\id 1TI - Tuma-Irumu NT+ [iou] -PNG 2011 (DBL 2015) 
\h 1 Timoti 
\toc2 1 Timoti 
\toc1 1 Timoti 
\mt1 1 Timoti  
\mt2 Poltä äma gubaŋi kubä Anutu täŋo man yäŋahäwani u jukuman iwetkuk  
\c 1  
\p
\v 1-2  \x * \xo 1:1-2 \xt Kol 1:27\x* \x * \xo 1:1-2 \xt Apos 16:1-3; Tai 1:4\x* Nanakna Timoti, näk Pol, Kristo täŋo aposorotä man ŋo kudän täŋ gamitat. Waki keri-ken nanik nimagurani ämanin Anutu ba Kristo Jesu, yarä unitä peŋ näwet-pewän aposoro ahäŋkut. Kristo ini kubä-tägän kunum gänaŋ täga api nimagut yäpmäŋ ärowek. Täŋpäkaŋ Timoti, nadäkiniknek kubägän unita gäka nadäŋira nanakna bureni ude täyan. Unita orakorak, butewaki ba bänep pidäm Anutu Nan ba Ekäninin Kristo Jesu uken nanik gäkä terak äroton.   
\s1 Äma ätu Anutu täŋo man peŋawähut täkaŋ  
\p
\v 3  \x * \xo 1:3 \xt Plp 2:24\x* Timoti, näk Masedonia kome kwa yäŋkaŋ gäwetkuro ude kaŋ tä! Efesus komeken ätukät itkaŋ äma ätutä Anutu täŋo man yäŋpäŋ peŋawähut täkaŋ uwä yabäŋ yäŋpewi kaŋ pewut!  
\v 4  \x * \xo 1:4 \xt 1Ti 4:7; Tai 1:14\x* Äma udewanitä imaka burenita nämo yäk täkaŋ. Uwä äbekiye oraniye täŋo kobap man yäŋit äma biani umunitä it yäpmäŋ äbuŋo unitäŋo mebärita yäŋpäŋ-nadäk täk täkaŋ. Man udewanitä äbot täŋpani ämawebe täŋo nadäk-nadäki täŋpä wawäpäŋ Anututa nadäŋ imikinik täŋpäŋ kuŋatta nämo täŋkentäŋ yämik täyak. Ba imaka tägatäga Anututä ämawebe bänepi-ken täkta nadätak u nämoinik täŋkentäŋ yämik täyak. Unita man jopi yäk täkaŋ u kaŋ pewut!   
\p
\v 5 Ima mebärita man kehäromi ŋo yäyat? U äbot täŋpani ämawebe bämopi-ken bänep iron kädet täŋmeham täkta yäyat. Täŋpäkaŋ bänep iron kädet u jop nämo ahäwek. Nämoinik, Jesuta nadäkinik bureni täŋpäŋ Anutu iŋamiken bänep kuräki-inik itkaŋ bänep udewanitä kädet u siwoŋi yäŋ täwet täkaŋ ugänpäŋ iwatneŋ. Ude täŋirä bänep iron kädet bureni u api ahäwek.  
\v 6 Upäŋkaŋ äma ätu kädet u peŋpäŋ man jopi, jiraŋ-ken nanik kaŋ-ahäŋkuŋo upäŋ yäpmäŋ kuŋat täkaŋ.  
\v 7  \x * \xo 1:7 \xt 1Ti 6:4,20; Tai 1:10\x* Täŋkaŋ inita ŋode yäk täkaŋ; Nin Juda täŋo baga man unitäŋo yäwoŋärewani äma yäk. Baga man unita nadäna tärek täkaŋ yäŋ yäk täkaŋ. Ude yäk täkaŋ upäŋkaŋ baga man unitäŋo mebäri nämo nadäwä tärewäkaŋ jop man yäk täkaŋ.   
\p
\v 8  \x * \xo 1:8 \xt Rom 7:12,16\x* Täŋpäkaŋ ninä baga manta ŋode nadäk täkamäŋ; Uwä nadäk siwoŋi terak yäpmäŋ kuŋatnero uyaku baga man u imaka täga yäŋ nadäne.  
\v 9 Baga man u äma siwoŋi kuŋaranita yäŋpäŋ nämo pewä ahäwani. Nämo uwä äma baga man utpäŋ ärowani kädet pewä ahäk täkaŋ unita yäŋpäŋ pewani. Äma udewani Anutu täŋo kädet mäde ut imiŋkaŋ momi täktäk kädet ba kome täŋo kädet ugänpäŋ iwat täkaŋ. Täŋpäŋ miŋiye naniye ba äma ätu kumäŋ-kumäŋ däpmäk täkaŋ.  
\v 10  \x * \xo 1:10 \xt Tai 1:9\x* Ba kubokäret täk täkaŋ, ba aŋ täŋo kudän täk täkaŋ, ba ämawebe jop yäkŋatpäŋ yäpmäŋ päŋku äma ätuta watä piä täŋ yämikta yäniŋ kireŋirä moneŋ yämik täkaŋ. Täŋkaŋ äma udewani jopman yäk täkaŋ, ba Ekäni täŋo wäpi yäŋpäŋ jopman terak yäŋkehäromtak man yäk täkaŋ, ba kädet waki u ba u Anutu täŋo man mebäri burenitä yäjiwät täyak upäŋ täk täkaŋ.  
\v 11  \x * \xo 1:11 \xt 1Ti 6:15\x* Täŋpäkaŋ man bureni mäde ut imik täkaŋ uwä manbiŋam Anututä näkä yäŋahäkta namiŋkuko u. U Anutu irit gäripi nikek täŋo mähemi, unitäŋo manbiŋam epmäget peŋyäŋek ikek u.   
\s1 Ekänitä Pol oraŋ imikinik täŋkuk  
\p
\v 12  \x * \xo 1:12 \xt Apos 9:15; Gal 1:15-16; 1Ko 15:9-10; Gal 1:13\x* Ekäni Jesu Kristotä kehäromi namiŋpäŋ täŋ-kehäromtaŋ namiŋkuk. Täŋkaŋ piäna täga api täŋpek yäŋ nadäŋ namiŋpäŋ watä piä täŋ imetta yäŋ namiŋkuk. Unita bänep täga man iwet täyat.  
\v 13 Bian it yäpmäŋ äbutken uken näk Kristota yäŋärok man yäŋit, komi imiŋit ba piäni täŋpäwakta kädet mebäri mebäri pewa-ahäŋkuŋ. Täŋpäkaŋ guŋ itkaŋ Ekäni täŋo mebäri nämo nadäwa tumbäpäŋ waki täŋ imiŋkuro mebäri unita Anututä butewaki nadäŋ namiŋkuk.  
\v 14 Täŋpäŋ Ekäni täŋo irontä näkä terak tokŋek parirän Kristo Jesuken nanik bänep ironkät nadäkinik nikek ahäŋkut.   
\p
\v 15  \x * \xo 1:15 \xt Luk 15:2, 19:10\x* Ŋode nadä; Jesu Kristotä momi täŋpani wakiken nanik yämagutta kome terak äpuk. Man uwä bureni-inik. U kuduptagän bänepnin-ken peŋpäŋ yäpmäŋ kuŋatnaŋi. Täŋpäkaŋ waki täŋpani täŋo intäjukun äma bureni u näk ŋo.  
\v 16 Kowata yäpnaŋi upäŋkaŋ butewaki pähap, unitäŋo mebäri näkä terak kuduptagän äroŋkuk. Täŋpäŋ äma momi wakiinik täŋpani näka butewaki u mebäri ŋodeta nadäŋ namiŋkuk. Ämawebe nadäkinik täŋpäŋ irit kehäromita biŋam tänayäŋ täkaŋ unitä kudän kudupi näkä terak äroŋkuko unitäŋo mebäri kaŋpäŋ nadäneŋta Kristotä ude uwä täŋ namiŋkuk. Ude kaŋpäŋ nadäŋpäŋ ŋode täga nadäneŋ; Polta täŋ imiŋkuko udegän ninta täga täŋ nimek.  
\v 17  \x * \xo 1:17 \xt Rom 16:27\x* Unita ŋode yäwa! Irit kehäromi täŋo Ekäni u ekäni pähap. Uwä kumäk-kumäki nämo ba ämatä känaŋi nämo. U Anutu pähap kubägän. Unita unitäŋo wäpi biŋam ba epmäget peŋyäŋeki pat yäpmäŋ kuŋpäŋ pen it yäpmäŋ kuk täyon. Bureni-inik!   
\p
\v 18  \x * \xo 1:18 \xt 1Ti 6:12; Jud 3\x* Eruk, nanakna Timoti, profet ätutä man yäŋtäreŋ gamani udegän peŋ gäwetat. Gäk man u iyap taŋpäŋ Ekäni täŋo man unita yäŋpäŋ ämik kaŋ tä.  
\v 19  \x * \xo 1:19 \xt 1Ti 3:9\x* Täŋpäkaŋ nadäkinikka kehäromigän parirän bänepkatä kudän u siwoŋi yäŋ nadäk täyan ugänpäŋ kaŋ iwat. Äma ätutä ude nämo täŋkuŋo unita nadäkiniki pewä putärewäpäŋ waŋkuŋ.  
\v 20  \x * \xo 1:20 \xt 2Ti 3:17, 4:14-15; 1Ko 5:5\x* Äma uken nanik kubä wäpi Himeneus. Kubäwä wäpi Aleksada. Yarä u Anututa yäŋärok man iwet täkamän unita Satan keri terak yepmaŋkut. Ude täŋkurowä Satantä komi yämiŋ yäpmäŋ kuŋirän kudän waki u kaŋ pewun yäŋpäŋ ude täŋkut.   
\c 2  
\s1 Ekäniken yäŋapikta jukuman  
\p
\v 1 Eruk Timoti, intäjukunä nadäk kehäromi iŋit täyat uwä ŋode gäwera; Nadäkinik täŋpanitä ämawebe kuduptagänta yäŋpäŋ Ekäniken yäŋapik täkot. Täŋpäŋ imaka u ba unita äma ätutä wäyäkŋek täkaŋ unita yäŋpäŋ Anutu-ken yäŋapiŋpäŋ bänep täga man iwet täkot.  
\v 2  \x * \xo 2:2 \xt Efe 6:18; Plp 4:6\x* Täŋkaŋ kome täŋo intäjukun äma ba gapman kudupta Anutu-ken yäŋapik manpäŋ mehamtäŋ yämik täkot. Yäŋapik man ude yäŋitna watä it nimiŋirä kwinigän itpäŋ Anutu iniŋ orerani ude kuŋatpäŋ kudupi siwoŋigän kaŋ itna.  
\v 3 Ude tänayäŋ täkamäŋ unitä api tägawek. Ba waki keri-ken nanik nimagurani ämanin Anutu unitä nibäwän udegän api tägawek.  
\v 4  \x * \xo 2:4 \xt Ese 18:23; 1Ti 4:10; 2Pi 3:9; Rom 3:29-30; Hib 12:24\x* Unitäwä äma kuduptagän inita biŋam täŋpäŋ man bureni yäpmäŋpäŋ bänepi-ken pekta nadäk täyak.  
\v 5 U imata, Anutu kubä-tägän it nimitak. Ba bämop äma bureni kubägän, Anutu ba äma nin bämopnin-ken it täyak u äma äworewani Jesu Kristo.  
\v 6  \x * \xo 2:6 \xt Gal 1:4\x* Kristo unitä kadäni iwoyäwani-ken ämawebe kuduptagän mominin täŋo kowata däpmäŋ tärekta gupi iniŋ kireŋkuk. Ude täŋkuko uwä kwawak ŋode niwoŋäretak; Anutu u ämawebe kuduptagän waki keri-ken nanik yämagutta nadäk täyak.  
\v 7  \x * \xo 2:7 \xt Apos 9:15; Gal 2:7-8; 2Ti 1:11\x* Unita näk ämawebe Manbiŋam Täga u yäŋahäŋpäŋ yäwetta ba aposoro ude iretta yäŋpäŋ iwoyäŋpäŋ nepmaŋpani. Täŋpäkaŋ guŋ äbotken man bureni-inik ba nadäkinik täŋo mebäri yäwetpäŋ yäwoŋärekta yäwoŋärewani äma täŋo piä ude yäŋ namani. Man uwä jop nämo, bureni yäyat!   
\s1 Ämawebe täŋo man  
\p
\v 8 Eruk, ämanita ŋode yäyat; Äma komeni komeni, siwoŋi itkaŋ Anutu-ken ket kewatpäŋ kaŋ yäŋapik täŋput. Ude täŋpäŋ noriye-kät kokwawak ba iwan nämo täneŋ. Nämo, irit kuŋat-kuŋari pakigän kaŋ kuŋarut.   
\p
\v 9  \x * \xo 2:9 \xt 1Pi 3:3-5\x* Ba webeta udegän ŋode yäwa; Webewä tek ähan nadäwani kaŋ täŋpäŋ yäpmäŋ kuŋarut. Inita nadäwä äpani täŋpäpäŋ ämatä gäripi nibäwut yäŋpäŋ gupita epmäget taŋi nämo täneŋ. Täŋpäŋ gwäk pujiŋ topmäk-topmäk täŋpäŋ nämo kuŋatneŋ. Ba omäk meran, gwäki ärowani nämo meran täŋ yäpmäŋ kuŋatneŋ.  
\v 10  \x * \xo 2:10 \xt 1Ti 5:10\x* Nämoinik. Webe, Ekäni täŋo gäripi terakgän kuŋatnayäŋ yäk täkaŋ unitäwä täŋkentäk-kentäk piä täŋpeŋ kuŋarirä uyaku api tägawek.   
\p
\v 11 Täŋpäŋ Anutu täŋo käbeyä-ken webewä, kwikinik äpani itkaŋ juku peŋpäŋ nadäk-nadäk piä täk täkot.  
\v 12  \x * \xo 2:12 \xt 1Ko 14:34\x* Täŋpäkaŋ webetä ämani Anutu täŋo manpäŋ yäwetpäŋ yäwoŋärek piä ude täkta ba intäjukun täŋ yämikta nämo nadäŋ yämitat. Uwä käbeyä-ken man kum itneŋ.  
\v 13  \x * \xo 2:13 \xt Stt 2:7,22; 1Ko 11:8-9\x* U mebäri ŋodeta; Anututä Adam jukun täŋkaŋ Iv mäden tewän ahäŋkuko unita webetä intäjukun itta bitnätat.  
\v 14  \x * \xo 2:14 \xt 2Ko 11:3\x* Ba Adamtä täŋyabäk täŋo mähemi nämo nadäŋ imiŋkuk. Webenitä nadäŋ imiŋpäŋ momi-ken maŋkuk.  
\v 15 Upäŋkaŋ webewä nanak bäyak-bäyak terak Anututä api yäpän täganeŋ. Bureni, webe u nadäkinik, bänep iron ikek, bänep siwoŋi ba nadäk-nadäk täga terak kuŋatnayäŋ täŋo uwä Anututä api täŋkentäŋ yämek.   
\c 3  
\s1 Äbot täŋpanita watä äma täŋo man  
\p
\v 1  \x * \xo 3:1 \xt Apos 20:28\x* Ŋode nadä; Äma kubätä äbot täŋpani täŋo watä äma kubä ude itta nadäweko uwä piä täga täŋpayäŋ nadätak yäŋ yäneŋ. Man u bureni-inik.  
\v 2  \x * \xo 3:2 \xt Tai 1:6-9\x* Upäŋkaŋ äma kubätä watä äma piä u täkta nadäŋpäŋä uwä ämawebe iŋamiken kädet siwoŋi terak kuŋarek. Uwä webe kubägän yäpani. U irit kuŋat-kuŋarita watäni itkaŋ nadäk-nadäk täga Anutu-ken nanik yäpmäŋ kuŋarani. U iron terak kuŋarani. U yäŋpäŋ-yäwoŋärek piä säkgämän täŋpani.  
\v 3 Täŋkaŋ ume komita ämäŋi nämo täŋpani. Täŋkaŋ ämik täŋpani nämo, äma kwini, komi nämo, säkgämän-inik kuŋarani. Ba moneŋ tuŋumta nadäŋ gäripi-inik nämo täŋpani.  
\v 4 Äma uwä iniken webe nanakta watäni säkgämän it yämiŋpäŋ äperiye nanakiye yäŋpäŋ-yäwoŋärek täŋirän nani oraŋ imiŋpäŋ mani buramiŋpäŋ kuŋarani.  
\v 5 Unita jide nadätan? Äma kubätä webeni nanakiye watä säkgämän nämo it yämeko uwä jide täŋpäŋ Anutu täŋo äbot täŋpani ämawebeta watä säkgämän it yämek?  
\v 6 Täŋpäkaŋ bänep apigän äyäŋurani kubätä äbot täŋpanita watä nämo irek. Äma udewanitä inita nadäwän ärowani täŋirän Anututä Satanta täŋkuko ude, manken tewekta.  
\v 7  \x * \xo 3:7 \xt 2Ko 8:21\x* Ba ugän nämo. Äma kubätä watä äma piä yäpmäkta nadäweko uwä ämawebe Jesuta nadäkinik nämo täŋpani iŋamiken siwoŋi kuŋarirän äma täga yäŋ iwerani. Täŋ, äma udewani nämowä ämawebetä yäŋpäŋ-kaŋiwat täŋirä Satantä bänepi täŋpän guŋ tawäpäŋ buŋep-ken tewekta.   
\p
\v 8 Äbot täŋpani täŋo täŋkentäk äma imaka, ämawebe iŋamiken siwoŋi kuŋatkaŋ täŋyäkŋarani nämo täŋpani. Täŋkaŋ ume komi naŋkaŋ täŋguŋguŋ nämo täŋpani. Ba moneŋ äma täŋyäkŋarani täŋpäŋ moneŋ tuŋum jop nämo yäpani.  
\v 9 Täŋkaŋ äma u Anutu iwat-iwat kädet Anututä ini kwawak niwoŋäreŋkuko u iŋit-inik täŋpäŋ Anutu iŋamiken bänepi kuräki-inik irani.  
\v 10 Täŋpäkaŋ pengänä täktäki ba irit kuŋat-kuŋari yabäŋpäŋ-nadäk täŋpäŋ käderi täga täŋpeko uwä, eruk piä yämen.  
\v 11  \x * \xo 3:11 \xt Tai 2:3\x* Täŋpäŋ webeniye udegän, ämawebeniye iŋamiken siwoŋi kuŋarani ba man äyäŋutpäŋ yäkyäk nämo täŋpani. Uwä kwikinik itkaŋ bänepita watäni itpäŋ man burenigän yäŋpäŋ kuŋarani.  
\v 12 Täŋpäkaŋ äbot täŋpani täŋo täŋkentäk äma uwä webe kubägän yäpmäŋpäŋ äperi nanak ba watäniyeta säkgämän yabäŋ yäwarani.  
\v 13 Eruk, täŋkentäk äma piäni täŋpewä tägak täkaŋ uwä wäpi biŋam säkgämän ahäk täkaŋ. Ba nadäkiniki kehäromigän iŋitpäŋ unitäŋo mebäri yäŋahäkta bätakigän nadäk täkaŋ.   
\s1 Anutu iwat-iwat kädet unitäŋo mebäri-inik  
\p
\v 14 Timoti, näk gäkken bäräŋeŋ ärekta nadätat upäŋkaŋ ŋodeta yäŋpäŋ man ŋo intäjukun kudän täŋpäŋ gamitat.  
\v 15  \x * \xo 3:15 \xt Efe 2:19-22\x* Ude täŋpäŋ imaka kubätä gäkken ärekta kädet täŋpipiŋ nameko uwä, eruk man ŋo daniŋpäŋ nadäŋkaŋ Anutu täŋo äbot nin kädet siwoŋi u ba u täga iwatne yäŋ ket nadäwen. Täŋpäkaŋ Anutu täŋo äboriye nin uwä Anutu irit mähemi täŋo äbot bureni. Nadätan? Anutu täŋo äbot pähap uwä man bureni täŋo meham ba bek bämopi ude itkaŋ.  
\v 16  \x * \xo 3:16 \xt Jon 1:14; Mak 16:19\x* Bureni-inik, Anutu Bureni iwat-iwat kädet unitäŋo mebäri-inik u imaka taŋi pähap kubä! Anututä ini niwoŋäreŋkuko uwä ŋode;  
\b  
\q1 Äma äworeŋirän ämawebetä kaŋkuŋ.  
\q1 Munapiktä unitäŋo täktäki u siwoŋi-inik yäŋ niwoŋäreŋkuk.  
\q1 Täŋirän aŋerotä kaŋkuŋ.  
\q1 Täŋpäkaŋ ämatä wäpi biŋam äma äbori äboriken yäpmäŋ kuŋatpäŋ yäŋahäŋkuŋ.  
\q1 Täŋirä komen ämatä nadäkinik täŋ imiŋkuŋ.  
\q1 Nadäkinik täŋ imiŋirä Anututä kunum gänaŋ yäŋikŋat yäpmäŋ äro wäpi biŋam ikek teŋkuk.   
\c 4  
\s1 Äma täŋo nadäk jopi nämo iwatneŋ  
\p
\v 1  \x * \xo 4:1 \xt 2Ti 3:1; 2Pi 3:3; 1Jo 2:18; Jud 18\x* Munapiktä kwawak ŋode yäŋahäk täyak; Kämiwä äma ätutä Anutu täŋo man peŋpäŋ Satan täŋo äboriye unitäŋo yäŋ-yäkŋarani man ba mäjo täŋo jop manman api nadäŋ yämineŋ.  
\v 2 Täŋpäkaŋ äma man udewani yäŋahäk täkaŋ uwä jopman yäwani. U bänepitä kudän u siwoŋi yäŋ nadäk täkaŋ u nadäŋ parit täŋpäŋ äma jop yäŋ-yäkŋatpäŋ yäjiwät man mebäri mebäri ŋode yäk täkaŋ;  
\v 3  \x * \xo 4:3 \xt Stt 9:3; Rom 14:6; 1Ko 10:30-31\x* Webe yäpmäkta yäjiwärani yäk. Gubaŋigän itkot yäk. Ba, ketem ätu nämo näneŋ yäŋ yäk täkaŋ. Ude yäk täkaŋ upäŋkaŋ ketem uwä Anututä peŋ moreŋkuk. Ketem u ämawebe nadäkinik ikek itpäŋ man bureni bänepi-ken pewani unitä bänep täga man iwetpäŋ näneŋta yäŋkuk.  
\v 4  \x * \xo 4:4 \xt Stt 1:31; Apos 10:15\x* Imaka kuduptagän Anutu-ken nanik ahäwani uwä tägagän. Unita äma kubätä u nakta yäjiwätnaŋi nämo. Nämoinik, bänep täga man iwetpäŋ u kuduptagän täga yäpmäŋpäŋ näne.  
\v 5 Ude täŋitna Anutu täŋo man ba bänep täga man unitä ketem terak äroŋirän Anutu iŋamiken nintä nakta biŋam täk täkaŋ.   
\s1 Timotita jukuman ätu  
\p
\v 6 Eruk Timoti, gäk äbot täŋpani notkaye man ŋo yäwetpäŋ yäwoŋärek täŋpayäŋ täno uwä Jesu Kristo täŋo piä ämani, man buramik ämani ude api iren. Täŋkaŋ nadäkinik täŋo man ba Anutu täŋo man mebäri bureni nadäŋpäŋ buramiŋ yäpmäŋ äbuno unitä bänepka täŋo ketem ude täŋirän api kuŋaren.  
\v 7  \x * \xo 4:7 \xt 1Ti 1:4, 6:20; 2Ti 2:16\x* Täŋpäkaŋ äma jop manman yäwani täŋo kobap man ba Anututa nämo nadäwani täŋo jop manman u nadäkta kaŋ bitnä. Man udewani mäde ut imiŋpäŋ Ekäni täŋo käderita yäŋpäŋ-nadäk täŋpäŋ nadäkinikka täŋkehärom täyi.  
\v 8  \x * \xo 4:8 \xt 1Ti 6:6\x* Nadätan? Gupnin täŋpidäm takta täŋoret u täga täŋkentäŋ nimik täyak upäŋkaŋ bänep täŋpidäm taŋpäŋ Ekäni täŋo käderi siwoŋi iwat-iwat u imaka bureni-inik. Unitäwä kome terak ŋo, ba kämi kunum gänaŋ bok, täŋkentäk bureni pewän ahäŋ nimikta biŋam yäwani.  
\v 9  \x * \xo 4:9 \xt 1Ti 1:15\x* Man ŋowä bureni-inik. U ämawebe kuduptagän yäpmäŋpäŋ bänepnin-ken penaŋi.  
\v 10  \x * \xo 4:10 \xt 1Ti 2:3-4\x* Täŋpäkaŋ unitäŋo bureni yäpmäkta nin nämo gaŋa taŋkaŋ gwäk duŋduŋ piä pähap täk täkamäŋ. Täŋkaŋ Anutu irit mähemi, unitäŋo kehäromi terak yeŋgämina pek täkaŋ. Anutu uwä ämawebe kuduptagän waki keri-ken nanik yämagutta kehäromi pat imitak. Täŋpäkaŋ kehäromini uwä nadäkinik täŋpani nin waki keri-ken nanik nimagutkuko ubayäŋ!   
\p
\v 11 Timoti, man gäwetat ŋo kudup yäwetpäŋ yäwoŋärek täk täyi.  
\v 12  \x * \xo 4:12 \xt Tai 2:15\x* Täŋpäŋ gäk äma gubaŋi unita yäŋpäŋ ämawebetä gäka nadäwä äpani nämo täŋpek. Gäk bänep iron ba nadäkinikka nikek, ba bänep siwoŋi terak itkaŋ man yäkyäkka ba täktäkkatä äbot täŋpani kädet siwoŋi kaŋ yäwoŋäre. Ude täŋiri udegän täk täkot.  
\v 13 Ude täŋpäŋ näka itsämäŋkaŋ Anutu täŋo man daniŋpäŋ yäwoŋärek täŋit, unitäŋo mebäri bureni yäwetpäŋ yäwoŋärek täŋpäŋ, kädet siwoŋi iwatta peŋ yäwet täyi.  
\v 14  \x * \xo 4:14 \xt 2Ti 1:6; Apos 6:6, 8:17\x* Täŋpäŋ intäjukun ämatä Munapik-ken nanik man yäŋahäŋpäŋ keri gwäkka terak peŋirä piä täkta Anutu täŋo iron yäpuno unita nadäsi. Iron unitäŋo bureni pewi putärewekta kehärom taŋpäŋ kaŋ yäpmäŋ kuŋat.  
\v 15  \x * \xo 4:15 \xt 1Ti 5:22\x* Täŋpäŋ piäka u täŋ-dämiŋiri burenitä ahäŋpäŋ parirän kaŋ kawut.  
\v 16 Täŋkaŋ gäkŋaken irit kuŋat-kuŋatkata ba man yäwetpäŋ yäwoŋärek täk täyan unitä siwoŋi itta watäni itpäŋ kaŋ kuŋat. Ude täŋkaŋ gwäk pimiŋpäŋ täŋpayäŋ täno uyaku ämawebe gäkŋo man nadäk täkaŋ u, ba gäkŋa bok, irit täga api kaŋ-ahäneŋ.   
\c 5  
\s1 Äbot täŋpani ämawebejiye tägagän täŋ yämineŋ  
\p
\v 1  \x * \xo 5:1 \xt Wkp 19:32\x* Timoti, äma ekäni kubätä goret kubä täŋirän man jäpi nämo iweren. Nämo, yäpä-siwoŋtak man kwini terak iweren, gäkŋaken nanka iwereno udegän. Ba äma gubaŋi gubaŋi udegän, gäkŋaken notkayeta täŋ yämeno udegän täŋ yämen.  
\v 2 Ba gäkŋaken meŋkata täŋ imeno udegän webe ekäni ekänita täŋ yämen. Ba webe gubaŋi gubaŋi udegän, gäkŋaken wanotkayeta täŋ yämeno udegän kädet siwoŋi terak täŋ yämen.   
\p
\v 3 Täŋpäŋ webe kajat u oraŋ yämen. U webe täŋkentäkiye nämo udewanita yäyat.  
\v 4 Täŋpäkaŋ webe kajat kubä äperiye nanak ba äbekiye oraniye nikek täŋpäwä, yäwetpäŋ yäwoŋärek täŋiri miŋi ba äbeki pähap u täŋkentäŋ imineŋ. Ude täneŋo uwä Anutu iniŋ oretoret kädet bureni täneŋ. Ude täŋpäŋ kowata komi nadäŋpäŋ watä it yämeko uwä udegän täŋ imineŋ. Ude täŋirä Anututä yabäwän tägawek.  
\v 5  \x * \xo 5:5 \xt Luk 2:37, 18:7\x* Täŋpäkaŋ webe kajat bureni-inikä, inigän-inik itkaŋ Anutu kwasikotpäŋ kepma bipani Anutu-ken täŋkentäkta yäŋapik täkaŋ.  
\v 6 Täŋ, webe kajat kubätä iniken gärip terak kuŋareko uwä kodak itak upäŋkaŋ kumbani yäŋ iwetneŋ.  
\v 7 Unita Timoti, man uwä kehäromigän yäweri nadäŋpäŋ Anutu ba ämawebe iŋamiken momi nämo, siwoŋigän kuŋat täkot.  
\v 8 Täŋpäkaŋ äbot täŋpani kubätä äboriye ba nägät moräkiye yabäŋpäŋ nämo täŋkentäŋ yämeko, ba bänep iron kädet nämo täŋ yämeko uwä äma udewanita u nadäkiniki peŋpäŋ Anutu kakätäk-inik täyak ubayäŋ yäŋ nadäneŋ. Unitäŋo kudän wakitä Anututa nämo nadäwani äma täŋo yärepmitak.   
\p
\v 9 Täŋpäkaŋ webe kajat kubä webe pähap täŋpäŋ obaŋ 60 ude tärewani, äma kubägän yäpani udewani äbot täŋpani-ken täŋkentäk yäpmäkta wäpi webe kajat täŋo wäpi tawaŋ terak täga peneŋ.  
\v 10  \x * \xo 5:10 \xt Hib 13:2\x* Webe uwä täŋkentäk piä täŋpani ba nämo täŋpani unitäŋo mebäri kakta äma ätu ŋode yäwet yabäneŋ; Äperiye nanak jide ude yabäŋ yäwatkuk? Ba äma kudupitä ahäŋ imiŋirä jide ude täŋkentäŋ yämiŋkuk? Ba äma Anutu täŋo man yäpmäŋ kuŋarani iron jide täŋ yämiŋkuk? Ba äma bäräpi nikekta täŋkentäk jide ude täŋ yämiŋkuk? Ba iron kädet ätu jide ude täŋkuk? Kädet udewanita yäwetpäŋ nadäk täŋirä tägawäpäŋ eruk, webe u äbot täŋpani täŋo täŋkentäk täga yäpek.   
\p
\v 11-12 Upäŋkaŋ webe kajat gupi kodakitä täŋkentäk yäpmäkta wäpnin tawaŋ terak kudän täwut yäŋ yäneŋo uwä yäjiwätneŋ. Imata, kajari udewani uwä kaŋgäriptä täŋpewän Jesu mäde ut imiŋpäŋ yäŋkehäromtak man webe kajat wäpi tawaŋ terak itta yäneŋo u irepmitpäŋ äneŋi äma kubä yäpmäkta nadäneŋ. Ude täŋpäŋ man bian yäneŋo u utpäŋ momi täneŋ.  
\v 13  \x * \xo 5:13 \xt 2Te 3:11\x* Webe udewani uwä piäni nämo bumik, iniken gärip terak eŋi äro täpätek täŋtäŋ kuŋat täkaŋ. Täŋpäkaŋ ugän nämo. U ämawebe yäŋpäŋ-yabäŋ yäwat täŋkaŋ man waki mebäri mebäri yäŋ-danik täkaŋ.  
\v 14  \x * \xo 5:14 \xt 1Ko 7:9\x* Unita näk ŋode yäyat; Webe kajat gupi kodaki udewani äma äneŋi yäpmäŋpäŋ nanak bäyaŋpäŋ eŋi ba iroŋiniye nädananita watä piä täŋpeŋ kuŋatnaŋi. Ude täŋirä iwantä yabäŋpäŋ man waki yäwetta manta wäyäkŋewä wawäpäŋ itneŋ.  
\v 15 Timoti, nadätan? Äbot täŋpani webe kajat ätu kädet siwoŋi irepmitpäŋ Satan täŋo kädet iwat täkaŋ.   
\p
\v 16 Täŋpäkaŋ nadäkinik täŋpani webe kubä täŋo äbotken nanik kubätä webe kajat ude ireko uwä, webe unitä kajari unita watäni täga it imek. Ude täneŋo uyaku äbot täŋpani ätutä webe kajat udewani watäni itta nämo api täŋbäräp täneŋ. Upäŋkaŋ webe kajat inigän-inik irani uwä, äbot täŋpanitä watäni täga itneŋ.   
\s1 Äbot täŋpanita watä irit täŋo man  
\p
\v 17  \x * \xo 5:17 \xt 1Ko 16:18\x* Äbot täŋpani täŋo watä äma piä säkgämän täŋpanita piä täŋo gwäki yämineŋ. Täŋpäkaŋ u bämopi-ken nanik Anutu täŋo man mebäri bureni yäwetpäŋ yäwoŋärek ba yäŋahäk-ahäk kadäni kadäni täk täkaŋ äma unita gwäki taŋi yämineŋ.  
\v 18  \x * \xo 5:18 \xt 1Ko 9:9; Mat 10:10\x* Unitawä Anutu täŋo man kudän täwani ŋode itak u nadäkaŋ;  
\b  
\q1 \qt Bulimäkautä piä täŋ gamiŋkaŋ ketem moräki näŋpayäŋ täŋirän nämo yäjiwären. Ketem näŋpeko uwä piä täŋo gwäki.\qt* \rq Lo 25:4 \rq*  
\b  
\m Ba man kubä ŋode;  
\b  
\q1 \qt Piä ämatä piä täŋo gwäki täga yäpek.\qt* \rq Luk 10:7 \rq*   
\b  
\p
\v 19  \x * \xo 5:19 \xt 2Ko 13:1\x* Täŋpäkaŋ äma kubä-tägän äbot täŋpani täŋo watä äma kubä manken tewa yäŋ yäweko uwä nämo nadäŋ imen. Äma yarä ba yaräkubätä yäneŋo uyaku nadäŋ yämiŋpäŋ man piä täŋpen.  
\v 20  \x * \xo 5:20 \xt Gal 2:14; Efe 5:11\x* Täŋpäkaŋ watä äma u momi täŋirän kaŋ-ahäweno uwä ämawebe iŋamiken yäpä-siwoŋtak man kehäromi iweriri äma ätu imaka, nadäŋpäŋ umuntäneŋ.  
\v 21 Täŋpäkaŋ Timoti, Anutu, ba Jesu Kristo ba siwoŋi aŋero äboriye u nabäŋirä ŋode peŋ gäwetat; Jukuman gäwetat ŋo kudup kaŋ iwat. Ude täŋkaŋ äma ätuta gäripi nadäŋpäŋ täŋkentäŋ yämiŋkaŋ ätuta mäde nämo ut yämen. Nämo, kuduptagänta piä uterakgän täŋ yämen.  
\v 22 Täŋkaŋ äma kubätä Anutu täŋo piä täŋpayäŋ yäŋirän gäkä jukun tärop taŋpäŋ piä täkta ketka gwäki terak nämo pewen. Nämo, äma u momi pengän täŋpeko uwä momi bok tädeŋo udeta. Unita gäkŋaken bänepka gupkata watäni iriri pakigän kaŋ irän.  
\v 23-25 Nadätan? Äma ätu täŋo momi pengän kwawak ahäŋirän ämawebe kuduptagän kaŋpäŋ nadäk täkaŋ. Täŋ, ätu täŋo uwä käbop pat yämik täkaŋ uwä kämi yäpmäŋ danik-danik kadäni-ken kwawak mät ahäneŋ. Täŋpäkaŋ ämawebe bämopi-ken täŋkentäk-kentäk piä udegän kwawak ahäk täyak. Täŋ, pengän kwawak nämo ahäk täyak uwä käbop it yäpmäŋ kuŋkä kämi mät ahäwek.  
\p Täŋpäkaŋ Timoti, kokka-ken käyäm kadäni kadäni täk täyan unita umegän nämo näŋpen. Wain ume täpuri ätu bok näŋpen.   
\c 6  
\s1 Watä piä äma jopita man  
\p
\v 1  \x * \xo 6:1 \xt Efe 6:5\x* Timoti, gäk watä piä äma jopi, Jesuta nadäŋ imani u ŋode yäweren; In kuduptagän mähemjiye täŋkentäŋ yämiŋpäŋ u gämori-kengän kuŋat täkot. U imata, ärowani täŋ yämiŋirä Anutu täŋo wäpi biŋam ba unitäŋo man bureni iniŋ wärätneŋo udeta.  
\v 2  \x * \xo 6:2 \xt Plm 16\x* Täŋpäkaŋ watä piä äma ätu täŋo mähemiye uwä nadäkinik täŋpani upäŋkaŋ ŋode yäŋpäŋ ärowani nämo täŋ yämineŋ; U notnapak unita unitäŋo mani täga uret yäŋ nämo nadäneŋ. Nämoinik! In ŋode nadänaŋi; Mähemna ŋowä Jesu täŋo äbotken nanik. Unita nadäŋ imikinik täŋkaŋ gwäk pimiŋpäŋ piä säkgämän täŋ imik täyiwa! Unita Timoti, gäk man u wari wari yäwetpäŋ yäwoŋärek täŋpäŋ kädet siwoŋi u iwatta bänepi täŋpidäm taŋ yämen.   
\s1 Moneŋ tuŋumta nadäŋ gärip täŋo man  
\p
\v 3  \x * \xo 6:3 \xt 2Ti 1:13; Gal 1:6-9\x* Täŋpäkaŋ man kubä ŋode; Äma ätutä man bureni yäpmäŋ äyäŋutpäŋ man inigän kubä yäŋpäŋ Ekäninin Jesu Kristo täŋo meni jinom unita bitnäk täkaŋ. Ude täŋpäŋ unitäŋo man kädet, yäwetpäŋ yäwoŋärek täŋpani u mäde ut imik täkaŋ. Eruk äma udewanita ŋode nadäneŋ;  
\v 4-5  \x * \xo 6:4-5 \xt 2Ti 3:8, 4:4; Tai 1:14\x* U inita nadäwän ärowani täŋpäkaŋ guŋinik täyak yäŋ nadäneŋ. Äma udewaniwä man bureni peŋpäŋ manbiŋam jopi-jopi terak yäŋuruk-uruk bumta yäk täkaŋ. Ude täŋpäŋ noriye täŋo moneŋ tuŋumta nadäŋ gärip, yäŋpäŋ-yabäŋ yäk, yäŋtäwen-täwen ba nadäk wakiwaki, kadäni kadäni pewä ahäk täkaŋ. Äma udewani uwä bänep nadäk-nadäki paoräkaŋ man bureni nämoinik nadäŋkaŋ ŋode nadäk täkaŋ; Anutu täŋo man yäpmäŋ kuŋaritna moneŋ tuŋum kaŋ ahäŋ nimut yäŋ nadäk täkaŋ.   
\p
\v 6  \x * \xo 6:6 \xt 1Ti 4:8; Plp 4:11-12; Hib 13:5\x* Ude nämo, upäŋkaŋ tuŋum Anututä ähan peŋ nimani unita nadäna tägawäkaŋ Ekäni täŋo kädet siwoŋi iwat-iwat unitä bureni-inik, imaka säkgämän säkgämän pewän ahäŋ nimek.  
\v 7  \x * \xo 6:7 \xt Jop 1:21; Sav 5:15\x* Unita ŋode nadäk täkäna; Meŋnin koki gänaŋ naniktä ketäŋ äbumäŋo udegän kumäŋpäŋä ketäŋ api kune.  
\v 8  \x * \xo 6:8 \xt Snd 30:8\x* Unita ketem kenta tek nadäwani yäpmäk täkamäŋ unitagän nadäk täkäna!  
\v 9  \x * \xo 6:9 \xt Snd 23:4, 28:22\x* Moneŋ tuŋum pähap ätukät yäpmäkta nadäk täkaŋ uwä täŋyabäk täŋo buŋep gänaŋ äpmok täkaŋ. Täŋpäkaŋ imaka jopi mebäri mebärita nadäŋ gärip täk täkaŋ unitä yepmäŋitpäŋ irit kuŋat-kuŋari täŋpänwak täkaŋ.  
\v 10  \x * \xo 6:10 \xt Efe 5:5\x* Bureni-inik! Moneŋ tuŋumta nadäŋ gärip unitäwä kädet waki mebäri mebäri täŋo mebäri-inik täyak. Nadäkaŋ? Äma ätutä kädet ude iwatpäŋ Ekäni täŋo man kädet peŋ awähutpäŋ bäräpi pähap mäyap kotaŋkuŋ.   
\s1 Irit kehäromi yäpmäkta gwäk pimineŋ  
\p
\v 11  \x * \xo 6:11 \xt 2Ti 2:22\x* Täŋpäkaŋ Timoti, Anutu täŋo äma gähä imaka udewani kaŋ-umuntaŋ uruŋ käda kuŋaren. Ude täŋkaŋ siwoŋigän kuŋatpäŋ Anutu ini bumik itkaŋ, nadäkinik, bänep iron nikek kuŋaren. Täŋkaŋ kehäromigän itpäŋ ämawebe bänep kwini terak yabäŋ yäwaren.  
\v 12  \x * \xo 6:12 \xt 1Ko 9:25-26; 1Ti 1:18; 2Ti 4:7\x* Täŋkaŋ gwäk pimiŋpäŋ nadäkinik bureni täŋo kädet tägagämän u iwat täyi, ämatä gwäk pimiŋpäŋ närepmirek gärepmirek täk täkaŋ ude. Ba irit kehäromi kaŋ-ahäkta kehärom taŋpäŋ kuŋat täyi. Unita nadätan? Irit kehäromi unita biŋam täkta Anututä gämagutkuk. Täŋpäŋ ämawebe iŋamiken Näk Jesuta nadäkinik täyat yäŋ yäŋahäŋkun-ken uken gämagutkuk.   
\p
\v 13  \x * \xo 6:13 \xt Jon 18:36-37; Jon 19:11\x* Anutu, imaka kuduptagän irit ikek yämik täyak u iŋamiken, ba Jesu Kristotä nämo umuntaŋpäŋ Pailat iŋamiken man bureni yäŋahäŋkuko u iŋamiken, ŋode peŋ gäwetat;  
\v 14 Gäk Anutu ba ämawebe iŋamiken siwoŋigän, momika nämo kuŋatkaŋ piä man yäŋ gamani u iwatpäŋ täŋpeŋ kuŋariri Ekäninin Jesu Kristo kaŋ äbän.  
\v 15  \x * \xo 6:15 \xt Lo 10:17; Rev 17:14\x* Uwä kadäni Anututä iwoyäŋkuk-ken uken api äbek. Täŋpäkaŋ Anutu uwä irit gäripi nikek itkaŋ intäjukun irit piä täŋpani bureni-inik ini kubä unitägän it täyak. Uwä intäjukun äma täŋo Intäjukun-inik, ba äma ekäni täŋo Ekäni-inik.  
\v 16  \x * \xo 6:16 \xt Kis 33:20\x* Anutu uwä inigän, kumäk-kumäki nämo. U peŋyäŋeki inigän kubä u gänaŋ it täyak. Peŋyäŋeki u äma kubätä u dubini-ken kunaŋi nämo. Täŋkaŋ Anutu uwä äma kubätä bian nämo kaŋkuk ba apiŋode imaka kubätä täga känaŋi nämo. Täŋpäkaŋ wäpi biŋam, iniŋoret-oret ba kehäromi pähap it imiŋkuko unitä pen it yäpmäŋ ärok täyon. Bureni!   
\s1 Imaka jopi terak nämo yeŋgämä peneŋ  
\p
\v 17  \x * \xo 6:17 \xt Sam 62:10; Luk 12:20\x* Eruk Timoti, äbot täŋpani ätu kome täŋo moneŋ tuŋum taŋi nikek uwä ŋode yäweren; Gupi yäpmäŋ äroŋpäŋ imaka äbutkwani uterak nämo yeŋgämä peneŋ. Nämoinik, Anutu, täŋbumbum pewän ahäŋ nimiŋirä unita gäripi nadäk täkamäŋ uterakgän kaŋ yeŋgämä pewut yäŋ kaŋ yäwet.  
\v 18 Täŋpäŋ ŋode yäwetgän täŋpen; Kädet tägatäga ude täŋpäŋ tuŋum bureni täŋo mähemi ude kaŋ irut. Ba imaka päke it yämikaŋ uken nanik iron täŋpäŋ ämawebe täŋkentäŋ yämineŋ.  
\v 19  \x * \xo 6:19 \xt Mat 6:20\x* Ude täŋirä tuŋum bureni kunum gänaŋ api buŋät yämek. Tuŋum bureni unitä täŋkentäŋ yämiŋpäŋ Irit bureni-inik kämi kaŋ-ahäkta yäwani u mät kaŋ-ahäneŋ.   
\p
\v 20  \x * \xo 6:20 \xt 1Ti 4:7; 2Ti 1:14\x* Täŋpäkaŋ Timoti, piä yäŋ gamani u watäni itpäŋ kaŋ yäpmäŋ kuŋat. Äma ätutä Nin nadäna-tärewani yäŋkaŋ man jopi yäŋpäŋ-nadäk täk täkaŋ, unita mäde kaŋ ut yämi. Man u Anutu-ken nanik nämo.  
\v 21  \x * \xo 6:21 \xt 1Ti 1:6; 2Ti 2:18\x* Äma ätu man uterak wohutpäŋ nadäkiniki täŋo kädet kakätäŋirä putäreŋkuk.  
\p Eruk uba. Anutu täŋo orakoraktä in kudup terak äroton.