\id EPH - Tuma-Irumu NT+ [iou] -PNG 2011 (DBL 2015) \h Efesus \toc2 Efesus \toc1 Efesus \mt1 Efesus \mt2 Anututä iniken äbot pähap kubägän nipmak täyak unitäŋo manbiŋam \c 1 \p \v 1 \x * \xo 1:1 \xt Rom 1:1,7; 1Ko 1:1; Kol 1:1; Apos 18:19-21; Apos 19:1\x* Näk Pol, Anutu täŋo nadäk terak Jesu Kristo täŋo aposoro itat. Täŋkaŋ manbiŋam ŋowä Anutu täŋo kudupi ämawebe Efesus yotpärare-ken itkaŋ Kristo-kät kowat-kwasikorän täŋpäŋ nadäkinik täŋ imik täkaŋ inta kudän täŋ tamitat. \v 2 \x * \xo 1:2 \xt 2Ko 1:2; Kol 1:2\x* Täŋpäkaŋ Anutu Nanin-kät Ekäninin Jesu Kristo unitäŋo orakorak ba bänep pidämtä intä terak äroton. \s1 Kristo terak iron inide kubä yäpumäŋ \p \v 3 \x * \xo 1:3 \xt Efe 2:6\x* Eruk nin Ekäninin Jesu Kristo täŋo Anutu ba Nani u wäpi yäŋpäŋ iniŋ oretna! U Kristo terak, kunum gänaŋ nanik imaka täga mebäri mebäri, bänep käda täŋo bumta nimik täyak. \v 4 \x * \xo 1:4 \xt Jon 15:16, 17:24; 2Te 2:13; Efe 5:27; Kol 1:22\x* U kunum kenta kome nämo ahäŋirän nintä iŋamiken momi nämo, kudupi ude itneta Kristo terak inita biŋam iwoyäŋkuk. \v 5 \x * \xo 1:5 \xt Jon 1:12\x* Ba iniken ironita yäŋpäŋ kunum kenta kome nämo ahäŋirän Jesu Kristo täŋo piäni terak iniken nanak ämawebeniye ude itta nadäk tawaŋ peŋkuk. U äma kubä täŋo nadäk terak nämo, iniken gärip ba nadäk terakgän täŋkuk. \v 6 \x * \xo 1:6 \xt Mat 3:17; Kol 1:13\x* Ude täŋkuko uwä nintä bänep ironi inipärik kubä unita yäŋpäŋ iniŋ oretta täŋkuk. Bänep iron u nanaki bänepi gämäni uterak gwäki nämo buŋät nimiŋkuk. \p \v 7 \x * \xo 1:7 \xt Efe 2:7; Kol 1:14,20\x* Nadäkaŋ? Kristo täŋo kumäk-kumäki terak nin momi täŋo topmäk-topmäkken nanikpäŋ piräreŋ nipmaŋpäŋ mominin ärut nimiŋkuk. U uwä Anutu täŋo iron inide kubä! \v 8-9 \x * \xo 1:8-9 \xt Rom 16:25\x* Iron u bumta-inik buŋät nimiŋkuk! Ude täŋkaŋ nadäwän tärewäpäŋ imaka Kristo terak ude api täŋpet yäŋ nadäk tawaŋ käbop peŋkuko u kwawak pewän ahäŋ nimiŋkuk. Ude täŋkuko uwä iniken gärip terak täŋ nimiŋkuk. \v 10 \x * \xo 1:10 \xt Gal 4:4; Kol 1:16,20\x* Nadäk tawaŋ bian-inik peŋkuko u iniken kadäni siwoŋi-ken bureni pewän ahäwayäŋ täko uwä ŋode; Imaka imaka kome terak ba kunum gänaŋ täŋ-pewani u kudup yäpmäŋ päbä kubä-kengän Kristo gämori-ken yepmaŋpän iräkaŋ Kristotä gwäki ude intäjukun api it yämek. \p \v 11 \x * \xo 1:11 \xt Rom 8:28-29\x* Täŋpäkaŋ Juda ämawebe nin imaka, Kristo uterak Anututä inita biŋam bian iwoyäŋkuk. Kunum kenta kome nämo ahäŋirän iniken nadäk tawaŋ iwatpäŋ nin iwoyäŋkuk. Anutu u uwä iniken nadäk-gärip iwatpäŋ imaka imaka kudup täŋpewän ahäk täkaŋ. \v 12 Ude täŋkuko uwä mebäri ŋodeta täŋkuk; Juda ämawebe Kristota nadäkinik intäjukun täŋkumäŋo nintä Anutu täŋo täktäki ba wäpi biŋam ärowani-inik u iniŋ oretta iwoyäŋkuk. \p \v 13 \x * \xo 1:13 \xt Kol 1:4-6; Efe 4:30\x* Täŋpäkaŋ guŋ äbotken nanik, in imaka udegän, man bureni, Anutu täŋo Manbiŋam Täga unitä tämagutkuko unita nadäŋpäŋ Kristota nadäŋ imikinik täŋkuŋ. Nadäkinik täŋirä Anututä in näkŋata yäŋpäŋ Kudupi Munapik iniŋ kirekta bian yäŋkehärom taŋkuko upäŋ wären täŋkuk. \v 14 \x * \xo 1:14 \xt 2Ko 1:22\x* Täŋkaŋ Munapik nimiŋkuko uwä imaka tägatäga ämawebeniyeta kämi yämikta yäŋkehäromtak man yäwani unitäŋo kädet täwit-täwit. Munapik ude nimiŋkuko unita Anututä nimagut päŋku dubini-ken nipmaŋpän oretoret terak api itnero u bureni-inik nadäkamäŋ. Unita täktäki ba kudäni siwoŋi unita wäpi biŋam yäpmäŋ akuk täkäna! \s1 Pol Efesus äbot täŋpanita yäŋapiŋkuk \p \v 15-16 \x * \xo 1:15-16 \xt Kol 1:4\x* \x * \xo 1:15-16 \xt Kol 1:3; 1Te 1:2\x* Mebäri unita nadäkinikjin ba Anutu täŋo kudupi ämawebeta iron täŋ yämik täkaŋ unitäŋo manbiŋam nadäŋkaŋ inta Anutu-ken bänep täga man yäŋkurotä pen yäŋ yäpmäŋ äbäk täyat. \v 17 \x * \xo 1:17 \xt Kol 1:9\x* Kadäni kadäni inta yäŋpäŋ Anutu, Ekäninin Jesu Kristo iniŋ kirewani, Nanin peŋyäŋek mähemi uken ŋode yäŋapik täyat; O Anutu, Munapikka yämiŋiri unitä nadäk-nadäk tägagämän yämiŋkaŋ gäkŋo mebäri kwawak pewän ahäŋ yämiŋirän bänepitä gäka nadäkinik kaŋ täŋput. \p \v 18-19 \x * \xo 1:18-19 \xt Efe 4:4; Kol 1:12\x* \x * \xo 1:18-19 \xt Kol 1:11\x* Täŋpäkaŋ inta yäŋpäŋ ŋode imaka, yäŋapik täyat; Anututä bänep nadäk-nadäkjin täŋo yäma dät-pewän tumäŋirän imaka ŋodeta nadäwä tumneŋ; Imaka bureni kämi yäpmäkta yäŋpäbä tepmaŋkuko unitäŋo mebäri, ba imaka tägatäga Anututä ämawebeniyeta yämikta yäŋkehärom täwani uwä imaka säkgämän-inik, epmäget kudän ikek. Ba ŋodeta imaka, nadäwä tumbut yäŋ yäŋpäŋ yäŋapik täyat; Kehäromini, nadäkinik täŋpani ninken piä täk täyak uwä kehäromi pähap, inipärik kubä. \v 20 \x * \xo 1:20 \xt 2Ko 13:4; Kol 2:12; Hib 1:3; Kol 1:16, 2:10\x* Kehäromi uwä kehäromi pähap Anututä iŋitkaŋ Jesu Kristo kumbani-ken nanik wädäŋ tädotpäŋ kunum gänaŋ yäŋikŋat päŋku keri bure käda teŋkuko u udewanigän. \p \v 21 Ude täŋkuko unita imaka kunum gänaŋ itkaŋ, imaka kehäromi nikek, ba wäpi biŋam ärowani nikek, apiŋo itkaŋ ba kämi itnayäŋ täkaŋ u kudup Kristo-tägän intäjukun itkaŋ yabäŋ yäwat täyak. \v 22 \x * \xo 1:22 \xt Sam 8:6; Mat 28:18\x* Anututä imaka imaka päke u kudup Kristo gämori-kengän yepmaŋpäŋ iniken äbotta yäŋpäŋ imaka päke u kuduptagän täŋo gwäki ude irekta teŋkuk. \v 23 \x * \xo 1:23 \xt Efe 4:10,15; Rom 12:5; Kol 1:18\x* Täŋpäkaŋ Anututä iniken äbot uwä Kristo täŋo gupi moräki moräki ude irirä Kristotä gwäki ude it yämitak. Äbot täŋpani unitä päŋku Kristo yäpurärirä Kristo-kät kubägän ude täyak. Täŋirä Kristotä imaka kudup unita yabäŋ yäwat piä täk täyak. \c 2 \s1 Kristo terak äneŋi kodak täŋkumäŋ \p \v 1 \x * \xo 2:1 \xt Kol 1:21, 2:13\x* Bian in momijin ba peŋawäkjintä täŋpewän mäjojin kumbani ude itkuŋ. \v 2 \x * \xo 2:2 \xt Kol 3:7; Tai 3:3; Jon 12:31; Efe 5:6, 6:12\x* Ude itkaŋ kome ŋonitäŋo nadäŋ gärip waki kädet u iwarän täŋkuŋ. In aŋero äbot waki, punin it täkaŋ unitäŋo intäjukun ämani täŋo mani buramik täŋkuŋonik. Äma waki unitä ämawebe Anutu mäde ut imik täkaŋ u yabäŋ yäwatkaŋ kädet waki täkta peŋyäwet täyak. \v 3 \x * \xo 2:3 \xt Kol 3:6\x* Bureni, bian nin imaka, unitä tawaŋken itkaŋ gupnin täŋo nadäŋ gärip däpmäŋ tärekta nadäŋpäŋ unita watä piä täk täŋkumäŋonik. Ude täŋitna ämawebe päke u udegän, Anutu täŋo kokwawak yäpmäkta yäwani ämawebe ude itkumäŋ. \p \v 4-5 Täŋpäŋ peŋawäknin unitä nidäpmäŋ-pewän mäjonin kumbani ude itkumäŋo upäŋkaŋ Anututä bänep iron pähap täŋpäŋ, butewaki taŋi nadäŋ nimiŋkuko unita Kristo-kät bok täŋkodak taŋpäŋ nipmaŋkuk. Bureni-inik! Anutu täŋo bänep iron unitägän waki keri-ken nanikpäŋ nimagutkuk. \v 6 \x * \xo 2:6 \xt Kol 2:12\x* Ude täŋpäŋ Kristo-kät bok awaŋ gänaŋ nanik wädäŋ tädotpäŋ yabäŋ yäwat piä bok täkta kunum gänaŋ Kristo dubini-ken nipmaŋkuko itkamäŋ. \v 7 \x * \xo 2:7 \xt Efe 1:7\x* Ude täŋkuko uwä mebäri ŋodeta täŋkuk; Kristo Jesu terak orakorak kädet täŋ nimiŋkuko u bänep ironi ärowani inipärik kubä unitäŋo mebäri kadäni kadäni kwawak pewän ahäŋtäŋ kuneŋta ude täŋkuk. \v 8 \x * \xo 2:8 \xt Jon 4:10; Hib 6:4\x* Unita ŋode yäwa; Nadäkinik terak Anutu täŋo bänep iron unitägän waki keri-ken nanikpäŋ tämagutkuk. U intä imaka kubä täŋirä kaŋpäŋ unita nämo tämagutkuk. Nämo, iniken bänep ironta yäŋpäŋ jop tämagutkuk. \v 9 \x * \xo 2:9 \xt 1Ko 1:29-31; 2Ti 1:9\x* Unita äma kubätä iniken wäpi biŋam täga yäpmäŋ akunaŋi nämo. U imata, intä piä täŋirä unita yäŋpäŋ nämo tämagutkuk. \v 10 \x * \xo 2:10 \xt Tai 2:14\x* Nadäkaŋ? Nin Anutu täŋo ket kudän, Kristo Jesu terak ämawebe kodaki ude pewän ahäwani. Upäŋkaŋ ude jop itta nämo nipmaŋkuk. Nämo, u kädet tägatäga nintä täkta uku bian iwoyäŋ nimiŋkuko u täkta yäŋpäŋ nimagutkuk. \s1 Kristo terak äbot kubägän irit \p \v 11-12 \x * \xo 2:11-12 \xt Efe 5:8\x* \x * \xo 2:11-12 \xt Kol 1:21; Rom 9:4; 1Te 4:13\x* Eruk, guŋ äbotken ahäwani in ŋode nadäwut; Juda äbottä inita gupnin moräk madäwani yäŋ yäŋpäŋ intawä gupjin moräk nämo madäwani yäŋ täwerani. (Upäŋkaŋ gup moräk madäk-madäkta yäk täkaŋ uwä äma täŋo gup kädatagän.) Täŋpäkaŋ inä Kristo-kät nämo kentäwani ude itkuŋ. Ba Isrel kome mähem nämo unita topmäk-topmäk kubägän Anututä iniken Juda ämawebe-kät täŋkuko u in unitäŋo moräki nämo. Ba imaka ämawebeniyeta yämikta yäŋkehärom taŋkuko u imaka, nämo yäpmäkta yäwani. In Anutujin nämo, ba imaka täga kubä kämi yäpmäkta biŋam nämo itkuŋ. \v 13 \x * \xo 2:13 \xt Kol 1:20\x* Bian, Anutu dubini-ken nämo, ban itkuŋo upäŋkaŋ apiŋo Kristo-kät kowat kwasikorän täŋpäŋ itkaŋ unita Kristo täŋo kumäk-kumäkitä tämagut pabä Anutu dubini-ken tepmaŋkuko itkaŋ. \v 14 \x * \xo 2:14 \xt Ais 9:6; 1Ko 12:13; Kol 2:14\x* Täŋkaŋ Kristotä ini Juda äbot nin, ba guŋ äbotken nanik in, u bämopnin-ken bänep kwini terak irit kädet pewän ahäŋ nimiŋirän äbot kubägän ude itkamäŋ. Bian ninin pärik-pärik it täŋpani upäŋkaŋ Kristotä bämopnin-ken baga parirän iwan kowata kowata täŋpeŋ kuŋatkumäŋo u kwinit maŋpän kuŋkuŋ. \v 15 \x * \xo 2:15 \xt 2Ko 5:17; Kol 1:20,22\x* U äbot yarä u näkkät kowat kwasikorän täŋpäŋ äbot kodaki kubägän ahäwän yäŋpäŋ kumäk-kumäkitä Moses täŋo baga man ba Juda täŋo baga täpuri täpuri kudup kwinit täŋpän kuŋkuŋ. Ude täŋirän bänep kubägän irit kädet ahäŋkuk. \p \v 16 \x * \xo 2:16 \xt Sek 9:10\x* Täŋpäŋ Kristo u, päya kwakäp terak kumbuko uniterak iwan kädet bämopnin-ken itkuko u kwinit täŋpän kuŋirän gup kubägän ude ahäŋkumäŋ. Ude täŋkuko unita äbot yarä uwä Anututa iwan ude täŋpanipäŋ äneŋi nimagut päbä dubini-ken nipmaŋkuk. \v 17 \x * \xo 2:17 \xt Ais 57:19\x* Täŋpäkaŋ Kristo unitä päbä ämawebe kudup, Juda äbot Anutu dubini-ken irani nin, ba Anutu dubini-ken nämo irani in manbiŋam täga ŋode niwetkuk; Iwan kädet paotak. Anutu-kät bänep kubägän irit kädet pewa ahäkaŋ yäk. \v 18 \x * \xo 2:18 \xt Efe 3:12\x* Unita Kristo uterakgän ämawebe kudup, Juda äbot nin, ba guŋ äbotken nanik in, Munapik kubä unitägän täŋkentäŋ nimiŋirän Anutu nanin-ken yäŋapik man täga yäk täkamäŋ. \p \v 19 \x * \xo 2:19 \xt Efe 3:6; Hib 12:22-23\x* Mebäri unita apiŋo guŋ äbotken nanik inä kubäken nanik bumik nämo itkaŋ. Komejin inigän nämo, Anutu täŋo kudupi ämawebe-kät komejin kujat kubägän ude itkaŋ. Ba Anutu täŋo kudupi ämawebe ukät koŋ kubägän ude täŋpäŋ itkaŋ. \v 20 \x * \xo 2:20 \xt Mat 16:18; 1Ko 3:11\x* Nadäkaŋ? Nadäkinik täŋpani in uwä eŋi Anututä täŋpani ude bumik. Uwä ŋode; Nin aposoro-kät profetpäŋ eŋi unitäŋo bek ude äneŋtäŋ kuŋkuk. Täŋkaŋ bek bämopi udetawä Kristo Jesupäŋ äneŋkuk. \v 21 \x * \xo 2:21 \xt Efe 4:15-16; Kol 2:19; 1Ko 3:16\x* Unita Kristotä eŋi unitäŋo kujari kudup kubägän pädät täŋpäŋ yepmaŋ irirän säkgämän ahäŋpäŋ kudupi yot, Ekänita biŋam ude täŋ itak. \v 22 \x * \xo 2:22 \xt 1Pi 2:5\x* Täŋpäkaŋ in imaka, Kristo-kät kowat kwasikorän täŋpäŋ irirä Anututä ämawebeniye ätukät kubägän tepmaŋpän iniken kudupi yot täŋ itak ude irirä Kudupi Munapiki terak eŋi u gänaŋ it täyak. \c 3 \s1 Poltä guŋ äbotken piä täŋkuk \p \v 1 \x * \xo 3:1 \xt Efe 4:1; Plp 1:7,13; Plm 1,9\x* Mebäri unita Pol näkä guŋ äbotken nanik inta yäŋpäŋ Jesu Kristo täŋo manbiŋam yäŋahäŋira komi eŋiken nepmaŋkuŋo itat ŋo. \v 2 \x * \xo 3:2 \xt Kol 1:25\x* In täŋkentäŋ tamikta Anututä iron täŋpäŋ piä namiŋkuko unita nämowä nämo nadäkaŋ! U nadäkaŋ yäŋ nadätat. \v 3 \x * \xo 3:3 \xt Efe 1:9-10; Kol 1:26\x* Täŋkaŋ iron Anututä namiŋkuko uwä ŋode; Nadäk tawaŋ käbop peŋkuko u kwawak pewän ahäŋ namiŋkuk. \v 4 Unitäŋo manbiŋam kudän täŋ tamitat ŋo daniŋkaŋ uyaku imaka Anututä Kristo terak ude api täŋpet yäŋ nadäk tawaŋ käbop peŋkuko unita nadäwa tumäk täkaŋ uwä in imaka, api kaŋpäŋ nadäwä tumneŋ. \v 5 Nadäk tawaŋ u Anututä ämawebe bian itkuŋo u kwawak nämo pewän ahäŋ yämiŋkuk. Upäŋkaŋ apiŋo Kudupi Munapik terak Anututä iniken kudupi aposoroniye ba profet ninken kwawak pewän ahäŋ nimikaŋ. \v 6 \x * \xo 3:6 \xt Efe 2:13,16-19\x* Täŋpäkaŋ nadäk tawaŋ käbop patkuko uwä ŋode; Manbiŋam Täga unitä guŋ äbotken nanik in tämagut päbä tepmaŋpän nin Juda nanik-kät gup kubägän ude täkamäŋ. Ude täŋkaŋ nin kudup Anututä imaka Jesu Kristo terak nimikta yäŋkehärom täwani u kudup yäpmäk täkamäŋ. \p \v 7 \x * \xo 3:7 \xt Kol 1:23,25\x* Täŋpäkaŋ näk Manbiŋam Täga unitäŋo watä piä ämani kubä ude ahäŋkut. Piä u Anututä iniken bänep iron terak, gwäki nämo ude namiŋpäŋ täŋ-kehäromtaŋ namiŋkuk. \v 8 \x * \xo 3:8 \xt 1Ko 15:9-10; Gal 1:16; Efe 1:7\x* Näk Anutu täŋo kudupi ämawebeniye kudup täŋo äpani-inik ude itat upäŋkaŋ Anututä ironi terak nadäŋ namikinik täŋpäŋ piä namiŋkuko uwä ŋode; Näk guŋ ämawebe uken Kristo täŋo imaka imaka tägagämän-inik daninaŋi nämo unitäŋo manbiŋam yäwettäŋ kuk täyat. \v 9 \x * \xo 3:9 \xt Rom 16:25\x* Ba Anutu täŋo nadäk tawaŋ käbop nanik unitäŋo bureni ude ahätak yäŋ ämawebe kudup nadäwä tumäkta yäŋahäŋpäŋ yäwet täyat. Nadäk tawaŋ u Anutu imaka kuduptagän täŋpä-morewani unitä bian umu-kentä käbop peŋkaŋ it yäpmäŋ äbuk. \v 10 \x * \xo 3:10 \xt Rom 11:33; 1Pi 1:12\x* Ude täŋkuko uwä kadäni ŋoken aŋero ärowani ba imaka wäpi biŋam ikek punin it täkaŋ u Anutu täŋo kudupi äboriye yabäŋpäŋ-nadäŋkaŋ ŋode nadäneŋta täŋkuk; Anutu täŋo nadäk-nadäk mebäri mebäri u ärowani-inik! \v 11 Anututä ude ahäkta nadäk inide iŋitkuko udegän apiŋo Ekäninin Kristo Jesu täŋo piäni terak bureni pewän ahäkaŋ. \v 12 \x * \xo 3:12 \xt Jon 14:6; Rom 5:2; Hib 4:16\x* Täŋpäkaŋ Kristo ukät kowat kwasikorän täŋpäŋ nadäŋ imikinik täk täkamäŋ unita Anutu dubini-ken kukta kädet tumäŋ nimiŋirän bätakigän täga kuk täkamäŋ. \v 13 \x * \xo 3:13 \xt Kol 1:24\x* Unita näk ŋode peŋ täwetat; Näkä inta komi nadäk täyat unita bänep yarä-yarä nadäŋpäŋ nadäkinikjin nämo pewä putäreneŋ. Nämoinik! Komi nadäk täyat unita nadäŋirä intäŋo omäk meran ude täk täyon. \s1 Kristotä nadäŋ nimikinik täk täyak \p \v 14 Eruk, Anutu Nantä imaka imaka ude täŋkuko unita gwäjiŋ äpmoŋ imik täyat. \v 15 Uwä äbot kubäkubä kunum gänaŋ itkaŋ ba kome terak itkaŋ unitäŋo nani ude täŋpäŋ wäpi ini-ini yämik täyak. \v 16 \x * \xo 3:16 \xt Kol 1:11\x* U gwäjiŋ äpmoŋ imiŋpäŋ inta yäŋpäŋ yäŋapik man ŋode yäk täyat; Anututä ini käwut-ken imaka imaka paot-paori nämo itkaŋ-ken u nanikpäŋ intä kehäromigän itta Kudupi Munapik tewän äpäŋpäŋ bänepjin täŋkehärom täyon. \v 17 \x * \xo 3:17 \xt Jon 14:23; Kol 1:23, 2:7\x* Munapiktä ude täŋ-kehäromtaŋ tamiŋirän nadäkinikjintä Kristo imagut päŋku tewä bänepjin-ken iritinik täyon. Ba ŋode imaka yäŋapik täyat; Kristotä in bänepjin-ken itkaŋ täŋpewän iron kowata kowata täktäk kädet unitä bänepjin-ken kehäromigän parirän imaka u ba u tänayäŋ täkaŋ u kädet uterakgän täk täkot. \v 18-19 \x * \xo 3:18-19 \xt Kol 2:2\x* \x * \xo 3:18-19 \xt Kol 2:10\x* In ude täŋit Anutu täŋo kudupi ämawebe päke ukät Kristo täŋo iron ärowani-inik, inipärik kubä unitäŋo mebäri nadäwä tärekta kehäromi pat tamiton yäŋpäŋ yäŋapik täyat. Kristo täŋo iron u äpmoŋpani pähap, täga nämo nadäwä tärenaŋi upäŋkaŋ u kaŋ kaŋpäŋ nadäwä tumbut yäŋ yäŋpäŋ Anutu-ken yäŋapik täyat. Ude kaŋpäŋ nadäwä tumäŋirä Anututä iniken mebärini tokŋek pätak uwä inken udegän tokŋek päton. \p \v 20-21 \x * \xo 3:20-21 \xt Kol 1:29\x* Unita Anutu täŋo kudupi ämawebeniye, Kristo Jesu-kät kwasikorani nintä Anutu u wäpi biŋam yäŋpäŋ tärek-täreki nämo iniŋoret täk täkäna! U imata, Anututä iniken kehäromi ninken piä täk täyak uterak imaka nintä nadäk täkamäŋ ba unita yäŋapik täkamäŋ u irepmitpäŋ bumta täga täŋpek. \c 4 \s1 Äbot täŋpani uwä Jesu täŋo gupi ude \p \v 1 \x * \xo 4:1 \xt Efe 3:1; Kol 1:10\x* Näk Pol, Ekänita watä piä täŋ imik täyat unita yäŋpäŋ komi eŋiken itkaŋ man täwerayäŋ täyat ŋonita nadäkinik täneŋ; Anututä inita biŋam yäŋpäbä tepmaŋpäŋ kädet ude kaŋ iwarut yäŋpäŋ täwetpäŋ täwoŋäreŋkuko udegän gwäk pimiŋpäŋ kaŋ kuŋarut. \v 2 \x * \xo 4:2 \xt Kol 3:12-13\x* Kädet uwä ŋode; In äbot täŋpani notjiye gämori-ken itkaŋ oraŋ yämiŋpäŋ bänep kwini ba bänep äpani terak irit täŋo kädet iwatpäŋ bänep ironjin kwawak peŋkaŋ täŋkentäk kowata kowata täŋpeŋ kaŋ kuŋarut. \v 3 \x * \xo 4:3 \xt Kol 3:14-15\x* Imata, inä Kudupi Munapik täŋo bänep kwinitä topmäŋpäŋ äbot kubägän tepmaŋpani itkaŋ unita. Ude itkaŋ unita ehutpäŋ bänep kwini uterak bänep kubägän täŋpäŋ itta piäni pen täk täkot. \v 4 \x * \xo 4:4 \xt Rom 12:5; Efe 2:16,18\x* Unita in ŋode nadäwut; Äbot bureni kubägän, Munapik bureni kubägän itak. Ba imaka nintä kämi yäpmäkta Anututä iwoyäŋ nimani u udegän, bureni kubägän itak. \v 5 \x * \xo 4:5 \xt Jon 10:16\x* Ba Ekäni bureni kubägän itak, ba nadäkinik bureni kubägän itak, ba ume ärutärut mebäri kubägän, u Jesu yäpurärät-tagän. \v 6 \x * \xo 4:6 \xt 1Ko 12:6\x* Täŋpäkaŋ ämawebe kuduptagän täŋo Anutu ba Nanin bureni kubägän itak. Ini kubä-tägän ämawebe päke unita intäjukun täŋ yämik täyak. Täŋkaŋ ini-tägän ämawebe kudup kehäromi yämik täyak. Ba ini-tägän ämawebe kudup bämopi-ken it täyak. \p \v 7 \x * \xo 4:7 \xt Rom 12:3,6\x* Upäŋkaŋ äbot täŋpani nin kubäkubäta Kristotä ini nadätak udegän iron yäpmäŋ daniŋpäŋ kubäkubä nimik täyak. \v 8 \x * \xo 4:8 \xt Kol 2:15\x* Unita yäŋpäŋ Anutu täŋo man kudän terak ŋode pätak; \b \q1 \qt U iwaniye täŋo kehäromi yäpmäŋ äpäkinik täŋpäŋ punin-inik unu äroŋkuk. \qt* \q1 \qt Äroŋpäŋ ämawebe kubäkubäta iron yämiŋtäŋ kuŋkuk.\qt* \rq Sam 68:18\rq* \b \m \v 9 \x * \xo 4:9 \xt Jon 3:13\x* Eruk, man biani uterak man “äroŋkuk” unitä ŋode niwoŋäretak; Intäjukunä Kristo u kome terak ŋo äpuk. \v 10 Täŋpäkaŋ äma äpuko unitägän äneŋi äroŋkuk. U wäpi biŋamtä komeni komeni, punin terak ba kome terak päke ŋo it morekta nadäŋpäŋ punin-inik, kunum irepmitpäŋ unu äroŋkuk. \v 11 \x * \xo 4:11 \xt 1Ko 12:28\x* Eruk, äma unitägän äbot täŋpani ämawebeta iron ŋode yämiŋkuk; Äma ätu aposoro piä täkta iwoyäŋkuk. Ätuwä Anutu täŋo meni jinom yäpmäŋpäŋ yäŋahäk piä täkta. Ätuwä Anutu täŋo manbiŋam komeni komeni yäpmäŋ kuŋatta. Ätuwä Anutu täŋo kudupi ämawebe watä it yämikta. Ätuwä ämawebe Anutu täŋo man kädet u yäwetpäŋ yäwoŋärekta iwoyäŋkuk. \v 12 \x * \xo 4:12 \xt 2Ti 3:17\x* Eruk, ima mebärita äma äbot u iwoyäŋkuk? U Anutu täŋo kudupi ämawebeniye täŋpidäm taŋ yämiŋirä unitä täŋkentäk piä mebäri mebäri täneŋta iwoyäŋkuk. Anutu täŋo kudupi ämawebetä ude täŋkaŋ Kristo täŋo gupi, Anutu täŋo äbot kubägän u nadäkiniki säkgämän, kehäromi nikek api itneŋ. \v 13 \x * \xo 4:13 \xt Kol 1:28\x* Eruk ämawebe äboriye nin uwä nadäkiniknin tägaŋirä-tägaŋirä nin kudup täŋo nadäkiniknin mebäri kubägän api täŋpek! Ba nin kuduptä Anutu täŋo Nanaki Bureni-inik unita gäripi pähap nadäŋ imiŋpäŋ nadäŋ imikinik uterakgän api täne. Ude tänayäŋ tämäŋo uyaku äma bureni itpäŋ Kristotä itkuko udegän api itne. \p \v 14 \x * \xo 4:14 \xt 1Ko 14:20\x* Eruk, Kristotä itkuko udegän itkaŋ ninä nanak täpuri, nadäk-nadäki äreyäwani ude wari nämo api itne. Täŋitna äma man bureni yäŋkaŋ jop manman yäŋpäŋ-yäwoŋärek piä täk täkaŋ unitä yäŋ-nikŋat-pewä nadäk-nadäknin täga nämo täŋkuräk täneŋ. Äma udewani uwä yäŋ-yäkŋarani kädetta mebäri nadäkinik täŋpani upäŋkaŋ unitäŋo jop manman ba yäŋ-yäkŋarani ärowanitä nadäkiniknin täga nämo wädäŋ täŋpän kuneŋ. \v 15 Nämoinik, man udewanita juku nämo pene. Täŋ, ninä not kowata kowata täŋpäŋ kuŋat-kuŋat täŋo kädet ugänpäŋ iwarän täŋpäŋ kuŋatkaŋ Anutu täŋo man bureni ugän yäk täkäna. Ude täŋpeŋ kuŋatkaŋ bänep nadäk-nadäknin, yäkyäknin, irit kuŋat-kuŋatnin u kudup tägaŋpäŋ ämawebe kehäromi nikek ude it täkäna, äbot täŋpani täŋo gwäknin Kristotä it täyak ude. \v 16 Täŋpäkaŋ Kristo uwä iniken gupi moräk, äbot täŋpani kubäkubä unita intäjukun täŋ nimiŋirän gup kubägän ude täk täkamäŋ. Täŋitna Kristotä gup kubägän u towik täyak. Towiŋirän gup moräk-moräk kubäkubä uwä piä iniken iniken täŋirä gup u iron kädet täŋpeŋ kuŋat-kuŋat ikek kehäromigän tägak täyak. \s1 Irit kuŋat-kuŋat kädet kodaki iwatne \p \v 17-18 \x * \xo 4:17-18 \xt 1Pi 1:14; Rom 1:21\x* \x * \xo 4:17-18 \xt Efe 2:12\x* Eruk unita näk Ekäni wäpi terak ŋode peŋ täwetat; In guŋ äbotken naniktä kuŋat täkaŋ ude wari nämo kuŋatneŋ. Unitäŋo nadäk-nadäki u jopigän, bipmäŋ urani udewani. U imaka kubäta nämoinik nadäkaŋ. Imata, man nadäkta bitnäŋpäŋ juku nämo pek täkaŋ. Unita irit täga Anututä iwoyäŋ nimani u täga nämo api koreneŋ. \v 19 \x * \xo 4:19 \xt Kol 3:5\x* Nadäŋ-gärip waki u täkta mäyäk kubä nämoinik nadäk täkaŋ. Irit kuŋat-kuŋariken waki kädet u iwattagän gäripi pähap nadäk täkaŋ. Ude täŋirä gäripi inide kubä ahäŋirän kädet waki-wakiinik mebäri mebäri täŋtäŋ kuk täkaŋ. \p \v 20 Upäŋkaŋ Kristo täŋo kädet täwetpäŋ täwoŋärewani u udewani nämo. \v 21 Nämoinik! Ba jide? Manbiŋam bureni Jesuken nanik täwetpäŋ täwoŋärewani unita guŋ täkaŋ? \v 22 \x * \xo 4:22 \xt Rom 8:13; Kol 3:9\x* Man bureni täwetpäŋ täwoŋärewani uwä ŋode; Apiŋo in ämawebe kodaki ude itkaŋ. Bian nadäkinik nämo täŋpäŋ ämawebe biani ude itkuŋ. Ämawebe biani ude itpäŋ unitäŋo bänep ba nadäŋ gärip biani iwarän täŋkuŋo u kakätäwut yäŋ täwerani. Nadäk biani uwä jopi, bänepjin täŋ-täkŋattagän. U iwarän täŋpäŋ waŋpäŋ wakinik tänayäŋ täŋkuŋ. \v 23 \x * \xo 4:23 \xt Rom 12:2\x* Unita kädet biani u maŋpä kwäkaŋ mäjojin ba nadäk-nadäkjin kodaki inipärik, tek ude wädäwä ärokta täwetpäŋ täwoŋärewani. \v 24 \x * \xo 4:24 \xt Stt 1:26; Kol 3:10\x* Inä ämawebe kodaki ahäwut yäŋ täwerani. Ämawebe kodaki uwä Anututä täŋpäŋ pewän nadäk-gärip kodaki nikek, ini bumik ude ahäwani. Unitäŋo täktäki uwä siwoŋi kudupi-inik. \p \v 25 \x * \xo 4:25 \xt Kol 3:8-9; Sek 8:16\x* Unita yäŋpäŋ in jopman yäkyäk kädet peŋpäŋ man siwoŋi burenigän notjiye-kät kowat yäwän täŋpäŋ kuŋat täkot. Imata, nin gup kubä täŋo moräki moräki ude itkamäŋ unita. \v 26 \x * \xo 4:26 \xt Sam 4:4; Jem 1:19-20\x* Unita kokwawak nadäŋpäŋä, ket nadäŋkaŋ; Kokwawakka unitä momi täktäk kädet-ken tepmaŋpekta. Unita kokwawakjin u pen nämo nadäŋ yäpmäŋ kuŋatneŋ. Nämo, kome nämo bipmäŋirän kepma ugän peneŋ. \v 27 Täŋkaŋ Satanta yäma nämo dät imineŋ. \v 28 \x * \xo 4:28 \xt 1Te 4:11\x* Täŋpäkaŋ inkät nanik äma ätu kubota täŋpani itkuŋo u kubota wari nämo täneŋ. Nämo, tuŋum imaka imaka yäpmäkta piäni ini täŋpäŋ yabäŋ ahäneŋ. Ude täŋpäŋ yäpmäŋkaŋ inita peŋit, äma jäwärita yämiŋit täneŋ. \v 29 \x * \xo 4:29 \xt Efe 5:4; Kol 3:8, 4:6\x* Täŋpäkaŋ man yäkyäkjin-ken man waki kubä nämo pewä ahäwek. Äma täŋkentäŋ yämikta man ugänpäŋ yäk täneŋ. Ude täŋirä ämatä nadäŋkaŋ säkgämän nadäŋpäŋ bänepi täŋkehärom täneŋ. \p \v 30 \x * \xo 4:30 \xt Ais 63:10; 1Te 5:19; Efe 1:13-14\x* Täŋpäkaŋ in Anutu täŋo Kudupi Munapikta nadäŋ bäräp nämo imineŋ. Imata, Anututä näkŋaken ämawebe ude it namiŋirä kadäni pähapken näkŋata biŋam bureni-inik kaŋ yämagura yäŋ nadäŋpäŋ Kudupi Munapik upäŋ inä wären täŋkuk. \v 31 \x * \xo 4:31 \xt Kol 3:8\x* Unita inä kädet wakiwaki ŋodewani u kudup peŋ moreneŋ; Iŋam kumät, täŋkubit-kubit, kokwawak, yäŋawät-awät, äma yäŋpäŋ-yebek, ba täŋpäwak kädet mebäri mebäri u nämoinik täneŋ. \v 32 \x * \xo 4:32 \xt Mat 6:14; Mat 18:22-35; Kol 3:12-13\x* Nämo, kädet ŋodepäŋ täga täneŋ; Äbot täŋpani notjiye ätukät not kowata kowata täŋpäŋ bänep kwini terak kubägän kuŋatneŋ. Ude täŋkaŋ notjiye täŋo momi peŋ yämik täkot, Anututä Kristo wäpi terak momijin peŋ tamiŋkuko udegän. \c 5 \s1 Peŋyäŋek gänaŋ kuŋat-kuŋat \p \v 1 \x * \xo 5:1 \xt Mat 5:48\x* Inä Anutu täŋo nanakiye, bänepi gämäni unita ini it täyak udegän itpeŋ kuŋat täkot. \v 2 \x * \xo 5:2 \xt Rom 14:15; Gal 2:20; Hib 10:10; Kis 29:18\x* Täŋpäkaŋ irit kuŋat-kuŋatjinken iron kädettä intäjukun irek. Iron kädet nintä täkta yäwani uwä Kristotä ŋode niwoŋäreŋkuk; Unitä nadäŋ nimikinik täŋpäŋ iniken gupi nin täŋkentäŋ nimikta iniŋ kireŋkuk. Ude täŋkuko uwä Anututa ärawa käbäŋi säkgämän-inik, Anututä ini gäripi nadäk täyak ude täŋ imiŋkuk. \p \v 3 \x * \xo 5:3 \xt Kol 3:5\x* Inä Anutu täŋo kudupi ämawebe unita kubokäret kädet, yabäŋgärip waki ba äma täŋo tuŋumta yabäŋgärip täŋirä Anutu iŋamiken täga nämo täŋpek. Kädet udewanita yäŋpäŋ-nadäk nämoinik täk täneŋ. \v 4 \x * \xo 5:4 \xt Efe 4:29\x* Täŋkaŋ man käbäŋi-käbäŋi, me yäkyäk, ba imaka mäyäk ikekta äräpi täktäk u inken nämo ahäwek. Nämo, inäwä Anutu bänep täga man iwet-iwet unitagän yäk täkot. \v 5 \x * \xo 5:5 \xt 1Ko 6:9-10; Kol 3:5\x* Täŋkaŋ ŋode unita bureni-inik yäŋ nadäneŋ; Äma kubokäret kädet iwarani, kädet taräki täŋpani ba äma täŋo tuŋumta yabäŋgärip täŋpanitä Kristo ba Anutu täŋo yabäŋ yäwat yewa unitäŋo bureni nämoinik api koreneŋ. Imata, kudän u uwä anutu jopi nadäŋ yämik-yämik kädet ubayäŋ. \p \v 6 \x * \xo 5:6 \xt Kol 2:4,8; Rom 1:18\x* Unita äma kubätä kädet waki udewani iwatta bänep ärik-ärik man täwerirän nämo nadäŋ imineŋ. Kädet udewanita Anutu täŋo kokwawaktä äma mani bitnäk täkaŋ-ken api ahäwek. \v 7 Unita in äma udewani-kät not nämoinik täŋpeŋ kuŋatneŋ. \v 8 \x * \xo 5:8 \xt Efe 2:11,13; Kol 1:13; 1Pi 2:9; Jon 12:36\x* Nadäkaŋ? In bian bipmäŋ urani ude itkuŋo upäŋkaŋ apiŋo Ekäni-kät kowat kwasikorän täk täkaŋ unita peŋyäŋek ude itkaŋ. Unita peŋyäŋek nanak ämawebe ude itneŋ. \v 9 U imata, peŋyäŋektä kädet täga ba kädet siwoŋi mebäri mebäri, ba man bureni yäkyäk kädet u pewän ahäk täkaŋ. \v 10 \x * \xo 5:10 \xt Rom 12:2\x* Unita irit-kuŋat-kuŋat Ekänitä gäripi nadäk täyak u kaŋ-ahäkta piäni täk täkot. \v 11 \x * \xo 5:11 \xt 2Jo 1:11\x* Täŋkaŋ bipmäŋ urani täŋo kädettä bureni täga kubä nämo pewän ahäk täkaŋ unita mäde ut imiŋpäŋ wakini u kwawak pewä ahäk täkot. \v 12 Wära! Kädet wakiwaki äma peŋawäk täŋpanitä käbop käbop täk täkaŋ u mäyäk ikek unita näkä kwawak yäŋahänaŋi nämo. \v 13 \x * \xo 5:13 \xt Jon 3:20-21\x* Upäŋkaŋ-peŋyäŋektäwä imaka kudup täŋo täktäki ba mebärini kwawakgän pewän ahäk täkaŋ. \v 14 \x * \xo 5:14 \xt Ais 26:19, 60:1; Rom 13:11\x* U imata, peŋyäŋektä imaka kudup kwawak pewän ahäkta yäwani. Unita yäŋpäŋ man kubä ŋode kudän täwani pätak; \b \q1 \qt Ai! Kumbani komeken däpmon pätkaŋ in apiŋo kodak taŋpäŋ akukot! \qt* \q1 \qt Ude täŋirä Kristo täŋo peŋyäŋek intä terak ijiŋ-yäŋeton.\qt* \b \p \v 15 Unita irit kuŋat-kuŋatjinta watäni ket itpäŋ kuŋatneŋ. Guŋtä kuŋat täkaŋ ude nämo kuŋatneŋ. Nämo, äma nadäk-nadäk ikektä kuŋat täkaŋ ude itpeŋ kuŋatneŋ. \v 16 Apiŋo intä Anutu täŋo nadäk kädet u iwaräntäkta gwäk pimiŋpäŋ kuŋat-kuŋat kadäni. Imata, apiŋo kadäni wakiken itkamäŋ unita kepma kubä jop nämoinik tärepmirek. \v 17 \x * \xo 5:17 \xt Rom 12:2; Kol 1:9\x* Täŋkaŋ nadäk-nadäkjin nämo täŋkuräk täneŋ. Nämoinik, Ekänitä kädet siwoŋi intä iwatpäŋ täkta nadäk täyak u kaŋ-ahäkta piäni täk täkot. \p \v 18 \x * \xo 5:18 \xt Luk 21:34\x* Täŋkaŋ ume komi täŋguŋguŋ täkta taŋi nämo näneŋ. Ude täŋpäŋä irit kuŋat-kuŋatjin api täŋpäwaneŋ. Ude unita ŋode täneŋ; Ume naŋpä tokŋek täkaŋ ude Kudupi Munapik imagurä tokŋek täyon. \v 19 \x * \xo 5:19 \xt Kol 3:16; Sam 33:2-3\x* Täŋkaŋ äbot täŋpani notjiye-kät man ŋodewanipäŋ kowat yäwän täk täkot; Anutu iniŋoret kap Sam gänaŋ nanik ba ämatä yäŋtewani, ba kap kodaki Munapiktä bänepjin-ken pewän ahäk täkaŋ, kap udewani-udewanipäŋ teŋpäŋ bänepjintä Ekäni iniŋoret täkot. \v 20 \x * \xo 5:20 \xt Kol 3:17\x* Ude täŋkaŋ Ekäninin Jesu Kristo wäpi terak imaka imaka ahäŋ nimik täkaŋ u kudupta yäŋpäŋ Anutu Naninta bänep täga man kadäni kadäni iwet täkot. \s1 Nädapi iritta man \p \v 21 \x * \xo 5:21 \xt 1Pi 5:5\x* Täŋpäkaŋ in Kristo täŋo man buramiŋpäŋ oraŋ imik täkaŋ unita injin udegän, man buramik kowata kowata täŋpeŋ kuŋat täkot. \v 22 \x * \xo 5:22 \xt Kol 3:18; 1Pi 3:1\x* Eruk webe, Kristota watä piä täŋ imikta yäŋpäŋ inä äpjiye täŋo man kaŋ buramiwut. \v 23 \x * \xo 5:23 \xt 1Ko 11:3; Efe 1:22\x* U imata, äpitä webeni täŋo intäjukun ude itak, Kristotä gupi, äbot täŋpani waki keri-ken nanik yämagutkuko unitäŋo gwäki itak ude. \v 24 Unita webeniyetä äpiye täŋo man buramik-inik täneŋ, Anutu täŋo äbottä Kristo täŋo man buramik-inik täk täkaŋ udegän. \p \v 25 \x * \xo 5:25 \xt Kol 3:19; 1Pi 3:7; Gal 1:4\x* Eruk äma, in uwä webejiyeta nadäŋ yämikinik täneŋ, Kristotä iniken äbot nadäŋ yämikinik täŋpäŋ unita gupi iniŋ kireŋkuko udegän. \v 26 \x * \xo 5:26 \xt Tai 3:5; Hib 10:10\x* Kristotä ude täŋkuko u mebäri ŋodeta täŋkuk; Äbot u Anututa biŋam täŋpäŋ kudupi irut yäŋpäŋ iniken manpäŋ umetä-yäŋ ärutpak taŋpäŋ yepmaŋkuk. \v 27 \x * \xo 5:27 \xt 2Ko 11:2; Kol 1:22\x* U äbot unitä ini iŋamiken säkgämän, kuräki-inik, bäräm bäräm nikek kubäkät nämo, dudumi-inik kaŋ irut yäŋ nadäŋpäŋ ude uwä täŋkuk. \v 28 U udegän, ämatä iniken gupita gäripi nadäk täkaŋ udegän webeniyeta nadäŋ yämineŋ. Unita äma, webeniyeta gäripi nadäk täkaŋ, äma udewanita ŋode täga nadäne; U iniken gupita gäripi nadäk täkaŋ yäŋ nadäne. \v 29 Nadäkaŋ, äma kubätä iniken gupita iwan täga nämo täŋpek. Nämo, u watäni itpäŋ ketem towik täkaŋ, Kristotä äboriye watäni itpäŋ yepmäŋ towik täyak udegän. \v 30 \x * \xo 5:30 \xt 1Ko 6:15; Efe 1:22-23\x* U imata, nin uwä iniken gupi täŋo moräki moräki unita. \v 31 \x * \xo 5:31 \xt Mat 19:5\x* Bureni, Anutu täŋo man ŋode kudän täwani unitä näkŋo man ŋo meham täyak; Ämatä miŋiye naniye yabä-kätäŋ päŋku webeni-kät kentäŋpäŋ gup kubägän ude täŋpäŋ api itdeŋ. \v 32 \x * \xo 5:32 \xt Rev 19:7\x* Täŋpäkaŋ man kudän ŋo täŋo mebäri uwä äpmoŋpani. Eruk man unitäŋo bureni uwä Kristo-kät äboriye unita yäyat. \v 33 Upäŋkaŋ äma kubäkubä inta imaka, ŋode yäyak; Injinken gupjinta gäripi nadäk täkaŋ udegän webejiyeta nadäk täkot. Täŋpäkaŋ webe intäwä äyäŋutpäŋ äpjiye oraŋ yämik täkot. \c 6 \s1 Nädamiŋi-nani iritta man \p \v 1 \x * \xo 6:1 \xt Kol 3:20\x* Eruk iroŋiroŋi, in Ekänita biŋam itkaŋ unita meŋjiye nanjiyeta man buramik täŋ yämiŋirä Anutu iŋamiken siwoŋi täk täyon. \v 2 \x * \xo 6:2 \xt Mat 15:4\x* U imata, Moses täŋo baga man kubä, jukuman ikek intäjukun täyak uwä ŋode; In meŋjiye nanjiye oraŋ yämineŋ. \v 3 \x * \xo 6:3 \xt Lo 5:16\x* Eruk, unitäŋo jukuman uwä ŋode; Ude tänayäŋ täŋo uyaku säkgämän itkaŋ kome terak kadäni käroŋi api it yäpmäŋ äroneŋ. \rq Lo 5:16\rq* \p \v 4 \x * \xo 6:4 \xt Kol 3:21; Lo 6:7,20-25; Sam 78:4; Snd 22:6\x* Täŋpäkaŋ meŋnan inä nanakjiyeta kokwawak jop nadäŋ nämo täŋ yämineŋ. Ude täŋpäwä inta gäripi nämo nadäŋpäŋ kokwawak nadäŋ tamineŋ. Unita kädet siwoŋi iwatta, kädet Kristotä gäripi nadäk täyak ugänpäŋ yäwetpäŋ yäwoŋäreŋpäŋ irit kuŋat-kuŋari yäpä-siwoŋtaŋ yämik täkot. \s1 Piä äma jopi-kät intäjukun ämaniyeta man \p \v 5 \x * \xo 6:5 \xt Kol 3:22-23; Tai 2:9-10; 1Pi 2:18\x* Eruk, äbot täŋpani in ätu äma täŋo piä watä äma jopi kuŋat täkaŋ inta ŋode yäyat; Piä täŋ yämik täkaŋ unitäŋo mähemita umuntaŋpäŋ oraŋ yämiŋkaŋ bänep yarä täŋkaŋ nämo, mani buramik täkot. Kristo täŋo mani buramiŋpäŋ watä piä täŋ imineŋo udegän täŋ yämik täkot. \v 6 Näk äma täga yäŋ nadäwän yäŋpäŋ kudän ude piä mähemi iŋamiken ugän nämo täŋyäkŋatneŋ. Nämo, bänep nadäk-nadäkjin piä uterak peŋkaŋ Kristota watä piä täŋ imikamäŋ yäŋ nadäŋpäŋ piä mähemi täŋo man buramik täneŋ. Anututä kädet udetawä gäripi nadäk täyak. \v 7 Unita Kristota täkamäŋ, äma kubäta nämo yäŋ nadäŋpäŋ watä piäjin u oretoret terak täk täkot. \v 8 \x * \xo 6:8 \xt 2Ko 5:10; Kol 3:24-25\x* Imata, Ekänitä kowata piä wäp yäpani uterak nämo api tamek. U piä täga täk täkaŋ uterak api tamek. \p \v 9 \x * \xo 6:9 \xt Kol 4:1; Rom 2:11\x* Täŋpäkaŋ piä mähemi inä udegän, piä ämajiye jopi unita kudän säkgämän täŋ yämik täkot. Täŋumun-umun kädet täŋ yämikta nadäk täkaŋ u kudup kaŋ peŋ morewut. Imata, Ekäni kunum gänaŋ it täyak unitä in ba piä watä ämajiye bok Ekäni ude itkaŋ nadäk-nadäk kädet kubä terakgän inä yäpmäŋ danik täyak. \s1 Ämik täŋo tuŋum Anututä nimani \p \v 10 \x * \xo 6:10 \xt 1Ko 16:13\x* Eruk, man tärek-tärek ŋode täwera nadäwut; In Ekäni-kät kowat kwasikorän täŋpäŋ itkaŋ unita kehäromini wädäŋ yäpmäŋ päbä iŋitpäŋ uterak yeŋgämä pewäkaŋ kehäromigän itkot. \v 11 \x * \xo 6:11 \xt Rom 13:12; 2Ko 10:4; Efe 4:14\x* Täŋkaŋ ämik täŋo tuŋum Anututä tamik täyak u kudup yäpmäŋpäŋ wädäwä ärowäkaŋ itkot. Ude täŋkaŋ uyaku äma waki Satan unitäŋo täŋyäkŋarani kudän waki mebäri mebäri unitä ahäŋ tamiŋirä täga api kehärom taŋpäŋ itneŋ. \v 12 \x * \xo 6:12 \xt Jon 14:30; 1Pi 5:8-9\x* Unita ket nadäwut; Ämik täk täkamäŋ u ämakät nämo täk täkamäŋ. Nämoinik! Uwä imaka ärowani ba wäpi biŋam ikek, ba imaka imaka mebäri mebäri kehäromi nikek bipmäŋ urani kome ŋonita watäni it täkaŋ, ba äma waki täŋo aŋero kehäromi nikek punin kuŋat täkaŋ ukät ämik täk täkamäŋ. \v 13 Unita ämik täŋo tuŋum Anututä tamik täyak u kudup wädäwä ärowäkaŋ itkot. Ude tänayäŋ täŋo uyaku ämik kadäni-ken iwankät ämik täŋpäŋ nämo api ämetpeŋ kuneŋ. Nämoinik, ämik täŋtäŋ kuŋtäŋgän iwan täŋo kehäromi paorirän inä ugän kehärom taŋpäŋ täga api itneŋ. \p \v 14 \x * \xo 6:14 \xt Ais 11:5, 59:17; 1Te 5:8\x* Täŋpäkaŋ kehärom taŋpäŋ itnayäŋ nadäŋpäŋä eruk ŋode täneŋ; Man bureni upäŋ pioŋ ude täŋ-täpänek täkot. Täŋkaŋ kädet siwoŋi täktäkjin upäŋä kupäŋtek ude pewä wädäk täkot. \v 15 \x * \xo 6:15 \xt Ais 40:9; Rom 10:15\x* Täŋkaŋ ämatä bäräŋekta kuroŋi ärärani peŋpäŋ pidämtak täkaŋ udewä bänep kubägän pewä ahäk-ahäk täŋo Manbiŋam Täga u ämawebe nämo nadäwani-ken päŋku yäŋahäkta pidämtak täkot. \v 16 Ude täŋkaŋ kadäni kadäni nadäkinik kehäromi täŋpeŋ kuŋarirä unitäwä kurepä ude täŋ tamik täyon. Ude uyaku äma waki Satan unitä kuwek kädäp ikek gwäjiŋ täŋpän ämnayäŋ täŋo u täga api weŋkireneŋ. \v 17 \x * \xo 6:17 \xt 1Te 5:8; Ais 49:2; Hib 4:12\x* Täŋkaŋ Kristotä waki keri-ken nanik tämagutkuko unita juku piŋpäŋ kuŋarirä unitä gwäpä kehäromi ude täŋ tamik täyon. Täŋpäkaŋ Anutu täŋo man Kudupi Munapiktä tamik täyak upäŋä kadä ude iŋit täkot. \v 18 \x * \xo 6:18 \xt Luk 18:1; Kol 4:2; 1Te 5:17\x* Täŋkaŋ Kudupi Munapik täŋo kehäromi terak Anututä täŋkentäŋ tamikta yäŋapik man kädet mebäri mebäri terak kadäni kadäni iwet yabäk täkot. Täŋkaŋ nämo gaŋa täneŋ. Nämo, gwäk pimiŋpäŋ Anutu täŋo kudupi ämawebe kudupta yäŋpäŋ yäŋapik man yäk täkot. \p \v 19 \x * \xo 6:19 \xt Apos 4:29; Kol 4:3-4; 2Te 3:1\x* Ba näk täŋkentäŋ namikta imaka, yäŋapik täkot. Ude yäŋapiŋirä man yäwayäŋ täyat-ken u Ekänitä näwerirän Manbiŋam Täga täŋo mebäri käbop itkuko u umunkät nämo, bätakigän yäŋahäk täyiwa. \v 20 \x * \xo 6:20 \xt 2Ko 5:20; Plm 9\x* Näk unitäŋo biŋam yäŋahäwani äma. Täŋkaŋ näk komi eŋiken itat unita notnaye, Ekäniken yäŋapiŋirä yäŋ namani ude, manbiŋam u bätakigän yäŋahäk täyiwa. \s1 Yäŋtärek man \p \v 21 \x * \xo 6:21 \xt Apos 20:4; Kol 4:7-8; 2Ti 4:12\x* Eruk notnaye, näk jide itat ba täk täyat unitäŋo manbiŋamä Tikikustä äreŋkaŋ api täwerek. Tikikus täŋo mebäri nadäkaŋ; U notninpak tägagämän, Ekäninin täŋo watä piä äma bureni-inik kubä. \v 22 U iniŋ kireŋpewa äretak uwä ŋodeta; Nin kome itkamäŋ-ken ŋoken jide itkamäŋ u täwerirän nadäŋpäŋ bänepjin täŋkehärom taŋpäŋ itneŋta yäŋpäŋ iniŋ kireŋpewa äretak. \p \v 23 Täŋpäkaŋ Anutu Nanin-kät Ekäninin Jesu Kristotä äbot täŋpani notnaye in kudupta bänep kubägän irit, ba bänep iron nadäkinik ikek tamiton. \v 24 \x * \xo 6:24 \xt 1Pi 1:8\x* Täŋpäkaŋ ämawebe Ekäninin Jesu Kristota gäripi tärek-täreki nämo nadäk täkaŋ uterak Anutu täŋo orakorakitä pat yämiton. Ugän.