\id 2CO ‑ Ikizu 2 Corinthians \ide UTF-8 \h 2 Abhakʉrintʉ \toc3 2 Abhakʉrintʉ \toc2 2 Abhakʉrintʉ \toc1 Ɨnyarʉbha ya kabhɨrɨ ya Paaurʉ kwa Abhakʉrintʉ \mt2 Ɨnyarʉbha ya kabhɨrɨ ya Paaurʉ kwa \mt1 Abhakʉrintʉ \imt Ʉbhʉkangati \ip Ɨnyarʉbha yɨnʉ yandikirwɨ na Paaurʉ, umutumwa wa Yɨɨsu Kiriisitʉ. Ɨnyarʉbha yɨnʉ nɨ‑ya kabhɨrɨ kwa Abhakiriisitʉ bhʉ ʉrʉbhɨri rwa Kʉrintʉ yɨnʉ tʉʉnayo muBhibhuriya. Nawe mʉnyarʉbha yɨnʉ, Paaurʉ aragambɨra ɨnyarʉbha ɨyɨndɨ yɨnʉ Abhakʉrintʉ bhaarʉʉzɨ nkina haari (2:3‑4). Ɨnyarʉbha yiyo sikʉ zɨnʉ ɨtareeho. \ip Mʉnyarʉbha yɨnʉ Paaurʉ araragɨrɨra kɨnʉ chagiriryɨ achʉrɨ ɨsɨɨmi yaazɨ yʉ ʉkʉbhataarɨra Abhakʉrintʉ. Hamwɨmwɨ na riyo, Paaurʉ areerecha azʉmɨɨrwɨ kʉ kʉbha yɨ ɨngʼana yɨnʉ igwirɨ kurwa kwa Tiitʉ, kʉbha Abhakiriisitʉ bha Kʉrintʉ bhatigirɨ ʉbhʉbhɨ bhwabhʉ. \ip Ubhwɨndi bhwa Paaurʉ kwandɨka ɨnyarʉbha yɨnʉ, bhwarɨ kwerekeererya abhiisirirya bha Kʉrintʉ ganʉ bhakwenderwa kokora mubhwisirirya bhwabhʉ. Akabhaandɨkɨra bhabhɨ mɨɨsʉ igʉrʉ wa abhiija bhʉ ʉrʉrɨmɨ bhanʉ bhiisikiiryɨ mwisengerero kwa mbisi na nangʉ bhariija amangʼana gʉ ʉrʉrɨmɨ. Abhiija bhayo bhaarɨ bharabhuga, Paaurʉ atarɨ umutumwa we eheene wa Kiriisitʉ. Bhaarɨ bhariikorya, ebho nebho abhatumwa abhakʉrʉ bha Kiriisitʉ. Igʉrʉ wa riyo, Paaurʉ ariibhagɨra kʉbha ewe ni‑mutumwa we eheene, na anʉ ʉbhʉnaja kurwa kwa Kiriisitʉ. Arakorabhu kʉnzɨra yʉ ʉkʉbhabhʉʉrɨra Abhakʉrintʉ, mʉbhʉnyʉʉhɨrɨru nɨmu ʉbhʉnaja bhwa Mungu bhʉrarorekana. Na areerekeererya Abhakʉrintʉ igʉrʉ wa zimpirya zaabhʉ kʉsakirya abharɨndu bha Mungu ne emeremo mʉmasengerero. \c 1 \s Amakeerenʼya \p \v 1 Ɨnyarʉbha yɨnʉ nandikirɨ inyɨ Paaurʉ, nɨrɨ hamwɨmwɨ nu umwisirirya ʉmʉkɨndichɨtʉ Timoseo. Inyɨ Paaurʉ ni‑mutumwa\f + \fr 1:1a \fr*\fk Umutumwa\fk*\ft . Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora ringʼana \ft*\it abhatumwa\it* muKiniibhasa.\f* wa Yɨɨsu Kiriisitʉ kurwɨra kʉbhʉsɨɨgi bhwa Mungu. Tʉrabhaandɨkɨra imwɨ abhiisirirya bhʉ ʉrʉbhɨri rwa Kʉrintʉ, hamwɨmwɨ na abharɨndu\f + \fr 1:1b \fr*\fk Abharɨndu\fk*\ft . Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora Ikiniibhasa.\ft*\f* bhʉʉsi bha Mungu bhanʉ bharɨ mucharʉ cha Akaaya. \p \v 2 Ɨbhɨgʉngi no omorembe kurwa kwa Bhaabha Mungu, na kʉMʉkʉrʉ Yɨɨsu Kiriisitʉ, bhɨbhɨ na niimwɨ. \s Mungu ahaabhaha umwʉyʉ mʉnyaakʉ \p \v 3 Akumibhwɨ Mungu, Bhaabha wʉ Ʉmʉkʉrʉ wɨɨtʉ Yɨɨsu Kiriisitʉ, Bhaabha wɨ ɨbhɨgʉngi, na newe Mungu wʉnʉ akotohonʼya kwa gʉʉsi. \v 4 Ewe aratohonʼya mʉnyaakʉ yɨɨtʉ yʉʉsi, korereke na niitwɨ tʉnajɨ kohonʼya abhandɨ bhanʉ bharɨ mʉnyaakʉ, chɨmbu itwɨ tʉkʉhʉnibhwa na Mungu. \v 5 Chɨmbu tokongʼeha kobhona ɨnyaakʉ igʉrʉ wa Kiriisitʉ, ɨbhuɨbhu Mungu arakaja kotohonʼya kʉhɨtɨra kwa Kiriisitʉ. \v 6 Hanʉ tʉkʉnyaaka, tʉranyaaka igʉrʉ wʉ ʉkʉhʉnibhwa kwanyu nu ubhutuurya bhwanyu. Na hanʉ itwɨ tʉkʉhʉnibhwa, neho na niimwɨ mʉkʉsʉngʼaana ʉbhʉhʉnibhwa. Ʉbhʉhʉnibhwa bhuyo bhʉrabhasakirya kwigumirirya mʉnyaakʉ yiryayirya na niitwɨ tʉkʉnyaaka. \v 7 Ubhwisɨgi bhwɨtʉ kwa niimwɨ nɨ‑bhʉkʉrʉ, kʉ kʉbha tʉmɨnyirɨ, chɨmbu mʉkʉnyaaka ncha niitwɨ, nɨmbu mʉkʉhʉnibhwa ncha niitwɨ. \p \v 8 Abhahiiri bhɨɨtʉ, toreenda momenye chɨmbu twanyaakirɨ mucharʉ cha Asiya. Ɨnyaakʉ yɨnʉ twabhwɨnɨ, ɨkatuhiza kʉkɨra zinguru zɨɨtʉ, tʉkakina tʉrakwa. \v 9 Amaheene, tukiiyigwa mumyʉyʉ jɨtʉ nkina tubhwɨnɨ ɨtɨnɨrʉ yu uruku. Riyo rɨkahʉrʉka, korereke tutigɨ kwiyisega itwɨ abheene, nawe twisege Mungu, wʉnʉ ahaaryʉra abhaku. \v 10 Ewe newe aatʉsabhwirɨ hanʉ twarɨ mʉnyaakʉ ɨkʉrʉ yu ukukwa, na arangʼeha kʉtʉsabhʉra. Itwɨ tʉramwisega ewe kʉbha arabha arakorabhu, \v 11 arɨɨbhɨ muriisakirya na niitwɨ kʉ kʉtʉsabhɨra kwa Mungu. Ewe ariigwa amasabhi gaanyu na kotoha ʉrʉbhangʉ itwɨ, neho abhaatʉ bhaaru bhakukumya Mungu igʉrʉ wɨɨtʉ. \s Paaurʉ arasinya ɨsɨɨmi yaazɨ yu ukuja Kʉrintʉ \p \v 12 Mmbe, itwɨ turiiyigwa kwingʼana rɨmwɨ. Zekoro zɨɨtʉ zɨratwerecha kʉbha, twikɨɨrɨ kʉbhʉgʉrʉrʉku na kobhoronge bhʉnʉ bhukurwa kwa Mungu. Tʉtakʉrirɨbhu kubhwʉbhʉʉri bhwɨ ɨɨsɨ yɨnʉ, nawe kʉbhɨgʉngi bhya Mungu. Nɨmbu twikɨɨrɨ kʉʉsɨ hanʉ, kɨnda mubhwigwani bhwɨtʉ na niimwɨ. \v 13 Tʉtakʉbhaandɨkɨra kwa kubhisa, nawe tʉrabhaandɨkɨra ganʉ mʉkʉtʉra kosoma nu ukwobhoora bhwaheene. Niriisega kʉbha mʉratwobhoora bhʉkʉngʼu, \v 14 nangabha kwa nangwɨnʉ mʉratwobhoora kʉrʉbhaara ʉrʉmwɨ. Morobhoora bhwaheene kʉbha, urusikʉ rwʉ ʉkʉgarʉka kʉ Ʉmʉkʉrʉ Yɨɨsu, muriiyigwa igʉrʉ wɨɨtʉ, chɨmbu na niitwɨ tukwiyigwa igʉrʉ waanyu. \p \v 15 Naarɨ nu ubhwisɨgi bhuyo, na riyo neryo ryagiriryɨ neende kuuza kwa niimwɨ hinga, korereke mobhone ʉrʉbhangʉ rwa kabhɨrɨ. \v 16 Nɨɨndirɨ kʉhɨta kwa niimwɨ, ribhaga ryu ukuja mucharʉ cha Makɨdʉniya, na ribhaga ryʉ ʉkʉgarʉka kurwa Makɨdʉniya, korereke mʉnsakiryɨ morogendo rwanɨ rwu ukuja Yudeya. \v 17 Nangʉ, muriiseega nɨkatiga kuuza kwa niimwɨ, kʉ kʉbha nɨtarɨ bhwɨma? Hamwɨ muriiseega nɨrakangatwa na amiisɨɨgi gaanɨ, nego gakugirya nibhugɨ “Hee” ribhaga ɨrɨndɨ, na ribhaga ɨrɨndɨ nibhugɨ “Zɨyi”? \p \v 18 Nawe nangʉ, chɨmbu Mungu ne‑moheene, ganʉ twabhabhuuriirɨ, gataarɨ ga kubhuga, “Hee” na “Zɨyi” kwi ibhaga rɨmwɨ. \v 19 Nɨragambabhu, kʉ kʉbha Yɨɨsu Kiriisitʉ, Umwana wa Mungu,\f + \fr 1:19a \fr*\fk Umwana wa Mungu\fk*\ft . Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora Ikiniibhasa.\ft*\f* wʉnʉ inyɨ, Sirwanʉ\f + \fr 1:19b \fr*\fk Sirwanʉ\fk*\ft , mʉkɨtabhʉ cha Amahocha ga Abhatumwa arabhirikirwa \ft*\fqa Siira.\fqa*\f* na Timoseo, twarwazirɨ kwa niimwɨ, ataarɨ wa kubhuga, “Hee” na “Zɨyi” kwi ibhaga rɨmwɨ. Nawe kwawɨ ribhaga ryʉsi ne‑“Hee.” \v 20 Nɨmbu, kʉ kʉbha gʉʉsi ganʉ Mungu aaragɨɨnʼyɨ, gabhɨɨrɨ kʉhɨtɨra kwawɨ. Necho tʉrabhuga kʉhɨtɨra Yɨɨsu Kiriisitʉ, “Garamɨ,” igʉrʉ wu ukukumya Mungu. \v 21 Mmbe, Mungu newe akʉtʉnaja itwɨ na niimwɨ kwa kugwatana na Kiriisitʉ. Atʉrʉbhwɨrɨ \v 22 na kʉtʉtʉʉrɨra ʉrʉkaamʉ ko kotoha Ekoro Ɨndɨndu\f + \fr 1:22 \fr*\fk Ekoro Ɨndɨndu\fk*\ft . Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora Ikiniibhasa.\ft*\f* mozekoro zɨɨtʉ, korereke abhɨ ichɨrɨkɨnʼyʉ cha gʉʉsi ganʉ Mungu akotobhonera. \p \v 23 Ganʉ nɨkʉgamba nɨ‑ga amaheene, na Mungu amɨnyirɨ! Nɨtaagarukirɨ kwa niimwɨ Kʉrintʉ, kʉ kʉbha nɨtɨɨndirɨ kʉnyahaara zekoro zaanyu. \v 24 Kɨnʉ nikwenda kʉgamba nɨ‑kʉbha, tʉtakwenda ʉkʉkangata ubhwisirirya bhwanyu, kʉ kʉbha mʉkʉngʼɨɨrɨ mubhwisirirya. Nawe, itwɨ nɨ‑bhahocha hamwɨmwɨ na niimwɨ, igʉrʉ wo obhozomerwa bhwanyu. \c 2 \p \v 1 Mmbe nɨkatɨnɨra kʉbha, nɨtaaza kwa niimwɨ naatu, korereke nɨtagirya murumɨkɨ. \v 2 Inyɨ nɨraagiryɨ imwɨ murumɨkɨ, nɨ‑wɨɨwɨ araankore nezomerwe? Niimwɨ bharyabharya, bhanʉ nagiriryɨ murumɨkɨ! \v 3 Kiyo necho chagiriryɨ nɨbhaandɨkɨrɨ mʉnyarʉbha kʉbha nɨtakuuza kwa niimwɨ, nɨtaaza kurumikibhwa na niimwɨ, bhanʉ mukwenderwa konkora nezomerwe. Nɨ‑maheene kʉbha inyɨ nɨraazomerwe, imwʉsi mʉrazomerwa. \v 4 Nɨkabhaandɨkɨra ɨnyarʉbha yirya kwa kurumɨka bhʉkʉngʼu na kwa nyaakʉ mokoro yaanɨ, na kwa ngusuri nzaru. Ubhwɨndi bhwanɨ bhʉtarɨ murumɨkɨ, nawe naarɨ nereenda momenye chɨmbu nɨbhasɨɨgirɨ bhʉkʉngʼu. \s Ʉbhʉbhɨɨrɨri kʉmʉsarya \p \v 5 Nangʉ ʉmʉʉtʉ wʉnʉ arumikiryɨ ʉmʉkɨndichazɨ, atandumikiryɨ inyimwene, nawe ribhaara ɨrɨndɨ arumikiryɨ na niimwɨ imwʉsi. Nawe nɨtakwenda kukurya mangʼana. \v 6 Ɨnyaakʉ yɨnʉ ʉmʉʉtʉ wuyo aabhwɨnɨ kurwa kʉbhaaru gatɨ waanyu, yiisirɨ. \v 7 Nangʉ moreenderwa komobheerera na komoha umwʉyʉ, korereke ataaza kurumɨka bhʉkʉngʼu, kuhika kukwa umwʉyʉ. \v 8 Nɨrabhiisasaama mumwereche kʉbha mʉmʉsɨɨgirɨ. \v 9 Ɨkɨndɨ kɨnʉ chagiriryɨ nɨkabhaandɨkɨra ɨnyarʉbha yɨnʉ, yaarɨ nɨ‑kʉbhagema, korereke nemenye arɨɨbhɨ mwarɨ mʉranyiigwa kwa gʉʉsi. \v 10 Hanʉ mokobheerera ʉmʉʉtʉ wurya, na niinyɨ nɨramobheerera. Na arɨɨbhɨ rereho ringʼana rɨnʉ nikwenderwa komobheerera, nɨmarirɨ komobheerera mʉbhʉtangɨ bhwa Kiriisitʉ igʉrʉ waanyu, \v 11 korereke Shɨtaani\f + \fr 2:11 \fr*\fk Shɨtaani\fk*\ft . Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora Ikiniibhasa.\ft*\f* ataaza kutuhiza, kʉ kʉbha tʉmɨnyirɨ ʉbhʉngʼɨɨni bhwazɨ. \s Paaurʉ mʉrʉbhɨri rwa Turowa \p \v 12 Mmbe, hanʉ nahikirɨ mʉrʉbhɨri rwa Turowa kurwaza Ɨngʼana Ɨnzʉmu igʉrʉ wa Kiriisitʉ, nɨkabhona Ʉmʉkʉrʉ amarirɨ kunyiigʉrɨra ɨnzɨra yo okohocha emeremo jazɨ. \v 13 Nawe nɨtaarɨ no omorembe mumwʉyʉ gwanɨ, kʉ kʉbha nɨtamubhwɨnɨyʉ Tiitʉ, umwisirirya ʉmʉkɨndichanɨ. Igʉrʉ wa riyo, nɨkabharaga abhaatʉ bhi iyo, nɨkatanʉra kuja Makɨdʉniya. \s Ʉkʉraganʼya ubhuhiza bhwa Kiriisitʉ \p \v 14 Nawe tʉrakumya Mungu, kʉ kʉbha aratʉkangata ribhaga ryʉsi kuriiryata ubhuhiza bhwa Kiriisitʉ. Na aratokora itwɨ kʉnyaraganʼya ʉbhʉmɨnyi bhwɨ ɨngʼana igʉrʉ wa Kiriisitʉ ahagero hʉʉsi, chɨmburya uruhuzu ʉrʉzʉmu rʉhaanyaragana hʉʉsi. \v 15 Nɨmbu ɨrɨ, kʉ kʉbha itwɨ twangɨ amaguta amazʉmu ganʉ Kiriisitʉ akuhurukirya Mungu. Amaguta gayo garabhahikɨra abhaatʉ bhʉʉsi, bhanʉ bhakʉsabhurwa na bhanʉ bhabhurirɨ. \v 16 Kʉbhanʉ bhabhurirɨ, uruhuzu ruyo nɨ‑rʉbhɨ, rʉrareeta uruku. Nawe kʉbhanʉ bhakʉsabhurwa, uruhuzu ruyo rʉzʉmu, rʉrareeta ʉbhʉhʉru. Nangʉ, nɨ‑wɨɨwɨ wʉnʉ akʉtʉra kohocha emeremo ju ukunyaraganʼya Ɨngʼana Ɨnzʉmu ya Kiriisitʉ? \v 17 Itwɨ tʉtaangɨ abhaatʉ bhanʉ bhakusuruja ringʼana rya Mungu, korereke bhabhone ubhwera. Nawe itwɨ, kʉmanaga ga Kiriisitʉ, tʉraraganʼya ringʼana rya Mungu kobhoronge bhwʉsi mʉbhʉtangɨ bhwa Mungu, kʉ kʉbha ewe newe aatutumirɨ. \c 3 \s Abhahocha bhʉ ʉbhʉragɨ ubhuhya \p \v 1 Nangʉ, muriiseega tʉratanga naatu kwikumya itubheene? Zɨyi, itwɨ tʉtaangɨ abhaatʉ bhanʉ bhakʉbhareetera ɨnyarʉbha yu ukwitonda hamwɨ kʉsabha ɨnyarʉbha kurwa kwa niimwɨ. \v 2 Imwɨ niimwɨ ɨnyarʉbha yɨɨtʉ, yɨnʉ yandikirwɨ mumyʉyʉ jɨtʉ, na abhaatʉ bharatʉra kosoma na koyemenya. \v 3 Moreerekenʼya kʉbha mʉbhɨɨrɨ ɨnyarʉbha ya Kiriisitʉ, yɨnʉ ikwerecha emeremo gɨnʉ twakʉrirɨ kwa niimwɨ. Ɨnyarʉbha yiyo ɨtaandikirwɨ kubhwinʉ, nawe kwe Ekoro ya Mungu wʉ ʉbhʉhʉru. Ɨtaandikirwɨ kʉmaganga, nawe yandikirwɨ mozekoro za abhaatʉ.\f + \fr 3:3 \fr*\xt Rora Kʉhʉrʉka 24:12, 31:18; Yɨrɨmiya 31:33.\xt*\f* \p \v 4 Tʉragamba gayo, kʉ kʉbha tunu ubhwisɨgi kwa Mungu kʉhɨtɨra Kiriisitʉ. \v 5 Ɨtarɨ turiiseega tʉratʉra kokora chʉchʉsi kʉbhʉnaja bhwɨtʉ itubheene, nawe ʉbhʉnaja bhwɨtʉ bhʉrarwa kwa Mungu. \v 6 Ewe newe aatʉhɨɨrɨ ʉbhʉnaja bhwʉ ʉkʉbha abhahocha bhʉ ʉbhʉragɨ ubhuhya.\f + \fr 3:6a \fr*\xt Rora Yɨrɨmiya 31:31‑34.\xt*\f* Ʉbhʉragɨ\f + \fr 3:6b \fr*\fk Ʉbhʉragɨ\fk*\ft . Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora Ikiniibhasa.\ft*\f* bhuyo bhʉtakurwa kumigirʉ gɨnʉ jandikirwɨ, nawe ni‑bhwe Ekoro Ɨndɨndu, kʉ kʉbha imigirʉ gɨrareeta uruku, nawe Ekoro Ɨndɨndu ɨrareeta ʉbhʉhʉru. \s Ʉbhʉgʉngʉ bhwʉ ʉbhʉragɨ ubhuhya \p \v 7 Nangabha imigirʉ gɨnʉ jandikirwɨ kʉmaganga gɨkareeta uruku, nawe gɨkaaza mʉbhʉgʉngʉ, kuhika Abhiiziraɨri bhakatamwa korora ubhushʉ bhwa Musa.\f + \fr 3:7a \fr*\fk Musa\fk*\ft . Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora Ikiniibhasa.\ft*\f* Bhakatamwa kʉ kʉbha ubhushʉ bhwazɨ bhʉkabharya igʉrʉ wʉ ʉbhʉgʉngʉ, nangabha ibhaga isuuhubhu, ʉkʉbharya kurya kʉkabhʉʉrabhʉʉra.\f + \fr 3:7b \fr*\xt Rora Kʉhʉrʉka 34:29‑30.\xt*\f* \v 8 Nangʉ emeremo je Ekoro Ɨndɨndu gɨtakʉbha nʉ ʉbhʉgʉngʉ kʉkɨraho? \v 9 Na arɨɨbhɨ emeremo gɨnʉ gekokora abhaatʉ kutinirwa gɨnʉ ʉbhʉgʉngʉ, nangʉ emeremo gɨnʉ gekoreeta eheene mʉbhʉtangɨ bhwa Mungu gɨtakʉbha nʉ ʉbhʉgʉngʉ kʉkɨraho? \v 10 Nangʉ, ʉbhʉgʉngʉ bhwʉ ʉbhʉragɨ bhwɨ ɨkarɨ bhʉtarɨngʼɨɨnɨ nʉ ʉbhʉgʉngʉ bhwʉ ʉbhʉragɨ ubhuhya, kʉ kʉbha ʉbhʉgʉngʉ bhwʉ ʉbhʉragɨ ubhuhya nɨ‑bhʉkʉrʉ bhʉkʉngʼu. \v 11 Arɨɨbhɨ kɨnʉ charɨ kɨkʉbhʉʉrabhʉʉra ibhaga isuuhubhu charɨ nʉ ʉbhʉgʉngʉ, nangʉ kɨnʉ kɨkʉrama kemerano kɨtaana ʉbhʉgʉngʉ bhʉkʉrʉ kʉkɨraho? \p \v 12 Mmbe, kʉ kʉbha riyo neryo ubhwisɨgi bhwɨtʉ, tʉrakora kwa bhʉkararu. \v 13 Itwɨ tʉtaangɨ Musa, chɨmbu ikundikiiryɨ ubhushʉ nɨ ɨkɨsagi, korereke Abhiiziraɨri bhatarora chɨmbu ʉkʉbharya kwarɨ kʉkʉbhʉʉrabhʉʉra.\f + \fr 3:13 \fr*\xt Rora Kʉhʉrʉka 34:33‑35.\xt*\f* \v 14 Nawe Abhiiziraɨri bhatɨɨndirɨ komenya, kuhika nangwɨnʉ hanʉ bhakosoma Ʉbhʉragɨ bhwɨ Ɨkarɨ, bharatamwa komenya amaheene, bharabha nkina bharɨchibhwɨ nɨ ɨkɨsagi kiyo. Ɨkɨsagi kiyo kɨkɨɨrɨ kuruusibhwaho, kʉ kʉbha kɨraruusibhwaho, hanʉ ʉmʉʉtʉ ariisiriryɨ Kiriisitʉ. \v 15 Amaheene nʉʉrʉ reero yɨnʉ, hanʉ ɨbhɨtabhʉ bhyi imigirʉ ja Musa bhekosomwa, zekoro zaabhʉ zɨrakundikiribhwa, bhatamenya amaheene. \v 16 Nawe ʉmʉʉtʉ wʉnʉ akwichʉrɨra Ʉmʉkʉrʉ, Ʉmʉkʉrʉ aramuruusha ɨkɨsagi kiyo. \v 17 Mmbe Ʉmʉkʉrʉ newe Ekoro, na hanʉ Ekoro yʉ Ʉmʉkʉrʉ ɨrɨ, neho ubhwiyagaaruri bhʉrɨ. \v 18 Na bhanʉ bhʉʉsi tʉtakwikundikirya ubhushʉ nɨ ɨkɨsagi, toreerekenʼya ʉbhʉgʉngʉ bhwʉ Ʉmʉkʉrʉ chɨmbu ekerore kikwerekenʼya ipicha. Ʉmʉkʉrʉ newe Ekoro, aratuchʉra korereke tutuubhanɨ nawe, kurwa kʉ ʉbhʉgʉngʉ kuhika kʉ ʉbhʉgʉngʉ ʉbhʉkʉrʉ kʉkɨraho. \c 4 \s Amanaga ga Mungu kobhegero bhyo obhototo \p \v 1 Mmbe, kʉ kʉbha Mungu atʉhɨɨrɨ omoremo gʉnʉ kʉbhɨgʉngi bhyazɨ, tʉtakukwa umwʉyʉ. \v 2 Twangirɨ kokora amangʼana gi imbisi na ga zɨsʉni. Tʉtakʉkangirirya abhaatʉ, na tʉtakʉsanginʼya ɨngʼana ya Mungu nʉ ʉrʉrɨmɨ. Nawe, tʉragamba amaheene habhwɨrʉ, korereke abhaatʉ bhʉʉsi bhamenye mozekoro zaabhʉ itwɨ nɨ‑bhaatʉ bhe eheene mʉbhʉtangɨ bhwa Mungu. \v 3 Nawe arɨɨbhɨ Ɨngʼana Ɨnzʉmu yɨnʉ tʉkʉraganʼya ɨtakomenyekana, nɨ‑kʉbhanʉ bhakurimɨra abheene. \v 4 Abhaatʉ bhayo bhatakwisirirya Yɨɨsu, kʉ kʉbha Shɨtaani, ʉmʉtɨmi wɨ ɨɨsɨ yɨnʉ, ahukwiryɨ amangʼɨɨni gaabhʉ. Kiyo necho kikugirirya bharatamwa korora ubhwɨrʉ bhwɨ Ɨngʼana Ɨnzʉmu igʉrʉ wʉ ʉbhʉkʉrʉ bhwa Kiriisitʉ, newe ekerenjo cha Mungu. \v 5 Itwɨ tʉtakwirwazɨra itubheene, nawe tʉrarwaza kʉbha Yɨɨsu Kiriisitʉ newe Ʉmʉkʉrʉ, na niitwɨ, nɨ‑bhambʉʉsa bhaanyu igʉrʉ wa Yɨɨsu. \v 6 Mungu akabhuga, “Ubhwɨrʉ bhʉbhanzɨ mukiirimya.”\f + \fr 4:6 \fr*\xt Rora Ʉbhʉtangɨ 1:3.\xt*\f* Ewe newe abhanzirɨ mozekoro zɨɨtʉ, na kotokora komenya ʉbhʉkʉrʉ bhwazɨ, mubhushʉ bhwa Yɨɨsu Kiriisitʉ. \p \v 7 Nawe itwɨ bhanʉ tuni ikibhumbɨkʉ kiyo, twangɨ ebhegero bhɨnʉ bhibhumbirwɨ kobhototo, korereke emenyekanɨ kʉbha, amanaga amakʉrʉ go okokora emeremo giyo gararwa kwa Mungu, ɨtarɨ kwa niitwɨ. \v 8 Tʉrabhona zɨnyaakʉ nzaru, nawe tʉtakʉtamwa. Tʉrabhona ʉrʉhaho, nawe tʉtakukwa umwʉyʉ. \v 9 Tʉranyaakibhwa, nawe Mungu atakututiga. Bharatorekera, nawe tʉtakukwa. \v 10 Zisikʉ zʉʉsi ɨmɨbhɨrɨ jɨtʉ gɨrɨ mʉtabhaaribhaari yu ukukwa ncha Yɨɨsu, korereke ʉbhʉhʉru bhwa Yɨɨsu bhororekanɨ mʉmɨbhɨrɨ jɨtʉ. \v 11 Itwɨ abhahʉru, tʉragenda nu uruku ribhaga ryʉsi igʉrʉ wa Yɨɨsu, korereke ʉbhʉhʉru bhwazɨ bhororekanɨ mʉmɨbhɨrɨ jɨtʉ gɨnʉ gikukwa. \v 12 Mmbe, kʉrɨngʼaana ne emeremo jɨtʉ, itwɨ tʉrɨ mʉmabhɨ gu uruku, nawe kʉhɨtɨra gayo, imwɨ mʉrabhona ʉbhʉhʉru. \p \v 13 Amaandɨkʉ Amarɨndu garabhuga, “Nikiisirirya necho nɨgambirɨ.”\f + \fr 4:13 \fr*\xt Rora Zabhuri 116:10.\xt*\f* Na itwʉsi turiisirirya, necho tʉkʉgamba. \v 14 Tʉmɨnyirɨ kʉbha, Mungu wʉnʉ aamuryurirɨ Ʉmʉkʉrʉ Yɨɨsu, araturyʉra iitwɨ chɨmbu aamuryurirɨ Yɨɨsu. Ewe aratoreeta hamwɨmwɨ na niimwɨ mʉbhʉtangɨ bhwazɨ. \v 15 Amangʼana gʉʉsi ganʉ tokobhona ni‑gʉrʉ waanyu, korereke ɨbhɨgʉngi bhya Mungu rʉbhahikɨrɨ abhaatʉ bhaaru kʉkɨraho, na Mungu akumibhwɨ. Na kuriyo arangʼeha kugungibhwa. \s Ʉbhʉgʉngʉ bhwa kemerano \p \v 16 Mmbe tʉtakukwa umwʉyʉ. Nangabha ɨmɨbhɨrɨ jɨtʉ gɨrakunguha, nawe Mungu aratokora bhahya sikʉ zʉʉsi. \v 17 Nɨragambabhu, kʉ kʉbha ɨnyaakʉ yɨɨtʉ nɨ‑hʉhʉ na yi ibhaga isuuhubhu. Na ɨratokorera ʉbhʉgʉngʉ bhwa kemerano, bhʉnʉ bhokongʼeha kʉbha bhwaru bhʉkʉngʼu. \v 18 Tʉtarora ebhegero bhɨnʉ bhekororekana, nawe torore bhɨnʉ bhɨtakororekana, kʉ kʉbha bhɨnʉ bhekororekana ni‑bhyi ibhaga isuuhubhu, nawe, bhɨnʉ bhɨtakororekana, ni‑bhya kemerano. \c 5 \p \v 1 Tʉmɨnyirɨ kʉbha, ɨmɨbhɨrɨ jɨtʉ jangɨ amabhuru ganʉ tukwikaramu kʉʉsɨ yɨnʉ. Nawe hanʉ gakʉsarɨka, Mungu aratoha inyumba ya kemerano mwisaarʉ, yɨnʉ ɨtakwʉmbakwa na abhaatʉ. \v 2 Kʉmɨbhɨrɨ jɨtʉ ja nangwɨnʉ tʉranyahaarɨka, turiigomba bhʉkʉngʼu kʉhaabhwa inyumba iihya, na kwibhʉhibhwa ɨmɨbhɨrɨ jɨtʉ imihya gɨnʉ giri mwisaarʉ. \v 3 Hanʉ tukwibhʉhibhwa ɨmɨbhɨrɨ imihya, tʉtakʉbha tʉʉhʉ. \v 4 Ribhaga rɨnʉ tʉkɨɨrɨ na amabhuru gɨɨtʉ, tʉranyahaarɨka bhʉkʉngʼu mozekoro zɨɨtʉ, kʉ kʉbha tʉrahizwa na amangʼana. Ɨtarɨ toreenda kuruusha ɨmɨbhɨrɨ gɨnʉ gikukwa, nawe toreenda kwibhʉhibhwa ɨmɨbhɨrɨ gɨnʉ gɨtakukwa, korereke ɨmɨbhɨrɨ gɨnʉ gikukwa gimirwɨ nʉ ʉbhʉhʉru. \v 5 Mungu newe atʉkʉrirɨ igʉrʉ wa amangʼana gayo, na atʉhɨɨrɨ Ekoro yaazɨ, korereke abhɨ ichɨrɨkɨnʼyʉ cha gayo. \p \v 6 Nangʉ, tunu ubhwisɨgi ribhaga ryʉsi, naabha tʉmɨnyirɨ kʉbha, hanʉ kwikara nɨ ɨmɨbhɨrɨ gɨnʉ, tore kore nʉ Ʉmʉkʉrʉ. \v 7 Turiikara kʉnzɨra yu ubhwisirirya, ɨtarɨ ko korora kwa mɨɨsʉ. \v 8 Heene tunu ubhwisɨgi, naatu tʉrarora hakɨrɨku twangatigirɨ ɨmɨbhɨrɨ gɨnʉ, na kuja kwikara nʉ Ʉmʉkʉrʉ. \v 9 Tʉbhɨ kʉʉsɨ kʉnʉ, hamwɨ tʉtabha kʉʉsɨ kʉnʉ, ubhwɨndi bhwɨtʉ ne‑kozomeerya Ʉmʉkʉrʉ. \v 10 Nɨmbu, kʉ kʉbha itwʉsi turiimɨɨrɨra mʉbhʉtangɨ bhwi ikitumbɨ cha Kiriisitʉ chɨ ɨtɨnɨrʉ, korereke bhʉʉsi bhahaabhwɨ amarihi kʉrɨngʼaana na ganʉ bhaakʉrirɨ kʉmʉbhɨrɨ kʉnʉ, gabhɨ amazʉmu hamwɨ gabhɨ amabhɨ. \s Ukugwatanʼya abhaatʉ \p \v 11 Mmbe, tʉmɨnyirɨ kʉbha toreenderwa kʉsʉʉka na kwitegeerera Ʉmʉkʉrʉ. Tʉrakaja kuruta abhaatʉ, korereke bhatʉrɨ kwisirirya. Mungu atʉmɨnyirɨ bhwaheene chɨmbu tʉrɨ, na niinyɨ niriisega imwʉsi mutwɨzɨ bhwaheene mozekoro zaanyu. \v 12 Ɨtarɨ tʉragema kwikumya kwa niimwɨ, nawe toreenda kʉbhaha umweya gu ukwikumya igʉrʉ wɨɨtʉ. Kʉnzɨra yiyo, mʉrabha na amangʼana gʉ ʉkʉbhagarukirya bhanʉ bhakwikumirya amangʼana gaabhʉ gi igʉrʉgʉrʉbhu, na gatarɨ amangʼana ga mokoro. \v 13 Arɨɨbhɨ tʉrarorekana bhasazi tʉrɨ, ni‑gʉrʉ wa Mungu, nawe arɨɨbhɨ tʉrarorekana kʉbha tʉna amangʼɨɨni, ni‑gʉrʉ waanyu. \v 14 Ʉbhʉsɨɨgi bhwa Kiriisitʉ bhʉratʉkangata, kʉ kʉbha tʉmɨnyirɨ kʉbha ʉmʉʉtʉ wʉmwɨ akakwa igʉrʉ wa abhaatʉ bhʉʉsi, enzobhooro yaku nɨ‑kʉbha, abhaatʉ bhʉʉsi bhakakwa. \v 15 Na akakwa igʉrʉ wa abhaatʉ bhʉʉsi, korereke abhahʉru bhatigɨ kwikara igʉrʉ waabhʉ abheene, nawe bhiikarɨ igʉrʉ wa wʉnʉ aakuurɨ na kuryʉka igʉrʉ waabhʉ. \p \v 16 Nangʉ kʉtangɨra nangwɨnʉ tʉtakorengekanʼya ʉmʉʉtʉ wʉwʉʉsi kwa komororabhu. Nangabha ribhaga ɨrɨndɨ twarɨ tʉrarora Kiriisitʉ kʉnzɨra yiyo, nawe nangʉ tʉtakomororabhu kwikɨ. \v 17 Ʉmʉʉtʉ wʉwʉʉsi wʉnʉ agwatɨɨnɨ na Kiriisitʉ, abhɨɨrɨ mʉʉtʉ muhya, gɨ ɨkarɨ gahitirɨ, amangʼana amahya gahikirɨ! \v 18 Gayo gʉʉsi ne emeremo ja Mungu. Ewe atwigwaniryɨ neewe kʉnzɨra ya Kiriisitʉ.\f + \fr 5:18 \fr*\xt Rora Abharuumi 5:10.\xt*\f* Na niitwɨ atʉhɨɨrɨ emeremo ju ukwerecha abhaatʉ ɨnzɨra yu ukugwatanibhwa na Mungu. \v 19 Nekwe ukubhuga kʉbha, kʉhɨtɨra kwa Kiriisitʉ, Mungu aarɨ aragwatanʼya abhaatʉ neewe, ataabhabhariirɨ ʉbhʉbhɨ bhwabhʉ. Na atʉhɨɨrɨ itwɨ emeremo jʉ ʉkʉbhʉʉrɨra abhaatʉ ɨngʼana yu ubhugwatani bhuyo. \p \v 20 Mmbe, Kiriisitʉ atutumirɨ kohocha emeremo jazɨ, na kʉhɨtɨra kwa niitwɨ Mungu arabhasabha mwigwanɨ nawe. Tʉrabhasabha igʉrʉ wa Kiriisitʉ, mwigwanɨ neewe. \v 21 Kiriisitʉ ataarɨ nʉ ʉbhʉbhɨ bhwʉbhwʉsi, nawe Mungu akamʉbharɨra ʉbhʉbhɨ bhwɨtʉ bhwʉsi, korereke itwɨ tʉbharwɨ bhe eheene mʉbhʉtangɨ bhwa Mungu kʉhɨtɨra kwawɨ. \c 6 \p \v 1 Nangʉ, kʉ kʉbha tʉrahocha emeremo hamwɨmwɨ na Mungu, tʉrabhiisasaama mutiisirirya ɨbhɨgʉngi bhirya mwasʉngʼɨɨnɨ kurwa kwa Mungu bhɨbhʉrɨ bhʉʉha. \v 2 Mungu arabhuga mʉMaandɨkʉ Amarɨndu, \q “Ribhaga rɨnʉ ryɨndirwɨ, nɨkakwigwa, \q urusikʉ rwʉ ʉbhʉsabhurwa, nɨkakʉsakirya.”\f + \fr 6:2 \fr*\xt Rora Isaaya 49:8.\xt*\f* \m Mmbe itegeerera, ribhaga rɨnʉ rikwɨndibhwa, nɨ‑rɨnʉ, urusikʉ rwʉ ʉbhʉsabhurwa, nɨ‑rʉnʉ! \s Ukwigumirirya komeremo ja Mungu \p \v 3 Tʉtakokorera ʉmʉʉtʉ wʉwʉʉsi ringʼana ryʉryʉsi rɨnʉ rikumwigatanʼya, korereke obhohocha bhwɨtʉ bhʉtagambwa kɨbhɨ. \v 4 Nawe toreerecha kʉmangʼana gʉʉsi kʉbha, nɨ‑bhahocha bha Mungu tʉrɨ. Tʉrakorabhu kukwigumirirya bhʉkʉngʼu mʉnyaakʉ na tabhaaribhaari nzaru. \v 5 Tʉtɨmirwɨ, tʉbhʉhirwɨ mokebhoho, na tʉrɨgirwɨ na amaribhita ga abhaatʉ. Tʉkʉrirɨ emeremo ɨmɨkʉngʼu, tʉtɨngɨɨzirɨ na tʉhʉʉyirɨ nɨ ɨnzara. \v 6 Naatu turiiyeerekanʼya kʉbha abhahocha bha Mungu kʉbhʉgʉrʉrʉku, kʉbhʉmɨnyi, kubhwigumirirya kʉbhʉzʉmu, kʉnzɨra yʉ ʉkʉkangatwa ne Ekoro Ɨndɨndu, kʉbhʉsɨɨgi bhwa amaheene \v 7 na ku kurwaza amangʼana ga amaheene. Tʉrakora gayo gʉʉsi kʉmanaga ga Mungu. Eheene neyo ebheseme bhyɨtʉ, ʉrʉbhaara rwu ubhuryʉ na rwʉ ʉbhʉmʉsi.\f + \fr 6:7 \fr*\fk Ʉrʉbhaara rwu ubhuryʉ na rwʉ ʉbhʉmʉsi\fk*\ft , enzobhooro ya amangʼana gayo ɨratʉra kʉbha, okobhoko kubhuryʉ nekwe kukugwata ekeseme, no okobhoko kwʉ ʉkʉmʉsi nekwe kukugwata ingubha yu ukwiriibha.\ft*\f* \v 8 Itwɨ tʉrahokerya Mungu, ɨbhɨ kwa koregwa, kuririirirwa hamwɨ kugungibhwa. Tʉrarorekana kʉbha abhabhɨɨhi tʉrɨ, nawe tʉragamba amaheene. \v 9 Tʉrarorekana ncha bhanʉ bhatamɨnyɨkɨɨnɨ, nawe tʉmɨnyɨkɨɨnɨ bhwaheene. Tʉrarorekana nkina tʉrakwa, nawe bhahʉru tʉrɨ. Tʉtɨmirwɨ bhʉkʉngʼu, nawe tʉkɨɨrɨ kwitwa. \v 10 Na tʉrarorekana kʉbha turumikirɨ, nawe ribhaga ryʉsi tono obhozomerwa. Tʉrarorekana kʉbha bhahabhɨ tʉrɨ, nawe tʉbhaniibhiryɨ bhaaru. Tʉrarorekana kʉbha tʉtaana chʉchʉsi, nawe tone ebhegero bhyʉsi. \p \v 11 Abhakʉrintʉ imwɨ, tʉragamba na niimwɨ habhwɨrʉ, kʉ kʉbha tʉbhasɨɨgirɨ kumyʉyʉ jɨtʉ jʉsi. \v 12 Itwɨ tʉkɨɨrɨ kutiga kʉbhasɨɨga imwɨ, nawe imwɨ mutigirɨ kʉtʉsɨɨga itwɨ. \v 13 Nangʉ nɨragamba na niimwɨ nkina nɨkʉgamba na abhaana kʉbha, mʉbhɨ mʉtʉsɨɨgirɨ kumyʉyʉ janyu jʉsi, chɨmbu itwɨ tʉbhasɨɨgirɨ imwɨ. \s Ubhugwatani na abhaatʉ bhanʉ bhatarɨ abhiisirirya \p \v 14 Mʉtagwatana na abhaatʉ bhanʉ bhatarɨ abhiisirirya. Nangʉ, eheene nʉ ʉbhʉbhɨ bhɨratʉra kwigwana? Ubhwɨrʉ ni ikiirimya bhɨratʉrabhwɨ kʉbha hamwɨmwɨ? \v 15 Kiriisitʉ na Shɨtaani\f + \fr 6:15 \fr*\fk Shɨtaani\fk*\ft , kuKigiriki nɨ‑\ft*\fqa Bhɨriyaari. \fqa*\ft Ni‑riina ɨrɨndɨ rya Shɨtaani.\ft*\f* bharatʉrabhwɨ kwigwana? Umwisirirya na wʉnʉ atarɨ umwisirirya bhaana bhʉhaguhɨkɨ? \v 16 Kʉna bhwigwanikɨ gatɨ ya rihekaaru rya Mungu na amasambwa? Itwɨ ni‑rihekaaru rya Mungu wʉ ʉbhʉhʉru!\f + \fr 6:16a \fr*\xt Rora 1 Abhakʉrintʉ 3:16; Abheefeeso 2:20‑21.\xt*\f* Chɨmbu Mungu aagambirɨ, \q “Niriikara hamwɨmwɨ nabhʉ na kogenda gatɨ waabhʉ. \q Nɨrabha Mungu waabhʉ, bhʉʉsi bharabha abhaatʉ bhaanɨ.”\f + \fr 6:16b \fr*\xt Rora Abharaawi 26:12; Yɨrɨmiya 32:38; Ɨzɨkɨɨri 37:27.\xt*\f* \m \v 17 Nangʉ Ʉmʉkʉrʉ akabhuga, \q “Murwɨ gatɨ waabhʉ, mwahʉkanɨ nabhʉ. \q Mʉtakunʼyaku kegero kɨnʉ kɨbhɨngirɨ, \q neho na niinyɨ nɨkʉbhasʉngʼaana.”\f + \fr 6:17 \fr*\xt Rora Isaaya 52:11.\xt*\f* \m \v 18 Naatu akabhuga, \q “Nɨrabha Wuusʉ, \q na niimwɨ mʉrabha abhaana bhaanɨ bhi ikisubhɨ na bhɨ ɨkɨkari. \q Ʉmʉkʉrʉ Mungu wʉ Ʉbhʉnaja Bhwʉsi abhugirɨ!”\f + \fr 6:18 \fr*\xt Rora 2 Samwɨri 7:14; 1 Amangʼana ga Amabhaga 17:13.\xt*\f* \c 7 \p \v 1 Nangʉ, abhasɨɨgwa bhaanɨ, Mungu aragɨɨnʼyɨ amangʼana gayo gʉʉsi, twibhɨngukyɨ kʉ kʉtaana nu ubhubhuruuru bhwʉ ʉmʉbhɨrɨ na bhwa mokoro. Tʉbhɨ abharɨndu kʉmangʼana gʉʉsi, kʉnzɨra yʉ ʉkʉsʉʉka Mungu. \s Obhozomerwa bhwa Paaurʉ \p \v 2 Motohe umweya mozekoro zaanyu. Tʉtasaririiryɨ mʉʉtʉ wʉwʉʉsi, tʉtanyahaarirɨ wʉwʉʉsi, na tʉtakangiriiryɨ wʉwʉʉsi. \v 3 Nɨtakʉgamba amangʼana gayo kʉbhatɨnɨra, kʉ kʉbha nɨmarirɨ kubhuga, imwɨ mʉrɨ mozekoro zɨɨtʉ. Tʉrɨ hamwɨmwɨ na niimwɨ yangabha kwikara hamwɨmwɨ, hamwɨ kukwa hamwɨmwɨ. \v 4 Nɨranaja kʉgamba na niimwɨ kwa bhʉkararu bhʉkʉrʉ, na niriikumya bhʉkʉngʼu igʉrʉ waanyu. Niriiyigwa bhwaheene bhʉkʉngʼu na mʉkʉrirɨ nɨbhɨ no obhozomerwa bhʉkʉngʼu, nangabha tʉranyaaka. \p \v 5 Nʉʉrʉ hanʉ twahikirɨ Makɨdʉniya, tʉtabhwɨnɨ umweya gwu ukwoyeera, kʉ kʉbha twarɨ nɨ ɨnyaakʉ mbaara zʉʉsi. Kwigʉtʉ kwarɨ ni iryʉmana, mozekoro zɨɨtʉ kwarɨ nu ubhwʉbha. \v 6 Nawe Mungu wʉnʉ ahaakongoora bhanʉ bharumikirɨ, akatokongoora ku kuuza kwa Tiitʉ. \v 7 Na ɨtarɨ ku kuuza kwa Tiitʉ ukwene, nawe nʉʉrʉ chɨmbu imwɨ mwamʉkʉngʉʉrirɨ. Akatʉbhʉʉrɨra chɨmbu mukwigomba kondora, na chɨmbu mukurumɨka na mukunyiibhagɨra. Gayo gankʉrirɨ nezomerwe bhʉkʉngʼu. \p \v 8 Nangabha ɨnyarʉbha yɨnʉ nabhaandikiirɨ ɨkagirya murumɨkɨ, nɨtakwitema amasoro. Nangabha nɨkarora nɨsariryɨ kwibhaga, nawe nɨmɨnyirɨ kʉbha ɨnyarʉbha yaanɨ ɨkabhanyahaara kwibhaga iguhɨbhu. \v 9 Nawe nangʉ nɨrazomerwa kʉbha nɨkaandɨka ɨnyarʉbha yirya, ɨtarɨ kʉ kʉbha mʉkarumɨka, nawe kʉ kʉbha ukurumɨka kwanyu kʉkakora mutigɨ ʉbhʉbhɨ bhwanyu. Mʉkarumɨka chɨmbu Mungu ɨɨndirɨ, igʉrʉ wa riyo itwɨ tʉtaabhanyahaarirɨ kʉnzɨra yʉyʉʉsi. \v 10 Ukurumɨka kʉnʉ kukurwa kubhwɨndi bhwa Mungu, kʉrakora abhaatʉ bhatigɨ ʉbhʉbhɨ bhwabhʉ. Ukutiga ʉbhʉbhɨ ɨtarɨ ringʼana ryu ukwihiitya, kʉ kʉbha rɨrareeta ubhutuurya. Nawe ukurumɨka kʉnʉ kukurwa kʉmangʼana gɨ ɨɨsɨ yɨnʉ, kʉrareeta uruku. \v 11 Rora chɨmbu ukurumɨka kʉnʉ Mungu ɨɨndirɨ, kʉbharɨɨtɨɨrɨ ubhwera ʉbhʉkʉrʉ! Kʉkʉrirɨ ɨnamba kʉrʉ yo okokora ganʉ gakwenderwa, kʉkʉrirɨ kwibhagɨra kʉ ganʉ mokokora. Na kʉkʉrirɨ kwigatanɨra ʉbhʉbhɨ, kʉsʉʉka Mungu, kwigomba kondora, na kʉbha nu umucha gwo okorora wʉnʉ aasariryɨ, asʉngʼaanirɨ ɨnyaakʉ yaazɨ. Kʉnzɨra ziyo zʉʉsi, mwɨrɨkiryɨ kʉbha mʉtaana ʉbhʉsarya mʉmangʼana gayo. \p \v 12 Ɨbhu, nangabha nɨkabhaandɨkɨra ɨnyarʉbha yirya, nɨtaandikirɨ igʉrʉ wʉ ʉmʉʉtʉ wʉnʉ amʉkʉrɨɨrɨ ʉwʉndɨ kɨbhɨ, hamwɨ igʉrʉ wa wʉnʉ akʉrɨɨrwɨ kɨbhɨ. Nawe nekeenda morore imubheene mʉbhʉtangɨ bhwa Mungu, chɨmbu mukwihurucha igʉrʉ wɨɨtʉ. \v 13 Kuriyo mʉtʉhɨɨrɨ umwʉyʉ. Kʉkɨra riyo, tʉkazomerwa bhʉkʉngʼu hanʉ twamʉrʉʉzɨ Tiitʉ chɨmbu ano obhozomerwa, kʉ kʉbha imwɨ mʉkasambarucha umwʉyʉ gwazɨ. \v 14 Inyɨ nɨkabhakumya bhʉkʉngʼu mʉbhʉtangɨ bhwazɨ, na mʉtansukiryɨ. Gʉʉsi ganʉ twarɨ tʉrabhabhʉʉrɨra gaarɨ ga amaheene. Ɨbhuɨbhu, ganʉ twabhakumiryɨ mʉbhʉtangɨ bhwa Tiitʉ, nego gaarɨ amaheene. \v 15 Ʉbhʉsɨɨgi bhwa Tiitʉ kwa niimwɨ bhʉrangʼeha kwaruha, hanʉ akuhiita ukwigwa kwanyu bhʉʉsi na chɨmbu mwamʉsʉngʼaanirɨ kubhusuuku na kurigita. \v 16 Nɨrazomerwa bhʉkʉngʼu, kʉ kʉbha nangʉ nɨranaja kubhiisega imwɨ kwa gʉʉsi. \c 8 \s Umwʉyʉ gwʉ ʉkʉsakirya abhandɨ \p \v 1 Nangʉ, abhahiiri bhɨɨtʉ, toreenda tʉbhabhʉʉrɨrɨ igʉrʉ wɨ ɨbhɨgʉngi bhya Mungu bhɨnʉ ahɨɨrɨ amasengerero ga Makɨdʉniya. \v 2 Abhaatʉ bhayo nɨ‑bhahabhɨ bhʉkʉngʼu, na bhakabhona ibhitiimotiimo bhɨhaari bhʉkʉngʼu, nawe bhaarɨ no obhozomerwa bhʉkʉrʉ bhʉnʉ bhwagiriryɨ bhakabha bheeryakoro bhʉkʉngʼu bhu ukuhurucha ebhegero bhyabhʉ. \v 3 Nɨrabhamenyeekererya kʉbha, bhakahurucha ebhegero bhyaru, nʉʉrʉ kʉhɨta ʉbhʉnaja bhwabhʉ. Naatu bhakahurucha kʉbhʉsɨɨgi bhwabhʉ abheene. \v 4 Bhaarɨ bharatʉkandikija bhʉkʉngʼu kʉbha, bhahaabhwɨ umweya kugwatana komeremo jʉ ʉkʉsakirya abharɨndu bha Mungu bha Yɨrusarɨɨmu. \v 5 Bhakakora kʉkɨra chɨmbu twarɨ tukwisega. Bhakiihurucha embere kʉMʉkʉrʉ, akʉmara bhakiihurucha kwa niitwɨ, chɨmbu Mungu akwenda. \v 6 Kʉgayo, tʉkasabha Tiitʉ aazɨ abhasakiryɨ imwɨ kʉmariirya omoremo guyo gwɨ ɨbhɨgʉngi, kʉ kʉbha newe aatangirɨ kwa niimwɨ. \v 7 Munu ubhuniibhi bhwa amangʼana gʉʉsi. Munu ubhwisirirya, ʉbhʉnaja bhwʉ ʉkʉgamba bhwaheene, ʉbhʉmɨnyi, umucha mʉkʉrʉ gwo okokora amazʉmu, nʉ ʉbhʉsɨɨgi bhwanyu kwa niitwɨ.\f + \fr 8:7 \fr*\fk Ʉbhʉsɨɨgi bhwanyu kwa niitwɨ\fk*\ft , ʉbhʉgaruri ʉbhʉndɨ bhʉratʉra kʉbha, \ft*\fqa ʉbhʉsɨɨgi bhwanyu bhʉnʉ bhuruurɨ kwa niitwɨ.\fqa*\f* Mmbe, ɨbhuɨbhu, mʉbhɨ nu ubhuniibhi bhwʉ ʉrʉbhangʉ rwʉ ʉkʉsakirya abhandɨ. \p \v 8 Nɨtakʉgamba gayo korereke nɨbhaswajɨ, nawe nereenda korora arɨɨbhɨ ʉbhʉsɨɨgi bhwanyu nɨ‑bhwa amaheene, kwa kobheerecha chɨmbu abhandɨ bhanu umucha gwʉ ʉkʉsakirya. \v 9 Mwɨzɨ ɨbhɨgʉngi bhyʉ Ʉmʉkʉrʉ wɨɨtʉ Yɨɨsu Kiriisitʉ. Nangabha aarɨ muniibhi, nawe akiikorya mʉhabhɨ igʉrʉ waanyu, korereke kʉhɨtɨra mʉbhʉhabhɨ bhwazɨ, imwɨ mʉbhɨ abhaniibhi. \v 10 Nangʉ, igʉrʉ wa ringʼana rɨnʉ, nɨrabharagɨrɨra rɨnʉ rikwenderwa kwa niimwɨ. Umwaka gʉnʉ gwahitirɨ,\f + \fr 8:10 \fr*\xt Rora 1 Abhakʉrintʉ 16:1‑4.\xt*\f* mwarɨ bhe embere kwigomba kosorora na bhe embere kʉtanga omosororo. \v 11 Nangʉ, mʉmarɨ emeremo giyo kubhwigʉmbi bhuyobhuyo bhʉnʉ mwarɨ nabhwɨ hanʉ mwɨndirɨ kʉtanga, mwihuruchɨ kʉrɨngʼaana nʉ ʉbhʉnaja bhwanyu. \v 12 Arɨɨbhɨ ʉmʉʉtʉ anu umwʉyʉ gwʉ ʉkʉsakirya, Mungu arasʉngʼaana bhyʉsi bhɨnʉ akuhurucha kʉrɨngʼaana na kɨnʉ anachʉ, ɨtarɨ kʉkɨnʉ ataanachʉ. \v 13 Nɨtakʉgamba gayo kʉ kʉbha nereenda imwɨ mʉnyahaarɨkɨ igʉrʉ wʉ ʉkʉsakirya, korereke abhandɨ bhabhone hakɨrɨku, \v 14 nawe nereenda mʉrɨngʼaanɨ. Ribhaga rɨnʉ mone ebhegero bhyaru, mʉbhasakiryɨ bhanʉ bhataanabhyʉ, korereke bhʉʉsi hanʉ bhakobhona bhyaru, bhʉʉsi bhabhasakiryɨ hanʉ mukusuuhirwa. Ko kokorabhu mʉrabha mʉrɨngʼɨɨnɨ, \v 15 chɨmbu yandikirwɨ mʉMaandɨkʉ Amarɨndu, “Wʉnʉ aabhiringirɨ ibhyaru, ataarɨ na bhya kʉsaaga, na wʉnʉ aabhiringirɨ ibhisuuhu, ataasuuhiirwɨ.”\f + \fr 8:15 \fr*\xt Rora Kʉhʉrʉka 16:18.\xt*\f* \s Tiitʉ na abhakɨndichazɨ bharatumwa Kʉrintʉ \p \v 16 Nɨrakumya Mungu wʉnʉ ahɨɨrɨ Tiitʉ umwʉyʉ gʉnʉ inyʉʉsi nɨnagwɨ gwʉ ʉkʉbhasakirya. \v 17 Nɨragambabhu, kʉ kʉbha hanʉ twamʉsabhirɨ aazɨ kwa niimwɨ, akiisirirya. Naatu araaza kwa niimwɨ kubhwɨndi bhwazɨ umwene, ariigomba kʉbhasakirya. \v 18 Hamwɨmwɨ nawe tʉratʉma ʉmʉkɨndichɨtʉ wʉnʉ ubhukumya bhwazɨ bhwʉ ʉkʉraganʼya Ɨngʼana Ɨnzʉmu bhʉnyaragɨɨnɨ mʉmasengerero gʉʉsi. \v 19 Naatu ɨtarɨ gayo ageene, nawe akarobhorwa na amasengerero korereke abhɨ hamwɨmwɨ na niitwɨ hanʉ tukuhira omosororo kʉbhaatʉ. Emeremo jo omosororo guyo, ni‑gʉrʉ wu ukukumya Ʉmʉkʉrʉ, na ereerecha chɨmbu tunu ubhweryakoro kʉbhandɨ. \p \v 20 Tʉkʉrirɨbhu kʉ kʉbha tʉtakwenda kotemwa amasoro igʉrʉ wu ubhwimiiririri bhwɨtʉ bhwe ebhegero bhɨnʉ abhaatʉ bhahurukiryɨ kokoro yaabhʉ nzɨrʉ. \v 21 Ubhwɨndi bhwɨtʉ bhʉtarɨ ne‑kokora amazʉmu mʉbhʉtangɨ bhwʉ Ʉmʉkʉrʉ umwene, nawe na mʉbhʉtangɨ bhwa abhaatʉ. \p \v 22 Tʉratʉma ʉmʉkɨndichɨtʉ ʉwʉndɨ hamwɨmwɨ na bha Tiitʉ. Ewe tʉrʉʉzɨ manga kaaru kʉbha anu umucha mʉkʉrʉ gwo okohocha emeremo, na nangʉ anu umucha mʉkʉrʉ kʉkɨraho, kʉ kʉbha anu ubhwisɨgi bhʉkʉrʉ kwa niimwɨ. \v 23 Nangʉ ʉmʉʉtʉ areende komenya amangʼana ga Tiitʉ, ewe nɨ‑mʉkɨndichanɨ, na arahocha emeremo hamwɨmwɨ na niinyɨ igʉrʉ waanyu. Na arɨɨbhɨ ʉmʉʉtʉ areenda komenya amangʼana ga abhandɨ bhanʉ bhakuuza hamwɨmwɨ nawe, bhayo bhatumirwɨ na amasengerero, bhʉʉsi bharakumya Kiriisitʉ. \v 24 Mmbe mobheereche ʉbhʉsɨɨgi bhwanyu, korereke amasengerero gamenye tʉna kɨnʉ kikugirya twikumyɨ igʉrʉ waanyu. \c 9 \s Ʉbhʉsakirya kubhiisirirya bha Yɨrusarɨɨmu \p \v 1 Nɨtaana ha kʉbhaandɨkɨra igʉrʉ wʉ ʉbhʉsakirya bhwanyu kwa abharɨndu bha Mungu, \v 2 kʉ kʉbha nɨmɨnyirɨ munu umwʉyʉ gwʉ ʉkʉbhasakirya abhandɨ. Necho kikugirya niriikumya igʉrʉ waanyu kʉbhaatʉ bha Makɨdʉniya, nɨrabhabhʉʉrɨra, imwɨ abhaatʉ bhi icharʉ cha Akaaya, mukiihurucha kuhurucha kwɨma umwaka gʉnʉ gwahitirɨ. Umucha gwanyu gʉkʉrirɨ abhaaru gatɨ waabhʉ kʉbha nu umwʉyʉ gwu ukuhurucha. \v 3 Mmbe, nɨratʉma abhakɨndichɨtʉ bhanʉ, korereke mʉtʉrɨ kwerecha maheene kʉbha mukiihurucha kuhurucha, chɨmbu nabhabhuuriirɨ abhaatʉ bha Makɨdʉniya. Nɨtakwenda amangʼana ganʉ niikumiiryɨ igʉrʉ waanyu, garorekanɨ gataana bhwera. \v 4 Gayo gʉʉsi ɨtaaza kʉbha sʉni hanʉ niriizɨ kwa niimwɨ hamwɨmwɨ na Abhamakɨdʉniya abhandɨ na kobhona mʉkɨɨrɨ kʉbhanʉra, chɨmbu twarɨ nu ubhwisɨgi bhʉkʉrʉ kurwa kwa niimwɨ, na niimwɨ korora zɨsʉni bhʉkʉngʼu. \v 5 Nangʉ nɨkarora nɨ‑bhwaheene nɨbhasabhɨ abhakɨndichɨtʉ bhanʉ bhakangatɨ kuuza kwa niimwɨ, korereke mʉtʉʉrɨ bhwaheene ebhegero chɨmbu mwaragirɨ kuhurucha. Kʉnzɨra yiyo mʉrabha muhurukiryɨ kwa kwenda imubheene, ɨtarɨ kwa kʉhatɨkwa. \s Ukuhurucha ikimweso kumwʉyʉ gwo obhozomerwa \p \v 6 Muhiitɨ ringʼana rɨnʉ, “Wʉnʉ akʉhamba bhisuuhu, aragesa bhisuuhu, na wʉnʉ akʉhamba bhyaru, aragesa bhyaru.” \v 7 Abhaatʉ bhʉʉsi bhahuruchɨ chɨmbu bhɨɨndirɨ mumyʉyʉ jabhʉ, bhatahurucha kwa kwitiimaata hamwɨ kwa kʉhatɨkwa, kʉ kʉbha Mungu asɨɨgirɨ abhaatʉ bhanʉ bhakuhurucha kumwʉyʉ gʉmwɨ. \v 8 Mungu aratʉra kʉbharorera ɨbhɨgʉngi kʉkɨra chɨmbu mukwenda, korereke ibhaga ryʉsi mʉbhɨ na bhyʉsi bhɨnʉ mukwenda, na mongʼehe kokora amazʉmu bhʉkʉngʼu. \v 9 Chɨmbu yandikirwɨ mʉMaandɨkʉ Amarɨndu, \q “Ahurukiryɨ kumwʉyʉ gwazɨ gwʉsi, ahɨɨrɨ abhahabhɨ, \q ɨbhɨgʉngi bhyazɨ ni‑bhya kemerano.”\f + \fr 9:9 \fr*\xt Rora Zabhuri 112:9.\xt*\f* \p \v 10 Mungu newe akoha ʉmʉhambi zimbusurʉ zʉ ʉkʉhamba ni ibhyakurya. Ɨbhuɨbhu, arabhaha imwɨ zendetere zʉ ʉkʉhamba na kozoongera. Ewe arabhaha na kobhoongera ubhweryakoro. \v 11 Arabhaha ubhuniibhi kwa gʉʉsi, korereke mʉtʉrɨ kʉbha bheeryakoro sikʉ zʉʉsi. Hayo neho abhaatʉ bhakukumya Mungu igʉrʉ we ebhegero bhɨnʉ tʉkʉbhahirɨra kurwa kwa niimwɨ. \v 12 Ɨrabhabhu, kʉ kʉbha emeremo ju ubhweryakoro gɨnʉ mokokora, gɨtakʉsakirya abharɨndu bha Mungu bhanʉ bhasuuhiirwɨ abheene, nawe gɨragirya abhaatʉ bhaaru bhakumyɨ Mungu. \v 13 Bharagʉnga Mungu, kʉ kʉbha emeremo janyu gereerecha imwɨ nɨ‑bhahocha bhazʉmu. Na bharamʉgʉnga kʉ kʉbha mwisiriiryɨ Ɨngʼana Ɨnzʉmu igʉrʉ wa Kiriisitʉ, na kʉ kʉbha yu ubhweryakoro bhwanyu bhwʉ ʉkʉbhasakirya ebho na abhaatʉ bhʉʉsi. \v 14 Bharabha bharabhasabhɨra kwa Mungu, bhariigomba kʉbha hamwɨmwɨ na niimwɨ igʉrʉ wɨ ɨbhɨgʉngi bhɨnʉ Mungu abhahɨɨrɨ imwɨ. \v 15 Akumibhwɨ Mungu kʉbhɨgʉngi bhyazɨ ɨbhɨkʉrʉ bhɨnʉ bhɨhɨtɨɨrɨɨnʼyɨ. \c 10 \s Paaurʉ aragarukirya bhanʉ bhakomorega \p \v 1 Mmbe, inyɨ Paaurʉ nɨrarorekana mʉnyʉʉhu hanʉ nɨkʉbha hamwɨmwɨ na niimwɨ, nawe mʉkararu hanʉ nɨkʉbha kore na niimwɨ. Nawe nangʉ, nɨrabhiisasaama kwa bhʉnyʉʉhu nʉ ʉbhʉzʉmu bhwa Kiriisitʉ. \v 2 Nɨrabhasabha, mʉtagirya nɨbhɨ nʉ ʉbhʉkararu hanʉ niriizɨ kwa niimwɨ. Nɨragambabhu, konzobhooro nɨɨzɨ nɨratʉra kʉbha mʉkararu kʉbhaatʉ bhʉʉsi bhanʉ bhakwiseega kʉbha itwɨ turiikara ncha abhaatʉ abhandɨ bha mʉʉsɨ yɨnʉ. \v 3 Nangabha turiikara kʉʉsɨ kʉnʉ, tʉtakwitana riihɨ ncha abhaatʉ bha kʉʉsɨ kʉnʉ. \v 4 Ebheseme bhyɨtʉ bhya riihɨ bhɨtarɨ bhɨnʉ abhaatʉ bhakohokerya kʉʉsɨ kʉnʉ, nawe bhɨna amanaga ga Mungu, na bhɨragwisha rigoobhe ryu umubhisa ryʉsi. \v 5 Tʉrasarya amiisɨɨgi gʉʉsi gʉ ʉrʉrɨmɨ na amangʼana gʉʉsi gu ukwikumya ganʉ gakorecha abhaatʉ komenya Mungu. Na tʉragwata amiisɨɨgi gʉʉsi, korereke giitegeerere Kiriisitʉ. \v 6 Na hanʉ mʉkʉbha mumwigwirɨ, itwɨ tʉrabha tʉmarirɨ kʉtɨnɨra amangʼana gʉʉsi ganʉ gatarɨ gu ubhwigwa. \p \v 7 Morore ganʉ garɨ mʉbhʉtangɨ bhwa amɨɨsʉ gaanyu! Ʉmʉʉtʉ wʉnʉ akwirora ewe nɨ‑wa Kiriisitʉ, ahiitɨ na niitwɨ nɨ‑bha Kiriisitʉ, nche ewe. \v 8 Nʉʉrʉ niriikumya kʉhɨta ekerengo igʉrʉ wʉ ʉbhʉnaja bhʉnʉ Ʉmʉkʉrʉ atʉhɨɨrɨ, tʉtʉrɨ kʉbhanaja na ɨtarɨ kʉbhasarya, kwikɨ nɨtakorora zɨsʉni igʉrʉ wʉ ʉbhʉnaja bhuyo. \v 9 Nɨtakwenda nerorekanɨ kwa niimwɨ kʉbha, nereenda kʉbhakanga kʉhɨtɨra zɨnyarʉbha zaanɨ. \v 10 Nɨragambabhu, kʉ kʉbha bharabhuga, “Zɨnyarʉbha za Paaurʉ zɨna amangʼana maritʉ, na amangʼana amahaari. Nawe hanʉ akʉbha hamwɨmwɨ na niitwɨ ataana amanaga, na amangʼana gaazɨ garabha gataana bhwera.” \v 11 Ʉmʉʉtʉ wʉnʉ aabhugirɨ, amenye kʉbha, ganʉ tʉkwandɨka mʉzɨnyarʉbha tore kore, nego toreekore hanʉ tʉkʉbha na niimwɨ. \p \v 12 Itwɨ tʉtakwirɨngʼaanʼya nʉʉrʉ hasuuhu na abhaatʉ bhanʉ bhakwikumya hamwɨ kwituubhanʼya nabhʉ. Nawe bhatɨɨzɨ ryʉryʉsi kʉ kʉbha bhariirɨngʼaanʼya abheene kobheene na kwituubhanʼya abheene kobheene. \v 13 Nawe itwɨ tʉtakwikumya kʉkɨra ekerengo chɨtʉ. Nawe turiikumya igʉrʉ we ekerengo che emeremo gɨnʉ Mungu atʉhɨɨrɨ. Emeremo giyo nejo gɨnʉ tokokora nʉʉrʉ kwa niimwɨ. \v 14 Tʉtakwikumya kʉkɨra ekerengo che emeremo jɨtʉ, chɨmbu yangabhɨɨrɨ tʉkɨɨrɨ kuhika kwa niimwɨ. Nawe itwɨ twarɨ bhe embere kʉbhareetera Ɨngʼana Ɨnzʉmu igʉrʉ wa Kiriisitʉ. \v 15 Na tʉtakwikumya igʉrʉ we emeremo ja abhaatʉ abhandɨ, emeremo gɨnʉ itwɨ tʉtahɨɨrwɨ. Nawe turiisega kʉbha, chɨmbu ubhwisirirya bhwanyu bhokongʼeha kʉkʉra, nɨmbu emeremo jɨtʉ gatɨ waanyu gɨkʉbha gɨrakʉra. \v 16 Hayo neho tʉkʉtʉra kurwaza Ɨngʼana Ɨnzʉmu zɨɨsɨ ɨzɨndɨ ɨnʉ amangʼana gayo gakɨɨrɨ kʉraarikwa. Na tʉtakwikumya igʉrʉ we emeremo gɨnʉ jakʉrirwɨ na abhaatʉ ahagero ahandɨ. \v 17 Amaandɨkʉ Amarɨndu garabhuga, “Ʉmʉʉtʉ wʉnʉ akwikumya, ikumyɨ igʉrʉ wʉ Ʉmʉkʉrʉ.”\f + \fr 10:17 \fr*\xt Rora Yɨrɨmiya 9:24.\xt*\f* \v 18 Enzobhooro yaku nɨ‑yɨnʉ, wʉwʉʉsi wʉnʉ akwikumya umwene atakwisiriribhwa, nawe wʉnʉ Ʉmʉkʉrʉ akumukumya, newe akwisiriribhwa. \c 11 \s Paaurʉ na abhatumwa bhʉ ʉrʉrɨmɨ \p \v 1 Nʉʉrʉ nɨragamba ncho omogeege, nɨrasabha munyiitegeerere. Heene, munyiitegeerere! \v 2 Inyɨ nɨrabharorera rihari, rihari rɨnʉ rikurwa kwa Mungu, kʉ kʉbha mwangɨ umuucha umusiiti, wʉnʉ narunjiryɨ umusubhɨ wʉmwɨbhu, arabhirikirwa Kiriisitʉ. \v 3 Nawe nangʉ nɨrʉʉbhaha, arɨɨbhɨ Haawa akakangiriribhwa ne enzoka yirya, na niimwɨ mʉratʉra kʉkangiriribhwa, mutigɨ ʉbhʉgʉrʉrʉku nʉ ʉbhʉzʉmu bhwa Kiriisitʉ. \v 4 Nɨragambabhu, kʉ kʉbha imwɨ nɨ‑bhangʉ kʉsʉngʼaana wʉnʉ akuuza kurwaza amangʼana igʉrʉ wa Yɨɨsu ganʉ garɨ bhʉndɨ na ganʉ twaragɨɨnʼyɨ. Na muriisirirya zekoro zʉ ʉrʉrɨmɨ na amangʼana agandɨ bhwangʉ, nangabha garɨ bhʉndɨ na garya mwisiriiryɨ kurwa kwa niitwɨ. \p \v 5 Inyɨ nɨrarora nɨtasuuhiirwɨ kegero chʉchʉsi, kʉkɨra kɨnʉ bhanachʉ bhayo bhakwikorya abhatumwa abhakʉrʉ. \v 6 Nʉʉrʉ arɨɨbhɨ inyɨ nɨtɨɨzɨ kʉgamba bhwaheene, nawe ʉbhʉmɨnyi bhwanɨ bhʉkʉrʉ. Twɨrɨkiryɨ riyo kwa niimwɨ ribhaga ryʉsi, kʉzɨnzɨra zʉʉsi. \p \v 7 Nikiiyicha kʉnzɨra yu ukurwaza Ɨngʼana Ɨnzʉmu ya Mungu kwa niimwɨ bhʉʉha, korereke mugungibhwɨ. Nangʉ, ɨbhu nɨkakora kɨbhɨ? \v 8 Hanʉ nakʉrirɨ emeremo kwa niimwɨ, naarɨ nɨna zimpirya kurwa mʉmasengerero agandɨ. Naarɨ nkina nɨrabhasaakʉra ebhegero bhyabhʉ, korereke nɨbhasakiryɨ imwɨ kwa bhʉʉha. \v 9 Hanʉ naarɨ ninu ubhwɨndi ribhaga rɨnʉ naarɨ hamwɨmwɨ na niimwɨ, nɨtaarɨ murigʉ kwa wʉwʉʉsi gatɨ waanyu. Abhiisirirya bhanʉ bhaaruurɨ Makɨdʉniya bhakaangʼa bhɨnʉ naarɨ nikwenda. Naarɨ niriikabhaaha, korereke nɨtabha murigʉ kwa niimwɨ nʉʉrʉ hasuuhu, nɨrakaja kokorabhu. \v 10 Chɨmbu amaheene ga Kiriisitʉ garɨ mʉmʉbhɨrɨ gwanɨ, atareeho ʉmʉʉtʉ wʉwʉʉsi mucharʉ cha Akaaya, wʉnʉ areendeche kwikumya igʉrʉ wa amangʼana gayo. \v 11 Kwakɨ nɨragambabhu? Nɨ‑kʉ kʉbha nɨtabhasɨɨgirɨ? Mungu amɨnyirɨ nɨbhasɨɨgirɨ! \p \v 12 Nɨrangʼeha kokora emeremo chɨmbu nekokora nangwɨnʉ, korereke nɨtabhaha umweya bhanʉ bhakwikorya nkina nebho abhakʉrʉ, bhatamwɨ kwikumya kʉbha bharakora emeremo ncha niitwɨ. \v 13 Abhaatʉ ncha bhayo nɨ‑bhatumwa bhʉ ʉrʉrɨmɨ, bharakora emeremo kʉ kʉkangirirya abhaatʉ, bhariikorya nkina nɨ‑bhatumwa bha Kiriisitʉ. \v 14 Ringʼana riyo rɨtarɨ rya kʉrʉgʉʉra, kʉ kʉbha nʉʉrʉ Shɨtaani wʉʉsi ahiikorya ncha maraika\f + \fr 11:14 \fr*\fk Maraika\fk*\ft . Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora Ikiniibhasa.\ft*\f* wu ubhwɨrʉ. \v 15 Nangʉ, ɨtarɨ ringʼana rya kɨrʉgʉʉrʉ, abhahocha bhaazɨ bhʉʉsi, bhariikorya ncha abhahocha bhe eheene. Ɨtɨnɨrʉ yaabhʉ ɨrabha chɨmbu amahocha gaabhʉ garɨ. \s Paaurʉ ariikumya igʉrʉ wɨ ɨnyaakʉ yaazɨ \p \v 16 Nɨrabhabhʉʉrɨra naatu, ʉmʉʉtʉ wʉwʉʉsi atakina inyɨ ne‑mogeege! Nawe nangabha muriiseega inyɨ, ne‑mogeege, nɨrabhasabha munyiitegeerere no obhogeege bhwanɨ bhʉnʉ, korereke na niinyɨ niikumyɨ naabha hasuuhu. \v 17 Amangʼana ganʉ nɨkʉgamba, gatakurwa kʉMʉkʉrʉ, nawe nɨragamba ncho omogeege. \v 18 Bhaaru bhariikumya igʉrʉ wa amangʼana gɨ ɨɨsɨ yɨnʉ, na niinyɨ niriikumya. \v 19 Imwɨ kʉ kʉbha mʉna amangʼɨɨni, muriigumirirya abhageege kobhozomerwa. \v 20 Muriigumirirya nʉʉrʉ ʉmʉʉtʉ wʉnʉ akʉbhakora imwɨ bhambʉʉsa, wʉnʉ akubhiibhɨra na kʉbharuusha ebhegero bhyanyu, na wʉnʉ akwirora nɨ‑mʉkʉrʉ kʉbhakɨra na kʉbhatema mubhushʉ. \v 21 Nɨragamba kwa sʉni kʉbha itwɨ tʉtabhakʉrɨɨrɨ gayo, kʉ kʉbha itwɨ, nɨ‑bhanyʉʉhɨrɨru bhʉkʉngʼu! \p Nangʉ nɨragamba ncho omogeege, arɨɨbhɨ areho ʉmʉʉtʉ wʉnʉ akwenderwa kwikumya igʉrʉ wa ryʉryʉsi, na niinyɨ niriikumya igʉrʉ wa riyo. \v 22 Arɨɨbhɨ ebho nɨ‑Bhɨɨbhuraaniya, na niinyɨ ni‑Mwɨbhuraaniya. Arɨɨbhɨ ni‑Bhiiziraɨri, na niinyɨ ni‑Mwiziraɨri. Arɨɨbhɨ ni‑bhi ikishoko cha Abhurahaamu,\f + \fr 11:22 \fr*\fk Abhurahaamu\fk*\ft . Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora Ikiniibhasa.\ft*\f* na niinyɨ ni‑wi ikishoko cha Abhurahaamu. \v 23 Nangʉ nɨragamba nchʉ ʉmʉsazi, arɨɨbhɨ ebho nɨ‑bhahocha bha Kiriisitʉ, inyɨ ne‑mohocha wa Kiriisitʉ kʉbhakɨra. Inyɨ nɨkʉrirɨ emeremo ɨmɨkʉrʉ bhʉkʉngʼu, nɨbhʉhirwɨ mokebhoho manga kaaru bhʉkʉngʼu, nɨtɨmirwɨ manga kaaru bhʉkʉngʼu, na naarɨ mʉnyaakʉ yu ukukwa manga kaaru. \v 24 Nɨtɨmirwɨ na Abhayaahudi manga kataanʉ, ɨmɨzariti merongo ɨtatʉ na kenda. \v 25 Nɨtɨmirwɨ zihimbʉ na Abharuumi katatʉ, nɨtɨmirwɨ na amabhwɨ rʉmwɨ. Ubhwatʉ bhʉnsarikiirɨ katatʉ, na nikiikara mʉnyanza ubhutikʉ nu umwise. \v 26 Manga kaaru morogendo rwanɨ, naarɨ mʉnyaakʉ yo okogegwa nɨ ɨbhɨtaarʉ, mʉnyaakʉ ya abhasaakuri, mʉnyaakʉ ya Abhayaahudi abhakɨndichanɨ na kʉbhaatʉ bhanʉ bhatarɨ Abhayaahudi. Naarɨ mʉnyaakʉ mʉzɨmbɨri, mʉnyaakʉ ya kʉkɨbhara, mʉnyaakʉ ya mʉnyanza, na mʉnyaakʉ ya bhanʉ bhakwikorya abhiisirirya abhakɨndichɨtʉ. \v 27 Nɨkʉrirɨ emeremo ɨmɨkʉngʼu na kʉnyaaka, nɨtɨngɨɨzirɨ, nɨnyaakirɨ nɨ ɨnzara ne enyoota, manga kaaru nibhurirwɨ ibhyakurya na kwikara mombeho nisiriirwɨ zengebho. \v 28 Hamwɨmwɨ na gayo gʉʉsi, sikʉ zʉʉsi nɨrahizwa ne emeremo janɨ mʉmasengerero gʉʉsi. \v 29 Arɨɨbhɨ ʉmʉʉtʉ wʉwʉʉsi nɨ‑mʉnyʉʉhɨrɨru, na niinyɨ niriiyigwa mʉnyʉʉhɨrɨru. Arɨɨbhɨ abhaatʉ bhagiriryɨ ʉmʉʉtʉ wʉwʉʉsi akore ʉbhʉbhɨ, na niinyɨ nɨranyahaarɨka. \p \v 30 Arɨɨbhɨ ereenderwa ukwikumya, niriikumya igʉrʉ wʉ ʉbhʉnyʉʉhɨrɨru bhwanɨ. \v 31 Mungu, Bhaabha wʉ Ʉmʉkʉrʉ Yɨɨsu, wʉnʉ akwenderwa kukumibhwa kemerano, amɨnyirɨ nɨtakʉgamba ʉrʉrɨmɨ. \v 32 Damɨɨsikʉ iyo ʉmʉkangati wi icharʉ wʉnʉ aarɨ iyaasɨ wʉ ʉmʉtɨmi Areeta, akatʉʉra abhariibhi mukisikʉ chʉ ʉrʉbhɨri, korereke bhangwatɨ. \v 33 Nawe abhaatʉ obhorebhe bhakantʉʉra murwero na kunhiringitya kʉhɨtɨra mwibhanga rɨnʉ ryarɨ kunyiki yʉ ʉrʉbhɨri, nɨkahona kugwatwa.\f + \fr 11:33 \fr*\xt Rora Amahocha ga Abhatumwa 9:23‑25.\xt*\f* \c 12 \s Ʉbhʉrʉri nʉ ʉbhʉnyʉʉhɨrɨru bhwa Paaurʉ \p \v 1 Nereenderwa ukwikumya, nangabha ɨtaana bhwera. Nawe nangʉ niriikumya igʉrʉ wʉ ʉbhʉrʉri na amangʼana agandɨ ganʉ Ʉmʉkʉrʉ aanyɨɨrɨchiryɨ. \v 2 Nɨmɨnyirɨ ʉmʉʉtʉ wʉmwɨ Umukiriisitʉ,\f + \fr 12:2a \fr*\fk Nɨmɨnyirɨ ʉmʉʉtʉ wʉmwɨ Umukiriisitʉ\fk*\ft , Paaurʉ ariigamba umwene.\ft*\f* wʉnʉ imyaka ikumi ne ene gɨnʉ jahitirɨ, akasaakurwa kuja mwisaarʉ.\f + \fr 12:2b \fr*\fk Mwisaarʉ \fk*\ft kuKigiriki ni‑\ft*\fqa risaarʉ rya katatʉ.\fqa*\f* Nɨtɨɨzɨ arɨɨbhɨ akasaakurwa nʉ ʉmʉbhɨrɨ gwazɨ, hamwɨ ekoro iyeene. Mungu newe yɨɨzɨ. \v 3 Nɨragarʉkɨra, niinyɨ nɨtɨɨzɨ arɨɨbhɨ ʉmʉʉtʉ wuyo akasaakurwa nʉ ʉmʉbhɨrɨ gwazɨ, hamwɨ ekoro iyeene. Mungu newe amɨnyirɨ, nawe inyɨ, kɨnʉ nɨɨzɨ, \v 4 akasaakurwa kuhika Paradiisʉ.\f + \fr 12:4 \fr*\fk Paradiisʉ\fk*\ft , ni‑riina ɨrɨndɨ kwa mwisaarʉ, hanʉ Mungu arɨ, na hanʉ bhakwoyeera abharɨndu bha Mungu bhanʉ bhakuurɨ.\ft*\f* Iyo akiigwa amangʼana gʉ ʉkʉrʉgʉʉra bhʉkʉngʼu ganʉ ʉmʉʉtʉ atakʉtʉra kʉgamba, na atakwenderwa kʉgamba. \v 5 Nangʉ, kwʉ ʉmʉʉtʉ ncha wuyo niriikumya. Nawe nɨtakwikumya igʉrʉ waanɨ inyimwene, kuruushaku igʉrʉ wʉ ʉbhʉnyʉʉhɨrɨru bhwanɨbhu. \v 6 Nangɨɨndirɨ kwikumya, nɨtaarɨ nɨrabha mogeege, kʉ kʉbha naarɨ nɨragamba amaheene. Nawe niriikabhaaha, korereke ʉmʉʉtʉ wʉwʉʉsi ataaza kukina, inyɨ wa bhwera bhʉkʉngʼu kʉkɨra ganʉ akorora na kwigwa kurwa kwa niinyɨ. \p \v 7 Nawe nɨkahaabhwa ɨnyaakʉ mʉmʉbhɨrɨ gwanɨ yɨnʉ yangɨ ncha rihwa rɨnʉ rekonsoma. Ɨnyaakʉ yiyo, ni‑mutumwa wa Shɨtaani, akatumwa korereke anyaachɨ, nɨtaaza kwikumya bhʉkʉngʼu igʉrʉ wa amaaru gʉ ʉkʉrʉgʉʉra ganʉ Ʉmʉkʉrʉ aanyɨɨrɨchiryɨ. \v 8 Nɨkamʉsabha Ʉmʉkʉrʉ manga katatʉ anduushɨ ɨnyaakʉ yiyo. \v 9 Nawe ewe akambʉʉrɨra, “Ɨbhɨgʉngi bhyanɨ bhɨrakwisa, konzobhooro mʉbhʉnyʉʉhɨrɨru nɨmu amanaga gaanɨ gakororekana.” Ɨbhu, nɨrabha niriikumya kobhozomerwa bhʉkʉrʉ igʉrʉ wʉ ʉbhʉnyʉʉhɨrɨru bhwanɨ, korereke amanaga ga Kiriisitʉ gabhɨ hamwɨmwɨ na niinyɨ. \v 10 Necho neno obhozomerwa igʉrʉ wʉ ʉbhʉnyʉʉhɨrɨru bhwanɨ, naatu igʉrʉ wa amatuki, zɨnyaakʉ na amabhɨ ganʉ nekobhona igʉrʉ wa Kiriisitʉ. Nangʉ neno obhozomerwa, kʉ kʉbha hanʉ nɨkʉbha mʉnyʉʉhɨrɨru, neho nɨkʉbha na amanaga. \s Amakɨbhwɨ ga Paaurʉ igʉrʉ wa Abhakʉrintʉ \p \v 11 Nɨgambirɨ ncho omogeege, nawe imwɨ nebho mugiriryɨ nɨgambɨbhu. Inyɨ naarɨ nereenderwa kukumibhwa. Nʉʉrʉ arɨɨbhɨ nɨrarorekana nɨtakwenderwa, inyɨ nɨtarɨ musuuhu kʉkɨra bhanʉ bhakwikorya nkina nɨ‑bhatumwa abhakʉrʉ. \v 12 Hanʉ naarɨ kwa niimwɨ nekeerekanʼya kʉbha umutumwa, kʉ kʉbha nɨkakora ibhyɨrɨkɨnʼyʉ, amateemo nɨ ɨbhɨrʉgʉʉrʉ kubhwigumirirya bhwʉsi. \v 13 Rɨtareeho ryʉryʉsi rɨnʉ nakʉrirɨ kʉmasengerero agandɨ, rɨnʉ nɨkɨɨrɨ kokora kwa niimwɨ. Kisha nɨkabhasariirya kʉ kʉbha nɨtaarɨ murigʉ kwa niimwɨ? Arɨɨbhɨ riyo neryo ʉbhʉbhɨ bhwanɨ, mʉnyaabhɨrɨ! \p \v 14 Nangʉ nisiriiryɨ kuuza kwa niimwɨ rwa katatʉ, nawe nɨtakʉbha murigʉ kwa niimwɨ. Nɨtakwenda ebhegero bhyanyu, nawe nɨrabheenda imwɨ. Nɨragambabhu kʉ kʉbha abhaana bhatakwenderwa kʉbhɨɨka ebhegero igʉrʉ wa abhiibhuri, nawe abhiibhuri nebho bhakwenderwa kʉbhɨɨka ebhegero igʉrʉ wa abhaana. \v 15 Inyɨ nɨrazomerwa kuhurucha ebhegero bhyanɨ nʉʉrʉ kwihurucha inyimwene, korereke nɨbhasakiryɨ imwɨ. Nawe ɨrarorekana kʉbha, hanʉ inyɨ nikwongera kʉbhasɨɨga, neho imwɨ mukusuuhya ʉbhʉsɨɨgi bhwanyu kwa niinyɨ. \p \v 16 Muriisirirya kʉbha nɨtaarɨ murigʉ kwa niimwɨ, nawe nʉʉrʉbhu abhandɨ gatɨ waanyu bharabhuga, inyɨ nɨ‑mʉngʼɨɨni, nɨbhakʉrʉkʉmbirɨ kʉbhʉkangirirya. \v 17 Nangʉ, nɨkabharuusha chʉchʉsi kʉhɨtɨra kʉbhaatʉ bhanʉ natumirɨ kwa niimwɨ? \v 18 Nɨkasabha Tiitʉ aazɨ kwa niimwɨ, hamwɨmwɨ nawe nɨkatʉma ʉmʉkɨndichɨtʉ ʉwʉndɨ. Nangʉ, Tiitʉ akabharuusha chʉchʉsi? Mʉtakorora kʉbha inyɨ ne ewe ne‑kegero kɨmwɨ momeremo, na kʉbha nʉʉrʉ eteemwa yɨɨtʉ nɨ‑yɨmwɨ? \v 19 Kisha muriiseega kʉbha ribhaga rɨnʉ bhʉʉsi turiibhagɨra mʉbhʉtangɨ bhwanyu? Nawe tʉragamba amangʼana ganʉ mʉbhʉtangɨ bhwa Mungu, tʉrɨɨbhɨ tugwatɨɨnɨ na Kiriisitʉ. Abhasɨɨgwa bhaanɨ, gʉʉsi ganʉ tokokora, ni igʉrʉ wʉ ʉkʉbhasakirya mokongʼe mubhwisirirya. \v 20 Nɨrʉʉbhaha, hanʉ nikuuza kwa niimwɨ, nɨtaaza kʉbhabhona mʉrɨ moteemwa yɨnʉ ɨtakonzomera. Riyo rɨrangirya nekore ganʉ gatakʉbhazomera. Nɨrʉʉbhaha kʉ kʉbha mʉratʉra kʉbha ni iryʉmana, rihari, ʉbhʉrʉrʉ, ɨkɨnyawɨɨtʉ, ukwigobha, ukwigamba, ubhwiyungi na riihɨ. \v 21 Nɨrʉʉbhaha, hanʉ niriizɨ kwa niimwɨ, Mungu arankora nɨsʉʉkɨ mʉbhʉtangɨ bhwanyu. Nɨrarʉgʉʉra korora abhaaru gatɨ waanyu bhanʉ bhaakʉrirɨ ʉbhʉbhɨ, bhakɨɨrɨ kutiga ʉbhʉbhɨ. Bhakɨɨrɨ bhane eteemwa yiryayirya yɨ ɨtaarʉ, ikisimbɨ na ya amangʼana agandɨ ga zɨsʉni. \c 13 \s Ʉbhʉtʉngɨri bhwɨ ɨtɨnɨrʉ \p \v 1 Rʉnʉ nɨ‑rwa katatʉ kwa niinyɨ kuuza kwa niimwɨ. Amaandɨkʉ Amarɨndu garabhuga, “Ibhiina bhyʉsi bhitinirwɨ kobhomenyeekererya bhwa abhaatʉ bhabhɨrɨ hamwɨ bhatatʉ.”\f + \fr 13:1 \fr*\xt Rora Amahiityʉ gi Imigirʉ 19:15.\xt*\f* \v 2 Nɨkamara kʉbhabhʉʉrɨra, chɨmbu niizirɨ kwa niimwɨ rwa kabhɨrɨ, nangʉ nɨragarʉkɨra nere kore. Hanʉ nikuuza, bhʉʉsi bhanʉ bhaakʉrirɨ ʉbhʉbhɨ na abhandɨ bhʉʉsi nɨtakʉbha nɨ ɨbhɨgʉngi kwabhʉ. \v 3 Nɨrakorabhu, kʉ kʉbha moreenda ichɨrɨkɨnʼyʉ cho okomenya kʉbha Kiriisitʉ aragamba kʉhɨtɨra kwa niinyɨ. Kiriisitʉ atarɨ mʉnyʉʉhɨrɨru kwa niimwɨ, nawe areerecha amanaga gaazɨ gatɨ waanyu. \v 4 Nɨ‑maheene kʉbha Kiriisitʉ akabhambwa kʉmʉsarabha mʉbhʉnyʉʉhɨrɨru, nawe nangʉ, nɨ‑mʉhʉru kʉbhʉnaja bhwa Mungu. Ɨbhuɨbhu itwɨ bhanyʉʉhɨrɨru chɨmbu Kiriisitʉ aarɨ, nawe mʉrarora bhahʉru tʉrɨ hamwɨmwɨ ne ewe kʉbhʉnaja bhwa Mungu. \p \v 5 Nangʉ mwirengekanʼyɨ imwɨ abheene, korereke momenye arɨɨbhɨ munu ubhwisirirya. Mwiyangarɨrɨ abheene. Awɨɨ, mʉtɨɨzɨ Yɨɨsu Kiriisitʉ arɨ kwa niimwɨ? Arɨɨbhɨ ɨtarɨbhu, hayo mʉtamirwɨ ekerengo chu ubhwisirirya. \v 6 Nawe niriisega morobhoora kʉbha itwɨ tʉtatamirwɨ ekerengo chʉ ʉkʉbha abhatumwa wa amaheene. \v 7 Tʉrasabha Mungu mʉtakora ingʼana ryʉryʉsi ibhɨ. Ɨtarɨ kʉ kʉbha itwɨ toreenda tororekanɨ tuhikiirɨ ekerengo kiyo, nawe toreenda mokore amazʉmu, nʉʉrʉ itwɨ tʉraarorekanɨ tʉtamirwɨ. \v 8 Nɨragambabhu, kʉ kʉbha tʉtakʉtʉra kwanga amaheene, nawe tʉratʉra kurwaza amaheene. \v 9 Tʉrazomerwa kʉ kʉbha itwɨ bhanyʉʉhɨrɨru, nawe imwɨ mʉna amanaga. Tʉrasabha Mungu abhasakiryɨ mʉrɨngʼaanɨrɨ mubhwisirirya bhwanyu. \v 10 Nɨrabhaandɨkɨra amangʼana ganʉ nɨkɨɨrɨ kuhika kwa niimwɨ, korereke hanʉ nɨkʉbha kwa niimwɨ, nɨtabha mʉhaari kʉhɨtɨra ʉbhʉnaja bhwanɨ. Nɨragambabhu, kʉ kʉbha ʉbhʉnaja bhʉnʉ Ʉmʉkʉrʉ aangʼɨɨrɨ bhʉtarɨ ʉbhʉnaja bhwʉ ʉkʉsarya, nawe nɨ‑bhʉnaja bhwʉ ʉkʉbhasakirya mokongʼe mubhwisirirya. \s Amangʼana gʉ ʉkʉraga \p \v 11 Nangʉ, abhahiiri bhaanɨ, tugiirɨ!\f + \fr 13:11 \fr*\fk Tugiirɨ\fk*\ft , ʉbhʉgaruri ʉbhʉndɨ bhʉratʉra kʉbha, \ft*\fqa mozomerwe.\fqa*\f* Mʉrɨngʼaanɨrɨ mubhwisirirya bhwanyu, mwihaanɨ umwʉyʉ, mʉbhɨ nu ubhumwɨmwɨ, mwikarɨ komorembe. Na Mungu wʉ ʉbhʉsɨɨgi no omorembe arabha hamwɨmwɨ na niimwɨ. \v 12 Mwikeerye kʉbhʉsɨɨgi bhwa Kiriisitʉ. Abharɨndu bha Mungu bhʉʉsi bha hanʉ bharabhakeerya. \v 13 Ʉrʉbhangʉ rwʉ Ʉmʉkʉrʉ Yɨɨsu Kiriisitʉ, nʉ ʉbhʉsɨɨgi bhwa Mungu, nu ubhugwatani bhwe Ekoro Ɨndɨndu, bhʉbhɨ hamwɨmwɨ na niimwɨ bhʉʉsi.