\id ACT ‑ Ikizu Acts \ide UTF-8 \h Amahocha ga Abhatumwa \toc3 Amahocha ga Abhatumwa \toc2 Amahocha ga Abhatumwa \toc1 Amahocha ga Abhatumwa bha Yɨɨsu \mt1 Amahocha ga Abhatumwa bha Yɨɨsu \imt Ʉbhʉkangati \ip Umwandiki wɨ ɨkɨtabhʉ cha Amahocha ga Abhatumwa aarɨ ni‑Ruuka. Ewe newe aandikirɨ ɨkɨtabhʉ cha amangʼana amazʉmu, kɨnʉ kikubhirikirwa Ruuka. Ruuka ataarɨ Ʉmʉyaahudi. Ahandɨ aarɨ arahirana nu umutumwa Paaurʉ korogendo rwazɨ rwu ukurwaza Ɨngʼana Ɨnzʉmu igʉrʉ wa Yɨɨsu Kiriisitʉ (\xt Abhakorosaayi 4:10‑14).\xt* \ip Ruuka akaandɨka ɨkɨtabhʉ cha Ruuka hamwɨmwɨ nɨ Ɨkɨtabhʉ cha Amahocha ga Abhatumwa kʉmʉʉtʉ wʉnʉ akubhirikirwa Tɨʉfirʉ. Tɨʉfirʉ wuyo, abhaandiki abhaaru bhi Ibhibhuriya bhariiseega kʉbha, aarɨ wʉmwɨ wa abhakʉrʉ bha Ruumi. Nʉʉrʉ Ruuka akaandɨkɨra Tɨʉfirʉ, abhataakɨ bhaaru bharakina kʉbha Ruuka akeenda Abhakiriisitʉ bhʉʉsi, Abhayaahudi hamwɨmwɨ na bhi ibhyarʉ ɨbhɨndɨ, bhasome ɨbhɨtabhʉ bhɨnʉ. \ip Ɨkɨtabhʉ cha Amahocha ga Abhatumwa nɨ‑magenderero gɨ ɨkɨtabhʉ cha Ruuka. Kɨratangɨra hanʉ ɨkɨtabhʉ cha Ruuka chasiriirɨ. Mʉkɨtabhʉ cha Amahocha ga Abhatumwa, Ruuka aragambɨra amangʼana amakʉrʉ bhʉkʉngʼu, ganʉ aarʉʉzɨ mʉbhʉtangɨ bhwa risengerero rye embere. Ubhwɨndi bhwazɨ ʉbhʉkʉrʉ bhwarɨ ni‑kwerecha chɨmbu Mungu anyaragɨɨnʼyɨ Ɨngʼana Ɨnzʉmu ya Yɨɨsu, na chɨmbu aakuriryɨ na kʉhaka risengerero kʉnzɨra ye Ekoro Ɨndɨndu. \c 1 \p \v 1 Umugungwa Tɨʉfirʉ, nɨkakwandɨkɨra mʉkɨtabhʉ chanɨ chʉ ʉbhʉtangɨ,\f + \fr 1:1 \fr*\ft Ɨkɨtabhʉ chazɨ chʉ ʉbhʉtangɨ, nɨ‑kɨtabhʉ cha \ft*\it Amangʼana Amazʉmu ga Yɨɨsu Kiriisitʉ chɨmbu gaandikirwɨ na Ruuka\it*.\f* igʉrʉ wa amangʼana gʉʉsi ganʉ Yɨɨsu aatangirɨ kokora nu ukwija, kwɨma kʉbhʉtangɨ bhwe emeremo jazɨ, \v 2 kuhika urusikʉ rurya aagɨgirwɨ kuja mwisaarʉ. Hanʉ aarɨ akɨɨrɨ kogegwa, akabharagɨrɨra kʉnzɨra ye Ekoro Ɨndɨndu,\f + \fr 1:2a \fr*\fk Ekoro Ɨndɨndu\fk*\ft . Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora Ikiniibhasa.\ft*\f* abhatumwa\f + \fr 1:2b \fr*\fk Abhatumwa\fk*\ft . Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora Ikiniibhasa.\ft*\f* bhaazɨ bhanʉ aarʉbhwɨrɨ, igʉrʉ we emeremo gɨnʉ bhakuuza kohocha. \v 3 Hanʉ aamarirɨ kukwa na kuryʉka kwazɨ, Yɨɨsu aarɨ arabhakandikija abhatumwa bhaazɨ, manga kaaru na kwa nzɨra nzaru kʉbha, maheene nɨ‑mʉhʉru. Kwibhaga rya sikʉ merongo ene, aarɨ ariiyeerecha na kwija ɨngʼana igʉrʉ wʉ ʉbhʉtɨmi bhwa Mungu.\f + \fr 1:3 \fr*\fk Ʉbhʉtɨmi bhwa Mungu\fk*\ft . Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora Ikiniibhasa.\ft*\f* \p \v 4 Rusikʉ rʉmwɨ, hanʉ Yɨɨsu aahunɨɨnɨ na abhatumwa bhayo, akabhaswaja, “Mʉtarwa Yɨrusarɨɨmu hanʉ, nawe mʉrɨndɨ ʉbhʉragɨ, kuhika hanʉ mʉraasʉngʼaanɨ ʉbhʉragɨ bhwa Bhaabha, chɨmbu mwigwirɨ amangʼana gaazɨ kurwa kwa niinyɨ. \v 5 Yoohana Ʉmʉbhatiizi, akabhatiiza abhaatʉ kwa amanzi, nawe imwɨ sikʉ suuhu zɨnʉ zikuuza, mʉrabhatiizwa kwe Ekoro Ɨndɨndu.” \s Yɨɨsu aragegwa na Mungu kuja mwisaarʉ \p \v 6 Hanʉ abhatumwa bhayo bhaahunɨɨnɨ na Yɨɨsu, bhakamubhuurya, “Ʉmʉkʉrʉ, ribhaga rɨnʉ neryo ʉkʉgarukirya Abhiiziraɨri ʉbhʉtɨmi?” \p \v 7 Akabhabhʉʉrɨra, “Gɨtarɨ meremo janyu komenya ribhaga nu urusikʉ rʉnʉ Bhaabha umwene aabhɨtɨɨrɨho kʉbhʉnaja bhwazɨ. \v 8 Nawe mʉrabhona zinguru, hanʉ Ekoro Ɨndɨndu ɨraazɨ kwa niimwɨ. Mʉrabha abhamɨnyɨɨkɨrɨri bhaanɨ Yɨrusarɨɨmu na mbaara zʉʉsi za mucharʉ cha Yudeya, Samaariya nu ukuhika mʉtɨnɨrʉ yɨ ɨɨsɨ yʉʉsi.” \p \v 9 Hanʉ Yɨɨsu aamarirɨ kʉgamba gayo kʉbhatumwa bhaazɨ, bhaarɨ bhakɨɨrɨ bhachirora akagegwa kuja mwisaarʉ, risaarʉ rɨkamukundikirya, bhatamʉrʉʉzɨ kwikɨ. \v 10 Hanʉ bhaarɨ bhacharangamiirɨ kwisaarʉ, abhaatʉ bhabhɨrɨ bhanʉ bhaarɨ bhiibhʉhirɨ zengebho zɨnzɨrʉ za pee, bhakiimɨɨrɨra haguhɨ nabhʉ. \v 11 Bhakabhuga, “Imwɨ abhaatʉ bha Gariraaya, kwakɨ mwimiiriirɨ hanʉ ɨnʉ mʉrangamiirɨ kwisaarʉ? Yɨɨsu wʉnʉ agɨgirwɨ kurwa kwa niimwɨ kuja mwisaarʉ, aragarʉka naatu, chɨmbu mwamʉrʉʉzɨ araja mwisaarʉ.” \s Matiya ararobhorwa kogega umweya gwa Yuuda \p \v 12 Akʉmara abhatumwa bhakarwa kʉkɨgʉrʉ kɨnʉ kikubhirikirwa Ɨmɨzɨyituuni, bhakagarʉka kʉrʉbhɨri rwa Yɨrusarɨɨmu. Yaarɨ rogendo rwu ukwisa urusikʉ rwʉ ʉbhʉtʉʉrʉ rwa matambʉka kɨkwɨ kɨmwɨ. \v 13 Hanʉ bhaahikirɨ Yɨrusarɨɨmu, bhakatiira muchumba che egorofa, mʉnʉ bhaarɨ bhakwikara. Bhaareho Peetero, Yoohana, Yaakobho, Andureya, Firipʉ, Tomaaso, Bhatoromayo, Mataayo, Yaakobho umwana wa Arifaayʉ, Simʉʉni wʉnʉ aarɨ Ʉmʉzɨrʉʉti,\f + \fr 1:13 \fr*\fk Ʉmʉzɨrʉʉti \fk*\ft aarɨ na amariina abhɨrɨ, ɨrɨmwɨ ryi Ikigiriki, \ft*\fqa Simʉʉni Ʉmʉzɨrʉʉti \fqa*\ft ɨrɨndɨ ryɨ Ɨkɨyaahudi, \ft*\fqa Simʉʉni Ʉmʉkananayʉ. \fqa*\ft Gʉʉsi gane enzobhooro yɨmwɨ, ʉmʉʉtʉ wʉnʉ akwitanɨra ubhwiyagaaruri bhwɨ ɨɨsɨ yaazɨ.\ft*\f* na Yuuda umwana wa Yaakobho. \v 14 Bhanʉ bhʉʉsi bhakiibhiringa hamwɨmwɨ na kʉsabha Mungu kwa mwʉyʉ gʉmwɨ. Hamwɨmwɨ na bhayo, bhaareho abhakari abhandɨ na Mariyamu unina Yɨɨsu na bhaumwabhʉ Yɨɨsu. \p \v 15 Ribhaga riyo, abhiisirirya bha Yɨɨsu bhakiibhiringa, endengo yaabhʉ yaarɨ igana rɨmwɨ na merongo ɨbhɨrɨ. Neho Peetero akiimɨɨrɨra gatɨ waabhʉ, \v 16 akabhabhʉʉrɨra, “Abhahiiri bhaanɨ, amangʼana ganʉ gaandikirwɨ mʉMaandɨkʉ Amarɨndu igʉrʉ wa Yuuda, yaarɨ ereenderwa gakorwe. Gayo gakagambwa ne Ekoro Ɨndɨndu kʉhɨtɨra mumunywa gwʉ ʉmʉtɨmi Daudi\f + \fr 1:16 \fr*\fk Daudi\fk*\ft . Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora Ikiniibhasa.\ft*\f* igʉrʉ wa Yuuda, wʉnʉ aabhakangatirɨ bhanʉ bhaagwatirɨ Yɨɨsu. \v 17 Kwikɨ aarɨ umutumwa ʉmʉkɨndichɨtʉ, akahaabhwa emeremo gɨnʉ hamwɨmwɨ na niitwɨ.” \p \v 18 Kʉrɨngʼaana na amangʼana gaazɨ amabhɨ, Yuuda akabhona zimpirya akagʉra ʉmʉgʉndʉ. Mʉmʉgʉndʉ iyo, akagwa haasɨ kibhumɨɨrɨ, ɨnda yaazɨ ikabhaarʉka na bhya mʉnda bhyʉsi bhɨkazenzeera igʉtʉ. \v 19 Ringʼana ryu uruku rwazɨ rɨkakumuka kubhiikari bhʉʉsi bha Yɨrusarɨɨmu, kʉgayo bhakagʉbhɨrɨkɨra ʉmʉgʉndʉ guyo Akɨɨridaama, kʉkɨgambʉ chabhʉ\f + \fr 1:19 \fr*\fk Kʉkɨgambʉ chabhʉ \fk*\ft nɨ‑Kɨɨbhuraaniya, ɨkɨgambʉ cha Abhayaahudi.\ft*\f* nɨ‑Mʉgʉndʉ gwa Amasaahɨ. \p \v 20 Peetero akangʼeha kʉgamba, “Yandikirwɨ mʉkɨtabhʉ cha Zabhuri, \q ‘Yɨɨka waazɨ habhɨ ni ikiibhuurʉ, \q atabhaho ʉmʉʉtʉ wʉnʉ akʉsaaga hayo.’\f + \fr 1:20a \fr*\xt Rora Zabhuri 69:25.\xt*\f* \m Naatu, yandikirwɨ, \q ‘Ʉmʉʉtʉ ʉwʉndɨ ahaabhwɨ \q emeremo jazɨ jʉ ʉkʉkangata.’\f + \fr 1:20b \fr*\xt Rora Zabhuri 109:8.\xt*\f* \p \v 21 “Mmbe, torobhore mʉbhanʉ bhaahirɨɨnɨ na niitwɨ ibhaga ryʉsi rɨnʉ Ʉmʉkʉrʉ Yɨɨsu aarɨ akusikɨra nʉ ʉkʉhʉrʉka kwa niitwɨ, \v 22 kwɨma ribhaga rɨnʉ Yɨɨsu aabhatiizirwɨ na Yoohana, kuhika urusikʉ rʉnʉ agɨgirwɨ kuja mwisaarʉ. Wʉnʉ araazɨ korobhorwa, ɨramwenda agwatanɨ na niitwɨ abhɨ mʉmɨnyɨɨkɨrɨri wu ukuryʉka kwazɨ.” \p \v 23 Bhakahitya amariina ga abhaatʉ bhabhɨrɨ. Ʉwʉmwɨ aarɨ Yuusufu wʉnʉ aabhirikiirwɨ Bharisaabha, iriina ryazɨ ɨrɨndɨ ryarɨ Yuusitʉ. Na wa kabhɨrɨ, akabhirikirwa Matiya. \v 24 Bhaaza kʉmara bhakasabha Mungu bhakabhuga, “Ʉmʉkʉrʉ, naawɨ ʉmɨnyirɨ mozekoro za abhaatʉ bhʉʉsi. Tʉrakʉsabha utwereche nɨ‑wahɨ gatɨ wa bhabhɨrɨ bhanʉ, wʉnʉ ʉrʉbhwɨrɨ, \v 25 agege umweya gwe emeremo ju ubhutumwa gɨnʉ Yuuda aatigirɨ, na kuja ʉrʉbhaara rwazɨ umwene.” \v 26 Bhakakora ubhwitʉʉri, ubhwitʉʉri bhʉkagwɨra Matiya, wʉʉsi akabharwa kʉbha hamwɨmwɨ na abhatumwa ikumi na wʉmwɨ bharya. \c 2 \s Ekoro Ɨndɨndu iriika \p \v 1 Hanʉ rwahikirɨ urusikʉ rwa Pɨntɨkʉsitɨ,\f + \fr 2:1 \fr*\fk Pɨntɨkʉsitɨ \fk*\ft yaarɨ ni‑sigukuru ya amagesa ga Abhayaahudi. Naatu yaarɨ ni sikʉ 50 kwɨma Ɨpasaka. \ft*\xt Rora Abharaawi 23:15‑22.\xt*\f* abhaatʉ bhʉʉsi bhanʉ bhiisiriiryɨ Yɨɨsu bhaarɨ bhiibhiringirɨ hamwɨmwɨ. \v 2 Kɨtʉkɨrʉ, rɨkahʉrʉka riraka ncha ryʉ ʉmʉkama ʉmʉhaari kurwa mwisaarʉ, rikiizurya inyumba yʉʉsi yɨnʉ bhaarɨmu. \v 3 Bhakarora ebhegero bhɨnʉ bhyarɨ ncha zɨndɨmɨ zo omorero, bhɨkanyaragana na kwikara igʉrʉ wa bhʉʉsi. \v 4 Abhaatʉ bhayo bhʉʉsi bhakiizuribhwa Ekoro Ɨndɨndu, bhakatanga kʉgamba kʉbhɨgambʉ ɨbhɨndɨ, chɨmbu Ekoro Ɨndɨndu yabhanagiryɨ kʉgamba.\fig Ekoro Ɨndɨndu iriikɨra abhiisirirya|alt="Roho Mtakatifu anashukia waamini" src="WA03939b.tif" size="col" loc="ACT 2:2-4" copy="Graham Wade © United Bible Societies, 1989" ref="2:2-4"\fig* \p \v 5 Yɨrusarɨɨmu hayo, bhaareho Abhayaahudi bhanʉ bhaarɨ bharasengera Mungu, kurwa mʉzɨɨsɨ zʉʉsi.\f + \fr 2:5 \fr*\ft Kwibhaga riyo Abhayaahudi bhaaru bhaarɨ bhanyaragɨɨnɨ kʉzɨɨsɨ ɨzɨndɨ.\ft*\f* \v 6 Hanʉ bhiigwirɨ riraka riyo, riribhita ikʉrʉ rya abhaatʉ rikiibhiringa. Bhʉʉsi bhakabha bharuguurirɨ bhʉkʉngʼu, kʉ kʉbha bhakiigwa bharagamba ɨbhɨgambʉ bhyabhʉ. \v 7 Hanʉ bhaarɨ bhacharuguurirɨ na kʉtangaara, bhakiibhʉʉrɨra, “Heene, bhanʉ bhʉʉsi bhakʉgamba, bhatarɨ abhiikari bha Gariraaya? \v 8 Nangʉ! Ɨbhɨɨrɨbhwɨ itubhʉʉsi turiigwa bharagamba ɨbhɨgambʉ bhyɨtʉ bhya yɨɨka? \v 9 Gatɨgatɨ wɨɨtʉ, bhareho abhaatʉ kurwa ɨɨsɨ ya Abhaparisi, Abhamɨɨdi na ya Abhɨɨramu. Bhaareho abhandɨ kurwa ɨɨsɨ ya Mesopotaamiya, Yudeya, Kapadʉʉkiya, Ponto, na Asiya, \v 10 Furigiya, Pamufiiriya na Miisiri. Bhaareho abhandɨ kurwa mbaara za mucharʉ cha Riibhiya haguhɨ nʉ ʉrʉbhɨri rwa Kireene na abhagini bhanʉ bhakarwa kʉrʉbhɨri rwa Ruumi, Abhayaahudi na abhandɨ bhanʉ bhiisiriiryɨ ɨnyangi yɨ Ɨkɨyaahudi. \v 11 Bhareho abhandɨ bhanʉ nɨ‑Bhakireete na abhandɨ Abhaarabhu. Itubhʉʉsi turiigwa bharakumya Mungu kʉmangʼana gaazɨ amakʉrʉ, kwɨ ɨbhɨgambʉ bhyɨtʉ itubheene!” \v 12 Abhaatʉ bhʉʉsi bhakarʉgʉʉra na bhakiitiimaata, bhakabha bhariibhuurya kʉbha, “Rɨnʉ rɨna nzobhoorokɨ?” \p \v 13 Nawe abhaatʉ abhandɨ bhakabha bharabhakaara, bharabhuga, “Bhagwatirwɨ idivaayi!” \s Peetero araragɨrɨra riribhita rya abhaatʉ \p \v 14 Neho Peetero akiimɨɨrɨra hamwɨmwɨ na abhatumwa abhakɨndichazɨ bharya ikumi na wʉmwɨ, akabhabhʉʉrɨra abhaatʉ bhayo kwiraka ikʉrʉ kʉbha, “Imwɨ Abhayaahudi abhakɨndichanɨ na Abhayaahudi bhanʉ mukwikara Yɨrusarɨɨmu hanʉ, munyiitegeerere bhwaheene, nɨbhabhʉʉrɨrɨ amangʼana ganʉ. \v 15 Abhaatʉ bhanʉ bhatanywɨrɨ chɨmbu mukwiseega, kʉ kʉbha nangwɨnʉ nɨ‑zɨɨsa isatʉ za ritabhʉʉri. \v 16 Nawe ringʼana rɨnʉ nɨ‑rɨnʉ ʉmʉrʉʉtɨrɨri Yʉwɨɨri aagambirɨ, \q \v 17 ‘Mungu arabhuga, kuzisikʉ za mʉtɨnɨrʉ, \q nɨrabhiitɨrɨra abhaatʉ bhʉʉsi Ekoro yaanɨ. \q Abhaana bhaanyu bhi ikisubhɨ na bhɨ ɨkɨkari bhararootorera, \q abhamura bhaanyu bhararora ʉbhʉrʉri \q na abhakaruka bhaanyu bhararoota ebherooto. \q \v 18 Kuzisikʉ ziyo niriicha Ekoro yaanɨ, \q nʉʉrʉ igʉrʉ wa bhambʉʉsa bhaanɨ abhasubhɨ na abhakari, \q bhʉʉsi bhararootorera. \q \v 19 Nɨrakora amateemo kwisaarʉ, \q ni ibhyɨrɨkɨnʼyʉ kʉʉsɨ. \q Kʉrabha na amasaahɨ, omorero, \q ni iryʉki riritʉ bhʉkʉngʼu. \q \v 20 Iryʉbha ririichʉra kʉbha ikiirimya, \q nu umwɨri gʉrabha mubhiriiri ncha amasaahɨ, \q gayo gʉʉsi garakorwa, \q rʉkɨɨrɨ kuhika urusikʉ rurya ʉrʉkʉrʉ rwu ubhukumya bhwʉ Ʉmʉkʉrʉ. \q \v 21 Wʉwʉʉsi wʉnʉ akʉsabha kuriina ryʉ Ʉmʉkʉrʉ, \q arasabhurwa.’\f + \fr 2:21 \fr*\xt Rora Yʉwɨɨri 2:28‑32.\xt*\f*” \p \v 22 Peetero akangʼeha kʉgamba, “Imwɨ abhaatʉ bha Iziraɨri, mwitegeerere bhwaheene! Mungu umwene akeerecha ʉbhʉkʉrʉ bhwa Yɨɨsu wa Nazarɨɨti kʉbhaniimwɨ, kʉnzɨra yɨ ɨbhɨsɨgʉ, ɨbhɨrʉgʉʉrʉ ni ibhyɨrɨkɨnʼyʉ bhya teemwa nzaru, zɨnʉ Mungu aamʉhɨɨrɨ kokora gatɨ waanyu. Gayo imwʉsi mʉgɨɨzɨ bhwaheene. \v 23 Akʉmara Yɨɨsu akatuurwa mʉmabhoko gaanyu, chɨmbu Mungu ɨɨndirɨ kʉrɨngʼaana no okomenya kwazɨ kwɨma ɨkarɨ. Imwɨ mʉkamʉhanikija mʉmabhoko ga abhaatʉ abhabhɨ, bhakamwita igʉrʉ wʉ ʉmʉsarabha. \v 24 Nawe Mungu akamuryʉra kurwa mʉbhaku, akamutuurya mʉbhʉrʉrʉ bhwu uruku, kʉ kʉbha ɨtatʉrɨkɨɨnɨ agwatwɨ na zinguru zu uruku. \v 25 Ʉmʉtɨmi Daudi akagamba igʉrʉ wa Yɨɨsu, \q ‘Nɨkarora Ʉmʉkʉrʉ mʉbhʉtangɨ bhwanɨ sikʉ zʉʉsi. \q Nɨtakusingisa, kʉ kʉbha arɨ ʉrʉbhaara rwo okobhoko kwanɨ ku ubhuryʉ. \q \v 26 Kʉgayo umwʉyʉ gwanɨ gʉkazomererwa, \q nʉ ʉrʉrɨmɨ rwanɨ rʉrariiryata. \q Nʉ ʉmʉbhɨrɨ gwanɨ, \q guriikara kubhwisɨgi, \q \v 27 kʉ kʉbha ʉtakuntiga nyaari, \q na ʉtakwisirirya Ʉmʉrɨndu waazʉ asarɨkɨ. \q \v 28 Ʉnyɨɨrɨkiryɨ ɨnzɨra yʉ ʉbhʉhʉru, \q ʉranyiizurya obhozomerwa \q kʉ kʉbha ʉrɨ haguhɨ na niinyɨ.’\f + \fr 2:28 \fr*\xt Rora Zabhuri 16:8‑11.\xt*\f*” \p \v 29 Peetero akangʼeha kʉgamba, “Abhahiiri bhaanɨ mombeerere, nɨgambɨ kwa bhʉkararu mʉbhʉtangɨ bhwanyu kʉbha zaazi Daudi akakwa, akabhiikwa, ni imbihɨra yaazɨ ɨrɨ ɨwɨɨtʉ hanʉ na reero ɨnʉ. \v 30 Nawe Daudi aarɨ ʉmʉrʉʉtɨrɨri, akamenya kʉbha, Mungu akaraganʼya kubhwirahiri kʉbha, aratʉʉra ʉmʉʉtʉ wu ubhwibhurwa bhwazɨ kukitumbɨ chazɨ chɨ ɨkɨtɨmi. \v 31 Daudi akarora amangʼana ganʉ gakuuza kokorwa, akagamba igʉrʉ wu ukuryʉka kwa Kiriisitʉ,\f + \fr 2:31a \fr*\fk Kiriisitʉ\fk*\ft . Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora Ikiniibhasa.\ft*\f* kʉbha, ataatigirwɨ nyaari nʉ ʉmʉbhɨrɨ gwazɨ gʉtaasarikirɨ.\f + \fr 2:31b \fr*\xt Rora Zabhuri 16:10.\xt*\f* \p \v 32 “Mungu akaryʉra Yɨɨsu kurwa mʉbhaku, na niitwɨ bhʉʉsi nɨ‑bhamɨnyɨɨkɨrɨri bha ringʼana riyo. \v 33 Akatiiribhwa igʉrʉ, kuhika ʉrʉbhaara rwu ubhuryʉ rwa Mungu, na kʉsʉngʼaana kwewe ʉbhʉragɨ bhwe Ekoro Ɨndɨndu, wʉʉsi atwitiriirɨ ekegero kɨnʉ mokorora na kwigwa. \v 34 Daudi umwene ataatiirirɨ mwisaarʉ, nawe akabhuga, \q ‘Ʉmʉkʉrʉ Mungu akabhʉʉrɨra Ʉmʉkʉrʉ waanɨ, \q “Ikara ʉrʉbhaara rwanɨ rwu ubhuryʉ, \q \v 35 kuhika hanʉ nɨkʉtʉʉra abhabhisa bhaazʉ iyaasɨ wa amagʉrʉ gaazʉ.” ’ \f + \fr 2:35 \fr*\xt Rora Zabhuri 110:1.\xt*\f* ” \p \v 36 Peetero akamariirya kʉgamba, “Ereenderwa Abhiiziraɨri bhʉʉsi momenye amaheene kʉbha, Yɨɨsu wuyo mwanyaakiryɨ mʉkamwita, newe Mungu akʉrirɨ kʉbha Ʉmʉkʉrʉ na Kiriisitʉ!” \p \v 37 Hanʉ abhaatʉ bhayo bhiigwirɨ amangʼana gayo, gakabhasikɨra mumyʉyʉ jabhʉ. Bhakabhuurya Peetero na abhatumwa abhakɨndichazɨ kʉbha, “Bhahiiri bhɨɨtʉ, nangʉ tokorebhwɨ?” \p \v 38 Peetero akabhagarukirya, “Bhʉʉsibhu mutigɨ ʉbhʉbhɨ bhwanyu na mʉbhatiizwɨ kuriina rya Yɨɨsu Kiriisitʉ, korereke mobheererwe ʉbhʉbhɨ bhwanyu na niimwɨ mʉrasʉngʼaana ʉmʉbhanʉ gwe Ekoro Ɨndɨndu. \v 39 Ʉbhʉragɨ bhʉnʉ ni igʉrʉ waanyu na abhaana bhaanyu, kʉbhaatʉ bhʉʉsi bhanʉ bharɨ mubhyarʉ ɨbhɨndɨ, bhʉʉsi bhayo Ʉmʉkʉrʉ Mungu arabhabhɨrɨkɨra bhabhɨ abhaatʉ bhaazɨ.” \p \v 40 Peetero akangʼeha kʉbhʉʉrɨra abhaatʉ bhayo amangʼana maaru na kʉbhahama, arabhuga, “Mwituuryɨ murwɨ murwibhʉrʉ rwʉ ʉbhʉbhɨ rʉnʉ!” \v 41 Abhaatʉ bhɨkwɨ bhɨtatʉ bhakiisirirya amangʼana ga Peetero, bhakabhatiizwa, bhakagwatana na abhahɨmba abhandɨ bha Yɨɨsu urusikʉ ruyo. \s Ubhugwatani bhwa abhahɨmba bha Yɨɨsu \p \v 42 Abhahɨmba bha Yɨɨsu bhakakongʼera kwɨga amiija ga abhatumwa bha Yɨɨsu, bhakagwatana hamwɨmwɨ, kusunyura ʉmʉkaatɨ\f + \fr 2:42 \fr*\fk Kusunyura ʉmʉkaatɨ \fk*\ft kwarɨ kʉrakorwa kwa kwiheererya, bhararya hamwɨmwɨ komeeza yʉ Ʉmʉkʉrʉ igʉrʉ wu ukuhiita Yɨɨsu.\ft*\f* na kosengera Mungu. \v 43 Abhatumwa bhayo bhaarɨ bharakora amateemo ni ibhyɨrɨkɨnʼyʉ bhyaru, kuhika abhaatʉ bhʉʉsi bhakasikirwa nʉ ʉrʉhaho nu ubhusuuku bhwa Mungu. \v 44 Abhiisirirya bhʉʉsi bhaarɨ nu ubhumwɨmwɨ, bhakasangɨra na kwihaana ebhegero bhyabhʉ kʉbhʉsɨɨgi. \v 45 Bhaarɨ bharagurya emenyo ne ebhegero bhyabhʉ, zimpirya zɨnʉ bhaarɨ bhakobhona, bharazesondya kʉrɨngʼaana nu ubhwɨndi bhwʉ ʉmʉʉtʉ. \v 46 Zisikʉ zʉʉsi, bhaarɨ bharahunana hamwɨmwɨ mwihekaaru.\f + \fr 2:46 \fr*\fk Rihekaaru\fk*\ft . Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora Ikiniibhasa.\ft*\f* Bhaarɨ bhararya ibhyakurya zinyumba zʉʉsi kwa kozomerwa hamwɨmwɨ ne ekoro nzɨrʉ, \v 47 ɨnʉ bharakumya Mungu nʉ ʉkʉsɨɨgwa na abhaatʉ bhʉʉsi. Kɨrakabhu Ʉmʉkʉrʉ akangʼeha kutuurya abhandɨ, abhiisirirya bhakoongera kwaruha. \c 3 \s Peetero arahorya omorema kuriina rya Yɨɨsu \p \v 1 Rusikʉ rʉmwɨ zɨɨsa kenda umwise, ribhaga ryo okosengera, Peetero na Yoohana bhaarɨ bharaja mwihekaaru. \v 2 Mwihekaaru hayo, chareho ikishoko kɨnʉ kikubhirikirwa Ikisikʉ Ɨkɨzʉmu. Rusizʉ wi ikishoko kiyo, aarɨ areho omorema wa kwɨma ubhwibhurwa bhwazɨ. Sikʉ zʉʉsi aarɨ aragegwa na abhaatʉ na kutuurwa haguhɨ ni ikishoko kiyo, korereke asabhɨ ikimweso kʉbhaatʉ bhanʉ bhaarɨ bharahɨta kusikɨra mwihekaaru. \p \v 3 Hanʉ ʉmʉʉtʉ wuyo aabharʉʉzɨ Peetero na Yoohana bharɨ haguhɨ kusikɨra mwihekaaru, akabhasabha bhamohe ikimweso. \v 4 Peetero na Yoohana bhakamorora bhʉkʉngʼu, akʉmara Peetero akamʉbhʉʉrɨra, “Torore iitwɨ!” \v 5 Akabharora, ɨnʉ aarɨ ararɨnda arɨɨbhɨ bhane ekegero cho okomoha. \p \v 6 Nawe Peetero akamʉbhʉʉrɨra, “Nɨtaana mpirya nʉʉrʉ ɨzahaabhu, nawe ekegero kɨnʉ nɨnachʉ necho nekokoha, kuriina rya Yɨɨsu Kiriisitʉ Ʉmʉnazarɨɨti, imɨɨrɨra ogende!” \v 7 Peetero akagwata ʉmʉʉtʉ wurya okobhoko ku ubhuryʉ, akamwimiirirya. Rogendo rʉmwɨ ɨbhɨtʉgʉrʉ bhɨkabhona zinguru. \v 8 Akabhururuka, akiimɨɨrɨra, akatanga kogenda umwene, akasikɨra mwihekaaru hamwɨmwɨ na Peetero na Yoohana, ɨnʉ arabhururukabhururuka na kukumya Mungu. \p \v 9 Abhaatʉ bhʉʉsi bhakamorora aragenda ɨnʉ arakumya Mungu. \v 10 Bhakamomenya kʉbha newe wurya ahiikara kuKisikʉ Ɨkɨzʉmu cha rihekaaru, kʉsabha ikimweso. Bhʉʉsi bhakarʉgʉʉra bhʉkʉngʼu, kʉmangʼana ganʉ gaamubhwɨnɨ. \v 11 Hanʉ aarɨ akuhirana na Peetero na Yoohana, abhaatʉ bhʉʉsi bhakabharyarɨra ɨnʉ bharuguurirɨ, kuhika ahagero hanʉ Peetero na Yoohana bhaarɨ. Ahagero hayo hakabhirikirwa Rigoobhe rya Sɨrɨmaani. \s Peetero areerekeererya abhaatʉ igʉrʉ wa Yɨɨsu \p \v 12 Hanʉ Peetero aarʉʉzɨ abhaatʉ bhiibhiringirɨ, akabhabhʉʉrɨra, “Imwɨ Abhiiziraɨri, kwakɨ amangʼana gayo garabhatangarya? Ndora mʉratomogorera, kina ʉmʉʉtʉ wʉnʉ ahʉriibhwɨ kʉbhʉnaja bhwɨtʉ itubheene, hamwɨ kʉbhʉrɨndu bhwɨtʉ tʉkʉrirɨ ʉmʉʉtʉ wʉnʉ agende? \v 13 Mungu wa Abhurahaamu, Iisaka na Yaakobho, newe Mungu wa bhasʉʉkʉrʉ, agungiryɨ Yɨɨsu omohocha waazɨ newe imwɨ mwamʉtɨɨrɨ mʉmabhoko ga abhakangati, na kumwanga mʉbhʉtangɨ bhwa Piraato, nangabha Piraato akeenda amutigʉrʉkɨrɨ! \v 14 Mʉkamwanga ʉmʉrɨndu na we eheene, mʉkasabha Piraato abhatazʉrɨrɨ umwiti.\f + \fr 3:14 \fr*\xt Rora Ruuka 23:18‑25.\xt*\f* \v 15 Mʉkamwita Yɨɨsu wʉnʉ akoha abhaatʉ ʉbhʉhʉru, nawe Mungu akamuryʉra kurwa mʉbhaku! Na niitwɨ nɨ‑bhamɨnyɨɨkɨrɨri bhu ukuryʉka kwazɨ. \v 16 Ʉmʉʉtʉ wʉnʉ mokorora hanʉ mumwɨzɨ, umwene ahʉriibhwɨ kʉbhʉnaja bhwi iriina rya Yɨɨsu nu ubhwisirirya bhwi iriina riyo, bhɨmʉhɨɨrɨ zinguru na bhɨmʉhɨɨrɨ ʉbhʉhʉru bhʉnʉ mʉbhʉtangɨ bhwanyu. \p \v 17 “Nangʉ abhahiiri bhɨɨtʉ, gʉʉsi ganʉ mwakʉrɨɨrɨ Yɨɨsu, imwɨ na abhakʉrʉ bhaanyu, nɨmɨnyirɨ kʉbha, mʉkagakora kʉ ʉkʉtama komenya. \v 18 Nawe gakakorebhwa, korereke Mungu amarɨ amangʼana ganʉ aaragɨɨnʼyɨ kʉhɨtɨra kʉbharʉʉtɨrɨri bhaazɨ bhʉʉsi kʉbha, Kiriisitʉ waazɨ araaza anyaakibhwɨ. \v 19 Nangʉ mutigɨ ʉbhʉbhɨ bhwanyu mwichʉrɨrɨ Mungu korereke abhabheerere, rɨbhɨhʉ ribhaga ryo obhozomerwa kʉ kʉbhaho Ʉmʉkʉrʉ, \v 20 korereke atʉmɨ Yɨɨsu kwa niimwɨ. Ewe newe Kiriisitʉ, Ʉmʉsabhuri wʉnʉ Mungu iitʉʉrirɨ kwɨma mʉbhʉtangɨ. \v 21 Ereenderwa Yɨɨsu asaagɨ mwisaarʉ, kuhika ribhaga rɨnʉ Mungu araakore ebhegero bhyʉsi bhuhya, chɨmbu Mungu aabhugirɨ kwɨma ɨkarɨ kʉhɨtɨra abharʉʉtɨrɨri bhaazɨ abharɨndu. \p \v 22 “Musa\f + \fr 3:22 \fr*\fk Musa\fk*\ft . Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora Ikiniibhasa.\ft*\f* akabhuga, ‘Mʉbhahiiri bhaanyu, Ʉmʉkʉrʉ Mungu waanyu ariimiirirya ʉmʉrʉʉtɨrɨri ncha niinyɨ. Mumwitegeerere kʉganʉ gʉʉsi araabhabhʉʉrɨrɨ. \v 23 Ʉmʉʉtʉ wʉwʉʉsi wʉnʉ arɨɨtamɨ kwigwa ʉmʉrʉʉtɨrɨri wuyo, araahurwa kemerano kurwa mʉbharɨndu bha Mungu na kurichwa.’\f + \fr 3:23 \fr*\xt Rora Amahiityʉ gi Imigirʉ 18:15‑19.\xt*\f* \p \v 24 “Abharʉʉtɨrɨri bhʉʉsi, kwɨma kwa Samwɨri na abhandɨ bhanʉ bhaamutunirɨ, bhakaraganʼya amangʼana ga zisikʉ zɨnʉ. \v 25 Imwɨ mʉbhɨɨrɨ abhaana bha abharʉʉtɨrɨri, na bhʉ ʉbhʉragɨ\f + \fr 3:25a \fr*\fk Ʉbhʉragɨ\fk*\ft . Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora Ikiniibhasa.\ft*\f* bhʉnʉ Mungu aakʉrirɨ na bhawʉsʉʉkʉrʉ. Mungu akaraganʼya Abhurahaamu\f + \fr 3:25b \fr*\fk Abhurahaamu\fk*\ft . Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora Ikiniibhasa.\ft*\f* kʉbha, ‘Kurwibhʉrʉ rwazʉ, abhaatʉ bhɨ ɨbhɨgambʉ bhyʉsi bharahaabhwa ʉrʉbhangʉ.’\f + \fr 3:25c \fr*\xt Rora Ʉbhʉtangɨ 12:3, 22:18, 26:4.\xt*\f* \v 26 Hanʉ Mungu aamarirɨ kuryʉra Yɨɨsu omohocha waazɨ, akamʉtʉma kwa niimwɨ, korereke abhahɨ ʉrʉbhangʉ na abhaatʉ bhʉʉsi bhataanɨ nʉ ʉbhʉbhɨ bhwabhʉ.” \c 4 \s Peetero na Yoohana mʉbhʉtangɨ bhwi ichandarʉ ɨkɨkʉrʉ \p \v 1 Hanʉ Peetero na Yoohana bhaarɨ bhakɨɨrɨ bharabharaganʼya abhaatʉ bharya ɨngʼana ya Mungu, abhakuhaani\f + \fr 4:1a \fr*\fk Abhakuhaani\fk*\ft . Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora Ikiniibhasa.\ft*\f* na abhariibhi bha rihekaaru na Abhasadukaayo\f + \fr 4:1b \fr*\fk Abhasadukaayo\fk*\ft . Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora Ikiniibhasa.\ft*\f* bhanʉ bhaarɨ hayo, bhakahika. \v 2 Abhakʉrʉ bhayo bhakiigatana bhʉkʉngʼu, kʉ kʉbha Peetero na Yoohana bhaarɨ bhariija abhaatʉ na kʉbharwazɨra kʉbha, kʉrɨngʼaana nu ukuryʉka kwa Yɨɨsu, abhaku bhararyʉka. \v 3 Bhakagwata Peetero na Yoohana, bhakatuurwa mokebhoho kuhika tabhʉʉri waho, kʉ kʉbha yaarɨ rigoroobha. \v 4 Nawe abhaaru bhanʉ bhiigwirɨ amangʼana ga Peetero na Yoohana bhakiisirirya, ne endengo ya abhasubhɨ abheene bhaarɨ bhariisemera ɨbhɨkwɨ bhɨtaanʉ. \p \v 5 Tabhʉʉri waho, abhakangati, abhakaruka na abhiija bhi imigirʉ,\f + \fr 4:5 \fr*\fk Abhakangati, abhakaruka na abhiija bhi imigirʉ\fk*\ft . Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora ringʼana \ft*\it ichandarʉ ɨkɨkʉrʉ\it* muKiniibhasa.\f* nebho bhiibhiringirɨ Yɨrusarɨɨmu hayo. \v 6 Kwiribhita riyo, bhaarɨmu Anaasi wʉnʉ aarɨ kuhaani ʉmʉkʉrʉ, hamwɨmwɨ na Kayaafa, Yoohana, Arɨkizanda na abhandɨ bhanʉ bhaarɨ abhahiiri bha Anaasi. \v 7 Bhakatʉmanʼya Peetero na Yoohana bhareetwe, bhakabhiimiirirya mʉbhʉtangɨ bhwabhʉ kuchandarʉ, bhakabhabhuurya, “Ganʉ mʉgakʉrirɨ kwa ngurukɨ na kuriina rya wɨɨwɨ?” \p \v 8 Hayo Peetero aarɨ izwirwɨ Ekoro Ɨndɨndu, akabhabhʉʉrɨra, “Abhakangati na abhakaruka bha abhaatʉ bha Iziraɨri, \v 9 reero mʉratubhuurya igʉrʉ wa amangʼana amazʉmu ganʉ twakʉrɨɨrɨ omorema na chɨmbu aahʉriibhwɨ. \v 10 Imwɨ na Abhiiziraɨri abhandɨ bhʉʉsi, nereenda emenyekanɨ kʉbha, ʉmʉʉtʉ wʉnʉ ariimɨɨrɨra mʉbhʉtangɨ bhwanyu reero, nɨ‑mʉhʉru kʉbhʉnaja bhwi iriina rya Yɨɨsu Kiriisitʉ wa Nazarɨɨti. Newe wʉnʉ imwɨ mwitirɨ kʉmʉsarabha, nawe Mungu akamuryʉra kurwa mʉbhaku. \v 11 Wʉnʉ newe Amaandɨkʉ Amarɨndu garagamba igʉrʉ waazɨ, \q ‘Riibhwɨ rɨnʉ abhʉʉmbaki mwangirɨ, \q neryo rɨbhɨɨrɨ riibhwɨ rikʉrʉ rya rusizʉ.’\f + \fr 4:11 \fr*\xt Rora Zabhuri 118:22.\xt*\f* \m \v 12 Bhʉtareeho bhutuurya kurwa kwa wʉndɨ wʉwʉʉsi, kʉ kʉbha rɨtareeho iriina ɨrɨndɨ mʉʉsɨ mʉnʉ ryʉ ʉbhʉnaja bhu ukututuurya itwɨ kʉhɨtɨra kwaryo!” \p \v 13 Abhakʉrʉ bhayo bhaaza korora kʉbha, Peetero na Yoohana bhagambirɨ kwa bhʉkararu, no okomenya kʉbha bhayo, nɨ‑bhaatʉ bhanʉ bhaarɨ bhataasʉmirɨ, bhakarʉgʉʉra bhʉkʉngʼu. Bhakoobhoora kʉbha Peetero na Yoohana bhaarɨ hamwɨmwɨ na Yɨɨsu. \v 14 Abhakʉrʉ bhayo bhataarɨ ni‑ngʼana ryʉryʉsi ryʉ ʉkʉgamba, kʉ kʉbha bhakarora umusubhɨ wʉnʉ ahʉriibhwɨ imiiriirɨ hamwɨmwɨ na Peetero na Yoohana. \v 15 Bhakabhaswaja Peetero na Yoohana bhahʉrʉkɨ muchandarʉ murya. Ebho bhakasaaga bharagambana abheene, \v 16 bharabhuga, “Tokorebhwɨ na abhaatʉ bhanʉ? Abhiikari bhʉʉsi bha Yɨrusarɨɨmu hanʉ, bhɨɨzɨ kʉbha bhakʉrirɨ ikitiika ɨkɨkʉrʉ kɨnʉ tʉtakʉtʉra kʉchanga. \v 17 Kuriribhɨra ringʼana rɨnʉ rɨtasanza kʉbhaatʉ, tʉbhareche bhatigɨ kʉgambana nʉ ʉmʉʉtʉ wʉwʉʉsi igʉrʉ wa Yɨɨsu.” \p \v 18 Akʉmara abhakʉrʉ bhayo bhakabhabhɨrɨkɨra naatu muchandarʉ Peetero na Yoohana. Bhakabhahama kwa bhʉhaari, bhatiija nʉʉrʉ kʉgamba naatu kuriina riyo. \p \v 19 Nawe Peetero na Yoohana bhakabhagarukirya, “Mʉrarora imubheene, arɨɨbhɨ nɨ‑bhwaheene mʉbhʉtangɨ bhwa Mungu, kubhiitegeerera imwɨ kʉkɨra kwitegeerera Mungu umwene. \v 20 Nawe itwɨ tʉtakʉtʉra kutiga kʉgamba igʉrʉ wa amangʼana ganʉ twarʉʉzɨ nu ukwigwa!” \p \v 21 Hanʉ abhakʉrʉ bhayo bhaamarirɨ kʉbhakanga Peetero na Yoohana kwa bhʉhaari, bhakabhatigʉrʉkɨra. Bhataabhwɨnɨ nzɨra yʉ ʉkʉbhatema, kʉ kʉbha abhaatʉ bhʉʉsi bhaarɨ bharakumya Mungu bhʉkʉngʼu igʉrʉ wi ikitiika kiyo. \v 22 Ʉmʉʉtʉ wʉnʉ ahʉriibhwɨ, aarɨ morema kwɨma kwibhurwa kwazɨ ni imyaka jazɨ jarɨ gihitiiriirɨ merongo ene. \s Abhiisirirya bharasabha Mungu kwa bhʉkararu \p \v 23 Hanʉ Peetero na Yoohana bhaatigurukiirwɨ, bhakagarʉka kubhiisirirya abhakɨndichabhʉ. Bhakabhaha ikiina chʉsi kɨnʉ bhaabhuuriirwɨ na abhakʉrʉ bha abhakuhaani na abhakaruka bha Abhayaahudi. \v 24 Hanʉ bhiigwirɨ amangʼana gayo, bhʉʉsi bhakoongera riraka kʉsabha Mungu, “Ʉmʉkʉrʉ wʉ Ʉbhʉnaja, awɨ naawɨ Mungu, naawɨ watɨɨmirɨ risaarʉ, ɨɨsɨ, ɨnyanza na bhyʉsi bhɨnʉ bhirimu. \v 25 Awɨ ʉkagamba kʉhɨtɨra umunywa gwa sʉʉkʉrʉ wɨɨtʉ Daudi omohocha waazʉ, na koKoro Ɨndɨndu ʉkabhuga, \q ‘Ndora abhaatʉ bha mubhyarʉ ɨbhɨndɨ bhiigatɨɨnɨ? \q Kwakɨ abhaatʉ bhariiseega kokora amangʼana ganʉ gataana bhwera? \q \v 26 Abhatɨmi bhɨ ɨɨsɨ na abhakangati, bhariibhiringa hamwɨmwɨ, \q igʉrʉ wu ukumwanga Ʉmʉkʉrʉ Mungu na Kiriisitʉ waazɨ.’\f + \fr 4:26 \fr*\xt Rora Zabhuri 2:1‑2.\xt*\f* \p \v 27 “Ganʉ nɨ‑maheene, kʉ kʉbha Heroode Antipaasi\f + \fr 4:27 \fr*\fk Heroode Antipaasi\fk*\ft . Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora Ikiniibhasa.\ft*\f* na Pʉntiyʉ Piraato na abhaatʉ bha mubhyarʉ ɨbhɨndɨ na Abhiiziraɨri, bhakahunana hamwɨmwɨ mʉrʉbhɨri rʉnʉ korereke bhaangɨ Yɨɨsu, omohocha waazʉ ʉmʉrɨndu wʉnʉ wamʉhakirɨ amaguta. \v 28 Ganʉ bhakʉrirɨ bhayo, nego ganʉ wɨɨndirɨ gakorwe kwɨma ʉbhʉtangɨ na gakakorwa kumiisɨɨgi gaazʉ. \v 29 Nangʉ Ʉmʉkʉrʉ, rora amakango gaabhʉ, tohe ʉbhʉnaja itwɨ abhahocha bhaazʉ, tʉraganʼyɨ ɨngʼana yaazʉ kwa bhʉkararu bhwʉsi. \v 30 Ʉraagorore okobhoko kwazʉ, kohorya abhaatʉ, ibhyɨrɨkɨnʼyʉ na amateemo bhekorwe kʉnzɨra yi iriina rya Yɨɨsu, omohocha waazʉ ʉmʉrɨndu!” \p \v 31 Hanʉ bhaamarirɨ kʉsabha Mungu, ahagero hanʉ bhaarɨ bhiibhiringiirɨ, hakasingishwa. Bhʉʉsi bhayo bhakiizuribhwa ne Ekoro Ɨndɨndu, bhakarwaza ɨngʼana ya Mungu kwa bhʉkararu. \s Ubhumwɨmwɨ nu ubhugwatani bhwa abhiisirirya \p \v 32 Abhiisirirya bhʉʉsi bhaarɨ nu umwʉyʉ gʉmwɨ nʉ ʉbhʉkararu bhʉmwɨ. Ataarɨ areho mʉʉtʉ wʉwʉʉsi we ebhegero bhyazɨ, wʉnʉ akʉrirɨ kʉbha ibhyazɨ umwene, nawe bhaarɨ bhariimɨɨrɨrɨra ebhegero bhyʉsi kwa hamwɨmwɨ. \v 33 Neho abhatumwa bha Yɨɨsu bhakamenyeekererya abhaatʉ kʉmanaga gu ukuryʉka kʉMʉkʉrʉ Yɨɨsu, Mungu wʉʉsi akabhaha ʉrʉbhangʉ. \v 34 Ataareho ʉmʉʉtʉ wʉwʉʉsi gatɨ waabhʉ wʉnʉ akwenda, kʉ kʉbha abhaatʉ bhanʉ bhaarɨ kʉbha nɨ ɨmɨgʉndʉ hamwɨ zinyumba, bhakabhigurya na koreeta zimpirya ziyo. \v 35 Bhakazereeta, bhakazɨhaana kʉbhatumwa, bhʉʉsi bhakasondya abhaatʉ kʉrɨngʼaana nu ubhwɨndi bhwabhʉ. \p \v 36 Aarɨ areho Ʉmʉraawi wʉmwɨ, arabhirikirwa Yuusufu, umwibhurwa wa mucharʉ cha Kipurʉ, wʉnʉ abhatumwa bha Yɨɨsu bhaamʉhɨɨrɨ iriina Bharinaabha, enzobhooro yaku ni mwana wʉ ʉmʉhaani wu umwʉyʉ. \v 37 Aarɨ nʉ ʉmʉgʉndʉ, akagugurya, akareeta zimpirya akazɨhaana kʉbhatumwa. \c 5 \s Ʉrʉrɨmɨ rwa Ananiya na Safiira \p \v 1 Aarɨ areho ʉmʉʉtʉ wʉmwɨ iriina ryazɨ Ananiya, nʉ ʉmʉkari waazɨ aarɨ arabhirikirwa Safiira. Bhakagurya emenyo yaabhʉ. \v 2 Gatɨ wa zimpirya zɨnʉ bhaabhwɨnɨ, Ananiya akabhisa ɨzɨndɨ, ʉmʉkari waazɨ aarɨ isirirɨɨnʼyɨ neewe kokorabhu. Zimpirya zɨnʉ zasaagirɨ, Ananiya akazereeta akabhaha abhatumwa bha Yɨɨsu, ataagambirɨ amaheene kʉbha bhagɨgirɨku ɨzɨndɨ. \p \v 3 Peetero akamubhuurya, “Ananiya! Kwakɨ Shɨtaani\f + \fr 5:3 \fr*\fk Shɨtaani\fk*\ft . Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora Ikiniibhasa.\ft*\f* asikiirɨ mumwʉyʉ gwazʉ na akʉrirɨ ʉbhʉʉrɨrɨ Ekoro Ɨndɨndu ʉrʉrɨmɨ na kubhisa zimpirya ɨzɨndɨ zɨnʉ wabhwɨnɨ ku kugurya emenyo yaazʉ? \v 4 Hanʉ waarɨ ʉkɨɨrɨ kugurya ɨtaarɨ yaazʉ? Hanʉ yaarɨ ɨmarirɨ kuguribhwa kɨnʉ wabhwɨnɨ kɨtaarɨ mʉmabhoko gaazʉ? Ɨkabhabhwɨ kuhika ʉkatʉʉra ringʼana ncha rɨnʉ mumwʉyʉ gwazʉ? Ʉtabhuuriirɨ ʉmʉʉtʉ rʉrɨmɨ, nawe ni‑Mungu ubhuuriirɨ!” \p \v 5 Hanʉ Ananiya iigwirɨ amangʼana gayo, bhwangʉ bhu akagwa haasɨ, akakwa. Abhaatʉ bhʉʉsi bhanʉ bhiigwirɨ ringʼana riyo, bhakʉʉbhaha bhʉkʉngʼu. \v 6 Neho abhamura bhakabhʉʉka, bhakakundikirya ɨkɨtʉndʉ chazɨ ɨsanda, bhakamuhurucha igʉtʉ wʉ ʉrʉbhɨri, bhakamʉbhɨɨka. \p \v 7 Hanʉ zaahitirɨ zɨɨsa isatʉ, ʉmʉkari wa Ananiya wʉʉsi akasikɨra ɨgatɨ muyo, atɨɨzɨ amangʼana ganʉ gakʉriibhwɨ. \v 8 Peetero akamubhuurya, “Mbʉʉrɨra, mʉkagurya emenyo yanyu kuzimpirya zɨnʉ?” \p Ewe akabhuga, “Hee, tʉkagurya kwe ekerengo kiyo.” \p \v 9 Peetero akamʉbhʉʉrɨra, “Ndora awɨ nu umusubhɨ waazʉ mwisirirɨɨnʼyɨ kogema Ekoro Ɨndɨndu yʉ Ʉmʉkʉrʉ? Rora! Amagʉrʉ ga bhanʉ bhaarɨ bhagiirɨ kʉbhɨɨka umusubhɨ waazʉ garɨ kukisikʉ, bhamarirɨ kʉgarʉka, bharaaza kusikɨra bhakuhuruchɨ igʉtʉ!” \p \v 10 Rogendo rʉmwɨ Safiira wʉʉsi akagwa haasɨ mʉbhʉtangɨ bhwa amagʉrʉ ga Peetero, akakwa. Neho abhamura bhakasikɨra, bhakabhona Safiira wʉʉsi akuurɨ, bhakamuhurucha igʉtʉ, bhakamʉbhɨɨka haguhɨ nu umusubhɨ waazɨ. \v 11 Gayo gakakora risengerero igima, hamwɨmwɨ na abhandɨ bhʉʉsi bhanʉ bhiigwirɨ amangʼana gayo, kwʉbhaha bhʉkʉngʼu. \s Abhatumwa bharakora amateemo \p \v 12 Abhatumwa bha Yɨɨsu bhaarɨ bharakora ibhyɨrɨkɨnʼyʉ na amateemo bhyaru kʉbhaatʉ. Abhiisirirya bhʉʉsi bha Yɨɨsu, bhaarɨ bhanarirɨ kwibhiringa hamwɨmwɨ Mwigoobhe rya Sɨrɨmaani rɨnʉ ryarɨ mwihekaaru. \v 13 Abhaatʉ bhanʉ bhaarɨ bhakɨɨrɨ kwisirirya Yɨɨsu, bhakʉʉbhaha kʉbha hamwɨmwɨ nebho, nangabha abhaatʉ bharabhasʉʉka bhʉkʉngʼu. \v 14 Nawe abhaatʉ abhandɨ, abhasubhɨ na abhakari, bhakiisirirya Ʉmʉkʉrʉ, kuriyo endengo ya abhiisirirya yaarɨ iriiyoongera bhʉkʉngʼu. \p \v 15 Kʉrɨngʼaana na amateemo gayo, abhaatʉ bhaarɨ bharabhahira abharwɨrɨ na kʉbhatʉʉra rusizʉ wɨ ɨnzɨra. Mʉnzɨra hayo, bhaarɨ bharabhahindirya kʉbhʉrɨrɨ na kʉbhɨragʉ, korereke Peetero araahɨtɨ, ikiiriiri chazɨ kɨbhakunʼyɨku abhaatʉ bhorebhe bhahore. \v 16 Abhaatʉ bhaaru bhaarɨ kurwa mʉzɨmbɨri za rusizʉ wa Yɨrusarɨɨmu, bhakabha bharareeta abharwɨrɨ bhaabhʉ na bhanʉ bhaarɨ bhakʉnyaakibhwa na amasambwa, bhʉʉsi bhakahʉribhwa. \s Abhatumwa bharanyaakibhwa \p \v 17 Neho kuhaani ʉmʉkʉrʉ na abhakɨndichabhʉ bhʉʉsi, bhanʉ bhaarɨ bha riribhita rya Abhasadukaayo, bhakabharorera ikiriiso abhatumwa bha Yɨɨsu. \v 18 Bhakagwata abhatumwa bhayo, bhakabhatʉʉra mokebhoho. \v 19 Nawe ubhutikʉ bhurya, maraika\f + \fr 5:19 \fr*\fk Maraika\fk*\ft . Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora Ikiniibhasa.\ft*\f* wʉ Ʉmʉkʉrʉ akaaza, akiigʉra ibhisikʉ bhyi inyumba yiyo, akabhahurucha igʉtʉ. Hanʉ aamarirɨ, akabhabhʉʉrɨra, \v 20 “Mogende mwimɨɨrɨrɨ mwihekaaru, mʉbhabhʉʉrɨrɨ abhaatʉ amangʼana gʉʉsi igʉrʉ wʉ ʉbhʉhʉru ubhuhya bhʉnʉ!” \v 21 Hanʉ abhatumwa bhayo bhiigwirɨ, bhakamweza ritabhʉʉri bhakaja mwihekaaru, bhakatanga kwija abhaatʉ. \p Hanʉ kuhaani ʉmʉkʉrʉ hamwɨmwɨ na abhakɨndichazɨ bhaahikirɨ, bhakabhɨrɨkɨra abhakʉrʉ bhʉʉsi bha Abhiiziraɨri, bhahunanɨ kuchandarʉ. Bhakatʉma abhariibhi mokebhoho, korereke bhareete abhatumwa. \v 22 Nawe hanʉ abhariibhi bhayo bhaasikiirɨ, bhataabhwɨnɨ abhatumwa bhayo mokebhoho. Bhakagarʉka kʉbhakʉrʉ, bhakabhabhʉʉrɨra, \v 23 “Hanʉ twahikirɨ kunyumba ye ekebhoho, tʉkabhona ibhisikʉ bhyigɨɨrɨ bhwaheene, abhariibhi bhiimiiriirɨ igʉtʉ wi ibhisikʉ, hanʉ twigwirɨ ibhisikʉ, tʉtabhwɨnɨ mʉʉtʉ wʉwʉʉsi mokebhoho muyo!” \p \v 24 Ʉmʉkʉrʉ wa abhariibhi bha rihekaaru na abhakʉrʉ bha abhakuhaani hanʉ bhiigwirɨ gayo, bhakatama kwobhoora, bhakiibhuurya, “Ringʼana riyo rɨrabhabhwɨ?” \p \v 25 Akaaza ʉmʉʉtʉ wʉmwɨ, akabhabhʉʉrɨra, “Munyiitegeerere! Abhaatʉ bhanʉ mwigariirɨ mokebhoho, nangwɨnʉ bhari mwihekaaru! Bhariija abhaatʉ.” \v 26 Neho ʉmʉkʉrʉ wa abhariibhi wuyo, hamwɨmwɨ na abhariibhi bhaazɨ, bhakaja kʉbhatumwa bhayo, bhakabhareeta. Nawe bhataabhagwatirɨ kwa nguru, kʉ kʉbha bhakʉʉbhaha kotemwa amabhwɨ na abhaatʉ. \p \v 27 Hanʉ bhabharɨɨtirɨ kuchandarʉ cha abhakʉrʉ bhayo, kuhaani ʉmʉkʉrʉ akabhabhuurya, \v 28 “Tʉmarirɨ kʉbharecha kwa nguru kʉbha mutigɨ kwija abhaatʉ igʉrʉ wi iriina ryʉ ʉmʉʉtʉ wuyo! Nawe imwɨ mʉrangʼeha kwija abhaatʉ amangʼana gaanyu mbaara zʉʉsi za Yɨrusarɨɨmu, naatu moreenda koreeta ɨkɨsaahɨ chʉ ʉmʉʉtʉ wuyo igʉrʉ wɨɨtʉ!” \p \v 29 Peetero na abhatumwa abhandɨ bhakamʉgarukirya, “Toreenderwa kʉsʉʉka Mungu, kʉkɨra abhaatʉ. \v 30 Imwɨ mukiita Yɨɨsu kʉ kʉmʉbhamba kʉmʉsarabha, nawe Mungu wa abhasʉʉkʉrʉ akamuryʉra. \v 31 Mungu akamʉgʉnga nʉ ʉkʉmʉtʉʉra ʉrʉbhaara rwazɨ rwu ubhuryʉ, abhɨ Ʉmʉkangati nʉ Ʉmʉsabhuri, abhahɨ Abhiiziraɨri korereke bhatigɨ ʉbhʉbhɨ bhwabhʉ, bhabheererwe. \v 32 Itwɨ nɨ‑bhamɨnyɨɨkɨrɨri bha gayo gʉʉsi, hamwɨmwɨ ne Ekoro Ɨndɨndu, yɨnʉ Mungu abhahɨɨrɨ bhanʉ bhakumwigwa.” \p \v 33 Abhakʉrʉ bhayo hanʉ bhiigwirɨ gayo, bhakiigatana bhʉkʉngʼu, bhakiiseemerya kwita abhatumwa bhayo. \v 34 Nawe muchandarʉ hayo, aarɨ areho Ʉmʉfarisaayo\f + \fr 5:34 \fr*\fk Ʉmʉfarisaayo\fk*\ft . Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora ringʼana \ft*\it Abhafarisaayo\it* muKiniibhasa.\f* wʉmwɨ, iriina ryazɨ Gamariɨri. Gamariɨri wuyo aarɨ umwija wi imigirʉ na aarɨ arasuukwa na abhaatʉ bhʉʉsi. Akiimɨɨrɨra, akaswaja kʉbha, abhatumwa bhahurukibhwɨ igʉtʉ kwibhaga iguhɨ. \v 35 Akʉmara akabhabhʉʉrɨra abhakʉrʉ abhakɨndichabhʉ, “Abhahiiri bhaanɨ Abhiiziraɨri, hinga mwiyangarɨrɨ, kʉrɨnʉ mukwenda kokora kʉbhaatʉ bhanʉ! \v 36 Mwiseege zisikʉ zɨnʉ zaahitirɨ, akabhoneka ʉmʉʉtʉ wʉmwɨ, iriina ryazɨ Tɨuda, aarɨ ariikora kʉbha nɨ‑mʉʉtʉ mʉkʉrʉ, akabhona abhahɨmba magana ane, bhakagwatana neewe. Nawe mʉtɨnɨrʉ akiitwa, na abhahɨmba bhaazɨ bhʉʉsi bhakanyaragana na kʉbhʉra. \v 37 Ribhaga rɨkahɨta, abhaatʉ bhaarɨ bharabharwa endengo yaabhʉ, akabhoneka Yuuda Ʉmʉgariraaya, wʉʉsi akabharuta abhaatʉ bhakamutuna. Nawe wʉʉsi akiitwa, abhahɨmba bhaazɨ bhakanyaragana. \p \v 38 “Mmbe nɨrabhabhʉʉrɨra, mutiganɨ na abhaatʉ bhanʉ. Mutigɨ kʉbhakorera ryʉryʉsi ibhɨ, kʉ kʉbha arɨɨbhɨ emeremo jabhʉ gɨnʉ gɨtangirwɨ na abhaatʉ, gɨrasira ijene. \v 39 Nawe arɨɨbhɨ ne‑meremo ja Mungu, mʉtakʉtʉra kʉbharecha, mʉrabhona muriitana na Mungu umwene.” \p \v 40 Bhakiisirirya amangʼana gaazɨ, bhakabhabhɨrɨkɨra abhatumwa muchandarʉ. Bhakatemwa zihimbʉ nzaru, akʉmara bhakabharecha bhatigɨ kʉbhabhʉʉrɨra abhaatʉ kuriina rya Yɨɨsu, bhakabhatigʉrʉkɨra. \p \v 41 Abhatumwa bhayo bhakarwa kuchandarʉ kiyo bhazʉmɨɨrwɨ, kʉ kʉbha Mungu akabhaha ubhusuuku kukusuukibhwa kuriina rya Yɨɨsu. \v 42 Bhakakaja kwija na kurwazɨra mwihekaaru na muzinyumba za abhaatʉ sikʉ zʉʉsi amangʼana amazʉmu kʉbha, Yɨɨsu newe Kiriisitʉ.\f + \fr 5:42 \fr*\fk Kiriisitʉ\fk*\ft . Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora Ikiniibhasa.\ft*\f* \c 6 \s Abhasakirya muhungatɨ bhararobhorwa \p \v 1 Kuzisikʉ ziyo, endengo ya abhɨɨga bha Yɨɨsu yaarɨ ɨrakaja kwaruha. Gatɨ waabhʉ bhaarɨ bharimu Abhayaahudi bhanʉ bhaarɨ bhakʉgamba Ikigiriki, na Abhayaahudi bhanʉ bhaarɨ bhakʉgamba Ɨkɨɨbhuraaniya.\f + \fr 6:1 \fr*\ft Yɨrusarɨɨmu, kwareho na Abhayaahudi bha zeteemwa nzaru, abhandɨ isimʉka yaabhʉ yaarɨ icharʉ ɨkɨndɨ. Bhataarɨ Abhiiziraɨri, na bhayo bhakagamba Ikigiriki. Abhayaahudi bha Yudeya na Yɨrusarɨɨmu bhaarɨ bharagamba ɨkɨgambʉ chabhʉ chi Ɨkɨɨbhuraaniya.\ft*\f* Bharya bhaarɨ bhakʉgamba Ikigiriki bhakiibheerya kʉbha, abhakwirwa bhaabhʉ bhahɨɨbhwa kosondo yi ibhyakurya bhya kɨrakabhu. \v 2 Kʉgayo, abhatumwa ikumi na bhabhɨrɨ bhakabhiringa abhɨɨga bhʉʉsi, bhakabhabhʉʉrɨra, “Ɨtarɨ bhwaheene itwɨ tutigɨ kwija ɨngʼana ya Mungu, kʉ kʉbha yo okosondya abhaatʉ ibhyakurya. \v 3 Nangʉ abhahiiri bhɨɨtʉ, morobhore abhasubhɨ muhungatɨ kʉbhaniimwɨ, bhanʉ bhamɨnyɨkɨɨnɨ kʉbha bhaana ubhukumya ʉbhʉzʉmu, bhiizwirwɨ Ekoro Ɨndɨndu nu ubhwʉbhʉʉri, tʉbhahɨ emeremo giyo. \v 4 Itwɨ tʉrahocha kwa kʉsabha Mungu na kwija abhaatʉ ɨngʼana yaazɨ.” \p \v 5 Ringʼana riyo rɨkabhazomera abhiisirirya bhayo bhʉʉsi. Bhakarobhora Sitɨfaanʉ, ʉmʉʉtʉ wʉnʉ iizwirɨ Ekoro Ɨndɨndu nu ubhwisirirya ʉbhʉkʉrʉ, bhakarobhora Firipʉ, Pʉrʉkʉʉrʉ, Nɨkanʉʉri, Tiimʉni, Parimeena, na Nikorao wa Antiyʉkiya,\f + \fr 6:5 \fr*\ft Amariina ga bhʉʉsi bhayo nɨ‑mariina gi Ikigiriki, bhayo bhaarɨ bha riribhita ryi Ikigiriki.\ft*\f* wʉnʉ isiriiryɨ ɨnyangi yɨ Ɨkɨyaahudi. \v 6 Bhakabhareeta abhaatʉ bhayo mʉbhʉtangɨ bhwa abhatumwa. Abhatumwa bhakabhasabhɨra na kʉbhateera amabhoko kʉbhaha ʉrʉbhangʉ. \p \v 7 Ɨngʼana ya Mungu ɨkakaja kʉnyaragana kʉbhaatʉ. Ne endengo ya abhɨɨga bha Yɨɨsu ɨkaaruha bhʉkʉngʼu Yɨrusarɨɨmu na abhakuhaani bhaaru bhakiigwa Yɨɨsu. \s Sitɨfaanʉ aragwatwa \p \v 8 Sitɨfaanʉ aarɨ arakora amateemo ni ibhyɨrɨkɨnʼyʉ kʉbhaatʉ, kʉ kʉbha aarɨ nɨ ɨbhɨgʉngi bhyaru na zinguru nzaru kurwa kwa Mungu. \v 9 Nawe bhakabhoneka abhaatʉ korereke bhahakaanɨ na Sitɨfaanʉ. Abhaatʉ bhayo ni bha rirwazɨrʉ\f + \fr 6:9 \fr*\fk Rirwazɨrʉ\fk*\ft . Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora Ikiniibhasa.\ft*\f* yɨnʉ ikubhirikirwa Rirwazɨrʉ ya Abhaatʉ Bhanʉ Bhatigurukiirwɨ, bhayo bhakarwa Kireene, Arɨkizandiriya, Kirikiya na Asiya. \v 10 Nawe akabha arabhahiza kʉ kʉbha akagamba amangʼana gu ubhwʉbhʉʉri, kʉbhʉnaja bhwe Ekoro Ɨndɨndu. \p \v 11 Neho bhakakorokomba abhaatʉ abhandɨ, bhagambɨ ʉrʉrɨmɨ kʉbha, “Twigwirɨ Sitɨfaanʉ aragamba amangʼana amabhɨ igʉrʉ wa Musa na Mungu.” \v 12 Kʉmagamba gaabhʉ gayo bhakasiigirirya abhaatʉ, abhakaruka bha Abhayaahudi na abhiija bhi imigirʉ.\f + \fr 6:12 \fr*\fk Abhiija bhi imigirʉ\fk*\ft . Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora Ikiniibhasa.\ft*\f* Bhakagɨɨra Sitɨfaanʉ, bhakamugwata, bhakamuhira kuchandarʉ cha abhakʉrʉ bha Abhayaahudi. \p \v 13 Bhakareeta abhamɨnyɨɨkɨrɨri bhʉ ʉrʉrɨmɨ, bhakagamba amangʼana gʉ ʉrʉrɨmɨ igʉrʉ wa Sitɨfaanʉ, “Zisikʉ zʉʉsi ʉmʉʉtʉ wʉnʉ aragamba amangʼana amabhɨ igʉrʉ wa rihekaaru rirɨndu rɨnʉ ni igʉrʉ wi imigirʉ ja Musa! \v 14 Tumwigwirɨ arabhuga, Yɨɨsu Ʉmʉnazarɨɨti arasarya ahagero hanʉ na arachʉra amanarʉ gɨɨtʉ garya Musa aatʉhɨɨrɨ.” \p \v 15 Abhaatʉ bhʉʉsi kuchandarʉ ɨkɨkʉrʉ kiyo, bhakamogorera Sitɨfaanʉ bhʉkʉngʼu, bhakarora ubhushʉ bhwazɨ bhutuubhɨɨnɨ nu ubhushʉ bhwa maraika. \c 7 \s Sitɨfaanʉ aragamba chɨmbu Abhiiziraɨri bhaangirɨ Mungu \p \v 1 Neho kuhaani ʉmʉkʉrʉ akabhuurya Sitɨfaanʉ, “Gʉʉsi ganʉ bhagambirɨ, heene nɨmbu garɨ?” \p \v 2 Sitɨfaanʉ akabhuga, “Bhabhaabha na abhahiiri bhɨɨtʉ, munyiitegeerere! Mungu umugungwa akahwarʉkɨra sʉʉkʉrʉ Abhurahaamu mucharʉ cha Mesopotaamiya, hanʉ aarɨ akɨɨrɨ kʉsaamɨra kʉrʉbhɨri rwa Haraani. \v 3 Mungu akamʉbhʉʉrɨra, ‘Urwɨ mucharʉ chazʉ, utigɨ abhahiiri bhaazʉ, ujɨ mucharʉ kɨnʉ nɨraakwereche.’\f + \fr 7:3 \fr*\xt Rora Ʉbhʉtangɨ 12:1.\xt*\f* \v 4 Neho Abhurahaamu akasaama mucharʉ chazɨ cha Abhakaridaayʉ, akaja kwikara Haraani. Hanʉ wiisɨ aakuurɨ, Mungu akamʉsaamya, akamoreeta mucharʉ kɨnʉ mukwikaramu nangwɨnʉ. \p \v 5 “Mungu ataagabhiryɨ Abhurahaamu nʉʉrʉ kɨtɨnɨka kisuuhu cha ahagero kucharʉ kʉnʉ. Nawe akamʉraganʼya, aramoha ahagero habhɨ ahaazɨ na hu urwibhʉrʉ rwazɨ, nangabha ribhaga riyo ataarɨ na mwana. \v 6 Mungu akabhʉʉrɨra Abhurahaamu, ‘Abhaatʉ bhu urwibhʉrʉ rwazʉ bhariikara mubhugini kucharʉ cha abhandɨ, abhaatʉ bhi icharʉ kiyo bharabhakora kʉbha bhambʉʉsa. Na bharanyaakibhwa kwi imyaka magana ane. \v 7 Nawe abhaatʉ bhi icharʉ kiyo, bhanʉ bharaabhakore abhaatʉ bhayo abhahocha, nɨrabhatɨnɨra, urwibhʉrʉ rwazʉ bhararwa mucharʉ kiyo, bharaaza hanʉ konsengera.’\f + \fr 7:7 \fr*\xt Rora Ʉbhʉtangɨ 15:13‑14; Kʉhʉrʉka 3:12.\xt*\f* \v 8 Akʉmara Mungu akakora ʉbhʉragɨ na Abhurahaamu bhwʉ ʉkʉsaara\f + \fr 7:8 \fr*\fk Ʉkʉsaara\fk*\ft . Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora Ikiniibhasa.\ft*\f* abhaana bhʉʉsi bhi ikisubhɨ. Abhurahaamu akiibhʉra Iisaka, akamʉsaara urusikʉ rwa kanaanɨ rwu ukwibhurwa kwazɨ. Na Iisaka wʉʉsi akiibhʉra Yaakobho akamʉsaara, Yaakobho wʉʉsi akiibhʉra abhamura ikumi na bhabhɨrɨ akabhasaara, nebho abhakaruka bhɨɨtʉ. \p \v 9 “Abhakaruka bhɨɨtʉ bhayo bhakarorera Yuusufu engʼeera, bhakamugurya abhɨ omohocha, mucharʉ cha Miisiri. Nawe Mungu aarɨ hamwɨmwɨ na Yuusufu, \v 10 akamʉsabhʉra kurwa mʉnyaakʉ yaazɨ yʉʉsi. Akamoha ubhwʉbhʉʉri nʉ ʉkʉsɨɨgwa mʉbhʉtangɨ bhwa Farao, ʉmʉtɨmi wa Miisiri, ewe akamoha ʉbhʉkangati ʉbhʉkʉrʉ mucharʉ cha Miisiri nu umwimiiririri wi inyumba yaazɨ yʉʉsi yɨ ɨkɨtɨmi. \p \v 11 “Akʉmara ɨkabhoneka ɨnzara haari mʉʉsɨ yʉʉsi ya Miisiri na Kanaani, yɨnʉ yagiriryɨ ɨnyaakʉ ɨnzaru, bhabhaabha bhɨɨtʉ bhataabhwɨnɨ ibhyakurya bhya kwisa. \v 12 Hanʉ Yaakobho iigwirɨ Miisiri ini ibhyakurya, akatʉma abhaana bhaazɨ kujayʉ. Rwarɨ rogendo rwe embere kʉbhabhaabha bhɨɨtʉ kuhikayo. \v 13 Korogendo rwabhʉ rwa kabhɨrɨ, Yuusufu akiitonda kʉbhahiiri bhaazɨ, abhahiiri bhaazɨ bhʉʉsi bhakamenyekana kwa Farao. \v 14 Yuusufu akatʉma amangʼana kwa wiisɨ, aazɨ Miisiri, hamwɨmwɨ na abhaatʉ bhaazɨ bhʉʉsi, bhaarɨ nɨ‑bhaatʉ merongo muhungatɨ na bhataanʉ. \v 15 Akʉmara Yaakobho akaja Miisiri, akarikɨrayu, na bhasʉʉkʉrʉ. \v 16 Ɨmɨbhɨrɨ jabhʉ gɨkareetwa ɨwaabhʉ kʉrʉbhɨri rwa Shɨkɨmu, gɨkabhiikwa muzimbihɨra, zɨnʉ Abhurahaamu aagurirɨ kondengo ya zimpirya bhorebhe Shɨkɨmu iyo, kʉbhaana bha Hamʉʉri. \p \v 17 “Ribhaga rɨnʉ Mungu aaragɨɨnʼyɨ Abhurahaamu hanʉ ryarɨ rɨraariirɨ kuhika, endengo ya Abhiiziraɨri ɨkakaja kohera bhʉkʉngʼu Miisiri. \v 18 Nawe ʉmʉtɨmi ʉwʉndɨ wʉnʉ ataarɨ amwɨzɨ Yuusufu, akatanga kugwatɨrɨra Miisiri. \v 19 Ʉmʉtɨmi wuyo akabhakorera amabhɨ kʉ ʉkʉbhakangirirya abhaatʉ bhɨɨtʉ, naatu akabhanyaacha na kʉbhanyahaara kwa kobheenda bhabharekere abhaana bhaabhʉ abhabhataarɨ, korereke bhakwɨ. \p \v 20 “Ribhaga riyo Musa akiibhurwa, ewe aarɨ mʉzʉmu bhʉkʉngʼu, akarerwa kwibhaga rya myɨri ɨtatʉ munyumba ya wiisɨ. \v 21 Akʉmara, abhiibhuri bhaazɨ bhakatamwa kongʼeha kumubhisa munyumba, bhakamʉtʉʉra igʉtʉ. Neho umuucha wʉ ʉmʉtɨmi Farao akamotoora, akamorera nchu umwana waazɨ wi ikisubhɨ.\f + \fr 7:21 \fr*\xt Rora Kʉhʉrʉka 2:3.\xt*\f* \v 22 Musa akiijibhwa ubhwʉbhʉʉri bhwʉsi bhwa Abhamiisiri, akabha wʉ ʉbhʉnaja kʉmangʼana nɨ ɨbhɨsɨgʉ. \p \v 23 “Hanʉ Musa aahikiryɨ imyaka merongo ene, akakarara kuja kuhunana na abhahiiri bhaazɨ Abhiiziraɨri. \v 24 Akarora Umwiziraɨri wʉmwɨ arakorerwa amabhɨ nu Umumiisiri, akiibhagɨra Umwiziraɨri wuyo, akamʉrɨhɨra isiirɨ ku kumwita Umumiisiri wuyo. \v 25 Musa aarɨ arakina kʉbha, abhahiiri bhaazɨ bharamenya kʉbha, kʉnzɨra yaazɨ, Mungu arabhatuurya, nawe bhataamɨnyirɨ riyo. \v 26 Tabhʉʉri waho, akabhona Abhiiziraɨri bhabhɨrɨ bhariitana, akagema kʉbhataanʼya arabhabhʉʉrɨra kʉbha, ‘Imwɨ nɨ‑bhahiiri! Ndora muriinyahaara?’ \p \v 27 “Nawe wʉnʉ aarɨ aratema ʉmʉkɨndichazɨ, akasukumɨra Musa rusizʉ, akabhuurya, ‘Nɨ‑wɨɨwɨ wʉnʉ akʉtɨɨrɨ ʉbhɨ ʉmʉkangati wɨɨtʉ nu umutiniri wɨɨtʉ? \v 28 Awɨɨ, oreenda kunyita chɨmbu izʉ wiitirɨ Umumiisiri?’\f + \fr 7:28 \fr*\xt Rora Kʉhʉrʉka 2:14.\xt*\f* \v 29 Hanʉ Musa iigwirɨ amangʼana gayo, akaryarɨra mucharʉ cha Midiyani, akiikara mubhugini iyo, akiibhʉrɨrayu abhaana bhabhɨrɨ. \p \v 30 “Imyaka emerongo ene gɨnʉ gihitirɨ Musa aarɨ Midiyani, akahwarukirwa na maraika wʉ Ʉmʉkʉrʉ, aarɨ kʉkɨbhara haguhɨ nɨ ɨkɨgʉrʉ cha Sinayi. Maraika wuyo aarɨ mʉkɨsaka kɨnʉ charɨ kɨraaka omorero. \v 31 Hanʉ Musa aakɨrʉʉzɨ ɨkɨsaka kiyo, akarʉgʉʉra bhʉkʉngʼu. Akakiisukɨra akerore bhwaheene, akiigwa riraka ryʉ Ʉmʉkʉrʉ Mungu, rɨrabhuga, \v 32 ‘Inyɨ niinyɨ Mungu wa bhasʉʉkʉrʉ bhaanyu, Mungu wa Abhurahaamu, Iisaka na Yaakobho!’\f + \fr 7:32 \fr*\xt Rora Kʉhʉrʉka 3:6.\xt*\f* Hanʉ Musa iigwirɨ gayo, akatanga kurigita, akʉʉbhaha korora ɨkɨsaka kiyo. \p \v 33 “Ʉmʉkʉrʉ Mungu akamʉbhʉʉrɨra, ‘Ruusha ibhikwɨra bhyazʉ, kʉ kʉbha hanʉ ukwimɨɨrɨra nɨ‑harɨndu. \v 34 Amaheene nɨrʉʉzɨ ɨnyaakʉ ya abhaatʉ bhaanɨ bhanʉ bharɨ Miisiri, niigwirɨ ɨkɨrɨrʉ chabhʉ, niikirɨ kurwa mwisaarʉ kʉbhatuurya. Nangʉ nɨrakʉtʉma Miisiri.’\f + \fr 7:34 \fr*\xt Rora Kʉhʉrʉka 3:5, 7‑8, 10.\xt*\f* \p \v 35 “Musa wuyo newe abhaatʉ bha Iziraɨri bhaangirɨ bharamʉbhʉʉrɨra, ‘Nɨ‑wɨɨwɨ wʉnʉ akʉtɨɨrɨ ʉbhɨ ʉmʉkangati wɨɨtʉ nu umutiniri wɨɨtʉ?’ Mungu atumirɨ Musa abhɨ ʉmʉkangati waabhʉ nʉ ʉmʉsabhuri waabhʉ, kʉnzɨra ya maraika wʉnʉ aamuhwarukiirɨ mʉkɨsaka kirya! \v 36 Akʉmara Musa akabhakangata bharwɨ ɨɨsɨ ya Miisiri, kwa kokora amateemo ni ibhyɨrɨkɨnʼyʉ bhyaru kʉʉsɨ ya Miisiri, mʉnyanza ya Shamu, na kʉkɨbhara, kwibhaga ryi imyaka merongo ene. \p \v 37 “Musa wuyo newe aabhuuriirɨ Abhiiziraɨri, ‘Mʉbhahiiri bhaanyu Mungu ariimiirirya ʉmʉrʉʉtɨrɨri ncha niinyɨ. Mumwitegeerere kʉganʉ gʉʉsi araabhabhʉʉrɨrɨ.’\f + \fr 7:37 \fr*\xt Rora Amahiityʉ gi Imigirʉ 18:15.\xt*\f* \v 38 Musa newe aarɨ hamwɨmwɨ na bhasʉʉkʉrʉ kʉkɨbhara na newe wʉnʉ aagambirɨ na maraika wa Mungu kʉkɨgʉrʉ cha Sinayi, newe akasʉngʼaana amangʼana gʉ ʉbhʉhʉru, korereke atʉbhʉʉrɨrɨ itwɨ. \p \v 39 “Nawe bhasʉʉkʉrʉ bhayo, bhakaanga kumwisirirya Musa, bhakamʉtʉʉra rusizʉ na bhakiigomba kʉgarʉka Miisiri. \v 40 Bhakabhʉʉrɨra Haruuni, ‘Tokorere amasambwa ganʉ gakʉtʉkangata mʉnzɨra. Musa wuyo akatʉkangata kurwa Miisiri, tʉtɨɨzɨ amangʼana ganʉ gamubhwɨnɨ!’\f + \fr 7:40 \fr*\xt Rora Kʉhʉrʉka 32:1.\xt*\f* \v 41 Zisikʉ ziyo, bhakakora ribhirʉbhirʉ rɨnʉ rituubhɨɨnɨ nɨ ɨkɨmʉʉri che engʼombe, bhakarihurukirya ikimweso\f + \fr 7:41 \fr*\fk Ikimweso\fk*\ft . Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora Ikiniibhasa.\ft*\f* bhazʉmɨɨrwɨ, kokegero kɨnʉ bhaakʉrirɨ kʉmabhoko gaabhʉ abheene! \v 42 Nawe Mungu akiichʉra, akatiga bhasengere umwɨri, iryʉbha na zenzota za mwisaarʉ, chɨmbu yandikirwɨ mʉkɨtabhʉ cha abharʉʉtɨrɨri, \q ‘Imwɨ Abhiiziraɨri, \q ribhaga rɨnʉ mwikɨɨrɨ kʉkɨbhara imyaka merongo ene, \q heene mwarɨ mʉransɨnzɨra imitugʉ \q korereke munhurukiryɨ ikimweso? \q \v 43 Mʉkagega ribhuru rya risambwa Mʉrɨɨki, \q na zenzota za risambwa ryanyu rikʉrʉ Rɨfaani,\f + \fr 7:43a \fr*\fk Mʉrɨɨki\fk* na \fk Rɨfaani\fk* nɨ‑mariina ga amasambwa ganʉ gaasɨngɨɨrwɨ na abhaatʉ bha Kanaani na Miisiri.\f* \q mwikʉrɨɨrɨ amasambwa \q korereke mʉgasengere. \q Kʉgayo, nɨrabhakora mʉbhɨ abhahocha, \q nɨrabhahira mucharʉ cha kore bhʉkʉngʼu, \q nʉʉrʉ kʉkɨra Bhaabhɨɨri.’\f + \fr 7:43b \fr*\xt Rora Amʉʉsi 5:25‑27.\xt*\f* ” \p \v 44 Sitɨfaanʉ akangʼeha kʉgamba, “Kʉkɨbhara iyo, bhasʉʉkʉrʉ bhɨɨtʉ bhayo bhaarɨ na ribhuru ryo okosengera Mungu. Ryarɨ rɨkʉrirwɨ chɨmbu Mungu ɨrɨkɨɨnʼyɨ hanʉ aagambɨɨnɨ na Musa, kʉbha aryʉmbakɨ kʉrɨngʼaana ne ekerenjo kɨnʉ aarʉʉzɨ. \v 45 Akʉmara bhasʉʉkʉrʉ, bhakiibharɨɨra ribhuru kuhika ribhaga rya Yoosho hanʉ bhaayɨsaakwirɨ ɨɨsɨ yirya kurwa kʉbhaatʉ bhi ikishoko ɨkɨndɨ, bhanʉ Mungu abhahɨɨbhirɨ. Ribhuru rɨkasaaga kʉʉsɨ yaabhʉ kuhika ribhaga ryʉ ʉmʉtɨmi Daudi. \v 46 Daudi akasɨɨgwa na Mungu, wʉʉsi akamʉsabha amwʉmbakɨrɨ Mungu wa Yaakobho rihekaaru. \v 47 Nawe Sɨrɨmaani newe aamwʉmbakiirɨ inyumba. \p \v 48 “Nawe Mungu wi Igʉrʉ wa Bhyʉsi, atakwikara muzinyumba zɨnʉ zikwʉmbakwa na amabhoko ga abhaatʉ abheene, chɨmbu ʉmʉrʉʉtɨrɨri Isaaya aagambirɨ, \q \v 49 ‘Ʉmʉkʉrʉ akabhuga, \q Risaarʉ necho ikitumbɨ chanɨ chɨ ɨkɨtɨmi, \q nɨ ɨɨsɨ neyo ʉrʉbhaara rwanɨ rwʉ ʉkʉtʉʉra amagʉrʉ gaanɨ. \q Nangʉ ni‑nyumbakɨ, \q yɨnʉ mʉkʉtʉra kunyumbakɨra? \q Ahagero haanɨ hu ukwoyeera harabha hayi? \q \v 50 Nɨtarɨ niinyɨ nɨkʉrirɨ ebhegero bhɨnʉ bhyʉsi?’\f + \fr 7:50 \fr*\xt Rora Isaaya 66:1‑2.\xt*\f* ” \p \v 51 Sitɨfaanʉ akangʼeha kʉgamba, “Imwɨ zɨntama kwigwa! Mozekoro zaanyu mʉtakosengera Mungu, na amatwɨ gaanyu gatakʉtʉra kwigwa amangʼana gaazɨ. Sikʉ zʉʉsi mʉraanga Ekoro Ɨndɨndu, chɨmbu bhawʉsʉʉkʉrʉ bhʉʉsi bhaamwangirɨ! \v 52 Heene areho ʉmʉrʉʉtɨrɨri nʉʉrʉ wʉmwɨ wʉnʉ bhawʉsʉʉkʉrʉ bhatamʉnyaakiryɨ? Bhakiita na abharʉʉtɨrɨri bhanʉ ɨkarɨ bhaarɨ bhareerekeererya ukuuza kwa We Eheene wa Mungu! Na wuyo newe imwɨ mwamwichurirɨ, mʉkamwita! \v 53 Imwɨ mʉmarirɨ kʉsʉngʼaana imigirʉ ja Mungu, gɨnʉ jarusiibhwɨ kʉnzɨra ya bhamaraika bhaazɨ, nawe mʉtagisiriiryɨ.” \s Sitɨfaanʉ ariitwa \p \v 54 Hanʉ abhakʉrʉ bha Abhayaahudi bhayo bhiigwirɨ amangʼana ga Sitɨfaanʉ, bhakiigatana bhʉkʉngʼu, bhakarʉma ichara kwa bhʉrʉrʉ. \v 55 Nawe Sitɨfaanʉ akabha izuriibhwɨ Ekoro Ɨndɨndu, akarora igʉrʉ mwisaarʉ, akarora ubhwɨrʉ bhwa Mungu na Yɨɨsu imiiriirɨ ʉrʉbhaara rwu ubhuryʉ rwa Mungu. \v 56 Akabhuga, “Morore! Nɨrarora risaarʉ ryigukirɨ, Umwana wʉ Ʉmʉʉtʉ\f + \fr 7:56 \fr*\fk Umwana wʉ Ʉmʉʉtʉ \fk*\ft ryarɨ iriina ɨrɨndɨ rya Yɨɨsu. Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora Ikiniibhasa.\ft*\f* imiiriirɨ ʉrʉbhaara rwu ubhuryʉ rwa Mungu!” \p \v 57 Nawe abhakʉrʉ bha Abhayaahudi bhayo bhakarɨgɨsa bhʉkʉngʼu, bhakaribha amatwɨ gaabhʉ na amabhoko. Bhakahurumukɨra Sitɨfaanʉ kwa hamwɨmwɨ, bhakamugwata, \v 58 bhakamuhurucha igʉtʉ wi ichandarʉ na kumuhira igʉtʉ wʉ ʉrʉbhɨri, bhakamotema amabhwɨ. Abhamenyeekererya bhayo bhakatʉʉra zengebho zaabhʉ haguhɨ nu umumura wʉmwɨ iriina ryazɨ Sauri. \p \v 59 Hanʉ bhaarɨ bharakomera Sitɨfaanʉ na amabhwɨ, akasabha arabhuga, “Ʉmʉkʉrʉ Yɨɨsu, sʉngʼaana ekoro yaanɨ!” \v 60 Akʉmara akahigama, akarɨra kwiraka ikʉrʉ arabhuga, “Ʉmʉkʉrʉ, ʉtabhabharɨra ʉbhʉbhɨ bhʉnʉ igʉrʉ waabhʉ abhaatʉ bhanʉ!” Hanʉ aamarirɨ kʉgamba gayo akatinʼya. Sauri wʉʉsi aareho, akiisirirya ukwitwa kwa Sitɨfaanʉ kwarɨ bhwaheene.\fig Sitɨfaanʉ aratemwa amabhwɨ|alt="Stefano anapigwa mawe" src="Stoning Steven.TIF" size="col" loc="ACT 7:58-60" copy="Michael Harrar. Used by permission." ref="7:58-60"\fig* \c 8 \p \v 1 Urusikʉ ruyo, risengerero rya Yɨrusarɨɨmu rɨkatanga kobhona ɨnyaakʉ. Bhʉʉsi bhakanyaragana na kuja mucharʉ cha Yudeya na Samaariya, kuruushaku abhatumwa bha Yɨɨsu. \v 2 Abhaatʉ bhanʉ bhakʉsabha Mungu, bhakamʉbhɨɨka Sitɨfaanʉ na kumwikarɨra ubhwʉyʉ. \v 3 Nawe Sauri akagema kʉsarya risengerero rya Yɨɨsu, aarɨ arasikɨra nyumba yɨmwɨ yɨmwɨ, arabhagwata abhiisirirya, abhakari na abhasubhɨ, na kʉbharekera mokebhoho. \s Firipʉ ararwaza Samaariya \p \v 4 Abhiisirirya bharya bhaanyaragɨɨnɨ, ɨnʉ hʉʉsi bhaagiirɨ, bhaarɨ bhararwazɨra abhaatʉ Ɨngʼana Ɨnzʉmu igʉrʉ wa Yɨɨsu. \v 5 Firipʉ\f + \fr 8:5 \fr*\fk Firipʉ \fk*\ft aarɨ wʉmwɨ waabhʉ wa abhahɨmba bharya ikumi na bhabhɨrɨ. \ft*\xt Rora Amahocha ga Abhatumwa 6:5.\xt*\f* akaja kʉrʉbhɨri rʉmwɨ rwaho rwa Samaariya, akatanga kʉbharaganʼya abhaatʉ bhi iyo amangʼana ga Kiriisitʉ. \v 6 Abhaatʉ bhaaru hanʉ bhaamwitɨgɨɨrɨɨrɨ na korora ibhyɨrɨkɨnʼyʉ bhɨnʉ aarɨ arakora, bhakamwitegeerera bhwaheene kʉganʉ aarɨ aragamba. \v 7 Aarɨ araruusha amasambwa kurwa kʉbhaatʉ na bhaarɨ bharakuura kwiraka ikʉrʉ, aarɨ arahorya amagata na bhanʉ bhakuurɨ ibhiimʉ. \v 8 Abhaatʉ bha kʉrʉbhɨri ruyo bhakazomerwa bhʉkʉngʼu. \s Peetero arahama Simʉʉni ʉmʉrʉgi \p \v 9 Kʉrʉbhɨri rʉmwɨ rwa Samaariya ruyo, aareho ʉmʉrʉgi wʉmwɨ, iriina ryazɨ Simʉʉni. Kwibhaga irɨɨhu, Simʉʉni aarɨ araruguurya abhaatʉ bha kʉrʉbhɨri ruyo, ko kokora ɨbhɨrʉgʉʉrʉ, kwiheema kʉbha ewe nɨ‑mʉʉtʉ wʉ ʉbhʉnaja bhʉkʉrʉ. \v 10 Abhaatʉ bhʉʉsi, abhasuuhu na abhakʉrʉ, bhaarɨ bharamwitegeerera bhwaheene bhʉkʉngʼu, bhakabhuga, “Wʉnʉ newe ʉbhʉnaja bhwa Mungu, bhʉnʉ bhukubhirikirwa Ʉbhʉnaja Ʉbhʉkʉrʉ!” \v 11 Abhaatʉ bhayo bhakangʼeha kumwitegeerera, kʉ kʉbha akabharuguurya kwibhaga irɨɨhu kʉbhʉrʉgi bhwazɨ. \p \v 12 Nawe hanʉ Firipʉ aabharwaziirɨ Ɨngʼana Ɨnzʉmu igʉrʉ wʉ ʉbhʉtɨmi bhwa Mungu ni iriina rya Yɨɨsu Kiriisitʉ, abhaatʉ bhakiisirirya amangʼana gaazɨ, abhasubhɨ na abhakari bhakabhatiizwa. \v 13 Simʉʉni wʉʉsi akiisirirya akabhatiizwa, akahirana na Firipʉ ahagero hʉʉsi. Hanʉ aarʉʉzɨ ibhyɨrɨkɨnʼyʉ nɨ ɨbhɨsɨgʉ ɨbhɨkʉrʉ bhɨnʉ Firipʉ aarɨ arakora, akarʉgʉʉra. \p \v 14 Hanʉ abhatumwa bhiigwirɨ kʉbha abhaatʉ bha Samaariya bhiisiriiryɨ ɨngʼana ya Mungu, bhakatʉma Peetero na Yoohana bhajɨyu. \v 15 Hanʉ bhaahikirɨ, bhakabhasabhɨra abhaatʉ bhayo korereke bhabhone Ekoro Ɨndɨndu, \v 16 kʉ kʉbha atareeho nʉʉrʉ wʉmwɨ gatɨ waabhʉ wʉnʉ aarɨ ikiirwɨ Ekoro Ɨndɨndu. Bhaarɨ bhabhatiizirwɨ kuriina ryʉ Ʉmʉkʉrʉ Yɨɨsu iryene. \v 17 Neho Peetero na Yoohana bhakatʉʉra amabhoko gaabhʉ kubhiisirirya bhayo, bhakasʉngʼaana Ekoro Ɨndɨndu. \p \v 18 Hanʉ Simʉʉni aarʉʉzɨ kʉbha abhaatʉ bharasʉngʼaana Ekoro Ɨndɨndu, ku kutuurirwa amabhoko ga abhatumwa, akeenda koha Peetero na Yoohana zimpirya, arabhabhʉʉrɨra, \v 19 “Mongʼe na niinyɨ ʉbhʉnaja, korereke ʉmʉʉtʉ wʉwʉʉsi wʉnʉ nɨraamoteere amabhoko gaanɨ, asʉngʼaanɨ Ekoro Ɨndɨndu.” \p \v 20 Nawe Peetero akamʉgarukirya, “Urikɨ awɨ na zimpirya zaazʉ, kʉ kʉbha ʉrakina, ʉmʉbhanʉ gwa Mungu\f + \fr 8:20 \fr*\fk Ʉmʉbhanʉ gwa Mungu \fk*\ft gʉnʉ gʉkʉgambwa hanʉ ne Ekoro Ɨndɨndu nʉ ʉbhʉnaja bhwazɨ.\ft*\f* gʉrabhoneka ku kugurwa na zimpirya! \v 21 Awɨ ʉtaana chʉchʉsi komeremo ja Mungu gɨnʉ, kʉ kʉbha umwʉyʉ gwazʉ gʉtarɨ mʉgʉrʉrʉku mʉmɨɨsʉ ga Mungu. \v 22 Utigɨ ʉbhʉbhɨ bhwazʉ bhʉnʉ na ʉsabhɨ Ʉmʉkʉrʉ, hamwɨ aratʉra kokobheerera amiisɨɨgi gaazʉ amabhɨ ga mokoro yaazʉ. \v 23 Nɨrakorora awɨ wiizuriibhwɨ ʉbhʉrʉrʉ nchɨ ɨndʉrʉ, nʉ ʉbhʉbhɨ bhwazʉ bhʉkʉbhʉhirɨ.” \p \v 24 Simʉʉni akagarukirya, “Imwɨ mʉnsabhɨrɨ kʉMʉkʉrʉ korereke gatɨ wa gayo mʉgambirɨ, rɨtaaza kombona ingʼana!” \p \v 25 Bhakamara kobheerekeererya na kubhiija abhaatʉ bha kʉrʉbhɨri ruyo ɨngʼana yʉ Ʉmʉkʉrʉ, bhakatanga orogendo rwabhʉ kʉgarʉka Yɨrusarɨɨmu. Hanʉ bhaarɨ bharagarʉka, bhakahɨta zɨmbɨri nzaru za Abhasamaariya, bharabharwazɨra abhaatʉ Ɨngʼana Ɨnzʉmu. \s Firipʉ nʉ ʉmʉkʉrʉ wa Isiyʉpiya \p \v 26 Rusikʉ rʉmwɨ, maraika wʉ Ʉmʉkʉrʉ akabhʉʉrɨra Firipʉ, “Bhʉʉka ujɨ ʉrʉbhaara rwa maamu, uhirɨ ɨnzɨra yɨnʉ ɨkʉhɨta kʉkɨbhara, yɨnʉ ikurwa Yɨrusarɨɨmu na kuhiringita kuhika Gaaza.” \v 27 Firipʉ akaja, mʉnzɨra akarumana nʉ ʉmʉʉtʉ wʉmwɨ ʉmʉkʉrʉ wi icharʉ cha Isiyʉpiya, muzigaru.\f + \fr 8:27 \fr*\fk Muzigaru \fk*\ft aarɨ ni‑musubhɨ wʉnʉ aarɨ asʉrʉʉrirwɨ korereke atiibhʉra nʉ ʉmʉkari hamwɨ umuucha wʉ ʉmʉtɨmi.\ft*\f* Ʉmʉʉtʉ wuyo newe aarɨ nʉ ʉbhʉnaja igʉrʉ we ebhegero bhyʉsi bhya Kaandakɨ, marikiya wa Isiyʉpiya. Ʉmʉkʉrʉ wʉnʉ aarɨ agiirɨ Yɨrusarɨɨmu kosengera Mungu. \v 28 Hanʉ aarɨ akʉgarʉka yɨɨka, aarɨ ikɨɨrɨ mʉtʉrʉʉri yaazɨ yu ukurutwa na zɨfaraasi, arasoma ɨkɨtabhʉ chʉ ʉmʉrʉʉtɨrɨri Isaaya. \p \v 29 Ekoro Ɨndɨndu ya Mungu ɨkabhʉʉrɨra Firipʉ, “Nuujɨ bhwangʉ, ʉbhɨ haguhɨ nɨ ɨtʉrʉʉri yirya.” \p \v 30 Neho Firipʉ akayiryarɨra. Hanʉ ayihikiirɨ, akamwigwa ʉmʉkʉrʉ wuyo arasoma mʉkɨtabhʉ chʉ ʉmʉrʉʉtɨrɨri Isaaya, akamubhuurya, “Amangʼana gayo okosoma, ʉragoobhoora?” \p \v 31 Akagarukirya, “Nɨratʉrabhwɨ kogoobhoora, arɨɨbhɨ atareeho ʉmʉʉtʉ wo okonyerekeererya?” Akiisasaama Firipʉ atiirɨ mʉtʉrʉʉri, iikarɨ hamwɨmwɨ neewe. \v 32 Amaandɨkʉ ganʉ ʉmʉkʉrʉ wuyo aarɨ akosoma, nɨ‑ganʉ, \q “Akakangatibhwa nchɨ ɨngʼʉndu \q yɨnʉ ikuja kusinzwa. \q Akakira chɨmbu ɨkɨngʼʉndu kɨhaakira, \q ribhaga ryu ukutinwa amabhuri, \q atahurukiryɨ iraka. \q \v 33 Akasukibhwa na abhaatʉ \q nu ukwimwa eheene yaazɨ ribhaga ryu ukutinirwa. \q Atareeho wʉnʉ araatʉrɨ kʉgambɨra amangʼana gu urwibhʉrʉ rwazɨ, \q kʉ kʉbha akiitwa kʉʉsɨ yɨnʉ.”\f + \fr 8:33 \fr*\xt Rora Isaaya 53:7‑8.\xt*\f* \p \v 34 Ʉmʉkʉrʉ wuyo akabhuurya Firipʉ, “Nɨrasabha ʉmbʉʉrɨrɨ, amangʼana gʉ ʉmʉrʉʉtɨrɨri ganʉ garagambɨra igʉrʉ wa wɨɨwɨ? Igʉrʉ waazɨ umwene, hamwɨ ni‑igʉrʉ wʉ ʉmʉʉtʉ wʉndɨ?” \v 35 Firipʉ, kwa kʉtanga na amangʼana gayo, akamurwazɨra Ɨngʼana Ɨnzʉmu igʉrʉ wa Yɨɨsu. \p \v 36 Hanʉ bhaarɨ bharaja, bhakahika ahagero hanʉ hana amanzi. Ʉmʉkʉrʉ wuyo akabhʉʉrɨra Firipʉ, “Rora hanʉ amanzi gareho! Kɨgʉrʉkɨ kekondecha kʉbhatiizwa?” \p [ \v 37 Firipʉ akamʉbhʉʉrɨra, “Ʉraamwisiriryɨ Yɨɨsu Kiriisitʉ kumwʉyʉ gwazʉ gwʉsi, ʉratʉra kʉbhatiizwa.” \p Akamʉbhʉʉrɨra, “Niriisirirya kʉbha Yɨɨsu Kiriisitʉ newe Umwana wa Mungu.”] \v 38 Akaswaja omonderebha imiiriryɨ ɨtʉrʉʉri, bhʉʉsi bhabhɨrɨ bhakiika kurwa mʉtʉrʉʉri, bhakasikɨra mʉmanzi gayo, Firipʉ akamʉbhatiiza. \v 39 Hanʉ bhaahurukirɨ kurwa mʉmanzi, Ekoro Ɨndɨndu yʉ Ʉmʉkʉrʉ ɨkagega Firipʉ. Ʉmʉkʉrʉ wuyo atamʉrʉʉzɨ naatu, akaja azʉmɨɨrwɨ. \v 40 Nawe Firipʉ akiibhona arɨ kʉrʉbhɨri rwa Azʉʉtʉ, akatanga orogendo rwu ukuja kʉrʉbhɨri rwa Kaisaariya, akahɨta kʉzɨmbɨri ararwazɨra abhaatʉ Ɨngʼana Ɨnzʉmu igʉrʉ wa Yɨɨsu. \c 9 \s Sauri aratuuribhwa \p \v 1 Ribhaga riyo, Sauri aarɨ arangʼeha na amakango gaazɨ gu ukwita abhɨɨga bhʉ Ʉmʉkʉrʉ Yɨɨsu. Akaja kwa kuhaani ʉmʉkʉrʉ, \v 2 akamʉsabha amohe zɨnyarʉbha zu ukumwerekenʼya, ajɨ nazʉ mʉmarwazɨrʉ kʉrʉbhɨri rwa Damɨɨsikʉ, korereke areebhone abhahɨmba bhɨ ɨnzɨra ya Yɨɨsu, bhabhɨ abhasubhɨ hamwɨ abhakari, abhagwatɨ na kʉbhareeta Yɨrusarɨɨmu. \p \v 3 Neho Sauri akatanga orogendo rwazɨ rwu ukuja Damɨɨsikʉ. Hanʉ aarɨ ariisemera ʉrʉbhɨri ruyo, ubhwɨrʉ bhʉkabhanza kurwa mwisaarʉ, bhʉkamʉmʉrɨka mbaara zʉʉsi. \v 4 Akagwa haasɨ, akiigwa riraka rɨramʉbhʉʉrɨra, “Sauri! Sauri! Ndora ʉranyaacha?” \p \v 5 Sauri akabhuurya, “Ʉmʉkʉrʉ, awɨ nɨ‑wɨɨwɨ?” \p Akamʉgarukirya, “Inyɨ nɨ‑Yɨɨsu, wʉnʉ ʉkʉnyaacha. \v 6 Nawe imɨɨrɨra! Ujɨ usikɨrɨ mʉrʉbhɨri, muyo ʉrabhuurirwa ganʉ ukwenderwa okore.” \p \v 7 Abhaatʉ bhanʉ bhaarɨ na Sauri bhakiimɨɨrɨra na kukira kiri, bhakabha bhararʉgʉʉra, kʉ kʉbha ebho bhʉʉsi bhiigwirɨ riraka riyo, nawe bhatarʉʉzɨ mʉʉtʉ wʉwʉʉsi. \v 8 Sauri akabhʉʉka kurwa haasɨ, nawe hanʉ aagɨmirɨ kʉramucha amɨɨsʉ, ataarʉʉzɨ kegero. Abhakɨndichazɨ bhayo bhakamugwata okobhoko na kʉmʉkangatya kuhika Damɨɨsikʉ. \v 9 Akiikara zisikʉ isatʉ mʉhʉku, ribhaga riyo ataariirɨ naabha kunywa chʉchʉsi. \p \v 10 Damɨɨsikʉ iyo, aareho umwɨga wʉmwɨ wa Yɨɨsu, iriina ryazɨ Ananiya. Ʉmʉkʉrʉ akamʉbhɨrɨkɨra Ananiya kʉbhʉrʉri. Akabhɨrɨkɨra, “Ananiya!” \p Ananiya akamʉgarukirya, “Inyɨ nɨrɨ hanʉ, Ʉmʉkʉrʉ.” \p \v 11 Ʉmʉkʉrʉ akamʉbhʉʉrɨra, “Bhʉʉka ujɨ kʉnzɨra yɨnʉ ikubhirikirwa Ɨngʉrʉrʉku, omohyɨ inyumba ya Yuuda hanʉ ɨrɨ. Ubhuuririryɨ muyo ʉmʉʉtʉ wʉnʉ aruuriirɨ kʉrʉbhɨri rwa Tarisʉ, iriina ryazɨ Sauri. Nɨrakʉbhʉʉrɨrabhu kʉ kʉbha nangwɨnʉ Sauri arasabha Mungu, \v 12 wʉʉsi arʉʉzɨ ʉmʉʉtʉ wʉmwɨ iriina ryazɨ Ananiya, arasikɨra na kʉmʉtʉʉrɨra amabhoko, korereke atʉrɨ korora naatu.” \p \v 13 Nawe Ananiya akamʉgarukirya, “Ʉmʉkʉrʉ, abhaatʉ bhaaru bhambuuriirɨ chɨmbu Sauri wuyo aabhakʉrɨɨrɨ amabhɨ abharɨndu bhaazʉ Yɨrusarɨɨmu! \v 14 Na nangʉ arɨ hanʉ, anʉ ʉbhʉnaja kurwa kʉbhakʉrʉ bha abhakuhaani, abhagwatɨ bhʉʉsi bhanʉ bhakʉsabha kuriina ryazʉ.” \p \v 15 Nawe Ʉmʉkʉrʉ akamʉbhʉʉrɨra Ananiya, “Nuujɨ! Ʉmʉʉtʉ wuyo nɨmʉrʉbhwɨrɨ abhɨ omohocha waanɨ, korereke araganʼyɨ iriina ryanɨ kʉbhaatʉ bhanʉ bhatarɨ Abhayaahudi, kʉbhatɨmi bhaabhʉ, na kuBhiiziraɨri. \v 16 Inyimwene nɨramwerecha chɨmbu araanyaakɨ bhʉkʉngʼu, igʉrʉ wi iriina ryanɨ.” \p \v 17 Ananiya akaja, akasikɨra munyumba yiyo, akamʉtʉʉrɨra amabhoko, akabhuga, “Umuhiiri waanɨ Sauri, Ʉmʉkʉrʉ Yɨɨsu wʉnʉ aakuhwarukiirɨ kʉnzɨra, hanʉ waarɨ ʉraaza ɨnʉ, antumirɨ kwa naawɨ, korereke ʉtʉrɨ korora kwikɨ na wiizuribhwɨ Ekoro Ɨndɨndu.” \v 18 Hayohayo ebhegero ncha amagʉnzʉ bhɨkatorobhoka kurwa mʉmɨɨsʉ ga Sauri, akarora naatu, neho akiimɨɨrɨra, akabhatiizwa. \v 19 Akʉmara akarya ibhyakurya, akabhona amanaga. \s Sauri arahocha emeremo ja Yɨɨsu Damɨɨsikʉ \p Kuzisikʉ zendebhe, Sauri akiikara hamwɨmwɨ na abhɨɨga bha Yɨɨsu Damɨɨsikʉ iyo. \v 20 Hayohayo akatanga kuja mʉmarwazɨrʉ, akabha arabheerekeererya kʉbha, Yɨɨsu ni‑Mwana wa Mungu.\f + \fr 9:20 \fr*\fk Umwana wa Mungu\fk*\ft . Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora Ikiniibhasa.\ft*\f* \v 21 Abhaatʉ bhʉʉsi bhanʉ bhiitɨgɨɨrɨɨrɨ Sauri, bhakarʉgʉʉra bhʉkʉngʼu, bhakiibhuurya, “Ʉmʉʉtʉ wʉnʉ tɨ newe aarɨ aranyaacha na kwita abhaatʉ bha Yɨɨsu Yɨrusarɨɨmu iyo? Ɨtarɨ kʉbha iizirɨ hanʉ abhagwatɨ korereke abhahirɨ kʉbhakʉrʉ bha abhakuhaani?” \v 22 Nawe Sauri akakaja kobhona ʉbhʉnaja na kʉbharuguurya Abhayaahudi bhanʉ bhaarɨ bhariikara Damɨɨsikʉ, kʉbhakandikija kʉ kʉbhabhʉʉrɨra Amaandɨkʉ Amarɨndu kʉbha, Yɨɨsu newe Kiriisitʉ, na bhataaturirɨ kʉmʉgarukirya. \p \v 23 Zisikʉ hɨru zɨkahɨta, Abhayaahudi bhakaseemya kumwita Sauri. \v 24 Nawe Sauri akabhuurirwa igʉrʉ we eseemyo yiyo. Abhayaahudi bhakabha bhararata mukisikʉ chʉ ʉrʉbhɨri ruyo ubhutikʉ nu umwise, korereke araahʉrʉkɨ bhamwitɨ. \v 25 Ubhutikʉ bhʉmwɨ, abhɨɨga bhaazɨ bhakamogega bhakamʉtʉʉra murwero ʉrʉkʉrʉ na kumuhiringitya kʉhɨtɨra mwibhanga ryi inyiki yʉ ʉrʉbhɨri.\fig Paaurʉ ariikibhwa kʉhɨtɨra mwibhanga ryi inyiki|alt="Paulo anashushwa kupitia katika tundu la ukuta" src="lb00333c.tif" size="col" loc="ACT 9:25" copy="Louise Bass © The British & Foreign Bible Society, 1994" ref="9:25"\fig* \s Sauri araja Yɨrusarɨɨmu \p \v 26 Neho Sauri akaja Yɨrusarɨɨmu. Hanʉ aahikirɨ iyo, akabha aragema kʉbha hamwɨmwɨ na abhɨɨga bha Yɨɨsu, nawe bhʉʉsi bhaarɨ bharamwʉbhaha, kʉ kʉbha bhataarɨ bhariisirirya kʉbha ewe wʉʉsi abhɨɨrɨ umwɨga wʉ Ʉmʉkʉrʉ Yɨɨsu. \v 27 Nawe Bharinaabha akamogega, akamuhira kʉbhatumwa bha Yɨɨsu. Akabhabhʉʉrɨra chɨmbu Sauri aarʉʉzɨ Ʉmʉkʉrʉ mʉnzɨra, chɨmbu Ʉmʉkʉrʉ aagambɨɨnɨ newe na chɨmbu Sauri aabhiijiryɨ abhaatʉ bhi iyo kuriina rya Yɨɨsu kwa bhʉkararu. \p \v 28 Mmbe Sauri wʉʉsi akabha hamwɨmwɨ nabhʉ Yɨrusarɨɨmu, aarɨ arabhiija abhaatʉ igʉrʉ wʉ Ʉmʉkʉrʉ Yɨɨsu kwa bhʉkararu. \v 29 Aarɨ aragamba na kʉhakaana na Abhayaahudi bhanʉ bhaarɨ bharagamba Ikigiriki, nawe bhayo bhakagema kumwita. \v 30 Hanʉ abhiisirirya abhandɨ bhaamɨnyirɨ ringʼana riyo, bhakamohereekerera bhakamuhicha kʉrʉbhɨri rwa Kaisaariya, bhakamʉtʉma ajɨ Tarisʉ. \p \v 31 Risengerero rɨkabha no omorembe mbaara zʉʉsi za Yudeya, Gariraaya, Samaariya na mbaara zʉʉsi bhakangʼeha kʉnaga na kʉhaabhwa zinguru ne Ekoro Ɨndɨndu. Abhiisirirya bhakabha bharamʉsʉʉka na kwitegeerera Ʉmʉkʉrʉ Yɨɨsu, endengo yaabhʉ ɨkangʼeha kwaruha. \s Ʉkʉhʉribhwa kwa Aineya \p \v 32 Hanʉ Peetero aarɨ ariiruguuraruguura mbaara zʉʉsi, korogendo rwazɨ, akahika kʉrʉbhɨri rwa Riida kʉbhataarɨra abharɨndu bha Mungu. \v 33 Kʉrʉbhɨri ruyo, akarumana nʉ ʉmʉʉtʉ, iriina ryazɨ Aineya, aarɨ akuurɨ ibhiimʉ, ahindiirɨ kʉbhʉrɨrɨ kwibhaga ryi imyaka ɨnaanɨ. \v 34 Peetero akamʉbhʉʉrɨra, “Aineya, Yɨɨsu Kiriisitʉ arakohorya, bhʉʉka waarɨ ɨkɨragʉ chazʉ.” Hayohayo Aineya akiimɨɨrɨra! \v 35 Hanʉ abhaatʉ bhʉʉsi bhanʉ bhaarɨ bhariikara Riida na Sharʉʉni, bhaarʉʉzɨ Aineya aragenda, bhakiisirirya Ʉmʉkʉrʉ Yɨɨsu. \s Tabhiiza araryukurwa \p \v 36 Kʉrʉbhɨri rwa Yoopa, aarɨmu umwɨga wʉmwɨ wʉ Ʉmʉkʉrʉ Yɨɨsu, iriina ryazɨ Tabhiiza, kʉkɨgambʉ chi Ikigiriki, Dʉrikaasi, enzobhooro yaku ɨngabhi. Aarɨ arasakirya abhahabhɨ na kokora amangʼana amazʉmu kemerano. \v 37 Zisikʉ ziyo Tabhiiza akarwara, ɨtɨnɨrʉ akakwa. Abhaatʉ bhakooja ʉmʉbhɨrɨ gwazɨ, bhakamuhindirya ɨgatɨ mogorofa. \v 38 Kʉ kʉbha ʉrʉbhɨri rwabhʉ rwa Yoopa rwarɨ haguhɨ nʉ ʉrʉbhɨri rwa Ruuda, hanʉ abhɨɨga bhiigwirɨ kʉbha Peetero aarɨ Riida, bhakatʉma abhaatʉ bhabhɨrɨ kwa Peetero, kʉmʉsabha na kubhuga, “Nauzɨ ɨwɨɨtʉ nangwɨnʉ!” \p \v 39 Peetero akabhʉʉka, akahirana hamwɨmwɨ nabhʉ. Hanʉ bhaahikirɨ Yoopa, bhakamuhira ɨgatɨ igʉrʉ mogorofa. Abhakwirwa bhaaru bhakamwiruguura bhakabha haguhɨ neewe, bhararɨra na kumwerecha zɨshadi na zengebho ɨzɨndɨ zɨnʉ Dʉrikaasi aarɨ kubhatumɨra ribhaga ryʉ ʉbhʉhʉru bhwazɨ. \p \v 40 Peetero akabhahurucha abhaatʉ bhʉʉsi igʉtʉ, akahigama, akasabha Mungu. Akʉmara akeerekera ɨkɨtʉndʉ, akabhuga, “Tabhiiza imɨɨrɨra!” Tabhiiza akaramucha, hanʉ aamʉrʉʉzɨ Peetero, akagororoka akiikara. \v 41 Peetero akamugwata okobhoko, akamwimiirirya, akabhɨrɨkɨra abhakwirwa bharya na abharɨndu bha Mungu abhandɨ, akamʉtʉʉra mʉbhʉtangɨ bhwabhʉ, mʉhʉru. \p \v 42 Amangʼana gɨ ɨkɨsɨgʉ kiyo gakanyaragana bhʉkʉngʼu kʉrʉbhɨri rwʉsi rwa Yoopa, abhaatʉ bhaaru bhakiisirirya Ʉmʉkʉrʉ Yɨɨsu. \v 43 Peetero akiikara sikʉ nzaru Yoopa kʉmʉkʉri wa amaseero, iriina ryazɨ Simʉʉni. \c 10 \s Kʉrʉnɨriyʉ arabhɨrɨkɨra Peetero \p \v 1 Kʉrʉbhɨri rwa Kaisaariya, aarɨmu ʉmʉkʉrʉ wa riribhita rya abhasirikarɨ, iriina ryazɨ Kʉrʉnɨriyʉ. Aarɨ imiiririirɨ riribhita rya abhasirikarɨ igana rɨmwɨ, kurwa mwiribhita rikʉrʉ rya abhasirikarɨ rɨnʉ rikubhirikirwa Riribhita ryi Ikiitaariya. \v 2 Aarɨ moronge na arasengera Mungu, hamwɨmwɨ na abhaatʉ bhʉʉsi bha yɨɨka waazɨ, aarɨ arasabha Mungu ibhaga ryʉsi. Hamwɨmwɨ na gayo, aarɨ arasakirya abhahabhɨ bhɨ Ɨkɨyaahudi. \p \v 3 Rusikʉ rʉmwɨ zɨɨsa kenda umwise, Kʉrʉnɨriyʉ akarora ʉbhʉrʉri. Kʉbhʉrʉri bhuyo, akarora habhwɨrʉ maraika wa Mungu aramuhwarʉkɨra na kʉmʉbhɨrɨkɨra, “Kʉrʉnɨriyʉ!” \p \v 4 Kʉrʉnɨriyʉ akarora maraika wuyo akʉʉbhaha, akamubhuurya, “Kɨgʉrʉkɨ, ʉmʉkʉrʉ waanɨ?” \p Maraika wuyo akamʉbhʉʉrɨra, “Mungu igwirɨ amasabhi gaazʉ ni ibhimweso bhyazʉ, bhyʉsi bhihikirɨ kwa Mungu na bhɨrabha ubhuhiiti bhwazɨ. \v 5 Nangʉ tʉma abhaatʉ kʉrʉbhɨri rwa Yoopa, bhabhɨrɨkɨrɨ ʉmʉʉtʉ wʉmwɨ, iriina ryazɨ Simʉʉni, iriina ɨrɨndɨ, arabhirikirwa Peetero. \v 6 Ariikara wa Simʉʉni yɨɨka, ʉmʉkʉri wa amaseero, inyumba yaazɨ ɨrɨ haguhɨ nɨ ɨnyanza.” \p \v 7 Hanʉ maraika aamarirɨ kʉgambana na Kʉrʉnɨriyʉ gayo, akarweho. Kʉrʉnɨriyʉ akabhɨrɨkɨra abhahocha bhabhɨrɨ bha yɨɨka, nu umusirikarɨ wʉmwɨ, wʉnʉ aarɨ ʉmʉsakirya, wʉʉsi aarɨ ariigwa Mungu. \v 8 Kʉrʉnɨriyʉ akabhabhʉʉrɨra gʉʉsi ganʉ gakʉriibhwɨ, akʉmara akabhatʉma bhajɨ Yoopa. \s Peetero ararora ʉbhʉrʉri \p \v 9 Urusikʉ rwa kabhɨrɨ ɨsa isaasabha umwise, hanʉ abhaatʉ bhatatʉ bhayo bhaarɨ haguhɨ nʉ ʉrʉbhɨri rwa Yoopa, Peetero akatiira kʉkɨsara chi inyumba\f + \fr 10:9 \fr*\ft Abhayaahudi bhaarɨ bharasereeta zinyumba zaabhʉ kwa kwara ibhisha igʉrʉ na kobhoha zindigi na kʉkanda no obhototo. Kiyo necho charɨ ɨkɨsara kɨnʉ bhaarɨ bhakwoyeerera.\ft*\f* kosengera Mungu. \v 10 Ribhaga riyo akiigwa ɨnzara, akiigomba kurya. Ribhaga rɨnʉ ibhyakurya bhyarɨ bhɨraterekwa, akarora ʉbhʉrʉri. \v 11 Kʉbhʉrʉri bhuyo, akarora risaarʉ ryarɨ ryigukirɨ, ne ekegero nchu umwenda ʉmʉkʉrʉ gugwatirwɨ zesonga zaku inyɨ, zɨkahiringitibhwa haasɨ. \v 12 Mumwenda guyo, bhyarɨ bhirimu ibhityɨnyi bhya teemwa zʉʉsi, ibhityɨnyi bhya amagʉrʉ ane, ibhityɨnyi bhɨnʉ bhekogendera zɨnda ni ibhinyunyi bhyi igʉrʉ. \v 13 Akʉmara Peetero akiigwa riraka, rɨramʉbhʉʉrɨra, “Peetero, imɨɨrɨra, ʉsɨnzɨ, uryɨ!”\fig Peetero ararora ʉbhʉrʉri|alt="Petro anaona maono" src="WA03963b.tif" size="col" loc="ACT 10:13" copy="Graham Wade © United Bible Societies, 1989" ref="10:10-12"\fig* \p \v 14 Peetero akamʉgarukirya, “Zɨyi, Ʉmʉkʉrʉ! Nɨkɨɨrɨ kurya ibhyakurya bhyʉbhyʉsi bhyi imigirʉ!”\f + \fr 10:14 \fr*\ft Peetero aragarʉkɨra imigirʉ jɨ Ɨkɨyaahudi gɨnʉ gikwanga ibhyakurya bhyi imigirʉ. \ft*\xt Rora Abharaawi 11.\xt*\f* \p \v 15 Peetero akiigwa riraka riyo rwa kabhɨrɨ, “Ʉtabhɨbhɨrɨkɨra kʉbha bhya kobhengya, ebhegero bhɨnʉ Mungu abhɨngukiryɨ.” \v 16 Ringʼana riyo rɨkakorwa manga atatʉ, neho umwenda gurya gʉkagarukibhwa mwisaarʉ. \p \v 17 Hanʉ Peetero aarɨ ariibhuurya igʉrʉ we enzobhooro yʉ ʉbhʉrʉri bhuyo, abhaatʉ bhatatʉ bhanʉ bhaatumirwɨ na Kʉrʉnɨriyʉ bhakahika kunyumba ya Simʉʉni ʉmʉkʉri wa amaseero, bhakiimɨɨrɨra kukisikʉ. \v 18 Bhakabhɨrɨkɨra na kubhuurya, arɨɨbhɨ kʉna mugini wʉnʉ akubhirikirwa Simʉʉni, iriina ɨrɨndɨ Peetero. \p \v 19 Hanʉ Peetero aarɨ akɨɨrɨ arakaja kwiseega igʉrʉ wʉ ʉbhʉrʉri bhuyo, Ekoro Ɨndɨndu ɨkamʉbhʉʉrɨra, “Itegeerera! Bharɨ hanʉ abhaatʉ bhatatʉ bharakomohya. \v 20 Hiringita uhiranɨ nabhʉ, ʉtabha na rʉhaho, kʉ kʉbha inyɨ niinyɨ nɨbhatumirɨ kwa naawɨ.” \p \v 21 Peetero akiika haasɨ, hanʉ aabhahikiirɨ, akabhʉʉrɨra abhaatʉ bhayo, “Inyɨ niinyɨ mokomohya. Nɨ kwakɨ mwizirɨ?” \p \v 22 Bhakamʉgarukirya, “Tutumirwɨ nʉ ʉmʉkʉrʉ wa abhasirikarɨ, iriina ryazɨ Kʉrʉnɨriyʉ. Ewe nɨ‑mʉʉtʉ we eheene na arasengera Mungu, wʉʉsi arakumibhwa na Abhayaahudi bhʉʉsi kʉbha nɨ‑mʉʉtʉ mʉzʉmu. Akabhuurirwa na maraika ʉmʉrɨndu, akuginihyɨ ɨwaazɨ korereke iitegeerere amangʼana ganʉ ʉraamʉbhʉʉrɨrɨ.” \v 23 Akʉmara Peetero akabhasikirya munyumba, bhabhɨ abhagini bhaazɨ. \s Peetero araja kwa Kʉrʉnɨriyʉ \p Tabhʉʉri waho, Peetero na abhaatʉ bhatatʉ bharya bhakatanga orogendo rwabhʉ, hamwɨmwɨ na abhiisirirya bhorebhe kurwa Yoopa. \v 24 Urusikʉ rwa kabhɨrɨ, bhakahika kʉrʉbhɨri rwa Kaisaariya, bhakaja wa Kʉrʉnɨriyʉ yɨɨka. Ribhaga riyo Kʉrʉnɨriyʉ aarɨ abhiringirɨ abhahiiri bhaazɨ, hamwɨmwɨ na abhasaani bhaazɨ, bharamʉrɨnda Peetero. \v 25 Hanʉ Peetero aarɨ arasikɨra, Kʉrʉnɨriyʉ akamʉsʉngʼaana, akahigama mʉbhʉtangɨ bhwazɨ na kwihiinya haasɨ korereke amosengere. \v 26 Nawe Peetero akamogororocha, akamʉbhʉʉrɨra, “Imɨɨrɨra! Inyʉʉsi nɨ‑mʉʉtʉ ncha naawɨ!” \p \v 27 Akʉmara Peetero na Kʉrʉnɨriyʉ bhakasikɨra munyumba, bharagambana, bhakabhona abhaatʉ bhaaru bhiibhiringirɨ muyo. \v 28 Peetero akabhabhʉʉrɨra, “Imwɨ mwɨzɨ bhwaheene kʉbha, imigirʉ jɨtʉ Abhayaahudi gɨratorecha kwisanja na abhaatʉ bha mubhyarʉ ɨbhɨndɨ nʉʉrʉ kʉbhataarɨra. Nawe Mungu andɨkiryɨ kʉbha, nitiiseega kʉbha, ʉmʉʉtʉ wʉwʉʉsi nɨ‑wa migirʉ na atakwenderwa. \v 29 Riyo neryo rigiriryɨ niizirɨ, hanʉ mumbirikiirɨ nɨtatitiikɨɨnɨ. Mmbe! Nɨrabhabhuurya ni‑ngʼanakɨ rɨnʉ mumbirikiriirɨ?” \p \v 30 Kʉrʉnɨriyʉ akamʉbhʉʉrɨra, “Zisikʉ isatʉ zɨnʉ zihitirɨ zɨɨsa ncha zɨnʉzɨnʉ zɨɨsa kenda umwise, naarɨ munyumba nɨrasabha Mungu. Rogendo rʉmwɨ, nɨkarora ʉmʉʉtʉ imiiriirɨ mʉbhʉtangɨ bhwanɨ, ibhʉhirɨ zengebho zɨnʉ zɨkʉbharya. \v 31 Akambʉʉrɨra, ‘Kʉrʉnɨriyʉ, amasabhi gaazʉ ni ibhimweso bhyazʉ bhyʉsi bhihikirɨ kwa Mungu na bhɨrabha Ubhuhiiti bhwazɨ. \v 32 Nangʉ tʉma abhaatʉ bhajɨ kʉrʉbhɨri rwa Yoopa, bhabhɨrɨkɨrɨ Simʉʉni wʉnʉ akubhirikirwa Peetero. Ariikara wa Simʉʉni ʉmʉkʉri wa amaseero, wʉnʉ inyumba yaazɨ ɨrɨ haguhɨ nɨ ɨnyanza.’ \v 33 Nɨkatʉma abhaatʉ bhaazɨ bhakʉbhɨrɨkɨrɨ, ʉkʉrirɨ bhwaheene kuuza. Nangʉ itwʉsi tʉrɨ hanʉ mʉbhʉtangɨ bhwa Mungu, korereke twitegeerere ɨngʼana yʉʉsi yɨnʉ Ʉmʉkʉrʉ akutumirɨ ʉtʉbhʉʉrɨrɨ.” \p \v 34 Neho Peetero akatanga kʉgamba, “Nangʉ nʉbhʉʉrirɨ kʉbha nɨ‑maheene, Mungu ataana kɨmbʉrʉʉri kʉbhaatʉ! \v 35 Nawe abhaatʉ bhi ibhyarʉ bhyʉsi bhanʉ bhakomosengera na kokora eheene mʉbhʉtangɨ bhwazɨ, bhahiisiriribhwa neewe. \v 36 Imubheene mwɨzɨ amangʼana ganʉ Mungu abhahiriirɨ Abhiiziraɨri. Akabharwazɨra Ɨngʼana Ɨnzʉmu korereke bhabhɨ no omorembe na Mungu kʉnzɨra ya Yɨɨsu Kiriisitʉ. Yɨɨsu wuyo newe Ʉmʉkʉrʉ wa abhaatʉ bhʉʉsi. \v 37 Mwɨzɨ amangʼana ganʉ gakʉriibhwɨ kʉʉsɨ yʉʉsi ya Yudeya, kwɨma Gariraaya hanʉ Yoohana aamarirɨ kurwazɨra abhaatʉ kʉbha bhabhatiizwɨ. \v 38 Naatu mwɨzɨ kʉbha, Mungu akarobhora Yɨɨsu wa Nazarɨɨti kwa komoha Ekoro Ɨndɨndu nʉ ʉbhʉnaja. Yɨɨsu akaja ɨnʉ ni irya, arakora amazʉmu na kohorya bhanʉ bhʉʉsi bhaarɨ bharanyaakibhwa na zinguru za Shɨtaani, kʉ kʉbha Mungu aarɨ hamwɨmwɨ neewe. \p \v 39 “Itwɨ nɨ‑bhamɨnyɨɨkɨrɨri bha amangʼana gʉʉsi ganʉ Yɨɨsu aakʉrirɨ kʉʉsɨ ya Abhayaahudi na Yɨrusarɨɨmu. Abhaatʉ bhakamwita kʉ kʉmʉbhamba kʉmʉsarabha, \v 40 nawe urusikʉ rwa katatʉ, Mungu akamuryʉra, akamwerekenʼya kʉbhaatʉ. \v 41 Atarʉrɨkɨɨnɨ kʉbhaatʉ bhʉʉsi, kuruushaku kʉbhanʉ Mungu aarɨ amarirɨ korobhora kʉbha abhamɨnyɨɨkɨrɨri. Abhamɨnyɨɨkɨrɨri bhayo ni‑twɨ, tʉkamorora, tʉkarya na kunywa hamwɨmwɨ neewe hanʉ aryukirɨ kurwa mʉbhaku. \v 42 Akatuswaja kurwazɨra abhaatʉ Ɨngʼana Ɨnzʉmu, na komenyeekererya kʉbha, umwene newe arʉbhwɨrwɨ na Mungu, abhɨ ɨtɨnɨrʉ ya abhahʉru na abhaku. \v 43 Igʉrʉ waazɨ, abharʉʉtɨrɨri bhʉʉsi bhakagamba kʉbha, ʉmʉʉtʉ wʉwʉʉsi wʉnʉ ariimwisiriryɨ arabheererwa ʉbhʉbhɨ bhwazɨ kʉnzɨra yi iriina ryazɨ.” \p \v 44 Hanʉ Peetero aarɨ aragamba amangʼana gayo, Ekoro Ɨndɨndu ɨkabhiikɨra bhʉʉsi bhanʉ bhaarɨ bharamwitegeerera. \v 45 Abhayaahudi abhiisirirya\f + \fr 10:45 \fr*\fk Abhayaahudi abhiisirirya \fk*\ft kuKigiriki nɨ‑\ft*\fqa bhanʉ bhasaarirwɨ, bhanʉ bhamwisiriiryɨ Kiriisitʉ.\fqa*\f* bhakaaza na Peetero, bhakarʉgʉʉra bhʉkʉngʼu, korora kʉbha Mungu abhiitiriirɨ abhaatʉ bhanʉ bhatarɨ Abhayaahudi Ekoro Ɨndɨndu. \v 46 Bhakamenya kʉ kʉbha bhakiigwa abhaatʉ bhayo bharagamba kʉbhɨgambʉ bhyaru bhyaru, bharamukumya Mungu. \p Neho Peetero akabhuga, \v 47 “Abhaatʉ bhayo bhabhwɨnɨ Ekoro Ɨndɨndu, chɨmbu itwɨ twabhwɨnɨ. Heene areho ʉmʉʉtʉ wʉnʉ akʉtʉra kʉbharecha abhaatʉ bhayo bhatabhatiizwa kwa amanzi?” \v 48 Akʉmara Peetero akabhaswaja bhabhatiizwɨ kuriina rya Yɨɨsu Kiriisitʉ. Neho bhakasabha Peetero kwikara kwa sikʉ bhorebhe. \c 11 \s Peetero aragamba amangʼana ganʉ gakʉriibhwɨ \p \v 1 Abhatumwa bha Yɨɨsu na abhiisirirya abhandɨ bhanʉ bhaarɨ Yudeya, bhakiigwa kʉbha, abhaatʉ bhanʉ bhatarɨ Abhayaahudi, bhiisiriiryɨ ɨngʼana ya Mungu. \v 2 Hanʉ Peetero aagarukirɨ Yɨrusarɨɨmu, Abhayaahudi abhiisirirya bhakatanga kʉhakaana neewe, \v 3 bharabhuga, “Awɨ ʉkasikɨra munyumba ya abhaatʉ bhanʉ bhatarɨ Abhayaahudi na kurya nabhʉ!” \p \v 4 Peetero akatanga kʉbhabhʉʉrɨra rɨmwɨrɨmwɨ chɨmbu gʉʉsi gaakʉrirwɨ, akabhuga, \v 5 “Rusikʉ rʉmwɨ naarɨ kʉrʉbhɨri rwa Yoopa. Hanʉ naarɨ nɨrasabha Mungu, nɨkarora ʉbhʉrʉri. Kʉbhʉrʉri bhuyo, nɨkarora ekegero nchu umwenda ʉmʉkʉrʉ gugwatirwɨ zesonga zʉʉsi inyɨ. Ekegero kiyo charɨ kiriikibhwa kurwa mwisaarʉ, kikiika haguhɨ na niinyɨ. \v 6 Hanʉ nakɨrʉʉzɨ bhwaheene, nɨkarora ibhityɨnyi bhya teemwa zʉʉsi. Nɨkarora ibhityɨnyi bhya amagʉrʉ ane, ibhityɨnyi bhya mwitɨrɨgʉ, ibhityɨnyi bhɨnʉ bhekogendera zɨnda ni ibhinyunyi bhyi igʉrʉ. \v 7 Neho nikiigwa riraka, rirambʉʉrɨra kʉbha, ‘Peetero, imɨɨrɨra, ʉsɨnzɨ, uryɨ!’ \p \v 8 “Nawe inyɨ nɨkabhuga, ‘Zɨyi, Ʉmʉkʉrʉ! Nɨkɨɨrɨ kʉtʉʉra ibhyakurya bhyʉbhyʉsi bhyi imigirʉ mumunywa gwanɨ!’ \p \v 9 “Nawe nikiigwa naatu riraka riyo kurwa mwisaarʉ, rɨrambʉʉrɨra, ‘Ʉtabhɨbhɨrɨkɨra kʉbha bhya kobhengya, ebhegero bhɨnʉ Mungu abhɨngukiryɨ.’ \v 10 Ringʼana riyo rɨkakorwa manga atatʉ, mʉtɨnɨrʉ ebhegero bhiyo bhyʉsi bhɨkagarukibhwa mwisaarʉ. \p \v 11 “Ribhaga riryarirya, abhaatʉ bhatatʉ bhanʉ bhaatumirwɨ kwa niinyɨ kurwa Kaisaariya bhakahika mʉbhʉtangɨ bhwi inyumba yɨnʉ naarɨ niriikara. \v 12 Ekoro Ɨndɨndu ɨkambʉʉrɨra, nijɨ hamwɨmwɨ nabhʉ, nɨtabha na rʉhaho. Nɨkaja na abhakɨndichanɨ bhasaasabha. Tʉkasikɨra yɨɨka wa Kʉrʉnɨriyʉ. \v 13 Ewe akatʉbhʉʉrɨra chɨmbu maraika aamuhwarukiirɨ yɨɨka waazɨ, akamʉbhʉʉrɨra, ‘Ʉbhatʉmɨ abhaatʉ bhajɨ Yoopa, bhamʉbhɨrɨkɨrɨ Simʉʉni wʉnʉ akubhirikirwa Peetero. \v 14 Wuyo newe araakʉbhʉʉrɨrɨ amangʼana, kʉ kʉhɨtɨra amangʼana gayo, awɨ na abhaatʉ bha munyumba yaazʉ mʉrasabhurwa.’ \p \v 15 “Hanʉ natangirɨ kʉgamba, Ekoro Ɨndɨndu ɨkabhiikɨra, chɨmbu yaatwikiirɨ mʉbhʉtangɨ. \v 16 Neho nɨkahiita ɨngʼana yɨnʉ Ʉmʉkʉrʉ Yɨɨsu aagambirɨ, kʉbha, ‘Yoohana akabhatiiza abhaatʉ kʉmanzi, nawe imwɨ mʉrabhatiizwa kwe Ekoro Ɨndɨndu.’\f + \fr 11:16 \fr*\xt Rora Amahocha ga Abhatumwa 1:5.\xt*\f* \v 17 Arɨɨbhɨ Mungu abhahɨɨrɨ ʉbhʉnaja bhuryabhurya aatʉhɨɨrɨ itwɨ bhanʉ twamwisiriiryɨ Ʉmʉkʉrʉ Yɨɨsu Kiriisitʉ, nangʉ inyɨ nɨ‑wɨɨwɨ nɨnajɨ kwanga Mungu?” \p \v 18 Hanʉ Abhayaahudi bhayo bhiigwirɨ gayo, bhakatiga kʉhakaana neewe. Bhakakumya Mungu bhakubhuga, “Mungu abhahɨɨrɨ abhaatʉ bhanʉ bhatarɨ Abhayaahudi umweya gwu ukutiga ʉbhʉbhɨ bhwabhʉ, bhabhone ʉbhʉhʉru bhwa kemerano.” \s Risengerero rya Antiyʉkiya \p \v 19 Kʉrɨngʼaana nɨ ɨnyaakʉ yɨnʉ yaabhʉnɨkirɨ hanʉ Sitɨfaanʉ aakuurɨ, abhiisirirya bhakanyaragana, bhakaryarɨra mucharʉ cha Fʉinikɨ, Kipurʉ na kʉrʉbhɨri rwa Antiyʉkiya. Bhakatanga kwija ɨngʼana ya Mungu kʉBhayaahudi abheene. \v 20 Nawe abhandɨ bhanʉ bhaaruurɨ Kipurʉ na Kireene, hanʉ bhaahikirɨ Antiyʉkiya bhakatanga kurwaza Ɨngʼana Ɨnzʉmu yʉ Ʉmʉkʉrʉ Yɨɨsu, kʉbhaatʉ bhanʉ bhatarɨ Abhayaahudi. \v 21 Ʉbhʉnaja bhwʉ Ʉmʉkʉrʉ bhwarɨ hamwɨmwɨ nabhʉ, abhaatʉ bhaaru bhakiisirirya, bhakiichʉrɨra Ʉmʉkʉrʉ. \p \v 22 Hanʉ abhaatʉ bha risengerero rya Yɨrusarɨɨmu bhiigwirɨ amangʼana gayo, bhakatʉma Bharinaabha ajɨ Antiyʉkiya. \v 23 Hanʉ Bharinaabha aahikirɨ iyo, akarora chɨmbu Mungu abhahɨɨrɨ abhaatʉ bhayo ɨbhɨgʉngi, akazomerwa bhʉkʉngʼu, akabhakandikija bhakajɨ kʉmʉsʉʉka Ʉmʉkʉrʉ Yɨɨsu mumyʉyʉ jabhʉ. \v 24 Bharinaabha aarɨ umwerya koro, izwirɨ Ekoro Ɨndɨndu nu ubhwisirirya ʉbhʉkʉrʉ. Na abhaatʉ bhakaaruha kʉMʉkʉrʉ. \p \v 25 Akʉmara Bharinaabha akaja kʉrʉbhɨri rwa Tarisʉ komohya Sauri. \v 26 Hanʉ amubhwɨnɨ, akamoreeta Antiyʉkiya. Bharinaabha na Sauri bhakiikara na risengerero rirya umwaka mugima, bhariija abhaatʉ bhaaru bhʉkʉngʼu. Antiyʉkiya hayo, neho abhɨɨga bha Yɨɨsu bhaatangirɨ kubhirikirwa Abhakiriisitʉ. \p \v 27 Kuzisikʉ ziyoziyo, abharʉʉtɨrɨri bhakahiringita kurwa Yɨrusarɨɨmu, bhakaaza Antiyʉkiya. \v 28 Wʉmwɨ waabhʉ, iriina ryazɨ Agabhʉ, akiimɨɨrɨra kwiribhita rya abhaatʉ, akahurucha ʉbhʉrʉʉti kʉbhʉnaja bhwe Ekoro Ɨndɨndu kʉbha, ɨnzara ɨhaari ɨraaza kʉnyaragana ɨɨsɨ yʉʉsi. Heene ɨnzara yiyo ɨkahʉrʉka ribhaga ryʉ ʉbhʉkʉrʉ bhwa Kiraudiyʉ. \v 29 Kʉrɨngʼaana nʉ ʉbhʉrʉʉti bhuyo, abhɨɨga bhʉʉsibhu bha Antiyʉkiya, kʉrɨngʼaana nʉ ʉbhʉnaja bhwabhʉ, bhakeenda bhasakiryɨ abhiisirirya abhakɨndichabhʉ bhanʉ bhaarɨ bhariikara Yudeya. \v 30 Bhakakorabhu, bhakaha Bharinaabha na Sauri ʉmʉbhanʉ gwabhʉ, korereke bhahirɨ kubhiimiiririri bha risengerero rya Yudeya. \c 12 \s Peetero aratuurwa mokebhoho \p \v 1 Kuzisikʉ ziyo, ʉmʉtɨmi Heroode Agiripa\f + \fr 12:1 \fr*\fk Heroode Agiripa\fk*\ft . Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora ringʼana \ft*\it Heroode Agiripa we embere\it* muKiniibhasa.\f* akatanga kʉbhanyaacha abhiisirirya obhorebhe bha risengerero rya Yɨrusarɨɨmu. \v 2 Akaswaja Yaakobho\f + \fr 12:2 \fr*\fk Yaakobho \fk*\ft aarɨ umwana wa Zebhedaayo, na aarɨ wʉmwɨ gatɨ ya abhɨɨga bha Yɨɨsu ikumi na bhabhɨrɨ.\ft*\f* umuhiiri waazɨ Yoohana, iitwɨ kwɨ ɨpanga. \v 3 Hanʉ aarʉʉzɨ kʉbha ɨngʼana yiyo ɨbhazʉmɨɨrɨ Abhayaahudi, akaswaja Peetero wʉʉsi agwatwɨ. Gayo gakakorebhwa ribhaga ryi isigukuru yɨ Ɨmɨkaatɨ Gɨnʉ Gɨtarɨ Mitunduuru. \v 4 Hanʉ bhaamarirɨ kugwata Peetero, Heroode akaswaja atuurwɨ mokebhoho. Akamʉtʉʉra mʉmabhoko ga amaribhita ane ga abhasirikarɨ bhane bhane, korereke bhamuriibhɨ bhwaheene. Akeenda kʉmʉtɨnɨra mʉbhʉtangɨ bhwa abhaatʉ, hanʉ ɨraahɨtɨ isigukuru yɨ Ɨpasaka. \v 5 Peetero aarɨ abhʉhirwɨ mokebhoho, nawe risengerero ryarɨ rɨramʉsabhɨra bhʉkʉngʼu kwa Mungu. \p \v 6 Ubhutikʉ bhwu urusikʉ rʉnʉ Heroode aarɨ ɨndirɨ kuhurucha Peetero bhʉkahika. Ewe aarɨ ahindiirɨ gatɨgatɨ wa abhasirikarɨ bhabhɨrɨ, naatu aarɨ asibhikirwɨ ne emenyororo ɨbhɨrɨ. Abhasirikarɨ abhandɨ bhaarɨ igʉtʉ wi ikisikʉ bharariibha. \v 7 Hayohayo, maraika wʉ Ʉmʉkʉrʉ akiimɨɨrɨra ʉrʉbhaara rʉnʉ Peetero aarɨ, ubhwɨrʉ bhʉkabhanza ɨgatɨ muyo. Maraika wuyo akabhaatʉra Peetero mʉrʉbharu, akamʉpambʉra, aramʉbhʉʉrɨra, “Gororoka bhwangʉ!” Ibhaga riyoriyo emenyororo ja kʉmabhoko gaazɨ gɨkatɨnɨka, gɨkagwa haasɨ. \p \v 8 Neho maraika akamʉbhʉʉrɨra, “Ibhoha zengebho zaazʉ ni ibhikwɨra bhyazʉ.” Peetero akakora chɨmbu maraika aamubhuuriirɨ. Akʉmara maraika akamʉbhʉʉrɨra, “Wiibhohe nɨ ɨkanzʉ yaazʉ, untunɨ!” \v 9 Peetero akamutuna maraika wurya, bhakarwa mokebhoho, nawe Peetero ataamɨnyirɨ kʉbha ɨbhɨsɨgʉ bhiyo bhyʉsi bhya maraika bhyarɨ bhya amaheene, akakina kʉbha araroota. \v 10 Peetero na maraika wuyo bhakahɨta kumuriibhi we embere na wa kabhɨrɨ, bhakahika kukisikʉ chi ichʉma chu ukusikɨrɨra kʉrʉbhɨri. Ikisikʉ kiyo kikiigʉka ichene, bhakarwa mokebhoho na kusikɨra mʉrʉbhɨri. Bhakahɨta kwipanda rɨmwɨ, neho maraika wuyo akataana na Peetero. \p \v 11 Neho Peetero akoobhoora kwa ganʉ gaamuhurukiirɨ, akabhuga, “Nangʉ nʉbhʉʉrirɨ obhoheene kʉbha, Ʉmʉkʉrʉ atumirɨ maraika waazɨ, akantuurya kurwa mʉmabhoko ga Heroode na kurwa kʉmabhɨ gʉʉsi ganʉ Abhayaahudi bhaasɨɨmiryɨ bhankorere!” \p \v 12 Hanʉ Peetero ʉʉbhʉʉrirɨbhu, akaja wa Mariyamu unina Yoohana, wʉnʉ aarɨ arabhirikirwa Maaroko. Mumujɨ hayo, neho abhiisirirya bhaaru bhaarɨ bhiibhiringirɨ, bharasabhɨra Peetero kwa Mungu. \v 13 Peetero akahuna ikisikʉ, muucha wʉmwɨ omohocha, iriina ryazɨ Rooda, akaaza kwigʉra ikisikʉ. \v 14 Hanʉ ʉbhʉʉrirɨ kʉbha ni‑raka rya Peetero, akazomerwa bhʉkʉngʼu, akɨɨbha kumwigʉrɨra, akaryara kʉgarʉka mʉʉsi. Akabhabhʉʉrɨra bhʉʉsi kʉbha, “Peetero imiiriirɨ kukisikʉ!” \p \v 15 Bhakamʉbhʉʉrɨra, “Awɨ ʉsarirɨ?” Nawe umuucha wuyo akakandikija kʉgamba nɨmbu ɨrɨ. Bhakabhuga, “Wuyo nɨ‑maraika waazɨ.” \p \v 16 Ribhaga riyo Peetero aarɨ arakaja kuhuna ikisikʉ. Hanʉ bhiigwirɨ ikisikʉ, bhakamorora, bhakarʉgʉʉra bhʉkʉngʼu. \v 17 Peetero akabhanʉngɨra okobhoko bhakirɨ, akabhaganɨra chɨmbu Ʉmʉkʉrʉ Yɨɨsu amuruushiryɨ mokebhoho. Neho akabhabhʉʉrɨra, “Amangʼana gayo, mʉbhʉʉrɨrɨ Yaakobho na abhiisirirya abhandɨ.” Akʉmara Peetero akarwa hayo, akaja ahandɨ. \p \v 18 Hanʉ bhwakɨɨrɨ, abhasirikarɨ bhi inyumba ye ekebhoho bhakʉʉbhaha bhʉkʉngʼu igʉrʉ wa amangʼana ganʉ gaamubhwɨnɨ Peetero. \v 19 Heroode akaswaja abhasirikarɨ bhaazɨ bhamohye Peetero, nawe atarʉrɨkɨɨnɨ. Akabhabhuurya abhasirikarɨ bhanʉ bhaarɨ bhakumuriibha, neho akaswaja bhiitwɨ. \p Akʉmara Heroode akarwa Yudeya hayo, akaja kʉrʉbhɨri rwa Kaisaariya, akiikarayo kwibhaga. \s Ukukwa kʉmʉtɨmi Heroode \p \v 20 Ʉmʉtɨmi Heroode aarɨ abhiigataniirɨ bhʉkʉngʼu abhaatʉ bhʉ ʉrʉbhɨri rwa Tiiro na Sidʉʉni. Abhaatʉ bhayo bhakiisiriranʼya hamwɨmwɨ, bhakatʉma abhaatʉ kwa Heroode kʉmʉsabha, bhiigwanɨ bhabhɨ no omorembe, kʉ kʉbha zɨmbɨri zaabhʉ zaarɨ zɨrabhona ibhyakurya kurwa ɨɨsɨ ya Heroode. Abhaatʉ bhayo bhakiisasaama Bhurasito, wʉnʉ aarɨ umwimiiririri wi inyumba yʉ ʉmʉtɨmi Heroode, iisiriranʼyɨ nabhʉ mʉbhʉtangɨ bhwa Heroode. \p \v 21 Urusikʉ rʉnʉ rwarɨ rʉrʉbhwɨrwɨ, ʉmʉtɨmi Heroode akiibhoha zengebho zaazɨ zɨ ɨkɨtɨmi, akiikara kukitumbɨ chazɨ chɨ ɨkɨtɨmi, akarwaza mʉbhʉtangɨ bhwa abhaatʉ bhayo. \v 22 Neho abhaatʉ bhayo bhakazomerwa na kʉrɨgɨsa bharabhuga, “Rɨnʉ rɨtarɨ iraka rya mʉʉtʉ! Rɨnʉ ni‑raka rya mungu!” \v 23 Rogendo rʉmwɨ maraika wʉ Ʉmʉkʉrʉ akatema Heroode kubhurwɨrɨ bhwa rikʉʉrimʉ, kʉ kʉbha atamukumiryɨ Mungu, akakwa. \p \v 24 Nawe ɨngʼana ya Mungu ɨkakaja kʉnyaragana gatɨ wa abhaatʉ, abhiisirirya bhakaaruha bhʉkʉngʼu. \p \v 25 Hanʉ Bharinaabha na Sauri bhaamarirɨ emeremo jabhʉ jʉ ʉkʉbhasakirya abhiisirirya bha mʉrʉbhɨri rwa Yɨrusarɨɨmu, bhakagega Yoohana wʉnʉ aarɨ arabhirikirwa Maaroko, bhakagarʉka neewe Antiyʉkiya. \c 13 \s Bharinaabha na Sauri bharahaabhwa emeremo \p \v 1 Mʉrʉbhɨri rwa Antiyʉkiya haarɨ na risengerero rɨnʉ ryarɨ na abharʉʉtɨrɨri na abhiija. Gatɨ ya bhayo bhaarɨ, Bharinaabha, Simiyʉʉni wʉnʉ aarɨ arabhirikirwa Nigɨɨri, enzobhooro yaku ʉmʉʉtʉ umwirabhuru, Rukiyʉ kurwa Kireene, Sauri na Manaɨni wʉnʉ aarɨrirwɨ nʉ ʉmʉtɨmi Heroode Antipaasi. \v 2 Rusikʉ rʉmwɨ bhaarɨ bharakumya Ʉmʉkʉrʉ na kwiyima kurya, Ekoro Ɨndɨndu ɨkabhabhʉʉrɨra, “Mondobhorere Bharinaabha na Sauri komeremo gɨnʉ nɨbhabhirikiriirɨ.” \v 3 Hanʉ bhaamarirɨ kʉmʉsabha Mungu na kwiyima kurya, bhakatʉʉra amabhoko gaabhʉ kumutwɨ gwa Bharinaabha na Sauri kʉbhasabhɨra, bhakabhatiga bhajɨ. \s Bharinaabha na Sauri bharaja Kipurʉ \p \v 4 Mmbe Bharinaabha na Sauri bhaarɨ bhatumirwɨ ne Ekoro Ɨndɨndu. Bhakahiringita kʉrʉbhɨri rwa Sɨrɨkiya, kurwa hayo bhakatiira ubhwatʉ, bhakaja kwiginga rya Kipurʉ. \v 5 Hanʉ bhaahikirɨ kwiginga riyo, kʉrʉbhɨri rwa Saraami, bhakatanga kurwazɨra abhaatʉ ɨngʼana ya Mungu mʉmarwazɨrʉ ga Abhayaahudi. Bhaarɨ na Yoohana wʉnʉ aarɨ arabhirikirwa Maaroko, ʉmʉsakirya waabhʉ. \p \v 6 Hanʉ bhaamarirɨ kʉhɨta gatɨgatɨ ya Kipurʉ, bhakahika kʉrʉbhɨri rwa Paafʉ, bhakarumana nʉ Ʉmʉyaahudi wʉmwɨ ʉmʉrʉgi, wʉnʉ aarɨ ʉmʉrʉʉtɨrɨri wʉ ʉrʉrɨmɨ, iriina ryazɨ Bhaari‑Yɨɨsu. \v 7 Ʉmʉʉtʉ wuyo aarɨ ʉmʉsakirya wu umwanangwa wa riginga, Sɨrigiyʉ Paaurʉ, ʉmʉʉtʉ wa amangʼɨɨni bhʉkʉngʼu. Umwanangwa wa riginga wuyo akabhɨrɨkɨra Bharinaabha na Sauri bhajɨ kwawe, akeenda iitegeerere ɨngʼana ya Mungu kurwa kwabhʉ. \v 8 Nawe Bhaari‑Yɨɨsu ʉmʉrʉgi wuyo, muKigiriki aarɨ arabhirikirwa Ɨrima, aarɨ arahakaana na Bharinaabha na Sauri, korereke umwanangwa wa riginga wuyo atigɨ kwisirirya Yɨɨsu. \p \v 9 Neho Sauri wʉnʉ akubhirikirwa Paaurʉ,\f + \fr 13:9 \fr*\fk Sauri \fk*\ft ni‑riina ryɨ Ɨkɨɨbhuraaniya. \ft*\fk Paaurʉ \fk*\ft ni‑riina ryi Ikigiriki.\ft*\f* izwirwɨ Ekoro Ɨndɨndu, akamogorera ʉmʉrʉgi wuyo bhʉkʉngʼu, \v 10 akabhuga, “Omongʼeera awɨ, wizwirɨ amabhɨ, umwana wa Shɨtaani! Umubhisa wa amaheene! Ʉtakutiga kuchʉra amangʼana ga amaheene gʉ Ʉmʉkʉrʉ? \v 11 Nangʉ itegeerera! Okobhoko kʉ Ʉmʉkʉrʉ kuri igʉrʉ waazʉ, ʉrabha mʉhʉku, ʉtakorora nʉʉrʉ ubhwɨrʉ bhwi iryʉbha kwibhaga.” Hayohayo ikitu kɨkamuhukurya amɨɨsʉ, akabha mukiirimya. Akiiruguuraruguura korereke abhone ʉmʉʉtʉ wʉnʉ araatʉrɨ kumugwata okobhoko amʉkangatɨ. \p \v 12 Hanʉ umwanangwa wuyo aarʉʉzɨ ɨkɨsɨgʉ kiyo, akamwisirirya Ʉmʉkʉrʉ, akaruguuribhwa bhʉkʉngʼu na amiija ganʉ gaarɨ gariijwa igʉrʉ wʉ Ʉmʉkʉrʉ. \s Paaurʉ ariija abhaatʉ bha Piisidiya igʉrʉ wa Yɨɨsu \p \v 13 Paaurʉ na abhakɨndichazɨ bhakarwa Paafʉ. Bhakatiira mubhwatʉ bhakaja, bhakahika mʉrʉbhɨri rwa Perege mucharʉ cha Pamufiiriya. Yoohana akabhatiga hayo, akagarʉka Yɨrusarɨɨmu.\fig Ubhwatʉ|alt="boat" src="lb00217c.tif" size="col" loc="ACT 13:13" copy="Louise Bass © The British & Foreign Bible Society, 1994" ref="13:13"\fig* \v 14 Nawe Paaurʉ na Bharinaabha bhakarwa Perege, bhakaja kʉrʉbhɨri rwa Antiyʉkiya, mucharʉ cha Piisidiya. \p Urusikʉ rwʉ ʉbhʉtʉʉrʉ,\f + \fr 13:14 \fr*\fk Urusikʉ rwʉ ʉbhʉtʉʉrʉ\fk*\ft . Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora Ikiniibhasa.\ft*\f* bhakasikɨra mwirwazɨrʉ rya Abhayaahudi, bhakiikara. \v 15 Hanʉ abhakangati bhi inyumba yiyo bhaamarirɨ kosoma kumigirʉ ja Musa na kʉbhɨtabhʉ bhya abharʉʉtɨrɨri, bhakatʉma ʉmʉʉtʉ kwa Paaurʉ na Bharinaabha, akabhabhʉʉrɨra, “Abhahiiri bhɨɨtʉ, arɨɨbhɨ mʉna ringʼana ryʉ ʉkʉgamba na abhaatʉ kʉbhaha umwʉyʉ, mʉrɨgambɨ.” \p \v 16 Paaurʉ akiimɨɨrɨra, akabheerekeererya kokobhoko korereke bhamwitegeerere, akabhuga, “Abhiiziraɨri imwɨ, na niimwɨ bhanʉ mokosengera Mungu, munyiitegeerere! \v 17 Mungu wa abhaatʉ bha Iziraɨri, newe abharʉbhwɨrɨ bhasʉʉkʉrʉ. Hanʉ bhaarɨ bhariikara mubhugini mʉʉsɨ ya Miisiri, akabhakora kʉbha icharʉ kɨkʉrʉ bhʉkʉngʼu na cha managa. Akʉmara akabhakangata, akabharuusha Miisiri kwa nguru zaazɨ, \v 18 kwibhaga ryi imyaka merongo ene akabhiigumirirya kʉkɨbhara. \v 19 Akʉmara, akaricha ibhyarʉ muhungatɨ kʉʉsɨ ya Kanaani, akabhaha Abhiiziraɨri ɨɨsɨ yiyo, ɨbhɨ ɨgabhʉ yaabhʉ. \v 20 Gayo gʉʉsi gakakorebhwa kwibhaga ryi imyaka magana ane na merongo ɨtaanʉ. \p “Hanʉ gayo gaasirirɨ, Mungu akabhaha bhasʉʉkʉrʉ abhatiniri kʉbhakangata, kuhika ribhaga ryʉ ʉmʉrʉʉtɨrɨri Samwɨri. \v 21 Neho bhakasabha bhabhɨ nʉ ʉmʉtɨmi. Mungu akabhaha Sauri, umwana wa Kiishi wɨ ɨkɨgambʉ cha Bhenjamɨɨni, akabha ʉmʉtɨmi kwi imyaka merongo ene. \v 22 Nawe Mungu akamuruusha Sauri kʉbhʉtɨmi, akamʉtʉʉra Daudi kʉbha ʉmʉtɨmi waabhʉ. Mungu akagamba amazʉmu igʉrʉ wa Daudi, ‘Nɨmʉrʉʉzɨ Daudi umwana wa Yeese, wʉnʉ akozomera umwʉyʉ gwanɨ, newe araakore ganʉ gʉʉsi naarɨ nɨramwendera kokora.’\f + \fr 13:22 \fr*\xt Rora 1 Samwɨri 13:14; Zabhuri 89:20.\xt*\f* \p \v 23 “Kurwa kurwibhʉrʉ rwʉ ʉmʉtɨmi Daudi, Mungu akabhareetera Abhiiziraɨri Ʉmʉsabhuri chɨmbu aarɨ abharagɨɨnʼyɨ, Ʉmʉsabhuri wuyo nɨ‑Yɨɨsu. \v 24 Hanʉ Yɨɨsu aarɨ akɨɨrɨ kʉtanga emeremo jazɨ, Yoohana aarɨ arabharaganʼya Abhiiziraɨri bhʉʉsi, bhatigɨ ʉbhʉbhɨ bhwabhʉ na kʉbhatiizwa. \v 25 Yoohana aarɨ haguhɨ kʉmara emeremo jazɨ, akagamba, ‘Mʉrarora kʉbha inyɨ nɨ‑wɨɨwɨ? Inyɨ nɨtarɨ Kiriisitʉ wʉnʉ mʉkʉrɨndɨɨra! Nawe wʉnʉ akuuza inyuma waanɨ, inyɨ nɨtakwenderwa nʉʉrʉ kwihiinya kʉtazʉra orokobha rwi ibhikwɨra bhyazɨ!’\f + \fr 13:25 \fr*\ft Kusimʉka ya Abhayaahudi ribhaga riyo hanʉ umugini aarɨ arasikɨra munyumba, omohocha aarɨ aramʉtazʉra urusiri rwi ibhikwɨra, kumuruusha ibhikwɨra na kumwoja amagʉrʉ gaazɨ.\ft*\f* \p \v 26 “Abhahiiri bhaanɨ, abhaatʉ bhu ubhwibhurwa bhwa Abhurahaamu, na abhandɨ bhanʉ mokosengera Mungu, amangʼana gu ubhutuurya bhʉnʉ, bhʉrɨɨtirwɨ kwa niitwɨ kurwa kwa Mungu! \v 27 Abhaatʉ bha Yɨrusarɨɨmu na abhakʉrʉ bhaabhʉ bhataamɨnyirɨ kʉbha Yɨɨsu newe Ʉmʉsabhuri, bhakamʉtɨnɨra iitwɨ. Ko kokorabhu neho bhakamara amangʼana ganʉ gaarɨ gaandikirwɨ igʉrʉ waazɨ mʉbhɨtabhʉ bhya abharʉʉtɨrɨri ebho bhataamɨnyirɨ, na nego garya gakosomwa zisikʉ zʉʉsi zʉ ʉbhʉtʉʉrʉ. \v 28 Abhaatʉ bhayo bhatabhwɨnɨ chʉchʉsi che eheene, kɨnʉ chagiriryɨ kʉtɨnɨra Yɨɨsu iitwɨ, nʉʉrʉbhu, bhakasabha Piraato, iitwɨ. \p \v 29 “Hanʉ bhaamarirɨ gʉʉsi ganʉ gaandikirwɨ igʉrʉ wa Yɨɨsu, bhakamʉbhambʉra kʉmʉsarabha, bhakamʉtʉʉra mumbiihɨra. \v 30 Nawe Mungu akamuryʉra kurwa mʉbhaku! \v 31 Kwa sikʉ nzaru Yɨɨsu akarorekana kʉbhaatʉ bhanʉ bhaarɨ kogendanʼya hamwɨmwɨ, kurwa Gariraaya kuja Yɨrusarɨɨmu. Nangʉ, bhayo nebho abhamɨnyɨɨkɨrɨri bhaazɨ kʉbhaatʉ. \p \v 32 “Itwɨ tʉrabharwazɨra imwɨ Ɨngʼana Ɨnzʉmu, kʉbha, ganʉ nego garya Mungu aaragɨɨnʼyɨ bhasʉʉkʉrʉ,\f + \fr 13:32 \fr*\xt Rora Amahocha ga Abhatumwa 13:23.\xt*\f* \v 33 agamarirɨ kwa niitwɨ, abhaana bhaabhʉ, ku kuryʉra Yɨɨsu. Nɨmbu yaarɨ yandikirwɨ kʉZabhuri ya kabhɨrɨ, \q ‘Awɨ ni‑Mwana waanɨ, \q reero nɨbhɨɨrɨ Wuusʉ.’\f + \fr 13:33 \fr*\xt Rora Zabhuri 2:7.\xt*\f* \m \v 34 Naatu Mungu akamuryʉra kurwa mʉbhaku, korereke atagarʉkɨra ʉbhʉsarya, akabhuga, \q ‘Nɨrakoha ʉrʉbhangʉ ʉrʉrɨndu na rwa amaheene, \q ʉrʉbhangʉ rʉnʉ naragɨɨnʼyɨ Daudi.’\f + \fr 13:34 \fr*\xt Rora Isaaya 55:3.\xt*\f* \m \v 35 Yandikirwɨ ʉrʉbhaara ʉrʉndɨ kʉZabhuri kʉbha, \q ‘Ʉtakutiga Ʉmʉrɨndu waazʉ asarɨkɨ.’\f + \fr 13:35 \fr*\xt Rora Zabhuri 16:10.\xt*\f* \p \v 36 “Hanʉ Daudi amarirɨ gʉʉsi ganʉ Mungu aarɨ amwɨndirɨ akore, ribhaga ryu urwibhʉrʉ rwazɨ, akakwa, akabhiikwa mumbiihɨra na wiisɨ, ʉmʉbhɨrɨ gwazɨ gʉkabhora. \v 37 Nawe, wʉnʉ Mungu aaryurirɨ, ataabhʉrirɨ. \p \v 38 “Nangʉ abhahiiri bhaanɨ, munyiitegeerere bhwaheene! Tʉrabharaganʼya kʉbha, kʉhɨtɨra Yɨɨsu Kiriisitʉ, kʉna kobheererwa ʉbhʉbhɨ. \v 39 Kʉhɨtɨra kwewe, ʉmʉʉtʉ wʉwʉʉsi wʉnʉ akumwisirirya arabharirwa eheene kwa Mungu, ɨngʼana yɨnʉ ɨtakʉtʉrɨkana kwa niimwɨ ku kutuna imigirʉ ja Musa. \v 40 Mwiyangarɨrɨ bhwaheene korereke mʉtagwatwa na amangʼana ganʉ gaagambirwɨ na abharʉʉtɨrɨri, \q \v 41 ‘Morore imwɨ bhanʉ mokoregana, \q Mʉrʉgʉʉrɨ, murikɨ, \q kʉ kʉbha nɨrakora emeremo zisikʉ zaanyu \q omoremo gʉnʉ mʉtakugwisirirya, nʉʉrʉ ʉmʉʉtʉ angabhabhʉʉrɨra!’\f + \fr 13:41 \fr*\xt Rora Habhakuuki 1:5.\xt*\f* ” \p \v 42 Hanʉ Paaurʉ na Bharinaabha bhaarɨ bhararwa mwirwazɨrʉ rya Abhayaahudi, abhaatʉ bhakabhiisasaama bhagarʉkɨ urusikʉ rwʉ ʉbhʉtʉʉrʉ bhʉnʉ bhʉkʉbhata, korereke bhangʼehe kʉgamba igʉrʉ wa amangʼana gayo. \v 43 Hanʉ abhaatʉ bhayo bhaanyaragɨɨnɨ mwirwazɨrʉ. Abhayaahudi bhaaru, hamwɨmwɨ na abhaatʉ bha mubhyarʉ ɨbhɨndɨ, bhanʉ bhiisiriiryɨ ɨnyangi yɨ Ɨkɨyaahudi, bhakatuna Paaurʉ na Bharinaabha. Abheene bhakagamba na abhaatʉ bhanʉ bhaabhatunirɨ na bhakabhaha umwʉyʉ bhiikarɨ kʉbhɨgʉngi bhya Mungu. \p \v 44 Urusikʉ rwʉ ʉbhʉtʉʉrʉ bhʉnʉ bhwabhatirɨ, nyamunga abhaatʉ bhʉʉsi bhʉ ʉrʉbhɨri ruyo bhakaaza kwitegeerera ɨngʼana yʉ Ʉmʉkʉrʉ. \v 45 Nawe hanʉ Abhayaahudi bhaarʉʉzɨ riribhita rɨnʉ ikʉrʉ rya abhaatʉ, bhakabha ni ikiriiso bhʉkʉngʼu. Neho bhakaanga ganʉ gaagambirwɨ na Paaurʉ na kʉmʉtʉka. \p \v 46 Paaurʉ na Bharinaabha bhakabhagarukirya kwa bhʉkararu bhakubhuga, “Yaarɨ ereenderwa ɨngʼana ya Mungu ɨraganibhwɨ kwa niimwɨ Abhayaahudi, hinga. Nawe kʉ kʉbha muryangirɨ na kwitɨnɨra imubheene kʉbha mʉtakwenderwa ʉbhʉhʉru bhwa kemerano, tʉrabhatiga, tʉraja kurwazɨra abhaatʉ bha mubhyarʉ ɨbhɨndɨ. \v 47 Kʉ kʉbha nɨmbu Ʉmʉkʉrʉ Mungu aatuswajirɨ kʉbha, \q ‘Nɨkʉtɨɨrɨ ʉbhɨ ubhwɨrʉ kʉbhaatʉ bha mubhyarʉ ɨbhɨndɨ, \q korereke oreete ubhutuurya kʉbhaatʉ ɨɨsɨ yʉʉsi.’\f + \fr 13:47 \fr*\xt Rora Isaaya 49:6.\xt*\f* ” \p \v 48 Hanʉ abhaatʉ bha mubhyarʉ ɨbhɨndɨ bhiigwirɨ amangʼana gayo, bhakazomerwa na bhakakumya kʉngʼana yʉ Ʉmʉkʉrʉ. Bhʉʉsi bhanʉ bhaarɨ bhɨɨndirwɨ kʉbhʉhʉru bhwa kemerano, bhakiisirirya Ʉmʉkʉrʉ Yɨɨsu. \v 49 Ɨngʼana yʉ Ʉmʉkʉrʉ ɨkanyaragana icharʉ kiyo chʉsi. \p \v 50 Nawe Abhayaahudi bhakasiigirirya abhakari bhu ubhusuuku bha mubhyarʉ ɨbhɨndɨ bhanʉ bhaarɨ abhiisirirya bha Mungu na abhasubhɨ bhi imyeya ɨmɨkʉrʉ kʉrʉbhɨri ruyo. Bhakakangata abhaatʉ kʉnyaacha Paaurʉ na Bharinaabha, na kʉbhaheebha kurwa mumijɨ jabhʉ. \v 51 Paaurʉ na Bharinaabha bhakakʉngʼʉta urutu kʉmagʉrʉ gaabhʉ kwerecha kʉbha ganʉ bhakʉrɨɨrwɨ nɨ‑mabhɨ. Neho bhakabhʉʉka, bhakaja kʉrʉbhɨri rwa Ikʉʉniyʉ. \v 52 Nawe abhɨɨga bha Antiyʉkiya ya Piisidiya bhaarɨ bhazʉmɨɨrwɨ, bhiizwirɨ Ekoro Ɨndɨndu. \c 14 \s Abhaatʉ bha Ikʉʉniyʉ bharataana \p \v 1 Hanʉ Paaurʉ na Bharinaabha bhaarɨ Ikʉʉniyʉ, bhakasikɨra mwirwazɨrʉ rya Abhayaahudi, chɨmbu amanarʉ gaabhʉ gaarɨ. Bhakiija abhaatʉ kwa bhʉkaari igʉrʉ wa Yɨɨsu, ɨkagirya Abhayaahudi bhaaru hamwɨmwɨ na Abhagiriki bhakiisirirya Yɨɨsu. \v 2 Nawe Abhayaahudi abhandɨ bhanʉ bhaangirɨ Yɨɨsu, bhakatanga kusiigirirya bha mubhyarʉ ɨbhɨndɨ korereke bhiigatanɨrɨ abhiisirirya bhayo. \v 3 Paaurʉ na Bharinaabha bhakakaja kwikara zisikʉ nzaru Ikʉʉniyʉ hayo, bhakabhabhʉʉrɨra abhaatʉ kwa bhʉkararu igʉrʉ wʉ Ʉmʉkʉrʉ Yɨɨsu. Ʉmʉkʉrʉ umwene wʉʉsi akeerekenʼya kʉbha, ɨngʼana yaazɨ yɨ ɨbhɨgʉngi nɨ‑ya amaheene, kʉ kʉbhaha ʉbhʉnaja bhwo okokora ibhyɨrɨkɨnʼyʉ na amateemo maaru. \v 4 Nawe abhaatʉ bhʉ ʉrʉbhɨri ruyo, bhakataana amaribhita abhɨrɨ. Riribhita ɨrɨmwɨ rɨkabha ʉrʉbhaara rwa Abhayaahudi abhatama kwisirirya, riribhita ɨrɨndɨ rɨkabha ʉrʉbhaara rwa abhatumwa. \p \v 5 Akʉmara abhaatʉ bha mubhyarʉ ɨbhɨndɨ na Abhayaahudi hamwɨmwɨ na abhakangati bhaabhʉ, bhakakora amangʼɨɨni go okokorera Paaurʉ na Bharinaabha kɨbhɨ na kʉbhatema na amabhwɨ. \v 6 Nawe hanʉ abhatumwa bhaangʼurirɨ amangʼana gayo, bhakangʼosera Rikaʉniya, kʉzɨmbɨri za Riisitira na Dɨribhɨ na ahagero ahandɨ haguhɨ ya zɨmbɨri ziyo. \v 7 Zɨmbaara zʉʉsi bhaarɨ bhararwazɨra abhaatʉ Ɨngʼana Ɨnzʉmu igʉrʉ wa Yɨɨsu. \s Paaurʉ na Bharinaabha bharɨ mʉrʉbhɨri rwa Riisitira \p \v 8 Kʉrʉbhɨri rwa Riisitira, arɨ areho ʉmʉʉtʉ wʉmwɨ wʉnʉ aarɨ morema kwɨma kwibhurwa kwazɨ, aarɨ atakʉtʉra kogenda. \v 9 Ribhaga rɨnʉ Paaurʉ aarɨ akʉgamba, ʉmʉʉtʉ wuyo wʉʉsi aarɨ aramwitegeerera. Paaurʉ akamorora bhʉkʉngʼu, akarora kʉbha aarɨ nu ubhwisirirya bhwʉ ʉkʉhʉribhwa. \v 10 Paaurʉ akamʉbhʉʉrɨra kwiraka ikʉrʉ, “Imɨɨrɨra na amagʉrʉ gaazʉ.” Hayohayo ʉmʉʉtʉ wuyo akiimɨɨrɨra bhwangʉ, akatanga kogenda umwene! \p \v 11 Hanʉ riribhita rya abhaatʉ bhayo ryarʉʉzɨ chɨmbu Paaurʉ aahʉriryɨ ʉmʉʉtʉ wuyo, bhakatanga kwongera riraka muKirikaʉniya bharabhuga, “Amasambwa giizirɨ kʉsasɨɨra ya abhaatʉ!” \v 12 Bhakarʉka Bharinaabha iriina rya Zɨɨwu,\f + \fr 14:12a \fr*\fk Zɨɨwu \fk*\ft newe aarɨ risambwa rikʉrʉ kʉkɨra abhakɨndichazɨ bhʉʉsi bhi Ikigiriki.\ft*\f* risambwa ryabhʉ rikʉrʉ. Na Paaurʉ, bhakamoha iriina rya risambwa ryabhʉ ɨrɨndɨ Hɨrimɨ,\f + \fr 14:12b \fr*\fk Hɨrimɨ \fk*\ft newe aarɨ risambwa, umuhiri wa amangʼana wa Zɨɨwu.\ft*\f* kʉ kʉbha Paaurʉ newe aarɨ ʉmʉgambi ʉmʉkʉrʉ. \v 13 Rusizʉ wʉ ʉrʉbhɨri ruyo, ryareho rihekaaru rya Zɨɨwu. Neho kuhaani wa Zɨɨwu akareeta kukishoko chʉ ʉrʉbhɨri ruyo, ihiiri ye engʼombe nɨ ɨbhɨrʉngʉ bhyɨ ɨbhɨbharyʉ. Ewe na riribhita rya abhaatʉ riyo, bhaarɨ bhareenda kwitɨra Paaurʉ na Bharinaabha ikimweso cha zengʼombe. \p \v 14 Nawe Bharinaabha na Paaurʉ hanʉ bhaabhwɨnɨ amangʼana gayo, bhakatarandʉra zengebho zaabhʉ kwa bhʉrʉrʉ. Bhakaryara na kusikɨra kwiribhita riyo, bharagamba kwiraka ikʉrʉ, \v 15 “Abhaatʉ bhanʉ! Kwakɨ mʉrakora ganʉ? Itwʉsi nɨ‑bhaatʉ twangɨ imwɨ! Tʉrɨ hanʉ kʉbharwazɨra Ɨngʼana Ɨnzʉmu, korereke mutigɨ amasambwa gataana bhwera, mʉtangɨ kʉbha abharɨndu bha Mungu wʉ ʉbhʉhʉru! Ewe newe aatɨɨmirɨ risaarʉ, ɨɨsɨ, ɨnyanza na bhyʉsi bhɨnʉ bhirimu. \v 16 Ɨkarɨ Mungu akatiga abhaatʉ bhanʉ bhatarɨ Abhayaahudi, bhiikarɨ chɨmbu bhakwenda. \v 17 Nawe, ataatigirɨ kwerecha ibhyɨrɨkɨnʼyʉ bhyʉ ʉbhʉnaja bhwazɨ. Aarɨ arakora amazʉmu kʉ kʉbhareetera imbura kurwa mwisaarʉ, korereke mobhone amagesa gi ibhyakurya bhyaru nu ukwizurya obhozomerwa mozekoro zaanyu.” \v 18 Kʉ kʉgambabhu Paaurʉ na Bharinaabha bhakatʉra kwangirija abhaatʉ bhayo kwa nyaakʉ bhatabhahurukirya ikimweso. \p \v 19 Nawe bhakaaza Abhayaahudi abhandɨ kurwa Antiyʉkiya ya Piisidiya na Ikʉʉniyʉ, bhakakangirirya abhaatʉ korereke bhagwatanɨ. Bhakatema Paaurʉ amabhwɨ, bhakamukwesa, bhakamuhira imwambʉkʉ wʉ ʉrʉbhɨri bharakina kʉbha akuurɨ. \v 20 Nawe abhɨɨga bhakiibhiringa na kumwirʉmbɨrɨra, akiimɨɨrɨra, akagarʉka mʉrʉbhɨri. Tabhʉʉri waho, akarwa hayo, akaja hamwɨmwɨ na Bharinaabha kʉrʉbhɨri rwa Dɨribhɨ. \s Paaurʉ na Bharinaabha bharagarʉka Antiyʉkiya ya Siiriya \p \v 21 Paaurʉ na Bharinaabha bhakarwazɨra abhaatʉ Ɨngʼana Ɨnzʉmu igʉrʉ wa Yɨɨsu Dɨribhɨ iyo, na kobhona abhiisirirya bhaaru. Akʉmara bhakaja, bhakahʉrʉkɨra Riisitira, Ikʉʉniyʉ na Antiyʉkiya ya Piisidiya. \v 22 Bhaarɨ bharabhaha umwʉyʉ abhɨɨga mbaara zʉʉsi bhakajɨ kwikara kubhwisirirya bhwabhʉ. Bhakabhabhʉʉrɨra, “Toreenderwa tʉhɨtɨrɨ zɨnyaakʉ nzaru korereke tusikɨrɨ mʉbhʉtɨmi bhwa Mungu.” \p \v 23 Paaurʉ na Bharinaabha bhakarobhora abhiimiiririri kurwa mʉmasengerero gʉʉsi. Kʉ kʉsabha na kwiyima kurya, bhakabhatiga mʉmabhoko gʉ Ʉmʉkʉrʉ Yɨɨsu wʉnʉ bhiisiriiryɨ. \v 24 Akʉmara Paaurʉ na Bharinaabha bhakahɨtɨra mucharʉ cha Piisidiya, bhakasikɨra Pamufiiriya, \v 25 bhakahika kʉrʉbhɨri rwa Perege. Bhakaraganʼya ɨngʼana ya Mungu, akʉmara bhakahiringitɨra kʉrʉbhɨri rwa Ataariya. \p \v 26 Kurwa Ataariya hayo bhakatiira mubhwatʉ, bhakagarʉka Antiyʉkiya ya Siiriya. Hayo neho bhaarɨ bhasabhiirwɨ na abhiisirirya bha risengerero, bhabhɨ nɨ ɨbhɨgʉngi bhya Mungu komeremo gɨnʉ bhaarɨ bhamarirɨ. \v 27 Antiyʉkiya hayo bhakabhiringa abhaatʉ bha risengerero, bhakabhabhʉʉrɨra ganʉ gʉʉsi Mungu aakʉriirɨ kʉhɨtɨra ebho, na chɨmbu iigwirɨ ikisikʉ kʉbhaatʉ bhanʉ bhatarɨ Abhayaahudi kwisirirya Yɨɨsu. \v 28 Bhakiikara Antiyʉkiya hayo hamwɨmwɨ na abhɨɨga bhayo kwibhaga irɨɨhu. \c 15 \s Ichandarʉ cha Yɨrusarɨɨmu \p \v 1 Abhaatʉ obhorebhe bhakarwa Yudeya, bhakahiringitɨra kʉrʉbhɨri rwa Antiyʉkiya ya Siiriya. Bhakiija abhiisirirya bharabhuga, “Mʉrɨɨtamɨ kʉsaarwa kʉrɨngʼaana na amanarʉ ganʉ twatigiirwɨ na Musa, mʉtakʉtʉra kʉsabhʉka.” \v 2 Ringʼana riyo rɨkagirya Paaurʉ na Bharinaabha bhaangɨ abhaatʉ bhayo, na kʉgambana nabhʉ kʉbhʉhaari bhʉkʉngʼu. Abhaatʉ bha risengerero rya Antiyʉkiya, bhakeenda kʉtʉma Paaurʉ na Bharinaabha hamwɨmwɨ na abhaatʉ obhorebhe gatɨ waabhʉ, bhajɨ Yɨrusarɨɨmu kʉgambɨra ringʼana riyo kʉbhatumwa bha Yɨɨsu na abhiimiiririri bha risengerero rya Mungu. \v 3 Abhaatʉ bha risengerero bhayo bhakabharaga, neho bhakahɨta kubhyarʉ bhya Fʉinikɨ na Samaariya, bhakabha bhararaganʼya abhaatʉ chɨmbu abhaatʉ bhanʉ bhatarɨ Abhayaahudi bhiisiriiryɨ Yɨɨsu. Ɨngʼana yiyo ɨkabhazomera bhʉkʉngʼu abhiisirirya abhakɨndichabhʉ bhʉʉsi bhi iyo. \p \v 4 Paaurʉ na abhakɨndichazɨ bhayo, hanʉ bhaahikirɨ Yɨrusarɨɨmu, bhakasʉngʼaanwa bhwaheene na abhatumwa bha Yɨɨsu, abhiimiiririri na Abhakiriisitʉ abhandɨ bha risengerero rya Mungu. Paaurʉ na abhakɨndichazɨ bhakabhabhʉʉrɨra gʉʉsi ganʉ Mungu akʉrirɨ kʉ kʉhɨtɨra ebho. \v 5 Nawe abhiisirirya obhorebhe bha riribhita rya Abhafarisaayo\f + \fr 15:5 \fr*\fk Abhafarisaayo \fk*\ft bhanʉ nɨ‑Bhakiriisitʉ. Nawe ikiyɨɨka waabhʉ, bhaarɨ Abhafarisaayo, abhamwɨmwɨ bha Abhayaahudi. Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora Ikiniibhasa.\ft*\f* bhakiimɨɨrɨra, bhakabhuga, “Bhanʉ bhatarɨ Abhayaahudi bhʉʉsi ereenderwa bhasaarwɨ, na kugwata imigirʉ ja Musa.” \p \v 6 Abhatumwa bha Yɨɨsu na abhiimiiririri bhayo, bhakakora ichandarʉ korereke bhiiseege bhwaheene ringʼana riyo. \v 7 Hanʉ bhaagɨgirɨ ibhaga irɨɨhu kʉhakaana neebho, Peetero akiimɨɨrɨra, akabhabhʉʉrɨra, “Imwɨ abhahiiri bhɨɨtʉ, mwɨzɨ kʉbha kwɨma ɨkarɨ Mungu akandobhora kʉbhaniimwɨ, korereke abhaatʉ bhanʉ bhatarɨ Abhayaahudi bhabhone kubhuurirwa Ɨngʼana Ɨnzʉmu igʉrʉ wa Yɨɨsu kʉhɨtɨra kwa niinyɨ, kuhika bhakiisirirya Yɨɨsu. \v 8 Mungu newe yɨɨzɨ mozekoro za abhaatʉ, akeerekenʼya kʉbha, bhanʉ bhatarɨ Abhayaahudi arabhiisirirya kʉ kʉbhaha Ekoro Ɨndɨndu, chɨmbu atʉhɨɨrɨ itwɨ.\f + \fr 15:8 \fr*\xt Rora Amahocha ga Abhatumwa 10:1‑48.\xt*\f* \v 9 Ataakʉrirɨ kɨmbʉrʉʉri chʉchʉsi gatɨ yɨɨtʉ neebho, kʉ kʉbha ebho bhʉʉsi bhiisiriiryɨ Yɨɨsu, na akabhɨngukya zekoro zaabhʉ. \v 10 Ndora nangʉ moreenda kogema Mungu, ko kogegya abhɨɨga bhanʉ bhatarɨ Abhayaahudi bhayo imirigʉ gɨnʉ gikʉtʉtama itubheene, na bhasʉʉkʉrʉ bhɨɨtʉ gikabhatama kogega. \v 11 Itwɨ turiisirirya kʉbha, ɨbhɨgʉngi bhyʉ Ʉmʉkʉrʉ wɨɨtʉ Yɨɨsu Kiriisitʉ tʉrasabhurwa, chɨmbu ebho bhaasabhwirwɨ.” \p \v 12 Neho abhaatʉ bhʉʉsi bhakakira kiri, Bharinaabha na Paaurʉ bhakagamba chɨmbu Mungu aarɨ areerekenʼya ibhyɨrɨkɨnʼyʉ na amateemo maaru gatɨ wa abhaatʉ bhanʉ bhatarɨ Abhayaahudi kʉhɨtɨra ebho. \p \v 13 Hanʉ bhaamarirɨ kʉgamba, Yaakobho wʉʉsi akabhuga, “Imwɨ abhahiiri bhaanɨ, munyiitegeerere! \v 14 Peetero\f + \fr 15:14 \fr*\fk Peetero \fk*\ft kuKigiriki, newe Simʉʉni.\ft*\f* atubhuuriirɨ chɨmbu Mungu abhasakiiryɨ abhaatʉ bhi ibhyarʉ ɨbhɨndɨ, korobhora abhaatʉ abhandɨ mʉbhayo, bhabhɨ abhaatʉ bhaazɨ. \v 15 Amangʼana ganʉ nɨ‑mamwɨmwɨ na ganʉ gaandikirwɨ na abharʉʉtɨrɨri mʉMaandɨkʉ Amarɨndu kʉbha, \q \v 16 ‘Ʉmʉkʉrʉ aagambirɨ, \q “Ganʉ garɨɨhɨtɨ, nɨragarʉka, \q nɨrʉʉmbaka inyumba ya Daudi\f + \fr 15:16 \fr*\ft Enzobhooro yi \ft*\fk inyumba ya Daudi \fk*\ft nɨ‑bhʉtɨmi bhwa Daudi.\ft*\f* yɨnʉ igwirɨ. \q Nɨrʉʉmbaka naatu amatuturi gaazɨ ganʉ garikiibhwɨ, \q nɨragiimiirirya bhuhya, \q \v 17 korereke abhaatʉ bhanʉ bhatarɨ Abhayaahudi bhaamonhyɨ, \q bhʉʉsi bhanʉ nabhabhirikiirɨ bhabhɨ abhaatʉ bhaanɨ. \q Amangʼana ganʉ, inyɨ nɨragakora.” \q \v 18 Nɨmbu akubhuga Ʉmʉkʉrʉ \q wʉnʉ akomenyeekererya gayo kwɨma ɨkarɨ.’\f + \fr 15:18 \fr*\xt Rora Amʉʉsi 9:11‑12.\xt*\f*” \p \v 19 Yaakobho akangʼeha kʉgamba, “Igʉrʉ wa gayo, inyɨ nɨrarora kʉbha tʉtanyaacha bhanʉ bhakwichʉrɨra Mungu. \v 20 Nawe tʉbhaandɨkɨrɨ amaandɨkʉ kʉbhabhʉʉrɨra bhatarya ibhyakurya bhɨnʉ bhɨsɨngɨɨrwɨ amasambwa, bhatakora ɨtaarʉ, bhatarya ɨnyama yi ikityɨnyi kɨnʉ kɨngʼɨɨtirwɨ, bhatarya na bhatanywa amasaahɨ. \v 21 Tʉkabhabhʉʉrɨra kʉ kʉbha kwɨma ɨkarɨ imigirʉ ja Musa jarɨ giriijibhwa zɨmbɨri zʉʉsi, na jarɨ gɨrasomwa mʉmarwazɨrʉ zisikʉ zʉʉsi zʉ ʉbhʉtʉʉrʉ.” \s Ɨnyarʉbha kʉBhakiriisitʉ bhanʉ bhatarɨ Abhayaahudi \p \v 22 Abhatumwa bhayo, abhiimiiririri, hamwɨmwɨ na risengerero igima rya Yɨrusarɨɨmu hayo, bhakiisiriranʼya bhakatɨna ikiina kʉbha, bharobhore abhaatʉ obhorebhe gatɨ waabhʉ bhanʉ bhakuja hamwɨmwɨ na Paaurʉ na Bharinaabha kʉrʉbhɨri rwa Antiyʉkiya ya Siiriya. Gatɨ waabhʉ, bhakarobhora bhasubhɨ bhabhɨrɨ bhanʉ bhakusuukwa bhʉkʉngʼu. We embere aarɨ ni‑Yuuda wʉnʉ aabhirikiirwɨ Bharisaabha, wa kabhɨrɨ aarɨ ni‑Siira. Bhakatumwa na amaandɨkʉ ganʉ: \pi \v 23 “Itwɨ abhatumwa na abhiimiiririri bha risengerero ni‑bhiisirirya abhakɨndichanyu, tʉrabhakeerya imwɨ bhanʉ mʉtarɨ Abhayaahudi, bhanʉ mʉrɨ kʉrʉbhɨri rwa Antiyʉkiya, na kʉʉsɨ ya Siiriya, na kʉʉsɨ ya Kirikiya. \v 24 Twigwirɨ kʉbha, abhakɨndichɨtʉ bhakabhabhʉʉrɨra amangʼana gʉ ʉkʉbhahabhya, naatu gʉ ʉkʉnyaacha zekoro zaanyu. Nawe itwɨ tʉtaabhatumirɨ, bhakabhʉʉka abheene. \v 25 Kʉrɨngʼaana na gayo, itwɨ twisirirɨɨnʼyɨ kʉbha, torobhore abhaatʉ bhanʉ tʉraazɨ kʉbhatʉma iyo, bhaazɨ hamwɨmwɨ na abhasɨɨgwa bhɨɨtʉ Bharinaabha na Paaurʉ. \v 26 Bhakatʉʉra ubhwikari bhwabhʉ ahabhɨ igʉrʉ wi iriina ryʉ Ʉmʉkʉrʉ wɨɨtʉ Yɨɨsu Kiriisitʉ. \pi \v 27 “Tʉratʉma Yuuda na Siira kwa niimwɨ, bhanʉ nebho bharaabhabhʉʉrɨrɨ amangʼana ganʉ tʉbhaandikiirɨ. \v 28 Ɨkatozomera itwɨ ne Ekoro Ɨndɨndu, tʉtabhiitwicha umurigʉ ʉgʉndɨ kʉkɨra imigirʉ gɨnʉ gikwenderwa. \v 29 Mʉtarya ibhyakurya bhɨnʉ bhɨsɨngɨɨrwɨ amasambwa, mʉtanywa amasaahɨ, mʉtarya ɨnyama yi ikityɨnyi kɨnʉ kɨngʼɨɨtirwɨ, na mʉtakora ɨtaarʉ. Hanʉ muriitigɨ gayo, neho mʉkʉbha mʉkʉrirɨ bhwaheene. Mʉbhɨ no omorembe.” \p \v 30 Hanʉ abhatumwa bhayo bhaaragirwɨ na abhakɨndichabhʉ, bhakahiringitɨra Antiyʉkiya. Bhakabhiringa abhaatʉ bha risengerero rya Antiyʉkiya, bhakabhaha amaandɨkʉ garya. \v 31 Hanʉ abhaatʉ bhayo bhaamarirɨ kʉgasoma, bhakazomerwa igʉrʉ wʉ ʉkʉbhaha umwʉyʉ. \v 32 Yuuda wuyo hamwɨmwɨ na Siira bhaarɨ abharʉʉtɨrɨri. Bhakabhʉʉrɨra abhiisirirya abhakɨndichabhʉ amangʼana maaru gʉ ʉkʉhaana umwʉyʉ no okobhona zinguru. \v 33 Rɨkahɨta ibhaga irebhe, abhiisirirya bhayo bhakabhiisiririrya kʉbha bhagarʉkɨ Yɨrusarɨɨmu komorembe kʉbhaatʉ bhanʉ bhaabhatumirɨ. [ \v 34 Nawe Siira umwene akarora kʉbha, nɨ‑bhwaheene asaagɨ haryaharya.] \v 35 Na Paaurʉ na Bharinaabha bhʉʉsi bhakasaagayo, hamwɨmwɨ na abhaatʉ abhandɨ bhi iyo, bhakabha bhariija na kurwazɨra abhaatʉ ɨngʼana yʉ Ʉmʉkʉrʉ. \s Paaurʉ na Bharinaabha bharataana \p \v 36 Zɨkahɨta sikʉ suuhu, Paaurʉ akabhʉʉrɨra Bharinaabha, “Tʉgarʉkɨ kʉzɨmbɨri zɨnʉ twijiryɨ ɨngʼana yʉ Ʉmʉkʉrʉ, tʉbhataarɨrɨ abhiisirirya abhakɨndichɨtʉ, korereke torore amagenderero gaabhʉ.” \v 37 Korogendo ruyo, Bharinaabha aarɨ areenda bhagege Yoohana wʉnʉ aarɨ arabhirikirwa Maaroko, ajɨ hamwɨmwɨ neebho. \v 38 Nawe Paaurʉ akarora kʉbha, ɨtarɨ bhwaheene bhajɨ hamwɨmwɨ neewe, kʉ kʉbha ewe aarɨ abhatigirɨ kʉʉsɨ ya Pamufiiriya, akaanga kokora emeremo hamwɨmwɨ nabhʉ. \v 39 Gayo gakagirya Paaurʉ na Bharinaabha bhʉʉmanɨ bhʉkʉngʼu, kuhikɨra bhakataana. Bharinaabha akagega Maaroko, bhakaja kubhwatʉ hamwɨmwɨ bhakahika kwiginga rya Kipurʉ. \v 40 Paaurʉ akarobhora Siira, hanʉ abhiisirirya abhakɨndichabhʉ bhaamarirɨ kʉmʉsabhɨra abhɨ nɨ ɨbhɨgʉngi bhyʉ Ʉmʉkʉrʉ, akabhʉʉka kuja. \v 41 Akaja kʉʉsɨ ya Siiriya na Kirikiya, akabha arakandikija amasengerero. \c 16 \s Paaurʉ aragega Timoseo \p \v 1 Paaurʉ akaja kʉrʉbhɨri rwa Dɨribhɨ na rwa Riisitira, iyo aareho umwɨga wʉmwɨ wa Yɨɨsu, iriina ryazɨ Timoseo. Unina aarɨ Mʉyaahudi wʉnʉ isiriiryɨ Yɨɨsu, nawe wiisɨ aarɨ Mugiriki. \v 2 Timoseo aarɨ nu ubhukumuka ʉbhʉzʉmu gatɨgatɨ wa abhiisirirya abhakɨndichazɨ bha Riisitira na Ikʉʉniyʉ. \v 3 Paaurʉ akeenda Timoseo ajɨ hamwɨmwɨ nawe morogendo, ɨkagirya akamʉsaara, kʉ kʉbha Abhayaahudi bhʉʉsi bhi iyo bhaarɨ bhɨɨzɨ kʉbha wiisɨ Timoseo aarɨ Mugiriki. \v 4 Hanʉ Paaurʉ na abhakɨndichazɨ bhaarɨ bharahɨta mʉzɨmbɨri ziyo, bhakabhaha abhiisirirya amiija ganʉ gaarɨ gatɨɨrwɨ na abhatumwa na abhiimiiririri bha risengerero rya Yɨrusarɨɨmu, korereke bhagagwatɨ. \v 5 Nɨmbu abhaatʉ bha amasengerero gangʼɨhirɨ kobhona zinguru kubhwisirirya. Endengo ya abhiisirirya yaarɨ ɨraaruha sikʉ zʉʉsi. \s Paaurʉ ararora ʉbhʉrʉri igʉrʉ wʉ ʉmʉʉtʉ wa Makɨdʉniya \p \v 6 Paaurʉ na abhakɨndichazɨ bhayo, bhaarɨ bharɨkiibhwɨ ne Ekoro Ɨndɨndu kʉbha, bhatiija ɨngʼana ya Mungu mucharʉ cha Asiya. Bhaaza kʉrɨchibhwa, bhakahɨta kʉʉsɨ ya Furigiya nɨ ɨɨsɨ ya Garaatiya. \v 7 Hanʉ bhaahikirɨ kʉbhʉtaanɨrʉ bhu ukusikɨra ɨɨsɨ ya Miisiya, bhakagema kusikɨra kʉʉsɨ ya Bhisiniya, nawe Ekoro ya Yɨɨsu ɨtabhiisiririiryɨ. \v 8 Bhakarora bhahɨtɨ kʉʉsɨ ya Miisiya, bhakahiringita kuja kʉrʉbhɨri rwa Turowa. \p \v 9 Ubhutikʉ Paaurʉ akarora ʉbhʉrʉri. Akarora ʉmʉʉtʉ wʉmwɨ wi icharʉ cha Makɨdʉniya imiiriirɨ, akamwisasaama bhʉkʉngʼu akubhuga, “Yambʉka ɨnyanza uuzɨ Makɨdʉniya, ʉtʉsakiryɨ.” \v 10 Hanʉ Paaurʉ aamarirɨ korora ʉbhʉrʉri, tʉkarora\f + \fr 16:10 \fr*\ft Ruuka umwandiki wɨ ɨkɨtabhʉ kɨnʉ, akagwatana hamwɨmwɨ na Paaurʉ na kokora orogendo neewe, necho akabhuga \ft*\fqa tʉkarora.\fqa*\f* heene Mungu atubhirikiirɨ korereke tʉbharwazɨrɨ abhaatʉ Ɨngʼana Ɨnzʉmu. Hayohayo, tʉkamohya ubhwatʉ tujɨ Makɨdʉniya. \s Riidiya ariisirirya Yɨɨsu \p \v 11 Mmbe, tʉkarwa Turowa nu ubhwatʉ tʉkahika mwiginga rya Samʉtiraakɨ. Hanʉ bhwɨrirɨ, tʉkaja Nɨyapʉʉri. \v 12 Kurwa hayo tokeerekera Firipi mucharʉ cha Makɨdʉniya, hanʉ bhaarɨ bhakwikara Abharuumi. Itwʉsi tukiikara kʉrʉbhɨri ruyo kuzisikʉ obhorebhe. \p \v 13 Urusikʉ rwʉ ʉbhʉtʉʉrʉ tʉkahʉrʉka igʉtʉ wʉ ʉrʉbhɨri tʉkaja rusizʉ wɨ ɨkɨtaarʉ, tukiiseega kʉbha neho twangabhwɨnɨ abhaatʉ bharasabha Mungu. Tʉkabhona abhakari obhorebhe bhiibhiringirɨ, tʉkagambana nabhʉ. \v 14 Gatɨ wa bhanʉ bhaarɨ bhakutwitegeerera, aarɨ arimu ʉmʉkari kurwa ʉrʉbhɨri rwa Tiyatiira, iriina ryazɨ Riidiya. Riidiya wuyo, aarɨ ni‑mugurya wa zengebho zɨnzʉmu za zambaraawɨ na aarɨ arasengera Mungu. Hanʉ Paaurʉ aagambirɨ amangʼana amazʉmu, Ʉmʉkʉrʉ akiigʉra umwʉyʉ gwa Riidiya, akiisirirya ɨngʼana yɨnʉ Paaurʉ aarɨ akʉgamba. \v 15 Neho Ʉmʉkari wuyo akabhatiizwa na abhaatʉ bhɨ ɨwaazɨ, hanʉ bhaamarirɨ, akatukandikija arabhuga, “Arɨɨbhɨ amaheene mʉrʉʉzɨ kʉbha inyʉʉsi nimwisiriiryɨ Ʉmʉkʉrʉ, nɨrabhaginihya ɨwaanɨ.” Akatʉhatɨka bhʉkʉngʼu tujɨ ɨwaazɨ. \s Paaurʉ na Siira bharatuurwa mokebhoho \p \v 16 Rusikʉ rʉmwɨ hanʉ twarɨ tʉraja ahagero hanʉ bhahaasengera Mungu, tʉkahunana nu umuucha wʉmwɨ mbʉʉsa. Umuucha wuyo aarɨ ana risambwa ryʉ ʉkʉragʉra korora amangʼana ganʉ gakuuza. Kʉnzɨra yʉ ʉbhʉgabhʉ, abhakʉrʉ bhaazɨ bhaarɨ bharabhona zimpirya nzaru. \v 17 Umuucha wuyo akabha aratutunɨɨrɨra itwɨ na Paaurʉ, ararɨgɨsa arabhuga, “Bhanʉ nɨ‑bhahocha bha Mungu wi Igʉrʉ wa Bhyʉsi, bharɨ hanʉ kʉbharagɨrɨra ɨnzɨra yu ubhutuuribhwa.” \v 18 Akabha aragarʉkɨra amangʼana gayo sikʉ nzaru. Ɨtɨnɨrʉ Paaurʉ akiigatana, akiichʉra inyuma akarɨbhʉʉrɨra risambwa, “Nikuswajiryɨ kuriina rya Yɨɨsu Kiriisitʉ, nuurwɨ kumuucha wʉnʉ!” Hayohayo risambwa riyo rɨkamurwɨku. \p \v 19 Hanʉ abhakʉrʉ bhu umuucha wuyo bhaarʉʉzɨ kʉbha, ɨtareeho nzɨra yɨndɨ yo okobhona zimpirya, bhakatuumɨra Paaurʉ na Siira, bhakabhakwesa kuhika momoteera mʉbhʉtangɨ bhwa abhakʉrʉ bhʉ ʉrʉbhɨri. \v 20 Bhakabhagamba kʉbhakʉrʉ bhayo bharabhuga, “Abhaatʉ bhanʉ, nɨ‑Bhayaahudi, bharakora ʉrʉbhɨri rwɨtʉ rʉbhɨ na rirɨgɨ. \v 21 Bhariija kʉbha tutunɨ ganʉ gatarɨ amazʉmu kokorwa, ni imigirʉ jɨtʉ Abharuumi gɨratʉbhʉʉrɨra kʉbha tʉtagiisirirya na kʉgatunɨɨrɨra.” \p \v 22 Riribhita rya abhaatʉ bhanʉ bhaarɨ bhiibhiringirɨ, bhakaja kubhiitanʼya. Abhakʉrʉ bhayo bhakabharuusha zengebho kwa nguru na kuswaja kʉbha, Paaurʉ na Siira bhatemwe zihimbʉ bhʉkʉngʼu. \v 23 Hanʉ bhaamarirɨ kotemwa, bhakatuurwa mokebhoho, umuriibhi wa munyumba ye ekebhoho, akaswajibhwa kʉbha abhariibhɨ kandikija. \v 24 Kʉrɨngʼaana na amaswaja gayo, umuriibhi wuyo akabhasikirya ɨgatɨ, akabhabhoha amagʉrʉ.\fig Paaurʉ na Siira bhabhʉhirwɨ|alt="Paulo na Sila wamefungwa" src="WA03976b.tif" size="col" loc="ACT 16:24" copy="Graham Wade © United Bible Societies, 1989" ref="16:24"\fig* \p \v 25 Hanʉ yaahikirɨ ubhutikʉ gatɨ, Paaurʉ na Siira bhaarɨ bharasabha na kwɨmbɨra Mungu amɨɨmbʉ gu ukumukumya, ɨnʉ abhabhohwa abhakɨndichabhʉ bharabhiitegeerera. \v 26 Rogendo rʉmwɨ kʉkabha ni ikirigitʉ kɨkʉrʉ bhʉkʉngʼu, ɨɨsɨ ɨkasingisha ɨtangɨ yi inyumba ye ekebhoho. Hayohayo ibhisikʉ bhyʉsi bhikiigʉka ibhyɨnɨbhu, ne emenyororo gɨnʉ bhaarɨ bhabhabhʉhɨɨrɨ gɨkatazʉka. \v 27 Umuriibhi wi inyumba ye ekebhoho wuyo akabhʉʉka. Hanʉ aarʉʉzɨ kʉbha ibhisikʉ bhyigukirɨ, akakina kʉbha abhabhohwa bhʉʉsi bhangʼʉsirɨ. Akasohora ɨpanga yaazɨ kwenda kwiyita. \v 28 Nawe Paaurʉ akahurucha riraka akamʉbhʉʉrɨra, “Utiiyita! Turimu itwʉsi!” \p \v 29 Umuriibhi wuyo akatʉmanʼya ɨkɨmʉrɨ kereetwe. Akasikɨra munyumba, akagwa mʉbhʉtangɨ bhwa Paaurʉ na Siira ɨnʉ ararigita. \v 30 Ibhaga isuuhu umuriibhi wurya akahʉrʉka na Paaurʉ na Siira kurwa mokebhoho, akabhabhuurya, “Abhakʉrʉ bhaanɨ, nekorebhwɨ korereke nɨsabhʉkɨ?” \p \v 31 Bhakamʉgarukirya, “Mwisiriryɨ Ʉmʉkʉrʉ Yɨɨsu, awɨ na abhaatʉ bhɨ ɨwaazʉ, neho mʉraasabhʉkɨ.” \v 32 Paaurʉ na Siira bhakiija umuriibhi wuyo hamwɨmwɨ na abhaatʉ bhɨ ɨwaazɨ igʉrʉ wɨ ɨngʼana yʉ Ʉmʉkʉrʉ. \v 33 Ribhaga ryu ubhutikʉ riyoriyo, umuriibhi akagega Paaurʉ na Siira, akooja ɨbhɨrasʉ bhyabhʉ. Akʉmara akabhatiizwa hayohayo hamwɨmwɨ na abhaatʉ bhaazɨ bhʉʉsi. \v 34 Akabhaginihya Paaurʉ na Siira ɨwaazɨ, akabhaha ibhyakurya. Akazomerwa bhʉkʉngʼu hamwɨmwɨ na abhaatʉ bhaazɨ bhʉʉsi, kʉ kʉbha bhiisiriiryɨ Mungu. \p \v 35 Hanʉ bhwakɨɨrɨ, abhakʉrʉ bhakatʉma abhakʉrʉ bha abhasirikarɨ bhi inyumba ye ekebhoho, bhakamʉbhʉʉrɨra, “Bhiigʉrɨrɨ abhaatʉ bharya.” \v 36 Neho umuriibhi wuyo akabhʉʉrɨra Paaurʉ, “Abhakʉrʉ bhatumirɨ amangʼana kʉbha mʉtazurwɨ, nangʉ mʉhʉrʉkɨ igʉtʉ, mujɨ no omorembe.” \p \v 37 Nawe Paaurʉ akagarukirya abhasirikarɨ bhayo akabhuga, “Bhakatotema zihimbʉ habhwɨrʉ mʉbhʉtangɨ bhwa abhaatʉ, bhatatubhuuriryɨ na kutuhira mʉtɨnɨrʉ ɨnʉ itwɨ, nɨ‑Bharuumi! Bhakatʉtʉʉra mokebhoho, na nangʉ bhareenda kuturuushamu kwa mbisi? Ɨtakʉtʉrɨkana! Na ereenderwa ebho nebho bhaazɨ hanʉ bhaturuushɨmu.” \p \v 38 Abhasirikarɨ bharya bhakaja kʉbhabhʉʉrɨra abhakʉrʉ bhayo gayo gʉʉsi. Hanʉ abhakʉrʉ bhayo bhiigwirɨ kʉbha Paaurʉ na Siira, nɨ‑Bharuumi, bhakʉʉbhaha. \v 39 Bhakaaza kubhiisasaama, bhakabharuusha mokebhoho, bhakabhasabha bharwɨ kʉrʉbhɨri ruyo. \p \v 40 Hanʉ Paaurʉ na Siira bhaaruurɨ mokebhoho, bhakaja wa Riidiya. Bhakahunana na abhiisirirya abhakɨndichabhʉ, bhakabhaha umwʉyʉ, akʉmara bhakabhʉʉka bhakaja ɨnʉ bhaarɨ bhakuja. \c 17 \s Rirɨgɨ kʉrʉbhɨri rwa Tɨsarʉʉnikɨ \p \v 1 Paaurʉ na Siira bhakahɨta kʉrʉbhɨri rwa Amufipʉʉri, na rwa Apʉrʉʉniya, bhakahika kʉrʉbhɨri rwa Tɨsarʉʉnikɨ, hanʉ inyumba ya rirwazɨrʉ rya Abhayaahudi yaarɨ. \v 2 Paaurʉ akasikɨra munyumba yiyo, kʉrɨngʼaana na amanarʉ gaazɨ chɨmbu gaarɨ. Kuzisikʉ isatʉ zʉ ʉbhʉtʉʉrʉ, akagambana na abhaatʉ amangʼana ganʉ garɨ mʉMaandɨkʉ Amarɨndu. \v 3 Akagahumbura na kʉbhabhʉʉrɨra kʉbha, Kiriisitʉ aarɨ areenderwa anyaakibhwɨ na kwitwa na aryʉkɨ kurwa mʉbhaku. Na kʉbha “Kiriisitʉ wʉnʉ nɨkʉbhabhʉʉrɨra amangʼana gaazɨ, newe Yɨɨsu.” \v 4 Ganʉ Paaurʉ aagambirɨ, Abhayaahudi abhamwɨ bhakagiisirirya, na Abhagiriki bhanʉ bhaarɨ bharasʉʉka Mungu, na abhakari bhaaru bha amangʼɨɨni bhakiisirirya. Bhʉʉsibhu bhakagwatana na Paaurʉ na Siira. \p \v 5 Nawe gayo gakagirya Abhayaahudi abhandɨ bhakarora rihari. Bhakaja momoteera, bhakagega abhaatʉ abhasɨɨgʉ. Bhakatanga kʉrɨgɨsa kʉrʉbhɨri ruyo. Bhakaja wa Yasʉʉni bharamohya Paaurʉ na Siira, korereke bhabhareete kwiribhita riyo. \v 6 Hanʉ bhaabhurirwɨ, bhakagega Yasʉʉni hamwɨmwɨ na abhiisirirya obhorebhe. Bhakabhahira mʉbhʉtangɨ bhwa abhakʉrʉ bhʉ ʉrʉbhɨri, bhakagamba kwiraka ikʉrʉ, “Abhaatʉ bhanʉ bhagaribhwirɨ icharʉ chʉsi nebho bhanʉ bhamarirɨ kuhika kʉrʉbhɨri rwɨtʉ hanʉ. \v 7 Yasʉʉni newe abhaginihiryɨ ɨwaazɨ. Hamwɨmwɨ na gayo, bhanʉ bhʉʉsi bhararega imigirʉ gɨnʉ jatɨɨrwɨ na Kaisaari,\f + \fr 17:7 \fr*\fk Kaisaari \fk*\ft ni‑riina ryʉ ʉbhʉkangati bhwi Ikiruumi, ʉmʉtɨmi ʉmʉkʉrʉ. Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora Ikiniibhasa.\ft*\f* bharabhuga angʉ, areho ʉmʉtɨmi ʉwʉndɨ arabhirikirwa Yɨɨsu.” \v 8 Kʉmangʼana gayo, abhakʉrʉ bhʉ ʉrʉbhɨri ruyo hamwɨmwɨ na riribhita riyo bhakarɨgɨsa bhʉkʉngʼu. \v 9 Yasʉʉni na abhakɨndichazɨ bhayo bhakasingʼiiriribhwa kuhurucha ɨnzagʉ. Hanʉ bhaamarirɨ kuhurucha, abhakʉrʉ bhayo bhakabhiisiririrya bhagarʉkɨ yɨɨka. \s Paaurʉ na Siira bharɨ Bherooya \p \v 10 Ribhaga ryu ubhutikʉ bhurya, abhiisirirya bhakatʉma Paaurʉ na Siira kʉrʉbhɨri rwa Bherooya. Hanʉ bhaahikirɨ iyo, bhakasikɨra mwirwazɨrʉ rya Abhayaahudi. \v 11 Abhaatʉ bha Bherooya, bhaarɨ bhazʉmu kʉkɨra bha Tɨsarʉʉnikɨ. Bhakagirya Paaurʉ abhabhʉʉrɨrɨ ɨngʼana ya Mungu, bhakiisirirya kwitegeerera. Bhakabha bhararora Amaandɨkʉ Amarɨndu kɨrakabhu, korereke bhamenye kʉbha gayo Paaurʉ aarɨ akʉgamba, nɨ‑ga amaheene. \v 12 Abhayaahudi bhaaru gatɨ waabhʉ na abhaatʉ abhamwɨ mubhyarʉ ɨbhɨndɨ, abhakari na abhasubhɨ bhaaru bhakiisirirya Yɨɨsu. \p \v 13 Hanʉ Abhayaahudi bha Tɨsarʉʉnikɨ bhʉʉbhʉʉrirɨ kʉbha Paaurʉ ariija ɨngʼana ya Mungu Bherooya iyo, bhakajayʉ, bhakatanga kusiigirirya amaribhita na kokora rirɨgɨ ikʉrʉ. \v 14 Abhiisirirya abhakɨndichazɨ, bhakahira Paaurʉ kukihuukʉ. Nawe Siira na Timoseo abheene bhakasaaga Bherooya. \v 15 Na bhanʉ bhaarɨ bhakohereekerera Paaurʉ, bhakamuhicha kʉrʉbhɨri rwa Asɨnɨ. Hanʉ bhaarɨ bhakwenda kʉgarʉka, Paaurʉ akabhatʉma, bhariihikɨ bhabhabhʉʉrɨrɨ Timoseo na Siira kʉbha bhamutunɨ bhwangʉ. \s Paaurʉ aragambana na abhaatʉ bha Asɨnɨ \p \v 16 Hanʉ Paaurʉ aarɨ ararɨnda Siira na Timoseo kʉrʉbhɨri rwa Asɨnɨ, akarora ʉrʉbhɨri ruyo rwʉsi rwizwirɨ amabhirʉbhirʉ. Umwʉyʉ gwazɨ gʉkabhiihirirwa bhʉkʉngʼu. \v 17 Akagambana na Abhayaahudi hamwɨmwɨ na abhandɨ bhanʉ bhakosengera Mungu, na sikʉ zʉʉsi akaja momoteera na kʉgambana na bhanʉ aahunɨɨnɨ nabhʉ. \v 18 Neho abhaatʉ obhorebhe bhu ubhwʉbhʉʉri bhanʉ bhakubhirikirwa Abhɨɨpikuuriyo,\f + \fr 17:18a \fr*\fk Abhɨɨpikuuriyo \fk*\ft bhaarɨ bhɨɨzɨ kʉbha kɨtareeho kegero kɨkʉrama kʉʉsɨ kʉnʉ, kwɨbhu bhatiinyaacha na amangʼana gu ubhwikari. Hakɨrɨku bhamooshe okotoosa kʉnzɨra yu ubhwikari ʉbhʉzʉmu, omorembe no obhozomerwa.\ft*\f* na Abhasitʉikʉ,\f + \fr 17:18b \fr*\fk Abhasitʉikʉ \fk*\ft bhaarɨ bharakina kʉbha gʉʉsi garazomera, gʉʉsi gabhɨbhu, na bhataadiiriirɨ amangʼana ga kwizʉmya, naabha ga bhʉrʉrʉ.\ft*\f* bhakahunana na Paaurʉ. Hanʉ aarɨ akʉbharwazɨra igʉrʉ wa Yɨɨsu nu ukuryʉka kwazɨ, bhakabhuga, “Nɨ‑mangʼanakɨ ganʉ ʉmʉparuki wʉnʉ areenda kʉgamba?” Abhandɨ bhakabhuga, “Ɨrarorekana aragambɨra igʉrʉ wa amasambwa gɨ ɨɨsɨ ɨyɨndɨ.” \p \v 19 Bhakagwata Paaurʉ, bhakamuhira mʉbhʉtangɨ bhwi ichandarʉ ɨkɨkʉrʉ kɨnʉ kikubhirikirwa Areopaago, ichandarʉ kɨkamʉbhʉʉrɨra, “Toreenda kwigwa amiija amahya ganʉ ukwija abhaatʉ. \v 20 Awɨ ʉrareeta amangʼana amagini mʉmatwɨ gɨɨtʉ, nangʉ toreenda komenya enzobhooro yaku.” \v 21 Ribhaga riyo abhaatʉ bha Asɨnɨ, hamwɨmwɨ na abhagini bhanʉ bhaarɨ bhariikara iyo, bhaarɨ bhataana mweya gwi ingʼana ryʉryʉsi kuruushaku ukwitegeerera, na kwibhisirirya amangʼana amahya. \p \v 22 Mmbe Paaurʉ akiimɨɨrɨra kuchandarʉ cha Areopaago, akabhuga, “Imwɨ abhaatʉ bha Asɨnɨ, nɨrarora kʉmangʼana gʉʉsi, nɨ‑bhaatʉ bha kwiseega bhʉkʉngʼu amangʼana go okosengera. \v 23 Hanʉ naarɨ nɨragenda kʉrʉbhɨri rʉnʉ, nɨkarora amangʼana gʉ ʉbhʉsɨngɨri\f + \fr 17:23 \fr*\fk Ʉbhʉsɨngɨri\fk*\ft . Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora Ikiniibhasa.\ft*\f* bhwanyu. Nɨkarora na ahagero hu ukuhurukirya ikimweso, haandikirwɨ, \sc Kwa Mungu wʉnʉ atamɨnyɨkɨɨnɨ.\sc* Mungu wʉnʉ imwɨ mokosengera mʉtamwɨzɨ, newe nɨkʉbharwazɨra. \v 24 Newe Mungu wʉnʉ atɨɨmirɨ risaarʉ nɨ ɨɨsɨ na bhyʉsi bhɨnʉ bhirimu, newe Ʉmʉkʉrʉ wɨ ɨɨsɨ na risaarʉ, atakwikara mʉmahekaaru ganʉ gʉʉmbakirwɨ kʉmabhoko ga abhaatʉ. \v 25 Atakohocherwa na abhaatʉ nkina akwenda kegero chʉchʉsi, kʉ kʉbha ewe newe akʉbhaha abhaatʉ bhʉʉsi ubhwikari, ʉbhʉhʉru ne ebhegero bhyʉsi. \v 26 Akabhʉmba abhaatʉ bha mubhyarʉ bhyʉsi kurwa kʉmʉʉtʉ wʉmwɨ korereke bhiikarɨ kʉʉsɨ yʉʉsi. Akabhatʉʉrɨra na ribhaga ryu ukwikara, nʉ ʉbhʉtaanɨrʉ bhwa ahagero haabhʉ. \v 27 Mungu akʉrirɨ gayo gʉʉsi korereke abhaatʉ bhamomohye. Yangabha kwa kʉbhabhaatabhabhaata kuhika bhamorore, nangabha atarɨ kore na niitwɨ. \v 28 Ku ukugwatana neewe turiikara bhahʉru na tʉragenda, chɨmbu abhaatʉ bhaanyu bhamashairi bhaamarirɨ kʉgamba, ‘Itwɨ nɨ‑bhaana bhaazɨ.’ \p \v 29 “Mmbe arɨɨbhɨ itwɨ nɨ‑bhaana bha Mungu, tʉtakwenderwa kwiseega kʉbha Mungu atuubhɨɨnɨ nɨ ɨzahaabhu hamwɨ zimpirya, hamwɨ riibhwɨ hamwɨ ebhegero bhɨnʉ bhɨbhaazirwɨ nʉ ʉbhʉkʉnzi bhwa abhaatʉ. \v 30 Ɨkarɨ ribhaga ryo obhogeege, Mungu akiikorya nkina atakorora. Nawe nangʉ, arabhabhʉʉrɨra abhaatʉ bhʉʉsi bha mbaara zʉʉsi, bhatigɨ ʉbhʉbhɨ bhwabhʉ. \v 31 Igʉrʉ wa riyo atɨɨrɨ urusikʉ rʉnʉ arɨɨtɨnɨrɨ abhaatʉ bhʉʉsi koheene, kʉnzɨra yo omorobhorwa waazɨ. Akabheerecha abhaatʉ bhʉʉsi amaheene ga gayo ku kuryʉra ʉmʉʉtʉ wuyo kurwa mʉbhaku.” \p \v 32 Hanʉ abhakʉrʉ bhayo bhiigwirɨ kʉbha Paaurʉ agambirɨ igʉrʉ wu ukuryʉka kwa abhaku, abhamwɨ bhakamorega. Nawe abhandɨ bhakamʉbhʉʉrɨra, “Tʉraaza kukwitegeerera naatu, igʉrʉ wa amangʼana gayo.” \v 33 Mmbe Paaurʉ akarwa muchandarʉ cha abhakʉrʉ kiyo. \v 34 Nawe abhaatʉ abhandɨ bhakagwatana nawe, bhakiisirirya Yɨɨsu. Gatɨ waabhʉ aarɨ areho Diyʉniisiyʉ, wʉmwɨ wi ichandarʉ cha Areopaago, nʉ ʉmʉkari wʉmwɨ iriina ryazɨ Damaari, hamwɨmwɨ na abhaatʉ abhandɨ. \c 18 \s Paaurʉ kʉrʉbhɨri rwa Kʉrintʉ \p \v 1 Hanʉ amangʼana gayo gaasirirɨ, Paaurʉ akarwa Asɨnɨ, akaja kʉrʉbhɨri rwa Kʉrintʉ. \v 2 Akarumana nʉ Ʉmʉyaahudi wʉmwɨ arabhirikirwa Akiira, umwibhurwa wi icharʉ cha Ponto. Akiira hamwɨmwɨ na mʉkaazɨ Pirisiira, bhaarɨ bharuurɨ kʉrʉbhɨri rwa Ruumi kʉʉsɨ ya Itaariya, kʉ kʉbha Kaisaari Kiraudiyʉ\f + \fr 18:2 \fr*\fk Kaisaari Kiraudiyʉ \fk*\ft aarɨ ʉmʉtɨmi ʉmʉkʉrʉ wa Abharuumi.\ft*\f* aarɨ aswajiryɨ Abhayaahudi bhʉʉsi bhaheebhwe kʉrʉbhɨri ruyo. Paaurʉ akaja kʉbharora, \v 3 na kʉ kʉbha aarɨ arakora emeremo ju ukutuma ritundubhaari nche ebho, akasaaga ɨwaabhʉ hayo na kokora emeremo hamwɨmwɨ nabhʉ. \p \v 4 Sikʉ zʉʉsi zʉ ʉbhʉtʉʉrʉ, Paaurʉ aarɨ kuja mwirwazɨrʉ rya Abhayaahudi, na kurwaza nabhʉ igʉrʉ wa Yɨɨsu. Aarɨ aragema kʉbharuta Abhayaahudi na Abhagiriki korereke bhiisiriryɨ Yɨɨsu. \v 5 Hanʉ Siira na Timoseo bhaahikirɨ kurwa Makɨdʉniya, Paaurʉ akahurucha ribhaga ryazɨ ryʉsi kwija ɨngʼana ya Mungu kʉBhayaahudi, akabhamenyeekererya kʉbha Yɨɨsu newe Kiriisitʉ. \v 6 Abhayaahudi bhayo bhakatanga kʉhakaana neewe na kʉmʉtʉka bhʉkʉngʼu, akakʉngʼʉta zengebho zaazɨ, akabhabhʉʉrɨra, “Amasaahɨ gaanyu gabhɨ igʉrʉ waanyu imubheene! Inyɨ, nɨtaana bhʉbhɨ, nɨmarirɨ kokora ganʉ naarɨ nereenderwa kokora. Kwɨma nangwɨnʉ, nɨraja kʉbhaatʉ bhanʉ bhatarɨ Abhayaahudi.” \p \v 7 Akʉmara Paaurʉ akarwa mwirwazɨrʉ rya Abhayaahudi, akasikɨra munyumba ya Tiitʉ Yuusitʉ, ʉmʉsɨngɨri wa Mungu. Inyumba yaazɨ yaarɨ haguhɨ na rirwazɨrʉ. \v 8 Ʉmʉkangati wa rirwazɨrʉ riyo, iriina ryazɨ Kiriisipʉ, akiisirirya Ʉmʉkʉrʉ Yɨɨsu, hamwɨmwɨ na abhaatʉ bhʉʉsi bhɨ ɨwaazɨ. Abhakʉrintʉ bhaaru bhanʉ bhiitɨgɨɨrɨɨrɨ Paaurʉ, bhakiisirirya na kʉbhatiizwa. \p \v 9 Ubhutikʉ bhʉmwɨ Ʉmʉkʉrʉ akamʉbhʉʉrɨra Paaurʉ kʉbhʉrʉri akabhuga, “Ʉtʉʉbhaha, ʉkajɨ kʉbharwazɨra, ʉtakira. \v 10 Inyɨ nɨrɨ hamwɨmwɨ na naawɨ, atareeho ʉmʉʉtʉ wʉwʉʉsi wʉnʉ arakwitanʼyɨ korereke akʉnyahaarɨ, kʉ kʉbha kʉrʉbhɨri rʉnʉ abhaatʉ bhaaru bharɨ ʉrʉbhaara rwanɨ.” \v 11 Paaurʉ akiikara Kʉrintʉ, ariija ɨngʼana ya Mungu umwaka gʉmwɨ ni imyɨri ɨsaasabha. \p \v 12 Nawe ribhaga ryʉ ʉbhʉkʉrʉ bhwa Gariiyʉ, umwanangwa wi Ikiruumi mucharʉ cha Akaaya, Abhayaahudi bhakaseeta Paaurʉ, bhakamugwata na kumuhira mwibharaza. \v 13 Bhakamʉgamba bharabhuga, “Ʉmʉʉtʉ wʉnʉ ahaakorokomba abhaatʉ korereke bhasengere Mungu kʉnzɨra yɨnʉ ɨtakwenderwa ni imigirʉ jɨtʉ.” \p \v 14 Hanʉ Paaurʉ ɨɨndirɨ kʉgamba, Gariiyʉ akabhʉʉrɨra Abhayaahudi, “Mwangabhɨɨrɨ mwarɨrɨɨrɨra igʉrʉ wʉ ʉkʉsarya imigirʉ ji Ikiruumi hamwɨ ʉbhʉbhɨ, yaarɨ bhwaheene kubhiitegeerera. \v 15 Nawe kʉ kʉbha ni‑gʉrʉ wa amangʼana, amariina ni imigirʉ janyu, mʉgamarɨ imwɨ abheene. Nɨtakwenda kʉbha umutiniri wa amangʼana gayo.” \v 16 Akabhaheebha kurwa mwibharaza. \v 17 Neho bhʉʉsi bhakagwata Sʉsitɨɨnɨ, ʉmʉkangati wa rirwazɨrʉ, bhakamotema hayohayo mʉbhʉtangɨ bhwa ichandarʉ. Nawe Gariiyʉ ataagiirɨ nagʉ. \s Paaurʉ aragarʉka Antiyʉkiya \p \v 18 Hanʉ gayo gaahitirɨ Paaurʉ akangʼeha kwikara Kʉrintʉ kwibhaga, akaragana na abhiisirirya abhakɨndichazɨ. Akaja kʉrʉbhɨri rwa Kɨnkireya, akamwa zinzwɨrɨ zaazɨ, kʉ kʉbha aarɨ atɨɨrɨ ʉbhʉragɨ. Neho Paaurʉ, Pirisiira na Akiira, bhakatiira ubhwatʉ bhakaambʉka mʉnyanza bhakeerekera ɨɨsɨ ya Siiriya. \p \v 19 Hanʉ bhaahikirɨ Efeeso, Paaurʉ akatiga abhakɨndichazɨ iyo. Ewe akasikɨra mwirwazɨrʉ akagambana na Abhayaahudi. \v 20 Abhayaahudi bhayo bhakasabha Paaurʉ ongere zisikʉ zʉ ʉkʉbha nabhʉ, atiisiriiryɨ. \v 21 Hanʉ aarɨ akurweho akabhabhʉʉrɨra, “Hanʉ Mungu araasɨɨgɨ, nɨragarʉka kʉbhaniimwɨ naatu.” Akʉmara akagega ubhwatʉ akarwa Efeeso. \p \v 22 Hanʉ aahikirɨ kʉrʉbhɨri rwa Kaisaariya, akaja Yɨrusarɨɨmu, akakeerya abhaatʉ bha risengerero, akʉmara akaja kʉrʉbhɨri rwa Antiyʉkiya. \v 23 Hanʉ aamarirɨ sikʉ suuhu, akarwa hayo, akahʉrʉkɨra icharʉ cha Garaatiya na kucharʉ cha Furigiya, kʉbhataarɨra na kʉbhaha umwʉyʉ abhɨɨga bhʉʉsi bha Kiriisitʉ. \s Apooro aratanga emeremo jazɨ \p \v 24 Kwibhaga riyo akaaza Mʉyaahudi wʉmwɨ kʉrʉbhɨri rwa Efeeso, iriina ryazɨ Apooro, umwibhurwa wa Arɨkizandiriya. Aarɨ wʉ ʉbhʉnaja ʉbhʉkʉrʉ bhʉ ʉkʉgamba, nu ukwobhoora bhwaheene Amaandɨkʉ Amarɨndu. \v 25 Aarɨ ijibhwɨ ɨnzɨra yʉ Ʉmʉkʉrʉ, na aarɨ nu umucha mokoro yaazɨ. Akiija kwa bhʉkararu na kwe eheene igʉrʉ wa Yɨɨsu, nangabha aarɨ yɨɨzɨ igʉrʉ wʉ ʉbhʉbhatiizi bhwa Yoohana ubhwene. \v 26 Apooro akatanga kʉgambana kwa bhʉkararu mwirwazɨrʉ rya Abhayaahudi. Hanʉ Pirisiira na Akiira bhaamwitɨgɨɨrɨɨrɨ bhakamuginihya ɨwaabhʉ, bhakamʉragɨrɨra amangʼana gɨ ɨnzɨra ya Mungu chɨmbu ɨrɨ. \p \v 27 Hanʉ Apooro ɨɨndirɨ kuja kʉʉsɨ ya Akaaya, abhiisirirya bha Efeeso bhakamoha umwʉyʉ, bhakamwandɨkɨra ɨnyarʉbha yo okomomenyeekererya kʉbhɨɨga bhi iyo. Hanʉ aahikirɨ iyo, akabhasakirya bhʉkʉngʼu abhaatʉ bhanʉ bhaarɨ bhiisiriiryɨ kʉbhɨgʉngi bhya Mungu. \v 28 Apooro akahiza Abhayaahudi bhanʉ bhaarɨ bharahakaana neewe mʉbhʉtangɨ bhwa abhaatʉ bhʉʉsi habhwɨrʉ, arabheerecha kʉMaandɨkʉ Amarɨndu kʉbha Yɨɨsu newe Kiriisitʉ. \c 19 \s Paaurʉ arabhʉʉrɨra abhaatʉ bha Efeeso \p \v 1 Ribhaga rɨnʉ Apooro aarɨ Kʉrintʉ, Paaurʉ akahɨta kʉzɨmbɨri za mʉbhɨgʉrʉ, akahika kʉrʉbhɨri rwa Efeeso. Iyo akabhabhona abhɨɨga obhorebhe, \v 2 akabhabhuurya, “Heene mʉkasʉngʼaana Ekoro Ɨndɨndu hanʉ mwisiriiryɨ Yɨɨsu?” \p Bhakamʉgarukirya, “Zɨyi, nʉʉrʉ kwigwa kʉna Ekoro Ɨndɨndu tutiigwirɨ.” \p \v 3 Akabhabhuurya, “Mʉkabhatiizwa bhʉbhatiizikɨ?” \p Bhakamʉbhʉʉrɨra, “Tʉkabhatiizwa ʉbhʉbhatiizi bhwa Yoohana.” \p \v 4 Neho Paaurʉ akabhabhʉʉrɨra, “Yoohana aarɨ arabhatiiza abhaatʉ bhanʉ bhaarɨ bharatiga ʉbhʉbhɨ bhwabhʉ. Ewe akabhiija kʉbha, bhiisiriryɨ wʉnʉ akuuza inyuma waazɨ, Yɨɨsu.” \v 5 Hanʉ bhiigwirɨ amangʼana gayo, bhakabhatiizwa kuriina ryʉ Ʉmʉkʉrʉ Yɨɨsu. \v 6 Hanʉ Paaurʉ aamarirɨ kʉbhatʉʉrɨra amabhoko gaazɨ igʉrʉ waabhʉ, Ekoro Ɨndɨndu ɨkabhiikɨra, bhakatanga kʉgamba kʉkɨgambʉ ikihya na korootorera. \v 7 Abhaatʉ bhayo bhaarɨ bhariisemera kuhika abhasubhɨ ikumi na bhabhɨrɨ. \p \v 8 Kwibhaga ryi imyɨri ɨtatʉ Paaurʉ aarɨ arasikɨra mwirwazɨrʉ na kʉgambana nabhʉ kwa bhʉkararu. Aarɨ aragambana na abhaatʉ na kʉkandikija bhiisiriryɨ amangʼana gʉ ʉbhʉtɨmi bhwa Mungu. \v 9 Nawe abhaatʉ abhandɨ gatɨ waabhʉ bhakabha na zekoro kʉngʼu, bhakaanga kwisirirya amangʼana ga Yɨɨsu. Bhakatanga kʉyɨtʉka ɨnzɨra ya Yɨɨsu mʉbhʉtangɨ bhwa abhaatʉ. Paaurʉ akabhatiga, akaahʉra abhɨɨga, akaja nabhʉ munyumba yu ukwɨgɨra yʉ ʉmʉʉtʉ wʉmwɨ arabhirikirwa Tiraanʉ. Sikʉ zʉʉsi aarɨ aragambana na abhaatʉ igʉrʉ wa Yɨɨsu. \v 10 Akangʼeha kokorabhu kwibhaga ryi imyaka ɨbhɨrɨ, na abhaatʉ bhʉʉsi bhi icharʉ cha Asiya, Abhayaahudi hamwɨmwɨ na Abhagiriki, bhakiigwa ɨngʼana yʉ Ʉmʉkʉrʉ. \s Abhaana bha Sikɨwa bharagema koheebha amasambwa \p \v 11 Kʉhɨtɨra amabhoko ga Paaurʉ, Mungu akakora ɨbhɨsɨgʉ bhyu ukuruguurya. \v 12 Abharwɨrɨ bhakahirirwa ɨbhɨtambaara na zengebho zɨnʉ Paaurʉ aazikuniryɨ, neho bhakahora na amasambwa gʉʉsi gakabharwɨku. \p \v 13 Bhaareho Abhayaahudi abhandɨ bhanʉ bhaarɨ bharataamataama ɨnʉ ni irya bharaheebha amasambwa kʉbhaatʉ. Bhayo bhakagema kokorera iriina ryʉ Ʉmʉkʉrʉ Yɨɨsu kʉbhʉʉrɨra amasambwa, “Nɨrabhaswaja kuriina rya Yɨɨsu wʉnʉ Paaurʉ akurwaza, murwɨ kʉmʉʉtʉ wʉnʉ!” \v 14 Gatɨ wa bhanʉ bhaarɨ bharakorabhu, bhaarɨ abhaana muhungatɨ bhʉ Ʉmʉyaahudi wʉmwɨ arabhirikirwa Sikɨwa, wʉnʉ aarɨ ʉmʉkʉrʉ wʉmwɨ wa abhakuhaani. \p \v 15 Nawe risambwa rɨkabhagarukirya, “Yɨɨsu nɨmʉmɨnyirɨ, Paaurʉ wʉʉsi nɨmʉmɨnyirɨ, nawe imwɨ, nɨ‑bha wɨɨwɨ?” \v 16 Neho ʉmʉʉtʉ wurya risambwa ryarɨ ritiirirɨ, akabhabhururukɨra abhaatʉ bhayo, akabhahiza zinguru. Akabhatema, kuhika bhakaryarɨra igʉtʉ bharɨ tʉʉhʉ na bhanyahaarikirɨ. \p \v 17 Amangʼana gayo gakanyaragana bhʉkʉngʼu Efeeso hayo, kʉBhayaahudi na Abhagiriki. Bhayo bhʉʉsi bhakagwatwa nu ubhwʉbha, bhakagʉnga iriina ryʉ Ʉmʉkʉrʉ Yɨɨsu. \v 18 Abhaatʉ bhaaru bhanʉ bhaarɨ bhiisiriiryɨ Yɨɨsu bhakiisasaama mʉbhʉtangɨ bhwa abhaatʉ amangʼana gaabhʉ amabhɨ ganʉ bhaarɨ bhakʉrirɨ. \v 19 Bhanʉ bhaarɨ bharakora amangʼana gʉ ʉbhʉgabhʉ bhakareeta ɨbhɨtabhʉ bhyabhʉ, akabhyʉcha no omorero mʉbhʉtangɨ bhwa abhaatʉ bhʉʉsi. Bhakakora ubhuguri bhwɨ ɨbhɨtabhʉ, bhʉkahika bhɨkwɨ merongo ɨtaanʉ bhya zimpirya.\f + \fr 19:19 \fr*\fk Bhɨkwɨ merongo ɨtaanʉ bhya zimpirya \fk*\ft bhyarɨ na riguri ikʉrʉ, ni impirya yɨmwɨ yaarɨ na riguri ryʉ ʉkʉrɨha rusikʉ rʉmwɨ rwe emeremo.\ft*\f* \v 20 Ɨbhu nɨmbu ɨngʼana yʉ Ʉmʉkʉrʉ yaarɨ ɨranyaragana na kʉbha na zinguru gatɨ wa abhaatʉ. \s Rirɨgɨ kʉrʉbhɨri rwa Efeeso \p \v 21 Hanʉ amangʼana gayo gʉʉsi gaasirirɨ, Paaurʉ akabha na amiisɨɨgi gʉ ʉkʉhɨta mucharʉ cha Makɨdʉniya na cha Akaaya ajɨ Yɨrusarɨɨmu. Akabhuga, “Nɨrɨɨmarɨ kuhika Yɨrusarɨɨmu, ereenderwa nihikɨ nʉ ʉrʉbhɨri rwa Ruumi.” \v 22 Akatʉma abhasakirya bhaazɨ bhabhɨrɨ, Timoseo na Ɨraasitʉ, bhajɨ Makɨdʉniya, ribhaga riyo ewe akasaaga kʉʉsɨ ya Asiya. \p \v 23 Ribhaga riyo Efeeso hayo, kʉkakorebhwa rirɨgɨ ikʉrʉ bhʉkʉngʼu igʉrʉ wa riribhita rya abhahɨmba bhɨ ɨnzɨra ya Yɨɨsu. \v 24 Kʉrʉbhɨri ruyo, areho ʉmʉʉtʉ wʉmwɨ umuturi wa zimpirya, iriina ryazɨ arabhirikirwa Dɨmɨtiriyʉ. Aarɨ arabhaaza amasambwa ganʉ gatuubhɨɨnɨ ni inyumba ya risambwa ryabhʉ ryɨ ɨkɨkari, rɨnʉ ryabhirikiirwɨ Aritɨɨmi. Na bhaarɨ bharakora emeremo neewe, emeremo giyo gɨkabhaha abhaturi ubhwera bhʉkʉrʉ. \p \v 25 Rusikʉ rʉmwɨ Dɨmɨtiriyʉ akabhiringa abhaturi abhakɨndichazɨ, hamwɨmwɨ na abhaatʉ abhandɨ bhanʉ bhaarɨ bharakora emeremo giyo. Akabhabhʉʉrɨra, “Imwɨ abhaatʉ bhɨɨtʉ, mwɨzɨ bhwaheene kʉbha ubhuniibhi bhwɨtʉ bhʉhaabhoneka komeremo gɨnʉ. \v 26 Nawe nangʉ mwigwirɨ na mʉrʉʉzɨ Paaurʉ wuyo chɨmbu akuruta abhaatʉ bhaaru bha Efeeso hanʉ, hamwɨmwɨ na bhanʉ bharɨ mbaara zʉʉsi zɨ ɨɨsɨ ya Asiya. Abhachurirɨ abhaatʉ bhaaru ubhwɨndi bhwabhʉ kwa kubhuga kʉbha, gayo gakokorwa kwa amabhoko nɨ‑masambwa ganʉ gataana nguru. \v 27 Nangʉ, nɨrʉʉbhaha kʉbha, emeremo jɨtʉ gɨnʉ gɨraregwa bhʉkʉngʼu. Inyumba ya risambwa ryɨtʉ rikʉrʉ Aritɨɨmi yʉʉsi ɨrarorwa kʉbha ɨtaana nzobhooro. Na Aritɨɨmi wʉnʉ ahaasengerwa Asiya ni ibhyarʉ bhyʉsi, araruusibhwa ʉbhʉkʉrʉ bhwazɨ.” \p \v 28 Amangʼana ga Dɨmɨtiriyʉ gayo gakabhabhiihya imitwɨ bhʉkʉngʼu abhaturi abhakɨndichazɨ bhayo. Bhakarɨgɨsa, “Aritɨɨmi wa Abheefeeso newe ʉmʉkʉrʉ!” \v 29 Ʉrʉbhɨri rwʉsi rwa Efeeso rukiizʉra rirɨgɨ. Abhaatʉ bhakagwata Gaayo na Arisitʉʉrikʉ, abhaatʉ bha Makɨdʉniya bhanʉ bhaarɨ bharagenda hamwɨmwɨ na Paaurʉ, bhakasikɨra neebho bhwangʉ mwigoobhe rya amabharaana. \v 30 Paaurʉ akeenda imɨɨrɨrɨ gatɨgatɨ wa abhaatʉ bhayo, nawe abhɨɨga abhakɨndichazɨ bhatamwisiririiryɨ. \v 31 Na abhasaani bhaazɨ obhorebhe abhakʉrʉ bha Asiya hayo, bhakamuhirɨra amangʼana gu ukumwisasaama kʉbha atasikɨra mwigoobhe rya ribharaana kʉbhaatʉ bhayo. \p \v 32 Ribhaga riyo abhaatʉ bhakakora rirɨgɨ bhʉkʉngʼu, abhandɨ ringʼana rɨnʉ, abhandɨ ringʼana rirya, kʉ kʉbha ikiikarʉ charɨ kibhuruurirɨ na bhaaru gatɨ waabhʉ bhataamɨnyirɨ kɨnʉ kigiriryɨ bhiibhiringirɨ. \v 33 Abhayaahudi bhakasukuma Arɨkizanda mʉbhʉtangɨ bhwa abhaatʉ bhayo, kwɨbhu abhandɨ bhakakina kʉbha rirɨgɨ riyo ryarɨ igʉrʉ waazɨ. Neho Arɨkizanda akabhanʉngɨra amabhoko abhaatʉ bhayo bhʉʉsi kʉbha bhakirɨ, kʉ kʉbha aarɨ areenda kwibhagɨra mʉbhʉtangɨ bhwabhʉ. \v 34 Nawe hanʉ bhʉʉbhʉʉrirɨ kʉbha nɨ‑Mʉyaahudi, bhʉʉsi bhakangʼeha kʉrɨgɨsa kwiraka rɨmwɨ kwɨ ɨsa ibhɨrɨ bharabhuga, “Aritɨɨmi wa Abheefeeso newe ʉmʉkʉrʉ!” \p \v 35 Mʉtɨnɨrʉ umwandiki wʉ ʉrʉbhɨri ruyo akakirya abhaatʉ akabhabhʉʉrɨra, “Imwɨ abhaatʉ bha Efeeso, nɨ‑wɨɨwɨ wʉnʉ atɨɨzɨ ʉrʉbhɨri rwa Efeeso, negwe gukuriibha risengerero rya risambwa rikʉrʉ Aritɨɨmi, hamwɨmwɨ na risambwa ryazɨ ryʉ ʉkʉbhaaza, rɨnʉ ryagwirɨ kurwa mwisaarʉ? \v 36 Mmbe kʉ kʉbha atareeho ʉmʉʉtʉ wʉnʉ akʉtʉra kwanga amangʼana ganʉ, kwɨbhu moreendebhwa mukirɨ, naatu mʉtakora ingʼana ryʉryʉsi kwa bhwangʉ bhwangʉ. \v 37 Nɨrabhugabhu kʉ kʉbha abhaatʉ bhanʉ mwarɨɨtirɨ hanʉ, bhatiibhirɨ ekegero munyumba ya amasambwa nʉʉrʉ kʉmʉtʉka risambwa ryɨtʉ, Aritɨɨmi. \p \v 38 “Arɨɨbhɨ Dɨmɨtiriyʉ na abhaturi abhakɨndichazɨ bhaana ɨngʼana igʉrʉ wʉ ʉmʉʉtʉ wʉwʉʉsi, tuni ichandarʉ na abhatiniri bhi imigirʉ bhʉʉsi bhareho. Hayo neho Dɨmɨtiriyʉ na abhaturi abhakɨndichazɨ bhareenderwa kʉgamba abhaatʉ bhanʉ. \v 39 Arɨɨbhɨ mʉna amangʼana agandɨ, mʉgahirɨ kuchandarʉ kɨnʉ kikwisiriribhwa ni imigirʉ jɨtʉ. \v 40 Ganʉ tʉkʉrirɨ reero garatʉra kugirya tʉgambwɨ kʉbha tʉkʉrirɨ rirɨgɨ. Tʉrɨɨgambwɨ tʉtaana ingʼana rɨnʉ rɨkʉtʉra kʉtʉbhagɨra, kʉ kʉbha rirɨgɨ rɨnʉ rɨtaana nzobhooro.” \v 41 Hanʉ umwandiki aamarirɨ kʉbhʉʉrɨra abhaatʉ bhayo, akabhanyaraganʼya bhajɨ yɨɨka. \c 20 \s Paaurʉ araja Makɨdʉniya na Ugiriki \p \v 1 Hanʉ rirɨgɨ rya Efeeso hayo ryasirirɨ, Paaurʉ akabhabhɨrɨkɨra abhɨɨga, akabhaha umwʉyʉ, akabharaga, akaja mucharʉ cha Makɨdʉniya. \v 2 Akahɨta kʉʉsɨ yiyo, arabhabhʉʉrɨra Abhakiriisitʉ amangʼana maaru gʉ ʉkʉbhaha umwʉyʉ, akʉmara akahika Ugiriki. \p \v 3 Akamara iyo myɨri ɨtatʉ, akabhanʉra kuja kʉʉsɨ ya Siiriya kubhwatʉ. Nawe akabhona amangʼana kʉbha, Abhayaahudi bhaarɨ bhariiseemerya komokorera amabhɨ, ɨkagirya akahʉrʉkɨra Makɨdʉniya. \v 4 Korogendo rʉnʉ Paaurʉ akahirana na Sʉpatiirʉ umwana wa Piirʉ kurwa Bherooya, hamwɨmwɨ na Sɨkundʉ na Arisitʉʉrikʉ kurwa Tɨsarʉʉnikɨ, Gaayo kurwa Dɨribhɨ, Timoseo, na Tikikʉ na Tʉrʉfimʉ kurwa Asiya. \v 5 Abhaatʉ bhayo bhakakangata bhakaja kʉtʉrɨnda kʉrʉbhɨri rwa Turowa. \v 6 Hanʉ isigukuru yɨ Ɨmɨkaatɨ Gɨnʉ Gɨtarɨ Mitunduuru yaahitirɨ, tʉkarwa kʉrʉbhɨri rwa Firipi. Tʉkaja orogendo rwa sikʉ isaanʉ, tʉkahika kʉrʉbhɨri rwa Turowa, hayo neho tʉkahunana na abhakɨndichɨtʉ bhayo. Tukiikara hayo sikʉ muhungatɨ. \s Paaurʉ araryʉra Yutikʉ \p \v 7 Hanʉ urusikʉ rwʉ ʉbhʉtangɨ rwi inyuma rwahikirɨ, tukiibhiringa hamwɨmwɨ, korereke tusunyurɨ ʉmʉkaatɨ.\f + \fr 20:7 \fr*\fk Tusunyurɨ ʉmʉkaatɨ\fk*\ft , enzobhooro yaku ni‑kurya ʉmʉkaatɨ ni idivaayi ku kuhiita uruku rwa Yɨɨsu.\ft*\f* Paaurʉ akabhʉʉrɨra abhaatʉ ɨngʼana ya Mungu, kuhika ubhutikʉ gatɨ, kʉ kʉbha aarɨ akarɨɨrɨ kurwa hayo tabhʉʉri waho. \v 8 Muchumba che egorofa mʉnʉ twarɨ, kwarɨ nɨ ɨbhɨmʉrɨ bhyaru bhɨraaka. \v 9 Kwidirisha rya muchumba kiyo aarɨ ikɨɨrɨ umumura wʉmwɨ, iriina ryazɨ Ɨutikʉ. Ɨutikʉ akatanga kusundagɨra kuhika zɨkahira, ɨnʉ Paaurʉ aarɨ arakaja kwija kwi ibhaga irɨɨhu. Hanʉ aarɨ mozendooro za turu, akagwa kurwa muchumba che egorofa ya katatʉ, akiitema haasɨ puu! Hanʉ bhaamunungirɨ, bhakabhona akuurɨ. \v 10 Paaurʉ wʉʉsi akiika haasɨ, akahindɨra igʉrʉ wa Ɨutikʉ, akamuhumbata, akabhʉʉrɨra abhaatʉ bhayo, “Mʉtʉʉbhaha! Wʉnʉ nɨ‑mʉhʉru!” \v 11 Akʉmara Paaurʉ akatiira mogorofa, akasunyura ʉmʉkaatɨ akarya. Akangʼeha kwija kwi ibhaga irɨɨhu kuhika ritabhʉʉri, neho akarweho. \v 12 Abhaatʉ bhayo bhakamohereekerera Ɨutikʉ, bhakamuhicha yɨɨka mʉhʉru, bhakazomerwa bhʉkʉngʼu. \s Paaurʉ araraga abhiimiiririri bha risengerero rya Efeeso \p \v 13 Paaurʉ akagenda na amagʉrʉ kuja kʉrʉbhɨri rwa Aaso. Itwɨ tʉkajayo kubhwatʉ, korereke tuhunanɨ, kʉ kʉbha tukiisiriranʼya neewe kʉbha tʉramogega. \v 14 Hanʉ aatubhwɨnɨ Aaso, tʉkamogega kubhwatʉ, tʉkaja hamwɨmwɨ kuhika kʉrʉbhɨri rwa Mitureene. \v 15 Hanʉ bhwɨrirɨ, tokangʼeha no orogendo rwa mʉnyanza, tʉkahika rusizʉ wa riginga rya Kiyʉ. Tabhʉʉri waho, tʉkaambʉka ɨnyanza tʉkahika kwiginga rya Saamo, tukiikara Turʉgiriyʉ. Urusikʉ rʉnʉ rwabhatirɨ, tʉkahika kʉrʉbhɨri rwa Mireeto. \v 16 Paaurʉ atɨɨndirɨ tʉhʉrʉkɨrɨ kʉrʉbhɨri rwa Efeeso, ataaza kokeezera kʉʉsɨ ya Asiya hayo. Aarɨ areenda kuhika Yɨrusarɨɨmu bhwangʉ, korereke angʉhɨ urusikʉ rwa Pɨntɨkʉsitɨ, arɨɨbhɨ ɨratʉrɨkana. \p \v 17 Ribhaga rɨnʉ Paaurʉ aarɨ Mireeto hayo, akatʉmanʼya abhiimiiririri bha risengerero rya Efeeso bhahunanɨ neewe. \v 18 Hanʉ bhaarɨ bhamuhikiirɨ akabhabhʉʉrɨra, “Imwɨ abheene mwɨzɨ chɨmbu niikɨɨrɨ gatɨgatɨ waanyu ribhaga ryʉsi, kwɨma urusikʉ rwe embere rurya nahikirɨ Asiya hanʉ. \v 19 Naarɨ nɨrahokerya Ʉmʉkʉrʉ kʉbhʉnyʉʉhu bhwʉsi, kuzingusuri, na kubhitiimotiimo kurwɨra koseemyo za Abhayaahudi. \v 20 Mwɨzɨ kʉbha nɨtaatigirɨ kʉbharaganʼya ingʼana ryʉryʉsi ryʉ ʉkʉbhasakirya. Nɨkabhiija gayo habhwɨrʉ na muzinyumba zʉʉsi. \v 21 Nɨhaabhʉʉrɨra Abhayaahudi hamwɨmwɨ na abhaatʉ bhanʉ bhatarɨ Abhayaahudi, bhatigɨ ʉbhʉbhɨ bhwabhʉ, bhiichʉrɨrɨ Mungu na kwisirirya Ʉmʉkʉrʉ wɨɨtʉ Yɨɨsu. \p \v 22 “Nangʉ, mwitegeerere! Inyɨ nɨrasʉʉka Ekoro Ɨndɨndu. Nɨraja Yɨrusarɨɨmu nʉʉrʉ nɨtɨɨzɨ ganʉ garaambone iyo. \v 23 Nɨmɨnyirɨ kʉbha ʉrʉbhɨri rwʉrwʉsi rʉnʉ nɨrɨɨhɨtɨ, Ekoro Ɨndɨndu ɨranyerecha kʉbha nɨrarekerwa mokebhoho na nɨrabhona ɨnyaakʉ. \v 24 Nawe nɨtakʉbhara ubhwikari bhwanɨ kʉbha ne‑kegero cha nzobhooro kwa niinyɨ, arɨɨbhɨ nɨtamarirɨ emeremo gɨnʉ Ʉmʉkʉrʉ Yɨɨsu antɨɨrɨ nekore. Emeremo giyo nɨ‑kʉragɨrɨra abhaatʉ Ɨngʼana Ɨnzʉmu yɨ ɨbhɨgʉngi bhya Mungu. \p \v 25 “Mwɨzɨ naarɨ nɨrahɨta gatɨ waanyu kurwaza igʉrʉ wʉ ʉbhʉtɨmi bhwa Mungu. Nawe nangʉ nɨmɨnyirɨ kʉbha, imwʉsi mʉtakondora naatu. \v 26 Nangʉ, nɨrabhabhʉʉrɨra, ʉmʉʉtʉ wʉwʉʉsi arɨɨbhʉrɨ mokoro, nɨtaana bhʉbhɨ igʉrʉ waazɨ, \v 27 kʉ kʉbha rɨnʉ ryʉsi Mungu ɨndirɨ, naarɨ nɨbhabhuuriirɨ nɨtaahahirɨ. \v 28 Ekoro Ɨndɨndu ɨbhatɨɨrɨ imwɨ mʉbhɨ abhiimiiririri. Nangʉ mʉbhɨ muriiyangarɨra, na muriibhɨ risengerero rya Mungu, kʉ kʉbha Mungu akarɨgʉra kʉmasaahɨ gu umwana waazɨ. \p \v 29 “Nɨmɨnyirɨ kʉbha hanʉ rɨnʉ nɨraataanɨ na niimwɨ, abhaatʉ abhahaari bhariisikirya kwa niimwɨ, ncha zisuuzɨ zɨhaari mʉzɨngʼʉndu, bhatakʉbhabheerera. \v 30 Nʉʉrʉ gatɨ waanyu imubheene, bharabhʉʉka abhaatʉ bhanʉ bhakʉgamba amangʼana ganʉ gatarɨ ga amaheene, korereke bharutɨ abhɨɨga bhabhatunɨ. \v 31 Mwiyangarɨrɨ! Muhiitɨ kʉbha, nɨkamara imyaka ɨtatʉ nɨrabhahama imwʉsi, ubhutikʉ nu umwise kwa ngusuri nzaru. \p \v 32 “Nangʉ nɨrabhatʉʉra mʉmabhoko ga Mungu, na kʉmangʼana gɨ ɨbhɨgʉngi bhyazɨ. Ewe aratʉra kʉbhakongʼya na kʉbhaha ɨgabhʉ hamwɨmwɨ na bhanʉ bhabhɨngukiibhwɨ. \p \v 33 “Nɨtɨɨndirɨ mpirya za mʉʉtʉ wʉwʉʉsi, nʉʉrʉ ɨzahaabhu yaazɨ, nʉʉrʉ ngebho zaazɨ. \v 34 Imwɨ abheene mwɨzɨ bhwaheene, naarɨ nɨrakora emeremo kʉmabhoko gaanɨ, kobhona zimpirya zʉ ʉkʉgʉra ebhegero bhyʉsi hamwɨmwɨ na bhya abhakɨndichanɨ. \v 35 Kwa gʉʉsi gayo nakʉrirɨ, naarɨ nɨrabheerecha kʉbha toreenderwa kohocha emeremo, korereke tobhone ebhegero bhyʉ ʉkʉsakirya abhaatʉ bhanʉ bhataana ʉbhʉnaja. Toreenderwa naatu tuhiitɨ amangʼana ganʉ Ʉmʉkʉrʉ Yɨɨsu umwene aagambirɨ, ‘Ʉrʉbhangʉ ʉrʉkʉrʉ rʉrɨ ku kuhurucha kʉkɨra kʉ kʉsʉngʼaana.’ ” \p \v 36 Hanʉ Paaurʉ aamarirɨ kʉgamba amangʼana gayo, akahigama hamwɨmwɨ nabhʉ, akasabha Mungu. \v 37 Akʉmara bhʉʉsi bhakahumbata Paaurʉ na kʉrɨra kwa ngusuri nzaru. \v 38 Bhakarumɨka bhʉkʉngʼu hanʉ Paaurʉ aabhabhuuriirɨ kʉbha, bhatakomorora kwikɨ. Akʉmara bhakamohereekerera bhakamuhicha kubhwatʉ. \c 21 \s Paaurʉ araja Yɨrusarɨɨmu \p \v 1 Hanʉ twamarirɨ kʉragana na abhiimiiririri bha Efeeso bhayo, tʉkatiira mubhwatʉ tʉkaja kuriginga rya Kʉʉsi. Tabhʉʉri waho, tʉkaja kuriginga rya Roodo, na kurwa hayo, tʉkaja kʉrʉbhɨri rwa Pataara, ɨɨsɨ ya Asiya. \v 2 Tʉkabhona iyo ubhwatʉ ʉbhʉndɨ bhʉnʉ bhwarɨ bhukuja kʉʉsɨ ya Fʉinikɨ, tʉkatiira. \v 3 Hanʉ twisukiirɨ riginga rya Kipurʉ na korerora, tʉkahɨta tʉkaretemera ʉrʉbhaara rwʉ ʉbhʉmʉsi, tokeerekera ɨɨsɨ ya Siiriya. Hanʉ twahikirɨ kʉrʉbhɨri rwa Tiiro, tukiika mubhwatʉ bhuyo, kʉ kʉbha hayo neho yaarɨ ereenderwa bhwichɨ imirigʉ. \p \v 4 Tʉkamohya abhɨɨga bha hayo tʉkabhabhona, tukiikara nabhʉ sikʉ muhungatɨ. Abhɨɨga bhayo kʉ kʉkangatwa ne Ekoro Ɨndɨndu, bhakabhʉʉrɨra Paaurʉ, atigɨ kuja Yɨrusarɨɨmu. \v 5 Hanʉ ribhaga ryɨtʉ ryʉ ʉkʉbha hayo ryasirirɨ tʉkabhʉʉka, abhɨɨga bhayo abhasubhɨ, abhakari na abhaana bhaabhʉ bhʉʉsi, bhakatohereekerera, bhakatuhicha igʉtʉ wʉ ʉrʉbhɨri. Itwʉsi tʉkahigama kukihuukʉ hayo, tʉkasabha Mungu. \v 6 Akʉmara tʉkaragana, tʉkatiira mubhwatʉ, bhʉʉsi bhakagarʉka ɨwaabhʉ. \p \v 7 Mmbe tʉkarwa Tiiro hayo, tʉkakaja orogendo rwɨtʉ, tʉkahika kʉrʉbhɨri rwa Tʉrɨmaayi. Tʉkabhakeerya abhiisirirya, tukiikara nabhʉ rusikʉ rʉmwɨ. \v 8 Tabhʉʉri waho, tʉkarwa hayo, tʉkahika kʉrʉbhɨri rwa Kaisaariya. Tʉkaja wa Firipʉ, umurwazi wɨ Ɨngʼana Ɨnzʉmu ya Yɨɨsu, na aarɨ wʉmwɨ wa abhasubhɨ muhungatɨ bhanʉ bharʉbhwɨrwɨ kosondya abhaatʉ ibhyakurya.\f + \fr 21:8 \fr*\xt Rora Amahocha ga Abhatumwa 6:1‑6.\xt*\f* \v 9 Firipʉ wuyo aarɨ na abhaacha bhane bhasiiti, na bhaarɨ bhanʉ ʉbhʉnaja bhwo okorootorera. \p \v 10 Hanʉ twikɨɨrɨ zisikʉ nzaru, akaaza ʉmʉrʉʉtɨrɨri kurwa Yudeya, iriina ryazɨ Agabhʉ. \v 11 Akaaza kwa niitwɨ, akagega umusipɨ gwa Paaurʉ, akiibhoha amagʉrʉ na amabhoko, akabhuga, “Ekoro Ɨndɨndu ɨrabhuga, ‘Nɨmbu Abhayaahudi bha Yɨrusarɨɨmu bhareebhohe ʉmʉʉtʉ wu umusipɨ gʉnʉ, na bharamʉtʉʉra mʉmabhoko ga abhaatʉ bhi ibhyarʉ ɨbhɨndɨ.’” \p \v 12 Hanʉ twigwirɨbhu, hamwɨmwɨ na abhakɨndichɨtʉ bha Kaisaariya, tukiisasaama Paaurʉ, ataja Yɨrusarɨɨmu. \v 13 Nawe akagarukirya, “Mʉrakorabhwɨ kʉndɨrɨra na kunyita umwʉyʉ? Inyɨ niisiriiryɨ gʉʉsi, okobhohwa nʉʉrʉ ukwitwa Yɨrusarɨɨmu hayo, igʉrʉ wi iriina ryʉ Ʉmʉkʉrʉ Yɨɨsu.” \v 14 Hanʉ aangirɨ agɨɨtʉ, tʉkamutiga tʉkabhuga, “Ʉbhʉsɨɨgi bhwʉ Ʉmʉkʉrʉ bhokorwe.” \p \v 15 Akʉmara tʉkabhoha imirigʉ jɨtʉ, tʉkatanga orogendo rwu ukuja Yɨrusarɨɨmu. \v 16 Abhɨɨga obhorebhe bha Kaisaariya hayo, bhakatohereekerera bhakatuhicha wa Mʉnasʉmi, wʉnʉ twikɨɨrɨ nawe. Ʉmʉʉtʉ wuyo aarɨ ʉmʉʉtʉ wa riginga rya Kipurʉ na aarɨ wʉmwɨ wa abhɨɨga bhe embere. \s Paaurʉ arahika Yɨrusarɨɨmu \p \v 17 Hanʉ twahikirɨ Yɨrusarɨɨmu hayo, abhiisirirya abhakɨndichɨtʉ bha hayo, bhakatuginihya bhwaheene. \v 18 Tabhʉʉri waho, tʉkaja na Paaurʉ, tʉkataarɨra Yaakobho na abhiimiiririri bha risengerero, bhʉʉsi bhaareho. \v 19 Paaurʉ akabhakeerya, aaza kʉmara akabhabhʉʉrɨra amangʼana gʉʉsi ganʉ Mungu aakʉrirɨ kʉbharya bhatarɨ Abhayaahudi, kʉrɨngʼaana na amahocha gaazɨ. \p \v 20 Hanʉ Yaakobho na abhiimiiririri bha risengerero bhiigwirɨ gayo, bhakakumya Mungu. Bhakabhʉʉrɨra Paaurʉ, “Umuhiiri wɨɨtʉ, ʉrarora ɨbhɨkwɨ nɨ ɨbhɨkwɨ bhya Abhayaahudi bhiisiriiryɨ Yɨɨsu, na bhʉʉsi bharaangarɨra bhʉkʉngʼu imigirʉ ja Musa. \v 21 Nawe bhabhuuriirwɨ kʉbha, ʉrabhiija Abhayaahudi bhʉʉsi bhanʉ bhakwikara kʉzɨɨsɨ ɨzɨndɨ, bhatigɨ kutuna imigirʉ ja Musa. Bharabhuga ʉkabhaangirija kʉsaara abhaana bhaabhʉ, na bhatatuna amanarʉ gɨ Ɨkɨyaahudi. \v 22 Nangʉ, tokorebhwɨ? Amaheene Abhayaahudi bhayo bharabhona amangʼana kʉbha ʉrɨ hanʉ. \v 23 Nangʉ kora chɨmbu tʉkʉkʉbhʉʉrɨrɨ. Gatɨgatɨ wɨɨtʉ bhareho abhasubhɨ bhane, bhanʉ bhatɨɨrɨ ubhwirahiri mʉbhʉtangɨ bhwa Mungu. \v 24 Muhiranɨ wiibhɨngukyɨ hamwɨmwɨ nabhʉ. Ʉbharɨhɨrɨ zimpirya, korereke bhamwebhwe zinzwɨrɨ kutuna imigirʉ. Abhaatʉ bhʉʉsi bharamenya kʉbha, gayo gʉʉsi bhakʉgamba igʉrʉ waazʉ, gatarɨ ga amaheene na bharamenya kʉbha naawɨ aumwene okongʼeha kwigwa imigirʉ ja Musa.\f + \fr 21:24 \fr*\xt Rora Amahocha ga Abhatumwa 18:18.\xt*\f* \p \v 25 “Nawe kʉrʉbhaara rwa abhaatʉ bhanʉ bhatarɨ Abhayaahudi bhanʉ bhakwisirirya Yɨɨsu, tʉkabhaandɨkɨra ɨnyarʉbha ya amangʼana ganʉ twatiniirɨ: bhatarya ibhyakurya bhɨnʉ bhɨsɨngɨɨrwɨ amasambwa, bhatanywa amasaahɨ, bhatarya ɨnyama yi ikityɨnyi kɨnʉ kɨngʼɨɨtirwɨ na bhatakora ɨtaarʉ.” \p \v 26 Tabhʉʉri waho, Paaurʉ akaja na abhaatʉ bhane bharya, akiibhɨngukya hamwɨmwɨ nabhʉ. Akʉmara akasikɨra mwihekaaru, korereke abhabhʉʉrɨrɨ bhakuhaani urusikʉ rʉnʉ bharɨɨmarɨ kwibhɨngukya ɨwaabhʉ, ni ikimweso kɨraruusibhwa igʉrʉ wa bhʉʉsi bhayo. \s Paaurʉ arabhohwa \p \v 27 Zisikʉ muhungatɨ zu ukwibhɨngukya zaarɨ haguhɨ kusira, Abhayaahudi bhanʉ bhaaruurɨ mucharʉ cha Asiya bhakarora Paaurʉ mwihekaaru. Bhakasiigirirya abhaatʉ kokora rirɨgɨ, neho abhaatʉ bhayo bhakagwata Paaurʉ \v 28 bharabhuga, “Imwɨ abhasubhɨ bha Iziraɨri! Mʉtʉsakiryɨ! Ndora ʉmʉʉtʉ wʉnʉ newe wuryawurya, wʉnʉ akwija abhaatʉ bha ahagero hʉʉsi kʉbha bharege imigirʉ ja Musa na rihekaaru rɨnʉ. Na bhabhuruuriryɨ rihekaaru rɨnʉ, kʉ kʉbhasikirya mwihekaaru abhaatʉ bhanʉ bhatarɨ Abhayaahudi.” \v 29 Bhakagambabhu, kʉ kʉbha bhaarɨ bharʉʉzɨ Paaurʉ mʉrʉbhɨri hayo hamwɨmwɨ na Tʉrʉfimʉ Umwefeeso. Kʉ kʉtama komenya bhakakina kʉbha asikiiryɨ Tʉrʉfimʉ mwihekaaru. \p \v 30 Abhaatʉ bhakatanga kokora rirɨgɨ ʉrʉbhɨri rwʉsi rwa Yɨrusarɨɨmu. Kurwa mbaara zʉʉsi abhaatʉ bhayo bhakaryarɨra Paaurʉ mwihekaaru, bhakamuruta, bhakamuhurucha igʉtʉ ni ibhisikʉ bhikiigarwa. \v 31 Hanʉ abhaatʉ bhayo bhaarɨ bhareenda kwita Paaurʉ, amangʼana gakahikɨra ʉmʉkʉrʉ wa abhasirikarɨ bhi Ikiruumi kʉbha, abhaatʉ bharakora rirɨgɨ Yɨrusarɨɨmu yʉʉsi. \v 32 Hayohayo akagega abhasirikarɨ hamwɨmwɨ na abhakʉrʉ bhaabhʉ, bhakaryara kuja kʉbhaatʉ bhayo. Hanʉ abhaatʉ bhayo bhaarʉʉzɨ abhasirikarɨ bharɨ hamwɨmwɨ nʉ ʉmʉkʉrʉ waabhʉ, bhakatiga kotema Paaurʉ. \p \v 33 Ʉmʉkʉrʉ wa abhasirikarɨ wuyo akabhajaku, akagwata Paaurʉ, akaswaja abhohwe ne emenyororo ɨbhɨrɨ. Akʉmara akabhuurya riribhita rirya, “Wʉnʉ nɨ‑wɨɨwɨ? Na akʉrirɨkɨ?” \v 34 Abhaatʉ bhayo bhakarɨgɨsa bhʉkʉngʼu, bharagamba amangʼana bhʉndɨ nʉ ʉmʉkɨndichazɨ. Rirɨgɨ riyo rɨkakora ʉmʉkʉrʉ wuyo atamwɨ komenya ganʉ gakʉriibhwɨ. Akaswaja Paaurʉ areetwe mwigoobhe rya abhasirikarɨ. \v 35 Hanʉ Paaurʉ aahikirɨ kwitiirɨrʉ rya rigoobhe riyo, abhaatʉ bhakangʼeha kokora rirɨgɨ, bhʉkʉngʼu. Rirɨgɨ riyo rɨkagirya abhasirikarɨ bhamogege igʉrʉgʉrʉ korereke bhamutuuryɨ. \v 36 Abhaatʉ bhayo bhaarɨ bharatunɨɨrɨra Paaurʉ bhararɨgɨsa bharabhuga, “Arichwɨ, arichwɨ!” \s Paaurʉ ariibhagɨra mʉbhʉtangɨ bhwa Abhayaahudi \p \v 37 Hanʉ abhasirikarɨ bhayo bhaarɨ bhakusikirya Paaurʉ mwigoobhe ryabhʉ, Paaurʉ akabhʉʉrɨra ʉmʉkʉrʉ waabhʉ wuyo, “Ʉranyiisiririrya nɨgambɨ na naawɨ?” \p Akamʉbhʉʉrɨra, “Kanɨ, ʉmɨnyirɨ kʉgamba Ikigiriki. \v 38 Awɨ ʉtarɨ Mumiisiri wʉnʉ aarɨɨtirɨ ʉbhʉtaamanʼya bhasiiryasiirya hanʉ, na kʉkangata abhiiti bhɨkwɨ bhene kʉkɨbhara?” \p \v 39 Paaurʉ akamʉbhʉʉrɨra, “Zɨyi, inyɨ nɨ‑Mʉyaahudi, umwibhurwa wʉ ʉrʉbhɨri rwa Tarisʉ, kʉʉsɨ ya Kirikiya. Ʉrʉbhɨri ruyo rʉmɨnyɨkɨɨnɨ bhʉkʉngʼu. Nɨrakʉsabha unyiisiririryɨ niibhisiryɨ na abhaatʉ bhanʉ.” \v 40 Neho ʉmʉkʉrʉ wa abhasirikarɨ wuyo akamwisiririrya, Paaurʉ akiimɨɨrɨra kwitiirɨrʉ kuyo, akanʉngɨra okobhoko abhaatʉ bhayo kʉbha bhakirɨ. Hanʉ bhaakirirɨ bhʉʉsi, akagambana nabhʉ kʉkɨgambʉ chabhʉ chɨ Ɨkɨɨbhuraaniya. \c 22 \p \v 1 Paaurʉ akabhabhʉʉrɨra akabhuga, “Imwɨ bhabhaabha na abhahiiri bhaanɨ bhʉʉsi, nɨrabhasabha nangʉ munyiitegeerere niibhagɨrɨ embere waanyu!” \v 2 Hanʉ abhaatʉ bhayo bhiigwirɨ Paaurʉ aragambana nabhʉ kʉkɨgambʉ chabhʉ chɨ Ɨkɨɨbhuraaniya, bhakakira kiri. \p Neho Paaurʉ akangʼeha kʉgamba, \v 3 “Inyɨ nɨ‑Mʉyaahudi, umwibhurwa wʉ ʉrʉbhɨri rwa Tarisʉ kʉʉsɨ ya Kirikiya. Nawe nɨkarererwa Yɨrusarɨɨmu hanʉ, Gamariɨri newe aanyiijiryɨ imigirʉ gɨnʉ twatigiirwɨ na bhasʉʉkʉrʉ. Naarɨ nu umucha bhʉkʉngʼu kwa Mungu, ncha gʉnʉ imwɨ mʉnagwɨ reero yɨnʉ. \v 4 Naarɨ nɨranyaacha bhʉkʉngʼu abhahɨmba bhɨ ɨnzɨra ya Yɨɨsu kuhika kukwa. Naarɨ nɨragwata abhasubhɨ na abhakari na kʉbharekera mokebhoho. \v 5 Gayo nɨkʉbhabhʉʉrɨra imwɨ, nʉʉrʉ kuhaani ʉmʉkʉrʉ hamwɨmwɨ na abhakaruka bhʉʉsi bhi ichandarʉ, bharatʉra kugiisirirya kʉbha nɨ‑ga amaheene. Ebho bhʉʉsi nebho bhangʼɨɨrɨ zɨnyarʉbha zu ukuhirɨra Abhayaahudi abhakɨndichɨtʉ, bhanʉ bhaarɨ kʉrʉbhɨri rwa Damɨɨsikʉ. Nɨkabhʉʉka nɨkaja iyo, korereke nebhohe abhahɨmba bhi iyo, nɨbhareete Yɨrusarɨɨmu hanʉ bhanyaakibhwɨ. \p \v 6 “Hanʉ naarɨ haguhɨ kuhika Damɨɨsikʉ, ribhaga ryu umwise ubhwɨrʉ ʉbhʉkʉrʉ bhʉkabhanza kurwa mwisaarʉ, bhʉkamʉrɨka mbaara zʉʉsi. \v 7 Nɨkagwa haasɨ, nikiigwa riraka rɨrambʉʉrɨra, ‘Sauri! Sauri! Ndora ʉranyaacha?’ \p \v 8 “Nɨkabhuurya, ‘Ʉmʉkʉrʉ, awɨ nɨ‑wɨɨwɨ?’ \p “Akambʉʉrɨra, ‘Inyɨ nɨ‑Yɨɨsu wa Nazarɨɨti, wʉnʉ ʉkʉnyaacha.’ \v 9 Abhakɨndichanɨ bhanʉ twarɨ hamwɨmwɨ bhakarora ubhwɨrʉ, nawe bhatiigwirɨ riraka riyo. \p \v 10 “Nɨkabhuurya, ‘Nekorebhwɨ, Ʉmʉkʉrʉ?’ \p “Neho Ʉmʉkʉrʉ akambʉʉrɨra, ‘Imɨɨrɨra, usikɨrɨ mʉrʉbhɨri rwa Damɨɨsikʉ, muyo nɨmu ukubhuurirwa amangʼana gʉʉsi ganʉ ukwenderwa okore.’ \v 11 Nɨkahukura, kʉ kʉbha yu ubhwɨrʉ bhuyo. Abhakɨndichanɨ bhayo bhakangwata okobhoko, bhakankangata bhakahicha kʉrʉbhɨri rwa Damɨɨsikʉ. \p \v 12 “Damɨɨsikʉ hayo aareho ʉmʉʉtʉ wʉmwɨ, iriina ryazɨ Ananiya. Ananiya wuyo aarɨ nu umucha bhʉkʉngʼu gwʉ ʉkʉsʉʉka imigirʉ jɨtʉ, na aarɨ arakumibhwa na Abhayaahudi bhaaru bhi iyo kʉbha, aarɨ ʉmʉʉtʉ ʉmʉzʉmu. \v 13 Mmbe akanyiizɨra, akiimɨɨrɨra haguhɨ na niinyɨ, akambʉʉrɨra, ‘Umuhiiri waanɨ Sauri, rora naatu!’ Hayohayo amɨɨsʉ gaanɨ gakaramucha, nɨkamorora. \p \v 14 “Akambʉʉrɨra, ‘Mungu wa bhasʉʉkʉrʉ akʉrʉbhwɨrɨ, korereke omenye ubhwɨndi bhwazɨ, omorore We Eheene na kwigwa riraka ryazɨ umwene. \v 15 Gʉʉsi ganʉ ʉrʉʉzɨ na ganʉ wigwirɨ, ʉrabha ʉragagamba kʉbhaatʉ bhʉʉsi, kʉ kʉbha ʉrabha ekemenyeekereryo chazɨ. \v 16 Nangʉ ʉrarɨndakɨ? Imɨɨrɨra! Ʉbhatiizwɨ, ʉbhɨngukiibhwɨ ʉbhʉbhɨ na ʉsabhɨ ʉbhʉsakirya kwa Mungu.’ \p \v 17 “Mmbe nɨkagarʉka Yɨrusarɨɨmu. Hanʉ naarɨ nɨkʉsabha Mungu mwihekaaru, nɨkarora ʉbhʉrʉri. \v 18 Kʉbhʉrʉri bhuyo, nɨkarora Ʉmʉkʉrʉ arambʉʉrɨra, ‘Kora bhwangʉ urwɨ Yɨrusarɨɨmu, kʉ kʉbha obhomenyeekererya bhwazʉ bhʉnʉ ukuhurucha igʉrʉ waanɨ, abhaatʉ bhʉ ʉrʉbhɨri rʉnʉ bhatakubhwisirirya.’ \p \v 19 “Nawe nɨkagarukirya, ‘Ʉmʉkʉrʉ, ndora bhɨɨzɨ kʉbha, naarɨ kʉhɨta mʉmarwazɨrʉ ga Abhayaahudi kubhyɨma bhanʉ bhakukwisirirya! Naarɨ nɨrabhabhoha na kʉbhatema kɨbhɨ. \v 20 Hanʉ amasaahɨ gʉ ʉmʉmɨnyɨɨkɨrɨri waazʉ Sitɨfaanʉ giitikirɨ, inyɨ inyimwene naarɨ nimiiriirɨ rusizʉ, nikiisirirya kʉbha iitwɨ, na zengebho za bhanʉ bhaamwitirɨ, inyɨ niinyɨ nazangariirɨ.’ \p \v 21 “Ʉmʉkʉrʉ wʉʉsi akambʉʉrɨra, ‘Nuujɨ! Nɨrakʉtʉma ujɨ kʉbhaatʉ bhanʉ bhatarɨ Abhayaahudi.’” \s Paaurʉ ariitonda kʉbha wʉʉsi ni‑Muruumi \p \v 22 Abhaatʉ bhayo bhaarɨ bhariitegeerera bhwaheene amangʼana ga Paaurʉ. Nawe hanʉ aagambirɨ ringʼana riyo, hayohayo bhakatanga kʉrɨgɨsa kwiraka bharabhuga, “Ʉmʉʉtʉ wʉnʉ aruusiibhwɨ kʉʉsɨ! Atakwenderwa kororekana kʉbhaho mʉhʉru!” \v 23 Abhaatʉ bhayo bhakarɨgɨsa na bharakukumura zengebho zaabhʉ, bharagundya urutu. \p \v 24 Ʉmʉkʉrʉ wa abhasirikarɨ wuyo, akaswaja abhasirikarɨ bhaazɨ, bhasikiryɨ Paaurʉ mwigoobhe ryabhʉ na bhamoteme, bhamenye kɨnʉ kikugirya abhaatʉ bhayo bharɨgɨsɨ. \v 25 Nawe hanʉ abhasirikarɨ bhayo bhaamarirɨ kobhoha Paaurʉ korereke bhamoteme, akabhuurya ʉmʉkʉrʉ wʉnʉ aarɨ imiiriirɨ hayo kʉbha, “Heene muriisiriribhwa ni imigirʉ kotema Umuruumi, ɨnʉ akɨɨrɨ kutinirwa?” \p \v 26 Hanʉ ʉmʉkʉrʉ wuyo iigwirɨbhu, akaja akabhʉʉrɨra ʉmʉkʉrʉ wa abhasirikarɨ, “Kanɨ, ʉmʉʉtʉ wuyo ni‑Muruumi! Nangʉ oreenda kokorabhwɨ?” \p \v 27 Neho ʉmʉkʉrʉ waabhʉ wuyo akaja kwa Paaurʉ, akamubhuurya, “Awɨ ni‑Muruumi?” \p Paaurʉ akamʉbhʉʉrɨra, “Hee, inyɨ Muruumi nɨrɨ.” \p \v 28 Ʉmʉkʉrʉ wuyo akamʉbhʉʉrɨra, “Inyɨ naarɨ Muruumi ku kuhurucha ebhegero bhyaru bhʉkʉngʼu.” \p Paaurʉ akabhuga, “Inyɨ Muruumi wa kwibhurwa.” \p \v 29 Hayohayo abhasirikarɨ bhanʉ bhaarɨ bhiitɨgirɨ kubhuurya Paaurʉ bhakarweho. Ʉmʉkʉrʉ waabhʉ wuyo wʉʉsi akʉʉbhaha bhʉkʉngʼu kwigwa kʉbha Paaurʉ ni‑Muruumi, kʉ kʉbha aarɨ amʉbhʉhirɨ. \s Abhakʉrʉ bharataana \p \v 30 Hanʉ bhwɨrirɨ, ʉmʉkʉrʉ wa abhasirikarɨ wuyo akeenda komenya kɨnʉ kigiryɨ Paaurʉ agambwɨ na Abhayaahudi bhayo. Akamʉtazʉra arabhuga, abhakʉrʉ bha abhakuhaani bhiibhiringɨ hamwɨmwɨ ni ichandarʉ\f + \fr 22:30 \fr*\fk Ichandarʉ\fk*\ft . Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora Ikiniibhasa.\ft*\f* chʉsi. Rɨkahɨta ibhaga isuuhu akareeta Paaurʉ, na kumwimiirirya gatɨgatɨ waabhʉ. \c 23 \p \v 1 Neho Paaurʉ akamogorera bhʉkʉngʼu abhakʉrʉ bhi ichandarʉ, arabhuga, “Abhahiiri bhaanɨ imwɨ, nɨmarirɨ emeremo janɨ kwa Mungu, ekoro yaanɨ nzɨrʉ ya pee kuhika reero yɨnʉ.” \v 2 Hanʉ kuhaani ʉmʉkʉrʉ Ananiya iigwirɨ ɨngʼana yiyo, akabhabhʉʉrɨra bhanʉ bhaarɨ bhiimiiriirɨ haguhɨ na Paaurʉ bhamoteme nyaasasɨ kumunywa. \v 3 Neho Paaurʉ akabhʉʉrɨra Ananiya, “Mungu arakotema awɨ, wʉnʉ wanga inyiki yɨnʉ ɨhakirwɨ iswakara! Awɨ wiikɨɨrɨ hayo korereke ʉntɨnɨrɨ ku kutuna imigirʉ, nawe aumwene ʉragɨsarya ku kuswaja abhaatʉ bhanteme ɨnʉ imigirʉ gɨraanga!” \p \v 4 Neho abhaatʉ bhanʉ bhaarɨ bhiimiiriirɨ haguhɨ na Paaurʉ bhakamʉbhʉʉrɨra, “Ʉtakwenderwa kʉtʉka kuhaani ʉmʉkʉrʉ wʉnʉ atɨɨrwɨ na Mungu.” \p \v 5 Paaurʉ akabhabhʉʉrɨra, “Abhahiiri bhaanɨ, naarɨ nɨtɨɨzɨ kʉbha ewe newe kuhaani ʉmʉkʉrʉ, kʉ kʉbha yandikirwɨ kʉMaandɨkʉ kʉbha ‘Ʉtamʉgamba kɨbhɨ ʉmʉtɨmi waanyu.’\f + \fr 23:5 \fr*\xt Rora Kʉhʉrʉka 22:28.\xt*\f* ” \p \v 6 Hanʉ Paaurʉ aamɨnyirɨ kʉbha gatɨgatɨ wa abhakʉrʉ bhayo bhaareho Abhasadukaayo hamwɨmwɨ na Abhafarisaayo, akatiirya riraka ryazɨ mʉbhʉtangɨ bhwi ichandarʉ, arabhuga, “Abhahiiri bhaanɨ, inyɨ Mʉfarisaayo nɨrɨ, umwana wʉ Ʉmʉfarisaayo. Nɨratinirwa hanʉ igʉrʉ wu ukwisega kʉbha abhaku bhararyʉka.” \v 7 Hanʉ aamarirɨ kʉgamba gayo, kʉkabhaho rirɨgɨ gatɨ ya Abhafarisaayo na Abhasadukaayo ni ichandarʉ chʉsi kɨkatwanɨkana kabhɨrɨ. \v 8 Bhakatwanɨkana kʉ kʉbha Abhasadukaayo bharaanga kʉbha bhʉtareeho bhuryuku, naabha bhamaraika, naabha amasambwa. Nawe Abhafarisaayo abheene bhariisirirya gayo gʉʉsi. \p \v 9 Kʉkabhaho na rirɨgɨ ikʉrʉ gatɨ wa abhakʉrʉ bhayo. Abhiija obhorebhe bhi imigirʉ bhanʉ bhaarɨ Abhafarisaayo, bhakiimɨɨrɨra bhakagamba kuzinguru bharabhuga, “Tʉtakorora bhʉbhɨ bhwʉbhwʉsi bhwʉ ʉmʉʉtʉ wʉnʉ! Ɨratʉra kʉbha agambɨɨnɨ nɨ ɨkɨhwɨ hamwɨ maraika.” \v 10 Rirɨgɨ rɨkabha ikʉrʉ kuhika ʉmʉkʉrʉ wa abhasirikarɨ wurya, akʉʉbhaha na kukina kʉbha bhiisirɨ kokenyakenya Paaurʉ. Akatʉma abhasirikarɨ bhajɨ bhamuruushɨ gatɨgatɨ wa abhaatʉ bharya kwa nguru na kumusikirya mwigoobhe rya abhasirikarɨ. \p \v 11 Ubhutikʉ bhu urusikʉ ruyoruyo, Ʉmʉkʉrʉ akiimɨɨrɨra haguhɨ na Paaurʉ, akamʉbhʉʉrɨra, “Ihaana umwʉyʉ! Chɨmbu wahurukiryɨ obhomenyeekererya Yɨrusarɨɨmu hanʉ, nɨmbu oreenderwa unhurukiryɨ obhomenyeekererya kʉrʉbhɨri rwa Ruumi rwʉsi.” \s Abhayaahudi bharakora ɨsɨɨmi yu ukwita Paaurʉ \p \v 12 Hanʉ bhwakɨɨrɨ, Abhayaahudi abhandɨ bhakakora amangʼɨɨni na bhakiirahɨra kʉbha, bhatakurya naabha kunywa kuhika hanʉ bhariitɨ Paaurʉ. \v 13 Abhaatʉ bhanʉ bhaakʉrirɨ amangʼɨɨni gayo bhaarɨ bharakɨra merongo ene. \v 14 Bhakatuna abhakʉrʉ bha abhakuhaani na abhakaruka bhakabhabhʉʉrɨra, “Twirahiirɨ itwʉsi kʉbha, tʉtakurya naabha kunywa kuhika twitɨ Paaurʉ. \v 15 Mmbe nangʉ, imwɨ hamwɨmwɨ ni ichandarʉ ɨkɨkʉrʉ, moreenderwa mʉsabhɨ ʉmʉkʉrʉ wa abhasirikarɨ korereke areete Paaurʉ kwa niimwɨ. Mwikʉryɨ nkina moreenda kumubhuuririrya bhwaheene igʉrʉ wa amangʼana gaazɨ, na niitwɨ tʉmʉratɨ mʉnzɨra tumwitɨ, akɨɨrɨ kuhika hanʉ.” \p \v 16 Nawe umwihwa wa Paaurʉ akiigwa igʉrʉ wa mangʼɨɨni gayo, akʉmara akaja mwigoobhe rya abhasirikarɨ irya na kʉbhʉʉrɨra Paaurʉ. \v 17 Neho Paaurʉ akabhɨrɨkɨra ʉmʉkʉrʉ wʉmwɨ wa abhasirikarɨ, akamʉbhʉʉrɨra, “Muhirɨ umumura wʉnʉ kʉmʉkʉrʉ waanyu, ana kɨsɨgʉ chʉ ʉkʉmʉbhʉʉrɨra.” \p \v 18 Mmbe umusirikarɨ wurya akamuhira umumura wurya kʉmʉkʉrʉ waabhʉ na kʉgamba, “Paaurʉ omobhohwa, akambɨrɨkɨra na kʉnsabha nereete umumura wʉnʉ kwa naawɨ, kʉ kʉbha anɨ ɨngʼana yʉ ʉkʉkʉbhʉʉrɨra.” \p \v 19 Ʉmʉkʉrʉ wa abhasirikarɨ wuyo, akagwata umumura wuyo okobhoko, akamuhira rusizʉ na kumubhuurya, “Oreenda kʉmbʉʉrɨrakɨ?” \p \v 20 Umumura wurya akamʉbhʉʉrɨra, “Abhayaahudi bhiisirirɨɨnʼyɨ bhakʉsabhɨ, umuhirɨ Paaurʉ kuchandarʉ ɨkɨkʉrʉ chabhʉ tabhʉʉri. Bhakʉkangiriryɨ kʉbha bhareenda kumubhuuririrya bhwaheene igʉrʉ wa amangʼana gaazɨ. \v 21 Nawe ʉtaaza kubhiisiririrya, kʉ kʉbha abhaatʉ bhanʉ bhamʉratiirɨ bharakɨra merongo ene. Bhiirahiirɨ kʉbha, bhatakurya naabha kunywa kuhika hanʉ bhakumwita. Nangʉ bhamarirɨ kʉbhanʉra, bhararɨnda ubhiisiririryɨ amasabhi gaabhʉ.” \p \v 22 Mmbe ʉmʉkʉrʉ wa abhasirikarɨ wurya akabhʉʉrɨra umumura wuyo kʉbha ajɨ, nawe akamuhiitya, arabhuga, “Ʉtabhʉʉrɨra mʉʉtʉ wʉwʉʉsi kʉbha umbuuriirɨ amangʼana ganʉ.” \s Paaurʉ arahirwa kumwanangwa Fɨriiki \p \v 23 Akʉmara ʉmʉkʉrʉ wa abhasirikarɨ wurya, akabhɨrɨkɨra abhaangariri bhabhɨrɨ bha abhasirikarɨ bhaazɨ, akabhabhʉʉrɨra, “Mʉbhɨ bhwaheene kʉbhʉʉka hanʉ zɨɨsa isatʉ ubhutikʉ, kuja kʉrʉbhɨri Kaisaariya hamwɨmwɨ na abhasirikarɨ magana abhɨrɨ, abhasirikarɨ merongo muhungatɨ bha zɨfaraasi na abhandɨ magana abhɨrɨ bha amatimʉ. \v 24 Mʉtʉʉrɨ zɨfaraasi bhwaheene, mutiiryɨ Paaurʉ igʉrʉ na kumuhira komorembe kumwanangwa Fɨriiki.” \p \v 25 Akʉmara akaandɨka ɨnyarʉbha kwa Fɨriiki ɨrabhuga: \pi \v 26 “Kiraudiyʉ Risiya kumugungibhwa umwanangwa Fɨriiki, nɨrakokeerya. \v 27 Ʉmʉʉtʉ wʉnʉ akagwatwa na Abhayaahudi, bhakabha haguhɨ kumwita. Hanʉ namɨnyirɨ kʉbha ni‑Muruumi, nɨkaja hamwɨmwɨ na amaribhita ga abhasirikarɨ nɨkamutuurya. \v 28 Nekeenda kwobhoora kwakɨ bhaarɨ bharamʉgamba, nɨkamuhira mʉbhʉtangɨ bhwi ichandarʉ chabhʉ. \v 29 Neho nɨkamenya kʉbha aarɨ aragambwa kʉmangʼana gi imigirʉ jabhʉ, nawe ataagambirwɨ kwingʼana ryʉryʉsi rɨnʉ rikugirya iitwɨ hamwɨ kobhohwa. \v 30 Hanʉ nabhuuriirwɨ kʉbha gareho amangʼɨɨni gu ukwita ʉmʉʉtʉ wʉnʉ, nɨkamʉtʉma bhwangʉ kwa naawɨ. Nɨkabhatʉma abhagambi bhaazɨ, bhagambɨ amangʼana gaazɨ mʉbhʉtangɨ bhwazʉ.” \p \v 31 Mmbe, abhasirikarɨ bhayo bhakagega Paaurʉ chɨmbu bhaabhuuriirwɨ, bhakamuhira ubhutikʉ bhuyobhuyo kuhika ʉrʉbhɨri rwa Antipatiiri. \v 32 Hanʉ bhwakɨɨrɨ, bhakatiga abhasirikarɨ bha zɨfaraasi bhakakaja orogendo hamwɨmwɨ na Paaurʉ. Ribhaga riyo abhasirikarɨ bha amagʉrʉ bhakagarʉka mwigoobhe ryabhʉ rya abhasirikarɨ. \v 33 Hanʉ abhasirikarɨ bha zɨfaraasi bhaahikirɨ Kaisaariya, bhakaha umwanangwa ɨnyarʉbha yirya, bhakatʉʉra Paaurʉ wʉʉsi mʉmabhoko gu umwanangwa wuyo. \v 34 Hanʉ umwanangwa aamarirɨ kosoma ɨnyarʉbha yirya, akabhuurya Paaurʉ, “Awɨ nɨ‑mʉʉtʉ wɨ ɨɨsɨkɨ?” Umwanangwa kwigwa kʉbha ararwa kʉʉsɨ ya Kirikiya, \v 35 akamʉbhʉʉrɨra, “Nɨrakwitegeerera amangʼana gaazʉ, hanʉ abhagambi bhaazʉ bharaahikɨ.” Akʉmara akaswaja kʉbha, Paaurʉ ariibhwɨ mwikʉrʉ ryʉ ʉmʉtɨmi Heroode. \c 24 \s Paaurʉ mʉbhʉtangɨ bhwa Fɨriiki \p \v 1 Hanʉ zaahitirɨ zisikʉ isaanʉ, kuhaani ʉmʉkʉrʉ Ananiya akahiringita kuja kʉrʉbhɨri rwa Kaisaariya. Aarɨ hamwɨmwɨ na abhakaruka bhorebhe bha Abhayaahudi, nu umwimiiririri wʉmwɨ wa abhaatʉ ni imigirʉ, arabhirikirwa Tɨrituurʉ. Bhakaja kʉgamba Paaurʉ kumwanangwa Fɨriiki. \v 2 Hanʉ Paaurʉ aabhirikiirwɨ, Tɨrituurʉ akatanga kʉgamba amangʼana gʉkʉmʉgamba, akabhuga, “Umugungwa Fɨriiki, kwibhaga irɨɨhu tʉzʉmɨrɨɨrwɨ omorembe, na kʉbhʉkangati bhwazʉ amangʼana maaru mabhɨ garazʉmibhwa mucharʉ kɨnʉ. \v 3 Tʉragiisirirya ibhaga ryʉsi, hagero hʉhʉʉsi, na kwa bhusuuku bhwʉsi. \v 4 Nangʉ nɨtaaza kokora unihɨ, nɨrakʉsabha utwitegeerere hasuuhu. \p \v 5 “Tʉrʉʉzɨ kʉbha ʉmʉʉtʉ wʉnʉ nɨ‑mʉsɨɨgʉ, arasiigirirya Abhayaahudi bhakore rirɨgɨ abheene kobheene kʉzɨɨsɨ ɨzɨndɨ zʉʉsi. Ewe newe ʉmʉkangati ʉmʉkʉrʉ wɨ ɨnyangi ya Abhanazarɨɨti. \v 6 Naatu akagema kubhuruurya rihekaaru, tʉkamugwata, [tokeenda kʉmʉtɨnɨra kʉrɨngʼaana ni imigirʉ jɨtʉ. \v 7 Nawe ʉmʉkʉrʉ wa abhasirikarɨ Rusiya, akaaza akamuruusha kwa niitwɨ kwa nguru. \v 8 Akabhaswaja bhanʉ bhakʉmʉgamba, bhaazɨ mʉbhʉtangɨ bhwazʉ, bhamʉgambɨ kwa naawɨ.] Hanʉ aumwene ukumubhuurya ʉratʉra kwobhoora kurwa kwawe amangʼana ganʉ gakugirya tʉmʉgambɨ.” \v 9 Abhayaahudi abhandɨ bhʉʉsi bhakiisirirya, amangʼana gʉʉsi ga Tɨrituurʉ, nɨ‑ga amaheene. \p \v 10 Hanʉ umwanangwa Fɨriiki ʉrʉtirɨ Paaurʉ ichara korereke yiibhagɨrɨ, ewe akabhuga, “Nɨmɨnyirɨ kʉbha awɨ waarɨ umutiniri kucharʉ kɨnʉ kumyaka myaru, nangʉ niriibhagɨra inyimwene mʉbhʉtangɨ bhwazʉ kobhozomerwa. \v 11 Aumwene ʉratʉra komenya kʉbha, zɨkɨɨrɨ kʉhɨta zisikʉ ikumi ni ibhɨrɨ kwɨma nijɨ Yɨrusarɨɨmu kosengera Mungu. \v 12 Bhanʉ bhakʉngamba bhatambwɨnɨ nɨrahakaana na mʉʉtʉ wʉwʉʉsi mwihekaaru. Bhatambwɨnɨ nɨrasiigirirya iribhita rya abhaatʉ mʉmarwazɨrʉ ga Abhayaahudi hamwɨ ʉrʉbhaara rwʉrwʉsi rurya rwʉ ʉrʉbhɨri ruyo. \v 13 Bhatakʉtʉra nʉʉrʉ kuhurucha amaheene ga amangʼana ganʉ gakugirya bhangambɨ. \p \v 14 “Nawe niriisirirya, inyɨ nɨrasengera Mungu wʉnʉ bhasʉʉkʉrʉ bhaasɨngɨɨrɨ, kʉnzɨra ya Yɨɨsu, yɨnʉ ebho bhakʉbhɨrɨkɨra, ɨnyangi yʉ ʉrʉrɨmɨ. Niriisirirya ebhegero bhyʉsi bhɨnʉ bhikwisiriranʼya ni imigirʉ ja Musa na kɨnʉ chandikirwɨ mʉbhɨtabhʉ bhya Abharʉʉtɨrɨri. \v 15 Inyɨ ninu ubhwisɨgi kwa Mungu, bhʉnʉ bhʉʉsi bhakwisega kʉbha, araryʉra abhaku bhʉʉsi, bhe eheene na bhanʉ bhatarɨ bhe eheene. \v 16 Kʉgayo niriinarya kʉbha ne ekoro ɨnzɨrʉ mʉbhʉtangɨ bhwa Mungu na mʉbhʉtangɨ bhwa abhaatʉ sikʉ zʉʉsi. \p \v 17 “Imyaka myaru gihitirɨ nɨtaarɨ Yɨrusarɨɨmu, nɨkagarʉka hayo korereke koreeta ʉbhʉsakirya kʉbhaatʉ bhi icharʉ chanɨ na kuhurucha ikimweso kwa Mungu. \v 18 Hanʉ bhambwɨnɨ mwihekaaru nɨrakora ʉbhʉsɨngɨri bhuyo, naarɨ nɨmarirɨ kwibhɨngukya, na nɨtaarɨ nɨrasikɨra muyo na abhaatʉ bhaaru, na nɨtaakʉrirɨ irɨgɨ ryʉryʉsi. Nawe bhaarɨ bhareho Abhayaahudi obhorebhe kurwa icharʉ cha Asiya. \v 19 Nebho bhɨɨndirwɨ bhagambɨ ringʼana ryʉryʉsi rɨnʉ bhanaryʉ igʉrʉ waanɨ. \v 20 Hamwɨ abhaatʉ bhanʉ bharɨ hanʉ, bhagambɨ, nɨ‑bhʉbhɨkɨ bhʉnʉ bhaabhubhwɨnɨ kwa niinyɨ hanʉ bhaanyimiiriiryɨ mʉbhʉtangɨ bhwi ichandarʉ chabhʉ. \v 21 Hamwɨ bhakarora kɨbhɨ hanʉ nagambirɨ kwiraka ikʉrʉ mʉbhʉtangɨ bhwabhʉ kʉbha, ‘Inyɨ nɨratinirwa mʉbhʉtangɨ bhwazʉ reero kʉ kʉbha niriisirirya kʉbha abhaku bhararyʉka.’ ” \p \v 22 Neho Fɨriiki, wʉnʉ aarɨ amɨnyirɨ bhwaheene amangʼana gɨ ɨnzɨra ya Yɨɨsu, akakubhya ikiina, akabhuga, “Nɨratɨnɨra ikiina chanyu, hanʉ ʉmʉkʉrʉ wa abhasirikarɨ Risiya araahikɨ hanʉ.” \v 23 Fɨriiki akatʉma ʉmʉkʉrʉ wa abhasirikarɨ ʉwʉndɨ amuriibhɨ Paaurʉ, nawe amohe umweya, na abhasaani bhaazɨ bhiisiriribhwɨ kʉmʉsakirya. \s Paaurʉ mʉbhʉtangɨ bhwa Fɨriiki na Durusiira \p \v 24 Hanʉ zaahitirɨ zisikʉ suuhu, Fɨriiki akaaza hamwɨmwɨ na Durusiira, ʉmʉkari waazɨ wɨ Ɨkɨyaahudi. Akatʉma abhaatʉ bhabhɨrɨkɨrɨ Paaurʉ, korereke amwitegeerere ribhaga rɨnʉ akʉgamba igʉrʉ wu ubhwisirirya kwa Yɨɨsu Kiriisitʉ. \v 25 Hanʉ Paaurʉ aarɨ akongʼeha kʉgamba igʉrʉ we eheene nʉ ʉkʉbha ne ekerengo, nɨ ɨtɨnɨrʉ yɨnʉ ikuuza, Fɨriiki akʉʉbhaha na kʉgamba, “Gayo giisirɨ nangʉ! Ʉratʉra kuja, nɨraabhone ribhaga nɨrakʉbhɨrɨkɨra naatu.” \v 26 Hamwɨmwɨ na gayo, Fɨriiki akiisega kʉbha arahaabhwa zimpirya na Paaurʉ, akamʉbhɨrɨkɨra manga kaaru kʉgambana neewe. \p \v 27 Hanʉ jahitirɨ imyaka ɨbhɨrɨ, Pʉriikiyʉ Fɨsitʉ akagwata ikitumbɨ chʉ ʉbhʉkʉrʉ cha Fɨriiki. Na kʉ kʉbha Fɨriiki aarɨ areenda kwikomba Abhayaahudi, akatiga Paaurʉ arɨ mokebhoho. \c 25 \s Paaurʉ mʉbhʉtangɨ bhu umwanangwa Fɨsitʉ \p \v 1 Hanʉ Fɨsitʉ aamarirɨ sikʉ isatʉ zʉ ʉbhʉkangati bhwɨ ɨɨsɨ yiyo, akarwa Kaisaariya, akatiira kuja Yɨrusarɨɨmu. \v 2 Abhakʉrʉ bha abhakuhaani na abhakʉrʉ abhandɨ bha Abhayaahudi bhakaaza hanʉ aarɨ, korereke bhamʉbhʉʉrɨrɨ gʉʉsi ganʉ bhaarɨ bhagambirɨ Paaurʉ. Bhakamʉkandikija bhʉkʉngʼu \v 3 kʉbha, abhasakiryɨ abhagarukiryɨ Paaurʉ Yɨrusarɨɨmu hayo. Bhaarɨ bharamʉkandikija kʉ kʉbha bhakʉrirɨ amangʼɨɨni gu ukwita Paaurʉ mʉnzɨra. \v 4 Nawe Fɨsitʉ akabhabhʉʉrɨra, “Paaurʉ atɨɨrwɨ mokebhoho Kaisaariya, inyimwene sikʉ zɨtarɨ nzaru nɨraja iyo. \v 5 Abhakʉrʉ bhaanyu bhaazɨ nihiranɨ nabhʉ, arɨɨbhɨ rereho ringʼana ibhɨ rɨnʉ akʉrirɨ, bhamʉgambɨ tomenye amaheene.” \p \v 6 Fɨsitʉ akamara sikʉ ɨzɨndɨ inyanyɨ hamwɨ ikumi, arɨ hamwɨmwɨ na abhaatʉ bhayo, akagarʉka Kaisaariya hayo. Hanʉ bhwakɨɨrɨ, akiikara igʉrʉ wi ikitumbɨ chazɨ kɨnʉ aarɨ akʉtɨnɨra. Akaswaja Paaurʉ areetwe mʉbhʉtangɨ bhwazɨ. \v 7 Hanʉ Paaurʉ aahikirɨ hayo, Abhayaahudi bhanʉ bhiizirɨ kurwa Yɨrusarɨɨmu bhakamwiruguura, bhakatanga kʉmʉgamba kʉmabhɨ maaru gʉ ʉkʉrʉgʉʉra. Nawe bhakatama kwerecha amaheene ga gayo. \p \v 8 Paaurʉ akatanga kwibhagɨra arabhuga, “Nɨtasariryɨ kegero chʉchʉsi igʉrʉ wi imigirʉ ja Abhayaahudi, nɨtasariryɨ igʉrʉ wa rihekaaru nʉʉrʉ kwa Kaisaari.” \p \v 9 Fɨsitʉ akeenda kwikomba kʉBhayaahudi, ɨkamokora abhuuryɨ Paaurʉ, “Heene wiisiriiryɨ kuja Yɨrusarɨɨmu, iyo neyo utinirwɨ kumigirʉ mʉbhʉtangɨ bhwanɨ, kʉmangʼana ganʉ?” \p \v 10 Paaurʉ akamʉgarukirya, “Niriimɨɨrɨra mʉbhʉtangɨ bhwa abhatiniri bhi imigirʉ bhanʉ bhatɨɨrwɨ na Kaisaari, neho nereenderwa kutinirwa. Rɨtareeho ingʼana rɨnʉ nɨsariryɨ kʉBhayaahudi, chɨmbu aumwene ʉmɨnyirɨ. \v 11 Arɨɨbhɨ nɨkʉrirɨ ʉbhʉbhɨ bhʉnʉ bhukwenderwa kwitwa, nɨtakʉtʉra kwanga kwitwa. Nawe arɨɨbhɨ amagamba ganʉ gahurukiibhwɨ igʉrʉ waanɨ na Abhayaahudi bhanʉ, nɨ‑ga kɨbhɨɨhi, atareeho wʉwʉʉsi wʉnʉ anʉ ʉbhʉnaja bhwʉ ʉkʉntʉʉra mʉmabhoko gaabhʉ. Inyɨ nɨrasabha kʉbha ikiina chanɨ kitinirwɨ na Kaisaari!” \p \v 12 Hanʉ Fɨsitʉ aamarirɨ kʉgambana na abhaatʉ bha muchandarʉ, akabhʉʉrɨra Paaurʉ, “Ʉsabhirɨ ikiina chazʉ kitinirwɨ na Kaisaari, mmbe ʉrahirwa kwa Kaisaari.” \s Fɨsitʉ umwanangwa aragamba nʉ ʉmʉtɨmi Agiripa \p \v 13 Hanʉ zaahitirɨ sikʉ suuhu, ʉmʉtɨmi Agiripa\f + \fr 25:13 \fr*\fk Agiripa\fk*\ft . Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora ringʼana \ft*\it Heroode Agiripa wa kabhiri\it* muKiniibhasa.\f* hamwɨmwɨ nu umusubhaati Bhɨrinikɨ, bhakaaza Kaisaariya hayo, korereke bhakeerye Fɨsitʉ. \v 14 Bhakamara hayo sikʉ nzaru. Fɨsitʉ akabhʉʉrɨra ʉmʉtɨmi ikiina cha Paaurʉ, akabhuga, “Arɨ hanʉ ʉmʉʉtʉ wʉmwɨ wʉnʉ Fɨriiki aamutigirɨ mokebhoho. \v 15 Hanʉ naarɨ nɨrɨ Yɨrusarɨɨmu, abhakʉrʉ bha abhakuhaani hamwɨmwɨ na abhakaruka bha Abhayaahudi, bhakambʉʉrɨra amangʼana ganʉ bhaarɨ bharamʉgamba, na bhakasabha kʉbha nɨmʉtɨnɨrɨ. \v 16 Nɨkabhabhʉʉrɨra, itwɨ Abharuumi tʉtakʉtɨnɨra ʉmʉʉtʉ akɨɨrɨ kwibhagɨra mʉbhʉtangɨ bhwa bhanʉ bhakʉmʉgamba. \p \v 17 “Hanʉ bhiibhiringirɨ, nɨtakɨzɨɨrɨ, nawe urusikʉ rwa kabhɨrɨ nikiikara kukitumbɨ chʉ ʉkʉtɨnɨra, nɨkaswaja ʉmʉʉtʉ wuyo areetwe. \v 18 Hanʉ bhaamʉrɨɨtirɨ, bhanʉ bhaarɨ bharamʉgamba bhakiimɨɨrɨra, bhakatanga kʉmʉgamba. Nawe amangʼana ganʉ bhaarɨ bhakʉmʉgamba gataarɨ mabhɨ bhʉkʉngʼu, chɨmbu naarɨ nikwiseega. \v 19 Bhaarɨ bharahakaana neewe igʉrʉ wa amabhuurya gɨ ɨnyangi yaabhʉ ni igʉrʉ wʉ ʉmʉʉtʉ wʉmwɨ wʉnʉ akuurɨ, iriina ryazɨ Yɨɨsu, nawe Paaurʉ akʉʉmɨraku kʉbha nɨ‑mʉhʉru. \v 20 Naarɨ nɨtɨɨzɨ chɨmbu nɨraakore kobhona amaheene ga ringʼana riyo, nɨkabhuurya Paaurʉ arɨɨbhɨ ariisirirya kuja Yɨrusarɨɨmu, korereke atinirwɨ iyo igʉrʉ wa amangʼana ganʉ. \v 21 Nawe hanʉ Paaurʉ aasabhirɨ kʉbha, ikiina chazɨ kitinirwɨ na Kaisaari, nɨkaswaja ariibhwɨ kuhikɨra hanʉ nɨraamʉtʉmanʼyɨ kwa Kaisaari.” \p \v 22 Agiripa akabhʉʉrɨra Fɨsitʉ kʉbha, “Inyʉʉsi nɨsɨɨgirɨ kwitegeerera ʉmʉʉtʉ wuyo inyimwene.” \p Fɨsitʉ akamʉbhʉʉrɨra, “Ʉramwitegeerera tabhʉʉri.” \s Paaurʉ mʉbhʉtangɨ bhwʉ ʉmʉtɨmi Agiripa \p \v 23 Hanʉ bhwakɨɨrɨ, Agiripa hamwɨmwɨ na Bhɨrinikɨ wuyo, bhakaaza bhakangatɨɨnʼyɨ, bharagenda kwa bhwaheene. Bhakasikɨra hanʉ abhakʉrʉ bhaarɨ bharasʉngʼaanibhwa, bharatunwa na abhakʉrʉ bha abhasirikarɨ na abhakʉrʉ abhandɨ bhʉ ʉrʉbhɨri. Fɨsitʉ akaswaja Paaurʉ areetwe. \v 24 Fɨsitʉ akatanga kʉgamba, “Ʉmʉtɨmi Agiripa, na niimwɨ bhanʉ mwibhiringirɨ hanʉ, ʉmʉʉtʉ wʉnʉ mokorora hanʉ, Abhayaahudi bhʉʉsi bhamʉgambirɨ Yɨrusarɨɨmu iyo na mʉbhʉtangɨ bhwanɨ hanʉ. Bhaarɨ bharakora rirɨgɨ, bharabhuga, ʉmʉʉtʉ wʉnʉ atakwenderwa kʉsaaga mʉhʉru. \p \v 25 “Inyimwene nɨrʉʉzɨ kʉbha, rɨtareeho ingʼana rɨnʉ rikugirya iitwɨ. Akasabha kʉbha ɨtɨnɨrʉ yaazɨ ekorwe Ruumi, kʉmʉtɨmi wɨɨtʉ ʉmʉkʉrʉ, riyo rɨkagirya nɨmʉtʉmanʼyɨ kwa naawɨ. \v 26 Hamwɨmwɨ na gayo, nɨtaana ingʼana rya amaheene igʉrʉ waazɨ ryu ukumwandɨkɨra ʉmʉtɨmi wɨɨtʉ ʉmʉkʉrʉ. Necho nɨmʉrɨɨtirɨ mʉbhʉtangɨ bhwanyu hanʉ na mʉbhʉtangɨ bhwazʉ ʉmʉtɨmi Agiripa, korereke hanʉ tʉraamarɨ kumubhuurya neho nebhone ryu ukwandɨka igʉrʉ waazɨ. \v 27 Nɨrarora ni‑ngʼana rɨnʉ rɨtaana bhwera kʉtʉmanʼya omobhohwa, ʉtɨɨrɨkɨɨnʼyɨ amabhɨ ganʉ agambirwɨ.” \c 26 \p \v 1 Agiripa akabhʉʉrɨra Paaurʉ, “Uriisiriribhwa kwibhagɨra.” \p Paaurʉ akagorora okobhoko, akatanga kwibhagɨra arabhuga, \v 2 “Ʉmʉtɨmi Agiripa, reero niriiyigwa kʉbha nɨnʉ ʉrʉbhangʉ kwimɨɨrɨra mʉbhʉtangɨ bhwazʉ, korereke nisasaamɨ igʉrʉ wa gʉʉsi ganʉ Abhayaahudi bhangambirɨ. \v 3 Kɨnda awɨ, kʉ kʉbha ʉmɨnyirɨ bhwaheene zeteemwa zʉʉsi za Abhayaahudi, na ganʉ gʉʉsi bhaarɨ bhakʉhakaana, nɨrakʉsabha unyiitegeerere kwa bhwigumirirya. \p \v 4 “Abhayaahudi bhʉʉsi bhɨɨzɨ bhwaheene eteemwa yɨnʉ naarɨ kʉbha nayo mucharʉ chanɨ, kwɨma mubhwana bhwanɨ, kuhikɨra ribhaga rɨnʉ niikɨɨrɨ Yɨrusarɨɨmu. \v 5 Bhaanyɨzɨ bhwaheene kumyaka myaru, bharaasɨɨgɨ bharatʉra kuhurucha obhomenyeekererya, naarɨ nɨrakora amanarʉ gʉʉsi ga Abhafarisaayo. Abhafarisaayo nebho abhahɨmba bhi imigirʉ ja Mungu kʉkɨra abhandɨ bhʉʉsi bhɨ ɨnyangi yɨɨtʉ. \v 6 Nangʉ kɨnʉ kekokora nitinirwɨ kumigirʉ reero, nɨ‑kʉ kʉbha yu ubhwisɨgi bhwanɨ kʉbhʉragɨ bhʉnʉ Mungu akaraganʼya bhasʉʉkʉrʉ. \v 7 Ʉbhʉragɨ bhuyo nebhwe bhuryabhurya bhʉnʉ bhukwisegwa nɨ ɨbhɨgambʉ ikumi na bhɨbhɨrɨ bhi icharʉ chɨtʉ, bharasengera Mungu koheene ubhutikʉ nu umwise. Ʉmʉtɨmi, bhuyo nebhwe bhukugirya Abhayaahudi bharantɨnɨra! \v 8 Kwakɨ mʉraanga kʉbha ɨtakʉtʉrɨkana Mungu kuryʉra abhaku? \p \v 9 “Inyimwene nɨkarora mokoro yaanɨ kʉbha ɨrazomera nekore gʉʉsi ganʉ gakwanga iriina rya Yɨɨsu wa Nazarɨɨti. \v 10 Gayo nego nakʉrirɨ Yɨrusarɨɨmu. Kʉbhʉkʉrʉ bhwa abhakʉrʉ bha abhakuhaani, naarɨ nɨratʉʉra abharɨndu bha Mungu mokebhoho, na hanʉ bhaarɨ bhakwitwa, naarɨ niisiriiryɨ bhiitwɨ. \v 11 Naarɨ nɨrabhanyaacha mʉmarwazɨrʉ ga Abhayaahudi, korereke bhamwangɨ Yɨɨsu. Naarɨ nibhiigataniirɨ bhʉkʉngʼu, kuhika naarɨ nɨrabhabhyɨma mʉzɨmbɨri zɨkʉrʉ mʉzɨɨsɨ ɨzɨndɨ. \p \v 12 “Rusikʉ rʉmwɨ naarɨ mʉnzɨra kuja kʉbhanyaacha kʉrʉbhɨri rwa Damɨɨsikʉ, chɨmbu naarɨ nʉ ʉbhʉnaja nu ubhuswajibhwa bhwa abhakʉrʉ bha abhakuhaani. \v 13 Ʉmʉtɨmi, ribhaga ryu umwise hanʉ naarɨ kʉnzɨra, nɨkarora ubhwɨrʉ bhʉkabhanza kurwa mwisaarʉ kʉkɨra iryʉbha, bhʉkanyiiruguutirirya inyɨ na abhakɨndichanɨ mbaara zʉʉsi. \v 14 Tʉkagwa haasɨ itwʉsi, nikiigwa riraka rɨrambʉʉrɨra kʉkɨgambʉ chanɨ chɨ Ɨkɨɨbhuraaniya rɨrabhuga, ‘Sauri! Sauri! Ndora ʉranyaacha? Uriinyahaara bhwene nchɨ ɨtɨkɨrɨ yɨnʉ ekotema omosegere ihimbʉ yʉ ʉmʉkʉrʉ wayʉ!’ \p \v 15 “Nɨkabhuurya, ‘Ʉmʉkʉrʉ, awɨ nɨ‑wɨɨwɨ?’ \p “Akagarukirya, ‘Inyɨ nɨ‑Yɨɨsu, wʉnʉ ʉkʉnyaacha. \v 16 Nangʉ gororoka wiimɨɨrɨrɨ! Nikuhwarukiirɨ, korereke ʉbhɨ omohocha waanɨ. Uhuruchɨ obhomenyeekererya kʉganʉ ʉrʉʉzɨ, na kwa gʉʉsi ganʉ nɨraakwereche. \v 17 Nɨrakutuurya mʉmabhoko ga Abhayaahudi na mʉmabhoko ga abhaatʉ bha mubhyarʉ ɨbhɨndɨ. Nɨrakʉtʉma kʉbhaatʉ bhanʉ bhatarɨ Abhayaahudi, \v 18 ʉbharamuchɨ amɨɨsʉ, kuhika bharwɨ mukiirimya na kʉbhʉnaja bhwa Shɨtaani bhiikarɨ kubhwɨrʉ bhwa Mungu. Neho bhabheererwe ʉbhʉbhɨ bhwabhʉ, bhabhɨ hamwɨmwɨ na abhandɨ bhʉʉsi bhanʉ bhabhɨngukiibhwɨ kʉnzɨra yu ukunyiisirirya.’ \p \v 19 “Ʉmʉtɨmi Agiripa, kwɨbhu nɨtaatigirɨ kʉsʉʉka ʉbhʉrʉri bhʉnʉ bhuruurɨ mwisaarʉ. \v 20 Nɨkatanga kurwazɨra abhaatʉ bha Damɨɨsikʉ, bhatigɨ ʉbhʉbhɨ bhwabhʉ, bhabhɨ abharɨndu bha Mungu. Bhakore amangʼana gu ukutiga ʉbhʉbhɨ bhwabhʉ, korereke bheereche ukwichʉra kwabhʉ. Akʉmara nikiija amangʼana gayogayo na kʉbhaatʉ bha Yɨrusarɨɨmu, bhi icharʉ chʉsi cha Yudeya na abhaatʉ bhanʉ bhatarɨ Abhayaahudi. \v 21 Gayo nego gaagiriryɨ Abhayaahudi bhangwatɨ hanʉ bhambwɨnɨ mwihekaaru, bhakeenda kunyita. \v 22 Kuhika reero Mungu ansakiiryɨ, akʉrirɨ nimiiriirɨ nereerekeererya abhaatʉ bhʉʉsi abhasuuhu na abhakʉrʉ. Nɨtakʉbhɨraku amangʼana agandɨ, nawe ganʉ nɨkʉgamba nɨ‑ganʉ Musa na abharʉʉtɨrɨri abhandɨ bhagambirɨ kʉbha garakorwa. \v 23 Bhʉʉsi bhakabhuga, areenderwa Kiriisitʉ anyaakibhwɨ na kʉbha we embere kuryʉka mʉbhaku, korereke areete ubhwɨrʉ bhwʉ ʉbhʉtɨmi bhwa Mungu kʉBhayaahudi na kʉbhaatʉ bhanʉ bhatarɨ Abhayaahudi.” \p \v 24 Hanʉ Paaurʉ aarɨ ariibhagɨra, Fɨsitʉ akamutiniirirya kwiraka ikʉrʉ, “Paaurʉ! Awɨɨ ʉsarirɨ! Okosoma kwazʉ bhʉkʉngʼu kukuchurirɨ amangʼɨɨni!” \p \v 25 Nawe Paaurʉ akabhuga, “Umugungwa Fɨsitʉ, inyɨ nɨtarɨ mʉsazi. Amangʼana ganʉ nɨkʉgamba, nɨ‑ga amaheene na ga amangʼɨɨni tʉrʉ, \v 26 nʉ ʉmʉtɨmi agɨɨzɨ bhwaheene. Nɨratʉra kʉgambana nawe kwa bhʉkararu. Nɨmɨnyirɨ bhwaheene kʉbha rɨtareeho nʉʉrʉ ingʼana rɨmwɨ rɨnʉ atɨɨzɨ, kʉ kʉbha gataarɨ garakorwa kwa mbisi. \v 27 Ʉmʉtɨmi Agiripa, uriisirirya ganʉ gaagambirwɨ na abharʉʉtɨrɨri? Inyɨ nɨmɨnyirɨ kʉbha ʉragiisirirya.” \p \v 28 Agiripa akamʉbhʉʉrɨra Paaurʉ, “Kʉmangʼana gaazʉ amasuuhu ganʉ, oreenda kunchʉra nɨbhɨ Mukiriisitʉ?” \p \v 29 Paaurʉ akamʉgarukirya, “Nɨrasabha Mungu, arɨɨbhɨ nɨ‑kwa amasuuhu nʉʉrʉ kwa maaru, ɨtarɨ kwa naawɨ aumwene nawe na bhanʉ bhʉʉsi bhakunyiitegeerera reero bhabhɨ ncha niinyɨ, nawe mutigɨ kobhohwa na zisiri zɨnʉ.” \p \v 30 Ʉmʉtɨmi akiimɨɨrɨra, hamwɨmwɨ nu umwanangwa Fɨsitʉ na Bhɨrinikɨ na abhandɨ bhanʉ bhaarɨ bhiikɨɨrɨ hamwɨmwɨ. \v 31 Hanʉ bhaarwirɨ hayo, bhakiibhʉʉrɨra, “Ʉmʉʉtʉ wʉnʉ, ataakʉrirɨ ryʉryʉsi rɨnʉ rikugirya iitwɨ nʉʉrʉ kobhohwa.” \p \v 32 Agiripa akabhʉʉrɨra Fɨsitʉ, “Ʉmʉʉtʉ wʉnʉ angatamirɨ kʉbha asabhirɨ ikiina chazɨ kitinirwɨ na Kaisaari, aarɨ aratigurukirwa.” \c 27 \s Paaurʉ arahirwa Ruumi \p \v 1 Hanʉ yaswajibhwɨ kʉbha tujɨ nu ubhwatʉ ɨɨsɨ ya Itaariya, Paaurʉ na abhabhohwa abhandɨ bhakatuurwa mʉmabhoko gʉ ʉmʉkʉrʉ wa abhasirikarɨ. Ʉmʉkʉrʉ wuyo iriina ryazɨ Yuuriyo, wa riribhita rya abhasirikarɨ rɨnʉ ryarɨ rɨrabhirikirwa Riribhita rya Kaisaari Agusitʉ. \v 2 Tʉkatiira mubhwatʉ bhʉnʉ bhwarɨ bhukurwa ʉrʉbhɨri rwa Aduramitiiyʉ, bhwarɨ bhʉraja kubhihuukʉ bhya Asiya. Tʉkarwa hayo, tʉrɨ hamwɨmwɨ na Arisitʉʉrikʉ, wa kʉrʉbhɨri rwa Tɨsarʉʉnikɨ mucharʉ cha Makɨdʉniya. \p \v 3 Hanʉ bhwɨrirɨ, tʉkahika kʉrʉbhɨri rwa Sidʉʉni. Yuuriyo akakorera Paaurʉ bhwaheene ku kumwisirirya iirore na abhasaani bhaazɨ, korereke bhaazɨ kʉmʉsakirya kubhwɨndi bhwazɨ. \v 4 Tʉkakaja no orogendo kurwa iyo, nawe tʉkahɨta rusizʉ wa riginga rya Kipurʉ korereke tutigɨ kotemwa bhʉkʉngʼu nʉ ʉmʉkama. \v 5 Tʉkaambʉka ɨnyanza yiyo, tʉkahɨta ʉrʉbhaara rwa Kirikiya na rwa Pamufiiriya, tʉkahika Miira ʉrʉbhɨri rwa Riikiya. \v 6 Ʉmʉkʉrʉ wa abhasirikarɨ akabhona ubhwatʉ bhwʉ ʉrʉbhɨri rwa Arɨkizandiriya, bhʉnʉ bhwarɨ bhʉraja mʉʉsɨ ya Itaariya, akatutiiryamu. \p \v 7 Tʉkamara zisikʉ nzaru, tʉkabha tʉraja hanyʉʉhuhanyʉʉhu nu ubhwatʉ kwa nyaakʉ, tʉkahika haguhɨ nʉ ʉrʉbhɨri rwa Niidʉ. Ʉmʉkama ʉmʉhaari gʉkatorecha kʉhɨta ɨnʉ twarɨ toreenda kʉhɨta, gʉkagirya tʉhɨtɨ inyuma ya riginga rya Kireete, ʉrʉbhaara rwa Sarimʉʉnɨ. \v 8 Tʉkahɨta rusizʉ kwa nyaakʉ, tʉkahika hanʉ hakubhirikirwa Ikihuukʉ Ɨkɨzʉmu, haguhɨ na kʉrʉbhɨri rwa Raseeya. \p \v 9 Twarɨ tuhikiryɨ sikʉ nzaru morogendo, na zisikʉ zu ukwiyima kurya\f + \fr 27:9 \fr*\fk Zisikʉ zu ukwiyima kurya \fk*\ft zaarɨ ni isigukuru yu ukwiyima kurya yɨnʉ yaarɨ kokorwa mwɨri gwa kenda hamwɨ gwi ikumi. Na yaarɨ ereerekenʼya kʉbha ribhaga rɨnʉ orogendo nɨ rʉbhɨ bhʉkʉngʼu.\ft*\f* zaarɨ zihitirɨ. Kʉ gayo ɨkarorekana tʉraangʼehe no orogendo ruyo, turiku kobhona ɨnyaakʉ. Neho Paaurʉ akabhatongera abhakɨndichazɨ, \v 10 “Imwɨ, inyɨ nɨrarora kʉbha orogendo rwɨtʉ rʉnʉ, rʉraaza kotoreetera ɨnyaakʉ. Ubhwatʉ bhʉnʉ hamwɨmwɨ ni imirigʉ jaku, bhyʉsi bhɨratʉra kurikɨra mʉnyanza. Ɨtarɨ kubhwatʉ ni imirigʉ ibhyene, nawe nu ubhwikari bhwɨtʉ.” \p \v 11 Ʉmʉkʉrʉ wa abhasirikarɨ wuyo, atiisiriiryɨ amangʼana ga Paaurʉ, akiisirirya amangʼana gʉ ʉmʉkangati wu ubhwatʉ nu umwene bhwatʉ. \v 12 Hamwɨmwɨ na gayo, ikihuukʉ kiyo bhaarɨ, charɨ kɨtarɨ kɨzʉmu kʉbhaho ribhaga rye embeho. Ɨkagirya abhaatʉ bhaaru mubhwatʉ bhagambɨ amangʼana kʉbha, bharwɨ hayo bhajɨ mubhiribhʉkʉ ɨbhɨndɨ kwiginga rya Kireete, rɨnʉ rikubhirikirwa Fʉinikɨ, neho bhabhɨ hayo ribhaga rye embeho. Ikiribhʉkʉ cha Fʉinikɨ kɨrarora ɨnʉ iryʉbha rikugwa. \s Paaurʉ na abhakɨndichazɨ bharanyaaka mʉnyanza \p \v 13 Ʉmʉkama ʉmʉzʉmu gʉkatanga kuhuuta hanyʉʉhu kurwa rangɨ. Ɨkagirya bhu ubhwatʉ bharore kʉbha bhabhwɨnɨ ɨnzɨra yʉ ʉkʉkaja orogendo rwabhʉ, chɨmbu bhaarɨ bhakwenda. Bhakiiha ikitimbʉ chu ubhwatʉ, bhakarwa hayo, bhakahɨta rusizʉ wa riginga rya Kireete. \v 14 Ribhaga rɨnʉ twarɨ tʉrarwa mʉbhɨgʉrʉ bhya riginga riyo, ʉmʉkama ʉmʉhaari gʉkahuuta bhʉkʉngʼu, gʉnʉ gwarɨ gukubhirikirwa Eurakiro. \v 15 Ʉmʉkama guyo gwarɨ gʉratema kʉrʉbharu rwu ubhwatʉ bhuyo. Nʉʉrʉ tʉkanyaaka nagwɨ, nawe gʉkatuhiza, gʉkatuhira gatɨgatɨ wɨ ɨnyanza. \p \v 16 Tʉkahɨta inyuma ya akaginga kasuuhu kanʉ kaarɨ karabhirikirwa Kauda, kakaturibhɨra hasuuhu ʉmʉkama ʉmʉhaari guyo. Hayo tʉkanaja kwa nyaakʉ, kʉsabhʉra ubhwatʉ bhwʉ ʉkʉsabhʉra abhaatʉ, bhʉnʉ bhwarɨ bhʉrahirwa na amanzi. \v 17 Ribhaga rɨnʉ twarɨ tukubhuruta muyo, abhahocha bha mubhwatʉ bhayo bhakagaja ubhwatʉ bhuyo zisiri, korereke bhutigɨ kʉbhaarʉka. Bhakʉʉbhaha bhataaza kwangɨra momosekeenya gwɨ ɨnyanza, yɨ ɨɨsɨ ya Riibhiya. Ɨkagirya bhakiicha amabharu gu ubhwatʉ bhuyo, bhakabhutiga bhurutwɨ. \p \v 18 Amakunda gakangʼeha kotema ubhwatʉ bhuyo, hanʉ bhwɨrirɨ abhahocha bhu ubhwatʉ bhayo bhakatanga korekera imirigʉ mʉnyanza. \v 19 Hanʉ bhwɨrirɨ urusikʉ rwa katatʉ, bhakatanga korekera ebhegero bhyu ubhwatʉ mʉnyanza kʉmabhoko gaabhʉ abheene. \v 20 Zɨkahɨta zisikʉ nzaru iryʉbha na zenzota bhɨtakororekana, ɨnyanza ɨkangʼeha kubhuusuka. Ɨkagirya twiseege kʉbha tʉtakohona. \p \v 21 Hanʉ abhaatʉ bhayo bhaamarirɨ sikʉ nzaru bhatakurya, Paaurʉ akiimɨɨrɨra gatɨgatɨ waabhʉ, akabhabhʉʉrɨra, “Nɨkabhabhʉʉrɨra ribhaga rɨnʉ twarɨ Kireete kʉbha tʉtarweho, yaarɨ ereenderwa munyiitegeerere. Mwanganyitɨgɨɨrɨɨrɨ, ganʉ gʉʉsi gataarɨ garatobhona. \v 22 Nawe nangʉ, nɨrabhasabha mwihaanɨ umwʉyʉ, kʉ kʉbha atareeho nʉʉrʉ wʉmwɨ waanyu wʉnʉ ariikwɨ, ubhwatʉ bhʉnʉ nebhwe bhʉraarikɨ. \p \v 23 “Nɨrabhabhʉʉrɨrabhu kʉ kʉbha inyɨ nɨ‑mʉʉtʉ wa Mungu na ne‑mohocha waazɨ. Ubhutikʉ bhwa reero maraika wa Mungu akiimɨɨrɨra rusizʉ waanɨ, \v 24 akambʉʉrɨra, ‘Paaurʉ tiga kwʉbhaha! Oreenderwa kwimɨɨrɨra mʉbhʉtangɨ bhwa Kaisaari. Na omenye bhwaheene kʉbha bhanʉ mʉrɨ hamwɨmwɨ nabhʉ morogendo, Mungu araaza kʉbhatuurya kʉbhɨgʉngi bhyazɨ bhatarika.’ \v 25 Mozomerwe mozekoro zaanyu, kʉ kʉbha niriisirirya Mungu, garabha chɨmbu aambuuriirɨ. \v 26 Nawe ubhwatʉ bhwɨtʉ bhʉraaza kwangɨra kwiginga irebhe.” \s Paaurʉ na abhakɨndichazɨ bharasabhʉka mʉnyanza \p \v 27 Tʉkamara zisikʉ ikumi ni inyɨ, tʉrarutwa nʉ ʉmʉkama ʉmʉhaari ɨnʉ niirya, mʉnyanza ya Adiiriya. Ubhutikʉ bhwa gatɨgatɨ, abhahocha bhu ubhwatʉ bhayo bhakakina kʉbha bhiisukirɨ haguhɨ nɨ ɨɨsɨ ɨnyʉmu. \v 28 Bhakiicha ekerengo mʉmanzi, bhakarora kʉbha kuhika haasɨ nɨ‑mabhoko merongo ene. Hanʉ bhiisukirɨ mʉbhʉtangɨ hasuuhu, bhakiicha ekerengo kiyo naatu mʉmanzi, bhakabhona amabhoko merongo ɨtatʉ. \v 29 Bhakʉʉbhaha kʉbha ubhwatʉ bhuriihuna kʉmabhwɨ, ɨkagirya bhakataasha ibhitimbʉ bhene mʉmanzi bhyi inyuma wu ubhwatʉ. Bhakasabha bhwere bhwangʉ. \p \v 30 Abhahocha bhu ubhwatʉ bhakeenda kongʼosa kurwa mubhwatʉ. Bhakiicha ubhwatʉ bhwʉ ʉkʉsabhʉrɨra abhaatʉ mʉmanzi, bhakiikorya kina bhareenda korekera ibhitimbʉ ʉrʉbhaara rwe embere yu ubhwatʉ. \v 31 Hayohayo Paaurʉ akabhʉʉrɨra ʉmʉkʉrʉ wa abhasirikarɨ, hamwɨmwɨ na abhasirikarɨ bhaazɨ, akabhuga, “Abhahocha bhu ubhwatʉ bhanʉ, arɨɨbhɨ bhatakʉsaaga hamwɨmwɨ na niitwɨ mubhwatʉ mʉnʉ, mʉtakohona.” \v 32 Neho abhasirikarɨ bhayo bhakatɨna emenyororo gɨnʉ jarɨ gɨbhʉhɨɨrɨ ubhwatʉ bhuyo, bhakabhutiga bhujɨ na amanzi. \p \v 33 Hanʉ bhwɨndirɨ kwera, Paaurʉ akabhʉʉrɨra abhakɨndichazɨ bhʉʉsi akabhuga, “Reero muhikiryɨ zisikʉ ikumi ni inyɨ mʉhahirɨ, kɨtareeho ekegero kɨnʉ muriirɨ. \v 34 Nangʉ nɨrabhasabha muryɨ, korereke mʉtakwa nɨ ɨnzara, kʉ kʉbha atareeho wʉnʉ araazɨ kubhurya nʉʉrʉ uruzwɨrɨ rʉmwɨ kumutwɨ gwazɨ.” \p \v 35 Hanʉ Paaurʉ aamarirɨ kʉgamba gayo, akagega ʉmʉkaatɨ, akasabha Mungu mʉbhʉtangɨ bhwabhʉ bhʉʉsi, akasunyura akatanga kurya. \v 36 Neho bhʉʉsi bhakiihaana umwʉyʉ, bhakarya ibhyakurya. \v 37 Bhanʉ bhʉʉsi twarɨ mubhwatʉ, twarɨ abhaatʉ magana abhɨrɨ na merongo muhungatɨ na bhasaasabha. \v 38 Hanʉ bhiigutirɨ, bhakataasha ɨnganʉ mʉnyanza, korereke ubhwatʉ bhʉhʉhɨ. \p \v 39 Hanʉ bhwɨrirɨ, abhahocha bhakarora ɨɨsɨ yɨnʉ twarɨ tʉrɨ yo omosekeenya, nawe bhataamɨnyirɨ kʉbha nɨ‑ɨsɨkɨ. Bhakeenda bhabhutigɨ ubhwatʉ bhogobhe ɨɨsɨ ɨnyʉmu, arɨɨbhɨ ɨratʉrɨkana. \v 40 Bhakatɨna zisiri zi ibhitimbʉ zɨnʉ zaarɨ ziikibhwɨ mʉmanzi, bhakazɨtazʉra na zisiri zɨnʉ zaarɨ zɨbhʉhirɨ urusukaani rwʉ ʉkʉbhʉkangata. Bhakatiirya ritanga risuuhu rya mʉbhʉtangɨ, korereke ʉmʉkama guhirɨ ubhwatʉ ɨɨsɨ ɨnyʉmu. \v 41 Nawe hanʉ ubhwatʉ bhuyo bhwisukirɨ embere hasuuhu, bhakahika hanʉ ɨmɨgɨri jɨ ɨbhɨtaarʉ bhɨbhɨrɨ gikurumana, ʉrʉbhaara rwe embere rʉkasikɨra momosekeenya gʉnʉ gwarɨ mʉnyanza gʉkaangɨramu. Ʉrʉbhaara rwaku rwi inyuma rʉkatemwa na amakunda, bhʉkatanga kʉbhaarʉka. \p \v 42 Abhasirikarɨ bhanʉ bhaarɨ mubhwatʉ bhuyo, bhakeenda bhiitɨ abhabhohwa bhʉʉsi, korereke bhataaza kwerema bhangʼose. \v 43 Nawe ʉmʉkʉrʉ waabhʉ aarɨ atakwenda Paaurʉ iitwɨ, ɨkagirya abhaangirijɨ. Akabhuga kʉbha bhanʉ bhɨɨzɨ kwerema, bhiirekere mʉnyanza, korereke bhajɨ ɨɨsɨ ɨnyʉmu. \v 44 Bhanʉ bhakʉsaaga bhagege zɨmbao, hamwɨ ɨbhɨtɨnɨka bhyu ubhwatʉ. Nɨmbu bhʉʉsi bhaambukirɨ morembe. \c 28 \s Paaurʉ ari mwiginga rya Maarita \p \v 1 Hanʉ twahikirɨ morembe kʉʉsɨ ɨnyʉmu, neho twamɨnyirɨ kʉbha riginga riyo rɨrabhirikirwa Maarita. \v 2 Abhiikari bha hayo bhakatuginihya bhwaheene. Bhakatwakiirya ichoto, kʉ kʉbha ryarɨ ribhaga rye embeho ni imbura yaarɨ ɨratweka. Bhakatʉbhʉʉrɨra itwʉsi twote omorero guyo. \p \v 3 Paaurʉ akateenya zɨɨkwɨ, hanʉ aarɨ arazeegererya momorero, enzoka ɨkahʉrʉkamu kʉ kʉbha yi iryʉya ryo omorero, ikinaazɨrɨra kokobhoko kwazɨ. \v 4 Hanʉ abhaatʉ bhayo bhaarʉʉzɨ kʉbha enzoka iriiturungaaja kokobhoko kwa Paaurʉ, bhakiibhʉʉrɨra, “Ʉmʉʉtʉ wʉnʉ aratʉra kʉbha ni‑mwiti, nangabha ahʉnirɨ mʉnyanza, Eheene, risambwa ryɨtʉ ryɨ ɨkɨkari rɨnʉ rɨkʉtɨnɨra abhasarya, rɨtakumutiga mʉhʉru.” \v 5 Nawe Paaurʉ akayɨkʉngʼʉtɨra enzoka yiyo momorero na ataanyahaarikirɨ nʉʉrʉ hasuuhu. \v 6 Abhaatʉ bhakakina kʉbha Paaurʉ arabhimba, hamwɨ ariitema haasɨ akwɨ, bhakamara ibhaga irɨɨhu bhararɨnda chɨmbu arɨɨbhɨ. Hanʉ bhaarʉʉzɨ kʉbha rɨtareeho ryʉryʉsi rɨnʉ rɨkʉriibhwɨ, bhakatanga kʉgamba kʉbha, wʉnʉ nɨ‑wʉmwɨ wa amasambwa gaabhʉ. \s Paaurʉ arahorya wiisɨ Pubhuriyʉ \p \v 7 Ahagero hanʉ twambukiirɨ haarɨ haguhɨ nʉ ʉmʉgʉndʉ gwʉ ʉmʉkʉrʉ wa riginga riyo, ʉmʉkʉrʉ wuyo arabhirikirwa Pubhuriyʉ. Pubhuriyʉ wuyo akatuginihya bhwaheene ɨwaazɨ, tʉkamara hayo zisikʉ isatʉ. \v 8 Kwibhaga riyo, wiisɨ Pubhuriyʉ aarɨ kʉbhʉrɨrɨ ahindiirɨ, ararwara ehooma nɨ ɨkɨsaaho cha amasaahɨ. Paaurʉ akasikɨra munyumba kumurwɨrɨ, akamʉsabhɨra kwa Mungu, akamʉtʉʉrɨra amabhoko igʉrʉ waazɨ akamohorya. \v 9 Gayo gakakora abharwɨrɨ abhandɨ bhʉʉsi kwiginga riyo bhakaaza kwa Paaurʉ, akabhahorya. \v 10 Abhaatʉ bhayo bhakatʉsʉʉka bhʉkʉngʼu, hanʉ twarɨ tʉrabhʉʉka nu ubhwatʉ, bhakatutiirirya ebhegero bhɨnʉ twarɨ toreenda. \s Paaurʉ arahika kʉrʉbhɨri rwa Ruumi \p \v 11 Hanʉ twamarirɨ imyɨri ɨtatʉ mwiginga muyo, tʉkatanga orogendo kubhwatʉ bhʉmwɨ bhʉnʉ bhwarɨ hayo bhʉrarɨnda ribhaga rye embeho rɨhɨtɨ. Ubhwatʉ bhuyo, bhwarɨ bhwʉ ʉrʉbhɨri rwa Arɨkizandiriya, iriina ryabhwɨ, Amasambwa Zɨmbasa.\f + \fr 28:11 \fr*\fk Amasambwa Zɨmbasa\fk*\ft , amariina gaaku ni Kasta na Pʉrukusi, gakasengerwa na abhahocha bhu ubhwatʉ.\ft*\f* \v 12 Ibhaga iguhɨ tʉkahika kʉrʉbhɨri rwa Sirakusa, tukiikara sikʉ isatʉ. \v 13 Hanʉ twaruurɨ hayo, tukiinaara tʉkahika kʉrʉbhɨri rwa Rɨɨgiyʉ. Hanʉ bhwakɨɨrɨ, ʉmʉkama gʉkarwa rangɨ, gʉkagirya tabhʉʉri waho tʉkahika kʉrʉbhɨri rwa Putiyʉri. \v 14 Tʉkahunana na abhiisirirya abhakɨndichɨtʉ bhakatwisasaama twikarɨ nabhʉ sikʉ muhungatɨ. Akʉmara tʉkagwata ɨnzɨra yu ukuja kʉrʉbhɨri rwa Ruumi. \v 15 Hanʉ abhiisirirya bha Ruumi bhatwigwirɨ, bhakaaza kʉtʉsʉngʼaana komoteera gwa Apiiyo na hanʉ hakubhirikirwa Inyumba Isatʉ za Abhagini. Paaurʉ hanʉ aabharʉʉzɨ akiiyigwa bhwaheene, akakumya Mungu. \s Paaurʉ mʉrʉbhɨri rwa Ruumi \p \v 16 Hanʉ twahikirɨ kʉrʉbhɨri rwa Ruumi, Paaurʉ akiisiriribhwa iikarɨ munyumba yaazɨ umwene, bhakatʉʉra abhasirikarɨ bhu ukumuriibha. \p \v 17 Hanʉ amarirɨ hayo zisikʉ isatʉ, akabhɨrɨkɨra abhakʉrʉ bha Abhayaahudi bhahunanɨ. Hanʉ bhiibhiringirɨ, akabhabhʉʉrɨra, “Abhahiiri bhaanɨ imwɨ, nʉʉrʉ nɨtakʉrirɨ bhʉbhɨ bhwʉbhwʉsi kʉmʉʉtʉ wʉwʉʉsi wi icharʉ chɨtʉ, nʉʉrʉ kʉmanarʉ gɨɨtʉ, nawe nɨkagwatwa Yɨrusarɨɨmu, nɨkatuurwa mʉmabhoko ga Abharuumi. \v 18 Hanʉ Abharuumi bhaamarirɨ kumbuurya, bhakeenda kuntigʉrʉkɨra, kʉ kʉbha bhatarʉʉzɨ ʉbhʉbhɨ bhʉnʉ nakʉrirɨ, bhʉnʉ bhukugirya niitwɨ. \v 19 Nawe Abhayaahudi bhayo, hanʉ bhaangirɨ kʉbha nɨtatigurukirwa, nekeenda ikiina chanɨ kitinirwɨ ɨnʉ na Kaisaari. Ɨtarɨ kʉbha naarɨ ni ingʼana rya kʉgamba abhaatʉ bhi icharʉ chanɨ. \v 20 Gayo nego gaagiriryɨ nɨbhabhɨrɨkɨrɨ korereke tugiibhisiryɨ hamwɨmwɨ, kʉ kʉbha ɨngʼana yɨnʉ nɨbhʉhɨɨrwɨ, neyo ubhwisɨgi bhwa Abhiiziraɨri.” \p \v 21 Abhakʉrʉ bha Abhayaahudi bhakamʉgarukirya bharabhuga, “Itwɨ tʉkɨɨrɨ kogega amaandɨkʉ gʉgʉʉsi kurwa Yudeya igʉrʉ waazʉ, na atareeho wʉmwɨ wɨɨtʉ wʉnʉ aaruurɨ iyo na kʉgamba ingʼana ibhɨ kwa naawɨ. \v 22 Itwɨ tʉrarɨnda kwigwa ganʉ awɨ ukwiseega, kʉ kʉbha ɨnyangi yaazʉ yɨnʉ wiisiriiryɨ, tʉmɨnyirɨ kʉbha ɨragambwa kɨbhɨ mbaara zʉʉsi.” \p \v 23 Bhakiisiriranʼya na Paaurʉ zisikʉ zɨnʉ bhariibhiringɨ, munyumba yɨnʉ aarɨ akwikara. Hanʉ urusikʉ ruyo rwahikirɨ, Abhayaahudi bhayo bhakiibhiringa bhaaru bhʉkʉngʼu. Kwɨma ritabhʉʉri kuhika rigoroobha, Paaurʉ akabhabhʉʉrɨra kwa bhʉnyʉʉhu na kʉbhamenyeekererya ʉbhʉtɨmi bhwa Mungu. Akagema kʉbhakora bhʉʉsi bhiisiriryɨ amangʼana igʉrʉ wa Yɨɨsu, kʉ kʉhɨtɨra imigirʉ ja Musa nɨ ɨbhɨtabhʉ bhya abharʉʉtɨrɨri. \p \v 24 Abhayaahudi obhorebhe bhakiisirirya amangʼana ganʉ Paaurʉ aagambirɨ, nawe abhandɨ bhakagaanga. \v 25 Mmbe bhatiigwanirɨ abheene kobheene. Hanʉ bhaarɨ bharaja, Paaurʉ akabhabhʉʉrɨra ingʼana rɨmwɨ kʉbha, “Ekoro Ɨndɨndu ɨkagamba amaheene na bhasʉʉkʉrʉ, kʉnzɨra yʉ ʉmʉrʉʉtɨrɨri Isaaya, \q \v 26 ‘Ujɨ kʉbhaatʉ bhanʉ, ʉbhabhʉʉrɨrɨ, \q “Ukwigwa muriigwa, nawe mʉtakwobhoora. \q Okorora mʉrarora, nawe mʉtakʉnaama, \q \v 27 kʉ kʉbha abhaatʉ bhanʉ zekoro zaabhʉ zɨbhɨɨrɨ kʉngʼu, \q amatwɨ gatakwigwa, \q amɨɨsʉ gaabhʉ gatakorora. \q Bhatakwenda korora kwa amɨɨsʉ gaabhʉ, \q kwigwa kwa amatwɨ gaabhʉ, \q nʉʉrʉ kwobhoora kwa zekoro zaabhʉ, \q bhataaza kunyiichʉrɨra \q na niinyɨ nɨbhahorye.” ’\f + \fr 28:27 \fr*\xt Rora Isaaya 6:9‑10.\xt*\f*” \p \v 28 Paaurʉ akabhuga, “Mmbe! Momenye kʉbha, ubhutuurya bhʉnʉ bhuruurɨ kwa Mungu bhuhirirwɨ kʉbhaatʉ bhanʉ bhatarɨ Abhayaahudi. Ebho bharabhwitegeerera!” \p \v 29 [Hanʉ aamarirɨ kʉgamba amangʼana gayo, Abhayaahudi bhakaja bharahakaana abheene kobheene.] \p \v 30 Paaurʉ akamara imyaka ɨbhɨrɨ ariikara munyumba yiyo umwene. Bhanʉ bhʉʉsi bhaarɨ bhakumuuzaku aarɨ arabhaginihya. \v 31 Ararwazɨra abhaatʉ kwa bhʉkararu, igʉrʉ wʉ ʉbhʉtɨmi bhwa Mungu ni igʉrʉ wʉ Ʉmʉkʉrʉ Yɨɨsu Kiriisitʉ, na atarɨkiibhwɨ nʉ ʉmʉʉtʉ.