\id ROM - Ipili NT [ipi] -Papua New Guinea 2008 (DBL 2014) \h Lomo \toc1 Poloto Lomo Tane Tupana Pepa Peyo Pee Leane Oko \toc2 Lomo \toc3 Lom \mt1 LOMO \mt2 Poloto Lomo Tane Tupana Pepa Peyo Pee Leane Oko \c 1 \p \v 1 Namba Polo. Nambato Gotena pii layene epene oko wandakali tupa lamauwa atola loto, balato namba aposolo akali mindi atape lea-kola, namba Jisasa Kataisana piape akali ateyo.\x * \xo 1:1 \xt Ap 9:15-16\x* \v 2 Wamba Goteto balana pii layene epene oko potopisa akali tupanga lapana ya-kola, utupane-mane balana pii epene wete okone pepanga peyo yata yainipia.\x * \xo 1:2 \xt Lom 16:25-26\x* \v 3 Pii layene epene okone Gotena iwanane oko andayo layene eya. Gotena iwanane okone bala kiŋi Dapiti yame okona mandiyene mindi atoto, akali mindi guleaipia. \p \v 4 Matili Goteto nanimana Akali Andane Jisasa Kataisa bala malinga ika laya yaepia. Mangene tai-lene peane okonemane Jisasa bala Gotena iwanane ateya loto, Oli Sipitisa okomane nanimanga wayumane andawa lea. \v 5 Jisasa bala ita malamanda okona omeane mambele, Goteto nanima ondo wato moyaepia. Wandakali yame palu peya tupa pitaka-mane bala lo bilipi loto, balana gene oko laiyu loto, balana pii oko wato minu ateakale nembo toto, balato aposolo piape oko nanima geane.\x * \xo 1:5 \xt Ap 26:16-18; Ga 2:7-10\x* \p \v 6 Yakamapi Jisasa lo bilipi loto, bala wato minu atalapale loto, Goteto yakama ee lo mea-kola, yakamapi Jisasa Kataisana yame ateyai. \v 7 Goteto Lomo tane wandakali yakama yamapane yo atoto, yakama balana yame atalapale ee lo meane okonena, nambato yakama pitakana pepa oko peyo epe leyo. Nanimana Ayiane Gote-la, Akali Andane Jisasa Kataisa-lamane yakama towa yamapane epene palu atoto, yakamana nembo-tene mo tambo laya yakale lo pote leyo.\x * \xo 1:7 \xt Nam 6:25-26\x* \s1 Poloto Lomo Tane Kitisene Tupa Andolo Epokale Leane Oko \p \v 8 Yuu pitakana wandakali minditupa-mane loto, Jisasa Kataisa bala ita malamanda okona omeane mambele, Lomo tane wandakali yakamato Jisasa lo bilipi leyama nayu lalaini leyai. Yakamato wuane peyai okonena, nambato wamba ini nambana Gote oko ando wayu pele leyo. \v 9 Nambato Gotena piape oko taimane puato, balana iwanane okomane wua peane loto, balana pii layene epene oko wandakali tupa lamauwa atalawane. Nambato balana piape okone pua atoto, ole dindi lo yakama nembo toto, pote lalawane okone bala tane andeya. \p \v 10-12 Yakamana bilipi oko tai guleakale nembo toto, nambato Oli Sipitisa okona petesene namba giyane tupa tale pua yakama gukale loto, maliyo atapo naene, yakama ateyainga wamba ini kapoyale ipuwa lakae lo nembo teyo. Namba yakama towa atu atoloma-angi, nambana bilipi okomane yakama wayumane mo tai laya ola-kola, yakamana bilipi okomane namba minu tai laya olopeya. Wuane peakale nembo toto, ole dindi lo nambato pote loto, Goteto namba yakama ateyainga epola nembo teando, balato namba epolane asini mindi waa pua geakale lo pote lalawane.\x * \xo 1:10-12 \xt Ap 19:21-22; Lom 15:22-23\x* \p \v 13 Amene imalini yame, nambana piape okomane wandakali yame waka tupana tombenga dini lialane pua yakamana tombenenga dini liakale lo nambato nembo talawane. Wuane nembo toto, wamba ole kambuanga namba yakama ateyainga epokale nembo tewa tekeko, kenda-pene minditupa-mane namba epolane asini oko pai lama ipulu, andipa giau leya lo yakamato nembo tapiai lakae lo nembo teyo.\x * \xo 1:13 \xt Ap 19:21-22\x* \p \v 14 Nambato Gitiki yame wandakalipi, wandakali yame waka tupapi, mana kambua andene wandakalipi, mana kambua anda napene wandakalipi, utupane pitaka moyo, balana pii layene epene oko lamaula loto, Goteto piape oko namba geane. \v 15 Tene okonena, nambato Lomo tane wandakali yakamapi Gotena pii layene epene oko langiwa lakae lo nembo teyo. \s1 Pii Layene Epene Oko Gotena Tai-lene Oko Eya Leane Oko \p \v 16-17 Gotena pii pepa pelene eya mindimane loto, wandakali mindimane Jisasa lo bilipi leando, Goteto bala tika-pene ateya lola-kola, wandakali okone bala saka atapowa atolopeya layene eya. Gotena pii layene epene okonemane wuane leya okonena, wandakali-mane Jisasa lo bilipi leyai-kola, Goteto utupane tika-pene ateyai lalane lo pana alane. Wandakali mindimane Jisasa lo bilipi naleando, Goteto bala tika-pene ateya nalolo-peya. Gotena pii layene epene oko tai-lene wetete eya. Balana pii okonemane Jisasa lo bilipi lene Juta yame wandakali tupa wamba ini molo-peke loto, wandakali yame waka tupapi molo-peke lalane teke. Gotena pii layene epene okonemane bala lo bilipi lene wandakali utupane pitaka molo-peke lalane okonena, nambato balana pii layene epene oko wandakali tupa lamauyale yala naeyo.\x * \xo 1:16-17 \xt Lom 3:21-23; Ip 2:4; Mk 8:34-38; 1Ko 1:18-25; Ap 13:46\x* \s1 Goteto Bala Masia Maiyaini Wandakali Tupa Towa Yataka Alane Leane Oko \p \v 18-20 Enene, wandakali-mane katulo Gote lee-mane anda na-piyamane tekeko, wamba Goteto yuu ati-la yakale leane gii okonena atoto, ipapo wato, andipa ateyama okona giau loto, wandakali-mane katulo minditaka Goteto yakale leane tupa pitaka andalaini. Andoto, utupane-mane katulo Gote bala tai-lene atapowa atalane nembo talaini. Goteto minditaka eya tupa pitaka yakale leane okonemane balana tai-lene yapowa yalane oko wandakali tupanga andawa leane okonena, wandakali-mane Gote bala okonepene ateya lo katulo nembo talaini. Wuane nembo toto, wandakali mindimane Gote tai-lene atapowa atalane nembo natene ato, nambato mana koo mindi minewa nalape-pene. Jia. Wandakali-mane Gote masia mawuato, mana koo tupa minalaini mana okonemane Gotena pii enene oko ombo alane. Gote ati kenga atalane oko balato mana koo utupane pitaka andoto, yataka alane lo nanima andawa lalane.\x * \xo 1:18-20 \xt Ap 14:15-17; 17:24-29; Jop 12:7-9; Sam 19:1\x* \p \v 21 Koo peaini wandakali utupane-mane Gote ateya lo nembo teaini tekeko, utupane-mane bala Gote enene wete ateya lo balana gene oko laiyu loto, wayu pele naleainipia. Jia. Wandakali utupanena nembo-tene undupi latane gulo atea-kola, yakama mana anda napene wandakali gulo ateainipia.\x * \xo 1:21 \xt Ep 4:17-18\x* \v 22 Mana anda napene gulo atoto, utupane-mane atapene tene moto, nanimanga mana kambua eya leaini tekeko, utupane yakama kee ene wete gulo ateainipia.\x * \xo 1:22 \xt Jet 10:14; 1Ko 1:18-21\x* \v 23 Utupane yakama kee ene gulo atoto, atapowa atene Gote okona tai-lene oko masia mawuato, bala lo lotu naleainipia. Jia. Wandakali waka minditupa-mane itapi, anapi, okonetaka tupa moto, ekapi, yiapi, puyapi, wandakali omalamane takapi, okonetaka tupa waa pea-kola, wandakali utupane-mane okonetaka tupa yakamana gote lo lotu leainipia.\x * \xo 1:23 \xt Lo 4:15-19; Sam 106:20\x* \p \v 24-25 Minditaka eya tupa pitaka yakale leane Gote okona gene oko matili-matilipi laiyu lo atape-pene. Okone enene tekeko, koo pua ateaini wandakali tupamane Gotena pii enene oko auwa tepa wato, owato pii mindi wato minu ateainipia. Wuane puato, utupane-mane Gote enene okone masia mawuato, minditaka balato waa peane utupane lo lotu loto, utupanena piape pimawua ateainipia. Utupane-mane wuane pua ateaini okonena, Goteto yakamana umbaini tupa minu koyakale nembo toto, utupane auwa tepa wato, utupane-mane mana koo yala-pene mina-makale nembo teaini tupa mineakale lo ando konda yaepia. \p \v 26-27 Gote masia maiyaini wanda tupamane akali towa paliyaini mana tika-pene oko wato mina napene, wanda yangone tupa towa paluto, mana koo yala-pene tupa wato minu ateainipia. Dee, akali tupamanepi wanda towa paliyaini mana tika-pene oko wato mina napene, akali yangone towa mana koo tupa minauwa lakae lo nembo toto, utupane towa paluto, mana koo yala-pene tupa wato minu ateainipia. Wandakali utupane-mane wuane pua ateai okone andoto, utupane-mane mee wuane pua ateakale lo Goteto ando konda ya-kola, wandakali utupane-mane yakamana mana koo minu ateaini okona yole koo oko meainipia.\x * \xo 1:26-27 \xt Pit 18:22; 20:13; 1Ko 6:9-11\x* \p \v 28 Wamba wandakali utupane-mane Gotena mana wayumane nembo teaini tekeko, balana mana epene utupane wato mina napimakale nembo teai-kola, Goteto utupane auwa tepa yaepia. Auwa tepa ya-kola, utupane-mane yakama tanena nembo-tene koo tupa wato minuto, mana tika napene mindipene-mindipene tupa wato minu ateainipia. \p \v 29 Wandakali utupane-mane mana koo mindipene-mindipene tupa pitaka wato miniaini-pia. Minditupa-mane minditaka kambua miauwa lakae lo nembo toto, wandakali minditaka kambua yene tupa towa apiangu pua ateainipia. Minditupa-mane owato pii loto, wandakali yangone tupa minakasa yainipia. Minditupa-mane wandakali yangone tupa ando nembo-tene koo palu atoto, pii yanda puato, utupane peyo ome leainipia. Minditupa-mane pii tipu-tipu leainipia. Minditupa-mane mana koo wete tupa wato miniaini-pia. Wandakali utupane-mane mana koo utupane ole kambuanga wato miniaini-pia. \p \v 30 Wandakali minditupa-mane wandakali yangone tupa ando owato pii loto, utupanena gene minu koyainipia. Minditupa-mane Gote towa yatakawa ateainipia. Minditupa-mane atapene tene moto, yakama tane lipinga yale ateyama nembo toto, yakama tanena gene tupa laiyu lo ateainipia. Minditupa-mane yakamana angini ayiane tupana pii tanga lo ateainipia. Minditupa-mane mana koo wenene minditupa mina ika leainipia. \p \v 31 Minditupa-mane nembo napalene yia piango gulo ateainipia. Minditupa-mane mana epene mindi mina-makale lalaini tekeko, utupane-mane wuane napene konda yainipia. Minditupa-mane yakamana tundupa mindiki tupa towa epelewa yamapane yo ata napeainipia. Dee, minditupa-mane wandakali waka tupa ondo naene konda yaini tekepia. \p \v 32 Wamba Goteto loo tika-pene minditupa yata wato, wandakali mindimane mana koo utupane wato mineando, bala omape-pene leaipia. Gote masia mauwa atalaini wandakali utupane-mane Gotena loo utupane nembo talaini tekeko, utupane-mane balana loo utupane tanga loto, mana koo utupane wato minu ateainipia. Wandakali waka tupamane mana koo utupane wato minu ateyai-kola, Gote masia mauwa ateaini wandakali utupane-mane wandakali waka utupanena gene tupa laiyu loto, utupane-mane wayu peyai leainipia. \c 2 \s1 Goteto Kote Tika Pua Wete Lolopeya Leane Oko \p \v 1 Yakamana minditupa-mane yangone tupa yapa lo tale puato, utupanenga koo tene eya lalaini tekeko, nambato wuane lalaini wandakali yakama pitaka mindiki-mindiki lo pii mindi langeyo. Wandakali waka utupane-mane mana koo minditupa wato minalaini wuane pua teke, nimbatopi mana koo utupane wato minalene leyo. Tene okonena, nimbato wandakali yangone mindi yapa lo tale puato, balanga koo tene eya lole okonemane nimbato nimba tanenga koo tene okone eya lole-kola pulu-peyako. Nimbato nimba tanenga koo tene mindi naeya katulo nalolo-pele. \x * \xo 2:1 \xt Mt 7:1-2; Jo 8:7\x* \p \v 2 Mana koo okonepene minalaini wandakali tupa Goteto yapa lo tale puato, yole koo mindi maiyane. Nanimato balana mana okone tika-pene wete eya lo nembo teyama. \v 3 Nimba tane-mane mana koo okonepene tupa minu atoto teke, wandakali waka tupa yapa lo tale puato, utupane-mane mana koo utupane minu ateyai loto, utupanenga koo tene tupa yata alene. Nimbato wuane pua atole-kola, Goteto nimbanga koo tene mindi yata na-olopeya nembo telepe. \v 4 Nimba yamapane peke lola nembo toto, Goteto nimba moyo, mana epene mindi minuto, yole koo mindi nimba wamba kapoyale gii napene, mee maliyo ateya. Nimbato okone nembo natene, balana mana epene okone mee ya lo nembo telepe. \x * \xo 2:4 \xt Ep 1:7-10; 2Pi 3:15\x* \p \v 5 Andipa nimba yamapane peke nalene, mee tuu puato, mana koo tupa wato minu teke atele okonemane nimbato Gote mo yataka wato, nimbana yole koo kambua mo yomowa atele. Wuane pua atele okonena, matili Goteto balana kote oko tika pua lola-angi, nimbato yole koo utupane molopele. \v 6 Okone angi, wandakali mindiki-mindiki lo wua pua ateaini nembo toto, Goteto utupanena yole oko malupeya. \x * \xo 2:6 \xt Sam 62:12; Man 24:12; Mt 16:27; 2Ko 5:9-10\x* \p \v 7 Wandakali minditupa-mane Gote towa atu ati kenga yuu epene okona saka atapowa atamakale nembo talaini. Goteto utupanena gene tupa laiyu loto, ati kenga tii-pene okone geakale nembo toto, wandakali utupane-mane mana epene tupa tailo wato minu atalaini. Matili Goteto yole epene mindi utupanenga mawuato, saka atapowa ateakale lolopeya. \v 8 Goteto wuane pulupeya tekeko, wandakali minditupa-mane yakama tane angu nembo toto, balana pii enene oko masia mawuato, mana koo tupa wato minu atalaini. Wandakali utupane towa Goteto yataka wete wato, yole koo mindi malupeya. \x * \xo 2:8 \xt 2Tes 1:8-10\x* \p \v 9-11 Goteto wandakali mindi bala wandakali yame andokope lo ando yapa na-lalane. Jia. Balato mana mindiki okone teke wato minuto, wandakali pitaka yapa lo tale puato, yakamana yole tupa malupeya. Juta yamepi, wandakali yame waka tupapi, utupanena minditupa-mane mana koo tupa wato minu atolai-kola, Goteto kenda-pene andane minditupa utupane pitakanga epeakale lolopeya. Kenda-pene utupane epola-kola, utupane pitaka tandaka andane no atolopeyai. Juta yamepi, wandakali yame waka tupapi, utupanena minditupa-mane mana epene tupa wato minu atolai-kola, Goteto utupane pitakana gene tupa laiyu loto, utupanena yamapane mo tambo laya wato, utupane ati kenga yuu epene tii-pene oko ando meakale lolopeya. \p \v 12-13 Wandakali mindimane Gotena loo tupa pitaka wayumane wete wato mineando, Goteto bala tika-pene ateya lolopeya tekeko, wandakali mindimane Gotena loo utupane mee alene-mane angu ale wato, wato mina napeando, Goteto wandakali okone bala tika-pene ateya nalolo-peya. Jia. Wandakali mindimane Gotena loo tupa nembo toto teke, loo utupane wato mina napeaindo, Goteto balana loo utupane wato minuto, wandakali okone yapa lo tale puato, yole koo mindi utupane malupeya. Gotena loo tupa ale naene atoto, mana koo wato minalaini wandakali tupa yuu koo okona polopeyai. \p \v 14-15 Wandakali yame waka tupamane Gotena loo tupa ale-mane ale naene ateyai tekeko, utupanena minditupa-mane mana koo mindi miniyai-kola, yakamana nembo-tene tupamane yakamato kopeta peyai lo lamaiyane. Utupane-mane mana epene mindi miniyai-kola, yakamana nembo-tene tupamane yakamato mana epene mindi miniyai lo lamaiyane teke. Utupanena nembo-tene tupamane wuane piyane okonemane Gotena loo tupa wandakali utupanena nembo-tenenga eya lo mo pana alane. Wandakali utupane-mane Gotena loo tupa ale-mane ale naene atoto teke, Gotena loo tupamane leya pua teke piyaini. Utupane-mane wuane peyai-angi, Gotena loo utupane wandakali utupanena nembo-tenenga eya okomane wandakali utupane mana lamaiya-kola, utupane-mane wuane piyaini. \x * \xo 2:14-15 \xt Ap 10:35\x* \p \v 16 Andipa wandakali-mane mana minditupa too pua tenga-mane wato minu atalaini tekeko, matili Goteto Jisasa Kataisa lamawuato, nimbato wandakali pitaka yapa lo tale pipe lola-kola, Jisasato wuane pulupeya. Nambato Gotena pii layene epene oko wandakali tupa lamawuato, wuane lalawane. \s1 Juta Yame-mane Gotena Loo Kalo Piyaini Leane Oko \p \v 17-18 Andipa nambato Juta yame wandakali yakama ando pii mindi leyo. Yakama tanena gene tupa laiyu loto, yakamato nanima Gotena yame ateyama lalaini. Wamba mindimane Gotena loo tupa yakama mana langeai-kola, wandakali-mane wua pipiai lakae lo Goteto nembo talane tupa yakamato andoto, mana tika-pene tupa epene ya lalaini. Tene okonena, matili Goteto yakama kote lalapa lola-angi, balana loo okomane yakama moyolo-peya nembo talaini. \p \v 19-20 Yakamato Gotena loo tupa andeyama nayuto, wandakali undupi pangosa ateyai tupa asia andawa loyale, yakama lamu gulo tii pua atalamane nembo talaini. Yakamato katulo wandakali lee koo tupa asini andawa lolo-peyama nembo talaini. Yakamato Gotena loo tupa andoto, tisa atoto, Gotena loo anda napene wandakali andopane aŋako gulene ateyai tupa katulo mana lamaulu-peyama nembo talaini teke. \x * \xo 2:19-20 \xt 2Ti 3:5\x* \p \v 21 Yakamato wandakali waka tupa mana lamawua ateyai-ko. Anu peakale yakama tane mana mia na-piyainipe. Yakamato wandakali waka tupa lamawuato, yakamato pake mia na-piyapape loto teke, anu peakale yakama tane pake mialainipe. \x * \xo 2:21 \xt Mt 23:3-4\x* \v 22 Dee, yakamato wandakali waka tupa mana lamawuato, pamuku na-piyapape loto teke, anu peakale yakama tane pamuku piyainipe. Yakamato owato gote tupa koo wete eyai nembo toto teke, anu peakale yakamato owato gote tupana lotu anda tupana poto, minditaka eya tupa pake mialainipe. \p \v 23-24 Yakama tanena gene tupa laiyu loto, nanimato Gotena loo tupa nembo teyama lalaini tekeko, Gotena pii pepa pelene eya mindimane loto, yakamato mana koo tupa minalaini okonena, wandakali yame waka tupamane Gote ando pii koo loto, balana gene minu koyalaini layene eya. Pii okonemane wuane leya pua teke, yakamato Gotena loo tupa kalo piyaini mana okomane balana gene oko minu koyalaini. \x * \xo 2:23-24 \xt Ais 52:5\x* \p \v 25 Yakamato Gotena loo tupa pitaka kuai lo wete wato minu atalaini yaindo, yakamana yala-pene umbaini katene mana okomane katulo yakama moyolo-peya tekeko, yakamato Gotena loo tupa kalo pua ateaindo, Goteto andola-kola, yakamana yala-pene umbaini katene okone kati napene gulo atola-kola pulupeya. \v 26 Wuane pua teke, yala-pene umbaini kati napene akali mindimane Gotena loo tupa pitaka kuai lo wete wato minu atalae yando, Goteto andola-kola, akali okonena yala-pene umbaini katene gulo atola-kola pulupeya. \x * \xo 2:26 \xt Ga 5:2-6\x* \p \v 27 Enene, wamba mindimane Juta yame akali yakamana yala-pene umbaini kateaipia. Yakamato Gotena loo pepa pelene eya tupa dii lo andalaini tekeko, yakamato balana loo utupane kalo piyaini. Tene okonena, Gotena loo wato minu atalane akali mindina yala-pene umbaini oko kati napene atola-kola teke, balato yakama Juta yame wandakali tupa yapa lo tale puato, yakamanga koo tene mindi yata olopeya. \p \v 28-29 Anu peakale nambato wuane leyope. Mindimane Gotena loo pepa pelene eya oko wato minuto, akali mindina yala-pene umbaini oko katulai-kola, akali okone bala mee umbaini kenga angu Juta yame gulo ateando, bala Juta yame enene jia. Gotena Oli Sipitisa okomane wandakali mindina nembo-tenenga piape pula-kola, wandakali okone bala yamapane peke loto, balana nembo-tenenga Juta yame gulo ateando, bala Juta yame enene mindi atolopeya. Wandakali-mane balana gene oko laiyu nalolo-peyai tekeko, Goteto balana gene oko laiyu lolopeya. \x * \xo 2:28-29 \xt Lo 30:6; Kol 2:11-12\x* \c 3 \s1 Goteto Mana Tika-pene Tupa Angu Wato Minalane Leane Oko \p \v 1 Mindimane akali mindina yala-pene umbaini kateaindo, mana okonemane akali okone anu pua moyolo-peyape. Wandakali mindi bala Juta yame ateando, bala Juta yame atola okonemane bala anu puato moyolo-peyape. \v 2 Enene, bala Juta yame atola okonemane bala wayumane moyolo-peya. Bulupane gulo, Goteto balana pii layene epene oko Juta yame wandakali tupa mawuato, utupane-mane pii okone yatawa atoto, ando ateakale leaipia. Wuane puato, Goteto Juta yame wandakali tupa wayumane moyoyale, asini kambua yata yaepia. \p \v 3 Okone enene tekeko, Juta yame wandakali minditupa-mane Gotena pii tupa wato mina napene kondalaini. Wuane pua teke, Goteto bala tanena pii tupa wato mina napene, minditaka pukale leane tupa napene, kondolo-peyape. \v 4 Jia wete. Goteto wuane napulu-peya. Gotena pii pepa pelene eya mindimane loto, Gote nimbato enene pii angu lalene. Tene okonena, wandakali-mane nimba kosimi loto, Goteto owato pii leya leaindo, wandakali waka tupamane Goteto pii enene leya lolai-kola, nimbato kote okone sia minulu-pele layene eya. Wandakali pitaka-mane owato pii lalaini tekeko, Goteto owato pii na-alane. Jia. Balato minditaka pukale lolane tupa enene piyane. \x * \xo 3:4 \xt Sam 51:4\x* \p \v 5 Okone enene tekeko, andipa wandakali-mane nembo talaini pua nembo toto, nambato wua leyo: Nanimato mana koo tupa mineyama-kola, Goteto balana mana tika-pene oko wato minuto, yole koo mindi nanima giyane okonemane Goteto mana tika-pene minalane tupa andawa lalane. Tene okonena, nanimato aki lamape. Goteto yole koo mindi nanima geando, balato mana tika napene mindi wato minalane lamape. \v 6 Jia wete. Wuane nalape-pene. Ole dindi lo Gote bala tane mana tika-pene tupa angu wato mina napeando, balato anu puato wandakali pitakana mana tupa yapa lo tale pulu-peyape. \p \v 7 Dee, mindimane pii mindi loto, nambato owato pii lalawane mana okomane Gotena enene pii oko lapana ola-kola, wandakali-mane balana gene oko laiyu leaindo, anu peakale Goteto namba yapa lo tale puato, nambato mana koo minalene leyape lolopeya. \v 8 Dee, mindimane pii mindi loto, mana epene tupa ika leakale nembo toto, nanimato mana koo tupa mina-makale lolopeya. Wandakali minditupa-mane nanimana gene tupa minu koyoto, nanimato wuane lalamane leyai. Matili Goteto wandakali utupanena mana koo utupane yapa lo tale puato, yole koo mindi utupanenga malupeya. \s1 Wandakali Epene Tika-pene Mindikipi Mindi Ata Napeya Leane Oko \p \v 9 Juta yame-mane wandakali nanimato yame waka tupa pitaka sia minuto, nanima wandakali epene wete ateyamape. Jia wete. Wamba nanimato loto, mana koo wato minalamane mana okomane Juta yame nanimapi, wandakali yame wakapi, nanima pitaka andi lea-kola, nanima mana koo wato minalamane mana okonena pangosa andi latane ateyama. \x * \xo 3:9 \xt Lom 1:18–2:24; 3:21-23\x* \v 10 Andi latane atoto, nanima pitaka-mane mana koo tupa minalamane loto, Gotena pii pepa pelene eya mindimane loto, wandakali mindiki mindi epene tika-pene ata napeya. Jia wete. \x * \xo 3:10 \xt Sam 14:1-3; 53:1-3\x* \p \v 11 Wandakali mindikipi mindimane Gotena mana epene tupa wayumane anda na-piyaini. Dee, wandakali mindikipi mindimane Gote aiya na-piyaini. Jia. \v 12 Wandakali pitaka-mane asini epene tika-pene oko auwa tepa wato, puu yangi leai. Wandakali mindiki mindimane dini epene lia na-piyaini. Wandakali mindikipi mindimane mana epene tupa wato mina na-piyaini. Jia wete. \p \v 13-14 Wandakali mali keao lo apene eya-kola, mali okonena guu koo wete mindi kamaka epalane. Wuane pua teke, wandakali-mane mini koo palu atoto, wandakali yangone tupa minu koyamakale loto, utupane andayo pii koo tupa lalaini. Wandakali peyo ome lalane etulu gepo okona posini gulene pii koo tupa wandakali utupanena ambulini okona anda-pangosa paliyane. Utupane-mane yakamana yangone tupa minakasa oyale, owato pii lalaini. \x * \xo 3:13-14 \xt Sam 5:9; 10:7; 140:3\x* \p \v 15-18 Utupane-mane Gote ando aŋakopi mindi yuku amai napene, wandakali yangone tupa towa tambo lo atene mana oko nembo natalaini. Tene okonena, utupane-mane asini epoko pua atoto, minditaka minu koyoto, wandakali yangone tupa kenda-pene kambua maiyu, utupane kapoyale peyo ome lalaini. Gotena pii pepa pelene eya mindimane wuane layene eya. \x * \xo 3:15-18 \xt Ais 59:7-8; Sam 36:1\x* \p \v 19-20 Gotena loo tupamane nanimana mana koo minalamane tupa mo pana alane. Wuaneko, Goteto wandakali mindikipi mindina mana oko andoto, wandakali okomane nambana loo tupa kuai lo wato minalane okonena, nambana wenonga bala epene tika-pene ateya nalolo-peya. Jia. Tene okonena, wandakali mindikipi mindimane namba epene tika-pene wete ateyo katulo nalola-kola, Goteto yuu okona wandakali palu peya tupa pitaka katulo yapa lo tale pulupeya. Wamba Goteto wuane pukale nembo toto, balana loo pangosa atolaini wandakali tupa balana loo tupa pitaka lamaiyane lo nanimato nembo teyama. \x * \xo 3:19-20 \xt Sam 143:2; Lom 7:7-8; Ga 2:14-16\x* \s1 Bilipi Lene Wandakali Tupa Tika-pene Ateyai Leane Oko \p \v 21-23 Gote bala tane epene wete ateya pua teke, nanimapi epene wete atape-pene tekeko, nanima pitaka-mane mana koo minalamane okonena, nanima Gote yale ata na-piyamane. Wuaneko, Juta yamepi, wandakali yame waka tupapi, nanima pitaka-mane mana koo minalamane okonena, wandakali mindikipi mindi bala tika-pene wete ata na-piyamane. Tene okonena, andipa Goteto nanima wandakali tika-pene ateyai lolane asini waka mindi mo pana yaepia. Andipa wandakali-mane Gotena loo tupa pitaka kuai lo wato mina napene, mee Jisasa Kataisa lo bilipi lolai-kola, balato utupane pitaka tika-pene ateyai lolopeya. Wamba Mosesapi, potopisa akali tupapi, utupane-mane matili Goteto wuane lolopeya loto, pepa peleaini-pia. \x * \xo 3:21-23 \xt Ga 2:14-16\x* \p \v 24-26 Wamba wandakali tupamane mana koo minu ateaini tekeko, Goteto yole koo mindi utupanenga kapoyale mai napene, mee maliyo ateaipia. Maliyo atalu, Gote bala tane tika-pene ateyo lo wandakali tupa andawa lokale nembo toto, wandakali minditupa-mane Jisasa lo bilipi lolai-kola, nambato utupane tika-pene ateyai lokale leaipia. Matili bala tane tika-pene ateyo lo andawa lokale nembo toto, Jisasana tundupa okomane bala lo bilipi lolai wandakali tupa pitakana koo tupa apokale leaipia. Wuane lalu, Goteto Jisasa bala opa mindi gulo omeakale lata yane okonena, Jisasa Kataisa bala omeane okomane nanima kambo molo-peke leaipia. Tene okonena, Goteto Jisasa lo bilipi lene wandakali utupane mee ondowa moyoto, wandakali tika-pene ateyai lalane. \x * \xo 3:24-26 \xt Lom 5:1\x* \p \v 27-28 Wuaneko, nanimato Gotena loo tupa wato minuluma-kola, Goteto nanimana mana okone andoto, nanima tika-pene ateyai nalolo-peya. Jia. Nanimato Jisasa Kataisa lo bilipi lalamane okonena, Goteto nanima wandakali tika-pene ateyai lolopeya nembo teyama-ko. Nanimato aki nembo toto, nanima tanena gene tupa laiyu lamape. Nanimato Gotena loo tupa wato minalamane nembo toto, nanima tanena gene tupa laiyu lamakalepe. Jia. Nanimato Jisasa lo bilipi loloma-kola, Goteto nanima tika-pene ateyai lolopeya. Tene okonena, nanima tanena gene tupa laiyu lolane tene mindi naeya lo andeyama. \p \v 29-30 Akali yala-pene umbaini katenepi, kati napenepi, yame okonelapo lapotakana minditupa-mane Jisasa lo bilipi lolai-kola, Gote mindiki angu ateya okomane utupane pitaka tika-pene ateyai lolopeya. Pee, Gote bala wandakali yame waka tupana Gote oko ata napene, Juta yamena Gote angu ateya nembo toto, Juta yame wandakali yakamato yakama tanena gene tupa laiyu lape-penepe. Jia. Gote bala Juta yamena Gote angu ata napeya. Bala wandakali yame waka tupana Gote ateya teke. \x * \xo 3:29-30 \xt Lom 10:11-12; Lo 6:4; Ga 3:20\x* \v 31 Nanimato Jisasa lo bilipi leyama-kola, Goteto nanima tika-pene ateyai lalane okonena, nanimato Gotena loo tupa mee gulaya alamanepe. Jia wete. Goteto nanima moyo wuane piyane okonena, nanimato balana loo utupane mo tai gulaya wato, utupane wato minu atamakale nembo talamane. \x * \xo 3:31 \xt Mt 5:17\x* \c 4 \s1 Goteto Apatakame Bala Akali Tika-pene Ateya Leane Oko \p \v 1 Nanimato Apatakame nembo toto, aki lamape. Balato nanimana yumbane tupa mandeane nembo toto, bala mee nanimana yumbane angu ateane lamape. Jia wete. \v 2-3 Apatakameto mana epene tupa angu wato minu atea-yale, Goteto balana mana epene utupane andoto, bala akali tika-pene ateya lea-yale. Goteto wuane lea-yale, Apatakameto bala tanena gene oko katulo laiyu lea-yale tekeko, Gotena pii pepa pelene eya mindimane loto, Apatakameto pii Goteto leane tupa enene lea ya lo bilipi leane okonena, Goteto bala akali tika-pene ateya leane lo pepa pelene eya. Tene okonena, Gotena wenonga Apatakameto bala tane gene oko laiyu lolane tene mindi ata napeaipia. \x * \xo 4:2-3 \xt Jen 15:6; Ga 3:6-9\x* \p \v 4 Dee, wandakali mindimane piape puato yole meando, balato yole okone mee petesene gulo meya lo nanimato nembo natalamane. Jia. Balato piape pipia okonena paini yole miape-pene meya nembo talamane. \v 5 Wuane tekeko, mindimane mana epene tupa wato mineando, Goteto balana mana epene utupane andoto, bala tika-pene ateya nalolo-peya. Jia. Wandakali mindimane mana koo mindi minalu, Jisasato piape peane mambele, Goteto koo okone apoto, bala tika-pene ateya lolopeya lo bilipi leando, Goteto wandakali okone bala tika-pene ateya lolopeya. \p \v 6-7 Wandakali mindimane mana epene mindi wato mina napene ato, Jisasa lo bilipi leya-kola, Goteto wandakali okone bala tika-pene ateya leando, wandakali okone bala epelewa atalane. Wamba Dapitito mana okone nembo toto, Goteto wandakali mindina mana koo tupa apoto, koo utupane nembo tolo-peke naleando, wandakali okone bala epelewa atolopeya leaipia. \x * \xo 4:6-7 \xt Sam 32:1-2\x* \v 8 Dee, mindimane mana koo mindi minula-kola teke, Akali Andane okomane wandakali okone bala kosimi nalene kondeando, wandakali okone bala epelewa atolopeya. Dapitito wuane leaipia. \p \v 9 Yala-pene umbaini katene akali tupa angu epelewa atolopeyai nembo toto, Dapitito wuane leaipiape. Jia. Akali yala-pene umbaini katene tupapi, kati napene tupapi, utupane pitaka-mane epelewa atolopeyai nembo toto, balato wuane leaipia. Anu peakale nambato wuane leyope. Goteto Apatakamena bilipi oko nembo toto, bala akali tika-pene ateya leane nembo toto, nanimato wuane leyama. \v 10 Apatakame balana yala-pene umbaini wamba katenenga Goteto bala akali tika-pene ateya leaipiape. Jia. Apatakame bala yala-pene umbaini kati napene atea-kola teke, Goteto bala akali tika-pene mindi ateya leaipia. \p \v 11 Akali yame waka minditupapi yala-pene umbaini kati napene ato, Gote lo bilipi lolai-kola, Goteto utupanepi tika-pene ateyai lokale nembo teaipia. Apatakame bala akali utupanena yumbane gulo ateakale nembo toto, balana yala-pene umbaini kati napene atea-kola teke, Goteto bala akali tika-pene mindi ateya leaipia. Balana yala-pene umbaini kati napene atoto, Apatakame bala akali tika-pene mindi ateane lo andawa loyale, matili Goteto kokoli mindi bala pimawuato, balana yala-pene umbaini oko kateakale leaipia. \x * \xo 4:11 \xt Jen 17:10-11\x* \p \v 12 Apatakameto balana yala-pene umbaini oko wamba ini kati napenenga, Gote lo bilipi leaipia. Akali waka minditupa-mane yakamana yala-pene umbaini wamba ini katiyu, matili nanimana yumbane Apatakamena mana okone wato minuto, Gote lo bilipi leaini tekepia. Goteto Apatakame bala akali utupanena yumbane gulo ateakale nembo toto, Apatakameto balana yala-pene umbaini oko kateakale leaipia. \s1 Bilipi Lene Wandakali Tupa Pitaka Tika-pene Ateyai Leane Oko \p \v 13-15 Gotena loo tupa nayapia-yale, wandakali-mane balana loo utupane katulo kalo napipia-yale tekeko, wandakali-mane Gotena loo tupa kalo pua ateyai okonena, Goteto wandakali utupane towa yatakawa atalane. Wuaneko, Goteto mangene epene mindi pukale lo potomisa pii leane okomane balana loo tupa kuai lo wato minu atalaini wandakali tupa angu moyapia-yale, wandakali mindikipi mindimane Gotena loo utupane kuai lo wato mina napipiai-kola, Gotena potomisa pii okone mee gulapia yale. Balana potomisa okone mee gulapia-yale, wandakali-mane Jisasa lo bilipi lene mana okopi mee gulapia-yale teke. Apatakameto Gotena loo tupa pitaka katulo wato mina napeane tekeko, balato Gote lo bilipi leane okonena, Goteto bala akali tika-pene ateya leaipia. Wuane lalu, balato potomisa pii mindi Apatakamepi, balana mandiyene yame tupapi, utupane lamawuato, yuu tupa pitaka yakamato paluni gulo molopeyai leaipia. \x * \xo 4:13-15 \xt Jen 17:4-6; 22:17-18; Ga 3:15-18,29; Lom 3:19-20; 5:12-13\x* \p \v 16-17 Goteto balana potomisa pii leane okone balana loo tupana pangosa atalaini Juta yame wandakali tupa angu lamai napeaipia. Jia. Wamba Apatakameto Gote lo bilipi leane wuane pua teke bilipi lene wandakali yame waka tupa Goteto balana potomisa pii okone lamai teke peaipia. Goteto balana potomisa pii leane okone enene wete guleakale nembo toto, Apatakamena mandiyene yame utupane pitaka-mane Jisasa lo bilipi lolai-kola, nambato utupane ondowa moyoto, utupane pitaka wandakali tika-pene ateyai lokale lo potomisa pii mindi leaipia. Gotena pii pepa pelene eya mindimane Apatakame lamawuato, nambato nimba wandakali yame kambua tupana yumbane gulo atola leyo leaipia. Goteto wuane leane okonena, Gotena wenonga, Apatakame bala nanima bilipi lene wandakali tupa pitakana yumbane gulo ateya. Bala nanimana yumbane gulo atoto, Goteto minditaka nayane tupa yakale lalu, wandakali omene tupa mo saka ataya alane lo bilipi leaipia. \x * \xo 4:16-17 \xt Ga 3:6-9; Jen 17:5\x* \p \v 18-21 Apatakameto wuane lo bilipi lea-kola, Goteto potomisa pii mindi bala lamawuato, ati kenga kaiyanda kambua wete ateyai okone tuma teke nimbana mandiyene tupana mandiyene yame kambua okone tuma pangulu-peyai leaipia. Goteto wuane lea-angi, Apatakame bala mali andete mindikipi mindi pea-kola, balana umbaini tai nalene, omene guleya nembo teaipia. Dee, balana wetene Sata okona umbaini omene gulea-kola, balato andopane mindi katulo mandi napipe-pene guleya nembo tea tekepia. Wuane nembo toto, balato Gotena potomisa pii okone enene jia lo nembo tea-yale tekeko, Apatakameto mini lapo paluto, balana bilipi oko auwa tepa wapi, kayiki yopi, mindi napeaipia. Jia. Gote lo bilipi lalane mana okonemane bala minu tai laya ya-kola, Goteto andopane mindi gukale leane okone katulo gulupeya lo bilipi loto, Apatakameto Gotena gene oko laiyu lo ateaipia. Tene okonena, Goteto andopane mindi bala maiya-kola, Apatakame bala wandakali yame kambua tupana yumbane guleaipia. \x * \xo 4:18-21 \xt Jen 15:5; 17:17\x* \p \v 22 Apatakameto Gote lo bilipi leane okonena, Goteto bala akali tika-pene mindi ateya leaipia. \x * \xo 4:22 \xt Jen 15:6\x* \v 23 Goteto bala tika-pene ateya leane lo pii pepa pelene eya okone Apatakame angu andayo naleaipia. Jia. \p \v 24-25 Nanimana Akali Andane Jisasa malinga ika laya yane Gote oko lo matili bilipi lolaini wandakali nanima tika-pene ateyai lokale nembo toto, balato pii okone pepa pelene yakale leane tekepia. Anu peakale nambato wuane leyope. Nanimato mana koo tupa wato minu atolopeyai nembo toto, wamba Goteto nanimana mana koo utupane apokale nembo teaipia. Wuane nembo toto, balato Jisasa omolo epeakale leaipia. Jisasa omea-kola, Goteto nanima wandakali tika-pene ateyai lokale nembo toto, bala malinga ika laya yaepia. \x * \xo 4:24-25 \xt Ais 53:4-5\x* \c 5 \s1 Goteto Nanima Wandakali Tika-Pene Ateyai Leane Oko \p \v 1 Nanimato nanimana Akali Andane Jisasa Kataisa lo bilipi lema-kola, Goteto nanima wandakali tika-pene ateyai lea. Tene okonena, andipa nanimato Gote towa yanda-pene gulo ata napene, tambo lo ateyama. \v 2 Nanimato Jisasa lo bilipi lema-kola, balato nanima Gote towa kuai lo atolane asini mindi wapi-geaipia. Tene okonena, andipa Goteto nanima ondo wato, moyo ateya-kola, matili nanimato Gotena yuu epene okona poto, balana tii-pene minditupa molopeyama lo epelewa maliyo ateyama. \p \v 3-4 Kenda-pene minditupa nanimanga epeya-kola, nanimato kenda-pene auwa atolane mana oko moto, wamba kapoyale kepa naene, tai gulalamane. Tai guloto, makande pene nanimanga epalane tupa nanimato katulo sia minalamane. Makande pene nanimanga epalane utupane sia minuto, nanima mini lapo pali napene, Goteto nanima moyolo-peya lo bilipi loto, maliyo atoto, nanima epelewa atalamane. \x * \xo 5:3-4 \xt Jem 1:2-3; 1Pi 1:5-7\x* \v 5 Goteto balana Oli Sipitisa oko nanima gea-kola, balato nanima wayumane epelewa yamapane yo atalane lo Oli Sipitisa okomane nanima wayumane andawa lea. Goteto nanima wayumane epelewa yamapane yo atalane nembo toto, nanimato kepa naene, balato nanima moyakale lo maliyo atalamane. Balato nanima moyo ateya-kola, nanima mini kendawa ata na-piyamane. Jia. \p \v 6-8 Goteto anu puato, nanima towa epelewa yamapane yo atalane oko andawa leaipiape. Wandakali tika-pene mindi omape-pene guleando, wandakali mindimane bala moyoyale omokale nembo natalane. Jia. Wandakali epene wetete mindi omape-pene guleando, wandakali mindimane wandakali okone taputi pua moyoyale omokale nembo tolo-peyape, natolo-peyape lo nambato nembo nateyo. Wuane tekeko, wamba nanimato Gote masia mauwa atoto, mana koo tupa minu atema-angi, Kataisato nanima moyoyale omeaipia. Okone angi, nanima tane moyolane tai-lene mindi nanimanga nayane tekeko, Kataisato nanima moyo omolane oto Goteto yata yane oko epea-kola, Kataisato nanima moyoyale omeaipia. Kataisato nanima moyoyale omeakale leane okonemane Goteto nanima wayumane epelewa yamapane yo atalane lo nanimanga andawa leaipia. \x * \xo 5:6-8 \xt Jo 3:16-17; 1Jo 4:9-10\x* \p \v 9-10 Wamba nanima Gote towa yanda-pene gulo atema-kola, matili balana iwanane omeane okonemane nanima Gote towa yamapane yene yame gulaya yaepia. Balana tundupa okomane nanimana koo tupa apea-kola, Goteto nanima wandakali tika-pene ateyai leaipia. Tene okonena, andipa balana iwanane oko saka atapowa atoto, nanima wayumane wete moyo atolopeya nembo teyama. Wuane nembo toto, matili Goteto yataka wato, koo pua atalaini wandakali tupa yole koo mindi maula-angi, balato nanima towa yataka na-olopeya. Jia. Tene okonena, balato yole koo okonepene mindi nanima gii napulu-peya lo wayumane nembo teyama. \x * \xo 5:9-10 \xt Lom 1:18-20; 2:5\x* \v 11 Okone angu jia. Nanimana Akali Andane Jisasa Kataisato nanima Gote towa yamapane yene yame gulaya yane nembo toto, andipa nanimato Gotena gene oko laiyu loto, epelewa ateyama teke. \s1 Goteto Nanima Saka Atapowa Atalapale Leane Oko \p \v 12-13 Wamba Goteto balana loo tupa Mosesanga mai napene angi, akali mindiki Atame balato Gotena pii tanga loto, mana koo mindi mineaipia. Atameto mana koo okone mineane okonemane yuu okona wandakali-mane mana koo wato minalaini mana oko mina ika loto, wandakali omalaini mana okopi mina ika lea tekepia. Nanima pitaka-mane mana koo tupa minalamane okonena, matili nanima pitaka omalamane. Mosesato Gotena loo tupa wandakali tupa mai napenenga, wandakali mindimane mana koo mindi minea-angi, Goteto balana loo tupana mindi nembo toto, wandakali okonemane loo okone kalo peya naleaipia. Jia. \x * \xo 5:12-13 \xt Jen 3:6; Lom 4:13-15; 6:21-23\x* \p \v 14 Wamba Atameto Gotena pii mindi tanga leane pua, matili wandakali minditupa-mane Gotena pii mindi tanga naleainipia. Wuane tekeko, wamba Atame yuu okona ateane-angi, wandakali pitaka-mane mana koo minditupa minu ateainipia. Matili wuane pua teke, wandakali pitaka-mane mana koo tupa wato minu atama ipulu, Mosesa ateane gii okonena giau loto, utupane pitaka omaka teke peainipia. Akali Atame oko bala Jisasa matili epolopeya okonena mandeke gulo ateaipia. \p \v 15 Wuane tekeko, Atameto mana koo mineane okola, Jisasato nanima ondo wato mee moyane mana okola, mana okonelapo mindiki okonepene teke jia. Akali mindiki Atame balato mana koo mindi mineane okonena, wandakali pitaka-mane mana koo tupa wato minuto, omalamane. Nanima omalamane tekeko, akali mindiki Jisasa Kataisato nanima ondo wato, mee moyane okonena, Goteto wandakali kambua ondo wato moyalane. Tene okonena, Jisasato mana epene mineane okomane Atamena mana koo mineane okone sia minuto, epene wete eya lo andeyo. \p \v 16-17 Dee, akali mindiki Atame balato mana koo mineane okola, Goteto petesene mindi nanima mee geane okola, okone-lapona dini mindiki okonepene lapo-lapo lia napeaipia. Jia. Akali mindiki Atameto mana koo mindiki minea-kola, wandakali pitaka-mane mana koo tupa minalamane okonena, Goteto wandakali nanima pitaka lamawuato, yakama omape-pene lea-kola, wandakali nanima pitaka omalamane. Okone enene tekeko, wandakali pitaka-mane mana koo kambua minu atalamane okonena, akali mindiki Jisasa Kataisato piape peane mambele, Goteto Jisasa lo bilipi lene wandakali nanima ondowa moyoto, nanima tika-pene ateyai lalane. Tene okonena, nanima saka atapowa atoto, Kataisa towa atu kiŋi gulo atolo-peyama. Balana mana okonemane mana koo Atameto mineane okone sia minuto, petesene epene wete mindi gulo eya. \p \v 18-19 Akali mindiki Atameto Gotena pii tanga loto, mana koo mindiki mineane okomane wandakali pitaka-mane mana koo minalaini wandakali gulaya ya-kola, Goteto nanima pitaka yuu koo okona pupe-pene leaipia. Wuane pua teke, akali mindiki Kataisato Gotena pii wato minuto, mana tika-pene mindiki mineane okomane wandakali kambua tika-pene gulaya ya-kola, Goteto utupane pitaka wandakali tika-pene ateyai loto, saka atapowa ateakale leaipia. \x * \xo 5:18-19 \xt 1Ko 15:21-22; Ais 53:11\x* \p \v 20-21 Wandakali-mane mana koo kambua minalaini tupa yakama tane andalapale nembo toto, Goteto balana loo tupa wandakali tupanga mayaepia. Koo pua atalaini mana okomane wandakali tupa bosa lo ando atea-kola, utupane omaka peainipia. Wuane peane pua teke, nanimana Akali Andane Jisasa Kataisato piape peane mambele, Goteto nanima saka atapowa atalapale nembo toto, nanima ondowa moyoto, tika-pene ateyai lokale nembo teaipia. Tene okonena, nanimato mana koo kambua minu atema-angi, balato ondo wete wato, nanima wayumane wete moyaepia. \x * \xo 5:20-21 \xt Lom 6:21-23\x* \c 6 \s1 Mana Koo Tupa Wato Minu Atolaini Leane Oko \p \v 1 Wuaneko, nanimato aki lamape. Goteto nanima ondo wete wato, wayumane wete moyakalenga, nanimato mana koo kambua mee minu teke atamakale lamape. \v 2-3 Jia wete. Jisasa Kataisa towa yame mindiki atamakale loto, ipa mema wandakali nanima pitaka-mane Jisasa towa atu omene gulema oko yakamato nembo nateyaipe. Nanima bala towa omene gulema-angi, nanimato koo piyamane mana tupa auwa tepa ema. Tene okonena, anu peakale nanimato mana koo utupane mee minu teke atamakalepe. \x * \xo 6:2-3 \xt Ga 3:26-28\x* \p \v 4-7 Wandakali mindi omeya-kola, koo piyane mana okomane bala katulo bosa lo ando ata napiyane. Tene okonena, nanimato mana koo tupana katapusa piape pua ata na-piyapale loto, Goteto nanimana umbaini-mane mana koo minaima lakae lo nembo talamane okona tai-lene oko koyo peakale nembo teaipia. Wuane nembo toto, Goteto nanimana nembo-tene wambane oko Kataisa towa atu ita malamanda okona peyo yuka wato, peyo omaya yane nembo teyama. Goteto wuane peane okomane nanima Kataisa towa atu yame mindiki gulaya ya-kola, nanima bala towa atu omene gulema. Nanima Kataisa towa yame mindiki gulema okonena, wamba bala malinga ika leane wuane pua teke matili nanimapi malinga ika lolo-peyama-ko. Aiyane Gote okona tai-lene okomane Kataisa bala malinga ika laya yane wuane pua teke, nanimapi malinga ika lene gulo atoto, Gotena mana wenene tupa wato minu atape-pene. Nanimato wuane pua atalapale nembo toto, nanima ipa mema okomane Goteto nanima Kataisa towa yame mindiki gulaya wato, nanima bala towa atu mali peane. \x * \xo 6:4-7 \xt Kol 2:11-12; Ga 5:24\x* \p \v 8 Nanima Kataisa towa atu omene gulema okonena, nanima bala towa atu saka atapowa atolo-peyama lo bilipi leyama. \v 9-10 Koo piyamane mana okona tai-lene oko minu koyoyale, Kataisa bala alu mindiki omea-kola, yuu okona wandakali omalamane mana okomane bala bosa lo ando ata napiyane. Jia. Goteto bala malinga ika laya ya-kola, bala lapone oma napulu-peya nembo teyama. Andipa Kataisa bala saka atapowa atoto, Gotena piape pimawua ateya. \p \v 11 Wuane pua teke, yakamato Jisasa Kataisa towa yame mindiki atoto, Gotena piape pimawua atoyale saka ateyama nembo talapape. Yakama Kataisa towa omeai-kola, koo piyaini mana okonemane yakama bosa lo ando ata napeya nembo talapape. \x * \xo 6:11 \xt 2Ko 5:14-17; Ga 2:18-20\x* \v 12 Yakamana umbaini oko katulo omolo-peya. Tene okonena, yakamana umbaini okonemane mana koo tupa minauwa lakae lo nembo tola-angi, koo piyaini mana okonemane yakamana umbaini okone bosa lo ando ateakale lo yakamato ando konda na-piyapape. \x * \xo 6:12 \xt Jen 4:7\x* \p \v 13 Dee, yakamato mana koo mindi mina-makale nembo toto, koo piyaini mana okonemane yakamana kinipi, ambulinipi, okonetaka tupa bosa lo ando ateakale lo yakamato ando konda na-piyapape. Jia. Wamba koo piyaini mana okomane yakama bosa lo ando atea-kola, yakama Gotena pangosa ata napeai. Okone angi, Goteto andea-kola, yakama omene gulo ateaini tekeko, andipa yakama malinga ika lene gulo ateyai. Tene okonena, andipa yakama saka atoto, mana epene tika-pene tupa wato mina-makale nembo toto, yakama tane Gote maiyapape. Maiyu, Goteto yakamana kinipi, ambulinipi, okonetaka tupa pitaka bosa lo ando ateakale lalapape. \x * \xo 6:13 \xt Lom 12:1\x* \v 14 Andipa loo okomane yakama bosa lo ando ata napiyane. Jia. Goteto yakama ondo wato, moyo atalane-ko. Koo piyaini mana okomane yakama bosa lo ando ateakale lo ando konda na-piyapape. \x * \xo 6:14 \xt 1Jo 3:4-6\x* \s1 Yakamato Mana Tika-pene Tupa Minu Atalapape Leane Oko \p \v 15 Andipa Goteto nanima ondo wato moyo ateya-kola, loo okomane nanima bosa lo ando ata napiyane-ko. Nanimato mana koo tupa mee minu teke atemando, nanimana mana okone katu lolopeyape. Jia wete. \v 16 Yakamato yole mia napene, akali mindina katapusa piape pimakale loto, akali okonemane pii lola tupa wato minu ateaindo, yakama balana piape wandakali gulo atolopeyai oko nembo nateyaipe. Yakamato mana koo tupa wato mina-makale loto, yakamana nembo-tene wambane okomane lola pua mana koo tupa wato minu ateaindo, mana koo utupane-mane yakama peyo ome lolopeya. Wuane tekeko, yakamato mana epene tika-pene tupa wato mina-makale loto, Gotena pii okomane lola pua mana epene tupa wato minu ateaindo, Goteto yakama wandakali tika-pene ateyai lolopeya. \x * \xo 6:16 \xt Jo 8:34; 2Pi 2:17-19\x* \p \v 17 Wamba yakamato koo piyaini mana okona katapusa piape pimawua ateaini tekeko, matili Goteto balana pii oko yakama giyu, pii okone wato minu atalapape leaipia. Wuane lea-kola, yakamato balana pii okone wayumane wete wato minu atalaini nembo toto, nanimato Gote wayu pele lamakale. \v 18 Wamba koo piyaini mana okomane yakama andi lea-kola, Goteto yakama tinga lo moto, mana epene tika-pene wato minalaini wandakali gulaya yaepia. \p \v 19 Yakamato pii nambato yakama langeyo okone wayumane nembo nateyai okonena, nambato wandakalina mana tupa nembo toto, wua leyo: Wamba yakamato mana koo tupa minu atamakale nembo toto, Gotena loo tupa kalo puato, yakamana kinipi, ambulinipi, okonetaka tupa pitaka-mane mana koo kalato atene tupana katapusa piape pimawua ateainipia. Wuane pua teke, andipa yakamato Gotena mana epene wete tupa minu atamakale nembo toto, yakamana kinipi, ambulinipi, okonetaka tupa pitaka-mane mana tika-pene tupana piape pua atalapape. \v 20 Anu peakale nambato yakamato wuane piyapale leyope. Wamba yakamato koo piyaini mana okona katapusa piape pua ateai-angi, yakamato mana tika-pene okona piape pua ata napeai. \p \v 21-23 Wuane tekeko, andipa yakamato nembo tolo-peke loto, mana koo utupane wamba minu atema nembo toto, yala alaini. Wamba yakamato mana koo utupane minu ateai-angi, yakamato yole epene andoko meaipe. Wandakali-mane mana koo tupa minu atalaini okonena, Goteto yole koo mindi utupane mawuato, omeakale leya-kola, utupane omalaini. Wamba yakamato mana koo tupana katapusa piape pua ateaini tekeko, Goteto yakama tinga lo moto, yakama bala tanena piape wandakali gulaya yaepia. Nanimana Akali Andane Jisasa Kataisato piape peane mambele, Goteto bala lo bilipi lene wandakali tupa petesene mindi mawuato, utupane saka atapowa ateakale lalane. Tene okonena, balato yakama epene tika-pene wete gulaya wato, yakama saka atapowa atalapa lolopeya. \x * \xo 6:21-23 \xt Lom 5:12-13,15\x* \c 7 \s1 Nanima Loo Okona Pangosa Andi Latane Ata Napeyama Leane Oko \p \v 1 Amene imalini yame, wandakali mindi saka ateya-angi, balato loo okona pangosa atalane tekeko, omalu, bala loo okonena pangosa ata napiyane. Yakamato loo okona mana minditupa andalaini okonena, pii nambato leyo okone enene ya lo yakamato nembo teyai. \p \v 2-3 Wanda mindina akalini oko oma napene, mee saka ateya-kola, loo okomane wanda okone bala akalini oko towa mina mindiki lalane. Akalini oko bala mee saka atola-kola teke, balana wetene okonemane akali waka mindi towa paleando, wandakali-mane wanda okone bala pamuku wanda lalaini. Wuane tekeko, balana akalini oko omeando, loo okomane wanda okone bala akalini okone towa mina mindiki na-lalane. Jia. Loo okomane bala tinga leya-kola, bala mee anana pitiyane. Wanda okone akali waka mindina peando, balato pamuku mana oko mina napula-kola pulupeya. \p \v 4-5 Amene imalini yame, wamba nanimato nembo-tene koo tupa wato minu atema-angi, loo okomane nanimana nembo-tene mina ika lea-kola, nanimana umbaini tupamane mana koo tupa minaima lakae lo nembo tema. Tene okonena, nanimanga dini koo kambua lia-kola, nanima omape-pene gulo atema. Okone angi, loo oko yakamana akalini bulupane gulo ateane tekeko, dini Goteto epele alane tupa yakamanga liakale nembo toto, Goteto Kataisa bala yakamana akalini wenene gulo ateakale nembo teaipia. Wuane nembo toto, balato yakama Kataisa towa mina mindiki lea-kola, yakama Kataisa towa atu omene gulo ateai okonena, andipa yakama loo okona pangosa ata napeyai. Jia. Goteto Kataisa malinga ika laya ya-kola, yakama balana pangosa ateyai. \x * \xo 7:4-5 \xt Lom 6:2-3,11\x* \p \v 6 Enene, wamba nanima loo pepa pelene eya tupana pangosa andi latane gulo atoto, utupane angu wato minuto, Gotena piape pua atema tekeko, andipa nanimato mana wambane okone wato mina na-piyamane. Jia. Nanima Kataisa towa omema okonena, Goteto nanima tinga lea-kola, nanimato mana wenene Oli Sipitisa okomane nanima andawa lalane tupa wato minuto, Gotena piape pua atalamane. \x * \xo 7:6 \xt Lom 8:1-4; 6:4-7\x* \s1 Gotena Loo Tupa Epene Tika-pene Wete Eya Leane Oko \p \v 7-8 Gotena loo tupa naya-yale, koo piyamane mana oko omene gulea-yale tekeko, Gotena loo okomane nimbato wandakali yangone mindina minditaka mindi miawa lakae lo nembo natape lea. Wuane lea-kola, nambato koo piyawane mana okomane nambana nembo-tene oko mina ika lea-kola, nambato minditaka kambua miauwa lakae lo nembo tewa-ko. Nanimato Gotena loo tupa ale wato, mana koo kambua wato minaima lakae lo nembo talamane okonena, nanimato aki lamape. Nanimato Gotena loo utupane koo ya lamape. Jia wete. Gotena loo okomane nimbato wandakali yangone mindina minditaka mindi miawa lakae lo nembo natape nalea-yale, nambato mana okone koo ya lo nembo natewa-yale. \x * \xo 7:7-8 \xt Ek 20:17; Lo 5:21\x* \p \v 9-11 Wamba nambato Gotena loo tupa nembo natene atewa-angi, namba saka atewa tekeko, matili nambato Gotena loo tupa ale ewa-angi, koo piyawane mana oko saka gulo atoto, namba peyo omo lolane asini mindi ayia pua ando mea. Gotena loo tupamane mana koo utupa mina napipe lea-kola, koo piyawane mana okomane namba minakasa ya-kola, nambato mana koo utupane minewa. Nambato mana koo utupane minewa-kola, Gotena loo tupamane namba omape-pene lea. Koo piyawane mana okomane asini okone wato minuto, namba peyo ome lea-kola, namba omene gulo atewa. Wuaneko, wamba Goteto wandakali tupa kuai lo saka atalapale nembo toto, balana loo tupa yata yane tekeko, loo utupane-mane namba peyo ome lolane asini mindi gulo ya-kola, nambato andewa-ko. \x * \xo 7:9-11 \xt Jen 3:13\x* \p \v 12-13 Gotena loo epene, tika-pene wetete tupamane namba peyo ome leape. Jia wete. Nambato koo piyawane mana oko koo guu-pene wetete ya lo panakame wete yakale nembo toto, Gotena loo epene, tika-pene wetete eya okomane namba omape-pene lea-kola, koo piyawane mana okomane namba peyo ome leaipia. \x * \xo 7:12-13 \xt 1Ti 1:8-9\x* \s1 Akali Andane Okomane Namba Molo-peke Lolopeya Leane Oko \p \v 14-15 Goteto balana loo tupa nanima geane nembo teyama. Wuane nembo toto, nambato balana mana epene tupa wato minauwa lakae lo nembo talawane tekeko, nambato mana epene utupane kuai lo wato mina na-piyawane. Jia. Nambato mana koo tupa embo wete wato, utupane wato mina napukale nembo talawane tekeko, nambato mana koo utupane wato minalawane. Anu peakale nambato wuane piyawaepe nambato nembo nateyo. Koo piyawane mana okomane namba andi lea-kola, nambana nembo-tene wambane koo tupa wato minuto, nambato mana koo utupanena katapusa piape pimawua atalawane ya. \x * \xo 7:14-15 \xt Ga 5:16-18\x* \p \v 16 Nambato mana koo utupane minalawane tekeko, nambato mana koo utupane mina napukale nembo talawane okonemane Gotena loo tupa epene eya nembo talawane oko andawa leya. \v 17 Namba tane-mane mana koo utupane minauwa lakae lo nembo toto, mina na-piyawane. Jia. Nambanga mana koo paleya okonemane nambana nembo-tene oko mina ika leya-kola, nambato mana koo utupane minalawane. \p \v 18-19 Nambato mana koo mina napukale nembo talawane tupa minuto, mana epene minukale nembo talawane tupa mina na-piyawane. Enene, nambato mana epene utupane minauwa lakae lo nembo talawane tekeko, nambato mana epene utupane katulo mina na-piyawane ya lo andeyo. Andoto, nambana nembo-tene wamba tawe okonenga minditaka epene mindikipi mindi napaleya ya lo andeyo. \p \v 20 Nambato mana koo mina napukale nembo talawane utupane minalawane okonena, namba tane-mane mana koo utupane minauwa lakae lo nembo toto, mina na-piyawane. Jia. Nambanga nembo-tene wambane koo paleya okonemane mana koo utupane minauwa lakae lo nembo-tene oko mina ika lea-kola, nambato mana koo utupane minalawane. \p \v 21-23 Nambana nembo-tene wenene okomane nambato Gotena loo tupa epele wete alawane tekeko, nambana nembo-tene wambane koo okomane nambana nembo-tene wenene oko towa yanda pimawua atalane. Yanda pimawua atoto, nambana nembo-tene wambane koo okomane koo piyane mana okona piape pimawuato, nambana umbaini oko andi loto, nambana kinipi, ambulinipi, okonetaka tupa pitaka bosa lo ando atalane. Tene okonena, nambato mana epene mindi minukale nembo teyo-angi, nambanga mana koo paleya okomane jia loto, nambana asia pai leya lo nambato andalawane. \x * \xo 7:21-23 \xt Ga 5:16-18; 1Pi 2:11\x* \p \v 24-25 Nambana nembo-tene wenene okomane Gotena loo tupa wato minalane tekeko, nambana nembo-tene wambane koo okomane koo piyane mana oko wato minalane. Tene okonena, namba akali koo wete mindi atoto, omape-pene gulo ateyo-ko. Apito namba molo-peke lolo-peyape. Nanimana Akali Andane Jisasa Kataisato namba molo-peke lolopeya nembo toto, nambato Gote wayu pele leyo. \x * \xo 7:24-25 \xt 1Ko 15:57\x* \c 8 \s1 Oli Sipitisa Okona Mana Epene Tupa Wato Minu Atape-pene Leane Oko \p \v 1-4 Andipa nanimato nembo-tene wambane okona mana koo tupa wato mina na-piyamane. Jia. Nanimato Oli Sipitisa okona mana epene tupa wato minalamane. Nanimana nembo-tene wambane koo okomane Gotena loo tupa wato minulane tai-lene mindi yaa napiyane tekeko, nanimato balana loo tupa wato minalapale nembo toto, Goteto balana iwanane Jisasa Kataisa epeakale lea-kola, bala ati kenga atala yuunga epeaipia. Epoto, balana umbaini oko nanima mana koo minalamane wandakali tupana umbaini ateyama okonepene teke guleaipia. Gotena loo okomane loto, wandakali mindimane koo mindi peando, bala omape-pene leya. Wuaneko, Jisasa Kataisa bala koo piyamane wandakali nanimana panda mea-kola, nanimana koo tene tupa pitaka balanga yaepia. Tene okonena, Goteto bala kosimi loto, omeakale leaipia. Balato nanimana koo tupa apoyale omea-kola, nanima loo okona pangosa andi latane atoto, omolaini nembo toto, wandakali saka atapowa atayalane Oli Sipitisa okomane nanima tinga lo meaipia. Tinga lo mea-kola, nanima Jisasa Kataisanga ateyama okonena, andipa Goteto nanima kosimi loto, nanima omape-pene nalolo-peya. Jia. \x * \xo 8:1-4 \xt Ga 5:16-18,25\x* \p \v 5-8 Nembo-tene wambane koo wato minu talaini wandakali tupamane Gotena loo tupana pangosa ata napimakale nembo toto, loo utupane katulo wato mina napiyane. Tene okonena, nembo-tene wambane koo oko wato minu atalaini wandakali tupamane katulo Gote mo epele aa na-piyaini. Jia. Utupane-mane bala towa yanda-pene wandakali gulalaini. Nembo-tene wambane koo okona mana koo tupa wato minu atalaini wandakali tupamane yakamana nembo-tene wambane koo okomane piyapa leya pua piyaini. Wandakali mindimane balana nembo-tene wambane koo oko angu wato minu ateando, wandakali okone bala omape-pene tekeko, Oli Sipitisa okomane piyapa leya pua piyaini wandakali tupamane Oli Sipitisa okona mana epene tupa wato minu atalaini. Wandakali mindimane mana epene utupane wato minu ateando, bala yamapane tambo lo atoto, matili saka atapowa atolopeya. \p \v 9-10 Enene, yakamato mana koo minalaini okonena, yakamana umbaini tupa omolo-peyai tekeko, Kataisa bala yakamanga ateando, Goteto yakama wandakali tika-pene ateyai lola-kola, yakamana tandini tupa saka atapowa atolopeyai. Kataisana Sipitisa oko wandakali mindinga ata napeando, wandakali okone bala Kataisana yame ata napulu-peya tekeko, Gotena Oli Sipitisa oko yakamanga ateya okonena, yakamato nembo-tene wambane koo okomane piyapa leya pua na-piyaini. Jia. Yakamato Oli Sipitisa okomane leya pua piyaini. \x * \xo 8:9-10 \xt 1Ko 3:16; 12:3; Ga 2:18-20\x* \v 11 Jisasa Kataisa malinga ika laya yane Gote okona Oli Sipitisa oko yakamanga ateando, balana Sipitisa okomane yakamanga piape pula-kola, matili balato yakamana umbaini omene tupa mo saka ataya olopeya teke. \p \v 12-13 Amene imalini yame, yakamato nembo-tene wambane okona mana koo tupa wato minu ateaindo, yakama omolo-peyai tekeko, Oli Sipitisa okomane yakama minu tai laya ola-kola, yakamato yakamana umbaini tupana mana koo tupa peyo ome leaindo, yakama katulo saka atapowa atolo-peyaiko. Nanimato nembo-tene wambane okona mana koo tupa wato epoko pua ata napepe-pene. Jia. Nanimato Oli Sipitisa okona mana epene tupa wato epoko pua atape-pene. \x * \xo 8:12-13 \xt Ga 6:7-8; Kol 3:5-6\x* \p \v 14-16 Anu peakale nanimato wuane pua atamakalepe. Wamba Goteto balana Oli Sipitisa oko nanima gea-angi, nanima lapone yukuwa atapowa atalapale lo balato nembo nateaipia. Jia. Oli Sipitisa okomane nanima Gotena andopane tupa gulaya wato, nanima Gotena andopane yame ateyai lo langiyane. Langeya-kola, nanima tane Gotena andopane tupa ateyama loto, nanimato Gote ando apa-oo, ayiane-oo, lalamane. Wuane leya-makola, Oli Sipitisa okona pii wato minu atalamane wandakali nanima pitaka Gotena andopane yame ateyama lo andalamane. \x * \xo 8:14-16 \xt 2Ti 1:6-7; Mk 14:36; 2Ko 1:21-22; Ga 4:4-7; Lap 21:7\x* \p \v 17 Wamba Goteto paluni epene wete mindi balana iwanane Jisasa Kataisanga mayaepia. Nanima Kataisa towa atu Gotena yuu epene okona kuai lo wete atamakale nembo toto, Kataisato tandaka neane pua teke nanimato tandaka nemando, nanimapi Gotena andopane yame ateyama okonena, Goteto paluni epene okone nanima gulupeya teke. \s1 Oli Sipitisa Okomane Nanima Moyalane Leane Oko \p \v 18-22 Goteto minditaka eya tupa pitaka yakale lea-kola, utupane yakama tane koyamakale nembo nateainipia. Jia. Goteto utupane atalu koyakale leane pua, utupane atalu, koyalaini. Minditaka eya tupa pitaka koyalaini mana okona anda-pangosa andi latane gulo atalaini. Wanda-mane andopane manduyale masia peleya-kola, tandaka noto, ai lalaini. Wuane pua teke, minditaka Goteto yakale leane tupa pitaka-mane tandaka noto, ai lo atama ipulu, andipa nanima ateyama okona giau leya oko nembo teyama. Nanimato wuane nembo teyama tekeko, matili Goteto balana andopane tupa tinga lo moto, gene andanepi, minditaka epene mauwakale leane tupapi, utupane pitaka balana andopane utupanenga maulupeya. Goteto balana andopane tupa tinga lo mola pua teke, balato minditaka yakale leane tupa pitaka wuane pua teke tinga leakale nembo toto, utupane-mane maliyo ateakale loto, andipa Goteto utupane pitaka koyakale lo ando kondalane. Tene okonena, matili Goteto balana andopane tupa ama tombenenga mo pana olopeya nembo toto, minditaka Goteto yakale leane tupa pitaka-mane utupane andaima lakae lo maliyo ateyai. Matili Goteto nanima balana andopane yame ateyai lo mo pana wato, minditaka epene nanima gulupeya tupa nanimanga andawa lola-angi, minditaka epene utupane-mane tandaka andipa neyama tupa mee gulaya wato, epene wete yolopeya nembo teyo. \x * \xo 8:18-22 \xt Jen 3:17-19\x* \p \v 23-25 Waka minditaka Goteto yakale leane tupamane tandaka noto, ai lalaini tekeko, utupane-mane angu. Jia. Nanimatopi tandaka noto, ai lalamane. Goteto nanima molo-peke lolopeya nembo tema-kola, balato nanima molo-peke loto, balana Oli Sipitisa oko wamba ini bulupane nanima mee geane. Matili balato nanimana umbaini tupa mo lawa puato, nanima balana andopane yame ateyai lo lapana olopeya. Wandakali mindimane minditaka mindi wamba ini meae yando, balato okone mokale lo mee maliyo ata napiyane. Wuane pua teke, Goteto nanimana umbaini tupa mo lawa puato, nanima balana andopane yame ateyai lo lapana apia-yale, balato wuane peakale lo nanimato maliyo ata napima-yale. Wuane tekeko, balato nanima balana andopane yame ateyai lo lapana olopeya lo nanimato bilipi leyama. Tene okonena, balato wuane pipia lakae lo nembo toto, nanima kepa naene, mee maliyo atalamane. \x * \xo 8:23-25 \xt 2Ko 5:2-4\x* \p \v 26 Alu minditupa nanimanga tai-lene naeya-kola, nanimato pote loto, aki lamape lo tatake wato, pii mindi Gote lamai napene, mee nembo-mane ai lo ateyama-kola, Oli Sipitisa okomane pii nalene, mee nembo-mane ai loto, nanima moyo pote lalane. \v 27 Oli Sipitisa okomane Gotena nembo-tene oko wato minuto, balana wandakali tupa moyo pote lalane. Tene okonena, wandakalina nembo-tene andalane Gote okomane Oli Sipitisa okona nembo-tene oko andoto, nanima moyalane. \x * \xo 8:27 \xt Sam 139:1\x* \s1 Goteto Nanima Epelewa Yamapane Yo Atalane Leane Oko \p \v 28-30 Wandakali kambua-mane balana iwanane oko lo bilipi lolopeyai nembo toto, Goteto balana iwanane oko utupanena amene bulupane oko ateakale lalu, utupane balana iwanane ateya okonepene teke ateakale nembo toto, ee lo meaipia. Balato utupane ee lo moto, tika-pene ateyai loto, gene andane mindi utupane mayaepia. Maiyu, balato utupane bala towa Gotena yuu epene tii-pene okona ateakale lea-kola, utupane-mane bala epelewa yamapane yo atalaini. Goteto wandakali utupane balana iwanane ateya okonepene teke ateakale nembo toto, ee lo moto, utupane moyoyale, mangene utupane pitaka peane. Tene okonena, wandakali utupane moyoyale, balato mangene waka tupa pitaka piyane lo nanimato nembo teyama. \x * \xo 8:28-30 \xt Ep 1:11-12; Kol 1:18-20; Ip 1:6\x* \p \v 31 Goteto nanima moyo piape utupane pitaka piyane nembo toto, nanimato aki lamakalepe. Balato nanima moyo atola-kola, apito nanima yanda pinguato, katulo sia minulu-peyape. \x * \xo 8:31 \xt Sam 118:6\x* \v 32 Wamba Goteto balana iwanane oko saka ateakale konda wakale lape-pene tekeko, nanima pitaka moyoyale, Goteto bala omolo epeakale leaipia. Goteto wuane peane okonena, balato pitaka taka nanima mee gulupeya nembo teyama. \p \v 33 Gote bala tane nanima balana yame atalapa loto, nanima wandakali tika-pene ateyai leane-ko. Apito nanima kosimi loto, katulo sia minulu-peyape. \x * \xo 8:33 \xt Ais 50:8-9\x* \v 34 Wamba Jisasa Kataisa bala omea-kola, Goteto bala malinga ika laya yaepia. Andipa Jisasa bala Gotena kii tikasa pituto, nanima moyo, Goteto nanimana koo tupa apeakale lo pote lalane. Tene okonena, mindimane nanima mana koo okona yole oko miape-pene leando, Goteto balana pii okone ale na-olopeya. \p \v 35-36 Gotena pii pepa pelene eya mindimane loto, wandakali minditupa-mane andeyai-kola, Gotena wandakali nanima sipisipi peyo ome lape-pene gulene ateyai lo andalaini. Andoto, ole dindi lo utupane-mane nanima peyo ome loyale mandeke pitawa atalaini layene eya. Gotena pii okonemane leya pua teke, wandakali minditupa-mane kenda-pene andane tupa nanima giki pua ateyai-kola, nanima minditaka jia yo atoto, ulia nono andane wato, umbaininga tona pulane jia yo atalamane. Kenda-pene utupane auwa atoto, nanima omape-pene gulo atoto, anu pimape lo nembo kambua talamane. Kenda-pene utupane nanimanga epeya-kola, Kataisato nanima towa epelewa yamapane yo ata napeya nembo tamakalepe. Jia wete. \x * \xo 8:35-36 \xt Sam 44:22\x* \v 37 Kenda-pene utupane pitaka nanimanga epalane tekeko, Kataisato nanima epelewa yamapane yo atoto, moyo ateya-kola, nanimato kenda-pene utupane wayumane sia minalamane. \p \v 38-39 Nanimana Akali Andane Jisasa Kataisato nanima moyo piape peane okomane Goteto nanima epelewa yamapane yo atalane lo nanima andawa leya. Tene okonena, nanima saka atemandopi, omemandopi, minditaka ati kenga atalane yandopi, minditaka yuu pangosa yalane yandopi, enjole tupa yandopi, sipitisa tai-lene tupa yandopi, waka minditaka tai-lene yandopi, waka minditaka Goteto yakale leane yandopi, utupane-mane andipa yandopi, matili yandopi, Goteto nanima epelewa yamapane yo ata napeya lo katulo nanima andawa nalolo-peya lo nambato bilipi leyo nayu leyo. \c 9 \s1 Bilipi Lene Wandakali Tupa Gotena Yame Enene Ateyai Leane Oko \p \v 1-5 Wamba Goteto Isatale tane wandakali tupa bala tanena yame ateakale lea-kola, utupane-mane balana tii-pene okola, tai-lene okola, okonelapo andeaini-pia. Andeai-kola, yakamato wua piyapape lo Goteto pii minditupa lo yata wato, balana loo tupa utupanenga mayaepia. Maiyu, balato utupane mana lamawuato, yakamato namba lo lotu loto, wua piyapape leaipia. Wuane lalu, balato utupane moyo wua pukale loto, potomisa pii minditupa lo yata yaepia. Apatakamepi, Aisakepi, Jekopopi, utupane Isatale tane tupana yumbane tupa atoto, Kataisa mandea-kola, bala akali enene mindi ateaipia. Bala Gote atoto, yuupi, atipi, utupane pitaka ando atalane. Tene okonena, ole dindi lo nanimato balana gene oko laiyu lo atamakale. Pii utupane enene tekeko, Isatale tane wandakali kambua-mane Kataisa lo bilipi na-lalaini okonena, matili utupane yuu koo okona atapowa atolai-kola, Kataisa towa atu ata napulu-peyai. Wuaneko, Goteto Isatale tane tupa nambana panda moto, Kataisa towa atu atapowa ateakale loto, namba utupanena panda moto, Kataisa tepa alu, yuu koo okona puu lapia-yale, namba katu lalu, puwa-yale. Wuane tekeko, namba utupane towa panda lawa pulane asini mindi naeya-kola, ole dindi lo nambato utupane ondo wete wato, mini kenda andane wetete wato, nembo kambua talawane. Goteto nambana Isatale tane wandakali yangone utupane molo-peke lapia lakae lo nembo teyo. Namba Kataisana piape akali okomane owato pii naleyo. Jia. Oli Sipitisa oko bala nambana wisanisa atoto, nambana nembo-tene oko minu tai laya wato, pii leyo okone enene lele lo namba langeya. \x * \xo 9:1-5 \xt Ek 9:4; 32:32\x* \p \v 6-9 Enene, andipa Isatale tane wandakali kambua-mane Jisasa lo bilipi nalene atoto, Gotena andopane yame ata napeyai tekeko, Goteto Isatale tane wandakali tupa balana yame gulaya wakale lo potomisa pii leane utupane dini lia napeane lo nambato naleyo. Jia. Anu peakale nambato wuane naleyope. Wamba Goteto potomisa pii mindi Apatakame lamawuato, oto mindi nambato yata eyo okona namba peke lolowa-kola, nimbana wetene Sata balato iwana mindi mandulu-peya leaipia. Nimbana iwanane Aisake okonena mandiyene tupa angu nimbana yame enene pangulu-peyai leaipia. Goteto wuane leane okonena, wandakali-mane andopane mandiyaini pua Apatakameto andopane waka mindi mandeane oko bala Gotena andopane enene ata napeane-ko. Apatakamena mandiyene yame palu peyai tupa pitaka Gotena yame enene wete ateyai nalape-pene. Jia. Isatale tanena mandiyene yame palu peyai tupa pitaka Isatale tane enene wete ateyai nalape-pene teke. Jia. Goteto iwana mindi gukale lo potomisa pii mindi Apatakame lamaiya-kola, Apatakameto Gotena pii okone bilipi loto, Aisake mandeaipia. Wuane pua teke, wandakali mindimane wandakali mindimane potomisa pii Goteto leane tupa nembo toto, Goteto leane pua enene pulupeya lo bilipi leando, Goteto wandakali okone balana yame enene ateya lolopeya. \x * \xo 9:6-9 \xt Jen 18:14; 21:12; Ga 4:23\x* \p \v 10-13 Wandakali mindimane piape epene tupa pua ateya-kola, Goteto balana mana okone andoto, wandakali okone ee lo mia napiyane. Jia. Gote bala tane nembo talane pua wandakali mindi ee lo mialane. Wuaneko, Gotena pii pepa pelene eya mindimane loto, nambato Jekopo epelewa yamapane yewane tekeko, Iso towa embo wete ewane layene eya. Tene okonena, wamba wanda Lepekato nanimana yumbane Aisakena iwanane okonelapo mandi napene, mee manduyale peteane-angi, iwana okonelapo-mane mana epene yandopi, koo yandopi, mindi mina napeapi-kola teke, Goteto wanda Lepeka lamawuato, iwana bulupane mandule Iso bala iwana lapone mandule Jekopona piape akali gulo atolopeya leaipia. \x * \xo 9:10-13 \xt Jen 25:23; Mal 1:2-3\x* \s1 Bilipi Lene Wandakali Tupa Tika-pene Ateyai Leane Oko \p \v 14 Wuaneko, Goteto mana tika napene tupa minalane lamakalepe. Jia wete. Nanimato wuane nalape-pene. \v 15 Wamba Goteto Mosesa lamawuato, nambato wandakali mindi ondo wakale nembo tewando, okone ondo alawane. Nambato wandakali mindi moyokale nembo tewando, okone moyalawane leaipia. \x * \xo 9:15 \xt Ek 33:19\x* \p \v 16 Goteto wandakali mindina piape epene tupa andoto, wandakali okone balana yame ateakale lo ee na-lalane. Jia. Wandakali mindimane Gotena yame atokale nembo toto, Goteto bala lapia lakae lo nembo teya-kola, Goteto wandakali okone balana yame ateakale lo ee na-lalane teke. Goteto wandakali mindi mee ondowa moyoto, balana yame ateakale lo ee lalane. \x * \xo 9:16 \xt Ep 2:8-10\x* \p \v 17 Tene okonena, Gotena pii pepa pelene eya mindimane leya pua, wamba Goteto Isipi tane kiŋi Peto pii mindi lamawuato, wandakali-mane nambana gene andane oko yuu eya tupa pitakana lo tawe yakale. Nambana tai-lene andane oko andawa loyale, nambato nimba kiŋi ata lewa-kola, nimba atele leaipia. \x * \xo 9:17 \xt Ek 9:16\x* \v 18 Goteto wuane leane okonena, nanimato andeyama-kola, balato wandakali mindi ondowa moyokale nembo teando, balato okone ondowa moyalane. Dee, Goteto wandakali mindi bala mee tuu pua ateakale nembo teando, balato wandakali okone mee tuu pua ateakale lo ataya alane. \p \v 19 Goteto wuane piyane okonena, nimbato namba tipa puato, Goteto wandakali mindi bala mee tuu pua ateakale lo ataya ola-kola, wandakali okone bala mee tuu pua ateando, balato mee Gotena nembo-tene oko wato minuto, tuu pua atola-kola pulupeya. Mindimane Gotena nembo-tene wato minuto, wuane peando, anu peakale Goteto wandakali okonemane mana koo mindi miniya lalaepe lolopele. \p \v 20 Nimbato wuane leendo, nambato nimba tipa puato, amene, nimba akali apito Gote yataka amauwato, balato mana koo mindi miniya lelepe lokale. Sisopene yuu-mane waa-pene mindimane bala waa peane akali oko tipa puato, anu peakale nimbato namba waa-pene eyo pua waa peepe lolo-peyape. \x * \xo 9:20 \xt Ais 29:16; 45:9\x* \v 21 Sisopene waa piyane akali mindimane yuu momonga piyene mindiki mo tale puato, balato katulo sisopene lapo waa pulupeya. Balato piape epene wete mindi pukale nembo toto, sisopene epene wete mindi waa piyu, piape mee mindi pukale nembo toto, sisopene mee mindi waa peando, okone balana piape jiape. \x * \xo 9:21 \xt Jet 18:6\x* \p \v 22-23 Wuane pua teke, wandakali-mane balana tii-pene oko ando mialapale nembo toto, Goteto utupane waa peane tekeko, wandakali minditupa-mane balana pii tanga loto, sisopene minu koyape-pene guleainipia. Wandakali utupane koo gulo ateai-kola, balato utupane towa yataka yaepia. Wandakali pitaka-mane balana yataka ene okone andeakale nembo toto, balana tai-lene andawa loyale, balato utupane minu koyawakale nembo teaipia. Okone enene tekeko, wandakali pitaka-mane balana tai-lene andane wete oko andeakale nembo toto, balato wandakali utupane ondowa moyoto, wamba ini minu koya napene, mee maliyo ateaipia. \p \v 24-26 Goteto wua leane loto, wamba potopisa akali Oseato pii mindi pepa peyoto, wamba wandakali minditupa nambana yame ata napeai-kola, nambato utupane yamapane yo ata napewa tekeko, matili nambato utupane nambana yamapane yene yame ateyai lolo-peyawa leaipia. Dee, balato pii waka mindi pepa peyoto, wamba nambato yuu waka mindina tane wandakali tupa lamawuato, yakama nambana yame ata napeyai lewa tekeko, matili wandakali minditupa-mane loto, wandakali utupane Gote saka atapowa atene okona andopane yame ateyai lolopeyai leaipia. Gotena pii okonemane leya pua, matili Goteto Juta yame wandakali tupa angu balana yame epene wete ateakale lo ee lo mia napeaipia. Jia. Balato wandakali yame waka tupapi balana yame epene wete ateakale lo ee lo meane tekepia. \x * \xo 9:24-26 \xt Ose 1:10; 2:23\x* \p \v 27-29 Wuane tekeko, wamba potopisa akali Aisayato pii mindi leane oko loto, Akali Andane tai-lene wetete okomane nanimana mandiyene minditupa ateakale lo ando konda napea-yale, Sotomo, Gomota-la, tano okone-lapona wandakali tupa pitaka oma yiake leaini pua teke, nanimapi oma yiake lema-yale leaipia. Wuane nembo toto, Aisayato Isatale tane wandakali tupa andayo, Akali Andane okomane yuu okona wandakali tupa wamba kapoyale kosimi loto, yole koo mindi utupane malupeya leaipia. Balato yole koo okone wandakali utupanenga maula-angi, Isatale tane wandakali kambua wete ipa solewata mau eya oko tuma atolopeyai tekeko, Akali Andane okomane wandakali utupanena aŋalapo minditupa angu molo-peke lolopeya leaipia. \x * \xo 9:27-29 \xt Ais 1:9; 10:22-23\x* \p \v 30-31 Wuane pulupeya nembo toto, nanimato aki lamakalepe. Wandakali yame waka tupamane wandakali tika-pene atamakale nembo nateaini tekeko, utupane-mane Jisasa lo bilipi leai-kola, Goteto utupane wandakali tika-pene ateyai leaipia. Isatale tane tupamane wandakali tika-pene atamakale nembo toto, Mosesana loo tupa wato minuyale, piape ayiawa pua ateaini tekeko, Goteto utupane wandakali tika-pene ateyai naleaipia. \p \v 32-33 Anu peakale Goteto Isatale tane wandakali utupane tika-pene ateyai na-leaipiape. Goteto wua leya loto, akali mindimane balana pii okone pepa peyoto, ale alapape leaipia. Nambato ana mindi Sayone tano okona ate leyo. Wandakali utupanena kene ana okonena peyo tau leya-kola, utupane aiya peyalaini tekeko, ana okone lo bilipi lolaini wandakali tupa yala na-olopeyai leaipia. Gotena pii wuane lo pepa pelene eya pua, Isatale tane tupamane wandakali tika-pene atamakale nembo toto, Jisasa lo bilipi naleainipia. Jia. Yakama tane Mosesana loo tupa wato minuyale, piape ayiawa pua atoloma-kola, Goteto nanima wandakali tika-pene ateyai lolopeya nembo teaini okomane utupane yakamana kene ana okonena peyo tau loto, aiya peyalaini. \x * \xo 9:32-33 \xt Ais 8:14; 28:16; 1Pi 2:6\x* \c 10 \p \v 1-4 Amene imalini yame, Kataisato Gotena loo tupa pitaka kuai lo wete wato mina yiake leane okonena, Goteto Kataisa lo bilipi lene wandakali tupa pitaka tika-pene ateyai lalane. Tene okonena, andipa Gotena loo tupamane katulo Kataisa lo bilipi lene wandakali utupane yuu koo okona pulupa nalolo-peya. Wuane tekeko, Goteto Kataisa lo bilipi lene wandakali tupa pitaka tika-pene ateyai lalane nembo natene ato, Isatale tane tupamane balana mana okonena pangosa ata na-piyaini. Jia. Yakama tanena tai-lene okomane Gotena loo tupa wato minuluma-kola, Goteto yakama wandakali tika-pene ateyai lolopeya nembo talaini. Wuane nembo toto, utupane-mane Gotena loo tupa kuai lo wato minu ataima lakae lo nembo talaini lo namba utupanena wisanisa atoto, yakama langeyo. Wuane tekeko, Goteto aki nembo toto, wandakali tupa tika-pene ateyai lalane lo utupane-mane nembo natalaini. Tene okonena, Goteto utupane molo-peke lapia lakae lo nembo toto, ole dindi lo nambato bala lo pote lalawane. \p \v 5 Wandakali-mane Gotena wenonga tika-pene atamakale nembo toto, Gotena loo tupa wato minalaini mana oko lapana wato, wamba Mosesato pii mindi pepanga peyoto, wandakali mindimane Gotena loo tupa pitaka kuai lo wete wato mineando, bala saka atapowa atolopeya leaipia. \x * \xo 10:5 \xt Pit 18:5\x* \v 6 Balato wuane leane tekeko, wandakali mindimane Kataisa lo bilipi leando, Goteto bala tika-pene ateya lolopeya-ko. Apito ati kenga poto, Kataisa atu yuunga epolo-peyape lo nimbato tipa napipe. \x * \xo 10:6 \xt Lo 30:12-14\x* \p \v 7 Dee, apito Kataisa bala malinga ika laya oyale, yuu pangosa wandakali omene atalaini yuu okona polo-peyape lo nimbato tipa napipe. Jia. \v 8 Gotena pii pepa pelene eya mindimane loto, Gotena pii layene epene okone nimbana nembo-tene okola, ambulini okola, okone-laponga yoto, nimba mandaka eya lo pepa pelene eya. \p \v 9-10 Wandakali-mane Jisasa Kataisa lo bilipi leyai-kola, Goteto wandakali utupane tika-pene ateyai lalane. Dee, wandakali-mane Jisasa bala Akali Andane oko ateya lo lapana eyai-kola, Goteto utupane molo-peke lalane. Tene okonena, Goteto Jisasa malinga ika laya yane loto, nimbato Jisasa bala Akali Andane oko ateya lo lapana eendo, Goteto nimba molo-peke lolopeya. \p \v 11-12 Akali Andane okomane andeya-kola, Juta yamepi, Gitiki yamepi, wandakali yame pitaka mindiki okonepene teke ateyai lo andalane. Wandakali utupanena minditupa-mane bala ee lo tipa puato, nimbato nanima moyape lo pote leaindo, Akali Andane oko bala utupane pitakana Akali Andane oko atoto, wandakali yame utupane towa mana waka-waka wato mina napiyane. Jia. Balato mana mindiki angu wato minuto, utupane pitaka wayumane wete moyalane. Tene okona, Gotena pii pepa pelene eya mindimane loto, bala lo bilipi lolaini wandakali utupanena mindikipi mindi yala na-olopeyai layene eya. \x * \xo 10:11-12 \xt Ais 28:16; Ap 15:9\x* \v 13 Dee, Gotena pii pepa pelene eya waka mindimane loto, wandakali-mane Akali Andane oko lo pote loto, nanima molo-peke lape lolai-kola, balato utupane pitaka molo-peke lolopeya layene eya. \x * \xo 10:13 \xt Jol 2:32\x* \p \v 14-15 Gotena pii okomane wuane leya tekeko, wandakali mindimane akali yangone mindi bala Gotena pii oko wandakali tupa lamalu peakale naleando, anu puato akali okone poto, Gotena pii oko wandakali tupa lamalu-peyape. Akali mindimane Gotena pii oko wandakali tupa lamai napeando, anu puato utupane-mane Gotena pii oko ale olo-peyaipe. Wandakali utupane-mane Gotena pii oko ale nayaindo, anu puato utupane-mane Akali Andane oko lo bilipi lolo-peyaipe. Dee, wandakali utupane-mane bala lo bilipi naleaindo, anu puato utupane-mane pote loto, Akali Andane, nimbato nanima molo-peke lape lolo-peyaipe. Wuane tekeko, akali minditupa-mane Gotena pii oko wandakali tupa lamalu palaini loto, balana pii pepa pelene eya mindimane loto, akali mindimane Gotena pii layene epene oko wandakali tupa lamalu epeya-kola, utupane-mane bala andoto, epele wete alaini layene eya. \x * \xo 10:14-15 \xt Ais 52:7\x* \p \v 16-17 Akali mindimane Kataisato wua peane lo wandakali tupa lamaiya-kola, wandakali tupamane balana pii okone ale wato, Kataisa lo bilipi lalaini. Wuane tekeko, wamba potopisa akali Aisayato pii mindi leane oko loto, Akali Andane, nanimato nimbana pii oko wandakali tupa lamaema-kola, apito pii okone ale wato, bilipi leape leaipia. Aisayato wuane leane okone ale wato, nanimato nembo teyama-kola, Isatale tane wandakali minditupa-mane Gotena pii layene epene okone ale wato teke, Kataisa lo bilipi naleaini nembo teyama. \x * \xo 10:16-17 \xt Ais 53:1\x* \p \v 18 Utupane-mane Kataisa lo bilipi naleaini nembo teyama tekeko, Gotena pii layene epene okone ale nayaini mambele, utupane-mane bilipi naleaipe lo nambato tipa napeyo. Jia. Gotena pii pepa pelene eya mindimane loto, akali minditupa-mane Gotena pii lo tawe yai-kola, wandakali palu peyai tupa pitaka-mane pii okone ale ayiake leaini layene eya. Pii okonemane wuane leya okonena, wandakali utupane pitaka-mane Gotena pii layene epene okone ale ayiake loto teke, Kataisa lo bilipi naleaini nembo teyama. \x * \xo 10:18 \xt Sam 19:4\x* \p \v 19 Dee, nambato pii waka mindi tipa puato, wua leyo: Isatale tane tupamane Gotena pii layene epene okona tene oko nembo nateaini mambele, utupane-mane Kataisa lo bilipi naleaipe. Jia. Wamba bulupane Mosesato pii Goteto Isatale tane wandakali tupa lamaiyane oko pepa peyoto, wandakali yame waka tupamane nambana mana anda napene atoto, gene nayene ateyai. Nambato utupane molo-peke lolowa-kola, Isatale tane tupamane utupane towa apiangu puato, nambato yakama molo-peke lapia lakae lo nembo tolopeyai leaipia. \x * \xo 10:19 \xt Lo 32:21\x* \p \v 20 Dee, potopisa akali Aisayato yuku naene atoto, pii mindi Goteto leane oko pepa peyoto, wandakali minditupa-mane namba apipe lo wandakali waka tupa tipa napeaini. Utupane-mane wuane lo tipa napeaini tekeko, utupane-mane namba ando meakale lo namba tane utupanenga mo pana ewa-kola, wandakali namba aiya napeaini utupane-mane namba ando meai leaipia. \x * \xo 10:20 \xt Ais 65:1\x* \p \v 21 Aisayato wandakali utupane andayo wuane leane tekeko, balato pii mindi Goteto Isatale tane wandakali tupa andayo leane oko pepa peyoto, ole dindi lo utulu otongapi, nambato Isatale tane tupa molo-peke lokale nembo toto, kii pundi pua moto, maliyo atewane tekeko, utupane yakama tuu pua atoto, nambana pii tanga lo ateaini leaipia. \x * \xo 10:21 \xt Ais 65:2\x* \c 11 \s1 Goteto Isatale Wandakali Minditupa Ondowa Moyane Oko \p \v 1 Wuaneko, Goteto balana Isatale tane wandakali tupa masia maeyape. Jia wete. Anu peakale nambato jia leyope. Namba Apatakame okona yumbane Benjamene yamena mandiyene atoto, Isatale tane akali mindi ateyo-kola, Goteto namba masia gii nape. \x * \xo 11:1 \xt 1Sa 12:22; Sam 94:14; Pl 3:5\x* \p \v 2-4 Wamba potopisa akali Ilainjato Isatale tane wandakali tupa kosimi loto, Gote lo pote loto, Akali Andane, Isatale tane wandakali tupamane nimbana alata toko tupa keao lo apoto, nimbana potopisa akali tupa peyo ome leyai-kola, namba angu saka ateyo. Andipa utupane-mane namba peyo ome lamakale nembo teyai okonde leaipia. Wuane lea-kola, Goteto balana pii okone yano peyoto, akali (7,000) tausene yanasa nambana yame ateakale lewane tupamane owato gote Bele lotu loyale, aiki leka nayai leaipia. Ilainjana pii temane okone pepa pelene eya oko yakamato nembo nateyaipe. Nanimato pii temane okone nembo teyama-kola, Goteto wandakali balana yame ateakale leane tupa masia mai napeane ya lo andeyama. \x * \xo 11:2-4 \xt 2Ki 19:10,14; 1Ki 19:18\x* \p \v 5 Wamba Goteto wandakali aŋalapo minditupa ondowa moyoto, balana yame ateakale leane pua teke, andipa oko angipi, Goteto wandakali aŋalapo minditupa ondowa moyoto, balana yame ateakale lata eya-kola, utupane balana yame ateyai. \v 6 Goteto utupanena piape epene tupa andoto, utupane balana yame ateakale lapia-yale, balato utupane mee ondowa moyoto, ate leane lo nanimato katulo nalaima-yale. Wuane tekeko, wandakali utupane-mane piape epene mindi napeai-kola, Goteto utupane mee ondowa moyoto, balana wandakali ateakale lata yane-ko. \x * \xo 11:6 \xt Ga 3:15-18\x* \p \v 7-10 Nanimato aki lamakalepe. Wamba Dapitito pii mindi leane oko loto, umbene nuu mindimane pisa mindi meando, pisa okone omalane leaipia. Koa mindi nongonga liando, koa okone omalane. Dee, wandakali mindi balana kee ananga tau leando, bala aiya peyalane. Wuane pua teke, namba yanda pingiyaini wandakali tupamane tomo andane mindi noyale amunguli pua pitulai-angi, minditaka mindimane utupane minu koyoto, utupanena yole koo guleakale nembo teyo. Utupane-mane minditaka mindi anda napeakale loto, nimbato utupanena lene tupa minu undupi laya ape. Ole dindi lo wandakali utupane masia lekawa ateakale loto, nimbato kenda-pene andane minditupa utupanenga yatape. Wamba Dapitito wuane leaipia. Dee, Gotena pii pepa pelene eya waka mindimane loto, Goteto wandakali utupanena lene tupa minu undupi laya alu, utupanena alene tupa minu tuma piya alu, utupanena nembo-tene tupa minu limu paliya alu, peane pua teke, andipapi wandakali utupane mee wuane pitane teke ateyai layene eya. Gotena pii okone pepa pelene eya pua, Isatale tane wandakali kambua yakamato wandakali epene tika-pene atamakale nembo toto, Gotena mana epene tupa wato mina-makale lo makande peaini tekeko, Gotena wenonga wandakali utupane tika-pene ata napeainipia. Goteto balana yame ateakale lata yane Isatale tane wandakali tupa angu balana wenonga epene tika-pene ateainipia. Isatale tane wandakali waka tupa yakamana nembo-tene oko ana yale gulene ateainipia. \x * \xo 11:7-10 \xt Lo 29:4; Ais 29:10; Sam 69:22-23\x* \s1 Yakama Tanena Gene Laiyu Lolaini Leane Oko \p \v 11 Wuaneko, nambato yakama tipa puato, Isatale tane wandakali tupamane Gote masia maiyaini mana okomane yakama yuunga peaka-ene gulo ateai-kola, utupane-mane mee wuane teke peakale lo Goteto ando konda yaepiape. Jia wete. Wamba Isatale tane wandakali tupamane mana koo mindi minuto, Gote masia maiyu, yuunga peake-ene gulo ateai-kola, Goteto wua lo nembo teaipia: Nambato wandakali yame waka tupa molo-peke lolowa-kola, Isatale tane tupamane utupane towa apiangu pua atoto, nambato Isatale tane molo-peke lapia lakae lo nembo tolopeyai lo nembo teaipia. \x * \xo 11:11 \xt Ap 13:46\x* \p \v 12 Isatale tane wandakali tupamane mana koo mindi minuto, Gote masia maiyaini mambele, balato yuu pitakana wandakali yame waka tupa wayumane moyoto, molo-peke leaipia. Tene okonena, Isatale tane wandakali balana yame ateakale lo lata yane tupa pitaka-mane Kataisa lo bilipi lolai-angi, mana okonemane yuu pitakana wandakali tupa wayumane wete moyolo-peya. \p \v 13-15 Goteto Isatale tane wandakali tupa masia mayane mambele, yuu pitakana wandakali yame waka tupa balana yame gulaya yaepia. Okone epene tekeko, wamba balato Isatale tane wandakali tupa masia maya-angi, balato andea-kola, utupane omene gulo ateainipia. Tene okonena, balato Isatale tane wandakali balana yame ateakale lata yane tupa molo-peke lola-angi, utupane malinga ika lene gulo atolai-kola pulupeya. Okone epene wete yolopeya. Tene okonena, nambato yame waka wandakali yakama pii mindi langeyo. Wamba Goteto namba languato, nimba wandakali yame waka tupana aposolo akali atoto, Gotena pii oko utupane lamauwa atape leane. Wuane lea-kola, nambato piape okone epene wete eya nembo toto, taimane pua atalawane. Nambato piape okone pua atolowa-kola, Goteto yame waka wandakali yakamana minditupa molo-peke lolopeya. Molo-peke lola-kola, Isatale tane wandakali tupamane Gotena mana okone andoto, balato utupane molo-peke lapia lakae lo nembo tolopeyai. Wuane nembo tolai-kola, Goteto Isatale tane minditupa tako pua molo-peke lolopeya nembo toto, nambato wandakali yame waka yakamana tombenenga Gotena piape oko epelewa pua ateyo. \p \v 16 Mindimane betesa kambua waa piyu, mindiki wamba ini Gote lo opa maiyando, betesa utupane pitaka Gotena gulaya ola-kola pulupeya. Dee, ita mindina pini tupa Gotena yando, ita okonena kembone tupa pitaka balana teke yolopeya. \v 17 Isatale tane wandakali tupa Gotena eenga ita olipi yandatane mindi gulo atea-kola, balato ita okonena kembone minditupa yando apea. Yame waka wandakali yakama ita olipi tapulusa atene tupa gulo ateaini tekeko, balato yakamana kembone minditupa yando moto, ita olipi balana eenga yandatane atene okona kimbu pua ate lea. Balato yakama ate lea-kola, andipa yame waka wandakali yakama Gotena ita olipi yandatane atene okona kembone tupa gulo atoto, ita okonena ipane epene oko no ateyai. \x * \xo 11:17 \xt Ep 2:11-19\x* \p \v 18 Ita olipi kembone wamba tapulusa atene wandakali yakama Gotena ita olipi yandatane okona kembone wenene tupa gulo ateyai. Kembone ateyai tupa yakamato ita okonena pini tupa ipane mai na-piyaini. Jia. Ita okonena pini tupamane ita kembone yakamanga ipane giyane. Wuane nembo toto, yakamato ita okonena kembone wambane tupa sia mineyama loto, yakama tanena gene tupa laiyu na-lalapape. Jia. \v 19 Nambato wuane leyo-kola, yame waka wandakali yakamana mindimane loto, ita olipi wamba tapulusa atene tupana kembone nanima balana eenga ita olipi yandatane atene okona kembone wambane tupana kimbu peakale loto, Goteto kembone wambane tupa yando apeane lolopeya. \p \v 20-21 Enene, Isatale tane wandakali minditupa-mane Jisasa lo bilipi naleaini okonena, balato utupane yando apea. Yame waka wandakali yakamato Jisasa lo bilipi lo ateyai okonena, yakama balana ita olipi yandatane atene okona kembone tupa atoto, kuai lo ateyai. Wuane tekeko, wamba Isatale tane wandakali minditupa Gotena ita olipi yandatane okona kembone enene tupa atoto teke, utupane-mane Jisasa lo bilipi naleaini okonena, Goteto utupane ateakale lo ando konda naene, yando apeaipia. Wuaneko, yame waka wandakali yakama Jisasa lo bilipi nalene konda yaindo, Goteto yakamapi balana ita olipi yandatane okona kembone tupa atalapale lo ando konda napulu-peyako. Yakama tanena gene tupa laiyu nalene, Gote ando yukuwa atalapape. \p \v 22 Goteto yakama ondowa moyo ateakale nembo toto, yakamato Jisasa lo bilipi leaindo, Goteto yakama ondo wato, moyo atolopeya. Wuane tekeko, yakamato Jisasa lo bilipi nalene, konda yaindo, Goteto yakama towa yataka wato, kenda-pene mindi yakama guato, yando apolopeya. Wamba Isatale tane tupamane Jisasa lo bilipi nalene, aiya pelene gulo ateai-kola, Goteto utupane towa yataka wato, kenda-pene andane wete mindi utupane maiya-kola, utupane kembone yando apene gulo ateaini-ko. Goteto wandakali ondo wato moyalane mana okola, wandakali towa yataka wato kenda-pene maiyane mana okola, mana okonelapo yakamato wayumane nemboto atalapape. \x * \xo 11:22 \xt Jo 15:2,4-6\x* \p \v 23-24 Ita olipi tapulusa atene tupana kembone tupa ita olipi eenga yandatane tupana kembone ata na-piyaini. Wuane tekeko, Goteto ita olipi tapulusa atene tupana kembone gulene yame waka wandakali yakama yando moto, balana olipi ita yandatane atene okona ate lea. Wuaneko, balato olipi ita yandatane atene okona kembone wamba yando apeane utupane molo-peke loto, ita yandatane atene okonena katulo mo ate lolo-peke lolopeya teke. Tene okonena, matili Isatale tane wandakali minditupa Jisasa lo bilipi leaindo, Goteto utupane molo-peke loto, balana olipi ita yandatane okonena ate lolo-peke lolopeya. \s1 Goteto Wandakali Pitaka Ondowa Moyokale Leane Oko \p \v 25 Amene imalini yame, yakama tane wai ene ateyama nembo tolaini lo, nambato Gotena pii wamba too pitane yane mindi yakama langeyo. Wamba Isatale tane wandakali minditupana nembo-tene ana gulene atama pulu, Goteto wandakali yame waka oko-tuma balana wandakali guleakale lata yane tupa pitaka balana yame okona mo tako pula oto okona giau lolopeyai leyo. \p \v 26-27 Oto okone epola-angi, Isatale tane wandakali tupamane andolai-kola, wandakali yame waka kambua Gotena yame ateyai lo andolopeyai. Andoto, yakama tane Gotena yame ataima lakae lo nembo tolai-kola, Goteto Isatale tane enene tupa pitaka molo-peke lolopeya. Matili Goteto utupane molo-peke lolopeya loto, Gotena pii pepa pelene eya mindimane loto, nambato pii mindi lo yata wato, utupanena mana koo tupa apia-mauwakale leyo layene eya. Dee, Gotena pii pepa pelene eya waka mindimane loto, Jekopona mandiyene yame Isatale tane wandakali tupamane Gote masia mawuato, mana koo tupa minu atolai-kola, utupane molo-peke lolane akali oko Sayone tano okona ato epoto, utupanena mana koo tupa apia-malupeya layene eya. \x * \xo 11:26-27 \xt Ais 59:20-21; Jet 31:33-34\x* \p \v 28-32 Wamba Goteto wandakali pitaka ondowa moyokale nembo toto, utupane pitaka-mane balana pii tanga loto, andi latane gulo ateakale lo balato ando konda yaepia. Goteto wuane pea-kola, wamba yame waka wandakali yakamato balana pii tanga lo ateainipia. Wuane tekeko, andipa Isatale tane wandakali tupamane Gotena pii tanga lo ateyai-kola, Goteto yame waka wandakali yakama ondo wato moyo ateya. Wuane pua teke, Goteto Isatale tane wandakali tupa ondowa moyokale nembo toto, balana pii tanga leakale lo ando konda ya-kola, utupane-mane balana pii tanga leainipia. Tanga leai-kola, balato yame waka wandakali yakama ondo wato moyo ateya. Tene okonena, Isatale tane wandakali tupamane Gotena mana epene okone andoto, Goteto Isatale tane wandakali tupapi ondo wato moyakale nembo tolopeyai. Goteto yame waka wandakali yakama ondowa moyokale nembo toto, Isatale tane wandakali tupamane balana pii layene epene oko bilipi naleakale lo balato ando konda ya-kola, utupane-mane bala towa yanda-pene gulo ateyai. Wuane tekeko, Goteto wandakali mindi balana yame ateakale lo ee lo moto, balana minditaka epene tupa wandakali okone maiyando, matili Goteto balana nembo-tene oko lawa puato, wandakali okone balana yame ata napeakale na-lalane. Tene okonena, Isatale tane wandakali tupana yumbane tupa balana yame ateakale lata yane mambele, andipapi balato Isatale tane wandakali tupa towa mee yamapane yo ateya. \s1 Nanimato Gotena Gene Laiyu Lo Atamakale Leane Oko \p \v 33-34 Gotena pii pepa pelene eya mindimane loto, apito Akali Andane okona nembo-tene oko anda yiake lalaepe. Apito Akali Andane oko mana lamawuato, nimbato wua pipe lalaepe layene eya. Mindimane katulo wuane napiyane. Ipa solewata angini oko nenanga wete ato pitima keyoto andane wetete eya wuane pua teke, Gotena manapi, nembo-tenepi, okonelapo andane wetete waka. Tene okonena, Goteto aki nembo toto, mangene mindi peape lo nanimato katulo aiya pua anda na-piyamane. Jia. \x * \xo 11:33-34 \xt Ais 40:13; 55:8-9; 1Ko 2:15-16\x* \p \v 35 Gotena pii pepa pelene eya waka mindimane loto, apito minditaka mindi wamba ini Gote maeya-kola, matili Goteto balana yano okone peyoto, minditaka paini maipe-penepe layene eya. Mindimane minditaka mindi wamba ini Gote mai nape. Jia. \x * \xo 11:35 \xt Jop 41:11\x* \v 36 Minditaka eya tupa pitaka-mane balana gene oko laiyu leakale nembo toto, Goteto utupane pitaka yakale leaipia. Bala utupane pitakana tene wetete oko ateya-kola, minditaka eya utupane pitaka balana angu eya-ko. Andipapi, matilipi, ole dindi lo nanimato balana gene oko laiyu lo atamakale. Enene. \x * \xo 11:36 \xt 1Ko 8:6\x* \c 12 \s1 Yakama Tane Gote Lo Opa Maiyapape Leane Oko \p \v 1 Amene imalini yame, Goteto nanima ondo wato, wayumane wete moyalane-ko. Yakama mindiki-mindiki lo saka atoto, yakama tane Gote lo opa maitawa atalapape lo nambato yakama langeyo nayu leyo. Yakamato balana wandakali epene wete tupa atoto, mana balato epele alane tupa wato minu atalapape. Yakamato wuane pua ateaindo, yakamato Gote lo lotu tika pua lo atolai-kola pulupeya. \v 2 Yakamato wandakali waka tupana mana koo tupa wato mina na-piyapape. Jia. Goteto mana anu-pene tupa epele wete wato, utupane epene tika-pene wete lalaepe lo yakamato andamakale nembo toto, Goteto yakamana nembo-tene tupa mo wenene gulaya yakale atalapape. \p \v 3-5 Anu peakale nambato wuane leyope. Wamba Goteto namba ondowa moyoto, namba balana aposolo akali atoto, piape oko pula lo namba tepe leane. Tene okonena, nambato yakama wandakali mindiki-mindiki lo pitaka pii minditupa languato, wua leyo: Nanimana umbaini mindiki okona kinipi, kenepi, lenepi, alenepi, okonetaka kambua tupapi, utupane pitaka-mane piape waka-waka piyaini. Wuane pua teke, Kataisa lo bilipi lalamane wandakali nanima kambua ateyama tekeko, nanima pitaka Kataisana yame mindiki ateyama. Wuaneko, nanima pitaka yame mindiki angu atoto, nanima mindiki-mindiki lo Kataisa lo bilipi lene wandakali waka tupa pitakana yangone ateyamako. Yakama mindiki-mindiki lo wandakali yangone tupa sia minu, lipinga yale ateyo nembo na-talapape. Jia. Wuane nembo natene, Goteto yakama mindiki-mindiki lo bilipi giyane pua teke, kuai lo nembo toto, nimba tane katulo wua pulupeyo nembo tape. \p \v 6 Wamba Goteto nanima ondowa moyoto, balana piape waka-waka pulane mana mindipene-mindipene tupa tale puato, mana minditupa nanima mindiki-mindiki lo mee geane nembo toto, nanimato balana piape utupane pua atape-pene. Mindimane Gotena pii oko wandakali tupa lamauwa ateakale nembo toto, Goteto balana piape pulane mana tupa wandakali okone maiyae yando, wandakali okonemane bilipi lola pua Gotena pii oko wandakali tupa lamauwa atape-pene. \v 7 Mindimane balana yangone tupa moyakale nembo toto, Goteto balana piape pulane okonena mana tupa wandakali okone maiyae yando, wandakali okonemane balana yangone tupa moyo atape-pene. Mindimane tisa piape pua ateakale nembo toto, Goteto balana piape okone pulane mana tupa wandakali okone maiyae yando, wandakali okonemane tisa piape pua atape-pene. \p \v 8 Mindimane wandakali tupana nembo-tene tupa mina ika loto, utupane minu tai layawa ateakale nembo toto, Goteto balana piape okone pulane mana tupa akali okone maiyae yando, wandakali okonemane piape okone pua atape-pene. Mindimane wandakali yangone minditaka jia yo atalaini tupa moyo minditaka maiyakale nembo toto, Gote balana piape okone pulane mana tupa wandakali mindi maiyae yando, wandakali okonemane minditaka kambua wandakali utupane mauwa atape-pene. Mindimane balana wandakali yangone tupa bosa lo ando ateakale nembo toto, Goteto balana piape oko pulane mana wandakali mindi maiyane yando, wandakali okonemane balana wandakali yangone tupa kuai lo ando atape-pene. Dee, mindimane wandakali yangone tupa ondowa moyakale nembo toto, Goteto balana piape okone pulane mana tupa wandakali okone maiyae yando, wandakali okonemane epele wato, yangone utupane ondowa moyape-pene. \s1 Mindi Akali Moyaka Pua Atalapape Leane Oko \p \v 9 Yakamato mana koo tupa masia mawuato, mana epene tupa duli lo wato minu atoto, wandakali yangone tupa mee owato epele naene, wayumane wete epelewa yamapane yo atalapape. \v 10 Yakama tanena amene imalini enene tupa wayumane epelewa yamapane yo atalaini pua teke, yakamana Kitisene amene imalini tupa wayumane epelewa yamapane yo atoto, mindina gene oko laiyu laka pua atalapape. \v 11 Yakama kepa wato, mee ata na-piyapape. Jia. Yakamato akali Andane okona piape wayumane wete epele wato, taimane pimawua atalapape. \p \v 12 Kenda-pene mindi yakamanga epola-angi, Goteto yakama moyakale lo maliyo atoto, yakamato kepa nalapape. Ole dindi lo Gote pote loto, balato yakama katulo moyolo-peya nembo toto, epelewa atalapape. \v 13 Gotena wandakali tupa minditaka jia yo ateaindo, yakamato utupane moyalapape. Wandakali mindi yuu waka mindinga atalu, yakama atolainga epeando, yakamato bala moyo yatawa paliyapape. \p \v 14 Wandakali minditupa-mane kenda-pene andane tupa yakama giki peaindo, yakamato pote loto, Gote, nimbato utupane minu koyakale lo pote na-lalapape. Jia. Balato utupane moyakale lo pote loto, wandakali utupanena koo tene tupa apiape lalapape. \v 15 Epelewa atolai wandakali tupa towa yakamapi epelewa atalapape. Ai lolai wandakali tupa towa yakamapi ai lalapape. \v 16 Dee, yakama tane mana andene ateyama nembo na-talapape. Jia. Yakama tane gene yene ateyama nembo natene, wandakali gene nayene tupa towa atu atalapape. Wuane pua atoto, yakamato Kitisene waka tupa pitaka towa kuai lo potomane lo atalapape. \p \v 17-18 Yakamato wandakali waka tupa towa pii yanda napene, utupane pitaka towa tambo lo atolane asini mindi yando, yakamato asini okone wato minuto, utupane pitakana wenonga mana epene tupa angu wato minu atalapape. Mindimane yakamanga mana koo mindi mineando, yakamato paini balanga mana koo mindi mina na-piyapape. \p \v 19 Nambana yamapane yene amene imalini yame, Gotena pii pepa pelene eya mindimane loto, Akali Andane okomane pii mindi loto, yole koo maulane piape okone nambana. Mindimane mana koo mindi nimbanga mineando, nambato balana mana koo okona paini yole koo mindi malu-peyawa leaipia layene eya-ko. Wandakali mindimane yakamanga mana koo mindi mineando, yakamato paini balanga mana koo mindi mina na-piyape. Jia. Goteto bala towa yataka wato, balana mana koo okonena paini yole koo mindi maiyakale lo ando kondalapape. \p \v 20-21 Kondalu, yakamato paini mana koo mindi wandakali okonenga mina napene, balanga mana epene tupa minalapape. Wuane piyu, wandakali waka okonena mana koo minalane tupamane yakama sia miniakale lo ando konda naene, yakamato mana epene minulaini utupane-mane wandakali okonena mana koo utupane sia minalapape. Yakamato sia minalapale loto, Gotena pii pepa pelene eya mindimane wua leya: Nimba towa yanda-pene wandakali mindi ulia nono yando, ulia neakale maipe layene eya. Bala ipa nono yando, ipa neakale maipe. Nimbato wuane peendo, bala yala wete wato, mana koo minalane tupa kondolo-peya layene eya. \c 13 \s1 Nanima Gapomane Pangosa Atape-pene Leane Oko \p \v 1-2 Gapomane mindikipi mindi bala tane mee ika lo ata napiyane. Jia. Goteto gapomane ateyai tupa pitaka ateakale lea-kola, ateyai. Tene okonena, mindimane gapomane okona pangosa ata napukale leando, balato Gotena pangosa ata napukale lola-kola pulupeya. Wuane pulai wandakali tupamane yakamana mana koo okonena yole koo oko molo-peyaiko. Wandakali pitaka-mane gapomane tupana pangosa atape-pene. \x * \xo 13:1-2 \xt Tai 3:1-2; Man 8:15\x* \p \v 3-4 Anu peakale nambato wuane leyope. Gapomane oko bala Gotena piape akali atoto, nimba kuai lo atola loto, piape pua atalane. Gapomane okomane wandakali mana epene minalaini tupa yuku yakale lo piape na-piyaini. Jia. Koo piyaini wandakali tupa yuku yakale lo piape piyane-ko. Nimbato gapomane oko ando yuku na-wakale nembo teendo, mana epene tupa angu wato minu atape. Wuane peendo, gapomane okomane nimbana gene oko laiyu lolopeya tekeko, nimbato mana koo tupa minu atalene yando, yukuwa atape. Gapomane okomane kandepa luu oko mee awua ata napiyane. Jia. Gapomane oko bala Gotena piape akali atoto, koo pulaini wandakali tupanga yole koo mindi mauwakale nembo toto, kandepa luu oko auwa atalane-ko. \x * \xo 13:3-4 \xt 1Pi 2:13-15\x* \v 5 Gapomane okomane yataka wato, yole koo mindi yakama gulane lo yuku wato, yakama utupanena pangosa atape-pene. Dee, gapomane pangosa atolane mana okone epene nembo toto, yakamato gapomane okona pangosa atape-pene. \p \v 6 Gapomane oko Gotena piape akali atoto, ole dindi lo piape pua atalane. Tene okonena, gapomane okomane piape okone pua ateakale nembo toto, yakamato gapomane takisa maiyaini. \x * \xo 13:6 \xt Mt 22:21\x* \v 7 Yakamato minditaka gapomane piape akali tupa maipe-pene tupa maiyapape. Yakamato takisa mindipene-mindipene tupa takisa muni mialaini akali tupa maiyapape. Dee, gapomane piape akali mindimane pii mindi lola-angi, yakamato balana pii wayumane ale amauwato, balana gene oko laiyu lalapape. \s1 Yangone Tupa Epelewa Yamapane Yo Atalapape Leane Oko \p \v 8-10 Mindimane wandakali yangone mindi epelewa yamapane yo ateando, balato wandakali okonenga mana koo tupa mina napiyane. Jia. Wuaneko, wandakali yangone epelewa yamapane yo atalane wandakali okonemane Gotena loo tupa wato minu atalane. Gotena loo mindimane loto, nimbato wandakali mindi peyo ome na-lalapape leya. Mindimane loto, nimbato pake namiape. Nimbato wandakali mindina minditaka eya tupa miauwa lakae lo nembo natape. Nimbato pamuku napipe leya. Gotena loo andane wete mindiki okomane loo utupanepi, balana loo waka tupapi, utupane pitaka mina mindiki loto, nimbato nimba tane epelewa yamapane yo atalene pua teke, wandakali yangone tupa epelewa yamapane yo atape leya. Wandakali mindimane wuane pua ateando, balato Gotena loo tupa pitaka wato minu atola-kola pulupeya-ko. Yakamato wandakali yangone tupa epelewa yamapane yo atolane mana oko angu yakamanga yano gulo yapowa eya nembo talapape. Wuane nembo toto, yakamato wandakali yangone mindina yano waka mindi yakamanga yapowa yakale lo ando konda na-piyapape. \x * \xo 13:8-10 \xt Mt 22:39-40; Jem 2:8; Ek 20:13-15,17; Lo 5:17-19,21; 1Ko 13:4-7\x* \s1 Jisasa Kataisa Minatawa Atalapape Leane Oko \p \v 11-12 Anu peakale nambato yakama languato, mana utupane wato minu atalapape leyope. Wamba bulupane tewa nanimato Kataisa lo bilipi lema-angi, Goteto nanima lamolo-peke lolopeya oto oko amonga wete yane tekeko, andipa oto okone mandaka guleya. Yuu undupi latane atapia oko koyo pima-pima peya-kola, yuu waa loyale peya-ko. Yakama mee limu palu atapowa ata napepe-pene. Jia. Andipa yakama ika lape-pene nembo teyai-ko. Nanimato undupi-lene okona mana koo tupa auwa tepa alu, Akali Andane tii-pene atalane okona mana epene tupa nanimana sia umbi guleakale nemboto, mana epene utupane wato minu atamakale. \x * \xo 13:11-12 \xt Ep 5:11-14; 1Tes 5:5-7; 1Jo 2:8\x* \p \v 13 Nanimato bia ipa tai no sapake lo kewa ata napimakale. Nanimato mana koo kalato atene tupa wato minuto, pamuku napimakale teke. Dee, nanimato wandakali yangone tupa towa apiangu puato, utupane towa pii yanda pua ata napimakale. Jia. Nai teya-kola, wandakali tupa epoko pua atalaini pua teke, nanimato asini tika-pene oko wato minu atamakale. \x * \xo 13:13 \xt Lk 21:34-35; Ep 5:18\x* \v 14 Yakamato mana koo mindi minauwa lakae lo nembo tolai-angi, wua puato, mana koo okone wato mina-makale nembo na-talapape. Jia. Wuane nembo natene, Akali Andane Jisasa Kataisa oko bala yakamana sia umbi guleakale nembo toto, yakamato bala minatawa atalapape. \x * \xo 13:14 \xt Ep 5:11-14\x* \c 14 \s1 Wandakali Yangone Tupa Yapa Lo Tale Na-piyapape Leane Oko \p \v 1-4 Wandakali minditupa-mane tomo yame tupa pitaka nape-pene lo bilipi lalaini. Wuane tekeko, wandakali minditupana bilipi oko tai nalene eya-kola, minjuni nanalaini. Tomo yame pitaka nape-pene lo bilipi lene wandakali yakamato minjuni naa na-piyaini wandakali utupane anda napi loto, utupane Kitisene enene nanima yale ata napeyai nembo na-talapape. Jia. Yakamato utupane Kitisene enene ateyai loto, yakamana sosa okona mo konda piyapape. Mo konda piyu, yakamato wandakali utupanena bilipi oko mo lawa pimakale loto, utupane towa pii yanda pua ata na-piyapape. Dee, Goteto tomo yame tupa pitaka nape-pene lo bilipi lene piape wandakali tupapi balana yame ateakale leane-ko. Wandakali utupane-mane mana epene tupa minu ateyai yandopi, mana koo minu ateyai yandopi, Akali Andane okomane utupanena mana tupa yapa lo tale puato, wuane peyai lape-pene. Balato katulo utupane minu tai laya ola-kola, utupane-mane mana epene tupa tailo minu atolo-peyaiko. Minjuni naa na-piyaini wandakali yakama apito Akali Andane okona piape wandakali waka tupa yapa lo tale puato, utupane-mane mana koo mindi mineyai leyaipe. Yakamato wandakali utupane yapa lo tale puato, utupane-mane minjuni nalaini mana okone mana koo mindi miniyai na-lalapape. Jia. \x * \xo 14:1-4 \xt Lom 15:7-12; Jen 9:3-4; Kol 2:16-17; Mt 7:1-2; Jem 4:11-12\x* \p \v 5-6 Tomo tupa pitaka nalaini wandakali tupamane Akali Andane okona gene oko laiyu loyale, tomo tupa pitaka noto, Gote wayu pele lalaini. Minjuni naa na-piyaini wandakali tupamane Akali Andane okona gene oko laiyu loyale, minjuni nanalaini. Utupane-mane, tomo waka tupa angu noto, Gote wayu pele lalaini. Wuane pua teke, wandakali minditupa-mane oto eya tupa pitaka mindiki okonepene teke-teke eya nembo talaini tekeko, wandakali minditupa-mane Akali Andane okona gene oko laiyu lamakale nembo toto, oto mindiki-mane oto waka tupa pitaka sia minalane nembo talaini-ko. Wandakali mindiki-mindiki lo okonetaka tupa kuai lo bilipi leyope lo wayumane nembo toto, balana bilipi okone wato minape-pene. \x * \xo 14:5-6 \xt Ga 4:9-11\x* \p \v 7-9 Kataisa bala wandakali saka ateyai tupapi, omene tupapi, utupane pitakana Akali Andane oko atokale nembo toto, omalu, saka atolo-peke leaipia. Wuaneko, Kitisene wandakali nanima saka atemando, wandakali-mane nanimana gene tupa laiyu leakale nembo toto, nanima saka ata na-piyamane. Jia. Utupane-mane Akali Andane okona gene oko laiyu leakale nembo toto, nanima saka atalamane. Dee, nanima omemandopi, wandakali-mane nanimana gene oko laiyu leakale nembo toto, nanima oma na-piyamane. Jia. Utupane-mane Akali Andane okona gene oko laiyu leakale nembo toto, nanima omalamane. Tene okonena, nanima saka atemandopi, omemandopi, nanima Akali Andane okona yame ateyama. \x * \xo 14:7-9 \xt Ga 2:18-20\x* \p \v 10-12 Gotena pii pepa pelene eya mindimane loto, namba saka atapowa atalawane Akali Andane okomane pii enene wete mindi loto, wandakali pitaka-mane nambana wenonga aiki leka wato, wua pema loto, lapana olopeyai leyo layene eya. Wuaneko, nanima mindiki-mindiki lo nanimana mana tupa pitaka Gote lamawuato, tene okopene mindi ya-kola, nambato wuane pewa lolo-peyama nembo teyama. Tene okonena, nanima pitaka Gotena wenosa-tole atoloma-kola, balato nanima yapa lo tale pulupeya nembo teyama-ko. Anu peakale yakama wandakali ateyai tupana minditupa-mane yakamana amene imalini tupa yapa lo tale puato, utupane-mane mana koo mindi miniyai lalainipe. Anu peakale yakama wandakali ateyai tupana minditupa-mane yakamana amene imalini tupa anda napi loto, utupane koo ya lalainipe. \x * \xo 14:10-12 \xt 2Ko 5:9-10; Ais 45:23; Pl 2:9-11\x* \s1 Mindimane Koo Peakale Lo Mo Piya Olaini Andalapape Leane Oko \p \v 13 Goteto nanima pitaka yapa lo tale pulupeya nembo toto, matili nanimato mindi akali yapa lo tale piki pua ata napene, kondamakale. Kondalu, Kitisene yangone mindimane koo mindi peakale lo nanimato bala mo piya aa napimakale lo pii lo yake pimakale. \v 14 Enene, wamba Akali Andane Jisasa Kataisato namba mana languato, andipa Gotena wenonga tomo yame tupana mindikipi mindi kalato naeya lo namba langeane. Wuane tekeko, wandakali mindimane nembo toto, Goteto tomo mindi nolaini leane lo bilipi leando, wandakali okonemane tomo okone nanene kondape-pene. \x * \xo 14:14 \xt Ap 10:15; Tai 1:15\x* \p \v 15 Nimbana Kitisene yangone mindimane tomo mindi Gotena wenonga kalato atene eya nemboto atola-kola teke, nimbato tomo okone neendo, nimbato wandakali yangone epelewa yamapane yo atalamane mana oko auwa tepa alu, balana nembo-tene oko minu koyole-kola pulupeya. Kataisato wandakali okone molo-peke loyale omeane-ko. Nimbato tomo nole okonemane wandakali yangone okone minu koya napipe. \x * \xo 14:15 \xt 1Ko 8:9-13\x* \p \v 16-17 Yakamato tomo yame tupa pitaka nalaini mana oko epene ya lo nembo toto, minjuni no ateaindo, wandakali minditupa-mane yakamana mana okone andoto, yakamato mana koo mindi mineyai lolopeyai. Goteto bala ando ateakale nembo toto, wandakali mindimane tomo yame minditupa naneando, Gotena wenonga mana okonemane wandakali okone moya napulu-peya. Jia. Oli Sipitisa okomane wandakali mindina mana mo tika puato, bala mo epele piya ola-kola, wandakali okonemane wandakali waka tupa towa pii yanda napene, kuai lo ateando, Goteto bala moyo ando atola-kola pulupeya. \p \v 18 Mindimane mana tika-pene tupa wato minu atoto, pii yanda napene, epele wato, Kataisana piape pua ateando, Goteto bala epele alane. Mindimane wandakali okonena mana epene utupane andoto, balana gene oko laiyu lolopeyai-ko. \v 19 Nanimato pii yanda pua ata napene, mindi akali minu tai laya aka pua atamakale nembo toto, mana epene tupa minu atamakale. \x * \xo 14:19 \xt Lom 12:17-18; 15:1-4\x* \p \v 20 Enene, andipa Gotena wenonga tomo yame mindikipi mindi kalato atene naeya tekeko, nimbato minjuni nole okomane wandakali mindi yuunga peakeakale laya yeendo, nimbato mana koo minule-kola pulupeya. Nimbato minjuni nole okonemane Gotena piape okone minu koya napipe. \x * \xo 14:20 \xt 1Ko 8:13\x* \v 21 Nimbato minjunipi, ipa waenepi, okonetaka tupa neendo, nimbato katulo wandakali yangone mindi yuunga peakale lo wato tepa olowane nembo tape. Wuane nembo toto, nimbato okonetaka tupa naneendo, nimbato mana epene mindi minule-kola pulupeya. \p \v 22-23 Mana mindi koo ya lo nembo toto teke, wandakali mindimane mana okone wato mineando, balana bilipi okone kalo pula-kola, wandakali okonemane mana koo mindi miniya loto, Goteto bala yapa lo tale pulupeya. Wuaneko, wandakali mindimane loto, minjuni newando, mana okone katupe, nakatupe nembo lapo palu atoto teke, minjuni neando, Goteto wandakali okonemane mana koo mindi miniya lo yapa lo tale pulupeya. Wuane tekeko, wandakali mindimane mana mindi wato minuto, mana koo mindi mina napeyo nembo toto, bala tane yapa lo tale napeando, wandakali okone bala epele ape-pene tekeko, balato wandakali waka tupana nembo-tene mo lawa pukale loto, utupane towa pii yanda napipe-pene. Jia. Balato Gote angu lamawuato, wua lo nembo teyo lape-pene. \c 15 \s1 Yakamato Kataisana Mana Tupa Wato Minu Atalapale Leane Oko \p \v 1-4 Gotena pii okomane nanimana bilipi oko mo tai laya ola-kola, balato nanima moyolo-peya. Moyola-kola, balana potomisa pii tupa angini guleakale loto, nanima kepa naene, maliyo atalapale nembo toto, wamba akali minditupa-mane nanima mana languyale Gotena pii pepa peleaini-pia. Gotena pii utupanena mindimane pii mindi nanima mana languato, wandakali-mane nimba andayo pii koo leaini utupane namba andayo leai-kola, pea layene eya. Kataisa bala tane epele oyale mangene mindi napeane tekeko, Gotena pii okonemane leya pua, kenda-pene minditupa balanga epeai-piako. Bilipi leyama nayu lalamane wandakali nanima tane epele amakale nembo natape-pene. Jia. Bilipi leyo nayu lalamane wandakali nanima mindiki-mindiki lo wandakali yangone tupa mo epele piyamakale nembo toto, utupane moyo minu tai laya oyale, wua pimakale nembo tape-pene. Wuane nembo toto, bilipi leyama nayu na-lalaini wandakali tupa moyo, nanimato utupanena kenda-pene tupa awua atamakale. \x * \xo 15:1-4 \xt 1Ko 10:23-26,31-33; Sam 69:9; 2Ti 3:16-17\x* \p \v 5-6 Yakama pitaka-mane pii mindiki okone teke loto, nanimana Akali Andane Jisasa Kataisana Aiyane Gote okona gene oko laiyu lo atalapale nembo toto, nambato wua lo pote leyo: Goteto yakama moyakale lo maliyo atoto, yakamato kepa olaini nembo toto, balato yakamana bilipi oko minu tai laya yakale. Wuane pula-kola, yakama pitaka-mane Jisasa Kataisana mana oko wato minu atoto, nembo mindiki paluto, yame mindiki gulalapale loto, nambato pote leyo. \s1 Kitisene Wandakali Waka Tupa Epelewa Lamia-lapape Leane Oko \p \v 7-12 Wamba Dapitito pii mindi Gote lamaiyane oko pepa peyoto, nambato wandakali yame waka tupana tombenenga atoto, nimbana gene oko laiyu loto, soŋo tupa lokale lo pepa peleaipia. Dee, potopisa akali Aisayato pii mindi pepa peyoto, akali Jesi yame okona kiŋi mindi wandakali yame waka tupa ando atolo epolopeya. Epola-kola, kiŋi okonemane utupane moyolo-peya nembo toto, utupane-mane maliyo atolopeyai layene eya. Dee, Gotena pii waka mindi pepa pelene eya mindimane loto, yame waka wandakali yakama Gotena wandakali tupa towa epelewa atalapape layene eya. Dee, Gotena pii waka mindimane loto, yame waka wandakali yakama pitaka-mane Akali Andane okona gene oko laiyu lo atalapape. Wandakali yame yuu waka tupa pitakana paleyai tupa yakama pitaka-mane balana gene oko laiyu lo atalapape layene eya. Gotena pii pepa pelene eya utupane-mane leya pua, wandakali yame waka tupamane andolai-kola, Goteto utupane ondowa moyalane lo andoto, Gotena gene oko laiyu leakale. Utupane-mane balana gene oko laiyu leakale nembo toto, Goteto potomisa pii mindi Juta yame yumbane tupanga lo yata yane oko enene ya lo andeakale loto, Kataisa bala Juta yamena piape akali oko ateane lo nambato yakama langeyo. Wandakali pitaka-mane Gotena gene oko laiyu leakale nembo toto, wamba Kataisato yakama balana yame atalapale lo yakama lameaipia. Wuane pua teke, andipa Kitisene wandakali waka tupa yakamana yame ateakale lo yakamatopi utupane epelewa lamialapape. \x * \xo 15:7-12 \xt Lom 14:1-4; Mt 15:24; Ap 3:25; Sam 18:49; 117:1; Lo 32:43; Ais 11:10; Lap 5:5\x* \p \v 13 Oli Sipitisa okomane yakamana bilipi oko minu tai laya ola-kola, Goteto yakama moyolo-peya lo yakamato bilipi loto, epelewa maliyo atalapale lo nambato pote leyo. Goteto yakama moyolo-peya lo bilipi laya alane Gote okomane yakama epele wete wa atalapale loto, yakamana yamapane tambo laya yakale lo, nambato pote leyo. \s1 Poloto Misini Piape Wua Pua Atewane Leane Oko \p \v 14 Amene imalini yame, Kitisene mana epene tupa pitaka yakamanga eya-kola, yakama mindiki-mindiki katulo yakama teke-teke mindi mana lamaiki pua atalaini nembo teyo. Tene okonena, ole dindi lo yakamato mana epene kambua wete minu atalaini lo nambato wayumane nemboto teyo. \v 15-16 Wuane tekeko, Goteto namba ondowa moyoto, namba Jisasa Kataisana piape akali ata lea. Tene okonena, nambato yuku naene atoto, yakamana nembo-tene oko mina ika laya wato, pii minditupa yakama langeyo nayu loto, yakamana pepa oko peyo epe leyo. Oli Sipitisa okomane wandakali yame waka tupa Gotena yame gulaya ola-kola, utupane opa Goteto epele alane okonetaka guleakale nembo, balato namba pitisa akali mindi gulola lea-kola, nambato balana pii layene epene oko wandakali utupane lamauwa atewa. \x * \xo 15:15-16 \xt Lom 1:5; 11:13-15\x* \p \v 17-19 Nambato Gotena pii lamawua atewa-kola, wandakali yame waka tupamane Gotena pii oko wato minu ateakale loto, Jisasa Kataisato balana Oli Sipitisa oko namba geane okomane namba minu tai laya ya. Balato namba minu tai laya ya-kola, nambato Gotena piape puato, balana pii layene epene oko wandakali tupa lamawuato, metekolo piape tai-lene mindipene-mindipene tupa pua atewane. Wuane pua atoto, nambato Jutusaleme yuu okona ato tewa Kataisana pii layene epene oko yuu pitakana wandakali tupa lamaima pulu, Ilitikame potopinjia okona giau lewane. Jisasa Kataisato namba minu tai laya ya-kola, nambato Gotena piape utupane peane nembo toto, nambato Kataisana gene angu laiyu leyo. Nambato, piape waka mindi pewane lo namba tanena gene oko nalolo-peyowa. \p \v 20-21 Gotena pii pepa pelene eya mindimane Kataisa andayo loto, balato wua peane lo wamba akali mindimane wandakali minditupa lamai napea-kola, utupane-mane ale naene ateaini tekeko, matili utupane-mane balana pii okone ale wato, nembo tolopeyai layene eya. Gotena pii okone nembo toto, nambato akali waka mindina anda kumu okona anda mindi napukale. Jia. Kataisana gene oko ale naene atalaini wandakali tupamane balana gene oko ale yakale nembo toto, nambato utupanena yuu tupana poto, Gotena pii layene epene oko lamauwa lakae lo nembo talawane. \x * \xo 15:20-21 \xt 2Ko 10:15-16; Ais 52:15\x* \s1 Poloto Lomo Tano Okona Epokale Leane Oko \p \v 22-23 Mali kambua tupana nambato yakama andolo ipuwa lakae lo mee nemboto atewa tekeko, nambato Gotena pii layene epene oko Kataisana gene oko ale naene atalaini wandakali tupa lamauwa atewane. Piape okonemane ole kambuanga namba minandi lea-kola, nambato yakama andolo na-epewane. Wuane tekeko, andipa yuu namba ateyo ongane tane wandakali pitaka-mane Kataisana gene oko ale ayiake leyai-kola, piape nambato piyawane okonepene mindi ongane yaa napeya. \x * \xo 15:22-23 \xt Lom 1:13\x* \v 24 Tene okonena, matili namba Sepene kanditi okona poyale, Lomo tano okona epolowa-angi, nambato yakama andolo epoto, ole minditupa yakama towa epelewa atamakale nembo teyo. Namba yakama towa atalu, matili namba Sepene kanditi okona polowa angi, yakamato namba moyalapale nembo teyo. \p \v 25-27 Wamba Gotena wandakali Jutusaleme ateyai tupamane wandakali yame waka tupa moyo atoto, Gotena pii manapi, utupane lamauwa ateaini. Tene okonena, andipa wandakali yame waka utupanenga yano mindi eya. Andipa Gotena wandakali Jutusaleme ateyai tupa yakamana umbaininga minditaka jia yo ateyai-kola, Gotena wandakali yame waka tupamane utupanena yano peyoto, utupane moyo, minditaka maipe-pene. Yano okone peyape-pene nembo toto, Gotena wandakali yame waka Masetonia, Akaya-la, potopinjia okone-lapona atalaini tupamane pii mindi epelewa lo yake puato, Gotena wandakali Jutusaleme ateyai tupa moyo muni minditupa mauyale mo amunguli pua yata apiai. Wuane peai-kola, andipa nambato Gotena wandakali Jutusaleme ateyai tupa moyo, muni okone mandu poto, mauwakale. \x * \xo 15:25-27 \xt 1Ko 9:11; 16:1-4; 2Ko 8:1; 9:1-2,11-12; Ap 24:17\x* \p \v 28 Nambato muni okone mandu Jutusaleme pulu, Gotena wandakali minditaka jia yo ateyai tupa mauwakale. Maiyu, namba Sepene kanditi okona poyale Lomo tano okona peakaiyu lolowa-angi, namba yakama andolo epokale. \v 29 Namba yakama ateyainga epolowa-angi, Kataisana belesini kambua nambanga eya tupamane yakama wayumane moyolo-peya nembo teyo. \x * \xo 15:29 \xt Lom 1:10-12\x* \p \v 30-32 Amene imalini yame, Oli Sipitisa okomane yakamato namba epelewa yamapane yo ataya yaneko. Goteto katu yalua lo nembo teando, matili namba epele wato, yakama ateyainga epoto, ole minditupa yakama towa atu oto mo atokale nembo teyo. Wuane tekeko, wamba ini nambato muni minditupa mandu poto, Gotena wandakali Jutusaleme tano okona ateyai tupanga mauluwa-kola, utupane-mane muni okone epelewa meakale lo nambato pote leyo. Nambato muni okone mandu polowa-angi, Gotena pii tanga lalaini Jutiya disitiki tane tupamane namba minu koya napeakale lo nambato pote leyo. Yakamatopi nanimana Akali Andane Jisasa Kataisa nembo toto, namba moyo, pote lalapape lo nambato yakama langeyo nayu leyo. \x * \xo 15:30-32 \xt 2Ko 1:10-11; Kol 4:2-4; 2Tes 3:1\x* \v 33 Yamapane epene pale laya alane Gote oko yakama pitaka towa atu ateakale lo nambato pote leyo. Enene. \c 16 \s1 Poloto Wandakali Kambua Kuai Lo Atalapape Leane Oko \p \v 1-2 Wanda Pipi balato Senekotiya tano okona sosa oko moyoyale, piape pimawuato, nanimana imalini gulo pituto, wandakali kambua moyalu, nambapi moyalu teke peane-ko. Bala yakama atolainga epola-angi, Kitisene wandakali yakamato Gotena mana epene tupa wato minuto, bala Akali Andane okona yame peteya nembo talapape. Wuane nembo toto, bala wayu epeleya lo lamia-lapale loto, nambato bala wanda epene mindi lo yakama langeyo. Kenda-pene mindi balanga yando, yakamato bala moyalapale lo nambato pii utupane yakama langeyo. \p \v 3-4 Wamba Pitisila, Akuwila-la, okonelapo namba towa atu Jisasa Kataisana piape mindiki pua atema-angi, liyamba tane omolopale lo yuku naene, namba molo-peke leapi. Tene okonena, nambato okonelapo ando wayu peapi leyo tekeko, nambato angu jia. Wandakali yame waka tupana sosa pitaka-mane okonelapo ando wayu peapi leyai teke. Nambato liyamba kuai lo atalapape lapia lo, yakamato okonelapo lamai-giyapape. \x * \xo 16:3-4 \xt Ap 18:2\x* \p \v 5 Dee, okone-lapona andaka lotu loyale amunguli piyaini wandakali tupa ando nambato kuai lo atalapape lapia lo yakamato utupane lamai-giyapape. Akali Epainitusa balato Esia potopinjia tane waka tupa pitaka sia minuto, wamba ini bulupane Kataisa lo bilipi leane. Bala nambana yamapane yene akali ateya. Nambato bala kuai lo atape lapia lo yakamato bala lamai-giyapape. \p \v 6 Wanda Matiyato yakama moyoyale Gotena piape ayiawa wete peane. Nambato bala kuai lo pitipe lapia lo yakamato bala lamai-giyapape. \v 7 Wamba namba Kataisa lo bilipi nalene atewa-angi, nambana Juta yame yangone akali Endonikosa, Juniasa-la, okonelapo-mane wamba ini Kataisa lo bilipi leapilipia. Aposolo akali ateyai tupana akali okonelapo gene yene atoto, namba towa atu andi latane atemane. Nambato akali okonelapo ando liyamba kuai lo atalapape lapia lo yakamato okonelapo lamai-giyapape. \p \v 8 Nambana yamapane yene akali Ambilatasa bala Akali Andane okona yame ateya. Nambato bala kuai lo atape lapia lo yakamato bala lamai-giyapape. \v 9 Nanima towa atu Kataisana piape pimai-yamane akali Epane-la, nambana yamapane yene akali Satakisa-la, okonelapo kuai lo atalapape lapia lo yakamato okonelapo lamai-giyapape. \p \v 10 Wamba Sataneto akali Apelesa minu makande peane tekeko, balato Kataisa auwa tepa naene, bilipi lo ateane. Nambato bala kuai lo atape lapia lo yakamato bala lamai-giyapape. Dee, nambato akali Atito-pulasa okona yame tupa kuai lo atalapape lapia lo yakamato utupane lamai-giyapape. \v 11 Nambana Juta yame yangone akali Etotiane oko bala kuai lo atape lapia lo yakamato bala lamai-giyapape. Akali Nasisana andaka atalaini wandakali tupamane Akali Andane oko lo bilipi lalaini. Nambato utupane ando kuai lo atalapape lapia lo yakamato utupane lamai-giyapape. \p \v 12 Akali Andane okona piape pua pitiyapili wanda Taipina, Taiposa-la okonelapo liyamba kuai lo pitiyapape lapia lo yakamato okonelapo lamai-giyapape. Nambana yamapane yene wanda Pesisa balato Akali Andane okona piape kambua pimawua pitiyane. Nambato bala kuai lo pitipe lapia lo yakamato bala lamai-giyapape. \v 13 Nambato Akali Andane oko kuai lo wete wato minalane akali Lupasa ando, bala kuai lo atape lapia lo yakamato bala lamai-giyapape. Wamba balana angini oko nambana angini gulo pituto, namba moyo peteane. Nambato wanda okone kuai lo pitipe lapia lo yakamato bala lamai-giyapape. \x * \xo 16:13 \xt Mk 15:21\x* \p \v 14 Nambato Asingo-tisapi, Pilikonepi, Emesapi, Emasapi, Patombasapi, utupane towa atu atalaini Kitisene yangone tupapi, utupane pitaka kuai lo atalapape lapia lo yakamato utupane lamai-giyapape. \v 15 Nambato Pilolo-kasapi, Juliapi, Netiasapi, balana imalini okopi, Olipasapi, Gotena wandakali utupane towa atu ateyai tupapi, utupane pitaka kuai lo atalapape lapia lo, yakamato utupane lamai-giyapape. \p \v 16 Gotena wandakali tupamane Kitisene yangone tupa epele wato, sikane lalawa piki puato, yakamato mindi akali kuai lo atape lalapape. Kataisana sosa yuu waka-waka eyai tupa pitakana Kitisene wandakali tupamane yakama languato, kuai lo atalapape leyai. \x * \xo 16:16 \xt 1Ko 16:20; 1Pi 5:14\x* \s1 Sosa Oko Yame Lapo Gulolane Andalapape Leane Oko \p \v 17-19 Amene imalini yame, yakamato Gotena pii oko wato minu ateyai lene oko wandakali pitaka-mane ale ayiake leainipia. Nambato yakamana mana epene okone nembo toto, epele wete eyo. Yakamato mana koo tupa nembo natene, mana epene tupa angu nemboto atapiai lakae lo nembo teyo. Wuane tekeko, wandakali minditupa-mane mana epene andokope, mana koo andokope lo wayumane nembo natalaini. Wayumane nembo nateai-kola, akali koo minditupa-mane nanimana Akali Andane Kataisana piape pimai napene, mee minditaka mia-makale nembo toto, piape pua atalaini. Wandakali minditupa-mane akali utupanena mana koo tupa nembo nateyai-kola, akali koo utupane-mane pii epene tende-pene minditupa loto, utupane minu tambo laya wato, minakasa alaini. Akali koo utupane-mane pii mana yakamato wamba meaini okone auwa na-epalaini. Jia. Utupane-mane pii mana waka mindi-pene mindi auwa epoto, wandakali tupa lamai-yaikola, yakama yapu lo yame lapo gulo atoto, pii yanda pua atalaini. Yakamato wuane pua ateyai-kola, wandakali minditupana bilipi oko koyalane. Akali koo utupane-mane yakamana sosa oko yame lapo gulaya olaini lo ando atoto, yakamato utupane masia mauwa atalapape lo nambato yakama langeyo nayu leyo. \x * \xo 16:17-19 \xt Mt 7:15-20; Tai 3:10-11; Pl 3:17-19; 2Pi 2:3; Lom 1:8; 1Ko 14:20\x* \p \v 20 Yakamato mana utupane masia mawua ateaindo, yakamana yamapane tambo laya alane Goteto yakama moyo atola-kola, yakamana kene tupamane Satane wamba kapoyale ango mangua olopeyai. Nanimana Akali Andane Jisasato yakama ondo wato, moyo ateakale lo pote leyo. \x * \xo 16:20 \xt Jen 3:15\x* \s1 Akali Minditupa-mane Yakama Kuai Lo Atalapape Leyai Leane Oko \p \v 21 Namba towa Gotena piape pimai-yapale akali Timoti okomane yakama kuai lo atalapape leya. Dee, nambana Juta yame yangone akali Lusiasapi, Jesonepi, Sosipatapi, utupane-mane yakama kuai lo atalapape leyai teke. \x * \xo 16:21 \xt Ap 16:1-2; 19:21-22; 20:4\x* \v 22 Poloto namba Tetiasa languato, nimbato wua lo pepa peya leya-kola, nambato bala moyo, yakamana pepa oko peleyo. Nambapi Akali Andane okona yame oko atoto, yakama kuai lo atalapape leyo. \p \v 23 Wandakali minditupa akali Gayasa okona andaka poto, lotu lalaini. Balato namba yatawa paliyane teke. Balato yakama kuai lo atalapape leya. Dee, tano okona muni ando atalane akali Etasatusa-la, nanimana Kitisene amene Kuatusa-la, okonelapo-mane yakama kuai lo atalapape leyapi teke. \x * \xo 16:23 \xt Ap 19:9; 1Ko 1:14-15\x* \v 24 [Nanimana Akali Andane Jisasa Kataisato yakama pitaka ondo wato, moyo ateakale lo pote leyo.] \s1 Nanimato Gotena Gene Laiyu Lo Atamakale Leane Oko \p \v 25-26 Wamba mali kambua wete Gotena pii layene epene oko too pitane ateane tekeko, matili wandakali yame pitaka-mane pii okone bilipi loto, wato mineakale loto, Goteto pii okone lo pana yaepia. Atapowa atalane Gote okonemane balana pii okone potopisa akali tupanga lo pana wato, utupane-mane pii okone pepa peyalapape lea-kola, pii okone panakame yaepia. Panakame ya-kola, Jisasa Kataisato wua peane loto, nambato Gotena pii layene epene oko yakama lamai-yawane. Nambato wuane piyawane okonemane Goteto yakamana bilipi oko katulo minu tai laya olopeya. \x * \xo 16:25-26 \xt Ep 1:7-10; 3:5-10; Kol 1:26-27; Lom 1:5\x* \v 27 Nanimana Gote okomane angu mana pitaka andalane-ko. Jisasa Kataisato nanima moyalane nembo toto, matili-matilipi nanimato Gotena gene oko laiyu lo atamakale. Enene.