\id PHP - Iatmul NT [ian] -Papua New Guinea 1975 (DBL 2014) \h Filipai \toc1 Filipai kat \toc2 Filipai \toc3 Flp \mt1 FILIPAI \c 1 \s1 POL FILIPAI KAT PƗLƗWUTA PAS \p \v 1 Wun Pol wun. Timoti wunogwio tɨgandɨ. An Kraist Jisasna njɨvwa kwutɨga nyanli. Filipai walɨnja ngepmamba Godna mbaapma nɨmba kat kan pas pɨlɨwutaa kwilɨgowun. Ngwuk Kraist Jisasna nyaangɨt ngwutna maawupmba yelavɨka kwutaa tɨgangwuk. Ngwulogwi lɨka njambwi nɨmba ndinogwi wutnjangat kan pas pɨlɨwutaa ngwuk kat kwiliɨgowun. Ngwuk kat Godna njɨvwa kwuka sɨmogwi lɨga nyangu kat ndino ndi kat pɨlɨwutɨgowun. \v 2 Nɨna nyaek God nɨna njambwi nyan Jisas Kraist ngwuk kat apma vat yelavɨka yetɨngweya maawut awagapma kwimbambɨt walaa ngwuk kat wowun. \s1 POL GOD KAT SƗVU KƗNDƗ \p \v 3 Tɨga lɨga ngwuk kat yelavɨka tuwa njɨmbla wuna njambwi nyan God kat gwuk kat tɨga sɨvu kɨlɨgowun. \v 4 Ngwuk kat tɨga God kat wagalaweya njɨmbla nɨma vat solat sɨlɨgowun. \v 5 Tamba lɨga wan apma nyaangɨt butɨwa njɨmbla wunogwi nala kɨta vat njɨvwa kwutɨngwuk. Yiga lɨga mbambala wunogwinala kɨta vat at kwutɨgangwuk. Wunogwinala kɨta vak njɨvwa kwutɨngwa vak kat yelavɨtaa ngwuk kat nɨma vat solat sɨlɨgowun. \v 6 Kɨta da tamba vɨga lɨgowun. Tak God ngwuk kat kwunapmak njɨvwa kwutɨndɨ. Ngwuk kat kwunaka lɨga yɨga Kraist Jisas yaiga njɨmblamba apma vat tɨgiyangwuk. Ngwuk kat kwunatɨnda njɨvwa ngɨlɨndɨ maa Kraist Jisas yaigandɨ. Vɨga lɨgowun. \v 7 Njɨmbla ngwuk kat yelavɨka luwa vat nglaatndɨ. Tamba wan apma nyaangɨt yi ya butuwa njɨmbla wunogwinala kɨta vat njɨvwa kwutɨngwuk. Mbutuwa nyaangɨt kat kaiwalaa wun kat kalabusmba taagandi. Mbambala wun kalabusmba lɨwun, wun kat ana kwagala lɨgangwuk. Ngi kat tɨga ngwuk kat njɨmbla njɨmbla nɨmamba yelavɨka lɨgowun. \v 8 Ngwuk kat wuna maawupmba yelavɨka tuwa vat Kraist Jisas ndɨno ngwuk kat yelavɨka lɨnda vat kɨta vakna. Ngwuk kat woseka ana wowun. God vɨga lɨgandɨ. \v 9 Ngwuk kat tɨga god kat wagalaweya njɨmbla kupma wagalalɨgowun. Nat nɨmba kat nɨma maawut yelavɨka tɨnja maawut yiga nɨma yimbandɨ walaa walɨgowun ndi kat. Godna angwa vat vɨga wuka tɨnja vak nɨma yimbandɨ walaa ndi kat walɨgowun. Kan vat apma vat kan vat kavle vat waa sɨga nagulɨnja apma vat yiga nɨma yimbandɨ walaa walɨgowun ndi kat waa wupma God kat wagala lɨgowun ngwuk kat tɨga. \v 10 Wagala luwa vat klangweyan apma vat tɨga kavle vat kwagalalaa apma vat mɨna tɨgiyangwuk. Ngɨni Kraist yaiga nandinya ngwuk kavle vat ana lɨgiyandɨ ngwulamba. Apma vat mɨna lɨgiyandɨ ngwulamba. nat nɨmba ngwuk kat vɨlaga ndi kavle nɨmba ndi waga ana ngwuk kat waigandi. \v 11 Jisas Kraist ngwuk kat kwiya apma vapba yetɨgiyangwuk. Wan apma vak nat nyanamba ana klaigangwuk. Nat nɨmba yetɨlingwa vak vɨlagalaga Godna sɨ kwutaa katsoga apma nyan mɨn waa waigandi. \s1 POL KALABUSMBA LINDA VAT \p \v 12 Wuna mbaapmamba lɨga nɨmba mbambala kɨta vat vɨngwan kat wowun. Wun kat kwutaa kalabusmba taaganja vak kavle vat ana ndɨ. Taagandi maa vɨlaa nɨma sakwat nɨmba wan apma nyaangɨt wutndi. Kan apma vakna. \v 13 Wun kat kalabusma taagandi maa vɨlaa ndɨ Kraistna njɨvwa kwutɨndan kat vɨlaa ndɨ kat kalabusmba taagandi waa walɨgandi. Njambwi nyan Sisana gay vɨga la nɨmbo nat nɨmba vɨlaa wupma walɨgandi. Kan apma vakna. \v 14 Nɨna kɨta mbaapma nɨmba kalabusmba tuwa vat vɨlaa vaaka lɨnja vak kwagalalaa wan apma nyaangɨt vaat tapmannat nɨmba kat mbutɨgandi. \p \v 15 Nat nimba wun kat kai walaa Krasitna apma nyaangɨt yiga mbuka pol kat kwagalalaa nɨna kwupmba yagwa ngwula waa walɨgandi. Nat nɨmba Pol ndɨ apma nyana waa Kraistna apma nyaangɨt vɨga mbutɨgandi. \v 16 Wuna sɨ katsoga nyaangɨt mbutɨga nɨmba wun kat woviyaguga lɨgandi. Tak God wunkat wandɨ maa kavle nyaangɨk kat kai walaa wan apma nyaangɨt mɨna mbutɨgowun. Ndi wan nɨmba kwutuwa njɨvwa kat vɨgalɨgandi. God wan njɨvwa Pol kat kwindɨ waa vɨga lɨgandi. \p \v 17 Wun kat walɨga nɨmba kavle maawut yelavɨka lɨga Kraistna apma nyaangɨt mbutɨgandi. Avla nɨna sɨ katsolɨna vak Pol kalabusmba lɨga vɨlaa ndɨ mbangɨ valɨ yilɨndɨ, tɨgandɨ. Apma vatna waa yelavɨtaa mbutɨgandi. \v 18 Apma maawut yelavɨka kavle maawut yelavɨka mbutɨnjeyan wovuna. Ndɨna mala. Kraistna apma nyaangɨt mbutɨnjeyan wun wutaa solat sɨgiywoun. \s1 KAN KƗPMAMBA KWO LƗWEYAN JISASO TƗGIYOWUN \p \v 19 Kalabusmba tɨwun, wun kat God kat wagala lɨgangwuk kalabus kwagalalaa wogwewangat God kat wagala lɨngwa vat vɨga lɨgowun. Jisas Kraist kwiya waagan ndɨna apma maawut wun kat kwilɨgandɨ. Ngi kat tɨga kalabusmba tɨga kwagalalaa wogweweya vak vɨga lɨgowun. \v 20 Wunai yelavɨka lɨga vat kɨngiyan. God wun kat kwiya njɨvwa wun kwagala vak kat kai wowun. Nandinya nandinya vaat tapman kwupmat wawun. Mbambala nɨmbun kwupmat wowun kan njɨvwa. Kan njɨvwa kwutɨwunmala Kraist wun kat vɨlaa apma njɨvwa kwutɨma waigandɨ. Kan njɨvwa kwuka lɨga kiyaweyan Kraist wun kat waigandɨ. Apma njɨvwa kwutnɨmɨn waa waigandɨ. \v 21 Kiya lapman kan kɨpmamba kwo lɨweyan wovuna. Kɨpmamba kwo lɨga Kraistnonana kɨtamba yetɨgiywoun. Kiyaweyan wovuna. Kiyalaa apma wenga klalaa apma kavamba yiga lɨgiyowun. \v 22 Kiya lapman kan kɨpmamba kwo lɨweyan nɨma sakwat apma njɨvwa kwuka tɨgiyowun. Kiyaweyan apma kavat yigiyowun. Kiyaweyan apma vakna? Kiya lapman yiweyan apma vatna? Wun ana yelavɨka vɨga lɨgowun. \v 23 Maawat vɨlɨlɨk yelavɨka lɨgowun. Kan kɨpma kwagalalaa Kraistnana yiga tɨvat tɨgowun. Apma vatna. \v 24 Kɨpmamba tɨweyan ngwukkat kwunapmak njsvwa kwukiyowun. Wan apma nglei vatna. \v 25 Kan kɨpmamba kiya lapman kwo lɨweyan apma vala. Vɨga lɨgowun. Kwo lɨga ngwuk kat kwunapmak kan njɨvwa kwuka lɨgiyowun. Ngwuk Kraistna nyaangɨt wutaa solat sɨga maawupmba yelavɨka kwutaa lɨngwuk. Ngwuk kat kwunakwun, solat sɨngwa vat nɨma yigiyandɨ. \v 26 Ngwutnai lɨga kava yawun maa maawupmba yelavɨkiyangwuk. Nɨn Kraist Jisas kat ndɨ kat tɨga wagalanɨn, kalabus kwagalalaa wogwelaa yandɨ. Kraist Jisas kat kwutaa lɨna vat tagula vatna waa yelavɨkiyangwuk. \s1 WUNOGWINANA NJƗVWA AGWUK NGWULA WAA WANDƗ POL \p \v 27 Kɨta nda nɨma nda ngwuk kat mbukiyowun. Ngwuk apma vat mɨna yiga Kraist waa nyaangɨt mɨna wuka yetɨngwula. Ngwuk kat ngɨni vɨvat yaweyan apma vat yetɨngweya vak vɨgiyowun. Ngɨni ngwuk kat vɨvat ya lapman yiweyan apma vat yetɨngweya vak waamba wukiyowun. Ngwuk kɨta maawut yelavɨka kɨtamba njɨvwa kwuka wan apma nyaangɨt mbutɨngwa vak wukiyowun. \v 28 Ngwuk kat kai walɨga nɨmba kat ke vaakngwa. Vaatapman kwondumba alɨ ngwula. Vaatapmankwondumba lɨngwa vak kai walɨga nɨmba vɨlaa waigandi. Nɨn kavle yigiyanɨn waa waigandi. God ngwuk kat kwondu kwindɨ, apma vat tɨgiyangwuk. \v 29 God gwuk kat njɨvwa kwuka tɨgangwuk. Nat kɨta njɨvwa kɨngiyan kwinda. Kraistna sɨ mbukngwuk maa nat nɨmba gwuk kat vɨlaa nɨma vak yigiyandi. Ngwuk wan vak kat ana kai waigangwuk. \v 30 Wuno wun kat wupma yilɨndi. Mbambala wuno ngwutno kɨta njɨvwamba kwutɨganɨn. Mbambala kwutuwa njɨvwa tak kwutuwa njɨva vla kwutɨgowun. Njɨvwa kwutuwa vak tamba waamba wuka lɨgangwuk. Ngi kat tɨga wunokwinala kɨta vat njɨvwa agwuk ngwula. \c 2 \s1 NAT NƗMBA KAT NƗMA MAAWUT YELAVƗKIYANƗN \p \v 1 Kraistna mbaapma wuleilaa kwondu maawutno lɨgangwuk? O kai. Kraist nɨn kat nɨna yelavɨka tɨnda vat apma vatna waa yelavɨka lɨgangwuk? Ana yelavɨka lɨgangwuk. Godna waagan yelavɨka lɨga vat kɨta vat yelavɨka lɨgangwuk? Kai ana yelavɨka lɨgangwuk. Awat sowat woviyaguga kwunatɨgangwuk? Ana kwunatɨgangwuk. Wungi apma nda ngwulamba tɨndeyan wuna nyaangɨt ngwuk awuk ngwula. \p \v 2 Wungi apma nda ngwutnamba lɨgandɨ. Vɨga logowun. Wungi apma nda ngwulamba tɨndɨ, vɨga lɨga solat sɨga lɨgowun. Ngwuk kɨta maawupmba yelavɨka alɨ ngwula. Wupma yilɨngweyan ngwuk kat solat sɨlɨweya vat nɨman nglei yigiyandɨ. \v 3 Avla ngwutna sɨ katsovat njɨvwa ke kwukngwa. Wun apma nyan wun waa wavat njɨvwa ke kwukngwa. Nat nyan kat yelavɨpmbangwuk njɨvwa kwupmak kat. Nat nɨmba kat kwulatɨgowun waa ke yelavɨkngwa. \v 4 Ngwuk avla kwunapmak kat ke yelavɨt tɨngwa. Nat nɨmba kat kwunakngweya vak kat yelavɨk ngwula. \v 5 Tat Kraist Jisas yelavɨtnda vak vla mbambala ngwulo wupma yelavɨk ngwula. \v 6 Kraist Jisas tak yelavɨtnda vak kɨngiyandɨ lɨga. Tak ndɨ God tɨnda vla tɨndɨ. God ta vla tuwa vat ana kwutaa lɨgiyowun waa yelavɨka lɨndɨ. \v 7 Ndɨna maawupmba God tɨnda vak kwagalalaa kan kɨpma ngega yandɨ. Yalaa ndunyana mbangɨ klalaa ndu nyan vla lɨndɨ. Njɨvwa kwuta nyan vla lɨndɨ. \v 8 Ndɨna yelavɨk vapmba ana yetɨndɨ. Godnana yelavɨk vapmba yetɨndɨ. Yetɨga lɨga God wandɨ mala kiyandɨ. Diwai krosmba ndɨ kat kaalandi maa kiyandɨ. \v 9 Ngi kat tɨga God kwuta njɨvwa kat vɨlaa ndɨ kat nyinangwut kalilaa njambwi nyan mɨn waa wandɨ. Mɨna sɨ nat nɨmbana sɨ kat kwulatɨgandɨ waa wandɨ. \v 10 Ngɨni nyinangwupmba lɨga nɨmba, kɨpmamba lɨga nɨmba, kiya nɨmba aywaa Jisas kat vilaa ndaa kwali mamba sɨlaa ndɨna sɨ kwutaa katsogiyandi. \v 11 Jisas Kraist mɨn njambwi glei nyan mɨn waa kwundimba waigandi. Walaa nɨna nyaek God mɨn Jisas kat apma vat yimɨn waa waigandi. \s1 YA VƗTƗGA LAM VLA LƗGANGWUK \p \v 12 Ali nɨmba tak ngwulogwinala lɨwun, wuna nyaangɨt wuka lɨngwuk. Mbambala tulala sɨvlamba tɨgowun. Mbambala nɨmbun wuna nyaangɨt awuk ngwula. God ngwuk kat kwutaa tamba ndɨna mbaapmamba ngwuk kat taagandɨ, tɨgangwuk. Mbambala Godna nyaangɨt wuka ndɨna njɨvwa nɨmamba kwuka tɨgiyangwuk. Nɨma njɨvwa kwuka lɨngweyan God ngwuk kat kwunapmat tɨnda vak klalɨgiyangwuk. \v 13 God ngwuk kat apma maawut kwilɨgandɨ. Kwinda maawupmba yelavɨka ndɨna njɨvwa mɨna kwutɨgiyangwuk. \v 14 Kan aywaa kwutɨngwa njɨvwa woku walea wata kwutɨngweya. Kwo akwuk ngwula. \p \v 15 Wupma kwutɨngweyan Godna apma nyangu vla tɨgiyangwuk. Kavle vat ngwulamba ana lɨgiyandɨ. Kan kɨpmamba lɨga nɨmba ndi kavle vat yiga yetɨlɨga nɨmba ndi. Ndina nɨndɨmba lɨga ya vitɨga lam vla lɨgiyangwuk. Apma yambɨ ndi kat vɨsɨmogwigiyangwuk. \v 16 Ndi kat Kraistna apma nyaangɨt mbukngwuk maa di apma yambɨmba yigiyandi. Wupma yaigweyan wun solat sɨgiyowun. Kraist yaiga nandinya wun ngwuk kat vilaa yelavɨkiyowun. Ndi kat kwunapmak kwutuwa njɨvwa kwo njɨvwa ana ndɨ kwutuwa. Ndi tamba apma vat tɨgandi. \p \v 17 Tak ngwuk kat wan apma nyaangɨt mbukwun. Mbukwun mala wutaa kwutaa lɨgangwuk. Kwutaa lɨngwa vak God vɨlaa apma vatna waa walɨgandɨ. Ngwuk kat kwunatuwa njɨvwa ana kwagala lɨgowun. Kwutaa lɨgowun. Kan njɨvwa kwuka lɨga kiyaweyan apma vala. Ngwuk kat kwunakwun, ngwula maawut tagula vat tndeyan wun vɨlaa solat sɨgiyowun. Solat sɨweya vat ngwuk kat mbupmat wowun. \v 18 Wawa nyaangɨt wutaa ngwulo wun kat solat sɨngweya vat wun kat ambuk ngwula. \s1 SAMAT TƗGA TIMOTI NGWUK KAT YAIGANDƗ \p \v 19 Njambwi nyan Jisas kai walapman yindeyan samat tɨga wowun maa Timoti ngwuk kat yigiyandɨ. Ngwuk kat vɨlaa yalaa yetɨngwa vak wun kat yaa mbukiyandɨ. Wutaa solat sɨgiyowun. \v 20 Timoti yeta vla yetɨgiya nat nyan ana lɨgandɨ. Ndɨno wuno kɨta maawut yelavɨka tɨgaa. Ngwuk kat nɨma maawut yelavɨka lɨgandɨ. \v 21 Nat nɨmba avla ndina nda kat mɨna yelavɨka lɨgandi. Jisas Kraistna njɨvwa kat ana yelavɨka lɨgandi. Ndɨ wupma kai. \v 22 Timoti kat vɨga lɨgangwuk. Apma nyana. Ndɨnagwio wunogwio kɨta vat wan apma nyaangɨt mbuta. Nyaek nyan vla lɨgaa. \v 23 Timoti mɨn Filipaiat ay waa yelavɨtaviga tɨgowun. Wun kat yaiga vat ana viga lɨgowun. Yaigowun? Ana yaigowun. \v 24 Nɨma nyan kat wagala lɨgowun. Ngwutnai lɨga kava kwiyatapman yavat wagala lɨgowun. \s1 SAMAT TƗGA EPAFRODAITAS NGWUK KAT YAIGANDƗ \p \v 25 Epafrodaitas kat ay wowun maa ngwuk kat ndɨ yigandɨ. Ndɨ nɨna kɨta mbaapma nyana. Wuno ndɨno kɨtamba Godna njɨvwa kwutɨli maa angat vat yilɨndi. Ngwuk kat tɨga wun kat kwunatɨgandɨ. \v 26 Ndɨna woviyaguga vat nɨma nglei tɨgandɨ ngwuk kat vɨvat. yelogwen kat tɨnda vak kat wukngwa vak wutaa ndɨ ana ngalaatndɨ wandɨ. Wun kat nɨma maawut mbaak yelavɨka lɨgandi waa wandɨ. \v 27 Mat yelogwen ana ndɨ. Nɨma yelogwena. Tamba kiya mɨna lɨndɨ. God ndɨ kat miwa yilaa kwunatndɨ, laatndɨ. Wuno wun kat miwa yindɨ. Epafrodaitas kiyaindan wuna mbangɨ ngumɨk kwukendɨ. \v 28 Ndɨ laatndɨ mala kwonduo wogwuga tɨgowun ngwula lak kwivat. Ndɨ kat vɨlaa solat sɨgiyangwuk. Solat sɨngweya vak wutaa wuno solat sɨvat tɨgowun. \v 29 Ngi kat tɨga solat sɨga ngwula ngayat kali ngwula. Ndɨna njambwi nyanngwutna njambwi nyan kɨta nyana. Ngwuk kɨta yakwa nɨmba vla lɨgangwuk. ndɨnai lɨga vla tɨga nɨmba ndɨna sɨ kwutaa katsongwula. \v 30 Ndɨ Kraistna njɨvwa kwuka lɨga tamba kiya mɨna lɨndɨ. Ngi vak kat ana yelavɨka lɨndɨ kiyavak kat. Apma vak walɨndɨ. Ngwuk sɨvlamba tɨngwuk. Wun kat ngwuk ana alɨtsɨga kwunatɨngwuk. Ndɨ wuna ngwaymba tɨndɨ. Ngwuk kat tɨga wun kat kwunatɨndɨ. \c 3 \s1 POL KRAISTNA ANGWA VAK KAT KWATƗGANDƗ \p \v 1 Nɨna kɨta mbaapma nɨmba ngɨni la nyaangɨt kɨngiyan ndɨ pɨlɨwukwa. Nɨma nyan ngwuk kat apma maawut kwindɨ maa solat sɨngwan kat wowun. Tak pɨlɨwukwa nyaangɨt at nat njambɨ pɨlɨwutaa kwigiyowun. Nɨma sakwat njambɨ kan nyaangɨt pɨlɨwutaa kwiweyan wovuna. Kan nyaangɨt wuka lɨngweyan ana kavle yigiyangwuk. \p \v 2 Kavle vat yiga yetɨga nɨmba kat vɨga tɨgiyangwuk. Ndi kwapɨmba yetɨga waala vla tɨgandi. Ndi mbangɨna vak mɨna yelavɨka gwutna mbangɨ pɨpmak wandi. \v 3 Mbangɨ nglambi ana lɨgandɨ waa pɨtɨgandi. Pɨtndi maa nglambi nglambi lɨgandi. Godna waagan mɨna nglambi sɨlɨmbwilɨgandɨ. Nɨna maawupmba la nglambi Godna waagan ngega yaa sɨlɨmbwindɨ, nɨn kwo lɨganɨn. Mbangɨna nda nɨn ana nɨma yelavɨka tɨganɨn. Nɨn Kraist Jisasna mbaapmamba wuleilaa tɨganɨn. \v 4 Kan mbangɨna nda nɨma nda ana ndɨ. Mbangɨna nda wuna nglambi sɨlɨmbwigiyandi waa kɨta nyan yelavɨtndeyan wan ana glaatndɨ. Kavle vakna. Tamba wupma yelavɨtɨwun. Mangɨna nda kat yelavɨka nɨma njɨvwa tamba kwutɨwun. Njɨvwa kwuka nat nɨmba kat tamba kwulakwun. \v 5 Mat nyan tɨga wuna nandinya sɨla kuvuk tɨndɨ, wuna mbangɨ pɨtndi. Wuna nyaek nyɨme Isrel nɨmba mbɨk. Wuna yelangɨ Bensamin walɨnja yelangɨ. Judana angwa yelangɨ. Nat yelangɨ kat kwulaka tɨgandɨ. Judana vak wuta kan vapmba mɨna yetɨwun. Ferisi yetɨna vak vla yetɨwun. \v 6 Judana vak nɨmamba kwutaa lɨwun. Kwutaa lɨga Kraistna mbaapma nɨmba kat sɨga viya lɨwun. Judana vak ana kai waa kalɨkwun. Nat nyan yetɨwa vak vɨlaa wagedɨ. Ndɨ Pol Judana vak aywaa wuka yetɨlɨgandɨ waa wagendɨ. \v 7 Tamba yetuwa vak kat yelavɨkwun. Yetuwa vak apma vatna waa yelavɨkwun. Mbambala wupma ana yelavɨkowun. Kraistna mbaapma wuleilaa mandɨp vat yelavɨk vak yelavɨkowun. Tamba yetuwa vak kwo vatna waa yetɨwun mbambala yelavɨkowun. \v 8 Yetuwa vak mɨna wupma ana yelavɨkowun. Kan kɨpmana ka kat aywaa kwo da waa yelavɨkowun. Nɨma nda kɨta lɨgandɨ. Wuna njambwi nyan Kraist Jisasna angwa vat vɨvak walɨgowun. Kan nɨma vatna. Nat nda kavle vak vla lɨndɨ, kai waga yaagilɨɨ Kraistna angwa vak kat kwatɨgowun mbambala. \v 9 Ndɨnokwinana kɨtamba yetɨvat wawun. Judana vak wuka yetɨga apma nyan wun waa ana waigowun. Apma nyanat tuwa vatna angwa kwutuwa njɨvwa ana ndɨ. Apma nyanat tuwa vatna angwa Kraist kat maawupmba yelavɨka kwutaa luwa vatna. \v 10 Kraistna angwa vat mɨna vɨvat yelavɨka tɨgowun. Kiyandɨ, God ndɨ kat kwondu kwindɨ, laatndɨ. Wungi kwondu klavat tɨgowun. Tak Kraist kat nɨma vat yilɨndi. Wuno wun kat nɨma vat yɨnjangat wowun. Wuno wun kat sɨnjeyan apma vatna. \v 11 Wun kat sɨnjeyan kiyalaa lɨga laaiyowun waa yelavɨka lɨgowun. \s1 GOD NDI KAT KWINDEYA NDA KLAVAT NDƗ POL NƗMA NJƗVWA KWUTƗNDƗ \p \v 12 Kraistnana angwa vat yigumba ana vɨga lɨgowun. Samat mɨna vɨga lɨgowun. Nɨma ana vɨga lɨgowun. Wungi vat vɨvat nɨma njɨvwa kwutɨgowun. Tak wun kat kwunapmak Jisas Kraist nɨma njɨvwa ndɨno kwutɨndɨ. \v 13 Kɨta mbaapma nɨmba mbambala ana yigumba vɨga lɨgowun. Samat samat vɨga lɨgowun Kraistna angwa vat. Kwutuwa njɨvwa wuno kɨngivat kwutɨgowun. Tamba yetuwa kavle vat kai waa kwagalalaa God wun kat kwindeya da klavat mbambala nɨma njɨivwa kwutɨgowun. \v 14 Wokwi kwulak vla tɨga nyan vla kwutɨgowun. Wokwi kwulaka kwuka yiga kwulakweyan apma wenga klaigowun. God wun kat vɨlaa waigandɨ. Kraist Jisasna mbaapmamba lɨga apma vat tɨga nyan mɨn. Wunai lɨga kavat yaigamɨn waa waigandɨ wun kat. \v 15 God tɨga maawupmba tɨga nɨmba wunai kwuka njɨvwa vla yelavɨka kwutɨgandi. Ngwula kɨta nyan kwutuwa njivwa kat kai wandeyan God ndɨ kat mandɨp maawut kwindɨ, yelavɨkiyandɨ yigumba. \v 16 Godnanamba klana vat ana kwagala kiyanɨn. Kwagala lapman yineyan apma vat yetɨgiyanɨn. \p \v 17 Kɨta mbaapma nɨmba kan wunai kwutɨga njɨvwa vɨlaa ngwulo kwuka ay ngwula. Wuna kwupmba lɨga nɨmba kwuta njɨvwa vla ngwulo vɨlaa kwuka ay ngwula. \v 18 Tak ngwuk kat nɨma vak ngambulɨwun. Mbambala ngwuk kat ak mbuka tɨgowun. Nat nɨma sakwat nɨmba ndi kat tɨga diwai krosmba Kraist kiyanda kat tɨga kai waa lɨgandi. Ndi kat miwa yiga yelavɨka nglaa tɨgowun. \v 19 Ndi kavle kava yilaa kavle yigiyandi. Ndina alɨ mbangɨ kwunapma kat yelavɨka tɨgandi. God kat ana yelavɨka tɨgandi. Kan kɨpmana kavle nda kat mɨna yelavɨka tɨgandi. Kavle vat yiga lɨnja vak kat ana wup yiga tɨgandi. \v 20 Nɨn wupma ana lɨganɨn. Kan kɨpma nɨna ngepma ana ndɨ. nyinangwut nɨna ngepma wungian. Nɨn kat kwunakna nɨma nyan Jisas Kraist nyinangwupmba tɨga ngega yandeyan njɨmbla kat kawika tɨganɨn. \v 21 Ndi ngega yandɨ maa nɨna kavle mbangɨ kwagalalaa mandɨp mbangɨ klalaa lɨgiyanɨn. Ndɨna apma mbangɨ vla nɨna mbangɨ tɨgiyandɨ. Ndɨ nɨma kwonduo tɨga nyana. Nat nda aywaa ndɨna kwupmba tɨgiyandɨ. Wan nda kat vɨga lɨgiyandɨ. Ndɨna nɨma kwondumba nɨn kat mandɨp mbangɨ kwigiyandɨ. \c 4 \s1 KWUKA KALILƗNJA NJƗVWA \p \v 1 Wuna mbaapma nɨmba ngwuk kat nɨma vat yelavɨka tɨgowun. Ngwuk kat vɨvat yelavɨka lɨgbowun. Ngwuk kat yelavɨka solat sɨga tɨgowun. Ngwuk apma vat yetɨga ngwuk. Wovuna. Njambwi nyana mbaapma wuleilaa apma vak yetɨgnweya vak mbuka tɨgowun. \p \v 2 Tak ngwula ngepmana taagwa vɨlɨlɨkmba mbuka tɨgowun. Mbɨtna sɨ Yuodias Sintiki. Walea lɨmba vat kwagalalaa kɨtamba kanaguga yetɨmbɨla. Mbɨt taagwa kɨta mbaapmba nda mbɨt. Mbɨla njambwi nyan kɨta nyana. \v 3 Tak wunagwinala njɨvwa kwutqa nyan mɨn. Mɨn mbɨk kat awamba mɨn. Mbɨk walea lɨmba vak kat mɨn mbɨk kat kwunapmɨla. Tak wunogwinana yiga wan apma nyaangɨt yiga mbutɨmbɨk. Nat nyan Klemino nat nɨmbo yiga wunogwinana ndino yiga mbutɨndi. God ndɨna sɨ lavu nyigamba tamba pɨlɨwutndɨ. Njɨmbla njɨmbla apma vat tɨgiyaa nɨmba aywaa ndino ndi kat pɨlɨwutndɨ. \p \v 4 Njambwi nyana mbaapmamba wuleilaa tɨngwa vak kat solat asɨ ngwula. Ngwuk kat nat njambɨ wowun. Solat asɨ ngwula. \p \v 5 Yigumba yetɨ ngwula. Nat nɨmba kat ke njɨka waga yetɨngwa. Nyinangwupmba tɨga nɨma nyan tamba ngega ya mɨna tɨgandɨ. \v 6 Nɨma vat ke yelavɨkngwa. God kat mɨna wagala ngwula. Nɨn kat apma vat yilɨgamɨn waa wagala ngwula. \v 7 Wupma wagalangweyan nɨma maawut yelavɨka yetɨngwa vak ngɨlɨgiyandɨ. Ngɨlɨndɨ, apma maawut yelavɨka nɨn Kraist Jisasna nɨmba nɨn waa yelavɨkiyangwuk. Ngɨni apma maawut yelavɨkngweya vat ana ngɨlɨgiyandɨ. \p \v 8 Kwukngweya vatna ngɨnina nyaangɨt kɨngiyan ndɨ. Apma vat, savaguwanda vat, woseka walapman yinda vat, tagulo maawutno lɨga vat, nat apma vat aywaa, kan vak kat mɨna maawupmba yelavɨka yetɨngwula. \v 9 Wunamba wukngwa nyaangɨt kɨngi nyaangɨt mɨna yelavɨka yetɨ ngwula. kwutuwun, vɨngwa vak wungi vak mɨna yelavɨka yetɨ ngwula. Wupma yelavɨka yetɨngweyan God ngwuk kat apma maawut kwilaa ngwulogwinana tɨgiyandɨ. \s1 POL NDI KAT SƗVU KƗNDƗ \p \v 10 Wun kat kwingwa wenga tamba klawun. Klalaa yelavɨkowun. Ndi wun kat nɨma maawut yelavɨka tɨgandi waa yelavɨkowun. Njambwi nyan wun kat kwunatndɨ waa yelavɨka solat sɨga tɨgowun. Tak wun kat njambɨ njambɨ ana kwilɨngwuk. Ava yambɨ kai. Njambɨ njambɨ wun kat nɨma maawut yelavɨka tɨngwa vak vɨga tɨgowun. \v 11 Ngwutnamba wenga klavak wagalavak kat kai wowun. Wenga vak kat ana nɨmamba yelavɨka lɨgowun. Kwuta luwa nda ngiyambak kwutaa luwa. Nat nda klavat kat kai wowun. \v 12 Wenga nda lapman tɨweyan ana yelavɨtɨgowun. Ndɨna mala. Wenga nda nɨma sakwat tɨweyanana yelavɨtɨgowun. Ndɨna mala. Wuna maawat kupma lɨgandɨ. Ngepma ngepmamba tɨweyan kava kavamba lɨweyan ana yelavɨkowun. Wundɨ kat tɨweyan wun yaak kɨlɨwun mala tatndeyan ndɨna mala. Kwanda kwanda lapman kwanda kwanda nɨma sakwat tɨndeyan ndɨna mala. \v 13 Kraist wun kat kwondu kwindɨ maa kan kɨpmana vak kat ana nɨman yelavɨka lɨgowun. Ndɨna mala. \p \v 14 Mbambala kwo lɨwun mala wun kat wenga kwingwan apma vatna. \v 15 Tak wan apma nyaangɨt ngambuvak laakwa nandinya Masedonia kwagalalaa nyaangɨt mbupmat yiwun. Yiwun maa Godna mbaapmamba la nat nɨmba wun kat wenga ana kwilɨndi. Filipaimba lɨga nɨmba ngwula kapma apma wenga wun kat kwilɨngwuk. Nɨma sakwat njambɨ wun kat kwilɨngwuk, klawun. \v 16 Tesalonaikamba kwo lɨwun, nɨma sakwat njambɨ wenga kwilɨngwuk, klawun. \v 17 Wenga nda klavak kat kiyaandɨ waa ana wowun ngwuk kat. Wun kat kwingwuk maa God ngwuk kat apma wenga kwigiyandɨ waa yelavɨkowun. \v 18 Mbambala tamba klawun waa lavu nyingamba pɨlɨwutaa kwigowun ngwuk kat. Nɨma sakwatna kwingwa. Kwingwuk maa klalaa kwo luwa vak kat tamba ngɨlɨndɨ. Ngɨlɨndɨ maa nat samat wenga kwo lɨgandɨ. Kwingwa wenga Epafrodaitas klalaa wunkat yaa kwindɨ. God kat kwunapmak kwinja apma njangu veilɨga yagɨmbi vla tɨgandɨ wun kat kwingwa wenga. Wun kat kwingwa vak kat vɨlaa God ngwukkat woviyaguga lɨgandɨ. \v 19 Kwingwuk mala kwo luwa vat tamba ngɨlɨndɨ. Wuna njambwi nyan God ndɨno ngwuk kat kwindɨ maa kwo lɨngwa vak ngɨlɨgiyandɨ. Kraist Jisasna mbaapmamba tɨngwan ngwulo ngwuk kat kwigiyandɨ. \v 20 Nɨna nyaek God ndɨ apma nyana. Njɨmbla njɨmbla ndɨna sɨ kwutaa katsoga tɨgiyanɨn. \s1 NGƗNI LA LƗGA NYAANGƗT \p \v 21 Godna nɨmba Kraist Jisasna nɨmba ngwuk kat apma nandinya waa wowun. Wunogwinana lɨga kɨta mbaapma nɨmba ndino ngwuk kat apma nandinya waa walɨgandi. \v 22 Wunowinana lɨga Godna mbaapma nɨmba ngwuk kat apma nandinya waa walɨgandi. Njambwi nyan Sisana ngaymba lɨga Godna mbaapma nɨmba ndino apma nandinya waa walɨgandi. \p \v 23 Nɨn njambwi nyan Jisas Kraist awagapma kwilɨnda apma vak klambangwuk walaa wawun.