\id MRK - Ikwerre \h Makị \toc1 Izi ọma lele kpa Makị gbarụ a n'ọkwukwo \toc2 Makị \toc3 Mak \mt2 Izi ọma lele kpa \mt1 Makị \mt2 gbarụ a n'ọkwukwo \imt1 Nhne gbasịri ọkwukwo ka \im \bk Izi ọma lele kpa Makị gbarụ a n'ọkwukwo\bk* jiri mkpụru ọka ka panịzo, “Ọpanizo izi ọma Jizọsi Karaịsi, Nnwọ Chiokike.” Makị gesiri nụ Jizọsi bụ badnụ ke nọornu ẹrnu ndu-ẹhni nụ nye nwernu rikne. Iknernema a whụyaru iwhne nụ nhne o znirni, nụ rikne megidne rẹnwu ọjo, nụ rikne ọ gbarụnu ele badnụ mmehie. Jizọsi kwuru ẹhni a Nnwọ ke Badnụ, nye varụ o gweru bụdnu a nyee ma ọ dọhia ele badnụ hite nụ mmehie be. \ip \bk Makị\bk* gbarụ nhne Jizọsi mernu karụ ikwu-ọnu o kwuru nụ nhne o znirni. Ọ gbarụ nhne matị gbasịri Jọni Nye Wụ Mini, ọwuwu mini a, nụ ọrnurna Jizọsi. O znernu nụ ruwhnu kwu nhne gbasịri ele sno apna Jizọsi nụ ele irno a. N'ipne-aznụ ọkwukwo a, o kwuru gbasịri ẹnwu Jizọsi nụ olizọ n'ẹnwu a. \iot Nhne zị n'ọkwukwo ka \io1 Ọpanizo izi ọma \ior (1:1-13) \ior* \io1 Ẹrnu Jizọsi nụ rime Galili \ior (1:14---9:50) \ior* \io1 Jizọsi znirni nhne rnụ ẹrnu ndu-ẹhni nụ Judiya \ior (10:1-52)\ior* \io1 Hite nụ Galili dụ Jerusẹlem \ior (11:1---15:47) \ior* \io1 Olizọ n'ẹnwu Jizọsi \ior (16:1-8) \ior* \io1 Jizọsi gesiri ẹhni a, mekwo lahna oligwe \ior (16:9-20) \ior* \ili \it Nye gbarụ ọkwukwo ka:\it* Makị \ili \it Risi nhne o kwno gba a:\it* O gesi nụ Jizọsi bụ Nnwọ Chiokike, hite nụ ẹrnu ndu-ẹhni a. \c 1 \s1 Ikwu-ọnu Jọni // Nye Wụ Mini \r (Mat 3:1-12; Luk 3:1-18; Jọn 1:19-28) \p \v 1 Ọpanizo izi ọma Jizọsi Karaịsi, Nnwọ Chiokike. \v 2 Lele kpa Azaya nye ọwhnurninya gbarụ a n'ọkwukwo, Chiokike karụ, \q1 “Bno nsnị, le, m neezizne nye izi m nụ ruwhnu ị, \q2 nye jeemekwata apna ị. \q1 \v 3 Akpịri otu badnụ nọokpo okwo n'ẹli-ịkpa, naakaa, \q2 ‘Anụ mekwata apna Nyenwe aị, \q2 anụ mee ma apna a snịrni asnị.’ ” \p \v 4 Jọni Nye Wụ Mini bụ nye wam whụyaru iwhne n'ẹli-ịkpa nọokpo okwo naakaa ele badnụ tụhnasna mkpọma ma be wụ be mini, ma Chiokike gbarụnu be mmehie. \v 5 Kpakara ele zị nụ mgbu Judiya nụ ẹli Jerusẹlem whọkwnusiri a. Ọ wụ be mini n'Osimini Jọdani, be nookwuhịa mmehie be. \p \v 6 Jọni wogwu iwo rịjni akpụkpo anọhia be kwu kamẹli. Ajnị ọ snụ n'ikwnu bụ akpụkpo anọhia. Wiri a bụ igwurube nụ mọno ebeka ọhia. \v 7 Ọ nọokpo okwo naakaa, “Nye kakwo m rikne vawa n'aznụ m, nye me kwésile o whudnahie ẹli tọma eriri okoro-ọchi a lawụru. \v 8 M ji m mini wụ anụ mini, kọvu nụ nye wam jeeji Enine Nsọ nọowu anụ mini.” \s1 Ọwuwu mini Jizọsi // nụ ọrnurna a \r (Mat 3:13---4:11; Luk 3:21,22; 4:1-13) \p \v 9 N'ige wam, Jizọsi hiri nụ Nazarẹti ke zị n'ẹli Galili va, Jọni wụ a mini nụ rime Osimini Jọdani. \v 10 Ngangam Jizọsi hiri nụ mini nọowhuya, ọ whnụrnu oligwe hne o kpumernu, ọ whnụ Enine Nsọ hne o neewhekwasi a lele nduru. \v 11 Otu akpịri hiri n'oligwe kaa, “Jị bụ Nnwọ m me whnụrnu n'anya, nhne ị masịri m.” \p \v 12 Ngangam Enine Nsọ wam duru a bna ẹli-ịkpa. \v 13 Ọ zị n'ẹli-ịkpa nri ọbochi ẹno. Ekwensu naarna a ọrnurna, ya nụ rụmu anọhia zị. Kọvu nụ ele enine izi neeznenu a izi. \s1 Jizọsi sukwuru ele // noogbu aznụ \r (Mat 4:12-22; Luk 4:14,15; 5:1-11) \p \v 14 Nga be yisiri Jọni n'ikelu, Jizọsi znernu Galili neezni izi ọma Chiokike gweyarụ. \v 15 Ọ naakaa, “Ige zulem, ẹli-eze Chiokike zị ndụndu, anụ tụhnasna mkpọma kweru izi ọma.” \p \v 16 Nga o znernu nụ ngeri Osimini Galili, ọ whnụ Saịmoni nụ Anduru nwene a rukna hne be zị nọowu ịgbo nụ rime osimini, kwnornu nụ be bụ ele noogbu aznụ. \v 17 Jizọsi kanụ be, “Anụ va sno m n'aznụ, m jeeme anụ bụru ele jọokwnuhia ele badnụ lele kpa anụ noogbu aznụ.” \v 18 Ngangam be sịgbasi ịgbo be, sno a. \p \v 19 O zne nụ ruwhnu matị, ọ whnụ Jemisi nnwọ Zebidi nụ Jọni nwene a rukna zị n'ọgbo berere, neemekwata ịgbo be. \v 20 O sukwu be, ngangam be gharụ Zebidi nda be n'ọgbo, ya nụ ele be gnornu ẹrnu, snornu a. \s1 Jizọsi chịhalaru // rẹnwu ọjo \r (Luk 4:31-37) \p \v 21 Be nụ Jizọsi zne n'ẹli-ọhna Kapanọm bna n'ọro ọgbako ele Ju n'Ọbochi Ozukwa Inwe neezni nhne. \v 22 Nhne o neezni duru be ẹhni, kwnornu nụ o znirni nhne lele nye nwernu rikne, ọ bụ́o lele ele zni iwu ele Ju. \p \v 23 Otu nwerukna rẹnwu ọjo nwụgwu bnanyarnụ nụ rime ọro ọgbako be, siwama, \v 24 “Kịni bụ nhne aị nụ jị nwekọgwu, Jizọsi nye Nazarẹti? Ị varụ ma i gbumekwo aị? M maam nye ị bụ, ị bụ nye nsọ ke Chiokike.” \p \v 25 Jizọsi bigbọru a, kaa, “Kpusnime ọnu ị, hi nụ rime a whụya.” \p \v 26 Rẹnwu ọjo wam dọsiri a rikne. O gweru okne nkọli si okokoba, hi nụ rime a whụya. \v 27 O duru kpakara be ẹhni ke mernu be bete nẹesikwarita ẹhni be, “Ka bụ kịni? Ọ bụ o zni nhne ikne sa? O nwernu rikne ke o ji nọotunu rẹnwu ọjo ọka, be bnotenu a nsnị.” \p \v 28 Be tnụsi ọtnutnu a nụ kpakara ẹli Galili. \s1 Jizọsi gwọru ele nrịria \r (Mat 8:14-17; Luk 4:38-41) \p \v 29 Nga Jizọsi hiri n'ọro ọgbako ele Ju wam whụya, ya nụ Jemisi nụ Jọni, be bna n'ọro Saịmoni nụ Anduru. \v 30 Ige wam nne nnwerne Saịmoni dnanyị naarịa ẹhni orne bẹkwnu, ngangam be kanụ Jizọsi nhne gbasịri nwerinya wam. \v 31 O znekwnusi a, jiri a n'aka, dọlizo a olu. Ngangam ẹhni orne bẹkwnu wam sịgbasi a, o bete neeznenu be izi. \p \v 32 N'ogbednachi, nga ẹhnam dnarnụ, be kwuyanụ Jizọsi kpakara ele nrịria, nụ ele rẹnwu ọjo nwụgwu. \v 33 Kpakara ele zị n'ẹli wam gbakọru n'ọnu-mgbo neelekiri. \v 34 Ọ gwọru agịda ele nrịria zị ọdo n'ọdo, ọ chịmarnu agịda rẹnwu ọjo. O kwéle rẹnwu ọjo kwu ọka, kwnornu nụ be magwụ nye ọ bụ. \s1 Jizọsi znirni izi ọma // nụ Galili \r (Luk 4:42-44) \p \v 35 N'ọnu ọsisi, nga chi yọ́obochnage, o lizọ zne hne kọru owu, neekpe okpukpe. \v 36 Saịmoni nụ ele ya nụ be zị noopio a. \v 37 Nga be piohịaru a, be kanụ a, “Kpakara ele badnụ noopio ị.” \p \v 38 Kọvu Jizọsi kanụ be, “A jeezne n'ẹli ele ke berere ma m zni m be izi ọma, kwnornu ka bụ nhne me kwnornu va.” \p \v 39 O zne nụ rime kpakara ọro ọgbako ele Ju zị nụ kpakara Galili neezni izi ọma, chịhala masị rẹnwu ọjo. \s1 Jizọsi gwọru nye nchnịchna \r (Mat 8:1-4; Luk 5:12-16) \p \v 40 Otu nye naarịa nchnịchna vakwnusiri a, rịasno a, gbunu a mpnerne ọchi, kaa, “Ọ bụru nụ i pioru, i nwernu rikne mee m zịri rịchna.” \p \v 41 Jizọsi dọnu a obirizi, dọsnima aka a, kpatụ a, kaa, “M pioru m, zịri rịchna.” \v 42 Ngangam be gwọru a nchnịchna wam, ọ zịri rịchna. \p \v 43 Jizọsi dọru a aka nụ nsnị k'agịda chịhala a. \v 44 Ọ kanụ a, “Ọ zá nye ọbula ị kanụ, kọvu la, gweru ẹhni ị gesi nye ọkwa arịohna, gweru masị nhne Mozizi nyernu n'iwu kwa arịohna ma ọ bụru nhne akebne nyee be nụ ị zị rịchna.” \v 45 Kọvu ọ whọgaru bete nọotnunu ele badnụ, neewheke ọka wam, ke kpahịaru nụ Jizọsi nwéma rikne berere ọ bna nụ rime ẹli-ọhna hne ele badnụ jọowhnu a, kọvu o znernu hne kọru owu, ele badnụ neehi penupe ọbula naavakwnusi a. \c 2 \s1 Jizọsi gwọru nye ẹhni a // dọnwurnu ọdonwu \r (Mat 9:1-8; Luk 5:17-26) \p \v 1 Nga Jizọsi lahnarnụ n'ẹli Kapanọm, kpa ọbochi ele nụ ele whemernu, agịda ele badnụ nụrnu nụ ọ zị n'ọro. \v 2 Agịda ele badnụ varụ jipịya kpa ọ zị́ma oghere zị, ma n'ọnu-mgbo. Ọ zị masị nookwunu be ikwu-ọnu Chiokike. \v 3 Be vakwnusi a, vuyanu a otu nye ngeri ẹhni a dọnwurnu ọdonwu, badnụ ẹno vu a. \v 4 Nga be nwée rikne dụ a ẹhni kwnornu nụ agịda ele badnụ wam, be kọma olu ọro hne ọ zị. Nga be dọkamarnu a, be vudna ọkpata ke nye ngeri ẹhni a wam dọnwurnu ọdonwu danyị. \v 5 Nga Jizọsi whnụrnu ọkwnata ovu be, ọ kanụ nye wam ngeri ẹhni a nwụrnu ọnwu, “Nnwọ m, be gbarụnam jị kpakara mmehie i.” \p \v 6 Kọvu nụ agwna ele zni iwu ele Ju dazị ẹli pịi, zị nẹesikwa nụ mkpọma be, \v 7 “Kịni mernu nwerukna ka jiri kwu ọka kpa? O kwululem Chiokike. Ndaa nye nwernu rikne ọ gbarụ mmehie hne ọ bụ́o Chiokike kpọi?” \p \v 8 Ngangam, Jizọsi mahịaru nụ rime enine a nụ be zị naarị ọka wam nụ rime mkpọma be, ọ sịkwa be, “Kịni kpahịaru anụ naarị ọriri ka nụ mkpọma anụ? \v 9 Ndaa ke zị ewheke, ọ kanụ nye ngeri ẹhni a dọnwurnu ọdonwu, ‘Be gbarụnam jị kpakara mmehie i,’ mọbu ọ kaa, ‘Lizọ, chịri etere i, zne izne.’ \v 10 M pioru m anụ mahịa nụ Nnwọ ke Badnụ nwernu rikne n'ọwa ọ gbarụ mmehie.” Jizọsi kanụ nye wam ngeri ẹhni a dọnwurnu ọdonwu, \v 11 “M ka m ji, lizọ, chịri etere i, la ọro ị.” \p \v 12 Ngangam, o lizọ, chịri etere a, whọga nụ ruwhnu kpakara be, o du kpakara be ẹhni, be znarnị Chiokike, naakaa, “A whnụ́lele nhne nụ kpa.” \s1 Jizọsi sukwuru Livaị \r (Mat 9:9-13; Luk 5:27-32) \p \v 13 Jizọsi whọga kwno berere nụ ngeri Osimini Galili, agịda ele badnụ vakwnusiri a. O bete neezni be nhne. \v 14 Nga o neewhe, ọ whnụ Livaị nnwọ Alịfayosi, hne ọ dazị n'ọro ntụ. Ọ kanụ a, “Sno m.” O lizọ snornu a. \p \v 15 Ọ dụ nga Jizọsi dazị neeri wiri n'ọro Livaị, agịda ele ọna ntụ nụ ele mmehie snornu Jizọsi nụ ele sno apna a neeri wiri. Ige wam, ele sno a zị agịda. \v 16 Nga ele zni iwu ele Ju ele bụ ele Farisi whnụrnu nụ ele mmehie nụ ele ọna ntụ sno a neeri wiri, be sịkwa ele sno apna a, “Kịni mernu o noosno ele ọna ntụ nụ ele mmehie neeri wiri?” \p \v 17 Nga Jizọsi nụrnu a, ọ kanụ be, “Mkpa dibịa zị́ko naakpa ele ẹhni bụru ọma, okwolem ele nrịria. M váge m o sukwu ele ọma, okwolem ele mmehie.” \s1 Ajịji gbasịri ovu ọnu \r (Mat 9:14-17; Luk 5:33-39) \p \v 18 Ọ dụ nga ele sno Jọni nụ ele Farisi noovu ọnu, agwna ele badnụ vakwnusi Jizọsi sịkwa a, “Kịni mernu ele sno Jọni nụ ele sno ele Farisi noovu ọnu, kọvu ele sno apna ị zá noovu ọnu.” \p \v 19 Jizọsi sarụ be, “Ele varụ hne be nọolu nnwerne ikne be joovu ọnu hne nyerukna wam nọolu nnwerne ikne nụ be zị? Kpakara ige ke be nụ nye nọolu nnwerne ikne zị, be jóovu ọnu. \v 20 Kọvu ọbochi vawa nga be jaanahọru be nye nọolu nnwerne ikne. Ọbochi wam be joovu ọnu. \p \v 21 “Ọ zá nye jeegweru mkpekele ikpe ikne dnụsni n'iwo ọknani. O mene kpam, iwo ke ikne jọodokahala nhne n'ẹhni ke ọknani. Ọ jọodoka ke kakwo agịda. \v 22 Ọ zị́ masị nye jeegweru manya ikne gbasị n'olori akpụkpo ọknani. O mene kpam, manya wam jaagbawama, manya nụ olori akpụkpo whume etekne. Kọvu be gbasị manya ikne n'olori akpụkpo ikne.” \s1 Ajịji gbasịri // Ọbochi Ozukwa Inwe \r (Mat 12:1-8; Luk 6:1-5) \p \v 23 Ọ dụ n'otu Ọbochi Ozukwa Inwe, Jizọsi nụ ele sno apna a naagawhe n'esilawụru ẹkwu ịkpa. Ele sno apna a bete ọ ghọ ịkpa kpa be znezne. \v 24 Ele Farisi kanụ a, “Le, kịni mernu be neeme nhne kwésile o mee n'Ọbochi Ozukwa Inwe?” \p \v 25 Jizọsi sarụ be, “Anụ gwnụ́na nhne Devidi mernu nga ọ zị nụ mmekpẹhni, nga wiri gwnụrnu a, ya nụ ele snogwu a? \v 26 O bnaznernu n'ọro nsọ Chiokike, nga Abịata bụ nye risi arịohna, o ri brẹdi be bịtaru nụ ruwhnu Chiokike ke kwésile n'iwu o ri, okwolem ele ọkwa arịohna bụ ele kwesiri n'iwu o ri a, o nyee masị ele nụ ya snogwu.” \p \v 27 Ọ kanụ be, “Chiokike mernu Ọbochi Ozukwa Inwe kwnornu badnụ, be méne badnụ kwnornu Ọbochi Ozukwa Inwe. \v 28 Ọ nhne kpahịaru Nnwọ ke Badnụ jiri bụru masị Nyenwe Ọbochi Ozukwa Inwe.” \c 3 \s1 Nyerukna aka // dọnwurnu ọdonwu \r (Mat 12:9-14; Luk 6:6-11) \p \v 1 Jizọsi bna kwno berere n'ọro ọgbako ele Ju, otu nwerukna aka dọnwurnu ọdonwu zị pịi. \v 2 Ele Farisi zị neese a, ma ọ jọogwo a n'Ọbochi Ozukwa Inwe, ma be bno a nhne. \v 3 Ọ kanụ nyerukna wam aka a dọnwurnu ọdonwu, “Lizọ, gwuzoru nụ ruwhnu kpakara ele badnụ.” \v 4 Ọ sịkwa be, “Ọ bụru ọma n'iwu o mee nhne ọma, mọbu o mee nhne bụ́o ọma n'Ọbochi Ozukwa Inwe? Ọ znọhia bụdnu mọbu o gbu ogbu?” \p Kọvu be nyasimernu bidim. \v 5 Nga o lekparụ anya ngaramanga o we ẹhni, o nwe ovu ọjo kwnornu nụ mkpọma ọjo be. Ọ kanụ nyerukna wam, “Dọsnima aka ị.” Ọ dọsnima aka a, aka a bụru ọma lele kpa ọ zị nụ mbọm. \v 6 Ele Farisi whọga, ngangam be nụ ele dagwụnu Erọdu zne gbagidne a iznuznu, kpa be joogbu a. \s1 Agịda ele badnụ // snornu Jizọsi \p \v 7 Jizọsi nụ ele sno apna a whọgaru zne ngeri Osimini Galili. Agịda ele badnụ hi n'ẹli Galili snornu a, ma ele hi nụ Judiya, \v 8 ma ele hi n'ẹli Jerusẹlem, nụ ẹli Idumiya, ma n'ọbosi ẹhnam ke Osimini Jọdani nụ gburugburu Taya nụ Saịdoni, vakwnusiri Jizọsi nga be nụrnu kpakara nhne o mernu. \v 9 Ọ kanụ ele sno apna a be mee kpa otu ọgbo matị jaazịri a ndụndu kwnornu agịda ele badnụ wam, ọ zị be kpagbu a. \v 10 Ige wam, Jizọsi gwọru agịda ele nrịria, ke kpahịaru agịda ele nrịria ọjo zị ọdo n'ọdo nọokpu n'ẹhni a ma be kpatụ a aka. \v 11 Nga ọbula ele rẹnwu ọjo whnụrnu a, be dna n'ẹli nụ ruwhnu a, siwama, kaa, “Jịwa bụ Nnwọ Chiokike.” \p \v 12 Jizọsi dọ be aka nụ nsnị be mékọ ele badnụ mahịa nye ọ bụ. \s1 Jizọsi họruru nri nụ // badnụ lawụru ele izi \r (Mat 10:1-4; Luk 6:12-16) \p \v 13 Jizọsi pnezne n'olu rugwu, sukwu ele o pioru. Be znekwnusi a. \v 14 Ọ họru ele rukna nri nụ ẹbo ma ya nụ be dazịri, kwu be ele izi, ma o zihala be zne kpọ okwo izi ọma, \v 15 o nyernu be rikne ọ chịhala rẹnwu ọjo. \p \v 16 Ka bụ nri nụ badnụ lawụru wam ọ họruru, Saịmoni, nye Jizọsi jịri rẹwhna Pita, \v 17 nụ Jemisi nnwọ Zebidi, nụ Jọni nwene Jemisi, ọ jị kwno be rẹwhna Banajisi, ke bụ rụmu egbe oligwe, \v 18 nụ Anduru, nụ Filipu, nụ Batolomi, nụ Matiyu, nụ Tọmosi, nụ Jemisi nnwọ Alịfayosi, nụ Tadịyosi nụ Saịmoni nye zị n'esilawụru ele noonwu bẹkwnu nụ mkpọma, \v 19 nụ Judasị Isikarịoti, nye reru a. \s1 Jizọsi nụ Bẹlizibolu \r (Mat 12:22-32; Luk 11:14-23; 12:10) \p \v 20 Jizọsi bna n'otu ọro, agịda ele badnụ jipịya kwno berere, ke kpayarụ o nwée oghere ri wiri. \v 21 Nga rụmu nne a nụrnu a, be whọga ma be nwụgwu a, kwnornu nụ be karụ, “Mkpọma a zúle ozu.” \p \v 22 Agwna ele zni iwu ele Ju hiri nụ Jerusẹlem va, kaa, “O nwernu Bẹlizibolu, o ji rikne nye risi rẹnwu ọjo naachịhala rẹnwu ọjo.” \p \v 23 Jizọsi sukwukọta be, tnụnu be elulu zị ọdo n'ọdo, “Setani ọ jaachịhalali Setani? \v 24 Ọ bụru nụ ẹli-eze kewama megidne ẹhni a, ẹli-eze wam jóogwuzoli. \v 25 Ọ bụru masị nụ ezi-nụ-ọro kewama megidne ẹhni a, ezi-nụ-ọro wam jóogwuzoli. \v 26 Ọ bụru masị nụ Setani lizọru megidne ẹhni a, kewama, o jóogwuzoli, ẹnwu a valẹm. \p \v 27 “Ọ zá nye jaabnali n'ọro nye dikne, naahọru a kpakara nhne a, ọ bụru nụ o béle ọsno kne dikne wam eriri. Ige wam o jeenwe rikne naahọru a nhne zị n'ọro a. \p \v 28 “Owe! M naakanụ anụ ezi ọka, Chiokike jaagbarụnu rụmu badnụ kpakara arụru-ẹli be rụru nụ ọka ọjo be nookwu, \v 29 Kọvu nye ọbula ke kwuru kwugidne Enine Nsọ jéenwe ọgbarunu tim tọm. Kwnornu nụ nye wam rụlam arụru-ẹli nwée ọgbarunu ọkwnukokwnu.” \v 30 Jizọsi kwuru ka kwnornu nụ be naakaa nụ o nwernu rẹnwu ọjo. \s1 Nne Jizọsi nụ rụmu nne a \r (Mat 12:46-50; Luk 8:19-21) \p \v 31 Nne Jizọsi nụ rụmu nne a varụ, be gwuzoru n'ederezi, ziznenu a izi, noosukwu a. \v 32 Agịda ele badnụ wam zị a gburugburu kanụ a, “Le, nne i nụ rụmu nne i zị n'ederezi noopio i.” \p \v 33 Jizọsi sịkwaru be, “Nyele bụ nne m nụ rụmu nne m?” \v 34 O lehnata anya ele dazị a gburugburu, kanụ be, “Anụ le nne m nụ rụmu nne m. \v 35 Nye ọbula ke neeme nhne Chiokike noopio, nye wam bụ nwene m rukna nụ nwene m rinya nụ nne m.” \c 4 \s1 Elulu nye ọgha mkpụru \r (Mat 13:1-9; Luk 8:4-6) \p \v 1 Jizọsi panịzo neezni kwno nhne nụ ngeri osimini. Agịda ele badnụ jihịaru hne ọ zị, ke kpayarụ ọ bnazne n'ọgbo, dazịri ẹli. Kpakara igbudu badnụ wam gwuzoru nụ mkpomkpo ẹli. \v 2 O ji elulu neezni be agịda nhne zị ọdo n'ọdo. Nụ nhne o neezni, ọ kaa, \p \v 3 “Anụ bnote nsnị, otu nye ẹrnu ẹkwu znernu agha mkpụru. \v 4 Ọ dụ nga ọ naagha mkpụru, agwna mkpụru dnarnụ nụ ngeri apna. Rụmu ọnunu tụturu be ta. \v 5 Agwna mkpụru dnarnụ n'ẹli rugwu hne be nwée agịda rịzna, ngangam mkpụru wam fuhịaru, kwnornu nụ be nwée agịda rịzna. \v 6 Kọvu nga ẹhnam wasịri, be chnanwụ, kwnornu nụ be nwée ẹgwnugwnu. \v 7 Agwna mkpụru berere dnarnụ n'esilawụru igwnu, igwnu wam sohịa, kpagbu a, ọ mị́nyage mkpụru. \v 8 Agwna mkpụru berere dnarnụ n'ẹli bụru ọma, fuhịa, nooso, naaba, mịhia nri mkpụru ẹto, berere nri isunu, berere otu riwhu.” \p \v 9 Ọ kanụ be, “Nye nwernu nsnị o ji ọ nụ nhne, ọ nụrnu.” \s1 Nhne o kwno tnụ elulu \r (Mat 13:10-17; Luk 8:9,10) \p \v 10 Nga Jizọsi nụ ele sno apna a nri nụ badnụ lawụru wam zị, nụ agwna ele berere, be sịkwaru a nhne gbasịri agịda elulu. \v 11 Ọ kanụ be, “Be mernu anụ mahịa nhne tugwaru otugwa ke ẹli-eze Chiokike, kọvu ele zị n'ederezi, be naakanụ be kpakara nhne n'elulu, \v 12 ma \q1 ‘Be neele anya kpọi, gharụ ọ whnụ, \q2 nọonu nụ nsnị, gharụ ọ ghọhia, \q1 ọ zị be tụhnasna mkpọma hne Chiokike zị, \q2 nwehịa ọgbaru.’ ” \s1 Risi elulu nye // ọgha mkpụru wam \r (Mat 13:18-23; Luk 8:11-15) \p \v 13 Jizọsi sịkwa be, “Anụ ghọ́hiage elulu ka? Ndaa kpa anụ jeeji ghọhia kpakara elulu? \v 14 Nye ẹrnu ẹkwu naagha mkpụru ghasịri ikwu-ọnu Chiokike. \v 15 Mkpụru ele ke dnarnụ nụ ngeri apna nụ lele ele ke nụrnu ikwu-ọnu wam, kọvu nga be nụrnu a, ngangam Ekwensu varụ gweme ọka wam nụ mkpọma. \v 16 Mkpụru ke be ghasịri nụ hne rugwu zị nụ lele ele ke nụrnu ikwu-ọnu wam, ngangam be gweru snarnịma gweru a. \v 17 Kọvu nụ be nwée ẹgwnugwnu, be dazị ige matị, omekwo, nga mmekpẹhni mọbu awhnụwhnu varụ kwnornu nụ ikwu-ọnu wam, ngangam be dnahnala aznụ. \v 18 Mkpụru ke be ghasịri n'esilawụru igwnu nụ lele ele ke nụrnu ikwu-ọnu wam, \v 19 kọvu mmekpẹhni ke ọwa ka, nụ aghịgho ọ whnụ ẹkwnu n'anya, nụ nkọli ke nhne berere, bnanyarnụ, kpagbu ikwu-ọnu wam. Ọ ghọ nhne mị́na mkpụru. \v 20 Mkpụru ke be ghasịri n'ẹli bụru ọma nụ lele ele ke nụrnu ikwu-ọnu wam, be narnụ a, ọ mịpiya nri mkpụru ẹto, berere nri isunu, berere otu riwhu.” \s1 Elulu tọnji n'olu ikpechi \r (Luk 8:16-18) \p \v 21 Jizọsi kanụ be, “Anụ neegweya tọnji bịta a nụ mkpururu nkịta, mọbu nụ mkpururu ọkpata? Ọ bụ́o n'olu nhne be bịta tọnji? \v 22 Kwnornu nụ ọ zá nhne be bịgwaru abịgwa, ke be jéeme ọ whụya iwhne, be jookpume kpakara nhne be kpusnirni okpusni. \v 23 Ọ bụru nụ nye nwernu nsnị o jị ọ nụ nhne, ọ nụrnu.” \p \v 24 Ọ kanụ be, “Anụ bnote nsnị nkarị nkarị nhne anụ nọonu. Nhne anụ jiri tụnu nye berere bụ nhne be jeeji tụnu anụ, be jeenye anụ karụkwo. \v 25 Nye nwernu nhne bụ nye be jeenye, nye nwée, be jaanahọru a, ọ bụbedi ke o nwernu.” \s1 Elulu mkpụru nooso oso \p \v 26 Jizọsi kaa, “Ẹli-eze Chiokike nụ lele nga badnụ kpasịri mkpụru n'ẹli. \v 27 O zni anyarna n'abalị tnenya n'iwhnehnie, mkpụru wam fuhịa, nooso, nye wam máa kpa o ji neeme kpam. \v 28 Ẹli nụ nsnụnu a neeme isisi nooso, naamịhia mkpụru, ke mbọm, o fuhịa, omekwo igwugwere, omekwo ịkpa karụ aka ke hi n'igwugwere. \v 29 Kọvu nga ịkpa wam karụ, ngangam, o gweru ama bete o gbu ịkpa kwnornu n'ige o gwe nhne n'ẹkwu dụlam.” \s1 Mkpụru mọsitadi \r (Mat 13:31,32,34; Luk 13:18,19) \p \v 30 Jizọsi kaa, “A jeeji kịni gbu esni ẹli-eze Chiokike? Mọbu ndaa kpa a jeeji nọotnu elulu a? \v 31 Ọ nụ lele mkpụru isisi be kwu mọsitadi, ke, nga be kpasịri a n'ẹli, ọ bụ mkpụru isisi zị matị kakwo kpakara mkpụru n'ọwa. \v 32 Kọvu nga be kpasịri a, o sohịa bụru nhne kakwo kpakara nhne be kpasịri n'ẹli, wahịa agịda nkala hna ezi, ke mernu ọnunu nọornu alịkwu nụ mkpururu idno a.” \p \v 33 Jizọsi jiri agịda elulu nụ kpa nookwunu be ikwu-ọnu Chiokike, lele kpa be jọonuli. \v 34 Ọ kwúgene be ikwu-ọnu hne o jíle elulu. Kọvu nga ya nụ ele sno apna a kpọi dazịri, ọ kọwanu be risi kpakara elulu ka. \s1 Jizọsi bigbọru // ruwhere osimini \r (Mat 8:23-27; Luk 8:22-25) \p \v 35 Ọ dụru n'ogbednachi, ọ kanụ ele sno apna a, “Ngwa ma a whe aka osimini kịyari.” \v 36 Nga be whọgaru n'igbudu badnụ wam, be bnakwnusi Jizọsi n'ọgbo ke ọ zị, be nụ ya snornu. Ọgbo ele ke berere sno be. \v 37 Okne abaka-mini lizọ, mini nọowubna nụ rime ọgbo wam, ke kpahịaru mini jihịa n'ọgbo wam. \v 38 Kọvu nụ Jizọsi zị n'aznụ ọgbo neezni anyarna n'olu nhne oche-risi. Be kpatnenya a, kanụ a, “Nye-zni-nhne, ọ gbásịla ị nụ a noowhu sa?” \p \v 39 O tnenya, bigbọ ruwhere, kanụ okne osimini, “Udno! Dazịri bii.” Ruwhere whebiri, ọhna dna bii. \v 40 Jizọsi kanụ be, “Kịni mernu anụ nọotu ogwnu? Ọ bụ nụ anụ nwée ọkwnata mkpọma sa?” \p \v 41 Be tụru ogwnu k'agịda, be nẹesikwarita ẹhni be, “Nye ka bụ nyele? Ke ruwhere nụ okne osimini noobnotenu nsnị?” \c 5 \s1 Jizọsi gwọru nye // rẹnwu ọjo nwụgwu \r (Mat 8:28-34; Luk 8:26-39) \p \v 1 Jizọsi nụ ele sno apna a vadu ngeri Osimini Galili kịyari, n'ẹli ele Gerasa. \v 2 Nga o hiri n'ọgbo whụya, otu nyerukna rẹnwu ọjo nwụgwu hiri nụ hne be li iznu kwnusi a. \v 3 O wu nụ hne be li iznu, ọ zị́ma nye nwernu rikne tụ a ijigba, \v 4 kwnornu nụ be tụsilam a ijigba nụ nhne ikelu agịda ige, o gbajikwo ijigba, lijikwo nhne ikelu be tụgwu a. Ọ zị́ma nye nwernu rikne mee anya dno a. \v 5 Ige ọbula, abalị nụ iwhnehnie ọ zị nụ hne be li iznu ma n'olu rugwu, neesi okokoba, gweru akaworugwu bụko nọodowa ẹhni a ẹhni. \p \v 6 Kọvu nga ọ whnụrnu Jizọsi nụ hne zị ikere, ọ gba ẹso, kpọnu a risi ẹli. \v 7 O gweru okne nkọli si okokoba, naakaa, “Kịni bụ nhne me nụ jị nwekọgwu, Jizọsi Nnwọ ke Chiokike Kakwo Nhne Dum Olu?” \v 8 Ka bụ kwnornu nụ Jizọsi kannụ a, “Hi nụ rime a whụya, jị rẹnwu ọjo.” \p \v 9 Jizọsi sịkwa a, “Kịni bụ rẹwhna ị?” \p Ọ kaa, “Rẹwhna m bụ Lijọni, kwnornu nụ a zị agịda.” \v 10 Ọ rịasnosi Jizọsi rikne ọ chị́hala be n'ẹli wam. \p \v 11 Kọvu agịda ezni zị pịam naata wiri nụ ngeri rugwu zị ndụndu. \v 12 Kpakara rẹnwu ọjo wam rịasno Jizọsi, kaa, “Zizne aị nụ rime ezni ma a bna nụ rime be.” \v 13 Jizọsi kweru be, kpakara rẹnwu ọjo wam whụyaru zne bna nụ rime ezni wam, kpakara rụmu anọhia wam, ke dụru pokwu lawụru, gbadnarnụ nụ ngwulangwu ngeri mini, rinwụ nụ rime mini. \p \v 14 Ele nọoznu be gbawhuru, tnụsi a n'ẹli-ọhna ma nụ rime ẹkwu. Be va whnụ nhne mernu. \v 15 Be vakwnusi Jizọsi, whnụ nye wam agịda rẹnwu ọjo nwụgwu nụ mbọm, hne ọ dazị ẹli, woru iwo, mkpọma a zumasịri ozu, be tụ ogwnu. \v 16 Ele whnụrnu a tnụrnu nhne mernu nye wam rẹnwu ọjo nwụgwu nụ odokwnu ezni wam. \p \v 17 Be bete arịasno Jizọsi ọ whọga nụ ngeri ẹli be. \p \v 18 Nga ọ naabna nụ rime ọgbo, nye wam rẹnwu ọjo nwụgwu nụ mbọm rịasno a ma o snornu a la. \p \v 19 Jizọsi kwéle. Kọvu ọ kanụ a “La n'ọro ị, lakwnusi ele ke i, tnụsinu be kpakara nhne Nyenwe aị mennu, nụ kpa ọ dọnnu ị obirizi.” \p \v 20 Nwerukna wam la, panịzo nọotnu nụ rime Dekapolisi nhne Jizọsi mennu a, o duru kpakara ele badnụ ẹhni. \s1 Nnwọ rinya matị nụ // nwerinya ntụ ọvnarna \r (Mat 9:18-26; Luk 8:40-56) \p \v 21 Nga Jizọsi lahnarnụ aznụ bna n'ọgbo dụ nụ aznụ osimini kịyari, agịda ele badnụ jihịaru nụ hne ọ zị. Ọ dazịri nụ ngeri osimini. \v 22 Otu nụ rime ele risi ọro ọgbako ele Ju, nye rẹwhna a bụ Jarịosi, varụ, nga o whnụrnu Jizọsi, ọ dna n'ẹli n'ọchi a, \v 23 rịasno a, kaa, “Nnwọ m rinya matị zị n'ọnu ẹnwu, va soso tụkwasi a aka ị lawụru ma ị dọhia a, ọ zịri bụdnu.” \p \v 24 Jizọsi snornu a zne. Agịda badnụ snornu a naakpagbu a. \p \v 25 Otu nyerinya ke naarịa ntụ ọvnarna nri nụ awha lawụru sno nụ igbudu ele badnụ wam, \v 26 ke whnụrnu agịda awhnụwhnu n'aka agịda ele dibịa, tuwhukwo kpakara nhne o nwernu, kọvu ọ bnána mbnarna ọbula, ọ jọru bụjo ke agịda. \v 27 Nga ọ nụrnu nhne gbasịri Jizọsi, ọ va n'aznụ a n'igbudu badnụ wam, kpatụ iwo a aka, \v 28 kwnornu nụ ọ karụ, “Ọ bụru me kpatụ iwo a aka kpọi, o jeeme ẹhni bụru m ọma.” \p \v 29 Ngangam ọvnarna a gbabiri, o metụ a n'ẹhni nụ be gwọlam a nrịria ọjo wam. \v 30 Ngangam Jizọsi mahịaru nụ rikne hilem n'ẹhni a whọga. Ọ tụhnasna n'igbudu badnụ wam sịkwa, “Nyele kpatụru iwo m aka?” \p \v 31 Ele sno apna a kanụ a, “Ị whnụrnu igbudu badnụ naadnagidne i, ị naakaa, ‘Nyele kpatụru m aka?’ ” \p \v 32 O le anya gburugburu ma ọ jọowhnu nye ke mernu nhne ka. \v 33 Nwerinya wam, kpa ọ mahịaru nhne mernu a, ọ yahna n'ogwnu naama a ririri, dna n'ẹli n'ọchi a, kọwanu a kpakara ezi ọka zị a. \v 34 Jizọsi kanụ a, “Nnwọ m rinya, ọkwnata mkpọma ị znọhialam jị, la nụ udno, nrịria ị la.” \p \v 35 Nga Jizọsi kpụ ọka n'ọnu, ele hi n'ọro nye risi ọro ọgbako ele Ju wam va, naakaa, “Nnwọ ị rinya nwụnam. Ndaa ke ị naakpaknata Nye-zni-nhne ẹhni?” \p \v 36 Jizọsi bnóge nsnị nụ nhne be nookwu, ọ kanụ nye risi ọro ọgbako ele Ju wam, “Ị tụ́ko ogwnu, kweru kpọi.” \v 37 O kwéle nye ọbula snornu a zne, okwolem Pita, nụ Jemisi nụ Jọni nwene Jemisi. \v 38 Nga be vaduru n'ọro nye risi ọro ọgbako ele Ju wam, ọ whnụrnu mkpakpọ, nụ agịda ele naakwna ẹkwna, neesi okokoba. \v 39 Nga ọ bnaznernu, ọ sịkwa be “Ndaa nhne anụ naakpakpọnu, naakwna? Nnwọ rinya ka nwụ́na ọnwu, kọvu ọ zị n'anyarna.” \p \v 40 Be mụ a rụmu. Nga ọ chịhalaru kpakara be, o kwuru nda watakịri wam nụ nne a nụ ele nụ ya sno bna nụ hne watakịri wam dnanyị. \v 41 Ọ nwụgwuru watakịri wam n'aka, kanụ a, “Talịta kumi,” ke bụ, “Nnwọ rinya matị, m ka m jị, lizọ.” \p \v 42 Ngangam, nnwọ rinya matị wam lizọ, neezne izne (ọ gbarụ nri nụ awha lawụru). O duru be ẹhni k'agịda. \v 43 Jizọsi dọ be aka nụ nsnị ọ zị́ko nye mahịa nhne mernu. Ọ kaa masị be nyee a nhne o ri. \c 6 \s1 Be jụru Jizọsi nụ Nazarẹti \r (Mat 13:53-58; Luk 4:15-30) \p \v 1 Jizọsi hi hnam whọga, va n'ẹli a, ele sno apna a snornu a. \v 2 Ọ dụ n'Ọbochi Ozukwa Inwe, ọ panịzo o zni nhne n'ọro ọgbako ele Ju. Nga be nụrnu nhne o neezni, o duru be ẹhni, be nẹesikwa, “Ndaa hne nwerukna ka nwehịaru kpakara nhne ka? Kịni bụ akọniche ke be nyernu a. Ndaa kpa o ji nọornu kpakara ẹrnu ndu-ẹhni ka? \v 3 Ka ọ bụ́o nye ọkwa-nka wam, nnwọ Meri, nụ nwene Jemisi nụ Josefu, nụ Judasị, nụ Saịmoni? Ọ bụ́o rụmu nne a rinya zị n'esilawụru aị hna?” Be we ovu ẹhni megidne a. \p \v 4 Jizọsi kanụ be, “Okwolem nụ ẹli ke a nụ ezi-nụ-ọro a, ma nụ esilawụru ele ke a, bụ hne nye ọwhnurninya nwée ọsobisinu.” \p \v 5 Ọ rnụ́lige ẹrnu ndu-ẹhni n'ẹli kị, okwolem nụ o bikwasiri ele nrịria ele nụ ele aka, me ẹhni siri be rikne. \v 6 Ókwe ekwe be duru a ẹhni. \s1 Jizọsi zihalaru ele izi a // nri nụ ẹbo \r (Mat 10:5-15; Luk 9:1-5) \p Jizọsi zne nụ rime ẹli-ọhna zị ichne ichne zị be ndụndu, neezni nhne. \v 7 O sukwu ele izi nri nụ ẹbo wam, panịzo neezihala be ẹbo ẹbo, nyee masị be rikne nụ hne rẹnwu ọjo zị. \v 8 O nyee be iwu be jíkọ nhne ọbula n'izne be, okwolem mkpara, be jíkọ nhne oriri, mọbu rẹkpa, mọbu ịwai nụ rẹkpa iwo be. \v 9 Ọ karụ be woru okoro-ọchi, be wóko iwo lawụru. \v 10 Ọ kanụ be, “Anụ dazịgidne n'ọro ọbula anụ jaabna, tem anụ whọga n'ẹli wam. \v 11 Hne ọbula be nábnanyana anụ mọbu bnóne nsnị n'ikwu-ọnu anụ, anụ jọowhoga pịi, lịsnama rịzna ke zị n'ọchi anụ, ma ọ bụru nhne akebne megidne be.” \p \v 12 Be whọga nookwunu ele badnụ ikwu-ọnu Chiokike, be tụhnasna mkpọma. \v 13 Be chịhalaru agịda rẹnwu ọjo, tesi masị agịda ele naarịa arịa mọno, me ẹhni siri be rikne. \s1 Ẹnwu Jọni Nye Wụ Mini \r (Mat 14:1-12; Luk 9:7-9) \p \v 14 Eze Erọdu nụrnu a, kwnornu nụ rẹwhna Jizọsi whọlam iwhne. Agwna badnụ naakaa nụ Jọni Nye Wụ Mini hilem n'ẹnwu lizọ, ọ bụ nhne mernu kpakara rikne ka ji nọornu ẹrnu ndu-ẹhni nụ rime a. \v 15 Ele berere karụ, “Ọ bụ Ẹlaija.” \p Ele berere kaa, “Ọ bụ nye ọwhnurninya, lele otu nụ rime ele ọwhnurninya gbaka.” \p \v 16 Kọvu Erọdu nụrnu a, ọ kaa, “Ọ bụ Jọni Nye Wụ Mini, nye me biri risi, o lizọlam.” \v 17 Erọdu karụ nụ mbọm be nwudne Jọni, kne a eriri n'ọro ikelu kwnornu nụ Erodiasi nnwerne Filipu nwene a, nye ọ lụru. \v 18 Jọni kannụ Erọdu, “Ọ bụ́o ọma n'iwu ọlu nnwerne nwene ị.” \p \v 19 Erodiasi beteru o vunu Jọni irno nụ mkpọma, o pioru o gbu a, kọvu nụ o nwée rikne, \v 20 kwnornu nụ Erọdu tụru ogwnu Jọni. Ọ mahịaru nụ ọ bụ nye mee mma nụ nye zị nsọ, ọ bịkwata a nkarị. Ige ọbula ọ nụrnu ikwu-ọnu a, ọriri jihịa mkpọma, kọvu nụ o ji snarnịma nụrnu ikwu-ọnu a. \p \v 21 N'ipne-aznụ, oghere whụyanu Erodiasi. Erọdu siri wiri o chenwanya ọmumu a. O sukwu ele nụ ya sno nẹechi, nụ ele risi ọgwnu nụ ele risi ẹli Galili. \v 22 Nga nnwọ rinya Erodiasi bnanyarnụ tne eri sọru Erọdu nụ ele nụ ya zị n'ọnu k'agịda, eze kanụ woknornokno wam, “Rịo m nhne ọbula masịri ị, m jeenye ị.” \v 23 O kweru a mkwna kwesi a rikne, kaa, “Nhne ọbula ị rịoru m, m jeenye i, ọ bụbedi o keme ẹli-eze m ẹbo.” \p \v 24 Ọ whọga sịkwa nne a, “Kịni bụ nhne me jọorio?” \p Ọ kanụ a, “Risi Jọni Nye Wụ Mini.” \p \v 25 Nnwọ rinya wam gba ẹso kwnusi eze, kanụ a, “M chọru m i nyee m risi Jọni Nye Wụ Mini n'agbụgba kịtna.” \p \v 26 Ẹhni nwụrnu eze, kọvu kwnornu mkwna wam o kweru nụ ele ya nụ be dazị neeri wiri, ọ másịla a ọ la aznụ nụ mkwna o kweru a. \v 27 Ngangam, o zihala nye gbu badnụ, nyee a iwu o bihịa risi Jọni. O zne bihịa risi Jọni n'ọro ikelu. \v 28 O vuya risi a n'agbụgba, nyee a nnwọ rinya wam, nnwọ rinya wam nyee a nne a. \v 29 Nga ele sno apna Jọni nụrnu a, be va vuru iznu a lite. \s1 Jizọsi nyernu pokwu // badnụ isne wiri \r (Mat 14:13-21; Luk 9:10-17; Jọn 6:1-14) \p \v 30 Ele izi Jizọsi hiebnanyarnụ hne Jizọsi zị, be tnụsinu a kpakara nhne be mernu nụ kpakara nhne be znirni ele badnụ. \v 31 Kwnornu nụ agịda ele badnụ naava, naala, oghere o ri wiri zị́la, Jizọsi kanụ be, “Anụ va ichne nụ hne kọru owu, zukwaru inwe.” \v 32 Be nụ nsnụnu be bna n'ọgbo zne hne kọru owu. \p \v 33 Agịda badnụ whnụrnu nga be neezne. Be mahịaru be, be hi nụ kpakara ẹli-ọhna gweru ọchi gbakọ nụ pịi, beru be ọsno dụ. \v 34 Nga Jizọsi whụyaru n'ọgbo, ọ whnụ igbudu ele badnụ, ọ dọnu be obirizi, kwnornu nụ be nụ lele atnụrnu nwée nye nọoznu be. Ọ panịzo neezni agịda nhne. \v 35 Nga ọbochi znemirnu, ele sno apna a vakwnusi a, kaa, “Hna kọgwu owu, ọbochi zneminem. \v 36 Zihala ele ka ma be zne nụ rime ẹkwu ma nụ rime ẹli-ọhna zne zụru nhne oriri.” \p \v 37 Kọvu Jizọsi kanụ be, “Anụ nyee be nhne be jeeri.” \p Be sịkwa a, “A jeezne zụya brẹdi riwhu mkpụru ịwai lawụru, nyega be, ma be ri?” \p \v 38 Ọ sịkwa be, “Anụ nwernu ike brẹdi ele? Zne lekasi.” \p Nga be mahịaru, be kaa, “Ike brẹdi isne, nụ aznụ lawụru.” \p \v 39 Jizọsi kanụ be mee kpakara be dazịri ẹli nụ mkpụru nụ mkpụru n'olu achara bụdnu. \v 40 Be dazịri ẹli nụ mkpụru nụ mkpụru, ele otu riwhu nụ ele nri isne. \v 41 Jizọsi gweru ike brẹdi isne wam nụ aznụ lawụru wam, le anya n'oligwe, tụ mmamma, nyawama ike brẹdi isne wam, nyee ele sno apna a ma be nyee ele wam. O keme aznụ lawụru wam n'esilawụru kpakara be. \v 42 Kpakara be ri, riji rụwho. \v 43 Ele sno apna a tụtukota rụvnuruvnu brẹdi nụ aznụ ke gwnarnụ ke jihịaru nri nụ nkịta lawụru. \v 44 Ele riri brẹdi wam bụ pokwu ele rukna isne. \s1 Jizọsi znernu izne // n'olu mini \r (Mat 14:22-33; Jọn 6:15-21) \p \v 45 Ngangam o mee ele sno apna a bna n'ọgbo, beru a ọsno kwọwhe aznụ osimini dụ ẹli Bẹtesaida, nga o neezila igbudu badnụ wam. \v 46 Nga o zilakworu be, o zne n'olu rugwu zne kpe okpukpe. \v 47 N'ogbednachi, ọgbo wam zị n'esilawụru okne osimini, ya nụ nsnụnu a zị n'olu ẹli. \v 48 Ọ whnụ be hne be zị nọodoli nọokwo ọgbo kwnornu nụ ruwhere neewhegidne be. Ọ vakwnusi be nụ ọnu ọsisi neezne izne n'olu mini. O pio o whe be, \v 49 kọvu nga be whnụrnu a hne o neezne izne n'olu osimini, ọ nụ be lele rẹnwu. Be si okokoba k'agịda. \v 50 Kpa kpakara be whnụrnu a, mkpọma la be mini. \p Ọ kanụ be, “Mkpọma si anụ rikne, ọ bụ mawa. Anụ tụ́ko ogwnu.” \v 51 O pnekwnusi be nụ rime ọgbo, ruwhere wam whebiri. O duru kpakara be ẹhni k'agịda. \v 52 Be ghọ́yage ẹrnu ndu-ẹhni gbasịri ike brẹdi isne wam, mkpọma be ghọ́yagele a. \s1 Jizọsi gwọru ele nrịria // n'ẹli Gẹnezareti \r (Mat 14:34-36) \p \v 53 Nga be wheru, be vadu n'ẹli Gẹnezareti kpọkwnusi ọgbo be. \v 54 Kpa be whụyaru n'ọgbo, ngangam agịda ele badnụ mahịaru Jizọsi. \v 55 Be gbazu kpakara ẹli wam, panịzo noovuya n'ọkpata ele nrịria penupe ọbula be nụrnu ọ zị. \v 56 Hne nụ hne ọbula ọ bnaznernu, n'ẹli matị, mọbu ẹli hna ezi, mọbu n'ẹkwu, be dnanyịta ele nrịria n'ahịa, be naarịasno a ma be kpatụ ke bụ ọnu iwo aka. Ọ gwọru kpakara ele kpatụru ọnu iwo a aka. \c 7 \s1 Omen'ẹli ke ele mbọm \r (Mat 15:1-9) \p \v 1 Nga ele Farisi nụ agwna ele zni iwu ele Ju hiri nụ Jerusẹlem vakwnusi Jizọsi, \v 2 be whnụrnu nụ ele sno apna a ji aka kpuru rune neeri wiri, ke bụ aka be kwọ́la ọkwo. \v 3 Ele Farisi nụ kpakara ele Ju rí wiri hne be kwọ́la aka nkarị. Be naabịta omen'ẹli ke ele mbọm znirni be. \v 4 Be hi ahịa yahna, be rí nhne ọbula hne be hnị́age ẹhni. Ọ zị masị omen'ẹli berere ke be nahịaru, noosno, lele kpa be snụ okiko, nụ ite, nụ ọkwu. \p \v 5 Ele Farisi nụ ele zni iwu ele Ju sịkwa Jizọsi, “Kịni kpayarụ ele sno apna ị zá naabịta omen'ẹli ele mbọm? Be gweru aka be kwọ́kwala nkarị neeri wiri.” \p \v 6 Jizọsi sarụ be, “Azaya whnụrnu ọwhnurninya gbasịri anụ k'ezi, naakaa, anụ bụ ele ruwhnu lawụru, lele kpa be gbarụ a n'ọkwukwo nsọ, naakaa, \q1 ‘Ele ka ji mgbele-ọnu etekne nọosobisinu m, \q2 kọvu mkpọma be zị ikere nụ hne me zị. \q1 \v 7 Be nọokponu m risi ẹli n'etekne, \q2 neezni nhne badnụ nyernu n'iwu lele nụ ọ bụ iwu ke Chiokike.’ \m \v 8 Anụ naagharụ iwu ke Chiokike, nwụkwaru omen'ẹli ke badnụ.” \p \v 9 Jizọsi kanụ be, “Anụ marnụ ama gharụ nhne Chiokike nyernu n'iwu ma anụ bịta omen'ẹli anụ. \v 10 Kwnornu nụ Mozizi karụ, ‘Sọbisinu nda ị nụ nne i,’ nụ ‘Nye ọbula ke jọovu nda a mọbu nne a ọnu, be gbu a.’ \v 11 Kọvu anụ karụ nye ọbula ke jaakanụ nda a mọbu nne a, ‘Nhne ị jeerihịa n'aka m bụ Kọbani’ (ke bụ nkesi o nyernu Chiokike) \v 12 ige wam anụ jéekwe o menu nda a mọbu nne a nhne berere. \v 13 Anụ neeme nhne ka neegweru ikwu-ọnu Chiokike neeme nhne etekne hite n'omen'ẹli ke anụ, neenyewhete a n'aka ele berere. Nụ agịda nhne nụ kpa anụ neeme.” \s1 Nhne neemeru badnụ \r (Mat 15:10-20) \p \v 14 Jizọsi sukwuru igbudu badnụ wam berere kanụ be, “Anụ bnote nsnị n'ikwu-ọnu m, anụ ghọhia a masị. \v 15 Ọ zá nhne ke hi n'ederezi bna nụ rime badnụ ke nwernu rikne meru a. Kọvu nhne ke hiri nụ rime badnụ whụya bụ nhne neemeru badnụ.” [ \v 16 Nye nwernu nsnị o ji ọ nụ nhne ọ nụrnu.] \p \v 17 Nga ọ gharụru agịda ele badnụ wam bna nụ rime ọro, ele sno apna a sịkwaru a ajịji gbasịri elulu wam. \v 18 Ọ sarụ be, “Ke bụ nụ anụ nwée ọghohia? Anụ máa nụ nhne ke hiri n'ederezi bna nụ rime badnụ nwée rikne meru a? \v 19 Kwnornu nụ ọ bnána nụ rime mkpọma a, hne ọ bnarnụ bụ rụwho a, be nynọhala a n'osoro.” (Ka bụ ke Jizọsi jiri kaa nụ kpakara wiri zị rịchna.) \p \v 20 Jizọsi zị kọriri nookwu, “Nhne ke hiri nụ rime badnụ whụya bụ nhne neemeru badnụ. \v 21 Kwnornu nụ ọ bụ nụ rime mkpọma badnụ bụ hne kpakara ọriri ọjo hi nọowhuya, ome ọyi, oznu buznu, ogbu badnụ, \v 22 ome ọyi ele nwernu nnwerne nụ ele nwernu nzi, anyakwu, arụru-ẹli, aghịgho, ọgba ewhere, ọwho-anya, ọkaja, oknomokno, iwhnirniwhno, \v 23 Kpakara nhne ọjo ka hi nụ rime badnụ whụya, be meru badnụ.” \s1 Ọkwnata ovu otu // nwerinya Sirofinisa \r (Mat 15:21-28) \p \v 24 Jizọsi hi nụ rime pịi whọga, zne n'ẹli zị Taya ndụndu. Ọ bna n'otu ọro, ọ píole ele badnụ mahịa, kọvu nụ be nwée rikne bịgwa a. \v 25 Ngangam, otu nyerinya ke nnwọ a rinya matị nwernu rẹnwu ọjo nụrnu nhne gbasịri Jizọsi, o varụ dna n'ẹli n'ọchi a. \v 26 Nwerinya wam bụ́o nye Ju, be mụrnu a nụ Sirofinisa. Ọ rịasno a ma ọ chịhala rẹnwu ọjo wam n'ẹhni nnwọ a rinya. \v 27 Jizọsi kanụ a, “Beru ọsno nyejite rụmu takịri wiri rụwho, kwnornu nụ ọ bụ́o ọma o gweru wiri rụmu takịri tụhalanu nkịta.” \p \v 28 Kọvu ọ sarụ, “Nyenwe aị, ọ bụbedi rụmu nkịta ke zị nụ mkpururu ikpechi neeri rụvnuruvnu wiri rụmu takịri.” \p \v 29 Jizọsi kanụ a, “Kwnornu nụ nhne ka i kwuru, la, rẹnwu ọjo wam whọgalam n'ẹhni nnwọ rinya.” \p \v 30 Ọ la n'ọro a, whnụ nụ nnwọ a dnanyị n'olu ọkpata, nụ rẹnwu ọjo wam whọgalam masị. \s1 Jizọsi gwọru nye mgbu // nụ nsnị ịnyo \p \v 31 Jizọsi whọgaru nụ ngeri Taya gawhe n'esilawụru Saịdoni, hi n'esilawụru ẹli Dekapolisi dụ Osimini Galili. \v 32 Be kwuyanụ a otu nyenum ke dnarnụ mgbu ke nụ́ nsnị, be rịasno a ma o bikwasị a aka a. \v 33 Jizọsi kwuhala a n'esilawụru agịda badnụ whọga ichne, ọ yisi mkpaka a nụ nsnị a lawụru, gbụ ọnu-mini, kpatụ riro a aka. \v 34 O lelizọ anya n'oligwe, snụ idne, kaa, “Ẹfata,” ke risi a bụ, “Kpume.” \p \v 35 Ngangam nsnị a lawụru kpumernu, nhne knesnirni a riro tọmarnu, o kwukwata ọka. \v 36 Jizọsi kasịnu be rikne be kánụkwadia nye ọbula, kọvu kpa ọ naakanusịnu be rikne bụ kpa be neewheke a. \v 37 O duru kpa be hna ẹhni k'agịda, be naakaa, “O neeme kpakara nhne bụru ọma. O mernu ele nsnị ịnyo nụ nsnị, ele mgbu kwu ọka.” \c 8 \s1 Jizọsi nyernu // pokwu badnụ ẹno wiri \r (Mat 15:32-39) \p \v 1 N'ige wam nga agịda ele badnụ gbakọru berere, be nwée masị nhne be jeeri. Jizọsi sukwu ele sno apna a, kanụ be, \v 2 “M nọodonu agịda ele badnụ ka obirizi, kwnornu nụ me nụ be dazịlam ọbochi ẹto, be nwée nhne be jeeri. \v 3 Ọ bụru nụ me zihala be n'ọnu etekne, anya-ajụ joovu be n'apna, agwna be hi hne zị ikere va.” \p \v 4 Ele sno apna a sịkwa a, “Ndaa kpa badnụ jeeji nyeji ele badnụ ka wiri rụwho n'ẹli-ịkpa hna?” \p \v 5 Ọ sịkwa be, “Anụ nwernu ike brẹdi ele?” \p Be kaa, “Ẹsau.” \p \v 6 Ọ kanụ agịda ele badnụ wam dazịri ẹli. O gweru ike brẹdi ẹsau wam, tụnu Chiokike mmamma, ọ nyawama be, nyee ele sno apna a be bete neenye ele badnụ, ele sno apna a kesiri ele badnụ wam wiri. \v 7 Be nwemasịri aznụ matị ele nụ ele, ọ tụ kwno mmamma, kaa be nyee ele wam. \v 8 Be ri, rụwho ji be, be tụtukota rụvnuruvnu brẹdi ke gwnarnụ, ekperi nkịta ẹsau jihịaru. \v 9 Be dụru pokwu ẹno, Jizọsi zihala be. \v 10 Jizọsi bna nụ rime ọgbo, ya nụ ele sno apna a, be va nụ ẹli Dalamanuta. \s1 Ele Farisi pioru // nhne elekema \r (Mat 16:1-4) \p \v 11 Ele Farisi varụ panịzo nẹesikwa a ajịji, noopio nhne elekema hi n'oligwe, naakpa a iru. \v 12 Ọ snụ idne k'agịda nụ rime ovu a, kaa, “Kịni kpahịaru ebiri ka noopio nhne elekema? N'ezi me kanụ anụ, ọ zá nhne elekema be jeenye ebiri ka.” \v 13 Ọ gharụ be bna kwno nụ rime ọgbo whe aznụ osimini kịyari. \s1 Nhne whụ brẹdi // ele Farisi nụ Erọdu \r (Mat 16:5-12) \p \v 14 Ele sno apna a chezuru o gweru brẹdi, be ji otu ike brẹdi kpọi nụ rime ọgbo. \v 15 Jizọsi kasịnu be rikne, “Anya dụ anụ ẹli, anụ neeze nhne whụ brẹdi ke ele Farisi nụ Erọdu.” \p \v 16 Be nọotnurita n'esilawụru be, naakaa, “Ọ bụ kwnornu nụ a jíle brẹdi.” \p \v 17 Nga Jizọsi mahịaru a, ọ kanụ be, “Kịni kpahịaru anụ naakaa nụ anụ jíle brẹdi? Anụ yọ́oghoyage? Nduu ọtula anụ sa? \v 18 Anụ nwernu anya, anụ whnụ́ ọsno? Anụ nwernu nsnị, anụ nụ́ nhne? Anụ gbádiyala? \v 19 Nga me keru ike brẹdi isne n'esilawụru pokwu badnụ isne, nkịta ele jihịaru nụ rụvnuruvnu anụ vulizọru?” \p Be kaa, “Nri nụ ẹbo.” \p \v 20 “Nga me keru ẹsau nye pokwu badnụ ẹno, rụvnuruvnu nkịta ele bụ nhne anụ vulizọru?” \p Be kaa, “Ẹsau.” \p \v 21 Ọ kanụ be, “Ọ bụ nụ anụ yọ́oghohiala kọriri?” \s1 Jizọsi gwọru nye isni // nụ Bẹtesaida \p \v 22 Jizọsi nụ ele sno apna a va n'ẹli Bẹtesaida. Be kwuyanụ a otu nye isni, rịasno a ma ọ kpatụ a aka. \v 23 Ọ nwụgwuru nye isni wam n'aka, duru a zne n'aznụ ẹli-ọhna wam. Ọ gbụsi a ọnu mini n'anya, tụkwasi a aka a lawụru, ọ sịkwa, “Ọ zị nhne ị nọowhnu?” \p \v 24 O le anya n'olu, kaa, “M nọowhnu badnụ, kọvu be nụ lele isisi neezne izne.” \p \v 25 Jizọsi tụkwasi kwno a aka a lawụru n'anya a berere, o legidne anya, anya a bụru ọma, ọ whnụsnama kpakara nhne nkarị. \v 26 O zihala a n'ọro a, kanụ a, “Ị láhnakwadia nụ rime ẹli-ọhna berere.” \s1 Pita kahịaru nye Jizọsi bụ \r (Mat 16:13-20; Luk 9:18-21) \p \v 27 Jizọsi whọga, ya nụ ele sno apna a bna nụ kpakara ẹli-ọhna matị zị ndụndu Sizaria Filipaị. Nga be zị n'apna, ọ sịkwa ele sno apna a, “Ele badnụ be naakaa nụ me bụ nyele?” \p \v 28 Be sarụ a, “Agwna be naakaa Jọni Nye Wụ Mini, ele ke berere naakaa Ẹlaija, ele ke berere kaa otu nụ rime ele ọwhnurninya.” \p \v 29 Ọ sịkwa, “Anụ n'iwhuru anụ, anụ kanụ nụ m bụ m nyele?” \p Pita sarụ a, “Jị n'iwhuru i bụ Karaịsi wam.” \p \v 30 Ọ dọ be aka nụ nsnị, kaa, “Ọ zá nye anụ kanụ nhne gbasịri m.” \s1 Jizọsi kwuru ọka // gbasịri ẹnwu a \r (Mat 16:21-28; Luk 9:22-27) \p \v 31 Jizọsi panịzo neezni be nhne, naakaa, “Nnwọ ke Badnụ jaatarịri agịda awhnụwhnu, ele okno badnụ nụ ele risi arịohna nụ ele zni iwu ele Ju jọoju a, be gbu a, nga ọbochi ẹto whemernu, o jeehi n'ẹnwu lizọ.” \v 32 O kwuru ka kpa nye ọbula jọoghohia. Pita kwuhala a, naabnanụ a. \v 33 Nga ọ tụhnasnarnu whnụ ele sno apna a, ọ bigbọ Pita, kanụ a, “Zne n'aznụ m, Setani, kwnornu nụ i neeche echiche lele badnụ, ọ bụ́o lele Chiokike.” \p \v 34 O sukwu igbudu badnụ wam nụ ele sno apna a, ọ kanụ be, “Ọ bụru nụ nye ọbula joosno m n'aznụ, ọ jọoju ẹhni a, vuru ọgba a sno m. \v 35 Nye ọbula ke noopio ọ dọhia bụdnu a jootuwhu a, kọvu nye ọbula ke jootuwhu bụdnu a kwnornu m nụ izi ọma, ọ jọoznohia a. \v 36 Mbnarna kịni bụ nhne badnụ jeenwe ọ bụru nụ o rihịa kpakara ọwa n'iru tuwhume bụdnu a? \v 37 Kịni bụ nhne badnụ jeeji gbanwo bụdnu a? \v 38 Nye ọbula ke iwhnerne m nụ ikwu-ọnu m jọotu n'ebiri ewhere nụ arụru-ẹli ka, iwhnerne nye wam jọotu Nnwọ ke Badnụ nga ọ jaava n'igwugwu ke Nda a, ya nụ ele enine izi a zị nsọ.” \c 9 \p \v 1 Jizọsi kanụ be, “Me kanụ anụ ezi ọka, agwna ele gwuzo hna jọ́onwu ẹnwu tem be whnụ ẹli-eze Chiokike hne o ji iknernema va.” \s1 Onwoghari Jizọsi \r (Mat 17:1-13; Luk 9:28-36) \p \v 2 Nga ọbochi isunu whemernu, Jizọsi kwuru Pita, nụ Jemisi, nụ Jọni duru be pnezne n'olu rugwu zị olu whọga ichne. O nwogharị nụ ruwhnu be. \v 3 Iwo a noonwu va-a-a ke ọ zá nye zị n'ọwa ka jọosnuli iwo kị. \v 4 Be whnụrnu Ẹlaija nụ Mozizi, be nụ Jizọsi nookwurita ọka. \v 5 Pita kanụ Jizọsi, “Nda-aị-kwu, ọ bụru ọma a dazịri hna, ngwa ma a wu ọro-ẹka ẹto, otu bụru ke i, otu ke Mozizi, otu ke Ẹlaija.” \v 6 Ogwnu tụru be ke kpayarụ ọ máa nhne o nookwu. \p \v 7 Erumeru oligwe varụ kpusni be, akpịri hiri nụ erumeru oligwe wam whụya, kaa, “Ka bụ Nnwọ m me whnụrnu n'anya, anụ bnotenu a nsnị.” \v 8 Kpurugadnam, nga be leru anya gburugburu, ọ zá nye be whnụrnu, okwolem Jizọsi kpọi. \p \v 9 Nga be hiri n'olu rugwu wam hiehna, ọ kasịnu be rikne, be kánụ nye ọbula nhne be whnụrnu, tem Nnwọ ke Badnụ hi n'ẹnwu lizọ. \p \v 10 Be bịta nhne ka nụ mkpọma be. Be nẹesikwa n'esilawụru ẹhni be, “Kịni bụ risi olizọ n'ẹnwu?” \v 11 Be sịkwa a, “Kịni kpayarụ ele zni iwu ele Ju jiri kaa nụ Ẹlaija jeebe ọsno va?” \p \v 12 Jizọsi sarụ be, “Ọ bụ n'ezi nụ Ẹlaija jeebe ọsno va, bịkwata kpakara nhne lele kpa ọ zị nụ mbọm. Kịni mernu be gbarụ a n'ọkwukwo nsọ gbasịri Nnwọ ke Badnụ, nụ ọ jaata agịda awhnụwhnu, be jụ masị a? \v 13 Kọvu me kanụ anụ nụ Ẹlaija valẹm, be mee a kpa o jiri masị be, lele kpa be gbarụ a n'ọkwukwo nsọ gbasịri a,” \s1 Jizọsi gwọru nnwọ rukna \r (Mat 17:14-21; Luk 9:37-43a) \p \v 14 Nga Jizọsi nụ badnụ ẹto ele sno apna a vakwnusiri ele sno apna a ele berere, be whnụrnu igbudu badnụ gbarụ be gburugburu, whnụ masị ele zni iwu ele Ju hne be nọodogbuta. \v 15 Ngangam o du kpa be hna ẹhni k'agịda nga be whnụrnu a, be gbazne, bekwu a. \v 16 Jizọsi sịkwa ele sno apna a, “Kịni bụ nhne anụ nụ be nọodogbuta?” \p \v 17 Otu nyenum nụ rime igbudu badnụ wam sarụ a, “Nye-zni-nhne, m kwuyannu m jị nnwọ m rukna ke nwernu rẹnwu dnarnụ mgbu. \v 18 Penupe ọbula ọ nwụgwuru a, o vudna a n'ẹli, ọ nọogbo okoto n'ọnu, naata rụkwnurnu-ize, rọknete ẹhni. M kanụ ele sno apna ị ma be chịhala a, kọvu nụ be nwée rikne.” \p \v 19 Jizọsi sarụ be, “Anụ ebiri ke nwée ọkwnata mkpọma, me nụ anụ jaadazị dụ ngele? Me jeesinu anụ ovu dụ ngele? Anụ kwuyanụ m nnwọ wam hna.” \p \v 20 Be kwuyanụ a nnwọ rukna wam. Nga rẹnwu ọjo wam whnụrnu Jizọsi, ngangam, ọ dọsi nnwọ rukna wam rikne. Ọ dna n'ẹli nọotnurni a, ọ nọogbo okoto n'ọnu. \v 21 Jizọsi sịkwa nda a, “Ndaa nga nhne ka beteru eme a?” \p Ọ kaa, “Hite nga ọ bụ nnwọ matị. \v 22 Agịda ige, ọ dọbnarnu a nụ rime bẹkwnu ma nụ rime mini ma o gbu a. Ọ bụru nụ o nwernu nhne i jeemeli, dọnu aị obirizi, yisinu aị aka.” \p \v 23 Jizọsi kanụ a, “Ị naakaa, ọ bụru nụ o nwernu nhne me jeemeli? Kpakara nhne jeemelinu nye nwernu ọkwnata ovu.” \p \v 24 Ngangam, nda nnwọ watakịri wam siwama, “M kweru m, yisinu ókwe ekwe m aka.” \p \v 25 Nga Jizọsi whnụrnu nụ agịda badnụ naagbaya, o bigbọ rẹnwu ọjo wam kaa, “Jị rẹnwu ke dnarnụ mgbu nụ nsnị ịnyo, m neenye i iwu, hi nụ rime a whụya, ị bnáma nụ rime a berere.” \p \v 26 Rẹnwu ọjo wam si okokoba, dọsi a rikne, hi nụ rime a whụya. Nnwọ wam dna lele nye nwụrnu ọnwu, ke kpayarụ agịda badnụ jiri kaa, “Ọ nwụnam we.” \v 27 Kọvu Jizọsi nwụgwuru a n'aka dọlizo a, o lizọ. \p \v 28 Nga Jizọsi bnanyarnụ n'ọro, ele sno apna a sịkwa a ichne, “Kịni kpayarụ a nwéne rikne chịhala rẹnwu ọjo wam.” \p \v 29 Ọ kanụ be, “Rẹnwu nụ lele ka jọ́owhoga nụ nhne ọbula, okwolem n'okpukpe.”\f + \fr 9:29 \ft Agwna ọkwukwo kwuru: \fq hite n'okpukpe nụ ovu ọnu.\f* \s1 Jizọsi kwukwnornu ọka // gbasịri ẹnwu a \r (Mat 17:22,23; Luk 9:43b-45) \p \v 30 Be hi nụ pịi whụya gawhe n'esilawụru Galili. O kwéle nye ọbula mahịa hne be zị, \v 31 kwnornu nụ o neezni ele sno apna a nhne, naakaa, “Be jeegweru Nnwọ ke Badnụ resi n'aka ele badnụ, be joogbu a, nga ọbochi ẹto whemernu, o jeeji n'ẹnwu lizọ.” \p \v 32 Kọvu nụ be ghọ́hiala ọka wam, ogwnu kwéle be sịkwa a nhne gbasịri a. \s1 Nyele kakwo ibne a? \r (Mat 18:1-5; Luk 9:46-48) \p \v 33 Be vadu Kapanọm, nga Jizọsi bnarnụ n'ọro, ọ sịkwa be, “Kịni bụ nhne anụ nookwu n'apna?” \p \v 34 Kọvu be mesnirni ọnu be, kwnornu nụ be nọodogbuta n'apna nye kakwo ibne a n'esilawụru be. \v 35 Jizọsi dazịri ẹli sukwu ele sno apna a nri nụ ẹbo wam. Ọ kanụ be, “Ọ bụru nụ nye ọbula noopio ọ bụ nye risi, ọ jọobu nye ipne-aznụ, nụ nye neeznenu kpakara ele badnụ izi.” \v 36 O kwuru otu watakịri gwuzote a n'esilawụru be, o jiri a n'aka a, kanụ be, \v 37 “Nye ọbula ke jaanarnụ otu nụ rime watakịri ka nụ rẹwhna m, nanarnụ m, nye ọbula ke jaanarnụ m k'ezi, ọ bụ́o me bụ nye ọ nanarnụ k'ezi, ọ bụ nye ziyaru m.” \s1 Nye zá neemegidne aị // dagwụnu aị \r (Luk 9:49,50) \p \v 38 Jọni kanụ a, “Nye-zni-nhne, a whnụrnu otu badnụ hne ọ naachịhala rẹnwu ọjo nụ rẹwhna ị, a bnosni a, kwnornu nụ ọ zá noosno aị.” \p \v 39 Jizọsi kaa, “Anụ bnósni a, kwnornu nụ ọ zá nye jọornu ẹrnu ndu-ẹhni nụ rẹwhna m, ke jaakaa m ọka ọjo ngwa ngwa. \v 40 Nye zá neemegidne aị dagwụnu aị. \v 41 M naakanụ anụ ezi ọka, nye ọbula ke jookwute anụ otu okiko mini anụ nwọ kwnornu nụ anụ bụ ele Karaịsi jaanahịariri ọgwo ẹrnu a.” \s1 Nhne jeeme badnụ mehie \r (Mat 18:6-9; Luk 17:1,2) \p \v 42 “Nye ọbula ke jeeme otu nụ rime ele matị ka mehie, bụ ele kweru nụ me, ọ jaakanụ a mma nụ be gweru okne rugwu ogwe-wiri nyasị a n'ili, migbu a n'okne osimini.” \v 43 Ọ bụru nụ aka ị jeeme i, i mee mmehie, gbubime a, ọ jaakanụ ị mma ọ bna nụ bụdnu kwó okwo vuru ọru karụ o nwernu aka ị lawụru bna nụ bẹkwnu ẹli rẹnwu chní echni. [ \v 44 Kị bụ hne rukpurukpuru be nwụ́ ọnwu, bẹkwnu be chní echni.] \v 45 Ọ bụru masị nụ ọchi i jeeme i, i mee mmehie, gbubime a, ọ jaakanụ ị mma ọ bna nụ bụdnu kwó okwo nụ mgwọro karụ o nwernu ọchi lawụru ị, be tụbna i nụ bẹkwnu ẹli rẹnwu. [ \v 46 Kị bụ hne rukpurukpuru be nwụ́ ọnwu, bẹkwnu be chní echni.] \v 47 Ọ bụru masị nụ anya ị jeeme i, i mee mmehie, gwụpu a, ọ jaakanụ ị mma ọ bna n'ẹli-eze Chiokike nwernu otu anya karụ o nwernu anya lawụru be tụbna ị nụ bẹkwnu ẹli rẹnwu. \v 48 Kị bụ hne rukpurukpuru be nwụ́ ọnwu, bẹkwnu be chní echni. \p \v 49 “Lele kpa a ji arụa mee wiri sọ n'ọnu, ọ bụ kpa Chiokike neeji bẹkwnu awhnụwhnu mee ele ke a bụru ele agwa ọma. \p \v 50 “Arụa bụru ọma, kọvu arụa tuwhu ọso n'ọnu a, be jeeji kịni mee a ọ sọ n'ọnu? Anụ nwernu arụa nụ rime anụ ma anụ nụ ibne anụ zịri n'udno.” \c 10 \s1 Ọgba nnam \r (Mat 19:1-12; Luk 16:18) \p \v 1 Jizọsi whọga zne n'ike ẹli Judiya n'aznụ Osimini Jọdani kịyari, agịda ele badnụ jipịya kwno hne ọ zị. Lele kpa o mesi, o neezni be nhne. \p \v 2 Agwna ele Farisi vakwnusi a, sịkwa a, “Ọ bụru ọma n'iwu nyerukna gba nnwerne a nnam?” Be naakpa a iru. \p \v 3 Ọ sịkwa be, “Kịni bụ nhne Mozizi nyernu anụ n'iwu?” \p \v 4 Be kaa, “Mozizi kweruru nyerukna gba ọkwukwo nnam nyee nnwerne a, chịhala a.” \p \v 5 Jizọsi kanụ be, “Kwnornu nụ mkpọma ọjo anụ kpayarụ Mozizi gbarụ iwu ka n'ọkwukwo. \v 6 Kọvu hite n'ọpanizo okike ọwa, Chiokike kpuru be nyerukna nụ nyerinya. \v 7 Kwnornu nụ ka, nyerukna jaagharụ nda a nụ nne a, takwnụsi n'ẹhni nnwerne a, \v 8 be lawụru jọogho otu anọ-ẹhni. Be bụ́ma badnụ lawụru, kọvu otu anọ-ẹhni. \v 9 Nhne Chiokike knekọtaru, badnụ tọ́mana a.” \p \v 10 Nga be bnarnụ nụ rime ọro, ele sno apna a sịkwa a ajịji gbasịri ọka ka berere. \v 11 Ọ kanụ be, “Nye ọbula ke jaagba nnwerne a nnam lụ nnwerne berere, neemegidne a ọyi. \v 12 Ọ bụru masị nụ nnwerne gba nzi a nnam, gbọru nzi berere, o neeme masị ọyi.” \s1 Jizọsi gọziri rụmu takịri \r (Mat 19:13-15; Luk 18:15-17) \p \v 13 Ele badnụ nookwuyanu Jizọsi rụmu takịri ma ọ kpatụ be aka, kọvu ele sno apna a bigbọru ele kwuyaru be. \v 14 Nga Jizọsi whnụrnu a, o we ẹhni k'agịda, ọ kanụ be, “Anụ gharụ rụmu takịri ma be vakwnusi m, anụ bnósni be, kwnornu nụ ẹli-eze Chiokike bụ ke ele nụ kpa. \v 15 Me kanụ anụ ezi ọka, nye ọbula ke jéegweru ẹli-eze Chiokike lele nnwọ matị, ọ jáabna nụ rime a rịa rịa.” \v 16 O kwuru be n'aka a lawụru, tụkwasi be aka a, gọzi be. \s1 Otu nye ọchichi \r (Mat 19:16-30; Luk 18:18-30) \p \v 17 Nga Jizọsi whọgaru n'apna, otu nyenum gbakwnusi a, gbunu a mpnerne ọchi, sịkwa a, “Ọmamarna Nye-zni-nhne, kịni bụ nhne me jeeme ma m kehịa m bụdnu kwó okwo?” \p \v 18 Jizọsi sarụ a, “Kịni kpayarụ i noosukwu m nye ọma? Ọ zá nye bụ nye ọma, okwolem otu badnụ, bụ Chiokike kpọi. \v 19 Ị maam kpakara nhne be nyernu n'iwu, i gbúkọ badnụ, ị mékọ ọyi, i znúkọ buznu, ị gbákọ akebne aghalaghala, i mégbukọ badnụ, sọbisinu nda i nụ nne i.” \p \v 20 Ọ kanụ a, “Nye-zni-nhne, kpakara nhne ka bụ nhne me bịtaru hite n'ikoro m.” \p \v 21 Jizọsi leru a anya ọma, kanụ a, “Otu nhne gwnarnụ ị jeeme, la, re kpakara nhne i nwernu, kesi ele mboni, i jeenwe ẹkwnu n'oligwe, vaa, sno m.” \v 22 Ruwhnu gbarụru a n'ọka wam, ọ la, naagbarụ ruwhnu, kwnornu nụ o nwernu ẹkwnu k'agịda. \p \v 23 Jizọsi leru anya gburugburu, kanụ ele sno apna a, “Le kpa o jiri ra ẹhni ele nwernu ẹkwnu ọ bna n'ẹli-eze Chiokike!” \p \v 24 Ọka wam du ele sno apna a ẹhni, kọvu nụ Jizọsi ka masịnu be, “Rụmu m, le kpa o jiri ra ẹhni ọ bna n'ẹli-eze Chiokike. \v 25 Ọ zịnu anọhia kamẹli ewheke ọ gawhe n'anya alanga karụ ele nwernu ẹkwnu ọ bna n'ẹli-eze Chiokike!” \p \v 26 O du kpakara ele sno apna a ẹhni k'agịda, be sịkwarita ẹhni be, “Ndakwanụ nye be jọoznohia?” \p \v 27 Jizọsi leru be anya kaa, “Hne badnụ zị be jéemeli a, kọvu ọ bụ́o hne Chiokike zị. Be meli kpakara nhne hne Chiokike zị.” \p \v 28 Pita panịzo naakanụ a, “Le, a sịgbasiri kpakara nhne a nwernu, snornu ị.” \p \v 29 Jizọsi kanụ, “Me kanụ anụ ezi ọka, ọ zá nye ọbula ke sịgbasiri ọro, mọbu rụmu nwene rukna, mọbu rụmu nwene rinya, mọbu nne, mọbu nda, mọbu rụmu, mọbu ẹkwu kwnornu m nụ izi ọma, \v 30 ke jáanahịa karụ riwhu nga riwhu n'ige ka, ọro nụ rụmu nwene rukna, nụ rụmu nwene rinya, nụ nne, nụ rụmu, nụ ẹkwu, be nụ mmekpẹhni masị, nụ bụdnu kwó okwo n'ige vagwụ nụ ruwhnu. \v 31 Kọvu agịda ele be ọsno jọobu ele ipne-aznụ, ele ipne-aznụ jọobu ele be ọsno.” \s1 Jizọsi kwuru ọka gbasịru // ẹnwu a ke mgba ẹto \r (Mat 20:17-19; Luk 18:31-34) \p \v 32 Nga be zị n'apna neezne Jerusẹlem, Jizọsi neezne nụ ruwhnu be, o du ele sno apna a ẹhni, ele snogwu a n'aznụ nọotu ogwnu. O kwuru kwno nri nụ badnụ lawụru wam ichne, panịzo naakanụ be nhne jeeme a. \v 33 Ọ kanụ be, “A neezne Jerusẹlem, be jeegweru Nnwọ ke Badnụ nyewhete n'aka ele risi arịohna nụ n'aka ele zni iwu ele Ju, be jaama a ikpe ẹnwu, gweru a nyee n'aka ele bụ́o ele Ju. \v 34 Be jeeme a nhne rụmu, gbụ a ọnu mini, pnịa nhne, gbu a, nga ọbochi ẹto whemernu o jeehi n'ẹnwu lizọ.” \s1 Arịrio rụmu Zebidi \r (Mat 20:20-28) \p \v 35 Jemisi nụ Jọni rụmu Zebidi, vakwnusi Jizọsi, rịo a, “Nye-zni-nhne, a nọorio ma i menu aị nhne ọbula a jọorio ị.” \p \v 36 Ọ sịkwa be, “Kịni bụ nhne anụ noopio me menu anụ?” \p \v 37 Be kanụ a, “Mee kpa a jaadazịri otu n'akarikwnunga ị, otu n'akarita ị, n'igwugwu ị.” \p \v 38 Jizọsi kanụ be, “Anụ máa nhne anụ nọorio. Anụ jọonwoli okiko ke me nọonwo? Mọbu be wụli anụ mini ke be nọowu m?” \p \v 39 Be kanụ a, “A nwernu rikne.” \p Jizọsi kanụ be, “Okiko me nọonwo bụ ke anụ jọonwo, mini be wụru m bụ ke be jọowu anụ. \v 40 Kọvu ọ dazị n'akarikwnunga m nụ akarita m bụ́o ke m n'onyega. Ọ bụ ke ele Chiokike bịkwatannu a.” \p \v 41 Nga ele sno apna a nri ke gwnarnụ nụrnu a, be wesanụ Jemisi nụ Jọni ẹhni k'agịda. \v 42 Jizọsi sukwukọta be, kanụ be, “Anụ magwụ nụ ele be gwnụrnu n'ele risi ke ele bụ́o ele Ju neeme ele be nẹechi kpa ọ masịri be, ele kwu be ji aka rikne nẹechi ele zị nụ mkpururu be. \v 43 Kọvu ọ bụ́o kpam n'esilawụru anụ. Nye pioru ọ bụru nye kwu n'esilawụru anụ jọobu nye neeznenu anụ izi. \v 44 Nye pioru ọ bụru nye mbọm n'esilawụru anụ, jọobu ọhi kpakara anụ. \v 45 Kwnornu nụ Nnwọ ke Badnụ váge ma be znenu a izi, kọvu ma o neeznenu ele berere izi, ma o gweru masị bụdnu a nyee, ma ọ bụru nhne ọgbahia agịda badnụ.” \s1 Jizọsi gwọru Batimọsi // nye isni \r (Mat 20:29-34; Luk 18:35-43) \p \v 46 Be vadu Jeriko, nga Jizọsi nọowhoga nụ Jeriko, ya nụ ele sno apna a nụ agịda ele badnụ, Batimọsi nnwọ rukna Timọsi nye kpuru isni dazị nụ ngeri apna nọorio nhne. \v 47 Nga ọ nụrnu nụ ọ bụ Jizọsi nye Nazarẹti neewhe, ọ panịzo neesi okokoba, naakwnakwu a, “Jizọsi, Nnwọ Devidi, dọnu m obirizi.” \p \v 48 Agịda ele badnụ bigbọru a ma o kpusnime ọnu a, kọvu o siwama k'agịda, “Jị Nnwọ Devidi, dọnu m obirizi.” \p \v 49 Jizọsi gwuzoru, kaa, “Anụ sukwu a.” \p Be sukwu nye isni wam, kanụ a, “Mkpọma si i rikne, lizọ, o noosukwu ị.” \p \v 50 Ọ chịwhume iwo a, wụlizo, kwnusi Jizọsi. \p \v 51 Jizọsi sịkwa a, “Kịni bụ nhne i pioru me menu i?” \p Nye isni wam kaa, “Nyenwe aị, mee ma m whnụrnu m ọsno.” \p \v 52 Jizọsi kanụ a, “La, ọkwnata mkpọma ị znọhialam jị.” \p Ngangam o bete ọ whnụ ọsno, snornu Jizọsi n'apna. \c 11 \s1 Jizọsi bnaznernu // Jerusẹlem \r (Mat 21:1-11; Luk 19:28-40; Jọn 12:12-19) \p \v 1 Nga Jizọsi nụ ele sno apna a naavadu Jerusẹlem ndụndu, n'ẹli Bẹtifagi nụ Bẹtani, be vadu nụ Rugwu Olivu, o zizne badnụ lawụru nụ rime ele sno apna a. \v 2 Ọ kanụ be, “Anụ zne nụ mgbu matị ke zị nụ ruwhnu anụ, ngangam anụ naabna nụ rime a, anụ jọowhnu nnwọ ịyinya be kpọgwu eriri, ke ọ zị́ko nye dazịri n'olu a, anụ tọma a, tọya hna.” \v 3 Ọ zị nye sịkwaru anụ, “Kịni mernu anụ neeme nhne ka?” Anụ kaa, “Ọ zị Nyenwe aị mkpa, o jeegwehnahie a kịtna.” \p \v 4 Be znernu whnụ nnwọ ịyinya be kpọgwu n'ọnu-mgbo ọro zị n'apna, be tọpiya a. \v 5 Ele gwuzogwu pịi sịkwa be, “Kịni bụ nhne anụ neeme, nọoto nnwọ ịyinya wam?” \p \v 6 Be kanụ be nhne Jizọsi karụ, be gharụ be. \v 7 Be tọyanu Jizọsi nnwọ ịyinya wam, wụkwasi a iwo be n'olu a, ọ dazịri n'olu a. \v 8 Agịda ele badnụ gbata iwo be n'apna, ele berere nkala isisi ke be gbuhịaru n'ọhia. \v 9 Ele neezne nụ ruwhnu nụ ele noosno, neesi okokoba, naakaa, \q1 “Ozana! \q2 Chiokike gọzi nye ke naava nụ rẹwhna Nyenwe aị. \q1 \v 10 Nhne be gọziri ọgozi bụ ẹli-eze nda ị Devidi! \q2 Ozana nụ hne kakwo n'olu!” \p \v 11 Jizọsi bna nụ rime Jerusẹlem, bnazne Ọro Nsọ, nga o lekworu kpakara nhne anya, kpa ọ bụ ogbednachi, o whọga zne Bẹtani, ya nụ nri nụ badnụ lawụru wam, ele sno apna a. \s1 Jizọsi vụru isisi // be kwu figi ọnu \r (Mat 21:18,19) \p \v 12 N'ekile a, nga be hiri nụ Bẹtani naava, wiri gwnụrnu Jizọsi. \v 13 Nga ọ whnụrnu isisi figi nụ hne zị ikere ke nwernu ọkwukwo bụdnu, o zne ma ọ zị nhne ọ jọowhnu n'olu a. Nga ọ vaduru a ẹhni, ọ whnụ́na nhne ọbula okwolem ọkwukwo bụdnu, kwnornu nụ ọ bụ́o ige mkpụru figi. \v 14 Ọ kanụ isisi figi wam, “Ọ zá badnụ ọbula jeeri mkpụru hi n'olu i berere.” Ele sno apna a nụrnu a. \s1 Nhne Jizọsi mernu // n'Ọro Nsọ Chiokike \r (Mat 21:12-17; Luk 19:45-48; Jọn 2:13-22) \p \v 15 Be vadu Jerusẹlem, Jizọsi bna Ọro Nsọ Chiokike panịzo ọ chịhala ele neere, nụ ele nọozu ahịa n'Ọro Nsọ Chiokike. O kpute ikpechi kpakara ele naagbanwo ịwai ruwhnu n'ẹli nụ ngadna ele neere nduru. \v 16 O kwéle badnụ ọbula vuru nhne gawhe Ọro Nsọ Chiokike. \v 17 O neezni nhne, naakaa, “Be gbarụ a n'ọkwukwo nsọ, kaa, \q1 ‘Be jookwu ọro m ọro okpukpe ke kpakara mba.’ \m Kọvu anụ mernu a ọ bụru ọbna ele buznu.” \p \v 18 Ele risi arịohna nụ ele zni iwu ele Ju nụrnu a, pio kpa be joogbu a. Kọvu nụ be tụru ogwnu o mee a nhne ọbula, kwnornu nụ nhne o znirni duru agịda ele badnụ ẹhni. \p \v 19 N'ige ogbednachi, Jizọsi whọga n'ẹli-ọhna Jerusẹlem, ya nụ ele sno apna a. \s1 Isisi figi wam kpọnwurnu \r (Mat 21:20-22) \p \v 20 Nga be neezne n'ọsisi, be whnụ isisi figi wam nụ ọ kpọnwunam dụ ẹgwnugwnu a. \v 21 Pita chenwanya, kanụ a, “Nda-aị-kwu, le isisi figi wam ị vụru ọnu kpọnwunam.” \p \v 22 Jizọsi sarụ be, “Anụ nwe ọkwnata ovu nụ Chiokike. \v 23 N'ezi me kanụ, nye ọbula ke jaakanụ rugwu ka, ‘Lizọ, dnabna osimini,’ ke nwée mkpọma lawụru, kọvu nụ o kweruru nụ nhne o kwuru jeeme, o jeemenu a kpam. \v 24 Kam kpayarụ, me naakanụ anụ, nhne ọbula anụ jọorio n'okpukpe, kweru nụ anụ nwehịalam a, ọ jọobu masị ke anụ. \v 25 Berere, nga anụ gwuzoru neekpe okpukpe, anụ gbarụnu nye ọbula nhne ọjo o mernu anụ, ma Nda anụ ke zị n'oligwe gbarụnu anụ kpakara nhne ọjo anụ. [ \v 26 Kọvu ọ bụru nụ anụ jáagbarụnu badnụ, Nda anụ ke zị n'oligwe jáagbarụnu anụ nhne ọjo anụ.”] \s1 Rikne Jizọsi \r (Mat 21:23-27; Luk 20:1-8) \p \v 27 Be va kwno berere nụ Jerusẹlem. Nga Jizọsi neeznegharị nụ rime Ọro Nsọ Chiokike, ele risi arịohna nụ ele zni iwu ele Ju nụ ele okno badnụ vakwnusiri a. \v 28 Be sịkwa a, “Rikne kịni bụ nhne i ji neeme kpakara nhne ka? Ọ bụ nyele nyernu i rikne neeme i ji neeme be?” \p \v 29 Jizọsi sarụ be, “M jaasịkwa anụ otu ajịji, anụ sa m, omekwo, m jaakanụ anụ rẹwhna rikne me ji neeme kpakara nhne ka. \v 30 Ọwu mini Jọni, o hiri n'oligwe mọbu n'aka badnụ? Anụ sa m.” \p \v 31 Be kwu a n'esilawụru be, kaa, “Ọ bụru nụ a kaa, ‘O hiri n'oligwe,’ ọ jaasịkwa aị, ‘Kịni mernu anụ kwéle a?’ \v 32 Kọvu ọ bụru nụ a kaa, ‘O hi n'aka badnụ...’ ” (Be nọotu ogwnu ele badnụ kwnornu nụ kpakara badnụ kweru nụ Jọni bụ nye ọwhnurninya n'ezi.) \v 33 Be sarụ Jizọsi, “A máa.” \p Jizọsi kanụ be, “M jáaka masịnu anụ rẹwhna rikne me ji neeme kpakara nhne ka.” \c 12 \s1 Elulu ele ẹrnu ẹkwu vaịni \r (Mat 21:33-46; Luk 20:9-19) \p \v 1 Jizọsi panịzo nookwunu be ọka n'elulu, “Otu nyerukna kparụ vaịni, ọ gba a mgbụgba gburugburu. O gwu igbodo hne be zọsna mkpụru isisi. O wuru ọro olu ele nse, o gweru ẹkwu wam yisi n'aka ele jeelekọta a, whọga zne n'ẹli berere. \v 2 Nga ige ọ ghọ mkpụru dụru, o ziznenu ele ẹrnu ẹkwu wam otu ọhi, ma ọ nahịa be agwna mkpụru hi n'ẹkwu wam. \v 3 Be nwụgwu a, pnịa nhne, zihala a n'aka etekne. \v 4 O zizne kwno ọhi berere, be lịwa nye kị risi, mee kwno a nhne iwhnerne. \v 5 O zizne kwno nye berere, be gbu nye kị, nụ agịda ele berere, be pnịa agwna nhne, gbu agwna be. \p \v 6 “Nyerukna wam nwernu otu badnụ ke gwnarnụ, bụ nnwọ ọ whnụrnu n'anya, o zizne a n'ipne-aznụ, kaa, ‘Be jọosobisinu nnwọ m.’ \p \v 7 “Kọvu nụ ele ẹrnu ẹkwu wam kwuritaru n'esilawụru be, ‘Ka bụ nye jeeri mkpe nye nwe ẹkwu ka, anụ va ma a gbu a, nhne mkpe a jọobu ke aị.’ \v 8 Be nwụgwu a gbu a, tuwhume a n'aznụ ẹkwu wam. \p \v 9 “Kịni bụ nhne nye nwe ẹkwu wam jeeme? Ọ jaava, gbumekwo ele ẹkwu wam, gweru ẹkwu wam nyewhete n'aka ele berere. \v 10 Anụ gwnụ́na nhne be gbarụ n'ọkwukwo nsọ, \q1 ‘Akaworugwu ke ele noowu ọro jụru, \q2 kịyam ghọlam risi nsụkala ọro. \q1 \v 11 Ka bụ ẹrnu Nyenwe aị, \q2 ọ bụ nhne ndu-ẹhni n'anya aị’?” \p \v 12 Be pio kpa be jọonwugwu a, kwnornu nụ be mahịaru nụ be bụ ele o kwno tnụ elulu ka. Kọvu nụ be tụru ogwnu agịda ele badnụ wam, be gharụ a lahna. \s1 Ọtu ntụ-ẹli \r (Mat 22:15-22; Luk 20:20-26) \p \v 13 Be ziznenu a agwna ele Farisi nụ ele dagwụnu Erọdu ma be nwụgwu a n'ikwu-ọnu a. \v 14 Be vaa, kanụ a, “Nye-zni-nhne, a magwụ nụ i kwu ezi ọka, ị sọ́ badnụ anya, kwnornu nụ ị lé badnụ anya nụ ruwhnu, kọvu i neezni apna Chiokike n'ezi ọka, ọ bụru ọma n'iwu a tụ ntụ nyee Siza, sọbu nụ ọ bụ́o ọma? A tụ sọbu a tụ́?” \p \v 15 Jizọsi mahịaru ruwhnu lawụru be. Ọ kanụ be, “Anụ kwno kịni naakpa m iru? Gweyanụ m otu mkpụru ịwai me ledu a anya.” \p \v 16 Be gweyanụ a, ọ sịkwa be, “Nyele nwe ruwhnu nụ rẹwhna ka?” \p Be kaa, “Siza nwe.” \p \v 17 Jizọsi kanụ be, “Anụ nyee Siza nhne ke Siza, nyee masị Chiokike nhne ke Chiokike.” \p O du kpakara be ẹhni nụ hne ọ zị. \s1 Ajịji gbasịri olizọ n'ẹnwu \r (Mat 22:23-33; Luk 20:27-40) \p \v 18 Ele Sadusi, ka bụ ele karụ nụ olizọ n'ẹnwu zá, vakwnusi Jizọsi, sịkwa a, \v 19 “Nye-zni-nhne, Mozizi gbarụ n'ọkwukwo nyee aị, kaa, ‘Ọ bụru nụ nwene rukna nyerukna nwụ, ghasa nnwerne a, kọvu nụ o nwée rụmu, nwene a rukna jọoluru nnwerne a mụhianu nwene a rukna rụmu.’ \v 20 Rụmu nne ẹsau zị, ke mbọm lụru nnwerne nwụma, nwée nnwọ, \v 21 ke ẹbo kwuru a, ọ nwụ masị, o nwée nnwọ, ke ẹto masị otu aka wam. \v 22 Ele rukna ẹsau wam nwée nnwọ, n'ipne-aznụ kpakara be nụ nwerinya wam nwụkparu. \v 23 N'olizọ n'ẹnwu, nyerinya wam ọ jọobu nnwerne nyele n'esilawụru be, kwnornu nụ be ẹsau lụru a nụ nnwerne?” \p \v 24 Jizọsi sarụ be, “Anụ gahieru apna, anụ máa nhne be gbarụ n'ọkwukwo nsọ, mọbu rikne ke Chiokike. \v 25 Kwnornu nụ nga be jeehi n'ẹnwu lizọ, be lụ́ nnwerne, be gbọ́ nzi, kọvu nụ be nụ lele ele enine izi n'oligwe. \v 26 Nụ nhne gbasịri olizọ n'ẹnwu ke ele nwụrnu ọnwu, anụ gwnụ́na n'ọkwukwo Mozizi nụ hne be gbarụ nhne gbasịri isisi matị wam neerne bẹkwnu, kpa Chiokike jiri kanụ a, ‘Mawa bụ Chiokike ke Ebereham, nụ Chiokike ke Aziki, nụ Chiokike ke Jekọpu’? \v 27 Ọ bụ́o Chiokike ke ele nwụrnu ọnwu, kọvu Chiokike ke ele zị bụdnu. Anụ naagahie apna k'agịda.” \s1 Iwu ke kakwo ibne a \r (Mat 22:34-40; Luk 10:25-28) \p \v 28 Otu nụ rime ele zni iwu ele Ju varụ, nụ hne be nẹesikwarita ẹhni be ajịji, ọ mahịaru nụ Jizọsi sakwarụ be nkarị, o sịkwa a, kaa, “Ndaa ke bụ ke mbọm nụ kpakara nhne be nyernu n'iwu?” \p \v 29 Jizọsi sarụ a, kaa, “Ke mbọm bụ ka, ‘Anụ bnote nsnị Izirẹli, Nyenwe aị Chiokike aị, Nyenwe aị bụ otu. \v 30 I jọowhnu Nyenwe aị bụ Chiokike i n'anya, hite nụ kpakara mkpọma i, hite nụ kpakara enine i, hite nụ kpakara ọriri ị, hite nụ kpakara iknernema ị.’ \v 31 Ke ẹbo bụ ka, ‘I jọowhnu nye agbatibi i n'anya lele ẹhni ị.’ Ọ zá nhne berere be nyernu n'iwu ke kakwo ka.” \p \v 32 Nye zni iwu ele Ju wam kaa, “Owe! Nye-zni-nhne, ị kalam n'ezi nụ ọ bụ otu Chiokike, nụ ọ zá nye berere, okwolem ya, \v 33 nụ ọ whnụ a n'anya hite nụ kpakara mkpọma i, hite nụ kpakara ọghohia ị, hite nụ kpakara iknernema ị, nụ ọ whnụ nye agbatibi i n'anya lele ẹhni ị, kakwo kpakara arịohna ọkporne bẹkwnu nụ arịohna berere.” \p \v 34 Nga Jizọsi whnụrnu nụ ọ sakwayarụ a lele nye nwernu akọniche k'ezi, ọ kanụ a, “Ị zị́la ikere nụ hne ẹli-eze Chiokike zị.” \p Nga ka wheru, ọ zị́ma nye berere nwernu rikne sịkwa a ajịji berere. \s1 Karaịsi bụ nnwọ nyele? \r (Mat 22:41-46; Luk 20:41-44) \p \v 35 Nga Jizọsi neezni nhne n'Ọro Nsọ Chiokike, ọ sịkwaru, “Ndaa kpa ele zni iwu ele Ju jiri naakaa nụ Karaịsi bụ Nnwọ Devidi? \v 36 Enine Nsọ hiri n'ọnu Devidi kwu ọka, kaa, \q1 ‘Nyenwe aị kannụ Nyenwe m, \q2 Dazịri ẹli n'akarikwnunga m, \q2 tem dụ nga me jaabịta ele irno i \q2 nụ mkpururu ọchi ị lawụru.’ \m \v 37 Devidi n'iwhuru a noosukwu a Nyenwe a, ndaa kpa o jeeji bụru nnwọ Devidi?” \s1 Anụ zeru ele zni iwu // ele Ju \r (Mat 23:1-36; Luk 20:45-47) \p Agịda ele badnụ wam jiri snarnịma nụrnu ikwu-ọnu a. \v 38 Kpa Jizọsi neezni nhne, ọ kaa, “Anụ zeru ele zni iwu ele Ju, ele ọ naamasị be o wo iwo awura ogologo naagagharị, ọ naamasị be ele badnụ neebekwu be ikwu n'ahịa, \v 39 nụ ọ dazị nụ risi ngadna n'ọro ọgbako ele Ju, ma nụ ngadna kakwo mma n'ọgbako iriri anụ. \v 40 Be bụ ele neeridna ọro ele rinya nzi be nwụrnu, neekpe ogologo okpukpe ma ele badnụ whnụ be. Be jaata awhnụwhnu ke kakwo.” \s1 Nkesi ke nwerinya // nzi a nwụrnu \r (Luk 21:1-4) \p \v 41 Jizọsi dazịri n'Ọro Nsọ Chiokike kete ruwhnu nụ hne be bịtaru nhne ntụ, ọ whnụrnu agịda ele badnụ hne be nọotusi ịwai nụ nhne be nọotubna ịwai. Agịda ele kwu nọotusi k'agịda. \v 42 Otu nyerinya, bụ wọmboni ke nzi a nwụrnu varụ, tụbna mkpụru ịwai matị lawụru, ke whụyaru ịwai matị. \v 43 O sukwu ele sno apna a, kanụ be, “Me kanụ anụ ezi ọka, nwerinya ka bụ wọmboni ke nzi a nwụrnu, tụsiri ịwai kakwo ke kpakara ele berere tụbnarnu hne be bị ịwai. \v 44 Kpakara be masịri aka n'agịda ẹkwnu be nwernu gwebọru tụsi, kọvu nụ ya, wọmboni wam, tụsikworu kpakara nhne o nwernu o jiri wuru.” \c 13 \s1 Be joolulu Ọro Nsọ // Chiokike \r (Mat 24:1,2; Luk 21:5,6) \p \v 1 Nga Jizọsi whụyaru n'Ọro Nsọ Chiokike, otu nụ rime ele sno apna a karụ, “Nye-zni-nhne, le kpa ọro ele ka nụ akaworugwu be jiri wu be nụ mma.” \p \v 2 Jizọsi sarụ a, “Ị whnụna kpakara ọro kwu ele ka? Otu akaworugwu jóogwuzo n'olu ibne a hna, be jaakwnadna kpakara be n'ẹli.” \s1 Mmekpẹhni nụ // ọkpakna ẹhni \r (Mat 24:3-14; Luk 21:7-19) \p \v 3 Nga ọ dazịri ẹli n'olu Rugwu Olivu ke kegwu ruwhnu n'Ọro Nsọ Chiokike, Pita nụ Jemisi, nụ Jọni, nụ Anduru, sịkwa a ichne, kaa, \v 4 “Kanụ aị nga kpakara nhne ele ka jeeme. Kịni jeegesi ige nhne ka jeemezu?” \p \v 5 Jizọsi kanụ be, “Anya dụ anụ ẹli, ọ zị nye ọbula duhie anụ. \v 6 Kwnornu nụ agịda ele badnụ jaava nụ rẹwhna m, naakaa, ‘Mawa bụ Karaịsi,’ be jooduwhu agịda ele badnụ. \v 7 Nga anụ jọonu ọgwnu nụ ọtnutnu ọgwnu, anụ tụ́ko ogwnu. Kpakara nhne ka jeebe ọsno mee, kọvu okwukwo nhne yóoduge. \v 8 Mba jeelizọ megidne mba berere, ẹli-eze jeelizọ megidne ẹli-eze berere, ẹli otne enye jaazị nụ hne zị ọdo n'ọdo, ọkwnunyo jaazị. Kpakara nhne ka jọonu lele ọpanizo igbugbu ọmumu nnwọ. \p \v 9 “Kọvu anya dụ anụ ẹli hne anụ zị. Be jeegweru anụ nyee n'aka ele ikpe zị ọdo n'ọdo, be jaapnịa anụ nhne n'ọro ọgbako ele Ju zị ọdo n'ọdo, anụ joogwuzo nụ ruwhnu ele risi nụ ele eze kwnornu nụ me, ma ọ bụru nhne akebne. \v 10 Be jeeberu ọsno kpọ okwo izi ọma nụ kpakara mba. \v 11 Nga be nwụgwuru anụ gweya anụ n'ọro ikpe, anụ béekwadia ọsno rịgbu ẹhni anụ n'ọriri nhne anụ jaakaa. Anụ kwu nhne ọbula Chiokike karụ anụ kwu ige wam, kwnornu nụ Enine Nsọ jookwunu anụ ọnu anụ. \v 12 Nwene jeegweru nwene a nyee n'aka ẹnwu, nda jeegweru nnwọ a nyemakọ. Rụmu jeelizọ megidne ele mụrnu be, mee ma be nwụ ẹnwu. \v 13 Kpakara ele badnụ joosno anụ irno kwnornu nụ me. Kọvu be jọoznohia nye ọbula ke jaaknata mkpọma, dazịgidne dụ okwukwo kpakara nhne. \s1 Awhnụwhnu ke // ele Jerusẹlem jaata \r (Mat 24:15-28; Luk 21:20-24) \p \v 14 “Nga anụ jọowhnu nhne rụru ọru ke zị nụ hne o kwésile ọ zị, nye nọogwnu nhne ka, ghọhia, ele zị nụ ẹli Judiya n'ige wam gbazne n'olu rugwu. \v 15 Nye ke zị n'olu ọro, o híednakọ, mọbu bna nụ rime ọro zne kwahala nhne zị nụ rime ọro a. \v 16 Nye zị masị n'ẹkwu, ọ láhna aznụ zne chịri iwo a. \v 17 Awhnụwhnu jaazịnu ele rinya zị rime nụ ele neechi nnwọ rẹma n'ige wam. \v 18 Anụ kpe okpukpe ọ bụ́ko n'ige okirika. \v 19 Kwnornu nụ ige wam agịda mmekpẹhni jaazị ke zị́kolele ke nga ọwa ke Chiokike kpụru panịzoru dụ kịtna, owe, ọ jáazị kwno berere. \v 20 Ọ bụru nụ Nyenwe aị méne ọbochi wam zị ichichi, ọ zá badnụ ọbula be jọoznohiali. Kọvu kwnornu nụ ele ọ họhiaru, o mernu ọbochi wam zịri ichichi. \p \v 21 “N'ige wam, ọ bụru nụ badnụ ọbula jaakanụ anụ, ‘Le, Karaịsi zị hna,’ mọbu ‘Ọ zị pịari,’ anụ kwékọ. \v 22 Karaịsi aghalaghala zị ọdo n'ọdo, nụ ele ọwhnurninya aghalaghala zị ọdo n'ọdo jọowo iwhne, neegesi nhne elekema nụ nhne ndu-ẹhni zị ọdo n'ọdo, ma be duwhu ele Chiokike họhiaru, ọ bụru nụ o jeekwe omume. \v 23 Kọvu anya dụ anụ ẹli, m bele m ọsno kakwnonu anụ kpakara nhne nga be yéemene eme. \s1 Nnwọ ke Badnụ vawa \r (Mat 24:29-31; Luk 21:25-28) \p \v 24 “N'ige wam, nga mmekpẹhni wam whemernu, \q1 ‘Ẹhnam jaagba ọchichiri, \q2 ẹnwa jéenye iwhne a, \q1 \v 25 mbọ ke oligwe jaadna, \q2 kpakara iknernema ke zị oligwe joohnio ohnio.’ \p \v 26 “N'ige wam be jọowhnu Nnwọ ke Badnụ hne ọ naava n'okne iknernema nụ igwugwu. \v 27 O jeezihala ele enine izi a be hite nụ ruwhere ẹno k'ọwa chịkota ele ke a Chiokike họhiaru, hite n'otu ọsotoma ọwa dụ n'ọsotoma berere. \s1 Mụhia nhne hite n'isisi // be kwu figi \r (Mat 24:32-35; Luk 21:29-33) \p \v 28 “Anụ muhịa nhne hite n'isisi figi. Nga nkala a zịlam pịali pịali, nooruhịa masị ọkwukwo ikne, anụ mahịa nụ nduru-mini zị ndụndu. \v 29 Kpam masị, nga anụ jọowhnu kpakara nhne ka hne be beteru neeme, anụ mahịa nụ n'ige wam zị ndụndu, n'ọnu-mgbo. \v 30 Me kanụ anụ ezi ọka, ebiri ka jéewhe rịa rịa tem kpakara nhne ka mezu. \v 31 Oligwe nụ ọwa jaagawhe, kọvu kpakara ikwu-ọnu m jáagawhe rịa rịa. \s1 Ọ zá nye magwụ // ọbochi wam \r (Mat 24:36-44) \p \v 32 “Kọvu ọ zá nye magwụ ọbochi wam mọbu ọtnu-ige wam, ele enine izi zị n'oligwe máa masị, Nnwọ wam máa masị. Okwolem Nda m kpọi bụ nye magwụ. \v 33 Anya dụ anụ ẹli, anụ se nse, kpe okpukpe, kwnornu nụ anụ máa nga ige jaava. \v 34 Ọ nụ lele hne badnụ neezne nhne, nga ọ nọowhoga n'ọro a, o nyewhete ọro a n'aka ele ọhi a, ma be legidne a anya. O nyee kwno nye ọbula nhne ọ jọornu, nyee masị nye ke zị n'ọnu-mgbo iwu o se nse. \v 35 Kam kpayarụ, anụ neese nse, kwnornu nụ anụ máa nga nyenwe ọro jaava, mọbu n'anyasnu, mọbu n'esilawụru abalị, mọbu ige ọchichi kwnarnụ ẹkwna, mọbu n'ọsisi. \v 36 Anụ se nse, ọ zị ọ va kpurugadnam, whnụ hne anụ neezni anyarna. \v 37 Nhne me naakanụ anụ bụ nhne me naakanụ kpakara badnụ, anụ se nse.” \c 14 \s1 Be gbarụ iznuznu // o gbu Jizọsi \r (Mat 25:1-5; Luk 22:1,2; Jọn 11:45-53) \p \v 1 Ọ gwnarnụ ọbochi lawụru ọ dụ Iriri Ọgawhe nụ Iriri Brẹdi Whụ́ge Ọwhu. Ele risi arịohna nụ ele zni iwu ele Ju noopio apna be jọonwugwu Jizọsi n'aghịgho, ma be gbu a. \v 2 Be karụ, “Kọvu ọ jọ́obu n'Iriri ka, ọ zị a kpasu ọhna.” \s1 Be teru Jizọsi mọno // nụ Bẹtani \r (Mat 26:6-13; Jọn 12:1-8) \p \v 3 Nga Jizọsi zị nụ Bẹtani n'ọro Saịmoni nye rịaru nchnịchna, ọ dazị neeri wiri. Otu nyerinya bnanyarnụ, nye vu mọno otute zị n'ite alabasita gburu ọnu be ji ẹknarna nadi zị snam mee. Ọ lịwama ite wam, wụsi mọno otute wam nụ risi Jizọsi. \v 4 Agwna ele zị pịi weru ẹhni k'agịda naakaa, “Kịni kpayarụ be wuwhuru mọno otute ka etekne? \v 5 Be znernu ere ya riwhu mkpụru ịwai ẹto nyee ele mboni.” Be naatamụnu nwerinya wam. \p \v 6 Jizọsi kanụ be, “Anụ gharụ a! Ndaa nhne anụ kwno neemekpa a ẹhni? Ọ rnụrnu ẹrnu ọma n'ẹhni m. \v 7 Ele mboni nụ anụ zị ige ọbula, ige ọbula anụ pioru, anụ nwernu rikne menu be nhne ọma, kọvu nụ anụ jéenwehịa m ige ọbula. \v 8 O mernu nhne o nwernu rikne o mee. Ọ beru ọsno te ẹhni m mọno, bịkwata m n'olili m. \v 9 Me kanụ anụ ezi ọka, hne nụ hne ọbula be kpọru okwo izi ọma ka nụ kpakara ọwa, be jookwuhịa nhne nwerinya ka mernu, ma ọ bụru nhne be jeeji neechenwanya a.” \s1 Judasị kweruru o re Jizọsi \r (Mat 26:14-16; Luk 22:3-6) \p \v 10 Judasị Isikarịoti, otu nụ rime nri nụ badnụ lawụru ele sno apna a, znekwnusiri ele risi arịohna, ma o gweru Jizọsi nyee n'aka be. \v 11 Nga be nụrnu a, be nwụdnarnu, be kwe o nyee a ịwai. O bete o pio oghere o jeegweru Jizọsi nyee be. \s1 Jizọsi nụ ele sno apna a // riri Iriri Ọgawhe \r (Mat 26:17-25; Luk 22:7-14,21-23; Jọn 13:21-30) \p \v 12 N'ọbochi mbọm ke Iriri Brẹdi Whụ́ge Ọwhu, nga be naakwa arịohna atnụrnu Ọgawhe, ele sno apna a sịkwa Jizọsi, “Ndaa hne ị pioru ma a mekwatanụ ị ma i ri Iriri Ọgawhe?” \p \v 13 O zihala badnụ lawụru nụ rime ele sno apna a, ọ kanụ be, “Anụ zne nụ rime Jerusẹlem, otu nyerukna vugwu idudu mini jaavakwnusi anụ, anụ sno a. \v 14 Anụ snornu a zne n'ọro ọbula ọ bnaznernu, anụ kanụ nyenwe ọro wam, ‘Nye-zni-nhne karụ, Ndaa hne ọro ele izne m zị, hne me nụ ele sno apna m jeeri Iriri Ọgawhe?’ \v 15 O jeegesi anụ otu ọnu-ọro zị rude n'ọro olu be mekwatarụ, bịkwata masị. Anụ mekwatanụ aị pịi.” \p \v 16 Ele sno apna a whọga, bna nụ Jerusẹlem whnụkpa kpakara nhne lele kpa Jizọsi karụ. Be mekwata Iriri Ọgawhe. \p \v 17 N'ogbednachi, Jizọsi nụ nri nụ badnụ lawụru ele sno apna a snornu va. \v 18 Nga be dazịri ẹli neeri wiri, Jizọsi kaa, “N'ezi me kanụ anụ, otu badnụ n'esilawụru anụ, bụ nye me nụ a neerikọ wiri, jeere m.” \p \v 19 Ọ panịzo noogbu be igbugbu n'ovu, be nẹesikwa a n'otu n'otu, “Ọ bụ mawa sa?” \p \v 20 Ọ kanụ be, “Ọ bụ otu nyenum nụ rime anụ nri nụ badnụ lawụru, nye me nụ a noosnukọta wiri n'otu agbụgba wiri. \v 21 Nnwọ ke Badnụ jaala lele kpa be gbarụ a n'ọkwukwo nsọ gbasịri a, kọvu nụ awhnụwhnu jaazịnu nyerukna wam be jeehi n'aka a re Nnwọ ke Badnụ. Ọ bụru ọma ọ bụru be mụ́na nyerukna wam.” \s1 Wiri Anyasnu Nyenwe aị \r (Mat 26:26-30; Luk 22:14-20; 1 Kọr 11:23-25) \p \v 22 Nga be zị neeri wiri, Jizọsi gweru brẹdi, tụnu Chiokike mmamma, nyawama a, nyee ele sno apna a, kaa, “Anụ gweru, ka bụ anọ-ẹhni m.” \p \v 23 O gweru okiko, tụ mmamma o nyee be, kpakara nwọrnu nụ rime a. \v 24 Ọ kanụ be, “Ka bụ ọvnarna m ke ọgba-njọ-ẹhni be nọowusi kwnornu agịda badnụ. \v 25 N'ezi me kanụ anụ, m jọ́onwoma m manya hi n'isisi vaịni whụya rịa rịa tem dụ n'ọbochi me jọonwo a ke ikne n'ẹli-eze Nda m.” \p \v 26 Nga be gwnụkparu eri, be whọga zne nụ Rugwu Olivu. \s1 Jizọsi karụ nụ Pita // jọogonahoru a \r (Mat 26:31-35; Luk 22:31-34; Jọn 13:36-38) \p \v 27 Jizọsi kanụ be, “Kpakara anụ jaagbakwo ẹso, kwnornu nụ be gbarụ a n'ọkwukwo nsọ, kaa, \q1 ‘M joogbu nye nọoznu atnụrnu, \q2 atnụrnu a jaagbakeme.’ \m \v 28 Kọvu nga me hiri n'ẹnwu lizọ, m jeebe anụ ọsno zne Galili.” \p \v 29 Pita kanụ a, “Ọ bụrubedi nụ kpakara badnụ gbakwo ẹso, kọvu m jáagba ẹso.” \p \v 30 Jizọsi kanụ a, “N'ezi me naakanụ ị, n'abalị ka, nga okne ọchichi náakwnana ẹkwna mgba lawụru, ị jọogonahoru m mgba ẹto.” \p \v 31 Kọvu o kwusiri rikne k'agịda kaa, “Ọ bụru nụ ọ zị mkpa nụ m joosno i nwụ, m jọ́ogonahoru ị rịa rịa.” Kpakara be kakwnornu kpam. \s1 Jizọsi kperu okpukpe // nụ Gẹsemani \r (Mat 26:36-46; Luk 22:39-46) \p \v 32 Be vadu nụ hne be kwu Gẹsemani, Jizọsi kanụ ele sno apna a, “Anụ dazịri hna, me kpe okpukpe.” \v 33 O kwuru Pita nụ Jemisi nụ Jọni, ọ panịzo o gbu a igbugbu nụ o wute a nụ mkpọma. \v 34 Ọ kanụ be, “O noogbu m mkpọma m igbugbu k'agịda dụ ẹnwu, anụ dazịgidne hna, se nse.” \p \v 35 O znetu nụ ruwhnu, dna kpu ruwhnu n'ẹli kpe okpukpe, ma ige awhnụwhnu ka gawheru a, ọ bụru nụ o jeekwe omume. \v 36 Ọ kaa, “Papa, Nda m, i meli nhne dum, gwemenu m okiko awhnụwhnu ka, kọvu ọ bụ́o nhne me pioru, kọvu nhne i pioru.” \p \v 37 Ọ va whnụ hne be neezni anyarna, ọ kanụ Pita, “Saịmoni, i neezni anyarna? I nwée rikne se nse otu ọtnu-ige? \v 38 Anụ se nse, kpe okpukpe, ọ zị anụ dnabna nụ rime ọrnurna. Enine ke badnụ zị bẹkwnu, kọvu nụ anọ-ẹhni zị́la rikne.” \p \v 39 O zne kwno berere kpe okpukpe, nookwu otu ọka wam. \v 40 Ọ yahna berere whnụ ele sno apna a hne be neezni anyarna kwnornu nụ anya be zị rịnya, be máa nhne be jaasa a. \p \v 41 Ọ va ke mgba ẹto, ọ kanụ be, “Anụ zị kọriri neezni anyarna, noozukwa inwe? Ọ kwna kpam, ọ dụlam, be neegweru Nnwọ ke Badnụ resi n'aka ele mmehie. \v 42 Anụ lizọ, ma a zne. Le nye neegweru m nyee zị ndụndu.” \s1 Be nwudnernu Jizọsi \r (Mat 26:47-56; Luk 22:47-53; Jọn 18:3-12) \p \v 43 Ngangam Jizọsi kpụgwu ọka wam n'ọnu, Judasị, otu nụ rime nri nụ badnụ lawụru wam ele sno apna a varụ, ya nụ agịda badnụ ele ji ama-ọgwnu nụ okpiri hite nụ hne ele risi arịohna nụ ele zni iwu ele Ju nụ ele okno badnụ zị va. \v 44 Nye reru a nyenem be nhne elekema, kaa, “Nye ọbula ke me joosnutu ọnu nye wam bụ ya, anụ nwụgwu a, duru a zne.” \p \v 45 Ngangam Judasị varụ, o znekwnusi Jizọsi, sukwu a, “Nye-zni-nhne.” O snutu a ọnu. \v 46 Be tụkwasi Jizọsi aka, nwụgwusi a rikne. \v 47 Otu n'ele gwuzogwu ndụndu mnịohiaru ama-ọgwnu a, gbu nye izi nye risi arịohna, bihala a nsnị. \p \v 48 Jizọsi kanụ be, “Anụ kpagwụ ama-ọgwnu nụ okpiri whụya ọ nwụgwu m lele m bụ m nye neemegidne iwu ẹli? \v 49 Kpakara ọbochi me nụ anụ zị n'Ọro Nsọ Chiokike hne me neezni anụ nhne, anụ nwụ́ge m, kọvu kpakara nhne ka mernu ma nhne be gbarụ n'ọkwukwo nsọ mezu.” \p \v 50 Kpakara ele sno apna Jizọsi ghasarụ a gbawhu. \p \v 51 Otu wikoro snogwu Jizọsi, nye ji iwo abọchna kpusni ẹhni a. Be nwụgwu a, \v 52 ọ sịgbasi iwo abọchna a, gbarụ ẹto gbawhu. \s1 Jizọsi gwuzo nụ ruwhnu // ele eze-ikpe \r (Mat 26:26,57-68; Luk 22:54,55,63-71; Jọn 18:13,14,19-24) \p \v 53 Be duru Jizọsi znekwnusi nye risi arịohna, kpakara ele risi arịohna nụ ele okno badnụ nụ ele zni iwu ele Ju gbakọru. \v 54 Pita snornu a nụ hne zị ikere, bna nụ rime ederezi nye risi arịohna, ọ dazịri n'esilawụru ele nse, naanya bẹkwnu. \v 55 Ele risi arịohna nụ kpakara ele eze-ikpe pioru nhne be ji gbagidne Jizọsi akebne ma be gbu a, be píohịala. \v 56 Agịda ele badnụ gbarụ akebne aghalaghala gbagidne a, kọvu nụ akebne be bụ́o otu. \p \v 57 Agwna be lizọ, gba akebne aghalaghala gbagidne a, naakaa, \v 58 “A nụrnu hne ọ karụ, ‘M jaakwnadna Ọro Nsọ Chiokike ka be jiri aka wu, n'ọbochi ẹto m joowu Ọro Nsọ berere ke be jíle aka wu.’ ” \v 59 Kọvu nụ akebne be dnákọtala. \p \v 60 Nye risi arịohna lizọru n'esilawụru be sịkwa Jizọsi, kaa, “Ọ zá nhne ị naasa? Kịni bụ akebne ka ele badnụ ka naagbagidne i?” \p \v 61 Kọvu Jizọsi kpusnirnu ọnu, ọ zá nhne ọ sarụ. Nye risi arịohna sịkwa kwno a, “Ọ bụ jịwa bụ Karaịsi, Nnwọ Chiokike be gọziri ọgozi?” \p \v 62 Jizọsi kaa, “Ọ bụ mawa, anụ jọowhnu masị Nnwọ ke Badnụ hne ọ dazị n'akarikwnunga Chiokike ke bụ Dikne, naava masị n'erumeru oligwe.” \p \v 63 Nye risi arịohna dọwama iwo a, kaa, “Ndaa nhne a kwno noopio ele akebne berere? \v 64 Anụ nụrnu okwulu wam o kwuru kwugidne Chiokike, kịni bụ echiche anụ?” \p Kpakara be marnụ a ikpe ẹnwu, kaa, “O kwesiri ọ nwụ ẹnwu.” \p \v 65 Agwna be panịzo ọ gbụsi a ọnu-mini, nụ o knesni a ruwhnu, nọogbo a aka, naakanụ a, “Whnụnu aị ọwhnurninya.” Ele nse dọnawhuru be Jizọsi, nọogbo aka. \s1 Pita gọnahoru Jizọsi \r (Mat 26:69-75; Luk 22:56-62; Luk 18:15-18,25-27) \p \v 66 Nga Pita zị nụ ederezi, otu nnwọ oknornokno ele neeznenu nye risi arịohna izi varụ. \v 67 Nga ọ whnụrnu Pita naanya bẹkwnu, o le a anya, kaa, “Jị n'iwhuru i nụ Jizọsi nye Nazarẹti zị.” \p \v 68 Kọvu ọ gọru kaa, “M máam, m ghọ́hiala m nhne ị naakaa.” Ọ whọga zne n'ọnu-mgbo, okne ọchichi kwna ẹkwna. \p \v 69 Woknornokno wam whnụ a, ọ naakanụ kwno ele gwuzo ndụndu, “Nwerukna ka bụ otu nụ rime be.” \v 70 Pita gọ kwno berere. \p Nga ige matị whemernu ele gwuzo ndụndu kanụ Pita berere, “N'ezi, ị bụ otu nụ rime be, kwnornu nụ ị bụ nye Galili.” \p \v 71 Ọ panịzo nọogo ngụgo, nọodu risi, naakaa, “M máam nyerukna ka anụ nookwu ọka a.” \p \v 72 Ngangam, okne ọchichi kwnarnụ ẹkwna ke mgba lawụru. Pita chenwanya ikwu-ọnu wam Jizọsi kwunnu a, “Nga okne ọchichi yáakwnana ẹkwna mgba lawụru, ị jọogonahoru m mgba ẹto.” Nga o chenwanyarnụ a, ọ kwna ẹkwna. \c 15 \s1 Jizọsi gwuzo nụ // ruwhnu Paịleti \r (Mat 27:1,2,11-14; Luk 23:1-5; Jọn 18:28-38) \p \v 1 N'ọnu ọsisi, ele risi arịohna nụ ele okno badnụ nụ ele zni iwu ele Ju nụ kpakara ele eze-ikpe gbarụ iznuznu, be kne Jizọsi eriri, duru a zne, gweru a nyewhete n'aka Paịleti. \v 2 Paịleti sịkwa a, “Ị bụ eze ele Ju?” \p Jizọsi sarụ a, “Owe! Jị n'iwhuru i karụ kpam.” \p \v 3 Ele risi arịohna noobno a agịda nhne. \v 4 Paịleti sịkwa kwno a berere, “Ọ zá nhne i naasa? Le agịda nhne be noobno i.” \p \v 5 Kọvu Jizọsi sála nhne ọbula. Ka duru Paịleti ẹhni. \s1 Be marnụ Jizọsi ikpe ẹnwu \r (Mat 27:15-26; Luk 23:13-25; Jọn 18:39---19:16) \p \v 6 N'Iriri Ọgawhe ọbula Paịleti nẹesigbasinu be otu nye ikelu, nye be rịoru a. \v 7 Otu nye zị n'ikelu be nookwu Barabasị nye zị n'ikelu ya nụ ele lizọru lụsi ele risi ọchichi ọgwnu. O gburu badnụ n'ọgwnu wam. \v 8 Agịda ele badnụ wam panịzo nọorio Paịleti ma o menu be lele kpa o ji neemenu be. \v 9 Paịleti sịkwaru be, “Anụ pioru me sịgbasinu anụ eze ele Ju?” \v 10 Ọ mahịari nụ ele risi arịohna kwuyannụ a Jizọsi kwnornu ọwho-anya. \p \v 11 Kọvu ele risi arịohna sigidnernu igbudu ele badnụ wam be kaa ọ sịgbasinu be Barabasị, ọ bụ́o Jizọsi. \v 12 Paịleti sịkwaru berere, “Ọ bụ kịni nhne anụ pioru me mee nye wam anụ nookwu eze ele Ju?” \p \v 13 Be siwama okokoba berere, “Kpọgidne a n'ọgba.” \p \v 14 Paịleti sịkwa be, “Kịni mernu? Kịni bụ nhne ọjo ke o mernu?” \p Be siwama okokoba ke kakwo, “Kpọgidne a n'ọgba.” \p \v 15 Kpa Paịleti pioru o mee nhne jaamasị agịda ele badnụ wam, ọ sịgbasinu be Barabasị. Nga ọ pnịakworu Jizọsi nhne, o gweru a nyewhete be ma be kpọgidne a n'ọgba. \s1 Ele ọgwnu kparịri Jizọsi \r (Mat 27:27-31; Jọn 19:2,3) \p \v 16 Ele ọgwnu duru Jizọsi bna n'ọbna nye ọchichi. Be sukwukọta kpakara odobiri ele ọgwnu. \v 17 Be wosi a iwo naachna odno odno, be kpa okpu igwnu, kpusi a nụ risi. \v 18 Be panịzo neebekwu a, naakaa, “A bekwulem jị, Eze ele Ju.” \v 19 Be gweru isisi nẹeli a nụ risi, nọogbu a ọnu-mini, gbu mpnerne ọchi n'ẹli, kpọnu a risi ẹli. \v 20 Nga be mekworu a nhne rụmu, be tụma a iwo odno odno wam, wosi a kpakara iwo a. Be duru a zne ma be kpọgidne a n'ọgba. \s1 Be kpọgidnernu Jizọsi // n'ọgba \r (Mat 27:32-44; Luk 23:26-43; Jọn 19:17-27) \p \v 21 Be sigidne otu nye neewhe ewhe, kanụ a, o vuru ọgba a. Nye ka bụ Saịmoni nye Sirini, nda Alẹkizanda nụ Rufọsi, hne o hi n'aznụ mba naabnanya Jerusẹlem. \v 22 Be duru Jizọsi zne nụ hne be kwu Gọlugota, ke bụ “Hne Okpokoro Risi.” \v 23 Be nyega a manya be gwarụ maa, kọvu nụ ọ nwọ́na a. \v 24 Be kpọgidne a n'ọgba, ele ọgwnu ke iwo a n'esilawụru be nga be vukworu ọgbanuchi ke gesiri ke nye ọbula jeegwe. \v 25 Ọ bụ nụ ọtnu-ige tolu\f + \fr 15:25 \fq ọtnu-ige tolu: \ft ọkwukwo ke mbọm kwuru \fq ige awa ke ẹto\f* n'ọsisi nga be kpọgidnernu a n'ọgba. \v 26 Be gbahịaru nhne be bnornu a, “Eze ele Ju.” \v 27 Be kpọgidnernu ya nụ ele rukna lawụru nooznu buznu n'olu ọgba, otu badnụ n'akarikwnunga a, nye ke berere n'akarita a. [ \v 28 Nhne be gbarụ n'ọkwukwo nsọ mezuru ke karụ, “Be gwnụkotaru ya n'ele arụru-ẹli.”] \p \v 29 Ele naagawhe naakaja a, neewhnuwhne risi be, naakaa, “Ngwanụ! Jị nye jaakwnadna Ọro Nsọ Chiokike, wu kwno a n'ọbochi ẹto. \v 30 Znọhia ẹhni i, hi n'olu ọgba hiedna.” \p \v 31 Ọ bụ masị kpa ele risi arịohna nụ ele zni iwu ele Ju naakparị a n'esilawụru be, naakaa, “Ọ znọhiaru ele berere, o nwée rikne znọhia ẹhni a. \v 32 Karaịsi eze Izirẹli, hi n'olu ọgba hiedna kịtna, ma a whnụ, kweru masị.” \p Ele be kpọgidnernu be nụ Jizọsi n'olu ọgba zị masị naakparị a. \s1 Ẹnwu Jizọsi \r (Mat 27:45-56; Luk 23:44-49; Jọn 19:28-30) \p \v 33 Hite n'esilawụru iwhnehnie,\f + \fr 15:33 \fq n'esilawụru iwhnehnie: \ft ọkwukwo ke mbọm kwuru \fq ige awa isunu\f* ọchichiri gbasnirni kpakara ẹli wam dụ n'ọtnu-ige ke ẹto.\f + \fr 15:33 \fq ọtnu-ige ke ẹto: \ft ọkwukwo ke mbọm kwuru \fq ige awa tolu\f* \v 34 N'ọtnu-ige ke ẹto, Jizọsi jiri okne nkọli siwama, “Ẹloi, Ẹloi lama sabatanị,” ke bụ, “Chiokike m, Chiokike m, kịni mernu i ghasarụ m?” \p \v 35 Agwna ele gwuzogwu ndụndu, nga be nụrnu a, be naakaa, “Bno nsnị, o noosukwu Ẹlaija.” \v 36 Otu nyenum gbarụ ẹso, gweru manya gbarụ ọka rusi spọnji ke zị n'isisi nụ rime a, nyee Jizọsi ma ọ nwọ, kaa, “Gharụ a, a lesi ma Ẹlaija jaava o gwedna a n'ọgba.” \p \v 37 Jizọsi gweru okne nkọli si okokoba, nwebime inwe. \p \v 38 Ikpe obnosni ke Ọro Nsọ Chiokike gbawarụ ẹbo hite n'olu dụ ẹli. \v 39 Nga nye risi ọgwnu nẹechi otu riwhu ele ọgwnu gwuzo ndụndu kela ruwhnu hne ọ zị, whnụrnu kpa o jiri kna inwe, ọ kaa, “N'ezi, nyerukna ka bụri Nnwọ Chiokike.” \p \v 40 Ele rinya zị ikere neelekiri nhne neeme, agwna be bụ Meri Magịdalini, nụ Meri nne Jemisi ke matị nụ Josis, nụ Salomi. \v 41 Ele ka snornu Jizọsi nga ọ zị nụ Galili, ele neeznenu a izi. Nụ agịda ele rinya berere ele snornu a va Jerusẹlem. \s1 Be liri Jizọsi \r (Mat 27:57-61; Luk 23:50-56; Jọn 19:38-42) \p \v 42 Nga ọ dụru ogbednachi, hne ọ bụ ọbochi ojiknernu, ke bụ ọbochi begwu Ọbochi Ozukwa Inwe ọsno, \v 43 Josefu nye Arimatiya varụ, nye bụ otu nụ ele ikpe, bụ masị nye be nọosobisinu, nye neese ẹli-eze Chiokike, nwerukna ka ji anya rikne znekwnusi Paịleti rịo a iznu Jizọsi. \v 44 Ọ gbagwojiri Paịleti anya nụ Jizọsi nwụnam. O sukwu nye risi ọgwnu wam sịkwa a ma ọ nwụna. \v 45 Nga ọ mahịaru n'ọnu nye risi ọgwnu wam nụ Jizọsi nwụnam, o kweru be vute Josefu iznu a. \v 46 Josefu zụya ikpe marnụ mma, nga o vudnarnu iznu a, ọ whụ a n'ikpe marnụ mma wam, vubna a nụ rime ilili ke be gwuhịaru nụ rime rugwu. O gweru otu rugwu kpusni ọnu ilili wam. \v 47 Meri Magịdalini, nụ Meri nne Josis whnụrnu hne o liri a. \c 16 \s1 Jizọsi lizọru n'ẹnwu \r (Mat 28:1-8; Luk 24:1-12; Jọn 20:1-10) \p \v 1 Nga Ọbochi Ozukwa Inwe wheru, Meri Magịdalini nụ Meri nne Jemisi, nụ Salomi, zụyaru mọno neesni ẹknarna ọma zị ọdo n'ọdo ma be zne te iznu Jizọsi mọno. \v 2 N'ọnu ọsisi n'ọbochi mbọm n'ikwezu, be znernu n'ilili a nga ẹhnam warụ. \v 3 Be nookwurita n'ẹhni be, “Nyele jookpumenu aị rugwu wam n'ọnu ilili?” \v 4 Nga be lelizọru anya be whnụrnu nụ be vumenem rugwu wam. Ọ zị rịnya k'agịda. \v 5 Be bna rime ilili whnụ wikoro dazịgwu n'akarikwnunga, o wogwu awura abọchna, ogwnu tụru be. \p \v 6 Ọ kanụ be, “Ogwnu tụ́ko anụ. Anụ noopio Jizọsi nye Nazarẹti, nye be kpọgidnernu n'ọgba. O lizọlam, ọ zị́la hna. Le hne be bịtaru a. \v 7 Kọvu anụ la, kanụ ele sno apna a nụ Pita, ‘O belem anụ ọsno neezne Galili, anụ jọowhnu a pịi, lele kpa ọ kannụ anụ.’ ” \p \v 8 Be whọga, hi n'ilili wam gbahala, ẹhni naama be ririri nụ ọgbagwoji anya jigwu be, ọ zá nye be kannụ nhne ọbula, kwnornu nụ ogwnu nọotu be. \s1 Jizọsi mernu Meri Magịdalini // whnụ a anya \r (Mat 28:9,10; Jọn 20:11-18) \p [ \v 9 Nga Jizọsi hiri n'ẹnwu lizọ n'ọnu ọsisi n'ọbochi mbọm n'ikwezu, o beru ọsno gesi ẹhni a Meri Magịdalini, nye ọ chịhalaru rẹnwu ọjo ẹsau nụ rime a. \v 10 O zne kanụ ele nụ Jizọsi dazịgwu nụ mbọm hne be zị naagba mkpe, naakwna ẹkwna. \v 11 Nga be nụrnu nụ Jizọsi zị bụdnu, nụ ya n'iwhuru a whnụrnu a, be kwéle. \v 12 Nga ka wheru, Jizọsi mernu badnụ lawụru whnụ a n'ọzizi berere nga be neezne aznụ mba. \v 13 Be lahna zne kanụ ele gwnarnụ, be kwéle nhne be kwuru masị. \v 14 Omekwo, Jizọsi whụya iwhne hne nri nụ otu badnụ wam ele sno apna a zị neeri wiri. Ọ bnanụ be mbna kwnornu n'ókwe ekwe be nụ mkpọma osi rikne be, ke mernu be kwéle ikwu-ọnu ele whnụrnu a nga o hiri n'ẹnwu lizọ. \v 15 Ọ kanụ be, “Anụ zne nụ kpakara ọwa kpọnu kpakara badnụ okwo izi ọma. \v 16 Nye kweruru, be wụ a mini, bụ nye be jọoznohia a, nye ke kwéle, be jaama a ikpe. \v 17 Nhne elekema ele ka joosno ele kweru, be jaachịhala rẹnwu ọjo nụ rẹwhna m, be jookwu ọka nụ riro ikne zị ọdo n'ọdo. \v 18 Be jaachị agwọ n'aka, ọ bụru nụ be nwọ nhne ọbula ke jaakpaya ẹnwu, ọ zá nhne o jeeme be, be jọotukwasi ele nrịria aka, mee ẹhni bụru be ọma.” \s1 Jizọsi larụ n'oligwe \r (Luk 24:50-53; Ẹrnu 1:9-11) \p \v 19 Nga Nyenwe aị Jizọsi kwukwonnu be ọka, be gwelizọ a la n'oligwe, ọ dazịri ẹli n'akarikwnunga Chiokike. \v 20 Ele sno apna a whọgaru nọokpo okwo izi ọma hne ọbula, Nyenwe aị noosno be, nọornu ẹrnu, neegesi nụ ikwu-ọnu Chiokike bụ ezi ọka, hite n'ẹrnu ndu-ẹhni zị ọdo n'ọdo ke be nọornu.]