\id EPH - Sepik Iwam NT [iws] -Papua New Guinea 1989 (DBL 2014) \h Efesas \toc1 EFESAS \toc2 Efesas \toc3 Ef \mt1 EFESAS \ip Mɨ ɨiya Pol siya mɨi biyɨe mɨriiya om komii Rom hɨr, siya yokwowɨm kwiiya wɨnki. Kwɨra iikamɨm Efesasɨnɨm sɨmiiram mɨ kwɨra Kolosiyan iikamɨm sɨmiiram, mɨ kwɨra Filipaiyan iikamɨm sɨmiiram, mɨ kwɨra Failimonan iikamɨm sɨmiiram. Siya ta yokwowa bɨiyɨn om Efesas hɨriir wɨnkikɨn sɨma mwaɨnam mɨ mhoɨiya wɨ ɨkɨ om nhɨrɨm sɨmiiram nwokɨ hauugiyɨm. Siya ta yokwowa inkamɨn Tikikas nɨkɨuwiyɨn siir yonkwo hauugi mɨ sɨmiirɨn siya inɨ hauuɨu. Taka yokwowa mɨn boɨnka, iikamɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm pɨu kwɨruwa nwowɨm. Mɨ pɨua saiir mwoɨn wɨ Jisɨs siyar nikɨ owɨm krɨmiir kouwɨn. Iikamɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm yɨm ɨni siir wignan ywowɨm mɨ Jisɨs siya ɨni krɨmiir kamnan ywowɨn. Ɨriig. \c 1 \p \v 1 Kara Polkɨn Adi Komii krɨmiir wanɨn siya kariirɨn bɨiyar nɨmbingɨn Jisɨs Krais siir yai aiir boɨnmɨmauuam. Mɨ ta yokwowa kara wɨnkika iikamɨm Adi Komii siirɨm yɨpɨkɨ om Efesas waraur nwowɨm kɨmiiram yɨpɨkɨ Krais Jisɨs siir yai aiir wakaeyokna apiyɨm. \v 2 Kara hɨnɨɨna kwɨsboɨnkii, krɨmiir Adi Komiiyɨn mɨ krɨmiir Bɨiyan Inkam Komii ɨkɨn kɨmiirɨn wɨ naɨngwobumbu siya nwokɨ hauuwɨm mɨ kɨma wɨ ɨrɨpar nwokɨ ongwomamaɨr aeikiyamɨm. Ɨriig. \s1 Krɨmiirɨn dimɨn kɨrɨe komii komii Adi Komii siya dimusi bɨ hauugɨn Jisɨs Krais siirsikɨn. \p \v 3 Krɨma Adi Komii siir inɨg ɨiir hainanki krɨmiir Bɨiyan Inkam Komiiyɨn Jisɨs Krais siir Adɨn. Dimusi rani, iikam krɨmiirɨn siya hainanprapraskikɨm. Dimusi rani, krɨma Krais siirgɨm mɨ tɨ hɨriinan saiirsika Adi Komii siya siir dimɨn kɨbi kɨbiyɨm siir om hɨranɨm krɨmiir asi hauugikɨm. \v 4 Bɨiya siya tɨ nu ɨiir nikɨ onkwokwo karamaeyar nikɨ owɨn mɨ nɨnomor aka, siya saiirar nɨmbingɨn siir iikam nwowamɨn mɨ ta hɨriinan saiirsika krɨma Krais saɨka asi namasugɨm. Mɨ tɨ hɨriinan tɨrɨn siya krɨmiir kɨgi, krɨma dimɨn whɨrkɨ bɨ kɨmbugɨm ɨni wadɨekɨ wadɨeyar ywowɨm. \v 5 Bɨiyarɨn, Adi Komii siya iikam krɨmiirsi siir kwoɨnkar naɨngwokwonanaekɨn mɨ siya hɨnɨɨnam naɨngwokɨn krɨma siir yɨnisɨsɨm nwowɨm Jisɨs Krais siir kɨrɨeni. \v 6 Mɨ ta hɨriinan saiirsika, krɨma siir inɨg ɨiir asi hainani. Dimusi rani, siya krɨmiirɨn siir naɨngwobumbu komii aiirɨn hinda whɨsariiyar prɨihauugikɨn Jisɨs Krais siir kɨrɨeni yɨpɨkɨn siya naɨngwokwonanaeiyɨn. \p \v 7 Bɨiya Krais siya naonama mɨ siir nhɨeya ha naokiinaiiniya mɨ ta hɨriinan saiirsika krɨmiirɨn wɨ Adi Komii siya hɨdana iikam whɨekakɨm sɨmiir wɨ saiirsi nwokɨ anmaiwarkainam. Mɨ dimɨn bibiyɨeyɨm krɨma tɨrɨm yɨm siya bɨdi haiyoprimdiyɨumiigiyɨm. Krais siya tɨ dimɨn hɨriinanɨm krɨmiirɨn dimusi bɨ tɨrkɨn siya iikam krɨmiiramɨn nhami nhami bɨ naɨngwokwokɨn. \v 8 Adi Komii siya siyaɨrgɨn dimɨn taemɨnɨm sɨmiir bwamkɨbwamɨn. Mɨ krɨmiirɨn siyar bɨdi haiyoprimdiyɨumii ɨskiyɨn ɨiya siya hɨdana saiirsiyɨn. \v 9 Mɨ krɨmiirɨn siyar yanaaknɨnkiihaigɨnɨu dimɨn taemɨnɨm bɨiya aowa nwowɨm siya naɨngwowɨm krɨma nɨnomoknɨnkɨnam yɨm idowɨiya bɨdi yɨmbiyamɨm Krais siir kɨrɨeni. \v 10 Mɨ dimɨn taemɨnɨm Adi Komii siya naɨngwowɨm yɨm tɨ sɨma, mhoɨiya ɨiya Adi Komii siya naɨngwowa wadɨe nwowana mɨ digworaekwo whɨekakɨm nuanɨm wɨ siya kiyaiprɨigɨni mɨ siir omanɨm yɨm ɨriipɨ hɨriinan mɨ sɨma wɨ maeyau kwɨruwar namwoɨuwi mɨ tɨ digworaekwo whɨekak ɨmiirɨn wɨ Krais siyar nɨdwo kɨgrɨraoɨrkaki. \p \v 11 Mɨ tɨ digworaekwo whɨekakɨm Adi Komii siya naɨngwowɨm wɨ hɨriinanar nɨmbini. Krɨmiirɨn Adi Komii siya bɨdi yɨmbingiyɨn siirgɨsiir nwowɨm Krais saɨka namasukikɨnam. Dimusi rani, tɨ digworaekwowɨm bɨdi bɨdiniya tɨram siya naɨngwowɨm sɨmiirsika. \v 12 Adi Komii siya tɨ digworaekwo ɨmiirɨn whɨsarii bɨ tɨrkikɨn krɨma yɨpɨkɨm bɨigɨbɨi Krais siir yai ɨmiir wakaeyokna apɨm wɨ siir inɨg ɨiir nwokɨ hainanɨm mɨ siir inɨgɨn yɨo komiigɨkomiigɨn. \p \v 13 Wɨm kɨma ɨni krɨmiir hɨriinan ywowɨm bɨiya kɨma wakaeyɨm Adi Komii krɨmiir Wanɨn siir yai kɨbiyɨm kɨmiir grabaigɨnɨuwɨm mɨ kɨma Krais siir yai ɨmiir wakaeyokna apkɨm. Mɨ kɨma wakaeyokna apɨm sɨmiir mhoɨiyan, kɨmiirɨn Adi Komii siya nɨmbingɨm mɨ ta hɨriinan saiirsika kɨma siir naeyɨuɨn saɨka asi namasukikɨni yɨpɨkɨn siya nɨkropkiyɨn tɨriir nɨtam mɨ iikamɨm kɨmaka waraur naunɨ oniya ta bɨiya siya boɨna hɨnɨɨn siya wɨ sɨpi nɨkropki siirɨn. \v 14 Adi Komiiyɨn yɨpɨkɨ siir naeyɨu ɨiir hauugiyɨn krɨmiir, siya hɨnɨɨna nɨisiimauugɨn mɨ krɨma ɨni haɨnii yɨnoknɨnkɨnkiyɨm krɨmiirɨn mhoɨiya siir dimɨn kɨbi kɨbiyɨm wɨ krɨmiir hauuwi yɨpɨkɨ bɨiya siya nɨmbinɨm mɨ siya boɨnɨm tɨriigɨnɨm yɨpɨkɨ siiram naɨngwo tɨbmii kɨɨnɨm. Mɨ Adi Komii siir iikamɨm wɨ rɨrmiiya sɨmar nwobudgi mɨ Adi Komii siya wɨ inɨg komiigɨkomii ɨiirar haii. Dimusi rani, tɨ dimɨn taemɨnɨm siya tɨrɨm sɨmiirsika. Ɨriig. \s1 Pol siya Adi Komii siiram srɨigɨn iikamɨm om Efesas hɨranɨm sɨmiiram \p \v 15 Dimusi rani, tɨ hɨriinan saiirsika digworaekwo whɨekakɨm Adi Komii siya nonkwokwowɨm wɨm kɨma Bɨiyan Inkam Komii Jisɨs siir yai ɨmiiram bɨdi wakaeyokna apɨm mɨ kɨma wɨ hɨriinan saiir naɨngwokwonanae iikamɨm Adi Komii siirɨm sɨmiiramɨn. \v 16 Mɨ ɨinokɨinokɨn an kara Adi Komii siir siira boɨn wadɨenanaei. Dimusi rani, iikamɨm sɨmiirsika. Kara iikam kɨmiirsi naɨngwokwokɨn mɨ ta hɨriiran saiirsika, kara Adi Komii siiram asi kwɨsboɨni yɨpɨkɨ krɨmiir Bɨiyan Inkam Komii Jisɨs Krais siir Adi Komiiyɨn. \v 17 Adi Komiiyɨn siyaɨrgɨn mɨ krɨma siir inɨg ɨiirarar hainanprapraski. Kara siiramɨn mɨnam srɨigɨn siir naeyɨuɨn kɨmiir hauugiyɨm mɨ siya wɨ kɨmiir nwokɨ whɨnkɨnsiis haigɨnɨuɨm siir yai ɨmiir sɨbgu ɨnoknɨnkɨnɨm. Mɨ tɨ Adi Komii siir naeyɨuɨn wɨ kɨmiir nwokɨ anaaknɨnkii haigɨnɨuɨm mɨ kɨma Adi Komii siirgɨsiirɨn wɨ haɨnii nwokɨ sɨbgu ɨnoknɨnkɨnɨm. \v 18 Kara hɨnɨɨna naɨngwowi Adi Komii siya kɨmiirɨn ɨna whɨnkɨnsiis haigɨnɨuɨn mɨ kɨmiir kwoɨnɨm wɨ haɨnii nɨnoknɨnkɨnkii. Mɨ tɨ siya boɨnkiyɨm kɨma haiyɨm mɨ kɨma wɨ haɨnii nɨnoknɨnkɨnkii dimɨn taemɨnɨm bɨiya siya boɨnɨm hɨnɨɨn, siya wɨ kɨmiir hauugii mɨ sɨmiir kɨbiya ya bɨmbɨuwi rani. \v 19 Kara ha naɨngwowi siya kɨmiir bɨdi yɨisiimauuwɨn mɨ kɨma wɨ hanɨɨngɨ nɨnoknɨnkɨni siir kɨrɨe aiirɨn iikamɨm yɨpɨkɨ siir yai ɨmiir wakaeyokna apiyɨm krɨmiir whɨnkɨnsiis haigɨnɨuwi. Siir kɨrɨeya ya ɨni komiigɨkomii ywowaowa krɨma saiir kimaɨrɨm wɨ dɨg nwo rani mɨ ta kɨrɨeya wɨ kɨmiir whɨnkɨnsiis haigɨnɨuwi, \v 20 ta kɨrɨeya Krais siir whɨnkɨnsiis haigɨnɨuwa ɨiya bɨiya siya naonama mɨ Adi Komii siya siirɨn ɨna swokɨ hɨdnɨnsiin ɨdwowɨn sɨmakar mɨ siirɨn siya saɨkar yɨnkiamsu haigɨnɨu siir om hɨran dimɨn taemɨnɨm sɨmiir kɨgɨrkakɨm. \v 21 Mɨ tariinanɨn digworaekwowɨm Adi Komii siir om hɨranɨm mɨ nuan ɨkɨm yɨm ɨni Krais siyar kɨgɨrkakɨm. Mɨ uridyɨu bibiyɨeyɨm mɨ iikamɨm om whɨrua nwowɨpɨsu karamae nwowiyɨm mɨ gavmani inkam ɨkɨm mɨ tɨ digworaekwowɨm tɨ tariinan nwowɨm mɨ mhoɨiya nwowan ɨkɨm yɨm siya bɨdi ikwowaisiigigɨm. \v 22 Adi Komii siya digworaekwo whɨekakɨm Jisɨs Krais siir ɨɨnara bɨdi yonkwokiyɨm mɨ Adi Komii siya siir bɨdi yɨmbingiyɨn siir pɨugana saiir digworaekwowɨm sɨmiir kɨgɨrkakɨm. Siya ɨni krɨmiir mwonan ywowɨn \v 23 mɨ iikamɨm Adi Komii siir pɨugana saiirɨm yɨm ɨni siir pɨunan ywowɨm mɨ ɨkɨ hɨnda tɨnda nwowɨm sɨmiirɨn ɨni siyar niiwhwonkai dɨgɨm. Mɨ krɨma wɨ saɨka nwokɨ amasukikɨnɨm mɨ dimɨn taemɨnɨm siyar tɨrdɨgikɨm mɨ nu whɨrkakɨn ɨni siya siyar yɨnyokɨigiyɨn. Ɨriig. \c 2 \s1 Adi Komii siya bɨdi tɨrkiyɨn krɨmiirɨn, yɨpɨkɨm bɨiya naoni iikamnan nwowɨm, sɨma tariinanɨn Krais saɨka nwowɨm. \p \v 1 Mɨ bɨiya iikam kɨma tɨ siyɨuɨn paeya nɨigɨkiyamyaonatnoudnankaiiyɨn siirar nikɨ apkɨm, ɨkɨ iikamɨm naokaowɨm sɨmiir hɨriinan. Dimusi rani, sɨma Adi Komii siirɨn digɨumii haimriiyɨugigɨn mɨ dimɨn biyɨe biyɨeyɨm sɨma tɨrkɨm. \v 2 Mɨ tɨ ɨi ɨmiirɨn wɨm kɨma tɨ nuɨn siir digworaekwo ɨmiir napkɨm. Bɨiya wɨm kɨma inkam komiiyɨn Setan nɨkɨuwiyɨn siir digworaekwo biyɨe biyɨeyɨm sɨmiir napkɨm, yɨpɨkɨn inkam komii komiiyɨm inɨgakɨm sɨmiir siyɨu pai siyɨu paiyɨm sɨmiir bɨiyan inkam komiiyɨn mɨ uruwai siyaowai mɨ niimauan uridyɨu bibiyɨe ɨkɨm mɨ uridyɨu bibiyɨeyɨm maeyau kwɨruwa nwowɨpɨsu karamae nwowi ɨkɨm mɨ dimɨn biyɨe biyɨe ɨkɨm. Mɨ iikamɨm sɨmiirɨn ɨni siyar kɨgɨrkakɨm mɨ tɨriigɨnɨm yɨpɨkɨ digɨumii Adi Komii krɨmiir Wanɨn siir nikɨ haimriyɨugigɨm sɨmiir kwoɨnɨm wɨ siyar kiyaii. \v 3 Bɨiya krɨma tɨ iikamɨm sɨmiir hɨriinan nwokɨm mɨ krɨma dimɨnɨm krɨma naɨngwowiyɨm sɨmiir napkɨm. Mɨ krɨma dimɨn biyɨe biyɨeyɨm krɨmiir kwoɨn ɨma naɨngwowiyɨm sɨmiir bɨdi tɨrɨm mɨ Adi Komii siir ɨowa krɨmiir asi nwoka ɨkɨ iikamɨm ɨkɨ nu nhɨranɨm sɨmiir hɨriinan yɨpɨkɨ Adi Komii siir nɨnoknɨnkɨn karamae nwowɨm. \p \v 4 Mɨ Adi Komii siya ɨni krɨmiiramar naɨngwokwokrɨpkaiyɨn mɨ siir naɨngwobumbuwa krɨmiir bɨdiyar mɨrnɨnkɨnkikaiya ɨiya krɨma dimɨn biyɨe saiir aowa nwowa. \v 5 Mɨ krɨmiirɨn kwoɨn wɨn siya hauu haigɨnɨugɨn mɨ siya krɨmiiram ha naɨngwokwonanaekɨn mɨ krɨma tɨriigɨnɨm yɨpɨkɨ siirsi yapɨyapa mɨ okɨ wɨndi yɨpɨkɨ Adi Komii siir nɨnoknɨnkɨn karamae nwowɨm, tɨriigɨnɨm yɨpɨkɨ paeya nami siyɨuɨn si tɨoɨdwomaiyanɨm krɨmiirɨn siir naɨngwobumbu aeyar nanmaiwarkainakɨm. \v 6 Krɨmiirɨn Adi Komii siya bɨdi hɨdnɨnsiin ɨdwokiyɨm Krais saɨkar mɨ krɨmiirɨn siyar nɨnkiamasu haigɨnɨugɨm ɨrɨpa saɨka nwowam. Mɨ dimɨn biyɨe aiirɨn krɨma bɨdi ikwokopougiga mɨ krɨma ɨni ɨrɨpa saɨka nɨnomor kou hɨr nɨdwonan ywowɨm. \v 7 Adi Komii siya tɨ hɨriinan mɨnam tɨrkɨn tɨ ɨiyɨm mhoɨiya nɨmbiniyanɨm iikam ɨmiir nɨisiimauuwɨm siya naɨngwokwonanaeiya krɨmiiram Jisɨs Krais siir inɨgni mɨ ta siya mɨ aɨngwobumbunanaeiya krɨmiirsi ya tɨ dimɨn taemɨnɨm Jisɨs Krais siya tɨrkiyɨm sɨmiirsika. \v 8 Kɨma Krais siir yai ɨmiiram naɨngwo tɨbmii kɨɨngɨm mɨ Adi Komii siya kɨmiiram asi naɨngwokwonanaekɨn mɨ kɨmiir asi mɨ anmaiwarkainakɨn kɨma, kɨma kɨmar bɨ whɨnkɨnsiisnakɨm. Mɨ kɨma Adi Komii siiram bɨ mɨriigɨm mɨ siya kɨmiirɨn ta hɨriinan saiirsi bɨ nanmaiwarkainakɨn. Nɨɨngaka. Adi Komii siya hinda siir kwoɨnaɨrgar prɨinaɨngwo hauugikɨn kɨmiirɨn. Ya tariigɨna ya Adi Komii siir naɨngwobumbu aeya krɨmiirsi mɨ krɨmiirɨn saeyar nanmaiwarkainakɨm. \v 9 Kɨma dimɨn whɨrɨn mɨiyɨknan bɨ tɨrkɨn mɨ Adi Komii siya kɨmiirɨn ha bɨ nanmaiwarkainakɨn mɨ inkam nwɨrkɨ wɨ ha boɨn tani, siya inɨg komiigakɨn mɨ siya wɨ siir inɨg ɨiirar hainana rani. Adi Komii sasaɨrgɨn hɨriinan tɨriyɨn. \v 10 Iikam krɨmiirɨn Adi Komii siya bɨdi tɨrkiyɨn siirgɨsiir nwowɨm yɨpɨkɨ Krais Jisɨs siir yai ɨmiiram naɨngwo tɨbmii kɨɨniyɨm mɨ krɨma ɨrɨpa Jisɨs Krais saɨka nwokɨ amasukikɨnɨm. Mɨ ta hɨriinan saiirsika krɨma wɨ mɨi kɨbi nwokɨ mɨriiyɨm. Bɨiya Adi Komii siya krɨmiirɨn dimɨn mɨiyɨk mɨiyɨk ɨmiiram nɨmbingɨn krɨma tɨramɨn mɨ siya krɨmiirɨn hɨriinanam tɨrkikɨn sɨmiir napɨm mɨ siya krɨmiiramɨn mɨnam naɨngwowi krɨma tɨ dimɨn taemɨn kɨbi kɨbiyɨm sɨmiirarar tɨr. Ɨriig. \s1 Krais siya pɨugan kwɨso sowiirɨn ɨrɨpa bɨdi yɨnkiamasuhaigɨnɨuɨn isid whɨrua nwowam \p \v 11 Kɨma tɨ swokɨ aɨngwowarkaigi bɨiya ɨiya Juda sɨma kɨmiir mɨoɨs ɨmiir kɨtiyopnɨr hai karamae nwowa hɨnɨɨna nɨisiimauuwam wɨm kɨma Adi Komii siir iikamkɨm mɨ nɨm krɨma Juda iikamɨm kɨmiirɨn hɨnɨɨna nɨewaiyɨu boɨnkɨm, wɨm kɨma Juda iikam tani. Mɨ nɨm krɨma kamɨm yɨpɨkɨ krɨmiir mɨoɨsɨm kɨtiyopnɨr haiyɨm, kɨmiirɨn hɨnɨɨna dapi, wɨm kɨma sɨmiir mɨoɨs kɨtiyopnɨr haiyan inkam tani. \v 12 Bɨiya wɨm kɨma Krais siir bɨ nɨnoknɨnkɨnkɨm mɨ wɨm kɨma Isrel sɨmiir iikamɨm sɨmiir pɨugana saiir iikam tani. Wɨm kɨma, kɨma iikamkɨm kɨma Adi Komii saɨka bɨ namasugɨm. Bɨiya Adi Komii siya siir nɨmbina iikam nhɨrɨm sɨmiir nɨmbingikɨn mɨ sɨma mɨ siya ɨni ɨrɨpar yongwomamaɨr aeyɨm yɨm kɨma rani, tɨ iikamɨm. Wɨm kɨma wɨ tɨ nu ɨiir nwo rani, tɨ dimɨn taemɨn kɨbi kɨbiyɨm nɨtɨm sɨmiiram nwokwokɨnɨm. Nɨɨngaka. Adi Komii siya wɨ kɨmaka nwo rani. \v 13 Mɨ tariinanɨn, wɨm kɨma tɨ iikamɨm yɨpɨkɨ tɨ dimɨnɨm bɨiya kara boɨnmɨmauuwɨm sɨmiir nɨnoknɨnkɨn karamae nwowɨm, yɨpɨkɨ iikamɨm aru nwowiyɨm sɨm hanɨɨn nwowɨm mɨ tariinanɨn kɨmiirɨn Krais siya naonama mɨ siir nhɨeya ha naokiinaiiniya mɨ iikam kɨmiirɨn saeya nanmaiwarkainakɨm mɨ tariinanɨn kɨma Adi Komii siir yai ɨmiir asi wakaeyokna api. \v 14 Iikam krɨmiirɨn Krais siyar tɨrhaigɨnɨugɨn ɨrɨpa nongwomamaɨr aekiyamam. Bɨiya Juda sɨmiir pɨugana saiir iikamɨm ɨkɨ Juda iikam tani sɨmiir pɨuganɨm ɨkɨ hɨnda tɨnda nwowɨm sɨmiir sau omom nwokɨm mɨ tariinanɨn ta Krais siir pɨu aeya naonama mɨ ɨkɨ iikamɨm ɨkɨ omom omomɨm hɨnda tɨndanɨm sɨmiirɨn siyar tɨrkikɨm ɨrɨpa isid whɨrua nwowɨm. Mɨ tɨ siyɨuɨn bɨiya ɨrɨpa isid whɨrua nwo karam nwowiyɨn paeni hanɨɨn nikɨ amai ɨkouwɨn yɨo siya bɨdi hɨuɨkmaigiyɨn. Mɨ siya tɨ hɨriinan mɨnam hɨuɨkmaigikɨn, siya mɨnam naɨngwokɨn krɨmiir tɨrkiyɨm krɨma pɨugan kwɨrkɨkwɨruwa nwowɨskiyɨm. \v 15 Mɨ ta Jisɨs Krais siya naonama mɨ tɨ Moses siir siyɨu komii siir siyɨuɨm siya tɨrkiyɨm yɨm bɨdi dɨgɨguskiyɨm mɨ tɨ Judami siyɨu komii nhɨrɨm yɨm ɨriipɨ hɨriinan. Mɨ siya tɨ hɨriinan mɨnam tɨrkɨn, tɨ pɨugan kwɨso sowiirɨn ɨrɨpa nɨnkiamasu haigɨnɨuwɨm ɨrɨpa nongwomamaɨr aeyam. \v 16 Krais siya paeyɨn hɨiniya nɨrɨonɨnkɨnɨn siir naowɨn siya ta hɨriinan saiirsi naokɨn tɨ dimɨnɨn isid whɨsaɨr krɨma nwowiyɨn siir haigɨnɨkouwɨn siir tɨrkiyɨm mɨ sɨma bɨdi yaonamɨm mɨ krɨmiirɨn siya kiyai ɨrɨpa nongwomamaɨr aeyam mɨ Adi Komii siir wakaeyokna apam. \v 17 Krais siya tɨ nu ɨiir nɨtɨn siya siir yai kɨbi kɨbiyɨm sɨmiir nanaaknɨnkii haigɨnɨugɨm mɨ siya hɨnɨɨna boɨnkɨn, iikamɨm sɨma mɨ Adi Komii siya sɨma wɨ ɨrɨpa nwokɨ ongwomamaɨr aeyɨm. Mɨ tɨ yaiyɨm yɨm tɨ iikamɨm Juda iikam tani yɨpɨkɨ aru nokwokaowiyɨm yɨpɨkɨ Adi Komii siir wakaeyokna ap karamae nwowiyɨm ɨni sɨmiir hɨriinan ywowɨm. Mɨ yɨm tɨ yaiyɨm Juda iikam kɨma mɨ Juda iikam tani ɨkɨm yɨm kɨmiiramar nɨtswokɨm yɨpɨkɨ Adi Komii siir wakaeyokna apɨm iikamɨm Adi Komii siir kingiin nokwowɨm sɨmiir hɨriinan. \v 18 Mɨ nɨm krɨma tɨ pɨugan kwɨso. Dimusi rani, Krais siirsikɨn. Mɨ Adi Komii siir naeyɨuɨn siya siyaɨrgɨn iikam krɨmiir kiyaiyɨn Adi Komii siiram krɨmiir wanɨn mɨ tariinanɨn krɨma wɨ Adi Komii siiram asi nami. \p \v 19 Mɨ ta hɨriinan saiirsika, wɨm kɨma iikamɨm yɨpɨkɨ sɨma yapa om karamaeyɨm ɨni sɨmiir hɨriinan ywowɨm. Wɨm kɨma ɨni iikam nhɨrɨm yɨpɨkɨ Adi Komii siir wakaeyokna apiyɨm mɨ siir pɨugani ɨkɨm, ɨni sɨmiir hɨriinan ywowɨm wɨm kɨma Adi Komii siir yɨnisɨsɨmkɨm. \v 20 Wɨm kɨma ɨni omaka Adi Komii siya mɨriiya ɨni saiir hɨriinan ywowɨm. Nɨm krɨma aposel kamɨm mɨ profet kam ɨkɨm yɨpɨkɨ dimɨn taemɨnɨm Adi Komii siya boɨnɨm sɨm boɨnmɨmauuwiyɨm, nɨm krɨma ɨni kougou yaewaonan ywowɨm yɨpɨkɨ omaka aiir ninan hougwowɨniyɨm. Jisɨs Krais siyarɨn yɨo ɨni kougouwɨn bopwokɨbopwo nokwokaiiyɨn omaka akou ɨiir hougwowɨniyɨn ɨni siir hɨriinan ywowɨn. \v 21 Siya siyaɨrgɨn siyɨnpae mɨnɨm omaka aiirɨm sɨmiir nonkworɨnuwiyɨm yarɨpa sɨma sɨbgu owam. Mɨ ta omaka siya tɨrki wɨ omaka komiigɨkomiiyar nwokii mɨ saeya wɨ omaka bɨmbɨuwi nwo rani, Inkam Komii Krais siya whwonkaiyam. \v 22 Mɨ wɨm kɨma iikamɨm Krais siirɨm, ɨkɨ nupai nupaiyɨm sɨmiirɨm kɨmiirɨn Adi Komii siya nɨnkiamasu haigɨnɨuwɨm Juda iikam krɨmaka mɨ kɨma whɨekakarɨn ɨni omakanan ywowɨm Adi Komii siya nwowam Adi Komii siir naeyɨuɨn siir. Ɨriig. \c 3 \s1 Dimɨn taemɨnɨm Pol siya tɨrɨm, siya Judami pɨugana saiir bɨ tɨrkɨn \p \v 1 Kara Polkɨn, yɨpɨkɨn maeyauwa mɨi biyɨe mɨriiya saiir saiira hɨugrɨmkrɨpkiikikainanaeyɨn. Dimusi rani, kara Krais siir yai kɨbi kɨbi ɨmiir boɨnmɨmauugɨn iikam kɨmiirɨn, kara Judami pɨugana saiir bɨ boɨnmɨmauugɨn, kara nhwo Adi Komii krɨmiir Wanɨn siiramɨn iikam kɨmiiram kwɨsboɨnkikɨn. \v 2 Kara hɨnɨɨna naɨngwowi kɨma bɨdiyar wakaeyɨm ta Adi Komii siir naɨngwobumbuwa kariir hauugiya mɨ kariirɨn siya nɨmbingikɨn siir mɨi aiir mɨriiyam iikam kɨmiir whɨnkɨnsiis haigɨnɨuwam. \v 3 Mɨ tɨ dimɨn taemɨnɨm bɨiya nikɨ haigiprakaiyɨm yɨm Adi Komii siya bɨdi yanaaknɨnkii haigɨnɨuwɨm mɨ siya kariir bɨdi yɨisiimauuwɨn mɨ kara sɨmiir asi nɨnoknɨnkɨni. Bɨiya tɨ dimɨnɨn kara kɨmiiramɨn siirar nikɨ wɨn boɨnkikɨn. \v 4 Mɨ kɨma sɨmiir mwaɨni mɨ kɨma wɨ haɨni nɨnoknɨnkɨni kara Krais siir dimɨn taemɨn ɨmiirɨn ɨna sɨbgu ɨnomoknɨnkɨnɨm yɨpɨkɨ bɨiya Adi Komii siya nikɨ haigiprakaiyɨm. \v 5 Mɨ bɨiya iikamɨm sɨmiir bɨ nɨnoknɨnkɨnkɨm mɨ tariinanɨn sɨmiirɨn Adi Komii siya bɨdi yanaaknɨnkii haigɨnɨuwɨm mɨ siya sɨmiirɨn krɨmiir bɨdi yɨisiimauuwɨn kamɨm yɨpɨkɨ siya nɨmbingiyɨm siir aposel inkam mɨ siir profet inkam nwowam mɨ siya tɨ dimɨn taemɨnɨm krɨmiir nɨisiimauugɨn siir naeyɨuni. \v 6 Mɨ yaiyɨm yɨpɨkɨ siya nanaaknɨnkiigiyɨm yɨm tɨ sɨma, mɨ iikamɨm yɨpɨkɨ Judami pɨugana saiir karamaeyɨm sɨmiirɨn Adi Komii siya bɨdi tɨrkiyɨm Judami pɨugana saɨka mɨ sɨmiirɨn wɨ pɨugan kwɨruwar nwo haigɨnɨuwi siir yai kɨbiya saiir kɨrɨeni mɨ wɨ pɨu kwɨruwar nwokɨ owɨskiyɨm mɨ tɨ dimɨn taemɨnɨm siya nɨmbingiyɨm siya wɨ krɨmiir hauuwi siir iikamɨm Krais saɨka namasukikɨniyɨm. Dimusi rani, tɨ dimɨn taemɨnɨm Krais siya tɨrkiyɨm krɨmiir sɨmiirsika. \p \v 7 Siya kariiram naɨngwokwonanaekɨn mɨ kariirɨn siyar whɨnkɨnsiis haigɨnɨugɨn siir naɨngwobumbuwa Adi Komii siya nɨmbingiya siir Yai Wɨn Kɨbi aiir boɨnmɨmauuwam siir kɨrɨe komiiya saiir kɨrɨeni mɨ kara dimɨn taemɨnɨm siya boɨnɨm kara tɨram sɨmiirar mɨ tɨrkɨn. \v 8 Adi Komii siya kariiram naɨngwokwonanaekɨn mɨ siir naɨngwobumbuwa kɨmɨdiniya kariir haigiyɨumauu kariirɨn siya nɨmbingikɨn. Karaɨrgɨn inkamɨn ɨkɨ iikam whɨekakɨm Adi Komii siir wakaeyokna apiyɨm sɨmiir mhoɨigɨmhoɨi nwowɨn. Kariirɨn siyar nɨmbingikɨn Krais siir yai kɨbi aiir boɨnmɨmauuwam iikam kɨmiir ɨkɨ Judami pɨugana sae iikamɨm sɨm tani tɨ yaimɨn dimɨnɨm Krais siya tɨrɨm krɨmiir. Mɨ tɨ yai kɨbi kɨbiyɨm Jisɨs Krais siir boɨnɨm yɨm dimɨn kɨbi kɨbiyɨm sɨmakɨsɨma nwowɨm yɨm sɨmiir yaimwokɨyaimwo ɨma mɨ sɨmiirɨn iikamkɨ mwaɨnɨm wɨ dɨg nwo rani. Nɨɨngaka. \v 9 Siya kariirɨn mɨnam nɨmbingɨn iikamɨm sɨmiir whɨnkɨnsiis haigɨnɨuwɨm mɨ sɨma wɨ tɨ digworaekwowɨm idowɨiya nwo karam nwowɨm wɨ sɨmiir nwokɨ ɨnoknɨnkɨnɨm. Bɨiya, ɨiya Adi Komii siya tɨ dimɨn taemɨn ɨmiir nonkwokwobwakainan siya tɨ siir kwoɨnɨn siya hɨdaigiyɨn bɨiyar nɨmprɨowɨn mɨ ɨni tariinanar yadɨgniyɨn. \v 10 Mɨ ta hɨriinan saiirsika, tɨ iikamɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm Adi Komii siir pɨugana saiirɨm siya sɨmiir asi nɨisiimauugɨn. Mɨ yɨm sɨma paekwosɨm ɨkɨm mɨ yɨpɨkɨ nɨnomor kouan kɨrɨeyɨm sɨm kɨgɨrkakiyɨm sɨmiir siir nɨnoknɨnkɨnpai nɨnoknɨnkɨnpaiyɨm. \v 11 Mɨ tɨ dimɨn taemɨnɨm Adi Komii siya tɨrɨm siya siir kwoɨn ɨiir swokɨ aɨngwo tɨrkɨn yɨpɨkɨ bɨiya siya nɨmbingiya krɨmiir Bɨiyan Inkam Komii Jisɨs Krais siir kɨrɨeni. \v 12 Nɨm krɨma Krais Jisɨs siir yai ɨmiir wakaeyokna api mɨ krɨma Adi Komii siirsi kɨpi nɨdid. Yɨo krɨma ɨna nɨnoknɨnkɨnɨm ta saiirɨn mɨ krɨma Adi Komii siiram dam mɨ dimɨn taemɨnam siiram srɨii mɨ siya wɨ digɨumii krɨmiir haimriiyɨu rani. \v 13 Kara kɨmiirɨn pɨ hɨnɨɨna boɨni, kɨma kɨpi nɨdid tɨ dimɨn biyɨeyɨm kariir nonkwobumbunɨnkɨn haigɨnɨuwɨm sɨmiirsiyɨn. Dimusi rani, kara iikam kɨmiir whɨnkɨnsiis haigɨnɨugɨn. Wɨm, kɨma maɨrgɨmaɨrga dwonɨnae. Dimusi rani, wɨm kɨma inɨg komiigak bɨdi ywowɨm tɨ dimɨn taemɨnɨm kariir kiyopsɨmsɨbgi haigɨnɨuwɨm sɨmiirsi mɨ tɨ digworaekwowɨm iikam kɨmiirɨn wɨ sɨma whɨnkɨnsiis haigɨnɨuwi. Ɨriig. \s1 Pol siya hɨnɨɨna naɨngwowi iikamɨm Efesas hɨranɨm ɨna nɨnoknɨnkɨnɨm Krais siya naɨngwokwowi aiirɨn sɨmiiram. \p \v 14 Kara ha naɨngwowi tɨ dimɨn kɨrɨe kɨrɨeyɨm Adi Komii siya tɨrkiyɨm mɨ ta hɨriinan saiirsika kara ogmwo siiram ha waisii hɨunanaiinamɨn mɨ kara Adi Komii siiramɨn nhwo ɨna kwɨsboɨnɨn. \v 15 Adi Komii siya siir paekwosɨmɨm nɨnomor kou hɨranɨm sɨmiirɨn iikamɨm nuanɨm krɨmiir hauugikɨm siir inɨgni. \v 16 Kara Adi Komii siiramɨn hɨnɨɨna kwɨsboɨnkii, siya siir digworaekwo ɨmakan siir kɨrɨe komii aiirar nwowi mɨ siya siir naeyɨuɨn wɨ kɨmiir kwoɨnau waraur nɨkropkii mɨ kɨma wɨ kwoɨn kɨrɨe nwokɨ owɨm, \v 17 mɨ kɨma wɨ Krais siir yai ɨmiir nwokɨ sɨbgu wakaeyoknam mɨ siya wɨ ini hanɨɨn saiirsi kwɨrii ɨdwokaii kɨmiir kwoɨnauɨn. Kara hɨnɨɨna kwɨsboɨnkii, kɨmiirɨn wɨ naɨngwobumbu Adi Komii siya hauuwi mɨ ta hɨriinan saiirsika siir kɨrɨeya kɨmiirɨn wɨ saeya whɨnkɨnsiis haigɨnɨuwi ɨrni nwɨrniyam naɨngwokwowɨm mɨ tɨ sɨmaɨrgɨm digworaekwowɨm krɨma tɨranɨm sɨmiir bwamkɨbwamɨm, paeni hanɨɨn pae siir mɨi ɨmiir kɨnsiis haigɨnɨuwiyɨn siir hɨriinan mɨ omakanan, omakani kougou yaewaowɨm nu hɨr nokwowɨniyɨm sɨmiir hɨriinan. \v 18 Mɨ tɨ dimɨn taemɨn hɨriinanɨm yɨm wɨ kɨmiir whɨnkɨnsiis haigɨnɨuwi mɨ ɨkɨ Adi Komii siir iikamɨm hɨnda tɨndanɨm kɨma wɨ haɨni nɨnoknɨnkɨnki Krais siya naɨngwokwo aiirɨn kɨmiiram ya komiigɨkomii ɨeyaɨrga, ya ɨni nɨnomor kou saiir haibura mɨ aeya ɨni prɨeikɨprɨei ywowa mɨ aeya ɨna mɨ ɨnɨrnankainaiinama mɨ siya krɨmiiramɨn pranae pranae bɨ naɨngwokwokɨn. \v 19 Ɨhɨ, kara mɨnam naɨngwowi kɨma Jisɨs Krais siya naɨngwokwonanaeiya kɨmiiram saiirgɨsaiir dɨnoknɨnkɨn ta siya naɨngwokwowiya krɨmiiram ya whoɨmoni rani. Mɨ krɨma siya naɨngwokwonanaeiya krɨmiiram saiirgɨsaiir bɨ nɨnoknɨnkɨnkɨm. Kara ha naɨngwowi, tɨ dimɨn taemɨn komii komiiyɨm tɨ Adi Komii siir kwoɨnau nwokaiyɨm wɨ iikam kɨmiiram nɨti mɨ kɨmiir kwoɨnɨm wɨ sɨma mɨrnɨnkɨnkikaii. \p \v 20 Mɨ ta hɨriinan saiirsika ta Adi Komii siir kɨrɨeya ta krɨmiir tɨr nwokaiya wɨ ɨdwo saeyar swokɨ ɨnkɨn hauugii tɨ dimɨnɨn krɨma srɨigiyɨn siiram siya tɨram mɨ dimɨnɨn krɨma naɨngwowiyɨn, ta siir kɨrɨe komiiya siya haigiya krɨmiir kwoɨnau. \v 21 Kara hɨnɨɨna naɨngwowi, nɨm krɨma siir pɨugana saiir iikamɨm mɨ tɨriigɨnɨm krɨmiir yɨɨnɨeyɨm krɨmar wɨtswo siir inɨg ɨiir hainan. Dimusi rani, tɨ Jisɨs Krais siya tɨrɨm sɨmiirsika. Kara ha naɨngwowi, krɨma siir inɨg ɨiirɨn hɨriiyar hainanyokiyokɨikaeyam ya ta yaiya yai kaimwo aeyaɨrga. Ɨriig. \c 4 \s1 Mɨ nɨm krɨma iikamɨm yɨpɨkɨ Adi Komii siir yai ɨmiir wakaeyokna apiyɨm nɨm krɨma Krais siir pɨunan ywowɨm \p \v 1 Kara Polkɨn, yɨpɨkɨn maeyaua mɨi biyɨe mɨriiya saiir hɨr hɨugrɨpkɨikikaiyɨn. Dimusi rani, an kara Bɨiyan Inkam Komii siir mɨi aiir mɨriigɨn. Kara iikam kɨmiirɨn ɨɨg yai asi boɨnkii wɨm kɨma Adi Komii krɨmiir Wanɨn siir yai ɨmiir sɨbgu apikɨm yɨpɨkɨ bɨiya Adi Komii siya nɨmbingiyɨm kɨma wakaeyokna apam. \v 2 Inkamɨn inɨgakɨn si hanɨɨn kɨpi nwo. Nhɨrmi yaimɨn dimɨnɨm sɨmiir wakaeyokna ap mɨ kɨmiirgɨkɨmiirar kwoɨnɨn yɨo dikwowaisii tɨ dimɨn taemɨnɨm nhɨrkɨm sɨm tɨrɨm kɨmiir sɨmiirsi mɨ tɨ dimɨn taemɨnɨm kɨmiir nomiiyauɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm sɨma kɨmiirar tɨrbuga wɨndi kɨma sɨmiirɨn ɨo kɨpi nikɨ anka osɨsau, kɨma tɨ sɨma tɨrɨn siiramɨn hindara daɨngwokwonanae ɨski. \v 3 Adi Komii siir naeyɨuɨn iikam kɨmiirɨn kwoɨn whɨrua siya nwowaigɨnɨugɨm mɨ kɨma ɨrɨpa nongwomamaɨr aeyamɨn kɨrɨe hɨriiyar dwokrɨpkai. Mɨ krɨma ɨrɨpa damasukikɨn tɨ uridɨn yɨpɨkɨ dimɨn taemɨn kogiyɨn ɨrɨpa sɨma nwowam siir hɨriinan dwo. Mɨ krɨmiirɨn nwɨrua nwowamɨn hɨriinan mɨ tɨrkɨn. \v 4 Mɨ iikam whɨekakɨm yɨpɨkɨ Jisɨs Krais siiram naɨngwo tɨbmii kɨɨniyɨm, yɨm sɨma ɨni pɨu kwɨrkɨkwɨruwar ywowɨskiyɨm. Adi Komii siir naeyɨuɨn yɨo nwɨrkɨnwɨruwar mɨ owɨskiyɨn mɨ siya ɨni ini hanɨɨn krɨmiirar kwɨrii ɨdwokaiyɨn. Mɨ tɨ hɨriinan siyɨuɨn, Adi Komii siya krɨmiirɨn hɨriinansi nɨmbingɨn mɨ krɨmiirɨn ɨrɨpa asi nɨnkiamasu haigɨnɨugɨn nwɨrkɨnwɨruwar nwowam mɨ tɨ dimɨn taemɨnɨm Adi Komii siya nɨmbingiyɨm sɨma nɨti wɨ krɨmar nwokɨ ɨnomoknɨnkɨn dɨgswowɨm mɨ nɨm krɨma wɨ maɨrgɨmaɨrgar nwowɨni tɨ digworaekwo kɨbi kɨbiyɨm sɨmiiram nwokwokɨnɨm. \v 5 Mɨ tɨ Bɨiyan Inkam Komii nwɨruwan yɨo Jisɨs Krais siyaɨrgɨn. Iikam krɨma siiram naɨngwo tɨbmii kɨɨnɨm krɨma baptais kwɨruwa saiirarar baptaiskɨm, krɨma yaeya yaeya bɨ baptaiskɨm hɨnɨɨna nɨisiimauuwam nɨm krɨma Adi Komii siir pɨugana saiir iikamkɨm. \v 6 Adi Komii sasaɨrgɨn nwowɨn mɨ siya iikam krɨmiir Adi Komiigɨn mɨ iikamɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm ɨni siyar kɨgɨrkakɨm mɨ siya ha napnɨnopkainaniyɨn krɨmiiram mɨ hɨriiyar inɨ oniyam. Mɨ siya ɨni krɨmiirgɨkrɨmiirar mɨrii nonkworɨnukrɨpkainiyɨn. \p \v 7 Krais siya krɨmiirɨn hinda whɨsariiyar prɨihauugikɨn kɨrɨeya yɨpɨkɨ Adi Komii siir pɨugana saiir iikam ɨmiir sɨbgu whɨnkɨnsiis haigɨnɨuwam. Mɨ siir kɨrɨe komii komiiyɨm nhɨrɨm wɨ krɨmiir yapa yapa nwonɨra hauuwi mɨ ta hɨriinan saiirsika krɨma wɨ tɨ mɨipai mɨipaiyɨm sɨmiir nwokɨ tɨrɨm. \v 8 Mɨ Adi Komii siir yaiyɨm yɨpɨkɨ bɨiyan kamɨm sɨma wɨnkiyɨm yokwoni yɨm tɨ dimɨn taemɨnɨm sɨm boɨnkikɨm. Sɨma hɨnɨɨna boɨnkikɨm, \q1 mɨ ɨiya Krais siya swokɨ ama Adi Komii siir oma hɨriir mɨ iikamɨm yɨpɨkɨ bɨiya Setan siir ɨɨn nonkwowɨm sɨmiirɨn siya bɨdi swokɨ anmaiwarkainam, inkamɨn maeyaua mɨi biyɨe mɨriiya sae hɨugrɨpkɨikikaiiyɨn siir hɨriinan mɨ sɨmiirɨn siya wɨ hauuwi siir dimɨn mɨiyɨk mɨiyɨkɨm sɨmiir. \m \v 9 Mɨ tɨ yaiyɨm yɨm hɨnɨɨn dimusi boɨnkɨm siya koua bɨdi yamɨn? Sɨma hɨnɨɨn dimusi bɨ boɨnkɨm, ɨiya siya bɨigɨbɨi siir om hɨr haiburgigɨn mɨ ha nɨuunaiiniyɨn mɨ nu tɨr naunɨ oniyɨn iikam krɨmaka \v 10 mɨ inkamɨn yɨpɨkɨn nua tɨriir nikɨ ɨuunaiiniyɨn siya bɨdi swokɨ amɨn koua hɨriir, siya waua saiir nɨdwokainaiinamkɨn Adi Komii siir oma hɨriirɨn mɨ ta hɨriinan saiirsika siir naeyɨuɨn ɨkɨ omom omomɨm hɨnda tɨnda nwowɨm sɨmiir asi nɨnyokɨigikɨm. \v 11 Sasaɨrgɨn kɨrɨe iikam krɨmiir hauuwiyɨn mɨ sɨmiir nhɨrɨm sɨmiirɨn siya nɨmbingikɨm aposel inkam nwowam, yɨpɨkɨ dimɨn taemɨnɨm Krais siya tɨrɨm sɨmiir boɨnmɨmauuwamɨm. Mɨ iikamɨm siya nɨmbingiyɨm yɨm profet kam ɨma yɨpɨkɨ Adi Komii siir yai ɨmiir nanaaknɨnkiiyɨm. Mɨ kam nhɨrɨm siya sɨmiirɨn yai napboɨnmamauuwan inkam yokmwɨn owaigɨnɨu mɨ tɨ iikamɨm, Adi Komii siir yai aiir boɨnmɨmauuwam iikamɨm sɨmiir kwoɨn ɨmiir kiyaiyɨm sɨma naɨngwo tɨbmii kɨɨnɨm. Mɨ iikam nhɨrɨm siya sɨmiirɨn mɨiya iikam nowomwarkaiyɨuwiya saiir yokmwɨn owaigɨnɨu, yɨpɨkɨ iikam ɨmiir kɨgrɨraowiyɨm mɨ sɨmiir whɨnkɨnsiis haigɨnɨuwam sɨma Adi Komii siir yai ɨmiir wakaeyokna apɨm. \v 12 Krais siya iikam krɨmiirɨn tɨ dimɨn taemɨn hɨnɨɨnɨm sɨm hauugikɨm mɨ ta hɨriinan saiirsika, tɨ dimɨn taemɨn hɨriinanɨm krɨmiirɨn wɨ sɨma whɨnkɨnsiis haigɨnɨuwi siir mɨi aiir mɨriiyam mɨ ta hɨriinan saiirsika nɨm krɨma yɨpɨkɨ Adi Komii siir pɨugana mɨ yɨpɨkɨ Krais siir pɨua nɨm krɨma siir mɨi aiir mɨriiyɨm wɨ dɨgar nwowi ɨkɨ iikam nhɨrɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm sɨmiir whɨnkɨnsiis haigɨnɨuwɨm sɨmiir naɨngwo tɨbmiiya kɨrɨe saeya nwowɨm. \v 13 Mɨ dimɨn taemɨnɨm yɨm wɨ hɨriiyar nwoyokiyokɨiyami mɨ wɨ kwoɨn whɨrua krɨmar nwobudgii tɨ Adi Komii siir digworaekwowɨm yɨpɨkɨ krɨma wakaeyokna apiyɨm mɨ dimɨn taemɨnɨm kwoɨn whɨrua krɨma nwowiyɨm Krais siirɨm sɨmiir mɨ ta hɨriinan saiirsika krɨma wɨ asi kɨnantɨokii mwrɨinami. Mɨ krɨma wɨ inkam bɨmbɨuwi nwo rani, krɨma wɨ Krais siir hɨriinanar swokɨ owi. \v 14 Mɨ krɨma tariinanɨn tɨ hɨriinan nwowi mɨ krɨma wɨ yɨnisɨsɨmɨm yɨpɨkɨ rɨrmiiya nwo karam nwowɨm wɨ sɨmiir hɨriinan nwo rani mɨ ta hɨriinan saiirsika krɨma wɨ ɨkɨ yai nɨksɨsaeyɨm sɨm wakaeyokna ap rani. Iikamɨm tɨ hɨriinan yai ɨmiir wakaeyokna apiyɨm yɨm ɨni iya op ɨdwo nakiirɨrɨriya mɨ hɨnda tɨnda ha prɨiyakɨi prɨiyakɨiyamiya ɨni saiir hɨriinan ywowa. Mɨ tɨ iikam hɨriinanɨm yɨm inkamɨm yai bibiyɨeyɨm sɨmiir wakaeyokna apiyɨm yɨpɨkɨ iikami kwoɨn kiyaiiyɨm mɨ tɨ yaiyɨm sɨma boɨniyɨm yɨm nɨksɨsae yaigɨm. \v 15 Mɨ krɨma tɨ hɨriinan kɨpi nwo. Nɨɨngaka. Mɨ krɨma Adi Komii siir yaimwokɨyaimwowɨm sɨmiir boɨnam daɨngwo mɨ krɨma ɨrni nwɨrniyam dinan aɨngwokwo krɨma tɨriya saiir hɨriinan yɨpɨkɨ wɨ krɨmiir whɨnkɨnsiis haigɨnɨuyokiyokɨiyami mɨ wɨ krɨmar nwobudgiyɨm Krais siir hɨriinan. \v 16 Krais siya ɨni krɨmiir kou ywowɨn mɨ iikamɨm yɨpɨkɨ siir pɨunan nwowɨm krɨmiirɨn siyar kɨgrɨraowi mɨ krɨma yapa yapan wɨ siya nɨmbinɨm krɨma tɨram wɨ sɨmiirar tɨri. Nɨm krɨma ɨni ɨga ɨɨn mɨ mai pɨu mɨnan ywowɨm mɨ krɨma ɨrni nwɨrni dinan whɨnkɨnsiis ankɨnsiis haigɨnɨu mɨ krɨma wɨ pɨu kwɨruwa nwokɨ owɨm. Mɨ krɨma dimɨn taemɨnɨm tɨ siyɨu hɨriinanɨn siir tɨri, ɨrni nwɨrniyam ninan aɨngwokwonaei mɨ mhoɨiya Adi Komii siir pɨugana wɨ kɨrɨeyar namwoɨuwi. Ɨriig. \s1 Iikamɨm yɨpɨkɨ Adi Komii siir wakaeyokna apiyɨm sɨma wɨ dimɨn taemɨnɨm bɨiyanɨm wɨ digɨumii sɨmiir haimriiyɨugigi. \p \v 17 Tariinanɨn kara kɨmiirɨn pɨ ɨgao yai boɨnkii. Dimusi rani, kariirɨn Jisɨs Krais siya nokmwɨn okwohaigɨnɨugɨn bɨiyan inkam nwowam. Mɨ tariinanɨn kɨma dimɨn taemɨnɨm iikamɨm Adi Komii siir pɨugana saiir karamaeyɨm sɨma tɨriyɨm sɨmiir kɨpi kɨgna ap yɨm sɨma dimɨnɨm biyɨekɨbiyɨe nwowiyɨm sɨmiiraramar naɨngwowi. \v 18 Sɨmiir kwoɨnɨm ɨni inkamɨn nɨibwomambwo napwɨiyɨn sikwo paeaka bigna ap karamae nwowiyɨn ɨni siir hɨriinan ywowɨn. Yɨm sɨma dimɨn biyɨe biyɨeyɨm Adi Komii siya naɨngwo karamae nwowiyɨm sɨmiiraramar naɨngwowikɨm. Dimusi rani, yɨm sɨma Adi Komii siir dimɨn taemɨn ɨmiir bɨ nɨnoknɨnkɨnkɨm mɨ sɨmiir kwoɨnɨm sɨma sɨmiiram bɨ naɨngwokɨm. \v 19 Mɨ ta hɨriinan saiirsika sɨma pɨugɨ panɨɨnsi yopaisi. Sɨmiir kwoɨn komiiyɨn tɨ dimɨn biyɨe biyɨeyɨm hɨi mɨn prɨinɨnae prɨinɨnaeiyɨm sɨmiiraramar naɨngwowi, sɨmiir wakaeyokna apɨm mɨ sɨmiir kwoɨnɨm hapi i aeya niwaoki sɨmiir sɨbgu wakaeyokna apɨm. \p \v 20 Mɨ iikam kɨma krɨmiir bɨ wakaekɨm mɨ krɨma bɨ boɨnmauugɨm kɨmiirɨn Krais siir yai ɨmiirɨn tɨ hɨnɨɨn siyɨuɨn si wakaeyokna apɨm. Nɨɨngaka. \v 21 Kara ha nɨnoknɨnkɨni wɨm kɨma Krais siir yai ɨmiirɨn bɨdiyar wakaeyɨm iikamɨm ha nɨtɨm siir yai kɨbikɨ kɨbi ɨmiirɨn sɨma inɨ anaaknɨnkii haigɨnɨuni mɨ sɨmiirɨn sɨma inɨ boɨnmɨmauuni kɨmiirɨn. \v 22 Wɨm kɨma tɨ hɨnɨɨn dimɨn taemɨnɨm sɨm boɨnkɨm. Bɨiya wɨm kɨma kɨmiir kwoɨn biyɨe ɨiirar napkɨn. Mɨ tɨ kwoɨn biyɨe hɨriinanɨn tɨ kɨmiir boɨnɨn ɨinokɨinokɨn kɨmiirɨn siyar tɨri siyɨu biyɨeni nwowamɨn. Mɨ kɨmiirɨn wɨ siyar nonkwobumbunɨnkɨn haigɨnɨuwi. Mɨ sɨma kɨmiirɨn wɨ hɨnɨɨna boɨni, tɨ dimɨn taemɨn hɨnɨɨnɨm sɨm tɨrɨm mɨ kɨmiir digɨuwɨn wɨ sɨmiir nwokɨ haimriiyɨugigɨm mɨ kɨma sɨmiirsiyɨn wɨ aru nwokɨ owɨm. \v 23 Mɨ kɨma tɨ dimɨn hɨriinanɨm sɨmiir tɨri mɨ kɨmiir kwoɨnɨm Adi Komii siiram kiwaki siir naeyɨuɨn siir kɨrɨeni. \v 24 Kɨmiir kwoɨnɨm Adi Komii siiram kiwaki siya nwowaigɨnɨuɨm yaeya kwoɨn wɨn. Mɨ kɨmiir kwoɨnɨm wɨ siya tɨrkii dimɨn mɨiyɨkɨm sɨmiir napɨm mɨ sɨmiir tɨrɨm Adi Komii siiram mɨ ɨkɨ nhɨrɨm sɨmiiram warar. \p \v 25 Mɨ ta hɨriinan saiirsika, iikam kɨma, ɨrɨra nwonɨran kɨma tɨ dimɨn biyɨe biyɨeyɨm prɨiyɨksasaeiyɨm sɨmiirsi dapyok mɨ tɨ yai bibiyɨe hɨriinanɨm yɨm tɨ ɨtnoudnɨnkiigi. Mɨ kɨma ɨrɨra nwonɨran ɨrni nwɨrniyɨn yai mɨiyɨk mɨiyɨk ɨmiirarar boɨn. Dimusi rani, krɨma ɨrɨra nwonɨran Krais siir pɨu haɨmii haɨmiigɨm. \v 26 Mɨ ɨiya kɨma dimɨn biyɨe biyɨeyɨm ɨo sɨmaka nwowiyɨm, kɨma kɨmasiyar mɨntɨraona mɨ kɨmiir kwoɨnɨm sɨbgu dwowɨpɨsu. Mɨ ta hɨriinan saiirsika kɨma wɨ kɨmiir kwoɨn ɨmiir kiwaki rani, ɨo nwowamɨn mɨ kɨmiir tɨramɨn dimɨn biyɨe tɨram. Mɨ ɨo nwoni siyɨuɨn yɨo ha tɨ sɨbgu tɨrsɨsauu tɨ dimɨn hɨnɨɨnɨn. Mɨ ta ɨowa bɨekɨ nɨkiiyamam kɨpi. Mɨ bɨigɨbɨiyɨn warɨ kɨmiir kwoɨnɨn ɨo nwowiyɨn siir tɨ dɨgi. \v 27 Mɨ mhoɨiya kɨma wɨ Setan siiram kiwaki rani, sɨmiir kwoɨn ɨmiir kiyaiyɨm mɨ siyɨu biyɨe kɨma tɨrɨm. \v 28 Mɨ tɨriigɨnɨm bɨiya bɨiyanɨm mɨ tɨ tariinan nwo ɨkɨm yɨpɨkɨ hɨi tauaeyɨm, sɨma wɨ tɨ dimɨn ɨmiir kɨpi swokɨ tɨrmɨmɨn tɨriigɨnɨm yɨm wɨ tɨ dɨgi. Mɨ tariinanɨn sɨma wɨ ta mɨi aiirarar donkworɨnu mɨrii ɨski mɨ ta hɨriinan saiirsika siya tɨ iikam paeprikabɨm sɨmiirɨn wɨ hɨriinan saiirsi whɨnkɨnsiis haigɨnɨuwi. \v 29 Mɨ kɨma dimɨn biyɨe biyɨeyɨm kɨmiir mhɨi kwoɨnau nwokaiiyɨm sɨmiiram kɨpi kiwaki kɨmiir yaigɨ kaokwo boɨnɨm. Kɨma yai kɨbi kɨbiyɨm yɨpɨkɨ wɨ iikam nhɨrmi whɨnkɨnsiis haigɨnɨuwanɨm yɨpɨkɨ kɨmiir yai ɨmiir wakaeyɨm wadɨe sɨma sɨbgu ɨdwokaeyamɨm sɨmiirarar boɨn. \v 30 Mɨ tɨ dimɨn taemɨn hɨriinanɨm kɨma Adi Komii siir naeyɨu ɨiir kɨpi tɨr maɨrgɨmaɨrga nwo karam siya nwowɨm. Dimusi rani, siya siyaɨrgɨn yɨpɨkɨ kɨmiir nɨmbingiyɨn. Mɨ ta hɨriinan saiirsika Adi Komii siya mhoɨiya wɨ hɨriinan saiirsi nanmaiwarkainaei mɨ kɨma hɨrɨn wɨ saɨkar nwoyokiyokɨikaeyami ɨinokɨinokɨn. \v 31 Dimɨn biyɨe biyɨeyɨm ɨo ɨigwɨr ɨigwɨr nwowiyɨm mɨ whwonkam nokiya karamae nwowiyɨm, mɨ mhɨi hinsɨma nwo karam nwowiyɨm dimɨn taemɨnɨm sɨmiirɨn digɨumii tɨ haimriiyɨugig. Mɨ kɨma yai kɨpi kauwoksinan mɨ yai krɨpiinanii kɨpi mɨ kig iikam nhɨrmakan mɨ tɨ yai bibiyɨeyɨm kɨmiir haiprɨdkikaiyɨm kɨmiirɨn wɨ siyɨu biyɨe sɨma swokɨ tɨri dimusi rani, sɨmiirsika. \v 32 Mɨ hanɨɨngɨ nɨuwi nhɨrɨm sɨmiir yapa yapan sɨbgu tɨrhaigɨnɨu mɨ ɨrni nwɨrnisi dɨnaɨngwoyɨmyok mɨ dimɨn biyɨeyɨm iikam nhɨrkɨm tɨrɨm kɨmiir ɨrni nwɨrni sɨmiir haiyoprimdiyɨumiigi mɨ sɨmiirɨn hɨnɨɨna boɨnki, sɨma dimɨn komii rani. Sɨmiirɨn Adi Komii siya haiyoprimdiyɨumiigiyɨm krɨmiir dimɨn biyɨe biyɨeyɨm sɨmiir krɨma tɨrɨm sɨmiir saiir hɨriinan tɨrkiyɨm mɨ ha boɨnkiyɨm hɨnɨɨn yɨm dimɨn komii rani. Dimusi rani, nɨm krɨma Jisɨs Krais siir iikamkɨm mɨ ta hɨriinan saiirsika Adi Komii krɨmiir Wanɨn siya krɨmiir dimɨn biyɨe biyɨeyɨm asi haiyoprimdiyɨumiigikɨm. Ɨriig. \c 5 \s1 Iikam krɨma dimɨn kɨbi kɨbi ɨmiirarar wakaeyokna ap \p \v 1 Dimusi rani, wɨm kɨma Adi Komii krɨmiir Wanɨn siir yɨnisɨsɨmkɨm yɨpɨkɨ siya naɨngwokwonanaeiyɨm mɨ kɨma siya tɨriya saiir hɨriinanar timɨ tɨr. \v 2 Ɨrni nwɨrniyam dinan aɨngwokwo bɨiya Krais siya naɨngwokwonanaeiya krɨmiiram saiir hɨriinan. Siya bɨdi ikɨ aonamɨn mɨ tɨ dimɨn hɨriinanɨn siya tɨrkiyɨn yɨo ɨni dimɨn taemɨnɨm pɨuii mɨiyɨk whakiyɨn kamɨm sɨma nɨnkɨn ɨmiiyaeiyɨm Adi Komiini ɨni sɨmiir hɨriinan ywowɨm. \p \v 3 Wɨm kɨma Adi Komii siir iikamkɨm mɨ ta hɨriinan saiirsika wɨm kɨma dimɨn taemɨnɨm hɨi prɨinanae prɨinanaeiyɨm sɨmiir panɨɨnsi nɨdwo boɨnaisi. Mɨ kɨma dimɨnɨm pɨu iikamkɨm nopaiiyɨm mɨ dimɨn taemɨnɨm yɨpɨkɨ kɨmiir kwoɨn ɨmiir tɨriyɨm kɨma kɨgmaɨram sɨmiir kɨpi tɨr. \v 4 Mɨ kɨma dimɨn biyɨe biyɨeyɨm pɨu iikamkɨm nopaiiyɨm sɨmiir kɨpi boɨn mɨ dimɨnɨn yɨpɨkɨ iikamɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm sɨm nomboboɨn karam nwowiyɨm dimɨn taemɨnɨm bwam karamaeyɨm mɨ yai bibiyɨeyɨm nɨdidgak nwowi ɨkɨm. Mɨ hanɨɨngɨ nɨuwi kɨma yaiyɨm diriyar kɨrɨtmai boɨnki mɨ Adi Komii siir inɨg ɨiirarar hainan ɨski. \v 5 Wɨm kɨma tɨ dimɨn taemɨnɨm sɨmiirɨn ɨna sɨbgu ɨnoknɨnkɨnɨm iikamɨm yɨpɨkɨ hɨi prɨinanae prɨinanaeiyɨm mɨ yɨpɨkɨ dimɨn biyɨe biyɨeyɨm sɨm tɨriyɨm mɨ iikamɨm yɨpɨkɨ dimɨn taemɨnam kɨgmaɨriyɨm, tɨ komkɨd mɨn hɨnɨɨnɨm sɨma huniyɨm uruwai siyaowai. Kɨma tɨ iikam hɨriinanɨm sɨmiirɨn ɨna nɨnoknɨnkɨnɨm yɨm wɨ hɨriir nam tani mɨ sɨma wɨ Adi Komii saɨka nwo rani mɨ wɨ Jisɨs Krais saɨka mɨ o rani. \p \v 6 Kɨma iikamɨm kɨmiir prɨiyɨksasaeiyɨm sɨmiiram kɨpi kiwaki ɨkɨ sɨmiir yaiyɨm naekak nwo karam nwowiyɨm sɨmiirɨn kɨmiir boɨnmɨmauuwɨm mɨ tɨ yaiyɨm tɨ kara boɨnkiyɨm yɨm mɨiyɨk rani, yɨm pɨ nɨksɨsaekɨm. Mɨ tɨ hɨriinan iikamɨm yɨpɨkɨ hɨriinan dimɨn biyɨe ɨmiir tɨriyɨm yɨm wɨ Adi Komii siya nonkwonɨɨnwomwɨɨrnɨnkɨn haigɨnɨuwi tɨ dimɨn taemɨnɨm kara boɨmɨmauuɨm kɨmiir. \v 7 Mɨ kɨma tɨ iikam hɨriinanɨm yɨpɨkɨ tɨ hɨriinan dimɨn biyɨe ɨmiir tɨriyɨm sɨmaka kɨpi namasu. \v 8 Bɨiya wɨm kɨma kamɨm nɨibwomambwo napiyɨm sɨm hanɨɨn nwokɨm mɨ tariinanɨn wɨm kɨma iikamɨm yɨpɨkɨ Bɨiyan Inkam Komii siirɨm wɨm kɨma ɨni iikamɨm nabɨe sɨbgu kɨgomok apiyɨm ɨni sɨmiir hɨriinan ywowɨm mɨ ta hɨriinan saiirsika kɨma dimɨn kɨbi kɨbiyɨm sɨmiir asi wakaeyokna api. \v 9 Mɨ tɨ dimɨn kɨbi kɨbiyɨm tɨ iikam ɨma napiyɨm yɨm ɨni bɨenan ywowɨm, yɨm sɨma mɨn nɨisiimauugɨm dimɨn taemɨnɨm kɨbi nwowɨm sɨmiir yɨpɨkɨ Adi Komii siir yai ɨmiir wakaeyokna apiyɨm mɨ pɨkɨ hɨnɨɨn dimɨn ɨkɨm yai mwo boɨniyɨm. \v 10 Kɨma dimɨn taemɨnɨm kɨma naɨngwowɨm sɨmiiraramar daɨngwo mɨ sɨmiirarar kɨnanankɨu kɨma napamɨn mɨ Bɨiyan Inkam Komiiyɨn wɨ maɨrgɨmaɨrga nwokɨ owɨm. \v 11 Kɨma dimɨn biyɨe biyɨeyɨm yɨpɨkɨ nɨibwomambwonan nwowɨm iikamɨm sɨma tɨriyɨm sɨmiir kɨpi nap. Mɨ kɨma dimɨn taemɨnɨm sɨma tɨrɨm danaaknɨnkii haigɨnɨu mɨ sɨmiirɨn ha boɨn, warɨ sɨma tɨrɨm yɨm mɨiyɨk rani. \v 12 Mɨ dimɨn taemɨnɨm iikam ɨma nɨmprɨo tɨrɨm, kara sɨmiirɨn nɨdidgak nwowi kɨmiir boɨnmauuwɨm. \v 13 Mɨ kɨma tɨ dimɨn taemɨnɨm tɨ iikam ɨma tɨrɨm sɨmiir nanaaknɨnkii haigɨnɨuwi mɨ sɨma wɨ hanɨɨngɨn nɨnoknɨnkɨnkii tɨ dimɨn taemɨn hɨnɨɨnɨm yɨm mɨiyɨk rani, yɨm ɨni biyɨe ywowɨm. Yɨm ɨni bɨekɨ si whwoyakiiyɨm mɨ iikamɨm dimɨn taemɨn ɨmiirɨn sɨbgu kɨgomokiiyɨm ɨni sɨmiir hɨriinan ywowɨn. Ɨiya kɨma dimɨn biyɨe ɨmiir boɨnɨnkɨiiyɨm yɨm wa naonami mɨ tɨ digworaekwo hɨriinanɨm yɨm ɨni paeya inkamkɨ si haɨngɨmugiiya omaka ɨni saiir hɨriinan ywowɨm mɨ ta nɨiya pa nakii mɨpi nabɨe sasar nwokii. \v 14 Dimusi rani, tɨ dimɨn taemɨn hɨnɨɨnɨm sɨmiirsika, Adi Komii siir yaiya Yokwo Komii saiir nwowa ya hɨnɨɨna boɨnka, \q1 yɨpɨkɨ kɨra naonan nwowɨn mɨ yɨpɨkɨ waraur kiwokɨnɨn, kɨma dɨnsiingi. Mɨ ta hɨriinan saiirsika Krais siya wɨ kɨmiir kwoɨnau asi kwɨrii ɨdwokaii mɨ siya wɨ bɨeyɨn kɨriir whwoyaiyɨn wɨ siir hɨriinan nwowi. \p \v 15 Mɨ ta hɨriinan saiirsika kɨma wɨ asi mɨntɨraowi tɨ dimɨn taemɨnɨm kɨma tɨrɨm sɨmiirsiyɨn. Kɨma dimɨn taemɨnɨm ɨkɨ iikamɨm yɨpɨkɨ nɨnoknɨnkɨn karamaeyɨm sɨma tɨriyɨm sɨmiir hɨriinan kɨpi tɨr. Mɨ hɨriinankɨ nɨuwi kɨma ɨkɨ iikamɨm yɨpɨkɨ dimɨn taemɨn whɨekakɨm sɨm nɨnomoknɨnkɨniyɨm sɨmiir hɨriinan tɨr. \v 16 Yɨm tɨ ɨiyɨm yɨm ɨi paii rani mɨ iikamɨm siyɨu bibiyɨe tɨriyɨm kɨma mɨntarao mɨ kɨma Adi Komii siir mɨi kɨbi kɨbi ɨmiirarar tɨr siir yai kɨbi kɨbi ɨmiir nanaaknɨnkii haigɨnɨuwam. \v 17 Mɨ ta hɨriinan saiirsika, kɨma habwhaowaenan kɨpi nwo. Kɨma dimɨn taemɨnɨm Bɨiyan Inkam Komii siya naɨngwowiyɨm kɨma napam kɨma sɨmiirarar wakaeyokna ap. \p \v 18 Op bibiyɨe kɨpi kwiyae mɨ kɨma op bibiyɨe kwiyaei wɨm wɨ pɨ kwiyae whaowaei mɨ wɨ dimɨn biyɨe tɨri. Mɨ hanɨɨngɨ nɨuwi, kɨma Adi Komii siir naeyɨuɨn siiram kiwaki ini hanɨɨn siya kwɨrii ɨdwokaiyɨm kɨmiir kwoɨnɨm mɨ dimɨn taemɨnɨm kɨma tɨrɨm yɨm wɨ siyar nwokɨ kɨgɨrkakɨm. \v 19 Kɨma mɨ kɨmiir nomiiyau ɨma kɨma Adi Komii siir yai ɨmiirɨn diriyar kɨrɨtmai boɨnki mɨ Adi Komii siir mwai ɨmiir wao. Kɨma mwai waowiyɨm mɨ Bɨiyan Inkam Komii siir inɨg ɨiir hainaniyɨm kɨmiir haowidɨm mɨ diyamɨr ɨkɨm mɨ ɨkɨ dimɨn taemɨn nhɨr ɨkɨm, kɨmiir kwoɨn komiiyɨn sɨmiirgɨsɨmiiramar daɨngwoki. \v 20 Ɨinokɨinokɨn Adi Komii siir inɨgɨn Jisɨs Krais siir inɨgni hainanprapraski tɨ digworaekwo ɨmiirsiyɨn. Ɨriig. \s1 Pol siya ta yaiya iikamɨm yɨpɨkɨ nonkwonam sɨmiir boɨnka \p \v 21 Kɨma tɨ nomiiyauɨm sɨmiir yai ɨmiir wakae mɨ yɨm sɨma kɨmiir ɨmiir timɨ wakae. Dimusi rani, wɨm kɨma Krais siir yai ɨmiir wakaeyokna apkɨm mɨ wɨm kɨma siir inɨg ɨiir hainankɨm. \p \v 22 Wig wɨm kɨma yɨpɨkɨ kamkakɨm, wɨm kɨma kɨmiir kamɨm sɨmiir yai ɨmiir wakae kɨra wakaeiya Bɨiyan Inkam Komii siir yai ɨmiir saiir hɨriinan. \v 23 Kɨma tɨ hɨnɨɨna tɨr. Dimusi rani, kɨmiir kamɨm kɨmiir kouwɨn ɨni sɨmar ywowɨm mɨ tɨ hɨriinan siyɨu kaimwowɨn Krais siya iikamɨm yɨpɨkɨ siir wakaeyokna apiyɨm sɨmiirɨn hɨriinanar mɨ tɨrikɨn. Siya kɨmiir nanmaiwarkainam naokɨn mɨ siya ɨni mwonan ywowɨn mɨ wɨm kɨma siir pɨua saiir pɨu haɨmii haɨmiigɨm. \v 24 Ɨni tɨ iikamɨm yɨpɨkɨ Adi Komii siir pɨugana saiirɨm Krais siir wakaeyokna apiyɨm ɨni sɨmiir hɨriinan ywowɨm. Mɨ yɨm wigɨm yɨm sɨmiir kamɨm sɨmiir yai ɨmiirar timɨ wakaeyok mɨ dimɨn taemɨnɨm sɨma tɨriyɨm sɨmiirar timɨ wakaeyokna dirɨraerar. \p \v 25 Mɨ wɨm kɨma kamɨm yɨpɨkɨ wig nonkwonam, kɨma sɨmiiram daɨngwokwonanae Krais siir hɨriinan siya naɨngwokwonanaeiya Adi Komii siir pɨugana saiir iikam ɨmiiram. Siya krɨmiirsi naokɨn krɨmiir whɨnkɨnsiisam mɨ krɨmiir swokɨ anmaiwarkainam. \v 26 Mɨ ta hɨriinan saiirsika siya iikam krɨmiirɨn dimɨn whɨrkɨ kɨmbu karamae asi tɨrkikɨn. Dimusi rani, krɨma siir yai ɨmiir wakaeyokna apkɨm mɨ krɨma op ha baptaiskɨm. \v 27 Siya tɨ dimɨn taemɨn ɨmiir tɨrkɨn mɨ ta hɨriinan saiirsika siya krɨmiirɨn Adi Komii siir pɨugana saiir iikamɨm dimɨn whɨrkɨ kɨmbu karamae nwowiyɨm sɨmiir hɨriinan asi nwowi iikamɨm yɨpɨkɨ paowaigɨ pɨskomkopou karam nwowiyɨm sɨmiir pɨuɨm ɨni sɨmiir hɨriinan ywowɨm. Krɨma ɨni wig kɨbinan ywowɨm yɨpɨkɨ wɨ Krais siya nonkwonaei. \v 28 Mɨ tɨ siyɨu hɨriinanɨn Krais siya naɨngwokwonanaeiyɨn iikam krɨmiiram mɨ kam kɨma kɨmiir wig ɨmiiramɨn kɨmiir pɨu aiiramar naɨngwokwonaeiyɨm saiir hɨriinan daɨngwokwonanae. Mɨ tɨriigɨnɨm yɨpɨkɨ sɨmiir wig ɨmiiram naɨngwokwonanaeiyɨm, yɨm ɨni tɨriigɨnɨm yɨpɨkɨ sɨmamar naɨngwokwonaeiyɨm ɨni sɨmiir hɨriinan ywowɨm mɨ sɨma ɨni pɨu kwɨruwar ywowɨskiyɨm. \v 29 Inkam nwɨr karamaeyaɨrga siirgɨsiir pɨu aiirsi boriisopɨm mɨ saiir nonkwobumbunɨnkɨnɨm. Nɨɨngaka. Siya saiirɨn pa sɨbgu kɨgrɨraowi mɨpa mɨ ɨmiiyaei. Mɨ ta hɨriinan saiirsika siya wadɨe asi sɨbgu owi, Krais siya kɨgrɨraowiya Adi Komii siir pɨugana saiir iikam ɨmiir saiir hɨriinan. \v 30 Siya krɨmiir asi kɨgrɨraowi. Dimusi rani, nɨm krɨma siir pɨugana saɨka bɨdi yamasukikɨnɨm mɨ ɨni nwɨruwar ywowɨskiyɨm. \v 31 Krais siya mɨ iikamɨm Adi Komii siir pɨugana saiir ɨkɨm, nɨm krɨma ɨni pɨu kwɨruwar ywowɨskiyɨm. Dimusi rani, tɨ Adi Komii siir yaiyɨm Yokwo Komii saiir nwokaiyɨm yɨm hɨnɨɨna boɨnkikɨm, inkamɨn yɨpɨkɨ wig nonkwonaei yɨo wɨ siir yopii ad owiir haiburgigi mɨ siya mɨ siir wig aeya sowa wɨ nwɨruwar nwowɨskii mɨ sowiir pɨua wɨ kwɨruwar nwowɨskii. \v 32 Tɨkɨ yaiyɨm yɨm kaimwowaɨrgɨm. Mɨ an kara hɨriiyar naɨngwowi yɨm sɨma Krais siya mɨ iikamɨm Adi Komii siir pɨugana saiir ɨkɨm krɨmiir boɨnmɨmauugɨm. \v 33 Mɨ ta hɨriinan saiirsika mɨ sɨma kaimwowar swokɨ boɨnki kamɨm yapa yapa sɨmiir yapa yapa wig ɨmiiramar daɨngwokwonanae siyamar naɨngwokwonanaeiya saiir hɨriinan mɨ wig wɨm kɨma kɨmiir kamɨm sɨmiir inɨg ɨmiir hainanprapraski. Ɨriig. \c 6 \s1 Pol siya yopii ad mɨ sɨmiir yɨnisɨsɨm ɨkɨm sɨmiir boɨnkɨn \p \v 1 Yɨnisɨsɨm kɨma kɨmiir yopii adɨm sɨmiir yai ɨmiir wakaeyokna. Dimusi rani, sɨmiirɨn Adi Komii siya nɨmbingikɨm kɨmiir kɨgrɨraowam yɨo tɨ hɨriinan siyɨuɨn yɨo wadɨekɨn. \v 2 Mɨ Adi Komii siir yaiyɨm Yokwo Komii saiir hɨr nwokaiyɨm yɨm hɨnɨɨna boɨnkɨm, kɨma kɨmiir yopii adɨm sɨmiir yai ɨmiir wakaeyokna. \v 3 Sɨma tɨ hɨnɨɨna boɨnkikɨm, kɨma sɨmiir napi mɨ kɨma nu tɨrɨn wɨ ɨi prɨeiyar nwokɨ okwoyokiyokɨikaeyamɨm. Yɨo tɨriigɨnɨn Adi Komii siir bɨigɨbɨiyan siyɨu komiiyɨn siya boɨnkiyɨn krɨmiir yɨo siya dimɨn kɨbiyɨn Adi Komii siya nɨmbingiyɨn krɨmiir tɨram. \p \v 4 Mɨ yopii ad wɨm kɨma kɨmiir yɨn ɨmiir kɨpi nɨkwao boɨn ɨinokɨinokɨn mɨ yɨm wɨ maɨrgɨmaɨrga kɨmaka nwo karam pɨ nwowisi. Mɨ kɨma sɨmiirɨn mɨn dɨkwao boɨn mɨ mɨn nɨisiisiimauu dimɨn taemɨnɨm Adi Komii siya naɨngwowɨm sɨma tɨram sɨmiir. Ɨriig. \s1 Pol siya iikamɨm yɨpɨkɨ whɨsarii mɨi prɨimɨriiyɨm mɨ tɨriigɨnɨm yɨpɨkɨ sɨmiir kɨgrɨraowiyɨm sɨmiir boɨnkɨn \p \v 5 Mɨ wɨm kɨma iikamɨm hinda whɨsarii mɨi prɨimɨriiyɨm, wɨm kɨma tɨriigɨnɨm yɨpɨkɨ kɨmiir kɨgrɨraowiyɨm sɨmiir yai ɨmiir wakaeyokna ap mɨ kɨma sɨmiirɨn sɨbgu sɨbgu mɨntɨrao Krais siir kɨma tɨriya saiir hɨriinan. \v 6 Inkamɨn kɨriir kɨgrɨraowiyɨn siir whwonkam ɨda ara kɨpi mɨrii mɨ siya kɨriir kɨgi mɨ siya wɨ ha boɨni kɨra wadɨekɨn. Nɨɨngaka. Ɨigwɨr ɨigwɨrɨn kɨra kɨriir mɨiya saiirar mɨrii iikamɨm yɨpɨkɨ Kraisni wakaeyokna apiyɨm sɨm hɨnɨɨn, dimɨn taemɨnɨm Adi Komii siya naɨngwowɨm kɨma tɨram kɨma sɨmiirɨn kwoɨnkɨ daɨngwo dirɨraerar. \v 7 Dimɨn taemɨnɨm iikamɨm whɨsarii mɨi prɨimɨriiyɨm kɨma tɨriyɨm umɨr mɨn hai karamae kɨma nwowiyɨm kɨma sɨmiiramɨn maɨrgɨmaɨrga dwo. Dimusi rani, kɨma sɨmiirɨn inkam aram tɨr tani sɨmiirɨn Adi Komii siiram kɨra tɨriya saiir hɨriinan tɨr. \v 8 Kɨma ɨna nɨnoknɨnkɨnɨm. Dimusi rani, Bɨiyan Inkam Komii siya wɨ krɨmiir whɨekakar niyopkɨiyɨuwi, iikamɨm whɨsarii mɨi prɨimɨrii ɨkɨm mɨ iikamɨm rɨrmiiya nwowi ɨkɨm. Mɨ dimɨn kɨbi kɨbiyɨm siya tɨram naɨngwowɨm siya wɨ krɨmiirar tɨrswowi. \p \v 9 Mɨ wɨm kɨma kamɨm yɨpɨkɨ iikamɨm kɨmiir mɨriiyɨm sɨmiir kɨgrɨraowiyɨm, kɨma tɨ iikam ɨmiirɨn siyɨu mɨiyɨk sɨbgu tɨr. Mɨ sɨmiirɨn yai bibiyɨe kɨpi boɨn mɨ kɨpi mɨ ɨkwao boɨn sɨma nɨdidamɨn mɨ sɨmiir tɨrɨm kɨmiir yai ɨmiir wakaeyam. Mɨ Bɨiyan Inkam Komiiyɨn yɨpɨkɨn Adi Komii siir om hɨr nwowɨn, iikam whɨekakɨm ɨni siyar kɨgɨrkakɨn. Dimusi rani, mhoɨiya iikam ɨmiirɨn wɨ siya hɨdi mɨ siya wɨ hɨnɨɨna naɨngwo rani, inkamɨn yɨpɨkɨ inɨg komiigakɨm mɨ inɨg karamae ɨkɨm siya iikam whɨekak krɨmiirɨn wɨ hɨrii hɨriinankɨnar hɨdswowi. Ɨriig. \s1 Iikamɨm naɨngwo tɨbmii kɨɨniyɨm yɨm ɨni kamɨm yaii nɨniiyɨm ɨni sɨmiir hɨriinan ywowɨm \p \v 10 Kara kɨmiirɨn nɨkopkaigiyan yaimɨrsɨsɨmɨm sɨm boɨnkii. Kɨma dimɨn komiiyɨn Bɨiyan Inkam Komii siya hauuɨn kɨmiir siirɨn sɨbgu donkworɨnu. \v 11 Kɨmiir kwoɨnɨm tɨ dimɨn komiiyɨn Adi Komii krɨmiir Wanɨn siya hauuɨn kɨmiir siir higrɨnɨu, yɨm ɨni nhaonan ywowɨm, nhaowa kɨmiir pɨu aiir haigiprakaiyam. Mɨ ta hɨriinan saiirsika kɨma wɨ ɨkɨ dimɨn biyɨe biyɨeyɨm nɨksɨsaeiyɨm sɨmiirsi nwokɨ okworɨnuwɨm kɨmiir kwoɨnɨn Setan siya kiyaii. \v 12 Krɨma inkamaka nɨniiyam tɨr tani krɨma yɨu bibiyɨeyɨm nɨnomor kou nwowiyɨm mɨ Setan siya mɨ nomni yɨu bibiyɨe ɨkɨm mɨ dimɨn biyɨe biyɨeyɨm tɨ nu ɨiir kɨgrɨraowiyɨm sɨmaka nɨniiyam tɨri. \v 13 Mɨ tɨ hɨriinan saiirsika, kɨma Adi Komii siir dimɨn taemɨnɨm sɨmiir haii mɨ tɨriigɨnɨm kɨmiirɨn wɨ sɨma whɨnkɨnsiis haigɨnɨuwi nhao sau mɨ ɨrɨm hɨpɨgni hanɨɨn. Mɨ mhoɨiya ɨi biyɨekɨ nɨti mɨ kɨra mɨ Setan siya kowar nɨnii mɨ kɨra nɨnii mɨ yaii saeya ha dɨgii kɨra wɨ wadɨeyar sɨbgu okworɨnukrɨpkaigii. \p \v 14 Kɨma dimɨn taemɨnɨm kɨmiir whɨnkɨnsiis haigɨnɨuwiyɨm sɨmiir hai mɨ kɨmiir kwoɨnɨm yaimwokɨyaimwo ɨmiirarar haigi okai, inkamɨn yaii nɨniiyɨn si kikogiya pɨuwopa siir mhɨipwo ɨiir saiir hɨriinan. Mɨ kɨra mɨi mɨiyɨk sɨbgu mɨrii mɨ kɨra Setan saɨka ha nɨnkɨnyaeyaowi kɨriirɨn wɨ nhaoni hanɨɨn saeyar higrɨnɨuwi. \v 15 Kɨma Adi Komii siir yai kɨbi kɨbiyɨm sɨmiir danaaknɨnkii haigɨnɨu mɨ iikamɨm sɨmiirɨn wɨ ɨrɨpa saeya nwokɨ ɨngwomamaɨr aeyaigɨnɨuwɨm. Mɨ ya tariigɨna ya wɨ suwa kɨma niiya kɨmiir ɨga ɨmiir nikwoɨprarsi ɨni saiir hɨriinan ywowa mɨ kɨmiirɨn wɨ saeyar whɨnkɨnsiis haigɨnɨuwi mɨ kɨma wɨ nhwo whɨn tani. \v 16 Mɨ kɨma tɨ dimɨn hɨriinanɨm kara boɨnɨm sɨmiir tɨri mɨ hɨnɨɨna naɨngwowi, Jisɨs Krais siir wakaeyokna api, tɨriigɨnɨm yɨm wɨ nhaonan nwowi dimɨn biyɨe biyɨeyɨm hɨpɨgɨm paekakɨm sɨm hɨnɨɨnɨm mɨ sau ɨkɨm yɨm wɨ sɨmar nɨriimduwɨni mɨ sɨma wɨ iikam kɨmiir niyopakaiyɨu rani. Mɨ kɨma siir wakaeyokna api mɨ siiram naɨngwowi tɨriigɨnɨm kɨriirɨn wɨ sɨma whɨnkɨnsiis haigɨnɨuwi. Mɨ hɨriinankɨnɨuwi Setan siya dimɨn biyɨeyɨn paeni hanɨɨn kɨmiiram kabɨtkii kɨmiir kwoɨn ɨmiir nɨugrɨmkrɨpam yɨo wɨ dɨg nwo rani yɨo wɨ pɨ wokɨtki mɨ siya wɨ pɨ tɨngiyami paeni hanɨɨn. \v 17 Adi Komii siya Jisɨs siirɨn mɨnam nɨkropkikɨn pɨ naowɨm mɨ krɨmiir nanmaiwarkainam. Mɨ kɨma tɨ hɨnɨɨna naɨngwowi kɨmiirɨn wɨ siyar whɨnkɨnsiis haigɨnɨuwi, pagra inkamkɨ sɨm haigɨniya sɨmiir mwo ɨmiir saiir hɨriinan. Mɨ kɨma Adi Komii siir yai ɨmiir wakaeyoknaei yɨm wɨ kamkɨunan nwowi, yɨpɨkɨ wɨ Adi Komii siir naeyɨu ɨeya hauuwi krɨmiir. \v 18 Adi Komii siir naeyɨuɨn ɨinokɨinokɨn kɨmiirɨn wɨ siyar whɨnkɨnsiis haigɨnɨuwi kɨra nhwo Adi Komii siiram kwɨsboɨni mɨ siir inɨg ɨiir hainani. Ɨinokɨinokɨn kɨma, kɨmasiyar mɨntɨraona wɨm wɨ pɨugɨ piyaowisi. Kɨma Adi Komii siirɨm srɨi iikam ɨmiirɨn siya kɨgrɨraowɨm mɨ siya whɨnkɨnsiis haigɨnɨuwɨm yɨpɨkɨ siirɨm. \v 19 Kɨma Adi Komii siiramɨn kariiram srɨi mɨ kariirɨn wɨ yai siya nwokɨ hauuwɨm. Mɨ hɨriinankɨnɨuwi kara wɨ nɨdid rani, siir yai kɨbi kɨbi ɨmiir nokwo boɨnmɨmauuwɨm yɨpɨkɨ bɨiya siya tɨrɨm sɨmiir. \v 20 An kara tɨ inkamɨn yɨpɨkɨ yai kɨbi kɨbiyɨm sɨm nanaaknɨnkii haigɨnɨuwiyɨn ɨni siir hɨriinan ywowɨn. Dimusi rani, ta maeyauwa mɨi biyɨe mɨriiya kariir hɨugrɨpkɨikikaiya saiirsika. Kɨma Adi Komii siiram srɨi kariir whɨnkɨnsiis haigɨnɨuwɨm mɨ ta hɨriinan saiirsika kara siir yai ɨmiir nanaaknɨnkii haigɨnɨuwɨm wɨ nɨdid rani. Yɨo sɨmiirɨn wɨ karar nanaaknɨnkii haigɨnɨuwi tɨ bɨiya kara nonkwowɨm sɨmiir hɨriinan. Ɨriig. \s1 Pol siya siir yaiyɨm nɨkopkaigiiyɨm sɨmiir boɨnkikɨn \p \v 21 Tikikasɨn krɨmiir nomiiyauɨn yɨpɨkɨn krɨma naɨngwokwonanaeiyɨn, siya wɨ sɨpi nɨti mɨ tɨ dimɨn taemɨnɨm tɨ nɨmbimbɨiyamɨm kɨmiirɨn wɨ siya ninɨ boɨnmɨmauuni. Siya inkam wadɨekɨn siya Bɨiyan Inkam Komii siir mɨi mɨiyɨk mɨiyɨk ɨmiirarar mɨriigɨn. \v 22 Siirɨn kara nɨkropkii iikam kɨmiiram kɨmiir boɨnmɨmauuwam dimɨn taemɨnɨm kɨma nɨnomoknɨnkɨnanɨm hɨnɨɨn, nɨm krɨma wadɨeyaɨrgɨm mɨ wɨm kɨma wɨ maɨrgɨmaɨrgar nwokɨ owɨm. \p \v 23 Kara tɨ hɨnɨɨna srɨigi Adi Komii krɨmiir adɨn mɨ Bɨiyan Inkam Komii Jisɨs Krais siya kɨma wɨ Adi Komii siirgɨsiiramar naɨngwo tɨbmii kɨɨni mɨ kɨma wɨ ɨrɨpa nongwomamaɨr aei. Mɨ ta hɨriinan saiirsika wɨm kɨma wɨ Adi Komii siir pɨugana saiir iikam ɨmiiram asi naɨngwokwowi. \v 24 Kara Adi Komii krɨmiir Wanɨn siiramɨn mɨnam srɨigɨn siya iikam kɨmiirɨn wɨ siir naɨngwobumbuwa saiir nwokɨ hauuwɨm yɨpɨkɨ krɨmiir Bɨiyan Inkam Komiiyɨn Jisɨs Krais siiram naɨngwokwonanaeiyɨm mɨ yɨpɨkɨ siir wakaeyokna apiyɨm mɨ siir yaimɨn dimɨn ɨmiir wakaeiyɨm sɨma tɨra saiir hɨriinan. Ɨriig.