\id ROM - Iatmul NT [ian] -Papua New Guinea 1975 (DBL 2014) \h Rom \toc1 Pol pɨlɨwutna pas \toc2 Rom \toc3 Rom \mt1 ROM \c 1 \s1 LAVUNYINGAMBA POL PƗLƗWUTNDƗ ROMBA LƗGA NƗMBA KAT \p \v 1 Rom walɨnja ngepmamba lɨga nɨmba ngwuk kat wan nyaangɨt pɨlɨwutɨgowun. Wun Pol wun. Wunayɨ God waa apma nyaangɨt yiga mbukwangat God wun kat klalaa yiga ambuk wandɨ. \p \v 2 Tamba God wandɨ. wan apma nyaangɨt tɨgiyandɨ tamba God waa nyaangɨt kwundimba mbuka pɨlɨwuta nɨmbandi, ndi kat God wandɨ maa luvungamba pɨlɨwutndi. \v 3 Wan apma nyaangɨt kɨngiyan. Godna nyan nɨna njambwi nyan Jisas Kraist mat nyan valilaa yandɨ. Devɨtna yelangɨmba mat nyan valilaa yandɨ. \v 4 Jisas kiyalaa laatndangat Godna kwondu klaa nyan tɨndangat vɨlɨganɨn. Godna waagan ndina mbangɨmba lɨndangat vlɨlɨganɨn. \v 5 Mbambala God wun kat awagapma apma vat yilɨnda vat yaiga yambɨ Jisas Kraist. Kava kava ngepma ngepma tɨga nɨmba kat God apma vat tamba yɨndɨ. Wupma yiga ambuk waa God wandɨ yetɨnjangat yiga mbutɨgowun. Kraist ta vla lɨga mbutɨgowun. \v 6-7 Wungi kat tɨga Romba lɨga nɨmba ngwuk kat wan nyaangɨt pɨlɨwutɨgowun. God ngwuk kat wandɨ. Jisas Kraistna nɨmba lɨgiyanguwk. God ngwuk kat woviyaguaga lɨgandɨ. Godno nɨna njambwi nyan Jisas Kriastno apma vat tɨngwangat ngwuk kat apma vat yigambɨt. \s1 POL ROM YIVAK KAT WOVIYAGUGA LƗGANDƗ \p \v 8 Tata lɨga nyaangɨt ngwuk kat ngambugiyowun. Ngepma ngepmamba lɨga nɨmba ngwuk kat walɨgandi, wukwun. God kat ndina mbangɨ wiyo waavi taagalɨgandɨ walɨgandi. wanja nyaangɨt wutaa God kat apma vala walɨgowun. Jisas Kraistna sɨmba walɨgowun. \v 9 Ngwuk kat tɨga nandinya nandinya ngan ngan God kat ngambulɨgowun. Ngambulɨwa vat God vɨga lɨgandɨ. Godna njɨvwa nɨmamba kwutɨgowun. Godna nyan njɨvwa kwutnda vat yiga mbutɨgowun. \v 10 Romba lɨga nɨmba kat yiga vɨgiyowun? Waa God kat wagalalɨwun. Ay wameyan yigiyowun waa God kat walɨwun. \v 11 Ngwuk kat vɨvat woviyaguga lɨgowun. Ngwula maawut kwunapma kkat ngwuk kat sɨmbɨ kɨvu ngena vat kwivat wowun. \v 12 God kat ngwutna mbangɨ wiyo waavi taagandɨ, tɨngwut wuna maawut kwunakiyandɨ. God kat wuna mbangɨ wiyo waavi taagndɨ, tɨwun ngwutna maawut kwunakiyandɨ. Awat sowat kwunapmak wowun. \p \v 13 Kɨta vat vɨngwangat wowun. Njɨmbla njɨmbla ngwuk kat yiga vɨvak yelavɨka lɨgwoun. God wun kat yivak kat kai wandɨ. Ngwuk kat yavak yigowun. Nat ngepmamba lɨga nɨmba kwutaa Godna mbaapma kiyawun. Ngwutnai lɨga kavamba lɨga nɨmba kwutaa kiyavat tɨgowun. \v 14 Godnamba klawangat awat yiga mbutɨgowun. Avɨsat nɨmba kat nduwi nɨmba kat awat yiga mbutɨgowun. Save lɨga nɨmba kat save lapman tɨga nɨmba kat awat yiga mbutɨgowun. \v 15 Ngwuk Romba lɨga nɨmba ngwuk kat apma nyaangɨt mbupmak woviyaguga lɨgowun. \s1 KWONDUO LƗGA NYAANGƗT \p \v 16 Wan apma nyaangɨt nɨma nyaangɨt tagula nyaangɨt. Tɨndangat mbupmak kat wuna mbangɨ ana wuk yigandɨ. Wan nyaangɨtmba God nɨn kat kambanjɨk viyaisovat tɨgandɨ. Kɨta nyan wan nyaangɨt wutaa ndɨna mbangɨ nyaangɨk kat wiyo waavi taagandeyan ndɨ kat kambanjɨk viyaisogiyandɨ. Wan nyaangɨt tat Juda walɨnja nɨmba kat mbutɨndi. Mbambala ndi kat aywaa mbutɨganɨn. \v 17 Kɨta nyan wan apma nyaangɨt wutaa ndɨna mbangɨ wiyo waavi taagandeyan God tɨga vat ndɨnamba God taagagiyandɨ. Nɨmamba yelavɨtɨndeyan God ndɨnai lɨga vla taaga lɨgiyandɨ. Tamba wupma pɨlɨwutndi. Kɨta nyan wan apma nyaangɨt wutaa ndɨna mbangɨ wiyo waavi taagandangat God tɨga vat God taagndeyan wan nyan apma vat tɨgiyandɨ waa pɨlɨwutndi. \s1 NDINYANGUAN NGLAMBI \p \v 18-19 God kat kai walɨga nɨmba, kavle vat yetɨlɨga nɨmba, God waa nyaangɨt kat kai walɨga nɨmba, ndi kat Godna maawut kimbut yilɨngandɨ. God nyɨnangwupmba lɨga wupmak kat kai wanjangat sɨlɨgandɨ. Vɨlɨganɨn. Tamba la nɨmba aywaa God waa nyaangɨt wuka lɨndi. Wan nyaangɨt God ndina maawupmba taagandɨ. \v 20 Tamba God kwuta nda vɨlaa kwutna nyan Godna waa yelavɨtndi. Ndɨ njɨmbla njɨmbla lɨlɨga nyana waa yelavɨtndi. Wan nɨmba God ana vɨnɨn waa ana alɨpsɨga God kat wagiyandi. \p \v 21 Tamba God kat vɨga lɨndi. Mɨn nɨma nyan mɨn waa ana ndɨ kat yelavɨtɨndi. Mɨn nɨn kat apma vat kwilɨgamɨn waa nan ndɨ kat yelavɨtɨndi. Wungi kat tɨga ndina maawupmba yelavɨtanja vat kavle vat yɨndɨ. Ndina maawut kemba lapman tɨga mandɨt mandɨt yelavɨtndi. \v 22 Nɨna maawut apma vat sɨka lɨganɨn waa yelavɨtndi. Wan ndina maawut wupma na yelavɨtndi. \v 23 Njɨmbala njɨmbla lɨlɨga apma maawut tɨga nyan God ndɨ kat kwagalalaa mimba kambapmba kait viyandi. Viyanja nda aywaa kiyalɨgandɨ. Viyalaa kan Godna waa wandi. Walaa kwunatndi. \p \v 24 God ndi kat wandɨ. Wun kat kai walaa wan vak yɨngwuk. Kavle vat yiga yigiyangwuk. Ngwutna maawupmba ay waa wandɨ God ndi kat. Kavle vat yilɨnja vat nat nyana mbangɨ kat yɨndi. \v 25 God waa nyaangɨik kat kai walaa woseka wanja nyaangɨt wupmak kat walɨndi. God kat kwagalalaa God kwutna nda kat mɨna kwunatndi. God wan nda aywaa kwutndangat ndɨ nɨma nyana waa walɨngaɨn. Apma vatna. \p \v 26-27 Wungi kat tɨga God ndi kat wandɨ. Kavle vat kwupmak wangwangat kwukiyangwuk waa wandɨ. Ndina taagwa ndu kat ngambulɨnja vat kwagalalaa nat taagwanala ngambulɨndi. Ndu nɨmbun. Taagwa kat ngambulɨnja vat kwagalalaa nat nduanala ngambulɨndi. Mbangɨ wuk tapman nɨmba. Kavle vak yetɨnjangat kavle vat yigiyandi. \p \v 28-31 God kat yelavɨpmak kat kai wanjangat God ndi kat wandɨ. Kavle maawut yetɨ waa wandɨ. Ndina kavle maawupmba kavle savle yetɨndi. Nat nyana nda klavat yelavɨka yetɨndi. Kao nambwiya ndi. Woseka waa namwiya ndi. Ndu vatnyalɨga nɨmba ndi. Yiga tagiga mbutɨndi. God kat kao yilɨndi. Nɨn inaka lɨganɨn waa yelavɨtndi. Kavle vat kwupmak kat mɨna yelavɨtndi. Nyaek nyɨme waa vak wutapman nɨmba ndi. Apma maawut yelavɨtapman ndi. Nat nɨmba kat kwunatapman nɨmba ndi. Miwa yilapman nɨmba ndi. Nyaangɨt veiga woseka waa yetɨlɨndi. \v 32 Kɨngi kavle vapmba yetɨlɨga nɨmba God ndi kat sɨgiyandɨ. Tamba vɨlɨndi. sɨgiyowun waa God wandangat yelavɨtapman kɨngi kavle vapmba mɨna yetɨlɨndi. Kavle vatna. Nat nɨmba kat nɨnai yetɨlɨga vapmba yetɨ waa walɨndi. Kavle nglei vatna. \c 2 \s1 GOD SƗMBLAN ANA SƗLƗGANDƗ \p \v 1 Wan nɨmba kat wutaa yelavɨtɨgangwuk? Wan nɨmba kavle nɨmba ndi waa yelavɨtɨgangwuk? Ngwutnogwi aywaa wungi vat sɨgat. Ndinai yetɨga vapmba ana yetɨkiyowun waa ana God kat waigangwuk. Wan nɨmba kat kavle nɨmba ndi wangweyan ngwulai waa nyaangɨt ngwula lak yigiyandɨ. \v 2 Kɨngi vak kavle vapmba yetɨlɨga nɨmba kat God awat sigiyandɨ. Vɨlɨganɨn. Sɨmblan ana sɨgiyandɨ. Kavle vatmba yetilɨngjangat God sɨgiyandɨ. \v 3 Wungi kavle vapmba yetɨlɨnan God nɨn kat ana sɨgiyandɨ waa yelavɨtɨgangwuk? Ngwuk kat wagalavat wowun. Awa luwa. sɨgiyandɨ. \v 4 God ngwuk kat kaiga lɨndan ana yelavɨtɨgangwuk? Ngwuk kat sɨlapman kawiga lɨgandɨ. Miwa yiga sɨlapman kawiga lɨgandɨ. Manda kat. Kupi maawut sɨkwangat sɨlapman kawiga lɨgandɨ. \v 5 Kupi maawut sɨtapman ywɨlɨngweyan Godna kimbuk maawut tɨga vat kɨta yisoga laagalɨgandɨ. Ndinyangu kat Godna kimbuk maawut tɨga vatna kwigiyaa nandinya ndɨna maawut ana tɨvɨgiyandɨ. Sɨmblan ana kwigiyandɨ. Aywaa kwigiyandɨ. \v 6 Yagiyaa nandinyamba kɨta nyan kɨta nyan kat wan nyana kɨpmamba yiga yetɨnda vapmba God kwigiyandɨ. \v 7 Apma vat klavat tɨga, sɨmbɨ kɨvu nda klavat tɨga, God waa nyaangɨt wutɨga nɨmba kat God ndɨnai lɨga vla lɨgiyaa vat kwigiyandɨ. \v 8 God kat kai walɨga kavle vapmba yetɨlɨga nɨmba kat God ndɨna kimbuk maawut tɨga vat aywaa kwigiyandɨ. \v 9 Kavle vapma yetɨlɨga nɨmba ndi kat vat tɨnja vat kwulakiyandɨ. Juda walɨnja nɨmba Juda ana ndi nat nɨmba aywaa kavle vapmba yetɨnjeyan ndi kat vat tɨnja vat kwulakiyandɨ. \v 10 Apma vapmba yetɨlɨga nɨmba ndi kat apma vat tɨgiyandɨ. Juda walɨnja nɨmba Juda ana ndi nat nɨmba aywaa apma vapmba yetɨnjeyan ndi kat God tɨga vat tɨnjeya vat, kwonduo lsvat tɨnjeya vat, kao lapman tɨnjeya vat tɨgiyandɨ. \v 11 Wan vak ndinyangu kat aywaa tɨgiyandɨ. God kɨta vapmba ndinyangu kat aywaa yilɨngandɨ. Mandɨt mandɨt ana yilɨgandɨ. \v 12-15 Godnanamba Moses klalaa nɨn kat kwinda lo waa nyaangɨt kwutaa lɨga nɨmba kavle vapmba yetɨnjeyan God ndi kat wunai waa nyaangɨt tamba wutaa apma vat ana yetɨngwuk waga viyagiyandɨ. Moses kwiya lo kwutapman tɨga nɨmba kavle vapmba yetɨnjeyan God ndi kat viyagiyandɨ. Manda kat viyagiyandɨ. Ndina ngepma vak vɨga ndɨna maawupmba God waa nyaangɨt tɨga vat ngilɨga waa vɨlɨganɨn. Wupma God ndi kat viyagiyandɨ. Ndina maawupmba apma vat tɨga vak kat kavle vat tɨga vak kat yelavɨtɨgandi. Moses kwiya lo kwutaa lɨga Juda walɨnja nɨmba ndɨnai waa nyaangɨpmba yetɨlapman yɨnjeyan God ni kat ndɨnai yeta vak ana kwigiyandɨ. Ndɨnai waa lo kwuka wuka yetɨlɨga nɨmba kat mɨna ndɨnai yeta vat kwigiyandɨ. \v 16 God wandɨ maa Jisas Kraist ndinyanguna maawupmba lɨga vak vɨlaa ndi kat kɨta kɨta apma vat yigiyandi? E? Kavle vat yigiyandi? Waa yelavɨkiyandɨ. Wungi vak tamba wowun ngwuk kat. Njɨmbla njɨmbla ngwuk kat wan nyaangɨt walɨgowun. \s1 JUDA YELAVƗTNJA VAK \p \v 17-20 Juda walɨnja nɨmba nɨn waa wangwuk. God kwiya lomba yetɨlɨganɨn waa wangwuk. Aoma vapmba yetɨlɨganɨn wangwuk. Godna maawut vɨlɨganɨn waa wangwuk. God waa lo vɨga save klaga vɨlɨpman tɨga nɨmba kat yambɨ sɨmbagalɨganɨn waa wangwuk. Kavle savle nɨmba kat, savelapman nɨmba kat sɨmagalɨnanan waa wangwuk. Maawut sɨtapman nɨmba kat sɨmagalɨganɨn waa wangwuk. God waa lomba apma nambuo lɨga vat tɨgandɨ waa wangwuk. \v 21-22 Nat nɨmba kat sɨmagalɨgangwuk. Ngwut avla sɨmagalɨgangwuk? Nat nɨmba kat ke sɨkwuka walɨgangwuk. Sɨkwutɨgangwuk? Sikwuka yambasɨk kwutɨgangwuk? Mimba viyaga waagan ke kwunaka walɨgangwuk. Wan waagan tɨga ngay wuleilaa waagan kait sɨkwutɨgangwuk? Wan kavle vapmba yilɨgangwuk. \v 23 Ngwuk walɨgangwuk. Godna lo kwutaa lɨganɨn waa walɨgangwuk. Woseka walɨgangwuk. God waa lo kwagalalaa kavle vat yetɨngwangat nat nɨmba vɨga God kavle nyan ndɨ God kat walɨgandi. \v 24 Tamba God waa nyaangɨt wupma pɨlɨwutndi. Kavle vapmba yetɨngwangat Juda ana ndi nat nɨmba God kat walɨgandi. Mɨn kavle nyan mɨn God kat walɨgandi waa pɨlɨwutndi. \p \v 25 Ngwutna mbangɨ pɨti maa God waa lomba yetɨngweyan wovuna. God waa lo kwagalalaa yetɨngweyan mbangɨ pɨtnja vak kwo valak tɨgiyandɨ. \v 26 Mbangɨ pɨtapman nɨmba God waa lomba yetɨnjeyan God ndi kat waigandɨ. Ngwuk wuna nyangu ngwuk waa waigandɨ. \v 27 Ngwut mbangɨ pɨtɨgan nɨmba njwuk. God waa lo lavungamba vɨlaa kwagalalaa yetɨngweyan mbangɨ pɨtapman God waa lomba yetɨga nɨmba ngwuk kat waigandi. Ndi kavle vapmba yetɨlɨgandi waa ngwuk kat waigandi. \v 28 Juda tɨga vla tɨvat wangweyan mbangɨ mɨna pɨti maa ana lɨgiyangwuk \v 29 Juda tɨnja vat kɨngiyan. God kat maawupmba yelavɨtɨgandi. Mbangɨmba mɨna kai. Wan vak ndinyangu ana vɨlɨgandi. God mɨna vɨga apma vatna walɨgandɨ. \c 3 \p \v 1 Juda nat nɨmba kat kwulatɨgandi? Mbangɨ pɨtnja vak apma vatna? Kavle vat ana ndɨ. \v 2-3 God Juda kat apma vat yindɨ. Ndɨnai waa nyaangɨt ndi kat kwilaa mbutndɨ. Ndina nat nɨmba God waa nyaangɨk kat ndina mbangɨ kɨlɨpangɨ yindɨ. Ndɨnai waa nyaangɨtmba ana yetɨndi. Wungi kat tɨga God ndɨnai waa apma vat yigiyowun waa nyaangɨtmba yigiyandɨ? E? Ana yigiyandɨ? \v 4 Yigiyandɨ luwa. Nat nɨmba woseka walɨgandi. God wupma kai. Yigiyowun wandeyan yigiyandɨ luwa. Tamba God waa nyaangɨt pɨlɨwutndi. \li1 Nat nɨmba God kat wagalagiyandi. God woseka \li1 walɨgandɨ? E? Woseka ana walɨgandɨ waa \li1 vɨgiyandi, \p waa pɨlɨwutndi. \p \v 5 Nat nɨmba kavle vak walɨgandi. God waa nyaangɨtmba yetɨlapman yineyan wovuna walɨgandi. Kavle vat yetɨna vak vɨga God wungi kavle vapmba ana yetɨlɨgandɨ waa waigandi. Ndɨ apma nyana waigandi. Nɨnai yetɨga kavle vak kat vɨlaa Godna sɨ kwusogiyandi. Wungi kat tɨga manda kat sɨgiyandɨ nɨna kavle vak kat waa kavle vat walɨgandi. \v 6 Wan nyaangɨt kavle nyaangɨtna. God wupma ana lɨgandɨ. God kavle vat yilɨga nɨmb kat sɨndey yat ndɨna maawut ana tɨvɨlzɨgandɨ. Maawut tɨvɨlɨga nyan tɨndeyan ana vapmba yigumba kotgiyandɨ ndinyangu kat. Ana inaka lɨgandɨ. \v 7 Nɨna kavle vat ndɨna sɨ kwusondeyan nɨn kat ana sɨgiyandɨ. Wungi kat tɨga ndɨna sɨ kwusovat kavle vat mɨna yetɨgiyanɨn waa kavle vat walɨgandi. Wupma kai. \v 8 Godna sɨ kwusovat kavle vapmba yetɨ nɨn kat God walɨgandɨ waa kavle vak walɨgandi. Ana nglaatndɨ. Wan nyaangɨt ngumbulɨga nɨmba kat God ndi kat sɨgiyandɨ. Sɨmblan ana sɨgiyandɨ. Nat nɨmba walɨgandi. Pol wan nyaangɨt mbutɨgandɨ. Woseka walɨgandi. Wan nyaangɨt ana mbutɨgowun. \s1 NDINYANGU AYWAA KAVLE VAT MƗNA YETƗLƗGANDI \p \v 9 Nɨn Juda apma vat tɨganɨn. Juda ana ndi nat nɨmba kavle vat tɨgandi waa yelavɨtɨgangwuk? Waa ngwuk kat wagalawun. Kai. Wan apma vat ana ndɨ. Juda Juda ana ndi nat nɨmba kat aywaa wan kavle vat ndi kat vɨga lɨgandɨ. \v 10 Tamba God waa nyaangɨt pɨlɨwutndi. \li1 Apma vat yetɨlɨga nɨmba kai. Kwo lɨgandi. \li1 \v 11 God yetɨlɨga vak ana vɨlɨgandi. Vɨvak kat kai \li1 walɨgandi. \li1 \v 12 God kat kwagalalaa aywaa kavle vapmba yetɨlɨgandi. Apma vat yetɨlɨga nɨmba kai. \li1 \v 13 Ndinai waa nyaangɨt ndinyangu kat vatnyavla \li1 lɨgandɨ. Ndina kwundimba woseka walɨgandi. Ndinai \li1 waa nyaangɨt mbai vla ndu nyan kat sɨlɨgandɨ. \li1 \v 14 Ndinyangu kat kavle nyaangɨt mɨna ngambulɨndi. \li1 \v 15 Kao nambwiya ndi. Kwiyatapman ndu sɨlɨndi. \li1 \v 16 Kɨta kava yɨnjeyan wan ngepma vat tɨgiyandɨ. \li1 \v 17 Ngwaama nyan tɨvak kat kai walɨndi. \li1 \v 18 God kat ana yelavɨka lɨndi. \p \v 19-20 Wungi kat tɨga God ngepma ngepmamba lɨga nɨmba kat nɨma vat yigiyandɨ. God waa lo wuka lɨga nɨmba vɨlɨgandi. O! Nɨn kavle vat mɨna yetɨlɨganɨn waa vɨlɨgandi aywaa. Wutndi maa God walɨgandɨ. Wunai waa nyaangɨpmba ana yetɨlɨgangwuk. God waa nyaangɨt wuka yetɨlɨnangat God nɨn kat wunai lɨga vla lɨgangwuk ana waigandɨ. Manda kat. Nɨn ndɨnai waa nyaangɨpmba ana inaka yetɨlɨganɨn. Ndɨnai waa nyaangɨt kavle vat yetɨlɨnangat nɨn kat sɨmagalɨgandɨ. \s1 GOD NƗN KAT WUNAI LƗGA VLA LƗGANGWUK WAA WAGIYAA VAK \p \v 21-22 Nat vapmba God nɨn kat wunai lɨga vla lɨgangwuk waa waigandɨ. Wan vak God waa nyaangɨt kwundimba mbuka pɨlɨwutɨga nɨmbagwi nat nɨmbo wutaa pɨlɨwutndi tamba. Jisas Kraist kwuta njɨvwa nɨna lak yaandɨ waneyan God nɨn kat wunai lɨga vwa lɨgangwuk waigandɨ. Juda walɨnja nɨmba Juda ana ndi nat nɨmba aywaa wan vapmba God ndi kat klagiyandɨ. \v 23 Aywaa kavle kat mɨna yetɨlɨndi. God yetɨga vapmba yetɨvak yilavindi. \v 24 Wungi kat tɨga God ndinyangu kat aywaa awagapma wandɨ. Wuna nyan ngwuk kat tɨga wun kat wenga kwindɨ. Wun kat wenga kwindangat ngwuk kat wunai lɨga vla lɨgangwuk waigowun waa wandɨ God. \v 25 God Jisas kat ay wandɨ maa nɨna kavle vak aywaa Jisas Kraist yiga klandɨ. Klandɨ maa God ndɨ kat sɨndɨ, kiyandɨ. Ndɨ kat tamba sandɨ. Nɨn kat ana sɨgiyandɨ. God nɨn kat tɨga Jisas kat sɨnda kat nɨna mbangɨ wiyo waavi taagndeyan God nɨn kat ana sɨgiyandɨ. God kavle yetɨna vak kat sɨgiyaa vak ana kwagalandɨ. Tamba sɨndɨ. Tamba la nɨmba ndina kavle vat yetɨnja vak kat ndi kat ana sɨndɨ. Manda kat. Ngɨni wuna nyan kat ndi kat tɨga sɨgiywoun waa walaa ndi kat ana sɨndɨ. \v 26 Mbambala wungi vat sɨgak. God kavle yetɨlɨna vak kat sɨgiyaa vak ana kwagalalɨgandɨ. God nɨn kat tɨga Jisas kat sɨndangat nɨna mbangɨ wiyo waavi taagandeyan God nɨn kat wuani lɨga vla lɨgqangwuk waigandɨ. Ana sɨgiyandɨ. \v 27 Kɨta nyan God kat ana apma waigandɨ. Apma vat tɨga lomba tɨwangat vɨlaa apma vat wun kat yɨmɨn waa ana waigandɨ. Manda kat. Nɨna njɨvwa vɨga God nɨn kat ana kwunatndɨ. Jisas kwuta njɨvwa kat nɨna mbangɨ wiyo waavi taagandeyan God nɨn kat kwunakiyandɨ. \v 28 Jisas kwutaa njɨvwa kat nɨna mbangɨ wiyo waavi taagandeyan God nɨn kat waigandɨ. Wunai lɨga vla lɨgangwuk waa waigandɨ. Nɨna apma njɨvwa vɨlaga nan kwunakiyandɨ. Vɨlɨganɨn. \p \v 29-30 God kan vapmba Juda kat mɨna kwunakiyandɨ? Kai Juda kat nat nɨmba Juda ana ndi ndi kat aywaa kan vapmba yilɨgandɨ. Juda kat Juda ana ndi nat nɨmba kat kɨta vapmba. Wunai waa nyaangɨk kat ndina mbangɨ wiyo waavi taagndeyan God ndi kat wagandɨ. Wunai lɨga vla lɨgangwuk waa God waigandɨ. \v 31 Apma vak God waa lomba yetɨlɨna vak ana vɨlɨgandɨ? Kai vɨlɨgandɨ. Ndɨna nyan kwutaa njɨvwa kat nɨna mbangɨ wiyo waavi taagandangat apma vat God waa lomba yetɨgiyanɨn. \c 4 \s1 EBRAHAM YETA VAT \p \v 1 Nɨna ngwat ndu Ebraham kat waigowun. Awut. \v 2 God ndɨ kat wunai lɨga vla lɨgamɨn wandɨ. Manda kat. Ebraham apma vat yetɨndan God vɨga wandɨ? Kat Ebraham apma vat yetɨndan God ndɨ kat vɨga ndɨ kat waga yɨndan Ebraham wun apma nyan wun wagendɨ. Ebraham God kat wupma ana alɨpsɨga waigandɨ. \v 3 Tat ta God waa nyaangɨt wupma pɨlɨwutndi. Ebraham God waa nyaangɨt nɨma vak kwutaa lɨndangat wunai lɨga vla lɨgamɨn waa wandɨ God. \v 4-5 Kɨta nyan njɨvwa kwutindeyan ndɨ kat sanya ana kwo kwigiyandɨ. Njɨvwa kwutndangat vɨlaa kwigiyandɨ. God nɨnai kavle jwutaa njɨvwa vɨlapman wunai lɨga vla lɨgangwuk walɨgandɨ. Awagapma mɨna walɨgandɨ. Ndɨnai waa nyaangɨt nɨmamba kwutaa lɨneyan wunai lɨga vla lɨgangwuk waigandɨ. \v 6 God kɨta nyan kat ndɨnai kwutna njɨvwa kat yelavɨtapman wunai lɨga vla lɨgamɨn wandeyan wan nyan nolin ngwandɨgiyandɨ. Tamba Devit wungivat pɨlɨwutndɨ. \li1 \v 7 Kavle vat yetɨlɨndangat God ngwaat sɨnda nyan \li1 nolin ngwandɨgiyandɨ. God ndɨnai kavle vat \li1 yetɨlɨga vak kat limbwindangat nolin \li1 ngwandɨgiyandɨ. \v 8 Kɨta nyana kavle vat yetɨlɨnda \li1 vak kat God yelavɨtapman yɨndeyan wan nyan nolin \li1 ngwandɨgiyandɨ \p waa pɨlɨwutndɨ Devit. \p \v 9 Wan nolin ngwandɨnja vat Juda walɨnja nɨmba mbangɨ pɨtnja nɨmba mɨna klagiyandi? E? Mbangɨ pɨtapman nɨmba ndinagwi klagiyandi? Aywaa klaigandi. Ebraham God waa nyaangɨt kwutaa lɨndangat God ndɨ kat wunai lɨga vla lɨgamɨn wandɨ waa wanɨn. Wananyaangɨt God waa tamba pɨlɨwutnja nyaangɨtna. \v 10 Anda njɨmbla God Ebraham kat wandɨ. Ebrahamna mbangɨ pɨtndɨ maa wandɨ? E? God wandɨ maa pɨtndɨ? Tat God wandɨ. Ngɨni pɨtndɨ. \v 11 Ebraham mbangɨ pɨtapman nyan tɨga god waa nyaangɨt kwutaa lɨndangat nat nɨmba kat sɨmogwilɨndɨ. God Ebraham kat wunai lɨga vla lɨgamɨn wandangat nat nɨmba kat sɨmogwilɨndɨ. Ndɨ tat kwutaa lɨndɨ. Ndi kwupmba kwutaa lɨgandi. Ndi God wunai lɨga vla lɨgangwuk wanda nɨmba Ebraham ndina ngwat wungi vat tɨgandɨ. \v 12 Mbangɨ pɨtna lɨga god waa nyaangɨt nɨmamba kwutaa lɨga nɨmba Ebraham ndina ngwat nɨmbun wupma lɨgandɨ. Ebraham tak wungi vat vak yetɨndangat ngwatnat tɨgandɨ. \s1 GOD WAA NYAANGƗT KWUTAA LƗNANGAT KWINDEYA NDA KLAIGANƗN \p \v 13 Ebrahamagwi ndɨna yelangɨ nɨmba kat ngwuk kat kɨpma aywaa ksigiyowun God wanda nyaangɨt Ebraham lomba njɨvwa kwutndangat god ana wandɨ. God waa nyaangɨt nɨmamba kwutaa lɨndangat kwigiyowun wandɨ. Ebraham God lɨga vla lɨndangat kɨpma kwigiyowun waa God wandɨ. \v 14 God Ebraham kat lomba yetɨmɨn maa kwigiyowun wandeyan ngɨni awagapma kwiwun waa ana waigandɨ God. Lomba yetɨmɨn maa kwigiyamɨn God wandeyan kwindeya vat kwo vala tɨgiyandɨ. \v 15 God nɨn kat lomba yetɨ wandeyan yetɨlavilaa lɨganɨn. God nɨn kat lomba yetɨ walapman yindeyan ana yetɨlavilaa lɨganɨn. Ndɨna lomba yetɨlavilaa lɨganɨn God nɨn kat nɨna vat yigiyandɨ. \p \v 16-17 Wupma kɨta nyan God waa nyaangɨt nɨmamba kwutaa lɨndeyan God kwigiyaa nbda klagiyandɨ. God awagapma mɨna kwilɨgandɨ. Awagapma mɨna kwilɨndangat Ebrahamna yelangɨ nɨmba kat kwilɨnda vat ana ngɨlɨgiyandɨ. Tak God Ebraham kat wandɨ maa pɨlɨwutndi. \p Yelangɨ yelangɨna nɨmba mɨn kat ngwat waigandi \li1 waa wandɨ God \p waa pɨlɨwutndi. Wungi kat tɨga Ebraham nɨna ngwatna nɨn aywaa God kwilɨnda vat nat yelangɨ nɨmba kat lomba yetɨlɨga nɨmba kat ana ngɨlɨgiyandɨ. Nat yelangɨ nɨmba kat God waa nyaangɨt nɨmamba kwutaa lɨga nɨmba kat nɨmbun ana ngɨlɨgiyandɨ. God kiyaa palɨ kat laak wandeyan laakiyandɨ. God ngɨni yaiga vak mbambala vɨlaa walɨgandɨ. Ndɨ kwondu namwiya lɨndangat kwigiyowun wandangat nɨna mbangɨ manda kat kɨlɨpangɨ yigiyandɨ. \p \v 18 Wupma God Ebraham kat mɨn kat nyan kwigiyowun nɨma sakwat nɨmba mɨn kat ngwat waigandi wanda nyaangɨk kat Ebraham wutaa ndɨna mbangɨ ana kɨlɨpangɨ yɨndɨ. God waa nyaangɨt tɨgiyandɨ waa yelavɨtɨndɨ. \v 19 Ebraham God kat mbangɨ wiyo waavi laagandangat avɨt ndu lɨndangat nɨmamba ana yelavɨtɨndɨ. Wuna naambi ndumi aynat kiyeli tamba vɨli lɨndangat nɨmamba ana yelavɨtndɨ. Avɨt taagwa nyan kwupmak kat nɨmamba ana yelavɨtɨndɨ. \v 20 Ebrahamna mbangɨ kɨlɨpangɨ ana yɨlɨndɨ. God kat ndɨna mbangɨ nɨmamba wiyo waavi taagalɨndɨ. God Ebraham kat nyan kwindeyangat yelavɨtaa God kat walɨndɨ. Wun kat apma vat tamba yɨmɨn waa walɨndɨ. \v 21 God kwonduo lɨga nyan tɨndangat wanda vat yigiyandɨ waa yelavɨtndɨ Ebraham. \v 22 Ebraham wupma yelatɨndangat God ndɨ kat wandɨ. Wunai lɨga vla lɨgamɨn waa wandɨ. \p \v 23-25 Wan nyaangɨt Ebraham kat mɨna ana pɨlɨwutndi. Nɨnagwi wungi vat sɨgat. God waa nyaangɨt wutaa nɨmambu mbandɨ wiyo waavi taagandeyan God nɨn kat wunai lɨga vla lɨgangwuk waigandɨ. Nɨna njambwi nyan Jisas kat kiyandɨ maa God ndɨ kat laak wandɨ, laatɨndɨ. Jisas kavle vat yetɨna vat kwutaa lɨndɨ maa God ndɨ kat sɨndɨ. Nɨna wugɨna tɨga laatndangat God nɨn kat wunai lɨga vla lɨgangwuk alɨpsɨga waigandɨ. \c 5 \s1 GOD TƗGA VLA TƗNEYA VAT \p \v 1-2 God waa nyaangɨt wuka nɨna mbangɨ wiyo waavi taagndangat God nɨn kat wunai lɨga vla lɨgangwuk waga kɨmbɨk kwutndɨ maa lɨganɨn. Nɨna njambwi nyan Jisas Kraist nɨn kat tɨga kiyalaa laatndangat walaa kɨmbɨk kwutndɨ. Jisas nɨn kat tɨga kiyandangat nɨna mbangɨ wiyo waavi taagandangat God nɨn kat ndɨnai yeta vat awagapma kwindɨ. kwɨndɨ maa lɨganɨn. Tɨga God nɨn kat ngɨni sɨmbɨ kɨvu ngena apma nda kwindeyangat nlin ngwandɨga yelavɨtɨganɨn. \v 3 Nɨn kat nɨma vat yandɨ, ana vakiyanɨn. Wan vak yandɨ, ana vakiyanɨn. nɨn nolin ngwandɨgiyanɨn. Manda kat nlin ngwandɨlɨganɨn. Wan vak yalaa ngwaama nyan tɨga vat kwindangat nlin ngwandɨgiyanɨn. \v 4 Ngwaama nyan tɨga vapmba yetɨneyan tɨga njɨmbla God waa nyaangɨt mɨna wuka yelavɨtɨganɨn. Kɨpmana vat nɨna mbangɨ waiga vak ana yelavɨtɨganɨn. Wungi kat tɨga nɨna maawut savagu lɨgiyandɨ. God nɨn kat savagu maawut kwindeyangat nlin ngwandɨga yelavɨtiganɨn. \v 5 Nɨna maawut savagu lɨndeyan nɨna mbangɨ wiyo waavi taagagiyandɨ. God nɨn kat woviyaguga lɨndagat nɨma vak ana yelavɨkiyanɨn. God nɨn kat woviyaguga lɨndangat ndɨna waagan nɨn kat nɨmamba kwindɨ maa tavilɨgandɨ. God ndɨna waagan wupma nɨn kat kwindɨ. \p \v 6 Kavle vat tɨna njɨmbla, apma vak kat yɨneya yambɨ kai. Wan njɨmbla Kraist yalaa kiyandɨ. Nɨn God kat kai walɨga nɨmba nɨn kat walaa kiyandɨ. \v 7 Ndinyanguna vat kɨngiyan. Nat nyan kat vɨlaga nat nɨmba ndɨ kat walaa na kwo kiyagiyandi. Apma nglei vat tɨga nyan kat vɨlaga nat nɨmba ndɨ kat walaga anagandi kiyagiyaa. Savagu maawut tɨga nyan apma nyan kat walaa alɨpsɨga kiyaigandɨ. \v 8-9 Godna vat kapma vat kɨngiyan. God kat kai waa lɨna njɨmblamba Kraist kat ndi kat walaa yiga kiyaa waa wandɨ God Kraist nɨna wugɨn tɨvat kiyandangat God nɨn kat nɨmamba woviyaguga lɨgandɨ vɨlɨganɨn. God kat kai walɨna njɨmbla God ndɨna nyana yelogwemba nɨn kat kwunatndɨ. Kan nɨma njɨvwa. Ndɨna yelangɨmba lɨnangat Godna kimbuk maawut nɨn kat kwagalagiyandɨ. Wan nɨma njɨvwa ana lɨ. \v 10 God kat kai walɨna njɨmbla God nɨn kat kɨmbɨk kwutndɨ. Kraistna kɨta lulu nɨmba tɨnangat God nɨn kat kwunakyandɨ njɨmbla njɨmbla. Wan nɨma njɨvwa ana lɨ. \v 11 Wan nyaangɨt ana ngɨlɨndɨ kwo lɨgandɨ. Nɨna njambwi nyan Jisas Kraist ngaga yalaa kwutnda njɨvwamba God nɨn kat kɨmbɨk kwutndɨ. kwutndangat nɨna maawut woviyaguga lɨganɨn. \p \v 12 Tamba kɨta nyan Adam kavle vat yɨndɨ. Yɨnda nglambi ndinyangu aywaa wungi nglambimba lɨganɨn aywaa. Wan vat yɨndɨ maa kiyalɨnja vat kak kiyandɨ. Wungi kat tɨga kɨpma lɨga nɨmba aywaa Adam kwiya nglambimba kvale vat yelaa kiyalɨgandi. \v 13-14 Ndinyangu tamba la nɨmba god kat kai wanjangat ana kiyandi. Adam ya nglambimba kiyandi. ndino kavle vat yiga lɨndi. Adam ta njɨmbla tɨga yiga Moses ta njɨmbla yandɨ. Wan njɨmblamba kavle vat kwo ylɨndi God waa lo kat kai walaa ana kavle vat yɨlandi. Lo ana kwiga lɨndɨ. Adam God waa nyaangɨt wutaa kai walaa kavle vat yɨndɨ. Wan nɨjsmbla lɨga nat nɨmba wupma ana yɨndi. Adam God waa nyaangɨt wutaa kai walaa kavle vat yɨndɨ. Wan njɨmbal lɨga nat nɨmba wupma ana yɨndi. Adam Kraist mbɨt kɨta lulu tɨmbɨk. \p \v 15 Adam kwiya nglambi God awagapma kwunatnda vat kapma vatna. Nat nyan Adam, kavle vat yɨndangat nɨma sakwat nɨmba kiyandi. Nat nyan Jisas Kraist apma vat yɨndɨ. \v 16 Adam kavle vat yɨndangat God nɨma sakwat nɨmba kat wandɨ. Kavle vat yɨngwangat waa wandɨ maa kiyalɨnja vat klandi. Kraist God ta vat kalalaa nɨma sakwat nɨmba kwunatndɨ. kwunatndɨ mala apma vat God yeta vat klandi. Adam ya vat Kraist ya vat kapma vatna. \v 17 Kɨta nyan kavle vat ya vak kat walaa kiyalɨnja vak nɨma sakwat nɨmba kat vɨga lɨndɨ. Wungi kat tɨga Jisas Kraistnamba apma vat tɨnjeya vat God tɨga vat laiga nɨmba ndi kat wan apma vat vɨga lɨgiyandɨ. Jisas Kraist nɨn kat awagapma kwunatndangat wan apma vat nɨn kat vɨga lɨgiyandɨ. \p \v 18 Adam kavle vat yɨnda vak kat walaa God ndinyangu kat savuk sɨlɨndɨ. Jisas yalaa apma vat ya vak God kat kwunatndɨ maa ana savuk sɨgiyandɨ. Apma vat tɨgiyanɨn. \v 19 God waa apma nyaangɨt kat kai walaa Adam kavle vat yɨndɨ maa nɨma sakwat nɨmba ndɨnai ya vapmba tɨndi. God waa apma nyaangɨtmba Kraist yɨndɨ maa nɨma sakwat nɨmba ndɨnai ya vapmba tɨndi mala God ndi kat wandɨ. Wunai lɨga vla lɨgangwuk waa wandɨ. \p \v 20 God ndɨna lo kwindɨ maa ta nɨmba wuka yelavɨtndi. Nɨn God waa nyaambɨtmba yetɨlevilaa lɨganɨn waa yelavɨtndi. God waa nyaangɨtmba yetɨlevilaa lɨganɨn waa yelavɨtneyan God nɨn kat awagapma kwunatnda vat nɨma vatna yelavɨkiyanɨn. \v 21 Tamba kavle vat ndinyangu kat vɨga lɨndangat God lɨga vla lɨneya vat kwilɨgandɨ. Vɨga lɨndangat Jisas Kraistna njɨvwamba nɨn kat apma vat njɨmbla njɨmbla yetɨneya vak kwilɨgandɨ. \c 6 \s1 TAMBA LA MAAWUT KIYANDƗ. KUPI MAAWUT LAATNDƗ \p \v 1 Nɨn angamak yelavɨkiyanɨn. Kavle vat yilɨnɨn God nɨn kat kwunakiya vat nɨma yigiyandɨ? Nɨma yɨndangat kavle vat yigiyanɨn? \v 2 Kai luwa. Kavle vat ana yilɨgiyanɨn. Nɨna tamba la maawut tamba kiyandɨ. Tamba la maawutmba anda vapmba yilɨgiyanɨn. \v 3-4 Kraist Jisasna sɨmba yaguna vat nɨn Kraistna kɨta lulu nɨmba tɨnangat sɨmagalɨgandɨ. Kraist kiya vla nɨma tamba maawut kiyandɨ. Ndɨ kat waangumba taaganja vla nɨna tamba maawut taagandi. Kraist Godna kwondumba laatnda vla nɨna kupi maawut wupma laatndɨ mala Kraist yetɨnda vla yetɨgiyanɨn. Ngwuk wan nyaangɨt tamba vɨga lɨgangwuk. \p \v 5 Jisas kiyanda vla kiyaneyan laatnda vla laataa yetɨnda vla yetɨgiyanɨn. \v 6 Nɨna tamba la maawut Jisasagwinana mimba kaalandi. kaalanjangat walaa tamba la maawutmba ana yetɨgiyansn. Kaalanjangat walaa tamba la maawut nɨn kat ana yetɨlɨgandɨ. \v 7 Kiya palɨ kavle vapmba ana yetɨlɨgandɨ \p \v 8 Jisas kiya vla lɨneyan yetɨnda vla yetɨgiyanɨn waa yelavɨtɨganɨn. \v 9 Jisas kiyalaa tamba laatndɨ. Nat njambɨ ana kiyagiyandɨ. Kiyalɨnja vat ndɨna mbangɨmba ana tavigiyandɨ. Tamba kwagalandɨ. \v 10 Jisas kiyalaa kavle vatna kwondu kwulatndɨ. Ngiyambak kwulatndɨ. Mbambala Godnonana lɨga Godna njɨvwa kwutɨgandɨ. \v 11 Ngwuk wuna tamba la maawut tamba kiyandɨ maa wan kavle vat ana vɨga lɨgandɨ waa yelavɨk ngwula. ngwuk wuna kupi maawut laataa lɨgandɨ. Kraist Jisasonal kɨta lulu lɨga God yetɨnda vla yetɨgiyanɨn waa yelavɨk ngwula. \p \v 12 Ngwuk kat kavle vapmba ngwutna mbangɨ kat lɨlandɨ. Tamba maawutmba yetɨga kavle vatna yambɨmba ke yiga. \v 13 Ngwula mɨni waan mbangɨmba kavle njɨvwak kwilangwuk. Ngwula mɨn waan mbangɨ Godna apma njɨvwak agwi. Ngwutna tamba maawut kiyandɨ maa kupi maawut laatndɨ. Wungi kat tɨga ngwula mɨni waan mbangɨ Godna apma njɨvwak agwi. \v 14 Kavle vat nɨn kat sɨmaga lɨga lo nɨn kat ana vɨga lɨgandɨ. God nɨn kat awagapma kwunatnda vat nɨn kat vɨga lɨlɨgandɨ. \s1 APMA VAPMBA YETƗGIYANƗN \p \v 15 Lo nɨn kat vɨga lɨlapman yindan smblan yetɨgiyanɨn? E? God nɨn kat awagapma kwunatnda vat nɨn kat vɨga lɨndan sɨmblan yetɨgiyanɨn? Kai luwa sɨmblan ana yetɨgiyanɨn. \v 16 Kɨta nyanan nyaangɨt njɨmbla njɨmbla wuka lɨmeyan ndɨna njɨvwa kwutɨga nyan mɨn. Ndɨna njɨvwamba kiyalɨnja vat kak kiyandɨ. God waa nyaangɨt wuka lɨmeyan ndɨna njɨvwa kwutɨga nyan mɨn. Ndɨna njɨvwamba apma vat kak kiyandɨ. \v 17 Tamba kavle vatna njɨvwa kwutɨga nɨmba ngwuk. Mbambala ngwula maawupmba nɨmamba God waa nyaangɨt wuka lɨgangwuk. Kavle vat kwagalalaa wuka lɨngwangat God kat apma vatna walɨgowun. \v 18 Kavle vak ngwuk kat ngɨndɨ maa God ngwuk kat njalatndɨ wan kavle vat. Njalataa ndɨna apma njɨvwa kwukngwangat ngwuk kat ngindɨ. \v 19 Walɨwa nyaangɨt sɨmagalɨga nyaangɨt. Apma vat wukngwangat sɨmagalɨga nyaangɨt walɨgowun. Kavle nyanan njɨvwa kwutnja vla ngwut kavle vatna njɨvwa kwukngwuk. Apma vat kwagalalaa kavle njɨvwa kwukiyangwuk. Kavle vat kwagalaa Godna apma njɨvwa mɨna kwukngweyan apma vala. \p \v 20 Kavle vatna njɨvwa kwukngwa njɨmbla apma vat ana yetɨngwuk. \v 21 Kavle vatna njɨvwa kwukngwa njɨmbla apma vat nɨmbun klangwuk? Kiyalɨnja vat mɨna klangwuk. Kavle vatna vak yɨngwa vak kat mbambala ngwula mbangɨ wuk yigandɨ. \v 22 Kavle vat ngwuk kat ngindɨ maa God ngwuk kat njalataa ndɨna njɨvwa kwukngwangat ndindɨ. Ndɨna njɨvwa kwukngweyan apma nɨmbun klagiyangwuk. Apma vak yetɨlɨngweya vak klagiyangwuk. Wan vak ana ngɨlɨgiyandɨ. \v 23 Kavle vatna njɨvwa kwutɨgiyaa vat apma vat njɨmbal njɨmbla yetɨlɨneya vat. Wan vak ana ngɨlɨgiyandɨ. God nɨn kat awagapma kwilɨga vat yalɨga yambɨ nɨna njambwi nyan Jisas Kraist. \c 7 \s1 LO NƗN KAT ANA VƗGA LƗGANDƗ \p \v 1 Yakwa nɨmba, Godna lo vɨga wuka lɨgangwuk. Ngwut ana vɨga lɨgangwuk? Lo tɨga nɨmba kat mɨna vɨga lɨgandɨ. Kiyaanɨmba kat lo ana vɨga lɨgandɨ. Wupma ngwuk anan vɨga lɨgangwuk? \v 2 Nɨna ngepmana vat kɨngivat. Kɨta lagwa lɨla lan tɨndeyan ndɨ kat ana kwagalagiyalɨ. Lɨla lan kiyandeyan wan lo lɨ kat ana vɨga lɨgiyandɨ. Kwagalagiyalɨ. \v 3 Lɨla lan klaa lɨndɨ maa nat nyan klavak kat yileyan ana nglaatndɨ. Kavle lakwat waigandi. Lɨla lan kyandɨ maa nat nyan klavak kat yɨleyan wovuna. Kavle lagwa ana waigandi. Lan tamba kiyandɨ. \p \v 4 Ngwutnagwi wungivat sɨgat. Kraist kiyanda vapmba kɨta lulu tɨgiyangwuk kiyanda vla kiyangwuk. Kiyangwuk maa lo ngwuk kat ana vɨga lɨgandɨ. Nat nyan ngwuk kat vɨga lɨgandɨ. Kraist. Kiyalaa laataa lɨga nyan ngwuk kat vɨga lɨgandɨ. God kat apma njɨvwa kwukngwangat vɨga lɨgandɨ. \v 5 Tamba la maawut ngwuk kat vɨga la njɨmbla kavle vat ngwutna maawut ngwandɨndɨ. Ngwandɨndɨ maa lo wan vat ke yiga wandangat wan kavle vat tamba yivak yelavɨkngwuk. Kavle njɨvwa kwukngwuk. kwukngwa njɨvwa kiyalɨnja vat kwilɨndɨ. \v 6 Tat lo nɨn kat ngilaa vɨga lɨndɨ. Mbambala lo nɨn kat ana vɨga lɨgandɨ. Kraistnanala tamba kiyanɨn maa nɨn kat ana vɨga lɨgandɨ. Kraistnanala tamba kiyanɨn maa nɨn kat ana ngilaa lɨgandɨ. Pɨlɨwutna lomb ana yetɨlɨganɨn. Godna waagamba kupi nyan yetɨlɨganɨn. \p \v 7 Lo kavle nda? Ngwuk angamak yelavɨtɨgangwuk. Kailuwa. Lo kavle nda nandɨ. Lo wutaa kavle nyanat tɨwangat vɨlɨwun. Lo wupma wandɨ. Mɨna maawupmba kavle nda klavat ke yelavɨka waa wandɨ. Wandɨ maa wutaa lo wanda kavle vak kat wuna maawupmba wan kavle vat yivat yelavɨkwun. \v 8 Lo waa nyaangɨt wutaa lo kai wanda kavle vat wuna maawupmba ngwandɨndɨ. Ngwandɨndɨ maa wan kavle vat yivat yelavɨkwun. Lo tɨlapman yɨndeyan nɨn ana kavle vak yiga yetɨgiyanɨn. \v 9 Lo waa nyaangɨt wutapma tɨwa njɨmbla apma vat tɨwun. Lo wutaa kavle vatna yetɨlɨwa waa yelavɨtaa kiyaa vat tɨvla lɨwun. \v 10 Godna apma lo apma vat yetɨwa vak kat kwivat tɨgandɨ. Apma vat yetɨwa vak wun kat ana kwindɨ. Kiyaa vat tɨvla lɨwangat wun kat sɨmagandɨ. \v 11 God waa apma lo vɨga wutwun maa wan kavle vat wuna maawut ngwandɨlaa wun kat vatnyavat tɨvla lɨndɨ. \v 12 Lo apma nglei nda. Lo waa nyaangɨt God waa nyaangɨtna. Vɨlɨgangwuk. \p \v 13 Wan apma lo wun kat vatnyavat tɨvla lɨndi? Kai. Wan apma lo wun kat ana vatnyavat tɨvla lɨndɨ. Wan kavle vat wun kat vatnyavat tɨvla lɨndɨ. Lo kai. Wan apma lo wutwun maa wan kavle vat wun kat nɨmamba kwutndɨ. Tamba yuwa vat lo wutaa kan kavle vatna waa wowun. Tamba yuwa vatlo wutaa kan kavle vatna waa wowun. Tamba yuwa vat lo wutsɨmblalaa kan kavle glei vatna waa wowun. \p \v 14 Wun kapma nyan wun. Wun kavle vat yetɨlɨgowun. Lo kapma nda. Vɨlɨganɨn. Godna nda kapma kapma nda lɨ. Wan kavle vat wun kat ngilaa vɨga lɨndangat kavle vat yetɨlɨgowun. \v 15 Apma vat mɨna yetɨvak kat yelavɨkwun. Yelavɨkwa vat kwagalalaa kavle vat yetɨlɨgowun. Kavle vak kwagalavak kat yelavɨkwun. Yelavɨkwa vat kwagalalaa kavle vat yetɨlɨgowun. Manda kat wupma yetɨlɨgowun. Ana yelavɨkwun. \v 16 Apma vak yetɨvak yelavɨtweya vak kat kwagalalaa kavle vat mɨna yetɨlɨgowun. Vɨlɨgowun. God waa lo kai wawa lo apma loa vɨlɨgowun. \v 17 Wuna maawupmba kavle vat ana yetɨlɨgowun. Wun kat wan kavle vat kwulatɨgandɨ. \v 18 Wuna mbangɨmba lɨga kavle vat apma nda ana lɨgandɨ. Kavle nda mɨna lɨgandɨ. Apma vat yivak kat wupma yelavɨtɨgowun. Apma vat ana yetɨlɨgowun. \v 19 Apma vat yetɨgiyowun waa yelavɨkwa vat kai. Kavle vapmba yetɨlɨgowun. Kavle vak ana yetɨgiyowun waa yelavɨkwa vat kai. Kavle vapmba yetɨlɨgowun. Kavle vak ana yetɨgiywun waa yelavɨkwa vat kai. Kavle vapmba yetɨlɨgowun. \v 20 Wuna maawupmba yelavɨtaa kavle vat ana yiwun. Wan kavle vat wuna maawut ngwandɨndɨ maa yiwun vɨlɨgowun. \p \v 21 Wan vat vɨlɨgowun. Apma vat yivat tɨwa njɨmbla wan kavle vat wun kat yaa kavle vat yɨlɨgandɨ. Vɨlɨgowun. \v 22-23 Wuna naawupmba lɨga nat vapmba God waa vapmba wuna maawut yetɨvat walɨgandɨ. Wuna maawupmba wuleilaa nat vat wuna maawupmba walea lɨgandɨ. Wan vat wuna maawupmba wuleilaa lɨga wanda vapmba yetɨlɨgowun. \v 24 Wuna maawup nɨma vat yelavɨtɨgowun. Kan kavle vapmba lɨgowun. Wun kat kanda kwunatndɨ maa wan kavle vak kat walealaa kwulakiyowun. \v 25 God tamba kwunatndɨ. Nɨna njambwi nyamba Jisas Kraistmba kwilaa kwunatndɨ. Wowun kwunatndɨ. Apma vala. Wan kavle vat mbangɨ kat kwulatɨndangat kavle vat yivak kat woviyaguga lɨgandɨ. Wuna kupi maawut God waa vak yivak kat woviyaguga lɨgandɨ. \c 8 \s1 GODNA WAAGAMBA YETƗNEYA VAT \p \v 1 Wan kavle vak kat God nɨn kat sndeyangat nɨmamba ke yelavɨka. Kraist Jisasna kɨta lulu yetɨga nɨmba kat wan kavle vat ndi kat ana vɨga lɨgandɨ. Kraist Jisas wan kavle vak kat tamba kwulatndɨ. \v 2 Kraistna kɨta lulu tɨwangat Godna waagan wunkat tavilɨgandɨ. Tavilɨndangat wun kat apmna vat yetɨeya vat kwilɨgandɨ. Tamba wan kavle vat wun kat ngilaa lɨndɨ. Ngilaa lɨnda njɨmbla kiyalɨnja vat wun kat kwilɨndɨ. Kavle vak kat Godna waagan ngilaa la vat njalataa kwulatɨgandɨ. \v 3-4 Lo kavle vak kat ana inaka kwulakiyandɨ. Manda kat. Lo waa nyaangɨtmba ana inaka yetɨgiyanɨn. God kwulatndɨ nɨn kat vɨga la kavle vak kat. God ndɨna nyan kat kɨpma ndai wandɨ, maa ndinyanguna mbangɨ yalaa klandɨ. Kavle vak kat kwulapmat yandɨ. Nɨnagwuinana kɨta lulu tɨga kwulapmat yandɨ. God mand akt ndɨna nyan kwindɨ. nɨna nglambi aywaa kwutndɨ maa ndɨ kat sɨvat kwindɨ. Nɨn kat lo kwiya nglambi wumba ngɨlɨndɨ. Mbambala tamba la maawupmba ana yetɨlɨganɨn. Godna waagan waa vapmba yetɨlɨganɨn. \p \v 5 Tamba la maawutmba yetɨlɨga nɨmba kɨpmana nda kat mɨna yelavɨka yetɨlɨgandi. Godna waagan waa vapmba yetɨlɨga nɨmba Godna waagana nda kat mɨna yelavɨka yetɨlɨgandi. \v 6 Kɨpmana nda kat mɨna yelavɨka yetɨneyan kavle vat yetɨgiyanɨn. Kiyalɨnja vla kiyaa yetɨgiyanɨn. Godna waagana nda kat mɨna yelavɨka yetɨneyan apma vat yetɨgiyanɨn. Godna ava nɨmba tɨga yetɨgiyanɨn. \v 7 Kɨpmana nda kat yelavɨka yetɨlɨga nyan God kat kai walɨga nyana. God waa lo wutapman yetɨlɨgandɨ. Ana inaka wuka yetɨgiyandɨ. Kapma nyana. \v 8 Tamba la maawutmba yetɨlɨga nyan kat God ana woviyaguga lɨgnadɨ. Apma nyana ana waigandɨ. \p \v 9 Ngwuk tamba la maawutmba ana yetɨlɨgangwuk. Godna waaganmba yetɨlɨgangwuk. Godna waagan ngwuk kat tavilaa lɨndeyan Godna waaganmba yetɨgiyangwuk. Kɨta nyan? Godna waagan Kraist kat tavila la waagan ndɨna mbangɨmba tavilapman tɨndeyan Kraistna yelangɨ nyan ana ndɨ. \v 10 Kraist ngwula maawupmba lɨndeyan ngwula maawut apma vat tɨgiyandɨ. Kraist nɨna tamba la maawut kwulataa lɨgandɨ. Kraist yeta vat klanangat nɨna maawut apma vat tɨgiyandɨ. \v 11 Jisas kiyandɨ maa Godna waagan ndɨ kat tavindɨ maa laatndɨ, Godna waagan ngwutna maawupmba lɨndeyan apma vat tɨgiyangwuk. Jisas laatndɨ, apma vat tɨnda vla apma vat tɨgiyangwuk. \p \v 12 Wungivat nɨn manda kat tamba la maawutmba yetɨgiyanɨn. Godna waagan waa nyaangɨtmba yetɨgiyanɨn. \v 13 Tamba la maawutmba yetɨngweyan kiyalɨnja vapmba kiyagiyangwuk. Godna waagan waa nyaangɨtmba yetɨngweyan apma vat tɨgiyangwuk. \v 14 Godna waagan waa nyaangɨtmba yetɨlɨga nɨmba Godna nyangu ndi. \v 15 Godna waagan ngwuk kat kwutaa God kat vaaka ndɨna njɨvwa kwupmat Godna yelangɨmba ana taagandɨ. Ngwuk kat kwilaa ndɨna nyangu tɨngwangat Godna yelangɨmba taagandɨ. Yelagɨmba lɨga God kat s4ese waa nyaet walɨgiyanɨn. \v 16 Godna waagan nɨna maawut ngwandɨlaa walɨgandɨ. Ngwut Godna nyangu ngwuk waa walɨgandɨ. \v 17 Ndɨna nyangu tɨnangat ndɨna sɨmbɨ kɨvu ngena nda aywa nɨn kat kwigiyandɨ. Ndɨna nyan Kraist kat kwindeya nda nɨn kat kɨtamba kwigiyandɨ. Kraist kat nɨma vat yinja vat nɨn kat yɨneyan ngɨni nɨn kat ndɨ God apma vat Kraist klaa vat kwigiyandɨ. \p \v 18 Wun wupma yelavɨkwun. Wan kɨpmana nɨmba nɨn kat nɨma vat yɨlɨnja vat matnat. Ngɨni God nɨn kat kwindeya vat apma nɨma vatna waa yelavɨkwun. \v 19 God ndɨna nyangu kat kwindeya njɨmbla kat God kwuta nda aywaa maawut viyalɨndɨ kawiga lɨgandi. \v 20 Wunai waa apma nyaangɨt yelavɨka anagandi yetɨgiyaa was yelavɨtaa ndɨnai kwutaa nɨmba kat God maawut kwindɨ. Ndinai waa nyaangɨtmba ana yetɨndi. \v 21 God kwutaa ndana kavle yilɨga vat ngɨni God kwunakiyandɨ. kwunatndɨ maa Godna nyangu vla lɨgiyandi. Apma vatna. \p \v 22 God kwuta nda kwunatndeya njɨmbla kat yelogwen kat tɨvla maawut viyalɨndɨ kawiga lɨgandi. \v 23 Ndznai kwutna nda mɨna ana kawiga lɨgandi. Nɨnagwi kawiga lɨganɨn. Nɨn kwunatnda vat samat klanɨn. Godna waagan tamba klanɨn. nɨna mbangɨmba lɨga kavle vat kwunatndeya njɨmbla kat yelogwega tɨvla lɨga kawiga lɨganɨn. ndɨna nyangu lɨga God tɨga vla tɨneya njɨmbla kat kawiga lɨganɨn. \v 24 God kwunakiyaa vak kat woviyaguga kawiga lɨneyan apma vat tɨgiyanɨn. Kɨta nyan kɨta vat klandeyan ana kawiga lɨgiyandɨ. klalapman yineya vak kat mɨna kawiga lɨganɨn. \v 25 God kwigiyaa apma vak kat woviyaguga kawiga lɨlɨneyan yelavɨkiyanɨn. God kwigiyaa nda kwigiyandɨ luwa. nɨmamba ana yelavɨkiyowun waa yelavɨkiyanɨn. \p \v 26-27 God kwigiyaa nda kat kawiga lɨneyan Godna waagan nɨna lak kwaigandɨ. God kat kwundimba yigumb ana walɨganɨn. Kapma vat walɨganɨn. God kat wavat walɨna vat Godna waagan nɨnai waa vat wutaa God kat maawutmba mbutɨgandɨ. God kat nɨn kat tɨga nɨmamba wagalalɨgandɨ. God nɨna maawut vɨlɨgandɨ. ndzna waagan maawupmba walɨga vat wutɨgandɨ. Manda kat. Kɨta nda mbɨt. Ndɨna waagan God kat kapma vat ana walɨgandɨ. \s1 KAVLE VAK KAT KWULAKIYANƗN \p \v 28 God ndɨna maawupmba yagwa wanda nɨmba nɨn. God kat woviyaguga lɨganɨn. God nɨn kat yigiyaa vat apma vat mɨna wan vat nɨn kat kwunatɨgandɨ. Nɨn kat kavle vat ana yilɨgandɨ. \v 29 Tamba God wuna yelangɨ yagwa waa wavat tɨnda nɨmba tat tamba vɨndɨ. Vɨga yelavɨtndɨ. Wan nɨmba wuna nyangu vla lɨgiyandi waa yelavɨtndɨ. Wuna ngɨma nyan ndina njambwi nyan tɨgiyandɨ waa yelavɨtndɨ. \v 30 Yagwa waa wavat tɨnda nɨmba kat yagwa wandɨ. Ndi kat yagwa walaa nglambi lɨmbwindɨ. lɨmbwilaa wunai lɨga vla lɨgangwuk waa wandɨ. Wandɨ maa ndɨna apma vat kwinda vat klandi. \p \v 31 Nɨn kat wupma yɨnda vak kat kat ndɨ kat angamak waiganɨn. God nɨna lak kwandɨ maa nɨn kat kandana kavle vat yigiyaa. Kandana inaka kwulaiyaa. Kwulakiyaa nyan kai. \v 32 God ndɨna nyan nɨn kat tɨga tamba kwindɨ. Ana kematndɨ. Wan nɨma vatna. Nɨn kat kwunatndeya vat nɨma vat ana ndɨ. Nɨma vat tamba yɨndi nɨn kat. Mat vat aywaa inaka yigiyandɨ. \p \v 33-34 Godna nɨmba kat kandana kavle vatna yɨlɨngwa waa waigaa. Waigaa nyan kai. God nglambi tamba lɨmbwilaa wandɨ. Wunai lɨga vla lɨgangwuk wandɨ. Wan nglambi lɨgandɨ waa kandana waigaa. Waigaa nyan kai. Kraist Jisas nɨn kat tɨga kiyalaa laatndɨ. Mbambala Godna yaagindan naangamba ndalɨgandɨ. Nɨn kat tɨga God kat kwunatɨgandɨ. \p \v 35 Nɨma vak tɨgiyaa njɨmbla yandeya angamak yelavɨkiyanɨn. Nɨma vat tɨgiyaa njɨmbla yandeyan angamak yelavɨkiyanɨn. Nɨma vat yalaa. E? Anda vatna yɨweya wana njɨmblamba angamak yelavɨkiyanɨn. Nɨn kat nɨma vat yɨnjeyan angamak yelavɨkiyanɨn. Kɨgɨnda kwanda kwanda lapman tɨneyan angamak yelavɨkiyanɨn. Nɨn kat nat nyan nɨma vat yivat wandeyan angamak yelavɨkiyanɨn. Nat nyan nɨn kat sɨvat wandeyan nɨn angamak yelavɨkiyanɨn. God nɨn kat ana woviyaguga vɨga lɨgandɨ waa yelavɨkiyanɨn? Kai. \v 36 Wupma ke yelavɨka. Kɨngi vat nɨma vat tɨgiyandɨ waa tamba pɨlɨwutndi. Nɨn vatnyanjeya sip sip vla lɨganɨn waa pɨlɨwutndi. \p \v 37 Nɨn nɨmamba ana yelavɨkiyanɨn. Kraist nɨn kat woviyaguga lɨndangat wan nɨma vak kat kwulakiyanɨn. \v 38-39 Nɨn kat nɨmamba woviyaguga vɨga lɨnda vak ana ngɨlɨgiyandɨ. Kiyaneyan ana ngɨlɨgiyandɨ. Kwo lɨneyan ana ngɨlɨgiyandɨ. Ensel wan vak kat ana lɨmbwigiyandi. Mbambala lɨga vat wan vak kat ana lɨmbwigiyandɨ. Ngɨni lɨgiyaa vat wan vak kat ana lɨmbwigiyandɨ. Angwapmba lɨweyan ana ngɨlɨgiyandɨ. Angɨndamba lɨweyan ana ngɨlɨgiyandɨ. God nɨn kat woviyaguga vɨga lɨnda vak kat lɨmbwigiyaa nda ana lɨgandɨ. Wan vat nɨn kat yaiga yambɨ nɨna njambwi nyan Jisas Kraist. \c 9 \s1 GOD JUDA WAA ISREL WALƗNJA NƗMBA KAT KWUTNDA VAT \p \v 1-3 Wuna yelangɨ nɨmba kat Juda walɨnja nɨmba kat yelavɨkweyan yelogwen kat tɨna maawut yelogwenga tɨvla lɨgowun. Ndi kat yelavɨka tɨvla lɨgowun. Ndi kat yelavɨka tɨwa maawut ndi kat maawut viyalɨndɨ, tɨgowun. Woseka ana wowun. Kraist vɨga lɨga woseka ana wowun. Godna waagan wuna maawupmba lɨga vɨga lɨgandɨ. Kraistna yelangɨ wuleinjangat walɨgowun. Wuna yelangɨ nɨmba Godna yelangɨ weleiga wun kat savɨlɨndi maa God wun kat sɨndeyan wovuna waigowun. \v 4 God Juda waa Isrel walɨnja nɨmba ndi kat apma vat yɨndɨ. Ndi kat kwutaa ngwuk wuna nɨmba ngwuk wandɨ. Ndinanala yetɨneɨ. Apma vat yigiyowun ndi kat waa walɨndɨ. Ndi kat lotunjeya vat yigiyowun ndi kat waa walɨndɨ. Ndi kat lotunjeya vat sɨmagandɨ. Apma apma nda kwigiyowun waa God wandɨ ndi kat. \v 5 Ndina ngwat ndu God waa nyaangɨt wuka lɨga nɨmba ndi. Ndina yelangɨ nayan vla tɨvat Kraist yandɨ. Kwanda kwanda nda kat aywaa Kraist vɨga lɨgandɨ. Ndɨ nɨma nyana waa walɨndɨ God. Apma vatna. \p \v 6 Tamba God Juda kat wandɨ. Ngwuk kat kwutaa wuna nɨmba lɨgiyangwuk waa wandɨ. Mbambala Godna yelangɨ wuleivak kat kai walɨgandi. God waa ngwuk kat kwutaa wuna nɨmba lɨgiyangwuk wanda nyaangɨt kwo valak yɨndɨ? Kai. Juda kat aywaa ana wandɨ. Kai walɨga nɨmba kat ana wandɨ. \v 7-9 Ebraham njanga nɨmba aywaa Godna yelangɨ nɨmba ana ndi. Tamba pɨlɨwutndi. God Ebraham kat wandɨ. Mɨna mat nyan Aisak mɨna yelangɨna nɨma nyanat tɨgiyandɨ. Nɨma nyan kai waa wandɨ God waa pɨlɨwutndi. Manda kat wupma pɨlɨwutndi. Nɨn kat sɨmagavat pɨlɨwutndi. Wan nyan Aisak ndɨna nyɨme ndɨ kat kwo ana kwutɨ. sera nyan kwukiyalɨ waa God wandɨ maa Aisak kat kwutɨ. Godna yelangɨ wuleinja vat kɨta vatna. Godna yelangɨ nɨmba ndɨna yelangɨ kwo ana wuleilɨgandi. God wandɨ maa wuleilɨgandi. \p \v 10-13 Rebeka kat nɨmbun. Nɨna njambwi nyan Aisak Rebekanan yapmba vɨligu taagandɨ. Mbɨtna nyaek kɨta nyan. Mbɨt yaapmba lɨga apma vat yiga kavle vat yiga ana yetɨmbɨk. Yaapmba lɨlɨmbɨt maa God wandɨ. Ngɨma nyan an nyana njɨvwa kwukiyandɨ waa wandɨ God. An nyan Jekop kat woviyaguga lɨgowun. Ngɨma nyan Iso ndɨ kat kai wowun waa wandɨ God waa pɨlɨwutndi. God ndɨna maawupmba yelavɨtaa ndinyangu kat kwutaa ndɨna nɨmba tɨnjangat walɨgandɨ. Vɨlɨganɨn. \p \v 14 Nɨn angamak yelavɨkiyanɨn? God mandɨp mandɨp yelɨgandɨ Kai luwa. \v 15 Tamba God Moses kat wandɨ. Wuna maawupmba ndinyangu kat apma vat yigiyowun. Wuna maawupmba miwa yigiyowun waa wandɨ God. \v 16 Vɨga wuk avɨ. God ndɨna maawupmba nɨn kat apma vat yilɨgandɨ. Nɨna maawupmba kai. Nɨna njɨvwamba kai. \v 17 Tamba pɨlɨwutnja nyaangɨt Isipna njambwi nyan Fero kat pɨlɨwutndi. Njambwi nyan tɨnda kwondu God Fero kat kwondu kwindɨ. Kwusondɨ maa ngepma ngepmamba lɨga nat nɨmba vɨga wandi. God nɨma nyana waa wandi waa tamba pɨlɨwutndi. \v 18 God alva ndɨna maawupmba ndinyangu kat apma vat walɨgandɨ. God avla ndɨna maawupmba ndinyangu kat ndɨ kat wanjeya vat kwilɨgandɨ. \p \v 19 God wupma yɨlɨndangat ngwuk waigangwuk. Kai walɨna vat nɨn kat kwindɨ. Wungi kat tɨga ndɨ kat kai waneyan manda kat nɨn kat sɨgiyandɨ waa waigangwuk. \v 20-22 Manda kat God kat wupma njɨka waigangwuk. Aw nyalɨga nyan kat aw walɨgandɨ ndɨ kat? Wun kat manda kat kupma kwutɨgamɨn waa walɨgandɨ. Aw nyalɨga nyan ndɨna maawupmba nyalɨgandɨ. Ndɨ kat ana walɨgandɨ. Kɨpma valaa nat aw apma nda naanganjangat kwutɨgandɨ. Nat aw kavle nda naanganjangat kwutɨgandɨ. ndɨna sɨpana. Wuna kimbuk maawupmba ndi kat wata ana sɨgiywoun waa wandeyan ndɨna sɨpanan. Sɨweya nɨmba kat ana sɨgiy9owun. Kawiga lɨgiywun waa wandeyan ndɨna sɨpana. Wan vak yindeyan nat nɨmba ndɨna kimbut maawut vɨgiyandi. Kwonduo lɨga nyana waa vɨgiyandi. \v 23 Apma vat yetɨnda vat ndi kat kwivat wandeyan ndɨna sɨpana. Nɨn kat kwunatndɨ, God yetɨga vapmba yetɨgiyanɨn. Yetɨnangat nat nɨmba waigandi. God nɨma nyana waa waigandi. \v 24 God nɨn kat kwivat walɨgandɨ. Juda walɨnja nɨmba kat mɨna yagwa walaa ana kwivat walɨgandɨ. Juda ana ndi nat nɨmba kat nɨmbun yagwa walaa kwivat walɨgandɨ. \p \v 25-26 Tamba la nyan Hosia wupma pɨlɨwutndɨ. \li1 Tatwuna nɨmba ana ndi. mbambala ndi kat wuna \li1 nɨmba ngwuk wagowun. Tat wan nɨmba kat ana \li1 woviyaguga lɨwun. Mbambala ndi kat waigowun. Ngwuk \li1 kat wovigaguga lɨgowun. Tat wan kavamba ndi kat \li1 wandi. Godna nɨmba ana ngwuk waa wandi. Mbambala \li1 ndi kat waigowun. Ngwuk wuna nɨmba ngwuk. Wun \li1 njɨmbla njɨmbla lɨlɨga nyan. Wun God wun waa wandɨ \li1 God waa pɨlɨwutndɨ Hosia. \p \v 27-29 Tamba Aisaia Juda waa Isrel kat pɨlɨwutndɨ. \li1 Isrelna yelangɨ nɨmba nɨma sakwat nɨmba \li1 tɨgiyandi. ndina nat juvut nɨmba kat mɨna God ndi \li1 kat kwunatndɨ mala kwo lɨgiyandi. njambwi nyan \li1 nɨma ndinyangu kat nɨmamba kwiyatapman k8imbut \li1 maawupmba sɨgiyandɨ. Sigiyowun wanda nyaangɨtmba \li1 sɨgiyandɨ. Njambwi nyan nɨna nat nɨmba sɨlapman \li1 yiga yindan nɨna yelangɨ aywaa ngɨlɨga yandɨ. \p Sodomo Gomorana ngepmamba la nɨmba ngɨlɨnja \li1 vamba ngɨlɨga yanɨn \p waa tamba pɨlɨwutndɨ Aisaia. \s1 ISREL WAN APMA NYAANGƗT NGƗNI WUKIYANDI \p \v 30-31 Wan nyaangɨt wutaa angamak yelavɨkiyanɨn. Juda ana ndi kat nɨmba tamba God waa vapmba ana yetɨvat walɨndi. Mbambala ndi God wan nyaangtɨt wutaa ndina mbangɨ wiyo waavi taagandɨ maa God ndi kat wandɨ. Wunai lɨga vla lɨgangwuk waa God wandɨ ndi kat. tamba Juda waa Isrel walɨnja nɨmba God waa vapmba yetɨvat walɨndi. Mbambala God ndi kat wunai lɨga vla lɨgangwuk ana wandɨ. \v 32 Manda kat ana wandɨ. Ndɨnai waa nyaangɨt wuka ndina mbangɨ wiyo waavi ana taagandɨ. Ndi yelavɨtndi. nɨna apma njɨvwamba Godna yelangɨ wuleilaa lɨgiyanɨn waa yelavɨtndi. Jisas yandɨ maa Judana maawut kavle maawut sɨka yelavɨka lɨndi. Kambapmba satnja vla ndina maawut kavle savle yelavɨka lɨndi. \v 33 Tamba la nyan God waa nyaangɨt Jisas kambak vla lɨndangat pɨlɨwutndɨ. \li1 God wandɨ. judana kavamba Saion walɨnja kavamba \li1 kambak taagawun. Ndi yiga kambak saaka ndalaa \li1 kavle vak yindi. saatnja kambak kat ana \li1 yelavɨtndi. Wan kambak kat kɨta nyan vɨlaa ndɨna \li1 mbangɨ wiyo waavi taagandeyan kavle savle ana \li1 yelavɨkiyandɨ. ndina mbangɨ wuk ana yigiyandɨ waa \li1 God wandɨ \li1 waa pɨlɨwutndɨ. \c 10 \s1 ISREL GOD WAA VAPMBA ANA YETƗLƗGANDI \p \v 1 Yakwa nɨmba, Juda Godna yelangɨ wuleinjangat maawut viyalɨndɨ, wowun. Wupma God kat wagalalɨgowun. \v 2 Juda God waa nyaangɨk kat nɨmamba kwutaa lɨvat walɨgandi. Ndi kavle savle yetɨga kwutaa lɨvat walɨgandi. God waa vapmba ana yetɨlɨgandi. \v 3-4 God waa vak kat kai walaa ndinai waa vapmba yetɨlɨgandi. God yeta vak klavat yetɨndi. Ndinai kwutaa njɨvwamba klavat yetɨndi. Kraist yandɨ, njɨvwamba klanja vak ngɨlɨndɨ. Kraistna njsvwa kat kɨta nyana mbangɨ wiyo waavi taagandeyan God yeta vak klaigandɨ. \s1 GOD NDINYANGU KAT AYWAA KWUNAPMAK WANDƗ \p \v 5-8 God waa lomba yetɨga God yeta vak klanja vak kat Moses tamba pɨlɨwutndɨ. God waa lomba yetɨnyagingweyan kwo lɨgiyangwuk waa pɨlɨwutndɨ Moses. Kraist yandɨ maa wan vak ngɨlɨndɨ. Kraist kwiya kupi vat kɨngi vat ana ndɨ. Kraist nyɨnangwupmba lɨgandɨ. Wuna nɨma njɨvwamba ndɨ kat kwutaa kiyawun maa wun kat kwunakiyandɨ waa ke yelavɨka. Wan vak kavle vatna. Kraist kwiya kupi vat kɨngiyan. Kraist kwiya kupi vat vat nɨna maawupmba yelavɨtaa kwundimba waiganɨn. Wan kupi vak kat mbutɨgowun. \v 9-10 Ngwutna kwundimba awamba. Jisas wuna njambwi nyana awamba. Ngwuta maawupmba yelavɨk. Jisas kiyandɨ maa God ndɨ kat laak wandɨ, laatndɨ. Ngwutna maawupmba nyelavɨka ngwula mbangɨ wiyo waavi taagandeyan God waigandɨ. Wunai lɨga vla lɨgangwuk waa waigandɨ. Gwutna maawupmba yelavɨka mbukngweyan God ngwuk kat kwunakiyandɨ. \p \v 11-12 Kɨta nyan Kraist kat ndɨna mbangɨ wiyo waavi taagandeyan Kraist ndɨ kat ana kai waigandɨ. Wan nyan kat Kraist kai wandeyan wan nyanan mbangɨ wup yigiyandɨ. Kai ana waigandɨ. Juda walɨnja nɨmba Juda ana ndi nat nɨmba aywa ndina mbangɨ Kraist kat wiyo waavi taagandeyan ndi kat kwunakiyandɨ. God ndina njambwi nyana. Ndɨ katwagalanjeyan ndi kat ndɨna apma vapmba kwunakiyandɨ. \v 13 Kɨta nyan njambwi nyan kat mɨn wuna njambwi nyan mɨn wun kat kwunak waa wandeyan ndɨ kat kwunakiyandɨ. \p \v 14-15 Ndɨ katmbangɨ wiyo waavi taagalapman nɨmba anda vapmba ndɨ kat wagalagiyandi. Ndɨnai waa kwundi wutapman nɨmba anda vapmba ndina mbangɨ wiyo waavi taagagiyandi. Nat nyan ndi kat mbutapman yindeyan anda vapmba wukiyandi. Kɨta nyan nat nyan kat God waa nyaangɨt yiga ambuk walapman yindeyan ana yiga mbukiyandɨ. Tamba butnja nyaangɨt pɨlɨwutndi. Nat nɨmba apma nyaangɨt mbupmak yanjeyan apma vatna waa tamba pɨlɨwutndi. \s1 ISREL GOD WAA NYAANGƗT WUPMAK KAT KAI WALƗNDI \p \v 16 God waa apma nyaangɨt wuka la nɨmba aywaa wan nyaangɨt kwutaa lɨndi? Kai. Tamba kai walɨnjangat Aisaia pɨlɨwutndɨ. Godna nyaangɨt mbukwa nyaangɨt wupmak kat kai walɨndi waa pɨlɨwutndɨ. \v 17 God waa nyaangɨt Kraist kat waa nyaangɨt wuka lɨnjeyan alɨpsɨga kwutaa lɨgiyandi. God waa nyaangɨt Kraist kat waa nyaangɨt wutapman tɨnjeyan ana alɨpsɨga kwutaa lɨgiyandi. \p \v 18 Ngwuk kat wagalavat tɨgowun. Tamba wutndi? Ana wutndi? Awa luwa. Wutndi. Tamba pɨlɨwutndi. \p God waa nyaangɨt mbutɨga nɨmba. Ngepma \li1 ngepma yiga mbutndi. Ngepma ngepmamba la nɨmba wutndi waa tamba pɨlɨwutndi. \v 19 Ngwuk kat nat vak wagavat tɨgowun. Nat nɨmba Juda ana ndi God waa nyaangɨt wutaa kwutaa lɨnja kat Ksrel walɨnja nɨmba Juda ndi an vɨlɨndi? Tamba Judana njambwi nyan Moses waa vak vɨga God Juda kat wanda nyaangɨt wandɨ. Juda ana ndi nat nɨmba ngwuk kat kwiwa nyaangɨt ndi wuka kwutaa lɨndi maa vɨga kimbut yiga klavat tɨgiyangwuk. Juda ana ndi nat nɨmba tat maawupmba yelavɨtapman ta nɨmba ndi. Wunai waa nyaangɨt ndi kat kwiwun maa ndi kat kimbut maawut tɨgiyangwuk waa God wandɨ waa wandɨ Moses. \v 20-21 Tamba Aisaia wan vak kat pɨlɨwutndɨ ndɨno. Juda ana ndi nat nɨmba kat pɨlɨwutndɨ. \li1 God wandɨ. Kwatevilaa kwo vɨga klandi. Juda ana ndi nat nɨmba kwaka vɨlevilaa lɨlɨndi maa \li1 vɨnjangat kapmba wawun waa wandɨ God waa pɨlɨwutndɨ. God wandɨ. Juda kat kwunapmat \li1 tɨlɨwun maa wun kat kai wandi waa God wandɨ \p waa pɨlɨwutndɨ Aisaia. \c 11 \s1 GOD JUDANA NAT NƗMBA KAT KWUNAKIYANDƗ \p \v 1 Wimgo lat tɨga lɨta val mgwil lat wagaavat tɨgpwin. God ndɨna nɨmba Juda kat kai wandɨ? Kai luwa. kai ana wandɨ. Wun kat avɨ. Wun Isrelna nyan wun. Wuna walanga Ebrahamna. Bensamin wuna yelangɨ nyana. Wuna ngwatna. God wun kat kai ana wandɨ. \v 2-3 Juda kat ana aywaa kai walɨgandɨ. Yagwa waigowun God wanda Juda kat yagwa waigandɨ. Juda aywaa God kat kai wandi waa tamba wandɨ Ilaija. Ilaija God kat wandɨ. Njambwi nyan mɨnai waa nyaangɨt ngambulɨga nɨmba kat Juda aywaa vatnyandi. Mɨn kat kwunatɨnja ngay sulɨndi. Wun kapma lɨgowun. Mɨnai waa nyaangɨt wuka lɨga nɨmba kai. Wun kat sɨvat wandi waa wandɨ Ilaija God kat. Wan nyaangɨt tamba wukngwuk. \v 4 Wandɨ maa God wandɨ. Nɨma sakwat nɨmba wun kat kai ana wandi. Ndi kat vɨga lɨgowun. 7,000 ta nɨmba Beal walɨnja waagan kait ana kwunatndi. Kwo lɨgandi waa wandɨ God. \p \v 5 Mbambala wungivat sɨgat. Nat Juda God kat kai ana walɨndi. God ndɨna maawupmba yelavɨtaa kwutaa kiyandɨ ndi kat. \v 6 God ndɨna maawupmba awagapma ndi kat kwutaa kiyandɨ. God ndi kat ana wandɨ. Ngwuk apma njɨvwa kwutɨngwuk maa apma wenga ngwuk kat kwigiyowun waa ana wandɨ God. Ndɨ awagapma ana kwindɨ waa waigenɨn. \p \v 7-8 Wan nyaangɨt witaa amga, al uogouamɨm waa yelavɨkiyanɨn. Isrel aywaa God tɨga vak kat kwaka lɨndi. Aywaa ana klandi. Ndina nat nɨmba mɨna klandi. God waa nɨmba mɨna klandi. Nat nɨmba klavak kat ndina mbangɨ kɨlɨpangɨ yindɨ. Tamba kɨlɨpangɨ yinja vak kat pɨlɨwutndɨ. \li1 Wan kɨlɨpangɨ ya vat god ndi kat kwindɨ. Mɨni vɨga \li1 waan wutapman tɨnjangat kwindɨ. Kan njɨmbla wupma \li1 lɨgandi \p waa tamba pɨlɨwutndɨ. \v 9-10 Devit ndɨna wupma Juda kat tɨga God kat pɨlɨwutndɨ wungi vak kat. \li1 Juda yetɨlɨnja maawut ndi kat woseka walɨgandɨ. \li1 Yetɨnja maawupmba yetɨnjangat mɨna ava yambɨ \li1 ana vɨlɨgandi. Wungi kat tɨga mɨn ndi kat asɨ \li1 mɨla. Mɨna ava yambɨmba mɨnimba ana vɨlɨgnadi. \li1 Ndina kavle savle yelavɨtnja vak valɨ mbundɨ nda \li1 vatna. Maapmba taagalaa yetɨ vla yetɨgandi. \s1 JUDA ANA NDI NAT NƗMBA GODNA YELANGƗ WULEINJA VAT \p \v 11-12 Ngwuk kat nat vak wagalavat yigowun. Manda kat Juda kavle savle yelavɨtnja vat yindi. Nɨmamba kavle yinjangat kavle savle yelavɨtndi? Kai luwa. Ndi God kat walɨndi maa Juda na ndi nat nɨmba God waa nyaangɨt kwutaa lɨndi maa Juda waigandi. Nɨna nda sɨkwutndi waa waigandi. Wupma walaga ndino klavat tɨndi. Juda kai walɨndi maa ngepma ngepmamba lɨga nat nɨmba God waa nyaangɨt wuka kwutaa lɨndi. Wan apma vatna. Juda walɨnja nɨmba aywaa Godna yelangɨ wuleinjeyan apma nglei vatna. \p \v 13-14 Wuna njɨvwa kɨngiyan. Juda ana ndi nat nɨmba ngwuk kat God waa nyaangɨt yiga mbutɨgowun. Wuna njɨvwa tɨndangat Juda kat mbutɨgowun. Manda kat ndi kat wupma mbukwun. Godna yelangɨ wuleinjangat mbukwun. \v 15 Juda Godna yelangɨ wuleivak kat kai wanjangat Juda ana ndi nat nɨma sakwat nɨmba Godna yelangɨ wuleindi. Juda yeta kavle vat Juda ana ndi nat nɨmba kat apma vat kwunatndɨ. Juda Godna yelangɨ wuleinjeyan kiya nyan laatnda vak vla lɨgiyandɨ. \v 16 Ebraham ndɨna nyangu ndɨna ngwak God waa nyaangɨt wuka lɨga Godna yelangɨ wuleigiyaa, Ebraham angwa mi vla lɨndɨ. ndɨna nyangu sandɨ mi vla lɨndi. Angwa mi Godna nda lɨndɨ. Sandɨ mi Godna nda anagandi lɨgiyaa. \p \v 17 Wundi Juda taamba kandi mi vla lɨgandi. Wan mina nat sandɨ God kalɨka kwagalandɨ. Ngwuk Juda ana ngwuk avla watna mina sandɨ vla lɨgangwuk. God ngwuk kat kwutaa kalɨtaa yiga sɨgilɨlndɨ. Wupma ngwuk tagula vat tɨgiyangwuk. \v 18 Ngwuk ana waigangwuk. Nɨn apma nɨmba lɨnangat God nɨn kat sɨgɨlɨndɨ waa ana waigangwuk. Yelavɨk ngwula. Angwa mi ngwuk kat kwutaa lɨgandɨ. Ngwuk angwa mi kat ana kwutaa lɨgangwuk. Ngwuk sandɨ mi ngwuk. \p \v 19-20 Ngwuk waigangwuk. Nɨn kat sɨgɨlɨvat tamba la sandɨ kalɨtndɨ. ngiyambak waigangwuk. God waa nyaangɨk kat ndina mbangɨ kɨlɨpangɨ yindangat kalɨtndɨ. Ngwuk God waa nyaangɨk kat ngwutna mbangɨ wiyo waavi taagandangat God ngwuk kat sɨgɨlɨndɨ. Nɨn apma nɨmba nɨn waa ke waga. God nɨn kat apma vat yindɨ waa awamba. \v 21 Tat ta sandɨ God kalɨtndɨ. God waa nyaangɨk kat ngwula mbangɨ kɨlɨpangɨ yindeyan ngwuk kat kalɨkiyandɨ. God. \v 22 Yelavɨk. God apma vat yilɨgandɨ. Mandɨp mandɨp ana yilɨgandɨ. Ndɨnai waa nyaangɨt wutapman tɨgiyaa nɨmba God ndi kat sɨgiyandɨ. Ngwut ndɨnai waa nyaangɨk kat wuka lɨngwangat God ngwuk kat apma vat yigiyandɨ. Ndɨna kwundi wutapman yingweyan ngwuk kat kalɨkiyandɨ. \v 23 God kalɨkna Juda ndɨnai waa nyaangɨk kat ndina mbangɨ wiyo waavi taagandeyan ndi kat God sɨgɨlɨgiyandɨ. \v 24 Nat mina sandɨ kalɨtaa mandɨp mimba sɨgɨlɨndeyan nɨma njɨvwa. God wan vak ngwuk kat yindɨ. Wan mina sandɨ kalɨtaa ak wumba sandɨmba sɨgɨlɨndeyan nɨma njɨvwa ana ndɨ. kalɨtaa ndi Juda God kat yandi maa sɨgɨlɨndeyan wan nɨma njɨvwa ana ndɨ. \s1 GOD JUDA KAT KWUNAKIYANDƗ \p \v 25 Kɨta mbaapma nɨmba wupma ke yelavɨkngwa. Nɨn apma nɨmba. Juda kavle nɨmba ndi waa ke yelavɨkngwa. Ngwuk kat kɨta nyaangɨt mbukiyowun. Awuk ngwula. mbambala Isrel ndi God waa nyaangɨt ana wuka lɨgandi. Ngɨni Juda ana ndi nat nɨmba Godna yelangɨ wuleigiyaa nɨmba aywaa wuleindi maa Juda wuka lɨgiyandi. \v 26-27 Juda ana ndi nat nɨmba wuleindi maa Isrel ndi wuleigiyandi. Wuleinjeya vak kat tamba pɨlɨwutndi. \li1 God Juda kat wandɨ. Ngwula kɨta nyan ngwuk kat \li1 yalaa kwunakiyandɨ. Jekopna yelangɨ nɨmbana kavle \li1 vak kat yalaa sɨlɨmbwigiyandɨ. Ngwuk kat apma vat \li1 yigiyowun wawa vat yiweya njɨmblamba ngwutna \li1 kavle vak kat sɨlɨmbwigiyowun waa God wandɨ \li1 waa tamba pɨlɨwutndi. \v 28 Mbambala God waa nyaangɨt mbutɨnɨn maa Juda wan nyaangɨk kat wupmak kat kai waga God kat kao lɨgandi. Wungi kat tɨga ngwuk God waa ndi kat walaa kɨmbɨk kwutndɨ. Ndina walanga kat wupma wandangat Juda kat kwunakiyandɨ. \v 29 God kwukiyowun waa wandeyan kwukiyandɨ. God kwigiyowun waa wandeyan kwigiyandɨ. \p \v 30-31 Tamba ngwuk God kat kai walɨngwuk. Mbambala ndɨnai waa nyaangɨt wuka ngwutna mbangɨ wiyo waavi taagandangat ngwuk kat apma vat yilɨgandɨ. Ndi Juda kai walɨndi maa ngwuk wutɨngwuk. Mbambala Juda ndi God kat kai walɨgandi. ngɨni God waa nyaangɨt wutnjeyan ndi kat apma vat yigiyandɨ. Ngwuk kat apma vat yinda vla ndi kat apma vat yigiyandɨ. \v 32 Tamba God ndinyangu kat wandɨ. Ngwutna maawupmba yetɨ ngwula. Ngwutna maawupmba wun kat kai wangweyan ngwutna sɨpana waa God wandɨ. God manda kat wupma wandɨ. Kavle vak kwagalalaa kupi maawut sɨknjangat God wupma wandɨ. God ndi kat apma vat yivat wandɨ. \s1 GOD NƗMA NYANA WAA WAIGANƗN \p \v 33 God nɨma nyana. Kwanda kwanda mbundɨ nyana. Ndɨna maawut tagula maawutna. Ndɨna maawupmba yelavɨtnda vak kandana vɨgiyaa. Ndɨnai yeta vak kandana vɨgiyaa. Va nyan kai. \v 34-35 Tamba God waa nyaangɨt wupma pɨlɨwutndi. \li1 Godna maawut anda nyana vɨgiyaa. Vɨ nyan kai. \li1 God kat kandana wandɨ maa kwut nda kwutndeya. Wa \li1 nyan kai. Kandana kwi nda kwiya awat God kat \li1 kwindeyan. Kwi nyan kai \p waa tamba pɨlɨwutndi. \v 36 God ksɨpmana nda aywaa kwutndɨ. God wandeyan laataa kwo lɨgiyandi. God wandeyan kiyaigandi. Wan nda aywaa ndɨna nda. Ndɨ nɨma nyana. Ndɨni sɨ katsoga kwunapmak tɨganɨn. Apma vatna. \c 12 \s1 MBANGƗ MAAWUT GOD KAT AGWI NGWULA \p \v 1 Ngwuk yakwa nɨmba ngwuk kat wowun. Ngwutna mbangɨ maawut God nat agwi ngwula. Godna njɨvwa kwupmakat agwi ngwula. Nat vak kat kwagalalaa kapma vat lɨngweyan apma vat wun kat kwingwuk waa God waigandɨ. Nɨn God kat mbangɨ maawut manda kat kwilapman nda? \v 2 Wan kɨpmana vapmba ke yetɨlɨngweya. Kupi maawut klalaa mandɨp nɨmba tɨgiyangwuk. Ngwutna kupi maawupmba Godna maawupmba apma vat vɨga wuka yetɨgiyangwuk. \s1 GOD NƗN KAT MANDƗP MANDƗP NJƗVWA KANSAGA KWINDƗ \p \v 3 God wun kat sɨmaganda nyaangɨt ngwuk kat mbukiyowun. Wun apma nyan njambwi nyan wun waa wata yelavɨtɨngweya. Ngwutna njambwi lɨga vat sɨga naguga vɨvat wangweyan ngwuk kat God kwinda vak kat yelavɨkiyangwuk. \v 4-5 Nɨna mbangɨmba nɨma sakwat nda lɨgandɨ. Waan mɨni ndaama apma lɨgandɨ. Ndi kapma njɨvwa lɨga nda ndi. Kraistna yelangɨ wungi vatna. Ndɨna kɨta yelangɨmba nɨma sakwat nɨmba lɨgandi. Kapma kapma njɨvwa kwutɨga nɨmba wupma lɨgandi. Kɨta nyan kapma lɨndeyan apma njɨvwa ana kwukiyandɨ. Nat nɨmbonala kɨtamba lɨndeyan ndi aywaa apma mandɨp mandɨp njɨvwa kwukiyandi. \p \v 6 God nɨn kat kɨta kɨta mandɨp njɨvwa kansaga kwindɨ. God waa nyaangɨt nat nɨmba kat mbutneya njɨvwangwuk kat kwindeyan yiga mbukiyangwuk njɨmbla njɨmbla. Nɨma sakwat nyaangɨt kwindeyan nɨma sakwat njɨmbla yiga mbukiyangwuk. \v 7 Nat nɨmbonala kwangweya njɨvwa kwindeyan ndina lak kwalaa lɨgiyangwuk. Nat nɨmba kat sɨmagangweya njɨvwa ngwuk kat God kwindeyan apma vat sɨmagaiyangwuk. \v 8 kwutnjeya njɨvwa mbutnangat God ngwuk kat wan njɨvwa kwindeyan kwutnjeya njɨvwa nɨmamba ambuk. Ngwutna kwanda kwanda nɨma sakwat tɨga God ngwuk kat nat nɨmba kat agwi wandeyan nɨmamba agwi. Nat nyana njɨvwa vɨga lɨneya njɨvwa God ngwuk kat kwindeyan ngwuk sɨmblan ana vɨga lɨgiyangwuk. Nat nyanan maawut kwunatngweya njɨvwa God ngwuk kat kwindeyan woviyaguga kwunakiyangwuk. \p \v 9 Nat nɨmba kat woseka waa ke woviyaguga lɨga. Woseka walapman nɨmamba woviyaguga alɨ. Kavle vak kat kai awa. Apma vat mɨna kwutaa alɨ. \v 10 Nat nyan kat ngwutna yakwa nyan vla lɨndangat ndɨ kat woviyaguga alɨ. Ndɨna sɨ kwuselakiyangwuk. \p \v 11 Ngwutna njɨvwa kat ngwutna mbangɨ kɨlɨpangɨ ke yinda. Ngwutna njambwi nyana njɨvwa nɨmamba agwut. \p \v 12 God ngwuk kat yigiyaa vak kat yelavɨka woviyaguga lɨgiyangwuk. Ngwuk kat nɨma vat yinjeyan ngwutna maawut ke viyandɨ. Njɨmbla njɨmbla God kat wagala. \p \v 13 Godna yelangɨ nɨmba kɨta nda lapman tɨnjeyan ndi kat agwi. Ngwutna ngay lɨga kava yaiga nɨmba kat awa. Wuna ngaymba nao kɨga sɨndu agwa waa awa. \v 14 Kɨta nyan mɨna sɨ viyasandandeyan wupma ke yiga ndɨ kat. God kat ndɨ kat wagala. Ndɨna sɨ kwutaa God kat awa. Ndɨ kat apma vat ay awa. \p \v 15 Kɨta nyan ndɨ kat apma vat yandeyan ndɨ kat solat asɨ. Kɨta nyan ndɨ kat kavle vat yandeyan ndɨ kat miwa ay. \p \v 16 Nat nɨmbonala apma vat njɨvwa kwuka yetɨ. Wun nɨma nyan waga avla mɨna sɨ kwuselapmak kat ke ngambuga. Kwo lɨga nɨmbona yetɨ. Wun aywaa savega lɨgowun ke yelavɨka. \p \v 17 Kɨta nyan ngwuk kat kavle vat yindeyan ndɨ kat awat kavle vat ke yiga. Apma vat mɨna yetɨ. Ngwulai yetɨlɨga vat vɨga waigandi. Ndi apma vat mɨna yetɨlɨgandi waa waigandi. \v 18 Nat nɨmba kat ke yiga waleaga. Yigumba ngwaama nyan vla lɨvat wawun waa awa. \v 19 Wuna ava nɨmba, ngwuk kat yinjeya vat ndi kat ke yiga. Ngwutna kimbuk maawut kwagalalaa lɨgiyangwuk. God ndi kat awat yigiyandɨ. \v 20 Ngwutna nɨmɨngi wundɨ kat tɨndeyan ndɨ kat kɨgɨnda agwi. Ngu kɨga yiga lɨndeyan ndɨ kat ngu agwi. Wungi vak vak yelɨngweyan yinda vak kat ndɨna mbangɨ wuk yigiyandɨ. \v 21 Wan kavle vak ngwuk kat kwulatandɨ. Apma vak yiga wan kavle vak kat kwulakiyangwuk. \c 13 \s1 GAVMANA NYAANGƗT AWUPMBA NGWUK \p \v 1 Gavmana nyaaɨgɨt awupmba ngwuk. Gavman kwo ana lɨgandɨ. God wandɨ, lɨgandɨ. \v 2 Gavman kat kai wangweyan God walɨga nyaangɨk kat kai walɨgangwuk. Gavman kat kai wangweyan kavle vat klaigangwuk. \v 3 Vɨga la nɨmba apma vat yetɨlɨga nɨmba kat ana nɨma vat kavle yilɨgandi. Kavle vat yetɨlɨga nɨmba kat mɨna nɨma vat kavle yilɨgandi. Apma vat yiga yetɨngweyan vɨga lɨga nɨmba kat ana vakiyangwuk. Apma vapmba yetɨlɨgandi waa ngwuk kat waigandi. \v 4 Vɨga la nɨmba Godna njɨvwa kwutɨgandi. Apma vapmba yetɨngweyan ngwula mbangɨ ndɨ kat wɨngweyan vak vak yigiyandɨ. Kavle vapmba yetɨngweyan nɨn kat ana nɨma yigandɨ waa wata yetɨlɨngweya. Nɨma vak ngwuk kat yigiyandɨ. Kavle vat yiga yetɨlɨga nɨmba kat Godna kimbut maawutmba nɨma vat yigiyandɨ. \v 5 Kɨta nyan Godna kimbut maawupmba wun kat nɨma vat yivak kat kai wandeyan ndɨ wan nyan apma vapmba yetɨgiyandɨ. Apma vapmba yetɨngweyan apma vapmba yetɨlɨganɨn waa maawupmba yelavɨka yetɨgiyangwuk. \v 6 Wungi vapmba yelavɨka wan takis lɨngweya sanya ngwuk yaagi lɨmbangwuk. Wan vɨga la nɨmba Godna wa vapmba klalɨgandi wan takis sanya. \v 7 Ngwuk mandɨp mandɨp nda mandɨp mandɨp nɨmba kat kwutaa kwigiyangwuk. Takis sanya klalɨga nyan kat ndɨ kat takis sanya kwigiyangwuk. Kastamba lɨga sanya klalɨga nyan kat wan nyan kat kastan kat sanya kwigiyangwuk. Kɨta nyan njambwi nyan tɨndeyan ndɨna sɨ kwusolaa yetɨgiyangwuk. Ndɨna sɨ kat ke viyesendaga. \s1 NAT NMƗBA KAT KWUNAKA WOVIYAGUGA YETƗLƗGA NYAN GOD WAA LOMBA YETƗLƗGA NYANA \p \v 8 Ngwut nat nyan kat ke kwo nda waga klangwa. Ngwuk kɨta nda mɨna nat nsmba kat awat kwigiyangwuk. Ngwuk awat sowat kwunaka awat sowat woviyaguga alɨ ngwula. Nat nɨmba kat kwunaka woviyaguga yetɨngweyan God waa lomba yetɨlɨgangwuk. \v 9 Godna lo kupma wandɨ. Sɨkwuka yambɨsɨk yiga ke yetɨga waa wandɨ. Nat nayana nda kat vɨlaa klavakat ke nɨmamba yelavɨka waa wandɨ. Nat nɨma sakwat nyaangɨt wandɨ. Wan nɨma sakwat nyaangɨtna angwa nyaangɨt kupma lɨgandɨ. Mɨn mɨna mbangɨ kat vɨlaa woviyaguga yetɨma vla nat nɨmba kat wupma woviyaguga yetɨ mɨla. \v 10 Nat nɨmba kat woviyaguga lɨngweyan ndi kat kavle vat ana yigiyangwuk. Ndi kat God waa lomba yetɨgiyangwuk. \v 11 Ngɨni la lɨga nandinya tamba ngway tolalɨgandɨ. Vɨlɨgangwuk. Ngwuk sɨndu kwa nɨmba vla ke lɨngwa. Mɨni sɨgɨ sagɨka vɨga lɨga nɨmba vla alɨ ngwula. Jisasna mbaapma wuleina njɨmbla wan yaiga nandinya wata ana ngway tolalɨndɨ. Kan mbambala nɨn kat kwunatndeya nandinya tamba ngway tolagandɨ. Vɨlɨgangwuk. \v 12 Kan tamba ngambi ngana. Nya lamba wokevat yigandɨ. Ngi kat tɨga yilɨna kavle vat aywaa kwagalaa vɨga lɨgiyanɨn. Apma vat mɨna yetɨgiyanɨn. \v 13 Nɨn apma vapmba yetɨgiyanɨn. Yetɨna vak nɨma sakwat nɨmba vɨlɨgandi. Pagwuga ana yetɨlɨganɨn. Kapmba yetɨlɨganɨn. Nɨn nɨma ngu nɨmamba ana kɨgiyanɨn. Kɨlaa ana tungwengwan yiga yetɨgiyanɨn. Nɨn ana sɨkwuka yambɨsɨk yiga yetɨgiyanɨn. \v 14 Nɨna njambwi nyan Jisas Kraist yeta vak vla yetɨlɨganɨn. Nɨna mbangɨ waiga vapmba ana yetɨgiyanɨn. \c 14 \s1 NAT NƗMBA YIGA YETƗNJA VAK KAT KE SƗGA NAGUGA \p \v 1 Kɨta nyan ngwutna lotu yavat tɨndɨ, ndɨ kat ke kai waa. ndɨ kat kiyalaa kavle vat yetɨlɨgamɨn waa ke waa. \v 2 Nat nɨmba kɨgɨnda aywaa kɨvat yelavɨka lɨgandi. Nat nɨmba kɨgɨnda kɨvak kat kai walɨgandi. Awat sowat ke njɨkngwa. \v 3 Ngwuk kɨgɨnda kɨlɨga nɨmba kɨgɨnda kɨlapman nɨmbana sɨ ke viyesandaga. Ngwuk kɨgɨnda kɨlapman nɨmba kɨgɨnda kɨlɨga nɨmbana sɨ ke viyesandaga. Aywaa Godna yelangɨ nɨmba tɨgangwuk. Ndi kat ke kai waa. \v 4 Ndina njɨvwa ana vɨga lɨgangwuk. Ndi Godna njɨvwa kwutɨga nɨmba ndi. God ndina njɨvwa vɨga lɨgiyandɨ. Ngwuk kavle njɨvwa apma njɨvwa kwutɨngwuk God vɨgiyandɨ. Apm njɨvwa kwutɨgamɨn kavle njɨvwa kwutɨgamɨn ndɨ God waigandɨ. Nɨn ana waiganɨn. Apma njɨvwa kwutɨnda God ndɨna lak kwandɨ. \p \v 5 Nat nɨmba nat maawut yelavɨkandi. Kɨta nandinya God kat yelavɨkiyanɨn lotuvak kat. Nat nɨmba waigandi. Manda kat. Nandinya aywaa God kat yelavɨkiyanɨn. Wovuna ndina yelavɨk vapmba yetɨgiyandi. \v 6 Kɨta nyan nandinya kɨta God kat yelavɨpmat tɨndeyan apma vatna. Kɨta nyan waagan kat kwinja kɨgɨnda kɨndeyan God kwiya kɨgɨnda waa yelavɨtaa kɨgiyandɨ. Apma vatna. Kɨta nyan waagan kat kwinjeya nda kɨvak kat ndɨna maawupmba God kat yelavɨtaa kai wandeyan apma vatna. \p \v 7-8 Kwo lɨnangat God nɨn kat ana kwutndɨ. Kwo wundumba yinangat ana kwutndɨ. Ndɨna njɨvwa kwutnangat nɨn kat kwutndɨ. Wundumbu yineyan ndɨna ngepmat yigiyanɨn. \v 9 Jisas Kraist kiyaga wundumbu yilaa laatndɨ. Wungi kat tɨga kiyaa nɨmba, tɨga nɨmba, ndina njambwi nyanat tɨgiyandɨ. \p \v 10 Kɨta yelangɨ nɨmbana sɨ ke viyesandaga. Yelavɨk. ngɨni Jisas Kraist nɨn kat kɨta kɨta nɨna njɨvwa vɨgiyandɨ wenga kwivak kat. \v 11 Tamba pɨlɨwutndi. \li1 God wandɨ. Ndinyangu aywaa wun kat yaa yɨlaa maak sɨlandagiyandi. Sɨlandaga God nɨma nyan mɨn waa God wandɨ. \p \v 12 Nɨn aywaa kɨta kɨta God kat waiganɨn. \s1 KƗTA MBAAPMA NYANA MAAWUK KAT KE KAVLE VAT YIGA \p \v 13 Wungi kat tɨga nat nyan kat kavle vat yimɨn waa ke waa. Mɨn mɨno apma vat yetɨ. Mɨna kɨta yelangɨ nyan kɨta vak kat wan vak kavle vat wandeyan wan vak ke yiga. \v 14 Kan wimbu waagan kat kwinjan kavle ana ndɨ. Apmana. Wuna maawupmba ana wowun. Ngwuk ngwutna maawupmba wan nda kavle nda waa yelavɨkngweyan kwagala. \v 15 Mɨna kɨta lɨvɨ nyan wɨmbu kɨvak kat kai wandeyanb kɨlɨmɨn, vɨndeyan mɨn kat kimbut yiga tɨgandɨ. Mɨn kɨmeyan ndɨ kat apma vat ana yimɨn. kɨmeyan mɨna kɨta lɨvɨ nyana maawut avla kavle yigiyandɨ. ndɨ kat manda kat kavle vat yeigyamɨn. \v 16 Mɨn yilɨma vat wan apma vatna walɨmɨn. Nat nɨmba vɨnjeyan kavle vatna walɨgandi. Wan vak ke yiga. \v 17 Godna nda kɨgɨnda ana ndɨ. Godna vak kɨngiyandɨ. God ta vla tɨnja vak, kɨmbɨk kwukna vak, Godna waagan kwilɨga nolin ngwandɨga solat sɨneya vak. Godna vak kɨngiyandɨ. \v 18 Jisas Krasit ya vapmba yetɨngweyan God apma vat yetɨgangwuk waa waigandɨ. Ngwutna kɨta lɨvɨ nɨmba apma vat yetɨgangwuk waa waigandi. \p \v 19 Awat sowat kɨmbɨk agwuk ngwula. Nat nɨmbana sɨ kwuso ngwula. \v 20 God ndina maawut apma vat kwunatndɨ. Manda kat wimbu kɨga ndina maawut kavle yigiyangwuk. Vɨga yelavɨk ngwula. Wimbu kɨgɨnda kavle ana ndɨ. Wɨmbu kɨga nat nyana maawut kavle ymeyan kavle vatna. \v 21 Mɨna kɨta lɨvɨ nyan wupma yelavɨtɨgandɨ. Wimbu kɨga nɨma ngu kɨga kɨnjeyan kavle vatmba wupma yelavɨtnjeyan ke kɨga. Apma kɨmeyan ndɨ God waa nyaangɨt anagandɨ kwagalagiya. \v 22 God mɨn kat wanda maawupmba yetɨ. Kɨta nyan kan yetɨwa vak apma vat ana ndɨ yelavɨtndeyan ana nglaatndɨ. Kavle vatna. \v 23 Wimbu anagowun kɨgiyaa. E? Ana kɨgiyowun? Waa yelavɨtndeyan kavle vatna. Yetɨnda vak kat ndɨna mbangɨ ana wiyo waavi taagalɨgandɨ. Mbangɨ kɨlɨpangɨ yindɨ, yetɨnda vat kavle vatna. \c 15 \s1 KRAISTNA MAAWUPMBA YETƗ NGWULA \p \v 1 Ngwuk wimbu kɨlɨga nɨmba kɨlapman nɨmba yetɨlɨga vapmba yetɨngweyan wovuna. Ngwutna yelavɨk vapmba ke yetɨga. \v 2 Nat nyana yelavɨk vapmba yetɨ. Ndina yelavɨk vapmba yetɨngweyan ndi God waa nyaangɨk kat kai ana waigandi. \v 3 Jisas Kraist wan vapmba yetɨndɨ. Ndɨna maawupmba ana yetɨndɨ. Tamba la nɨmba Jisas kat pɨlɨwutndi. Nat nɨmba ndɨ kat kavle vat yinjangat yandɨ waa ndɨ kat pɨlɨwutndi. \v 4 God tamba pɨlɨwuta nyaangɨt kwo ana pɨlɨwutndɨ. Nɨn kat sɨmagavat pɨlɨwutndɨ. Tamba la nɨmba God ndina lak kwandɨ vɨlɨganɨn. Ngi kat tɨga nɨna lak kwaigandɨ vɨlɨganɨn. \v 5 God nɨna lak kwaga apma vat kwilɨgandɨ. Savagu maawut nɨn kat kwilɨgandɨ. Kwindɨ, maa nɨn kɨta vat apma vat tɨgiyanɨn. Kwindɨ maa Krasit yinda vapmba yetɨgiyanɨn. \v 6 Wan vapmba yetɨneyan kɨta nyaangɨtmba yetɨga waiganɨn. God mɨn nɨma nyan mɨn, njambwi nyan Jisas Kraist mɨn nɨma nyan mɨn kɨta nyaangɨpmba waiganɨn. \s1 JUDAGWI NAT NƗMBA KAT GOD NDI KAT KWUNATNDƗ \p \v 7 Kraist ngwuk kat yagwa wandɨ. Wungi kat tɨga awat nɨna lotu yagwa waa awamba. \v 8 God Judana ngwak kat paatna nyaangɨt ngambuvat Kraist Juda kat yandɨ. \v 9 Ngambundɨ maa Juda ana ndi nat nɨmba wandi. God ndi kat apma vat yindɨ, wandi nat nɨmba. Wan nyaangɨt tamba pɨlɨwutndɨ. \li1 Wuno nat nɨmbo Juda ana ndi God kat waiganɨn. \li1 Mɨna sɨ waga wamak kwundi waiganɨn \p waa tamba pɨlɨwutndɨ. \v 10 Nat nyan pɨlɨwutndɨ. \s1 Ngwut Judanana solat asɨ \p waa pɨlɨwutndɨ. \li1 \v 11 Ngwuk Juda ana ngwuk Godna sɨ kwuso. Ngepma \li1 ngepmamba lɨga nɨmba ndɨ kat swamba. Mɨn apma nyan \li1 mɨn waa awa \p waa pɨlɨwutndɨ. \v 12 Aisaia Jisas kat pɨlɨwutndɨ. \li1 Jesina yelangɨ nyan lɨgiyandɨ. Juda ana ndi nat \li1 nɨmba kat laataa vɨga lɨgiyandɨ. Ndɨ kat waigandi. \li1 Nɨna lak kwaigandɨ waa waigandi \p waa pɨlɨwutndɨ. Aisaia. \v 13 God waa nyaangɨk kat ngwula mbangɨ wiyo waavi taagalɨgandɨ. Solat sɨngweya vat apma maawut tɨngweya vat ngwuk kat God kwindangat wagalalɨgowun. Godna waagan ngwutna maawut ngwandɨndɨ maa God waa nyaangɨk kat ngwula mbangɨ nɨmamba wiyo waavi taagagiyandɨ. \s1 POL NDƗNA NJƗVWA KAT YELAVƗKA SOLAT SƗGA NOLIN NGWANDƗLƗGANDI \p \v 14 Yakwa nɨmba ngwuk apma nɨmba ngwuk. Savagu maawut tɨga nɨmba ngwuk. Ngambuwa nyaangɨt tak tamba wuka lɨngwuk. Wuka lɨga awat sowat sɨmogwingwuk. \v 15-16 Ngwula maawut tɨvɨlandɨ. Wungi kat tɨga wan vak kat pɨlɨwutwun. God apma vat wun kat wandɨ. Wandɨ maa Jisas Kraistna njɨvwa kwutɨga nyan wun. Wungi kat tɨga ngwuk kat pɨlɨwutwun. Juda ana ndi nat nɨmba kat mbukwan kat God wun kat mbutndɨ. Wuna njɨvwa kɨngiyand ndɨ. Godna vak Juda ana ndi wutapman tɨga nɨmba kat ndi kat Godna nyaangɨt mbuka kiyaa ndɨna mbaapmamba taagagowun. Godna waagan ndi kat apma vat yetɨnjangat kwunatɨgandɨ. \v 17 Godna nɨjvwa kwukwa njɨvwa Jisas Krasitna ɨmba kwukwun. Wan njɨvwa kat wuna mbangɨ wup ana yigandɨ. \v 18 Nat nɨmba Godna njɨvwa kwutɨnjangat ana waigowun. Godna njɨvwa kwukwangat mɨna waigowun. Ndi kat wowun maa God waa nyaangɨtmba yetɨndi. Ndi kat wowun maa God waa nyaangɨtmba yetɨndi. \v 19 Ndi kat mbukwun. Wunai yeta vak vɨndi. Kwunatɨwa vak sɨmogwiwun, vɨndi. Wan vak aywaa Godna waagan tavindɨ maa kwukwun. Jerusalemba lɨga Ilirikam yiga kan nyaangɨt mbutɨwun. \v 20 Kraistna sɨ wutapma tɨga nɨmba kat yiga mbupmat wowun. God waa nyaangɨt kwutaa lɨga nɨmbana ngepmat yiga mbupmak kat kai wowun. Nat nyan ndi kat tamba mbutndɨ. \v 21 Tamba Aisaia yuwa vapmba pɨlɨwutndɨ. \li1 God kat wutapman nɨmba wukiyandi. God kat vɨlapman \li1 nɨmba vɨgiyandi \p waa pɨlɨwundɨ Aisaia. \s1 POL ROMBA LƗGA NƗMBA VƗLAA SPENAT YIVAT WANDƗ \p \v 22 Kan njɨvwea wun kat kematɨndi maa tɨwun. Ngwuk kat ana yaa vɨwun. \v 23 Kan kavana njɨvwa tamba ngɨlɨgandɨ. Naambi nɨma sakwat kawiga lɨwun. Mbambala lamba laapkowun ngwutnalak yivak kat. \v 24 Spen walɨnja ngepmat yivat tɨgowun. Yiga ngwutna ngepma Rom kawivat wowun. Yuisolaa ngambuga lɨga ngwuk kat kwagalalaaa yigiyowun Spenat. \p \v 25 Tat Jerusalemat yigiywoun. Jerusalemba lɨga Godna yelangɨ nɨmba kat kɨta nda kwivat yigiyowun. \v 26 Jerusalemba lɨga nat nɨmba nao kɨgɨnda lapman tɨndi. Wungi kat tɨga Masedonia Akaiamba lɨga Juda ana ndi Godna yelangɨ nɨmba kat nɨmbundawi kwindi. \v 27 Kwivat wandi, wovuna wowun. Tat Jeruslemba la Juda God waa nyaangɨt wuka lɨndi. Juda ana ndi nat nɨmba kat yiga mbutndi. Awat sowat nɨmbundawi kwinjeyan wovuna wowun. \p \v 28 Wunamba kwindi, yiga agwi wandi. Ndi kat kwilaa Spen yigiyowun. Ngwuk kat vɨvat yigiyowun. \v 29 Ngwuk kat mbukweya nyaangɨt njambwi nyan wun kat mbukiyandɨ. Vɨlɨgowun. \p \v 30 Jisas Krasit nɨn kat apma vat yindɨ. Godna waagan nɨna maawut ngwandɨndɨ maa awat sowat woviyaguga lɨganɨn. Wungi kat tɨga yakwa nɨmba ngwuk kat wagalagowun. Wun kat tɨga God kat wagala ngwula. \v 31 Nat Jeruslemba lɨga nɨmba God kat kai walɨga nɨmba ndi. Wun kat anagandi sɨgiyaa. Wun kat tɨga nɨma nyan kat wagala. Jerusalemba lɨga Godna yelangɨ nɨmba ndi kat kwiweya nda anagandi klaiga. Wun kat tɨga nyan kat wagala. \v 32 Kwiweya nda klanjeyan nolin ngwandɨga ngwutna ngepma yaigowun. God wandɨ, yaigowun. Yawun maa awat sowat maawut kwunkiyanɨn. \p \v 33 God nɨn kat apma maawut kwilɨgandɨ. Ngwutna lak God kwandangat wagalalɨgowun. Ngiyambak. \c 16 \s1 POL NDI KAT APMA NANDINYA WANDƗ \p \v 1-2 Senkriamba lɨga tagwa Fibi ngwutna ngepmat yigiyalɨ. Nɨma njɨvwa lotumba kwutɨ. Lɨ kat yagwa awa. Ngwutna yakwa lagwat lɨ. Nɨma sakwat nɨmba kat kwunaka wuno wun kat yagwa awa. Ngwutna yakwa lagwat lɨ. Nɨma sakwat nɨmba kat kwunaka wuno wun kat kwunatɨgalɨ. Wungi kat tɨga lɨ kat kwunak. \p \v 3-4 Priska Akwila kat apma nandinya awa. Mbɨk wunonana Kraistna njɨvwa kwutɨga nyan mbɨk. Wun kat kwunapmat tɨga kiyavat yimbɨt. Mbɨk kat yelavɨka woviyaguga lɨwun. Juda ana ndi nat nɨmba God waa nyaangɨt mbukwa nɨmba mbɨk kat woviyaguga lɨndi. \v 5 Mbɨtna ngaymba yisolaa godna yelantgɨ nɨmba kat apma nandinya awamba. Wuna ava ndu Epinitas ndɨ kat apma nandinya awamba. Wuna ava ndu Epinitas ndɨ kat apma nandinya awa. Esia walɨnja ngepmamba tat Godna kwundi wuka yeta nyan ndɨ. \p \v 6 Maria kat apma nandinya awa. nɨmamba ngwuk kat walaa njɨvwa kwutɨ. \p \v 7 Wuna ngepma nyan mbɨt Andronaikas Junias mbɨk kat apma nandinya awa. God waa nyangɨt mbutnangat kalabusmba kɨta vat tɨnɨn. Apma nyan mbɨk. Mbɨk kat aposel walɨgandi. Mbɨt tak Godna yelangɨ wuleimbɨt. Wun ngɨni Godna yelangɨ wuleiwun. \p \v 8 Amplietas kat apma nandinya awa. Godna nyana. Ndɨ kat woviyaguga lɨgowun. \v 9 Nɨn njɨvwa kwutɨga nyan kat Eban kat apma nandinya awa. Stekis nɨmbun kat awa. Ndɨ wuna ava nyan. \p \v 10 Apelis ngwutna ngepmamba lɨgandɨ. Ndɨ apma nyan ndɨ. God ndɨ kat apma vat yindɨ waa walɨgandi. Ndɨ kat apoma nandinya awa. Aristobyulasna ngaymba njɨvwa kwutɨga nɨmba kat apma nandinya awa. \p \v 11 Wuna yelangɨ nyan Herodion kat apma nandinya awa. nasisasna ngaymba yetɨlɨga Godna yelangɨ nɨmba kat apma nandinya awa. \v 12 Traifina Traifosa kat apma nandinya awa. Njambwi nyana njɨvwa kwutɨga nyan mbɨt. Pesis nɨmbun kat awa. Ndɨ njambwi nyana njɨvwa kwutɨga nyan ndɨ. \v 13 Rufas kat apma nandinya awa. Nɨma nyan wandɨ, Godna yelangɨ wuleindɨ. Ndɨna nyɨme kat apma nandinya awa. Wuna nyɨme vla lɨgalɨ. \p \v 14 Asinkritas, Fligon, Hemis, patrobas, hemas ndi kat apma nandinya awa. Ndinanala Godna yelangɨ nɨmba nɨmbun kat awa. \p \v 15 Filologas, Julia, Nerias, ndɨna nyangenala, Olimpas, ndiɨnanala lɨga godna yelangɨ nɨmba kat apma nandinya awa. \p \v 16 Awat sowat taamba agwut ndinonala. Kan ngepmana lotumba lɨga nɨmba ngwuk kat apma nandinya walɨgandi. \p \v 17 Yakwa nɨmba, kavle nɨmba kat yigumba avɨ ngwula. Wan nɨmba kao veilɨga nɨmba ndi. kavle vak ngambulɨgandi. Jisas Kraist waa apma nyaangɨt ana mbutɨgandi. Kavle nyaangɨtmba mbutɨgandi. Ndi kat kwagala. \v 18 Wan nɨmba nɨna njambwi nyan Kraistna njɨvwa kwutɨga nɨmba ana ndi. Ndina kavle maawupmba yetɨlɨgandi. Maawut sɨtapman nɨmba ndinai waa nyaangɨt wuka kavle maawut yelavɨka lɨgiyandi. Wan kavle nyaangɨt mbutɨga nɨmba maawut sɨtapman nɨmba kat ngwuk apma maawut tɨga nɨmba ngwuk waa walɨgandi. Wandi maa maawut sɨtapman nɨmba yelavɨtɨtgandi. Ndi apma nyaangɨt ngambulɨnja waa yelavɨtɨgandi. Wungi kat tɨga maawut sɨtapman nɨmbana maawut kavle vat yelavɨtɨgandi. \v 19 Ngwutna maawut wupma ana yigiyandɨ. God waa nyaangɨik kat ngwutna mbangɨ nɨma vak wiyo waavi taagalɨgandɨ, aywaa vɨlɨgandi. Ngwutna vak vɨga wovun solat sɨlɨgowun. Kavle vak kwagalalaa apma vat yetɨ ngwula. \v 20 God Seten walɨnja waagan kat veiginyagiyandɨ. Ngwuk ndɨ kat kwulakiyangwuk. Njambwi nyan Jisas Kraist yinda apma vat klaangwuk. \p \v 21 Timoti wunanala njɨvwa kwutɨga nyan, wuna yelangɨ nɨmba lusias, Jeson, Sosipata ngwuk kat apma nandinya walɨgandi. \p \v 22 Wun Tetias Pol wan nyaangɨt ngambundɨ, wuna taamba pɨlɨwutɨgowun. Wun ngwutna kɨta yelangɨ nyan wun Godna yelangɨ. Wun ngwuk kat apma nandinya walɨgowun. \p \v 23 Gaias ngwuk kat apma nandinya walɨgandɨ. Ndɨna ngaymba yetɨgowun. Ndɨna ngaymba yisoga lotu lɨga nɨmba apma nandinya ngwuk kat walɨgandi. Erastas wan ngepmana takis sanya vɨga lɨga nyan ngwuk kat apma nandinya walɨgandɨ. Nɨna yakwa nyan Kwotas nɨmbun walɨga. Ndɨ Godna yelangɨimba lɨga nyana. \p \v 24 Apam nandinya alɨ ngwula. Njambwi nyan Jisas Kraist qawagapma apma vat kwinda vat klaangwuk. \s1 NGƗNI LA NYAANGƗT \p \v 25-27 Jisas Kraist kat mbukwa apma nyaangɨt wukngwuk maa God ngwuk kat kwondu kwigiyandɨ. Wan apma nyaangɨt tamba la nɨmba pagwuga pɨlɨwutndi. Nɨma sakwatnaambi wan nyaangɨt pagwula lɨndɨ. Mbambala wan nyaangɨt kapmba lɨgandɨ. Wan nyaangɨt wuka yetɨgiyandi. God kapma lɨgandɨ. God apma maawut sɨka lɨgandɨ. Ndɨ kat waigowun. Njɨmbla njɨmbla apma vat tɨɨlgiyamɨn waa waigowun. Jisas Kraistna sɨmba waigowun. Ngiyambak. kavle vat yelavɨtɨgandi.