\id ACT - Sepik Iwam NT [iws] -Papua New Guinea 1989 (DBL 2014) \h Aposel \toc1 APOSEL \toc2 Aposel \toc3 Ap \mt1 APOSEL \ip Bɨiyɨn Luk siya yokwo Luk saiir wɨnkɨn mɨ ta saiir mhoɨiyan siya kɨmɨdiniya yokwo Aposel saiir wɨn. Yɨ tɨ niwiiyɨn yɨo mɨiyɨm aposel kamɨm sɨma mɨriiyɨm sɨmiir boɨnkɨm. Siya yokwowa inkam nwɨrɨn Tiofilas nɨkɨuwiyɨn siiram wɨnkika mɨ siya Tiofilas siiraram bɨ wɨnkikɨn. Nɨɨngaka. Siya ɨkɨ iikamɨm hɨnda tɨnda nwowɨm sɨmiiram warar nɨnkɨn wɨnkikɨn. Mɨ ta yokwowa saiir yaigɨyaiyɨm yɨm mɨn boɨnkikɨm Bɨiyan Inkam Komii siir naeyɨuɨn aposel kam ɨmiirɨn panɨɨna kisɨsop dirɨraerarkɨn mɨ tɨ aposel kamɨm ha namkɨm dimɨn taemɨnɨm Jisɨs siya tɨrɨm sɨmiir boɨnmɨmauuwamɨn. Ɨriig. \c 1 \p \v 1 Nabɨe Tiofilas. Bɨiya kara yokwoni kɨriir nikɨ wɨn hauugiyɨm mɨipai mɨipaiyɨm Jisɨs siya mɨriiyɨm mɨ yaipai yaipaiyɨm siya boɨnmɨmauuwɨm. \v 2 Bɨiya yokwoni kara mɨ wɨn boɨnkiyɨm, ɨiya Jisɨs siya nua tɨriir nɨta. Mɨ mɨiyɨm siya nap mɨriiyɨm. Mɨ ɨiya Adi Komii siir naeyɨuɨn siya mɨ boɨnmɨmauuɨm yaiyɨm siir aposel kamɨm siya nɨmbinɨm sɨmiir. Mɨ siya sɨmiirɨn ɨna boɨnamɨmauuɨn ɨiya siya swokɨ amana nɨnomor koua hɨriir. \v 3 Bɨiya siya hɨk prasae bɨ haigɨn mɨ siya asi naonamkɨn. Mɨ siya ɨna swokɨ ɨnsiin ɨdwowɨn ɨe hɨrankɨn. Mɨ siya ha nɨtɨn, ɨiyɨm kam nwɨsa inɨ oni aposel kamɨm sɨmakan. Mɨ sɨma nwokɨ ɨnoknɨnkɨni siya ɨni omwaiya swokɨ waiyan. Sɨma bɨdi kɨgɨm, siya sɨmaka nɨdwo boɨnaiyɨn. Mɨ siya sɨmiir boɨnmɨmauu, Bɨiyan Inkam Komiiyɨn iikamɨm sɨmiir kɨgrɨraowɨm. \v 4 Mɨ ɨigwɨra sɨma maeyau kwɨruwa ywomɨmɨr Jisɨs saɨkar. Mɨ Jisɨs siya yaiya kwɨra boɨnmauu wakae sɨmiirɨn. Mɨ ɨiya sɨma nɨdwo aeya mɨ ta yaiya saiir boɨnkɨn. Kɨma om komii Jerusalem tɨrɨn wɨ asiima kɨpi nikɨ haiburgik ha tikɨ o. Adi Komii siya bɨdi ikɨ ɨmbinkiyɨn tɨ dimɨn komiiyɨn siiram. Adi Komii siir naeyɨuɨn kara bɨiya kɨmiira bɨdi ikɨ boɨnmauu wakaekiyɨn. \v 5 Jon siya baptais haigɨnɨugikɨm iikam ɨmiirɨn op. Mɨ wɨ ɨi prɨei nwo rani, Adi Komii siir naeyɨuɨn wɨ kɨmiir nanɨnkɨnɨuni. \s1 Jisɨs siya ɨna yamɨgusamɨn nɨnomor koua hɨriir. \p \v 6 Mɨ ɨigwɨra aposel kamɨm sɨma Jisɨs saɨkar ywoyakwok. Mɨ sɨma Jisɨs siir srɨi. Hae! Tɨ krɨmiir Bɨiyan Inkam Komiiyɨn taka ɨiya saeya Isrel sɨmiir iikamɨm sɨmiir kɨrɨe haigɨnɨuwanka. Mɨ sɨma wɨ bɨiya nikɨ owɨn isid komiiyɨn, wɨ siir hɨriinanar swokɨ owɨm, aniya? \v 7 Mɨ Jisɨs siya ɨna swokɨ owarkɨi boɨnkiyɨn, siya tɨ dimɨn hɨriinanɨn kɨma srɨiyɨn kɨma nɨnoknɨnkɨn tani, wɨ paka hɨnɨɨn ɨiya sae nɨmbiyami. Adi Komii siirar dimɨnkɨn, wɨ siyar nɨmbinki, ɨiya digworaekwo ɨma nɨmbiyamana. \v 8 Mɨ mhoɨiya ta ɨiya Adi Komii siir naeyɨuɨn kɨmiir nanɨnkɨnɨuni mɨ kɨma wɨ kariir yaiya saiir boɨnmauuwami om komii Jerusalem mɨ nu Judia mɨ nu Sameria mɨ hɨnda tɨndan nuɨm wɨ dɨgar nwo ɨrkaki. Ɨriig. \v 9 Mɨ ɨiya Jisɨs siya siir yaiya dɨg nwokiya mɨ Adi Komii siya yɨkɨuna siirɨn nɨnomor koua hɨriir namɨm mɨ sɨma ɨni siirar kɨgnɨnkwokwokiyɨm. Mɨ siya ɨna yokwonɨnopkainamɨn waua saiir hɨriir. \p \v 10 Mɨ sɨmiir nhwonaɨm ɨni siirar kaoyokiyokɨikiyɨm. Mɨ inkam nwɨso bɨri kɨmɨmɨnkiko ɨna yɨmbiniyo. Mɨ ɨni sɨmiir kingiina yamɨkwoniyo. Mɨ tɨ inkam nwɨso sowa kaiya yɨuɨsa whɨsinanka. \v 11 Mɨ sowa boɨn, kɨma tɨ nu Galiliyan kamɨm kɨma tɨrara dimusi nokwo kaowi nɨnomora hɨriirɨn. Tɨ inkamɨn Jisɨs, Adi Komii siya nɨkɨunainamɨn mɨ siya wɨ hɨriinanar swokɨ ɨti, ɨiya siya swokɨ ɨti. Ɨriig. \s1 Mɨ sɨma inkamɨn nwɨra yɨmbin Judas siir mɨi aiir hainaowidɨm Adi Komii siir mɨi aiir mɨriiyam. \p \v 12 Mɨ ɨiya Jisɨs siya nama mɨ yɨm sɨma ɨna mɨ haiburgigɨm tɨ mhɨu ɨiirɨn. Mɨ tɨ mhɨuɨn siir inɨgɨn mhɨu oripkɨn. Mɨ sɨma ɨni om komii Jerusalem hɨriir swokɨ amɨm. Mɨ tɨkɨ mhɨuɨn ɨni om komii Jerusalem siir kingiin hɨra nwowɨn. Siya aru bɨri nwokɨn. \v 13 Mɨ sɨma om komii Jerusalem siir napnɨnopkainamɨm mɨ sɨma ɨni sɨmiir whwonkai omaka saiirar yapiiyamɨm. Mɨ sɨmiir inɨgɨm hɨnɨɨnkɨm. Pita mɨ Jon mɨ Jems mɨ Endru mɨ Pilip mɨ Tumas mɨ Batolomyu mɨ Matyu mɨ Jems Alfiasni yɨnisɨmɨn mɨ Saimon Selot siya, Judas, Jemsni yɨnisɨm ɨkɨn. \v 14 Mɨ sɨma tɨkɨ kam whɨekakɨm sɨma ɨni kwoɨn whɨrua ywokiyɨm. Mɨ sɨma nhwo ɨna kwɨsɨm Adi Komii siirɨm. Mɨ wig nhɨrɨm mɨ Jisɨs siir apu aeya Maria mɨ Jisɨs siir nomousɨm ɨkɨm sɨma wara mɨ srɨi Adi Komii siirɨmɨn. \p \v 15 Mɨ ɨigwɨra tɨ iikam, kamar ɨriiyar nwɨrɨm (120) Adi Komii siirɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm sɨma hɨrar nwomɨmɨrkɨm. Mɨ mhoɨiya Pita siya ɨna yɨnsiin okwokiyɨn. Mɨ siya yai ɨna boɨnmɨmauukiyɨm sɨmiirɨn. \v 16 Hae, tɨ kariir isidɨn. Bɨdi Bɨdiniyarɨn tɨ inkamɨn Judas nɨkɨuwiyɨn Adi Komii siir naeyɨuɨn siya boɨnmɨmauukikɨn, krɨmiir wanwiyae Devid siir. Mɨ mhoɨiya wɨ siya nɨisiimauuwi Jisɨs siirɨn sɨmiir. Mɨ ta yaiya Devid siya wɨnkiya saeya wɨ sapi nɨmbiyami. Ta yaiya saeya ɨni kaimwowa ywowa. Mɨ tariinanɨn saeya bɨdi yɨmbiniya. \v 17 Bɨiya Judas siya krɨmiir isidar nikɨ owɨn mɨ siya ta mɨi hɨriinana krɨma mɨ mɨriiya saiira mɨ mɨriigɨn. Pita siir yaiya hɨnɨɨna boɨnkikɨn. \v 18 Judas siya tɨ nuɨn umɨr siya saɨngɨn. Tɨ umɨrɨn ta mɨi biyɨeya Jisɨsni siya tɨra saiirsi haigɨn. Mɨ siya ɨni sasar swokɨ dirɨraerarbumbunan. Mɨ siya whɨsɨn ha haiyɨn Mɨ ɨni sasar diyankrɨkɨu aomamɨn. Mɨ siya ha nɨkiinaiiniyɨn mɨ siir mhɨiya ɨna hambɨɨrgiya. Mɨ mhɨi kwowɨm ɨna yɨkikɨigiyɨm. \v 19 Mɨ om komii Jerusalem hɨran iikamɨm sɨma ɨna wakaewɨnɨm yaiya haigirɨrɨrniya. Sɨmiir yaigɨna hɨnɨɨna dapika ta maeyau aiirɨn Akeldama. Mɨ saiir yaimwokɨyaimwowa hɨnɨɨna dapika nhɨeni maeyauka. Mɨ sɨma hɨnɨɨn asi dapkɨm tɨ nuɨn umɨr siya saɨngɨn, inkam nɨsom aowam. Mɨ siir nhɨeya ta maeyau aiir naokiinainamka. \p \v 20 Mɨ tɨ yaiyɨm yokwo Sam nwowɨm hɨnɨɨna wɨn boɨnkikɨm, \q1 siir omaka wɨ sasar dokwobɨmbɨrgɨnkiyam. Wɨ inkam nwɨrkɨn kɨpi nii aprɨrɨr mɨmɨn. \m Mɨ yokwo saiir yai haɨmii whɨrɨn hɨnɨɨna boɨnkika, \q1 siir mɨiya wɨ inkam nwɨrkɨ kisɨna onaowid. Wɨ nɨɨnga kɨpi nwoki. \p \v 21 Mɨ yai kwɨra Pita siya boɨna hɨnɨɨnga, krɨma tariinanɨn inkam nwɨra tɨ okmwɨn okwo tɨ isidɨn krɨmaka naprɨrɨriyɨm sɨmiir inkam nwɨrni ɨiya Jisɨs siyar nikɨ owɨn mɨ krɨmaka naprɨrɨrɨn siir. \v 22 Mɨ krɨma tɨ inkam nwɨrɨn siir tɨ ɨmbin Jonɨn iikam baptais haigɨnɨuwɨn op siir kɨgɨn mɨ Jisɨs siya mɨ owa nu tɨr mɨ siya mɨ am aka koua hɨriir. Mɨ krɨma wɨ tɨ hɨriinan inkamɨn wɨ siir nɨnbini. Pita siya hɨnɨɨna boɨnkikɨn \v 23 mɨ yɨm sɨma ɨna yomboɨn amboɨnɨm, krɨma pɨkɨ hɨnɨɨn inkamɨn si boɨni, mɨ sɨma inkam nwɨsa boɨn tɨ inkamo sowiir inɨgo hɨnɨɨngo. Nwɨrɨn Basabaskɨn mɨ siir inɨg whɨrɨn Jastas mɨ nwɨrɨn Matiaskɨn. \v 24 Mɨ ɨiya sɨma nhwo kwɨsɨm mɨ ɨna boɨnkiyɨm, tɨ krɨmiir bɨiyan inkam komiiyɨn kɨra bɨdi yɨnoknɨnkɨnɨn iikam whɨekakɨm sɨmiir kwoɨnɨm kɨra wɨisiimauu haigɨnɨu krɨmiirɨn, tɨ inkamɨn kɨra nɨmbinkiyɨn siirɨn. \v 25 Judas siir mɨi aiir hainawidam. Mɨ Judas siya nɨdamami mɨ siya wɨ hindara natɨsɨr whaowae ɨuwi. \v 26 Mɨ sɨma inkam nwɨso sowiira inan dapswo. Mɨ Jastas siya ɨni yɨkiigiyɨn. Mataias siya yokwo naowid. Mɨ sɨma siirɨn mɨnam nokmwɨn okwokɨn aposel kam ɨuur nwɨrɨm sɨmaka mɨriiyɨm siya. Ɨriig. \c 2 \s1 Adi Komii siir naeyɨuɨn nu tɨriir nɨtkɨn. \p \v 1 Ta ɨi komiiya Juda sɨma naekwowaka nae komiiya sae mɨ ta ɨi komiiya saiir inɨga Pentikoska mɨ saeya tariinanɨn bɨdi yɨmbiyama. Mɨ iikam hoɨmgakɨm Jisɨs siirɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm sɨma ɨni ta maeyaua nae naekwowaka ɨni saiirar yanɨnkɨnɨuɨuwɨm. \v 2 Mɨ ɨiya sɨma omaka hɨr nɨdwokaiya Mɨ dimɨn komii whɨrɨn ɨni omaka yainau hɨra yɨmbiyamkiya. Mɨ krɨma hapi opudga naukwhaowanikɨn. Mɨ omaka ɨrkaka ɨni wara yɨnyokɨigiyɨn tɨ dimɨnɨn. \v 3 Mɨ siya paeyɨonan nɨmbiyakiyɨn mɨ ɨni pariidnan yɨupɨmparkiyɨn. Mɨ ɨni iikamɨm sɨmiir ɨrɨra nwɨnɨra yakaigɨmkɨkɨu ɨuwɨm. \v 4 Mɨ Adi Komii siir naeyɨuɨn mɨ ɨni sɨmiira yanɨnkɨnɨu ɨuɨn. Mɨ Adi Komii siir naeyɨuɨn kɨrɨe siya siya hauugikɨn sɨmiirɨn. Mɨ sɨma omom omomi yaiyɨm sɨm asi boɨnamkɨm ɨiya tɨ dimɨn komii siya nɨmbiyama. \p \v 5 Mɨ Juda iikam whɨekakɨm om komii Jerusalem hɨranɨm sɨma maeyau kwɨruwa ywo ta ɨi komiiya nae naekwowaka saiirɨn. Mɨ sɨmiir siyɨuɨn hɨriiya tɨrikɨn, Adi Komii siir inɨg ɨiir hainaniyɨm. \v 6 Mɨ tɨ dimɨn komiiyɨn whɨɨnmamaoni hɨnɨɨn naukwhaowanikɨn. Mɨ sɨma tɨ iikam isidɨn ɨni ta omaka aiirara yamwomɨmɨrniyɨm. Mɨ sɨma ɨni hinda yanaakiyɨm. Mɨ sɨma wakaeki sɨma ɨrɨra nwɨnɨra sɨmiir yapa yapa yai ɨmiirar boɨnami \v 7 mɨ sɨma ɨni hindarar yanaakiyɨm. Mɨ sɨma ɨna yaɨngwoyɨmiyokiyɨm. Mɨ sɨma boɨn, tɨ iikamɨm tari nu Galili hɨrankɨmaɨrgɨm, aniya? \v 8 Mɨ krɨmiir yaigɨna saiir dimusi swokɨ wakaei. \v 9 Mɨ nɨm krɨma nhɨrɨm nu Batiyankɨm mɨ nhɨrɨm nu Midia ankɨm mɨ nhɨrɨm nu Iramankɨm mɨ nhɨrɨm nu Mesoptemiyankɨm mɨ nhɨrɨm nu Judankɨm mɨ nhɨrɨm nu Kabadusiyankɨm mɨ nhɨrɨm nu Pontasankɨm mɨ nhɨrɨm nu Esiyankɨm \v 10 mɨ nhɨrɨm nu Prisiyankɨm mɨ nhɨrɨm nu Pamfiliyakɨm mɨ nhɨrɨm nu Isip ankɨm mɨ nhɨrɨn Ribianɨm om Sairini kingiin nwo ɨkɨm mɨ nhɨrɨm om komii Romankɨ nɨtkɨm. \v 11 Mɨ om komii Roman iikam nhɨrɨm yɨm Judan iikamkɨm mɨ nhɨrɨm sɨmiir siyɨuɨn sɨma tɨriyɨn siir haiburgigɨm mɨ sɨma ɨni Juda sɨmiir siyɨu ɨiirara yapɨm mɨ nhɨrɨm mhɨuisɨm whɨrɨn Krit nɨkɨuwiyɨn siir hɨrankɨ nɨtkɨm mɨ nhɨrɨm nu Arebiyankɨn nɨtkɨm mɨ krɨma tɨ iikam hoɨmgakɨm om whɨruwan tani. Nɨɨngaka. Krɨma om whɨr om whɨrankɨm. Mɨ krɨma whɨekakarɨn ɨni krɨmiir yapa yapa yaigɨn ɨmiira swokɨ wakaeyɨm dimɨn komiiyɨn Adi Komii krɨmiir Wanɨn siya tɨrɨn. Pita siya hɨnɨɨna boɨnkikɨn. \v 12 Mɨ sɨma tɨ iikam whɨekakɨm ɨni mouni hanɨɨna siinkaokiyɨm. Mɨ sɨmiir kwoɨnɨm ɨni wara whrɨewhrɨekiyɨm mɨ sɨma ɨna nhɨnkii boɨnaigiyɨm. Tɨ dimɨnɨn panɨɨn panɨɨna nɨmbiyamkikɨn, ha? \v 13 Mɨ kam nhɨrɨm sɨma sɨmiir boɨnbu mɨ yaibu sɨma yɨewaiyɨu. Mɨ sɨma ɨna boɨnɨm, sɨma tɨ kamɨm waini opa saiir kwiyaekɨm mɨ sɨma asi whaowaei. Ɨriig. \s1 Pita siya yai boɨnmɨmauugɨn \p \v 14 Mɨ Pita aposel ɨuur nwɨrɨm sɨmaka yɨsiin okwoki. Mɨ siya ɨna kauwok boɨnkiyɨn iikam whɨekakɨm sɨmiiram, kɨma tɨ Judan iikamɨm aru maeyauankɨn nɨtɨm mɨ kɨma tɨ Judan iikamɨm om komii Jerusalem tɨran ɨkɨm kara kɨmiirɨn tɨ isidɨn omom omomi yai boɨnɨm sɨmiir boɨnmɨmauuam tɨri. Mɨ kɨma kariir yai aiir wakaeki. \v 15 Kɨma ha naɨngwokɨm tɨ kamɨm op biyɨe kwɨra wain dapiya sae kwiyae whaowaei. Nɨɨngaka. Siya bɨeyɨn nad nadu okwoniyakwokɨn ha bɨ kwiyaekɨn. \v 16 Mɨ profet inkamɨn Joelɨn siya yaiyɨm Adi Komii siya boɨnmɨmauukiyɨm siir siya hɨnɨɨna wɨn boɨnkikɨn. Mɨ tariinanɨn tɨ yaiyɨm bɨdi yɨmbiniyɨm. Bɨdi bɨdiniya siya hɨnɨɨna wɨn boɨnkikɨn, \q1 \v 17 mɨ Adi Komii siya boɨnki, siya dɨg kingiin nwowi mɨ kariir naeyɨuɨn siirɨn wɨ kara nɨkropki iikam whɨekakɨm kɨmiiram. Mɨ kɨmiir yɨnugiyɨn yɨnkamiyɨnɨm sɨma wɨ kariir yai aiir boɨnmɨmauuwami. Mɨ whranɨm dimɨnɨm kara nɨisiimauuɨn sɨma wɨ siir kɨgi. Mɨ kɨmiir waibibiyɨeyɨm sɨmiirɨn wɨ nhwo kara nɨkɨumauu haigɨnɨuwi. \v 18 Mɨ taka ɨiya ɨriipɨ hɨriinan kariir naeyɨuɨn wɨ kariir mɨi mɨriiyɨm iikamɨm wɨ sɨmiir hauugi mɨ sɨma wɨ kariir yai aiir boɨnmɨmauuwami \v 19 mɨ dimɨn komii whɨrɨn wɨ kara ninɨ dirɨraerarɨuwi nɨnomor kou hɨr. Kara dimɨnpai dimɨnpaiyɨm wɨ nu tɨr dirɨraeri. Mɨ nhɨe mɨ pae mɨ wau wɨ nua tɨriir nɨmbini. \v 20 Mɨ bɨe wɨ whwo rani mɨ ɨiya wa nɨmɨuugi. Mɨ bwana wɨ nhɨenan nɨmbiyamki mɨ mhoɨiya ɨi komiiya nɨmbinii mɨ kɨma wa kɨgwɨni Bɨiyan Inkam Komiiyɨn nɨtɨn. Taka ɨiya saeya wɨ ɨi komii kɨɨn nwowi. \v 21 Mɨ iikam whɨekakɨm Bɨiyan Inkam Komiiyɨn siir inɨg ɨiir dapɨkɨuwɨni mɨ sɨmiirɨn wɨ Adi Komii siya nɨnɨskɨi hainaki mɨ sɨma wɨ omwaiya waiyayokiyokɨi. \m Profet Joel siya hɨnɨɨna wɨn boɨnkikɨn. \p \v 22 Pita siir yaiya tasa nikɨ ama. Kɨma tɨ iikamɨm tɨ Isrelmi isidɨn siirɨm kɨma ta kariir yaiya saiir tɨ wakae. Kara kɨmiirɨn Jisɨsɨn om Nasaretanɨn siir digworaekwowɨm siya tɨrɨm sɨmiir boɨnmɨmauuɨm tɨri. Adi Komii krɨmiir Wanɨn siya hauuga kɨrɨe komiiya siirɨn. Mɨ siya mɨi kɨrɨe kɨrɨe asi mɨriigɨn kɨmiir whwonkam ɨdaɨn. Yɨm kɨma bɨdi kɨgɨm. \v 23 Bɨiya Adi Komii siya hindara naɨngwo kikaigɨn siir kwoɨnarar. Sɨma Jisɨs siirɨn kɨmiirɨm yɨkɨunani siirɨn kɨma nwokɨ ɨsomaowɨm. Mɨ siirɨn kɨmar yɨkropki inkam biyɨeyɨm sɨmiirɨm. Mɨ sɨma siirɨn paeyɨn hɨiniya nɨrɨonɨnkɨnɨn saɨka yaka ɨnkɨn tɨorɨnugi mɨ siirɨn ɨna yaka ɨsomaokiyɨn. \v 24 Mɨ ta siya nao nama Adi Komii siya siir hɨka hɨriinansi naoyopnɨsugikɨn. Mɨ siya omwaiya swokɨ waiyan mɨ ɨeyɨn siir haigɨnɨkou dɨg bɨ nwokɨn. \q1 \v 25 Mɨ Devid siya hɨnɨɨna wɨn boɨnkikɨn siirɨn, kara bɨdi kɨgɨn tɨ Bɨiyan Inkam Komiiyɨn. Mɨ siya ɨinokɨinokɨn kariir ɨɨna ɨniiga saiir kingiin mɨnam nokwowi kariirɨn kɨrɨe siya hauu haigɨnɨuɨm. Mɨ kara wɨ dimɨn whɨrsi naɨngwoyɨmiyok rani. Nɨɨngaka. \v 26 Kara wɨ maɨrgɨmaɨrga asi nwowi. Kara mwai mɨnam waowi pɨua nhɨɨnmi kɨnɨm. Ɨiya kara nao nami mɨ kara wɨ kariir pɨu aiirsi naɨngwoyɨmiyok rani. Mɨ saeya wɨ wadɨeya swokɨ owi. \v 27 Mɨ kɨra kariir pɨugɨna wɨ yɨumi om hɨr niyopnɨsugik rani. Nɨɨngaka. Mɨ kɨra kariir pɨu aiirɨn wɨ nu hɨr kɨgnɨsu whɨigrɨmgrɨnkɨnam tani. Nɨɨngaka. Kara ɨni kɨriir yɨnisɨm topmwo ywowɨn. \v 28 Kara bɨdi swokɨ iyopmauugiyɨn kariir inɨgɨn. Mɨ kara maɨrgɨmaɨrga asi nwokikɨn. \m Mɨ yaiyɨm Devid siya wɨnkiyɨm Mesaiyani, siya hɨnɨɨna wɨn boɨnkikɨn. \p \v 29 Pita siir yaiya tasa nikɨ ama. Hae! Tɨ iikamɨm kara kɨmiir boɨnmauu wakaeki krɨmiir wanwiyaeyɨn Devid siirɨn. Mɨ Devid siya bɨdi bɨdinanar naokɨn mɨ sɨma siirɨn ɨni ɨenau haɨngikaigiyɨm. Mɨ tariinanɨn krɨma siir ɨeyɨn ɨna kɨgyokiyokɨikaeyɨmɨm. \v 30 Devid siya Adi Komii siir profet inkamkɨn. Mɨ Adi Komii siya Devid siir isidɨn sɨmiir yɨnisɨm nwɨrɨn siir yɨmbingi iikam hoɨmgakɨm sɨmiir kɨgrɨraowam inkam komiiyɨn nu kɨgrɨraowiyɨn siir hɨnɨɨn. Mɨ Devid siya bɨdi wakaewɨnɨn mɨ bɨdi mɨ ɨnoknɨnkɨnɨn. \v 31 Mɨ siya bɨdi yɨnoknɨnkɨnkiyɨn dimɨn Adi Komii siya tɨrkiyɨn hɨnɨɨngɨn. Mɨ siya hɨnɨɨna wɨn boɨnkikɨn, \q1 inkamɨn siya Mesaia siya nɨmbingi siya wɨ sɨpi naowi mɨ siya wa swokɨ ɨnsiin ɨdwowi ɨe hɨrankɨn. Mɨ Adi Komii siya siir pɨugɨna wɨ yɨuni om hɨr niyopnɨsugik rani mɨ saeya wɨ ɨenau hɨr mɨ whɨigrɨmgrɨnkɨnam tani. Nɨɨngaka. \m Devid siya inkamɨn siya nɨmbinkiyɨn Mesaia siirɨn hɨnɨɨna wɨn boɨnkikɨn. \v 32 Pita siir yaiya ɨna nika ama. Tɨkɨ inkamɨn Jisɨs siyaɨrgɨn. Mɨ siirɨn Adi Komii siya bɨdi kinɨnsiin ɨdwokiyɨn ɨe hɨrankɨn. Mɨ krɨma kɨgnɨnkɨnkikɨn siirɨn. Mɨ krɨma asi boɨnmauugɨm. \v 33 Mɨ Jisɨs siya bɨdi yamɨn ɨni nɨnomor kou hɨr nwowɨn. Mɨ siya ɨni Adi Komii siir ɨɨna ɨniiga saiir nɨdwowɨn. Mɨ taka ɨiya Adi Komii siya siir naeyɨuɨn siir yɨkropki sɨmiirɨm bɨiya siya nɨmbina sɨmiiram naeyɨuɨn ɨni nu tɨriir yɨtɨn. Mɨ tɨ sɨma tariinanɨn kɨma kɨgɨm mɨ kɨma wakaeyɨm. \v 34 Devid siya nɨnomor koua hɨr bɨ namkɨn. Nɨɨngaka. Siya hɨnɨɨna boɨnkikɨn, \q1 Adi Komii, kɨra Kariir Bɨiyan Inkamɨn siirɨn kɨra kariir ɨɨna ɨniiga saiir dɨdwo. \v 35 Mɨ wɨ kara nikwowaisiigi kamɨm kɨnaka nomboɨn ii ae karamae nwowiyɨm. Mɨ wɨ kɨra nokwonaowid ɨski. \p \v 36 Mɨ Pita siir yaiya tasa nikɨ amyokiyokɨiya. Hae! Tɨ Isrelan iikamɨm kɨma tɨ wakae nɨnoknɨnkɨn. Adi Komii siya Jisɨs siirɨn, inɨgɨn whɨsaɨra yokdap. Bɨiyan Inkam Komii mɨ inkamɨn siya nɨmbingiyɨn Mesaia. Tɨ inkamɨn Jisɨsɨn paeyɨn hɨiniya nɨrɨonɨnkɨnɨn saɨka kɨma naka ɨnkɨn ɨrɨnugiyɨn mɨ kɨma siirɨn ɨna yaka ɨsomaokiyɨn. Pita siya hɨnɨɨna boɨnkikɨn. Ɨriig. \s1 Iikam whɨekakɨm sɨmiir kwoɨnɨm ɨna kisɨna haigiyɨm mɨ sɨma op ɨna baptaisɨm \p \v 37 Mɨ sɨma ta yai aiir wakaeyɨm mɨ sɨmiir pɨua ɨni hɨkak wara ywokiyɨm. Mɨ sɨma Pita siir boɨnkiyɨm mɨ aposel kam nhɨrɨm sɨmiir warar yɨnkɨn boɨnki, hae! Nomiiyauɨm krɨma pɨ dimu dimɨn tɨri? \v 38 Mɨ Pita siya sɨmiir boɨnkɨn, kɨmiir kwoɨnɨm tɨ kisɨna haigi. Mɨ Jisɨs siir inɨgɨn op siir tɨ baptais mɨ kɨmiir dimɨn biyɨeyɨm wɨ Jisɨs siya nɨinak ɨuguskii. Mɨ kɨma hɨriinan siyɨuɨn siir tɨri mɨ Adi Komii siir naeyɨuɨn wɨ kɨmiirɨm nwokɨ ɨtɨm. \v 39 Bɨiya Adi Komii siya hɨnɨɨna boɨnkɨn, kariir naeyɨuɨn wɨ sɨmiir hauugii. Sɨmiirɨn kara nikɨ ɨkɨunakɨm, taka yaiya kara hauua kɨmiir mɨ kɨmiir yɨnisɨsɨmɨm mɨ kɨmiir iikamɨm aru maeyau ankɨn nɨtɨm, sɨmiirɨn wɨ Adi Komii siir Bɨiyan Inkam Komiiyɨn wɨ siya hauuwi iikamɨm siya nɨkɨunam sɨmiirɨn. Mɨ Adi Komii siya ta yaiya bɨdi bɨdinanar boɨnkɨn mɨ Pita siya saiir asi bommɨmauugɨn. \p \v 40 Mɨ Pita siya sɨmiirɨn yai whɨrni whɨrniya boɨnmɨmauuam. Mɨ siya yai kwɨruwa bɨri boɨnkɨn. Mɨ siya ɨna yɨmbɨsu boɨnkiyɨn, kɨma mɨntarao, tɨ iikamɨm mɨiyɨk rani, wɨm wɨ siyɨu biyɨe sɨma nɨisiimauuwi. Kɨmiir kwoɨnɨm tɨ kisɨna haigi. Tɨ iikamɨm sɨmiir kwoɨnan kɨpi nwo. \v 41 Mɨ taka ɨiya iikamɨm Pita siir yai aiir wakaeyokiyɨm mɨ sɨma ɨna yaɨngwo tɨbmiikiyɨm mɨ op ɨna baptaisɨm. Mɨ tɨ iikam hoɨmgakɨm kasa rani, 3,000 kɨm. Ɨriig. \v 42 Tɨkɨ iikamɨm sɨmiir pɨuɨm bɨ nhakɨukɨm. Nɨɨngaka. Mɨ sɨmiir kwoɨnɨm sɨmiiramar naɨngwokwonanaekɨm. Aposel kamɨm sɨma boɨnmɨmauuwɨm dimɨnpai dimɨnpaiyɨm sɨmiir Adi Komii siirɨmɨn ɨni ɨrɨpar boɨn wadɨeyɨm. Mɨ sɨma, sɨma sɨma swokɨ ɨnkɨnsiis ankɨnsiisnam mɨ nae ɨrɨpa sɨma mɨ aeyɨm ɨriipɨ hɨriinan. \s1 Tɨ siyɨu mɨiyɨkɨn iikam wɨnɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm sɨmiir siyɨugɨn. \p \v 43 Mɨ aposel kamɨm sɨma dimɨn komii komiiyɨm kasa bɨri tɨrkɨm. Mɨ sɨma kɨgɨm mɨ sɨma ɨni wara yanaakiyɨm. \v 44 Mɨ iikamɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm sɨma ɨni om whɨruwar waiyɨm. Mɨ sɨmiir digworaekwowɨm nwɨruwani inɨgɨn bɨri nwokɨm. Nɨɨngaka. Ɨni sɨmiir ombudni inɨgar ywowɨm. \v 45 Mɨ iikam nhɨrɨm umɨr digworaekwowam whaowaeiyɨm mɨ sɨma sɨmiir digworaekwo hoɨmgakɨm mɨ sɨmiir nuɨn pɨ iikam nhɨrmi niyopmauugi sɨm saɨnɨm mɨ tɨ digworaekwowɨm sɨmiir umɨrɨm nwɨruwani inɨgɨn bɨ nwokɨm. Nɨɨngaka. Ɨni sɨmiir omkakni inɨgar ywoɨm mɨ inkam nwɨrkɨn umɨram mɨ whaowaei mɨ sɨma siirɨn pa mɨ hauugi. \v 46 Mɨ ɨinokɨinokɨn sɨma Adi Komii siir inɨg hainaniya omaka saiir haɨngiriyɨu onanaeikɨm. Mɨ sɨma pɨ sɨmiir omaka sɨmiirar nii ɨdwodwokai aeyarkaki. Mɨ sɨmiir mhɨi kwoɨnɨm ɨni wadɨeyar ywokiyɨm. Dimɨn whɨrkɨn bɨ tɨrkikɨm mɨ sɨma ɨni maɨrgɨmaɨrga ywokiyɨm. \v 47 Mɨ sɨma Adi Komii siir inɨgɨn ha mɨ hainanɨm mɨ siirɨn ɨna mɨ boɨn wadɨekiyɨm. Mɨ iikam nhɨrɨm sɨma boɨn, tɨ iikamɨm, iikam wadɨe ɨmaɨrgɨm. Mɨ iikam nhɨrɨm Bɨiyan Inkam Komiiyɨn siir yai aiir wakaeyɨm mɨ sɨmiir kwoɨnɨm ɨna kisɨna haigiyɨm mɨ sɨma ɨni naɨngwo tɨbmiiyan iikam ywowɨm. Mɨ sɨma ɨni ɨrɨpar ywowɨm yapa yapa bɨri nwokɨm. Ɨriig. \c 3 \s1 Inkam nwɨrɨn ɨga biyɨeyɨn mɨ mhoɨiya ɨni wadɨeya ywokiyɨn \p \v 1 Mɨ Pita, Jon sowa ɨigwɨr naɨowaka bɨeyɨn nad nwowamɨn mɨ sowa ɨna yapamtɨbwo. Mɨ naɨowaka sowa Adi Komii siir omaka saiir yapnɨnopkainam, nhwo kwɨsam. \v 2 Mɨ inkam nwɨrɨn om komii Jerusalemanɨn siir ɨga mɨiyɨk rani. Mɨ siir apua saeya naokainakiyɨn siirɨn hɨriinanar naokainakɨn. Siir ɨga mɨiyɨk rani. Ɨinokɨinokɨn sɨma siirɨn Adi Komii siir inɨg hainaniya omaka saiir omaka ano hɨr kikɨnɨu ɨdwogikikɨn. Mɨ tɨ anowɨn siir inɨgɨn wadɨekɨn. Tɨkɨ inkamɨn siya hindara prɨikau prɨikauwikɨn iikamɨm ɨkɨ Adi Komii siir inɨg hainaniya omaka saiir niiyamiyɨm umɨr digworaekwowam sɨmiiram. \v 3 Mɨ tɨkɨ inkamɨn ɨga biyɨekakɨn mɨ siya Pita Jon sowiir kɨgwɨnɨn sowa Adi siir omaka saiir namo mɨ siya ɨna srɨiwɨnɨn umɨrɨm sowiiram. \v 4 Mɨ Pita sowa Jon ɨni tɨkɨ inkamɨn ɨni siir ywokwo kaonanaeyo. Mɨ Pita siya boɨnki, kɨra krɨriir kaoki. \v 5 Mɨ tɨkɨ inkamɨn siya ha kaokiyɨn mɨ siir kwoɨnɨn hɨnɨɨna yaɨngwoki pɨ kara kwaeyae kaowi mɨ kariirɨn pɨ umɨr sowa hauuwi. \v 6 Mɨ Pita siya boɨnki, ao! Kara umɨr karamaeka. Nɨɨngakɨ, nɨɨngaka. Kara dimɨnɨn, whɨra nwowi pɨ kɨriir hauugi. Tɨkɨ dimɨnɨn bɨiyan dimɨnkɨn. Mɨ Jisɨs Kraisɨn om Nasaretanɨn siir kɨrɨeya mɨ kɨra ha dɨnsiin aprɨrɨrki. \v 7 Mɨ Pita siya tɨkɨ inkamɨn ɨga biyɨekakɨn siir ɨɨna aiir inɨ onkwo kinɨnsiin okwoki. Mɨ siya bɨri kɨmɨmɨnkikɨn ɨna yɨnsiin okwotɨdwokiyɨn mɨ siya ɨna yapnamɨn. Mɨ siir ogmwo paimwowɨm bɨri naptɨdwomwoknamkɨn. Nɨɨngaka. Ɨni wadɨeyar ywonamɨm. \v 8 Mɨ siya ɨni wadɨeyar yɨnsiin okwotɨdwok apnamɨn. Mɨ siya Adi Komii siir omaka hɨriirɨn ɨni sowaka yɨnkɨn apnɨnopkainamɨn. Mɨ siya ɨna yopnatkiigɨi boɨnamɨn, hae! Adi Komii kɨra wadɨekɨn. \v 9 Mɨ iikam whɨekakɨm sɨma siir kɨgiyɨm siya naprɨrɨramɨn mɨ siya ɨni Adi Komii siir inɨgɨn siirar hainan yokiyokɨigiyamɨn. \v 10 Mɨ tɨkɨ iikamɨm sɨma bɨdi yɨnoknɨnkɨnɨm tɨkɨ inkamɨn umɨrɨm prɨikau prɨikauɨn mɨ siya. Adi Komii siir omaka saiir omaka anoɨn siir nikɨ ɨdwokɨn. Mɨ tɨkɨ anoɨn siir inɨgɨn wadɨekɨn mɨ sɨma ɨni wara yanaakiyɨm tɨ dimɨnɨn siir tɨrkiyɨn. Ɨriig. \s1 Pita siya yai Adi Komii siir omaka saiir boɨnmɨmauugɨn. \p \v 11 Mɨ ɨiya tɨ inkamɨn siir ɨɨna Pita Jon sowiir nonkworɨnuwɨn mɨ iikam whɨekakɨm ha niwɨtnaniyɨm, ɨni sɨmaka yamwoniyɨm. Mɨ sɨma ɨmii ɨmii sɨmaka yɨnkɨn apnɨnopkainamɨm ta maeyau haɨmiiya hɨugrɨpkɨikikaiya Adi Komii siir inɨg hainaniya omaka saiir omaka yainau hɨr. Mɨ ta maeyaua saiir inɨga Solomonka. Mɨ sɨma ɨni kakakar ywokiyɨm tɨ inkamɨn siir ninɨ kɨgɨuwɨm. \v 12 Mɨ Pita siya kɨgwɨnɨn mɨ siya iikamɨm sɨmiir boɨnwɨn, kɨma Isrel hɨran iikamkɨm kɨma kakak dimusi nwokikɨm tɨ dimɨn ɨiirsiyɨn? Mɨ kɨma krɨriir dimusi kaowaiyɨuwi? Kɨma ha naɨngwokɨm krɨriir kɨrɨeya saeya nɨuwi? Mɨ krɨriir siyɨu mɨiyɨkɨn siya nɨuwi? Nɨɨngaka. Krɨriir kɨrɨeya saeya bɨ tɨrkikɨn mɨ tɨkɨ inkamɨn ha bɨ naprɨrɨrkɨn? Nɨɨngaka, nɨɨngakɨɨnga. \v 13 Jisɨs siir kɨrɨeya saeya nwowaigɨnɨugigɨn tɨ inkamɨn wadɨe. Mɨ krɨmiir brogaeyɨm Ebraham, Aisak, Jekop sɨmiir Adi Komiiyɨn ɨriipɨ hɨriinan Jisɨs siir inɨg ɨiirar mɨ hainankɨn. Mɨ Jisɨs siirɨn kɨmar kwɨkropkikɨm Pailat siirɨmɨn, siya nɨsomaowam. Mɨ Pailat siir kwoɨnɨn siir nɨkropkiyamar tɨrkɨn. \v 14 Mɨ wɨm kɨma inkam mɨiyɨkɨn siir boriisop. Kɨma inkam biyɨe siir nɨkɨunam naɨngwokɨm. Tɨ inkamɨn digɨumii kɨma haimriiyɨuɨn inkam biyɨe rani, inkam wadɨe ɨeyaɨrgɨn. Siya dimɨn whɨr bɨri tɨrbusrankɨn. Nɨɨngaka. Mɨ kɨma tɨ inkam nwɨrɨn inkam nɨsomaokiyɨn mɨ omaka hɨuyokiyokaiya saiir nwokaiyɨn mɨ kɨma kɨmɨdiniya siir yɨkɨuna. \v 15 Mɨ kɨma tɨ inkamɨn kwoɨn mɨiyɨkɨn inɨgak nwowaigɨnɨuwiyɨn ɨinokɨinok nwokrɨpkaigiyamiyɨn krɨma siir yɨsomaoki. Mɨ siirɨn ɨni Adi Komii siyar swokɨ kinɨnsiin ɨdwokiyɨn ɨe hɨrankar. Mɨ Jon krɨra siir bɨdi kɨgiyɨn. \v 16 Mɨ Pita, Jon sowiir yaiya tasa nikɨ ama. Jisɨs siir kɨrɨeya saeya kinɨnsiin okwokɨn tɨkɨ inkam ɨga biyɨeyɨn. Kɨma siir bɨdi kɨgɨm mɨ siir bɨdi yɨnoknɨnkɨnɨm. Siya wadɨe asi nwokɨn naɨngwo tɨbmiiya Adi Komii siya hauugiya krɨriir mɨ siirɨn wadɨe saeya nwowaigɨnɨugɨn. \p \v 17 Hae! Tɨkɨ iikamɨm, kɨma bɨri nɨnoknɨnkɨnkɨm tɨkɨ hɨriinan siyɨuɨn kɨma tɨrɨn. Mɨ kɨmiir yaowaeyɨm sɨma bɨri mɨ nɨnoknɨnkɨnkɨm. Nɨɨngaka. \v 18 Bɨiya profet kamɨm sɨma wɨnkiya Jisɨs siya wɨ hɨk sɨpi haii mɨ siya wa naonami. Mɨ tɨ digworaekwo whɨekakɨm bɨiya sɨma wɨnkiyɨm, yɨm Adi Komii siyar tɨrkikɨm. \v 19 Pita siya nu Isrel hɨran iikamɨm sɨmiir asi boɨnkikɨn, kɨmiir kwoɨnɨm tɨ kisana haigi mɨ Adi Komii krɨmiir Wanɨn siiram daɨngwo tɨbmii. Mɨ krɨmiir dimɨn biyɨeyɨm wɨ siyar nɨinak ɨtkiigɨigi. \v 20 Mɨ Adi Komii siir kɨrɨeya wɨ krɨmaka asi nwowi. Mɨ Adi Komii siya Jisɨs siir nɨkropkii mɨ siya wɨ krɨmaka namwoni. Tɨkɨ inkamɨn bɨiya siya nikɨ ɨmbinɨn siyaɨrgɨn, Mesaia. \v 21 Mɨ tariinanɨn Jisɨs siya ɨni nɨnomor kou hɨrar nikɨ ɨdwo kaowɨn. Siya mɨnam nikɨ ɨdwo kaowi tɨ digworaekwowɨm wɨn kɨna nɨmbiyamkiyɨm. Mɨ siya nua tɨriirɨn wa swokɨ ɨti. Bɨiya Adi Komii siya profet kamɨm sɨmiir hɨurworwokai haigɨnɨugɨm. Yɨm sɨma ɨni saiirar mɨ boɨnmɨmauuɨm. \v 22 Mɨ Pita, Jon sowa ɨna nikɨ boɨnyokiyokɨiyamwo. Moses siya hɨnɨɨna boɨnkikɨn, wɨ Adi Komii siya nokmwɨn okwo haigɨnɨuwi kɨmiir inkam nwɨrɨn profet inkam nwowam. Ta siya mɨ okmwɨn okwo haigɨnɨuwa mɨ ta siya mɨ ɨkropkiya kariir saiir hɨriinan. Mɨ digworaekwo whɨekakɨm siya boɨnmɨmauuwɨm kɨma sɨbgu wakaeyoknam. \v 23 Mɨ iikam whɨekakɨm tɨ profet inkamɨn siir yai wakae karamae nwowɨm mɨ sɨmiirɨn wɨ Adi Komii siya tɨrkii mɨ sɨma wa naokaoki. Mɨ sɨma wɨ ɨkɨ Adi Komii siir iikam nhɨrɨm sɨmaka nwo rani. Nɨɨngaka. \v 24 Mɨ profet Samyuel mɨ profet kam nhɨrɨm siir mhoɨi nɨt ɨma sɨma boɨnki, tɨkɨ digworaekwo whɨekakɨm wɨ sɨmbi nɨmbiyami tariinanɨn. \v 25 Kɨma tɨ iikam whɨekakɨm kɨma profet kamɨm sɨmiirarar isidgɨm. Adi Komii siya nɨmbin tɨbmiikikɨm kɨmiirɨn. Mɨ kɨmiir isidɨn siir inkam nwɨrkɨ nɨuwi wɨ siya whɨn dirɨraerar haigɨnɨuwami iikam whɨekakɨm, omom omom anɨm sɨmiirɨn. Adi Komii siya ta yaiya kɨmiir brogaeyɨn Ebraham siir boɨnmɨmauugikɨn. \v 26 Mɨ Adi Komii siya Jisɨs siirɨn Isrel krɨmiir isidɨn siir waraur yɨkropki bɨiyɨn, kɨmiir whɨn dirɨraerar haigɨnɨuwam mɨ kɨmiir kwoɨn ɨmiir kisɨna haigiyam dimɨn biyɨeyɨm kɨma tɨrɨm sɨmiir si. Ɨriig. \c 4 \s1 Mɨ Isrel hɨran inkam komii komiiyɨm sɨma yɨkropki Pita, Jon sowiirɨn omaka hɨuyokiyokaiya saiir hɨriir sowiir hɨugrɨpkɨikikaiyam. \p \v 1 Ɨiya Pita, Jon sowa yaiya nikɨ boɨnmɨmauuwo iikamɨm sɨmiir mɨ pris inkamɨm mɨ inkamɨn Adi Komii siir omaka saiir bɨiyanɨn mɨ Juda iikamɨm naokaowɨm mɨ ha nɨnsiin ɨdwowɨm sɨmiiram naɨngwo tɨbmii karam nwowɨm mɨ sɨmiirɨn hɨnɨɨna dapikɨm, Sadyusi. Mɨ sɨma sowiiramɨn ɨokakar namkɨm. \v 2 Mɨ tɨkɨ isidɨn sɨma inɨ owɨu ɨo komiiya Pita, Jon sowiir ta sowa boɨnmɨmauuwa yaiya iikamɨm sɨmiir ta Jisɨs siya naonama mɨ siya swokɨ ɨnsiin ɨdwowa ɨe hɨrankɨn saiirsi. \v 3 Mɨ sɨma sowiirɨn naɨowar kaeyokairɨbɨm ɨiya bɨeyɨn nad nwowamtɨbɨn mɨ ɨni ɨi aeyar pɨrkɨnkiyakwoka. \v 4 Mɨ iikam nhɨrɨm sɨma taka sowiir yaiya saiir wakae dɨgiyɨm mɨ sɨma ɨna yaɨngwo tɨbmiigiyɨm Adi Komii siiram. Mɨ kamɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm sɨma ɨrɨparɨn 5,000 kɨm. Kasa rani. Ɨriig. \p \v 5 Mɨ ɨigwɨr nugakɨn bɨi nwowi kamɨm mɨ Juda sɨmiir isidɨn siir bɨiyan inkamɨn mɨ kamɨm Adi Komii siir siyɨu komii nɨnoknɨnkɨniyɨm sɨma ha nɨtɨm, sɨma om komii Jerusalem hɨrɨrar yamwoni, \v 6 Ananias saɨkar. Prismi bɨiyan inkam komiiyɨn mɨ Kaiafas mɨ Jon mɨ Aleksanda sɨma tɨkɨ bɨiyan inkam komiiyɨn pris siir isidɨn mɨ yɨm sɨma wara yɨnkɨn am om komii Jerusalema hɨriirɨn sɨma hɨrɨra yanɨnkɨnɨuɨuɨm. \v 7 Mɨ sɨma Pita, Jon sowiir yɨkɨunaki. Mɨ sowa ha nɨto ɨni sɨmaka yamɨkwoniyɨm. Mɨ sɨma sowiir srɨigi, nhɨnir kɨrɨe aka inkam ɨga biyɨeyɨn siir haiswonɨskiigiya. Mɨ nhɨnir inɨg ɨkɨn tɨ dimɨnɨn kowa tɨrɨn. \v 8 Mɨ Adi Komii siir naeyɨuɨn Pita siir pɨu ara nanɨnkɨnɨuniyɨn mɨ siya sɨmiir boɨnki, kɨma inkam komiiyɨm Isrel hɨranɨm mɨ Juda sɨmiir isidɨn siir bɨiyan inkamɨm \v 9 mɨ kɨma krɨriir srɨi? Tɨ dimɨn kɨbiyɨn krɨra tɨrkiyɨn tɨ inkamɨn ɨga ɨɨn nɨnsɨmsɨrɨuɨn siir mɨ siya wadɨe panɨɨna nwokikɨn, ha? \v 10 Kara kɨmiir boɨnkii, Isrelan inkamɨm sɨmiir warar nɨnkɨn boɨnkii, kɨma siirɨn ɨnar kɨgɨm tɨ inkamɨn ɨga ɨɨn nɨnsɨmsɨrɨuɨn siya ɨsi wadɨeyar nwowɨn. Krɨra tɨ dimɨnɨn Jisɨs Kraisɨn om Nasaretanɨn siir inɨg ɨiir tɨrkikɨn. Mɨ kɨma Jisɨs siirɨn paeyɨn hɨiniya nɨrɨonɨnkɨnɨn saɨkar nɨnkɨn ɨrɨnugigɨn mɨ kɨma ɨna yaka ɨsom aokiyɨn siirɨn. Mɨ Adi Komii siya siirɨn ɨe hɨranka swokɨ kinɨnsiin ɨdwowɨn. Mɨ ta hɨriinan kɨrɨe kaimwowa mɨ tɨkɨ inkamɨn wadɨe saeya nwokikɨn. \v 11 Mɨ Jisɨs siya ɨni siiya omaka mɨriiyɨn ɨni siir hɨriinan ywowɨn. Yokwo Komii saeya hɨnɨɨna boɨnkika, wɨm kɨma ɨni inkamɨn omaka mɨriiyɨn ɨni siir hɨriinan ywowɨn. \q1 Mɨ wɨm kɨma tɨ siiyan omaka kougounanɨn siir nonkwo mɨriiyɨm pɨ boriisopi. Mɨ kɨma siirɨn ɨni digɨumii haimriiyɨugigɨm. Adi Komii siya tɨrkikɨn tɨ siiyan omaka kougounan. \m \v 12 Mɨ krɨmiir dimɨn biyɨeyɨm wɨ inkam nwɨrkɨn swokɨ ɨinak ɨtkiki rani. Mɨ krɨma inɨgak wa swokɨ o rani, ɨinokɨinokɨn. Nɨɨngaka. Jisɨs siyaɨrgɨn. Inkam nwɨrkɨn krɨmiir dimɨn biyɨe sɨmiir nɨinakɨm dɨg bɨ nwowikɨn. Nɨɨngaka. Jisɨs siir inɨgɨn wadɨe siya nwowaigɨnɨugɨn. Inkam nwɨrkɨ bɨ nwowaigɨnɨugɨn. Nɨɨngaka. Pita siya hɨnɨɨna boɨnkikɨn. \p \v 13 Ɨiya kamɨm siyɨu komii nɨnoknɨnkɨniyɨm. Kaunsil, sɨma Pita, Jon sowiir kɨgwɨno sowa yai nokwo boɨnmɨmauuniyo mɨ sowa bɨri nɨdidko yaowae komiiyɨm sɨmiirsiyɨn. Mɨ sɨma ɨna yɨnoknɨnkɨnkiyɨm Pita, Jon sowa bɨri swokɨ skul mɨmɨnko. Sowa nɨnoknɨnkɨnkak rani. Mɨ sɨma hinda asi nanaakikɨm. Mɨ sɨma hɨnɨɨna naɨngwokɨm sowa Jisɨs saɨkar nwoko mɨ sowa yai boɨnmɨmauusiyɨn panɨɨnsi yɨdidsi. \v 14 Mɨ sɨma kɨgwɨn tɨ inkamɨn siir ɨga ɨɨnɨm nɨnsɨmsɨrɨunamɨn sowa dirɨraerɨrkiyɨn. Mɨ sɨma sowiirɨn yaigak panɨɨnsi ywosi. Tɨ inkamɨn ɨga ɨɨn biyɨeyɨn siya ɨni sowiir kingiin hɨr yokwowɨn mɨ sɨma hɨriinansi nwokɨm. \v 15 Mɨ sɨma yɨkropki Pita, Jon sowiirɨn idwowɨiya hɨriir kamɨm siyɨu komii nɨnoknɨnkɨniyɨm, kaunsil, omaka saiir akpitga hɨr yani okwo ɨu. Mɨ sɨma mhoɨiya ɨni sɨma sɨma swokɨ boɨnkiyɨm sowiirɨn. \v 16 Mɨ sɨma boɨn, krɨma wɨ panɨɨna tɨri tɨkɨ inkam nwɨso sowiirɨn? Sowa dimɨn komiiyɨn whɨra yɨnɨskɨi. Mɨ iikam whɨekakɨm om komii Jerusalemanɨm sɨma kɨgɨn mɨ sɨma wakaeyɨn mɨ sɨma ɨna boɨnɨm, krɨma wɨ panɨɨna haigiprakaii? \v 17 Krɨma pɨ boriisopi tɨ dimɨnɨn siya nhɨnkiiki mɨ wɨ iikam nhɨrkɨm pɨ wakaeisi. Mɨ sowiirɨn wɨ krɨma boɨnɨkɨduwi. Sowa ta Jisɨs siir yaiya saiirɨn hɨri kɨpi boɨnmɨmauunanae. \v 18 Mɨ sɨma ɨna swokɨ ɨkɨunam Pita, Jon sowiirɨn. Mɨ sɨma sowiir boɨnɨkɨduki kowa Jisɨs siir inɨgɨn wɨ kɨpi swokɨ boɨn nhɨnkɨimɨmɨn. Wɨ nɨɨnga dwoɨuguski wɨ kɨpi nɨisiisiimauu. Nɨɨngaka. \p \v 19 Mɨ Pita, Jon sowa ɨna yowarkɨi boɨnkiyo sɨmiir yai aiir, kɨma kɨma tikɨ aɨngwo hɨdna. Krɨra wɨ Adi Komii siir yai aiir nasi wakaeyoknaei krɨra nikɨ ɨnoknɨnkɨn tani. \v 20 Nɨ krɨra krɨriir yaiya wɨ pan tani. Krɨra wa boɨnmɨmauuwi iikamɨm sɨmiirɨn digworaekwo whɨekakɨm krɨrar kɨgɨm mɨ krɨrar wakaeyɨm. \v 21 Mɨ sɨma yai paenan hanɨɨngɨn yɨu mɨ ɨna boɨnɨm, dɨuguski, wari inkam nwɨswo yopi nami. Mɨ kamɨm siyɨu komii nɨnoknɨnkɨniyɨm, kaunsil, sɨma ɨni sowiir tɨoni siyɨuam whaowaeyɨm. Mɨ sɨma ɨni tɨkɨ iikam whɨekakɨm sɨmiirsi yɨdidgiyɨm. Adi Komii siir inɨg ɨiir hainankiyɨm. Mɨ tɨ inkam ɨga biyɨeyɨn siir bɨdi kɨgiyɨn, ɨga siira wadɨe nwokiya mɨ sɨma asi naɨngwo tɨbmiigɨm. Mɨ sɨma asi nɨdidgɨm sowiir tɨosiyɨn. \v 22 Mɨ tɨkɨ inkamɨn Pita, Jon sowa haiswonɨskiigiyɨn siya adi yaowae komiigɨn siya yɨnisɨm tani. Mɨ tɨ inkam ɨga biyɨeyɨn siir bɨewiyɨm tari kam nwɨs, kwɨs kwoɨm nanaɨrgɨm. Ɨriig. \s1 Kamɨm Adi Komii siirɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm sɨma nhwo mɨnam kwɨskɨm Adi Komii siir kɨrɨe aiir haiyɨm. \p \v 23 Mɨ ɨiya sɨma Pita, Jon sowiir nɨuguskiya mɨ sowa ɨna swokɨ haiyɨug apnamo sowiir nomiiyauɨm sɨmiir naboɨnmamauuamɨm tɨ dimɨnɨn sowa tɨrɨn siir. Mɨ prismi bɨiyan inkamɨn mɨ kam adiyaowaeyɨm siyɨu komii kɨgrɨraowiyɨm sɨma sowiir boɨnki. \v 24 Mɨ tari Pita, Jon sowiir nomiiyauɨm sɨma ta sowiir yai aiir wakaewɨnɨm mɨ sɨma ɨni kwoɨn whɨrua ywokiyɨm. Mɨ sɨma nhwo ɨna kwɨsboɨnkiyɨm Adi Komii siirɨm, hae! Tɨ Bɨiyan Inkam Komiiyɨn kɨrar nonkwokwokɨm nɨnomor nu mɨ whɨi komii aka mɨ tɨkɨ digworaekwowɨm, nu tɨr nwowɨm kɨnakɨnar nonkwokwoswokɨm. \v 25 Bɨiya kɨriir naeyɨuɨn, yai kwɨra siya boɨnkika krɨmiir brougaeyɨn Devid siir, kɨriir mɨi mɨriiyɨn siir. Devid siya hɨriinan bɨdi boɨnkiyɨn, \q1 tɨkɨ iikamɨm sɨma Judan iikam tani. Mɨ sɨmiir kwoɨnɨn haugɨhauga dimusi whiyɨekɨm? Mɨ sɨma tɨ iikamɨm iikam nhɨrmi tɨrbuam dimusi naɨngwokɨm, ha? \v 26 Mɨ inkam komiiyɨn omom omom kɨgrɨraowiyɨn mɨ kamɨm bɨi nwowi ɨkɨm sɨma maeyau kwɨruwa ywomɨmɨr. Mɨ sɨma Adi Komii siya nɨmbinkiyɨn Mesaia mɨ inkamɨn siya. Sɨma sowakar nɨntɨowam tɨri. Devid siya hɨnɨɨna boɨnkikɨn. \m \v 27 Mɨ nhwo sɨma kwɨsboɨnkiya yaiya ta saeyaɨrga nikɨ amyokiyokɨiya. Hɨipa! Taka yaiya, yai kaimwoka. Mɨ tariinanɨn ta saeya nɨmbiyama. Herot mɨ Pontias Pailat mɨ iikamɨm Juda iikam tani ɨkɨm mɨ Isrelan iikam ɨkɨm, sɨma om komii Jerusalem hɨrɨrar yamwo ɨuɨm. Sɨma mɨnam haɨngiriyɨuɨugɨm tɨ inkamɨn kɨra nɨmbingiyɨn Mesaia, tɨ mɨiyan inkam kɨbiyɨn Jisɨs siir nɨsomaowam. \v 28 Mɨ sɨma ɨrɨpa yai hɨriinanam haɨngiriyɨu boɨnaikɨm, ta yaiya bɨiya kɨrar boɨnkiya saiir tɨram. Mɨ sɨma tariinanɨn saiir tɨram naɨngwowi. \v 29 Mɨ kɨra tɨ bɨiyan inkam tapa kɨra bɨdi kɨgiyɨn, yaiiya sɨma nɨnii nɨntɨowa. Mɨ kɨriir kɨrɨeya krɨmiir whauugi kɨriir mɨiyan kamɨm mɨ krɨma wɨ sɨmiirsi nɨdid rani, kɨriir yai aiir boɨnmɨmauuwɨm. Nɨɨngaka. \v 30 Kɨra kɨrɨe krɨmiir whauugi iikamɨm makakɨm sɨmiir nɨnɨmnɨskiiyam. Mɨ kɨra krɨmiir hauugi mɨ krɨma wɨ mɨi prasae mɨrii rani. Jisɨs siir inɨgɨn kɨriir mɨiyan inkam mɨiyɨkɨn, sɨma Adi Komii siir boɨnki. \v 31 Ɨiya sɨma nhwo kwɨs dɨgiyɨm mɨ ɨni sɨma kɨnankɨugiyɨm, ta omaka nɨnii hanɨɨn nɨtkiya mɨ ɨni praprasa kɨnkiya. Mɨ tɨ Adi Komii siir naeyɨuɨn ɨni iikamɨm sɨmiir yapa yapa pɨua yanɨnkɨnɨuɨuɨm mɨ sɨma ɨni Adi Komii siir yaiya saiir boɨnmɨmauuwɨm mɨ tɨkɨ iikamɨm sɨma bɨri nɨdigɨm. Nɨɨngaka. Ɨriig. \s1 Iikam whɨekakɨm siiram naɨngwo tɨbmiiyɨm sɨma ɨni kwoɨn whɨruwar ywowɨm. \p \v 32 Mɨ iikamɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm, sɨma ɨni kwoɨn whɨrua ywowɨm. Inkam nwɨrɨn ha bɨ boɨnikɨn tɨ dimɨnɨn kariiraɨrgɨn. Nɨɨngaka. Mɨ sɨmiir digworaekwo whɨekakɨm ha bɨri boɨnikɨm nwɨruwanikɨm. Nɨɨngaka. Sɨmiirɨn pɨ sɨma ombudka wokiyok haii. \v 33 Mɨ aposel kamɨm sɨma Bɨiyan Inkam Komiiyɨn Jisɨs ɨe hɨrankɨn siya nɨnsiin ɨdwowa saiirɨn nɨdidmɨr nɨdidmɨr bɨri boɨnmɨmauugɨm sɨmiirɨn. Nɨɨngaka. Mɨ Adi Komii siya sɨmiirɨn hɨriinansi kɨrɨe haigɨnɨugɨn. \v 34 Mɨ sɨmiir inkam nwɨrkɨn dimɨn whɨram panɨɨnsi whaowaesi. Dimusi rani, sɨmiir nhɨrɨm nu digworaekwo omakakɨn nɨnkɨnɨuwiyɨm pɨ sɨma nokmwɨn saɨni inkam nhɨrmi. Mɨ sɨma umɨr pa haii tɨ digworaekwo ɨmiirsi. Mɨ sɨma tɨ umɨrɨm pɨ tɨ kamɨm digworaekwowɨm whaowaeiyɨm pɨ sɨmiir hauuwi. Mɨ sɨmiir inkam nwɨrkɨ dimɨn whɨram panɨɨnsi whaowaesi. \v 35 Mɨ tɨ digworaekwo whɨekakɨm sɨmiir umɨrɨm sɨma pa hainani, aposel kamɨm sɨmiir hauugikɨm mɨpi sɨma hɨd hauuami kamɨm digworaekwowɨm whaowaeyɨm sɨmiir. \p \v 36 Mɨ inkam nwɨrɨn om komii Jerusalem hɨr nwokɨn, siir inɨgɨn Josepkɨn. Mɨ kɨmɨdiniya aposel kamɨm sɨma swokɨ kisɨna dap siir inɨgɨn Banabas. Tɨ inɨgɨn siir inɨg tɨpmwowɨn kaoprigi okwowikɨn. Mɨ siya Livaini isidgɨn mɨ siya nu Saipras hɨrankɨn. \v 37 Siya ɨriipɨ nugakaɨrgɨn. Mɨ tɨ siir nuɨn ɨni inkam nwɨrkɨn saɨnɨn mɨ tɨ nuɨn siir umɨrɨm siya ɨni aposel kamɨm sɨmiir inɨ hauugikɨn. Ɨriig. \c 5 \s1 Ananaias Sapaira sowawaiyaɨrgo \p \v 1 Inkam nwɨrɨn Ananaias nɨkɨuwiyɨn mɨ siir wig aeya Sapaira, sowiirwai nuɨn ɨni inkam nwɨrkɨn saɨnɨn. \v 2 Mɨ Ananaias siya umɨr haɨmiiyɨn ɨni siyar yonkwonaowidɨn. Mɨ siir wiga saeya bɨdi yɨnoknɨnkɨna, tɨ umɨr haɨmiiyɨn saiir kam ɨeya hainaowidɨn. Mɨ umɨr haɨmiiyɨn siya haipɨrugigɨn, siya ha hainamɨn, ɨni aposel kamɨm sɨmiir inɨ hauugikɨn, tɨ umɨr haɨmiiyɨn. \v 3 Mɨ Pita siya Ananaias siir boɨnki, kɨriirɨn yɨu bibiyɨe whɨekakɨm sɨmiir bɨiyanɨn, Setan, siya nɨpiyaokɨinamkɨn mɨ kɨra Adi Komii siir naeyɨu ɨiir asi nɨksɨsaekɨn. Tɨ nuɨn siir saɨnɨn umɨrɨm mɨ haɨmii ɨni kɨrar hainaowidɨn. Mɨ kɨra hɨriiran dimusi tɨrkɨn? \v 4 Bɨiya tɨkɨ nuɨn kɨriir inɨgɨn nwokɨn. Mɨ kɨriir kwoɨn ɨeyar naɨngwo prɨihauugikɨn, umɨr hai yamɨn. Mɨ tɨ hɨriinan kwoɨnɨn, kɨriir dimusi nɨmbiyamkɨn? Ni kɨra inkam ara bɨ nɨksɨsaekɨn. Nɨɨngaka. Ni kɨra Adi Komii krɨmiir Wanɨn siir warar nɨksɨsaekɨn. Pita siya hɨnɨɨna boɨnkikɨn. \v 5 Ɨiya Ananaias siya ta yaiya Pita siya boɨnkiya saiir wakaeyɨn mɨ siya ɨna yakai aonamɨn. Mɨ kamɨm ta yai aiir wakaeyɨm, sɨma ɨna yɨdidgiyɨm. \v 6 Mɨ whranɨm ha nɨtɨm, siirɨn ɨna inɨ kog hainakiyɨn. Mɨ ɨna hainamɨn mɨ sɨma siirɨn ɨna inɨ haɨngikaigikɨm. \p \v 7 Mɨ mhoɨiya Ananaias siir wiga ɨna yɨta. Mɨ saeya bɨri nɨnoknɨnkɨnka, sɨma saiir kam ɨiir haɨngikaiyɨn. \v 8 Mɨ Pita siya Sapaira saiir srɨiwɨn, kɨriir kamɨn tɨ nuɨn siir umɨr whɨekakɨm siir saɨnɨm ɨni krɨmiirara hauuswokiyɨm, aniya? Mɨ saeya ɨna yowarkɨi boɨnkiya, ɨhɨ. Mɨ saeya ya pɨ nɨksɨsaeka. \v 9 Mɨ Pita siya saiir srɨiwɨn, nhɨnga boɨnkɨn, kowiirwai kwoɨnɨn whɨruwa nwoki ɨskiyɨn tɨ dimɨn ɨiir tɨramɨn? Kowiir kwoɨnɨn ha naɨngwokɨn, Adi Komii siya bɨri nɨnoknɨnkɨnkɨn, aniya? Mɨ kowa Adi Komii siir naeyɨu ɨiiram dimusi kɨnankɨugɨn? Wakae! Tɨ whranɨm kɨriir kam ɨiir ninɨ haɨngikaigikɨm mɨ sɨma ɨsi ano hɨr nokwowɨm mɨ sɨma kɨriir kogainamam mɨni ɨenau swokɨnɨ haɨngikaigikɨm kɨriirɨn. Pita siya hɨnɨɨna boɨnkɨn. \v 10 Mɨ taka wiga bɨri kɨmɨmɨnkika, saeya ɨni Pita siir ɨgmiiga kingiinar yaowakainama mɨ ɨna yaowɨugusama. Mɨ tɨkɨ whranɨm ɨna yapnɨnopkainamɨm mɨ ɨna inɨ kɨgɨuɨm, taka wiga bɨdi yaowɨgusamkiya. Mɨ sɨma twowai ɨna haiyɨm, saiir kogainamɨm. Mɨ saiirɨn, ɨni saiir kamɨn siir kingiinar swokɨnɨ haɨngikaigika. \v 11 Mɨ ɨiya iikamɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm sɨma ta yai aiir wakaekiyɨm mɨ sɨma ɨni mouni hanɨɨna siinkaokiyɨm mɨ sɨma ɨni nɨdidkakar ywokiyɨm. Mɨ iikam nhɨrɨm yɨm ɨriipɨ hɨriinan ɨni mouni hanɨɨna mɨ siinkaokiyɨm mɨ ɨni kakak wara mɨ okiyɨm. Ɨriig. \s1 Dimɨn kɨrɨe komii komii whɨekakɨm ɨna yɨmbiyamɨm. \p \v 12 Mɨ aposel kamɨm sɨma tɨrɨm dimɨn kɨrɨe komii komiiyɨm, iikam whɨekakɨm sɨma bɨdi kɨgɨm. Mɨ iikam whɨekakɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm, sɨma ɨinokɨinokɨn Adi Komii siir omaka haɨmiiyɨn hɨugrɨpkɨikikaiyɨn, pɨ siir hɨrar nwowi. Mɨ ta maeyau haɨmiiya hɨuyokiyokaiya saiir inɨgɨn Solomonka. Mɨ ɨiya sɨma hɨr nwowiyɨm, sɨmiir mhɨi kwoɨnɨm pɨ whɨruwa nwo ɨski. \v 13 Mɨ iikam nhɨrɨm naɨngwo tɨbmii karam nwowɨm, sɨma boɨn sɨmiir siyɨuɨn siyɨu wadɨekɨn. Mɨ sɨma pɨ nɨdidgɨm sɨmaka panɨɨnsi yamasusi. \v 14 Mɨ iikam whɨekakɨm ta yai aiir wakaeyɨm mɨ sɨma ɨna yaɨngwo tɨbmiikiyɨm. Mɨ tɨ iikamɨm sɨma ɨni Adi Komii siir iikamɨm sɨmaka ɨrɨpa isid whɨruwar ywowɨm. \v 15 Mɨ sɨma iikamɨm makakmakakɨm, sɨmiirɨn siyɨuɨm om komiiya namiyɨm, ɨni sɨmiir hɨriir hainamɨm. Mɨ nhɨrɨm sɨma hɨi ɨdwo inɨ haigɨnɨu mɨ nhɨrɨm nɨbmɨr ɨdwo inɨ haigɨnɨu. Sɨma hɨnɨɨna naɨngwokɨm, ɨiya Pita siya tɨriir napni mɨ siir aknaɨna pɨ krɨmiir namɨtkɨni mɨ krɨma pɨ wadɨeyar nwoki. \v 16 Mɨ omisɨsɨmɨm om komii Jerusalem siir kingiin nwowɨm, sɨmiir hɨran iikamɨm sɨmiir makak iikamɨm ɨna mɨ hainamɨm, om komii Jerusalem hɨriir. Mɨ iikamɨm yɨu biyɨekɨ nɨnkɨnɨukikaiyɨm yɨm sɨma ɨni warar mɨ ɨnkɨn amɨm. Mɨ sɨmiirɨn aposel kamɨm sɨma yɨnɨmnɨskii haigɨnɨugi. Ɨriig. \s1 Aposel kamɨm sɨmiirɨn ɨna yonkwobumbunɨnkɨn haigɨnɨuɨm. \p \v 17 Mɨ bɨiyan pris inkamɨn mɨ Saidyusi kam ɨkɨm sɨma aposel kamɨm sɨmiir mɨi aiiram kɨgmaɨrgɨm. Mɨ sɨma ɨo asi nwokɨm sɨmiirɨn. Sɨma hɨnɨɨna naɨngwokɨm, iikam whɨekakɨm wɨ aposel kamɨm sɨmiir yai aiirara wakaei mɨ wɨ krɨmiir yai aiir wakae rani. \v 18 Mɨ sɨma ɨna nhɨnamɨm, ɨni aposel kamɨm sɨmiir inɨ onkwoɨuɨm. Mɨ sɨmiirɨn omakanau hɨr inɨ hɨugrɨpkɨikikaigig. \v 19 Mɨ tapa nɨiyaka Adi Komii siir paekwosɨm nwɨrɨn ɨna yɨuunainiyɨn ta omaka aposel kamɨm sɨmiir, kiyɨtkaigaigiya saiir omaka anoɨn siir inɨ haiwaoki. Mɨ sɨma ɨna yapnaniniyɨm idowɨiya tɨriir. Mɨ Adi Komii siir paekwosɨm ɨeya boɨnki sɨmiirɨn. \v 20 Kɨma taka Adi Komii siir omaka saiir kwapiiyam, siir yaiyɨm iikamɨm sɨmiir tinɨ boɨnmɨmauuɨu. Mɨ siyɨuɨn kwoɨn mɨiyɨk haiiyɨn sɨmiir dɨisiisiimauu. Adi Komii siir paekwosɨmɨn siya hɨnɨɨna boɨnkikɨn. \v 21 Mɨ aposel kamɨm sɨma tɨ Adi Komii siir paekwosɨmɨn siir yai aiir wakaeyɨm mɨ sɨma nugakar yamyakwok Adi Komii siir omaka saiir. Mɨ sɨma siir yaiyɨm, iikamɨm sɨmiir inɨ boɨnmɨmauuɨu. Mɨ ɨiya sɨma yaiya boɨnmɨmauuwa mɨ tɨ Saidyusiyan kamɨm mɨ bɨiyan pris inkam ɨkɨm mɨ Isrelmi isidɨn si inkam komii ɨkɨn sɨma ɨni maeyau kwɨruwa inɨ owɨuwɨm. Mɨ sɨma kamɨm yaii nɨniiyɨm, sɨmiir yɨkropki sɨma ninɨ ɨkɨunakiyɨm, aposel kamɨm sɨmiirɨn. \v 22 Mɨ kamɨm yaii nɨniiyɨm, sɨma ha namɨm omaka aposel kamɨm sɨmiir hɨugrɨpkɨikikaiya saiir sɨmiir nɨnkikwonanakiyam mɨ sɨma hɨr bɨri nwokɨm. Mɨ kamɨm yaii nɨniiyɨm, sɨma asi swokɨ amkɨm mɨ ɨni inkam komi komiiyɨm sɨmiir inɨ boɨnmauuɨuwɨm. \v 23 Mɨ sɨma boɨn, ano bɨdi haigɨnokoukrɨpkaigigɨn. Mɨ krɨma tɨ kamɨm omaka hɨugrɨpkɨiya saiir kɨgrɨraowiyɨm sɨmiir inɨ kɨgɨu. Yɨm sɨma omaka hɨuyokiyokaiyɨm, sɨmiir omaka anowɨm sɨmiira nokwo kaoɨrkaki. Mɨ krɨma anowɨn ha ninɨ haiwaoɨuwɨn, sɨmiirɨn inkam nwɨr bɨri haiwao kɨgɨm. Nɨɨngaka. Ɨni omaka nɨɨnga nɨɨnga haiwao hinsɨsɨrkiyɨm. \v 24 Ɨiya tɨkɨ inkamɨn, Adi Komii siir omaka kɨgrɨraowiyɨn mɨ bɨiyan pris inkam ɨkɨm, sɨma ta yai aiir wakaewɨnɨm mɨ sɨma ɨni warar yanaawɨnɨm. Sɨma bɨri nɨnoknɨnkɨnkɨm, ɨiya tɨ dimɨn ɨeya nɨmbiyamɨn. \v 25 Mɨ inkam nwɨrɨn siya inɨ kɨgnaki mɨ siya ɨna inɨ boɨnɨuɨn sɨmiirɨn, kamɨm kɨma hɨugrɨpkɨikikaigaigigɨm sɨma ɨsi Adi Komii siir omaka saiir nokwokai boɨnmɨmauuɨm, iikamɨm sɨmiir. \v 26 Mɨ bɨiyan inkamɨn Adi Komii siir omaka saiir kɨgrɨraowiyɨn mɨ siir isidɨn, siir whɨnmɨriiyɨn sɨma yamswoki aposel kamɨm sɨmiir swokɨnɨ kiyɨtnɨmnɨr hainakiyam. Mɨ sɨma sɨmiirɨn nhɨmbwonhɨmbwo bɨ kiyɨtnɨmnɨr hainakikɨm. Sɨma ɨni iikamɨm sɨmiirsi yɨdidɨm. Dimusi rani, sɨmiir kwoɨnɨm hɨnɨɨna naɨngwokɨm, nɨmbi siiyani sɨma pɨ kaiyɨmɨkisi. Ɨriig. \p \v 27 Mɨ sɨma ha nɨkɨunaniyɨm, ɨni kamɨm siyɨu komii nɨnoknɨnkɨniyɨm kaunsel sɨmiir whwonkam ɨda inɨ okwoniyɨm. Mɨ bɨiyan inkamɨn pris siya sɨmiir srɨi. \v 28 Bɨiya krɨma kɨmiirar nikɨ boɨnwakaekikɨm. Kɨma Jisɨs siir yaiya hɨriihɨrii kɨpi boɨnmɨmauunanae. Mɨ wɨm kɨma krɨmiir yaiyaka nantamyɨriyɨrnamkɨm. Mɨ yai ɨna swokɨ boɨnmɨmauuamɨm, iikam whɨekakɨm om komii Jerusalem hɨranɨm sɨmiir. Mɨ wɨm kɨma sɨmiirɨn hɨnɨɨna ninɨ boɨnmɨmauuɨu Jisɨsɨn krɨma mɨ ɨsomaokii. Sɨma hɨnɨɨna boɨnkɨm. \v 29 Mɨ Pita siya mɨ aposel kam nhɨrɨma, sɨma ɨna yowarkɨi boɨnkiyɨm, Adi Komii siir yaiya kou ɨni saeyar ywowa mɨ kɨma saiirara wakaeyokna ɨski. Kɨmiir yaiya saiir aowa ywokaiya. \v 30 Mɨ kɨma Jisɨs siirɨn paeyɨn hɨiniya nɨrɨonɨnkɨnɨn saɨka yɨnkɨn ɨrɨnugi mɨ siya ɨna yaonamɨn. Mɨ krɨmiir wanwiyaeyɨm sɨmiir Adi Komii siya swokɨ kinɨnsiin ɨdwonaowid ɨe hɨrankɨn siirɨn. Mɨ siya tariinanɨn ɨni krɨmiir Adi Komii wara nɨnkɨn owɨn. \v 31 Mɨ Adi Komii siya yɨkɨunainam Jisɨs siirɨn nɨnomor kou hɨriir. Mɨ siya ɨni Adi Komii siir ɨɨna ɨniiga saiir kingiinar yaka kɨnmasu ɨdwowɨn mɨ Jisɨs siya krɨmiir Bɨiyan Inkam Komiigɨn. Mɨ siyaɨrgɨn krɨmiir dimɨn biyɨeyɨm sɨmiir nɨinak ɨtkigɨigiyɨn. Mɨ nu Isrelmi iikamɨm, sɨmiir mhɨi kwoɨnɨm pɨ siyar kisɨna haigi mɨ sɨmiir dimɨn biyɨeyɨm pɨ Jisɨs siya nɨinak ɨtkigɨigi. \v 32 Tɨ digworaekwowɨm krɨma kɨgprigɨnɨm mɨ krɨma ɨni whɨnboɨnan kam ywowɨm. Mɨ Adi Komii siir naeyɨuɨn ɨriipɨ hɨriinan, ha mɨ whɨnboɨnikɨn. Adi Komii siya siir naeyɨuɨn mɨnam hauugikɨn, iikam whɨekakɨm siir yai aiir wakaeyoknaɨm sɨmiiram. Pita siya hɨnɨɨna boɨnkɨn. \p \v 33 Sɨma ta yaiya saiir wakaekiya sɨmiir kwoɨnɨm ɨni hauugɨhauuga whiyɨekiyɨm, aposel kamɨm sɨmiiram. Mɨ sɨma sɨmiir nɨsomsom aowam asi naɨngwokɨm. \v 34 Mɨ inkam komii nwɨrɨn Farisi sɨmiirgɨn siir inɨgɨn Gamelielkɨn. Tɨkɨ inkamɨn siyɨu komii nɨnoknɨnkɨnikɨn. Mɨ iikam whɨekakɨm, ɨni siir inɨgɨn siir hainankiyɨm. Mɨ Gameliel siya omaka yai nɨdwokai wakaeiya, saiir omaka yainau hɨr yɨnsiin okwokai boɨnki, kɨma warɨ aposel kamɨm sɨmiirɨn idwowɨiya dɨnkikwona apniyam. \v 35 Mɨ tɨ inkamɨn siya kaunsil kamɨm siyɨu komii nɨnoknɨnkɨniyɨm sɨmiir boɨnki, kɨma tɨ nu Isrelan kamɨm, kɨma sɨbgu mɨntɨrao, dimɨnɨn kɨma tɨram naɨngwowɨn tɨ kam ɨmiir. \v 36 Mɨ bɨiya inkam nwɨrɨn Tiudas nɨkɨuwiyɨn, siya hɨnɨɨna boɨnkɨn, karaɨrgɨn bɨiyan inkam komiiyɨn. Mɨ iikamɨm kamaɨrɨm kam nwɨr 400 sɨma ɨni siir isid ywowɨm. Mɨ mhoɨiya siirɨn kam nhɨrkɨm sɨma yɨsomaoki mɨ siir isidɨn ɨna yɨdam nɨnoopkiyɨm mɨ siir mɨiyɨm ɨna yɨkigiyɨm. \v 37 Mɨ mhoɨiya Judasɨn om Galiliyanɨn siya ɨna yɨtɨn. Mɨ taka ɨi hɨnɨɨna iikamɨm sɨmiir inɨgɨm saiir wɨnamkɨm gavman siya. Mɨ tɨkɨ inkamɨn Judasɨn siya iikam kasa bɨri nɨkɨunakɨn, siir siyɨu ɨiir napam. Mɨ siirɨn ɨriipɨ hɨriinan, ɨni kam nhɨrɨm sɨma yɨsomaokiyɨn. Mɨ siir isidɨn ɨna yɨdam nɨnoopkiyɨn. \v 38 Mɨ wɨm kɨma wara kam nhɨrɨm sɨmiirɨn kɨpi nɨsomsom aoki. Kɨma sɨmiirɨn hinda kɨgnɨnkɨnki. Mɨ taka mɨiya inkamni inɨg ara hainanikɨswo mɨ wa pɨ yɨkigiyɨn. \v 39 Mɨ ta mɨiya Adi Komii siirgɨ nɨuwi mɨ inkamkɨ ta mɨiya saiir nɨkɨduɨm wɨ dɨg nwo rani. Nɨɨngaka. Kɨma wɨ inkam tɨo rani, kɨma wɨ Adi Komii siirar tɨowi. Gameliel siya hɨnɨɨna boɨnkɨn kaunsil ɨmiirɨn mɨ yɨm sɨma ɨni Gameliel siir yaiya mɨ wakaeyoknaɨm. \v 40 Mɨ kaunsil sɨma yɨkɨunaki, aposel kam ɨmiirɨn. Mɨ sɨma sɨmiirɨn ha tɨokiyɨm mɨ sɨma ɨna yɨuguskiyɨm. Mɨ sɨma ɨna boɨnkiyɨm, kɨma ha dam! Mɨ kɨma Jisɨs siir inɨgɨn pɨ kɨpi swokɨ apboɨnmamauuwam. \v 41 Mɨ aposel kamɨm sɨma kaunsil sɨmiir haiburgigɨm mɨ sɨma ɨna yamɨm. Mɨ sɨma ɨni hindara boɨn maɨrgɨmaɨrga namɨm. Mɨ sɨma boɨn, ɨni wadɨeyar mɨ owɨn krɨma Jisɨs siir inɨgɨn hɨk siira mɨ haiyɨm. \v 42 Mɨ ɨinokɨinokɨn sɨma yai pɨ Adi Komii siir omaka mɨ iikamɨm sɨmiir omaka ɨkɨm, pɨ sɨmiir hɨr boɨnmɨmauuwi. Jisɨs siyaɨrgɨn, Mesaia tɨ inkamɨn Adi Komii siya nɨmbingiyɨn siya. Ɨriig. \c 6 \s1 Mɨ sɨma kamɨm ɨriiyar nwɨsa yɨmbin aposel kamɨm sɨmiir whɨn mɨriiyɨm \p \v 1 Mɨ taka ɨiya Jisɨs siir isidɨn ɨni komiiyar yoraraowamɨn. Mɨ Judan iikam nhɨrɨm nu Grik hɨr nwowɨm, ɨo sɨma ywo Judan iikam nhɨrɨm nu Isrel hɨr nwowɨm sɨmiirɨn. Mɨ sɨma ɨo dimusi bɨri nwokɨm, Isrelan isidɨn sɨma wig igabae nɨɨngam Grik hɨranɨm, sɨmiirɨn sɨbgu bɨri kɨgrɨraokɨm. \v 2 Mɨ tɨ aposel kam ɨuur nwɨso sɨma, kamɨm kɨgna dirɨraerariyɨm sɨmiirɨm asi nɨkɨunakɨm. Mɨ sɨma boɨn, nɨm wɨ Adi Komii siir yaiya saiir pɨ haiburgikisi, nae hɨdamɨn. Yɨo tɨ siyɨu hɨnɨɨnɨn yɨo mɨiyɨk rani. \v 3 Tɨ nomiiyauɨm kɨma kamɨm ɨriiyar nwɨsa tikɨ hansran hainaki krɨmiir isidɨn siir kam nhɨrɨm sɨmiir ta mɨiya, wig igabaemi hɨdauwiya nae saiir kɨgrɨraowɨm. Mɨ tɨ kam ɨriiyar nwɨso Adi Komii siir naeyɨuɨn sɨmiir tɨ ɨnkɨnɨukikai. Mɨ sɨma nɨnoknɨnkɨn inkam dwo. \v 4 Mɨ nɨm krɨma ɨinokɨinokɨn nhwo ara kwɨsnanaei, iikamɨm sɨmiir boɨnmɨmauuwɨm, Adi Komii siir yai aiir. Ya ta hɨriinan mɨiya, ya krɨmiir mɨiga. \v 5 Mɨ iikamɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm, ɨiya sɨma ta yai aiir wakaeyɨm mɨ sɨma boɨn, ta yaiya, yai wadɨeka. Krɨma ɨni maɨrgɨmaɨrga wara nwowɨm. Mɨ sɨma Stiven siir yɨmbin, inkamɨn Adi Komii siir naeyɨugɨn nɨnkɨnɨuwɨn. Mɨ kam nhɨrɨm sɨma nɨmbinɨm sɨmiir inɨgɨm hɨnɨɨn hɨnɨɨngɨm, Filip, Prokoras, Naikena mɨ Taimon, Pamenas mɨ Nikolas. Nikolas siya om Antiok hɨrankɨn. Bɨiya siya Juda sɨmiir isid bɨri nwokɨn mɨ tariinanɨn siya sɨmiir isid bɨdi ywowɨn. \v 6 Mɨ kam ɨriiyar nwɨso ha nɨmbingiyɨm mɨ sɨmiirɨn ɨna yɨkɨunaniyɨm aposel kamɨm sɨmiiram. Mɨ ɨɨna sɨmiirɨn ha nonkwokiyɨm sɨmiir mɨ sɨma Adi Komii siiramɨn ɨna srɨigiyɨm. \p \v 7 Mɨ Adi Komii siir yaiya maeyau kwɨruwa bɨri nwoka. Nɨɨngaka. Hɨnda tɨnda bɨdi yɨniyokɨiya. Mɨ Jisɨs siir isidɨn om komii Jerusalem hɨranɨn, ɨni hoɨmgakar yamwoɨuɨm. Mɨ prismi isid komiiyɨn, sɨmiir mhɨi kwoɨnɨm ɨna yɨnkpɨt haigigiyɨm. Ɨriig. \s1 Juda inkamɨm sɨma nokwoyokaigɨm Stiven siirɨn. \p \v 8 Stiven siya inkam ɨmiirsi naɨngwoyɨmiyok prasae bɨri kɨnkɨn. Mɨ siya ɨriipɨ hɨriinan kɨrɨekak. Mɨ siya dimɨn kɨrɨe komii komii whɨekakar mɨ tɨriikɨn, iikam ɨmiirɨn. \v 9 Mɨ Stiven siya Adi Komii siir yai aiir boɨnmɨmauuɨn mɨ iikam nhɨrɨm saɨkar yɨnkɨnwamwarkɨi boɨn. Mɨ iikam nhɨrɨm saɨka boɨnɨm, Juda inkamkɨm. Mɨ nhɨrɨm nu haɨmii whɨrɨn Sairini hɨrankɨ nɨtkɨm mɨ nhɨrɨm nu Aleksandriankɨn nɨtkɨm. Mɨ nhɨrɨm nu Silisiankɨn nɨtkɨm mɨ nhɨrɨm nu Esiankɨn nɨtkɨm mɨ tɨkɨ iikam isid komiiyɨn sɨma Stiven saɨkar nɨnkɨnwaomwarkɨi boɨnamar tɨrkɨm. \v 10 Stiven siir yaiya ɨni saeya yokwonaowida. Mɨ sɨmiir yaiya ɨni yɨkigiya. Stiven siirɨn kwoɨn mɨiyɨkɨn Adi Komii siya hauugɨn mɨ siir yaiya asi nokwonaowidga. \v 11 Mɨ sɨma kam nhɨrɨm sɨmiir inɨ ɨkɨunaki mɨ ɨna boɨnɨm, pɨ kɨma tinɨ ɨksɨsaeyɨu. Mɨ tɨ kamɨm nɨksɨsaeyɨm sɨma boɨn, Stiven siya Moses siir nɨgbumbugɨn mɨ siya Adi Komii siirɨn wara mɨ ɨnkɨn ɨgbumbu. Tɨkɨ kamɨm nɨksɨsaeiyɨm sɨma Stiven siirɨn hɨnɨɨna boɨnkɨm. \v 12 Mɨ kamɨm prɨiyɨksasaeiyɨm sɨma kam adi yaowaeyɨm siyɨu komii kɨgrɨraowiyɨm, sɨmaka inɨ boɨnɨu. Mɨ kamɨm siyɨu komii nɨnoknɨnkɨniyɨm sɨmiirɨn wara minɨ boɨnɨu mɨ sɨma yai biyɨe Stiven saɨka inɨ boɨnɨu. Mɨ sɨma Stiven siirɨn omaka inkam komiigɨn nɨdwokai wakaeiya yai, saiir hɨriir kiyɨtnɨmnɨr hainam. \v 13 Mɨ tɨkɨ kamɨm nɨksɨsaeiyɨm mɨ sɨma nɨksɨsae yaiyɨm sɨmiir boɨnkikɨm mɨ tɨkɨ kamɨm sɨma ɨna boɨnɨm, ɨinokɨinokɨn Stiven siya Adi Komii siir omaka saiir nɨgbumbuwikɨn. Mɨ Adi Komii siir siyɨu komiiyɨn siir wara mɨ ɨkbumbu. \v 14 Krɨma bɨdi wakaekiyɨm siya hɨnɨɨna boɨnkɨn, taka omaka Adi Komii siira, wɨ Jisɨsɨn om Nasaretanɨn siya tɨrbumbugi. Mɨ siya siyɨuɨm Moses siya hauuwɨm krɨmiir, wɨ siya kisɨna haigɨni. Tɨ kamɨm nɨksɨsaeiyɨm sɨma hɨnɨɨna boɨnkɨm. \v 15 Mɨ iikam whɨekakɨm ta omaka yai nɨdwokai wakaeiya saiir nwowɨm sɨma Stiven siir whwonkam ɨiir kɨgiyɨm ɨni Adi Komii siir paekwosɨmɨn siir whwonkamnan ywokiyɨn. Ɨriig. \c 7 \s1 Stiven siir yaiga \p \v 1 Mɨ bɨiyan inkamɨn pris siya srɨigi Stiven siirɨn, ta yaiya kaimwowaɨrga, aniya? Ta sɨma boɨna. \v 2 Mɨ Stiven siya boɨn, hae! Kɨma tɨ nomiiyauɨm mɨ tɨ inkam komii komiiyɨm kɨma ɨni wakaekiyɨm, bɨiya krɨmiir brougaeyɨn Ebraham siya nu Harana hɨriir bɨri nikɨ amkɨn. Siya nu Mesopotemia hɨrar nikɨ owɨn mɨ Adi Komiiyɨn nɨnomor kouanɨn ɨna yɨmbiyamɨn siir hɨriirɨn. \v 3 Mɨ Adi Komii siya boɨnki Ebraham siirɨn, kɨra kɨriir omɨn siir tɨ haiburgig mɨ kɨriir pɨugan aka mɨ kɨra, kɨma ɨkɨ nu kɨbi whɨrɨn si tinɨ owɨu. Tɨkɨ nuɨn wɨ kara nɨisiimauu haigɨnɨuwi kɨriirɨn. Adi Komii siya hɨnɨɨna boɨnkɨn siirɨn. \v 4 Mɨ Ebraham siya Kaldian iikamɨm sɨmiir nuɨn siir haiburgigɨn mɨ siya ɨni nu Harana hɨriir yamɨn ɨni hɨr yamwoɨuɨn. Mɨ ɨiya siya nu Haran hɨr nwowɨn mɨ siir adwai biyɨeyɨn ɨna yaonamɨn. Mɨ Adi Komii krɨmiir Wanɨn siya yɨkropki Ebraham siirɨn tɨ nu kɨma nwo ɨiirɨm. \v 5 Mɨ Adi Komii siya tɨkɨ nuɨn Ebraham siir bɨri nɨkɨu ɨuguskikɨn. Nɨɨngaka. Siya hindɨra nɨkɨumauu aekɨn siir nu tɨpmwo rani, siya haɨmiisɨma bɨri nɨkɨumauugɨn. Tɨkɨ nuɨn ɨni nɨɨngar mɨ owɨn. Adi Komii siya yɨmbingi siirɨn, mhoɨiya kara tɨkɨ nuɨn wɨ kɨriir nɨkɨumauu ɨuguskii. Kɨriir yɨnisɨsɨmɨm sɨmiir wara nɨnkɨn ɨkɨumauugi tɨkɨ nuɨn. Ta ɨiya Adi Komii siya nɨmbingiya, Ebraham siya yɨnisɨm karamaeya nwokɨn. \v 6 Adi Komii siya hɨnɨɨna boɨnkɨn, kɨriir yɨnisɨsɨmɨm wɨ ɨkɨ om whɨrni nuɨn kɨmiir kingiin nwo karam nwowɨn wɨ siir nwoami. Ebraham kɨriir yɨnisɨsɨmɨm wɨ kam nhɨrɨm sɨmiir mɨi mɨrii. Sɨma wɨ mɨi nɨɨngar mɨrii, wɨ umɨrkak nwo rani, sɨmiirɨn. Mɨ kamɨm sɨmiir kɨgrɨraowi sɨma sɨmiirɨn wɨ siyɨu mɨiyɨknan tɨr tani. Sɨma mɨriiyokiyokɨiyɨm bɨewiyɨm kamaɨrɨm kamnwɨr (400). \v 7 Mɨ mhoɨiya tɨ kamɨm mɨi sɨmiir kɨgrɨrao mɨriiyɨm sɨmiirɨn wɨ hɨk hauugi. Ɨiya kara hɨk sɨmiir hauuwi mɨ kɨriir yɨnisɨsɨmɨm wɨ tɨ om ɨiir haiburgigi. Mɨ sɨma wɨ kariir mɨi aiir namɨriini mɨ wɨ kariir inɨg ɨiir hainani nu Isrel hɨrɨn. Adi Komii siya hɨnɨɨna boɨnkɨn. \v 8 Mɨ Adi Komii siya Ebraham siir nɨisiimauuɨn, siyɨuɨn mɨoɨs kɨtiyɨn, yɨo Adi Komii siya nɨmbingi ɨeya. Mɨ ɨiya kɨma tɨ siyɨuɨn mɨoɨs kɨtiyɨn siir kɨgiyɨm mɨ kɨma pa nɨnoknɨnkɨnki, kɨmaɨrgɨm Adi Komii siir kamɨm. Mɨ ɨiya Aisak siir naokaina Ebraham siir yɨnisɨmɨn mɨ ɨi ɨriiyar kwoɨmɨm namkiyɨm mɨ siya siir mɨoɨsa ɨna kɨtiyopnɨr haiya. Mɨ mhoɨiya Aisak siya Jekop siir ad ywo. Mɨ Jekop siya ɨni kam ɨuur nwɨso ɨni sɨmiir ad ywowɨn. Mɨ yɨm sɨma ɨni tɨ hɨriinan siyɨu kaimwowɨn mɨoɨs kɨtiyɨn ɨni siirar swokɨ tɨrɨm. \p \v 9 Mɨ tɨ Josep siir nomiiyau ɨuur nwɨrɨm sɨma ɨo siir ywo. Mɨ siirɨn sɨma iyopmauugi kam nhɨrkɨm saɨnam. Mɨ sɨma siirɨn wara yɨnkɨn ɨkɨunam nu Isiba hɨriirɨn. Mɨ ɨiya siya nu Isib hɨr nwowa mɨ Adi Komii krɨmiir Wanɨn siya ɨni saɨkar ywowɨn. \v 10 Mɨ hɨkpai hɨkpaiyɨm Josep siir nɨmbiyamɨm mɨ siirɨn Adi Komii siyar whɨnwokɨn. Mɨ tɨ hɨkpai hɨkpaiyɨm siir bɨri niyopakaiyɨugɨm. Nɨɨngaka. Mɨ Adi Komii siya hauu haigɨnɨu, kwoɨn mɨiyɨkɨn Pero siir, nu Isib sɨmiir inkam komiiyɨn sɨmiir nu kɨgrɨraowiyɨn siirɨn. Mɨ siya Josep siirɨn ɨni wadɨeyar kɨgrɨraowɨn. Siya bɨdi yɨnoknɨnkɨnɨn Josep siya nɨnoknɨnkɨn wadɨekakɨn. Mɨ Pero siya siir asi nokmwɨn okwokɨn, bɨiyan inkam komii nu Isib sɨmiir nuɨn siir inkam komii nwowɨm. Mɨ inkamɨm mɨ digworaekwowɨm siir omaka nwo ɨkɨm, siya sɨmiir bɨiyan inkam komii wara ywowɨn. \v 11 Mɨ nu Isiban iikamɨm mɨ nu Kenanan iikam ɨkɨm, sɨma ɨni nae karamaeyar ywokiyɨm. Mɨ sɨma mhɨi komii ɨna yaowa mɨ krɨmiir brougae wanwiyaeyɨm naeisɨm bɨ swokɨ ɨnkɨuguna haimɨmɨnkɨm. Nɨɨngakɨ, nɨɨngaka. \v 12 Mɨ Jekopɨn Josepni adɨn siyar wakaeki naeyɨm ɨni nu Isib hɨr nwowɨm. Mɨ siya siir yɨnisɨm yɨnkamiyɨnɨm krɨmiir wanwiyaeyɨm sɨmiir yɨkropki nae ɨmiir ninɨ hainakiyam. \v 13 Mɨ mhoɨiya kwɨsaka sɨma ɨna swokɨ amɨm. Mɨ Josep siya ha namɨn mɨ siya ɨna inɨ boɨnɨuwɨn siir yaowae ɨmiir, kɨma bɨdi yɨnoknɨnkɨnɨm kariirɨn? Kɨmiir nomousɨmɨn, karaɨrgɨn. Mɨ Pero siya ɨni wara kɨgnɨnoknɨnkɨniyɨn Josep siir yaowae ɨmiirɨn. \v 14 Mɨ Josep siya boɨnki sɨmiir, wara krɨmiir ad wai biyɨeyɨn Jekop siirɨn wara wɨkɨunani nu Isiba tɨriir wɨt. Mɨ siir pɨugana sɨma wara wɨnkɨn ɨt. Mɨ tɨ iikamɨm sɨma ɨrɨparɨn kamnwoɨm ɨuur ɨriiyara yɨmbiyam. \v 15 Mɨ Jekop siya nu Isiba hɨriir asi namkɨn. Siya wɨ waibiyɨe hɨrar nwowɨm. Mɨ wɨ hɨrar nwokɨ aowɨm. Mɨ krɨmiir brougae wanwiyaeyɨm mɨ Jekop siir yɨnisɨsɨm ɨkɨm sɨma ɨni hɨrɨrar mɨ aowɨm. \v 16 Mɨ sɨmiir pɨuɨs nɨɨnga ɨni sɨmiir yɨnisɨsɨmɨm sɨma swokɨ hainamɨm Ebraham siya saɨnɨn nuɨn siirɨm siir haɨngikaiyam. Tɨkɨ nu Sekemɨn, Ebrahamkɨn saɨngɨn. Hemoni yɨnisɨsɨmɨm sɨmiir nugɨn. \p \v 17 Bɨiyarɨn Adi Komii siya Ebraham siir boɨnkɨn, ɨiya tɨ bɨewi kamaɨr kamnwɨrɨm (400) dɨg nwokiyɨm mɨ siir pɨugana nu Isib hɨr haiburgik mɨ sɨma ɨna yamɨm. Mɨ tɨkɨ sɨmiir iikamɨm ɨni hoɨmgakar ywokiyɨm. \v 18 Mɨ inkam komiiyɨn nu Isib hɨr kɨgrɨraowɨn, siya bɨdi yaowɨn. Mɨ inkam komii nwɨrɨn ɨna swokɨ okiyɨn. Mɨ siya Josep siir mɨi kɨbi aiir bɨ nɨnoknɨnkɨnkɨn, siya whaowaeya nwokɨn. \v 19 Mɨ siya sɨmiirɨn mɨi prasae bɨ hauugɨn. Nɨɨngaka. Mɨ siya sɨmiirɨn ɨna yɨpɨmpar miimiiyɨm. Mɨ mɨi komii komiiyɨm ɨna mɨ hauuɨn mɨ sɨmiir yɨnisɨsɨmɨm hindara asi prɨiyɨtkɨkɨnɨnɨsugɨm. Mɨ sɨma, sɨmiir nɨmiiyaeni siyɨuam whaowae mɨ sɨma asi naokaonamkɨm. \v 20 Mɨ taka ɨiya Moses siir apua siir naokainakiya mɨ saeya siir adni omaka hɨr haigiprakaiyɨm bwanɨm whwoɨm. Mɨ saeya siirɨn mwɨi ɨna yapɨmuaeya. Tɨ yɨnisɨmɨn yɨnisɨm kɨbikɨn. \v 21 Mɨ Moses siir ad yopiiyo sowawaiyɨn siirɨn hɨpɨuɨn siir kikaiyɨugo. Mɨ sowawaiyɨn ɨna hainamɨn siirɨn mɨ sowa kɨmɨdiniya aumiinau hɨr inɨ kikaiyɨugig. Mɨ ɨiya siya aumii aowa hɨr nwokaiya mɨ Pero siir yɨnisɨm kopaka saeya siir kɨgɨn mɨ ɨni saeya hai namɨn siirɨn. Mɨ siirɨn ɨni saeya yɨmiiyaeyɨn. Mɨ siya ɨni saiir yɨnisɨmnana ywowɨn, tɨ yɨnisɨmɨn. \v 22 Ɨiya siya Pero siir omaka hɨr nwowɨn mɨ siya ɨna mwrɨiraraokiyɨn. Mɨ nu Isib hɨran inkamɨm sɨma yowomwarkai haigɨnɨu nu Isib hɨran dimɨnpai dimɨnpaiyɨm siirɨn. Mɨ Moses siir kwoɨnɨn ɨkɨ nu Isib sɨmiir digworaekwo whɨekakɨm sɨmiir asi nɨnomoknɨnkɨn dɨgɨm. Siya inkam biyɨe rani, inkam wadɨe ɨeyaɨrgɨn. Mɨ yaiyɨm siya boɨniyɨm, siya bɨri kiyɨkrɨkɨu boɨnikɨn. Nɨɨngaka. \p \v 23 Mɨ ɨiya Moses siir bɨewiyɨm kam nwɨsa namwoɨuɨm mɨ siir kwoɨnɨn ɨna yaɨngwokiyɨn an wɨ ɨkɨ kariir isidɨn Isrel hɨran iikamɨm wɨ sɨmiir ninɨ kɨgnaki. \v 24 Mɨ Moses siya ha napnamɨn mɨ siyar yapkɨgam nu Isiban inkam nwɨrɨn, Moses siir oman inkam nwɨrɨn siir nonkwobumbunɨnkɨni. Mɨ Moses siya siir oman inkamɨn siir whɨnɨntɨoɨn mɨ tɨ inkamɨn ɨni siya tɨoaokiyɨn. \v 25 Mɨ Moses siya hɨnɨɨna naɨngwokɨn kariir oman iikamɨm sɨma ɨna nɨnoknɨnkɨnɨm Adi Komii siya ta mɨiya kariir nɨmbingiya. Siya mɨnam nɨmbingikɨn. Isrelan iikamɨm sɨmiir whɨnɨdamkiyɨm nu Isib tɨr nwowisi. Mɨ Isrelan iikamɨm sɨma hɨnɨɨn bɨri naɨngwokɨm. Nɨɨngaka. \v 26 Mɨ ɨigwɨr nugakɨn, Moses siya ɨna yapamyakwokɨn. Mɨ siya kɨgam, inkam nwɨso Isrel hɨrankɨnaro sowa yaii nɨnii. Mɨ siya tɨ inkam nwɨso sowiir yaii aiir yɨbɨrmiigi. Mɨ siya sowiir boɨn, kowa om whɨruwaniaraɨrgo mɨ kowa kowa yaii dimusi nɨnii? \v 27 Mɨ tɨ inkam nwɨrɨn yaii bɨi nɨniiyɨn, siya yɨriyɨu boɨnki, Moses siir yaiya saiir mɨ siirɨn ɨna iyop ɨsɨskiyɨn. Mɨ siya boɨn, nhɨnga boɨnkɨn, kɨra krɨmiir yaowae komii nwowɨn mɨ krɨmiir mɨi hɨd mɨriiyam? \v 28 Mɨ tari kɨra kariirɨn ii kɨra nikɨ ɨsomaokiyɨn nu Isib hɨran inkamɨn siir hɨriinanam swokɨ boɨni? Mɨ kariirɨn pɨ hɨriinan swokɨ ɨsomaokiyɨm, aniya? \v 29 Mɨ ɨiya Moses siya tɨkɨ inkamɨn siir yaiya saiir wakaekiyɨn mɨ siya ɨna yɨdamkiyɨn, ɨni Midian sɨmiir nuɨn ɨni siir yamwoɨuɨn siya. Mɨ mhoɨiya siya wig nokwonaɨn mɨ siya yɨnisɨm yɨnkamiyɨno nwɨsa iyɨonɨnkɨn. \p \v 30 Mɨ bɨewi kam nwɨso dɨg nwokiyɨm ɨiya siya tɨ nu siiyɨn apa nɨɨnga siir nwowa. Mɨ ɨigwɨra Adi Komii siir paekwosɨmɨn ha nɨtɨn siirɨm mɨ siya paeya paekɨkopɨm sɨm nɨmbiyama saiir yainau hɨr yɨmbiyam, mhɨu Sainai kingiin hɨr. Ta maeyau nu siiyɨn apa nɨɨnga saiir hɨr. \v 31 Mɨ Moses siya kɨgiyɨn mɨ siya ɨni hindara yanaakiyɨn. Mɨ siya ha naprɨraoamɨn kingiin kɨgam mɨ ɨni siya wakaeki, Bɨiyan Inkam Komii siir yaiya boɨnkiya, \v 32 kɨmiir brougae wanwiyaeyɨm sɨmiir Adi Komiiyɨn kara Ebraham, Aisak mɨ Jekop kɨmiir wanwiyaeyɨm sɨmiir Adi Komii waraɨrgɨn. Mɨ Moses siir pɨua ɨni nopnopar kɨnkiya. Mɨ siya tɨ paekɨkopɨm sɨmiir kaowɨn mɨ siya ɨna yɨdidɨn. \v 33 Mɨ Bɨiyan Inkam Komii siya siir boɨnki, warɨ kɨriir ɨɨga souwa dɨski. Warɨ nuɨn kɨra nokwowɨn nu kɨbikɨ kɨbi ɨeyaɨrgɨn, bɨmbɨuwi rani. \v 34 Kara bɨdi kɨgɨn, tɨ dimɨn biyɨeyɨm sɨma tɨr haigɨnɨuwɨm kariir iikamɨm nu Isib hɨr nwowɨm sɨmiirɨn. Kara bɨdi kɨgɨn, sɨmiir noua. Kara hɨriinanam nɨtkɨn, sɨmiir whɨndirɨraeraram mɨ sɨmiir hɨka saiir nɨinakiyɨm. Mɨ kɨriirɨn wɨ kara nɨkropki nu Isiba hɨriir namɨm. Mɨ sɨmiirɨn wɨ kɨra ninɨ kɨgrɨraowɨuwɨm. \p \v 35 Bɨiya Moses siir oman iikamɨm sɨma siir boɨnki, nhɨnga boɨnkɨn kɨriirɨn, krɨmiir yaowae komii nwowɨn mɨ krɨmiir mɨ hɨdɨn? Adi Komii siya nɨkropkikɨn tɨ inkamɨn Isrel sɨmiir yaowae komii nwowɨm. Mɨ sɨma wɨ nu Isib hɨr nwokɨ haiburgigɨm mɨ sɨma wa nwokɨ amɨm. Adi Komii siir paekwosɨmɨn tɨ paekɨkopɨm paekɨ nɨugiyɨm Moses siirɨm nɨtkɨn siir naunɨ kɨrɨe haigɨnɨuniyɨm. Mɨ Adi Komii siya boɨnkiya yaiya, siya sɨmiirɨm namɨm, sɨmiir whɨndirɨraerar haigɨnɨuwam mɨ siya hɨriinanam nɨtkɨn. \v 36 Mɨ Moses siya nu Midian hɨr haiburgigɨn mɨ siya sɨmiirɨn nu Isib hɨrankar inɨ ɨkɨunanaki mɨ sɨma ɨna yamɨgusamɨm. Mɨ siya nu Isib sɨmiir nuɨn dimɨn kɨrɨe komii komii whɨekakɨm haɨni tɨrbumbugik mɨ sɨmiir nuɨn ɨni biyɨeya ywokiyɨn. Mɨ mɨi kwɨra siya mɨriiya op paridnana sae, siya kɨmprinaidama mɨ bɨewi kam nwɨso siya nwowɨm tɨ nu siiyɨn apan siir mɨ mɨi komii komii nhɨrɨm ɨni hɨrar yɨmbiyamɨm. \v 37 Bɨiyarɨn tɨ inkamɨn Moses nɨkɨuwiyɨn siya Isrel hɨran iikamɨm sɨmiir boɨnkɨn, krɨmiir inkam nwɨrɨn wɨ Adi Komii siya nokmwɨn okwowi profet inkam nwowam. Mɨ siya wɨ kaoprigi okwowan inkam nwowi, kariir hɨriinan. \v 38 Mɨ Moses siya Isrel sɨmiir isidɨn sɨmakar nwowɨn, krɨmiir brougae wanwiyaeyɨm nu siiyɨn apa nɨɨngan siir mɨ Adi Komii siir paekwosɨmɨn siya Moses siirɨmɨn mhɨu Sainai hɨriir yam, siir yaiya ɨinokɨinok nwoyokiyokɨiiya saiirɨn hɨr inɨ boɨnmɨmauugig iikam whɨekakɨm krɨmiir boɨnmɨmauuam. Mɨ ta yaiya Moses siya ninɨ hauuniya krɨmiir, saeya kɨrɨekaka, kwoɨn mɨiyɨkɨn omwai waiyayokiyokɨiiyɨn ɨinokɨinok krɨmiir hauu haigɨnɨuwam. \p \v 39 Mɨ krɨmiir wanwiyaeyɨm sɨma Moses siir yaiya saiir bɨri wakaekɨm. Mɨ sɨma Moses siir yaiya ɨni digɨumii haigɨngikɨm. Sɨmiir kwoɨnɨm ɨni nu Isib siirɨmar swokɨ aɨngwo hɨsraenamɨm omɨn bɨiya sɨma nwo ɨiiram. \v 40 Mɨ Isrelan iikamɨm sɨma Eron siir boɨnki, kɨra tɨdiyɨu mɨn tɨ ɨkrɨmtɨo ɨupɨmpɨt krɨma kuuwam mɨ sɨma wɨ krɨmiir adi komiinan nwokɨ owɨm. Mɨ krɨma wɨ sɨmiir yai ɨmiir nikɨ wakaeyoknam. Mɨ tɨkɨ inkamɨn Moses nɨkɨuwiyɨn krɨmiir nikɨ ɨkɨunaniyɨn nu Isib hɨrankɨn siya mhɨua hɨriir namɨn mɨ siya bɨri swokɨ ɨtkɨn. Nɨɨngaka. Krɨma bɨri nɨnoknɨnkɨnkɨm dimɨnɨn siir tɨrɨn. \v 41 Mɨ taka ɨiya bulmakau yɨn ɨrɨn aeyɨni sɨma nonkwokwokikɨn. Mɨ sɨma wraisu ɨra yɨsom siir nɨmiiyaeyam. Mɨ sɨma mɨnsi hauugikɨm, wɨ sɨmiir pɨ nonkwowisi. Mɨ ɨiya sɨma tɨ dimɨn ɨiir kɨgɨm mɨ ɨni ogmwomɨr karamaeyar ywokiyɨm. Mɨ sɨma yaewou nae komiiya ɨna ikwo aekiyɨm. \v 42 Mɨ Adi Komii siya digɨumii sɨmiirɨn whɨsarii bɨri haimriiyɨugɨn. Mɨ siya sɨmiirɨn ɨni hindara kɨgnɨnkɨn dirɨraerarkiyɨn. Mɨ bɨe bwan nauunɨm ɨni sɨmiir adi komiinan ywowɨm. Bɨikɨ bɨiyɨn profet kamɨm sɨmiir yaiya hɨnɨɨna wɨn boɨnkikɨm, \q1 kɨma tɨ Isrelan iikamɨm ɨiya kɨma nu siiyɨn apa hɨr nwowa tɨ bɨewi kamnwɨso mɨ tɨ wraisuɨn nhɨnir nɨsom hauugikɨn? Mɨ kɨma kariirɨm bɨdi yaɨngwowɨm, aniya? \v 43 Nɨɨngaka. Kɨma tɨ wraisuɨn Adi Komii nɨksɨsae Molok siir nɨsom hauugikɨn. Mɨ ta kɨmiir wraisu ɨs omaka kɨma haiyapyokyokaiya tɨ nu siiyɨn apa siir, tɨ bɨewi kamnwɨso kɨma mɨnam hainamkɨm Molok kɨmiir adi komii nɨksɨsaeyɨn siir inɨg ɨiir hainanam. Mɨ kɨma tɨ nauunɨn Refan nɨkɨuwiyɨn siya kɨmiir adi komii nɨksɨsaenan nwokɨn mɨ kɨma ɨni siir inɨg ɨiirar mɨ hainanɨm. Mɨ tɨ tɨdyɨuɨn kɨmar nɨkrɨmtɨo dirɨraerarɨm, kɨma sɨmiir inɨg ɨmiir hainankɨm. Mɨ kɨma hɨriinan tɨri mɨ kɨmiirɨn wɨ kara nhɨnɨkrɨropki, nu Babilon hɨriir. Mɨ kɨma wɨ sɨmiir aowa mɨrii kaeyami. \p \v 44 Adi Komii siir yaimwowɨm saiir yɨmbiyam. Mɨ Adi Komii siya mɨnam nɨisiimauugɨn, sɨma wa nwokɨ aɨngwowɨm, Adi Komii siya ɨni krɨmaka nwowɨn. Mɨ Adi Komii siya yɨisiimauu Moses siirɨn, ta omaka wraisu ɨsa saiirɨn. Bɨiya ɨiya krɨmiir brougae wanwiyaeyɨm nu siiyɨn apa siir nwowɨm, sɨma omaka wraisu ɨsa saiir yapnɨnopkainam Adi Komii siir inɨg ɨiir hainanam. Moses siya ɨni hɨriinana swokɨ mɨriiyɨn. \v 45 Siya krɨmiir brougaeyɨm sɨma nu siiyɨn apa siir hɨriir namɨm mɨ ta omaka wraisu ɨsa saiirɨn warar yɨnkɨn hainam. Mɨ sɨma ɨni sɨmiir inkam komiiyɨn Josua, saɨkar yɨtɨm. Mɨ iikamɨm tɨ nu ɨiir nwowɨm, sɨmiirɨn Adi Komii siya nɨkrɨrop nhɨngiyɨm mɨ sɨma ɨna yɨdamkiyɨm. Mɨ tɨ nuɨn krɨmiir brougaeyɨm sɨmiir inɨgar nwoyokiyokɨiyɨn mɨ ɨni Devid siyar yɨmbiniyɨn. \v 46 Mɨ Adi Komii siya ɨni Devid siirɨmar yaɨngwokwonanaeyɨn. Mɨ Devid siya Adi Komii siir srɨigi mɨ kara omaka ɨra tɨ mɨrii, kɨriir inɨg ɨiir hainanam, kɨra tɨ Jekopni Adi Komiiyɨn mɨ kɨra wɨ saiir nwokɨ owɨm, aniya? Siya ɨna boɨnkiyɨn. Nɨɨngaka. \v 47 Mɨ Devidni yɨnisɨmɨn Solomonɨn Adi Komii siir omaka siya bɨdi mɨriigika. \p \v 48 Mɨ Adi Komii krɨmiir Wanɨn siya nɨnomor kou hɨrankɨn, siya taka omaka inkamkɨn nonkwo mɨriiya saiir bɨri nwowikɨn. Nɨɨngaka. Bɨdi bɨdinanarɨn profet inkamɨn siya ta yaiya hɨnɨɨna wɨn boɨnkikɨn, \v 49 Adi Komii siya boɨnki, \q1 nɨnomora ɨni kariir ipiinan ywowa kara nɨdwowika. Mɨ tɨkɨ nuɨn kariir ɨɨga siir nokwowikɨn. Kɨma wɨ paka hɨnɨɨn omaka sae mɨrii, kariiramɨn. Kara wɨ pɨkɨ omɨn si nɨdwosiisnaki. \v 50 Mɨ kariir ɨɨna tɨkɨ digworaekwowɨm sɨmiir bɨri nonkwo dirɨraerarkɨm, aniya? Nɨɨngaka. Kara nonkwokwokɨm tɨkɨ digworaekwo whɨekakɨm. \m Adi Komii siya boɨnkiyɨm, profet kamɨm sɨma wɨnkiyɨm. \p \v 51 Stiven siir yaiya tasa nikɨ ama. Kɨma tɨkɨ kamɨm nantamyɨryɨriyɨm kɨmiir wɨɨna panɨɨna wakaei. Mɨ kɨma ɨinokɨinokɨn Adi Komii siir naeyɨuɨn siir yai panɨɨnsi wakaei. Mɨ kɨma ɨni kɨmiir brougae wanwiyaeyɨm sɨmiir siyɨu biyɨe bɨiya sɨma tɨrkaiyɨuwɨm mɨ kɨma ɨni sɨmiir hɨriinanar swokɨ tɨrɨm. \v 52 Kɨmiir brougae wanwiyaeyɨm hɨk prasae bɨri hauugɨm profet kamɨm sɨmiirɨn. Mɨ sɨmiir nwɨrkɨn nɨɨnga bɨri nwokɨn, hɨk hai karamae. Mɨ profet kamɨm sɨma boɨna hɨnɨɨn, tɨ inkam wadɨekɨ wadɨeyɨn wɨ sɨpi nɨti. Mɨ kɨma tɨ profet kamɨm sɨmiirɨn ɨna yɨsomsom aokiyɨm. Mɨ mhoɨiya siya ha nɨtɨn mɨ siirɨn ɨni warar yɨnkɨn ɨsomaokiyɨn. \v 53 Mɨ Stiven siir yaiya tasa nikɨ amyokiyokɨiya. Adi Komii siir siyɨu komiiyɨn siir paekwosɨmɨn siir boɨnmauugiyɨn mɨ siir paekwosɨmɨn kɨmɨdina Moses siir kwaboɨnmauu mɨ Mosesɨn kɨmiir swokɨ kwaboɨnmauu mɨ kɨma tɨ siyɨu ɨiir bɨ sɨbgu apkɨn. Nɨɨngaka. Ɨriig. \s1 Sɨma Stiven siir kaiyɨmɨk aoki siiyani \p \v 54 Mɨ sɨma bɨdi wakaeyɨm yai whɨekakɨm Stiven siya boɨn hɨuriyɨugiyɨm mɨ sɨmiir kwoɨnɨm ɨni haugɨhauga whwiyɨekiyɨm mɨ bigɨm ɨni kɨkiyɨkɨkiyɨkar kɨnkiyɨm. \v 55 Mɨ Adi Komii siir naeyɨuɨn ɨni Stiven siirarar yanɨnkɨnɨuniyɨn. Mɨ siir nhwoɨn nɨnomor koua hɨriir ninansiina kaokiyɨn mɨ ɨni siyar kɨgiyɨn dimɨn komiiyɨn paenan nɨudkwakwakiyɨn, yɨo Adi Komii siyaɨrgɨn. Mɨ siyar mɨ kɨgi Jisɨs siya Adi Komii siir ɨɨna ɨniiga saiir kingiina naka kɨnamasu okwowi. \v 56 Mɨ Stiven siya boɨnki sɨmiir, wakae! Kara bɨdi kɨgiyɨn nɨnomora pɨigigiya. Mɨ kara inkamɨn nwɨra kɨg nɨnomor kou hɨrɨn, siya ɨni Adi Komii siir ɨɨna ɨniiga saiir kingiina yaka kɨnamasu okwowɨn. \v 57 Mɨ sɨma bɨri wakaeyokɨm mɨ sɨma yai ɨna nhɨnki boɨnainamɨm. Mɨ sɨma whɨekakarɨn, ɨni siiraramar yɨnoopnamɨm. \v 58 Mɨ sɨma siirɨn tɨ om komiiyɨn siir idwowɨiya hɨriir kiyɨtnɨmnɨrnaniyam. Mɨ sɨma siiya komii komiiyɨm ha haiyɨm, ɨna kaiyɨmɨkɨm siir. Mɨ kamɨm bɨiya yai siir nikɨ boɨn hɨuriyɨuɨm, sɨmiir yɨuɨs nhɨrɨm ɨna yɨsɨtkɨkɨnkiyɨm. Mɨ inkam nwɨrɨn Sol nɨkɨuwiyɨn siir ɨgmiiga hɨr haigɨngig mɨ sɨma siiya ɨna kaiyɨmɨkɨm siirɨn. \v 59 Mɨ ɨiya sɨma siiyani Stiven siir kaiyɨmɨkɨm mɨ siya ɨna kauwankɨi boɨnkiyɨn, Bɨiyan Inkam Komiiyɨn siiram. Mɨ siya ɨna boɨnkiyɨn, Bɨiyan Inkam Komii, Jisɨs, kɨra kariir paekwosɨmɨn siir haigi. \v 60 Mɨ Stiven siya ogmwo ha hɨugiyɨn mɨ siya ɨna kauwok boɨnkiyɨn, Bɨiyan Inkam Komii, kɨra wɨ yamdi sɨmiir kɨpi swokɨ onkwobu, ta sɨma kariir tɨrkiya saiirsi. Nɨɨngaka. Mɨ kɨra sɨmiir dimɨn biyɨeyɨm sɨmiir dɨinak ɨtkiigɨigi. Mɨ siya tɨ yaiyɨm sɨmiir boɨn dɨgiyɨn mɨ siya ɨna kwaonamɨn. Ɨriig. \c 8 \p \v 1 Sol siir kwoɨnɨn ɨni maɨrgɨmaɨrga ywokiyɨn, sɨma Stiven siir nɨsomaokiyɨn. \s1 Sol siya kamɨm Adi Komii siir yaiya saiir boɨnmɨmauuwiyɨm sɨmiirɨn siya nɨsomsom aokaokɨm. \p Mɨ taka ɨiya iikam whɨekakɨm sɨma Adi Komii siir isidɨn om komii Jerusalem hɨr nwowɨn, siir dirɨraerar bumbunɨnkɨn haigɨnɨugɨm. Mɨ sɨma om komii Jerusalem hɨr asi haiburgigɨm. Mɨ sɨma ɨna yɨnoopkiyɨm tɨ omɨm tɨ nu whɨso sowiir nwowo, sɨmiir. Nu Judia mɨ nu Sameria. Mɨ ɨni hɨriir yamɨm. Mɨ aposel kamɨm sɨma om komii Jerusalem hɨrɨn wara bɨri haiburgigɨm, sɨmaka. Nɨɨngaka. \v 2 Mɨ kam nhɨrɨm Adi Komii siiram naɨngwo tɨbmii kɨɨniyɨm, sɨma youu haɨngikaiwak, Stiven siirɨn. Sɨma nou prasae bɨri nougɨm. \p \v 3 Mɨ tɨ inkamɨn, Sol nɨkɨuwiyɨn, siya siyɨu whɨruwa bɨri tɨrkɨn Jisɨs siir isid ɨiirɨn. Mɨ omaka omakaɨm siya tɨonhɨntaraoami. Mɨ sɨmiirɨn pɨ hɨrankar kiyɨt kɨigɨiki. Mɨpi omaka sɨma hɨugrɨpkɨikikaiiya pɨ saiir kiyɨtnoudnankaigi sɨmiirɨn. Ɨriig. \s1 Sɨma yai wɨn kɨbɨeya saiirɨn nu Sameria hɨr boɨnmɨmauugɨm. \p \v 4 Mɨ iikamɨm Adi Komii siiram naɨngwo tɨbmiiyɨm, sɨma ɨni omom omomɨm sɨmiir yɨnoopamɨm. Mɨ sɨma ɨni Jisɨs siir yai kɨbiya ɨni tɨkɨ omom sɨmiir yap boɨnmɨmauuamɨm. \v 5 Mɨ Filip siya nu komii whɨrɨn Sameria siir hɨriir yapiinam. Mɨ siya inkamɨn Adi Komii siya nɨmbinɨn Kraist, siya siir yai ɨmiir boɨnmɨmauuamkɨn. \v 6 Mɨ iikam whɨekakɨm sɨma ɨni ta Filip siir yaiya, saiiramar maugiyɨm. Mɨ sɨma kɨgi, dimɨn kɨrɨe komii komiiyɨm siya dirɨraerarɨm. \v 7 Mɨ iikam whɨekakɨm tɨ om ɨiir nwowɨm uridyɨu bibiyɨe saiirara, bɨdi yɨnkɨnɨukikaiyɨm. Mɨ tɨkɨ uridyɨu bibiyɨeyɨm, Filip siya nɨnɨmnɨskiigiyɨm sɨma ɨna nhɨnki kaunamɨm. Mɨ iikam whɨekakɨm ɨɨga ɨɨn nɨnsɨmsɨrɨunakiyamɨm, sɨmiirɨn Filip siyar yɨnɨmnɨskii dɨgi. \v 8 Tɨkɨ iikamɨm nu Sameria hɨranɨm, sɨma ɨni maɨrgɨmaɨrga ywokaeyamɨm. \p \v 9 Mɨ tɨ nu komii Sameria hɨrɨn, inkam nwɨrɨn hɨr nwowɨn, siir inɨgɨn Saimonkɨn siya nop nao kɨrɨekɨn. Mɨ iikam whɨekakɨm siir kɨgiyɨm tɨ dimɨnɨn siya tɨrɨn mɨ sɨma ɨni hindara yanaakiyɨm. Mɨ siya sɨmiir boɨn, adi yaowaeyɨn karaɨrgɨn. \v 10 Mɨ iikam whɨekakɨm tɨ omɨn siir hɨranɨm mɨ iikam nhɨrɨm inɨgakɨm mɨ nhɨrɨm inɨg karamae ɨkɨm mɨ sɨma ɨni Saimon siir yaiya saiirar wakaeyɨm. Mɨ sɨma boɨn, warɨ inkamɨn kɨrɨekakɨn Adi Komii siya hauugɨn siirɨn kɨrɨe. \v 11 Saimon siya dirɨraerarɨm sɨma bɨdi bɨdinana kɨgnanaekɨm, ta nopa siya nanaowiya. Mɨ sɨma tɨkɨ iikamɨm Saimon siir yaiya saiir asi wakaeyoknakɨm. \v 12 Mɨ Filip siya ta yai wɨn kɨbiya ɨni saiir boɨnmɨmauuwɨn iikamɨm tɨ omɨn siir hɨranɨm sɨmiir. Siya mɨnam boɨnmɨmauugɨn, ɨiya Bɨiyan Inkam Komiiyɨn siya iikamɨm sɨmiir kɨgrɨraowi mɨ Jisɨs Krais siir inɨgɨn siir wara yɨnkɨn boɨnmauu sɨmiirɨn. Mɨ sɨma ɨni ta yaiya siya boɨna, ɨni saiirɨm yaɨngwo tɨbmiikiyɨm mɨ siya iikam ɨmiirɨn op ɨna baptais haigɨnɨuswowɨm. \v 13 Mɨ tɨ inkamɨn Saimon nɨkɨuwiyɨn siya ta yai aiir wakaeyɨn mɨ siya ɨna yaɨngwo tɨmiigiyɨn. Mɨ Saimon siya ɨni saɨkar ywowɨn. Mɨ tɨ dimɨn kɨrɨe komii komiiyɨm siya sɨmiir kɨgɨn Filip siya dirɨraerarɨm. Mɨ siya ɨni kakakar ywokiyɨn. \p \v 14 Mɨ aposel kamɨm om komii Jerusalem hɨr nwowɨm, sɨma wakaewɨn, nu komii Sameria hɨran iikamɨm sɨma bɨdi wakaeyoknaɨm Adi Komii siir yai aiirɨm. Mɨ sɨma ɨna yɨkropkiyɨm Pita Jon sowiirɨn, sowa kɨgnakiyam. \v 15 Mɨ sowa om komii Jerusalem hɨr haiburgiko mɨ sowa ha napdinamo mɨ nu komii Sameria hɨriir yapnɨmbɨiyam. Mɨ sowa nhwo iikamɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm sɨmiiram ha ninɨ kwɨsɨuwo mɨ Adi Komii siir naeyɨuɨn sɨmiira yanɨnkɨnɨuɨuɨn. \v 16 Sowa bɨdi yɨnoknɨnkɨno, bɨiya sɨma whɨsariiya baptaiskɨm Jisɨs Bɨiyan Inkam Komiiyɨn siir inɨgɨ ɨiirɨn. Sɨma Adi Komii siir naeyɨuɨn siir bɨri nikɨ haigɨn nɨɨngar nikɨ okɨm. \v 17 Mɨ Pita, Jon sowiir ɨɨnao sɨmiir mwo ɨmiir ha nonkwowɨm mɨ sowa ɨna boɨnkiyo, Adi Komii, kɨriir naeyɨuɨn sɨmiir wanɨnkɨnɨuni. \p \v 18 Mɨ Saimon siya kɨgi, aposel inkam nwɨso sowa iikamɨm sɨmiir mwowɨm sɨmiir nonkwokiyɨm. Mɨ ɨni siyar kɨgi, naeyɨuɨn sɨmiir nanɨnkɨnɨuɨuɨn. Mɨ siya umɨr asi ninɨ hainakikɨn sowiir saɨnam. Mɨ siya ɨna boɨnkiyɨn, \v 19 mɨ kowa warɨ kɨrɨeya kariir warar mɨ hauugi. Mɨ kariir ɨɨna inkam nwɨrni mwo mɨ onkwowi mɨ Adi Komii siir naeyɨuɨn wɨ nwɨrni mɨ anɨnkɨnɨuɨuwɨm. \v 20 Mɨ Pita siya boɨn Saimon siir, dimɨnɨn Adi Komii siya prɨihauugiyɨn kɨra ha naɨngwowi pɨ umɨr aka saɨnɨm, aniya? Nɨɨngaka. Warɨ kɨriir umɨrɨm wɨ kɨnakar nɨnkɨn kɨguguki. \v 21 Kɨra taka kɨrɨe aiir haiyɨm, wɨ dɨg nwo rani. Mɨnsika, kɨriir kwoɨnɨn Adi Komii siir naeyɨuɨn saɨka mɨiyɨk nwo rani. Nɨɨngakɨ, nɨɨngaka. Ɨni biyɨekɨ biyɨe ywokiyɨn. \v 22 Kɨriir kwoɨnɨn tɨ kisɨna haigi, kɨra Adi Komii siiram tɨ srɨinanae kɨriir dimɨn biyɨeyɨm igbid kamiyau sɨmiir haiyoprimdimiigiyɨm kɨriir mhɨi kwoɨnnau nwokaiyɨm mɨ kɨra wɨ wadɨeyar nwoki owɨm. Mɨ Adi Komii siya wɨ saiir saiira naɨngwokwonanae rani. \v 23 Pita siir yaiya tasa nikɨ amyokiyokɨiya. Kara bɨdi kɨgɨn kɨriir mhɨi kwoɨnɨm whwokwoka bɨ nwowikɨm. Mɨ kɨra siyɨu mɨiyɨkɨn siiram panɨɨnsi yaɨngwosi. \v 24 Saimon siya ɨna boɨnkiyɨn, kowa Adi Komii siirɨm tɨ srɨinanae kariir dimɨn biyɨeyɨm sɨmiir nɨinak ɨtkiigɨigiyɨm tɨ dimɨn biyɨeyɨm kariir kwoɨnau tɨr nwokaiyɨm. Mɨ kariirɨn wɨ sɨma nonkwonɨɨnwomwɨɨrnɨnkɨnisi. \p \v 25 Ɨiya Pita, Jon sowa swokɨ haiyɨuk apnama om komii Jerusalem hɨriir mɨ sowa Adi Komii siir yai wɨn kɨbiyɨm ɨni tɨ iikamɨm tɨ omi sɨsɨmɨm nu Sameria hɨr nwowɨm, ɨni sɨmiir swokɨ apboɨnmamauuamo. Ɨriig. \s1 Filip siya Adi Komii siir yaiya nu Itiopia hɨran inkamɨn siir boɨnmɨmauugɨn \p \v 26 Adi Komii siir paekwosɨm nwɨrɨn Filip siir boɨnki, kɨra om komii Jerusalem siir tɨ haiburgik mɨpi tɨ siyɨu komiiyɨn Gasa namiyɨn pɨ siir hɨriir dapniyam. Mɨ kɨra pɨ tɨ siyɨu siiyɨn nu apa nɨɨngan siir dam. \v 27 Mɨ Filip siya ha napiinamɨn tɨ siyɨu ɨiir mɨ siya nu Itiopiyan inkamɨn om komii Jerusalem hɨr ninɨ hainangikyakwokɨn Adi Komii siir inɨg ɨiir mɨ siya siirɨn siyɨu hɨr yapɨduna, tɨ nu Itiopiyan inkamɨn. Mɨ siya tɨ inkamɨn sɨmiir wig komiiya nu Itiopiya hɨr kɨgrɨraowiya, saiir umɨr digworaekwowɨm sɨmiir bɨiyan inkamkɨn, tɨ inkamɨn. Mɨ ta wiga saiir inɨgɨn Kandesika. \v 28 Mɨ tɨkɨ inkamɨn ɨna swokɨ amɨm, siir oma hɨriir. Mɨ siya karisa saiir ii ɨdwokainam. Mɨ hos ɨso sowar kiwowotnam, ta karisa. Mɨ siya yokwo kwɨra bɨiya profet Aisaia siya wɨngiga, saiir nɨdwokai mwaɨnamkɨn. \v 29 Mɨ Adi Komii siir naeyɨuɨn siya boɨnki Filip siir, kɨra pɨ ta karisa pɨ saiir pɨda dapam. \v 30 Filip siya ha niwɨtnamɨn kingiin hɨriir mɨ siya yap wakaeyam, tɨkɨ inkamɨn ta yokwowa bɨiya profet Aisaiakɨ si wɨngiga siya saiir nɨdwokai mwaɨnnami. Filip siya siir boɨnki, kɨriir kwoɨnɨn ta yokwowa kɨra mwaɨna saiir bɨdi yɨnoknɨnkɨnkiyɨn, aniya? \v 31 Mɨ tɨkɨ inkamɨn siya ɨna wakae boɨnkiyɨn, Filip siir yaiya saiirɨn. Inkam nwɨrkɨn kariir boɨnmɨmauu karamae nwowi, kanakana wɨ panɨɨna nɨnoknɨnkɨni. Nɨɨngaka. Tɨkɨ inkamɨn siya boɨnki, kɨra wiinaini, Adi Komii siir yaiyɨm kariir winɨ boɨnmɨmauuni. \v 32 Ta yaiya siya mwaɨnama saeya hɨnɨɨnga. \q1 Ɨni sibsib yɨnisɨmnan ywowɨn, sɨma siirɨn ha haimɨm mɨ ɨna yɨsom aowɨn. Mɨ siya yaimɨn dimɨn bɨri nomboboɨnamkɨn, siya ɨni sibsibnan ywowɨn. Sɨma, sɨmiir kan ɨmiir kɨnkrɨmkrɨp haiiyɨm mɨ sɨma bɨri kauwigɨm. Nɨɨngaka. \v 33 Mɨ sɨma siir yɨgbumbu haigɨnɨu. Mɨ sɨma siirɨn yai mɨiyɨknan bɨri boɨnkɨm. Mɨ siirɨn sɨmar swokɨ ɨsom aoki. Siir ɨiya tɨ nu ɨiir nwowa ɨni dɨg ywokiya. Mɨ siir ɨgsopa bɨ nokwokairiinanaowidgɨn. Mɨ siir niwiiyɨn wɨ nhɨnga boɨnmɨmauuwi siir iikam ɨmiirɨn. Nɨɨngaka. \p \v 34 Tɨkɨ inkamɨn nu Itiopianɨn, siya yokwowa ha mwaɨn dɨgiyɨn mɨ siya Filip siir boɨnki, kara kɨriir srɨii, tɨkɨ inkamɨn profet, siya ta yokwowa nhɨniiram wɨnkika? Mɨ siya, siyamar wɨnaka, iyɨe? Mɨ tari inkam nwɨram nasi wɨnkika? \v 35 Mɨ Filip siya siir yai ɨmiir wakae dɨgiyɨn mɨ siya ɨna kwaboɨnmamauuɨn tɨ yaiyɨm siir. Siya ɨna boɨnɨn, siya ta yai wɨn kɨbiya yokwoni Jisɨs siirɨm wɨnkika. \v 36 Mɨ sowa ha namwo tɨ siyɨu ɨiir mɨ sowa whɨiisɨm kwɨra saiir yɨmbɨiyam. Mɨ tɨkɨ inkamɨn siya Filip siir boɨnki, kɨra Kɨgi! Tasi opa kwomaiya, kara op baptaisam tɨri. Mɨ dimɨn whɨrkɨ, kariir siyɨuɨn op baptaisiyɨn siir bɨri haigɨnɨkougɨn? \v 37 Mɨ Filip siya swokɨ boɨnki, kɨriir kwoɨnɨn naɨngwo tɨbmiikɨɨnkɨswo mɨ kɨra wa pɨ tɨbɨn. Mɨ tɨkɨ inkamɨn siya ɨna swokɨ wakae boɨnkiyɨn, kariir kwoɨnɨn ɨna naɨngwo tɨbmiigiyɨn Jisɨs siirɨmɨn, Adi Komii siir yɨnisɨmɨn. \v 38 Mɨ tɨ nu Itiopiya hɨran inkamɨn siya boɨn, kariir karisa pɨ tɨr kugiki. Mɨ Filip sowa tɨ inkamɨn nu Itiopiyanɨn sowa ɨna yapnatmaimainaniyamwo. Mɨ Filip siya siirɨn ɨna baptais haigɨnɨuɨn. \v 39 Mɨ sowa opa saiir haiburgikwo mɨ sowa ɨna yapnaidamwo. Mɨ bɨri kɨmɨmɨnkikɨn Adi Komii siir naeyɨuɨn, ɨni Filip siirar yɨkɨunamɨn. Mɨ tɨkɨ inkam komiiyɨn Filip siir bɨri swokɨ kɨgikɨn. Nɨɨngaka. Mɨ siya ɨni maɨrgɨmaɨrga ywowamɨn. \v 40 Mɨ Adi Komii siir naeyɨuɨn Filip siirɨn om Asdot hɨr inɨ diyankinɨsugik. Mɨ siya omom omomɨm sɨmiira yap boɨnmamauuam Adi Komii siir yai wɨn kɨbiya saiirɨn. Mɨ mhoɨiya siya nu Sisaria hɨriir yapnɨmbɨiyam. Ɨriig. \c 9 \s1 Sol siir kwoɨnɨn ha kisɨna haigikiyɨn mɨ siya ɨna yaɨngwo tɨbmiigiyɨn Krais siirɨm. \p \v 1 Mɨ taka ɨi aiirarɨn Sol siir kwoɨnɨn mɨiyɨk bɨri nwokɨn. Siya kamɨm Jisɨs siir kɨgna mɨriiyɨm sɨmiir nɨsomsom aowam tɨrkɨn. Mɨ siya prismi bɨikɨ bɨiyan yaowae adɨn saɨka inɨ boɨnɨu. \v 2 Sol siya siir srɨiyɨn mɨ siya ɨna boɨnkiyɨn, kariirɨn wɨ yokwo kɨra wɨn hauugi mɨ wɨ kara hainami Juda sɨmiir Bɨiyan Inkam Komiiyɨn om Damaskas hɨr nwowɨn siiram. Mɨ siya yokwowa, ha wɨn dɨgiya mɨ ɨna kwauugiya siir. Taka yokwowa siir kɨrɨe aeyaɨrga. Siirɨn saeyar kɨnsiis haigɨnɨuwi Jisɨs siir isidɨn saɨkar nap mɨriiyɨm sɨmiirɨn wɨ saeyar kiyɨtnɨmnɨr hainami, omaka sɨma hɨugrɨpkɨikikaiya om komii Jerusalem hɨr nwowa saiirɨm saiir kiyɨtkaigaikiyam. \v 3 Mɨ Sol siya ha napamɨn om Damaskas kingiin hɨr mɨ bɨ kɨmɨmɨnkikɨn parid komii whɨrɨn nɨnomor kou hɨrankɨ nɨkiinainiyɨn, ɨni Sol siirar kaigɨkɨunainiyɨn, hɨnda hɨnda bɨ namkɨn. \v 4 Mɨ siya ɨna yakainamɨn nua hɨriir. Mɨ siya ɨna wakaekiyɨn, yai kwɨra siiram nɨkɨugiya, Sol! Sol! Kɨra kariir dirɨraerarbumbuam dimusi tɨrkɨn? \v 5 Mɨ Sol siya boɨnki, tɨ inkam komiiyɨn kɨra yɨpɨkɨn? Mɨ siya ɨna boɨnkiyɨn, kara Jisɨskɨn, inkamɨn kɨra dirɨraerar bumbukiyɨn siyaɨrgɨn. \v 6 Kɨra dɨnsiin apnam mɨpi om komiiya hɨriir dam. Mɨ kɨra pɨ kariirɨmar dɨdwo hirgɨugɨu. \v 7 Kamɨm Sol saɨka napnamɨm sɨma ɨni kakakar ywokiyɨm. Mɨ sɨma ɨni yai kaonɨs boɨnam yankabguguwɨm. Mɨ sɨma yaiya saiirar wakaekɨm sɨma inkamɨn siir bɨri kɨgɨm. Nɨɨngaka. \v 8 Sol siya ɨna yɨnsiin okwokiyɨn. Mɨ siir nhwoɨn ɨni waugɨwauga yɨigiyɨn, bɨ sɨbgu kɨgomokɨn. Nɨɨngaka. Mɨ sɨma siir ɨɨna saiir yɨnkikwona apnam om Damaskasa hɨriir. \v 9 Mɨ ɨiyɨm kwoɨm, Sol siir nhwoɨn nhwokwɨs nhwokwɨs nwokiyɨm. Siya naeisɨm bɨri naekɨn mɨ opisɨm bɨri kwiyaekɨn. Nɨɨngaka. \p \v 10 Inkam nwɨrɨn Adi Komii siir mɨi kɨgna mɨriiyɨn, om Damaskas hɨr nwowɨn, siir inɨgɨn Ananaiskɨn. Mɨ siyar whɨn kɨg mɨmɨkwɨn, Jisɨs siya siir boɨnki. Ananais! Mɨ siya ɨna boɨnkiyɨn, Bɨiyan Inkam Komii, kara tɨsi tɨrar nwowɨn. Kɨra dimuam nɨkɨuwi? \v 11 Bɨiyan Inkam Komii siya siir boɨnki, kɨra dɨnsiingi! Mɨpi tɨkɨ siyɨuɨn nap wrɨeyok karamae nwowiyɨn pɨ siir dapnam. Tɨkɨ siyɨuɨn, siir inɨgɨn bɨri nap wrɨeyokɨn. Mɨ kɨra pɨ Judas siir omaka saiir dap iiyam. Mɨ inkam nwɨrɨn om Tasas hɨranɨn mɨpi siirɨm tinɨ srɨiyɨu. Siir inɨgɨn Solkɨn. Siya ɨni nhwo hɨrar kwɨsɨn. \v 12 Mɨ siya nhwowa nikɨ kwɨsɨn mɨ ɨni siyar kwɨskɨgmɨmɨkwɨnɨn inkam nwɨrɨn, Ananaias nɨkɨuwiyɨn, siya Sol siiramar swokɨ ɨti mɨ siir ɨɨna siir ninɨ onkwoni mɨ siir nhwoɨn pɨ nwokɨ nanaokɨgɨmokiyɨm. Bɨiyan Inkam Komii siya Ananaias siirɨn nhwo hɨnɨɨna nɨkɨumauugɨn. \v 13 Mɨ Ananais siya wakae boɨnki, Bɨiyan Inkam Komii, kara bɨdi wakaeyɨn iikam whɨekakɨm sɨma siirsiira haigirɨrɨr boɨnɨnaei. Mɨ siya kɨriir isidɨn om komii Jerusalem hɨranɨm, sɨmiirɨn siyɨu mɨiyɨk mɨiyɨknan bɨri tɨrkɨn. \v 14 Prismi yaowae adɨm sɨma siirɨn inɨgak bɨdi yowaigɨnɨuwɨm yokwo hɨrɨn tɨ hɨriinan siyɨu ɨiir tɨrɨm. Siya mɨnam nɨtkɨn iikamɨm kɨriir yai aiiram naɨngwo tɨbmiiyɨm sɨmiirɨn uridni nombɨru kiyɨtnɨmnɨrnainamɨm, omaka hɨugrɨpkɨikikaiya saiir ninɨ kiyɨtkaigaigikɨm. \v 15 Mɨ Adi Komii siya boɨnki Ananais siirɨn, kɨra ta kariir yaiya saiira tɨ wakaeyoknanam. Sol siirɨn kara bɨdi yɨmbingiyɨn. Mhoɨiya siya wɨ hɨnda tɨnda nami mɨ wɨ kariir yaiya saiir nap boɨnmɨmauuwami iikam whɨekakɨm Judami isid nwo karamaeyɨm sɨmiir. Mɨ siya Juda sɨmiir iikamɨm sɨmiirɨn wɨ wara nɨnkɨn boɨnmɨmauuwi mɨ inkam komiiyɨm nu kɨgrɨraowiyɨm sɨmiirɨn wɨ wara nɨnkɨn boɨnmɨmauuwi. \v 16 Siirɨn wɨ kara nɨisiimauuwi mɨ siya hɨkpai hɨkpaiyɨm, wɨ kariir mɨi aiirsi hai. \p \v 17 Mɨ siya Adi Komii siir yai aiir wakaeyɨn mɨ siya ɨna yamɨn Judas siir omaka. Mɨ siir ɨɨna ɨni Sol siir pɨu aiir inɨ onkwoɨuɨn. Mɨ siya siir boɨnki, nomiiyau Sol! Tɨ Bɨiyan Inkam Komiiyɨn Jisɨsɨn siyɨu kɨra kɨgni kariirɨn siya nɨkropkikɨn kɨriirɨmɨn. Kara kɨriir nhwoɨna ɨiir haiswonɨskɨiyam nɨtkɨn. Mɨ Adi Komii siir naeyɨuɨn wɨ kɨriir pɨu nikɨ anɨkɨnɨuniyɨm. \v 18 Mɨ dimɨnɨn Sol siir nhwonau hɨr nwokaiya, opsu srananka. Mɨ saeya bɨri kɨmɨmɨnkika. Saeya nhwonau bɨri nwokaiga. Nɨɨngaka. Siir nhwonaɨn ɨni bɨimiya kɨnkiyɨn. Mɨ siya ha nɨnsiin apnamɨn mɨ siirɨn op ɨna tɨbaigɨnɨuɨn. \s1 Sol siya yai wɨn kɨbiya saiir boɨnmɨmauugɨn om Damaskas hɨran iikamɨm sɨmiir. \p \v 19 Mɨ mhoɨiya siir nhwoɨn wadɨe ha nwowɨn mɨ siya nae mɨnɨm ɨna yaeyɨm. Mɨ siir pɨua ɨni kɨrɨeya ywokiya. Sol siya ɨi nhɨrɨm Jisɨs siir isidɨn sɨmakar ywo om Damaskas hɨr. \v 20 Mɨ siya ha napamɨn mɨ sɨmiir omaka komiiya yai nɨdwokai wakaeiya saiir yapnɨnopkainam. Mɨ Jisɨs siir yaiyɨm sɨmiir inɨ boɨnmɨmauuɨu. Mɨ siya boɨn, Adi Komii siir yɨnisɨm tɨpmwokɨ tɨpmwo ɨeyarɨgɨn. \v 21 Mɨ iikam whɨekakɨm sɨma siir yaiya saiir wakaekiya sɨma ɨna yɨnsiin whrɨewhrɨekiyɨm. Mɨ sɨma ɨna boɨnkiyɨm, tɨkɨ inkamɨn, siya yɨpɨkɨ inkamkɨn? Tɨkɨ inkamɨn, iikamɨm bɨiya Adi Komii siir inɨgɨn siir nikɨ hainanɨm mɨ siya nikɨ tɨrbumbunɨnkɨn haigɨnɨugɨm siyɨu bibiyɨeyɨm om komii Jerusalem hɨrɨn. Mɨ tariinanɨn tɨsi mɨ ɨmbiniyɨn krɨmiir tɨriir. Mɨ krɨmiirɨn wɨ siya kiyɨtkaigaigi, omaka hɨuyokiyokaiya saiir. Mɨ krɨmiirɨn prismi yaowa adɨm sɨmiiramɨn wa mɨ ɨkɨunamɨm. \p \v 22 Mɨ Sol siir yaiya bɨri kiyɨkrɨkɨukika. Mɨ Juda iikamɨm om Damaskas hɨr nwowɨm, sɨma ɨni siir yaiya saiirar wakaeyoknam. Mɨ sɨma ɨna yɨnsiin whrɨewhrɨe boɨnɨm tɨkɨ inkamɨn Jisɨs Adi Komii siya nɨmbingiyɨn siya Mesaiakɨn. \p \v 23 Ɨi nhɨrɨm kasa rani, namkiyɨm. Mɨ ɨigwɨra sɨma maeyau kwɨruwa yɨdwo boɨnai, sɨma mɨnam nɨdwo boɨnaigɨm, Sol siir nɨsom aokiyɨm. \v 24 Mɨ Sol siya Juda sɨmiir ɨoyaiya sɨma saowa hira saiir anowɨn om komii hɨr nwowa saiir hɨr waikaowam boɨna, nɨi nabɨe nɨi nabɨe, siir nɨsomao ni siyɨuam, siya bɨdi wakaewɨnɨn kam nhɨrɨm sɨma naboɨnmauuniya siir. \v 25 Mɨ ɨigwɨr nɨiyaka Sol siir isidɨn ɨna iiyamwɨiyɨm, ta siiya hira om komii siir nɨdyokiyokaiya saiir. Mɨ sɨma hɨr namɨ ii okwowɨm mɨ Sol siirɨn nɨbni yami kikaiyɨugi. Mɨ uridɨn ɨna yɨmborugiyɨn nɨb ɨiir. Mɨ sɨma ɨna yonkwo kikiraraokiyɨn siirɨn, nua hɨriir mɨ siya ɨna iwɨskɨi ɨdamamɨn. Ɨriig. \s1 Sol siya om komii Jerusalem hɨr nwokɨn. \p \v 26 Mhoɨiya Sol siya om komii Jerusalem hɨriir yam, siir kwoɨnɨn mɨnam naɨngwokɨn, Jisɨs siir mɨi kɨgna mɨriiyɨm kamɨm siya sɨmiir isid mɨ owɨm. Iikam whɨekakɨm sɨma saɨka bɨri nɨdwo boɨnaigɨm, ɨni siirsi yɨdidɨm. Sɨmiir kwoɨnɨm ha pɨ naɨngwokɨn, Jisɨs siir isidɨn sɨmiir inkam nwɨrkɨn. Nɨɨngaka. Sol siyaɨrgɨn. \v 27 Banabas siya Sol siirɨn ɨna yɨkɨunamɨn, aposel kamɨm sɨmiiram. Mɨ siya sɨmiir inɨ boɨnmauuɨu Sol siirɨn. Siya boɨn, siya Bɨiyan Inkam Komii siirɨn tɨ siyɨu ɨiir napiyɨskainikɨn. Bɨiyan Inkam Komiiyɨn siya siirar boɨnkikɨn mɨ Sol siya iikam ɨmiirɨn Jisɨs siir inɨgɨn om komii Damaskas hɨr boɨnmɨmauugɨn. Banabas siya hɨnɨɨna boɨnkikɨn. \v 28 Mɨ Sol siya aposel kamɨm sɨmaka asi nwokɨn om komii Jerusalem hɨrɨn. Siya bɨri naɨngwo ɨdidkɨn. Nɨɨngaka. Siya ɨni Jisɨs siir inɨgɨn siirar boɨnmɨmauuyokiyokɨiyɨn om komii Jerusalem hɨrɨn. \v 29 Sol siya ɨni Juda sɨmiir iikamɨm sɨmiir boɨnmɨmauuɨn. Mɨ sɨma Grik sɨmiir yaigɨna saiir bɨdi yɨnoknɨnkɨnɨm. Sol siya sɨmaka nɨnkɨnwamwarkɨi boɨnkɨn. Mɨ siirɨn pi sɨma pɨ kwɨsomaowɨn. \v 30 Mɨ kam nhɨrɨm naɨngwo tɨmiiyɨm, sɨma ta yai aiir wakaekiyɨm mɨ sɨma siirɨn ɨna yɨkɨunaniyɨm om Sisaria tɨriir. Mɨ sɨma siir boɨnki, kɨra om Tasas hɨriir dam. Mɨ siya sɨmiir yai aiir wakaeyɨn mɨ siya ɨna yamɨn. \p \v 31 Isid whɨrɨn tɨ Jisɨs siir isidɨn nu Judiyanɨm mɨ nu Gaririyanɨm mɨ nu Sameriyan ɨkɨm sɨmiirɨn dimɨn whɨrkɨn bɨ tɨrbugɨm. Nɨɨngaka. Sɨma ɨni wadɨeya ywowɨm. Mɨ sɨma ɨni Adi Komii siiraramar yaɨngwo ɨskiyɨm. Mɨ Adi Komii siir naeyɨuɨn siya yowomwarkai haigɨnɨu sɨmiirɨn. Mɨ sɨmiir isidɨn ɨni hɨriiyar yamiyokiyokɨiyamɨn mɨ ɨni komiiya yasae okiyɨn. Ɨriig. \s1 Pita siya Inias siir haiswonɨskiigɨn. \p \v 32 Omom omomɨm hɨnda tɨnda nwowɨm, Pita siya bɨdi yapyokɨiyɨm. Mɨ siya Adi Komii siir isidɨn om Lidia hɨr nwowɨn, sɨmiir hɨriir yapnɨmbɨiyam. \v 33 Mɨ tɨkɨ omɨn inkam nwɨrɨn ɨni hɨr nwowɨn, siir inɨgɨn Iniaskɨn. Mɨ siir pɨu mɨnɨm bɨdi yɨnsɨmsɨrɨunakiyamɨm. Mɨ bɨewiyɨm omaka ara siya nwokaigiyɨm ɨriiyar whoɨm. Mɨ tɨ bɨewi ɨriiyar whoɨmɨm siya bɨ naprɨrɨrkɨn. Nɨɨngaka. Siya omaka hɨrɨra nwokaigigɨn. \v 34 Pita siya Inias siir boɨnki, Jisɨs Krais siya kɨriirɨn wadɨe bɨdi ywowaigɨnɨugiyɨn. Mɨ kɨra dɨnsiingi maeyaua kɨra whwonkaiya sɨbgu dirɨraerargig. Mɨ siya ɨna yɨnsiin ɨdwosasaugiyɨn. \v 35 Iikamɨm tɨkɨ om whɨswo sowiir hɨrano Lida mɨ Saron sɨmar kɨgiyɨn Inias siya nɨnsiin okwokiyɨn mɨ siya ɨni wadɨeyar ywokiyɨn. Mɨ tɨkɨ iikamɨm sɨmiir kwoɨnɨm ɨna yaɨngwo tɨbmiigiyɨm. Mɨ sɨmiir kwoɨnɨm ɨni Adi Komii siiraramar yaɨngwo tɨbmiigiyɨm. \p \v 36 Wig ɨra Adi Komii siiram naɨngwo tɨbmiiya, ɨni om Jopa hɨr nwowa saiir inɨgɨn Tabitaka. Grik sɨmiir yaigɨna hɨnɨɨna dapika, Dokas. Taka wiga saiir siyɨuɨn, bɨmbɨuwi rani, saeya tɨriyɨm iikamɨm sɨmiir. Pɨ sɨma nae digworaekwowɨm whaowae pɨ saeya mɨ hauuwi. \v 37 Mɨ saeya taka wiga ɨi kwɨra maka niiga. Mɨ saeya ɨna yaowɨgusamkiya. Mɨ sɨma saiir pɨuɨs biyɨeya ɨna hɨisok hainanaiimɨm mɨ sɨma saiirɨn mowinau hɨr inɨ haigigig. \v 38 Om Lida ɨni om Jopa siir kingiinar kwowɨn. Mɨ kamɨm Jisɨs siir mɨi kɨgna mɨriiyɨm om hɨr mwowɨm, sɨma wakaeki, Pita siya om Lida hɨr nwowi. Mɨ sɨma inkamwo nwɨsa yɨkropki siiram. Mɨ sowa ha namwo mɨ Pita siir inɨ boɨnaki, hae! Kɨra ha wɨtsɨsau! \v 39 Mɨ Pita siya ɨni tɨkɨ inkam nwɨso ɨni sowakar yɨto. Mɨ siya ɨna yɨmbiyamɨn om Jopa hɨriir mɨ sɨma siirɨn mouwiya hɨriir whɨniiyam. Mɨ tɨ wig igabaeyɨm, sɨma yokwo ouwɨn Pita siir whwonkam ɨdan. Mɨ tɨ yɨuɨsɨm Dokas saeya panɨm, sɨma Pita siir yɨisiimauu. Ɨiya saeya krɨmakar nwowa mɨ tɨ digworaekwowɨm saeya nonkwokwokɨm. \v 40 Pita siya iikam whɨekakɨm sɨmiir nɨkrop ɨuungiyɨn mɨ siya ogmwo yamɨ hɨugi sɨmiir mhoɨiyan. Mɨ nhwo Adi Komii siiram yami kwɨsboɨnki. Mɨ Pita siir whwonkamɨn ɨni taka wiga saiir pɨu ɨs nhɨnga ɨni saiir swokɨ kwaimɨsyao kaowɨn. Mɨ siya boɨn, Tabita! Kɨra dɨnsiin ɨdwoki. Mɨ saiir nhwoɨn ɨna yanao kaowɨrɨrkiyɨn mɨ saeya ɨni Pita siirar yɨnsiin ɨdwo kaowɨrɨrkiya. \v 41 Mɨ Pita siya ta wiga saiir ɨɨna aiir inɨ kiyai mɨ ɨna kinɨnsiin okwokiya. Mɨ siya sɨmiir yɨkɨuna iikamɨm Adi Komii siiram naɨngwo tɨbmiiyɨm mɨ wig igabaeyɨm sɨmiirɨn wara yɨkɨuna. Mɨ Dokas saeya ha nɨuunaiiniya mɨ ɨni sɨmiir whwonkam ɨda yaunɨ ɨuun okwoniya. Mɨ sɨma saiir kɨgɨm mɨ sɨma ɨna yaɨngwokiyɨm, saeya ɨni omwai swokɨ waiya. \v 42 Mɨ taka yaiya ɨna haigirɨrɨrkiya om Jopa siirar. Mɨ iikam whɨekakɨm ta yai aiir wakaewɨnɨm mɨ sɨma ɨna yaɨngwo tɨbmiigiyɨm Bɨiyan Inkam Komii siiram. \v 43 Ɨi kasa rani, Pita siya om Jopa hɨr nwowɨn, Saimon siir omaka aiir. Saimon siir mɨiya ɨkɨ wraisupai wraisupaiyɨm, naeiyɨm sɨmiir ɨsɨm, sɨmiir dirɨraerar nonkwokwowikɨn. Ɨriig. \c 10 \s1 Mɨ Adi Komii siir paekwosɨmɨn siya Konilias siir hɨriir yɨmbiyam mɨ siir yaiyɨm siir ina boɨnmɨmauugig. \p \v 1 Inkam nwɨrɨn nu komii Sisaria hɨr nwowɨn, siir inɨgɨn Koniliaskɨn. Siya kam kamaɨr ɨriiyarɨm (100) yaii nɨniiyɨm, ɨni sɨmiir bɨiyan inkam komii ywowɨn. Siya kamɨm ɨrɨm haiiyɨm nu Itali hɨranɨm mɨ sɨma ɨrɨpa nu komii whɨruakɨm. \v 2 Mɨ siya Adi Komii krɨmiir Wanɨn siiraramar naɨngwokwonanaeikɨn mɨ siir inɨg ɨiirar hainanikɨn. Mɨ siir omakan iikamɨm yɨm ɨriipa hɨriinan Adi Komii siiraramar mɨ aɨngwowikɨm. Mɨ siya umɨr digworaekwo nhɨrɨm ɨkɨ Judan iikamɨm umɨr digworaekwowɨm whaowaeiyɨm, pɨ sɨmiira mɨ hauuwi. Mɨ siya ɨinokɨinokɨn Adi Komii siiramar mɨ srɨinɨnaeikɨn. \v 3 Mɨ ɨigwɨra bɨe nad nwowam tɨbɨn mɨ dimɨn whɨrɨn nhwonan siya whɨnkɨgiyɨn, ɨni paenan yɨuyakiyɨn. Mɨ ɨni siya kɨgwɨnɨn, Adi Komii siir paekwosɨm nwɨrɨn nouapnɨnopkainaniyɨn. Mɨ Adi Komii siir paekwosɨmɨn siya ɨna inɨ dapɨkɨuɨuɨn, Konilias siir inɨg ɨiir, Konilias! \v 4 Mɨ Konilias siya ɨna kɨgɨdidwɨnɨn Adi Komii siir paekwosɨm ɨiirsiyɨn. Mɨ siya boɨn, Bɨiyan Inkam Komii, dimukɨn kɨra boɨnɨn kariir? Adi Komii siir paekwosɨmɨn ɨna boɨnkiyɨn, kara bɨdi wakaeyɨn nhwo kɨra kwɨsboɨnɨn mɨ umɨr digworaekwo mɨnɨm kɨra hauuwɨm, iikamɨm sɨpɨmiyokmaeyamiyɨm sɨm. Adi Komii siya bɨdi kɨgɨn tɨ hɨriinan siyɨuɨn kɨra tɨrɨn mɨ kara kɨriiram asi nɨtkɨn. \v 5 Mɨ kɨra pɨ kam nhɨrɨm pɨ sɨmiir dɨkropki, sɨma pɨ om Jopa hɨriir dam. Mɨ kɨma pɨ inkam nwɨrɨn Saimon mɨ siir inɨg whɨrɨn Pitakɨn mɨ kɨma pɨ siir wɨkɨunani. \v 6 Tɨkɨ inkamɨn ɨni Saimon nwɨrɨn siir omaka saiir hɨr nwowɨn. Mɨ siya wraisupai wraisupaiyɨm sɨm ɨsɨm sɨmiir dirɨraerar nonkwokwowikɨm. Mɨ siir omaka ɨni whɨi komiiya solwara nɨkɨuwiya, ɨni saiir whɨigbid hɨr mɨriiya. \v 7 Mɨ ɨiya Adi Komii siir paekwosɨmɨn ha namkiyɨn mɨ Konilias siya inkam nwɨso siir omaka mɨriiyo sowiiram yɨkɨuna. Mɨ tɨ inkam nwɨso sowiir nwɨrɨn yɨo yaii nɨniigɨn mɨ tɨriigɨnɨn yaii nɨniiyɨn siir kwoɨnɨn Adi Komii siiraramar naɨngwokwonanaeikɨn. Mɨ tɨ inkamɨn siir mɨiya Konilias siir whɨnmɨriigɨn. \v 8 Mɨ Konilias siya yaiyɨm Adi Komii siir paekwosɨm ɨeya boɨnmɨmauugiyɨm mɨ siya kam nwoɨmɨm sɨmiir swokɨ boɨnmɨmauugi. Mɨ siya sɨmiirɨn ɨna yɨkropkiyɨm om Jopa hɨriir. \p \v 9 Mɨ tɨ kam nwoɨmɨm ha napnamɨm mɨ sɨma bopwo yapwhonkainamwɨi. Mɨ ɨi gwɨra sɨma ha swokɨ ɨnsiin apnamyakwokɨm mɨ ɨni om Jopa kingiin hɨriir yapnɨmbɨiyamɨm. Mɨ taka ɨiya Pita siya omaka akou hɨriir iiyam. Mɨ sɨmiir omaka akouwɨn yɨo ɨni hindara yɨtkɨnɨn. Mɨ siya nhwo kwɨsboɨnam hɨriir niiyamkɨn. Mɨ bɨe mwokou bɨdi yamɨkwoniyɨn. \v 10 Mɨ Pita siya mhɨigɨ naokɨn, siya pɨ naeyɨm tɨrkɨn. Mɨ sɨma nae ɨna ikɨ dirɨraerarɨm. Mɨ dimɨn whɨrɨn nhwonan siya whɨnkɨgwɨnkɨn, siir hɨriir nɨmbiyamɨn. \v 11 Mɨ ɨni siyar kɨgiyɨn nɨnomora pɨigikiya. Mɨ dimɨn whɨrɨn ɨna yɨkiinaiiniyɨn. Tɨkɨ dimɨnɨn, ɨni nɨbmɨrnan ywowa. Mɨ ta dimɨna saiir mwɨs mwɨs whiiyɨm, bɨdi yɨnkiamamasugiyɨm. Mɨ saiirɨn ɨna yonkwokiikiiraraokiya nua tɨriir. \v 12 Mɨ nɨbmɨra saiir yainau hɨr nwokainaiiniyɨm wraisupai wraisupaiyɨm kasa rani. Mɨpug ɨpiyɨn mɨ hu hab mɨ ɨt tɨ hɨnɨɨn hɨnɨɨn wraisu ɨkɨm. \v 13 Mɨ Pita siya tɨ digworaekwowɨm sɨmiir kɨgiyɨn mɨ yai kwɨra ɨna kauwok boɨnkiya siiram, Pita! Kɨra dɨsiin ɨdwoki mɨpi tɨ wraisu ɨmiir dɨsomsom anagae. \v 14 Mɨ Pita siya ɨna yowarkɨi boɨnkiyɨn, Bɨiya Inkam Komii, kɨbɨe idwai kara pɨ tɨ hɨnɨɨn wraisu biyɨeyɨm pɨ sɨmiir swokɨ ɨsomsom anagae rani. Nɨɨngaka. Juda sɨmiir siyɨuɨn igbidgak bɨdi ywowɨn, tɨ nae hɨriinanɨm sɨmiir naeyɨm. Mɨ an kara ɨriipa hɨriinan igbidgakɨn. \v 15 Mɨ taka yaiya kwɨsaka ɨna swokɨ boɨnkiya Pita siiram. Bɨdi wakae! Dimɨnɨn Adi Komii siya boɨnkiyɨm kɨra kɨpi nantamyɨryɨr mɨ ha kɨpi naɨngwo wɨ biyɨe nwowi. Nɨɨngaka. Wɨ biyɨe nwo rani. \v 16 Mɨ ta yaiya kwoɨmaka ha swokɨ boɨnkiya Pita siir mɨ bɨri kɨmɨmɨnkikɨn tɨ dimɨnɨn ɨna swokɨ kwankaiinamɨn nɨnomor koua hɨriir. \p \v 17 Mɨ Pita siya ɨna yaɨngwo whrɨewhrɨekiyɨn tɨkɨ dimɨnɨn nhwonan siya whɨnkɨgwɨnɨn siirsiyɨn. Mɨ siya ɨni siir siira yaɨngwowɨn, tɨkɨ dimɨnɨn siya dimuam nɨmbinikɨn? Mɨ ɨiya siya siir siira nikɨ aɨngwokwonanaeiyɨn mɨ tɨ kam nwoɨmɨm Konilias siya nɨkropkiyɨm sɨma Saimon siir omaka aiir naka apyɨskaiyɨuɨm mɨ sɨma ɨni ta omaka saiir omaka anoka yaka okwoɨuwɨm. \v 18 Mɨ sɨma ɨna yaka ɨkɨuɨuwɨm, ta omaka! Saimon Pita ɨni tɨr nwowɨn, aniya? \v 19 Mɨ Pita siya dimɨnɨn nhwonan siya whɨnkɨgɨn ɨni siirar nikɨ aɨngwokwo krɨpkaiyɨn. Mɨ Adi Komii siir naeyɨuɨn siya boɨnki siir, bɨdi wakae! Kam nwoɨmɨm sɨma kɨriiram hansrani. \v 20 Mɨ Pita siya ha nɨuunamɨn mɨ ɨna yaunɨ ɨuun boɨnɨn tɨ inkamɨn kɨma hanranɨn siya karaɨrgɨn. Mɨ kɨma dimuɨm nɨtkɨm. \v 21-22 Mɨ sɨma ɨna boɨnkiyɨm, krɨmiir bɨiyan inkam komii Konilias siya nɨkropkikɨn mɨ krɨma asi nɨtkɨm. Mɨ siya kam kamaɨr ɨriiyarɨm (100) yaii nɨniiyɨm sɨmiir bɨi nwowikɨn. Mɨ krɨmiirɨn siya nɨkropkikɨm. Mɨ siya inkam wadɨekɨn, dimɨn biyɨe bɨ dirɨraerarikɨn. Mɨ siya bɨdiya mɨ aɨngwo tɨbmiiyɨn. Mɨ siya Adi Komii siirsiyɨn, pa mɨ ɨdidi. Mɨ Judan iikamɨm sɨma Konilias siir boɨn, siya inkam wadɨekɨn. Mɨ Adi Komii siir paekwosɨmɨn siir boɨnmauugikɨn. Mɨ Konilias siya krɨmiirɨn asi nɨkropkikɨn, siir omaka namɨm kɨriir yaiyɨm sɨmiir mɨ wakaeyɨm. \v 23 Mɨ Pita siya sɨmiir boɨnki, sɨma ta omaka aiir prɨiiyamɨm. Ɨriig. \v 24 Mɨ ɨi gwɨr nɨugakɨn, Pita siya ɨni sɨmaka yɨnkɨn amyakwokɨn. Mɨ Jisɨs siir isidɨn om Jopa hɨranɨn, sɨma wara yɨnkɨn amyakwok sɨmakar. Ɨigwɨra sɨma ha napnamyakwokɨm mɨ siyɨu hɨr yapwhwonkainamwɨi. Mɨ ɨi gwɨr nɨugakɨn ɨna yɨnsiin apnamyakwokɨm. Mɨ sɨma kɨmɨdiniya om Sisaria hɨriir yapnɨmbɨiyam. Mɨ Konilias siir pɨugana mɨ siir nomiiyauɨm sɨmiirɨn, bɨiyar yɨkɨunakwokɨn. Mɨ sɨma ɨni hɨrɨrar yokwokɨnɨm Pita sɨmiirɨm. \v 25 Pita siya ɨna yapnɨmbɨiyamɨn, Konilias siir omaka saiir hɨriir. Mɨ siya ha mɨ apnaniyɨn mɨ sowa ɨni omakanau hɨrar yɨniyapyɨskaiyo. Mɨ Konilias siya ɨni Pita siir ɨgmiiga ninɨ akai hɨuniyɨn siir inɨg ɨiir hainanam. \v 26 Mɨ Pita siya kinɨsiin okwoki siirɨn mɨ siya boɨn, kɨra tɨ ɨnsiin okwoki. Kara kɨriir hɨriinan inkamaɨrgɨn. \v 27 Mɨ Pita siya Konilias saɨkar naboɨnai iiyamɨn siir omaka hɨriir mɨ ɨni siyar ii kɨginamɨn, iikam whɨekakɨm sɨma hɨrarar nɨdwokaimɨmɨrkwokɨni. \v 28 Mɨ Pita siya boɨnki sɨmiir, Judan iikamɨm, ɨna nɨnoknɨnkɨnɨm nɨm krɨma om whɨran iikamɨm sɨmaka kingiin bɨ napkɨnmasuwikɨm. Nɨɨngaka. Krɨma igbidgak hɨriinasi nwokɨm, Adi Komii siya kariirɨn hɨnɨɨna boɨnmauugikɨn, kara inkam nwɨrɨn hɨnɨɨna kɨpi dap inkam biyɨe. Nɨɨngaka. \v 29 Mɨ kara kɨmiir yaiya pɨ saiir wakae boɨn tani. Nɨɨngaka. Kariirɨn kɨma nɨkɨunakikɨn mɨ kara tɨriir asi nɨtkɨn. Mɨ kara panaoɨn pɨ kɨmiir swokɨ kwasrɨi? Kɨma dimuam nɨkɨugikɨm kariiramɨn? \p \v 30 Mɨ Konilias siya boɨnki, mhɨsi bɨiya tɨ ɨi kwoɨmɨm namkiyɨm mɨ dimɨn whɨrɨn ɨiya bɨe nad nwowamtɨbɨn kara nhwo kwɨsa Adi Komii siiram kariir omakanau hɨr mɨ ɨni kara kɨgi Adi Komii siir paekwosɨm nwɨrɨn kariir whwonkam ɨda namɨkwoniyɨn. Mɨ siir yɨuɨsa ɨni twakwo hɨgnan yɨnyakiya. \v 31 Mɨ siya boɨnki, Konilias, Konilias! Adi Komii siya bɨdi wakaekiyɨn kɨra srɨigiya siiram mɨ siya iikamɨm umɨr digworaekwowam whaowaeyɨm kɨra prɨihauuwɨm mɨ tariinanɨn Adi Komii siir kwoɨnɨn ɨni sɨmiirar naɨngwokwokaigiyɨn. \v 32 Mɨ kɨra kam nhɨrɨm sɨmiir dɨkropki om Jopa hɨriir namɨm Saimon Pita siir ninɨ ɨkɨunakiyam. Mɨ tɨ inkamɨn ɨni Saimon nwɨrɨn siir omaka saiir nwowɨn. Mɨ siya tɨ inkamɨn wraisupai wraisupai ɨs mɨi mɨriigɨn. Mɨ siir omaka ɨni whɨi komiiya solwara nɨkɨuwiya, ɨni saiir whɨigbid mɨriiya. \v 33 Mɨ kara kam nhɨrɨm kɨriir waraur asi nɨkropkisasaugɨm. Mɨ kɨra siyɨu mɨiyɨk tɨrkɨn mɨ kɨra ha nɨtkɨn. Mɨ krɨma omakakɨm tɨ tɨrarar namwoniyɨm Adi Komii siir whwonkam ɨda krɨma mɨnam nɨtkɨm, yai whɨekakɨm Bɨiyan Inkam Komiiyɨn, siya boɨnmɨmauugikɨm sɨmiir wakaenakiyam. Konilias siya hɨnɨɨna boɨnkikɨn. Ɨriig. \s1 Pita siya Adi Komii siir yaiya Konilias siir omaka saiir hɨr boɨnmɨmauuɨu. \p \v 34 Pita siya iikam ɨmiirɨn hɨnɨɨna swokɨ boɨnki, kɨbɨe idwai! Kara tapa tɨsa nɨnoknɨnkɨnɨn, Adi Komii siir kwoɨnɨn hɨnɨɨna bɨ swokɨ naɨngwowikɨn, kɨmiir isid ɨkɨn mɨ siir isid ɨeya. Nɨɨngaka. Adi Komii krɨmiir Wanɨn siya whɨekak krɨmiiramar naɨngwo ɨrkakikɨn siya isid whɨrua whɨsuwamar bɨ swokɨ naɨngwowikɨn. \v 35 Nɨɨngaka. Siya iikam whɨekakɨm ɨkɨ hɨnda tɨnda nwowɨm siirɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm mɨ siyɨu mɨiyɨk napiyɨm siya sɨmiiram naɨngwowikɨm. \v 36 Kɨma bɨdi yɨnoknɨnkɨnkiyɨm taka yaiya Adi Komi siya hauugika Isrel sɨmiir isidɨn siir. Mɨ siya krɨmiir Bɨiyan Inkam Komiiyɨn, Jisɨs Krais siir yaiwɨn kɨbi ɨmiir boɨnmɨmauuwi. Mɨ krɨmiirɨn siya nɨnkiyamasu haigɨnɨugɨm, Adi Komi saɨka kwoɨn whɨrua nwowam. \v 37 Mɨ taka yaiya bɨiyɨn nu Galili hɨr nɨmbiyamka. Mɨ ɨni nu Judia hɨr nwowɨm omisɨsɨmɨm ɨni sɨmiira yɨnyokɨi ɨrkaka. Ta yaiya kɨma bɨdi yɨnoknɨnkɨnɨm bɨi Jon siya bɨdi boɨnmɨmauuwɨm, op baptais haigɨnɨuni siyɨuɨn. \v 38 Taka yaiya Jisɨs siirga. Mɨ siya om Nasaret hɨrankɨn. Adi Komii siya nɨmbingikɨn siirɨn. Mɨ siir naeyɨuɨn ɨni wara yɨnkɨn ɨkropkiyɨn. Mɨ siir kɨrɨeya mɨ ɨriipɨ hɨriinan ɨni wara mɨ ɨnkɨn hauugiya saiir. Mɨ siya omom omomɨm ɨni sɨmiir yamɨn mɨi kɨbiya saiir napmɨriiyamam. Mɨ siya iikam biyɨeyɨm yɨu biyɨe siya dirɨraerarbumbunɨnkɨn haigɨnɨuɨm, ɨni siya haiswonɨmnɨskɨiyamɨm. Mɨ Adi Komii siya mɨiya siya mɨriiya ɨni saɨka ywowɨn. \v 39 Kɨma bɨdi kɨgɨm digworaekwo whɨekakɨm Jisɨs siya tɨrɨm, nu Judia mɨ om komii Jerusalem hɨr. Mɨ nu Judan inkam komii komiiyɨm sɨma Jisɨs siirɨn ɨni paeyɨn hɨiniya nɨrɨonɨnkɨnɨn, saɨka yɨnkɨn ɨrɨnugiyɨn. Mɨ sɨma siirɨn ɨna yakɨ ɨsomaokiyɨn. \v 40 Mɨ ɨi kwɨsaka dɨg nwokiyo mɨ siirɨn ɨni Adi Komii siyar swokɨ kinɨnsiin ɨdwowɨn ɨe hɨrankɨn. Mɨ siya Jisɨs siirɨn krɨmiir nɨisiimauu haigɨnɨugɨn. \v 41 Mɨ Judan iikam whɨekakɨm sɨma siir bɨri kɨgikɨm. Nɨɨngaka. Siirɨn krɨma krɨma kɨgikɨn. Bɨiyan Adi Komii siya nɨmbinɨm siir yai boɨnmɨmauuam. Mɨ siya kinɨnsiin ɨdwoki siirɨn ɨe hɨrankɨn. Mɨ krɨma ɨni saɨkar yɨdwo aeyɨm. \v 42 Mɨ siya hɨnɨɨna boɨnmɨmauugikɨn krɨmiirɨn, ta Adi Komii siir yaiya iikamɨm sɨmiir sɨbgu boɨnmɨmauu haigɨnɨu. Adi Komii siya nɨmbingikɨn Jisɨs siirɨn. Mɨ siya wɨ krɨmiir Bɨiyan Inkam Komii nwowi. Adi Komii siya nɨmbinkɨn siirɨn Inkam Komii nwowam, iikamɨm nuanɨm sɨmiir yai hɨdam. Mɨ siya wɨ iikamɨm omwai waiyayokiyokɨiyɨm mɨ iikamɨm naokao ɨkɨm, siya wɨ sɨmiir hɨdi. \v 43 Bɨiya tɨ profet inkamɨm Jisɨs siir dimɨnpai dimɨnpaiyɨm yokwoni sɨma wɨnprigɨnkɨm profet kamɨm sɨma boɨnɨm, inkamɨm Bɨiyan Inkam Komiiyɨn siirɨm naɨngwo tɨbmii mɨ siir dimɨn biyɨeya wɨ siya nɨinak ɨtkiigi. Ɨriig. \s1 Mɨ iikamɨm Juda iikam tani mɨ Adi Komii siir naeyɨuɨn ɨni sɨmiir wara yanɨnkɨnɨuniyɨn. \p \v 44 Mɨ ɨiya Pita siya yaiya nikɨ okwo boɨnɨn mɨ Adi Komii siir naeyɨuɨn ɨna yanɨnkɨnɨuniyɨn ɨiya sɨma Pita siir yai ɨmiirar nikɨ wakaeya saiirar. \v 45 Mɨ tɨkɨ Judan kamɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm Pita saɨkar nɨnkɨn ɨtɨm, sɨma kɨgiyɨm tɨ kamɨm Judan iikam tani mɨ sɨma ɨriipɨ hɨriinan Adi Komii siir naeyɨuɨn ɨni sɨmiir wara mɨ anɨnkɨnɨuɨuɨn. Mɨ sɨma ɨni hindara yanaakiyɨm. \v 46 Mɨ sɨma wakaeki, sɨma omom omoman yaiyɨm sɨm boɨnamɨm mɨ sɨma Adi Komii siir inɨgɨn siir hainanɨm. Mɨ Pita siya hɨnɨɨn asi boɨnkɨn. \v 47 Mɨ wɨ nhɨnga haigɨnɨkouwi ta opa ta iikamɨm sɨmiir tɨbaigɨnɨuwiya saiir siyɨuɨn. Mɨ Adi Komii siir naeyɨuɨn tɨ krɨmiir mɨ anɨnkɨnɨuniyɨn mɨ sɨmiirɨn ɨni hɨriinanar mɨ ɨnkɨnɨuɨn. Pita siya hɨnɨɨna boɨnkɨn. \v 48 Mɨ Pita siya sɨmiir boɨnmauu wakaeki, kɨma Jisɨs Krais siir inɨgɨn op siir tɨ baptais. Mɨ sɨma siir boɨnki, kɨra ɨi nhɨrɨm krɨmaka tɨra timɨ o. Ɨriig. \c 11 \s1 Pita siya om komii Jerusalem hɨran iikamɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm yai sɨmiir boɨnmɨmauugɨn. \p \v 1 Aposel kamɨm sɨma mɨ Jisɨs siir isidɨn nu Judia hɨr nwowɨm sɨma bɨdi wakaekiyɨm, nhɨrɨm Juda iikam tani mɨ sɨmiir nhɨrɨm Adi Komii siir yaiya saiir wara mɨ ɨkɨn wakae. Mɨ sɨma ɨna yaɨngwo tɨbmiikiyɨm. \v 2 Mɨ ɨiya Pita siya om Komii Jerusalem hɨriir napnɨmbɨidinamɨn mɨ kamɨm mɨoɨs kɨtiyɨm sɨma saɨkar yɨnkɨn waomwarkɨi boɨn. \v 3 Sɨma boɨnki, kɨra tɨ kamɨm mɨoɨs kɨt karamae nwowiyɨm nae sɨmiir omaka bɨdi inɨ ɨdwokai aenakiyɨn. \v 4 Mɨ Pita siya boɨnmauugɨn iikamɨm sɨmiir digworaekwo whɨekakɨm mɨ siya boɨnki. \p \v 5 Kara om Jopa hɨr nwowɨn mɨ kara nhwo ha kwɨsboɨnɨn mɨ dimɨn whɨrɨn nhwonan kara whɨn kɨg wɨnkɨn nɨnomor kou hɨrankɨ nɨtɨn ɨni nɨbmɨrnan ywowa. Taka nɨbmɨra saiir haɨmii haɨmii whiiyɨm uridni bɨdi yɨnki amamasukiyɨm ɨrɨpa. Mɨ saeya ɨni kariiramar hɨrɨrɨunaiiniya. \v 6 Kara bɨdi sɨbgu kɨgnɨnoknɨnkiyɨm, tɨkɨ dimɨnɨm saiir yainau nwokainaiiniyɨm. Wraisupai wraisupaiyɨm niimauanɨm mɨpuk ɨpiyɨn mɨ ɨt, tɨ hɨnɨɨn hɨnɨɨn wraisuɨm, saiirara nwokainaiinikɨm. \v 7 Mɨ ɨni kara wakaekiya yai kwɨra kauwok boɨnkiya kariirɨm. Kɨra wara wraisuɨm sɨmiir dɨsomsom anagae! \v 8 Mɨ kara ɨna wakae boɨnkiyɨn, Bɨiyan Inkam Komii. Kɨbɨe idwai! Kara pɨ hɨriinan wraisuɨm krɨma haiyaiyɨm kara pɨ sɨmiir swokɨ ae rani, sɨma wraisu paiigɨ waeyao. \v 9 Mɨ ta yaiya, kwɨsaka ha swokɨ boɨnkiya nɨnomor kou hɨr, saeya hɨnɨɨna boɨnkika, dimɨn wadɨe Adi Komii siya tɨrkiyɨn siirɨn ha kɨpi boɨn, dimɨn biyɨekɨn. Nɨɨngaka. \v 10 Mɨ tɨkɨ dimɨnɨn kwoɨmaka, ha nɨnkɨnyaeyaogugunamɨn mɨ siya ɨna swokɨ amɨn nɨnomor koua hɨriir. \v 11 Mɨ bɨri kɨmɨmɨnkikɨn tɨkɨ kam nwoɨmɨm, omaka kara nwowɨna ɨni saiir akpitga yamɨkwoniyɨm. Inkam komii nwɨrɨn nu Sisaria hɨranɨn siya kariiram nɨkropkikɨn sɨmiirɨn. \v 12 Mɨ Adi Komii siir naeyɨuɨn siya boɨnmauugɨn kariirɨn, kɨra sɨmaka dam. Kɨriir kwoɨnɨn kɨpi naɨngwoyɨmyoknanae. Mɨ tɨkɨ nomiiyau ɨriiyar nwɨrɨm sɨma ɨni kanakar yɨnkɨn ɨtɨm. Mɨ krɨmar yapiiyam siir omaka aiir. \v 13 Mɨ siya krɨmiirɨn Adi Komii siir paekwosɨmɨn siya kɨgɨn, siir omakanau hɨr nɨmbiyamɨn, siir boɨnmauuwɨn. Adi Komii siir paekwosɨmɨn siya hɨnɨɨna boɨnkɨn, om Jopa hɨran kam nhɨrɨm Saimon siirɨm dɨkropki. Mɨ siya pɨ sɨmaka swokɨ ɨnkɨn ɨtɨm. Mɨ siir inɨg whɨrɨn Pitakɨn. \v 14 Mɨ siya wɨ kɨriir boɨnmauuwi Adi Komii siya kɨriir dimɨn biyɨeyɨm wɨ panɨɨna nɨinak ɨtkiigɨigii? Mɨ siya wɨ kɨriir omakaɨn inkamɨm sɨmiir dimɨn biyɨeyɨm wɨ sɨmiir warar mɨ ɨinak ɨtkiigɨigii mɨ sɨmiirɨn wɨ siyar swokɨ ɨkɨunaei. \v 15 Ɨiya kara yai sɨmiirar nikɨ boɨnmɨmauuɨn mɨ Adi Komii siir naeyɨuɨn ɨna yanɨnkɨnɨu ɨuwɨn sɨmiir. Bɨiya krɨma nikɨ tɨra saiir hɨriinan. \v 16 Mɨ ɨni kara swokɨ aɨngwowarkaigiyɨn, ta yaiya Bɨiyan Inkam Komii siya boɨna. Siya hɨnɨɨna boɨnkɨn, Jon siya baptais haigɨnɨugɨm inkamɨm sɨmiirɨn op aiir. Mɨ wɨ kara hauugi Adi Komii siir naeyɨuɨn wɨ krɨmiir nanɨnkɨnɨuni. \v 17 Bɨiya krɨma, Bɨiyan Inkam Komiiyɨn Jisɨs Krais siiramar naɨngwo tɨbmiikɨm. Mɨ Adi Komii siya naeyɨuɨn krɨmiirɨn ɨni hindara prɨihauuginan ywokiyɨn. Mɨ tariinanɨn ɨriipɨ hɨriinan, Adi Komii siya ta hɨriinan prɨihauua ɨni saiir kaimwowar swokɨ kwahauuɨn, tɨ iikamɨm Juda iikam tani sɨmiir. Mɨ kara wɨ dɨgar nwowi Adi Komii siir yai aiir nɨriiyɨu boɨnɨm, aniya? Nɨɨngaka. Pita siya hɨnɨɨna boɨnkikɨn. \v 18 Mɨ ɨiya sɨma ta Pita siir yai aiir wakaeyɨm mɨ sɨma ɨni hindara wakaemumuɨm, yai bɨri wakae boɨnkɨm. Mɨ sɨma Adi Komii krɨmiir Wanɨn siir inɨg ɨiir hainanɨm mɨ sɨma boɨn mɨ Adi Komii siya tɨ iikamɨm Juda iikam tani sɨmiir mhɨi kwoɨn ɨmiir asi nɨmkpɨt haigikɨm. Mɨ sɨma wɨ omwaiya nwokɨ waiyayokiyokɨiyɨm. Ɨriig. \s1 Om Antiok hɨran inkamɨm ɨna yaɨngwo tɨbmiikiyɨm. \p \v 19 Ɨiya sɨma Stiven siir kaiyɨmɨk aokiyɨn mɨ tɨ kamɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm, sɨma ɨni hɨkakar ywokiyɨm. Mɨ sɨma nu komii whɨswo Finisia mɨ Saipras mɨ om Antiok hɨr inɨ o naki. Sɨma ta Adi Komii siir yai aiirɨn ɨkɨ om nhɨrɨm sɨmiir wara bɨ boɨnmɨmauugɨm. Nɨɨngaka. Sɨma Juda iikamɨm sɨmiirara boɨnmɨmauu haigɨnɨugɨm. \v 20 Mɨ kam nhɨrɨm sɨmaka hɨrar nɨnkɨn okɨm. Mɨ tɨ kamɨm, tɨ nu whɨswo Saipras mɨ Sairini sowiir hɨrankɨm. Mɨ ɨiya sɨma om Antiok tɨriir nɨmbiniyɨm mɨ sɨma Judan iikam tani Grik sɨmiir wara mɨ boɨnmɨmauu. Mɨ sɨma Bɨiyan Inkam Komii Jisɨs siir Yai Kɨbiya Yokwo Komii saiir nwowa, saiirɨn wara mɨ ɨnkɨn boɨnmɨmauu. \v 21 Mɨ Bɨiyan Inkam Komii siir kɨrɨeya sɨmaka hɨrar nwoka. Mɨ iikam whɨekakɨm sɨma ɨna yaɨngwo tɨbmiiyɨm. Mɨ sɨma ɨna yamɨm Bɨiyan Inkam Komii siirɨm. \p \v 22 Om komii Jerusalem hɨran iikamɨm Adi Komii siirɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm, sɨma ta yai aiir wakaewɨnɨm mɨ sɨma Banabas siir yɨkropki om Antioka hɨriir. \v 23 Mɨ ɨiya siya ha nɨmbiyamɨn mɨ siya ɨna inɨ kɨgɨu, Adi Komii siir naɨngwobumbuwa sɨmiir hɨr nwowi. Mɨ siya ɨni maɨrgɨmaɨrga inɨ owɨuwɨn. Siya ɨkɨ iikam whɨekakɨm sɨmiir kwoɨn ɨmiir boɨnɨurwokaigɨn, sɨmiir Bɨiyan Inkam Komii siirɨm nwokɨ ami ɨinokɨinokɨn. \v 24 Banabas siya inkam wadɨekɨn mɨ Adi Komii siir naeyɨuɨn ɨni siirar yanɨnkɨnɨuniyɨn mɨ ta siir naɨngwo tɨbmiiya kɨrɨe asi namwoɨuga. Mɨ ɨiya sɨma siir yai wakaeyɨm mɨ iikam isid bripriyɨn, sɨma ɨni Bɨiyan Inkam Komii siir isid ɨiirarama swokɨ ɨtɨm. \v 25 Mɨ mhoɨiya Banabas siya ɨna yamɨn, om whɨrɨn Tasas dapiyɨn siir. Mɨ siya Sol siirɨm inɨ hanɨsrɨu. \v 26 Siya siir ninɨ kɨgɨuɨn mɨ siirɨn ɨni om Antiok hɨriir yɨkɨunamɨn. Bɨewiiyɨn whɨr sowa nwowɨn. Sowa iikamɨm om Antiok hɨranɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm sɨmaka nɨdwo boɨnaigɨm. Mɨ iikam isid komiiyɨn sowa boɨnmɨmauu Adi Komii siir yai aiir. Om Antiok hɨrɨn, kamɨm kɨgna mɨriiyɨm bɨigɨ bɨiyɨn sɨmiir inɨgɨm hɨnɨɨna dapkɨm Kristen. \p \v 27 Mɨ ta ɨiya profet kamɨm sɨma om komii Jerusalem siir haiburgigɨm mɨ ɨni om Antiok hɨr yamwoɨuɨm. \v 28 Profet inkam nwɨrɨn siir inɨgɨn Agabaskɨn. Mɨ siya Adi Komii siir naeyɨu siir kɨrɨeya saiir yokwoki. Mɨ siya yai komiiya kwɨra boɨnmauugi. Siya ɨna boɨnkiyɨn, mhoɨiya mhɨi komiiya wa naoki, tɨ omom omomɨm tɨ nu ɨiir nwowɨm. Mɨ ɨiya tɨ dimɨnɨn siya nɨmbiyamɨn mɨ Krodias siya inkam komii nwokɨn omom omom kɨgrɨraowam. \v 29 Mɨ kamɨm om Antiok hɨranɨm kɨgna mɨriiyɨm, sɨma ɨrɨpa yai mɨnan nomboɨntɨbmiikimaigɨm, umɨr nhɨrɨm sɨmiir nomiiyauɨm nu Judia hɨr nwowɨm, sɨmiir hauugiyɨm nae sɨma saɨn aeyɨm mɨ sɨmiir dirɨraerar haigɨnɨuwam. Mɨ sɨma yapa yapa nwonɨra sɨmiir kwoɨn ara yaɨngwoki, umɨr nhɨrɨm sɨmiir hɨrar nwowɨm. Mɨ sɨma haɨmii sɨmiir hauugi. \v 30 Sɨma hɨriinan tɨrɨm mɨ sɨma Banabas mɨ Sol sowiir hauugi tɨ umɨrɨm. Mɨ tɨ umɨrɨm kɨmɨdiniya sowa hainam, inkam adiyaowaeyɨm siyɨu komii kɨgrɨraowiyɨm om komii Jerusalem hɨr nwowɨm sɨmiiram. Ɨriig. \c 12 \s1 Herot siya yɨsom aoki Jems siirɨn mɨ Pita siirɨn omaka hɨuyokiyokaiya saiir inɨ haigigik. \p \v 1 Mɨ taka ɨiya inkam komiiyɨn nu kɨgrɨraowiyɨn Herot mɨ siya tɨrbumbunɨnkɨn haigɨnɨugi, kamɨm Adi Komii siiram naɨngwo tɨbmiiyɨm sɨmiirɨn. \v 2 Siya tɨbao sɨmsɨokikɨn sɨmiirɨn Jon siir nomiiyauɨn Jems, siirɨn nhɨridni nɨkrɨp aokiyam. \v 3 Mɨ Juda sɨmiir iikamɨm sɨma maɨrgɨmaɨrga dimusi bɨ nwokikɨm, Jems siirɨn siya nɨsomaokikɨn. Mɨ siya Pita siirɨn wara asi nɨnkɨn haigɨnɨkoukrɨpkiigikɨn. Mɨ siya Pita siirɨn ta ɨiya yaewou komii nikwo aeya saiir hɨunɨnɨkougikɨn. Mɨ ta ɨiya Juda sɨmiir iikamɨm nipu waisikaiyɨn siirar nikɨ aekɨm. Mɨ ta nae komiiya saiir inɨga pasovaka. \v 4 Mɨ siya Pita siir yankabrɨnunaowid. Mɨ siya Pita siir inɨ hɨuyokiyokaigik. Mɨ siya Pita siirɨn kamɨm yaii nɨniiyɨm ɨuur ɨriiyar nwɨrkɨm sɨmaka inɨ whɨnapiyɨkɨugig. Mɨ sɨma siirɨn nɨi nabɨe nɨi nabɨe waikaokɨm. Mɨ tɨ kamɨm ɨrɨm haiiyɨm hɨnɨɨn hɨnɨɨna waikaokɨm, nwiiyɨm nugak mɨ nwiiyɨm nabɨe mɨ nwiiyɨm naɨoka mɨ nwiiyɨm nɨiyaka. Mɨ Herot siir kwoɨnɨn ɨna yaɨngwokiyɨn, ɨiya ta yaewou nikwo aeya nae komiiya Pasova dapiya saeya dɨgi mɨ siya Pita siirɨn wa ninɨ haiwao ɨkɨunakii, Juda sɨmiirɨm sɨma nɨsomaokiyam. \v 5 Mɨ Pita siya omaka sɨma hɨuyokiyokaiya saiir nwokaiyɨn mɨ sɨma siirɨn ɨna waikaowɨm. Mɨ iikamɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm sɨma ɨna srɨinanaeyɨm Adi Komii siirɨm, siya whɨndiraerarɨm siirɨn. Ɨriig. \s1 Pita siirɨn omaka hɨuyokiyokaiya hɨrankɨn ninɨ ɨkɨunakikɨn paekwosɨm ɨeya. \p \v 6 Herot siya ɨna yaɨngwowɨn, Pita siirɨn waka omaka inkam komiigɨn nɨdwokai wakae wɨniya yai wɨ saiir hɨriir nɨkɨunami. Ɨiya bɨ nikɨ pɨrkɨnka mɨ nɨiyaka Pita siya inkam nwɨso yaii nɨniiyo sowiir bopwoniya whwonkaowiigɨn. Sɨma siir ɨɨna kwɨso tɨ inkam nwɨso yaii nɨniiyo sowaka nɨnkɨn widgikɨn. Whɨsɨn ha wrokikɨnɨn kam nhɨrɨm siir kɨgrɨraowiyɨm, sɨma ta omaka hɨuyokiyokaiya saiir ano ɨiirar waikaowɨiyɨm. \v 7 Mɨ Bɨiyan Inkam Komiiyɨn siir paekwosɨmɨn bɨri kɨmɨmɨnkikɨn ɨni Pita siir kingiina yamɨkwoniyɨn ta omaka hɨuyokiyokaiya saiir hɨr. Mɨ ta paeya nɨuyaiya ɨni ta omaka saiir hɨra yɨmbiyamkiya. Mɨ Adi Komii siir paekwosɨmɨn siya Pita siir prɨsa saiir inɨ hogwo iyopswoswo boɨnɨu. Mɨ siya ɨna boɨnɨn, kɨra ha dɨnsiinsasau. Mɨ Pita siya ɨna yɨnsiingiyɨn. Mɨ wɨeyɨn sop whɨswo ɨni siir ɨɨndɨb hɨrankɨ hɨuwrokiyo mɨ ɨni nua yamɨkɨigɨiyɨuwo. \v 8 Mɨ Adi Komii siir paekwosɨmɨn siya boɨn siirɨn mɨ kɨra kɨriir pɨuwopa kikogi mɨ kɨriir ɨga ha timɨ iigi. Mɨ siya hɨriinana mɨ tɨr mɨ Adi Komii siir paekwosɨmɨn ɨna swokɨ boɨnkiyɨn mɨ kɨriir mwɨnɨsa tɨoyanani mɨ kɨra kariir mhoɨiya wɨt. \v 9 Mɨ Pita siya ta maeyaua hɨuyokiyokaiya saiir haiburgigɨn mɨ siya ɨni Adi Komii siir paekwosɨmɨn siir mhoɨiya yamɨn. Mɨ siya bɨ mɨ ɨnoknɨnkɨnkɨn tɨ dimɨnɨn Adi Komii siir paekwosɨm ɨeya tɨrɨn. Mɨ siya ɨna yaɨngwowɨn, kara tari nhwo namisi whɨni iyɨe? Tari nhwo whɨn tani. \v 10 Mɨ sowa ha napniniyo, bɨi nwowɨnɨn inkamɨn yaii nɨniiyɨn siiram waikaowɨn siir kwaiburgiko, ha swokɨ kwapnaniywo nwɨrɨn ano whɨrɨn si swokɨ kwaowaikaowɨn siir swokɨ kwaiburgiko mɨ ha napnaniyamwo ano komiiyɨn, aiyɨni haigɨnɨkouwɨn idowɨiyanɨn ɨni sasa haiwaowɨnɨn. Mɨ sowa ɨni hinda yapɨgusnaniyamwo. Mɨ sowa om komii siir yam. Mɨ siyɨu whɨrɨn siir youapam. Mɨ bɨri kɨmɨmɨnkikɨn Adi Komii siir paekwosɨmɨn ɨna kwaiburgigɨn Pita siirɨn. \p \v 11 Mɨ Pita siir kwoɨnɨn ɨna yaɨngwokiyɨn mɨ siya boɨn, kara bɨdi yɨnoknɨnkɨnɨn, Bɨiyan Inkam Komiiyɨn siya nɨkropkikɨn siir paekwosɨmɨn. Mɨ kariirɨn Herot siir ɨɨnankɨn siya nɨspakɨi hainakikɨn. Mɨ siyɨu whɨekakɨm mhoɨiya Juda sɨmiir isid ɨeya tɨrɨm naɨngwowɨm mɨ sɨmiir hɨrankar nɨkɨunakɨn. \p \v 12 Siya tɨ dimɨn ɨiir nɨnoknɨnkɨnamɨn mɨ siya ɨna yamɨn Maria, Jon siir apua saiir omaka aiir. Mɨ Jon siir inɨg whɨrɨn Makɨn. Mɨ iikamɨm kasaka rani, ta omaka aiir nwowɨm. Sɨma Adi Komii siirɨm hɨrar srɨinanaekɨm. \v 13 Mɨ Pita siya ta omaka saiir anoɨn yabanɨn, siirar yakɨ kaigakanɨu. Mɨ wig ɨra hɨr mɨriiya saiir inɨgɨn Rodaka ano saeya yamɨ haiwaoki Pita siirɨmɨn. \v 14 Mɨ saeya wakaesɨbnama, Pita siir yai aiirɨn mɨ saeya ɨni maɨrgɨmaɨrga ywonama. Mɨ saeya ano bɨ nikɨ haiwaokika. Mɨ saeya ha niwɨtnama mɨ kɨmɨdiniya sɨmiir iikamɨm sɨmiir boɨnmauugik Pita siya ɨni ano hɨra nokwowɨn. \v 15 Mɨ sɨma saiir yanugaugau, kɨra pɨ whaowaei! Mɨ ɨmiiɨmii saeyar nwowa mɨ ɨna boɨnkiya. Nɨɨngaka. Kɨbɨe idwai. Siya tɨsi tɨrar nwowɨn! Sɨma boɨn, warɨ siir pɨunaɨn aeya. \v 16 Mɨ Pita siya ɨni ano ɨiirar kaigɨkankrɨpkaiyɨn. Mɨ sɨma anoɨn ha haiwaokiyɨn siir kɨgam mɨ sɨma ɨni hindara yanaakiyɨm. \v 17 Mɨ Pita siya sɨmiir yɨkɨdugi, kɨma yai kɨpi sisi. Mɨ sɨma yaiyɨm ɨna tankiyɨm. Mɨ siya sɨmiirɨn ɨna boɨnmɨmauuɨm, Bɨiyan Inkam Komii siya nɨkɨunakikɨn kariirɨn, omaka hɨuyokiyokaiya saiir hɨrankɨn. Mɨ siya ɨna boɨnɨn, kɨma Jems siir boɨnmauu mɨ nomiiyau nhɨrɨm sɨmiir warar tɨ dimɨnɨn. Mɨ Pita siya sɨmiir haiburgigɨn mɨ siya ɨna yamɨn om whɨra. \p \v 18 Mɨ ɨiya ha pɨrkɨnkiyakwoka kamɨm yaii nɨniiyɨm, sɨma ɨni hindara hinsɨr whaowaekiyakwokɨm. Dimusi rani, sɨma Pita siir bɨ kɨgɨm. Mɨ sɨma boɨn, Pita siya ɨni pɨnda yamɨn? \v 19 Mɨ Herot siya mɨinan napmɨriigɨn Pita siirɨm hansɨrɨn mɨ siya siir bɨ kɨgɨn. Mɨ siya kamɨm yaii nɨniiyɨm ɨni sɨmiir yɨkɨn. Mɨ siya yai ɨna boɨn tɨbmiikimaiyɨn kamɨm yaii nɨniiyɨm sɨmiir nɨsomaowam. Mɨ Herot siya nu Judia hɨr haiburgik mɨ siya om komii Sisaria hɨriir yam mɨ hɨr inɨ owou. Ɨriig. \s1 Herot Siya bɨdi yaonamɨn. \p \v 20 Herot siya ɨo prasae bɨ nwokɨn iikamɨm tɨ om whɨso, Taia Saidon hɨranɨm sɨmiirɨn. Mɨ ɨrɨpa haɨngiriyɨunani mɨ ɨna yɨtɨm siirɨm. Mɨ sɨma yai Blastas saɨka kitɨbmii boɨnkɨm, omaka haɨmiiyɨn bɨdi hɨuyokiyokaiyɨn tɨ inkam komii nu kɨgrɨraowiyɨn siya whwonkaiiyɨn mɨ ta maeyaua siya kɨgrɨraowika. Mɨ sɨma ɨna boɨnanaeyɨm inkam komii siir ta sɨmiir ɨowa pɨ dɨgiyɨm mɨ krɨmiir kwoɨnɨm ha naɨngwowi iikamɨm krɨma tɨ nu ɨiir nwowɨm, krɨma naeyɨm inkam komii siir nu ɨiir saɨnaekɨm. Mɨ sɨma asi boɨnanaekɨm ta ɨowa pɨ dɨgiyɨm. \p \v 21 Mɨ Herot siya ɨikwɨra yɨmbinki. Mɨ ta ɨi aiirɨn, siya siir pɨuai mɨiyɨkɨm sɨmiirar pɨuai mɨ siya ɨni siir ipii aiirar yɨdwokaiyɨn. Mɨ siya sɨmiirɨn ɨna yowarkɨi boɨnɨn. \v 22 Mɨ iikamɨm ɨna kauwok boɨnkiyɨm. Mɨ sɨma ɨna boɨnɨm, ta yaiya tari inkamni yai rani? Saeya Adi Komii siirar yaiga. \v 23 Mɨ Herot siya Adi Komii siir inɨg ɨiir bɨ hainankɨn. Mɨ bɨri kɨmɨmɨnkikɨn, Bɨiyan Inkam Komii siir paekwosɨmɨn siya dirɨraerarkiyɨn mɨ Herot siya ɨni ɨigɨ yaewɨmwhɨrkii aonamɨn. \p \v 24 Mɨ tɨ Bɨiyan Inkam Komiiyɨn siir yaiya ɨni komiiya ywokiya. Mɨ omom omomɨm ɨni saiirar haigirɨrɨr boɨnyokiyokɨiyamɨm. \v 25 Mɨ Banabas, Sol sowa om komii Jerusalem hɨr mɨrii dɨgnaniyo mɨ sowa ɨna swokɨ ɨtwo, om Antioka tɨriir. Mɨ sowa Jon mɨ siir inɨg whɨrɨn Mak dapiyɨn siir wara yɨkɨunam mɨ siya ɨni sowaka yɨnkɨn amɨn. Ɨriig. \c 13 \s1 Mɨ sɨma yɨmbinki Banabas Sol sowiirɨn Adi Komii siir yai boɨnmɨmauuɨm. \p \v 1 Mɨ iikamɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm om Antiok hɨranɨm sɨmiir kam nhɨrɨm profetkɨm mɨ nhɨrɨm tisakɨm sɨma ɨni wara nɨnkɨn owɨm. Tɨ kamɨm sɨmiir inɨgɨm hɨnɨɨnɨn hɨnɨɨngɨm, Banabas mɨ Saimon siir inɨg whɨrɨn pɨu yhɨuwinankɨn mɨ Lusias om komii Sairini hɨrankɨn. Sol, Maneyen sowa bɨiya inkam komii Herot siir omaka ɨrua saiirara whwonkaigo. \v 2 Mɨ ɨiya iikamɨm Bɨiyan Inkam Komiiyɨn siir inɨg hainanɨm mɨ sɨma nae mɨnɨm ɨni wara yɨnkɨn haiyakiyɨm. Mɨ Adi Komii siir naeyɨu mɨiyɨkɨn ɨna boɨnkiyɨn, kɨma Banabas, Sol sowiirɨn, ta mɨiya kara boɨna saiir mɨriiyɨm tɨ ɨmbin tɨbmii. \v 3 Mɨ sɨma nae mɨnɨm ha haiya dɨgiyɨm mɨ Adi Komii siirɨm mɨ srɨi dɨgiyɨm mɨ sɨmiir ɨɨnaɨm ɨna yɨnkwokiyɨm sowiirɨn. Mɨ sowiirɨn ɨna swokɨ ɨkropkiywo Adi Komii siir mɨi aiir mɨriiyɨm. Ɨriig. \s1 Banabas Sol sowa nu Saipras hɨr boɨnmɨmauugo yai kɨbiya saiir. \p \v 4 Adi Komii siir naeyɨuɨn siya nɨkropkikɨn Banabas, Sol swowiirɨn. Mɨ sowa ɨni om Selusia hɨriir yapiinamwo. Mɨ om komii Selusia hɨrɨn sowa ɨni siyaiini yani kwɨriinamwo. Mɨ siyaiiya sowiirɨn ɨni mhɨu whɨrɨn Saipras nɨkɨuwiyɨn siir hɨriir yɨuginam mɨ sowiirɨn hɨr yatkɨnɨugig. \v 5 Sowa om komii Salamis hɨr yamasu. Mɨ Juda sɨmiir inkamkɨ nwowiya maeyauɨm Adi Komii siir yaiyɨm sɨmiir boɨnmɨmauu. Jon siya sowaka warar yɨnkɨn owɨn sowiir whɨndirɨraerarɨm. \p \v 6 Sowa tɨ mhɨuiisɨmɨn Saipras siir yapyokiyokwɨiywo mɨ om Komii Pefos hɨriir yɨmbiyam. Sowa inkam nwɨra inɨ kɨgɨu tɨ omɨn siir hɨrɨn. Tɨ inkamɨn siya nop nao kɨrɨekɨn. Siya Juda hɨrɨn profet inkamnan ywowɨn. Mɨ siya pɨ Juda sɨmiirar mɨ ɨksɨsaei. Siir inɨgɨn Ba Jisɨskɨn. \v 7 Mɨ siya sɨmiir inkamɨn bɨi nwowiyɨn siir inɨgɨn Sesias Polaskɨn. Mɨ siya saɨka yamwoni Sesias Polas siir kwoɨnɨn bɨmbɨiuwi rani. Mɨ siya yɨkɨugi Banabas, Sol sowiirɨm. Siya sowiirɨn mɨnɨn nɨkɨunakɨn, siir kwoɨnɨn Adi Komiini yai wakaeyam naɨngwowi. \v 8 Mɨ sowiirɨn Elimas siya yɨkɨdu. Mɨ tɨ inkamɨn nop prasae bɨ naowikɨn. Mɨ sɨma siirɨn Ba-Jisɨs dapikɨm Grik sɨmiir yaigɨna hɨnɨɨna dapikɨm Elimas. Mɨ siir kwoɨnɨn tɨ sɨmiir inkamɨn bɨi nwowiyɨn, siir kwoɨn ɨiir kisɨna haigiyam naɨngwowi. Mɨ tɨ siir kwoɨn mɨiyɨkɨn pɨ nwokɨ ɨtkiigiyɨm. \v 9 Mɨ Sol siir inɨg whɨrɨn Polkɨn. Mɨ Adi Komii siir naeyɨuɨn siirar yanɨnkɨnɨuɨu. Mɨ siya siir kaonanaeki tɨ inkamɨn nop naowiyɨn mɨ siya ɨna boɨnkiyɨn siirɨn, \v 10 Kɨra Setan siir bɨiyan yɨnisɨm kɨɨngɨn. Kɨra siyɨu mɨiyɨkɨm ɨo sɨmiirar nwowikɨn. Mɨ nɨksɨsaeni siyɨu mɨ siyɨu biyɨe whɨekak ɨkɨm, ɨni kɨriir waraurar nwowɨm. Mɨ kɨra Bɨiya Inkam Komiiyɨn siir siyɨu mɨiyɨk ɨmiir tɨr bumbuwikɨn. Mɨ kɨra tɨ hɨriinan siyɨu biyɨeyɨn siir bɨ nɨugiskikɨn, aniya? \v 11 Mɨ wakae panaowɨn Bɨiyan Inkam Komiiyɨn siir ɨɨna pɨ saeya tɨowi kɨriirɨn. Mɨ kɨriir nhwona pɨ nhwo kwɨsae nwoki. Mɨ panaowɨn kɨra pɨ bɨe ɨiirɨn kɨgnɨnoknɨnkɨn tani mɨ kɨra wɨ ɨi prɨeirɨg sɨm kɨpi nikɨ oki. Pol siya hɨriinan yai boɨnkiyɨn mɨ bɨ kɨmɨmɨnkikɨn Elimas siir nhwona ɨni nhworiikaka ywokiyɨn. Mɨ siya ɨna prɨiap prɨiap amɨn. Siya mɨnam naɨngwokɨn inkam nwɨrkɨn siir ɨɨna nnkwoɨm mɨ siyɨu siir nɨisiisimauu apamɨm. \v 12 Mɨ inkam komiiyɨn omom omomɨm kɨgrɨraowiyɨn siya tɨ dimɨnɨn siir kɨgiyɨn mɨ siya ɨna yaɨngwo tɨbmiikiyɨn. Mɨ siya ɨni kakar ywokiyɨn, yaiya Bɨiyan Inkam Komii siya boɨna saiirsiyɨn. Ɨriig. \s1 Sowa om Antiok hɨriir yam nu Pisidia siir. \p \v 13 Pol siya mɨ inkam nwɨso sɨma siyaiiya saiir kwɨriinam. Mɨ sɨma om Pepos siir haiburgigɨm mɨ sɨma ɨna yakiyamɨm mɨ om Pega hɨr yamasu ɨu. Mɨ nu Pamfilia hɨriir yam. Mɨ Jon siya sɨmiir haiburgik. Mɨ siir inɨg whɨrɨn Makɨn. Siya om Komii Jerusalema hɨriir swokɨ amɨn. \v 14 Sowa om Pega siir haiburgig mɨ ɨna yapnamwo om Antioka yɨmbiyam nu Pisidia siir. Mɨ Juda sɨmiir ɨi komiiya sɨma ɨna yamɨm maeyaua yai boɨnaiya saiir. Sowa ɨna inɨ ɨdwokaiyɨuwo sɨmaka warar. \v 15 Sɨmiir maeyaua yai nɨdwo boɨniya saiir kɨgrɨraowiyɨm yaowae komiiyɨm siyɨuni yaiyɨm, bɨdi bɨdinanɨn Moses siya wɨnɨm mɨ bɨdi bɨdinan profet kamɨm sɨma mɨ wɨnkiyɨm, sɨma sɨmiir mwaɨn dɨgiyɨm mɨ mhoɨiya sɨma ɨna srɨiyɨm, Pol kɨra mɨ kɨnaka mɨriiyɨm kamɨm kɨma yaigakɨnɨui mɨ yaiya kɨma naɨngwonaniya pɨ saiirar kwaboɨn iikamɨm krɨmiir kwoɨn ɨmiir kɨrɨe haigɨnɨugikɨm. \p \v 16 Mɨ Pol siya ha nokwokiyɨn mɨ siir ɨɨna ɨna yɨisiimauugiya. Mɨ siya ɨna boɨnkiyɨn, kɨma tɨ iikamɨm Isrelranɨm, kɨma kariir yaiya saiir wakaeki. Mɨ tɨ Judaɨn iikam tani ɨkɨm tɨ tɨr mɨ owɨm mɨ kɨma kɨmiir kwoɨnɨm Adi Komii krɨmiir Wanɨn siir hauuam nɨtɨm mɨ kɨma kariir yaiya saiir wara dɨnkɨn wakaeki. \v 17 Tɨ Isrel sɨmiir Adi Komiiyɨn siya bɨdi yɨmbinkiyɨn kɨmiir yɨdwi wanwiyaeyɨm sɨmiir. Mɨ ɨiya sɨma nu komii Isib hɨrar nikɨ prɨiywokaigiyɨm, sɨma om whɨrni omɨn siir nwokɨm. Adi Komii siya dirɨraerarkikɨn mɨ sɨma ɨni isid komii ywokiyɨm. Mɨ mhoɨiya siir kɨrɨeka nɨkɨunamkɨn mɨ sɨma nu komii Isib siir haiburgigɨm mɨ sɨma ɨna yamɨm. \v 18 Mɨ nuɨn iikam karamaeyɨn mɨ Isrel sɨma siir nwokɨm. Mɨ sɨma whɨsariiya prɨiywokɨm, sɨma nu karamaekɨm. Mɨ sɨmiirɨn Adi Komii siya kɨgrɨraowɨm bɨewiyɨm kam nwɨs (40) sɨma prɨiywokaigiyɨm. \v 19 Adi Komii siir kɨrɨeya saeyar tɨrkiya mɨ tɨ nu komii Kenan hɨran iikam isid ɨriiyar whɨswo sɨma ɨna yaokaokiyɨm. Mɨ sɨma yapa yapa omkɨm mɨ yapa yapa yaigɨngɨm. Mɨ tɨ omɨm sɨmiir nuɨn ɨni Adi Komii siya hauugiyɨn Isrel sɨmiir. \v 20 Bɨewiyɨm sɨma tɨ nu komii ɨiir nwowɨm 450 gɨm. Mɨ ta ɨiya Adi Komii siya nɨmbina kamɨm yai hɨdiyɨm sɨmiir mɨ sɨmiir kɨgrɨraowɨm mɨ ɨna ywowɨm mɨ profet Samyuel siya ɨna yɨmbiyamɨn. \v 21 Mɨ mhoɨiya sɨma ɨna srɨiyɨm profet inkamɨn Samyuel siirɨm, kɨra krɨmiirɨn inkam komiiyɨn nwɨra dɨmbingi siya krɨmiir kɨgrɨraowɨm. Mɨ Adi Komii siya hauugɨn kwoɨn mɨiyɨk Samyuel siir, siya ɨni Sol siirar yɨmbingiyɨn, siya Kis siir yɨnisɨmkɨn, siya Bensamin siir pɨugana saiir hɨran inkamkɨn. Bɨewiyɨm siya kɨgrɨraowɨm sɨmiir kamnwɨskɨm (40). \v 22 Mɨ Adi Komii siya nhɨnɨkrɨropki siirɨn. Mɨ kɨmɨdiniya Devid siir yokmwɨn okwo haigɨnɨu sɨmiir inkam komii nwowɨm. Mɨ siya boɨnki, kara bɨdi kɨgɨn Devid siirɨn Jesini yɨnisɨmɨn. Kariir kwoɨnɨn ɨni tɨ inkamɨn siiramar naɨngwo ɨskiyɨn. Siya wɨ kariir siyɨu ɨmiirar napi. \v 23 Bɨdi bɨdiniya Adi Komii siya ha boɨnkɨn, inkam nwɨrɨn wɨ kara nɨkropkii Isrel sɨmiir isidɨn siir whɨndirɨraerar haigɨnɨuam. Mɨ siya hɨriinan tɨrɨn mɨ siya Jisɨs siir yɨkropki krɨmiiram krɨmiir dimɨn biyɨe biyɨeyɨm sɨmiir nɨinak ɨtkiigɨigiyɨm. Mɨ siya Devidni pɨugana saiir hɨrankɨn. \v 24 Jisɨs siya bɨ nikɨ ɨtkɨn. Mɨ taka ɨiya Jon siya yaiyɨm saiir boɨnmɨmauugɨm Isrel sɨmiirɨn mɨ sɨmiir mhɨi kwoɨnɨm wɨ nwokɨ kisɨna haigiyɨm mɨ op wa nwokɨ baptaisɨm. \v 25 Jon siya ta mɨiya saiir mɨrii dɨgiyɨn kingiina nwokɨn. Mɨ siya boɨn kɨma panɨɨna naɨngwowi, kara yɨpɨkɨn? Tɨ inkamɨn kɨma nwokwokɨnɨn kara si rani. Kɨma wakae! Inkam nwɨrɨn wɨ kariir mhoɨiya nɨti, siya inkam komiigɨn, kara inkam kɨɨngɨn, komii rani. Nɨɨngaka. Kara inkam biyɨenankɨn. Ɨga siya niinaniya wɨ saiir uridɨn siirɨn wa whro rani. Nɨɨngaka. Jon siya hɨnɨɨna boɨnkikɨn. \p \v 26 Kɨma tɨ nomiiyauɨm, kɨma kariir brogaeyɨn siir yɨnisɨmkɨm, kɨma tɨr nwowɨm. Mɨ kɨma kariir yaiya saiir wakaeki mɨ tɨ iikamɨm Judan iikam tani mɨ kɨma ɨni tɨrar nɨnkɨn owɨm mɨ kɨma kɨmiir kwoɨnɨm Adi Komii siir hauugiyam nɨtɨm mɨ kɨma kariir yaiya saiir warar dɨnkɨn wakaeki. \v 27 Iikamɨm om komii Jerusalem hɨr nwowɨm mɨ sɨmiir bɨiyan inkam ɨma mɨ tɨ inkamɨn siir bɨ sɨbgu nɨnoknɨnkɨnkɨn. Mɨ digworaekwo hoɨmgakɨm sɨma Jisɨs siir tɨrɨm bɨdi bɨdinanɨn profet kamɨm sɨma wɨnɨn tɨ digworaekwowɨm tariinanɨn bɨdi yɨmbiniyɨm. Juda sɨmiir ɨi komii komiiyɨm sɨma tɨ profet kamɨm sɨmiir yaiyɨm pɨ sɨmiir mwaɨni. Mɨ sɨma sɨmiir sɨbgu nɨnoknɨnkɨn tani. Nɨɨngaka. \v 28 Mɨ sɨma siirɨn yai biyɨe kwɨr bɨ tɨsɨryɨskaigɨm. Nɨɨngaka. Mɨ sɨma ɨna kauwok boɨnkiyɨm Pailat siiramɨn, siya tɨ tɨrki siyɨuɨn siir prɨi ɨsomaokiyanɨn. \v 29 Sɨma bɨdi dirɨraerar dɨgiyɨm digworaekwo whɨekakɨm bɨiya profet kamɨm sɨma wɨnkiyɨm yaiyɨm siirɨm. Mɨ sɨma siirɨn paeyɨn hɨiniya nɨrɨonɨnkɨnɨn siir hɨrankar swokɨ ɨnɨskɨi hai. Mɨ sɨma siirɨn siyano whɨrɨn siir inɨ haigigik. \v 30 Mɨ Adi Komii siya swokɨ hɨdnɨnsiin ɨdwoki siirɨn ɨe hɨrankɨn. \v 31 Tɨ kamɨm bɨiya Jisɨs saɨka napmɨriiyɨm mɨ sɨma nu Galili siir haiburgigɨm mɨ ɨni om komii Jerusalem hɨriir yamɨm. Mɨ tɨ kam kaimwowɨm Jisɨs siya sɨmiir hɨriiyar swokɨ ɨmbiyam. Mɨ sɨma ɨni siirar kɨgɨm ɨi whɨekakɨm. Tɨ dimɨnɨn sɨma kɨgɨn mɨ ɨni iikamɨm sɨmiir boɨnmɨmauuwɨm. \p \v 32 Mɨ krɨma ta yai kɨbiya kɨmiir asi boɨnmauuwi tɨ dimɨnɨn Adi Komii siya nɨmbinkikɨn, krɨmiir yɨdiwi wanwiyaeyɨm sɨmiir hauugiyɨm. \v 33 Dimɨnɨn Adi Komii siya nɨmbinkiyɨm krɨmiir yɨdiwi wanwiyaeyɨm sɨmiir mɨ tariinanɨn sɨmiir yɨnisɨmɨm krɨmiir tɨriir bɨdi yɨmbiniyɨm, Jisɨs siya wa swokɨ ɨnsiin ɨdwowi ɨe hɨrankɨ, hɨriinanam tɨrkikɨm. Tɨ yaiyɨm ta yokwo Sam kwɨsa saiir wɨnkiyɨm. Mɨ saeya hɨnɨɨna boɨnkɨm, \q1 kɨra kariir yɨnisɨmkɨn. Mɨ tariinanɨn kara ɨni kɨriir Adi ywowɨn. \m \v 34 Mɨ siya siir ɨe hɨrankɨ kinɨsiin ɨdwoki. Mɨ siya mhoɨiya wɨ swokɨ ao rani. Nɨɨngaka. Adi Komii siya hɨriinan boɨnkikɨn. \q1 Dimɨn kɨbikɨ kɨbiyɨn kara wɨ kɨmiir hauugii. Bɨiya kara tɨ dimɨnɨn Devid siiram nikɨ boɨnkɨn siir hauuɨm. \m \v 35 Mɨ yokwo Sam kwɨra ya ɨriipɨ hɨriinanar mɨ boɨnkika. \q1 Mɨ kɨra wɨ kɨriir inkam kɨbikɨ kɨbiyɨn siirɨn wɨ ɨenau hɨrar kɨgnɨsu whɨigrɨmgrɨnkɨnkaeyam tani. Nɨɨngaka. \m \v 36 Ɨiya Devid siya nikɨ owɨn mɨ siya ta Adi Komii siir mɨi mɨiyɨka saiira nikɨ mɨriiyɨn mɨ siya ɨna yaonamɨn. Mɨ siirɨn, siir brogaeyɨn siir hɨriinanar swokɨ haɨngikaigi. Mɨ siya ɨni ɨe hɨrar whɨigrɨmgrɨnkɨnkaeyamɨn. Siya ta yaiya yokwo Sam nwowa saeya Devidni bɨri wɨn boɨnkika. Nɨɨngaka. \v 37 Tɨ inkamɨn Adi Komii siya ɨeyankɨn hɨdnɨnsiin ɨdwowɨn siir pɨua ɨenau hɨr bɨ whɨigrɨmgrɨnkɨnka. Nɨɨngaka. \v 38 Kɨma tɨ nomiiyauɨm kɨma bɨdiya yɨnoknɨnkɨn nɨɨnɨm. Krɨma ta yaiya saiirɨn hɨnɨɨna boɨnmauuwi kɨmiirɨn, tɨ inkamɨn siya krɨmiir dimɨn biyɨeyɨm sɨmiirsi nankab ougɨn. \v 39 Moses siir siyɨu komiiyɨn krɨmiir dimɨn biyɨeyɨm wɨ siya nɨinak rani mɨ krɨmiirɨn wɨ siya nɨkɨunaowid rani mɨ krɨmiirɨn wɨ inkam mɨiyɨk dap rani. Nɨɨngaka. Tɨ inkamɨn siyaɨrgɨn iikam whɨekakɨm krɨmiir dimɨn biyɨeyɨm sɨmiir nɨinak ɨtkiigɨiyanɨn. Mɨ yɨpɨkɨn inkamɨn naɨngwo tɨbmii mɨ siirɨn wɨ Jisɨs siya pɨɨriyao haigɨnɨuwi mɨ siya wɨ rɨrmiiya nwowi. Mɨ krɨmiirɨn wɨ siyar swokɨ ɨkɨunawidi. Mɨ siya krɨmiirɨn wɨ iikam wadɨeya nɨkɨuwi. \v 40 Mɨ kɨma ha hirgɨugɨuwɨn tɨ dimɨnɨn profet kamɨm bɨiya sɨma wɨna yaiya saeya nɨtisi. Sɨma hɨnɨɨna boɨnkikɨm, \v 41 bɨdi bɨdinanɨn propet kamɨm sɨma hɨnɨɨna boɨnkikɨm, \q1 krɨma tɨ kamɨm nɨgbumbuwanɨm kɨma wa timɨ kɨnankɨuraraowɨn mɨ wɨ saiir saiira timɨ naɨngwokwonanae. Wɨm wɨ saeya grirɨtkaigii. Kara ta kɨmiir ɨiya kɨma nikɨ owa, kara mɨi komiiya tariinanɨn saiirar mɨriigɨn. Mɨ inkam nwɨrkɨ ta mɨiya saiir mɨriiyɨm naboɨnikɨn kɨma saiirɨmɨn wɨ naɨngwo tɨbmiinam tani. \m Pol siya hɨnɨɨna boɨnkikɨn. \p \v 42 Mɨ ɨiya Pol, Banabas sowa ta maeyaua yai nɨdwo boɨnaiiya saiir haiburgiko mɨ ɨna yapniyamwo idowɨiya hɨriir. Mɨ sɨma ɨna nhɨnkigiyɨm. Mɨ sɨma ɨna boɨnkiyɨm, sowiirɨn, ɨni wakae namwo kowa! Aka Judami ɨi komii kwɨra kowa wa swokɨ ɨt. Mɨ wɨ ta yaiya saiir swokɨnɨ boɨnmɨmauuni krɨmiirɨn. \v 43 Mɨ iikamɨm ta maeyaua yai nɨdwo boɨnaiiya hɨr wakae dɨgnamɨm mɨ sɨma ɨna nhɨnkiigiyɨm. Mɨ Juda iikam nhɨrɨm mɨ kam nhɨrɨm, Juda iikam tani mɨ tɨkɨ Juda iikam tani sɨmiir kwoɨnɨm ɨna kisɨna haigiyɨm. Mɨ sɨma ɨni Juda iikamɨm sɨmiir siyɨu siirarar ywowɨm. Ta maeyaua yai nɨdwo boɨniya saiir haiburgigɨm mɨ sɨma ɨni Pol, Banabas sowiir mhoɨiya yamɨm. Mɨ sowa yaiyɨm ɨna boɨnmɨmauuɨm, hɨnɨɨn kɨma daɨngworɨnu ta Adi Komii siir naɨngwobumbuwa wɨ kɨmiir hauugii. \p \v 44 Juda sɨmiir ɨi komii kwɨra iikamɨm tɨ om komii ɨiir nwowɨm, sɨma nɨt swokiyɨm pariiparii, ta Adi Komii siir yaiya sowa boɨna saiir ninɨ wakaeniyɨm. \v 45 Ɨriipɨ hɨriinan Juda hɨran Bɨiyan Inkam Komiiyɨm ɨna kɨgɨm iikam whɨekakɨm maeyau kwɨrua nwowi. Mɨ sɨma ɨna kɨgmaɨrɨm ta sowiir mɨi aiirɨmɨn mɨ sɨmiir kwoɨnɨm sɨmiirɨm ɨni haugɨhaugɨ whyɨekiyɨm. Mɨ sɨma ɨni yai biyɨeyɨm sɨmiir yɨgbumbuɨm mɨ ɨni Pol siir yaiyɨm sɨmiir yanugaugauwɨm. \v 46 Mɨ Pol sowa Banabas sɨmiirɨn yaimwo aiirar boɨnmɨmauugo. Mɨ sowa boɨn, krɨra ta yai kɨbiya Adi Komii siira bɨi Juda iikamɨm kɨmiir boɨnmɨmauuniyam nɨtkwo. Mɨ kɨma ta yai aiirɨn digɨumii haigɨngigi, aeya wɨm kɨma boɨnae mɨ nɨm krɨma tɨ kwoɨnbudɨn omwai waiyayokiyokɨiiyɨn siirɨn wɨ hai rani. Mɨ wakae kɨma! Panao krɨra pɨ kɨmiir haiburgigi mɨ krɨra pɨ ɨkɨ isid whɨrɨn siyɨm nami. Mɨ ta yaiya pɨ sɨmiir ninɨ boɨnmauugigi, sɨma Juda sɨmiir iikam tani. \v 47 Bɨiyan Inkam Komii siya hɨnɨɨna boɨnkikɨn kariirɨn, \q1 kara kɨmiir nɨmbingikɨm siyɨu mɨiyɨk ɨkɨ iikam isid whɨrɨn sɨmiir nɨsiimauuwɨm Juda iikam tani siyɨuɨn nɨtmaisok okwowiyɨn siir. Mɨ kɨra ɨni pae nɨuyanan ywowɨn, sɨmiir nɨuya haigɨnɨuwam. Mɨ ɨkɨ om whɨekakɨm tɨ nu ɨiir nwowɨm, sɨmiirɨn wɨ tɨ yai aiir boɨnmauuwi kɨra. Mɨ sɨmiirɨn wɨ siyɨuɨn nɨtmaisok okwowiyɨn wɨ kɨra pɨ yɨsiisiimauu haigɨnɨuwɨn. \p \v 48 Mɨ iikamɨm Juda iikam tani sɨma ta yai aiir wakaeyɨm mɨ sɨmiir mhɨi kwoɨnɨm ɨni wadɨeya ywokiyɨm. Sɨma ɨni maɨrgɨmaɨrga ywokiyɨm tɨ Bɨiyan Inkam Komiiyɨn siir yaiya aiirɨmɨn. Mɨ ɨkɨ iikam whɨekakɨm Adi Komii siya nɨmbinɨm, kwoɨnbudɨn omwai waiyayokiyokɨiiyɨn siir haiyɨm. Mɨ sɨma ɨna yaɨngwo tɨbmiiyɨm. \p \v 49 Mɨ Adi Komii siir yaiya ɨni ta maeyau aiir yamkiya. \v 50 Mɨ Juda sɨmiir bɨiyan kamɨm sɨma inɨ hopsowoɨu wigɨm inɨgakɨm Adi Komii siir inɨg ɨiir hainaniyɨm sɨmiir kwoɨn ɨmiir. Mɨ Bɨiyan Inkam Komiiyɨm tɨ om komii siir nwowiyɨm sɨmiirɨn warar. Mɨ sɨma ɨna yɨgbumbuɨm Pol, Banabas sowiirɨn. Mɨ sɨma ɨna kauriirgiyɨm sowiirɨn sowa tɨ nu ɨiir kɨpi nwo. \v 51 Ɨriipɨ hɨriinan mɨ sowiir ɨga hɨr nwowɨm sɨnɨm ɨni tɨ omɨn siir yɨkrɨmkrɨnkɨigigɨn. Mɨ dimɨn biyɨeyɨn ɨni sɨmiir hɨrar ywokiyɨm. Mɨ sowa ɨni om komii Aikoniam hɨriir yamwo. \v 52 Mɨ iikamɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm om Antiok hɨranɨm sɨma ɨni maɨrgɨmaɨrga kɨɨna ywowɨm. Mɨ Adi Komii siir naeyɨuɨn siir kɨrɨeya ɨni sɨmiir yanɨnkɨnɨu ɨuwɨm. Ɨriig. \c 14 \s1 Inkam nwɨso sowa om Aikoniam hɨr mɨriigo. \p \v 1 Mɨ om Aikoniam hɨrɨn, sowa hɨriinana swokɨnɨ tɨrɨu. Sowa ɨna yapnɨnopkainamwo Juda sɨmiir maeyaua yai nɨdwo wakae saiir mɨ yai hɨr inɨ okwo boɨnɨu. Mɨ iikam isid komiiyɨn Judaɨnɨm mɨ Grik an ɨkɨm, sɨma ɨna yaɨngwo tɨbmiigiyɨm. \v 2 Mɨ Juda iikam nhɨrɨm bɨ naɨngwo tɨbmiigɨm mɨ sɨma ɨkɨ iikam nhɨrɨm Juda iikam tani, sɨmiir kwoɨn ɨmiir inɨ hopswoɨu. Sɨma ɨo tɨ Jisɨs siir isidan inkam nwɨso sowiir nwowɨm. \v 3 Mɨ aposel inkam nwɨso sowa om Aikoniam hɨrɨn ɨi kasaka bɨ nwoko. Mɨ sowa ɨni kɨrɨeya ywonamwo. Tɨ Bɨiyan Inkam Komii siir yai aiir boɨnmɨmauuwɨm. Mɨ sowiir ɨɨnɨm tɨ Bɨiyan Inkam Komiiyɨn siya kɨrɨe haigɨnɨu mɨ sowa kɨrɨepai kɨrɨepaiyɨm ɨna tɨramwo. Ta kɨrɨeya Bɨiyan Inkam Komiiyɨn siya nɨisiimauuga iikamɨm sɨmiir. Ta siir naɨngwobumbuwa mɨ saiir yaiyɨm ɨni kaimwowa ywowɨm. \v 4 Mɨ tɨ om komiiyɨn siir hɨran iikamɨm sɨma isido whɨsa ywo. Mɨ nhɨrɨm Juda maka ywo mɨ nhɨrɨm aposel inkam nwɨso sowakar ywo. \p \v 5 Mɨ mhoɨiya kam nhɨrɨm Judan iikam rani mɨ Juda sɨma ɨna nhɨnamɨm. Mɨ tɨ isid whɨso sɨmiir bɨiyan iikamɨm sɨma nhɨnam sɨma Pol, Banabas sowiir dirɨraerarbumbuwɨm naɨngwokɨm. Sɨma sowiirɨn siiyani kaiyɨmɨk aokiyɨm naɨngwokɨm. \v 6 Mɨ sowa ta ɨo aiir bɨdi hirnao. Mɨ sowa nu Likionia hɨran om komiiyo Listra mɨ Debi om nhɨrɨm sowiir kingiin nwowɨm, sɨmiir hɨriir yɨdamam. \v 7 Mɨ sowa ta yai wɨn kɨbiya Jisɨs siira ɨni omom omomɨm sɨmiir yaboɨnmamauuyokiyokɨiyamwo. Ɨriig. \s1 Pol, Banabas sowa om Listra hɨr mɨriigo. \p \v 8 Mɨ om Listra hɨrɨn, inkam nwɨrɨn ɨni hɨr nɨdwowɨn, siir ɨgao bɨdi yɨnsɨmsɨrɨunamwo, siir apua aeyar naokainɨnkɨnkiyɨn siirɨn mɨ hɨriinana nwokɨn. Tɨkɨ inkamɨn siya bɨ swokɨ aprɨrɨr sranikɨn. Nɨɨngaka. \v 9 Mɨ siya wakaeki Pol siya Adi Komii siir yai aiir boɨnmɨmauuɨn. Mɨ Pol siya siirsiira kaonanaei. Mɨ ɨni siyar kɨgiyɨn tɨ inkamɨn naɨngwo tɨbmii dɨg namwo ɨuwɨn mɨ siya wɨ wadɨeyar nwowi. \v 10 Mɨ Pol siya ɨgao yaiya boɨnki, kɨra dɨnsiin okwoki! Mɨ siya bɨ kɨmɨmɨnkikɨn ɨna yɨnsiin okwokiyɨn mɨ ɨna yopnatkiigɨiyamɨn mɨ siya ɨna yaprɨrɨrkiyɨn. \v 11 Mɨ iikam whɨekakɨm tɨ dimɨnɨn Pol siya tɨrkiyɨn siir kɨgiyɨm mɨ sɨma nu Likionia sɨmiir yaigɨna saiir kauwok boɨnki! Krɨmiir wanɨn ɨni inkam pɨua swokɨ ɨmbiniyɨn. Mɨ tapa tɨsi krɨmakar nwowɨm. \v 12 Mɨ sɨma Banabas siirɨn hɨnɨɨna mɨ dap Sus mɨ Pol siya yai boɨnan inkamkɨn mɨ Sɨma Pol siir inɨgɨn Hemis asi dapkɨm. Tɨ inɨg whɨso Sus mɨ Hemis dapiyo, yɨm sɨmiir wanmi digworaekwokɨm, sɨmiir inɨg ɨmiir hainanikɨm. \v 13 Ta omaka Sus siir inɨg hainaniya ɨni tɨ om komiiyɨn siir yaba mɨriiya. Mɨ prismi yaowae adɨn ta omaka saiir kɨgrɨraowiyɨn mɨ bulmakau ɨi nhɨrɨm ɨna hainamɨm. Mɨ kɨpɨm ɨna yomboborɨunɨnkɨnɨm mɨ ɨna hainamɨm. Mɨ tɨ om komii siir anoɨn siir kingiin yamwoɨu. Mɨ iikam whɨekakɨm sɨma warar yɨtɨm digworaekwowɨm sowiir hauugiyɨm. Mɨ tɨ digworaekwowɨm sɨma sowiir hauuwɨm, bɨiya sɨma sɨmiir wanɨn Sus siirɨn hɨriinan naeyɨm sɨmiirar mɨ ɨnkɨn ɨmiiyaekɨm. \v 14 Mɨ aposel inkam nwɨso Banabas, Pol sowa, ta hɨriinan yaiya saiir wakaeyo mɨ sowa ɨna kɨgo. Mɨ sowa ɨni ɨo sɨmiir ywowo. Mɨ sowiir yɨuɨso ɨna yɨinɨkibɨmbɨrgiyo. Mɨ sowa ɨni iikamɨm sɨmiir bopwoniya iwɨtnɨnopkainamwo. Mɨ sowa ɨna kauwokiywo, \v 15 kɨma tɨ kamɨm kɨma hɨnɨɨn dimusi tɨrkɨm? Krɨra inkamaɨrgo, krɨra kɨmiir hɨriinanaɨrgo. Krɨra Jisɨs siir yai wɨn kɨbiya kɨmiir boɨnmɨmauuam nɨtko. Mɨ kɨma tɨ siyɨu biyɨeyɨm sɨmiir dɨuguski. Mɨ kɨma Adi Komiiyɨn krɨmiir yaimɨn dimɨn wakaeiiyɨn siiramar daɨngwo tɨbmii. Nu nɨnomor mɨ whɨii komii komii ɨkɨm mɨ digworaekwo hoɨmgakɨm tɨ nwowɨm siya nonkwokwokɨm. \v 16 Kɨbɨe! Bɨiyan ɨiyɨm iikam whɨekakɨm tɨ nu ɨiir nwowɨm siya sɨmiirar kɨgnɨnkɨnkɨn. Sɨma sɨmiir kwoɨnka naɨngwo dirɨraerarkɨm. \v 17 Mɨ siya bɨ naguprakaigɨn. Mɨ kɨma pɨ siirɨm whaowae rani. Nɨɨngaka. Mɨ siya kɨmiirɨn dimɨn mɨiyɨk ɨiirar dirɨraerar haigɨnɨugɨn. Mɨ naowɨn nɨnomor kou hɨr nwowɨn pa mɨ dirɨraerarki kɨmiirɨm mɨpa mɨ kɨnaini. Mɨ naeyɨm siya dirɨraerarkiyɨm ɨni wadɨeya yɨmbiyamɨm. Mɨ naeyɨm siya dɨg haigɨnɨuwi mɨ kɨmiir kwoɨnɨm maɨrgɨmaɨrga asi nwowi. \v 18 Mɨ sowa ta yaiya saiir boɨn dɨgiyo mɨ sowa mɨinan nap mɨrii nanaeko iikamɨm sɨmiir nɨkɨduwɨm. Mɨ sɨma tɨ wraisuɨm nanag hainamɨm sowiir kɨpi hauu bɨiya sɨmiir wanɨn Sus siir hauuwɨm mɨ siir hɨriinan. Ɨriig. \p \v 19 Mɨ Juda iikam nhɨrɨm om Antiokanɨm mɨ om Aikoniaman ɨkɨm, sɨma ɨna yɨtɨm. Mɨ iikamɨm sɨmiir kwoɨnɨm sɨma inɨ hopswoni. Mɨ sɨma siiya mɨnɨm ɨna kaiyɨmɨkɨm Pol siir. Mɨ sɨma Pol siirɨn ɨni om komii siir yaba hɨriir kinaniyamɨn. Sɨmiir kwoɨnɨm ha naɨngwokɨm, siya naowɨgusami. \v 20 Mɨ iikamɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm sɨma ɨni siirar yokwo kaeyokaiyɨm. Mɨ siya ha nɨnsiingiyɨn, ɨni oma hɨriirar swokɨ apnɨnopkai namɨn. Mɨ ɨigwɨra siya Banabas saɨka yam om whɨrɨn mɨn nɨkɨuwiyɨn Debi hɨriirɨn. \s1 Mɨ Pol Banabas sowa nu Siria hɨr nwoɨn omisɨmɨn Antiok mɨ sowa hɨriir swokɨ am. \p \v 21 Mɨ sowa ta yai wɨn kɨbiya tɨ omɨn siir hɨran iikamɨm sɨmiir boɨnmɨmauu haigɨnɨu. Mɨ sowa hɨriinan tɨrkiywo mɨ iikam whɨekakɨm ɨna yaɨngwo tɨbmiigiyɨm. Mɨ mhoɨiya sowa ɨna swokɨ amwo tɨ sɨmiir om whoɨmɨm Listra mɨ Aikoniam mɨ om Antiok hɨriir. \v 22 Mɨ tɨ om whoɨmɨm iikamɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm sowa nwokɨ whɨnkɨnsiis haigɨnɨuwi sɨmiirɨn. Mɨ sowa sɨmiirɨn hanɨɨngɨ boɨnanae. Mɨ kɨma kɨmiir naɨngwo tɨbmii aiirɨn donkworɨnukrɨpkai. Bɨiya krɨma siyɨuɨn hɨkpai hɨkpai haiiyɨn mɨ siir tikɨ hopnɨɨn apnam. Mɨ mhoɨiya krɨma wɨ tɨ Adi Komii siir om kɨbiyɨn iikam whɨekakɨm mɨ digworaekwo ɨkɨm sɨmiir kɨgɨrkakiyɨn wɨ siir nami. \v 23 Mɨ sowa kam adi yaowae nhɨrɨm sɨmiirɨn siyɨu komii kɨgrɨraowam yɨmbin. Mɨ omkakɨm Adi Komii siir inɨg hainaniyɨm omom omomanɨn sɨmiir hɨran iikamɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm sɨmiirɨm warar. Mɨ sowa Adi Komii siirɨm srɨiyo mɨ nae mɨnɨm ɨni wara haiyakiyɨm. Mɨ sowa tɨ iikamɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm Inkam Komiiyɨn siirara hauuswokiyɨm, siya kɨgrɨraowam. \p \v 24 Mɨ mhoɨiya sowa nu Pisidia sowiir boponau aiir yapam. Mɨ nu Pamfilia hɨriir yapnɨmbɨiyam. \v 25 Mɨ sowa om komii whɨrɨn Pega yai hɨr boɨnmɨmauugik. Mɨ mhoɨiya sowa om Atelia hɨriir yapiinam. \v 26 Mɨ om Atelia hɨrɨn, sowa siyaiini yani kwɨriinam. Mɨ siyaiiya sowiirɨn, om Antiok hɨr swokaka atkɨnɨugig. Bɨiya tɨ omɨn iikamɨm Adi Komii siirɨm naɨngwowiyɨm mɨ sɨma Adi Komii siirɨm kwɨsboɨnki, tɨ inkam nwɨso sowiiram mɨiya sowa mɨriiya saiir kɨrɨe haigɨnɨuwɨm. Mɨ sowa hɨriinana tɨro mɨ sowa ɨna swokɨ ɨmbiyamwo tɨ om ɨiirar. \p \v 27 Mɨ ɨiya sowa om Antiok hɨriir nɨmbiyamwo mɨ sowa iikamɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm sɨmiiramɨn ɨna yɨkɨuna dɨgɨm, sɨma maeyau kwɨruwa nwowɨm. Mɨ sowa ɨna boɨnmɨmauuɨm digworaekwo whɨekakɨm Adi Komii siya sowiir whɨndirɨraerarɨm. Mɨ sowa ɨna boɨno, Adi Komii siyar nɨiyok haigɨnɨugikɨn krɨriir siyɨuɨn iikam nhɨrɨm Juda inkam tani ta Adi Komii siir yaiya saiir boɨnmɨmauuɨm. Mɨ sɨma wɨ nwokɨ aɨngwo tɨbmiiyɨm. \v 28 Mɨ sowa iikamɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm sɨmaka ɨi kasa bɨ nwoko. Ɨriig. \c 15 \s1 Iikam Whɨekakɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm ɨni om komii Jerusalem hɨrara yaɨngiriyɨuɨuɨm \p \v 1 Mɨ nu Judia hɨran kam nhɨrɨm, sɨma ɨna yapiinamɨm om Antioka hɨriir. Mɨ iikamɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm yai sɨmiir inɨ boɨnmɨmauugig. Mɨ sɨma boɨn mɨ kɨma siyɨuɨn Adi Komii siya hauugiyɨn Moses siir kɨma siir tɨr karam mwowi mɨ kɨmiir mɨoɨsɨm kɨtiyopnɨr hai karamae mwowi mɨ Adi Komii siya kɨmiirɨn wɨ wara kaoprigi okwo rani. Nɨɨngaka. \v 2 Mɨ sɨma hɨriinan yai boɨnkiyɨm mɨ Pol sowa Banabas sowa ɨo prasae bɨ nwoko sɨmiirɨn. Mɨ sowa sɨmaka yaii prasae bɨ nɨniinansaoko. Mɨ iikamɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm sɨma yɨkropki Pol, Banabas sowiirɨn. Mɨ kam nhɨrɨm om Antiok hɨranɨm sɨma ɨni wara yɨnkɨn amɨm om komii Jerusalema hɨriinɨn, ta yaiya saiir ninɨ boɨntɨbmii kimaigikɨm aposel kamɨm mɨ inkam adiyaowaeyɨm siyɨu komii kɨgrɨraowiyɨm sɨmakar. \p \v 3 Mɨ sɨmiirɨn iikamɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm sɨma nɨkropikɨm. Mɨ sowa tɨ nu komii whɨso Finisia mɨ Sameria sowiir bopwo hɨr napamko. Mɨ iikamɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm tɨ nu whɨso sowiir hɨr nwowɨm omisɨsɨmɨm sɨmiir hɨran iikamɨm sɨmiir inɨ boɨnmɨmauuwɨu ta yaiya. Mɨ sowa sɨmiirɨn hɨnɨɨna inɨ boɨnɨu, Adi Komii krɨmiir Wanɨn siya bɨdi kisɨna haigiyɨn iikamɨm Juda iikam tani sɨmiir kwoɨnɨm. Mɨ nu Finisia mɨ nu Sameria hɨran iikamɨm mɨ sɨma ɨni maɨrgɨmaɨrga taokɨtaoka ywokiyɨm Pol siir yai aiiramɨn. \p \v 4 Mɨ sowa om komii Jerusalem hɨriir nɨmbiyamwo mɨ iikamɨm Adi Komii siirɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm mɨ aposel kam ɨkɨm mɨ inkam adiyaowaeyɨm siyɨu komii kɨgrɨraowi ɨkɨm, sɨma sowiir boɨn wadɨewɨn. Mɨ Pol, Banabas sowa digworaekwo whɨekakɨm Adi Komii siya tɨrɨm sowiir mɨ sɨmiir inɨ boɨnmɨmauuwɨu. \v 5 Mɨ Farisi sɨmiir iikam nhɨrɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm sɨma ɨna yɨnsiin okwo boɨnkiyɨm, kam nhɨrɨm Juda iikam tani sɨmiir, sɨmiir mɨoɨsɨm tɨ kɨtiyopnɨmnɨr hai. Mɨ kɨma sɨmiir boɨnki, sɨma Moses siir siyɨu ɨiir dap. \p \v 6 Mɨ tɨ aposel kamɨm mɨ inkam adiyaowaeyɨm siyɨu komii kɨgrɨraowiyɨm sɨma ɨrɨpa yɨdwo hɨd boɨnai ta yai aiirɨm. \v 7 Sɨma yai whɨekakɨm boɨnai dɨgiyɨm mɨ Pita siya ɨna yɨnsiin okwokiyɨn. Mɨ siya sɨmiirɨn ɨna boɨnkiyɨn, tɨ nomiiyauɨm! Kɨma bɨdi yɨnoknɨnkɨnɨm. Adi Komii siya hɨd haigɨnɨugikɨn mɨiyɨm krɨmiir. Mɨ bɨdi bɨdiniya kariirɨn siyar nɨmbingikɨn ta Jisɨs siir yai wɨn kɨbiya saiir boɨnmɨmauuwam iikam nhɨrɨm Juda iikam tani sɨma wakaei mɨ sɨma wɨ wara nwokɨ aɨngwo tɨbmiiyɨm. \v 8 Adi Komii krɨmiir Wanɨn siya bɨdi yɨnoknɨnkɨnɨn sɨmiir kwoɨnɨm. Mɨ siya ɨna mɨ ɨnoknɨnkɨn iikamɨm Juda iikam tani sɨmiir kwoɨnɨm. Mɨ siya siir naeyɨuɨn ɨni sɨmiir hauugiyɨn krɨmiir hauugiya saiir hɨriinan. \v 9 Mɨ siya Juda iikam tani sɨmiirɨn yaeya siyɨu whɨr bɨ tɨrikɨn mɨ Juda iikamɨm sɨmiirɨn yaeya bɨ mɨ tɨrkɨn. Nɨɨngaka. Iikamɨm siiram naɨngwo tɨbmiiyɨm sɨmiir dimɨn biyɨeyɨm wɨ Jisɨs siyar whɨnkaoprɨigi okwowi. \v 10 Mɨ kɨma tariinanɨn Adi Komii siirɨm dimusi kɨnankɨuwi? Mɨ kɨma tɨ iikam nhɨrɨm Juda iikam tani naɨngwo tɨbmiiyɨm mɨ kɨma hɨk sɨmiir dimusi hauugɨm? Bɨiya krɨmiir yɨdiwi wanwiyaeyɨm mɨ krɨma tɨ hɨk hɨnɨɨnɨm sɨmiir haiyɨm wɨ dɨg nwo rani. Nɨɨngaka. \v 11 Mɨ krɨma ha naɨngwo tɨbmii mɨ krɨmiir Bɨiyan Inkam Komiiyɨn Jisɨs siir naɨngwobumbua wɨ saeyar swokɨ kaopriginaowidi krɨmiirɨn. Mɨ sɨmiirɨn ɨriipɨ hɨriinan wɨ wara mɨ ɨnkɨn kaoprigi okwowi. Pita siir yaiya ɨni dɨg ywokiya. \p \v 12 Sɨma tɨ iikamɨm yai bɨ boɨnmɨmɨnkɨm sɨmiir wɨɨnɨm Pol mɨ Banabas sowiir yaiyama mauugɨm. Mɨ sowa sɨmiirɨn mɨn boɨnmɨmauugɨm dimɨn kɨrɨe komii komiiyɨm Adi Komii siya dirɨraerarɨm Juda iikam tani sɨmiir mɨ sowa sɨmiir boɨnmɨmauugɨm. \m \v 13 Mɨ sowa ta yai aiir boɨn dɨgiyo mɨ Jems siya ɨna yɨsiin okwo boɨnkiyɨn tɨ nomiiyauɨm! Kɨma kariir yai aiir tɨ wakaeki. \v 14 Saimon siya kɨmiir bɨdiya ikɨ boɨnmauuwɨn hɨnɨɨn, Adi Komii siir kwoɨnɨn ɨni sɨmiiramar yaɨngwo hɨrɨrɨugiyɨn tɨ iikamɨm Juda iikam tani sɨmiiram. Mɨ siya kiyaina iikam nhɨrɨm sɨmiirɨn, sɨma siir isid nwowɨm. \v 15 Mɨ taka yaiya profet kamɨm sɨma boɨna mɨ saiir hɨriinanaɨrga. Mɨ sɨma David siir isid ɨiiram wɨn boɨnkikɨm. Taka yaiya hɨnɨɨna boɨnkika, \q1 \v 16 krɨmiir Bɨiyan Inkam Komiiyɨn siya hɨnɨɨna boɨnkikɨn, mhoɨiya kara swokɨ ɨti mɨ ta Devid siir omaka nakainam ya wɨ kara swokɨ haɨninasiin okwowi. Mɨ ɨkɨ saiir digworaekwo nhɨrɨm, biyɨe nwowɨm, yɨm wɨ yaeya kara swokɨ grab mɨrii. \v 17 Mɨ iikam nhɨrɨm Juda iikam tani yɨm wɨ kariiram wɨt. Mɨ ɨkɨ iikam whɨekakɨm nu whɨranɨm kariiram naɨngwo tɨbmiiyɨm, yɨm ɨriipa hɨriinan kariir waraɨrgɨm. Mɨ siya hɨnɨɨna boɨnkɨn. \v 18 Bɨikɨ Bɨiyan Inkam Komiiyɨn, siya ta yai aiir bɨdi boɨnɨn. \m Mɨ tariinanɨn siya ɨna swokɨ boɨnkiyɨn, \p \v 19 mɨ Jems siir yaiya tasa nikɨ amyokiyokɨiya. Kariir kwoɨnɨn hɨnɨɨngɨn, iikamɨm Juda iikam tani sɨmiir kwoɨnɨn ɨna kisɨna haiginamɨn Adi Komii siirɨm mɨ krɨma sɨmiirɨn kɨigi kɨpi nɨnki. \v 20 Nɨɨngaka. Krɨma sɨmiirɨmɨn yokwo tɨ wɨn hauugi. Mɨ sɨmiir yokwowa hɨnɨɨna wɨn boɨnki mɨ sɨma siyɨu biyɨe whɨekakɨm uruwai siyaowainiyɨm sɨmiir dɨuguski. Mɨ sɨma hɨinanaeni siyɨuɨn siirsi dapiyok. Mɨ sɨma ɨkɨ wraisuɨm nɨiyara sɨma nɨmborukrɨmkrɨkɨu aokiyɨm sɨmiir kɨpi nae. Mɨ sɨma wraisupai wraisupaiyɨm sɨmiir nhɨe ɨmiir kɨpi mɨ kwiyae. \v 21 Krɨma dɨnoknɨnkɨn, bɨiya hɨriinan mɨ tariinanɨn ɨriipa hɨriinan ɨkɨ om komii komii whɨekakɨm inkam kakaɨrgɨm, Moses siir siyɨu komii siir yai ɨmiir boɨnmɨmauuam. Mɨ sɨma siir yai aiirar mwaɨnikɨm maeyauɨm yai sɨma nɨdwo wakaeiyɨm sɨmiir. Mɨ Juda sɨmiir ɨi komii komii ɨkɨm. Ɨriig. \s1 Sɨma yokwo ɨkɨ iikam nhɨrɨm Juda iikam tani Adi Komii siirɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm sɨmiirɨm wɨn hauugika \p \v 22 Mɨ aposel kamɨm mɨ inkam adiyaowaeyɨm siyɨu komii kɨgrɨraowi ɨkɨm mɨ inkam ɨma sɨma yai maeyauu kwɨruwa mɨnam nɨdwo bɨnaigɨm, inkamwo nwɨsa nɨmbinkiyɨm Pol, Banabas sowaka namɨm, om Antiok hɨriir. Mɨ tɨ inkam nwɨso sɨma nɨmbino sowiir inɨgo Judas mɨ siir inɨg whɨrɨn Basabas mɨ nwɨrɨn, Sailaskɨn mɨ iikamɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm sɨmiir bɨiyɨn ɨni sowa ywowo. \p \v 23 Yokwo kwɨra sɨma sowiir wɨn hauugiya Juda iikam tani sɨmiiram mɨ saiir yaiyɨm hɨnɨɨna wɨn boɨnkikɨm, krɨma aposel kamkɨm mɨ krɨma inkam adiyaowaeyɨm siyɨu komii kɨgrɨraowiyɨm krɨma kɨmiir nomiiyaukɨm. Krɨma wɨnkika ta yokwowa kɨmiirɨm tɨ nomiiyau nhɨrɨm, Juda iikam tani om Antiok anɨm mɨ nu Sirianɨm, kɨmiirɨm. Tɨ akamɨm! \v 24 Krɨma bɨdi wakaeyɨm! Krɨmiir kam nhɨrɨm kɨmiirɨm nɨtkɨm mɨ yaiyɨm sɨma boɨnɨm kɨma ɨni kakar ywokiyɨm. Mɨ kɨmiir kwoɨnɨm sɨma prɨdaigɨnɨugɨm. Mɨ krɨma sɨmiirɨn hɨriinan bɨ boɨnkikɨm. \v 25 Krɨma ta yaiya saiir wakaeyɨm mɨ krɨma ɨni kwoɨn whɨrua ywowɨm. Mɨ krɨma ɨna boɨnɨm, nɨm inkamo nwɨsa tɨ ɨkropki kɨmiirɨm tɨ krɨmiir nomiiyau wadɨe nwɨso sowaka Banabas Pol. \v 26 Mɨ sowa naosi bɨ naɨngwoyɨmiyoko, krɨmiir Bɨiyan Inkam Komiiyɨn Jisɨs Krais siir mɨi aiir napmɨriiyamɨn. \v 27 Mɨ krɨma Judas Sailas sowiir asi nɨkropkiko, ta yai aiirɨn pɨ sowiir yaiga ninɨ boɨnmɨmauuniyɨm kɨmiirɨn. \v 28 Mɨ Adi Komii siir naeyɨu mɨiyɨkɨn ɨni krɨmaka nwowɨn. Mɨ krɨma yai bɨdi kitɨbmii boɨnɨm mɨ krɨma kɨmiirɨn pɨ yapa hɨk kwɨri swokɨ ɨnkɨn hauugi rani. Nɨɨngaka. Mɨ kɨma tɨ hɨriinan dimɨn ɨiirarar tɨr. \v 29 Mɨ kɨma wraisuɨm sɨma nɨsomaowɨm mɨ uruwai siyaowaini hauuɨm, kɨma sɨmiir kɨpi nae. Mɨ kɨma wraisuɨm nɨi ara sɨma nomboru aokiyɨm sɨmiir kɨpɨm kɨpi mɨ ae. Mɨ sɨmiir nhɨeyɨm kɨpi mɨ kwiyae. Mɨ kɨma hɨinanaeni siyɨuɨn siirsi dapiyok. Kɨmasiya kɨgrɨrɨraona mɨ tɨ hɨriinan siyɨu ɨiisi dapiyok. Mɨ kɨma wɨ wadɨeya sɨbgu okrɨpkai. Ta yokwowa ɨni dɨgyokiya. \p \v 30 Iikamɨm sɨma nɨkropkikɨm mɨ sɨma om Antiok hɨriir yapiinamɨm. Mɨ sɨma iikamɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm sɨmiirɨn ha nɨkɨunamɨm maeyau kwɨrua haɨngiriyɨu owɨm mɨ ta yokwowa ɨna hauua sɨmiir. \v 31 Mɨ iikamɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm sɨma ta yokwowa saiir mwaɨnɨm mɨ sɨma ɨni maɨrgɨmaɨrga ywokiyɨm. Ta yaiya sɨmiir whɨnkɨnsiis haigɨnɨuga sɨma wɨnkiya. \v 32 Mɨ profet inkam nwɨso Judas, Sailas sowaɨrgo mɨ sowa yai mɨiyɨk mɨiyɨkɨm iikamɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm sɨmiir asi boɨnmɨmauugo mɨ sɨmiirɨn sowa whɨnkɨnsiis haigɨnɨugo. \v 33 Mɨ sowa om Antiok hɨrɨn ɨna ikɨ onanaeyo bɨ namsasaugo. Mɨ iikamɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm sɨma sowiirɨn ɨna boɨn wadɨekiywo. Mɨ sɨma ɨna swokɨ ɨkropkiywo sɨmiirɨmar. \v 34 Mɨ Sailas siir kwoɨnɨn ɨna yaɨngwowɨn, kara wɨ om Antiok tɨrar nwowi. \p \v 35 Mɨ Pol, Banabas sowa om Antiok hɨr nwoko. Mɨ sowa kam nhɨrɨm sɨmaka yɨnkɨn mɨriiyɨm, iikamɨm sɨmiir nɨsiisimauuam Adi Komii siir yai aiir. Mɨ Bɨiyan Inkam Komiiyɨn siir yai wɨn kɨbiya saiir boɨnmɨmauuam. \s1 Pol, Banabas sowa ɨni yapa yapa yamkiywo \p \v 36 Mɨ mhoɨiya bwan nhɨrɨm bɨdi yakaigiyɨm mɨ Pol siya Banabas siir boɨn, krɨra swokɨ ami ɨkɨ nomiiyauɨm om komii komiiyɨm sɨmiir nwowɨm sɨmiir swokɨ apkɨg ami bɨiya krɨra boɨnmɨmauuɨm Bɨiyan Inkam Komii siir yaiya saiir. Mɨ krɨra sɨmiir nɨnoknɨnkɨnɨm, sɨma ɨna namisi sɨbgu owɨm, iyɨe? Nɨɨngaka. \v 37 Banabas siya mɨnam naɨngwokɨn Jon siya saɨkar namɨm mɨ siir inɨg whɨrɨn Makɨn. \v 38 Mɨ Pol siya ɨna boɨnɨn, tɨ inkamɨn bɨiya krɨmiirɨn nu Pamfilia hɨr haibugikɨn mɨ siya mɨi krɨraka mɨriiyam wara bɨ nɨtkɨn mɨ krɨra siirɨn wɨ wara kɨpi nɨkɨunam. \v 39 Mɨ sowa ɨo tɨ dimɨn ɨiir hanɨɨngɨ ywonanae. Mɨ sowa ɨrɨpa bɨ mɨriigo. Mɨ Banabas siya Mak siir yɨkɨunam mɨ sowa siyaii ɨra saiir kwɨriinam mhɨuisɨm whɨrɨn Saipras siir hɨriir namam. \v 40 Mɨ Pol siya Sailas siir yɨkɨunam mɨ ɨni sowa yamwo. Mɨ iikamɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm sɨma boɨn, Adi Komii siir naɨngwobumbuwa saeya wɨ kowaka nwonami. \v 41 Sailas sowa Pol nu Siria mɨ nu Silisia tɨ nu komii whɨswo sowiir bopwo hɨr napamwo mɨ iikamɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm sɨmiir whɨnkɨnsiiskɨm sowa. Ɨriig. \c 16 \s1 Pol siya Timoti siir yɨmbin saɨka namam. \p \v 1 Pol siya wara yɨnkɨn am om Debi mɨ om Listra sowiir hɨriirɨn. Mɨ om Listra hɨrɨn inkamɨn naɨngwo tɨbmiiyɨn nwɨra nwowi. Siir inɨgɨn Timotikɨn mɨ siya Juda wiga saiir yɨnisɨmkɨn. Saeya bɨdi yaɨngwo tɨbmiiya. Mɨ siir adɨn Grik inkamkɨn. \v 2 Sɨma iikamɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm om Listra mɨ om Aikoniam hɨranɨm, sɨma siir siyɨu ɨmiir boɨnkɨm, Timoti siya inkam wadɨekɨn. \v 3 Pol siir kwoɨnɨn ha naɨngwowi Timoti siya saɨka wara namɨm. Mɨ siya siirɨn ɨna yɨkɨunaniyɨn. Mɨ siir mɨoɨsa ɨna kɨtiyopnɨr haiya. Siya Juda kamɨm hɨr nwowɨm sɨmiirsi naɨngwokɨn mɨ tɨ hɨriinan siyɨuɨn siir asi tɨrkɨn. Juda iikam whɨekakɨm siir nɨnoknɨnkɨnɨm Timoti siir adɨn Grik inkamkɨn. \v 4 Pol, Sailas mɨ Timoti sɨma ɨna yapnamɨm om komiiyɨm sɨmiir. Mɨ ta yaiya aposel kamɨm mɨ inkam adiyaowaeyɨm siyɨu komii kɨgrɨraowi ɨkɨm, bɨiya sɨma nɨmboɨntɨbmii kimaiya iikamɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm om komii Jerusalem hɨranɨm sɨmiiram mɨ sɨma tɨ kam nwoɨmɨm sɨmiirɨn saiirar swokɨnɨ boɨn naɨngwo ɨu. Mɨ sɨma boɨn, kɨma tɨ siyɨu ɨiirar tɨ swokɨ ap. \v 5 Mɨ omom omomɨm tɨ kam nwoɨmɨm sɨma naboɨnmamauuɨm sɨmiir hɨran iikamɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm ɨni komiiyar ywokiyɨm. Mɨ ɨinokɨinokɨn sɨmiir isidɨn wɨ komiiyar nworaraowi. Ɨriig. \s1 Pol siya whɨnkɨgmɨmɨkwɨnkɨn nu Masedonia hɨran inkamɨn siirɨn. \p \v 6 Mɨ sɨma tɨ nu whɨso Frisia mɨ Galesia sowiir boponiya napamo mɨ Adi Komii siir naeyɨuɨn siya boɨnɨkɨdugi, kɨma nu Esia hɨrɨn wɨ yai kɨpi ninɨ boɨnmɨmauuɨu. \v 7 Mɨ sɨma nu Misia hɨr inɨ apɨeyokmainaki. Mɨ sɨma mɨnam tɨrkɨm, pɨ nu Bitinia hɨriir napnɨnopkainamɨm. Mɨ ɨni Jisɨs siir naeyɨu ɨeya yɨkɨdunaowidɨm sɨmiirɨn. \v 8 Mɨ sɨma nu Misia hɨrɨn asi napkɨndiyɨugikɨm. Mɨ sɨma ɨna yapnaniyɨm om Troas tɨriir. \v 9 Mɨ nɨiyaka Pol siya dimɨn whɨrɨn nhwonan whɨnkɨgwɨnkɨn. Mɨ inkam nwɨrɨn nu Masedonia hɨranɨn siya ɨna yɨnsiin okwo kauwok boɨnɨnaekiyɨn Pol siiram. Kɨra wara whɨi komiiya solwara nɨkɨuwiya saiir whɨi mɨrmiiya tɨriir wɨt! Nu Masedonia tɨriir, krɨmiir ninɨ whɨndirɨraerar haigɨnɨuniyam. \v 10 Pol siya tɨ dimɨn ɨiir bɨdi kɨgiyɨn mɨ krɨma bɨ kɨmɨmɨnkikɨm ɨni digworaekwo ɨmiirar dirɨraerar namɨm nu Masedonia hɨriir namɨmɨn. Krɨma bɨdi yɨnoknɨnkiyɨm Adi Komii siya nɨkɨugikɨn krɨmiirɨmɨn. Yokwo Komii saiir yai wɨn kɨbiya sɨmiir boɨnmɨmauuɨm. Ɨriig. \s1 Lidia Saeya bɨdi yaɨngwo tɨbmiiya. \p \v 11 Mɨ krɨma siyaii aiirɨn om Troas hɨr nwowa saiir yani saɨn kwɨriinam. Mɨ ta siyaiiya ɨni om Samotras hɨriirar kigɨrɨrɨunama. Mɨ ɨigwɨra om Niapolis hɨriir yakiyam. \v 12 Mɨ krɨma tɨ om ɨiir haiburgigɨm mɨ om Filipai hɨriir yapnɨmbiyam. Bɨiya siya tɨ omɨn Rom hɨran iikam nhɨrɨm sɨma ninɨ krɨpkii whɨnikɨn. Mɨ tɨ om komiiyɨn ɨni nu Masedonia siir nu haɨmii ɨiir nwowɨn. Krɨma ɨi kasa bɨ nikɨ onakikɨm tɨ om ɨiirɨn. \v 13 Mɨ Juda sɨmiir ɨi komiiya krɨma om ɨiir haiburgigɨm mɨ ɨna yapniyamɨm tɨ ɨe siir kingiin hɨriir. Ha naɨngwokɨm ta opa saiir kingiin hɨrɨn, saeya nhwo kwɨskak maeyaugɨ nɨuwi. Mɨ ta opni maeyaua krɨma kɨgi wig nhɨrɨm hɨr nwowi. Mɨ krɨma yai sɨmaka yɨdwo boɨnai. \p \v 14 Wig ɨra saiir inɨgɨn Lidiaka. Saeya ta wiga Adi Komii krɨmiir Wanɨn siir inɨg hainan kɨrɨeka. Mɨ saeya ta yai aiir wakaeya mɨ saiir omɨn Taiatairakɨn. Mɨ saeya yɨuɨs pariidnan pani mɨiya saiir mɨriiga. Mɨ saeya umɨr pɨ saiir siyar mɨ hai. Bɨiyan Inkam Komiiyɨn siya kisɨna haigikɨn saiir kwoɨnɨn mɨ saiir wɨɨna ɨni yaiya Pol siya boɨnkiya ɨni saiirɨma mauugiya. \v 15 Mɨ saiirɨn op ɨna baptais haigɨnɨua mɨ saɨka ɨrɨpa omaka ɨrua whwonkaiyɨm sɨmiirɨn warar. Mɨ saiirɨn op ha baptais dɨgiya mɨ saeya boɨnki krɨmiirɨn, kɨma kariirɨn ha naɨngwowi kara Bɨiyan Inkam Komiiyɨn siirɨm bɨdi yaɨngwo tɨbmiikikɨna mɨ kɨma pa nwokɨ ɨtɨm kariir omaka aiirɨn. Mɨ saeya krɨmiir boɨnanaeya mɨ krɨma ɨni saiir yai aiirar mɨ wakaeyoknanamɨm. Ɨriig. \s1 Pol, Sailas sowiirɨn omakanau hɨugrɨpkɨikikaigo om Filipai hɨr. \p \v 16 Mɨ ɨigwɨra krɨma tɨ ɨeyɨn siir kingiin hɨriir napnamɨm mɨ Adi Komii siirɨm inɨ srɨiyɨu ta maeyau aiir. Mɨ wig ɨra mɨi nɨɨnga prɨimɨriiya saeya krɨmiirɨn siyɨu hɨr yapyɨskaiwɨn. Mɨ saeya ta wiga uridyɨu biyɨekɨ bɨdi yɨnkɨnɨukikaiya. Mɨ saeya ɨkɨ boskwonauwan yaimɨn dimɨnɨm pɨ saeya nɨisiisiimauuwi. Mɨ ta wiga saiir bɨiyan iikamɨm sɨma umɨr komii pɨ mɨiya saeya mɨriiya pɨ saiirsiyar mɨ haii. \v 17 Ta wiga saeya ɨni Pol siya mɨ krɨma, saeya ɨni krɨmiir mhoɨiya yɨta. Mɨ saeya ɨinokɨinokɨn pɨ hɨnɨɨna kauwok boɨnkii, kɨma tɨ kamɨm Adi Komiiyɨn nɨnomor kou hɨr nwowiyɨn siir mɨi mɨriiyɨm, kɨma krɨmiirɨn siyɨuɨn Adi Komii siya kaoprigi okwowiyɨn siir boɨnmɨmauu. \v 18 Ɨinokɨinokɨn ta wiga hɨriinan siyɨu ɨiirar tɨrnanaeka. Mhoɨiya Pol siir pɨua ɨna piyaokiya mɨ siya ha haimisiyao okwo kaokiyɨn ta wig aiirɨm mɨ siya yɨu biyɨe ɨiir boɨnkii, kara kɨriirɨn Jisɨs Krais siir inɨg ɨiir boɨnki, kɨra ta wig aiir dɨuguski! Mɨ ha damki! Mɨ tɨ uridyɨu biyɨeyɨn bɨ kɨmɨmɨnkikɨn, ta wig aiirɨn ɨna yɨuguskiyɨn mɨ siya ɨna yamkiyɨn. \p \v 19 Mɨ tɨ omɨn siir bɨiyan inkam komiiyɨm sɨma bɨdi kɨgii, tɨ dimɨnɨn mɨ sɨma ɨna yɨnoknɨnkiyɨm, ta wiga saiir umɨr mɨiya nɨkiigiya. Mɨ sɨma Pol, Sailas sowiir yonkworɨmdɨnu mɨ sɨma sowiirɨn ɨna kiyainamwo mɨ sɨma maeyaua sɨma nɨdwo boɨnaiiya bɨiyan inkam komiiyɨn saɨka hɨr inɨ boɨnaiyɨu, sowiir boɨniyopnatkaigiyam. \v 20 Mɨ sɨma sowiirɨn bɨiyan inkamɨn yai wakaeiiyɨn, siirɨm yɨkɨunam. Mɨ sɨma ɨna boɨnɨm, tɨ inkam nwɨswo Juda hɨranko. Tɨ krɨmiir om komiiyɨn sowa ninɨ prɨidirɨraerarbumbuniko. Mɨ krɨmiir iikamɨm kakak asi nwokɨm. \v 21 Mɨ sowa sɨmiirɨn yaeya siyɨu whɨr bɨ nɨisiisimauugo. Mɨ nɨm krɨma om komii Rom sɨmiir siyɨuɨn siir napikɨm. Mɨ tɨ siyarɨn yɨo ɨrɨpa bɨ namasugɨn. Mɨ krɨma tɨ siyɨuɨn sowa nɨisiimauuwɨn siir kɨpi nap, yɨo ɨni yaeya siyɨu ywowɨn. Mɨ tɨ yaiyɨm sɨma boɨnɨm ɨni dɨg ywokiyɨm. \v 22 Mɨ ɨkɨ iikamɨm sɨmiir yaiyɨm ɨni sowiirar swokɨ ɨnkɨn boɨnhɨuriiyɨugiyɨm. Mɨ inkam komii komiiyɨm yai hɨdiyɨm sɨma yɨinɨkiwɨmwɨtki sowiir yɨuɨso. Mɨ sɨma boɨnki, sowiirɨn ɨdgɨu hankak dwoki. \v 23 Mɨ sowiirɨn ɨdgɨuni yɨpɨmparnanae. Mɨ sowiirɨn omaka hɨuyokiyokaiya saiir dokmwɨn apnɨnopkaigi. Mɨ inkamɨn ta omaka hɨuyokiyokaiya saiir waikaowiyɨn siir boɨnki, kɨra sowiirɨn wɨ sɨbgu waikao. \v 24 Mɨ tɨ inkamɨn waikaowiyɨn, ta hɨriinan yai kɨrɨe aiir wakaekiyɨn mɨ ta omaka hɨuyokiyokaiya sowiirɨn saiir omaka igɨbopwo hɨr yamɨ okmwɨn ɨdwokaiyɨu. Mɨ siya sowiir ɨga kwiiyɨm pae komii komii wɨso sowaka yɨnkɨn ɨrɨonɨnkɨn widgig. \p \v 25 Mɨ hɨrii tɨrii nɨibwopwowɨn Pol, Sailas sowa Adi Komii siirɨm srɨiwɨi. Mɨ Adi Komii siir mwaiyɨm ɨni sɨmiir warar waokaowiiyo. Mɨ kamɨm sowaka nɨnkɨn hɨugrɨpkɨiyɨm, sɨma ɨni sowiirar wakaemɨmɨkwɨiyɨm. \v 26 Mɨ bɨ kɨmɨmɨnkikɨn nɨɨn komiiyɨn ɨna yɨtkiwɨiyɨn. Mɨ ta omaka saiir ɨiyɨnpaeyɨn whɨekakɨm ɨni praprada kɨnkiyɨm. Mɨ tɨ omaka sɨmiir hɨugrɨmkrɨpkiikikaiyɨm sɨmiir anowɨm ɨni sɨma sɨma haiwaokiyɨm mɨ tɨ kam whɨekakɨm wɨeyɨnsopɨm sɨmiir nɨnɨmnɨrkaiyɨm ɨni sɨma sɨmar hɨuwhromwhro ɨkiigɨiyamɨm. \v 27 Mɨ inkamɨn ta omaka saiir waikaowiyɨn siya ha nɨnsiingiyɨn ta omaka hɨuyokiyokaiya saiir ano whɨekakɨm sɨmiir kɨgiyɨm haiwaokiyɨm mɨ siir kwoɨnɨn ɨna yaɨngwokiyɨn tari kam whɨekakɨm tapaiir hɨugrɨpkɨikikaiyɨm bɨdi yɨdamkiyɨm. Mɨ siya siir kamkɨu ɨiir asi kiwokhaigɨn siya siyar swokɨ hampɨmpɨtnam. \v 28 Mɨ Pol siya ɨni komiiya kauwok boɨnkiyɨn! Kɨra kɨnakɨna kɨpi dirɨraerarbumbuna. Krɨma bɨ nɨdamamkɨm krɨma tɨsi tɨrɨrar nwowɨm. \v 29 Mɨ tɨ inkamɨn waikaowiyɨn ɨna kauwok boɨnkiyɨn, paeya nɨuyaeiya saiirɨm mɨ siya ɨna iwɨt nɨnopkainaniyɨn omaka apanauwa hɨriir mɨ siya nɨdid prasae bɨ kikɨnkɨn, siir kɨu mɨnɨm ɨni nopnopa warar kɨnamɨn. Mɨ ɨni Pol, Sailas sowiir ɨgmiiga inɨ akai hɨuɨuwɨn. \v 30 Mɨ siya ɨna yɨkɨuna apninaniyamo sowiirɨn yaba hɨriir. Mɨ ɨna boɨnɨn, kowa inkam komiiko kara pɨkɨ hɨnɨɨn dimɨnɨn siir tɨ tɨr? Mɨ Adi Komii siya pɨ kariir nikɨ animaiwarkainam. \v 31 Mɨ sowa ɨna boɨno, kɨra krɨmiir Bɨiyan Inkam Komiiyɨn Jisɨs siirɨm daɨngwo tɨbmii. Mɨ Adi Komii siya wɨ kɨriir nwokɨ anmaiwarkainaei. Mɨ kɨriir omakan iikamɨm ɨriipɨ hɨriinan, wɨ siyakɨnar nanmaiwarkaina swowi. \v 32 Mɨ sowa ta yai wɨn kɨbiya Bɨiyan Inkam Komiiyɨn siira sɨmiir boɨnmɨmauugɨm siya. Mɨ iikamɨm siir omakanɨm sɨmiir warar yɨnkɨn boɨnmɨmauu. \v 33 Mɨ ta ɨi aiirɨn, tɨ inkamɨn omaka hɨuyokiyokaiya saiir waikaowiyɨn sowiir paowaiyɨm ɨni siya hɨisokɨm. Mɨ bɨ kɨmɨmɨnkikɨm siya mɨ iikamɨm siir omaka ɨruanɨm sɨma op ɨna baptaisɨm. \v 34 Mɨ siya sowiirɨn ɨna yɨkɨunamɨn siir omaka hɨriir. Mɨ siya sowiirɨn nae mɨnɨm ɨna hauu aeyɨn. Mɨ maɨrgɨmaɨrga prasae rani, siya nwowa iikamɨm omaka ɨrua saɨka whwonkaiyɨm sɨmakan. Mɨ sɨma Adi Komii siirɨmɨn ɨna yaɨngwo tɨbmiiyɨm. \p \v 35 Mɨ ɨigwɨr nugakɨn, inkam komiiyɨm yai hɨdiyɨm om komii Rom hɨranɨm sɨma swokɨ ɨkropkiyakwok, kam nhɨrɨm yaii nɨniiyɨm sɨmiirɨn omaka hɨuyokiyokaiya saiir hɨriir. Mɨ sɨma inɨ boɨnɨu, kɨra tɨ inkam nwɨso sowiirɨn tɨ ɨkrop apniki. \v 36 Mɨ tɨ inkamɨn omaka hɨuyokiyokaiya saiir waikaowiyɨn siya Pol siir inɨ boɨnmauuɨu. Mɨ siya boɨn, ɨkɨ inkam komiiyɨm yai hɨdiyɨn om komii Rom hɨranɨm sɨma bɨdi boɨnkiyɨm kowiirɨn pɨ kara nɨkropkii mɨ kowa ta omaka hɨuyokiyokai aiirɨn haiburgig mɨ ha dapniyam mɨ kowiir kwoɨnɨn hiinsɨm hiinsɨma dwo. \v 37 Mɨ Pol siya sɨmiirɨn ɨna boɨnmauuɨn, krɨra ɨni om komii Rom hɨran inkam ywowo mɨ sɨma krɨriirɨn yai mɨiyɨk bɨ sɨbgu boɨnkɨm. Mɨ dimɨnɨn krɨra tɨrbuɨn siir bɨ boɨnmauugɨm. Nɨɨngaka. Sɨma krɨriirɨn iikamɨm sɨmiir whwonkam ɨda, hindara prɨitɨokɨm. Mɨ sɨma krɨriirɨn omaka hɨuyokiyokaiya saiirɨn whɨsariiya nokmwɨn apɨnopkaigiko. Mɨ tari sɨma krɨriirɨn hindara haigiprakai ɨkrop apniyamam naɨngwokɨm, aniya? Nɨɨngakɨ, nɨɨngakɨɨnga. Om komii Rom hɨran inkam komii komiiyɨm sɨmar wɨt. Mɨ krɨriirɨn sɨmar swokɨ ɨkrop apniki idwowɨiya hɨriirɨn. \p \v 38 Mɨ kamɨm yaii nɨniiyɨm, sɨma ta yaiya saiir wakaenamɨm mɨ ɨna yamɨm mɨ bɨiyan inkam komiiyɨm yai hɨdiyɨm, sɨmaka inɨ boɨnɨu mɨ bɨiyan kamɨm yai hɨdiyɨm, sɨma ha wakaewɨnɨm, sowa ɨni om komii Rom hɨran inkamar mɨ owo mɨ sɨma ɨna yɨdidɨm. \v 39 Mɨ sɨma ha namɨm mɨ sɨma sowiirɨn ɨna inɨ ouumɨkmɨk boɨnɨuwɨm. Mɨ sɨma boɨn, krɨma kowiirɨn siyɨu mɨiyɨknan bɨ tɨrkikɨm. Mɨ sɨma ɨna whɨnapniyamɨm idowɨiya hɨriir. Mɨ sɨma boɨnki, kowa tɨ om komiiyɨn siir haburgik mɨ kowa maeyau kwɨra dapnam. \v 40 Mɨ sowa ɨna haiburgigo ta omaka hɨuyokiyokai aiirɨn. Mɨ sowa Lidia saiir omaka hɨriir yam. Mɨ sowa iikam nhɨrɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm sɨmiir inɨ kɨgɨu. Mɨ sowa yai nhɨrɨm sɨmiir boɨnmɨmauu, sɨmiir kwoɨnɨm kɨrɨe nwokɨ owɨm. Mɨ sɨma ha haiburgigɨm mɨ sɨma ɨna yamɨm. Ɨriig. \c 17 \s1 Mɨ om komii Tesalonaika hɨran iikamɨm sɨma Pol Sailas sowiir tɨoɨm mɨnkɨm \p \v 1 Mɨ sowa ha napnamo mɨ sowa om whɨrɨn Amfipolis hɨriir yapnɨmbɨiyam. Mɨ sowa tɨ om ɨiir haiburgigo mɨ sowa om komii whɨrɨn Apolonia hɨriir yɨmbiyam. Mɨ sowa tɨ om ɨiir mɨ haburgigo mɨ sowa om komii whɨrɨn Tesalonaika hɨriir yɨmbiyam. Mɨ omaka ɨra Juda sɨmiirga yai nɨdwokai wakaeiya ɨni tɨ om ɨiir nwowa. \v 2 Pol siir siyɨuɨn ɨkɨ om komii komiiyɨm siya namɨm, siya pɨ Juda sɨmiir omaka yai nɨdwokai wakaeiya mɨ siya pɨ sɨmaka nɨnkɨn apnɨnopkainami. Mɨ Juda sɨmiir ɨi komii komii kwoɨmɨm siya sɨmaka yɨnkɨnwamwarkɨi boɨn, Adi Komii siir Yokwo Komiiya saiir yai ɨmiir. \v 3 Mɨ siya Adi Komii siir Yokwo Komiiya saiir yai ɨmiirɨn mɨnam boɨnmɨmauugɨn sɨmiirɨn, Adi Komii siya bɨdi yɨmbinɨn inkam nwɨrɨn, hɨk haiyamɨn. Mɨ siya wa naonami mɨ siya wa swokɨ ɨnsiin ɨdwowi. Mɨ siya boɨnki, tɨ inkamɨn Adi Komii siya nɨmbinɨn, siya Jisɨs siyaɨrgɨn. \v 4 Mɨ Juda iikam nhɨrɨm sɨmaka hɨrar nwowɨm, sɨma ɨni Pol siir yai aiirɨm yaɨngwo tɨbmiigiyɨm. Mɨ sɨma ɨni Pol, Sailas sowiir isid ywowɨm. Mɨ iikam whɨekakɨm Grikanɨm, yɨm sɨma ɨriipɨ hɨriinan Adi Komii krɨmiir Wanɨn siirɨma mɨ hainanikɨm. Mɨ sɨmiir iikam isid bripriyɨn sɨma ɨni sowaka yɨnkɨn ɨtɨnakɨuɨm. Mɨ bɨi nwowi wigɨm, yɨm ɨni hɨriinanar mɨ tɨrɨm. \p \v 5 Mɨ Juda sɨmiir kwoɨnɨm whwokwoka bɨ nwokikɨm mɨ sɨma inkam biyɨeyɨm siyɨu hɨr napamɨm sɨmiiram yɨkɨuna. Mɨ sɨma iikam whɨekakɨm ɨna yɨkɨuna dɨgɨm. Mɨ ta yaiya sɨma ninɨ boɨnɨua mɨ sɨmiir kwoɨnɨm ɨni haugɨhauga whiyɨekiyɨm. Mɨ sɨma ɨni yaiiyamar yaɨngwokiyɨm. Mɨ sɨma Jeson siir omaka saiir nokwoyokaigiyɨm mɨ sɨma ɨna hansranɨm sɨmiirɨm. Sɨma mɨnɨm tɨrkɨm, sɨmiirɨn iikam whɨekakɨm sɨmiir niyopmauugiyɨm. \v 6 Mɨ sɨma sɨmiir bɨ kɨgɨm. Mɨ sɨma Jeson mɨ iikam nhɨrɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm sɨmiir yɨkɨunam tɨ om komiiyɨn siir bɨiyan iikamɨm sɨmiirɨm. Mɨ sɨma hɨnɨɨna kauwok boɨnam, tɨ kamɨm siyɨu bibiyɨe tɨrbumbuwi ɨma tɨ omom omom ɨmiir. Mɨ tariinanɨn sɨma tɨsi om ɨiir mɨ atɨrbumbuniyɨm. \v 7 Mɨ Jeson siya yɨkɨunam sɨmiirɨn siir omaka hɨriir. Tɨ iikam whɨekakɨm sɨma om komii Rom hɨran inkam komiiyɨn Sisa siir siyɨu ɨmiir nanugaugaugɨm. Sɨma ɨna boɨnɨm, inkam Komii nwɨrɨn ɨna nwowɨn, siir inɨgɨn Jisɨskɨn. \v 8 Mɨ iikamɨm mɨ bɨiyan inkam komii ɨkɨm tɨ om komii siir nwowɨm, sɨma tɨ hɨriinan yai ɨmiir wakaeyɨm mɨ sɨma ɨna yanaakiyɨm. \v 9 Mɨ bɨiyan inkam komiiyɨm sɨma boɨn, kɨmiir yaiya yai paii rani mɨ kɨma pɨ ta yai aiir saɨngig. Mɨ Jeson mɨ iikamɨm naɨngwo tɨbmii ɨkɨm, sɨma umɨrɨm ha saɨngigɨm mɨ sɨma ɨna yamɨm. Ɨriig \s1 Mɨ Sol siir isidɨn sɨma om Beria hɨr mɨriigɨm. \p \v 10 Mɨ ta ɨiya saiir nɨiyaka iikamɨm Adi Komii siirɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm, sɨma Pol, Sailas sowiirɨn om Beria hɨriir yɨkropki. Mɨ ɨiya sɨma om Beria hɨr nɨmbiyamɨm mɨ sɨma ɨna yapnɨnopkainamɨm Juda sɨmiir omaka yai nɨdwokai wakaeiya saiir. \v 11 Mɨ Juda iikamɨm om Beria hɨranɨm, sɨmiir kwoɨnɨm iikamɨm om Tesalonaika hɨranɨm sɨmiir hɨriinan tani. Nɨɨngaka. Mɨ sɨma ɨni maɨrgɨmaɨrga nwowɨm, sɨmiir yai aiir wakaeyamɨn. Mɨ ɨinokɨinokɨn sɨma Adi Komii siir yaiyɨm yokwo hɨr nwowɨm, sɨmiira mwaɨnanaeikɨm. Mɨ sɨma nwokɨ ɨnoknɨnkɨni, sɨmiir yaiya yai kaimwoka. \v 12 Mɨ Juda iikam whɨekakɨm om Beria hɨranɨm, sɨma ɨna yaɨngwo tɨbmiigiyɨm. Mɨ Grik wig whɨekakɨm inɨgakɨm mɨ Grik kam ɨkɨm, sɨma ɨna mɨ aɨngwo tɨbmiigiyɨm. \v 13 Mɨ mhoɨiya Juda iikamɨm om Tesalonaika hɨranɨm sɨma wakaeki, Pol siya Adi Komii siir yaiya saiir boɨnmɨmauuwi om Beria hɨrɨn. Mɨ sɨma asi namkɨm tɨ om ɨiirɨn. Mɨ sɨma inɨ hopswoɨu iikamɨm sɨmiir kwoɨnɨm mɨ sɨma ɨna yanaakiyɨm. \v 14 Mɨ bɨ kɨmɨmɨnkɨm iikamɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm sɨma Pol siir yɨkropki whɨigbida hɨriir. Mɨ Sailas Timoti sowa ɨni om Beria hɨrar ywokiyo. \v 15 Mɨ sɨma Pol siirɨn siyaiini mɨnam nani whɨnapyɨkɨu kwɨriigigɨm, siirɨn om Atens hɨr nadu atkɨnɨugigɨm. Mɨ Pol siya yaiyɨm ɨna boɨnmɨmauugigɨn sɨmiirɨn, Sailas, Timoti sowiirɨm. Siya sɨmiirɨn hɨnɨɨna boɨngig sowiiramɨn, sowa wa wɨtsɨsau kariiramɨn. Mɨ sɨma ɨna swokɨ haiyɨug apnamɨm om Beria hɨriir. Ɨriig. \s1 Pol siya om komii Atens ta Adi Komii siir yaiya hɨr boɨnmɨmauugɨn \p \v 16 Pol siya om komii Atens hɨr ywokwokɨn, Sailas, Timoti sowiirɨmɨn. Mɨ siya ɨna kɨgɨn tɨ om komiiyɨn sɨma uruwai siyaowaini inɨgɨn siirara hainani mɨ siir kwoɨnɨn mɨiyɨk bɨ naɨngwokɨn. \v 17 Mɨ siya omaka Juda sɨmiira yai nɨdwokai wakaeiya, saiir yapnɨnopkainam. Mɨ siya Judan iikamɨm mɨ nhɨrɨm Juda iikam tani Adi Komii siir inɨg hainaniyɨm, siya yai sɨmaka yɨnkɨnwamwarkɨi boɨn. Mɨ siya ɨinokɨinokɨn pa mɨ ami maeyaua iikamkɨ nɨnkɨnɨuwiya saiir. Mɨ siya yaiyɨm pɨ iikamɨm sɨmiir hɨrar mɨ boɨnmɨmauuwi. \v 18 Mɨ kam nhɨrɨm Epikuriamni siyɨu nɨnoknɨnkɨniyɨm mɨ kam nhɨrɨm Stoikni siyɨu nɨnoknɨnkɨni ɨkɨm sɨma yai saɨka yɨnkɨnwaomwarkɨi boɨn. Nhɨrɨm yɨm ha boɨn, tɨ inkamɨn yai prɨiboɨn prɨiboɨniyɨn siya dimu mɨnam naɨngwowi? Mɨ nhɨrɨm ɨna boɨnɨm, siya uridyɨu biyɨeyɨn om whɨranɨn siir yai ɨmiir boɨnmɨmauuwi. Pol siya Jisɨs Krais siir yaiwɨn kɨbi aiir boɨnmɨmauugɨn sɨmiirɨn. Siya boɨn, Jisɨs siya ɨe hɨrankɨ nɨnsiin ɨdwokɨn. Mɨ siya ta hɨriinan yaiya saiir boɨnkiyɨn mɨ sɨma ta siir yaiya saiir bɨ wakae nɨnoknɨnkɨnkɨm. Mɨ sɨma siirɨn yai biyɨe asi nɨkbumbugɨm. \v 19 Mɨ sɨma Pol siirɨn asi nɨkɨunamkɨm sɨmiir bɨiyan inkam komiiyɨn siiram, maeyaua yai nɨdwo boɨnaiiya mhɨukɨu Ariopagas hɨrana saiirɨm. Mɨ sɨma boɨn, krɨma ta yaiwɨn kɨbiya kɨra boɨnmɨmauua ɨkɨ iikamɨm sɨmiir mɨ krɨma saiirɨm naɨngwowi saiir wakaeyɨm. \v 20 Krɨma ta kɨriir yaiya saiir wakaeyɨm mɨ krɨma ɨni wara wakaeyɨmyokiyɨm. Ta yaiya, ɨni saa ywowa. Mɨ krɨma ta yaiya saiir yai mwo ɨmiir nɨnoknɨnkɨnɨm naɨngwowi. \v 21 Mɨ iikamɨm om komii Atens hɨranɨm mɨ nhɨrɨm om whɨran iikam ɨkɨm, sɨma om komii Atens hɨrara yamwoni. Mɨ sɨma ɨinokɨinokɨn yaeya yai whɨr bɨ boɨnikɨm. Nɨɨngaka. Sɨma tɨ yaiwɨn ɨmiirara whrɨe boɨnanaeikaigigɨm. \p \v 22 Mɨ Pol siya bɨiyan inkam komii komiiyɨm mhɨu Aripagas hɨranɨm, sɨmiir whwonkam ɨda yɨnsiin okwo boɨnki. Mɨ siya boɨn, kɨma tɨ kamɨm om komii Atens anɨm kara kɨmiirɨn bɨdi kɨgɨm, kɨma mɨini hanɨɨn mɨriigɨm wou nikwo aeyamɨn. \v 23 Mɨ ɨiya kara waraura nwowa mɨ karar bɨdi kɨgɨm digworaekwowɨm wou kɨma nikwo aeyɨm sɨmiirɨn. Mɨ kara bɨiya kwɨra kɨg. Mɨ sɨma yaiya hɨr wɨna hɨnɨɨna wɨnboɨnka. Tɨ Adi Komiiyɨn krɨma nɨnoknɨnkɨn karamae nwowɨn. Mɨ tɨ Adi Komiiyɨn kɨma whaowaeyɨn mɨ kɨma siir inɨgɨn hindara whɨsariiyar, prɨihainani. Mɨ kɨmiirɨn tɨ Adi Komiiyɨn, kɨma nɨnoknɨnkɨn karamae nwowɨn siir boɨnmauuwam tɨri. \p \v 24 Adi Komii siyaɨrgɨn nu nɨnomor mɨ digworaekwo whɨekakɨm sɨmiir nonkwokwokiyɨm. Siya, nu nɨnomor sowiir nwowɨm digworaekwowɨm mɨ sɨmiir Bɨiyan Inkam Komiigɨn. Mɨ siya omaka inkamkɨ nonkwo mɨriiyɨm, siya sɨmiir bɨ nwowikɨn. Nɨɨngaka. \v 25 Siyar hauugikɨm digworaekwo whɨekakɨm iikam ɨmiirɨn. Mɨ omwai waiyayokiyokɨiiyɨn kwoɨnbudɨn pɨ siyar nwowaigɨnɨuwi mɨ sɨmiir kwoɨnɨm asi niyaei. Mɨ digworaekwo whɨekakɨm sɨmiirɨn hɨriinanar mɨ hauu haigɨnɨu. Mɨ Adi Komii siirɨn digworaekwowɨm, inkam nwɨrkɨn bɨ hauumauu haigɨnɨugɨn. Mɨ siya dimɨn whɨram bɨ whaowaekɨn. Nɨɨngaka. \v 26 Bɨikɨ bɨiyɨn Adi Komii siya inkam nwɨrɨn Adam siir nonkwokwokikɨn. Mɨ siir yɨnɨeyɨm, ɨni hoɨmgakar ywokiyɨm. Mɨ sɨma pɨuɨm kwɨrua bɨ nɨmbiyamkɨm, ɨni pɨupai pɨupai yɨmbiyamɨm. Mɨ sɨmiir nu maeyauɨm sɨma nwowanɨm siyar yɨmbingi, bɨdi bɨdiniya siya tɨkɨ kwoɨnɨn siira naɨngwokwokaigikɨn nu maeyau sɨmiirɨn yapayapa kikɨntɨmtɨo haigɨnɨuɨm. Mɨ siya tɨkɨ ɨiyɨm tɨ digworaekwo whɨekakɨm sɨma nɨmbiyamiyɨm, sɨmiir warar yɨnkɨn ɨmbingi. \v 27 Mɨ Adi Komii siya hɨriinan mɨnam tɨrkɨn, krɨma siir kɨgnɨnoknɨnkɨnɨm. Mɨ siya aru nwo rani, ɨni krɨmiir kingiinar nwowɨn. \v 28 Mɨ siir kɨrɨeya krɨmiirɨn omwai saeya waiyayokiyokɨii mɨ krɨma asi nongwomamaɨr aekiyami tɨ nu ɨiirɨn. Kɨmiir inkam nwɨrɨn siya hɨnɨɨna wɨnboɨnkikɨn, \q1 krɨma tɨ ombud komiiyɨn Adi Komii siirara yɨnisɨsɨmkɨm. \m \v 29 Mɨ krɨma ɨni Adi Komii siir yɨnisɨm ywowɨm, mɨ krɨmiir kwoɨnɨn ha kɨpi naɨngwo, Adi Komii siya uruwai siyaowai mɨ siya pae mɨnɨm krɨma nonkwokwowiyɨm siya sɨmiir hɨriinan tani. Nɨɨngaka. \v 30 Bɨiya kamɨm nɨnoknɨnkɨn karamaeyɨm mɨ Adi Komii siya sɨmiirɨn yai hɨrii bɨ boɨnkɨn digworaekwowɨm sɨma tɨrɨm ta ɨi aiirɨn. Mɨ tariinanɨn siya yai ɨna boɨnɨnaeyɨn iikam whɨekakɨm ɨkɨ omom omomɨm sɨmiir nwowɨm. Mɨ siya boɨn, kɨmiir kwoɨnɨm tɨ kisɨna haigi. Mɨ dimɨn biyɨeyɨm sɨmiir haimriyɨugig. \v 31 Mɨ siya ɨiya kwɨra yɨmbin sɨmiir yaimɨn dimɨnɨm sɨmiir hɨdam. Mɨ siirɨn Adi Komii siya ɨe hɨrankɨ swokɨ hɨdnɨnsiin ɨdwokɨn. Mɨ krɨma nwokɨ nɨnoknɨnkɨni, siya Adi Komii siirgɨsiira inkamkɨn. Tɨ inkamɨn Adi Komii siya nɨmbingiyɨn siyaɨrgɨn, yai hɨdiyɨn. \p \v 32 Mɨ ɨiya sɨma ta yaiya, Pol siya boɨna inkamɨn ɨeyankɨ nɨnsiin ɨdwowɨn siira saiir wakaekiyɨm mɨ nhɨrɨm ɨni siir boɨn grɨnamɨm. Mɨ nhɨrɨm ɨna boɨnɨm, krɨma wɨ kɨriir yai aiirar swokɨ wakae tɨ dimɨn ɨiirɨn. \v 33 Mɨ Pol siya sɨmiirɨn ha haiburgigɨn mɨ siya ɨna yamɨn. \v 34 Mɨ iikam nhɨrɨm yaeya naɨngwo tɨbmiigiyɨm, sɨma asi namkɨm saɨkan. Mɨ Daionisias siya nu Ariopagas hɨran kamɨm siyɨu komii nɨnoknɨnkɨnɨm sɨmiir inkam nwɨrkɨn. Mɨ wig ɨra saiir inɨgɨn Damariska. Mɨ iikam nhɨrɨm sɨma ɨni sɨmakar yamɨm. Ɨriig. \c 18 \s1 Pol siya om Korin hɨr mɨriigɨn. \p \v 1 Mɨ mhoɨiya Pol siya om komiiyɨn Atens siir haiburgigɨn mɨ siya om whɨrɨn Korin siir yam. \v 2 Mɨ siya Judan inkamɨn nwɨra kɨg siir inɨgɨn Akwilakɨn. Mɨ siya nu maeyaua Pontas dapiya saiir hɨrankɨ nɨtkɨn. Siya mɨ siir wig aeya sowa waiyɨn nu komii Itali hɨrɨn aii bɨ haiburgigo. Mɨ siir wiga saiir inɨgɨn Prisila. Mɨ Bɨiyan Inkam Komiiyɨn om komii Rom hɨr nwowiyɨn siir inɨgɨn Klodias. Siya nhɨnɨkrɨropki Judan iikam whɨekakɨm om komii Rom hɨr nwowɨm sɨmiirɨn. Sowawai tɨ om komiiyɨn Rom siir asi haiburgigo mɨ ɨna yɨto. Mɨ Pol siya sowiirɨn hɨr inɨ kɨgɨu. \v 3 Siya ta mɨiya sowawai mɨriiya wraisu ɨs pani mɨiya omaka mɨriiya saiir hɨriinan mɨi aiirar mɨ mɨriigɨn, umɨr mɨ haiyɨm. Mɨ siya sowiirwai omaka asi whwonkaigɨn. \v 4 Mɨ Juda sɨmiir ɨi komii komiiyɨm, Pol siya Juda sɨmiir omaka yai nɨdwokai wakaeiya saiir napnɨnopkainamkɨn. Mɨ siya yai sɨmaka yɨnkɨnwaomwarkɨi boɨn. Mɨ siya Juda mɨ Grik hɨran iikamɨm sɨmiir kwoɨn ɨmiir inɨ boɨnɨurwokaiyɨu sɨma Jisɨs siirɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm. \p \v 5 Mɨ mhoɨiya Sailas sowa Timoti ɨna haiburgigo nu Masedonia hɨrɨn mɨ sowa ɨna yɨtwo Pol siirɨm. Mɨ Pol siya ɨinokɨinokɨn yaiwɨn kɨbiya saiirara boɨnmɨmauuwikɨn. Mɨ siya Juda sɨmiirɨn ɨna boɨnɨnaekiyɨn. Jisɨsɨn Bɨiyan Adi Komii siyar nɨmbingikɨn, Judan iikamɨm kɨmiir kaoprigi okwowam. \v 6 Mɨ sɨma siir yai aiir yanugaugau mɨ sɨma siirɨn ɨna yɨgbumbuwɨm. Mɨ sɨma nu sɨnɨm siir yɨuɨs aiir nwowɨm asi nhɨskigikɨm. Dimusi rani, siya pɨ brombropnamkɨn. Mɨ siya ɨna boɨnkiyɨn sɨmiirɨn, kɨma kɨgugukaeyami kɨmiirar dimɨnkɨn, yaikakɨn wɨ kɨmakɨma nwowi. An kara yai karamaeka. Panaowɨn kara pɨ ɨkɨ iikamɨm Juda iikam tani kara pɨ sɨmiirɨm nami. \v 7 Mɨ Pol siya ta Juda sɨmiir omaka yai nɨdwokai wakaeiya saiir haiburgigɨn mɨ siya inkam nwɨrɨn siir omaka saiir yam. Tɨ inkamɨn siir inɨgɨn Tisias Jastaskɨn. Siya Juda inkam tani, siya tɨ inkamɨn Adi Komii krɨmiir Wanɨn siir inɨg ɨiirar hainanikɨn. Mɨ siir omaka ɨni ta Juda sɨmiir omaka yai nɨdwokai wakaeiya ɨni saiir akpitga ywowa. \v 8 Mɨ ta Juda sɨmiir omaka yai nɨdwokai wakaeiya saiir bɨiyan inkamɨn saiir kɨgrɨraowiyɨn, siir inɨgɨn Krispaskɨn. Mɨ siir wig yɨn ɨma, sɨmani bɨdi yaɨngwo tɨbmiiyɨm sɨmiir Bɨiyan Inkam Komii ɨiirɨmɨn. Mɨ om Korin hɨran iikam whɨekakɨm sɨma ta Pol siir yai aiir wakaekiyɨm mɨ sɨma ɨna yaɨngwo tɨbmiigiyɨm. Mɨ sɨmiirɨn op ɨna baptais haigɨnɨuwɨm. \p \v 9 Mɨ ɨigwɨr nɨiyaka Pol siya dimɨn whɨrɨn nhwonan siir whɨn kɨg. Mɨ Bɨiyan Inkam Komiiyɨn siya boɨnki siir, kɨra kɨpi nɨdid. Nɨɨngaka. Kɨra ha boɨnmɨmauugi, mɨ kɨra yai mɨkrɨm kɨpi nwo. \v 10 Mɨ kara kɨnakar nwowi mɨ inkam nwɨrɨn wɨ kɨriir hopswo rani mɨ kɨriirɨn wɨ siya tɨrbumbu rani tɨ om komiiyɨn kariir iikam whɨekakɨm ɨni tɨrar nwowɨm. Ta yaiya Adi Komii siya boɨnkika. \v 11 Pol siya om Korin hɨrɨn, bɨewiyɨn whɨra ywo. Mɨ bwanɨm ɨriiyar whɨra yɨnkɨn o. Mɨ siya sɨmiirɨn Adi Komii siir yai aiir boɨnmɨmauugɨn. \p \v 12 Mɨ ta ɨiya Galio siya nu komiiyɨn Grik hɨran bɨiyan inkam komiikɨn, hɨr nwowikɨn. Mɨ ta ɨiya Juda sɨma wara yɨnkɨn nhɨɨn, Pol siir nwowam ɨo. Mɨ sɨma siir yɨkɨunam bɨiyan inkam komiiyɨn yai hɨdiyɨn, saɨka nokwo boɨnam. \v 13 Mɨ sɨma boɨn, tɨ inkamɨn, iikam whɨekakɨm sɨmiir kwoɨnɨn siya boɨnɨurwokaiyɨugɨn Adi Komii siir inɨg hainanam. Mɨ ta siir yaiya tɨ siyɨu komii saɨka ɨrɨpa bɨ namasuga. Nɨɨngaka. \v 14 Pol siya ɨna naɨngwowɨn sɨmiir yai aka nowarkɨi boɨnamɨn. Mɨ Galio siya Judan kamɨm sɨmiir boɨn mɨ tɨ inkamɨn siya siyɨu biyɨe tɨriikɨswo mɨ kara kɨmiir yai aiirɨn wa pɨ wakaeyɨn. Mɨ siya tɨ inkamɨn krɨmiir oman siyɨuɨn saɨka bɨ nantamyɨryɨrkɨn mɨ siyɨu biyɨe bɨ tɨrkɨn. Nɨɨngaka. \v 15 Mɨ tɨkɨ dimɨnɨn siya krɨmiir oman dimɨn tani. Nɨɨngaka. Juda hɨran iikamɨm kɨmiir siyɨuɨn mɨ siir dimɨnkɨn. Mɨ digworaekwo whɨekakɨm sɨmiir inɨgɨm, yɨm kɨmiirar dimɨnkɨn kɨmakɨma tɨ kitɨbmii boɨn. Mɨ kara tɨ hɨriinan dimɨnɨn siir yai nɨdwo wakaeyɨm pɨ boriisopi. \v 16 Mɨ siya sɨmiir maeyaua yai inkam komii aka nokwo boɨniya, saiir hɨranka yɨkrɨropnatkiikɨigi. \v 17 Mɨ sɨma Sostenis siir yankabrɨnunaowid. Siya Juda sɨmiir omaka yai nɨdwokai wakaeiya saiir bɨiyan inkamkɨn. Mɨ sɨma siirɨn maeyaua yai nokwo boɨniya, saiir kingiin hɨrar yɨpɨmpar. Mɨ Galio siya tɨ dimɨnɨn sɨma tɨrkiyɨn, siirsi bɨ swokɨ naɨngwoyɨmyokikɨn. Ɨriig. \s1 Pol siya om Antiok nu Siria hɨr nwowɨn siir hɨriir swokɨ am. \p \v 18 Pol siya om Korin hɨrɨn, ɨi kasa bɨ nwokɨn. Mɨ mhoɨiya siya iikamɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm sɨmiir boɨngig, ha dwoki! Mɨ siya ha nhɨnamɨn siyaii aiir kwɨrinam mɨ Akwila sowa wai Prisila ɨni saɨka yɨnkɨn amwo Senkria hɨriirɨn, maeyaua siyaii ɨma namasuwiya om Korin kingiin hɨr nwowa saiirɨm. Mɨ kana ɨna pɨɨriyaonama. Dimusi rani, siya Adi Komii saɨka bɨdi yɨmbinɨn, dimɨn whɨr tɨramɨn. Mɨ siya Juda sɨmiir siyɨuɨn siir napkɨn. Mɨ siyaiiya ha hɨuyanama mɨ sɨma ɨna yamɨm nu Siria hɨriir. \v 19 Sɨma om Efesas hɨriir yɨmbiyam. Mɨ Pol siya sowiirɨn tɨ om ɨiir haiburgig. Mɨ siya ɨna yapnɨnopkainamɨn Juda sɨmiir omaka yai nɨdwokai boɨniya saiir. Mɨ siya Juda kamɨm sɨmaka inɨ whrɨeboɨnaiyɨu. \v 20 Mɨ sɨma siirɨn ɨna srɨiyɨm, kɨra krɨmaka wɨ ɨi prɨeirɨga nwonami, aniya? Mɨ siya ɨna boɨnɨn, kara wɨ dɨg nwo rani. \v 21 Mɨ mhoɨiya siya sɨmiir boɨnki, ha dwoki! Mɨ Adi Komii siya kariirɨm naɨngwowi mɨ kara wɨ kɨmiirɨma swokɨ ɨti. Mɨ siya om Efesas siir haiburgig mɨ siyaiiya saiir yani kwɨrinam. \p \v 22 Mɨ siyaiiya ɨna yamamasu ɨuwa om Siria hɨr. Mɨ Pol siya siyaiiya saiir haiburgigɨn mɨ ɨna kunaiidamɨn. Mɨ siya om komii Jerusalem hɨriir yam. Mɨ iikamɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm siya sɨmiir inɨ boɨnɨu tɨ akamɨm! Mɨ siya hɨriinan tɨr dɨgigɨn mɨ ɨni om Antiok hɨriir yapiinamɨn. \v 23 Pol siya om Antiok hɨrɨn, ɨi prɨeirɨga nwokɨn. Mɨ mhoɨiya siya ɨna yamɨn. Siya tɨ nu whɨswo sowiir yam, Galesia mɨ Frisia hɨr nwowɨm omisɨsɨm nhɨrɨm sɨmiir nap mɨriiyamkɨn. Mɨ siya iikam whɨekakɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm, sɨmiir whɨnkɨnsiis haigɨnɨugɨn. \s1 Apolos siya Adi Komii siir yai aiir boɨnmɨmauuwikɨn om Efesas hɨr. \p \v 24 Mɨ Juda inkam nwɨrɨn tɨ om komiiyɨn Aleksandria hɨrankɨn. Siya om Efesas hɨr namwonikɨn, siir inɨgɨn Apoloskɨn siya yai mɨiyɨk mɨiyɨk ara boɨnikɨn. Siya Adi Komii siir yai aiirɨn, bɨdi yɨnoknɨnkɨn dɨgɨn. \v 25 Mɨ yɨo siya bɨdiyar mɨ ɨnoknɨnkɨnɨn, dimɨn taemɨn nhɨrɨm Jisɨs siya dirɨraerariyɨm. Mɨ siya ɨni sɨmiirar kauwok boɨnamɨn. Mɨ siir yaiya siya boɨna Jisɨs siir, siya bɨ kiyɨkrɨkɨu boɨnkikɨn. Nɨɨngaka. Mɨ siir yaiya ɨna yɨnyokɨigiya hɨnda tɨnda. Bɨiya Jon siya, siir boɨnmɨmauuwɨn yaiyɨm, sɨmiir kwoɨn kisɨna haigiyam mɨ op baptaisɨm. Mɨ siya sɨmiir boɨnmɨmauugɨn. \v 26 Siya Juda sɨmiir omaka yai nɨdwokai wakaeiya saiir yam. Mɨ siya yaiyɨm ɨni hindara inɨ boɨn ɨskiyɨm mɨ siya sɨmiirsi nɨdid kwoɨn bɨ naɨngwokɨn. Prisila Akwila sowawaiyar wakaeyo mɨ sowa siirɨn ɨna yɨkɨunamɨn sowiirwai omaka hɨriir. Mɨ sowawaiyɨn siirɨn hanɨɨngɨn yanaaknɨnkii haigɨnɨu Adi Komii siir siyɨu ɨmiirɨn siirɨn. Mɨ siya wɨ nwokɨ sɨbgu ɨnoknɨnkɨnɨm. \v 27 Mhoɨiya Apolos siya nu komiiyɨn Grik hɨriir namɨm mɨnɨn mɨ iikamɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm om Efesas hɨranɨm sɨma boɨn maɨrgɨmaɨrga haigɨnɨugi siirɨn. Mɨ yokwowa sɨma wɨn hauugi, nu komii Grik hɨran iikamɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm sɨmiirɨm. Mɨ sɨma hɨnɨɨna wɨn boɨnki, kɨma siirɨn wɨ dɨkɨunam kɨmiir omaka hɨriir. Mɨ ɨiya siya nu komii Grik hɨr nɨmbiyamɨn mɨ iikamɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm sɨmiir pɨu nhɨnmi siya inɨ kɨn haigɨnɨuɨu. Bɨiya Adi Komii siya naɨngwobumbuwa sɨmiir kwoɨn ɨmiir kisɨna haigiyam. \v 28 Mɨ siya ɨni ɨgaokaka ywowɨn, Juda sɨma boɨnɨm yai bibiyɨeyɨm iikamɨm sɨmiir whwonkam ɨda mɨ siya sɨmiirɨn yaiyɨm Adi Komii siir Yokwo Komiiya saiir nwowɨm Jisɨs siya inkamɨn bɨiya Adi Komii siya nɨmbingiyɨn krɨmiir whɨndirɨraerar haigɨnɨuwam mɨ siir boɨnkika. Mɨ sɨma asi nongwomamaɨr aekiyamkɨm. Ɨriig. \c 19 \s1 Pol siya om Efeses hɨr mɨriigɨn \p \v 1 Apolos siya om Korin hɨr mɨriigɨn. Mɨ ta ɨiya Pol siya ɨkɨ nupai nupaiyɨm sɨmiir nap mɨriiyɨn. Mɨ siya om Efeses hɨriir yap nɨmbɨiyam. Mɨ tɨ omɨn hɨran iikam nhɨrɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm, sɨmiir inɨ kɨgɨu. \v 2 Mɨ siya srɨiyɨu bɨiya kɨma naɨngwo tɨbmiiyɨm mɨ kɨma Adi Komii siir naeyɨu mɨiyɨk ɨiir bɨdi yaeyɨn? Mɨ sɨma boɨn, nɨɨngaka. Krɨma Adi Komii siir naeyɨu mɨiyɨkɨn siir yai bɨ wakaemɨmɨnkɨm. \v 3 Mɨ Pol siya boɨnki sɨmiirɨn, kɨma pɨkɨ hɨnɨɨn siyɨuɨn si baptaiskɨm. Mɨ yɨm ɨna yowarkɨi boɨnkiyɨm, nɨm krɨma Joni siyɨuɨn op siya baptaisɨn mɨ siir baptaiskɨm. \p \v 4 Mɨ Pol siya boɨn, bɨiya Jon siya iikamɨm sɨmiirɨn op baptais haigɨnɨugɨm mɨ siya tɨ siyɨuɨn mɨn nɨisiimauugɨn, sɨma naɨngwo tɨbmiiyɨm. Jon siya Juda iikamɨm sɨmiir boɨn, kɨma tɨ inkamɨn kariir mhoɨiya nɨtɨn siirɨm daɨngwo tɨbmii. Tɨ inkamɨn siya Jisɨsɨn siyaɨrgɨn. \v 5 Mɨ sɨma ta Pol siir yaiya saiir wakaeyɨm mɨ ɨni Bɨiyan Inkam Komiiyɨn Jisɨs siir inɨg ɨiirar dapɨm mɨ op ɨna baptaisɨm. \v 6 Mɨ Pol siir ɨɨna sɨmiir yonkwoki mɨ Adi Komii siir naeyɨuɨn ɨni sɨmiir yanɨnkɨnɨuniyɨn. Mɨ sɨma ɨni yaipai yaipaiyɨm nɨnomor kou hɨranɨm, ɨni sɨmiirar boɨnamɨm profet kamɨm yaiya sɨma boɨniya mɨ sɨma sɨmiir hɨriinana boɨnkɨm mɨ sɨma Adi Komii siir yaiya ɨna boɨnmɨmauuwamɨm. \v 7 Tɨ kam whɨekakɨm ɨuur nwɨsko, Adi Komii siir naeyɨu mɨiyɨk ɨiir haiyɨm. \p \v 8 Mɨ Pol siya ɨna yapnɨnopkainamɨn omaka Juda sɨmiira yai nɨdwokai boɨnaiiya saiir. Mɨ yaiya siya ninɨ boɨnɨuwa, siya ɨni hindara inɨ boɨnɨskiyɨn. Siya nɨdidmɨr nɨdidmɨr bɨ boɨnkɨn mɨ siya ɨni sɨmakar yɨnkɨnwamwarkɨi boɨnɨn sɨmiir kwoɨn ɨmiir boɨnɨurwokaiyam. Mɨ siya sɨmiirɨn Adi Komiiyɨn siir iikam mɨ siir digworaekwowɨm sɨmiir kɨgrɨraowiyɨn siir boɨnmɨmauuɨm bwanɨm parig whoɨm. \v 9 Mɨ nhɨrɨm ɨni boriisop waeyaowɨm, bɨ naɨngwo tɨbmiigɨm mɨ iikam whɨekakɨm sɨmiir whwonkam ɨdan mɨ sɨma yai biyɨe Bɨiyan Inkam Komiiyɨn siir siyɨu ɨiir yɨgbumbu boɨnɨm. Mɨ Pol siya sɨmiir haiburgigɨn mɨ siya iikamɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm sɨmiirar yɨkɨunam mɨ ɨinokɨinokɨn Pol sɨma skulam Tiranas hɨriir namikɨm, Adi Komii siir yaiya saiir whrɨe boɨnaiyɨuwam. \v 10 Siya hɨriinanar dirɨraeraryokiyokɨiyɨn bɨewiyo whɨs. Mɨ iikamɨm nu Esia hɨranɨm, sɨma bɨdi wakaeyɨm Bɨiyan Inkam Komii siir yai ɨmiirɨn. Mɨ Judan iikam mɨ Grik an iikam yɨm ɨna mɨ wakaeyɨm. Ɨriig. \s1 Siva siir yɨnisɨm yɨnkamiyɨn ɨma. \p \v 11 Adi Komii krɨmiir Wanɨn siya hauugikɨn Pol siirɨn kɨrɨeni, tɨ dimɨn kɨrɨe komiiyɨn mɨ tɨ dimɨnɨn, yɨo ɨni sa ywoɨskiyɨn. \v 12 Mɨ sɨma yɨuɨs mɨrɨm pɨ Pol siir pɨu aiir naka ɨprakna haii mɨ mhoɨiya pa hainami iikamɨm makakɨm sɨmiir pɨu ɨmiir ninɨ hainiiyɨuwi mɨ ta sɨmiir ma sɨmiir niiya pɨ dɨgar nwoki. Mɨ ɨkɨ uridyɨu biyɨe biyɨeyɨm sɨmiir nwowɨm ɨna haiburgigɨm mɨ ɨna yamɨm. \v 13 Mɨ tɨ Juda iikamɨm omom omom nhɨrɨm sɨm yapyokiyokɨi inkamɨm uridyɨu biyɨekakɨm sɨmiir yɨnɨmnɨski. Mɨ sɨma boɨn, nɨm tɨ yɨu bibiyɨeyɨm sɨm nɨnɨmnɨskiiyami tɨ Jisɨsni inɨgɨn si nikɨ kɨnankɨuwi. Mɨ sɨma yɨu biyɨe siir boɨnki, tɨ inkamɨn Pol siya boɨnɨn siir inɨg ɨeya nɨuwi mɨ kɨra damki. \v 14 Juda sɨmiir yaowae adɨn pris Sipakɨn, siir yɨnisɨsɨmɨm ɨriiyar nwɨsko. Mɨ sɨma tɨ hɨriinan siyɨu ɨmiir tɨrikɨm. \v 15 Mɨ tɨ uridyɨu biyɨeyɨn siya sɨmiir yaiyaka hɨnɨɨna yowarkɨi boɨn, kara Jisɨs Pol sowiir bɨdi yɨnoknɨnkɨnɨn mɨ wɨm kɨma yɨpɨkɨm. \v 16 Mɨ tɨ uridyɨu biyɨeyɨn tɨ inkamɨn siir pɨu hɨr nwokɨn, sɨma dirɨraerar nɨskɨnakɨm mɨ sɨma ta omaka saiir haiburgig mɨ ɨni paru parura yɨdam natkiigɨinamɨm. Nhɨe aunowaiga. \v 17 Mhoɨiya Juda iikam whɨekakɨm mɨ Grik iikam whɨekak ɨkɨm, sɨma om Efesas hɨr nwowɨm, sɨma ta yaiya saiir wakaeyɨm mɨ iikam whɨekakɨm sɨma nɨdid pranae bɨ kɨnkɨm. Mɨ sɨma Bɨiyan Inkam Komiiyɨn Jisɨs siir inɨg ɨiirar hainanɨm. \v 18 Iikam whɨekakɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm mɨ sɨma ɨna yɨtɨm. Mɨ digworaekwo biyɨe whɨekakɨm bɨiya sɨma tɨr kaiyɨuɨm, ɨni sɨmiir inɨ boɨnɨnkɨiniyɨm, iikamɨm sɨmiir whwonkam ɨda. \v 19 Mɨ iikam whɨekakɨm nop mɨn nanaowiyɨm mɨ naeboɨn wɨr mɨnɨm pa samsakikɨni wigam. Mɨ sɨmiirɨn ɨna ikom swokiyɨm pae arar, iikam whɨekakɨm sɨmiir whwonkam ɨda. Mɨ digworaekwowɨm yokwo sɨma wɨnɨm sɨmiir ɨrɨpar mwaɨnɨm, hɨnɨɨna yɨmbiyam. 50,000. \v 20 Mɨ tɨ hɨriinan siyɨuɨn sɨma tɨrɨn mɨ Bɨiyan Inkam Komii siir yaiya ɨna kirɨrɨrama mɨ ta yaiya ɨni komiiya ywokiya. Ɨriig. \s1 Mɨ om Efesas hɨran inkam whɨekakɨm sɨma Pol siirɨmɨn ɨo yai prasae bɨ saokɨm. \p \v 21 Mɨ saiir mhoɨiya, Pol siir kwoɨnɨn Adi Komii siir naeyɨu mɨiyɨk ɨeya yowomwarkaiyɨu, nu Mesedonia mɨ nu Grik hɨriir napamɨm mɨ mhoɨiya siya om komii Jerusalem hɨriir namam naɨngwokɨn. Mɨ siya boɨn, kara tɨ omom sɨmiir ninɨ kɨgnaki. Mɨ mhoɨiya kara wɨ om komii Roma hɨriir nami. \v 22 Mɨ siya inkam nwɨso siir whɨn mɨriiywo sowiir yɨkropki, Timoti, Irastas sowa nu Mesedonia hɨriir namɨm. Mɨ Pol siya nu komii Esia hɨrar ikɨ okiyɨn. \p \v 23 Mɨ taka ɨiya hɨk komiiya om Efesas tɨriir yɨmbini. Mɨ sɨma nansao prasae bɨ kɨnkɨm. Mɨ ta hɨk komiiya whɨsarii bɨ nɨmbiyamka, Pol siya siyɨuɨn iikamɨm sɨma naɨngwo tɨbmiiyɨn Jisɨs siirɨm mɨ siir boɨnmauugɨn. Mɨ ta hɨka asi nɨmbiyamka. \v 24 Inkam nwɨrɨn hɨr nwowɨn siir inɨgɨn Demitrias siya tɨ inkamɨn digworaekwo paipaiyɨm silvani nonkwokwowikɨn. Ta omaka wiga Atemis saiir inɨgnana saiir inɨg ɨiir hainanam. Mɨ siir mɨiyan kamɨm, tɨ digworaekwowɨm sɨmiir nonkwokwowiyɨm mɨ sɨma umɨr prasae bɨ haiigɨm. \v 25 Mɨ siya siir mɨi mɨriiyɨm sɨmiirɨm wara yɨnkɨn ɨkɨuna. Mɨ siya sɨmiir boɨnki, krɨma mɨi kwɨruwa mɨriigɨm, kɨma dɨnoknɨnkɨn, krɨma umɨr komii asi haii, tɨ mɨiyɨm krɨma mɨriiyɨm sɨmiirsi haii. \v 26 Mɨ tɨ inkamɨn Pol, iikam isid komiiyɨn pɨ siya nhɨnprɨiginaei. Mɨ sɨmiir kwoɨnɨm pɨ siirɨma naɨngwowi. Mɨ kɨma bɨdi kɨgɨm mɨ kɨma bɨdi wakaeyɨm siya tɨ hɨriinanɨn om Efesas hɨrɨra bɨ tɨrkɨn. Nɨɨngaka. \v 27 Ta Pol siir yaiya ɨni krɨmiir umɨr mɨiya saiirar yɨkrɨpkiya mɨ hɨriinana sasa rani. Nɨɨngaka. Mɨ sɨma wɨ ta omaka komiiya Atemias wɨ saiir haimriyɨugigi mɨ wɨ ta wiga saiir inɨg ɨiir mɨ hainan tani. Nɨɨngaka. Mɨ ta omaka komiiya mɨ ta wig aeya, yo wɨ hɨriiyar nokwosaoaekaeyami. Ta wiga inɨg komiigaka mɨ iikam whɨekakɨm nu komii Esia hɨranɨm, sɨma saiir inɨg ɨiir hainanikɨm. Mɨ ta Pol siir yaiya wɨ ta sɨmiir wiga inɨg komiikak nwowa, wɨ saiir nikworɨnuwi. Siya hɨnɨɨna boɨnkɨn. \p \v 28 Mɨ sɨma ta yai aiir wakaekiyɨm mɨ sɨmiir kwoɨnɨm ɨni haugɨhauga whwiyɨekiyɨm mɨ sɨma ɨni komiiya kauwok boɨnkiyɨm, Atemias! Saeya om komii Efesas krɨmiir bɨiyan wig komiiga. \v 29 Mɨ tɨ om komiiyɨn siir hɨran iikamɨm, yai ɨni komiiya nhɨnkii kauwokiyɨm. Mɨ sɨma diriyar yɨnsiin iwɨtnam, maeyaua ɨrɨpa yai sɨma nɨdwo boɨniya saiirɨm. Mɨ sɨma Gaias, Aristakas sowiirɨn wara yɨnkɨn kiwowɨt hainam. Tɨ inkam nwɨso nu komiiyɨn Mesedonia hɨranko sowa tɨ inkam nwɨso Pol saɨka nap mɨriigo. \v 30 Mɨ Pol siya iikam whɨekakɨm, sɨmiir bopwo napnɨnopkainamɨm mɨnkɨn. Mɨ iikamɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm sɨma yɨkɨdu siirɨn. \v 31 Mɨ nu komii Esia hɨran inkam komii nhɨrɨm sɨma Pol siir nomiiyaugɨm. Mɨ sɨma yai siirɨm boɨnki mɨ sɨma siirɨn ɨna boɨnɨkɨdukiyɨm, kɨra maeyaua yai ɨrɨpa nɨdwo boɨnaiiya, wɨ saiir kɨpi napnɨnopkai. \v 32 Tɨ iikam isid komiiyɨn, ta omaka yai nɨdwokai wakaeiya saiir nwowɨm sɨma omkakarɨm ɨni diriyar nhɨnki kauwok boɨnkiyɨm. Mɨ sɨma yai whɨruwani bɨri kauwok boɨnkikɨm. Nhɨrɨm yai whɨrni, nhɨrɨm yai whɨrni hɨnɨɨn hɨnɨɨna kauwok boɨnki. Mɨ iikam hoɨmgakɨm sɨma bɨri nɨnoknɨnkɨnkɨm ta ɨrɨpa sɨma nwowa mɨ sɨma bɨ nɨnoknɨnkɨnkɨm inkamɨn ta ɨrɨpa sɨma nwowa saiir bɨi nwowanɨn. \v 33 Juda sɨma Aleksanda siirɨn bopwoniya hɨriir iyopnɨnopkaigi, sɨmiir bɨi nwowam. Mɨ iikam whɨekakɨm sɨma ɨni whɨekakar kauwok boɨnkiyɨm. Mɨ Aleksanda siya ɨna yɨisiimauugiyɨn, sɨmiir yai ɨmiir nɨrɨbmi boɨnɨm. Mɨ siya sɨmiir yai aiir nowarkɨi boɨnkiyɨm tɨrkɨn. \v 34 Mɨ iikam whɨekakɨm sɨma ɨna kɨgnɨnoknɨnkɨnkiyɨm siya Juda inkamkɨn. Mɨ sɨma whɨekakɨm ɨni diriya nhɨnkiikauwok boɨnkiyɨm. Atemisa om Efesas krɨmiir bɨiyan wig komiiga. Mɨ sɨma ɨdɨp ɨdɨp ɨni ta yaiya saiir saiirar iyop boɨnɨnaeyɨm. \p \v 35 Inkamɨn omaka komii nɨdwokaiyɨn yaimɨn wɨniyɨn om Efesas hɨran iikamɨm sɨmiir yaiyɨm siya yɨnsiin okwo parɨngigi. Mɨ siya ɨna boɨnɨn, kɨma tɨ om Efesasan iikamɨm kɨma wakae! Krɨma ta omaka aiirɨn mɨnam kɨgrɨraowi, Atemis saiir inɨg ɨiir hainanam. Mɨ ta siiya haiya praprasa nɨnomor kou hɨrankɨ nɨkiinainiya saiir wara kɨgrɨrao. Mɨ iikam whɨekakɨm sɨma bɨdiya yɨnoknɨnkɨnɨm. \v 36 Mɨ ta yai aiirɨn wɨ inkam nwɨrkɨ nanugaugau rani. Nɨɨngaka. Mɨ kɨma yai tanki! Mɨ kɨmiir kwoɨnɨm haeiya kɨpi kɨnki mɨ dimɨn whɨrɨn ha kɨpi nanka dirɨraerarki. \v 37 Kɨma bɨdi yɨkɨunaniyɨm tɨ inkam nwɨso sowiirɨn. Mɨ sowa ta omaka Atemisa saiir dimɨn whɨr bɨ tauae haigo. Nɨɨngaka. Mɨ sowa krɨmiir bɨiyan wig komiiya saiir bɨ nɨgbumbugo. Nɨɨngaka. \v 38 Mɨ Demitras siya mɨ kamɨm mɨi saɨka mɨriiyɨm sɨma yaigakɨnɨuwi, inkam nwɨrɨn saɨkaɨn mɨ sɨma ɨiya ta omaka yai wakaeiya mɨ sɨma saiir dam, yai boɨnamɨn. Mɨ sɨma ta yaiya, inkam komiiyɨn saɨka tinɨ boɨnɨu. \v 39 Mɨ kɨma yaigakɨnɨuwi, kɨmiir kwoɨnau waraurar tikɨ okainam. Mɨ wɨ yaowaeyɨm yai nɨdwokai wakaeiyɨm, om Efesas hɨranɨm, sɨmaka tinɨ boɨnɨu. \v 40 Mɨ om komii Rom hɨran iikamɨm sɨma krɨmiirɨn wɨ yaigak nwowi, ta krɨma nɨnii nansaowa maeyaua ɨrɨpa nɨdwo boɨnaiiya saiir. Mɨ krɨma hɨriinan wɨ whɨsarii dimuɨm nɨnii nansaowi? Mɨ sɨma krɨmiirɨn inkam komii komiiyɨm sɨmaka boɨni mɨ krɨma wɨ yai karamaeyar nwowi. Siya hɨnɨɨna boɨnkɨn. \v 41 Mɨ yai siirɨm dɨg nwokiyɨm mɨ siya sɨmiirɨn ɨna boɨnkiyɨn, kɨma ha tɨ nhɨnkiinam. Ɨriig \c 20 \s1 Pol siya nu Masedonia mɨ nu Grik hɨr napmɨriigɨn. \p \v 1 Mɨ tɨ yaiya sɨma nɨnii nansaowa dɨg nwokiya mɨ Pol siya iikamɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm sɨmiir yɨkɨunam. Mɨ siya yai nhɨrɨm sɨmiir boɨnmauugi, sɨmiir kwoɨn ɨmiir kɨrɨe haigɨnɨuwɨm. Mɨ siya sɨmiir boɨngig, ha dwoki kɨma mɨ siya om Efesas hɨr haiburgigɨn mɨ ɨna yamɨn nu Madedonia hɨriir. \v 2 Mɨ siya om whɨekakɨm sɨmiira yapmɨrii, siya yai kasa bɨri boɨnmɨmauugɨn iikamɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm sɨmiirɨn, sɨmiir kwoɨn ɨmiir kɨrɨe haigɨnɨuwɨm. Mɨ siya mhoɨiya nu Grik hɨriir yɨmbiyam. \v 3 Mɨ nu Grik hɨrɨn siya bwanɨm whwoɨma ywo mɨ mhoɨiya siya nu Siria hɨriirɨn siyaii aiir kwɨriinamɨm yaɨngwo. Mɨ siya wakae, Juda sɨma yaiya siirɨm nomboɨn tɨbmiikimaigɨm, siir nɨsom aokiyɨm. Mɨ Pol siir kwoɨnɨn ɨna yaɨngwowɨn, kiya? An wɨ nu Masedonia hɨriiyar swokɨ ami. \v 4 Sopata siya om Beria hɨrankɨn, siya Piras siir yɨnisɨmkɨn, siya Pol saɨka namkɨn. Mɨ inkam nwɨswo om Tesalonaika hɨranko, Aristakas mɨ Sekandas. Mɨ Gaias siya om Debi hɨrankɨn. Mɨ Tikikas mɨ Trofimas yo nu komii Esia hɨrankɨn nɨtko. Mɨ Timoti siya sowaka yɨnkɨn am. Mɨ sɨma ɨni Pol saɨka yamɨm. \v 5 Sɨma tɨ kamɨm bɨiya namɨm, krɨmiirɨmɨn sɨma om Troas hɨr ywokwokɨn. \v 6 Mɨ ɨiya Juda sɨmiir ɨi komiiya wou sɨma nikwo aeiya, bretɨn niyopiin karamae nwowiyɨn siira, ya bɨdi yamkiya. Mɨ mhoɨiya krɨma siyaiiya saiir yani kwɨriinam mɨ om Filipai siir haiburgig. Krɨma ɨi ɨriiyar aka om Troas hɨriir yɨmbiyam mɨ krɨma ɨiyɨm ɨriiyar kwɨsa ywo om Troas hɨrɨn. Ɨriig. \s1 Mɨ om Troas hɨrɨn Pol siya Yutikas siirɨn ɨe hɨrankɨ hɨdnɨnsiin ɨdwokɨn \p \v 7 Mɨ bɨiyan ɨi komiiya krɨma iikamɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm sɨmaka maeyau kwɨruwa ywo. Mɨ sɨma nae ɨna yaeyɨm. Mɨ Pol siya yai iikam ɨmiirɨn ɨna boɨnmɨmauugigɨn. Siya asi boɨnmɨmauugigɨn, siya waka namɨm naɨngwowi. Mɨ siya yai prɨei asi boɨnyokiyokɨiyamkɨn mɨ nɨibwobwo boɨn dɨgiwɨi. \v 8 Mɨ krɨma omaka anaua kouana saiir nwokɨm. Mɨ ta omaka pae hoɨmgakɨm nɨuyaiyɨm hanɨɨngɨn haɨngomu inɨnankɨinam. \v 9 Mɨ inkam nwɨrɨn, whrankɨn, siir inɨgɨn Yutikaskɨn. Mɨ siya ounɨb nɨdwokɨn. Mɨ Pol siya yai ɨna boɨnanaeyɨn. Mɨ Yutikas siya ta yai aiir wakaeninidɨn mɨ siir nhwoɨn ɨna yasae whɨnwowam ɨuguskiyɨn. Mɨ siya ɨna warinɨwarkiinamɨn nua hɨriir. Mɨ tɨ ounɨbɨn omaka anau kwoɨmaka saiir nwokɨn. Mɨ sɨma ha nhɨnɨuungiyɨm siir haiyɨm mɨ sɨma yaunɨ kɨgɨu, siya bɨdi yɨsom aokiyɨn. \v 10 Mɨ Pol siya wara yɨnkɨn ɨuunainam. Mɨ siya tɨ whranɨn siir yaunɨ ankab ɨdwo ɨu. Mɨ siya ɨna boɨnɨn, kɨma kɨpi naɨngwoyɨmiyok, siya tɨsi ɨrkak pɨuar swokɨ owɨn. \v 11 Mɨ Pol siya ha swokɨ iiyamɨn koua hɨriir mɨ siya paimɨrɨm ɨna inɨ ɨinɨkɨmkɨr hauu ɨuwɨn. Mɨ sɨma ɨna yaeyɨm. Mɨ siya yai sɨmaka boɨnainanaewɨiyɨn mɨ ɨni ɨi aeya yɨnkiyanonkwokiyakwoka. Mɨ siya sɨmiirɨn haiburgikyakwokɨn mɨ siya ɨna yamɨn. \v 12 Mɨ tɨ whranisɨmɨn siya ɨni wadɨeya swokɨ owɨn. Mɨ sɨma siirɨn ɨna yɨkɨunamɨn siir omaka hɨriir. Mɨ sɨmiir kwoɨnɨm ɨni wadɨeyar yaɨngwokiyɨm. Ɨriig. \s1 Pol siya om Troas hɨr haiburgig mɨ om Mailitas hɨriir yamɨn. \p \v 13 Krɨma bɨiya namkwokɨnkɨm mɨ siyaiiya saiir yani kwɨriinam. Mɨ om Asos hɨriir yɨmbiyam. Mɨ tɨ om ɨiirɨn krɨma Pol siirɨm inɨ hansɨrɨu. Mɨ siirɨn siyaiini krɨma pɨ yɨuginamɨn. Bɨiya siya nikɨ boɨnkɨn siyaiini kwɨriinamamɨn. Mɨ Pol siya sɨmiiramɨn nua yaprɨokɨiwɨn om Asos hɨriir. \v 14 Mɨ Pol siya krɨmiirɨn om Asos hɨr inɨ kɨgni mɨ krɨma siirɨn siyaiini yɨuginam. Mɨ krɨma om komii Mitilini hɨriir yɨmbiyam. \v 15 Mɨ krɨma tɨ om komii Mitilini siir haiburgigɨn mɨ ɨna kwɨriinamɨm siyaiini. Mɨ ɨigwɨra krɨma mhɨuwisɨmɨn Kaios siir kingiin yakii pɨrkɨn idamyakwok. Mɨ ɨigwɨra krɨma ha swokɨ iyɨkɨdnaidamɨm mɨ mhɨuwisɨm whɨrɨn Semos siir kingiin pɨrkɨnnaidamyakwok. Mɨ ɨigwɨra ha swokɨ iyɨkɨdnaidamɨm mɨ krɨma om komiiyɨn Mailitas siir kingiin yaki pɨrkɨn idamyakwok. \v 16 Mɨ Pol siya om Efasas hɨr namasunamɨm pɨ boriisopi. Mɨ siya nu Esia hɨriir mɨ amɨm pɨ mɨ boriisopkɨn. Dimusi rani, siya mɨnam nankanamkɨn om komii Jerusalem hɨriirɨn, ɨi komiiya nae naekwowakiya Pentikos nɨkɨuwiya saiir wara nɨnkɨn owouwɨm. Ɨriig. \s1 Pol siya om Efesas hɨran bɨiyan inkam komiiyɨm sɨmiir boɨngigɨn ha dwoki. \p \v 17 Mɨ krɨma om komii Mailitas hɨr nɨmbiyamɨm mɨ Pol siya yaikɨuɨn ɨna hauugiyɨn om Efesas hɨriir, inkam adiyaowaeyɨm siyɨu komii kɨgrɨraowiyɨm sɨmiirɨm boɨnkikɨn sɨma siirɨm nɨtɨm. \v 18 Mɨ sɨma siir hɨriir nɨmbiyamɨm. Mɨ siya yai ɨna boɨnmɨmauuwɨn sɨmiirɨn. Kɨma bɨdiya yɨnoknɨnkɨnɨm ɨiya kara wɨnwɨna nɨta nu Esia hɨriirɨn mɨ siyɨuɨm kara dirɨraerarɨm, ɨiyɨm kara nwokaigiyɨm kɨma bɨdi kɨgɨm. \v 19 Ɨi kasa rani, Judan iikamɨm sɨma siyɨu biyɨe kariir tɨrɨm naɨngwowɨm. Mɨ tɨ hɨriinan siyɨuɨn, kara pɨ hɨka mɨ haii. Mɨ an kara kariir inɨgɨn ɨni aowar ikworɨnugigɨn mɨ ɨni Adi Komii siir inɨg ɨiirar hainan ɨskiyɨn. \v 20 Kara ta yaiya kɨmiir boɨnmɨmauuwiya, saiirsi nɨdid rani. Mɨ kɨmiir omaka ɨma mɨ maeyaua ɨrɨpa yai boɨni aka kara kɨmiirar nikɨ boɨnmɨmauugɨn, ta yai kɨbiya. \v 21 Kara Juda iikamɨm mɨ Grikan iikam ɨkɨm, kara sɨmiirɨn yai prasae bɨ boɨnkɨm sɨmiir kwoɨnɨn Adi Komii krɨmiir Wanɨn siirɨm kisɨna haigiyɨm. Mɨ sɨma krɨmiir Bɨiyan Inkam Komiiyɨn Jisɨs siirɨm daɨngwo tɨbmii. \v 22 Adi Komii siir naeyɨuɨn siya boɨnkikɨn kariirɨn mɨ kara tapa ha napnamkɨn, om komii Jerusalem hɨriirɨn. Mɨ ɨiya kara hɨriir nɨmbiyami, kara nɨnoknɨnkɨn tani sɨma kariirɨn wɨ dimu tɨr wɨni. \v 23 Ɨkɨ omom omomɨm kara nami, Adi Komii siir naeyɨuɨn siya boɨnkikɨn kariirɨn. Sɨma hɨk wa hauuwi mɨ kariirɨn wɨ omaka hɨuyokiyokaiya wɨ saiir hɨukrɨpkɨikikaigigi. \v 24 Kara hɨnɨɨnam naɨngwo rani, kara ɨrkak pɨua nwokrɨpkaiyɨm. Nɨɨngaka. Siya dimɨn komii rani, kara wɨ ta kariir pɨu aiirsi naɨngwoyɨmiyok rani. Nɨɨngaka. Kariir kwoɨn komiiyɨn dimɨn komiiyɨn Adi Komii siya hauugiyɨn ɨni siyar nwowɨn. Mɨ siir dɨgi, ta mɨiya siya hauugiya kariir mɨ kara siir yai wɨn kɨbiya saiir boɨnmauu siir naɨngwobumbuwa krɨmiir hauugiya. \p \v 25 Bɨiya kara kɨmaka napmɨriigɨn mɨ kara Adi Komiiyɨn siir iikam ɨmiir kɨgrɨraowiyɨn mɨ siir digworaekwo ɨkɨm kara siir yai ɨmiir boɨnmɨmauugɨn. Mɨ tariinanɨn kara ɨna nɨnoknɨnkɨnɨn mhoɨiya kɨma wɨ kariir whwonkam ɨiir swokɨ kɨg rani. Nɨɨngaka. \v 26 Mɨ kara tapa kɨmiirɨn pɨ yai asi boɨnmɨmauugigi ta yaiya prasae rani. Mɨ kɨmiir nwɨrkɨn siya siyɨu biyɨe tɨrkɨn mɨ tɨ hɨriinan siyɨuɨn yɨo yaiya wɨ kariirɨm kɨpi nɨt. \v 27 Mɨ kariir kwoɨnɨn nɨdid kwoɨn naɨngwo rani, Adi Komii siir yaiyɨm mɨ siir digworaekwowɨm mɨ siir siyɨupai siyɨupaiyɨm kɨmiir boɨnmɨmauusiyɨn. Nɨɨngaka. \v 28 Kɨma, kɨma kɨmasiya kɨgɨraona, Adi Komii siir iikam nhɨrɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm sɨmiir kɨgrɨrao. Adi Komii siir naeyɨuɨn siya hauugɨn ta mɨiya sɨmiir kɨgrɨraowam. Mɨ kɨma sɨbgu kɨgrɨrao, Adi Komii siir isid ɨiirɨn. Mɨ Jisɨs siir nhɨeya paeyakwiya siya naowa mɨ ha naokiinaiiniya sɨmiirɨn saeyar yanmaiwarkaina. Mɨ kɨma sɨmiirɨn sibsibɨm kɨma kɨgrɨraowiyɨm mɨ sɨmiir hɨriinan kɨgrɨrao. \v 29 Kara bɨdi yɨnoknɨnkɨn ɨiya kara kɨmiir haiburgigi mɨ kara nami mɨ mhoɨiya inkam biyɨeyɨm nɨti wɨ kɨmakar namwoni. Mɨ sɨma kɨmiirɨn wɨ wra biyɨeyɨn sibsib pirɨmtɨo aokaowiyɨn mɨ wɨ siir hɨriinan pirɨmtɨo aokaowi. \v 30 Mɨ kɨmiir inkam nhɨrɨm, wɨ yaimwoni boɨn tani wɨ hindara nɨksɨsae boɨni. Iikamɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm sɨma, sɨmiir siyɨu ɨmiir nwokɨ apɨm. \v 31 Kɨma sɨbgu kaorarao ɨinokɨinokɨn. Bɨiya kara pɨugɨ bɨ piyaokɨn tɨ bɨewi whoɨmɨm, kara nɨi nabɨe nɨi nabɨe boɨnmɨmauugɨn ta yai wɨn kɨbi aiirɨn. Mɨ kara kɨmiirsiyɨn naɨngwoyɨmiyok prasae bɨ kɨnkɨn nhwo kariirɨn ouwoba pɨ wara grɨekiinaiini mɨ kɨma kɨpi naɨngwo owouu. \p \v 32 Mɨ tariinanɨn kara kɨmiirɨn ɨni Adi Komii saɨka yɨnkiamasukikɨnɨm paeni hanɨɨn, kɨmiirɨn siya kɨgrɨraoɨm. Mɨ ta siir yaiya naɨngwobumbukaka, tɨ hɨriinanɨn wɨ kɨmiirar kɨrɨe haigɨnɨuwi. Mɨ wɨ siya hauugi dimɨn mɨiyɨk mɨiyɨkɨm kɨmiir. Mɨ siir isidɨn dimɨn whɨrkɨn bɨ kɨmbugɨn sɨmiir warar yɨnkɨn hauu. \v 33 Kara inkam nwɨrni umɨr digworaekwowɨm sɨmiirɨm bɨ kɨgmaɨrgɨm. \v 34 Mɨ kɨma bɨdi yɨnoknɨnkɨnɨm. Ɨiya kara kɨmaka nwowa, kara kanakana mɨrii ɨnkɨguna hainae. Mɨ kariir digworaekwowɨm pɨ kanakana swokɨ saɨni. Mɨ kariir isidɨn kanaka nwowiyɨn mɨ kariir whɨnmɨriiyɨm sɨmiirɨn pɨ wara mɨ saɨn hauuwi. \v 35 Kara kɨmiirɨn bɨdiya yɨisiisimauuɨm siyɨuɨn umɨram kara mɨriinanaeiyɨn. Mɨ wɨm kɨma hɨriinanar timɨ mɨriinanae iikamɨm umɨr digworaekwo karamaeyɨm sɨmiir hauuwam. Mɨ kɨma sɨbgu donkworɨnu Bɨiyan Inkam Komiiyɨn Jisɨs siir yaiya. Siya hɨnɨɨna boɨnkɨn, inkamɨn digworaekwo haiwɨniyɨn siya wɨ wadɨeyar mɨ owi. Mɨ inkamɨn digworaekwo hauuwi yɨo ɨni wadɨeyar ywokiyɨn. Pol siir yaiyɨm hɨnɨɨngɨm. \p \v 36 Mɨ Pol siya tɨ yai ɨmiir boɨn dɨgiyɨn mɨ siya ogmwo ɨna hɨunainamɨn. Mɨ siya ɨni sɨmaka kwɨsɨn, nhwo Adi Komii siirɨm. \v 37 Mɨ sɨma nou prasae bɨri kɨnkɨm siirsiyɨn. Mɨ sɨma Pol siirar yankab ouugi. \v 38 Mɨ sɨma yaiya Pol siya boɨna saiirar naɨngwokɨm kɨma wɨ kariir whwonkam ɨiir swokɨ kɨg rani mɨ sɨma hɨk prasae bɨri swokɨ okikɨm mɨ sɨma ɨna whɨnapnaniyamɨm siyaii hɨr yani whɨnap kwɨriigi. Mɨ sɨma ɨna boɨnkiyɨm siirɨn, ha dam! Ɨriig. \c 21 \s1 Pol siya siyaii aiir kwɨriinam mɨ siya om komii Jerusalem hɨrii yam \p \v 1 Krɨma sɨmiir haiburgigɨm mɨ krɨma siyaii aiirɨm yam. Mɨ siyaiiya ɨna hɨunɨsnama. Mɨ krɨma omɨn Kos nɨkɨuwiyɨn, siirɨm hɨrɨrɨunaidam. Mɨ ɨigwɨr nugakɨn krɨma mhɨu sɨm whɨrɨn Ros nɨkɨuwiyɨn, siir yɨmbiyamyakwok. Mɨ krɨma siir haiburgigɨm mɨ om Patara hɨriir yɨmbiyam. \v 2 Krɨma siyaii ɨra nu Finisia namana saiirɨm hansrani. Mɨ krɨma ta siyaiiya saiir kwɨriiyɨm mɨ ta siyaiiya ɨna hɨunɨsnama. \v 3 Mɨ krɨma ha namɨm, mhɨuisɨm whɨrɨn Saipras nɨkɨuwiyɨn bopwoniya nɨdwomaiyɨn siir kwakig kɨgam yɨo yaɨoyaeya kwomaimigii. Mɨ krɨma nu Siria hɨriir yɨmbiyam. Mɨ krɨma om Taia hɨr yamamasu ɨu. Mɨ siyaiiya digworaekwowɨm tɨ om ɨiir yɨigɨngig. \v 4 Mɨ krɨma iikamɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm sɨmiir inɨ kɨgɨu. Mɨ krɨma tɨ om ɨiirɨn ɨiyɨm ɨriiyar kwɨsa ywowak. Mɨ Adi Komii siir naeyɨu mɨiyɨkɨn siya hɨurworwokaikɨn iikamɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm sɨmiir kwoɨn ɨmiirɨn. Mɨ sɨma Pol siir boɨnmauu, kɨra om komii Jerusalem hɨriirɨn wɨ kɨpi nam. \v 5 Ɨiya krɨma nɨmbinamɨm tɨ om ɨiirɨm ɨni hɨriiyar dɨgigɨm mɨ krɨma tɨ om ɨiirɨn ha haiburgigɨm mɨ ɨna yamɨm. Mɨ kamɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm mɨ sɨmiir wigyɨn ɨma mɨ krɨmiirɨn sɨma yana whɨnapkinɨsugig om komii siir yaba hɨr. Mɨ krɨma whɨigbid hɨrɨn ogmwo ha nanɨ hɨuɨuɨm mɨ ɨna srɨiyɨm Adi Komii siirɨm. \v 6 Mɨ krɨma sɨmiir boɨngik, ha dwoki! Mɨ yɨm sɨma ɨriipɨ hɨriinan krɨmiir mani boɨnki, ha dam! Mɨ nɨm krɨma siyaii ɨra saiir kwɨriinam. Mɨ sɨma ɨna swokɨ amɨm sɨmiir omaka hɨriir. \p \v 7 Mɨ krɨma om komiiyɨn Taia siir haiburgigɨm mɨ om komii whɨrɨn Tolemes siir yɨmbiyam. Mɨ krɨma iikamɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm sɨmiir boɨngig, naɨowaka kɨma! Mɨ krɨma ɨiya kwɨra ywowak sɨmaka. \v 8 Mɨ ɨigwɨra krɨma om komii Tolemes hɨr haiburgig mɨ om komii whɨrɨn Sisaria hɨriir yɨmbiyam. Krɨma inkamɨn Adi Komii siir yai napboɨnmamauuwiyɨn Filip, siir omaka hɨriir yam. Mɨ siya kam ɨriiyar nwɨso aposel sɨmiir whɨnap mɨriiyɨm mɨ sɨmiir nwɨrɨn mɨ siyaɨrgɨn. Mɨ krɨma saɨka inɨ owou. \v 9 Siir yɨnisɨm yɨnugiyɨnɨm ɨdigɨm. Sɨmiirɨn kamkɨ bɨ nikɨ onkwonakɨm. Adi Komii siir naeyɨu siya tɨrkikɨn sɨmiirɨn mɨ sɨma Adi Komii siir yai aiir asi boɨnmɨmauugɨm, tɨ yɨnugiyɨn ɨdiyɨm. \v 10 Krɨma ɨi kasa bɨri nwokɨm tɨ om ɨiirɨn. Mɨ profet inkamɨn Agabas nɨkɨuwiyɨn, siya nu Judia hɨrankɨn nɨtkɨn. \v 11 Siya krɨmiirɨm nɨtɨn mɨ Pol siir pɨuwopa saiir inɨ hainaki mɨ siir ɨga ɨɨnɨm sɨmiira swokɨ kogrɨmdɨnunam. Mɨ siya boɨnki, Adi Komii siir naeyɨuɨn, hɨnɨɨna boɨnkikɨn, om komii Jerusalem hɨr nwowɨm Juda sɨmiir iikamɨm sɨma ta pɨu wopa saiir ad ɨiirɨn, wɨ hɨriinana kogrɨmdɨnuwi. Mɨ sɨma siirɨn, wɨ ɨkɨ iikamɨm Juda iikam tani wɨ sɨmiiram nɨkropki. Agabas siya hɨnɨɨna boɨnkikɨn \v 12 mɨ krɨma ta yaiya saiir wakaewɨnɨm mɨ krɨma tɨ inkam nhɨrɨm krɨmaka nwowɨm, krɨma ɨni Pol siirar boɨnɨnaeyɨm, siya wɨ om komii Jerusalem hɨriir kɨpi swokɨ amɨmɨn. \v 13 Mɨ Pol siya ɨna ywowarkɨi boɨnɨn mɨ kɨma dimusi nounanaei? Mɨ kariir kwoɨnɨn biyɨe kɨma nwowaigɨnɨuwi. Mɨ kariir kwoɨnɨn ha naɨngwowi, sɨma kariirar kogrɨmdɨnukɨ wɨndi mɨ kariirar mɨ ɨsom aoka wɨndi om komii Jerusalem hɨrɨn. Dimusi rani, kara krɨmiir Bɨiyan Inkam Komiiyɨn Jisɨs siir inɨg ɨiir boɨnmɨmauuwi. Kara yai mɨn karamaeka, yɨo dimɨn komii rani. \v 14 Mɨ krɨma siirɨn wɨ yaeya kwoɨn pa swokɨ kisɨna haigi. Mɨ krɨma ta yai aiirɨn asi nɨuguskikɨm. Mɨ krɨma ɨna boɨnɨm, krɨmiir dimɨn tani, krɨma Adi Komii siir kwoɨn ɨiirara napɨski. \p \v 15 Mɨ ɨi nhɨrɨm bɨdi yamkiyɨm mɨ krɨma digworaekwowɨm ɨna dirɨraerar haigɨnamɨm om komii Jerusalem hɨriir namɨm. \v 16 Mɨ inkam nhɨrɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm om komii Sisaria hɨranɨm, sɨma krɨmaka warar namkɨm. Sɨma krɨmiirɨn siir omaka hɨr whɨnapyɨkɨugig. Siya tɨ mhɨuuisɨm whɨrɨn Saipras siir hɨran inkamkɨn. Siya bɨdiniya naɨngwo tɨbmiigɨn mɨ krɨma siir omaka hɨr ywo. \s1 Mɨ Pol siya om Komii Jerusalem hɨran bɨiyan iikamɨm yai sɨmiir boɨnmɨmauugɨn. \p \v 17 Ɨiya krɨma om komii Jerusalem hɨriir nɨmbiyamɨm mɨ iikamɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm sɨma krɨmiir kɨgwɨnɨm, ɨni maɨrgɨmaɨga ywowɨnɨm. \v 18 Mɨ ɨigwɨra Pol siya krɨmaka yam, inkam komii komiiyɨm Jems sɨma ɨrɨpa mɨi kwɨruwa mɨriiyɨm siyɨu komii kɨgrɨraowiyɨm, sɨmiir kɨgnakiyam. \v 19 Pol siya sɨmiir boɨngig, nabɨe kɨma! Mɨ siya sɨmiirɨn hanɨɨngɨn sɨbgu boɨnmɨmauugi, digworaekwo whɨekakɨm Adi Komii siya tɨrɨm siir mɨiya saiir, ɨkɨ iikam nhɨrɨm Juda iikam tani sɨmiir. Pol siya bɨiyan kamɨm sɨmiir yai wakaewɨnɨn mɨ siya ɨna yamɨn sɨmiir omaka aiirɨm. \p \v 20 Ɨiya sɨma wakae dɨgiyɨm mɨ sɨma ɨni Adi Komii siir inɨg ɨiirar hainanɨm. Mɨ siirɨn sɨma boɨn, nomiiyau! Kɨra wakae! Juda sɨmiir iikamɨm kasa rani, tausenkɨm, Adi Komii siirɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm. Mɨ sɨma ɨni Moses siir siyɨu komii ɨiiraramar naɨngwo tɨbmiiyɨm mɨ sɨma siir napam naɨngwowi. \v 21 Mɨ kam nhɨrɨm sɨma kɨriirɨn hɨnɨɨna mɨ boɨnki, Pol siya Juda sɨmiir iikam nhɨrɨm ɨkɨ iikamɨm Juda iikam tani sɨmiir nu nwowɨm sɨmiir mɨ boɨnmɨmauuwi, sɨma Moses siir siyɨuɨn ha boɨnɨn siir haiburgigɨm, kɨma kɨmiir yɨnisɨsɨmɨm sɨmiir mɨoɨsɨm sɨmiir kɨpi kɨtiyopnɨr hai. Mɨ kɨma Juda sɨmiir bɨiyan siyɨu ɨiirar kɨpi napkrɨpkai. Mɨ sɨma hɨnɨɨna boɨnkɨm, \v 22 krɨma bɨdi yɨnoknɨnkɨnɨm kɨriirɨn mɨ ta kɨriir yaiya bɨdi yama. Mɨ sɨma wa nɨnoknɨnkɨni kɨra bɨdi yɨtɨn mɨ krɨma kɨriirɨn wɨ panɨɨna tɨri! \v 23 Mɨ krɨma kɨriirɨn pɨ siyɨu whɨrɨn siir boɨnmauuwi. Mɨ kɨra wɨ hɨriinan siyɨu ɨiirar tɨr. Mɨ tɨ kam nwiiyɨm tɨ tɨr nwowɨm, sɨma dimɨn whɨrɨn Juda sɨmiir siyɨu ɨiir tɨram naɨngwowi. \v 24 Mɨ kɨra tɨ kamɨm sɨmaka dɨnkɨn am. Mɨ kɨra sɨmaka nami mɨ tɨ Juda sɨmiir siyɨuɨn tɨ kam nwiiyɨm sɨma tɨri mɨ sɨmaka timɨ ɨnkɨn tɨr, whauriyɨnan nwowam. Mɨ kɨra umɨrɨm wara timɨ haigɨn sɨmiir kan aiir pɨɨriyaowɨm. Mɨ iikam whɨekakɨm wa nɨnoknɨnkɨnki. Mɨ ta yaiya sɨma boɨna kɨriir mɨ saeya hindara nɨksɨsaeka kaimwo rani. Mɨ sɨma nwokɨ nɨnoknɨnkɨnki kɨra siyɨu komiini yaiyɨm sɨmiirar mɨ wakae yoknaeikɨn. \v 25 Mɨ iikam nhɨrɨm Juda iikamɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm krɨma yokwo bɨdi wɨn hauugiyɨm sɨmiiram. Mɨ ta yokwowa hɨnɨɨna boɨnki, kɨma kɨgrɨrao! Mɨ wraisuɨm kamɨm sɨma hauuwiyɨm, uruwai siyaowainiyɨm, kɨma sɨmiir kɨpi nae. Mɨ kɨma wraisuɨn nɨi ara sɨma nomboru aowiyɨn siir kɨpi nae. Mɨ nhɨe aiir kɨpi mɨ kwiyae mɨ kɨma hɨi kɨpi nanae. Tɨ yokwo saiir yaiyɨm hɨnɨɨna boɨnkɨm. \v 26 Ɨigwɨra Pol siya kam nwiiyɨm, sɨmiir yɨkɨunam, op whauɨm. Mɨ sɨma op ha whau dɨgiyɨm mɨ sɨma ɨna yapnɨnopkainamɨm Juda sɨmiir omaka Adi Komii, siir inɨg ɨiir hainanam. Mɨ sɨma, sɨmiir boɨn wakaeki wɨ paka hɨnɨɨn ɨiya sae dɨgi, tɨ siyɨuɨn op whauiyɨn! Mɨ wraisuɨm sɨma wɨ nwonɨra yapayapa nanag hauugi Adi Komii siirɨn. Ɨriig. \s1 Juda sɨma Pol siirɨn hɨrar yonkworɨmdɨnuɨn. \p \v 27 Mɨ mhoɨiya ɨi ɨriiyar kwɨsaka dɨg kingiin nwowɨm mɨ Juda iikamɨm nu komii Esia hɨr nwowɨm, sɨmar kɨg Pol siya sɨmiir omaka Adi Komii siir inɨg hainaniya, saiir nwowi. Mɨ iikam whɨekakɨm sɨmiir kwoɨnɨm sɨma inɨ hopswo ɨu Pol siir nonkworɨmdɨnuɨm. \v 28 Mɨ sɨma hanɨɨngɨn kauwok nanaeki. Kɨma tɨ Isrelan iikamɨm, kɨma krɨmiir whɨn dirɨraerarki. Tɨ inkamɨn siya ɨkɨ omom omom whɨekakɨm sɨmiir kamɨm siya nɨisiimauuwi. Mɨ Moses siir siyɨuɨn mɨ Isrelan iikam ɨkɨm mɨ ta Juda sɨmiir omaka Adi Komii siir inɨg hainaniya wɨ siya nanugaugauwi. Mɨ tɨ dimɨnɨn sasa rani. Nɨɨngaka. Siya pɨ ɨkɨ Grik sɨmiir iikam nhɨrɨm sɨmiir wara mɨ ɨkmwɨn apnɨnopkainami, ta Juda sɨmiir omaka Adi Komii siir inɨg hainaniya saiirɨn. Mɨ taka omaka mɨiyɨk bɨ nɨmbiyamka. Sɨma hɨnɨɨna boɨnkikɨm. \v 29 Bɨiya sɨma kɨgɨn tɨ inkamɨn Judan inkam tani Trofimasɨn, siya om Efesas hɨrankɨn. Mɨ siya Pol saɨkar nwokɨn om Komii Jerusalem hɨrɨn. Mɨ sɨmiir kwoɨnɨn ha naɨngwokɨm Pol siya nɨkɨunami siirɨn sɨmiir omaka Adi Komii siir inɨg hainaniya saiir hɨriirɨn. Mɨ ta yaiya asi nɨmbiyamka. \v 30 Mɨ om Komii Jerusalem hɨran iikam whɨekakɨm sɨma ɨni hindɨra yanaakiyɨm. Mɨ iikamɨm ɨna iwɨtnamɨm mɨ maeyau kwɨruwa yamwomɨmɨrɨu mɨ sɨma Pol siir yankabrɨnu. Mɨ sɨma siirɨn ɨni sɨmiir omaka Adi Komii siir inɨg hainaniya saiir yaba hɨriir kiyainaniyam. Mɨ sɨma ta omaka saiir ounɨbɨm ɨna kwaigɨnɨmokounamɨm. \p \v 31 Mɨ sɨma Pol siir nɨsom aokiyam tɨrkɨm mɨ yaiya tɨ kamɨm yaii nɨniiyɨm sɨmiir bɨi nwowiyɨn ofisa inkamɨn siir hɨriir yɨmbiyam. Sɨma hɨnɨɨna boɨnkɨm, iikam whɨekakɨm om komii Jerusalem hɨranɨm ɨni hinda yanaakiyɨm. \v 32 Mɨ siya bɨ kɨmɨmɨnkɨn kam nhɨrɨm yaii nɨniiyɨm mɨ sɨmiir bɨiyan ɨeya, sɨmiir yɨkɨunam mɨ ɨna iwɨtnaniyamɨm iikam hoɨmgakɨm sɨmiirɨm. Mɨ ɨiya sɨma kamɨm yaii nɨniiyɨm mɨ sɨmiir bɨiyan kamɨm sɨmiir kɨgwɨnɨm mɨ sɨma Pol siir bɨ swokɨ tɨokɨm, ɨna yɨuguskiyɨn. \v 33 Mɨ kamɨm yaii nɨniiyɨm sɨmiir bɨiyan inkamɨn ofisa siya ɨna yamɨn Pol siir kingiin mɨ ɨna yonkworɨnuwɨn siir. Mɨ kamɨm yaii nɨɨniyɨm sɨmiir boɨnki, sɨma siirɨn wɨeyɨnsopo whɨsa kogrɨmdɨnu. Mɨ siya ɨna srɨiyɨn sɨmiirɨn mɨ tɨ inkamɨn siya yɨpɨkɨn? Mɨ siya dimu tɨrkɨn? \v 34 Iikam isid komiiyɨn hɨrar nwokɨm mɨ nhɨrɨm yaeya yai gwɨr kauwok boɨnki mɨ nhɨrɨm yaeya yai gwɨr. Mɨ sɨma yai prasae bɨ nɨnkɨnɨugɨm. Mɨ bɨiyan inkamɨn siya yai mwowa saiir sɨbgu wakaeyok rani. Mɨ siya ɨna boɨnkiyɨn, kɨma kamɨm yaii nɨniiyɨm sɨmiir omaka hɨr tinɨ whɨnapyɨkɨugig siirɨn. \v 35 Sɨma Pol siir hainamɨm mɨ sɨma siirɨn ta omaka saiir nɨnmiga inɨ kikɨnɨuɨu. Mɨ iikam isid komiiyɨn sɨma kɨgɨn, sɨma mɨnam nɨtkɨm Pol siir nɨsom aokiyam. Mɨ siya kamɨm yaii nɨɨniyɨm sɨmiir waeyao yɨdwokainam mɨ sɨma ɨna yamɨm. \v 36 Iikam isid komiiyɨn sɨmiir mhoɨiya yam. Mɨ sɨma ɨna kauwok boɨnamɨm, siirɨn dɨsom aoki. Ɨriig. \s1 Pol siya Juda iikamɨm sɨmiir boɨnmɨmauugɨn bɨikɨ bɨi naɨngwo tɨbmiiya saiir \p \v 37 Mɨ kamɨm yaii nɨniiyɨm sɨma Pol siir nɨkɨunamɨm naɨngwokɨm sɨmiir omaka. Mɨ Pol siya boɨn sɨmiir bɨiyan ofisa inkam ɨiir mɨ kara yai gwɨra kɨriir pikɨ boɨnmauu? Mɨ sɨmiir bɨiyan ofisa inkam ɨeya boɨn mɨ kɨra Grik sɨmiir yai aiirɨn ha boɨnikɨn? \v 38 Kariir kwoɨnɨn ha naɨngwokɨn aɨngwo kɨra tɨ nu Isipan inkamɨn siya nɨuwi. Bɨiya inkam komii komii gavman sɨmaka yaii kɨra nɨniigɨn. Mɨ kɨra tɨ inkamɨn 4,000 kamɨm yaii nɨniiyɨm sɨmiir nɨkɨunamɨn nu siiyɨn ap hɨriir mɨ kɨra tɨ inkamɨn siya? \v 39 Mɨ Pol siya boɨn. Nɨɨngaka. Kara Juda inkamɨn nu komii Silisia hɨranɨn siya. Mɨ kariir omisɨmɨn Tasaskɨn mɨ kara tɨ omɨn siir hɨrankɨn. Mɨ kariir omɨn siya inɨgakaɨrgɨn. Ɨni wakaeyɨn? Kara ɨkɨ iikamɨm yai sɨmiir pinɨ boɨnmɨmauuɨu. \v 40 Mɨ bɨiyan inkamɨn siya ɨni wadɨeya ywokiyɨn. Mɨ Pol siya tɨ nɨn ɨiirar ywokwokaigi mɨ siir ɨɨna ɨna yɨnkiyɨniyɨnaiinama koua hɨriir, iikam whɨekakɨm sɨmiir whwonkam ɨdar. Mɨ tɨ iikam whɨekakɨm yai ɨna yɨnkɨn tankiyɨm. Mɨ Pol siya sɨmiirɨn Hibru sɨmiir yai aiir boɨnki. Ɨriig. \c 22 \p \v 1 Pol siya ɨna boɨnɨn, kɨma tɨ yaowae adɨm, kɨma wakae! Kara kɨmiir yai yamdi pɨ hɨnɨɨna nowarki boɨni tariinanɨn. \v 2 Mɨ sɨmar wakaeki, Pol siya Hibru sɨmiir yaigɨna saiir boɨnki mɨ sɨma yai ɨna tankiyɨm yai bɨ sisimɨmɨnkɨm. Mɨ Pol siya ɨna boɨnɨn. \p \v 3 Kara Juda inkamkɨn, apu kariira, kariirɨn om Tasas hɨr naokainaka, tɨ nu komiiyɨn Silisia siir hɨr. Mɨ hɨrɨn kara yɨnisɨm sapɨsapar haiburgigɨn. Mɨ kara om komii Jerusalem tɨr nae mwrɨi okwonamkɨn. Inkamɨn kariir nɨisiimauuwɨn, krɨmiir yɨdiwi wanwiyaeyɨm sɨmiir siyɨusae siyɨusae ɨmiir yɨo Gamelielkɨn. Mɨ kara kɨrɨe asi nwokɨn, Adi Komii siir siyɨu ɨiir napamɨn. Wa kɨrɨe kɨma mɨ haiya mɨ hɨriinan saeyaɨrga. \v 4 Kara dirɨraerarbumbugɨn iikamɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm sɨmiirɨn, ta kara naɨngwo tɨbmiiya saiir hɨriinan. Iikam whɨekakɨm kara sɨmiir nɨsomsom aokaowɨma naɨngwokɨn. Mɨ kara sɨmiirɨn pɨ wɨeyɨn sopni mɨ kogrɨmdɨnu hainami, omaka hɨuyokiyokaiya pɨ saiir hɨr minɨ kiyɨtkaigaigigi. \v 5 Mɨ prismi yaowae adɨn mɨ inkam adiyaowaeyɨm siyɨu komii kɨgrɨraowiyɨm, sɨma bɨdi kɨgnɨnoknɨnkɨnɨm kariirɨn. Mɨ yaiyɨm wɨ sɨma boɨnmɨmauuwi. Yokwowa sɨma wɨn hauugika kariirɨn Juda sɨmiir iikam isid komiiyɨn om Damaskas hɨr nwowɨm siirɨm mɨ kara ɨna yapamɨn om Damaskas hɨriir iikamɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm tɨ om ɨiir nwowɨm sɨmiir udrɨmdɨnu haiyam mɨ sɨmiirɨn om komii Jerusalem tɨriir nɨkɨunaniyam naɨngwokɨn. Mɨ sɨma hɨk nwokɨ haiyɨm, siyɨu biyɨeyɨm sɨm tɨrɨm sɨmiirsiyɨn. Ɨriig. \s1 Ɨiya Pol siya naɨngwo tɨbmiiya mɨ siya saiir boɨnmɨmauugɨn. \p \v 6 Mɨ ɨiya kara napyokiyokɨiyama siyɨuɨn om Damaskasa namiyɨn hɨriir mɨ om Damaskas kingiin hɨrɨn, nabɨe bopwo hɨr ywowam. Mɨ bɨ kɨmɨmɨnkikɨn, pae komiiya nɨnomor kou hɨrankɨ nɨtkiya ɨni kariiramar hɨrɨrɨu naiiniya. \v 7 Mɨ kara nu ha namɨkɨiyɨuɨn mɨ kara wakaeki inkam nwɨrɨn siir yaiya kariir boɨnki, Solti! Solti! Kɨra kariir dimusi tɨrbumbu haigɨnɨuwi. \v 8 Mɨ kara siir yai yamdi ɨna yowarkɨi boɨnɨn, Adi Komii kɨra yɨpɨkɨn? Mɨ siya kariirɨn ɨna boɨnɨn, kara Jisɨsɨn om Nasaret hɨranɨn siya. Kɨra kariir tɨrbumbu haigɨnɨuwi. \v 9 Kamɨm sɨma kanaka nwowɨm sɨma ɨna kɨgɨm paeya nɨuyakiya. Mɨ inkamɨn yai kanaka boɨnaiyɨn sɨma siir yai bɨ wakaekɨm kanakana wakaekɨn siir yaiyɨm. \v 10 Mɨ kara boɨnki, Bɨiyan Inkam Komii kara pɨ dimu tɨri? Mɨ siya ɨna boɨnki kariirɨn, kɨra dɨnsiin apnam om Damaskas hɨriir. Mɨ tɨkɨ om ɨiirɨn inkam nwɨrɨn wɨ siya nɨkɨumamauuwɨni mɨi whɨekakɨm kara nɨmbinɨm kɨriirɨm. \v 11 Mɨ ta paeya saeya prasae bɨ nɨuyakika mɨ kara dimɨn taemɨnɨm bɨ nanaokɨgɨmokikɨm. Mɨ kamɨm kanaka nwowɨm, sɨma kariir ɨɨna aiir asi nonkwokɨm. Mɨ kariirɨn ɨna yɨnkikwona apnamɨm om Damaskasa hɨriir. \p \v 12 Mɨ inkam nwɨrɨn hɨrar nwokɨn tɨ inkamɨn siir inɨgɨn Ananaiskɨn. Tɨ inkamɨn siyaɨrgɨn siyɨu komiini sɨbgu apiyɨn. Mɨ Juda iikam whɨekakɨm om Damaskas hɨr nwowɨm sɨma siirɨn hɨnɨɨna boɨnkikɨm, tɨ inkamɨn inkam mɨiyɨkɨn. \v 13 Mɨ siya kariir kingiina yamɨkwoni mɨ siya kariirɨn ɨna boɨnɨn, nomiiyau Solti! Kɨriir nhwona ha kaowɨrɨrki. Mɨ ta ɨiya kariir nhwona ɨna kɨgomokiyɨn mɨ kara dimɨn taemɨnɨm ɨna kɨgɨrkakiyɨm. Mɨ Ananais siirɨn ɨni wara yɨnkɨn kɨgiyɨn. \v 14 Mɨ siya kariirɨn ɨna boɨnmauuɨn, krɨmiir yɨdiwi wanwiyaeyɨm sɨmiir Adi Komiiyɨn bɨdi yɨmbinɨn kɨriirɨn. Kɨra siir kwoɨn ɨiirɨn wa nɨnoknɨnkɨni mɨ kɨra tɨ inkamɨn siya nɨmbinkiyɨn siirɨn wa kɨgi mɨ siyar boɨniyɨm yaiyɨm kɨra wa mɨ wakaei. \v 15 Kɨra siir yaiya wɨ saiir boɨnmɨmauuwi iikam whɨekakɨm sɨmiir, tɨ digworaekwowɨm kɨra kɨgɨm mɨ kɨra wakaeyɨm. \v 16 Mɨ kɨra dimuɨm swokɨ owi? Kɨriir kwoɨnɨn op baptaisɨm daɨngwoki. Mɨ Jisɨs siir inɨg ɨiiram kauwoki mɨ siya wɨ kɨriir digworaekwo biyɨe ɨmiir nwokɨ haiyoprimdiyɨumiigi. Ɨriig. \s1 Adi Komii siya nɨkropkikɨn Pol siirɨn ɨkɨ iikamɨm Juda iikam tani sɨmiiram. \p \v 17 Mɨ mhoɨiya ɨiya kara tɨ om komii Jerusalem tɨriir swokɨ ɨta mɨ kara Juda sɨmiir omaka Adi Komii siir inɨg hainaniya saiir hɨr srɨiyɨn Adi Komii siirɨmɨn mɨ kara digworaekwowɨm nhwonan whɨnkɨgmɨmɨkɨn. \v 18 Mɨ kara krɨmiir Bɨiyan Inkam Komiiyɨn siir kɨg. Mɨ siya kariirɨn hɨnɨɨna boɨnki, ɨni wakaeyɨn kɨra! Kɨra wɨ kɨpi kɨmɨmɨn wɨ om komiiyɨn Jerusalem siir haiburgig mɨ ha dam. Mɨ kɨra kariir yai aiirɨn tɨ om ɨiir boɨnmɨmauuwi mɨ sɨma wɨ wakaeyokna rani, ta yai aiirɨn. \v 19 Mɨ kara ɨna boɨnɨn, Bɨiyan Inkam Komii, sɨma bɨdi yɨnoknɨnkɨnɨm bɨiya kara omaka whɨekakɨm yai nɨdwokai wakaeiyɨm, sɨmiira namkɨn. Mɨ kariir siyɨuɨn iikamɨm kɨriirɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm sɨmiirɨn omaka hɨrar nɨnkɨnɨkou tɨokɨn. \v 20 Mɨ bɨiya sɨma Stiven siir yɨsomaoki. Siya kɨriir yai boɨnmɨmauuan inkamkɨn. Ta ɨiya kara sɨmaka kingiin warar nɨnkɨn okɨn. Mɨ kariir kwoɨnɨn hɨriiyar mɨ naɨngwo tɨ hɨriinan siyɨuɨn wadɨeyaɨrgɨn. Mɨ kamɨm siir nɨsomaowɨm mɨ sɨmiir yɨuɨs mɨnɨm kara sɨmiir kɨgrɨraokɨm. Kariir siyɨuɨn hɨnɨɨngɨn. Iikamɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm pɨ sɨmiir nɨpɨmpari. \v 21 Adi Komii siya kariir boɨnkikɨn, kɨra dam! Mɨ kɨriirɨn wɨ kara nɨkropki aru maeyaua, ta yaiwɨn kɨbiya inkam nhɨrɨm Juda iikam tani sɨmiir boɨnmɨmauuam. Pol siya hɨnɨɨna boɨnkikɨn. \p \v 22 Mɨ Juda iikam whɨekakɨm sɨma ta yaiya Pol siya boɨna, saiir yɨkɨdugi. Mɨ sɨma ɨna kauwok boɨnkiyɨm siirɨn, dɨsomaoki! Tɨ hɨriinan inkamɨn siya omwai kɨpi waiya. Nɨɨngaka. \v 23 Mɨ sɨma ɨo prasae bɨ nwokɨm. Mɨ sɨma asi prɨikauwok prɨikauwokɨm. Mɨ sɨmiir yɨuɨs mɨnɨm ɨna yɨsɨm mɨ ɨna yonkwo whriwridamɨm. Mɨ nu whrɨnanɨn ɨna yop kabɨtkiyɨn koua hɨriir. \v 24 Mɨ kamɨm yaii nɨniiyɨm sɨmiir bɨiyanɨn siya sɨmiir boɨnki, Pol siirɨn dɨnkikwona apnam yaii nɨniiyɨm sɨmiir omaka hɨriir mɨ siirɨn kɨma dɨpɨmpar. Mɨ siirɨn yaimwokɨyaimwowa saiirɨm srɨi. Kɨma wɨ nwokɨ sɨbgu ɨnoknɨnkɨnɨm ɨkɨ iikamɨm sɨma siirɨmɨn hɨnɨɨn dimusi kauwok boɨnkɨm? \v 25 Mɨ sɨma Pol siirɨn ɨdni kogrɨnu okwo sɨma tɨoam ɨdgɨuni. Kamɨm ɨrɨm haiiyɨm sɨmiir bɨiyan inkamɨn ɨni Pol siir kingiina ywokwowɨn. Mɨ Pol siya hɨnɨɨna boɨnki siirɨn, inkam komiiyɨn yai wakaeiyɨn siya kariirɨn hɨnɨɨna bɨ boɨnkikɨn, kara dimɨn whɨr bɨdi tɨrbuɨn. Nɨɨngaka. An kara om komii Rom hɨran inkamkɨn mɨ kɨma kariir kɨpi tɨo. \v 26 Bɨi nwowiyɨn inkamɨn ta hɨriinan yai aiir wakaeyɨn mɨ siya bɨiyan inkamɨn kamɨm yaii nɨniiyɨm sɨmiir kɨrgɨraowiyɨn, siir inɨ boɨnmauuɨu. Kɨra panɨɨn tɨrɨm naɨngwowi? Tɨ inkamɨn siya om komii Rom hɨrana inkamkɨn. \v 27 Mɨ sɨmiir bɨiyan inkamɨn ɨna yɨtɨn Pol siirɨm. Mɨ siir inɨ boɨni, kɨra kariir boɨnmauu, kɨra om komii Rom hɨran inkamkɨn, aniya? Pol siya ɨna boɨnɨn, ɨhɨ! Kara om komii Rom hɨrana inkamkɨn. \v 28 Mɨ sɨmiir bɨiyan inkamɨn siya ɨna boɨn. Mɨ kara umɨr prasae bɨ saɨngɨn mɨ kara ɨni om komii Rom hɨran inkam ywowɨn mɨ Pol siya boɨn, an kara, nɨɨngaka. Kariir adɨn siya om komii Rom tɨranaɨrgɨn mɨ an kara ɨriipa hɨriinan Rom tɨran inkam asi mɨ owi. \v 29 Mɨ kamɨm yaii nɨniiyɨm saɨka kingiin nokwowɨm, siir tɨoam, sɨma bɨ kɨmɨmɨnkɨm, sɨma ɨna yagɨmgɨgɨuɨm. Mɨ sɨmiir bɨiyan inkamɨn siir kwoɨnɨn ha naɨngwokɨn Pol siya om komii Rom hɨran inkamkɨ nɨuwi mɨ siya asi nɨkɨdugɨn. Mɨ kara wara asi nɨdigɨn. \s1 Pol siya inkam komiiyɨn yai wakaeiyɨn siir whwonkam ɨda nokwokɨn \p \v 30 Mɨ sɨmiir bɨiyan inkamɨn siya ta yai aiir sɨbgu wakaeyam naɨngwowi. Tɨ Juda iikamɨm sɨmiir tɨrɨm, Pol saɨka dimu dimɨnkɨn? Mɨ siya ɨi gwɨra ɨna hakiyɨn wɨeyɨn sopɨn siir nɨnɨrkaiyɨn. Mɨ yaiya ɨna yɨkɨukiya prismi yaowae adɨm mɨ Judami kamɨm siyɨu komii nɨnoknɨnkɨniyɨm sɨmiirɨm, sɨma nɨtɨm, ɨrɨpa yai nɨdwo boɨnɨm. Mɨ siya Pol siir yɨkɨunaiini nua tɨriir mɨ sɨma siirɨn ɨna yɨkɨunamɨm sɨmiir whwonkam ɨda nokwoam. \c 23 \s1 Pol siya Judami kamɨm siyɨu komii nɨnoknɨnkɨniyɨm yai sɨmiir boɨnmɨmauugɨn \p \v 1 Pol siya kamɨm siyɨu komii nɨnoknɨnkɨnɨm sɨmiir sɨmiira kaonanaeyɨn mɨ siya ɨna boɨnkiyɨn. Tɨ nomiiyauɨm! Kariir siyɨuɨn Adi Komii siir whwonkam ɨda kara dimɨn whɨr bɨ tɨrbugɨn. Kariir kwoɨnɨn ɨni wadɨekɨ wadɨeya ywowɨn, dimɨn whɨrkɨ bɨ tɨrbugɨn kariir naprɨrɨr aiirɨn mɨ ɨni tariinanar yadɨgniyɨn. \v 2 Mɨ prismi yaowae adɨn Ananaias nɨkɨuwiyɨn siya kamɨm siir kingiin nokwoɨm sɨmiir boɨnki sɨma siir yai aiir nɨrɨpugiyɨm. \v 3 Mɨ Pol siya siir boɨnki, Adi Komii krɨmiir Wanɨn siya wɨ kɨriir tɨowi, kɨra tɨoa kariir mɨ saiir hɨriinan. Mɨ iikamɨm sɨma ha naɨngwokɨm, kɨra inkam wadɨekɨ nɨuwi mɨ kɨriir kwoɨnɨn ɨni biyɨekɨ biyɨe ywowɨn. Kɨra tɨ tɨr nɨdwowɨn mɨ kɨra kariir hɨdam tɨrkɨn siyɨu komii ɨiirɨn. Kɨraɨrgɨn siyɨu komii ɨiir sɨbgu ap karamae nwowiyɨn. Ɨiya kɨra boɨna, sɨmiirɨn kariir tɨoam. \v 4 Mɨ kamɨm Pol saɨka kingiin nokwowɨm sɨma boɨn mɨ kɨra tari Adi Komii siir bɨiyan prisɨn siir nɨgbumbuwi, aniya? \v 5 Pol siya boɨnki, tɨ nomiiyauwɨm! Kara bɨ nɨnoknɨnkɨnkɨn, siya Adi Komii siir bɨiyan priskɨn piyasi owɨn? Adi Komii siir yaiya Yokwo Komii hɨr nwowa saeya hɨnɨɨna boɨnkika, kɨra kɨmiir bɨiyan inkamɨn siir kɨpi nɨgbumbu. \p \v 6 Pol siya ɨna nɨnoknɨnkɨnɨn, kam nhɨrɨm siyɨu komii nɨnoknɨnkɨniyɨm sɨmiirɨn. Mɨ nhɨrɨm Farisimi siyɨuɨn siir napikɨm. Mɨ nhɨrɨm Sadyusimi siyɨuɨn si napikɨm. Mɨ siya siyɨu komii kɨgrɨraowiyɨm sɨmiiramɨn hɨnɨɨna kauwok boɨnki, kɨma tɨ nomiiyauɨm an kara Farisimi inkamkɨn. Mɨ kariir adɨn, ɨriipɨ hɨriinan Farisi inkamkɨn. Kara ha naɨngwowi iikamɨm naokaowɨm sɨma wa swokɨ ɨnsiin ɨdwodwowi ɨe hɨrankɨn. Mɨ kara bɨdi boɨnkiya ta yaiya mɨ tɨ hɨriinan siyɨuɨn kɨma yaigak kariir asi nwokɨm. \v 7 Mɨ siya ta yai aiir boɨnkiyɨn mɨ tɨ isid whɨso Farisi Sadyusi sɨma ɨo ɨna yɨnwo anwowɨm mɨ sɨma ɨna yɨnkibɨrnakiyɨm. \v 8 Mɨ Sadyusiyan kamɨm sɨma boɨn, inkamɨn wɨ ɨe ankɨ swokɨ ɨnsiin ɨdwo rani. Nɨɨngaka. Mɨ Adi Komii siir paekwosɨm karamaeka mɨ siir pɨugana ɨriipɨ hɨriinan. Nɨɨngaka. Mɨ Farisiyan kamɨm sɨma tɨ digworaekwowɨm sɨmiirɨn ɨni kaimwowa ywowɨm. \v 9 Mɨ sɨma yai komii asi kauwoknanaekɨm. Mɨ kam nhɨrɨm siyɨu komii nɨisiisiimauuwiyɨm, sɨma Farisi sɨmiir isidɨn siir hɨrankɨm. Mɨ sɨma ɨni yai kɨrɨe aiirar yɨnsiin okwo boɨnkiyɨm. Krɨma tɨ inkamɨn siirɨn siyɨu whɨr bɨ kɨgɨn. Mɨ tari naeyɨugɨn nasi boɨnaigɨn saɨkaɨn iyɨe tari Adi Komii siir paekwosɨmɨn siya nasi boɨnaikɨn, aniya? \p \v 10 Sɨmiir ɨowa ɨni komiiya ywokiya. Mɨ yaii nɨnii kamɨm sɨmiir bɨiyan inkamɨn siya ɨni nɨdidkakar ywokiyɨn, tɨ isid whɨso sowiirsiyɨn. Pol siirɨn wɨ sɨma pɨ nonkwobumbu nɨnkɨn haigɨnɨuwisi. Mɨ siya kamɨm yaii nɨniiyɨm sɨmiir asi boɨnkikɨn, kɨma dɨuunam! Mɨ Pol siir donkworɨnu naowid mɨ siirɨn kɨmiir omaka hɨriir dɨkɨunam. \v 11 Mɨ ɨigwɨr nɨiyaka krɨmiir Bɨiyan Inkam Komiiyɨn Jisɨs siya wɨ Pol siir kingiina nokwokaowi. Mɨ siya boɨn, kɨra kɨpi nɨdid! Bɨiya kariir yaiya kɨra boɨnmɨmauugɨn om komii Jerusalem hɨrɨn mɨ kɨra kariir yaiya om komii Rom hɨrɨn wɨ hɨriiyar swokɨ boɨnmɨmauuwi. Adi Komii siya hɨnɨɨna boɨnkɨn. Ɨriig. \s1 Judan kamɨm sɨma Pol siir nɨsom aowam boɨn tɨbmiikikaigɨm \p \v 12 Mɨ nugakɨn Judan kamɨm sɨma maeyau gwɨruwa ywoyakwok, yai kitɨbmii boɨnam. Sɨma boɨn, kɨbɨe idwai! Krɨma wɨ naemɨn nae rani mɨ wɨ op mɨ kwiyae rani. Mɨ ɨiya krɨma pol siir nɨsomaoki mɨ wɨ ha nae. \v 13 Judan Kamɨm ta yai aiir nɨmbintɨbmiikimaiyɨm kam nwɨs nanaɨrgɨm. \v 14 Mɨ sɨma bɨiyan prisɨm mɨ inkam adi yaowaeyɨm siyɨu komii kɨgrɨraowiyɨm sɨmiiram yam. Mɨ sɨma boɨn krɨma bɨdi yɨmbin tɨbmii kimaiyɨm. Krɨma wɨ naemɨn nikɨ nɨngugu ae rani. Krɨma ɨiya Pol siir nɨsom aowi mɨ krɨma nae mɨnɨm wa naei. \v 15 Kɨma mɨ kamɨm siyɨu komii kɨgrɨraowi ɨkɨm, kɨma inkam komiiyɨn om komii Rom hɨr nwowɨn siirɨm dɨkɨugi. Mɨ siirɨn pɨ hɨnɨɨna boɨn Pol siirɨn siya wɨkɨu naiini tɨriir. Mɨ krɨma siir yaimwokɨ yaimwowa krɨma nikɨ wakaeyam mɨni. Mɨ ɨiya Pol siya kɨmiiram napnani mɨ krɨma wɨ siiram naguprakai wɨni siyɨu hɨr, siir nɨsom aowam. \p \v 16 Mɨ siir yokmana saiir yɨnisɨm yɨnkamiyɨnɨn siyar wakaemɨmɨk ta yai aiirɨn, Pol siir nɨsom aowɨnam boɨna mɨ siya asi namkɨn kamɨm ɨrɨm haiiyɨm sɨmiir omaka. Mɨ siya ɨna yapnɨnopkai boɨnmauu siir papiyɨeyɨn Pol siirɨn. \v 17 Mɨ Pol siya kamɨm ɨrɨm haiiyɨm sɨmiir bɨiyan inkamɨn siir yɨkɨuna mɨ ɨna boɨnɨn, tɨ whranisɨm ɨiirɨn dɨkɨunam yaii nɨniiyɨm kamɨm sɨmiir bɨikɨ bɨiyan inkam ɨiirɨm. Siya yaigakɨn, siya saɨka boɨnɨm mɨni. \v 18 Mɨ bɨiyan inkamɨn siya siirɨn ɨna yɨkɨunamɨn bɨikɨ bɨiyan inkam ɨiirɨm. Mɨ siya boɨn, Polɨn inkamɨn sɨma hɨugrɨpkɨikikaiyɨn siya boɨnkikɨn kariirɨn tɨ whranisɨmɨn siir nɨkɨunaniyɨm kɨriirɨm. Siya yaiya kwɨra nwowi mɨ siya kɨriir boɨnmauuwɨm naɨngwowi. \v 19 Mɨ bɨikɨ bɨiyan inkamɨn siir ɨɨn aiir yɨnkwoki mɨ siirɨn ɨna yɨkɨunamɨn maeyaua inkam karamaeya saiir. Mɨ siya srɨi, kɨra kariirɨn pɨ paka hɨnɨɨn yaiya saiir boɨnmauuwi? \v 20 Mɨ whranisɨm ɨeya boɨnki, Judan kamɨm sɨma yai bɨdi yomboɨn tɨbmiikimaiyɨm kɨriir srɨiyɨm, waka kɨra Pol siir wɨkɨunaiini kam whɨekakɨm siyɨu komii nɨnoknɨnkɨniyɨm sɨmiirɨm mɨ sɨma wɨ siir nɨksɨsae. Mɨ sɨma siirɨn hanɨɨngɨ srɨisasae ta yaiya saiir yaimwokɨyaimwo aiirɨmɨn. \v 21 Mɨ kɨra sɨmiir yai aiir kɨpi wakaeyokna. Mɨ sɨmiir inkam nhɨrɨm kamnwɨsnanaɨrgɨm. Mɨ sɨma ɨna boɨnɨm, krɨma wɨ nae mɨnɨm wɨ mɨ ae rani mɨ op mɨnɨm wɨ mɨ kwiyae rani. Mɨ ɨiya krɨma Pol siir nɨsomaowi, wɨ saiirar nadɨgɨuwi. Mɨ tariinanɨn sɨma ɨni siyɨu nwokwokɨnɨm siirɨm. Sɨma krɨmiiramɨn mɨnam nwokwokɨni, kɨriir kwoɨnɨn wadɨe nwowi mɨ kɨra Pol siir dɨkropki. \v 22 Mɨ bɨikɨ bɨiyan inkamɨn siya tɨ whranisɨmɨn siir boɨn ta yaiya kɨra nikɨ boɨnmauua kariir mɨ kɨra wɨ inkam nwɨr kɨpi boɨnmauu mɨmɨn. Mɨ siya siirɨn ɨna yɨkropkiyɨn. Ɨriig \s1 Kamɨm ɨrɨm haiiyɨm sɨmiir bɨikɨ bɨiyan inkamɨn siya yɨkropki Pol siirɨn inkamɨn Filiks nɨkɨuwiyɨn omom omom nhɨrɨm sɨm kɨgrɨraowiyɨn siirɨm. \p \v 23 Mɨ bɨikɨ bɨiyan inkamɨn yaii nɨniiyɨm sɨmiir bɨi nwowiywo inkam nwɨso, sowiirɨm yɨkɨugi. Mɨ ɨna boɨnkiyɨn kowa kam kamaɨr nwoɨm ɨuurɨm 70 hosɨm sɨmiir ɨdwo nɨdwo ɨkɨm mɨ yaii nɨniiyɨm kam kamaɨr ɨuurɨm 200 sɨma warar. Mɨ kɨma tapaiirɨn pɨ ɨriiyar kwii mɨn haiburgig mɨpi om komii Sisaria hɨriir damwɨi nɨiyar. \v 24 Kɨma hosɨn ɨra timɨ ɨnkɨn haii Pol siya nɨdwo namɨm. Mɨ krɨma siirɨn inkamɨn omom omom nhɨrɨm sɨm kɨgrɨraowiyɨm Filiks mɨ siirɨm dɨkɨunam. \v 25 Mɨ bɨikɨ bɨiyan inkamɨn yokwowa kwɨra wɨn hauugi Filiks siirɨm. Ta yokwowa hɨnɨɨna boɨnki, \p \v 26 kara Klodias Lisiaskɨn, ta yokwowa kara wɨn hauugika bɨiyan inkamɨn omom omom nhɨrɨm sɨm kɨgrɨraowiyɨn Filiks kɨriirɨm. Nabɨe! \v 27 Mɨ tɨ inkam ɨiirɨn Judan kamɨm sɨma yonkworɨnu mɨ siirɨn sɨma pɨ yɨsomaowɨn mɨ kara siirɨn bɨdi wakaeyɨn siya om komii Roman inkamkɨn. Kara mɨ kamɨm yaii nɨniiyɨm, krɨma sɨmiir hɨriir yɨmbiyam mɨ siirɨn sɨmiir ɨɨn hɨrankar yɨkɨunaki. \v 28 Kara ta yaiya sɨma prɨiboɨn hɨuriyɨua tɨ inkam ɨiir, kara saiir yaimwo ɨiir nɨnoknɨnkɨnɨm mɨni. Mɨ kara sɨmiir kamɨm siyɨu nɨnoknɨnkɨniyɨm kausil sɨmiirɨm yɨkɨunam. \v 29 Mɨ kara sɨmiir asi srɨigɨn. Mɨ kariirɨn sɨma boɨnmauugi yai nhɨrɨm sɨmiir siyɨuniyɨm. Mɨ ta yaiya sɨma siir boɨnɨuhɨuriyɨugi. Mɨ Kara siirɨn dimɨn whɨr bɨ kɨgwo tɨrkɨn, siir nɨsom aowamɨn mɨ siir hɨugrɨpkɨikikaiyɨm. Nɨɨngaka. \v 30 Mɨ yaiya ɨni kariirɨma yɨmbiniya. Tariinanɨn sɨma yaiya kwɨra boɨnɨmprɨo kimai tɨ inkam ɨiir nɨsom aowam. Mɨ kara bɨ kɨmɨmɨnkikɨn, siirɨn ɨna yɨkropkiyɨn kɨriirɨm. Kara kamɨm yai siir prɨiboɨn hɨuriyɨuɨm sɨmiir boɨnki, sɨma kɨriir whwonkam ɨda wa mɨ okwo boɨni pɨkɨ hɨnɨɨn dimɨnkɨn tɨ inkamɨn siya tɨrɨn. Siir yaiyɨm hɨnɨɨna wɨn boɨnkikɨn. \p \v 31 Mɨ Kamɨm yaii nɨniiyɨm sɨma ɨni siir yaiya mɨ wakaeyoknam. Mɨ Pol siirɨn ɨna yɨkɨunamɨm, om komii Antipatris hɨriir nɨiyakar yamwɨi. \v 32 Ɨiya ha pɨrkɨnkiyakwoka mɨ kamɨm yaii nɨniiyɨm ɨni sɨmiir omaka hɨriirar swokɨ amɨm. Mɨ kamɨm hos ɨdwo nɨdwonamɨm sɨma sɨma whɨnam Pol siirɨn om komii Sisaria hɨriirɨn. \v 33 Kamɨm hos ɨdwo nɨdwonamɨm ɨna yɨmbiyamɨm om komii Sisaria hɨriir. Mɨ sɨma yokwowa ɨna inɨ hauu ɨuwa tɨ inkamɨn, omom omom kɨgrɨraowiyɨn siir. Mɨ sɨma Pol siirɨn siir, whwonkam ɨda yokmwɨn okwo. \v 34 Mɨ siya ta yokwo aiir mwaɨnɨn mɨ siya Pol siir srɨi, kɨra pɨkɨ hɨnɨɨn nu komii siir nwowikɨn? Mɨ Pol siya boɨnki, kara nu komii Sailisia ankɨn. \v 35 Mɨ inkamɨn omom omom kɨgrɨraowiyɨn siya boɨnki, ɨiya kamɨm yai kɨriir prɨiboɨn hɨuriyɨuɨm sɨma nɨmbini mɨ kara pɨ kɨriir yai aiir wakae. Mɨ siya sɨmiir boɨnki, sɨma Pol siir nɨkɨunamɨn omaka komiiya bɨiyan inkamɨn Herot siya mɨriiya saiirɨm mɨ wɨ kam nhɨrkɨm nwokɨ waikaowɨm. Ɨriig. \c 24 \s1 Juda sɨmiir bɨiyan iikamɨm sɨma Pol siir boɨnwokiyopnatkaigi. \p \v 1 Mhoɨiya ɨiyɨm ɨriiyara yamki mɨ bɨiyan prisɨn Ananaias mɨ inkam adiyaowaeyɨm siyɨu komii kɨgrɨraowiyɨm sɨma ɨna yapiniyɨm. Mɨ inkam nwɨrɨn siir inɨgɨn Tetalaskɨn, siya sɨmaka wara yɨnkɨn apini. Tɨkɨ inkamɨn siya siyɨu komiini siyɨu bɨdi yɨnoknɨnkɨn dɨgɨn. Mɨ sɨma inkamɨn Filiks nɨkɨuwiyɨn omom omom kɨgrɨraowiyɨn, siir boɨnmauu ta sɨma nɨniinansaowa Pol saɨka. \v 2 Inkamɨn omom omom kɨgrɨraowiyɨn siya Pol siirɨm yɨkɨuna. Mɨ siya ha namɨn mɨ Tetalas siya yaiyɨm ɨni siir boɨnhɨuriyɨu bwakainamɨn. Siya ɨna boɨnɨn, inkam komii Filiks! Kɨra sɨbgu kɨgrɨraokɨn krɨmiirɨn mɨ krɨma wadɨe asi nɨdwowi mɨ krɨma yaii mɨn bɨ nɨniigɨm. Kɨriir kwoɨn mɨiyɨkɨn krɨmiirɨn wadɨe siya whɨnwohaigɨnɨukɨn. \v 3 Mɨ bwan bwanɨm hɨnda tɨnda dimɨn whɨrkɨn bɨ tɨrkɨn. Krɨmiir kwoɨnɨn tɨ hɨriinanɨn krɨma kɨriir boɨn wadɨeki. \v 4 Mɨ kɨriirɨn kara wɨ ɨi prɨei nɨkɨdu o rani. Mɨ kara kɨriir srɨiyɨm naɨngwowi, kɨra kariir yaimɨrsɨma saiir wakaeyɨm, pɨ kara boɨni. \v 5 Krɨma tɨ inkamɨn Pol siir bɨdi yɨnoknɨnkɨnɨm siya inkam paii rani. Mɨ ɨo bɨiyɨn pɨ siya nwowi. Mɨ omom omomɨm siya namiyɨm mɨ siya pɨ Judan iikamɨm sɨmiir nɨgbumbuwami. Mɨ sɨma asi nanaakikɨm tɨkɨ inkamɨn siya om Nasaret hɨran isidɨn siir bɨiyan inkamkɨn. \v 6 Siya Adi Komii siir omaka saiir dirɨraerarbumbuwɨm kɨnankɨugɨn mɨ krɨma siir asi nonkworɨnugɨm. Mɨ krɨma siirɨn, wɨ krɨmiir siyɨu komii ɨiirsi nwowi yaigak. \v 7 Mɨ yaii nɨnii kamɨm sɨmiir bɨikɨ bɨiyan inkamɨn Lisias siya ɨna yɨtɨn. Mɨ siya ɨni ɨgaokaka ywowɨn. Mɨ siya siirɨn ɨni krɨmiir ɨɨn tɨranka yɨspakɨi hainamɨn. \v 8 Mɨ Lisias siya boɨn, kamɨm Pol siir boɨnwokiyopnatkaiyɨm sɨma wɨ kariir whwonkam ɨda nɨmbini. Mɨ wɨ kɨra srɨi tɨ inkam ɨiirɨn. Mɨ kɨra wɨ siir yaiga yaiya saiirar wakae, tɨ dimɨn taemɨn whɨekakɨm krɨma boɨnɨuriyɨuwɨm siir, kaimwowaɨrgɨm. Tetalas siya hɨnɨɨna boɨnkɨn. \v 9 Mɨ Juda iikamɨm yɨm ɨriipa hɨriinan siir mɨ whɨnwo mɨ sɨma yai Pol siirara boɨnhɨuriyɨu. Sɨma ɨna boɨnkiyɨm, tɨ yai whɨekakɨm yaimwowaɨrgɨm. Ɨriig. \s1 Pol siir yaiyɨm inkam Komii Filiks siir boɨnmauugɨn. \p \v 10 Mɨ tɨ inkam komiiyɨn siir ɨɨna ɨna kɨnmauugiya, siya pɨ nɨnsiin okwokiyɨm. Mɨ Pol siya siir yai yamdi ɨna yowarkɨi boɨnɨn, kara bɨdi yɨnoknɨnkɨnɨn, bɨewi kasa rani, kɨra tɨ iikamɨm sɨmiir kɨgrɨraowɨm. Ta yaiya kara kɨriir yai yamdi nowarki boɨna, kariir kwoɨnɨn ɨni wadɨeya ywokiyɨn. \v 11 Kɨra sɨmiir srɨii, kɨra tɨ hɨriinan yaiyɨm wɨ sɨmiirar swokɨ wakae. Mɨ ɨiyɨm ɨuur kwɨsa yamki, kara om komii Jerusalem hɨriir namɨn mɨ Adi Komii siir inɨg ɨiir hainanɨuɨn. \v 12 Mɨ sɨma kariirɨn ha bɨ kɨgɨm, Adi Komii siir omaka kara inkam nwɨraka yaii bɨ nɨniinansaokɨn. Mɨ sɨmiir omaka yai nɨdwokai wakaei aka mɨ kɨmiir om komii hɨrɨn. Nɨɨngaka. \v 13 Taka yaiya tapa sɨma boɨnhɨuriyɨuwa mɨ saeya. Mɨ sɨma kariirɨn wɨ yaimwoni boɨn tani. Mɨ sɨma wɨ kariir boɨnwokiyopnatkaini siyɨuam whaowaei. \v 14 Mɨ kara ta yai kwɨra pɨ kɨriir boɨnmauuwi, kariir kwoɨnɨn Adi Komii krɨmiir Wanɨn siiram naɨngwowiyɨn ɨni krɨmiir brougae wanwiyaeyɨm sɨmiir kwoɨn hɨriinanar swokɨ owɨn. Mɨ kara Jisɨs siir siyɨu ɨiir sɨbgu apkɨn. Mɨ sɨma boɨn, tɨ siyɨuɨn pɨ nɨksɨsaei, kaimwo rani. Mɨ kara yai whɨekakɨm siyɨu komiiyɨn Moses siya hauugiyɨn sɨmiirɨm naɨngwo tɨbmii. Mɨ kara Adi Komii siir yaiyɨm profet kamɨm sɨma wɨnkiyɨm bɨiya, sɨmiiram wara nɨnkɨn aɨngwo tɨbmii. \v 15 Mɨ kara ɨna naɨngwo tɨbmiiyɨn. Mɨ kara Adi Komii siirɨma nwokwokɨni siya iikamɨm naonamɨm, sɨmiir hɨdnɨnsiin ɨdwowɨm. Mɨ iikam mɨiyɨk ɨkɨm mɨ iikam biyɨe ɨkɨm. Mɨ sɨma ɨriipa hɨriinan, ɨna nɨnoknɨnkɨnɨm tɨriigɨnɨn. \v 16 Kariir kwoɨnɨn ɨinokɨinokɨn kɨrɨeya nwowikɨn, dimɨn biyɨe tɨrbumbusi. Mɨ Adi Komii siir whwonkam ɨda mɨ iikam whɨekakɨm sɨmiir whwonkam ɨda warar. \v 17 Mɨ kara bɨewi nhɨrɨm om nhɨrɨm sɨmiirar mɨ okɨn. Mɨ mhoɨiya kara ɨna swokɨ ɨtɨn om komii Jerusalem tɨriir. Mɨ kara umɨr digworaekwowɨm ɨkɨ iikamɨm whaowaeyɨm sɨmiirɨm hainanikɨn. Mɨ kara nae nhɨrɨm ɨna minɨ ɨnkɨn ɨimiiyaegikɨm Adi Komii siirɨm. \v 18 Mɨ kara hɨriinan siyɨu ɨiir tɨrkɨn, Adi Komii siir omaka saiirɨn. Mɨ sɨma ɨni kariirar kɨgɨm siyɨuɨn op sɨbgu whau aeiyɨn, kara tɨrɨn. Mɨ iikamɨm kanaka nwowɨm hoɨmgak rani. Mɨ inkam nhɨrkɨm yai bɨ sisikikɨm. Nɨɨngaka. \v 19 Mɨ Judan inkam nhɨrɨm nu komii Esia hɨrankɨ nɨtɨm, sɨma tɨr warar nɨnkɨn okɨm mɨ sɨma tɨ kamɨm kanaka yaigakɨn nɨuwi mɨ sɨma ha wɨt, kɨriir whwonkam ɨda winɨ okwo boɨni, ta yaiya. Mɨ tɨ hɨriinan siyɨuɨn yɨo wadɨe ɨeya mɨ sɨma bɨ nɨtmɨmɨnkɨm. \v 20 Mɨ hɨriinankɨ nɨuwi mɨ sɨma tɨ kamɨm dimɨnɨn kara tɨrbuɨn sɨma kɨgɨn pɨ siir boɨnmauu kɨriirɨn, ɨiya kara kaunsil kamɨm siyɨu komii kɨgrɨraowiyɨm sɨmiir whwonkam ɨda nokwo boɨna. \v 21 Mɨ tari yai kwɨruwaɨrga bɨiya kara sɨmiir boɨna? Mɨ kara hɨnɨɨna boɨnkɨn iikam whɨekakɨm naonamɨm mhoɨiya sɨma wa swokɨ ɨnsiin ɨdwowi mɨ ta yaiya yai biyɨeka, aniya? Mɨ wɨ sɨmar swokɨ boɨnɨm? Pol siya hɨnɨɨna boɨnkɨn. \p \v 22 Filiks siya bɨdi yɨnoknɨnkɨn dɨgɨn iikamɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm sɨmiir siyɨuɨm, sɨma tɨriiyɨm. Mɨ siya Juda iikamɨm sɨmiirɨn asi boɨnmauugɨn, sɨma Lisias siirɨm nwokwokɨnɨm. Mɨ ta sɨmiir yaiya wɨ siyar hɨdi. \v 23 Mɨ siya bɨi nwowiyɨn kepten inkamɨn siir boɨnki, siya Pol siirɨn omaka mɨi biyɨe mɨriiya hɨuyokiyokaiya saiir nokmwɨn apnɨnopkaigiyɨm. Mɨ kɨra siirɨn hɨrii kɨpi nɨkɨdu okrɨpkai. Mɨ kɨra ɨkɨ siir nomiiyau ɨmiirɨn kɨpi nɨkɨdu, siirɨn dimɨn taemɨn hauusiyɨn. Ɨriig. \s1 Filiks siya Pol siirɨn omaka hɨuyokiyokai aiirɨn bɨewiyo whɨsa hɨugrɨpkɨikikai. \p \v 24 Ɨi nhɨrɨm bɨdi yamkiyɨm mɨ Filiks siya siir wiga Drusila saɨka yɨt. Mɨ saeya Judan isidɨn siir hɨran wiga. Mɨ siya Pol siir yɨkɨuna siir yai aiir wakaeyam, iikamɨm Jisɨs Krais siirɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm sɨmiir. \v 25 Mɨ Pol siya tɨ siyɨu mɨiyɨkni napiyɨm siyɨuɨm sɨmiir boɨnmɨmauugɨn. Mɨ siyɨuɨn digɨumii haimriiyɨugigi ɨkɨn. Mɨ mhoɨiya Adi Komii siya wɨ iikamɨm sɨmiir hɨdi. Pol siya hɨnɨɨna boɨnkɨn. Mɨ Filiks siya ɨna yɨdidgiyɨn. Mɨ siya boɨnki, kɨra ha dam! Mɨ mhoɨiya kara ɨigakɨ nɨuwi, wɨ kapi nɨkɨugi kɨriirɨmɨn. \v 26 Mɨ Filiks siya dimɨn whɨrɨn siirɨm nwowi, siir kwoɨnɨn ha naɨngwokɨn Pol siya umɨr nhɨrɨm pɨ kariir hauuwi. Mɨ ɨinokɨinokɨn siya siir asi nɨkɨunakɨn yai saɨka boɨnaiyɨm. \p \v 27 Mɨ Filiks siya Juda iikamɨm sɨmiirɨm hiirɨugɨn mɨ sɨma siiram nwokɨ aɨngwowɨm mɨ siya Pol siirɨn omaka hɨuyokiyokaiya saiir asi kɨgnɨnkɨn okaigɨn. Mɨ mhoɨiya bɨewi whɨso dɨgiyo mɨ Festas siya Filiks siir mɨi aiir kwainaowid. Ɨriig. \c 25 \s1 Pol siya Sisa siir yɨkɨuna siir yai aiir wakaeyɨm. \p \v 1 Festas siya bɨdi yɨtɨn nu komii Sisaria hɨriirɨn. Mɨ siya ɨiyɨm kwoɨmuar ywowak. Mɨ siya ɨna yamɨn om Jerusalem hɨriir. \v 2 Mɨ bɨiyan prisɨm mɨ Judami inkam komii komii ɨkɨm, sɨma ɨna yamɨm mɨ sɨma yai Pol siir boɨnɨuriyɨu. Mɨ siya sɨmiirsiyɨn mɨnsi nɨkrɨpkikɨn, sɨma Festas siir boɨnainanaekɨm. Mɨ sɨma hɨnɨɨna boɨnkɨm, \v 3 kɨra krɨmiirɨn hindara whɨndirɨraerar haigɨnɨu. Mɨ kɨra Pol siirɨn om komii Jerusalema tɨriir dɨkropki. Mɨ sɨma hɨriinanam mɨni siirɨn, siyɨu hɨr nɨsomaowɨnɨm. \v 4 Mɨ Festas siya ɨna yowarkɨi boɨnɨn, Pol siirɨn om komii Sisaria hɨr hɨugrɨpkɨikikaiyɨn, ɨiya ɨni kingiina nwowa, kara wɨ kapi swokɨ ami tɨ om ɨiir. \v 5 Mɨ kɨmiir inkam komii komiiyɨm sɨma wɨ kanaka wɨnkɨn ɨt. Mɨ tɨ inkamɨn siya dimɨn whɨr tɨrbuwi mɨ wɨ kɨma nwokɨ hɨd boɨnɨm. \p \v 6 Festas siya Juda kamɨm sɨmaka nwowɨm ɨiyɨm ɨriiyar kwoɨm ɨuurnankɨm. Mɨ siya om komii Sisaria hɨriir yam. Mɨ ɨigwɨra siya omaka yai boɨniya saiir hɨr inɨ owou. Mɨ siya ɨna boɨnkiyɨn, Pol siirɨn omaka hɨuyokiyokaiya saiir hɨrankɨn wɨkɨunanini. \v 7 Mɨ Pol siya bɨdi yɨmbiniyɨn. Mɨ Judan iikamɨm sɨma om komii Jerusalem siir haiburgig mɨ ɨna yapiniyɨm. Mɨ sɨma siir kingiina yamɨkwoni mɨ yai bibiyɨeyɨm sɨma Festas siir boɨnmɨmauu tɨ dimɨn biyɨe whɨekakɨm Pol siya tɨrɨm sɨmiir. Mɨ sɨma siirɨn whɨsariiya prɨiboɨn hɨuriyɨugɨm. Siirɨn inkam nwɨrkɨn bɨ kɨgɨn dimɨn biyɨe siya tɨrɨn. \v 8 Mɨ Pol siya Festas siirɨn hɨnɨɨna yowarkɨi boɨnki, kara dimɨn whɨr bɨ swokɨ tɨrbusrankɨn, Judan iikamɨm sɨmiir siyɨu komii ɨiirɨn. Mɨ kara sɨmiir Adi Komii siir omaka saiirɨn dimɨn whɨr bɨ tɨrbugɨn mɨ sɨmiir inkam komiiyɨn Sisa nɨkɨuwiyɨn siirɨn ɨriipa hɨriinan. Nɨɨngaka. \v 9 Mɨ Festas siya Judan iikamɨm sɨmiirɨm hiiram mɨnkɨn. Mɨ siya Pol siir boɨnki, kɨra om komii Jerusalema hɨriir namɨm, wɨ wadɨeyar mɨ owi, aniya? Mɨ hɨriinankɨ nɨuwi mɨ ta kɨriir yaiya kara saiirɨn wɨ om komii ɨiir wakaemɨmɨki. \v 10 Mɨ Pol siya boɨn, ta omaka yai boɨniya kara nwowa mɨ inkam komiiyɨn Sisa om komii Rom hɨranɨn mɨ siya kɨgrɨraowiya mɨ kara Rom tɨrana inkamkɨn, ta omaka saeyaɨrga kariir yai wakaeiya. Kɨra bɨdi yɨnoknɨnkɨn kɨɨnɨn, kara Juda iikamɨm sɨmiir dimɨn whɨr bɨ tɨrbugɨn. Nɨɨngaka. \v 11 Mɨ kara sɨmiir siyɨu nɨkrɨpkɨswo mɨ an kara wɨ pɨ yaowɨn, ya yai karamaeka. Sɨma wɨra wɨ isid whɨrni napwouni mɨ kariirɨn wɨ sɨma nɨsomaowi. Mɨ ta yaiya sɨma boɨnɨuriyɨuwa kariir saeya kaimwo karamaekɨ nɨuwi mɨ kara wɨ sɨmiir omaka yai wakaeiya wɨ saiir namtani. Nɨɨngaka. Kara inkam komiiyɨn Sisa nɨkɨuwiyɨn saɨka boɨnam naɨngwowi. Kara Rom hɨran inkamkɨn. \v 12 Mɨ bɨiyɨn Festas siya siir kam kɨntɨdnanɨm sɨmaka ikɨ boɨn. Mɨ siya boɨn mɨ kɨra inkam komiiyɨn Sisa nɨkɨuwiyɨn, siirɨm nɨkɨunam mɨnkɨn mɨ pɨ siya nikɨ wakaeyɨm kɨriir yai aiirɨn. Mɨ kɨra ha dam siirɨm! Ɨriig. \s1 Festas siya Agripa siir srɨi ta Pol siir hɨk aiirɨmɨn. \p \v 13 Ɨi nhɨrɨm bɨdi yamkiyɨm mɨ inkam komiiyɨn nu kɨgrɨraowiyɨn Agripa mɨ siir wiga Benaisi saeya sowa om komii Sisaria tɨriir nɨtko, Festas siir nankabmamaɨr boɨnkaeyami. Akamɨe! \v 14 Sowa ɨi kasaka bɨ nwoko mɨ Festas siya boɨnmɨmauugi Pol siir hɨk ɨmiirɨn. Siya hɨnɨɨna boɨnkɨn, inkam nwɨrɨn tɨranɨn ɨni tɨr hɨugrɨpkɨikikaiyɨn Filiks siya hɨugrɨpkɨikikaigigɨn mɨ siya ɨna yamɨn. \v 15 Bɨiya kara om komii Jerusalem hɨr nwowa mɨ Judami bɨiyan pris ɨkɨm mɨ inkam adiyaowaeyɨm siyɨu komii kɨgrɨraowi ɨkɨm, sɨma kariiram nɨtkɨm. Pol siya sɨmiir siyɨu ɨmiir tɨrbumbugɨn. Mɨ Judan iikamɨm sɨma kariir ninɨ srɨinikɨm Pol siirɨn sɨma nɨsomaowam. \v 16 Mɨ kara sɨmiir yai aka hɨnɨɨna yowarkɨi boɨnki, om komii Rom krɨmiir iikamɨm krɨmiir siyɨuɨn hɨnɨɨn tani, inkamɨn yai wakae boɨn karamae nwowiyɨn siirɨn whɨsarii bɨ nɨsomaowikɨn. Mɨ inkamɨn ɨkɨ yaigakɨn bɨi pɨ siya nokwowi, kamɨm yai siir boɨn hɨuriyɨuwɨm sɨmiir whwonkam ɨdan. Mɨ krɨmiir ɨi haɨmiiya siirɨm tikɨ oki, siir yaiyɨm sɨma boɨn hɨuriyɨuɨm sɨmiir mɨ boɨnɨm. \p \v 17 Mɨ sɨma kariiram nɨtkɨm mɨ kara bɨ kɨmɨmɨnkɨn, ɨni omaka yai boɨniya saiir yamɨdwokaiyɨuɨn. Mɨ kara kamɨm yaii nɨniiyɨm sɨmiir boɨnki kɨma Pol siir wonkwonani. \v 18 Mɨ kamɨm yai siir boɨnhɨuriyɨuɨm sɨma ɨna yɨnsiin okwokiyɨm. Mɨ kariir kwoɨnɨn ha naɨngwokɨn, sɨma Pol siir boɨnhɨuriyɨugi tɨ dimɨn biyɨe whɨekakɨm siya sɨmiirsi naowi. Mɨ sɨma hɨriinan yaiyɨm sɨmiir bɨ nokwo boɨnkɨm. Nɨɨngaka. \v 19 Mɨ sɨma wou nikwo aeni siyɨuɨn saiirsi nɨnkɨnwamwarkɨi boɨnkɨm. Mɨ tɨ inkam nwɨrɨn naonamɨn Jisɨskɨn. Pol siya ɨna swokɨ boɨnɨn, siya bɨdi yɨnsiin ɨdwowɨn. Mɨ sɨma siirɨn warar mɨ ɨnkɨnwamwarkɨi boɨnkɨm. \v 20 Mɨ kara ɨna boɨnɨn, ta yaiya saiir yai mwo aiir nɨnoknɨnkɨnam naɨngwowi. Mɨ kara siir wani siyɨuɨn siir bɨ nɨnoknɨnkɨnkɨn mɨ kara wɨ dɨg nwo rani. Mɨ kara Pol siir asi srɨigɨn mɨ wɨ wadɨeyar nwowi krɨra om komii Jerusalem hɨriir namamɨn. Mɨ tɨ kɨriir yaiyɨm kara pɨ tɨ om ɨiir ninɨ wakaeyɨuɨm. Mɨ sɨma krɨriir boɨnmauuwɨni mɨ krɨra wa nɨnoknɨnkɨni, aniya? \v 21 Mɨ Pol siya hɨnɨɨna boɨnkɨn. Nɨɨngaka. Kara omaka hɨuyokiyokai aiir nwowɨma naɨngwowi mɨ mhoɨiya kara om komii Rom hɨriir nami mɨ inkam komiiyɨn Sisa siya nwokɨ sɨbgu boɨnaigɨnɨuwi kariir yai aiirɨn. Mɨ Festas kara, kamɨm yaii nɨniiyɨm sɨmiir boɨngig, sɨma sɨbgu waikaorarao siirɨn. Mɨ wɨ kara nikɨ ɨkropkiyɨm inkam komii Sisa siirɨm. \v 22 Mɨ Agripa siya Festas siir boɨnki, kariir wɨɨnga wakaeyama mɨni tɨ inkamɨn siir yaiya. Mɨ Festas siya ɨna boɨnɨn, kɨra waka wakae siir yaiyɨm. \p \v 23 Mɨ ɨigwɨra Agripa mɨ Benaisi sowawaiyar yɨt mɨ sowawai mɨ inkam nhɨr ɨma sɨma pɨuai kasa bɨ pɨuainanikɨm. Mɨ sowawaiyɨn ɨna yapnɨnopkainamo omaka yai nɨdwokai boɨnaiiya saiir. Mɨ kamɨm yaii nɨniiyɨm sɨmiir bɨi nwowi ɨkɨm mɨ om komii hɨr nwowiyɨn inkam komii ɨkɨn, sɨma ɨriipɨ hɨriinan ɨni warar yɨnkɨn apnɨnopkainamɨm. Mɨ Festas siya bɨdi boɨnkiyɨn, sɨma Pol siirɨn wara yɨnkɨn whɨnapnɨnopkainani. \v 24 Mɨ Festas siya ɨna boɨnɨn, inkam komiiyɨn nu kɨgrɨraowiyɨn Agripa mɨ tɨ kamɨm krɨmakar nɨnkɨn owɨm kɨma tɨ inkamɨn siir kɨgi. Mɨ iikam whɨekakɨm om Jerusalem an ɨkɨm mɨ tɨran ɨma mɨ tɨkɨ Juda inkam ɨma sɨma kariir whwonkam ɨda bɨdi boɨnwɨnɨm. Mɨ sɨma ɨna kauwoknanaekiyɨm kɨma siirɨn dɨsomaoki! Siya wɨ ɨrkak nwowisi. \v 25 Kara siirɨn dimɨn whɨr bɨ kɨgwo tɨrkɨn mɨ siya wa naonam tani. Nɨɨngaka. Mɨ siya tɨ yaiyɨm Sisa siir ninɨ boɨnmauugikam tɨrkɨn. Kara siir nɨkropkiyɨm bɨdi boɨnɨn. \v 26 Mɨ kara dimɨnɨn siya tɨrɨn siir bɨ nɨnoknɨnkɨnkɨn mɨ yokwo panɨɨnsi wɨn hauugisi inkam komii Sisa siirɨmɨn. Hae! Tɨ inkam komii nu kɨgrɨraowiyɨn Agripa, kara tɨ inkamɨn kɨriirɨm nɨkɨunanikɨn mɨ tɨ iikam whɨekakɨm kɨmiiram warar. Kɨma siir yai aiir sɨbgu wakaeyɨm mɨ kara pɨ yaiyam wakaeraraoki yokwoni wɨn hauugiyam. \v 27 Kara inkamɨn Sisa siirɨmɨn whɨsarii nɨkropki rani. Nɨɨngaka. Kara yokwo wɨn hauu karamae nwoki, siyɨu biyɨe biyɨeyɨm sɨma boɨnɨm siirɨn, siya tɨrɨm sɨmiirɨn, yɨo tɨ hɨriinan siyɨuɨn mɨiyɨk rani. Ɨriig. \c 26 \s1 Pol siya yaiyɨm Agripa siir boɨnmɨmauugɨn \p \v 1 Mɨ Agripa siya boɨnki Pol siir, kɨra, kɨriir yai ɨmiira boɨnki. Mɨ Pol siya siir ɨɨna ɨna yɨisiimauugiya koua hɨriir mɨ ɨna boɨnkiyɨn. \p \v 2 Inkam komiiyɨn nu kɨgrɨraowiyɨn Agripa, kariir kwoɨnɨn ɨni wadɨeya ywokiyɨn. Ta kariir yaiya pɨ kɨriir whwonkam ɨda boɨni kara pɨ ta yaiya Juda iikamɨm sɨma boɨnhɨuriyɨuwa pɨ saiir nowarkɨi boɨnki. \v 3 Kɨra bɨdi yɨnoknɨnkɨn dɨgɨn Juda iikamɨm sɨmiir siyɨu whɨekak ɨmiirɨn. Mɨ sɨma yaiyɨm ɨna yɨnkɨnwamwarkɨi boɨnɨm sɨmiir wanmi siyɨu ɨmiir. Mɨ kara ha naɨngwowi kɨra pɨ kariir yai aiir sɨbgu wakaeyoki. Mɨ kariir yaiya prɨeikɨ nɨuwi mɨ kɨriir pɨua wɨ kɨpikɨ piyao. \p \v 4 Mɨ ɨiya kara yɨnisɨma nwowa mɨ Juda hɨran iikam whɨekakɨm sɨma bɨdi yɨnoknɨnkɨnɨm kariir siyɨu ɨiirɨn. Mɨ ɨinokɨinokɨn mɨ tariinanɨn ɨriipɨ hɨriinan, tɨsa nwowɨn. Mɨ kariir omkɨ om hɨrar nwo aka mɨ mhoɨiya kara om komii Jerusalem hɨr mɨ o aka, sɨma bɨdiyar yɨnoknɨnkɨnɨm. \v 5 Mɨ iikamɨm kariirɨn bɨdinanar nɨnoknɨnkɨnkɨm. Mɨ sɨma hɨriinan naɨngwokɨswo mɨpa pɨ boɨnɨn. Mɨ sɨma kariir bɨdi yɨnoknɨnkɨnɨm kara Farisi sɨmiir wanmi siyɨuɨn siir naɨngwo dirɨraerarkɨn. Tɨ siyɨuɨn ɨni kɨrɨe waiwii ywowɨn. \v 6 Mɨ kara mɨnsi naɨngwo tɨbmiigɨn, Adi Komii krɨmiir Wanɨn siya bɨdi yɨmbingiyɨn Jisɨs siya wɨ ɨe hɨrankɨn swokɨ ɨnsiin ɨdwowi. Mɨ sɨma kariirɨn hɨriinansi boɨnwokiyopnatkaigikɨn. \v 7 Mɨ Juda iikam ɨuur whɨswo, sɨma nɨi nabɨe hainankɨm Adi Komii siir inɨgɨn. Mɨ sɨma ɨriipa hɨriinan ta siya nɨmbina saiirɨm warar nɨnkɨn okwokɨni, Jisɨs siya ɨe hɨrankɨ nɨnsiin ɨdwowi. Inkam komii tɨ hɨriinan siyɨuɨn kara naɨngwo tɨbmiiya mɨ sɨma saiirsiya boɨnwokiyopnatkaigi kariirɨn. Juda iikamɨm sɨma boɨnwokiyopnatkaigi. \v 8 Mɨ iikam whɨekakɨm kɨma tɨ tɨr nwowɨm kɨma naɨngwo tɨbmii karamae dimusi nwokɨm Adi Komii siya wɨ iikamɨm naokaowɨm sɨmiir hɨdnɨnsiin ɨdwowi. \p \v 9 Bɨiya kara hɨnɨɨna naɨngwokɨn, iikamɨm Jisɨsɨn om Nasaret hɨranɨn siir siyɨu ɨmiir napiyɨm, pɨ kara nɨpɨmpar ɨtkɨni. \v 10 Mɨ kara om komii Jerusalem hɨrɨn hɨriinana tɨrkɨn. Mɨ kariirɨn bɨiyan prisɨm inɨgak sɨma nwowaigɨnɨugɨn. Kara Adi Komii siir iikamɨm omaka hɨuyokiyokaiya saiir hɨrɨn kasa bɨ hɨugrɨmkrɨpkɨikinoudnankaigikɨm. Mɨ ɨiya sɨma kariir srɨiya sɨmiir nɨsom aowam mɨ ɨni wadɨeya ywokiyɨn. \v 11 Mɨ ɨi kasa rani, omaka whɨekakɨm yai nɨdwokai wakaeiyɨm hɨk kara hauuwɨn. Mɨ kara sɨmiirɨn mɨnɨm tɨrkɨn, sɨma Jisɨs siir nɨgbumbuwɨm mɨ sɨma siirɨn digɨumii haimriiyɨugigɨm. Mɨ kara ɨo prasae bɨ nwokɨn sɨmiirɨn mɨ ɨkɨ omom omomɨm sɨma namiyɨm kara pɨ sɨmiir mhoɨiyar mɨ sɨuyokiyokɨii, sɨmiir nɨpɨmpar ɨtkɨnam. Ɨriig. \s1 Pol siya ɨiya siya naɨngwo tɨbmiinama saiir boɨnmauugɨn. \p \v 12 Mɨ ɨigwɨra kara om Damaskas hɨriir namɨn mɨ kariirɨn bɨiyan prisɨm inɨgak sɨma nwowaigɨnɨugikɨn iikamɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm sɨmiir tɨoam. \v 13 Inkam komii Agripa, nabɨe bopwowɨn kara siyɨu hɨr napamɨn mɨ ɨni karar kɨgwɨnɨn paeya nɨnomor kou hɨranka nɨuyanaiiniya. Mɨ ta paeya prasae bɨ nɨuyakika mɨ bɨe siya saɨka dɨg bɨ nwokɨn ɨni saeya hiigrɨnɨugiya. Mɨ saeya ɨni kariirar yauunɨ ɨuyaniya mɨ kamɨm kanaka nɨnkɨn apniyɨm sɨmiir warar. \v 14 Mɨ krɨma ɨna yamakaigaiyɨuɨm nu hɨrar. Mɨ kara wakaeki yai gwɨra nɨnomor kou hɨr boɨnki, Hibru sɨmiir yai aiir. Siya hɨnɨɨna boɨnki, Solti! Solti! Kɨra kariir dimusi dirɨraerarbumbuwi? Mɨ kɨra kariirsi dimusi nɨdamkɨn? Ni tɨ hɨnɨɨnɨn kɨnakɨnar swokɨ ɨdɨmdɨrginakɨn pae mɨnaka. \v 15 Mɨ kara ɨna yakɨ owarkɨi boɨnkiyɨn ta yaiya nɨnomor kou hɨr boɨnkiya saiir. Bɨiyan Inkam Komii kɨra yɨpɨkɨn? Mɨ Bɨiyan Inkam Komiiyɨn siya ɨna boɨnkiyɨn, kara Jisɨskɨn, inkamɨn kɨra dirɨraerarbumbuwɨn siya. \v 16 Kɨra dɨnsiin okwoki, kara kɨriirɨmɨn tɨ dimɨnɨn siiram nɨtkɨn. Kara kɨriir nɨmbingigi kɨra kariir mɨiyan inkam nwowɨm. Mɨ dimɨnɨn tapa kɨra kɨgɨn sɨmiir tinɨ boɨnmɨmauuɨu. Mɨ kɨra digworaekwo nhɨrɨm mhoɨiya kara nɨisiimauuwi mɨ kɨra wɨ sɨmiir wara nɨnkɨn boɨnmɨmauui. \v 17 Mɨ kara kɨriir nɨkropkii, ɨkɨ iikamɨm Juda iikam tani sɨmiiram. Mɨ yai kariira sɨmiir ninɨ boɨnmɨmauuɨuwɨm. Mɨ wɨ kara swokɨ anmaiwarkainaei kɨriirɨn mɨ kɨriir isid ɨeya mɨ Juda iikam tani ɨkɨm, sɨmiir hɨrankɨn. \v 18 Mɨ sɨma Setan siirɨn wɨ digɨumii haigɨngig mɨ sɨmiir kwoɨnɨm wɨ nwokɨ kisɨna haigiyɨm. Mɨ sɨma sɨbapsɨbapni siyɨuɨn nɨibwomambwo napiyɨn wɨ siir haiburgig. Mɨ sɨma siyɨu mɨiyɨkɨn nabɨenan kɨgomok apiyɨn wɨ siir nwokɨ apɨm. Mɨ sɨma ta Setan siir kɨrɨeya wɨ saiir haiburgig mɨ wɨ Adi Komii siiram nɨti, sɨma wɨ kariiram naɨngwo tɨbmii. Mɨ sɨmiir dimɨn biyɨeyɨm wɨ kara nɨinak ɨtkigɨigi. Mɨ sɨma wɨ Adi Komii siir isidɨn siir nwokɨ owɨm inɨgak. Jisɨs siya hɨnɨɨna boɨnkikɨn. \s1 Pol siya boɨnmauugɨn inkam Agripa siirɨn Adi Komii siir mɨiya siya napmɨriiya saiirɨn. \p \v 19 Inkam komii Agripa nu kɨgrɨraowiyɨn, kara tɨ dimɨnɨn nɨnomor kouwanɨn nhwonan siir whɨnkɨgmɨmɨkwɨnkɨn. Mɨ kara siir yai aiir nanugaugaugɨn. \v 20 Nɨɨngaka. Kara yaiyɨm bɨi om Damaskas hɨr boɨnmɨmauugɨn. Mɨ kara om komii Jerusalem hɨran inkam ɨmiirɨn mhoɨiya boɨnmɨmauugɨn. Mɨ om whɨekakɨm nu Judia hɨranɨm mɨ iikam nhɨrɨm Juda iikam tani mɨ kara yai sɨmiirɨn hɨnɨɨna boɨnmɨmauu, kɨma kɨmiir kwoɨnɨm tɨ kisɨna haigi Adi Komii siiram mɨ siyɨu mɨiyɨk ɨiir dap. Mɨ sɨma nwokɨ kɨgi. \v 21 Kara sɨmiirɨn hɨriinan boɨnɨn mɨ Juda iikamɨm mɨ Juda iikam tani ɨkɨm mɨ sɨma kariirɨn asi nonkworɨnugɨm, Adi Komii siir omaka akpitga hɨrɨn mɨ sɨma kariir nɨsom aowam mɨnkɨm. \v 22 Mɨ ta ɨiya kariirɨn Adi Komii siya whɨndirɨraerar haigɨnɨugɨn. Mɨ kara tɨrɨn mɨnam nwowi yai kɨmiir boɨnmɨmauuwam, inkam komii komiiyɨm mɨ inkam nhɨnga ɨkɨm. Mɨ kara yaeya yai bɨ swokɨ boɨnmɨmauugɨn. Kara ta yaiya bɨiya profet kamɨm mɨ krɨmiir brougaeyɨn Moses, sɨmiir yaiya saiirar boɨnmɨmauukɨn. \v 23 Mɨ sɨma hɨnɨɨna boɨnkɨm, siya hɨka wa haii mɨ ɨe hɨrankɨn wɨ bɨi siya swokɨ ɨnsiin ɨdwowi. Mɨ siya siyɨu mɨiyɨkɨn nabɨenan kɨgɨmok apiyɨn wɨ siir boɨnmɨmauuwi, Juda iikamɨm mɨ Juda iikam tani. \p \v 24 Pol siya yaiyar nikɨ okwo boɨnɨn mɨ Festas siya ɨni komiiya kauwok boɨnkiyɨn. Pol! Kɨra pɨ whaowaei! Mɨ kɨra skul prasae bɨ kɨnkɨn mɨ ta kɨriir nɨnoknɨnkɨn komiiya kɨriirɨn saeya tɨorowhrɨei haigɨnɨuwi. \v 25 Mɨ Pol siya ɨna boɨnɨn inkam komii Festas, kara whaowae rani. Nɨɨngaka. Kara yai mwowa boɨni mɨ kara kwoɨnkakɨn mɨ tɨ hɨnɨɨn yaiyɨm sɨm asi boɨnkɨn. \v 26 Mɨ inkam komiiyɨn nu kɨgrɨraowiyɨn siya tɨ digworaekwo whɨekakɨm ɨna nɨnoknɨnkɨnɨn. Mɨ kara siir asi boɨnmauugɨn. Mɨ kara bɨ nɨdidigɨn tɨ digworaekwo whɨekakɨm kara boɨnmɨmauuɨm siir wɨɨnga wakaeyɨm mɨ siir nhwokar kɨgɨmokɨm. Tɨ dimɨnɨm boskwo bɨ nɨmbiyamkɨm. \v 27 Inkam komii Agripa, nu kɨgrɨraowiyɨn kɨra profet kamɨm sɨmiir yai ɨmiiramɨn ɨna naɨngwo tɨbmiiyɨn, aniya? Mɨ kara bɨdi yɨnoknɨnkɨnɨn, kɨra bɨdi yaɨngwo tɨbmiiyɨn. \v 28 Mɨ Agripa siya Pol siirɨn hɨnɨɨna boɨnki, kariirɨn kɨra kiyaigɨn pɨ naɨngwo tɨbmii sasaugiyamɨn. \v 29 Mɨ Pol siya boɨnki, kɨra tariinanamar mɨ naɨngwowi ɨni wadɨeyar mɨ owɨn. Mɨ kɨra mhoɨiyam mɨ naɨngwowi ɨriipɨ hɨriinan ɨni wadɨeyar mɨ owɨn. Mɨ kara Adi Komii siirɨmɨn kɨriirɨm srɨi boɨnkikɨn inkam Agripa mɨ inkam nhɨrɨm kɨmiiram warar, kariir yai aiir wakaeyɨm. Tapa kara ha naɨngwowi, kɨma ta kariir naɨngwo tɨbmiiya saiir hɨriinanar timɨ naɨngwo tɨbmii. Kara tɨ wɨeyɨn sopɨn sɨma kogɨn siir bɨ boɨnkɨn. Nɨɨngaka. \p \v 30 Pol siya hɨriinan boɨnkiyɨn mɨ inkam komiiyɨn nu kɨgrɨraowiyɨn, siya inkam komii nwɨrɨn mɨ Benaisi saeya mɨ iikam whɨekakɨm hɨr wara nwo ɨkɨm, sɨma ɨna yɨnsiin okworirigiyɨm. \v 31 Mɨ sɨma ha napnamɨm mɨ ɨna yɨmboɨn amboɨnnamɨm sɨma sɨmar tɨ inkamɨn siya dimɨn whɨr bɨ tɨrbugɨn. Mɨ sɨma siirɨn wɨ whɨsarii nɨsom ao rani. Nɨɨngaka. \v 32 Mɨ Agripa siya Festas siir boɨn mɨ tɨ inkamɨn siya Sisa siirɨm nɨkɨuna karamkɨswo siir yai aiir wakaeyam mɨ krɨma siirɨn wa pɨ yɨuguskiyɨn. Ɨriig. \c 27 \s1 Sɨma Pol siirɨn siyaiiya om komii Roma hɨriir nama saiir yani whɨnapyɨkɨu kwɨriigi. \p \v 1 Sɨma bɨdi boɨn tɨbmiigiyɨm krɨma siyaii aiirɨn nu Itari hɨriir namana. Mɨ Pol siya mɨ kam nhɨrɨm hɨugrɨpkɨikinowidnankai ɨkɨm omaka hɨuyokiyokaiya saiir mɨ sɨmar kwɨriinam siyaii aiirɨn. Mɨ yaii nɨnii kamɨm sɨmiir bɨi nwowiyɨn Julias mɨ siya kɨgrɨraowidam sɨmiirɨn. Mɨ tɨ inkamɨn yaii nɨniiyɨn siya tɨ isidɨn yaii nɨniiyɨn om komii Rom hɨran inkam komiiyɨn mɨ siir isidgɨn. \v 2 Mɨ krɨma siyaii aiirɨn om Adramitiam hɨr yani kwɨriinam mɨ ta siyaiiya ɨni tɨ nu komiiyɨn Esia siir omisɨsɨmɨm sɨmiir gaeya hɨriira kikɨnama. Mɨ Aristakas siya om Tesalonaika nu Masedonia hɨran inkamɨn siya krɨmaka yɨnkɨn am. \v 3 Mɨ ɨigwɨra om Saidon hɨr yamɨmasuɨu. Mɨ Julias siya Pol siirɨn ɨni siyɨu mɨiyɨk ɨiirar tɨrɨn. Mɨ siya siir bɨri nonkwobugɨn, siir nomiiyau ɨmiir kɨgnakiyamɨn mɨ naeisɨm sɨmiir hɨr ninɨ hainakiyamɨn. \v 4 Mɨ krɨma tɨ om ɨiir haiburgigɨm mɨ ɨna swokɨ hɨuyanamɨm. Mɨ krɨmiir siyaiiya opudga hugɨriyɨugika mɨ krɨma mhɨuisɨm whɨrɨn Saipras siir yaeka yaeka yokigiyam. Mɨ opuda krɨmiir bɨ namɨtɨunika. \v 5 Mɨ krɨma nu Silisia mɨ Pamfilia sowiir kingiin hɨriir iyɨkrɨo naidam. Mɨ krɨma om whɨrɨn Maira nu komii Lisia hɨr nwowɨn siir yadu amasuɨu. \v 6 Mɨ tɨkɨ om ɨiirɨn kamɨm yaii nɨniiyɨm sɨmiir bɨiyan inkamɨn siya siyaii ɨra om Aleksandria hɨrankɨ nɨta saiir kɨgɨn mɨ siyaiiya saeya pɨ nu komii Itali hɨriir namam tɨrka. Mɨ siya krɨmiirɨn ta siyaiiya saiir asi nɨugiprɨiginamkɨm. \p \v 7 Krɨma ha haiburgigɨm mɨ ɨi kasa rani, siyaii hɨr kigwai amɨm. Mɨ krɨma mɨinan mɨriinaidnikɨm mɨ ɨni om Naidas kingiin tɨriira yɨmbi idniyɨm. Mɨ opud komiiya ha hugnaniya mɨ krɨma mhɨuisɨm whɨrɨn Krit siir hɨriir wokmainaidam mɨ ɨni mhɨu yaekayaeka yakiiyamɨm. Mɨ Salmoni idnabɨn ɨna yakii owarkɨnamɨn. Mɨ opuda krɨmiir bɨ namɨtɨunika. \v 8 Krɨma mɨinan mɨriinamkɨm, ɨiya krɨma tɨ mhɨuisɨm siir yaekayaeka nakiiyokiyokɨiyama. Mɨ mhoɨiya krɨma maeyau gaenau kwɨra mɨiyɨka hɨuɨmasu kuwiya, om Lasia kingiin hɨr nwowa, saiir yaka amasuɨu. \p \v 9 Mɨ ɨi hoɨmgakɨm bɨdi dɨgiyɨm mɨ Juda iikamɨm sɨmiir ɨi komiiya mɨ nae sɨma haiyaeiya ɨiya ya ɨriipɨ hɨriinan bɨdi mɨ dɨgiya. Mɨ Pol siya sɨmiir asi boɨnmɨmauugɨn. \v 10 Ɨni wakaeyɨm, kɨma! Ɨi paii rani, pɨ nam tani mɨ siyaiiya mɨ digworaekwo whɨekak ɨkɨm mɨ sɨma sɨma rani mɨ krɨma ɨriipɨ hɨriinan pɨ wara mɨ ɨnkɨn omainaiinami. Mɨ kara bɨdi yɨnoknɨnkɨnɨn. Pol siya hɨnɨɨna boɨnkɨn. \v 11 Mɨ kamɨm yaii nɨniiyɨm sɨmiir bɨiyan inkamɨn siya Pol siir yai bɨ wakaeyoknakɨn. Nɨɨngaka. Siya ɨni siyaiiya saiir bɨiyan inkamɨn mɨ saiir nonkwo saɨni ad ɨeya, siya ɨni sowiir yai aiir wakaeyokna ɨskiyɨn. Mɨ sowa boɨn, humba! Nɨmbi nami. \v 12 Mɨ ta maeyaua tapa krɨma namasua pankɨ nwowi, ɨiya mɨiyɨk bɨ nwowika. Mɨ sɨma ta maeyaua saiir haiburgigɨm mɨnkɨm. Mɨ sɨma om Finiks hɨriir namam kɨnɨnkɨugɨm. Mɨ ɨiya pankɨ nwowiya dɨgikɨswo mɨ wɨ ha pɨ yamɨn. Mɨ Finiks maeyaua siyaiigɨ namasuwiya, ɨni mhɨuisɨmɨn Krit nɨkɨuwiyɨn ɨni siir pɨda nwowa. Ɨriig. \s1 Mɨ opuda ha hugnaniya mɨ hɨnɨn komiiya whɨi komii solwara hɨrana ɨna hugnatmainaniya. \p \v 13 Mɨ opudsɨma, sɨmiir yaɨoyae mɨiya hugnani. Mɨ sɨmiir kwoɨnɨm ha naɨngwokɨm sɨma pɨ wadɨeyar sɨbgu iwaoidami. Mɨ sɨma ɨdmɨra siiya komii si nomboru ɨtmaiiya ɨna kiboknainiya. Mɨ sɨma mhɨuisɨm whɨrɨn Krit siir yaeka aiirar kikɨnkrɨpkainamɨm. \v 14 Mɨ bɨri kwakɨmɨmɨnka, opud komiiya ɨna yɨmbiyama. Mɨ ta opuda saiir inɨga whɨɨnmamaoka, saeya not is ankɨn nɨtka mɨ saeya mhɨuisɨm Krit hɨrankɨ hugnatmainanika. \v 15 Mɨ opuda ɨni siyaii aiirar yamɨtɨuniya. Mɨ siyaiiya ɨni opud aeyar hughainama. Mɨ krɨma ɨni daogugugiyɨm mɨ ɨni saeyar yanɨnkɨnkrɨpkaiya. Mɨ krɨma maeyau kwɨra asi nakiiyamkɨm. \v 16 Mɨ krɨma mhɨuisɨm whɨrɨn Koda siir yakii haiburgig mɨ ɨna yamɨm. Mɨ krɨma mɨinan mɨrii naidamkɨm, ta siyaiisɨm ɨra mhoɨi nomborukiyɨtkiya saiirɨn. \v 17 Mɨ sɨma saiirɨn siyaii komiiya saiir ɨdwo yami haiyɨtkɨn mɨ sɨma ta siyaii komiiya saɨka yɨnkɨn kogrɨnu. Mɨ sɨma nɨdid prasae bɨ kɨnkɨm nu Libiya hɨran siiyɨnɨn siir niyɨkɨusi mɨ sɨma ta yɨuɨsa koua nɨtkɨna asi whrohaigikɨm. Mɨ ɨni ɨɨndɨmɨɨndɨma yakiidamɨm. \v 18 Mɨ ɨi gwɨra opud komiiya ɨna swokɨ huga mɨ siyaiiya saeya kairimdiyɨuam hɨnda tɨnda mɨ sɨma sasae digworaekwo nhɨrɨm opa asi nɨtnowidnamaigikɨm. \v 19 Mɨ ɨi gwɨra krɨma digworaekwo kɨrɨe kɨrɨe nhɨrɨm siyaii aiir nwokaiyɨm ɨna yɨtnowidnamaigiyɨm opa. \v 20 Mɨ ɨiyɨm kasa rani, krɨma bɨe nauun sowiir kɨg karam nwowɨm. Mɨ opud komiiya ya ɨni hɨriiyar hugkrɨpkaiya. Mɨ krɨma ɨna yaɨngwokiyɨm, krɨma ombudarɨn pɨ hɨriiyar nwomainaiinami. \p \v 21 Ɨi kasaka rani, sɨma naemɨn nɨngugu ae karam nwowɨm. Mɨ mhoɨiya Pol siya sɨmiir yɨnsiin okwo boɨnki, kɨma tɨ kamɨm, kɨma kariir yai aiir wakaeyoknakɨswo kara boɨna tɨ mhɨuisɨmɨn Krit siir kɨpi haiburgig. Mɨ ta hɨriinan dimɨna pɨ krɨmiir di yɨmbiyami. \v 22 Mɨ tapa kara pɨ kɨmiir boɨnmauuwi, kɨmiir kwoɨnɨn kɨrɨeya dwo kɨpi naɨngwo ɨdid, krɨmiir nwɨrkɨ pɨ kɨgugu rani. Nɨɨngaka. Pɨ siyaiiya sasa nwomainaowidi. \v 23 Kara Adi Komii krɨmiir Wanɨn siir inkamkɨn mɨ kara siir inɨg ɨiirar hainanikɨn. Mɨ ii nɨiyaka Adi Komii siir paekwosɨmɨn kariir kingiin tɨrar nokwoidniwɨigɨn. \v 24 Mɨ siya boɨn, Pol, kɨra wɨ kɨpi nɨdid! Kɨra wɨ inkam komiiyɨn Sisa wɨ siir whwonkam ɨda tinɨ okwo boɨnɨu. Mɨ Adi Komii siya bɨdi wakaeyɨn kɨriir srɨi aiirɨn. Mɨ waka iikam whɨekakɨm kɨnaka nwowɨm siyaii waraur mɨ sɨma wɨ wara kɨgugu rani. Adi Komii siir paekwosɨmɨn siya hɨnɨɨna boɨnmauugigɨn, \v 25 kɨma tɨ kamɨm, kɨma kɨpi nɨdid! Kara Adi Komii siirɨma naɨngwo tɨbmiigɨn mɨ digworaekwowɨm siya kariir boɨnmɨmauukiyɨm mɨ wɨ sɨpi nɨmbiyami. \v 26 Krɨma ha dakiyam mɨ krɨma pɨ mhɨuisɨm whɨrɨn pɨ siir namamasuɨuwi. Pol siya hɨnɨɨna boɨnkɨn. \p \v 27 Mɨ ɨiyɨm krɨma nakii waiwaiyɨm ɨuur kwii. Mɨ krɨma whɨi komiiya Edria saiir yɨmbiyam mɨ ɨiya nɨi bopwo kingiin nwowa mɨ kamɨm siyaii aiir mɨriiyɨm sɨmiir kwoɨnɨm ɨna yaɨngwoidamwɨiyɨm, sɨma mhɨuisɨm whɨrɨn siir kingiin mɨ owidami. \v 28 Mɨ sɨma ɨdmɨra siiyani yɨmboru ɨtmai mɨ ɨna hɨumiikɨuɨm. Mɨ ta ɨdmɨra sɨma hɨumiikɨua 120 pida yɨmbiyam. Mɨ krɨma ha swokɨ amɨm mɨ ɨna swokɨ hɨumii kɨuɨuɨm mɨ pariiga yɨmbiyam 90 pid. \v 29 Mɨ sɨma ɨni nɨdid kwoɨn yaɨngwowɨm. Sɨma nɨdid kwoɨn mɨnsi naɨngwokɨm, siyaiiya pɨ siiya komii sae naeyɨkɨuɨuwisi. Mɨ sɨma siiya komii komii kwiiyɨm asi nombomboru ɨtmaigikɨm ta siyaiiya saiir idao hɨr. Mɨ ta siyaiiya ɨni hɨrar yakirɨrɨra. Mɨ sɨma ɨna srɨiyɨm Adi Komii siirɨm bɨeyɨn pɨ nɨmbiidni sasauɨm. \v 30 Mɨ kamɨm ta siyaii aiir mɨriiyɨm, sɨma pɨ nɨdamam tɨrkɨm mɨ sɨma ta siyaiisɨma ɨdwo haiyɨtkɨna, saiir asi haiyɨtmai namkɨm. Mɨ sɨma sɨmiir yɨksɨsaenam, krɨma siiya nhɨrɨm pɨ siyaiiya saiir irɨb hɨr nɨmboru ɨtmaigi. \v 31 Mɨ Pol siya kamɨm yaii nɨniiyɨm sɨmiir bɨiyan inkamɨn siir boɨn mɨ tɨ kamɨm siyaii tɨrɨn wara nwo karam nwowi mɨ sɨma whɨekakarɨm wa nɨuguski. \v 32 Mɨ kamɨm yaii nɨniiyɨm sɨma siyaiisɨma mhoɨiya nomboru kaimikiya saiir ɨd aiir asi nɨkrɨpkikɨm mɨ ya ɨna yakiiyama. \p \v 33 Mɨ ɨiya bɨeyɨn maskwo kingiin nwoyakwokɨn mɨ Pol siya iikam whɨekakɨm sɨmiirɨn ɨna boɨnmaeyakwokɨn, kɨma nae tɨ aeyakwok. Ɨi kasa rani, kɨma naɨngwoyɨmyokɨm mɨ kɨma nae bɨ naekɨm, mhɨirɨma nwoyokiyokɨigɨm tɨ ɨi ɨuur kwiiyɨm. \v 34 Mɨ kara pɨ kɨmiir boɨnmauugi kɨma nae nhɨrɨm sɨmiir hai mɨ wɨ saeya kɨrɨe haigɨnɨuwi kɨmiirɨn mɨ kɨma wɨ kɨgugu rani. Nɨɨngaka. Kɨma whɨekakarɨn wɨ hɨriinana swokɨ o dɨgi wɨ dimɨn whɨrkɨn kɨmbu rani. \v 35 Mɨ siya hɨriinan boɨnkiyɨn mɨ siya paimɨrɨm ɨni sɨmiir whwonkam ɨda haiyɨn mɨ ɨna boɨn wadɨekiyɨn Adi Komii siirɨm. Mɨ siya ha nɨinɨkɨmkɨr prɨigɨnkiyɨn mɨ ɨna yaeyɨn. \v 36 Mɨ iikam whɨekakɨm sɨmiir kwoɨnɨm ɨni wadɨeya ywokiyɨm mɨ yɨm ɨriipa hɨriinan, ɨna mɨ aeyɨm. \v 37 Mɨ iikam whɨekakɨm krɨma ta siyaii aiir nwowɨm ɨrɨparɨn kamarɨm ɨuur nwoɨm mɨ nɨɨnga ɨuur ɨriiyar nwɨr 276. \v 38 Mɨ sɨma nae dɨgiyɨm mɨ sɨma witnidɨm ɨna yɨtmaikiyɨm whɨi komii solwara hɨriir. Mɨ sɨmiir siyaiiya pɨ nwokɨ bokiyɨm. Ɨriig. \s1 Siyaiiya ɨna yɨmbuwamkiya \p \v 39 Mɨ ɨiya ha pɨrkɨnɨuguskiyakwoka mɨ kamɨm siyaii aiir mɨriiyɨm sɨma nu ɨiirɨn ɨna kɨgiyakwokɨm. Mɨ sɨma tɨ nu ɨiir bɨ nɨnoknɨnkɨnkɨm. Mɨ sɨma gae komii kwɨra saiir kɨgi ɨna hɨriiyar yonakaeyama. Mɨ saiir hɨrɨn siiyɨn kɨbiyɨn whɨra nwowi. Mɨ sɨma saiirɨm yomboɨntɨbmiinam, siyaiiya hɨr naka ɨkrɨpkɨnɨuɨm. \v 40 Mɨ sɨma ɨdmɨr whɨekakɨm sɨma borɨtmaimaiyɨm siiyani ɨni hɨrar yɨkrɨmkrɨp prɨimiigigɨm. Mɨ sɨma wɨeyɨnsopɨn igwɨra siyaii aiir kɨndimdiyɨugiya saiir nwowɨn ɨna hakiyɨn. Mɨ sɨma yɨuɨs komiiya ɨna yɨtkɨnɨm siyaiiya saiir koua hɨriir. Mɨ sɨma ha naɨngwokɨm, siyaii aiirɨn pɨ opud aeya nwokɨ hugainaiidamɨm siiyɨna hɨriir. \v 41 Mɨ siyaiiya nuyɨn whɨrɨn whɨi idopwoniya nɨdwomaiyɨn siir yaka iyɨkɨuɨu. Mɨ irɨbɨn ɨna yɨniyaekɨn ɨuguskiyɨn nua hɨriir. Mɨ idaowɨn ɨni opnau hɨrar ywomaigiyɨn. Mɨ hɨnɨn komiiya ha nɨta idao ɨiir yakɨ ɨtɨuɨu mɨ ta siyaiiya saiir idaowɨn ɨna yɨnkɨramkiyɨn. \p \v 42 Mɨ kamɨm ɨrɨm haiiyɨm sɨmiir kwoɨnɨn kamɨm omaka hɨuyokiyokaiya saiir nwowiyɨm sɨmiir nɨsomsom aowam naɨngwokɨm, pɨ sɨma natmaimaikiya ami mɨpi sɨmbi nɨdamami. \v 43 Mɨ kamɨm ɨrɨm haiiyɨm sɨmiir bɨiyan inkamɨn Pol siirsi yaɨngwoyɨmiyok. Mɨ siya sɨmiirɨn asi nɨkɨdugɨn. Mɨ siya iikamɨm kiyaeiyɨm bɨi sɨmiir yɨkrop atmaimai kiyaki, siiyɨna hɨriir. \v 44 Mɨ iikamɨm kiya karamae nwowiyɨm yɨmbi ipii mɨmɨrɨm siyaiiya saiirɨm hɨnɨnkɨn kaiyɨtɨkɨmkɨrkiyɨm, yɨm sɨmiir yonkwosiiskwo mɨgidam. Mɨ krɨma hɨriinan tɨrɨm mɨ krɨma whɨekakarɨn ɨni wadɨeyar yadu owɨuɨm siiyɨn hɨrɨn. Ɨriig. \c 28 \s1 Pol siya Molta hɨr nwokɨn \p \v 1 Mɨ krɨma wadɨeya yakɨ kuwɨu. Mɨ krɨma wakaeki, tɨ mhɨuisɨmɨn bopwonau nɨdwomaiyɨn siir inɨgɨn sɨma hɨnɨɨna dapi, Molta. \v 2 Iikamɨm tɨ mhɨuisɨm siir hɨranɨm, sɨma krɨmiirɨn siyɨu mɨiyɨk ɨiirar tɨrkɨm. Mɨ nao ha kɨnaniyɨn mɨ krɨmiir pɨuɨm ɨni noknoka kɨnkiyɨm. Mɨ sɨma pae ha namgɨnɨm mɨ sɨma ɨna yɨkɨunam, krɨma ninɨ oni ɨuwɨm. \v 3 Mɨ Pol siya paeyar nhɨrɨm ɨna inɨ ɨugɨnkaeyɨs hainakiyɨm. Mɨ siya ha ninɨ amgɨnɨuwɨn paeya. Mɨ mɨpug ɨrɨn siir pɨua huua kɨnkikɨn mɨ ɨna wokɨtkɨn naniniyɨn. Mɨ kɨmɨdiniya Pol siir ɨndɨbɨn siir yakɨ tɨpnɨnkɨn. \v 4 Mɨ iikam tɨ omɨn, mhɨuisɨmɨn siir hɨranɨm, sɨma mɨpugɨn Pol siir ɨndɨb ɨiir tɨpkɨkɨu krɨpkaiyɨn ɨni siirar kɨgiyɨm siya siir ɨndɨb hɨrar kiririyɨn. Mɨ sɨma boɨn mɨ tari kamwonkɨn tɨ inkamɨn inkam nɨsomaowɨn mɨ siyaɨrgɨn. Siya whɨi komii solwara hɨr bɨ naokɨn mɨ Adi Komiiyɨn siyɨu mɨiyɨk tɨriyɨn siya tari siirɨn pɨ boriisopi, siya omwai waiyasiyɨn. \v 5 Mɨ Pol siya tɨ mɨpug ɨiirɨn, paeya iyarkrɨp ɨtkaigi mɨ ɨni paenau yamɨkaiyɨuwɨn. Mɨ Pol siya biyɨe bɨ swokɨ okɨn. Nɨɨngaka. \v 6 Mɨ sɨma ɨni hɨrar ywowɨm. Sɨmiir kwoɨnɨm ha naɨngwokɨm siir ɨndɨbɨn pɨ sɨpi noniki mɨ sɨmiir kwoɨnɨm ha mɨ naɨngwokɨm siya pɨ sɨpi naowakainami. Mɨ sɨma ɨni hirgugukiyɨm ɨi haruwa rani mɨ sɨma ha bɨ kɨgikɨm siir pɨua ɨni biyɨe ywokiya mɨ sɨma yaeya kwoɨn asi kisɨna haigigɨm. Mɨ sɨma ɨna boɨnɨm, siya tari Adi Komii siir paekwosɨm kɨrɨe nwɨrkɨn. \p \v 7 Mɨ nu maeyauɨm ta maeyaua krɨma nwowa saiir kingiin hɨr nwowɨm tɨ sɨmiir bɨiyan inkamɨn tɨ mhɨuwisɨmɨn siir hɨranɨn, siirgɨm. Mɨ siir inɨgɨn Pabliaskɨn. Mɨ siya ɨni maɨrgɨmaɨrga ywowɨn krɨmiiramɨn mɨ krɨmiirɨn siya yɨkɨunam, siir omaka hɨriir. Mɨ krɨma ɨiyɨm kwoɨma ywo siir omaka hɨrɨn. \v 8 Mɨ Pablias siir adɨn makakɨn ma siir niiya pɨu huua kɨni aka mɨ mhɨinaugɨ wara mɨ ɨnkɨn ɨugɨn. Mɨ Pol siya siirɨm yam. Mɨ nhwo siirɨm inɨ kwɨsɨu mɨ ɨna srɨiyɨn. Mɨ siir ɨɨna ɨna yonkwowɨn siir pɨu aiir mɨ siya ɨni wadɨeya ywokiyɨn. \v 9 Mɨ siya hɨriinan tɨrkiyɨn mɨ ɨkɨ iikam nhɨrɨm makakɨm tɨ mhɨuwisɨmɨn siir hɨranɨm, ɨna yɨtɨm siirɨm, sɨmiir ma ɨmiir nɨnɨmnɨskɨi haigɨnɨugiyɨm. Mɨ sɨmiirɨn ɨni wadɨeyar ywo haigɨnɨugiyɨn. \v 10 Mɨ sɨma krɨmiirɨn siyɨu mɨiyɨk asi dirɨraerar haigɨnɨugikɨm. Mɨ sɨma digworaekwo kasa bɨ hauugikɨm. Mɨ ɨiya krɨma siyaii aiir nani apni kwɨriiyɨm mɨ sɨma digworaekwo whɨekakɨm ɨna swokɨ ani apni haigigiyɨukiyɨm, ta krɨma nakiidama saiirsi haigigiyɨumamauugikɨm. Ɨriig. \s1 Mɨ Pol siya om komii Rom hɨriir yɨmbiyam \p \v 11 Mɨ bɨiya krɨma tɨ mhɨuisɨmɨn siirɨn bwanɨm whoɨma nikɨ okɨm. Mɨ mhoɨiya krɨma ta siyaii ɨra om Aleksandria hɨrankɨ nɨta saiir yani kwɨriinam mɨ ta siyaiiya saiir inɨga hɨnɨɨnga paekwosɨm nɨswo ɨtmwoyɨn naokainako. Mɨ ta siyaiiya tɨ mhɨuisɨmɨn siir hɨr nwoka, ɨiya pankɨ nwo dɨgiya saiirɨm mɨ krɨma saiir yani apni kwɨriinam. \v 12 Mɨ krɨma ha namɨm mɨ krɨma om whɨrɨn Sairakyus hɨriir yɨmbiyam mɨ krɨma hɨrɨn ɨiyɨm kwoɨma ywo. \v 13 Mɨ krɨma tɨ om ɨiir haiburgigɨm mɨ ɨna swokɨ kwɨriinamɨm siyaiini mɨ om Risiam hɨriir yɨmbiyam. Mɨ ɨigwɨra krɨma ha swokɨ kwɨriinamɨm mɨ opuda krɨmiir digɨumiiya hugnani mɨ krɨmiirɨn saeya hugainaidam mɨ ɨi kwɨsaka krɨma Pyutiolai hɨriir yɨmbiyam. \v 14 Mɨ krɨma tɨ omɨn iikam nhɨrɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm sɨmiir inɨ kɨgɨu. Mɨ sɨma boɨn, kɨma wɨ krɨmaka tɨr nwowi ɨiyɨm ɨriiyar kwɨs mɨ mhoɨiya krɨma sɨmiir haiburgigɨm mɨ ɨna yani kwɨriinamɨm siyaiini om komii Roma hɨriir namɨm. \v 15 Mɨ om komii Rom hɨran iikamɨm naɨngwo tɨbmiiyɨm sɨma krɨmiir wakaenaniyɨm, krɨma bɨdi yɨmbiyamɨm mɨ sɨma ɨna yɨtɨm maeyaua nae haigɨniya Apias krɨmiir ninɨ kɨgniyɨm. Mɨ nhɨrɨm krɨmiiramɨn omaka ouumɨm whwonkaiiyɨm sɨmiir hɨr inɨ kɨgni krɨmiirɨn. Mɨ Pol siya sɨmiir kɨgwɨnɨn mɨ siya ɨna boɨn wadɨekiyɨn Adi Komii siirɨn mɨ siir kwoɨnɨn ɨni kɨrɨeya ywokiyɨn. \s1 Pol siya yai wɨn kɨbiya om komii Rom hɨr boɨnmɨmauugɨn. \p \v 16 Krɨma om komii Rom hɨriir yapnɨnopkainam mɨ sɨma Pol siirɨn yapa omaka yokmwɨn whwonkai, siir kɨgrɨraowam. Ɨriig. \p \v 17 Ɨiyɨm kwoɨma yamki mɨ Pol siya Judan iikamɨm, sɨmiir inkam komii komiiyɨm tɨ omɨn siir hɨr nwowiyɨm sɨmiirɨm yɨkɨuna, sɨma maeyau kwɨruwa namwoniyɨm. Mɨ sɨma ha namwoniyɨm mɨ siya sɨmiirɨn ɨna boɨnkiyɨn, kɨma tɨ nomiiyauɨm! Kara dimɨn whɨr bɨ tɨrbugɨn krɨmiir isidɨn siir nikworɨnuɨm mɨ krɨmiir yɨdiwi wanwiyaeyɨm sɨmiir siyɨuɨm kara sɨmiir bɨ nanugaugaugɨn. Sɨma kariirɨn om komii Jerusalem hɨran omaka maeyaua hɨuyokiyokaiya mɨi biyɨe mɨriiya saiirɨn whɨsariiyar hɨugrɨpkɨikikaigɨn. Mɨ sɨma tapa kariirɨn om komii Rom tɨran inkam komii komiiyɨm kɨmiirɨm asi nɨkropkikɨm. \v 18 Om komii Rom hɨran iikamɨm sɨma kariir yaiya saiir wakaeyɨm mɨ sɨma ɨna yɨnoknɨnkɨnɨm kara dimɨn whɨr bɨ tɨrbugɨn mɨ sɨma kariirɨn pa nɨsomao rani. Sɨmiir kwoɨnɨm kariir nɨuguskiyama naɨngwokɨm. \v 19 Mɨ Juda iikamɨm sɨma kariir nɨuguskisi nanugaugaugɨm mɨ kara yaeya siyɨu whɨr karamaeka. Mɨ kara inkam komii Sisa siirɨm namɨm asi naɨngwokɨn, kariir yaiya siya wakaeyɨm. Mɨ kara Juda iikamɨm sɨmiirɨn yai kwɨr boɨn hɨuriyɨuwɨm whaowae. \v 20 Mɨ kara kɨmiirɨn hɨriinansi nɨkɨunakɨn. Kara kɨmiir kɨgam naɨngwowi mɨ yai kɨmiir boɨnmɨmauuɨm wara mɨ naɨngwowi. Kara ta yai aiirɨn mɨnɨm boɨnmauugɨn inkamɨn Isrel hɨran iikamɨm sɨma nwokwokɨnɨn siirɨm. Mɨ kara mɨnam naɨngwo tɨbmiigɨn, inkamɨn Adi Komii siya nɨmbingiyɨn Mesaia mɨ siya bɨdi yɨmbiniyɨn. Mɨ sɨma kariirɨn tɨ wɨeyɨnsopɨn hɨriinansi kogrɨnugɨn. Pol siya hɨnɨɨna boɨnkɨn. \v 21 Mɨ sɨma boɨnki siirɨn mɨ krɨmiirɨn Juda hɨran inkam nwɨrkɨ bɨ wɨn hauugikɨn yokwoni krɨma kɨriir nɨnoknɨnkɨnɨm. Mɨ krɨmiir nomiiyauɨm nu Judia hɨranɨm sɨma krɨmiir bɨ boɨnmɨmauunikɨm yai bibiyɨe kɨriir nɨgbumbuwamɨn. \v 22 Mɨ krɨma kɨriir yaiyɨm sɨmiir wakaeyam naɨngwowi krɨma bɨdi yɨnoknɨnkɨnɨm omom omoman iikamɨm, sɨma tɨ isidɨn kɨra namasuwɨn siir nɨgbumbugɨm. Sɨma hɨnɨɨna boɨnkɨm, \p \v 23 sɨma ɨiya kwɨra yɨmbingi mɨ iikam whɨekakɨm ta omaka Pol siya nwowa sɨma saiir namkɨm, nugaka namkrɨpkaiyakwokɨm mɨ ɨni naɨowaka nhɨngigiyɨm. Mɨ siya sɨmiirɨn yai wɨn kɨbiya saiir saiira boɨnanaekɨn, ɨiya Adi Komii siya kɨgrɨraowana iikamɨm sɨmiir. Mɨ siya yai nhɨrɨm Moses siir siyɨu aka nwowɨm, sɨmiir boɨnmɨmauugɨn. Mɨ profet inkamɨm bɨiya sɨma wɨn boɨnkiyɨm Jisɨs siir saiir wara yɨnkɨn boɨnmɨmauu. \v 24 Iikam nhɨrɨm siir yaiya saiirɨn ɨna yaɨngwo tɨbmiiyɨm mɨ nhɨrɨm bɨ naɨngwo tɨbmiikɨm. \v 25 Mɨ sɨma kwoɨn whɨruwa bɨ nwokɨm mɨ nhɨrɨm sɨma asi namkɨm. Dimusi rani, ta yaiya Pol siya hɨnɨɨna boɨnkiyɨn, Adi Komii siir naeyɨuɨn bɨdi yɨkopsɨsɨrkiyɨn profet Aisaia siirɨn. Mɨ Aisaia kɨmiir brougae wanwiyaeyɨm sɨmiirɨn hɨnɨɨna boɨngik. \q1 \v 26 Kɨra tɨ am ɨkɨ iikamɨm sɨmiirɨm mɨ sɨmiirɨn pɨ hɨnɨɨna boɨnɨu, kɨma yai aiirɨn wa wakae mɨ kɨma wɨ saiir yaimwo aiir nɨnoknɨnkɨn tani. Mɨ kɨma siirɨn wa kɨgi mɨ kɨma wɨ siir kɨg nɨnoknɨnkɨn tani. Nɨɨngaka. \v 27 Tɨ iikam isidɨn, sɨmiir kwoɨnɨn bɨdi hɨugɨmkɨkɨunamɨm mɨ sɨmiir wɨɨn mɨnɨm yai wakaesi boriisopi. Mɨ sɨmiir nhwowɨm bɨdi kwɨsnamɨm mɨ sɨma kwɨsnam karamaekɨswo mɨ wa pɨ yanao kɨgomokɨn mɨ wɨɨn mɨnɨm yai bɨdi pɨ mɨ wakaeyɨn. Mɨ sɨmiir kwoɨnɨm ta yaiya saiir yaimwo aiir bɨdi pɨ yaɨngwowarkai. Mɨ sɨmiir kwoɨnɨm, wa kisɨna haigi mɨ sɨma wɨ kariirɨma pɨ swokɨ ɨti mɨ sɨmiir wɨ kara nɨnɨmnɨski haigɨnɨugi. \m Adi Komii siir naeyɨuɨn hɨnɨɨna boɨnkikɨn mɨ Aisaia siya yokwo asi wɨnkɨn. \v 28 Ta Pol siir yai aeyaɨrga nikɨ boɨniyokiyokɨiama. Siya boɨn, kɨma dɨnoknɨnkɨn, ta mɨi mɨiyɨka Adi Komii krɨmiir Wanɨn siya mɨnkika krɨmiir nɨnɨmɨskii hainakiyɨm. Siya bɨdi yɨkropkiyɨn iikam nhɨrɨm Judan iikam tani sɨmiirɨm mɨ sɨma wɨ nwokɨ wakaeyoknaɨm. \v 29 Mɨ ɨiya Pol siya ta yaiya saiir boɨn dɨgiyɨn mɨ Juda iikamɨm sɨma ɨna swokɨ amɨm mɨ sɨma sɨma yai prasae bɨ nɨnkɨn wamwarkɨi boɨnɨugɨm. \p \v 30 Mɨ Pol siya bɨewiyo whɨsa ywo, tɨ om ɨiirɨn mɨ ta omaka siya whwonkaiya siya saiirɨn ɨna saɨn taraoɨn mɨ iikamɨm siir omaka nii aprɨrɨr boɨnaeiyɨm, siya sɨmiirɨn pɨ wadɨeyar nwowɨni. \v 31 Mɨ siya ɨiya Adi Komii siya kɨgrɨraowi iikamɨm mɨ digworaekwo ɨkɨm, sɨmiir boɨnmɨmauugɨn. Mɨ siya ɨkɨ iikam whɨekakɨm sɨmiirɨn Bɨiyan Inkam Komii Jisɨs Krais siir yai aiirar boɨnmɨmauugɨn. Mɨ yaiyɨm siya boɨnmɨmauuwiyɨm, siya bɨ nɨmprɨo boɨnmɨmauugɨn. Nɨɨngaka. Siya ɨni idowɨiyar boɨnmɨmauuwamɨn mɨ inkam nwɨrkɨn saiir nɨkɨduamɨn wɨ dɨg nwo rani. Nɨɨngakɨ, nɨɨngakɨɨnga. Ɨriig.