\id LUK - Ikwerre \h Lukwu \toc1 Izi ọma lele kpa Lukwu gbarụ a n'ọkwukwo \toc2 Lukwu \toc3 Luk \mt2 Izi ọma lele kpa \mt1 Lukwu \mt2 gbarụ a n'ọkwukwo \imt1 Nhne gbasịri ọkwukwo ka \im \bk Izi ọma lele kpa Lukwu gbarụ a n'ọkwukwo\bk* neegesi Jizọsi lele Nye Ọznohia Izirẹli nụ Nye Ọznohia ke kpakara ele badnụ zị n'ọwa. Lukwu gbarụ nụ Enine Nyenwe aị sukwuru Jizọsi ma o zni “ele mboni izi ọma.” Lukwu nye dibịa snornu ele sno apna Jizọsi n'izi ọma be znirni, ma Pọlu nye izi Jizọsi. Ọ sịkwahiaru nhne n'ọnu ele whnụrnu Jizọsi nga ọ zị n'ọwa. Ka mernu o nwernu ọnu rikne ọ gbanụ Tiofilọsi ọkwukwo. Lukwu kwuru nhne gbasịri bụdnu Jizọsi, hite n'ọmumu a, ige ọ bụ wikoro, ẹrnu a, ẹnwu a, olizọ n'ẹnwu tem dụ nga Jizọsi larụ oligwe. \iot Nhne zị n'ọkwukwo ka \io1 Ọmumu Jizọsi nụ wikoro a \ior (1:1---2:52) \ior* \io1 Ọwuwu mini Jizọsi nụ ọrnurna a \ior (3:1---4:13) \ior* \io1 Ẹrnu Jizọsi nụ rime Galili \ior (4:14---9:50) \ior* \io1 Ẹrnu Jizọsi nụ apna nga o neezne Jerusẹlem \ior (9:51---19:27) \ior* \io1 Ẹrnu Jizọsi nụ rime Jerusẹlem \ior (19:28---20:47) \ior* \io1 Ọka Jizọsi kwuru gbasịri nhne ke jeeme nụ ruwhnu \ior (21:1-38) \ior* \io1 Ẹnwu Jizọsi nụ olizọ n'ẹnwu a \ior (22:1---24:53) \ior* \ili \it Nye gbarụ ọkwukwo ka:\it* Lukwu nye dibịa \ili \it Risi nhne o kwno gba a:\it* O gesi ọtnutnu zuru ozu gbasịri bụdnu nụ ẹrnu Jizọsi Karaịsi, obirizi a n'ẹhni ele be neemegbu, nụ ọznohia ke ele bụ́o ele Ju. \c 1 \p \v 1 Tiofilọsi, agịda ele badnụ yisiri aka be n'ọgba ọkwukwo gbasịri nhne be mernu n'esilawụru aị, \v 2 lele kpa be nyernu aị n'aka a bịta. Ele nyernu aị bụ ele hiri n'ọpanizo gweru anya be whnụ be, bụru ele izi ikwu-ọnu Chiokike. \v 3 Ọ bụru ọma hne me snornu kpakara nhne nkarị hite nụ mbọm, me gbanụ ị ọkwukwo nụ ekere nụ ekere, Tiofilọsi zị igwugwu, \v 4 mee ma ị mahịa nụ kpakara nhne be jiri ikwu-ọnu ọnu zni ị bụ nhne kwesiri ọkwnata mkpọma. \s1 Ọmumu Jọni Nye Wụ Mini \p \v 5 N'ige Erọdu bụ eze Judiya, otu nye ọkwa arịohna zị, be kwu Zakaraya, ke hi n'ọro Abija, nnwerne a bụ Ẹlizabeti nye hi n'ẹbnurnu Erọni. \v 6 Be lawụru bụ ele ọma nụ ruwhnu Chiokike, be naabịta kpakara nhne Nyenwe aị nyernu n'iwu, be nwée ọru. \v 7 Kọvu nụ be nwée nnwọ, kwnornu nụ Ẹlizabeti bụ nyerinya rẹkpa nnwọ a mesnirni emesni. Be lawụru menem okno badnụ. \p \v 8 Otu ọbochi, ige ele otu Zakaraya nọornu ẹrnu, Zakaraya zị nọornu ẹrnu nye arịohna nụ ruwhnu Chiokike, \v 9 lele kpa ẹrnu arịohna jiri zị, ọ dnabnarnụ nụ ọ bụ ya jọokporne isensi n'Ọro Nsọ Nyenwe aị. \v 10 Kpakara ele Ju neekpe okpukpe n'ederezi ige ọ nọokporne isensi. \p \v 11 Enine izi Nyenwe aị mernu Zakaraya whnụ a anya hne o gwuzo n'akarikwnunga ojo arịohna hne be nọokporne isensi. \v 12 Nga Zakaraya whnụrnu a, mkpọma larụ a mini, ogwnu tụmako a. \v 13 Enine izi wam kanụ a, “Ogwnu tụ́ko ị, Zakaraya, Chiokike nụna m okpukpe i. Ẹlizabeti nnwerne i jọomunu ị nnwọ rukna, ị jookwu rẹwhna a Jọni. \v 14 Ị jọonwudna, mkpọma jọoso masị ị n'ọnu, agịda ele badnụ jeenwe snarnịma kwnornu ọmumu a. \v 15 Ọ jọobu nye kwu n'anya Nyenwe aị. Ọ jọ́onwo manya mọbu nhne ọbula ke bna n'anya rịa rịa. Enine Nsọ Chiokike jeejihịa nụ rime a, hite nụ rime rụwho nne a. \v 16 O jeeme agịda ele Izirẹli hiehnakwnusi Nyenwe aị Chiokike be. \v 17 O jeezne nụ ruwhnu Nyenwe aị n'enine nụ rikne Ẹlaija. O jeeme ele nda tụhnasna mkpọma hne rụmu be zị, ma ele zá noobno nsnị bna n'apna akọniche ele ọma, o jiknernu Nyenwe aị ele kwesiri a.” \p \v 18 Zakaraya sịkwa enine izi wam, “Ndaa nhne me jeeji mahịa ka? Le, me nụ nnwerne m menem okno badnụ k'agịda.” \p \v 19 Enine izi wam sarụ a, “Mawa bụ Geburẹli, nye noogwuzo nụ ruwhnu Chiokike. Chiokike ziyaru m me kanụ ị ọka ka nụ o zni i izi ọma ka. \v 20 Le, ị jaadna mgbu, i jéenwe rikne kwu ọka tem dụ ọbochi kpakara nhne ka jeeme, kwnornu nụ i kwéle ikwu-ọnu m ke jeemezu n'ige a.” \p \v 21 Ele badnụ wam zị neese Zakaraya n'ederezi, be naarị nhne kpayarụ o gburu ọkwnu n'Ọro Nsọ Chiokike. \v 22 Nga ọ whụyaru, o nwée rikne o kwunu be ọka. Be mahịa nụ ọ whnụrnu ọwhnurninya n'Ọro Nsọ Chiokike, o neewhenu be aka, kọvu o nwée rikne kwunu be ọka. \p \v 23 Nga ige ẹrnu a zuru n'Ọro Nsọ Chiokike, Zakaraya lahna ọro a. \v 24 Nga nhne ka mekworu, Ẹlizabeti nnwerne a tụru rime, o tugwa ẹhni a ẹnwa isne nụ rime ọro. \v 25 Ọ kaa, “Ka bụ nhne Nyenwe aị mennu m, o gesilem ruwhnu ọma a, ma o kwnosnama iwhnerne m n'esilawụru ele badnụ.” \s1 Be kwuru ọka gbasịri // ọmumu Jizọsi \p \v 26 N'ẹnwa isunu a,\f + \fr 1:26 \ft Ka bụ kpa Ẹlizabeti tụru rime.\f* Chiokike ziznernu enine izi Geburẹli zne n'ẹli Nazarẹti ke zị nụ Galili, \v 27 znekwnusi otu nnwọ oknornokno máa nyerukna be kwu Meri, nye Josefu ke hi n'ẹbnurnu Devidi kweru ọ lụ. \v 28 Enine izi wam zne hne ọ zị, kaa, “M bekwulem o, jị nye Nyenwe aị dagwụnu, ị bụ nye ọwa ọma.” \p \v 29 Mkpọma larụ Meri mini nga ọ nụrnu ikwu-ọnu a, ọ naagbadi nụ mkpọma a ọkpa ibekwu ke nụ kpa. \v 30 Kọvu enine izi wam kanụ a, “Meri, ogwnu tụ́ko ị, Chiokike menu i oru k'agịda. \v 31 Ị jọotu rime, mụhia nnwọ rukna, ị jookwu a Jizọsi. \v 32 Ọ jọobu nye kwu, be jookwu a Nnwọ Nye Kakwo Nhne Dum Olu. Nyenwe aị Chiokike jeenye a ngadna eze nda a, Devidi. \v 33 Ọ jaachị ọro Jekọpu tim tọm, ẹli-eze a jóokwo okwo.” \p \v 34 Meri sarụ enine izi wam, “Ndaa kpa be jeeme nhne ka, hne me máa nyerukna?” \p \v 35 Enine izi wam sarụ a, “Enine Nsọ jaadnakwasị ị, iknernema ke Nye Kakwo Nhne Dum Olu jookpusni i. Be jookwu nnwọ wam zị nsọ ke ị jọomu Nnwọ Chiokike. \v 36 Le, Ẹlizabeti nwene i rinya zị rime ọmumu n'okno badnụ a, ọ bụ nye be nookwu nnwerne nwée nnwọ, ka bụ ẹnwa isunu a. \v 37 Ọ zá nhne nyịrni Chiokike.” \p \v 38 Meri sarụ, “Le, m bụ m nnwọ izi ke Nyenwe aị, o menu m lele kpa i kwuru.” Enine izi wam gharụ a la. \s1 Meri znernu o lekasi // Ẹlizabeti \p \v 39 Ige wam, Meri jiknernu wara wara zne n'otu ẹli rugwu ke zị nụ Judiya. \v 40 Ọ bna n'ọro Zakaraya bekwusi Ẹlizabeti. \v 41 Nga Ẹlizabeti nụrnu ibekwu Meri, nnwọ zị a nụ rụwho wụlizoru olu. Enine Nsọ jipịyaru Ẹlizabeti. \v 42 O gweru okne nkọli kwu ọka kaa, “Ị bụ nye ọwa ọma n'esilawụru ele rinya, nnwọ ke i jọomu bụ masị nye ọwa ọma. \v 43 M bụ m nye ruwhnu ọma nụ nne ke Nyenwe m jaava lekasi m. \v 44 Kwnornu nụ kpa me nụrnu ibekwu i, nnwọ zị m nụ rụwho wụlizoru olu nụ snarnịma. \v 45 Ị bụ nye ọwa ọma kwnornu nụ i kweru nhne Nyenwe aị kwuru nụ o jeemezu a.” \s1 Meri gwnụrnu eri ọjija \p \v 46 Meri kaa, \q1 “Mkpọma m ja Nyenwe aị, \q2 \v 47 ovu m nọonwudna ọnwudna kwnornu nụ Chiokike Nye Ọznohia m, \q1 \v 48 kwnornu nụ o chenwanyarnụ \q2 nnwọ izi a ovu hieru ẹli. \q1 Hite nụ kịtna kpakara ele ebiri jookwu m nye ọwa ọma, \q2 \v 49 kwnornu nụ Chiokike Nye bụ Dikne mennu m nhne hna ezi, \q2 rẹwhna a zị nsọ. \q1 \v 50 Chiokike nọodonu ele nọotu ogwnu a obirizi, \q2 hite n'otu ebiri dụ ebiri berere. \q1 \v 51 O ji aka dikne a mee nhne hna ezi, \q2 ọ chịsaru kpakara ele oknomokno nụ kpakara mmụma be. \q1 \v 52 O gwednarnụ ele eze nụ ngadna eze be, \q2 o gwelizọru ele ovu hieru ẹli. \q1 \v 53 O nyejilem ele wiri nọogwnu rụwho, \q2 kọvu ọ gbatarụ ele eze aka. \q1 \v 54 O yinu nye izi a Izirẹli aka, \q2 ọ chenwanyarnụ ọ dọnu a obirizi, \q1 \v 55 ke o kweru Ebereham nụ ẹbnurnu a mkwna tim tọm, \q2 lele kpa ọ kanụ ele nda aị.” \p \v 56 Meri dazịri n'ọro Ẹlizabeti ẹnwa ẹto, lahna ọro a. \s1 Ọmumu Jọni Nye Wụ Mini \p \v 57 Ige ọmumu nnwọ Ẹlizabeti dụru, ọ mụhia nnwọ rukna. \v 58 Ele agbatibi\f + \fr 1:58 \fq agbatibi: \ft ele ya nụ a wuta ndụndu\f* a nụ rụmu nwene a nụrnu nụ Nyenwe aị dọnnu a obirizi k'agịda, be snornu a nwụdna. \p \v 59 Ọ dụ n'ọbochi ẹsato, be varụ ọ kpa nnwọ wam nka. Be noopio ọ jịta a rẹwhna Zakaraya ma ọ bụru ogbo nda a, \v 60 kọvu nne a karụ, “Ọ́za, rẹwhna a bụ Jọni.” \p \v 61 Be kanụ a, “Ọ zá nye naaza rẹwhna ka n'esilawụru ele ke i.” \p \v 62 Be whenu nda a aka, jịkwa a rẹwhna be jookwu nnwọ wam. \v 63 Ọ kaa be nyee a nhne ọgba ọkwukwo, ọ gbagwojuru be anya nga ọ gbasịri, “Rẹwhna a bụ Jọni.” \v 64 Ngangam, ọnu a kpumernu, riro a tọma, o bete nookwu ọka, naaznarnị Chiokike. \v 65 Ogwnu tụru kpakara ele agbatibi be, be wheke ọtnutnu ka kpakara ẹli rugwu Judiya. \v 66 Nye ọbula ke nụrnu a zị nẹechenwu, be nẹesikwa, “Ọkpa badnụ kịni bụ nhne nnwọ ka jọobu?” Kwnornu nụ be whnụrnu nụ aka Nyenwe aị zị n'ẹhni a. \s1 Zakaraya gwnụrnu // eri ọjija \p \v 67 Enine Nsọ jipịyaru Zakaraya nda Jọni, ọ whnụ ọwhnurninya, kaa, \q1 \v 68 “Ọjija zịnu Nyenwe aị, Chiokike ke Izirẹli, \q2 kwnornu nụ o lekasiri ma ọ gbahịa ele ke a. \q1 \v 69 O gweyarụ nye dikne jọoznohia aị \q2 hite n'ọro nnwọ izi a Devidi, \q1 \v 70 lele kpa o kwuru hite n'ọnu ele ọwhnurninya a zị nsọ agịda ige wheru ewhe. \q2 \v 71 Ọ jọoznohia aị hite n'aka kpakara ele sno aị irno. \q1 \v 72 Ọ dọnnu ele nda aị obirizi, \q2 o chenwanyarnụ ọgba-njọ-ẹhni nsọ a. \q1 \v 73 O kwesiri Ebereham nda aị mkwna rikne, \q1 \v 74 ọ dọhia aị n'aka ele irno aị, \q2 ma a kpenu aị n'énwe ogwnu, \q1 \v 75 ma a zịri nsọ nụ ele mee mma nụ ruwhnu a kpakara bụdnu aị. \q1 \v 76 Jị, nnwọ m matị, be jookwu i nye ọwhnurninya ke Nye Kakwo Nhne Dum Olu, \q2 kwnornu nụ i jeezne nụ ruwhnu Nyenwe aị neemekwatanu a apna. \q1 \v 77 I jeeme ele ke a mahịa ọznohia, \q2 hite n'ọgbarunu be mmehie be. \q1 \v 78 Hite n'obirizi nụ ovu ọma ke Chiokike aị, \q2 o jeeme ẹhnam nọomukwasi aị hite n'oligwe, \q1 \v 79 iwhne jọomukwasi ele zị n'ọchichiri \q2 nụ ele zị n'oyinyo ke ẹnwu, \q2 noodumakọ ọchi aị n'apna udno.” \p \v 80 Nnwọ wam nooso oso, gbasị rikne nụ enine, o wu n'ẹli-ịkpa tem dụ nga be gesiri a ele Izirẹli. \c 2 \s1 Ọmumu Jizọsi \r (Mat 1:18-25) \p \v 1 N'ige wam, eze Siza Ọgositosi yiri iwu be gbasị rẹwhna kpakara ele wu n'ẹli ele Rom nẹechi n'ọkwukwo. \v 2 (Ka bụ ọgba rẹwhna n'ọkwukwo ke mbọm nga Kwirinọsi bụ nye nẹechi Siriya.) \v 3 Nye ọbula la n'ẹli a zne gba rẹwhna n'ọkwukwo. \p \v 4 Josefu hiri n'ẹli Nazarẹti ke zị nụ Galili zne Bẹtilehem nụ Judiya, ẹli be mụrnu Devidi, kwnornu nụ o hi n'ẹbnurnu ọro Devidi. \v 5 O znernu ma be gbasị rẹwhna ya nụ Meri n'ọkwukwo, bụ nwerinya o kweru nụ ọ jọolu, nye zị rime ọmumu. \v 6 Nga be zị nụ Bẹtilehem, ige Meri jọomu nnwọ dụru. \v 7 Ọ mụhia ọziri nnwọ rukna a, ọ whụ a n'ikpe nute a nụ rime nhne be bịganu anọhia wiri, kwnornu nụ ọ zá ọro zịnu be n'ọro ele izne. \s1 Ele nọoznu atnụrnu // nụ ele enine izi \p \v 8 Ele nọoznu atnụrnu zị n'ẹli wam nụ rime ọhia neese atnụrnu be n'abalị. \v 9 Enine izi Nyenwe aị mernu be whnụ a anya, igwugwu Nyenwe aị mụkwasiri be, ogwnu tụru be k'agịda. \v 10 Kọvu enine izi wam kanụ be, “Ogwnu tụ́ko anụ. Anụ bno nsnị, m gweyanụ m anụ izi ọma ke snarnịma ke jaazịnu kpakara ele badnụ. \v 11 Tnawa, n'ẹli Devidi be mụnnu anụ Nye Ọznohia, Karaịsi Nyenwe aị.\f + \fr 2:11 \fk Karaịsi: \ft Karaịsi bụ Nye Ọznohia wam Chiokike kweru mkwna o ziya.\f* \v 12 Ka bụ nhne anụ jeeji mahịa a, anụ jọowhnu nnwọ ikne be whụru n'ikpe nute nụ rime nhne be bịganu anọhia wiri.” \p \v 13 Ngangam, agịda ele enine izi whụyaru snornu enine izi wam naaznarnị Chiokike, naakaa, \q1 \v 14 “Ọson'anya dum bụru ke Chiokike nụ hne kakwo n'olu, \q2 udno zịri n'ọwa n'esilawụru ele nhne be naamasị a.” \p \v 15 Nga ele enine izi wam lahnarnụ oligwe, ele nọoznu atnụrnu wam kanụ ẹhni be, “Anụ va ma a zne Bẹtilehem whnụ nhne mernu ke Nyenwe aị kannụ aị.” \p \v 16 Be gweru ẹso gweru izne zne whnụ Meri nụ Josefu, nụ nnwọ ikne wam be nuteru nụ rime nhne be bịganu anọhia wiri. \v 17 Nga be whnụrnu a, be tnụsa nhne enine izi kwuru gbasịri nnwọ ikne ka. \v 18 O duru kpakara ele nụrnu nhne ele nọoznu atnụrnu wam kwuru ẹhni. \v 19 Kọvu Meri bịtaru kpakara nhne ka nụ mkpọma a, nẹechinwu a. \v 20 Ele nọoznu atnụrnu wam lahnarnụ, nọogwnu eri, naaja Chiokike kwnornu nụ nhne be nụrnu, whnụ masị lele kpa enine izi wam kanụ be. \s1 Be jịri Jizọsi rẹwhna \p \v 21 N'ọbochi ẹsato, be va ọ kpa nnwọ wam nka, be jịta rẹwhna a Jizọsi, bụ rẹwhna enine izi wam kwuru a sụ be tụru rime a. \s1 Be kwubnarnu Jizọsi // Ọro Nsọ Chiokike \p \v 22 Ige dụru ma Josefu nụ Meri mee ma be zịri rịchna lele kpa Iwu Mozizi kwuru, be kwuru nnwọ wam zne Jerusẹlem, chete a nụ ruwhnu Nyenwe aị. \v 23 Lele kpa be gbarụ a n'iwu Nyenwe aị, “Be jaabịtanu Nyenwe aị nnwọ rukna ọbula be beru ọso mụ nsọ.” \v 24 Be kwa arịohna lele kpa iwu Nyenwe aị kwuru, “Nduru lawụru mọbu rụmu weresi lawụru.” \p \v 25 Otu nwerukna zị nụ Jerusẹlem, nye rẹwhna a bụ Simiọni, nye mee mma, nye nọotu ogwnu Chiokike. Ọ bụ nye neese ọznohia ke Izirẹli, Enine Nsọ zị n'ẹhni a. \v 26 Enine Nsọ kannụ a nụ ọ jọ́onwu ẹnwu tem ọ whnụ Karaịsi Nyenwe aị. \v 27 Enine Nsọ duru a zne n'Ọro Nsọ Chiokike nga ele mụrnu Jizọsi varụ o menu a lele kpa Iwu Mozizi kwuru. \v 28 Simiọni kwuru nnwọ wam n'aka a, znarnị Chiokike, kaa, \q1 \v 29 “Nyenwe m, kweru ma nnwọ izi ị la n'udno, \q2 lele kpa i kweru m mkwna, \q1 \v 30 kwnornu nụ anya m whnụnam ọznohia ị, \q2 \v 31 ke ị bịkwataru n'anya kpakara ele badnụ, \q1 \v 32 iwhne ke jookpume nhne gbasịri ị nyee ele bụ́o ele Ju, \q2 nụ igwugwu ke ele ke i Izirẹli.” \p \v 33 Nhne be kwuru gbasịri nnwọ ikne ka duru nda a nụ nne a ẹhni. \v 34 Simiọni gọzi be, kanụ Meri, nne a, “Nnwọ ka jọoburu nhne jaakpahịa ọdidna nụ olizọ agịda badnụ n'Izirẹli, bụru masị nhne elekema be jookwu ọka megidne. \v 35 O jookpume echiche agịda ele badnụ. Kọvu nhne igbugbu jọoduwa mkpọma ị lele ama-ọgwnu.” \p \v 36 Otu nwerinya ọwhnurninya zị, nye rẹwhna a bụ Ana, adna Fanụeli, ke hi n'ẹbnurnu Asa whụya. Nwerinya ka nụ nzi a wuru awha ẹsau kpọi, \v 37 kọvu ọ menem okno badnụ ke gbarụ nri awha ẹsato nụ ẹno, ọ bụ nnwerne nzi a nwụrnu ọnwu. Ọ zá nọowhoga n'Ọro Nsọ Chiokike iwhnehnie nụ abalị, ọ zị neekpe okpukpe, noovu ọnu. \v 38 Ọ bnanyarnụ n'ige wam, ọ tụnu Chiokike mmamma, kwu ọka gbasịri nnwọ ikne wam, kanụ kpakara ele neese ọgbahia ke Jerusẹlem. \s1 Be kwuru Jizọsi // lahna Nazarẹti \p \v 39 Nga Josefu nụ Meri mekworu kpakara nhne iwu Nyenwe aị kwuru, be lahna Galili zne ẹli ke be, Nazarẹti. \v 40 Watakịri wam nooso, gbasị rikne, akọniche jihịaru nụ rime a, oru Chiokike zị masị a n'ẹhni. \s1 Wikoro Jizọsi zị // n'Ọro Nsọ Chiokike \p \v 41 Ele mụrnu a neezne Jerusẹlem kpakara awha n'Iriri Ọgawhe.\f + \fr 2:41 \fk Iriri Ọgawhe: \ft Iriri Ọgawhe bụ ige ele Ju neechenwanya nga Chiokike dọhiaru be n'ọhi n'aka ele Ijipiti. Okwnehala 12:1-27; Ditaronomi 16:1-8. \f* \v 42 Nga Jizọsi gbarụ nri nụ awha lawụru, be zne Iriri Ọgawhe lele kpa be mesi. \v 43 Nga be mekworu Iriri wam, be bete ọ lahna ọro be, kọvu wikoro Jizọsi dazịri nụ Jerusẹlem, kọvu ele mụrnu a máa. \v 44 Be neeche nụ ọ zị n'igbudu badnụ, be zne izne otu ọbochi, be noopio a n'esilawụru ele enyi be nụ rụmu nwene be. \v 45 Nga be whnụ́na a, be hiehna nụ Jerusẹlem noopio a. \v 46 N'ọbochi ke ẹto, be whnụ a n'Ọro Nsọ Chiokike, hne ọ dazị n'esilawụru ele zni iwu ele Ju, noobno nsnị nhne be nookwu, nẹesikwa be ajịji. \v 47 Kpakara ele nụrnu ikwu-ọnu a nụ akọ zị nụ nhne ọ sarụ be, o duru be ẹhni. \v 48 Nga ele mụrnu a whnụrnu a, o du be ẹhni, nne a kanụ a, “Nnwọ m, kịni kpayarụ i jiri mee me nụ nda ị kpa? Me nụ nda ị ji anya-mini noopio i.” \p \v 49 Ọ sịkwa be, “Kịni kpayarụ anụ noopio m? Anụ máa nụ m jọornu ẹrnu Nda m?” \v 50 Kọvu be ghọ́yage nhne ọ kannụ be. \p \v 51 Jizọsi snornu be la Nazarẹti, noobnonu be nsnị. Kọvu nne a bịtaru kpakara nhne ka nụ mkpọma a. \v 52 Jizọsi nooso n'akọniche nụ dimkpa, neenwe oru nụ ruwhnu badnụ nụ Chiokike. \c 3 \s1 Ikwu-ọnu Jọni // Nye Wụ Mini \r (Mat 3:1-12; Mak 1:1-8; Jọn 1:19-28) \p \v 1 N'awha ke nri nụ isne ke ọchichi Taberọsi Siza, nga Pọntiosi Paịleti nẹechi Judiya, nga Erọdu nẹechi Galili, nwene a rukna Filipu nẹechi Ituria nụ Tirakonitisi, Lisanasị nẹechi Abilini, \v 2 Anasị nụ Kayafasị bụ ele risi arịohna, ige wam ikwu-ọnu Chiokike dụru Jọni, nnwọ Zakaraya nsnị n'ẹli-ịkpa. \v 3 O zne nụ kpakara ẹli ke zị Osimini Jọdani gburugburu, nọokpo okwo naakaa ele badnụ tụhnasna mkpọma ma be wụ be mini, ma Chiokike gbarụnu be mmehie. \v 4 Lele kpa be gbarụ a n'ọkwukwo nsọ hite n'ọnu Azaya nye ọwhnurninya, kaa, \q1 “Akpịri otu badnụ nọokpo okwo n'ẹli-ịkpa, \q1 anụ mekwata apna Nyenwe aị, \q2 anụ mee apna a snị asnị. \q1 \v 5 Be jeemesni kpakara ngwulangwu, \q2 be jaakwnadna kpakara rugwu nụ rugwu matị. \q1 Kpakara apna zị mgbahịrigodo jaasnị asnị, \q2 kpakara apna zị ndagwurugwu jaazị snam. \q1 \v 6 Kpakara ele badnụ jọowhnu ọznohia Chiokike.” \p \v 7 Jọni kanụ igbudu badnụ nọowhokwnusi a ma ọ wụ be mini, “Anụ ẹbnurnu agwọ, nyele kannụ anụ gbanahọru ovu owe ẹhni Chiokike ke naava? \v 8 Anụ mịnya mkpụru ke neegesi nụ anụ tụhnasnarnu mkpọma. Anụ káa nụ Ebereham bụ nda anụ. Kwnornu me kanụ anụ ezi ọka, Chiokike nwernu rikne mee kpakara akaworugwu ka ghọ rụmu Ebereham. \v 9 Be bịtalam ehnigwe n'ikwnu kpakara isisi, isisi ọbula ke mị́nyala mkpụru ọma, be joogbudna a, tụbna nụ rime bẹkwnu.” \p \v 10 Ele badnụ wam sịkwa a, “Kịni bụ nhne a jeeme?” \p \v 11 Jọni sarụ be, “Nye nwernu iwo lawụru, o kesi nye nwée otu, nye nwernu wiri, mee masị kpam.” \p \v 12 Ele ọna ntụ varụ ma Jọni wụ be mini, be sịkwa a, “Nye-zni-nhne, kịni bụ nhne a jeeme?” \p \v 13 Jọni sarụ be, “Anụ náhịa ele badnụ ịwai kakwo kpa be nyernu anụ iwu.” \p \v 14 Ele ọgwnu sịkwa a, “Kịni bụ nhne a jeeme”? \p Ọ kanụ be, “Anụ mée ele badnụ nhne rikne, mọbu bno ele badnụ nhne aghalaghala, ọgwo ẹrnu anụ ji anụ rụwho.” \p \v 15 Ele badnụ neele anya nụ Jọni bụ Karaịsi. \v 16 Jọni kanụ be, “M ji m mini wụ anụ mini, kọvu nụ nye kakwo m rikne vawa, nye me kwésile o whudnahie tọma eriri okoro-ọchi a lawụru. Nye wam jeeji Enine Nsọ nụ bẹkwnu wụ anụ mini. \v 17 Nye nhne ọwhusna ịkpa zị n'aka a, ọ jọowhusna ịkpa a nkarị, chịbna ịkpa a n'ọbna, kọvu o jeeji bẹkwnu chní echni kpọrne ruznurnuznu ịkpa.” \v 18 Jọni ji agịda ikwu-ọnu zị ichne ichne zni izi ọma, naarịasno be tụhnasna mkpọma. \p \v 19 Kọvu nụ Jọni bigbọru Eze Erọdu kwnornu Erodiasi nnwerne nwene a, nụ agịda nhne ọjo berere ke Erọdu mernu. \v 20 Erọdu tụkwasiri n'olu nhne ọjo ka, nga o yisiri Jọni ikelu. \s1 Ọwuwu mini Jizọsi \r (Mat 3:13-17; Mak 1:9-11) \p \v 21 Nga Jọni wụkparu ele badnụ mini, ọ wụru Jizọsi mini masị.\f + \fr 3:21 \ft Nhne ka mernu tụtu Erọdu yisiri Jọni n'ikelu.\f* Nga Jizọsi neekpe okpukpe, oligwe kpumernu. \v 22 Enine Nsọ whekwasịri a lele nduru, otu akpịri hiri n'oligwe dna kaa, “Jị bụ Nnwọ m, me whnụrnu n'anya, nhne i masịri m.” \s1 Osnusno ọmumu Jizọsi \r (Mat 1:1-17) \p \v 23 Nga Jizọsi gbarụ nri awha ẹto, ọ panịzo ẹrnu izi ọma a, ele badnụ naarị nụ ọ bụ nnwọ Josefu, \q1 nnwọ Hili, \v 24 nnwọ Matatị, \q2 nnwọ Livaị, nnwọ Meliki, \q1 nnwọ Janaị, nnwọ Josefu, \q2 \v 25 nnwọ Matatayasi, nnwọ Emọsi, \q1 nnwọ Nahum, nnwọ Ẹsili, \q2 nnwọ Nagaị, \v 26 nnwọ Matị, \q1 nnwọ Matatayasi, nnwọ Sẹmeni, \q2 nnwọ Josẹki, nnwọ Joda, \q1 \v 27 nnwọ Jonani, nnwọ Resa, \q2 nnwọ Zerubabẹli, nnwọ Seatẹli, \q1 nnwọ Neri, \v 28 nnwọ Meliki, \q2 nnwọ Adị, nnwọ Kosam, \q1 nnwọ Ẹlimadam, nnwọ Ẹr, \q2 \v 29 nnwọ Josụa, nnwọ Eleza, \q1 nnwọ Jorim, nnwọ Matatị, \q2 nnwọ Livaị, \v 30 nnwọ Simiọni, \q1 nnwọ Juda, nnwọ Josefu, \q2 nnwọ Jonam, nnwọ Ẹliakim, \q1 \v 31 nnwọ Mela, nnwọ Mena, \q2 nnwọ Matata, nnwọ Natanị, \q1 nnwọ Devidi, \v 32 nnwọ Jesi, \q2 nnwọ Obedi, nnwọ Boazi, \q1 nnwọ Salịmoni, nnwọ Nasọni, \q2 \v 33 nnwọ Aminadabụ, nnwọ Ram, \q1 nnwọ Hezirọni, nnwọ Pẹrezi, \q2 nnwọ Juda, \v 34 nnwọ Jekọpu, \q1 nnwọ Aziki, nnwọ Ebereham, \q2 nnwọ Tera, nnwọ Nahọ, \q1 \v 35 nnwọ Sẹrugi, nnwọ Ru, \q2 nnwọ Pẹlegi, nnwọ Ẹbe, \q1 nnwọ Sẹla, \v 36 nnwọ Kaịnani, \q2 nnwọ Afazadị, nnwọ Sẹm, \q1 nnwọ Noa, nnwọ Lamẹki, \q2 \v 37 nnwọ Metusela, nnwọ Ịnoku, \q1 nnwọ Jarẹdi, nnwọ Mahalalẹli, \q2 nnwọ Kaịnani, \v 38 nnwọ Enọsi, \q1 nnwọ Sẹti, nnwọ Adam, \q2 nnwọ Chiokike. \c 4 \s1 Ọrnurna Jizọsi \r (Mat 4:1-11; Mak 1:12,13) \p \v 1 Enine Nsọ jihịaru nụ rime Jizọsi nga o hiri nụ Osimini Jọdani hiehna, Enine Nsọ duru a zne n'ẹli-ịkpa. \v 2 Ọ zị n'ẹli-ịkpa nri ọbochi ẹno, Ekwensu naarna a ọrnurna, ọ zá nhne o riri kpakara ọbochi wam, omekwo, wiri gwnụrnu a. \p \v 3 Ekwensu kanụ a, “Ọ bụru nụ ị bụ Nnwọ Chiokike, kanụ akaworugwu ka ọ ghọ brẹdi.” \p \v 4 Jizọsi sarụ a, “Be gbarụ a n'ọkwukwo nsọ, kaa, ‘Ọ bụ́o brẹdi bụ nhne badnụ kpọi jeeri zịri bụdnu.’ ” \p \v 5 Ekwensu duru a pnezne n'olu rugwu gerisi a kpakara ẹli-eze k'ọwa n'ige matị. \v 6 Ọ kanụ a, “M jeenye i kpakara rikne ka nụ igwugwu be, kwnornu nụ be nyernu m be, m jeenye a nye ọbula masịri m. \v 7 Ọ bụru nụ i jọokponu m risi ẹli, kpakara a jọobu ke i.” \p \v 8 Jizọsi sarụ a, “Be gbarụ a n'ọkwukwo nsọ, kaa, ‘Ị jọokponu Nyenwe i, Chiokike i risi ẹli, ọ bụ ya kpọi bụ nye i jeekpenu.’ ” \p \v 9 Ekwensu duru a zne nụ Jerusẹlem, mee o gwuzoru n'olu tọwa Ọro Nsọ Chiokike, kanụ a, “Ọ bụru nụ ị bụ Nnwọ Chiokike, gbụdna ẹhni ị n'ẹli hna. \v 10 Be gbarụ a n'ọkwukwo nsọ, kaa, \q1 ‘O jeenye ele enine izi a iwu gbasịri ị \q2 ma be chekwata ị nkarị. \q1 \v 11 Be jeegheru i n'aka be, \q2 ma ị gharụ ọ kpọbi ị ọchi nụ rugwu.’ ” \p \v 12 Jizọsi sarụ a, “Be gbakwnornu a n'ọkwukwo nsọ, kaa, ‘Ị rná Nyenwe i, Chiokike i ọrnurna.’ ” \p \v 13 Nga Ekwensu rnakworu a ọrnurna, ọ gharụ a ige matị. \s1 Jizọsi panịzoru ẹrnu a \r (Mat 4:12,17; Mak 1:14,15) \p \v 14 Jizọsi lahna Galili nụ rikne Enine Nsọ, be tnụsi ọtnutnu a kpakara ọhna. \v 15 O zni nhne kpakara n'ọro ọgbako ele Ju, kpakara ele badnụ naaznarnị a. \s1 Be jụru Jizọsi nụ Nazarẹti \r (Mat 13:53-58; Mak 6:1-6) \p \v 16 Jizọsi zne nụ Nazarẹti hne o soru, ọ bna n'ọro ọgbako ele Ju n'Ọbochi Ozukwa Inwe ele Ju lele kpa o mesi, o lizọ ma ọ gwnụ ọkwukwo nsọ. \v 17 Be nyee a ọkwukwo Azaya nye ọwhnurninya, o kpume a whnụ hne be gbarụ, \q1 \v 18 “Enine Nsọ Nyenwe aị zị n'ẹhni m, \q2 kwnornu nụ Chiokike aị teru m mọno, \q1 o zni ele mboni izi ọma. \q2 O ziyaru m ọ kpọ okwo ọgbahia ele zị n'ọro ikelu, \q1 mee ele isni whnụrnu ọsno, \q2 nụ ọ dọhia ele be neemegbu, \q2 \v 19 nụ ọ kpọ okwo awha Nyenwe aị jọoznohia ele ke a.” \p \v 20 O kpusni ọkwukwo wam nyehnata nye neezne izi, dazịri ẹli. Kpakara ele zị n'ọro ọgbako ele Ju legidne a anya. \v 21 Ọ panịzo naakanụ be, “Be mezuru nhne ọkwukwo nsọ kwuru n'anya anụ tna.” \p \v 22 Kpakara ele badnụ kwuru a ọka ọma, ikwu-ọnu ọma a duru agịda be ẹhni, be nẹesikwa, “Ka ọ bụ́o nnwọ Josefu?” \p \v 23 Jizọsi kanụ be, “N'ezi anụ jọotnunu m elulu ka, ‘Wọdibia digba ẹhni ị, kpakara nhne a nụrnu i mernu nụ n'ẹli Kapanọm, mee be hna n'ẹli ị.’ ” \p \v 24 “Me kanụ anụ ezi ọka, nye ọwhnurninya nwée ọso anya n'ẹli a. \v 25 Kọvu me kanụ anụ, agịda ele nnwerne nzi be nwụrnu zị n'ẹli Izirẹli n'ige Ẹlaija, nga Chiokike mesnirni oligwe, mini zóge awha ẹto nụ ẹnwa isunu, ke kpahịaru okne ọkwnunyo dnarnụ nụ kpakara ẹli. \v 26 Be zíznege Ẹlaija znekwnusi nye ọbula nụ rime be, okwolem otu nnwerne nzi a nwụrnu ke zị nụ Zerefatị\f + \fr 4:26 \fq Zerefatị: \ft Ka bụ́o ẹli Izirẹli.\f* ke zị ndụndu Saịdoni. \v 27 Agịda ele nchnịchna zị masị n'ẹli Izirẹli n'ige Ẹlisia nye ọwhnurninya, ọ zá nye be mernu ọ zịri rịchna, okwolem Nemanị nye Siriya.” \p \v 28 Ọnuma jihịaru kpakara ele zị n'ọro ọgbako ele Ju mkpọma nga be nụrnu nhne ka. \v 29 Be lizọ, chịhala a n'ẹli be, duru a zne n'ọnu rugwu hne be wukwasịri ẹli be ma be kwnadna a n'ẹli. \v 30 Kọvu o hiri n'esilawụru be whọga. \s1 Jizọsi chịhalaru rẹnwu ọjo \r (Mak 1:21-28) \p \v 31 Jizọsi zne Kapanọm n'ẹli Galili, n'Ọbochi Ozukwa Inwe neezni ele badnụ nhne. \v 32 Ẹhni duru be nụ nhne o neezni, kwnornu nụ o neezni nhne lele nye nwernu rikne n'aka Chiokike. \p \v 33 Otu nwerukna ke rẹnwu ọjo nwụgwu zị n'ọro ọgbako ele Ju wam, o gweru okne nkọli si lụlo, \v 34 “Kịni bụ nhne aị nụ jị nwekọgwu, Jizọsi nye Nazarẹti? Ị varụ ma i gbumekwo aị? M maam nye ị bụ, ị bụ nye nsọ ke Chiokike.” \p \v 35 Jizọsi bigbọru a, kanụ a, “Kpusni ọnu ị, hi nụ rime a whụya.” Rẹnwu ọjo wam vudna a n'ẹli nụ ruwhnu ele badnụ wam, hi nụ rime a whụya, o mékasịla a nhne. \p \v 36 O duru kpakara ele badnụ ẹhni, be nẹesikwarita ibne be, “Ka bụ iznizni kịni? Nwerukna ka nwernu rikne o ji nọotunu rẹnwu ọjo ọka, be whụya masị.” \v 37 Ọtnutnu gbasịri a gbasarụ kpakara ẹli zị be gburugburu. \s1 Jizọsi gwọru ele badnụ \r (Mat 8:14-17; Mak 1:29-34) \p \v 38 Jizọsi hi n'ọro ọgbako ele Ju wam whụya, bna n'ọro Saịmoni. Nne nnwerne Saịmoni naarịa ẹhni orne bẹkwnu, be rịasno Jizọsi o yinu a aka. \v 39 O zne gwuzoru nụ ngeri ọkpata a, bigbọ ẹhni orne bẹkwnu wam, ọ sịgbasi a. O lizọ ngangam neeznenu be izi. \p \v 40 Nga ẹhnam dnarnụ, be kwuyanụ Jizọsi kpakara ele naarịa ẹhni igbugbu zị ọdo n'ọdo, ọ tụkwasi be aka a otu otu, gwọ kpakara be. \v 41 Rẹnwu ọjo hi nụ rime agịda ele badnụ whụya, neesi lụlo. “Jị bụ Nnwọ Chiokike.” \p Kọvu Jizọsi bigbọru be, o kwéle be kwu ọka, kwnornu nụ be magwụ nụ ya bụ Karaịsi wam. \s1 Jizọsi znirni izi ọma // n'ọro ọgbako ele Ju \r (Mak 1:35-39) \p \v 42 Nga chị bọru, o zne nụ hne kọru owu. Ele badnụ noopio a, nga be piohịaru a, be kwéle ọ gharụ be whọga. \v 43 Kọvu Jizọsi kanụ be, “M jeezne n'ẹli ele ke berere zni be izi ọma ẹli-eze Chiokike, kwnornu nụ ka bụ nhne Chiokike kwno ziya m.” \p \v 44 O neezni izi ọma nụ kpakara ọro ọgbako ele Ju zị nụ rime Judiya. \c 5 \s1 Ele mbọm sno apna Jizọsi \r (Mat 4:18-22; Mak 1:16-20) \p \v 1 Otu ọbochi Jizọsi gwuzo nụ ngeri Osimini Gẹnezareti, agịda ele badnụ naadnagidne a, nọonu ikwu-ọnu Chiokike. \v 2 Ọ whnụ ọgbo lawụru zị nụ ngeri mini, ele noogbu aznụ whọgaru nụ rime be nọosnu ịgbo be. \v 3 Jizọsi bna n'otu ọgbo ke bụ keru Saịmoni, kanụ a o nubna matị nụ rime mini, ọ dazịri ẹli nụ rime ọgbo wam neezni ele badnụ nhne. \p \v 4 Nga o znikworu nhne, ọ kanụ Saịmoni, “Nubna ọgbo nụ rime mini wụsi ịgbo ị, gbu aznụ.” \p \v 5 Saịmoni sarụ a, “Nda-aị-kwu, a dọligburu ẹhni a n'ẹrnu kpakara abalị ka, ọ zị́a nhne ọbula a gburu, kọvu kwnornu nụ ikwu-ọnu ị, m jọowusi ịgbo.” \v 6 Nga be wụsiri ịgbo, be gbu agịda aznụ, ke mernu ịgbo bete nọodoka. \v 7 Be whenu ele ibne be aka ele zị n'ọgbo berere, be va yinu be aka. Be va gbuji ọgbo lawụru wam n'aznụ, be bete neemi. \v 8 Nga Saịmoni Pita whnụrnu nhne mernu, ọ dna n'ẹli n'ọchi Jizọsi kaa, “Nyenwe aị, hi nụ hne me zị whọga kwnornu nụ m bụ m nye ọjo.” \p \v 9 Aznụ be gburu duru be ẹhni k'agịda. \v 10 Ọ bụ masị kpa o duru Jemisi nụ Jọni rụmu Zebidi ẹhni, ele be nụ Saịmoni sno noogbu aznụ. Jizọsi kanụ Pita, “Ogwnu tụ́ko ị, hite nụ kịtna ị jọobu nye jọokwnuhia badnụ.” \p \v 11 Be kwọhia ọgbo be n'ọnu mini, sịgbasi kpakara nhne snornu Jizọsi. \s1 Jizọsi gwọru // nye nchnịchna \r (Mat 8:1-4; Mak 1:40-45) \p \v 12 Nga Jizọsi zị rime ẹli-ọhna, otu nwerukna naarịa nchnịchna vakwnusiri a. Nga ọ whnụrnu Jizọsi, ọ dna n'ẹli nụ ruwhnu a, rịasno, kaa, “Nyenwe aị, ọ bụru nụ i pioru, i nwernu rikne mee m zịri rịchna.” \p \v 13 Jizọsi dọsnima aka a, kpatụ a, kaa, “M pioru m, zịri rịchna.” Ngangam, nchnịchna wam whọgaru n'ẹhni a. \p \v 14 Jizọsi dọru a aka nụ nsnị kanụ a, “Ọ zá nye ọbula ị kanụ, kọvu la, gweru ẹhni gesi ị nye ọkwa arịohna, gweru nhne Mozizi nyernu n'iwu kwa arịohna ma ọ bụru nhne akebne nyee be nụ ị zị rịchna.” \p \v 15 Kọvu ọtnutnu a gbasarụ k'agịda, ke kpayarụ agịda ele badnụ naava nọonu ikwu-ọnu a, ma ọ gwọ nrịria be. \v 16 Agịda ige Jizọsi whọga, zne hne kọru owu, neekpe okpukpe. \s1 Jizọsi gwọru nye ẹhni a // dọnwurnu ọdonwu \r (Mat 9:1-8; Mak 2:1-12) \p \v 17 Ọ dụ n'otu ọbochi, nga Jizọsi neezni nhne, ele Farisi nụ ele zni iwu ele Ju ele hi nụ kpakara mgbu ke zị n'ẹli Galili nụ Judiya nụ Jerusẹlem va, be dazị, rikne Nyenwe aị zị n'ẹhni a, ọ nọogwo ele nrịria. \v 18 Ele rukna vuyanu a otu nye ngeri ẹhni a dọnwurnu ọdonwu, nye dnanyị n'olu ọkpata, be pio kpa be joovubna nụ ruwhnu Jizọsi. \v 19 Nga be nwée rikne dụ a ẹhni kwnornu nụ agịda ele badnụ wam, be pne n'olu ọro, hi nụ hne be dọkahalaru nhne vudna a n'olu ọkpata ọ dnanyị n'esilawụru igbudu badnụ wam nụ ruwhnu Jizọsi. \p \v 20 Nga Jizọsi whnụrnu ọkwnata mkpọma be, ọ kaa, “Nwerukna, be gbarụnam jị kpakara mmehie i.” \p \v 21 Ele Farisi nụ ele zni iwu ele Ju nẹesikwa nụ mkpọma be, “Nwerukna ka bụ nyele ke nookwulu Chiokike? Ndaa nye nwernu rikne ọ gbarụ mmehie, hne ọ bụ́o Chiokike kpọi?” \p \v 22 Jizọsi mahịaru nhne be naarị nụ mkpọma be, ọ sịkwa be, “Kịni kpahịaru anụ naarị ọriri ka nụ mkpọma anụ? \v 23 Ndaa ke zị ewheke nụ ọ kaa, ‘Be gbarụnam jị kpakara mmehie,’ sọbu ọ kaa, ‘Lizọ zne izne’? \v 24 M pioru m anụ mahịa nụ Nnwọ ke Badnụ nwernu rikne n'ọwa ọ gbarụ mmehie.” Ọ kanụ nwerukna wam ngeri ẹhni a dọnwurnu ọdonwu, “M ka m jị, lizọ, vuru ọkpata ị, la ọro ị.” \p \v 25 Ngangam, o lizọ nụ ruwhnu be, chịri etere ọ dnanyị n'olu a, la n'ọro a, naaznarnị Chiokike. \v 26 Ẹhni du kpakara be, be tụ ogwnu znarnị Chiokike, naakaa, “A whnụnam nhne ikne tna.” \s1 Jizọsi sukwuru Livaị \r (Mat 9:9-13; Mak 2:13-17) \p \v 27 Nga nhne ka mekworu, Jizọsi whọgaru whnụ otu nye ọna ntụ be kwu Livaị, hne ọ dazị n'ọro ntụ, Jizọsi kanụ a, “Sno m.” \v 28 Livaị lizọ, sịgbasi kpakara nhne snornu a. \p \v 29 Livaị sinu Jizọsi okne iriri n'ọro a, agịda ele ọna ntụ nụ ele berere snornu be neeri wiri. \v 30 Ele Farisi nụ ele zni iwu ele Ju sịkwa ele sno apna a, “Kịni mernu anụ noosno ele ọna ntụ nụ ele mmehie neeri wiri?” \p \v 31 Jizọsi sarụ be, “Mkpa dibịa zị́ko naakpa ele ẹhni bụru ọma, okwolem ele nrịria. \v 32 M váge m o sukwu ele ọma, kọvu ele mmehie ma be tụhnasna mkpọma.” \s1 Ajịji gbasịri ovu ọnu \r (Mat 9:14-17; Mak 2:18-22) \p \v 33 Be kanụ a, “Ele sno apna Jọni noovu ọnu neekpe okpukpe ige ọbula, ma ele sno ele Farisi neeme masị kpam, kọvu ele sno apna ị neeri, nọonwo.” \p \v 34 Jizọsi sarụ be, “Ele varụ hne be nọolu nnwerne ikne be joovu ọnu hne be nụ nye nọolu nnwerne ikne zị? \v 35 Kọvu ọbochi vawa, nga be jaanahọru be nye nọolu nnwerne ikne, ọ bụ nga be joovu ọnu n'ọbochi wam.” \p \v 36 Jizọsi tnụnu be elulu ka, “Ọ zá nye jọodokaru mkpekele ikpe ikne dnụsni n'iwo ọknani, o mene kpam, ọ jọodoka ke ikne, ikpe ikne nụ ke ọknani jáadnabna. \v 37 Ọ zị́ masị nye jeegweru manya ikne gbasị n'olori akpụkpo ọknani, o mene kpam, manya ikne wam jaagbawama olori akpụkpo ọknani, manya nụ olori akpụkpo whume etekne. \v 38 Kọvu be gbasị manya ikne n'olori akpụkpo ikne. \v 39 Ọ zá nye ke nwọrnu manya ọknani noopio ke ikne, kwnornu nụ ọ karụ ke ọknani ka mma.” \c 6 \s1 Ajịji gbasịri // Ọbochi Ozukwa Inwe \r (Mat 12:1-8; Mak 2:23-28) \p \v 1 Ọ dụ otu Ọbochi Ozukwa Inwe, Jizọsi nụ ele sno apna a naagawhe n'esilawụru ẹkwu ịkpa, ele sno apna a bete nọogho ịkpa, naata, naarịria a n'aka be. \v 2 Agwna ele Farisi sịkwa, “Kịni mernu anụ neeme nhne kwésile n'iwu n'Ọbochi Ozukwa Inwe?” \p \v 3 Jizọsi sarụ be, “Anụ gwnụ́na nhne Devidi mernu nga wiri gwnụrnu a, ya nụ ele sno a? \v 4 Ọ bnaznernu n'ọro nsọ Chiokike, gweru brẹdi be bịtaru nụ ruwhnu Chiokike ke ele arịohna bụ ele kwesiri o ri, ri a, nyee masị ele nụ ya sno.” \p \v 5 Jizọsi kanụ be, “Nnwọ ke Badnụ bụ Nyenwe Ọbochi Ozukwa Inwe.” \s1 Nwerukna aka // dọnwurnu ọdonwu \r (Mat 12:9-14; Mak 3:1-6) \p \v 6 Ọ dụ n'Ọbochi Ozukwa Inwe berere, Jizọsi bna n'ọro ọgbako ele Ju neezni nhne, otu nwerukna aka dọnwurnu ọdonwu zị pịi. \v 7 Ele Farisi nụ ele zni iwu ele Ju noopio nhne be jeeji bno Jizọsi nhne, be needne a ma be jọowhnu ma ọ jọogwo nrịria n'Ọbochi Ozukwa Inwe. \v 8 Kọvu nụ Jizọsi mahịaru nhne be naarị nụ mkpọma be. Ọ kanụ nwerukna wam aka dọnwurnu ọdonwu, “Lizọ, gwuzoru nụ ruwhnu kpakara ele badnụ.” O lizọ, gwuzoru. \p \v 9 Jizọsi kanụ be, “Me sịkwa anụ, ọ bụru ọma n'iwu o mee nhne ọma n'Ọbochi Ozukwa Inwe sọbu o mee nhne bụ́o ọma, ọ znọhia bụdnu sọbu o gbu ogbu?” \v 10 O lezute be anya, kanụ nwerukna wam, “Dọsnima aka ị.” Ọ dọsnima aka a, aka a bụru ọma lele kpa ọ zị nụ mbọm. \p \v 11 Kọvu ovu weru be ẹhni k'agịda, be bete nẹesikwarita ẹhni be nhne be jeeme Jizọsi. \s1 Jizọsi họhiaru nri nụ // badnụ lawụru ele izi \r (Mat 10:1-4; Mak 3:13-19) \p \v 12 N'ige wam Jizọsi whọgaru zne nụ rugwu zne kpe okpukpe, o neekpenu Chiokike tem chi bọ. \v 13 Nga chi bọru, o sukwukọta ele sno apna a, họru nri nụ badnụ lawụru nụ rime be, sukwu be ele izi. \v 14 Ka bụ rẹwhna be, Saịmoni, nye o sukwuru Pita, nụ Anduru nwene a, Jemisi, Jọni, Filipu, Batolomi, \v 15 nụ Matiyu, Tọmosi, Jemisi nnwọ Alịfayosi, Saịmoni nye zị n'esilawụru ele noonwu bẹkwnu nụ mkpọma, \v 16 nụ Judasị nnwọ Jemisi, nụ Judasị Isikarịoti, nye reru a. \s1 Jizọsi znirni nhne // gwọ nrịria \r (Mat 4:23-25) \p \v 17 Nga ya nụ be hiri nụ olu rugwu hiedna, be gwuzoru n'ẹli etekne, agịda ele sno apna a nụ agịda ele badnụ ele hiri nụ kpakara Judiya, nụ Jerusẹlem ma ele wu nụ ngeri mini ẹli Taya nụ Saịdoni varụ gbakọ nụ hne be zị. \v 18 Kpakara ele ka varụ ma be nụrnu ikwu-ọnu a, ma Jizọsi gwọ be nrịria be. Ọ gwọru ele rẹnwu ọjo nwụgwu. \v 19 Kpakara ele badnụ wam noopio ma be kpatụ a aka, kwnornu nụ rikne hiri n'ẹhni a nọogwo kpakara be nrịria be. \s1 Ovu ọso n'ọnu nụ // nhne igbugbu ke mkpọma \r (Mat 5:1-12) \p \v 20 Jizọsi gwelizọ anya a olu le ele sno apna a, kaa, \q1 “Ọwa ọma zịnu anụ ele mboni, \q2 kwnornu nụ anụ jeenwe ẹli-eze Chiokike. \q1 \v 21 Ọwa ọma zịnu anụ ele wiri nọogwnu kịtna, \q2 kwnornu nụ rụwho jeeji anụ. \q1 Ọwa ọma zịnu anụ ele naakwna ẹkwna kịtna, \q2 kwnornu nụ be jọomu rụmu. \q1 \v 22 Ọwa ọma zịnu anụ nga ele badnụ snornu anụ irno, \q2 nga be jaachịhala anụ n'ọgbako be, kparị anụ, \q2 kaa nụ anụ bụ ele ọjo kwnornu Nnwọ ke Badnụ. \p \v 23 “Anụ nwụdna ọnwudna, anụ tne eri snarnịma, ọgwo ẹrnu anụ zị agịda n'oligwe. Kwnornu nụ ọ bụ kpa ele nda be mernu ele ọwhnurninya. \q1 \v 24 Kọvu nụ awhnụwhnu jaazịnu anụ ele eze, \q2 kwnornu nụ anụ rilem iru ke anụ. \q1 \v 25 Awhnụwhnu jaazịnu anụ ele neeriji rụwho kịtna, \q2 kwnornu nụ wiri jọogwnu anụ. \q1 Awhnụwhnu jaazịnu anụ ele nọomu rụmu kịtna, \q2 kwnornu nụ anụ jaakwna ẹkwna, gba masị mkpe. \q1 \v 26 Awhnụwhnu jaazịnu anụ nga kpakara ele badnụ naakaa anụ ọka ọma, \q2 ọ bụ kpa ele nda be mernu ele ọwhnurninya aghalaghala. \s1 Whnụ ele irno anụ n'anya \r (Mat 5:38-48; 7:12a) \p \v 27 “Kọvu me naakanụ anụ, anụ ele nọonu ikwu-ọnu m, anụ whnụ ele irno anụ n'anya, anụ menu ele snornu anụ irno nhne ọma. \v 28 Anụ gọzi ele nọovu anụ ọnu, kpenu ele neemegbu anụ okpukpe. \v 29 Ọ bụru nụ nye ọbula gbọru i aka nụ nti, chetenu a berere masị. Ọ bụru nụ nye ọbula chịnahoru i iwu olu i, chịta masị a iwo rime i. \v 30 Nyega nye ọbula nọorio i nhne, ọ bụru nụ nye ọbula nahọru ị nhne i, ị káa o nyehnata ị. \v 31 Lele kpa anụ pioru ma ele badnụ menu anụ, anụ menu be kpam. \p \v 32 “Ọ bụru nụ anụ whnụrnu ele wam n'anya bụ ele nọowhnu anụ n'anya, kịni bụ mbnarna anụ nwernu? Ọ bụbedi ele mmehie nọowhnu ele whnụrnu be n'anya n'anya. \v 33 Ọ bụru masị nụ anụ neemenu ele neemenu anụ nhne ọma nhne ọma kpọi, kịni bụ mbnarna anụ nwernu? Ele mmehie neeme kpam. \v 34 Ọ bụru nụ anụ gbaznisiri ele anụ jaanahịa nhne n'aka be nhne kpọi, mbnarna kịni anụ nwernu? Ele mmehie naagbaznisi ele mmehie be jaanahọru nhne n'aka be nhne. \v 35 Kọvu anụ nọowhnu ele irno anụ n'anya, anụ menu be nhne ọma, anụ gbaznisi be nhne, lé anya nụ anụ jaanahịa nhne ọbula n'aka be. Ige wam ọgwo ẹrnu anụ jaazị agịda, anụ jọobu rụmu Nye Kakwo Nhne Dum Olu, kwnornu nụ Chiokike neemenu ele nwée mkpọma mmamma nụ ele ọjo imerne ọma. \v 36 Anụ nwe mkpọma obirizi lele kpa Nda anụ nwernu mkpọma obirizi. \s1 O kpe ele berere ikpe \r (Mat 7:1-5) \p \v 37 “Anụ kpé ikpe, ma Chiokike gharụ o kpe anụ ikpe. Anụ máa nye ọbula ikpe, ma Chiokike gharụ ama anụ ikpe. Anụ gbarụnu ele mernu anụ nhne ọjo, ma Chiokike gbarụnu anụ masị. \v 38 Anụ nyega, be jeenyega masị anụ. Nhne ọtutu bụru ọma, be bnịarnu aka, yụyo ke jiwheru ejiwhe, bụ nhne Chiokike jeenye i ke jị nụ nsnụnu ị jéenwe rikne vuli. Kwnornu nụ nhne anụ jiri tụnu nye berere bụ nhne be jeeji tụnu anụ.” \p \v 39 Jizọsi tnụnu be elulu ka, “Nye isni o nwernu rikne noodu nye isni? Be lawụru be jáadnabna nụ rime olulu? \v 40 Nye sno apna nye-zni-nhne jáakakwo nye zni a nhne. Kọvu nye ọbula mụhiaru nhne nkarị jọonu lele nye znirni a nhne. \p \v 41 “Kịni kpahịaru i neele nhne matị ke zị n'anya nwene i, kọvu ị zá naarị ọriri gbasịri igwe-isisi ke zị n'anya ị? \v 42 Ndaa kpa i jeeji kanụ nwene i, ‘Nwene, sete me gweme nhne matị ke zị n'anya ị, nga i whnụ́na igwe-isisi ke zị ị n'anya?’ Jị nye ruwhnu lawụru, beru ọsno gweme igwe-isisi ke zị n'anya ke i, ige wam ị jọowhnusna ọsno o gweme nhne matị ke zị n'anya nwene i. \s1 Isisi nụ mkpụru a \r (Mat 7:16-20; 12:33-35) \p \v 43 “Ọ zá isisi ọma ọbula ke jaamị mkpụru ọjo, isisi ọjo nwée rikne mịi mkpụru ọma. \v 44 Be mahịa isisi hite nụ mkpụru a. Ele badnụ zá nọogho mkpụru figi hite n'isisi akụkara, mọbu mkpụru vaịni n'igwnu-ọgna. \v 45 Badnụ ọma neegwehịa nhne bụru ọma hite n'ẹkwnu ọma ke zị nụ mkpọma a. Badnụ ọjo hite n'ẹkwnu ọjo ke mkpọma a neegwehịa nhne ọjo. Kwnornu nụ ọnu nookwu hite nụ nhne ke zị nụ mkpọma a. \s1 Ntụ-ẹli lawụru \r (Mat 7:24-27) \p \v 46 “Kịni kpayarụ anụ noosukwu m, ‘Nyenwe aị, Nyenwe aị,’ kọvu anụ zá neeme nhne me kwuru? \v 47 Nye ọbula ke vakwnusiri m, nụrnu ikwu-ọnu m, neeme masị be, m jeegesi anụ nye o yiri. \v 48 O yiri otu nwerukna noowu ọro, o gwubna ẹli nkarị, tụ ntụ-ẹli a n'olu rugwu. Nga mgba-mini ẹli gbarụ, kwna ọro wam, o nwée rikne kwnadna ọro wam, kwnornu nụ be wusiri a rikne. \v 49 Kọvu nye ọbula ke nụrnu ikwu-ọnu m ọ zá neeme be, yiri otu nwerukna wuru ọro a n'olu rịzna, ke gwúmigwo ẹli nkarị, mini-ẹli gba, kwna ọro wam, ọ dna girigidim, tụ ogwnu.” \c 7 \s1 Jizọsi gwọru nnwọ izi // nye risi ọgwnu \r (Mat 8:5-13) \p \v 1 Nga Jizọsi kwukworu kpakara ọka ka nụ nsnị ele badnụ wam, ọ bna Kapanọm. \v 2 Otu nye ọgwnu nẹechi otu riwhu ele ọgwnu nwernu otu nnwọ izi zị a mkpa k'agịda, ke zị n'ọnu ẹnwu. \v 3 Nga ọ nụrnu nhne gbasịri Jizọsi, o ziznenu a ele okno badnụ ele Ju, rịasno a ma ọ va gwọ nnwọ izi a. \v 4 Nga be vakwnusiri Jizọsi, be rịasnosi a rikne, “Nwerukna ka kwesiri nye i jeemenu nhne nụ kpa. \v 5 Nwerukna ka whnụrnu ẹli aị n'anya, o wunnu aị ọro ọgbako.” \p \v 6 Jizọsi snornu be zne. \p Nga ọ zị ndụndu n'ọro a, nye ọgwnu wam ziznenu a ele enyi a, kanụ a, “Nyenwe aị, i dọ́gbu ẹhni ọ va, m kwésile m nye ị va ọro a. \v 7 Ka mernu me gwnụ́sige ẹhni m nụ nye kwesiri ọ vakwnusi ị. Kọvu kwu ọka kpọi, be jọogwo nnwọ izi m. \v 8 Kwnornu nụ m bụ nye zị n'ọchichi, m nwernu m ele ka m, nụ ele me ka. Me kanụ nye ka ‘Zne,’ o zne, kanụ nye berere ‘Vaa,’ ọ va. Me kanụ nnwọ izi m ‘Mee ka,’ o mee a.” \p \v 9 Nga Jizọsi nụrnu ọka ka, o duru a ẹhni, ọ tụhnasna, kanụ igbudu badnụ wam sno a, “Me kanụ anụ ezi ọka, m whnụ́lele m ọkwnata ovu hna kpa n'Izirẹli.” \p \v 10 Ele wam o ziyaru lahna n'ọro a, be whnụ nụ be gwọlam nnwọ izi wam. \s1 Jizọsi gwọru nnwọ rukna // nwerinya nzi a nwụrnu \p \v 11 Kpa ige matị whemernu, Jizọsi zne otu ọhna be kwu Neni, ele sno apna a nụ igbudu badnụ snornu a zne. \v 12 Kpa be naabna n'ọnuhna ẹli-ọhna wam, ele badnụ vu iznu, otu nnwọ nwerinya nzi a nwụrnu nwernu, agịda ele ẹli wam sno a. \v 13 Nga Nyenwe aị whnụrnu a, ọ dọnu a obirizi, kanụ a, “Ị kwnáma ẹkwna.” \p \v 14 O znekwnusi ele vu ọkpata-iznu wam, kpatụ a aka, be gwuzoru. Jizọsi kaa, “Wikoro rukna, m ka m jị, lizọ.” \v 15 Nye wam nwụrnu ọnwu lizọ, dazịri ẹli nookwu ọka, Jizọsi kwuru a nyehnata nne a. \p \v 16 Kpakara ele badnụ tụ ogwnu naaja Chiokike. Be kaa, “Otu nye ọwhnurninya hna ezi whụyalam n'esilawụru aị, Chiokike valẹm o yinu ele ke a aka.” \p \v 17 Ọsusu gbasịri Jizọsi gazu kpakara Judiya nụ kpakara ẹli zị a gburugburu. \s1 Jizọsi nụ Jọni // Nye Wụ Mini \r (Mat 11:2-19) \p \v 18 Ele sno apna Jọni kanụ a kpakara nhne ka. O sukwu badnụ lawụru nụ rime be, \v 19 be zne sịkwa Nyenwe aị, “Ọ bụ jịwa bụ nye ke jaava, sọbu a le anya nye berere?” \p \v 20 Nga be vakwnusiri Jizọsi, be kaa, “Jọni Nye Wụ Mini ziyaru a sịkwa i, ‘Ọ bụ jịwa bụ nye ke jaava, sọbu a le anya nye berere?’ ” \p \v 21 Ige wam Jizọsi gwọru agịda ele nrịria zị ọdo n'ọdo, rẹnwu ọjo hiri nụ rime ele badnụ whụya, ele isni whnụrnu ọsno. \v 22 Ọ sarụ ele izi wam, “Anụ lahna kanụ Jọni kpakara nhne anụ whnụrnu nụ ke anụ nụrnu. Ele isni whnụrnu ọsno, ele mgwọro znernu izne, be neeme ele nchnịchna zịri rịchna, ele nsnị ịnyo nọonu nhne, ele nwụrnu ọnwu lizọru n'ẹnwu, be neezni ele mboni izi ọma. \v 23 Chiokike jọogozi nye ọbula ke jụ́la m kwnornu nhne me mernu.” \p \v 24 Nga ele izi Jọni larụ, Jizọsi bete naakanụ igbudu badnụ wam nhne gbasịri Jọni. “Kịni bụ nhne anụ znernu ọ whnụ n'ẹli-ịkpa? Ekere achara ruwhere noovu? \v 25 Ọ bụ kịni nhne anụ znernu ọ whnụ? Nwerukna wogwu iwo marnụ mma sa? Le, ele noowo iwo marnụ mma, ele wu bụdnu oriri nụ ọnwunwo zị n'ọro ele eze. \v 26 M ka m, risi kịni bụ nhne anụ znernu ọ whnụ? Nye ọwhnurninya sa? Owe! Me kanụ anụ, ọ bụ nye kakwo nye ọwhnurninya. \v 27 Ka bụ nye wam be gbarụ nhne n'ọkwukwo nsọ gbasịri a, \q1 ‘M jeezizne nye izi m nụ ruwhnu i, \q2 nye jeemekwata apna nụ ruwhnu i.’ \m \v 28 Me kanụ anụ, n'esilawụru ele ele rinya mụrnu, ọ zá nye kakwo Jọni, kọvu nye zịkaru matị n'ẹli-eze Chiokike kakwo Jọni.” \p \v 29 (Nga kpakara ele badnụ, ma ele ọna ntụ nụrnu nhne Jizọsi kwuru, be kweru nụ apna Chiokike zị snam, kwnornu nụ Jọni wụru be mini. \v 30 Kọvu ele Farisi nụ ele zni iwu ele Ju jụru mmụma Chiokike, kwnornu nụ Jọni wụ́ge be mini.) \p \v 31 Jizọsi sịkwa be, “Ndaa nhne me jeeji sninu ebiri ka? Be nụ lele kịni? \v 32 Be nụ lele rụmu takịri dazịgwu n'ahịa noosukwu ibne be ikwu, kaa, \q1 ‘A kwannụ anụ eri, \q2 anụ tnége eri, \q1 A gwnụ eri mkpe \q2 anụ kwnáge ẹkwna.’ \m \v 33 Jọni Nye Wụ Mini varụ, o ríle wiri, nwọ́ge manya, anụ kaa, ‘O nwernu rẹnwu ọjo.’ \v 34 Nnwọ ke Badnụ varụ, neeri wiri, nọonwo manya, anụ kaa, ‘Nye ka bụ nye okne wiri nụ nye nwọ okne manya, enyi ele ọna ntụ nụ ele mmehie.’ \v 35 Kọvu nhne ele magwụ Chiokike neeme neegesi nụ akọniche Chiokike ziri ezi.” \s1 Be teru Jizọsi mọno \p \v 36 Otu nye Farisi sukwuru Jizọsi wiri n'ọro a, o zne n'ọro nye Farisi wam dazịri n'ikpechi neeri wiri. \v 37 Otu nwerinya ke wu bụdnu mmehie n'ẹli wam mahịaru nụ Jizọsi neeri wiri n'ọro nye Farisi, o zne zụya mọno otute zị n'ite alabasita. \v 38 O gwuzoru n'aznụ Jizọsi naakwna ẹkwna n'ọchi a, anya-mini a nọowu n'ọchi Jizọsi. O gweru rukeri-ize a kwnosnama be, snutu ọchi a ọnu, gweru mọno otute wam te ọchi a lawụru. \p \v 39 Nga nye Farisi wam sukwuru Jizọsi wiri whnụrnu a, ọ kaa nụ mkpọma a, “Ọ bụru nụ nwerukna ka bụ nye ọwhnurninya, o znernu a mahịa nụ nwerinya ka naakpatụ aka bụ nye mmehie.” \p \v 40 Jizọsi sarụ a, “Saịmoni, o nwernu nhne me jaakanụ ị.” \p Ọ kaa, “Kanụ m, Nye-zni-nhne.” \p \v 41 Jizọsi kanụ a, “Otu nwerukna ke naagbaznisi ele badnụ ịwai nwernu ele rukna lawụru ji a ọgwo. Otu nyenum ji a riwhu mkpụru ịwai isne, nye berere jị nri isne. \v 42 Be lawụru nwée nhne be jeeji nọokwu ọgwo, o gbarụnu be ọgwo wam be ji a. Nyele n'esilawụru be jọowhnu a n'anya karụkwo?” \p \v 43 Saịmoni sarụ, “M che m nụ ọ bụ nye wam ọ gbarụnu ọgwo zị agịda.” \p Jizọsi kanụ a, “I kperu ikpe ọma.” \v 44 Jizọsi tụhnasna hne nwerinya wam zị kanụ Saịmoni, “Ị whnụrnu nwerinya ka? M varụ m ọro ị, i nyége m mini me snụ ọchi m, kọvu o ji anya-mini a snụ ọchi m lawụru, gweru rukeri-ize a kwnosnama be. \v 45 I snụ́ge m ọnu, kọvu nwerinya ka, hite n'ige me varụ, zị noosnutu ọchi m lawụru ọnu. \v 46 I tége risi m mọno, kọvu ọ wụsiri mọno ẹknarna ọma n'ọchi m lawụru. \v 47 Kam kpayarụ, me kanụ ị, lele kpa be gbarụnu a agịda mmehie, ọwhnun'anya a zị agịda. Nye be gbarụnu nhne matị nwernu ọwhnun'anya zị matị.” \p \v 48 Jizọsi kanụ nwerinya wam, “Be gbarụnam jị mmehie i.” \p \v 49 Ele nụ Jizọsi dazị neeri wiri nookwurita n'ẹhni be, “Nye ka bụ nyele ke naagbarụ mmehie?” \p \v 50 Jizọsi kanụ nwerinya wam. “Ọkwnata mkpọma ị znọhialam jị, la n'udno.” \c 8 \s1 Agwna ele rinya ke // snornu Jizọsi \p \v 1 Nga ka mekworu, Jizọsi znernu hite n'otu ẹli matị dụ n'ẹli agịda berere nọokpo okwo izi ọma ẹli-eze Chiokike. Nri nụ badnụ lawụru wam ele izi a sno a, \v 2 ma agwna ele rinya be gwọru rẹnwu ọjo nụ nrịria zị ọdo n'ọdo, Meri, nye be kwu Magịdalini, nye Jizọsi chịhalaru rẹnwu ọjo ẹsau nụ rime a, \v 3 Joana nnwerne Kuza, nye neelegidne ọro Erọdu, ele rinya berere sno a bụ Suzana nụ agịda ele berere. Ele rinya ka neeyinu be aka nụ mkpa be hite nụ nhne hi n'aka be whụya. \s1 Elulu nye ọgha mkpụru \r (Mat 13:1-9; Mak 4:1-9) \p \v 4 Kpa igbudu badnụ naagbakọ hne Jizọsi zị, hite n'agịda ẹli-ọhna, ọ tnụnu be elulu ka. \p \v 5 “Otu nye ẹrnu ẹkwu znernu agha mkpụru. Kpa ọ naagha mkpụru, agwna mkpụru dna nụ ngeri apna, ele badnụ zọ be ọchi, rụmu ọnunu tụturu be ta. \v 6 Agwna be dnarnụ n'olu rugwu, nga be furu, be chnanwụ kwnornu nụ be nwée mini. \v 7 Agwna mkpụru berere dnarnụ n'esilawụru igwnu, igwnu wam sohịa kpagbu be. \v 8 Agwna mkpụru berere dnarnụ n'ẹli bụru ọma, be so, mịnya mkpụru, otu riwhu kakwo kpa be kparụ be.” \p Nga o kwukworu ọka ka, ọ kaa, “Nye nwernu nsnị o ji ọ nụ nhne, ọ nụrnu.” \s1 Nhne o kwno tnụ elulu \r (Mat 13:10-17; Mak 4:10-12) \p \v 9 Ele sno apna a sịkwa a risi elulu ka. \v 10 Jizọsi kanụ be, “Be mernu ma anụ mahịa nhne tugwaru otugwa ke ẹli-eze Chiokike, kọvu be jookwunu ele berere ọka n'elulu, ma, \q1 ‘Be neele anya, kọvu be jọ́owhnu ọsno, \q2 be noobno nsnị, kọvu be jọ́oghohia.’ \s1 Risi elulu nye // ọgha mkpụru wam \r (Mat 13:18-23; Mak 4:13-20) \p \v 11 “Ka bụ risi elulu wam. Mkpụru wam bụ ikwu-ọnu Chiokike. \v 12 Mkpụru ke zị nụ ngeri apna nụ lele ele nụrnu ikwu-ọnu Chiokike, Ekwensu va gweme ikwu-ọnu wam nụ mkpọma be, ma be gharụ o kweru, be znọhia be. \v 13 Ele ke zị nụ rugwu nụ lele ke nụrnu ikwu-ọnu wam gweru snarnịma nwụgwu a, kọvu nụ be nwée ẹgwnugwnu, be kweru ige matị, kọvu nga nhne ọkpa iru varụ, be dnahnala aznụ. \v 14 Mkpụru ke dnarnụ n'esilawụru igwnu nụ lele ele nụrnu ikwu-ọnu wam, kọvu kpa be nooso, ọriri nụ ẹkwnu nụ nhne ọso n'ọnu k'ọwa ka, kpagbu be, ọ ghọ nhne mị́na mkpụru. \v 15 Kọvu ele ke dnarnụ nụ hne ẹli bụru ọma bụ ele ke ji mkpọma ọma be nụ ezi ọka, bịta ikwu-ọnu ka nga be nụrnu a, be hite n'ọsnuta mkpọma mịnya mkpụru. \s1 Tọnji zị olu nhne tọnji \r (Mak 4:21-25) \p \v 16 “Ọ zá nye nọomusi tọnji bịta a nụ mkpururu ọkpata, mọbu kpusni a nhne, tnụnuma, ọ bịta a n'olu nhne be bịta tọnji, ma ele naabnanya ọro whnụrnu iwhne a. \v 17 Nhne ọbula be tugwaru otugwa jọowhuya iwhne, be jookpume kpakara nhne be kpusnirni okpusni ma ele badnụ whnụrnu be. \v 18 Kam kpayarụ, anya dụ anụ ẹli nhne anụ nọonu. Be jeenye nye ọbula ke nwernu, kọvu nye nwée, be jaanahọru a ọ bụbedi, ke ọ rịri nụ o nwernu.” \s1 Nne Jizọsi nụ rụmu nne a \r (Mat 12:46-50; Mak 3:31-35) \p \v 19 Nne Jizọsi nụ rụmu nne a varụ ma be whnụ a anya, kọvu nụ be nwée rikne zne ndụndu kwnornu igbudu badnụ wam. \v 20 Be kanụ Jizọsi, “Nne i nụ rụmu nne i gwuzogwu n'ederezi noopio ọ whnụ ị.” \p \v 21 Jizọsi sarụ be, “Nne m nụ rụmu nne m bụ ele nụrnu ikwu-ọnu Chiokike, neeme be.” \s1 Jizọsi bigbọru // ruwhere osimini \r (Mat 8:23-27; Mak 4:35-41) \p \v 22 Otu ọbochi Jizọsi kanụ ele sno apna a, “Anụ ngwa ma a whe aka osimini kịyari.” Be bna nụ rime otu ọgbo zneba. \v 23 Kpa be neezne, Jizọsi znirni anyarna. Okne ruwhere neewhe, mini nọowubna nụ rime ọgbo, ọgbo noopio o mii. \p \v 24 Ele sno apna a vakwnusi a, kpatnenya a, kaa, “Nda-aị-kwu, mini neeri aị.” \p O lizọ, bigbọ ruwhere wam nụ abaka-mini wam, be whebi, ọhna dna bii. \v 25 Jizọsi sịkwa ele sno apna a, “Ndaa hne ọkwnata mkpọma anụ zị?” \p Be tụ ogwnu, o ji be anya, be nẹesikwarita ibne be, “Nye ka bụ nyele? Ọ nọotunu ruwhere nụ abaka-mini ọka, be bnonu a nsnị.” \s1 Jizọsi gwọru nye // rẹnwu ọjo nwụgwu \r (Mat 8:28-34; Mak 5:1-20) \p \v 26 Jizọsi nụ ele sno apna a kwọru ọgbo be zne n'ẹli ele Gerasa ke zị n'aznụ Osimini Galili. \v 27 Nga Jizọsi hiri n'ọgbo whụya, otu nye rẹnwu ọjo nwụgwu hi n'ẹli wam kwnusi a. Nwerukna ka gbulem ọkwnu o wó iwo, o wú n'ọro, ọro a bụ n'ilili. \v 28 Nga ọ whnụrnu Jizọsi, o si lụlo dna n'ẹli n'ọchi a, siwama n'okne nkọli, “Kịni bụ me nụ jị nwekọgwu, Jizọsi Nnwọ ke Chiokike Kakwo Nhne Dum Olu? Bikno, ị tá m awhnụwhnu.” \v 29 O kwuru kpa kwnornu nụ Jizọsi nyernu rẹnwu ọjo wam iwu o hi nụ rime a whụya. Agịda ige be kpagidnernu nwerukna wam, be tụ a ijigba ọchi nụ aka, be neese a nse, ọ gbajikwo ijigba, rẹnwu ọjo chịbna nụ hne kọru owu. \p \v 30 Jizọsi sịkwa a, “Kịni bụ rẹwhna ị?” \p Ọ kaa, “Lijọni,”\f + \fr 8:30 \fq Lijọni \ft ke bụ agịda ele ọgwnu.\f* kwnornu nụ agịda rẹnwu ọjo bnarnụ nụ rime a. \v 31 Be rịasno Jizọsi ọ chị́bna be n'olulu awhnụwhnu. \p \v 32 Odokwnu ezni zị nụ ndụndu naata wiri n'olu rugwu, rẹnwu ọjo rịasno Jizọsi o kweru be zne bna nụ rime ezni wam, ọ karụ be zne. \v 33 Rẹnwu ọjo wam hiri nụ rime nwerukna wam whụya, bna nụ rime ezni wam, odokwnu ezni wam gbadna ngwulangwu wam, dnabna nụ rime mini, rinwụ nụ rime mini. \p \v 34 Nga ele nọozu ezni wam whnụrnu nhne mernu, be gbawhu, zne tnụsinu ele zị nụ rime ẹli-ọhna ma nụ ẹkwu. \v 35 Ele badnụ whọga zne whnụ nhne mernu, be vakwnusi Jizọsi, whnụ nwerukna wam rẹnwu ọjo whọgaru nụ rime a hne ọ dazị ẹli n'ọchi Jizọsi, woru iwo, echiche a zuru ozu, ogwnu tụ be. \v 36 Ele whnụrnu nhne mernu kanụ ele badnụ kpa be gwọru nwerukna wam rẹnwu ọjo nwụgwu. \v 37 Kpakara ele wu n'ẹli Gerasa gburugburu kanụ Jizọsi ọ whọga n'ẹli be, kwnornu nụ ogwnu nọotu be. Ọ bna nụ rime ọgbo lahna. \p \v 38 Nwerukna wam rẹnwu ọjo whọgaru nụ rime a rịasno a ma o snornu a la, kọvu Jizọsi chịhala a, kanụ a, \v 39 “La n'ọro ị, kanụ ele badnụ nhne Chiokike mennu ị.” \p Nwerukna wam la, nọotnusa kpakara n'ẹli-ọhna nhne Jizọsi mennu a. \s1 Nnwọ rinya matị nụ // nwerinya ntụ ọvnarna \r (Mat 9:18-26; Mak 5:21-43) \p \v 40 Nga Jizọsi lahnarnụ, igbudu badnụ nabnanyarnụ a, kwnornu nụ be neele anya a. \v 41 Otu nwerukna rẹwhna a bụ Jarịosi, nye risi ọro ọgbako ele Ju, vakwnusiri a, dna n'ẹli n'ọchi Jizọsi, rịasno a ọ va ọro a. \v 42 Ọ rịasno a kwnornu nụ o nwernu otu nnwọ rinya kpọi, ke gbarụ nri nụ awha lawụru, nye zị n'ọnu ẹnwu. \p Kpa Jizọsi neezne n'apna, igbudu badnụ snornu a naadnagidne a. \v 43 Otu nwerinya ke naarịa ntụ ọvnarna nri nụ awha lawụru, zị n'esilawụru igbudu badnụ wam, tuwhukwo kpakara nhne o nwernu n'aka ele dibịa, kọvu ọ zá nye nwernu rikne gwọ a. \v 44 Ọ varụ n'aznụ Jizọsi kpatụ ọnu iwo a aka, ngangam, ọvnarna a gbabiri. \p \v 45 Jizọsi sịkwa, “Nyele kpatụru m aka?” \p Kpakara be gọru. Pita kaa, “Nda-aị-kwu, igbudu badnụ ka naadnagidne i.” \p \v 46 Kọvu Jizọsi karụ, “Otu badnụ kpatụru m aka, m maam nụ rikne hiri n'ẹhni m whọga.” \p \v 47 Nga nwerinya wam whnụrnu nụ o nwée rikne tugwa, ẹhni naama a ririri, ọ dna n'ẹli n'ọchi Jizọsi, kahịa nụ ruwhnu igbudu badnụ wam nhne mernu ọ jiri kpatụ iwo a aka, nụ kpa be gwọru a ngangam. \v 48 Jizọsi kanụ a, “Nnwọ m rinya, ọkwnata mkpọma ị znọhialam jị, la n'udno.” \p \v 49 Kpa Jizọsi kpụ ọka n'ọnu, otu badnụ hiri n'ọro Jarịosi va, kanụ Jarịosi nye nnwọ a naarịa arịa, “Nnwọ i rinya nwụnam. Ị kpáknama Nye-zni-nhne ẹhni berere.” \p \v 50 Nga Jizọsi nụrnu a, ọ kanụ Jarịosi, “Ị tụ́ko ogwnu, kweru kpọi, be jọogwo a.” \p \v 51 Nga ọ vaduru n'ọro, o kwéle nye ọbula snornu a bna nụ rime ọro, okwolem Pita, Jọni nụ Jemisi, nụ nda nụ nne nnwọ rinya wam. \v 52 Kpakara ele badnụ zị naakwna ẹkwna, naagbanụ nnwọ rinya wam mkpe. Jizọsi kanụ be, “Anụ kwnáma ẹkwna, nnwọ rinya ka nwụ́na ọnwu, o neezni anyarna.” \p \v 53 Be mụ a rụmu, kwnornu nụ be magwụ nụ nnwọ rinya wam nwụrnu ọnwu. \v 54 Kọvu nụ Jizọsi nwụgwuru a n'aka, kaa, “Nnwọ, lizọ.” \v 55 Enine a hiehnarnu, o lizọ ngangam. Jizọsi kanụ be, be nyee a nhne, ma o ri. \v 56 O duru ele mụrnu a ẹhni, kọvu Jizọsi kanụ be, be káhịanu nye ọbula nhne mernu. \c 9 \s1 Jizọsi zihalaru nri // nụ badnụ lawụru \r (Mat 10:5-15; Mak 6:7-13) \p \v 1 Jizọsi sukwukọta ele izi nri nụ ẹbo wam n'otu, nyee be rikne nụ rikne ọchichi ọ chịhala rẹnwu ọjo nụ ọ gwọ nrịria. \v 2 O zihala be zne kpọ okwo ẹli-eze Chiokike, gwọ ele nrịria. \v 3 Ọ kanụ be, “Anụ jí nhne ọbula kpa anụ neezne. Anụ jí mkpara mọbu rẹkpa, mọbu brẹdi, mọbu ịwai, anụ chị́ iwo lawụru. \v 4 Ọro ọbula anụ bnarnụ, anụ dazịri pịi tem anụ whọga n'ẹli-ọhna wam. \v 5 Ọ bụru nụ ele badnụ nábnanyana anụ, anụ whọga n'ẹli-ọhna wam, lịsnama rịzna ke zị n'ọchi anụ, ma ọ bụru nhne akebne megidne be.” \p \v 6 Be whọga, zne hite n'otu ẹli zne ẹli berere, nọokpo okwo izi ọma, nọogwo ele nrịria kpakara ọhna. \s1 Ọ gbagwojiri Erọdu anya \r (Mat 14:1-12; Mak 6:14-29) \p \v 7 Nga Erọdu nye nẹechi Galili nụrnu kpakara nhne neeme, ọ gbagwojiri a anya, kwnornu nụ agwna ele badnụ naakaa nụ Jọni hilem n'ẹnwu lizọ, \v 8 ele berere naakaa nụ Ẹlaija whụyaru iwhne, ele berere naakaa nụ otu nụ rime ele ọwhnurninya gbaka hiri n'ẹnwu lizọ. \v 9 Erọdu kaa, “M biri m Jọni risi, nyele bụ nye ka me nọonu nhne gbasịri a?” O pio ọ whnụ Jizọsi. \s1 Jizọsi nyernu // pokwu badnụ isne wiri \r (Mat 14:13-21; Mak 6:30-44; Jọn 6:1-14) \p \v 10 Nga ele izi wam hiehnarnu, be kanụ Jizọsi nhne be mernu. O kwuru be whọga ichne, zne ẹli Bẹtesaida. \v 11 Nga igbudu badnụ wam mahịaru, be snornu a. O kwubnanya be, kwunu be ọka gbasịri ẹli-eze Chiokike, gwọ masị ele nrịria. \p \v 12 N'ogbednachi nga chi neeji, nri nụ badnụ lawụru wam vakwnusi Jizọsi, kanụ a, “Zihala ele ka ma be zne nụ rime ẹli-ọhna ma nụ rime ẹkwu, zụru nhne oriri, dnanyị n'abalị a, kwnornu nụ a zị nụ hne kọru owu.” \p \v 13 Jizọsi sarụ be, “Anụ nyee be nhne be jeeri.” \p Be sarụ a, “Nhne a nwernu hna kwolem ike brẹdi isne nụ aznụ lawụru, okwolem ma a jeezne zụya wiri a jeenye igbudu badnụ ka.” \v 14 Pokwu ele rukna isne zị pịi. \p Kọvu Jizọsi kanụ ele sno apna a, “Anụ mee ma be dazịri ẹli nụ mkpụru nri badnụ isne, mkpụru nri badnụ isne.” \p \v 15 Ele sno apna a mee kpam, nye ọbula dazịri ẹli. \v 16 Jizọsi gweru ike brẹdi isne wam nụ aznụ lawụru wam, le anya n'oligwe, tụ mmamma, nyawama be. O nyee be ele sno apna a, be nyee igbudu badnụ wam. \v 17 Kpakara be ri, riji rụwho, ele sno apna a tụtukota rụvnuruvnu ke gwarnụ, nri nụ nkịta lawụru jihịaru. \s1 Pita kahịaru nye Jizọsi bụ \r (Mat 16:13-19; Mak 8:27-29) \p \v 18 Otu ọbochi, nga Jizọsi neekpe okpukpe ichne, ele sno apna a nụ ya zị, ọ sịkwa be, “Ele badnụ be naakaa nụ me bụ nyele?” \p \v 19 Be sarụ a, “Agwna be naakaa, Jọni Nye Wụ Mini, ele berere naakaa, Ẹlaija, ele berere masị naakaa, otu nụ rime ele ọwhnurninya gbaka hiri n'ẹnwu lizọ.” \p \v 20 Kọvu Jizọsi sịkwa be, “Anụ n'iwhuru anụ, anụ kanụ nụ m bụ m nyele?” \p Pita sarụ a, “Ị bụ Karaịsi ke Chiokike.” \s1 Jizọsi kwuru ọka // gbasịri ẹnwu a \r (Mat 16:20-28; Mak 8:30---9:1) \p \v 21 Jizọsi dọ be aka nụ nsnị be kánụ nye ọbula. \v 22 Ọ kanụ be, “Nnwọ ke Badnụ jaatarịri agịda awhnụwhnu, ele okno badnụ nụ ele risi arịohna nụ ele neezni iwu ele Ju jọoju a, be gbu a, nga ọbochi ẹto whemernu, o jeehi n'ẹnwu lizọ berere.” \p \v 23 Ọ kanụ kpakara be, “Ọ bụru nụ nye ọbula joosno m n'aznụ, o jọoju ẹhni a, vuru ọgba a kpakara ọbochi sno m. \v 24 Kwnornu nụ nye ọbula ke noopio ọ znọhia bụdnu a, jootuwhu a, kọvu nye ọbula ke jootuwhu bụdnu a kwnornu m, jọoznohia a. \v 25 Mbnarna kịni bụ nhne badnụ jeenwe ọ bụru nụ ọ rihịa kpakara ọwa n'iru, kọvu tuwhume bụdnu a? \v 26 Nye ọbula ke iwhnerne m nụ ikwu-ọnu m jọotu, Nnwọ ke Badnụ jọotu iwhnerne nye wam nga ọ jaava n'igwugwu a nụ n'igwugwu ke Nda a nụ ke ele enine izi nsọ. \v 27 N'ezi me kanụ anụ, agwna ele gwuzo hna jọ́onwu ẹnwu tem be whnụ ẹli-eze Chiokike.” \s1 Onwoghari ke Jizọsi \r (Mat 17:1-8; Mak 9:2-8) \p \v 28 Nga ọbochi ẹsato whemernu kpa Jizọsi kwuru ikwu-ọnu ka, o kwuru Pita, Jọni nụ Jemisi yisinu ẹhni a zne n'olu rugwu kpe okpukpe. \v 29 Kpa o zị neekpe okpukpe, ruwhnu a gbanwornu, iwo naacha va-a-a, neeke eke lele amụma. \v 30 Ngangam, be whnụ ele rukna lawụru nụ ya nookwurita ọka, be bụ Mozizi nụ Ẹlaija. \v 31 Be whụyaru n'igwugwu, be nụ Jizọsi kwu ọka gbasịri ẹnwu a ke jeemezu nụ Jerusẹlem. \v 32 Anyarna tụru Pita nụ ele nụ ya zị, kọvu nga anya dnornu be, be whnụrnu igwugwu Jizọsi nụ ele rukna lawụru be nụ a gwuzo. \v 33 Kpa be nọowhoga hne Jizọsi zị, Pita kanụ a, “Nda-aị-kwu, ọ bụru ọma a dazịri hna. Ngwa ma a wu ọro-ẹka ẹto hna, otu ke i, otu ke Mozizi, otu Ẹlaija.” (Ọ máa nhne o jookwu.) \p \v 34 Kpa ọ kpu ọka ka n'ọnu, erumeru oligwe whụyaru kpusni be, ogwnu tụru be kpa be zị n'erumeru oligwe wam. \v 35 Otu akpịri hiri n'erumeru oligwe wam, kaa, “Ka bụ Nnwọ m, nye me họhiaru, anụ bnotenu a nsnị.” \p \v 36 Nga akpịri wam kwukworu, be whnụrnu Jizọsi nsnụnu a. Ele sno apna a bịtaru nhne be whnụrnu nụ mkpọma be, ọ zá nye be kannụ nhne be whnụrnu ige wam. \s1 Jizọsi gwọru // wikoro rukna \r (Mat 17:14-18; Mak 9:14-27) \p \v 37 N'ekile a, nga be hiri nụ rugwu wam hiedna, igbudu badnụ vakwnusiri Jizọsi. \v 38 Otu nwerukna hiri n'igbudu badnụ wam siwama lụlo, “Nye-zni-nhne, bikno le nnwọ m rukna anya, kwnornu nụ ọ bụ otu nnwọ me nwernu. \v 39 Rẹnwu ọjo nwụgwu a, o si lụlo, o vudna n'ẹli nọodo a, ọ nọogbo okoto n'ọnu, o gbu ọkwnu sụ ọ sịgbasi a, ma o gbu a. \v 40 M rịasno ele sno apna ị ma be chịhala a, kọvu be nwée rikne.” \p \v 41 Jizọsi sarụ be, “Anụ ebiri ka nwée ọkwnata mkpọma, ele mkpọma hịri aghị, me nụ anụ jaadazị dụ ngele? Me jeesinu anụ mkpọma dụ ngele?” Ọ kanụ nwerukna wam, “Kwuya nnwọ ị rukna hna.” \p \v 42 Nga nnwọ rukna wam naava, rẹnwu ọjo wam vudna a n'ẹli, dọsi a rikne. Kọvu Jizọsi bigbọru rẹnwu ọjo wam, gwọ a, kwuhnata a nda a. \v 43 Rikne ẹrnu Chiokike duru kpakara be ẹhni. \s1 Jizọsi kwukwnornu ọka // gbasịri ẹnwu a \r (Mat 17:22,23; Mak 9:30-32) \p Kpakara nhne o neeme noodu ele badnụ ẹhni, Jizọsi kanụ ele sno apna a, \v 44 “Anụ bno nsnị nhne me naakanụ anụ. Be jeegweru Nnwọ ke Badnụ resi n'aka ele badnụ.” \v 45 Kọvu be ghọ́yage nhne o nookwu. O bụ nhne tugwaru otugwa n'anya be, be máa nhne ọ bụ. Ogwnu kwéle be sịkwa a nhne gbasịri a. \s1 Nyele kakwo ibne a? \r (Mat 18:1-5; Mak 9:33-37) \p \v 46 Ele sno apna a bete neesigha ọka n'esilawụru be nye kakwo ibne a. \v 47 Nga Jizọsi mahịaru nhne zị be nụ mkpọma, o kwuru otu watakịri gwuzote a nụ ngeri a. \v 48 Ọ kanụ be, “Nye ọbula ke jaanarnụ watakịri ka nụ rẹwhna m, nanarnụ m, nye ọbula ke nanarnụ m, nanarnụ nye ziyaru m. Kwnornu nụ nye kakwo matị n'esilawụru anụ, nye wam bụ nye kakwo.” \s1 Nye zá neemegidne anụ, // dagwụnu anụ \r (Mak 9:38-40) \p \v 49 Jọni kanụ a, “Nda-aị-kwu, a whnụrnu otu badnụ ke naachịhala rẹnwu ọjo nụ rẹwhna ị, a bnosni a, kwnornu nụ ọ zá noosno aị.” \p \v 50 Jizọsi kaa, “Anụ bnósni a, kwnornu nụ nye zá neemegidne anụ, dagwụnu anụ.” \s1 Otu mgbu kwéle // ọ nabnanya Jizọsi \p \v 51 Kpa ige nọodu ọ jaala oligwe, Jizọsi kpebilem o zne Jerusẹlem. \v 52 O zihala ele izi nụ ruwhnu a, be zne otu ẹli Sameria ma be mekwatanụ a nhne. \v 53 Kọvu ele ẹli wam kwéle ọ nabnanya a, kwnornu nụ ọ nụ lele nụ o neezne Jerusẹlem. \v 54 Nga ele sno apna a Jemisi nụ Jọni whnụrnu ka, be sịkwa a, “Nyenwe aị, ị pioru ma a sukwudna bẹkwnu n'oligwe rnegbukwo kpakara be?” \p \v 55 Kọvu nụ Jizọsi tụhnasnarnu, bigbọ be. \v 56 [Ọ kaa, “Anụ máa enine anụ nwernu. Nnwọ ke Badnụ váge ma o gbu badnụ, kọvu ọ znọhia bụdnu badnụ.”] Be whe zne ẹli berere. \s1 Nhne o joowhu ele // sno apna Jizọsi \r (Mat 8:19-22) \p \v 57 Kpa be neezne nụ apna, otu nwerukna kanụ a, “M joosno i hne ọbula i neezne.” \p \v 58 Jizọsi kanụ a, “Edu nwernu mkpewu hne be dnanyị, ọnunu oligwe nwernu alịkwu hne be zukwa inwe, kọvu Nnwọ ke Badnụ nwée hne ọ jaabịta risi a.” \p \v 59 Ọ kanụ nye berere, “Sno m.” \p Kọvu nwerukna wam kaa, “Nyenwe aị, kweru me beru ọsno lite nda m.” \p \v 60 Jizọsi kanụ a, “Gharụ ele nwụrnu ọnwu ma be lite ele nwụrnu ọnwu ibne be, kọvu zne kpọ okwo izi ọma ẹli-eze Chiokike.” \p \v 61 Nye berere kwno kaa, “Nyenwe aị, m joosno i, kọvu kweru m me beru ọsno zne bekwu ele ọro m ikwu ipne-aznụ.” \p \v 62 Jizọsi kanụ a, “Ọ zá nye ọbula ke yisiri aka nụ mfama ẹkwu ke anọ ọro nọopnughari, dazịri neele anya n'aznụ, kwesiri ẹli-eze Chiokike.” \c 10 \s1 Jizọsi zihalaru nri // badnụ ẹsau nụ ẹbo \p \v 1 Nga ka mekworu, Jizọsi họhiaru nri badnụ ẹsau nụ ẹbo, ma o zihala be ẹbo ẹbo nụ rime ẹli-ọhna nụ mgbu ọbula ọ jaabna. \v 2 Ọ kanụ be, “Ogwe nhne ẹkwu zị agịda, kọvu nụ ele ẹrnu zị ele nụ ele. Kam kpayarụ, anụ rịo Nyenwe ogwe nhne ẹkwu ma o zizne ele ẹrnu n'ẹkwu a. \v 3 Anụ zne, m neezizne anụ lele rụmu atnụrnu n'esilawụru edu. \v 4 Anụ jí rẹkpa ịwai, mọbu rẹkpa, mọbu okoro-ọchi, anụ békwu nye ọbula n'apna. \p \v 5 “Nga anụ bnarnụ ọro ọbula, anụ beru ọsno kaa, ‘Udno zịnu ọro ka.’ \v 6 Ọ bụru nụ nye udno zị n'ọro wam, udno anụ jaazịnu a, ọ bụru nụ nye udno zị́la, udno anụ jaahiehnakwnusi anụ. \v 7 Anụ dazịgidne n'ọro wam, neeri, nọonwo nhne be jeenye anụ. Ka bụ kwnornu nụ nye ẹrnu kwesiri ọgwo ẹrnu a. Anụ znékọ n'ọro n'ọro. \p \v 8 “Nga anụ bnarnụ ẹli-ọhna ọbula ke be nabnanyarnụ anụ, anụ ri nhne ọbula be jeenye anụ. \v 9 Anụ gwọ ele nrịria zị pịi, anụ kanụ be, ‘Ẹli-eze Chiokike zị anụ ndụndu.’ \v 10 Kọvu nụ ẹli ọbula anụ bnarnụ ke be nábnanyana anụ, anụ zne n'apna a, kaa, \v 11 ‘Ọ bụbedi rịzna ẹli anụ ke takwnụsiri n'ọchi aị, a lịsnarnu a megidne anụ. Kọvu anụ mahịa nụ ẹli-eze Chiokike zị ndụndu.’ \v 12 Me kanụ anụ, Chiokike jọodonu ẹli Sọdom obirizi karụ ẹli wam n'ọbochi ikpe. \s1 Ẹli-ọhna kwé ekwe \r (Mat 11:20-24) \p \v 13 “Awhnụwhnu jaazịnu ị, jị Korazini. Awhnụwhnu jaazịnu ị, jị Bẹtesaida. Kwnornu nụ ẹrnu ndu-ẹhni ke be rnụrnu nụ rime anụ, ọ bụru nụ be rnụ be nụ ẹli Taya nụ ẹli Saịdoni, be znernu ọtuhnasna mkpọma agịda ige wheru ewhe, dazịri n'ikpe mkpe nụ rẹtnu. \v 14 Kọvu be jọodonu Taya nụ Saịdoni obirizi n'ikpe karụ anụ. \v 15 Jịwa masị, Kapanọm, be jeegwelizọ ị olu dụ oligwe? Be jeegwedna ị ẹli, dụ bẹkwnu ẹli rẹnwu. \p \v 16 “Nye noobnonu anụ nsnị noobnonu m nsnị, nye jụru anụ nọoju m. Nye ọbula ke jụru m nọoju nye ziyaru m.” \s1 Nri badnụ ẹsau nụ ẹbo wam // hieharnụ \p \v 17 Nri badnụ ẹsau nụ ẹbo wam jiri snarnịma hiehna, kaa, “Nyenwe aị, ele rẹnwu ọjo bnonnu aị nsnị nụ rẹwhna ị.” \p \v 18 Jizọsi kanụ be, “M whnụrnu m Ekwensu hne o hi n'oligwe dna lele amụma. \v 19 M nyernu m anụ rikne ọ zọkwasi agwọ nụ akpị ọchi nụ o megbu kpakara rikne ke nye irno, ọ zá ke nwernu rikne mekasi anụ nhne rịa rịa. \v 20 Kọvu mkpọma sọ́ anụ n'ọnu kwnornu nụ rẹnwu ọjo noobnonu anụ risi, kọvu anụ nwụdna nụ be gbarụ rẹwhna anụ n'ọkwukwo n'oligwe.” \s1 Jizọsi nwụdnarnu \r (Mat 11:25-27; 13:16,17) \p \v 21 Ige wam Jizọsi nwụdnarnu k'agịda nụ rime Enine Nsọ, kaa, “Meka, Nda, Nyenwe oligwe nụ ọwa, kwnornu nụ i bịgwaru nhne ka n'anya ele akọ nụ ele marnụ nhne, kọvu i kpumennu be rụmu takịri. Owe! Nda, meka, kwnornu nụ ọ bụru ọma kpam n'anya ị. \p \v 22 “Nda m yisiri kpakara nhne n'aka m. Ọ zá nye magwụ nye Nnwọ wam bụ, okwolem Nda. Ọ zá nye magwụ masị nye Nda bụ, okwolem Nnwọ wam, nụ ele Nnwọ wam pioru o kpumenu a.” \p \v 23 Ige wam ọ tụhnasna hne ele sno apna a zị, kanụ be ichne, “Ọwa ọma zịnu anya ke whnụrnu nhne anụ whnụrnu. \v 24 Me kanụ anụ, agịda ele ọwhnurninya nụ ele eze pioru ọ whnụ nhne anụ nọowhnu kọvu be whnụ́na, nụ ọ nụrnu nhne anụ nọonu, kọvu nụ be nụ́na.” \s1 Elulu nye Sameria ọma \p \v 25 Otu mgba, nye ọgwnu iwu lizọru naakpa Jizọsi iru, sịkwa a, “Nye-zni-nhne, kịni bụ nhne me jeeme ma m kehịa m bụdnu kwó okwo?” \p \v 26 Jizọsi sarụ a, “Kịni bụ nhne be gbarụ n'iwu? Ndaa kpa ị nọogwnu a?” \p \v 27 Ọ sarụ, “I jeegweru kpakara mkpọma ị nụ kpakara mkpụru ovu i, nụ kpakara iknernema ị nụ kpakara echiche ị whnụ Nyenwe aị Chiokike ị n'anya. Whnụ masị nye agbatibi i n'anya lele ẹhni ị.” \p \v 28 Jizọsi kanụ a, “Ị sakwahịaru a, mee kpam, ị jaazị bụdnu.” \p \v 29 Kọvu o pioru o mee ẹhni a nye ọma, ọ sịkwa Jizọsi, “Nyele bụ nye agbatibi m?” \p \v 30 Jizọsi sarụ a, “Otu nwerukna hiri nụ Jerusẹlem neezne Jeriko, ọ dnabna n'aka ele buznu. Be woru iwo a, lị a nhne, gbawhu, sịgbasi a n'ọnu ẹnwu. \v 31 Ọ dnabna nụ otu nye arịohna neewhe n'apna wam, nga ọ whnụrnu a, ọ garụ ngeri berere znernu hne o znezne. \v 32 Kpam masị, otu nye Livaị, nga ọ vaduru hne ọ zị, whnụ a, ọ garụ ngeri berere znernu hne o znezne. \v 33 Kọvu otu nye Sameria neewhe n'apna wam, vaduru hne ọ zị, nga ọ whnụru a, ọ dọnu a obirizi. \v 34 O znekwnusi a, wụsi a mọno nụ manya, knesi ẹnya a. O vukwasị nwerukna wam n'olu anọ ọro a, kwuzne a n'ọro ele izne, legidne anya nkarị. \v 35 N'ekile a, o nyee nyenwe ọro ele izne wam ịwai, kanụ a, ‘Legidne a anya nkarị, me hiehna, m jọokwu ị nhne ọbula i mewhuru nụ risi.’ \p \v 36 “N'esilawụru badnụ ẹto ka, ndaa nye i cheru gesiri nụ nye wam dnabnarnụ n'aka ele buznu bụ nye agbatibi a?” \p \v 37 Nye ọgwnu iwu wam kaa, “Nye wam ke dọnu a obirizi.” \p Jizọsi kanụ a, “Zne, mee kpam.” \s1 Jizọsi znernu ọro // Mata nụ Meri \p \v 38 Nga be neezne n'apna, Jizọsi nụ ele sno apna a va otu ẹli-ọhna, zne n'ọro Mata nye gbamanụ a ọro a. \v 39 Mata nwernu otu nwene rinya rẹwhna a bụ Meri, Meri znernu dazịri ẹli n'ọchi Nyenwe aị, nọonu ikwu-ọnu a. \v 40 Kọvu echiche Mata jihịaru n'ẹrnu ọ nọornu, ọ vakwnusi Jizọsi kaa, “Nyenwe aị, ọ gbásịla ị nụ nwene m rinya sịgbasiri me nụnsnu m nọornu ẹrnu? Kanụ a ma o yisinu m aka.” \p \v 41 Jizọsi sarụ a, “Mata, Mata, ị naarị ọriri, neemekpa ẹhni ị ẹhni kwnornu agịda nhne. \v 42 Kọvu otu nhne zị mkpa. Meri họrulam nhne ke ka mma, ọ zá nye jeenwe rikne nahọru a ya.” \c 11 \s1 Jizọsi znirni nhne // gbasịri okpukpe \r (Mat 6:9-13; 7:7-11) \p \v 1 Ọ dụ otu ọbochi Jizọsi zị neekpe okpukpe n'otu hnanụm, nga o kpekworu, otu nụ ele sno apna kanụ a, “Nyenwe aị, zni aị kpa be kpe okpukpe lele kpa Jọni znirni ele sno apna a.” \p \v 2 Ọ kanụ be, “Nga anụ neekpe, anụ kaa, \q1 ‘Nda aị, \q2 rẹwhna ị bụru nhne zị nsọ. \q1 Ẹlị-eze ị va.\f + \fr 11:2 \ft Agwna nhne be gbarụ kwuru \fq be mee nhne i noopio n'ọwa lele kpa be mee a n'oligwe\f* \q2 \v 3 Nyee aị wiri tna, ke joozunu aị ọbochi tna. \q1 \v 4 Gbarụnu aị mmehie aị, \q2 lele kpa a jaagbarụnu ele mehieru aị. \q1 I yísi aị nụ rime nhne ọrnurna.’ ”\f + \fr 11:4 \ft Agwna nhne be gbarụ kwuru \fq dọhia n'aka nhne ọrnurna \f* \p \v 5 Ọ kanụ be, “Ọ bụru nụ otu nụ rime anụ nwernu enyi, o znekwnusi a n'esilawụru abalị, kaa, ‘Enyi m, gbaznisi m ike brẹdi ẹto. \v 6 Otu enyi m berere vakwnusiri m, m nwée m nhne me jeenye a.’ \p \v 7 “Enyi a hi nụ rime ọro sa a, ‘Ị kpákna m ẹhni. M tụsnilem ọro, me nụ rụmu m dnanyị n'ọkpata. M jéenwe rikne lizọ nye i nhne ọbula.’ \v 8 Me kanụ anụ, ọ bụ n'ezi nụ o jéelizọ nye a kwnornu nụ ọ bụ enyi a, kọvu kwnornu nụ iwhnerne zá nọotu nye ọrio, o jeelizọ nye a. \p \v 9 “Kpam masị, me kanụ anụ, anụ rịo, be jeenye anụ, anụ pio, anụ joopiohịa, anụ znu aka n'ọnu-mgbo, be jaagbamanụ. \v 10 Kwnornu nụ nye ọbula ke nọorio, nọoriohia, nye noopio, noopiohịa, nye nooznu aka nụ mgbo be jaagbamanụ a. \p \v 11 “Ndaa nye bụ nda n'esilawụru anụ, nye nnwọ a jọorio aznụ, o nyee a agwọ? \f + \fr 11:11 \ft Agwna nhne be gbarụ kwuru \fq brẹdi\f* \v 12 Mọbu ọ rịo a ẹkwna ọchichi, o nyee a akpị? \v 13 Ọ bụru anụ ele jọogburu ẹhni anụ nụ bụjo mahịaru o nyee rụmu anụ nkesi bụru ọma, ọ kọ bụru Nda anụ ke oligwe, ọ bụ nụ o jéenye ele nọorio a Enine Nsọ?” \s1 Jizọsi nụ Bẹlizibolu \r (Mat 12:22-30; Mak 3:20-27) \p \v 14 Jizọsi naachịhala rẹnwu ọjo ke dnarnụ mgbu. Nga rẹnwu ọjo wam whọgaru, nwerukna wam ke dnarnụ mgbu kwuru ọka, o du kpakara ele badnụ ẹhni. \v 15 Kọvu agwna be kaa, “O ji rikne Bẹlizibolu nye risi ele rẹnwu ọjo naachịhala rẹnwu ọjo.” \v 16 Ele berere naakpa a iru, kaa, o gesi be nhne elekema hi n'oligwe. \p \v 17 Jizọsi mahịaru mkpọma be, ọ kanụ be, “Ẹli-eze ọbula kewama megidne ẹhni a, ọ jọotubiri etekne, ọro ọbula kewama megidne ẹhni a, ọ jaadna. \v 18 Ọ bụru nụ Setani kewama megidne ẹhni a, ẹli-eze a jóogwuzoli. M nookwu ka kwnornu nụ anụ karụ nụ m ji m rikne Bẹlizibolu naachịhala rẹnwu ọjo. \v 19 Kịtna, ọ bụru nụ m ji m rikne Bẹlizibolu naachịhala rẹnwu ọjo, ele sno anụ ji rikne nyele naachịhala be? Be jọobu ele ikpe anụ. \v 20 Kọvu ọ bụru nụ m ji m aka Chiokike naachịhala rẹnwu ọjo, ẹli-eze Chiokike dụlam anụ ẹhni. \p \v 21 “Nga nye dikne woru mgwna ọgwnu a, neese ọro a, ẹkwnu a zị n'udno. \v 22 Kọvu nga nye kakwo a rikne varụ, megbu a, ọ nahọru a kpakara mgwna ọgwnu a ke ọ tụkwasiri mkpọma, kesa ẹkwnu a. \p \v 23 “Nye dágwụnu m, neemegidne m, nye snóne m chịkota nhne, nọobosa ọbosa. \s1 Rẹnwu ọjo hiehnarnu \r (Mat 12:43-45) \p \v 24 “Nga rẹnwu ọjo hiri nụ rime badnụ whọga, o znegharị n'ẹli chna chna chna, noopio hne o joozukwa inwe. Ọ bụru nụ ọ whnụ́na, ọ kaa, ‘M jaalahna n'ọro me hiri whụya.’ \v 25 Nga ọ vaduru, ọ whnụ nụ be zasnarnụ ọro wam bịkwata nhne nkarị. \v 26 O jeezne chịri rẹnwu ọjo ẹsau ibne a ele nwernu risi rikne karụ a, be wuru nụ rime nye wam. Ọnodi ipne-aznụ nye wam jọhnasi bụjo karụ kpa ọ zị nụ mbọm.” \s1 Nye ọwa ọma n'ezi \p \v 27 Kpa Jizọsi zị nookwu ọka ka, otu nwerinya siwama n'igbudu badnụ wam, “Rụwho ke vuru i nụ rẹma ke i nwọrnu bụ nhne be gọziri ọgozi.” \p \v 28 Jizọsi sarụ, “Ele ọwa ọma karụkwo bụ ele nọonu ikwu-ọnu Chiokike, neeme be.” \s1 Nhne elekema ke Jona \r (Mat 12:38-42) \p \v 29 Kpa igbudu badnụ wam gbakọru hne Jizọsi zị, ọ kanụ be, “Ebiri ọjo ka noopio nhne elekema, ọ zá nhne elekema be jeenye be, okwolem nhne elekema Jona. \v 30 Lele kpa Jona bụ nhne elekema ke ele Ninive, ọ bụ kpa Nnwọ ke Badnụ jọobunu ebiri ka. \v 31 Eze nyerinya Seba jeelizọ ya nụ ele ebiri ka bna n'ikpe, ọ jaama be ikpe, kwnornu nụ o hiri n'ọsotoma k'ọwa va nụrnu akọniche Solomọni. Kọvu le, nhne kakwo Solomọni zị hna. \v 32 Ele Ninive jeelizọ, be nụ ebiri ka bna n'ikpe, be jaama be ikpe, kwnornu nụ be tụhnasnarnu mkpọma n'ọkpo okwo Jona. Kọvu le, nhne kakwo Jona zị hna. \s1 Iwhne ke ẹhni \r (Mat 5:15; 6:22,23) \p \v 33 “Ọ zá nye jọomusi tọnji bịta a nụ hne tugwaru otugwa, mọbu bịta nụ mkpururu nkịta. Tnụnuma, be bịta a n'olu nhne be bịta tọnji, ma ele naabnanya ọro whnụrnu iwhne a. \v 34 Anya bụ iwhne ke ẹhni. Ọ bụru nụ anya ị bụru ọma, kpakara ẹhni ị jọobu iwhne iwhne. Kọvu ọ bụru nụ anya ị bụ́o ọma, kpakara ẹhni i jaagba ọchichiri. \v 35 Anụ ledukọm anya ọ zị iwhne ke zị anụ n'ẹhni bọ ghọ ọchichiri. \v 36 Ka kpayarụ, ọ bụru nụ kpakara ẹhni ị bụ iwhne iwhne, ọ zá ngeri ke gbarụ ọchichiri, kpakara ẹhni ị jọobu iwhne lele nga tọnji nọomukwasi ị iwhne a.” \s1 Ele Farisi nụ // ele zni iwu ele Ju \r (Mat 23:1-36; Mak 12:38-40) \p \v 37 Nga Jizọsi kwukworu ọka ka, otu nye Farisi sukwu a, ọ va snornu a ri wiri, o snornu a zne, ọ dazịri n'ikpechi. \v 38 Nye Farisi wam whnụrnu nụ Jizọsi kwọ́ge aka bete ri wiri, o du a ẹhni. \p \v 39 Nyenwe aị kanụ a, “Kịtna anụ ele Farisi beru ọsno snụ aznụ okiko nụ agbụgba wiri, kọvu nụ ọwho-anya nụ agwa ọjo jihịaru nụ rime anụ. \v 40 Anụ ele iwhnirniwhno! Ọ bụ́o otu badnụ wam mernu rime okiko nụ aznụ a? \v 41 Anụ gweru nhne zị nụ rime agbụgba wiri dọnu ele mboni obirizi, kpakara nhne jaazịnu anụ rịchna. \p \v 42 “Awhnụwhnu zịnu anụ ele Farisi, kwnornu nụ anụ nọokwu otu nga nụ nri ke kpakara mkpọro ọkwukwo nwernu ẹknarna ọma ke ẹkwu, kọvu anụ jụru ikpe zị snam nụ ọwhnun'anya Chiokike. Ọ zị mkpa nụ anụ znernu eme nhne ka nụ ke berere. \p \v 43 “Awhnụwhnu zịnu anụ, ele Farisi, kwnornu nụ anụ whnụrnu risi ngadna n'ọro ọgbako anụ n'anya, ọ naamasị anụ ele badnụ neebekwu anụ ikwu n'ahịa. \p \v 44 “Awhnụwhnu zịnu anụ, ele Farisi, kwnornu nụ anụ nụ lele ilili ke ele badnụ máa nọozo ọchi n'olu a.” \p \v 45 Otu nye ọgwnu iwu sarụ Jizọsi, “Nye-zni-nhne, ọka ka i nookwu naakpasị aị iwhnerne.” \p \v 46 Jizọsi sarụ nye ọgwnu iwu wam, “Awhnụwhnu jaazịnu anụ ele ogwnu iwu, kwnornu nụ anụ noovute ele badnụ ivu rịnya be vuru, kọvu anụ n'iwhuru anụ jéegweru otu mkpaka anụ yinu be aka. \v 47 Awhnụwhnu zịnu anụ, kwnornu nụ anụ noowu ilili ele ọwhnurninya, ele nda anụ ọknani gburu. \v 48 Anụ bụ ele akebne nụ ele kwnagidnernu nhne ele nda anụ ọknani mernu, be gburu ele ọwhnurninya, anụ wu ilili be. \v 49 Chiokike nụ nhne ọmuma a karụ, ‘M jeeziznenu be ele ọwhnurninya nụ ele izi, be joogbu agwna be, be jaakpakna ele berere ẹhni.’ \v 50 Kam kpayarụ, ebiri ka jaata awhnụwhnu kpakara ọvnarna ele ọwhnurninya be gburu hite n'ọpanizo ọwa, \v 51 hite n'ọvnarna Ebelị dụ n'ọvnarna Zakaraya, nye be gburu n'iketa ojo arịohna nụ hne zị nsọ. Owe! Me kanụ anụ, ebiri ka jọokwu kpakara ọgwo ọvnarna ka. \p \v 52 “Awhnụwhnu zịnu anụ ele ọgwnu iwu, kwnornu nụ anụ gwemernu snambị ke naagbama ọnuhna akọniche, anụ bnáge, anụ kwéle ele pioru ọ bna be bna.” \p \v 53 Nga Jizọsi hiri nụ pịi whọga, ele Farisi nụ ele zni iwu ele Ju nookwunu a ọnu rikne, nẹesikwa ajịji agịda nhne. \v 54 Be needne, noopio ma be jọonu nhne be jeeji bno a nhne. \c 12 \s1 Ọ dọ aka nụ nsnị // gbasịri ruwhnu lawụru \r (Mat 10:26,27) \p \v 1 Nga igbudu ele badnụ gbakọru hne Jizọsi zị ke mernu be nọozo ibne be ọchi, Jizọsi beru ọsno naakanụ ele sno apna a, “Anụ neeze nhne whụ brẹdi ke ele Farisi, ke bụ ruwhnu lawụru. \v 2 Kwnornu nụ be jookpume kpakara nhne be kpusnirni okpusni, kpakara nhne be tugwaru otugwa jọowhuya iwhne. \v 3 Nhne anụ kwuru n'ọchichiri, be jookwuhịa n'iwhnehnie, ke anụ tụkasiri nụ nsnị nụ rime ọro matị, be jookwuhịa n'olu ọro. \s1 Nye anụ kwesiri // ọ tụ ogwnu \r (Mat 10:28-31) \p \v 4 “Ele enyi m, me kanụ anụ, anụ tụ́ ogwnu ele noogbu anọ-ẹhni, ele nwée rikne o mee nhne berere. \v 5 Kọvu me kanụ anụ nye anụ jọotu ogwnu a, anụ tụ ogwnu nye wam ke nwernu rikne gbu anọ-ẹhni, tụbna enine nụ rime bẹkwnu. Owe! Me kanụ anụ, anụ tụ ogwnu a. \v 6 Be zá neere wọnzna isne mkpụru ịwai matị lawụru? Kọvu Chiokike zá neechezu otu nụ ruwhnu a. \v 7 N'ezi, be gwnụrnu kpakara rukeri-ize ke risi anụ ọnu. Ogwnu tụ́ anụ, anụ zị okne ọnu ahịa karụ agịda wọnzna. \s1 O kwuhịa nụ ọ jụ Karaịsi \r (Mat 10:32,33; 12:32; 10:19,20) \p \v 8 “Me kanụ anụ, nye ọbula ke jookwuhịa m nụ ruwhnu ele badnụ, Nnwọ ke Badnụ jookwuhịa nye wam nụ ruwhnu ele enine izi Chiokike. \v 9 Kọvu nye ọbula ke jọogonahoru m nụ ọ máa nye me bụ nụ ruwhnu ele badnụ, m jọogonahoru a nụ ruwhnu ele enine izi Chiokike. \v 10 Nye ọbula ke kwuru ọka ọjo megidne Nnwọ ke Badnụ, be jaagbarụnu a, kọvu nye ọbula ke kwuru kwugidne Enine Nsọ, be jáagbarụnu a. \p \v 11 “Nga be jookwuru anụ zne n'ọro ọgbako ele Ju, nụ ruwhnu ele ọchichi nụ ele risi, kpe anụ ikpe, mkpọma lákọ anụ mini kpa anụ jọogoru ọnu anụ mọbu nhne anụ jookwu. \v 12 Enine Nsọ jeezni anụ n'ige wam nhne anụ jookwu.” \s1 Elulu nye eze // iwhnirniwhno \p \v 13 Otu badnụ n'esilawụru igbudu badnụ wam, kanụ Jizọsi, “Nye-zni-nhne, kanụ nwene m rukna ma o keme mkpe aị.” \p \v 14 Jizọsi sarụ a, “Enyi m, nyele mernu m nye ikpe mọbu nye ke mkpe n'esilawụru anụ?” \v 15 Ọ kanụ be, “Anya dụ anụ ẹli gbasịri kpakara ọwho-anya, kwnornu nụ bụdnu badnụ híge n'agịda ẹkwnu o nwernu whụya.” \p \v 16 Jizọsi tnụnu be elulu ka, “Ẹkwu otu nye eze mịrni agịda mkpụru. \v 17 Nye eze wam naarị nụ mkpọma a, ‘Ndaa nhne me jeeme? M nwée m ọbna hne me jaabịta mkpụru m.’ \p \v 18 “Ọ kaa, ‘Ka bụ nhne me jeeme, m jaakwnadna kpakara ọbna m, wu ọbna ikne ke zị rude, m jaabịta kpakara mkpụru m nụ ẹkwnu m nụ rime be. \v 19 M jaakanụ ẹhni m, I nwernu agịda ẹkwnu ị kpabịtaru agịda awha, zukwaru inwe, ri, nwọ, mkpọma sọ ị n'ọnu.’ \p \v 20 “Kọvu Chiokike kannụ a, ‘Jị nye iwhnirniwhno, be noopio bụdnu ị n'aka ị n'abalị ka. Nyele jeenwe kpakara nhne ị kpabịtannu ẹhni?’ ” \p \v 21 “Ka bụ kpa ọ jaazịnu kpakara ele kpabịtannu ẹhni be ẹkwnu, kọvu be nwée ẹkwnu nụ ruwhnu Chiokike.” \s1 Anụ kwnata Chiokike // mkpọma \r (Mat 6:25-34) \p \v 22 Jizọsi kanụ ele sno apna a, “Ka bụ nhne me kwno naakanụ anụ, anụ rị́gbuko ẹhni anụ n'ọriri gbasịri bụdnu anụ, nhne anụ jeeri, mọbu gbasịri ẹhni anụ, iwo anụ joowo. \v 23 Bụdnu kakwo wiri, ẹhni kakwo iwo. \v 24 Anụ le rụmu ọnunu, be ghá mkpụru, be zá neegwe nhne n'ẹkwu, be nwée ọbna hne be bịta mkpụru, kọvu Chiokike nọoznu be. Anụ zị okne ọnu ahịa karụkwo rụmu ọnunu. \v 25 Ndaa badnụ n'esilawụru anụ ke nwernu rikne tụkwasi nhne nụ bụdnu a hite n'ọrigbu ẹhni a? \v 26 Hne ọ bụ nụ anụ nwée rikne mee nhne matị nụ kpa, kịni mernu anụ naarịgbu ẹhni anụ gbasịri nhne ke berere? \p \v 27 “Anụ lekọm atna kpa be nooso. Be zá nọodogbu ẹhni be n'ẹrnu, be kwné ikpe. Kọvu me kanụ anụ, ọ bụbedi Solomọni n'iwhuru a nụ kpakara igwugwu a, yị́ge ẹyi lele otu nụ rime be. \v 28 Ọ bụru nụ Chiokike noowosi achara ke zị n'ẹkwu iwo, bụ ke zị tna, ekile be kpọrne be nụ bẹkwnu, ọ kọ bụru anụ, o joowosi anụ iwo, anụ ele ọkwnata ovu matị. \v 29 Anụ tụ́kwasi mkpọma anụ nụ nhne anụ jeeri mọbu nhne anụ jọonwo, anụ rị́gbu ẹhni anụ gbasịri a. \v 30 Kwnornu nụ kpakara nhne ka bụ nhne ele máa Chiokike noopio, Nda anụ magwụ nụ kpakara nhne ka zị anụ mkpa. \v 31 Kọvu anụ pio ẹli-eze Chiokike, o jọotukwasinu anụ kpakara nhne ka masị. \s1 Ẹkwnu ke zị n'oligwe \r (Mat 6:19-21) \p \v 32 “Anụ tụ́ ogwnu, ogbori atnụrnu matị, kwnornu nụ ọ masịri Nda anụ o nyee anụ ẹli-eze a. \v 33 Anụ re nhne anụ nwernu kesi ele mboni. Anụ mehịanu ẹhni anụ rẹkpa ịwai ke ká aka, anụ kpabịta ẹkwnu n'oligwe ke kwó okwo, hne nye buznu nwée rikne zne, akịka zá naata ẹkwnu zị pịi. \v 34 Kwnornu nụ hne ẹkwnu anụ zị bụ hne mkpọma anụ jaazị masị. \s1 Ele izi anya dụru ẹli \p \v 35 “Anụ jiknernu nọornu ẹrnu, ele tọnji be noonwu onwu. \v 36 Lele ele neese nyenwe be znernu iriri ọlulu nnwerne ikne ma o hiehna, nga o hieru, znu aka n'ọnu-mgbo, be gbamanụ a ọro wara wara. \v 37 Ọwa ọma zịnu ele izi wam nyenwe be jọowhnu hne be neese nse nga o hiehnarnu. Me kanụ anụ ezi ọka, ọ jọosuru ajnị n'ikwnu, kanụ be, be dazịri ẹli ri wiri, ọ bụru nye izi be. \v 38 Ọwa ọma zịnu ele izi wam, ọ bụru nụ nyenwe be varụ n'esilawụru abalị mọbu n'ọnu ọsisi, ọ jọowhnu nụ be zị neese nse. \v 39 Kọvu anụ mahịa nụ ọ bụru nụ nye nwe ọro mahịaru ọtnu-ige nye buznu jaava, o béekwele be lịwa ọro a. \v 40 Kam kpayarụ, anụ neese masị nse, kwnornu nụ Nnwọ ke Badnụ jaava ige anụ tụ́ge anya a.” \s1 Ọhi ke kwesiri // ọ kwnata mkpọma \r (Mat 24:45-51) \p \v 41 Pita sịkwa a, “Nyenwe aị, ị nọotnunu aị elulu ka, sọbu kpakara badnụ.” \p \v 42 Nyenwe aị sarụ a, “Nyele bụ ọhi wam ke be kwesiri ọ kwnata mkpọma, nye nyenwe a mernu nye risi ọro a, ma o neenye ele ọhi wiri n'ige kwesiri? \v 43 Nye risi ọro wam jọobu nye ọwa ọma ọ bụru nụ nyenwe a jaava whnụ nụ o mernu nhne kwesiri. \v 44 Me kanụ anụ ezi ọka, nyenwe a jeeme a nye jeelekọta kpakara ẹkwnu a. \v 45 Kọvu ọ bụru nụ ọhi wam jaakaa nụ mkpọma a, ‘Nda m kwu gbulem ọkwnu,’ o bete naalịgbu ele ọhi rukna nụ rinya, neeri, nọonwo manya, manya noogbu masị a. \v 46 Nda kwu ọhi wam jaava n'ọbochi ọ tụ́ge anya a nụ n'ige ọ máa. O joogbubi a ichichi lawụru, mee ya nụ ele kwé ekwe takọ awhnụwhnu. \p \v 47 “Nye izi ke marnụ nhne nda a kwu pioru, o jíknernune o mee a, be jaapnịa agịda mbịnibini. \v 48 Kọvu nye ke máa, ke mernu nhne kwesiri be ta a awhnụwhnu, be jaapnịa a mbịnibini matị. Kwnornu nụ nye be nyernu agịda nhne, bụ nye be joopio agịda nhne n'aka a. Nye be nyernu agịda nhne o legidne anya, be joopio nhne zị agịda karụkwo n'aka a. \s1 Jizọsi, nhne neegweya // okewa \r (Mat 10:34-36) \p \v 49 “M varụ m o gweya bẹkwnu n'ọwa, nhne me noopio ọ bụ nụ o noonwu kịtna. \v 50 M nwernu m mini be jọowu m, m jóozukwa inwe tem be mezu a. \v 51 Anụ cheru nụ m gweyarụ m udno n'ọwa? Ọ́za! Me kanụ anụ, m gweyarụ m okewa. \v 52 Hite nụ kịtna zne nụ ruwhnu, badnụ isne zị n'otu ọro jeekewa, badnụ ẹto megidne badnụ lawụru, badnụ lawụru megidne badnụ ẹto. \v 53 Be jeekewa \q1 Nda megidne nnwọ a rukna, \q2 nnwọ rukna megidne nda a, \q1 nne megidne nnwọ a rinya, \q2 nnwọ rinya megidne nne a, \q1 nne nzi megidne nnwerne nnwọ a, \q2 nnwerne nnwọ megidne nne nzi a.” \s1 Anụ ghọhia ige ka \r (Mat 16:2,3) \p \v 54 Jizọsi kanụ igbudu badnụ wam, “Nga anụ whnụrnu rụnwurnu oligwe hi n'ọdidna ẹhnam, ngangam anụ kaa, ‘Mini joozo,’ mini zo masị. \v 55 Nga anụ whnụrnu ruwhere ndịdna hne o neewhe, anụ jaakaa, ‘O jeerne bẹkwnu,’ ọ zịri kpam. \v 56 Anụ ele ruwhnu lawụru! Anụ magwụ kpa be le ọwa nụ ruwhnu oligwe anya gwnụ nhne ọ jọobu. Kọvu ndaa kpa anụ máa ige ka?” \s1 Jị nụ nye irno i mee udno \r (Mat 5:25,26) \p \v 57 “Kịni mernu anụ máa nhne bụru ọma nụ omume? \v 58 Nga jị nụ nye kwu i neezne ikpe zị n'apna, gbalị ma jị nụ a mee udno n'apna, ọ bụ́la kpam, ọ jọopnurnu ị nyee nye risi ikpe, nye risi ikpe nyewhete i nye neelekọta ele ikelu, ọ tụbna a n'ọro ikelu. \v 59 Me kanụ ị, ị jọ́owhuya pịi tem ị kwụhnata kpakara ịwai ipne-aznụ i jigwu.” \c 13 \s1 Tụhnasna mkpọma hite nụ // mmehie mọbu nwụ ẹnwu \p \v 1 Agwna ele zị nụ pịi kanụ Jizọsi nhne gbasịri ele Galili ele Paịleti jiri ọvnarna be gwasị n'arịohna be. \v 2 Jizọsi sarụ be, “Anụ che nụ ele Galili ka bụ ele mmehie kakwo ele Galili berere kwnornu nụ be tarụ awhnụwhnu kpa? \v 3 Me kanụ anụ, ọ́za. Kọvu okwolem ma anụ tụhnasnarnu mkpọma, anụ jọonwu lele be. \v 4 Mọbu anụ che nụ nri nụ badnụ ẹsato ele ọro olu ke zị nụ Saịlom dnagburu, nụ be bụ ele ikpe marnụ karụ ele berere ele zị nụ Jerusẹlem? \v 5 Me kanụ anụ, ọ́za. Kọvu ọ bụru nụ anụ tụ́hnasnana mkpọma, anụ jọonwu lele be.” \s1 Elulu isisi figi \p \v 6 Jizọsi tnụnu be elulu ka, “Otu nwerukna kpasịri figi n'ẹkwu a, o zne noopio mkpụru n'olu a, kọvu ọ whnụ́na mkpụru ọbula. \v 7 Ọ kanụ nye neelekwa ẹkwu figi wam, ‘Ka bụ awha ẹto me naava hna noopio mkpụru n'olu isisi figi ka, kọvu m zá nọowhnu mkpụru ọbula. Gbudna a! Ndaa ke o noolulu ẹli n'etekne?’ \p \v 8 “Ọ sarụ a, Nda-aị-kwu, ‘Gharụ a otu awha berere, m joogwu ẹli gburugburu wụsi a nsnị anọ. \v 9 Ọ bụru nụ ọ mịnya mkpụru, ọ bụru ọma, kọvu ọ bụru nụ ọ mị́nyage mkpụru, i gbudna a.’ ” \s1 Jizọsi gwọru nrịria // n'Ọbochi Ozukwa Inwe \p \v 10 N'otu Ọbochi Ozukwa Inwe, Jizọsi zị neezni nhne n'ọro ọgbako ele Ju, \v 11 otu nwerinya zị nụ nrịria nri awha nụ ẹsato, ke kpayarụ nụ o gbewhu egbewhu, o nwée rikne gwuzoru kwem rịa rịa. \v 12 Nga Jizọsi whnụrnu a, o sukwu a, kanụ a, “Nwerinya, nrịria ị lalam.” \v 13 Ọ tụkwasi a aka a lawụru, ngangam, nwerinya wam gwuzoru kwem, znarnị Chiokike. \p \v 14 Kọvu ovu weru nye risi ọro ọgbako ele Ju ẹhni k'agịda kwnornu nụ Jizọsi gwọru nrịria n'Ọbochi Ozukwa Inwe. Ọ kanụ ele badnụ wam, “A nwernu ọbochi isunu a ji nọornu ẹrnu, anụ va ma be gwọ anụ nrịria n'ọbochi ele ka, kọvu ọ bụ́o n'Ọbochi Ozukwa Inwe.” \p \v 15 Nyenwe aị sarụ a, “Anụ ele ruwhnu lawụru, anụ zá nọotoma ehni anụ mọbu ịyinya anụ n'Ọbochi Ozukwa Inwe zne nyee a mini? \v 16 Nwerinya ka ke bụ nnwọ rinya Ebereham nye Ekwensu knernụ eriri nri awha nụ ẹsato ka, ọ bụ́o ọma be tọma a eriri ka ma o nwernu ẹhni a n'Ọbochi Ozukwa Inwe?” \v 17 Nga o kwuru ka, iwhnerne tụ kpakara ele noogwuzogidne a. Kọvu igbudu badnụ wam nwụdnarnu kwnornu agịda ẹrnu ndu-ẹhni ọ nọornu. \s1 Mkpụru mọsitadi // nụ nhne whụ brẹdi \r (Mat 13:31-33; Mak 4:30-32) \p \v 18 Jizọsi sịkwa be, “Ẹli-eze Chiokike, o yiri lele kịni? Kịni bụ nhne me jeeji gbu esi a? \v 19 Ọ nụ lele mkpụru isisi be kwu mọsitadi ke badnụ kpasịri n'ẹkwu a. O so, ghọ isisi ke rụmu ọnunu oligwe nọornu alịkwu nụ nkala a.” \p \v 20 Berere kwno, ọ kaa, “Ndaa nhne me jeeji sninu ẹli-eze Chiokike? \v 21 Ọ nụ lele nhne whụ brẹdi ke nyerinya gweru gwasị n'agịda ịkpa tem kpakara a whụ.” \s1 Ọnu-mgbo ke zị nwọronwo \r (Mat 7:13,14,21-23) \p \v 22 Jizọsi neezne hi nụ otu ẹli-ọhna dụ ẹli-ọhna berere neezni nhne kpa o neezne Jerusẹlem. \v 23 Otu badnụ sịkwa a, “Nyenwe aị, okwole badnụ ele nụ ele bụ ele be jọoznohia?” \p Jizọsi sarụ be, \v 24 “Anụ yisi ẹhni garụ n'ọnu-mgbo ke zị nwọronwo, me kanụ anụ ezi ọka, agịda ele badnụ joopio ọ bna, kọvu be jéenwe rikne bna. \v 25 Nga nda kwu nwe ọro lizọru gbasni ọro, anụ joogwuzo n'ederezi nooznu aka, naarịasno, ‘Nda-aị-kwu, bikno, gbamanụ aị ọro.’ \p “Ọ jaasa anụ, ‘M máam ele anụ bụ mọbu hne anụ hi va.’ \p \v 26 “Ige wam anụ jaakaa, ‘A sno i ri wiri, nwọ nhne ọnwunwo, i znirni nhne n'ẹli aị.’ \p \v 27 “Kọvu ọ jaasa anụ, ‘M máam ele anụ bụ mọbu hne anụ hi va. Anụ hi hne me zị whọga, anụ ele arụru-ẹli.’ \p \v 28 “Ọkwna ẹkwna nụ ọta rụkwnurnu-ize jaazị nụ pịi nga anụ jọowhnu Ebereham, Aziki nụ Jekọpu nụ kpakara ele ọwhnurninya n'ẹli-eze Chiokike, kọvu anụ bụru ele be chịhalaru n'ederezi. \v 29 Ele badnụ jeehi n'ọbosi ẹhnam nụ ọdidna ẹhnam, hi nụ rugwu nụ ọdidna va, dazịri ẹli n'iriri ke ẹli-eze Chiokike. \v 30 N'ezi ọka, agwna ele ipne-aznụ jọobu ele be ọsno, agwna ele be ọsno jọobu ele ipne-aznụ.” \s1 Jizọsi whnụrnu // Jerusẹlem n'anya \r (Mat 23:37-39) \p \v 31 Ige wam agwna ele Farisi vakwnusiri Jizọsi kanụ a, “Hi nụ hna whọga, zne hne berere. Erọdu pioga o gbu i.” \p \v 32 Jizọsi sarụ be, “Anụ zne kanụ edu wam, m jaachịhala rẹnwu ọjo, gwọ masị ele nrịria tna nụ ekile, n'ọbochi ke ẹto, m jọornuzu ẹrnu m. \v 33 Kpa ọ zị, m jeeznerịri tna nụ ekile nụ ọbochi ke sno a, kwnornu nụ o kwésile be gbu nye ọwhnurninya nụ hne bụ́o Jerusẹlem. \p \v 34 “Chei! Jerusẹlem, Jerusẹlem, jị ke noogbu ele ọwhnurninya, ke ji akaworugwu nọolo ele be ziyannụ i. Mgba ele kpa me pioru ọ chịkota rụmu ị lele kpa enwerne ọchichi nẹechikota rụmu a nụ mkpururu aka nkwu a lawụru, kọvu i kwéle. \v 35 Le, be nẹesigbasinu anụ ọro anụ ma ọ tọbiri etekne. Me kanụ anụ, anụ jọ́owhnu m berere tem dụ nga anụ jaakaa, ‘Chiokike gọzi nye wam ke naava nụ rẹwhna Nyenwe aị.’ ” \c 14 \s1 Jizọsi zị n'ọro nye Farisi \p \v 1 Ọ dụ otu Ọbochi Ozukwa Inwe, nga Jizọsi zị n'ọro otu nye Farisi be marnụ rẹwhna a neeri wiri, ele badnụ zị needne a. \v 2 Otu nwerukna ọchi a lawụru nụ aka a zarụ aza zị nụ ruwhnu a. \v 3 Jizọsi sịkwa ele Farisi wam nụ ele zni iwu, “Ọ bụru ọma n'iwu ọ gwọ nrịria n'Ọbochi Ozukwa Inwe, sọbu ọ bụ́o ọma?” \v 4 Kọvu be kpusnirni ọnu be. Jizọsi nwụgwu nwerukna wam n'aka gwọ a nrịria wam, zihala a. \p \v 5 Jizọsi sịkwa be, “Ọ bụru nụ i nwernu nnwọ rukna mọbu ehni ke dnabnarnụ ọmi n'Ọbochi Ozukwa Inwe, anụ jéegwehịa a n'Ọbochi Ozukwa Inwe?” \v 6 Ọ zá nhne be sarụ a. \s1 Badnụ o gwedna ẹhni a ẹli // nụ ovu ọma \p \v 7 Nga Jizọsi whnụrnu kpa ele be sukwuru nọohoru risi ngadna be jaadazị, ọ tnụnu be elulu ka, \v 8 “Nga badnụ ọbula sukwuru ị ikwu iriri ọlulu nnwerne, ị dázị nụ risi ngadna, kwnornu nụ nye nwernu igwugwu kakwo i nwernu rikne va. \v 9 Ọ bụru kpam, nye sukwuru anụ lawụru jaavakwnusi i, kanụ i, ‘Nyee nwerukna ka ngadna ị.’ Ige wam i jeeji iwhnerne dazịri nụ ngadna ke zị ẹli ẹli. \v 10 Kọvu nga be sukwuru i, dazịri ẹli nụ ngadna ke zị ẹli ẹli. Nye wam ke sukwuru i jaavakwnusi i, kanụ ị, ‘Enyi m, zne nụ ngadna ke ka mma.’ Ige wam i jeenwe igwugwu nụ ruwhnu ele varụ pịi. \v 11 Kwnornu nụ be jeegwedna nye ọbula ke gwelizọru ẹhni a olu, nye ọbula ke gwednarnụ ẹhni a ẹli, be jeegwelizọ a.” \p \v 12 Jizọsi kanụ nye wam sukwuru a, “Nga i siri wiri ọsisi mọbu ke anyasnu, i síkwu ele enyi i kpọi, nụ rụmu nwene i mọbu ele ibne i ele eze, i mee kpam, be jeesi wiri sukwu kwno i, ige wam be kwụlam jị ọgwo. \v 13 Kọvu nga i mernu iriri, sukwu ele mboni, nụ ele ọru, nụ ele mgwọro nụ ele isni, \v 14 be jọogozi i. Ọ bụ n'ezi nụ be nwée rikne kwụ ị ọgwo, kọvu Chiokike jọokwuhnata ị nga ele ọma jeehi n'ẹnwu lizọ.” \s1 Elulu okne iriri \r (Mat 22:1-10) \p \v 15 Nga otu nye dazị neeri wiri nụrnu a, ọ kanụ Jizọsi, “Ọwa ọma zịnu nye jeeri wiri n'ẹli-eze Chiokike.” \p \v 16 Jizọsi sarụ a, “Otu nwerukna siri okne iriri sukwu agịda ele badnụ. \v 17 N'ige iriri wam, o zihala nye izi a, ọ kanụ ele be sukwuru, ‘Vaa, be mekwolem kpakara nhne.’ \p \v 18 “Kọvu kpakara be n'otu bete nọorio be gharụ be. Nye ke mbọm kaa, ‘M zụru m ẹli ẹkwu, m jeezne lekwa a, bikno gwnụsi m n'ele ị gharụru.’ \p \v 19 “Nye berere kaa, ‘M zụru m nri ehni be knekọtaru ẹbo ẹbo, m neezne ọ tụle be, bikno gwnụsi m n'ele ị gharụru.’ \p \v 20 “Nye berere kaa, ‘M lụru m nnwerne ikne, m jéenwe rikne va.’ \p \v 21 “Nye izi wam hiehna kanụ nda a kwu kpakara nhne ka. Ige wam ovu weru nda nwe ọro wam ẹhni, ọ kanụ nye izi a, ‘Wara wara, zne nụ ngeri apna nụ kpakara apna ke ẹli-ọhna kwubnanya ele mboni, nụ ele ọru nụ ele isni nụ ele mgwọro.’ \p \v 22 “Nye izi wam zne, hiehna, kaa, ‘Nda-aị-kwu, m mene m nhne ị karụ me mee, kọvu oghere zị kọriri.’ \p \v 23 “Nda a kwu kanụ a, ‘Zne n'apna ma nụ ẹkwu, kwnagidne ele badnụ ma be bnanya, ma ele badnụ jihịa n'ọro m.’ \v 24 Me kanụ i, kpakara ele wam me sukwuru ikwu nụ mbọm, ọ zá otu badnụ nụ rime be ke jeeri iriri m.” \s1 Nhne nye sno apna Jizọsi // jọowhnu \r (Mat 10:37,38) \p \v 25 Agịda ele badnụ sno Jizọsi neezne, ọ tụhnasna kanụ be, \v 26 “Ọ bụru nye ọbula vakwnusiri m, kọvu o snóne nda a nụ nne a, nụ nnwerne a, nụ rụmu a, nụ rụmu nne a rukna nụ rụmu nne a rinya irno, ma bụdnu ke a masị, ọ jọ́obuli nye sno apna m. \v 27 Nye ọbula ke vúrule ọgba a sno m, jọ́obuli nye sno apna m. \p \v 28 “Ndaa otu badnụ n'esilawụru anụ ke noopio o wu ọro olu, o jéebe ọsno dazịri ẹli gwnụ nhne o jeegwe a, ma o nwernu ịwai o jeeji wukwo a? \v 29 Kwnornu nụ ọ bụru nụ ọ wa ẹli, kọvu o nwée rikne wukwo a, nye ọbula ke whnụrnu a jọomu a rụmu, \v 30 kaa, ‘Nwerukna ka panịzoru o wu ọro, kọvu o nwée rikne wukwo a.’ \p \v 31 “Mọbu ndaa eze ke neezne ọgwnu megidne eze berere, ke jéebe ọsno dazịri ẹli tule ma o nwernu rikne gweru nri pokwu ele ọgwnu gwuzogidne nye chị nri pokwu lawụru megidne a? \v 32 Ọ bụru nụ o nwée rikne, nga nye wam zị ikere, o jeezizne ele izi rịo nhne udno. \v 33 Kpam masị, ọ zá nye ọbula nụ rime anụ ke jọobu nye sno apna m, ọ bụru nụ ọ gharụla kpakara nhne o nwernu. \s1 Arụa bnána iru \r (Mat 5:13; Mak 9:50) \p \v 34 “Arụa bụru ọma, kọvu ọ bụru arụa tuwhu ọso n'ọnu a, be jeeji kịni mee a ọ sọ n'ọnu? \v 35 Ọ bụ́ma ọma n'ẹli mọbu nụ mkpomkpo. Be jootuwhu a n'ederezi. \p “Nye nwernu nsnị o ji ọ nụ nhne, ọ nụrnu.” \c 15 \s1 Elulu atnụrnu whuru owhu \r (Mat 18:12-14) \p \v 1 Ele ọna ntụ nụ ele mmehie gbakọru nọonu ikwu-ọnu Jizọsi. \v 2 Kọvu ele Farisi nụ ele zni iwu ele Ju naatamu, be kaa, “Nwerukna ka nanabnanya ele mmehie, ya nụ be sno neeri wiri.” \p \v 3 Jizọsi tnụnu be otu elulu, \v 4 “Ọ bụru nụ otu badnụ n'esilawụru anụ nwernu otu riwhu atnụrnu, otu kpawhu ọri. Ọ jáaghasa nri tolu nụ tolu ke gwnarnụ n'ọhia zne pio otu ke kpawhuru akpawhu tem o piohịa a? \v 5 Nga o piohịaru a, ọ tụkwasi a n'obe-aka a, nọonwudna. \v 6 Ọ la ọro sukwu ele enyi a nụ ele agbatibi a, kaa, ‘Anụ snornu m nwụdna, nụ m piohịaru m atnụrnu m ke kpawhuru ọri.’ \v 7 Me kanụ anụ, ọ bụ kpa snarnịma jaazị n'oligwe nụ risi otu nye mmehie ke tụhnasnarnu mkpọma, kakwo nri tolu badnụ nụ tolu ele ọma ke ọtuhnasna mkpọma zá mkpa. \s1 Elulu mkpụru ịwai // whuru owhu \p \v 8 “Ọ bụru nụ nyerinya nwernu nri mkpụru ịwai, otu whunahọru a. Ọ jọomusi tọnji, za ọro a, piosi a rikne tem o piohịa a. \v 9 Nga o piohịaru a, o sukwu ele enyi a nụ ele agbatibi a, kaa, ‘Anụ snornu m nwụdna, m piohịaru m ịwai m me tuwhuru.’ \v 10 Me kanụ anụ, ọ bụ kpa snarnịma jaazị nụ ruwhnu ele enine izi Chiokike nụ risi otu nye mmehie ke tụhnasnarnu mkpọma.” \s1 Elulu nnwọ whuru owhu \p \v 11 Jizọsi tnụ kwno elulu berere, kaa, “Otu nwerukna nwernu rụmu rukna lawụru. \v 12 Ke matị kanụ nda a, ‘Nda m, kesi m mkpe ke m.’ Nda a keme ẹkwnu a n'esilawụru be lawụru. \p \v 13 “Nga ọbochi ele nụ ele whemernu, nnwọ ke matị chịkota kpakara ẹkwnu a, lizọ, zne mba zị ikere, dazịri pịi lulukwo kpakara ẹkwnu a nụ bụdnu ọjo. \v 14 Nga o mewhukworu kpakara nhne o nwernu, okne ọknunyo dnarnụ n'ẹli wam, ọ bna nụ mkpa. \v 15 O zne yisi ẹhni n'ẹrnu n'aka otu nye ẹli wam, nye wam zizne a ọ znụ ezni n'ọhia. \v 16 Ọ masịri a o ri ọri ezni, kọvu ọ zá nye nyernu a. \p \v 17 “Nga anya dornu a nụ risi, ọ kaa, ‘Kpakara ele nda m gornu ẹrnu nwernu wiri be ri, nootuwhu agwna a, kọvu m zị m hna nọonwu n'ọgwnu wiri. \v 18 M jeelizọ, lahnakwnusi nda m, m jaakanụ a, Nda m, m mehielem megidne oligwe ma jị. \v 19 M kwésile m be kwu m nnwọ ị berere, kọvu me bụru otu nụ rime ele i gornu ẹrnu.’ \v 20 Ngam, o lizọ, znekwnusi nda a. \p “Kọvu nga ọ zị hne zị ikere, nda a whnụrnu a, dọnu a obirizi k'agịda, gba ẹso kwnusi a, bnagidne a, snutu a ọnu. \p \v 21 “Nnwọ wam kanụ nda a, ‘Nda m, m mehiele m megidne oligwe ma jị. M kwésile m be kwu m nnwọ ị berere.’ \p \v 22 “Kọvu nda a kanụ ele izi a, ‘Wara wara, anụ chịya iwo ke kakwo mma, anụ wosi a, gbasị a arị mkpaka n'aka a, anụ wosi a okoro-ọchi n'ọchi a. \v 23 Anụ tọya nnwọ ehni be znụrnu ọznu gbu a, mee iriri ma a nwụdna. \v 24 Kwnornu nụ nnwọ m ka nwụrnu ọnwu, kọvu ọ zị bụdnu, o whuru owhu, be piohịa a.’ Be bete nọonwudna. \p \v 25 “Kpa nhne ka neeme, ọpnarna a zị n'ẹkwu. Nga ọ vaduru ọro ndụndu nụ eri nụ eri be neetne, \v 26 o sukwu otu nye izi sịkwa nhne be neeme. \v 27 Ọ sarụ a, ‘Nwene ị rukna hiehnarnu, nda ị gbulem nnwọ ehni be znụrnu ọznu, kwnornu nụ ọ whnụrnu a n'ẹhni siri rikne.’ \p \v 28 “Ovu weru nwene a rukna ke sọru a ẹhni k'agịda, o kwéle ọ bna n'ọro. Nda a vakwnusi a, rịasno a. \v 29 Ọ sarụ nda a, ‘Le, agịda awha me zị nọornunu ị ẹrnu lele ọhi, ọ zá ige me mernu risi rikne nụ nhne ị nyernu n'iwu. Kọvu i nyélele m otu nnwọ owu me nụ ele enyi m ri. \v 30 Kọvu nga nnwọ ị ka ke mewhukworu kpakara ẹkwnu ị, ya nụ ele rinya ewhere varụ, i gbunnu a nnwọ ehni be znụrnu ọznu.’ \p \v 31 “Nda a kanụ a, ‘Nnwọ m, me nụ jị zị ige dum, kpakara nhne me nwernu bụ ke i. \v 32 A kwesiri ọ nwụdna, kwnornu nụ nwene i rukna ka nwụrnu ọnwu, kọvu ọ zị bụdnu, o whuru owhu, kọvu be piohịaru a.’ ” \c 16 \s1 Elulu nye neelekọta ẹkwnu \p \v 1 Jizọsi kanụ ele sno apna a, “Otu nye eze nwernu nye neelekọta ẹkwnu a, be kanụ nye eze wam nụ nye neelekọta ẹkwnu a noolulu kpakara ẹkwnu a. \v 2 O sukwu a, sịkwa a, ‘Kịni bụ ọtnutnu ka me nọonu gbasịri ị? Vaa ma a pịakota kpakara nhne ị nọornu, kwnornu nụ ị jéelekọtama ẹkwnu m berere.’ \p \v 3 “Nye neelekọta wam kanụ ẹhni a, ‘Kịni bụ nhne me jeeme? Nda m kwu neegweme m n'ẹrnu. M nwée m iknernema me jeeji rnụ ẹrnu rikne, iwhnerne ọ bụ nye ọrio nọotu m. \v 4 M maam nhne me jeeme, nga me whọgaru n'ẹrnu, ele badnụ jeekweru me bnanya ọro be.’ \p \v 5 “O sukwu ele jigwu nda a kwu ọgwo n'otu n'otu. Ọ sịkwa nye mbọm, ‘I ji nda m kwu kịni?’ \p \v 6 “Ọ kaa, ‘Otu riwhu obele mọno.’ \p “Nye neelekọta ẹkwnu wam kanụ a, ‘Gweru ọkwukwo, dazịri ẹli, gbasị nri isne wara wara.’ \p \v 7 “Ọ sịkwa nye ke ẹbo, ‘I ji nda m kwu ịwai ele?’ \p “Ọ kaa, ‘Otu pokwu ọtutu ịkpa wheti.’ \p “Ọ kanụ a, ‘Gweru ọkwukwo gbasị riwhu ẹsato.’ \p \v 8 “Nda kwu nye neelekọta wam ke kparụ agwa ọjo znarnị a, kwnornu nụ o mernu lele nye nwernu echiche. Kwnornu nụ rụmu ke ọwa ka nwernu echiche o mee nhne gbasịri be kakwo rụmu ke iwhne. \v 9 Me kanụ anụ, anụ gweru ẹkwnu k'ọwa ka mee ele badnụ enyi, nga ẹkwnu anụ jookwome, be kweru anụ bnanya n'ọro kwó okwo.” \p \v 10 “Nye be kwesiri ọ kwnata mkpọma nụ nhne matị, kwesiri be kwnata a mkpọma nụ nhne hna ezi. Nye bụ masị badnụ ọjo nụ nhne matị bụ badnụ ọjo nụ nhne hna ezi. \v 11 Ọ bụru nụ anụ bụ́o ele be kwnata mkpọma n'ẹkwnu k'ọwa, nyele jeenye anụ ezi ẹkwnu? \v 12 Ọ bụru nụ anụ bụ́o ele be kwnata mkpọma n'ẹkwnu nye berere, nyele jeenye anụ ẹkwnu ke aka anụ? \p \v 13 “Ọ zá ọhi ke nwernu rikne bụru ọhi nda kwu lawụru. Ọ bụru kpam, o joosno otu irno, whnụ ke berere n'anya. Mọbu ọ jọosobisinu otu k'agịda, ledna ibne a anya. Anụ jọ́obuli ọhi Chiokike nụ ọhi ẹkwnu.” \s1 Agwna ikwu-ọnu Jizọsi \r (Mat 11:12,13; 5:31,32; Mak 10:11,12) \p \v 14 Nga ele Farisi ele whnụrnu ịwai n'anya nụrnu ikwu-ọnu ka, be mụ Jizọsi rụmu. \v 15 Jizọsi kanụ be, “Anụ bụ ele nọogwnu ẹhni anụ nụ anụ bụ ele ọma nụ ruwhnu ele badnụ, kọvu Chiokike magwụ mkpọma anụ. Nhne zị okne ọnu n'anya ele badnụ bụ nhne rụru ọru n'anya Chiokike. \p \v 16 “Nhne be nyernu n'iwu nụ ele ọwhnurninya zị tem Jọni, hite n'ige wam, be nọokpo okwo izi ọma ẹli-eze Chiokike, nye ọbula neeyisi ẹhni ma ọ bna nụ rime a. \v 17 Ọ zị ewheke nụ oligwe nụ ọwa jaagawhe kakwo otu nhne ke zịkakworu matị n'iwu jaadna. \p \v 18 “Nye ọbula ke jaagba nnwerne a nnam, lụ nyerinya berere neeme ọyi, nyerukna ọbula ke lụru nnwerne be gbarụ nnam neeme ọyi. \s1 Nye eze nụ Lazarọsi \p \v 19 “Otu nye eze zị, ke noowo iwo odno odno nụ abọchna marnụ mma, wu bụdnu iriri kpakara ọbochi. \v 20 Otu nye mboni be dnanyịtaru n'ogodo ọnu-mgbo a, nye rẹwhna a bụ Lazarọsi, nye ẹnya kpuru kpakara ẹhni. \v 21 Ọ nọogwnu a ma be nyee a rụvnuruvnu wiri ke hi n'ikpechi nye eze wam dna. Rụmu nkịta varụ naarasna ẹnya a. \p \v 22 “Ige dụru nụ nye ọrio wam nwụrnu, ele enine izi vuru a zne hne Ebereham zị. Nye eze wam nwụ masịri, be lite a. \v 23 Nụ rime bẹkwnu ẹli rẹnwu hne ọ zị nọowhnuji anya, o le anya n'olu whnụ Ebereham nụ hne zị ikere nụ Lazarọsi zị n'akwankọ a. \v 24 Nye eze wam sukwu a, ‘Nda aị Ebereham, dọnu m obirizi, zizne Lazarọsi o rusi ọnu mkpaka a nụ mini mejị riro m, kwnornu nụ m nọowhnuji anya nụ rime bẹkwnu ka.’ \p \v 25 “Kọvu Ebereham sarụ a, ‘Nnwọ m, chenwanya nụ nga ị zị bụdnu i riru nhne ọma, kọvu Lazarọsi naahịaru nhne bụ́o ọma. Kịtna be naakasi a mkpọma, kọvu ị nọowhnuji anya. \v 26 Be gweme kpakara nhne ka, be gwuru otu olulu hna ezi n'iketa aị nụ anụ, ke kpayarụ ele noopio o hi nụ hna vakwnusi anụ jéenwe rikne, ọ zị́ masị nye nwernu rikne hi hne anụ zị vakwnusi aị.’ \p \v 27 “Nye eze wam sarụ, ‘Bikno, nda, zizne Lazarọsi ọro nda m, \v 28 kwnornu nụ m nwernu rụmu nne rukna isne, ọ dọ be aka nụ nsnị, ma be gharụ ọ va hne ọwhnuji anya ka.’ \p \v 29 “Ebereham sarụ a, ‘Be nwernu Mozizi nụ ele ọwhnurninya, be bnonu be nsnị.’ \p \v 30 “Nye eze wam karụ, ‘Ọ́za, nda Ebereham, ọ bụru nụ badnụ hi n'ẹnwu lizọ znekwnusi be, be jọotuhnasna mkpọma.’ \p \v 31 “Ebereham kanụ a, ‘Ọ bụru nụ be jóobnonu Mozizi nụ ele ọwhnurninya nsnị, be jọ́otuhnasna mkpọma ọ bụbedi nụ badnụ hiri n'ẹnwu lizọ.’ ” \c 17 \s1 Mmehie, ọkwnata mkpọma // nụ ẹrnu \r (Mat 18:6,7,21,22; Mak 9:42) \p \v 1 Jizọsi kanụ ele sno apna a, “Nhne neeme ma badnụ mee mmehie jaavarịri, kọvu awhnụwhnu jaazịnu nye o jeehi n'aka a va. \v 2 Ọ jaakanụ nye wam mma ọ bụru nụ be gweru okne rugwu ogwe-wiri nyasị a n'ili tụbna n'osimini karụ o mee ma otu nụ rime ele ka zị matị mehie. \v 3 Anụ ledu anya nụ nhne anụ neeme. \p “Ọ bụru nụ nwene i rukna mmehie i, bigbọ a, ọ bụru nụ ọ tụhnasna mkpọma a, gbarụnu a. \v 4 Ọ bụru nụ o mehieru i mgba ẹsau n'ọbochi, tụhnasna masị mgba ẹsau, kaa ‘M tụhnasnarnu m,’ gbarụnu a.” \p \v 5 Ele sno apna a kanụ Nyenwe aị, “Mejitenu aị ọkwnata mkpọma.” \p \v 6 Jizọsi sarụ be, “Ọ bụru nụ anụ nwernu ọkwnata mkpọma lele mkpụru mọsitadi, anụ jaakanụ okne isisi ka, ‘Be whome i kpasị ị n'esilawụru osimini,’ o joobnonu anụ nsnị. \p \v 7 “Ọ bụru nụ otu badnụ nụ rime anụ nwernu otu nye izi ke nọornu ẹkwu a mọbu nọoznu atnụrnu a, nga o hiri ẹkwu hiehna, ọ jaakanụ a, ‘Vaa dazịri ẹli, ri wiri’? \v 8 Ọ́za! Kọvu ọ jaakanụ a, ‘Mesinu m wiri, woru iwo i, sete m me rikwo wiri, omekwo, i ri ke i.’ \v 9 Be zá naakanụ nye izi meka nụ o mernu nhne be karụ o mee. \v 10 Ọ bụ kpa ọ zịnu anụ, nga anụ mernu kpakara nhne be karụ anụ mee, anụ kaa, ‘A bụ ele izi etekne, a rnụrnu ẹrnu aị.’ ” \s1 Jizọsi gwọru nri // ele nchnịchna \p \v 11 Nga Jizọsi zị nụ apna neezne Jerusẹlem, ọ naagawhe n'esilawụru Sameria nụ Galili, \v 12 kpa ọ naabna nụ rime otu ẹli-ọhna, nri ele rukna nchnịchna kwnusiri a. Be gwuzoru nụ hne zị ikere, \v 13 be gweru okne nkọli siwama, “Nda-aị-kwu, Jizọsi, dọnu aị obirizi.” \p \v 14 Nga Jizọsi whnụrnu be, ọ kaa, “Anụ zne gesi ele arịohna ẹhni anụ.” Kpa be neezne, be gwọru be nchnịchna wam. \p \v 15 Nga otu nyenum nụ rime be whnụrnu nụ be gwọlam a, ọ lahna, gweru okne nkọli naaja Chiokike. \v 16 Ọ dna n'ẹli n'ọchi Jizọsi tụnu a mmamma. Nwerukna ka bụ nye Sameria. \p \v 17 Jizọsi sịkwa a, “Be gwọ́la nri badnụ? Ndaa badnụ tolu ele berere? \v 18 Ọ zá nye varụ ọ tụnu Chiokike mmamma, okwolem nye izne ka?” \v 19 Jizọsi kanụ a, “Lizọ, la, ọkwnata mkpọma ị dọhialam ị.” \s1 Ige ẹli-eze Chiokike \r (Mat 24:23-28,37-41) \p \v 20 Agwna ele Farisi sịkwa Jizọsi nga ige ẹli-eze Chiokike jaava. Jizọsi sarụ be, “Ẹli-eze Chiokike jáava lele kpa ele badnụ neele anya a. \v 21 Ọ zá nye jaakaa, ‘Le ọ zị hna,’ mọbu ‘Pịari,’ kwnornu nụ ẹli-eze Chiokike zị nụ rime anụ.” \p \v 22 Ige wam Jizọsi kanụ ele sno apna a, “Ige vawa nga ọ jọogwnu anụ ọ whnụ otu rime ọbochi ke Nnwọ ke Badnụ, kọvu anụ jọ́owhnu a. \v 23 Ele badnụ jaakanụ anụ, ‘Le, Nnwọ ke Badnụ zị pịi,’ mọbu ‘Ọ zị hna.’ Anụ snó be zne. \v 24 Lele kpa amụma oligwe neehi n'otu ọsotoma oligwe mụkesi n'ọsotoma berere, bụ kpa ọbochi ke Nnwọ ke Badnụ jaazị. \v 25 Kọvu o jeeberu ọsno ta agịda awhnụwhnu, ebiri ka jọoju a. \p \v 26 “Lele kpa ọ nụ n'ọbochi Noa, ọ bụ kpa ọ jọonu n'ọbochi Nnwọ ke Badnụ. \v 27 Ele badnụ zị neeri, nọonwo, nọolu nnwerne, nọogbo nzi, dụ n'ọbochi Noa bnaznernu nụ rime ọgbo, mgba-mini ẹli gbukwo kpakara be. \p \v 28 “Ọ bụ masị kpam n'ọbochi Lọtu, kpakara be zị neeri, nọonwo, neere, nọozu ahịa, naakpa mkpụru, noowu ọro. \v 29 Kọvu n'ọbochi Lọtu whọgaru nụ ẹli Sọdom, Chiokike wụdnarnu bẹkwnu nụ rugwu bẹkwnu lele mini ozuzo, gbukwo kpakara be. \p \v 30 “Ọ bụ kpa ọ jaazị n'ọbochi be jookpume Nnwọ ke Badnụ. \v 31 N'ọbochi wam, nye ọbula ke zị n'olu ọro a, ọ bná nụ rime ọro a zne kwahala nhne a, kpam masị, nye ke zị n'ẹkwu láhna aznụ kwnornu nhne ọbula. \v 32 Anụ chenwanya nnwerne Lọtu. \v 33 Nye ọbula ke noopio ọ znọhia bụdnu a, jootuwhu a, nye nootuwhu bụdnu a, jọoznohia a. \v 34 Me kanụ anụ, n'abalị wam, badnụ lawụru jaadnanyị n'ọkpata, be gweru otu gharụ ibne a. \v 35 Ele rinya lawụru jaazị neegwe wiri, be gweru otu, gharụ ibne a. [ \v 36 Ele rukna lawụru jaazị n'ẹkwu, be gweru otu ghasa ibne a.”] \p \v 37 Ele sno apna a sịkwa a, “Ndaa pọ, Nyenwe aị?” \p Jizọsi sarụ be, “Idele jaazịri hne ọbula iznu nwụrnu ọnwu zị.” \c 18 \s1 Nwerinya nzi a nwụrnu // nụ nye ikpe \p \v 1 Jizọsi tnụnu be otu elulu neezni be kpa be kpe okpukpe kpakara ige néegweme aka. \v 2 Ọ kaa, “Otu nye ikpe zị n'otu ẹli, nye zá nọotu ogwnu Chiokike mọbu sọ badnụ anya. \v 3 Otu nyerinya nzi a nwụrnu zị masị n'ẹli wam, o neezne ọro nye ikpe ka, naarịasno a, ‘Bikno, kpenu m ikpe ọma megidne nye neemegbu m.’ \p \v 4 “O kwéle o yinu a aka gbu ọkwnu. Omekwo, ọ kanụ ẹhni a, ‘Ọ bụ n'ezi nụ m zá m nọotu ogwnu Chiokike, mọbu sọ badnụ anya. \v 5 Kọvu kwnornu nụ nwerinya ka nzi a nwụrnu naakpakna m ẹhni, m jeekpenu a ikpe ọma, ọ zị rikne gwụ m kwnornu nụ ọ naava ige ọbula.’ ” \p \v 6 Nyenwe aị kaa, “Anụ bno nsnị nhne nye ikpe ọjo wam kwuru. \v 7 Chiokike, ọ jọ́oznohia ele ke a, ele ọ họhiaru, bụ ele naakwnakwu a iwhnehnie nụ abalị? O jóogbu ọkwnu ọ dọhia be. \v 8 Me kanụ anụ, ọ jọoznohia be wara wara. Kọvu nga Nnwọ ke Badnụ jaava, ọ jọowhnu ele kwesiri ọkwnata mkpọma n'ọwa?” \s1 Elulu nye Farisi // nụ nye ọna ntụ \p \v 9 Jizọsi tnụnu ele kwnatarụ mkpọma n'imerne ọma be, kọvu ledna ele berere anya elulu ka. \v 10 “Ele rukna lawụru znernu Ọro Nsọ Chiokike zne kpe okpukpe, otu nye Farisi nụ otu nye ọna ntụ. \v 11 Nye Farisi gwuzoru ichne kpenu ẹhni a okpukpe, kaa, ‘Chiokike, meka nụ m bụ́o m nye ọwho-anya, mọbu nye ọjo, mọbu nye neeme ọyi lele ele berere. Meka nụ m bụ́o m nye ọjo lele nye ọna ntụ ka. \v 12 M noovu ọnu mgba lawụru n'ikwezu, m nọokwu otu nụ nri nga kpakara nhne me nwernu.’ \p \v 13 “Kọvu nye ọna ntụ wam gwuzoru nụ hne zị ikere, o nwée rikne gwelizọ a anya le oligwe, kọvu ọ kwa aka nụ mkpọma, o wute a, kaa, ‘Chiokike, dọnu m me nye mmehie obirizi.’ ” \p \v 14 Jizọsi kaa, “Me kanụ anụ, nye ọna ntụ ka nụ Chiokike mernu udno sụ ọ larụ ọro a, ọ bụ́o nye Farisi, kwnornu nụ be jeegwedna nye ọbula ke gwelizọru ẹhni a olu, nye ọbula ke gwednarnụ ẹhni a ẹli, be jeegwelizọ a.” \s1 Jizọsi gọziri rụmu takịri \r (Mat 19:13-15; Mak 10:13-16) \p \v 15 Agwna ele badnụ nookwuyanu Jizọsi rụmu takịri be ma ọ kpatụ be aka. Nga ele sno apna a whnụrnu be, be bnanụ be mbna. \v 16 Kọvu Jizọsi sukwuru rụmu takịri vakwnusi a, kaa, “Anụ gharụ rụmu takịri ma be vakwnusi m, anụ bnósni be, kwnornu nụ ẹli-eze Chiokike bụ ke ele nụ kpa. \v 17 Me kanụ anụ ezi ọka, nye ọbula ke jéegweru ẹli-eze Chiokike lele nnwọ matị, ọ jáabna nụ rime a rịa rịa.” \s1 Otu nye ọchichi \r (Mat 19:16-30; Mak 10:17-31) \p \v 18 Otu nye nẹechi ele Ju sịkwaru Jizọsi, “Nye zni-nhne ọma, kịni bụ nhne me jeeme ma m kehịa m bụdnu kwó okwo?” \p \v 19 Jizọsi sarụ a, “Kịni kpayarụ i noosukwu m nye ọma? Ọ zá nye bụ nye ọma, okwolem otu badnụ, bụ Chiokike kpọi. \v 20 Ị maa m nhne be nyernu n'iwu, ‘I mékọ ọyi, i gbúkọ badnụ, i znúkọ buznu, ị gbákọ akebne aghalaghala, sọbisinu nda ị nụ nne i.’ ” \p \v 21 Nye ọchichi wam kaa, “M bịtaru m kpakara nhne hite n'ige me bụ wikoro.” \p \v 22 Nga Jizọsi nụrnu nhne ka, ọ kaa, “I jeeme otu nhne kpọi. La, re kpakara nhne i nwernu, kesi ele mboni, i jeenwe ẹkwnu n'oligwe, vaa, sno m.” \p \v 23 Nga nye ọchichi wam nụrnu ka, o wuteru a k'agịda, kwnornu nụ o nwernu ẹkwnu k'agịda. \v 24 Jizọsi le a anya, kaa, “Ọ bụ nhne rarụ ẹhni k'agịda nụ ele nwernu ẹkwnu ọ bna n'ẹli-eze Chiokike. \v 25 N'ezi, ọ zịnu anọhia be kwu kamẹli ewheke ọ gawhe n'anya alanga karụ ele nwernu ẹkwnu ọ bna n'ẹli-eze Chiokike.” \p \v 26 Ele nụrnu ọka ka, sịkwa, “Ndakwanụ nye be jọoznohia?” \p \v 27 Jizọsi sarụ, “Nhne rarụ ẹhni hne badnụ zị, be meli kpakara nhne hne Chiokike zị.” \p \v 28 Pita kanụ a, “Le, a sịgbasiri kpakara nhne snornu i.” \p \v 29 Jizọsi kanụ be, “Me kanụ anụ ezi ọka, ọ zá nye ọbula ke sịgbasiri ọro, mọbu nnwerne, mọbu nwene, mọbu ele mụrnu a, mọbu rụmu, kwnornu ẹli-eze Chiokike, \v 30 ke jáanahịa karụkwo n'ige ka, n'ige ke jaava, bụdnu kwó okwo.” \s1 Jizọsi kwuru ọka gbasịri // ẹnwu a ke mgba ẹto \r (Mat 20:17-19; Mak 10:32-34) \p \v 31 Jizọsi kwuru nri nụ badnụ lawụru wam, kanụ be, “A neezne Jerusẹlem, kpakara nhne ele ọwhnurninya gbarụ n'ọkwukwo gbasịri Nnwọ ke Badnụ jeemezu. \v 32 Be jeegweru a nyewhete n'aka ele bụ́o ele Ju. Be jeeme a nhne rụmu, nyee a mkparị, gbụ a ọnu mini, \v 33 pnịa a nhne, gbu a. N'ọbochi k'ẹto, o jeehi n'ẹnwu lizọ.” \p \v 34 Ele sno apna a ghọ́yage kpakara nhne ka. Be kpusnirni ọka ka n'anya be. Be máa risi nhne o nookwu. \s1 Jizọsi gwọru nye ọrio isni \r (Mat 20:29-34; Mak 10:46-52) \p \v 35 Nga Jizọsi naavadu Jeriko, otu nye isni dazị nụ ngeri apna nọorio nhne. \v 36 Nga ọ nụrnu agịda badnụ neewhe, ọ sịkwa be nhne neeme. \v 37 Be kanụ a, “Jizọsi nye Nazarẹti neewhe hna.” \p \v 38 O siwama lụlo, “Jizọsi, Nnwọ Devidi, dọnu m obirizi.” \p \v 39 Ele be Jizọsi ọsno bigbọru a, o kpusni ọnu a, kọvu, o siwama k'agịda, “Jị Nnwọ Devidi, dọnu m obirizi.” \p \v 40 Jizọsi gwuzoru, kaa, be kwuyanụ a ya. Nga ọ varụ, Jizọsi sịkwa a. \v 41 “Kịni bụ nhne i pioru me menu i?” \p Nye isni wam kaa, “Nyenwe aị, mee ma m whnụrnu m ọsno.” \p \v 42 Jizọsi kanụ a, “Whnụrnu ọsno, ọkwnata mkpọma ị gwọlam jị.” \v 43 Ngangam, o bete ọ whnụ ọsno, snornu Jizọsi n'apna, naaznarnị Chiokike. Kpakara ele whnụrnu a znarnị Chiokike. \c 19 \s1 Jizọsi nụ Zakịyosi \p \v 1 Jizọsi bnazne nụ rime Jeriko, neewhe n'esilawụru a. \v 2 Otu nye risi ele ọna ntụ rẹwhna a bụ Zakịyosi zị pịi, ọ bụ nye barụ aba. \v 3 O noopio kpa ọ jọowhnu Jizọsi, kọvu o nwée rikne kwnornu nụ ọ bụ nye zị ichichi n'esilawụru igbudu badnụ. \v 4 Ọ gba ẹso zne nụ ruwhnu, pne n'olu isisi sịkamo ma ọ whnụ Jizọsi nga o jeewhe nụ apna wam. \p \v 5 Nga Jizọsi dụru nụ pịyam, o le anya n'olu, kanụ a, “Zakịyosi, hiedna wara wara, kwnornu nụ m jaadazị n'ọro ị tna.” \v 6 Zakịyosi mee wara wara hiedna, nabnanya a nụ mkpọma ọso n'ọnu. \p \v 7 Kpakara ele badnụ whnụrnu a, be bete naatamu, kaa, “Nwerukna ka znernu ọ bụru nye izne n'ọro nye mmehie.” \p \v 8 Zakịyosi lizọ kanụ Nyenwe aị, “Nyenwe aị, m jeekewa kpakara nhne me nwernu ẹli lawụru, kesi ele mboni, nye ọbula ke me ghọgburu, m jọokwuhnata a ẹli ẹno.” \p \v 9 Jizọsi kanụ a, “Ọznohia varụ n'ọro ka tna, kwnornu nụ nwerukna ka bụ masị nnwọ Ebereham. \v 10 Kwnornu nụ Nnwọ ke Badnụ varụ o pio nụ ọ znọhia ele whuru owhu.” \s1 Elulu nri mkpụru ịwai // be kwu mịnasi\f + \fr 19:10 \fq mịnasi: \ft Jizọsi tnụrnu elulu mkpụru ịwai be kwu mịnasi. N'ige mbọm, ọgwo ẹrnu ọbochi bụ otu mkpụru ịwai etekne. Otu mịnasi hna lele otu riwhu mkpụru ịwai.\f* \r (Mat 25:14-30) \p \v 11 Kpa be zị noobno nsnị, Jizọsi zne nụ ruwhnu tnụnu be otu elulu, kwnornu nụ ọ zị Jerusẹlem ndụndu, ele badnụ wam naarị nụ ẹli-eze Chiokike jọowhuya iwhne kịtna. \v 12 Ọ kaa, “Otu nwerukna be marnụ rẹwhna a znernu mba zị ikere ma be chni a eze sụ o hiehna ẹli a. \v 13 Hne o zne, o sukwu nri ele ọhi a, nyee be nri mkpụru ịwai, kanụ be, ‘Anụ zụ ahịa tem m hiehna.’ \p \v 14 “Kọvu ele ẹli wam snornu a irno, be zizne izi kaa, ‘A chọ́la nwerukna ka bụru eze aị.’ ” \p \v 15 “Be chni a eze, o hiehna. O sukwu ele ọhi a ele o nyernu ịwai ma ọ mahịa mbnarna be nwehịaru nụ ịwai o nyernu be. \p \v 16 “Nye ke mbọm varụ, kaa, ‘Nyenwe aị, mkpụru ịwai i nyernu m nwehịaru nri mkpụru ịwai mbnarna berere.’ ” \p \v 17 “Nyenwe a kanụ a, ‘I mekwarụ nkarị, ọhi ọma. Kwnornu nụ ị kwesiri be kwnata ị mkpọma nụ nhne matị, nẹechi nri mba.’ ” \p \v 18 “Nye ke ẹbo varụ, kaa, ‘Nyenwe aị, mkpụru ịwai ị nwehịaru mkpụru ịwai isne berere.’ ” \p \v 19 “Nyenwe a sarụ a, ‘Bụru nye neelekọta ẹli-ọhna isne.’ \p \v 20 “Nye ke ẹto varụ kaa, ‘Nyenwe aị, le ịwai ị, m knernụ m ịwai ị n'ikpe tugwatanụ i ya. \v 21 Ogwnu i tụru m, kwnornu nụ ị bụ nye anya rikne. I neegweru nhne bụ́o ke i, neegwe nhne n'ẹkwu hne ị kpála mkpụru.’ \p \v 22 “Nyenwe a sarụ, ‘M jeeji nhne hi n'ọnu i kpe i ikpe, jị ọhi ọjo. Ị magwụ nụ m bụ m nye anya rikne, neegweru nhne bụ́o ke m, m neegwe nhne n'ẹkwu me kpála mkpụru. \v 23 Kịni mernu i yísige ịwai m n'aka ele ọro ịwai? Kpa me hiehnarnu, m znernu m anahọru ịwai m nụ mbnarna a.’ \p \v 24 “Ọ kanụ ele gwuzo ndụndu, ‘Anụ nahịa a ịwai kị nyega nye wam ke nwernu nri.’ \p \v 25 “Be kanụ a, ‘Nda-aị-kwu, o nwernu nri.’ \p \v 26 “Ọ sarụ be, ‘Me kanụ anụ, nye ọbula ke nwernu be jeenye a, o nwehnasiru, kọvu nye ke nwée, be jaanahọru a ọ bụbedi ke o nwernu. \v 27 Kịtna, ele irno m ele kwége me bụru eze be, anụ kwuya be hna gbumekwo kpakara be nụ ruwhnu m.’ ” \s1 Jizọsi bnaznernu // Jerusẹlem \r (Mat 21:1-11; Mak 11:1-11; Jọn 12:12-19) \p \v 28 Nga Jizọsi kwukworu ọka ka, o beru be ọsno neezne Jerusẹlem. \v 29 Nga ọ vaduru Bẹtifagi nụ Bẹtani nụ Rugwu Olivu o zizne ele sno apna a lawụru, kanụ be, \v 30 “Anụ zne nụ mgbu matị ke zị nụ ruwhnu anụ, kpa anụ naabna, anụ jọowhnu otu nnwọ ịyinya be kpọgwu pịi, ke ọ zá nye dazịri n'olu a, anụ tọma a, tọya hna. \v 31 Ọ bụru nụ badnụ ọbula sịkwa anụ, ‘Kịni mernu anụ nọotoma a,’ anụ kanụ a, ‘Ọ zị Nyenwe aị mkpa.’ ” \p \v 32 Ele o dusiri zne whnụ lele kpa Jizọsi kanụ be. \v 33 Kpa be nọotoma nnwọ ịyinya wam, ele nwe a sịkwa be, “Kịni mernu anụ nọotoma nnwọ ịyinya wam?” \p \v 34 Be sarụ be, “Ọ zị Nyenwe aị mkpa.” \p \v 35 Be tọyanu a Jizọsi, wụkwasi iwo be n'olu a, dazịta Jizọsi n'olu a. \v 36 Kpa Jizọsi neezne, ele badnụ naagbasa iwo be n'apna. \p \v 37 Nga ọ vaduru hne apna larụ Rugwu Olivu, igbudu badnụ ele sno apna a bete nọonwudna, nọotunu Chiokike mmamma n'okne nkọli kwnornu agịda ẹrnu ndu-ẹhni be whnụrnu. \p \v 38 Be naakaa, \q1 “Chiokike gọzi eze \q2 ke naava nụ rẹwhna Nyenwe aị, \q1 Udno n'oligwe, \q2 ọznarni zịnu Chiokike nụ hne kakwo n'olu.” \p \v 39 Agwna ele Farisi ele sno igbudu badnụ wam kanụ Jizọsi, “Nye-zni-nhne, bigbọ ele sno apna ị ma be kpusni ọnu.” \p \v 40 Jizọsi sarụ be, “Me kanụ anụ, ọ bụru nụ ele ka kpusni ọnu be, akaworugwu ele ka jeesi lụlo.” \s1 Jizọsi kwnanụ // Jerusẹlem ẹkwna \p \v 41 Jizọsi vadu Jerusẹlem ndụndu, whnụ a, kwnanụ a ẹkwna. \v 42 Ọ kaa, “Ọ bụru nụ ị mahịaru ọbochi tna nhne jeegweyanụ anụ udno, kọvu anya anụ kpuru isni. \v 43 Ọbochi vawa nga ele irno anụ jaadazịgidne anụ, gbagidne anụ n'apna ọbula. \v 44 Be jọozopia anụ nụ rụmu takịri anụ, be joolulu ẹli ka nụ ele wu nụ rime a, be jéesịgbasi otu akaworugwu n'olu ibne a hna, kwnornu nụ anụ máa ige Chiokike varụ ọ znọhia anụ.” \s1 Nhne Jizọsi mernu // n'Ọro Nsọ Chiokike \r (Mat 21:12-17; Mak 11:15-19; Jọn 2:13-22) \p \v 45 Jizọsi bnazne Ọro Nsọ Chiokike, chịhala ele neere ahịa pịi. \v 46 Ọ kanụ be, “Be gbarụ a n'ọkwukwo nsọ, kaa, \q1 ‘Ọro m jọobu ọro okpukpe,’ \m kọvu anụ mernu a ọ bụru ọbna ele buznu.” \p \v 47 Jizọsi zị neezni nhne kpakara ọbochi n'Ọro Nsọ Chiokike. Ele risi arịohna nụ ele zni iwu ele Ju nụ ele okno badnụ Izirẹli needne kpa be joogbu a. \v 48 Kọvu be máa nhne be jeeme, kwnornu nụ kpakara ele berere zị kọriri noobno nsnị nụ nhne o nookwu. \c 20 \s1 Rikne Jizọsi \r (Mat 21:23-27; Mak 11:27-33) \p \v 1 Ọ dụ otu ọbochi nga Jizọsi zị n'Ọro Nsọ Chiokike neezni izi ọma, ele risi arịohna nụ ele zni iwu ele Ju, be nụ ele okno badnụ Izirẹli varụ. \v 2 Be kanụ a, “Kanụ aị rẹwhna rikne i ji neeme kpakara nhne ka. Nyele nyernu i rikne ka?” \p \v 3 Jizọsi sarụ be, “M jaasịkwa anụ otu ajịji masị, anụ kanụ m, \v 4 ọwu mini Jọni, o hiri n'oligwe mọbu n'aka badnụ va?” \p \v 5 Be kwu a n'esilawụru be, kaa, “Ọ bụru nụ a kaa, ‘O hiri n'oligwe,’ ọ jaasịkwa aị, ‘Kịni mernu anụ kwéle a?’ ” \v 6 “Kọvu a kaa nụ o hi n'aka badnụ, kpakara ele badnụ ka jọotugbu aị akaworugwu, kwnornu nụ be kweru nụ Jọni bụ nye ọwhnurninya.” \p \v 7 Be sarụ a, “A máa hne o hi va.” \p \v 8 Jizọsi kanụ be, “M jáaka masịnu anụ rẹwhna rikne me ji neeme kpakara nhne ka.” \s1 Elulu ele ẹrnu ẹkwu vaịni \r (Mat 21:33-46; Mak 12:1-12) \p \v 9 Jizọsi tnụnu ele badnụ elulu ka, “Otu nyerukna kparụ vaịni, gweru ẹkwu wam yisi n'aka ele jeelekọta a, whọga gbu ọkwnu.” \v 10 Nga ige ọ ghọ mkpụru dụru, o zizne otu nye izi o znekwnusi ele ẹrnu ẹkwu wam ma be nyee a agwna mkpụru vaịni. Kọvu ele ẹrnu ẹkwu wam pnịa a nhne, zila a n'aka etekne. \v 11 O zizne kwno nye izi berere, ele ẹrnu ẹkwu wam lị a nhne, kpasị a iwhnerne, zila a n'aka etekne. \v 12 O zizne kwno nye izi ke ẹto, be mekasi a nhne, tuwhu a n'ederezi. \p \v 13 “Ige wam nye nwe ẹkwu vaịni wam karụ, ‘Ndaa nhne me jeeme? M jeezizne nnwọ m me whnụrnu n'anya, eleghi anya be jọoso a anya.’ \p \v 14 “Kọvu nga ele ẹrnu ẹkwu wam whnụrnu a, be kanụ ẹhni be, ‘Ka bụ nye jeeri mkpe nye nwe ẹkwnu ka, anụ va ma a gbu a, a jeekeri mkpe a.’ \v 15 Be tuwhu a n'aznụ ẹkwu wam gbu a. \p “Kịni bụ nhne nye nwe ẹkwu wam jeeme ele ọjo wam? \v 16 Ọ jaava gbumekwo ele ẹrnu ẹkwu ọjo wam, gweru ẹkwu wam nyewhete n'aka ele berere.” \p Nga ele badnụ wam nụrnu ọka ka, be kaa, “Chiokike kwé.” \p \v 17 Jizọsi le be anya, sịkwa be, “Kịni bụ risi nhne be gbarụ n'ọkwukwo nsọ? \q1 ‘Akaworugwu ke ele noowu ọro jụru \q2 kịyam ghọlam risi nsụkala ọro.’ \m \v 18 Nye ọbula ke jaadnakwasị akaworugwu ka, jaagbawa ibekala ibekala, kọvu nye ọbula ke akaworugwu ka jaadnakwasị, o jeegweri a lele rẹtnu.” \p \v 19 Ele zni iwu ele Ju nụ ele risi arịohna pio kpa be jọonwugwu Jizọsi ngangam, kwnornu nụ be magwụ nụ ọ tnụnnu be elulu ka. Kọvu be nọotu ogwnu ele badnụ. \s1 Ọtu ntụ-ẹli \r (Mat 22:15-22; Mak 12:3-17) \p \v 20 Be zizne ele naadna ndịdna ele mernu lele nụ be bụ ele ezi ọka. Be noopio kpa be jeeji nwụgwu Jizọsi hite n'ikwu-ọnu a ma be gweru a nyewhete n'aka nye ọchichi. \v 21 Be sịkwa Jizọsi, “Nye-zni-nhne, a magwụ nụ i kwu ezi ọka neezni nhne kwesiri, ị zá neele badnụ anya nụ ruwhnu, kọvu i neezni apna Chiokike n'ezi ọka. \v 22 Ọ bụru ọma a tụ ntụ nyee Siza sọbu ọ bụ́o ọma?” \p \v 23 Jizọsi whnụru aghịgho ke mkpọma be, ọ kanụ be, \v 24 “Anụ gesi m otu mkpụru ịwai. Nyele nwe ruwhnu ka nụ nhne be gbakwasịri n'olu a?” \p \v 25 Be sarụ a, “Siza nwe.” \p Jizọsi kanụ be, “Anụ nyee Siza nhne ke Siza, nyee masị Chiokike nhne ke Chiokike.” \p \v 26 Be nwée nhne be jeeji nwụgwu a hite n'ikwu-ọnu o kwuru nụ ruwhnu ọhna. Ọsisa ọ sarụ be jiri be anya, be dazịri bii. \s1 Ajịji gbasịri olizọ n'ẹnwu \r (Mat 22:23-33; Mak 12:18-27) \p \v 27 Agwna ele Sadusi, ka bụ ele karụ nụ olizọ n'ẹnwu zị́la, vakwnusiri Jizọsi, sịkwa a ajịji, \v 28 “Nye-zni-nhne, Mozizi gbarụ n'ọkwukwo iwu nyee aị, ‘Ọ bụru nụ nyerukna nwụrnu sịgbasi nnwerne a, hne be nwée rụmu, nwene a rukna jọoluru nnwerne nwene a wam mụhianu nwene a rukna rụmu.’ \v 29 Rụmu nne ẹsau nụ aị zị, ke mbọm lụru nnwerne, nwụma hne o nwée nnwọ. \v 30 Nye ke ẹbo lụru a, \v 31 nye ke ẹto lụ a, otu aka wam kpa rụmu nne ẹsau wam lụru nwerinya wam, kpakara be nwée nnwọ, be nwụkwo. \v 32 N'ipne-aznụ nwerinya wam nwụ masị. \v 33 Kịtna, n'ọbochi olizọ n'ẹnwu, nwerinya wam jọobu nnwerne nyele n'esilawụru be, kwnornu nụ be ẹsau lụru a?” \p \v 34 Jizọsi sarụ be, “Ele badnụ k'ọwa ka nọolu nnwerne, neekesi nzi. \v 35 Kọvu ele kwesiri o kehịa igwe n'olizọ n'ẹnwu ma be zị bụdnu n'ige ke jaava, be lụ́ nnwerne, be gbọ́ nzi. \v 36 Be jọ́onwu ẹnwu berere, kwnornu nụ be nụ lele ele enine izi. Be bụ rụmu Chiokike kwnornu nụ be hiri n'ẹnwu lizọ. \v 37 Kọvu Mozizi neegesi nụ ele nwụrnu ọnwu jeehi n'ẹnwu lizọ, hite nụ nhne ọ gbarụ n'ọkwukwo gbasịri isisi matị wam neerne bẹkwnu. O sukwuru Nyenwe aị ‘Chiokike ke Ebereham, Chiokike ke Aziki, nụ Chiokike ke Jekọpu.’ \v 38 Chiokike bụ Chiokike ke ele zị bụ bụdnu, ọ bụ́o ke ele nwụrnu ọnwu, kpakara ele badnụ zị bụdnu n'anya Chiokike.” \p \v 39 Agwna ele zni iwu ele Ju karụ, “Nye-zni-nhne, ị sakwarụ nkarị.” \v 40 Ọ zị́ma nye nwernu rikne sịkwa a ajịji berere. \s1 Karaịsi bụ nnwọ nyele? \r (Mat 22:41-46; Mak 12:35-37) \p \v 41 Jizọsi kanụ be, “Ndaa kpa be naakaa nụ Karaịsi bụ Nnwọ Devidi? \v 42 Kwnornu nụ Devidi n'iwhuru a kwuru n'ọkwukwo Eri Ọma, \q1 ‘Nyenwe aị kannụ Nyenwe m, \q2 Dazịri ẹli n'akarikwnunga m \q2 \v 43 tem dụ nga me jaabịta ele irno i \q2 lele nhne ị jọotukwasi ọchi ị lawụru.’ \m \v 44 Devidi sukwuru a ‘Nyenwe m,’ ndaa kpa o jeeji bụru kwno nnwọ a?” \s1 Anụ zeru ele zni iwu // ele Ju \r (Mat 23:1-36; Mak 12:38-40; Luk 11:37-54) \p \v 45 Kpa kpakara ele badnụ wam zị noobno nsnị, Jizọsi kanụ ele sno apna a, \v 46 “Anụ neeze ele zni iwu ele Ju. Ọ naamasị be o wo awura ogologo naagagharị, ọ naamasị be ele badnụ neebekwu be ikwu n'ahịa, be nọohoru risi ngadna n'ọro ọgbako ele Ju, ma ngadna kakwo mma n'ọgbako iriri anụ. \v 47 Be bụ ele neeridna ọro ele rinya nzi be nwụrnu, neekpe ogologo okpukpe ma ele badnụ whnụrnu be. Be jaata awhnụwhnu ke kakwo.” \c 21 \s1 Nkesi nwerinya // nzi a nwụrnu \r (Mak 12:41-44) \p \v 1 Jizọsi leru anya whnụ ele eze nọotusi nhne nkesi be nụ hne be nọotusi ịwai n'Ọro Nsọ Chiokike. \v 2 Ọ whnụ otu wọmboni nzi a nwụrnu hne o nọotusi mkpụru ịwai matị lawụru. \v 3 Jizọsi kaa, “Me kanụ anụ ezi ọka, nwerinya ka bụ wọmboni nzi a nwụrnu tụsiri karụkwo kpakara ele nọotusi ịwai. \v 4 Kpakara ele badnụ ka masịri aka n'agịda ẹkwnu be nwernu gwebọru tụsi, kọvu nwerinya mboni ka tụkparu kpakara nhne o nwernu.” \s1 Be joolulu Ọro Nsọ // Chiokike \r (Mat 24:1,2; Mak 13:1-2) \p \v 5 Agwna ele sno apna a nookwu, naajakiri Ọro Nsọ Chiokike nụ akaworugwu be jiri a wu mma, ya nụ nkesi be jiri chọ Ọro Nsọ Chiokike mma. Kọvu Jizọsi kaa, \v 6 “Kpakara nhne anụ nọowhnu, ige vawa nga otu akaworugwu jóogwuzo n'olu ibne a, be jaakwnadna kpakara be n'ẹli.” \s1 Mmekpẹhni nụ // ọkpakna ẹhni \r (Mat 24:3-14; Mak 13:3-13) \p \v 7 Be sịkwa a, “Nye-zni-nhne, ndaa nga nhne ka jọobu? Kịni jọobu nhne jeegesi nga nhne ka jeeme?” \p \v 8 Jizọsi sarụ be, “Anya dụ anụ ẹli, anụ kwé be duhie anụ. Agịda ele badnụ jaava nụ rẹwhna m, naakaa, ‘Ọ bụ mawa, ige valẹm,’ kọvu anụ snó be. \v 9 Nga anụ jọonu ọtnutnu ọgwnu nụ omegidne, ogwnu tụ́ko anụ. Kpakara nhne ka jeebe ọsno mee, kọvu okwukwo nhne yọ́oduge.” \p \v 10 Ọ kanụ be, “Mba jeelizọ megidne mba, ẹli-eze jeelizọ megidne ẹli-eze.” \v 11 Okne ẹli otne enye jaazị nụ hne zị ichne ichne, ọkwnunyo nụ nrịria ọjo jaazị nụ hne zị ichne ichne. Nhne zị ogwnu nụ okne nhne elekema jeehi n'oligwe va. \p \v 12 “Kọvu sụ kpakara nhne ka mee, be jọonwugwu anụ, kpakna anụ ẹhni, gweru anụ nyee n'aka ele ikpe be kpe anụ ikpe n'ọro ọgbako ele Ju, be yisi anụ n'ọro ikelu. Anụ joogwuzo nụ ruwhnu ele eze nụ ele ọchichi kwnornu nụ rẹwhna m. \v 13 Ka jọobu oghere anụ jeeji gba akebne izi ọma. \v 14 Kọvu anụ béru ọsno rịgbu ẹhni anụ kpa anụ jeeji gọru ọnu anụ. \v 15 Kwnornu nụ m jeeyisi ọka nụ akọniche ke ele irno anụ jéenwe rikne gwuzogidne mọbu megbu anụ. \v 16 Ele mụrnu anụ jeegweru anụ nyewhete, rụmu nne anụ nụ rụmu nwene nụ ele enyi, be joogbu agwna anụ. \v 17 Kpakara ele badnụ joosno anụ irno kwnornu nụ me. \v 18 Kọvu otu rukeri-ize ke risi anụ jáadna n'ẹli mọbu whu etekne. \v 19 Anụ gwuzosi rikne ma anụ znọhia bụdnu anụ. \s1 Be joolulu Jerusẹlem \r (Mat 24:15-21; Mak 13:14-19) \p \v 20 “Nga anụ jọowhnu ele ọgwnu ele irno gbarụ Jerusẹlem ngaramanga, anụ mahịa n'olulu a zị ndụndu. \v 21 Ige wam ele zị nụ Judiya gbazne n'olu rugwu, ele zị n'ẹli-ọhna whọga, ele zị n'ẹkwu be láhna nụ rime ẹli-ọhna. \v 22 Kwnornu nụ ka bụ ige ọ ta awhnụwhnu ma kpakara nhne be gbarụ n'ọkwukwo nsọ mezu. \v 23 Awhnụwhnu jaazịnu ele rinya zị rime nụ ele neechi nnwọ rẹma n'ige wam. Okne awhnụwhnu jaadnakwasị ẹli ka, Chiokike jọonwudna ovu owe ẹhni a megidne ele badnụ ka. \v 24 Be jeegweru ama-ọgwnu gbu agwna badnụ, be jọodoru ele berere lele ele ikelu zne kpakara mba. Ele bụ́o ele Ju jọozodna Jerusẹlem tem ige be zu. \s1 Nnwọ ke Badnụ vawa \r (Mat 24:29-31; Mak 13:24-27) \p \v 25 “Nhne elekema jaazị n'ẹhnam nụ ẹnwa nụ mbọ. N'ọwa mkpọma ọla mini jaazị n'esilawụru kpakara mba, be jọotu ogwnu abaka-mini nụ ruwhere osimini. \v 26 Ele badnụ jọotubo kwnornu ogwnu nụ nhne be nọowhnu jeeme n'ọwa, kwnornu nụ kpakara iknernema ke oligwe joohnio ohnio. \v 27 Ige wam be jọowhnu Nnwọ ke Badnụ hne ọ naava n'erumeru k'oligwe, n'iknernema nụ okne igwugwu. \v 28 Nga kpakara nhne ka beteru neeme, anụ lizọ, gwelizọ risi anụ olu kwnornu nụ ige ọznohia anụ zị ndụndu.” \s1 Mụhia nhne hite n'isisi // be kwu figi \r (Mat 24:32-35; Mak 13:28-31) \p \v 29 Jizọsi tnụnu be elulu ka, “Anụ le isisi figi nụ kpakara isisi berere. \v 30 Nga anụ nọowhnu nụ be nooruhịa ọkwukwo bụdnu, anụ mahịa nụ nduru-mini zị ndụndu. \v 31 Kpam masị, nga anụ jọowhnu kpakara nhne ka neeme, anụ mahịa nụ ẹli-eze Chiokike zị ndụndu. \p \v 32 “Me kanụ anụ ezi ọka, ebiri ka jéewhe sụ kpakara nhne ka mee. \v 33 Oligwe nụ ọwa jaagawhe, kọvu ikwu-ọnu m jáagawhe rịa rịa. \s1 Ọdo aka nụ nsnị \p \v 34 “Anya dụ anụ ẹli, anụ kwé okne nhne oriri nụ nhne ọnwunwo nụ ọriri ke bụdnu ka, jihịa mkpọma anụ, ke jeeme ọbochi wam vakwnusi anụ nụ nga anụ tụ́ge anya a. \v 35 Kwnornu nụ ọ jaavakwnusi kpakara ele zị n'ọwa lele mbịta be sninnu anọhia. \v 36 Anụ neese nse ige ọbula, anụ kpe okpukpe ma anụ nwe rikne gbanahọru kpakara nhne ka jeeme, nụ o gwuzo nụ ruwhnu Nnwọ ke Badnụ.” \p \v 37 Jizọsi zị neezni nhne kpakara ọbochi n'Ọro Nsọ Chiokike, n'ige ogbednachi ọ whọga zne Rugwu Olivu zukwaru inwe nụ ọ dnanyị tem chi bọ. \v 38 Kpakara ele badnụ neezne Ọro Nsọ Chiokike n'ọnu ọsisi ma be nụrnu nhne o neezni. \c 22 \s1 Be gbarụ iznuznu // o gbu Jizọsi \r (Mat 26:1-5; Mak 14:1,2; Jọn 11:45-53) \p \v 1 Ige Iriri Brẹdi Whụ́ge Ọwhu ke be kwu Ọgawhe zị ndụndu. \v 2 Ele risi arịohna nụ ele zni iwu ele Ju noopio oghere be jeeji gbu Jizọsi, kpa be nọotu ogwnu ele badnụ. \s1 Judasị kweruru // o re Jizọsi \r (Mat 26:14-16; Mak 14:10,11) \p \v 3 Ekwensu bna nụ rime Judasị nye be kwu Isikarịoti, nye bụ otu nụ rime ele sno apna a nri nụ ẹbo wam. \v 4 Judasị znekwnusi ele risi arịohna nụ ele risi ele neese Ọro Nsọ Chiokike, gba iznuznu kpa o jeenye be Jizọsi. \v 5 Ovu sọru be n'ọnu, be kwe o nyee a ịwai. \v 6 Judasị kweru, o noopio kpa o jeenwe oghere o gweru Jizọsi nyee be nga ele badnụ máa. \s1 Be jiknernu o ri // Iriri Ọgawhe \r (Mat 26:17-25; Mak 14:12-21; Jọn 13:21-30) \p \v 7 Ọ dụ n'ọbochi ke Iriri Brẹdi Whụ́ge Ọwhu, nga be naakwa arịohna atnụrnu Ọgawhe. \v 8 Jizọsi zizne Pita nụ Jọni, “Anụ zne bịkwatanu aị Iriri Ọgawhe.” \p \v 9 Be sịkwa a, “Ndaa hne i pioru a bịkwata a?” \p \v 10 Jizọsi kanụ be, “Kpa anụ naabna n'ẹli ka, anụ jọowhnu otu nwerukna vugwu idudu mini, anụ snornu a bna n'ọro ke ọ jaabna. \v 11 Anụ kanụ nyenwe ọro wam, ‘Nye-zni-nhne kaa a sịkwa ị, Ndaa ọro ele izne hne me nụ ele sno apna m jeeri Iriri Ọgawhe?’ \v 12 O jeegesi anụ otu ọnu-ọro zị rude n'ọro olu, be mekwatarụ, anụ mekwata kpakara nhne.” \p \v 13 Be zne whnụ kpakara nhne lele kpa Jizọsi kannụ be. Be mekwata Iriri Ọgawhe. \s1 Wiri Anyasnu Nyenwe aị \r (Mat 26:26-30; Mak 14:22-26; 1 Kọr 11:23-25) \p \v 14 Nga ige dụru, Jizọsi nụ ele izi a dazịri neeri wiri. \v 15 Ọ kanụ be, “N'ezi ọ gwnụsiri m rikne me nụ anụ rikọ Iriri Ọgawhe ka sị me ta awhnụwhnu. \v 16 Kwnornu me kanụ anụ, m jéeri kwno a berere tem o mezu n'ige ẹli-eze Chiokike.” \p \v 17 Jizọsi gweru okiko, tụnu Chiokike mmamma, kaa, “Anụ gweru ka, keme n'esilawụru anụ. \v 18 Kwnornu me kanụ anụ, m jọ́onwoma manya hi n'isisi vaịni whụya rịa rịa tem ẹli-eze Chiokike va.” \p \v 19 O gweru brẹdi, tụnu Chiokike mmamma, nyawama a, nyee be, kaa, “Ka bụ anọ-ẹhni m me nyernu kwnornu anụ, anụ neeme ka neechenwanya m.” \p \v 20 Kpam masị, nga wiri anyasnu wheru, o gweru okiko, kaa, “Okiko ka bụ ọgba-njọ-ẹhni ikne ke ọvnarna m, ke me wụsiri kwnornu anụ. \v 21 Kọvu anụ le, nye neere m nụ me dazịgwu n'ikpechi neeri wiri. \v 22 Nnwọ ke Badnụ jaala lele kpa Chiokike kpebiri a, kọvu awhnụwhnu jaazịnu nyerukna wam be jeehi n'aka a re Nnwọ ke Badnụ.” \p \v 23 Be nẹesikwarita ẹhni be nye jeeme nhne ka. \s1 Nye kakwo ibne a \p \v 24 Ele sno apna a bete nọodogbuta nye kakwo n'esilawụru be. \v 25 Jizọsi kanụ be, “Ele eze ele bụ́o ele Ju nẹechi ele ke be n'aka rikne, ele nwernu rikne hne be zị kaa nụ be bụ enyi ele badnụ. \v 26 Kọvu o kwésile ọ zị kpam n'esilawụru anụ. Nye kakwo ibne a n'esilawụru anụ jọonu lele watakịri, nye noodu anụ lele nye izi. \v 27 Kwnornu nyele kakwo, nye neeri wiri n'ikpechi sọbu nye neezne izi? Ọ bụ nye dazị ẹli neeri wiri. Kọvu m zị m n'esilawụru anụ lele nye izi. \p \v 28 “Anụ dazịgidnernu m n'ọrnurna m. \v 29 M jeenye anụ rikne ọ chị ẹli-eze lele kpa Nda m nyernu m, \v 30 ma anụ snornu m ri wiri, nwọ masị nụ ẹli-eze m, dazịri nụ ngadna eze neekpe ẹbnurnu nri nụ ẹbo ke Izirẹli ikpe. \s1 Jizọsi karụ nụ Pita // jọogonahoru a \r (Mat 26:31-35; Mak 14:27-31; Jọn 13:36-38) \p \v 31 “Saịmoni, Saịmoni, le, Ekwensu rịoru ọ yọ ị lele kpa be yọ ịkpa. \v 32 Kọvu m kpennu m jị okpukpe, Saịmoni, ma ọkwnata mkpọma ị zịri kwem. Nga ị tụhnasnarnu, kwnagidne rụmu nda ị.” \p \v 33 Kọvu Pita sarụ, “Nyenwe aị, m jiknernu m o sno i zne ikelu mọbu nwụma.” \p \v 34 Jizọsi sarụ a, “Pita, me kanụ ị, sụ okne ọchichi kwna ẹkwna tna, ị jọogonahoru m mgba ẹto.” \s1 Rẹkpa matị, rẹkpa nụ // ama-ọgwnu \p \v 35 Jizọsi sịkwa be, “Nga me zihalaru anụ, anụ jíle rẹkpa ịwai, mọbu rẹkpa, mọbu okoro-ọchi, o nwernu nhne kọru anụ?” \p Be sarụ a, “Ọ zá nhne kọru aị.” \p \v 36 Ọ kanụ be, “Kọvu kịtna, nye nwernu rẹkpa ịwai gweru a, nye nwernu rẹkpa berere, gweru a, ọ bụru nụ i nwée ama-ọgwnu, re iwo olu ị, zụru otu. \v 37 Kwnornu nụ be gbarụ a n'ọkwukwo nsọ, ‘Be gwnụkotaru ya nụ ele mmehie,’ be jeemezu nhne ka. Owe! Nhne be gbarụ gbasịri m jeemezu.” \p \v 38 Ele sno apna a kaa, “Nyenwe aị, le ama-ọgwnu lawụru.” \p Jizọsi kanụ be, “O joozu.” \s1 Jizọsi kperu okpukpe // nụ Rugwu Olivu \r (Mat 26:36-46; Mak 14:32-42) \p \v 39 Jizọsi whọga zne nụ Rugwu Olivu lele kpa o mesi, ele sno apna a snornu a. \v 40 Nga ọ vaduru pịi, ọ kanụ be, “Anụ kpe okpukpe ọ zị anụ dnabna nụ rime ọrnurna.” \v 41 Ọ whọga zne nụ ruwhnu matị, gbu mpnerne ọchi n'ẹli kpe okpukpe, kaa, \v 42 “Nda m, ọ bụru nụ ọ masịri ị, gwemenu m okiko awhnụwhnu ka, kọvu ọ bụ́o nhne me pioru, kọvu nhne i pioru.” \v 43 Enine izi hi n'oligwe varụ gba inwe. \v 44 Hite n'igbugbu, o kpe okpukpe k'ezi, rụhara barụ a nụ lele okne ọkpurukpu ọvnarna naadnasa n'ẹli. \p \v 45 Nga o kpe kworu okpukpe, ọ lahnakwnusi ele sno apna a, whnụ nụ be neezni anyarna hite nụ nhne igbugbu nụ rikne gwuru be. \v 46 Ọ sịkwa be, “Kịni mernu anụ neezni anyarna? Anụ lizọ kpe okpukpe ọ zị anụ dnabna nụ rime ọrnurna.” \s1 Be nwudnernu Jizọsi \r (Mat 26:47-56; Mak 14:43-50; Jọn 18:3-11) \p \v 47 Kpa Jizọsi kpu ọka n'ọnu, Judasị, otu nụ rime ele sno apna a nri nụ ẹbo wam, duru igbudu ele badnụ va, o znekwnusi Jizọsi, snutu a ọnu. \v 48 Kọvu Jizọsi sịkwaru a. “Judasị, i ji osnutu ọnu neere Nnwọ ke Badnụ?” \p \v 49 Nga ele sno Jizọsi whnụrnu nhne neeme, be kaa, “Nyenwe aị, a gweru ama-ọgwnu aị lụ ọgwnu sa?” \v 50 Otu nyenum n'esilawụru be, ji ama-ọgwnu gbu, bihala nnwọ izi nye risi arịohna nsnị akarikwnunga a. \p \v 51 Kọvu Jizọsi sarụ be, “Ozulem!” Ọ kpatụ nsnị nwerukna wam aka, gwọ a. \p \v 52 Jizọsi kanụ ele risi arịohna nụ ele risi ele neese Ọro Nsọ Chiokike nụ ele okno badnụ, ele varụ ọ nwụgwu a, “Anụ ji ama-ọgwnu nụ okpiri va lele nụ m bụ m nye neemegidne iwu ẹli. \v 53 Me nụ anụ zị kpakara ọbochi n'Ọro Nsọ Chiokike, anụ nwée rikne nwụgwu m. Kọvu ka ige ke anụ, ige rikne ọchichiri nẹechi.” \s1 Pita gọnahoru Jizọsi \r (Mat 26:57,58,69-75; Mak 14:53,54,66-72; Jọn 18:12-18,25-27) \p \v 54 Kpa be nwụgwu Jizọsi, be duru Jizọsi zne n'ọro nye risi arịohna, Pita snornu nụ be nụ hne zị ikere. \v 55 Nga be kpawhụsiri bẹkwnu n'esilawụru ederezi, Pita snornu be dazịri ẹli nụ ngeri bẹkwnu. \v 56 Otu nnwọ oknornokno ele neezne izi whnụrnu Pita hne ọ zị nụ ngeri bẹkwnu. O legidne a anya, kaa, “Nwerukna ka nụ Jizọsi sno.” \p \v 57 Pita gọ, kaa, “Nwerinya, m máam nye ọ bụ.” \p \v 58 Ige matị wheme, otu nwerukna whnụrnu a, kaa, “Ị bụ otu nụ rime be.” \p Pita sarụ a, “Nwerukna, m bụ́la m.” \p \v 59 Nga otu awa whemernu, nye berere kwusi a rikne kaa, “N'ezi ọka, nwerukna ka nụ ya sno, kwnornu nụ ọ bụ nye Galili.” \p \v 60 Pita sarụ, “Nwerukna, m máam nhne i nookwu.” Kpa ọ kpụ ọka n'ọnu, okne ọchichi kwnarnụ ẹkwna. \v 61 Nyenwe aị tụhnasna legidne Pita anya. Pita chenwanya ikwu-ọnu Nyenwe aị kwunnu a, “Sụ okne ọchichi kwna ẹkwna tna, ị jọogonahoru m mgba ẹto.” \v 62 Pita whọga ederezi kwna ẹkwna mkpụru ovu k'agịda. \s1 Jizọsi zị nụ ruwhnu // ele eze-ikpe \r (Mat 26:67,68; Mak 14:65) \p \v 63 Ele neese nse bete naapnịa Jizọsi nhne nọomu a rụmu. \v 64 Be gweru ikpe knesi a anya, kaa, “Whnụnu aị ọwhnurninya, nyele gbọru ị aka?” \v 65 Be kwu nhne berere zị ichne ichne, kpasị a iwhnerne. \s1 Jizọsi gwuzo nụ // ruwhnu ele eze-ikpe \r (Mat 26:59-66; Mak 14:55-64; Jọn 18:19-24) \p \v 66 Nga chi bọru, ele okno badnụ ele Ju, nụ ele risi arịohna nụ ele zni iwu ele Ju, gbakọru n'otu, be kwuyanụ be Jizọsi n'ikpe be. \v 67 Be kaa, “Ọ bụru nụ ị bụ Karaịsi, kanụ aị.” \p Jizọsi sarụ be, “Ọ bụru nụ me kanụ anụ, anụ jéekweru m. \v 68 Ọ bụru me sịkwa anụ ajịji, anụ jáasa. \v 69 Kọvu hite nụ kịtna zne nụ ruwhnu, Nnwọ ke Badnụ jaadazị n'akarikwnunga ke Chiokike ke bụ Dikne.” \p \v 70 Be sịkwa a, “Ọ bụ jịwa bụ Nnwọ Chiokike?” \p Ọ sarụ be, “Anụ karụ nụ m bụ m.” \p \v 71 Be kaa, “A píole akebne berere, a nụrnu nhne hi n'ọnu a whụya.” \c 23 \s1 Jizọsi gwuzo nụ // ruwhnu Paịleti \r (Mat 27:1-2,11-14; Mak 15:1-5; Jọn 18:28-38) \p \v 1 Ele iznuznu ikpe ele Ju lizọ duru Jizọsi zne nụ ruwhnu Paịleti, \v 2 be bete noobno a nhne, be kaa, “A whnụrnu nwerukna ka hne o nooduwhu ele ke aị, o nookwu be tụ́kwadia ntụ nye Siza, naakaa masị nụ ọ bụ Karaịsi, eze aị.” \p \v 3 Paịleti sịkwa a, “I bụ eze ele Ju?” \p Jizọsi sarụ a, “Owe! Jị n'iwhuru i karụ kpam.” \p \v 4 Paịleti kanụ ele risi arịohna nụ igbudu badnụ wam, “Ọ zá nhne ọjo me whnụrnu nụ rime nwerukna ka.” \p \v 5 Kọvu be kwusiri a rikne, “O neegweya ọnu gharụ ọnu n'esilawụru ele Ju zị nụ Judiya hite nụ nhne o neezni. Ọ panịzoru a nụ Galili tem ọ vadu hna.” \s1 Jizọsi gwuzo nụ // ruwhnu Erọdu \p \v 6 Nga Paịleti nụrnu a, ọ sịkwa be ma nwerukna ka ọ bụ nye Galili. \v 7 Nga ọ mahịaru nụ Jizọsi hi n'ẹli ke Erọdu nẹechi, o ziznenu a Erọdu nye zị nụ Jerusẹlem n'ige wam. \p \v 8 Mkpọma sọru Erọdu n'ọnu k'agịda nga ọ whnụrnu Jizọsi, kwnornu nụ o noopio ọ whnụ a agịda ige wheru ewhe. Hite nụ nhne ọ nụrnu gbasịri a, o neele anya nụ Jizọsi jọornu ẹrnu ndu-ẹhni nụ ruwhnu a. \v 9 Kam kpayarụ, Erọdu sịkwa Jizọsi agịda ajịji, kọvu nụ Jizọsi sála a ọka ọbula. \v 10 Ele risi arịohna nụ ele zni iwu ele Ju gwuzoru pịi noobno Jizọsi agịda nhne. \v 11 Erọdu nụ ele ọgwnu a mee Jizọsi nhne rụmu, kpasị a iwhnerne. Be wosi a iwo marnụ mma, zihnaznenu a Paịleti. \v 12 Paịleti nụ Erọdu bụru enyi hite n'ọbochi wam, kwnornu nụ be bụ ele irno nụ mbọm. \s1 Be marnụ Jizọsi // ikpe ẹnwu \r (Mat 27:15-26; Mak 15:6-15; Jọn 18:39---19:6) \p \v 13 Paịleti sukwukọta ele risi arịohna nụ ele nẹechi ẹchi nụ kpakara ele badnụ, \v 14 ọ kanụ be, “Anụ kwuyannụ m nwerukna ka nụ ọ bụ nye nooduhie ele badnụ, m lebnana m anya nụ kpakara nhne anụ bnornu nwerukna ka nụ ruwhnu anụ, ọ zá nhne me whnụrnu bụ risi nhne anụ noobno a. \v 15 Erọdu masị whnụ́ge nhne ọjo ọbula nụ rime a, kwnornu nụ o zihnayarnụ aị ya, ọ zá nhne kwesiri ẹnwu ke o mernu. \v 16 M jaapnịa nhne, gharụ a, ọ la.” [ \v 17 N'ige Iriri Ọgawhe ọbula, Paịleti nẹesigbasinu be otu nye ikelu.] \p \v 18 Kpakara igbudu badnụ gweru otu nkọli siwama, “Gbu nwerukna ka, sịgbasinu aị Barabasị.” \p \v 19 (Be yisiri Barabasị n'ọro ikelu kwnornu nụ o yiri aka n'ele megidnernu nye nẹechi ẹchi, o gburu badnụ.) \v 20 Paịleti pioru ma ọ sịgbasi Jizọsi, ọ rịasno igbudu badnụ wam. \v 21 Kọvu be siwama kọriri, “Kpọgidne n'ọgba, kpọgidne a n'ọgba.” \p \v 22 Paịleti sịkwa be ke mgba ẹto, “Kịni mernu? Kịni bụ nhne ọjo ke o mernu? M whnụ́ge m nhne ọjo ke o mernu ke kwesiri ẹnwu. M jaapnịa nhne, sịgbasi a, ọ la.” \p \v 23 Kọvu be zị kọriri neesi lụlo n'okne nkọli be kpọgidne a n'ọgba, be nwehịaru nhne be neesi. \v 24 Paịleti marnụ Jizọsi ikpe, o nyee be nhne be pioru. \v 25 Ọ sịgbasinu be nye wam zị n'ọro ikelu nye megidnernu ele nẹechi ẹchi, gbu masị badnụ, nye be rịoru a. O gweru Jizọsi nyewhete be. \s1 Be kpọgidnernu Jizọsi // n'ọgba \r (Mat 27:32-44; Mak 15:21-32; Jọn 19:17-27) \p \v 26 Be duru Jizọsi zne, n'apna be sigidne Saịmoni nye Sirini, nye hi n'aznụ mba naabnanya, be vukwasị a ọgba, ma o vuru a snornu Jizọsi n'aznụ. \v 27 Agịda ele badnụ snornu a, ma ele rinya ele naakwnanụ Jizọsi ẹkwna. \v 28 Jizọsi tụhnasnarnu, kanụ be, “Ele rinya Jerusẹlem, anụ kwnánụ m ẹkwna, kọvu anụ kwanụ ehni anụ nụ rụmu anụ ẹkwna. \v 29 Kwnornu nụ ige vawa nga be jaakaa, ‘Ele rinya nwée nnwọ bụ ele ọwa ọma, nụ ele mụ́ge nnwọ nụ ele chíge rụmu rẹma.’ \v 30 Ige wam, \q1 Ele badnụ jaakanụ rugwu, ‘Dnagidne aị,’ \q2 nụ rugwu matị ‘Kpusni aị.’ \m \v 31 Ọ bụru nụ ele badnụ mee kpa nga isisi zị bụdnu, ndaa kpa ọ jọonu nga ọ kpọru bẹkwnu?” \p \v 32 Be kwuru ele ọjo lawụru berere ma be gbu be nụ Jizọsi. \v 33 Nga be vaduru nụ hne be kwu Okpokoro Risi, be kpọgbu a, ya nụ ele ọjo wam, otu badnụ n'akarikwnunga a, nye ke berere n'akarita a. \v 34 Jizọsi kaa, “Nda m, gbarụnu be kwnornu nụ be máa nhne be neeme.” \p Be keri iwo a n'esilawụru be, nga be vukworu ọgbanuchi. \v 35 Ele badnụ gwuzoru neelekiri, ele risi ele Ju nọomu a rụmu. Be kaa, “Ọ znọhiaru ele berere, ọ znọhia ẹhni a, ọ bụru nụ ọ bụ Karaịsi wam, nye Chiokike họhiaru.” \p \v 36 Ele ọgwnu nọomu a rụmu. Be nyee a manya gbarụ ọka, \v 37 be kaa, “Ọ bụru nụ ị bụ eze ele Ju, znọhia ẹhni ị.” \p \v 38 Be gbarụ nhne gbasịri a n'olu ọgba a, “Ka bụ Eze ele Ju.” \p \v 39 Otu nyenum nụ rime ele be kpọgidnernu ya nụ be, nọogo a ngụgo, “Kwa ị bụ Karaịsi, znọhia ẹhni ị, znọhia masị aị.” \p \v 40 Nye ke berere bigbọ a, kaa, “Ị tụ́ ogwnu Chiokike, ị zị n'otu ikpe wam. \v 41 A naata awhnụwhnu kwesiri aị, kwnornu nụ a nanahịa ọgwo ẹrnu aị. Kọvu nwerukna ka méne nhne ọjo ọbula.” \p \v 42 Ọ kanụ Jizọsi, “Jizọsi, chenwanya m nga ị jaava chị lele eze.” \p \v 43 Jizọsi sarụ a, “Me kanụ ị ezi ọka, me nụ jị jaazị tna nụ Paradasị.” \s1 Ẹnwu Jizọsi \r (Mat 27:45-56; Mak 15:33-41; Jọn 19:28-30) \p \v 44 Hite n'esilawụru iwhnehnie,\f + \fr 23:44 \fq n'esilawụru iwhnehnie: \ft ọkwukwo ke mbọm kwuru \fq ige awa isunu\f* ọchichiri gbasnirni kpakara ẹli wam dụ n'ọtnu-ige ke ẹto,\f + \fr 23:44 \fq ọtnu-ige ke ẹto: \ft ọkwukwo ke mbọm kwuru \fq ige awa tolu\f* \v 45 kwnornu nụ ẹhnam gbarụ ọchichiri. Ikpe ke bnosnirni hne zị nsọ n'Ọro Nsọ Chiokike gbawarụ nga lawụru. \v 46 Jizọsi gweru okne nkọli siwama lụlo, “Nda m, m neeyisi enine m n'aka ị.” Nga o kwuru ka, ọ kna inwe. \p \v 47 Nga nye nẹechi otu riwhu ele ọgwnu whnụrnu nhne mernu, ọ znarnị Chiokike, kaa, “N'ezi, nwerukna ka bụ nye mee ọma.” \v 48 Nga ele gwuzo neelekiri whnụrnu nhne mernu, be kwa aka nụ mkpọma, whọga. \v 49 Kọvu kpakara ele magwụ Jizọsi nụ ele rinya ele snornu a hite nụ Galili gwuzo nụ hne zị ikere, nọowhnu nhne neeme. \s1 Be liri Jizọsi \r (Mat 27:57-61; Mak 15:42-47; Jọn 19:38-42) \p \v 50 Otu nwerukna rẹwhna a bụ Josefu, nye bụ otu nụ ele ikpe, nye be nọoso anya, nye ọma. \v 51 Ọ bụ nye ikpe, kọvu o snóge be kwekọrita nụ nhne be kpebiri nụ nhne be mernu, nye hi nụ Arimatiya ke zị nụ Judiya, nye neese nga ige ẹli-eze Chiokike jaava. \v 52 O znekwnusi Paịleti, rịo a iznu Jizọsi. \v 53 O vudna iznu Jizọsi n'olu ọgba, gweru ikpe marnụ mma whụ a, lite a nụ rime ilili ke zị nụ rime rugwu ke ọ zá nye be liru nụ rime a nụ mbọm. \v 54 Ọ bụ ọbochi ojiknernu, Ọbochi Ozukwa Inwe ele Ju gwnarnụ matị ọ panịzo. \p \v 55 Ele rinya wam hi nụ Galili va snornu Josefu whnụ kpa ilili a nụ, nụ kpa ọ dnanyịtaru a Jizọsi. \v 56 Be lahna ọro, gwakọta mọno otute nwernu ẹknarna ọma be jeete iznu a. \p Be zukwa inwe n'Ọbochi Ozukwa Inwe lele kpa nhne be nyernu n'iwu kwuru. \c 24 \s1 Jizọsi lizọru n'ẹnwu \r (Mat 28:1-10; Mak 16:1-8; Jọn 20:1-10) \p \v 1 N'ọnu ọsisi n'ọbochi mbọm n'ikwezu, ele rinya wam gweru mọno otute wam be gwakọtaru ke nwernu ẹknarna ọma, zne ilili Jizọsi. \v 2 Be whnụrnu nụ be vumernu akaworugwu be jiri kpusni ọnu ilili wam. \v 3 Be bnazne nụ rime ilili, be whnụ́ge iznu Nyenwe aị Jizọsi. \v 4 Be gwuzoru naarị nhne ka bụ, ngangam, ele rukna lawụru wogwu iwo abọchna noogbu amụma gwuzoru nụ ngeri be. \v 5 Ogwnu tụru ele rinya wam, be dna kpu ruwhnu n'ẹli, kọvu ele rukna wam kanụ be, “Kịni kpayarụ anụ noopio nye zị bụdnu n'esilawụru ele nwụrnu ọnwu? \v 6 Ọ zị́la hna, o hilem n'ẹnwu lizọ. Anụ chenwanya nhne ọ kannụ anụ nga ọ zị nụ Galili, \v 7 nụ be jeegweru Nnwọ ke Badnụ nyega ele mmehie, be kpọgidne a n'ọgba, n'ọbochi ke ẹto, o jeehi n'ẹnwu lizọ.” \v 8 Ele rinya wam chenwanya ikwu-ọnu a. \p \v 9 Be hi n'ilili wam lahna, kanụ nri nụ otu badnụ ele sno apna a nụ ele berere nhne be whnụrnu. \v 10 Ele rinya wam bụ Meri Magịdalini, nụ Joana, nụ Meri nne Jemisi, be nụ ele rinya berere kanụ ele izi wam ọka ka. \v 11 Kọvu be kwége nhne ele rinya kwuru, be naarị nụ ọ bụ ọka etekne. \v 12 Pita lizọ, gba ẹso zne n'ilili, o whudna, whnụ ikpe iznu, ọ zá nhne berere ọ whnụrnu. Ọ lahna ọro naarị nhne mernu. \s1 N'apna zne Emaọsi \r (Mak 16:12,13) \p \v 13 N'ọbochi wam, ele sno apna a lawụru neezne ẹli Emaọsi, nhne nụ lele maịli ẹsau. \v 14 Be nookwurita kpakara nhne mernu. \v 15 Kpa be neezne nookwu nhne ka, Jizọsi n'iwhuru a kpayabetụru ndụndu, snornu be neezne. \v 16 Be whnụ a, kọvu be máa nụ ọ bụ Jizọsi. \p \v 17 Jizọsi sịkwa be, “Kịni bụ nhne anụ nọotnurni kpa anụ neezne?” \p Be gwuzoru bii, gbarụ ruwhnu. \v 18 Otu nụ rime be rẹwhna a bụ Kilopasi, sịkwa a, “Okwole jịwa bụ nye izne ke zị nụ Jerusẹlem nye máa nhne mernu ọbochi ele nụ ele ka wheru ewhe?” \p \v 19 Jizọsi sịkwa a, “Kịni bụ nhne kọ?” \p Be kaa, “Nhne gbasịri Jizọsi nye Nazarẹti, nwerukna ka bụ nye ọwhnurninya Chiokike, ọ bụ dikne n'ikwu-ọnu ma nụ ẹrnu nụ ruwhnu Chiokike ma nụ ruwhnu ele badnụ. \v 20 Ele risi arịohna nụ ele risi aị gweru a nyee ma be kpe ikpe ẹnwu, be kpọgidne a n'ọgba. \v 21 Kọvu a leru anya nụ ọ bụ nye jaagbahịa Izirẹli. Ke kakwo, tna bụ ọbochi ẹto a kpa nhne ka mernu. \v 22 Agwna ele rinya aị nụ be zị kpasịri aị ogwnu tna. Be znernu n'ilili a n'ọnu ọsisi, \v 23 kọvu be whnụ́ge iznu a. Be va kanụ aị nụ be whnụrnu ọwhnurninya ele enine izi, ke kannụ be nụ ọ zị bụdnu. \v 24 Agwna ele aị nụ be zị znernu ilili a, whnụ masị lele kpa ele rinya wam kwuru, kọvu be whnụ́ge iznu a.” \p \v 25 Jizọsi kanụ be, “Anụ bụ ele iwhnirniwhno, anụ zị́la gnarnagnarna nụ okweru nhne kpakara ele ọwhnurninya kwuru. \v 26 Ọ zị mkpa nụ Karaịsi jaata kpakara awhnụwhnu, bna n'igwugwu a.” \v 27 Jizọsi kọwamanu be nhne be gbarụ n'ọkwukwo nsọ gbasịri ẹhni a, hite n'ọkwukwo Mozizi nụ ele ọwhnurninya. \p \v 28 Kpa be vaduru ẹli wam be neezne, Jizọsi mee lele o neewhe ruwhnu, \v 29 be sigidne a, kaa, “Snornu aị dazịri, ọbochi zneminem.” O snornu be dazịri. \p \v 30 O snornu be dazịri ẹli n'ikpechi wiri, o gweru brẹdi, tụ mmamma, nyawama a, bete neenye be. \v 31 Anya be kpume, be mahịa a, kọvu o whume n'anya be. \v 32 Be kwukwarita n'ẹhni be, “Ọ nụ lele nụ bẹkwnu neerne nụ mkpọma aị nga o nookwunu aị ọka n'apna, nọokowanu aị ọkwukwo nsọ.” \p \v 33 Be lizọ ngangam lahna Jerusẹlem. Be whnụ ele sno apna a nri nụ otu wam, hne be gbakọgwu nụ otu nụ ele berere. \v 34 Be naakaa, “Ọ bụ n'ezi, Nyenwe aị hilem n'ẹnwu lizọ, o mernu Saịmoni whnụ a anya.” \v 35 Badnụ lawụru wam kọwanu be nhne mernu n'apna, nụ kpa be jiri mahịa Nyenwe aị nga ọ nyawarụ brẹdi. \s1 Jizọsi mernu ele sno apna a // whnụ a anya \r (Mat 28:16-20; Mak 16:14-18; Jọn 20:19-23; Ẹrnu 1:6-8) \p \v 36 Kpa be zị nookwu ọka ka, Jizọsi gwuzoru n'esilawụru be, kanụ be, “Udno zịnu anụ.” \p \v 37 Ogwnu tụru be k'agịda, be che nụ be whnụrnu rẹnwu. \v 38 Jizọsi kanụ be, “Kịni mernu ogwnu nọotu anụ? Kịni mernu anụ neenwe mkpọma lawụru nụ mkpọma anụ? \v 39 Anụ le aka m lawụru nụ ọchi m lawụru. Ọ bụ mawa. Anụ kpatụ m aka whnụrnu, rẹnwu nwée anọ-ẹhni nụ ọkpukpu, lele kpa anụ whnụrnu me nwernu.” \p \v 40 Nga o kwuru ka, o gesi be aka a lawụru nụ ọchi a lawụru. \v 41 Be nwée rikne kweru kwnornu ovu ọso n'ọnu nụ ọtun'anya, ọ sịkwa be, “Anụ nwernu wiri o riri hna?” \v 42 Be nyee a otu aznụ be siri esi, \v 43 o gweru a ri nụ ruwhnu be. \p \v 44 Ọ kanụ be, “Ka bụ nhne me kannụ anụ nga me nụ anụ zị. Kpakara nhne be gbarụ n'ọkwukwo nsọ gbasịri m n'iwu Mozizi jeeme, ma ke ele ọwhnurninya nụ Eri Ọma.” \p \v 45 O kpume echiche be ma be ghọhia nhne be gbarụ n'ọkwukwo nsọ. \v 46 Ọ kanụ be, “Ka bụ nhne be gbarụ n'ọkwukwo nsọ, nụ Karaịsi jaatarịri awhnụwhnu, nụ o jeehi n'ẹnwu lizọ n'ọbochi ke ẹto, \v 47 nụ be jeeji rẹwhna a kpọ okwo ọtuhnasna mkpọma nụ rime kpakara mba, ma Chiokike gbarụ mmehie be. Be jeehite nụ rime Jerusẹlem panịzo nọokpo okwo. \v 48 Anụ bụ ele akebne kpakara nhne ka. \v 49 M jeeziyanu anụ nhne Nda m kweru nụ mkwna, kọvu anụ dazịri nụ Jerusẹlem tem rikne ke hi n'oligwe dnakwasị anụ.” \s1 Jizọsi larụ n'oligwe \r (Mak 16:19,20; Ẹrnu 1:9-11) \p \v 50 Jizọsi duru be whọga zne n'ẹli Bẹtani, ọ chịlizo aka lawụru olu, gọzi be. \v 51 Kpa ọ zị nọogozi be, be gwelizọ a la n'oligwe. \v 52 Be kpọnu a risi ẹli, lahna Jerusẹlem, snarnịma jihịa mkpọma be. \v 53 Be dazịgidne n'Ọro Nsọ Chiokike nọotunu Chiokike mmamma.