\id REV Ika New Testament 2009 \h Nghọsị \toc1 Ihiẹn Jizọs' Kraịstị Ghọsị Jọnụ Nghọsị \toc2 Nghọsị \toc3 Nghọ \mt2 Ihiẹn Jizọs' Kraịstị Ghọsị Jọnụ \mt1 Nghọsị \c 1 \cl Isi Nke Ohu \p \v 1 Ihiẹn Jizọsị Kraịstị ghọsị igbọn ẹ wụ Jọnụ ya rị imẹ ẹhụhụọnị. Osolobuẹ we ihiẹn ndịnị ye Jizọsị, kẹni o we wẹ ghọsị ndị igbọn ẹ—nị wẹ hụn ụzọ marịn ihiẹn ndị jẹnkọ d'e mẹ ẹgwa. Kraịstị nọ zi mmọn-ozi ẹ jẹnni odibo ẹ wụ Jọnụ d'a ghọsị a ya, kẹni ọ gha ẹka Jọnụ ghọsị ndị igbọn ẹ ya. \v 2 Jọnụ a shịagụọ nwan ẹri banyeni oku Osolobuẹ lẹ ihiẹn Jizọs' Kraịstị ku; ọ shịagụọ ẹri ihiẹn ile ọ hụn. \p \v 3 Ngọzi ya rịnị onyẹ ọwụlẹ k'a gụnpụhanị ibe ẹ ihiẹn ndị rị imẹ amụmanị; ngọzi ya rịzịkwọ nị ndị hụn k'a nụn'a lẹ ndị hụn k'e mẹ ihiẹn wẹ de imẹ ẹ—makẹni ogẹn ihiẹn ndịnị e gi mẹ a rịgụọ nsue. \s1 Jọnụ E Kele Ụka Ẹsa Ndị Hụ Rị Azụụn Eshịa \p \v 4 Jọnụ de ẹhụhụọnị jẹnni ụka ẹsa ndị hụ rị Azụụn Eshịa. \p Ẹfọma lẹ udọn hụn gha ẹka Osolobuẹ, onyẹ ahụn rị kikẹnni, hụn rị mbụ, hụn lalanị bịa ya rịnị ọnụ—ẹfọma lẹ udọn hụn gha ẹka ya lẹ Mmọn ẹsa hụn rị ihun ukpo ẹ \v 5 lẹ Jizọs' Kraịstị bịa. \p Jizọsị Kraịstị, hụn wụ ọshẹri ahụn furu wẹ gi e dọn ẹnya, onyẹ ibuzọ gha ọnwụn lihi, onyẹ hụn a kị ndị-nze rị elu-ụwa. \p Ọghọ lẹ ọkịkị ya wụrụ nke Jizọsị Kraịstị, onyẹ hụn nwẹ ihiẹn-ọsụsụọ ẹnyi, gi ẹdeke ẹ gbapụha ẹnyi ẹka njọ ẹnyi; \v 6 ọ nọ nwan mẹ ẹnyi wụrụ anị-eze, mẹ ẹnyi wụrụ ndị nchụ-ẹjan Osolobuẹ ẹ hụn wụ Nẹdi ẹ. Ọghọ lẹ ọkịkị ya wụrụ nke ẹ jẹnrin ejẹn! Isẹẹ. \q1 \v 7 Lee ẹ! \q1 O gi orukpu lala; \q1 ẹnya ile jẹnkọ d'a hụn a— \q2 kẹ ndị hụ dụn a ihiẹn. \q1 Ndị anị ile rị ụwa \q2 jẹnkọ d'a kwan ẹkwan \q2 makẹ ufiri ẹ. \p Ẹrịra k'o jẹnkọ d'a rị! Isẹẹ! \q1 \v 8 “Mmẹ wụ Ibuzọ lẹ Ịkpazụụn!” \p Ya kẹ Di-nwọnni-ẹnyi wụ Osolobuẹ ku—onyẹ hụ hụn rị kikẹnni, hụn rị mbụ, hụn lalanị; Onyẹ hụn nwọn ikẹn ile. \s1 Jọnụ A Hụn Jizọsị \p \v 9 Mmẹ wụ Jọnụ nwẹnẹ ụnụ, hụn wẹ rị e gi ifiri Kraịstị e kpokpo kẹ wẹ dọn rị e gi ifiri ẹ e kpokpo ọnụ; m wụzịkwọ onyẹ Alị-eze Kraịstị kẹ ụnụ dọn wụ; m wetuzikwọ obi alị e din ndidi rịkẹ ụnụ. \p Wẹ dupụ m shi alị Patịmọsị, alị hụ mirin nọhunmẹ, makẹni m'e ku oku Osolobuẹ lẹ ni m'a shịa nị Jizọs' ẹri. \v 10 Ogẹn m gi rị ebahụn, o ru ụhụọhịn ohu, Ụhụọhịn Di-nwọnni-ẹnyi, ebe m rị imẹ mmọn, m nọ nụ okẹn olu rị e ku oku azụụn m. Olu hụ nọ kẹ opi rị a hannị. \v 11 Ọ sị, “Detu ihiẹn ị rị a hụn ye imẹ ẹhụhụọ, y'e zijẹnni ụka ẹsanị ya: \q1 ụka rị Ẹfẹsọsị, \q1 ụka rị Sụmẹna, \q1 ụka rị Pẹgamọm, \q1 ụka rị Tịatira, \q1 ụka rị Sadisi, \q1 ụka rị Filadefịa \q1 lẹzi ụka rị Laodishia.” \p \v 12 Ya m nọ gbehutọ, nị m hụn onyẹ nwẹ olu ahụn rị a gwa m oku. E gbehutọ m, m nọ hụn obu-ukpẹ ẹsa wẹ gi goru mẹmẹ, \fig Ukpẹ ẹsa rị obu-ukpẹ ẹsa|src="WA04002b.jpg" size="col" loc="REV 1" copy="Graham Wade; United Bible Societies" ref="1.12" \fig* \v 13 hụnzị onyẹ nọ kẹ Nwa nke Ịhịan etintinnaị obu-ukpẹ ẹsanị. O yi ẹwuru tueru alị, gi ihiẹn goru kẹnhunmẹ obi ẹ. \v 14 Isi ẹ lẹ ntutu ẹ hụ a chan ụchan lẹkẹ oruru ọchan, lẹkẹ ọkpụkpụ mirin-oyi ọchan wụ s'no. Ẹnya a ẹbụọ hụ e nwun kẹ ọkụn rị e nwunni; \v 15 ụkụ-alị a nọ kẹ igwe w'a kpọ bronzu, hụn wẹ finchan ọhụnma-ọhụnma, e gbuke nọkẹ sị wẹ gi ọkụn dụnchanpụchanrịn unyin rị n'a. Olu ẹ nọzị kẹ ụzụn okẹn mirin rị e huni. \v 16 O gi kokisẹ ẹsa ẹka-nni. Ọpịa-agha ọnụnaị tụ nkọ gha a ọnụ suefụha. Ihun ẹ hụ e ti ọda-ọda kẹ ẹnya-anwụn dọn e ti efinnaị. \p \v 17 Ogẹn m gi hụn a, m nọ dan anị ụkụ a nọkẹ onyẹ nwụnnị. Kanị, ọ nọ bu ẹka-nni ẹ kwasị m, sị, “Atụlẹ egun. Mmẹ wụ Ibuzọ lẹ Ịkpazụụn. \v 18 Mmẹ wụzị onyẹ hụ rị ndụn! M te nwụnhụn anwụnhụn, kanị, lee ẹ, m rị nwan ndụn jẹnrin ejẹn. Mmẹ gizikwọ ịsanhan Ọnwụn lẹ Alị-mmọn.” \p \v 19 “Detu nwan ihiẹn ị rị a hụn—ihiẹn rị ogẹnni lẹ ihiẹn jẹnkọ d'e mẹ ihun.” \p \v 20 “O mẹ nke kokishịa ẹsa ahụn ị hụn ẹka-nni m lẹ obu-ukpẹ ẹsa hụ: kokishịa ẹsa hụ wụ mmọn-ozi ẹsa ndị hụ hụn a nọkin ẹnya ụka ẹsa hụ. Obu-ukpẹ ẹsa hụ wụ ụka ẹsa hụ.” \c 2 \cl Isi Nke Ẹbụọ \s1 Ozi Jesu Sị Wẹ Zi Ndị Ụka Rị Ẹfẹsọsị \p \v 1 “Dejẹnni onyẹ-ozi hụn a nọkin ẹnya ụka rị Ẹfẹsọsị, sị a, \p Lee ihiẹn onyẹ hụ gi kpakpando ẹsa hụ ẹka-nni ẹ, hụn e jẹnhunmẹ imẹ obu-ukpẹ ẹsa hụ wẹ gi goru mẹmẹ, a hụnchanrịn kẹ wẹ nọ, ku: \v 2 A marịnghọ m ihiẹn ile ọnụ rị e mẹ: kẹ ụnụ dọn rị a gbakẹnmẹ lẹ kẹ ụnụ dọn rị e wetu obi alị e dingbu ihiẹn ile. A marịnghọ m nị ọnụ ara ye ndị e mẹ eje-ịhịen efe; nị ọnụ e lelegụọ ndị hụ kpọ enwẹn wẹ ndị-ozi pụ-ichẹn, hụn a nị ẹlẹ wẹ ndị-ozi pụ-ichẹn kaka. \v 3 A marịnghọzị m nị ụnụ gi ufiri ẹfan m e wetu obi e dingbu ihiẹn ile, a narịn afụnfụn—bụ ndụn e k'e gụkwọ nwan ụnụ. \p \v 4 Kanị, ọnwan wụ ihiẹn rị e ze m ize ebe ụnụ rị: ụnụ a latọgụọ ihiẹn-ọsụsụọ ahụn ụnụ nwẹ isi-ibuzọ. \v 5 Nyanhan nị nwan ebe ụnụ te rị nị ọnụ d'a dan, ụnụ e gbehutọ, mẹmẹzi ihiẹn ndị hụ ụnụ te rị e mẹ isi-ibuzọ. Ụnụ emẹn'ẹ, a bịa m d'e wepụ obu-ukpẹ ụnụ ọnọdị a—mmanị ụnụ bihutọ ẹka. \p \v 6 Kanị, o nwẹghọ ihiẹn rị mma ụnụ rị e mẹ: ihiẹn ndị itu Nịkọlịtịa e mẹ, hụn e ze mmẹ lẹ enwẹn m ize, e zezikwọ ọnụ nwẹn ize. \v 7 Onyẹ nwọn ntịn ya nụ ihiẹn Mmọn-nsọ rị a gwa ụka rị ichẹn-ichẹn! Onyẹ hụn mẹrini kẹ m k'e ye ikẹn n'o gi ri mkpụrụ-osisi ahụn e ye ndụn, hụn rị Paradaịsị, Alị Izu-ikẹn Osolobuẹ.” \s1 Ozi Jizọsị Sị Wẹ Zi Ndị Ụka Rị Sụmẹna \p \v 8 “Nke onyẹ-ozi hụn a nọkin ẹnya ụka rị Sụmẹna, dejẹnn'ẹ, sị a, \p Lee ihiẹn onyẹ hụ wụ Ibuzọ lẹ Ịkpazụụn ku, onyẹ ahụn te nwụnhụnnị kanị ọ hụzị nwan ndụn: ọ sị, \v 9 A marịngụọ m afụnfụn ọnụ rị a ta, marịnzịkwọ kẹ ọnụ mẹhan ogbẹnnyẹ (kanị ọdafịn kẹ ụnụ wụ nke-esi). A marịnghọ m mkpari ụnụ rị a narịn ẹka ndị hụn a kpọ enwẹn wẹ ndị Ju, bụ ẹlẹ wẹ ndị Ju, kanị ndị ụlọ-ofufe Ekwensụ kẹ wẹ wụ! \v 10 Atụlẹ ni egun afụnfụn ụnụ jẹnkọ d'a ta. Lee ẹ, Ekwensụ e d'a tụ ndị hụ imẹ ụnụ ye ụnọ-ngan kẹni wẹ gi ẹ lele ụnụ. Ụnụ k'a ta afụnfụn akp'ọhịn iri. Kwọndọn ni okukwe ụnụ d'e ru ọnwụn. Ụnụ kwọndọn ẹ, e ye m ụnụ ndụn—gi ẹ tu ụnụ ugọn nọkẹ okpu-eze. \v 11 Onyẹ nwọn ntịn ya nụ ihiẹn Mmọn-nsọ rị a gwa ụka rị ichẹn-ichẹn! Ọnwụn nke ẹbụọ erukọ onyẹ hụn mẹrini ẹhụ, ọ rụkọ onyẹ hụ ẹhụ.” \s1 Ozi Jesu Sị Wẹ Zi Ndị Ụka Rị Pẹgamọm \p \v 12 “Nke onyẹ-ozi hụn a nọkin ẹnya ụka rị Pẹgamọm, dejẹnn'ẹ, sị a, \p Lee ihiẹn onyẹ hụ gi ọpịa-agha ọnụnaị hụ tụ nkọ ku: \v 13 A marịnghọ m ebe ụnụ bi, ebẹhụ ukpo Ekwensụ rị. Bụ ụnụ kwọndọnhụkwọ ẹfan m. Ụnụ a ghọrịnị, sị nị ọnụ ekwerini ni m, kẹ ogẹn wẹ gi gbudẹ ọshẹri m wẹ gi e dọn ẹnya wụ Antipasị, hụn wẹ gbu imẹ igunrun ọnụ, imẹ obodo hụ Ekwensụ bi. \p \v 14 Kanị, o nwẹghọ ihiẹn ndị rị e ze m ize ebe ụnụ rị: o nwọnghọ ndị rị imẹ ụnụ ebẹhụ hụn e sọn nkuzi Balam, hụn kuzi Balakị ihiẹn o gi bu uke cheni ụmụ Izrẹlụ, mẹ wẹ ri ihiẹn-oriri wẹ gi rụa mmọn, mẹzikwọ wẹ ghẹrẹ. \v 15 O nwọnghọzịkwọ ndị e sọn nkuzi ndị itu-Nịkọlịtịa. \v 16 Gbehutọ nị nwan. Omẹni ụnụ egbehutọnị, m k'a bịa ẹgwa d'e gi ọpịa-agha rị m ọnụ lụsọn ndị hụ agha. \v 17 Onyẹ nwọn ntịn ya nụ ihiẹn Mmọn-nsọ rị a gwa ụka rị ichẹn-ichẹn! Onyẹ hụ mẹrini kẹ m jẹnkọ d'e yebeye \bd mana\bd* hụ zuerini. M k'e yezikwọ a ọmụma ọchan hụ wẹ deye ẹfan ọhụn, ẹfan ọhụn hụn o mẹ ni o nwọnni onyẹ marịn n'a, wezụka onyẹ hụ wẹ ye ya wụ ọmụma.” \s1 Ozi Jizọsị Sị Wẹ Zi Ndị Ụka Rị Tịatira \p \v 18 “Nke onyẹ-ozi hụn a nọkin ẹnya ụka rị Tịatira, dejẹnn'ẹ, sị a, \p Lee ihiẹn Nwa Osolobuẹ ku, onyẹ ahụn ẹnya a e nwụn kẹ ọkụn; onyẹ ahụn ụkụ-alị a nọ kẹ igwe bronzu wẹ finchanchanrịn rị e gbukeni: ọ sị, \v 19 A marịnghọ m ihiẹn ile ụnụ rị e mẹ—kẹ ihiẹn-ọsụsụọ ọnụ nwẹ kẹ okukwe ọnụ kẹ ozi ụnụ rị e jẹn kẹ ihiẹn ile ụnụ wetu obi alị e dingbuchanrịn. A marịnghọ m nị ihiẹn ụnụ rị e mẹ kikẹnni ka ihiẹn ụnụ mẹ isi ibuzọ. \v 20 Kanị, ọnwan wụ ihiẹn rị e ze m ize ebe ụnụ rị: ụnụ e ye okpoho hụ wụ Jezibẹlụ efe, okpoho hụ hụn a kpọ enwẹn ẹ onyẹ-amụma, hụn gi ihiẹn ọ rị a kuzi e dufie ndị-idibo m, e mẹ wẹ a ghẹrẹ, e ri ihiẹn-oriri wẹ gi rụa mmọn. \p \v 21 E yeọlẹ m'a efe n'o gbehutọ, kanị ọ jụgụọ n'o gbehutọkọ ghẹrẹbehi. \v 22 Lee ẹ nwan, m k'a tụ a ye bẹdi emu; m k'e mẹ ndị ya lẹ wẹ gba a ghẹrẹ ta eje-afụnfụn—sụkpan nị wẹ gbehutọ, mẹbehi eje-ihiẹn ndị hụ ọ rị e mẹ. \v 23 M k'e gbu ụmụ a. Ụka ile k'e gi ẹ marịn nị mmẹ wụ onyẹ hụ e legha uche lẹ obi onyẹ ọwụlẹ; m k'a kụzịkwọ onyẹ ọwụlẹ imẹ ụnụ ụgwọ-ọrụn furu ihiẹn ọ rị e mẹ. \p \v 24 Kanị, nke ndị họdụnị imẹ ụnụ ndị rị Tịatira, hụn ghalẹni e sọn nkuzini, hụn kelẹni mụnrụn ihiẹn ndị hụ w'a kpọ ‘Okẹn ihiẹn-nzuzue Ekwensụ,’ m sị ọnụ nị ebuyekọ m ọnụ ibu ọzọ— \v 25 ka kwọnkẹnmẹ ni ihiẹn ụnụ gi d'e ru nị a bịa m. \v 26 Onyẹ hụn mẹrini, hụn k'a gha e mẹsọnmẹ uche m d'e ru isi-njẹndemẹ, kẹ m k'e we ndị alị ichẹn-ichẹn che okpuru ẹ kịma, \q1 \v 27 o k'e gi ọkpọ-igwe kị wẹ, \q1 o k'e tikpọchanrịn wẹ \q2 lẹkẹ ite wẹ gi ụrụa kpụ, \p \v 28 nọkẹ kẹ Nẹdi m dọn ye m ikẹn m gi a kị. M k'e yezikwọ onyẹ mẹrini kokisẹ ụtụntụn hụ. \v 29 Onyẹ nwọn ntịn ya nụ ihiẹn Mmọn-nsọ rị a gwa ụka rị ichẹn-ichẹn!” \c 3 \cl Isi Nke Ẹtọ \s1 Ozi Jesu Sị Wẹ Zi Ndị Ụka Rị Sadisi \p \v 1 “Nke onyẹ-ozi hụn a nọkin ẹnya ụka rị Sadisi, dejẹnn'ẹ, sị a, \p Lee ihiẹn onyẹ hụ gi Mmọn ẹsa Osolobuẹ lẹ kokisẹ ẹsa hụ ku: a marịnghọ m ihiẹn ile ụnụ rị e mẹ. W'e weri ụnụ kẹ ndị rị ndụn, kanị ụnụ a nwụnhụngụọ! \v 2 Tẹnhin ni nwan, ụnụ e dọnzi ihiẹn họdụnị, hụn họdụ ẹkẹrẹ n'ọ nwụnfụ—makẹni a hụngụọ m'a nị ọrụn ọnụ ezuni oke ẹnya Chuku m. \v 3 Nyanhan nị nwan ihiẹn wẹ kuzi ụnụ lẹ ihiẹn ọnụ nụ, ụnụ e gi ẹ dọn, gbehutọ. Omẹni ụnụ etẹnhinni, m k'a bịa nọkẹ ohin, ụnụ amarịnkọ ogẹn m'e gi banhan ebe ụnụ rị, kaka! \p \v 4 Kanị, o nwẹghọ ndị bulẹni ọda rị Sadisi hụn kelẹni ru ẹkwa wẹ unyin. Wẹ jẹnkọ d'e yiri ẹkwa ọchan, sọn m e jẹnhunmẹ, makẹni wẹ furu efuru. \v 5 Onyẹ hụn mẹrini k'e sọn wẹ yiri ẹkwa ọchan. Efichanpụkọ m ẹfan onyẹ ahụn imẹ ẹhụhụọ nke ndụn, kaka! M k'a nọ id'ẹnya Nẹdi m lẹ ndị mmọn-ozi ẹ kpọ ẹfan onyẹ hụ, ku ẹ nị a marịnghọ m onyẹ ọ wụ. \v 6 Onyẹ nwọn ntịn ya nụ ihiẹn Mmọn-nsọ rị a gwa ụka rị ichẹn-ichẹn!” \s1 Ozi Jizọsị Sị Wẹ Zi Ndị Ụka Rị Filadefia \p \v 7 “Nke onyẹ-ozi hụn a nọkin ẹnya ụka rị Filadefịa, dejẹnn'ẹ, sị a, \p Lee ihiẹn onyẹ hụ rị nsọ ku, onyẹ hụ wụ ihiẹn ọ sị nị ya k'ọ wụ; onyẹ hụ gi ịsanhan Defidi; onyẹ hụ wẹ ghalẹni a saẹka a gụnma ụzọ ọ gụnpụ mọbụ gụnpụ ụzọ ọ gụnma: ọ sị, \p \v 8 A marịnghọ m ihiẹn ile ụnụ rị e mẹ. Lee ẹ, a gụnpụgụọ nị m ọnụ ụzọ, hụn o mẹ ni o nwọnni onyẹ k'a saẹka gụnman'a. A marịngụọ m nị ọnụ enwẹkẹni ikẹn bụ ụnụ hụkwọ e mẹ ihiẹn m ku, ụnụ aghọrịnị nị ụnụ a marịnghọ ẹfan m. \p \v 9 Lee ẹ! M k'e wẹhẹ ndị ụnọ-ofufe Ekwensụ hụ wẹ sị n'ọ wụ Ụlọ-ofufe ndị Ju, ndị ahụn a kpọ enwẹn wẹ ndị Ju bụ ntụ rọ, ẹlẹ wẹ ndị Ju, a bịa wẹ ụkụ ụnụ d'a kpọnị ụnụ isi alị, kẹni wẹ hụn ụzọ marịn nị ihiẹn ụnụ sụọ m. \v 10 Makẹni ụnụ e wetugụọ obi alị dingbuchanrịn ihiẹn ile kẹ m dọn gwa ụnụ, anịkọ m afụnfụn hụn lalanị wẹ jẹnkọ d'e gi lele ndị ile rị imẹ ụwa ru ụnụ ẹhụ. \v 11 M lala ẹgwa, kwọnkẹnmẹ ni ihiẹn ụnụ gi, amamgbe w'a narịn ọnụ okpu eze wẹ k'e gi tu ụnụ ugọn. \v 12 Onyẹ ọwụlẹ mẹrini kẹ m k'e gi hẹnrin idẹn\f + \fr 3:12 \ft Pila\f* imẹ Ụlọ-nsọ Osolobuẹ m, ọ ghakọzị ebẹhụ pụ, kaka! M k'e de ẹfan Osolobuẹ m lẹ ẹfan Jerusalẹm ọhụn hụ ye ẹ ẹhụ. Jerusalẹm ọhụn hụ wụ obodo-uku Osolobuẹ m. Ya wụ Jerusalẹm k'a gha enu-igwee lẹ ẹka Osolobuẹ m hidan; m k'e dezikwọ ẹfan ọhụn m ye onyẹ ahụn ẹhụ \v 13 Onyẹ nwọn ntịn ya nụ ihiẹn Mmọn-nsọ rị a gwa ụka rị ichẹn-ichẹn!” \s1 Ozi Jesu Sị Wẹ Zi Ndị Ụka Rị Laodishia \p \v 14 “Nke onyẹ-ozi hụn a nọkin ẹnya ụka rị Laodishia, dejẹnn'ẹ, sị a, \p Lee ihiẹn onyẹ hụ wụ ‘Isẹẹ’ hụn oku Osolobuẹ gha a bụn ku—onyẹ ahụn wụ Ọshẹri wẹ gi e dọn ẹnya; Ọshẹri ahụn wụ onyẹ ezioku; Onyẹ hụ ihiẹn ile Osolobuẹ ke gha ẹka bịa: ọ sị, \v 15 A marịnghọ m ihiẹn ile ụnụ rị e mẹ: ụnụ anụnị ọkụn, ọnụ ajụnị oyi. K'ọ rị m, ụnụ a nụ ọkụn mọbụ jụ oyi! \v 16 Ebe o mẹ nwan nị ụnụ mẹ ṅan: ụnụ anụnị ọkụn, ụnụ ajụnị oyi, m'e d'a gha ọnụ m jụpụ ụnụ! \p \v 17 Ụnụ rị a sị, ‘M wụ ọdafịn, a baọlẹ m ụba, o nwọnzini ihiẹn a kọ nị m.’ Kanị, ụnụ a marịn n'o nwọnni kẹ ọ han ụnụ kaka, nị ọnụ e rugụọ ihiẹn a gba ẹnya-mirin, nị ogbẹnnyẹ kẹ ọnụ wụ, nị ọnụ wụ ẹnya-mpịn, ni ụnụ gba ọtọ! \v 18 M rị nwan a dụn ụnụ ọdụn: ṅọnnarịn nị m goru wẹ gwalẹni, hụn wẹ gi ọkụn dụnchanpụ unyin ile rịn'a, kẹni ụnụ hụn ụzọ wụrụ idafịn; ụnụ e ṅọnnarịnzị m ẹkwa ọchan yiri, gi ẹ kpumẹ ọtọ ụnụ hụn e mẹ ifẹnrẹn, amamgbe w'a hụn a; ṅọnnarịnzịkwọ nị m ọgụn-ẹnya tụye ẹnya, kẹni ụnụ leghama ụzọ. \p \v 19 Ndị m nwẹ ihiẹn-ọsụsụọ wẹ kẹ m'a jụgbọ, uwẹ kẹ m'e ye afụnfụn kẹni wẹ nwọnrin uche. Wepụhakwọ nị nwan obi, ụnụ e bihutọ ẹka. \v 20 Gọn ni ntịn! M turu nwan ọnụmụzọ, a dụ ẹka, onyẹ nụ olu m gụnfụ ụzọ, a banhan m d'e kunrun ẹ, e sọn m'ẹ ri, o sọn m ri. \v 21 M k'e ye onyẹ mẹrini ọnọdị n'o sọn m nọdị elu ukpo-eze m, nọkẹ kẹ mmẹ nwẹn dọn mẹri, sọn Nẹdi m nọdị elu ukpo-eze ẹ. \v 22 Onyẹ nwọn ntịn ya nụ ihiẹn Mmọn-nsọ rị a gwa ụka rị ichẹn-ichẹn!” \c 4 \cl Isi Nke Ẹnọ \s1 Kẹ W'e Fee Osolobuẹ Imẹ Elu-igwee \p \v 1 Ọnwan e mẹgụụ, m nọ lee ẹnya, hụn ọnụmụzọ wẹ gụnpụ elu-igwee. Olu hụ gwa m oku mbụ hụn nọ kẹ okẹn opi nọ sị m, “Bịa enu ebeni, nị m ghọsị ị ihiẹn jẹnkọ d'e mẹni ihiẹn ndịnị mẹgụụ.” \v 2 Ozigbo, m nọ rị imẹ-mmọn. M nọ hụn ukpo-eze imẹ enu-igwee ebẹhụ, hụnzị onyẹ ohu nọdị alị elu ẹ! \v 3 Onyẹ hụn nọdị alị ebẹhụ hụ e gbuke kẹ ọmụma w'a chọ achọ w'a kpọ jaspa lẹ hụn w'a kpọ kanelịanị. Ekọn-lẹ-ogugu hụn e nwun kẹ ọmụma w'a chọ achọ wụ ẹmaradị fihunmẹ ukpo-eze hụ ohi-ohi. \v 4 Ukpo ẹnọ-kwasị-ọgụn fihunmẹ ukpo-eze hụ ohi-ohi. Ndị-isi ẹnọ-kwasị-ọgụn nọdịsọnmẹ ukpo ndị hụ. Wẹ ile yisọnmẹ ẹwuru ọchan, kpusọnmẹ okpu-eze goru. \p \v 5 Amụma hụ a gha ukpo-eze hụ e bepụha; ụzụn mirin rị e dẹnni lẹ akpabọ hụzị a gha ukpo-eze hụ a hanpụha. Ukpẹ ẹsa rị ihun ukpo hụ e nwun—ukpẹ ẹsanị wụ Mmọn ẹsa Osolobuẹ. \p \v 6 Ihiẹn rịkẹ ohimin wẹ gi ughegbe mẹmẹ rị ihun ukpo hụ; o behụ nwanran-nwanran, e nwun zaị. \p Ihiẹn ẹnọ rị ndụn ẹnya junsọnmẹ ihun lẹ azụụn nọhunmẹzikwọ ukpo-eze hụ: \v 7 nke ibuzọ rị kẹ ẹwọrọ; nke ẹbụọ rị kẹ okẹn-efin; ihun nke ẹtọ rị kẹ ihun ịhịan; nke ẹnọ rị kẹ ugọn rị e feni. \v 8 Ihiẹn ẹnọ ndịnị rị ndụn nwẹsọnmẹ nku isin-isin. Ẹnya jun wẹ ụzọ ile—kẹ imẹ wẹ kẹ azụụn wẹ. W'a ra bụbehi ẹbụ—kẹ uhinhin kẹ efinnaị—ihiẹn wẹ a bụsọnmẹ wụ, \q1 “Nsọ, nsọ, nsọ—kẹ \q1 Osolobuẹ hụn wụ Di-nwọnni-ẹnyi rị! \q2 Osolobuẹ hụn nwọn ikẹn ile— \q1 Onyẹ hụn rị mbụ, \q2 hụn rị kikẹnni, \q2 hụn lalanị.” \p \v 9 Ogẹn ọwụlẹ, ihiẹn ẹnọ hụ rị ndụn gihụ yegụụ onyẹ hụ rị ndụn jẹnrin ejẹn hụn nọdị anị ukpo hụ ọghọ lẹ mgbaye lẹ ekele ẹnịna, \v 10 ndị-isi ẹnọ-kwasị-ọgụn ahụn a dan alị ihun Onyẹ hụ nọdị alị elu ukpo-eze ahụn, Onyẹ rị ndụn jẹnrin ejẹn, fe ẹ, tụha okpu-eze wẹ ye alị ihun ukpo hụ, a sị, \q2 \v 11 “Chuku-Nna ẹnyi! \q1 Y'e furughọ onyẹ wẹ a ja mma— \q2 y'e furughọ nị w'e ku ẹ ni \q2 ọghọ lẹ mgbaye lẹ ikẹn \q2 wụ nke i. \q1 Makẹni, ịyụ ke ihiẹn ile. \q1 Makẹni y'a chọghọ, \q2 i nọ mẹ wẹ rị; \q1 makẹni y'a chọghọ, \q2 ị nọ ke wẹ.” \c 5 \cl Isi Nke Isẹn \s1 Nwa-ebulu Osolobuẹ Hụ Sụọ Ru Ogo Ihiẹn Ile \p \v 1 M nọ hụn ẹhụhụọ wẹ fịfịma ẹka-nni onyẹ hụ nọdị anị enu ukpo-eze hụ. Wẹ dejun ẹhụhụọ hụ ihiẹn, kẹ imẹ ẹ kẹ azụụn a, gi eriri ẹsa kẹnmẹ ẹ. \v 2 M nọ hụnzị mmọn-ozi ohu kin-akwanran k'o gi okẹn olu e yi oro, a sị, “Onyẹ furu hụn k'a tọpụ eriri ndị hụ, fịfịpụ ẹkụkwọ hụ?” \v 3 Kanị, o nwọnni onyẹ ọwụlẹ rị elu-igwee mọbụ enu-ụwa mọbụ okpuru-ụwa hụn saẹka fịfịpụ ẹhụhụọ hụ mọbụ lee ẹnya imẹ ẹ. \v 4 M nọ kwanma ẹkwa ọda-ọda, makẹni o nwọnni onyẹ wẹ hụn furuni, hụn k'a fịfịpụ ẹhụhụọ hụ mọbụ lee ẹnya imẹ ẹ. \v 5 Ya kẹ onyẹ ohu imẹ ndị-isi hụ nọ sị m, “Akwanzilẹ! Lee ẹ, Ẹwọrọ ebọn Juda, Mkpọgụn Defidi, e mẹrigụọ—o k'a saẹka tọfụ eriri ẹsa ndị hụ, fịfịpụ ẹkụkwọ hụ.” \p \v 6 Ya m nọ hụn Nwa-ebulu hụn nọkẹ sị wẹ te gbu ẹ egbu k'o turu ẹgbata ukpo-eze hụ lẹ ihiẹn ẹnọ hụ rị ndụn lẹ ndị-isi ẹnọ-kwasị-ọgụn hụ hụn wẹ ile fihunmẹ ya wụ ukpo-eze. Nwa-ebuluni nwọn mpịn ẹsa lẹ ẹnya ẹsa—hụn wụ Mmọn ẹsa Osolobuẹ, hụn Osolobuẹ zijẹn elu-ụwa ile. \v 7 Nwa-ebulu hụ nọ jẹn d'e weri ẹhụhụọ hụ wẹ fịfịma, hụn rị ẹka-nni onyẹ hụn nọdị enu ukpo-eze hụ. \v 8 Ogẹn o gi werigụụ ẹhụhụọ hụ, ihiẹn ẹnọ hụ rị ndụn lẹ ndị-isi ẹnọ-kwasị-ọgụn hụ nọ dan alị ihun Nwa-ebulu hụ; onyẹ ọwụlẹ imẹ wẹ gi ụbọ lẹ afẹrẹ nsẹnsị wẹ gi goru mẹmẹ hụn nsẹnsị jun imẹ ẹ. Nsẹnsịnị wụ ekpere ndị nke Osolobuẹ. \v 9 Ya wẹ nọ bụ ẹbụ ọhụn, sị, \q1 “Ịyụ furu \q2 hụn k'e weri ẹhụhụọ hụ, \q2 hụn k'a tọpụ eriri ndị hụ \q2 wẹ gi kẹnmẹ ẹ; \q1 makẹni wẹ gbu i, \q1 ị nọ gi ẹdeke i \q2 gbapụhanị Osolobuẹ ịhịan \q2 imẹ ebọn ọwụlẹ, \q2 imẹ asụsụ ọwụlẹ, \q2 imẹ alị owụlẹ \q2 lẹ imẹ ndị ọwụlẹ. \q1 \v 10 Y'e mẹgụọ wẹ wụrụ \q2 alị-eze lẹ ndị nchụ-ẹjan \q2 ebe Osolobuẹ ẹnyi rị; \q1 wẹ k'a kị elu-ụwa.” \p \v 11 E lezi m ẹnya, m nọ nụ olu ndị mmọn-ozi bu ọda hụn fihunmẹ ukpo hụ ohi-ohi lẹ ihiẹn ndị hụ rị ndụn lẹ ndị-isi hụ. Ndị mmọn-ozini e bukẹnmẹkẹ ọda, wẹ rị nnụ-uku ole-lẹ-ole lẹ ijẹri ole-lẹ-ole. \v 12 Wẹ hụ e gi okẹn olu a bụ ẹbụ, a sị, \q1 “Nwa-ebulu hụ wẹ gbu \q2 e furughọ hụn w'e tuchan, \q1 nị ikẹn lẹ akụ-lẹ-ụba \q1 lẹ amamihiẹn lẹ akwanran \q1 lẹ mgbaye lẹ ọghọ lẹ ọjịja-mma \q2 wụ nke ẹ!” \p \v 13 M nọ nụzị kẹ ihiẹn ile wẹ ke eke rị a bụ ẹbụ—kẹ hụn rị enu-igwee kẹ hụn rị elu-ụwa kẹ hụn rị okpuru ụwa kẹ hụn rị imẹ ohimin. Ihiẹn wẹ rị a bụ wụ: \q1 “Ọjịja-mma lẹ mgbaye \q2 lẹ ọghọ lẹ ọkịkị \q1 ya wụsọnmẹ nke onyẹ hụ \q2 hụn nọdị anị elu ukpo-eze— \q2 lẹ Nwa-ebulu hụ— \q2 jẹnrin ejẹn!” \p \v 14 Ihiẹn ẹnọ hụ rị ndụn nọ sị, “Isẹẹ!” Ndị-isi hụ nọ dan alị, fe Nwa-ebulu hụ. \c 6 \cl Isi Nke Isin \s1 Nwa-ebulu Hụ A Tọpụ Eriri Ndị Hụ \s1 Eriri Nke Ibuzọ \p \v 1 Ya m nọ hụn kẹ Nwa-ebulu hụ tọpụ eriri ohu imẹ eriri ẹsa ahụn wẹ gi kẹnmẹ ẹhụhụọ hụ, m nọ nụ kẹ ohu imẹ ihiẹn ẹnọ hụ rị ndụn gi okẹn olu hankẹnmẹ kẹ akpabọ, sị, “Bịa!” \p \v 2 M nọ lee ẹnya, e lee ẹshin ọchan! Onyẹ rị e nyinn'ẹ gi ụtaa. Wẹ nọ ye ẹ okpu-eze, ọ nọ nyinrin ẹshin ẹ pụ d'e mẹrisọnmẹ agha. \s1 Eriri Nke Ẹbụọ \p \v 3 Ogẹn Nwa-ebulu gi tọfụ eriri hụn mẹ wẹ ẹbụọ, m nọ nụ kẹ hụn mẹ ẹbụọ imẹ ihiẹn ẹnọ hụ rị ndụn sị, “Bịa!” \v 4 Ya ẹshin ọzọ nọ fụha. Ọnwan e nwun ufie-ufie. Wẹ nọ ye onyẹ rị e nyinn'ẹ ikẹn n'o wepụ udọn elu-ụwa, kẹni ịhịan gbumẹ ibe wẹ. Wẹ nọzị we ọpịa-agha hi-ogbe ye ẹ. \s1 Eriri Nke Ẹtọ \p \v 5 Ogẹn Nwa-ebulu hụ gi tọpụ eriri hụn mẹ wẹ ẹtọ, m nọ nụ kẹ nke ẹtọ imẹ ihiẹn ndị hụ rị ndụn sị, “Bịa!” M nọ lee ẹnya, e lee ẹshin ogi! Onyẹ rị e nyinn'ẹ gi ihiẹn wẹ gi a ma ihiẹn. \v 6 M nọ nụ ihiẹn nọkẹ olu rị e ku oku k'ọ gha etintinnaị ihiẹn ẹnọ hụ rị ndụn hanpụha, a sị, “Ọka jẹnkọ d'a kọgbu enwẹn ẹ: mkpu ọka-witi ẹnọ k'a wụdẹ egho-ọrụn akpụ-ụhụọhịn! Mkpu ọka-bali mmakalaka mmẹbụọ k'a wụdẹ egho-ọrụn akp'ọhịn! Ka e wiwikwọlẹ ofungbọn-olivu lẹ manya!” \s1 Eriri Nke Ẹnọ \p \v 7 Ogẹn Nwa-ebulu hụ gi tọpụ eriri nke ẹnọ, m nọ nụ olu hụn mẹ wẹ ẹnọ imẹ ihiẹn ndị hụ rị ndụn, k'ọ sị, “Bịa!” \v 8 E lee m ẹnya, e lee ẹshin e nwun ẹhụhụọ-ndụn, ẹhụhụọ-ndụn, kanị ọ hụ e nwun ṅanhịn! Ẹfan onyẹ rị e nyin n'ẹ wụ Ọnwụn; Alị-mmọn sọnkọ a. Wẹ nọ kebe ụwa ụzọ ẹnọ, ye wẹ ikẹn igi ọpịa-agha lẹ ụnwụn lẹ emu lẹ eje-anụ ndị rị elu ụwa gbupụ ụzọ ohu rịn'a. \s1 Eriri Nke Isẹn \p \v 9 Ogẹn Nwa-ebulu hụ gi tọpụ eriri nke isẹn, m nọ lee ẹnya okpuru ukpo nchụ-ẹjan, m nọ hụn umẹ-ndụn ndị hụn wẹ gbu makẹ oku Osolobuẹ lẹ ẹri wẹ shịanị Jizọsị. \v 10 Wẹ nọ weshi olu wẹ enu, e yi, “Euu Di-nwọnni-ẹnyi, Onyẹ hụn ihiẹn ile rị ẹka a, onyẹ rị nsọ, onyẹ ezioku! Nanị kẹ y'e biehan d'e kin ndị rị enu-ụwa ikpe, gbugwarị wẹ kẹ wẹ dọn gbu ẹnyi?” \v 11 Ya wẹ nọ ye onyẹ-onyẹ imẹ wẹ ẹwuru ọchan tueni, sị wẹ zuzi ikẹn ẹkẹrẹ ni umunẹ wẹ lẹ ndị-idibo ibe wẹ zugụụ ọnụ, ndị ahụn ịhịan k'e gbu kẹ wẹ dọn gbu wẹ. \s1 Eriri nke Isin \p \v 12 Ogẹn Nwa-ebulu hụ gi tọfụ eriri nke isin, alị nọ mahihie ọda-ọda, anwụn nọ gimẹ ngi kẹ ẹkwa-ogi, ifọn hụn shịagụnị nọ nwunhutọ, nwunmẹ ẹdeke-ẹdeke. \v 13 Kokishịa nọ gha elu-igwere danyesọnmẹ anị—nọkẹ ebe okẹn ufere nọ nutusọnmẹ ogbe figi chanlẹni. \v 14 Igwere nọ fori nọkẹ ebe wẹ nọ fịfịma ẹhụhụọ, wepụ. Wẹ nọ wepụ ugu ile lẹ alị ile mirin nọhunmẹ ọnọdị wẹ. \v 15 Ya ndị-nze ụwa lẹ ndị uku lẹ ndị-ndu-agha uku, lẹ ndị ịdafịn, lẹ ndị ile wẹ gi oku wẹ e dọn lẹ ndị ọzọ ile—kẹ igbọn kẹ ndị nwẹ enwẹn wẹ—nọ shisọnmẹ imẹ okporo lẹ ebe ọmụma rịsọnmẹ elu ugu d'a warị, \v 16 a sị ugu lẹ ọmụma ndị hụ, “Dodo ni, dankwasị nị ẹnyi! Nị ụnụ zuemẹ ẹnyi makẹ Onyẹ hụn nọdị elu ukpo-eze hụ gha e legha ẹnyi; makẹ ọnụma Nwa-ebulu hụ ghazịkwọ e kunrun ẹnyi— \v 17 makẹni okẹn ụhụọhịn wẹ gi a kpọ ọnụma a bịagụọ! Onyẹ wụ nwan onyẹ ahụn jẹnkọ d'a sa ẹka wuzo!” \c 7 \cl Isi Nke Ẹsa \s1 Madụ Nnụ Ọgụn-mmẹsatọ Hụ \p \v 1 Ọnwan e mẹgụụ, m nọ hụn mmọn-ozi ẹnọ kẹ wẹ turusọnmẹ ẹbamịn ẹnọ ụwa. Wẹ turusọnmẹ ebẹhụ e gbọndọn ufere ẹnọ hụn e fe imẹ ụwa, amamgbe ufere e fezi ụwa mọbụ ohimin mọbụ osisi ọwụlẹ. \v 2 Ya m nọ hụn mmọn-ozi ọzọ k'ọ gha azụụn ọwụwa-ẹnya-anwụn pụha, shikọ elu; o gi ihiẹn Osolobuẹ rị ndụn gi e ye ahịma. Ọ nọ gi okẹn olu gwa mmọn-ozi ẹnọ hụ wẹ ye ikẹn nị wẹ gi wiwi ụwa lẹ ohimin oku, \v 3 sị wẹ, “Ekewiwilẹ ni ụwa mọbụ ohimin mọbụ osisi ọwụlẹ; cheri ni nị ẹnyi yegụụ ndị idibo Osolobuẹ ẹnyi ahịma ezimezi-ihun wẹ.” \v 4 M nọ nwan nụ madụ ole wẹ ye ahịma ahụn. Madụ nnụ ọgụn-mmẹsatọ kẹ wẹ ye ahịma hụ imẹ ikpun-ụlọ ile rị Izrẹlụ: \q1 \v 5 nnụ iri-kwasị-ọgụn wụ ndị ikpun-ụlọ Juda; \q1 nnụ iri-kwasị-ọgụn wụ ndị ikpun-ụlọ Rubẹni; \q1 nnụ iri-kwasị-ọgụn wụ ndị ikpun-ụlọ Gadị; \q1 \v 6 nnụ iri-kwasị-ọgụn wụ ndị ikpun-ụlọ Asha; \q1 nnụ iri-kwasị-ọgụn wụ ndị ikpun-ụlọ Naf'talị; \q1 nnụ iri-kwasị-ọgụn wụ ndị ikpun-ụlọ Manasẹ; \q1 \v 7 nnụ iri-kwasị-ọgụn wụ ndị ikpun-ụlọ Simiọnụ; \q1 nnụ iri-kwasị-ọgụn wụ ndị ikpun-ụlọ Livaị; \q1 nnụ iri-kwasị-ọgụn wụ ndị ikpun-ụlọ Ịsaka; \q1 \v 8 nnụ iri-kwasị-ọgụn wụ ndị ikpun-ụlọ Zẹbulọnụ; \q1 nnụ iri-kwasị-ọgụn wụ ndị ikpun-ụlọ Josẹfụ; \q1 nnụ iri-kwasị-ọgụn wụ ndị ikpun-ụlọ Bẹnjamini. \s1 Igunrun Ịhịan Gha Alị Ile Rị Ichẹn-ichẹn Pụha \p \v 9 Ọnwan e mẹgụụ, m nọ lee ẹnya, hụn igunrun hi-ogbe, hụn o mẹ ni o nwọnni onyẹ saẹka gụn wẹ. Wẹ gha alị ile, ebọn ile, ndị ile, lẹ asụsụ ile pụha. Igunrunni turu ihun ukpo-eze hụ lẹ ihun Nwa-ebulu hụ. Wẹ yisọnmẹ ẹwuru ọchan tueru anị. Onyẹ-onyẹ imẹ wẹ gisọnmẹ iguru ẹka. \v 10 Wẹ hụ e gi okẹn olu e yi oro, a sị, \q1 “Nzụọfụha gha ẹka Chuku ẹnyi \q2 hụn nọdị enu ukpo-eze \q1 lẹ Nwa-ebulu hụ a bịa” \p \v 11 Ndị mmọn-ozi ile turusọnmẹ ebẹhụ, fihunmẹ ukpo hụ lẹ ndị-isi hụ lẹ ihiẹn ẹnọ hụ rị ndụn; wẹ nọ dan alị ihun ukpo hụ, ke isi alị, fe Osolobuẹ, \v 12 a bụ ẹbụnị: \q1 “Isẹẹ! \q1 Ịja-mma lẹ ọghọ \q1 lẹ amamihiẹn lẹ ekele \q1 lẹ mgbaye lẹ ikẹn lẹ akwanran \q2 wụ nke Chuku ẹnyi \q2 jẹnrin ejẹn! Isẹẹ!” \p \v 13 Ya onyẹ ohu imẹ ndị-isi hụ nọ sị m, “Elee ndị wụ ndịnị yi ẹkwa ọchan tueru alị? Elebe kẹ wẹ gha bịa?” \v 14 M nọ sị a, “Di-ọkpa, ịyụ marịn ndị wẹ wụ.” Ya ọ nọ sị m, “Ndịnị wụ ndị hụn gha okẹn ukpokpo hụ pụha. E gigụọ wẹ ẹdeke Nwa-ebulu hụ sụ ẹwuru wẹ, ẹwuru wẹ e hẹnrinsọnmẹ nke ọchan. \v 15 Ya haịn wẹ gi nwan rị ihun ukpo Osolobuẹ e fe ẹ uhinhin lẹ efinnaị imẹ Ụlọ-nsọ a. Osolobuẹ, Onyẹ hụn nọdị anị elu ukpo-eze, k'a nọyeni wẹ, chedọn wẹ. \v 16 Ẹgụn ihiẹn-oriri lẹ ihiẹn-ọrịra agụnkọzị wẹ. Anwụn mọbụ ihiẹn ọwụlẹ a hụn ọkụn amakọzị wẹ. \v 17 Makẹni Nwa-ebulu hụ hụn rị etintinnaị\f + \fr 7:17 \ft Lee 5.6\f* ebẹhụ ukpo hụ rị k'a wụrụ onyẹ-ndu wẹ; o k'e du wẹ nọkẹ onyẹ e du anụ, shi isi-mirin ndị hụ mirin e ye ndụn gha a bịa. Chuku jẹnkọ d'e finchanpụ ẹnya mirin ọwụlẹ rị wẹ ẹnya.” \c 8 \cl Isi Nke Ẹsatọ \s1 Eriri Nke Ẹsa Hụ Lẹ Opi Ẹsa \p \v 1 Ogẹn Nwa-ebulu hụ gi tọpụ eriri nke ẹsa, elu-igwee ile nọ mẹ jụụ ihiẹn nọkẹ nkirishi mgbahunmẹ ọkụlọkụ ohu. \v 2 Ya m nọ hụn ndị mmọn-ozi ẹsa hụ hụn e turu ihun Osolobuẹ. Wẹ nọ ye wẹ opi ẹsa. \v 3 Mmọn-ozi ọzọ, hụn gi mkpu goru w'a kpọ Sẹnsa wẹ gi a dụnnị Osolobuẹ nsẹnsị ọkụn, nọ bịa d'e turu ihun ukpo nchụ-ẹjan hụ. Wẹ nọ kpọnye ẹ nsẹnsị ọda-ọda, n'o gi ya lẹ ekpere ndị-nsọ ile e mẹ chụ ẹjan elu ukpo nchụ-ẹjan hụ wẹ gi goru mẹmẹ hụn rị ihun ukpo-eze hụ. \v 4 Ẹnwụnrụn nsẹnsị hụ rị a dụnnị lẹ ekpere ndị-nsọ hụ nọ gha ẹka mmọn-ozi hụ a lọshi elu ihun Osolobuẹ. \v 5 Ya mmọn-ozi hụ nọ weri Sẹnsa hụ wẹ gi a dụn nsẹnsị ọkụn, gi ọkụn rị ukpo nchụ-ẹjan hụ hujun ẹ, tụ a ye enu-ụwa. Ya kẹ akpabọ nọ han, mirin e dẹn, amụma e be, alị a mahihie. \s1 Opi Ẹnọ Ibuzọ \p \v 6 Ebẹhụ kẹ ndị mmọn-ozi ẹsa hụ gi opi ẹsa nọ kwademẹ nị wẹ gbu opi wẹ. \s1 Opi Ibuzọ \p \v 7 Mmọn-ozi nke ibuzọ nọ gbu opi ẹ, ẹkwan-igwee lẹ ọkụn wẹ gwọgbama ya lẹ ẹdeke nọ pụha. Wẹ nọ ma wẹ ye imẹ ụwa, ọ nọ dụnpụ ụzọ ohu ọkụn, natọ ụzọ ẹbụọ; imẹ osisi ile, ọ dụnpụzị ụzọ ohu, ọ họdụ ụzọ ẹbụọ; ọ dụnpụchanrịnzị ẹfịfịa-ndụn ile. \s1 Opi Nke Ẹbụọ \p \v 8 Mmọn-ozi nke ẹbụọ nọ gbu opi ẹ, wẹ nọ tụ ihiẹn nọkẹ ẹregede ugu rị a nwun ọkụn ye imẹ ohimin—azụụn ohu nọ hẹnrin ẹdeke, ọ hodụ azụụn ẹbụọ. \v 9 Ụzọ ohu imẹ ihiẹn ndị rị ndụn rị imẹ ohimin nọ nwụnhụn, ọ họdụ ụzọ ẹbụọ. Imẹ ụgbọ-mirin ile, ụzọ ohu nọ tikpọfụ, ọ họdụ ụzọ ẹbụọ. \s1 Opi Nke Ẹtọ \p \v 10 Mmọn-ozi nke ẹtọ nọ gbu opi ẹ: kokisẹ ohu hi-ogbe rị e nwun ọkụn lẹkẹ ọwa nọ gha igwere dan. Imẹ iyi ile rị ụwa, ọ danye ụzọ ohu natọ ụzọ ẹbụọ—uwẹ lẹ isi-mirin rị ichẹn-ichẹn k'ọ danye. \v 11 Ẹfan kokisẹ hụ wụ “Elumilu.” Imẹ mirin ile rịnị, ụzọ ohu nọ lumẹ ilu, ọ họdụ ụzọ ẹbụọ. Ndị bu ọda nọ nwụnhụn, makẹni mirin hụ rị e lu ilu. \s1 Opi Nke Ẹnọ \p \v 12 Mmọn-ozi nke ẹnọ e gbu opi ẹ, ihiẹn nọ fịan ẹnya-anwụn azụụn ohu, fịanzịkwọ ifọn lẹ kokisẹ azụụn ohu-ohu, latọsọnmẹ wẹ azụụn ẹbụọ-ẹbụọ. Ukpẹ wẹ nọ belụa: wẹ kebe kẹ wẹ e nwunhan mbụ ụzọ ẹtọ, enwunkarịzịnị wẹ ụzọ ẹbụọ. Anwụn amụchanrịnzịnị kẹ ụhụọhịn han k'o dọn a mụ mbụ; ifọn etibiehanzịnị k'o dọn e ti mbụ. Wẹ kebe ụhụọhịn ụzọ ẹtọ, anwụn amụkarịzịnị ụzọ ẹbụọ—ẹrịrazịkwọ kẹ ifọn mẹ uhinhin. \v 13 M nọ lee ẹnya enu, hụn ugọn ohu k'o fekọ imẹ elu, yikọ, “Nsọngbu! Nsọngbu! Okẹn nsọngbu jẹnkọ d'a rịnị ndị ile bi elu-ụwa ogẹn ndị mmọn-ozi ẹtọ hụ k'e gi nwan gbusọnmẹ opi ẹtọ hụn họdụnị!” \c 9 \cl Isi Nke Itenẹi \s1 Opi Ẹtọ Họdụnị Lẹ Eje-mgbugbu Ahụn \p \v 1 \bd Mmọn-ozi nke isẹn\bd* e gbu opi ẹ, m nọ hụn kokisẹ ohu hụn gha elu-igwee danye ụwa. Wẹ nọ ye ẹ ịsanhan okẹn-mgbugbu hụ migbu enwẹn ẹ. \p \v 2 Ọ nọ gụnpụ eje-mgbugbu hụ migbu enwẹn ẹ, ẹnwụnrụn nọ gha ebẹhụ lọpụhama kẹ ẹnwụnrụn okẹn ọkụn wẹ gi a dụnchanpụ unyin rị goru. Ẹnya-anwụn lẹ ufere nọ gba ishi makẹ ufiri ẹnwụnrụn ọkụn hụ gha ebẹhụ a lọfụha. \v 3 Ya igurube nọ gha imẹ ẹnwụnrụn hụ pụhama, berisọnmẹ enu-ụwa. Wẹ nọ ye wẹ ikẹn, ụdị ikẹn hụ akpị rị elu-ụwa nwẹ. \v 4 Wẹ nọ sị wẹ egbulẹ ẹfịfịa rị enu-ụwa mọbụ ihiẹn ọwụlẹ e nwun ẹhụhụọ-ndụn ẹhụhụọ-ndụn rị e sue imẹ ugbo mọbụ imẹ ọfịa mọbụ osisi ọwụlẹ, ka wẹ rụ ndị hụ nwọnlẹni ahịma Osolobuẹ ezimezi-ihun wẹ ẹhụ, uwẹ sụọ. \v 5 Wẹ nọ ye igurube ndị hụ efe nị wẹ ye ndị hụ ezigbo afụnfụn, ọrọgbọ ifọn isẹn—kanị anịnị wẹ wẹ gbu ndị hụ. Ụfụ wẹ nọkẹ ebe akpị nọ gba ịhịan. \v 6 Ogẹn ihiẹnni e gi mẹ, ịhịan k'a chọ ọnwụn, ahụnkọ wẹ ọnwụn; wẹ jẹnkọ d'a chọkẹnmẹ nị wẹ nwụn, kanị, ọnwụn k'a gba nị wẹ ọsọ. \p \v 7 Igurube ndị hụ rị kẹ ẹshin wẹ kwademẹgụụ wẹ k'e gi jẹn agha. Ihiẹn nọ kẹ okpu-eze goru rịsọnmẹ wẹ isi. Ihun wẹ nọ kẹ nke ịhịan. \v 8 Ẹṅẹnrẹn wẹ sue kẹ ntutu ikpoho. Eze rị wẹ ọnụ nọ kẹ nke ẹwọrọ. \v 9 Okpukpu rị wẹ ẹhụ rị kẹ igwe onyẹ-agha gi e gbọndọn obi; nku wẹ hụ a zụn ụzụn kẹ ebe ẹshin dọkpụnkọ ụgbọ-agha bu ọda gbabankọ ọgbọ agha. \v 10 Wẹ nwẹsọnmẹ ọdụndụn. Ẹdide w'a gba ịhịan rịsọnmẹ wẹ ọdụndụn—ọ nọ kẹ ẹdide akpị. Ọdụndụn wẹ kẹ ikẹn wẹ gi e ye ịhịan afụnfụn ọrọgbọ ifọn isẹn rị. \p \v 11 Eze a kị igurube ndịnị wẹ wụ mmọn-ozi okẹn-mgbugbu hụ migbu enwẹn ẹ. Ndị Hibru a kpọ mmọn-ozini Abadọnụ; ndị Griki a kpọ a Apolịọnụ: \it ẹfan ẹbụọnị wụ “Onyẹ-ntikpọ.”\it* \p \v 12 Nsọngbu nke ibuzọ a ghafegụọ, ẹbụọ lalazị. \s1 E Gbupụ Wẹ Ụzọ Ohu Imẹ Ndị Rị Elu-ụwa Latọ Ụzọ Ẹbụọ \p \v 13 \bd Mmọn-ozi nke isin\bd* nọ gbu opi ẹ, m nọ nụ kẹ olu gha mpịn ẹnọ rị ntịn ẹnọ ukpo nchụ-ẹjan goru hụ rị ihun Osolobuẹ a hanpụha. \v 14 Olu hụ nọ sị mmọn-ozi nke isin hụn gi opi, “Tọpụ mmọn-ozi ẹnọ hụ wẹ kẹnmẹtọ okẹn iyi Yufretisi!” \v 15 Ya wẹ nọ nwan tọpụ mmọn-ozi ẹnọ hụ, hụn wẹ kwademẹgụụ, kẹnmẹ wẹ tọ, e che ogẹnni, ụhụọhịnnị, ifọnni lẹ ahụanị; wẹ nọ nwan tọpụ wẹ kẹni wẹ gbupụ ụzọ ohu imẹ ịhịan ile rị elu-ụwa, gbuhọdụ ụzọ ẹbụọ. \v 16 Ndị-agha hụn nyikọ ẹshin nọ pụha, wẹ wụ ijẹri-ọhụn ọgụn-iri (ya wụ nnụ-iri, nnụ-iri ụzọ nnụ isẹn-kwasị-ọgụn-isin). A nụghọ m ole wẹ rị. \p \v 17 Lee kẹ m dọn hụn ẹshin ndị hụ imẹ ọhụn m: ndị rị e nyin ni wẹ yisọnmẹ ihiẹn igwe wẹ gi e gbọndọn obi wẹ. Ihiẹn igwe ndịnị e nwun ufie-ufie lẹkẹ ọkụn, ẹnwụnrụn-ẹnwụnrụn lẹkẹ Safẹ, lẹzi ụnwanran-ụnwanran lẹkẹ nsịn-ẹnya-anwụn wụ sọfọ. Isi ẹshin ndị hụ rị kẹ nke ẹwọrọ. Ọkụn lẹ ẹnwụnrụn lẹ nsịn-ẹnya-anwụn wụ sọfọ ghazị wẹ ọnụ a pụha. \v 18 Wẹ nọ gi eje-ihiẹn ẹtọ ndị hụ rị a gha ẹshin ndị hụ ọnụ a fụha—ya wụ ọkụn lẹ ẹnwụnrụn lẹ nsịn-ẹnya-anwụn wụ sọfọ—gbufụ ụzọ ohu imẹ ịhịan ile rị elu-ụwa, gbuhọdụ ụzọ ẹbụọ, \v 19 makẹni ọnụ eshin ndị ahụn lẹ ọdụndụn wẹ kẹ ikẹn ẹshin ndị hụ rịsọnmẹ. Ọdụndụn wẹ nọsọnmẹ kẹ agwọ, nwọnsọnmẹ isi kẹ agwọ. Isi ndị hụ rịsọnmẹ wẹ ọdụndụn kẹ wẹ gi a rụ ịhịan ẹhụ. \v 20 Ndị hụ họdụ elu ụwa—ndị hụ eje-ihiẹn ndịnị gbulẹni—egbehutọnị obi mẹbehi eje-ihiẹn wẹ rị e mẹ; alatọnị wẹ ife eje-mmọn lẹ ifesọnmẹ mmọn wẹ gi ẹka mẹmẹ—kẹ nke goru kẹ nke ọna wụ siva kẹ nke igwe bronzu kẹ nke ọmụma kẹ hụn wẹ gi osisi pịn—mmọn ghalẹni e ri-ẹka e legha ụzọ mọbụ a nụ ihiẹn mọbụ e jẹn ijẹn! \v 21 Egbehutọzịkwọnị wẹ mẹbehi njọ ndịnị wẹ e mẹ: igbu-ọchụ, ịrụa-mmọn, ibu-nshi lẹ igi ikẹn eje-mmọn a rụn, ughẹrẹ, izu-ohin. \c 10 \cl Isi Nke Iri \s1 Mmọn ozi Hụ Gi Ẹhụhụọ Wẹ Fịfịpụ \p \v 1 Ya m nọ hụn mmọn-ozi ọzọ kin-akwanran k'ọ gha elu-igwee hidanla. Orukpu fụhunmẹ ẹ; ekọn-lẹ-ogugu rị ibe isi ẹ, ya nwẹn rị a okpuru; ihun ẹ nọ kẹ ẹnya-anwụn. Ụkụ a rị kẹ polu ẹbụọ wẹ gi ọkụn mẹmẹ\f + \fr 10:1 \ft pila ẹbụọ wẹ gi ọkụn mẹmẹ\f*. \v 2 O gi ẹhụhụọ mẹ ẹkẹrẹ wẹ fịfịpụ ẹka a. Ọ nọ bu ụkụ ẹka-nni ẹ che elu ohimin, bu ụkụ ẹka-ekpẹn ẹ tọ akpakalị. \v 3 Ọ nọ gi okẹn olu, hụn nọ kẹ nke ẹwọrọ rị e dẹnni, yi oro. Ogẹn o gi yi oro, akpabọ ẹsa ahụn nọ han. \v 4 Ogẹn akpabọ ẹsa ahụn gi hangụụ, m te chọ nị m demẹ, kanị a nụ m olu gha elu-igwee sị, “Zuemẹ ihiẹn akpabọ ẹsa hụ ku, edetulẹ ẹ!” \p \v 5 Ya mmọn-ozi hụ m hụn k'o turu elu ohimin lẹ akpakalị nọ weshi ẹka-nni ẹ enu zimẹ enu-igwee, \v 6 kun ẹfan Onyẹ hụ rị ndụn jẹnrin ejẹn, hụn ke elu-igwee lẹ ihiẹn ile rịn'a, ụwa lẹ ihiẹn ile rịn'a lẹ ohimin lẹ ihiẹn ile rịn'a, sị, “Ebiekọzị wẹ, kaka! \v 7 Kama, hụn \bd mmọn-ozi nke ẹsa\bd* gihụ gbu opi ẹ, ihiẹn ahụn mini Osolobuẹ kwademẹ e mẹzuchanrịn k'o dọn gwa ndị idibo ẹ ndị-amụma.” \p \v 8 Ya olu hụ gha elu-igwee gwa m oku nọ sịzị m, “Jẹn d'e weri ẹhụhụọ hụ fịfịpụnị hụn rị ẹka mmọn-ozi hụ ụkụ a ohu rị elu ohimin, ụkụ a ohu hụ akpakalị.” \v 9 Ya m nọ jẹn d'e kunrun mmọn-ozi hụ, sị a ye m ẹhụhụọ hụ mẹ ẹkẹrẹ. Ọ nọ sị m, “Weri ẹ ri. Ọ k'a sụọ ị ụsụọ ọnụ nọkẹ mirin-ẹnwụn, kanị, o k'e lu i ilu ẹfọ.” \v 10 Ya m nọ narịn mmọn-ozi hụ ẹhụhụọ hụ mẹ ẹkẹrẹ ri, ọ nọ sụọ m ụsụọ ọnụ nọkẹ mirin-ẹnwụn, kanị, ogẹn m gi rigụụ a, ẹfọ nọ lumẹ m ilu. \v 11 Ya wẹ nọzị sị m, “I k'e buzi amụma banyeni ndị bu ọda, anị bu ọda, ndị asụsụ ichẹn-ichẹn bu ọda lẹ ndị-nze bu ọda.” \c 11 \cl Isi Nke Mmanaị \s1 Ndị Ọshẹri Ẹbụọ Hụ \p \v 1 Ya wẹ nọ ye m mkpịnsịn wẹ gi a ma ihiẹn. Mkpịnsịn hụ nọ kẹ ọkpọ. Wẹ nọ sị m, “Bịa d'a ma Ụnọ-nsọ Osolobuẹ lẹ ukpo nchụ-ẹjan, y'a gụnzịkwọ ndị hụn rị ebẹhụ e fe ofufe. \v 2 Ka amalẹ ihun-ezi Ụlọ-nsọ, hapụ ọhụn—makẹni e wegụọ w'a ye ndị alị ndị ọzọ rị ichẹn-ichẹn. Wẹ k'a zọ obodo nsọ hụ ụkụ ọrọgbọ ifọn ẹbụọ kwasị ọgụnnaị.” \p \v 3 “M k'e ye ndị-ọshẹri m ẹbụọ ikẹn bu-amụma, ku oku-Chuku, ọrọgbọ akpụ-ụhụọhịn ọgụn ẹtọ kwasị nnụ ẹtọ (ọgụn mmẹtọ kwasị nnụ-uku), wẹ k'e yisọnmẹ ẹkwa ahịọ.” \v 4 Ndị ọshẹrini wụ osisi olivu ẹbụọ lẹ obu-ukpẹ ẹbụọ hụ rị ihun Onyẹ-nwọn-ụwa-ile. \v 5 Omẹni ịhịan chọ n'ọ mẹ wẹ ihiẹn ọwụlẹ, ọkụn a gha wẹ ọnụ pụha, dụngbu ndị iṅẹnrẹn wẹ ahụn chọ nị wẹ mẹ wẹ ihiẹn; ẹrịra kẹ onyẹ ọwụlẹ chọ n'o mẹ wẹ ihiẹn ọwụlẹ k'a dọn nwụn. \v 6 Wẹ nwọn ikẹn wẹ gi a kpọkin enu-igwere amamgbe mirin e zue ogẹn hụ ile wẹ gi e bu amụma, e ku oku Chuku. Wẹ nwọnzikwọ ikẹn wẹ gi e mẹ mirin e hẹnrin ẹdeke—kẹ mirin rị iyi kẹ hụn rị ohimin, wẹ nwọnzikwọ ikẹn wẹ e gi mẹ ụdị eje-nsọngbu lẹ afụnfụn ọwụlẹ bịanị ụwa ogẹn ọwụlẹ wẹ chọ. \p \v 7 Wẹ shịagụụ ẹri wẹ, eje-anụ hụ hụn k'a gha eje-mgbugbu hụ migbu enwẹn ẹ pụha k'a lụsọn wẹ agha, mẹri wẹ, gbu wẹ. \v 8 Ozun wẹ k'a rị ụzọ ụwaya kanị rị obodo uku hụ wẹ gi ẹnya imẹ mmọn a kpọ Sọdọmụ lẹ Ijiptu, obodo ohu hụ wẹ nọ kpọgbu Di-nwọnni-wẹ. \v 9 Ọrọgbọ akp'ọhịn ẹtọ lẹ mkpikpi, ndị rị ichẹn-ichẹn lẹ ndị ebọn lẹ asụsụ lẹ alị rịsọnmẹ elu ụwa k'a gba ozun wẹ ilee; anịkọ wẹ onyẹ ọwụlẹ li wẹ. \v 10 Ndị bi ụwa k'a rị a ghọghọ nị madụ ẹbụọ hụ a nwụnhụn, e mẹ mmẹmmẹ, e yetarị ibe wẹ ihiẹn—makẹni ndị-amụma ẹbụọnị te bu afụnfụn tọnị ndị ile rị elu-ụwa. \p \v 11 Kanị, ogẹn o gi mẹfụ akp'ọhịn ẹtọ lẹ mkpikpi, ufere hụn e ye ndụn nọ gha ebe Osolobuẹ rị bịa, banye imẹ wẹ, wẹ nọ turu ọtọ—okẹn egun nọ bịa ndị hụnnị wẹ. \v 12 Ya wẹ nọ nụ okẹn olu gha elu-igwee sị wẹ, “Bịa nị elu ebeni!” Ya wẹ nọ gi orukpu shi enu-igwee, id'ẹnya ndị-iṅẹnrẹn wẹ rị e lee wẹ ile. \v 13 Ozigbo, alị nọ mahihie ọda-ọda, azụụn ohu imẹ obodo hụ nọ tikpọ, ọ họdụ azụụn itenẹi. Alị hụ mahihieni gbu madụ ọgụn-iri kwasị nnụ-mmẹsa (madụ nnụ-uku ẹsa). Egun nọ tụkẹnmẹ ndị họdụnị, wẹ nọ kweri nị Osolobuẹ hụn rị elu-igwee e hikẹ ogbe. \p \v 14 Nsọngbu nke ẹbụọ a ghafegụọ, lee ẹ, nke ẹtọ lala ẹgwa. \s1 Opi Nke Ẹsa \p \v 15 Ya mmọn-ozi nke ẹsa nọ gbu opi ẹ, m nọ nụ okẹn olu rịsọnmẹ elu-igwee, a sị, \q1 “Alị-eze ụwa a wụrụọlẹ nke Di-nwọnni-ẹnyi \q2 lẹ nke Kraịstị a hụn o tumẹ; \q1 o k'a kị jẹnrin ejẹn!” \p \v 16 Ya kẹ ndị-isi ẹnọ kwasị ọgụn hụ hụn nọdịsọnmẹ ukpo wẹ ihun Osolobuẹ nọ dan anị, keni Osolobuẹ isi-alị, fe ẹ, \v 17 a bụ ẹbụnị: \q1 “Ẹnyi rị e ye i ekele, \q1 Chuku Nna, \q1 hụn nwọn ikẹn o gi e mẹ ihiẹn ile, \q1 onyẹ hụn rị kikẹnni, hụn rịzịkwọ mbụ. \q1 Makẹni y'e gigụọ ikẹn i hi-ogbe kịma. \q1 \v 18 Ndị alị ile e te bughọ olulu; \q1 kanị iwe-lẹ-ọnụma ị \q1 a bịaọlẹ nwan. \q1 Ogẹn y'e gi kin ndị nwụnnị ikpe \q1 e rugụọ. \q1 Ogẹn hụn y'e gi kụ ndị-idibo i ụgwọ, \q2 e rugụọ nwan— \q2 ndị idibo i ndị-amụma— \q1 uwẹ lẹ ndị-nsọ \q2 lẹ ndị a tụ egun i— \q2 kẹ ndị uku kẹ ndị nta. \q1 Ogẹn y'e gi tikpọ ndị hụn e tikpọ ụwa \q2 e rugụọzị!” \p \v 19 Ya wẹ nọ gụnpụ Ụlọ-nsọ imẹ enu-igwee, wẹ nọ hụn Ẹkpẹti-nkwerigbama Osolobuẹ imẹ ebẹhụ. Amụma elu-igwee nọ besọnmẹ, mirin nọ dẹnsọnmẹ, akpabọ nọ hansọnmẹ; alị nọ mahihie, ẹkwan igwere nọ dan ọda-ọda. \c 12 \cl Isi Nke Mmẹbụọ \s1 Okpoho Hụ Lẹ Dragọnụ \p \v 1 Ya kẹ okẹn ahụnlele pụ-ichẹn nọ pụha elu-igwee: okpoho yi ẹnya-anwụn kẹ ẹwuru nọ fụha; ifọn rị a okpuru ụkụ, okpu-eze kokisẹ mmẹbụọ rị rị a isi. \v 2 Ọ rị imẹ. Ọ hụ a kwan ẹkwan makẹni imẹ rị e mẹ ẹ. Ọ hụ a tụrụ a ọda-ọda makẹni ọmụmụ e rugụọ a. \p \v 3 Ahụnlele ọzọ nọ mẹzi imẹ enu-igwee: eje-anụ hi-ogbe w'a kpọ dragọn' a pụha; Dragọnụnị e hikẹ ogbe; o nwun ufie-ufie. Isi ẹsa lẹ mpịn iri k'o nwẹ. Okpu-eze ohu-ohu, rịsọnmẹ ẹ isi ẹsa ndị hụ. \v 4 Ọdụndụn a nọ zarị ụzọ ohu imẹ kokisẹ rị elu-igwere, tụ wẹ ye anị—ọ họdụ ụzọ ẹbụọ. Dragọnụ hụ nọ turu ihun okpoho hụ rị a chọ n'ọ mụ nwa, kẹni ọ ripụ nwa a hụn o gihụ mụpụha a. \p \v 5 Okpoho hụ nọ mụ nwa, nwata-okẹnnyẹ, hụn jẹnkọ d'e gi ọkpọ-igwe kị ndị anị ile. Kanị, hụn o gihụ mụpụha nwata-okẹnnyẹ hụ, wẹ nọ jụrụ ya wụ nwata, we ẹ shi ebe Osolobuẹ lẹ ukpo-eze Osolobuẹ rị. \v 6 Ya okpoho hụ nọ gbashi imẹ atụ d'a nọdị ebẹhụ Osolobuẹ kwademẹ n'ẹ, ebe wẹ k'a nọ lepụ a ẹnya akp'ọhịn ọgụn-ẹtọ kwasị nnụ-ẹtọ. \p \v 7 Ya wẹ nọ lụma agha elu-igwee, mmọn-ozi wụ Maịkẹlụ lẹ ndị mmọn-ozi e sọn n'ẹ nọ lụsọn Dragọnụ hụ agha. Dragọnụ lẹ ndị mmọn-ozi ẹ nọ lụsọngwarị wẹ. \v 8 Kanị wẹ nọ mẹri Dragọnụ hụ. Anịzị nị wẹ ya lẹ ndị mmọn-ozi ẹ nọdị enu-igwee. \v 9 Wẹ nọ tụtu Dragọnụ uku hụ, agwọ mbụ-mbụ hụ w'a kpọ Ekwensụ, a kpọzị a Setanị. Ịya wụ onyẹ hụn e dufie ụwa ile. Wẹ nọ tụtu ẹ ye elu-ụwa—ịya lẹ ndị mmọn-ozi ẹ. \p \v 10 M nọ nwan nụ olu ohu hannị imẹ elu-igwee, hụn rị a sị, \q1 “Nzụọfụha lẹ ikẹn lẹ alị-eze Chuku ẹnyi \q1 lẹ ọkịkị Kraịstị, onyẹ hụ o tumẹ, \q2 a bịagụọ nwan. \q1 Makẹni a tụtugụọ wẹ onyẹ ahụn, \q1 hụn e kpesọnmẹ umunẹ ẹnyi, \q2 ndị Itu-Kraịstị ibe ẹnyi \q1 ẹka Osolobuẹ ẹnyi uhinhin lẹ efinnaị. \p \v 11 Kanị wẹ nọ gi ẹdeke Nwa-ebulu hụ lẹ oku wẹ gi shịan'a ẹri mẹri ẹ; egheni wẹ isi tuhu okukwe wẹ. \q1 \v 12 Ya wụ, enu-igwee ya ghọghọma nwan; \q1 ịya lẹ ndị bi imẹ ẹ! \q1 Kanị, nsọngbu jẹnkọ d'a rịnị ụwa lẹ ohimin, \q1 makẹni Ekwensụ e hidangụọ d'e kunrun ọnụ. \q1 O gi okẹn olulu bịa— \q1 makẹni o maringụọ nị ogẹn ẹ họdụ ẹkẹrẹ!” \s1 Ekwensu E Buhẹzi Nsọngbu Ẹ Elu-ụwa \p \v 13 Ogẹn Dragọnụ hụ gi hụn nị a tụtugụọ w'a ye elu-ụwa, ọ nọ chụma okpoho hụ mụ nwata-okẹnnyẹ hụ. \v 14 Kanị, wẹ nọ ye okpoho hụ nku ẹbụọ, nku ugọn uku—n'o gi gha ebe agwọ hụ rị fepụ, shi imẹ atụ, ebe wẹ jẹnkọ d'a nọ lepụ a ẹnya [ihiẹn nọkẹ] ahụa ẹtọ lẹ ifọn isin. \v 15 Ya agwọ hụ, dragọnụ hụ, nọ gha ọnụ a hupụha mirin nọ kẹ iyi, n'o hukpu okpoho ahụn, kẹni o huru ẹ, \v 16 kanị alị nọ yeni okpoho hụ ẹka: alị nọ shịapụ ọnụ, luefụ mirin hụ Dragọnụ hụ gha ọnụ hupụha. \v 17 Ya ize okpoho hụ nọ ban Dragọnụ hụ, ọ nọ pụ, jẹnmẹ d'a lụsọn ụmụ okpoho hụ agha, ya wụ ụmụ a ndị họdụnị; ndị hụn e mẹsọnmẹ ihiẹn ndị hụ Osolobuẹ ku; ndị hụn a shịa nị Jesu ẹri; ndị hụn e kwọnkẹnmẹ oku Jesu. \v 18 Dragọnụ hụ nọ turu enu ẹjan rị mkpẹnrẹn ohimin. \c 13 \cl Isi Nke Mmẹtọ \s1 Eje-anụ Ẹbụọ Hụ \p \v 1 M nọ hụn eje-anụ ohu k'ọ gha imẹ ohimin pụla. Mpịn iri lẹ isi ẹsa k'o nwẹ. Okpu-eze ohu-ohu rịsọnmẹ elu mpịn ndị hụ. Ẹfan rị ichẹn-ichẹn e kutọ Osolobuẹ rịsọnmẹ elu isi ẹsa hụ. \v 2 Eje-anụnị m hụn nọ kẹ Ubidọn. Ụkụ alị a nọ kẹ nke eje-anụ w'a kpọ Biẹ. Ọnụ a nọ kẹ nke Ẹwọrọ. \p Ya Dragọn' nọ we ikẹn ẹ lẹ ukpo-eze ẹ ye eje-anụ hụ, tumẹ ẹ okẹn onyẹ-ọkịkị. \v 3 Isi eje-anụ ahụn ohu nọ kẹ isi anụ wẹ gbugụụ, kanị ebẹhụ wẹ gi gbu ẹ a lagụọ. Ihiẹn rị eje-anụnị ẹhụ a tụkẹnmẹkẹ ụwa ile ẹnya—nke wụ nị wẹ ile hụ e sọn ẹ. \v 4 Wẹ ile nọ femẹ Dragọnụ hụ makẹni ịya ye eje-anụ hụ ikẹn ahụn o gi kị ọkịkị. Wẹ nọzị fe eje-anụ hụ, a sị, “Onyẹ nọ kẹ eje-anụ hụ? Onyẹ k'a saẹka lụsọn ẹ ọgụn?” \p \v 5 Wẹ ye eje-anụ hụ ọnụ o gi a nyan isi, e kusọnmẹ arụ. Wẹ nọ ye ẹ oghere kpa ikẹn ọrọgbọ ifọn ẹbụọ kwasị ọgụnnaị. \v 6 Ọ nọ shịapụ ọnụ kutọsọnmẹ Osolobuẹ, e kutọ ẹfan a, e kutọ ebe o bi—ya wụ, e kutọ ndị ile bi elu-igwee. \v 7 Wẹ nọzị nị a lụsọn ndị-nsọ agha, mẹri wẹ; e wezikwọ wẹ ebọn ile lẹ ndị ile lẹ asụsụ ile lẹ anị ile che okpuru ẹ kịma. \v 8 Ndị ile bi enu-ụwa k'e fe ẹ—ya wụ onyẹ ọwụlẹ wẹ delẹni ẹfan a imẹ ẹkụkwọ nke ndụn Nwa-ebulu hụ wẹ gbu nị wẹ d'e gbe iyetọ ụwa. \p \v 9 Onyẹ nwọn ntịn, ya n'ọ nụ. \q1 \v 10 Onyẹ ọwụlẹ Osolobuẹ sị nị wẹ k'a nwụnrụn a, wẹ k'a nwụnrụn a; \q1 onyẹ ọwụlẹ Osolobuẹ sị nị wẹ k'e gi ọpịa-agha gbu ẹ, wẹ k'e gi ọpịa-agha gbu ẹ. \p Ọnwan chọ ndidi lẹ okukwe ẹka ndị nke Osolobuẹ. \p \v 11 Ya m nọ hụn eje-anụ ọzọ hụn gha imẹ-ụwa pụla. Mpịn ẹbụọ k'o nwẹ rịkẹ nwa-ebulu bụ o ku kẹ Dragọnụ. \p \v 12 Ọkịkị Eje-anụ hụnnị rị a kị wụ nke eje-anụ nke ibuzọ, hụn o ye ẹ kịdọnn'ẹ. Ọ wa a ye ụwa lẹ ndị hụn bi imẹ e olu nị wẹ e fe eje-anụ nke ibuzọ hụ—hụn ebe wẹ gi gbu ẹ lagụụ. \v 13 Ọ gisọnmẹ okẹn ọrụn-atụmẹnya a kpa ikẹn; o mẹghọdẹ ọkụn gha elu-igwee hidan id'ẹnya ịhịan ile. \v 14 Ọ nọ gi ọrụn-atụmẹnya ndịnị wẹ ye ẹ efe rụndọnni eje-anụ nke ibuzọ hụ dufie ndị bi elu-ụwa; ọ sị wẹ kpụ ya wụ eje-anụ nke ibuzọ—hụn ahụn wẹ be ọpịa-agha isi ohu gbu ẹ—kanị ọ hụzị nwan ndụn. \v 15 Wẹ nọ nịzị eje-anụ hụn-ẹbọnị saẹka mẹ ihiẹn o mẹ hụn ihiẹn ahụn wẹ kpụ gi rị ndụn, kunmẹ umẹnrẹn—ihiẹn hụ wẹ gi ụdị eje-anụ nke ibuzọ hụ kpụ, nke wụ nị ya wụ ihiẹn wẹ kpụ nọdẹ kumẹ oku; ya wụ ihiẹn nọdẹ mẹ wẹ gbu ndị hụ ile jụ nị efekọ w'a. \p \v 16 Eje-anụ hụn-ẹbọnị nọzị mẹ wẹ ye ịhịan ile ahịma ẹka-nni mọbụ ezimezi-ihun—kẹ ndị uku kẹ ndị nta, kẹ ọdafịn kẹ ogbẹnnyẹ, kẹ igbọn kẹ onyẹ nwọn enwẹn ẹ— \v 17 nke wụ nị onyẹ ọwụlẹ wẹ yelẹni ahịma hụ a saẹka ṅọn mọbụ re ihiẹn ọwụlẹ. Ahịma hụ wụ ẹfan eje-anụ ibuzọ hụ mọbụ ahịma hụn a nọkin ẹnya ẹfan a. \p \v 18 Ọnwan chọ amamihiẹn: onyẹ ọwụlẹ nwọn nghọta ya gi ẹ gbakọ ahịma eje-anụ hụ, makẹni ahịma ịhịan rọ. Ahịma hụ wụ isin kwasị ọgụn-mmẹtọ kwasị nnụ\f + \fr 13:18 \ft “666” kẹ w'a kpọ a Ọnụ-ebo.\f*. \c 14 \cl Isi Nke Mmẹnọ \s1 Nwa-ebulu Hụ Lẹ ndị Nke Ẹ \p \v 1 E lezi m ẹnya, m nọ hụn Nwa-ebulu hụ k'o turu elu Ugu Zayọnụ—ya lẹ madụ nnụ ọgụn-mmẹsatọ wẹ deye ẹfan a lẹ ẹfan Nẹdi ẹ ezimezi-ihun wẹ. \v 2 M nọ nụzị olu gha enu-igwee bịa. Oluni rị a han kẹ ụzụn okẹn-mirin rị e huni lẹ ụzụn akpabọ hankẹnmẹni. Olu hụ m nụ rịzị kẹ ebe ndị a kpọ ụbọ rị a kpọ ụbọ wẹ. \v 3 Madụ nnụ ọgụn mmẹsatọ ahụn hụ a bụ ẹbụ ọhụn ihun ukpo hụ lẹ ihiẹn ẹnọ hụ rị ndụn lẹ ndị-isi hụ. O nwọnni onyẹ ọzọ saẹka mụnrụn ẹbụ hụ wezụka madụ nnụ ọgụn-mmẹsatọ hụ wẹ gha imẹ ụwa gbapụha. \v 4 Ndịnị wụ ndị hụ gilẹni ikpoho mẹrụ enwẹn wẹ; wẹ wụ ikẹnnyẹ marịnlẹni ikpoho. W'e sọn Nwa-ebulu hụ ebe ọwụlẹ o jẹnkọ. Osolobuẹ lẹ Nwa-ebulu hụ a ghagụọ imẹ ịhịan ile gbarị ndịnị nọkẹ mkpụrụ-ibuzọ. \v 5 Anụtunị wẹ ntụ ọnụ wẹ; enwọn wẹ ntụpọ. \s1 Ndị Mmọn-ozi Ẹtọ Hụ \p \v 6 M nọzị hụn mmọn-ozi ọzọ hụn fekọ imẹ enu, imẹ elu-igwee. O gi oziọma itẹbitẹ hụn o k'e zi ndị ile bi elu-ụwa—ya wụ, ndị alị ọwụlẹ lẹ ebọn ọwụlẹ lẹ ndị a sụ asụsụ ọwụlẹ lẹ ndị ọwụlẹ. \p \v 7 Ọ nọ gi okẹn olu sị, “Tụ nị egun Osolobuẹ, ọnụ e ye ẹ ọghọ, makẹni ogẹn o k'e gi kin ikpe e rugụọ. Ẹghẹẹ, fe ni Onyẹ hụn ke enu-igwee lẹ ụwa lẹ ohimin lẹ isi-mirin rị ichẹn-ichẹn!” \s1 Babilọn' A Daan! \p \v 8 Mmọn-ozi ọzọ, hụn mẹ ẹ ẹbụọ, nọ fụha, a sị, “Ọ dangụọ! Babilọnụ uku hụ a dangụọ! Okpoho hụ hụn mẹ ndị alị ile ra manya a, manya a hụn zeni, manya ughẹrẹ ẹ!” \s1 Afụnfụn Rị E Che Ndị K'a Narịn Ahịma Eje-anụ Hụ \p \v 9 Mmọn-ozi ọzọ, hụn mẹ wẹ ẹtọ, nọ pụha, gi okẹn olu yikọ, “Onyẹ ọwụlẹ hụn fe eje-anụ hụ lẹ ụdị a wẹ kpụ, narịn ahịma a ezimezi-ihun mọbụ ẹka wẹ, \v 10 jẹnkọ d'a razịkwọ manya hụ zeni, manya iwe-lẹ-ọnụma Osolobuẹ, hụn wẹ gburọlẹni—hụn wẹ huye imẹ mkpu iwe-lẹ-ọnụma a. Wẹ k'e gi ọkụn lẹ nsịn-ẹnya-anwụn ye wẹ eje-afụnfụn id'ẹnya ndị mmọn-ozi rị nsọ lẹ id'ẹnya Nwa-ebulu hụ. \v 11 Ẹnwụnrụn ọkụn wẹ gi rị e ye wẹ eje-afụnfụn wẹ k'a rị imẹ ẹ k'a gha a lọshi elu jẹnrin ejẹn. Kẹ uhinhin kẹ efinnaị, izu-ikẹn arịkọnị ndị hụ sikọ d'e fe eje-anụ hụ lẹ ihiẹn wẹ kpụ kẹ ịya, uwẹ lẹ onyẹ ọwụlẹ narịn ahịma ẹfan a.” \p \v 12 Ọnwan chọ ndidi ẹka ndị nsọ, ndị hụn e mẹsọnmẹ ihiẹn Osolobuẹ ku, e kwerikẹnmẹ ni Jizọsị. \p \v 13 M nọ nụ olu gha elu-igwee sị, “De ọnwan: gha ogẹnni jẹnmẹ, ngọzi jẹnkọ d'a rịnị ndị hụn k'a nọ imẹ Di-nwọnni-ẹnyi nwụnhụn!” \p “Ẹghẹẹ, ndị wẹ gọzi agọzi kẹ wẹ wụ nke-esi! Wẹ k'e zu ikẹn ọrụn wẹ, makẹni ihiẹn wẹ rụnpụha rị e sọn wẹ!” Ịya kẹ Mmọn-nsọ ku. \s1 A Ghọrị Wẹ Mkpụrụ Ụwa Mị \p \v 14 Ya m nọ lee ẹnya, m nọ hụn orukpu ọchan. Onyẹ nọdị alị elu orukpu hụ nọ kẹ Nwa nke Ịhịan. Okpu-eze goru rị a isi. Ọpịa gọrịnị tụnị w'a kpọ Sịkụ, hụn wẹ gi a ghọ mkpụrụ hụ a ẹka. \fig Ọpịa gọrịnị w'a kpọ sịkụ|src="cn02109B.jpg" size="col" loc="REV 14" copy="David C. Cook" ref="14.14" \fig* \v 15 Mmọn-ozi ọzọ nọ gha imẹ Ụnọ-nsọ pụha, gi okẹn olu hịjẹnni onyẹ hụ nọdị elu orukpu, sị a, “Gi nwan sịkụ ị ghọrị mkpụrụ, nị ogẹn e rugụọ w'e gi ghọrị mkpụrụ, makẹni mkpụrụ ụwa mị a kachanrịngụọ.” \v 16 Ya onyẹ hụ hụn nọdị enu orukpu nọ fe ọpịa-sịkụ a ye elu ụwa, ghọrị mkpụrụ ụwa mị. \p \v 17 Mmọn-ozi ọzọ nọ gha Ụlọ-nsọ hụn rị elu-igwee fụha, ya nwẹn gizikwọ ọpịa-sịkụ tụ-nkọ. \v 18 Ya Mmọn-ozi ọzọ nọ gha ukpo nchụ-ẹjan pụha. Ọnwan wụ mmọn-ozi hụ hụn Osolobuẹ we oku ọwụlẹ gbashịarị ọkụn che okpuru ẹ. Ọ nọ weshi olu elu, hịjẹnni mmọn-ozi hụ gi ọpịa-sịkụ tụ-nkọ, sị a, “Gi nwan ọpịa-sịkụ ị tụ-nkọ ghọrị ọhịọ-grepu hụn vaịnị ụwa mị, makẹni grepu ẹ a changụọ!” \v 19 Ya mmọn-ozi hụ nọ fe ọpịa-sịkụ a ye elu-ụwa, ghọrị grepu rị ụwa, tụ a ye ebẹhụ hi-ogbe hụn Osolobuẹ nọ a ghọsị iwe-lẹ-ọnụma a—ebẹhụ ọ nọ a pịnpụha manya grepu ẹ. \v 20 Wẹ nọ gha imẹ obodo hụ pụ, shi ebẹhụ d'a pịnpụha manya grepu hụ. Ẹdeke nọ gha ebahụn wẹ nọ a pịnfụha manya e hupụha. O ru ẹdeke ahụn e ru ịhịan isi-uvun; ẹshin banye imẹ ẹ, o ru ẹ ọnụ; o d'e huru ihiẹn nọkẹ maịl' isẹn kwasị ọgụn-itenẹi. \c 15 \cl Isi Nke Mmisẹn \s1 Nsọngbu Ịkpazụụn Ẹsa E D'e Bidọn \p \v 1 Ya m nọ hụnzị okẹn ahụnlele ọzọ pụ-ichẹn imẹ elu-igwee; ọnwan a tụkẹnmẹkẹ ẹnya: mmọn-ozi ẹsa gi eje-afụnfụn ẹsa! Eje-afụnfụn ẹsanị wụ ndị ịkpazụụn. Uwẹ kẹ iwe-lẹ-ọnụma Osolobuẹ k'e gi bi. \p \v 2 M nọ hụn ihiẹn nọ kẹ ohimin ughegbe wẹ gwagbama ya lẹ ọkụn, hụnzị ndị hụ mẹri eje-anụ hụ lẹ ihiẹn hụ wẹ kpụ kẹ ya—lẹ ahịma nọmba hụ hụn a nọkin ẹnya ẹfan a. Ndịnị wẹ turu mkpẹnrẹn ohimin ughegbe hụ. Wẹ gisọnmẹ ụbọ Osolobuẹ ye wẹ. \v 3 Wẹ hụ a bụ ẹbụ odibo Osolobuẹ wụ Mozizi lẹ ẹbụ Nwa-ebulu hụ, \q1 “Euu Chuku Nna, \q1 Onyẹ hụn nwọn ikẹn ile! \q1 Y'e mẹkẹ okẹn ihiẹn lẹ ihiẹn a tụ ẹnya! \q1 Euu, Eze anị ile lẹ agbọ ile! \q1 Ịrị-ọchan lẹ ezioku kẹ i gi e mẹ ihiẹn i. \q1 \v 4 Euu Nna, \q1 onyẹ k'a sị n'ọ tụkọ egun i, \q2 n'ọ jakọ ẹfan ị mma? \q1 Ịyụ sụọ rị nsọ. \q1 Alị ile k'a bịa d'e fe i, \q1 makẹni y'a hangụọ eṅẹn \q1 hụn ghọsị n'ị rị-ọchan.” \p \v 5 Ọnwan e mẹgụụ, m nọ hụn Ụlọ-nsọ (Ọdụ-nkwerigbama ahụn, Ọdụ Ashịa-ẹri ahụn, wẹ nọ e fe ofufe) hụn rị elu-igwee. Wẹ gụnpụ a agụnpụ. \v 6 Ndị mmọn-ozi ẹsa hụ gi eje-afụnfụn ẹsa hụ nọ gha imẹ Ụlọ-nsọ pụha. Wẹ yisọnmẹ ẹkwa linẹ nwunni, hụn rị e gbukeni. Wẹ ile gisọnmẹ ihiẹn goru kẹnhunmẹ obi wẹ. \p \v 7 Imẹ ihiẹn ẹnọ hụ rị ndụn, ohu nọ ye mmọn-ozi ẹsa hụ afẹrẹ ẹsa wẹ gi goru mẹmẹ. Ihiẹn jun afẹrẹ ndị hụ wụ iwe-lẹ-ọnụma Osolobuẹ, Onyẹ hụ rị ndụn jẹnrin ejẹn. \v 8 Ẹnwụnrụn gha ọghọ Osolobuẹ lẹ ikẹn ẹ a lọfụha nọ jun ụnọ-nsọ hụ; o nwọnzini onyẹ saẹka banye Ụlọ-nsọ hụ d'e ru nị eje-afụnfụn ẹsa hụ mmọn-ozi ẹsa hụ gi e bi. \c 16 \cl Isi Nke Mmisin \s1 Eje-afụnfụn Ẹsa Ịkpazụụn! \p \v 1 Ya m nọ nụ kẹ okẹn olu gha Ụlọ-nsọ gwa ndị mmọn-ozi ẹsa hụ oku, sị wẹ, “D'e hu ni iwe-lẹ-ọnụma Osolobuẹ rị imẹ afẹrẹ ẹsanị kpu elu-ụwa.” \s1 Ẹtẹ Hụn E Shinni, A Tụrụ! \p \v 2 Ya mmọn-ozi ibuzọ nọ jẹn d'e hu ihiẹn rị imẹ afẹrẹ a ye enu-ụwa, eje-ẹtẹ hụn e shinni, hụn a tụrụnị, nọ jun ndị hụ ẹhụ, ndị ahụn bu ahịma eje-anụ hụ lẹ ndị hụ fee ihiẹn wẹ kpụ kẹ ịya. \s1 Ihiẹn Ile Rị Ohimin A Nwụnhụn! \p \v 3 Mmọn-ozi nke ẹbụọ nọ hu ihiẹn rị imẹ afẹrẹ a ye imẹ ohimin, mirin rị imẹ ohimin nọ rị kẹ ẹdeke onyẹ nwụnnị. Ihiẹn ọwụlẹ rị ndụn imẹ ohimin nọ nwụnhụn. \s1 Iyi Lẹ Isi-mirin E Hẹnrin Ẹdeke! \p \v 4 Mmọn-ozi nke ẹtọ e hu ihiẹn rị imẹ afẹrẹ a ye imẹ iyi lẹ isi-mirin rịsọnmẹ ụwa, wẹ nọ hẹnrin ẹdeke. \s1 Osolobuẹ Rị E Ye Afụnfụn Furuni! \p \v 5 M nọ nụ kẹ mmọn-ozi mirin ile rị ẹka a sị, \q1 “Euu Onyẹ-nsọ, \q1 onyẹ hụn rị kikẹnni, hụn rịzịkwọ mbụ. \q1 Ezigbo eṅẹn kẹ y'a han! \q1 Y'a haịn \q1 i gi e yesọnmẹ wẹ afụnfụn ndịnị. \q1 \v 6 Makẹni e gbugụọ wẹ \q1 ndị-nsọ lẹ ndị-amụma, \q1 y'e yegụọ wẹ ẹdeke ra! \q1 Ihiẹn wẹ chọ \q1 kẹ wẹ rị nwan a hụn!” \p \v 7 M nọ nụ kẹ ukpo nchụ-ẹjan shịarị, sị, \q1 “Ẹghẹẹ, Osolobuẹ wụ Di-nwọnni-ẹnyi, \q1 Onyẹ nwọn ikẹn ile, \q1 ikpe ị ma wẹ hụ mma, \q1 ezigbo eṅẹn kẹ y'a han!” \s1 Anwụn E D'a Magbu Wẹ! \p \v 8 Mmọn-ozi nke ẹnọ nọ hu ihiẹn rị imẹ afẹrẹ a kpu ẹnya-anwụn, gi ẹ mẹ anwụn ma ịhịan ọda-ọda. \v 9 Ọ makẹnmẹkẹ wẹ—kanị, hụn nkẹ w'e gi gbehutọ, mebehi njọ, wẹ nọ kpọma Osolobuẹ hụn rị e zihẹ afụnfụn ndịnị wẹ iyi. E yeni w'ẹ ọghọ. \s1 Ishi E Kpumẹ Wẹ! \p \v 10 Mmọn-ozi nke isẹn nọ hu ihiẹn rị imẹ afẹrẹ a ye ukpo-eze eje-anụ hụ, alị-eze eje-anụ hụ nọ gba ishi, wẹ nọ tamadẹ ire wẹ \f + \fr 16:10 \ft “tama nkwẹnrẹn-eze”\f* makẹ okẹn-ụfụ wẹ rị imẹ ẹ; \v 11 wẹ nọ kpọma Chuku rị elu-igwee iyi makẹ ụfụ lẹ ẹtẹ rị wẹ ẹhụ—egbehutọnị wẹ obi mẹbehi eje-ihiẹn ndị wẹ rị e mẹ. \s1 Iyi Yufretis' A Tahị, Hẹnrin Ụwaya! \p \v 12 Mmọn-ozi nke isin e hu ihiẹn rị imẹ afẹrẹ a ye iyi uku hụ wụ Yufretisi, mirin ẹ nọ tahị, gi beyeni ndị-nze jẹnkọ d'a gha azụụn ọwụwa-ẹnya-anwụn bịa ụzọ. \s1 Eje-mmọn Ẹtọ Hụn E Dufie Ndị-nze! \p \v 13 M nọ hụn eje-mmọn ẹtọ rịsọnmẹ kẹ ẹwọ kẹ wẹ gha ọnụ Dragọnụ, ọnụ eje-anụ hụ, lẹ ọnụ onyẹ amụma-ntụ hụ pụla. \v 14 Ndịnị wụ eje-mmọn ndị a rụnsọnmẹ ọrụn-atụmẹnya rị ichẹn-ichẹn, uwẹ e jẹn d'a kpọgbama ndị-nze ile rị ụwa makẹ agha wẹ jẹnkọ d'a lụ Ụhụọhịn nke Osolobuẹ, Onyẹ hụn nwọn ikẹn ile. \p \v 15 (Jesu sị, “Lee ẹ! M jẹnkọ d'a bịa idumuzi nọkẹ ohin. Ngọzi jẹnkọ d'a rịnị onyẹ ọwụlẹ k'a mụnrụn ẹnya, e che, amamgbe w'a tọnarịn a ẹkwa a, amamgbe ọ gba ọtọ a ghahunmẹ, a hụn wẹ ihiẹn ifẹnrẹn ẹ”!) \p \v 16 Eje-mmọn ẹtọ hụ nọ kpọkwama ndị-nze, wẹ ile nọ zu ebẹhụ w'a kpọ 'Amagidọnụ. 'Amagidọnụ kẹ w'a kpọ a ọnụ Hibru\f + \fr 16:16 \ft Ị kpọchanrịn a, “Ha-magidọnụ” rọ, hụn wụ “Ugu Magidọn”.\f*. \s1 Alị-ọmahihie Jọgbu Enwẹn Ẹ! \p \v 17 Mmọn-ozi nke ẹsa e hu ihiẹn rị imẹ afẹrẹ a ye imẹ ufere, okẹn olu nọ gha ukpo-eze hụ, imẹ Ụlọ-nsọ, sị, \q1 “Ọ gụgụọ!” \p \v 18 Amụma nọ besọnmẹ, mirin nọ dẹnsọnmẹ, akpabọ nọ hansọnmẹ, alị nọ mahihie ọda-ọda. Ụdị alị ọmahihieni e mẹtuni kete w'e bimẹlẹ ụwa; ọ mahihiekẹnmẹkẹ! \v 19 Obodo uku hụ nọ kebe ụzọ ẹtọ; obodo shịa ẹfọ hụn rịsọnmẹ alị ile nọ tikpọchanrịn. Osolobuẹ a nyanhan Babilọn' uku hụ, ọ nọ we mkpu-manya iwe-lẹ-ọnụma a ye ẹ ra. \v 20 Alị ile mirin nọhunmẹ e fopụ; ahụnzịkwọnị wẹ ugu ọwụlẹ. \v 21 Ẹregede ẹkwan-igwee nyịnhan kẹ ẹkpa simẹnti hụ a gha elu igwere a dankwasị ịhịan—d'e ru nị a bụma wẹ Osolobuẹ ọnụ makẹ afụnfụn hụn ẹkwan-igwee hụ rị a dannị rị e buhẹ ni wẹ. Afụnfụn hụ a jọkẹnmẹkẹ njọ! \c 17 \cl Isi Nke Mmẹsa \s1 Okẹn Ịgbaraja Hụ Lẹ Eje-anụ Hụ \p \v 1 Ya mmọn-ozi ohu imẹ wẹ ẹsa hụ gi afẹrẹ nọ bịa d'e kunrun m, sị m, “Bịa, nị m ghọsị ị ikpe-ọmụma lẹ afụnfụn jẹnkọ d'a rịnị okẹn ịgbaraja hụ hụn nọdị alị enu iyi bu ọda; \v 2 okẹn ịgbaraja hụ ya lẹ ndị-nze ụwa wị mẹ mgba, hụn mgba a wẹ mẹ tụgbarịgụụ ndị bi elu-ụwa lẹkẹ manya.” \v 3 Ya mmọn-ozi hụ nọ buru m imẹ mmọn shi imẹ atụ, m nọ hụn okpoho nọdị anị elu eje-anụ e nwun ufie-ufie. Wẹ dejun eje-anụ hụ ẹfan ichẹn-ichẹn hụn e kutọ Osolobuẹ ẹhụ. Isi ẹsa lẹ mpịn iri kẹ eje-anụ hụ nwẹ. \p \v 4 Okpoho hụ yi ẹwuru ṅanran ọda-ọda hụn e nwun ufie-rọnị, ufie-rọnị lẹ ufie-ufie. O yi ihiẹn-mma rị ichẹn-ichẹn: kẹ goru kẹ ejije lẹ ihiẹn-mma ndị ọzọ—kẹ ihiẹn mma wẹ gi ọmụma hụn a kọnị mẹmẹ. O gizi mkpu wẹ gi goru mẹmẹ ẹka. Ihiẹn rụnị lẹ ihiẹn ru unyin ya lẹ ịgbaraja wị jun mkpu hụ. \v 5 O nwẹ ẹfan wẹ de ye ezimezi-ihun ẹ. Alị ẹfan ahụn e mikẹ. Ẹfan hụ wụ: \pc “Babilọn' Uku, Nnẹ Ndị-ịgbaraja Lẹ Ihiẹn Ile Rụnị Rị Imẹ Ụwa.” \p \v 6 M nọ hụn a nị ẹdeke okpoho hụ ra, ẹdeke ndị-nsọ lẹ ndị wẹ gbu makẹ ẹri wẹ shịa nị Jizọsị, rị a tụ a kẹ manya. \p Ogẹn m gi hụn a, ọ tụkẹnmẹ m ẹnya! \p \v 7 Kanị, mmọn-ozi hụ nọ sị m, “K'ọ rị a tụnị ị ẹnya? M k'a kọwa n'ị ihiẹn okpohoni lẹ eje-anụ isi ẹsa lẹ mpịn iri hụ bu n'ẹ wụ. \p \v 8 Eje-anụ hụ ị hụn te rị arị mbụ, bụ ọ rịzị a nwan—kanị, o d'a gha imẹ eje-mgbugbu hụ migbu enwẹn ẹ pụha. Ọ pụhagụụ, o k'a la ntikpọ. Mgbe ndị họdụ enu-ụwa—ndị ahụn ile wẹ deyelẹni ẹfan wẹ imẹ ẹhụhụọ nke ndụn nị Osolobuẹ d'e gbe iyetọ ụwa—k'e gi hụn kẹ eje-anụ hụ pụhazị, o k'a tụ wẹ ẹnya, makẹni o te rị arị, bụ ọ rịzị a nwan, kanị ọ lalazị alala. \p \v 9 Ọnwan chọ amamihiẹn lẹ nghọta. \p Isi ẹsa hụ wụ ugu ẹsa okpoho hụ nọdị elu wẹ; wẹ wụzịkwọ ndị-nze ẹsa. \v 10 Imẹ ndị-nze ẹsa hụ, isẹn a dangụọ; ohu rị nwan a kị; ọzọ rị n'a e ke bịa. Kanị, ọ bịa, ọ k'a tọhụ ẹkẹrẹ sụọ. \p \v 11 O mẹ nke eje-anụ hụ hụn rị mbụ bụ ọ rịzị a nwan, ịya wụ eze hụn k'e mẹ wẹ ndị-nze ẹsatọ, bụ onyẹ ohu imẹ wẹ ẹsa rọ—makẹni o k'a kịzị. Kanị, ogẹn o k'e gi fụhazị, ọ k'a lazịkwọ ntikpọ. \p \v 12 Mpịn iri hụ ị hụn wụ ndị-nze iri hụn wẹ kelẹni kin eze. Kanị wẹ k'e kin wẹ eze, a kị wẹ ẹkẹrẹ sụọ, mgbahunmẹ ọkụlọkụ ohu, uwẹ lẹ eje-anụ hụ. \v 13 Ihiẹn ohu kẹ wẹ iri bu obi—wẹ iri k'e kwerigbama, we ọkịkị wẹ ye eje-anụ hụ n'ọ kịma. \v 14 Wẹ k'a lụsọn Nwa-ebulu hụ agha, kanị, Nwa-ebulu hụ k'e mẹri wẹ, makẹni ịya wụ Nna ndị-nna lẹ Eze ndị-nze, makẹni ndị ya lẹ wẹ wị wụzịkwọ ndị \it Chuku\it* kpọ, ndị ọ họrị ahọrị, ndị wẹ gi e dọn ẹnya.” \p \v 15 Mmọn-ozi hụ nọzị sị m, “Mirin ndị hụ ị hụn, hụn ịgbaraja hụ nọdị alị elu wẹ wụ ndị rị ichẹn-ichẹn, igunrun ịhịan rị ichẹn-ichẹn, alị rị ichẹn-ichẹn lẹ asụsụ rị ichẹn-ichẹn.” \p \v 16 “Nke mpịn iri hụ ị hụn, ize ịgbaraja hụ k'a ban uwẹ lẹ eje-anụ hụ; wẹ k'e ti ẹ iwi—napụchanrịn a ihiẹn ọwụlẹ—gbarị a ọtọ, ripụ uru-ẹhụ a, kpọ a ọkụn. \v 17 Makẹni, Osolobuẹ e bugụọ ihiẹn ọ chọ n'o mẹ che wẹ imẹ obi, kẹni wẹ mẹ ẹ, ghahanị ikwerigbama wechanrịn anị-eze wẹ lẹ ọkịkị wẹ ye eje-anụ kịma, d'e ru ogẹn oku Osolobuẹ e gi mẹzuchanrịn.” \p \v 18 “Nke Okpoho hụ ị hụn, ịya wụ obodo uku hụ hụn a kịchanrịn ndị-nze rị ụwa.” \c 18 \cl Isi Nke Mmẹsatọ \s1 Babilọn' A Daan! \p \v 1 Ọnwan e mẹgụụ, m nọ hụn mmọn-ozi ọzọ k'ọ gha elu-igwee hidanla. Mmọn-ozi hụ nwọn ikẹn o gi e mẹ ihiẹn bu ọda; ọ banhan, ụwa ile nọ nwun makẹ ọghọ rị a ẹhụ hụn rị e ti kẹ ukpẹ. \v 2 Ọ nọ gi okẹn olu sị, \p “Ọ dangụọ! Babilọnụ uku a dangụọ! Ọ wụrụọlẹ ebe eje-mmọn rị ichẹn-ichẹn bi; ebe mmọn ọwụlẹ rụnị bi; ebe nnụnụ ọwụlẹ rụnị bi; [ebe anụ ọwụlẹ rụnị, hụn e ze ize bi]. \v 3 Makẹni, ndị anị ile a raọlẹ manya a; ọ tụgbugụọ wẹ—manya a hụn wụ ughẹrẹ lẹ ihiẹn-ọlịla-ẹnya. Ndị-nze rị ụwa e mẹgụọ mgba a. Ndị-afịa ụwa e gigụọ akụ-lẹ-ụba a gha obibi ẹhụ-ufu lẹ eje-obibi ẹ hẹnrinsọnmẹ ndị-ịdafịn.” \p \v 4 Ya m nọ nụ kẹ olu ọzọ gha elu-igwee sị, \p “Ndị nke m, gha nị imẹ ẹ pụha, amamgbe ụnụ e bu ẹka che imẹ njọ a, amamgbe ụnụ e sọn ẹ narịn afụnfụn rịnị n'a; \v 5 makẹni, enumenu njọ a e rugụọ enu-igwee; Osolobuẹ a nyanhangụọ njọ a.” \p \v 6 “Mẹ ẹ ihiẹn o mẹ ndị-ọzọ! Mẹgwarị a ya ụzọ ẹbụọ! Gbaye ẹ manya k'o dọn gbaye ndị ọzọ—y'a gbayedẹ ẹ ya ụzọ ẹbụọ! \v 7 Ye ẹ afụnfụn lẹ ẹkwan hụn han kẹ ọghọ o ye enwẹn ẹ lẹ obibi ẹhụ-ufu o bi. \p Ebe o mẹ ni ọ sị enwẹn ẹ, ‘Mmẹ rị a kị, mmẹ wụ eze-okpoho; di anwụnnahịnnị m, ihiẹn-ẹkwan emẹkọ m!’ \v 8 Ya wụ, afụnfụn ile rịnị n'a k'e gi ẹnya-anwụn akp'ọhịn ohu bịachanrịn—kẹ ọnwụn, kẹ ihiẹn-ẹkwan, kẹ ụnwụn. Wẹ k'a kpọ a ọkụn. Ẹghẹẹ, makẹni Chuku-Nna, hụn rị a ma a ikpe wụ dikẹn.” \p \v 9 Ndị-nze rị ụwa hụn mẹgụụ mgba a, sọn ẹ bi obibi ẹhụ-ufu, k'a kwan n'a ẹkwan, gon'ẹ—ogẹn w'e gi hụn ẹnwụnrụn ọkụn wẹ kpọ a. \v 10 Egun afụnfụn ọ rị imẹ ẹ anịkọ wẹ nọkunmẹ ẹ. Wẹ k'e turu ebe teni, a sị, \q1 “Lee o! Lee o! \q1 Ledẹ obodo uku hụ-o! \q1 Obodo uku wụ Babilọnụ! \q1 Afụnfụn wẹ ye ẹ e gi ẹkẹrẹ ogẹn sụọ, \q2 mgbahunmẹ ọkụlọkụ ohu, \q2 bịachanrịn!” \p \v 11 Ndị-afịa ụwa k'a gha a kwan n'a ẹkwan, sụkụrụ, makẹni o nwọnzini onyẹ e ṅọnnarịn wẹ ibu-afịa wẹ— \v 12 goru, ọla (siva), ejije lẹ ihiẹn-mma ndị ọzọ lẹ ọmụma ndị akọnị w'a chọ a chọ wẹ gizi a chọ ihiẹn mma; ẹkwa linẹ, ẹkwa pọpụ ṅanrannị, ẹkwa Siki lẹ ẹkwa ufie; ụdị osisi ile e shin ọhụnma lẹ ihiẹn ile rị ichẹn-ichẹn wẹ gi aịvrị wụ eze-enyi mẹmẹ; ụdị ihiẹn ọwụlẹ wẹ gi osisi sitrọn hụn a ṅanrannị lẹ igwe bronzu lẹ igwe mmaka lẹ mabụlụ mẹmẹ; \v 13 sinamọnụ lẹ ihiẹn ndị ọzọ ihiẹn-oriri gi a sụọ; nsẹnsị lẹ maa lẹ Frankisẹnsị; manya, udẹn-olivu, ọka wẹ gwe ṅanrannị lẹ ọka-witi; efin, atụnrụn, ẹshin lẹ ụgbọ-anyịnyan; igbọn lẹ umẹ-ndụn ịhịan. \p \v 14 Ndị-afịa hụ k'a sị a, \p “Ihiẹn ile rị mma rị a nagbu i ẹnya a nahịngụọ ị! Ihiẹn ile ẹhụ gi e fu i lẹ ọghọ i ile e hunahịngụọ ị! Y'a hụnkọzị wẹ jẹnrin ejẹn!” \p \v 15 Ndị hụn a zụ afịa ihiẹn ndịnị, hụn gi afịa uwẹ lẹ ya a zụ hi ọdafịn k'e turu ebe teni a kwan ẹkwan—egun afụnfụn ọ rị imẹ ẹ anịkọ wẹ nọkunmẹ ẹ—wẹ k'a kwan ẹkwan, e goo, a sị, \p \v 16 “Lee o! Lee o! Lee obodo uku hụ, hụn yi ẹkwa linẹ ṅanrannị lẹ ẹkwa pọpụ ṅanrannị lẹ ẹkwa ufie, hụn yi ihiẹn-mma ṅanrannị jun ẹhụ—kẹ goru kẹ ejije lẹ ihiẹn mma ndị ọzọ wẹ gi ọmụma a kọnị mẹmẹ! \v 17 Akụ-lẹ-ụba hụ ile e gigụọ nwan ẹkẹrẹ ogẹn sụọ, mgbahunmẹ ọkụlọkụ ohu, lachanrịn iwi!” \p Ndị-isi ụgbọ-mirin ile lẹ ndị ile e gi ụgbọ-mirin e jẹn lẹ ndị a rụn imẹ ụgbọ-mirin lẹ ndị ọwụlẹ e gi ụgbọ-mirin a zụ afịa, nọ turu ebe teni, \v 18 e yi oro—ogẹn wẹ gi hụn ẹnwụnrụn wẹ gi kpọ a ọkụn—a sị, \p “Elee obodo nọ kẹ obodo ukuni?” \p \v 19 A bụọ wẹ uzunzun ye isi, a kwan, e goo—a sị, \p “Lee-o! Lee-o! Ledẹ Obodo uku hụ ndị ile nwọn ụgbọ-mirin imẹ ohimin gi akụ-lẹ-ụba a hi ọdafịn! E gi wẹ nwan ẹkẹrẹ ogẹn, mgbahunmẹ ọkụlọkụ ohu, tikpọfụ a!” \p \v 20 Euu elu-igwee, ghọghọma n'ọ dangụọ! Ụnụ ndị-nsọ lẹ ndị-ozi pụ-ichẹn lẹ ndị-amụma, ghọghọma nị n'ọ dangụọ! Makẹni, Osolobuẹ e gigụọ ufiri ọnụ ma a ikpe! \p \v 21 Ya mmọn-ozi ohu kin-akwanran ọda-ọda nọ buru ọlọ hi-ogbe, tụ a ye imẹ ohimin, sị, \p “Ẹnịna kẹ wẹ jẹnkọ d'e gi gi ẹka-ikẹn tụ obodo uku hụ wụ Babilọnụ ye alị; ahụnkọzị w'a!” \p \v 22 “Anụkọzị wẹ olu ndị-ụbọ lẹ olu ndị ọkụ-ẹbụ lẹ ọkụ-ẹkpịrị lẹ ọkụ-opi imẹ i; \q1 ahụnkọzị wẹ onyẹ ọrụn-nka ọwụlẹ imẹ i; \q1 anụkọzị wẹ ukwere ọlọ imẹ i; \q1 \v 23 ukpẹ-ẹka enwunkọzị imẹ i; \q1 anụkọzị wẹ olu ịghọghọ ndị rị a gba ẹhụhụọ imẹ i. \p Ọnwan k'e mẹ makẹni ndị-afịa ị gi ndị-uku ụwa wẹ wụ wiwi ihiẹn, o k'e mẹ makẹni y'e gigụọ eje-ikẹn i mẹ ndị alị ile kẹ i mẹ wẹ, dufiechanrịn wẹ. \p \v 24 Ẹka a kẹ wẹ nọzị hụn ẹdeke ndị-amụma lẹ ndị-nsọ lẹ ndị ile wẹ gbu imẹ ụwa.” \c 19 \cl Isi Nke Mmitenẹi \s1 A Ghọghọma Wẹ Elu-igwee \p \v 1 Ọnwan e mẹgụụ, m nọ nụ okẹn ụzụn imẹ elu-igwee, hụn nọ kẹ olu igunrun hi-ogbe; wẹ hụ a sị, “Ịja-mma ya rịnị Osolobuẹ! Nzụọpụha lẹ ọghọ lẹ ikẹn wụ nke Osolobuẹ ẹnyi!— \v 2 makẹni ezioku k'o gi a han eṅẹn; ọ han ezigbo eṅẹn. Ọ magụọ okẹn ịgbaraja hụ ikpe, ịgbaraja hụ gi ughẹrẹ ẹ mẹrụ ụwa. Osolobuẹ e yegụọ a afụnfụn makẹ ẹdeke ndị idibo Osolobuẹ o gbu, gi mẹgwarị a ihiẹn o mẹ wẹ.” \v 3 Wẹ nọ sịzị, “Ịja-mma ya rịnị Osolobuẹ! Ẹnwụnrụn ọkụn wẹ kpọ ịgbaraja ahụn hụ a lọshi enu jẹnrin ejẹn!” \p \v 4 Ndị-isi ẹnọ kwasị ọgụn hụ lẹ ihiẹn ẹnọ hụ rị ndụn nọ dan alị, fe Osolobuẹ hụn nọdị anị elu ukpo-eze hụ, sị, “Isẹẹ! Ja nị Osolobuẹ mma (Aliluya\f + \fr 19:4 \ft “Aliluya” wụzị “Ja nị Osolobuẹ mma!”\f*).” \s1 Oriri-agbamẹhụhụọ Nwa-ebulu Hụ \p \v 5 Olu nọ gha ukpo hụ sị, “Ja nị Chuku ẹnyi mma, ụnụ ndị idibo ẹ lẹ ndị ile a tụ egun ẹ—kẹ ndị uku kẹ ndị nta!” \p \v 6 Ya m nọ nụ okẹn olu hụn nọ kẹ olu igunrun hi-ogbe mọbụ okẹn mirin rị e huni lẹ okẹn akpabọ. Olu hụ rị a sị, \p “Ịja-mma ya rị nị Osolobuẹ— \p Aliluya! Makẹni Di-nwọnni-ẹnyi wụ Osolobuẹ ẹnyi, onyẹ hụn nwẹ ikẹn ile, rị a kị! \p \v 7 Nị ẹnyi ghọghọma nị, nị ẹnyi ṅanma nị; nị ẹnyi yemẹ ẹ ọghọ, makẹni agbamẹhụhụọ Nwa-ebulu hụ e rugụọ; nwa-agbọọ o k'a lụ a kwademẹgụọ enwẹn ẹ. \p \v 8 A nịgụọ wẹ nwa-agbọọ hụ yiri ẹkwa linẹ ṅanrannị, hụn rị e gbukeni, hụn nwọnlẹni nkarụ”—makẹni ẹkwa linẹ hụ rị a ghọsị ọrụn ọma ndị nke Osolobuẹ rụn. \p \v 9 Mmọn-ozi hụ nọ sị m detu ọnwan: \q1 “Ngọzi a rịkakwọ nị ndị hụ wẹ kpọ oriri agbamẹhụhụọ Nwa-ebulu hụ.” \p Ọ nọzị sị m, “Ihiẹnni wụ oku Osolobuẹ nke-esi.” \p \v 10 Ya m nọ dan alị uku a, kẹni m fe ẹ, kanị ọ nọ sị m, “Emẹkwọlẹ a! M wụhụ odibo rịkẹ yụ lẹ umunẹ i ndị kwọndọn oku Jesu. Fee Osolobuẹ! Makẹni, ihiẹn Jesu ku, ịya wụ alị ihiẹn ile ndị-amụma ku.” \s1 Onyẹ Hụn Nyinkọ Ẹshin Ọchan \p \v 11 Ya m nọ hụn kẹ elu-igwee kpupụ, a hụn m ẹshin ọchan ebẹhụ; ẹfan onyẹ rị e nyinn'ẹ wụ “Onyẹ-wẹ-gi-dọn-ẹnya lẹ Ezioku.” \p Ọ han eṅẹn zinrinni, a lụ agha zinrinni. \p \v 12 Ẹnya a hụ e nwun kẹ ire-ọkụn. Okpu-eze bu ọda rị a isi. O nwọnzikwọ ẹfan wẹ de ede hụn o mẹ ni o nwọnni onyẹ marịn n'a wezụka ya lẹ enwẹn ẹ. \v 13 O yi ẹwuru wẹ yọye imẹ ẹdeke. Ẹfan wẹ gi marịn a wụ Oku Osolobuẹ. \v 14 Ndị-agha enu-igwee ile nyinkọ ẹshin ọchan sọnkọ a. Ẹwuru wẹ wụ ezigbo linẹ ọchan, hụn nwọnlẹni nkarụ. \v 15 Ọpịa-agha tụnị gha a ọnụ suepụha, hụn o jẹnkọ d'e gi mẹri ndị alị ile. O jẹnkọ d'e gi ọkpọ-igwe kị wẹ. O k'a zọkpụkpọ wẹ kẹ ịhịan dọn a zọ akpụrụ vaịnị: ebẹhụ Onyẹ ahụn nwọn ikẹn ile wụ Osolobuẹ nọ a ghọsị okẹn iwe-lẹ-ọnụma-a k'o k'a nọ zọ wẹ. \v 16 Nzere wẹ deye elu ẹwuru ẹ lẹ ọgbọdọgbọ a wụ \pc “Eze ndị-nze lẹ Nna ndị-nna.” \s1 Jizọsị E Mẹri Eje-anụ Hụ Lẹ Onyẹ Amụma-ntụ Hụ \p \v 17 Ya m nọ hụn mmọn-ozi ohu k'o turu ẹnya-anwụn, ọ nọ gi okẹn olu kpọ nnụnụ ile e fe elu-igwere oku, sị wẹ, “Bịa nị-o! Gbakikomẹ ni d'e ri oriri uku Osolobuẹ kpọ-o! \v 18 D'e ri ni anụ ndị-nze lẹ ndị-ndu-agha uku lẹ ndị-uku; anụ ẹshin lẹ ndị te rị e nyinni wẹ; anụ ịhịan ile—kẹ ndị nwọn enwẹn wẹ-o kẹ igbọn-o; kẹ ndị uku-o kẹ ndị nta-o!” \p \v 19 M nọ nwan hụn eje-anụ hụ lẹ ndị-nze ụwa lẹ ndị-agha wẹ ebe wẹ gbakikomẹ nị wẹ d'a lụsọn onyẹ hụn rị e nyin ẹshin hụ lẹ ndị-agha a ọgụn. \v 20 Kanị wẹ nọ nwụndọn eje-anụ hụ, ya lẹ onyẹ amụma-ntụ ahụn te rị a rụndọn ni eje-anụ hụ ọrụn-atụmẹnya—hụn gi ọrụn-atụmẹnya ndị hụ dufie ndị hụn narịn ahịma eje-anụ hụ lẹ ndị hụn fe ihiẹn wẹ gi ụdị a kpụ. Wẹ nọ tụ wẹ ẹbụọ ebe wẹ rị ndụn ye imẹ ọmị ahụn ọkụn rị, hụn ọkụn a gi nsịn-ẹnya-anwụn a dụn. \v 21 Wẹ nọ gi ọpịa-agha onyẹ hụn rị e nyin ẹshin ọchan gbupụ ndị họdụnị—ọpịa-agha hụ gha ọnụ a apụha; nnụnụ ile nọ gi anụ wẹ rijunchanrịn ẹfọ, righafe okẹn. \c 20 \cl Isi Nke Ọgụn \s1 Ahụa Ọgụn-iri Kwasị Nnụnaị Hụ \p \v 1 Ya m nọ hụn mmọn-ozi ohu k'ọ gha elu-igwee hidanla, o gi ịshanhan eje-mgbugbu hụ migbu enwẹn ẹ lẹ ẹgan hi-ogbe. \v 2 Ọ nọ nwụndọn dragọnụ hụ, agwọ mbụ-mbụ hụ wụ Ekwensụ, hụn wụzịkwọ Setanị, kẹn ẹ ẹgbụn jẹnkọ d'a tọ ahụa ọgụn-iri kwasị nnụnaị, hụn wụ ahụa nnụ-uku; \v 3 ọ nọ tụ a ye imẹ eje-mgbugbu hụ migbu enwẹn ẹ, kpọkin eje-mgbugbu hụ, fidọn ẹ—amamgbe o dufiezi ndị anị rị ichẹn-ichẹn. Wẹ k'e dọnmẹ ẹ ebẹhụ d'e ru ni ahụa ọgụn-iri kwasị nnụnaị hụ e zu. Ọhụn mẹgụụ, wẹ k'a hatuzịrịrị a ẹkẹrẹ ogẹn. \p \v 4 Ya m nọ hụnsọnmẹ ukpo-eze; wẹ nọ tumẹ ndị hụn nọdịsọnmẹ anị enu wẹ ndị k'a han eṅẹn. M nọ hụnzịkwọ umẹ-ndụn ndị hụ wẹ gi ifiri ẹri wẹ shịa nị Jizọsị lẹ ifiri oku Osolobuẹ befụ isi. Ndịnị jụ nị efekọ wẹ eje-anụ hụ mọbụ ihiẹn hụ wẹ gi ụdị a kpụ, jụzị nị anarịnkọ wẹ ahịma eje-anụ hụ ezimezi-ihun wẹ mọbụ ẹka wẹ. Wẹ nọ nwan gha ọnwụn lihi, rịzị ndụn, sọn Kraịstị kị ahụa ọgụn-iri kwasị nnụnaị hụ, ahụa nnụ-uku. \v 5 (Ndị ọzọ nwụnnị aghanị ọnwụn lihi d'e ru mgbe ahụa ọgụn-iri kwasị nnụnaị ahụn gi zugụụ.) Ọnwan wụ ịgha-ọnwụn-lihi nke ibuzọ. \p \v 6 Onyẹ wẹ gọzi agọzi lẹ onyẹ rị nsọ kẹ onyẹ ọwụlẹ k'a rị ndị k'a gha ọnwụn lihi nke ibuzọnị wụ. Ọnwụn nke ẹbụọ enwọn ikẹn ebe ndịnị rị—anwụnkọ wẹ ọnwụn nke ẹbụọ. Kama, wẹ k'a wụ ndị nchụ-ẹjan Osolobuẹ lẹ Kraịstị. Wẹ k'e sọn Kraịstị kị ahụa ọgụn-iri kwasị nnụnaị. \s1 Nke Ekwensụ A Gụụ! \p \v 7 Ahụa ọgụn-iri kwasị nnụnaị hụ zugụụ, a tọpụ wẹ Ekwensụ, gha imẹ ngan ọ rị wepụha a. \v 8 Ọ k'a pụ d'e dufie anị ndị rịsọnmẹ ẹbamịn-ẹnọ ụwa, Gọgụ lẹ Magọgụ kẹ w'a kpọ wẹ. Ọ k'e wegbama wẹ d'a lụ agha. E bụkẹnmẹkẹ wẹ ọda: wẹ nọ kẹ ẹjan rị ohimin. \v 9 Wẹ nọ ghakwọrị ebe wẹ rị fetu alị ichẹn-ichẹn rị elu-ụwa\f + \fr 20:9 \ft ledẹle \ft Habakọkụ 1.6\f* bịa d'e fihunmẹ ebe ahụn ndị nke Osolobuẹ rị (agọ wẹ) lẹ obodo ahụn rị Osolobuẹ obi; kanị, ọkụn nọ gha enu-igwee hidan, bu wẹ ile ri. \p \v 10 Wẹ nọ tụ Ekwensụ hụn dufieni wẹ ye ọmị ọkụn lẹ nsịn-ẹnya-anwụn hụ—ebẹhụ eje-anụ hụ lẹ onyẹ amụma-ntụ hụ rị. Wẹ k'e ye wẹ afụnfụn uhinhin lẹ efinnaị jẹnrin ejẹn. \s1 Okinkin-ikpe Ịkpazụụn \p \v 11 Ya m nọ hụn ukpo ọchan ohu hi-ogbe lẹ onyẹ hụn nọdị alị elu ẹ. Ụwa lẹ elu-igwere nọ gha ebe ọ rị gbafụ, o nwọnzini ebe wẹ k'a nọdị. \v 12 M nọ hụn ndị nwụnnị kẹ wẹ turu ihun ukpo-eze hụ—kẹ ndị-uku kẹ ndị-nta. E kpupụsọnmẹ wẹ ẹhụhụọ bu ọda; ya wẹ nọzị kpupụ ẹhụhụọ ọzọ, hụn wụ ẹkụkwọ nke ndụn. Wẹ nọ gi ihiẹn onyẹ-onyẹ mẹ kin ndị hụn nwụnnị ikpe—kẹ wẹ dọn detọsọnmẹ wẹ imẹ ẹhụhụọ ndị hụ. \p \v 13 Ohimin nọ wepụha ndị-nwụnnị rị imẹ ẹ, Ọnwụn lẹ Alị-mmọn nọ wepụhazịkwọ ndị-nwụnnị rị imẹ wẹ. Wẹ nọ gi ihiẹn onyẹ-onyẹ mẹ kin ẹ ikpe. \p \v 14 Ya wẹ nọ tụ Ọnwụn lẹ Alị-mmọn ye imẹ ọmị-ọkụn hụ. \p Ọmị ọkụnnị wụ ọnwụn nke ẹbụọ. \v 15 Onyẹ ọwụlẹ wẹ hụnlẹni ẹfan a imẹ ẹkụkwọ nke ndụn, a tụ wẹ onyẹ hụ ye imẹ ọmị-ọkụn hụ. \c 21 \cl Isi Nke Ohu-kwasị-ọgụn \s1 Elu-igwee Ọhụn Lẹ Elu-ụwa Ọhụn \p \v 1 Ya m nọ hụn elu-igwee ọhụn lẹ enu-ụwa ọhụn, makẹni elu-igwee ibuzọ lẹ elu-ụwa ibuzọ a lagụọ. Ohimin arịzị a. \s1 Jerusalẹm' Ọhụn \p \v 2 M nọ hụn obodo-nsọ hụ, Jerusalẹm' ọhụn hụ, k'ọ gha enu-igwee hidanla, Osolobuẹ zihẹ ẹ. Ọ rị kẹ nwa-agbọọ wẹ chọgụụ mma, hụn rị e che di ẹ. \v 3 M nọ nụ okẹn olu gha ebe ukpo-eze hụ rị a sị, \p “Lee ẹ, ebe-obibi Osolobuẹ a bịagụọ imẹ igunrun ịhịan; o k'e bi imẹ igunrun wẹ. Wẹ k'e fee ẹ nị uwẹ wụ ndị nke ẹ; [Osolobuẹ k'e mẹ wẹ nị ya wụ Osolobuẹ wẹ]—Osolobuẹ lẹ enwẹn ẹ k'a nọyeni wẹ. \v 4 O k'e finchanpụchanrịn wẹ ẹnya-mirin ọwụlẹ rị wẹ ẹnya. Ọnwụn arịkọzị; kẹ ihiẹn ẹnya-mirin kẹ ẹkwan kẹ ụfụ arịkọzị—makẹni ihiẹn akan a ghafegụọ.” \p \v 5 Onyẹ hụ nọdị anị elu ukpo-eze hụ nọ sị, \p “Lee ẹ! M rị e kedọnzi ihiẹn ile!” \p Ọ nọ sịzị, “Detu ihiẹnni, makẹni oku ndịnị wụ ezioku lẹ oku furu wẹ gi e dọn ẹnya.” \p \v 6 Ya ọ nọ sị m, “O mẹgụọ! Mmẹ wụ Ibuzọ lẹ Ịkpazụụn, Mbidọn lẹ Ọgụgụ. Onyẹ ọwụlẹ ẹgụn-mirin rị a gụn, m k'a gha isi-mirin hụ mirin e ye ndụn gha e hupụha ye ẹ mirin ọfẹ. \v 7 Ndị hụn mẹrini k'e nwẹhẹn ihiẹn ndịnị m k'e ye. M k'a wụrụ Osolobuẹ wẹ, a wụrụ wẹ ụmụ m. \p \v 8 Kanị, nke ndị a tụ egun lẹ ndị-kwerilẹni lẹ ndị rụnị; ndị-izighẹ lẹ ndị-ughẹrẹ; ndị ile e bu-nshin lẹ ndị gi ikẹn eje-mmọn a rụn; ndị a rụa mmọn lẹ ndị-ntụ ile—wẹ ile shikọ d'a rị imẹ ọmị ọkụn lẹ nsịn-ẹnya-anwụn hụ, hụn wụ ọnwụn nke ẹbụọ.” \s1 Jerusalẹm Ọhụn Hụ \p \v 9 Ya mmọn-ozi ohu imẹ wẹ ẹsa hụ te bu afẹrẹ afụnfụn ịkpazụụn ẹsa nọ bịa d'a sị m, “Bịa, m k'a ghọsị ị onyẹ hụ ya lẹ Nwa-ebulu hụ jẹnkọ d'a gba ẹhụhụọ, nwunyẹ Nwa-ebulu hụ.” \v 10 Ọ nọ buru m imẹ-mmọn shi enu ugu ohu, okẹn-ugu, hụn jẹn elu ọda-ọda; ọ nọ ghọsị m obodo-nsọ hụ wụ Jerusalẹm k'ọ gha elu-igwee hidanla, Osolobuẹ zihẹ ẹ. \v 11 Ọghọ Osolobuẹ rị a ẹhụ, ọ hụ e be nwanran-nwanran kẹ ihiẹn-mma ndị ahụn a kọkẹnmẹni, lẹkẹ akpụrụ Jaspa; ọ hụ e nwun zaị. \v 12 Mgbọn ẹ hi-ogbe, jẹn elu ọda-ọda. Ọnụ-mgbọn mmẹbụọ k'o nwẹ; mmọn-ozi ohu-ohu turusọnmẹ ọnụ-mgbọn ndị hụ. Wẹ deye ẹfan ikpun-ụlọ mmẹbụọ rị Izrẹlụ ohu-ohu ọnụ-mgbọn ndị hụ. \v 13 Ọnụ-mgbọn ẹtọ-ẹtọ rịsọnmẹ ẹ ẹbamịn ẹnọ—ẹtọ rị ibẹka ọwụwa-ẹnya-anwụn, ẹtọ rị ibẹka ugu, ẹtọ rị ibẹka ndịdan-mirin, ẹtọ rị ibẹka ndịdan ẹnya-anwụn. \v 14 Mgbọn anị hụ nwọn ọmụma mmẹbụọ gin'ẹ nọkẹ iyetọ. Wẹ deyesọnmẹ ẹfan ndị-ozi pụ-ichẹn mmẹbụọ Nwa-ebulu hụ enu wẹ. \p \v 15 Mmọn-ozi hụ gwa m oku gi mkpịnsịn goru wẹ gi a ma ihiẹn, hụn o k'e gi ma obodo hụ lẹ ọnụ-mgbọn ndị rịn'a lẹ mgbọn ẹ. \v 16 Obodo hụ nwẹ azụụn ẹnọ. Azụụn ẹnọ ahụn wụchanrịn ahanmahan—ya wụ, k'o suehan k'ọ shịahan. \p Ọ nọ gi mkpịnsịn a ma obodo hụ. \it stadiọn\it* nnụ-uku mmẹbụọ rọ (ya wụ ihiẹn nọkẹ maịlị ọgụn-mmitenẹi kwasị nnụ-ẹtọ). K'o suehan lẹ k'ọ shịahan lẹ k'o jẹnhan elu wụchanrịn ahanmahan. \v 17 Ọ nọzị ma kẹ mgbọn ẹ shịahan: gha mkpọ-ẹka d'e ru ọnụnụ-ẹka mmẹbụọ-ụzọ-mmẹbụọ (kubiti ẹnọ kwasị ọgụn-ẹsa) k'ọ wụ—kẹ ịhịan dọn a ma ihiẹn. Ihiẹn mmọn-ozi hụ gi ma a hanhụ kẹ hụn ịhịan gi a ma ihiẹn. \p \v 18 Ọmụma a kọnị w'a kpọ Jaspa kẹ wẹ gi tụn mgbọn hụ; goru wẹ gwagbamalẹni ya lẹ ihiẹn ọwụlẹ kẹ wẹ gi tụn obodo hụ; o nwun zaị kẹ ughegbe. \p \v 19 Wẹ gi ụdị ihiẹn-mma ile rị ichẹn-ichẹn rị mkpa chọsọnmẹ ọmụma ndị hụ gi mgbọn hụ nọkẹ iyetọ mma. Nke ibuzọ wụ Jaspa; hụn mẹ ẹ ẹbụọ wụ Safẹ; hụn mẹ wẹ ẹtọ wụ ageti. Hụn mẹ wẹ ẹnọ wụ ẹmaradị; \v 20 hụn mẹ wẹ isẹn wụ onisi; hụn mẹ wẹ isin wụ kanelịanị. Hụn mẹ wẹ ẹsa wụ kraịsolaịtị; hụn mẹ wẹ ẹsatọ wụ berilụ; hụn mẹ wẹ itenẹi wụ tọpazị. Hụn mẹ wẹ iri wụ kraịsopresi; hụn mẹ wẹ mmanaị wụ jasịntị; hụn mẹ wẹ mmẹbụọ wụ amẹtisi. \v 21 Ọmụma pụ-ichẹn a kọnị hụn wẹ gi tụsọnmẹ ọnụ-mgbọn mmẹbụọ hụ rịsọnmẹ ụdị ichẹn-ichẹn. Ọnụ-mgbọn ọwụlẹ imẹ wẹ wụ ogbe ọmụma pụ-ichẹn ohu—ọmụma ndị hụ w'a chọ achọ wẹ gi a chọ ihiẹn mma. Goru wẹ gwalẹni kẹ wẹ gi mẹmẹ ụzọ ụwaya-kanị hụn rị imẹ obodo hụ: o nwunchanrịn zaị kẹ ughegbe! \p \v 22 Ahụnnị m ụnọ-nsọ ọwụlẹ imẹ obodo hụ—makẹni Osolobuẹ hụn wụ Di-nwọnni-ẹnyi, Onyẹ hụn nwọn ikẹn ile, lẹ Nwa-ebulu hụ wụ Ụlọ-nsọ obodo hụ. \v 23 Obodo hụ achọdẹni ẹnya-anwụn mọbụ ifọn hụn k'e ye ẹ ukpẹ, makẹni ọghọ Osolobuẹ wụ ukpẹ ẹ, Nwa-ebulu hụ wụ ukpẹ-ẹka a. \p \v 24 Ukpẹ obodo hụ kẹ ndị anị ichẹn-ichẹn k'e gi bi. Ndị-nze ụwa k'e webanhan ọghọ wẹ imẹ Obodo hụ. \p \v 25 Agụnmakọ wẹ ọnụ-mgbọn obodo hụ ebe eki rị elu, bụ uhinhin arịkọ ebẹhụ. Ya wụ, agụnmakọ w'a kẹ ụhụọhịn han. \p \v 26 Wẹ k'e webanhan ọghọ alị ichẹn-ichẹn lẹ akụ-lẹ-ụba wẹ imẹ ẹ. \v 27 Kanị, o nwọnni ihiẹn ọwụlẹ rịlẹni ọchan mọbụ onyẹ ọwụlẹ hụn e mẹ ihiẹn rụnị ẹnya Osolobuẹ mọbụ ihiẹn ọwụlẹ ya lẹ ntụ wị k'a banyen'ẹ. Ndị wẹ de ẹfan wẹ imẹ ẹkụkwọ nke ndụn Nwa-ebulu hụ, uwẹ sụọ k'a banye ẹ. \c 22 \cl Isi Nke Ẹbụọ-kwasị-ọgụn \s1 Iyi Hụ Hụn Mirin Ẹ E Ye Ndụn \p \v 1 Mmọn-ozi hụ nọ ghọsị m iyi ahụn mirin ẹ e ye ndụn; ọ gha ukpo Osolobuẹ lẹ Nwa-ebulu hụ hula; o nwun zaị kẹ ughegbe. \v 2 O hukọ ahanmahan ụzọ ụwaya-kanị rị imẹ obodo hụ. Osisi ahụn hụn e ye ndụn rịsọnmẹ iyi hụ azụụnnị lẹ azụụnnị. Osisi hụ a mị ụdị mkpụrụ mmẹbụọ ahụa. Ifọn-ifọn kẹ o gi a mị mkpụrụ. Wẹ gi ẹhụhụọ a a zụọ ndị anị ile ọrịa. \p \v 3 Ahụnkọzị wẹ ihiẹn wẹ bụ ọnụ. Kama, ukpo-eze Osolobuẹ lẹ Nwa-ebulu hụ k'a rị imẹ ẹ, ndị-idibo ẹ k'a rị e fe ẹ. \v 4 Wẹ k'a gha a hụn ihun ẹ; ẹfan a k'a rị wẹ ezimezi-ihun. \v 5 Ọhịhị agbakọzị; achọkọzị wẹ ukpẹ-ẹka mọbụ ukpẹ ẹnya-anwụn w'e gi legha ụzọ, makẹni Osolobuẹ hụn wụ Di-nwọnni-ẹnyi jẹnkọ d'a wụ ukpẹ wẹ. Wẹ k'a kị jẹnrin ejẹn. \s1 Ọbịbịa Jesu \p \v 6 Mmọn-ozi hụ nọ sị m, “Oku ndịnị wụ ezioku, wẹ furu w'e gi dọn ẹnya—makẹni Onyẹ-nwọnni-ẹnyi, Chuku hụn a gwa mmọn rị imẹ ndị-amụma ihiẹn hụ ndị-amụma e ku, ịya zihẹ nwan mmọn-ozi ẹ d'a ghọsị ndị-idibo ẹ ihiẹn ndị hụn o mẹni wẹ k'e mẹrịrị ẹgwa.” \p \v 7 Jesu sị, \q1 “Lee ẹ, m lala ẹgwa! \q1 Ngọzi rịnị onyẹ k'e mẹ \q1 ihiẹn amụma rị imẹ ẹhụhụọnị ku!” \p \v 8 Mmẹ wụ Jọnụ, mmẹ gi ntịn m nụ ihiẹn ndịnị, gi ẹnya hụn wẹ. Ogẹn m gi nụgụụ wẹ, hụngụụ wẹ, m nọ dannị mmọn-ozi hụ ghọsị nị m wẹ alị—nị m fe ẹ. \v 9 Kanị ọ sị m, “Emẹkwọlẹ a! M wụ odibo ibe i—ịyụ lẹ umunẹ i ndị-amụma lẹ ndị hụn e mẹsọnmẹ ihiẹn ndị hụ ẹhụhụọnị ku. Fee Osolobuẹ!” \p \v 10 Ọ nọzị sị m, “Ezuemẹlẹ ihiẹn ndị wẹ ku imẹ amụma rị ẹhụhụọnị, makẹni, ogẹn wẹ k'e gi mẹ rị nsue. \v 11 Onyẹ e mẹ njọ ya mẹsọnmẹ; onyẹ e bi obibi ru unyin ya bisọnmẹ; onyẹ rị ọchan ya rịsọnmẹ; onyẹ rị nsọ ya rịsọnmẹ.” \p \v 12 Jesu sị, “Gọn ni ntịn, m lala ẹgwa! Ụgwọ-ọrụn m jẹnkọ a kụ rị m ẹka. M k'a kụ onyẹ ọwụlẹ ụgwọ k'o dọn rụn. \v 13 Mmẹ wụ Afa lẹ Omega, Ibuzọ lẹ Ịkpazụụn, Mbidọn lẹ Ọgụgụ.” \p \v 14 Ngọzi rịnị ndị hụ k'a sụ ẹkwa wẹ, kẹni wẹ nị wẹ d'e ri mkpụrụ osisi ahụn e ye ndụn, kẹni wẹ nị wẹ gha ọnụ-mgbọn hụ banye imẹ obodo hụ. \v 15 \it Makẹni\it*, ndị hụ e bi kẹ nkitẹ, ndị a rụa-mmọn, ndị e bu nshi lẹ ndị gi ikẹn eje-mmọn a rụn, ndị-ughẹrẹ, ndị-izighẹ, ndị a rụa mmọn lẹ onyẹ ọwụlẹ ntụ a sụọ lẹ onyẹ ọwụlẹ e mẹ ihiẹn ya lẹ ntụ wị abanyekọ obodo hụ. \p \v 16 “Mmẹ wụ Jesu zi mmọn-ozi m ozini d'e zi ụnụ, kẹni o rusọnmẹ ụka ichẹn-ichẹn ẹka. Mmẹ wụ mkpọgụn ahụn Defidi gha suepụha; m ghazịkwọ ẹhụ Defidi pụha. Mmẹ wụ kokisẹ ụtụntụn hụ hụn e keni.” \p \v 17 Mmọn-nsọ lẹ okpoho hụ 'ya lẹ Jesu jẹnkọ d'a gba ẹhụhụọ rị a sị, \pc “Bịa!” \p Onyẹ ọwụlẹ hụn nụnị ya sịzị, \pc “Bịa!” \p Onyẹ ọwụlẹ ẹgụn-mirin rị a gụn ya bịa! Onyẹ ọwụlẹ chọnị, ya weri mirin hụn e ye ndụn, ya weri ẹ ọfẹ ra. \s1 Ẹka-ntịn! \p \v 18 M rị a gwakwọ onyẹ ọwụlẹ nụ ihiẹn ndị wẹ ku imẹ amụma rị ẹkụkwọnị nị onyẹ ọwụlẹ becheni ni wẹ, Osolobuẹ k'e beche n'ẹ afụnfụn ndị hụ wẹ ku oku wẹ imẹ ẹhụhụọnị; \v 19 onyẹ ọwụlẹ wepụ ihiẹn imẹ wẹ, Osolobuẹ k'e wefụ ihiẹn run'ẹ imẹ osisi hụ e ye ndụn lẹ obodo-nsọ hụ wẹ kusọnmẹ oku wẹ imẹ ẹhụhụọnị. \s1 Mmẹkin \p \v 20 Onyẹ hụn ku ihiẹn ndịnị, hụn gi wẹ shịa ẹri, sị, \pc “Ẹghẹẹ, m lala ẹgwa!” \p Isẹẹ! Onyẹ-nwọnni-ẹnyi wụ Jesu, bịa! \p \v 21 Ẹfọma Onyẹ-nwọnni-ẹnyi wụ Jesu ya rịnị ịhịan ile.