\id EPH - Ignaciano NT -Bolivia 1980 (DBL -2013) \h Efesios \toc1 Eta macartane ema Apóstole Pablo nayehe ena machamuriana ticavasanahi te Efeso, ticaijare Efesios \toc2 Efesios \toc3 Ef \mt2 Eta macartane ema Apóstole Pablo nayehe ena machamuriana ticavasanahi te avasare Efeso, ticaijare \mt1 EFESIOS \c 1 \p \v 1 Nuti Pablo, mayehenuhi apóstole ema Jesucristo, taicha manere­ji­ru­nuichuhi ema Tata Vicaiyaquene, navarairahi nímitucaya ena achaneana eta máechaji­ri­ruvana. Tásiha puiti, nucajurehe eta juca carta eyehe eti nuchamuriana ecava­sanahi tayehe eta avasare Efeso, taicha éti machane­ra­heripa ema Viya, táuriquenehi eta éhisirahi ema Jesucristo. \v 2 Nuvaraha macata­ji­ca­hehini ichape ema Tata Vicaiyaquene, émapa ema Viáquenu Jesucristo. Náijara­ca­hehini eta táurivaina eta epane­reruana. \s1 Tétavicavahi eta viúricacarevana táichavenehi eta viúrujiasirahi ema Jesucristo \p \v 3 Núti nucuna­cha­paraca ema Viya, ema Macaiyaquene ema Viáquenu Jesucristo taicha ichape eta máimica­ta­si­ra­havihi táichavenehi eta viúrujia­sirahi ema Cristo. Puiti tachicha­ha­viripa eta anuma. Ichape eta viúrica­ca­revahi maicha ema Espíritu Santo. \v 4-5 Acane, te tamirahu eta táepani­ravapa eta apaquehe, ema Viya tétavi­cavahi eta máemuna­sirahi namutu ena achaneana natiari­hi­que­nea­na­yarehi. Tásiha, émajivapa manacahi eta mapane­reruhi eta mavara­ha­quenehi, étarichuhi eta majaca­pi­ra­yarehi namutu ena ticasi­ña­va­nayare mayehe ema Machicha Jesucristo. Eta viúrujia­si­rayare ema Jesucristo, yátupi­que­ne­yarehi machichahavi, matapi­ra­va­re­ha­vi­yarehi te mamirahu, sántoha­vi­ya­revare. \v 6 Taicha mavarahahi vijirau­chayare éma, vítsiri­ji­ca­va­yarehi eta táetaviu­chirava eta máemuna­si­ra­havihi. Mavara­ha­hivare ichape eta viúrica­ca­revana táichavenehi eta viúrujia­siraya ema máemuna­ruquene Machicha. \v 7-9 Tásiha ema Viya, tiúrihi eta máimaira, máimerecahi eta máemuna­si­ra­havihi ichape. Tíjara­ca­havihi ema Machicha tépeni­na­ha­vi­yarehi eta macaepa­hai­rayare eta vipeca­turana, viúchucu­ha­yarehi máicha. Éneri­chuvare tíjara­ca­ha­vi­hivare eta véchema­raivaya vímatie­que­ne­hairaya ichape, taicha tímitu­ca­havihi eta mapane­reruana. Váhisera máimere­ca­va­nehini eta juca mapane­re­ruanahi acane; tapaemunava te tiúcupaicapa ema Machicha. Tivapi­navahi éma eta máitauchiraya eta mapane­re­ruanahi ema Maiya. \v 10 Tamutu eta juca mapane­re­ruanahi títaucha­va­ya­repahi, jácani tatupa­ra­quipahi. Te jena sácheyare manere­ji­caripa, ema Viya manacainapa ema Machicha Jesucristo aquenu­ca­que­ne­yarehi, téchayarehi tamutu eta táichara­ra­cavana. Nasuapa­ya­rehiva namutu ena tiávihanahi te anuma, énapa ena tiávihanahi te juca apaquehe. \p \v 11 Eta acane te tépana­vainapa, ema Viya máetupi­ricapa eta mapane­reruhi. Vahi máejequi­hahini. Tásiha, manacapa eta mavara­ha­quenehi. Acane tinere­ji­ca­havihi machicha­ha­vi­yarehi vimutu viti viúrujia­ca­na­yarehi ema Jesucristo, mavarairahi tíjara­cahavi eta vícuchianahi. \v 12 Viti vínapui­canahi véhica ema Cristo, mavarahahi tiúriyare eta vítare­siraya, apaesa nacuna­chayare ema Viya ena apamuriana achaneana eta máimica­ta­si­rahavi ichape. \v 13 Tacutiquene éti, te tínapu­cainapa esama eta máechaji­riruva ema Viya eta mavarairahi ticuchu­cuhahe, enévanehi éhicahi ema Cristo. Tásiha, eta iúrujia­siraipa éma, tiávahá­ca­he­ri­pavare ema Espíritu Santo. Émapa títame­tacahe eta machichai­rahepa ema Viya. Ema Espíritu Santo, ema vitupa­rahahi vimutu viti vicasi­ñanahi ema Cristo. \v 14 Eta mávahá­si­ra­havihi éma, títame­ta­ca­ha­vi­paraca eta vijaca­piraya eta vícuchianahi mayehe ema Viya te táitecapapa eta viúchucuiraya viti machicha­na­veanahi. Tásiha, tétavi­ca­vainapa eta vicuna­chi­rayare ema Viya taicha ichapequene eta máimica­ta­si­ra­havihi. \s1 Te tiyujaraca ema Pablo, mayaseaca ema Viya eta náitupajijiasiravaina ena téhicanahi ema Jesús \p \v 15-16 Eta tacahe, núti néchahehi éti tamutu te nuyuja­ra­sirana, taicha nusamai­ri­ricapa eta yátupirahi éhica ema Viáquenu Jesucristo étapa eta émuna­ji­ri­si­ra­cacahi emutu eti machane­ranahi ema Viya. Nuhasu­lu­pa­yachahi ema Viya eyehe. \v 17 Éma, macaiya­quenehi ema Viáquenu Jesucristo. Máetaviurehi eta majaraiva te mávihahi te anuma. Nuyaseacahi máijara­ca­hehini eta échema­rai­vai­nahini maicha ema Espíritu Santo, apaesa ímatie­que­ne­hahini yátupina eta emeta­ca­si­vanaya eta mapane­re­ruanahi ema Viya. Nuvaraha ímati­pai­paichaini éma. \v 18 Nuyasea­ca­hivare éma yátupina eta ecaicu­tia­rairaya, eti máichuha­que­neanahi éma, eta táetaviu­chi­ra­yarehi eta viúrica­ca­re­vayare te jena sácheyare vicucha­pa­quenehi. Nuyasea­ca­hivare ecaicu­tiaraya eta táetaviu­chi­ra­yarehi eta táurica­ca­re­vayare eta viávihaya te anuma, vícuchihi viti machanerana ema Viya. \v 19 Nuvaraha ecaicu­tia­ravare eta táetaviu­chirahi eta máitupa­ji­jia­si­ravahi ema Viya, váhiquene tivitaimahi. Éma, macaema­ta­neacahi eta vítaresira, mavarairahi viúripa­nayare viti vicasi­ña­vanahi mayehe. \v 20 Ema Viya máimerecahi eta máitupa­ji­jia­sirava ichape te macaeche­pucapa ema Cristo te máecari, macaejacapa éma te mavaure tayehe eta anuma mávihahi puiti. \v 21 Ema Cristo, émaripa ichape­quenehi aquenuca nayehe ena ángeleana. Tétavi­cavahi eta masuapa­ca­revahi nayehe. Éneri­chuvare ena éreanana, mapami­cavaca eta nasuapiraina. Éma, tétavicava eta macapi­ca­huirahi. Nájina nácutihini éma. Nájinavare ticachu­ri­caimahi. Apaja­ra­hi­yarehi eta aquenucaira éma. \v 22 Ema Viya macaejacahi éma téchahi tamutu eta tatiari­hi­queneana. Émaripa vicaiya­quenehi vimutu viti machanerana. \v 23 Víti, eta viúrujia­sirahi éma, tímicu­ti­ji­ri­ca­vaipahi máquehe­havihi te juca apaquehe. Vicaema­ta­neacahi eta táuriqueneana tímicu­ti­ji­ri­cavahi émainahini macaema­ta­nehini, taicha tamutu eta víchaque­neanahi, éma téchahavihi, tétume­cha­ha­vi­hivare. \c 2 \s1 Eta máemunasirahavi, ema Viya ticuchucuhahavihi tayehe eta vícuñayarehíni \p \v 1 Ema Viya tíjara­ca­heripa arairupa eta ítaresira. Tichavapa títareca eta iáchanevana, tacuti eta machavirahi títareca ema Cristo te máecari. Taicha éti, cape juca ítare­sirahi, tímicu­ti­ji­ri­ca­vaichaha épena­que­né­nahíni táichavenehi eta evaina­ra­ji­vanaini étapa eta epeca­tu­ranaini. \v 2 Cape juca ítare­sirahi éti, éhica­hivare eta tayehe­repiana eta apaquehe, tamauri­que­neanahi. Esuapa­hivare eta mavara­ha­queneana ema Váinaraji, éma mapami­ca­vacahi ena achaneana masuapa­ji­rai­ra­hanahi me Viya. \v 3 Vimutu viti, tacahenihi eta vítare­sirahi eta acane. Étachucha véhicahi eta tavara­ha­queneana eta viáquehe. Vítiji­ri­ca­va­ripahi víchahi eta tajamu­ra­cha­queneana eta viáquehe, étapa eta vipane­reruana tamauri­que­neanahi. Ichape­murihi eta vímiyu­se­ma­sirahi ema Viya, vicutihi ena apamuriana masuapa­ji­rai­ra­hanahi mayehe. \v 4-5 Tímicu­ti­ji­ri­ca­vaichaha vépena­que­né­nahini táichavenehi eta vipeca­tu­ra­nainihi. Tétavi­ca­vasera eta majapa­nui­ra­havihi ema Viya. Ichapevare eta máemuna­si­ra­havihi. Tíjara­ca­ha­viripa arairupa eta vítaresira táichavenehi eta viúrujia­sirahi ema Cristo. (Táichavenehi eta majapa­nui­rahehi, ticuchu­cu­ha­he­yarehi.) \v 6 Puiti, eta viávahá­sirahi ema Cristo, yátupihi eta véchepu­siraya, vicaicuchipa eta macaeja­si­ra­ha­vinapa tayehe eta viávacu­reyare te anuma, vicachaneya ema Cristo. \v 7 Eta juca émavenehi ema Viya, mavarahahi máimereca maverahi eta viúrica­ca­revana máijara­ru­ha­viyare eta viyehe te jena sácheyare, taicha tétavi­cavahi eta máemuna­si­ra­havihi táichavenehi eta viúrujia­sirahi ema Jesucristo. \v 8-9 Taicha eta viúchucui­rayare eta viápechi­ravaya vítareca, étavenehi eta majapa­nui­ra­havihi ema Viya. Vijaca­pa­ca­reripa eta mayehe, táichavenehi eta vicasi­ñairahi ema Jesús. Vahi étapa­racaina tacuchu­cu­ha­ha­vihini eta víchaque­neanahi, taicha vahi vítiji­vai­nahini várata­hahini vijaca­pa­ca­rehini. Tacahehi éta, apaesa nacuija nacuca­si­ña­vavaica eta nacuchu­cui­ra­vapuca. \v 10 Arairuinapa eta vítaresira maicha ema Viya. Émari­chuvare ticaju­ru­cahavi eta véhisirahi ema Jesucristo, mavarairahi víchayare eta táuriqueneana. Eta víchirahi, vítauchahi eta mapane­reruana ­ acane. \s1 Eta véhisira ema Jesucristo, étamurihavinapa. Vaipa víputsimuriavavacaimahi. \p \v 11 Németeaca échavahi éti eta nacatia­na­si­ráhehi ena nujaneanana táichavenehi vahi éhicahini eta nayehe­repiana. \v 12 Éti, cape juca, tájina ímati­yahini eta máimitu­ra­pianahi ema Jesucristo. Vuíchahavare ímatihini eta iúrica­ca­re­va­yarehi táichavenehi eta matratune ema Viya viyehe viti israelítana, taicha ticaera­ji­ca­heanahi te vimuri. Vuíchahavare ímatihini eta ícuchia­nayare máijara­ru­heanaya ema Viya. Eta tacahehi, éti ímijachaipa vahi ejaca­pacare eta mayehe. Vuíchahavare ácasi­ña­vahini eta mayehe. \v 13 Puítipasera eta éhisirahi ema Jesucristo, iúrujia­ca­ripahi éma. Tásiha, émeña­ha­vaipahi mayehe ema Viya, taicha ecasi­ñavahi eta máepeni­nahehi ema Jesucristo. \v 14 Éneri­chuvare, étavenehi eta viúrujia­sirahi éma, tihéta­mu­ri­cha­ha­vi­ripahi vimutu: éti apava­sanana, vítipa viti israelítana. Vaipa víputsi­mu­ria­va­va­cahini. Tímicu­ti­ji­ri­ca­vaipahi étanainehi eta viúchusine. Macaepa­ha­ripahi eta vicatia­na­ji­rí­si­ra­ca­cáinihi. \v 15-16 Eta máijara­re­sirahi eta máquehe te crusu ema Jesucristo, macaepa­ha­ri­pavare eta tapami­si­ra­havini véhica eta vanairipiana étapa eta nayehe­repiana tipicau­cha­careana. Puiti, vaipa étapa­ra­cai­nahini eta viúchucuiraya. Éneri­chuvare macaepa­haripa tamutu eta vicátia­na­ji­rí­si­ra­ca­cáinihi táichavenehi eta apava­sa­na­ha­virahi. Puiti vimutu viti véhicanahi ema Jesucristo, étamu­ri­ha­vi­ripahi máicha. Tájina víchira­vaimahi. Táitusiava tiúricha­ha­viripa vimutu mayehe ema Viya. \p \v 17 Eta tímitecahi ema Jesucristo, timeta­pa­na­havihi eta táurinaquene echaji­ri­rucava eta najaca­pa­ca­revaya namutu ena achaneana. Éma, tiúricha­ha­vi­yarehi mayehe ema Viya vimutu: viti vínapu­canahi vímati eta máechaji­ri­ruvana, étipa eti epaenu­mavahi ímati eta máechaji­ri­ruvana. \v 18 Puiti, eta viúrujia­sirahi ema Jesucristo, tiávahá­ca­havihi ema Espíritu Santo. Tásiha, máichavenehi ema Espíritu Santo, vimutu vicuti­ca­caipahi eta vipauchiraipa ema Tata Vicaiyaquene. \v 19 Eta tacahe, tájinapa táeñama­ca­rehini eta ejaca­pa­careva eta viyehe viti machanerana ema Viya. Esiapa­mu­ri­ha­ha­vi­ripahi víti. Tachicha­heripa eta mávasa anuma. \v 20-22 Eta esiapa­mu­ri­ha­virahi te vimuri, nímicu­ti­charipa te náepiyaca eta ichape peti. Ema Jesucristo, tétavi­cavahi eta máetume­chi­ra­havihi vimutu viti véhicanahi éma. Macuti eta tatumearaya eta yúchamana, eta manasirahi eta máimitu­rapiana. Tásiha, visiapa viti apóstoleana énapa ena profetana. Tacahe éti, eta esuapirahi eta vímitu­rapiana, esiapa­ri­pa­hivare. Ecuti eta labriyuana étapa eta yucuquiana. Ema Espíritu Santo, tétavi­cavahi eta máitupa­ji­jia­si­ravahi tihéta­mu­ri­cha­havihi. Vitupa­ra­ha­pachuhi eta manasi­ra­havihi. Máepiya­ca­va­capaipa. Te máitauchapa tamutu, tétavi­ca­vainapa táurinavaya eta ichape­quenehi templo, mapenayare ema Viáquenu, sántoquenehi. \c 3 \s1 Ema Pablo, éma ticatuparahahi ticametarairuyare nayehe ena apavasanana \p \v 1-2 Németeaca nuti ímatie­que­ne­haripa eta máetaviu­chirahi eta máemuna­si­rahehi ema Viya. Éma, tivane­canuhi níchuhaheya eti apava­sanana, mavarairahi éhicayare ema Machicha Jesucristo. Eta juca nucame­ta­rai­ruirahi eta eyehe, étara tiviuchanuhi puiti juca nucaera­tairahi. Nútisera nuyaseu­cha­he­paraca éti te nuyuja­ra­sirana. \v 3-4 Taicha ema Viya timeta­ca­nu­ripahi te nuvapure eta mapane­reruhi tapaemunava téchacarehi. Puiti te juca nucartane, eta échajicuira eta nájurehi, németeaca ímatie­que­ne­hayare tamuturipa nímatie­que­nehahi eta mapane­reruhi ema Viya tayehe eta macuchu­si­ra­havihi ema Jesucristo. \v 5 Eta juca mapane­reruhi ema Viya, nájina náimatie­que­ne­hahini cape juca tásine­quenehi. Puítisera, ema Espíritu Santo tímecha­ha­viripa viti mayeheana santo apóstoleana énapa ena profetana. \v 6 Ani tacahehi eta juca tayumu­ru­re­va­nainihi: Eti apava­sanana, éti apanavare ejaca­pa­ca­re­hivare mayehe ema Viya maicha ema Jesucristo. Iúchucu­hayare táichavenehi eta éhisi­rayare eta vimeta­rairuana. Esiapa­mu­ri­ha­ha­viyare viti machanerana ema Viya. Étamu­ri­ha­viripa. Vicuti­ca­cainapa eta vícuchihi viti israelítana. \p \v 7 ¡Tétavi­cavahi eta majapa­nui­ranuhi ema Viya! Nútisamipa máichuha­quenehi eta nucame­ta­rai­ru­yarehi eyehe. Tásiha éma, tétavi­ca­va­hivare eta máetume­chi­ranuhi te tamutu eta nucame­ta­rai­ruirahi. \v 8 Vahi németea­ca­vahini nútina­sa­mihini manerejica, taicha nararihihi ena títupa­ji­jia­pa­na­vanahi eta nuyehe. Tijapa­nu­nu­hisera ema Viya. Nútisamipa manere­jiruhi, mavarairahi numeta­panahe eta máichuirahehi éti apana eti apava­sanana, eta ejaca­piraya eta táurica­ca­requene vícuchi maicha ema Cristo. Tétavi­cavaya eta viúrica­cá­re­vayare. \v 9 Tacahehi eta mapane­reruhi ema Viya eta viyehe acane te tépana­vainapa máepiyacaya tamutu. Váhisera táijahú­cha­vahini mameta­ca­ha­vihini. Tapaenumava timeta­canuhi núti, matupa­ra­si­ranuhi eta numeta­si­ra­heyare tamutu. \v 10-11 Taicha mavarahahi natiari­hiyare camuria­nayare ena tisuapa­nayare yátupi. Eta táurivayare eta náehisira, tímereu­cha­yarehi eta máetaviu­chirahi eta máitupa­ji­jia­si­ravahi ema Viya. Náraminehi ena aquenu­canahi tiávihanahi te anuma eta náimairahi eta juca. Eta tacahehi eta mámirapahi ema Viáquenu Jesucristo tamutu eta mapane­reruana eta acane ema Maiya. \v 12 Tásiha puiti, tájina táeñama­va­ca­réimahi eta vipauchira ema Viya. Vicasi­ñavahi eta mayehe, taicha ema Jesucristo émahi ema vicasi­ña­sa­re­quenehi. \v 13 Eta tacahe, nutupa­ra­caheya: Vahi ecuina­jicava eta juca éhiruhi, váhivare ecupica eta esamai­ri­ri­sirahi eta nucaera­tairahi táichavenehi eta nucame­ta­rai­ruirahi eyehe. Evapi­na­vasera eta nucami­chirahi eta nátajivana, taicha nuvarahahi nímereca eta táetaviu­chirahi eta némuna­si­rahehi. \s1 Ema Pablo mayujaraucha ena machamuriana \p \v 14 Eta némechirana eta táetaviu­chirahi eta máitupa­ji­jia­si­ravahi ema Viya eta juca mapane­re­ruanahi, núti népuyu­miraucha ema Macaiyaquene ema Viáquenu Jesucristo, nucuna­chirahi éma. \v 15 Éma, Táiyaquenehi tamutu te anuma. Émari­chuvare téchahi tamutu te juca apaquehe. \v 16 Nuyaseaca éma máijara­caheni éti, ichape­nahini eta ítupa­ji­jia­sirava étapa eta etume­vai­nahini te iáchanevana, maicha ema Espíritu Santo. Taicha ema Viya, tétavicava eta máitupa­ji­jia­sirava, váhivare mayava­naimahi. \v 17 Nuyasea­cavare yátupina eta ecasi­ñairaya ema Cristo, yátupi­navare eta éhisiraina eta máimitu­rapiana. Túmeheyare eta émuna­raivahi. Tájina tihapa­pi­ca­héimahi eta éhisirahi. \v 18-19 Nuyasea­cavare ácutihini ena apamuriana echamuriana te tamutu avasareana, te yátupina ecaicutiara eta táichapevahi eta máemuna­si­rahavi ema Cristo. Tájina títaina éta. Tayanapane vahi vicúcai­cu­tia­ra­quenéna. Nuyasea­ca­hivare yátupina émainahini ecasamure ema Viya. \p \v 20 Tétavi­cavahi eta nucuna­chirahi ema Viya, taicha máiturue­que­nehahi tíjara­cahavi tamutu, máemeta­vicahi eta viyasea­ruanahi, étapa eta vipane­re­chirana. Tétavicava eta máitupa­ji­jia­sirava ema Espíritu Santo eta máetupi­ri­sirahi eta visamureana. \v 21 ¡Vicuna­cha­pa­ra­cahini ema Viya vámutu viti véhicanahi ema Jesucristo! ¡Máichecua­ra­qui­rénapa eta vicunachira! ¡Amén! \c 4 \s1 Viúrujiacacahi maicha ema Espíritu Santo \p \v 1 Yátupi núti tipresu­chanuhi puiti táichavenehi eta néhisirahi ema Viáquenu. Eta tacahe, nutupa­ra­caheya: Tacuija íchiravaina eta ítaresira te mamirahu ema Viya; taicha éti máichuha­que­né­he­richuhi éma, mavarairahi machane­ra­heyare. \v 2 Yátupina eta emansuvaina, étapa eta iúrivaina. Ecayehe paciencia. Ecami­chayare jácani te ticaviu­re­va­napuca nácani echamuriana, táichave­nénahi eta émuna­si­ra­ca­cainahi. \v 3-4 Émana­ri­chuvare ema tiávahácahe, émaripa ema Espíritu Santo. Ísapava eta macuru­ji­si­rahehi. Tacuija íchiravaina eta iúruji­si­ravahi. Étanai­na­richuhi eta epane­reruana. Taicha ema Viya tíchuhahehi. Puiti ecuchapahi eta iápechi­ra­vayare ítareca. \v 5 Émana­richuhi ema Viáquenu. Tacarichuhi véhica eta máimitu­rapiana. Étana­ri­chu­hivare eta vicaica­chasira eta viúrujiasira éma. \v 6 Émana­ri­chu­hivare ema Viya, Vicaiya­quenehi vimutu. Éma téchahavihi vimutu. Ticaema­ta­nea­ca­havihi vimutu. Émavare tijanea­ca­havihi vimutu. \s1 Vítucaquenepachuhi maicha ema Espíritu Santo \p \v 7 Éneri­chuvare ema Cristo, éma tíjara­ca­havihi eta vítuca­que­ne­ya­repachu, jácani mavara­ha­quenehi. \v 8 Taicha eta Sagrada Escritura, ani tacahehi: “Te tiárapa éma te anuma, mámamu­ri­hapaipa ena macuchu­reanahi. Máijara­ca­si­cha­vacapa eta náitupu­ji­jia­si­ravaya ena machanerana” tacahepa. \v 9 Epane­rechaya puiti eta tacaye­ma­quenehi eta márairahi. Eta juca tavaraha vicaicutiara eta máucupai­sirahi tativa te juca apaquehe. \v 10 Te títauchavapa eta tímiucu­paicahi, tiárapa tichavapa te mávasa anuma. Tichava­varepa eta émairayare técha tamutu. \v 11 Tásiha, ema Viáquenu titupa­ra­cahavi víti, tíjara­ca­ha­vivare eta vítuca­que­nea­na­ya­repachu. Taicha tinaca­havipa eta viávacu­re­pachuya apóstolehaviya viti manere­ji­ru­que­neanahi. Ena apamuriana, manaca­hivare profetanahi náimatie­que­ne­ha­yarehi eta mapane­re­ruanahi ema Viya apaesa náitame­ta­cavaca ena vichamuriana. Ena apamuriana, manacavare ticame­ta­rai­ru­ra­hia­nayare, náichuhayare ena achaneana náehica ema Viáquenu. Ena apamuriana, manaca­va­cavare pastórea­na­yarehi, najanea­ca­va­cayare ena vichamuriana. Énapa ena apamuriana, manaca­va­cavare máestroana, náimitu­ca­va­cayare eta máimitu­rapiana ema Viáquenu. \v 12 Taicha éma, mavarahahi máetupi­ri­ca­yarehi tamutu te etaracu eti machanerana; mavara­ha­hivare vitiari­hiyare viti vítáti­ji­ri­ca­heyare eti vichamuriana, vicaju­ru­si­ra­he­yarehi eta éhisirahi éma. \v 13 Apaesa yátupina vácuti vámutu eta máurivahi ema Machicha ema Viya; táiteca­pa­va­ne­varéni eta sache eta viúruji­si­ravaya, tájinapa tahapa­pi­ca­ha­vimahi eta véhisirahi; vítamu­tu­ru­ca­ri­pahini tamutu eta vítuca­que­neanahi tásiha­que­neanahi me Cristo. Vácutipaini éma tamutu eta máitupa­ji­jia­si­ravahi. \v 14 Mavara­ha­hivare vimutuyare vímatie­queneha. Vaipa vácutimahi ena amuyana, témuna­na­si­ri­ca­va­na­richaha éna. Tísapa­ji­ri­ca­va­na­richaha navayuaca tayehe eta apana náimitu­rapiana ena títurué­que­nehana tivayua­recana, napami­si­ra­vacahi namutu náehica eta tamauri­queneana. \v 15 Eta tacahe, vétume­cha­vayare eta véhisirahi eta máimitu­rapiana yátupi­queneana, yátupi­navare eta vémuna­raivahi, vicaju­ru­ca­ca­ya­re­hivare eta viúriva, vicutiyare ema Viáquenu Jesucristo, taicha émahi ema téchahavihi. \v 16 Nímicu­ti­chahehi eta viáquehe. Camurihi eta táunavahi eta viáquehe; étanai­chu­hisera. Camuri­hivare eta táitupa­ji­jia­si­ra­vanahi; tamutu­hisera ticaema­tanehi, víchirahi eta vivara­ha­quenehi. Tájina vahi táejiaca­vahini. Tamutu tijanea­cacahi. Ene vicahehi viti machane­ranahi ema Jesucristo. Éma, tétume­cha­havihi vimutu víti. Eta viúrujia­sirahi mayehe éma, étamu­ri­havihi. Vimutu vítuca­que­ne­pachuhi máicha. Vémata­ne­re­pi­pachuhi máicha. Vijanea­ca­ca­hivare. Vicaju­ru­ca­ca­paipahi táichavenehi eta vémuna­si­ra­cacahi. \s1 Apanainapa eta vítaresira taicha eta viávahásirahi ema Cristo \p \v 17 Eta juca numeta­rapiana eyehe, nutupa­ra­cahéicha taicha matupa­ra­runuhi ema Viáquenu. Nucava­nai­ripipa puiti: Vaipa ecuapecha ecuquicha eta náichaque­neanahi ena máimati­ra­hanahi ema Viya, náichahi éna eta náitare­sirahi jácani tavara­ha­que­neanahi eta napane­reruana súnsurupiana. \v 18 Tamutu eta napane­reruana tétavi­cavahi eta tamapi­cuvahi. Vahi apaesai­nahini tavehahini eta tijarahi. Máecharai­reanahi éna, táichavenehi eta tamura­cavahi eta nasamureana. Váhiquene navara­haimahi napaucha ema Viya apaesa macana­ra­ca­va­cahini éna. \v 19 Tájinapa apaesai­nahini náimatihini eta titsiri­hacare. Tíjara­ca­vanapa tayehe tamutu eta najamu­ra­raivana. Tétavi­cavahi eta navapi­nairahi náichahi eta tamauri­queneana tájipa­racana. \v 20 Étisera vahi tacucahe eta ítare­siraya puiti eta éhisirahi ema Cristo. \v 21 Taicha németeaca yátupihi esama­ra­racahi eta vímitu­si­rahehi. Ímati­ripahi eta táurique­neanahi yátupi­que­neanahi tásiha­que­neanahi mayehe ema Jesucristo. \v 22 Tásiha puiti, vaipa ecuesacha echavaucha eta ítare­si­rainihi acane echipe­ji­ri­cavahi taicha tivayuacahe eta ejamu­ra­chirahi eta tamauri­queneana. \v 23 Puiti éti, ísapaya ema Espíritu Santo mávahácahe, máitsiva­chi­rayare eta epane­reruana étapa eta ejamu­ra­chirana te iáchanevana. \v 24 Tásiha, apanainapa eta ítare­siraya. Yátupi eta ecaque­héraina ema Viya, ácutini éma eta máurivahi étapa eta masantuvahi. \s1 Étupiricayare tamutu eta ítaresirana \p \v 25 Tásiha puiti, vaipa épiya­hi­ra­himahi. Étupi­ru­vayare tamutu eta échaji­ri­si­ravaya nayehe ena echamuriana eparae­piyana, taicha étana­richuhi eta echamu­ri­ra­ca­cairahi, émana­ri­chu­hivare ema Viúrujiaruhi, ema Jesús. \p \v 26 Te tatiari­hipuca eta táimiyu­se­macahe, ejanea­cavaicha machu ecape­catura. Te esemapuca, vahi tacunasi eyehe. Énevanéna eperdo­na­chacaca. \v 27 Ecaune­vayare, machu máiturucahe ema Váinaraji, táichave­nénahi eta esema­nevahi. \p \v 28 Mácani tiámera­hinihi, vaipa macuapechava macuamereca. Mácaematane apaesa macuna­chacare, apaesavare eta jácani máemata­ne­va­chayare eta maviyi­hayare eta macaji­rayare ena ticamu­nu­vanahi. \p \v 29 Váhivare ecuna­ca­ja­cachava eta tájipa­rácana echáji­ri­ru­cavana tamauri­queneana. Tátupiruva eta échaji­ri­si­raváina apaesa étaina eyuchusiha eta nasuapiraina nácani tisama­hea­nayare, éta tétupi­ri­sa­mu­re­cha­va­cayare éna. \v 30 Vahi ecuisapava ícha jácani tamauri­queneana, machu ímipa­ne­rereca ema Espíritu Santo, émaripa ema sántoquenehi, tiávahá­ca­heripa éma. Eta mávahá­si­rahehi tímicu­ti­ji­ri­ca­vaipahi eta ecamarcahi, taicha ímati­ca­réipahi eta machane­ra­héirahi ema Viya; puíticha, étapa eta te títecapapa eta jena sácheyare viúchucui­rayare. \p \v 31 Váipavare ecunaca eta semanereana. Váipavare ecatia­na­ra­himahi. Váipavare ecuse­ma­rairihi, váhivare ecuija­jachava ecapia­racava. Vahi ecuicha­nareca. Ínajicaya éti tamutu eta júcana tamauri­queneana. \v 32 Táitsiva étaviu­chayare eta iúrivayare nayehe nácani apamuriana, ejapa­nu­ra­hiyare. Te tatiari­hipuca eta náejeca­pirava, eperdo­na­cha­ca­cayare taicha ene macahehi ema Viya eta maperdo­na­chi­rahehi máichavenehi ema Cristo. \c 5 \s1 Tiúriyarehi eta náitaresirayare ena machichanaveanahi ema Viya \p \v 1 Puiti éti machicha­he­ripahi ema Viya, máemuna­ru­que­ne­heripa, tásiha ácutipa éma eta máurivahi. \v 2 Émuna­ji­ri­ca­cayare eta ítare­siraya. Ecutiyare ema Cristo eta máemuna­si­ra­havihi. Éma, macuri­sa­mu­re­charipa ema Maiya eta máimija­ra­re­si­ravahi víchavenehi víti, macutihi eta sárarechicha uvesa nacaparuhi eta námavahuhi me Viya. \p \v 3 Eta machane­ra­he­raripa ema Viya, vaipa táuricahini íchahini eta túhusicare. Tíñehi te mamirahu ema Viya. Váhivare ecupa­nerecha ícha jácani tiámanahi eta tamauri­queneana. Váhivare tacuva­yuacahe eta tájipa­rácana. \v 4 Vahi ecuna­ca­ja­cachava eta échaji­ri­ru­cavana titsiri­ha­ca­repiana, súnsurupiana, tájipa­rá­ca­queneana, taicha tájina tacuna­cha­ca­révaina éta. Tamutusera eta échaji­si­ranaya, amairi­pi­quenéna eta ehasu­lu­pa­ya­chiraya ema Viya. Jéhevare, éta iúriha­quenehi. \v 5 Németeaca ímatie­que­ne­haripa éti eta vahi tiúchucu­ha­naimahi nácani ticaeca­hi­ca­ca­nayare, ema achane te mavehapuca esu esena apayena, esu esena te suvehapuca ema achane apaima; nácanivare ena amaperuana tiveha­ji­ri­ca­canahi; mácanivare achane mavehapuca ema mapara­jairava; nácanivare tijamu­rachana tamutu jácani náimaha­que­neanahi. (Ena tavayua­ca­vacahi eta najamu­ra­chirana, énarichuhi ticasi­ña­rajiana.) Namutu ena nani tímereu­cha­vanahi vahi machane­ra­nai­nahini ema Cristo. Vahi tisiapa­naimahi te mávasa ema Viya. \v 6 Tásiha éti, vahi ecuisapava nácani navaraha navayuacahe te náechaji­riruva súnsurupiana, napami­si­raheya ícha eta júcana tamauri­queneana, taicha eta júcana, éta tiviucha­va­cayare nácani masuapa­ji­rai­ra­hanahi me Viya, muracayare eta náicuñayare. \v 7 Tásiha, ejaneacava, machu ácuti ena nani tíchanahi eta júcana tamauri­queneana. \p \v 8-9 Échavaripa tacáhénihi eta ítare­sirahi acane étarichu iámapi­ri­cainihi iávacuhahi te timapicu. Puítisera eta iúrujia­siraipa ema Viáquenu, tijara­hiripa eta ítare­sirahi. Tásiha, ímere­cayare eta emicau­chi­rayare ena apamuriana achaneana, ímere­si­rayare eta iúriva, étapa eta tipachi­na­queneana eta ítaresira, étapa eta yátupirahi eta éhisirahi ema Viya. \v 10 Tamutu sácheana ecara­va­hui­na­varepa eta mavara­ha­que­neanahi máuriruanahi ema Viáquenu. \v 11-13 Ejaneacava éti, machu iápechava ícha eta tamauri­queneana náichaque­neásahi ena achaneana te timapicu. Taicha tétavi­cavahi eta tatsiri­ha­ca­revahi eta náichaque­neanahi eta nayumu­ru­si­ravahi. Étisera ímitu­ca­va­cayare éna. Emicau­chayare eta tamaurivahi eta náichaqueneana, apaesa náimaha eta táiñehivahi eta náichaque­neanahi. Tásiha, natiari­hipuca ena tivara­hanaya náinaji­cayare. \v 14 Eta emica­hu­chi­ravaca éna, tacuti eta táechaji­riruva eta jirasare, ani tacahe: \q1 Pítisami pímicu­ti­ji­ricava pépenaquene taicha \q1 eta tavayua­si­ravihi eta pecatuana. \q1 Péjamiu­chavaichu eta pímaca­ca­ra­si­ravahi \q1 te timapicu. \q1 Písapava macaeche­pucavi ema Cristo, \q1 mavarahahi timícau­cha­viyare. \p \v 15 Eta tacahe, yátupina eta ejanea­si­ravaina. Vahi ecucuti ena máecharaireana. Ímere­cavaya eta ítupa­ji­jia­si­ravahi. \v 16 Ecama­pu­ra­vachaha tamutu sácheana eta ímitu­si­ra­vacahi ena achaneana, taicha maverana ena tíchanahi eta tamauri­queneana. \v 17 Tacuija eta esunsu­vanaina. Epane­re­chayare apaesa ácaicutiara yátupi eta mavara­ha­quenehi ema Viáquenu. \v 18 Vahi ecucavaha taicha éta ticauya­ya­carehi ticami­tiacahe. Ísapa­vasera émaira máechahe ema Espíritu Santo tamutu eta ítaresira. \v 19 Eta ímitu­ra­piyare nayehe ena echamuriana, eta salmo étapa eta jirasareana majiriahuana ema Viya. Eta ecuna­chi­rainahi ema Viáquenu, iúrisa­mu­re­yarehi eta ejiraira. \v 20 Ehasu­lu­pa­ya­cha­pa­racaya ema Vicaiya­quenehi te máijare ema Viáquenu Jesucristo tayehe tamutu jácani íchara­ra­cavana taicha tásiha­que­neanahi eta mayehe. \p \v 21 Emutu éti, ímereca eta iúriva táichavenehi eta epicau­chirahi ema Viya. Ísapava eta nacamu­nui­rahehi ena echamuriana. Vahi étainachucha éhica eta evara­ha­queneana. \s1 Ema achane ésupa esu mayena náimerecayarehi eta náuriva énajicacayarehi \p \v 22 Étiripa eti esenana ecaima­que­nea­na­ripahi, titupa­ra­cahehi epicau­cha­yarehi ena ímanaveana. Esuapa­ji­ra­hi­ya­rehiva nayehe, tacuti­yareichu eta esuapirahi ema Viáquenu. \v 23 Taicha mácani achane, tatupa­racahi éma, téchaya eta máitátiraya esu mayena, tacutihi ema Jesucristo tatupa­racahi éma téchaha­vi­yarehi vimutu viti véhicanahi éma. Émari­chuvare ema ticatiu­cha­haviya vimutu viti machane­ranahi. \v 24 Tásiha, yátupihi eta vipicau­chirahi visuapahi ema Cristo. Ene nacahe­yarehi ena esenana, nasuapa­yarehi napicau­cha­yarehi ena náimana­veanahi te tamutu. \p \fig Ema achane ésupa esu mayena, náimerecayarehi eta náurivahi.|src="Acts 52" size="span" ref="Ef 5.25" \fig* \v 25 Étiripa eti náimana­veanahi, titupa­ra­cahehi émuna­ca­va­cayare ena eyenana, tacutihi eta máemuna­si­ra­havihi ema Jesucristo viti machane­ranahi. Éma, tímija­ra­re­cavahi víchavenehi, \v 26 taicha mavarahahi tisantu­cha­ha­vi­yarehi. Tásiha, masipa­ha­si­na­havipa eta viáchanevana eta visuapirahi eta máimitu­rapiana. Eta masipa­ha­si­rahavi tacuti eta sucavira te une esu araimayare te tétupi­ri­cavapa tayehe eta sucaimai­rayare. \v 27 Taicha mavaraha tacuija víchiravaina viti machanerana te táitecapa eta sache vitupi­ha­mi­rau­chi­rayare éma. Vétaviu­cha­yarehi eta viúrinavaya. Tájina véchipe­ji­caimahi, tájinavare tijara­re­ca­ha­vimahi, apanaimahi víchava. Mavara­ha­hivare tétavi­ca­va­yarehi eta visantovaya. Yátupi matapi­ra­va­re­haviya víti. \v 28 Ene ecahe­yarehi eti náimana­veanahi, ímere­ca­yarehi eta émuna­sirahi ena eyenana, tacutihi eta émuna­sirahi eta iáqueheana. Mácani máemunacahi esu mayena, tímicu­ti­ji­ri­cavahi eta máemuna­si­ravahi éma. \v 29 Taicha viti achaneana, eta vítare­sirahi, váhiquene vicati­chaimahi eta vécheana. Tétavi­cavahi eta vijanea­sirahi, véchapa­ji­ricahi, vénica­hivare eta véche. Ene macahehi ema Cristo eta majanea­si­ra­havihi, máechapa­ji­ri­si­ra­ha­vi­hivare viti machanerana. \v 30 Víti tímicu­ti­ji­ricava eta táunavanahi eta máquehe táichavenehi eta viávahá­sirahi éma. Vicuti­ji­ri­ca­vavare eta maeche, mápera­navare. \v 31 Échavaya eta táechaji­ri­sirahi eta Sagrada Escritura, ani tacahe: “Mácani amaperu achane ésupa esu mayenayare, te ticaimanapa, tatupa­ra­ca­vacahi típutsi­ca­va­na­yarehi eta napenana ena ticachichana. Énaji­vainapa títáti­ca­ca­nayare. Eta naveha­ca­cairahi, tímicu­ti­ji­ri­cavaipa étana­rinehi eta náqueheana” tacahepa. \v 32 Te juca tametarapi, jararihi eta tacaye­maquene tayumu­ru­re­va­quenehi. Puiti nímitucahe: Viti machanerana ema Cristo, eta viúrujia­sirahi éma, étana­mu­ri­há­viripa tacuti eta étana­rinehi eta náqueheana ena ticaimanahi. \v 33 Tásiha, nuvaraha yátupina ácaicutiara eta juca nucaye­ma­quenehi. Titupa­ra­cahehi eti ajairana, yátupina eta émuna­siraina ena eyenana tacuti eta émuna­sirahi eta iáquehe. Éneri­chuvare eti esenana, titupa­ra­cahehi epicau­cha­yarehi ena ímanaveana. \c 6 \s1 Ena amaperuana, náimerecayarehi eta náuriva nayehe ena ticachichana \p \v 1 Étiripa eti amaperuana, yátupina eta esuapa­ji­raivaina nayehe ena ticachi­chaheana, taicha titupa­ra­cahehi ene ecahe­yarehi eta éhisirahi ema Viáquenu. \v 2-3 Ema Viya tíjara­cavapa tíjara­ca­heyare eta iúrica­ca­revaya eti esuapa­ji­rahiana, taicha ani tacahe eta máechaji­riruva: “Epicau­chayare ena ticachi­chaheana. Te esuapa­jirahi éti, nucaju­ru­caheya te apaquehe. Tájina íchira­vaimahi, iúrita­re­si­rainapa” macahepa. Tétavi­cavahi eta tasuapa­ca­revahi eta juca mavanairipi ema Viya ­ eta eyehe. \s1 Ena náiyana, náenana, táurini eta náimitusiravacaina ena nachichanaveana \p \v 4 Éneri­chuvare, eti náiyana, náenana, vahi ecuimi­yu­semaca ena echicha­naveana tayehe eta evane­sirana. Tauri eta ecava­nai­ripira, apaesa napicaurahi eta najuru­siraina, énaji­vayare ticara­ta­cavana. Ímitu­cavaca tamutu eta máimitu­rapiana ema Viáquenu, apaesa nasuapa­jirahi. \s1 Ena ticaquenurecana, táurini eta nacaemataneasiraina \p \v 5 Éneri­chuvare eti ecaque­nu­recana, titupa­ra­cahehi esuapa­ji­ra­hiyare nayehe ena iáquenuanahi. Epicau­cha­va­ca­yareva, émuna­ca­yareva. Táurivai­nahini eta ecaema­ta­nea­sirahi, tacutirichu eta táurivahi eta ecaema­ta­nea­sirahi ema Cristo. \v 6-7 Evapi­na­va­yarehi te esamureana eta ecaema­tanera, vahi tacucarichu te natiarihi ena iáquenuanahi te emirahu. Vahi ecuya­cu­ji­ririha. Evapi­na­va­ya­resera eta ecaema­ta­nea­sirahi éna, taicha émari­chuvare ema Viáquenu ema ecaema­ta­nearuhi. Ímere­ca­vayare eta yátupirahi mavana­rahehi éma. Tacahe­yarehi eta ítauchi­rayare eta mavara­ha­queneana ema Viya. \v 8 Taicha écharipahi émutu éti, vijaca­payare eta vícuchihi mayehe ema Viáquenu te vítauchahi tamutu eta táuriqueneana. Vahi manere­ji­caimahi nácani líbreanahi énapa ena ticaque­nu­re­canahi; vínuna­yarehi tayehe eta vícuchihi. \s1 Énapa ena náquenuana, tituparacavaca eta náurivaina nayehe ena nachanerana \p \v 9 Éneri­chuvare eti náquenuana, titupa­ra­cahehi iúriyareva nayehe ena echanerana, ejapa­nuyare éna tayehe eta evane­sirana. Vahi ípica­ra­re­re­caimahi te evane­sirana. Ínuna­yarehi échava eta matiari­hirahi ema Iáquenu­hivare éti apanava, ema tiávihahi te anuma. Taicha éma, nájina máepuru­quenéna ena acha­ neana. \s1 Yátupina eta vicasiñavairahi me Viya; vétumechavavare eta véhisirahi \p \v 10 Puiti nutupa­ra­ca­hevare, nupara­pe­naveana, ecasiñava yátupina mayehe ema Viáquenu apaesa máijaracahe éma eta matumeva étapa eta máitupa­ji­jia­sirava. \fig Eta mamuiriha ema suntaru eta macatiuchiravahi.|src="Acts 160" size="span" ref="Ef 6.11-17" \fig* \v 11-13 Nuvaraha numetacahe eta juca: Ema Váinaraji ticana­ra­havihi víti machane­ra­na­havihi ema Viya. Tétavi­cavahi eta mavarairahi tiáquipai­cahavi. Tásiha, titupa­ra­cahavi eta véchapa­ji­ri­si­ravaya eta vicatiu­chi­ravaya mayehe éma. Natiari­hivare ena camuri­queneana majupahana, énapa ena masuntarurana. Váhisera achanea­nai­nahini, váhivare viparae­pi­ya­nai­nahini. Éreananahi éna, váinara­ji­que­neanahi. Tétavi­cavahi eta nasimu­tuvahi éna. Tétavi­ca­va­hivare eta náitupa­ji­jia­si­ravahi étapa eta natumeva eta nacaema­tanera tayehe eta juca apaquehe, tamapi­cu­quenehi náicha. Eta tacahe, échapa­ji­ri­ca­vayare eta ecatiu­chi­ra­vayare tayehe eta mavayua­raquiana ema Váinaraji. Étumechava eta éhisira. Ecuti ema suntaru ticasi­ñavahi tayehe eta mamuiriha vahi tasiapa­ha­caimahi eta espada. Tásiha, erata­hayare ecamicha tamutu eta ecata­ji­vairana. Vahi ecaina­ji­ru­vaimahi. Iáquipai­ca­yareva namutu ena machamuriana ema Váinaraji. \v 14 Yátupi­na­hisera esuapa eta vímitu­rapiana yátupi­queneana. Vahi ecucha­va­cué­jechava. Átupi­ru­vahini eta ítare­sirahi. Ecutiyare ema suntaru, manacahi eta máitijuhe, étapa eta fiérromehi tiávicha­yarehi eta matupa, tájina­sarepa náicharaca ena mánarana. \v 15 Vahi tacuechuquiha eta ecame­ta­rai­rui­rayare eta majaca­piraya ema Viya namutu ena achaneana. Etanu­ca­yareva eta eparu­pevaya apaesa erataha eta epaisi­rayare te acheneana eta íteca­pi­rayare tayehe eta tayere­hi­queneana avasareana. \v 16 Tacutiquene eta ticamu­nu­ca­rehicha, yátupinahi eta ecasi­ña­vairaina mayehe ema Viya. Eta ecasi­ña­vai­rayare táimicu­ti­ji­ri­cavahi iávihui­nahini eta ticaema­hae­que­ne­ha­yarehi eta tamurui­rapahi eta mayucaraqui ema Váinaraji. \v 17 Tacutiquene, ecasi­ñavahi yátupina eta iúchucui­rayare, tácuti eta macasi­ñavaira ema suntaru eta mayehe casco te machuti. Iúnacahi eta máechaji­riruva ema Viya, máimitu­re­he­quenehi ema Espíritu Santo. Eta juca tímicu­ti­ji­ri­cavahi eyehe­nahini espada eta ecatiu­chi­ravahi. \v 18 Te eyujaraca, eyaseacaya ema Viya máijaracahe eta etumevaina. Eta eyuja­ra­sirana, tacuija tahapa­pi­ricahe eta máimitu­si­rahehi ema Espíritu Santo. Vahi ecuyacuji eta eyaseu­chi­ravaca namutu ena vichamuriana, majanea­ca­va­cahini ema Viya, táurivaina eta náehisirahi. \v 19 Éneri­chuvare, te eyuja­ra­sirana, eyaseu­cha­nuhini me Viya, apaesa máijara­ca­nuhini éma eta nuvapi­nairava, tacuijavare tahapa­pi­ricanu eta néchaji­si­rayare ena achaneana. Nuvaraha tasuapa­ca­rehini nayehe eta najaca­pa­ca­revahi mayehe ema Viya. \v 20 Ema Viáquenu tinacanuhi núti námayarehi eta máechaji­riruva, nucuti­yarehi mácani achane embajador mayehe ema aquenuca Emperador. Éta tíchanuhi ticaviu­renuhi eta napresu­chi­ranuhi puiti. Eta tacahehi, nutupa­racahe eyuja­rauchanu, eyaseuchanu me Viya, máijara­ca­nuhini eta nutumevaina eta nucame­ta­rai­rui­ra­yarehi nayehe namutu ena achaneana te avasareana, váhivare nucuya­cu­jihini eta nucame­ta­rai­rui­ra­yarehi. \s1 Eta táichecuaraqui eta macartane ema Pablo \p \v 21 Tiuri puiti, máimaha­he­ri­nesera ema vémuna­ru­quenehi vichamuri Tíquico. Éma, títame­ta­ca­heyare tamutu eta níchara­ra­cávahi núti. Tétavi­cavahi eta máimica­ta­si­ranuhi eta vicaema­ta­nea­sirahi ema Viáquenu. \v 22 Eta tacahe, névatacahi éma eta ara eyehe. Títame­ta­ca­heyare eta víchara­ra­cavahi, tétume­cha­he­yareva éti eta éhisiraya ema Viáquenu. \p \v 23 Puiti nuyaseacahi ema Vicaiya­quenehi émapa ema Viáquenu Jesucristo, náijara­ca­hehini eti nuchamuriana eta enara­sirahi te esamureana tamutu eta epane­reruana, tajuru­ca­hi­varéni eta ecasi­ña­vairahi eta nayehe, étapa eta émuna­si­ra­cacahi. \v 24 Nuyaseu­cha­hevare táetaviu­chahini eta iúrica­cá­revaya emutu eti yátupihi éta émuna­sirahi ema Viáquenu Jesucristo. \p Tamutupa eta néchaji­ri­ru­vanahi ­ eyehe.