\id TIT - Imbo-ungu NT [imo] -Papua New Guinea 1997 (DBL 2014) \h Taitus \toc1 Poloni Iye Taitus Pipia Topa Tirimu Ungumu \toc2 Taitus \toc3 Ta \mt2 Poloni Iye Taitus Pipia Topa Tirimu Ungumu \mt1 Taitus \imt1 Poloni I Pipia Topa Tirimumunga Ungu Pulu Mare \ip Taitusini Pol kinye tapu topa kongono tepa andorumu. Krit kombuna molorumu wali, Poloni i pipiamu yundo tipe mundupelie Kraistinga imboma molko kondonge mele mane tirimu. Ungu kolo toko mane tilima kane kane molowi nimu. Imbomani Taitus kinye karaye teko umbulu tiringi wali Taitusini tembalo mele kape Poloni mane tipelie i pipiamu topa panjirimu. \ip Goteni imboma nu kinye konopu keri panjinge wali Jisas eno yando lipili ningo tapoko tumbi ningo molani nimbelie enge tipili. \c 1 \s1 Poloni i pipiamu tombaindo pulu polopa torumu unguma \p \v 1 Na Pol, Gotenga kongono tendeli kendemande iyemu. Na Jisas Kraistini nanga kongonomu tendepuwi nimbe lipe mundurumu iyemu. Yuni na lipe mundupelie, Goteni nanga imboma molangei nimbe kanopa ltimu imboma paimbo ningo enge ningo pimele mele olandopa enge ningo pilko, ungu tukumemuni imboma Goteni kanopa penga pimo uluma pilko taka liko tenge mele lipe ondoromo ungumu pilko kondangei liko tapopuwi nimbe na lipe mundurumu. \v 2 Goteni waliwalima koinjo molko kondoko kau punge ulu timbelomu nokoko molangei ningo liko tapondani nimu. Aku ulumu walite kape kolo paa naa toromo Gote akumuni paa koro oi yunu molopalie lino koinjo molopo kondopo kau pumolo ulumu timbo nimbe, nimbe panjirimu ulumu. Yuni tembo nimo mele paimbo teremo iyemu. \v 3 Pele, yunu wai panjipe imbomani ungumu pilengei wendo opili nimu walimu wendo orumu kinye na kanopa lipe yunge ungumu andoko ningo tindiwi nimu. Aku nimu Gote, linonga Tepa Lili Iyemu. Yuni na ungu kanomu ningo andoko tiwi nimuna na ungu kanomu nimbo tilipo andoro. \p \v 4 Taitus, nu kinye ilto Kraistinga iye talo morombolo. Nu Kraistinga iyemu molko kondani nimbo nani nu nokoromunga nu nanga kandi malomu morono, nani i pipiamu topo nu tiro. Lapa Gote kinye, linonga Tepa Lili Iye Kraist Jisas kinye, eloni nu kinye konopu noiko, nu konopu ame topili taka liko molani nengili. \s1 Taitusini Kraistinga imboma nokoko kondonge iye penga mare mako topili nimu ungumu \p \v 5 Nu kinye peya kombu Kritina kongono terimulumu nuni teko pora tieni. Oi nani nu tewi niu mele nuni aku teko taunomanga pali andoko Kraistinga imbo talapema nokangei ningo tapu iye mare mako towi nimbo akuna molani niu. \v 6 Tapu iyema mako tonindo eno uluma teko molonge mele kanokolio mako towi. Aku iyema imbomani kanoko keri pilinge ulu te eno kinye naa peli iyema molonge. Eno ambo tendekumu kau lili iyema molonge. Enonga bakuluma Kraist paimbo ningo ipuki tiko, imbomani i bakuluma ulu kerima teko eno none teremele naa ningo, enonga anupili lapalinga unguma tui naa tinge. Aku teli iyema kau tapu iyema molangei mako towi. \v 7 Kraistinga imbo talapemanga tapu iyemani Gotenga kongonomu nokoromele kani imbomani kanoko keri pilinge ulu te eno kinye naa peli iyema molangei. Iye awili none teremele iyema imboma enge ningo nokoko, nondoko mumindili kolko, no enge nili namboi ningo, imboma kinye opa teko, kou mone kinye melema kumo meko aku kongonomunga kou awini limolo ningo, aku teko molko kenjinge iyema tapu iyema naa molangei ningo mako naa towi. \v 8 Imbo ponenge oromelema nokoko kondoko, ulu pengama kau tengeindo konopu tiko teko, we teambo konopu ltemele uluma umbulu tiko naa pilko, imbo konopu pepili konopuni ulu pengama kau teko, ulu tumbi nilima kau teko, Gotenga iye kake telima molko, eno enongano yu mele mele enge ningo nokoko kondoromele iyema akuma kau tapu iyema molangei. \v 9 Kraistinga ungu tukume oi mane tirimulu akumu enge ningo ambolongeindo amboromele iyema kau tapu iyema molangei ningo mako towi. Aku tepa molombalo iye teni kau imboma manda lipe tapondopa, imbomani pilkolio paimbo Gotenga ungumu ningo enge ningo pilinge ungu tukumemu manda mane tipe, ungumu naa pilko tui tirimele imbomani pilko teremele mele paa pilengei enge nimbe mane timbelo ningo aku teli iyema tapu iyema molangei ningo mako towi. \s1 Nomuna ltemo kombu Krit Kraistinga imboma paimbo ningo enge ningo pimele ulu tiye kolko molko kenjingei ningo imbo awinini teko beambo tiringima moloringi nimu \p \v 10 Kraistinga imbo kombu Krit moromelemanga iye awini Gotenga ungu tukumema naa pilko tui tiko, imboma kolo toko tiko ungu awini we nimele. Juda iyemani Gotenga oi ungu manema pilipo kangi te kopemili nimele iyemanga awini aku teko teremele kani wamongo kanokolio tapu iyema mako towi. \v 11 Aku iyemani ningo kenjirimelemunga imbo lapu marenga ambo bakulu imboma pali paimbo ningo ipuki tirimele ulumu teko embambo tiko altoko paimbo ningo pilingeindo pereremele kani kolo toko mane tirimele mele naa nengei, molo niwi. Kou mone liemili ningo lino Kraistinga imboma manda naa temolo uluma teangei ningo kondi toko ungu mane tirimele mele paa manda molo. \v 12 Aku kombu Krit iyemanga lipe manjili iye teni kape oi nimbeindo, \q1 Krit imboma waliwalima kolo toko, \q1 kongi timbili mele imbo kerima molko, \q1 langi awini nongo kongono naa teko tiye tiye kolko we moromele, \m nimu. \v 13 Yuni aku tepa nimu ungumu paimbo nimu kani aku ulu teko kenjirimele iyema Kraistinga ungumu kau paimbo ningo enge ningo pilko, kolo toli unguma tiye kolko naa pilengei ningo aku teko ningo amenge tewi. \v 14 Juda imbomanga kange temanema kinye, ungu tukumemu naa pimolo nimele iyemani ungu lupema mane tirimele unguma kinye, naa pilko molangei kani enge ningo niwi. \v 15 Imbo mare kake tepili moromelemani langi kinye melema kake telima ningo kanokolio ltimele. Nalo ulu pulu kerimani kalaro mondoromo imboma, Kraist paimbo ningo naa pilko moromele imbomani langi kinye melema kalaro moromo ningo kanoko naa moke teremele. Aku iyemanga konopuma kape konopuni uluma pilko moke teremele mele kape kalaro kau molopa keri ltemo. \v 16 Keremani Gote pimolo nimele nalo ulu teremelemani Gote naa pilko yunge unguma liko tui tirimele nimbe lipe ondoromo. Aku iyema Goteni paa kanopa keri pimo. Gotenga unguma tui tiko, ulu penga tendekure kape manda naa teremele. \c 2 \s1 Taitusini imbo lupe lupema mane timbelo Poloni nimbe tirimu unguma \p \v 1 Aku iyemani aku ulu teko kenjirimele nalo nuni Kraistinga ungumu ungu tukumemu ningo enge ningo pilko moromele imbomani pilkolio uluma teko molonge mele imboma ningo tiwi. \s1 Amboi andama Goteni kanopa konopu mondoromo uluma teangei nimbe, ambo wenepoma teko kondonge mele nimu ungumu \p \v 2 Iye andama ungu mane tikolio ninindo, eno no awini nongo keke lepo naa toko, wamongo konopu leko, we konopu teremo uluma umbulu tiko naa pilko imbo konopu pepili konopuni ulu pengama kau pilko teko, Gotenga ungumu paimbo ningo enge ningo pilko, tiye naa kolko, imboma konopu mondoli ulumu paa ambolko, eno kinye umbunima wendo ombalo kinye enge ningo molangei ningo niwi. \p \v 3 Aku tekola ambo amboima mane tikolio nini, Gotenga unguma taka liko pilko yuni kanopa penga pimo uluma teko molko, imbomanga ungu umbulkondo naa nindiko, no enge nilimani eno naa nokopili ningo molko, amboma kinye enonga bakuluma kinye ulu penga tengema mane tiengei niwi. \v 4 Ambo amboima aku teko ulu pengama teko molongemunga ambo wenepoma teko molonge mele manda mane tikolio ningeindo, enonga iyema kinye bakuluma kinye konopu mondoko, \v 5 aie konopu ltemele uluma umbulu tiko naa pilko imbo konopu pepili konopuni ulu pengama kau pilko teko, we iyema kinye ulu kerima naa teko, aku ulu kerimanga konopu kape naa leko, enonga ulkema nokoko kondoko, enonga imboma nokoko kondoko, enonga iyemanga unguma taka liko pilko liko molangei nengei. We imbomani Gotenga unguma marake naa teangei ningo ambo amboimani aku teko teangei. \s1 Iye wenepoma kanoko tenge ulu pengama kau Taitusini aku tepa kau tepili nimu \p \v 6 Iye wenepoma kape aku teko mane tikolio ninindo enonga konopuma kinye ulu tengema kinye penga teko enge ningo nokoko kondangei enge ningo ningo, \v 7 nu nunu ulu terenoma eno kanoko manda leko tenge ulu pengama kau tewi. Unguma imboma mane tiembo ningolio konopuni pilko kondoko ungu tumbi nilima kau ningo kolo naa toko, imboma owe teangei ningo ungu kondowa liko naa niwi. \v 8 Ungu penga paimboma kau ningo, imbomani pilkolio kolo toromo ninge unguma naa niwi. Linonga opa pulemani lino umbulkondo ungu te manda naa nindinge. Lino ningo kenjinge kinye pipili kolangei ningo aku teko tumbi tiko ningo tiwi. \s1 Kongono we tendeli kendemande imboma enonga nokoli iyemanga unguma pilko tenge tiengei nimu ungumu \p \v 9 Kou naa liko kongono we tendeli kendemande imboma mane tikolio ninindo, enonga nokoli iyemanga unguma taka liko pilko liko, enoni kanoko penga pilko konopu tinge kongonoma kau teko, ninge unguma karaye naa teko, \v 10 enonga nokoli iyemani nokaio nimele melema kape wapu naa liko, kongono imbomani kongono tumbi tiko naa teko, melema wapu linge ningo konopu awini kimbo naa tinge uluma kau teangei. Aku ulu teko molonge kinye we imbomani kanokolio lino Lipe Tapondopa Mindili Nolemala Aulkena Wendo Lili Gotenga ungu tukumemu kapi ningo pilko liengei ningo kongono tendeli kendemande imboma aku ulu teko molangei niwi. \s1 Jisas Kraist kelepa ombalo nimbo nokopo molopo, konopundo kake tepili molamili ungumu \p \v 11 Goteni lino imboma pali we kondo kolopa lino kinye konopu noirimu ulumuni maina imboma mindili nolemala aulkena wendo ongo, na kinye peya molko kondonge aulkena pangei lipo tapondambo nimu. \v 12-13 Gotenga we kondo kololi ulu pulumuni lino molopo kondomolo mele mane tirimo. Aku ulu pulumuni lino Gotenga unguma umbulu tipo kuromanga nomi Satanenga unguma pimolo mele umbulu tipo molo nimolo mele mane tipe, lino linongano konopuna pimolo ulu kerima konopu naa tipo tiye kolopo, konopuma kinye ulu temoloma kinye wamongo nokopo kondopo, ulu pulu pengama tepo tumbi tipo molopo Goteni kanopa penga pilimbelo uluma kau tepo molomolo mele mane tirimo. Jisas Kraist linonga Gote Awilimu, linonga Tepa Lili Iyemu pa teli enge nilimu kinye ombalomunga lino ya maina konopu tipo nokopo moromolo kinye Gotenga we kondo kololi ulu pulumuni teangei nimbe mane tirimo uluma tepo molamili mele mane tirimo. \v 14 Ombalo iye Jisas Kraistini imbo mare nanga imboma molangei kani ulu pulu kerima naa teko, enonga konopumanga ulu pulu kerima naa pepa kake tepili molangei nimbe linonga pundu tondombaindo linonga nimbe kolo wangopa kolondopa yunge mememu ondopa lerimu ulu pulu pengama kau tengeindo tono kolko teko molonge imbo talape te wendo ongo, na nanu nokombo talapena ongo molangei nimbe yuni aku ulu tenderimu. \p \v 15 Ungu aku tepama tapu tereno imboma paa mane tiwi. Imbomanga tapu iyemu moro ningo ungumu pilko ulu pengama teko moromele imboma ulu pengama teko molko kondoromele mele tiye naa kolko konopu enge nipili molangei enge ningo ningo imbo ungumu naa pilko teko kenjirimele imboma tiye naa kolko iri toko ulu akuma umbulu tiko ulu pengama kau teko molangei ningo ningo tiwi. Nunge ungu ninioma liko tui tiko ungu taka naa tondangei ningo nunge unguma imboma pali pilengei ningo enge ningo ningo tiwi. \c 3 \s1 Kraistinga imboma teko kondangei ungumu \p \v 1 Nuni imboma altoko mane tikolio ninindo, enonga iye nomima kinye gavman imboma kinye enoni ungu ningema taka liko pilko liko, liko awili tiko teko molangei. Enoni ungu ningema tiye naa kolko, kongono tingema waliwalima tumbi tiko teko kondoko, \v 2 imbo tenga ungu umbulkondo naa nindiko, imboma kinye opa teko ungu karaye naa teko, imboma kinye ulu kandiki telima teko molko, eno enonga imbima liko ola naa munduko, imboma pali liko awili tiko molangei niwi! \s1 Lino tepo kenjipo molorumulu kinye Goteni lino we kondo kolorumu ungumu \p \v 3 Lino kape oi ulu keri pengama konopu lepo moke tepo naa kondopo molopo, linonga iye nomimanga unguma naa pilipo, kuromanga nomi Sataneni lino kolo topa ungu nimuma pilipo lipo keke lepo topo ulu keri lupe lupema terimulu. Ulu pulu keri akuma kau temilindo kamele akopo konopu tipo molorumulu. Imbo lupema tepo kenjipo enonga melema kanopo kumo mepo molorumulu. Lino imbo lupema kinye kanopo keri pilerimulu, enoni aku tekola lino kanoko keri pileringi. \v 4 Oi lino aku tepo tepo kenjipo molorumulu nalo kinye, lino Lipe Tapondopa Mindili Nolemala Aulkena Wendo Lili Goteni imboma nani eno we kondo kolopo eno we konopu mondopo tero mele kanangei nimbe \v 5 yuni lino tepa lipe, mindili nombo pulimala kombuna wendo lipe, yu kinye peya molopo kondomolo kombuna lipe mondorumu. Linoni ulu pulu penga mare terimuluna kanopalie yuni lino naa lipe tapondorumu. Ulu pulu penga tendekure kape paa naa terimulu. Ulu pulu kerima kau tepo molamili yuni lino we kondo kolopalie lipe tapondorumu. Jisasini tenderimu akumu paimbo linonga nimbe tenderimu nimbo enge nimbo pilipolio no ltimulu ulu kanopalie Mini Kake Telimuni lino Gotenga bakuluma molangei nimbe aku tendepa, enonga minima koinjo pangei nimbe aku ulu tenderimu. Gote yuni lino aku tepa lipe tapondorumu. \v 6 Lino Lipe Tapondopa Mindili Nolemala Kombuna Wendo Lili Iye Jisas Kraistini linonga nimbe tenderimumunga Goteni Mini Kake Telimu lino paa koya lepa tirimu. \v 7 Kraistini lino kinye konopu noipe we kondo kolorumu akumunga Goteni lino kanopalie linonga ulu pulu kerima tiye kolopa konopu tumbi nimbe peli imboma nimbe kanopa, eno paimbo koinjo molopo kondopo kau pumolo ningo enge ningo pilko konopu tiko nokoko kondoko moromele ulumu paa paimbo wendo opili nimbe yuni Mini Kake Telimu lino tirimu. \v 8 I ungu niomu paimbo. Gote yu paimbo ningo enge ningo pimele imbomani ulu pengama paa wamongo pilko teangei ningo i ungu nioma imboma paa pilko liko teangei ningo enge ningo mane tiwi. Aku tepa uluma paa ulu pengama, akumani imboma lipe tapondoromo uluma. \p \v 9 Nalo imbomani keke lepo toko Kraistinga unguma tumbi tiko naa pilkolio ungu marenga puluma pilemili ningo opa karaye we teremele unguma kinye, anda kolepalemanga imbima temane toko tirimele unguma kinye, imboma kinye we irinale teremele unguma kinye, Mosesini ungu mane nimbe tirimu ungu puluma apureli teko ungu we nimele unguma kinye, aku ungumani eno molko kondonge mele naa lipe tapondoromomunga aku unguma umbulu tiko, aku teko nimele imbomanga nimele unguma naa piliwi. \v 10 Imbo teni ungu mane te timbelo molo ulu te tembalomunga Kraistinga imboma popo tiko naa molonge lemo aku imbomu ningo amenge teko tembalo ulu tiye kolopa tumbi tipe molopili niwi. Altoko wali talo tiko aku ulu naa tewi ninio kinye naa pilimo lemo yu kamukumu tiye kolko umbulu tiwi. \v 11 Nunge ungumu naa pilipe we aku tepa tembalo imbomu ulu pulu kerimani yunge konopumu tepa keke lepo tondoromo, yu alowa tendeli iyemu. Yuni tepa kenjimbelo ulu yunu kape lipe manjipelie kombu kerina pumbo nimbe pilimbelo. Yunge teremo ulu aku tepama liko manjikolio yu tiye kolko umbulu tiwi. Yuni teremo ulu naa keleambo nimbelomunga aku tepo nio. \s1 Pipiamu topa pora timbeindo Poloni kamukumu nimu unguma \p \v 12 Nani iye Artemis molo Tikikus nu moloniona puwi nimbo lipo mundumbo ombalo kinye na Nikopolis taun molombona paa pambo ningo aulke te kanoko liko paa welea owi. Kombu poporome topa ali tembalo wali na akuna molombo. \v 13 Apolos kinye ungu manema pileli iye Senas kinye elo aulkena pungele wali melte molo naa lepili kani paa tapowi. \v 14 Linonga Kraistinga imbomani wamongo pilko kondokolio mele te molo lembalo imboma kinye umbuni pembalo imboma kinye lipo tapondamili ningo Goteni teangei nimu uluma teko molangei. Eno we molko kongono pengama naa teko imboma lipe tapondombalo uluma naa teko molonge kinye keri. \p \v 15 Na kinye moromele imbomani pali nu molko kondowi ningo, ningo mundurumele. Kraistini konopu mondaio nimu mele lino aku teko konopu mondoromele imboma nuni molko kondaio niwi. \p Goteni eno pali konopu noipe kondo kolopa molopili molangei. I peya nio.