\id TIT - Ignaciano NT -Bolivia 1980 (DBL -2013) \h Tito \toc1 Eta macartane ema Apóstole Pablo mayehe ema machamuri Tito \toc2 Tito \toc3 Tit \mt2 Eta macartane ema Apóstole Pablo mayehe ema machamuri \mt1 TITO \c 1 \p \v 1-4 Nuti Pablo, nucajurevi piti nuparape Tito. Némuna­cavihi tímicu­ti­ji­ri­cavahi nuchicha­vi­nahini táichavenehi eta péhisi­ranuhi eta nusuapa­ji­raivahi mayehe ema Cristo. Nuvaraha macata­ji­cavini ichape, májapa­nuvini ema Tata Vicaiyaquene, émapa ema Viáquenu Jesucristo, émaripahi ema Macatiu­ra­hiquene viyehe. Náijara­cavini eta táurivaina eta pipane­reruana. \p Acane, eta táepani­ravahi eta juca apaquehe, ema Viya macame­ta­rapihi eta máijara­si­ra­haviya eta vítare­siraya máichecua­ra­qui­reyare. Ene tacaheyare, taicha ema Viya tájina máepiya­hi­raivaina. Puiti, títeca­pau­cha­ha­viripa eta sache máicutiarahi ema Viya, eta máijara­si­ra­ha­viripa viti apóstoleana eta máechaji­ri­ruvana, étaripa vémecha­quenehi puiti ena achaneana. Tacahe, núti mavana­ranuhi ema Viya. Manere­ji­runuhi ema Jesucristo, ema Macatiu­ra­hi­quenehi viyehe. Titupa­ra­canuhi nítauchayare núti eta námirayare eta máechaji­riruva. Tivane­canuhi eta nímitu­siraya ena apamuriana manere­jiruana ema Viya eta nasuapa­ji­rai­va­nayare, mavarairahi náimatie­queneha tamutu eta tímitu­ca­careana yátupi­queneana apaesa tauri eta náitare­siraina. Tacahe, nacunevaina eta jena sácheyare te máijara­ca­havipa eta vítare­siraya máichecua­ra­qui­rénapa. \s1 Eta macatuparahaira ema Tito \p \v 5 Péchava­richuhi te nunaqui­ca­vinapa eta te tiúrupuhi te mar ticaijare Creta. Nutupa­ra­cavihi pítauchayare tamutu eta numaitau­reanahi. Eta nutupa­ra­ruvihi pinere­jicaya ena pinaca­que­nea­nayare eta návacu­reanaya ena pastoreanaya téchapa­ji­ri­ca­nayare nácani náijamu­ripachu tisuapa­ji­rahiana. \v 6 Nayehe­pachuina pastor, tacamu­nusera mácani achane maoapo­ravare eta máitaresira. Mácani, ésuna­richuhi esu mayena. Tisuapa­ji­ra­hia­na­hivare ena machicha­naveana. Tacuija natapi­ravaina. Tisama­rahiana éna. \v 7 Taicha tacamunu matapi­ra­varena nácani pitupa­ra­rua­nayare; taicha éna, tuparai­ru­ca­na­ya­revare mayehe ema Viya. Mácani, tímitu­ca­carehi. Mácani, vahi tisema­rairihi. Váhivare tavayuaruina eta téracare. Váhivare macueharahi. Váhivare tijamu­rarahi. \v 8 Mácanisera achane­samure tijaca­parahi nácani tichima­rachana. Máurica macachane ena tiúripa­ne­réruana. Mácani, máituca tipane­rereca. Mácani, títaurahi tamutu nayehe ena achaneana. Mácani, macaijuhe ema Viya, títaura­hi­hivare mayehe. Mácani, táuriquene eta macara­ta­sirava. \v 9 Éneri­chuvare tacamunu ema mácani tisuápa­ji­rá­hiquene tayehe eta vímitu­rapiana tisuapa­careana, apaesa éma táurivare eta máimitu­re­siraina. Taicha tacamunu eta máijara­si­rayare eta natumevaina ena tisuapa­ji­ra­hianahi. Tacamu­nu­hivare eta macaji­mu­ya­si­ra­vacaina ena nácani ticatia­na­ca­na­richaha eta máimitu­rapiana. Máijara­cai­navare eta nasuapa­ji­raivaina. \p \v 10 Taicha nararihi camuriana ena titupia­rahiana. Náetaviucha eta náechaji­ri­ca­va­ra­sivana, tivayua­rahiana éna. Nararihi ena nujaneanana tiápaju­cavana eta natupia­raivana. \v 11 Picama­ti­na­cayare ena nani. Vahi picuisapa eta náimitureca eta tamauri­queneana, machu náemeje­ca­pavacha ena vichamu­rianahi. Taicha vahi táurica­ca­rehíni eta náimitu­rapiana. Ena nani náichahi eta juca taicha navarahahi naverea­cavaca eta naplataneana. \p \v 12 Matiari­hinihi ema nayehenihi profeta najaneanaichu ena cretenseana. Macahehi eta máechaji­ri­ruvahi nayehe: “Ena nujaneanana cretenseana, tépiya­hi­rahiana éna. Tíñehi eta náichaquene nacuti eta sárare tíñehi. Cánisiuquiana. Plújuanavare éna” macahepa éma. \v 13 Yátupi tacahehi eta náitare­sirahi puiti ena cretenseana. Eta tacahe, pitupa­racaicha muraca ena vichamuriana cretenseana, apaesa vaipa nacuaqui­paicava tayehe eta tájipa­rácana. Tauri eta náehisira eta véhiruhi. \v 14 Vaipa nacusuapa eta náimitu­rapiana navayua­rapiana ena nujaneanana israelítana. Machu nacusuapa eta náimitu­rapiana ena nácani navaraha tihapa­pi­ri­cavaca ena vichamuriana eta náehisira eta yátupi­queneana tímitu­ca­careana. \p \v 15 Ena tipachi­nanahi te napane­reruana téhepa nasamureana, énara ena nani nacaijuhe eta táuriqueneana taicha náurica eta nasama­ra­rasira tamutu eta táurique­neanahi. Énasera ena masuapa­ji­rai­rahana váinara­ji­pa­ne­reruana, éna vahi táurihini nasamira eta tiúriana echaji­ri­rucava yátupi­queneana. Taicha tachipe­ji­quenehi tamutu eta napane­reruana, muraca­sa­mu­reanapa táicha. Tájina nasamahini eta tamaurivahi eta náichirahi. \v 16 Éna nacahehi: “Véhica ema Viya”. Tímati­ca­rea­na­hisera eta namáehi­sirahi ema Viya, taicha náicharichucha eta tamauri­queneana tíñemahiana. Émasera ema Viya macaticha tamutu eta juca náichaqueneana táiñema­hi­queneana. Ena nani, masuapa­ji­rai­ra­hanahi eta mayehe. Tájinasera vahi náiturué­que­ne­haimahi ena nani náichahini eta táuriqueneana. \c 2 \s1 Eta yátupiquene vímiturapiana \p \v 1-2 Pítisera pímitu­recaya tamutu eta táuriqueneana. Ena víyarahana ichanaruana, pímitu­ca­yareva eta najanea­si­ravaina eta náitaresira, náitaura­hivaina, náitusiraina tipane­re­recana, nasuápa­ji­rá­hi­quenéna tayehe eta mavanai­ripiana ema Jesucristo. Náemunarahi nayehe ena achaneana. Yátupina eta nacami­chiraina tamutu. \v 3 Éneri­chuvare ena vénarahana ichanaruana, pímitu­ca­yareva éna tauri eta náitare­siraina taicha éna, tuparai­ru­ca­na­hivare mayehe ema Viya. Vaipa téchaji­hia­naimahi. Váhivare tacuvayuaca eta téracare. Náimitu­ra­hisera eta táuriqueneana. \v 4 Náimitu­ca­yareva ena amaperuana esenana apaesa náituca eta náemuna­siraina ena náimanaveana énapa ena nachicha­naveana. \v 5 Náitusi­ra­yareva tipane­re­recana. Napicaucha ena náimanaveana. Nasuapa­ji­ra­hivare nayehe. Napicau­chacare nacaenacare te napenana, náitusiraina náechapa­jirica eta nayere­ruvana. Náurivaina éna, apaesa tacuija náechaji­sia­ca­reváina tayehe eta náehisirahi eta máechaji­riruva ema Viya. \p \v 6 Éneri­chuvare piconse­ja­chayare ena amaperuana ajairana, yátupina eta náitusiraina tipane­re­recana. \v 7 Tamutu eta juca, pinaqui­pai­ruyare píti eta piúrivaina, apaesa étaina náehica ena vichamuriana eta piúrivahi píti. Étanarichu eta pímitu­rapiya, vahi pihapa­pi­caimahi eta pímitu­ca­sivahi. Váhivare picuitsivacha. Tapicau­chacare eta pímitu­re­siraya. \v 8 Táuri eta pímive­ha­pi­si­rayare eta jácani péchaji­ri­si­ra­vanaya, apaesa tacuija nacuviyava eta nacaeca­hi­ravina ena piánaranahi, titsiri­ha­via­na­ya­rechucha táicha. \p \v 9 Piconse­ja­chayare ena músuana eta nasuapa­ji­raivaina nayehe ena náquenuana. Náitaucha támutu jácani navara­ha­queneana ena náquenuana. Vahi nacuji­ca­pairihi tayehe eta vanairipiana. \v 10 Váhivare nacuavijaca eta nacaye­he­queneana ena náquenuana. Yátupina eta nacasi­ña­ca­revaina tayehe tamutu eta natupa­ra­hanahi. Náimereca yátupina eta náurivaina apaesa tajamu­ra­chacare eta véhiruhi, étarichuhi eta vímitu­rapiana mayehe ema Macatiu­ra­hi­quenehi Viya. \p \v 11 Ema Viya, acaneripa eta majapa­nui­ra­havihi vimutu viti achaneana. Eta tacahe, máimite­si­na­havihi puiti ema Machicha eta macuchu­cui­ra­haviya. Eta juca tímicae­che­rachahi víti eta majapa­nui­ra­havihi ema Viya. \v 12 Puiti ema Viya mavaraha eta táuri eta vítare­siraina te juca apaquehe. Mavaraha yátupina eta vítusiraina vipane­rereca, étapa eta vítauraivaina tamutu nayehe ena achaneana, étapa eta vítauraivaina mayehe ema Viya. Vaipa víchaimahi eta tájipa­racana tamauri­que­neanahi. Váipavare víchaimahi eta tajamu­ra­cha­queneana eta viáquehe. \v 13 Tásiha, vicune­vainapa eta machavi­rayare ema Viáquenu Jesucristo ema Macatiu­ra­hi­quenehi viyehe. Eta máitesiraya mámaya­repahi eta tapachi­naquene majaraiva. Tétavicava eta viúrisa­mu­re­vainapa te jena sácheyare. \v 14 Éma, máepeni­na­havihi, mavarairahi macaiche­paicaya tamutu eta víchirahi eta tamauri­que­neanahi. Máepachi­na­chayare tamutu eta tamaepe­ra­jivana eta viáchanevana. Taicha mavarahahi machane­ra­que­ne­ha­viyare. Tacahe, puiti vivapi­na­va­yarehi vicha eta táuri­ queneana. \p \v 15 Tiuri, pímitu­cayare eta júcana nutupa­ra­ru­vianahi, tamutu piconse­ja­cha­va­ca­yareva ena achaneana. Tijuricati natiarihi navaraha téjeca­pavana, picorta­cha­va­neyare. Pétumechava eta pímitu­sirahi taicha eta pitupa­ra­ca­sivahi. Piúriyare eta pítaresira apaesa námutu napicauchavi, váhivare nacuepuru eta pitupa­rahahi. \c 3 \s1 Eta vítaresira viti véhicana ema Cristo \p \v 1 Pémecha­yareva ena vichamuriana eta nasuapiraina ema ichape­quenehi aquenuca, tásiha, énapa ena tuparai­rucana. Énerichu pémechavare ena vichamuriana énaina nápajucava eta návanacare tayehe jácani emata­ne­canaya. \v 2 Vahi nacuechajica nayehe nácani achaneana. Váhivare nacume­hareca. Váhivare nacutu­piarahi. Mánsuanái­nasera, najapa­nurahi nayehe ena achaneana. \p \v 3 Víti, acane eta masuápa­ji­rái­ra­ha­ha­vi­richaha, vimáima­tié­que­ne­ha­hi­nivare. Víchahi tamutu eta tájipa­racana tavara­ha­queneana eta viáquehe. Tétavi­cavahi eta viváina­ra­jí­vainihi eta vítare­sirahi. Vicapi­na­ru­rahini. Vímica­ti­cha­vainihi nayehe ena achaneana. Vicatia­na­ra­hi­nivare nayehe éna. \v 4-5 Puítisera, vaipa vácahehini, taicha máitsiva­charipa eta vítaresira ema Macatiu­ra­hi­quenehi Viya. Émasera, tétavicava eta máuriva eta viyehe. Témuna­ca­ha­viripa. Váhinéni víchahini eta táuriqueneana, tijapa­nu­ha­visera éma. Masipacaipa eta visamureana, máquijicaipa eta tamauri­que­neanahi eta viyehe. Éneri­chuvare tíjara­ca­havipa ema Espíritu Santo. Ema Espíritu Santo máitsiva­chi­na­há­vi­paipahi eta vítaresira, tímitu­ca­havipa eta viúrivayare eta viyehe­re­piyare. \v 6 Tétavi­cavahi eta viúrica­ca­re­vanahi maicha ema Espíritu Santo máijararuhi ema Jesucristo Macatiu­ra­hi­quenehi eta viyehe. \v 7 Majaca­pa­ha­viripa ema Viya, tiásiha­quenehi eta máemunasi­ra­havihi ichape. Éneri­chuvare timeta­ca­havihi eta máijara­si­ra­ha­viyare eta vítare­siraya máichecua­ra­qui­rénapa. Tásiha, vivapi­navahi víti eta vicunei­ravahi eta jena sácheyare. \p \v 8 Yátupi­quenehi tasuapa­careva eta juca vímitu­ca­sivahi. Eta juca néchaji­si­ha­que­neanahi puiti, nuvaraha pímitu­cayare tamutu sácheana apaesa náimiyanava naicha eta táuriqueneana ena vicuti­queneana tisuapa­ji­rahiana me Viya. Tétavi­cavahi táuriva eta vímitu­rapiana. Tájina táichiravaina, taicha eta juca tíjara­carahi eta náurivaya nayehe namutu ena achaneana. \v 9 Puíticha nararihi ena tisuapa­na­richaha eta nahapa­pi­ruanahi nayehe­repiana ena viáchuca­na­veánaini. Te návara­hapuca náevatae­machavi, vahi picuji­ca­pa­ji­ri­cavaca, taicha súnsuru­pia­nachucha eta nayase­re­ru­vianaya. Váhivare picuimi­ca­siapava nayehe nácani tiyunacana eta mayehe­repiana ema Moiséini. Te navara­hapuca nácani ticaja­chaviana, vahi picujicapa. Pihapa­pi­ca­ya­resera eta tajuri­catira eta nasema­ne­vanahi. Técati­ca­vachucha éta. \p \v 10 Te matiari­hipuca ema mácani mavaraha mahapapica eta napane­reruana ena vichamuriana, pímichu­hayare picórta­chá­vaneya eta mapane­reruhi. Te apihe­que­nénapa eta pímichuha, te máviraichu vahi macusuapavi, pévata­cayare mayana máuchuca. \v 11 Taicha tímati­ca­repahi ema achane eta mamaimi­tu­ca­ca­revaya. Étave­nérahi eta mapeca­turana táimicu­ñacaya. \s1 Eta téqueneha matuparacasivahi ema Tito mayehe ema Pablo \p \v 12 Tiúri, névata­cayare pítsivayare ema Artemas eta ara piyehe, téhesera émapuca névataca ema Tíquico. Te máiteca­pau­chavipa ara piyehe, pítecá­va­neyare ani nuyehe te juca avasare Nicópolis, taicha nunasi­ya­rechaha ani. \p Nuvaraha táetavi­ca­va­nú­machaha eta muracana técaticava, nupaenu­ma­vainapa nuyanaya. \v 13 Énerichuva títeca­pau­chaviya ema vichamuri abogado Zenas, émapa ema vichamu­rivare Apolos. Pímica­ta­ca­va­cayare éna eta nayani­rayare. Péchapa­ji­ri­cayare éna, te náechuriapuca eta napaisiraya. \v 14 Pímitu­cayare ena vichamuriana eta achane­sa­mu­re­vacaina, máejeraréna eta nacaji­raivaina nayehe ena achaneana. Yátupina náitaucha eta nacamu­nu­ca­re­vanahi. \p \v 15 Téchaji­caviana namutu ena natiari­hi­que­neanahi nuyehe. Tásiha, péchaji­si­nanuya namutu ena némuna­ca­sáreana vicuti­queneana eta visuapa­ji­rai­vanahi mayehe ema Viya. \p Nuyaseu­cha­he­paraca emutu éti me viáquenu Jesucristo, táetaviu­chahini eta iúrica­ca­revaya máicha. \p Tamutupa eta néchaji­ri­ru­vanahi­ piyehe.