\id HEB - Ignaciano NT -Bolivia 1980 (DBL -2013) \h Hebreos \toc1 Eta apanavare carta nayehe ena israelítana téhicanahi ema Jesús ticaijare Hebreos \toc2 Hebreos \toc3 He \mt2 Eta apanavare carta nayehe ena israelítana téhicanahi ema Jesús, ticaijare \mt1 HEBREOS \c 1 \s1 Ema Jesús títametacahavi eta máechajiriruvana ema Tata Vicaiyaquene \p \v 1 Acane eta náitare­sirahi ena viáchuca­na­veanaini, natiarihihi ena camuri­queneana santo profetana mavana­ranahi ema Viya. Éna, náitame­tacahi ena achaneana eta máechaji­ri­ruvana mapane­re­ruanahi. Ichape­mu­rivare eta náimere­sirahi eta máitupa­ji­jia­si­ra­vanahi ema Viya. Apana­pa­ne­né­jivare eta náimitu­resira eta máechaji­ri­ruvana. \v 2-3 Puítisera viti vítare­ruanahi puiti juca áñoana, ema Viya mavanecahi ema Machicha eta viyehe, títame­ta­ca­haviya eta táequene­reruana mapane­reruana. Ema maca Jesucristo, Víyahivare éma, taicha machichahi ema Viya. Acane émahi tépiyacahi eta apaquehe, eta anuma, étapa eta vímaha­que­neanahi puiti, máitauchirahi tamutu eta mapane­reruana ema Maiya. Émari­chuvare ticatu­pa­rahahi me Maiya eta émairahi téchahi tamutu. Puíticha émahi téchahi tamutu, máetaviuchahi eta máitupa­ji­jia­si­ravahi. Ema Cristo ticayehehi eta majaraivahi máijararuhi ema Maiya. Eta máucupai­sirahi eta viyehe, tímima­ti­cha­havipa eta máurivahi ema Maiya. Tásiha, te tamutupa eta macaepa­hairahi eta vipeca­turana vimutu viti achaneana, tichavapa te anuma. Ánaqui ema Maiya macaejacapa te mayehe trono te mavaure. \s1 Ema Cristo, éma ticapicahupanahi nayehe ena ángeleana \p \v 4 Tacahe, ema Cristo, éma ticapi­ca­hu­panahi nayehe namutu ena ángeleana, taicha ema Maiya máijaracahi eta ichapequene mávacurehi ticapi­cahuhi. \v 5 Taicha eta máechaji­ri­ruvahi ema Viya mayehe ema Cristo, ani macahehi: “Píti yátupi­que­névihi nuchicha. Puiti nucaeja­cavihi te piávacure” macahepa. Tacahe, ena ángeleana, tájina vahi máichahini: “Píti nuchichavi”. Váhivare máichahini: “Núti picaiya­quenehi”. Ema Viya máechaji­sihahi ema Cristo, ani macahehi: “Ema maca, ema yátupi­quenehi nuchicha, taicha nútique­ne­nu­hivare máiyanu” macahepa. \v 6 Tacahe, te macucu­paicapa ema macari­chuquene Machicha te juca apaquehe, macava­nai­ripipa eta natsiusi­rayare nacuna­chi­rayare namutu ena ángeleana. \v 7 Énasera ena ángeleana, táechaji­sihahi eta Sagrada Escritura, ani tacahehi: “Ena ángeleana vanairu­ca­nachucha éna. Nacutihi eta técaticava eta najuri­cativa te ticava­nahiana. Nacuti­hivare eta yucu eta nasipa­si­rayare jácani tamaepe­ra­ji­queneana” tacahepa eta Sagrada Escritura. \v 8 Ánisera tacahehi eta táechaji­si­hairahi ema Cristo: “Píti yátupi­que­nevihi Viya. Máitava­ca­ca­yarehi eta aquenu­ca­vi­rayare. Tétavicava eta tatupi­ru­vai­ra­yarehi eta pivanairipi. \v 9 Píjara­ca­yarehi eta táurivayare eta náitaresira ena achaneana tiúriana tisuapa­vianaya. Énerichu píjara­cayare eta náicuñayare ena achaneana váinarajiana masuapa­ji­rai­ra­hanahi eta piyehe. Eta tacahe, ema Tata Vicaiyaquene, ema Ticachi­chavihi, tíjara­cavihi tamutu eta picapi­ca­hui­rayare nayehe ena pichamuriana téhica­vianahi. Tétavi­cavahi eta náurisa­mureva pícha”. \v 10 Ánivare tacahehi: “Píti yátupi­que­névihi Viáquenu. Píti pítucahi eta táimahiyare eta táepani­ravahi eta apaquehe étapa eta anuma, pépiya­ruanahi te pivahuana. \v 11-12 Tayanapane títava­yarehi tamutu eta juca vímaha­que­neanahi, ichasi­paipahi tacutipaipa eta táichasi­vapaipa eta vimuiriha. Pítisera pinasi­yarehi. Te pímahapa táuricapa eta pítsiva­chiraya tamutu, máejera­re­yarehi pícha. Picaña­pu­pu­ji­cainapa tamutu. Taicha píti, máitava­ca­ca­vi­yarehi eta pítare­sirahi” tacahepa. \v 13 Jararihi eta apana máechaji­ri­ruvahi ema Viya, ani macahehi mayehe ema Cristo: “Yare, péjaca te nuvaure, eta picucha­pi­hayare eta nucaepu­yu­siraya te pimirahu ena ticatia­na­ca­vianahi” macahepa. Énasera ena ángeleana, tájina vahi máichahini: “Péjaca ani te nuvaure”. \v 14 Taicha ena ángeleana, mavana­ranahi ema Viya. Éna, espíri­tuanahi. Vahi énaji­vai­nahini nacapi­ca­huhini. Eta natupa­rahahi éna, tijanea­ca­ha­vianaya víti macuchu­cu­rea­nayare ema Jesús. \c 2 \s1 Tacamunuhi eta vipamisirava tayehe eta véhisirahi ema Jesús \p \v 1 Eta tacahe, titupa­racahe yátupina eta ecara­va­huiraya eta ímitu­ca­si­que­neanahi, machu émitisica, machu étaina taviuchahe vahi iúchucu­hahini. \v 2 Eta acane, ena ángeleana, éna tímitu­canahi ema víyarahaini Moisés eta vanairipiana. Tétavi­cavahi eta tasuapa­ca­revahi. Ticaicu­ña­va­neanahi ena téjeca­pa­vanahi, timasua­panahi eta nasama­quenehi. \v 3 Puiti numetacahe: Tisuapa­ca­re­panahi eta véhiruhi. Tájina vahi ticaiti­ca­hémahi eta ícuñayare te váhipuca ecuca­ma­pu­ravahi eta iúchucui­rayare. Taicha émarichuhi ema Viáquenu tínapucahi máichuha­vacahi ena achaneana eta náuchucui­rayare. Tacahe, ena tisamanahi éma, tíchuha­ha­vianapa víti. \v 4 Éneri­chuvare, ema Viya máimere­capahi eta tiárami­careana, máicutia­ranahi eta émairahi vanairuca, mavarairahi tisuapa­ca­re­yarehi eta nameta­rapiana. Éneri­chuvare puiti ema Espíritu Santo, éma tíjara­ca­havihi eta vítuca­que­ne­pa­chuyare apaesa vítaucha­yarehi eta vémata­ne­re­pi­pachuhi víjarahi máicha. \s1 Ema Jesucristo, achanehi eta máimahi eta máitesirahi te vitaracu \p \v 5 Ema Viya, váhivare énainahini matupa­ra­ca­va­cahini ena ángeleana eta énairayare téchanaya eta arairuyare avasare eta vicucha­pa­quenehi, étaripa eta véchaji­si­ha­que­ne­yarehi. \v 6 Eta Sagrada Escritura, ani tacahehi eta táechaji­riruva: “Piti Tata Viáquenu, tétavi­cavahi eta pijapa­nui­ra­havihi viti achanea­nasami. Víti, váhinéni táunahini eta vítare­sirahi. Váhivare véñama­ca­rehini. Pítisera péñamavahi eta viyehe, váhivare pémiti­si­ca­ha­vihini viti pépiya­ruanahi. \v 7 Te pépiyacapa ema viáchucaini Adán, vahi mácuti­na­si­va­cahini ena ángeleana. Ena, nacachu­ricahi éma eta náitupa­ji­jia­si­ravana. Váhisera tánasimahi eta nacachu­ria­sirahi. Taicha pijapa­nu­havihi viti mámarie­que­nehana ema Adán. Píjara­ca­havihi eta viávacurehi tajara­hi­que­ne­hivare, tétavi­ca­va­hivare eta vicapi­ca­huirahi. Aquenu­ca­havihi pícha. Véchahi tamutu eta pépiya­ruanahi. \v 8 Visuapa­carehi viti tamutu eta pitupa­ra­si­ra­havihi” tacahepa eta Sagrada Escritura. \p Tacahe, téchaji­si­ha­havihi eta Sagrada Escritura eta véchirahi tamutu eta máepiya­ruanahi ema Viya, tájina ticaeje­raimahi, maicha ema Viya. Vuíchahasera vímahahini vicaya­mu­ri­cahini tamutu táichave­né­nahini eta visuapa­ca­revahi. \v 9 Marari­hisera ema Jesús. Tiúcupaicahi ánipihi te juca apaquehe, nacachu­ria­caripa ena ángeleana eta náitupa­ji­jia­si­ravana. Eta máemuna­si­ra­havihi vimutu viti achaneana, ema Viya máimica­pa­ca­ri­cha­havare te crusu vítivenehi. Téhesera te táequenepa, macaejacapa ema Jesús tayehe eta tajara­hiquene mávacurehi tacapi­ca­huquene, táitsivahi eta macata­ji­vairahi eta máepenirahi. \p \v 10 Ema Viya émarichuhi téchahi tamutu. Ema, tétavi­cavahi eta máechema­raivahi eta manere­ji­sirahi ema Machicha eta macuchu­cui­ra­ha­vi­yarehi, tiámaha­vi­yarehi eta te mávasa, viti machicha­na­yarehi. Émaripa ema Jesús, eta macami­chirahi tamutu eta mátajivana, títauchavahi tamutu eta matupa­rahahi. \v 11 Eta máepachi­na­chi­raripa eta viáchanevana, visiapa­mu­rihaipa ena machicha­na­veanahi ema Viya, vicutiripa ema Jesús eta machichairahi ema Maiya. Eta tacahe, ema Jesucristo, ichape eta máurisa­mu­revahi eta viyehe eta majaca­pi­ra­havihi mapara­pe­ha­viyare. \v 12 Eta te Sagrada Escritura, ani tacahehi eta máechaji­ri­ruvahi ema Cristo: “Nuvapinava eta néchaji­si­hai­ra­viyare, Tata, nayehe ena nupara­pe­naveana. Nuvaraha nujirau­cha­vi­yareva, nacacha­ne­nu­hivare éna”. \v 13 Ánivare tacahehi: “Tétavicava eta nucasi­ña­vairahi mayehe ema Tata Nucaiyaquene”. Eta apana, ánivare tacahehi: “Ani návihahi núti, énapa ena pichicha­na­veanahi, ena pinere­ji­ruanahi píjara­ru­nuanahi piti Tata” macahepa. \p \v 14 Viti achaneana, étana­richuhi eta vicaechera étapa eta vítine. Ene macahehi ema Jesucristo, macaechehi, macaiti­ne­hivare étarichuhi tacutihi eta vítine víti. Eta tacahe, eta máepeni­na­havihi, macapa­que­chi­ha­yarehi ema Váinaraji, émarichuhi muraca­que­nénihi eta máitupa­ji­jia­si­ravahi eta macapa­re­re­sirahi. \v 15 Viti achaneana, ichape­que­nénihi eta vipisirahi eta vépeni­ra­yarehi, taicha vipicahi eta vícuñayare. Eta vipisirahi tahapa­pi­ricahi eta vítaresira. Émasera ema Jesucristo macaepa­haripa eta vícuña­ya­rehini, vaipa tápica­ca­rehini eta viyehe. \v 16 Éma, eta máitesirahi, vahi étainahini táimite­cahini eta máimica­ta­si­ra­va­ca­yarehi ena ángeleana. Yátupi­hisera viti achaneana, víti máimica­ta­rua­na­yarehi, taicha eta vicasi­ña­vairahi eta mayehe, vicutirahi ema víyarahaini Abraham eta macasi­ña­vairahi me Viya. \v 17 Eta tacahe, eta máucupai­sirahi ema Viáquenu, tatupa­racahi macaque­he­yarehi eta viáquehe eta máitare­sirahi, ticuti­ha­vi­yarehi viti mapara­pe­naveana te tamutu eta vítare­sirahi, yátupi­yarehi eta máetaviu­chiraya eta majapa­nui­ra­haviya, máetaviu­cha­yareva eta macasi­ña­ca­revaya eta viyehe. Taicha macarichuhi ema tiyaseu­cha­ha­vi­pa­racahi te mamirahu ema Viya Macaiyaquene, macaepa­hái­na­ha­vi­yarehi eta viviure­vanahi táichavenehi eta vipeca­turana viti achaneana. \v 18 Ema Jesús, ichape eta macata­ji­vairahi, macaitsa­ma­ra­ji­quenehi ema Váinaraji. Macami­cha­hisera tamutu, vahi máisapa­vahini. Tásiha puiti, éma marataha tímica­ta­ca­ha­viyare víti eta vicami­chi­rayare eta viátajivana táichavenehi eta macaitsa­ma­ra­ji­ra­havihi ema Váinaraji. \c 3 \s1 Ema Cristo tiápajucavahi eta macunachacarevapanahi mayehe ema víyarahaini Moisés \p \v 1 Nuvaraha numeta­caheya eta apana, eti nupara­pe­naveana máepachia­ruanahi ema Viya, máichuha­que­nea­na­hivare eta esiapiraya eta mávasa. Nuvaraha epanerecha apaesa ácaicutiara eta táetaviu­chirahi eta máitupa­ji­jia­si­ravahi ema Jesús. Éma, yátupihi mavaneruhi ema Viya eta máimitu­si­ra­ha­vi­yarehi eta juca véhiruhi. Macarichuhi ema tiyaseu­cha­ha­vi­pa­racahi te mamirahu ema Viya. \v 2-6 Ema Jesús, tétavi­cavahi eta máitauchirahi tamutu eta mavanahiana matupa­ra­ca­si­vanahi me Viya. Éneri­chuvare ema víyarahaini Moisés, títaura­hivare eta mavanahi eta maconse­ja­raivahi, máimitu­si­ra­hivare ena achaneana tamutu eta mavanai­ripiana ema Viya. Éneri­chuvare máechaji­sihahi tatiari­hiyare eta apana mapane­reruana ema Viya vuíchahasera máimere­cahini ema Viya. Émasera ema Jesucristo, ema tiápaju­ca­va­panahi eta macuna­cha­careva, macachu­ricahi ema víyarahaini Moisés. Ticuna­cha­ca­re­panahi taicha machichahi ema Viya, ticatu­pa­ra­ha­hivare téchahavihi vimutu viti machanerana ema Viya. Émasera ema Moisés vanairu­caichucha. Ema Moisés máichuha­vacahi ena achaneana. Émasera ema Jesucristo, émahi tépachi­nachahi eta viáchanevana viti machanerana, tiheta­mu­ri­cha­ha­vivare. Víti yátupihi machane­ra­havihi, te vímiyanava eta juca véhisirahi éma, vicasi­ña­vavare eta mayehe, viúrisa­mu­revare eta vicucha­pirahi eta viúchucuiraya te jena sácheyare. \s1 Ema Viya tícuchahavihi eta vinarasihayare viti machaneranahi \p \v 7 Eta tacahe, nuvaraha ejaneacava. Ema Espíritu Santo, ani macahehi eta máechaji­ri­ruvahi tayehe eta Sagrada Escritura: “Puiti jena sache, esamayare esuapayare éti eta numeta­rapiana núti. \v 8 Tacuija eta tamura­cavaina eta esamureana. Vahi ecucuti ena achaneana mámaque­neanahi ema Moisés te mávapahi apaquehe. Ichape eta namasua­pa­ji­raivahi eta nuyehe, náetaviu­chirahi eta nacaitsa­ma­ra­ji­ranuhi núti. \v 9 Tétavi­ca­va­hisera eta nucami­chi­ra­vacahi eta namasua­pa­ji­raivahi. Cuarenta áñori­pa­hinéni eta nímechi­ra­vacahi eta tiárami­careana níchaque­neanahi, váhisera nasuapa­nuhini. \v 10 Eta tacahe, te táequenepa, nusemapa nayehe ena nani achaneana. Taicha éna, táetaviuchahi eta táejeca­pi­ravahi eta nasamureana. Vahi návara­hahini náimatihini eta táurinaquene achene, nuvara­ha­quenehi nímechavaca. \v 11 Núti nétupi­ri­ca­ripahi eta náicuchihi nanara­si­ha­ya­rehini eta nuyehe. Tétavi­ca­va­hisera eta náimiyu­se­ma­si­ranuhi. Tásiha, nucahepa núti: Ena nánitátaji váhiquene nasiapaimahi tinara­ca­naimahi eta nuyehe” macahepa ema Espíritu Santo. \p \v 12 Eta tacahe, nupara­pe­naveana, nuvaraha ejanea­ca­vayare yátupina. Machu éhica eta napanereru ena masuapa­ji­rai­rahana, machu emutse­rahava ímina­jicava eta éhisirahi ema yátupi­quenehi Viya Vicaiyaquene. \v 13 Étume­cha­ca­ca­ya­resera nayehe ena apamuriana echamuriana támutuhi sácheana puiti juca vicaiju­heyare, apaesa nacuija navayuaca ena tivayua­rahiana tayehe eta pecatu, machu étaina táemuracacha eta esamureana. \v 14 Taicha viti machamu­ri­ha­vianahi ema Cristo. Vijaca­pai­na­sarepa eta vícuchihi mayehe éma, te vímiya­navahi eta vicasi­ñairava mayehe, vétume­chi­ra­va­hivare eta véhisirahi. \v 15 Eta tacahe, nápecha­vavare némechahe eta máechaji­riruva ema Espíritu Santo: “Puiti jena sache, esamayare esuapayare éti eta numeta­rapiana núti. Tacuija eta tamura­cavaina eta esamureana. Vahi ecucuti ena achaneana mámaque­neanahi ema Moisés te mávapahi apaquehe. Ichape eta namasua­pa­ji­raivahi eta nuyehe, náetaviu­chirahi eta nacaitsa­ma­ra­ji­ranuhi núti” macahepa. \p \v 16 Puiti nuvaraha epane­rechaya eta juca. Némechaheya ema víyarahaini Moisés eta macuchu­si­ra­vacahi ena viáchuca­na­veanaini tayehe eta avasare Egipto. Tétavi­ca­va­yaréni eta náurica­careva. Tamapu­ru­jisera eta nasamirahi eta mahu ema Viya, máijara­sirahi eta mavanai­ripiana. Náimiyu­se­ma­capaipa éma eta namasua­pirahi. \v 17 Tamapu­ru­jivare eta cuarenta áñohi eta macami­chi­ra­vacahi ema Viya. Taicha tavayuacahi eta napeca­turana éna, étapa tiviuchahi eta náepena­ra­sirahi te mávapahi apaquehe. \v 18 Eta namava­rai­ra­vacahi nasuapahini, éma manacapa eta mayehe juramento eta namaitu­ji­si­ra­vayare tisiapana nanara­cahini eta mayehe. \v 19 ¡Ácaicutiara éti! Táichavenehi eta namasua­pa­ji­raivahi, puiti vímahaipahi eta namaitu­ji­si­ravahi tisiapana tayehe eta mávasa ema Viya. \c 4 \p \v 1 Tacahe puiti, vicasi­ña­vayare me Viya apaesa vítujicava vinaraca mayehe. Ticamu­nu­ca­re­hisera eta ejanea­si­ra­vayare muraca machu émepu­ru­recava éti, tijuricati vahi ecuitu­jicava esiapa. \v 2 Taicha víti vicame­ta­ca­si­hivare eta viúchucui­rayare tacutihi eta nacame­ta­ca­sirahi éna. Tamapu­ru­ji­hisera eta nacame­ta­ca­sirahi eta náuchucui­ra­ya­rehíni, váhique­nesera nasuapahini. \v 3 Yátupisera jararihi eta vinara­si­ha­yarehi, taicha ánipa macahe ema Viya: “Núti nétupi­ri­ca­ripahi eta náicuchihi nanara­si­ha­ya­rehini eta nuyehe. Tétavi­ca­va­hisera eta náimiyu­se­ma­si­ranuhi. Tásiha, nucahepa núti: Ena nánitátaji váhiquene nasiapaimahi tinara­ca­naimahi eta nuyehe” macahepa ema Viya. Vítisera viti visuapa­ji­rahiana, vítuji­ca­vayare visiapa tayehe eta juca vinara­si­hayare eta mayehe ema Viya. \p Émarichuhi ema Viya máetupi­ri­ca­ripahi eta vinara­sihaya, taicha tinaracapa éma, te táequenepa eta máitauchirahi macaema­ta­nea­sirahi tamutu eta juca apaquehe. \v 4 Taicha eta Sagrada Escritura, ánipa tacahe: “Saisi sache eta macaema­ta­nerahi ema Viya. Téhesera te siétequenepa sache, tinaracapa éma, taicha máitaucha­ripahi tamutu” tacahepa. \v 5 Tásiha, nápecha­vavare némechahe eta juca máechaji­ri­ruvana ema Viya: “Váhiquene nasiapaimahi tinara­ca­naimahi eta nuyehe” macahepa. \v 6 Tacahe puiti, mávacui­chahahi eta nanara­si­ha­ya­rehini ena tínapu­canahi tisamanahi eta náuchucui­rayare, táichavenehi eta namasua­pa­ji­raivahi. Étaina­pasera viávihayare viti véquene­reruana visuapa­ji­ra­hia­nayare. \v 7 Ánaquia­pa­ripahi eta táetavi­si­ravahi eta áñoanahi te táequenepa eta namasua­pirahi ena nani, máichapa ema Viya eta te Salmo, ánipa macahe: “Puiti jena sache, esamayare esuapayare éti eta numetarapi núti. Tacuija eta tamura­cavaina eta esamureana”. Eta macaheirahi eta juca, ema Viya máimicu­tia­rachahi eta apana sache ticama­pu­ra­va­carehi eta visiapi­rayare eta te vinara­si­hayare eta mayehe. \v 8 Yátupihi ema víyarahaini Josué macaite­ca­pa­vacahi ena nani achaneana tayehe eta apaquehe natupa­rahahi. Váhisera étainahini eta nanara­si­hayare mavara­ha­quenehi ema Viya. Eta tacahe, eta máechaji­sihapa eta apana sácheyare visiapiraya víti. \v 9 Tacahe, jarari­hichaha eta juca tacapi­ca­hu­quenehi vinara­si­hayare, táicuchihi eta viáchaneva viyehe viti machane­ranahi ema Viya. \v 10 Eta visiapi­rayare vinaracaya eta mayehe ema Viya, yátupi máitava­ca­cayare eta vinara­siraya, vaipa vicaema­ta­némahi. Vicutiyare ema Viya eta manara­sirahi tayehe eta máemata­neanahi. \v 11 Eta tacahe, tavarahahi vétume­cha­va­yarehi tayehe eta visuapiraina éma, apaesa vítujicava visiapa tayehe eta vinara­sihaya. Machu vémepu­rureca eta vícuchihi, machu vácuti ena masuapa­ji­rai­ra­hanahi. \p \v 12 Taicha eta máechaji­riruva ema Viya, tétavi­cavahi eta táitupa­ji­jia­si­ravahi máicha, tamutuhi tarataha. Tacachu­ricahi eta tacasiriva eta espada. Tacapa­ya­ca­yarehi te amahe tayehe eta viáchanevana viti achaneana. Tímechahavi eta tamaurivahi eta visamureana. Tasiapavare eta vipane­reruana. Tímitu­ca­ha­vivare eta vétupi­ri­si­eca eta vítare­sirana. \v 13 Ema Viya máimara­racahi tamutu. Tájina vahi virata­haimahi viyumuruca eta víchaque­neanahi. Tamutu­yarehi tiúchujica te mamirahu éma vépuyu­mi­rau­re­yarehi te máichuha­havipa eta vimetau­re­si­ra­vayare mayehe. \s1 Ema Jesús macarichu éma tiyaseurahi eta viyehe \p \v 14 Ema Jesús, yátupi­quenehi Machicha ema Viya. Macari­chu­hivare ema tiyaseurahi eta viyehe taicha mávaháruhi puiti ema Maiya mávihahi te machacaya. Eta tacahe, vicara­ta­ca­va­yarehi muraca tayehe eta véhiruhi. \v 15 Éma, yátupihi tiyaseu­ra­hi­quenehi eta viyehe, taicha tímatihavi eta vimatu­mevahi. Tijapa­nu­ha­visera, taicha éma éneri­chuvare ticata­jivahi tamutuhi macaitsa­maraji ema Váinaraji, tacuti eta macaitsa­ma­ra­ji­ra­havihi víti. Váhisera macape­ca­tu­rahini ema Jesús. \v 16 Eta tacahe, vicasi­ña­va­yarehi te viyuja­ra­sirana, vémeña­hai­ravahi me Viya témuna­ra­hiquene. Taicha tétavi­cavahi eta majapa­nuraiva táichavenehi eta máemuna­si­ra­havihi. Éma, yátupihi eta máimica­ta­si­rahavi tayehe tamutu eta vicamu­nui­ravana. \c 5 \p \v 1 Nuvaraha epane­rechaya nayehe ena nácani catupa­ra­ha­nayare tiyuja­ra­ca­rahiana viyehe viti israelítana. Éna, nerejianahi te nataracu ena achaneana. Natupa­ra­ca­si­vaichuhi éna ticaite­ca­pa­na­yarehi me Viya eta námavahuana ena achaneana, étapa eta nanaqui­ruvana táichavenehi eta napeca­turana, nayaseu­chi­ra­yarehi ena achaneana mayehe ema Viya. \v 2 Éna, tijapa­nu­ra­hia­na­yarehi nayehe ena máiturereana énapa ena téjeca­pavana, taicha énari­chuvare ticata­ji­vanahi tayehe eta naeche máteji. \v 3 Étaripa eta nacata­ji­vairana, ticamu­nu­vanahi éna apana ticama­va­huanahi mayehe ema Viya táichavenehi eta napeca­turana. \p \v 4 Tacahe, mácani ticatu­pa­ra­hayare tiyaseu­ra­hi­yarehi, vahi émaji­ri­ru­vaimahi máichuha­ca­si­va­richuhi. Émahi ema Viya tíjaracahi eta matupa­rahahi mapica­hu­yarehi, tacutihi eta máijara­sirahi ema víyarahaini Aarón eta matupa­rahahi macapi­ca­hui­ra­hivare. \v 5 Ene macahehi ema Cristo. Vahi émaji­ri­ru­vai­nahini eta macatu­pa­ra­hairahi tiyaseu­ra­hi­yarehi eta viyehe. Émarichuhi ema Viya tíjaracahi eta matupa­rahahi mapica­hu­yarehi, taicha ani macahehi ema Viya: “Píti yátupi­que­névihi nuchicha. Puiti nucaeja­cavihi te piávacure” macahepa. \v 6 Eta apana máechaji­riruva, ánivare tacahe: “Nunere­ji­cavihi píti piyaseu­ra­hiyare. Nutupa­ra­cavihi péchajiu­ra­hiyare nayehe ena achaneana. Máitava­ca­cayare eta juca pituparaha, picutiyare ema nuvanaraini Melquisedec” macahepa ema Viya. \v 7 Tacahe, ema Cristo, te matiari­hichaha ani te juca apaquehe, tiyaseu­chavahi te mayuja­ra­sirana eta me Maiya. Muraca eta máumitirahi, máiyahai­ra­hivare. Tiyaseu­chavahi vahi máemiti­si­cahini ema Maiya eta macaeche­pu­si­ra­yarehi te máecari te táequenepa eta máepenirahi te crusu. Jéhesare, tisama­carehi te mayuja­ra­sirana, táichavenehi eta mavarairahi máitaucha tamutu eta mapane­reruana ema Maiya. \v 8 Taicha ema Cristo, machichahi yátupiquene ema Viya. Váhisera máeñama­vahini. Váhivare majuni­ji­cahini eta macata­ji­vai­ranahi. Macamichahi tamutu, macara­va­huirahi eta masuapa­ji­raivahi. \v 9 Eta tamutuirapa eta máepenirahi, téchepu­ca­varepa, tásiha maratahapa eta macuchu­cu­hai­ra­ha­viyare vimuti viti visuapanahi éma. Máitava­ca­ca­yarehi eta vítare­siraya máicha. \v 10 Eta tacahe, ema Viya manacahi eta mávacure téchajiurahi eta viyehe macutihi ema víyarahaini Melquisedec. \s1 Ecunevahi machu ánasi ácuti ena amuyana \p \v 11 Ichape­mu­riyare eta táechaji­si­ha­quenehi eta juca numeta­ruhehi. Ticaje­ra­hisera nítame­ta­ca­hehini taicha tétavi­cavahi eta tamura­cavahi eta echutiana. \v 12 Ánaquia­pa­rí­pa­hinéni eta ecara­va­huirahi, iúrihai­pahini puiti máestrohe­va­cai­nai­pahíni. Ecamu­nui­cha­ha­hisera natiari­hi­yarehi nácani tiápecha­heanaya títame­ta­ca­hea­na­yarehi jácani vahi tácaje­rahini eta vímitu­ca­si­vanahi me Viya. Puiti éti épiya­ca­va­ripahi máiturerehe. Ecutiripa ena amuyana, tacamunuhi vésicha­yarehi eta leche eta ticaita­re­ca­yarehi, taicha vuíchaha táitucahini tanicahini eta tinica­careana. \v 13 Taicha ena amuyana tiájica­nachaha, vuíchaha técharecana, vuíchahavare napane­re­que­ne­haimahi eta táurivayare eta náitaresira. Ene ecahehi éti, apaesa­richuhi ecara­ta­cavahi eta éhisira eta táuriqueneana. \v 14 Énasera ena yátupihi eta nacara­va­huirahi, ena nacutihi ena ichana­ruanahi. Téchava­naripa náitucaripa tinere­jiu­chavana eta táuriqueneana, náepurupa eta tamauri­queneana. \c 6 \p \v 1 Núti, nuvaraha ímiya­na­vayare eta ecaju­ru­siraya eta échema­raivahi tayehe eta juca véhiruhi. Ichana­ru­hé­nahini tayehe, vaipa ecucu­tihini ena amuyana. Éhicapaini yátupi eta máimiturapi ema Cristo. Vaipa ecuápe­cha­vahíni épanae­que­nereca eta táinapu­reanahi iárava­huanahi. Éti, vaipa ecamu­nuhini viápecha­hehini vímitu­ca­hehini eta éneuchi­ra­va­yarehi eta epeca­turana tímica­pa­ca­he­yaréni, váhivare viápecha­vahini vímitucahe eta ecamu­nuirahi yátupina eta ecasi­ña­vai­ra­yarehi me Viya. \v 2 Éti ímatipa eta táichara­ra­cavahi te ecaica­cha­sinapa, étapa eta táichara­ra­cavahi te nanacapa eta navahu te echuti. Ímati­varepa tamutu eta vímitu­rapiana tayehe eta náechepu­si­rayare ena náepena­queneana, étapa eta ecuñaraqui máitava­ca­cayare. \v 3 Tásiha puiti, nímitu­ca­heyare eta apamuri, te máijara­ca­nu­ri­cha­ha­pucaini ema Viya eta nítupa­ji­jia­si­ravaya, étapa eta ecara­va­huiraya. \s1 Ecunevahi, machu ínajicava eta véhiruhi \p \v 4-6 Páureana­sa­misera ena tínaji­ca­va­napuca eta véhiruhi, tichava­na­ya­repuca. Taicha nácani natupi­ruvahi najacapa ema Jesús, tásiha énévanehi najirica te nasamure eta majaca­pi­ra­vacapa ema Viya, machichanaipa; mávahá­caripa ema Espíritu Santo; tacuri­sa­mu­re­cha­va­ca­varepa eta máechaji­riruva ema Viya; náimatie­que­ne­ha­varepa eta náurica­ca­revaya tayehe eta arairuyare avasare, téhesera te nácani náinaji­capuca eta náehisirahi, vaipa táituji­ca­ca­reimahi tiápechavana náeneucha­vahini. Taicha eta náinaji­si­ravapa, náepuruipahi ema Machicha ema Viya. Tímicu­ti­ji­ri­ca­varipa nacaeca­hihini éma te namirahu ena achaneana, nápecha­vahini náetataca te crusu éma. \v 7 Nímicu­ti­chayare. Eta macami­ri­sirahi ema Viya eta tiquiva, táerapai­si­ra­vanehi tamutu eta apaquehe. Jararihi eta apaquehe, tiúrina­sarepa eta tasucu­cu­re­ruvana, maicha ema Viya. \v 8 Jarari­hivare eta apana apaquehe, tájina tasucu­cu­re­ruvaina. Itape­pai­rechucha, ijarevare. Ema Viya máijara­ca­yarehi eta táicuñayare, tíjuinapa te yucu táicuchihi. \s1 Vahi vínajicavaimahi taicha tatiarihi eta vicuchapaquenehi \p \v 9 Puiti, muracacaha apaesa eta numeta­si­rahehi, nútisera nucasi­ñavahi eta eyehe eta vahi ínaji­ca­vaimahi, eti némuna­ruanahi nupara­pe­na­veanahi. Nucasi­ñavahi eta máijara­si­raheya ema Viya eta iúrica­ca­re­vayare te macuchu­cu­ha­havipa. \v 10 Ema Viya tétavi­cavahi eta máitauraivahi, váiparinehi máemiti­si­caimahi eta ecaema­ta­nea­si­ranahi. Étapa tímereu­chahehi eta émuna­si­ra­vacahi ímica­ta­si­ra­va­ca­hivare ena echamu­rianahi tayehe eta juca véhiruhi. Máimahahi eta ímiya­na­vairahi ecaema­taneaca. \v 11 Nuvara­havare ímiya­na­vahini eta evapi­na­vai­ravaca ámutu éti eta ecaema­ta­nea­sirahi, yátupina ecasiñava mayehe ema Viáquenu, ecuchapaya eta machaviraya. \v 12 Váhivare nuvaraha plújuhéna. Ímiya­navahi éhica ácuti ena echamu­rianaini yátupi­quenehi eta nacasi­ña­vairahi me Viáquenu, nacamichahi tamutu. Jéhesare, ecuti­ca­ca­sarepa éna eta ejaca­piraya eta ícuchihi mayehe ema Viya. \p \v 13-14 Émechava eta acane eta máechaji­ri­ruvana ema Viya eta máijara­si­ravahi eta máurica­ca­re­vayare ema Abraham. Ánipa máicha: “Yátupiyare eta níjara­si­ra­viyare eta piúrica­ca­re­vayare, tásiha, níjara­ca­vi­yareva eta náichape­mu­rivaya ena piámarié­queneana. Nútijiva nupamicava eta nítauchi­rayare eta juca néchaji­ri­ruvana níjara­ru­viyare” máichapa. Ani tacahehi eta máechaji­ri­ruvana, taicha nájina apanai­nahini tipami­caimahi éma. Tásiha, émajiva tipami­ca­vayare. \v 15 Ema víyarahaini Abraham, ichape­murihi eta macasi­ña­vairahi me Viya, eta macucha­pirahi eta máijara­ru­vanahi ema Viya. Tásiha, tétavi­cavahi eta máurica­ca­revahi. Máimaha­hivare ema machicha Isaac énapa ena mámari­naveana. \v 16 Tacutihi mácani achane, te maicha eta juramento, majurachahi te mamirahu ema Viya, mavaraha ema Viya mapami­ca­yarehi eta máitauchiraina. Te mácani achane majura­chapuca, tájina táeñama­va­ca­rehini eta máitauchi­rayare. \v 17-18 Ene macahehi ema Viya, tíjara­cavahi eta mapami­si­ra­va­yarehi máitaucha eta máijara­si­ra­ha­viyare eta viúrica­ca­re­vayare. Tipami­ca­vayare, taicha mavaraha vahi véñama­vaimahi. Tímati­carehi eta máurivahi ema Viya. Tájina táeñama­va­caréna eta vicasi­ña­vairaya muraca eta mayehe, taicha éma vahi máitsiva­chaimahi eta mapane­reruana, váipari­ne­hivare tépiya­hi­ra­himahi. Tájina véñama­vaimahi eta vicucha­pirahi eta máijara­si­ra­ha­viyare eta vícuchihi. \v 19 Eta juca vicucha­pa­quenehi, étara tétume­cha­havihi muraca te viáchanevana. Tétavi­ca­va­yarehi eta vicasi­ñavaira eta vipauchi­rayare ema Viya, taicha marari­hiyare ema tímisia­pa­ha­viyare te mávihahi ema Maiya. \v 20 Taicha ema Jesús, ema tínapu­mi­rau­cha­ya­repahi eta máetupi­ri­si­rayare eta viyani­ra­yarehi, taicha macarichuhi éma ticatu­pa­rahahi eta mayaseu­chi­ra­ha­viyare, macutihi ema víyarahaini Melquisedec. \c 7 \s1 Ema Jesús, ema tiyaseurahi eta viyehe, macutihi ema víyarahaini Melquisedec \p \v 1 Ema maca Melquisedec, émahi maparajuruhi ema Abraham. Taicha acane, te jena año, ema viáchucaini Abraham énapa ena masunta­rurana téhaca­canapa nacanarapa ena réyeana, navarairahi nacuchucuha ena námereruana, émaripa ema máneva Lot, énapa ena machicha­naveana. Máitaha­ca­ca­va­ca­hisera. Matiari­hivare ema apana rey, táquenuhi eta avasare Salem. Émahi ema Melquisedec. Éma, mavana­ra­hivare ema Viya, tiyuja­ra­carahi éma. Tacahe, te tichavapa te mapena ema Abraham, mácapapa ema Melquisedec, mavarahapa mayuja­rauchaya ema Abraham. \v 2 Tacahe, ema viáchucaini Abraham títsiri­ji­cavapa. Máijaracapa ema Melquisedec eta diésmuri tayehe eta magana­re­ruanahi nayehe ena mánarana. Étahi eta mámavahuhi me Viya. Ema Melquisedec, aquenucahi éma tayehe eta avasare ticaijare Salem. Eta máijare, te véchaji­riruva ticaijare: “Ema Rey máuriquenehi, tájina táichava tamutu te mávasa”. \v 3 Ema maca Melquisedec, eta majuru­sirahi, vahi táimati­ca­rehini nájaha­hipuca ena ticachi­chanahi, nájinavare majaneanaina. Váhivare táechacare eta máuchusira étapa eta máepenirahi. Éneri­chuvare, nájina ema máitsivai­nahini ema Melquisedec. Eta matupa­rahahi, ene macahehi puiti ema Machicha ema Viya, nájina máitsivai­nahini. Máichecua­ra­quirehi eta mávacure tiyaseurahi. \p \v 4 Nuvaraha epane­re­queneha. Ema maca Melquisedec ticapi­ca­hu­panahi maicha ema Viya. Eta tacahe, ema viáchucaini Abraham máijaracahi eta diésmuri eta magana­reruhi nayehe ena réyeana máitaja­ruanahi. \v 5 Acane, matiarihihi ema mámarie­quenéni ema Abraham, ticaijare Leví. Te táequenepa, matiarihihi ema mámarie­quenéni ema Leví, ticaijare Aarón, maparapehi ema Moisés. Tásiha, ema Moisés manacapa eta vanairipi, tatupa­racahi namutu ena mámarie­queneana ema Aarón, tiyuja­ra­ca­ra­hia­nayare éna. Tavanecahi ticobra­re­ca­nayare eta diésmuri eta navachayare ena najanea­na­na­richuhi, mámarié­que­neánaini ema Abraham. Nájina tacaiti­rui­nahini. \v 6 Émasera ema Melquisedec, vahi mámari­nahini ema Leví. Majaca­pa­hisera eta diésmuri mayehe ema Abraham, te tamutupa eta mayuja­rau­chirahi éma. Tayanapane tímija­cha­va­hipuca ticuna­cha­ca­re­panahi ema Abraham táichavenehi eta máijara­ruanahi ema Viya eta mayehe ema Abraham. \v 7 Eta tacahe, vimutu vecha víti, mácani tiyuja­rauchahi ema apana, éma ticuna­cha­ca­re­panahi mayehe mácani mayuja­rau­cha­quenehi. \v 8 Tacahe, ena apamuriana tiyuja­ra­ca­rahiana tépena­na­paipahi, tásihasera namutu ticaitsi­va­napahi. Émasera ema Melquisedec vahi macaitsi­vahini. Puiti eta Sagrada Escritura táechaji­sihahi éma, máichecua­raquire eta máitare­sirahi. \v 9-10 Émaripa ema Leví énapa namutu ena tiyuja­ra­ca­rahiana mámarié­que­nea­náinihi, natupa­ra­haichuhi náicuchihi eta náuchusi­rayare mámarié­que­nea­nayare ema Abraham. Tásiha, tímicu­ti­ji­ri­cavahi éna apanava navachachahi eta diésmuri ema Melquisedec te jena sache eta mavacha­chirahi ema Abraham. Énari­chu­ya­rehini najacapaya eta diésmuri. \p \v 11 Ena tiyuja­ra­ca­rahiana mámarié­que­nea­náinihi ema víyarahaini Aarón, éna tímitu­canahi ena achaneana eta vanairipiana májureanahi ema víyarahaini Moisés. Váhisera narata­haimahi napami­cavaca ena achaneana náitaucha tamutu. Taicha te náitaucha­pucaini, váipapucaini tacuca­munuini ema apana tiyuja­ra­carahi macuti­yarehi ema Melquisedec, vaipa mámarié­que­né­nahini ema víyarahaini Aarón. \v 12 Émasera ema Viya máechaji­sihahi ema apana tiyuja­ra­ca­ra­hiyare matupa­ra­ru­yarehi. Émapa tímecha­ha­viyare eta máitsiva­chi­rayare eta viyani­hayare mayehe. \v 13-14 Jararihi puiti eta apana. Taicha ema Viáquenu Jesús, vahi mámarié­que­né­nahini ema Aarón. Éma, máchucaini ema Judá. Te nataracu namutu ena majaneanaini, nájina émanai­nahini mayuja­ra­ca­ra­hihini. Ema Moisés vahi máechaji­si­hahini matiari­hiyare ema tiyuja­ra­ca­ra­hiyare, mámarié­quenehi ema Judá. Émasera ema Jesús táechaji­si­ha­quenehi eta Sagrada Escritura eta émairayare tiyuja­ra­ca­ra­hiyare. \p \v 15 Tacahe, vímatie­que­nehahi yátupi eta máitsiva­chirapa ema Viya eta viyani­hayare eta mayehe, taicha ema arairuyare tiyuja­ra­carahi, tacamunuhi eta macuti­ra­yarehi ema Melquisedec. \v 16-17 Taicha tacahehi eta máechaji­ri­ruvahi ema Viya, ani macahehi: “Nunere­ji­cavihi píti, piyaseu­ra­hiyare. Nutupa­ra­cavihi péchajiu­ra­hiyare nayehe ena achaneana. Máitava­ca­cayare eta juca pituparaha, picutiyare ema nuvanaraini Melquisedec” macahepa. Tásiha, vímatie­que­nehahi puiti ema ticatu­pa­rahahi ema Jesús táichavenehi eta máitare­si­rayare máitava­cacahi. Vahi étapa­ra­cai­nahíni eta nájaha­hipuca ema máchucaini. \v 18-19 Tacahe, tépahapa eta vanairipiana náehiruinihi ena náinapureana tiyuja­ra­ca­rahiana, étaripa eta vanairipiana manaqui­ruanahi ema Moisés. Taicha tájina táratahaini tacuchu­cu­ha­ha­vihini táichavenehi eta vimáitau­chi­rahini víti. Vahi tacaite­ca­pa­ha­vihini me Viya. Puítisera ema arairuhi, tétavi­cavapa eta macasi­ña­ca­révahi éma. Émapa ticaite­ca­pa­havihi mayehe ema Viya. \p \v 20-22 Ena náinapureana tiyuja­ra­ca­rahiana, tájina eta júrame­ntoi­nahíni eta nacatu­pa­ra­hairahi. Émasera ema Jesús, ticapi­ca­hu­panahi eta mávacurehi taicha tíjara­cavahi ema Viya eta juramento, te matupa­racapa ema Machicha. Taicha eta Sagrada Escritura táechaji­sihahi, ani tacahe: “Ema Viya, váhiquene máitsiva­chaimahi eta máechaji­ri­ruvana. Majurachapa, ánipa macahe: Nunere­ji­cavihi píti, piyaseu­ra­hiyare. Nutupa­ra­cavihi péchajiu­ra­hiyare nayehe ena achaneana. Máitava­ca­cayare eta juca pituparaha, picutiyare ema nuvanara Melquisedec” macahepa. Jéhesare ema Jesús, tétavi­cavahi eta macasi­ña­ca­revahi eta máitauchiraya tamutu eta máijara­ru­vanahi ema Viya. Tiúripanahi eta arairu viyani­hayare me Viya. \v 23 Tiuri, eta tayerevahi eta áñoanahi, camurianahi ena tiyuja­ra­ca­rahiana mámarié­que­neánaini ema Aarón, taicha ticaitsi­va­napahi, arairua­napahi éna. Étasera tíchahi ena tépena­na­paichucha, vahi náimiya­na­vahini náitare­cahini. \v 24 Émasera ema maca Jesús, máepena­cacahi éma. Nájina nasiapahini máitsivai­nahini tayehe eta mávacurehi. \v 25 Tásiha puiti, macarichu éma maratahahi ticatiu­cha­havihi viti vicasi­ñanahi éma. Éma, ticaite­ca­pa­ha­vi­hivare me Viya. Máitava­ca­ca­yarehi eta máechajiu­chi­ra­havihi taicha váiparinehi tépenae­que­ne­ha­ha­vimahi. \v 26 Tacahehi puiti eta macatu­pa­ra­hairahi ema Jesús téchajiu­cha­ha­viyare. Tétavi­cavahi eta vicamu­nuirahi éma, taicha yátupi­quenehi santo, matapi­ra­varehi éma. Tájinavare máimati­yahini macape­ca­tu­rahini. Váhiquene mácutihini ena pecatu­mareana eta napane­reruana. Puíticha éma mávihahi tayehe eta anuquehe anuma te machacaya ema Viya. \v 27 Éma, váhivare mácutihini ena apamuriana tiyuja­ra­ca­rahiana. Éna, nacamu­nuichaha tamutu­yarehi sácheana nacapaca eta sárare náijucha­que­ne­yarehi, tásiha nativa­yarepa tiyaseu­chavana tayehe eta napeca­turaichu. Te tamutupa, tapaenu­mavapa nayaseucha tayehe eta napeca­turana ena achaneana. Émasera ema Jesús, étaheichuhi eta mavacha­chirahi eta vipeca­turana vimutu, tíjara­ca­vainapa eta máepenirahi te crusu. \v 28 Ena nani ajairana ticatu­pa­rahana tiyuja­ra­ca­ra­hia­na­yarehi taicha eta vanairipiana, étasera vahi nánasihini te juca apaquehe, náepenae­que­ne­ha­paichucha eta náemata­ne­re­pianaini. Émasera ema Jesucristo tiyaseu­ra­hi­quenehi yátupihi. Eta macatu­pa­ra­hairahi tacachu­ricahi eta nacatu­pa­ra­hairahi ena nani. Máitava­ca­ca­hivare eta máechajiú­chi­ra­hávihi. Taicha ema Viya máichahi eta juramento eta matupa­ra­sirahi ema Machicha. \c 8 \s1 Ema Jesús ema vituparahahi téchajiuchahavihi viti véhicahi eta arairu viyanihayarehi \p \v 1 Tiuri puiti, nuvaraha yátupi ácaicutiara eta juca: Ticuna­cha­ca­re­panahi ema téchajiurahi eta viyehe víti. Taicha matiarihi te anuma, téjacahi éma te mayehe trono te mavaure ema Viya. \v 2 Ánaqui, eta máitauchihahi eta mávacure tayehe eta yátupi­quenehi Santuario tiávihahi te anuma, máepiyaruhi ema Viya. Vahi tácutihini eta náepiyaruhi ena achaneana. \v 3 Namutu ena tiyuja­ra­ca­rahiana, tatupa­racahi náimere­cayare eta námavahuana étapa eta nanaqui­ruvana. Éne macahehi ema Jesucristo, tatupa­racahi máimerecaya eta mámava­hu­yarehi, tiúripa­na­hisera éta. \v 4 Ena náinapureana tiyuja­ra­ca­rahiana, nacarichuhi ena ticatu­pa­ra­hanahi náimere­ca­yarehi eta námavahuana tacamu­nu­que­neanahi eta nayuja­ra­sirahi eta te Templo te jena Jerusalén. Émasera ema Jesucristo, tájina vahi mácamu­nuimahi ticamavahu tayehe eta Templo. Taicha éma, anuma eta mayuja­ra­si­rarehi. \v 5 Énasera ena tiyuja­ra­ca­rahiana te juca apaquehe, eta náemama­ca­sareana te nayuja­ra­sirana, étachucha eta tavasihi eta tiávihanahi te anuma. Véchahi eta tavasichucha, taicha ema Viya máemechahi ema víyarahaini Moisés eta yátupiquene Santuário tiávihahi te anuma. Ánipa maicha: “Pépiya­cayare eta Santuário tavasiyare picha eta tiávihahi te anuma nímeruvihi te piávihaipa te cerro” macahepa. \v 6 Émasera ema Jesús, tiúripanahi eta máemata­nerepi taicha te anuma eta máechajiu­chi­ra­havihi. Éma, téchajiurahi tayehe eta arairu matratune ema Viya. Eta arairu matratune, tiúripanahi eta táinapurehi, taicha tétavi­cavahi eta viúrica­ca­re­va­yarehi taicha máijaracahi eta máechajiruva ema Viya. \v 7 Jéhesare, eta táinapuiru matratune, vahi náitauchaimahi ena achaneana. Taicha te náitaucha­hi­pucaini, vahi tácamu­nuhini máijara­cahini eta apana arairu. \v 8 Émasera ema Viya, eta máimairahi vahi náitauchahini, tiápecha­va­varepa eta máechaji­ri­ruvahi, ánipa macahe: “Tatiari­hiyare eta sáchevayare tépana­vayare arairu eta nutratune nayehe ena achaneana israelítana. \v 9 Vaipa tácutimahi eta natratunehi nayehe ena náchuca­na­veanaini te jena sache te nuvecu­hainapa te nuvahu, nucuchu­ca­vacapa tayehe eta avasare Egipto. Váhisera náitauchahini eta nutratunehi eta nuyehe. Eta tacahe, nujuni­jia­ca­vacapa. \v 10 Eta nutratu­neyare nayehe ena nani israelítana te jena sácheyare, nunaca­chu­ti­chayare te nachutiana eta nuvanai­ripiana. Najiri­cainapa te nasamureana. Jéheva­rénapa núti nacaiya­que­neyare. Tásiha, éna, jéheva­rénapa nuchicha­na­ve­que­nea­nainapa. \v 11 Vaipa nácame­saimahi ticaimi­tu­casiana nayehe ena nachamuriana, énaripa ena napara­pe­naveana eta náimati­ra­nuyare. Núti yátupi­que­nenuhi náquenunuhi. Namutuinapa tímati­nua­nayare: ena amaperuana, ena ichanaruana, énapa ena ichavicana. \v 12 Éneri­chuvare nuperdo­na­cha­va­cainapa núti eta napeca­turana navaina­ra­jivana. Vaipa nécharai­ri­caimahi eta natapi­ra­vanaini” macahepa ema Viya. \v 13 Tacahe, ema Viya, te máechajisiha eta arairu matratune, tépaha­ripahi eta táinapu­rénihi. Éta táemitia­ru­ripahi. Vaipa tasuapa­ca­rehini. \c 9 \s1 Eta santuário tiávihaini te Jerusalén, tavasihi eta táimahi eta Santuário tiávihahi te anuma \p \v 1 Tacahe, eta táinapuiruhi matratune ema Viya nayehe ena nani náinapureana tiyuja­ra­ca­rahiana, tatiarihihi eta nayehe­re­pichuhi te tiyuja­racana me Viya. Jéhesare, te jena Jerusalén eta távihahi eta santuario nayuja­ra­sirare. \v 2 Ani tacahehi eta táimahi te náepiya­cainapa: Eta tínapuca cuarto ticaijarehi “Lugar Santo”. Tacapi­ca­hu­quenehi éta. Éta távihahi eta candelero étapa eta mesa távirare eta pan sagrado. \v 3 Eta apana cuarto, ticaijarehi “Lugar Santísimo”. Éta tétavi­ca­va­panapa eta tacapi­cahuira. Tatiarihihi eta ichapequene cortina. \fig text|src="Samuel 15-B" size="span" ref="He. 9.4-5" \fig* \v 4 Te tachacaya eta ichapequene cortina, tatiari­hivare eta mesa náijuchirare eta incienso, amairiha oro. Te tajuhe, tatiarihi eta cajune, amairi­havare oro, tacaunaiyahi eta márimeana ajureca eta diez mandamiento, étapa eta cajeta amairi­havare oro tacaunaiyahi eta maná, étapa eta matsucurupa ema Aarón eta tímaru­tsi­caipahi. \v 5 Te táinahu eta cajune, natiarihihi ena apinana ángeleana, ticaijare “querubín”. Eta juca querubín támahi eta majaraivahi ema Viya. Tásiha, eta napavana táepacu­hicahi eta cajune, eta náepusai­si­rarehi eta iti tavacha­sarehi eta napeca­turana namutu ena achaneana. Jarari­hivare eta apamuriana tayere­ru­va­nainihi eta santuario, váhisera nuvaraha nájuchahini te juca puiti. \p \v 6 Eta tacahehi eta táimahi eta náemama­ca­sareana eta te santuario. Tacahe, tamutu sácheana ena tiyuja­ra­ca­rahiana tisiapa­pa­ra­canahi tayehe eta tínapuca cuarto eta náitauchi­ha­pa­racahi eta náemata­ne­repiana. \v 7 Étasera eta te apajuhe, táetaviuchahi eta tacapi­ca­huvahi. Macarichuhi tisiapa ema náquenumuri ena tiyuja­ra­ca­rahiana. Étahe­ri­chuvare tisiapa te étana año, mámaya­repahi eta táitine eta sárareana. Éta tivacha­cha­yarehi eta mapecatura ema tisiapahi, étapa eta napeca­turana ena achaneana. \v 8 Émasera ema Espíritu Santo mavaraha vímatie­que­nehaya eta juca. Eta cortina, éta tiávimi­rauchahi eta Lugar Santísimo, vahi táisapahini tisiapana ena achaneana. Puítisera vísapa­carehi víti eta víteca­pauchaya ema Viya. \v 9 Tamutu eta juca tacamunuhi vímatie­que­ne­hayare. Eta jena náichasa­reanahi ena nani tiyuja­ra­ca­rahiana eta nacama­va­huirahi, vahi tacana­ra­si­ná­va­cahini eta napane­reruana ena téneucha­vanahi, apaesa tiúriya­re­pahini eta náitare­sirana. \v 10 Vahi étapa­ra­cai­nahini tayehe eta náchaneva, taicha eta námava­husana éna, tinica­ca­rea­nachucha téraca­rechucha, étapa eta nacasi­pa­vahuira te tisiapana tayehe eta Templo. Eta júcana nayehe­re­pianahi, vahi tímiya­na­vaimahi. Taicha te tépenapa ema Cristo te crusu, máitsivachahi ema Viya eta vítecapauchirayarehi éma. \s1 Tiúripanahi eta yátupiquenehi Santuário tiávihahi te anuma \p \v 11 Puítisera, tímere­cavapa ema Cristo. Jéhevare éma, yátupi­quenehi tiyuja­ra­carahi eta viyehe. Tétavi­cavahi eta táuriva eta viáchanevana máicha. Eta Santuario te anuma távihahi eta mayuja­ra­sirare, vahi tayehena te juca apaquehe tamauri­quenehi. Te jena, tamutu tiúrihi, tipachi­na­hivare. Tétavi­cavahi eta tacuna­cha­careva. Tacachu­ricahi eta santuario nayuja­ra­sirare ena apamuriana tiyuja­ra­ca­rahiana, náepiya­ruchucha ena vicuti­queneana achaneana. \v 12 Ema Cristo, jéhevare éma mávihahi tayehe eta yátupiquene Lugar Santísimo te anuma. Vaipa mámava­huhini eta táitine eta sárareana chiqueru, chívana­hi­pucaini. Eta mámavahuhi éma, étaquenepa eta máitine. Étahe­richuhi máicha éma. Vimutu­hisera viti macuchu­cu­reanahi. Tásiha, máitava­cacaipa eta vítare­siraya. \v 13 Ena nani tiyuja­ra­ca­rahiana náepusa­sa­pai­ca­richaha te náinahu ena nachipe­ji­que­neanahi. Eta náepusa­sa­pairuhi, eta táitineana eta toro étapuca eta chívachicha, étapa eta tsimapama tayehe eta esena chiqueru náijureasa. Eta júcana, tépachi­na­chi­na­vacahi eta náqueheana, apaesa táisapa­carepa nasiapa tayehe eta Templo. \v 14 Étasera eta máitine ema Cristo ema matapi­ra­va­re­quenehi, tétavi­cavahi eta táitupa­ji­jia­si­ravahi. Tacachu­ricahi eta náepusa­sa­pairuhi ena nani tiyuja­ra­ca­rahiana. Taicha taratahahi tacaepaha tamutu eta vipeca­turana, viperdo­na­cha­carepa táicha. Tímicu­ti­ji­ri­cavahi tisipa­ca­havihi tamutu eta vipane­re­ruanaini tamaepe­ra­ji­quenehi, étaripa eta tímica­pa­ca­ha­vi­ya­rehini. Puítisera eta vítare­siraya, émainapa vicaema­ta­nea­cainapa ema yátupi­quenehi Viya. Ema Espíritu Santo máetumechahi muraca ema Jesús eta máijara­si­ravahi tímica­pacava te crusu, taicha mavarahahi eta mámava­hu­yarehi me Viya. \s1 Ema Jesucristo, éma yátupiquenehi abogado eta viyehe \p \v 15 Puíticha ema Cristo, éma yátupi­quenehi viyehe abogado, téchajiu­ru­ca­havihi tayehe eta táequene­reruhi matratunehi ema Viya. Eta máepenirahi ema Cristo, mavacha­cha­ripahi tamutu eta vipeca­tu­ranaini viti máichuha­que­neanahi éma: viti, énapa ena náinapu­reanaini tijaca­panahi eta táinapu­rénihi matratune ema Viya. Tásiha, yátupihi eta macuchu­cui­ra­haviya, máijara­cahavi eta vítare­siraya máitava­ca­ca­yarehi. \v 16 Nuvaraha nímicu­ti­chinahe: Mácani achane te manaquicahi eta testamento, májuchapa eta mavarairahi máijara­ca­si­cha­va­ca­yarehi ena machicha­naveana te máepena­papuca. Eta tasuapa­ca­re­va­yarehi, eta ley tacame­sae­que­ne­ha­yarehi tacaya­se­sereru te yátupipuca tépenaripa ema achane. Te yátupihi tépena­ripahi, eta testamento tisuapa­carehi. \v 17 Vuíchahasera tasuapa­ca­rehini eta testamento, te vuíchahahi tépena ema maca tépiyacahi. \v 18 Tacuti­quenehi, eta táepani­ravahi eta táinapuiruhi matratune ema Viya, tacamunupa tépena eta sárareana, apaesa navehaya eta táitine. \v 19 Ema víyarahaini Moisés macame­ta­rapipa tamutu eta vanairipiana nayehe namutu ena achaneana. Tacahe, mavehapa eta titsi lana máitiapu­sichapa eta yucuqui, máepusa­sa­pai­si­ha­yarehi eta ítiama, táitineana eta chiqueruana, chívana. Tativa máepusasaca eta libro tiámahi eta vanairipiana. Máepusa­sa­cavare ena achaneana náuruji­ru­vanahi. \v 20 Tacahe, mameta­ca­vacapa éma: “Eta juca ítiama népusa­ruhehi, eta táicutiara eta íjara­si­ravahi ítauchayare tamutu eta matratune ema Viya eta eyehe éti” máichavacapa ema Moisés. \v 21 Éneri­chuvare ema víyarahaini Moisés máepusa­sa­cavare eta ítiama te tapaja eta santuário étapa tamutu eta náemama­ca­sareana te nayuja­ra­sirana. \v 22 Taicha tacahehi eta vanairipi: Ticaepu­sa­sa­ha­yarehi te iti tamutu­yaréni eta náemama­ca­sa­reanahi eta nayuja­ra­si­ra­yarehi, náepachia­si­ha­yarehi. Taicha te vahi tacuepu­sai­ca­vahini eta iti, váhivare tacuepa­hahini eta pecatuana. \s1 Eta máitine ema Cristo tacaepaha eta pecatuana \p \v 23 Tacahe, eta juca náemama­ca­sa­reanahi ena nani, tacamunuhi náepusa­sa­ca­yarehi eta nayuja­ra­si­ra­yarehi apaesa tapachi­na­va­cahini. Eta santuário te Jerusalén náepiyaruhi ena achaneana étapa eta náemama­ca­sa­reanahi, náicuti­pa­que­neanahi eta tiávihanahi te anuma. Étasera eta Santuário tiávihahi te anuma, tacamunuhi eta apana iti tasiva­chaquene, tacachu­ri­ca­yarehi eta iti náepusa­saruhi tayehe eta santuário tiávihahi te juca apaquehe. \v 24 Ema Jesucristo, tájina máimati­yahini mayuja­ra­cahini eta te jena santuário te juca apaquehe. Étaque­ne­hisera masiapa eta mayuja­ra­si­rayare eta te Santuário tiávihahi te anuma. Puíticha matupi­ha­mi­rauchahi ema Viya eta mayaseu­chi­ra­havihi víti. \v 25-26 Ema maca tiyuja­ra­carahi te juca apaquehe, áñopahi eta masiapira tayehe eta téqueneha cuarto Santísimo. Ticama­va­hupahi eta táitine eta sárare, vahi máitiné­na­ri­chuhíni éma. Émasera ema Cristo, étahe­richuhi eta máepusai­sirahi eta máitine. Vahi mápepe­ji­ri­ca­vahini te áñoana. Te mápepe­ji­ri­ca­vahini, éneri­chu­hi­varéni tiápepe­ji­ca­vahini eta máepenirahi puiti juca táepani­ravahi eta apaquehe. Ema Viya mapane­re­que­nehapa eta táichara­ra­ca­va­yarehi tamutu. Te máimahapa tiuri, mavanecapa ema Machicha te juca apaquehe. Tímitecahi eta macaepa­hai­ra­yarehi eta pecatu, máijara­si­ra­varipa eta máepeni­ra­yarehi. Étahe­richuhi máicha. \v 27 Víti achaneana, eta víchara­ra­cavahi eta vítare­sirahi, étahe­richuhi eta vépeniraya vimutu. Te táequenepa, járaja­painapa eta viyase­se­re­hiyare. \v 28 Éneri­chuvare, eta máitare­sirahi ema Cristo, étahe­richuhi eta máepenirahi te crusu eta macaepa­hai­rayare eta vipeca­turana viyehe viti camuri­queneana achaneana. Yátupisera tiápechavaya tímerecava. Váipasera étaimahi tímiteca mavachachaya eta pecatuana. Eta tímite­cayare éma, tépana­ha­vi­yarepa viti véhicanahi vicucha­panahi éma eta macuchu­cui­ra­ha­vi­yarehi. \c 10 \s1 Eta máitine máepusairuhi ema Cristo, tacarichuhi tarataha tépachiacahaviyare \p \v 1 Eta mavanai­ripiana ema Moisés, étachucha táicutiarahi eta arairu­yarehi viyani­hayare me Viya, eta tiúricha­ha­vi­yarehi. Ticutihi eta tacuna eta yucuqui. Vahi tánasihini máitava­ca­cai­nahini eta mavanai­ripiana, taicha vahi táurichahini ena achaneana nácani tivara­hanahi ticaijuheana ema Viya, taicha váhivare nasama­vahini eta náuchucuirahi, tayanapane nápepe­ji­ri­ca­vahini te áñoana eta nacapa­sirahi eta sárareana. \v 2 Te yátupi­nahini táuricha­va­cahini eta náichirahi eta nayeherepi, vahi nacuape­pe­ji­ri­ca­vahini nacama­va­huhini ena tiyuja­ra­ca­rahiana, éneri­chuvare ena achaneana tisama­va­na­ri­pahini eta náuchucuirahi. \v 3 Taicha tacamunuhi nápechava te áñoana eta nacapa­sirahi eta sárareana, taicha tiápechavana ticape­ca­tu­ranahi. Étaripa eta táepeni­ranahi eta sárareana táemecha­rai­ri­cavaca eta nacape­ca­tu­rai­raripa. \v 4 Taicha eta táitineana eta toro, étapa eta chivu, yátupi­quenehi váhiquene tárata­haimahi tacaepaha eta pecatuana. \p \v 5 Étasera te tiúcupai­ca­ya­reipahi te juca apaquehe ema Cristo, ánipa macahe mayehe ema Maiya: “Píti Tata, vahi pácamunu eta nucama­va­huhini nunaqui­ca­va­hi­pucaini eta piyehe, táitinehi eta sárareana. Píti píjara­canuhi eta juca náquehehi. Váhisera táemepu­ru­re­ca­vaimahi eta píjara­si­ranuhi. Eta náquehe tisuapa­viyare jácani pivane­si­ranuya. \v 6 Váipavare pácamunu eta nacama­vahuira ena achaneana eta sárareana, náijuchahini te pimirahu, táimica­pa­cahini eta tacaepa­hai­ra­yarehi eta pecatuana. \v 7 Núti, tímite­canuhi puiti nítauchayare tamutu eta pivara­ha­que­nea­nayare eta nuyehe, piti Tata. Nusuapa­viyare te tamutu eta pitupa­ra­si­ranuhi tacaju­quenehi eta te Sagrada Escritura” macahepa. \p \v 8 Tiuri puiti, nuvaraha ecaicu­tia­rayare eta vaipa mácamu­nuhini ema Viya, váipavare máurica nácama­va­huhini eta sárare náijucha­hi­pucaini ena achaneana, navarairahi táepahayare eta napeca­turana, tayanapane nayehe­re­pichucha eta náitauchirahi eta vanairipiana. \v 9 Éneri­chuvare, nuvaraha epane­re­chavare eta juca máechaji­riruva ema Cristo: “Tímite­canuhi puiti nítauchayare tamutu eta pivara­ha­que­nea­nayare, piti Tata”. Eta tacahe, vímatie­que­nehahi vaipa tácamu­nuhini eta táinapure nayuja­ra­sirahi ena achaneana. Taicha ema Viya máitsivachahi eta apana, arairupa, taicha ema Cristo macarichuhi máitauchahi eta mavara­ha­queneana ema Maiya. \v 10 Jéhevare, ema Viya tépachia­ca­ha­viripa máichavenehi ema Cristo, eta masuapirahi máitauchirahi eta mavara­ha­queneana ema Maiya, máijara­recahi eta máquehe eta máepeni­na­havihi. Étahe­richuhi máicha, vahi mápepe­ji­ri­ca­vahini. \p \v 11 Namutu ena nani tiyuja­ra­ca­rahiana vahi nanara­cahini. Tamutuhi sácheana ticame­savana nanacahi eta námavahuana. Vahi táechuqui­hahini eta náichirahi eta juca. Tájinasera váhiquene tacaepa­hahini eta pecatuana. \v 12 Émasera ema Jesucristo étahe­richuhi eta máichirahi. Váhiquene mápepe­ji­ri­ca­vahini. Tacahe, téjaca­ripahi te mavaure ema Viya. \v 13 Éneri­chuvare puiti eta máejasi­raipahi, macucha­pa­va­caripa eta macaepu­yu­siraya ema Viya te mamirahu ena ticatia­na­canahi éma. \v 14 Taicha eta máepenirahi, eta mámavahuhi me Viya eta máquehe. Tétavi­ca­vainehi eta tajaca­pa­ca­revahi me Viya eta máepachia­si­ha­ha­vi­yarehi viti máichuha­que­neanahi. Váhiquene tacamu­nuhini mápepe­ji­ri­ca­vahini. \v 15 Ema Espíritu Santo, étari­chu­hivare tacutihi eta máechaji­ri­ruvahi, títame­ta­ca­havihi. \v 16 Ani macahehi: “Eta nutratu­neyare arairu nayehe ena nani te jena sácheyare, níjara­ca­vayare nunaca­sa­mu­re­chayare te nasamureana eta nuvanai­ripiana. Najiri­cainapa te napane­reruana”. \v 17 Ánivare macahe: “Yátupina eta nucaepa­hai­rayare eta napeca­turana. Vaipa néchaimahi eta natapi­ra­vanaini étapa eta navaina­ra­ji­vanaini” macahepa. \v 18 Tacahe, nuvaraha ecaicutiara eta juca: Te yátupihi táepahairahi eta pecatuana eta mámavahuhi, vaipa tácame­sahini tápepe­ji­ri­ca­vahini nacama­va­huhini ena apamuriana. \s1 Vicasiñavayare eta vicaijuheiraya ema Viya \p \v 19 Tacahe, nupara­pe­naveana, vácasiñava yátupi eta víteca­pau­chi­rayare ema Viya tayehe eta mávihahi Santísimo, táichavenehi eta máepachia­si­ra­havihi te máitine ema Jesucristo. \v 20 Véhicayare eta juca arairu achene mavejiaruhi, yátupi eta tacaiju­hérahi me Viya. Tájinapa táicheji­mi­rau­cha­ha­vihini taicha mavejiacahi tamutu ema Cristo, eta máepenirahi te crusu. \v 21 Tacahe éma, yátupiquene tiyuja­ra­carahi eta viyehe taicha émaquenehi téchahi namutu ena machicha­naveana ema Viya. \v 22 Eta tacahe, tatupi­ru­va­yarehi eta visamureana eta vicaiju­héraya ema Viya. Vácasi­ñavaini eta mayehe, vahi véñama­vaimahi taicha éma masipa­ca­ripahi eta visamureana apaesa tacuija vitapi­ravaina tayehe eta vipeca­turana. Tájinapa eta táechipe­ji­ca­ha­vihini eta vipeca­turana, tímicu­ti­ji­ri­cavahi vicavahini eta te tapachi­naquene une. \v 23 Eta tacahe, vímiyanava vétumechava eta véhisirahi. Vahi viyacu­jimahi. Yátupina eta vicuchapira eta vícuchihi taicha ema Viya máitauchayare tamutu eta máijara­ruvahi eta viyehe. \v 24 Puiti vétume­cha­vayare vímica­ta­ji­ri­ca­cayare eta tápaju­si­ravaina eta vémuna­rai­vanaya. Vímitu­ca­ca­yareva eta víchirayare eta táuriqueneana. \v 25 Váhivare viyacu­jimahi eta viúruji­si­ravana. Vahi ecucu­tihini ena vichamuriana, tinere­ji­ca­vanahi mayana­ra­hanahi te viúrujicava. Vétume­ji­ri­ca­ca­ya­resera, tavetijipa puiti eta vímairapa eta tánehirapa eta masacheraya ema Viáquenu eta machavi­rayare. \p \v 26 Taicha te ímiya­na­vai­chu­chapuca icha eta pecatuana, tayana­panehi ímati­ripahi puiti eta yátupi­queneana, eti émepu­ru­re­ca­ripahi ema Cristo eta ímica­pa­sirahi táichavenehi eta epeca­turana. Páurehesami, taicha nájina apanai­nahini ecasi­ñahini. \v 27 Ena nani náemepu­ru­re­ca­ripahi ema Cristo, tétavi­cavahi eta tamura­cavaya eta náicuñayare. Tisiapa­nayare eta táiñehiquene yucu táijurequene. Eta juca eta náicuchihi návihayare ena ticatia­na­canahi ema Viya. \v 28 Tacutihi acane eta macaicuñaira mácani téjeca­pavahi tayehe eta mavanai­ripiana ema Moisés. Te natiari­hi­hipuca apinanahi, mapana­na­hipuca ena testigoanahi, tímahanahi eta máejeca­pi­ravahi, tatupa­racahi nacapa­ca­va­ne­yarehi ena tuparai­rucana. Vahi tijapa­nu­ca­remahi éma. \v 29 Tásiha, tétavicava muraca eta náicuñayare ena témepu­ru­re­canahi ema Machicha ema Viya, ¿masi? Taicha náemepu­ru­re­ca­hivare eta máitine máepusairuhi, nacaeca­hivare ema Espíritu Santo, náemépu­ru­re­ca­hivare eta máemuna­si­ra­vacahi ema Viya. Váhivare návarahahi náimati eta máitine máepusairuhi, étara vivachahi eta majaca­pi­ra­ha­vi­yarehi ema Viya. \v 30 Vimutuhi vecha eta máechaji­ri­ruvahi ema Viáquenu, ani macahehi: “Núti titupa­racanu nícuña­si­ra­va­cayare. Nútichucha némecha­re­ca­va­cayare éna”. Tásiha, ánivare macahehi: “Ticaya­se­re­hia­nayare ena achaneana te numirahu”. \v 31 ¡Tipica­ca­re­quenehi eta náicuñayare ena témepu­ru­re­canahi te mamirahu ema Viya, tamutuquene máimaha! \p \v 32 Németea­casera ímiya­na­vayare éti tauri eta éhisirahi. Écharichuhi eta ítare­sirahi cape juca, te épana­vainapa eta ejaca­pirahi eta juca tajara­hiquene máechaji­riruva ema Viya. Ichape­murihi eta ecata­ji­vairahi naicha ena ticatia­na­ca­heanahi. Ecami­cha­hisera éti. \v 33 Etiarihihi éti ecaume­ha­casihi ecaehanahi te namirahu ena achaneana. Etiari­hi­hivare éti ímica­ta­canahi tayehe eta náichava­que­ne­vanahi ena ticaeha­nanahi. \v 34 Ejapa­nu­hivare nácani ticaera­tanahi te cárcel. Tacutiquene ecuri­sa­mu­re­cha­vachucha eta navere­ji­si­ra­heanahi eta ímaha­queneana, taicha échahi éti tatiarihihi eta ímaha­que­nea­na­yarehi te anuma. Tétavi­cavahi tiúripanahi tayehe, máitava­cacahi éta. \v 35 Tásiha puiti, vahi ecuya­cu­jihini. Étume­cha­vasera eta ímitu­sirahi eta máechaji­riruva ema Viya. Éta tiúricha­heyare, ejaca­payare eta mavacha­chi­ra­heyare ichape­queneya. \v 36 Ecaye­he­cha­havare paciencia. Ímiyanavavare ítaucha eta mavara­ha­quenehi ema Viya, tásiha yátupina ejaca­painapa eta ícuchi eta mayehe. \v 37 Taicha eta Sagrada Escritura, ani tacahehi: “Vaipa máyeremahi máraja­painapa ema Cristo ema vicucha­pa­quenehi”. \v 38 “Nácani natupi­ruvahi eta nasamureana, ticasi­ña­nua­na­yarehi eta náitare­sirahi. Énasera nácani tichava­cue­je­cha­vanahi, nucaera­ji­ca­va­cayare táicha” tacahepa. \v 39 Vítisera vahi vácutimahi ena tichava­cue­je­cha­vanahi, énajivaya tímitae­que­ne­ha­va­nayare. Vítisera viti vímiya­na­vanahi eta vicasi­ñavaira me Viya, vicuchu­cu­ha­yarehi eta viáchanevana táicha. \c 11 \s1 Tétavicavaya eta viúricacareva te vicasiñavahi mayehe ema Viya eta vítaresira \p \v 1 Te yátupi visuapa eta máechaji­riruva ema Viya, vicasi­ñayare éma, vicasi­ña­vavare eta mayehe eta máitauchi­rayare tamutu eta máijara­ru­vanahi, tayanapane vuíchaha vímahaimahi. \v 2 Ena viáchuca­na­veanaini, tétavi­cavahi eta nasuapa­ji­raivahi. Macuna­cha­vacahi ema Viya taicha eta nasuapa­ji­raivahi. \p \v 3 Tacutiquene, te visuapa eta máechaji­riruva ema Viya, vímatie­queneha eta máepiya­sirahi acane eta juca apaquehe, tájina­ri­cha­hasera eta táimaha­ca­rehini. Visuapahi tamutuhi máitaucha eta mapane­reruhi, máetupi­ri­sirahi tamutu eta vímaha­que­neanahi puiti. \p \v 4 Émaripa ema víyarahaini Abel, eta masuapa­ji­raivahi mayehe ema Viya, tétavi­cavahi eta tajaca­pa­ca­revahi eta mámavahuhi mayehe ema Viya, tacachu­ricahi eta mámavahuhi ema maparape Caín. Tásiha, ema Viya macame­ta­rapihi eta majaca­pa­ca­revahi ema Abel. Puíticha, májina­ri­pa­hinéni, ánaquia­pa­ripahi eta máepenirahi, tanasi­hisera eta tacuna­cha­careva eta masuapa­ji­raivahi. \p \v 5 Étapa eta masuapa­ji­rai­va­hivare ema víyarahaini Enoc, vahi máepena­nu­mahini te juca apaquehe eta mayaniraya te anuma. Tamutuhi eta máquehe mámahi tayehe eta apana vítaresira, eta mámirahi ema Viya. Eta Sagrada Escritura táechaji­sihahi eta macuri­sa­mu­re­chirahi ema Viya. Táitusiava, mámapa éma. \v 6 Tásihasera víti, te tájinahi eta visuapa­ji­rai­vai­nahini me Viya, váiparinehi vicuri­sa­mu­re­chaimahi éma. Eta vicaiju­heiraya éma, tativa­yarehi tacamunu yátupina eta vicasi­ñavaira mayehe, eta majaca­pi­ra­haviya, viúrica­ca­reyare máicha. \p \v 7 Émaripa ema víyarahaini Noé, ticasi­ñavahi me Viya. Tásiha, tijaca­pa­carepa. Taicha masuapahi eta mavane­ca­sivahi máepiya­si­ra­yarehi eta ichapequene pacure, eta macuchu­cui­ya­va­yarehi éma, énapa ena machicha­naveana tayehe eta ichapequene une. Tájinai­cha­hanéni ecutia­ra­re­nahini eta taquivai­ra­yarehi. Máichuha­va­ca­varepa ena apamuriana achaneana nasiapavare. Ticaicu­ña­na­pasera, taicha eta namasua­pirahi. \p \v 8 Émapa ema víyarahaini Abraham, masuapa­hivare eta máichuirahi ema Viya, máijara­si­rayare eta apana apaquehe mávasa­yarehi. Tacahe, ema Abraham tiúchucapa te mávasaini, váhinéni máimatihini távihapuca eta macaiju­he­yarehi. Ticasi­ña­va­hisera me Viya eta mámirahi. \v 9 Eta máiteca­pirahi, tímiyanava eta macasi­ña­vairahi me Viya. Manasipa macavasahi eta apaquehe máijararuhi ema Viya, tayanapane vuíchaha mayehenahi eta apaquehe. Tájinavare mapenai­nahini. Cárpachucha eta mapenahi. (Ema machicha Isaac, ene macahehi eta máitare­sirahi, émapa ema mámari Jacob. Taicha éna, éneri­chuvare natupa­racahi eta juca apaquehe návasa­yarehi.) \v 10 Émasera ema Abraham, vahi máeñama­vahini. Yátupihi eta macasi­ña­vairahi, ticucha­pa­vaichucha eta máijara­si­rayare ema Viya eta mávasayare máepaha­ca­ca­yarehi eta tiásiha­que­ne­yarehi te mavahuana ema Viya, máetupi­riruhi tamutu. \p \v 11 Ésuripa, esu Sara ticasi­ña­va­hivare mayehe ema Viya, máitaucha­yarehi eta máijara­sirava eta sucachi­chairaya, ichavi­ca­chi­cha­ri­pa­hinéni. Macheru­hivare ésu. Máijara­ca­hisera ema Viya eta suchicha taicha eta susuapirahi eta máitauchi­rayare ema Viya tamutu eta máijara­ru­vanahi eta suyehe. \v 12 Tacahe, ema Abraham ichavi­ca­chi­cha­ri­pa­hivare, mapaenu­mavapa ticachicha. Tásiha, tiúchucanapa ena camuri­queneana mámarié­queneana. ¡Tétavi­cavahi eta nasimu­tuvahi! ¡Vaipa natupa­cha­ca­rehini! \p \v 13-14 Tacahe, namutu ena nani néchaji­si­ha­queneana, tímiya­navana eta nasuapirahi ema Viya tamutu eta náitare­si­ranahi. Tétavi­cavahi eta nacasi­ña­vairahi eta máitauchiraya eta máijara­ru­vanahi. Te navapureana, náimahapa eta návasa­que­ne­yarehi. Tásiha, vahi náetupi­ri­ca­vahini eta nanasi­rayare te juca apaquehe. Navara­haipahi náiteca­pau­cha­va­ne­yarehi eta arairu avasare natanu­ji­riruhi. \v 15 Éta tímicae­che­rachahi vahi nacatie­que­ne­hahini eta apaquehe návinénihi, taicha vahi náechaji­si­hahini nachavahini. \v 16 Natanu­ca­hisera eta arairu apaquehe tiúripanahi, eta tiávihahi te anuma. Eta tacahe, tétavi­cavahi eta máurisa­mu­revahi ema Viya eta nayehe, táichavenehi eta nacasi­ña­vairahi eta mayehe éma. Taicha máicucha­vacahi eta arairu návasa­yarehi, émairahi nacaiya­quenehi éma. \p \v 17 Apanavare eta máimere­chirahi ema Abraham eta masuapa­ji­raivahi, te ticava­nahipa eta macapa­si­ra­yarehi ema machicha Isaac, máijuchi­ra­yarehi eta macama­va­huiraya me Viya. Vahi macatie­que­ne­hahini ema émana­ra­cavahi machicha. Taicha yátupihi eta masuapirahi ema Viya eta máechaji­riruva, ani macahehi: \v 18 “Ema pichicha Isaac, níjara­cayare ena camuri­queneana mámarié­que­nea­nayare”. \v 19 Taicha ema Abraham máimatihi eta tamutuirahi máiturue­queneha ema Viya. Maratahahi macaechepuca ema Isaac te táequenepa eta máepenirahi. Téhesera te macapa­ca­ya­repaini ema machicha, ema Viya téchajicapa. Vaipa máisapahini eta macapa­si­ra­yarehi, taicha máimahapa yátupihi eta masuapa­ji­rai­ravahi ema Abraham. Tásiha, tímicu­ti­ji­ri­ca­vahini máechepu­ré­nahini ema amaperu Isaac. \p \v 20 Émapa ema Isaac, yátupi­hivare eta macasi­ña­vairahi me Viya eta máitauchi­rayare eta máechaji­ri­ruvana. Te ichavicapa, mabendi­ciónchapa ema machicha Jacob émapa ema maparape Esaú, mavarairahi najaca­payare eta táurina­queneana máijara­ruanaya ema Viya. \p \v 21 Émaripa ema Jacob, yátupi­hivare eta macasi­ña­vairahi me Viya. Te tiánehipa eta máepeni­ra­yarehi, éneri­chuvare mabendi­ciónchapa ena apinana machicha­naveana ema José, mavarairahi najaca­pa­yarehi eta náicuchiana. Te títapi­ricapa tamutu, téneuchavapa me Viya, ticayu­pai­caripa eta te mayupairiqui. \p \v 22 Émapa ema José, te tiánehipa eta máepeni­ra­yarehi, macaecha­ji­ri­ruvapa eta náuchusi­rayare ena israelítana tayehe eta apaquehe Egipto, nayani­rayare te apaquehe náicuchihi. Eta macasi­ña­vairahi mayehe ema Viya, macava­nai­ripipa eta náunasi­ra­yarehi eta máperana éma, tásiha, námayarehi te náuchucapa. \p \v 23 Énerichu eta nasuapa­ji­raivahi ena ticachi­chanahi ema Moisés, ticasi­ña­vanahi mayehe ema Viya. Vahi napicahini eta mavanai­ripiana ema rey eta nacapa­pa­ji­si­ra­yarehi ena amuyana ajairana. Eta náimairahi eta máurinavahi ema amuya, nayumu­rucapa éma. Mapana caje eta nayumu­ru­ji­ri­sirahi. \v 24 Tásiha, náitucahi eta sucaju­ru­sirahi esu esena rícoquenehi, taicha ésu, machichahi ema rey. \p Tacahe, ema Moisés, te ichanarupa éneri­chuvare tisuapa­ji­rahihi. Vahi macatie­que­ne­hahini eta majuni­jia­si­ra­yarehi esu ticaju­rucahi. \v 25 Váhivare mapica­ra­cahini eta macata­ji­vai­ra­yarehi eta macacha­ne­rayare ena majaneanana machane­ranahi ema Viya. Vahi tavayua­cahini jácani tájipa­racana pecatuanahi te apaquehe. \v 26 Ticasi­ña­vaipahi éma eta tatiari­hi­rayare eta máimaha­que­nea­nayare táitsiva­nayare eta macata­ji­vairaya táichavenehi eta macatiu­chirahi ena machamuriana, tacutihi eta macatiu­chi­ra­havihi víti ema Cristo. Tájina­hinéni mácamu­nuhini eta táimaha­quenehi tayehe eta avasare Egipto. \p \v 27 Táichave­ne­hivare eta masuapa­ji­raivahi ema Moisés, vahi mapica­ra­cahini eta masemi­rayare ema rey tayehe eta Egipto eta macuchu­cui­ravaca, mámavacahi ena machamuriana israelítana. Tétume­cha­va­richucha taicha ticasi­ñavahi eta majanea­si­ra­vacaya ema Viya, tayanapane máimahasi ema Viya. \p \v 28 Eta masuapa­ji­raivahi ema Moisés, máitauchapa eta mavanairipi ema Viya. Mavane­cavaca ena machamuriana nacapa­cayare eta uvesachicha, nátsiqui­riacaya eta iti te tapaja eta napenana, apaesa vahi macuesi­ru­ji­cavaca ema ángele ema tiámayarehi eta náepenira ena náechavimuri te jácani peti. \p \v 29 Énaripa ena machumariana ema Moisés, eta nasuapa­ji­raivahi, naratahahi nánueca eta ichape Mar Titsi. Témuna­hi­ri­cavahi tiájiji te túpiricuha eta nayani­ha­ya­repahi. Tásiha, ena masunta­rurana ema rey te Egipto, navara­ha­varepa tiánuecana. Tichava­pasera eta une. Téricanapa namutu. \v 30 Táichave­ne­hivare eta nasuapa­ji­raivahi ena israelítana, tiáquipai­cavapa naicha eta tayucha­marana eta avasare Jericó, te jena siétequenepa sache eta návicu­rua­ra­sirahi eta avasare. \p \v 31 Ésuripa esu Rahab túhusini, eta susuapa­ji­raivahi, vahi suépenahini te tépena­ra­canapa ena masuapa­ji­rai­ra­hanahi. Taicha ésu sucatiuchapa ena vanairucana me Josué. \p \v 32 Nuvara­ha­hineni numetacahe tamutu eta nasuapa­ji­rai­vanahi ena apamuriana: ema víyarahaini Gedeón, ema víyarahaini Barac, ema víyarahaini Sansón, ema víyarahaini Jefté, ema víyarahaini David, ema víyarahaini Samuel, énapa ena víyarahaini profetanaini. Narari­hivare ena apamuriana, tétavi­ca­va­hivare eta nacasi­ña­vairahi mayehe ema Viya. Váhisera nunaca támutu te juca eta náijareana. \v 33 Eta nasuapa­ji­raivahi éna, nararihihi ena títaha­ca­napahi ena nánarana te avasareana. Nararihihi ena apamuriana aquenu­canahi, tatupiruhi eta nagobe­rna­chirahi eta návasana. Ema Viya, eta majanea­si­ravaca ena apamuriana, máerata­ja­ca­cha­vacahi eta tajacana eta táiñehi­queneana sárareana. \v 34 Ena apamuriana, macaema­hai­ne­hivare eta táijurequene yucu te jórnu. Ena apamuriana, macuchu­cu­ha­vacahi te navaraha náechati­nu­ca­va­ca­yarehi ena nánarana. Narari­hi­hivare ena matume­ra­hanahi, máetume­cha­va­ca­hisera eta nacaema­ta­nea­sirahi éma. Ena apamuriana, tétavi­cavapa eta náitupa­ji­jia­si­ra­vapahi tayehe eta guerra, náitaha­va­capaipa eta ichape­queneana ejército ena nánaranahi. \v 35 Natiari­hivare ena esenana, eta nasuapa­ji­raivahi, mápechava máimichava ema Viya títarecana ena najanea­nanaini náepena­que­neanahi. Natiari­hivare ena apamuriana náemépenahi eta nacata­ji­vai­ra­samihi. Nacami­cha­hisera tamutu taicha eta nasuapa­ji­raivahi, namava­rairahi náinajia­cahini ema Viya, navarai­ra­hivare náimaha­yarehi eta táurica­ca­requene eta náitare­si­rayare te náechepucapa. \v 36 Natiari­hivare ena apamuriana, ichape­murihi eta nacaeca­hi­ra­samihi, ticaesta­na­hivare, táimitia­ca­va­ca­hivare te cadena tayehe eta cárcel te nacaera­tai­yapahi. \v 37 Ena apamuriana, natupi­si­rua­napahi te márijahiana eta nacapa­si­rapahi ena achaneana. Ena achaneana, eta návarairahi náimina­ji­ca­yarehi eta náehisirahi ema Viya, nayucha­ti­he­cavare. Ena apamuriana náechati­nu­ca­va­capahi te espada. Napana­ji­ri­cavaca ena apamuriana, náimiju­na­va­ca­varepa te napenana. Tiyananapa témesta­ji­ri­ca­va­napaipa. Tépacu­cha­vanapa te taparu­ma­chichana eta sárareana eta náechuria­sirapa eta nacamui­ri­haquene. Tájinapa naviya­va­pahini taicha eta napaure­va­va­capaipa. \v 38 Ena nani páureanasamí, ichape eta napicau­cha­ca­re­vainihi. Vaipa náurihahini eta najuna­nai­ri­sirahi te mávapahiana apaquehe eta tataracuana eta máriana, nacape­na­jue­chapahi eta enuru­juheana. \v 39 Jéhesare, namutu ena nani néchaji­si­ha­que­neanahi, ticata­ji­vanahi eta náitare­sirahi. Majaca­pa­va­caipahi ema Viya táichavenehi eta nasuapa­ji­rai­vanahi. Vuíchahasera náijahú­cha­vahini nacaija­ra­ca­sihini eta náicuchianahi me Viya. \v 40 Taicha mavarahahi éma tiheta­mu­ri­cha­ha­vi­yarepa viti véquene­hanahi visuapanahi ema Jesús énapa namutu éna. Vicuti­ca­ca­yarepa eta viúrica­ca­re­vayare vimutu. \c 12 \s1 Vicutiyare ema Jesús eta macamichirahi tamutu \p \v 1 Puíticha víti apanavare vicami­chayare tamutu eta vicata­ji­vairana, vácutivaca eta nacamichira ena nani náinapu­reanahi téhicanahi ema Viya. Taicha puiti éna tímara­ra­ca­ha­vianahi víti tájahapuca táichara­cavahi eta vipaisirahi víti. Eta tacahe, titupa­ra­cahavi vínaji­ca­yarehi eta táitiasi­ra­havihi eta tájipa­racana, tiámapa­rau­rahiana tayehe eta pecatuana. Tacahe, vicami­chayare tamutu, táurivaya eta vicaema­ta­nea­sirahi ema Viya, apaesa vijacapa eta vícuchihi. \v 2 Vicuti­yareva ema Viáquenu Jesús. Éma, tímitu­ca­havihi eta véhiruhi, éma tínapui­si­na­ha­vi­hivare eta masuapa­ji­raivahi. Tayanapane ichape eta matsirihahi te máimahapa eta macata­ji­vai­rayare eta macaeta­tai­rayare te crusu, vahi machava­cue­je­cha­vahini. Tétume­cha­va­hisera taicha máechahi éma tatiarihihi eta táitsiva­yarehi. Tétavi­cavahi eta máurisa­mureva eta máejasirahi te mayehe trono te mavaure ema Maiya. \p \v 3 Puíticha éta, epane­re­que­ne­hayare éhica­yareva eta macami­chirahi ema Jesús tamutu eta macata­ji­vairahi naicha ena ticatia­na­canahi. Ene ecaheyare éti, vahi ecuya­cu­jihini, étume­cha­va­ya­resera eta éhisirahi éma. \v 4 Táitaure­vaquene éti, tájinaichaha ímahahini ecata­ji­vahini táimica­pa­ca­he­hi­pucaini eta ínajia­siraipa eta tájipa­racana te juca apaquehe pecatupaire. \v 5 Vahi ecuemi­tisica eta máemuna­si­rahehi ema Viya te jácani máemecha­re­si­raheana táichavenehi eta machicha­heirahi. Taicha ani tacahehi eta Sagrada Escritura: “Piti nuchicha, vahi picueñamava jácani máemecha­re­si­raviana ema Viya, mavarairahi máetupi­ri­cayare eta pipane­reruana. Váhivare picuina­jicava tayehe eta maconse­ja­chi­raviana. \v 6 Taicha éma, máemecha­re­ca­yarehi nácani máemuna­ruanahi machicha­na­veanahi” tacahepa. \v 7 Tacahe, ecami­chayare éti jácani máemecha­re­si­ra­heyare ema Viya táichavenehi eta máemuna­si­rahehi eti machicha­naveana. Tácuti mácani achane, te matiarihi ema machicha, tímere­cavahi eta tacaiyairahi eta mapena eta máemecha­re­sirahi ema machicha, mavarairahi máetupi­ri­cayare eta mapane­reruana. \v 8 Yátupihi eta máemecha­re­si­rahavi ema Viya vimutu viti machicha­naveana. Téhesera te tacuija ímaha eta máemecha­re­si­raheana éma, máimere­caripa éma vahi yátupi­nahini machícha­hé­nahíni. \v 9 Tacutihi eta vijuru­sirahi víti te amuya­ha­vi­richaha. Témecha­re­ca­havihi ena ticachi­cha­haviana, visuapa­vacapa táicha. Tásiha, tavetijipa eta visuapi­ra­yarehi ema Tata Vicaiya­quenehi apaesa éma tíjara­ca­ha­vi­yarehi eta táuriva­yarehi eta vítare­siraya. \v 10 Ena ticachi­cha­haviana, ánipirichu eta náimitu­si­ra­havihi jácani eta navarairahi éna viúriyarehi nayehe ena achaneana. Émasera ema Viya, tiúripanahi eta vímitu­ca­sivahi mayehe. Éta tiápajucava tiúricha­ha­viyare. Tépachi­na­cha­ha­vi­ya­re­hivare éta. Mavarahahi vicuti­yarehi eta masantuvahi éma. \v 11 Jéhevare, te tatiari­hipuca eta vicaeme­cha­ra­hirana, vahi viúrisa­mu­rémahi táicha. Ticatihi visama. Téhesera te vétupi­ricava táicha, tétavi­ca­va­yarehi eta viúrica­ca­revaya te visamureana taicha tatupiruhi eta ­ vítaresira. \s1 Tétavicava tavarahacareva te visama eta máechajiriruva ema Viya \p \v 12 Tacahe, nupara­pe­naveana, nutupa­racahe étume­chacaca nácani nayacu­ji­hipuca. Ímica­tacaca eta etupihaira muraca eta éhisirahi. \v 13 Éneri­chuvare eta ecaijuheira eta me Viya, etanu­cayare tatupiruina eta ecaijuheira eta me Viya, etanu­cayare etupiruina eta eyani­rayare. Vahi ecuepi­ñuñuica, machu náevejuca ena matume­rahana ena téhica­heanahi te équene. Táuri eta iámira­cacaina, apaesa nacara­va­huyare náetupirica eta napane­reruana, náetume­cha­vavare énajiva. \p \v 14 Tacuijavare ecuichi­ra­vainahi nayehe namutu ena achaneana. Yátupina eta epachi­navaina te esamureana étapa eta iúriva eta ítare­sirana. Taicha te vahi tiúrihi eta ítare­sirana, vahi erata­haimahi ítecapaucha ema Viáquenu. \v 15 Ejanea­cavaicha yátupina, machu etiari­hipuca eyacujihi, tásiha émepu­rureca eta máimica­ta­sirahe ema Viya. Tacuija eta ecuimi­pa­na­na­jicava eta esemirana. Machu taparea­cavaca ena echamuriana eta evaina­rajivana, tacuti jácani sucureca máurirahana, taparea­cayare eta apana sucureca táurina­quenehi, táimica­pacapa. \v 16 Nacuijavare te etaracu nacuveha esu apana esena. Nacuija nacuepuru jácani tipicau­cha­ca­reanahi. Vahi ecucuti ema achane ticaijare Esaú. Eta mavarairahi tíjahúchava tinica, máijara­recapa eta máicuchinihi mayehenihi, taicha éma, máechavihi ema maparape. \v 17 Écharichuhi éti, te táequenepa, te mavara­hainipa majacapa eta mayehe bendición ema maiya, vaipa majaca­pa­ca­rehini, mametainipa tíyahahi. Vahi marata­hahini ticaji­mu­ya­cahini ema maiya. \p \v 18 Éti, tájina étapa­racaina eta napisirahi ichape­quenehi ena achaneana israelítana, acane te náiteca­pauchapa eta cerro Sinaí. Eta jara cerro, tatiarihihi eta yucu timuruhi te tápusi. Éneri­chuvare te távihahi eta timapi­cu­quenehi, táviha­hivare eta táiñehiquene emarere. \v 19 Muracaquene eta machuja ema ángele. Muracavare eta mahu ema Viya eta máechaji­si­ra­vacahi éna. Ichape­quenehi eta napisirahi ena tisamanahi. Eta tacahe, tiyase­se­re­canapa vaipa macuecha­ji­ca­va­cahini. \v 20 Eta napica­ca­ra­si­ravahi, navaraha tichava­cue­je­chavana. Ichape­quenehi eta tapica­hu­careva eta cerro, taicha tatiarihihi eta muraca vanairipi, ani tacahehi: “Ecapaca nácani achane, jácanivare sárare tiápanapuca te juca cerro. Ecapa­ca­va­ne­yarehi te márijahi, te váhipuca ticayu­va­ra­yarehi te lanza” tacahepa. \v 21 Tacahe, tétavi­cavahi eta táiñehiva, émaripa ema Moisés ani macahehi: “Nuyaya­ca­renecha eta nupisirahi” macahepa. Nupara­pe­naveana, numetacahe: Tájina étapa­racaina eyehe tamutu eta juca tipica­ca­reanahi. \p \v 22 Étisera tachicha­heanapa puiti eta mávasa ema Viya Vicaiyaquene, ticaijare Arairu Jerusalén\f + \fr 12:22 \ft Te piva­raha pecha eta apana tayehe eta Arairu Jerusalén, pita­nuca te libro Apo­ca­lipsis 21.2-27 étapa 22.1-5.\f*, eta távihahi eta cerro Sión te anuma, te náuruji­si­havahi ena camuri­queneana ángeleana eta najirau­chirahi ema Viya. \v 23 Éti esiapapa eta nasimutuva ena ecuti­que­neanahi machicha­na­veanahi ema Viya. Ecaju­cu­navare eta nalista. Natiarihipa ánaqui eta náchanevana ena machicha­naveana náepena­queneana. Natupiruhi eta náitare­sirahi. Tipachi­na­va­que­nea­na­ripahi puiti, sántohivare. Matiari­hivare ema Viya, yátupi­quenehi Juese viyehe vimutu víti. \v 24 Matiari­hivare ema Jesús ema tiyaseu­ra­hiquene eta viyehe. Émahi ema tiámahi eta arairu matratune ema Viya. Émaripa máepusaicapa eta máitine tasipa­ha­ca­ha­vi­yarehi, apaesa vijaca­pa­ca­re­yarehi me Maiya. Eta máitine ticuna­cha­ca­re­panahi tayehe eta máitine ema víyarahaini Abel. \p \v 25 Eta tacahe, échapavaicha éti. Vahi ecuepuru eta máichuara­pianahi ema Jesucristo. Machu ácuti ena tépuruanahi eta mavanai­ripiana ema Viya, máimitu­ra­pianahi ema Moisés. Étapa tímicu­ña­ca­vacahi éna. Viveti­ji­na­papuca víti eta vícuñayare, te vicaepa­que­cupuca eta máichuarapiana puiti ema Viáquenu, taicha éma tiásihahi te machacaya ema Viya te anuma. \v 26 Taicha eta acane, eta mahu ema Viya, tétavicava eta tamuracava. Tiyaya­carehi taicha eta apaquehe. Puítisera, ani macahehi éma: “Étahe­ri­neyare tiyayacare nicha eta apaquehe. Váhisera tácari­chuimahi. Éneya­rei­chuvare te anuma” macahepa. \v 27 Eta juca máechaji­ri­ruvahi, tímati­ca­reipahi eta táitavi­rayare tamutu jácani tiyamu­ri­canahi máepiya­ruanahi ema Viya te juca apaquehe. Tacarichu tanasiyare jácani máitava­ca­ca­queneana taicha mayamu­rianahi. \p \v 28 Étaripa eta mávasa ema Viya, mavara­ha­quenehi máimiávihahavihi, máitava­ca­ca­quenehi éta. Eta tacahe, vihasu­lu­pa­ya­cha­paraca éma. Vétaviu­chai­navare eta vipicau­chiraya éma. Tásiha, vicuri­sa­mu­rechaina éma eta vivapinava ichape eta vijirau­chirahi éma. \v 29 Taicha ema Viáquenu macutihi eta yucu, maratahahi máitaequeneha mámainuca. \c 13 \s1 Vicurisamurechayare ema Viya \p \v 1 Tiuri, nupara­pe­naveana, vahi ecucai­na­jiruva eta émuna­ji­ri­si­ra­cacahi, táichavenehi eta echamu­ri­ca­cairahi te mavahuana ema Viya. \v 2 Vahi ecuemi­ti­sicava eta táurirayare eta ejaca­piraya ena echimarana te epenana. Taicha tajuricati ángeleanainapahi nácani tipaipiu­cha­heanahi, éta vahi ecuimatihi. \p \v 3 Énerichuva échayareva nayehe ena ticaeratana. Ejapa­nuvaca éna, táimicu­ti­ji­ri­ca­vahini étinahini ecaera­tahini ecacha­ne­va­cahini. Éneri­chuvare ejapa­nuyare nácani náemeja­pa­nu­ráruana taicha éna étarichuhi eta náqueheana tacutihi eta iáqueheana éti. \p \v 4 Ámutu epicau­chacaca éti ecaima­que­nea­naripa: eti esenana, étipa eti ajairana. Taicha máimaha tiuri ema Viya eta eveha­ca­cairahi. Tacuijasera eta échipeacava eta eveha­ca­cairahi ena apanana. Ema Viya máicuña­ca­yarehi nácani tiveha­ca­canahi vahi nacucha­pahini náitaucha­vahini, énapa ena ticaye­pe­ca­canahi. \p \v 5 Váhivare tacuva­yuacahe eta plata. Taratarichu tacuri­sa­mu­rechahe jácani íturevahi ecaye­he­quenehi. Ema Viya ani macahehi eta máechaji­ri­ruvahi: “Vahi nujuni­ji­ca­vimahi, váhivare némiti­si­ca­vimahi” macahepa. \v 6 Tacahe, vicasi­ña­vayare mayehe ema Viya te viyaseaca. Ani vicaheyare te visamure: “Ema Viáquenu ema tímica­ta­canuhi. Vahi nupicaimahi jácani náichiranuhi nácani achaneana” vicaheyare. \p \v 7 Échavayare ena tímitu­ca­hea­napaini tímisa­ma­hea­nahini eta máechaji­riruva ema Viya. Natupiruhi eta náitare­siraini. Éti, epamicava ecutiyare éna eta nacasi­ña­vairahi me Viya. \p \v 8 Ema Viáquenu Jesucristo, vahi máitsivacha eta máurivahi eta viyehe. Manasihi puíticha, étapa eta apaja­ra­hiyare. \v 9 Eta tacahe, vahi ecuisapava ecuehica eta jácani apana­pe­ne­ne­ji­queneana náimitu­rapiana. Tiúripana étume­chayare eta esamureana, táichavenehi yátupiquene eta máemuna­si­ra­havihi ema Viya. Étapasera eta nayehe­repiana tayehe eta tinica­careana, vahi étapa­racaina taicha tájinachucha táimica­ta­ca­va­cahini ena ticaye­he­re­pianahi. \p \v 10-11 Eta nayehe­re­pinihi ena tiyuja­ra­ca­rahiana tayehe eta santuario te Jerusalén, natupa­rahahi eta nanica­sarehi eta námavahuana ena achaneana. Étahi eta navachachahi eta nacaema­ta­nea­sirahi. Étasera eta sárareana námava­huanahi, navarahahi tacaepa­ha­yarehi eta napeca­turana, éta, titupa­ra­cavaca vahi nacuni­cahini. Étachucha eta táitine mámahi ema náquenu ena tiyuja­ra­ca­rahiana tayehe eta téqueneha cuarto Lugar Santísimo. Étasera eta táqueheana, náijucha­que­ne­yarehi te tachachacu eta avasare. Vítisera, mararihi ema apana tiyuja­ra­carahi eta viyehe, apana­pavare eta mayuja­rau­chi­rahavi. Vahi énapa­ra­caimahi ena náinapureana tiyuja­ra­ca­rahiana. \v 12 Ema Cristo, ticata­jivahi eta máepenirahi te tachachacu eta avasare, mavarairahi máepachia­ca­ha­vi­yarehi viti achaneana tayehe eta máitinerichu éma. \v 13 Tacahe puiti, vínaji­ca­va­yarehi eta nayehe­repiana ena vijaneanana. Vahi étapa­racaina viyehe. Yátupina véhicayare ema Jesús. Tayanapane vicata­ji­va­ya­repuca, vicuti­ya­resera éma eta macata­ji­vairahi. \v 14 Taicha te juca apaquehe, tájina vahi táyeremahi eta avasareana étapa eta tayehe­repiana. Vítisera tachicha­havipa eta avasa­reyare arairuyare. Apanainapa eta viyehe­repiana víchaque­nea­nayare. Tétavicava eta vijamu­ra­chirahi viyápávane. \v 15 Tásiha puiti, eta véhisirahi ema Jesús, tavaraha eta vijirau­chi­ra­pa­ra­ca­yarehi ema Viya tamutu sácheana, yátiana. Te jácani tájahapuca víchara­racava, váhasu­lu­pa­ya­chavare éma. Eta juca eta viámavahuhi eta mayehe. Éma vicava­pa­ja­yarehi. \v 16 Éneri­chuvare, vahi ecuemi­tisica eta íchirahi eta táuriqueneana. Ecaji­yareva ena echamuriana eta ecaye­he­queneana. Eta tímicu­ti­ji­ri­cavaipa eta iámavahuhi me Viya. Éta ecuri­sa­mu­re­chirahi éma. \p \v 17 Esuapa­yareva nácani tímitu­ca­heanahi, evapi­na­vayare nayehe eta esuapa­ji­raivahi. Taicha éna, tijanea­ca­heanahi eta iáchane­vanahi éti. Náechahi éna eta ticaya­se­re­hia­na­yarehi te mamirahu ema Viya. Ecuri­sa­mu­re­chavaca éna eta esuapa­ji­raivahi, tavapi­na­ca­rénapa eta nacaema­ta­nea­si­rahena éti. Vahi ecuimi­pa­ne­re­chavaca eta eyacujiva, emasua­pa­ji­rai­vapuca. \p \v 18 Eyaseu­cha­nuyare núti te eyuja­ra­sirana. Nucasi­ña­vai­pa­hinéni núti táurivaipahi eta nupanereru. Tájinapa níchira­vai­nahini. Nuvaraha níchayare eta táuriqueneana nayehe namutu ena achaneana. \v 19 Nuvara­hasera eta eyaseu­chinanu me Viya, máisapa­nuhini éma níjahú­cha­vahini nuchavahini eta eyehe. \s1 Ema Apóstole mayaseuchavacahi ena machamuriana me Viya \p \v 20 Ema Viya, tétavi­cavahi eta macana­ra­si­ra­havihi eta vipane­reruana. Éma tétavi­ca­va­hivare eta máitupa­ji­jia­sirava taicha macaeche­pucahi ema Viáquenu Jesucristo te máecari, apaesa émayarehi yátupi­quenehi Pastoryare, tijanearahi viyehe viti machicha­naveana. Tisipa­ha­ca­havipa eta te máitine apaesa máitava­ca­ca­yarehi eta vicacha­ne­rayare éma. \v 21 Núti nuyaseuchahe me Viya, máimica­ta­ca­hehini ítauchayare tamutu eta mavara­ha­queneana, íchirahi eta táuriqueneana apaesa ecuri­sa­mu­re­chahini éma te tamutu eta ítaresira eta éhisirahi ema Machicha Jesucristo. ¡Máitava­ca­cayare eta vicunachira ema Cristo! Amén. \s1 Eta táichecuaraqui eta natuparacasivahi \p \v 22 Nupara­pe­naveana, nuvaraha nuyaseacahe ácayehéni paciencia tayehe eta juca nuconse­ja­rapihi eta eyehe. Ánipi­chichahi nájurehi tayehe eta juca nucartane. Jarari­hisera camuri­queneana eta apana nuvarahahi numeta­ru­he­ya­rehini. \v 23 Numeta­ca­hevare ema viparape Timoteo tiúchucu­haripa te cárcel. Te máiteca­pa­va­nepuca éma, nucacha­ne­ya­repahi te níteca eta ara eyehe. Nuvarahahi nímaha­panahe. \p \v 24 Néchajicahe emutu eti ejanea­rahiana ena vichamuriana. Échaji­si­na­nuvaca namutu ena vichamuriana vicuti­que­neanahi tisuapa­ji­ra­hianahi te jácani návihahi éna. Ani te juca, nucacha­nevaca ena vichamuriana náiteruana te Italia. Téchaji­ca­hea­navare éna. \p \v 25 Nuyaseu­cha­he­paraca emutu éti me Viáquenu Jesucristo, táetaviu­chahini eta iúrica­ca­revaya máicha. Amén. \p Tamutupa eta juca néchaji­ri­ruvahi ­ eyehe.