\id JAS - Ignaciano NT -Bolivia 1980 (DBL -2013) \h Santiago \toc1 Eta macartane ema Santiago nayehe ena majaneanana israelítanahi machamurianahivare, ticaijare Santiago \toc2 Santiago \toc3 San \mt2 Eta macartane ema Santiago nayehe ena majaneanana machamurianahivare, náejanerepairuanahi te avasareana, ticaijare \mt1 SANTIAGO \c 1 \p \v 1 Nuti Santiago, mavana­ranuhi ema Viya, mavana­ra­nu­hivare ema Viáquenu Jesucristo. Nuvaraha nucaitecapa eta juca néchaji­riruva eyehe emutu eti nujaneanana israelítana éjane­re­pai­ruanahi te tamutu avasareana. \s1 Eyaseacayare eta ítupajijiasiravaina \p \v 2-4 Nupara­pe­naveana, nuvaraha nuconse­jachahe: Te tatiari­hi­napuca eta ecata­ji­vairana puiti juca ítare­sirahi, vahi ecucai­na­jiruva. Evapi­na­vachucha, ácasiñava mayehe ema Viya. Taicha te yátupina ecasiñava mayehe, vahi tiáquipai­ca­hémahi ema Váinaraji. Énerichuva ácamicha yátupina jácani apana táiteca­pau­re­heanaya. Ácuti nácani achaneana náitucahi ticara­ta­cavana. Mavarahahi ema Viya tátupi­ru­vahini eta ítare­sirana. Eta tacahe, te tatiari­hipuca eta ecata­ji­vairana, ecauri­sa­mu­re­cha­vachucha. Evapi­navaya, taicha iúripa­nayare eta iúchucui­rayare. \p \v 5 Tacahe, te tatiari­hi­napuca eta téchacare, te váhipuca íturue­que­ne­hahini, eyasea­cayare ema Viya eta ítupa­ji­jia­si­ravaina. Éma, tíjara­ca­heyare, taicha tájina mayavana éma. Váhivare ticaja­cha­ha­vimahi eta viyasea­sirana jácani vicamu­nu­queneana. \v 6 Yátupi­na­hisera ácasiñava me Viya eta eyasea­si­ra­nayare eta ítupa­ji­jia­si­ravaya. Vahi ecueñamava mayehe. Taicha te éñama­vapuca, tímicu­ti­ji­ri­ca­vaipahi ecutihi eta táepacuruha eta une téqueque­re­cavahi. \v 7-8 Taicha nararihi ena téqueque­re­ca­va­nachucha eta napane­reruana. Vahi étanai­na­ri­chuhini jácani navara­ha­que­neyare náicha. Nácani tacahehi eta napanereru, éna tájina máijara­caimahi ema Viya. \p \v 9 Émaripa mácani vichamuri, te páurehipuca eta máitare­sirahi, tivapi­na­va­ya­resera taicha eta máimica­ta­siraipa ema Viya taicha eta máemuna­sirahi. \v 10 Émaripa mácani vichamuri rícoquenehi eta máitare­sirahi, éneri­chuvare tivapi­na­va­yareva, tayanapane títahapuca eta máimaha­que­neanahi. Taicha eta vímaha­que­neanahi te juca apaquehe, vahi táeñama­ca­rehini, taicha títava­yarehi tamutu. \v 11 Ánipirichu eta táurinajiva eta flureana; taicha te járajapapa eta muracana sache, tacaji­yu­jicapa. Tamutu títava eta táurina­ji­vainihi. Témiri­cai­pavare eta taflurena. Ene macahe mácani rico, vahi tánasimahi eta máimaha­queneana, tayanapane vahi macuvaraha táitava, máituca­hipuca eta macaema­tanera. \p \v 12 Tétavicava eta náurivayare nácani vichamuriana ticami­chanahi tamutu eta nátaji­vanahi. Járaja­payare eta sácheanayare eta najaca­piraya eta táitsiva­yarehi maicha ema Viya, máijara­cainapa eta táurivayare eta náitare­si­rayare, taicha ticuna­cha­ca­reanahi. Tacahehi eta mapane­reruhi ema Viya nayehe ena témuna­canahi éma. \s1 Máisapa ema Viya eta jácani víchavaquenevanaya, mavarairahi tétupiricahaviyare \p \v 13 Téhevare tatiari­hi­napuca eta éjeca­pi­ravaya jácani tamauri­que­neanahi, vahi émaimahi émeteaca ema Viya. Taicha vahi tásiha­quenéna me Viya eta juca tájipa­racana. Nájinavare mapami­ruimahi náichahini eta júcana. \v 14-15 Nácanisera náquipai­ruvana tayehe eta tamauri­queneana, táuchurepa te napanereru tamauri­queneana, tásiha navaraha náichayarehi eta pecatuana. Vaipa naneca­pa­vahini eta náichiraipa. Téhesera te táequenénapa, étapa tiviucha­yarehi. Tíñehicha eta táimica­pa­si­ra­vacaina. \p \v 16 Némuna­ru­queneana nupara­pe­naveana, machu éjecapava tayehe eta juca numeta­ru­heanahi. \v 17 Ema Viya, étana­richuhi eta mapanereru. Vahi apana­pa­ne­ne­jinahi eta máuriva viyehe. Éma, tíjara­ca­havihi viti achaneana eta majaraiva, étapa tamicahuhi eta viáchanevana. Taicha tamutu eta juca táurique­neanahi vijaca­pa­quenehi puiti, tásiha­que­neanahi me Viya. Vahi apaesa­sa­ji­rui­nai­chuhini eta táurivahi. Jéhevare eta yátupi­que­neanahi. \v 18 Taicha acane tacahehi eta mapane­reruana, mavarairahi vijaca­pa­yarehi eta yátupi­que­neanahi máechaji­ri­ruvana apaesa machicha­ha­vi­yarehi. Eta máitsiva­chirahi eta viáchanevana, ticaecherahi máitsiva­cha­yarehi tamutu eta apamuriana máepiyaruana te juca apaquehe. \s1 Vímerecavaya yátupi eta visuapirayare eta máechajiriruva ema Viya \p \v 19 Eta tacahe, eti némuna­ru­queneana nupara­pe­naveana, nutupa­ra­cahecha yátupina tauri eta esamiraina eta máechaji­ri­ruvana ema Viya. Vahi ecuija­ja­húchava esema. Epane­re­chinava eta échaji­siraya. \v 20 Taicha nácani tisema­rai­rihiana, vahi étainahini náichahini eta mavara­ha­queneana ema Viya. \v 21 Puiti te juca vítare­sirahi, jararihi eta tavarairahi vipane­rechaya tayehe eta tájipa­racana, tamaepe­ra­jisira eta viáchanevana. Tétavi­ca­vavare eta tapami­si­ra­havihi vicha eta tamauri­queneana. Puítisera nutupa­racahe: Ínajicapa tamutu eta júcana. Ecasa­mu­re­yareva eta máechaji­riruva ema Viya eta ímitu­ca­si­vanahi. Yátupina esuapa. Jéhevare, éta ticuchu­cu­hayare eta iáchanevana. \p \v 22 Ítauchayare eta tameta­ra­pianahi eta máechaji­ri­ruvana ema Viya. Vahi tacueje­capava eta epane­reruana, machu ímija­chapuca tarata­richuhi eta esama­ra­ra­sirahi. \v 23 Vahi ecucuti nácani nasama­ra­ra­ruchucha, tásiha vahi náitauchahini eta tavanai­ripihi, tímicu­ti­ji­ri­cavaipa nácani tímacu­na­cha­vanahi te espejo. \v 24 Tásihasera, vahi nasipa­cahini eta náimaha­quenehi nachipeu­quivahi. Tásiha, tiyana­na­vanepa, náemiti­si­ca­vanepa. \v 25 Étisera ecutiyare ena natupi­ru­vanahi eta nasamirahi táuriva eta yátupi­queneana vímitu­rapiana tásiha­que­neanahi me Viáquenu. Vahi ecuemi­tisica. Tásiha, ítucayare enerejica eta táuriqueneana, esuapa­yareva eta ímitu­ca­si­que­neanahi. Tásiha, tétavi­cavaya eta iúrivaya táicha. \p \v 26 Narari­hipuca nácani tímija­cha­vanahi religiósoana. Téhesera vahi náitucahini ticara­ta­ja­ca­chavana, ena nani téjeca­pa­vanahi eta napane­reruana. Tájinachucha vahi émainahini nasuapahini ema Viya. \fig Tatuparaca vímicataca ena tépenaimana énapa ena váchachichana.|src="Acts 11" size="span" ref="San 1.27" \fig* \v 27 Vítisera, eta vítauchirahi eta yátupiquene téhicacare, te vivaraha tájina véchaji­sia­ca­revaina te mamirahu ema Tata Vicaiyaquene, tatupa­racahi vijapa­nuyare vítátiyare ena amaperuana váchachichana énapa ena náepenai­ma­queneana tayehe eta nacamu­nui­ra­vanahi. Titupa­ra­ca­ha­vi­hivare vahi víchaimahi eta pecatuana te juca apaquehe. \c 2 \s1 Nácuticaca ejacapa ena achaneana \p \v 1 Nupara­pe­naveana, éti éhicanahi ema máitupa­ji­ji­ha­quenehi Viáquenu Jesucristo, vahi táuricahini enere­ji­cavaca ena echamuriana ejaca­pa­que­neanaya. \v 2 Étaripa te natiari­hi­napuca nácani nasiapauchahe te iúruji­si­ra­revana íchirana eta culto, vahi macari­chuimahi tiuri eta ejaca­piraya mácani tiúrina­hapahi eta macamui­ri­hairahi, ticasu­ru­ti­ja­pa­hipuca eta oro. Éneri­chuvare ejaca­payare mácani paure, tévichí­ji­ha­pa­hípuca. \v 3-4 Taicha téjeca­pavahi eta epane­reruana, te macarichuhi mácani tiúrina­mui­ri­hapahi, échapa­ji­ricahi eta ecaeja­sirahi, mácanisera paure, te váipapuca ecuecha­ji­ricahi, váipapucaini ecuija­racahi eta máejasiha, tasapiha evane­cai­na­papuca téjahapaica. Éti, vaipa étupi­ca­vaimahi eta juca enere­ji­si­ra­va­caichucha nácani ejaca­pa­que­neanaya. \p \v 5 Némuna­ru­queneana nupara­pe­neveana, esama­nuchaha. Ena páureanahi te juca apaquehe, majaca­pa­vacahi ema Viya, táichavenehi eta nacasi­ñairahi ema Machicha. Éna, tiápaju­pa­na­vanahi eta náurivaya taicha ena ticaicu­chianahi eta mávasa ema Viya taicha machane­ranahi. Nacacha­ne­yarehi ena apamuriana témuna­canahi éma. \v 6 Étisera evarahapa ímitsi­ri­havaca ena páureana, nasapihapa échapa­ji­ricahi ena rícoana. Ticutiripa vahi ímati­va­cahini eta náemera­ta­si­ra­heripa, te apaesa­chichapa éjecapava. \v 7 Ticuti­ri­pavare vahi ímati­va­cahini eta nacaeca­hirahi ema Cristo, nacaeca­hi­hivare eta iámirahi eta máijare tacapi­ca­hu­quenehi. \p \v 8 Puítisera éti, yátupiyare ítaucha eta ticuna­cha­ca­re­pa­na­quenehi mavanairipi ema Viya tayehe eta Sagrada Escritura. Ani tacahehi: “Pémuna­cayare ema piparaepiya tácuti eta pémuna­si­ravahi píti”. \v 9 Téhesera enere­ji­caichucha nácani émuna­ruanahi, ecape­ca­tu­raichucha eta emasua­pirahi eta mavanairipi ema Viya, éta tiviuchaheya. \v 10 Taicha te natiari­hipuca nácani náitaucha tamutu­yaréni eta vanairipiana, téhesera apaesarichu eta néjeca­pi­ravahi, étapa tiviuchahi eta náicuñayare, tímicu­ti­ji­ri­cavahi vahi náitauchahini. \v 11 Taicha ema Viya, ani tacahehi eta mavanai­ripihi: “Vahi picuveha esu apana esena. Váhivare picuca­pareca”. Piti, te váhipuca pivehahini esu apana esena, picapa­re­ca­hi­se­rapuca, piáviraichuhi picaviu­revahi. \p \v 12 Iúrihainehi ejaca­pa­ra­hihini nayehe namutu, táurihini eta échaji­ri­si­ravana. Vahi ecuemi­tisica eta tatiari­hiraya eta sache ecaya­se­re­hiraya tayehe eta juca vanairipiana. Étara tétupi­ri­ca­havihi. \v 13 Taicha nácani majapa­nu­rai­ra­hanahi nayehe nácani apamuriana, tájinavare najapa­nu­ca­re­vaimahi te nacaya­se­se­rehipa. Nácanisera tijapa­nu­ra­hianahi, ichape eta najaca­pa­ca­re­vanaya me Viya te jena ­ sácheyare. \s1 Vímerecaya eta visuapajiraivaya étapa eta vicaemataneasiraya ema Viya \p \v 14 Nupara­pe­naveana, nuvaraha nímine­ca­pae­que­ne­ha­heyare. Te natiari­hi­na­papuca nácani nacahehi: “Núti nusuapa ema Viáquenu”, tásiha vahi náichahini eta táurique­neanahi, vahi tisuapacare eta náechaji­ri­ruvahi. Németeaca vahi yátupi­nahini nasuapahini ema Viáquenu. \v 15 Nuvaraha nímicu­ti­chi­na­heyare eta juca. Te marari­hipuca mácani vichamuri ticamu­nuvahi eta mamuiri­ha­ra­piyare, manica­que­ne­re­pipuca te sácheana. \v 16 Tásiha, mácani echamurihi tépiya­ca­va­hipuca tijapa­nu­rahihi. Máichahipuca: “Páurevisami piti, te picasa­re­cha­hipuca, pépacuchava. Te pécuhapuca, pinica”. Tásihasera, te vahi máijara­cahini eta macamu­nu­quenehi, tamapu­ru­jichucha eta máichirahi. \v 17 Ene vicahe viti véhicana ema Viáquenu. Te vahi víchahini eta táuriqueneana, tamapu­ru­jichucha eta véhisirahi, vaipa tásuapa­ca­rehini. \p \v 18 Tiuri puiti, németeaca etiari­hi­ya­repuca eti épuruyare eta juca numeta­ru­heanahi. Ánina­papuca ecaheyare: “Tarataripa eta vicasi­ña­vairahi me Viya. Vaipa étapa­racaina víchahini jácani apamuriana táuriqueneana” ecáhé­na­papuca. Nútisera numetacahe: Vahi tisuapa­ca­remahi eta ecasi­ña­vai­rahiji, te vahi íchahini eta táuriqueneana. Taicha eta íchirahi eta táuriqueneana, étapa tímereu­chaheya eta yátupirahi eta ecasi­ña­vairahi mayehe ema Viya. \v 19 Éti ímija­chai­papuca tarata­ripahi ticuchu­chu­ha­heyare eta esuapirahi eta matiari­hirahi émanarichu ema Viya. Táitaure­vaquene esuapahi eta matiari­hirahi ema Viya. Apanasica ena éreanana nasuapa­hivare eta matiari­hirahi ema Viya. Tayanapane eta nasuapirahi, váhiquene tiúchucu­ha­naimahi éna. Énaripa, tiyaya­ca­reanahi éna te nasama eta máijare ema Viya. \v 20 ¿Vuíchahacaru ácaicu­tia­rahini? Tiuri puiti, nímine­ca­pae­que­ne­ha­heyare, taicha nuvaraha ácaicutiara: Tacamunuhi íchayare eta táuriqueneana tacacha­ne­yarehi eta ecasi­ña­vairahi. Tamapu­rujicha eta ecasi­ña­vairahi te vahi ecuqui­chahini eta táuriqueneana. \p \v 21 Nuvaraha némechahe mayehe ema viáchucaini Abraham. Eta acane, émaripa macaitsa­ma­rajihi ema Viya, te yátupi­hipuca eta masuapa­jiraiva. Mavanecahi máechati­nu­ca­yarehi ema machicha Isaac. Tacahe, ema Abraham, máechati­nu­ca­ya­repaini ema machicha, máimere­si­ra­yarehi eta masuapa­ji­raivahi yátupi. Eta tacahe, ema Abraham, tétavi­cavahi eta majaca­pa­ca­revahi mayehe ema Viya. \v 22 Étara ícutiaraya eta juca masuapa­ji­raivahi yátupi ema Abraham. Vahi máeñamahini ema machicha eta mavarairahi máimere­cayare yátupihi eta masuapirahi. \v 23 Taicha eta táechaji­ri­ruvahi eta Sagrada Escritura, ani tacahehi: “Ema Abraham masuapahi ema Viya. Tásiha, tétavi­ca­vainehi eta majaca­pa­ca­revahi ema Abraham. Éma, máemuna­ca­sarehi ema Viya”. \p \v 24 Ácaicutiara yátupina eta juca. Viti achaneana vijaca­pacare me Viya táichavene eta vímeresira eta visuapirahi. Vahi tarataha eta vicaheira: “Núti nusuapa ema Viya”. \v 25 Nímine­ca­pae­que­nehahe eta acane tacahe­hivare eta súchucuirahi esu esena túhusi­que­nénihi ticaijaru Rahab. Ésu, ticatiu­cha­vacahi ena vanairu­canahi mayehe ema víyaraha Josué, suímica­ta­ca­va­ca­hivare eta náituji­si­ra­va­yarehi tijunana nayehe ena ticara­ta­ca­na­ya­rehini. Eta máimairahi ema Viya eta juca suíchirahi, ichape­ri­ne­hivare eta majaca­pirahi ésu. \v 26 Eta juca tacutihi eta viáquehe te tajunijica eta viáchaneva, eneva­ne­rinehi tésami­ricava eta viáquehe, tépena­va­ne­yarehi. Ene tacahehi eta visuapa­jiraiva. Títavavare te vaipa vímeracahi eta viúrivahi, víchirahi eta táuriqueneana. \c 3 \s1 Eta vijaca, tamutu tajarareca \p \v 1-2 Nupara­pe­naveana, yátupi vimutu véjecapava tayehe eta véchaji­sirana. Nájina émanaina vahi macueje­ca­pavaini eta máechajisira. Te matiari­hinaini mácani achane vahi macueje­ca­pavaini, ichapehini eta macuna­cha­ca­re­vai­nahini, taicha éma, yátupihi eta máitupa­ji­jia­si­ravahi, máituca­hivare ticara­tacava eta máquehe. Eta tacahe, nuvaraha nuconse­jachahe: Tacamunu najaneacava muraca nácani náimereca eta navarairahi máestroana­yarehi tayehe eta máimitu­rapiana ema Viáquenu. Échavayare eta vicaya­se­se­re­hi­ra­yarehi muraca me Viya viti máestroanahi. \p \v 3 Nuvaraha nímicu­ti­chinahe. Eta juca tímicu­ti­ji­ri­cavahi te vicapera eta cavayu: vinacapa eta freno, vichuru­ja­cachapa, viámapa te jácani vivara­haquene viámiha. \v 4 Tacutiquene eta ichape lancha, táevata­ji­caneni muraca eta técaticava, étapa eta tajunapira muraca eta une, tarata­ha­ya­re­hisera táimitu­pirucha eta tayehe leme váhineni ichape­nahini, ema piloto máimitu­pi­ru­cha­yarehi te jácani mavara­haquene mámiha­ya­repahi. \v 5-6 Ene tacahehi eta juca vijaca. Ánichi­cha­ri­chunéni tayehe eta viáquehe. Tasapi­ha­hisera táechaji­sihahi eta ichape­queneana. Tacutiquene eta yucu. Ánichi­cha­ri­chunéni eta táepanirava táijucha, tarata­ha­hisera táijucha eta ichapequene vámahi. Nácani achaneana te vahi náitucahini ticara­ta­ja­ca­chavana, amairijipa tamutu eta náitaresira. Tíñehi­carehi najarareca ena nácani camuriana achaneana taicha eta náechaji­ri­ru­vanahi. Ena nani téchaji­si­hanahi eta tamauri­queneana, éna mávahá­ruanahi ema Váinaraji, téchahi eta infierno. \v 7 Ena achaneana narataha namansucha eta cáyureana étapa eta quichareana étapa eta táiñehi­queneana sárareana tiávihana te apaquehe étapa te une. \v 8 Étasera eta jacare, nájina ticara­tacaina, táechaji­si­ha­yarehi eta tamauri­queneana. Tacutihi eta jumare te nájina tirata­haimahi típuchaina, tiámahivare eta tacapa­si­ra­va­cayare ena achaneana. \v 9-10 Eta jacare, étari­chuvare táuchusiha eta náechaji­ri­ruvana ena ticuna­cha­na­yarehi ema Tata Vicaiyaquene. Ticuna­cha­carehi eta juca. Váhisera ticuna­cha­ca­remahi te tiúchucahi eta jacare eta náumehaira ena nacuti­queneana achaneana naparae­pí­yanahi me Viya. Nupara­pe­naveana, tatupa­racahi vahi ecaeca­hihini ena ecuti­queneana tiámanahi eta macaquehera ema Viya. \v 11 Tacutiquene eta une, te tipachinahi eta tajutu­tu­ru­sirahi te apaquehe, vahi tíjahú­cha­vaimahi titsiriecava, táuchuca­pucaini tisuca­rea­mahini, tichevea­ma­pu­cahini. \v 12 Tacutiquene vahi tiúchucaimahi eta aceite tayehe eta tahi eta yana. Étaripa eta narasa, vahi tiúchucaimahi eta tahi siñáve­hi­na­pahini. Ene tacahehi eta une, vahi tajutu­tu­ru­cahini te apaquehe eta tipachina une tacacha­ne­pa­hi­pucaini eta ticheveama. Nuconse­jachahe: Ecuna­chachucha. Vahi ecume­hareca. \s1 Te yátupihi eta véchemaraivahi, tatuparacahi víchayarehi eta táuriqueneana \p \v 13 Te natiari­hi­napuca te etaracu nácani náechemahahi tamutu, tatupa­racahi náichayare eta táuriqueneana, yátupi­navare eta namansu­vayare. Étapa tímicae­che­ra­cha­yarehi eta náitusirahi. \v 14 Te etiari­hipuca eti ímija­chavahi échemahahi tamutu, tásiha ecapi­na­ru­re­ca­ri­chu­chasera te esamureana, evarahapa iápaju­pa­na­va­yarehi nayehe ena apamuriana eta ítupa­ji­jia­si­ravaya, vahi yátupi­nahini eta ítupa­ji­jia­si­ra­vai­nahini. \v 15 Eta juca échema­rai­va­vacahi, vahi étainahini tásiha­que­né­nahini me Viya. Tayehechucha te juca apaquehe tásiha­que­nechucha eta ne achaneana, máevaeque­neruhi ema Váinaraji. \v 16 Taicha ena ticapi­na­ru­ji­ri­ca­canahi téhaji­ri­ca­canapa. Vahi tácuti­ca­cahini eta napane­reruana. Náicharichucha eta tájipa­racana. \v 17 Nararihisera ena yátupi­quenehi eta náechemaraiva, tásiha­quenehi me Viya eta náitupa­ji­jia­si­ra­vanahi. Náimerecahi tativa tatupi­ruvahi eta napane­reruhi. Táuriva­hivare eta náitaresira. Ticatiu­ra­hia­na­hivare nayehe ena apamuriana. Tisama­ra­hia­navare. Tijapa­nu­ra­hia­navare. Eta náichirahi eta táuriqueneana, ticaji­ra­hianahi. Nájina nanere­jiruina. Tatupi­ruvahi eta náechaji­ri­si­ravana. \v 18 Nácani ticatiu­ra­hianahi, náetupi­ricahi eta náitaresira ena apamuriana. Jéhesare, tájina­sarepa náichira­vainahi. Nanaqui­paicahi eta táuriqueneana. \c 4 \s1 Ema Viya mavaraha vínajica eta tájiparacana \p \v 1 Puítiripa, ¿tájaha tacayema eta éhaji­ri­cácahi? Éti ecuti­cacahi ena apamuriana eta ejamu­ra­rai­vanahi. Éta, timauri­chahehi eta tájipa­racana, étiji­vaichucha íchavahi. \v 2 Éti ejamu­rachahi ecaima­haquene. Étasera emaitu­si­ravahi, evarahapa ecapaca ena ticaima­ha­que­neanahi. Éti ecapi­na­ru­recahi. Éta emaitu­si­ravahi, téhacacapa eta échaji­ri­si­ravana; tásiha, éhaca­cauchapa. Nuconse­ja­cha­heyare: Eyaseaca ema Viya eta ecamu­nu­que­neanahi. \v 3 Éti eyasea­ca­hinéni éma, váhisera máijara­ca­hehini, taicha vahi táetupi­ca­vahini eta eyase­sea­rapiana, étachucha eta tajamu­ra­cha­que­neanahi eta iáquehe. \p \v 4 ¡Tétavi­cavapa eta emaetu­pi­si­ravahi eti achaneana! ¡Éjeca­pavahi ichape mayehe ema Viya! Evarahapa éhica eta nayehe­re­pianahi ena achaneana masuapa­ji­rai­ra­hanahi. Tihapa­pi­cahepa eta tájipa­racana te juca apaquehe. Masapihapa epuru­yarehi ema Viya, ecatia­nacapa éma. \v 5 Éti ímija­chai­papuca táepiyevahi eta táechaji­ri­ruvahi eta Sagrada Escritura. Ani tacahehi: “Eta mávahá­si­ra­havihi ema Espíritu Santo, téñama­ha­viripa vahi vihapa­sa­mu­re­chaimahi tayehe eta tamauri­queneana”. \v 6 Étaripa eta máemuna­si­ra­havihi ema Viya, tétume­cha­havihi, mamava­rairahi víchahini eta tamauri­que­neanahi. Taicha ánivare tacahe eta Sagrada Escritura: “Ema Viya macatia­na­cavaca ena tisiña­va­vai­ricana. Máemuna­ca­va­ca­hisera máimica­ta­ca­va­ca­hivare ena mánsuana”. \p \v 7 Eta tacahe, esuapa yátupina ema Viya. Ecanaraya ema Váinaraji, te mavaraha mavayuacahe. Jéhesare, tijuni­ji­ca­hénapa éma. \v 8 Puiti, yátupina eta epauchirahi ema Viya. Tásiha, ema apanavare tipaucha­heyare. Ínajicapa puiti eta íchira eta tamauri­queneana. Émiti­si­cainapa eta ejamu­rachira eta tájipa­racana te esamureana. Taicha éhica­sareipa ema Viya. Vaipa ecupa­nerecha eta nayehe­repiana ena achaneana masuapa­ji­rai­rahana te juca apaquehe. \v 9 Puiti, éneuchava me Viya. Íyauchava táichavenehi eta éjeca­pi­ra­vanahi. Vaipa ecueca­rai­ricava, vaipa ecuri­samure eta íchira eta tamauri­queneana. Ácati­sa­mu­re­vasera táichavenehi eta tamutu eta tamauri­queneana íchaque­neanahi. \v 10 Ecaja­pa­nu­ra­vayare eta éneuchi­ra­vayare te mamirahu ema Viáquenu. Tásiha, tétavi­ca­vayare eta ejaca­pa­ca­re­vainapa mayehe ema Viya. \s1 Vahi picucaecahi ema pichamuri \p \v 11 Nupara­pe­naveana, vahi ecuechajica mayehe mácani echamurihi. Taicha mácani téchajicahi mayehe mácani machamuri, macaeca­hipuca, mavaraha máicuñaca mácani machamuri. Émaripa máepuru­ripahi eta mavanairipi ema Viya. Nuvaraha numetacahe: Te épuruhi éti eta mavanairipi ema Viya, eta tímicae­che­ra­chahehi eta emasua­pirahi éma. \v 12 Ema Viya, émahi ticava­nai­ripihi. Macarichu éma tatupa­racahi téchayarehi te tiúrihipuca eta náichaqueneana ena achaneana. Téchaya­re­hivare eta máicuña­si­ra­vacahi ena téjeca­pa­vanahi. Vahi étina tatupa­ra­ca­hehini ícuña­cahini ena echamuriana. \s1 Vahi vítina vecha eta vítaresira \p \v 13 Esama­nuchaha. Vahi táuricahini ácahehini: “Puiti juca sácheana, achichupuca, nuyanaya te apana avasare. Níjara­recaya eta nucaye­he­queneana. Tiámainucava nuchava te apana año. Ichapeyare eta nugana­re­ruyare”. \v 14 Éti, vahi échahini tájahapuca eta íchava­que­névaya achichu. Taicha vahi evacha­reruina eta ítaresira. Tacutichucha eta iyaru. Ánipirichu eta tacaecheraira. Tásiha, témitia­ca­ri­pavare. \v 15 Iúrihainehi ácahehini: “Ema Viya téchahavihi eta vítaresira. Te mavaraha éma, vítaucha­yarehi eta juca vipane­reruhi” ácahehini. \v 16 Étisera, tétavi­cavapa eta ecasi­ña­va­vai­sirahi eta échaji­sirana. Ticuti­rinehi étinahini échina­vahini eta ítare­sirana. Vahi táurihini eta ecasi­ña­va­vai­sirahi. \v 17 Némechahe eta juca yátupi­quenehi: Mácani máimatihi eta macatu­pa­ra­hairahi máichaya eta táuriqueneana, tásiha te vahi máitauchahini máichahini, ticape­ca­tu­raipahi te mamirahu ema Viya. \c 5 \s1 Eta náichavaquenévaya ena rícoana \p \v 1 Tiuri puiti, nuvaraha numetacahe eta náichara­ra­cavaya ena rícoqueneana. Éna, ichape eta nacata­ji­vai­rayare. Náurihaipa náiyaha­sa­mu­re­ri­pahini taicha eta nacata­ji­vairaya. \v 2 Taicha títavainapa eta náimaha­queneana. Étaripa eta nacamui­ri­hairana eta táurina­queneana, tanica­ca­me­cainapa eta cachusiri. \v 3 Tájinapa táichaque­nemahi eta naplataneana étapa eta nayehe oro. Ichape eta nacata­ji­vairaya, taicha eta náeñamirahi, tájina náimica­ta­ra­pí­nahini. Étainapa tímicu­ña­ca­va­cayare te jena yucu te táitecapapa eta jena sácheyare. \v 4 Nararihi ena nani rícoqueneana, ichape eta navayua­si­ra­vacahi eta navacha­chirahi ena ticaema­ta­nea­canahi eta nayehe. Tatiari­hi­ya­resera eta sácheyare táiteca­pau­chayare eta náicuñayare, taicha ema Viya máimara­racahi tamutu, masama­hivare eta nayase­se­re­pianahi ena páureanasami músuana. \v 5 Ena rícoana puiti te juca apaquehe, tétavi­cavahi eta náurita­re­sirahi. Tamutuhi nanica eta táurini­si­queneana, tisatu­he­he­re­canahi. Tésina­na­ca­vanahi nacuti eta cuchi te náesinacha. Éna, tíjahú­cha­vayare eta náepeni­rayare, nacutiyare eta táijahú­chirava nacapaca eta cuchi náesinaruhi. \v 6 Tacutiquene náimica­viurehi náimica­pa­cavare ena matapi­ra­va­reanahi, náimipanapa eta namaitu­sirahi tiácapau­chavana nacatiu­cha­vahini. \s1 Vicamichayare tamutu, taicha táetumechahavi eta vicuchapirahi eta machavirayare ema Viáquenu \p \v 7 Étisera, nupara­pea­naveana, ecami­chayare tamutu, táichavenehi eta ecucha­pirahi eta machavi­rayare ema Viáquenu. Ecutiyare mácani achane ticaema­ta­nerahi. Macamichahi tamutu eta macata­ji­vairana. Tiámainucava te tiúchucuhapa eta máevaru, mapaenu­mavapa majacapa eta macucha­pa­quenehi máevaraqui. \v 8 Ene ecaheyare éti, yátupina ecamicha tamutu, váhivare ecuina­jicava eta juca éhiruhi. Ecucha­pa­vachucha, taicha tiánehipa eta máitesi­rayare ema Viáquenu. \p \v 9 Nupara­pe­naveana, vahi ecuquicha eta tájipa­racana nayehe ena echamuriana. Váhivare ecuemeteaca éna, apaesa tacuija eta táimica­tsi­riacahe te ecaya­se­se­rehipa te mamirahu ema Viya. Écharichuhi éti eta tánehirapa eta máuchuji­si­rayare ema Juez, ecaya­se­se­re­hinapa. \p \v 10 Nupara­pe­na­ve­chichana, nuvaraha ácutini ena profetanaini eta nacami­chirahi tamutu eta nacata­ji­vairahi, táichavenehi eta nacame­ta­rai­ruirahi te máijare ema Viáquenu. \v 11 Némechahe: Ichape eta nacuna­cha­ca­revahi eta viyehe nácani ticami­chanahi eta nátaji­vanahi. Écharichuhi eta macami­chirahi ema víyarahaini Job. Échahivare eta táuriquenehi máijara­casihi me Viáquenu. Taicha tétavi­cavahi eta majapa­nu­raivahi ema Viáquenu. \p \v 12 Tacutiquene nutupa­ra­cahecha éti nupara­pe­naveana: Te ecaya­se­se­re­hipuca, vahi ecuquicha eta juramento te máijare ema Viya, ema tépiyacahi eta anuma étapa eta juca apaquehe. Váhiquene ecuquicha eta juramento. Átupi­ru­vachucha te ítaucha­ya­repuca, “Nítauchayare” ácahepa. Téhesera váhipuca, étupi­ru­vayare “Vahi nítauchaimahi” ácahepa. Apaesa tacuija taviuchahe mayehe ema Viya. \s1 Tatuparaca eyujarauchacacayare \p \v 13 Te etiari­hi­napuca éti ecata­jivahi, tatupa­racahi éneucha­vayare me Viya. Te etiari­hi­napuca eti iúrisa­mu­reanahi, tatupa­racahi ejira eta alabanza. \v 14 Téhevare etiari­hi­napuca eti ecaju­manahi, ímichu­hayare ena víyacarana vichamuriana apaesa nayaji­sicahe eta aceite, te máijare ema Viáquenu. Tásiha, tiyuja­rau­cha­hea­nayare. \v 15 Jéhesare, tisama­ca­re­yarehi eta nayasea­sirana, táichavenehi eta nacasi­ñairava me Viya. Tásiha, ema Viáquenu macana­ra­ca­yarehi eti ecaju­ma­quenehi. Te étapuca tiviuchahehi eta epeca­turana, macaepa­ha­yareva ema Viya eta epeca­turana. \v 16 Eta tacahe, te tatiari­hipuca eta éjeca­pi­ra­vanahi mayehe ema echamuri, eyasea­cayare maperdo­nachahe. Tásiha, eyaseu­cha­ca­cayare te eyujaraca eta enara­siraina. Taicha tétavi­cavahi eta tasama­ca­revahi eta nayuja­racasa ena matapi­ra­vareana. \v 17 Émaripa ema vicuti­quenéni achane víyarahaini profetaini Elías, te tiyuja­racapa éma, tiyase­se­recapa vahi tacuquiva. Tisama­carehi éma. Vaipa taquivahini. Mápana año, saisi caje eta tamaji­nairahi tiquiva. \v 18 Tásiha, tiápecha­va­varepa tiyuja­racahi. Tiyase­se­recapa táemiri­cahini eta tiquiva. Tiquiva­varepa. Tacahe, tiúrinainehi eta evaraquiana te apaquehe. \p \v 19-20 Nupara­pe­na­ve­chichana, te natiari­hi­napuca nácani vichamuriana téjeca­pa­vanahi tayehe eta yátupi­queneana, eti ecatu­paraha iúricha­va­ca­yarehi éna, econse­ja­cha­va­cayare apaesa nachava éna, náinaji­cahini eta náejeca­pi­ravana. Tétavi­cavahi eta táurivahi eta íturu­siraina eta nachavira, taicha táemesiava eta ecuchu­cui­ra­va­cayare tayehe eta náicuña­ya­rehini, taicha eta táemesiavahi eta táepahairapa eta camuri­quenehi eta napeca­turana. \p Tamu­ tupa.