\id 1CO ‑ Ikizu 1 Corinthians \ide UTF-8 \h 1 Abhakʉrintʉ \toc3 1 Abhakʉrintʉ \toc2 1 Abhakʉrintʉ \toc1 Ɨnyarʉbha ye embere ya Paaurʉ kwa Abhakʉrintʉ \mt2 Ɨnyarʉbha ye embere ya Paaurʉ kwa \mt1 Abhakʉrintʉ \imt Ʉbhʉkangati \ip Ɨnyarʉbha yɨnʉ yandikirwɨ na Paaurʉ, umutumwa wa Yɨɨsu Kiriisitʉ, na Sʉsitɨɨnɨ. Bhakaandɨka ɨnyarʉbha yɨnʉ kwa risengerero rɨnʉ Paaurʉ aatangirɨ mʉrʉbhɨri rwa Kʉrintʉ. Ʉrʉbhɨri rwa Kʉrintʉ rwarɨ mukihuukʉ chɨ ɨnyanza ya Mɨditɨraniyaani. Abhaatʉ kurwa mbaara zʉʉsi bhaarɨ bharagurya na kʉgʉra ebhegero bhyaru mʉrʉbhɨri ruyo. Abhaatʉ bhayo bhaarɨ ni isimʉka nzaru ibhaga ryaru, kwa kosengera amabhirʉbhirʉ. Zisimʉka ziyo zɨkakora Abhakiriisitʉ bhakataamibhwa kubhwisirirya bhwabhʉ na kubhuurya Paaurʉ. \ip Paaurʉ akiikara Kʉrintʉ kwa mwaka gʉmwɨ, aarɨ ariija abhaatʉ bhaaru igʉrʉ wa Yɨɨsu na bhaaru bhaarɨ bhiisiriiryɨ. Nawe hanʉ aabhuukirɨ, akabhona amangʼana igʉrʉ wa Abhakiriisitʉ iyo. Akabhuurirwa kʉbha bhaarɨ na amaribhita mʉmasengerero na kwarɨ ni ikisimbɨ, ɨtaarʉ na bhakabhuurya igʉrʉ wa amangʼana gu ubhukwɨri. \ip Mʉnyarʉbha ya Paaurʉ arabhabhʉʉrɨra chɨmbu abhaatʉ bhɨɨndirwɨ kokora mwisengerero ribhaga ryi ibhyakurya bhyʉ Ʉmʉkʉrʉ na amasabhi. Igʉrʉ wa gayo, Paaurʉ ariija igʉrʉ wʉ ʉbhʉnaja bhwe Ekoro Ɨndɨndu, ubhumwɨmwɨ bhwa Abhakiriisitʉ moKoro nu ukuryukurwa kwa abhaku. Ɨtɨnɨrʉ arabhaha amaswaja igʉrʉ wʉ ʉbhʉsakirya kubhiisirirya Yɨrusarɨɨmu. \c 1 \s Amakeerenʼya \p \v 1 Ɨnyarʉbha yɨnʉ nandikirɨ inyɨ Paaurʉ, nɨrɨ hamwɨmwɨ nu umwisirirya ʉmʉkɨndichɨtʉ Sʉsitɨɨnɨ. Inyɨ nɨkabhirikirwa kʉbha umutumwa\f + \fr 1:1 \fr*\fk Umutumwa\fk*\ft . Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora ringʼana \ft*\it abhatumwa\it* muKiniibhasa.\f* wa Yɨɨsu Kiriisitʉ kʉbhʉsɨɨgi bhwa Mungu. \v 2 Tʉrabhaandɨkɨra imwɨ abhiisirirya bhʉ ʉrʉbhɨri rwa Kʉrintʉ. Mungu abharʉbhwɨrɨ na kʉbhɨngukibhwa na Yɨɨsu Kiriisitʉ, abhabhirikiirɨ kʉbha abharɨndu\f + \fr 1:2 \fr*\fk Abharɨndu\fk*\ft . Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora Ikiniibhasa.\ft*\f* bhaazɨ. Tʉrabhaandɨkɨra imwɨ hamwɨmwɨ na abhaatʉ bhʉʉsi bha zɨmbaara zʉʉsi bhanʉ bhakosengera Yɨɨsu Kiriisitʉ, Ʉmʉkʉrʉ waabhʉ nʉ Ʉmʉkʉrʉ wɨɨtʉ. \p \v 3 Ɨbhɨgʉngi no omorembe kurwa kwa Bhaabha Mungu, na kʉMʉkʉrʉ Yɨɨsu Kiriisitʉ, bhɨbhɨ na niimwɨ. \s Paaurʉ arabhʉʉrɨra Mungu azʉmiryɨ \p \v 4 Nɨrabhʉʉrɨra Mungu azʉmiryɨ ibhaga ryʉsi igʉrʉ waanyu, kʉ kʉbha ɨbhɨgʉngi bhɨnʉ abhahɨɨrɨ kʉnzɨra ya Yɨɨsu Kiriisitʉ. \v 5 Ku kugwatana kwanyu na Kiriisitʉ muniibhirɨ kʉmangʼana gʉʉsi, kɨnda kʉ kʉgamba kwanyu na kʉbhʉmɨnyi bhwanyu. \v 6 Gayo gareerekenʼya kʉbha amangʼana ganʉ twabharwaziirɨ igʉrʉ wa Kiriisitʉ, nɨ‑ga amaheene. \v 7 Nangʉ mʉtasuuhiirwɨ nʉʉrʉ ʉbhʉnaja bhʉmwɨ bhwe Ekoro Ɨndɨndu,\f + \fr 1:7 \fr*\fk Ekoro Ɨndɨndu\fk*\ft . Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora Ikiniibhasa.\ft*\f* mʉkɨɨrɨ mʉrarɨnda kwa mɨɨga marʉrʉ ʉkʉgarʉka kʉ Ʉmʉkʉrʉ wɨɨtʉ Yɨɨsu Kiriisitʉ. \v 8 Mungu arabhakongʼya kuhika mʉtɨnɨrʉ, korereke mʉtaaza kʉbha ni isoro, urusikʉ rʉnʉ Ʉmʉkʉrʉ Yɨɨsu Kiriisitʉ akuuza. \v 9 Mungu arakora gayo kʉ kʉbha ewe, ne‑moheene. Ewe newe aabhabhirikiirɨ mʉbhɨ ni ikigwatani nu Umwana waazɨ Yɨɨsu Kiriisitʉ, Ʉmʉkʉrʉ wɨɨtʉ. \s Ubhumwɨmwɨ gatɨ wa abhiisirirya \p \v 10 Nangʉ, abhahiiri bhaanɨ, nɨrabhiisasaama kuriina ryʉ Ʉmʉkʉrʉ wɨɨtʉ Yɨɨsu Kiriisitʉ, mʉtabha mʉrataana mʉmagamba. Gatabhaho amataamanʼya gatɨ waanyu, nawe mʉbhɨ na amiisɨɨgi gamwɨ nu ubhwɨndi bhʉmwɨ. \v 11 Abhahiiri bhaanɨ, abhaatʉ obhorebhe bhu Kirowe bhambuuriirɨ, kuni iryʉmana gatɨ waanyu. \v 12 Nangʉ, ganʉ nikwenda kʉgamba nego ganʉ, abhaatʉ bhʉʉsi gatɨ waanyu bharagamba gaabhʉ. Ʉwʉmwɨ arabhuga, “Inyɨ nɨ‑wa Paaurʉ.” Ʉwʉndɨ arabhuga, “Inyɨ nɨ‑wa Apooro.” Ʉwʉndɨ arabhuga, “Inyɨ nɨ‑wa Peetero.”\f + \fr 1:12 \fr*\fk Peetero \fk*\ft iriina ɨrɨndɨ arabhirikirwa \ft*\fqa Keefa.\fqa*\f* Ʉwʉndɨ arabhuga, “Inyɨ nɨ‑wa Kiriisitʉ.” \v 13 Nangʉ, Kiriisitʉ atwanɨkɨɨnɨ? Paaurʉ newe aakuurɨ kʉmʉsarabha igʉrʉ waanyu? Mʉkabhatiizwa kuriina rya Paaurʉ? \p \v 14 Nɨrakumya Mungu, kʉ kʉbha nɨtaabhatiizirɨ ʉmʉʉtʉ wʉwʉʉsi kwa niimwɨ, kuruushaku Kiriisipʉ na Gaayo. \v 15 Atareeho wʉnʉ akʉtʉra kubhuga abhatiizirwɨ kuriina ryanɨ. \v 16 Nɨrahiita nɨkabhatiiza kwikɨ abhaatʉ bhu Sitɨfaana. Nawe kʉkɨra bhayo, nɨtɨɨzɨ arɨɨbhɨ nɨkabhatiiza ʉmʉʉtʉ ʉwʉndɨ wʉwʉʉsi. \v 17 Kiriisitʉ ataantumirɨ inyɨ kʉbhatiiza abhaatʉ. Akantʉma kurwaza Ɨngʼana Ɨnzʉmu, atiisɨgirɨ ubhwʉbhʉʉri bhwanɨ bhwʉ ʉkʉgamba bhwaheene, korereke uruku rwa Kiriisitʉ kʉmʉsarabha rʉtabhurya amanaga gaazɨ. \s Kiriisitʉ newe zinguru nu ubhwʉbhʉʉri bhwa Mungu \p \v 18 Abhaatʉ bhanʉ bhabhurirɨ bhararora kʉbha amangʼana gu ukukwa kwa Kiriisitʉ kʉmʉsarabha, nɨ‑ga kegeege, nawe kwa niitwɨ bhanʉ tʉkʉsabhurwa, amangʼana gayo gareerecha amanaga ga Mungu. \v 19 Chɨmbu yandikirwɨ mʉMaandɨkʉ Amarɨndu, \q “Nɨrasarya ubhwʉbhʉʉri bhwa abhaatʉ bhu ubhwʉbhʉʉri. \q Nɨrarimirya ʉbhʉngʼɨɨni bhwa abhamɨnyi.”\f + \fr 1:19 \fr*\xt Rora Isaaya 29:14.\xt*\f* \p \v 20 Nangʉ bharɨ hayi bhanʉ tukubhuga bhaanu ubhwʉbhʉʉri? Bharɨ hayi bhanʉ tukubhuga ni‑bhiija bhi imigirʉ ja Musa, nʉʉrʉ abhaatʉ bhanʉ bhɨɨzɨ kʉgamba bhwaheene zisikʉ zɨnʉ? Mungu ɨrɨkɨɨnʼyɨ habhwɨrʉ kʉbha ubhwʉbhʉʉri bhwɨ ɨɨsɨ yɨnʉ, ne‑bhogeege. \v 21 Nɨragambabhu, kʉ kʉbha Mungu, kubhwʉbhʉʉri bhwazɨ, akeenda abhaatʉ bhatatʉra komomenya kʉnzɨra yu ubhwʉbhʉʉri bhwabhʉ abheene. Nawe Mungu akasɨɨga kʉbhasabhʉra bhanʉ bhakumwisirirya kʉnzɨra ya amangʼana ganʉ tʉkʉraganʼya. Amangʼana gayo, abhaatʉ bhanʉ bhatɨɨzɨ Mungu, bharabhuga nɨ‑ga kegeege. \v 22 Abhayaahudi bhareenda ichɨrɨkɨnʼyʉ kurwa mwisaarʉ korereke bhiisiriryɨ, Abhagiriki bharamohya ubhwʉbhʉʉri. \v 23 Nawe itwɨ, tʉraraganʼya amangʼana igʉrʉ wa Kiriisitʉ wʉnʉ aakuurɨ kʉmʉsarabha. Amangʼana gayo garanyahaara Abhayaahudi, na kʉbhanʉ bhatarɨ Abhayaahudi nɨ‑mangʼana ga kegeege. \v 24 Nawe kʉbhanʉ Mungu aabhabhirikiirɨ abhaazɨ, bhabhɨ Abhayaahudi hamwɨ bhabhɨ Abhagiriki, Kiriisitʉ newe amanaga ga Mungu nu ubhwʉbhʉʉri bhwa Mungu. \v 25 Amangʼana ganʉ abhaatʉ bhakorora kʉbha ne‑bhogeege bhwa Mungu, garakɨra ubhwʉbhʉʉri bhwa abhaatʉ. Na ganʉ bhakorora kʉbha nɨ‑bhʉnyʉʉhɨrɨru bhwa Mungu, gana amanaga kʉkɨra amanaga ga abhaatʉ. \p \v 26 Nangʉ, abhahiiri bhaanɨ, muhiitɨ chɨmbu mwarɨ hanʉ mwabhirikiirwɨ na Mungu. Kumiisɨɨgi ga abhaatʉ, bhaaru gatɨ waanyu bhataarɨ nu ubhwʉbhʉʉri. Naatu abhaaru gatɨ waanyu mʉtaarɨ mʉramenyekana bhʉkʉngʼu, na mutiibhwirwɨ mumijɨ ja abhataakɨ. \v 27 Nawe Mungu akarobhora amangʼana ganʉ abhaatʉ bhakorora ne‑bhogeege, korereke abhasuuchɨ bhu ubhwʉbhʉʉri. Na Mungu akarobhora amangʼana ganʉ abhaatʉ bhakorora nɨ‑bhʉnyʉʉhɨrɨru, korereke abhasuuchɨ bha amanaga. \v 28 Na Mungu akarobhora amangʼana ganʉ abhaatʉ bhakorora gataana ubhusuuku na ganʉ bhakorega, na ganʉ bhakorora gataana nzobhooro, korereke asaryɨ amangʼana ganʉ abhaatʉ bhakorora gane enzobhooro. \v 29 Akakorabhu korereke ʉmʉʉtʉ wʉwʉʉsi atiikumya mʉbhʉtangɨ bhwa Mungu. \v 30 Mungu newe abhagwatɨɨnʼyɨ imwɨ na Yɨɨsu Kiriisitʉ. Ewe akʉrirɨ Kiriisitʉ abhɨ ubhwʉbhʉʉri bhwɨtʉ. Kʉnzɨra ya Yɨɨsu tʉbhɨɨrɨ bhe eheene mʉbhʉtangɨ bhwa Mungu, tʉbhɨɨrɨ abharɨndu, na tʉsabhwirwɨ. \v 31 Chɨmbu yandikirwɨ mʉMaandɨkʉ Amarɨndu, “Ʉmʉʉtʉ wʉnʉ akwikumya, ikumyɨ igʉrʉ wʉ Ʉmʉkʉrʉ.”\f + \fr 1:31 \fr*\xt Rora Yɨrɨmiya 9:23‑24.\xt*\f* \c 2 \s Kurwaza ɨngʼana igʉrʉ wa Yɨɨsu Kiriisitʉ \p \v 1 Abhahiiri bhaanɨ, hanʉ niizirɨ kwa niimwɨ nɨkaaza kʉbharwazɨra igʉrʉ wu ubhwɨndi bhwa Mungu bhʉnʉ bhwarɨ bhubhisirwɨ,\f + \fr 2:1 \fr*\fk Ubhwɨndi bhwa Mungu bhʉnʉ bhwarɨ bhubhisirwɨ\fk*\ft , Zibhibhuriya ɨzɨndɨ zɨrabhuga, \ft*\fqa ʉbhʉmɨnyɨɨkɨrɨri igʉrʉ wa Mungu.\fqa*\f* nɨtaagambirɨ kwa bhʉkaari bhwa amangʼana nʉʉrʉ kubhwʉbhʉʉri. \v 2 Hanʉ naarɨ kwa niimwɨ, nekeenda nɨgambɨ amangʼana igʉrʉ wa Yɨɨsu Kiriisitʉ,\f + \fr 2:2 \fr*\fk Kiriisitʉ\fk*\ft . Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora Ikiniibhasa.\ft*\f* kɨnda ukukwa kwazɨ kʉmʉsarabha, na nɨtaagambirɨ ekegero ɨkɨndɨ. \v 3 Ribhaga riyo naarɨ mʉnyʉʉhɨrɨru, naarɨ nu ubhwʉbha, naatu naarɨ nɨrarigita bhʉkʉngʼu. \v 4 Hanʉ naarɨ niriija na kurwaza, nɨtaagambirɨ amangʼana kubhwʉbhʉʉri bhwanɨ, korereke nɨbhakorokombe imwɨ munyiisiriryɨ. Nawe amanaga ge Ekoro Ɨndɨndu nego ganyɨrɨkiryɨ amaheene. \v 5 Nɨkakorabhu, korereke ubhwisirirya bhwanyu bhutiisega ubhwʉbhʉʉri bhwa abhaatʉ, nawe bhwisege amanaga ga Mungu. \s Ubhwʉbhʉʉri kurwa kwe Ekoro Ɨndɨndu \p \v 6 Nangʉ tʉragamba amangʼana gu ubhwʉbhʉʉri kʉbhaatʉ bhanʉ bhakʉngʼirɨ mubhwisirirya, nawe ubhwʉbhʉʉri bhuyo bhʉtarɨ bhwɨ ɨɨsɨ yɨnʉ, na bhʉtarɨ kwa abhakangati bhɨ ɨɨsɨ, bhanʉ bhakʉhɨta. \v 7 Ubhwʉbhʉʉri bhʉnʉ tʉkʉraganʼya ni‑mbisi ya Mungu yɨnʉ yaarɨ ibhisirwɨ. Nebhwe Mungu ɨɨndirɨ kwɨma aarɨ akɨɨrɨ kʉbhʉmba ɨɨsɨ, korereke atokorere amazʉmu. \v 8 Atareeho nʉʉrʉ wʉmwɨ mʉbhakangati bhɨ ɨɨsɨ wʉnʉ aamɨnyirɨ ubhwʉbhʉʉri bhuyo, kʉ kʉbha bhangʉʉbhʉʉrirɨ, bhataarɨ bharamʉbhamba kʉmʉsarabha Ʉmʉkʉrʉ wu ubhukumya. \v 9 Nawe chɨmbu yandikirwɨ mʉMaandɨkʉ Amarɨndu, \q “Ganʉ Mungu aabhakʉrɨɨrɨ bhanʉ bhamʉsɨɨgirɨ, \q atareeho ʉmʉʉtʉ wʉnʉ aagarʉʉzɨ nʉʉrʉ kugiigwa, \q atareeho ʉmʉʉtʉ wʉnʉ aagatɨɨrɨ mumwʉyʉ gwazɨ.”\f + \fr 2:9 \fr*\xt Rora Isaaya 64:4.\xt*\f* \p \v 10 Nawe itwɨ, Mungu akatwerecha gayo kʉhɨtɨra Ekoro Ɨndɨndu, kʉ kʉbha Ekoro Ɨndɨndu ɨhaatugunkurya gʉʉsi, nʉʉrʉ ɨsɨɨmi ya Mungu yɨnʉ ibhisirwɨ. \v 11 Nɨ‑wɨɨwɨ wʉnʉ akʉtʉra komenya ganʉ ʉmʉʉtʉ ʉwʉndɨ akwiseega? Ekoro yaazɨ iyeene neyo ɨmɨnyirɨ. Ɨbhuɨbhu na ganʉ Mungu akwiseega, atareeho wʉnʉ akʉtʉra kʉgamenya. Ekoro ya Mungu iyeene neyo yɨɨzɨ. \v 12 Mungu atʉhɨɨrɨ itwɨ Ekoro yaazɨ, ɨtarɨ zekoro za kʉʉsɨ, korereke tʉgamenye ganʉ tʉhɨɨrwɨ kʉrʉbhangʉ rwa Mungu. Tʉtakwiseega chɨmbu abhaatʉ bhanʉ bhakwiseega ga kʉʉsɨ, bhahiiseega. \p \v 13 Na tʉtakʉgamba amangʼana ganʉ twijibhwɨ nu ubhwʉbhʉʉri bhwa abhaatʉ, nawe amangʼana ganʉ twijibhwɨ ne Ekoro ya Mungu. Tʉragarʉra amangʼana ge Ekoro ya Mungu kʉbhanʉ bhane Ekoro yiyo.\f + \fr 2:13 \fr*\fk Kʉbhanʉ bhane Ekoro yiyo\fk*\ft , ʉbhʉgaruri ʉbhʉndɨ bhʉratʉra kʉbha, \ft*\fqa kʉmangʼana ga mokoro.\fqa*\f* \v 14 Nawe ʉmʉʉtʉ wʉnʉ ataana Ekoro ya Mungu, atakʉsʉngʼaana ganʉ gakurwa kwe Ekoro ya Mungu, kʉ kʉbha kwawɨ gayo nɨ‑ga kegeege. Atakʉtʉra kogoobhoora, kʉ kʉbha gamɨnyɨkɨɨnɨ kʉbhʉsakirya bhwe Ekoro ya Mungu. \v 15 Ʉmʉʉtʉ wʉnʉ akʉkangatwa ne Ekoro ya Mungu aragiisʉnza gʉʉsi, nawe ewe, ʉmʉʉtʉ wʉwʉʉsi atakʉtʉra kumwisʉnza. \v 16 Chɨmbu Amaandɨkʉ Amarɨndu gakubhuga, \q “Nɨ‑wɨɨwɨ wʉnʉ amɨnyirɨ ganʉ Ʉmʉkʉrʉ Mungu akwiseega? \q Na nɨ‑wɨɨwɨ wʉnʉ akʉtʉra kʉmʉgambanʼya?”\f + \fr 2:16 \fr*\xt Rora Isaaya 40:13.\xt*\f* \p Nawe, itwɨ turiiseega amangʼana chɨmbu Kiriisitʉ akugiiseega. \c 3 \s Ʉbhʉtaamanʼya kʉbhaatʉ bha Kʉrintʉ \p \v 1 Abhahiiri bhaanɨ, hanʉ naarɨ kwa niimwɨ nɨtaarɨ nɨragamba na niimwɨ ncha abhaatʉ bhanʉ bhakʉkangatwa ne Ekoro Ɨndɨndu. Nawe naarɨ nɨragamba na niimwɨ ncha abhaatʉ bhanʉ bhakʉkangatwa na amangʼana gɨ ɨɨsɨ, naatu ncha abhaana abhabhataarɨ ku kwisirirya Kiriisitʉ. \v 2 Abhaana abhabhataarɨ bharanywa amabheere ageene, bhatakʉhabhwa ibhyakurya bhya abhaatʉ abhagima. Ɨbhuɨbhu na niinyɨ nɨkabhaha amiija amahʉhʉ kʉ kʉbha mwarɨ mʉkɨɨrɨ kokongʼa. Nʉʉrʉ nangwɨnʉ mʉkɨɨrɨ kokongʼa, \v 3 kʉ kʉbha mʉkɨɨrɨ mʉrakangatwa na amangʼana gɨ ɨɨsɨ. Arɨɨbhɨ gatɨ waanyu kʉna rihari ni iryʉmana, gayo gatakwerekanʼya kʉbha mʉkɨɨrɨ mʉrakangatwa na amangʼana gɨ ɨɨsɨ na kwikara ncha abhaatʉ bhɨ ɨɨsɨ? \v 4 Nɨragambabhu kʉ kʉbha hanʉ ʉmʉʉtʉ wʉmwɨ akubhuga, “Inyɨ nɨ‑wa Paaurʉ,” ʉwʉndɨ arabhuga, “Inyɨ nɨ‑wa Apooro.” Gayo gareerekenʼya kʉbha, mʉkɨɨrɨ mʉrakora ncha abhaatʉ bhɨ ɨɨsɨ. \p \v 5 Mmbe nangʉ, Apooro, nɨ‑wɨɨwɨ? Na Paaurʉ, nɨ‑wɨɨwɨ? Itwɨ nɨ‑bhahocha bhanʉ Mungu aatutumirɨ kʉbhasakirya imwɨ mwisiriryɨ. Itwʉsi tʉrakora emeremo gɨnʉ bhahɨɨrwɨ nʉ Ʉmʉkʉrʉ. \v 6 Inyɨ nɨkahamba zendetere, Apooro akiitɨrɨra, nawe Mungu newe aamɨriryɨ na kukurya. \v 7 Ɨbhu, wʉnʉ akʉhamba zendetere ɨtarɨ kegero, nʉʉrʉ wʉnʉ akwitɨrɨra, nawe Mungu wʉnʉ akukurya newe wu ukwisegwa. \v 8 Wʉnʉ akʉhamba na wʉnʉ akwitɨrɨra bhʉʉsi bharɨ bhwaheene, Mungu aramoha wʉmwɨ wʉmwɨ ʉmʉbhanʉ gwazɨ, kʉrɨngʼaana na chɨmbu aakʉrirɨ emeremo jazɨ. \v 9 Nɨrabhugabhu kʉ kʉbha emeremo gɨnʉ inyɨ na Apooro tokokora nɨ‑ja Mungu, na niimwɨ nɨ‑mʉgʉndʉ gwazɨ, naatu ni‑nyumba yaazɨ. \p \v 10 Mungu ansakiiryɨ kwʉmbaka ʉbhʉrʉsa kʉbhɨgʉngi bhyazɨ nchu umwʉmbaki ʉmʉzʉmu na wu ubhwʉbhʉʉri, nʉ ʉmʉʉtʉ ʉwʉndɨ arʉʉmbaka igʉrʉ wʉ ʉbhʉrʉsa bhuyo. Nawe bhʉʉsi bhiirore chɨmbu bhakwʉmbaka igʉrʉ waku, \v 11 kʉ kʉbha ʉbhʉrʉsa bhʉnʉ bhʉmarirɨ kwʉmbakwa nɨ‑Yɨɨsu Kiriisitʉ umwene. Atareeho ʉmʉʉtʉ wʉnʉ akʉtʉra kwʉmbaka ʉbhʉrʉsa ʉbhʉndɨ. \v 12 Igʉrʉ yʉ ʉbhʉrʉsa bhuyo, ʉmʉʉtʉ aratʉra kwʉmbaka kʉzahaabhu, ibhyʉma, amabhwɨ gu ubhwera, ɨmɨtɨ, ʉbhʉnyaaki hamwɨ amanyaaki, \v 13 nʉ ʉbhʉnagu bhwe emeremo ja abhaatʉ bhʉrarorekana habhwɨrʉ. Urusikʉ rwɨ ɨtɨnɨrʉ, emeremo jʉsi gɨrarorekana habhwɨrʉ, kʉ kʉbha emeremo ja abhaatʉ bhʉʉsi, gɨrarengerwa komorero gwɨ ɨtɨnɨrʉ. \v 14 Arɨɨbhɨ emeremo jʉ ʉmʉʉtʉ gɨrasaaga, ʉmʉʉtʉ wuyo arasʉngʼaana ʉmʉbhanʉ. \v 15 Arɨɨbhɨ emeremo jʉ ʉmʉʉtʉ gɨrahya, hayo ararimirya ʉmʉbhanʉ, nawe ewe umwene arasabhurwa, nangabha arabha nchʉ ʉmʉʉtʉ wʉnʉ ahʉnɨɨrɨ rwa akanyunyi kusikɨra momorero gwɨ ɨtɨnɨrʉ. \p \v 16 Nangʉ, mʉtɨɨzɨ imwɨ ni‑rihekaaru rya Mungu, ne Ekoro ya Mungu iriikara kwa niimwɨ? \v 17 Nangʉ, ʉmʉʉtʉ arɨɨsaryɨ rihekaaru rya Mungu, ʉmʉʉtʉ wuyo, Mungu aramʉsarya, kʉ kʉbha rihekaaru rya Mungu ni‑irɨndu, na rihekaaru riyo niimwɨ. \p \v 18 Ʉmʉʉtʉ wʉwʉʉsi gatɨ waanyu atiikangirirya kʉbha anu ubhwʉbhʉʉri. Arɨɨbhɨ ʉmʉʉtʉ ariirore anu ubhwʉbhʉʉri mʉʉsɨ yɨnʉ, abhɨ ariikorya mogeege korereke abhone ubhwʉbhʉʉri bhwa amaheene. \v 19 Akorebhu, kʉ kʉbha ubhwʉbhʉʉri bhwɨ ɨɨsɨ yɨnʉ, ne‑bhogeege mʉbhʉtangɨ bhwa Mungu. Chɨmbu yandikirwɨ mʉMaandɨkʉ Amarɨndu, “Mungu arabhagwata bhu ubhwʉbhʉʉri mʉbhʉngʼɨɨni bhwabhʉ.”\f + \fr 3:19 \fr*\xt Rora Ayubhu 5:13.\xt*\f* \v 20 Na yandikirwɨ mʉMaandɨkʉ Amarɨndu, “Ʉmʉkʉrʉ amɨnyirɨ amiisɨɨgi ga bhu ubhwʉbhʉʉri, kʉbha gataana bhwera.”\f + \fr 3:20 \fr*\xt Rora Zabhuri 94:11.\xt*\f* \p \v 21 Nangʉ ʉmʉʉtʉ wʉwʉʉsi atiikumya kʉ kʉbha ewe nɨ‑mʉhɨmba wʉ ʉmʉʉtʉ omorebhe, kʉ kʉbha itwʉsi Mungu atʉtɨɨrɨ kʉbhasakirya imwɨ, \v 22 abhɨ nɨ‑Paaurʉ, abhɨ nɨ‑Apooro, hamwɨ abhɨ ne‑Peetero. Na Mungu abhahɨɨrɨ ebhegero bhyʉsi kʉbhasakirya, bhɨbhɨ bhya mʉʉsɨ, hamwɨ ʉbhʉhʉru, hamwɨ uruku, bhɨbhɨ bhɨnʉ bhereho nangwɨnʉ, hamwɨ bhɨnʉ bhɨkʉbhaho, bhyʉsi ni‑bhyanyu. \v 23 Nawe imwɨ, nɨ‑bha Kiriisitʉ, na Kiriisitʉ, nɨ‑wa Mungu. \c 4 \s Emeremo ja abhatumwa \p \v 1 Abhaatʉ bhatʉbharɨ itwɨ kʉbha nɨ‑bhahocha bha Kiriisitʉ, tʉhɨɨrwɨ emeremo ju ukurwaza ɨngʼana ya Mungu yɨnʉ yaarɨ ibhisirwɨ. \v 2 Nangʉ, ʉmʉʉtʉ wʉnʉ ahɨɨrwɨ emeremo, areenderwa abhɨ omohocha ʉmʉzʉmu. \v 3 Nawe kwa niinyɨ, ɨtarɨ kegero nɨraatinirwɨ na niimwɨ, nʉʉrʉ nɨraatinirwɨ na abhatiniri bhi ichandarʉ. Naabha inyimwene nɨtakwitɨnɨra, \v 4 kʉ kʉbha nɨtakorora ibhɨ ryʉryʉsi mokoro yaanɨ. Nawe riyo rɨtakugirya nɨbhɨ moheene. Ʉmʉkʉrʉ Yɨɨsu newe akʉntɨnɨra. \v 5 Nangʉ, mʉtatɨnɨra abhaatʉ ribhaga ryaku rɨkɨɨrɨ, mʉrɨndɨ kuhika urusikʉ rʉnʉ Ʉmʉkʉrʉ Yɨɨsu akuuza. Ewe newe akorora ganʉ gʉʉsi gabhisirwɨ mukiirimya na komenyeekererya ganʉ garɨ mozekoro za abhaatʉ. Neho abhaatʉ bhʉʉsi bhakobhona ubhukumya bhʉnʉ bhakwenderwa, kurwa kwa Mungu. \p \v 6 Abhahiiri bhaanɨ, nɨgambirɨ amangʼana gayo gʉʉsi igʉrʉ waanɨ na Apooro, korereke tʉbhɨ ekerenjo igʉrʉ waanyu. Kʉrɨngʼaana ne ekerenjo kiyo, mwobhoore ganʉ gakʉgambwa mʉkɨgambʉ kɨnʉ, “Mutiitambʉka ganʉ gaandikirwɨ mʉMaandɨkʉ Amarɨndu.” Arɨɨbhɨ mʉratuna ɨkɨgambʉ kiyo, atakʉbhaho ʉmʉʉtʉ wʉwʉʉsi wʉnʉ akwikumirya ʉmʉʉtʉ ʉwʉmwɨ na korega ʉwʉndɨ. \v 7 Nangʉ, nɨ‑wɨɨwɨ wʉnʉ akʉkʉrirɨ ʉbhɨ we eheene kʉkɨra ʉwʉndɨ? Ʉna kɨgʉrʉkɨ kɨnʉ ʉtahɨɨrwɨ na Mungu? Na arɨɨbhɨ ʉkahaabhwa, kwakɨ uriikumya nkina ʉtahɨɨrwɨ? \p \v 8 Nangʉ muriirora mʉmarirɨ gʉʉsi! Muriirora abhaniibhi! Muriirora abhatɨmi, nangabha itwɨ tʉtarɨ abhatɨmi! Hakɨrɨku mwangabhɨɨrɨ abhatɨmi heene, korereke tʉkangatɨ hamwɨmwɨ na niimwɨ! \v 9 Nawe nɨrarora Mungu atʉkʉrirɨ itwɨ abhatumwa kʉbha abhaatʉ bhi iyaasɨ kʉkɨra bhʉʉsi. Twangɨ abhaatʉ bhanʉ bhatiniirwɨ kwitwa. Tʉkʉrirwɨ abhaatʉ bho okosekwa kʉʉsɨ, kʉbhamaraika\f + \fr 4:9 \fr*\fk Bhamaraika\fk*\ft . Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora ringʼana \ft*\it maraika\it* muKiniibhasa.\f* na kʉbhaatʉ. \v 10 Abhaatʉ bhaaru bharatorora itwɨ bhageege, kʉ kʉbha tʉrahokerya Kiriisitʉ, nawe imwɨ muriirora bhu ubhwʉbhʉʉri kʉ kʉbha mʉratuna Kiriisitʉ. Itwɨ tʉrarorekana bhanyʉʉhɨrɨru, nawe imwɨ muriirora mʉna amanaga. Itwɨ tʉraregwa, nawe imwɨ muriirora bhagungibhwa. \v 11 Nʉʉrʉ nangwɨnʉ, tʉnɨ ɨnzara ne enyoota, na tʉtaana zengebho za kwisa, tʉratemwa, na tʉtaana hu ukwikara. \v 12 Tʉrakora emeremo jɨtʉ kumucha bhʉkʉngʼu kʉmabhoko gɨɨtʉ abheene. Hanʉ abhaatʉ bhakʉtʉtʉka, itwɨ tʉrabhaha ʉrʉbhangʉ. Hanʉ bhakʉtʉnyaacha, turiigumirirya. \v 13 Hanʉ bhakʉtʉgamba kɨbhɨ, tʉrabhagarukirya bhwaheene. Nʉʉrʉ nangwɨnʉ tʉrakorerwa ncha amagero gɨ ɨɨsɨ, na kʉbhaatʉ bhʉʉsi itwɨ ni‑bhubhuruuru. \p \v 14 Nɨtakʉbhaandɨkɨra amangʼana ganʉ kʉbhasuucha, nawe nereenda kʉbharecha ncha abhaana bhaanɨ abhasɨɨgwa, \v 15 kʉ kʉbha nangabha mʉna abhaatʉ bhaaru bhanʉ bhakʉbharera kwa Kiriisitʉ, wuusʉ nɨ‑wʉmwɨ. Inyɨ, nɨ‑bhaabha waanyu kwa Yɨɨsu Kiriisitʉ, kʉ kʉbha inyɨ newe nabharwaziirɨ Ɨngʼana Ɨnzʉmu. \v 16 Nangʉ, nɨrabhiisasaama, mʉbhɨ mʉraanyɨga. \v 17 Riyo neryo rɨkʉrirɨ nɨtʉmɨ Timoseo, umwana waanɨ ʉmʉsɨɨgwa no omoheene momeremo jʉ Ʉmʉkʉrʉ. Ewe arabhahiitya ganʉ nikutuna kukugwatana na Kiriisitʉ, ganʉ nikwija abhaatʉ ahagero hʉʉsi mʉmasengerero gʉʉsi. \p \v 18 Nangʉ abhandɨ gatɨ waanyu bhariiyʉnga, kʉ kʉbha bhariiseega kʉbha nɨtakuuza kwikɨ kwa niimwɨ. \v 19 Nawe Ʉmʉkʉrʉ araasɨɨgɨ, nɨraaza kwa niimwɨ bhwangʉ. Hayo neho nekomenya abhaatʉ bhanʉ bhariiyʉnga bharagamba kwa kwiyigwa kisha heene bhana zinguru kurwa kwa Mungu. \v 20 Nɨrabhugabhu kʉ kʉbha ʉbhʉtɨmi bhwa Mungu,\f + \fr 4:20 \fr*\fk Ʉbhʉtɨmi bhwa Mungu\fk*\ft . Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora Ikiniibhasa.\ft*\f* bhʉtakororekana kwa amangʼana ageene, nawe mʉmanaga. \v 21 Nangʉ, moreenda nekorebhwɨ? Niizɨ kwa niimwɨ ni ihimbʉ? Hamwɨ niizɨ mʉbhʉsɨɨgi ne ekoro yʉ ʉbhʉnyʉʉhu? \c 5 \s Ubhusimbɨ bhʉtakwenderwa gatɨ wa abhiisirirya \p \v 1 Amangʼana gakumukirɨ kʉbha, gatɨ waanyu kunu ubhusimbɨ. Ubhusimbɨ ncha bhuyo, bhʉkɨɨrɨ kororekana nʉʉrʉ kʉbhaatʉ bhanʉ bhatɨɨzɨ Mungu, kʉbha ʉmʉʉtʉ arakora ɨtaarʉ nʉ ʉmʉkari wa wiisɨ. \v 2 Kwakɨ imwɨ muriiyʉnga? Hakɨrɨku mwangarumikirɨ na koheebha ʉmʉʉtʉ wʉnʉ akokora gayo gatɨ waanyu! \v 3 Nangabha nɨtarɨ hamwɨmwɨ na niimwɨ kwʉ ʉmʉbhɨrɨ, nawe nɨrɨ hamwɨmwɨ na niimwɨ kokoro. Mmbe nɨmarirɨ kʉtɨnɨra ʉmʉʉtʉ wuyo, chɨmbu nangakʉrirɨ hanʉ nangabhɨɨrɨ iyo. \v 4 Hanʉ mukwibhiringa kuriina ryʉ Ʉmʉkʉrʉ wɨɨtʉ Yɨɨsu, inyɨ nɨrabha hamwɨmwɨ na niimwɨ kokoro, nʉ ʉbhʉnaja bhwʉ Ʉmʉkʉrʉ wɨɨtʉ Yɨɨsu, bhʉrabha hamwɨmwɨ na niimwɨ. \v 5 Hayo muruushɨho ʉmʉʉtʉ wuyo gatɨ waanyu na kumutiga mʉbhʉkangati bhwa Shɨtaani,\f + \fr 5:5 \fr*\fk Shɨtaani\fk*\ft . Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora Ikiniibhasa.\ft*\f* korereke ubhwikari bhwazɨ bhwa nangwɨnʉ bhʉsarɨkɨ, newe umwene asabhurwɨ urusikʉ rwʉ ʉkʉgarʉka kʉ Ʉmʉkʉrʉ Yɨɨsu. \p \v 6 Ubhwiyungi bhwanyu bhʉtakwenderwa. Mʉtɨɨzɨ kʉbha ubhutunduuru bhusuuhubhu, bhʉratunduurya riigiri ryʉsi? \v 7 Ɨbhu mʉbhɨ muriibhɨngukya, kʉnzɨra yu ukuruushaho ʉmʉʉtʉ ʉmʉbhɨ wuyo gatɨ waanyu, nchu ukuruusha ubhutunduuru bhwɨ ɨkarɨ. Hayo mʉrabha abhaatʉ abhahya, ncha riigiri riihya rɨnʉ rɨtaana ubhutunduuru. Na ɨbhu nɨmbu mʉrɨ, kʉ kʉbha Kiriisitʉ, ɨkɨngʼʉndu chɨtʉ chɨ Ɨpasaka,\f + \fr 5:7a \fr*\fk Ɨpasaka\fk*\ft . Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora Ikiniibhasa.\ft*\f* amarirɨ kuhurukibhwa ikimweso\f + \fr 5:7b \fr*\fk Ikimweso\fk*\ft . Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora Ikiniibhasa.\ft*\f* korereke atʉsabhʉrɨ. \v 8 Nangʉ, tʉtakora Ɨpasaka kwɨ ɨmɨkaatɨ jɨ ɨkarɨ gɨnʉ ginu ubhutunduuru, kʉbhʉsarya nʉ ʉbhʉbhɨ, nawe kwɨ ɨmɨkaatɨ gɨnʉ gɨtarɨ mitunduuru,\f + \fr 5:8 \fr*\xt Rora Kʉhʉrʉka 12:3‑20; Amahiityʉ gi Imigirʉ 16:3.\xt*\f* kumwʉyʉ mwɨrʉ na kʉmaheene. \p \v 9 Mʉnyarʉbha yɨnʉ nabhaandikiirɨ, nɨkabhabhʉʉrɨra, mʉtagwatana na bhɨ ɨtaarʉ. \v 10 Enzobhooro yaanɨ ɨtaarɨ, mʉtagwatana na bhɨ ɨtaarʉ, abhiimani, abhasaakuri, nʉʉrʉ bhanʉ bhakosengera amasambwa, ɨnʉ bhatarɨ abhiisirirya. Nangabhugirɨbhu, mwarɨ moreenderwa kʉbhʉʉka kʉʉsɨ kʉnʉ. \v 11 Nawe, kɨnʉ nɨɨndirɨ kʉgamba nɨ‑kʉbha, mʉtagwatana nʉ ʉmʉʉtʉ wʉnʉ akwibhɨrɨkɨra umwisirirya, ɨnʉ nɨ‑wɨ ɨtaarʉ, mwimani, wʉnʉ akosengera amasambwa, umusiigirirya, munywi, hamwɨ ʉmʉsaakuri. Ʉmʉʉtʉ ncha wuyo, mutigɨ nʉʉrʉ kurya neewe. \p \v 12 Mmbe nangʉ, ɨtarɨ emeremo janɨ kʉtɨnɨra bhanʉ bhatarɨ abhiisirirya. Nawe imwɨ moreenderwa kʉbhatɨnɨra bhanʉ bhari mwisengerero. \v 13 Mungu newe akʉbhatɨnɨra bhanʉ bhatarɨ abhiisirirya. Na niimwɨ moreenderwa moheebhe ʉmʉʉtʉ ʉmʉbhɨ gatɨ waanyu.\f + \fr 5:13 \fr*\xt Rora Amahiityʉ gi Imigirʉ 17:7, 19:19, 22:21, 24:7.\xt*\f* \c 6 \s Kwigamba gatɨ wa abhiisirirya \p \v 1 Arɨɨbhɨ wʉmwɨ gatɨ waanyu ana amagamba igʉrʉ wu umwisirirya ʉmʉkɨndichazɨ, aragemabhwɨ kuhira ikiina chazɨ kʉbhaatʉ bhanʉ bhatarɨ abhiisirirya kutiga abharɨndu bha Mungu? \v 2 Mʉtɨɨzɨ kʉbha abharɨndu bha Mungu nebho bharɨɨtɨnɨrɨ ɨɨsɨ yɨnʉ? Nangʉ, arɨɨbhɨ imwɨ abhiisirirya mʉratɨnɨra ɨɨsɨ yɨnʉ, kwakɨ mʉtamwɨ kʉtɨnɨra amanyʉʉhu gatɨ waanyu? \v 3 Mʉtɨɨzɨ kʉbha tʉrabhatɨnɨra nʉʉrʉ bhamaraika? Arɨɨbhɨ nɨmbu, moreenderwa kʉmara amangʼana ga zisikʉ zʉʉsi. \v 4 Nangʉ, hanʉ mukwʉmana igʉrʉ wa amangʼana ga zisikʉ zʉʉsi, mʉhaahira ikiina chanyu kʉbhaatʉ bhanʉ bhatakwenderwa mwisengerero korereke bhatɨnɨrɨ? \v 5 Nɨragamba gayo korereke morore zɨsʉni. Nangʉ, gatɨ waanyu atareeho nʉʉrʉ ʉmʉʉtʉ wʉmwɨ wu ubhwʉbhʉʉri, wʉnʉ akʉtʉra kʉtɨna ikiina gatɨ wa abhiisirirya? \v 6 Nawe imwɨ, mone eteemwa yʉ ʉmʉʉtʉ kʉgamba umwisirirya ʉmʉkɨndichazɨ muchandarʉ, naatu kʉbhanʉ bhatarɨ abhiisirirya! \p \v 7 Kwigamba kuyo koreerecha kʉbha mʉtamirwɨ kɨmwɨ. Nangʉ yaarɨ ɨrabha nɨ‑hakɨrɨku, ʉmʉʉtʉ kuruusibhwa hamwɨ kogega ebhegero bhyanyu. \v 8 Nawe nangʉ, imwɨ niimwɨ mukwangɨra abhaatʉ na kuruusha ebhegero bhyabhʉ, na mʉrakora gayo kwa abhiisirirya abhakɨndichanyu! \v 9 Mʉtɨɨzɨ kʉbha abhabhɨ bhatakusikɨra mʉbhʉtɨmi bhwa Mungu? Mutiikangirirya! Bhɨ ɨtaarʉ, abhaatʉ bhanʉ bhakosengera amasambwa, abhasɨbhɨɨti, nʉʉrʉ bhanʉ bhakʉtaara abhasubhɨ kʉbhasubhɨ, \v 10 abhiibhi, abhiimani, abhanywi, abhagwatanʼya, abhasaakuri, bhayo bhʉʉsi bhatakusikɨra mʉbhʉtɨmi bhwa Mungu. \v 11 Abhandɨ gatɨ waanyu bhaarɨbhu. Nawe nangʉ, kʉ kʉhɨtɨra kʉMʉkʉrʉ wɨɨtʉ Yɨɨsu Kiriisitʉ, na kʉmanaga ge Ekoro ya Mungu wɨɨtʉ, mwʉjirwɨ ʉbhʉbhɨ bhwanyu, mʉbhɨngukiibhwɨ, na kʉbharwa kʉbha bhe eheene mʉbhʉtangɨ bhwa Mungu. \s Abhiisirirya bhagungyɨ Mungu mʉmɨbhɨrɨ jabhʉ \p \v 12 Abhaatʉ abhandɨ gatɨ waanyu bharabhuga, “Twisiririibhwɨ kokora ebhegero bhyʉsi chɨmbu tukwenda.” Nawe bhɨtarɨ bhyʉsi bhɨnʉ bhinu ubhwera kwa niimwɨ. Nangabha, “Nisiririibhwɨ kokora ekegero chʉchʉsi,” nawe nɨtakʉbha mbʉʉsa kwa chʉchʉsi. \v 13 Abhandɨ gatɨ waanyu bharabhuga, “Hanʉ tʉnɨ ɨnzara toreenderwa kurya, kʉ kʉbha ɨmɨbhɨrɨ jɨtʉ gereenda ibhyakurya.” Nɨmbu ɨrɨ, nawe rɨraaza ribhaga hanʉ Mungu akuchʉra ɨmɨbhɨrɨ jɨtʉ gɨbhɨ gɨtakwenda ibhyakurya. Mʉtabhuga, toreenderwa kokora ɨtaarʉ. Nɨragambabhu, kʉ kʉbha Mungu ataabhumbirɨ ɨmɨbhɨrɨ jɨtʉ igʉrʉ wɨ ɨtaarʉ, nawe akabhʉmba igʉrʉ wo okohokerya Ʉmʉkʉrʉ, wʉʉsi Ʉmʉkʉrʉ aragiriibha ɨmɨbhɨrɨ jɨtʉ. \v 14 Na Mungu araturyʉra itwɨ kʉmanaga gaazɨ, chɨmbu aamuryurirɨ Ʉmʉkʉrʉ kurwa muruku. \p \v 15 Mʉtɨɨzɨ kʉbha ɨmɨbhɨrɨ janyu, ni‑bhiimʉ bhyʉ ʉmʉbhɨrɨ gwa Kiriisitʉ? Nangʉ, negege ʉmʉbhɨrɨ gwanɨ gʉnʉ ni‑kiimʉ chʉ ʉmʉbhɨrɨ gwa Kiriisitʉ, na kugwatanʼya nʉ ʉmʉbhɨrɨ gwu umusimbɨ? Zɨyi! \v 16 Mʉtɨɨzɨ kʉbha ʉmʉʉtʉ wʉwʉʉsi wʉnʉ akugwatana nu umusimbɨ, arabha ʉmʉbhɨrɨ gʉmwɨ neewe? Ni‑chɨmbu yandikirwɨ mʉMaandɨkʉ Amarɨndu, “Bhabhɨrɨ bhayo bharabha mʉbhɨrɨ gʉmwɨ.”\f + \fr 6:16 \fr*\xt Rora Ʉbhʉtangɨ 2:24.\xt*\f* \v 17 Nawe ʉmʉʉtʉ wʉwʉʉsi wʉnʉ akugwatana nʉ Ʉmʉkʉrʉ, arabha koro yɨmwɨ neewe. \p \v 18 Ɨbhu mwiyangarɨrɨ mʉtakora ubhusimbɨ. Ʉbhʉbhɨ ʉbhʉndɨ bhwʉsi bhʉnʉ ʉmʉʉtʉ akokora, ahaakora igʉtʉ wʉ ʉmʉbhɨrɨ gwazɨ, nawe ʉmʉʉtʉ wʉnʉ akokora ɨtaarʉ, ahaakora ʉbhʉbhɨ mʉʉsi wʉ ʉmʉbhɨrɨ gwazɨ umwene. \v 19 Mʉtɨɨzɨ kʉbha ɨmɨbhɨrɨ janyu nejo rihekaaru rye Ekoro Ɨndɨndu yɨnʉ Mungu aabhahɨɨrɨ, ne Ekoro Ɨndɨndu iriikara mʉmɨbhɨrɨ janyu? Nɨ ɨmɨbhɨrɨ giyo gɨtarɨ ijanyu, nawe nɨ‑ja Mungu, \v 20 kʉ kʉbha mʉkagurwa kwiguri ikʉrʉ. Ɨbhu mʉgʉngyɨ Mungu kʉhɨtɨra ɨmɨbhɨrɨ janyu. \c 7 \s Ameerekenʼyʉ igʉrʉ wu ubhukwɨri \p \v 1 Nangʉ nɨragamba igʉrʉ wa amangʼana ganʉ mwanyandikiirɨ. Mʉrabhuga, “Nɨ‑bhwaheene umusubhɨ atigɨ kʉtaara nʉ ʉmʉkari.”\f + \fr 7:1 \fr*\fk Nɨ‑bhwaheene umusubhɨ atigɨ kʉtaara nʉ ʉmʉkari\fk*\ft . Ʉbhʉgaruri ʉbhʉndɨ bhʉratʉra kʉbha, \ft*\fqa Nɨ‑bhwaheene ʉmʉʉtʉ atakwɨra.\fqa*\f* \v 2 Nawe kʉ kʉbha mʉrakora ɨtaarʉ, umusubhɨ abhɨ nʉ ʉmʉkari waazɨ umwene, nʉ ʉmʉkari abhɨ nu umusubhɨ waazɨ umwene. \v 3 Umusubhɨ abhɨ arakorera mʉkaazɨ chɨmbu ikwenderwa, nʉ ʉmʉkari abhɨ arakorera umusubhɨ chɨmbu ikwenderwa. \v 4 Ʉmʉkari ataana ʉbhʉnaja igʉrʉ wʉ ʉmʉbhɨrɨ gwazɨ, nawe umusubhɨ waazɨ newe anabhwɨ. Nu umusubhɨ ataana ʉbhʉnaja igʉrʉ wʉ ʉmʉbhɨrɨ gwazɨ, nawe mʉkaazɨ newe anabhwɨ. \v 5 Mutiiyima, hamwɨ arɨɨbhɨ mwisirirɨɨnʼyɨ kokorabhu kwibhaga irebhe, korereke mobhone ribhaga ryʉ ʉkʉsabha Mungu. Akʉmara mʉgarʉkanʼyɨ naatu, korereke Shɨtaani ataaza kʉbhagema kokora ubhusimbɨ kʉ kʉbha mʉtakʉtʉra kwigumirirya. \p \v 6 Nɨbhabhuuriirɨ gayo kwa kʉbhatongera kwibhaga isuuhu igʉrʉ wʉ ʉkʉsabha, ɨtarɨ kʉbhahatɨka. \v 7 Inyɨ naarɨ nɨsɨɨgirɨ abhaatʉ bhʉʉsi bhabhɨ ncha niinyɨ, nawe ɨtarɨbhu kʉ kʉbha abhaatʉ bhʉʉsi Mungu abhahɨɨrɨ ʉbhʉnaja bhwazɨ, ʉwʉmwɨ ʉbhʉnaja bhʉnʉ, ʉwʉndɨ bhurya. \p \v 8 Nangʉ, nɨrabhabhʉʉrɨra bhanʉ bhakɨɨrɨ kukwɨra na abhakwirwa, nɨ‑bhwaheene bhangʼehe kwikara abheene, bhatakwɨra hamwɨ kukwɨrwa, chɨmbu inyɨ nɨrɨ. \v 9 Nawe arɨɨbhɨ bhatakʉtʉra kwigumirirya, nɨ‑bhwaheene bhakwɨrɨ hamwɨ kukwɨrwa, kʉ kʉbha hakɨrɨku kokorabhu kʉkɨra kʉbha nɨ ɨnamba haari yʉ ʉmʉbhɨrɨ. \p \v 10 Kʉbhanʉ bhamarirɨ kwikwɨra, nɨrabhaswaja. Riswaja riyo rɨtarɨ ryanɨ, nawe riruurɨ kʉMʉkʉrʉ Yɨɨsu kʉbha, ʉmʉkari atataana nu umusubhɨ waazɨ.\f + \fr 7:10 \fr*\xt Rora Mataayo 5:32; Maaroko 10:9, 12.\xt*\f* \v 11 Nawe arɨtaanɨ nawe, atakwɨrwa nu umusubhɨ ʉwʉndɨ, hamwɨ iigwanɨ nu umusubhɨ waazɨ na kʉgarʉkanʼya. Nu umusubhɨ, atatiga ʉmʉkari waazɨ. \p \v 12 Nawe kubhiisirirya abhandɨ, amangʼana ganʉ niinyɨ nikubhuga, atarɨ Ʉmʉkʉrʉ Yɨɨsu. Arɨɨbhɨ umusubhɨ umwisirirya akwɨrirɨ ʉmʉkari wʉnʉ atarɨ umwisirirya, nʉ ʉmʉkari wuyo isiriiryɨ kwikara nawe, atamutiga. \v 13 Nʉ ʉmʉkari umwisirirya, arɨɨbhɨ akwɨrirwɨ nu umusubhɨ wʉnʉ atarɨ umwisirirya, nu umusubhɨ wuyo isiriiryɨ kwikara nawe, atamutiga. \v 14 Nɨragambabhu, kʉ kʉbha Mungu arabhɨngukya umusubhɨ wʉnʉ atarɨ umwisirirya, igʉrʉ wʉ ʉmʉkari waazɨ. Nʉ ʉmʉkari wʉnʉ atarɨ umwisirirya, Mungu aramʉbhɨngukya igʉrʉ wu umusubhɨ waazɨ. Na yangatamirɨ kʉbhabhu, abhaana bhaanyu bhataarɨ bharabha abhaana bha Mungu, nawe nangʉ nɨ‑bharɨndu. \p \v 15 Nawe arɨɨbhɨ wʉnʉ atarɨ umwisirirya areenda kʉtaana nʉ ʉmʉkɨndichazɨ umwisirirya, mutigɨ akorebhu. Hayo umwisirirya wuyo atakobhohwa nu ubhukwɨri bhuyo, kʉ kʉbha Mungu atubhirikiirɨ korereke twikarɨ komorembe. \v 16 Awɨ ʉmʉkari umwisirirya, ʉtakʉtʉra komenya, hamwɨ umusubhɨ waazʉ aratʉra kwisirirya Kiriisitʉ igʉrʉ wu ubhwisirirya bhwazʉ. Na naawɨ umusubhɨ umwisirirya, ʉtakʉtʉra komenya, hamwɨ ʉmʉkari waazʉ aratʉra kwisirirya Kiriisitʉ kʉ kʉbha yu ubhwisirirya bhwazʉ. \s Abhiisirirya bhiikarɨ chɨmbu bhaabhirikiirwɨ na Mungu \p \v 17 Abhaatʉ bhʉʉsi bhiikarɨ kʉrɨngʼaana na chɨmbu Ʉmʉkʉrʉ abhahɨɨrɨ, na bhasaagɨ chɨmbu bhaarɨ hanʉ Mungu aabhabhirikiirɨ. Ɨbhu nɨmbu nɨkʉtʉma mʉmasengerero gʉʉsi. \v 18 Arɨɨbhɨ ʉmʉʉtʉ akabhirikirwa na Mungu ɨnʉ amarirɨ kʉsaarwa,\f + \fr 7:18 \fr*\fk Kʉsaarwa\fk*\ft . Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora ringʼana \ft*\it ʉkʉsaara\it* muKiniibhasa.\f* atiikorya kina atasaarirwɨ. Na arɨɨbhɨ ʉmʉʉtʉ akabhirikirwa na Mungu akɨɨrɨ kʉsaarwa, atasaarwa. \v 19 Kʉsaarwa hamwɨ kʉtama kʉsaarwa kʉtaana bhwera. Ekegero kɨnʉ kinu ubhwera ni‑kugwata imigirʉ ja Mungu. \p \v 20 Nangʉ, abhaatʉ bhʉʉsi bhasaagɨ chɨmbu bhaarɨ hanʉ Mungu aabhabhirikiirɨ. \v 21 Arɨɨbhɨ Mungu akakʉbhɨrɨkɨra hanʉ waarɨ mbʉʉsa, riyo rɨtakʉnyaacha. Nawe arɨɨbhɨ ʉrabhona umweya gwʉ ʉkʉbha nu ubhwiyagaaruri, okorebhu. \v 22 Nibhugirɨ riyo rɨtakʉnyaacha, kʉ kʉbha ʉmʉʉtʉ wʉnʉ aarɨ mbʉʉsa, hanʉ abhirikiirwɨ nʉ Ʉmʉkʉrʉ, wuyo anu ubhwiyagaaruri kʉMʉkʉrʉ. Nawe wʉnʉ aarɨ nu umweya hanʉ abhirikiirwɨ, wuyo nɨ‑mbʉʉsa wa Kiriisitʉ. \v 23 Mʉkagurwa kwiguri ikʉrʉ. Ɨbhu, mʉtabha bhambʉʉsa bha abhaatʉ. \v 24 Abhahiiri bhaanɨ, abhaatʉ bhʉʉsi bhasaagɨ mʉbhʉtangɨ bhwa Mungu, chɨmbu bhaarɨ hanʉ bhaabhirikiirwɨ neewe. \s Ameerekenʼyʉ kʉbhanʉ bhakɨɨrɨ kukwɨrwa na kʉbhakwirwa \p \v 25 Nangʉ, kʉbhaacha bhanʉ bhakɨɨrɨ kukwɨrwa,\f + \fr 7:25 \fr*\fk Kʉbhaacha bhanʉ bhakɨɨrɨ kukwɨrwa\fk*\ft , ʉbhʉgaruri ʉbhʉndɨ bhʉratʉra kʉbha, \ft*\fqa kʉbhanʉ bhakɨɨrɨ kukwɨra hamwɨ kukwɨrwa.\fqa*\f* nɨtaana riswaja kurwa kʉ Ʉmʉkʉrʉ Yɨɨsu. Nawe nɨrabheerekeererya kumiisɨɨgi gaanɨ, inyɨ wʉnʉ nikwenderwa kwisiriribhwa kʉ kʉbha yʉ ʉrʉbhangʉ rwa Mungu. \v 26 Mmbe, kʉ kʉbha kʉnɨ ɨnyaakʉ nzaru zisikʉ zɨnʉ, niriiseega kʉbha, nɨ‑bhwaheene ʉmʉʉtʉ asaagɨ chɨmbu arɨ. \v 27 Arɨɨbhɨ ukwɨrirɨ, oteenda kʉtaana nʉ ʉmʉkari waazʉ. Arɨɨbhɨ ʉkɨɨrɨ kukwɨra, oteenda kukwɨra. \v 28 Nawe nʉʉrʉ ʉraakwɨrɨ, ʉtakʉbha ʉkʉrirɨ ʉbhʉbhɨ. Nu umuucha wʉʉsi, araakwɨrwɨ, atakʉbha akʉrirɨ ʉbhʉbhɨ. Nawe, bhanʉ bhiikwɨrirɨ, zɨnyaakʉ za mʉʉsɨ zɨrabhabhona. Na niinyɨ nɨtakʉsɨɨga zɨnyaakʉ ziyo zɨbhabhone. \p \v 29 Abhahiiri bhaanɨ, nereenda kʉgambabhu, ribhaga rɨnʉ rɨsaagirɨ kuhika Kiriisitʉ agarʉkɨ rɨtarɨ irɨɨhu. Kwɨma nangwɨnʉ bhanʉ bhakwɨrirɨ bhatigɨ kwiseega abhakari bhaabhʉ abheene, korereke bhakore emeremo jʉ Ʉmʉkʉrʉ. \v 30 Na bhanʉ bhakʉrɨra, bhanʉ bhakozomerwa, bhanʉ bhakʉgʉra ebhegero, \v 31 na bhanʉ bhʉʉsi bhakʉnyaaka nu ubhwikari bhwa kʉʉsɨ yɨnʉ, bhatanyaakɨra bhʉkʉngʼu amangʼana gayo. Bhabhɨ bharakora emeremo jʉ Ʉmʉkʉrʉ, kʉ kʉbha ɨɨsɨ yɨnʉ chɨmbu tokoyerora, ɨrahɨta. \p \v 32 Nereenda mʉtabha nʉ ʉrʉhaho igʉrʉ wa amangʼana gu ubhwikari bhʉnʉ. Ʉmʉʉtʉ wʉnʉ akɨɨrɨ kukwɨra, ahaakora emeremo jʉ Ʉmʉkʉrʉ, ariiseega chɨmbu akozomeerya Ʉmʉkʉrʉ. \v 33 Nawe ʉmʉʉtʉ wʉnʉ akwɨrirɨ, ahaanyaakɨra amangʼana gu ubhwikari bhʉnʉ, ariiseega chɨmbu akozomeerya ʉmʉkari waazɨ, \v 34 amiisɨɨgi gaazɨ garabha mbaara ibhɨrɨ. Nʉ ʉmʉkari wʉnʉ ataana umusubhɨ nʉʉrʉ umuucha, ahaakora emeremo jʉ Ʉmʉkʉrʉ, kʉbhʉrɨndu ʉmʉbhɨrɨ ne ekoro. Nawe ʉmʉkari wʉnʉ akwɨrirwɨ, ahaanyaakɨra amangʼana gu ubhwikari bhʉnʉ, ariiseega chɨmbu akozomeerya umusubhɨ waazɨ. \v 35 Nɨragamba amangʼana gayo kubhwera bhwanyu, ɨtarɨ nereenda kʉbharecha. Nereenda mʉbhɨ muriikara chɨmbu ikwenderwa, mʉbhɨ mʉrahokerya Ʉmʉkʉrʉ kumwʉyʉ gwʉsi. \p \v 36 Ʉmʉʉtʉ wʉwʉʉsi wʉnʉ akorora kʉbha ɨtarɨ bhwaheene kutiga kukwɨra umuucha wʉnʉ amurunjiryɨ, na arɨɨbhɨ umwʉyʉ gwazɨ gʉramʉtama,\f + \fr 7:36 \fr*\fk Na arɨɨbhɨ umwʉyʉ gwazɨ gʉramʉtama\fk*\ft , ʉbhʉgaruri ʉbhʉndɨ bhʉratʉra kʉbha, \ft*\fqa naatu nʉʉrʉ imyaka jazɨ ju ukukwɨrwa gihitirɨ.\fqa*\f* nʉ ʉmʉʉtʉ wuyo ararora kʉbha ereenderwa bhiikwɨrɨ, akore chɨmbu akwenda, bhiikwɨrɨ. Hayo atakʉbha akʉrirɨ ʉbhʉbhɨ. \v 37 Na arɨɨbhɨ umusubhɨ ɨndirɨ umwene kurwa mokoro yaazɨ kʉbha atakukwɨra, na kɨtareeho kɨnʉ kikumusingʼiirirya kukwɨra, na aratʉra kuriibha ɨnamba yʉ ʉmʉbhɨrɨ gwazɨ, arabha akʉrirɨ bhwaheene. \v 38 Wʉnʉ akʉtɨnɨra kukwɨra umuucha wʉnʉ amurunjiryɨ, arakora bhwaheene. Nawe wʉnʉ atakukwɨra, arakora bhwaheene bhʉkʉngʼu.\f + \fr 7:36‑38 \fr*\ft Kʉzɨkɨrɨrɨ zɨnʉ, ʉbhʉgaruri ʉbhʉndɨ bhʉratʉra kʉbha, \ft*\fqa Ʉmʉʉtʉ wʉwʉʉsi wʉnʉ akorora kʉbha ɨtarɨ bhwaheene kutiga umuucha wʉnʉ arunjibhwɨ, nʉʉrʉ imyaka jazɨ ju ukukwɨrwa gihitirɨ, nʉ ʉmʉʉtʉ wuyo ararora kʉbha ereenderwa amukwɨryɨ, akore chɨmbu akwenda, amukwɨryɨ. Hayo atakʉbha akʉrirɨ ʉbhʉbhɨ. Na arɨɨbhɨ ʉmʉʉtʉ ɨndirɨ kumwʉyʉ gwazɨ umwene kʉbha atakumukwɨrya umuucha waazɨ, na kɨtareeho ekegero kɨnʉ kikumusingʼiirirya kumukwɨrya, naatu aratʉra kʉkangata ʉbhʉsɨɨgi bhwazɨ, mmbe, arabha akʉrirɨ bhwaheene. Ɨbhu, ʉmʉʉtʉ wʉnʉ akʉtɨnɨra kumukwɨrya umuucha waazɨ wʉnʉ arunjibhwɨ, arakora bhwaheene. Nawe wʉnʉ atakumukwɨrya, arakora bhwaheene bhʉkʉngʼu.\fqa*\f* \p \v 39 Ʉmʉkari wʉnʉ akwɨrirwɨ, ahaabhohwa nu ubhukwɨrwa ribhaga ryʉsi rɨnʉ umusubhɨ waazɨ akɨɨrɨ mʉhʉru. Nawe arɨɨbhɨ umusubhɨ waazɨ akuurɨ, hayo arabha nu umweya kukwɨrwa nu umusubhɨ wʉwʉʉsi wʉnʉ akwenda, nawe umusubhɨ wuyo abhɨ mʉhɨmba wʉ Ʉmʉkʉrʉ. \v 40 Nawe hakɨrɨku bhʉkʉngʼu umukwirwa wuyo asaagɨ chɨmbu arɨ. Gayo ni‑miisɨɨgi gaanɨ, na niriiseega kʉbha inyɨ kwikɨ Ekoro ya Mungu ɨrankangata kʉgamba amangʼana gayo. \c 8 \s Ibhyakurya bhɨnʉ bhɨsɨngɨɨrwɨ amasambwa \p \v 1 Nangʉ nɨragamba igʉrʉ wi ibhyakurya bhɨnʉ bhɨsɨngɨɨrwɨ amasambwa. Tʉmɨnyirɨ kʉbha, itwʉsi tʉnʉ ʉbhʉmɨnyi. Nawe ʉbhʉmɨnyi bhʉrakora abhaatʉ bhiiyʉngɨ. Nawe ʉbhʉsɨɨgi nebhwe bhʉkʉbhakongʼya abhaatʉ mubhwisirirya. \v 2 Arɨɨbhɨ ʉmʉʉtʉ ariirora amɨnyirɨ ringʼana obhorebhe, wuyo akɨɨrɨ komenya ryʉryʉsi chɨmbu akwenderwa komenya. \v 3 Nawe ʉmʉʉtʉ wʉnʉ amʉsɨɨgirɨ Mungu, wuyo newe amɨnyɨkɨɨnɨ na Mungu. \p \v 4 Nangʉ igʉrʉ wu kurya ibhyakurya bhɨnʉ bhɨsɨngɨɨrwɨ amasambwa, tʉmɨnyirɨ kʉbha amasambwa ganʉ gakosengerwa, gatarɨ kegero kʉʉsɨ kʉnʉ. Na tʉmɨnyirɨ kʉbha areho Mungu wʉmwɨbhu. \v 5 Nɨ‑maheene abhaatʉ abhandɨ bhariiseega kʉbha kʉna amasambwa mwisaarʉ na kʉʉsɨ. Maheene, kone ebhegero bhyaru bhɨnʉ abhaatʉ bhakʉbhɨbhɨrɨkɨra amasambwa hamwɨ abhakʉrʉ. \v 6 Nawe kwa niitwɨ, areho Mungu wʉmwɨbhu, newe Bhaabha, newe aatɨɨmirɨ ebhegero bhyʉsi. Itwɨ turiikara igʉrʉ waazɨ. Na areho Ʉmʉkʉrʉ wʉmwɨbhu, newe Yɨɨsu Kiriisitʉ, ne ebhegero bhyʉsi bhɨkateemwa kʉhɨtɨra kwawɨ, na niitwɨ bhahʉru tʉrɨ kʉhɨtɨra kwawe. \p \v 7 Nawe ɨtarɨ abhaatʉ bhʉʉsi bhaana ʉbhʉmɨnyi bhuyo, kʉ kʉbha bhareho abhandɨ bhanʉ bhaarɨ ni isimʉka yo okosengera amasambwa. Nʉʉrʉ nangwɨnʉ bhararya ibhyakurya bhɨnʉ bhɨsɨngɨɨrwɨ amasambwa, ibhyakurya bhiyo bhɨrabhakora kwiseega amasambwa. Hayo bhariirora mozekoro zaabhʉ kʉbha bharakora ʉbhʉbhɨ, kʉ kʉbha bhakɨɨrɨ kokongʼa mubhwisirirya. \v 8 Nawe ibhyakurya bhɨtakʉtʉtʉʉra haguhɨ na Mungu, kʉ kʉbha nʉʉrʉ turiitigɨ kurya, tʉtakubhurya kegero, nʉʉrʉ turiiryɨ, tʉtakwongerwa kegero. \p \v 9 Nawe mwiyangarɨrɨ bhwaheene, umweya gwanyu gʉtabha goreendeerya bhanʉ bhakɨɨrɨ kokongʼa mubhwisirirya. \v 10 Nɨrabhugabhu, kʉ kʉbha ʉmʉʉtʉ wʉnʉ akɨɨrɨ kokongʼa mubhwisirirya, arɨɨbhɨ arakorora awɨ wʉnʉ ʉmɨnyirɨ kʉbha amabhirʉbhirʉ gataana ʉbhʉhʉru, ʉrarya ibhyakurya mwihekaaru ryʉ ʉkʉsabhɨra amabhirʉbhirʉ, atakwiseega mokoro yaazɨ kʉbha wʉʉsi areenderwa kurya ibhyakurya bhɨnʉ bhɨsɨngɨɨrwɨ amabhirʉbhirʉ? \v 11 Kʉnzɨra yiyo, umwisirirya ʉmʉkɨndichazʉ wʉnʉ akɨɨrɨ kokongʼa mubhwisirirya, wʉnʉ Kiriisitʉ aamukuuriirɨ, ararika igʉrʉ wʉ ʉbhʉmɨnyi bhwazʉ. \p \v 12 Arɨɨbhɨ mʉrasariirya abhiisirirya abhakɨndichanyu bhanʉ bhakɨɨrɨ kokongʼa mubhwisirirya, bhakore ʉbhʉbhɨ, na kʉbhanyahaara zekoro zaabhʉ, hayo mʉrabha mʉrasariirya Kiriisitʉ. \v 13 Kʉgayo, arɨɨbhɨ ibhyakurya bhɨnʉ nikurya, bhɨragirya umwisirirya ʉmʉkɨndichanɨ akore ʉbhʉbhɨ, nɨtakurya zee ɨnyama ye eteemwa yiyo, korereke nɨtaaza kugirya umwisirirya ʉmʉkɨndichanɨ akore ʉbhʉbhɨ. \c 9 \s Amangʼana ganʉ abhatumwa bhakwenderwa kʉhaabhwa \p \v 1 Nangʉ, inyɨ nɨtaana ubhwiyagaaruri? Inyɨ nɨtarɨ umutumwa? Inyɨ nɨtarʉʉzɨ Ʉmʉkʉrʉ wɨɨtʉ Yɨɨsu? Ne emeremo gɨnʉ inyɨ nakʉrirɨ gɨtarɨ nejo gigiriryɨ imwɨ mwisiriryɨ Ʉmʉkʉrʉ? \v 2 Nangabha abhaatʉ abhandɨ bhararora inyɨ nɨtarɨ umutumwa, nawe kwa niimwɨ inyɨ ni‑mutumwa, kʉ kʉbha ubhwisirirya bhwanyu kwa Kiriisitʉ nɨ‑rʉkaamʉ rʉnʉ rukwerecha inyɨ nitumirwɨ nʉ Ʉmʉkʉrʉ. \p \v 3 Abhaatʉ bhanʉ bhakʉnyanga, nɨtarɨ umutumwa, nɨrabhabhʉʉrɨra, \v 4 itwɨ tʉtakwenderwa kʉhaabhwa bhyu ukurya na bhyu ukunywa igʉrʉ we emeremo jɨtʉ ju ubhutumwa? \v 5 Nangʉ, itwɨ tʉtakwenderwa kuja na abhakari bhɨɨtʉ abhiisirirya orogendo rwʉ ʉkʉraganʼya ɨngʼana igʉrʉ wa Kiriisitʉ, chɨmburya abhatumwa abhandɨ, abhahiiri bhʉ Ʉmʉkʉrʉ Yɨɨsu na Peetero? \v 6 Hamwɨ niinyɨ na Bharinaabha abheene tukwenderwa kokora emeremo korereke tobhone ebhegero igʉrʉ wu ubhwikari bhwɨtʉ? \v 7 Ni‑musirikarɨkɨ wʉnʉ akuja mwihɨ kwa kwirɨha umwene? Ni‑murimikɨ wʉnʉ akʉrɨma ɨmɨzabhiibhu, na atarya imisumʉ jazɨ? Naatu ni‑muriishakɨ wʉnʉ akuriisha imitugʉ, na atanywa amabheere gi imitugʉ giyo? \p \v 8 Amangʼana ganʉ nɨkʉgamba, gatarɨ amiisɨɨgi ga abhaatʉ abheene? Ni imigirʉ ja Musa\f + \fr 9:8 \fr*\fk Musa\fk*\ft . Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora Ikiniibhasa.\ft*\f* jʉsi gɨtakubhugabhu? \v 9 Mumigirʉ ja Musa yandikirwɨ, “Hanʉ engʼombe ɨkʉhʉʉra ɨnganʉ, ʉtayebhoha umunywa.”\f + \fr 9:9 \fr*\xt Rora Amahiityʉ gi Imigirʉ 25:4.\xt*\f* Nangʉ, nekwe ukubhuga Mungu ariiseega igʉrʉ wa zengʼombe izeene? \v 10 Kisha aarɨ aragamba igʉrʉ wɨɨtʉ? Nɨmbu ɨrɨ! Amaandɨkʉ gayo gaandikirwɨ igʉrʉ wɨɨtʉ, kʉ kʉbha wʉnʉ akʉrɨma na wʉnʉ akogesa, bhʉʉsi bhareenderwa kwisega bharabhona esondo. \v 11 Itwɨ tʉkabharwazɨra ɨngʼana igʉrʉ wa Kiriisitʉ, twarɨ nchʉ ʉmʉʉtʉ wʉnʉ akʉhamba zendetere. Nangʉ, ni‑ngʼana ikʉngʼu kwa niimwɨ kotoha ebhegero bhyu ukurya na kunywa, korereke tobhone ubhwera, nchʉ ʉmʉʉtʉ wʉnʉ akogesa? \v 12 Arɨɨbhɨ abhandɨ bhareenderwa kʉhaabhwa ebhegero ncha bhiyo kurwa kwa niimwɨ, nangʉ itwɨ, tʉtakwenderwa kʉhaabhwa ebhegero bhiyo kʉkɨraho? \p Nawe itwɨ tʉtaasabhirɨ ganʉ tukwenderwa kʉhaabhwa na niimwɨ, nawe twigumiriiryɨ kwa gʉʉsi, korereke tʉtaaza kʉbharecha abhaatʉ kwisirirya Ɨngʼana Ɨnzʉmu igʉrʉ wa Kiriisitʉ. \v 13 Nangʉ, mʉtɨɨzɨ kʉbha bhanʉ bhakokora emeremo mwihekaaru,\f + \fr 9:13 \fr*\fk Rihekaaru\fk*\ft . Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora Ikiniibhasa.\ft*\f* bharabhona ibhyakurya bhyabhʉ mwihekaaru riyo? Na mʉtɨɨzɨ kʉbha bhanʉ bhakokora emeremo ahagero hu ukuhurukirya ikimweso, bharasʉngʼaana esondo yaabhʉ, kurwa mʉbhɨnʉ bhikuhurukibhwa ikimweso? \v 14 Nʉ Ʉmʉkʉrʉ Yɨɨsu aswajiryɨ ɨbhuɨbhu, kʉbha, bhanʉ bhakurwaza Ɨngʼana Ɨnzʉmu, bhabhone kɨnʉ bhakwenda kurwa momeremo giyo. \p \v 15 Nawe inyɨ nɨkɨɨrɨ kʉgamba nʉʉrʉ rɨmwɨ mʉganʉ nikwenderwa kʉhaabhwa. Na nɨtakwandɨkabhu, korereke nɨhaabhwɨ gayo. Kwa niinyɨ hakɨrɨku kukwa kʉkɨra kʉsakiribhwa ebhegero kurwa kwa niimwɨ, kʉ kʉbha nɨtakwenda ʉmʉʉtʉ wʉwʉʉsi andeche ukwikumya igʉrʉ wʉ ʉkʉraganʼya Ɨngʼana Ɨnzʉmu, kʉnzɨra yo okongʼa ebhegero. \v 16 Inyɨ nɨtakwenderwa kwikumya igʉrʉ wu ukurwaza Ɨngʼana Ɨnzʉmu, kʉ kʉbha emeremo giyo nejo nitumirwɨ kokora. Na horeera inyɨ arɨɨbhɨ nɨtakurwaza Ɨngʼana Ɨnzʉmu yiyo. \v 17 Nangabhɨɨrɨ nɨrakora emeremo gɨnʉ kʉbhʉsɨɨgi bhwanɨ inyimwene, naarɨ niriisega kobhona ʉmʉbhanʉ. Nawe ɨtarɨbhu, Mungu newe angʼɨɨrɨ emeremo gɨnʉ negekore. \v 18 Nangʉ ʉmʉbhanʉ gwanɨ nɨkɨ? Ʉmʉbhanʉ gwanɨ ni‑kurwaza Ɨngʼana Ɨnzʉmu bhʉʉha, nɨtakʉsabha ganʉ nikwenderwa kʉhaabhwa igʉrʉ wu ukurwaza Ɨngʼana yiyo. \s Amangʼana ganʉ abhatumwa bhakwenderwa kokora \p \v 19 Inyɨ nɨtarɨ mbʉʉsa wʉ ʉmʉʉtʉ wʉwʉʉsi, ninu ubhwiyagaaruri. Nawe niitɨɨrɨ mbʉʉsa wa abhaatʉ bhʉʉsi, korereke kʉbhasakirya abhaatʉ bhiisiriryɨ Kiriisitʉ. \v 20 KʉBhayaahudi, naarɨ nchʉ Ʉmʉyaahudi, korereke nɨbhasakiryɨ bhiisiriryɨ Kiriisitʉ. Inyimwene nɨtarɨ iyaasɨ wi imigirʉ ja Musa, nawe nikiitʉʉra iyaasɨ wi imigirʉ giyo, kʉbhanʉ bhakutuna imigirʉ giyo, korereke nɨbhasakiryɨ bhiisiriryɨ Kiriisitʉ. \v 21 Kʉbhanʉ bhataarɨ ni imigirʉ ja Musa, naarɨ nchʉ ʉmʉʉtʉ wʉnʉ ataana imigirʉ giyo, korereke nɨbhasakiryɨ bhiisiriryɨ Kiriisitʉ. Kokorabhu kʉtarɨ nekwe ukubhuga nɨtaana imigirʉ mʉbhʉtangɨ bhwa Mungu, nawe nɨrakangatwa ni imigirʉ ja Kiriisitʉ. \v 22 Kʉbhanʉ bhakɨɨrɨ kokongʼa mubhwisirirya, naarɨ nanga wʉnʉ akɨɨrɨ kokongʼa mubhwisirirya korereke nɨbhasakiryɨ bhiisiriryɨ Kiriisitʉ. Nɨkakora gʉʉsi kʉbhaatʉ bhʉʉsi, korereke kʉzɨnzɨra zʉzʉʉsi zirya nɨtʉrɨ kʉsabhʉra abhaatʉ obhorebhe. \v 23 Nɨrakora gayo gʉʉsi igʉrʉ wɨ Ɨngʼana Ɨnzʉmu korereke nigwatanɨ na abhandɨ mʉrʉbhangʉ rwazɨ. \p \v 24 Mʉtɨɨzɨ abhaatʉ bhanʉ bharahɨgana kurya umwega, bhararyara bhʉʉsi, nawe wʉnʉ akʉsʉngʼaana ʉmʉbhanʉ nɨ‑wʉmwɨbhu? Nangʉ mʉbhɨ mʉraryara bhʉkʉngʼu, korereke mʉsʉngʼaanɨ ʉmʉbhanʉ. \v 25 Bhanʉ bhakʉhɨgana muribharaana, bhariiyangarɨra kʉmaaru igʉrʉ wʉ ʉkʉhɨgana. Bharakorabhu korereke bhasʉngʼaanɨ ɨkɨrʉngʉ chi ibhaga isuuhubhu. Nawe itwɨ tʉrakorabhu, korereke tʉsʉngʼaanɨ ɨkɨrʉngʉ kɨnʉ kikwikara kemerano. \v 26 Igʉrʉ wa riyo inyɨ nɨtakuryara nchʉ ʉmʉʉtʉ wʉnʉ akuryara atɨɨzɨ chu ukugirya aryarɨ, na nɨtakwitana nchʉ ʉmʉʉtʉ wʉnʉ akʉtaasha ibhikundi bhʉʉha. \v 27 Nawe nɨranyaacha na kʉnarya ʉmʉbhɨrɨ gwanɨ kwigumirirya, korereke hanʉ nɨkʉmara kʉbharwazɨra abhaatʉ Ɨngʼana Ɨnzʉmu, nɨtaaza kwangwa mʉbhʉtangɨ bhwa Mungu. \c 10 \s Amaangirijʉ igʉrʉ wo okosengera amasambwa \p \v 1 Abhahiiri bhaanɨ, nereenda muhiitɨ, hanʉ bhasʉʉkʉrʉ bhaaruurɨ Miisiri, bhaarɨ bharakangatwa na risaarʉ,\f + \fr 10:1 \fr*\xt Rora Kʉhʉrʉka 13:21‑22.\xt*\f* naatu bhʉʉsi bhakahɨta gatɨgatɨ wɨ ɨnyanza. \v 2 Hanʉ bhaakangatirwɨ na risaarʉ na kʉhɨta gatɨgatɨ wɨ ɨnyanza bhakabhatiizwa kʉbha abhahɨmba bha Musa.\f + \fr 10:2 \fr*\xt Rora Kʉhʉrʉka 14:22‑29.\xt*\f* \v 3 Bhʉʉsi bhakarya ibhyakurya bhɨnʉ bhyaruurɨ mwisaarʉ.\f + \fr 10:3 \fr*\xt Rora Kʉhʉrʉka 16:35.\xt*\f* \v 4 Na bhakanywa amanzi ganʉ Mungu aabhahɨɨrɨ, kurwa kwitarɨ rɨnʉ ryarɨ rekogenda hamwɨmwɨ nabhʉ.\f + \fr 10:4 \fr*\xt Rora Kʉhʉrʉka 17:1‑7; Ʉkʉbhara 20:2‑17.\xt*\f* Ritarɨ riyo ryarɨ ni‑Kiriisitʉ. \v 5 Nawe bhaaru gatɨ waabhʉ, bhaarɨ bharakora ganʉ gatazʉmɨɨrɨ Mungu, kwɨbhu bhakarichwa, ɨbhɨtʉndʉ bhyabhʉ bhɨkanyaragana kʉkɨbhara. \p \v 6 Mmbe, amangʼana gayo gʉʉsi, ne‑bherenjo kwa niitwɨ, korereke tʉtabha turiigomba amabhɨ, chɨmbu ebho bhaarɨ bhariigomba amabhɨ. \v 7 Mʉtabha mʉrasengera amasambwa, chɨmbu abhandɨ gatɨ waabhʉ bhaarɨ bhakokora. Igʉrʉ waabhʉ yandikirwɨ mʉMaandɨkʉ Amarɨndu, “Abhaatʉ bhakiikara kurya na kunywa, na ribhaga ɨrɨndɨ bhakiimɨɨrɨra kubhina.”\f + \fr 10:7 \fr*\xt Rora Kʉhʉrʉka 32:6.\xt*\f* \v 8 Na tʉtakora ubhusimbɨ, chɨmbu abhandɨ gatɨ waabhʉ bhaarɨ bhakokora, kuhika abhaatʉ bhɨkwɨ merongo ɨbhɨrɨ na bhɨtatʉ bhakarichwa rusikʉ rʉmwɨ.\f + \fr 10:8 \fr*\xt Rora Ʉkʉbhara 25:1‑9.\xt*\f* \v 9 Na tʉtabha tʉragema Ʉmʉkʉrʉ,\f + \fr 10:9a \fr*\fk Ʉmʉkʉrʉ\fk*\ft , Zibhibhuriya ɨzɨndɨ zɨrabhuga, \ft*\fqa Kiriisitʉ.\fqa*\f* chɨmbu abhandɨ gatɨ waabhʉ bhaamʉgɨmirɨ, bhakarumwa ne enzoka, bhakakwa.\f + \fr 10:9b \fr*\xt Rora Ʉkʉbhara 21:4‑9.\xt*\f* \v 10 Naatu mutiibheerya chɨmbu abhandɨ gatɨ waabhʉ bhiibhɨɨriryɨ, bhakiitwa na maraika umuricha.\f + \fr 10:10 \fr*\xt Rora Ʉkʉbhara 16:41‑49.\xt*\f* \p \v 11 Mmbe, amangʼana gayo gʉʉsi ganʉ gaabhabhwɨnɨ ebho, gakaandɨkwa korereke gabhɨ ebherenjo bhyo okotorecha bhanʉ tukwikara zisikʉ zɨ ɨtɨnɨrʉ zɨnʉ. \v 12 Ɨbhu, wʉnʉ akwirora imiiriirɨ bhwɨma mubhwisirirya, ikabhaahɨ, ataaza kugwa. \v 13 Ibhitiimotiimo bhɨnʉ bhɨbhabhwɨnɨ, bhyangɨ bhɨnʉ abhaatʉ abhandɨ bhakobhona sikʉ zʉʉsi. Nawe Mungu, ne‑moheene, ewe atakʉbhatiga mogemwe kʉkɨra amanaga gaanyu. Hanʉ mokogemwa, Mungu arabhaha amanaga gu ukwigumirirya nɨ ɨnzɨra yʉ ʉkʉhʉrʉkɨra. \p \v 14 Igʉrʉ wa gayo, abhasɨɨgwa bhaanɨ, mwiyangarɨrɨ mʉtasengera amasambwa! \v 15 Nɨragamba na niimwɨ abhaatʉ bha amangʼɨɨni, mwiseege imubheene igʉrʉ wa ganʉ nɨkʉgamba. \v 16 Nangʉ, hanʉ tukunywɨra ekekombe chʉ ʉrʉbhangʉ, ribhaga ryi ibhyakurya bhyʉ Ʉmʉkʉrʉ, igʉrʉ wu ukukumya Mungu, tʉtakʉbha tʉragwatana mʉmasaahɨ ga Kiriisitʉ? Na hanʉ tukusunyura ʉmʉkaatɨ na kurya, tʉtakʉbha tʉragwatana kʉmʉbhɨrɨ gwa Kiriisitʉ? \v 17 Ʉmʉkaatɨ gʉnʉ gukutugwatanʼya nɨ‑gʉmwɨ. Kwɨbhu itwɨ bhʉʉsi nɨ‑mʉbhɨrɨ gʉmwɨ, nangabha bhaaru tʉrɨ. \p \v 18 Morore Abhiiziraɨri. Bhanʉ bhakurya bhɨnʉ bhiruusiibhwɨ ikimweso ahagero hu ukuhurukirya ikimweso, bharagwatana na Mungu kʉnzɨra yi ikimweso kiyo.\f + \fr 10:18 \fr*\xt Rora Abharaawi 7:6‑10, 14‑15.\xt*\f* \v 19 Nangʉ, nɨgambɨkɨ? Ibhyakurya bhɨnʉ bhɨsɨngɨɨrwɨ amabhirʉbhirʉ bhinu ubhwera bhwʉbhwʉsi? Hamwɨ amabhirʉbhirʉ gʉʉsi, ne‑kegero? \v 20 Zɨyi! Nereenda kubhuga ibhimweso bhɨnʉ bhakuhurucha abhaatʉ bhanʉ bhatamwɨzɨ Mungu, bhatakuhurukirya Mungu, nawe bharahurucha kʉmasambwa. Na niinyɨ nɨtakwenda imwɨ mugwatanɨ na amasambwa. \v 21 Mʉtakwenderwa kunywɨra ekekombe chʉ Ʉmʉkʉrʉ na cha amasambwa. Mʉtakwenderwa kurya ibhyakurya bhyʉ Ʉmʉkʉrʉ na bhya amasambwa. \v 22 Kisha toreenda kokora Ʉmʉkʉrʉ abhɨ na rihari? Muriiseega tʉna amanaga kʉmʉkɨra? \s Ganʉ abhiisirirya bhakokora gagungyɨ Mungu \p \v 23 Abhaatʉ abhandɨ gatɨ waanyu bharabhuga, “Ebhegero bhyʉsi bhyisiririibhwɨ kokorwa.” Nawe inyɨ nɨrabhuga, ɨtarɨ bhyʉsi bhinu ubhwera kwa niitwɨ. Na bharabhuga, “Ebhegero bhyʉsi bhyisiririibhwɨ kokorwa.” Nawe inyɨ nɨrabhuga, ɨtarɨ ebhegero bhyʉsi bhɨrasakirya ubhwisirirya bhwɨtʉ bhʉnagɨ. \v 24 Ʉmʉʉtʉ ataangarɨra ganʉ gakʉmʉsakirya ewe umwene, nawe aangarɨrɨ ganʉ gakʉsakirya abhakɨndichazɨ. \p \v 25 Muryɨ ɨnyama yʉyʉʉsi yɨnʉ ikuguribhwa momoteera mʉtabhuuryabhuurya, korereke mʉtanyaaka mozekoro zaanyu, \v 26 kʉ kʉbha Amaandɨkʉ Amarɨndu garabhuga, “Ɨɨsɨ hamwɨmwɨ ne ebhegero bhyʉsi bhɨnʉ bhirimu ni‑bhyʉ Ʉmʉkʉrʉ.”\f + \fr 10:26 \fr*\xt Rora Zabhuri 24:1.\xt*\f* \p \v 27 Arɨɨbhɨ ʉmʉʉtʉ wʉnʉ atarɨ umwisirirya abhaginihiryɨ kurya, na niimwɨ mwisiriiryɨ kuja, muryɨ ɨnyama yʉyʉʉsi yɨnʉ abhatɨngɨɨrɨ mʉtabhuuryabhuurya, korereke mʉtanyaaka mozekoro zaanyu. \v 28 Nawe arɨɨbhɨ ʉmʉʉtʉ arabhabhʉʉrɨra, “Ibhyakurya bhɨnʉ bhɨsɨngɨɨrwɨ amasambwa,” hayo mʉtarya ibhyakurya bhiyo, igʉrʉ wʉ ʉmʉʉtʉ wʉnʉ abhabhuuriirɨ, naatu igʉrʉ wa amagambʉ ga mokoro. \v 29 Hanʉ nɨkʉgamba, “Igʉrʉ wa amagambʉ ga mokoro,” nɨtakʉgamba igʉrʉ wu ubhwɨndi bhwɨtʉ, nawe igʉrʉ we ekoro yʉ ʉmʉʉtʉ wʉnʉ abhabhuuriirɨ. Nawe kwakɨ amagambʉ ga mokoro yʉ ʉwʉndɨ, gareche umweya gwanɨ? \v 30 Arɨɨbhɨ inyɨ nɨrarya ibhyakurya bhiyo ku kukumya Mungu, kwakɨ nitukwɨ igʉrʉ wi ibhyakurya bhɨnʉ nɨkʉbhʉʉrɨra Mungu, azʉmiryɨ? \p \v 31 Mmbe nangʉ, chʉchʉsi kɨnʉ mokokora, ɨbhɨ ni‑kurya, ɨbhɨ ni‑kunywa, hamwɨ nʉʉrʉ ekegero ɨkɨndɨ, mokore igʉrʉ wu ukukumya Mungu. \v 32 Mʉtabha mʉrabheendeerya Abhayaahudi, abhaatʉ bhanʉ bhatarɨ Abhayaahudi, nʉʉrʉ risengerero rya Mungu. \v 33 Mʉbhɨ chɨmbu inyɨ nɨrɨ. Nɨrakaja kozomera abhaatʉ bhʉʉsi kʉmangʼana gʉʉsi ganʉ nekokora. Ɨtarɨ nɨrakorabhu, korereke nebhone ubhwera inyimwene, nawe nɨrakorabhu korereke abhaatʉ bhaaru bhabhone ubhwera ko kobhona ubhutuurya. \c 11 \m \v 1 Mʉnyɨgɨ inyɨ, chɨmbu inyʉʉsi nikwɨga Kiriisitʉ. \s Ubhwɨndi bhwʉ ʉkʉsabha \p \v 2 Nɨrabhakumya kʉ kʉbha mʉranhiita mʉmangʼana gʉʉsi, na kugwata amiija ganʉ nabhahɨɨrɨ. \v 3 Nawe nereenda momenye kʉbha umutwɨ gwu umusubhɨ wʉwʉʉsi umwisirirya ni‑Kiriisitʉ, umutwɨ gwʉ ʉmʉkari umusubhɨ waazɨ, nu umutwɨ gwa Kiriisitʉ ni‑Mungu. \v 4 Umusubhɨ wʉwʉʉsi wʉnʉ akukundikirya umutwɨ hanʉ akʉsabha, hamwɨ hanʉ akorootorera, wuyo arasuucha Kiriisitʉ, newe umutwɨ gwazɨ. \v 5 Nawe ʉmʉkari wʉnʉ atakukundikirya umutwɨ gwazɨ hanʉ akʉsabha, hamwɨ hanʉ akorootorera, wuyo arasuucha umusubhɨ waazɨ, newe umutwɨ gwazɨ. Ɨrabhabhu, kʉ kʉbha arabha nchʉ ʉmʉkari wʉnʉ amwɨrɨ.\f + \fr 11:5 \fr*\ft Ribhaga riyo yaarɨ nɨ‑sʉni kʉmʉkari kumwa ɨkɨpara.\ft*\f* \v 6 Arɨɨbhɨ ʉmʉkari atakukundikirya umutwɨ gwazɨ, amwɨ zinzwɨrɨ zaazɨ! Nawe nɨ‑sʉni kʉmʉkari kumwa zinzwɨrɨ, hakɨrɨku akundikiryɨ umutwɨ gwazɨ. \v 7 Ɨtakwenderwa kumusubhɨ kukundikirya umutwɨ, kʉ kʉbha ewe ne ekerenjo cha Mungu, na areerecha ʉbhʉgʉngʉ bhwa Mungu. Nawe ʉmʉkari areerecha ʉbhʉkʉrʉ bhu umusubhɨ waazɨ. \v 8 Nɨragambabhu kʉ kʉbha Mungu ataabhumbirɨ umusubhɨ kurwa kʉmʉkari, nawe akabhʉmba ʉmʉkari kurwa kumusubhɨ. \v 9 Na Mungu ataabhumbirɨ umusubhɨ igʉrʉ wʉ ʉmʉkari, nawe akabhʉmba ʉmʉkari igʉrʉ wu umusubhɨ. \v 10 Igʉrʉ wa riyo, naatu igʉrʉ wa bhamaraika, ʉmʉkari areenderwa kukundikirya umutwɨ gwazɨ, kwerecha kʉbha ari iyaasɨ wʉ ʉbhʉnaja bhu umusubhɨ waazɨ. \p \v 11 Nawe ku kugwatana nʉ Ʉmʉkʉrʉ, ʉmʉkari ariisega umusubhɨ, nu umusubhɨ ariisega ʉmʉkari. \v 12 Nɨragambabhu, kʉ kʉbha chɨmbu ʉmʉkari aabhumbirwɨ kurwa kumusubhɨ, ɨbhuɨbhu umusubhɨ ahiibhurwa nʉ ʉmʉkari. Nawe ebhegero bhyʉsi bhɨrarwa kwa Mungu. \v 13 Nangʉ mʉtɨnɨrɨ abheene, ereenderwa ʉmʉkari kʉsabha Mungu atakundikirya umutwɨ gwazɨ? \v 14 Nʉʉrʉ ibhiimʉ bhyʉ ʉmʉbhɨrɨ ibhyene bhereerecha kʉbha nɨ‑sʉni kumusubhɨ kʉbha na zinzwɨrɨ ndɨɨhu! \v 15 Nawe kʉmʉkari kʉbha na zinzwɨrɨ ndɨɨhu kʉramokora asuukwɨ, kʉ kʉbha ahɨɨrwɨ zinzwɨrɨ ndɨɨhu korereke zɨbhɨ ncha zengebho zu ukukundikirya umutwɨ. \v 16 Nawe arɨɨbhɨ ʉmʉʉtʉ areenda kʉhakaana igʉrʉ wa amangʼana gayo, amenye kʉbha itwɨ tʉtaana simʉka zɨndɨ kʉkɨra ziyo, nʉʉrʉ amasengerero ga Mungu gataana simʉka yɨndɨ. \s Amangirijʉ igʉrʉ wi ibhyakurya bhyʉ Ʉmʉkʉrʉ \p \v 17 Igʉrʉ wa ganʉ nikwenda kʉbhatʉma, nɨtakʉbhakumya, kʉ kʉbha hanʉ mukwibhiringa mʉtakokora gu ubhwera, nawe mʉrakora ganʉ gataana bhwera. \v 18 Niigwirɨ kʉbha, hanʉ mʉkʉbha mwibhiringirɨ ncha risengerero, kʉnʉ ʉbhʉtaamanʼya gatɨ waanyu. Na niinyɨ ahandɨ niriisirirya kʉbha nɨmbu ɨrɨ. \v 19 Ʉbhʉtaamanʼya bhoreenderwa kʉbhaho gatɨgatɨ waanyu, korereke bha amaheene bhamenyekane. \v 20 Nawe nangʉ, hanʉ mʉhaabha mwibhiringirɨ mʉtahaarya ibhyakurya bhyʉ Ʉmʉkʉrʉ chɨmbu ikwenderwa, \v 21 kʉ kʉbha abhaatʉ bhʉʉsi bhararya ibhyakurya bhyabhʉ bhatakʉrɨnda abhandɨ. Riyo rɨrakora abhandɨ bharasaaga nɨ ɨnzara, abhandɨ bhagwatirwɨ. \v 22 Nangʉ, mʉtaana inyumba yɨnʉ mʉkʉtʉra kurya na kunywa? Kwakɨ mʉrarega risengerero rya Mungu na kʉbhasuucha bhanʉ bhataana ekegero? Nɨbhabhʉʉrɨrɨkɨ? Nɨbhakumyɨ? Zɨyi! Nɨtakʉbhakumya igʉrʉ wa amangʼana gayo. \s Kurya ibhyakurya bhyʉ Ʉmʉkʉrʉ chɨmbu ikwenderwa \p \v 23 Amiija ganʉ nasʉngʼaanirɨ kurwa kʉMʉkʉrʉ Yɨɨsu, nego nabhahɨɨrɨ imwɨ, ubhutikʉ bhʉnʉ iichurirwɨ, akagega ʉmʉkaatɨ, \v 24 akabhʉʉrɨra Mungu, azʉmiryɨ, akagusunyura, akabhuga, “Gʉnʉ negwe ʉmʉbhɨrɨ gwanɨ gʉnʉ gukuhurukibhwa igʉrʉ waanyu. Mʉbhɨ mʉrakorabhu, ku kunhiita.” \v 25 Ɨbhuɨbhu hanʉ bhaamarirɨ kurya ibhyakurya, akagega ekekombe, akabhuga, “Idivaayi\f + \fr 11:25a \fr*\fk Idivaayi\fk*\ft . Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora Ikiniibhasa.\ft*\f* yɨnʉ ni‑chɨrɨkɨnʼyʉ chʉ ʉbhʉragɨ\f + \fr 11:25b \fr*\fk Ʉbhʉragɨ\fk*\ft . Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora Ikiniibhasa.\ft*\f* ubhuhya bhʉnʉ Mungu akokora, kʉhɨtɨra amasaahɨ gaanɨ. Mʉbhɨ mʉrakorabhu, ku kunhiita!” \v 26 Na hanʉ mukurya ʉmʉkaatɨ guyo na kunywɨra ekekombe kiyo, mʉrabha mʉraraganʼya ukukwa kʉ Ʉmʉkʉrʉ kuhika hanʉ akuuza. \p \v 27 Ʉmʉʉtʉ wʉwʉʉsi wʉnʉ akurya ʉmʉkaatɨ guyo hamwɨ kunywɨra ekekombe kiyo chɨmbu ɨtakwenderwa, arabha akʉrirɨ ʉbhʉbhɨ, kʉ kʉbha arɨgirɨ ʉmʉbhɨrɨ na amasaahɨ gʉ Ʉmʉkʉrʉ. \v 28 Ɨbhu, abhaatʉ bhʉʉsi bhiibhuuryɨ abheene, neho bharyɨ ʉmʉkaatɨ na kunywɨra ekekombe. \v 29 Nɨragambabhu, kʉ kʉbha ʉmʉʉtʉ wʉnʉ akurya ʉmʉkaatɨ na kunywɨra ekekombe nawe atakwobhoora kʉbha anu ubhumwɨmwɨ nʉ ʉmʉbhɨrɨ gwʉ Ʉmʉkʉrʉ, wuyo arabha ariitʉʉra umwene mʉtɨnɨrʉ ya Mungu. \v 30 Kiyo necho kikugirya kʉna abhanyʉʉhɨrɨru na abharwɨrɨ bhaaru gatɨ waanyu, na abhandɨ bhakuurɨ. \v 31 Twangiyangariirɨ itubheene, Mungu ataarɨ aratʉtɨnɨra. \v 32 Nawe nangʉ, hanʉ tukutinirwa nʉ Ʉmʉkʉrʉ, tʉrabha turiijibhwa, korereke Mungu ataaza kʉtʉtɨnɨra chɨmbu abhaatʉ bhanʉ bhatamwɨzɨ. \v 33 Abhahiiri bhaanɨ, hanʉ mukwibhiringa kurya ibhyakurya bhyʉ Ʉmʉkʉrʉ, mwirɨndɨ. \v 34 Arɨɨbhɨ ʉmʉʉtʉ anɨ ɨnzara, abhɨ ararya yɨɨka waazɨ, korereke kwibhiringa kwanyu kʉtabhakorera ukutinirwa. Amangʼana agandɨ ganʉ gasaagirɨ, hanʉ nikuuza nɨragatʉʉra bhwaheene. \c 12 \s Ʉbhʉnaja bhwe Ekoro Ɨndɨndu \p \v 1 Nangʉ, abhahiiri bhaanɨ, nɨragamba igʉrʉ wʉ ʉbhʉnaja kurwa kwe Ekoro Ɨndɨndu, kʉ kʉbha nɨsɨɨgirɨ mubhwobhoore bhwaheene. \v 2 Mwɨzɨ kʉbha hanʉ mwarɨ mʉtɨɨzɨ Mungu, mʉkakangiriribhwa nʉ ʉkʉkangatwa na amabhirʉbhirʉ, nangabha amabhirʉbhirʉ gataana ʉbhʉhʉru! \v 3 Nangʉ nɨrabhabhʉʉrɨra, ʉmʉʉtʉ wʉwʉʉsi wʉnʉ akʉkangatwa ne Ekoro ya Mungu atakʉtʉra kubhuga, “Yɨɨsu ihiimwɨ.” Nʉ ʉmʉʉtʉ wʉwʉʉsi atakʉtʉra kubhuga, “Yɨɨsu nɨ‑Mʉkʉrʉ,” arɨɨbhɨ atakʉkangatwa ne Ekoro Ɨndɨndu. \p \v 4 Bhoreho ʉbhʉnaja bhwa teemwa zʉzʉʉsi, nawe Ekoro yɨnʉ ekosondya ʉbhʉnaja bhuyo ni‑yiyo yiyo. \v 5 Na tʉrahokerya Ʉmʉkʉrʉ kwa teemwa zʉzʉʉsi, nawe Ʉmʉkʉrʉ wʉnʉ tokohokerya ni‑wuryawurya. \v 6 Na tʉrakora emeremo ja teemwa zʉzʉʉsi, nawe Mungu wʉnʉ akʉtʉnaja itwʉsi kokora emeremo giyo ni‑wuryawurya. \v 7 Ekoro iriiyasurya kubhiisirirya bhʉʉsi, korereke abhaatʉ bhʉʉsi bhabhɨ bharabhona ubhwera. \v 8 Ekoro ɨramoha ʉmʉʉtʉ wʉmwɨ kʉgamba amangʼana gu ubhwʉbhʉʉri, ʉwʉndɨ Ekoro yiyoyiyo ɨramoha kʉgamba amangʼana gʉ ʉbhʉmɨnyi. \v 9 Ekoro yiyoyiyo ɨramoha ʉwʉndɨ ʉbhʉnaja bhwʉ ʉkʉbha nu ubhwisirirya bhʉkʉrʉ, ʉwʉndɨ ʉbhʉnaja bhwo okohorya, \v 10 ʉwʉndɨ ʉbhʉnaja bhwo okokora ɨbhɨsɨgʉ, ʉwʉndɨ ʉbhʉnaja bhwu ukuhurucha ʉbhʉrʉʉti. Ekoro yiyoyiyo ɨramoha ʉwʉndɨ ʉbhʉnaja bhu ukwobhoora arɨɨbhɨ amangʼana garuurɨ kwe ekoro ɨmbɨ hamwɨ kwe Ekoro Ɨndɨndu, ʉwʉndɨ ʉbhʉnaja bhwʉ ʉkʉgamba ɨkɨgambʉ ɨkɨndɨ, ʉwʉndɨ ʉbhʉnaja bhwʉ ʉkʉgarʉra ɨkɨgambʉ kiyo. \v 11 Ekoro Ɨndɨndu yiyoyiyo yɨmwɨ ɨrakora emeremo giyo jʉsi. Eyo ɨramoha ʉmʉʉtʉ wʉwʉʉsi ʉbhʉnaja bhwazɨ, chɨmbu asɨɨgirɨ umwene. \s Ʉmʉbhɨrɨ gʉmwɨ, ibhiimʉ bhyaru \p \v 12 Ʉmʉbhɨrɨ gwʉ ʉmʉʉtʉ guni ibhiimʉ bhyaru, nawe ibhiimʉ bhiyo nɨ‑mʉbhɨrɨ gʉmwɨ. Nɨmbu ɨrɨ kʉmʉbhɨrɨ gwa Kiriisitʉ. \v 13 Nɨragambabhu, kʉ kʉbha itwɨ bhʉʉsi, tʉbhɨ Abhayaahudi hamwɨ abhaatʉ bhi ibhyarʉ ɨbhɨndɨ, tʉbhɨ bhambʉʉsa hamwɨ bhu ubhwiyagaaruri, tʉbhatiizirwɨ kwe Ekoro yɨmwɨ na kʉhaabhwa Ekoro yɨmwɨ yiyo, korereke tʉbhɨ mʉbhɨrɨ gʉmwɨ. \p \v 14 Mmbe, ʉmʉbhɨrɨ gʉtaana ikiimʉ kɨmwɨbhu, nawe guni ibhiimʉ bhyaru. \v 15 Ʉkʉgʉrʉ kwangabhugirɨ, “Inyɨ nɨtarɨ okobhoko, kuriyo inyɨ nɨtarɨ wa kʉmʉbhɨrɨ,” kʉtaarɨ kʉrabha kʉmʉbhɨrɨ igʉrʉ wa riyo? \v 16 Nʉ ʉkʉtwɨ kwangabhugirɨ, “Ku riyo inyɨ nɨtarɨ iriisʉ, inyɨ nɨtarɨ wa kʉmʉbhɨrɨ,” kʉtaarɨ kʉrabha kʉmʉbhɨrɨ igʉrʉ wa riyo? \v 17 Angabhɨɨrɨ ʉmʉbhɨrɨ gwʉsi gʉbhɨ iriisʉ, ʉmʉʉtʉ aarɨ aratʉrabhwɨ kwigwa? Hamwɨ ʉmʉbhɨrɨ gwʉsi gwangabhɨɨrɨ ʉkʉtwɨ, ʉmʉʉtʉ aarɨ aratʉrabhwɨ kwihuziirirya? \v 18 Nawe nangʉ, Mungu ɨɨndirɨ ibhiimʉ kʉmʉbhɨrɨ chɨmbu asɨɨgirɨ umwene. \v 19 Angabhɨɨrɨ ibhiimʉ bhyʉsi ni‑kiimʉ kɨmwɨ, ʉmʉbhɨrɨ gwarɨ gʉtakʉbha mʉbhɨrɨ. \v 20 Ibhiimʉ ni‑bhyaru, nawe ʉmʉbhɨrɨ nɨ‑gʉmwɨ. \p \v 21 Iriisʉ rɨtakʉtʉra kʉbhʉʉrɨra okobhoko, “Awɨ nɨtakukwenda.” Nʉʉrʉ umutwɨ gʉtakʉtʉra kʉbhʉʉrɨra amagʉrʉ, “Imwɨ nɨtakobheenda.” \v 22 Kʉkɨra gayo, ibhiimʉ bhyʉ ʉmʉbhɨrɨ bhɨnʉ bhekororekana nɨ‑bhɨnyʉʉhɨrɨru, nebhyo bhikwenderwa bhʉkʉngʼu. \v 23 Ni ibhiimʉ bhɨnʉ bhikwiseegwa bhɨtakwenderwa kusuukwa, nebhyo tʉkʉsʉʉka bhʉkʉngʼu. Ibhiimʉ bhyʉ ʉmʉbhɨrɨ gwɨtʉ bhɨnʉ bhekororekana bhɨrareeta zɨsʉni, nebhyo tukwangarɨra bhʉkʉngʼu. \v 24 Ibhiimʉ bhɨnʉ bhɨtakoreeta zɨsʉni, bhɨtakwenda kwangarirwa nchɨ ɨbhɨndɨ. Nawe Mungu umwene akʉrirɨ ibhiimʉ bhɨnʉ bhɨtakusuukwa bhʉkʉngʼu, bhisuukwɨ, \v 25 korereke ʉmʉbhɨrɨ gʉtataana, nawe ibhiimʉ bhyʉsi bhɨsakiryanɨ. \v 26 Ikiimʉ ɨkɨmwɨ chʉ ʉmʉbhɨrɨ kɨraanyahaarɨkɨ, bhyʉsi bhɨhaanyahaarɨka hamwɨmwɨ nachʉ. Ni ikiimʉ ɨkɨmwɨ kɨraazomerwe, bhyʉsi bhɨrazomerwa hamwɨmwɨ nachʉ. \p \v 27 Mmbe, imwɨ imwʉsi nɨ‑mʉbhɨrɨ gwa Kiriisitʉ na imwʉsi ni‑bhiimʉ kʉmʉbhɨrɨ guyo. \v 28 Mungu atɨɨrɨ abhatumwa mwisengerero, bha kabhɨrɨ abharʉʉtɨrɨri, bha katatʉ abhiija. Kwikɨ atɨɨrɨ bhanʉ bhakokora ɨbhɨsɨgʉ, bhanʉ bhaana ʉbhʉnaja bhwo okohorya abharwɨrɨ, bhwʉ ʉbhʉnaja bhwʉ ʉkʉsakirya abhandɨ, bhwʉ ʉbhʉnaja bhwʉ ʉkʉkangata na bhanʉ bhaana ʉbhʉnaja bhwʉ ʉkʉgamba ɨkɨgambʉ ɨkɨndɨ. \v 29 Nangʉ, abhaatʉ bhʉʉsi, nɨ‑bhatumwa? Abhaatʉ bhʉʉsi, nɨ‑bharʉʉtɨrɨri? Abhaatʉ bhʉʉsi ni‑bhiija? Abhaatʉ bhʉʉsi bharakora ɨbhɨsɨgʉ? \v 30 Na abhaatʉ bhʉʉsi bhaana ʉbhʉnaja bhwo okohorya abharwɨrɨ? Abhaatʉ bhʉʉsi bharagamba ɨkɨgambʉ ɨkɨndɨ? Abhaatʉ bhʉʉsi bhaana ʉbhʉnaja bhwʉ ʉkʉgarʉra ɨbhɨgambʉ bhiyo? \v 31 Mmbe, mwigombe kobhona ʉbhʉnaja ʉbhʉkʉrʉ. Nawe nangʉ nereenda kobheerecha ɨnzɨra ɨnzʉmu kʉkɨra zʉʉsi. \c 13 \s Ʉbhʉsɨɨgi \p \v 1 Nʉʉrʉ nangagamba kʉkɨgambʉ cha abhaatʉ nɨ ɨkɨgambʉ cha bhamaraika, nawe arɨɨbhɨ nɨtaana ʉbhʉsɨɨgi, nɨrabha ncha rirɨgɨ rya ridebhe rɨnʉ rɨtaana ekegero, hamwɨ ncha rirɨgɨ rye ekengere yɨnʉ ekotemwa bhʉʉha. \v 2 Nangabhɨɨrɨ nɨrahurucha ʉbhʉrʉʉti nu ukwobhoora zimbisi zʉʉsi na kʉbha nʉ ʉbhʉmɨnyi bhwʉsi, nʉʉrʉ ubhwisirirya bhʉkʉrʉ bhwʉ ʉkʉnaja kʉsaamya ɨbhɨgʉrʉ, nawe arɨɨbhɨ nɨtaana ʉbhʉsɨɨgi, inyɨ nɨtarɨ kegero. \v 3 Na nangahurucha ebhegero bhyanɨ bhyʉsi koha abhahabhɨ, nʉʉrʉ ʉmʉbhɨrɨ gwanɨ korereke gwʉchwɨ momorero,\f + \fr 13:3 \fr*\fk Korereke gwʉchwɨ momorero\fk*\ft , Zibhibhuriya ɨzɨndɨ zɨrabhuga, \ft*\fqa korereke niikumyɨ.\fqa*\f* nawe arɨɨbhɨ nɨtaana ʉbhʉsɨɨgi, nɨtakobhona ekegero chʉchʉsi. \p \v 4 Ʉbhʉsɨɨgi bhʉrakora ʉmʉʉtʉ abhɨ mwigumirirya, ʉmʉzʉmu, ataana rihari, abhɨ ataana ubhwiyungi, na ataana kisiraani. \v 5 Ʉbhʉsɨɨgi bhʉrakora ʉmʉʉtʉ abhɨ arasʉʉka abhandɨ, bhʉtakokora kwiseega amangʼana gaazɨ ageene, nʉʉrʉ kwigatana bhwangʉ, nʉʉrʉ kʉbhɨɨka ʉbhʉrʉrʉ mokoro. \v 6 Ʉbhʉsɨɨgi bhʉrakora ʉmʉʉtʉ atazomererwa ʉbhʉbhɨ, nawe kozomererwa amaheene. \v 7 Ʉbhʉsɨɨgi bhʉrakora abhɨ ariigumirirya gʉʉsi, abhɨ anu ubhwisirirya ribhaga ryʉsi, abhɨ anu ubhwisɨgi ribhaga ryʉsi, na abhɨ mʉnagu kwa gʉʉsi. \p \v 8 Kuhurucha ʉbhʉrʉʉti, kʉgamba ɨbhɨgambʉ ɨbhɨndɨ, na kʉbha nʉ ʉbhʉmɨnyi, ʉbhʉnaja bhuyo bhwʉsi bhʉna ɨtɨnɨrʉ. Nawe ʉbhʉsɨɨgi bhʉtaana ɨtɨnɨrʉ! \v 9 Nɨragambabhu kʉ kʉbha tʉmɨnyirɨ amangʼana masuuhubhu, naatu tʉrarootorera hasuuhu. \v 10 Nawe hanʉ ʉbhʉnagu bhʉraazɨ, ganʉ gakɨɨrɨ kʉnaga garasira. \v 11 Hanʉ naarɨ mwana, naarɨ nɨragamba gi ichana, nɨkamenya nchu umwana, na kwiseega gi ichana. Nawe nangʉ, gi ichana nɨgatigirɨ, kʉ kʉbha mʉkʉrʉ nɨrɨ. \v 12 Chɨmbu tokorora nangwɨnʉ, kwangɨ okorora ebhegero mokerore kɨnʉ kihukwirɨ, nawe ribhaga ɨrɨndɨ tʉrabherora bhyʉsi habhwɨrʉ. Nangwɨnʉ nɨmɨnyirɨ hasuuhubhu, nawe ribhaga ɨrɨndɨ nɨraaza nɨramenya bhwaheene chɨmbu Mungu anyɨzɨ inyɨ. \v 13 Mmbe nangʉ, ebhegero bhɨtatʉ bhɨnʉ bhɨtakusira: ubhwisirirya, ubhwisɨgi nʉ ʉbhʉsɨɨgi. Na mubhiyo, ɨkɨkʉrʉ nʉ‑bhʉsɨɨgi. \c 14 \s Ʉbhʉnaja bhwo okorootorera nʉ ʉkʉgamba ɨkɨgambʉ ɨkɨndɨ \p \v 1 Mwikongʼeererye kʉbha nʉ ʉbhʉsɨɨgi na mwigombe kobhona ʉbhʉnaja bhwe Ekoro Ɨndɨndu, kɨnda ʉbhʉnaja bhwo okorootorera. \v 2 Ʉmʉʉtʉ wʉnʉ akʉgamba ɨkɨgambʉ ɨkɨndɨ, atakʉgamba na abhaatʉ, nawe aragamba na Mungu, kʉ kʉbha ganʉ akʉgamba atareeho wʉnʉ akʉgamenya. Ewe arabha aragamba amangʼana gi imbisi kʉmanaga ge Ekoro.\f + \fr 14:2 \fr*\fk Kʉmanaga ge Ekoro\fk*\ft , ʉbhʉgaruri ʉbhʉndɨ bhʉratʉra kʉbha, \ft*\fqa mokoro yaazɨ.\fqa*\f* \v 3 Nawe wʉnʉ akorootorera, aragamba na abhaatʉ amangʼana gʉ ʉkʉbhakongʼya mubhwisirirya, bhwʉ ʉkʉbhaha umwʉyʉ na gu ukubhiibhisirirya. \v 4 Wʉnʉ akʉgamba ɨkɨgambʉ ɨkɨndɨ, ariinaja umwene mubhwisirirya, nawe wʉnʉ akorootorera aranaja abhiisirirya abhakɨndichazɨ. \p \v 5 Inyɨ nereenda imwʉsi mʉbhɨ mʉragamba ɨkɨgambʉ ɨkɨndɨ, nawe nereenda bhʉkʉngʼu mʉbhɨ mʉrahurucha ʉbhʉrʉʉti. Nɨragambabhu, kʉ kʉbha korootorera kʉrasakirya abhiisirirya abhandɨ kʉkɨra kʉgamba ɨkɨgambʉ ɨkɨndɨ, arɨɨbhɨ atareeho wʉnʉ akʉkɨgarʉra ɨkɨgambʉ kiyo. Ɨbhu, wʉnʉ akʉgamba ɨkɨgambʉ ɨkɨndɨ aragarʉra korereke asakiryɨ abhiisirirya abhandɨ bhanagɨ mubhwisirirya. \v 6 Nangʉ, abhahiiri bhaanɨ, nɨraazɨ kwa niimwɨ na kʉgamba ɨkɨgambʉ ɨkɨndɨ, mʉrabhonakɨ? Mʉtakobhona chʉchʉsi. Nawe nɨraabhabhʉʉrɨrɨ ganʉ Mungu anhumburiirɨ, hamwɨ nɨraabhahɨ ʉbhʉmɨnyi, nɨraarootorere hamwɨ niriijɨ, hayo mʉrabhona ubhwera. \v 7 Nɨmbu ɨrɨ nʉʉrʉ kobhegero bhɨnʉ bhɨtarɨ bhɨhʉru, hanʉ bhikuhurucha riraka, ɨbhɨ ifirimbi hamwɨ endono. Arɨɨbhɨ bhɨrahurucha riraka bhɨtaana ubhwɨndi, ʉmʉʉtʉ aranajabhwɨ komenya iryɨmbʉ? \v 8 Na arɨɨbhɨ rihembe rɨrahurucha riraka rɨnʉ rɨtakomenyekana kʉbhaatʉ, nɨ‑wɨɨwɨ wʉnʉ akwikonza kwa riihɨ? \v 9 Nɨmbu ɨrɨ na kwa niimwɨ. Arɨɨbhɨ mʉragamba amangʼana ganʉ gatakomenyekana, nɨ‑wɨɨwɨ wʉnʉ akʉtʉra kwobhoora kɨnʉ mʉkʉgamba? Hanʉ mʉkʉgamba garabha garahɨta nʉ ʉmʉkama. \p \v 10 Kʉʉsɨ kʉnɨ ɨbhɨgambʉ bhya eteemwa nzaru, nawe kɨtareeho nʉʉrʉ ɨkɨgambʉ kɨmwɨ kɨnʉ kɨtaana enzobhooro yaku. \v 11 Mmbe, arɨɨbhɨ nɨtɨɨzɨ ɨkɨgambʉ kɨnʉ ʉwʉndɨ akʉgamba, nɨrabha nchu umugini kʉmʉʉtʉ wuyo, wʉʉsi arabha nchu umugini kwa niinyɨ. \v 12 Nɨmbu ɨrɨ na kwa niimwɨ kʉ kʉbha muriigomba kʉbha nʉ ʉbhʉnaja bhwe Ekoro Ɨndɨndu, momohye bhʉkʉngʼu kʉbha nʉ ʉbhʉnaja bhʉnʉ bhʉkʉsakirya abhiisirirya abhandɨ bhanagɨ mubhwisirirya. \v 13 Kʉgayo, ʉmʉʉtʉ wʉnʉ akʉgamba ɨkɨgambʉ ɨkɨndɨ, asabhɨ Mungu korereke amʉsakiryɨ kʉgarʉra kɨnʉ akʉgamba. \v 14 Nɨragambabhu, kʉ kʉbha nɨraasabhɨ kʉkɨgambʉ ɨkɨndɨ, ekoro yaanɨ neyo ɨkʉsabha, nawe amangʼɨɨni gaanɨ gatakobhona chʉchʉsi. \v 15 Nangʉ nereenderwa kokorabhwɨ? Nɨrasabha kwe ekoro kʉkɨgambʉ ɨkɨndɨ, na nɨrasabha kʉmangʼɨɨni. Nɨrɨɨmba kwe ekoro kʉkɨgambʉ ɨkɨndɨ, na nɨrɨɨmba kʉmangʼɨɨni. \v 16 Ʉraamukuryɨ Mungu kwe ekoro, ʉmʉʉtʉ ʉwʉndɨ wʉnʉ ataana ʉbhʉnaja bhuyo bhu ukwobhoora ɨkɨgambʉ ɨkɨndɨ, aranajabhwɨ kwisirirya ubhukumya bhwazʉ kwa Mungu kwa kubhuga, “Garamɨ”? Ɨnʉ atɨɨzɨ ganʉ ʉkʉgamba! \v 17 Nɨ‑maheene kʉbha ubhukumya bhwazʉ bhuyo kwa Mungu bhʉratʉra kʉbha bhʉzʉmu, nawe ʉwʉndɨ ukukumya kwazʉ kʉtakʉmʉsakirya kʉnaga mubhwisirirya. \p \v 18 Nɨramukumya Mungu kʉ kʉbha nɨragamba kʉkɨgambʉ ɨkɨndɨ kʉkɨra imwɨ. \v 19 Nawe mwisengerero nɨsɨɨgirɨ bhʉkʉngʼu kʉgamba amangʼana ataanʉ ganʉ gamɨnyɨkɨɨnɨ korereke nibhiijɨ abhandɨ, kʉkɨra kʉgamba amangʼana bhɨkwɨ ikumi kʉkɨgambʉ kɨndɨ. \p \v 20 Abhahiiri bhaanɨ, mutiiseega ncha abhaana, mʉbhɨ muriiseega ncha abhaatʉ abhagima. Nawe igʉrʉ wʉ ʉbhʉbhɨ, mʉbhɨ ncha abhaana abhabhataarɨ. \v 21 Yandikirwɨ mʉMaandɨkʉ Amarɨndu, \q “Ʉmʉkʉrʉ arabhuga, \q ‘Nɨragamba na abhaatʉ bhanʉ kʉhɨtɨra abhagini bha kore, \q bhanʉ bhakʉgamba ɨkɨgambʉ ikigini, \q nʉʉrʉbhu bhatakunyitegeerera.’ ”\f + \fr 14:21 \fr*\xt Rora Isaaya 28:11‑12.\xt*\f* \p \v 22 Kʉgamba ɨkɨgambʉ ɨkɨndɨ ni‑chɨrɨkɨnʼyʉ cha amanaga ga Mungu igʉrʉ wa abhaatʉ bhanʉ bhatarɨ abhiisirirya, ɨtarɨ ʉrʉkaamʉ igʉrʉ wa abhiisirirya. Nawe ʉbhʉrʉʉti bhʉrahurukibhwa igʉrʉ wa abhiisirirya, ɨtarɨ igʉrʉ wa abhaatʉ bhanʉ bhatarɨ abhiisirirya. \v 23 Nangʉ, arɨɨbhɨ abhiisirirya bhiibhiringirɨ kʉsabha, akʉmara bhʉʉsi bhatangɨ kʉgamba ɨbhɨgambʉ ɨbhɨndɨ, akʉmara bhasikɨrɨ abhaatʉ bhanʉ bhataana ʉbhʉnaja bhwu ukwobhoora ɨkɨgambʉ ɨkɨndɨ, nʉʉrʉ bhanʉ bhatarɨ abhiisirirya, bhatakubhuga mʉsarirɨ? \v 24 Nawe bhʉʉsi bharaabhɨ bhararootorera, akʉmara asikɨrɨ ʉmʉʉtʉ wʉnʉ ataana ʉbhʉnaja bhwu ukwobhoora ɨkɨgambʉ ɨkɨndɨ, hamwɨ wʉnʉ atarɨ umwisirirya, ganʉ akwigwa kurwa kwa bhʉʉsi garamokora amenye ʉbhʉbhɨ bhwazɨ. Naatu ganʉ akwigwa garamʉtɨnɨra. \v 25 Ganʉ giibhisirɨ mokoro yaazɨ, garabha habhwɨrʉ, neho arahigama na kuhiinya ubhushʉ kuhika haasɨ kosengera Mungu, arabhuga, “Maheene Mungu arɨ gatɨ waanyu!” \s Ubhwɨndi bhwa abhiisirirya kʉsabha \p \v 26 Mmbe, abhahiiri bhaanɨ, tʉgambɨkɨ? Hanʉ mwibhiringirɨ kʉsabha, wʉmwɨ arɨɨmba iryɨmbʉ, ʉwʉndɨ ariija, ʉwʉndɨ aragamba ganʉ Mungu amwɨrɨkiryɨ, ʉwʉndɨ aragamba ɨkɨgambʉ ɨkɨndɨ, nʉ ʉwʉndɨ aragarʉra. Amangʼana gayo gʉʉsi gakorwe kʉnaja abhiisirirya. \v 27 Arɨɨbhɨ bhareho bhanʉ bhakʉgamba ɨbhɨgambʉ ɨbhɨndɨ, bhagambɨ bhabhɨrɨ hamwɨ bhatatʉbhu, bhatakɨra hayo, bhagambɨ wʉmwɨ wʉmwɨ, na abheho ʉmʉʉtʉ wʉ ʉkʉgarʉra ganʉ bhakʉgamba. \v 28 Arɨɨbhɨ atareeho ʉmʉʉtʉ wʉ ʉkʉgarʉra, wʉnʉ akʉgamba ɨkɨgambʉ ɨkɨndɨ atigɨ kʉgamba mwisengerero, nawe agambɨ na Mungu kwe ekoro yaazɨ. \p \v 29 Na bhanʉ bhakuhurucha ʉbhʉrʉʉti, bhagambɨ bhabhɨrɨ hamwɨ bhatatʉ, na abhandɨ bharengekanʼyɨ amangʼana gaabhʉ. \v 30 Nawe arɨɨbhɨ ʉwʉndɨ mʉbhanʉ bhakwitegeerera ɨrɨkiibhwɨ ringʼana kurwa kwa Mungu, we embere wʉnʉ aarɨ akʉgamba, akirɨ. \v 31 Kʉnzɨra yiyo, imwʉsi mʉrabhona umweya gwʉ ʉkʉgamba, korereke abhaatʉ bhʉʉsi bhiijibhwɨ na kʉhaanwa umwʉyʉ. \v 32 Ʉbhʉnaja bhwu ukuhurucha ʉbhʉrʉʉti, bhʉrakangatwa na wʉnʉ akʉgamba, \v 33 kʉ kʉbha Mungu wɨɨtʉ atarɨ wa ryʉmana, nawe ne‑wo omorembe. \p Chɨmbu ɨrɨ mʉmasengerero gʉʉsi ga abharɨndu bha Mungu, \v 34 hanʉ mʉkʉbha mwibhiringirɨ, abhakari bhakirɨ, kʉ kʉbha bhatakwenderwa kʉgamba. Bhabhɨ bhariigwa chɨmbu imigirʉ ja Musa gikubhuga. \v 35 Arɨɨbhɨ bhareenda komenya ringʼana obhorebhe, bhabhɨ bharabhuurya abhasubhɨ bhaabhʉ yɨɨka, kʉ kʉbha nɨ‑sʉni ʉmʉkari kʉgamba mwisengerero. \p \v 36 Nangʉ, ringʼana rya Mungu riruurɨ kwa niimwɨ? Kisha ryizirɨ kwa niimwɨ imubheene? \v 37 Arɨɨbhɨ ʉmʉʉtʉ ariirora anʉ ʉbhʉnaja bhwu kuhurucha ʉbhʉrʉʉti, hamwɨ anʉ ʉbhʉnaja ʉbhʉndɨ bhwe Ekoro Ɨndɨndu, amenye kʉbha, ganʉ nɨkʉbhaandɨkɨra, ni‑bhuswaja kurwa kʉMʉkʉrʉ. \v 38 Nawe ʉmʉʉtʉ wʉnʉ akorega gayo, wʉʉsi aregwe.\f + \fr 14:38 \fr*\fk Wʉʉsi aregwe\fk*\ft , Zibhibhuriya ɨzɨndɨ zɨrabhuga, \ft*\fqa wʉʉsi araregwa.\fqa*\f* \p \v 39 Kʉgayo, abhahiiri bhaanɨ, mʉkajɨ korootorera, na mʉtabha mʉrarecha ʉmʉʉtʉ kʉgamba ɨkɨgambʉ ɨkɨndɨ. \v 40 Nawe amangʼana gʉʉsi gakorwe bhwaheene, na kubhwɨndi. \c 15 \s Ukuryʉka kwa Kiriisitʉ \p \v 1 Nangʉ, abhahiiri bhaanɨ, nɨrabhahiitya Ɨngʼana Ɨnzʉmu yɨnʉ narwazirɨ kwa niimwɨ, na niimwɨ mʉkasʉngʼaana. Yiyo neyo ɨkʉbhakora kwimɨɨrɨra bhwɨma. \v 2 Arɨɨbhɨ mʉragwata amangʼana ganʉ narwazirɨ kwa niimwɨ, hayo mʉrabhona ubhutuurya. Nawe arɨɨbhɨ mʉtakʉgagwata, ubhwisirirya bhwanyu bhʉrabha bhʉtaana bhwera. \p \v 3 Nɨkabhiija amiija amakʉrʉ ganʉ inyimwene naagasʉngʼaanirɨ, kʉbha Kiriisitʉ akakwa igʉrʉ wʉ ʉbhʉbhɨ bhwɨtʉ, chɨmbu yandikirwɨ mʉMaandɨkʉ Amarɨndu.\f + \fr 15:3 \fr*\xt Rora Isaaya 53:5‑12.\xt*\f* \v 4 Akabhiikwa, na akaryʉka urusikʉ rwa katatʉ, chɨmbu yandikirwɨ mʉMaandɨkʉ Amarɨndu.\f + \fr 15:4 \fr*\xt Rora Zabhuri 16:8‑10.\xt*\f* \v 5 Akiiyeerecha kwa Peetero, akʉmara akiiyeerecha kʉbhatumwa bhaazɨ ikumi na bhabhɨrɨ. \v 6 Ibhaga rɨndɨ akiiyeerecha kubhiisirirya bhanʉ bhaakirirɨ magana ataanʉ kwa hamwɨmwɨ. Abhaaru gatɨ waabhʉ bhakɨɨrɨ bhahʉru, nawe abhandɨ bhakuurɨ. \v 7 Akʉmara akiiyeerecha kwa Yaakobho, ibhaga rɨndɨ akiiyeerecha kʉbhatumwa bhʉʉsi. \v 8 Na mʉtɨnɨrʉ ya abhaatʉ bhʉʉsi, akiiyeerecha kwa niinyɨ, inyɨ wʉnʉ nangɨ nchʉ ʉmʉʉtʉ wʉnʉ iibhwirwɨ ribhaga rihitirɨ. \v 9 Inyɨ ni‑musuuhu kʉkɨra abhatumwa bhʉʉsi, nɨtakwenderwa kubhirikirwa umutumwa, kʉ kʉbha nɨkanyaacha abhiisirirya. \v 10 Nawe ɨbhɨgʉngi bhya Mungu nebhyo bhɨkʉrirɨ inyɨ kʉbha umutumwa. Nɨ ɨbhɨgʉngi bhyazɨ kwa niinyɨ bhɨtarɨ bhʉʉha, kʉ kʉbha kʉhɨtɨra ɨbhɨgʉngi bhiyo nɨkʉrirɨ emeremo kʉkɨra abhatumwa bhʉʉsi. Nɨtaakʉrirɨ gayo kʉmanaga gaanɨ inyimwene, nawe kʉbhɨgʉngi bhya Mungu bhɨnʉ bhekokora emeremo hamwɨmwɨ na niinyɨ. \v 11 Mmbe, nɨbhɨ inyɨ, hamwɨ ebho, tʉrarwaza ɨngʼana yiryayirya, na neyo mwisiriiryɨ. \s Ukuryʉka kwa abhaku \p \v 12 Nangʉ, arɨɨbhɨ turwazirɨ kʉbha Kiriisitʉ akaryʉka kurwa mʉbhaku, ɨbhɨɨrɨbhwɨ abhandɨ gatɨ waanyu bharabhuga kʉbha abhaku bhatakuryʉka? \v 13 Arɨɨbhɨ abhaku bhatakuryʉka, mmbe, Kiriisitʉ wʉʉsi ataaryukirɨ. \v 14 Na arɨɨbhɨ Kiriisitʉ ataaryukirɨ, ukurwaza kwɨtʉ kʉrabha kʉtaana bhwera, nʉʉrʉ ubhwisirirya bhwanyu bhʉrabha bhʉtaana bhwera. \v 15 Naatu itwɨ abhatumwa twarɨ twarorekana abhamɨnyɨɨkɨrɨri bhʉ ʉrʉrɨmɨ igʉrʉ wa amangʼana ga Mungu, kʉ kʉbha tʉramenyeekererya kʉbha Mungu akaryʉra Kiriisitʉ kurwa mʉbhaku. Nawe arɨɨbhɨ abhaku bhatakuryukurwa, mmbe, Mungu ataamuryurirɨ. \v 16 Nɨragambabhu, kʉ kʉbha arɨɨbhɨ abhaku bhatakuryukurwa, Kiriisitʉ wʉʉsi ataaryukirɨ. \v 17 Na arɨɨbhɨ Kiriisitʉ ataaryukirɨ, ubhwisirirya bhwanyu bhʉrabha bhʉtaana bhwera, mʉrabha mʉkɨɨrɨ kʉsabhurwa kurwa mʉbhʉbhɨ bhwanyu. \v 18 Igʉrʉ wa gayo, bhʉʉsi bhanʉ bhaakuurɨ bhiisiriiryɨ Kiriisitʉ, bhabhurirɨ kɨmwɨ. \v 19 Arɨɨbhɨ ubhwisɨgi bhwɨtʉ kwa Kiriisitʉ nɨ‑bhwa kobhona ʉbhʉhʉru bhwa mʉʉsɨ yɨnʉ ubhwene, hayo neho tʉkʉbha abhaatʉ bho okororerwa ɨbhɨgʉngi kʉkɨra abhaatʉ bhʉʉsi. \p \v 20 Nawe nangʉ, amaheene nɨ‑kʉbha Kiriisitʉ akaryʉka kurwa mʉbhaku, na ewe newe we embere kuryʉka kʉbhanʉ bhakuurɨ. \v 21 Chɨmbu uruku rʉkareetwa nʉ ʉmʉʉtʉ wʉmwɨ kʉʉsɨ, ɨbhuɨbhu nu ukuryʉka kwa abhaku kʉkareetwa nʉ ʉmʉʉtʉ wʉmwɨ. \v 22 Na kʉ kʉbha itwɨ ni‑rwibhʉrʉ rwa Adaamu, abhaatʉ bhʉʉsi bharakwa, ɨbhuɨbhu ku ukugwatana kwabhʉ na Kiriisitʉ, abhaatʉ bhʉʉsi bhararyukurwa. \v 23 Nawe abhaatʉ bhʉʉsi bhararyukurwa kwa ribhaga ryabhʉ, Kiriisitʉ newe we embere kuryʉka, na bharabhata abhaatʉ bhaazɨ, hanʉ araazɨ. \v 24 Hayo neho ɨtɨnɨrʉ ya bhyʉsi ikuhika, hanʉ Kiriisitʉ araamohe Bhaabha Mungu ʉbhʉtɨmi, ribhaga rɨnʉ akʉbha amarirɨ kuricha abhakangati bhʉʉsi, bhʉ ʉbhʉnaja bhwʉsi na bha amanaga bhʉʉsi. \v 25 Nɨragambabhu, kʉ kʉbha Kiriisitʉ areenda ateme kuhika abhahizɨ abhabhisa bhaazɨ bhʉʉsi na kʉbhatʉʉra iyaasɨ wʉ ʉbhʉkangati bhwazɨ.\f + \fr 15:25 \fr*\fk Kʉbhatʉʉra iyaasɨ wʉ ʉbhʉkangati bhwazɨ\fk*\ft , kuKigiriki yandikirwɨ, \ft*\fqa kʉbhatʉʉra iyaasɨ wa amagʉrʉ gaazɨ. \fqa*\ft Rora Zabhuri 110:1.\ft*\f* \v 26 Umubhisa wɨ ɨtɨnɨrʉ kurichwa nu‑ruku. \v 27 Amaandɨkʉ Amarɨndu garabhuga, “Mungu atɨɨrɨ ebhegero bhyʉsi iyaasɨ wʉ ʉbhʉkangati bhwazɨ.”\f + \fr 15:27 \fr*\xt Rora Zabhuri 8:6.\xt*\f* Amangʼana gayo “ebhegero bhyʉsi,” gataana enzobhooro kʉbha wʉʉsi Mungu atɨɨrwɨ iyaasɨ wʉ ʉbhʉkangati bhuyo. Zɨyi, kʉ kʉbha ewe newe atɨɨrɨ ebhegero bhiyo iyaasɨ wʉ ʉbhʉkangati bhwa Kiriisitʉ. \v 28 Na hanʉ ebhegero bhyʉsi bhɨkʉbha bhɨtɨɨrwɨ iyaasɨ wʉ ʉbhʉkangati bhu Umwana waazɨ,\f + \fr 15:28 \fr*\fk Umwana waazɨ\fk*\ft . Kʉmaragɨrɨra bhʉkʉngʼu, rora ringʼana \ft*\it Umwana wa Mungu\it* muKiniibhasa.\f* neho Umwana wʉʉsi akutuurwa iyaasɨ wʉ ʉbhʉkangati bhwa Mungu, wʉnʉ atɨɨrɨ ebhegero bhyʉsi iyaasɨ wʉ ʉbhʉkangati bhu Umwana waazɨ, korereke Mungu abhɨ ʉmʉkangati wa bhyʉsi. \p \v 29 Nangʉ, abhaatʉ bhanʉ bhakʉbhatiizwa igʉrʉ wa abhaku bhariisegakɨ? Arɨɨbhɨ abhaku bhatakuryukurwa nʉʉrʉ urusikʉ rʉmwɨ, kwakɨ abhaatʉ bharabhatiizwa igʉrʉ wa abhaku? \v 30 Na niitwɨ kwakɨ turiitʉʉra mʉnyaakʉ sikʉ zʉʉsi? \v 31 Abhahiiri bhaanɨ, sikʉ zʉʉsi inyɨ nɨrɨ mʉnyaakʉ yu ukukwa. Na rɨnʉ nɨ‑maheene, chɨmbu nɨ‑maheene kʉbha niriikumya igʉrʉ waanyu kʉ kʉbha mugwatɨɨnɨ nʉ Ʉmʉkʉrʉ wɨɨtʉ Yɨɨsu Kiriisitʉ. \v 32 Arɨɨbhɨ ubhwisɨgi bhwanɨ bhwarɨ bhwɨ ɨɨsɨ yɨnʉ iyeene, kwitana kwanɨ na abhaatʉ bhanʉ bhaangɨ ibhityɨnyi ɨbhɨhaari mʉrʉbhɨri rwa Efeeso kwarɨ kʉna bhwerakɨ? Arɨɨbhɨ abhaku bhatakuryʉka, mmbe, \q “Turyɨ na tunywɨ, \q kʉ kʉbha tabhʉʉri tʉrakwa.”\f + \fr 15:32 \fr*\xt Rora Isaaya 22:13.\xt*\f* \p \v 33 Mʉtakangiriribhwa, kʉ kʉbha, “Abhasaani abhabhɨ, bhahaasarya eteemwa ɨnzʉmu.” \v 34 Mʉtangɨ kohokerya amangʼɨɨni chɨmbu ikwenderwa, na kutiga kokora ʉbhʉbhɨ, kʉ kʉbha abhandɨ gatɨ waanyu bhatɨɨzɨ Mungu. Nɨragamba gayo, korereke nɨbhasuuchɨ. \s Chɨmbu ʉmʉbhɨrɨ gʉ kʉbha urusikʉ rwu ubhuryukuri \p \v 35 Ʉmʉʉtʉ aratʉra kubhuurya, “Abhaku bhararyukurwabhwɨ? Na bharabha nʉ ʉmʉbhɨrɨ gwa teemwakɨ?” \v 36 Gayo nɨ‑mabhuurya ge ekegeege! Ʉraahambɨ zendetere, zɨtakʉtʉra komera zɨkɨɨrɨ kukwa. \v 37 Zendetere zɨnʉ mʉkʉhamba, zɨbhɨ zɨ ɨnganʉ hamwɨ zendetere ɨzɨndɨ, zɨtakutuubhana nɨ ɨkɨtʉʉtʉ chaku. \v 38 Mungu ahaaha endetere ʉmʉbhɨrɨ chɨmbu akwenda, zendetere zʉʉsi arazɨhaana ʉmʉbhɨrɨ gwazʉ umwene. \p \v 39 Ibhityɨnyi bhyʉsi bhene ɨmɨbhɨrɨ, nawe ɨmɨbhɨrɨ giyo gɨtatuubhɨɨnɨ. Ɨmɨbhɨrɨ ja abhaatʉ nɨ‑ja teemwa yɨmwɨ, ji ibhityɨnyi nɨ‑ja teemwa zɨndɨ, ji ibhinyunyi nɨ‑ja teemwa zɨndɨ, na ja ziiswɨ nɨ‑ja teemwa zɨndɨ. \v 40 Na gereho ɨmɨbhɨrɨ ja mwisaarʉ nɨ ɨmɨbhɨrɨ ja kʉʉsɨ. Ubhwera bhwɨ ɨmɨbhɨrɨ ja mwisaarʉ gɨrɨ bhʉndɨ, nu ubhwera bhwɨ ɨmɨbhɨrɨ ja kʉʉsɨ gɨrɨ bhʉndɨ. \v 41 Ubhwera bhwi iryʉbha bhʉrɨ bhʉndɨ, ubhwera bhu umwɨri bhʉrɨ bhʉndɨ nu ubhwera bhwa zenzota bhʉrɨ bhʉndɨ. Na zenzota zʉʉsi zinu ubhwera bhwazʉ. \p \v 42 Ɨbhu nɨmbu ɨkʉbha, ribhaga rɨnʉ abhaku bhakuryʉka. Chɨmbu zendetere, ʉmʉbhɨrɨ gʉnʉ gukubhiikwa gʉhaasarɨka, nawe gʉnʉ gukuryukurwa gʉtakʉsarɨka. \v 43 Hanʉ ʉmʉbhɨrɨ gukubhiikwa, gʉraregwa, nawe hanʉ gukuryukurwa, gʉrabha nu ubhwera. Hanʉ gukubhiikwa, gʉhaabha mʉnyʉʉhɨrɨru, nawe hanʉ gukuryukurwa, gʉrabha na amanaga. \v 44 Hanʉ gukubhiikwa nɨ‑mʉbhɨrɨ gwa mʉʉtʉ, nawe hanʉ gukuryukurwa nɨ‑mʉbhɨrɨ muhya gʉnʉ tʉkʉhaabhwa ne Ekoro Ɨndɨndu. Goreho ʉmʉbhɨrɨ gwʉ ʉmʉʉtʉ, na goreho ʉmʉbhɨrɨ umuhya gʉnʉ Ekoro Ɨndɨndu ekotoha. \p \v 45 MʉMaandɨkʉ Amarɨndu yandikirwɨ, “Ʉmʉʉtʉ we embere, Adaamu, akabhumbwa akabha mʉhʉru,”\f + \fr 15:45 \fr*\xt Rora Ʉbhʉtangɨ 2:7.\xt*\f* Nawe Adaamu wa mʉtɨnɨrʉ, Kiriisitʉ newe Ekoro wʉnʉ akʉbhaha abhaatʉ ʉbhʉhʉru. \v 46 Nawe ʉmʉbhɨrɨ gʉnʉ gʉkʉkangata nɨ‑mʉbhɨrɨ gwʉ ʉmʉʉtʉ, ibhaga rɨndɨ gʉraaza ʉmʉbhɨrɨ muhya gʉnʉ tʉkʉhaabhwa ne Ekoro Ɨndɨndu. \v 47 Ʉmʉʉtʉ we embere, Adaamu, aarɨ wa kʉʉsɨ, akabhumbwa kobhototo. Ʉmʉʉtʉ wa kabhɨrɨ, Kiriisitʉ, akarwa mwisaarʉ. \v 48 Kwɨbhu abhaatʉ bhʉʉsi kʉʉsɨ bhaana ʉmʉbhɨrɨ gwa mʉʉsɨ nchʉ ʉmʉbhɨrɨ gwa Adaamu. Na abhaatʉ bhʉʉsi mwisaarʉ bharabha nʉ ʉmʉbhɨrɨ gwa mwisaarʉ nchʉ ʉmʉbhɨrɨ gwa Kiriisitʉ. \v 49 Chɨmbu tutuubhɨɨnɨ na Adaamu, wʉnʉ aabhumbirwɨ kobhototo, ɨbhuɨbhu tʉratuubhana na Kiriisitʉ, wʉnʉ ari mwisaarʉ. \p \v 50 Abhahiiri bhaanɨ, ganʉ nikwenda kʉgamba nɨ‑ganʉ, ʉmʉbhɨrɨ gwɨ ɨnyama na amasaahɨ gʉtakʉtʉra kusikɨra mʉbhʉtɨmi bhwa Mungu, na kɨnʉ kɨkʉsarɨka kɨtakʉtʉra kʉbha nʉ ʉbhʉhʉru bhwa kemerano. \p \v 51 Mwitegeerere, nɨrabhabhʉʉrɨra imbisi, itwɨ tʉtakukwa bhʉʉsi, nawe bhʉʉsi turiichʉra. \v 52 Riyo rɨrabha kwi ibhaga isuuhu ryu ukuhindirirya nʉ ʉkʉramucha, ribhaga rɨnʉ rihembe rya mʉtɨnɨrʉ rɨkʉrɨra. Ribhaga riyo abhaku bhararyukurwa na bharabha nɨ ɨmɨbhɨrɨ gɨnʉ gɨtakʉsarɨka, na niitwɨ abhahʉru, turiichʉra. \v 53 Ɨrabhabhu, kʉ kʉbha ʉmʉbhɨrɨ gʉnʉ gʉkʉsarɨka goreenderwa gwichʉrɨ gʉbhɨ ʉmʉbhɨrɨ gʉnʉ gʉtakʉsarɨka, ʉmʉbhɨrɨ gʉnʉ gukukwa gwichʉrɨ kʉbha ʉmʉbhɨrɨ gʉnʉ gʉtakukwa. \v 54 Mmbe, ʉmʉbhɨrɨ gʉnʉ gʉkʉsarɨka na kukwa, hanʉ guriichʉrɨ kʉbha ʉmʉbhɨrɨ gʉnʉ gʉtakʉsarɨka na kukwa, hayo neho rɨkʉbha rihikirɨ ringʼana rɨnʉ ryandikirwɨ mʉMaandɨkʉ Amarɨndu ganʉ gakubhuga, “Mungu ahizirɨ uruku, rʉtamirwɨ kɨmwɨ!”\f + \fr 15:54 \fr*\xt Rora Isaaya 25:8.\xt*\f* \q \v 55 “Uruku, ubhuhizi bhwazʉ bhʉrɨ hayi? \q Garɨ hayi amanaga gaazʉ go okoreeta ʉbhʉsʉngʉ?”\f + \fr 15:55 \fr*\xt Rora Hooseya 13:14.\xt*\f* \p \v 56 Amanaga gu uruku gararwɨra kʉbhʉbhɨ bhʉnʉ tokokora, na zinguru zʉ ʉbhʉbhɨ zɨrarwa kumigirʉ. \v 57 Nawe tukumyɨ Mungu. Ewe aratoha ubhuhizi kʉnzɨra yʉ Ʉmʉkʉrʉ wɨɨtʉ Yɨɨsu Kiriisitʉ. \p \v 58 Mmbe, abhahiiri bhaanɨ abhasɨɨgwa, mokongʼe mubhwisirirya bhuyo, mwimɨɨrɨrɨ bhwɨma. Mʉkajɨ kokora emeremo jʉ Ʉmʉkʉrʉ kumucha sikʉ zʉʉsi, kʉ kʉbha mwɨzɨ emeremo gɨnʉ mokokora igʉrʉ wʉ Ʉmʉkʉrʉ, gɨtakʉhɨta bhʉʉha. \c 16 \s Omosororo gwʉ ʉkʉsakirya abhiisirirya \p \v 1 Nangʉ nɨragamba igʉrʉ wo omosororo gwʉ ʉkʉsakirya abharɨndu bha Mungu bha mʉrʉbhɨri rwa Yɨrusarɨɨmu. Imwɨ mokore chɨmbu nabhabhuuriirɨ abhaatʉ bha amasengerero mucharʉ cha Garaatiya. \v 2 Urusikʉ rwʉ ʉbhʉtangɨ rwi inyuma, abhaatʉ bhʉʉsi gatɨ waanyu bhabhɨ bharatʉʉra ikibhumbɨkʉ kʉrɨngʼaana nʉ ʉbhʉnaja bhwabhʉ, korereke ribhaga rɨnʉ nikuuza kwa niimwɨ, mʉbhɨ mʉmarirɨ kukumɨnga omosororo. \v 3 Hanʉ nikuhika, nɨrabhatʉma na zɨnyarʉbha zu ubhwitʉndi abhaatʉ bhanʉ mokorobhora, korereke bhahirɨ omosororo guyo mwisengerero ga Yɨrusarɨɨmu. \v 4 Na arɨɨbhɨ ɨraarorekanɨ kʉbha inyɨ nereenderwa kuja, nɨraja hamwɨmwɨ nabhʉ. \s Ubhwɨndi bhwa Paaurʉ kuhika Kʉrintʉ \p \v 5 Nɨraaza kwa niimwɨ iyo, hanʉ nikurwa mucharʉ cha Makɨdʉniya, kʉ kʉbha nereenda kʉhɨtɨra hinga Makɨdʉniya. \v 6 Hanʉ nikuuza, niriikara na niimwɨ ibhaga irebhe, hamwɨ kwibhaga ryʉsi rye embeho, korereke mʉnsakiryɨ kongʼeha no orogendo rwanɨ, hʉhʉʉsi hanʉ nikuja hanʉ nɨkʉmara ga hayo. \v 7 Nɨtakwenda kurumana na niimwɨ nangwɨnʉ kwa kʉhɨta. Niriisega kwikara kwa niimwɨ ibhaga irebhe, arɨɨbhɨ Ʉmʉkʉrʉ aranyiisiririryɨ. \v 8 Nawe nangʉ nɨrasaaga mʉrʉbhɨri rwa Efeeso hanʉ, kuhika urusikʉ rwi isigukuru ya Pɨntɨkʉsitɨ ihikɨ. \v 9 Nɨrakorabhu, kʉ kʉbha Mungu igwirɨ ɨnzɨra, korereke nekore emeremo mɨkʉrʉ mʉrʉbhɨri rʉnʉ, nangabha bhareho abhaatʉ bhaaru bhanʉ bhakʉnyanga. \p \v 10 Timoseo araaza kwa niimwɨ, mʉmʉsʉngʼaanɨ bhwaheene, korereke iikarɨ ataana ubhwʉbha, kʉ kʉbha ewe arakora emeremo jʉ Ʉmʉkʉrʉ ncha niinyɨ. \v 11 Ʉmʉʉtʉ wʉwʉʉsi atamorega. Nawe mʉmʉsakiryɨ abhʉʉkɨ iyo no omorembe, korereke atʉrɨ kʉgarʉka ɨwaanɨ, kʉ kʉbha inyɨ nɨrarɨnda hamwɨmwɨ na abhiisirirya abhakɨndichɨtʉ. \p \v 12 Nangʉ, igʉrʉ wu umwisirirya ʉmʉkɨndichɨtʉ Apooro, nɨmʉkandikijiryɨ bhʉkʉngʼu aazɨ kwa niimwɨ hamwɨmwɨ na abhiisirirya abhandɨ. Nawe ewe atɨɨndirɨ kuuza nangwɨnʉ. Araaza hanʉ akobhona umweya. \s Amangʼana gʉ ʉkʉraga \p \v 13 Mʉbhɨ mɨɨsʉ, mokongʼe mubhwisirirya, na mʉbhɨ abhakaari na bha amanaga. \v 14 Mʉbhɨ mʉrakora amangʼana gaanyu gʉʉsi kʉbhʉsɨɨgi. \p \v 15 Abhahiiri bhaanɨ, mwɨzɨ kʉbha Sitɨfaana hamwɨmwɨ na abhaatʉ bha yɨɨka waazɨ, nebho bhaarɨ bhe embere kwisirirya Yɨɨsu Kiriisitʉ mucharʉ cha Akaaya, bhʉʉsi bhiihurukiryɨ kʉsakirya abharɨndu bha Mungu. Nɨrabhiisasaama, \v 16 mʉbhɨ muriigwa abhaatʉ ncha bhayo, na abhandɨ bhʉʉsi bhanʉ bhakokora emeremo giyo hamwɨmwɨ nabhʉ kumucha. \p \v 17 Nɨrazomerwa bhʉkʉngʼu kʉbha Sitɨfaana, Fʉritunaatʉ na Akaikʉ, bhahikirɨ hanʉ. Ebho bhangʼɨɨrɨ ganʉ nasuuhiirwɨ kurwa kwa niimwɨ. \v 18 Bhɨɨriryɨ umwʉyʉ gwanɨ, na bhɨɨriryɨ zekoro zaanyu. Kʉgayo, mʉbhamenye bhwaheene abhaatʉ ncha bhanʉ. \p \v 19 Abhaatʉ bha amasengerero mucharʉ cha Asiya, bharabhakeerya. Akiira na mʉkaazɨ Pirisiira, hamwɨmwɨ na abhiisirirya bhanʉ bhahiibhiringa yɨɨka waabhʉ, bharabhakeerya bhʉkʉngʼu kuriina ryʉ Ʉmʉkʉrʉ Yɨɨsu Kiriisitʉ. \v 20 Abhiisirirya bhʉʉsi bha hanʉ, bharabhakeerya. Mwikeerye kʉbhʉsɨɨgi bhwa Kiriisitʉ. \p \v 21 Inyɨ Paaurʉ nɨraandɨka amakeerenʼya ganʉ kokobhoko kwanɨ inyimwene. \v 22 Ʉmʉʉtʉ wʉwʉʉsi wʉnʉ atasɨɨgirɨ Ʉmʉkʉrʉ Yɨɨsu, ihiimwɨ. Ʉmʉkʉrʉ wɨɨtʉ uuzɨ! \p \v 23 Ɨbhɨgʉngi bhyʉ Ʉmʉkʉrʉ Yɨɨsu bhɨbhɨ na niimwɨ. \v 24 Nɨbhasɨɨgirɨ imwʉsi, ku kugwatana na Yɨɨsu Kiriisitʉ.