\id JAS - Ipili NT [ipi] -Papua New Guinea 2008 (DBL 2014) \h Jemesa \toc1 Jemesato Pepa Peyo Pee Leane Oko \toc2 Jemesa \toc3 Jem \mt1 JEMESA \mt2 Jemesato Pepa Peyo Pee Leane Oko \c 1 \p \v 1 Namba Jemesa. Nambato Akali Andane Jisasa Kataisa, Gote-la, okone-lapona piape pimawua atalawane. Wamba Isatale tane wandakali yame alesa tupana wandakali minditupa yakamato yakamana yuu tene tupa tepa alu, yuu waka tupana peainipia. Andipa yakama yuu waka utupanena ateyai-kola, nambato yakamana pepa oko peyo epe loto, yakama kuai lo atalapape leyo.\x * \xo 1:1 \xt Mt 13:54-56; Ga 1:19; Ap 15:23; 1Pi 1:1\x* \s1 Kenda-pene Epola Tupa Auwa Atalapape Leane Oko \p \v 2-3 Nambana amene imalini yame, yakamato Gote lo bilipi leyama nayu leyaipe, naleyaipe lo andoyale, Goteto kenda-pene mindipene-mindipene tupa yakamanga epeakale lo ando kondalane. Dee, yakama Kitisene tai atalapale nembo toto, Goteto kenda-pene utupane yakamanga epeakale loto, yakamana bilipi oko minu mandeke peakale lo ando kondalane teke. Tene okonena, kenda-pene utupane yakamanga epola-angi, yakamato epelewa teke atape-pene nembo talapape.\x * \xo 1:2-3 \xt Lom 5:3-5; 1Pi 1:7\x* \v 4 Gotena mana epene tupana mindikipi mindi yakamanga jia nayola-kola, yakama Gotena wandakali epene tika-pene wete atamakale nembo toto, yakamato kenda-pene epola tupa awua atalapape. \s1 Bilipi Leyo Nayu Loto, Pote Lape-pene Leane Oko \p \v 5 Goteto mangene mindi peakale lo wandakali mindimane pote leya-kola, Goteto wandakali okone ando laiya nalene, mangene okone piyane. Wuaneko, kenda-pene mindi yakamana mindinga epola-kola, balato anu puape lo tatake yando, Gote nimbato nembo-tene epene mindi gipe lo balato pote lape-pene. Pote lola-kola, Goteto nembo-tene epene mindi bala malupeya.\x * \xo 1:5 \xt Man 2:3-6\x* \p \v 6-8 Wuane tekeko, popo leya-kola, ita tupana mane tupa yangisa puu-puu piyane. Wuane piyane pua teke, wandakali minditupana nembo-tene waka-waka paliyaini. Wandakali utupanena mindimane mini lapo paluto, Goteto mangene mindi pulu-peyape, napulu-peyape lo pote leando, Akali Andane okomane mangene okone pulupeya nembo natape-peneko. Wandakali mindimane mini lapo paluto pote nalene, Goteto mangene okone enene pulupeya nemboto toto, pote leyo nayu lape-pene. \s1 Wandakali Tipia Tupa Epelewa Atape-pene Leane Oko \p \v 9-11 Nai tandaka pua teya-kola, palawa dini yati-pene tupa kapu talane. Kapu teya-kola, popo epoto, palawa dini epene utupane yuunga longo tepa aya eya-kola, palawa dini yati-pene tupa koyalu, alu piyane. Wuane piyane pua teke, yuu okona minditaka yati-pene epene kambua yatawa atalaini akali amango tupamane yakamana bisanisa piape tupa pua atoto teke, yakama omalu, alu pulupeyai. Yuu okona akali amango tupa omalu, alu piyaini tekeko, Gotena wenonga Kitisene wandakali tipia tupana gene andane yalane okonena, wandakali tipia utupane epelewa atape-pene. Tene okonena, Goteto yuu okona akali amango mindi bala mo tipia gulaya yando, bala epelewa atape-pene.\x * \xo 1:9-11 \xt Ais 40:6-7\x* \s1 Mindimane Yakama Minakasa Yakale Lo Yakamato Ando Konda Na-piyapape Leane Oko \p \v 12 Wamba Goteto potomisa pii mindi leane oko loto, wandakali mindimane namba towa epelewa yamapane yo ateando, matili nambato wandakali okone bala saka atapowa ateakale lokale leaipia. Wuaneko, Sataneto wandakali mindi minu mandeke pula-angi, wandakali okone bala tai atape-pene. Bala tai atoto, mandeke pene okone sia mineando, Goteto balana potomisa pii leane okone nembo toto, wandakali okone bala saka atapowa ateakale lo ataya olopeya. Goteto wuane pulupeya nembo toto, wandakali mindi bala tai atoto, kenda-pene awua ateando, bala epelewa atape-pene. \p \v 13 Mana koo tupamane katulo Gote minu mandeke napiyane. Dee, wandakali mindimane mana koo tupa mineakale loto, Goteto wandakali okone bala minu mandeke napiyane teke. Tene okonena, mana koo tupamane wandakali mindi minu mandeke pula-angi, Goteto namba minu mandeke peya nalape-pene. Jia. \v 14 Wandakali nanima mindiki-mindiki-mane minditaka miauwa lakae lo nembo talamane tekeko, molane asini tika-pene mindi nayando, mana koo mindi wato minuto, mia-makale nembo talamane. \p \v 15 Wuane nembo toto, wanda-mane andopane mandiyane pua teke, nanimato minditaka miauwa lakae lo nembo talamane okonemane mana koo tupa mandeya-kola, nanimato mana koo tupa minalamane. Nanimato mana koo tupa minu atoto, yamapane peke nalemando, nanima katulo Gote towa atapowa ata napulu-peyamako. \v 16 Nambana yamapane yene yame, wandakali mindimane yakama minakasa yakale lo yakamato ando konda na-piyapape. \p \v 17-18 Nai teya-kola, minditaka eya tupana tandini oko mo tomaki gula, luu gula piyane tekeko, nai anapi minditaka atinga atoto, tii piyane utupane pitaka yakale leane Ayiane Gote oko bala lawa puapi, mindi napiyane. Jia. Nanima Kitisene wandakali tupamane waka minditaka balato yakale leane tupa pitaka sia minu, balana yame bulupane atalapale nembo toto, nanimana Ayiane Gote okonemane balana pii enene okomane nanima mandiyu, ati kenga atoto, minditaka epene wete tupa pitaka nanima mee giyane.\x * \xo 1:17-18 \xt Jo 1:13\x* \s1 Gotena Pii Okomane Leya Pua Piyapape Leane Oko \p \v 19-20 Nambana yamapane yene yame, wandakali mindimane wandakali yangone mindi towa yataka wato, bala minu koyando, balato Gotena mana epene tika-pene oko wato mina napula-kola pulu-peyako. Kitisene wandakali yakamato wandakali yangone tupa towa wamba ini kapoyale yatakawa, pii ini laa napene, yakama pitaka-mane pii ini ale ape-pene. Yakamato nambana pii okone wayumane nembo toto, wato minalapape. \p \v 21 Yakamato mana koo kalato atene kambua minalaini mana oko masia mawuato, gene nayene atalapape. Goteto pii layene epene yakamana yamapanenga yandeane okomane katulo yakamana tandini oko molo-peke lolopeya nembo toto, yakamato Gotena pii layene epene oko epelewa ale alapape.\x * \xo 1:21 \xt Kol 3:8; 1Pi 2:1-3\x* \v 22 Yakamato Gotena pii okone mee alene-mane angu ale yaindo, yakama tane minakasa olai-kola pulupeya. Wuane pulumane nembo toto, balana pii okonemane leya pua piyapape.\x * \xo 1:22 \xt Mt 7:26-27; Lom 2:12-13\x* \p \v 23-24 Anu peakale nambato wuane leyope. Wandakali mindimane balana lee-inga galasanga andalu poto, balana lee-inga okopene ateya nembo natene, wamba kapoyale embesa alane. Wuane pua teke, wandakali mindimane Gotena pii oko mee alene-mane angu ale yando, mana okonemane katulo bala moya napulu-peya. \p \v 25 Wuane tekeko, wandakali mindimane Gotena pii oko ale eyo nayu wato, embesa naene, pii okonemane leya pua teke peando, Gotena pii layene epene okonemane bala tinga lo mene atola-kola pulupeya. Tinga lo mene atola-kola, Goteto wandakali okonena mana tupa mo epene gulaya olopeya.\x * \xo 1:25 \xt Lom 8:1-4; Jem 2:12-13\x* \p \v 26 Wandakali minditupa-mane pii koo mindi lolomane lo tika ando ata napene, pii koo kambua lalaini. Wandakali utupanena mindimane bala tanena gene oko laiyu loto, namba Kitisene epene wete mindi ateyo leando, bala tane andakasa ola-kola pulupeya. Balana mana koo okonemane balana bilipi okola, lotu lolane okola, okonelapo mee gulaya olopeya.\x * \xo 1:26 \xt Sam 141:3\x* \p \v 27 Nanimana bilipi okola, lotu lalamane okola, okonelapo mee gulolane nembo toto, nanimato yuu okona mana koo tupa wato minulumane tika ando atoto, andopane manyanipi, wanda yalopi, utupane moyo, kenda-pene utupanenga yola tupa awua atape-pene. Nanimato wuane pemando, Goteto andola-kola, balana wenonga nanimato Kitisene mana epene tika-pene tupa wato minu atoloma-kola pulupeya. \c 2 \s1 Mana Epene Tupa Minu Atalapape Leane Oko \p \v 1 Nambana amene imalini yame, yakamato nanimana Akali Andane epene wete Jisasa Kataisa lo bilipi lalaini-ko. Yakamato wandakali gene yene tupa towa angu epele wato, wandakali gene nayene tupa embowa, masia maulaini. Tika ando atalapape. \x * \xo 2:1 \xt Ap 10:34; Jem 2:9-11\x* \p \v 2-4 Anu peakale nambato wuane leyope. Akali amango mindi bala tona epene wete tupa piyu, balana kii ondenenga liŋi golo-mane waa-pene mindi piyu, yakamana lotu anda okona epo kolandaka leando, yakamato bala andoto, nimba toko epene okona pitulu ipu lolopeyai. Wuane tekeko, akali koo tipia mindi balana tona lete-lene tupa piyu, yakamana lotu anda okona kolandaka leando, yakamato bala lamawuato, nimba ambinga ika lo ateendopi, nambana kee eyonga peteendopi, mindi pii leaindo, yakama jasa nembo-tene koo palene atoto, wandakali kopeta yapa lo tale pulai-kola pulupeya. \p \v 5-6 Nambana yamapane yene amene imalini yame, wamba Goteto potomisa pii mindi bala towa epelewa yamapane yo ateaini wandakali tupa lamawuato, matili nambato yakama nambana yuu epene okona atama ipulupa lokale leaipia. Andipa yuunga wandakali tipia ateyai tupamane Gote towa epelewa yamapane yo atoto, Gote lo bilipi leyama nayu leyai. Goteto balana yuu epene okone paluni wandakali tipia utupane mauwakale lata yane tekeko, yakamato utupane mo yala aya alaini. Yakamato akali amango tupa epelewa lamialaini tekeko, amango tupamane yakama kenda-pene guato, yakama kosimi lalaini. \x * \xo 2:5-6 \xt 1Ko 1:26-28\x* \v 7 Dee, amango utupane-mane Kataisana gene epene Goteto yakamanga geane okone lamba lalaini. Lamba leyai-kola teke, yakamato utupane towa epelewa atoto, wandakali koo tipia tupa masia mawua ateaindo, yakama jasa nembo-tene koo palene atoto, wandakali kopeta yapa lo tale pulai-kola pulupeyai. \p \v 8 Gote bala nanimana kiŋi oko atoto, balana pii pepa pelene eya okona loo mindi yata wato, nimbato nimba tane epele alene pua teke, nimbana wandakali yangone tupa towa epelewa yamapane yo atape leaipia. Yakamato loo okone wayumane wato minu ateaindo, yakamato mana epene mindi wato minulai-kola pulupeya. \x * \xo 2:8 \xt Mt 19:19; Ga 5:13-14\x* \p \v 9-11 Wuane pulupeya tekeko, wamba Goteto loo minditupa yata wato, nimbato pamuku napipe, wandakali yangone mindi peyo ome nalape leaipia. Wuaneko, nimbato pamuku napene atoto teke, wandakali yangone mindi peyo ome leendo, nimbato Gotena loo tupa kalo pilini wandakali atolopele. Wandakali mindimane loo waka Goteto yata yane tupa pitaka wato minu atoto teke, mindiki angu kalo peando, balato Gotena loo tupa pitaka kalo pula-kola pulupeya. Tene okonena, yakamato wandakali gene yene tupa towa epele wato, wandakali gene nayene tupa mo yala aya yaindo, yakamato loo Goteto yata yane tupa kalo pulai-kola pulupeya. Yakamato wuane peaindo, koo tene yakamanga yolopeya. \x * \xo 2:9-11 \xt Lo 1:17; Mt 5:19-20; Ek 20:13-14; Lom 13:8-10\x* \p \v 12-13 Wandakali mindimane balana wandakali yangone tupa ondo nayando, matili Goteto wandakali kote lo tale pula-angi, Goteto wandakali okone ondo na-olopeya. Wuane tekeko, wandakali mindimane wandakali yangone tupa ondo yando, Goteto wandakali okone ondo wato, bala tinga lo molo-peke lolopeya. Goteto loo okone wato minuto, yakama kote lo tale pulupeya nembo talapape. Wuane nembo toto, yakamato wandakali yangone tupa ondo wato, pii epene tupa loto, utupane towa mana epene tupa minu atalapape. \x * \xo 2:12-13 \xt Ga 6:2-3; Jem 1:25; 1Pi 2:16; Mt 5:7; 18:32-35\x* \s1 Mana Epene Mina Napiyane Wandakali Tupana Bilipi Mee Gulalane Leane Oko \p \v 14 Nambana amene imalini yame, wandakali mindimane Gote lo bilipi leyo loto teke, mana epene tupa mina napeando, balana bilipi okone mee gulolo-peya. Mee guloa-kola, balana bilipi okonemane katulo bala molo-peke nalolo-peya. Jia wete. \v 15 Wuane pua teke, yakamana Kitisene amenepi, imalinipi, mindi balanga tona pulanepi, tomo nolanepi, mindi jia yene atolopeyai. \x * \xo 2:15 \xt 1Jo 3:17\x* \p \v 16 Minditaka jia yene atola-kola, yakamana mindimane tonapi, tomopi, mindi bala moyo mai napene atoto, mee pii-mane loto, nimba upa naene, tomo nono naene, mini epene palu pupe leendo, nimbana pii okonemane bala anu pua moyolo-peyape. \v 17 Kitisene wandakali mindimane lola oko loto, nambato Gote lo bilipi leyo loto teke, wandakali yangone tupa ondo wato moya napeando, balana bilipi lolane okone mee gulolo-peya. \p \v 18 Wandakali mindimane bala lamawuato, nimbato Gote lo bilipi lalene tekeko, nambato mana epene tupa minu atalawane lolopeya. Nimbato mana epene mindi mina napene, mee bilipi angu leendo, nambato nimbana bilipi okone katulo anda napulu-peyo tekeko, mana epene minuluwa okomane nambato Gote lo bilipi leya lo nimba andawa lolopeyo. \x * \xo 2:18 \xt Ga 5:2-6\x* \p \v 19 Nimbato Gote mindiki angu ateya lo bilipi lele okone mana epene tekeko, sipitisa koo tupamane Gote mindiki angu ateya lo bilipi loto, balato kenda-pene mindi utupane yakama gulane lo yukuwa putu-putu peyo atalaini. \v 20 Nimbato mana epene mindi mina napene, mee Gote ateya lo bilipi leendo, nimbana bilipi okone mee gulolo-peya. Nimbato okone enene ya lo nembo nateendo, nimba wandakali kee ene mindi atele. Nambato wuane leyo okona tene tupa nimba langeyo oko nimbato ale ape. \p \v 21-23 Gotena pii pepa pelene mindimane loto, wamba Goteto potomisa pii mindi Apatakame lamaiya-kola, Apatakameto balana potomisa pii okone bilipi leane okonena, Goteto bala akali epene tika-pene mindi ateya leane layene eya. Matili nanimana yumbane Apatakameto pii Goteto leane oko wato minuto, Gote opa mauyale balana iwanane Aisake alata toko okona peyo yangoyale peaipia. Yangoyale pea-kola, Goteto Apatakamena mana epene okone andoto, bala akali epene tika-pene mindi ateya leaipia. Wuane lea-kola, Gotena pii pepa pelene eya okone enene guleaipia. Enene gulea-kola, wandakali-mane Apatakame bala Gotena yamapane yene mindi ateane leainipia. Apatakameto Gote lo bilipi loto, mana epene okone minea-kola, mana epene balato mineane okomane balana bilipi okone mo epene wete gulaya yane oko nimbato andele okoni. \x * \xo 2:21-23 \xt Jen 15:6; 22:9-12; Ip 11:17-19; 2Tem 20:7; Ais 41:8\x* \p \v 24-26 Wuane pua teke, akali lapo Jetiko tano oko kambo andolo peapi-kola, pamuku piyane wanda Leapato akali okonelapo mo too piyu, asia waka mindina peke leakale leaipia. Balato mana epene okone minea-kola, Goteto bala wanda epene tika-pene mindi peteya leaipia. Wandakali mindi omeya-angi, balana tandini okomane umbaini oko tepa alu peya-kola, balana umbaini oko omene mee yalane. Wuane piyane pua teke, wandakali mindimane Gote lo bilipi angu loto, mana epene mindi mina napeando, balana bilipi oko omene yola-kola pulupeya. Goteto wandakali okone bala epene tika-pene mindi ateya na-lalane tekeko, wandakali mindimane Gote lo bilipi loto, mana epene tupa minu ateya-kola, Goteto wandakali okone bala epene tika-pene ateya lalane okone yakamato nembo teyai okoni. \x * \xo 2:24-26 \xt Jas 2:1-21; Ip 11:30-31\x* \c 3 \s1 Yakamana Ekene, Ambulini-la, Kuai Lo Ando Atalapape Leane Oko \p \v 1-2 Nambana amene imalini yame, wandakali mindimane pii koo mindi nalene, balana ekene ambulini oko kuai lo ando ateando, wandakali okone bala epene tika-pene wete mindi atolopeyai. Balato balana umbaininga ateya tupa pitaka katulo kuai lo ando atolopeya tekeko, yuu okona wandakali nanima pitaka-mane mana koo kambua minalamane. Nanimato mana koo minalamane okonena, Goteto yuunga wandakali pitaka kote lo tale pulupeya tekeko, balato nanima tisa tupa kote keato wete mindimane yapa lo tale pulupeya-ko. Akali kambua yakamato wandakali mana lamai-yaini akali atamakale nembo na-talapape. Jia. \p \v 3 Nanimato yia osa mindina masianenga pituto, asia makale nembo tolomane okona bala peakale loto, balana nee asianga aene aŋako mindi pale lalamane. Wuane puato, aene aŋako okonemane nanimato balana ingane mo tika peyama-kola, balana umbaini andane oko pitaka balana ingane aŋako oko watama palane. \p \v 4 Dee, ipanga pitiyu palaini sipi andane tupa nembo talapape. Popo andane mindi loto, sipi andane tupa awua palane. Sipi andane utupanena ingane oko aŋako wete atalane tekeko, sipi ingane minalane akali okomane asini pokale nembo tolane okona peakale loto, sipi ingane aŋako oko mo tika peya-kola, sipi andane oko asia okonena palane. \p \v 5 Wuane piyane pua teke, nanimana ekene ambulini aŋako ateyama okomane katulo piape andane mindi piyane. Ita lengane aŋako mindimane tata too awua poto, ita kambua wete too koyo piyane. Wuane pua teke, nanimana ekene ambulini aŋako okomane pii koo mindi loto, minditaka kambua minu koyalu, wuane pewa lo, katulo bala tane laiyu lalane. \p \v 6 Wuane piyane pua teke, Satane oko bala yuu koo ita too atene okona atoto, wandakali mindina ekene ambulini oko ita lungu yale gulaya alane. Wandakali okonena ekene ambulini oko ita lungu too ateya-kola, balato mana koo mindipene-mindipene tupa mina ika lalane. Balana ekene ambulini aŋako okomane wandakali waka tupa towa kenda-pene kambua mina ika laya wato, wandakali okone minu koyalane teke. \x * \xo 3:6 \xt Mt 12:36-37; 15:11,18-20\x* \p \v 7 Yia kapuapi, piango anatopepi, ekapi, etulupi, dee ipa pangosa pitiyane tupapi, utupane pitaka wandakali-mane mo tambo laya alamane. \v 8 Nanimato wuane piyamane tekeko, wandakali mindikipi mindimane bala tanena ekene ambulini okolapo katulo mo tambo laya na-alane. Wandakali peyo ome lalane posini koo tupa wandakalina ekene ambulini okona tumbi latane ateya-kola, ole kambuanga ekene ambulini okonelapo-mane pii koo kambua tupa loto, piape koo kambua tupa piyapele. \x * \xo 3:8 \xt Lom 3:13-14\x* \p \v 9-12 Nambana amene imalini yame, ita piki mindina olipi dini mindi katulo lialaepe. Pee, getepe eyaka mindina piki dini mindi katulo lialaepe. Ipa solewata kaa-pene okola, ipa enene okola, lapotaka kendo mindikina katulo epalaepe. Jia wete. Ipa kendo mindiki okonena teke ipa solewata kaa-pene okola, ipa enene okola, okonelapo lapotaka na-epalane tekeko, nanimana ekene ambulini mindiki okomane nanimato pii epene-la, koo-la, okonelapo lapotaka lalamane. Nanimana Ayiane Gote bala nanimana Akali Andane oko ateya nembo toto, nanimana ekene ambulini okonemane balana gene oko laiyu lalamane. Bala laiyu lalu, nanimana ekene mindiki okonemane teke pii koo loto, nanimato wandakali Gote bala tane yale waa peane tupa minu koyalamane. Nambana amene imalini yame, nanimana mana okone kuai naleya-ko. Nanimato mana okone kondamakale. \s1 Yakamato Pii Enene Oko Ango Aiya Olaini, Tika Ando Atalapape Leane Oko \p \v 13 Yakamana mindi bala wai-ene atoto, mana epene tupa wayumane andalanepe. Wandakali okonepene mindi ateando, bala wandakali waka tupana pangosa atoto, mana epene tupa wato minu atolane mana okomane bala wai ene ateyo lo andawa lape-pene. \v 14 Yakamato okone andawa lape-pene eya-kola teke, yakama tane gene andane miama lakae lo nembo talaini. Wuane nembo toto, yakamato wandakali gene yene tupa towa apiangu pua ateaindo, yakamato owato pii loto, yakama tanena gene tupa laiyu lolai okomane pii enene oko ango aya olaini. Tika ando atalapape. \p \v 15-16 Gene andane miama lakae lo nembo talaini wandakali tupamane yangone gene yene tupa towa apiangu pua atoto, utupane towa kuai lo potomane nalene, mana koo tupa pitaka minu atalaini. Gote ati kenga ateya okomane mana koo okonepene tupa gii napiyane. Jia. Sataneto yuu okona tawe mana utupane geya-kola, wandakali-mane utupanena nembo-tene wambane oko wato minu atoto, mana koo tupa minu atalaini. \p \v 17 Wandakali utupane-mane mana koo tupa minu atalaini tekeko, Gote ati kenga ateya okomane nembo-tene epene tupa balana wandakali tupanga maiya-kola, utupane-mane nembo-tene epene tupa wato minalaini. Utupane-mane wandakali mindi minakasa oyale, bala ando gitisa pii mindi laa na-piyaini. Jia. Wamba ini bulupane wandakali utupane-mane nembo-tene epene wete tupa wato minuto, utupane-mane wandakali yangone tupa towa tambo-tambo lo mini mindiki palu atoto, wandakali yangone tupana pii ale amaiyaini. Utupane-mane wandakali gene yene tupa angu epele naene, wandakali pitaka epele alaini. Dee, utupane-mane wandakali yangone tupa ondo wete wato, utupane moyo, mana epene kambua minu atalaini. \p \v 18 Wandakali-mane tomo waini epene yandeya-kola, tomo epene okonepene teke ika lalane. Wuane pua teke, wandakali mindimane wandakali yangone tupa towa nembo mindiki palu atoto, utupanenga mana epene tupa minu ateya-kola, wandakali utupane-mane balana mana epene tika-pene okonepene teke minalaini. \x * \xo 3:18 \xt Mt 5:9; Ip 12:11\x* \c 4 \s1 Yakama Gotena Pangosa Atalapape Leane Oko \p \v 1 Anu peakale yakamato yatakawa pii-mane yanda puato, peya-peya pua atalainipe. Yakamana umbaini-mane minditaka epele alane tupa miaima lakae lo nembo toto, yakamato peya-peya pua atalaini jiape. \x * \xo 4:1 \xt Lom 7:21-23\x* \p \v 2-3 Yakamana umbaini okomane epele yakale nembo toto, Goteto minditaka geakale lo yakamato pote leyai-kola, alu mindi yakamato utupane yakama gii napene kondalane. Dee, ole mindi tupana Goteto minditaka gii lo yakamato pote nalene kondalaini. Tene okone-lapona, yakamanga minditaka jia yene ateyai. Yakamanga minditaka jia yene atoto, yakamato minditaka mia-makale nembo talaini tekeko, molane asia mindi nayalane. Molane asia mindi naeya-kola, yakamato wandakali mindina minditaka eya tupa miaima lakae lo nembo toto, utupane towa yataka wato, yanda pimawuato, utupane peyo ome lalaini. \p \v 4-5 Gotena pii pepa pelene eya mindimane loto, nanima Gotena pangosa atoto, bala angu epelewa yamapane yo atalapale nembo toto, Goteto balana Oli Sipitisa oko nanima geane layene eya. Yakamato pii Goteto leya okone mee leya nembo teyaipe. Yakamato Gotena pii okone tanga loto, yuu okona minditaka eya tupa epelewa yamapane yo ateaindo, yakama pamuku piyaini wandakali atolai-kola pulupeya. Yakamato wuane peaindo, yakamato Gote embo wete olai-kola pulupeya oko yakamato nembo nateyaipe. Yuu okona minditaka eya tupa epelewa yamapane yo atalane wandakali oko bala Gote towa yanda-pene atalane. \x * \xo 4:4-5 \xt Lom 8:5-8; 1Jo 2:15-17\x* \p \v 6 Wuane tekeko, Goteto nanima ondo wato, wayumane moyalane. Tene okonena, Gotena pii pepa pelene eya okomane loto, wandakali mindimane bala lipinga yale ateyo nembo toto, bala tanena gene oko laiyu leando, Goteto wandakali okone mo ainapi lalane. Wandakali mindimane bala tane wandakali waka tupana napinga yale ateyo nembo toto, wandakali yangonena pangosa ateando, Goteto wandakali okone ondo wato moyalane layene eya. \x * \xo 4:6 \xt Man 3:34; 1Pi 5:5-7\x* \p \v 7 Yakamato Gotena pii pepa pelene eya okone nembo toto, balana pangosa atalapape. Sataneto yakama minu makande puato, koo piyapapape lola-angi, yakamato balana pii okone tanga loto, jia leaindo, Sataneto yakama tepa alu, palaka polopeya. \x * \xo 4:7 \xt Ep 6:12\x* \p \v 8-9 Yakama Gote towa mandaka atalapape. Mandaka atolai-kola, Gote bala yakama towa mandaka teke atolopeya. Nembo lapo palene wandakali yakamato andipa mana koo minu atoto, epelewa giwawa ateyai. Yakamato mana okone tepa alu, mini kenda wato, yakamana kininga kalato ateya tupa wasa-wasa peyoto, yakamanga nembo koo paleya tupa apialapape. Apialu, mana koo utupane minu ataima nembo toto, yakama mini kendawa, ai lo, yali wete lo atalapape. \x * \xo 4:8-9 \xt Sak 1:3; Mal 3:7; Ais 1:16\x* \v 10 Mini kenda wato, Akali Andane okona wenonga yakama wandakali koo atoto, balana pangosa atalapape. Yakamato wuane peaindo, balato yakama laiyu lolopeya. \x * \xo 4:10 \xt Jop 5:11; 1Pi 5:5-7\x* \s1 Yangone Layanga-laini Mana Tupa Tepa Alapape Leane Oko \p \v 11-12 Gotena loo okomane pii mindi loto, nimbato wandakali yangone tupa towa epelewa yamapane yo atape leya. Wandakali mindimane wandakali yangone mindi laya-geando, balato Gotena loo okone koo ya lola-kola pulupeya. Nimbato Gotena loo okone koo ya loto, wato mina napeendo, nimba Gotena loo tale piyane jasa mindi atolopele. Ayiane Gote bala tane angu loo utupane yata yaepia. Bala tane angu wandakali yapa lo tale piyane jasa ateya. Balato wandakali tupa minu koyandopi, molo-peke leandopi, piape okone bala tanenga angu eya. Wuaneko, nimba apito jasa atoto, nimbana wandakali yangone tupa yapa lo tale pua atelepe. Amene imalini yame yakamato wandakali yangone layanga-laini mana okone tepa alapape. \x * \xo 4:11-12 \xt Lom 2:1; 14:1-4\x* \s1 Mana Epene Wato Mina Napiyane Wandakali Mindimane Koo Piyane Leane Oko \p \v 13-16 Ita tua tupa ole ukupini mindilapo angu talu, wamba kapoyale alu piyane. Wuane piyane pua teke, wandakali yakama yuu okona ole ukupini mindilapo angu atalu, wamba kapoyale alu piyaini. Tene okonena, anati yakama wua pua atolo-peyama nembo nateyai tekeko, yakamana minditupa-mane yakama tane gene tupa laiyu lalaini. Laiyu loto, andipa yandopi, anati yandopi mindi, nanima tano okona poto, mali mindiki bisanisa piape puato, muni kambua molopeyama lalaini. Wuane loto, yakama tane gene tupa laiyu lalaini mana tupa pitaka koo teke-teke eya. Tene okonena, yakamato wuane lalaini mana okone kondalu, Akali Andane okomane nanimato wuane piyapale nembo teando, nanima saka atoto, piape okone pemandopi, dee waka mindi pemandopi, mindi pulu-peyama lape-pene. \x * \xo 4:13-16 \xt Lk 12:18-20; Man 27:1; Sam 39:5,11\x* \p \v 17 Wandakali mindimane mana epene mindi wato minape-pene eya oko andoto teke, mana okone wato mina napeando, balato mana koo mindi minula-kola pulupeya. \x * \xo 4:17 \xt Lk 12:47-48\x* \c 5 \s1 Yuu Okona Amango Tupa Yakamato Ai Taimane Lalapape Leane Oko \p \v 1-3 Andipa nambato yuu okona amango tupa pii mindi lamaiyo. Yuu gii oko koyo puyale peya-kola teke, yakamato minditaka kambua mo amunguli pua yatawa ateyai tekeko, puya-puya tupamane yakamana tona epene yatawa ateyai tupa neya-kola, koyalane. Yakamana minditaka epene yatawa ateyai utupane pitaka tamualu, alu piyane. Goteto yakamana golopi, silipapi, utupane ipakula tene eya oko andoto, yakamato wandakali tipia tupa wayumane moya napeaini ya lo andolopeya. Yakamana mana koo okone andoto, balato yakama yapa lo tale puato, yuu koo okona pulupa lola-kola, ita too atapowa atene okomane yakamana umbaini oko yangolo-peya. Kenda-pene utupane pitaka amango yame yakamanga epolopeya nembo toto, yakama tane ondowa, ai taimane loto, yamataka lo atalapape leyo. \x * \xo 5:1-3 \xt Mt 6:19-21\x* \p \v 4-6 Anu peakale kenda-pene utupane yakamanga epolo-peyape. Piape akali minditupa-mane yakamana eenga tomo mandu geyai-kola teke, yakamato utupane minakasa wato, yole minditupa mai napene, kondalaini. Kondalu, yakama yuu okona atoto, muni okonemane yakama tanena minditaka epene kambua tupa kamboto, epelewa kuai lo atalaini. Yakamato tomo kambua noto, ini andane ateyai-ko. Yakama peyo ome lolane gii oko wamba kapoyale epeya. Yakamana piape akali tupamane Akali Andane tai-lene wetete oko lamawuato, amango tupamane yole minditupa nanima gii napene kondapia, leyai-kola, balato alewa ateya. Dee, amango yame yakamato akali epene tika-pene mindi kosimi loto, bala peyo ome loyale peai-kola, yakamato wuane peakale lo balato ando konda ya-kola, yakamato bala peyo ome leainipia. Yakamato bala peyo ome leaini okonena, kenda-pene utupane yakamanga epolopeya nembo toto, yakama tane ondo wato, ai taimane loto, yamataka lo atalapape. \x * \xo 5:4-6 \xt Lo 24:14-15; Lk 16:25\x* \p \v 7-8 Wandakali mindimane ee mindi yoko yandoto, nai kingi-lamane andayakale lo mini tongewa atoto, kepa naene, dini nape yakale lo mee maliyo atalane. Wuane pua teke, Akali Andane oko bala lapone epolopeya nembo toto, Kitisene wandakali yakamato kepa naene, mee maliyo atalapape. Akali Andane oko bala lapone epolane gii oko mandaka guleya nembo toto, yakama mini tongewa atalapape. Amene imalini yame yakamato bala lo bilipi loto, ini kepa naene, maliyo atama pulu, Akali Andane lapone epolane gii okonena giau lalapape. \x * \xo 5:7-8 \xt Lo 11:14; Jet 5:24; Lom 13:11-12; 1Pi 4:7\x* \v 9 Akali Andane okomane wandakali yapa lo tale pulu epoyale, bala asia lombanga epo ateya. Balato yakama yapa lo tale pulane nembo toto, yakamato wandakali yangone mindi layango atolaini ando atalapape. \p \v 10-11 Wamba kenda-pene kambua akali Jopo oko balanga epea-kola, balato kenda-pene utupane awua atoto teke, keato yo ateaipia. Wuane pua atea-kola, Akali Andane okomane Jopo ondo wato, moya-kola, Jopo bala kuai lo ateane okone yakamato ale yai okoni. Kenda-pene tupa awua atoto, keato yo atalane wandakali okone bala epelewa atoto, kuai lo atalane lalamane. Wamba potopesa akali tupamane Akali Andane okona piape pimawua atoto, wandakali tupa balana pii lamawua ateaini-angi, kenda-pene kambua potopesa akali utupanenga epea-kola teke, utupane-mane kepa naene, keato yo ateainipia. Amene imalini yame, yakamato potopesa akali utupanena mana epene okone wato minu atalapape. \x * \xo 5:10-11 \xt Ek 34:6; Jop 1:21-22; 2:10; Sam 103:8\x* \s1 Yakamato Enene Wete Leyo Loto, Weno Minulaini Leane Oko \p \v 12 Nambana amene imalini yame, andipa nambato pii andane mindi yakama langeyo. Yakamato pii mindi mo tai laya oyale, yuu yandopi, ati kenga yandopi, dee waka minditaka yandopi, mindi gene loto, enene wete leyo loto weno minalaini. Yakamato wuane piyaini okonena, Akali Andane okomane yakama kosimi lolane nembo toto, yakamato enene leyo leaindo, weno mina napene, mee enene leyo lalu, kondalapape. Dee, yakamato loto, nambato wuane nape leaindo, weno mina napene, nambato wuane nape angu lalu, kondalapape. \x * \xo 5:12 \xt Mt 5:34-37\x* \s1 Yakamato Mindi Akali Moyaka Pua Gote Lo Pote Lalapape Leane Oko \p \v 13 Yakamana mindi balanga kenda-pene mindi yando, balato Gote ando pote lape-pene. Yakamana mindi bala epelewa ateando, balato Gotena gene oko laiyu lo soŋo lape-pene. \v 14 Yakamana mindi bala siki peleando, balato sosa okona akali kawane tupa ipulupa lo ee lo miape-pene. Ee lo mola-kola, akali utupane-mane Akali Andane okona gene oko loto, wandakali siki pelene okona umbaininga wele aiya mawuato, pote lape-pene. \x * \xo 5:14 \xt Mk 6:13\x* \v 15 Akali utupane-mane Gote lo bilipi loto, pote leaindo, Akali Andane okomane wandakali okonena siki okone mo atu yoto, bala saka ataya olopeya. Wandakali siki pelene okonemane koo mindi piyae yando, akali utupane-mane pote lolai-kola, Goteto balana koo utupane apia-malupeya. \x * \xo 5:15 \xt Mk 16:17-18\x* \p \v 16-18 Tene okonena, yakamato yakamana koo pulaini tupa wandakali yangonenga lapana aka pua atalapape. Wamba potopesa akali Ilainja bala akali nanima yale teke atoto, kingi na-epeakale lo pote leyo nayu lea-kola, mali teponga ana wataka kingi naepene, panyu angu pua ateaipia. Okone angi, balato kingi lapone epeakale lo Gote ando pote lea-kola, ati kenga ato kingi epea-kola, yuu okona tomo tupa ika leaipia. Wuane pua teke, andipapi wandakali epene tika-pene mindimane Gote ando pote leando, balana pote lolane okonemane piape tailo pulupeya. Tene okonena, Goteto yakamana siki tupa mo atu yakale loto, yakamato mindi moyaka pua, Gote ando pote lalapape. \x * \xo 5:16-18 \xt 1Ki 17:1; 18:1,42-45\x* \p \v 19-20 Nambana amene imalini yame, yakamana mindimane Gotena pii enene oko awua tepa alu, puu yangi lolopeya. Bala puyangi lola-angi, yakamana mindimane bala lamo atu Gotena asini epene okona peke leaindo, Goteto wandakali peke lolane okonena koo pulane tupa apia maula-kola, balana tandini oko oma napulu-peya nembo talapape. \x * \xo 5:19-20 \xt Ga 6:1; Man 10:12; 1Pi 4:8\x*