wɨn kɨbiya saiir hai mɨ sɨma yokwo komiiya dimɨn whɨrkɨ kɨmbu karamae nwowiya saiir wɨnki. \v 3 Ta yai wɨn kɨbiya saeya Adi Komii siir yɨnisɨmɨn Jisɨs Krais siir yaiga, krɨmiir Bɨiyan Inkam Komiiyɨn. Siya inkam kɨɨngɨn yopiiga naokainakɨn mɨ siya Devidni isidɨn Juda sɨmiir hɨrankɨ nɨtkɨn. \v 4 Adi Komii siya bɨdi yɨisiimauuɨn, siya inkam ara rani. Mɨ siya krɨmiirɨn dimɨn kɨrɨe whɨra yɨisiimauu ɨiya siya siirɨn ɨe hɨrankɨn hɨdnɨnsiin ɨdwowɨn. Jisɨs siya Adi Komii siirgɨsiirar yɨnisɨmkɨn Adi Komii siya siirɨn mɨnsi tɨrkɨn siir naeyɨuɨn dimɨn whɨrkɨ bɨ kɨmbugɨn. \v 5 Adi Komii siya kariirɨn Jisɨs Krais siir kɨrɨeniyɨn mɨnam nɨmbingɨn tɨ dimɨn taemɨnɨm Jisɨs Krais siya tɨrɨm sɨmiir aposel inkam nwowɨm. Mɨ siya kariirɨn mɨnam nɨkropkikɨn sɨmiir boɨnmɨmauuwamɨn ɨkɨ iikamɨm hɨnda tɨnda nwowɨm mɨ iikamɨm Juda iikam tani ɨkɨm sɨma wɨ siir yai ɨmiirar nwokɨ aɨngwo tɨbmiiyɨm mɨ siir yai ɨmiiram nwokɨ wakaeyoknam. \v 6 Adi Komii siya iikamɨm om komii Rom hɨranɨm kɨmiirɨm wara bɨdi yɨmbinɨn mɨ siya kɨmiiram bɨdiyar mɨ ɨkɨunan, kɨma Jisɨs Krais siir yɨnisɨm timɨ ɨnkɨn o. \p \v 7 Mɨ kara ta yokwowa iikamɨm om komii Romanɨm Adi Komii siiram naɨngwokwonanaeiyɨm kɨmiiram asi wɨnkika. Mɨ siya kɨmiir bɨdi yɨmbinɨn kɨma siir iikamkɨm. Kara mɨnam naɨngwowi, krɨmiir Adi Komii mɨ krɨmiir Bɨiyan Inkam Komiiyɨn Jisɨs Krais sowa wɨ krɨmiirar nwokɨ tɨrɨm dimɨn mɨiyɨkɨm mɨ naɨngwoyɨmiyok mɨ nongwomamaɨr aei aka. Ɨriig. \s1 Pol siya om komii Rom hɨran iikamɨm sɨmiir kɨgam naɨngwokɨn. \p \v 8 Kara bɨiyɨn pɨ ta yaiya saiir nikɨ boɨni: Hɨnda tɨnda sɨma kɨmiirɨn hɨnɨɨna haigirɨrɨr boɨni, kɨma Adi Komii krɨmiir Wanɨn siiram naɨngwo tɨbmiiyan iikamkɨm. Mɨ Jisɨs Krais siir inɨg ɨiirɨn kara kɨmiir asi boɨn wadɨeki Adi Komii siir. \v 9 Kara Adi Komii siir mɨi aiir mɨriiyɨn mɨ kariir kwoɨn komiiyɨn ɨna yaɨngwokiyɨn siir Yɨnisɨmɨn siir yai wɨn kɨbi aiir boɨnmɨmauuɨm. Mɨ Adi Komii siya ɨna nɨnoknɨnkɨnɨn kariirɨn ɨinokɨinokɨn siyar whɨnkɨnsiis haigɨnɨuwikɨn ɨiya nhwo kara kwɨsboɨniyɨm. \v 10 Mɨ ɨinokɨinokɨn kara Adi Komii siiramar srɨiigɨn, siya kariir whɨnkɨnsiis haigɨnɨuwɨm mɨ ɨi nhɨrɨm kara siyɨugakɨ nɨuwi kɨmiiramɨn wa nwokɨ ɨtɨm kɨmiir kɨgɨmɨn. \v 11 Kariir kwoɨnɨn kɨmiir ninɨ kɨgnakiyamɨn ɨna naɨngwokɨɨnɨn mɨ kara dimɨn mɨiyɨkɨm kɨmiir hauuwam mɨni, Adi Komii siir naeyɨu ɨeya hauuwɨm mɨ tɨ dimɨn hɨriinanɨm wɨ kɨmiir nwokɨ whɨnkɨnsiis haigɨnɨuwi kɨrɨe kɨma nwowɨm. \v 12 Saeya hɨnɨɨnga, kɨmiir naɨngwo tɨbmiiya saeya kariir kɨnsiis haigɨnɨuɨm mɨ kariir naɨngwo tɨbmiiya kɨmiir mɨ kɨnsiis haigɨnɨuɨm. Mɨ tɨ hɨriinan siyɨuɨn siya wɨ krɨmiir whɨekakar nwokɨ kɨnsiis haigɨnɨu ɨrkakɨm. \p \v 13 Tɨ nomiiyauɨm kara ha naɨngwowi kɨma tɨ ɨnoknɨnkɨn ɨi whɨekakɨm kara kɨmiir kɨgamar naɨngwowi kariirɨn dimɨn whɨrkɨ nɨpiyaokɨi rani. Kara iikam nhɨrɨm Juda iikam tani sɨmiir bɨdi whɨndirɨraerarɨn mɨ sɨma ɨni naɨngwo tɨbmiiyan inkamkɨɨn ywowɨm. Mɨ kara kɨmiirɨn hɨriinan whɨndirɨraerarɨmar naɨngwokɨn. Mɨ ɨriipɨ hɨriinan kɨmiir waraurɨn wɨ naekaka nikɨ owɨm. \v 14 Adi Komii siya kariir bɨdi yɨmbinɨn siir yai wɨn kɨbiya saiir boɨnmɨmauuɨm nu Grik hɨran iikamɨm dimɨn taemɨnkɨ naokɨngugunankaiyɨm mɨ iikam nhɨrɨm nu whɨranɨm dimɨn taemɨn karamaeyɨm sɨmiiram mɨ iikamɨm nɨnoknɨnkɨn whɨekak karamaeyɨm sɨmiiram warar. \v 15 Mɨ tɨ dimɨn hɨriinanɨm, kara iikamɨm om komii Romanɨm kɨmiiramɨn sɨmiirsi nikwokrɨmkrɨpnaniyam tɨrkɨn Jisɨs Krais siir yai wɨn kɨbiya saiir warar nanaaknɨnkiiyɨm. Ɨriig. \s1 Ta Krais siir yai wɨn mɨiyɨka saeya kɨrɨekaka. \p \v 16 Kara ta Krais siir yai wɨn mɨiyɨka saiirsi bɨ nɨdidgɨn. Nɨɨngaka. Dimusi rani, saeya Adi Komii siir kɨrɨeka, iikamɨm wakaeyoknam mɨ ha naɨngwo tɨbmiiyɨm sɨmiir whɨnkɨnsiisi. Ta yaiya saeya bɨi Juda iikamɨm sɨmiir hɨriir yam mɨ mhoɨiya saeya Juda iikam tani sɨmiir hɨriir yam. \v 17 Mɨ Krais siir yai wɨn kɨbiya saeya krɨmiir nɨisiimauuga Adi Komii siir yɨpɨkɨ hɨnɨɨna nɨisiimauuɨn siya dimɨn whɨrkɨ bɨ kɨmbugɨn siya dimɨn mɨiyɨkɨm krɨmiir dirɨraerarɨm sɨmiir. Mɨ siya iikamɨm krɨmiirɨn dimɨn whɨrkɨ kɨmbu karamae inkam asi dapkɨm mɨ iikamɨm krɨma wɨ ɨrɨpa mhɨi kwoɨn saɨka nɨnkɨn owi. Adi Komii siir yaiya saeya hɨnɨɨna boɨnka, ta kɨmiir naɨngwo tɨbmiiya saeyar dapi kɨmiirɨn Adi Komii siir whwonkam ɨdan, dimɨn whɨrkɨ bɨ kɨmbugɨm mɨ kɨma wɨ omwaiya waiyayokiyokɨi. Siyɨu whɨr karamaeka. Nɨɨngakɨ, nɨɨngakɨɨnga. Ɨriig. \s1 Ta yaiya iikamɨm Adi Komii siir yai aiir haimriyɨuɨm sɨmiir siyɨu ɨmiir boɨnka. \p \v 18 Adi Komii siya nɨnomor kou hɨr nɨdwowɨn siir om ɨiir. Mɨ ta siir ɨo yaiya saeya wɨ nɨmprɨo rani saeya wɨ idowɨiya nɨmbini iikamɨm digɨumii siir yai aiir haimriiyɨuɨm sɨmiir mɨ iikamɨm dimɨn biyɨe tɨriiyɨm ta Adi Komii siir yai wɨn mɨiyɨkɨɨna ɨni sɨmar ikworɨmdɨnukiya. \v 19 Dimusi rani, Adi Komii siya bɨdi yɨisiimauuɨn siir dimɨntaemɨn whɨekakɨm sɨmiirɨn mɨ sɨma wa pɨ sɨbgu ɨnoknɨnkɨnɨn. Mɨ Adi Komii siya sɨmiirɨn bɨdiyar sɨbgu ɨisiimauuɨn. \v 20 Bɨdi bɨdiniyarɨn Adi Komii siyar nonkwokwowɨm digworaekwo whɨekakɨm sɨmiir mɨ ta ɨiya saiir hɨrankar nɨtiyokiyokɨiya mɨ tɨsi tariinanar namwoniyɨn. Mɨ iikamɨm tɨ digworaekwowɨm siya dirɨraerarɨm sɨmiirɨn ha pɨ kɨgnɨnoknɨnkɨnɨm mɨ sɨma Adi Komii siirɨn ha pɨ yɨnoknɨnkɨnsasaeyɨn tɨ digworaekwo ɨmiirsiyar. Ya hɨnɨɨnga, sɨma digworaekwo whɨekakɨm Adi Komii siya nonkwokwowɨm sɨmiirɨn wa kɨgi mɨ sɨma siir whwonkamɨn wɨ kɨg rani. Mɨ sɨma wa nwokɨ kɨgnɨnoknɨnkɨnɨm siir kɨrɨe komiiya ɨinokɨinok nwoyokiyokɨiiya saiirɨn. Mɨ sɨma hɨnɨɨna boɨn karamaeka, krɨma Adi Komii siir bɨ nɨnoknɨnkɨnkɨm mɨ krɨma siir inɨg ɨiirɨn wa hainan tani. Nɨɨngaka. \v 21 Sɨma ɨna nɨnoknɨnkɨnɨm Adi Komii siya ɨna nwowɨn mɨ sɨma hɨnɨɨna naɨngwo rani, siya Adi Komii kɨɨngɨn mɨ sɨma siir inɨg ɨiir bɨ hainanikɨm mɨ siir bɨ boɨn wadɨekɨm. Nɨɨngaka. Sɨmiir kwoɨnɨm pɨ whaowaekɨm mɨ sɨmiir kwoɨnɨm mɨiyɨk bɨ nwokɨm. Sɨma habwhaowaenan nwokɨm. \v 22 Sɨmiir kwoɨnɨm ha naɨngwowi sɨma digworaekwo whɨekakɨm sɨmiir bɨdi yɨnoknɨnkɨn dɨgɨm. Nɨɨngaka. Sɨmiir kwoɨnɨm ɨni habwhaowaenan ywowɨm. \v 23 Mɨ sɨma Adi Komiiyɨn naonam karamae nwowiyɨn digɨumii siir haimriiyɨugɨm mɨ sɨma siir inɨg bɨ hainankɨm. Mɨ sɨma kɨmɨdiniya dimɨnɨm inkamkar nonkwokwowiyɨm sɨmiir inɨg ɨmiir hainan tɨ uruwai, siyaowai, ɨpiyɨn, mɨ ɨt mɨ mɨpug mɨnɨm mɨ wraisupai wraisupai ɨkɨm. \p \v 24 Mɨ Adi Komii siya sɨmiir haiburgigɨn mɨ sɨmiirɨn, sɨmiir siyɨu biyɨeyɨn siya kiyainamkɨm. Mɨ sɨma siyɨu biyɨeyɨn siiram nikwokwo nanaeikɨn, ɨraka nwɨraka ɨrɨpa pɨu nwowamɨn. \v 25 Mɨ tɨ hɨriinan iikamɨm sɨma Adi Komii siir yaimwo aiirɨn digɨumii bɨdi haimriiyɨuɨm mɨ sɨma pɨ yaeya nɨksɨsae yaiyar haii. Mɨ sɨma pɨ dimɨnɨm Adi Komii siya nonkwokwowɨm pɨ sɨmiir inɨg ɨmiir swokɨ hainani. Mɨ sɨma pɨ Adi Komii siir inɨg ɨiir hainan tani, yɨpɨkɨ tɨ digworaekwowɨm sɨmiir nonkwokwowɨm. Nɨɨngaka. Siyaɨrgɨn wadɨekɨ wadɨeyɨn mɨ iikam krɨma siir inɨg ɨiirarar hainan, ɨinokɨinokɨn. \p \v 26 Mɨ Adi Komii siya sɨmiirɨn siyɨu biyɨeyɨn siir hɨrar haiburgik mɨ sɨma ɨni siyɨu biyɨe tɨri siyɨuɨn siirar yapɨm. Mɨ sɨmiir wigɨm, sɨma siyɨuɨn ɨrɨpa pɨu sɨmiir kam aka nwowiyɨm ɨni yɨmiiyɨunamɨm mɨ sɨma ɨrɨpa pɨu kɨmɨdiniya wig nhɨrmaka inɨ owou. \v 27 Mɨ kamɨm yɨm ɨriipɨ hɨriinanar mɨ tɨr, sɨma ɨrɨpa pɨu sɨmiir wig ɨmaka bɨ nwokɨm, sɨmiir kwoɨnɨn ɨrɨpa pɨu inkam nwɨraka nwowam nikwokwokɨm mɨ sɨma siyɨu biyɨe sɨma sɨmar yɨnwo anwona. Mɨ Adi Komii siya sɨmiir asi tɨrbugikɨn, tɨ siyɨu hɨriinan sɨma tɨrɨn siirsika. Yɨo tɨ hɨriinanɨn yɨo dimɨn karamaeka. \p \v 28 Mɨ tɨ iikam hɨriinanɨm Pɨ boriisopi sɨmiir kwoɨnɨn Adi Komii siiram nwowɨm mɨ siir digworaekwo ɨkɨm. Mɨ siya sɨmiirar kɨgnɨnkɨnki mɨ sɨma ɨni sɨmiir kwoɨnkar yaɨngwo dirɨraerar namɨm tɨ siyɨubiyɨekɨ siyɨu biyɨe kɨɨn ɨiirɨn mɨ sɨma wɨ siyɨumwoni nap rani. Nɨɨngakɨ, nɨɨngakɨɨnga. \v 29 Sɨmiirɨn tɨ dimɨn biyɨe biyɨe hɨnɨɨnɨm sɨma bɨdi yaokɨngugunankaiyɨm. Digworaekwo whɨekakam naɨngwo mɨ kwoɨn biyɨe biyɨe iikam nhɨrmiyam naɨngwo mɨ kɨgmar mɨ nɨnkɨnwamwarkɨi boɨn, nɨksɨsae yai boɨn, inkam nɨsomao, kwoɨn inkam nwɨram niwɨtpaomai inkam nhɨrmi boɨnikikasna. \v 30 Mɨ whɨsariiyar haigirɨrɨr boɨn mɨ ɨo whwonkam Adi Komii siir nanaonanaei. Mɨ inkam nwɨrnisi kɨginiyokna karam nwo mɨ sɨmamar naɨngwona mɨ dimɨnpai dimɨnpai sɨma tɨraraowam mɨ yopii adni yai nantamyɨriyɨr. \v 31 Mɨ siyɨu mwoni nap karam nwo mɨ nɨmbin aiir nɨkrɨmkrɨp mɨ inkam nhɨrmisi naɨngwoyɨmiyok karam nwo mɨ nhɨrmaka nomboɨn ii ae karam nwo. \v 32 Adi Komii siir siyɨu mɨiyɨkɨn siya hɨnɨɨna boɨnkɨn, iikamɨm hɨriinan siyɨu biyɨeyɨm sɨmiir tɨri yɨo daonam. Sɨma bɨdi yɨnoknɨnkɨnɨm mɨ sɨma tɨ siyɨu biyɨeyɨn siirɨn ɨni hɨriiyar tɨryokiyokɨiyamɨn. Mɨ tɨ hɨriinan siyɨuɨn sasa rani. Nɨɨngaka. Sɨma ɨni hindara yɨinɨnopkainamɨm mɨ iikamɨm tɨ hɨriinan siyɨu tɨriyɨm sɨma sɨmiirɨn pa mɨ ɨkboɨnmamaɨri. Ɨriig. \c 2 \s1 Yaiya Adi Komii siya hɨdiya ya nɨnoknɨnkɨn wadɨekɨwadɨeyaɨrga \p \v 1 Juda iikam kɨma Juda iikam tani, sɨmiir sɨmiira prɨiboɨn hɨuriiyɨunanaei, siyɨu biyɨeyɨm sɨma tɨriiyɨm sɨmiirsi, kɨma hɨriinan kɨpi boɨn. Dimusi rani, wɨm kɨma ɨkɨ siyɨu hɨriinanɨn kɨma boɨniyɨm sɨmiir, siirar mɨ tɨrikɨm. Mɨ kɨma sɨmiir boɨni mɨ ta yaiya wɨ kɨmar swokɨ kwaeyopkwonaei. \v 2 Mɨ Juda iikam kɨma bɨdi yɨnoknɨnkɨnɨm, Adi Komii krɨmiir Wanɨn siya krɨmiirɨn wɨ kɨpa kɨpa hɨd rani, siya krɨmiirɨn wɨ hɨriinankɨnar hɨdi. Mɨ tɨ iikamɨm, tɨ hɨriinan siyɨu ɨiir tɨriyɨm, Adi Komii siya sɨmiirɨn, wɨ siyɨu mɨiyɨkɨmɨiyɨk ɨiirar nonkwobumbunɨnkɨn ɨuguskii. Mɨ ta siya hɨndana saiir bwamkɨbwamɨn wɨ wadɨeyar namki. \v 3 Kɨma iikamɨm tɨ hɨriinan siyɨu ɨiir tɨriiyɨm sɨmiir boɨnhɨuriyɨuwiyɨm mɨ wɨm kɨma tɨ hɨriinan siyɨu biyɨe ɨiirar mɨ tɨrikɨm. Kɨma panɨɨna naɨngwowi, kɨma wɨ dɨgar nwowi, ɨiya Adi Komii siya iikamɨm sɨmiir nonkwobumbunɨnkɨnana, sɨmiir dimɨn biyɨeyɨm sɨmiirsi, ha? Nɨɨngakɨ, nɨɨngakɨɨnga. \v 4 Pɨ panɨɨna tɨri, ha? Adi Komii siya kɨmiirɨn wɨ hɨriiyar naɨngwoyɨmiyokyokiyokɨii mɨ siya kɨmiiramɨn wɨ ɨi haruwa nwo rani mɨ siya kɨmiir dimɨn biyɨeyɨm asiima bɨ nikɨ dirɨraerar bumbu sasauwikɨn. Nɨɨngaka. Mɨ hɨriinankɨ nɨuwi mɨ kɨma Adi Komii siir siyɨu mɨiyɨkɨn siir dimusi kiyopsɨbgii. Mɨ Adi Komii siya ha naɨngwowi krɨmiir kwoɨnɨn tɨ kisɨna haigi mɨ siya kɨmiirɨn wɨ tɨ hɨriinan siyɨu ɨiirsi tɨr haigɨnɨuwi. Mɨ kɨma tari nɨnoknɨnkɨn tani, aniya? \v 5 Kɨmiir kwoɨnɨm bɨdi yɨnkisaɨowaeyɨm mɨ kɨmiir kwoɨnɨm panɨɨnsi kisɨna haigisi. Mɨ tɨ hɨriinan siyɨuɨn, wɨm kɨma kɨmiir dimɨn biyɨe ɨmiir haɨngiriyɨu haigɨn ii raraoinami. Mɨ ɨriipɨ hɨriinan Adi Komii siya kɨmiir ɨo yaiyɨm wɨ hɨriiyar mɨ haiginonkworɨnukrɨpkai, siya wɨ haiginɨrkii rani tɨ dimɨn biyɨeyɨm kɨma haɨngiriyɨu haigɨnmɨmɨrɨm. Mɨ ta ɨiya Adi siya kɨmiir dimɨn biyɨeyɨm wɨ hanɨɨngɨ nɨtkiigɨigii mɨ siya iikam kɨmiirɨn wɨ hanɨɨngɨ nonkwobumbu nɨnkɨn haigɨnɨuwi. \v 6 Adi Komii siya iikamɨm, sɨmiirɨn ɨrɨra nwɨnwɨra, wɨ siyɨuɨn sɨma tɨrɨn, wɨ siir hɨriinan yamdiyar swokɨ hɨdi. \v 7 Mɨ iikam nhɨrɨm sɨma mɨinan mɨriinanaei siyɨu mɨiyɨk ɨiiramɨn, Adi Komii saɨka sɨbgu ɨdwowanɨn nɨnomor kou hɨr mɨ sɨma wɨ inɨg komiigak nwowi mɨ kwoɨnbudɨn omwaiwaiyayokiyokɨiiyɨn siya wɨ nonkwobumbunɨnkɨn tani. Adi Komii siya wɨ kwoɨnbudɨn omwaiwaiyayokiyokɨiiyɨn ɨinokɨinok wɨ tɨ iikam ɨmiir hauuwi. \v 8 Mɨ iikam nhɨrɨm yɨm sɨmamar naɨngwonaei mɨpi yaimwo aiir haimriiyɨugigi digɨumii mɨpi siyɨu biyɨe ɨiir dirɨraerar nami mɨ Adi Komii siir kwoɨnɨn tɨ iikam hɨriinanɨm sɨmiiramɨn wɨ haugɨhauga whiyɨe mɨ siya sɨmiirɨn wɨ hanɨɨngɨ nonkwobumbunɨnkɨni. \v 9 Mɨ mhoɨiya Adi Komii siya wɨ hɨk kɨmpɨpɨsu komii iikam whɨekakɨm siyɨu biyɨe tɨriyɨm wɨ sɨmiir nanɨnkɨnɨuni. Bɨi wɨ Juda iikamɨm siyɨu biyɨe tɨrɨm sɨmiir mɨ mhoɨiyɨn wɨ ɨkɨ Juda iikam tani hɨnda tɨndanɨm siyɨu biyɨe tɨrɨm sɨmiir. \v 10 Mɨ Adi Komii siya wɨ iikam whɨekakɨm siyɨu mɨiyɨk tɨriyɨm, wɨ nɨdwo mɨiyɨk mɨ inɨg komiigak mɨ ɨrɨpa nɨɨngwomamaɨr aei wɨ sɨmiir hauuwi nɨnomor kou hɨrɨn. Bɨi siya wɨ Juda iikamɨm sɨmiir tɨri mɨ mhoɨiya Juda iikam tani hɨnda tɨnda nwowɨm sɨmiir warar. \v 11 Adi Komii siya ha bɨ naɨngwowikɨn, iikamɨm inɨg komiikakɨm, sɨma mɨ iikamɨm inɨg karamaeyɨm yɨm sɨma. Nɨɨngaka. Kɨma ɨni hɨriinan kɨmar ywowɨm. Mɨ siya ɨrɨra nwɨnɨra kɨmiirɨn wɨ dimɨnɨm kɨma tɨrɨm wɨ sɨmiir dɨgar mɨ sɨbgu hɨdaigɨnɨuwi. \p \v 12 Iikamɨm Juda iikam tani mɨ sɨma Adi Komii siir siyɨu komii ɨiir bɨ nɨnoknɨnkɨnkɨm mɨ sɨma siyɨu biyɨe ha tɨrkɨm mɨ Adi Komii siya sɨmiirɨn wɨ hɨriinansi nwo rani. Nɨɨngaka. Siya sɨmiirɨn wa nonkwobumbunɨnkɨn haigɨnɨuwi. Mɨ Juda iikamɨm sɨmiirɨn nɨɨngaka. Sɨma Adi Komii siir siyɨu ɨiirɨn ɨna nɨnoknɨnkɨnɨm mɨ sɨma siyɨu biyɨe ha tɨri mɨ Adi Komii siya sɨmiirɨn wɨ tɨ siyɨu ɨiirsi boɨnwokiyop natkaigi. \v 13 Iikamɨm Adi Komii siir yai aiirɨn hindara wakae kimaigiyɨm mɨ Adi Komii siya sɨmiirɨn wɨ ha boɨn tani, sɨma iikam mɨiyɨkɨm. Nɨɨngaka. Iikamɨm siyɨu komii ɨiir wakaeyokna apiyɨm, tɨ hɨriinan iikamɨm sɨmasɨmargɨm Adi Komii siya nɨkɨuwanɨm iikam mɨiyɨk. \v 14 Mɨ iikamɨm Juda iikam tani, tɨnda tɨnda nwowɨm, Adi Komii siir siyɨu ɨiir nɨnoknɨnkɨn karam nwowɨm, sɨma dimɨnɨn sɨmiir kwoɨnkar naɨngwokiyɨn, pɨ siyɨu mɨiyɨk siirar mɨ tɨri. Adi Komii siir siyɨu komii ɨeya boɨna saiir hɨriinan siyɨuɨn, yɨo krɨmiir nɨisiimauugɨn. Mɨ yɨm sɨma ɨna nɨnoknɨnkɨnɨm, pɨkɨ hɨnɨɨn dimɨn ɨkɨ wadɨeyɨn mɨ pɨkɨ hɨnɨɨn dimɨn ɨkɨ biyɨeyɨn. \v 15 Mɨ siyɨu hɨriinanɨn sɨma tɨrɨn yɨo sɨmiir kwoɨnauɨn Adi Komii siir siyɨu komiiyɨn ini hanɨɨn siya bɨdi kwɨrii ɨdwokaiyɨn. Mɨ sɨmiir kwoɨn ɨeyar nɨisiimauuwi, pɨkɨ hɨnɨɨn dimɨn ɨkɨn wadɨeyɨn mɨ pɨkɨ hɨnɨɨn dimɨn ɨkɨn biyɨeyɨn. Mɨ hɨriinankɨ nɨuwi, sɨmiirɨn ɨni sɨmiir kwoɨn ɨeyar nowomwarkaiyɨuɨm. \v 16 Mɨ mhoɨiya ɨi komiiya, yaimɨn dimɨn ɨmiir hɨdana Adi Komii siya wɨ Jisɨs Krais siir boɨnkii, tɨ kwoɨnpai kwoɨnpaiyɨm, iikamɨm hɨnda tɨndanɨm sɨmiir kwoɨnau kwɨrii ɨdwokaiyɨm, sɨmiir kɨnawhiyɨmiyɨe ɨtkɨkɨnam. Mɨ siya sɨmiirɨn wɨ tɨ digworaekwo ɨmiirsi boɨnwokiyop natkaigi. Mɨ tɨ digworaekwowɨm, sɨma wa nɨmbiyami mɨ Adi Komii siir yai wɨn kɨbiya kara boɨnmɨmauuwiya saeya ta hɨriinan yaigaka. \s1 Yaiya Juda iikamɨm mɨ siyɨu komii ɨkɨn sɨmiir boɨn aeya \p \v 17 Juda iikam sɨma ha naɨngwowi, Adi Komii siya mɨ kɨma, kɨma ɨrɨpar nongwomamaɨr aeikɨm. Mɨ kɨmiir kwoɨnɨm ha naɨngwowi kɨmiir bopwowa paekɨ bɨ namai ɨkougɨn mɨ Adi Komii siya tɨ siyɨu komii siir yaiyɨm kɨmiir hauugiyɨm mɨ kɨmiirɨn wɨ siya whɨnkɨnsiis haigɨnɨuwi, aniya? Nɨɨngaka. Mɨ kɨma kɨmiir inɨg ɨmiirar hainaniyɨm, kɨma pɨ ha boɨni, nɨm krɨma Adi Komii siir iikamkɨm. \v 18 Kɨra Adi Komii siir kwoɨn ɨiirɨn siir bɨdi yɨnoknɨnkɨnɨm. Mɨ kɨra ɨna hɨd nɨnoknɨnkɨnɨn pɨkɨ hɨnɨɨn dimɨn ɨkɨn biyɨeyɨn mɨ pɨkɨ hɨnɨɨn dimɨn ɨkɨn mɨiyɨkɨn, kɨra siyɨu mɨiyɨk ɨiirar napikɨn. Dimusi rani, sɨma kɨriirɨn Adi Komii siir yaiya yɨnisɨmar nowomwarkaiyɨukɨn. \v 19 Kɨma hɨnɨɨna naɨngwowi, Adi Komii siir yaiya kɨma saiirɨn nɨnoknɨnkɨn mɨiyɨkakɨm mɨ kɨma iikamɨm habwowhaenan nwowɨm sɨmiir aknaɨnan nɨisiimauuwam mɨni Adi Komii siir yai mɨiyɨka saiirɨn, ha? Mɨ kɨma siyɨu mɨiyɨkɨn siir nɨisiimauuwam mɨni mɨ sɨma kɨmiir nwokɨ wakaeyoknam. \v 20 Kɨma hɨnɨɨna naɨngwowi kɨma dɨgar nwowi, iikamɨm habwhaowaenanɨm sɨmiir nowomwarkaiyɨuwɨm Adi Komii siir dimɨn mɨiyɨkɨm sɨmiir, ha? Mɨ kɨma iikamɨm yɨnisɨm sapɨsapnan Adi Komii siir dimɨn mɨiyɨkɨm sɨmiir nowomwarkaiyɨuwam mɨni mɨ kɨma sɨmiir sɨbgu owomwarkaiyɨuwamar naɨngwowi Adi Komii siir dimɨn ɨmiirɨn. Dimusi rani, kɨma hɨnɨɨna naɨngwowi Adi Komii siir yaimwokɨyaimwowa saiir bɨdi yɨnoknɨnkɨnkɨɨnɨn. Mɨ sɨma wɨ kɨmiir hɨriinana nwokɨ owɨm, ha? \v 21 Nɨɨngaka. Kɨma iikam nhɨrɨm sɨmiirɨn ha nowomwarkaiyɨuwigɨn, Adi Komii siir dimɨn ɨmiirɨn mɨ kɨmakɨma nowomwarkaiyɨuna dimusi nwowi, ha? Kɨma ha boɨnikɨm, kɨma hɨi kɨpi tauae mɨ tari hɨi kɨmar tauaeikɨm, aniya? \v 22 Kɨma hɨnɨɨna boɨnikɨm kɨma hɨi wig ɨraka kɨpi nanae mɨ kɨma hɨriinan siyɨu ɨiir bɨ tɨrikɨm iyɨe? Nɨɨngaka. Mɨ kɨma pɨ boriisopi iikam nhɨrɨm sɨma uruwai siyaowaini nikwo aeyɨm. Mɨ kɨma nae nhɨrɨm Adi Komii siir omaka hɨranka tauae hainakikɨm. \v 23 Kɨma kɨmiir inɨg ɨmiirar hainanei inkamkɨm mɨ kɨma ha boɨnikɨm, krɨma Adi Komii siir siyɨu ɨiirɨn bɨdiyar yɨnoknɨnkɨnɨn. Mɨ kɨmar taouugaikɨn tɨ siyɨu komii ɨiirɨn, yɨo tɨ hɨriinan siyɨuɨn kɨma Adi Komii siir inɨg ɨiir haigɨn ikworɨnugɨn. \v 24 Yokwo Komii saeya hɨriinan yai kaimwo aiirar mɨ boɨnka, iikamɨm Juda iikam tani sɨma Adi siir Komii inɨgɨn whɨsarii bɨ haigɨn ikwowaisiigɨn. Dimusi rani, Juda iikamkɨɨnɨm kɨma nɨisiimauugɨm, sɨmiirɨn. \p \v 25 Kaimwoka, ɨiya kɨma yɨnisɨm sapɨsapa nwowa mɨ sɨma kɨmiir mɨoɨs aiirar kɨtiyopnɨr haiya yɨo wadɨekɨn tɨ hɨriinan siyɨuɨn, siyɨu komii siyar boɨnkɨn. Mɨ kɨma tɨ siyɨu komii ɨiir haigɨn ikworɨnuwi mɨ sɨma kɨmiir mɨoɨs ɨmiir bɨ kɨtiyopnɨr haigɨm, iikamɨm naɨngwo tɨbmii karamaeyɨm sɨmiir hɨriinan. \v 26 Mɨ kamɨm sɨmiir mɨoɨsa kɨtiyopnɨr hai karamae nwowi mɨ sɨma Adi Komii siir yai ɨmiir wakaeyokna api mɨ Adi Komii siir yai ɨmiir wakaeyoknaei mɨ siya sɨmiirɨn wɨ dimɨn whɨrkɨ kɨmbu karam iikam nokdap haigɨnɨuwi mɨ tɨ iikamɨm sɨma wɨ kamɨm mɨoɨs kɨtiyopnɨr haiiyɨm wɨ sɨmiir hɨriinan nwowi. \v 27 Kaimwoka, kɨma Juda iikam kɨɨnɨm, wɨm kɨma kɨmiir mɨoɨsɨm bɨdi kɨtiyopnɨr haiyɨm mɨ ɨriipɨ hɨriinan, kɨma tɨ siyɨu komiiyɨn siir haiyɨm mɨ ɨinokɨinokɨn kɨma tɨ siyɨu ɨiir bɨ wakaeyoknaeikɨm. Nɨɨngaka. Mɨ iikamɨm Juda iikam tani hɨnda tɨndanɨm sɨma sɨmiir mɨoɨsɨm bɨ kɨtiyopnɨr haigɨm mɨ sɨma Adi Komii siir siyɨu ɨiirar wakaeyoknakɨm. Sɨma yai wɨ kɨmiir boɨn hɨuriiyɨu boɨni. \v 28 Mɨ kɨmiir yopiiyɨm sɨma kɨmiirɨn Juda sɨmiir isidɨn siir hɨrar naokainaka wɨndi mɨ sɨma kɨmiirɨn wɨ Juda iikamkɨɨn hɨriinansi nɨkɨu rani. Nɨɨngaka. \v 29 Mɨ iikamɨm Adi Komii siir siyɨuɨn siir yaimwokɨyaimwowa sɨmiir kwoɨnau nwokaiya saiir sɨbgu apiyɨn, yɨm sɨmakɨsɨma Juda iikam kɨɨnɨm. Mɨ tɨ hɨriinan siyɨuɨn kwoɨn ara sɨma prɨinaɨngwo tɨbmiiyɨn yɨo ɨna Adi Komii siir naeyɨuɨn kɨmiir mɨoɨs ɨmiir kɨtiyopnɨr haiiyɨm ɨni hɨriinan ywowɨn. Mɨ yɨpɨkɨ tɨ Adi Komii siir siyɨu komiiyɨn bɨiya Moses siya wɨnkiyɨn siir yai ɨmiir nap karamae nwowɨm mɨ iikam nhɨrɨm sɨma tɨ hɨriinan iikamɨm wɨ sɨmiir inɨg ɨmiir hainan tani. Nɨɨngaka. Mɨ yɨo Adi Komii siya sɨmiiramɨn wɨ nhami nhami naɨngwokwonanae rani. Ɨriig. \c 3 \s1 Siyɨu biyɨe siya wɨ siyɨu mɨiyɨk ɨiir nikwowaisii rani. \p \v 1 Kɨma panɨɨn panɨɨna naɨngwowi Juda iikam wadɨe kɨmar yowɨski mɨ ɨkɨ Juda iikam tani yɨm mɨiyɨk rani, iyɨe? Mɨ tɨ kɨmiir siyɨuɨn mɨoɨs kɨtiyopnɨr haiiyɨn, siya wɨ kɨmiirar whɨnkɨnsiis haigɨnɨuwi iyɨe? \v 2 Ɨni mɨ owɨn, yɨo hɨriinan siyɨuɨn yɨo dimɨn karamaeka, yɨo kɨmiir whɨnkɨnsiis haigɨnɨugɨn, bɨigɨbɨiyɨn Adi Komii krɨmiir Wanɨn siya siir siyɨuɨn Juda iikam kɨmiir hauugɨn kɨma nɨnoknɨnkɨnam mɨ kɨma siir napɨm. \v 3 Kaimwokɨkaimwoka, Juda kɨmiir iikam nhɨrɨm tɨ Adi Komii siir siyɨu komiiyɨn siir yaiya saiir siyɨu ɨiir nap karam nwowɨm sɨmiirɨn wɨ panɨɨna tɨri mɨ Adi Komii siya wɨ digɨumii siir yai aiirar haimriiyɨuwi, aniya? \v 4 Nɨɨngakɨ, nɨɨngakɨɨnga! Iikam whɨekakɨm tɨ nu ɨiirar nwoɨrkakɨm, sɨma nɨksɨsae yai boɨni mɨ Adi Komii siya wɨ nɨksɨsae yai wara boɨn tani, yɨo wɨ yaimwokɨyaimwo ɨmiirarar boɨn ɨski. Adi siir Yokwo Komiiya saeya Adi Komii siirɨn hɨnɨɨna boɨnka, \q1 ɨinokɨinokɨn iikamɨm yai kɨriir boɨnhɨuriiyɨuwiyɨm mɨpi kɨrar swokɨ atkɨn okwonaowidi. Mɨ sɨma wa nwokɨ ɨnoknɨnkɨnɨm, kɨriir yaiya ɨni kaimwokɨkaimwowar ywowa. \p \v 5 Mɨ ta ɨiya Adi Komii siya krɨmiir dimɨn biyɨeyɨm, sɨmiirsi nonkwobumbu nɨnkɨni, iikamɨm sɨma kɨgnɨnoknɨnkɨnam mɨ sɨma wa naɨngwowi, Adi Komii siya dimɨn whɨrkɨ bɨ kɨmbuwikɨn. Mɨ krɨma wɨ panɨɨn panɨɨn boɨni, ha? Mɨ inkamɨn ha boɨni, kiya, siya krɨmiirɨn siyɨu mɨiyɨk bɨ tɨrkɨn mɨ krɨma wɨ kwoɨn whɨruwa siir kwoɨn ɨiirarar nwoki, aniya? \v 6 Nɨɨngakɨ, nɨɨngakɨɨnga, Adi Komii siir siyɨuɨn siya dimɨn whɨrkɨ kɨmbuwikɨswo mɨ siya iikam ɨmiirɨn wɨ panɨɨn panɨɨna pɨ sɨbgu hɨdɨn, ha? \p \v 7 Mɨ ta kariir nɨksɨsae yaiya saeya Adi Komii siir yaimwokɨyaimwowa saiirɨn idowiya nwowaigɨnɨugi mɨ inɨg komiigak siir nwowaigɨnɨuwi mɨ siya kariirɨn dimɨn biyɨekak inkam dimusi swokɨ dapi mɨ kariirɨn wɨ yamdi dimusi swokɨ tɨrbuwi, ha? \v 8 Mɨ ɨni mɨ owɨn, krɨma wɨ hɨnɨɨna boɨni, humbaɨe, krɨma siyɨu biyɨe tɨri mɨ iikamɨm sɨma wɨ Adi Komii siir inɨg ɨiir nwokɨ hainanɨm. Mɨ tari hɨriinan siyɨuɨn ɨni wadɨe siya ywowɨm, aniya? Nɨɨngakɨ, nɨɨngakɨɨnga. Mɨ iikam nhɨrɨm sɨma kariirɨn hɨnɨɨna nɨkbumbuwikɨm, Pol siir yaiya saeya hɨriinanaɨrga. Mhoɨiya Adi Komii siya wɨ yamdi sɨmiir dirɨraerarbumbuwi tɨ hɨriinan kamɨm mɨ siya sɨmiirɨn wɨ siyɨu wadɨekɨwadɨe ɨiirar tɨrhaigɨnɨuwi. Ɨriig. \s1 Inkam mɨiyɨk nwɨr karamaeka. Nɨɨngaka. \p \v 9 Mɨ krɨma wɨ panɨɨn panɨɨna naɨngwowi, ha? Mɨ tari ɨkɨ iikamɨm Juda iikam tani, sɨmiir kwoɨnɨm ɨni Juda iikam krɨmar ywowɨskiyɨm, ha? Nɨɨngakɨ, nɨɨngakɨɨnga. Kara kɨmiirɨn pɨ hɨnɨɨna boɨnki, Juda iikam kɨma mɨ Juda iikam tani ɨkɨm, tɨ nu ɨiir nwowɨm hɨnda tɨnda krɨma hoɨmgakarɨn, siyɨu biyɨe kɨnar tɨriikɨm. Krɨmiir kwoɨnɨn siyɨu biyɨe tɨramɨn, siyar kiyai. \v 10 Tɨkɨ yaiyɨm, yɨm yaimwokɨyaimwo ɨmaɨrgɨm. Bɨdi bɨdiniyarɨn, kam nhɨrɨm sɨma wɨnkiyɨm Adi Komii siir yaiyɨm, Yokwo Komii Samni, sɨma hɨnɨɨna wɨnboɨnkikɨm, \q1 mɨ krɨmiir nwɨrniyɨn, Adi Komii siya wɨ ha boɨn tani, dimɨn whɨrkɨ bɨ kɨmbugɨn. Nɨɨngakɨ, nɨɨngaka. Krɨma hoɨmgakarɨn, siyɨu bibiyɨeyan iikam kɨnaɨrgɨm. \v 11 Krɨmiirɨn inkam nwɨrkɨ nɨnoknɨnkɨn tani, pɨ hɨnɨɨn dimɨn ɨkɨn, kaimwokɨkamwo nwowɨn mɨ Adi Komii siir mɨ ɨnoknɨnkɨnam naɨngwowɨn mɨ siir wakaeyoknam. \v 12 Iikam whɨekakɨm sɨma Adi Komii siirɨn digɨumii bɨdi haimriiyɨugigɨm sɨma ɨni dimɨn biyɨe tɨran iikam ywowɨm. Nwɨrkɨnwɨrkɨ siyɨu mɨiyɨk bɨ tɨrkɨn. Nɨɨngakɨ nɨɨngaka. \v 13 Yai bibiyɨeyɨm, sɨma boɨniyɨm, ɨni ɨeyɨn inkam haɨngikaiiyɨn, si budwakɨi whakiiyɨn, ɨni siir hɨriinan ywowɨn. Sɨma nɨksɨsae yai kasa bɨ boɨnkɨm mɨ tɨ yai bibiyɨe hɨriinanɨm sɨma boɨniyɨm iikam ɨmiir yɨm ɨni mɨpugni bigɨ pikiiyɨm mɨ urura ha kɨnamiyɨn, ɨni hɨriinan ywowɨm. \v 14 Ɨinokɨinokɨn sɨma yai bibiyɨe arar boɨnanaei iikam ɨmiirɨn. \v 15 Sɨma bɨ kɨmɨmɨnikɨm mɨpi ɨkɨ iikam nhɨrɨm ɨo sɨmiir nwowi mɨ sɨmiirɨn pa mɨ ɨsomsom aokaokii. \v 16 Maeyau mauyauɨm sɨma namiyɨm, sɨma digworaekwo ɨmiirɨn pɨ hanɨɨngɨn nonkwobumbunɨnkɨngigi mɨ mɨ iikamɨm sɨma pɨ hɨk prasae hai rani, sɨmiirsiyɨn. \v 17 Sɨma iikam nhɨrmi bɨ nɨnki amasuwikɨm ɨrɨpa nongwowamaɨr aeyam. Nɨɨngaka. \m \v 18 Sɨma Adi Komii siir inɨg ɨiir hainanam bɨ naɨngwowikɨm; yɨpɨkɨ inkam komiigɨ komiiyɨn. \p \v 19 Mɨ krɨma ɨna nɨnoknɨnkɨnɨm, digworaekwo whɨekakɨm siyɨu komii siya boɨnɨm mɨ iikamɨm sɨma wɨ siyɨu komii siir aowa nwokɨ owɨm. Mɨ inkam nwɨrkɨn ha boɨn karamaeka, kara inkam wadɨekɨn. Nɨɨngaka. Krɨma iikam whɨekakɨm maeyaumaeyauwanɨm Adi Komii siir whwonkam ɨdaɨn dimɨn biyɨe bɨdiyar tɨrbuwɨm. Mɨ Adi Komii siya krɨmiirɨn wɨ tɨ siyɨu komii ɨeya boɨnwokiyopnatkaigi. \v 20 Mɨ ta hɨriinan saiirsika krɨmiir nwɨrkɨ nwɨrkɨ Adi Komii siir siyɨupai siyɨupaiyɨm sɨmiir bɨ napkɨn mɨ Adi Komii siya krɨmiirɨn wa ha dap rani, dimɨn whɨrkɨ bɨ kɨmbukɨn. Nɨɨngaka. Adi Komii siir siyɨu komiiyɨn siya siyar nɨisiimauugɨn, krɨmiirɨn. Inkamɨn siyɨu biyɨe tɨriyɨn. Ɨriig. \s1 Iikamɨm Krais siir yai aiirɨm naɨngwo tɨbmii wɨ iikam mɨiyɨk sɨma nwowi. \p \v 21 Mɨ tariinanɨn Adi Komii siya krɨmiirɨn idowɨiya bɨdi ywokiyɨn, yɨpɨkɨn siir whwonkam ɨda dimɨn whɨrkɨ kɨmbu karam nwowɨn. Mɨ yɨo tɨ dimɨnɨn siyɨu komii saɨka bɨ namasugɨn. Nɨɨngaka. Yɨo ɨni sa ywowɨn mɨ yaiyɨm Moses siya bɨdiya wɨnkiyɨm mɨ profet kamɨm sɨma mɨ wɨnki ɨkɨm, sɨma tɨ dimɨn ɨiir wɨnboɨnkikɨn. \v 22 Tɨkɨ siyɨu mɨiyɨkɨn siya hɨnɨɨngɨn, iikamɨm Jisɨs Krais siir yai aiirɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm, tɨ iikamɨm sɨma Adi Komii siya dapiyɨm dimɨn whɨrkɨ bɨ kɨmbugɨn. Mɨ iikam whɨekakɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm Adi Komii siya sɨmiirɨn wɨ iikam mɨiyɨk nɨkɨuwi. Adi Komii siya wɨ hɨnɨɨna naɨngwo rani, wɨm kɨma Juda iikamkɨm mɨ nɨm krɨma Juda iikam tani. Nɨɨngaka. Yɨo tɨ hɨriinanɨn dimɨn karamaeka. \v 23 Iikam whɨekakɨm hɨnda tɨnda nwowɨm sɨma dimɨn biyɨe bɨdiyar tɨrɨm mɨ Adi Komii siya wɨ sɨmiir ɨrni nwɨrni hainan prapras rani mɨ sɨmiirɨn wa boɨn tani kɨma iikam wadɨekɨm. Nɨɨngaka. \v 24 Adi Komii siir naɨngwoyɨmiyoka krɨmiirɨn hindara prɨihaugikɨn Jisɨs Krais siya naowa iikam sɨmiir dimɨn biyɨeyɨm sɨmiirsi mɨ krɨmiirɨn saeyar nanmaiwarkainakɨm Setan siir ɨɨnankɨn. Mɨ Adi Komii siya wɨ ta hɨriinan krɨma naɨngwo tɨbmiiya Jisɨs Krais siiram, wɨ saiirsiya dapɨkɨuwi dimɨn whɨrkɨ kɨmbu karamae. Mɨ tɨ dimɨn hɨriinanɨn bɨ saɨnikɨn. Nɨɨngaka. \v 25 Adi Komii siyar nɨkrop ɨuungikɨn Krais siirɨn, nu tɨr nauunɨ aoniyam, sibsibɨn inkamkɨn nɨsom ɨnkɨn ɨmiiyaeiyɨn, Adi Komii siiram siir hɨriinan. Mɨ siir nhɨeya ha naokiinaiini mɨ krɨmiir dimɨn biyɨe biyɨeyɨm wɨ saeyar haiyoprimdiyɨumiigii, ɨiya krɨma siiram naɨngwo tɨbmii. Adi Komii siya hɨriinan mɨnam tɨrkɨn krɨmiirɨn, krɨma wa nwokɨ ɨnoknɨnkɨnɨm siya dimɨn whɨrkɨ bɨ kɨmbugɨn. Mɨ bɨdi bɨdiniyarɨn iikamɨm dimɨn biyɨe tɨriyɨm, Adi Komii siya sɨmiirsi naɨngwoyɨmiyokɨm mɨ siya sɨmiirɨn bɨ nonkwobumbunɨnkɨnkɨn. Dimusi rani, Jisɨs siirɨn wɨ siya nɨkrop ɨuungii, sɨmiir dimɨn biyɨe biyɨeyɨm sɨmiir haiyoprimdiyɨmiigiyam. \v 26 Jisɨs Krais siirɨn siyar nɨkrop ɨuungikɨn nu tɨr nauunɨ aoniyam mɨ iikamɨm sɨma nwokɨ kɨgnɨnoknɨnkɨnɨm, siya dimɨn whɨrkɨ bɨ kɨmbugɨn. Mɨ iikamɨm Jisɨs siir yai aiir sɨbgu wakaeyokna apɨm, siya krɨmiir dimɨn biyɨeyɨm hɨriinansi haiyoprimdiyɨumiigikɨm. Mɨ siir whwonkam ɨda siya krɨmiirɨn wɨ iikam wadɨe asi nɨkɨuwi. \p \v 27 Mɨ wɨ panɨɨna tɨri, krɨma wɨ krɨmiir mɨi mɨiyɨkɨm sɨmiir inɨg ɨmiirar tɨ hainan, ha? Nɨɨngaka. Tɨkɨ mɨi mɨiyɨk mɨiyɨkɨm, krɨma mɨriiyɨm krɨmiir dimɨn biyɨeyɨm wɨ sɨma haiyoprimdiyɨumiigi rani. Nɨɨngaka. Jisɨs siir yai aiiram naɨngwo tɨbmiiyɨn siyɨuɨn, siya siyaɨrgɨn krɨmiir dimɨn biyɨe ɨmiir haiyoprimdiyɨumiigiyɨn. Mɨ Adi Komii siya krɨmiirɨn tɨ hɨriinan siirsi nɨkɨuwikɨn dimɨn whɨrkɨ kɨmbu karamaeyɨn. \v 28 Krɨma dɨnoknɨnkɨn, iikamɨm Jisɨs Krais siir yai ɨmiiram naɨngwo tɨbmiiyɨm, kwoɨn whɨruwa nwokiyɨm sɨma sɨmaɨrgɨm Adi Komii siya nɨkɨuwiyɨm dimɨn whɨrkɨ kɨmbu karamae, siya krɨmiirɨn tɨ mɨi mɨiyɨk mɨiyɨkɨm krɨma mɨriiyɨm, siyɨu komii siir siyɨu ɨmiir krɨma napiyɨm, sɨmiirsi bɨ dapikɨn, dimɨn whɨrkɨ kɨmbu karamae. Nɨɨngaka. \v 29 Kɨma panɨɨna naɨngwowi mɨ tari Adi Komiiyɨn Juda krɨmiirarar Adi Komiigɨn, aniya? Mɨ tari ɨkɨ Juda iikam tani sɨmiir Adi Komii wara rani, aniya? Nɨɨngaka. Siya ɨkɨ Juda iikam tani sɨmiir Adi Komii waraɨrgɨn. \v 30 Dimusi rani, Adi Komii siya ɨkɨ iikam whɨekakɨm hɨnda tɨnda nwowɨm, krɨmiirar Adi Komiigɨn. Kamɨm mɨoɨs kɨtiyopnɨr haiiyɨm mɨ ha naɨngwo tɨbmiiyɨm Jisɨs siir yai ɨmiir sɨmiir Adi Komiigɨn mɨ kamɨm mɨoɨs kɨtiyopnɨr hai karam nwowɨm mɨ ha naɨngwo tɨbmiiyɨm Jisɨs siir yai aiir, siya sɨmiir Adi Komii warargɨn. Mɨ tɨ hɨriinan iikamɨm yɨm sɨma, Adi Komii siya dapiyɨm, dimɨn whɨrkɨ kɨmbu karamae. \v 31 Mɨ krɨma ha naɨngwowi iikamɨm Jisɨs siir yai ɨmiir wakaeyokna aɨngwo tɨbmiiyɨm, ya ɨni komii saeya ywowa mɨ kɨma wɨ panɨɨna naɨngwowi, siyɨu komii siir yaiyɨm Moses siya wɨnkiyɨm, yɨm dimɨn komii rani, aniya? Nɨɨngaka. Tariinanɨn tɨ digworaekwowɨm, yɨm siyɨu komii siir siyɨumwokɨsiyɨumwoɨn siir nanaaknɨnkii haigɨnɨugɨn. Ɨriig. \c 4 \s1 Adi Komii siya dimɨn whɨrkɨ kɨmbukaramɨn Ebraham siir dapkɨn. \p \v 1 Ebraham siya krɨmiir hɨriinan inkamaɨrgɨn mɨ siya Juda iikam krɨmiir brougaekɨn. Mɨ krɨma siirɨn wɨ panɨɨna naɨngwowi mɨ siya Adi Komii siir siyɨu komiiyɨn siir siyɨuɨm panɨɨn panɨɨna hɨuɨmɨkainakɨn, siir whɨnkɨnsiis haigɨnɨuwamɨn, ha? \v 2 Mɨ kaimwokɨ nɨuwi, Ebraham siya siyɨu komii siir siyɨupai siyɨupaiyɨm sɨmiir sɨbgu api mɨ siirɨn wɨ dimɨn whɨrkɨ kɨmbu karam tɨ dimɨn ɨma nwowi mɨ siya siir inɨg ɨiirɨn wa tɨ hainan. Mɨ Adi Komii krɨmiir Wanɨn siir whwonkam ɨdaɨn Ebraham siya wɨ dimɨn whɨrkɨ kɨmbu karamaeyɨn wɨ ta hɨriinan saiirsi nwo rani. Nɨɨngaka. \v 3 Yokwo Komii saeya Ebraham siirɨn hɨnɨɨna boɨnka, Ebraham siya Adi Komii krɨmiir Wanɨn siir yai aiir wakaeyoknakɨn mɨ Adi Komii siya siirɨn dimɨn whɨrkɨ kɨmbu karamae saiirsiyar nɨkɨugɨn \v 4 Krɨma ɨna nɨnoknɨnkɨnɨm, inkamɨn inkam nwɨrni mɨi mɨriiyɨn mɨ umɨr ha haiiyɨn ta mɨiya siya mɨriiya saiirsi mɨ tɨ hɨriinan umɨrɨm siya haiiyɨm, siya tɨ inkamɨn siirɨn hinda bɨ sɨb hauugɨn. Nɨɨngaka. Yɨo mɨiya siya mɨriiya saiirsi haiigɨn. \v 5 Mɨ inkam nwɨrkɨn siyɨu komii siir mɨi aiir mɨrii karamae nwowi mɨ Adi siya ha kɨgi, siya ɨni siir yai aiiram naɨngwo tɨbmii kɨɨnɨm mɨ siya tɨ iikamɨm dimɨn biyɨekɨ naokɨngugunankaiyɨm ɨmiirɨn wɨ ha dapi dimɨn whɨrkɨ bɨ kɨmbukɨm. \v 6 Mɨ bɨiya Devidɨn yɨo ɨriipɨ hɨriinan yaiya saiirar mɨ wɨn boɨnkikɨn. Adi Komii siya krɨmiir mɨiyɨm sɨmiir bɨ kɨgikɨn. Nɨɨngaka. Mɨ inkamɨn siyɨu komii siir yaiyɨm sɨmiir sɨbgu ap karamae nwowi mɨ ɨiya Adi Komii siya siirɨn dimɨn whɨrkɨn kɨmbu karamae ha nɨkɨuwi mɨ yɨo siya maɨrgɨmaɨrga dwo. \v 7 Yaiya bɨiya Devidkɨ si wɨn boɨnkiya yokwo Samni, siya hɨnɨɨna wɨn boɨnkikɨn, \q1 iikam whɨekakɨm sɨmiir dimɨn biyɨeyɨm Adi Komii siya haiyoprimdiyɨumiigiyɨm mɨ yɨm sɨma maɨrgɨmaɨrga dwo. \v 8 Mɨ Adi Komii siya iikamɨm siyɨu biyɨe napɨm sɨmiirɨn wara kɨnawhiyɨemiyɨe boɨn karamae nwowi mɨ sɨmiir boɨnwokiyopnatkaigi karam nwowi, yɨm tɨ iikamɨm maɨrgɨmaɨrga dwo. \p \v 9 Mɨ tari Juda iikam mɨoɨs kɨtiyopnɨr haiiyɨm sɨmasɨmar tɨ maɨrgɨmaɨrga, aniya? Iyɨe? Nɨɨngaka. Mɨ tari Juda iikamɨm mɨoɨs kɨtiyopnɨr hai karamae nwowɨm yɨm sɨma ha timɨ maɨrgɨmaɨrga, aniya? Krɨma Adi Komii siir Yokwo Komiiya saiir yaiyɨm sɨmiir tɨ sɨbgu naɨngwo saeya hɨnɨɨna boɨnikɨm, dimusi rani, Ebraham siya Adi Komii siiram naɨngwo tɨbmiigɨn mɨ Adi Komii siya siirɨn dimɨn whɨrkɨ kɨmbu karamae asi nɨkɨugɨn. \v 10 Mɨ Ebraham siya ɨni panɨɨna ywowɨn Adi Komii siirɨn tɨ dimɨn whɨrkɨ kɨmbu karamae naɨngwowɨn, ha? Mɨ siya tari mɨoɨs bɨdi kɨtiyopnɨr haiyɨn. Nɨɨngaka. Siya mɨoɨs bɨ nikɨ kɨtiyopnɨr haigɨn mɨ Adi Komii siya siirɨn ha bɨ dapkɨn dimɨn whɨrkɨ kɨmbu karamae mɨ ta saiir mhoɨiya, siya mɨoɨs hanɨɨngɨn kɨtiyopnɨr hai. \v 11 Mɨ siya mɨoɨs nikɨ kɨtiyopnɨr hai karamaeyar nikɨ owɨn mɨ Ebraham siya Adi Komii siiramɨn saiirar naɨngwo tɨbmiigɨn. Mɨ Adi Komii siya ta saiirsiyar dapɨkɨugɨn dimɨn whɨrkɨ kɨmbu karamaeyɨn. Mɨ siya kamɨm mɨoɨs kɨtiyopnɨr hai karamae nwowɨm sɨmiir brougae asi nwokɨn. Mɨ ta sɨmiir naɨngwo tɨbmii mɨ kwoɨn whɨruwa sɨma nwowa Adi Komii siirɨm mɨ ta hɨriinan saiirsika Adi Komii siya siir kwoɨnaɨrga asi naɨngwo daphaigɨnɨugɨn sɨmiirɨn dimɨn whɨrkɨ bɨ kɨmbugɨm. Ya ɨni dimɨnɨn hindara prɨihauuwiyɨn ɨni siir hɨriinan ywowɨn. \v 12 Mɨ siya iikamɨm tɨ tariinan nwowɨm mɨoɨs kɨtiyopnɨr haiiyɨm krɨmiir brougaekɨn. Mɨ siya ta mɨoɨs krɨma kɨtiyopnɨr haiiya krɨmiir brougae saiirsi bɨ nwokɨn. Nɨɨngaka. Dimusi rani, krɨma siir yai aiiram naɨngwo tɨbmiigɨm bɨiya siya mɨ tɨra saiir hɨriinan. Mɨ siya mɨoɨs nikɨ kɨtiyopnɨr hai karamaeyar nikɨ owɨn mɨ Adi Komii siya siirɨn, siir naɨngwo tɨbmii aiir siya nɨkɨugɨn dimɨn whɨrkɨ kɨmbu karamaeyɨn. Ɨriig. \s1 Adi Komii siya nɨmbina ya iikam whɨekakɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm sɨmiirga \p \v 13 Bɨdi bɨdiniyarɨn Adi Komii siya nu whɨekakɨm mɨ iikamɨm Ebraham siya mɨ siir yɨnɨe ɨkɨm, sɨmiir nɨmbingik sɨma kɨgrɨrao ɨrkakɨm. Siya ta nɨmbina Ebraham siirɨn, siyɨu komiini siyɨu siya sɨbgu apa saiirsi bɨ nɨmbingikɨn. Nɨɨngaka. Siya siirɨn siir naɨngwo tɨbmii aiirsiyar nɨmbingikɨn. \v 14 Mɨ Adi Komii siya iikamɨm siyɨu komiini siyɨuɨn siir napiyɨm sɨmiirara nɨmbini iikamɨm hɨnda tɨndanɨm sɨmiir kɨgrɨrkakamɨn mɨ siya tɨ iikamɨm siiram naɨngwo tɨbmiiyɨm sɨmiirɨn wɨ panɨɨna naɨngwowi, yɨm sɨmiirɨn dimɨn karamaeka, aniya? Mɨ tɨ sɨmiir naɨngwo tɨbmiiya mɨ ta sɨmiir nɨmbina ya wɨ dimɨn komii nwo rani. \v 15 Dimusi rani, krɨma dɨnoknɨnkɨn siyɨu komii siir siyɨuɨn, yɨo krɨmiir dimɨn biyɨeyɨm sɨmiir nɨisiimauugɨn Adi Komii siya yɨpɨkɨ tɨ siyɨu ɨiir nɨinɨkibɨri wɨ siirsi nonkwobumbunɨnkɨni mɨ tɨ siyɨu komiiyɨn siya nwo karamkɨswo mɨ wɨ dimɨn whɨrkɨ di nomokouwi, wɨ hindara pɨ prɨidiraerarkaeyamɨn. \p \v 16 Tɨ digworaekwowɨm Adi Komii siya nɨmbinɨm, iikam krɨma haiyam, krɨma sɨmiirɨn wa haii. Dimusi rani, krɨma siiram naɨngwo tɨbmiigɨm. Yɨo siir siyɨu komii ɨiir napni dimɨn tani. Nɨɨngaka. Adi Komii siya tɨ digworaekwowɨm krɨmiirɨn hindarar prɨi hauugɨn, siya hɨriinan mɨnsi tɨrkɨn, siya siyɨu mɨiyɨk krɨmiir tɨr haigɨnɨugɨn. Mɨ tɨ Ebraham siir isidɨn, krɨma wɨ tɨ digworaekwowɨm sɨmiir haii. Yɨo krɨma krɨma rani. Nɨɨngaka. Tɨ digworaekwowɨm bɨiya siya nɨmbinɨm, wɨ ɨkɨ iikamɨm hɨnda tɨndanɨm, yɨpɨkɨ siiram naɨngwo tɨbmiiyɨm, wɨ sɨmiir warar nɨnkɨn hauuwi. Ya aknaɨnan krɨmiir nɨisiimauuga bɨiya brougae Ebraham siya tɨra saiir hɨriinan. \v 17 Yokwo Komii saeya Ebraham siirɨn hɨnɨɨna boɨnka. Kara Adi Komiigɨn, kara kɨriirɨn wɨ iikam whɨekakɨm hɨnda tɨndanɨm wɨ sɨmiir brougae nokmwɨn ohaigɨnɨuwi. Mɨ Ebraham siya krɨmiir bɨigɨ bɨiyan brougae asi nwokɨn. Dimusi rani, krɨma siir yai aiir wakaeyokna apkɨm. Siya tɨ Adi Komii ɨiirɨmɨn mɨnam naɨngwo tɨbmiigɨn, iikamɨm naokaowɨm sɨmiirɨn wɨ siya swokɨ hɨdnɨnsiin ɨdwowi mɨ sɨma wɨ omwaiyar swokɨ waiyaei. Mɨ digworaekwowɨm, siya boɨnɨm nɨmbini karam nwowɨm, yɨm wa mɨ ɨmbiyami. \v 18 Ebraham siya ɨni warar ikɨ whaowaeyɨn, tɨ digworaekwowɨm Adi Komii siya nɨmbinɨm sɨma wɨ panɨɨn panɨɨna nɨmbiyami mɨ siir naɨngwo tɨbmiiya ha naɨngwowi, tɨ digworaekwowɨm wa nɨmbimbɨiyami. Siya hɨnɨɨna naɨngwo tɨbmii, siirɨn wɨ Adi Komii siya nokmwɨn okwo haigɨnɨuwi, iikam whɨekakɨm hɨnda tɨndanɨm sɨmiir brougae nwowam. Adi Komii siya Ebraham siir boɨnki Ebraham mhoɨiya kɨriir isidɨn wɨ kasakasa nwo rani. \v 19 Ebraham siir bɨewiyɨm, kamaɨrɨm ɨriiyarnanaɨrgɨm, (100) mɨ siya ha naɨngwowi, siya wai biyɨe bɨdi ywowɨn, siir naoni ɨiya ɨni kingiin nwowa. Mɨ siir wiga Sera saeya ɨriipa hɨriinan waibiyɨe bɨdi mɨ owa, saeya wɨ yɨɨnɨekak nwo rani. Mɨ siir naɨngwo tɨbmiiya, siya naɨngwo tɨbmiiya Adi Komii siir yai aiiram mɨ dimɨn taemɨn whɨekakɨm ya kinɨsu karamaeka. \v 20 Siya ha bɨ naɨngwokɨn, tɨ dimɨnɨn Adi Komii siya nɨmbinɨn siir, siya wɨ tɨr tani. Nɨɨngaka. Siya hɨnɨɨna bɨ naɨngwokɨn. Mɨ siir kwoɨnɨn bɨ naɨngwo owouugɨn Adi Komii siir yai aiirɨn mɨ siya Adi siirɨn hɨriiyar mɨ okboɨnprapras mɨ siya hɨriiyar yaɨngwo Adi Komii siya siirɨn yɨnisɨm yɨnkamiyɨnɨn wa hauuwi. \v 21 Ebraham siya ha naɨngwo aɨngwo tɨbmiigɨn, Adi Komii siir kɨrɨeya wɨ dɨgar nwowi mɨ siya kwoɨn whɨskak bɨ nwokɨn. \v 22 Mɨ Adi Komii siya Ebraham siir naɨngwo tɨbmiiya hɨriinan kɨgiyɨn mɨ siya siirɨn dimɨn whɨrkɨ kɨmbu karam asi nɨkɨugɨn. \v 23 Ta yaiya Yokwo Komii saiir nwowa, Adi Komii siya siirɨn, dimɨn whɨrkɨ kɨmbu karam Ebraham siirara bɨri boɨnkɨn. Nɨɨngaka. \v 24 Ta yaiya krɨmiir warar boɨnka, Adi Komii siya wɨ krɨmiir warar nɨkɨuwi, dimɨn whɨrkɨ kɨmbu karamɨn. Dimusi rani, krɨma siiram naɨngwo tɨbmiigɨm, yɨpɨkɨ Jisɨs Krais siirɨn siya hɨdnɨnsiin ɨdwokɨn ɨe hɨrankɨn krɨmiir Yaowae Adɨn nɨnomor kouwanɨn. \v 25 Adi Komii siya Jisɨs siirɨn nua tɨriirɨn mɨnam nɨkropki ɨuugikɨn nu tɨr nauunɨ aoniyam krɨmiir dimɨn biyɨeyɨm sɨmiir haiyopridiyɨumiigiyɨm. Mɨ Adi Komii siya siirɨn ɨe hɨrankar swokɨ hɨdnɨnsiin ɨdwo mɨ siya ɨni omwaiyar swokɨ waiyan. Mɨ Adi Komii siya krɨmiirɨn dimɨn whɨrkɨ kɨmbu karam asi nɨkɨuwi. Ɨriig. \c 5 \s1 Adi Komii siya kɨmiirɨn dimɨn whɨrkɨ kɨmbu karam dapaigɨnɨugɨn \p \v 1 Krɨma iikamɨm Adi Komii siiram naɨngwo tɨbmiikɨm mɨ ta hɨriinan saiirsika, ta ɨi aiirɨn Adi Komii krɨmiir Wanɨn siya krɨmiirɨn wɨ dimɨn whɨrkɨ kɨmbu karam saiir nɨkɨuwi mɨ krɨma wɨ ɨrɨpar nongwomamaɨr aei. Dimusi rani, tɨ digworaekwowɨm krɨmiir Bɨiyan Inkam Komii Jisɨs Krais siya tɨrkɨm krɨmiiram. \v 2 Mɨ ɨiya krɨma Jisɨs Krais siirɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm mɨ tɨ siyɨuɨn Adi Komii siya bɨdi haiwaokiyɨn krɨmiir siyɨu ɨiir nɨiyok haigɨnɨuwiyɨn krɨma Adi Komii siir naɨngwobumbu aiir haiyam. Mɨ ta hɨriinan saiirsika, krɨma wɨ dimɨn ɨiiramar nikwokwonanaekaigi Adi Komii saɨka nongwomamaɨr aeyokiyokɨikaeyamam. \v 3 Mɨ krɨma tɨ dimɨn ɨmiiraram kɨpi maɨrgɨmaɨrga. Nɨɨngaka. Krɨma hɨkpai hɨkpaiyɨm krɨmiir nɨmbiniyɨm, sɨmiiram warar timɨ maɨrgɨmaɨrga. Dimusi rani, krɨma ɨna nɨnoknɨnkɨnɨm, krɨma hɨkpai hɨkpaiyɨm wa haii mɨ tɨ hɨkpai hɨkpaiyɨm krɨmiir mhɨi kwoɨnɨm wɨ sɨmar kɨnsiis haigɨnɨuwi. \v 4 Mɨ krɨma kɨrɨe hɨriinanar nwoyokiyokɨii mɨ dimɨnpai dimɨnpaigɨ krɨmiiram kɨnanankɨuwi mɨ Adi Komii siya krɨmiirɨn wɨ dimɨn whɨrkɨ kɨmbu karam nɨkɨuwi. Mɨ hɨriinankɨ nɨuwi krɨma wɨ Adi Komii siya nɨmbinɨm dimɨnpai dimɨnpaiyɨm wɨ sɨmiiramar nikwokwonanaeikaigi. \v 5 Mɨ krɨma hɨriinan naɨngwo tɨbmii mɨ krɨmiir naɨngwo tɨbmiiya saeya wɨ kɨgugu ɨuguski rani. Nɨɨngaka. Dimusi rani, Adi Komii siya naeyɨu mɨiyɨkɨn krɨmiir bɨdi hauugiyɨn. Mɨ Adi Komii siir naɨngwokwowa wɨ krɨmiir mhɨi kwoɨnau nwokɨ okiyɨm. Mɨ hɨriiyar nwoyokiyokɨii mɨ krɨma wa nɨnoknɨnkɨnki tɨ Adi Komii siya nɨmbinɨm dimɨn taemɨnɨm krɨmiiram wa nɨmbiyam kɨɨni. \p \v 6 Mɨ krɨmarɨn ɨni kɨrɨe karamaeyar ywowɨm, Adi Komii siir whwonkam ɨdaɨn, dimɨn whɨrkɨ kɨmbu karamaeyɨn. Mɨ ɨiya Adi Komii siya nɨmbingiya Jisɨs Krais siya naowana, iikam hɨnda tɨndanɨm dimɨn biyɨe biyɨeyɨm sɨmiirsi, sɨmiir whɨnkɨnsiis haigɨnɨuwam. \v 7 Mɨ tari krɨmiir nwɨrkɨ siir pɨu aiirsi bɨ naɨngwoyɨmiyokɨn inkam mɨiyɨk nwɨrnisi naowɨm. Aniya? Nɨɨngaka. Mɨ inkam wadɨeyɨn iikam whɨnkɨnsiis haigɨnɨuwiyɨn mɨ inkam nwɨrkɨ siiram naɨngwokwonanaei, ɨni mɨ owɨn, tɨ hɨriinan inkamɨn siyar mɨ owɨm siir hɨk aiirsiyɨn. \v 8 Mɨ krɨma iikam mɨiyɨk rani. Mɨ ɨiya krɨma dimɨn biyɨeyakar nikɨ owɨm mɨ Jisɨs Krais siya ɨni krɨmiirsiyar mɨ aowɨn. Tɨ hɨriinan siyɨuɨn Adi Komii siya krɨmiir nɨisiimauugɨn, siya krɨmiiramɨn nhami nhami naɨngwokwonanae rani. \v 9 Krais siyar nao ɨskikɨn krɨmiirsiyɨn mɨ siir nhɨeya ha naokiinaiiniya mɨ krɨmiirɨn ɨni saeya yɨinaki ɨskiyɨn. Mɨ ta hɨriinan saiirsiyar nɨkɨugɨn, Adi Komii siya krɨmiirɨn dimɨn whɨrkɨ kɨmbu karamaeyɨn. Mɨ kɨma panɨɨna naɨngwowi, siya tari kɨrɨe karamaekɨn, krɨmiirɨn wɨ siya whɨnkɨnsiis haigɨnɨu rani, dimɨn biyɨe biyɨeyɨm krɨma tɨrɨm, sɨmiirsi nanmaiwarkainaei, mhoɨiya Adi Komii siya iikam biyɨeyɨm sɨmiir nonkwobumbunɨnkɨni, ha? \v 10 Bɨiya krɨma iikam mɨiyɨk mɨiyɨknan bɨ nwokiyamkɨm, krɨma Adi Komii siir sau omom nwokɨm. Mɨ siir yɨnisɨmɨn Krais siyar naowɨn mɨ krɨmiirɨn ɨrɨpa siyar yɨnkiamasu haigɨnɨu Adi Komii saɨkan. Mɨ tariinanɨn, krɨma tɨsi Adi Komii saɨkar nongwomamaɨr aeyɨm mɨ krɨma bɨdi yɨnoknɨnkɨnkiyɨm mhoɨiya krɨmiirɨn wɨ Adi Komii siya nɨkɨunami nɨnomor koua hɨriir. Dimusi rani, Krais siya ɨe hɨrankɨ mɨnam nɨnsiin ɨdwokɨn krɨmiir whɨnkɨnsiisam. \v 11 Ta sasa rani. Nɨɨngaka. Dimɨn whɨrɨn krɨma saɨka nongwomamaɨr aeiya yɨo siya, krɨmiir Adi Komii wadɨekɨwadɨeyɨn. Dimusi rani, tɨ dimɨn mɨiyɨk mɨiyɨkɨm krɨmiir Bɨiyan Inkam Komiiyɨn Jisɨs Krais siya tɨrkɨm krɨmiirɨn Adi Komii saɨka nɨnkiamasu haigɨnɨugɨn. Ɨriig. \s1 Ta yaiya Adam Krais sowiir boɨnka. \p \v 12 Krɨma dɨnoknɨnkɨn bɨdi bɨdiniyarɨn, bɨigɨ bɨiyan inkamɨn tɨ nu ɨiir nwowɨn Adam siyar tɨrkɨn, dimɨn biyɨeyɨn mɨ siya ɨna yaonamɨn. Mɨ siyar tɨrkiya dimɨn biyɨeya ɨna yɨisinɨnkɨkɨnkiya kɨi auni hanɨɨn ɨkɨ iikamɨm hɨnda tɨnda nwowɨm sɨmiir. Mɨ nɨm krɨma ɨriipɨ hɨriinan warar mɨ aowi. Dimusi rani, nɨm krɨma siir kɨgna tɨrkɨm tɨ hɨriinan siyɨuɨm. \v 13 Siyɨu komii siir siyɨuɨn bɨ nikɨ ɨmbiyamkɨn tɨ nu ɨiirɨn mɨ dimɨn biyɨeya ya ha nwoka. Mɨ Adi Komii siya dimɨn biyɨe sɨma tɨrɨm sɨmiirsi panɨɨnsi boɨnwokiyopnatkaigisi. Dimusi rani, siya tɨ siyɨu komiini siyɨuɨm Moses siir bɨ nikɨ hauugɨn, siya wɨnam. Mɨ sɨma siyɨuɨn Adi Komii siir wakaeyoknaeiyɨn, siir panɨɨnsi yɨnoknɨnkɨnsi. \v 14 Iikam nhɨrɨm siyɨu komii saɨka bɨ nantamyɨryɨrkɨm Adam siya nantamyɨriyɨra saiir hɨriinan mɨ tɨ naoni siyɨuɨn ɨni sɨma warar mɨ ɨnkɨn ɨniyopkwona. Adam siirɨn aknaɨnan mɨn ɨisiimauugɨn Jisɨs siir, yɨpɨkɨn mhoɨiya nɨtanɨn. Mɨ naoni siyɨuɨn Adam siir hɨrankar nwobwakainaniyɨn ɨni Moses siir tɨrar yadɨgniyɨn. Mɨ tɨ naoni siyɨuɨn Adi Komii siyar boɨnkiyɨn ɨni iikam whɨekakɨm sɨma warar mɨ ɨnkɨn ɨniyopkwonan. \v 15 Mɨ dimɨn biyɨeyɨm Adam siya tɨrɨm mɨ dimɨn mɨiyɨk mɨiyɨkɨm Adi Komii siya prɨihauuwɨm sɨma ɨrɨpa rani. Nɨɨngaka. Krɨma bɨdiyar yɨnoknɨnkɨnɨm iikam whɨekakɨm wa naokaowi yɨm dimɨn biyɨeyɨm Adam siya tɨrkiyɨm sɨmiirsiyar naokaowi. Mɨ krɨma ɨna nɨnoknɨnkɨnɨm, Adi Komii siya krɨmiiram nhami nhami naɨngwokwonanaei rani mɨ ta siir naɨngwoyɨmiyoka krɨmiirɨn hindara prɨihauugikɨn. Dimusi rani, tɨ dimɨnɨn tɨ inkam nwɨruwan Jisɨs Krais siyar tɨrkɨn. Mɨ ta naɨngwoyɨmiyoka, ya whwomoni rani, ya ɨni tɨ dimɨn biyɨeyɨm Adam siya tɨrɨm sɨmiir haibura. Mɨ ta naɨngwoyɨmiyoka ya iikamɨm siiram naɨngwo tɨbmiiyɨm sɨmiir dimɨn biyɨeyɨm sɨmiir haiyoprimdiyɨumiigika. \v 16 Mɨ tɨ dimɨn biyɨeyɨn, tɨ inkam nwɨruwan Adam siyar tɨrki ɨskiyɨn Adi Komii siya ha boɨnkikɨn iikam whɨekakɨm wɨ sɨma warar nɨnkɨn ɨniyopkwonaei, tɨ naoni nonkwobumbunɨnkɨna. Mɨ tɨ inkam nwɨruwan Jisɨs Krais Adi Komii siir naɨngwobumbuwa saeyar nɨmbingikɨn, iikamɨm sɨmiir dimɨn biyɨeyɨm sɨmiir haiyoprimdiyɨumiigiyam. Mɨ dimɨnɨm Adi Komii siya tɨrɨm, yɨm Adam siirɨn sɨmaka bɨ namasugɨn, yɨm ɨni sɨmakɨsɨmar ywowɨm. \v 17 Mɨ tɨ inkam nwɨruwan Adam, siyɨu biyɨe sasar tɨrki ɨskiyɨn mɨ ta dimɨn biyɨeya iikam ɨmiirɨn ɨni ini hanɨɨn saeyar kwɨrii ɨdwokaigiya mɨ tɨ siyaɨrgɨn iikam ɨma naokaowiyɨn siyɨuɨn. Mɨ tɨ inkam nwɨruwan Jisɨs Krais siir mɨiya Adi Komii siya iikam ɨmiirɨn ta naɨngwoyɨmiyoka hindara prɨihauugiyam tɨri. Mɨ siya sɨmiirɨn wɨ dimɨn whɨrkɨ kɨmbu karamae nɨkɨuwi mɨ sɨma nɨnomor kou hɨrɨn, wɨ wadɨeyar nwokɨ ongwomamaɨr aekiyamɨm ɨinokɨinokɨn. Mɨ digworaekwo whɨekakɨm sɨmiirɨn wɨ sɨmar kɨgɨrkaki. Mɨ hɨriinankɨ nɨuwi mɨ tari Jisɨs Krais siir mɨiya ɨni Adam siir siyɨuɨn siir haiburɨn. \p \v 18 Mɨ bɨdi bidiniyarɨn, tɨ inkam nwɨruwan Adam, siyɨu biyɨe siyar tɨrki ɨskiyɨn mɨ Adi Komii siya ha boɨnkikɨn, iikam whɨekakɨm wɨ sɨma warar nɨnkɨn ɨniyopkwonaei, ta naoni nonkwobumbunɨnkɨna. Mɨ ɨni hɨriinankɨnar ywowɨn mɨi mɨiyɨka tɨ inkam nwɨruwan Jisɨs Krais siya mɨriiya. Mɨ iikam whɨekakɨm, yɨpɨkɨ Jisɨs Krais siiram naɨngwo tɨbmiiyɨm Adi Komii siya sɨmiirɨn wɨ dimɨn whɨrkɨ kɨmbu karamae nɨkɨuwi. Mɨ sɨma wɨ wadɨeyar sɨbgu ongwomamaɨr aekiyami, ɨinokɨinokɨn. \v 19 Mɨ bɨdi bɨdiniyarɨn tɨ inkam nwɨruwan Adam Adi Komii siir yai aka siya nantamyɨryɨrkɨn. Mɨ siyɨu biyɨe ha tɨrkɨn mɨ tɨ siyɨuɨn dimɨn biyɨe tɨriyɨn ɨni iikam whɨekakɨm sɨma warar yɨnkɨn hugiyɨskainan mɨ yɨm sɨma ɨni tɨ ɨriipɨ hɨriinan siyɨu biyɨe siirar mɨ tɨriyokiyokɨiyamɨm. Mɨ tɨ inkam nwɨruwan Jisɨs siyar sɨbgu wakaeyokna apɨskiya siir yai aiir mɨ Adi Komii siya iikamɨm, yɨpɨkɨn Jisɨs Krais siiram naɨngwo tɨbmiiyɨm sɨmiirɨn dimɨn whɨrkɨ kɨmbu karamae asi nɨkɨugɨm. \p \v 20 Adi Komii siyar hauugɨn siir siyɨuɨn iikam ɨmiirɨn, sɨmiir dimɨn biyɨeyɨm sɨmiir nɨisiimauuwam, sɨma kasakasa rani. Mhoɨiya Adi Komii siya sɨmiirɨn dimɨn mɨiyɨk mɨiyɨk ɨmiirar yɨisiimauu mɨ tɨ dimɨn mɨiyɨk mɨiyɨkɨm ɨni tɨ dimɨn biyɨeyɨm sɨma tɨrɨm sɨmiir haiburɨn. \v 21 Mɨ tɨ dimɨn biyɨeyɨm sɨma tɨrɨm, iikam ɨmiirɨn ɨni ini hanɨɨn sɨmiir warar yɨnkɨn kwɨrii ɨdwokaiyɨn. Mɨ siyɨu whɨrɨn, Adi Komii siya nɨisiimauuwɨn yɨo hɨnɨɨngɨn, siir naɨngwoyɨmiyoka iikamɨm sɨmiirsi mɨ siya mɨ tɨrkiya krɨmiirɨn dimɨn whɨrkɨ kɨmbu karamae, ta mɨiya Jisɨs Krais siya tɨra mɨ krɨma wɨ omwaiyar waiyayokiyokɨii. Ɨriig \c 6 \s1 Krɨma Krais saɨka bɨdi yaonamɨm \p \v 1 Mɨ kɨma panɨɨna naɨngwowi, ha? Krɨma siyɨu bibiyɨe whɨekakar tɨ dirɨraerarnanaei mɨ Adi Komii siya wɨ krɨmiisi nwokɨ naɨngwoyɨmyoknanaeyɨm. Mɨ krɨmiir dimɨn bɨyɨeyɨm wa nwokɨ haiyoprimdiyɨumiigiyɨm, aniya? Nɨɨngaka. \v 2 Krɨma ɨni inkam wɨɨrnan ywowɨm. Mɨ krɨma siyɨu biyɨeyɨm sɨmiir bɨdi haiburgigɨm mɨ krɨma wɨ tɨ siyɨuɨn siir swokɨ apmɨmɨn tani. Nɨɨngakɨnɨɨngaka. \v 3 Mɨ tari kɨma bɨdiyar yɨnoknɨnkɨnɨm, bɨiya krɨma Krais saɨkar nɨtɨnakɨugɨm mɨ sɨma krɨmiirɨn op bɨdiyar baptais haigɨnɨuwɨm ya tariigɨna ɨni Krais saɨka naonamni hanɨɨn ywowa. \v 4 Sɨma krɨmiir bɨdi baptais haigɨnɨuɨm mɨ ta sɨma baptais haigɨnɨua ya ɨni krais saɨka naoni hanɨɨn ywowa. Mɨ Adi Komii siir kɨrɨeya Jisɨs Krais siirɨn ɨe hɨrankar swokɨ hɨdnɨnsiin ɨdwokɨn mɨ siya ɨni omwaiyar swokɨ waiyan. Mɨ tɨ hɨriinan siyɨuɨn nɨm krɨma ɨriipɨ hɨriinan ɨe hɨrankar mɨ ɨnsiin ɨdwokɨm. Mɨ ɨni omwaiyar mɨ waiyam mɨ krɨma wɨ siyɨu mɨiyɨk mɨiyɨkɨm sɨmiirarar napi. \p \v 5 Yɨo ɨni tɨ siir kɨrɨenan ywowɨn. Bɨiya krɨma Krais saɨkar nikɨ amasukikɨnɨm mɨ saɨka nikɨ ɨnkɨn aonam. Mɨ mhoɨiya krɨma saɨkar namasukikɨni mɨ krɨma wɨ omwaiyar swokɨ waiyayokiyokɨii siir hɨriinan. \v 6 Krɨma bɨdi yɨnoknɨnkɨnɨm, krɨmiir bɨiyan kwoɨn biyɨeyɨn yɨo bɨdi yaonamɨn paeyɨn hɨiiniya nɨrɨonɨnkɨnɨn siir, Jisɨs Krais saɨka. Siya dimusi bɨ naonamkɨn, siya mɨnsi naokɨn, tɨ kwoɨn biyɨeyɨn krɨmiir nɨpiyaokɨiiyɨn dimɨn biyɨe tɨram, siirɨn wɨ Adi Komii siyar nwokɨ onkwobumbunɨnkɨnɨm. Mɨ hɨriinankɨ nɨuwi, tɨ kwoɨn biyɨeyɨn krɨmiirɨn wɨ siya kiyopiyaokiinam tani siyɨu biyɨe tɨramɨn. Nɨɨngaka. \v 7 Mɨ inkamɨn naonamiyɨn siir hɨriinan nwowiyɨn inkamkɨ mɨ tɨ siirɨn saeya bɨ swokɨ boɨnwokiyopkaigiikɨn swokɨ kiyopiyaokɨi rani. Nɨɨngaka. \v 8 Ɨhɨ, kaimwoka, krɨma Krais saɨka bɨdi yaonamɨm mɨ krɨma hɨriiyar naɨngwowi, \v 9 Krɨma bɨdiyar yɨnoknɨnkɨnɨm, ɨiya Jisɨs Krais siya naonama mɨ siirɨn Adi Komii siyar swokɨ hɨdnɨnsiin ɨdwokiya ɨe hɨrankɨ siirɨn wɨ saeya swokɨ nonkwobumbunɨnkɨn tani. Nɨɨngakɨ, nɨɨngakɨɨnga \v 10 Jisɨs Krais siya kwɨrkɨkwɨruwa mɨnam naokɨn dimɨn biyɨeyɨm iikam ɨma tɨrɨm sɨmiirsi. Mɨ tariinanɨn siya ɨna nwowɨn mɨ Adi Komii siir dimɨn taemɨnɨm ta mɨi kwɨruwa siya saiirar mɨrii dɨgi ɨskiyɨn, ɨni siyar yanaaknɨnkii haigɨnɨuɨn. \v 11 Mɨ wɨm tɨ hɨriinan kwoɨn ɨiirar timɨ aɨngwo, wɨm kɨma ɨni naoni pɨunan ywowɨm kɨmiir bɨiyan kwoɨn biyɨeyɨn yɨo bɨdi yaonamɨn mɨ siya wɨ kɨmiir swokɨ kiyopiyaokii rani. Nɨɨngaka. Kɨma Krais Jisɨs saɨka bɨdi yamasukikɨnɨm mɨ krɨma omwai di waiyayokiyokɨii, krɨma Adi Komii siirsiyar waiyaiyokiyokɨii. \p \v 12 Mɨ hɨriinankɨ nɨuwi, kɨma tɨ dimɨn biyɨeyɨm sɨmiirɨn kɨntɨmtɨnu. Mɨ kɨma tɨ dimɨn biyɨeyɨm kɨmiir kwoɨn ɨeya tɨram naɨngwowiyɨm sɨmiirɨn haɨmiisɨma kɨpi swokɨ kiwaki. \v 13 Mɨ kɨma kɨmiir ɨga ɨɨn mɨnɨm dimɨn biyɨe tɨram kɨpi kiwaki. Nɨɨngaka. Mɨ kɨma kɨmiir pɨu ɨrkaka, Adi Komii siirarar hauugi ɨski, siya siyar nwokɨ kɨgraɨrao ɨrkakɨm mɨ krɨmiirɨn siyɨu mɨiyɨk tɨramɨn wɨ siyar nwokɨ whɨnkɨnsiis haigɨnɨuwɨm. Mɨ wɨm kɨma ɨni naoni pɨunan ywowɨm, kɨmiir Adi Komii siyar hɨdnɨnsiin ɨdwokɨn ɨe hɨrankɨn. Mɨ kɨma, kɨmiir pɨu ɨrkaka siirarar hauugi ɨski. \v 14 Kɨmiirɨn nu tɨran dimɨn biyɨeyɨm sɨma kɨpi swokɨ ɨpiyaokɨi. Nɨɨngaka. Dimusi rani, kɨma siyɨu komii siir siyɨuɨn siir aowa nwo rani. Nɨɨngaka. Kɨma wɨ Adi Komii krɨmiir Wanɨn siir naɨngwoyɨmiyoka saiir aowar nwoyokiyokɨikaeyami ɨinokɨinokɨn mɨ dimɨn biyɨeyɨm wɨ krɨmiir niyopakaiyɨu rani. Nɨɨngaka. Ɨriig. \s1 Krɨma siyɨu mɨiyɨk ɨmiir sɨbgu ap \p \v 15 Mɨ krɨma pɨ dimu tɨri, ha? Mɨ krɨma siyɨu komii siir haiburgi mɨ krɨma Adi Komii siir naɨngwoyɨmiyoka saiir aowa nwowi mɨ krɨma dimɨn biyɨeyɨm wɨ hɨriiyar pɨ tɨryokiyokɨikaeyamɨn, aniya? Nɨɨngakɨ, nɨɨngaka! \v 16 Kɨra tɨ dimɨn ɨiir bɨdi yɨnoknɨnkɨn kɨɨnɨn. Mɨ ɨiya kɨma inkam nwɨrniyam kiwakiiyɨm mɨi siya mɨriiyam mɨ kɨmiir kouwɨn pɨ kou siyar mɨ owi mɨ kɨma siirar timɨ wakaeyokna mɨrii mɨ kɨma dimɨn biyɨe ɨmiiram kiwakii mɨ kɨmiir kouwɨn wɨ sɨmar mɨ owi mɨ wɨm kɨma wɨ sɨmiiramar mɨ mɨrii. Mɨ kɨma Adi Komii saɨka aru aru ha nwokii mɨ kɨma ha natɨsɨr whaowae kaiyɨuwi mɨ kɨma wɨ hindara kɨgugu ɨuguski. Mɨ Adi Komii siya ɨni kɨmiir kou nwowɨn mɨ kɨma wɨ siiram mɨrii mɨ siir whwonkam ɨdaɨn kɨma wɨ dimɨn whɨrkɨ kɨmbu rani. Mɨ kɨma wɨ omwaiyar waiyayokiyokɨikaeyami. \v 17 Bɨiya kɨmiir kouwɨn dimɨn biyɨe ɨmar nwokɨm. Mɨ tariinanɨn kɨma Adi Komii siirɨn boɨn wadɨe prasae kɨpi nwoki. Dimusi rani, tɨ dimɨn hɨriinanɨm siyar dɨgɨuguskikɨm mɨ tariinanɨn kɨma yaiyɨm sɨma boɨnmɨmauuwɨm Jisɨs Krais siirɨm sɨmiir wakaeyokna, sɨmiir bɨdi wakaenonkworɨnuwɨm. \v 18 Mɨ ɨiya kɨma dimɨn biyɨe saiir ɨɨnar nikɨ owa mɨ Adi Komii siya kɨmiirɨn saiirar nanmaiwarkainakɨn. Mɨ tariinanɨn kɨma ɨni siyɨu mɨiyɨkɨn Adi Komii siirɨn dimɨn whɨrkɨ kɨmbu karam nwowɨn, ɨni siir nwowɨm. \v 19 Kara kɨmiiramɨn ɨkɨ yai boskwonauwanɨm sɨmiir boɨnam bɨ nɨtkɨn. Dimusi rani, kɨma Adi Komii siir digworaekwowɨm sɨmiir bɨ nɨnomoknɨnkɨn dɨgɨm. Mɨ bɨiya kɨma nikɨ kiwakiya mɨ kɨmiir ɨga ɨni hɨnda tɨnda ikɨ okwokiyɨm. Tɨ siyɨu biyɨe hɨnɨɨnɨm sɨm tɨram, hɨi nanae mɨ hɨi tauae mɨ ɨkɨ siyɨu bibiyɨe nhɨr ɨkɨm. Mɨ tɨ hɨriinan siyɨuɨn, kɨma mɨ kiwakii mɨ kɨmiir ɨga ɨɨnɨm wɨ dimɨn mɨiyɨk mɨiyɨkɨm sɨmiirar tɨri. \p \v 20 Mɨ bɨiya kɨmiirɨn dimɨn biyɨe ɨmar niyopakaiyɨuwa mɨ wɨm kɨma rɨrmiiya bɨ nwokɨm siyɨu mɨiyɨkɨn siir aowa. Nɨɨngaka. \v 21 Mɨ bɨiya tɨ digworaekwo biyɨe biyɨeyɨm kɨma nikɨ tɨrkaiyɨuwɨm mɨ tariinanɨn kɨma ɨni nɨdidgak swokɨ amwoɨuɨm. Mɨ tɨ digworaekwo hɨnɨɨnɨm sɨma kɨmiir bɨdi whɨnkɨnsiis haigɨnɨuwɨm, aniya? Nɨɨngaka. Yɨm tɨ hɨriinan siyɨu bibiyɨeyɨm yɨm sɨma, kɨma kɨgugu ɨuguskiyanɨm. \v 22 Mɨ ɨiya dimɨn biyɨeyɨm sɨma kɨmiir kou nwowa mɨ tariinanɨn kɨmiirɨn Adi Komii siyar nanmaiwarkainakɨm. Mɨ ɨni mɨ owɨn, kɨma siir aowa mɨ owɨm. Mɨ hɨriinan ha mɨ owi, kɨma wɨ saɨkar nongwomamaɨr aekiyami ɨinokɨnɨinokɨn. \v 23 Mɨ kɨma dimɨn biyɨeyɨm sɨmiiram kiwakii, siyɨu biyɨe kɨma tɨram mɨ mhoɨiya kɨma wɨ dimu dimɨn haii, ha? Tɨriigɨnɨm, yɨm kɨmiir swokɨ onkwobumbunɨnkɨn ɨuguskii, Adi Komii siya tɨ inɨgak nwoyokiyokɨiiya saiirɨn hindara prɨihauugikɨn iikamɨm yɨpɨkɨ krɨmiir Bɨiyan Inkam Komiiyɨn Jisɨs Krais siiram naɨngwo tɨbmiiyɨm mɨ saɨka nɨtɨnakɨuwɨm. Ɨriig. \c 7 \s1 Mhɨi wɨni siyɨugɨn \p \v 1 Tɨ akamɨm, kɨma siyɨupai siyɨupaiyɨm bɨdiyar yɨnoknɨnkɨn dɨgɨm. Mɨ tɨ yaiyɨm kara mɨ boɨnmɨmauuwɨm kɨma sɨmiirɨn bɨdi mɨ ɨnoknɨnkɨnɨm. Mɨ iikam kɨmiir kouwɨn ɨni siyɨu komii siyar yowɨskiyɨn mɨ siya kɨmiirɨn wɨ nokpaokɨi rani. Nɨɨngaka. Wɨ kɨmar naobudgi. \v 2 Kara boɨniyɨo yai kwɨra pɨ kɨmiir boɨni siyɨu komiiyɨn yɨo hɨnɨɨna boɨnkɨn, ɨiya wig saiir kamɨn omwaiyar nikɨ waiyaeiyɨn mɨ saeya siyakar dwo. Mɨ ɨiya siya naonami mɨ tɨ siyɨu komii siir siyɨuɨn saiirɨn wɨ siya nɨkɨdu rani. Nɨɨngaka. \v 3 Mɨ saiir kamɨn ha nikɨ owi mɨ saeya inkam nwɨrni pɨu ha ninɨ owouwi mɨ siyɨu komii siya ha boɨnkɨn, ta wig hɨriinana ya kam nwɨruwani wig rani. Nɨɨngaka. Mɨ ɨiya saiir kam ɨeya naonami mɨ saeya kam nwɨrni pɨu ha ninɨ owouwi yɨo tɨ hɨriinan siyɨuɨn yɨo yai karamaeka. \v 4 Tɨ kariir akamɨm wɨm kɨma ɨni siyɨu hɨriinanɨn kara nɨkri boɨnɨn ɨni siir hɨriinan ywowɨn. Wɨm kɨma Krais saɨka namasukikɨnɨm mɨ ɨni paeyɨn hɨiniya nɨrɨonɨnkɨnɨn siya naonamɨn ɨni saɨka yɨnkɨn aonamnan ywowɨm. Mɨ wɨm kɨma ɨni naoni pɨunan ywowɨm mɨ tɨ siyɨu komii siir siyɨuɨn wɨ kɨmiir haigɨnɨkou rani. Mɨ wɨm kɨma ɨni Adi Komii siir yowɨm yɨpɨkɨn Jisɨs Krais siir hɨdnɨnsiin ɨdwowɨn ɨe hɨrankɨn. Mɨ wɨ hɨriinan saiirsiyar mɨrii siir mɨi mɨiyɨk mɨiyɨkɨm. \v 5 Bɨiya krɨma, krɨmiir kwoɨn ɨmiirar napkɨm mɨ tɨ siyɨu komiiyɨn dimɨn taemɨnɨm sɨm nɨkɨduwɨn mɨ krɨmiir kwoɨn ɨiirɨn siyar swokɨ kiyainamkɨn, siyɨu bibiyɨe tɨramɨn. Mɨ mhoɨiya tɨ siyɨu biyɨeyɨn krɨma tɨrɨn, krɨmiirɨn wɨ siyar swokɨ onkwobumbunɨnkɨn haigɨnɨuwi mɨ krɨma wa kɨgugu ɨuguskii. \v 6 Mɨ ɨiya krɨmiir kouwɨn tɨ siyɨu komii ɨeya nwowa mɨ krɨmiirɨn Adi Komii siyar inɨ anmaiwarkainaki. Mɨ krɨma hɨriinana nwokɨswo mɨ krɨma wɨ naoni pɨunan pɨ ywowɨn tɨ siyɨu komii siirsiyɨn. Mɨ ta Adi Komii siiram krɨma mɨriiya, ya krɨma mɨriiya bɨiyan siyɨu komii siir yai aeya boɨnkiya ya saiir hɨriinan tani. Nɨɨngaka. Krɨma Adi Komii siiramɨn siyɨu wɨnɨn siir mɨrii siir naeyɨu ɨeya boɨnkiyɨn. Ɨriig. \s1 Dimɨn biyɨe saeya nonkwobumbunɨnkɨn haigɨnɨugɨn \p \v 7 Mɨ krɨma pɨ panɨɨn panɨɨna boɨni, ha? Mɨ krɨma wɨ hɨnɨɨna boɨni, siyɨu komiiyɨn, yɨo ɨni biyɨekɨ biyɨe ywowɨn, iyɨe? Nɨɨngaka. Mɨ siyɨu komii siya krɨmiir nɨisiimauu karamkɨswo dimɨnɨm siyɨu bibiyɨe tɨriyɨm sɨmiirɨn mɨ krɨma wɨ panɨɨna pɨ yɨnoknɨnkɨnɨn, pɨkɨ hɨnɨɨn dimɨn ɨkɨm siyɨu biyɨe tɨriyɨm mɨ pɨkɨ hɨnɨɨn siyɨu ɨkɨn, siyɨu mɨiyɨk tɨriyɨn, ha? Mɨ siyɨu komii siya krɨmiirɨn hɨnɨɨna boɨnkikɨswo, kɨma inkam nwɨrni dimɨnam kɨpi kɨgmaɨr mɨ krɨma wɨ panɨɨna pɨ yɨnoknɨnkɨnɨn. Tɨ dimɨnɨn, siya dimɨn biyɨekɨ nɨuwi, ha? Krɨmiirɨn siyɨu komii siyar nɨisiimauugɨn. \v 8 Mɨ ɨiya siyɨu Komii siya tɨ hɨriinan digworaekwowɨm sɨmiir nɨkɨduwiyɨm, yɨm tɨriigɨnɨm yɨ krɨmiir nɨisiimauugɨm pɨkɨ hɨnɨɨn dimɨn ɨkɨn siyɨu biyɨe tɨriyɨn mɨ tɨ siyɨu biyɨe hɨriinanɨn. Kariir kwoɨnɨn, pɨ hindara nikwokwowi, dimɨnpai dimɨnpaiyɨm sɨmiiram kɨgmaɨrɨm. Mɨ siyɨu komii siya nwo karamkɨswwo mɨ kara wɨ ha di nɨnoknɨnkɨni, tɨriigɨnɨn yɨo dimɨn biyɨekɨn. Nɨɨngaka. \v 9 Bɨiya karar nwowa kara tɨ siyɨu komiiyɨn siir haɨmiisɨma bɨ swokɨ ɨnoknɨnkɨn mɨmɨnkɨn. Nɨɨngaka. Mɨ kara siyɨu komii siir siyɨu ɨiir panɨɨnsi yɨnoknɨnkɨnsi mɨ mhoɨiya siyɨu komiiyɨn ha nɨmbiniyɨn mɨ karar wakaeyɨn mɨ tɨ nuan dimɨn biyɨe biyɨeyɨm, kariir kwoɨnɨn ɨni sɨmiiramar ikwokwonamɨn mɨ ɨni tɨ dimɨn biyɨeyɨm ɨni sɨmiiramar kɨgmaɨrnamɨm. Mɨ kara ɨna nɨnoknɨnkɨnɨn kara sɨyɨu biyɨe bɨdi tɨrɨn mɨ kara wɨ kapi naowi. \v 10 Kɨma bɨdi yɨnoknɨnkɨnɨm tɨ siyɨu komiiyɨn Adi Komii siya hauugiyɨn, yɨo tɨriigɨnɨn siya mɨnam naɨngwokɨn wadɨe krɨma nwowam. Mɨ krɨmiir whɨnkɨnsiis haigɨnɨuwɨm yɨo tɨriigɨnɨn, yɨo kariir nɨisiimauugɨn, kara inkam paii rani, kara dimɨn biyɨe tɨrikɨn mɨ kara wɨ kapi naowi. \v 11 Kariirɨn tɨ siyɨu komii ɨeya nɨkpɨtmaigɨn siyɨu biyɨe tɨramɨn mɨ ta dimɨn biyɨeya kariirɨn wɨ saeyar boɨnmauugiyɨu aowi. \p \v 12 Krɨma ɨna nɨnoknɨnkɨnɨm tɨ siyɨu komii siir yaiyɨm, yɨm dimɨn whɨrkɨ bɨ kɨmbugɨm ɨni wadɨekɨ wadɨekɨnar ywowɨm. Yɨm Adi Komii siyar hauugikɨm. \v 13 Mɨ hɨriinankɨswo tɨ siyɨu mɨiyɨkɨn kariirɨn wɨ siya boɨnmauugiyɨu aowi, aniya? Nɨɨngaka. Dimɨn biyɨe saeya tɨrkɨn mɨ kara siyɨu biyɨe saiir siyɨumwokɨsiyɨumwoɨm wɨ siir nwokɨ sɨbgu ɨnoknɨnkɨnɨm. Ɨriig. \s1 Krɨmiirɨn dimɨn biyɨe saeya nonkwonɨɨnwomwɨɨrnɨnkɨnkɨn. \p \v 14 Krɨma bɨdi yɨnoknɨnkɨnɨm siyɨu komii ɨiirɨn Adi Komii siir naeyɨu ɨeya hauugɨn Moses siirɨn, siya wɨnkiyam. Mɨ hɨriinankɨ nɨuwi mɨ tɨ siyɨu komiiyɨn wɨ dimɨn whɨrkɨ kɨmbu rani. Adi Komii siir hɨriinan mɨ an tari ɨni inkamɨn hindara sɨpɨmiyokaeyamiyɨn ɨni siir hɨriinan ywowɨn. Mɨ kariir kouwɨn ɨni dimɨn biyɨe saeya ywowɨn mɨ kara wɨ tɨ siyɨu ɨmiir nap rani. Nɨɨngaka. \v 15 Kara bɨ nɨnoknɨnkɨnkɨn tɨ siyɨu hɨriinanɨn kara tɨrɨn. Mɨ tɨ dimɨn mɨiyɨkɨm kara tɨram naɨngwowɨm mɨ kara pɨ tɨr tani. Nɨɨngaka. Kaimwoka, tɨ siyɨu biyɨeyɨm kara tɨram naɨngwo karamae nwowiyɨm, kara sɨmiirɨn pa tɨri. \v 16 Mɨ ɨiya siyɨuɨn kara tɨram naɨngwo karamae nwowiyɨn, kara siir tɨriyɨm, yɨo tɨriigɨnɨn siyɨu komii siya kariirɨn siyɨu wadɨekɨwadɨe ɨiirar nɨisiimauugɨn \v 17 Mɨ tariinanɨn kara ɨni haɨni yɨnoknɨnkɨnkiyɨn tɨ hɨriinan siyɨuɨn karar bɨ tɨrkɨn. Nɨɨngaka. Yɨo dimɨn biyɨeya kariir kwoɨnau nwokaiya saeya nɨpiyaokɨigɨn tɨ siyɨu ɨiir tɨram. \v 18 Kara bɨdi yɨnoknɨnkɨnkiyɨn, tɨ kariir kwoɨnɨn, kariirɨn wɨ siya nɨkpɨtmai rani, siyɨu mɨiyɨk tɨramɨn. Nɨɨngaka. Kariir kwoɨnɨn siyɨu mɨiyɨk tɨramɨn ɨna naɨngwowɨn mɨ kara hɨriinan tɨrɨm wɨ dɨg nwo rani. \v 19 Kaimwoka, siyɨu mɨiyɨkɨn kara tɨram naɨngwowiyɨn, kara siir tɨrɨm pɨ dɨg nwo rani. Mɨ siyɨu biyɨeyɨn kara tɨram naɨngwo karamae nwowiyɨn mɨ kara siirɨn pa tɨri. \v 20 Tɨ siyɨu biyɨeyɨn kara tɨram naɨngwo karam nwowiyɨn mɨ kara siirɨn pa tɨri. Yɨo tɨriigɨnɨn karar bɨ tɨrkɨn. Nɨɨngaka. Dimɨn biyɨeya kariir kwoɨnau nwokaiya, kariirɨn saeya hopmɨmɨn tɨrkɨn. \v 21 Kara bɨdi kɨgɨn, tɨ hɨriinan siyɨuɨn ɨni kariir tɨr nwowɨn. Kara siyɨu mɨiyɨk tɨramɨn ɨna naɨngwowɨn mɨ tɨ dimɨn biyɨeya kariir kwoɨnau nwokaiya saeya kariirɨn kinɨrkɨn tani. Nɨɨngaka. \v 22 Kaimwoka, kariir kwoɨnɨn Adi Komii siir siyɨu mɨiyɨk ɨiiramɨn, ɨni maɨrgɨmaɨrga nwowɨn. \v 23 Kara bɨdi yɨnoknɨnkɨnɨn, tɨ kariir kwoɨnau nwokaiyɨn siyɨuɨn yɨo ɨni sa ywowɨn yɨo Adi Komii siir siyɨu mɨiyɨkɨn ɨo saɨka nwowikɨn. Mɨ Kariirɨn pɨ sowar nɨnki ankii. Mɨ tɨ siyɨu biyɨeyɨn kariir kou nwowɨn kariirɨn pɨ siyar kiyɨpsɨbgi haigɨnɨuwi. \v 24 Kara inkam paii rani mɨ kariir kwoɨnɨn whwokwoka bɨ nwowikɨn mɨ kara maɨrgɨmaɨrga bɨ nwowikɨn kariir pɨua ɨni paenan yɨiwhɨrida. Mɨ kariirɨn wɨ nhɨnga kɨnsiis haigɨnɨuwi tɨ kwoɨnɨn kariir nɨkpɨtmaiiyɨn, siyɨu biyɨe tɨram siirsiyɨn, ha? \v 25 Kara Adi Komii krɨmiir Wanɨn siir boɨn maɨrgɨmaɨrgaei Jisɨs Krais siirɨn krɨmiir Bɨiyan Inkam Komiiyɨn siya nɨkropkikɨn, kariir nanmaiwarkainaɨm, siya kariirɨn mɨnam nanmaiwarkainakɨn, tɨ kwoɨn biyɨeyɨn kariir kwoɨnau nwokaiyɨn siir hɨuɨkmaigiyɨm. Mɨ kariir kwoɨn komiiyɨn Adi Komii siir yai aiir wakaeyokna apɨm tɨri. Mɨ ɨi nhɨrɨm tɨ dimɨn biyɨeyɨm kariir kwoɨnau nwokaiyɨm, kariirɨn pɨ siyar mɨ ɨkpɨtmai tɨ nuan digworaekwowɨm sɨmiir tɨram. Ɨriig. \c 8 \s1 Krais siya haiyoprimdiyɨumiigikɨm krɨmiir dimɨn biyɨeyɨm. Mɨ krɨmiirɨn Adi Komii siir naeyɨuɨn siyar swokɨ hauu. \p \v 1 Mɨ ta saiirsika iikamɨm yɨpɨkɨ Jisɨs Krais saɨka namasukikɨnɨm, yɨm wɨ yaigak wara nwo rani mɨ wɨ nonkwobumbunɨnkɨn tani, dimɨn biyɨeyɨm krɨma tɨrɨm sɨmiirsiyɨn. Nɨɨngaka. \v 2 Dimusi rani, kara tariinanɨn Krais Jisɨs siirgɨn, kariirɨn dimɨn biyɨeyɨm mɨ naoni siyɨu ɨkɨn, siir hɨrankɨ siya nanmaiwarkainakɨn. Mɨ tariinanɨn kara tɨ siyɨu hɨriinanɨm sɨmiir swokɨ o rani. Nɨɨngaka. Kariirɨn Adi Komii siir naeyɨuɨn siya bɨdi hauuwɨn siyɨu mɨiyɨkɨn mɨ kwoɨn budɨn omwai waiya yokiyokɨiiyɨn siirɨn. \v 3 Mɨ tɨ krɨmiir kwoɨn biyɨe hɨriinanɨn, Adi Komii siir siyɨu komiiyɨn krɨmiirɨn wɨ iikam mɨiyɨk siya nokwo haigɨnɨu rani. Nɨɨngaka. Mɨ Adi Komii siya siir yɨnisɨm ɨiir asi nɨkropkikɨn nua tɨriirɨn. Mɨ siya ɨni krɨmiir hɨriinanar yauunɨ oniyɨn, krɨmiir dimɨn biyɨe biyɨeyɨm sɨmiir haiyoprimdiyɨumiigiyam Adi Komii sasar nonkwobumbunɨnkɨnakɨn ta siya naonama mɨ ɨni ta saeyar yokworɨpukimaigiya dimɨn biyɨe saiir kɨrɨe aiirɨn. \v 4 Mɨ siya hɨriinan mɨnsi tɨrkɨn, yɨpɨkɨ iikamkɨm krɨmiir kwoɨn biyɨe ɨiir nap karam nwowɨm mɨ krɨma wɨ Adi Komii siir naeyɨuɨn siir kwoɨn ɨiirarar nwokɨ apɨm. Mɨ krɨma hɨriinan tɨri mɨ krɨma wɨ kɨrɨe kakar nwowi siyɨu komii siir yai ɨmiisiyɨn. \v 5 Mɨ iikamɨm kwoɨn biyɨe siir kwoɨn ɨiir napiyokiyokɨiiyɨm mɨ sɨmiirɨn ɨni tɨ kwoɨn biyɨe ɨeyar kɨgɨrkakɨn. Mɨ iikamɨm Adi Komii siir naeyɨuɨn siir yai aiir wakaeyokna apiyokiyokɨiiyɨm yɨm sɨmiirɨn wɨ Adi Komii siir naeyɨu ɨeyar kɨgɨrkak ɨskiyɨn. \v 6 Mɨ iikamɨm bɨdinan siyɨu biyɨe ɨiiram naɨngwokwowiyɨm siir napam mɨ yɨm tɨ iikam hɨriinanɨm, yɨm wa naonami. Mɨ iikamɨm sɨmiir kwoɨnɨm Adi Komii siir naeyɨuɨn, siir siyɨu ɨiiram naɨngwokwo nanaeiyɨn mɨ yɨo wɨ omwaiyar waiyayokiyokɨii. Mɨ siya wɨ ɨrɨpar nongwomamaɨr aekiyami Adi Komii saɨkan. \v 7 Mɨ iikamɨm bɨdinan siyɨu biyɨeyɨn siya kɨgɨrkakiyɨm yɨm tɨ hɨriinan iikamɨm sɨma ɨo Adi Komii saɨka nwoyokiyokɨiiyɨm. Yɨm sɨma Adi Komii siir siyɨu ɨiir napɨm pɨ boriisopi. Mɨ sɨma kɨrɨekakɨ waeyo siir siyɨu ɨiir panɨɨnsi yapsi. \v 8 Mɨ tɨ hɨriinan iikamɨm sɨmiir bɨiyan kwoɨn biyɨe ɨiirar napiyɨm mɨ Adi Komii siya wɨ sɨmiiram maɨrgɨmaɨrga rani. Nɨɨngaka. \p \v 9 Mɨ iikam kɨma tariinanɨn bɨiyan kwoɨn biyɨeyɨn siir nwo rani. Nɨɨngaka. Tariinanɨn kɨma ɨni Adi Komii siir naeyɨuɨn kɨmiir kwoɨnau nwokaiiyɨn, ɨni siir kwoɨn ɨiir napɨm. Yɨo tɨriigɨnɨn sɨmiir kwoɨnɨn ini hanɨɨn siya bɨdi kwɨrii ɨdwokaiyɨn. Mɨ yɨpɨkɨn Jisɨs Krais siir naeyɨugɨn nwo karam nwowɨn, siir kwoɨnauɨn yɨo tɨ hɨriinan inkamɨn yɨo siir tani. \v 10 Mɨ Jisɨs Krais siya kɨmɨka nwowi mɨ kɨma saɨka namasukikɨni mɨ kɨmiir pɨua saeya wa naokɨ wɨndi. Adam siir dimɨn biyɨeyɨm sɨmiirsi mɨ kɨmiir kwoɨn budɨn yɨo wɨ omwaiyar waiyayokiyokɨii, ɨiya Adi Komii siya kɨmiir dapɨkɨuwi, siir whwonkam ɨdaɨn dimɨn whɨrkɨ kɨmbu karamaeyɨn. \v 11 Bɨiya Jisɨs Krais siya naonama siirɨn Adi Komii siir naeyɨuɨn siyar swokɨ hɨdnɨnsiin ɨdwoki ɨe hɨrankɨn. Mɨ siir naeyɨuɨn kɨmiir kwoɨnbudnau kwɨrii ɨdwokaii mɨ kɨmiir pɨua ha naonami mɨ kɨmiir kwoɨnbud ɨiirɨn wɨ siir naeyɨu ɨeyar nwowaigɨnɨuwi omwai waiyayokiyokɨiyamɨn. \p \v 12 Tɨ nomiiyauwɨm krɨma dimɨnɨm Adi Komii siir naeyɨu ɨeya boɨnmɨmauuwɨm siyɨu mɨiyɨkɨm sɨmiir sɨbgu wakaeyokna ap. Krɨma ɨkɨ siyɨu biyɨeyɨm krɨmiir kwoɨnau nwokaiyɨm sɨmiir kɨpi nap. Yɨm tɨriigɨnɨm krɨma sɨmiirɨn digɨumii haimriiyɨugi. Yɨo ɨni dimɨnɨn krɨma prɨihaiiyɨn mɨ ɨni siir niyopkɨiyɨuni hɨnɨɨn ywowɨn. \v 13 Mɨ kɨma kɨmiir kwoɨn biyɨeyɨn siir napi mɨ kɨma wɨ kɨmbi naokaowi. Mɨ kɨma Adi Komii saɨka wɨ aru aru nwokiyami mɨ Adi Komii siir naeyɨuɨn siya wɨ dɨgar nwowi, kɨmiir whɨnkɨnsiis haigɨnɨuwɨm. Mɨ kɨmiir dimɨn biyɨeyɨm kɨmiir kwoɨnau nwokaiyɨm, wɨ siya haiyoprimdiyɨumiigi. Mɨ kɨma wɨ omwai Adi Komii saɨkar nwokɨ waiyayokiyokɨiyɨm. \v 14 Mɨ iikamɨm Adi Komii krɨmiir Wanɨn siir naeyɨuɨn siir kɨgnɨnkɨnkii, sɨmiir mhɨi kwoɨnau kwɨrii ɨdwokaiyam mɨ tɨ hɨriinan iikamɨm yɨm wɨ Adi Komii siir yɨnisɨsɨm kɨɨn nwowi. \v 15 Mɨ Adi Komii siir naeyɨuɨn yɨpɨkɨn, krɨmiiram nɨkropkiyɨn, krɨmiir mhɨi kwoɨnau, kwɨrii ɨdwokaiyam. Siya ta mhoɨiya Adi Komii siya nonkwobumbunɨnkɨni, krɨmiirɨn saiir boɨnɨdidam bɨ nɨtkɨn. Nɨɨngaka. Siya krɨmiirɨn siir yɨnisɨsɨmnan nauunɨ dirɨraerarnikɨn siir kɨrɨeya krɨmiir whɨnkɨnsiis haigɨnɨuwam. Mɨ krɨma Adi Komii siiramɨn wɨ hɨnɨɨna nwokɨ ɨkɨuwɨm, Adiyo! Adiyo! \v 16 Adi Komii siir naeyɨuɨn siyar hɨurworwokaii krɨmiir kwoɨn ɨiirɨn. Mɨ krɨma pɨ hɨrii hɨriiyar naɨngwokwo krɨpkaii, krɨma siir yɨnisɨmkɨm. \v 17 Mɨ krɨma Adi Komii siir yɨnisɨm nwowi mɨ digworaekwo mɨiyɨk mɨiyɨkɨm, siya nɨmbinɨm krɨmiiram siya wɨ krɨmiir warar mɨ ɨnkɨn sɨoɨtkɨn haigɨnɨuwi. Mɨ tɨ digworaekwowɨm siya hauuwɨm Jisɨs Krais siir yɨm wɨ krɨmiir warar mɨ ɨnkɨn hauuwi. Mɨ iikamɨm krɨmiir nonkwobunɨnkɨnam tɨri, Krais siir nonkwobumbunɨnkɨnam sɨma tɨra saiir hɨriinan. Mɨ Krais siya mɨ krɨma, krɨma wɨ dimɨn mɨiyɨkmɨiyɨk ɨmiirar haii. Mɨ krɨmiirɨn wɨ siya hainan praprasi. Ɨriig. \s1 Mhoɨiya krɨma wɨ dimɨn mɨiyɨk mɨiyɨk ɨmiir haii. Mɨ krɨmiirɨn wɨ Adi Komii siya hainan praprasi. \p \v 18 Kaimwokɨkaimwoka. Krɨma bɨdi yɨnoknɨnkɨnɨm mɨ krɨma ha bɨdi mɨ hɨdgiyɨm, mhoɨiya Adi Komii siya krɨmiirɨn wɨ dimɨn mɨiyɨk mɨiyɨk ɨmiir nɨisiimauuwi. Mɨ tɨ tariinan sɨma nonkwobumbunɨnkɨn haigɨnɨuwɨm krɨmiir, ya dimɨn komii rani. \v 19 Digworaekwo whɨekakɨm Adi Komii siya nonkwokwowɨm ɨni hindara nikwokwowɨm. Sɨma mɨnam nikwokwowi, Adi Komii siya, siir digworaekwo whɨekakɨm, sɨmiir nɨisiimauuwɨm yɨpɨkɨn siir yɨnisɨmɨn siir. \v 20 Digworaekwowɨm Adi Komii siya nonkwokwowɨm, sɨma mɨiyɨknan nwo rani. Dimusi rani, sɨmiirɨn Adi Komii siyar tɨrbugikɨn. Sɨma, sɨma bɨ nwokɨm, hɨriinanɨn. Nɨɨngaka. Adi Komii siyar tɨrkiyɨn mɨ sɨma ɨni hɨriiyar nwokrɨpkaiyɨm mɨ Adi Komii siya mɨnam naɨngwowi iikamɨm sɨma nonkworɨnukrɨpkaiyɨm sɨmiir naɨngwo tɨbmii aiirɨn. \v 21 Adi Komii siyar boɨnkikɨm, digworaekwo whɨekakɨm biyɨe nwowamɨn. Digworaekwo sɨma, sɨma bɨ tɨrbunakɨm, biyɨe nwowamɨn. Nɨɨngaka. Krɨma hɨriiyar naɨngwowi, tɨ digworaekwowɨm tɨ biyɨe nwokiyamɨm mhoɨiya sɨmiirɨn, wɨ Adi Komii siyar swokɨ grabi. Mɨ tɨ nuan digworaekwo biyɨe biyɨeyɨm wɨ sɨmiir nonkwo rani. Mɨ mhoɨiya sɨmiirɨn mɨ Adi Komii siir yɨnisɨm ɨkɨn, krɨmiirɨn wɨ dimɨn whɨrkɨn kɨmbu rani. Nɨɨngaka. \v 22 Krɨma ɨna nɨnoknɨnkɨnɨm digworaekwo whɨekakɨm Adi Komii siya nonkwokwowɨm, sɨma ha mɨ kɨmpɨpɨsuwikɨm, wiga yɨnisɨm naokainaeiya saiir hɨriinan. Mɨ digworaekwo whɨekakɨm, hɨriiyar nɨnounɨnkiyɨm mɨ tariinanɨn ɨni hɨriiyar mɨ ɨnounɨnki krɨpkaiyɨm. \v 23 Mɨ tɨ digworaekwowɨm Adi Komii siya nonkwokwowɨm sɨma, sɨma rani. Nɨɨngaka. Nɨm krɨma ɨriipɨ hɨriinan Adi Komii siir naeyɨuɨn siir bɨdiyar mɨ haiyɨn, dimɨn bɨiyanɨn Adi Komii siya prɨihauuwɨn krɨmiir siir hɨriinan. Mɨ nɨm krɨma ɨriipɨ hɨriinan ɨna mɨ ɨnounɨnkiyɨm. Mɨ krɨma Adi Komii siirɨma nwowi, ɨiya siya krɨmiir dirɨraerarki, siir yɨnisɨm nwowam mɨ krɨma wɨ rɨrmiiya nwokii mɨ krɨmiir pɨua wɨ dimɨn whɨrkɨ kɨmbu rani. Nɨɨngaka. \v 24 Mɨ ta krɨmiir nanmaiwarkaina ya krɨmiir naɨngwo tɨbmii aeyar nanmaiwarkainaka. Mɨ ta naɨngwo tɨbmiiya ya hɨnɨɨnga, krɨma hinda nikɨ kaowi dimɨn taemɨnɨm mhoɨiya nɨmbiniyanɨm krɨma nikɨ hai karamae nwowɨm sɨmiiram. Mɨ inkamɨn dimɨn nasae haigiiyɨn, yɨo siya dimɨn whɨram bɨ swokɨ naɨngwowikɨn. Nɨɨngaka. \v 25 Mɨ dimɨnɨn krɨma kɨg karamae nwowiyɨn krɨma siir haiyamɨn, hindara kao. \p \v 26 Mɨ tɨ hɨriinan siyɨuɨn ɨiya kɨmiir naɨngwo tɨbmiiya Adi Komii siiram saeya kɨrɨe nwo karam nwowi mɨ Adi Komii siir naeyɨuɨn pa nɨti mɨ krɨmiirɨn pɨ siya ninɨ kɨnsiis haigɨnɨuni. Mɨ ɨiya krɨma nhwo dimɨn whɨram kwɨsboɨniyɨm, Adi Komii siiram, krɨma nɨnoknɨnkɨn tani siya pɨ panɨɨn panɨɨna namisi tɨri. Mɨ ɨkɨ kwoɨn ara krɨma pɨo, boɨniyɨm krɨmiirɨn pɨ Adi Komii siir naeyɨu ɨeyar hɨurworwokai ɨskii, Adi Komii siirɨn. \v 27 Adi Komii siya inkami kwoɨn kɨgikɨn mɨ siya ɨna nɨnoknɨnkɨnɨn dimɨn siir naeyɨu ɨeya tɨriyɨn krɨmiir kwoɨnau. Mɨ Adi Komii siir naeyɨuɨn krɨmiiramɨn pɨ siyar srɨinanae ɨskii Adi Komii siiramɨn mɨ sowa pɨ kwoɨn whɨruwar nwokii. \p \v 28 Krɨma bɨdi yɨnoknɨnkɨnɨm digworaekwo whɨekakɨm krɨmiir nɨmbiniiyɨm sɨmiirɨn pɨ Adi Komii siyar nɨinɨkiriimdiyɨu haigɨnkii mɨiyɨk nɨmbiyamɨm. Yɨpɨkɨn siiram naɨngwokwonanaeiyɨm sɨmiir whɨnkɨnsiis haigɨnɨuwam. Mɨ yɨpɨkɨn krɨmiir nɨmbingii, dimɨn taemɨnɨm siya naɨngwowɨm sɨmiir tɨram mɨ krɨma siir kwoɨn ɨiirar timɨ wakaeyokna ap. \v 29 Iikamɨm Adi Komii siya nɨmbinɨm siir iikam nwowam krɨma ɨni siir yɨnisɨmɨn Jisɨs Krais ɨni siir hɨriinan ywowɨm. Mɨ tɨ hɨriinan siyɨuɨn siya iikam krɨmiir yaowae adnan asi nwowi. \v 30 Mɨ iikamɨm siya nɨmbinɨm mɨ nɨnoknɨnkɨnɨm, mhoɨiya siir siyɨu ɨiir sɨbgu api mɨ siya wɨ krɨmiiram nɨkɨunaei siir siyɨu ɨiir napɨm. Mɨ nɨm krɨma siya nɨkɨugiiyɨm siir wakaeyokna apam mɨ krɨma siir whwonkam ɨdaɨn wɨ rɨrmiiyar nwowi mɨ nɨm krɨma wɨ siir yɨnisɨmnanar nwowi. Ɨriig \s1 Adi Komii siir naɨngwokwowa wɨ krɨmiir haiburgig rani. \p \v 31 Mɨ hɨriinankɨnɨuwi, Adi Komii siya krɨmiirsi nwowi mɨ iikam nhɨrɨm ɨo krɨmaka nwowi sɨma wɨ dɨgɨdɨga nwowi krɨmiir niyopakaiyɨuɨm, aniya? Nɨɨngaka. \v 32 Mɨ siya siir yɨnisɨmɨn siirɨn krɨmiiram nɨkropkiyɨm bɨ kisɨsɨɨrgɨn. Nɨɨngaka. Siya ɨni siirar mɨ ɨkropkiyɨn krɨmiir nanmaiwarkainaɨm mɨ takana ya mɨi komiiga siya digworaekwowɨm krɨmiir hauuwɨm tariinanɨn siir yɨnisɨmɨn wɨ dɨg nwo rani, nɨɨngaka siya wa hauuwi siir prɨihauugiyɨn krɨmiir siir hɨriinan. \v 33 Mɨ hɨriinankɨ nɨuwi krɨmiirɨn wɨ nhɨnga boɨn hɨuriiyɨuwi yɨpɨkɨn Adi Komii siya nɨmbinɨm siir yɨnisɨm nwowamɨn, ha? Mɨ wɨ dɨgar nwowi, nwɨrkɨ hɨriinan tɨrɨm, ha? Nɨɨngaka. Krɨmiirɨn Adi Komii siya boɨnkikɨn, dimɨn whɨrkɨ kɨmbu karamaeyɨn. \v 34 Mɨ krɨmiirɨn wɨ nhɨnga boɨni hɨnɨɨn, krɨma dimɨn biyɨe tɨri iikamkɨm mɨ krɨma wɨ maeyauwa paekɨ nɨuwiya wɨ saiir nami, ha? Wɨ Jisɨs Krais siya tɨr tani hɨriinanɨn. Nɨɨngaka. Siya bɨdi yaowɨn. Mɨ siirɨn Adi Komii siyar swokɨ hɨdnɨnsiin ɨdwo ɨe hɨrankar mɨ tariinanɨn siya ɨni Adi Komii siir ɨɨna ɨɨnig mɨiya nɨdwowɨn, maeyauwa inkam inɨg komiigakɨm sɨma nɨdwowiya saiir. Mɨ siya Adi Komii siiramɨn ɨni siir yɨnisɨsɨmɨm krɨmiiram kwɨsboɨnɨn. \v 35 Mɨ krɨmiirɨn Krais siir naɨngwobumbuwa saiir hɨrankɨn wɨ nhɨɨnga nɨspakɨi haii? Mɨ ɨiya hɨkɨ krɨmiirɨm nɨti mɨ krɨmiir pɨuɨm kɨmpɨpɨsuwi mɨ inkam nwɨrkɨ krɨmiir dirɨraerar bumbuwi mɨ ɨiya krɨma mhɨigɨ mɨ aowi mɨ yɨuɨs mɨnam mɨ whaowaei mɨ ɨiya yaiigɨ krɨmiir mɨ ɨmbiyami mɨ krɨmiir nɨsomaowam tɨri mɨ tɨ hɨriinan digworaekwowɨm krɨmiirɨn Krais siir naɨngwokwowa saiir hɨrankɨ wɨ sɨma namisi ɨspakɨi haii, ha? Nɨɨngaka. \v 36 Kaimwoka, tɨ hɨriinan digworaekwowɨm krɨmiirɨn ha nɨmbiyamikɨm yaiyɨm Yokwo Komii saeya boɨnɨm sɨmiir hɨriinan, \q1 krɨma kɨriir iikam bɨdi ywowɨm. Mɨ ɨinokɨinokɨn sɨma krɨmiir nɨnkɨn aeyokiyok ɨsomsom aokaowama tɨrikɨm. Mɨ sɨma krɨmiirɨn ɨni sibsibɨm sɨma nɨsomsom aokaowiyɨm ɨni sɨmiir hɨriinan kɨgɨm. \m \v 37 Mɨ tɨ digworaekwowɨm sɨmiir kɨpi naɨngwo, yɨm dimɨn komii rani, Krais siya krɨmiirsi naɨngwokwonanaeikɨn. Mɨ ɨinokɨinokɨn krɨmiirɨn sɨmiir bɨi nwowamɨn Krais siya whɨndiraerar haigɨnɨuwikɨn. \v 38 Ɨhɨ, kara ɨna naɨngwo tɨbmii kɨɨnɨn krɨmiirɨn Adi Komii siir naɨngwokwowa saiir hɨrankɨn wɨ dimɨn whɨrkɨ swokɨ ɨspakɨi hai rani. Nɨɨngaka. Mɨ naonami mɨ tari saeya, aniya? Mɨ tari ɨrkak pɨu nwowiya saeya, aniya? Mɨ tari paekwosɨm sɨma, aniya? Mɨ tari nu tɨran bɨiyan kamɨm sɨma, ha? Mɨ tari digworaekwowɨm tɨ tariinan nwowɨm sɨma, aniya? Mɨ tari digworaekwowɨm mhoɨiya nɨmbiniyanɨm sɨma, aniya? Mɨ tari kɨrɨepai kɨrɨepai komii komiiyɨm sɨma? \v 39 Mɨ tari digworaekwowɨm kou nwowɨm sɨma, aniya? Mɨ tari digworaekwowɨm nu aokɨ aowanɨm sɨma, aniya? Mɨ tari ɨkɨ digworaekwo nhɨrɨm sɨma? Mɨ tɨ hɨriinan digworaekwo whɨekakɨm sɨma nɨspakɨi haiyɨm Adi Komii siir naɨngwokwowa saiir hɨrankɨ wɨ dɨg nwo rani. Nɨɨngaka. Krɨma ta naɨngwokwowa krɨmiir Yaowaeyɨn Krais Jisɨs siir hɨrankɨ haiga. Ɨriig. \c 9 \s1 Pol siya hɨk naɨngwoyɨmiyok prasae bɨ haigɨn Isrel sɨmiir iikamɨm sɨmiirsiyɨn. \p \v 1 Kara Krais siir inkamkɨn mɨ kara yaimwo ɨmiirar boɨni, kara kɨmiirɨn nɨksɨsae yai boɨn tani. Adi Komii siir naeyɨuɨn kariirɨn siyar hɨurworwokai haigɨnɨuwi mɨ tɨ yaiyɨm kara boɨnmɨmauuɨm tɨ digworaekwo sɨmiirɨm yɨm yaimwo ɨmaɨrgɨm. \v 2 Kariir mhɨi kwoɨnɨm ɨinokɨinokɨn Isrel sɨmiir iikamɨm sɨmiirsiyɨn nap ouu prasae bɨ kɨnikɨn. \v 3 Mɨ kara siyɨu kakɨswo, kara ha naɨngwowi Krais siya kariirɨn wɨ digɨumii pɨ haimriiyɨugigɨn mɨ kariir ɨgsopa wɨ siyar pɨ yokwokairiinaɨn mɨ sɨmiirɨn wɨ ta saiirsiyar pɨ yanmaiwarkainaɨn mɨ kɨma kariir nomiiyauɨm mɨ kariir pɨugɨn aka, kɨma wɨ Krais siir nwokɨ wakaeyokna apɨm. \v 4 Tɨ Isrelmi iikamɨm, Adi Komii krɨmiir Wanɨn siya kɨmiir bɨdi yɨmbingiyɨn, siir yɨnisɨsɨm nwowam mɨ dimɨn kɨrɨe kɨrɨeyɨm paenan nɨuyaeiyɨm kɨma bɨdi kɨgɨm. Mɨ siya siir siyɨu komiiyɨn siir siyɨuɨm kɨmiirar mɨ hauugɨn, siir wakaeyokna apamɨn. Mɨ kɨma bɨdiyar yɨnoknɨnkɨnɨm siyɨuɨn siir inɨg ɨiir sɨbgu hainaniyɨn Adi Komii siya bɨdi whɨnkɨnsiis haigɨnɨuwɨn mɨ wɨ siya mɨ nanmaiwarkainaei. \v 5 Mɨ bɨdi bɨdinan inkam komii komiiyɨm inɨgakɨm, kɨmiir yɨdiwi wanwiyaeiyɨm, wɨm kɨma sɨmiir yɨɨnɨekɨm, ɨiya siya nua tɨrii nɨtɨn mɨ siya ɨni nuan iikamɨm krɨmiir hɨriinanar yauunɨ oniyɨn. Mɨ digworaekwo whɨekakɨm ɨni siyar kɨgɨrkak ɨskiyɨm. Mɨ krɨma ɨinokɨinokɨn Adi Komii siir inɨg ɨiir hainan ɨski. \p \v 6 Kara ha bɨ boɨnkɨn digworaekwo whɨekakɨm bɨiya Adi Komii siya nɨmbingiyɨm, kɨmiiram wɨ tɨr tani. Nɨɨngaka. Mɨ Isrel kɨmiir iikam whɨekakɨm Adi Komii siya hɨriiyar bɨ nɨmbin swokɨm siir isid kɨna nwowamɨn. Nɨɨngaka. \v 7 Whɨekakɨm Ebraham siir yɨɨnɨekɨna rani. Dimusi rani, sɨma Adi Komii siir yai aiir bɨ wakaeyoknakɨm Adi Komii siya Ebraham siirɨn hɨnɨɨna boɨnkikɨn, isidɨn Aisakni isidɨn siir hɨrankɨ nɨtɨm yɨm sɨma kɨmiir isidɨn, yɨpɨkɨn wɨ kara hauuwi, kariir digworaekwo whɨekakɨm sɨmiir mɨ ɨkɨ nhɨrɨm yɨm wɨ nɨɨnga nwowi. \v 8 Ta yaiya saiir yaimwokɨyaimwowa ya hɨnɨɨnga, Ebraham siir isidɨn siir yɨnɨeyɨm, yɨm Adi Komii siir isid rani. Nɨɨngaka. Mɨ yɨnisɨmɨn Adi Komii siya nɨmbinɨn Ebraham siirgɨsiir nhɨekar nwowam siir isidɨn sɨma sɨmaɨrgɨm Ebraham siirgɨsiir yɨnisɨsɨmɨm. \v 9 Mɨ Adi Komii siya Ebraham siirɨn hɨnɨɨna yɨmbingi, mhoɨiya kɨriir wiga Sera saeya wɨ yɨnpɨugak sapi nwowi mɨ saeya wɨ yɨnisɨm yɨnkamiyɨn naokainaei. \p \v 10 Mɨ ta sasa rani. Nɨɨngaka. Rebeka saiir yɨnisɨm yɨnkamiyɨn nwɨso yo ɨriipɨ hɨriinan ad nwɨruwaniyar yɨnisɨmko. Krɨmiir brougae waibiyɨeyɨn Aisak siirgo. \v 11 Mɨ yɨnisɨm ɨtmwoyɨno nikɨ aokaina karamaeyar nikɨ owo, Rebeka saiir mhɨinau hɨrar nikɨ okaiyo mɨ sowa dimɨn biyɨe mɨ dimɨn wadɨe ha bɨ tɨrko. \v 12 Mɨ Adi Komii siya Rebeka saiir boɨn, kɨriir yɨnisɨm yaowaeyɨn yɨo wɨ nomousɨmɨn siir aowa nwowi mɨ siya wɨ siiram mɨrii. Tɨriigɨnɨn yɨo krɨmiir nɨisiimauugɨn, Adi Komii siya siir kwoɨnkar nokmwɨn okwowikɨn inkamɨn siir yɨnisɨm nwowamɨn. Mɨ siyɨuɨn inkamkɨ tɨriyɨn yɨo siir kwoɨn ɨiir bɨ nɨkpɨtmaiigɨn. Nɨɨngaka. \v 13 Yokwo Komii saeya hɨnɨɨna boɨnka, kariir kwoɨn komiiyɨn Jekop siiram nwokɨn mɨ siirɨn kara yɨmbin siya kariir yɨnisɨm nwowɨm. Mɨ kara Iso siiram bɨ naɨngwokɨn mɨ siirɨn kara yɨkropki niimaua. \p \v 14 Mɨ krɨma wɨ panɨɨna boɨni? Mɨ tarii Adi Komii siya siyɨu mɨiyɨk bɨ tɨrkɨn krɨma hɨriinanar tɨ boɨn, aniya? Nɨɨngaka, nɨɨngakɨɨnga! \v 15 Adi Komii siya Moses siir boɨnki, yɨo kariirar kwoɨnkɨn, kara inkam nwɨrnisi mɨ aɨngwoyɨmiyoki mɨ siirɨn ha whɨnkɨnsiis haigɨnɨuwi. Yɨo kariirar kwoɨnkɨn, kara iikam ɨmiir mɨ whɨnkɨnsiis haigɨnɨuwi. \v 16 Yɨo hɨnɨɨngɨn, tɨ dimɨn hɨriinanɨn, yɨo inkami kwoɨnkɨ bɨ nwowikɨn mɨiya siya mɨriiya mɨ siyɨu mɨiyɨkɨn siya napɨn siirsi. Nɨɨngaka. Yɨo Adi Komii siir naɨngwoyɨmiyoka saiirar dimɨnkɨn, iikam ɨmiir nɨkɨunamɨn. \v 17 Yokwo Komii saeya hɨnɨɨna boɨnka Pero siirɨn nu Isip hɨran inkam komiiyɨn nu kɨrgɨraowiyɨn, kara kɨriirɨn nu kɨgrɨraoan inkam komii asi nokmwɨn okwo haigɨnɨugɨn mɨ tɨ hɨriinan siirsi nokmwɨn okwo haigɨnɨugɨn, sɨma kariir kɨrɨe aiir kɨgɨm. Mɨ kariir inɨgɨn omom omomɨn wɨ siir nwokɨ haigɨn ɨdwokiyɨm. \v 18 Krɨma dɨnoknɨnkɨn Adi Komii siya inkam nwɨrnisi mɨ aɨngwoyɨmiyoki yɨo siirar kwoɨnkɨn mɨ siya inkam nwɨrni mɨ okmwɨn antamyɨryɨri, yɨo siirar kwoɨnkɨn siya siirɨn wɨ hɨriiyar mɨ okmwɨn antamiyɨryɨri. Ɨriig. \s1 Adi Komii siya nonkwobumbunɨnkɨn haigɨnɨuwa mɨ siya whɨnkɨnsiis haigɨnɨuwa sowa. \p \v 19 Mɨ kɨmiir nwɨrkɨn kariirɨn hɨnɨɨna boɨni mɨ ta yaiya saeya kaimwokɨnɨuwi mɨ Adi Komii siya hɨnɨɨna dimusi boɨnkɨn inkamɨn dimɨn biyɨe dirɨraerarɨn siirɨn, ha? Mɨ yɨpɨkɨn siir kwoɨn ɨiir nɨriiyɨu boɨnanɨn, ha? Inkam nwɨr karamaeka. Nɨɨngaka. \v 20 Mɨ yɨpɨkɨ inkamkɨn, Adi Komii siir yai aiir nɨriiyɨu boɨnanɨn, ha? Mɨ hau saeya inkamɨn saiir nonkwokwoɨn siirɨn wɨ ha boɨni, kɨra kariirɨn hɨriinan dimusi nonkwokwokɨn, ha? \v 21 Mɨ inkamɨn hau nonkwokwowiyɨn, siya nu haɨmiiyɨn pa haii mɨ siirɨn hauwo pɨ kwɨsa nonkwokwowi, kwɨra pɨ wadɨe sɨbgu nonkwokwowi mɨ ta wadɨe sɨbgu nonkwokwowa ya dimɨn mɨiyɨk tɨranka. Mɨ aka sɨbgu nonkwokwo karam nwowa, ya ɨkɨ dimɨn biyɨe biyɨeyɨm sɨm tɨranka. Yɨo tɨ hɨriinan siya mɨ onkwokwowi, yɨo siirar kwoɨnkɨn. \p \v 22 Mɨ Adi Komii siya wɨ ɨriipa hɨriinanar mɨ tɨri. Yɨo siirar kwoɨnkɨn, siir ɨo aiir kɨnwakɨigii, yɨpɨkɨ siya nɨmbinɨm, iikam biyɨeyɨm sɨmiir nonkwobumbunɨnkɨnam. Mɨ siya hɨriinan mɨnam tɨrkɨn, siir kɨrɨe aiir nɨisiimauugɨn iikam krɨmiirɨn mɨ siya krɨmiirɨn wɨ aisiima nikɨ onkwobumbunɨnkɨn tani. Nɨɨngaka. \v 23 Mɨ yɨo siya ɨriipɨ hɨriinan siir kɨrɨe komiiya mɨ siir dimɨn mɨiyɨk mɨiyɨkɨm sɨmiir mɨ ɨisiimauugɨn iikam ɨmiirɨn. Mɨ siir naɨngwoyɨmyoka krɨmiirsi nwowa, krɨmiirɨn saeyar nɨmbingikɨn mɨ ɨrɨpa saeyar nɨnkiamasu haigɨnɨugɨn, tɨ dimɨn mɨiyɨk mɨiyɨk siirɨm krɨmar nonkwokwo haiyam. Mɨ siya krɨmiirɨn maɨrgɨmaɨrga asi nwowaigɨnɨugɨn. \v 24 Mɨ siya krɨmiir nhɨrmi bɨ nɨmbingɨn, tɨ dimɨn mɨiyɨk mɨiyɨk ɨmiir haiyamɨn. Nɨɨngaka. Mɨ Juda iikam krɨma mɨ Juda iikam tani ɨkɨm, krɨma whɨekakarɨn tɨ siir dimɨn mɨiyɨk mɨiyɨk ɨmiirɨn wɨ hɨriiyar haiswowi. \v 25 Mɨ yaiyɨm Adi Komii siya boɨnkiyɨm Hosaia siir siya hɨnɨɨna wɨnboɨnkikɨn, \q1 iikamɨm bɨiya kariir iikam nwo karam nwowɨm, mhoɨiya sɨma wɨ kariir iikam nwowi. Mɨ iikamɨm nu whɨrankɨ nɨtɨm, kara naɨngwobuna karam nwowɨm, mhoɨiya kara sɨmiiramɨn wa naɨngwobunaei. \v 26 Mɨ yai kwɨra Hosaia siir yokwo aiir nwowa hɨnɨɨna boɨnka, mhoɨiya Juda iikamɨm wɨ sɨma boɨni, nu whɨran iikamɨm sɨmiir, wɨm kɨma Adi Komii siir iikam tani. Mɨ tɨ nu whɨran iikamɨm mhoɨiya tɨ Adi Komiiyɨn kwoɨn budɨn omwai waiyayokiyokɨiyɨn, sɨmiirɨn wɨ kara nɨmbingi kariir iikam nwowam. \m \v 27 Mɨ profet Aisaia siya Adi Komii siir yaiya Yokwo Komii aiirɨn hɨnɨɨna wɨnboɨnkikɨn Isrel sɨmiir iikamɨm sɨmiir nu hɨranɨm, mhoɨiya Isrel sɨmiir iikamɨm sɨmiir yɨnɨeyɨm sɨma niyɨowi, wɨ yab siiyɨnan nwowi. Mɨ Adi Komii siya tɨ iikam ɨmiir wɨ hoɨmgak nanmaiwarkainanaowid rani. \v 28 Mɨ Bɨiyan Inkam Komiiyɨn siya yai wɨ hɨriihɨrii boɨn tani, tɨ iikamɨm naɨngwo tɨbmii karam nwowiyɨm sɨmiir nonkwobumbunɨnkɨnamɨn. Nɨɨngaka. Siya wɨ sɨmiiram nwo rani. \v 29 Bɨiya Aisaia siya hɨnɨɨna wɨnboɨnkikɨn mɨ Adi Komiiyɨn nɨnomor kouan sauan kamɨm sɨmiir kɨgɨrkakiyɨn siya Isrel krɨmiir iikamɨm sɨmiirɨn nhɨrmi nokmwɨn onaowid karamae nwowi, krɨma wɨ hindara kɨgugu ɨuguskii. Mɨ nɨm wɨ om whɨso Sodom Gomora so hɨnɨɨn tɨri. Ɨriig. \s1 Adi Komii siir yaiya Isrel sɨmiirɨn saeya whɨnkɨnsiis haigɨnɨugɨn. \p \v 30 Mɨ krɨma wɨ panɨɨna boɨni, ha? Krɨma wɨ hɨnɨɨna boɨni, iikamɨm Juda iikam tani sɨma kwoɨn karamaekɨm mɨinan mɨriiyɨm Adi Komii siir whwonkam ɨda dimɨn whɨrkɨ kɨmbu karamae nwowɨm. Nɨɨngaka. Sɨma naɨngwo tɨbmiiya Adi Komii siya sɨmiirɨn saiirsiyar nɨkɨuwi dimɨn whɨrkɨ kɨmbu karamaeyɨn. \v 31 Isrel sɨmiir iikamɨm yɨpɨkɨ Adi Komii siya nɨmbinɨm, siir iikam nwowam, yɨm mɨinan siyɨu komii siir siyɨu ɨiir napam mɨrii. Adi Komii siya wɨ sɨmiir nwokɨ ɨkɨuɨm dimɨn whɨrkɨ kɨmbu karamae iikam mɨ sɨma wɨ dɨg nwo rani. Mɨ Adi Komii siya wɨ digɨumii sɨmiir haimriiyɨugi. Siya sɨmiirɨn wɨ dimɨn whɨrkɨ kɨmbu karamae iikam nɨkɨu rani. Nɨɨngaka. \v 32 Dimusika mɨnsika, sɨma siir yai aiir bɨ naɨngwo tɨbmiigɨm, sɨma mɨinan mɨnam mɨrii mɨinan sɨmar prɨimɨrii haiyɨm. Mɨ Adi Komii siya sɨmiirɨn digɨumii asi haimriiyɨugɨn mɨ siya sɨmiirɨn dimɨn whɨrkɨ kɨmbu karamae panɨɨnsi yɨkɨusi. Sɨma Krais siiram bɨ naɨngwokɨm mɨ sɨma siir bɨ mɨ wakaeyoknakɨm. Mɨ sɨma ɨni inkamɨn siiyakɨ haɨngiiyɨn mɨ ha nhɨnɨkaigaiyamiyɨn, ɨni siir hɨriinan ywowɨn. \v 33 Adi Komii siir yaiya Yokwo Komii hɨr nwowa saeya hɨnɨɨna boɨnkika, \q1 kɨma wakae, kara Adi Komiikɨn mɨ inkam nwɨrɨn wɨ kara nokmwɨn ohaigɨnɨuwi siiya kɨrɨeni hanɨɨn om Saion hɨr. Mɨ iikamɨm yɨpɨkɨ naɨngwo tɨbmii karamae nwowɨm, sɨmiirɨn wɨ siya nonkwobumbunɨnkɨni. Mɨ sɨma wɨ inkamɨn siiyakɨ haɨngiiyɨn mɨ ha nhɨnɨkaigaiyamiyɨn wɨ siir hɨriinan nwowi. Mɨ yɨpɨkɨ siir yai aiirɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm sɨma wɨ maɨrgɨmaɨrga siiram nwowi mɨ sɨmiirɨn wɨ siyar whɨnkɨnsiis haigɨnɨuwi. Ɨriig. \c 10 \s1 Isrel sɨma Adi Komii siir siyɨu mɨiyɨk ɨiir bɨ napkɨm. \p \v 1 Tɨ akamɨm kariir kwoɨn komiiyɨn ha naɨngwowi, wɨ Adi Komii krɨmiir Wanɨn siya nanmaiwarkainaei. Isrel sɨmiir iikamɨm digɨumii siyɨu biyɨeyɨm sɨma tɨrɨn siir haimriiyɨugigɨm sɨmiirɨn wɨ Adi Komii siya swokɨ anmaiwarkainaei mɨ kara ɨinokɨinokɨn Adi Komii siiramɨn saiirar kwɨsboɨnikɨn. \v 2 Kara sɨmiir bɨdi yɨnoknɨnkɨnɨn mɨ kara kɨmiir asi boɨnɨnkɨigikɨn, sɨma ɨni Adi Komii siir siyɨu ɨiir napama mɨinɨnkɨnkrɨpkaiyɨm. Mɨ sɨma nɨnoknɨnkɨn mɨiyɨk karamaeka dimɨn taemɨnɨm Adi Komii siya naɨngwowɨm sɨma napam. \v 3 Mɨ sɨma pɨ whaowaekɨm dimɨn taemɨnɨm, Adi siya dirɨraerarkiyɨm sɨmiir. Mɨ Adi Komii siya wɨ krɨmiir nwokɨ ɨkɨuwɨm dimɨn whɨrkɨ kɨmbu karamae iikam. Mɨ sɨma sɨmiir siyɨu ɨiirar napkɨm. Mɨ mɨinan sɨmamar mɨriinakɨm. Mɨ sɨma Adi Komii siir aowa bɨ nwokɨm. Mɨ Adi Komii siya sɨmiirɨn dimɨn whɨrkɨ kɨmbukaram paɨnɨɨnsi yɨkɨusi. \v 4 Mɨ ɨiya Krais siya nɨta, siyɨu komii siirɨn, ɨni inkam ɨgsop nokwokairinani haɨnɨɨn ɨkɨn ɨni siyar yaunɨ okwokairinaniyɨn. Mɨ tɨriigɨnɨn yɨo ɨna dɨgiyɨn. Mɨ yɨpɨkɨ Krais siir yai aiiram naɨngwo tɨbmiiyɨm sɨmiirɨn wɨ Adi Komii siya nɨkɨuwi dimɨn whɨrkɨ kɨmbu karamae. \s1 Nanmaiwarkaina ya omkak krɨmiiraɨrga \p \v 5 Mɨ Moses siya wɨnboɨnkiya yaiya siyɨu komii siira, iikamɨm sɨmiiramɨn, siya mɨn wɨnboɨnkikɨn, iikamɨm siir sɨbgu apɨm. Mɨ Adi Komii siya sɨmiirɨn wɨ dimɨn whɨrkɨ kɨmbu karam hɨriinansi nɨkɨuwɨm. Mɨ yɨpɨkɨ siyɨu komii siir siyɨu ɨiir sɨbgu naɨngwo tɨbmiiyɨm, mhoɨiya sɨma wɨ omwaiyar waiyayokiyokɨii Adi Komii saɨkaɨn. \v 6 Yɨo hɨnɨɨngɨn, Moses siya hɨnɨɨna wɨnboɨnkikɨn, iikamɨm sɨma Adi Komii siir whwonkam ɨdaɨn wɨ dimɨn whɨrkɨ kɨmbu karamae panɨɨna nwowi. Mɨ siyɨuɨn Krais siir yai aiiram naɨngwo tɨbmiiyɨn sasaɨrgɨn siyɨuɨn Adi Komii siir whwonkam ɨdan dimɨn whɨrkɨ kɨmbu karam yo. Mɨ ta yaiya ya hɨnɨɨna boɨnkika, kɨma hɨnɨɨna kɨpi naɨngwo nɨnomor koua hɨriirɨn wɨ nhɨnga nami Krais siir nɨkɨunakiyamɨn krɨmiiram? Jisɨs Krais siya bɨdiyar yɨuuniyɨn. \v 7 Mɨ Krɨma hɨnɨɨna kɨpi mɨ boɨn, iikamɨm naokaowɨm sɨmiir oma hɨriirɨn wɨ nhɨnga nɨuunaiinami Krais siir nauunɨ ɨkɨunakiyamɨm krɨmiiramɨn Jisɨs Krais siya bɨdi yɨnsiin ɨdwonamɨn nɨnomor hɨrankɨn. \v 8 Adi Komii Komii siir yaiya hɨnɨɨna boɨnkika. Adi siir yaiya ɨni kɨmiir kingiingɨkingiin waraurar nwowa. Mɨ saeya kɨmiir mhɨi kwoɨnau waraurar nwoka mɨ kɨma ta yai aiirɨn ɨna boɨnkiyɨm. Mɨ ta yaiya krɨma boɨnkiya saiir yaimwokɨyaimwowa ya hɨnɨɨnga, kɨma Jisɨs Krais siiram daɨngwo tɨbmii. \v 9 Mɨ kɨra iikam nhɨrmaka hɨnɨɨna boɨni, Jisɨs Krais siya kariir Bɨiyan Inkam Komiigɨn mɨ kɨra ha naɨngwo tɨbmiikikɨni, ta Adi Komii siya swokɨ hɨdnɨnsiin ɨdwowa Jisɨs Krais siirɨn ɨe hɨrankɨn mɨ kɨriirɨn wɨ Adi Komii siyar nanmaiwarkainaei. \v 10 Mɨ krɨmiir kwoɨnɨm Krais siir dimɨn taemɨnɨm sɨmiiram naɨngwo tɨbmiikikɨni mɨ krɨma ta krɨma mɨ aɨngwo tɨbmiikikɨna saiirɨn ha mɨ boɨnɨnkɨigii mɨ Adi Komii siya krɨmiirɨn wɨ dimɨn whɨrkɨ kɨmbu karamae nɨkɨuwi mɨ krɨmiirɨn wɨ siya nanmaiwarkainaei. \v 11 Yokwo Komii saeya tɨ dimɨn ɨiirɨn hɨnɨɨna boɨnkɨn mɨ iikamɨm siiram naɨngwo tɨbmiikikɨniyɨm sɨma wɨ hɨkak nwo rani. \v 12 Ta yaiya Juda iikamɨm mɨ Juda iikam tani ɨkɨm, hɨnda tɨndanɨm, tɨ nu ɨiirar nwoɨrkakɨm, krɨmiirar boɨnkika. Mɨ krɨma whɨekakarɨn Adi Komii siir whwonkam ɨdaɨn ɨni hɨrii hɨriinankɨnar ywowɨm. Adi Komii siya krɨmiir whɨekakniyar Adi Komiigɨn. Mɨ ɨni mɨ owɨn iikam whɨekakɨm, yɨpɨkɨ siiram kauwok boɨnɨm, sɨmiirɨn wɨ siya whɨnkɨnsiis haigɨnɨuwi mɨ dimɨn mɨiyɨk mɨiyɨkɨm wɨ siyar hauu haigɨnɨuwi. \v 13 Adi Komii siir Yokwo Komiiya saeya hɨnɨɨna boɨnkika, iikamɨm Bɨiyan Inkam Komiiyɨn siir inɨg ɨiir dapɨkɨuwɨm sɨmiirɨn wɨ siya nanmaiwarkainaei. \p \v 14 Mɨ sɨma siiramɨn wɨ panɨɨna kauwok boɨni, sɨma siiram naɨngwo tɨbmiikikɨn karamae nwowi, ha? Mɨ sɨma siiramɨn wɨ panɨɨna mɨ naɨngwo tɨbmiikikɨni, sɨma siir yai aiir wakae karam nwowi, ha? Mɨ iikamɨm sɨma siirɨn sɨmiir boɨnmɨmauu karam nwowi mɨ sɨma wɨ panɨɨna wakaei, ha? \v 15 Mɨ Adi Komii siya siir iikam ɨmiir nɨkropki karam nwokɨswo siir yai aiir boɨnmɨmauuam mɨ sɨma wɨ panɨɨna wakaei, ha? Yɨo tɨ hɨnɨɨn siyɨuɨn mɨiyɨk rani. Adi Komii siir Yokwo Komiiya saeya iikam ɨmiirɨn hɨnɨɨna boɨnka. Iikamɨm yɨpɨkɨ Krais siir yai wɨn kɨbɨeya saiir boɨnmɨmauuɨm, yɨm iikam bɨmbɨuwi rani. \v 16 Mɨ Isrel sɨmiir iikam whɨekakɨm Krais siir yai wɨn kɨbiya saiiram bɨ naɨngwo tɨbmiikikɨnkɨm. Isaia profet inkamɨn siya hɨnɨɨna wɨnboɨnkikɨn, Bɨiyan Inkam Komii, iikam hoɨmgak rani, krɨmiir yai naɨngwo tɨbmiikikɨniyɨm mɨ ɨkɨ nhɨrɨm yɨm ɨni nɨɨnga ywowɨm. \v 17 Mɨnsika, tɨ iikamɨm sɨma Krais siir yai aiirɨm whɨsarii bɨ naɨngwo tɨbmiikikɨnkɨm sɨma ta yai aiir bɨdi wakaeyɨm. Ta yaiya sɨma saiirɨn whɨsarii bɨ wakaekɨm, saiirɨn iikam ɨmar boɨnmɨmauuwamkɨm sɨmiirɨn. Mɨ sɨma asi wakaekɨm saiirɨn. \p \v 18 Tariigɨna kara pɨ kɨmiir srɨii, Isrel sɨmiir iikamɨm sɨma ta Krais siir yai wɨn kɨbiya saiir bɨdi wakaeyɨm, aniya? Ɨkɨ, sɨma bɨdiyar wakaeyɨm. Adi Komii siir yaiya yokwo Sam hɨr nwowa saeya hɨnɨɨna boɨnka, \q1 ta yai wɨn kɨbiya iikam ɨma bɨdi yapboɨnmamauuwa, hɨnda tɨndan maeyauɨm Isrel sɨmiir iikam ɨma nwowɨm sɨmiirɨn. \m \v 19 Mɨ kara kɨmiirɨn pɨ dimɨn whɨrɨn siir swokɨ kwasrɨigi, kɨmiir kwoɨnɨn ha naɨngwowi, Isrel sɨmiir iikamɨm sɨma whaowaekɨm ta yai aiir bɨ nɨnoknɨnkɨnkɨm, aniya? Nɨɨngakɨ, nɨɨngakɨɨnga sɨma bɨdiyar yɨnoknɨnkɨnɨm. Moses siya bɨi tɨ Isrel sɨmiir dimɨn taemɨnɨm sɨmiir wɨnboɨnkiyɨn siya hɨnɨɨna wɨnboɨnkikɨn, \q1 Adi Komii kara, kara wɨ iikamɨm maeyau nhɨranɨm inɨg komii karamaeyɨm, wɨ sɨmiir haii. Mɨ yɨm sɨma kariir dimɨn taemɨnɨm sɨmiir bɨ nɨnoknɨnkɨnkɨm. Mɨ kɨmiirɨn wɨ kara kiyopsɨbgikikaigiki mɨ kɨma wɨ kɨgmaɨr prasae kɨn tani, dimɨn taemɨnɨm kara tɨrɨm sɨmiiramɨn. \m \v 20 Mɨ Aisaia, profet inkamɨn siya bɨ kaorarao boɨnkɨn, \q1 iikamɨm Juda iikam tani sɨmiirɨn. Siya hɨnɨɨna boɨnkɨn, Adi Komii siir yai aiirɨn, iikamɨm mɨinan kariiram mɨrii karamae nwowɨm, yɨm sɨma kariir bɨdi yakɨgniyɨm. Mɨ iikamɨm kariiram srɨi karamae nwowɨm iikam nhɨrmi, kara sɨmiir hɨriirɨn bɨdiyar mɨ ɨmbiyamɨn. \m \v 21 Mɨ profet inkamɨn Aisaia siya Isrel sɨmiir iikam ɨmiirɨn hɨnɨɨna boɨnkikɨn Adi Komii siir yai aiirɨn, ɨi kasakasa rani, namkiyɨm, kara sɨmiiram nɨkɨu kɨnkina nanaeyɨm, kariir wakaeyokna apɨm. Mɨ sɨma ɨni boriisopɨm mɨ kariirɨn sɨma digɨumii haimriiyɨugig mɨ sɨma kariir yai aiir bɨ wakaeyoknakɨm. Mɨ sɨma ɨni yantamyɨriyɨr kɨɨnɨm. Ɨriig. \c 11 \s1 Adi Komii siya Isrel sɨmiir iikamɨm sɨmiirsi naɨngwobumbugɨn. \p \v 1 Kara kɨmiir srɨiyam tɨri, kɨma hɨriiyar naɨngwowi, Adi Komii krɨmiir Wanɨn siya siir isidɨn Isrel sɨmiir iikam ɨmiirɨn digɨumii bɨdi haimriiyɨuɨn, aniya? Nɨɨngakɨ, nɨɨngakɨɨnga. Mɨ an kararɨn Isrel inkamaɨrgɨn. Abraham siya kariirar brougaekɨn mɨ an kara Bensamini isidɨn siir hɨrankɨn. \v 2 Adi Komii siya siir iikamɨm bɨdi bɨdiniya siyar nɨmbingiyɨm, sɨmiirɨn digɨumii bɨ haimriiyɨugɨn. Mɨ kɨma bɨdi yɨnoknɨnkɨnɨm yaiya profet Ilaija siya kwɨsboɨnkiya Adi siiram Yokwo Komii hɨr nwowa Isrel sɨmiir iikamɨm sɨmiiram, siya hɨnɨɨna kwɨsboɨnkikɨn, \v 3 Bɨiyan Inkam Komii, kɨriir profet inkamɨm Isrel sɨma bɨdi yɨsomsom aokaokiyɨm. Mɨ hɨiyɨm wraisu Adi Komii siiram nɨnkɨn ɨmiiyaeiya yɨm ɨriipɨ hɨriinan sɨma bɨdi mɨ ɨinɨkinhɨmnhɨngiyɨm. Mɨ kanakanar nwowi mɨ sɨma kariiram hansɨri, kariir nɨsomaowam. \v 4 Mɨ Adi Komii siya siirɨn panɨɨn yaiya sae yowarkɨi boɨnki, ha? Siya ha boɨnkikɨn. Nɨɨngaka. Kariir iikam 7,000nɨm, yɨm ɨna nwokrɨpkaiyɨm kariir yai aiirar wakaeyoknakrɨpkaiyɨm kara sɨmiirɨn digɨumii bɨ haimriiyɨugɨn. Mɨ sɨma Bal sɨmiir nɨksɨsae dimɨnɨn uruwai siyaowaini hanɨɨn ɨgak siiram bɨ nakaiswaekɨm. Nɨɨngaka. \v 5 Mɨ ɨriipa hɨriinan, tariinanɨn isid haɨmii whɨrɨn ɨna mɨ owɨn, Adi Komii siya nɨmbinɨn siya sɨmiirsi naɨngwobumbugɨn. \v 6 Adi Komii siya sɨmiir nɨmbinɨn siya sɨmiirɨn whɨsarii bɨ nɨmbingɨn, siya sɨmiirsi naɨngwobumbugɨn. Siya sɨmiir mɨiyɨm sɨma mɨriiyɨm sɨmiirsi bɨ nɨmbingɨn. Nɨɨngaka. Mɨ Adi Komii siya mɨiyɨm sɨma mɨriiyɨm sɨmiirsi nɨmbingɨswo mɨ ta siir naɨngwobumbuwa wɨ opa pɨ kimaiyɨn. \p \v 7 Mɨ krɨma wɨ panɨɨna boɨni? Tɨ dimɨnɨn Isrelmi iikamɨm mɨinan sɨma napmɨriiyɨn, siyɨu komii siir siyɨu ɨiir napam sɨma siir bɨ haigɨn. Mɨ iikamɨm Adi Komii siyar naɨngwobumbuɨm mɨ ha nɨmbinɨm siir iikam nwowam, sɨma sɨmaɨrgɨm tɨ dimɨn ɨmiir haiyan iikamɨm. Mɨ ɨkɨ iikam nhɨrɨm, yɨm sɨmiir kwoɨnɨm Adi Komii siyar tɨrkikɨn mɨ sɨma ɨni kwoɨnam yaowhaeyɨuɨm, siir siyɨu ɨiir napɨm. \v 8 Yokwo Komii saeya boɨna saiir hɨriinan, \q1 sɨmiir kwoɨnɨn Adi Komii siya bɨdi tɨrkiyɨn mɨ sɨma ɨni kwoɨn karamae ywowɨm. Mɨ dimɨnɨn sɨma kɨgiyɨm, sɨma siiram kɨg naɨngwo tɨbmii kɨɨnɨm pɨ boriisopi. Mɨ dimɨnɨn sɨma wakaeiyɨn, sɨma siiram naɨngwo tɨbmii kɨɨnɨm pɨ mɨ boriisopi. Mɨ bɨiya sɨma nwowa, hɨriiyar nwoyokiyokɨinaniyɨn mɨ ɨni tariinanar yadɨgniyɨn. \v 9 Adi Komii siir yaiya Devid siya wɨnboɨnkiya ya hɨnɨɨnga, sɨma Adi Komii siirɨn bɨdi yaɨngwo owouugikɨm mɨ sɨma ɨni yaewou nikwo aeyɨm inantɨonanamɨm. Mɨ tariigɨna ya ɨni uridɨn krɨma hɨuridkikaiiyɨn huwam ɨni siir hɨriinan ywowa. Mɨ sɨmiirɨn ha kiyɨskaii mɨ sɨmiirɨn wɨ hindara nonkwobumbunɨnkɨn ɨuguskii. \v 10 Sɨma inkam nhwokwɨsaenan dwokiyam, sɨma kɨpi nanaokɨgɨmokaeyam. Mɨ sɨma inkamɨn dimɨn hɨkak haiiyɨn mɨ ha hɨugraknaiinamiyɨn, siir hɨriinan dwo. Mɨ sɨmiir dimɨn biyɨeyɨm, sɨmiirɨn wɨ hɨriinanar timɨ kikɨn hɨugrak haigɨnɨu. \p \v 11 Mɨ kara kɨmiirɨn pa swokɨ srɨigii, kɨma ha naɨngwowi, tɨ Isrel sɨmiir iikamɨm sɨma bɨdi yonkwobumbunɨnkɨn ɨuguskiyɨm, aniya? Nɨɨngakɨ, nɨɨngakɨɨnga. Mɨ sɨma Krais siir yai aiir bɨ wakaeyoknakɨm mɨ ta hɨriinan saiirsi whɨnkɨnsiis haigɨnɨugɨn Adi Komii siya ɨkɨ Juda iikam tani sɨmiir nanmaiwarkainam. Mɨ Isrel sɨmiirɨn wɨ Adi Komii siya mɨnki mɨ sɨma wɨ ɨo whwonkam Juda inkam tani sɨmiir nanaowi. Dimusi rani, siya dimɨn mɨiyɨk sɨmiir hauugɨn. \v 12 Mɨ siyɨu biyɨeyɨm sɨma tɨriyɨn, Adi Komii siirɨn sɨmar hɨuyarmai mɨ siya ɨkɨ iikamɨm Juda iikam tani sɨmiirɨn dimɨn mɨiyɨk asi hauuwi. Mɨ Isrel sɨmiir iikamɨm sɨma Adi Komii siir dimɨn mɨiyɨk mɨiyɨkɨm, sɨmiirɨn ɨni yɨmiiyɨuwɨm mɨ Adi Komii siya tɨ dimɨn mɨiyɨk mɨiyɨkɨm ɨkɨ iikam nhɨrɨm sɨm asi hauugikɨn. Mɨ mhoɨiya Isrel sɨmiir iikamɨm sɨma Krais siiram swokɨ haiyɨug naɨngwonanii mɨ tɨ dimɨn mɨiyɨk mɨiyɨkɨm wɨ Juda iikamɨm tɨ nu ɨiirar nwoɨrkakɨm hɨnda tɨnda wɨ sɨmiir whɨnkɨnsiis haigɨnɨuwi. \s1 Adi Komii siya Juda iikam tani sɨmiir nanmaiwarkainakɨm. \p \v 13 Mɨ tariinanɨn kara tɨ iikam Juda iikamɨm tani, tɨsi yai kɨmiir ninɨ boɨnmɨmauuniyɨn. Kara aposel inkamkɨn, kariirɨn Adi Komii siya nɨkropkikɨn tɨ iikamɨm Juda iikam tani, kɨmiiram. Mɨ ta mɨiya kara mɨriiya kara saiiramɨn maɨrgɨmaɨrga komii asi nwowi. \v 14 Mɨ ɨiya kara hɨriinan tɨrɨn mɨ kariir isidɨn Isrel sɨma wɨ whwokwoka nwo rani. Sɨma wɨ dimɨn mɨiyɨk mɨiyɨkɨm Adi Komii siya hauuwɨm ɨkɨ iikam nhɨrɨm sɨm, hɨuyɨrmaii. Mɨ kara Juda sɨmiir iikam nhɨrɨm wɨ tɨ hɨriinan siyɨu ɨiirsi nanmaiwarkainaei. \v 15 Adi Komii siya wɨ iikamɨm Juda iikam tani sɨmiiram kiwakii, saɨka nongwomamaɨr aeyam. Dimusi rani, siya Isrel sɨmiir isidɨn, siirɨn digɨumii bɨdi haimriiyɨugigɨn. Mɨ mhoɨiya ɨiya siya sɨmiir swokɨ ɨkɨunaei siiram swokɨ ɨtɨm, ya wɨ dimɨn mɨiyɨkɨ mɨiyɨknan nwowi, inkamɨn ɨeyankɨ swokɨ ɨnsiin ɨdwowiyɨn mɨ omwai ha waiyaeiyɨn siir hɨriinan. \p \v 16 Mɨ inkamɨn paemɨiyɨm Adi Komii siir nɨkɨumauuwi mɨ ɨkɨ siir kwiya kwiyaɨm mɨ siir kwoɨm mɨ siir nidɨm, yɨm ɨriipɨ hɨriinan siirara kɨnaɨrgɨm. Mɨ Ebraham siya mɨ profet inkam mɨiyɨk mɨiyɨk ɨkɨm, sɨma Adi Komii siir yɨnisɨsɨm nwowi, mhoɨiya sɨmiir isidɨm sɨmiir yɨnɨeyɨm wɨ ɨriipɨ hɨriinan siir yɨnisɨsɨmar mɨ owi. \v 17 Mɨ Adi Komii siya ɨbɨn inkamkɨ nonkwo nankaiiyɨn, siir kwiya wai ɨmiir nɨkrɨp haii mɨ siya ɨbɨn sasa nɨkii whakiyɨn siir kwiyam ha mɨ ɨkrɨp haii mɨ sɨmiirɨn wɨ ɨrɨpa nɨtɨmrwakɨu widgii. Mɨ sɨma kɨrɨe wɨ sɨma sɨmar swokɨ ɨnhai anainaei. Mɨ Juda iikamɨm yɨm ɨni ɨbɨn inkamkɨ nonkwo ɨnkɨniyɨn, ɨni siir hɨriinan ywowɨn. Mɨ Juda iikam tani yɨm ɨni ɨbɨn sasa nɨkiiwhakiyɨn, ɨni siir hɨriinan ywowɨm. Mɨ kɨma isid whɨsaɨrɨn ɨni ɨrɨpar yɨtɨnakɨuɨm, tɨ pae wɨso sowiir hɨriinan. Mɨ wɨm kɨma ɨni ta paeyakwiya waiya ɨni saiir ɨgsop aiir nokwokairiinanan ywowɨn. Mɨ wɨm kɨma opa pɨ siir mɨi ɨmiirsiyar mɨ haii. Mɨ Juda iikam tani kɨma kɨrɨe pɨ Juda iikamɨm sɨmiirsiya mɨ haii. \v 18 Mɨ kɨma hɨriinan nwowi mɨ kɨma wɨ ha kɨpi naɨngwo, Juda iikamɨm sɨmiir kouɨn ɨni kɨma ywowɨm, yɨpɨkɨ tɨ paeyakwiyam wainamɨm Adi Komii siya nɨkrɨp haiiyɨm sɨmiir hɨriinan. Mɨ kɨma hɨriinan dimuam naɨngwowi, ha? Wɨm kɨma ɨni paeyakwiyanan ywowɨm mɨ Juda iikamɨm yɨm ɨni paemɨinan ywowɨm. Wɨm kɨma ɨni paeyakwiyanan ywowɨm mɨ kɨma wɨ dɨg nwo rani, pae siir mɨi ɨmiir op hauuwɨm, paeyakwiya ɨmiirɨn paemɨi ɨeyar kɨrɨe haigɨnɨuwi. \p \v 19 Mɨ wɨm kɨma wɨ hɨnɨɨna boɨni, paeyakwiyam Adi Komii siya nɨkrɨp haiyɨm ɨgsopa krɨma mɨ okwokairinaei yɨo ɨni mɨ owɨn. \v 20 Ta yaiya, ya yaimwowaɨrga mɨ kɨma, kɨmasiyar mɨntɨrao ta saiirsiyɨn. Sɨmiirɨn Adi Komii siya nhɨnɨkrɨropkikɨm. Dimusi rani, sɨma siir yai aiir bɨ wakaena apkɨm. Mɨ sɨmiir ɨgsopa kɨma asi nokwokairiinanaowidga, wɨm kɨma siir yai aiiram naɨngwo tɨbmii kɨɨngɨm. Mɨ kɨma, kɨmamar kɨpi naɨngwona, kɨma wɨ tɨ ɨdid. Mɨ dimɨnɨm kɨma naɨngwo tɨbmii kɨɨnɨm sɨmiirsi ha timɨ mɨntɨrao. \v 21 Juda iikamɨm, yɨm ɨni paeyakwiya kɨɨnan ywowɨm mɨ Adi Komii siya sɨmiirɨn wɨ hɨriiyar kɨgnɨnkɨn okrɨpkai rani. Nɨɨngaka. Sɨmiirɨn wɨ siyar nɨkrɨmkrɨpkii. Mɨ wɨm kɨma, wɨ ha kɨpi mɨ aɨngwo, Adi Komii siya krɨmiirɨn, wɨ hɨriinan mɨ tɨr tani. Nɨɨngaka. \v 22 Adi Komii siya iikamɨm digɨumii siir haimriiyɨugigɨm, sɨmiirsiyɨn naɨngwoyɨmyok karamaeka. Nɨɨngaka. Sɨma ɨni ɨbyakwiyaɨm Adi Komii siya nɨkrɨmkrɨpkiyɨm ɨni sɨmiir hɨriinan ywowɨm, wɨm kɨma ɨni ɨbɨn sasa nɨkii whakiyɨn, siir kwiyam ɨni sɨmiir hɨriinan ywowɨm. Mɨ kɨma siiram wakaeyokna apkrɨpkai karam nwowi mɨ kɨma wɨ hɨriiyar naɨngwowi, siya wɨ krɨmiir nhɨnɨkrɨropki rani mɨ wɨ krɨmiir nonkwobumbunɨnkɨn ɨguski rani, aniya? \v 23 Mɨ Juda iikamɨm sɨma swokɨ aɨngwo tɨbmii kɨɨni, Adi Komii siya wɨ dɨgar nwowi, sɨmiirɨn wɨ sɨmiir naeyɨu ɨmiirar swokɨ iyopkɨmkɨkɨugii. \v 24 Mɨ Juda iikam tani kɨma ɨni ɨbɨn sasa nɨkii whakɨn Adi Komii siya nɨkrɨpkiyɨn, ɨni siir hɨriinan ywowɨn. Adi Komii siya mɨriiya mɨiya ya ɨni saɨkɨsar ywowa. Mɨ siya kɨmiirɨn ɨbɨn inkamkɨ nɨnkɨnɨn, saɨkar yɨnkɨn iyopkɨkɨu haigɨnɨu. Mɨ Juda iikamɨm ɨni tɨ ɨbɨn inkamkɨn nɨnkɨnɨn ɨni siir hɨriinan ywowɨn. Mɨ Adi Komii siya kɨmiirɨn Juda iikam tani hɨnɨɨn tɨri, ya tariigɨna ya mɨi komii rani, Juda iikam sɨmiir swokɨ ɨkɨunaei mɨ sɨmiirɨn sɨmiir maeyaugɨ maeyau ɨmiirar swokɨ iyopkɨmkɨkɨugii. Nɨɨngaka. Ɨriig \s1 Adi Komii siya iikam whɨekakɨm Juda iikamɨm sɨmiirɨm mɨ Juda iikam tani ɨkɨm wɨ sɨmiirar nanmaiwarkaina swowi. \p \v 25 Tɨ kariir akamɨm, kara ha naɨngwowi, ta yaiya saiir yaimwokɨyaimwowɨm sɨmiir tɨ sɨbgu ɨnoknɨnkɨn, bɨiya inkamkɨ sɨbgu nɨnoknɨnkɨn karam nwowa, kara ha naɨngwowi kɨma tɨ dimɨnɨn siirgɨsiir tɨ ɨnoknɨnkɨn mɨ kara pɨ boriisopi, kɨma hɨnɨɨna naɨngwoɨm digworaekwo whɨekakɨm sɨmiirɨn kɨmar yɨnoknɨnkɨn ɨski. Nɨɨngaka. Adi Komii siya kiyopsɨbgi haigɨnɨuwi Isrel sɨmiir iikamɨm sɨmiir kwoɨn ɨmiirɨn mɨ wɨ ta ɨiya Juda iikam tani Adi Komii siya nɨmbinɨn siir yɨnisɨsɨm nwowi, sɨma naɨngwo tɨbmii kɨɨnana wɨ saiirar nadɨgni. \v 26 Mɨ mhoɨiya tɨ digworaekwo whɨekakɨm sɨma dɨgii mɨ Isrel sɨmiir iikamɨm ha swokɨ amswowi Adi Komii siiram mɨ sɨmiirɨn wɨ siyar nanmaiwarkainaei. Adi Komii siir yaiya Yokwo Komii hɨr nwowa saeya hɨnɨɨna boɨnka, \q1 inkamɨn iikam ɨmiir nanmaiwarkainaɨnɨn, yɨo om Saionankɨ nɨtɨn inkamɨn siya. Mɨ kwoɨn bibiyɨeyɨm Jekopni isidɨn siir kwoɨnau nwokaiyɨm wɨ siya kɨndimdiyɨugii. \m \v 27 Mɨ ta ɨiya, kara sɨmiir dimɨn biyɨeyɨm sɨmiir kɨndiyɨugii mɨ ta bɨiya kara nɨmbina, nɨmbina ya wa nɨmbiyami. \v 28 Isrel sɨma Adi Komii siir yai wɨn kɨbiya digɨumii saiir haimriiyɨugigɨm, sɨma whwokwoka saɨka bɨ nwowikɨm mɨ Adi Komii siya sɨmiirɨn ɨo asi nwokɨn. Mɨ ɨkɨ Juda iikamɨm sɨmiiram asi nɨnmiinɨnkɨnamkɨn. Dimusi rani, Isrel sɨmiir kamɨm Adi Komii siya bɨdi yɨmbinɨm siir iikam nwowam. Mɨ siya sɨmiiramar naɨngwokwoɨn. Dimusi rani, bɨdi bɨdiniyarɨn siya sɨmiir brougaeyɨm Ebraham, Aisak mɨ Jekop, sɨmiir bɨdi boɨnɨn hɨnɨɨn, kɨmiir isidɨn wɨ karar kɨgrɨraowi mɨ sɨmiirɨn wɨ siyɨu mɨiyɨk ɨiirar tɨrhaigɨnɨuwi. \v 29 Adi Komii siya sɨmiirɨn wɨ siyɨu mɨiyɨk ɨiirar tɨri. Dimusi rani, siir kwoɨnɨn wɨ swokɨ kisɨna haigii rani, iikamɨm siya nɨmbingiyɨm, siir iikam nwowam, sɨmiir nanmaiwarkainamɨn. Nɨɨngaka. \v 30 Bɨiya Juda iikam tani yaewan kɨma nikɨ kɨndiyɨu wankɨm Adi Komii siir yai aiirɨn mɨ tariinanɨn Adi Komii siya krɨmiirsi naɨngwobumbugɨn mɨ siya kɨmiir asi whɨnkɨnsiis haigɨnɨuwi. Dimusi rani, Isrel sɨmiir iikamɨm, sɨma Adi Komii siirɨn digɨumii haimriiyɨugigɨm mɨ siya kɨmiiram asi nɨnmiinɨnkɨnanii. \v 31 Adi Komii siya kɨmiirsiyɨn ɨna naɨngwobumbuwɨn. Dimusi rani, Isrel sɨmiir iikamɨm sɨma siir yai aiirɨn yaewan bɨdi kɨndiyɨuwangikɨm. Mɨ tariinanɨn, Adi Komii siya wɨ sɨmiirsi swokɨ aɨngwobunaei mɨ siya sɨmiirɨn wa whɨnkɨnsiis haigɨnɨuwi. \v 32 Mɨ tɨ siyɨuɨn Adi Komii siir yai aka nantamiyɨriyɨriiyɨn, Adi Komii siya iikam ɨmiirɨn wɨ iikamɨm hɨugrɨpkɨikikaigiyɨm wɨ sɨmiir hɨriinan hɨugrɨpkɨikikaigi mɨ Adi Komii siya krɨmiirɨn tɨ hɨriinan tɨrkiyɨn mɨ siya mhoɨiya krɨmiirsi naɨngwobumbuwi mɨ wɨ krɨmiir whɨnkɨnsiis haigɨnɨuwi. Ɨriig. \s1 Krɨma Adi Komii siir inɨg ɨiir hainan. \p \v 33 Ha kɨpi naɨngwo, krɨmiir Adi Komiiyɨn, siya bɨmbɨuwigɨ mɨ ɨuwi digworaekwowɨm siya nɨnoknɨnkɨnɨm, ɨni solwara nwowi siiyɨnkrɨnɨm ɨni sɨmiir haiburɨm mɨ kougɨkouwɨn ɨni siyar yowɨskiyɨn. Krɨma nɨnoknɨnkɨn tani, tɨ hɨriinan siyɨuɨn siya tɨriyɨn mɨ siya krɨmiirɨn wɨ panɨɨn panɨɨna namisi tɨri, siya hindara tɨri. \v 34 Kaimwoka, Yokwo Komii saeya hɨnɨɨna boɨnka, \q1 yɨpɨkɨn Bɨiyan Inkam Komii siir kwoɨn ɨiir nɨnoknɨnkɨnɨn, ha? Mɨ wɨ nhɨnga boɨni siirɨn, hɨnɨɨnɨn, kɨra tɨ hɨnɨɨnɨn si tɨ tɨr, iyɨe? Tɨ hɨnɨɨnɨn si tɨ tɨr, ha? \v 35 Yɨpɨkɨ inkamkɨn dimɨn Adi Komii siir nikɨ hauuwi mɨ mhoɨiya siya siirɨn wa swokɨ iyopkɨiyɨuwi siirɨn, ha? \m \v 36 Nɨɨngaka. Digworaekwo whɨekakɨm siyar tɨrkikɨm. Mɨ digworaekwo whɨekakɨm sɨmiirɨn ɨni siyar kɨgɨrkakɨm mɨ digworaekwowɨm yɨm ɨni hɨriiyar nwowɨm, siir kɨnsiis haigɨnɨuwam. Mɨ krɨma siir inɨg ɨiirɨn ɨinokɨinokɨn hɨriiyar hainananaei. Taka yaiya, ya yai kaimwokɨ kaimwoka. Ɨriig. \c 12 \s1 Krɨmiir mhɨi kwoɨnɨm Adi Komii siirɨn inkamɨm dimɨn taemɨn siir nɨnkɨn ɨmiiyaeiyɨm sɨmiir hɨriinan hauugi. \p \v 1 Tɨ kariir akamɨm, kara kɨmiirɨn ta yai aiir boɨnɨnkwokwokii, Adi Komii krɨmiir Wanɨn siya krɨmiiramɨn naɨngwobumbu prasae bɨ kɨnkɨn. Mɨ siya krɨmiirɨn siyɨu mɨiyɨk mɨiyɨk kasa bɨ tɨrkɨn, krɨmiir whɨnkɨnsiis haigɨnɨuwam. Mɨ krɨma, krɨmiir mhɨi kwoɨnɨm Adi Komii siirɨn, inkamɨn nae siir nɨnkɨn ɨmiiyaeiyɨn siir hɨriinan hauugi. Mɨ krɨma siir yai ɨmiir wakaeyokna mɨ siir mɨi ɨmiir mɨrii. Mɨ siya wɨ krɨmaka nwokɨ ɨngwomamaɨr aeyɨm. Mɨ tɨ hɨriinan siyɨuɨn krɨma Adi Komii siir inɨgɨn wɨ siir nwokɨ hainan kɨɨnɨm. \v 2 Kɨma siyɨuɨm nuan iikamɨm sɨma tɨriiyɨm sɨmiir kɨpi kɨgna dirɨraerar. Nɨɨngaka. Kɨma Adi Komii siir tikɨ kɨgnɨnkɨnki, kɨmiir kwoɨn ɨmiir hɨurworwokaiyamɨn mɨ kɨma wɨ Adi Komii siirgɨsiiram wakaeyokna apan iikam nwokɨ owɨm. Mɨ kɨma wɨ haɨni nɨnoknɨnkɨni digworaekwowɨm Adi Komii siya naɨngwowɨm kɨma tɨram. Yɨo tɨriigɨnɨn ɨni yokiyɨn, Adi Komii siirɨn wɨ maɨrgɨmaɨrga siya nwowaigɨnɨuwi. Mɨ Tɨriigɨnɨn, krɨmiirɨn wɨ siya whɨnkɨnsiis haigɨnɨuwi. \p \v 3 Adi Komii siya kariirsi naɨngwobumbugɨn mɨ siya kariirɨn siir aposel inkam asi nokmwɨn okwohaigɨnɨugɨn. Mɨ ta hɨriinan kara inɨgakɨn kɨmiirɨn hɨnɨɨna boɨnɨm, wɨm kɨma inɨg karamae iikamɨm kɨma ha kɨpi naɨngwo kɨma wɨ inɨg komiigak iikam nwowi. Nɨɨngaka. Kɨma, kɨmamar kɨpi naɨngwona mɨ kɨma, kɨmiir naɨngwo tɨbmiiya Adi Komii siya hauuwa kɨmiir, saiirgɨsaiir dɨgar hɨd. Mɨ kɨma wɨ tɨ dimɨnɨn siya nɨmbingiyɨn tɨram wɨ siir nwokɨ tɨrɨm. \v 4 Krɨma dɨnoknɨnkɨn, krɨmiir pɨua kwɨruwaɨrga mɨ saiir pɨua haɨmii haɨmiiyɨm kasa rani. Pɨu haɨmii nhɨrɨm yɨm dimɨn whɨr nonkwo dirɨraerarikɨm mɨ nhɨrɨm yɨm dimɨn whɨr mɨ onkwo dirɨraerarikɨm sɨma dimɨn whɨrua bɨ nonkwo dirɨraerarikɨm. \v 5 Mɨ tɨ hɨriinan siyɨuɨn krɨma iikam kasa rani mɨ krɨma ɨni pɨu kwɨruwananar swokɨ owɨm. Dimusi rani, krɨma Krais siir yai aiir wakaeyokna apkɨm mɨ krɨma ɨni ɨrɨpar yɨtɨnakɨuwɨm. Mɨ krɨma, krɨma krɨma tɨ swokɨ whɨnkɨnsiis ankɨnsiis ɨrni nwɨrniyɨn. \v 6 Mɨ dimɨnɨm Adi Komii siya tɨriyɨm mɨ siya hauuwiyɨm krɨmiir sɨma hɨrii hɨriinankɨna rani. Nɨɨngaka. Adi Komii siya kɨmiirsi naɨngwobumbugɨn mɨ kɨma wɨ haɨnii nɨnoknɨnkɨni dimɨnɨn siya kɨmiir boɨnmauuɨn. Mɨ siya ta yai boɨnmɨmauuni nɨnoknɨnkɨna inkam nwɨrni hauuwi mɨ siya siir naɨngwo tɨbmiiya saiir dɨgar boɨnmɨmauu. \v 7 Mɨ Adi Komii siya krɨmiirɨn kɨrɨe siir mɨi aiir mɨriiyam hauuwi. Ɨkɨ iikam nhɨrɨm sɨma whɨnkɨnsiisam mɨ kɨma ta mɨi aiirgɨ aiirarar sɨbgu mɨrii ɨski. Mɨ Adi Komii siya kɨmiirɨn kɨrɨe siir yai aiir boɨnmɨmauuam hauuwi. Mɨ kɨma ta mɨiya siya hauua saiirgɨsaiirarar sɨbgu mɨrii ɨski. \v 8 Mɨ kɨma iikamɨm Adi Komii siya nɨmbinɨm iikam nhɨrmi nokboɨn prapras haigɨnɨuwi mɨ tɨ hɨriinan siyɨuɨn kɨma tɨrɨn sɨmiir, sɨmiirɨn wɨ siya whɨnkɨnsiis haigɨnɨuwi. Mɨ iikamɨm yɨpɨkɨ Adi Komii siya nɨmbingiyɨm iikam nhɨrmi nokboɨn prapras haigɨnɨuam mɨ kɨma ta mɨi aiirarar sɨbgu mɨrii sɨmiir whɨnkɨnsiis haigɨnɨuam. Mɨ iikamɨm yɨpɨkɨ Adi Komii siya nɨmbingiyɨm digworaekwo iikam nhɨrmi sɨoɨtkɨn hauuam mɨ sɨma ta mɨi aiirɨn sɨbgu mɨrii mɨ sɨmiirɨn digworaekwowɨm hoɨmgakar sɨoɨtkɨn hauu. Mɨ iikamɨm yɨpɨkɨ Adi Komii siya nɨmbingiyɨm iikam nhɨrmi kou nwowɨm, kɨma sɨbgu tɨr mɨ kɨma wɨ sɨbgu dwo. Mɨ iikamɨm yɨpɨkɨ Adi Komii siya nɨmbingiyɨm, iikam nhɨrmisi naɨngwoyɨmyokɨm, sɨma saiirɨn wɨ sɨbgu tɨr. Mɨ kɨma sɨmiirɨn wɨ nɨmbunɨnɨekakar dwoki. \p \v 9 Kɨma kɨpi nɨksɨsae, kɨma ɨrni kwɨrniyamar daɨngwo dimɨn mɨiyɨk mɨiyɨkɨm sɨmiiraramar daɨngwo. Mɨ dimɨnɨm biyɨe nwowiyɨm sɨmiiramɨn kɨpi naɨngwo. \v 10 Ɨrni nwɨrniyam naɨngwokwowiya, ɨni kɨriir yɨnwigɨm sɨmiiram kɨra naɨngwowiya ɨni saiir hɨriinan yowa iikam nhɨrmiyam naɨngwokwowiya ɨni kɨramar naɨngwonaeiya ɨni saiir haibura. \v 11 Kɨma pɨugɨ kɨpi piyao. Dimɨnɨn kɨma tɨriyɨn Bɨiyan Inkam Komii siir kɨmiir kwoɨnɨn tɨ siirarar hauu ɨguski. \v 12 Kɨma maɨrgɨmaɨrga hɨriiyar dwokrɨpkai ɨiya Bɨiyan Inkam Komiiyɨn Krais siya swokɨ ɨtana saiiram. Mɨ ɨiya kɨmiirɨn dimɨn biyɨekɨ kɨmbu haigɨnɨuwi, kɨma wɨ sɨbgu dokworɨnu. Adi Komii siiramɨn dimɨn taemɨnamɨn. Ɨinokɨinokar srɨinanae. \v 13 Mɨ iikam nhɨrɨm naɨngwo tɨbmii kɨɨniyɨm sɨma paeprikabnan nwowi mɨ kɨma sɨmiirɨn kɨmiir digwokworaekwo ɨmiirar hauu. Mɨ iikam nhɨrɨm om whɨranɨm kɨmaka boɨnaenakiyam nɨti, kɨma sɨmiirɨn ɨgi haigi ɨdwokaigi. \p \v 14 Mɨ iikamɨm kɨmiir nonkwonɨɨnwomwɨɨrnɨnkɨn haigɨnɨuwi kɨma sɨmiirɨn yamdi kɨpi swokɨ tɨr. Kɨma sɨmiirɨn siyɨu mɨiyɨkɨ mɨiyɨk ɨiirar tɨr. Mɨ Adi Komii siiram kwɨsboɨnki sɨmiir whɨnkɨnsiis haigɨnɨuwɨm. \v 15 Mɨ iikamɨm maɨrgɨmaɨrga nwowi mɨ wɨm kɨma ɨriipɨ hɨriinan sɨmakar timɨ ɨnkɨn maɨrgɨmaɨrga. Mɨ sɨma hɨk mɨ haii mɨ wɨm kɨma ɨriipɨ hɨriinan hɨk sɨmakar timɨ ɨnkɨn hai. \v 16 Kɨma ɨrɨpa dongwomamaɨr ae kɨma ha kɨpi naɨngwo, kouwɨn ɨni kɨmar ywowɨm. Nɨɨngaka. Kɨma ɨkɨ iikamɨm inɨg karamaeyɨm sɨmaka damasu mɨrii, ɨkɨ mɨi bibiyɨeyɨm sɨma mɨriiyɨm sɨmiir. Mɨ kɨma ɨkɨ iikam nhɨrɨm sɨmiirɨn ha kɨpi naɨngwo, nɨnoknɨnkɨn komiigakɨn kɨmar yo. Nɨɨngaka. \v 17 Mɨ kɨma iikamɨm siyɨu biyɨe kɨmiir tɨri sɨmiirɨn yamdi kɨpi swokɨ tɨr haigɨnɨu. Mɨ kɨma iikam ɨmiirɨn dimɨn mɨiyɨk ɨiirar tɨrii mɨ sɨma wa kɨgnɨnoknɨnkɨnkii. Wɨm kɨma siyɨu mɨiyɨkɨ mɨiyɨk ɨiirar tɨrii. \v 18 Mɨ sɨyɨu kakɨn nɨuwi, kɨma digworaekwosi kɨpi nɨniinansao. Nɨɨngaka. Kɨmiir kwoɨn komiiyɨn iikam ɨmaka nongwomamaɨr aeyam daɨngwo. \v 19 Tɨ kariir akamɨm kɨma iikamɨm kɨmiir tɨrbuwɨm sɨmiirɨn yamdi tɨrbuwam kɨpi swokɨ tɨr. Kɨma tɨ iikamɨm ɨo kɨmaka nwowɨm, sɨmiirɨn Adi Komii siiramar dwo. Wɨ yamdi siyar tɨri. Kɨma tɨ dimɨnɨm Adi Komii siiram dwo yamdi siyar tɨrɨm. Dimusi rani, siir yaiya Yokwo Komii saiir hɨr nwokaiyɨm hɨnɨɨna boɨnkɨm, sɨmiirɨn mhoɨiya wɨ yamdi karar tɨrhaigɨnɨuwi mɨ wɨ karar nonkwobumbunɨnkɨn haigɨnɨuwi. \v 20 Mɨ kɨma iikamɨm siyɨu biyɨe kɨmiir tɨrɨm sɨmiirɨn yamdi kɨpi swokɨ tɨr. Mɨ sɨma mhɨigɨ naowi, kɨma sɨmiirɨn naemɨn ha timɨ hauu sɨma naeyam. Mɨ sɨma kwoɨnkɨ mɨ haeii, kɨma sɨmiirɨn op ha timɨ hauu kwiyae. Mɨ kɨma sɨmiirɨn hɨriinan tɨri, mɨ sɨma wɨ nɨdid prasaekikɨn tani, tɨ siyɨu biyɨeyɨn sɨma tɨrɨn kɨmiir siirsiyɨn. Mɨ tɨ hɨriinan siyɨuɨn yɨo ɨni nhɨridmɨr parid siyɨtkɨnkinan ywowɨn sɨmiir mwo ɨmiir. \v 21 Mɨ hɨriinankɨ nɨuwi, kɨma siyɨu biyɨeyɨn siiram kɨpi kiwaki, siya nikwowaisiiyam. Nɨɨngaka. Kɨma siyɨu biyɨe ɨmiirɨn siyɨu mɨiyɨkɨn kɨma tɨriyɨn siya dikwowaisii. Ɨriig. \c 13 \s1 Kɨma gavman sɨmiir siyɨu ɨmiir dap \p \v 1 Iikam hoɨmgak krɨmarɨn, gavman sɨmiir inkam komii komiiyɨm sɨmiir yai ɨmiir wakaeyokna. Adi Komii krɨmiir Wanɨn siyar nokmwɨn okwo haigɨnɨugɨm gavman sɨmiirɨn, ɨkɨ iikam whɨekakɨm omom omomanɨm sɨmiir kɨgrɨraowam. Adi Komii siyar nɨmbingikɨn, iikam ɨmiirɨn, gavman nwowamɨn krɨmiir kɨgrɨraowam tariinanɨn. \v 2 Mɨ iikamɨm gavmani iikamɨm sɨmiir yai wakaeyokna karam nwowɨm, yɨm sɨma digɨumii Adi Komii siir haimriiyɨuwi mɨ tɨ hɨriinan kamɨm, yɨm siyar nokmwɨn okwo haigɨnɨugɨm, ta hɨriinan mɨi aiir nwowamɨn. Mɨ sɨma gavman siir yai aiir wakaeyokna karam nwowi, sɨmiirɨn wɨ gavman siya nonkwonɨɨnwoɨmwɨɨrnɨnkɨn haigɨnɨuwi. \v 3 Mɨ iikamɨm siyɨu mɨiyɨk sɨbgu tɨriyɨm, kɨma ha kɨpi naɨngwo gavman siya wɨ ɨo kɨmiir nwowi. Nɨɨngaka. Mɨ iikamɨm siyɨu biyɨe tɨriyɨm, sɨma dɨdid sɨmiirsiyɨn. Mɨ kɨma gavman siirsi nɨdidi, ɨo kɨmiir nwosi mɨ kɨma wɨ tɨ hɨriinan siyɨuɨn siir di tɨrii kɨma wɨ siyɨu mɨiyɨk ɨiirarar pɨ tɨrɨn. \v 4 Yɨm sɨma Adi Komii siir ɨgsopa saiir nokwokairinanan ywowɨm. Mɨ kɨmiirɨn ɨni sɨmar kɨgɨrkakɨm mɨ kɨma wɨ ɨrɨpar nwokɨ ɨngwomamaɨr aeyɨm. Mɨ kɨma siyɨu biyɨe tɨri, kɨma wɨ dɨdid. Dimusi rani, sɨma inɨg komiigak whɨsarii bɨ nwokɨm mɨ kɨmiirɨn sɨmiir kɨrɨe aeya nonkwowi mɨ wɨ sɨma nonkwobumbunɨnkɨn haigɨnɨuwi. Adi Komii siir ɨgsopa sɨmar nokwokairinaka, iikamɨm siyɨu biyɨe tɨriiyɨm sɨmiir nonkwobumbunɨnkɨnam. \v 5 Dimɨno whɨskwo kɨma wakaeyokna api gavman siir yai aiirɨn. Kɨmiirɨn wɨ Adi Komii siya pɨ nonkwobumbunɨnkɨnisi mɨ wɨ mɨ naɨngwoyɨmyoknanaeisi. \v 6 Wɨm kɨma umɨrɨm Gavman sɨmiir asi hauuwi, Adi Komii siir ɨgsopa sɨmar nokwokairinanaowida, kɨmiir kɨgrɨraowam ɨinokɨinokɨn mɨ kɨma wɨ wadɨe nwokɨ owɨm. \v 7 Mɨ kɨma dimɨn taemɨnɨm gavman sɨmiir iikam ɨma nɨkɨuwiyɨm, sɨmiir hauuwam yɨm ha timɨ hauugi. Mɨ Kɨma gavmani iikamɨm umɨram sɨma srɨigiiyɨm, kɨma sɨmiirɨn ha timɨ hauugi. Mɨ sɨma nuni umɨram mɨ srɨigii, yɨ ɨriipa hɨriinan ha timɨ hauugi. Mɨ gavmani iikamɨm yɨm sɨma ɨni krɨmiir kou ywowɨm mɨ krɨma sɨmirɨn siyɨu mɨiyɨkɨmɨiyɨk ɨiirar sɨbgu tɨr. Ɨriig. \s1 Mɨ iikamɨm iikam nhɨram naɨngwowiyɨm, yɨm sɨma Adi Komii siir siyɨu ɨiir napikɨm. \p \v 8 Mɨ kɨma inkam nwɨri dimɨn haii, wɨ niyopkɨiyɨu karamae kɨpi swokɨ o. Mɨ kɨma inkam nwɨraka wɨ hɨriinankak kɨpi nwo. Mɨ dimɨnɨn whɨruwaɨrgɨn, niyopkɨiyɨu dɨg nwo karamae nwowi, ɨrni nwɨrniyam naɨngwokwowiyɨn. Mɨ iikamɨm, iikam nhɨrmiyam naɨngwokwowiyɨm yɨm sɨma Adi Komii siir siyɨu ɨiir napkɨm. \v 9 Adi Komii siir siyɨu komiiyɨn hɨnɨɨna boɨnkɨn, kɨma hɨi inkam nwɨrni wig aka kɨpi nanae mɨ wig ɨrni kam aka kɨpi mɨ anae. Mɨ inkam kɨpi mɨ ɨsomsom aokao mɨ hɨi kɨpi mɨ tauae mɨ kɨpi mɨ kɨgmaɨr, tɨ sɨma sɨma rani, siyɨu komii siir yai nhɨrɨm ɨna mɨ owɨm. Mɨ dimɨnɨn whɨruwaɨrgɨn sɨmiir kou nwowɨn, yɨo hɨnɨɨngɨn kɨma iikamɨm kɨmiir omaka kingiin nwowɨm, sɨmiiramɨn kɨramar naɨngwonaeiya saiir hɨriinan daɨngwo. \v 10 Iikamɨm, iikam nhɨram naɨngwowiyɨm sɨma sɨmiirɨn siyɨu biyɨe bɨ tɨrikɨm mɨ tɨ hɨriinan siyɨuɨn iikam nhɨram naɨngwowiyɨn, yɨo Adi Komii siirgɨsiir siyɨu ɨiirar napi. \p \v 11 Kɨma hɨriinan tɨr ɨiya Jisɨs Krais siya swokɨ ɨuuniyana nua tɨriir ɨni kingiin nwowa. Mɨ kɨma Jisɨs Krais siir mɨi aiir mɨrii wɨ kɨpi mɨrii piyapiyao. \v 12 Ɨhɨ, ɨiya siya swokɨ ɨtana nua tɨriir, ɨni kingiin nwowa. Mɨ krɨmiir ɨiya tɨ nuɨn dimɨn biyɨekɨ naokɨngugukikaiyɨn siir nwowana ɨni dɨg kingiin nwowa. Mɨ krɨma Setan siir siyɨu biyɨeyɨm yɨm tɨ ɨuguski. Mɨ Adi Komii siir kɨrɨe aiir hai mɨ Setan siir tɨ swokɨ kwatɨo. \v 13 Krɨma siyɨu mɨiyɨk ɨiir sɨbgu ap mɨ siir sɨbgu tɨr. Iikamɨm nabɨe kɨgomok apiyɨm sɨm hɨnɨɨn mɨ siyɨu biyɨe siir kɨpi nap ɨkɨ iikamɨm nɨi tɨsɨsɨr apiyɨm sɨmiir hɨriinan. Yɨm ɨni op biyɨeya kwiyae whaowaeiya saiir kwiyae whaowaenan ywowɨm. Sɨma hɨi nanaekɨm mɨ yaii prɨinɨnii prɨinɨniigɨm mɨ ɨo whwonkam nanaokɨm mɨ wranan nɨnsikɨm. \v 14 Mɨ wɨm kɨma wɨ hɨriinan kɨpi tɨr kɨma Jisɨs Krais siir kɨrɨe aiir hai. Mɨ dimɨn biyɨeyɨm kɨmiir kwoɨnkɨ naɨngwowiyɨm tɨram, yɨm wɨ kɨpi tɨr. Ɨriig. \c 14 \s1 Krɨma iikam nhɨrɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm sɨmiir kɨpi hɨd. \p \v 1 Mɨ iikam nhɨrmi naɨngwo tɨbmiiya kɨrɨe nwo karam nwowi Jisɨs Krais siiramɨn mɨ kɨma sɨmiirɨn kɨpi hɨuyarmai kɨma sɨmiiram dapiyao Adi Komii siir inɨg ɨiirɨn kɨnakar hainanam. Mɨ kɨma dimɨnɨn whwokwoka nwo karam nwowiyɨm sɨmiir kɨpi nɨnkɨnwamwarkɨi boɨn. \v 2 Boɨniyɨo yaiya kara pɨ hɨnɨɨna boɨni, mɨ inkamɨn Adi Komii siiram naɨngwo tɨbmiiyɨn siir naɨngwo tɨbmiiya saeya ha boɨni, tɨ naepai naepaiyɨm yɨm hɨriiyar daeswo, yɨo siya wa dae. Mɨ nwɨrɨn siir naɨngwo tɨbmiiya Adi Komii siiramɨn kɨrɨe nwo karam nwowi, yɨo wɨ kɨuaekɨuaeyɨm sɨmiirarar timɨ ae. \v 3 Mɨ inkamɨn naepai naepai naeiyɨn, siya ɨkɨ inkamɨn naepai naepai naesi nɨdidiyɨn siir kɨpi nɨgbumbu, yɨo tɨ hɨriinan siyɨuɨn yɨo mɨiyɨk rani. Mɨ inkamɨn kɨuaekɨuae ara mɨ aeiyɨn yɨo ɨriipa hɨriinan, ɨkɨ inkamɨn naepai naepai ɨmiirar naeyarkakiyɨn siir kɨpi mɨ ɨgbumbu. Mɨ yɨo tɨriigɨnɨn yɨo ɨriipa hɨriinan mɨiyɨk rani. Dimusi rani, sɨmiirɨn Adi Komii krɨmiir Wanɨn siya bɨdi yanmaiwarkainaswowɨn. \v 4 Kɨma hɨriiyar naɨngwowi ɨkɨ iikam nhɨrɨm Krais siir mɨi mɨriiyɨm, sɨmiir hɨdɨm mɨ kou ɨni kɨmar ywowɨm, ha? Bɨiyan Inkam Komii siya hɨdi digworaekwo whɨekakɨm siir iikam ɨma tɨrɨm sɨmiirɨn wɨ wadɨeyar nwowi, iyɨe? Wɨ wadɨe nwo rani, aniya? Sɨmiirɨn wɨ Adi Komii siyar whɨnkɨnsiis haigɨnɨuwi, siyɨu mɨiyɨk tɨramɨn. \p \v 5 Mɨ iikam nhɨrɨm yɨm ha naɨngwowi, ɨi nhɨrɨm sɨmiir kouwɨn ɨni ɨi kwɨra kou saeya ywowa. Mɨ iikam nhɨrɨm yɨm ha naɨngwowi, ɨi whɨekakɨm ɨni hɨrii hɨriinankɨmar ywowɨm. Mɨ Kɨma ɨrɨra nwɨnwɨra dimɨnɨn kɨma naɨngwowiyɨn, siiramɨn sɨbgu daɨngwo omok hɨd. \v 6 Mɨ iikamɨm ha naɨngwowɨm, ɨi nhɨrɨm ɨkɨ ɨi nhɨrɨm sɨmiir kouwɨn ɨni sɨma ywowɨn, yɨm sɨma Bɨiyan Inkam Komii siir inɨgɨn hɨriinan saiirsiyar mɨ hainani. Mɨ iikamɨm naepai naepai ɨmiir naeyarkakiyɨm, yɨm sɨma Bɨiyan Inkam Komiiyɨn siir inɨgɨn sɨmiirsiyar mɨ hainani. Dimusi rani, sɨma tɨ naeyɨm Adi Komii siya hauugiyɨm sɨmiir, siirɨn sɨmiirsi tɨ swokɨ boɨn wadɨeki. Mɨ iikamɨm kɨuae kɨuae ara naeiyɨm, yɨm sɨma Bɨiyan Inkam Komiiyɨn siir inɨgɨn tɨ sɨmiirsiyar mɨ hainani. Mɨ sɨma Adi Komii siirɨn tɨ naeyɨm siya hauuɨm pɨ sɨmiirsiyar mɨ boɨn wadɨekii. \v 7 Inkam nwɨrkɨn siir kwoɨnbudɨn omwai waiyayokiyokɨiyamɨn, siya bɨ nonkwokɨn. Nɨɨngaka. Mɨ inkam nwɨrkɨ siir kwoɨn aɨrgar bɨ mɨ aɨngwo aonamkɨn. Nɨɨngaka. \v 8 Mɨ krɨma omwaiyar mɨ waiyaei yɨo Bɨiyan Inkam Komii siirar dimɨnkɨn. Mɨ krɨma mɨ aonami yɨo ɨriipa hɨriinan Bɨiyan Inkam Komii siirar dimɨnkɨn mɨ krɨma omwaiyar mɨ waiyaei mɨ krɨma mɨ aonami, nɨmkrɨma Krais siir iikamkɨm. \v 9 Dimusi rani, siya bɨdiya yaowɨn mɨ ɨni ɨkɨ iikamɨm naokaowɨm mɨ iikamɨm krɨma tɨ omwaiya nikɨ waiyaɨm siya ɨni krɨmiir Bɨiyan Inkam Komii nwowɨn. \p \v 10 Mɨ dimusika, kɨma kɨmiir nomiiyauɨm sɨmiirɨn whɨsarii prɨi hɨdi, ha? Mɨ dimusika, kɨma kɨmiir nomiiyauɨm sɨmiir nɨgbumbuɨm, ha? Mɨ mhoɨiya krɨma homgakarɨn wɨ Adi Komii siir whwonkam ɨda nokwowi. Mɨ dimɨnpai dimɨnpaiyɨm wɨ siyar hɨd ɨskii. \v 11 Adi Komii siya Yokwo Komii saiirɨn hɨnɨɨna boɨnkikɨn, \q1 Bɨiyan Inkam Komiiyɨn siya hɨnɨɨna boɨnkikɨn, kara kɨmiirɨn yaimwowar boɨnki, kara ɨni omwaiyar waiyaɨn. Ombud komiiyɨn wɨ ogmwo kariir whwonkam ɨdaɨr ninɨ hɨunii mɨ sɨma wa boɨni Adi Komii kɨɨngɨ kɨɨnɨn kɨrargɨn. \m \v 12 Mɨ krɨma ɨrɨra nwɨnwɨra Adi Komii siirɨn, wɨ krɨmiir yapayapa kwoɨn ɨmiirar boɨni, krɨma tɨ dimɨn taemɨnɨm hɨnɨɨn dimusi tɨrkɨm, ɨiya krɨma tɨ nu ɨiir nikɨ owa. Mɨ krɨma wɨ mɨntarao, siyɨuɨn krɨma tɨrɨn ɨkɨ nomiiyau nhɨrɨm naɨngwo tɨbmii kɨɨnɨm sɨm. Ɨriig. \s1 Krɨma nomiiyauɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm sɨmiir naɨngwo tɨbmiiya saiir kɨpi tɨrbu. \p \v 13 Mɨ krɨma, krɨmiir nomiiyauwɨm sɨmiir kɨpi hɨd. Kɨma tɨ dimɨn hɨriinanɨm sɨmiirsi daɨngwo. Kɨma, kɨmiir nomiiyau ɨmiirɨn dimɨn kɨpi swokɨ tɨrsran sɨmiir nɨkpɨtmaiyamɨn siyɨu biyɨe tɨram mɨ sɨma nanka ɨkiiyamɨn. Nɨɨngaka. \v 14 An kara Jisɨs Krais saɨka bɨdi yɨtɨnakɨukikɨnɨn mɨ kara asi nɨnomoknɨnkɨni, digworaekwo whɨekakɨm wadɨe kɨna nwo ɨmiirɨn. Mɨ nwɨrkɨ ha naɨngwowi, tɨ dimɨnɨn mɨiyɨk rani mɨ siya wɨ kɨpi tɨr mɨ wɨ kɨpi mɨ ae. \v 15 Mɨ naeyɨn kɨra naeyɨn, kɨriir nomiiyauɨn kɨriirsiyɨn hɨkak siya nwowi mɨ tɨ hɨriinan siyɨuɨn, yɨo nomiiyauam naɨngwokwowiyɨn si rani. Mɨ tɨ dimɨn hɨriinanɨn kɨma naeyɨn siirɨn, kɨma iikamɨm yɨpɨkɨ Krais siya naowɨn sɨmiirsiyɨn, sɨmiir whwonkam ɨda kɨpi nae, sɨmiir naɨngwo tɨbmii aiir tɨrbuam. \v 16 Mɨ dimɨn whɨr kɨpi swokɨ ɨisiimauu iikam nhɨrmiyɨn, wɨm wɨ sɨm pɨ boɨnbumbuwisi tɨ dimɨnɨn kɨma ha naɨngwowiyɨn, yɨo wadɨekɨn mɨ yɨm sɨma wa boɨni, yɨo mɨiyɨk rani. \v 17 Mɨ dimɨn mɨiyɨk mɨiyɨkɨm Adi Komii siir isidɨn siirɨm, yɨm naeni dimɨn tani mɨ yɨm op kwiyaeni dimɨn tani. Nɨɨngaka. Yɨm hɨnɨɨn hɨnɨɨngɨm, dimɨn whɨrkɨ kɨmbu karamae nwo mɨ ɨrɨpa Adi Komii saɨka nongwomamaɨr aei mɨ maɨrgɨmaɨrga nwo. Yɨm tɨ dimɨn hɨnɨɨnɨm yɨm Adi Komii siir naeyɨu ɨeya hauugɨm. Mɨ tɨ dimɨnɨm sɨmakɨsɨmaɨrgɨm kougɨ kou nwowɨm. \v 18 Mɨ kɨra ta mɨi hɨriinana saiir mɨrii Jisɨs Krais siiramɨn mɨ Adi Komii siya kɨriirɨn wɨ maɨrgɨmaɨrga prasae nwo rani, ta mɨiya kɨra mɨriiya saiiramɨn. Mɨ kɨmiir nomiiyauɨm yɨm ɨriipa hɨriinan wɨ maɨrgɨmaɨrgar mɨ owi. \p \v 19 Mɨ krɨma siyɨuɨn krɨmiir whɨnkɨnsiis haigɨnɨuwiyɨn, ɨrɨpa nongwomamaɨr aeiyɨn mɨ kɨrɨe ɨrni nwɨrni hauuwiyɨn, siir dap. \v 20 Kɨma Adi Komii siir mɨiya tɨ naeyam kɨma naeyɨm tɨrɨm sɨmiirsi ara kɨpi tɨrbu. Nae whɨekakɨm yɨm wadɨekɨnargɨm. Mɨ tɨ dimɨnɨn kɨra naeyam tɨrɨn, kɨriir nomiiyau siir whwonkam ɨda siir naɨngwo tɨbmiiya saiir nanka ɨkii, yɨo tɨriigɨnɨn wɨ biyɨekɨ biyɨe nwowi. \v 21 Mɨ dimɨnɨn kɨra naeyam naɨngwowɨn mɨ opa kɨra kwiyaeyam naɨngwowa, kɨriir nomiiyau ɨiirɨn siya nanka ɨkii mɨ kɨra tɨ hɨriinan dimɨnɨm wɨ kɨpi swokɨ tɨrmɨmɨn wɨ hindarar dɨtkii ɨuguski. \v 22 Mɨ dimɨnɨn kɨra ha naɨngwowiyɨn yɨo nae dimɨn kɨbikɨn mɨ kɨma siir naeyam naɨngwowi yɨo kɨmakɨma dɨmprɨo ae, kɨma inkam nwɨrni kwoɨn nɨpiyaokɨiyɨm kɨpi tɨr, yɨo kɨma mɨ Adi Komii siya kɨmiirarar dimɨnkɨn. Mɨ kɨmiir kwoɨnɨm ha naɨngwowi siyɨuɨn kɨma tɨram naɨngwowɨn yɨo siyɨu wadɨekɨn mɨ sɨma wɨ maɨrgɨmaɨrga nwowi. \v 23 Mɨ inkamɨn kwoɨnɨn whɨsa nwowi dimɨnɨn siya naeyam naɨngwowɨn mɨ siya siirɨn wɨ kɨpi nae. Mɨ siya tɨ dimɨn ɨiir naei, yɨo siya dimɨn biyɨe bɨdi tɨrɨn. Mɨ dimɨnɨn kɨra ha naɨngwowɨn, yɨo dimɨn biyɨekɨn mɨ kɨra siirɨn hɨriiyar tɨrkrɨpkaii, yɨo tɨriigɨnɨn, Adi Komii siya ha boɨni, tɨkɨ dimɨnɨn yɨo dimɨn biyɨekɨn. Ɨriig. \c 15 \s1 Krɨma Krais siir yai aiirar wakaeyokna ap. \p \v 1 Mɨ iikam krɨma yɨpɨkɨ naɨngwo tɨbmii kɨɨnɨm Jisɨs Krais siiram, krɨma ɨkɨ iikamɨm Jisɨs Krais siiram naɨngwo tɨbmii kɨɨn karamae nwowɨm sɨmiir whɨnkɨnsiis haigɨnɨu, yɨm wɨ pɨ nɨkii ɨuguskiisi. Mɨ krɨma, krɨmamar kɨpi naɨngwona. \v 2 Nɨm wɨ krɨmamar pɨ naɨngwonaeisi, krɨma ɨkɨ iikamɨm naɨngwo tɨbmii kɨɨnɨm sɨmiir whɨnkɨnsiis haigɨnɨu mɨ sɨmiir naɨngwo tɨbmiiya Jisɨs Krais siiramɨn wɨ kɨrɨe nwokɨ owi. \v 3 Adi Komii siir Yokwo Komiiya hɨnɨɨna boɨnka, siya krɨmiir Bɨiyan Inkam Komiiyɨn, siya siir kwoɨnaɨrga bɨ nɨtkɨn, krɨmiiram naunɨ mɨriiniyɨm. Nɨɨngaka. Adi Komii siir Yokwo Komiiya saeya hɨnɨɨna boɨnka, tɨ yai bibiyɨeyɨm sɨma nɨgbumbuwiyɨm, an kara ɨni warar mɨ ɨkɨn hɨkɨn mɨ krɨma wɨ krɨmiir kwoɨnkar kɨpi naɨngwo mɨrii. \v 4 Tɨ yaiyɨm bɨiya sɨma wɨnkiyɨm Adi Komii siir Yokwo Komii aiir, yɨm krɨmiir nowamwarkai haigɨnɨuwam wɨnkikɨm. Mɨ ɨiya sɨma tɨ yai ɨmiir wɨnkiyɨm, sɨma mɨnam wɨnkikɨm krɨmiir kwoɨn ɨmiir wokmai haigɨnɨuwam. Mɨ hɨriinankɨ nɨuwi, krɨma wɨ naɨngwo tɨbmii kɨɨn pranae kɨn tani, ta ɨiya omwai Adi Komii saɨka waiyayokiyokɨiyana saiiramɨn. \v 5 Adi Komii krɨmiir Wanɨn sikɨsiyaɨrgɨn krɨmiir wokmai haigɨnɨuwiyɨn mɨ krɨmiir whɨnkɨnsiis haigɨnɨuwiyɨn sowiir bwamkɨbwamɨn. Mɨ kara Adi Komii siiramɨn hɨriinan saiiram kwɨsboɨn yokiyokɨigɨn. Mɨ ɨiya siya kɨmiir whɨnkɨnsiis haigɨnɨuwi mɨ kɨma ɨrɨpa dongwomamaɨr ae, Jisɨs Krais siya tɨrɨn siyɨuɨn krɨmiir nɨisiimauuwɨn siir hɨriinan. \v 6 Mɨ krɨma wɨ kwoɨn whɨruwar dwoki mɨ wɨ diriyar timɨ boɨnki, Adi Komii siir inɨg ɨiir hainan praprasamɨn krɨmiir Bɨiyan Inkam Komiiyɨn Jisɨs Krais siir Adɨn. Ɨriig. \s1 Krais siya Juda iikamɨm mɨ Juda iikam tani ɨkɨm sɨmiir kɨnsiis haigɨnɨu swokɨn. \p \v 7 Jisɨs Krais siya bɨdi mɨ boɨnɨn, krɨma siir iikam nwowam. Mɨ ɨriipa hɨriinan siyɨuɨn kɨma nwɨrni ɨrniyamar timɨ aɨngwo. Mɨ hɨriinankɨ nɨuwi, iikamɨm sɨma wɨ Adi Komii siir inɨg ɨiir hainan prapraski. Dimusi rani, sɨma kɨmiir siyɨu ɨiir kɨgɨm. \v 8 Mɨ tɨ yaiyɨm kara kɨmiir boɨnmɨmauuwɨm sɨmiir yaimwokɨyaimwowɨm yɨm hɨnɨɨngɨm, Jisɨs Krais siya Juda iikamɨm, yɨpɨkɨ mɨoɨs kɨtiyopnɨr haiiyɨm sɨmiir whɨsarii mɨi prɨimɨriiyan inkam nwokɨn. Siya sɨmiir nɨisiimauuwam tɨrkɨn siir Adɨn siir yaimwo kɨɨna. Mɨ Adi Komii siya dimɨn taemɨnɨm krɨmiir brougae wanwiyaeiyɨm sɨmiir nɨmbingiyɨm bɨdi bɨdiniyar Ebraham Aisak mɨ Jekop sɨmiirɨn wɨ siya tɨri. \v 9 Kɨma mɨ kɨmiir nomiiyauwɨm naɨngwo tɨbmii kɨɨnɨm kɨma ɨrɨpar dongwomamaɨr ae. Dimusi rani, krais siya ɨkɨ Juda iikam tani sɨmiiram warar nɨtkɨn. Mɨ sɨma wɨ Adi Komii siir inɨg ɨiir nwokɨ hainan praprasɨm tɨ iikam whɨekakam siya naɨngwowiya saiirsi. Yokwo Komii saiir yaiya hɨnɨɨna boɨnka, \q1 mɨ ɨni mɨ owɨn kara tɨ Juda iikam tani sɨmakar mɨ owɨn mɨ kara mwai wɨ kɨriir inɨg ɨiir hainan prapras waowi. \v 10 Mɨ Yokwo Komii saiir yai kwɨra saeya ha boɨnkika, kɨma iikamɨm Juda iikam tani, kɨma maɨrgɨmaɨrga dwo Juda iikamɨm sɨmakaɨn. \v 11 Mɨ haɨmii whɨrɨn yɨo hɨnɨɨna boɨnkikɨn, kɨma iikamɨm Juda iikam tani, kɨma Bɨiyan Inkam Komii siir inɨg ɨiir hainan prapraski. Mɨ iikam whɨekak kɨmarɨn, siir inɨg ɨiirɨn nhamii nhamii kɨpi hainan prapraski. \v 12 Profet inkamɨn Aisaia siya Yokwo Komii saiirɨn hɨnɨɨna wɨn boɨnkikɨn, mhoɨiya inkam nwɨrɨn wɨ sɨpi nɨti, yɨo Jesini isidɨn siirgɨn Devidni adɨn mɨ iikamɨm Juda iikam tani hɨnda tɨnda nwowɨm, sɨmiirɨn wɨ siyar kɨgɨski. Mɨ sɨma wɨ hɨnɨɨna naɨngwo aɨngwo tɨbmii kɨɨni, sɨmiirɨn wɨ siya nanmaiwarkainaei. \m \v 13 Adi Komii siyaɨrgɨn, krɨmiir naɨngwo tɨbmii kɨɨna saiir bwamkɨ bwamɨn. Kara ha naɨngwowi, maɨrgɨmaɨrga mɨ ɨrɨpa nongwomamaɨr aei siyɨuɨn yɨo kɨmiir dɨnkɨnɨukikai. Mɨ Adi Komii siir naeyɨuɨn siir dimɨn kɨrɨe kɨrɨeyɨm wɨ kɨmiir nwokɨ whɨnkɨnsiis haigɨnɨuwɨm, ta Adi Komii siiram kɨma nwowa siya nanmaiwarkainam. Ɨriig. \s1 Pol siya siir mɨi aiiram maɨrgɨmaɨrgakɨn. \p \v 14 Tɨ kariir akamɨm, kara bɨdi yɨnoknɨnkɨnɨn, kɨma iikam wadɨekɨm mɨ Adi Komii siir yai ɨmiirɨn kɨmar yɨnoknɨnkɨn. Mɨ ɨrni nwɨrniyɨn kɨmar mɨ owɨmwarkaiyɨuwi, wɨ dɨgar mɨ owi. \v 15 Mɨ yokwowa tɨ digworaekwo ɨmiira ɨgao yai kara wɨnboɨnkiya, kɨmiiram, kara bɨ nɨdidgɨn sɨmiir boɨnmɨmauusiyɨn. Nɨɨngaka. Kara mɨnsi wɨnkikɨn, kɨma wɨ pɨ naɨngwo owouwisi, tɨ digworaekwo ɨmiirɨn. Dimusi rani, kariirɨn Jisɨs Krais siir aposel inkam nwowamɨn Adi Komii siya nokmon okwo haigɨnɨugɨn. \v 16 Mɨ kara siir mɨiyan inkam asi nwokɨn, ɨkɨ Juda iikam tani sɨmiirsi ninɨ mɨriiyɨuwɨm. Mɨ an kara ɨni pris inkamnan ywowɨn, Adi Komii siir yai wɨn kɨbiya saiir boɨnmɨmauuwam sɨmiir. Mɨ ɨiya sɨma Jisɨs Krais siiram naɨngwo tɨbmii kɨɨni mɨ Adi Komii siir naeyɨuɨn sɨmiirɨn dimɨn whɨrkɨ kɨmbu karamae nwohaigɨnɨuwi, siir whwonkam ɨdaɨn mɨ sɨmiirɨn kara swokɨ hauugi, dimɨnɨn Adi Komii siir hauugiiyɨn siir hɨriinan mɨ siya bigɨ wɨ nasmɨrwaiyar nwokɨ owɨm sɨma siir iikam kɨɨngɨ kɨɨn nwowam. \v 17 Mɨ an kara Krais siir inkamkɨn mɨ kara maɨrgɨmaɨrga asi nwowi ta mɨiya Adi Komii siira kara mɨriiya saiiramɨn. \v 18 Kara pɨ dimɨn whɨr wara boɨn tani, kara mɨiyɨm kara mɨriiyɨm Krais siya whɨndirɨraerarɨm kariir, pɨ sɨmiir boɨni, iikamɨm Juda iikam tani sɨma wɨ siir yai aiir nwokɨ wakaeyoknaɨm mɨ wa nwokɨ aɨngwo tɨbmii kɨɨnɨm. Mɨ tɨ yaimɨn dimɨnɨm kara tɨrɨm siya whɨnkɨnsiis haigɨnɨugɨn. \v 19 Kariirɨn Adi Komii siir naeyɨu ɨeyar whɨnkɨnsiis haigɨnɨugɨn, dimɨn kɨrɨe komiiyɨm bɨiya iikamkɨ kɨg karam nwowɨm sɨmiirɨn. Mɨ kara Jisɨs Krais siir yai wɨn kɨbi kɨbiyɨm om komii Jerusalem hɨrankar boɨnmɨmauunaniyɨn, ɨni nu Ilirikam hɨrar yadɨgɨuwɨn. \v 20 Mɨ tɨ dimɨnɨm kara tɨrɨm, kariir kwoɨn komiiyɨn, sɨmar nwokɨn, krais siir yai wɨn kɨbiya saiir boɨnmɨmauuwamɨn, ɨkɨ iikam nhɨrɨm, om nhɨranɨm sɨmiir hɨranɨm wakae karamae nwowɨm sɨmiir. An wɨ ɨkɨ omoman kam nhɨrkɨm sɨm nikɨ boɨnmɨmauuwɨm, wɨ sɨm pɨ swokɨ boɨnmɨmauuwisi. Kara yɨnɨn inkam nwɨrkɨn ninansiin okwogikɨn omaka siir ɨdwo haigɨn mɨriyɨm pɨ boriisopi. \v 21 Nɨɨngaka. Kara Yokwo Komii saiir yaiyɨm sɨmiir wakaeyokna apam tɨri, saeya hɨnɨɨna boɨnka, \q1 iikamɨm Krais siir dimɨn taemɨn ɨmiir kɨg karam nwowɨm wɨ sɨma kɨgi siirɨn. Mɨ iikamɨm bɨiya siir yai aiir wakae karamae nwowɨm sɨma wa nɨnoknɨnkɨni siir yai aiirɨn. Ɨriig. \s1 Pol siya om komii Rom hɨran iikamɨm sɨmiir kɨgnakiyam tɨrkɨn mɨ nu Spen hɨriir namɨm warar mɨ tɨri. \p \v 22 Ɨinokɨinokɨn kara kɨmiir kɨgnakiyam ɨna naɨngwowɨn, kariirɨn ta mɨi aeyar kwɨpiyaokɨii mɨ kara kɨmiir kɨgnakiyamɨn panɨɨnsi yɨtsi. \v 23 Bɨewii bɨewiiyɨm namkiyɨm, kara kɨmiiram nɨtɨma naɨngwokɨn. Mɨ tariinanɨn kariir mɨiyɨm tapairɨn ɨni dɨg ywogigɨm. \v 24 Mɨ tariinanɨn kara kɨmiir kɨgnakiyam tɨri mɨ nu Spen hɨriirɨn pɨ mhoɨiya nwokɨ amɨm. Mɨ kara, kɨmaka warauur ninɨ gwo ae sasaenakii mɨ kariirɨn wɨ siyɨuam kɨma nwokɨ whɨnkiyansa haigɨnɨugiyɨm nu Spen hɨriir namamɨn. \v 25 Mɨ tariinanarɨn kara pɨ om komii Jerusalem tɨriir swokɨ ami Adi Komii siir iikamɨm hɨranɨm sɨmiiram. \v 26 Mɨ iikamɨm naɨngwo tɨbmii kɨɨniyɨm nu Mesodonia mɨ nu Grik hɨranɨm sɨma kwoɨn whɨruwa bɨdi ywokiyɨm, umɨr haɨngiriyɨu haigɨnkiyɨm, Adi Komii siir iikam paeprikabɨm om komii Jerusalem hɨr nwowɨm sɨmiiramɨn. \v 27 Kwoɨn whɨruwa sɨma sɨmar nwokikɨn hɨriinan tɨramɨn. Mɨ sɨma om komii Jerusalem hɨran iikamɨm sɨmakan dinaukakɨm. Ɨiya Juda iikamɨm sɨma boɨnmɨmauuwa yai wɨn kɨbi kɨbiyɨm iikamɨm Juda iikam tani sɨmiir, sɨma naɨngwo tɨbmiiyam Jisɨs Krais siiram, saiirsika. Mɨ ɨni mɨ owɨn, sɨma Juda iikam paeprikabɨm om komii Jerusalem hɨranɨm Adi Komii siirɨm, sɨmiir mɨ whɨnkɨnsiisɨm, ta sɨmiir dinau aiir dɨgiyam. \v 28 Bɨiyɨn, kara pɨ tɨ dimɨnɨn siir tɨram nikɨ ami mɨ tɨ umɨrɨm sɨma haɨngiriyɨu hauugiyɨm kara sɨmiir nikɨnɨ onkwo hauugigi. Mɨ kara nu Spen hɨriir namɨm tɨri mɨ bɨi wɨ kɨmiir nikɨnɨ kɨgigi. \v 29 Mɨ ɨiya kara kɨmiir kɨgam tɨri, kara hɨriiya naɨngwowi Krais siir dimɨn mɨiyɨk mɨiyɨkɨm wɨ kariirarar nakaisɨskɨni. Mɨ kara sɨmiirɨn wɨ kɨmiirar mɨ whɨnkɨnsiis haigɨnɨuwi. \p \v 30 Tɨ kariir akamɨm kara kɨmaka srɨi komiigakɨn. Dimusi rani, kɨma Jisɨs Krais siirɨm naɨngwokwonanaei mɨ Adi Komii siir naeyɨu siir kɨrɨeya kɨma ɨrni nwɨrniyamɨn ɨna ninan aɨngwokwowɨm. Mɨ kara ha naɨngwowi, kɨma Adi Komii siiramɨn kariiram wara dɨnkɨn kwɨsboɨn \v 31 kariir whɨnkɨnsiis haigɨnɨuwam, tɨ iikamɨm nu haɨmii Juda hɨranɨm, kariirɨn wɨ sɨma pɨ nɨsomaowisi. Mɨ kɨma siiramɨn tɨ umɨrɨm kara hauuwi Adi Komii siir iikamɨm om komii Jerusalem hɨranɨm sɨmiir siiram warar timɨ kwɨsboɨn, sɨma wɨ maɨrgɨmaɨrga nwokɨ owɨm. \v 32 Mɨ Adi Komii siya ha naɨngwowi kara kɨmiir winɨ kɨgnaki mɨ kara wɨ kɨmaka ninɨ ongwomamaɨr aesasaenakiyɨm. \v 33 Kara ha naɨngwowi, Adi Komiiyɨn yɨpɨkɨn krɨma nongwomamaɨr aeni bwam nonkwowɨn, siya ɨni whɨekak kɨmakar nwowɨn. Kaimwoka. Ɨriig. \c 16 \s1 Pol siya iikamɨm sɨmiir nokboɨnmamaɨrgikɨn. \p \v 1 Kara kɨmiirɨn wig ɨra saiir boɨnkii, saiir inɨgɨn Fibika saeya Adi Komii siir yai aiir wakaeyokna api wiga. Mɨ iikamɨm Adi Komii siiram naɨngwo tɨbmiiyɨm om Senkria hɨranɨm sɨmiirɨn saeya whɨnkɨnsiisika. \v 2 Kara kɨmiirɨn ta wig aiirɨn mɨnam boɨnmauu wakaekii, kɨma saiir nokboɨnmamaɨr haigɨnɨuwɨm kɨma nokboɨnmamaɨr haigɨnɨuwa ɨkɨ iikam nhɨrɨm Adi Komii siiram naɨngwo tɨbmii kɨɨnɨm sɨmiir, saiir hɨriinan. Mɨ kɨma saiirɨn siyɨu mɨiyɨk ɨiirar tɨr siyɨuɨn Adi Komii siya naɨngwowɨn kɨma tɨram saiir. Mɨ dimɨnɨn saeya haiyam naɨngwowɨn saiirɨn whɨnkɨnsiis haigɨnɨu. Dimusi rani, kariirɨn saeya whɨnkɨnsiis haigɨnɨugɨn mɨ iikam nhɨrɨm sɨmiirɨn ɨriipa hɨriinan. \p \v 3 Mɨ ta kariir nokboɨnmamaɨra kɨma Prisila mɨ saiir kam ɨeya Akwila sowiirwai tinɨ boɨnɨu yo sowa Jisɨs Krais siir mɨi kɨbiya kanaka mɨriigo. \v 4 Mɨ bɨiya sowawaiyɨn parii parii naowɨm kariir whɨndirɨraersi. Kanakana rani, sowiirsi maɨrgɨmaɨrga, ɨkɨ iikamɨm hɨnda tɨnda nwowɨm Juda iikam tani naɨngwo tɨbmii kɨɨnɨm yɨm sɨma ɨriipa hɨriinan maɨrgɨmaɨrga bɨdiyar mɨ owɨm sowiiramwaiyɨn. \v 5 Mɨ kɨma iikamɨm sowiirwai omaka hɨrar haɨngiriyɨu ɨdwokai hainaniyɨm Adi Komii siir inɨg ɨiir, sɨmiir ha boɨn, kara sɨmiir nokboɨnmamaɨrgikɨn. \v 6 Mɨ Maria saiirɨn ha timɨ boɨn, kara saiir nokboɨnmamaɨrgikɨn. Saeya kɨmiirɨn dimɨn taemɨn kasa bɨ whɨndirɨraerar haigɨnɨuga. \v 7 Mɨ kɨma Andronikas mɨ Junias sowiirɨn ha timɨ boɨn, kara sowiir nokboɨnmamaɨrgikɨn. Mɨ tɨ Juda inkam nwɨso sowa kanakar nɨnkɨn hɨuyokiyokaigwo maeyauwa mɨi biyɨe mɨriiya saiir. Mɨ aposel kamɨm sɨma sowiir bɨdi sɨbgu ɨnoknɨnkɨnɨm. Mɨ bɨiyarɨn kara Krais siiram nikɨ aɨngwo tɨbmii kɨɨn karamaeyar nikɨ owa mɨ ywo sowa saiirar naɨngwo tɨbmii kɨɨngwo. \p \v 8 Mɨ kɨma Aplietas siirɨn ha timɨ boɨn, kara siir nokboɨnmamaɨrgikɨn. Siya kariir nomiiyau kɨbikɨn, Bɨiyan Inkam Komii siir mɨi aiir mɨriigɨn. \v 9 Mɨ kɨma Eban siirɨn ha timɨ boɨn, kara siir nokboɨnmamaɨrgikɨn. Siya Bɨiyan Inkam Komii siir mɨi aiirɨn kanakar mɨriigɨn. Mɨ kɨma Stekis siirɨn warar timɨ boɨn kara siir nokboɨnmamaɨrgikɨn. Dimusi rani, siya kariir nomiiyau kɨbikɨn. \v 10 Mɨ kɨma Apelis siirɨn ha timɨnɨ boɨnɨu, kara siir nokboɨnmamaɨrgikɨn, kara iikam nhɨrɨm sɨmiir yai wakaekɨn siya Krais siir siyɨugɨ siyɨu ɨiirar napkɨn. Mɨ siirɨn iikam biyɨe nhɨrɨm siyɨu biyɨe sɨma tɨrhaigɨnɨuwɨn mɨ siya hɨriinansi bɨ nwokɨn. Mɨ Aristobyulas siir omakan iikamɨm sɨmiirɨn ha timɨ boɨn, kara sɨmiir nokboɨnmamaɨrgikɨn. \v 11 Mɨ kɨma Herodion siirɨn kariir isidɨn siir inkamɨn siirɨn pɨ ha boɨn kara siir nokboɨnmamaɨrgikɨn. Mɨ kɨma iikamɨm naɨngwo tɨbmii kɨɨniyɨm Nasisas siir omaka ɨruwanɨm sɨmiir wɨ ha timɨnɨ boɨnɨu, kara sɨmiir nokboɨnmamaɨrgikɨn. \p \v 12 Mɨ kɨma Traifina mɨ Traifosa sowiirɨn ha tinɨ boɨnɨu, kara sowiir nokboɨnmamaɨrgikɨn. Bɨiyan Inkam Komiiyɨn siir mɨiyɨm kɨigi sowa nɨnkiko. Mɨ kɨma ta wiga Pesis dapiya saiirɨn ha timɨ boɨn, kara saiir nokboɨnmamaɨrgikɨn. Saeya kariirgɨ kariir nomiiyau kɨɨnga. Mɨ saeya Bɨiyan Inkam Komii siir mɨiyɨm pranae pranae bɨ mɨriiga. \v 13 Mɨ kɨma Rufas siirɨn wɨ ha tinɨ boɨnɨu, kara siir nokboɨnmamaɨrgikɨn, tɨ inkamɨn Bɨiyan Inkam Komiiyɨn siir siyɨuɨn siir sɨbgu apiyɨn. Mɨ siir yopiiya, ya ɨni kariir yopiinan warar mɨ owa. \v 14 Mɨ kɨma Asin Kritas, Fligon mɨ Hemis Patrobas Hemas mɨ iikam nhɨrɨm naɨngwo tɨbmii kɨɨniyɨm sɨmaka hɨr nwowɨm sɨmiirɨn ha tinɨ boɨnɨu, kara sɨmiir nokboɨnmamaɨrgikɨn. \v 15 Mɨ kɨma Filologas mɨ Julia mɨ Nerias mɨ siir yokman aeya mɨ Olimpas siya mɨ iikam nhɨrɨm Adi Komii siirɨm sɨmiirɨn wɨ ha tinɨ boɨnɨu, kara sɨmiir nokboɨnmamaɨrgikɨn. \p \v 16 Mɨ Kɨma iikamɨm warauranɨm ɨrɨra nwɨnwɨra kɨma kɨmar dokboɨnmamaɨrna. Mɨ iikamɨm naɨngwo tɨbmii kɨɨniyɨm, Adi Komii siir inɨg ɨiir haɨngiriyɨu hainaniyɨm hɨnda tɨndaɨnɨm yɨm sɨma ɨriipɨ hɨriinan, wɨ kɨmiir mɨ okboɨnmamaɨrgii. Ɨriig. \s1 Nɨkopkaigiyan yai aeya \p \v 17 Tɨ kariir akamɨm, kara kɨmiirɨn mɨnsi boɨnmauugi kɨma mɨntɨrao. Kɨmiirɨn wɨ ɨkɨ iikam biyɨeyɨm sɨma pɨ nɨinɨkibɨɨrisi isidɨn whɨsa nwowam, Adi Komii siir yaiyɨm Kɨma wakaeyɨm bɨiya sɨmiirsi. Mɨ ta sɨmiir hɨriinan yaiya dimɨn taemɨnɨm iikamkɨ naɨngwo tɨbmii kɨɨniyɨm, wɨ saeya kikɨnwaisiigi mɨ kɨma tɨ hɨriinan iikamɨm sɨmiir kingiin kɨpi nwo. \v 18 Mɨ tɨ hɨriinan iikamɨm yɨm Bɨiyan Inkam Komii siir mɨi ɨmiir bɨ mɨriigɨm. Nɨɨngaka. Yɨm sɨma, sɨmiir kwoɨn ɨmiirar napikɨm, tɨ hɨriinan dimɨn ɨiir tɨramɨn. Mɨ sɨma pa prɨiyɨksasae hiir kinaop ɨtkaigai boɨnami mɨ iikamɨm ha nikɨ aɨngwowɨm sɨma yaimwowa boɨni. \v 19 Mɨ wɨm kɨma Adi Komii siir yai aiir wakaeyokna apikɨm mɨ iikamɨm hɨnda tɨndanɨm sɨma kɨmiir inɨg ɨiirɨm bɨdi haigɨn ɨdwokiyɨm mɨ tariigɨna kara kɨmiirɨn maɨrgɨmaɨrga komiiga. Kara ha naɨngwowi, kɨma siyɨu kɨbi ɨiir sɨbgu ɨnoknɨnkɨn. Mɨ kara pɨ boriisopi kɨma ɨkɨ dimɨn biyɨeyɨm sɨmiir tɨrɨm. Nɨɨngaka. \v 20 Kɨmiir kwoɨn ɨmiirɨn Adi Komii siya tɨrkikɨn, ɨrɨpa nongwomamaɨr aeyam. Mɨ wɨ kɨmɨmɨn tani, Setan siirɨn wɨ siyar nonkwonɨɨwomwɨɨrnɨnkɨn ɨuguskii mɨ siirɨn wɨ siyar nɨinɨbrombrop ɨtkɨni. Kara ha naɨngwowi krɨmiir Bɨiyan Inkam Komiiyɨn Jisɨs siir naɨngwobumbuwa wɨ kɨmakar nwokɨ owɨm. \p \v 21 Mɨ Timoti siya kanakar mɨriiyɨn, kɨmiirɨn siya nokboɨnmamaɨr haigɨnɨugikɨn. Mɨ Lusias, Jeson mɨ Sosipata, kariir isidɨn, yɨm sɨma kɨmiirɨn wara mɨ okboɨnmamaɨrgikɨm. \p \v 22 Kara Tetiaskɨn, ta yokwowa Pol siira kara whɨn wɨnboɨnkika. Mɨ an kara ɨriipɨ hɨriinan kariir nokboɨnmamaɨra sɨmiiram mɨ boɨnkika. \p \v 23 Mɨ Gaias siya inkamɨn nae Pol kariir dirɨraerar hauu aeyɨn, tɨ inkamɨn siir omakaɨn iikamɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm ɨrɨpa sɨma haɨngiriyɨu owiya yɨo ɨriipɨ hɨriinan, siir nokboɨnmamaɨra kɨmiir mɨ boɨnkika. Mɨ Esrastasɨn inkamɨn gavmani yokwo digworaekwo wɨniyɨn, tɨ om komii siiranɨn mɨ krɨmiir nomiiyau ɨeya Kwotas yo sowa ɨriipɨ hɨriinan sowiir nokboɨnmamaɨra kariiram mɨ wɨnboɨnkika. \p \v 24 Kara ha naɨngwowi Bɨiyan Inkam Komii Jisɨs Krais siir naɨngwombumbuwa, saeya kɨmakar dwokrɨpkai. Ta yaiya saeya kaimwo ywokiya. Ɨriig. \s1 Kɨma Adi Komii siir inɨg ɨiir hainan. \p \v 25 Mɨ kɨma wɨ asi nɨti Adi Komii siir inɨg ɨiir hainanam siyaɨrgɨn kɨmiir naɨngwo tɨbmii kɨɨna saiir whɨnkɨnsiis haigɨnɨuwi, hɨriiyar nokwoyokiyokɨigiyamam. Mɨ Krais siir yai wɨn kɨbiya kara boɨnmɨmauua Adi Komii siya haigiprakaiya krɨmiirsi, tariinan saeya idwowiya bɨdi yɨmbiyama. \v 26 Mɨ tariinanɨn ta yaimwokyaimwowa idowiyakɨidowiya bɨdi yɨmbiyamkiya Yokwo Komii saiirɨn. Mɨ Adi Komiiyɨn yɨpɨkɨn omwai hɨriiyar waiyayokiyokɨikaeyamiyɨn, siya krɨmiir bɨdi boɨnkiyɨn, siir yai aiir boɨnmɨmauuam ɨkɨ iikamɨm hɨnda tɨndanɨm sɨmiir mɨ sɨma wa nwokɨ aɨngwo tɨbmii kɨɨnɨm. \p \v 27 Kara ha naɨngwowi, krɨma Adi Komii krɨmiir Wanɨn siir inɨg ɨiir hainanprapraski, yɨpɨkɨn digworaekwo whɨekakɨm sɨmiir nɨnoknɨnkɨn dɨgɨn. Krɨma siir inɨg ɨiirɨn ɨinokɨinokar hainanpraprasnanae digworaekwoɨm Jisɨs Krais siya tɨrɨm krɨmiir sɨmiirsi, ta yaiya ɨni kaimwo ywowa. Ɨriig.