\id ROM ‑ Ikizu Romans \ide UTF-8 \h Abharuumi \toc3 Abharuumi \toc2 Abharuumi \toc1 Ɨnyarʉbha ya Paaurʉ kwa Abharuumi \mt2 Ɨnyarʉbha ya Paaurʉ kwa \mt1 Abharuumi \imt Ʉbhʉkangati \ip Ɨnyarʉbha yɨnʉ ya Abharuumi yandikirwɨ na Paaurʉ. Ribhaga ryu ukwandɨka ɨnyarʉbha yɨnʉ, Paaurʉ aarɨ akɨɨrɨ kʉtaarɨra ʉrʉbhɨri rwa Ruumi. Abhakiriisitʉ bha Ruumi bhayo, bhaarɨ Abhayaahudi hamwɨmwɨ na abhaatʉ bhanʉ bhatarɨ Abhayaahudi. Paaurʉ akaandɨka ɨnyarʉbha yɨnʉ korereke iijɨ Abhakiriisitʉ bha Ruumi chɨmbu ikwenderwa kwisirirya Kiriisitʉ kwikara kubhwisirirya, na komenya amangʼana amakʉngʼu ganʉ gakʉtʉra komobhona kʉrɨngʼaana nu ubhwisirirya bhuyo. \ip Mʉnyarʉbha yɨnʉ kʉBharuumi, Paaurʉ ariija ɨngʼana yu ubhutuurya bhʉnʉ tokobhona kʉhɨtɨra kwa Yɨɨsu Kiriisitʉ. Ubhwɨndi bhwazɨ ʉbhʉkʉrʉ bhu ukwandɨka ɨkɨtabhʉ kɨnʉ ni kwerekeererya kʉbha eheene nɨ mʉbhanʉ kurwa kwa Mungu yɨnʉ ikuuza kʉhɨtɨra ukwisirirya Yɨɨsu. Areerekeererya Abhakiriisitʉ Abhayaahudi kʉbha amangʼana gʉ ʉbhʉsabhuri bhʉnʉ gari Mwiragɨ ryɨ Ɨkarɨ. KʉBhakiriisitʉ bhanʉ bhatarɨ Abhayaahudi, arabheerekeererya ubhwɨndi bhwa Mungu kʉbhakora abhaatʉ bhaazɨ. Mʉkɨtabhʉ kɨnʉ Paaurʉ ariija kʉbha Mungu amarirɨ kʉtʉbhɨngukya na atʉbharirɨ bhe eheene mʉbhʉtangɨ bhwazɨ. Kuriyo itwɨ toreenderwa komozomera ku kutuna imigirʉ jazɨ kwa nguru zʉʉsi. Mungu atʉhɨɨrɨ Ekoro Ɨndɨndu kʉkangata ubhwikari bhwɨtʉ, korereke twikarɨ chɨmbu Mungu akwenda. \c 1 \s Amakeerenʼya \p \v 1 Ɨnyarʉbha yɨnʉ nandikirɨ inyɨ Paaurʉ, omohocha wa Yɨɨsu Kiriisitʉ. Inyɨ nɨkabhirikirwa nɨbhɨ umutumwa\f + \fr 1:1a \fr*\fk Umutumwa\fk*\ft . Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora ringʼana \ft*\it abhatumwa\it* muKiniibhasa.\f* waazɨ, nɨkarobhorwa nɨbhɨ nɨraraganʼya Ɨngʼana Ɨnzʉmu kurwa kwa Mungu.\f + \fr 1:1b \fr*\xt Rora Amahocha ga Abhatumwa 9:15; Abhagaraatiya 1:1, 15.\xt*\f* \v 2 Ɨngʼana Ɨnzʉmu yiyo, neyo yɨnʉ Mungu aaragɨɨnʼyɨ kwɨma ɨkarɨ, kʉhɨtɨra kʉbharʉʉtɨrɨri bhaazɨ mʉMaandɨkʉ Amarɨndu. \v 3 Ɨngʼana Ɨnzʉmu yiyo ni igʉrʉ wu Umwana waazɨ,\f + \fr 1:3a \fr*\fk Umwana waazɨ\fk*\ft . Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora ringʼana \ft*\it Umwana wa Mungu\it* muKiniibhasa.\f* wʉnʉ iibhwirwɨ mukishoko chʉ ʉmʉtɨmi Daudi.\f + \fr 1:3b \fr*\fk Daudi\fk*\ft . Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora Ikiniibhasa.\ft*\f* \v 4 Nawe koKoro Ɨndɨndu,\f + \fr 1:4 \fr*\fk Ekoro Ɨndɨndu\fk*\ft . Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora Ikiniibhasa.\ft*\f* Mungu akamenyeekererya kʉbha Umwana waazɨ wʉ ʉbhʉnaja bhwʉsi, hanʉ aamuryurirɨ kurwa mʉbhaku. Yɨɨsu Kiriisitʉ wuyo newe Ʉmʉkʉrʉ wɨɨtʉ. \v 5 Nɨ‑kʉhɨtɨra kwawɨ Mungu akangʼa ʉrʉbhangʉ rwʉ ʉkʉbha umutumwa waazɨ, korereke nɨraganʼyɨ abhaatʉ bhʉʉsi bhanʉ bhatarɨ Abhayaahudi, bhiisiriryɨ na kwigwa, ni iriina ryazɨ rikumibhwɨ. \v 6 Imwʉsi mʉrɨ gatɨ waabhʉ na mubhirikiirwɨ kʉbha abhaatʉ bha Yɨɨsu Kiriisitʉ. \p \v 7 Nɨrabhaandɨkɨra imwɨ abhiisirirya bhʉʉsi bhanʉ mʉrɨ Ruumi. Mungu abhasɨɨgirɨ bhʉkʉngʼu, na abharʉbhwɨrɨ korereke mʉbhɨ abharɨndu\f + \fr 1:7 \fr*\fk Abharɨndu\fk*\ft . Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora Ikiniibhasa.\ft*\f* bhaazɨ. \p Ɨbhɨgʉngi no omorembe kurwa kwa Bhaabha Mungu na kʉMʉkʉrʉ Yɨɨsu Kiriisitʉ, bhɨbhɨ na niimwɨ. \s Paaurʉ ariigomba kʉtaarɨra abhiisirirya bha Ruumi \p \v 8 Nɨrakumya Mungu kʉhɨtɨra Yɨɨsu Kiriisitʉ igʉrʉ waanyu imwʉsi, kʉ kʉbha amangʼana igʉrʉ wu ubhwisirirya bhwanyu gamɨnyɨkɨɨnɨ kʉʉsɨ yʉʉsi. \v 9 Mungu wʉnʉ nekohokerya kumwʉyʉ gwanɨ gwʉsi kʉ kʉraarɨka abhaatʉ Ɨngʼana Ɨnzʉmu yu Umwana waazɨ, amɨnyirɨ chɨmbu nɨkʉbhasabhɨra ibhaga ryʉsi. \v 10 Nɨramʉsabha ibhaga ryʉsi, araasɨɨgɨ, angʼɨ umweya gu ukuuza kwa niimwɨ. \v 11 Nɨna amɨɨga bhʉkʉngʼu kurumana na niimwɨ, korereke nɨnajɨ ubhwisirirya bhwanyu kʉ kʉbhaha ʉrʉbhangʉ rwa mokoro. \v 12 Kɨnʉ nikwenda nɨ‑kʉbha, twinajɨ, ubhwisirirya bhwanyu bhʉʉnajɨ, nu ubhwisirirya bhwanɨ bhʉbhanajɨ. \p \v 13 Abhahiiri bhaanɨ, nereenda momenye kʉbha, manga kaaru naarɨ nereenda kʉbhataarɨra, nawe kuhika nangwɨnʉ nɨrɨkiibhwɨ. Nereenda niizɨ kwa niimwɨ, korereke nirutɨ abhaatʉ gatɨ waanyu bhatunɨ Ʉmʉkʉrʉ Yɨɨsu, chɨmbu nakʉrirɨ kʉbhaatʉ abhandɨ bhanʉ bhatarɨ Abhayaahudi. \v 14 Mungu antumirɨ nɨbhɨ nɨraraganʼya Ɨngʼana Ɨnzʉmu kʉbhaatʉ bhʉʉsi, Abhagiriki na bhanʉ bhatarɨ Abhagiriki,\f + \fr 1:14 \fr*\ft Hanʉ ɨnyarʉbha yɨnʉ yandikirwɨ, ɨkɨgambʉ cha \ft*\fk Abhagiriki\fk* isimʉka yaabhʉ ɨkamenyekana mubhyarʉ bhyaru. Abhaatʉ bhanʉ bhaamɨnyirɨ kʉgambana ɨkɨgambʉ chi Ikigiriki bhaarɨ bhararega abhaatʉ bhʉʉsi bhanʉ bhataamɨnyirɨ kʉgamba ɨkɨgambʉ kiyo na kokora amangʼana ganʉ garɨngʼɨɨnɨ ni isimʉka yiyo.\f* kʉbhasʉmi na kʉbhanʉ bhatarɨ abhasʉmi. \v 15 Necho kiyo nikwigomba bhʉkʉngʼu niizɨ na kwa niimwɨ Ruumi kʉbharwazɨra Ɨngʼana Ɨnzʉmu. \s Ʉbhʉnaja bhwɨ Ɨngʼana Ɨnzʉmu ya Mungu \p \v 16 Inyɨ nɨtakorora zɨsʉni kʉraganʼya Ɨngʼana Ɨnzʉmu yiyo, kʉ kʉbha nɨ‑bhʉnaja bhwa Mungu bhwʉ ʉkʉsabhʉra bhanʉ bhakwisirirya Yɨɨsu, kʉtangɨra Abhayaahudi kuhika bhanʉ bhatarɨ Abhayaahudi. \v 17 Ɨngʼana Ɨnzʉmu yiyo, ereerecha habhwɨrʉ chɨmbu Mungu akʉbharɨra abhaatʉ kʉbha bhe eheene mʉbhʉtangɨ bhwazɨ. Abhaatʉ bharabharirwa kʉbha bhe eheene kʉnzɨra yu ubhwisirirya ubhwene, chɨmbu Amaandɨkʉ Amarɨndu gakubhuga, “We eheene, ariikara kubhwisirirya.”\f + \fr 1:17 \fr*\xt Rora Habhakuuki 2:4.\xt*\f* \s Mungu arabhatɨnɨra abhaatʉ igʉrʉ wʉ ʉbhʉbhɨ bhwabhʉ \p \v 18 Mungu umwene aheerecha kurwa mwisaarʉ kʉbha, ahaatɨnɨra abhaatʉ bhanʉ bhahaamwanga na kokora ʉbhʉbhɨ. Abhaatʉ bhayo bhahaanga amaheene gaazɨ kʉbhʉbhɨ bhwabhʉ, \v 19 nawe ɨtarɨ kʉbha bhatɨɨzɨ amangʼana ga Mungu. Mungu umwene akabheerecha amangʼana gaazɨ, nangʉ gamɨnyɨkɨɨnɨ kʉbhaatʉ. \v 20 Ʉbhʉtangɨ bhwɨ ɨɨsɨ, Mungu akateema ebhegero bhyʉsi. Kwɨma ribhaga riyo, abhaatʉ bharatʉra komenya chɨmbu Mungu arɨ, nangabha bhatakomorora. Ebhegero bhɨnʉ aatɨɨmirɨ bhereerekanʼya Mungu ana amanaga gʉʉsi ga kemerano, ne ewe ni‑Mungu umwene, atareeho wʉndɨ. Kwɨbhu, abhaatʉ bhatakʉtʉra kwibhagɨra kʉbha bhatamwɨzɨ. \v 21 Nangabha bhamwɨzɨ Mungu chɨmbu arɨ, nawe bhatakumukumya chɨmbu ikwenderwa naabha kubhuga azʉmiryɨ. Bhana amiisɨɨgi amabhɨ, na amangʼɨɨni gaabhʉ gari mukiirimya cha ndi. \v 22 Bhariiyʉnga kʉbha nebho bha amangʼɨɨni, nawe nɨ‑bhageege. \v 23 Bhatigirɨ kukumya Mungu umugungwa wa kemerano, bhakasengera amasambwa ganʉ gatuubhɨɨnɨ na abhaatʉ bhanʉ bhahaakwa, ibhityɨnyi, ibhinyunyi ni ibhityɨnyi bhɨnʉ bhekogendera zɨnda. \p \v 24 Igʉrʉ wa gayo, Mungu akabhatiga bhabhɨ bharatuna umwʉyʉ gwabhʉ ʉmʉbhɨ, bhariikorera amangʼana ga zɨsʉni kʉmɨbhɨrɨ jabhʉ. \v 25 Bhachurirɨ amaheene ga Mungu, kʉbha ʉrʉrɨmɨ. Bharasengera ibhityɨnyi na kobhehokerya, nawe bhatigirɨ kokora gayo kwa Mungu Umubhumbi wʉnʉ akwenderwa kukumibhwa kemerano. Garamɨ. \p \v 26 Igʉrʉ wa riyo, Mungu akabhatiga bhakore amangʼana ga zɨsʉni chɨmbu bhakwenda. Abhakari bhakatiga kokorera ɨmɨbhɨrɨ jabhʉ chɨmbu jabhumbirwɨ, na bhakagekorera chɨmbu ɨtakwenderwa.\f + \fr 1:26 \fr*\fk Abhakari bhakatiga kokorera ɨmɨbhɨrɨ jabhʉ chɨmbu jabhumbirwɨ, na bhakagekorera chɨmbu ɨtakwenderwa\fk*\ft . Enzobhooro yaku \ft*\fqa abhakari bhatigirɨ kuhindɨra na abhasubhɨ bhaabhʉ, na bharahindɨra na abhakari abhandɨ.\fqa*\f* \v 27 Ɨbhuɨbhu abhasubhɨ bhʉʉsi bhatigirɨ kokorera ɨmɨbhɨrɨ jabhʉ chɨmbu jabhumbirwɨ umusubhɨ nʉ ʉmʉkari. Abhasubhɨ bhakiiyigomba abheene kobheene, bharakora amangʼana ga zɨsʉni. Ko kokorabhu, bhakiirobhorera abheene amarihi ganʉ garɨngʼɨɨnɨ na amahocha gaabhʉ amabhɨ. \p \v 28 Na chɨmbu abhaatʉ bhaangirɨ komenya Mungu, Mungu wʉʉsi akabhatiga bhatunɨ amiisɨɨgi gaabhʉ gu ukwirimirya. Bhakakora amangʼana ganʉ gatakwenderwa kokorwa. \v 29 Bhiizwirɨ ʉbhʉbhɨ bhwa teemwa zʉʉsi, bharakora ʉbhʉbhɨ, umwʉyʉ gwe ebhegero, bhaana rihari. Bhareenda iryʉmana, ubhwiti nu ubhugwatanʼya. Bharagamba ʉrʉrɨmɨ na bhaana ubhwɨndi bhʉbhɨ. Nɨ‑bhagambi bha abhaatʉ, \v 30 bhu ukwigobha, na bhu ukubhiihirirwa Mungu. Bhatakʉdɨɨrɨɨra amangʼana ga abhakɨndichabhʉ, nɨ‑bhaatʉ abhiiyungi na abhiirʉri. Ibhaga ryʉsi bharamohya ɨnzɨra iihya yo okokora amabhɨ. Bhatakwigwa abhiibhuri bhaabhʉ, \v 31 nɨ‑bhageege, bhatakuhicha ʉbhʉragɨ bhwabhʉ, bhataana ʉbhʉsɨɨgi naabha ɨbhɨgʉngi. \v 32 Abhaatʉ bhɨɨzɨ bhwaheene kʉbha, abhaatʉ bharaakore amahocha amabhɨ ncha gayo, bhareenderwa kurichwa. Ɨtarɨ gayo ageene, nawe bharakaja kokora amabhɨ, na bhariisiriranʼya na abhaatʉ bhanʉ bhakokora amahocha ncha gayo. \c 2 \s Mungu aratɨnɨra abhaatʉ bhʉʉsi \p \v 1 Mmbe, awɨ Ʉmʉyaahudi ʉmʉkɨndichanɨ, ʉratɨnɨra abhaatʉ abhandɨ bhanʉ bhakokora amangʼana gayo. Nawe naabha awɨ ʉtakʉtʉra kwibhagɨra mʉbhʉtangɨ bhwa Mungu! Omenye kʉbha hanʉ ʉkʉtɨnɨra abhandɨ, uriitɨnɨra aumwene, kʉ kʉbha amangʼana amabhɨ gaabhʉ nego na naawɨ okokora. \v 2 Itwɨ tʉmɨnyirɨ kʉbha Mungu aratɨnɨra koheene abhaatʉ bhanʉ bhakokora amangʼana ncha gayo. \v 3 Nawe ʉmʉkɨndichanɨ, ʉratɨnɨra abhaatʉ abhandɨ ɨnʉ na naawɨ nego okokora gayogayo. Uriiseega heene ʉratʉra kongʼosa ɨtɨnɨrʉ ya Mungu? \v 4 Mungu nɨ‑mʉzʉmu bhʉkʉngʼu, arakororera ɨbhɨgʉngi bhyaru, na arakwigumirirya bhʉkʉngʼu. Nawe awɨ, oreenda korega gayo gʉʉsi? Ʉtɨɨzɨ kʉbha arakwerecha ʉbhʉzʉmu bhwazɨ, korereke utigɨ ʉbhʉbhɨ bhwazʉ? \v 5 Awɨ uni ikisiraani, ʉraanga kutiga ʉbhʉbhɨ bhwazʉ. Uriitʉʉrɨra ɨnyaakʉ urusikʉ rʉnʉ Mungu akokora ɨtɨnɨrʉ yaazɨ ye eheene. \p \v 6 Urusikʉ ruyo, Mungu ararɨha abhaatʉ bhʉʉsi kʉrɨngʼaana na amahocha gaabhʉ.\f + \fr 2:6 \fr*\xt Rora Zabhuri 62:12.\xt*\f* \v 7 Arabhaha ʉbhʉhʉru bhwa kemerano bhanʉ bhakokora umucha kokora amazʉmu, kʉ kʉbha bharamohya ubhukumya, ubhusuuku nʉ ʉbhʉhʉru bhʉnʉ bhʉtakʉsarɨka. \v 8 Nawe ariigatana na kʉbhatɨnɨra bhɨ ɨkɨnyawɨɨtʉ bhanʉ bhakwanga amaheene na kokora amabhɨ. \v 9 Abhaatʉ bhʉʉsi bhanʉ bhakokora amangʼana amabhɨ, bharabhona ʉbhʉrʉrʉ bhʉhaari nɨ ɨnyaakʉ haari,\f + \fr 2:9 \fr*\xt Rora 2 Abhatɨsarʉʉnikɨ 1:6.\xt*\f* kʉtangɨra kʉBhayaahudi kuhika kʉbhaatʉ bhanʉ bhatarɨ Abhayaahudi. \v 10 Nawe abhaatʉ bhʉʉsi bhanʉ bhakokora amangʼana amazʉmu, bharabhona ubhukumya, ubhusuuku no omorembe, kʉtangɨra kʉBhayaahudi kuhika kʉbhaatʉ bhanʉ bhatarɨ Abhayaahudi. \v 11 Mungu ataana kɨmbʉrʉʉri. \p \v 12 Abhaatʉ bhanʉ bhatarɨ Abhayaahudi bhanʉ bhakokora ʉbhʉbhɨ bhararichwa, nʉʉrʉ arɨɨbhɨ bhatɨɨzɨ imigirʉ ja Musa.\f + \fr 2:12 \fr*\fk Musa\fk*\ft . Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora Ikiniibhasa.\ft*\f* Abhayaahudi bhɨɨzɨ imigirʉ giyo, nawe bharaakore ʉbhʉbhɨ, bharatinirwa kʉrɨngʼaana ni imigirʉ giyo. \v 13 Bharatinirwa, kʉ kʉbha Mungu atakʉbharɨra eheene ʉmʉʉtʉ wʉnʉ akwitegeerera ukwene imigirʉ giyo ijene, nawe wʉnʉ akokora ganʉ imigirʉ jɨrɨkɨɨnʼyɨ akore. \v 14 Abhaatʉ bhanʉ bhatarɨ Abhayaahudi, bhatɨɨzɨ imigirʉ giyo. Nawe, bharaakore amazʉmu kʉrɨngʼaana na amiisɨɨgi gaabhʉ, na amangʼana gayo ni‑chɨmbu imigirʉ ja Musa gikwerekanʼya, hayo ereerecha kʉbha bhɨɨzɨ kokora ganʉ gakwenderwa. \v 15 Bhareerecha kʉmahocha gaabhʉ kʉbha kɨnʉ kikwenderwa mumigirʉ, chandikirwɨ mozekoro zaabhʉ. Nʉʉrʉ ubhwɨndi bhwabhʉ bhoreerecha riyo, kʉ kʉbha amiisɨɨgi gaabhʉ ribhaga ɨrɨndɨ garabhatɨnɨra, na ribhaga ɨrɨndɨ garabheerecha kʉbha bharakora ganʉ gakwenderwa. \v 16 Nɨmbu ɨrɨɨbhɨ urusikʉ rwɨ ɨtɨnɨrʉ. Mungu aratɨnɨra abhaatʉ kʉhɨtɨra Yɨɨsu Kiriisitʉ, nʉʉrʉ kumiisɨɨgi gaabhʉ gi imbisi. Yɨnʉ neyo Ɨngʼana Ɨnzʉmu yɨnʉ nɨkʉraganʼya. \s Abhayaahudi nu umugirʉ gwʉ ʉkʉsaarwa \p \v 17 Nangʉ awɨ wʉnʉ ukwibhɨrɨkɨra Ʉmʉyaahudi, uriisega kʉbha we eheene mʉbhʉtangɨ bhwa Mungu ku kugwata imigirʉ ja Musa. Na uriirora kʉbha awɨ nɨ‑mʉʉtʉ wa Mungu. \v 18 Uriirora kʉbha ʉmɨnyirɨ amangʼana ganʉ Mungu asɨɨgirɨ okore, na orobhoora amazʉmu, kʉ kʉbha wiijiryɨ imigirʉ. \v 19 Uriirora kʉbha oreenderwa kʉkangata abhaatʉ bhanʉ bhatarɨ Abhayaahudi, nchʉ ʉmʉʉtʉ wʉnʉ akʉkangata abhahʉku, hamwɨ nchɨ ɨkɨmʉrɨ kɨnʉ kɨkʉmʉrɨka abhaatʉ bhanʉ bhari mukiirimya.\f + \fr 2:19 \fr*\xt Rora Isaaya 42:6‑7, 49:6, 60:3.\xt*\f* \v 20 Uriirora kʉbha awɨ ni‑mwija wa bhanʉ bhakɨɨrɨ kʉnaga na abhaatʉ bhanʉ bhatɨɨzɨ amaheene ga Mungu, kʉ kʉbha imigirʉ gɨrakʉbhʉʉrɨra ɨngʼana yʉ ʉbhʉmɨnyi bhwʉsi nu ubhwʉbhʉʉri bhwa amaheene. \v 21 Awɨ uriija abhaatʉ abhandɨ, nawe kwakɨ ʉtakokora ganʉ ukwija? Ʉrarwazɨra abhandɨ bhatiibha, nawe ndora awɨ uriibha? \v 22 Awɨ wʉnʉ ukubhuga abhaatʉ bhatasebheeta, nawe ndora awɨ ʉrasebheeta? Awɨ uriigatanɨra amasambwa, nawe ndora awɨ uriibha ebhegero kurwa munyumba yʉ ʉkʉsabhɨra amasambwa gayo? \v 23 Awɨ uriiyigwa kʉbha ʉmɨnyirɨ imigirʉ ja Mungu, nawe ʉrarega Mungu kʉ kʉsarya imigirʉ jazɨ. \v 24 Ni chɨmbu Amaandɨkʉ Amarɨndu gakubhuga, “Iriina rya Mungu rɨratukwa na abhaatʉ bhanʉ bhatarɨ Abhayaahudi, igʉrʉ wa amahocha amabhɨ ganʉ mokokora.”\f + \fr 2:24 \fr*\xt Rora Isaaya 52:5; Ɨzɨkɨɨri 36:20, 22.\xt*\f* \p \v 25 Ʉkʉsaarwa\f + \fr 2:25 \fr*\fk Ʉkʉsaarwa\fk*\ft . Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora ringʼana \ft*\it ʉkʉsaara\it* muKiniibhasa.\f* kwazʉ kunu ubhwera, arɨɨbhɨ ʉrakokora chɨmbu imigirʉ jɨrɨkɨɨnʼyɨ. Nawe arɨɨbhɨ ʉrakɨra imigirʉ, kʉsaarwa kwazʉ kʉrabha kʉtaana bhwera bhwʉbhwʉsi, naatu awɨ ʉrabha ncha wʉnʉ ataasaarirwɨ. \v 26 Mmbe, ʉmʉʉtʉ wʉnʉ ataasaarirwɨ, arɨɨbhɨ arakora chɨmbu imigirʉ jɨrɨkɨɨnʼyɨ, Mungu aramwisirirya chɨmbu wʉnʉ asaarirwɨ. \v 27 Abhaatʉ bhanʉ bhatarɨ Abhayaahudi bhataasaarirwɨ, nawe nangabha bharakora chɨmbu imigirʉ jɨrɨkɨɨnʼyɨ, amahocha gaabhʉ garamenyeekererya kʉbha awɨ Ʉmʉyaahudi nɨ‑mʉkʉri wʉ ʉbhʉbhɨ. Ɨrabhabhu, kʉ kʉbha awɨ Ʉmʉyaahudi ʉsaarirwɨ, na ʉmɨnyirɨ imigirʉ ja Mungu, nawe ʉrakɨra imigirʉ giyo. \v 28 Mmbe, momenye kʉbha, ɨtarɨ bhʉʉsi bhanʉ bhiibhwirwɨ na Abhayaahudi bharabha abharɨndu bha Mungu. Ʉmʉʉtʉ atakʉtʉra kʉbha ʉmʉʉtʉ wa Mungu kʉnzɨra yʉ ʉkʉsaarwa ʉmʉbhɨrɨ. \v 29 Ʉmʉyaahudi wa amaheene ni‑wurya ahiisirirya Mungu kumwʉyʉ gwazɨ. Ʉkʉsaarwa kwa amaheene kʉrakorwa ne Ekoro Ɨndɨndu mokoro, ɨtarɨ ku kugwata imigirʉ ja Musa. Ʉmʉʉtʉ ncha wuyo, atakʉsʉngʼaana ubhukumya kurwa kʉbhaatʉ, nawe arakumibhwa na Mungu umwene. \c 3 \s Mungu, ne‑moheene kʉBhayaahudi \p \v 1 Mmbe, kʉna bhwerakɨ kʉbha Ʉmʉyaahudi? Na kʉsaarwa kʉna bhwerakɨ? \v 2 Nɨ‑maheene kʉbha Ʉmʉyaahudi kunu ubhwera kwa nzɨra zʉzʉʉsi. Ringʼana rye embere nɨ‑kʉbha, Mungu akabhagwatya Abhayaahudi amangʼana gaazɨ. \v 3 Nawe Abhayaahudi abhandɨ bhataarɨ bharonge kʉmangʼana gaazɨ. Mmbe, tubhugɨ ʉkʉtama kwabhʉ kʉbha bharonge, kʉrachʉra obhoronge bhwa Mungu? \v 4 Zɨyi! Abhaatʉ bhʉʉsi, nɨ‑bhabhɨɨhi, nawe Mungu ɨrɨkɨɨnʼyɨ kʉbha arakora kɨnʉ akubhuga. Chɨmbu Amaandɨkʉ Amarɨndu gakubhuga, \q “Ʉraagambɨ abhaatʉ kʉbhʉbhɨ bhwabhʉ, \q amangʼana gaazʉ ne‑ge eheene. \q Ʉraatɨnɨrɨ, \q ɨtɨnɨrʉ yaazʉ, ne‑ye eheene.”\f + \fr 3:4 \fr*\xt Rora Zabhuri 51:4.\xt*\f* \p \v 5 Nawe, abhaatʉ abhandɨ bharatʉra kubhuga, “Ʉbhʉbhɨ bhwɨtʉ itwɨ Abhayaahudi, nebhwe bhukwerekenʼya kʉbha Mungu, ne‑we eheene mʉtɨnɨrʉ yaazɨ. Nawe, arɨɨbhɨ Mungu araatoteme, tubhugɨ kʉbha Mungu atarɨ we eheene?” \v 6 Zɨyi! Yangabhɨɨrɨbhu, Mungu aarɨ arabha ne eheene yʉ ʉkʉtɨnɨra ɨɨsɨ? \v 7 Na bharatʉra kubhuga, “Itwɨ toreekore ʉbhʉbhɨ, abhaatʉ abhandɨ bhararora habhwɨrʉ kʉbha Mungu, ne‑moheene, bhʉʉsi bharoongera kumukumya. Nangʉ, kwakɨ tʉkɨɨrɨ tʉratinirwa kʉbha nɨ‑bhʉ ʉbhʉbhɨ?” \v 8 Gayo gatuubhɨɨnɨ nu ukubhuga, “Tʉbhɨ tʉrakora ʉbhʉbhɨ, korereke Mungu areete amazʉmu.” Abhaatʉ abhandɨ bharatogobha kʉbha, “Paaurʉ ariijabhu!” Nawe inyɨ nɨrabhuga, abhaatʉ bhayo bhʉʉsi bharatinirwa kʉrɨngʼaana na amabhɨ gaabhʉ. \s Atareeho ʉmʉʉtʉ we eheene mʉbhʉtangɨ bhwa Mungu \p \v 9 Nangʉ tubhugɨbhwɨ? Tubhugɨ kʉbha itwɨ Abhayaahudi tunu ubhwera kʉkɨra abhaatʉ abhandɨ bhanʉ bhatarɨ Abhayaahudi? Zɨyi! Chɨmbu namarirɨ kwerecha, Abhayaahudi na bhanʉ bhatarɨ Abhayaahudi, bhʉʉsi bharakangatwa nʉ ʉbhʉbhɨ. \v 10 Chɨmbu Amaandɨkʉ Amarɨndu gakubhuga, \q “Atareeho nʉʉrʉ ʉmʉʉtʉ wʉmwɨ we eheene mʉbhʉtangɨ bhwa Mungu. \q \v 11 Atareeho wʉnʉ ɨɨzɨ amangʼana ga Mungu, \q na atareeho wʉnʉ akomohya komomenya. \q \v 12 Abhaatʉ bhʉʉsi bhatigirɨ Mungu, \q bhʉʉsi bhatakwenderwa mʉbhʉtangɨ bhwazɨ. \q Atareeho wʉnʉ akokora amazʉmu, \q atareeho nʉʉrʉ wʉmwɨ.”\f + \fr 3:12 \fr*\xt Rora Zabhuri 14:1‑3, 53:1‑3; Umurwazi 7:20.\xt*\f* \q \v 13 “Iminywa jabhʉ jangɨ zimbihɨra zɨnʉ ziri mwasi, \q zɨndɨmɨ zaabhʉ ziizwirɨ ʉrʉrɨmɨ.”\f + \fr 3:13a \fr*\xt Rora Zabhuri 5:9.\xt*\f* \q “Kurwa muminywa jabhʉ, \q garahʉrʉka amangʼana gʉ ʉbhʉsʉngʉ ncha bhwe enzoka.”\f + \fr 3:13b \fr*\xt Rora Zabhuri 140:3.\xt*\f* \q \v 14 “Iminywa jabhʉ jizwirɨ amangʼana gu ukwihiima, \q na gʉ ʉkʉnyahaara.”\f + \fr 3:14 \fr*\xt Rora Zabhuri 10:7.\xt*\f* \q \v 15 “Amagʉrʉ gaabhʉ maangʉ kwitɨra ɨkɨsaahɨ. \q \v 16 Hʉhʉʉsi hanʉ bhahaaja, \q bhahaasarya na kuricha. \q \v 17 Bhatɨɨzɨ kwikara kwa morembe hamwɨmwɨ na abhandɨ.”\f + \fr 3:17 \fr*\xt Rora Isaaya 59:7‑8.\xt*\f* \q \v 18 “Bhatakʉsʉʉka Mungu.”\f + \fr 3:18 \fr*\xt Rora Zabhuri 36:1.\xt*\f* \p \v 19 Mmbe, itwɨ tʉmɨnyirɨ kʉbha, hanʉ Amaandɨkʉ Amarɨndu gareerekanʼyɨ ekegero chʉchʉsi, gareerekanʼya abhaatʉ bhanʉ bhahɨɨrwɨ imigirʉ ja Musa. Imigirʉ gɨkatuurwa, korereke bhʉʉsi bhatabha na kiitaamiriryʉ cha kwibhagɨra hanʉ Mungu aratɨnɨra ɨɨsɨ. Ɨrarorekana habhwɨrʉ kʉbha abhaatʉ bhʉʉsi bhareenderwa kutinirwa na Mungu. \v 20 Atareeho ʉmʉʉtʉ wʉwʉʉsi wʉnʉ akʉbharwa kʉbha we eheene mʉbhʉtangɨ bhwa Mungu ku kugwata imigirʉ ja Musa. Emeremo ji imigirʉ giyo, ni‑kwerecha kʉbha abhaatʉ bhʉʉsi, nɨ‑bhakʉri bhʉ ʉbhʉbhɨ. \s Ʉmʉʉtʉ arabharwa kʉbha we eheene ku kwisirirya Yɨɨsu \p \v 21 Nawe nangʉ, Mungu atwɨrɨkiryɨ ɨnzɨra yʉ ʉkʉbhara abhaatʉ bhe eheene mʉbhʉtangɨ bhwazɨ, na ɨtarɨ kʉnzɨra yi imigirʉ. Na amaandɨkʉ gi imigirʉ ja Musa na ga abharʉʉtɨrɨri garabhuga habhwɨrʉ ɨngʼana yiyo. \v 22 Ɨnzɨra yiyo neyo abhaatʉ bhʉʉsi bhanʉ bhakwisirirya Yɨɨsu Kiriisitʉ, Mungu arabhabharɨra kʉbha bhe eheene mʉbhʉtangɨ bhwazɨ. Atakʉhɨngɨrɨra ʉmʉʉtʉ wʉwʉʉsi, \v 23 kʉ kʉbha abhaatʉ bhʉʉsi bhakʉrirɨ ʉbhʉbhɨ nu ubhwikari bhwabhʉ kusuuhirwa nʉ ʉbhʉrɨndu bhwa Mungu. \v 24 Nawe kʉbhɨgʉngi bhya Mungu, bhiisiririibhwɨ kʉbha bhe eheene mʉbhʉtangɨ bhwazɨ ɨnʉ bhatamurihirɨ chʉchʉsi. Bhasabhwirwɨ kurwa mʉbhʉbhɨ bhwabhʉ kʉhɨtɨra Yɨɨsu Kiriisitʉ.\f + \fr 3:24 \fr*\xt Rora Abheefeeso 1:7; Abhakorosaayi 1:14.\xt*\f* \v 25 Mungu akakora Yɨɨsu abhɨ ikimweso\f + \fr 3:25 \fr*\fk Ikimweso\fk*\ft . Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora Ikiniibhasa.\ft*\f* chu ukwigwanʼya abhaatʉ na Mungu, korereke abhaatʉ bhabheererwe ʉbhʉbhɨ bhwabhʉ, ku kwisirirya kʉbha Yɨɨsu akakwa igʉrʉ waabhʉ. Mungu akakorabhu, korereke erekenʼye kʉbha ne we eheene, kʉ kʉbha akiikongʼeererya, ataabhatɨmirɨ kʉbhʉbhɨ bhʉnʉ bhaakʉrirɨ ribhaga ryi inyuma. \v 26 Akakorabhu, korereke erekenʼye eheene yaazɨ kwibhaga rɨnʉ, kʉ kʉbhara abhaatʉ bhʉʉsi bhanʉ bhakwisirirya Yɨɨsu kʉbha bhe eheene mʉbhʉtangɨ bhwazɨ. \p \v 27 Tʉratʉra kwikumiryakɨ? Kɨtareeho, kʉ kʉbha na niitwɨ tʉtakʉbharwa bhe eheene ku kugwata imigirʉ, nawe ku kwisirirya Yɨɨsu ukwene. \v 28 Tʉmɨnyirɨ kʉbha Mungu ahaabharɨra ʉmʉʉtʉ kʉbha we eheene kubhwisirirya, ɨtarɨ ku kugwata imigirʉ ja Musa. \v 29 Nangʉ, Mungu ni‑Mungu wa Abhayaahudi umwene, kisha na bhanʉ bhatarɨ Abhayaahudi? Ni‑Mungu wa abhaatʉ bhʉʉsi! \v 30 Kʉna Mungu wʉmwɨbhu, na kʉnɨ ɨnzɨra yɨmwɨbhu yʉ ʉkʉbharɨra abhaatʉ kʉbha bhe eheene mʉbhʉtangɨ bhwazɨ. Abhayaahudi na bhanʉ bhatarɨ Abhayaahudi, bhariisiriribhwa na Mungu kʉbha bhe eheene ku kwisirirya Yɨɨsu ukwene. \v 31 Nangʉ, hanʉ tʉkʉkandikija ubhwisirirya, nekwe ukubhuga imigirʉ ja Musa gɨtaana bhwera? Zɨyi! Nawe turiisiriryɨ Yɨɨsu, neho tʉkʉbha tʉramenyeekererya gʉʉsi ganʉ imigirʉ ja Musa jɨrɨkɨɨnʼyɨ. \c 4 \s Abhurahaamu aarɨ we eheene kubhwisirirya bhwazɨ \p \v 1 Mmbe, tubhugɨbhwɨ nangʉ igʉrʉ wa bhaabha Abhurahaamu?\f + \fr 4:1 \fr*\fk Abhurahaamu\fk*\ft . Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora Ikiniibhasa.\ft*\f* Mungu akamʉbharabhwɨ we eheene mʉbhʉtangɨ bhwazɨ? \v 2 Arɨɨbhɨ Abhurahaamu akabharirwa eheene igʉrʉ wa amahocha gaazɨ amazʉmu, neho araabhɨ ne ekegero chu ukwikumya. Nawe amaheene nɨ‑kʉbha, ataana chʉchʉsi chu ukwikumya mʉbhʉtangɨ bhwa Mungu. \v 3 Amaandɨkʉ Amarɨndu garabhuga, “Abhurahaamu akiisirirya Mungu, na Mungu akamʉbhara we eheene.”\f + \fr 4:3 \fr*\xt Rora Ʉbhʉtangɨ 15:6.\xt*\f* \p \v 4 Ʉmʉʉtʉ araakore emeremo, amarihi gaazɨ gatarɨ mʉbhanʉ, nawe ne‑kegero kɨnʉ akwenderwa arihwɨ. \v 5 Nawe ʉmʉʉtʉ wʉnʉ atakwisega amahocha gaazɨ, na ariisirirya Mungu wʉnʉ akʉbharɨra ʉmʉʉtʉ ʉmʉbhɨ eheene, Mungu aramʉbharɨra eheene igʉrʉ wu ubhwisirirya bhwazɨ. \v 6 Ʉmʉtɨmi Daudi wʉʉsi akagamba igʉrʉ wʉ ʉrʉbhangʉ rwʉ ʉmʉʉtʉ wʉnʉ Mungu akʉmʉbharɨra eheene kwa kʉtama korora amahocha gaazɨ. Akabhuga, \q \v 7 “Hakɨrɨku bhanʉ bhabhɨɨrɨɨrwɨ ʉbhʉbhɨ bhwabhʉ \q na kʉbharuushirya ʉbhʉbhɨ bhwabhʉ. \q \v 8 Hakɨrɨku ʉmʉʉtʉ wʉnʉ Ʉmʉkʉrʉ atakʉmʉbharɨra ʉbhʉbhɨ.”\f + \fr 4:8 \fr*\xt Rora Zabhuri 32:1‑2.\xt*\f* \p \v 9 Nangʉ, ʉrʉbhangʉ ruyo nɨ‑kʉbhanʉ bhaasaarirwɨ abheene, kisha na bhanʉ bhatasaarirwɨ? Nɨrabhahiitya ganʉ Amaandɨkʉ Amarɨndu gakubhuga, Abhurahaamu akiisirirya Mungu, na Mungu akamʉbhara we eheene.\f + \fr 4:9 \fr*\xt Rora Ʉbhʉtangɨ 15:6.\xt*\f* \v 10 Akabharwabhwɨ? Hanʉ aarɨ amarirɨ kʉsaarwa, kisha hanʉ aarɨ akɨɨrɨ kʉsaarwa? Aarɨ akɨɨrɨ kʉsaarwa! \v 11 Kʉsaarwa kwazɨ, kwarɨ ichɨrɨkɨnʼyʉ che eheene igʉrʉ wu ubhwisirirya bhwazɨ bhʉnʉ aarɨ nabhwɨ akɨɨrɨ kʉsaarwa. Kʉnzɨra yiyo, akakorwa kʉbha mwibhuri wa abhiisirirya bhʉʉsi, nʉʉrʉ kʉbhanʉ bhatasaarirwɨ, korereke bhabharwɨ kʉbha bhe eheene. \v 12 Kwikɨ akakorwa kʉbha bhaabha wa abhaatʉ bhanʉ bhasaarirwɨ, ɨtarɨ kʉ kʉsaarwa ukwene, nawe kwikɨ bharatuna ɨnzɨra yu ubhwisirirya yɨnʉ bhaabha Abhurahaamu aayitunirɨ hanʉ aarɨ akɨɨrɨ kʉsaarwa. \p \v 13 Mungu akaraganʼya Abhurahaamu na abhaatʉ bhu urwibhʉrʉ rwazɨ kʉbha, arabhagabhya ɨɨsɨ yʉʉsi ɨbhɨ iyaabhʉ.\f + \fr 4:13 \fr*\xt Rora Ʉbhʉtangɨ 22:17‑18.\xt*\f* Mungu ataragɨɨnʼyɨbhu kʉ kʉbha Abhurahaamu aarɨ ariisirirya imigirʉ, nawe kʉ kʉbha aarɨ ariisirirya Mungu na akabharirwa eheene mʉbhʉtangɨ bhwazɨ. \v 14 Arɨɨbhɨ bhanʉ bhakutuna imigirʉ nebho bhakʉgabha ganʉ Mungu aabharagɨɨnʼyɨ, ubhwisirirya bhwɨtʉ igʉrʉ wa Yɨɨsu bhʉtaana bhwera. Nʉ ʉbhʉragɨ bhwa Mungu bhʉtarɨ kegero, \v 15 kʉ kʉbha ʉkʉsarya imigirʉ, kʉrareeta ɨtɨnɨrʉ. Nawe ahagero hanʉ hataana imigirʉ, hataana kobhenga. \p \v 16 Kiyo necho kikugirya ʉbhʉragɨ bhwa Mungu bhwisege ubhwisirirya ubhwenebhu, kʉ kʉbha bhuriisega ɨbhɨgʉngi bhyazɨ. Kʉnzɨra yiyo, gʉʉsi ganʉ abhaatʉ bhu urwibhʉrʉ rwa Abhurahaamu bhaaragirwɨ, gabhɨ ga amaheene, ɨtarɨ kʉBhayaahudi abheene bhanʉ bhakʉmara imigirʉ, nawe na kʉbhanʉ bhakwisirirya Mungu chɨmbu Abhurahaamu aakʉrirɨ. Abhurahaamu newe bhaabha wɨɨtʉ itwʉsibhu bhanʉ tukwisirirya Mungu. \v 17 Amaandɨkʉ Amarɨndu gaandikirwɨ, “Nɨkʉtɨɨrɨ ʉbhɨ bhaabha wi ibhyarʉ bhyaru.”\f + \fr 4:17 \fr*\xt Rora Ʉbhʉtangɨ 17:5.\xt*\f* Abhurahaamu akahaabhwa ʉbhʉragɨ bhuyo kurwa kwa Mungu, akiisirirya Mungu wʉnʉ ahaabhaha abhaku ʉbhʉhʉru, na wʉnʉ ahaaswaja ebhegero bhɨbhɨhʉ bhɨnʉ bhɨkɨɨrɨ kʉbhaho. \p \v 18 Hanʉ Abhurahaamu aabhuuriirwɨ amangʼana gayo, yaarɨ kʉkʉngʼu kugiisirirya. Nawe akangʼeha kwisirirya na kwisega kʉbha Mungu arakora abhɨ bhaabha wi ibhyarʉ bhyaru, kʉ kʉbha Mungu aarɨ abhabhuuriirɨ, “Abhaatʉ bhu urwibhʉrʉ rwazʉ bharabha bhaaru ncha zenzota.”\f + \fr 4:18 \fr*\xt Rora Ʉbhʉtangɨ 15:5.\xt*\f* \v 19 Ribhaga riyo, Abhurahaamu aarɨ ni imyaka igana rɨmwɨ. Akamenya kʉbha, ʉmʉbhɨrɨ gwazɨ gwarɨ nkina gukuurɨ, na Saara ʉmʉkari waazɨ aarɨ mʉgʉmba. Nawe ubhwisirirya bhwa Abhurahaamu bhʉtaasuuhirɨ. \v 20 Na ataarɨ na ʉrʉhaho rwʉrwʉsi igʉrʉ wʉ ʉbhʉragɨ bhʉnʉ Mungu aaragɨɨnʼyɨ. Nawe akanaga ku kwisirirya na kukumya Mungu, \v 21 kʉ kʉbha akamenya kobhoheene kʉbha Mungu aratʉra kokora ganʉ aamʉragɨɨnʼyɨ. \v 22 Kubhwisirirya bhuyo Mungu akamʉbhara we eheene.\f + \fr 4:22 \fr*\xt Rora Ʉbhʉtangɨ 15:6.\xt*\f* \p \v 23 Nangʉ, amangʼana ganʉ garabhuga, “Mungu akamʉbhara kʉbha we eheene,” gataandikirwɨ igʉrʉ wa Abhurahaamu umwene, \v 24 nawe ni‑gʉrʉ wɨɨtʉ itwʉsi bhanʉ tukwisirirya Mungu wʉnʉ aaryurirɨ Yɨɨsu Ʉmʉkʉrʉ wɨɨtʉ kurwa mʉbhaku. \v 25 Mungu akahurucha Yɨɨsu, korereke akwɨ igʉrʉ wʉ ʉbhʉbhɨ bhwɨtʉ, na akamuryʉra kurwa mʉbhaku, korereke itwɨ tʉbharwɨ bhe eheene. \c 5 \s Ʉrʉbhangʉ rwu ukwisirirya Mungu \p \v 1 Mmbe, Mungu atʉbharirɨ bhe eheene kʉrɨngʼaana nu ubhwisirirya bhwɨtʉ. Nangʉ tono omorembe na Mungu kʉhɨtɨra Ʉmʉkʉrʉ wɨɨtʉ Yɨɨsu Kiriisitʉ. \v 2 Kʉhɨtɨra Yɨɨsu, kʉnzɨra yu ubhwisirirya, tubhwɨnɨ ɨbhɨgʉngi bhya Mungu na nangwɨnʉ tʉrakaja kwikara mʉbhɨgʉngi bhiyo. Tʉrazomerwa bhʉkʉngʼu igʉrʉ wu ubhwisɨgi bhu ukugungibhwa hamwɨmwɨ na Mungu. \v 3 Na ɨtarɨ kʉgayo ageene, nawe tʉrazomerwa nʉʉrʉ kʉzɨnyaakʉ zʉzʉʉsi, kʉ kʉbha tʉmɨnyirɨ zɨnyaakʉ zɨhaareeta ubhwigumirirya. \v 4 Ubhwigumirirya bhwahaareeta ʉbhʉnagu bhu umwʉyʉ, nʉ ʉbhʉnagu bhu umwʉyʉ bhwahaareeta ubhwisɨgi. \v 5 Ubhwisɨgi bhʉtakʉtʉra kutusuucha, kʉ kʉbha Mungu iturwirɨ ʉbhʉsɨɨgi bhwazɨ mozekoro zɨɨtʉ, kʉhɨtɨra Ekoro yaazɨ Ɨndɨndu yɨnʉ aatʉhɨɨrɨ. \p \v 6 Mmbe, hanʉ twarɨ bhanyʉʉhɨrɨru, Kiriisitʉ akaaza akakwa igʉrʉ wa abhabhɨ, kwibhaga rɨnʉ Mungu aatɨɨrɨ. \v 7 Maheene, nɨ‑kʉkʉngʼu kʉmʉʉtʉ wʉwʉʉsi kwisirirya kwitwa igʉrʉ wʉ ʉmʉʉtʉ we eheene. Hamwɨ aratʉra kwihurucha kukwa igʉrʉ wʉ ʉmʉʉtʉ ʉmʉzʉmu. \v 8 Nawe Mungu akatwerecha kʉbha atʉsɨɨgirɨ bhʉkʉngʼu, kukuhurucha Kiriisitʉ akwɨ igʉrʉ wɨɨtʉ, hanʉ twarɨ tʉkɨɨrɨ abhakʉri bhʉ ʉbhʉbhɨ. \p \v 9 Nangʉ, kʉ kʉbha tʉbhariirwɨ eheene mʉbhʉtangɨ bhwa Mungu kʉnzɨra ya amasaahɨ ga Yɨɨsu Kiriisitʉ, amaheene tʉrasabhurwa nawe kurwa mʉtɨnɨrʉ ya Mungu. \v 10 Hanʉ twarɨ tʉkɨɨrɨ abhabhisa bhaazɨ, Mungu akatugwatanʼya neewe kʉhɨtɨra uruku rwu Umwana waazɨ. Na kʉ kʉbha tugwataniibhwɨ kʉhɨtɨra uruku rwazɨ, amaheene tʉrasabhurwa kurwa mʉtɨnɨrʉ ya Mungu kʉhɨtɨra ʉbhʉhʉru bhwazɨ. \v 11 Mmbe, gatarɨ gayo ageene, nawe kwikɨ akʉrirɨ tozomerwe bhʉkʉngʼu, kʉ kʉbha kʉhɨtɨra Ʉmʉkʉrʉ wɨɨtʉ Yɨɨsu Kiriisitʉ, twigwanirɨ na Mungu. \s Adaamu akareeta uruku, nawe Yɨɨsu atʉhɨɨrɨ ʉbhʉhʉru \p \v 12 Kʉmʉʉtʉ wʉmwɨ ʉbhʉbhɨ bhʉkasikɨra kʉʉsɨ, bhʉkareeta uruku. Igʉrʉ wa riyo abhaatʉ bhʉʉsi bharakwa, kʉ kʉbha bhʉʉsi bhakʉrirɨ ʉbhʉbhɨ. \v 13 Kwɨma imigirʉ ja Musa jarɨ gɨkɨɨrɨ kʉbhaho, ʉbhʉbhɨ bhwarɨ kʉʉsɨ. Nawe Mungu ataabhariirɨ abhaatʉ kʉbha bhasariryɨ imigirʉ kʉ kʉbha imigirʉ gɨtaareho. \v 14 Nawe kwɨma ribhaga rya Adaamu kuhikɨra rya Musa, abhaatʉ bhakakwa. Uruku rʉkahiza na bhanʉ bhataakʉrirɨ ʉbhʉbhɨ bhʉnʉ bhutuubhɨɨnɨ na bhwa Adaamu. \p Mmbe, Adaamu aarɨ ekerenjo cha Yɨɨsu Kiriisitʉ wʉnʉ araazɨ. \v 15 Ʉbhʉbhɨ bhwa Adaamu bhʉtakʉrɨngʼaana nʉ ʉrʉbhangʉ rwa Mungu, kʉ kʉbha ʉbhʉbhɨ bhwa Adaamu bhʉkagirya abhaatʉ bhʉʉsi bhakwɨ, nawe Yɨɨsu Kiriisitʉ, ahaabhaha abhaatʉ bhaaru ʉmʉbhanʉ gwɨ ɨbhɨgʉngi bhya Mungu. Ɨbhɨgʉngi bhya Mungu bhɨtaana ekerenjo, bhɨrakɨra ʉbhʉbhɨ bhwa Adaamu! \v 16 Kunu ukwahʉkanʼya kʉkʉrʉ gatɨ wʉ ʉmʉbhanʉ gwɨ ɨbhɨgʉngi bhya Mungu na gwʉ ʉbhʉbhɨ bhwa Adaamu. Hanʉ ʉbhʉbhɨ bhʉmwɨ bhwakʉrirwɨ na Adaamu, Mungu akatɨnɨra abhaatʉ. Nawe hanʉ ʉbhʉbhɨ bhwaru bhwakʉrirwɨ na abhaatʉ, Mungu arabharɨra abhaatʉ kʉbha bhe eheene mʉbhʉtangɨ bhwazɨ, igʉrʉ wɨ ɨbhɨgʉngi bhyazɨ. \v 17 Ʉbhʉbhɨ bhwʉ ʉmʉʉtʉ wʉmwɨ, bhʉkareeta uruku kʉbhaatʉ bhʉʉsi. Nawe nangʉ, abhaatʉ bhʉʉsi bhanʉ bhasʉngʼaanirɨ ɨbhɨgʉngi bhya Mungu bhɨnʉ bhɨtaana ekerenjo, bharabharwa bhe eheene mʉbhʉtangɨ bhwa Mungu. Bhayo bharakangata mʉbhʉhʉru bhwa kemerano, kʉhɨtɨra wʉmwɨ, Yɨɨsu Kiriisitʉ. \p \v 18 Mmbe chɨmbu abhaatʉ bhʉʉsi bhakatinirwa kʉbhʉbhɨ bhwʉ ʉmʉʉtʉ wʉmwɨ, ɨbhuɨbhu abhaatʉ bhʉʉsi bharabharirwa eheene mʉbhʉtangɨ bhwa Mungu na kʉhaabhwa ʉbhʉhʉru bhwa kemerano, kʉmʉʉtʉ wʉmwɨ kokora ingʼana rɨmwɨ rye eheene. \v 19 Ʉmʉʉtʉ wʉmwɨ akaanga kwigwa Mungu, akagirya abhaatʉ bhʉʉsi bhabhɨ abhakʉri bhʉ ʉbhʉbhɨ. Ɨbhuɨbhu, ʉmʉʉtʉ wʉmwɨ wʉnʉ aamwigwirɨ Mungu, aragirya abhaatʉ bhabhɨ bhe eheene. \p \v 20 Imigirʉ ja Musa gɨkahika, korereke ʉbhʉbhɨ bhwaruhɨ. Nawe, hanʉ ʉbhʉbhɨ bhwaruhirɨ, ɨbhɨgʉngi bhɨkaaruha kʉkɨraho. \v 21 Mmbe, ʉbhʉbhɨ bhwarɨ na amanaga kʉbhaatʉ na kugirya uruku. Ɨbhuɨbhu, ɨbhɨgʉngi bhya Mungu bhɨna amanaga kʉbhaatʉ, kʉ kʉbhabharɨra kʉbha bhe eheene. Rʉhaabhaha ʉbhʉhʉru bhwa kemerano, kʉhɨtɨra Ʉmʉkʉrʉ wɨɨtʉ Yɨɨsu Kiriisitʉ. \c 6 \s Yɨɨsu arahiza zinguru zʉ ʉbhʉbhɨ \p \v 1 Nangʉ tubhugɨbhwɨ? Tongʼehe kokora ʉbhʉbhɨ, korereke ɨbhɨgʉngi bhya Mungu bhyaruhɨ? \v 2 Zɨyi! Itwɨ tʉbhɨɨrɨ ncha abhaku kʉngʼana yo okokora ʉbhʉbhɨ. Kʉgayo, tʉtakʉtʉra kongʼeha kwikara kwikɨ mʉbhʉbhɨ. \v 3 Momenye kʉbha, hanʉ twabhatiizirwɨ, tʉkagwatana na Yɨɨsu Kiriisitʉ mukukwa kwazɨ. \v 4 Hanʉ tʉbhatiizirwɨ, twarɨ nkina tukuurɨ na kubhiikwa hamwɨmwɨ nawe. Akʉmara Kiriisitʉ akaryukurwa kurwa mʉbhaku kʉbhʉnaja ʉbhʉkʉrʉ bhwa Mungu Bhaabha, na kuriyo, nʉʉrʉ itwɨ tʉratʉra kwikara ubhwikari ubhuhya. \v 5 Chɨmbu twagwatɨɨnɨ na Kiriisitʉ muruku rwazɨ, ɨbhuɨbhu tʉragwatana nawe mubhuryuku bhwazɨ. \v 6 Tʉmɨnyirɨ kʉbha ubhwikari bhwɨtʉ bhwɨ ɨkarɨ bhʉkakwa hamwɨmwɨ na Kiriisitʉ kʉmʉsarabha, korereke zinguru zʉ ʉbhʉbhɨ zɨtatʉkangata kwikɨ, na kotokora tʉbhɨ bhambʉʉsa bhʉ ʉbhʉbhɨ. \v 7 Ʉmʉʉtʉ wʉnʉ aakuurɨ koteemwa yiyo, atigurukiirwɨ kurwa muzinguru zʉ ʉbhʉbhɨ. \v 8 Arɨɨbhɨ tukuurɨ hamwɨmwɨ na Kiriisitʉ, turiisirirya kʉbha turiikara hamwɨmwɨ nawe. \v 9 Tʉmɨnyirɨ kʉbha Kiriisitʉ aaryukirɨ kurwa mʉbhaku, na atakukwa kwikɨ. Uruku rʉtaana ʉbhʉnaja naatu igʉrʉ waazɨ. \v 10 Hanʉ aakuurɨ, akakwa rogendo rʉmwɨbhu igʉrʉ wu ukuhiza ʉbhʉbhɨ. Nangwɨnʉ nɨ‑mʉhʉru, ariikara nʉ ʉbhʉmwɨ na Mungu. \v 11 Imwʉsi mʉbhɨ muriirora kʉbha mʉkakwa hamwɨmwɨ nawe, nʉ ʉbhʉbhɨ bhʉtakʉtʉra kʉbhakangata naatu. Ɨbhuɨbhu, mʉbhɨ muriirora kʉbha bhahʉru mʉrɨ, na muriikara igʉrʉ wo okozomera Mungu, ku kugwatana na Yɨɨsu Kiriisitʉ. \p \v 12 Kʉgayo, mutiisirirya ʉbhʉbhɨ bhuhizɨ ɨmɨbhɨrɨ janyu gɨnʉ gikukwa. Mutiisirirya kurutwa ni imyʉyʉ ɨmɨbhɨ jɨ ɨmɨbhɨrɨ janyu. \v 13 Mutiisirirya ibhiimʉ bhyɨ ɨmɨbhɨrɨ janyu bhɨbhɨ ebhegero bhyo okokora ʉbhʉbhɨ, nawe mwihuruchɨ kwa Mungu. Mwirore ncha bhanʉ bharyukwirwɨ kurwa mʉbhaku, na kusikiribhwa mʉbhʉhʉru ubhuhya. Mwihuruchɨ kwa Mungu, ni ibhiimʉ bhyɨ ɨmɨbhɨrɨ janyu bhɨbhɨ ebheseme bhyo okokora eheene. \v 14 Ʉbhʉbhɨ bhʉtakʉbhakangata kwikɨ, kʉ kʉbha mʉtarɨ iyaasɨ wi imigirʉ, nawe muri iyaasɨ wɨ ɨbhɨgʉngi bhya Mungu. \s Ɨbhɨgʉngi bhya Mungu bhɨragirya abhiisirirya kokora eheene \p \v 15 Nangʉ tubhugɨbhwɨ? Nangʉ, tokore ʉbhʉbhɨ, kʉ kʉbha tʉtarɨ iyaasɨ wi imigirʉ, nawe turi iyaasɨ wɨ ɨbhɨgʉngi? Zɨyi! \v 16 Mʉtɨɨzɨ kʉbha, muriihuruchɨ kʉmʉʉtʉ na kokora ganʉ akwenda, neho mʉkʉbha mʉramwigwa ncha bhambʉʉsa bhaazɨ? Mmbe, arɨɨbhɨ muriihurucha kokora ʉbhʉbhɨ, mʉrabha bhambʉʉsa bhʉ ʉbhʉbhɨ, nɨ ɨtɨnɨrʉ yaku nu uruku. Nawe muriigwɨ Mungu, mʉrabha bhambʉʉsa bha Mungu, nɨ ɨtɨnɨrʉ yaku nu ubhwikari bhwe eheene. \v 17 Ɨkarɨ, imwɨ mwarɨ bhambʉʉsa bhʉ ʉbhʉbhɨ. Nawe nɨrakumya Mungu, kʉ kʉbha mwisiriiryɨ kumwʉyʉ gwanyu gwʉsi kwitegeerera amiija ganʉ mwasʉngʼɨɨnɨ. \v 18 Nangʉ, Mungu abhahɨɨrɨ ubhwiyagaaruri korereke mʉtabha bhambʉʉsa bhʉ ʉbhʉbhɨ. Abhakʉrirɨ bhambʉʉsa bhaazɨ, korereke mʉbhɨ mʉrakora amangʼana ge eheene. \v 19 Nɨragamba na niimwɨ kokerenjo cha bhambʉʉsa, korereke mʉtʉrɨ kwobhoora kɨnʉ nɨkʉgamba. Ɨkarɨ, mwarɨ mʉrahurucha ɨmɨbhɨrɨ janyu kokora amangʼana amabhuruuru, mwarɨ bhambʉʉsa bhʉ ʉbhʉbhɨ, nʉ ʉbhʉbhɨ bhwanyu bhʉkaaruha bhʉkʉngʼu. Nawe nangʉ, mʉbhɨ muriihurucha kwa Mungu ɨmɨbhɨrɨ janyu, mʉbhɨ bhambʉʉsa bha amangʼana ge eheene, korereke mʉbhɨngukibhwɨ na Mungu. \p \v 20 Ɨkarɨ, hanʉ mwarɨ bhambʉʉsa bhʉ ʉbhʉbhɨ, mwarɨ nu ubhwiyagaaruri kwanga kokora amangʼana ge eheene. \v 21 Nangʉ, mʉkabhona bhwerakɨ kʉrɨngʼaana na amahocha gaanyu amabhɨ, ganʉ nangwɨnʉ mokororera zɨsʉni? Bhʉtareeho ubhwera bhwʉbhwʉsi! Amangʼana gayo garareeta uruku rwa kemerano. \v 22 Nangʉ mʉhɨɨrwɨ ubhwiyagaaruri na Mungu, korereke mʉtabha bhambʉʉsa bhʉ ʉbhʉbhɨ. Na abhakʉrirɨ bhambʉʉsa bhaazɨ, na gayo mubhwɨnɨ ubhwera. Ubhwera bhuyo nɨ‑kʉbhɨngukibhwa nʉ ʉkʉsʉngʼaana ʉbhʉhʉru bhwa kemerano. \v 23 Ʉmʉʉtʉ wʉwʉʉsi wʉnʉ akʉbha mbʉʉsa wʉ ʉbhʉbhɨ, amarihi gaazɨ ni‑ruku rwa kemerano. Nawe itwɨ, Mungu aratoha ʉbhʉhʉru bhwa kemerano. Ʉbhʉhʉru bhuyo bhʉtarɨ amarihi, nawe nɨ‑mʉbhanʉ gʉnʉ tʉkʉsʉngʼaana kʉhɨtɨra Ʉmʉkʉrʉ wɨɨtʉ Yɨɨsu Kiriisitʉ. \c 7 \s Abhiisirirya bhatarɨ iyaasɨ wi imigirʉ ja Musa \p \v 1 Abhahiiri bhaanɨ, nɨragambana na niimwɨ, abhaatʉ bhanʉ mwɨzɨ bhwaheene imigirʉ ja Musa. Mwɨzɨ kʉbha ʉmʉʉtʉ areenderwa kugwata imigirʉ ribhaga ryʉsi rɨnʉ akɨɨrɨ mʉhʉru. \v 2 Hinga, nɨgarʉrɨ ringʼana riyo kokerenjo. Umugirʉ goreerekanʼya kʉbha, ʉmʉkari wʉnʉ akwɨrirwɨ atakwisiriribhwa kutiga umusubhɨ, arɨɨbhɨ umusubhɨ waazɨ akɨɨrɨ mʉhʉru. Nawe arɨɨbhɨ akuurɨ, neho akʉbha nu ubhwiyagaaruri kurwa mumigirʉ giyo. \v 3 Nawe ariikwɨrwɨ nu umusubhɨ ʉwʉndɨ umusubhɨ waazɨ akɨɨrɨ mʉhʉru, arabhirikirwa umusimbɨ. Nawe arɨɨbhɨ umusubhɨ waazɨ akuurɨ, imigirʉ giyo gɨtakomobhoha, aratʉra kukwɨrwa nu umusubhɨ ʉwʉndɨ, na atakubhirikirwa umusimbɨ. \p \v 4 Abhahiiri bhaanɨ, amangʼana gayo nɨmbu garɨ kwa niimwɨ imwʉsi. Na niimwɨ mʉtakobhohwa kwikɨ ni imigirʉ ja Musa, kʉ kʉbha mukuurɨ hamwɨmwɨ na Kiriisitʉ kʉmʉsarabha, korereke mʉbhɨ bhaatʉ bhaazɨ, wʉnʉ aryukwirwɨ kurwa mʉbhaku, igʉrʉ wu ubhwikari bhwɨtʉ bhʉbhɨ ni imisumʉ ɨmɨzʉmu kwa Mungu. \v 5 Ribhaga rɨnʉ isimʉka yʉ ʉbhʉbhɨ yaarɨ ɨratʉkangata, imigirʉ gɨkakora ɨnamba yɨɨtʉ ɨmbɨ ɨbhɨ na amanaga bhʉkʉngʼu kwa niitwɨ, tukiigomba kokora ʉbhʉbhɨ ribhaga ryʉsi. Igʉrʉ wa riyo, uruku rʉkabhaho. \v 6 Nawe kʉ kʉbha tukuurɨ hamwɨmwɨ na Kiriisitʉ, nangʉ tubhwɨnɨ umweya gu ukurwa kumigirʉ. Nangʉ tʉtakohokerya Mungu kʉnzɨra yɨ ɨkarɨ yu ukugwata imigirʉ gɨnʉ jandikirwɨ, nawe kʉnzɨra iihya yʉ ʉkʉkangatwa ne Ekoro Ɨndɨndu. \s Ʉbhʉbhɨ bhʉramenyekana kʉhɨtɨra imigirʉ \p \v 7 Nangʉ tubhugɨbhwɨ? Imigirʉ, nɨ‑bhʉbhɨ? Zɨyi! Nawe imigirʉ gɨngatamirɨ kʉbhaho, nɨtaarɨ nɨramenya ʉbhʉbhɨ nɨ‑kɨgʉrʉkɨ. Gɨngatamirɨ kʉbhaho imigirʉ gɨnʉ gikubhuga, “Utiigomba ekegero chʉ ʉmʉkɨndichazʉ,”\f + \fr 7:7 \fr*\xt Rora Kʉhʉrʉka 20:17; Amahiityʉ gi Imigirʉ 5:21.\xt*\f* nɨtaarɨ nɨramenya kʉbha ukwigomba ekegero chʉ ʉmʉʉtʉ ʉwʉndɨ ne‑kokora ʉbhʉbhɨ. \v 8 Nawe kʉ kʉhɨtɨra imigirʉ, ʉbhʉbhɨ bhʉkabhuucha ɨnamba yo okokora amabhɨ ga teemwa nzaru kwa niinyɨ. Hanʉ imigirʉ giyo gɨrɨɨtamɨ kʉbhaho, ʉbhʉbhɨ bhʉrabha bhʉtaana nguru. \v 9 Kwibhaga rɨnʉ naarɨ nɨkɨɨrɨ komenya imigirʉ, naarɨ niriikara chɨmbu nikwenda. Nawe hanʉ namɨnyirɨ imigirʉ, nɨkangʼura ʉbhʉbhɨ bhʉna zinguru kʉrʉ bhʉkʉngʼu na bhʉkandeetera uruku. \v 10 Nɨkarora imigirʉ gɨnʉ jarɨ igʉrʉ wo okongʼa ʉbhʉhʉru, gɨndɨɨtɨɨrɨ uruku. \v 11 Kʉhɨtɨra umweya gwi imigirʉ, ʉbhʉbhɨ bhʉkankangirirya na kondeetera uruku. \v 12 Mmbe, emenyekanɨ kʉbha, imigirʉ nɨ‑mɨrɨndu, na amaswaja gaaku gʉʉsi nɨ‑marɨndu, ne‑ge eheene, na nɨ‑mazʉmu. \p \v 13 Arɨɨbhɨ nɨmbu, ekegero ɨkɨzʉmu necho kɨndɨɨtɨɨrɨ uruku? Zɨyi! Ʉbhʉbhɨ nebhwe bhwandɨɨtɨɨrɨ uruku kʉnzɨra yi imigirʉ ɨmɨzʉmu. Bhwarɨ ubhwɨndi bhwa Mungu kʉbha imigirʉ gɨbhɨ gereerekanʼya habhwɨrʉ kʉbha ʉbhʉbhɨ, ne‑kegero kɨbhɨ bhʉkʉngʼu. \p \v 14 Tʉmɨnyirɨ kʉbha imigirʉ gɨkahurukibhwa ne Ekoro ya Mungu, nawe inyɨ kusimʉka yaanɨ yʉ ʉbhʉbhɨ, nɨ‑mbʉʉsa wʉ ʉbhʉbhɨ. \v 15 Inyɨ nɨtɨɨzɨ kɨnʉ nekokora, kʉ kʉbha kɨnʉ nikwenda kokora, nɨtakokekora. Na rɨnʉ nikubhiihirirwa kokora, neryo nekokora. \v 16 Arɨɨbhɨ nɨrakora amangʼana ganʉ nɨtakwenda kokora, ereerekanʼya kʉbha niriisirirya imigirʉ nɨ‑mɨzʉmu. \v 17 Mmbe nɨtarɨ inyɨ wʉnʉ nekokora riyo, nawe nɨ‑bhʉbhɨ bhʉnʉ bhʉrɨ mʉmʉbhɨrɨ gwanɨ. \v 18 Nɨɨzɨ kʉbha, kwa niinyɨ, musimʉka yaanɨ yʉ ʉbhʉbhɨ, kɨtariimu ekegero ɨkɨzʉmu chʉchʉsi. Nereenda kokora amazʉmu, nawe nɨtaana ʉbhʉnaja bhwʉ ʉkʉgakora. \v 19 Amangʼana amazʉmu ganʉ nikwenda kokora, nɨtakʉgakora, nawe amabhɨ ganʉ nɨtakwenda kokora, nego nekokora. \v 20 Nangʉ, arɨɨbhɨ nɨrakora ganʉ nɨtakwenda kokora, ɨtarɨ inyɨ wʉnʉ nekokora ʉbhʉbhɨ, nawe nɨ‑bhʉbhɨ bhʉnʉ bhʉrɨ mʉmʉbhɨrɨ gwanɨ. \p \v 21 Mmbe, ningʼurirɨ kʉbha, hanʉ nikwenda kokora rizʉmu, nɨhaarutwa kokora riibhɨ. \v 22 Imigirʉ ja Mungu, nɨgɨsɨɨgirɨ kumwʉyʉ gwanɨ gwʉsi. \v 23 Nawe ningʼurirɨ kʉbha ibhiimʉ bhyʉ ʉmʉbhɨrɨ gwanɨ, bhɨhaakangatwa na zinguru zʉ ʉbhʉbhɨ bhʉnʉ bhʉhaahɨgana na amiisɨɨgi gaanɨ amazʉmu. Kiyo necho kekonkora nɨbhɨ mbʉʉsa wʉ ʉbhʉbhɨ bhʉnʉ bhʉrɨ mʉmʉbhɨrɨ gwanɨ. \v 24 Horeera inyɨ ʉmʉhabhɨ! Nɨ‑wɨɨwɨ akʉnsabhʉra kurwa mubhwikari bhwanɨ bhʉnʉ bhʉkʉkangatwa nu uruku? \v 25 Nɨramukumya Mungu, kʉ kʉbha ewe newe akʉnsabhʉra, kʉhɨtɨra Yɨɨsu Kiriisitʉ, Ʉmʉkʉrʉ wɨɨtʉ. \p Kʉgayo, inyimwene, nɨrahokerya imigirʉ ja Mungu kumiisɨɨgi gaanɨ, nawe kusimʉka yaanɨ yʉ ʉbhʉbhɨ, nɨhaabha mbʉʉsa wa zinguru zʉ ʉbhʉbhɨ. \c 8 \s Abhiisirirya bhanʉ bhakʉkangatwa ne Ekoro Ɨndɨndu \p \v 1 Mmbe nangʉ, Mungu atakʉtɨnɨra bhanʉ bhagwatɨɨnɨ na Yɨɨsu Kiriisitʉ. \v 2 Kʉnzɨra yu ukugwatana na Yɨɨsu Kiriisitʉ, zinguru ze Ekoro Ɨndɨndu yɨnʉ ekoreeta ʉbhʉhʉru bhwa kemerano, zɨntɨɨrɨ nɨbhɨ nu ubhwiyagaaruri, korereke nɨtakangatwa na zinguru zʉ ʉbhʉbhɨ nu uruku. \v 3 Imigirʉ ja Musa jarɨ gɨtaana amanaga, kʉ kʉbha yi isimʉka yʉ ʉbhʉbhɨ. Nawe kɨnʉ imigirʉ giyo jatamirwɨ kokora, Mungu akakora. Akatʉma Umwana waazɨ umumwɨmwɨ, aazɨ kʉʉsɨ kʉbha ʉmʉʉtʉ ncha niitwɨ bhʉ ʉbhʉbhɨ, korereke abhɨ ariihurucha ikimweso igʉrʉ wʉ ʉbhʉbhɨ bhwɨtʉ. Ko kokorabhu, Mungu akaricha zinguru zʉ ʉbhʉbhɨ mubhwikari bhwɨtʉ. \v 4 Mungu akakorabhu, korereke amangʼana gʉʉsi ge eheene ganʉ gakwenderwa mumigirʉ gahikɨ bhwaheene mubhwikari bhwɨtʉ. Itwɨ tʉrakangatwa ne Ekoro Ɨndɨndu, tʉtakʉkangatwa kwikɨ ni isimʉka yɨɨtʉ yʉ ʉbhʉbhɨ. \v 5 Abhaatʉ bhanʉ bhakʉkangatwa ni isimʉka yaabhʉ yʉ ʉbhʉbhɨ, amangʼɨɨni gaabhʉ gahaasɨɨga kokora ʉbhʉbhɨ. Nawe bhanʉ bhakʉkangatwa ne Ekoro Ɨndɨndu, amangʼɨɨni gaabhʉ gahaasɨɨga kokora amahocha ganʉ gakozomera Ekoro Ɨndɨndu. \v 6 Abhaatʉ bhanʉ bhakʉkangatwa na amiisɨɨgi gi isimʉka yʉ ʉbhʉbhɨ, bharakwa. Nawe abhaatʉ bhanʉ bhakʉkangatwa na amiisɨɨgi ge Ekoro Ɨndɨndu, bharabha nʉ ʉbhʉhʉru no omorembe. \v 7 Bhanʉ bhakʉkangatwa ni isimʉka yaabhʉ yʉ ʉbhʉbhɨ, bhayo, nɨ‑bhabhisa bha Mungu, kʉ kʉbha bhatakugwata imigirʉ jazɨ, na bhatakujigwa. \v 8 Abhaatʉ bhanʉ bhakʉkangatwa ni isimʉka yaabhʉ yʉ ʉbhʉbhɨ, bhatakʉtʉra kozomera Mungu. \p \v 9 Nawe imwɨ, mʉtakʉkangatwa ni isimʉka yaanyu yʉ ʉbhʉbhɨ, nawe mʉrakangatwa ne Ekoro ya Mungu, kʉ kʉbha ariikara mʉmɨbhɨrɨ janyu. Ʉmʉʉtʉ wʉwʉʉsi wʉnʉ ataana Ekoro ya Kiriisitʉ,\f + \fr 8:9 \fr*\fk Ekoro ya Kiriisitʉ \fk*\ft neyo \ft*\fqa Ekoro ya Mungu, \fqa*\ft hamwɨ \ft*\fqa Ekoro Ɨndɨndu.\fqa*\f* wuyo maheene atarɨ mʉhɨmba wa Kiriisitʉ. \v 10 Nangʉ, Kiriisitʉ ariikara mʉmɨbhɨrɨ janyu. Nangabha ɨmɨbhɨrɨ janyu gɨrakwa kʉrɨngʼaana nʉ ʉbhʉbhɨ, Ekoro Ɨndɨndu ɨrabhaha ʉbhʉhʉru, kʉ kʉbha Mungu abhabharirɨ bhe eheene mʉbhʉtangɨ bhwazɨ. \v 11 Ekoro Ɨndɨndu yɨnʉ ikwikara mʉmɨbhɨrɨ janyu, neyo Ekoro ya Mungu wʉnʉ aaryurirɨ Yɨɨsu Kiriisitʉ kurwa mʉbhaku. Kʉgayo, Mungu araryʉra nɨ ɨmɨbhɨrɨ janyu gɨnʉ gɨhaakwa, kʉmanaga ge Ekoro yaazɨ yɨnʉ ikwikara mʉmɨbhɨrɨ janyu. \p \v 12 Mmbe abhahiiri bhaanɨ, ɨtakwenderwa itwɨ kwikara kʉrɨngʼaana ni isimʉka yɨɨtʉ yʉ ʉbhʉbhɨ. \v 13 Arɨɨbhɨ muriikara kʉrɨngʼaana ni isimʉka yaanyu yʉ ʉbhʉbhɨ, mʉrakwa. Nawe, mʉraangɨ kʉbhʉnaja bhwe Ekoro Ɨndɨndu kokora amangʼana ganʉ isimʉka yaanyu yʉ ʉbhʉbhɨ ikwenda mokore, muriikara kemerano.\f + \fr 8:13 \fr*\xt Rora Abhagaraatiya 6:8.\xt*\f* \p \v 14 Bhʉʉsi bhanʉ bhahaakangatwa ne Ekoro ya Mungu, bhayo nebho abhaana bha Mungu. \v 15 Mungu atabhahɨɨrɨ Ekoro Ɨndɨndu korereke mʉbhɨ kwikɨ bhambʉʉsa bhanʉ bhakwʉbhaha, nawe akabhaha Ekoro Ɨndɨndu yʉ ʉkʉbhakora mʉbhɨ abhaana bhaazɨ. Ekoro yiyo neyo ɨkʉtʉsakirya kʉbhɨrɨkɨra Mungu, “Bhaabha!” \v 16 Ekoro yiyo iyeene ɨramenyeekererya mozekoro zɨɨtʉ kʉbha, itwɨ nɨ‑bhaana bha Mungu. \v 17 Nangʉ, arɨɨbhɨ itwɨ, nɨ‑bhaana bha Mungu, tʉbhɨɨrɨ abhagabhi bhaazɨ. Tʉrasʉngʼaana ʉbhʉgabhi bhwɨtʉ hamwɨmwɨ na Kiriisitʉ. Nawe kɨnʉ kikwenderwa kwa niitwɨ nangwɨnʉ, ni‑kugwatana mʉnyaakʉ hamwɨmwɨ na Kiriisitʉ, korereke na niitwɨ tugungibhwɨ hamwɨmwɨ nawe. \s Mungu aragʉnga abhaana bhaazɨ \p \v 18 Inyɨ nɨrarora kʉbha, ɨnyaakʉ yɨɨtʉ ya ribhaga rɨnʉ, ɨtarɨ kegero, nɨraarɨngʼaanʼyɨ nʉ ʉbhʉgʉngʉ bhʉnʉ akotobhonera ribhaga rɨnʉ rikuuza. \v 19 Ibhityɨnyi bhyʉsi bhɨnʉ bhyatɨɨmirwɨ, bhɨrarɨnda kwa mɨɨga marʉrʉ ribhaga rɨnʉ Mungu akwerekanʼya chɨmbu abhaana bhaazɨ bharɨ. \v 20 Ebhegero bhyʉsi bhɨnʉ bhyatɨɨmirwɨ, bhyihiimirwɨ. Ɨtarɨ nebhyo bhyɨndirɨbhu, nawe chɨmbu Mungu ɨndirɨ.\f + \fr 8:20 \fr*\xt Rora Ʉbhʉtangɨ 3:17.\xt*\f* Nawe, bhoreho ubhwisɨgi, \v 21 kʉ kʉbha bhɨrasabhurwa kurwa mwa bhambʉʉsa bhwʉ ʉbhʉsarya nu uruku. Hayo neho Mungu akʉbhaha abhaana bhaazɨ ubhwiyagaaruri na kʉbhagʉnga. \p \v 22 Tʉmɨnyirɨ kʉbha, kuhika nangwɨnʉ, ebhegero bhyʉsi bhɨnʉ bhibhumbirwɨ bhɨrarwara kwʉ ʉbhʉsʉngʉ, nchʉ ʉbhʉsʉngʉ bhwʉ ʉmʉkari urusikʉ rwu ukwibhʉra. \v 23 Na ɨtarɨ kʉbha ebhegero bhiyo ibhyene bhɨnʉ bhikurwara. Nawe nʉʉrʉ itwɨ bhanʉ tʉhɨɨrwɨ Ekoro Ɨndɨndu korereke tʉsamɨ ʉbhʉzʉmu bhʉnʉ tʉkʉhaabhwa, itwʉsi tʉrarwara mozekoro zɨɨtʉ. Tʉrarwara, kʉ kʉbha tʉrarɨnda ribhaga rɨnʉ Mungu akutuhicha kʉbha abhaana bhaazɨ. Hayo neho tʉkʉsabhurwa kurwa mʉbhʉsarya bhwʉsi na kʉhaabhwa ɨmɨbhɨrɨ imihya. \v 24 Tʉkasabhurwa kubhwisɨgi bhuyo, nawe arɨɨbhɨ turiisega ekegero kɨnʉ tʉkʉtʉra kokerora, bhuyo bhʉtarɨ ubhwisɨgi. Nangʉ, wɨɨwɨ ariisega kʉhaabhwa ekegero kɨnʉ anachʉ? \v 25 Nawe turiisege ekegero kɨnʉ tʉkɨɨrɨ kokerora, tʉrakɨrɨnda kwa bhwigumirirya bhʉkʉrʉ. \p \v 26 Hamwɨmwɨ na gayo, Ekoro Ɨndɨndu neyo ɨkʉtʉsakirya mʉbhʉnyʉʉhɨrɨru bhwɨtʉ. Itwɨ tʉtɨɨzɨ nɨkɨ chʉ ʉkʉsabha, nawe Ekoro Ɨndɨndu iyeene neyo ɨkʉtʉsabhɨra kwa Mungu kʉbhʉrʉrʉ bhʉnʉ bhʉtakʉgambwa. \v 27 Na wʉnʉ ahaarora gʉʉsi ganʉ garɨ mozekoro zɨɨtʉ, newe amɨnyirɨ amiisɨɨgi ge Ekoro Ɨndɨndu, kʉ kʉbha Ekoro yiyo ɨhaasabhɨra abharɨndu bha Mungu chɨmburya Mungu asɨɨgirɨ. \p \v 28 Tʉmɨnyirɨ kʉbha, Mungu ahaakora amangʼana gʉʉsi korereke abhahɨ amazʉmu bhanʉ bhamʉsɨɨgirɨ, bhanʉ bhaabhirikiirwɨ kʉrɨngʼaana nu ubhwɨndi bhwazɨ. \v 29 Mungu akamenya abhaatʉ bhaazɨ kwɨma ɨɨsɨ ɨkɨɨrɨ kubhumbwa. Bhayo nebho akabharobhora bhabhɨ nchu Umwana waazɨ Yɨɨsu Kiriisitʉ. Akakorabhu korereke Umwana waazɨ abhɨ mwibhurwa we embere gatɨ wa abhahiiri bhaaru. \v 30 Mmbe, bhanʉ aarʉbhwɨrɨ, nebho aabhirikiirɨ, akabhabhara kʉbha bhe eheene, na nebho aaragirɨ kʉbha arabhagʉnga. \s Abhiisirirya bhatakʉtʉra kʉtaanibhwa nʉ ʉbhʉsɨɨgi bhwa Mungu \p \v 31 Mmbe, tʉgambɨkɨ igʉrʉ wa gayo? Arɨɨbhɨ Mungu arɨ ʉrʉbhaara rwɨtʉ, nɨ‑wɨɨwɨ akʉtʉra kutuhiza? \v 32 Mungu atamʉrʉrɨɨrɨ ɨbhɨgʉngi Umwana waazɨ umumwɨmwɨ, nawe akamuhurucha korereke akwɨ igʉrʉ wa bhʉʉsi. Aratamabhwɨ kuhurucha ʉrʉbhangʉ kʉhɨtɨra kwewe igʉrʉ wɨɨtʉ? \v 33 Nɨ‑wɨɨwɨ wʉnʉ akʉtʉra kʉgamba abharobhorwa bha Mungu? Atareeho, kʉ kʉbha Mungu umwene newe akʉbhabharɨra bhe eheene! \v 34 Na nɨ‑wɨɨwɨ wʉnʉ akʉtʉtɨnɨra? Atareeho, kʉ kʉbha Yɨɨsu Kiriisitʉ akakwa na kuryukurwa, na ikɨɨrɨ ʉrʉbhaara rwu ubhuryʉ rwa Mungu, ewe aratʉsabhɨra. \p \v 35 Nɨ‑kɨgʉrʉkɨ kɨnʉ kɨkʉtʉra kʉtʉtaanʼya nʉ ʉbhʉsɨɨgi bhwa Kiriisitʉ? Nangabha nɨ‑nyaakʉ, ɨnzara, ukubhurwa amiibhoho, tʉrɨ ahabhɨ, hamwɨ kwitwa, Kiriisitʉ arangʼeha kʉtʉsɨɨga. \v 36 Ni chɨmbu Maandɨkʉ Amarɨndu gakubhuga, \q “Sikʉ zʉʉsi tʉrarumana nu uruku, kʉ kʉbha tʉrakohokerya. \q Tʉrakorwa ncha zɨngʼʉndu zɨnʉ zikuhirwa kusinzwa.”\f + \fr 8:36 \fr*\xt Rora Zabhuri 44:22.\xt*\f* \m \v 37 Nawe nʉʉrʉ gayo gʉʉsi garatuhikaku, itwɨ tʉrahiza bhʉkʉngʼu, kʉ kʉbha tʉrasakiribhwa na Kiriisitʉ ʉmʉtʉsɨɨgi. \v 38 Amaheene nɨɨzɨ kʉbha, kɨtareeho kɨnʉ kɨkʉtʉra kʉtʉtaanʼya nʉ ʉbhʉsɨɨgi bhwa Mungu. Ɨtarɨ uruku, ʉbhʉhʉru, bhamaraika,\f + \fr 8:38 \fr*\fk Bhamaraika\fk*\ft . Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora ringʼana \ft*\it maraika\it* muKiniibhasa.\f* abhakʉrʉ bhe ewereero yɨnʉ ɨtakororekana, ganʉ gareho, ganʉ gakuuza, \v 39 ga kwisaarʉ, gi iyaasɨ hamwɨ ikityɨnyi chʉchʉsi kɨnʉ kɨkʉtʉra kʉtʉtaanʼya nʉ ʉbhʉsɨɨgi bhwa Mungu bhʉnʉ bhʉrɨ kwa Yɨɨsu Kiriisitʉ, Ʉmʉkʉrʉ wɨɨtʉ. \c 9 \s Paaurʉ ariigwɨra ʉbhʉsʉngʉ abhaatʉ bha Iziraɨri \p \v 1 Nɨragamba amaheene kʉ kʉbha nigwatɨɨnɨ na Kiriisitʉ. Nʉʉrʉ ubhwɨndi bhwanɨ bhʉnʉ bhʉkʉkangatwa ne Ekoro Ɨndɨndu bhʉhaanyerecha, nɨtakʉgamba ʉrʉrɨmɨ. \v 2 Maheene, inyɨ nɨnɨ ɨbhɨgʉngi bhɨkʉrʉ bhʉkʉngʼu nʉ ʉbhʉsʉngʉ bhʉhaari mokoro \v 3 igʉrʉ wa abhaatʉ bhi icharʉ chanɨ. Yangatʉrɨkɨɨnɨ naarɨ niriisirirya ukwihiimwa nu ukwahurwa na Kiriisitʉ, korereke abhahiiri bhaanɨ bhiisiriryɨ Kiriisitʉ. \v 4 Bhayo nebho Abhiiziraɨri, abhaatʉ bhanʉ Mungu aarʉbhwɨrɨ bhabhɨ abhaana bhaazɨ. Akabheerecha ʉbhʉkʉrʉ bhwazɨ na akakora ʉbhʉragɨ\f + \fr 9:4 \fr*\fk Ʉbhʉragɨ\fk*\ft . Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora Ikiniibhasa.\ft*\f* nabhʉ. Na akabhaha imigirʉ jazɨ, hamwɨmwɨ nʉ ʉbhʉragɨ bhwazɨ, na akabheerekeererya chɨmbu ikwenderwa bhamosengere. \v 5 Abhiiziraɨri bhayo nebho urwibhʉrʉ rwa bhasʉʉkʉrʉ Abhurahaamu, Iisaka na Yaakobho. Kiriisitʉ aarɨ Mwiziraɨri ku kwibhurwa kwazɨ, newe Mungu, Ʉmʉkʉrʉ wa bhyʉsi, akumibhwɨ kemerano! Garamɨ. \p \v 6 Nɨtakubhuga ʉbhʉragɨ bhwa Mungu bhwichurirɨ kuBhiiziraɨri. Ɨtarɨbhu, kʉ kʉbha ɨtarɨ Abhiiziraɨri bhʉʉsi, nɨ‑bharɨndu bha Mungu. \v 7 Na ɨtarɨ abhiibhurwa bhʉʉsi bha Abhurahaamu nebho abhaana bhaazɨ bha amaheene. Nawe Mungu akaraganʼya Abhurahaamu, “Urwibhʉrʉ rwazʉ rwʉsi rʉrarwa kwa Iisaka.”\f + \fr 9:7 \fr*\xt Rora Ʉbhʉtangɨ 21:12.\xt*\f* \v 8 Enzobhooro ya amangʼana gayo nɨ‑yɨnʉ, abhaana bha Mungu bhatarɨ abhaana bhʉʉsi bha Abhurahaamu bhanʉ bhakurwa kʉmʉbhɨrɨ, nawe ni‑rwibhʉrʉ rwazɨ rʉnʉ rwibhwirwɨ kʉbhʉragɨ bhwa Mungu. \v 9 Ʉbhʉragɨ bhwa Mungu bhwarɨ bhʉnʉ, “Ribhaga ncha rɨnʉ, kumwaka gʉnʉ gukuuza, nɨragarʉka, na mʉkaazʉ Saara arabha nu umwana wi ikisubhɨ.”\f + \fr 9:9 \fr*\xt Rora Ʉbhʉtangɨ 18:10, 14.\xt*\f* \p \v 10 Na ɨtarɨ riyo iryene, nawe Rebheka wʉʉsi akiibhʉrɨra sʉʉkʉrʉ wɨɨtʉ Iisaka abhaana bhabhɨrɨ bhambasa. \v 11 Ɨkabhabhu zɨmbasa ziyo zaarɨ zɨkɨɨrɨ kwibhurwa, na zaarɨ zɨkɨɨrɨ kokora chʉchʉsi ɨkɨzʉmu hamwɨ ɨkɨbhɨ, kwerecha kʉbha Mungu ararobhora ʉmʉʉtʉ kʉrɨngʼaana nu ubhwɨndi bhwazɨ, ɨtarɨ kʉrɨngʼaana ne eteemwa yʉ ʉmʉʉtʉ. \v 12 Mungu akabhʉʉrɨra Rebheka, “Ʉmʉkʉrʉ arahokerya umunyi waazɨ.”\f + \fr 9:12 \fr*\xt Rora Ʉbhʉtangɨ 25:23.\xt*\f* \v 13 Amaandɨkʉ Amarɨndu garabhuga, “Yaakobho nimwisiriiryɨ, nawe Ɨɨsau nimwangirɨ.”\f + \fr 9:13 \fr*\xt Rora Maraaki 1:2‑3.\xt*\f* \s Mungu ahaakora chɨmbu akwenda \p \v 14 Nangʉ, tʉgambɨkɨ? Tubhugɨ, Mungu atarɨ moheene? Zɨyi! \v 15 Mungu akabhʉʉrɨra Musa, “Inyɨ nɨhaarorera ɨbhɨgʉngi ʉmʉʉtʉ wʉnʉ nikwenda komororera ɨbhɨgʉngi, na nɨhaabheerera ʉmʉʉtʉ wʉnʉ nikwenda komobheerera.”\f + \fr 9:15 \fr*\xt Rora Kʉhʉrʉka 33:19.\xt*\f* \v 16 Nangʉ, Mungu newe akʉtɨnɨra kokora gayo kʉrɨngʼaana nɨ ɨbhɨgʉngi bhyazɨ, na ɨtarɨ kʉrɨngʼaana no okongʼeha hamwɨ ubhwɨndi bhwʉ ʉmʉʉtʉ. \v 17 Rora, Amaandɨkʉ Amarɨndu garabhuga igʉrʉ wa Farao, “Nɨkakʉtʉʉra ʉbhɨ ʉmʉtɨmi, korereke neerekenʼye abhaatʉ ʉbhʉnaja bhwanɨ kʉhɨtɨra kwa naawɨ, ni iriina ryanɨ rɨbhɨ rɨragambwa mʉʉsɨ yʉʉsi.”\f + \fr 9:17 \fr*\xt Rora Kʉhʉrʉka 9:16.\xt*\f* \v 18 Mmbe nangʉ, Mungu ahaarorera ɨbhɨgʉngi ʉmʉʉtʉ wʉnʉ akwenda, na kokora ʉmʉʉtʉ wʉnʉ akwenda abhɨ nu umwʉyʉ mʉkʉngʼu. \p \v 19 Nangʉ, hamwɨ ʉmʉʉtʉ aratʉra akabhuurya, “Arɨɨbhɨ nɨmbu ɨrɨ, kwakɨ Mungu aratema amasoro? Nɨ‑wɨɨwɨ wʉnʉ akʉtʉra kwanga kɨnʉ Mungu akwenda?” \v 20 Nawe ʉmʉʉtʉ, awɨ nɨ‑wɨɨwɨ kuhika ubhuuryɨ Mungu? Nangʉ, ekegero kɨnʉ kibhumbirwɨ kɨratʉra kubhuurya wʉnʉ aakibhumbirɨ, “Kwakɨ ʉkambʉmbabhu?”\f + \fr 9:20 \fr*\xt Rora Isaaya 29:16, 45:9.\xt*\f* \v 21 Kisha umubhumbi wa zɨnyʉngʉ ataana ʉbhʉnaja bhwo okokora obhototo chɨmbu akwenda? Atakʉtʉra kʉbhʉmba zɨnyʉngʉ ibhɨrɨ kurwa mobhototo bhuyobhuyo, ɨnyʉngʉ ɨyɨmwɨ yu ubhwera, nɨ ɨyɨndɨ ɨbhɨ yɨnʉ ɨtarɨ yu ubhwera? \p \v 22 Nɨmbu ɨrɨ kwa Mungu. Akeenda kwerecha abhaatʉ ubhwigatani bhwazɨ na zinguru zaazɨ, nawe akiigumirirya abhaatʉ bhanʉ bhakwenderwa kurichwa. \v 23 Na akakorabhu, korereke erekenʼye ʉbhʉgʉngʉ bhwazɨ kʉbhaatʉ bhanʉ aakʉnzirɨ kʉsʉngʼaana ɨbhɨgʉngi bhyazɨ. Akaseemya kwɨma ɨkarɨ korereke tʉsʉngʼaanɨ ʉbhʉgʉngʉ bhwazɨ. \v 24 Gatɨ wa abhaatʉ bhanʉ aarʉbhwɨrɨ, na niitwɨ turimu. Atarʉbhwɨrɨ Abhayaahudi abheene, nawe nʉʉrʉ bhanʉ bhatarɨ Abhayaahudi. \v 25 Kiyo necho Mungu aagambirɨ mʉkɨtabhʉ chʉ ʉmʉrʉʉtɨrɨri Hoseya, \q “Bhanʉ bhatarɨ abhaatʉ bhaanɨ, \q nɨrabhabhɨrɨkɨra, ‘Abhaatʉ bhaanɨ.’ \q Bhanʉ nɨtaarɨ nɨbhasɨɨgirɨ, \q nɨrabhabhɨrɨkɨra, ‘Abhasɨɨgwa bhaanɨ.’ ”\f + \fr 9:25 \fr*\xt Rora Hooseya 2:23.\xt*\f* \m \v 26 Na arabhuga, \q “Ahagero hanʉ bhaabhuuriirwɨ, ‘Imwɨ mʉtarɨ abhaatʉ bhaanɨ,’ \q hayo neho bhakubhirikirwa, ‘Abhaana bha Mungu wʉ ʉbhʉhʉru.’ ”\f + \fr 9:26 \fr*\xt Rora Hooseya 1:10.\xt*\f* \m \v 27 Ʉmʉrʉʉtɨrɨri Isaaya wʉʉsi agambirɨ igʉrʉ wa Abhiiziraɨri, \q “Nʉʉrʉ Abhiiziraɨri nɨ‑bhaaru ncho omosekeenya gwa kʉnyanza, \q nawe bhanʉ bhakʉsabhurwa, nɨ‑bhasuuhu. \q \v 28 Ʉmʉkʉrʉ Mungu arabhaha abhaatʉ ɨnyaakʉ kʉʉsɨ yʉʉsi haguhɨbhu, \q chɨmbu aagambirɨ.”\f + \fr 9:28 \fr*\xt Rora Isaaya 10:22‑23.\xt*\f* \m \v 29 Naatu chɨmbu ʉmʉrʉʉtɨrɨri Isaaya aakangatirɨ kʉgamba, \q “Angabhɨɨrɨ Ʉmʉkʉrʉ wʉ Ʉbhʉnaja Bhwʉsi atamɨ kututigɨra urwibhʉrʉ ororebhe rwa Abhiiziraɨri, \q twarɨ tʉrarika bhʉʉsi ncha abhaatʉ bha Sodoma na Gomora.”\f + \fr 9:29 \fr*\xt Rora Isaaya 1:9; Ʉbhʉtangɨ 19:24‑25.\xt*\f* \s Abhiiziraɨri abhaaru bhatarɨ bhe eheene kwa Mungu \p \v 30 Mmbe, tubhugɨbhwɨ nangʉ igʉrʉ wa amangʼana gayo? Abhaatʉ bhanʉ bhatarɨ Abhiiziraɨri bhataakʉrirɨ umucha kʉbha bhe eheene mʉbhʉtangɨ bhwa Mungu, nawe Mungu akabhabhara bhe eheene kʉnzɨra yu ukwisirirya Kiriisitʉ. \v 31 Nawe Abhiiziraɨri bhakakora umucha kugwata imigirʉ ja Musa korereke bhabharwɨ bhe eheene mʉbhʉtangɨ bhwa Mungu, nawe bhataaturirɨ. \v 32 Kwakɨ bhataaturirɨ? Nɨ‑kʉ kʉbha bhakiisega amahocha gaabhʉ na bhataamwisiriiryɨ Kiriisitʉ. Kiriisitʉ newe riibhwɨ rɨnʉ bhiitɨmirɨku, \v 33 chɨmbu Mungu aagambirɨ mʉMaandɨkʉ Amarɨndu, \q “Rora, nɨtɨɨrɨ riibhwɨ Sayuuni.\f + \fr 9:33a \fr*\fk Sayuuni\fk*\ft , ni‑riina ɨrɨndɨ rya \ft*\fqa Yɨrusarɨɨmu, \fqa*\ft ʉrʉbhɨri rʉnʉ rihekaaru rya Mungu ryʉmbakirwɨ.\ft*\f* \q Riibhwɨ riyo ni‑riibhwɨ ryu ukwitemaku ʉkʉgʉrʉ, \q ni‑ritarɨ ryu ukugwisha abhaatʉ. \q Nawe ʉmʉʉtʉ wʉwʉʉsi wʉnʉ akumwisirirya wʉnʉ newe riibhwɨ riyo, \q atakʉsʉʉka!”\f + \fr 9:33b \fr*\xt Rora Isaaya 8:14, 28:16.\xt*\f* \c 10 \p \v 1 Abhahiiri bhaanɨ, nereenda kumwʉyʉ gwanɨ gwʉsi Abhiiziraɨri bhasabhurwɨ. Kiyo necho nɨkʉbhasabhɨra bhʉkʉngʼu kwa Mungu. \v 2 Nɨrabhabhʉʉrɨra imwɨ, abhaatʉ bhayo bhanu umucha gwo okomohya Mungu, nʉʉrʉ bhatɨɨzɨ chɨmbu Mungu asɨɨgirɨ bhamomohye. \v 3 Ebho bhataatunirɨ ɨnzɨra yɨnʉ Mungu akʉbhabharɨra abhaatʉ eheene, kʉ kʉbha bhataayɨmɨnyirɨ, kwikɨ bhakamohya kobhona eheene kʉnzɨra yu ukutuna imigirʉ ja Musa. \v 4 Kiriisitʉ akamara imigirʉ ja Musa, korereke abhaatʉ bhʉʉsi bhanʉ bhakumwisirirya, bhabharwɨ bhe eheene mʉbhʉtangɨ bhwa Mungu. \s Abhaatʉ bhʉʉsi bharatʉra kʉsabhurwa \p \v 5 Musa akaandɨka igʉrʉ we eheene mʉbhʉtangɨ bhwa Mungu kʉnzɨra yu ukugwata imigirʉ, “Ʉmʉʉtʉ wʉnʉ akugwata gʉʉsi ganʉ gari mumigirʉ, ariikara ku kugwata imigirʉ giyo.”\f + \fr 10:5 \fr*\xt Rora Abharaawi 18:5.\xt*\f* \v 6 Nawe igʉrʉ wʉ ʉkʉbharwa we eheene mʉbhʉtangɨ bhwa Mungu kʉnzɨra yu ukwisirirya, Musa akabhuga, “Mutiigambɨra mozekoro zaanyu, ‘Nɨ‑wɨɨwɨ wʉnʉ akʉtʉra kutiira kuhika mwisaarʉ?’ ” Ʉkʉgambabhu kwangɨ ʉkʉsabha Kiriisitʉ iikɨ kʉʉsɨ. \v 7 “Hamwɨ mʉtabhuurya, ‘Nɨ‑wɨɨwɨ wʉnʉ akʉtʉra kuja nyaari?’\f + \fr 10:7 \fr*\fk Nyaari\fk*\ft . Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora Ikiniibhasa.\ft*\f* ” Ʉkʉgambabhu kwangɨ ukuryʉra Kiriisitʉ kurwa mʉbhaku. \v 8 Nawe kɨnʉ kɨkʉgambwa mʉMaandɨkʉ Amarɨndu nɨ‑kʉbha, “Ringʼana rya Mungu rɨrɨ haguhɨ na naawɨ, riri mumunywa gwazʉ na rere mokoro yaazʉ.”\f + \fr 10:8 \fr*\xt Rora Amahiityʉ gi Imigirʉ 30:12‑14.\xt*\f* Ringʼana riyo neryo tʉkʉraganʼya igʉrʉ wu ukwisirirya Yɨɨsu Kiriisitʉ. \v 9 Ɨngʼana yiyo nɨ‑kʉbha, ʉraagambɨ kumunywa gwazʉ aumwene, “Yɨɨsu nɨ‑Mʉkʉrʉ,” na kwisirirya mumwʉyʉ gwazʉ kʉbha Mungu akamuryʉra kurwa mʉbhaku, ʉrasabhʉka. \v 10 Ʉmʉʉtʉ ariisiriryɨ Yɨɨsu Kiriisitʉ kumwʉyʉ gwazɨ gwʉsi, arabharirwa eheene mʉbhʉtangɨ bhwa Mungu. Ariisiriryɨ kumunywa gwazɨ, arasabhurwa. \v 11 Amaandɨkʉ Amarɨndu garabhuga, “Ʉmʉʉtʉ wʉwʉʉsi wʉnʉ akumwisirirya, atakʉsʉʉka zee.”\f + \fr 10:11 \fr*\xt Rora Isaaya 28:16.\xt*\f* \v 12 Amangʼana gayo gareerekenʼya kʉbha, kɨtareeho kɨmbʉrʉʉri gatɨ wa Abhayaahudi na bhanʉ bhatarɨ Abhayaahudi. Kʉnʉ Ʉmʉkʉrʉ wʉmwɨbhu kwa bhʉʉsi. Ewe ni‑mweryakoro bhʉkʉngʼu kwa bhʉʉsi bhanʉ bhakʉmʉsabha. \v 13 Amaandɨkʉ Amarɨndu garabhuga, “Wʉwʉʉsi wʉnʉ akʉsabha kuriina ryʉ Ʉmʉkʉrʉ, arasabhurwa.”\f + \fr 10:13 \fr*\xt Rora Yʉwɨɨri 2:32.\xt*\f* \p \v 14 Nangʉ, abhaatʉ bharamʉsabhabhwɨ arɨɨbhɨ bhakɨɨrɨ kumwisirirya? Naatu bharamwisiriryabhwɨ arɨɨbhɨ bhakɨɨrɨ kwigwa amangʼana igʉrʉ waazɨ? Na bhariigwabhwɨ amangʼana igʉrʉ waazɨ arɨɨbhɨ bhakɨɨrɨ kurwazirwa? \v 15 Na bharajabhwɨ kurwaza arɨɨbhɨ bhakɨɨrɨ kutumwa? Amaandɨkʉ Amarɨndu garabhuga, “Ukuuza kwa bhanʉ bhakurwaza Ɨngʼana Ɨnzʉmu, kʉrazomera abhaatʉ!”\f + \fr 10:15 \fr*\xt Rora Isaaya 52:7.\xt*\f* \p \v 16 Nawe, ɨtarɨ Abhiiziraɨri bhʉʉsi bhakiisirirya Ɨngʼana Ɨnzʉmu yiyo. Ʉmʉrʉʉtɨrɨri Isaaya akabhuga, “Ʉmʉkʉrʉ, nɨ‑wɨɨwɨ wʉnʉ isiriiryɨ amangʼana gɨɨtʉ?”\f + \fr 10:16 \fr*\xt Rora Isaaya 53:1.\xt*\f* \v 17 Mmbe, abhaatʉ bharatʉra kwisirirya Kiriisitʉ hanʉ bhariigwɨ amangʼana igʉrʉ waazɨ. Na bharatʉra kwigwa, arɨɨbhɨ ɨngʼana yiyo ɨrarwazwa. \p \v 18 Mmbe, nɨrabhuurya, Abhiiziraɨri bhakɨɨrɨ kwigwa ɨngʼana yiyo? Maheene bhakiigwa, chɨmbu Maandɨkʉ Amarɨndu gakubhuga, \q “Amangʼana gaabhʉ gakagambwa kʉʉsɨ yʉʉsi, \q na amangʼana gaabhʉ gakahika nʉʉrʉ mʉtɨnɨrʉ yɨ ɨɨsɨ.”\f + \fr 10:18 \fr*\xt Rora Zabhuri 19:4.\xt*\f* \p \v 19 Nɨrabhuurya naatu, nangʉ, Abhiiziraɨri bhakɨɨrɨ kwigwa ɨngʼana yiyo? Maheene bhakamenya, kʉ kʉbha ribhaga rya Musa, Mungu akabhabhʉʉrɨra Abhiiziraɨri, \q “Nɨrabhakora mwigombe \q abhaatʉ bhanʉ bhatarɨ abhaanɨ. \q Nɨrabhakora mʉbhɨ muriigatana bhʉkʉngʼu \q igʉrʉ wa abhaatʉ abhageege.”\f + \fr 10:19 \fr*\xt Rora Amahiityʉ gi Imigirʉ 32:21.\xt*\f* \m \v 20 Nʉ ʉmʉrʉʉtɨrɨri Isaaya akagamba amangʼana ga Mungu kʉbhʉkaari arabhuga, \q “Abhaatʉ bhanʉ bhataarɨ bharamonhya, \q nebho bhambwɨnɨ. \q Na bhanʉ bhatakubhuuriirirya amangʼana gaanɨ, \q nebho niyɨrɨkɨɨnʼyɨ kwebho.”\f + \fr 10:20 \fr*\xt Rora Isaaya 65:1.\xt*\f* \m \v 21 Nawe igʉrʉ wa Abhiiziraɨri, Mungu akabhuga, \q “Umwise nyangima nekeenda kwigwana na abhaatʉ bhaanɨ, \q nawe, nɨ‑bhaatʉ bhanʉ bhatakwigwa, \q naatu bhahaanyanga.”\f + \fr 10:21 \fr*\xt Rora Isaaya 65:2.\xt*\f* \c 11 \s Mungu akɨɨrɨ kwanga Abhiiziraɨri kʉbha abhaatʉ bhaazɨ \p \v 1 Nangʉ nɨrabhuurya, Mungu angirɨ abhaatʉ bhaazɨ? Zɨyi! Inyimwene ni‑Mwiziraɨri, kurwa kurwibhʉrʉ rwa Abhurahaamu, kurwa kʉkɨgambʉ cha Bhenjamɨɨni. \v 2 Mungu ataangirɨ abhaatʉ bhaazɨ bhanʉ aarʉbhwɨrɨ kwɨma ɨɨsɨ ɨkɨɨrɨ kubhumbwa. Mʉtɨɨzɨ kɨnʉ Amaandɨkʉ Amarɨndu gakubhuga igʉrʉ wʉ ʉmʉrʉʉtɨrɨri Ɨɨriya hanʉ aaririiriirɨ Mungu igʉrʉ wa Abhiiziraɨri? Akabhuga, \v 3 “Ʉmʉkʉrʉ, abhaatʉ bhanʉ bhiitirɨ abharʉʉtɨrɨri bhaazʉ, na bhaashiryɨ ahagero hu ukuhurukirya ikimweso. Nɨsaagirɨ inyimwene, na niinyɨ bhareenda kunyita!”\f + \fr 11:3 \fr*\xt Rora 1 Abhatɨmi 19:10, 14.\xt*\f* \v 4 Nawe Mungu akamʉgarukiryabhwɨ? Akabhuga, “Nɨsaajiryɨ abhaatʉ bhɨkwɨ muhungatɨ bhanʉ bhatakʉsabha Bhaari.”\f + \fr 11:4 \fr*\xt Rora 1 Abhatɨmi 19:18.\xt*\f* \p \v 5 Nʉʉrʉ nangwɨnʉ nɨmbu ɨrɨ, bhasaagirɨ bhasuuhubhu bhanʉ Mungu aarʉbhwɨrɨ kʉbhɨgʉngi bhyazɨ. \v 6 Bharʉbhwɨrwɨ kʉbhɨgʉngi, ɨtarɨ igʉrʉ wa amahocha gaabhʉ. Bhangasabhwirwɨ igʉrʉ wa amahocha gaabhʉ, ɨbhɨgʉngi bhyazɨ bhɨtaarɨ bhɨrabha ɨbhɨgʉngi kwikɨ. \v 7 Nangʉ amangʼana garibhu. Abhiiziraɨri bhakamohya kʉbha bhe eheene mʉbhʉtangɨ bhwa Mungu, nawe bhatabhwɨnɨ. Nɨ‑bharya bhaarʉbhwɨrwɨ na Mungu, nebho bhaabhwɨnɨ. Abhandɨ bhʉʉsi bhanʉ bhaasaagirɨ, Mungu akabhakora bhabhɨ ni imyʉyʉ mɨkʉngʼu. \v 8 Amaandɨkʉ Amarɨndu garabhuga, \q “Mungu akakora imyʉyʉ jabhʉ kʉbha miritʉ, \q akabharibha amɨɨsʉ korereke bhatarora, \q na akabharibha amatwɨ korereke bhatiigwa. \q Nɨmbu bharɨ kuhika reero yɨnʉ.”\f + \fr 11:8 \fr*\xt Rora Amahiityʉ gi Imigirʉ 29:4; Isaaya 29:10.\xt*\f* \m \v 9 Nʉ ʉmʉtɨmi Daudi akabhuga, \q “Hanʉ bhakokora zɨnyangi zaabhʉ, \q zɨbhɨ omotego gwʉ ʉkʉbhahaatya, \q no omotego gwʉ ʉkʉbhagwisha, \q na zɨbhɨ ɨnyaakʉ kwebho. \q \v 10 Amɨɨsʉ gaabhʉ giimwɨ ubhwɨrʉ, \q korereke bhatarora, \q ne emegongo jabhʉ jibherereke sikʉ zʉʉsi igʉrʉ wa zɨnyaakʉ zaabhʉ.”\f + \fr 11:10 \fr*\xt Rora Zabhuri 69:22‑23.\xt*\f* \s Ukwanga kwa Abhiiziraɨri kʉbhɨɨrɨ ʉrʉbhangʉ kʉbhanʉ bhatarɨ Abhiiziraɨri \p \v 11 Nangʉ nɨrabhuurya, Abhiiziraɨri bhakiitema korereke bhagwɨ kɨmwɨ? Zɨyi! Nawe, nɨ‑kʉrɨngʼaana nu ukwanga kwabhʉ kʉbha ubhutuurya bhubhiizirɨku nʉʉrʉ bhanʉ bhatarɨ Abhiiziraɨri. Kʉnzɨra yiyo, Mungu akeenda Abhiiziraɨri bhiigombe kobhona ubhutuurya chɨmbu bhanʉ bhatarɨ Abhiiziraɨri bhaabhwɨnɨ. \v 12 Nangʉ, arɨɨbhɨ abhaatʉ bhanʉ bhatarɨ Abhiiziraɨri bhakabhona ʉrʉbhangʉ rʉkʉrʉ kʉ kʉbha Abhiiziraɨri bhakaanga Ʉmʉsabhuri, mmbe bharabhona ʉrʉbhangʉ rʉkʉrʉ kʉkɨraho hanʉ Abhiiziraɨri bhʉʉsi bhakʉbha bhasabhukirɨ. \p \v 13 Nangʉ, nɨragamba na niimwɨ, abhaatʉ bhanʉ mʉtarɨ Abhiiziraɨri. Maheene Mungu antumirɨ nɨbhɨ umutumwa igʉrʉ wa abhaatʉ bhanʉ bhatarɨ Abhiiziraɨri. Nɨrakumya emeremo gɨnʉ nɨhɨɨrwɨ, \v 14 nawe niriisega, kʉhɨtɨra emeremo janɨ, Abhiiziraɨri abhakɨndichanɨ bhiigombe kobhona ubhutuurya chɨmbu imwɨ mwabhwɨnɨ, korereke obhorebhe bhwabhʉ bhasabhʉkɨ. \v 15 Rora, hanʉ Abhiiziraɨri bhaangirɨ Ʉmʉsabhuri, Mungu wʉʉsi akabhaanga, akiigwana na abhaatʉ bhanʉ bhatarɨ Abhiiziraɨri. Hanʉ Mungu ariisiriryɨ Abhiiziraɨri naatu, ɨrabha nkina abhaku bharyukirɨ! \p \v 16 Ʉmʉʉtʉ araahurukiryɨ Mungu ikiginga cha amagesa, amagesa gaazɨ gʉʉsi garabha igʉrʉ wa Mungu. Na araahurukiryɨ Mungu imiri jʉ ʉmʉzɨyituuni, na amatʉʉtʉ gaaku gʉʉsi garabha igʉrʉ wa Mungu. \v 17 Nangʉ, Mungu akatɨna ziisha obhorebhe, na akahamba ziisha ɨzɨndɨ zʉ ʉmʉzɨyituuni gwa mwitɨrɨgʉ gatɨgatɨ wi ibhisha bhye embere. Ibhisha bhyʉsi bhɨrabhona ibhyakurya kurwa kwitina ryʉ ʉmʉzɨyituuni. Imwɨ nangʉ, nebho ibhisha bhyʉ ʉmʉzɨyituuni mwitɨrɨgʉ. \v 18 Mmbe mʉtarega ibhisha bhɨnʉ bhyatinirwɨ. Mutiikorya, na muhiitɨ kʉbha, ritina rɨtakubhiisega imwɨ, nawe niimwɨ mukwisega ritina. \p \v 19 Nawe ʉratʉra kubhuga, “Ibhisha bhiyo bhɨkatinwa, korereke inyɨ nɨhambiirwɨ ahagero haabhʉ.” \v 20 Gayo nɨ‑maheene. Ibhisha bhiyo bhɨkatinwa kʉ kʉbha bhitiisiriiryɨ, na naawɨ ʉrɨ chɨmbu ʉrɨ kʉ kʉbha wiisiriiryɨ. Wiyangarɨrɨ, utiiyʉnga, nawe wʉbhahɨ. \v 21 Arɨɨbhɨ Mungu akatɨnɨra Abhiiziraɨri bhanʉ bhaangɨ ibhisha bhyi isimʉka yʉ ʉmʉzɨyituuni, naabha awɨ, aratʉra kʉkʉtɨnɨra. \p \v 22 Morore chɨmbu Mungu akokorera abhaatʉ abhandɨ amazʉmu, na chɨmbu akʉtɨnɨra abhaatʉ abhandɨ kwa bhʉhaari. Arabhatɨnɨra bhanʉ bhaangirɨ kumwisirirya, na arakokorera awɨ amazʉmu orengʼehe kwisirirya ʉbhʉzʉmu bhwazɨ. Nawe awʉʉsi ʉraatigɨ kumwisirirya, ʉratinirwa. \v 23 Na Abhiiziraɨri bhayo bhariichʉrɨ na kwisirirya Mungu, bharahambiirwa naatu, kʉ kʉbha Mungu anʉ ʉbhʉnaja bhwʉ ʉkʉbhahambɨɨra kwikɨ. \v 24 Awɨ wʉnʉ ʉtarɨ Umwiziraɨri, kusimʉka wangɨ ikisha chʉ ʉmʉzɨyituuni gwa mwitɨrɨgʉ. Nawe ʉkatinwa na kʉhambiirwa kʉmʉzɨyituuni gʉnʉ gwahambirwɨ na abhaatʉ, nangabha kiyo ne‑kegero kigini kokorwa. Nangʉ omenye, ɨtarɨ moremo mʉkʉngʼu kwa Mungu kʉgarʉkɨra kuhambɨɨra ibhisha bhyʉ ʉmʉzɨyituuni kʉmʉtɨ gʉnʉ gwarɨ nebho abheene. \s Mungu ararorera ɨbhɨgʉngi abhaatʉ bhʉʉsi \p \v 25 Abhahiiri bhaanɨ, nereenda momenye amaheene igʉrʉ wɨ ɨsɨɨmi ya Mungu yɨnʉ yiibhisirɨ kwɨma ɨkarɨ, korereke mʉtaaza kwiyigwa bha amangʼɨɨni bhʉkʉngʼu. Momenye kʉbha Abhiiziraɨri obhorebhe bhaana zekoro kʉngʼu, kuhika ribhaga rɨnʉ Mungu ariisiriryɨ endengo ya abhaatʉ bhanʉ bhatarɨ Abhiiziraɨri kʉsʉngʼaana ubhutuurya. \v 26 Kʉnzɨra yiyo, Abhiiziraɨri bhʉʉsi bharasabhurwa. Chɨmburya Mungu aagambirɨ mʉMaandɨkʉ Amarɨndu, \q “Ʉmʉsabhuri araaza kurwa Sayuuni, \q arakora urwibhʉrʉ rwa Yaakobho bhatigɨ kwanga Mungu. \q \v 27 Bhʉnʉ nebho ʉbhʉragɨ bhwanɨ bhʉnʉ nɨraakore nabhʉ, \q hanʉ nɨraabhabheerere ʉbhʉbhɨ bhwabhʉ.”\f + \fr 11:27 \fr*\xt Rora Isaaya 27:9, 59:20‑21; Yɨrɨmiya 31:33‑34.\xt*\f* \p \v 28 Hanʉ Abhiiziraɨri bhaarɨ bhakwanga Ɨngʼana Ɨnzʉmu igʉrʉ wa Yɨɨsu Kiriisitʉ, bhakabha abhabhisa bha Mungu. Nawe amangʼana gayo gabhɨɨrɨ gu ubhwera kwa niimwɨ abhaatʉ bhanʉ mʉtarɨ Abhiiziraɨri. Naabhabhu Mungu akɨɨrɨ asɨɨgirɨ Abhiiziraɨri, kʉ kʉbha aarɨ arʉbhwɨrɨ bhawisɨɨkʉrʉ na kokora ʉbhʉragɨ nabhʉ. \v 29 Mungu arɨɨmarɨ korobhora abhaatʉ bhaazɨ na kʉbhaha ʉrʉbhangʉ, atakʉtʉra kwichʉra. \p \v 30 Ɨkarɨ, imwɨ mʉkaanga Mungu, nawe nangwɨnʉ mʉsʉngʼaanirɨ ɨbhɨgʉngi bhya Mungu, kʉ kʉbha Abhiiziraɨri bhataamwigwirɨ. \v 31 Ɨbhuɨbhu Abhiiziraɨri bhaangirɨ Mungu, korereke bharorerwe ɨbhɨgʉngi na Mungu kwikɨ, kʉ kʉbha bhararora chɨmburya imwɨ mʉrʉrɨɨrwɨ rigʉngi. \v 32 Mungu newe aatigirɨ abhaatʉ bhangʼehe kʉtama kʉmʉsʉʉka na kobhohwa mubhwangi bhwabhʉ, korereke abharorere ɨbhɨgʉngi abhaatʉ bhayo bhʉʉsi. \s Mungu akumibhwɨ \p \v 33 Nangʉ nɨ‑wɨɨwɨ wʉnʉ akʉtʉra komenya ubhuniibhi, ʉbhʉngʼɨɨni nu ubhwʉbhʉʉri bhwa Mungu? Bhɨrakɨra ukwobhoora kwɨtʉ! Atareeho ʉmʉʉtʉ wʉnʉ akʉtʉra komenya ɨtɨnɨrʉ yaazɨ hamwɨ kʉgambɨra zɨnzɨra zaazɨ. \v 34 Amaandɨkʉ Amarɨndu garabhuga, \q “Nɨ‑wɨɨwɨ wʉnʉ akʉtʉra komenya amiisɨɨgi gʉ Ʉmʉkʉrʉ Mungu? \q Nɨ‑wɨɨwɨ ahaamotongera?”\f + \fr 11:34 \fr*\xt Rora Isaaya 40:13.\xt*\f* \q \v 35 “Nɨ‑wɨɨwɨ aamʉhɨɨrɨ Mungu ekegero \q kɨnʉ akwenderwa kʉmʉgarukirya?”\f + \fr 11:35 \fr*\xt Rora Ayubhu 41:11.\xt*\f* \q \v 36 Mungu newe umwene ebhegero bhyʉsi. \q Kʉhɨtɨra kwawɨ nʉ ʉbhʉnaja bhwazɨ, ebhegero bhyʉsi bhereho. \q Mungu agungibhwɨ kemerano! Garamɨ. \c 12 \s Muhuruchɨ ubhwikari bhwanyu mohokerye Mungu \p \v 1 Abhahiiri bhaanɨ, mwɨzɨ chɨmbu Mungu akotororera ɨbhɨgʉngi. Nangʉ nɨrabhiisasaama, muhuruchɨ ubhwikari bhwanyu kwa Mungu, mʉbhɨ nchi ikimweso ɨkɨhʉru, ɨkɨrɨndu, kɨnʉ kekozomera Mungu. Kokorabhu, neyo ɨnzɨra ya amaheene go okosengera Mungu. \v 2 Mʉtɨɨga zisimʉka za abhaatʉ bhɨ ɨɨsɨ yɨnʉ, nawe mutigɨ Mungu achʉrɨ imyʉyʉ janyu, korereke mʉbhɨ na amiisɨɨgi amahya. Hayo neho mukwɨga komenya ganʉ Mungu akwenda. Mʉramenya nɨ‑mangʼanakɨ amazʉmu, ganʉ gakomozomera, naatu ganʉ ganagirɨ. \p \v 3 Nangʉ, Kiriisitʉ angʼɨɨrɨ ʉrʉbhangʉ nɨbhɨ umutumwa waazɨ. Kʉgayo, nɨrabhʉʉrɨra imwʉsibhu, mutiirora kʉbha moreenderwa kʉkɨra chɨmbu mʉrɨ, nawe mʉbhɨ nu ubhwʉbhʉʉri. Mungu ahɨɨrɨ abhaatʉ bhʉʉsi ekerengo chu ubhwisirirya bhwabhʉ. \v 4 Chɨmbu mwɨzɨ, ʉmʉbhɨrɨ nɨ‑gʉmwɨ, nawe guni ibhiimʉ bhyaru, ni ibhiimʉ bhyʉsi bhene emeremo jaku. \v 5 Ɨbhu nɨmbu na niitwɨ tʉrɨ. Nangabha itwɨ bhaaru, nawe tʉbhɨɨrɨ mʉbhɨrɨ gʉmwɨ kugwatana kwɨtʉ na Kiriisitʉ. Kʉmʉbhɨrɨ gwazɨ, abhaatʉ bhʉʉsi ni‑bhiimʉ bhya abhakɨndichabhʉ. \p \v 6 Nangʉ tʉnʉ ʉbhʉnaja bhʉtaanirɨ, chɨmbu Mungu aatʉhɨɨrɨ ɨbhɨgʉngi bhyazɨ. Ʉmʉʉtʉ wʉnʉ anʉ ʉbhʉnaja bhwʉ ʉbhʉrʉʉti, abhohokerye kʉrɨngʼaana nu ubhwisirirya bhwazɨ. \v 7 Ʉmʉʉtʉ wʉnʉ anʉ ʉbhʉnaja bhwo okohocha, ahoche bhwaheene. Wʉ ʉbhʉnaja bhu ukwija, iijɨ bhwaheene. \v 8 Wʉ ʉbhʉnaja bhwʉ ʉkʉhaana umwʉyʉ abhakɨndichazɨ, akore kwa mwʉyʉ mwɨrʉ. Wʉ ʉbhʉnaja bhwʉ ʉkʉhaana abhaatʉ, ahaanɨ kumwʉyʉ gwʉsi. Wʉ ʉbhʉnaja bhu ukwimɨɨrɨrɨra, iimɨɨrɨrɨrɨ kumucha. Na wʉ ʉbhʉnaja bhwɨ ɨbhɨgʉngi, abharorere ɨbhɨgʉngi abhaatʉ kobhozomerwa. \s Mʉsɨɨganɨ \p \v 9 Ʉbhʉsɨɨgi bhwanyu bhʉtabha bhwa kwirya amatimba. Mubhiihirirwɨ riibhɨ ryʉryʉsi, nawe mokore amazʉmu ibhaga ryʉsi. \v 10 Mʉsɨɨganɨ imubheene kobheene ncha abhahiiri. Mʉkajɨ kʉsʉʉka abhakɨndichanyu. \v 11 Mʉtatobha kokora emeremo ja Mungu, nawe mʉbhɨ nu umucha mozekoro zaanyu ko kokorera Ʉmʉkʉrʉ Yɨɨsu emeremo. \v 12 Mozomerwe kʉ kʉbha yu ubhwisɨgi bhʉnʉ mʉnabhwɨ. Mwigumiriryɨ kwibhaga ryɨ ɨnyaakʉ, na mohoreere mʉmasabhi. \v 13 Mʉsakiryɨ abharɨndu bha Mungu kwa bhɨnʉ bhakwenda, na mʉbhɨ bhe ekoro ɨnzʉmu ku kuginihya abhagini. \p \v 14 Mʉsabhɨrɨ abhaatʉ bhanʉ bhakʉbhanyaacha, korereke Mungu abhahɨ ʉrʉbhangʉ. Mʉtabha mʉrasabha bhiihiimwɨ. \v 15 Mozomerwe hamwɨmwɨ na bhanʉ bhakozomerwa, na mʉrɨrɨ hamwɨmwɨ na bhanʉ bhakʉrɨra. \v 16 Mwikarɨ hamwɨmwɨ kubhwɨndi bhʉmwɨ. Mʉtabha muriikorya, nawe mwiyichɨ, mʉbhɨ nu ubhugwatani na abhaatʉ bhi iyaasɨ. Mutiirora, imwɨ nɨ‑bha amangʼɨɨni bhʉkʉngʼu. \p \v 17 Hanʉ abhaatʉ bhakʉbhakorera amabhɨ, mʉtarɨhanʼya amabhɨ. Nawe mwangarɨrɨ na kokora ganʉ gakororekana amazʉmu kʉbhaatʉ bhʉʉsi. \v 18 Mʉkajɨ kokora ryʉryʉsi rɨnʉ mʉkʉtʉra, korereke mʉbhɨ no omorembe na abhaatʉ bhʉʉsi. \v 19 Abhasɨɨgwa bhaanɨ, mʉtarɨhanʼya isiirɨ, mutigɨrɨ Mungu. Nɨrabhugabhu, kʉ kʉbha mʉMaandɨkʉ Amarɨndu Ʉmʉkʉrʉ Mungu arabhuga, “Ʉkʉrɨhanʼya isiirɨ ni‑igʉrʉ waanɨ, inyɨ nɨkʉrɨhanʼya.”\f + \fr 12:19 \fr*\xt Rora Amahiityʉ gi Imigirʉ 32:35.\xt*\f* \v 20 Naatu Amaandɨkʉ Amarɨndu garabhuga, \q “Umubhisa waazʉ arɨɨbhɨ nɨ ɨnzara, mohe ibhyakurya. \q Na arɨɨbhɨ ne enyoota, mohe chu ukunywa. \q Oreekorebhu, ʉrabha nkina ukumingiirɨ amakara go omorero kumutwɨ gwazɨ.”\f + \fr 12:20 \fr*\fk Ʉrabha nkina ukumingiirɨ amakara go omorero kumutwɨ gwazɨ\fk*\ft , enzobhooro yaku, \ft*\fqa ʉrabha umusuuchiryɨ igʉrʉ wʉ ʉbhʉbhɨ bhwazɨ kʉbhʉzʉmu bhwazʉ. \fqa*\xt Rora Mesaari 25:21‑22.\xt*\f* \m \v 21 Ʉtahizwa na amabhɨ, nawe uhizɨ amabhɨ ko kokora amazʉmu. \c 13 \s Mʉsʉʉkɨ abhakangati bhɨ ɨsɨrɨkaarɨ \p \v 1 Abhaatʉ bhʉʉsi bhareenderwa kʉsʉʉka abhakangati bhɨ ɨsɨrɨkaarɨ. Muhiitɨ kʉbha, ʉbhʉnaja bhwabhʉ bhwʉ ʉkʉkangata, bhʉrarwa kwa Mungu, ewe newe aabhatɨɨrɨ mʉbhʉkangati. \v 2 Kʉgayo, ʉmʉʉtʉ wʉwʉʉsi wʉnʉ akwanga ʉbhʉnaja bhwabhʉ, araanga Mungu wʉnʉ aabhatɨɨrɨ mʉbhʉkangati. Nʉ ʉmʉʉtʉ araakorebhu, ariireetera ɨtɨnɨrʉ ya Mungu. \v 3 Abhakangati bhatakʉkanga ʉmʉʉtʉ wʉnʉ akokora amazʉmu, nawe wʉnʉ akokora amabhɨ. Nangʉ arɨɨbhɨ ʉtakwenda kwʉbhaha ʉmʉkangati, ʉbhɨ ʉrakora amazʉmu, wʉʉsi arakukumya. \v 4 Ʉmʉkangati wɨ ɨsɨrɨkaarɨ, ne‑mohocha wa Mungu, ne emeremo gɨnʉ akokora ginu ubhwera kwa niimwɨ. Nawe, ʉraakore amabhɨ, oreenderwa wʉbhahɨ! Nɨ‑maheene kʉbha anʉ ʉbhʉnaja bhwʉ ʉkʉbhatɨnɨra. Ko kokorabhu, arabha omohocha wa Mungu na kuhicha ɨtɨnɨrʉ kwa wʉnʉ akokora amabhɨ. \v 5 Kʉgayo, moreenderwa kʉsʉʉka abhakangati bhɨ ɨsɨrɨkaarɨ. Mʉtabhasʉʉka igʉrʉ wu ukwʉbhaha ɨtɨnɨrʉ, nawe mʉbhasʉʉkɨ kʉ kʉbha mwɨzɨ mozekoro zaanyu kʉbha, Mungu areenda mʉbhɨ mʉrakorabhu. \p \v 6 Ni‑gʉrʉ wa riyo, mʉrarɨha rigʉʉti. Abhakangati bhɨ ɨsɨrɨkaarɨ, hanʉ bhakokora emeremo jabhʉ bhwaheene, bharahokerya Mungu. \v 7 Mʉbhahɨ abhakangati kɨnʉ bhakwenderwa kʉhaabhwa. Arɨɨbhɨ mʉratunibhwa rigʉʉti, mʉrɨhɨ rigʉʉti. Arɨɨbhɨ mʉratunibhwa ubhushuru, mʉrɨhɨ ubhushuru. Na wʉnʉ akwenderwa kusuukwa, asuukwɨ. \s Ʉbhʉsɨɨgi neyo ɨnzɨra yu ukuhikɨra amaswaja ga Mungu \p \v 8 Mʉtabha mʉratunibhwa chʉchʉsi nʉ ʉmʉʉtʉ wʉwʉʉsi, nawe ʉkʉsɨɨgana. Wʉnʉ asɨɨgirɨ ʉmʉkɨndichazɨ, ewe newe akuhikɨra amaswaja ga Mungu. \v 9 Rora, imigirʉ gɨrabhuga, “Ʉtasebheeta, utiita, utiibha, na utiigomba ekegero chʉ ʉmʉkɨndichazʉ.”\f + \fr 13:9a \fr*\xt Rora Kʉhʉrʉka 20:13‑17; Amahiityʉ gi Imigirʉ 5:17‑21.\xt*\f* Nawe, umugirʉ guyo nɨ ɨgɨndɨ jʉsi gɨragwatanibhwa mumugirʉ gʉmwɨ gʉnʉ gukubhuga, “Ʉmʉsɨɨgɨ nyarʉbhɨri waazʉ chɨmbu wisɨɨgirɨ aumwene.”\f + \fr 13:9b \fr*\xt Rora Abharaawi 19:18.\xt*\f* \v 10 Ʉmʉʉtʉ wʉnʉ asɨɨgirɨ nyarʉbhɨri waazɨ, atakomokorera amabhɨ. Igʉrʉ wa riyo, ʉbhʉsɨɨgi nebhwe ɨnzɨra yu ukuhikɨra imigirʉ ja Mungu. \p \v 11 Mʉbhɨ mʉrakora gayo gʉʉsi, kʉ kʉbha mwɨzɨ, ɨsa yʉ ʉkʉpambʉka ihikirɨ. Rora, ribhaga ryʉ ʉbhʉsabhuri bhwɨtʉ rɨrɨ haguhɨ bhʉkʉngʼu, kʉkɨra hanʉ twatangirɨ kwisirirya Yɨɨsu. \v 12 Ubhutikʉ bhwɨrirɨ, nu urusikʉ uruhya rʉraariirɨ. Nangʉ, tutigɨ amahocha amabhɨ ganʉ gahaakorwa mukiirimya, na twibhohe ebheseme bhyu ubhwɨrʉ. \v 13 Tʉbhɨ ne eteemwa ɨnzʉmu chɨmbu ikwenderwa kʉbhanʉ bhakwikara mubhwɨrʉ bhwu urusikʉ uruhya. Tʉtabha abhaatʉ bhanʉ bhakokora zɨnyangi zʉ ʉmʉsʉʉhʉ gu ukurya nu ukunywa. Tʉtakora eteemwa yʉyʉʉsi yu ubhusimbɨ, nʉʉrʉ kokora amangʼana ga zɨsʉni. Tʉtabha bhi iryʉmana, na bha rihari. \v 14 Nawe nangʉ, mubhwikari bhwanyu bhwʉsi, mʉbhɨ mʉrakangatwa nʉ Ʉmʉkʉrʉ Yɨɨsu Kiriisitʉ. Mutiisirirya nʉʉrʉ hasuuhu ʉkʉkangatwa ni isimʉka yaanyu yʉ ʉbhʉbhɨ hamwɨ kutuna umwʉyʉ gwanyu ʉmʉbhɨ. \c 14 \s Mʉtatɨnɨra abhiisirirya abhakɨndichanyu \p \v 1 Mwisiriryɨ umwisirirya ʉmʉkɨndichanyu wʉnʉ akɨɨrɨ kokongʼa mubhwisirirya bhwazɨ. Mʉtahakaana nawe igʉrʉ wa amiisɨɨgi gaazɨ. \v 2 Ʉmʉʉtʉ wu ubhwisirirya ʉbhʉnagu, ararora aratʉra kurya chʉchʉsi kirya, nawe wʉnʉ ubhwisirirya bhwazɨ bhʉkɨɨrɨ kokongʼa, ahaarya zinyinyi izeene. \v 3 Ʉmʉʉtʉ wʉnʉ akurya ibhyakurya bhyʉsi, atarega wʉnʉ akurya zinyinyi izeene. Nʉ ʉmʉʉtʉ wʉnʉ akurya zinyinyi izeene, wʉʉsi atatɨnɨra wʉnʉ akurya ibhyakurya bhyʉsi, kʉ kʉbha Mungu amwisiriiryɨ chɨmbu arɨ. \v 4 Awɨ ʉtaana ʉbhʉnaja bhwʉbhwʉsi bhwʉ ʉkʉtɨnɨra omohocha wʉ ʉwʉndɨ. Ʉmʉkʉrʉ waazɨ newe akʉtʉra komenya arɨɨbhɨ omohocha waazɨ asariryɨ hamwɨ atasariryɨ. No omohocha waazɨ arakora chɨmbu ikwenderwa, kʉ kʉbha Ʉmʉkʉrʉ Yɨɨsu anʉ ʉbhʉnaja bhu ukumwimiirirya kokorabhu. \p \v 5 Ʉmʉʉtʉ wʉmwɨ aratʉra korora urusikʉ ororebhe runu ubhwera kʉkɨra urusikʉ ʉrʉndɨ, nawe ʉmʉʉtʉ ʉwʉndɨ akarora zisikʉ zʉʉsi zituubhɨɨnɨ. Abhaatʉ bhʉʉsi bhabhɨ ne eheene igʉrʉ wa amangʼana ganʉ bhakwisirirya. \v 6 Ʉmʉʉtʉ wʉnʉ akorora urusikʉ ororebhe runu ubhwera kʉkɨra urusikʉ ʉrʉndɨ, arakorabhu kʉ kʉbha areenda kozomeerya Ʉmʉkʉrʉ Yɨɨsu. Na wʉnʉ akurya ibhyakurya bhyʉsi, arakorabhu ko kozomeerya Ʉmʉkʉrʉ Yɨɨsu, kʉ kʉbha akabhʉʉrɨra Mungu, “Ʉzʉmiryɨ.” Nʉ ʉwʉndɨ wʉnʉ atakurya, arakorabhu kʉ kʉbha areenda kozomeerya Ʉmʉkʉrʉ Yɨɨsu. Wuyo wʉʉsi akabhʉʉrɨra Mungu, “Ʉzʉmiryɨ.” \v 7 Nɨrabhugabhu, kʉ kʉbha atareeho ʉmʉʉtʉ gatɨ wɨɨtʉ wʉnʉ akwikara igʉrʉ waazɨ umwene, nʉʉrʉ wʉnʉ akukwa igʉrʉ waazɨ umwene. \v 8 Hanʉ tʉkʉbha bhahʉru, turiikara igʉrʉ wʉ Ʉmʉkʉrʉ Yɨɨsu, na hanʉ tukukwa, tʉrakwa igʉrʉ wʉ Ʉmʉkʉrʉ Yɨɨsu. Mmbe tʉraabhɨ bhahʉru hamwɨ turiikwɨ, itwɨ nɨ‑bhaatʉ bhaazɨ. \v 9 Kiriisitʉ akakwa na kuryʉka, korereke abhɨ Ʉmʉkʉrʉ wa abhaatʉ bhʉʉsi, abhaku na abhahʉru.\f + \fr 14:9 \fr*\xt Rora 2 Abhakʉrintʉ 5:15.\xt*\f* \p \v 10 Nangʉ, ndora awɨ ʉratɨnɨra ʉmʉkɨndichazʉ? Kwakɨ na naawɨ ʉrarega ʉmʉkɨndichazʉ? Itwʉsi turiimɨɨrɨra mʉbhʉtangɨ bhwi ikitumbɨ cha Mungu chɨ ɨtɨnɨrʉ, na Mungu aratɨnɨra abhaatʉ bhʉʉsi. \v 11 Amaandɨkʉ Amarɨndu garabhuga, \q “Heene, Ʉmʉkʉrʉ Mungu akagamba, \q abhaatʉ bhʉʉsi bharahigama mʉbhʉtangɨ bhwanɨ, \q abhaatʉ bhʉʉsi bhariisirirya kuminywa jabhʉ kʉbha inyɨ ni‑Mungu.”\f + \fr 14:11 \fr*\xt Rora Isaaya 45:23.\xt*\f* \m \v 12 Mmbe nɨmbu, itwʉsi tukwitonda itubheene mʉbhʉtangɨ bhwa Mungu. \s Ʉtamwendeerya ʉmʉkɨndichazʉ \p \v 13 Nangʉ, tutigɨ kwitɨnɨra. Nawe tuhityɨ tʉtakora chʉchʉsi kɨnʉ kikwendeerya hamwɨ kugwisha ʉmʉkɨndichɨtʉ. \v 14 Ku kugwatana nʉ Ʉmʉkʉrʉ Yɨɨsu, nɨɨzɨ amaheene kʉbha, kɨtareeho ichakurya chʉchʉsi kibhuruuru kusimʉka yachʉ.\f + \fr 14:14 \fr*\xt Rora Maaroko 7:18‑20.\xt*\f* Nawe ʉmʉʉtʉ wʉnʉ areekerore ichakurya ni‑kibhuruuru, kwawe kɨrabha kibhuruuru. \v 15 Nʉ ʉmʉkɨndichazʉ araarumɨkɨ igʉrʉ wi ibhyakurya bhɨnʉ ukurya, hayo ʉtakʉbha ʉrakangatwa nʉ ʉbhʉsɨɨgi. Mmbe, utiisirirya ichakurya chazʉ kɨbhɨ kereetandeewa chu ukurimirya ʉmʉʉtʉ wʉnʉ Kiriisitʉ aakuurɨ igʉrʉ waazɨ! \v 16 Ʉtakora ekegero kɨnʉ awɨ okorora nɨ‑kɨzʉmu, nawe kʉbhandɨ kɨrarorekana nɨ‑kɨbhɨ. \v 17 Amangʼana gʉ ʉbhʉtɨmi bhwa Mungu\f + \fr 14:17 \fr*\fk Ʉbhʉtɨmi bhwa Mungu\fk*\ft . Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora Ikiniibhasa.\ft*\f* gatarɨ igʉrʉ wu kurya hamwɨ kunywa, nawe ni‑gʉrʉ we eheene, omorembe no obhozomerwa. Gayo gʉʉsi gahaatʉrɨkana kʉbhʉsakirya bhwe Ekoro Ɨndɨndu. \v 18 Ʉmʉʉtʉ wʉwʉʉsi wʉnʉ akohokerya Kiriisitʉ kʉmangʼana gayo, ahaazomera Mungu, na ahiisiriribhwa na abhaatʉ. \p \v 19 Nangʉ tugwatɨ ribhaga ryʉsi amangʼana ganʉ gakoreeta omorembe na gu ukwinaja mubhwisirirya bhwɨtʉ. \v 20 Ʉtasarya emeremo ja Mungu igʉrʉ wi ibhyakurya. Maheene, ibhyakurya bhyʉsi bhiriisiriribhwa kuriibhwa, nawe nɨ‑kɨbhɨ kʉmʉʉtʉ kurya ibhyakurya bhyʉbhyʉsi bhɨnʉ bhɨkʉtʉra kugwisha ʉmʉkɨndichazɨ. \v 21 Hakɨrɨku utigɨ kurya ɨnyama, hamwɨ kunywa idivaayi,\f + \fr 14:21 \fr*\fk Idivaayi\fk*\ft . Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora Ikiniibhasa.\ft*\f* hamwɨ kokora chʉchʉsi kɨnʉ kɨkʉtʉra kugwisha ʉmʉkɨndichazʉ. \v 22 Nangʉ ubhwisirirya bhʉnʉ ʉnabhwɨ igʉrʉ wa amangʼana gayo, bhʉbhɨ gatɨ waazʉ na Mungu abheene. Hakɨrɨku ʉmʉʉtʉ wʉnʉ atakwitɨnɨra hanʉ akokora ekegero kɨnʉ akorora kɨrɨ bhwaheene. \v 23 Nawe ʉmʉʉtʉ wʉnʉ ana makɨbhwɨ igʉrʉ wi ibhyakurya bhɨnʉ akurya, aratinirwa na Mungu, kʉ kʉbha ʉmʉʉtʉ wuyo ariisirirya kʉbha kɨnʉ akʉrirɨ nɨ‑kɨbhɨ. Ʉmʉʉtʉ araakore chʉchʉsi kɨnʉ atakwisirirya kʉbha nɨ‑kɨbhɨ, arabha akʉrirɨ ʉbhʉbhɨ. \c 15 \p \v 1 Mmbe, itwɨ bhanʉ tʉkʉngʼirɨ mubhwisirirya bhwɨtʉ, toreenderwa kwigumirirya na tʉsakiryɨ abhakɨndichɨtʉ bhanʉ bhakɨɨrɨ kokongʼa. Tʉtakora amangʼana ganʉ gakotozomera itwɨ abheene. \v 2 Itwʉsi tʉkajɨ kokora amangʼana go okozomera bhanyarʉbhɨri bhɨɨtʉ igʉrʉ wu ubhwera bhwabhʉ, korereke bhanagɨ mubhwisirirya bhwabhʉ. \v 3 Nʉʉrʉ Kiriisitʉ, ataakʉrirɨ amangʼana ganʉ gaamʉzʉmɨɨrɨ umwene. Nawe akakora chɨmburya Amaandɨkʉ Amarɨndu gakubhuga, \q “Amatuki ganʉ bhaakutukirɨ awɨ, \q gakambona inyɨ.”\f + \fr 15:3 \fr*\xt Rora Zabhuri 69:9.\xt*\f* \m \v 4 Gʉʉsi ganʉ gaandikirwɨ ɨkarɨ mʉMaandɨkʉ Amarɨndu, gakaandɨkwa igʉrʉ wu ukutwija itwɨ. Amaandɨkʉ gayo garatʉsakirya kwigumirirya mʉnyaakʉ yɨɨtʉ na garatokongoora, korereke tʉbhɨ nu ubhwisɨgi. \p \v 5 Mungu newe akotoha ubhwigumirirya no okotokongoora. Nangʉ, nɨrasabha abhakore mwikarɨ kubhwɨndi bhʉmwɨ, ku kwɨga Yɨɨsu Kiriisitʉ. \v 6 Hayo neho imwʉsi mʉkʉtʉra kʉgʉnga Mungu, Bhaabha wʉ Ʉmʉkʉrʉ Yɨɨsu Kiriisitʉ, kubhwɨndi bhʉmwɨ na kwiraka rɨmwɨ. \s Mungu ariisirirya Abhayaahudi na bhanʉ bhatarɨ Abhayaahudi \p \v 7 Nangʉ, mwiginihyɨ imubheene kobheene, chɨmbu Kiriisitʉ aabhasʉngʼaanirɨ imwɨ, korereke Mungu akumibhwɨ. \v 8 Muhiitɨ kʉbha, Kiriisitʉ akaaza kʉbha omohocha wa Abhayaahudi korereke abheereche kʉbha, Mungu ne moheene. Kʉnzɨra ya Kiriisitʉ, Mungu amarirɨ ʉbhʉragɨ bhwʉsi bhʉnʉ aaragɨɨnʼyɨ bhasʉʉkʉrʉ bhaabhʉ. \v 9 Na akaaza korereke abhaatʉ bhanʉ bhatarɨ Abhayaahudi bhakumyɨ Mungu igʉrʉ wɨ ɨbhɨgʉngi bhyazɨ. Amaandɨkʉ Amarɨndu garabhuga, \q “Mmbe, nɨrakukumya gatɨ wa abhaatʉ bhi ibhyarʉ ɨbhɨndɨ, \q nɨrakwɨmbɨra amɨɨmbʉ gu ukukukumya awɨ.”\f + \fr 15:9 \fr*\xt Rora Zabhuri 18:49; 2 Samwɨri 22:50.\xt*\f* \m \v 10 Naatu, Amaandɨkʉ garabhuga, \q “Imwɨ abhaatʉ bhi ibhyarʉ ɨbhɨndɨ, \q mozomerwe hamwɨmwɨ na abhaatʉ bha Mungu!”\f + \fr 15:10 \fr*\xt Rora Amahiityʉ gi Imigirʉ 32:43.\xt*\f* \m \v 11 Naatu, Amaandɨkʉ garabhuga, \q “Imwɨ abhaatʉ bhi ibhyarʉ ɨbhɨndɨ, \q mukumyɨ Ʉmʉkʉrʉ Mungu. \q Imwɨ abhaatʉ bhʉʉsi kʉʉsɨ, \q mukumyɨ bhʉkʉngʼu!”\f + \fr 15:11 \fr*\xt Rora Zabhuri 117:1.\xt*\f* \m \v 12 Naatu ʉmʉrʉʉtɨrɨri Isaaya akagamba, \q “Araaza ʉmʉʉtʉ wʉmwɨ kurwa murwibhʉrʉ rwa Yeese, \q ewe arakangata ibhyarʉ bhyʉsi. \q Na abhaatʉ bhi ibhyarʉ bhyʉsi, \q bharamwisega kʉbha, ewe arabhasabhʉra.”\f + \fr 15:12 \fr*\xt Rora Isaaya 11:10.\xt*\f* \p \v 13 Nɨrabhasabhɨra kwa Mungu wʉnʉ akoreeta ubhwisɨgi, abhahɨ obhozomerwa bhwaru no omorembe kʉrɨngʼaana nu ubhwisirirya bhwanyu. Ubhwisɨgi bhwanyu bhwaruhɨ kuzinguru ze Ekoro Ɨndɨndu. \s Kɨnʉ kigiriryɨ Paaurʉ aandɨkɨ ɨnyarʉbha yaazɨ \p \v 14 Abhahiiri bhaanɨ, inyimwene neno obhoheene kʉbha imwɨ, nɨ‑bhaatʉ bhazʉmu bhʉkʉngʼu, na mwɨzɨ bhwaheene chɨmbu mukwenderwa kokora, na mʉnʉ ʉbhʉnaja bhu ukwiyija. \v 15 Nawe, nɨbhaandikiirɨ amangʼana agandɨ mʉnyarʉbha yɨnʉ kʉbhʉkaari, korereke nɨbhahiityɨ amangʼana gayo. Nɨkʉrirɨbhu, kʉrɨngʼaana nɨ ɨbhɨgʉngi bhɨnʉ Mungu aangʼɨɨrɨ, \v 16 korereke nɨbhɨ omohocha wa Yɨɨsu Kiriisitʉ kʉbhaatʉ bhanʉ bhatarɨ Abhayaahudi. Nɨhɨɨrwɨ emeremo ju ukurwaza Ɨngʼana Ɨnzʉmu ya Mungu ncha kuhaani, korereke bhabhone kʉbhɨngukibhwa ne Ekoro Ɨndɨndu. Kʉgayo bharabha nchi ikimweso kɨnʉ kekozomera Mungu. \p \v 17 Nangʉ, kʉrɨngʼaana nu ukugwatana kwanɨ na Yɨɨsu Kiriisitʉ, nɨratʉra kwikumirya emeremo janɨ hanʉ nekohokerya Mungu. \v 18 Na niinyɨ nɨtakʉgamba ingʼana ryʉryʉsi rɨndɨ, nawe garya Kiriisitʉ aakʉrirɨ kʉhɨtɨra kwa niinyɨ. Akakora abhaatʉ bhanʉ bhatarɨ Abhayaahudi bhamʉsʉʉkɨ, kʉhɨtɨra amangʼana ganʉ naarɨ nɨkʉgamba ne emeremo gɨnʉ naarɨ nekokora. \v 19 Bhakarutwa kʉmʉsʉʉka, kʉ kʉbha bhakarora amanaga ga Kiriisitʉ kubhyɨrɨkɨnʼyʉ na amateemo. Nɨkatʉra kʉgakora kwa amanaga ge Ekoro ya Mungu. Kʉgayo, nikiiruguura ahagero hʉʉsi nɨrarwaza Ɨngʼana Ɨnzʉmu igʉrʉ wa Kiriisitʉ, kʉtangɨra mʉrʉbhɨri rwa Yɨrusarɨɨmu kuhika mucharʉ cha Iririkʉ. \v 20 Mʉgayo gʉʉsi, nɨrakaja kurwaza Ɨngʼana Ɨnzʉmu zɨmbaara zɨnʉ abhaatʉ bhakɨɨrɨ kurwazirwa ɨngʼana igʉrʉ wa Kiriisitʉ. Nɨrakorabhu, korereke nɨtatanga bhuhya emeremo mʉzɨmbaara zɨnʉ ʉmʉʉtʉ ʉwʉndɨ amarirɨ kokora. \v 21 Chɨmbu nekokora, ni‑chɨmbu Amaandɨkʉ Amarɨndu gakubhuga, \q “Abhaatʉ bhanʉ bhakɨɨrɨ kurwazirwa ɨngʼana yaazɨ, \q nebho bhakorora, \q na abhaatʉ bhanʉ bhakɨɨrɨ kwigwa, \q nebho bhakwobhoora.”\f + \fr 15:21 \fr*\xt Rora Isaaya 52:15.\xt*\f* \s Paaurʉ ariigomba kuja Ruumi \p \v 22 Omoremo guyo negwe gwarɨ kondecha manga kaaru kuuza kwa niimwɨ. \v 23 Nawe nangʉ, nɨmarirɨ emeremo janɨ ahagero hanʉ, na kʉ kʉbha imyaka myaru naarɨ nereenda kuuza kwa niimwɨ, \v 24 niriisega kʉbhataarɨra na kwikara hamwɨmwɨ na niimwɨ kwibhaga isuuhu. Hanʉ nɨkʉhɨta kwa niimwɨ kuja icharʉ cha Isipaaniya, nɨrasabha mongʼe ʉbhʉsakirya bhwu ukunhicha Isipaaniya. \p \v 25 Nangwɨnʉ nɨrɨ mʉnzɨra, nɨraja Yɨrusarɨɨmu kʉbhasakirya abhiisirirya abhakɨndichɨtʉ bhi iyo.\f + \fr 15:25 \fr*\xt Rora 2 Abhakʉrintʉ 8:19‑20.\xt*\f* \v 26 Abhiisirirya bhanʉ bharɨ Makɨdʉniya na Akaaya, bharʉʉzɨ bhahuruchɨ omosororo, bhasakiryɨ abhahabhɨ gatɨ wa abhiisirirya bhanʉ bharɨ Yɨrusarɨɨmu. \v 27 Bhayo abheene nebho bhɨɨndirɨ kokorabhu. Nawe nɨ‑maheene kʉbha bhareenderwa kʉbhasakirya, kʉ kʉbha abhiisirirya bhanʉ bhatarɨ Abhayaahudi bhagwatɨɨnɨ hamwɨmwɨ na Abhayaahudi kʉrʉbhangʉ rwu ubhutuurya bhʉnʉ bhʉhaahɨtɨra kʉBhayaahudi. Kʉgayo, abhiisirirya bhanʉ bhatarɨ Abhayaahudi bhareenderwa bhasakiryɨ Abhayaahudi kobhegero bhyabhʉ. \v 28 Hanʉ nɨkʉbha nɨmarirɨ emeremo ju ukuhicha ʉbhʉsakirya kubhiisirirya bha Yɨrusarɨɨmu, nɨratanga orogendo rwanɨ rwu ukuja Isipaaniya, na nɨrahɨtɨra kwa niimwɨ. \v 29 Nɨɨzɨ kʉbha, hanʉ nɨkʉbha nihikirɨ kwa niimwɨ na kwikara hamwɨmwɨ, Kiriisitʉ aratʉhaka ribhaga riyo. \p \v 30 Abhahiiri bhaanɨ, kʉrɨngʼaana nu ukugwatana kwɨtʉ nʉ Ʉmʉkʉrʉ wɨɨtʉ Yɨɨsu Kiriisitʉ, na kʉbhʉsɨɨgi bhʉnʉ Ekoro Ɨndɨndu ɨtʉhɨɨrɨ, nɨrabhiisasaama kumwʉyʉ gwanɨ gwʉsi kʉbha, mʉkajɨ kugwatana na niinyɨ kʉnsabhɨra kwa Mungu. \v 31 Mʉnsabhɨrɨ kʉbha, abhaatʉ bha mucharʉ cha Yudeya bhanʉ bhakwanga Yɨɨsu Kiriisitʉ, bhataaza bhankorere kɨbhɨ.\f + \fr 15:31 \fr*\xt Rora Amahocha ga Abhatumwa 21:27‑36.\xt*\f* Na mʉnsabhɨrɨ korereke amahocha gaanɨ giisiriribhwɨ na abhiisirirya bha Yɨrusarɨɨmu, bhiisiriryɨ kʉsʉngʼaana ʉbhʉsakirya bhʉnʉ nɨraabhahirɨrɨ. \v 32 Arɨɨbhɨ Mungu araasɨɨgɨ, nɨraaza kwa niimwɨ kobhozomerwa bhʉkʉngʼu, korereke nɨbhɨ na ribhaga ryu ukwoyeera hamwɨmwɨ na niimwɨ. \p \v 33 Mungu wʉnʉ akʉbhaha omorembe, abhɨ hamwɨmwɨ na niimwɨ. Garamɨ. \c 16 \s Paaurʉ aratʉma amakeerenʼya kʉbhaatʉ bhʉbhʉʉsi \p \v 1 Nereenda kotondya umusubhaati wɨɨtʉ Fibhi kwa niimwɨ. Ewe, ne‑mohocha wa risengerero rɨnʉ rɨrɨ mʉrʉbhɨri rwa Kɨnkireya. \v 2 Nɨrasabha mumuginihyɨ bhwaheene, kʉ kʉbha wʉʉsi ni‑mwisirirya wʉ Ʉmʉkʉrʉ Yɨɨsu. Mumuginihyɨ chɨmbu ikwenderwa gatɨ wa abharɨndu bha Mungu. Na nɨrasabha, mʉmʉsakiryɨ na chʉchʉsi kɨnʉ akwenda, kʉ kʉbha wʉʉsi asakiiryɨ abhaatʉ bhaaru, na niinyɨ waku. \p \v 3 Mokeerye Pirisiira na Akiira. Bhayo, nɨ‑bhahocha abhakɨndichanɨ momeremo ja Yɨɨsu Kiriisitʉ, \v 4 na bhaarɨ haguhɨ kurimirya ubhwikari bhwabhʉ igʉrʉ waanɨ. Ɨtarɨ inyimwene wʉnʉ nikubhuga bhazʉmiryɨ, nawe na abhiisirirya bhanʉ bhatarɨ Abhayaahudi mʉmasengerero gʉʉsi, bharabhuga bhazʉmiryɨ bhʉkʉngʼu. \v 5 Na mokeerye abhaatʉ bha risengerero bhanʉ bhari munyumba yaabhʉ. \p Mokeerye ʉmʉsɨɨgwa waanɨ Ɨpaineeto. Ewe newe aakangatirɨ kwisirirya Kiriisitʉ mucharʉ cha Asiya. \p \v 6 Mokeerye Mariyamu wʉnʉ aahʉchiryɨ emeremo kumucha igʉrʉ waanyu. \v 7 Mokeerye Andurʉnikʉ na Yuniya. Bhayo, nɨ‑Bhayaahudi abhakɨndichanɨ bhanʉ bhaabhʉhirwɨ hamwɨmwɨ na niinyɨ. Bhakankangatɨra kwisirirya Kiriisitʉ, na bharasuukwa bhʉkʉngʼu gatɨ wa abhatumwa. \p \v 8 Mokeerye ʉmʉsɨɨgwa waanɨ Ampuriyatʉ, umwisirirya wʉ Ʉmʉkʉrʉ Yɨɨsu Kiriisitʉ. \v 9 Mokeerye Urubhanʉ, omohocha ʉmʉkɨndichɨtʉ momeremo ja Kiriisitʉ, nʉ ʉmʉsɨɨgwa waanɨ Sitakisi. \p \v 10 Mokeerye Apeere. Ewe aarɨ moheene mubhitiimotiimo bhyaru na akiisiriribhwa na Kiriisitʉ. Na mokeerye abhaatʉ bha Arisitʉbhurʉ. \v 11 Mokeerye Hɨrʉdiyʉni, Ʉmʉyaahudi ʉmʉkɨndichanɨ. Mokeerye abhaatʉ bha Narikisʉ bhanʉ bhakwisirirya Ʉmʉkʉrʉ Yɨɨsu Kiriisitʉ. \v 12 Mokeerye Tirifaina na Tirifosa. Abhakari bhayo bharakaja bhʉkʉngʼu kokora emeremo jʉ Ʉmʉkʉrʉ Yɨɨsu Kiriisitʉ. Na mokeerye ʉmʉsɨɨgwa waanɨ Pɨrisiisi. Wʉnʉ wʉʉsi nɨ‑mʉkari wʉnʉ ikʉngʼɨɨrɨɨryɨ bhʉkʉngʼu kokora emeremo jʉ Ʉmʉkʉrʉ Yɨɨsu Kiriisitʉ. \p \v 13 Mokeerye Ruufʉ, omorobhorwa wʉ Ʉmʉkʉrʉ Yɨɨsu Kiriisitʉ, hamwɨmwɨ na unina. Unina wuyo akansakirya ncha yiiya umwibhuri. \v 14 Mokeerye na Asinkiritʉ, Furɨgʉni, Hɨrimɨ, Patirobha, Hɨrima na abhiisirirya bhʉʉsi bhanʉ bharɨ hamwɨmwɨ nabhʉ. \p \v 15 Mʉtɨnɨrʉ, mokeerye Firorogo na Yuriya, Nereya nu umusubhaati waazɨ, na Ʉrimpa, hamwɨmwɨ na abharɨndu bha Mungu hʉʉsi bhanʉ bharɨ hamwɨmwɨ nabhʉ. \v 16 Mwikeerye kʉbhʉsɨɨgi bhwa Kiriisitʉ. Abhaatʉ bha amasengerero gʉʉsi ga Kiriisitʉ, bharabhakeerya. \s Paaurʉ arahama abhiisirirya \p \v 17 Nangʉ, abhahiiri bhaanɨ, nɨrabhasabha, mʉbhɨ mɨɨsʉ na abhaatʉ bhanʉ bhakoreeta ʉbhʉtaamanʼya gatɨ wa abhiisirirya. Abhaatʉ bhayo bhareenda kʉsarya ubhwisirirya bhwa abhaatʉ, na kwanga amiija ganʉ mwijibhwɨ. Mwikarɨ kore nabhʉ! \v 18 Abhaatʉ bhe eteemwa yiyo bhatakohokerya Kiriisitʉ, Ʉmʉkʉrʉ wɨɨtʉ, nawe kɨnʉ bhakwenda ni‑kutuna umwʉyʉ gwabhʉ abheene. Bharagamba amangʼana amazʉmu go okozomera, nawe bharakangirirya abhiisirirya bhanʉ bhatakwisega ʉbhʉbhɨ bhwʉbhwʉsi. \p \v 19 Abhaatʉ bhʉʉsi bhiigwirɨ chɨmbu mukwigwa Ʉmʉkʉrʉ Yɨɨsu, ringʼana riyo rɨranzomera bhʉkʉngʼu. Nawe, nereenda mʉbhɨ nu ubhwʉbhʉʉri bhʉkʉngʼu ko kokora amangʼana amazʉmu, na mʉtabha ni isoro ryʉryʉsi ko kokora amabhɨ. \p \v 20 Mungu wʉnʉ akʉbhaha omorembe, aramʉtazɨra haasɨ Shɨtaani haguhɨbhu, na kʉbhaha ubhuhiza igʉrʉ waazɨ. Ɨbhɨgʉngi bhyʉ Ʉmʉkʉrʉ wɨɨtʉ Yɨɨsu Kiriisitʉ bhɨbhɨ hamwɨmwɨ na niimwɨ. [Garamɨ.] \p \v 21 Timoseo, omohocha ʉmʉkɨndichanɨ, arabhakeerya. Na Abhayaahudi abhakɨndichanɨ Rukiyʉ, Yasʉʉni na Sʉsipatirʉ, bharabhakeerya. \v 22 Nʉʉrʉ inyɨ Tɨritiyʉ, umwandiki wa amangʼana gɨ ɨnyarʉbha yɨnʉ ya Paaurʉ, nɨrabhakeerya kuriina ryʉ Ʉmʉkʉrʉ Yɨɨsu. \v 23 Gaayo wʉnʉ inyɨ Paaurʉ nikwikara ɨwaazɨ, na wa abhaatʉ bha risengerero bhanʉ bhari munyumba yaazɨ, arabhakeerya. Ɨraasitʉ, umubhiiki wa zimpirya zʉ ʉrʉbhɨri rʉnʉ,\f + \fr 16:23 \fr*\ft Ʉrʉbhɨri ruyo, hamwɨ nerwe ʉrʉbhɨri rwa Kʉrintʉ.\ft*\f* nu umwisirirya ʉmʉkɨndichɨtʉ Kwaritʉ bharabhakeerya. \p [ \v 24 Ʉrʉbhangʉ rwʉ Ʉmʉkʉrʉ wɨɨtʉ Yɨɨsu Kiriisitʉ rʉbhɨ hamwɨmwɨ na niimwɨ. Garamɨ.] \s Paaurʉ arakumya Mungu \p \v 25 Nangʉ, tukumyɨ Mungu! Ewe aratʉra kʉbhakora mʉbhɨ mʉranaga mubhwisirirya bhwanyu, kʉhɨtɨra Ɨngʼana Ɨnzʉmu igʉrʉ wa Yɨɨsu Kiriisitʉ yɨnʉ naarɨ nikurwaza kwa niimwɨ. Ɨngʼana yiyo yaarɨ yiibhisirɨ ɨkarɨ, \v 26 nawe nangwɨnʉ, ɨtɨɨrwɨ habhwɨrʉ, na kʉhɨtɨra mʉMaandɨkʉ Amarɨndu ga abharʉʉtɨrɨri, ɨngʼana yiyo ɨmɨnyɨkɨɨnɨ kʉbhaatʉ bhi ibhyarʉ bhyʉsi mʉʉsɨ. Mungu wa kemerano newe aswajiryɨ ɨngʼana yiyo ɨraarikwɨ kʉbhaatʉ bhʉʉsi, korereke bhʉʉsi bhiisiriryɨ na kʉsʉʉka Ʉmʉkʉrʉ Yɨɨsu. \p \v 27 Mungu umwene newe wu ubhwʉbhʉʉri bhwʉsi. Ewe newe akumibhwɨ kemerano, kʉnzɨra ya Yɨɨsu Kiriisitʉ! Garamɨ.