\id MAT - Iatmul NT [ian] -Papua New Guinea 1975 (DBL 2014) \h Matyu \toc1 Matyu pɨlɨwutna \toc2 Matyu \toc3 Mat \mt1 MATYU \c 1 \s1 JISASNA NGWAK WALANGA TAMBA JISASNA YELANGƗMBA LA NƗMBA \p \v 1 Jisas Kraistna yelangɨmba la nɨmba kɨndɨ kiyandi. Jisasna yelangɨna njambwi nyan Devit. Devitna ngwak tamba la nyan Ebraham. \v 2 Ebrahamna nyan Aisak. Aisakna nyan Jekop. Jekopna nyan Judo ndɨna yakwa nɨmbonala. \v 3 Judana nyan Peresogwi Saro. Mbɨla nyimena sɨ Tema. Peresna nyan Hesron. Hesrona nyan Ram. \v 4 Ramna nyan Aminadap. Aminadapna nyan Nason. Nasona nyan Salmon. \v 5 Salmona nyan Boas. Boasna nyɨmena sɨ Rehap. Boasna nyan Obet. Obetna nyɨmena sɨ Rut. Obetna nyan Jesi. \v 6 Jesina nyan Devit. Devitna tamba la nyambwi kinga. Devitna nyan Solomon. Solomona nyɨme tat nat nyan kla lat taagwat. Lɨ kat tat kla la nyan sɨ Yuraia. \v 7 Solomona nyan Riaboam. Riaboamna nyan Abaisa. Abaisana nyan Esa. \v 8 Esana nyan Jihosafat. Jihosafatna nyan Joram. Joramna nyan Asaia. \v 9 Asaiana nyan Jotam. Jotamna nyan Ehas. Ehasna nyan Hesekaia. \v 10 Hesekaiana nyan Manasa. Manasana nyan Emos. Emosna nyan Josaia. \v 11 Josaiana nyan Jekonaio ndɨna yakwa nɨmbonala. Josaia ta njɨmbla Juda walɨnja nɨmba kat kandi kwutaa Bebilonat kalindi. \v 12 Kandi kwutaa kalindi maa Jekonaia nyan njandɨ. Ndɨna nyana sɨ Sialtiel. Sialtielna nyan Serababel. \v 13 Serababelna nyan Abaiat. Abaiatna nyan Elaiakim. Elaiakimna nyan Eso. \v 14 Esona nyan Sedok. Sedokna nyan Ekim. Ekimna nyan Elaiat. \v 15 Elaiatna nyan Eliesa. Eliesana nyan Matan. Matana nyan Jekop. \v 16 Jokopna nyan Josep. Josep ndɨ Mariana lana. Maria lɨ Jisasna nyimeak. Jisas Juda kat kwunapmak kat Juda kawiga lɨnja nyana. Ndɨ ndina Kraistna. \p \v 17 Devitna yelangɨmba la nɨmba ndɨna ngwak walanga taamba vɨli kiyeli aynat mbaapmamba la nɨimba ndi. Taamba vɨli kiyeli aynat wan nyan Ebraham. Isrel kat kandi kwutaa Bebilonat kalinja njɨmbla ta nɨmbana yelangɨ nɨmba ndina ngwak walanga taamba vɨli kiyeli aynat mbaapmamba la nɨmba ndi. Taamba vɨli kiyeli aynat wan nyan Devit. Kraistna yelangɨmba la nɨmba ndɨna ngwak walanga taamba vɨli kiyeli aynat mbaapmamba la nɨmba ndi. Taamba vɨli kiyeli anyat wan nyan kandi kwutaa kalinja njɨmbla ta nyana. \s1 MARIA JISAS KRAIST KAT KWUTA VAT \p \v 18 Maria Jisas Kraist kat kwukna vak kɨngiyan. Josep ngangɨtnya mɨna kwutndɨ, kwo yetɨlɨ. Lɨla ngway ana tologa yetɨndɨ. Godna waagqan lɨla yapmba nondanyan kwutnjan ngwandɨndɨ maa nyan tɨlɨ. \v 19 Josep lɨ kat klandangat kwusɨsɨvanja nyan apma nyan tagula nyana. Nyan tɨla vak kat vɨlaa nat nɨmba kat mbupmak kat kai waa makasɨgɨt yetɨndɨ. Kat kiya waweyan Maria wutaa wup yigiyalɨ waa yelavɨka yetɨndɨ. Wupma yivak kat kai waa yelavɨka yetɨndɨ. \v 20 Maawupmba yelavɨka yetɨga sɨndu kwandɨ, njambwi nyana ensel sɨmapmba ndɨ kat yaa wandɨ. “Josep mɨn Devɨtna yelangɨ nayan mɨn. Maria kat klavak kat ke kai waga. Lɨla yapmba lɨga nondanyan nat nduna nyan ana ndɨ. Godna waagan kwutnjangwanda nyana tɨga. \v 21 Nondanyan kwutɨ maa ndɨna sɨ Jisas waigamɨn. Ndɨna mbaapmamba lɨga nɨmba yilɨnja kavle vak kat sɨlɨmbwigiyandɨ. Ngi kat tɨga ndɨna sɨ Jisas waigamɨn” waa wandɨ Ensel. \p \v 22-23 God tamba la profet kat wandɨ maa Maria Jisas kat kwuta vak lavu nyingamba pɨlɨwutndi. \li1 Mat mwunya wiya nyan ngɨni nondayan kwukiyalw. \li1 Wan nyana sɨ Emanyuel. Wan sɨna angwa kɨngiyan. \li1 God nɨnogwinala lɨgandɨ, \p waa tamba pɨlɨwutndi. Kan vak Maria Jisas kat kwutaa vak tamba profet pɨlɨwukna vak vla tɨndɨ. \v 24 Josep sɨmak valaa laatndɨ. Sɨmak vɨlaa laataa Maria kat kai walɨnda vak kat kwagalalaa lɨ kat klandɨ. \v 25 Ana lɨ kat nyway tologa yetɨndɨ. Kwo lɨga nyan tɨga nyan kwutɨ. Kwutɨ maa Josep ndɨna sɨ Jisas waa wandɨ. \c 2 \s1 NYA WOKE LA KAYAMBA NAMBUO LA NƗMBA JISAS KAT VIVAT YANDI \p \v 1 Maria Betlehem walɨnja ngepmamba tɨga Jisas kat kwutɨ. Judia walɨnja kɨpmamba la ngepma Betlehem. Ndɨ kat kwuta njɨmbla ndina King Herot ta njɨmbla. Samat tɨga nya woke la kavamba la nambuo la nɨmba sɨngwut wogwela lɨndɨ, vɨgɨva Jerusalemat yandi. \v 2 Yalaa wagalandi. Juda kat kat njuambwi nyan tɨvat ya mat nyan andamba lɨgandɨ. Nya woke lɨga kavamba la nɨmba nɨn. Ndɨnɨ sɨ kwutaa katsovak yanɨn waa wandi. \v 3 King Herot wanja vak kat wutaa ngɨpaliga ndandɨ. Jerusalemba la nat nɨma sakwat nɨmba wan nyaangɨt wutaa ngɨpaliga ndandi. \v 4 Ngi kat tɨga Herot wandɨ maa God kat kwunata njambwi nɨmbagwi Moses kwiya nyaangɨt sɨmogwi la nɨmbo kɨta yisolaa lɨndi maa Herot ndi kat wagalandɨ. Juda kat kwunapmak yaiga nyan ndina Kraist anda ngepmamba yalaa lɨga laakiyandɨ waa ndi kat wagalandɨ. \v 5 Wagalandɨ maa ngepmamba yalaa lɨga laakiyandɨ waa tamba la profet waga \v 6-7 God wandɨ maa tamba pɨlɨwutnda lavu nyinga kwutaa vɨga mbutndi \li1 Juda walɨna kɨpmamba la Betlehem walɨna ngepma \li1 mat sandɨ ngepma ana ndɨ. Nat kavamba lɨga angwa \li1 ngepma wan ngepma kat ana kwula kiyandɨ. Wuna \li1 nɨmba Iarel ndi kat vɨga lɨgiyaa nyan ndina \li1 njambwi nyan wan ngepmamba yalaa lɨga laataa ndi \li1 kat vɨga lɨgiyandɨ waa wandɨ God, \p waa pɨlɨwutndi tamba la profet vɨlaa kavamba la nɨmba kat Herot yagwa wandɨ maa yand. Yandi maa ndi kat wagalandɨ. Vɨngwa sɨngwut anda njɨmbla wogwelaa lɨndɨ, vɨngwuk waa wagalandɨ ndi kat. \v 8 Mbutndi maa wutaa ndi kat wandɨ. Betlehemat ay ngwula. Sɨngwut kat vɨlaa wutaa yagwa mat nyan kat yiga vɨlaa wun kat yaa mbupmba ngwuk. Wuno ndɨ kat yiga vɨlaa ndɨna sɨ kwutaa katsovak kat wowun waa ndi kat woseka wandɨ Herot. \p \v 9 Herotna nyaangɨt wutaa wogwelaa ngepmamba lɨga vɨnja sɨngwut wogwelaa lɨndɨ maa vɨgɨva yindi. Sɨngwut yilɨndɨ, vɨgɨva sɨngwut yila vla yilɨndi. Ndɨ kat vɨgɨva yilɨndi maa mat nyan ta ngay sɨsomba yiga tamata lɨndɨ. \v 10 Sɨngwut mat nyan ta ngay sɨsomba tamata lɨnda vak vɨlaa apma maawut yelavɨka solat sɨga lɨndi. \v 11 Ngay wuleilaa wan mat nyan nyime Marionala tɨndɨ, vɨndi. Vɨlaa kwali mamba sɨla nambu sɨlandalaa ndɨna sɨ kwutaa katsondi. Ndina yimbwimba la nda ndɨ kat kwivat kiyanja nda walɨnja kapa ndɨ kat windi. Apma njangu veila mbaw ndɨ kat kwind. Apma njangu velɨga ngwaak ndɨ kat kwindi. \v 12 Kwindi maa vɨga kava ke yiga ndɨ kat sɨmapmba mbutndɨ. Herot tɨga kava ke yiga ndɨ kat mbuka waa sɨmapmba ndi kat wandɨ God. Ngi kat tɨga yanja yambɨ kwagalalaa nat ava yambɨmba yindi ngepma. \s1 NYAEK NYƗME NYAN KUVUK NƗMBA ISIP WALƗNJA NƗMA KƗPMAT VAAKA YINDI \p \v 13 Yindi maa njambwi nyana ensel Josep kat sɨmapmba ngan wandɨ. Laataa nyan taagwa kwuka. Isipmat vaaka kwiyatapman ay ngwula. Yiga tɨmɨn mala at mɨn kat ngɨni waigowun. Herot mɨna mat nyan kat vatnyavak kwatɨgandɨ waa wandɨ maa \v 14 Josep ngan laataa nyan nyɨme kat kwutaa vaaka kwiyatapman Isipmat yindɨ. \v 15 Isipmba yiga yetɨndɨ, Herot kiyandɨ. Wan Isipmat yinja vak kwo ana yindi. Tamba God wandɨ maa profet pɨlɨwukna vak vla yindi. \li1 God wandɨ, wuna nyan Isipmba yiga lɨndɨ, ndɨ kat \li1 ngɨni wowun maa lungwamataa yaigandi waa wandi God \p waa tamba la profet pɨlɨwutndɨ. \v 16 Nya woke la kavamba tɨga ya nɨmba ngɨni lungwamataa yiga Herot kat ana vɨndi. Herot ndɨ yelavɨtndɨ. Ndi ana yaigandi. Wun kat woseka wandi waa yelavɨtaa nyingi maawut yelavɨka lɨndɨ. Ngi kat tɨga Herot wandɨ maa ndɨna soldia Betlehemat mat nondanyangu kat vatnyavat yindi. Tat nya woke la kavamba tɨga ya nɨmba ndɨ kat wandɨ. Ndɨmwe vɨlɨlɨk tɨgiya nondangangu kat aywaa kwutaa vatnyamba ngwuk wandɨ. Wandɨ maa wutaa yiga aywaa vatnyandi. \v 17 Vatnyanja vak kat tamba la proget Jeremaia lava nyingamba tamba pɨlɨwutndɨ. \p \v 18 Rama valɨnja ngepmamba la nɨmba nɨma kɨndɨgɨn \li1 wutndi. Nɨma vak nyangu kat nglalɨnja kwundi \li1 wutndi. Resel lɨla nyangu kat nglalɨlɨ. Yelavɨka \li1 nglalɨla maawut kat ana alɨpsɨga kwunakiyandi. \li1 Lɨla nyangu kat aywaa sɨndi, kiyandi \p waa tamba la profet pɨlɨwutndɨ. \s1 ISIPMBA LƗGA LUNGWAMATAA YANDI \p \v 19 Herot wundumbu ya vak kat Godna ensel Josep kat sɨmapmba mbutndɨ. Josep Isipmba lɨndɨ, mbutndɨ. \v 20 Laataa mɨna nyan taagwa kat kwutaa lungwamataa Isrelat ay ngwula. Mɨna mat nyan vatnyavat ta nɨmba tamba wundumbu yindi waa mbutndɨ ensel. \v 21 Mbutndɨ maa wutaa laataa nyan taagwa kat kwutaa laataa yindɨ. \p \v 22 Akeleas ndɨna nyaek Herot ta njɨvwa klalaa tɨndɨ. Ndɨ Judia walɨnja kɨpmamba la kinga. King tɨnda vak kat Josep wutaa Judiamba yiga yetɨvak kat vaaka lɨndɨ. Vaaka yiga galili walɨnja kɨpmamba lɨndi. \v 23 Galili yilaa Nasaret walɨnja ngepma yiga yetɨndi. Kwo ana yindi. Jisas Nasaretmba yetɨnda vak kat tamba la profet pɨlɨwutndi \li1 Jisas ndɨ Nasaret nyana waa waigandi \p waa tamba pɨlɨwutndi. \c 3 \s1 NGU YAGULA JON MBUTA NYAANGƗT \p \v 1 Wan njɨmbla ngu yagula Jon Judiana nat kava ndɨnyangu lapma kavamba yalaa nyaangɨt mbutɨndɨ. Mbuka wandɨ. \v 2 Kavle vat yiga yetɨlɨngwa vak ngwuk kwagala ngwula. God nɨn kat vɨga lɨgiya njɨmbla tamba yaa ngway tolagandɨ. \v 3 Tamba la profet Aisaia pɨlɨwutnda nyaangɨt Jon kat pɨlɨwutndɨ. \li1 Ndinyangu lapman kavamba lɨga kɨta nyan laataa \li1 nɨma kwundimba nyaangɨt mbutɨgandɨ. Njambwi nyan \li1 yaiga yambɨ kat ngwut kwunak ngwula. Nɨn kat \li1 yandeya yambɨ agwuk ngwula waa mbutɨgandɨ \p waa pɨlɨwutndɨ tamba la profet Aisaia. \p \v 4 Jon kamelna yuwimba kwutnja waavwimba kwusondɨ. Ndɨna yipmamba sɨmbɨmba sɨtndɨ. Ndɨ kwapɨmba la nda wakalavio wanyanyevina ngumba kɨga lwndɨ. \v 5 Jerusalemba la nɨmba Judiana ngepma ngepmamba la nɨimb ndɨ kat vɨvat yalɨndi. Jodan walɨnja ndandangɨ ngwaymba lɨga negpma ndino ndɨnai la kavat yalɨndi. \v 6 Kavle savle yetɨlɨnja vak ndɨ kat mbuka kavle vat yinɨn waa wandi maa Jodan walɨnja ngumba ndi kat ngu yagundɨ. \v 7 Ferisi valɨnja mbaapmamba la nɨmbo Sadyusi walɨnja mbaapmamba la nɨmbo ndɨnai la kavat yalwndi ngu yagundangat. Ndi Judana njambwi nɨimba ndi. Jon ndi kat vɨlaa wandɨ. Ngwuk kavle vat yiga yetɨlɨga nɨmba ngwuk. Ngwuk kamboyna nyangu vla lɨgangwuk. Ngwuk manda kat wuna lak yangwuk. God ngɨni ndinyangu kat sɨndeya vak ngwuk ana kwagalagiyangwuk. \v 8 Wuna lak ke yangwa. Tak yiga apma njɨvwa kwuka yetɨ ngwula. Wupma yetɨngweyan nat nɨimb vɨlaa vaigandi. Ndi kavle vak yetɨlɨnja vak tamba kwagalandi waa waigandi. \v 9 Ngwuk kupma walɨgangwuk. Nɨn apma nɨmba nɨn. Nɨna ngwak Ebraham tamba la nyana waa walɨgangwuk. Walɨngwa vak ana nglaatndɨ. Ngwuk kavle nɨmba ngwuk. Ebrahamna yelangɨmba la nɨmba yetɨlwnja vla ana yetɨlɨgangwuk. Kavle savle yetɨlɨngwa vak kat vɨlaa God kan kɨpmamba lɨga vɨlɨngwa kambak klalaa ndu lagwa kwutaa Ebrahamna yelangɨmba taagandeyan wovuna. Ngwuk kat kai waw kwagalalaa kambapmba mandɨt nɨmba kwutaa ngwulai lɨga yelangɨmba taagandeyan nglaatndɨ. \v 10 Yaiga nyan kula kwutaa lɨga nyan vla lɨgandɨ. Mi angwamba vɨkiyandɨ. Apma mi sɨk kwalapma yigiya mi vɨtaa yamba laagagiyandɨ. \p \v 11 Ngwut kavle maawut kwanalalaa apma maawut yelavɨka lɨngwuk maa ngwuk kat kwutaa ngu yagulɨowun. Wuna kwupmba yaiga nyan ndɨ ngwuk kat Godna waagan kwigiyandɨ. Ngwula kavle vat yiga yetɨlɨngwa vak kat yamba laagandɨ, vɨkiyandɨ. Wuna kwupmba yaiga nyan wuna njambwi nyana. Ndɨna man su wun ana alɨpɨiga kwutaa kalɨgiyowun. Wun mat nyan wun. Ndɨna njɨvwa kwupmak kat wup yiga lɨgowun. \v 12 Kavle yuwi sɨk yamba yaagilɨnja vak vla ndɨno kavle nɨimba kat kwutaa ya vɨtɨga kavamba yaagigiyandɨ. Wan kavamba vɨtɨga ya ana ngɨlɨgiyandɨ. Apma yuwi sɨk klalaa ngaymba yisoga taaga lɨnja vak vla ndɨno wupma apma vak tɨga nɨmba kat kwutaa ndɨna ngaymba laagagiyandɨ. \s1 JISAS YANDƗ, JON NDƗ KAT NGU YAGUNDƗ \p \v 13 Jisas Galilimba lɨga Jotan walɨnja ndandangɨ ngu la kavat yindɨ. Jon ndɨ kat ngu yagundangat Jisas yindɨ. \v 14 Yalɨnda vak kat vɨga wutaa Jon Jisas kat wandɨ. Manda kat mɨn kat ngu yaguwangat wun kat yamɨn. Wun kat ngu yagumeya vat wovena wandɨ Jon. \v 15 Jisas ndɨ kat wandɨ. Kiat walaa wama vapmba wutaa wun kat ngu yagugiyamɨn. Wupma yimangat God woviyaguga lɨgandɨ was wandɨ maa wutaa Jon kiyak walaa tɨga lɨga wandɨ. Kwowa wameya vat tamba wulowun. Mɨn kat ngu yagugiyowun waa wandi Jon. \p \v 16 Ndɨ kat ngu yagundɨ maa ngu yagulas nɨmbak wokendɨ. Wokendɨ maa nyinangwuk mbɨlɨndɨ, Godna waagan namiyo vla Jisas ta sɨsomba ngaga yandɨ. \v 17 Ngaga yalaa tɨndɨ maa nyinangwupmba lɨga kwundi wandɨ. Wan nyan wuna nyana. Ndɨ kat vɨlaa woviyaguga solat sɨlɨgowun waa nyinangwupmba lɨga kwundi wandɨ. \c 4 \s1 SETEN JISAS KAT KAVLE VAT AY WANDƗ \p \v 1 Godna waagan wandɨ maa Jisas ndinyangu lapman kavat yindɨ. Seten ndɨ kat kavle vat ay mɨla wavat yindɨ. \v 2 Ngan ndumi vɨli nandinya ndumi vɨli kɨgɨnda lapman kwo lɨndɨ. Ngi kat gɨga wundɨ kat tɨndɨ. \v 3 Tɨndɨ, Seten ndɨ kat vɨlaa yalaa wandɨ. Mɨn Godna nyanat tɨmeyan wamɨn maa vɨga lɨma kambak bretnat tɨgiyandɨ, waa wandɨ. \v 4 Wandɨ maa wutaa Jisas wandɨ. God waa nyaangɨt tamba pɨlɨwutndi. Kupma pɨlɨwutndi. \li1 Kɨta nyan bret-nao kɨvak mɨna yelavɨk lɨndeyan ana nglaatndɨ aywaa wupmak yelavɨk kɨndeyan wan apma vala. God waa nyaangɨt kan nɨma nda. \p waa tamba pɨlɨwutndi waa wandɨ Jisas. \p \v 5-6 Seten Jisas kat kwutaa Judana angwa ngepma Jerusalemat kalindɨ. Kaliga yiga God kat kwunatɨnja ngayna sambangemba taagandɨ, lɨndɨ. Taagalaa Seten ndɨ kat wandɨ. Godna nyanat tɨmeyan laataa kɨpmat vasaseli. God waa nyaangɨt tamba pɨlɨwutndi \li1 God ndɨ ensel kat wandɨ maa mɨn kat vɨga \li1 lɨgiyandi. Ana kavble yigiyamɨn. Mɨn kat \li1 pwegwukiyandi. Ngi kat tɨga mɨna mbangɨ ana \li1 kavle yigiyandɨ. Kwo lɨgiyamɨn \p waa tamba pɨlɨwutndi waa wandɨi Seten. \v 7 Jisas ndɨ kat wandɨ. God wandɨ, tamba pɨlɨwutnja nat nyaangɨt ngi lɨga. \p God mɨna njambwi nyana ndɨ kat kavle vat ay waa ke waa \p waa tamba pɨlɨwutndi waa wandɨ Jisas. \p \v 8 Seten Jisas kat kwutaa woke lɨmbwilaa lan nambu nduwiat kalindɨ. Kalilaa kɨpmamba la nda kɨpmana nɨmba aywaa ndɨ kat sɨmogwindɨ. \v 9 Sɨmogwilaa wandɨ. Kwali mamba sɨlaa nambu sɨlandalaa wuna sɨ kwutaa katsomeyan wan kɨpmamba lɨndɨ, vɨlɨma nda aywaa mɨna lak kwigiyowun wandɨ Seten. \v 10 Wandɨ maa Jisas wandɨ. Mɨn Seten wun kat kwagalalaa ay mɨla. God waa nyaangɨt tamba kupma pɨlɨwutndi. \li1 Njambwi nyan Godna sɨ mɨna kwutaa katso ngwula. \li1 Nat nyan kai. God kɨta lɨgandɨ \p waa tamba pɨlɨwutndi waa wandɨ Jisas. \p \v 11 Wandɨ maa Seten tɨnda kava kwagalalaa yindɨ. Yindɨ maa Godna ensel yalaa Jisas kat kwunatndi. \s1 JISAS GALILI YIGA LƗGA TAT NJƗVWA KWUTNDƗ \p \v 12 Ngu yagu la Jon kat kwutaa kalabusmba laaganja vak kat Jisas wutaa Galili kwagalalaa Kapaneamat yindɨ. \v 13 Ndɨna angwa ngepma Nasaretmba ana lɨndɨ. Yinda ngepma Kapaneam Galili walɨnja sak ngwaymba lɨndɨ. Wan kɨpma Sebyulan waa Naftalai walɨnja kwpma. \v 14 Kan kava kwo ana yindɨ. Tamba la profet Aisaia pɨlɨwuta vak vla yindɨ. Tamba kupma pɨlɨwutndɨ. \li1 \v 15 Sebyulan walɨnja kɨpma, Naftalai walɨnja kɨpma, \li1 Galili walɨnja sak waymba lɨga kɨpma. Jodan \li1 walɨnja ndandangɨ nat naangɨmba lɨga kɨpma. Juda \li1 ana ndi Judagwi ndina wava lɨga kayana kɨpma. \li1 \v 16 Wan kɨpmamba la nɨmba tat tɨngjan kulun wala la \li1 kavamba lindi. Mbambala nya vla sɨndɨ, kembandɨ, \li1 vɨndi. Kulun waa kavle kavamba lɨgiya nɨmba \li1 ndino nya vla sɨndɨ, kembandɨ, vɨgiyandi \p waa tamba pɨlɨwutndɨ. Jisas yalaa ndi kat apma vat kwindeya vak kat tamba la nayan Aisaia pɨlɨwutndɨ. \p \v 17 Tɨga lɨga laataa Jisas ndi kat nyaangɨt mbutɨndɨ. Kavle maawut yelavɨka lɨngwa vak kwagala ngwula. God ngwuk kat vɨga lɨndeya njɨmbla tamba ngway tolagandɨ waa mbutndɨ Jisas. \s1 KAMI KWUTA NDI AYNAT NƗMBA KAT JISAS WUNA KWUPMBA YAGWA WANDƗ \p \v 18 Galili walɨnja sakna tɨvagawimba Jisas yiga lɨga kami njulamba kwuta mbɨk nyamwun sambu kat vwndɨ. Mbɨtna sɨ Saimon waa Pita walɨnja nyano Endruo. \v 19 Jisas mbɨk kat wandɨ. Laataa wuna kwupmba yagwa mbɨla. Kami kwutɨmba vak kwagalalaa ndinyangu kwutɨmbeya vak kat mbɨk kat ngɨni sɨmogwigiyowun waa wandɨ maa \v 20 laataa njula kwagalalaa ndɨna kwupmba yimbɨt. \p \v 21 Yiga lɨga nat vɨlɨ palɨ nyamwun samb kat nyaekno njaambɨpmba lɨga njula kwunatɨmbɨk, vɨndɨ. Mbɨtna sɨ Jemsogwi Jono. Mbɨtna nyaekna sɨ Sebedi. Jisas mbɨk kat laataa yagwa wuna kwupmba wandɨ, \v 22 laataa nyaeknogwi njaambɨk kat kwagalalaa ndɨna kwupmba yimbɨt. \s1 JISAS NƗMA SAKWAT NDU LAGWA KAT NJƗVWA KWUTNDƗ \p \v 23 Jisas Galilina ngepma ngepmamba yiga njɨvwa kwutɨndɨ. Juda nyaangɨt ngambulɨnja ngay wuleilaa God ndi kat kwunakiya apma nyaangɨt mbutɨndɨ. Mandɨp mandɨp yelogwen kat ta nɨmba kat kwunatɨndɨ. \v 24 Yilɨnda vak kat vɨlaa wan kavana nɨmba kat mbuki mbukimba mbutɨndi. Ngi kat tɨga Siria walɨnja nɨma kɨpmamba la nɨmba aywaa wan nyaangɨt wutndi. Wutaa ndina mbangɨ mandɨp mandɨp yelogwen vɨta nɨmba kat kwutaa Jisas ta kavat kalindi. Kavle waagan tavila la nɨmbagwi kwutaa kalindi. Ava plaga kɨpmamba nda la nɨmbagwi kwutaa kalindi. Man taamba kɨvɨ wata la nɨmbagwi kwutaa kalindi. Jisas ndi kat vɨlaa aywaa kwunatndɨ. \v 25 Galilimba lɨga yaa nɨmba, ngepma tamba vɨlimba lɨga yaa nɨmba, Jerusalemba lɨga yaa nɨmba, Judiamba lɨga yaa nɨmba, Jotana nat naangɨmba lɨga yaa nɨmba nɨma sakwat yalaa Jisasna kwupmba yisolaa yindi. \c 5 \s1 JISAS NAMBU NDUWIMBA WOKELAA LƗGA NYAANGƗT MBUTƗNDƗ \p \v 1 Jisas wan nɨma sakwat nɨmba kat vɨlaa nduwiat wokendɨ maa ndɨ kat vɨlaa ndɨna kwupmba wokendi. Nduwi wokelaa kɨpmamba ndaa lɨndɨ. Ndɨna mbaapmamba la nɨimba ndaa lɨnda kavamba yiga yisolaa lɨndi. \v 2 Jisas wan nɨma sakwat ya nɨmba kat vɨlaa ndi kat nyaangɨt mbutɨndɨ. \s1 APMA MAAWUT KLALAA SOLAT SƗGA YETƗNEYA VAK KAT JISAS WANDƗ \p \v 3 Kɨta nyan kupma wandeyan. Wun kavle nyan wun. Wuna maawupmba yelavɨka apma vak yiga ana yetɨgiyowun. Kapma lɨga apma vat ana yiga yetɨgiyowun. God wun kat ava kwindɨ maa apma vak yiga yetɨgiyowun waa wandwyan wan nyan nyinangwupmba lɨga apma nda klaigandɨ. Klalaa apma vat tɨgiyandɨ wan nyan. \p \v 4 Kavle vat yiga yetɨlɨga nɨmba nɨma maawut yelavɨka kɨnjeyan apma vala. God ndi kat kwunatndɨ maa solat sɨga lɨgiyandi. \p \v 5 Nat nɨmba ndina sɨ kwusolapman tɨga yigumba lɨnjeyan apma vatna. Ndi Godnanamba nɨma sakwat nda klaigandi. \p \v 6 Nat nɨmba Godna nyaangɨt wupmak kat woviyaguga lɨnjeyan apma vala. Klavak yelavɨka lɨnja nda God ndi kat kwigiyandɨ. \p \v 7 Nat nɨmba kat miwa yiga lɨgiya nɨmba apma vatna. God ndi kat miwa yiga lɨgiyandi. \p \v 8 Apma tagula maawutno lɨgiya nɨmba apma vatna. Ngɨni God kat vɨgiyandi. \p \v 9 Waleavak kat ndinyangu sɨvak kat kai waga wupma ke yingwa waa walɨga nɨmba ndi. God ndi kat waigandɨ. Ngwuk wuna nyangu ngwuk waa waigandɨ. \p \v 10 Nat nyangu Godna apma njɨvwa kwutindi, vɨlaa nat kavle nyangu ndi kat vat yilɨnjeyan apma vatna. Nyinangwupmba lɨga nyan kwigiya apma nda wundi apma nɨmba klaigandi waa wandɨ Jisas. \p \v 11-12 Jisas ndi kat nat nyaangɨt ngambundɨ. Ngambuga wandɨ. Wuna kwupmba yalɨngwa vak kat vɨlaa ngwuk kat kavle vat yiga njɨka waga woseka walɨnjeyan ngwuk nɨma vak ke yelavɨkngwa. Ngwuk apma maawuk sɨka solat sɨga yetɨ ngwula. Ngwuk kat yilɨnja kavle vak vla tamba la profet kat wupma yilɨndi. \s1 SOLOGWI NYA VLA LƗGA NYAN KAT JISAS WANDƗ \p \v 13 Kɨlɨnja sol yuvut kɨgindamba taagandi, ana njangu veiga kavle yigiyandɨ. Ngwulo wupma kɨlɨnja sol vla lɨga kɨpmamba lɨga nɨmba kat kwunatɨgangwuk. Sol nyingi lɨga vat ngɨlɨndyan ngɨni kwunatndeya vak kai. Tamba kavle yindɨ. Ava yambɨmba yaagindi maa yi ya lɨga nɨmba mamba veiga yetɨlɨgandi. \p \v 14 Ngwuk kɨpmamba lɨga kemba lɨga nda vla lɨgangwuk. Nambu nduwinmba ngepma kwutaa lɨnjeyan ana alɨpɨiga pagwugiyandi. Wan ngepma aywaa vɨgiyandi. \v 15 Kita nyan lam sagalalaa aw yapmba ana naangagiyandɨ. Njambɨmba wokega taagaiyandɨ. Taagandɨ mala kembalɨndɨ, ngaymba lɨga nɨmba aywaa vɨga lɨgiyandi. \v 16 Lam njambɨmba taaganda vak vla kwutɨngwa apma njɨvwa kapmba agwuk ngwula. Ndinyangu aywaa vɨlaa ngwutna nyinangwupmba lɨga nyaekna sɨ kwutaa wiyak waa katsogiyandi. \s1 MOSES KWIYA LO KAT JISAS MBUTNDƗ \p \v 17 Jisas Moses kwiya lo kat kalɨpmat yandɨ waa ke yelavɨkngwa. Wungi vak kat ana yawun. Ndɨnai kwuta la lonana angwa nyaangɨt mbupmat yawun. \v 18 Maawut ke sɨlɨwoka yetɨngwa. Yelavɨka yetɨ ngwula. Moses kwiya lomba tɨga nyaangɨt aywaa ana kwo vatnat tɨgiyandɨ. Nginangwutno kɨpmo tɨgiyaa njɨmbla wan nyaangɨt tɨgiyandɨ. Ngingwutno kɨpmo ngɨlɨndɨ, ndɨna lo ngɨlɨgiyandɨ. \v 19 Kɨta nyan lo kat kai waga nat nɨmba kat kalɨtɨnda vat sɨmogwindeyan ndɨ nyinangwat wuleilaa mat nyanat tɨgiyandɨ. Kɨta nyan lona nyaangɨt wuke kwutaa yetɨga nat nɨmba kat yetɨnda vak sɨmogwindeyan ndɨ nyinangwut wuleilaa njambwi nyanat tɨgiyandɨ. \v 20 Moses kwiya lo vɨsɨmogwi lɨga nɨmbagwi Ferisio maawut sɨtapman nɨma njɨvwa kwuka lo waa nyaangɨtmba yetɨlɨgandi. Wundi nɨmba nyinangwut ana wuleigiyandi. Wundi nɨmba yetɨga vak kat kwulataa apma maawut yelavɨka apma vak yetɨngweyan nyinangwut wuleigiyangwuk. Yetɨnja vak kat kwulatapman yingweyan ana nyinangwut wuleigiyangwuk. \s1 KWONDU MAAWUT MƗNA YELAVƗTNJA VAK \p \v 21 Tamba mbutnja nyaangɨt tamba wutɨngwuk. Nat nyan kat ke vatnyapga. Vatnyangweyan kotngwangat kaligiyandi waa tamba mbutndi. \v 22 Mbambala ngwuk kat mandɨt kupi nyaangɨt mbutɨgowun. Kɨta nyan ndɨna yakwa nyan kat nyigi maawut tɨga walealɨndeyan ndɨ kat kotndangat kaligiyandi. Kɨta nyan ndɨna yakwa nyan kat mɨn kavle nyan mɨn waa wandeyan ndɨ kat kaunsilmba kotndangat kaligiyandi. Kɨta nyan ndɨna yakwa nyan kat mɨn tungwengan yiga yetɨga nyan mɨn waa wandeyan wan nyan ya vɨtɨga kavat yigiyandɨ. \p \v 23-24 God kat kwunapmak tɨga wuna yakwa nyan kat tamba kavle vat yiwun waa yelavɨpmeyan kwilɨma nda njambɨ ngwaymba taagalaa kwagalalaa yakwa nyan kat yiga avɨ. Ndɨ kat kavle vat yilɨma vak kwunataa at yiga God kat kwunapmak agwi. \p \v 25 Kɨta nyan mɨn kat kotmak kalindeyan ava yambɨmba yiga lɨga kavle vak kat kwunap mɨla. Kwunatapman yimeyan jas wandɨ, plisman mɨn kat kalambusmba taagagiyandi. \v 26 Mɨn kat woseka ana wowun. Kalabus ana kwo kwagalagiyamɨn. Jas mɨn kat wand mbak ngɨlɨndɨ maa wogwegiyamɨn. \s1 YAMBƗSƗK YILƗNJA VAK KAT JISAS KAI WANDƗ \p \v 27 Tamba la nɨmba tamba mbutɨnja nyaangɨt tamba wutɨngwuk. Nɨmbana taagwa kat yambɨsɨk yilɨnja vak ke yiga yetɨlɨngweya waa mbutɨndi. \v 28 Kan mbambala ngwuk kat mandɨt kupi nyaangɨt mbutɨgowun. Kɨta nyan nat nɨmbana taagwa kat mɨnimba vɨlaa yambɨsɨk yilɨnja vak kat maawupmba yelavɨtndeyan wan kavle vatna. Yambɨsɨk yilɨnja vak vla lɨgandɨ. \v 29 Yaagindan naangɨ lɨga mɨni sɨkmba kavle vak vɨlaa kavle vak yelavɨka kavle vak yilɨmeyan wan mɨni sɨk kuvu ngwula yaagi. Mɨni sɨk tapman tɨmeyan nɨma vak ana ndɨ. Ya vɨtɨga kavat yimeyan wan nɨma vatna. \v 30 Yaagindan taambamba kavle vat yilɨmeyan wat taamba kalɨtaa yaagi. Kɨta naangɨ taambambaa yetɨmeyan wan nɨma vat ana ndɨ. Ya vɨtɨga kavat yimeyan wan nɨma vatna. \s1 NDU TAAGWA KAT KWAGALANDA VAK \p \v 31 Tamba la nɨmba tamba mbutɨnja nyaangɨt tamba wutɨngwuk. Kɨta nayan ndɨna taagwa kat kwagalavat yelavɨtndeyan pas mɨna pɨlɨwutaa lɨ kat kwilaa kwagalagiyandɨ. Nyaangɨt kai, waa tamba la nɨmba mbutɨndi. \v 32 Mbambala ngwuk kat mandɨt kupi nyaangɨt mbukiyowun. Kɨta nyana taagwa yambɨsɨk yiga ana yetɨlɨ. Lɨla lan lɨ kat kwo waga kwo lɨ kat kwagalandɨ. Wupma yinda vak wan kavle vatna. Wupma kwagalandɨ maa nat ndu kat yiga ngway tololeyan yambɨsɨk taagwat tɨgiyalɨ. Ngɨni yila nyan ndɨ yambɨsɨk nduat tɨgiyandɨ ndɨno. \s1 NƗMA SAKWAT NYAANGƗT MBUTƗNJA VAK \p \v 33 Tamba la nɨmba tamba mbutɨnja nyaangɨt tamba wutɨngwuk. Nɨma njɨvwa kwukiyanɨn woseka ana waiganɨn. God vɨga lɨgandɨ waa nɨma kwundimba wandweya njɨvwa agwuk ngwula waa tamba la nɨmba wandi. Woseka ke wangweya waa wandi. Wan nɨma kwundimba walɨnja vak ke walɨngweya. \v 34 Kan mbambala ngwuk kat mandɨt kupi nyaangɨt mbukiyowun. Nɨma njɨvwa kwukiyanɨn. Woseka ana wanɨn nyinangwut tɨga nɨmba vɨga lɨgandi waa ke waa. Wan nɨma kwundimba walɨnja vak ke walɨngweya. Nyinangwut vɨga lɨngwa kava ana ndɨ. God ndaa lɨga tɨgɨtna nyinangwut. \v 35 Nɨma njɨvwa kwukiyanɨn. Woseka ana wanɨn. Kɨpma lɨga nɨmba vɨga lɨgandi waa ke waa. Kɨpma vɨga lɨngwa kava ana ndɨ. God nyinangwupmba ndaa lɨga lɨngwa kava ana ndɨ. God nyinangwupmba ndaa lɨga man veila lɨnda kava kɨpma. Nɨma njɨvwa kwukiyanɨn. Woseka ana wanɨn. God vɨga lɨga nɨma ngepma Jerusalemba lɨga nɨmba vɨga lɨgandi waa ke waa. Wupma wangweyan wan kavle vatna. \v 36 Nɨma njɨvwa kwukiyanɨn. Woseka ana wanɨn. Wundi nɨma njɨvwa kwutapman yineyan nɨna nambumba lɨga yuwi kavle yigiyandɨ waa ke waa. Ngwutna nambu tɨga vak ana vɨga lɨgangwuk. Wangwut maa ngwula nambuna nɨmba sawun mbangɨ tɨga ngɨk mbangɨ tɨgiyandɨ? kai. \v 37 Ngwuk kat nyaangɨt wagalanjeyan awa o kai waa awa ndi kat. Wan nɨma kwundimba ke wangweya. Nat nɨma sakwat nyaangɨt ngwuk ke waga. Nat nɨma sakwat kavle nyaangɨt Setenanamba ngwuk klalɨgangwuk. \s1 AWAT SOWAT KAVLE VAT YILƗNJA VAK \p \v 38 Tamba la nɨmba tamba mbutɨnja nyaangɨt tamba wutɨngwuk. Kɨta nyan mɨna mɨni kavle yindeyan awat ndɨna mɨni kat kavle vat ay. Kɨta nyan mɨna nɨmbi kavle yindeyan awat ndɨna nɨmbi kat kavle vat ay waa tamba la nɨmba pɨlɨwutndi. \v 39 Kan mbambala ngwuk kat mandɨp kupi nyaangɨt mbutɨgowun. Kɨta nyan ngwuk kat kavle vat yindyan ndɨ kat awat kavle vat ke yiga. Ngwula ngangava viyandeyan ndɨ kat nat naangɨ lɨga ngangavamba agwi viyandangat. \v 40 Kɨta nyan ngwula waavwi klavat ngwuk kat kotmak kalindeyan ndɨ kat agwi. Kwilaa alagu kwusolɨngwa waavwi klalaa agwi. \v 41 Kɨta nyan mɨn kat yiweya yambɨ kɨta vat yili waa wandeyan yivak kat wanda sɨvla kwulaka ay mɨla. Wuna kwanda kwanda nda kwutaa mail kɨta yiga kali mɨla waa wandeyan ndɨna nda kwutaa mail vɨlɨlɨk kali mɨla. \v 42 Kɨta nyan ngwuk kat kɨta nda klavak kat wagalandeyan agwi ngwula. Kɨta nyan wun kat mɨna nda agwi ngɨni awat kwigiyowun wandeyan ndɨ kat agwi. \s1 MAAMA NƗMBA KAT YINGWEYA VAT \p \v 43 Tamba la nɨmba tamba mbutɨnja nyaangɨt tamba wutɨngwuk. Ngwutna alɨ nɨmba kat woviyaguga lɨga ndi kat kwunak ngwula. Ngwutna maama nɨmba kat ndi kat kai awa waa tamba mbutɨndi. \v 44 Kan mbambala mandɨp kupi nyaangɨt ngwuk kat mbukiyowun. Ngwutna maama nɨmba kat ndi kat woviyanguga lɨga ndi kat kwunak ngwula. Ngwuk kat kavle vat yilɨga nɨmba kat ndi kat tɨga God kat wagala ngwula. \v 45 Maama nɨmba kat apma vat yingweyan ngwutna nyinangwapmba lɨga nyaekna nyanguat tɨgiyangwuk. God wandɨ maa nya sɨndɨ, apma vat tɨga nɨmba kavle vat tɨga nɨmba aywaa ndɨna ambukatna kɨgɨnda waatɨgandɨ. God wandɨ maa meik ndandɨ, apma vat tɨga nɨmba kavle vat tɨga nɨmba aywaa ndina ambukatna kɨgɨnda waatɨgandɨ. \v 46 Takis sanya klalɨga kavle nɨmba ndi kat woviyaguga lɨga nɨmba kat mɨna apma vat yilɨgandi. Ngwuk kat woviyaguga lɨga nɨmba kat mɨna apma vat yiga yetɨngweyan God ngwuk kat apma wenga ana kwigiyandɨ. Ngwuk ndinyangu aywaa ndi kat apma vat ay ngwula. \v 47 God kat kai walɨga nɨmba ndina ava nɨmba kat mɨna apma nandinya walɨgandi. Ngwula ava nɨmba kat mɨna apma nandinya wangweyan wan apma vat ana ndɨ. Ngwuk ndinyangu aywaa ndi kat apma nandinya awa ngwula. \v 48 Nyinangwupmba lɨga ngwula nyaek apma vat yilɨnda vak mɨna ngwulo wupma yiga yetɨ. \c 6 \s1 NAT NƗMBA KAT MIWA YIGA KWINGWEYA VAK KAT JISAS NDI KAT MBUTNDƗ \p \v 1 Ngwuk vɨga wuka lɨgiyangwuk. Nat nɨmba kat apma vat yingweya vat kapmba ke kwuka. Nat nɨmba vɨlandi. Vɨnjeyan ngɨni ngwuk kat nyinangwupmba lɨga nyaek wenga ana kwigiyandɨ. \v 2 Sanya lapman kwanda kwanda lapman tɨgiyaa nyan kat kwivat tɨngweyan nyaangɨt ke tak tapmba mbuka. Nat nɨmba avla ndina sɨ kwutaa kwusolɨga nɨmba ndi. Ndi Juda nyaangɨt ngambulɨga ngaymba wuleilaa ava yambɨmba yilaa nyaangɨt mbutaa mɨna kwilɨgandi. Nat nɨmba kat kwilɨnja vak vɨlaa ndina sɨ kwutaa katsonjangat tat tapmba nyaangɨt mbutɨgandi. Ndi ndina wenga nda ndinyangunanamba tamba klandi. Nyinangwupmba lɨga nɨna nyaeknanamba ana klaigandi. \v 3 Sanya lapman kwanda kwanda lapman nyan kat kwivat tɨngweya nda pagwuga agwi ngwula. Ngwulogwinala lɨga nɨmba vɨlandi. \v 4 Pagwuga kwingweyan nɨna nyaek vɨga lɨgandɨ. Vɨlaa apma wenga ngwuk kat kwigiyandɨ. \s1 GOD KAT WAGALANGWA VAK KAT JISAS NDI KAT MBUTNDƗ \p \v 5 God kat wagalangweya njɨmbla kapmba laataa wagala lɨnja vla ke wagalangwa. Wundi nɨmba avla ndina sɨ kwutaa kwuso lɨga nɨmba ndi. Ndi Judana nyaangɨt ngambulɨnja ngay wuleilaa way ava yambɨmba lɨga laataa God kat wagalalɨgandi. Nat nɨmba ndi kat vɨnjangat kapmba laataa wagalalɨgandi. Ngwuk kat woseka ana wowun. Ndi wenga lamba klandi ndinyangunanamba. \v 6 God kat wagalangweya njɨmbla wupma ke wagalangwa. Ngay weleilaa ngay kamanga kwalalaaa pagwula lɨga kavamba tɨga God kat wagala ngwula. Nyinangwupmba lɨga nɨna nyaek papwula lɨga wagalangweya vat vɨga wutaa apma wenga ngwuk kat kwigiyandɨ. Ndɨno pagwula lɨgandɨ. Ndɨna mbangɨ ana vɨlɨganɨn. \p \v 7 God kat wagalangweya njɨmbla nɨma sakwat kwo nyaangɨt ke ngambuga. Ngepma ngepma la God kat vɨlapman nɨmba ndina ngepma waagan kat wupma mandɨt mandɨt walɨgandi. Sɨvla mbundɨ nyaangɨt ngambuneyan nɨna waagan wukiyandɨ waa yelavɨtaa ngambulɨgandi. \v 8 Wupma ngambulɨnja vak vla ngwuk ke ngambuga. Nɨna nyaek ngɨni wagalangweya vat ndɨ mbambala vɨga lɨgandɨ. Manda kat nɨma sakwat nyaangɨt ngambuga ndɨ kat wagalagiyangwuk. Nɨma sakwat nyaangɨt ngwuk ke wagalaga. \v 9 God kat ngambuga wagalangweya njɨmbla kupma ngambungwula waa wandɨ Jisas. \li1 Nɨna nyaek nyinangwupmba lɨgamɨn. Mɨna sɨ waga \li1 kwutaa katsonjeyan apma vatna. Mɨn nɨma nyan mɨn. \li1 \v 10 Kava kava kat vɨga lɨmeya njɨmbla yaandɨ. Wungi \li1 vat yandeyangat woviyanguga lɨganɨn. Mbambala \li1 nyinangwupmba lɨga nɨmba aywaa mɨna kwundi wuka \li1 lɨgandi. Nɨno kɨpmamba lɨga nɨmba aywaa mɨna \li1 kwundi wutneya njɨmbla nɨn kat yaandɨ. Wungi vat \li1 yandeya njɨmbla kat woviyaguga lɨganɨn. \li1 \v 11 Mbambala kɨneya kɨgɨnda nɨn kat agwi mɨla. \v 12 Nɨn \li1 nat nɨmba nɨn kat kavle vat yinja vak kat vɨlaa \li1 kwagalaɨganɨn. Mɨno yina kavle vak kat vɨlaa \li1 kwagala mɨla. \v 13 Kavle vat nɨn kat yaa kwutandɨ. \li1 Wamɨn maa ana nɨn kat yaa kwukiyandɨ. Seten nɨn \li1 kat kwutaa lɨlɨndɨ. Wamɨn maa ndɨ ana nɨn kat \li1 kwutaa lɨgiyandɨ waa God kat wagala ngwula. \p \v 14 Jisas wandɨ. Ngwuk kat wowun. Nat nɨmba ngwuk kat kavle vat yinja vak kat vɨga kwagalangweyan nyinangwupmba lɨga nɨnɨ nyaek yingweya kavle vat vɨga kwagalagiyandɨ. \v 15 Vɨga kwagalalapman yingweyan ndɨno ana vɨga kwagalagiyandɨ waa wandɨ Jisas. \s1 KƗGƗNDA KƗVAK KAT KAI WALƗNGWA VAK KAT JISAS MBUTNDƗ \p \v 16 Nat njɨmbla kɨgɨnda kɨvak kat kai walaa God kat mɨna wagalalɨgangwuk. Kɨgɨnda kɨvak kat kai waa lɨngweya vak nat nɨmba mbak vɨlandi. Mɨndama sɨli lɨpmwiga ke lɨga. Nat nɨmba avla ndina sɨ kwusolɨga nɨmba ndi wupma yilɨgandi. Wupma mɨndama sɨli lɨpmwiga nat nɨmba vɨnjangat tɨlɨgandi. Ndina mɨndama vɨlaa ndi kɨgɨnda kɨvak kat kai walaa kwo lɨgandi. Apma nɨmba ndi waa waigandi. Wan ana nglaatandɨ. Awuk ngwula. Ndi wenga tamba ndinyandgunanamba klandi. Ngɨni Godnamba ana klaigandi. \v 17 Kɨgɨnda kɨvak kat kai waa kwagalalaa mbangɨ njangulaa sanda nɨmbi kwuka mbangɨ kwutaa apma mɨndama vɨga lɨngweyan wovuna. \v 18 God kat wagalavat kɨgɨnda kɨvak kat kai waa kwagalalaa tɨngweya vat nat nɨmba vɨlandi. Nɨna nyaek ndɨ vɨlaa apma wenga ngwuk kat kwigiyandɨ. Ndɨno pogwula lɨga nyana. Nɨna mɨni ndɨna mbangɨ ana vɨga lɨganɨn. \s1 NYINANGWUPMBA APMA NDA YISOGA TAAGANGWEYA VAK KAT JISAS NDI KAT MBUTNDƗ \p \v 19 Kan kɨpmamba ke nɨma sakwat kwanda kwanda yisoga taagaga. Ndɨkna kwutɨndɨ, vɨlɨngɨni kalɨtɨgandɨ. Kun kɨga lɨgiyandi. Sɨkwutɨga nɨmba weleilaa tɨvwi ngɨlɨka sɨkwukiyandi. \v 20 Nyinangwupmba nɨma sakwat kwanda kwanda yisoga taagangweyan wovuna. Ndɨkna ana kwukiyandɨ. Vɨlɨngɨni ana kalɨkiyandɨ. Kun ana kɨga lɨgiyandɨ. Sɨkwutɨga nɨmba ana tɨvwi ngɨlɨka sɨkwukiyandi. \v 21 Ngwutna kwand kwanda nda yisoga taagangwa kavakat mɨna nɨmamba maawupmba yelavɨka lɨgiyangwuk. Kwanda kwand kɨpmamba yisoga taaga lɨga nɨmba kɨpmana nda kat mɨna yelavɨka lɨgandi. Kwanda kwanda nyinangwupmba yisoga taagalɨga nɨmba nyinangwutna nda kat mɨna yelavɨka lɨgiyandi. \s1 MƗNI NGAYNA NDAAMANGE VLA LƗGANDƗ WAA JISAS MBUTNDƗ \p \v 22 Ngwutna mɨni ngay wuleinja ndaamange vla lɨgandɨ. Mɨnimba vɨngwuk, nɨma sakwat vak ngwula mbangɨ wuleigiyandɨ. Apma nda mɨna vɨga lɨngweyan ngwula mbangɨ ngwula maawut apma vat tɨgiyandɨ. \v 23 Kavle nda mɨna vɨga lɨngweyan ngwula mbangɨ maawut kavle yigiyandɨ. Apma nda ngwula maawut weleigiya nat yambɨ kai. Kavle vat mɨna wuleindyan wan kavle nglei vatna. Apma vat ana ndɨ. \s1 NƗMA NYAN VƗLƗLƗKMBA KƗTA NYAN ANA ALƗPSƗGA NJƗVWA KWUKIYANDƗ WAA JISAS MBUTNDƗ \p \v 24 Ndu nyan kɨta nɨma nyan vɨlɨlɨkmba ana njɨvwa kwukiyandɨ. Nat nɨma nyan kat kai walaa nat nɨma nyan kat mɨna yelavɨka lɨgiyandɨ. Nat nɨma nyana kwundi wupmak kat kai walaa nat nɨma nyana kwundi mɨna wuka lɨgiyandɨ. Ngwutno wungi vat tɨga nɨmba ngwuk. Godna njwvwa kwukawi sanya njɨvwa kwukawi ana kwukiyangwuk. \s1 NƗMA MAAWUT YELAVƗKA LƗLƗNJA VAK KAT JISAS NDI KAT MBUTNDƗ \p \v 25 Ngi vak kat ngwuk kat wowun. Kɨngweya nao kɨgɨnda ngu kat nɨmamba ke yelavɨtɨngwa. Kwusongweya waavwi kat ke nɨmbamba yelavɨtɨngwa. Wan kɨgɨnda nɨma vat ana ndɨ. Waavwi nɨma vat ana ndɨ. God waa nyaangɨt wuka apma vat mɨna yiga yetɨneyan wan nɨma vatna. \v 26 Wan wiyaka yi yalɨga waavi kat avɨ ngwula. Ndi ambkat njɨvwa ana kwutɨgandi. Ndi ambukatna nda ana vaga yiga kɨga kwutɨgandi. Ndi ambukatna nda ana vaga yiga kɨga kavamba yisoga taagalɨgandi. Nyinangwupmba lɨga nɨna nyaek ndi kat vɨga lɨgandɨ. Nɨno nɨn kat vɨga lɨgandɨ. Waavi mat nda. Nɨn ndinyangu nɨma nda nɨn. \v 27 Nɨma vak yelavɨka yetɨngwa vak nɨma njɨvwa kwutɨga vak ana ndɨ. Kɨta nyan wundumbu yivak kat vaaka nɨma maawut yelavɨka lɨndeyan ndɨna lɨvɨ nɨmba kat ana kwulakiyandɨ. Wundumbu yivak kat vaatapman tɨgiya nyan kat ana kwulala kwo yetɨgiyandɨ. Ndɨ kiyaigandɨ. \p \v 28 Kwusoga yetɨngweya waavwi kat manda kat nɨmbamba yelavɨka lɨgangwuk. Kɨpmamba avla waataa lɨlɨga mwe ndi kwuso waavwi kat ana yelavɨka lɨlɨgandi. Mwe ana njɨvwa kwuka waavwi klalaa tavaga yelaga lɨgandi. \v 29 Tamba la King Solomon ndɨ apma nglei waavwi kwusoga lɨndɨ. Ndɨna kwuso lɨnda waavwi mwena mbangɨ kat ana kwulatɨndɨ. Mwena mbangɨ ndɨna waavwi kat kwulatɨndɨ. \v 30 Avla waatɨga nda kat God ndi kat apma yelaga nda kwilɨgandɨ. Avla waatɨga nda nɨma nda ana ndɨ. Sɨvla mbundɨ ana lɨlɨgandɨ. Ndinyangu kalɨka kɨta lɨvwimba yisolaa ya sagalandɨ, vɨka ngɨlɨlɨgandi. Nɨn ndinyangu wupma lɨga nda ana nɨn. Nɨn nɨma nda nɨn. God nɨn kat vɨga lɨga kwusoneya waavwi kwigiyandɨ. Ngwuk nɨma maawut ke yelavɨka lɨngweya. Ngwuk God kat wagala ngwula. \v 31 Kɨweya nao kɨgɨnda ngu andamba lɨndɨ, klaigowun kwusoga yetɨweya waavwi andamba lɨndɨ, klaigowun waa ke nɨmamba yelavɨtɨngwa. \v 32 Godna sɨ wutapman ta nɨmba ndino wupma nɨma maawut yelavɨka lɨndi. Ngwuk Godna nyangu ngwuk. Ndɨ ngwuk kat vɨga lɨga miwa yiga kwigiyandɨ. \v 33 Wan nda kat ngwuk nɨma maawut ke yelavɨka lɨngwa. Godna kwundi wupmak kat mɨna nɨma maawut yelavɨka lɨngweyan ndɨna apma vak kwilaa kan kɨpmana nda ngwutna lak kwigiyandɨ. \v 34 Ngɨni yaiga vak kat ke ngwuk nɨma maawut yelavɨka lɨngwa. Yaiga vak ngɨni yaigandɨ. Nandinya nandinya nɨma vat tɨgiyandɨ. Ngwuk mand kat yaiga vak kat nɨma maawut yelavɨka lɨgiyangwuk. Ana nglaatndɨ. \c 7 \s1 NAT NƗMBA YIGA YETƗNJA KAVLE VAK KAT VƗLAA SƗGA NAGUNGWEYA VAK \p \v 1 Nat nɨmba kat vɨlaa ngwuk kavle nɨmba ngwuk waa wangweyan God ngwuk kat vɨlaa ngwuk kavle nɨmba ngwuk waa waigandɨ. \v 2 Ndi kat vɨlaa walɨngwa vak vla God ngwuk kat vɨlaa waigandɨ. \v 3 Nat nyan yiga yetɨga kavle mat vat manda kat vɨlaa sɨga nagulɨgangwuk. Ngwulai yiga yetɨlɨga kavle nɨma vak kat ngwuk ana vɨlɨgangwuk? \v 4 Nat nyan kat vɨlaa mɨn samat kavle vat tamba yimɨn. Yima vak kwunakiyanɨn waa manda kat walɨgangwuk. Kavle vat yiga yetɨngwa vak nɨma nglei vatna. \v 5 Ngi kat tɨga nat nyan samat kavle vak yinda vak kat vɨlaa walɨngweyan ngwuk woseka walɨga nɨmba vla lɨgiyangwuk. Ngwulai yiga yetɨlɨga nɨma kavle vak kwagalalaaa yingweyan nat nyan yiga yetɨgiyaa mat kavle vak kat kwunakiyangwuk. Tat ngwutnai yiga yetɨga kavle vak kwagala ngwula. \v 6 God waa apma nyaangɨt wupmak kat kai walɨga nɨmba kat ke mbuka. Mbukngweyan kavle waala valɨnda vak vla ngwuk kat yigiyandi. God walɨga apma nyaangɨt kavle nyaangɨtna waa walɨga nɨmba kat ke mbuka. Ndi wutaa kai waigandi. Mbak yetɨga kavamba yaagingwa apma nda mbak velɨngwundi, ndailaa lɨga nda vla lɨgiyandɨ ngwutna nyaangɨt. \s1 GOD KAT NƗMBAMBA WAGALA NGWULA WAA JISAS WANDƗ \p \v 7 God kat wagalangweyan ndɨ kat wagalangweya nda klaigangwuk. Kwaka lɨngweya nda vɨgiyangwuk. God tɨga ngayna mbapmo taambamba viyangweyan ndɨ lavwiygiyandɨ. \v 8 God kat wagala lɨga nɨmba ndi aywaa wagalalɨnja nda klaigandi. Kwaka yetɨlɨga nɨmba aywaa kwatɨnja nda klaigandi. Mbapmo taambamba viyalɨiga nɨmba aywaa wan ngayna mbapmo God lavwindɨ maa wuleigiyandi. \p \v 9 Ngwula ngepmana vatnonala kɨta vatna. Kɨta mat nyan ndɨna nyaek kat nao kat wagalandyan ndɨna nyaek ndɨ kat kambapmba kwigiyandɨ? E? Kai la. Wupma ana kwigiyandɨ. \v 10 Kɨta mat nyan nyaek kat kami kat wagalandeyan ndɨ kat kamboymba kwigiyandi? E? Kai la. Wupma ana kwigiyandɨ. \v 11 Ngwuk kavle nɨmba ngwuk. Ngwutna mat nyangu kat apma nda klalaa kwilɨgangwuk. Nyinangwupmba lɨga nɨna nyaek ndɨ kavle nyan ana ndɨ. Ndɨno wupma nɨn kat apma nglei nda klalaa ndɨ kat wagala lɨga nɨmba kat kwilɨgandɨ. \v 12 Mandana apma vat yinda vak kat vɨlaa woviyaguga lɨma nat nyan kat yindangat wan vak woviyaguga lɨma vak nat nɨmba kat ay mɨla. Wan vak Moses kwiya lomba profet pɨlɨwutnja nyaangɨtmba la angwa nyaangɨtna. \s1 NƗMA AVA YAMBƗ MAT AVA YAMBƗ KAT JISAS MBUTNDƗ \p \v 13 Ngwuk mat suwi yambɨmba wulei ngwula. Kavle kava yilɨnja ava yambɨna suwi yambɨ nɨma nglei lɨgandɨ. Kavle kava yilɨnja ava yambɨ savagu lɨgandɨ. Nɨma sakwat nɨmba wungi ava yambɨmba yilɨgandi. \v 14 Apma kava yilɨnja ava yambɨna suwi yambɨ nɨma ana lɨ. Matnat. Apma kava yloɨnja yambɨ savagu lɨga yambɨ ana ndɨ. Nɨma sakwat nɨmba ana yilɨgandi. \s1 KAVLE NYAANGƗT MBUTƗGA NYANGU KAT JISAS MBUTNDƗ \p \v 15 Woseka waa kavle nyaangɨt mbutɨga nyangu kat yiga ngwaymba avɨ. Nɨn God waa nyaangɨt mbutɨganɨn waa woseka walɨgandi. Ndina mbangɨ mɨndama apma vatna. Ndinai yelavɨka yetɨga maawut kavle maawutna yelavɨka yetɨnja. Ndi kat yiga ngwaymba avɨ ngwula. \v 16 Yiga yetɨnja vak kat vɨlaa ndinai maawupmba yelavɨka yetɨnja vak kat vɨga wukiyangwuk. Ndi kavle mi vla lɨgandi. Kavle tangu mbundɨ lɨga apma mi sɨk ana kwalɨgandɨ. Yilavi mbundɨ lɨga kavle yuwi apma vak kɨlɨnja yuwi sɨk ana kwalɨgandɨ. \v 17 Apma mi mɨna apma sɨk wogwulaa kwalɨgandɨ. Kavle mi ndɨno kavle mi sɨk wogwulaa kwalɨgandɨ. \v 18 Apma mi kavle mi sɨk ana kwalɨgandɨ. Kavle mi apma mi sɨk ana kwalɨgandɨ. \v 19 Apma mi sɨk kwalapman mi vɨtaa tambɨ lambɨ kalɨka yisolaa ya sagalandi, vɨtɨgandɨ. \v 20 Ngi kat tɨga God waa nyaangɨt mbutɨganɨn waga kavle nyaangɨt mbuka yetɨlɨga nɨmba kat yiga yetɨnja vak kat vɨlaa sɨga ngugiyangwuk. Yiga yetɨnja vak mi sɨk vla lɨgandɨ. \s1 JISAS WANDƗ. NGWUTNA MƗNDAMA ANA VƗGA LƗGOWUN \p \v 21 Nɨma sakwat nɨmba wun kat vɨlaa njambwi nyan waa woseka walɨgandi. Ndi aywaa nyinangwut ana alɨpsɨga wuleigiyandi. Nyinangwupmba lɨga wuna nyaek walɨga kwundi wuka yetɨlɨga nɨmba mɨna nyinangwuk wuleigiyandi. \v 22 Ngɨni yaiga nandinya nɨma sakwat nɨmba wun kat yaa vɨlaa njambwi nyan njambwi nyan waa woseka waigandi. Mɨna sɨmba waga God waa nyaangɨt nat nɨmba kat yiga mbutɨnɨn. Mɨna sɨmba waga kavle waagan kat savɨlɨnɨn. Mɨna sɨmba waga nɨma nɨma njɨvwa kwutɨnɨn waa woseka waigandi. \v 23 Wandi maa ndi kat waigowun. Ngwutna mɨndama ana vɨga lɨgowun. Wun kat kwagalalaa ay ngwula. Ngwuk kavle nɨmba ngwuk waa ndi kat waigowun. \s1 NGAY VƗLƗLƗK KAT JISAS MBUTNDƗ \p \v 24 Kɨta nyan mbutuwa nyaangɨt wutaa wan nyaangɨpmba yiga yetɨndeyan kambapmba ngay tolaa kwutɨga apma nyan vla lɨgandɨ. \v 25 Wan nyan kambapmba ngay tolaa kwutndɨ mala nɨma meik mwutolo kiyandɨ. Ndandɨ mala ngumbi kiyandɨ, wan ngay kwo lɨndɨ. Kambapmba taundɨ. Ana ndandɨ. \v 26 Kɨta nyan mbutuwa nyaangɨt wutaa kai wandeyan yaawiamba ngay tolaa kwutɨga kavle nyan vla lɨgandɨ. \v 27 Wan nyan yaawiamba tolaa ngay kwutndɨ mala nɨma meik mwutolo kiyandɨ. Ndandɨ mala ngumbi kiyaga sɨngwamatndɨ, aywaa ndandɨ wan ngay waa wandɨ Jisas. \s1 JISAS KWONDUO LƗGA MBUTNDƗ \p \v 28 Jisas wandɨ maa wan nɨma sakwat nɨmba ndɨna kwundi wutaa ngɨpaliga ndandi. \v 29 Ndina nat nɨmba Moses kwiya lo sɨmogwilɨga nɨmba vla lɨga ana Jisas mbutɨndɨ. Ndɨ kwonduo lɨga mbutndɨ. \c 8 \s1 KAWILA KƗGA LA NYAN KAT JISAS KWUNATNDƗ \p \v 1 Jisas nduwimba lɨga ngaga yandɨ. Ngaga yandɨ maa tat ndɨnai mbukna vak wuka la nɨmba ndɨna kwupmba yalaa yisolaa lɨndi ndu lagwa. \v 2 Tɨga lɨga kawia kɨga la nyan yalaa Jisasna mangɨndamba kwali kwali sɨlaa Jisas kat wandɨ. Njambwi nyan wun kat kwunapmak wameyan alɨpsɨga kwunakiyamɨn. \v 3 Wandɨ maa Jisas ndɨna mbangɨmba taamba taagalaa wandɨ. Mɨn kat tamba kwunakowun. Apma vat yetɨ mɨla waa wandɨ maa kawia kɨga lɨnda vat wan kawia kasendɨ. \v 4 Jisas ndɨ kat wandɨ. Awup mɨla. Mɨn kat kwunakwa vak nat nɨmba kat mɨn ke mbuka. God kat kwunatɨga nyan kat mɨna yiga mɨna mbangɨ sɨmogwi mɨla. Mɨna mbangɨ vɨlaa God Moses waa vapmba kwanda kwanda vatnyalaa God kat kwigiyandɨ. Kwindeya vak vɨlaa mɨna mbangɨ kwo lɨnda vak kat vɨgiyandi waa wandɨ Jisas. \s1 SOLDIANA NJAMBWI NYANA NJƗVWA KWUTA NYAN KAT JISAS KWUNATNDƗ \p \v 5 Jisas Kapaneam walɨnja ngepma yiga wuleindɨ maa njambwi soldia yalaa Jisas kat wandɨ. \v 6 Jambwi nyan wuna njɨvwa kwuta nyan yelogwen kat tɨgandɨ. Ndɨna ava kiyandɨ, njambɨmba kwandɨ. Nɨma kangɨt yilɨndɨ, tɨgandɨ waa Jisas kat wandɨ. \v 7 Wandɨ maa Jisas ndɨ kat wandɨ. Yiga kwunakiyowun wandɨ. \p \v 8 Wan nyan Jisas kat wandɨ. Wun apma nyan ana wun. Wuna ngay manda kat yaigamɨn. Kai wowun. Kumba lɨga nyaangɨt mɨna wamɨn maa wuna njɨvwa kwutɨga nyan kwo lɨgiyandɨ. \v 9 Wuna njambwi soldia wun kat vɨga lɨgandɨ. Ndɨna kwundi wuka lɨgowun. Wuno nat nɨmba kat vɨga lɨga nyaangɨt mbutɨga nyan wun. Wuna kwupmba lɨga soldia kat ay waweyan yigiyandi. Yagwa waweyan yaigandi. Wuna njɨvwa kwutɨga nyan kat njɨvwa agwut waweyan ndɨ kwukiyandɨ waa wandɨ njambwi soldia. \v 10 Jisas wutaa ngɨpaliga ndalaa wandɨ. Ndɨna maawupmba yelavɨka lɨnda vak vla ana Isrelmba lɨga nɨmbana maawut yelavɨka lɨgandi. Ndi kat aywaa kwulatndɨ. Ndɨna maawut apma vat tɨgandɨ. Yelogwen kat kwa nɨmba kat kwunatuwa vak ndɨ vɨga lɨgandɨ. \v 11 Yigumba awuk ngwula. Nyinangwut wuleigiyaa wan kava. Wuleilaa Judana njambwi nɨmba Ebraham, Aisak, Jekopnogwinala kɨta vak kɨga kɨta yelangɨmba yetɨgiyandi. \v 12 Judana nat nɨma sakwat nɨmba ndi ana wuleigiyandi. Nat nɨmba wuleigiyandi. Ndi wuleilapman nɨmba kavle kava yilaa nglaga nɨmbi ngliaka lɨgiyandi waa Jisas ndi kat wandɨ. \p \v 13 Ndi kat walaa njambwi soldia kat wandɨ. Mɨna ngay ay mɨla. Wagalama vat tɨgiyandɨ waa wandɨ maa yilaa ndɨna njɨvwa kwuta nyan kwo lɨnda vat vɨndɨ. Vɨlaa yelavɨtndɨ. Jisas waa njɨmblamba ndɨ kwo lɨndɨ waa yelavɨtndɨ. \s1 PITANA NASAKWAT YELOGWEN KAT TƗLƗ, JISAS LƗ KAT VƗLAA KWUNATNDƗ \p \v 14 Jisas Pitana ngay wuleilaa ndɨna tangwana nyɨme yelogwen kat tɨlɨ, vɨndɨ. Lɨla mbangɨ kangan walɨndɨ, njambɨmba kwalɨ. \v 15 Jisas lɨla taamba kwutndɨ maa lɨla mbangɨ kangan yelogwen vɨtɨnda vak ngɨlɨndɨ, laataa kɨgɨnda kwutɨ Jisas kat. \s1 JISAS NƗMA SAKWAT NDU LAGWA KAT KWUNATNDƗ \p \v 16 Nglaambu kavle waagan tavila la nɨmba kat kwutaa Jisas ta kavat kiyandi, ngwuk kavle waagan ndi kat kwagalalaa ay ngwula waga ndi kat kwunatndɨ. Yelogwen kat ta nɨma sakwat ndu taagwa yandi, vɨlaa ndino ndi kat kwunatndɨ. \v 17 Ndi kat kwo ana kwunatndɨ. Tamba la profet Aisaia pɨlɨwuthnda nyaangɨt vla kwunatndɨ. Tamba Jisas kat pɨlɨwutndɨ. \li1 Yelogwen kat tɨna vak ndɨna lak klalaa \li1 kwunatndɨ \p waa tamba pɨlɨwutndɨ. \s1 JISASNA KWUPMBA YIVAT WA NƗMBA \p \v 18 Nɨma sakwat nɨmba yalaa yisolaa lɨndi vɨlaa Jisas tamatndɨ. Ngi kat tɨga Jisas njaambɨt kulaa wandɨ maa ngusamba kaga nat naangat valɨgendi. \v 19 Kawindi mala Moses kwiya nyaangɨt sɨmogwi lɨga nyan yalaa Jisas kat vɨlaa wandɨ. Sɨmogwi lɨga nyan yimeya kava wuno mɨna kwupmba yigiyowun waa wandɨ maa \v 20 Jisas ndɨ kat wandɨ. Kwapɨmba yetɨlɨga waala sɨndu kwalɨnda waangu ngi lɨga. Waavi sɨndu kwalɨnja ngay ngilɨga. Wun Godna vak ndinyangu kat sɨmogwi lɨga nyan wun sɨndu kwaweya kava kai waa wandɨ Jisas. \v 21 Ndɨna kwupmba yetɨ lɨga nyan laataa Jisas kat wandɨ. Njambwi nyan. Wuna nyaek tamba wundumbu yindɨ. Ndɨ kat yiga waangu vala nguvat wowun. Ngɨni yalaa mɨna kwupmba yetɨgiyowun waa wandɨ maa \v 22 Jisas ndɨ kat wandɨ. Ke yiga ndɨna mala. Wuna kwupmba yavak kat kai walɨga nɨmba ndi waangu vala waangumba ngugandi. Mɨn wuna kwupmba yagwa mɨla waa wandɨ Jisas. \s1 JISAS WANDƗ, MWUK KIYAK WANDƗ \p \v 23 Jisas njaambɨt ndɨna mbaapma nɨmbonala kulaa yindɨ. \v 24 Yilɨndi maa nɨma mwutolo kwutndɨ, pali laatndɨ Nɨma pali laataa ndina njaambɨt wuleindɨ. Jisas sɨndu kwandɨ. \v 25 Ndɨnagwi kɨta vat ya nɨmba ndɨ kat sɨvɨlulaa wandi. Njambwi nyan. Nɨna njaambɨt tamba kambruka tɨgandɨ. Nɨn ngu kɨgiyanɨn waa wandi. \v 26 Jisas laataa ndi kat wandɨ. Ngwuk manda kat vaatɨgangwuk. Njambwi nyanat tuwa vat ana ngwuk nɨmamba yelavɨtɨgangwuk waa walaa mwukagwi pali kat wandɨ, kiyak wandɨ. Mwuk kiyak wandɨ, pali ndɨno kiyak wandɨ. Ngu yuvut tapman tɨndɨ. \v 27 Ndɨna nyan manda nyana. Mwuk pali ndɨnai waa vapmba wutɨnda waa wandi. \s1 KAVLE WAAGAN TAVILA LA VƗLƗLƗK PALƗ KAT JISAS KWUNATNDƗ \p \v 28 Njaambɨpmba yiga Gadara walɨnja ngepma kawindi anguveli naangamba. Kawindi maa kiya nɨmbana waangumba yetɨ lɨga mbɨt nyan laataa Jisas la kavat yambɨt. Kavle waagan tavila la mbɨt nyan. Kao mbundɨ nyan mbɨt. Nat nɨmba mbɨk kat vaaka lɨndi. Tɨlɨmba kavamba ana yi ya yetɨlɨindi. \v 29 Jisas kat vɨlaa mbɨt kɨselaa wambɨt. Mɨn Godna nyan mɨn. An kat angamak yigiyamɨn. An kat kavle vat yivat yamɨn? An kat kwulapmeya njɨmbla na ndɨ waa kɨselaa wambɨt. \v 30 Nɨma sakwat mbak wan kavamba kɨga yetɨndi. \v 31 Mbɨk kat tavila la waagan Jisas kat wagalambɨt. An kat savɨlɨvat wameyan savɨlɨlɨmɨn maa mbapmba wuleilaa yigiyaa. Wovuna? waa wagalambɨt. \v 32 Wagalambɨt maa Jisas kwowa ay mbɨla wandɨ. Mbɨk kat kwagalalaa yiga mbapmba wuleimbɨk maa wan mbak vaaka pɨlɨga ndaiga satnat yindi. Yilaa wan mbak aywaa ngu kɨgiyatndi. \p \v 33 Wan mbak kat vɨga la nyangu ngepmat pɨlɨga yiga ngepmamba la nɨmba kat nayaangɨt mbutndi. Kavle waagan ndu nyan kat kwagalalaa mbapmba wuleilaa pɨlɨnja vak kat yiga mbutndi. \v 34 Ngepmamba la nɨmba wutaa Jisas la kavat yindi ndɨ kat vɨvat. Ndɨ kat yiga vɨlaa wandi. Nɨna kɨpma kwagalalaa mɨn ay mɨla wandi. \c 9 \s1 JISAS MAN TAAMBA KƗVƗ WATNA NYAN KAT KWUNATNDƗ \p \v 1 Jisas kat kai wandi maa njaambɨt kulaa valɨgega ndɨna angwa ngepmamba kawindɨ. \v 2 Man taamba kɨvɨ watna nyan njambɨmba ndaa lɨndɨ maa nat nɨmba ndɨ kat walalaa kiyandi. Jisas ndɨ kat kwunakiyandɨ waa maawupmba yelavɨtnja vak kat vɨlaa Jisas wandɨ. Wuna nyan mɨn nɨma maawut ke yelavɨka. Kavle vat yiga yetɨma vak tamba sɨlɨmbwigowun waa wandɨ Jisas. \p \v 3 Moses kwiya nyaangɨt sɨmogwi lɨga nɨmba wutaa maawupmba yelavɨka lɨndi. Wan nyan God kat kavle vat wandɨ waa yelavɨka lɨndi. \p \v 4 Maawupmba yelavɨka tɨnja vak kat Jisas vɨlaa wandɨ ndi kat. Ngwutna maawupmba manda kat kavle vak yelavɨka lɨgangwuk. \v 5 Kavle vat yiga yetɨma vak kat sɨlɨmbwigiyowun waweyan njambɨ kwagalalaa laataa yetɨ waweyan kɨmbɨt vɨlɨlɨk nyaangɨt kɨta vatna. \v 6 Wun Godna vak ndinyangu kat sɨmogwi lɨga nyan wun. Kavle vat yetɨnja vak kat sɨlɨmbwiweya kwondu ngilɨga wunamba. Wuna kwondu ngwuk kat sɨmogwivat wowun. Ndi kat ndɨna kwondu sɨmogwivat man taamba kɨvɨ watna nyan kat vɨlaa wandɨ. Mɨn laataa mɨna njambɨ walalaa ngay ay wandɨ. \v 7 Wandɨ maa laataa yindɨ. \v 8 Nat nɨmba vɨlaa ngɨpali walaa vaaka lɨndi. Vaaka lɨga wandi. God wan nyan kat nɨma kwondu kwindɨ waa Godna sɨ kwutaa katsondi. \s1 JISAS MATYU KAT YAGWA WUNA KWUPMBA WANDƗ \p \v 9 Jisas wan ngepma kwagalalaa yiga takis sanya kla lɨga nyan kat vɨndɨ. Ndɨna sɨ Matyu. Takis sanya klalɨnda ngaymba lɨndɨ. Jisas ndɨ kat vɨlaa wuna kwupmba laataa yagwa wandɨ. Wandɨ maa laataa yindɨ ndɨna kwupmba. \p \v 10 Nat nandinya Jisas ngaymba lɨga nɨma sakwat nɨmbonala nao kɨga lɨndɨ. Ndɨnogwinala kɨla nɨmba nɨmbonala nao kɨga lɨndɨ. Ndɨnogwinala kɨla nɨmba takis sanya klala nɨmbo kavle vat yiga yetɨ lɨga nɨmbo kɨta vat yisolaa lɨga nao kɨlɨndi. \v 11 Ferisi yalaa nao kɨlɨnja vak kat vɨlaa Jisasna kwupmba la nɨmba kat wandi. Takis sanya klalɨga nɨmbo kavle vat yiga yetɨlɨga nɨmbo manda kat ngwula njambwi nyan nao kɨlɨgandɨ waa wandi. \p \v 12 Wanja vak Jisas wutaa ndi kat wandɨ. Apma vat kwo lɨga nɨmba dokta kat ana yilɨgandi. Yelogwen kat ta nɨmba mɨna yilɨgandi. \v 13 Ngwuk tamba God wandɨ, pɨlɨwutnja nyaangɨtna angwa vak ana vɨga lɨgangwuk. Kupma pɨlɨwutndi. \li1 Kwanda kwanda vatnyalaa wun kat ke kwiga. Nat \li1 nɨmba kat nɨma vak yelavɨka ndi kat kwunak ngwula \li1 waa wandɨ God \p waa tamba pɨlɨwutndi. Wun apma vat yetɨlɨga nɨmba kat kwunapmak ana yawun. Kavle savle yetɨlɨga nɨmba kat mɨna kwunapmak yawun waa wandɨ Jisas. \s1 KƗGƗNDA KƗVAK KAT KAI WANJA VAK \p \v 14 Ngu yagula Jona kwupmba la nɨmba yalaa Jisas kat wandi. Nɨnogwi Ferisio nɨma sakwat njambɨ kɨgɨnda kɨvak kat kai walɨganɨn. Mɨna kwupmba la nɨmba ndi wupma ana yilɨgandi waa wandi. \p \v 15 Wandi maa Jisas tamba la nyaangɨtno ndɨnai kiya kupi nyaangɨt kat ndi kat mbuka wandɨ. Kɨta nyan taagwa klandeya njɨmbla nɨma kɨgɨnda kwutndi. Ya nɨmba wan kɨgɨnda kɨvak kat kɨlɨp mbangɨ yiga ana lɨndi. Wan kapti kwukna nyan yindɨ maa ndina mbangɨ kɨlɨp mbangi yindɨ, kɨgɨnda kɨvak kat kai waigandi. \p \v 16 Tamba ngɨlɨkna waavwimba kupi waavwi taagalaa tavanjeyan ngɨni wan waavwi nɨmamba ngɨlɨkiyandɨ. \v 17 Tamba sɨmbɨmba tavanja awmba kupi nɨma ngu ana salakiyandi. Salatnjeyan nɨma nguna mbiyak nɨma yindɨ maa sɨmbɨ kɨkɨk waa mbɨlɨgiyandɨ. Mbɨlɨndɨ maa nɨma ngu kɨpmamba salaka yigiyandɨ. Nɨma nguagwi wan sɨmbo kɨta kɨta kavle yigiyandɨ. Kupi nɨma ngu klalaa kupi sɨmbɨmba mɨna kwutaa salatndi maa kwo lɨgiyandɨ waa ngambundɨ Jisas. \p \v 18 Jisas ngambulɨndɨ maa Judana njambwi nyan yalaa kwali mamba sɨlaa wandɨ. \v 19 Wandɨ maa Jisas laataa ndɨna kwupmba yindɨ. Jisasna mbaapmamba la nɨmba ndɨno laataa kɨta vat yindi. \p \v 20 Yilɨndi maa yaat tɨgɨmbimba yelogwen yilɨndɨ, yetɨla taagwa yalɨ. Naambi tamba vɨli kiyeli vɨlɨlɨk yelogwen yilɨndɨ, yetɨlɨlɨ. Jisasna kwupmba yalaa ndɨna njɨmbwi waavwi sɨnyɨtɨ. \v 21 Tat yelavɨtɨ. Ndɨna waavwi sɨnyɨkweyan wuna mbangɨ kwo lɨgiyowun waa yelavɨtaa sɨnyɨtɨ. \v 22 Sɨnyɨtɨ maa Jisas lɨmbalaguga vɨlaa wandɨ. Taagwa nyan nɨmamba ke yelavɨka. Jisas wun kat kwunakiyowun waa yelavɨtɨnya vak vɨlaa nyɨna kavle vak kat tamba kwunakowun. Nyɨn kwo apma vat tɨgiyanyɨn waa walaa \v 23 Judana njambwi nyana ngay wuleindɨ. Ngay wuleilaa waavi wala nɨmba ngla lɨga nɨmba kat vɨlaa wandɨ. \v 24 Ngwuk wun kat tula ngwula. Wat taagwa nyan ana kiyalɨ. Sɨndu kwalɨ waa wandɨ maa wutaa ndɨ kat njɨtɨndi. \v 25 Yindi maa Jisas wat taagwa nyana ngway yilaa lɨla taambamba kwutndɨ, laatɨ. \v 26 Laataa vak mbutseli mbutsela ngepma ngepma mbuka kalindi, aywaa wutndi. \s1 JISAS MƗNI VƗLAPMAN TA VƗLƗLƗK PALƗ KAT KWUNATNDƗ \p \v 27 Jisas wan kava kwagalalaa yindɨ maa mɨni vɨlapman ta mbɨt nyan vɨlɨlɨk ndɨna kwupmba yiga wambɨt. Mɨn Devitna yelangɨ nyan mɨn. An kat miwa ay mɨla waa wambɨt. \v 28 Jisas ngay wuleindɨ maa ndɨna kwupmba wuleimbɨt. Wuleilaa an kat kwunap mɨla wambɨt. Wambɨt maa Jisas wandɨ. Mbɨk angamak yelavɨka lɨgambɨk. Mbɨk kat alɨpsɨga mbambala kwunakiyowun? waa wagalandɨ maa awa njambwi nyan mɨn alɨpsɨga an kat kwunakiyamɨn waa wambɨt maa \v 29 Jisas mbɨk kat mɨnimba taamba taagalaa wandɨ. Maawupmba yelavɨka lɨmba vak kat vɨlaa kwunakowun waa wandɨ maa \v 30 mbɨla mɨn kembandɨ, vɨmbɨk. Jisas mbɨk kat nɨma kwundimba wandɨ. Mbɨk kat kwunatuwa vak mbɨk nat nɨmba kat ke mbuka waa wandɨ. \v 31 Yimbɨk maa mbutseli mbutsela mbutɨmbɨk, wan kavana ngepma aywaa wutndi wan kwunatnda nyaangɨt. \s1 KWUNDI NGAMBU LAPMAN NYAN KAT JISAS KWUNATNDƗ \p \v 32 Yilɨmbɨt maa kwundi ngambu lapman nyan kat kwutaa Jisas la kavat kalindi. Kavle waagan ndɨ kat tavilaa ndɨna tɨgat kulumatndɨ, ana kwundi ngambulɨndɨ. \v 33 Jisas wan ndɨ kat kwuta la kavle waagan kat savɨlɨndɨ maa wan nyan kwundi ngambundɨ. Nat nɨmba vɨlaa ngɨpaliga ndalaa wandi. Tak nɨn Isrel tɨna kavamba wupma ana vɨlɨnɨn. Apma vatna. \v 34 Ferisi ndi mandɨp vak wandi. Kavle waagana savɨlɨlɨgandɨ waa wandi ndɨ kat. \s1 JISAS NDINYANGU KAT MIWA YINDƗ \p \v 35 Jisas ngepma ngepma yindɨ. Yiga Juda nyaangɨt ngambula ngay wuyleilaa wan apma nyaangɨt ndi kat mbutɨndɨ. God yalaa nɨn kat vɨga lɨgiyandɨ waa wandɨ. Mandɨt mandɨt yelogwen vɨtɨndɨ, ta nɨmba kat vɨlaa kwunatndɨ. \v 36 Nɨma sakwat nɨmba kat vɨlaa ndi kat miwa yiga lɨndɨ ndi. Ndu nyan vɨga lɨlapman sip sip ta vak vla lɨndi. Ngi kat tɨga ndi kat miwa yiga lɨndɨ. \v 37 Ndi kat miwa yiga lɨga ndɨna kwupmba la nɨmba kat wandɨ. Nɨma sakwat kɨgɨnda ambugapmba kwo lɨga ak wulɨgandɨ. Vɨlaa sɨgɨka kiya nɨmba kai. \v 38 Ambugat kat vɨga lɨga njambwi nyan kat wagala ngwula. Nɨma sakwat nɨmba kat ay wamɨn maa ambugatna kɨgɨnda sɨgɨka kiyaigandi waa wagala ngwula njambwi nyan kat waa wandɨ Jisas. \c 10 \s1 TAMBA VƗLI KIYELI VƗLƗLƗK JISASNA KWUPMBA LA APOSELNA SƗ \p \v 1 Jisas wandɨ maa ndɨna kwupmba la tamba vɨli kiyeli vɨlɨlɨk nɨmba yisolaa lɨndi. Yisolaa lɨndi maa kavle waagan savɨlɨnjeya kwondu ndi kat kwindɨ. Yelogwen kat kwaiga nɨmba kat kwunatnjeya kwondu ndi kat kwindɨ. \p \v 2 Wan tamba vɨli kiyeli vɨlɨlɨk aposelna sɨ kɨngiyan. Tat ta nyan Saimon waa Pita walɨnja nyan. Nat nyan Pitana yakwa nyan Endru. Nat vɨlɨlɨk palɨ Sebedina nyan Jemsagwi Jono. \v 3 Nat nyan Filip. Nat nyan Batolomyu. Nat nyan Tomas. Nat nyan Matyu. Ndɨ takis sanya klala nyana. Nat nyan Alfiasna nyan nat Jems. \v 4 Nat nyan Tadias. Nat nyan nat Saimon. Ndɨ ngepma ngepma yiga nat nɨmba nɨna kɨpma kat yalaa vɨga lɨnjangat kai waa ngambulɨndɨ. Nat nyan Judas Iskeriot Jisas kat vatnyavat kamwin kwiga ndɨ kat sɨmogwiya nyana. \s1 JISAS WANDƗ MAA APOSEL NJƗVWA KWUPMAK YINDI \p \v 5 Jisas tamba vɨli kiyeli vɨlɨlɨk nɨmba kat wandɨ. Ngwuk ngepma ngepma yiga njɨvwa kwuk ngwula. Juda ana ndi nat nɨmbana ngepma ke yingwa. Sameria lɨga nɨmbana ngepma ke yingwa. \v 6 Juda lɨga ngepma ngepmat ay ngwula. Wundi Juda nɨma nyan kat pogwula lɨga sip sip vla lɨgandi. \v 7 Yiga ndi katambuk ngwula. Nginangwupmba lɨga nɨma nyan nɨn kat vɨga lɨndeya njɨmbla tamba ngway tologandɨ waga yiga ndi kat mbuk ngwula. \v 8 Yelogwen kat tɨgiyaa nɨmba kat vɨlaa kwunak ngwula. Kiya nɨmba kat vɨlaa wangwuk mala laakiyandi. Kawia kɨga lɨgiya nɨmba kat yiga vɨlaa kwunakngwuk mala kwo lɨgiyandi. Kavle waagan tavila lɨgiyaa nɨmba kat vɨlaa savɨlɨmba ngwuk. Wunamba la kwondu kwo klangwuk. Wun kat wenga kwilaa ana klangwuk. Ngi kat tɨga yiga ndi kat kwo kwunak ngwula. Ndina wenga ke klangweya. \p \v 9 Moni sanya kwuka wana yilɨngweya. Yimbwi kwuka wana yilɨngweya. \v 10 Mandɨp waavwi mandɨp man su vasɨ vasɨ ke kwutaa yiga. Ngwuk njɨvwa kwutɨga nɨmba ngwuk. Njɨvwa kwukngwuk maa ngwuk kat wan da kwigiyandi. \p \v 11 Ngepma wuleilaa wuna ngay yagwa waiga nyan kat vɨlaa ndɨna ngay wuleigiyangwuk. Ngay ngay ke yilɨngweya. \v 12 Ngay wuleilaa apma nandinya waga apma vat tɨgiyangwuk waa waigangwuk ndi kat. \v 13 Wuleingwuk maa ngwuk kat yagwa wanjeyan apma nyaangɨt wangwa nyaangɨt ndinamba tɨgiyandɨ. Wuleingwuk mala ngwuk kat kai wanjeyan wangwa apma nyaangɨt lungwamata ngwula lak yaigandɨ. Lungwamataa ngwula lak yandɨ maa ndi kavle savle tɨgiyandi. \v 14 Wan ngaymba lɨgiya nyan wan nɨma ngepmamba lɨgiya nyan ngwuk kat kai wandeyan wan ngepma kwagalavat laataa man mbaw vɨvlɨlaa kwagalalaa laataa aymba ngwuk. Ngwuk vɨga lɨgiyangwuk. God ngwuk kat sɨgiyandɨ waa ndi kat waga man mbaw vɨvlɨmba ngwuk. \v 15 Ngɨni yaiga nandinya God ndinyangu kat sɨga naguvat tɨndeya nandinya Sodom Gomora walɨnja kavle ngepmamba la nɨmba ndi nɨma vat dlaigandi. Ngwuk kat kai waiga ngepma nɨmba ndi nɨma nglei vat klaigandi. \s1 NƗMA SAKWAT NƗMA VAK YAIGANDƗ WAA JISAS MBUTNDƗ \p \v 16 Awuk ngwula. Ngwuk ngepma ngepma yivat yilɨgangwuk. Kavle waala sip sip kat valɨnda vla wundi nɨmba ngwuk kat kavle vat yigiyandi. Kamboy apma maawut yelavɨka yigumba yilɨga vak vla ngwuk wupma ay ngwula. Namiyo yilɨga vak kap ana yalɨgandɨ. \v 17 Ngwuk yigumba vɨga lɨgiyangwuk. Nat nɨmba ngwuk kat kwutaa kotngwangat kaligiyandi. Juda ngaangɨt ngambulɨnja ngay ngwuk kat kwutaa kalilaa viyaigandi. \v 18 Wuna sɨ wangwuk maa ngwuk kat kwutaa kaligiyandi. Njambwi king mat king ngwuk kat vɨga sɨga nagunjangat kaligiyandi. Ngwuk kat kalindi maa wan njambwi nɨmba kat kwutaa lɨngwa apma nyaangɨt ndi kat mbukiyangwuk. Juda ana ndi nat nɨmba ndino ndi kat mbukiyangwuk. \v 19 Notngwangat kalindi maa kotmak tɨngweya nyaangɨt kat nɨmamba ke vaaka yelavɨkngweya. Ngwuk kat kwutaa kalindi maa kotngweya nyaangɨt ngwutna maawupmba mbukiyowun. \v 20 Mbukngweya nyaangɨt ngwutna nyaangɨt ana ndɨ. Nɨna nyaek kwigiya waagan ngwutna mbangɨmba tavindɨ maa mbukiyangwuk. \p \v 21 Ngɨni yaiga kavle njɨmbla kavle vat nɨma sakwat yaigandɨ. Kɨta nyan ndɨna yakwa nda nyan kat kwutaa kotmak kalindɨ maa ndɨ kat kwutaa vatnyangiyandi. Nyaek ndino indina nyangu kat kwutaa kotnjangat kaligiyandi. Nyangu ndina nyaek nyɨme kat kai walaa nyaek nyɨme kat kwutaa kotmak kalindi maa vatnyagiyandi. \v 22 Wuna sɨ ngwuk tamba kwutaa lɨgangwuk. Ngi kat tɨga nɨma sakwat nɨmba ngwuk kat kai waigandi. Wan kavle njɨmbla ngɨlɨndɨ maa kwo lɨga wuna sɨ kwutaa lɨga nɨmba ndi apma vat tɨigiyandi. \v 23 Kɨta ngepmana nɨmba ngwuk kat kavle vat yinjeyan wan ngepma kwagalalaa vaaka nat ngepmat ay ngwula. Ngwuk kat wowun. Judana ngepma ngepma yiga mbutɨngweya njɨvwa kwiyatapman ana ngɨlɨgiyandɨ. Wun Godna vak sɨmogwi lɨga nyan yilaa yawun maa wan njɨvwa ngɨlɨgiyandɨ. \p \v 24 Kwupmba lɨga nyan ndɨ kat vɨga lɨga sɨmogwi lɨga nyana njambwi nyan ana ndɨ. Sɨmogwi lɨga nyan ndɨ njambwi nyana. Njɨvwa kwutɨga nyan wan njɨvwa kat vɨga lɨgiya njambwi nyana njambwi ana ndɨ. Njɨvwa kat vɨga lɨgiya nyan ndɨ njambwi nyana. \v 25 Kwupmba lɨga nyan ndɨ kat vɨga lɨga sɨmogwi lɨga nyan lɨnda vla lɨndeyan wovuna. Njɨvwa kwutɨga nyan wan njɨvwa kat vɨga lɨgiya njambwi nyan lɨnda vla lɨndeyan wovuna. Wun ngwutna njambwi nyan wun. Nat nɨmba wun kat wandi. Mɨn waagana njambwi nyan mɨn. Mɨn Bielsebul mɨn waa wun kat wandi. Ngwuk wuna kwupmba lɨga mbaapma nɨmba ngwuk. Ngwutno ngwuk kat kavle nglei sɨ waigandi. \s1 NDINYANGU GOD KAT MƗNA VAAKA LƗGIYANƗN \p \v 26 Ndinyangu ngwuk kat yigiya kavle vak kat nɨmamba ke vaaka yelavɨka lɨngwa. Ngwuk kat pagwuga kavle vat yilɨnja vak ngɨni nat nɨmba aywaa vɨgiyandi. Pagwulɨnja kavle nyaangɨt ngɨni nat nɨmba aywaa wukiyandi. \v 27 Mbambala ngwuk kat pagwuga mbutuwa nyaangɨt ngepma ngepma yiga kapmba mbukiyangwuk. Kan ngwuk kat mbutuwa nat nɨma sakwat nɨmba ana wutɨgandi. Ngwuk kat mɨna mbutɨgowun. Ngwuk wutaa yiga nɨma sakwat nɨmba kat kak kiya mbukiyangwuk ngepma ngepmamba. \v 28 Ngwuk kat vatnyagiya nɨmba kat ngwuk ke vakngwa. Ndi ngwutna wundumbu kat ana vatnyagiyandi. God kat mɨna vaaka alɨ ngwula. Nɨna mbango wundumbu kat ya vɨtɨga kavamba yiga alɨpsɨga taagagiyandɨ. \v 29 Mat waavi kɨlɨnja waavi peni kɨta yaagilaa vɨlɨlɨk klaigangwuk. Kan mat waavi kiyalɨnja vak kat nɨna nyaek ndɨ vɨga lɨgandɨ. Mat waavi ana kiyaigandɨ waa wandeyan wan waavi ana kiyaigandɨ. \v 30 Ngwulo ngwuk kat wupma vɨga lɨgandɨ. Ngwula nambumba lɨga yuwina sakwat vɨga sɨga naguga lɨgandɨ. \v 31 Ngwuk ke vatɨngwa. Ngwuk kat vɨga lɨgandɨ. Mat waavi kat ngwuk kwulatɨgangwuk. \s1 JISAS NƗNA NJAMBWI NYANA WAA WALƗNJA VAK \p \v 32 Kɨta nyan Jisas wuna njambwi nyana waa nat nɨimba kat wandeyan nyinangwuk tɨga wuna nyaek kat vɨlaa wan nyana sɨ waa ndɨ wuna nyana waa waigowun. \v 33 Kɨta nyan Jisas wandeyan nyinangwut tɨga wuna nyaek kat waigowun. Wan nyan wuna nyan ana ndɨ waa waigowun. \s1 JISAS KAO SƗNJANGAT YANDƗ \p \v 34 Kan kɨpmana nɨmba kao yilɨnja vak kat kalɨpmak ana yawun. Wungi vak kat ana yawun. Awat sowat kao sɨnjangat yawun. \v 35 Yawun maa nat nɨmba wun kat kai wandi maa nat nɨmba wun kat yagwa wandi, wungi vak kat tɨga laataa awat sowat waliandi. Mat nyangu laataa ndina nyaek kat waliagiyandi. Taagwa nyangu ndino laataa ndina nyɨme kat waliagiyandi. Ndinyanguna taagwa laataa ndina lana nyɨme kat waliagiyandi. \v 36 Yawun maa kɨta ngaymba lɨlɨga nɨmba laataa waliaga kapma kapma nɨmingi vla lɨgiyandi. \p \v 37 kita nyan wun kat samat samat yelavɨtaa ndɨna nyaek nyɨme kat nɨma nɨma vat yelavɨtndeyan ndɨ ana wuna mbaapma wuleigiyandɨ. \v 38 God wandɨ, ndɨna njɨvwa kwupmat yawun. Nat nɨmba kai waa wun kat sɨnjeya vak kat ana vaakiyowun. Wun kat kwinda njɨvwa kwutapman yiga wuna kwupmba yalapman yindeyan wan nyan wuna mbaapma ana wuleigiyandɨ. \v 39 Kɨta nyan avla ndɨna mbangɨ kat mɨna yelavɨka kwo yetɨndeya vak kat mɨna yelavɨka lɨndyan ndɨ kavle yigiyandɨ. Kita nyan wuna njɨvwa kwuka ndɨna mbangɨ kat yelavɨtapman yindeyan ndɨ apma vat tɨgiyandɨ. \s1 GODNANAMBA APMA WENGA KLANJEYA VAK KAT JISAS NDƗNA APOSEL KAT MBUTNDƗ \p \v 40 Kɨta nyan ngwuk kat apma vat yindeyan wan apma vat yinda vak wuna lak yaigandɨ. Kita nyan wun kat ay waa nyanat yaigandɨ. \v 41 Kɨta nyan Godna nyaangɨt mbuka yetɨlɨga nyan kat vɨlaa yagwa waa ndɨna ngayat kalindeyan wan apma vatna. Godna nyaangɨt mbuka yetɨlɨga nyan klaiga wenga ndɨno ngayat kwutaa kalia nyan klaigandɨ. Kita nyan apma nyan kat vɨlaa yagwa waa ndɨna ngayat kalindyan wan apma vatna. Apma nyan klaiga wenga wan dɨ kat kwutaa ngayat kalia nyan ndɨno klaigandɨ. \v 42 Ngwuk ke maawut tɨvɨga lɨngwa. Kɨta nyan wuna mbaapmamba la mat nyan kat vɨlaa ndɨ Jisasna mbaapma nyana walaa ndɨ kat kɨgɨn ngu kuvuk kwindeyan ndɨ apma wenga klaigandɨ. Wan kwinda mat nda kat vɨlaa God ndɨ kat wenga kwigiyandɨ. Ndɨna maawut ana tɨvɨgiyandɨ waa wandɨ Jisas. \c 11 \s1 JON NDƗNA MBAAPMAMBA LA NƗMBA KAT WANDƗ, JISAS KAT VƗVAT YANDI \p \v 1 Jisas ndɨna mbaapmamba la tamba vɨli kiyeli vɨlɨlɨk nɨmba kat yinjeya vak kat mbuka walaa ndi kat kwagalalaa nyaangɨt mbupmat laataa ngepma ngepma yindɨ. \v 2 Ngu yagula Jon ndɨ kat kalambusmba taagandi, lɨndɨ. Kraist kwuta njɨvwa kat wutaa Jon ndɨna mbaapmamba la nɨmba kat wandɨ. Kraist kat yiga wagala ngwula. \v 3 Wandɨ maa yiga Jisas kat wagalandi. Nɨn kat ambuk. Tat Jon njɨvɨa kwuka lɨga wandɨ. Kɨta nyan wuna kwupmba yaigandɨ wandɨ. Mɨn kat wandɨ? E? Kanda kat wandɨ waa wagalandi. \p \v 4 Jisas ndi kat kat wandɨ. Kwutuwa njɨvwa vɨga wukngwa vak lungwamataa yiga Jon kat ambuk. \v 5 Mɨni kiyala lɨga nɨmba kwunakwun mala apma mɨna vɨlɨgandi. Man kɨvɨ wata la nɨmba kwunakwun mala laataa apma man veilɨgandi. Kawia kɨga la nɨmba wowun mala kawia kasɨlɨgandɨ, kwo lɨlɨgandi. Waan wutapman nɨmba kat wowun mala laatɨgandi. kwondu kapman kwo lɨga nɨmba kat wan apma nyaangɨt mbutɨgowun. \v 6 Kɨta nyan wun kat vɨlaa ndɨ God wandɨ, yaa nyana waa yelavɨka lɨndyan ndɨ apma maawut sɨka lɨga nyana waa wandɨ Jisas. \p \v 7 Jona mbaapmamba la nɨmba Jon ta kavat lungwamataa yindi maa Jisas wan nɨma sakwat nɨmba kat Jon yeta vak kat ndi kat mbutndɨ. Jon ndinyangu lapman kavamba lɨndɨ, vɨvat yingwa njɨmbla ndɨ kat angamak yelavɨka yingwuk. Mwuk kwutɨndɨ, kɨpmamba lɨga yuwi ava yuvut yilɨnda vak vla lɨga nyana waa yelavɨka ndɨ kat vɨvat yingwuk? Kai. Jon wupma ana lɨndɨ. Ndɨ tagula nyana. \v 8 Ndɨ apma waavwi kwuso lɨga nyana waa yelavɨka ndɨ kat vɨvat yingwuk? Jon wupma ana lɨndɨ. Apma waavwi kwuso lɨga nɨmba ndi apma ngaymba yetɨlɨga nɨmba ndi. Ndɨ apma ngay kai. \v 9 Ndɨ profetna waa yelavɨka ndɨ nat profet kat kwulatndɨ. Ndɨ ndina njambwi nyana. \v 10 Tamba God waa nyaangɨt pɨlwuta nɨmba ndi Jon kat pɨlɨwutndi. \li1 God wandɨ. Kan nyan wuna nyaangɨt mbutɨga nyana. \li1 Ndɨ tatak yiga mbukiyandɨ. Ngɨni yimeya yambɨ \li1 kwukiyandɨ waa God wandɨ ndɨna nyan kat waa tamba la nɨmba pɨlɨwutndi. \p \v 11 Ngwuk wutaa yelavɨk ngwula. Kan kɨpmamba la nat nɨmba kat aywaa Jon ndɨ kwulatɨgandɨ. Nyinangwut wuleila nyan God vɨga lɨga mat nyan ndɨ Jon kat kwulakiyandɨ. \p \v 12 Tat jon nyaangɨt mbuka yliɨndan yiga yaa kan mbambala kavle nɨmba wuna njɨvwa kalɨpmak kat walɨgandi. Kwutɨma njɨvwa nɨna maawupmba apgwup mɨla waa wun kat walɨgandi. ndina kwundi wutapman nyinangwupmba lɨga njambi nyan kɨpmamba lɨga nɨmba kat vɨga lɨndangat kan kwutuwa njɨvwa kwutɨgowun. \v 13 Njambwi nyan kan vɨga lɨndeya vat tamba la profet mbutɨndi. Moses ndɨno wan nyaangɨt mbutɨndɨ. Jon ndɨno wan nyaangɨt mbutɨndɨ. \v 14 Ndinai mbuta nyaangɨt wuka lɨngweyan apma vatna. Jon tamba la nyan Ilaija mbutnda vak vla mbutɨndɨ. Tamba la nɨmba pɨlɨwutndi. ngɨni Ilaija yaigandɨ waa pɨlɨwutndi Mbambala Ilaija tamba yalaa lɨgandɨ, Jona. \p \v 15 Apma maawut yelavɨka lɨgiya nɨmba kan mbutuwa nyaangɨt kat wutaa yelavɨka lɨgiyandi. \v 16 Mbambala kan kɨpmamba lɨga nɨmba kwuka yetɨnja vak ngwuk kat mbukiyowun. Ndi mat nyangu vla lɨgandi. Ngepma nɨndɨmba ndaa lɨga nat nyaangu kat walɨgandi. \v 17 Mbangu kwundi waga tamba kwangu viyanɨn. Mbɨk ana mbangu veiga lɨgambɨk. Nɨn nglasa kwundi nglasɨka nglalɨnɨn. Mbɨk ana nglasaka nglalɨgambɨk. Yilɨna vak ana nɨna kwupmba yina vla yiligambɨk waa mat nyangu walɨgandi. \v 18 Jon yalaa kɨgɨnda kɨvak kat kai walaa lɨga nɨma ngu ana kɨlɨndɨ. Mbambala lɨga mat nyangu vla lɨga nɨmba ndɨ kat vɨlaa wandi. manda kat wupma yilɨgandɨ. Ndɨ tungwengwan yiga nyana waa wandi. \v 19 Wun Godna vak sɨmogwi lɨga nyan yalaa kɨgɨnda kɨga nɨma ngu kɨlɨwun. Mbambala lɨga mat nyanagu vla lɨga nɨmba wun kat vɨlaa wandi. Ndɨ kavle nyana. Kɨgɨnda kɨga nɨma ngu nɨma sakwat kɨlɨga nyana. Takis sanya klalɨga nɨmbo kavle vat yetɨlɨga nɨmbana alɨ nyana waa walɨndi. Ndi God wandɨ, yelavɨka lɨnja maawupmba ana lɨgandi. Kavle maawut yelavɨka lɨgandi. kwutuwa apma njɨvwa vɨlaa Godnonala lɨga kwutɨgandɨ waa waigangwuk waa wandɨ Jisas. \s1 KOROSINO BETSAIDO KAPANEAM WALƗNJA NGEPMA KUVUKMBA LA NƗMBA KAT JISAS KAI WANDƗ \p \v 20 Nat ngepma vɨlɨlɨk yiga wuleilaa Jisas nɨma sakwat nɨma njɨvwa kwutɨndɨ. Wan ngepma nɨmba kwutɨnda njɨvwa yɨlaa wan yetɨnja kavle vat ana kwagalandi. Tɨga lɨna ngɨni wan ngepma wuleilaa wan ngepma nɨmba kat Jisas njɨka wandɨ. \v 21 Ngwuk Korosin walɨnja ngepmamba lɨga nɨmba ngwuk kat ngɨni kavle vat yaigandɨ. Ngwuk Betsaida walɨnja ngepmamba lɨga nɨmbo ngwulo ngwuk kat kavle vat yaigandɨ. Tamba vɨngwa kwutuwa nɨma njɨvwa tamba la nɨmba Taia Saidon walɨnja ngepmamba la nɨmba vɨganjan ndina kavle vak kat kai waa kwagalagendi. Kavle vak kwagalalaa kavle waavwi ndina mbangɨmba sɨtaa mbaw klalaa ndina mbangɨmba kwukendi. kwutndi maa vɨlaa nat nɨmba ndi kat vɨlaa wagendi. Ndina kavle vat tamba kwagalandi waa wagendi. \v 22 Ngwuk kat wowun. Ngwuk awuk ngwula. Ngɨni yaiga nandinya God ndinyangu kat vɨga sɨga nagundeya nandinya Taia Saidon walɨnja ngepmamba la nɨmba ndi kat God nɨma vat yigiyandɨ. Ngwuk ngwuk kat nɨma nglei vat yigiyandɨ. \v 23 Ngwuk Kapaneam valɨnja ngepmamba lɨga nɨmba nɨn apma vat tɨganɨn nyinangwupmba lɨga nɨmba vla lɨganɨn waa yelavɨka lɨgangwuk. Wupma yelavɨka lɨngwa vat ana nglaatndɨ. God ngɨni ngwuk kat kwutaa ya vɨtɨga kavat yisenda kiyandɨ. Ngwutna ngepmamba kwutuwa nɨma njɨvwa tamba la ngepma Sodomba kwukewan ndi kavle yiga yetɨnja vak kat kwagalagendi. God ndi kat ana kwutaa vatngagendɨ. \v 24 Ngwuk kat wowun. Gɨni yaiga nandinya God nandinya Sodom walɨnja ngepmamba la nɨmba ndi kat God nɨma vat sɨgiyandɨ. Ngwuk ngwuk kat nɨma nglei vat sɨgiyandɨ waa wandɨ Jisas. \s1 WUNA LAK YANGWEYAN NGWUK APMA YAT NJAWIYA LƗGIYANGWUK \p \v 25 Wan nandinya Jisas ndɨna nyaek kat wandɨ. Wuna nyaek mɨn nyinangwut kɨpma kat vɨga njambwi nyan mɨn. Mɨna angwa vak apma nambuo lɨga nɨmba kat ana sɨmogwiwun. Save lapman tɨga nɨmba kat mɨna sɨmogwiwun. nambuo lɨga nɨmba kat kai. Ndi kat ana sɨmogwiwun. Wan yima vak apma vakna. \v 26 Mɨn mɨna yelavɨpma maavupmba wupma yimɨn. \v 27 Wuna nyaek wun kat mɨna kwondu mɨnai yelavɨka lɨga vat aywaa wuna lak kwimɨn. Wunai yelavɨka lɨga vat nat nɨmba ana vɨlɨgandi. Mɨn kɨta nyan mɨna vɨlɨgamɨn. Mɨnai yelavɨka lɨga vat nat nɨmba ana vɨlɨgandi. Wun kɨta nyan vɨga lɨgowun. Yagwa walaa wunai sɨmogwia nɨmba wundi nɨmba ndino vɨga lɨgandi waa nyaek kat wasɨmblalaa wumba kɨta vat tɨnda nɨmba kat wandɨ. \p \v 28 Nɨma vat tɨga njɨvwa kwuka nɨma maawut yelavɨka lɨga nɨmba ngwut aywaa yagwa ngwuyla. Yalaa yat njawiaga apma maawut yelavɨka tɨngweya vat klaigangwuk. \v 29 Kwutuwa njɨvwa agwuk ngwula. Wun kao mbundɨ nyan ana wun. Ngwuk kat ana njɨka waigowun. Kwutuwa apma nɨma njɨvwa kɨta vat kwukngweyan apma vak yat njawiaga apma maawut yelavɨka lɨngweya vat klaigangwuk. \v 30 Wuna njɨvwa nɨma vat tɨga njɨvwa ana ndɨ. Ngwuk kat kwiweya njɨvwa kwutɨngweyan ngwutna mbangɨ wiyo waavi laagagiyandɨ waa wandɨ Jisas. \c 12 \s1 NJƗVWA LAPMAN NANDINYA KAT NGAMBULƗNDI \p \v 1 Tɨga lɨga ngɨni njɨvwa lapman nandinyamba Jisas ndɨna mbaapmamba la nɨmbonala yuwi sɨk watɨga ambugava yindɨ. Yilaa yetɨga lɨga ndɨna mbaapmamba la nɨmba wundɨ kat tɨndi. Tɨga lɨga ndi yuwi sɨk pangwutaa kɨlɨndi. \v 2 Kɨlɨnja vak kat Ferisi vɨlaa Jisas kat wandi. Nɨnai yetɨlɨga vak kat kai valaa mɨna mbaapmamba lɨga nɨmba njɨvwa lapman nandinyamba yuwi sɨk pangwutɨgandi. Wupma yinja vak ana nglaatndɨ. Kavle vatna waa wandi. \v 3 Jisas wanja vak wutaa ndi kat wandɨ. Tamba Devit ndɨna mbaapma nɨmbonala wundɨ kat tɨga kɨlɨnja vat tamba pɨlɨwutndi. Ngwuk ana vɨngwuk? \v 4 Ndi wundɨ kat tɨga Godna ngay wuleilaa God kat taaganja bret-nao klalaa kɨlɨndi. nɨna ngepmana vak God kat kwunatɨga nɨmba mɨna kɨlɨndi. \v 5 Njɨvwa lapman nandinyamba God kat kwunat tɨga nɨmba Godna ngay wuleilaa God kat kwunapmak njɨvwa kwutɨgandi. Wan njɨvwa kwutɨnja vak Moses kwiya nyaangɨpmba ana wukngwuk? Njɨvwa lapman nandinyamba njɨvwa ke kwuka waa Moses waa nyaangit kat kai walaa ndi God kat kwunatɨga nɨmba ndi njɨvwa kwutɨgandi. Ndi kat nyaangɨty ana lɨgandɨ. \v 6 Tamba Moses kwila nyaangɨt kat kwulakiya nat nyaangɨt ngilɨga. \v 7 Tamba God wandɨ, Hosia pɨlɨwutnda nyaangɨtna angwa vat ngwuk ana vɨga lɨgangwuk? \li1 God wandɨ. Kwanda kwanda vatnyalaa wun kat ke \li1 kwiga. Nat nɨmba kat nɨmamba yelavɨka kwunak \li1 ngwula waa wandɨ God \p waa tamba Hosia pɨlɨwutndɨ. Kan nyaangɨtna angwa vak vɨgengwan apma vat yilɨga nɨmba kat vɨlaa ngwuk kavle vat yilɨgangwuk waa ana wagengwuk. \v 8 Wun Godna angwa vat sɨmogwilɨga nyan wun. Wun njɨvwa lapman nandinyana nɨma nyan wun. Wan nandinya wun kat njambiya ana taagagiyandɨ. \s1 TAAMBA KƗVƗ WATA LA NYAN KAT JISAS KWUNATNDƗ \p \v 9 Jisas wan kava kwagalalaa Juda nyaangɨt ngambula ngay wuleindɨ. \v 10 Taamba kɨvɨ wata la nyan kɨta wumba lɨndɨ. Jisas kavle vat yindeyan wovuna. Ndɨ kat kotndangat kaligiyanɨn waa yelavɨka lɨga nɨmba ndino wumba lɨndi. Ndi Jisas Kat wagalandi. Njɨvwa lapman nandinyamba kɨta nyan kat kwunapmeyan wovuna? waa wagalandi. \v 11 Jisas ndi kat wandɨ. Ngwutna kɨta nyana sip sip nɨma waangumba ndaindɨ maa ndɨ njɨvwa lapman nandinyamba taambamba kwutaa katsogiyandɨ. njɨvwa lapman nandinyamba kwutaa katsondeyan nyaangɨt kai. Nɨna ngepmana vat kɨngiyan. \v 12 Ndu nyan sip sip kat kwulatɨgandɨ. Ngi kat tɨga njɨvwa lapman nandinyamba kɨta nyan kat kwunakweyan nyaangɨt kai. nɨna ngepmana vat kɨngiyan waa ndi kat walaa \v 13 taamba kɨvi wata la nyan kat wandɨ. Mɨna taamba agiya wandɨ maa taamba kwindɨ. kwindɨ maa ndɨna taamba kwo lɨndɨ. Ndɨna nat taamba vla lɨndɨ. \v 14 Ferisi vɨlaa wan ngay kwagalala Jisas kat vatnyanjeya vak kat yelavɨka lɨndi. \s1 JISAS GODNA NJƗVWA KWUTƗGA NYAN \p \v 15 Jisas ndɨ kat vatnyanjeya vak kat wutaa Jisas wan kava kwagalaa nat ngepmat yindɨ. Nɨma sakwat nɨmba ndɨna kwupmba yindi. ndina nat nɨmba yelogwen kat ta nɨmba. Yelogwen kat ta nɨmba kat aywaa kwunatndɨ. \v 16 Kwunataa wandɨ. Wuna sɨ nat nɨmba kat ke yiga mbuka wandɨ. \v 17 Wupma kwo ana wandɨ. Tamba profet Aisaia pɨlɨwukna nyaangɨt vla ndi kat wandɨ. \li1 \v 18 God wandɨ. Wan nyan wuna njɨvwa kwutga nyana. Kwutndeya njɨvwa ndɨ kat kwiwun. Ndɨ kat vɨga \li1 yelavɨka solat sɨlɨgowun. Wuna waagan ndɨ kat \li1 kwiwun ndɨna mbangɨmba tavindɨ maa wuna angwa \li1 vat aywaa ndinyangu kat mbukiyandɨ. \v 19 Ana nɨma kwundimba njɨka waigandɨ. Nɨndɨ ava yambɨmba \li1 laataa ana nɨma kwundimba waigandɨ. \v 20 Vɨta lɨga \li1 suwa ana nagɨ vɨli mbɨlɨgiyandɨ. kwunakiyandɨ. \li1 Samat samat vɨgɨga lam ana kwutnyagiyandɨ. \li1 Kwunatndɨ maa nɨma vak vɨkiyandɨ. Njɨvwa kwuka \li1 yiga apma vak kwulakiyandɨ. \v 21 Nɨma sakwat nɨmba \li1 ndɨ kat vɨlaa waigandi. Ndɨ nɨn kat kwunatɨga \li1 nyana waa waigandi waa wandɨ God \p waa tamba pɨlɨwutndɨ Aisaia. \s1 JISAS BIELSEBULNOGWINALA KƗTA VAT NJƗVWA KWUTƗGANDƗ WAA JISAS KAT WANDI \p \v 22 Kɨta nyan kavle waagan ndɨ kat tavila lɨndɨ maa ndɨna mɨni kwita lɨga ndɨna tɨgat kulumatndɨ, lɨndɨ. Wan nyan kat kwutaa Jisas la kavat kalindi. Kalindi maa Jisas kwunatndɨ maa wan nyan mɨni vɨga kwundi ngambundɨ. \v 23 Wumba la nɨma sakwat nɨmba vɨlaa ngɨpaliga ndalaa wandi. Ndɨ Devitna yelangɨmba la nyan anaga ndɨ. Nɨn Juda nɨn kat kwunatɨga nyan anaga ndɨ waa wandi. \v 24 Walɨnja vak Ferisi ndino tɨga wutaa wandi. Wupma wangwa vak ana nglaatndɨ. Waagana njambwi nyan Bielsebul ndɨ kat kwondu kwindɨ maa waagan kat savɨlɨlɨgandɨ waa wandi. \p \v 25 Ndina maawupmba yelavɨka lɨnja vak kat Jisas vɨlaa ndi kat wandɨ. Kɨta ngepma nɨmba mbaapma vɨlɨlɨpmba lɨga awat sowat sɨga viyanjeyan wan ngepmamba lɨga nɨmba aywaa ngɨlɨgiyandi. Kɨta ngaymba lɨga nɨmba mbaapma vɨlɨlɨk tɨga awat sowat sɨga viyanjeyan wundi nɨmba ngɨlɨgiyandi. \v 26 Setena mbaapmamba lɨga nɨmba ndion wungi vat sɨgɨt. Mbaapma vɨlɨlɨk tɨga awat sowat sɨga viyanjeyan ndɨna mbaapmamba lɨga nɨmba ndiono ngɨlɨgiyandi. \v 27 Beklsebul ndɨ kat kwondu kwindɨ maa waagan savɨlɨlɨgandɨ waa wun kat walɨgangwuk. Ngwutna mbaapma nɨmba ndino waagan kat savɨlɨlɨgandi. Ndi kat kand kwondu kwindɨ maa waagan kat savɨlɨlɨgandi. Wun kat walɨngwa vat ndina lak yigiyandɨ. \v 28 Walɨngwa vak ana nglaatndɨ. Godna waagan wun kat kwondu kwindɨ maa kavle waagan kat savɨlɨlɨgowun. Savɨlɨluwa vak vɨlaa God nɨn kat kwutnatndeya njɨmbla tamba ngway tologandɨ waa yelavɨk ngwula. \p \v 29 Tagula ava la kavle nyan ndɨna man taamba yaawmba sangilapman tɨga ana alɨpsɨga ndɨna ngay wuleilaa ndɨna kwanda kwanda kwutaa kaligiyandi. Ndɨ kat man taamba sangilaa mɨna ndɨna nda kwutaa kaligiyandi. Seten ndɨno ndɨ kat man taamba sangilaa mɨna ndɨna kwupmba lɨga kavle waagan kat savɨlɨgiyandi. \p \v 30 Kɨta nyan wunogwinala njɨvwa kwutapman yindeyan wan nyan wun kat kai walɨga nayna. Wun ndinyangu kat kwutaa kiyaa wuna mbaapmamba taaga lɨgowun. Kɨta nyan wunogwinala taagalapman yindeyan wuna mbbapma lɨga nɨmba kat savɨlɨlɨga nyana. \p \v 31 Ngi kat tɨga ngwuk kat wowun. Yigumba awuk ngwula wowun ngwuk kat. Kɨta nyan kavle vat yiga yetɨga kavle nyaangɨt ngambundeyan ndɨnai yiga yetɨga kavle vak God alɨpsɨga sɨlɨmbwigiyandɨ. \v 32 Wun Godna vak sɨmogwi lɨga nyan wun. Kɨta nyan wun kat kavle nyaangɨt ngambundeyan God ndɨ kat alɨpsɨga sɨlɨmbigiyandɨ. Godna waagan kat kavle nyaangɨt ngambundeyan wupma ana sɨlɨmbwigiyandɨ. Ngɨni nɨmbun ana sɨlɨmbwigiyandɨ. \s1 KAVLE MI KAVLE SƗK KWAIGANDƗ WAA WANDƗ JISAS \p \v 33 Apma mi mɨna apma sɨk wogwulaa kwaigandɨ. Kavle mi ndɨ kavle sɨk mɨna wogwulaa kwaigandɨ. Mina sɨk vɨlaa wan mi kat vɨlaa ndɨna sɨ yelavɨka lɨgiyangwuk. \v 34 Wan apma mi kavle mi tɨnda vak vla ngwulo ndinyangu wupma lɨgangwuk. Ngwuk apma nyaangɨt ana alɨpsɨga ngambulɨgangwuk. Ngwuk kavle kamboyna nyangu vla lɨgangwuk. \v 35 Apma maawut yelavɨka yetɨgiya nyan ndɨ apma njɨvwa kwuka apma nyaangɨt ngambuga yetɨgiyandɨ. Kavle maawut yelavɨka yetɨgiya nyan ndɨ kavle njɨvwa kwuka kavle nyaangɨt ngambuga yetɨgiyandɨ. \p \v 36 Ngwuk kat wowun. Awuk ngwula. Ngɨni yaiga nandinya God ndinyangu kat sɨga nagundeya nandinya kavle nyaangɨt ngambungwa nyaangɨt kat aywaa God ngwuk kat wagalagiyandɨ. Wagalalaa kavle wenga kwigiyandɨ. \v 37 Ngambungwa apma nyaangɨt kavle nyaangɨt wuka sɨga nagulaa ngwuk kat waigandɨ. Mɨn kavle nyan mɨn. Mɨn apma nyan mɨn waa ndinyangu kɨta kɨta kat waigandɨ God waa wandɨ Jisas. \s1 NƗMA NJƗVWA AGWUT MƗLA WAA JISAS KAT WANDI \p \v 38 Jisas wandɨ maa Moses kwiya lo sɨmogwi lɨga nɨmbagwi Ferisio ndɨ kat wandi. Sɨmogwi lɨga nyan. Apma nɨma njɨvwa kwupmɨn maa vɨgiyanɨn waa wandi maa. \p \v 39 Jisas ndi gat wandɨ. Ngwuk mbambala yetɨlɨga nɨmba ngwuk kavle nɨmba ngwuk. Godna vak ana vɨga lɨgangwuk. Apma nɨma njɨvwa kwukwangat wangwuk. Wangwa vak vla ana kwukiyowun. Tamba la profet Jona kwukna vak vla kwukiyowun. \v 40 Jona nandiynya kuwuk nɨma kamina yapmba tɨndɨ. Tɨga lɨga wogwendɨ. Wun Godna vak sɨmogwi lɨga nyan wun. Wuno waangumba nandinya kuvuk ngan kuvuk tɨga laakiyowun. \v 41 Ngɨni yaiga nandinya God ndinyangu kat vɨga sɨga nagundeya nandinya Nineva walɨnja ngepmamba ta nɨmba laataa ngwuk kat vɨlaa waigandi. Tamba la profet Jona mbukna nyaangɨt wutaa kavle vat yiga yetɨna vak kwagalanɨn waa waigandi. Ngwuk Ferisio Mosesna nyaangɨt sɨmogwi lɨga nɨmbo Jonana njambwi nyan mbukna nyaangɨt wupmak kat kai wangwuk. \v 42 Ngɨni yaiga nandinya kambangwapmba tɨga Solomon kat vɨvat yat njambwi lagwa kwin laataa ngwuk kat vɨlaa waigalɨ. Tamba wun Solomona kwundi ngambulɨnda vat wupmak laataa sɨvla mbundɨmba lɨga yawun. Yalaa ndɨna ngambulɨnda apma kwundi wutwun waa waigalɨ wat njambwi lagwa. Ngwuk Solomona njambwi nyana kwundi wupmak kat ngwuk kai wangwuk waa wandɨ Jisas. \s1 KAVLE WAAGAN YILAA LUNGWAMATAA YANDƗ WAA WANDƗ JISAS \p \v 43 Kavle waagan kɨta nyan kat kwagalalaa kwo kavamba yiga yi ya yetɨga lɨga tɨndeya ngay kat kwaka yetɨndɨ. Wan yetɨnda kavamba ngay lɨlapman yindeyan yelavɨtndɨ. \v 44 Tamba luwa ngayat lungwamataa yigiyowun waa yelavɨtaa lungwamataa yandɨ. Yalaa vɨndɨ. Wan ngay tamba yaguga kwunaka yelagandi, kwo lɨndɨ. \v 45 Yalaa vɨlaa kavle waagan sɨla vɨli kat yiga walaa kɨta vat yandi. Yalaa wan ngay wuleindi. Ndi waagan sɨla vɨli vɨli kɨta la waagan kat kavle vapmba kwulatndi. Ndina ngay vla lɨga wuleinja nyan tak kavle savle lɨndɨ. Wuleindi maa mbambala kavle klei yilaa lɨgandɨ. Kavle klei lɨnda vak vla kan mbambala klei lɨga nɨmba ndino kɨta vatna. \s1 JISASNA NYƗMEO YAKWA NƗMBO \p \v 46 Jisas ngaymba ngambulɨndɨ maa ndɨna nyɨmeo sambo yandi. Alagumba lɨga ndɨ kat wandi. \v 47 Ngaymba la kɨta nyan ndi kat vɨlaa Jisas kat wandɨ. Mɨna nyɨme yakwa nyangu kɨndɨ kiyandi yalaa alagumba lɨga mɨn kat walɨga waa wandɨ. \v 48 Wandɨ maa Jisas ndɨ kat wandɨ. Wuna nyɨme wuna sambu ngwuk vɨsɨmogwi kiyowun walaa \v 49 ndɨna mbaapmamba la nɨmba kat ndɨnogwinala lɨndi, taamba sɨga wandɨ. Avɨ mɨla. Wuna nyɨme wuna yakwa nɨmba kɨndɨ kiyandi lɨga. \v 50 Nyinangwupmba lɨga wuna nyaek wa vapmba yetɨgiya nɨmgba wuna nyɨme, wuna sambu, wuna nyange ndi. \c 13 \s1 KƗLƗNJA NDANA SƗK YAAGI LƗGA NYAN KAT JISAS MBUTNDƗ \p \v 1 Wan nandinya Jisas ngay kwagalalaa sat ta tɨvagawiat wogwendɨ. Wogwelaa ndaa lɨga ndinyangu kat nyaangɨt mbutɨndɨ. \v 2 Nɨma sakwat ndu lagwa ndɨna nyaangɨt wupmat yalaa tɨndi, ndi kat vɨlaa tamataa njaambɨtnat wuleilaa ndaa lɨndɨ. Nɨma sakwat ndu lagwa tɨvagawimba yisolaa lɨndi, ndi kat nyaagɨt mbutɨndɨ. \v 3 Ndi kat pagwuga mandɨt mandɨt nyaangɨpmba nɨma sakwat nyaangɨt ndi kat mbutɨndɨ. \v 4 Mbuka walɨndɨ. Tak kɨta nyan tɨndɨ. Ndɨ yuwi sɨk ambugapmba yaagivat yindɨ. Yaagilɨndɨ maa nat sɨk ava yambɨmba ndandɨ, waavi yalaa vɨlaa kɨndi. \v 5 Nat sɨk kambat tɨga kava tagu kipma kuvut ta kavamba ndandɨ. Ndalaa kwiyatapman kandi waatndɨ. \v 6 Njingwut tambɨ lɨndɨ maa nya sɨngwalɨtndɨ, njingwut law wandɨ, kiyandɨ. \v 7 Nat sɨk kavle yuwi sɨk tɨga kavamba ndandɨ. Kavle yuwi wataa tegɨlɨndɨ mala sɨk ndɨna sɨk ana kwandɨ. \v 8 Nat sɨk apma kɨpmamba ndandɨ. Ndandɨ, sɨk kwandɨ. Nat avamba sɨk ndumi tambanat kwandɨ. Nat avamba sɨk kɨta ndumi kuvuk kwandɨ. Nat avamba sɨk kɨta ndumi kiyeli tamba vɨli kwandɨ. \v 9 Apma maawut sɨka lɨgiya nyan kan mbutuwa nyaangɨtna angwa vak kat yelavɨka lɨgiyandɨ waa wandɨ Jisas. \s1 PAGWUGA MANDƗP MANDƗP MBUTƗNDA NYAANGƗTNA ANGWA VAK \p \v 10 Jisas mbutɨndɨ, wuka lɨga yalaa ndɨna mbaapmamba la nɨmba ndɨ kat wagalandi. Manda kat pagwuga mandɨt mandɨt nyaangɨpmba ndi kat mbutɨmɨn waa wagalandi. \v 11 Jisas ndi kat wandɨ. nyinangwut tɨga nɨma nyan nɨn kat vɨga lɨndeya vatna angwa vak ngwuk kat tamba sɨmogwiwun. Nat nɨmba kat ana sɨmogwiwun. \v 12 Apma maawut sɨka lɨgiya nyan nɨma sakwat nyaangɨt wutaa wan nyaangɨtna angwa vat wutaa yelavɨka lɨgiyandɨ. Ndɨ apma vat yelavɨka lɨndeyan ndɨnamba nɨma sakwat apma nyaangɨt tɨgiyandɨ. Apma maawut sɨtapman tɨgiya nyan nɨma sakwat nyaangɨt wutaa wan nyaangɨtna angwa vak ana yelavɨka lɨgiyandɨ. Apma nyaangɨt wuka lɨga yigumba yelavɨtapman yilaa waigandɨ. A. Mbutɨnja apma vak yigumba ana yelavɨkowun. Wun tungwengwan yiga lɨgowun waa waigandɨ. \v 13 Ngi vak kat tɨga ndi kat pagwuga mandɨp mandɨp nyaangɨtmba mbutɨwun. Ndi mɨni vɨga apma maawut yelavɨtapman tɨgandi. Ndi waan mɨna wuka apma maawut yelavɨtapman tɨgandi. \v 14 Wupma ana kwo yilɨgandi. Tamba la profet Aisaia pɨlɨwutnda vak vla wupma yilɨgandi. Tamba kupma pɨlɨwutndɨ. \li1 God wandɨ. Ngwuk waan mɨna wuka mɨni mɨna vɨga \li1 apma maawut yelavɨtapman tɨgangwuk. \li1 \v 15 Wundi nɨmba yelavɨka lɨga maawut apma maawut ana ndɨ \li1 yelavɨka lɨnja. Ndina waan tɨvɨlaa lɨgandɨ. \li1 Ndina mɨni kwita lɨgandɨ. Mɨni vɨga waan wutnjeyan \li1 ndi vɨga wuka yelavɨkiyandɨ wan apma vak kat. Vɨga \li1 wuka maawupmba yelavɨtaa wun kat vɨvat yandi maa \li1 ndi kat kwunakiyowun waa wandɨ God \p waa tamba pɨlɨwutndɨ Aisaia. \p \v 16 Ngwuk apma vat tɨgangwuk. Ngwuk mɨni vɨga waan wuka apma vat yelavɨka lɨgangwuk. \v 17 Ngwuk yelavɨk ngwula. Tamba la Godna njɨvwa kwuta nɨmbagwi profetno vɨlɨngwa vak ndino vɨvat walɨndi. Ana vɨlɨndi. Waamba wutɨngwa vak ndino wupmak walɨndi. Ana wutɨndi. \s1 NYAANGƗTNA ANGWA VAT \p \v 18 Awuk ngwula. Kɨlɨnja ndand sɨk yaagi lɨga nyana pogwuga lɨga nyaangɨtna angwa kɨngiyan. Ngwuk kat mbukiyowun. \v 19 Godna nyaangɨt wutaa maawupmba yelavɨka yetɨlapman yilɨga nɨmba ndi ava yambɨmba nda yuwi sɨk vla lɨgandi. nyaangɨt wuka lɨndi maa Seten yalaa wan nyaangɨt klalaa yiga pagwulɨgandɨ. \v 20 Godna nyaangɨt wutaa ndi kwiyatapman klala nɨmba kambat ta tagu kɨpma kuvut ta kavamba nda yuwi sɨk vla lɨgandi. \v 21 Nɨmamba ana wan nyaangɨt kwutaa lɨgandi. manda kat wan nyaangɨt kwuta lɨgangwuk waa waliaga lɨga wanjeyan wan nyaangɨt kwagalagiyandi. \v 22 Kavle yuwi lɨga kavamba nda lɨga yuwi sɨk nat nɨmba vla lɨgandi. Ndi Godna nyaangɨt wutaa yigumba ana yelavɨka lɨgandi. Kan kɨpmamba lɨga kwanda kwanda klavak mɨna yelavɨka lɨgandi. Ndi God waa njɨvwa ana kwutɨgandi. \v 23 Apma kɨpmamba nda lɨga yuwi sɨk nat nɨmba vla lɨgandi. nyaangɨt wutaa maawupmba yelavɨka God waa njɨvwa kwutɨgandi. Nat nyan sɨk ndumi tambanat kwa vak vla nɨma nglei sakwat apma njɨvwa kwukiyandɨ. Nat nyan sɨk ndumi kuvuk kwa vak vla nɨma sakwat apma njɨvwa kwukiyandɨ. Nat nyan sɨk kɨta ndumi kiyeli tamba vɨli kwa vak vla apma njɨvwa kwukiyandi waa wandɨ Jisas. \s1 KAVLE YUWI WAATƗGA NYAANGƗT \p \v 24 Jisas pagwuga nat nyaangɨtmba mbutɨndɨ ndi kat. Nyinangwupmba lɨga njambwi nyan nɨn kat vɨga lɨndeya vak kupma lɨgandɨ. Kɨta nyan ndɨna ambugapmba yuwi sɨk yaagindɨ, kandi waatndɨ. \v 25 Ngan sɨndu kwandi maa ndɨna maama nyan yalaa ambugapmba kavle yuwi sɨk yaagindɨ. Yaagilaa yindɨ. \v 26 Kavle yuwi sɨkno apma yuwi sɨkno kɨta kandi waapɨk, kavle yuwi waataa lɨnda vak kat vɨndi. \v 27 Vɨlaa njɨvwa kwuta nɨmba yiga njambwi nyan kat mbutndi. Njambwi nyan mɨna ambugapmba kavle yuwina sɨk kandana yaagia. Ngi kandi waataa lɨndɨ vɨna kavle yuwi waa mbutndi maa njambwi nyan wutaa wandɨ. \p \v 28 Wuna maama nyan ngan yalaa wan kavle yuwi sɨk yaagindɨ. Wandɨ maa wandi. Wamɨn maa kavle yuwina kandi pɨka yaagiygiyanɨn waa wandi. \v 29 Njambwi nyan wutaa kai wandɨ. Kavle yuwina kandi pɨpmak yingweyan apma yuwina kandio mbak pɨtangwuk. Ke yiga pɨka. Tɨgandɨ. \v 30 Nɨma yilaa sɨk kwandɨ maa kɨlɨnja ywuina sɨk sɨgɨtɨga nyangu kat waigowun. Kavle yuwi tat pɨtaa saymba sangilaa yamba tulaa apma yuwi sɨk sɨgɨtaa wuna ngaymba yiga taaga waa waigowun waa wandɨ njambwi nyan waa wandɨ Jisas. \s1 MASTET WALƗNJA SƗKNA NYAANGƗT \p \v 31 Jisas ndi kat pagwuga nat nyaangɨtmba mbutɨndɨ. Nyinangwupmba lɨga nɨma nyan ndinyangu kat vɨga lɨndeya vak mastet walɨnja sɨk vla lɨgandɨ. Wan sɨk mak nglei nda ndɨ. \v 32 Kɨta nyan wan sɨk ambugavamba yaagindeyan waakiyandɨ. Kaawa ava vla waakiyandɨ. Nɨma sando lɨgiyandɨ. Waavi yalaa ndɨnamba ngay kwuka lɨgiyandi waa wandɨ Jisas. \s1 YISNA NYAANGƗT \p \v 33 Jisas ndi kat pagwuga nat nyaangɨtmba mbutɨndɨ. Nyinangwupmba lɨga nɨma nyan ndinyangu kat vɨga lɨndeya vak yis vla lɨgandɨ. Kɨta lagwa yis kwutaa wit milmba taagalɨ maa kɨkɨk waga nɨma yigiyandɨ waa wandɨ Jisas. \s1 PAGWUGA NAT NYAANGƗT MƗNA JISAS MBUTƗNDƗ \p \v 34 Jisas wan nɨma sakwat ndu lagwa kat pagwuga nat nyaangɨtmba mɨna mbutɨndɨ. Kapmba ana mbutɨndɨ. \v 35 Wupma kwo ana mbutɨndɨ. Tamba Jisas kat kupma pɨlɨwutndɨ. \li1 Ndi kat pagwuga mandɨt mandɨt nyaangɨtmba \li1 mbukɨyowun. Tamba kɨpma kwutndɨ mala lɨndɨ, \li1 vɨlapman yilɨnja vak ndi kat vɨsɨmogwi kiyowun \p waa tamba pɨlɨwutndɨ tamba la profet. \s1 KAVLE YUWI WAAT TƗGA NYAANGƗTNA ANGWA \p \v 36 Wan nɨma sakwat nɨmba Jisas kat kwagalalaa ndina ngay wuleindi. Ndɨna mbaapmamba la nɨmba mɨna ndɨnagwinala lɨndi. Tɨga lɨga ndɨ kat wandi. Kavle yuwi waat tɨga nyaangɨtna angwa nɨn kat ambuk mɨla waa wandi. \p \v 37 Jisas ndi kat wandɨ. Apma yuwi sɨk yaagi lɨga nyan wunayɨ God na vak sɨmogwi lɨga nyan. \v 38 Ambugat kan tɨna kɨpma. Apma yuwi sɨk God vɨga lɨga apma nɨmba ndi. Kavle yuwi Setena mbaapmamba lɨga nɨmba ndi. \v 39 Kavle yuwi sɨk yaagilɨga wuna maama nyan Setena. Yuwi sɨk sɨgɨtnjeya njɨmbla ngɨni yaiga njɨmbla. Yuwi sɨk sɨgɨtɨga nɨmba ni ensel ndi. \v 40 Kavle yuwi pɨtaa saymba sangilaa yamba tunja vak vla ngɨni yaiga njɨmbla kavle nɨmba kat wupma yigiyandi. \v 41 Ngɨni wun Godna vak sɨmogwi lɨga nyan wun ensel kat wowun maa ndi God vɨga lɨga kava kava yiga kavle nɨmba kat kwutaa man taamba sangilaa \v 42 ya vɨtɨga kavamba yaagigiyandi. Nat nɨmba kat kavle vat ay walɨga nɨmba kat ndino ndi kat wupma sangilaa yaagigiyandi. Yaagindi maa nglaga nɨmbi ngliaka kavle savle lɨgiyandi. \v 43 Wan njɨmbla Godna nɨmba ndi apma vat tɨgiyandi. Nat nɨmba ndi kat vɨlaa ndi apma nɨmba ndi waa waigandi. Ndina nyaek vɨga lɨga kava kava ndi vɨga lɨgandi. Mbutuwa vak wutaa ngwula maawupmba yelavɨk ngwula waa wandɨ Jisas. \s1 PAGWUNJA NDA KLA NYANA NYAANGƗT \p \v 44 Nyinangwutmba lɨga nɨma nyan ndinyangu kat vɨga lɨndeya vak kupma lɨgandɨ. Kɨta nyan kɨpmamba vaangunja apma kwanda kwanda yiga waangu vaga vɨndɨ. Vɨlaa ak wumba yambɨ kɨpma tegɨlɨlaa ndɨna kwanda kwanda aywaa kwilaa sanya klalaa yiga wan kɨpma sanya yaagilaa klandɨ waa wandɨ Jisas. \s1 NƗMA SAKWAT SANYA KWILAA KLALƗBJA BIS WALƗNJA YELAGA NDANA NYAANGƗT \p \v 45 Nyinangwutmba lɨga nɨma nyan ndinyangu kat vɨga lɨndeya vak kupma lɨgnadɨ. Kɨta nyan nɨma sanyo lɨga apma bis kat kwatɨndɨ. \v 46 Kwaka yiga apma nglei bis vɨndɨ. Vɨlaa ndɨna kwanda kwanda aywaa kwilaa sanya klalaa yiga wan bis sanya yaagilaa kalndɨ waa wandɨ Jisas. \s1 NJULANA NYAANGƗT \p \v 47 Nginangwupmba lɨga nɨma nyan ndinyangu kat vɨga lɨndeya vak njula vla lɨgandɨ. Njula yiga ngumba yisendalaa mandɨt mandɨt kami wan njulamba ndandɨ. \v 48 Ndandɨ, kwuta nɨmbak kalindi. kalilaa apma kami mbaymba laagalaa kavle kami klalaa kai waa yaagilɨndi. \v 49 Ngɨni yaiga nandinya wupma njulamba kwutnja kami vla lɨgiyangwuk. Nɨma nyana ensel yi ya apma nyangu kavle nyangu kat mbaapma vɨlɨlɨkmba viyaseli viyasela taagagiyandi. \v 50 Kavle nɨmba kat kwutaa ya vɨtɨga kavamba yaagigiyandi. yaagindi maa nglaga nɨmbi ngliaka kavle savle lzɨgiyandi. \s1 TAMBA NDA KUPI NDAGWI TA NYAN \p \v 51 Jisas ndi kat wagalandɨ. Mbutuwa nyaangɨt wutaa yelavɨka lɨgangwuk? Waa wagalandɨ maa awa wuka lɨganɨn wandi. \v 52 Jisas ndi kat wandɨ. Kɨta nyan Moses kwiya lo sɨmogwiga lɨga nyan nyinangwut tɨga nɨma nyana mbaapma wuleindyan wan nyan kɨngi vat tɨgiyandɨ. Kɨta nyan ndɨna ngayna kwanda kwanda taagalɨnda ngay wuleilaa tamba la nda kupi nda klalaa ndɨna ngay alagu ngemba taagandɨ waa wandɨ Jisas. \s1 NASARETMBA LƗGA NƗMBA JISAS KAT KAI WANDI \p \v 53 Jisas pagwuga mandɨt mandɨt nyaangɨt mbuka lɨga kwagalalaa laataa ndɨna angwa ngepmat yindɨ. \v 54 Angwa ngepma yilaa Juda nyaangɨt ngambulɨnja ngay wuleilaa ndi kat nyaangɨt mbutɨndɨ. Wuka la nɨmba ngɨipali walaa ndi awat sowat ngambulɨndi. Maawupmba yelavɨtɨnda vak ndɨ kat kandana kwiya. Kwunatɨnda nɨma njɨvwa mandamba kwutɨgandɨ. \v 55 Ndɨna nyaek ngay kwuta nyana. Ndɨ Mariana nyana. Jems, Josis, Saimon, Judas ndina nyamwun ndɨ. \v 56 Ndɨna nyange ndu nɨnogwinala yetɨlɨgandi. An yiga yetɨlɨnda vak andamba klandɨ waa awat sowat ngambulɨndi. \v 57 Ngambuga lɨga ndɨ kat kai wandi. jisas ndi kat wandɨ. God waa nyaangɨt mbutɨga nyan kwo ngepmamba lɨndeyan ndɨ kat apma maawut yelavɨka lɨgiyandi. Ndɨna angwa ngepmamba lɨndeyan ndɨna angwa ngepmana nɨmba ndɨ kat kai waigandi waa wandɨ Jisas. \v 58 Wungi kat tɨga ndɨna angwa ngepmamba apma nɨma njɨvwa ana kwutndɨ. Mat njɨvwa mɨna kwutndɨ. Ndina mbangɨ ndɨ kat vɨndi mala vali yindangat ana kwutndɨ. \c 14 \s1 NGU YAGULA JON KIYANDA VAK \p \v 1 Wan njɨmbla Galilina njambwi nyan Herot Jisas kwuta njɨvwa kat wutndɨ. Wutaa wandɨ. \v 2 Ndɨ nambu kalɨkwa ngu yagu la Jon. Kiyalaa lɨga laatndɨ. Kiyalaa lɨga laataa kwondu klalaa wan nɨma njɨvwa kwutɨgandɨ waa ndɨna kwupmba la nɨmba kat wandɨ. \p \v 3 Tat Herot wandɨ maa Jon kat kwutaa man taamba sangilaa kalabusmba taagandi, lɨndɨ. Herotna yakwa nyan Filipna taagwa Herodias walɨ maa Jon kat kalabusmba taaga waa wandɨ Herot. \v 4 Tak ngu yagula Jon yalaa Herot kat walɨndɨ. Mɨna yakwa nyana taagwa sɨkwuka klama vat ana nglaatndɨ. Ndɨ ana wundumbu yindɨ. Kwo lɨgandɨ waa walɨndɨ maa \v 5 Herot ndɨ kat vatnyavak kat yelavɨka lɨndɨ. Nɨma sakwat Juda ndi yelavɨtndi. Ndɨ ngu yagu lɨga Jon God waa nyaangɨt mbutɨga profetna waa yelavɨka lɨndi. Herot ndi kat vaaka lɨga Jon kat ana vatnyandɨ. \p \v 6 Herot kat kwutnja nandinya nɨma kɨgɨnda kwutndɨ. Kwutaa wandɨ, nɨma sakwat nɨmba yandi kwutnda kɨgɨnda kɨvak. Yandi maa Herodiasna taagwa nyan laataa mbangu veilɨlɨ maa vɨga lɨndi. Herot vɨga lɨga mbangu veila vak kat woviyaguga lɨga wandɨ. \v 7 Klavat wanyeya nda wun kat mbukiyanyɨn. Nyɨn kat kwigiyowun. Woseka ana wowun wawa wandɨ Herot. \v 8 Lɨ yiga nyɨme kat wagalalaa yaa Herot kat walɨ. Ngu yagu la Jona nambu kalɨtaa wun kat yaanjɨmba taagalaa agwi walɨ. \p \v 9 Herot wutaa Jona nambu kalɨpmak kat ndɨna mbangɨ kɨlɨp mbangɨ yindɨ. Woseka ana wowun waa wanda vat aywaa wumba la nɨmba wutndi. Ngi kat tɨga wandɨ maa \v 10 yiga kalabusmba lɨndɨ, ndɨna nambu kalɨtndi. \v 11 Nambu kalɨtaa yaanjɨmba taagalaa Herodiasna taagwa nyan kat kwindi. Wan yaanjɨmba taagalaa kwinja nmbu klalaa nyɨmeat yiga kwilɨ. \v 12 Jona mbaapmamba la nɨmba nambu kalɨtnda vak kat wutaa yalaa Jona sɨm klalaa yiga waangumba valaa taagandi. Taagalaa Jisas kat yiga mbutndi. \s1 JISAS 5,000 TA NƗMBA KAT KƗGƗNDA KWINDƗ \p \v 13 Mbutndi maa wutaa Jisas wan kava kwagalalaa ndinyangu lapman kavat njaambɨt kulaa yindɨ. Yinda vat wutaa nɨma sakwat nɨmba laataa ndɨ kat vɨvat yindi nɨmbumba. \v 14 Kawiga lɨga yanja vak kat vɨndɨ. Ndi kat vɨlaa miwa yiga lɨndi. Miwa yiga lɨga ndina yelogwen kat ta nɨmba kat kwunatndɨ. \p \v 15 Wan nglaambu ndɨna mbaapmamba la nɨmba yalaa Jisas kat wandi. Kan kava kwo kava kɨgɨnda klaneya kava kai. Ngan lamba ndaiveigandɨ. Wamɨn maa ngepmat yilaa kɨgɨnda klaandi waa wandi. \v 16 Wandi maa Jisas ndi kat wandɨ. Ndi ana yigiyandi. Ngwuk ndi kat kɨgɨnda agwi ngwula waa wandɨ maa \v 17 wandi. Nɨma kɨgɨnda nɨma sakwat ana lɨgandɨ. Nao tambanat kami vɨlɨlɨk mɨna lɨgandɨ waa wandi. \p \v 18-19 Wandi maa Jisas wandɨ. Wan nao kɨgɨnda agwi ngwula wuna lak waa walaa nɨma sakwat nɨmba kat vɨlaa ngwuk yuwimba ndaa alɨ ngwula waa walaa wan nao kɨgɨnda klalaa tanambɨka vɨlaa God kat sɨvu kɨlaa wan nao tambɨ lambɨ lɨmbaga ndɨna mbaapmamba la nɨmba kat kwindɨ. Ndi yiga wan nɨma sakwat nɨmba kat kwindi. \v 20 Kɨlɨndi, yaat taatɨ. Kɨlambɨga kwagalanja nao kɨgɨnda aposel mbanimba tamba vɨli kiyeli vɨlɨlɨkmba naagandi. \v 21 Ka ndi nɨmbana sakwat 5,000 nɨmba. Taagwa nyangu kat ana sɨga nagundi. Ndu mɨna sɨga nagundi. \s1 JISAS TAGU NGUMBA VEIGA YALƗNDI \p \v 22 Jisas ndɨna kwupmba la nɨmba kat wandɨ. Njaambɨt kulaa yindi maa wan ndɨnai la kavamba la nɨma sakwat nɨmba kat wandɨ. Ngwuk ngepma ay ngwula wandɨ, yindi. \v 23 Yindi maa God kat nyaangɨt ngambuvat nduwiat wokendɨ. Wumba kapma lɨndɨ, ngan ndandɨ. \v 24 Ngan ndandɨ, kulaa yinja njaambɨt nɨndɨ sapmba lɨndɨ maa mwuk ndina ndaama njaambɨpmba viyalɨndɨ, nɨma pali laataa kiyalɨndɨ. \v 25 Ngambi ngan Jisas tagu ngumba veiga ndi kat vɨvat yalɨndɨ. \v 26 Ndɨna kwupmba la nɨmba ndɨ kat vɨlaa vaaka kɨselaga wundumba yalɨga waa walɨndi. \v 27 Jisas ndi kat wandɨ. Ngwula maawut ke nɨmamba yelavɨka vakngwa. Wun Jisas wun yaa ngwuk kat vɨvat waa wandɨ. \p \v 28 Wandɨ maa wutaa Pita ndɨ kat wandɨ. Njambwi nyan mɨnayɨ? Mɨna lat tɨmeyan wun kat wamɨn maa ngu tagumba veiga mɨnai lɨga kavat yalu wandɨ. \v 29 Wandɨ maa Jisas yagwa wandɨ. Pita njaambɨt kwagalalaa ngu tagumba veiga yilɨndɨ. \v 30 Yiga lɨga mwuk pali kat vɨlaa vaaka yelavɨtaa lumaka ndaivat yindɨ. Lumaka ndaivat tɨga wandɨ. Njambwi nyan wun kat yaa kwutaa katso wandɨ. \p \v 31 Jisas yalaa ndɨ kat taambamba kwutaa katsolaa wandɨ. Mɨnai yelavɨka lɨga vat nɨma ana ndɨ. manda kat vapmɨn. Vapmangat tɨga lumaka ndaivat yimɨn waa wandɨ maa \v 32 mbɨt njaambɨt yiga kumbɨt. kumbɨt maa kwuta mwuk pali kiyak wandɨ. \v 33 Kiyak wanda vak kat vɨlaa ndɨna mbaapmamba la nɨmba Jisasna sɨ kwutaa katsoga wandi. mɨn Godna nyan mɨn waa wandi. \s1 GENESARETMBA LA YELOGWEN KAT TA NƗMBA KAT JISAS KWUNATNDƗ \p \v 34 Njaambɨpmba valɨgelaa Genesaret walɨnja ngempamba kawindi. \v 35 Kawindi maa wan ngepmamba la nɨmba Jisasna mɨndama vɨlaa yanda vak yiga mbutndi. Mbutndi maa ngepma ngepmamba yelogwen kat ta nɨmba kat aywaa kwutaa kiyandi. \v 36 Yelogwen kat ta nɨmba ndɨna waavwina njɨmbwi waavwi sɨnyɨpmak kat wagalandi. njɨmbwi waavwi sɨnyɨta nɨmba yelogwen kat ta nɨmba ndi kwo lɨndi. \c 15 \s1 JUDANA NGWAT YETA VAK \p \v 1 Moses kwiya nyaangɨt sɨmogwi lɨga nɨmbo Ferisio Jerusalem kwagalalaa yalaa Jisas kat vɨlaa wagalandi. \v 2 Manda kat mɨna mbaapma nɨmba nɨna ngwat ndu tamba waa vapmba yetɨlapman yilɨgandi. Taamba njangi lapman manda kat kwo kɨlɨgandi waa wagalandi maa \v 3 Jisas ndi kat wandɨ. Ngwuk God waa nyaangɨt kat kwagalalaa ngwula ngwat ndu waa nyaangɨpmba yetɨlɨgangwuk. Ana nglaatndɨ. \v 4 Tamba God wandɨ, “Ngwula nyaek nyɨme kat apma vat ay ngwula. Kɨta nyan ndɨna nyaek nyɨme kat kavle nyaangɨt ngambundeyan ndɨ kat vatnyagiyangwuk” waa wandɨ God. \v 5 Ngwuk Gerisi mandɨp vak yilɨgangwuk. Kɨta nyan wuna nyaek nyɨme kat kwunapmat kwiweya nda tamba God kat kwigiyowun waa wandeyan apma vatna nyaangɨt kai waa wangwuk. \v 6 Wun ngwuk kat wowun. God kat kwindeyan ndɨna nyaek nyɨme kat ndɨ kavle vat yigiyandɨ. God kat kwindeyan mbɨk kwanda kwanda lapman tɨga kavle savle lɨgiyambɨk. Wungi vak walɨngwa vapmba Godna nyaangɨt kwagalalaa ngwutna kavle maawupmba yelavɨka yetɨlɨgangwuk. \v 7 Ngwuk woseka walɨga nɨmba ngwuk. Tamba la profet Aisaia ngwuk kat pɨlɨwutndɨ. Ndɨ woseka waga ana pɨlɨwutndɨ. kupma pɨlɨwutndɨ. Ndɨ woseka waga ana pɨlɨwutndɨ. Kupma pɨlɨwutndɨ. \li1 \v 8 God wandɨ. Wundi nɨmba ndina kwundimba wuna sɨ \li1 nɨma yindangat walɨgandi. Ndina maawupmba wun \li1 kat ana yelavɨtɨgandi. \v 9 Ndi nambu sɨlandalaa wun \li1 kat maawupmba yelavɨtnja vak kwo vatnat \li1 tɨlɨgandɨ. Wunai waa nyaangɨt kwagalalaa \li1 ndinyangu mbukna nyaangɨt nat nɨmba kat sɨmogwiga \li1 mbutɨgandi. Kan God waa nyaangɨtna woseka waa \p waa pɨlɨwutndɨ Aisaia waa wandɨ Jisas. \s1 MAAWUT KAT KAVLE YIGIYA VAT \p \v 10 Jisas nɨma sakwat nɨmba kat wandɨ maa yandi. Yandi maa ndi kat wandɨ. Ngwula waan wuka maawut yelavɨk ngwula. \v 11 Ndinyangu kɨgiya kɨgɨnda nda nyan kat ana kavle yigiyandɨ. Ndina kwundimba ngambunjeya kavle nyaangɨt wan nyaangɨt ndu nyan kat kavle yigiyandɨ waa wandɨ Jisas. \p \v 12 Wandɨ maa ndɨna mbaapmamba la nɨmba yalaa ndɨ kat wandi. Wama nyaangɨt kat wupmak kat Ferisi ndi kai wandi waa wandi. \p \v 13 Jisas ndi kat wandɨ. Nginangwupmba lɨga wuna nyaek ndɨ ambukat kwutɨgandɨ. Ndɨna ambukapmba nat nyan tugiya nda God ndɨ aywaa pɨka yaagigiyandɨ. \v 14 Ferisi kat ngwuk nɨma vak ke yelavɨkngwa. nat mɨni vɨlapman nyan kat yambɨ sɨmogwi lɨga mɨni vɨlapman nyan vla lɨgandi. Mɨni vɨlapman tɨgiya mbɨt vɨlɨlɨk palɨ yiga lɨga ava yambɨ kwagalalaa waangumba ndaigiyambɨk waa wandɨ Jisas. \p \v 15 Pita ndɨ kat wandɨ. Ndu nyan kavle vat yigiya vak kat mbutɨma nyaangɨtna angwa nɨn kat sɨmogwi mɨla. Ana vɨga yelavɨka lɨganɨn waa wandɨ Pita. \v 16 Jisas ndi kat wandɨ. Nat nɨmbo ngwutno ana maawut sɨka lɨgangwuk. \v 17 Maawut sɨtapman nɨmba vla lɨgangwuk. Ndinyangu kɨgiya nda yapmba wuleilaa tɨga kwo wogwegiyandɨ. \v 18 Ndinyangu kwundimba ngambugiya nyaangɨt maawupmba yelavɨtaa ngambugiyandi. Wan ngambunjeya vak ndinyangu kat kavle yigiyandɨ. \v 19 Maawupmba lɨga kavle vak kɨngiyan. Ngwuk kat mbukwa. Nat nyan kat vatnya lɨnja vat, yambɨsɨk yilɨnja vat, kavle vat yilɨnja vak, sɨkwut tɨnja vak, woseka walɨnja vak, njɨka walɨnja vak. \v 20 Wan vak aywaa ndinyangu kat kavle yigiyandɨ. Ngwuk kat wanja vak taamba njangi lapman kɨngwa vak ndinyangu kat ana kavle yigiyandɨ waa wandɨ Jisas. \s1 KENENA TAAGWA JISAS KAT NƗMA VAK YELAVƗKA LƗLƗ \p \v 21 Jisas wan kava kwagalalaa Taiagwi Saidano walɨnja ngepma vɨlɨlɨk ta kavat yindɨ. \v 22 Wan ngepmamba yetak Kenemba la taagwa yalaa Jisas kat vɨlaa walɨ. Njambwi nyan, Devitna yelangɨ nyan, wun kat miwa ay mɨla. Wuna taagwa nyan kavle waagan tavila lɨndɨ maa kavle savle tɨgalɨ waa walɨ. \v 23 Walɨ, Jisas ana awat lɨ kat wandɨ. Ndɨna mbaapmamba la nɨmba vɨlaa yaa ndɨ kat wandi. Nɨna kwupmba yalaa nɨma kwundimba waa yilɨgalɨ. Lɨ kat wamɨn yigalɨ waa wandi. \p \v 24 Wandi maa Jisas wandɨ. Sɨlɨwata lɨga sip sip vla lɨga Juda kat mɨna kwunapmak yawun. Nyɨn Juda ana nyɨn. Nyɨn njambwi nyana nyan vla lɨgat taagwa ana nyɨn waa wandɨ Jisas. \v 25 Wandɨ maa kwali mamba sɨlaa walɨ ndɨ kat. njambwi nyan wun kat kwunap mɨla waa walɨ. \v 26 Jisas lɨ kat wandɨ. Njambwi nyan ndɨna nyangu kat kwindeya kɨgɨnda ndɨna waala kat kwindeyan ana nglaatndɨ waa wandɨ Jisas. \v 27 Wandɨ maa walɨ. Njambwi nyan ngiyambak wama. Kɨgɨnda kɨlɨnja njɨmbla kɨpmamba nda lɨga kɨlambɨ kɨgɨnda waala kɨlɨndi waa walɨ. \v 28 Jisas lɨ kat wandɨ. Nɨnai yelavɨka lɨga vat nɨma ngleia. Kan wun kat wagalanya vat tɨgiyandɨ waa wandɨ Jisas. Wanda sɨvamba lɨla taagwa nyan apma vat kwo lɨlɨ. \s1 JISAS YELOGWEN KAT TA NƗMA SAKWAT NƗMBA KAT KWUNATNDƗ \p \v 29 Jisas wan kava kwagalalaa yiga Galili walɨnja sak tɨvagawi yiga nduwi wokelaa ndaa lɨndɨ. \v 30 Ndaa lɨndɨ maa yelogwen kat ta nɨma sakwat nɨmba kat kwutaa ndɨnai la kavat kiyandi. Man kɨvɨ wakna nɨmba, mɨni vɨlapman nɨmba, ava tagwulia nɨmba, kwundi walapman nɨmba, mandɨt mandɨt yelogwen kat ta nɨmba ndi kat kwutaa Jisas ta kavat kiyandi. kiyandi, vɨlaa ndi kat kwunatndɨ. \v 31 Kwunatndɨ maa kwundi walapman ta nɨmba kwundi ngambundi. Kɨvɨ watna man ta nɨmba laataa veiga yilɨndɨ. Ava tagwulia nɨmba ndino kwo lɨndi. Mɨni vɨlapman ta nɨmba mɨni vɨndi. Kwunatɨnda vak kat va nɨmba vɨlaa ngɨpali walaa Isrelna njambwi nyan God ndɨ apma vat nɨn kat kwunatndɨ waa wandi. \s1 JISAS 4,000 NƗMBA KAT KƗGƗNDA KWINDƗ \p \v 32 Tɨga lɨga Jisas ndɨna mbaapmamba la nɨmba kat wandɨ. Wundi nɨmba kat miwa yiga lɨgowun. Nandinya kuvuk wunogwinala tɨgandi. Kiyanja kɨgɨnda tamba aywaa ngɨlɨndɨ. Ndi kat kɨgɨnda kwilapman tɨga ay ngwula waa wavak kat kai wowun. Ay waweyan ava yambɨmba yiga lɨga mɨni ngangan yindɨ maa anagandi ndaiga waa wandɨ. \v 33 Ndɨna mbaapmamba la nɨmba ndɨ kat wagalandi. Kan kava kwo kava. Ngepma kai. Ndi kat kwineya bret-nao andamba klaiganɨn. Ndi nɨma sakwat nɨmba ndi waa wandi. \v 34 Wandi maa Jisas wandɨ. Ngwut taagala lɨngwa bret-nao angamala tɨgandɨ waa wandɨ maa bret-nao sɨla vɨli mat kami kuvut wupma taaganɨ, tɨgandɨ waa wandi. \p \v 35 Jisas wandɨ maa wan nɨma sakwat nɨmba kɨpmamba ndaa lɨndi. \v 36 Bret-nao sɨla vɨli kami kuvuk klaa kwutaa God kat sɨvu kɨlaa wan nao lɨmbaga ndɨna mbaapmamba la nɨmba kat kwindɨ. Yalaa la nɨma sakwat nɨmba kat yiga kwindi. \v 37 Ndi aywaa kɨlɨndi, yaat taatɨ. Kɨlambɨnja kɨgɨnda Jisasna mbaapmamba la nɨmba klalaa mbani sɨla vɨli naangandi. \v 38 Ka ndi nɨmbana sakwat 4,000. Ndu mɨna nagindi. Taagwa mat nyangu kat ana nagindi. \v 39 Jisas wan kava kwagalalaa njaambɨt kulaa Magadan walɨnja ngepmat yindɨ. \c 16 \p \v 1 Ferisio Sadyusio yalaa Jisas kat vɨlaa yelavɨtndi. Ndɨ nyinangwupmba lɨga yandɨ? E? Nyinangwupmba lɨga ana yandɨ. Ndɨ kɨpmana nyana waa yelavɨtaa wandi ndɨ kat. Nɨma apma njɨvwa agwut. Kwupmɨn maa vɨlaa nyinangwupmba ya nyana waa yelavɨkiyanɨn waa wandi. \v 2 Jisas ndi kat wandɨ. Nglaambu nya ndaindɨ, vɨlaa nyinangwut yelogwen mbangɨ lɨndɨ maa vɨlaa walɨgangwuk. nyinangwut yelogwen mbangɨ lɨgandɨ. Kinya meik ana ndaigandɨ waa walɨgangwuk. \v 3 Ngambi nya wokendɨ, vɨlaa nyinangwut yelogwen mbangɨ lɨndɨ maa vɨlaa walɨgangwuk. Mbambala meik ndaigandɨ waa walɨgangwuk. Nyinangwut vɨlaa ngɨni yaiga meik mwuk tat vɨga lɨgangwuk. Manda kat kwutawa njɨvwa vɨlaa yetuwa vak kat ana vɨga lɨgangwuk. \v 4 Kan mbambala lɨga ndu lagwu Godna vak vɨlapman kavle vat yiga yetɨlɨga nɨmba ndi. Nɨma apma njɨvwa agwup mɨla waa wun kat wangwuk. Ana kwukiyowun. Nɨma nyɨvwa kɨta mɨna kwuikiyowun. Tamba la nyan Jona kwukna vak vla mɨna kwukwun, vɨgiyangwuk waa wandɨ Jisas. Wandi maa Jisas kat kwagalalaa yindi. \s1 FERISIO SADYUSINA YIS \p \v 5 Jisas ndɨna mbaapma nɨmbagwi njaambɨt kulaa sak valɨgendi. Kɨgɨnda klalapman maawut tɨvɨga kwagalalaa kwo yindi. \v 6 Jisas ndi kat wandɨ. Ferisiogwi Sadyusina bretmba taagalɨnja yis ke klaga. Kavle nda wandɨ. \v 7 Wandɨ maa ndɨna mbaapmamba la nɨmba awat sowat yelavɨka ngambulɨndi. manda kat kupma wandɨ. Kɨgɨnda klalapman yanangat anagandɨ waa waa yelavɨka ngambulɨndi. \v 8 Jisas ngambulɨnja vak kat wutaa wandɨ. Kɨgɨnda klalapman yangwa vak kat manda kat ngambulɨgangwuk. Kɨgɨnda kat manda kat nɨmamba yelavɨka lɨgangwuk. \v 9 Njambwi nyanat tuwa vat ngwuk ana nɨmamba yelavɨka lɨgangwuk. Tat bret-nao tambanat klalaa 5,000 ta nɨmba kat kwiwun maa kɨndi. Kɨndi mala kɨlambɨnja kɨgɨnda angamala mbanimba naangangwuk. \v 10 Nat njambɨ bret-nao sɨla vɨli klalaa 4,000 ta nɨmba kat kwiwun maa klalaa kɨndi. Kɨndi mala kɨlambɨnja kɨgɨnda mbani angamala naagangwuk. \v 11 Tat ngwuk kat wowun. Ferisogwi Sadyusina bretmba taagalɨnja yis ke klaga wowun. Kɨlɨnja bret-nao kat ana wowun waa wandɨ Jisas. \v 12 Wandɨ maa ndɨna mbaapmamba la nɨmba maawupmba yelavɨka lɨndi. Bretmba taagalɨnja yis kat ana wandɨ. Ferisio Sadyusio mbutɨga nyaangɨt ngwuk ke wuka waa wandɨ waa yelavɨkaw lɨndi. \s1 MƗN KRAIST MƗN WAA JISAS KAT WANDƗ PITA \p \v 13 Jisas Sisaria Filipai walɨnja ngepmana ngwayat yindɨ. Ndɨna mbaapmamba la nɨmbo ndɨno kɨta vat yindi. Jisas ndi kat wagalandɨ. Wun Godna vak sɨmogwi lɨga nyan wun kat ndu lagwa anda sɨmba walɨgandi waa wagalandɨ maa wandi. \v 14 Nat nɨmba ndɨ ngu yagu lɨga Jona waa mɨn kat walɨgandi. Nat nɨmba ndɨ Jeremaia waa mɨn kat walɨgandi. Nat nɨmba ndɨ profetna waa mɨn kat walɨgandi waa wandi. \v 15 ma Jisas ndi kat wagalandɨ. Ngwuk wun kat angamak walɨgangwuk waa wagalandɨ. \p \v 16 Pita ndɨ kat wandɨ. Mɨn nɨn kat kwunapmak ya nyan mɨn. Mɨn Godna nyan mɨn waa wandɨ Pita. \v 17 Wandɨ, Jisas ndɨ kat wandɨ. Saimon, Jonana nyan mɨn apma maawut yelavɨka lɨgamɨn. Maawupmba yelavɨtɨma vak nat nyanananmba ana klamɨn. Nyinangwupmba lɨga wuna nyaek mɨn kat mbutndɨ, wamɨn. \v 18 Mɨn kambak vla lɨgamɨn. Wuna mbaapmamba tɨgiya nɨmba kɨngi kambapmba veiga laataa lɨgiyandi. Wundumbu yinjeyan wuna mbaapmamba veilapman tɨgiya nɨmba ngɨni kavle yigiyandi. \v 19 Nginangwuk wuleilɨnja ndaamangemba lɨga mbapmona ki mɨna lak taagagiyowun. Kan kɨpmamba lɨga nɨmba kat kemapmeyan ndi ana wuleigiyandi. Kan kɨpmamba lɨga wuleigiyangwuk wameya nɨmba ndi wuleigiyandi waa wandɨ Jisas Pita kat. \v 20 Pita kat walaa ndɨna mbaapmamba la nɨmba kat aywaa ndi kat wandɨ. Ndinyangu kat kwunapmat ya nyan Kraistnat tuwa vat nat nɨmba kat ke mbukngwa wandɨ. \s1 KIYALAA LƗGA LAAKIYOWUN WAA WANDƗ JISAS \p \v 21 Wan njɨmbla Jisas kɨta nyaangɨt ndi kat ngambundɨ. Ngambuga wandɨ. Samat tɨga Jerusalemat yigiyowun. Yiwun maa Judana njambwi nɨmbo God kat kwunatɨga njambwi nɨmbo Moses kwiya nyaangɨt sɨmogwi lɨga nɨmbo wun kat kwutaa kavle vat yigiyandi. Kavle vat yiga wun kat kwutaa vatnyagiyandi. Kiyalaa nandinya kuvut tɨga laakiyowun waa wandɨ maa wutaa \v 22 Pita ndɨ kat kwuknat kalilaa wandɨ. Njambwi nyan wama vat ana nglaatndɨ. Manda kat wupma wamɨn. Wan kavle vat mɨn kat wupma yilandi waa wandɨ maa \v 23 Jisas Pita kat wandɨ. Seten mɨn wun kat kwagalalaa ay. yiweya yambɨ kat mɨn ke tɨvɨlɨga. Yelavɨtɨma vak Godna vak ana ndɨ. Ndinyanguna vakna yelavɨtɨma waa ndɨ kat walaa ndɨna mbaapmamba la nɨmba kat wandɨ. \p \v 24 Kɨta nyan wuna mbaapma wuleivat wandeyan avla ndɨna mbangɨ kwunapmak kat kai walaa kwutuwa njɨvwa ndɨno kwukiyandɨ. \v 25 Kɨta nyan ndɨna mbangɨ kwunapmak mɨna yelavɨka lɨndeyan kavle yigiyandɨ. Kɨta nyan wuna njɨvwa kwuka yetɨga kiyandeyan ndɨ apma vat tɨgiyandɨ. \v 26 Kɨta nyan kɨpmana kwanda kwanda nda aywaa klalaa kavle vat yiga yetɨndeyan wan apma vatna? Kai. Apma vat ana ndɨ. Kavle vatna. Njɨmbla njɨmbla apma vat tɨnjeya vat kɨta nyan wenga kwilaa ana klaigandɨ. \v 27 Wun Godna vak sɨmogwi lɨga nyan samat tɨga enselonala yaigowun. Wuna nyaek wun kat ndɨna kwondu kwindɨ maa yaigowun. Yalaa ndinyangu aywaa kwutɨnja njɨvwa kat wenga kwigiyowun. \v 28 Ngwuk wutaa yelavɨk ngwula. Ngwutna nat nɨmba kwo lɨga njambwi nyanat tɨga yaweya vat vɨgiyangwuk. Wun Godna vak sɨmogwi lɨga nyan wun yaweya vak vɨgiyangwuk waa wandɨ Jisas. \c 17 \s1 JISASNA MBANGƗ MANDƗP MBANGƗ LƗNDƗ \p \v 1 Nandinya sɨla kɨta yindɨ maa Jisas Pita Jems Jon nyamwun sambu ndi kat yagwa waa kwutaa nɨma nduwiat klo kalindɨ. \v 2 Wokelaa lɨga Jisasna mbangɨ mandɨt mbangɨ ngwandɨyandɨ, vɨga lɨndi. Ndɨna mɨndama nya vla sɨlɨndɨ, vɨndi. Ndɨna waavwi sawun glei mɨna lɨga kemba kava vla lɨndɨ maa vɨndi. \v 3 Vɨlɨndi maa Mosesogwi Ilaijo yalaa ndɨnogwinala ngambuga lɨmbɨt, ndi kuvut nyangu tɨga lɨga vɨndi. \v 4 Vɨga lɨga Pita Jisas kat wandɨ. Njambwi nyan kan kava apma kava. Tɨnan apma vatna. Wamɨn maa kwapɨ mbale kuvuk kwukiyanɨn. mɨn kat kɨta Moses kat kɨta Ilaija kat kɨta kwukiyanɨn waa walɨndɨ maa \v 5 sawun mbangɨ tɨmbu ngaga yalaa tɨnja kava kapmandɨ. Tɨmbumba lɨga ndu nyana kwundi ngambulɨndɨ maa wutɨndi. Kwundi kupma ngambundɨ. Wan nyan wuna nyana. Ndɨ kat vɨga waa ngambundɨ wan kwundi. \p \v 6 Wan kwundi wutaa Jisasna mbaapmamba la ndi nyangu vaaka lɨga mɨndama mɨndama kɨpmamba ndalaa lɨndi. \v 7 Ndalaa lɨndi, Jisas yalaa taamba laagalaa ndi kat wandɨ. Ke vaaka lɨngwa. laak ngwula wandɨ, laatndi. \v 8 Laataa ngambuga lɨnda mbɨt nyan kat ana vɨndi. Jisas kapma lɨndɨ, vɨndi. \p \v 9 Wan nduwi kwagalalaa ngaga yalɨndi maa Jisas ndi kat wandɨ. Wun Godna vak sɨmogwi lɨga nyan wan. Wun kiyalaa laakwun maa kan vɨngwa vak ngɨni nat nɨmba kat mbukiyangwuk. Kanmbambala ke yiga mbuka waa wandɨ Jisas. \p \v 10 Ndɨna mbaapmamba la nɨmba ngambunda nyaangɨt wutaa ndɨ kat wagalandi. Moses kwiya nyaangɨt sɨmogwi lɨga nɨmba kupma walɨgandi. Kraist tat ana yaigandɨ. Ilaija tat yandɨ maa ngɨni Kraist yaigandɨ waa walɨgandi. Wupma manda kat walɨgandi waa wagalandi Jisas kat. \p \v 11 Jisas wagalanja vak wutaa ndi kat wandɨ. ngiyambak wanja. ilaija ndɨ tamba yandɨ. Yalaa Kraist yaiga yambɨ kwunatndɨ. \v 12 Ilaija yandɨ, kan kɨpmamba la ndu lagwa Ilaija njambwi nyanat tɨnda vak kat ana vɨga lɨngi. ndina maawupmba ndɨ kat kavle vat yelavɨka kavle yindi. Ndɨ kat kavle vat yinja vat vla wuno Godna vak sɨmogwi lɨga nyan wun kat kavle vat yigiyandi waa wandɨ Jisas. \v 13 Jisas wanda nyaangɨt wutaa maawupmba yelavɨtndi. Ndɨ Ilaija walɨndan ngu yagu la Jon kat walɨgandɨ waa yelavɨka lɨndi. \s1 JISAS KAVLE WAAGAN TAVILA LA NYAN KAT KWUNATNDƗ \p \v 14 Nduwimba lɨga ngaga yalaa nɨma sakwat ta nɨmba la kavat ndi yindi. Yindi maa kɨta nyan yalaa Jisasna mɨndama sambɨmba kwlai mamba sɨlaa ndɨ kat wandɨ. \v 15 Wuna mat nondanyan kat miwa yilaa kwunap mɨla. Kavle waagan ndɨ kat tavila lɨandɨ. Kavle waagan ndɨ kat kwutndɨ maa mɨni ngangan yindɨ, kɨpmamba ndaa lɨgandɨ. Nat nɨma sakwat njambɨ yamba ndaa lɨgandɨ. Nat njambɨ ngumba yilɨgandɨ. \v 16 Mɨna mbaapmamba la nɨmba kat kwutaa kiyowun maa ana alɨpsɨga ndɨ kat kwunatndi waa wandɨ maa \v 17 Jisas ndɨna mbaapmamba la nɨmba kat vɨlaa wandɨ. Ngwuk nɨmamba ana yelavɨtɨgangwuk. Ngwuk kavle vat yelavɨtɨgangwuk. Anda sakwat nandinya tɨga ngwuk kat sɨmagaga mbutɨwun mala nɨmamba yelavɨkiyangwuk. Nɨmamba yelavɨtapman yilɨngwa vak kat wupmak kat kai wowun. Wan nyan kat yiga kwutaa wuna lak agiya ngwula waa wandɨ Jisas. \v 18 Wan nyan kat kiyandi maa Jisas vɨlaa kavle waagan savɨlɨndɨ, yingɨ. Yindɨ maa wan nyan apma vat kwo lɨndɨ. \p \v 19 Wan nɨma sakwat ta nɨmba yindi maa vɨlaa Jisasna mbaapma nɨmba ndɨ kat wagalandi. manda kat kavle waagan alɨpsɨga nɨn savɨlɨlapman yinan waa wagalandi. \p \v 20 Wagalandi maa Jisas ndi kat wandɨ. God kat nɨmamba yelavɨka kwutaa lɨlapman yingwan kat tɨga wan kavle waagan kat savɨlɨlapman yingwuk. God kat nɨmamba yelavɨka lɨngja vat samat ngwutanamba tɨndeyan kan tɨga nduwi kat ay wangwuk, yigiyandɨ. God kat nɨmamba yelavɨka lɨngja vak kat nɨma sakwat vak kat ana wowun. God kat nɨmamba yelavɨka lɨngja vak samat ngwutnamba lɨndyan ngwuk nɨma nɨma njɨvwa kwukiyanngwuk. \v 21 (Kɨgɨnda kɨvak kat kai walaa God kat wagala lɨngweyan kɨngi vat tɨga waagan savɨlɨgiyangwuk waa wandɨ Jisas.) \s1 KIYALAA LAAKIYOWUN WAA JISAS VƗLƗLƗK WAN NJAMBƗ WANDƗ \p \v 22 Jisasna mbaapmamba la nɨmba Galilimba yisolaa lɨndi maa ndi kat wandɨ. Wun Godna vak sɨmogwi lɨga nyan wun. Wun kat ngɨni kwutaa vatnyagiyandi. \v 23 Kiyalaa nandinya kuvut tɨga laakiyowun waa wandɨ maa wutaa ndɨna mbaapmamba la nɨmba nɨma maawut yelavɨka lɨndi. \s1 JISAS TAKIS SANYA YAAGINDƗ \p \v 24 Jisas ndɨna mbaapmamba la nɨmbo kapaneam walɨnja ngepmat yindi. Ngepma wuleindi maa Godna ngay kwunatɨnja takis sanya kla lɨga nyan yalaa Pita kat wagalandɨ. Ngwutna njambwi nyan takis sanya yaagilɨgandɨ? E? Ana yaagilɨgandɨ? Waa wagalandɨ. \p \v 25-26 Wagalandɨ maa Pita wutaa awa wandɨ. Walaa ngay wuleindɨ mala Jisas ndɨ kat wandɨ. Saimon mɨn angamak yelavɨka lɨgamɨn. Kan kɨpmana njambwi king anda nɨmbananamba takis sanya klalɨgandi. Ndina ngepma nɨmbananamba ana klalɨgandi. Nat ngepma nɨmbananamba mɨna klalɨgandi waa wandɨ. Jisas ngiyambak wamɨn wandɨ. Nɨn Godna ngepma nɨmba nɨn. Ngi kat tɨga nɨn Godna ngay kwunatɨnja takis sanya yaagilapman yineyan wan vat kwowa. \v 27 Yaagilapman yineyan nɨn kat kai waigandi. Ngi vak kat kai wowun. Ngi kat tɨga sak yilaa sɨngwa laagagiyamɨn. Tat kwupma kami kwutaa ndɨna ngaangamba sanya vɨlaa klalaa kwutaa agiya. Mɨna wugɨn wuna wugɨn sanya kwigiyamɨn waa wandɨ Jisas. \c 18 \s1 KANDANA NƗMA NYAN \p \v 1 Jisasna mbaapmamba la nɨmba Jisas kat yalaa wagalandi. Nyinangwut wuleilaa anda nyana kwulaka nɨma nyanat tɨgiyaa waa wagalandi. \p \v 2 Wagalanja vat wutaa Jisas mat nyan kɨta kat yagwa wandɨ, yalaa ndina nɨndɨmba laataa lɨndɨ. \v 3 Lɨndɨ maa jisas ndi kat wandɨ. Ngwuk yelavɨk ngwula. Mbambala maawupmba yelavɨtɨngwa vak kwagalalaa kan mat nyan tɨga vla tɨlapman yingweyan nyinangwut ana wuleigiyangwuk. \v 4 Kɨta nyan wun nɨma nyan ana wun waa yelavɨka lɨga kan mat nyan tɨga v a tɨndeyan wan nyan nyinangwut wuleilaa nɨma nyanat tɨgiyandɨ. \p \v 5 Kɨta nyan wuna njɨvwa kwuka kɨngi vat mat nyan kat apma vat yilɨndeyan wan yindeya apma vat wuna lak yaigandɨ waa wandɨ Jisas. \s1 KAVLE VAT NDINYANGUNA MAAWUT KAT KAVLE YILƗGANDƗ \p \v 6 Jisas ndi kat wandɨ. Kɨngi vat mat nyan vla lɨga nɨmba wun kat yelavɨtnja vak kat nat nyan kai wandɨ maa wun kat kwagalalaa yindeyan wan ana nglaatndɨ. Wan kai waa nyan kat nɨma kambak klalaa yaawmba tulaa kwapmba waataa ngumba yaagingweyan apma vatna. \p \v 7 Nat nɨmba kɨpmana nda kat vɨlaa wun kat yelavɨtɨnja vak kwagala lɨgandi. Kan kɨpmana nda kavle nda. Nat nɨmba wun kat kwagalagiyandi. Vɨlɨgowun. Wun kat yelavɨtɨga nɨmba kat kai walɨga nɨmba ndi wan nɨmba kavle klei nɨmba ndi. ndi kavle klei yigiyandi. \p \v 8 Kɨta nyana taambamba kwutɨnda kavle njɨvwa ndɨna maawupmba lɨga apma vak kat kwulatndeyan taamba kalɨka tɨgandɨ. Taamba lapman apma kavat tɨndeyan wovuna. Apma taamba lɨga kavle kava njɨmbla njɨmbla ya vɨtɨga kavat yindeyan kavle vatna. Kɨta nyan kavle kavat man veiga wan kavamba kavle njɨvwa kwutɨnda njɨvwa ndɨna maawupmba lɨga apma vak kat kwulatndeyan man kalɨkiyandɨ. Sambɨn tɨga apma kavat yindeyan apma vatna. man apma vat tɨndɨ, kavle kava njɨmbla njɨmbla ya vɨtɨga kavat yindeyan kavle vatna. \v 9 Kɨta nyan mɨnimba vɨnda kavle vat ndɨna maawupmba lɨga apma vak kat kwulatandeyan mɨni pɨnguga yaagigiyandɨ. Mɨni lapman kɨta naangɨ mɨnimba vɨga apma kavat yindeyan apma vatna. Mɨni vɨli apa apma vat tɨmbɨk, kavle kava njɨmbla njɨmbla ya vɨtɨga kavat yindeyan ana nglaatndɨ. \s1 SƗLƗWOKNA SIP SIPNA NYAANGƗT \p \v 10 Ngwuk mat nyangu kat vɨlaa ndi kwo nda ndi waa ke yelavɨkngwa. Ndi kat vɨga lɨga ensel ngilɨga. Ndina ensel nyinangwupmba lɨga wuna nyaekagwi lɨgandi. \v 11 (Wun Godna vak ɨmogwi lɨga nyan wun. Wun sɨlɨwota la nɨmba kat aywaa kwunapmak kat yawun.) \p \v 12 Kɨta nyan sip sip l00 ndɨnamba lɨndɨ. Vɨga lɨndɨ. Kita yiga sɨlɨwotnda. Sɨlɨwotndɨ maa ndɨ angamak yigiyandɨ. Ngwuk angamak yelavɨkalɨgangwuk. Ngwuk kat waigowun. Samat tɨga 99 kwo lɨga sip sip kat ana vɨga lɨgiyandɨ. Sɨlɨwokna sip sip kat kwaka yigiyandɨ nat sip sip kat kwagalalaa. Kwagalalaa yinda sip sip kwo lɨga yuwi kɨga lɨgiyandi. \v 13 Kwaka yiga vɨlaa solat sɨngɨ. \v 14 Sip sip kat vɨga la nyan ta vak vla ndɨno nyinangwupmba lɨga ngwutna nyaek God wupma vɨga lɨgandɨ. Ndɨna nyangu mbaak sɨlwatandi walɨgandɨ God. \s1 KAVLE VAT YA NYAN KAT KWUNAKNGWEYA VAK \p \v 15 Mɨnogwinala kɨta vat wuna mbaapmamba la nyan mɨn kat kavle vat yindeyan ndɨ kat vɨlaa kavle vat yinda vak kat ngambu mbɨla. nat nɨmba kat ke mbuka. Ngambuma nyaangɨt wutndeyan wovuna. Ndɨ kat tamba kwunapmɨn. \v 16 Wupmak kat kai wandeyan mɨna mbaapmamba la kɨta nyan o vɨlɨlɨk palɨ kwutaa yiga ndinogwinala kɨta vat tɨga ndɨ kat nyaangɨt ngambu ngwula. Tamba la nɨmba God waa nyaangɨt kupma pɨlɨwutndi. \p Vɨlɨlk pali o kuvut nɨmba kɨta nyaangɨpmba ngambungweyan wovuna. Ngambungweya \li1 nyaangɨt kwo valat ana tɨgiyandɨ \p waa tamba pɨlɨwutndi. Tamba pɨlɨwutnja nyaangɨt vla ngambu ngwula. \v 17 Kuvut nɨmba ngambu nyaangɨt wupmak kat kai wandeyan kɨta vat mbaapmamba lɨngwa nɨmba kat aywaa mbukiyangwuk. Kavle vat yinda vak kat wukiyandi. Ndina nyaangɨt wupmak kat kai wandeyan ndɨ maama nyana waa ndɨ kat yelavɨk ngwula. Ndɨ takis sanya klalɨga kavle nyan vla lɨgandɨ waa ndɨ kat yelavɨk ngwula. \v 18 Ngwuk kat wowun. Kan kɨpmamba kɨta nyan kavle vat yiga yetɨnda vak kat kwunatapman yingweyan nyinangwupmba lɨga nyaek God ndɨno ana kwunakiyandɨ. kɨpmamba lɨga yinjeya kavle vak kat kwunakngweyan nyinangwupmba lɨga nyaek God ndɨno kwunakiyandɨ. \p \v 19 Ngwuk kat nat samak nyaangɨt mbukiyowun. Ngwutna vɨlɨlɨk palɨ kɨta maawupmba yelavɨka lɨga God kat kwi nda kwindangat wagalambeyan wuna nyinangwupmba lɨga nyaek wagalambeya nda mbɨk kat kwigiyandɨ. \v 20 Vɨlɨlɨk palɨ kuvut nɨmba kɨta yisolaa lɨga wuna sɨ waga ngambulɨngjeyan wuno ndina nɨndɨmba kɨta vat tɨgiyowun waa wandɨ Jisas. \s1 NAT NYAN YILƗNDA KAVLE VAT KWAGALALAPMAN NJƗVWA KWUTA NYAN \p \v 21 Pita yalaa Jisas kat wagalandɨ. Njambwi nyan wuna mbaapmamba la nyan anda sakwat njambɨ wun kat kavle vat yindɨ, vɨlaa ndɨnai yindeya kavle vat sɨlɨmbwigiyowun. Njambɨ sɨla vɨli ndɨna kavle vat sɨlɨmbwiweyan wovuna? Waa wagalandɨ Pita. Wagalandɨ maa Jisas wandɨ. \p \v 22 Kai la. Sɨla vɨla njambɨ kai. 490 njambɨ yindeya kavle vak kat vɨlaa sɨlɨmbwimeyan wovuna waa wandɨ Jisas. Anda sakwat njambɨ sɨlɨmbwigiyowun waa wanda nyaangɨt wutaa Jisas wupuseput mbutɨndɨ. \p \v 23 Nyinangwupmba lɨga njambwi nyan ndinyangu kat vɨga lɨndya vat kɨngi vat tɨgandɨ. Tamba njambwi king kɨta lɨndɨ. Ndɨna njɨvwa kwuta nɨmbana dinau aywaa kwunataa kalɨpmak kat wandɨ. \v 24 Dinau kat kwunaka kalɨka sɨlɨmbwiga yilɨndɨ, kɨta nyan nɨma nglei dinau la nyan kat kwutaa kingat kiyandi. \v 25 Ngi kat tɨga njambwi king wandɨ. Ndɨna kwanda kwanda aywaa ndɨna nyan taagwa aywaa kwilaa wenga klalaa wan dinau kat agwi. Ndɨno ndɨ kat kwilaa wenga klalaa wun kat agwi waa wandɨ maa \v 26 njɨvwa kwuta nyan kwali mamba sɨlaa nambu sɨlandalaa king kat wandɨ. Wun kat miwa ay mɨla. Ngɨni yuwa inau aywaa kwigiyowun waa ndɨ kat wagalandɨ. \v 27 King wutaa miwa yilaa ndɨna dinau kat kai waa kwagalandɨ. \p \v 28 Kwagalandɨ mala laataa wogwendɨ. Wogwelaa ndɨnogwi kɨta vat njɨvwa kwuta nyan kat vɨndɨ. Vɨlaa kwapmba kwutaa ndɨ kat wandɨ. Mɨn tamba la wuna mat dinau kat agwi mɨla wandɨ. \p \v 29 Wandɨ maa nat nyan wandɨ. Samat kawiga alɨ. Kwigiyowun wandɨ. \v 30 Kawiga lɨvak kat kai walaa ndɨ kat kwutaa yiga kalabusmba taagandɨ. Dinau kat kwimeyan mɨna kalabus ngɨlɨgiyandɨ walaa ndɨ kat kalabusmba taagandɨ. \p \v 31 Kɨta vat njɨvwa kwuta nat nɨmba yinda vak vɨlaa kavle vat yindɨ waa yelavɨtaa njambwi king kat yiga mbutndi. \v 32 King wan nyaangɨt wutaa ndɨna njɨvwa kwuta nyan kat yagwa wandɨ, yandɨ. Yandɨ maa king ndɨ kat wandɨ. Mɨn kavle klei nyan mɨn. Wun kat yima nɨma nglei dinau wun kat yaa wagalamɨn maa kai waa kwagalawun. Mɨnagwi kɨta vat njɨvwa kwuta nyan ndɨ kat ana miwa yigamɨn. Mɨn kat tamba miwa yiga kai waa nɨma dinau kwagalawun. Ndɨ kat wupma ana miwa yiga mɨn kat yinda mat dinau kwagalamɨn. \v 33 Mɨn kat miwa yiga luwa vak vla manda kat nat nyan kat miwa yilapman yimɨn. Mɨn kavle keli nyan mɨn waa wandɨ njambwi king. \v 34 Njambwi king nyingi maawut tɨga wandɨ maa ndɨna njɨvwa kwuta nyan kat kwutaa yiga kalabusmba taagandi. Dinau kat kwimeyan mɨna kalabus ngɨlɨgiyandɨ walaa ndɨ kat kalabusmba taagandi. \p \v 35 Kan ngwuk kat wawa wapuseputna angwa nyaangɨt yelavɨk ngwula. Ngwutna mbaapmamba lɨga nɨmba ngwuk kat kavle vat yinja vat kat kai waa kwagalalapman yingweyan nyinangwupmba lɨga wuna nyaek kavle vat yingwa vat kat ana kai waa kwagalagiyandɨ waa wandɨ Jisas. \c 19 \s1 TAAGWA KAT KWAGALANJA VAT \p \v 1 Jisas wan nyaangɨt ngambulaa Galili kwagalalaa Judiat yindɨ. Jodan walɨnja ndandangɨ nat naangat yindi. \v 2 Nɨma sakwat nɨmba ndɨna kwupmba yindi. Yindi maa ndina yelogwen kat vɨlaa Jisas kwunatndɨ. \v 3 Nat Ferisi ndɨ kat yalaa wagalangeya vak kat anagandɨ mandɨp vapmba ngambugiya waa yelavɨtaa ndɨ kat wagalandi. Moses kwiya nyaangɨt angamak wandɨ. Kɨta nyan ndɨna taagwa kat kwo kwagalandeyan wovuna? waa wagalandi. \p \v 4 Jisas wuta wandɨ. Tamba God wandɨ, pɨlwutnja nyaangɨt ngwuk ana vɨngwuk? Tamba God ndu lagwa kat kwutaa kɨpmamba laagalaa wandɨ. \q1 \v 5 Ndu ndɨna nyaek nyɨmena ngay kwagalalaa yiga \q1 ndɨna tagwonala yetɨgiyandɨ. Ndu taagwa kɨta vat tɨgiyambɨt waa wandɨ God \p waa tamba pɨlɨwutndi. \v 6 Ndu taagwa klandeyan kapma kapma mbangɨ ana ndɨ. Mbɨk kɨta mbango lɨgiyambɨt. Mbɨla mbangɨ kɨta mbɨk kɨta nyan mbɨk. God mbɨk kat sangindɨ, lɨgambɨt. Ndu ndɨna taagwa kat ana kwagalagiyandɨ waa wandɨ Jisas. \v 7 Ferisi wanda nyaangɨt wutaa ndɨ kat wagalandi. Wama nyaangɨt ana nglaatndɨ. Tamba Moses wandɨ. Kɨta nyan pepa pɨlɨwutaa taagwa kat kwilaa kwo kwagalagiyandɨ waa Moses tamba pɨlɨwutndɨ. Manda kat wupma pɨlɨwutndɨ waa wandi. Wandi maa Jisas wandɨ. \p \v 8 Kavle savle tɨngwa vak kat vɨlaa ngwuk taagwa kwagalavak kat pepa taagwa kat kwilaa kwagalagiyangwuk waa wandɨ Moses. Tamba God ndu lagwa kat kwuta njɨmbla ndu taagwa kat kwagalanjeya vak wupma ana lɨndɨ. \v 9 Ngwuk kat wowun. Kɨta nyan ndɨna taagwa kat vɨvak kat kai waa kwo kwagalalaa nat taagwa kat klandeyan ndɨ wan nyan wupma yindeya vak yambɨsɨk taagwa kat yinjeya vak vla lɨgandɨ. Ndɨna taagwa sɨmblan wangɨga yetɨlɨ, vɨlaa kwagalandeyan nyaangɨt kai waa wandɨ Jisas. \p \v 10 Jisas wandɨ maa ndɨna mbaapmamba la nɨmba ndɨ kat wandi. taagwa klaga lɨgiya nyan ndɨna taagwa kat kai waa kwagalagiyandɨ. Nɨna ngepma vatna. Ngwut taagwa kat ke kwo kwagalaga waa wama nyaangɨt apma vat tɨndeyan taagwa klalapman tɨgiya nyan mɨna apma vat tɨgiyandɨ waa wandi. \p \v 11 Jisas ndi kat kupma wandɨ. Taagwa klalapman vat aywaa wupma ana yilɨgandi. Nat nɨmba kat mɨna wan vak God kwilɨgandɨ. \v 12 Taagwa klalapman tɨnja vatna angwa nɨma sakwat tɨgandɨ. Nat nɨmba ndina maawupmba yelavɨtaa taagwa kla vak kat kai walɨgandi. nat nɨmba na alɨpsɨga klalɨgandi. Nat nɨmba nɨn Godna njɨvwa mwna kwuka yetɨga taagwa ana klaiganɨn waa walɨgandi. Ndinyangu aywaa wupma ana yilɨgandi. Taagwa kat klalapman yigiya nɨmba mɨna kan nyaangɨt awuk ngwula waa wandɨ Jisas. \s1 JISAS MAT NYANGU KAT APMA VAT YINDƗ \p \v 13 Jisas ndina nambumba taamba laagalaa God kat wagalandangat nɨma sakwat mat nyangu kat nyaek nyɨme kwutaa kiyandi. Kiyanja vak kat vɨlaa Jisasna mbaapmamba la nɨmba kai wandi. \v 14 Kai wanja vak kat wutaa Jisas ndi kat wandɨ. Ke kai wangwa. Nyinangwupmba lɨga apma nda kɨndigi mat nyangu tɨga vla tɨgiya nɨmba klaigandi waa walaa \v 15 ndina nambumba taamba taagandɨ. Taagalaa lɨga wan kava kwagalalaa yindɨ. \s1 NƗMA SAKWAT KWANDA KWANDA NDO LA KWANDƗ NYAN \p \v 16 Kɨta nyan Jisas la kavat yalaa wagalandɨ. Sɨmogwi lɨga nyan, kan kɨpmogwi njɨmbla njɨmbla nyinangwupmba apma vat tɨweya vak klavak kat angamak njɨvwa kwukiyowun waa wagalandɨ. \v 17 Wandɨ maa Jisas ndɨ kat wandɨ. Apma nda klavak kat manda kat wun kat wagalamɨn. Kan kɨpmamba apma nyan ana lɨgandɨ. God ndɨ kɨta nyan mɨna apma nyan tɨgandɨ. Tamba God wandɨ, pɨlɨwutnja nyaangɨpmba wuka yetɨmeya njɨmbla njɨmbla apma vat tɨmeya vat klaigamɨn waa wandɨ Jisas. \p \v 18 Manda nyaangɨt kat wamɨn God waa nyaangɨt waa Jisas kat wagalandɨ. Jisas wutaa wandɨ ndɨ kat. Nat nyan kat ke vatnyaga, yambɨsɨk ke yiga yetɨmeya, ke sɨkwuka, nat nyan kat woseka ke waga, \v 19 nyaek nyɨme mɨn kat waiga nyaangɨt awup mɨla. Avla mɨna mbangɨ kwunatɨma vak vla nat nɨmba kat kwunap mɨla waa tamba God wandɨ, pɨlɨwutndi waa wandɨ Jisas. \p \v 20 Wan nyan wutaa wandɨ. Wama nyaangɨt aywaa wuka yetɨlɨgowun. Nat anda njɨvwa kwukweya waa wandɨ maa \v 21 Jisas ndɨ kat wandɨ. Kwupmeya nat njɨvwa kita lɨgandɨ. Wan njɨvwa kwutaa apma vat tɨgiyamɨn. Mɨna kwanda kwanda aywaa kwilaa wenga yiga klalaa sanya lapman tɨga nɨmba kat agwi mɨla. Kwilaa nyinangwut wuleimeyan apma wenga klaigamɨn. Ndi kat kwilaa wuna kwupmba yagwa mɨla waa wandɨ Jisas. \v 22 Wan kwandɨ nyan wutaa ndɨna mbangɨ valɨ yilɨndɨ maa yindɨ. Ndɨna kwanda kwanda nɨma sakwat nda kat kwagalavak kat kai waa yelavɨka yindɨ. \p \v 23 Yindɨ maa Jisas ndɨna mbaapmamba la nɨmba kat wandɨ. Ngwuk kat wowun. Nɨma sakwat sanya nɨma sakwat kwanda kwanda la nyan nyinangwut wuleindeyan nɨma njɨvwa. \v 24 Bulmakau vla lɨga kamel kumbwi mbawna yambɨ wuleivat tɨndeyan njɨvwa lɨgandɨ. Nɨma sakwat kwanda kwanda ndo lɨga nyan nyinangwut wuleivat tɨndeyan nɨma nglei njɨvwa waa wandɨ Jisas. \p \v 25 Wandɨ maa wutaa ndɨna mbaapmamba la nɨmba ngɨpaliga ndalaa ndɨ kat wagalandi. Nyinangwut kandana wuleiya waa wagalandi. \p \v 26 Jisas ndi kat vɨlaa wandɨ. Ndinyangu nat nɨmba kat kwutaa nyinangwutnat ana kaligiyandi. Wan Godna njɨvwa. Ndɨ alɨpsɨga kaligiyandɨ. Ndɨ nɨma nglei njɨvwa kwukiyandɨ waa wandɨ Jisas. \p \v 27 Wandɨ maa Pita Jisas kat wandɨ. Awut. Wutaa yelavɨk. Nɨna kwanda kwanda nda aywaa kwagalalaa mɨna kwupmba laataa yinɨn. Ngɨni anda wenga klangeya waa wandɨ Pita. \p \v 28 Jisas wutaa wandɨ. Ngwuk kat wowun. Ngɨni yaiga nandinya kupi nda lɨgiya nandinya wun Godna vak sɨomgwi lɨga nyan yalaa wuna njambwi tɨkɨtmba ndaa lɨga ndinyangu kat vɨga lɨgiyowun. Njambwi nyanat tɨgiyowun. Ngwutno tamba vɨli kiyeli vɨlɨlɨk yelangɨ kat vɨga lɨgiyangwuk. Ndina njambwi nɨmbat tɨgiyangwuk. \v 29 Kɨta nyan wuna njɨvwa kwupmak ndɨna ngay nyamwun nyange nyaek nyɨme nyangu ambukat kwagalandeyan ngɨni yaiga nandinya mandɨt nda nɨma sakwat klaigandɨ. Klalaa njɨmbla njɨmbla apma vat tɨndeya vat klaigandɨ. \v 30 Mbambala kɨpmamba lɨga nɨma sakwat ndo lɨga nɨmba ngɨni yaiga nandinya ndi kwanda kwanda lapman nɨmbat tɨgiyandi. Mbambala kɨpmamba lɨga kwanda kwanda lapman nɨmba ngɨni yaiga nandinya ndi nɨma sakwat ndo tɨgiyandi. \c 20 \s1 AMBUGAT NJƗVWA KWUTƗGA NƗMBANA WAPUSEPUT \p \v 1 Jisas wandɨ. Nyinangwupmba lɨga njambwi nyan ndinyangu kat vɨga lɨnda vat kɨngi vat tɨgandɨ. Kɨta nyan nɨma ambugavo lɨndɨ. Ngambi ambugatna nyan laataa njɨvwa kwut nɨmba kat kwaka yindɨ. \v 2 Yiga vɨlaa ndinyangu kat wandɨ. Nandinya kɨta njɨvwa kwukngweyan ngwuk kat dola kɨta kwigiyowun wandɨ. Wutaa wovuna walaa njɨvwa kwupmat yindi. \v 3 Ngambi 9 klok laataa ngepma yiga njɨvwa kwut nɨmba kat kwaka wavat nat njambɨ yindɨ. \v 4 Kwaka yiga kwo la nɨmba kat vɨlaa wandɨ. Wuna ambugapmba yiga njɨvwa kwukngweyan ngwuk kat wenga kwigiyowun wandɨ. Wandɨ maa yindi. \v 5 Nɨma nɨndɨ nandinya ak laataa ngepma yindɨ. Nglaambu 3 klok at ngepma yindɨ. \v 6 Nglaambu 5 klok laataa ngepma yindɨ. Yilaa kwo la nɨmba kat vɨlaa ndi kat wandɨ. Ngwuk manda kat njɨvwa kwutapman kwo laataa lɨgangwuk waa wagalandɨ maa wandi. \v 7 Nɨn kat nat nyan njɨvwa ana kwindɨ waa wandi maa wuna ambugapmba yiga njɨvwa agwut ngwula wandɨ. Wandɨ maa yindi. \p \v 8 Nglaambu ndɨna ambugat vɨga la nyan kat wandɨ. Njɨvwa kwuta nɨmba aywaa yandi maa ndi kat sanya agwi mɨla. Ngɨni njɨvwa kwupmat ya nɨmba tat ndi kat sanya agwi. Ngambi tata njwvwa kwupmat ya nɨmba kat ngɨni sanya agwi waa wandɨ. \p \v 9 Nglaambu 5 klokmba yiga njɨvwa kwukna nɨmba kat dola kɨta kɨta njɨvwa kwutaa nyangu kat kwindɨ. \v 10 Ngambi tata yiga njɨvwa kwukna nɨmba vɨlaa nɨn nɨma sakwat dola klaiganɨn waa maawupmba yelavɨtndi. Wupma ana klandi. Dola kɨta mɨna klandi. \v 11 Dola kɨta klalaa wan ambugatna nyan kat njɨka wandi. \v 12 Kɨndi nɨmba nglaambu yalaa wan ana nɨma njɨvwa kwutndi. Nɨma njɨvwa ana kwutndi. Nɨn ngambimba yalaa kan njɨvwa kwutɨnɨn nɨna mbangɨ nya nɨmamba sɨlɨndɨ nɨma waangɨt soga kwutɨnɨn. Nɨnogwi ndi kat manda kat kɨta wengamba kwimɨn waa njɨka wandi ndɨ kat. \p \v 13 Wanja vak wutaa ndina kɨta nyan kat wandɨ. Wuna ava nyan wuna kɨta nyaangɨt awup mɨla. Mɨn kat ana woseka waa kavle wenga kwiwun. Ngambi mɨn kat wowun. Mbambala njɨvwa kwupmeyan dola kɨta mɨn kat kwigiyowun waa wowun maa wovuna yiga mɨna njɨvwa kwukiyowun wamɨn. \v 14 Klama dola kwutaa ngay ay. Ngɨni njɨvwa kwupmak ya nyan kat mɨn kat kwiwa wenga vla ndɨ kat kwiweyan wuna vatna. Mɨna vak ana ndɨ. \v 15 Kwiweya sanya wuna sanya kwiweya. Wuna maawupmba yelavɨtaa kwiweyan mɨn nyaangɨt kai. Ndi kat kwo kwiweya vak kat manda kat mɨn kai wamɨn. Wuna vatna waa wandɨ ambugatna nyaek. \v 16 Nyinangwut wuleigiya nɨmba ndino wupma klaigandi. Tat mat nyan tɨga Godna njɨvwa kwuka nɨma sakwat naambi tɨga kiyalaa nyinangwut wuleinjeyan ngɨni God ndi kat wenga kwigiyandɨ. Avɨt ndu lɨga Godna njɨvwa kwuka naambi kuvut tɨga kiyalaa nyinangwut wuleinjeyan tak God ni kat wenga kwigiyandɨ waa wandɨ Jisas. \s1 JISAS WANDƗ KIYALAA LƗGA LAAKIYOWUN \p \v 17 Jisas Jerusalem yiga lɨga nat nɨmba kat kwagalalaa ndɨna mbaapmamba la tamba vɨli kiyeli vɨlɨlɨk nɨmba kat wandɨ. \v 18 Ngwuk awuk ngwula. Mbambala Jerusalem yigiyanɨn. Wun Godna vak sɨmogwi lɨga nyan wun kat kwutaa God kat kwunatɨga njambwi nɨmbo Moses kwiya nyaangɨt sɨmogwi lɨga nɨmba lɨga kavat kaligiyandi. Ndi wun kat waigandi. Ndɨ kat kwutaa yiga vatnya waa wun kat waigandi. \v 19 Wandi maa Juda ana ndi nat nɨmba wun kat kwutaa njɨka waga viyalaa diwai krosmba kaalagiyandi. Kiyalaa nandinya kuvut tɨga laakiyowun waa wandɨ Jisas. \s1 JEMSOGWI JONO NƗMA NYAN TƗVAK KAT WAGALAMBƗT \p \v 20 Sebedina nyan vɨlɨlɨkna nyɨme mbɨk kat kwutaa Jisas ta kavat kiyalaa nambu sɨlandalaa Jisas kat kɨta nda kat wagalavat tɨlɨ. \v 21 Wagalavat tɨlɨ maa anda nda wun kat wagalanyɨn wandɨ. Wat taagwa walɨ. Ngɨni kingat tɨga nɨma tɨgɨtmba ndaa lɨmeya njɨmbla wuna mbɨt nyan nat nyan yaagindan naangɨmba ndaa lɨga njambwi nyanat tɨndangat ndaa lɨga njambwi nyanat tɨndangat mɨn kat wagalawun waa walɨ. Walɨ maa wutaa Jisas mbɨk kat wandɨ. \p \v 22 Wagalamba vat mbɨtna maawutmba yigumba yelavɨtapman tɨga wun kat wagalambɨk. Wun kat yinjeya nɨma vat vla mbɨk kat wupma yivat tɨnjeyan yinjeya nɨma vat vla mbɨk kat wupma yivat tɨnjeyan wun kat kwagalagiyambɨt? waa wagalandɨ maa wambɨt. Kai mɨn kat ana kwagalagiya waa wambɨt. wambɨt maa wandɨ. \v 23 Awa luwa. Wun kat kavle yinjeya vak vla mbɨk kat wupma kavle yigiyandi. Yaagindan naangɨ ambugendan naangɨmba ndaa lɨgiya nɨmba kat wun ana waigowun. Wuna njɨvwa ana ndɨ. Wan njɨvwa wuna nyaek mɨna kwutɨnda njɨvwa waa wandɨ Jisas. \v 24 Jisasna mbaapmamba la tamba vɨli nɨmba wutaa nyingi maawut yelavɨka mbɨk kat waleavat tɨndi. \v 25 Jisas yagwa ngwula wandɨ, yalaa yisolaa lɨndi, ndi kat mbuka wandɨ. Kan kɨpmamba la njambi nɨmba nat nɨmba kat mandɨp mandɨp vapmba vɨga lɨga nɨna njɨvwa agwuk ngwula waa nɨma kwundimba walɨgandi. \v 26-27 Ngwuk wungi vat njɨvwa wana kwutɨngweya. Ngwutna kɨta nyan njambwi nyanat tɨvat wandeyan nat nɨmbana njɨvwa kwuka ndina nyaangɨt wukiyangwuk. \v 28 Wuno Godna vak sɨmogwi lɨga nyan wungi vat njɨvwa kwutɨgowun. Wuna njɨvwa nat nɨmba kwutnjangat ana yawun. Ndi kat tɨga njɨvwa kwupmat yawun. kwo luwa vat kwagalalaa kiyalaa nat nɨmba kat wenga kwivat yawun waa wandɨ Jisas. \s1 JISAS MƗNI KIYALA LA MBƗT NYAN KAT KWUNATNDƗ \p \v 29 Jeriko kwagalalaa yindi maa Jisasna kwupmba nɨma sakwat nɨmba yindi. \v 30 Mɨni kiyandɨ ta mbɨt nyan ava yambɨ waymba ndaa lɨga Jisas yanda vak kat wutaa nɨma kwundimba walega wambɨt. Jisas mɨn Devitna yelangɨ nyan mɨn. An kat miwa ay mɨla waa walega wambɨt. \v 31 Walɨmbɨt mala wan nɨma sakwat ya nɨmba wutaa mbɨk kat wandi. Mbɨk kiyak awa mbɨla walɨndi, wuka kwagalalaa nɨma kwundimba walega walɨmbɨk. Jisas mɨn Devitna yelangɨ nyan mɨn. An kat miwa ay mɨla walɨmbɨt. \p \v 32 Jisas yiga lɨga tamataa mbɨk kat wandɨ. Mbɨk kat manda yiwangat walɨgambɨk. \p \v 33 Wandɨ mala wambɨt. Njambwi nyan. Ana mɨni kwunapmangat mɨn kat walega walɨgali waa wambɨt. \p \v 34 Jisas wutaa mbɨk kat miwa yilaa mbɨtna mɨnimba taamba taagalaa kunatndɨ mbɨk kat. Apma mɨni bɨlaa laataa Jisasna kwupmba yimbɨt. \c 21 \s1 JISAS KING VLA JERUSALEM WULEINDƗ \p \v 1 Jerusalem yiga lɨga Jerusalemna ngwaymba la ngepma Betfasi yandi. Wan ngepma Oliv walɨnja nduwi waymba lɨgandɨ. Yalaa lɨga Jisas ndɨna mbaapmamba la mbɨt vɨlɨlɨk palɨ kat wandɨ. Mbɨk tata ay mbɨla. \v 2 Ngepma wuleilaa donki nyano nyɨmeo yaawumba tndi, kwambɨt, yiga vɨlaa svugiga kwutaa wuna lak agiya. \v 3 Sɨvugimbeya vak vɨlaa mandana yilɨmba waa kɨta nyan wandeyan ndɨ kat awamba mbɨt. Nɨma nyan wandɨ mala yaa kalivat yigali waa awamba mbɨt. Wupma wambeyan kali waa waigandɨ waa wandɨ Jisas. \p \v 4 Jisas wupma kwo ana wandɨ. Tamba la profet pɨlɨwutnda vak vla wandɨ. \v 5 Tamba la profet kupma pɨlɨwutndɨ. \li1 Jerusalemba lɨga nɨmba kat yiga ambuk ngwula. \li1 Ngwula king kɨngi tamba yalɨga. Ndɨna sɨ avla \li1 ana kwutaa katsogiyandɨ. Nyan donkina mbunimba \li1 ndaa lɨga yalɨgandɨ waa yiga ambuk ngwula \p waa tamba la profet pɨlɨwutndɨ. \p \v 6 Jisas mbɨk kat tata ayt mbɨla wandɨ maa tata yimbɨk. Yilaa wanda vapmba yiga kwupmbɨk. \v 7 Wutaa doni nyɨmeo nyano kiyambɨk. kiyambɨk maa ndina mbangɨmba kwusoga yinja waavwi njeguga donkina mbunimba taagandi. Taagandi, Jisas nyan donkina mbunimba ndaa lɨndɨ. \v 8 Nɨma sakwat nɨmba Jisas yigiya ava yambɨ kat alagumba kwusola lɨnja waavwi lapmiga klalaa ava yambɨmba taagandi. Nat nɨmba mi sandɨ kalɨtaa ava yambɨmba taagandi. \v 9 Ndɨna kwupmba la nɨmba, ndɨna mɨndama sambɨmba la nɨmba, nɨma kwundimba kiselaa walɨndi. Devitna yelangɨ nyan nɨn kat vɨvat yandan apma vat yandɨ. God wandɨ maa yandɨ. Wan apma vatna yanda. God nɨn kat apma vat kwiga kwunatɨgandɨ waa kɨselaa walɨndi. \p \v 10 Jisas Jerusalem wuleindɨ maa ngepmamba yisolaa la ndu lagwa ngɨpaliga walaa laataa nɨmamba kɨselaa wandi ndɨ kat. Wan anda nyana yaa waa wandi. \p \v 11 Jisasonala yalaa yisola la nɨmba ndɨ kat wandi. Ndɨ Jisas profetna. Ndɨna ngepma Nasaret. Galilina ngepma waa wandi. \s1 JISAS GODNA NGAY WULEINDƗ \p \v 12 Jisas Godna ngay wuleilaa wenga kla la nɨmba kat vɨlaa savɨlɨndɨ maa laataa yindi. Nat nɨmba ngepma ngepmana sanya klalaa Judana sanya kwila nɨmba. Ndina njamba kwutaa kungwamatndɨ. Namio kat wenga wila nɨmbana tɨgɨt kwutaa kungwamatndɨ. \v 13 Kungwamataa ndi kat wandɨ. Tamba God wandɨ, pɨlɨwutndi. \li1 Wuna ngay ndinyangu wuleilaa wun kat nyaangɨt \li1 ngambulɨnjeya ngayat tɨgyandɨ waa tamba God \li1 wandɨ \p waa tamba pɨlwutndi. Ngwuk wupma ana yilɨgangwuk. Ngwuk wupma wenga klalɨngwan sɨkwutɨga nɨmba pagwula lɨga ngay vla lɨgandɨ waa wandɨ Jisas. \p \v 14 Mɨni kiya nɨmbo man kɨvɨ watna nɨmbo yandi maa Godna ngaymba tɨga ndi kat kwunatndɨ. \v 15 God kat kwunatɨga njambwi nɨmbo Moses kwiya nyaangɨt sɨmogwi lɨga nɨmbo kwunatɨnda apma njɨvwa vɨlaa ndɨ kat maawupmba kɨmbuk yiga yelavɨka lɨndi. Mat nyangu nɨma sakwat Godna ngay wuleilaa kɨselaga Jisasna sɨ nɨma wandi. Mɨn Devitna yelangɨ nyan mɨn. Apma vat tɨgambɨn waa wandi. Judna njambwi nɨmba walɨnja vat wutaa nat njambɨ maawupmba kɨmbuk yiga yelavɨka lɨndi ndɨ kat. \v 16 Ndi Jisas kat yalaa wuka lɨga wandi. Kɨselaga walɨnja vat mɨn ana wutɨgamɨn? Apma vat ana ndɨ walɨnja waa wandi. Wandi maa Jisas ndi kat wandɨ. Wuka lɨgowun. Apma vat walɨgandi. Ngwuk kan nyaangɨt ana vɨga lɨgangwuk? Kupma pɨlɨwutndi. \li1 God wandɨ. Mat nyangu mwunyamba lɨga nyangu \li1 ndina kwundimba wuna sɨ waga kwutaa \li1 katsogiyandi waa wandɨ God \p waa tamba pɨlɨwutndi waa wandɨ Jisas. \v 17 Jisas ndi kat walaa wan ngepma kwagalalaa Betani walɨnja ngepma wuleilaa ngan wumba kwandɨ. \s1 JISAS WANDƗ MAA FIK WALƗNJA MI LƗGA WUNDƗ \p \v 18 Ngambi Jerusalem yiga lɨga Jisas wundɨ kat tɨga \v 19 ava yambɨmba la fik walɨnja mi kat vɨndɨ. Vɨlaa ndɨna sɨk sɨgɨtaa kɨvak kat yelavɨtndɨ. Yelavɨtaa laataa yiga wan mi angwa ngway tolalaa tanambɨka vɨndɨ. Vɨndan sɨk kwandɨ, ana vɨndɨ. Nganga mɨna lɨndɨ, vɨlaa wandɨ. Ngɨni kan mi sɨk ana kwaigandɨ wandɨ. Walɨndɨ mala wan mi njingwut njama nganga aywaa lɨga wundɨ. \v 20 Jisasna mbaapmamba la nɨmba vɨlaa ngɨpali walaa wandi. Kan mi kat wama nyaangɨt sɨvla ana wamɨn. Anda vapmba lɨga wundɨ waa wandi maa Jisas ndi kat wandɨ. \p \v 21 Ngwuk awuk ngwula. Wuka yelavɨk ngwula. Maawut vɨlɨlɨk yelavɨtapman tɨga God kat nɨmamba apma maawut yelavɨka lɨngweyan fik walɨnja mi kat yuwa vak vla ngwulo wupma yigiyangwuk. Kupma yuwa vak kat kwulakiyangwuk. Kan tɨga nduwi kat laataa nguat ay wangeyan yigiyandɨ. \v 22 Nɨmamba apma maawut yelavɨka lɨngweyan God kat wagalangweya nda ngwuk kat kwigiyandɨ waa wandɨ Jisas. \s1 MƗN KAT KANDA WANDƗ, NJƗVWA KWUPMƗN WAA JISAS KAT WAGALANDI \p \v 23 Jisas Godna ngay wuleilaa ndinyangu kat nyaangɨt mbutɨndɨ. Mbutɨndɨ maa wutaa God kat kwunatɨga njambwi nɨmbo Judana nat njambwi nɨmbo yalaa ndɨ kat wagalandi. Mɨn kat kanda wandɨ, kan njɨvwa kwutɨgamɨn. \p \v 24 Jisas ndi kat wandɨ. Ngwuk kat kɨta nda wagalagiyowun. Wagalaweya vak ngwuk kat mbukiyowun. \v 25 Kanda wandɨ maa ngu yagu la Jon yalaa nɨma sakwat nɨmba kat ngu yagulɨndɨ. God wandɨ maa yalaa yagundɨ? E? Ndu nyan wandɨ mala yalaa yagundɨ? Ngwuk ambuk ngwula wun kat waa ndi kat wagalandɨ. \v 26 Wagalanda vak wutaa awat sowat ngambulɨndi. God waqndɨ maa ngu yagulɨndɨ waa waneyan nɨn kat waigandɨ. Ndɨnai waa nyaangɨt manda kat wutapman yingwuk waa nɨn kat waigandɨ. Ndu nyan wandɨ maa yalaa ngu yagulɨndɨ waneyan wan nɨma sakwat nɨmba wutaa nɨn kat kai waigandi. Jon dɨ profetna waa yelavɨtaa lɨgandi waa awat sowat ngambulaa \v 27 Jisas kat wandi. Nɨn kat wagalama vat ana vɨga lɨganɨn waa wandi. Wandi maa Jisas ndi kat wandɨ. Wuno wun kat wagalangwa nyaangɨt ana ngwuk kat mbukiyowun waa wandɨ Jisas. \s1 KƗTA NYANANA MBƗT NYANA WAPUSEPUT \p \v 28 Jisas laataa ndi kat pagwuga lɨga wapuseput mbutndɨ. Kɨta nyan nyan vɨlɨlɨkno lɨndɨ. Nyaek laataa yiga njambwi nyan kat wandɨ. Njambwi nayan mɨn laataa yiga ambugat njɨvwa agwut waa wandɨ maa \v 29 kai wowun wandɨ. Kai walaa tɨga mandɨp vak yelavɨtaa laataa yiga ambugat njɨvwa kwutndɨ. \v 30 Nyaek at mat nyan kat wandɨ. Mat nyan mɨn laataa yiga mabugat njivwa agwut wandɨ maa yigiyowun wandɨ. Yigiyowun walaa ana yindɨ. \v 31 Anda nyan nyaekna kwundi wutaa yiga njɨvwa kwukiya Ngwuk angamak yelavɨka lɨgangwuk waa Jisas wandɨ maa nyamwun laataa yiga njɨvwa kwutndɨ wandi. Jisas ndi kat wandɨ. God vɨga lɨga kava wuleivat tɨgiyaa nɨmba ndino wupma yuigiyandi. Nɨma sakwat takis sanya klalɨga kavle nɨmbo yambɨsɨk yilɨga taagwo ndi tat God vɨga lɨga kava wuleigiyandi. Ngwuk anaga ngwuk wuleigiya. \v 32 Ngu yagu la Jon ngwuk kat wuleingweya yambɨ vɨsɨmogwindɨ. Ngwut ndɨna nyaangɨt wupmak kat kai wangwuk. Nɨma sakwat takis sanya klalɨga nɨmbo yambɨsɨk yilɨga taagwo ndi wutndi. ana kai wandi. Wutnja vak vɨlaa ngwuk ana mandɨp maawut yelavɨka wukngwuk waa wandɨ Jisas. \s1 DIWAI WAIN WATƗGA AMBUGATNA WAPUSEPUT \p \v 33 Jisas ndi kat wandɨ. Pagwula lɨga nat wapuseput ngwuk kat mbukiyowun. Tamba kɨta nyan ndɨna kɨpmamba diwai wain watɨga ambugat kwutndɨ. Waina kandi tulaa wan ambugat tɨvwi kɨlɨndɨ. Waina ngu klavat veigɨnyanjeya waangu vandɨ. Ambugat kat vɨga lɨnjeya awlapmba la ngay kwutndɨ. Wan ambugatna njɨvwa aywaa kwutaa ambugat kat vɨga lɨgiya nɨmba kat wan ngaymba taagalaa sɨvla kava yindɨ. Ndɨnai vɨga lɨgiya wain nat waambu klaigandi. Nat waambu kɨpma lɨga nyan klaigandɨ. \v 34 Wain sɨgɨpmak tɨnja njɨmbla lɨndɨ maa ndɨna njɨvwa kwuta nɨmba kat ambugat ay wandɨ maa ndina njambwi nyan klaiga wain klavat yindɨ. \v 35 Ndɨna njɨvwa kwuta nɨmba ambugat yandi maaambugat vɨga la nɨmba ndina nat nyan kat viyalaa nat nyan kat vatnyalaa nat nyan kat vatnyavak ndɨ kat kambak yaagilɨndi. \v 36-37 Kɨpma lɨga nyan nat njambɨ nat njɨvwa kwuta nɨmba kat ay wandɨ maa yindi. Yindi maa ambugapmba la ndinyangu wandɨ, yindɨ. Wuna nyan kat vɨlaa ndɨna kwundi wukiyandi walaa ndɨna nyan kat ay wandɨ, ambugat yindɨ. \v 38 Ambugat vɨga la nɨmba ndɨna nyan yandɨ maa vɨlaa yelavɨtndi. Kɨpma kwukna nyana nyana. Ndɨ kat vatnyandyan kan kɨpma nɨna lak klaiganɨn waa yelavɨtaa \v 39 ndɨ kat kwutaa alaguat kalilaa ndɨ kat vatnyandi. \v 40 Kɨpma lɨga nyan yandeyan wan nɨmba kat angamak yigiyandɨ. \p \v 41 Ndi kat wundi kavle nɨmba kat vatnyagiyandɨ. Vatnyalaa ndɨna ambugat kat vɨga lɨgiyaa nat nɨmba kat kwutaa yaa taagagiyandɨ. \p \v 42 Kan mbutuwa wapuseput tamba God wandɨ, pɨlɨwutnja nyaangɨt vla lɨgandɨ. Ngwuk vɨlɨngwuk? E? Ana vɨlɨngwuk? Kan nyaangɨt. Kupma pɨlɨwutndi. \li1 Kambapmba ngay kwuta nɨmba tat yaagibnja kambak \li1 ngɨni kwutaa ngay tagumba taagandi, lɨndɨ. \li1 Taagandi tɨga wan ngayna njambwi kambanknat tɨndɨ. \li1 God sɨmogwindɨ, wan kambak kwutaa tagumba \li1 taagandi. God apma vat ndi kat sɨmogwindɨ. \p waa tamba pɨlɨwutndi. \v 43 Ngwuk Judana njambwi nɨmba ngwuk kat wowun. God ndinyangu kat kwunatndeya vat ngwuk ana klaigangwuk. Nat nɨmba Godna njɨvwa kwuka yetɨgiya nɨmba ndi klaigandi. \v 44 (Wan wawa kambak kɨta nyan kambak kat kai walaa mamba veindeyan wan nyan kavle yigiyandɨ. Kambak ana kavle yigiyandɨ. Tagula kambakna. Wan kambak nat nyamba ndɨ kat viyandeyan ndɨ mbaw vla lɨga kavle yigiyandɨ waa wandɨ Jisas. \p \v 45 God kat kwunatɨga njambwi nɨmbo Ferisio Jisas mbutnda pagwula la wapuseput wutaa yelavɨtndi. Wanda nyaangɨt nɨn kat nɨma vat wavat wandɨ waa yelavɨtndi. \v 46 Ngi kat ana kwutaa kalindi. Nɨma sakwat nɨmba ndɨ Jisas profetna waa wandi. Wan nɨma sakwat nɨmba kat vaaka lɨga ana ndɨ kat kwutaa kalindi. \c 22 \s1 TAAGWA KLAVAT TA NYANA KƗGƗNDA \p \v 1 Jisas pagwula la nat wapuseput ndi kat mbutndɨ. \v 2 Nyinangwupmba lɨga njambwi nyan ndinyangu kat vɨga lɨgiya vat kɨngi vat tɨgandɨ. Tamba nɨma king tɨndɨ. Ndɨna nyan taagwa klavat tɨndɨ, king nɨma kɨgɨnda kwutndɨ. \v 3 Ndɨna njɨvwa kwuta nɨmba kat wandɨ maa ngepma ngepma yiga ndinyangu kat wangwuk yaandi wandɨ ndi kat. Wandɨ, yindi. Yiga wanja nɨmba yavak kat kai wandi. \v 4 Kawiga lɨga vɨlevilaa ndɨna nat njɨvwa kwuta nɨmba kat ay wandɨ maa ngepma ngepma yiga ndinyangu kat wandi. Kɨgɨnda lamba kwuka taaganɨn tɨandɨ. Njambwi nyan ndɨna kwandɨ bulmakau vatnyalaa ndina wimbu awmba kwalalaa taagalaa kɨgiya nɨmba kat kawiga lɨgandɨ. yagwa ngwula waa wandi. \p \v 5 Wanja vak yiga wanja nɨmba ana wutndi. Ndina njɨvwa kwagalalaa yavak kat kai walaa njɨvwa mɨna kwutɨndi. Kɨta nyan ambugat kwupmat yindɨ. Nat nyan stua vɨga lɨvat yindɨ. \v 6 Nat nɨmba kingna njɨvwa kwuta nɨmba kat kwutaa lɨga viyalaa vatnyandi. \v 7 Nɨma king wutaa ndɨna maawut nyingi yiga ndɨna soldia kat ay wandɨ. Wandɨ maa yiga wan nɨmba kat aywaa vatnyalaa ndina ngay aywaa yamba tundi. \v 8 Ndɨna njɨvwa kwuta nɨmba kat wandɨ. Kɨgɨnda tamba kwuka lɨganɨn. Tak wawa nɨmba apma nɨmba ana ndi. Kavle nɨmba ndi. Ndi ana wawa vat wutaa alɨpsɨga yalaa wawa kɨgɨnda kɨgiyandi. \v 9 Ava yambɨ ava yambɨ kava kava aywaa yigiyangwuk. Yilaa vɨngweya nɨmba kat aywaa kwutaa kiyaigangwuk. Kiyangwuk mala ndi kɨgɨnda kɨgiyandi waa wandɨ maa yindi. \v 10 Ava yambɨ ava yambɨ kava kava aywaa yilaa vɨnja apma nɨmba kavle nɨmba kat aywaa kwutaa kiyandi. Taagwa klalaa lɨnda ngay ndinyangu mɨna taata lɨndɨ. \p \v 11 Kind wan ngay wuleilaa apma waavwi kwusolapman kɨgɨnda kɨvat ya nyan kɨta kat vɨndɨ. \v 12 Vɨlaa ndɨ kat wandɨ. Mɨn, kɨgɨnda kɨvat yamɨn. Kupi waavwi kwusolapman manda kat kwo yamɨn waa wandɨ maa wan nyan awat ndɨ kat ana nyaangɨt wandɨ. \v 13 King ndɨna njɨvwa kwuta nɨmba kat wandɨ. Wan nyan kat kwutaa man taamba sangilaa ndɨ kat alagumba yiga yaagi. Kulun walaa lɨga kavamba tɨgandɨ. Wan kavamba lɨga nglaga nɨmbi ngliaka tɨgiyandɨ waa wandɨ king. \v 14 Kan wapuseputna angwa kɨngiyan. God nɨma sakwat nɨmba kat yagwa walɨgandɨ. Nɨma sakwat nɨmba ana wutaa ndɨna ngway yalɨgandi. Nat nɨmba mɨna yalɨgandi wandɨ Jisas. \s1 TAKIS SANYA YAAGINJEYA VAK KAT WAGALANDI \p \v 15 Ndi Ferisi yelavɨtndi. Jisas kat wagalaneyan anagandɨ nɨn kat kavle nyaangɨt mbukiya waa ndina maawupmba yelavɨtndi. \v 16 Ngi kat tɨga ndina nat nɨmbo Herotna mbaapmamba la nɨmba kat ay wandi maa Jisas ta kavat yindi. Yilaa lɨga Jisas kat wandi. Nyaangɨt sɨmogwi lɨga nyan mɨn. Mɨn ana woseka walɨgamɨn. Mɨn Godna angwa nyaangɨt ndinyangu nɨn kat pagwuga ana mbutɨgamɨn. Savagu mbutɨgambɨn nɨn kat. Mɨn mandɨp mandɨp vapmba ana yilɨgamɨn. Kɨpmamba lɨga ndinyangu nɨn kat aywaa kɨta vapmba yilɨgamɨn. Nat nɨmbana yelavɨk vapmba ana yetɨlɨgamɨn. \v 17 Nɨn kat awamba mɨn. Romba lɨga njambwi king Sisa kat takis sanya kwineyan Moses kwiya nyaangɨt kai waa kalɨkiyanɨn? Mɨn angamak yelavɨka lɨgamɨn. Nɨn kat ambuk waa wagalandi. \p \v 18 Nɨn kat kavle nyaangɨt anagandɨ mbukiya waa maawupmba yelavɨtnja vak kat vɨlaa wandɨ. Ngwuk woseka waa pagwula lɨga nɨmba ngwuk. Nɨn kat kavle nyaangɨt anagandɨ mbukiyaa waa manda kat ngwula maawupmba yelavɨtɨgangwuk. \v 19 Takis yaagingweya sanya kɨta agiya wun kat waa wandɨ maa kwindi. \v 20 Jisas sanya kwutaa ndi kat sɨmagaga wandɨ. Kan kana sa kana mɨndama kan moni sanyamba lɨga waa wagalandɨ ndi kat. \p \v 21 Wagalandɨ, wandi. Romba lɨga njambwi king Sisana sɨ mɨndama wandi. Jisas wutaa wandɨ. Ngiyambak wangwa. Sanya ndɨna nda. Ndɨna nda ndɨ kat kwigiyangwuk. Godna nda Godnat kwigiyangwuk waa wandɨ Jisas. \p \v 22 Jisas waa nyaangɨt wutaa ngɨpali waa kwundi lapman laataa ndɨ kat kwagalalaa yindi. \s1 KIYAA NƗMBA LAATNJEYA VAK KAT JISAS MBUTNDƗ \p \v 23 Sadyusi walɨnja mbaapma nɨmba kiya lɨga nɨmba ngɨni ana laakiyandi walɨga nɨmba ndi. Ndi yalaa Jisas kat wagalandi. \v 24 Nyaangɨt sɨmogwi lɨga nyan tak Moses kupma pɨlɨwutndɨ. \li1 Nyamwun taagwa klalɨga nyan njantapman nyamwun \li1 kiyandɨ, sambu nyamwuna taagwa klaigandɨ. \li1 Klalaa nyan njangiyandɨ \p waa pɨlɨwutndɨ Moses. \p \v 25 Tamba kan ngepmamba kɨta ndu kɨta lagwana nyangu nondanyangu mɨna sɨla vɨli tɨndi. Nɨma nyan taagwa klalaa nyan njantapman tɨga kiyandɨ. Ndɨna sambu saasɨ kat klalaa nyan njantapman tɨga kiyandɨ. \v 26 Ndi sɨla vɨli nondayangu nyan njantapman kɨta lagwamba klalɨga aywaa kiyandi. \v 27 Tɨga lɨga ngɨni wat taagwa kiyalɨ. \v 28 Ngɨni kiya nɨmba laatnjeya njɨmbla wat taagwa kana taagwat tɨgiyalɨ waa wagalandi Jisas kat. \p \v 29 Jisas wanja nyaangɨt wutaa ndi kat wandɨ. Ngwuk apma vat ana yelavɨka lɨgangwuk. God waa nyaangɨt kat ana apma vak yelavɨka lɨgangwuk. Godna kwondu kat ana apma vak yelavɨka lɨgangwuk. \v 30 Ngɨni kiya nɨmba laatnjeya njɨmbla ndu lagwa ana klaigandɨ. Taagwa ndu ana klaigalɨ. Ensel lɨga vla tɨgiyandi. \p \v 31 Kiya lɨga nɨmba laatnjeya vak kat ngwuk kat nat nyaangɨt mbukiyowun. tamba God ngwuk kat yelavɨka wandɨ, pɨlɨwutnja nyaangɨt tamba vɨngwuk? E? Ana vɨngwuk? Kupma pɨlɨwutndi. \p \v 32 God Moses kat wandɨ. Wun Ebrahamna njambwi, \li1 Aisakna njambwi, Jekopna njambwi nyan wun waa wandɨ God \p waa tamba pɨlɨwutndi. God kiya nɨmbana njambwi nyan ana ndɨ. Kwo lɨga nɨmbana njambwi nyana God waa wandɨ Jisas. \v 33 Wan nɨma sakwat ta nɨmba ndɨna nyaangɨt kat wutaa ngɨpaliga ndalaa wandi. Apma nyaangɨtna mbutɨnda waa wandi. \s1 GOD KWIYA NƗMA NYAANGƗT \p \v 34 Jisas Sadyusi kat wagalanda nyaangɨt wutaa ndɨ kat awat mbutnjeya nyaangɨt kat yelavɨt sɨgɨtaa tagula ngega lɨndi. Tagula ngega lɨnja vak vɨlaa Ferisi ndino yisolaa lɨndi. \v 35 Yisolaa lɨga ndina kɨta nyan kat wandi. Jisas kat laataa yiga wagala wandi. Wagalameya vak wutaa anagandɨ awat mɨn kat kavle nyaangɨt mbukiya waa wandi, laataa yindɨ. Laataa ya nyan Moses kwiya lo sɨmogwi la nyana. \v 36 Ndɨ Jisas kat wagalandɨ. Nyaangɨt sɨmogwi lɨga nyan Moses kwiya nyaangɨt nɨma sakwat tɨgandɨ. Anda nyaangɨtna nɨma tɨga nat nyaangɨt kat kwulataa lɨga. Wun kat ambuk waa wagalandɨ. \p \v 37 Jisas wutaa wagalanda nyaangɨt kat awat ndɨ kat wandɨ. Nɨma nyaangɨt kɨngiyan. \p Nɨma nyan God ndɨ kat ngwula maawupmba yelavɨka \li1 solat sɨga yetɨ ngwula. Ndɨ kat vɨga ngwula \li1 mbangɨ nolin ngwandɨga waavi laagnadɨ, yetɨ ngwula \p waa wandɨ Moses. \v 38 Kan nyaangɨt nat nyaangɨt kat aywaa kwulatndɨ. \v 39 Ndɨna kwupmba lɨga nyaangɨtno kɨta vatna. Kwupmba lɨga nyaangɨt kɨngiyan. \p Mɨna mbangɨ kat kwunapmak vla nat nyana mbangɨ kat vɨlaa wupma kwunak \p waa wandɨ Moses. \v 40 Tamba Moses nɨma sakwat nyaangɨt mbutɨndɨ. Profet ndino nɨma sakwat mbutɨndɨ. Mbambala ngwuk kat mbutuwa nyaangɨt vɨlɨlɨk tamba la nɨmba mbuta nyaangɨtna angwa nyaangɨtna mbɨk. \s1 JISAS FERISI KAT WAGALANDƗ \p \v 41 Ferisi yisolaa lɨndi maa Jisas yalaa ndi kat wagalandɨ. \v 42 Juda kat kwunapmak ya nyan Kraist ndɨ kat ngwuk angamak yelavɨtaa lɨgangwuk. Anda nyana nyana waa wagalandɨ maa wutaa wandi. Ndɨ Devitna nyana waa wandi. \v 43 Jisas ndi kat wandɨ. Devit kat Godna waagan wuleindɨ maa Kraist wuna njambwi nyana wandɨ. Tamba la nyan Devit kupma walaa pɨlɨwutndɨ. \li1 \v 44 God wuna njambwi nyan kat wandɨ. Wuna yagindan \li1 naangɨmba ndaalɨ. Mɨn kat kao lɨga nɨmba kat \li1 sɨwun maa ngɨni mɨn kat ana kao yigiyandi waa \li1 wandɨ God \p waa pɨlɨwutndɨ Devit. \v 45 Devit Kraist kat ndɨ wuna njambwi nyana wandɨ. Kraist kat Devitna mat nyana waa manda kat walɨgangwuk waa wagalandɨ Jisas. \p \v 46 Wagalanda vak kat wutaa ana alɨpsɨga ndɨ kat mbutndi. Ngɨni Jisas kat wagalanjeya vak kat vaaka lɨndi. Ngɨni ndɨ kat ana wagalandi. \c 23 \s1 FERISI YETƗLƗGA KAVLE VAT \p \v 1 Jisas ndɨna mbaapmamba la nɨmbagwi nat nɨma sakwat nɨmba yalaa lɨndi, nyaangɨt ndi kat mbutɨndɨ. \v 2 Mbuka wandɨ. Ferisio Moses kwiya nyaangɨt sɨmogwi lɨga nɨmba ndinai mbukiya nyaangɨt awuk ngwula. Ndi Moses kwiya nyaangɨt sɨmogwi wuka lɨga nɨmba ndi. \v 3 Ndinai mbukiya nyaangɨt wuka yetɨ ngwula. Ndinai yiga yetɨlɨga vapmba ke yetɨngwa. ndi apma vak ngambuga lɨga kavle vapmba yetɨlɨgandi. \v 4 Ndi nat nɨmba kat walɨngandi. Yetɨlɨna vak kat vɨlaa nɨnai yetɨlɨga vapmba yetɨ ngwula. Yetɨlɨnja vak vla yetɨvak nɨma njɨvwa kwutɨgandi. Nɨma njɨvwa kwutɨnja njɨvwa kat vɨlaa Ferisi ndi kat ana miwa yiga kwunatɨgandi. \v 5 Ndina apma njɨvwa nat nɨmba vɨmbandi walaa kapmba kwutɨgandi. Nat nɨmba vɨmbandi walaa God wandɨ, lavungamba pɨlɨwutnja nyaangɨt kapmba kwutaa kalilɨgandi. Nat nɨmba vɨmbandi walaa sɨvla mbundɨ waavwi kwusolɨgandi. \v 6 Nyaangɨt ngambulɨnja ngay wuleilaa njambwi nyana tɨgɨtmba ndaa lɨvat walɨgandi. Nɨma kɨgɨnda kwutnja ngaymba wungi vat sɨgɨt nda lɨvak kat walɨgandi. \v 7 Nɨndɨ ngepmamba laataa lɨga nat nɨmba ndi kat apma vak tɨga nɨmba ndi waa wanja vak wupmak walɨgandi. Nat nɨmba ndi kat nyaangɨt sɨmogwi lɨga nɨmba ngwuk waa wambandi walaa walɨgandi. \p \v 8 Ngwuk wuna mbaapmamba lɨga nɨmba aywaa ngwuk wupma ke yingweya. ngwuk aywaa kɨta mbaapmamba lɨga nɨmba ngwuk. Awat sowat mɨn sɨmogwi lɨga nyan mɨn waa ke waa. Ngwuk aywaa ngwuk kat nyaangɨt sɨmogwi lɨga nyan kɨta lɨgandɨ. \v 9 Kan kɨpmamba lɨga nat nyan kat nɨna nyaekna waa ke wangweya. Ngwutna nyaek kɨta. Nyinangwupmba lɨgandɨ. \v 10 Ngwuk awat sowat mɨn njambwi nyan mɨn waa ke wangweya. Ngwutna njambwi nyan kɨta lɨgandɨ. Ndɨ Kraistna. \v 11-12 Ngwutna kɨta nyan njambwi nyanat tɨvat tɨvat wandeyan avla ndɨna sɨ kwutaa viyesendagiyandɨ. Avla ndɨna sɨ kwutaa viyesendandeyan God ndɨ kat kwutaa katsondɨ maa njambwi nyanat tɨgiyandɨ. \s1 FERISI WOSEKA WALƗNJA VAK \p \v 13 Ngwuk Moses kwiya lo sɨmogwi lɨga nɨmbo Ferisio ngwuk kavle glei yigiyangwuk. Apma vak ana lɨgiyangwuk. Ngwuk woseka walɨga nɨmba lɨgangwuk. nyinangwut wuleinjeya yambɨ kat ngwuk tɨvɨlɨgangwuk. Ngwuk wuleivak kat kai walɨgangwuk. Nat nɨmba wuleivak kat kai valɨgangwuk. \p \v 14 (Ngwuk Moses kwiya lo sɨmogwi lɨga nɨmbo Ferisio ngwuk kavle glei yigiyangwuk. Ngwuk woseka walɨga nɨmba ngwuk. Ndu kiyandi, yetɨgat talagwana kwanda kwanda nda sɨkwuka klalɨgangwuk. Wupma yilɨngwan nɨma vat kavle yigiyangwuk.) \p \v 15 Ngwuk Moses kwiya lo sɨmogwi lɨga nɨmbo Ferisio ngwuk kavle glei yigiyangwuk. Ngwuk woseka walɨga nɨmba ngwuk. Kɨta nyan kwutaa ngwutna mbaapmamba taagavat sɨvla mbundɨ yambɨ yilɨgangwuk. njambɨt kulaa yiga nduwi yiga wokega sɨvla mbundɨ yambɨ yilɨgangwuk. Ndi kat kwutaa taagangwuk maa kavle vat yilɨnjeya vak yilɨngweya vak kat kwulatɨgandɨ. Ngwutnogwi ndinogwi ya vɨtɨga kavle kavat yigiyangwuk. \p \v 16 Ngwuk nat nɨmba kat yambɨ sɨmogwiga mɨni kiyala lɨga nɨmba vla lɨgangwuk. Ngwuk kavle glei yigiyangwuk. Nɨna ngepmana nat nɨmba Godna ngayna sɨ waga nɨma njɨvwa kwukiyanɨn waa laataa nɨma kwundimba walɨgandi. Wanja njɨvwa kwutapman yinjeyan ngwuk Ferisi ndi kat ana kai walɨgangwuk. Nɨna ngepmana nat nɨmba Godna ngaymba lɨga golmba kwutnja awna sɨ waga nɨma njɨvwa kwukiyanɨn waa laataa nɨma kwundimba walɨgandi. Wanja njɨvwa kwutapman yinjeyan ngwuk Ferisi ndi kat kai walɨgangwuk. Ngwuk ferisi Godna ngay makna ngaymba lɨga golmba kwutnja aw nɨma nda waa yelavɨtaa ndi kat wupma walɨgangwuk. Ngwuk mandɨp mandɨp walɨgangwuk. \v 17 Ndi kat mbutɨngwa nyaangɨt tungwengwan yiga lɨga nɨmba vla lɨga mbutɨgangwuk. Ngwuk mɨni kiya la lɨga nɨmba vla lɨgangwuk. Godna ngay nɨma nda. Wan ngaymba golmba kwutnja aw mat nda. Ngwuk manda kat nat nɨmba kat kai walaa at nat nɨmba kat kai walapman yilɨgangwuk. \v 18 Ngwuk Ferisi nat nɨmba kat kupma mbutɨgangwuk. Ndi nat nɨmba God kat kwunapmak kwanda kwanda taaganjeya njambana sɨ waga nɨma kwundi wanjeyan nyaangɨt kai waa mbutɨgangwuk. Ndi nat nɨmba God kat kwunapmak kwinja kwanda kwandana sɨ waga nɨma kwundi wanjeyan nyaangɨt tɨgandɨ waa mbutɨgangwuk. \v 19 Ngwuk apma maawut ana yelavɨka lɨgangwuk. Kwanda kwanda taanganja njambo njambamba taaganja kwanda kwando mbɨk kɨta nda mbɨk. \v 20 Jambana sɨ wandeyan njambamba laaganja kwanda kwanda nda kat ndina maawupmba yelavɨkiyandi. \v 21 Kɨta nyan Godna ngayna sɨ wandeyan God kat yelavɨka lɨga waigandɨ. God kan ngaymba tɨgandɨ waa yelavɨka lɨgiyandɨ. \v 22 Kɨta nyan nyingangwut wandeyan nyinangwupmba lɨga nyan God kat yelavɨka lɨga waigandɨ. God nyinangwupmba lɨga ndɨna nɨma tɨgɨtmba ndaa lɨgandɨ waa yelavɨka lɨgiyandɨ. \p \v 23 Ngwuk Moses kwiya lo sɨmogwi lɨga nɨmbo Ferisio ngwuk kavle glei yigiyangwuk. Ngwuk woseka walɨga nɨmba ngwuk. Ngwuk klangwa nda aywaa nɨma nda mat nda kalɨtaa mbaapma amba vɨli taagalɨgangwuk. Mat glei nda kɨlɨnja ndana ngaanga kalɨtaa mbaapma tamba vɨli taagalɨgangwuk. Taagalaa nat kɨta mbaapma God kat kwilɨgangwuk. Moses kwiya lo tɨga apma nɨma nyaangɨpmba ana kwutaa yetɨlɨgangwuk. Mat nyaangɨt mɨna. Moses nɨma nyaangɨt kupma wandɨ. Savagu lɨga vapmba ngwula maawupmba yelavɨka yetɨ ngwula wandɨ. Ngwuk wupma ana yetɨlɨgangwuk. Moses nat nɨma nyaangɨt kupma wandɨ. Woseka waga ke yetɨlɨngweya wandɨ. Ngwuk wupma ana yetɨlɨgangwuk. Kan tɨga Moses kwiya nɨma nyaangɨt kwagalalaa Moses kwiya mat nyaangɨt mɨna ngambuga yetɨlɨgangwuk. Moses kwiya mat nyaangɨt nɨma nyaangɨt wuka ngambuga yetɨngweyan wovuna. Apma vat tɨgiyangwuk. \v 24 Nat nɨmba kat yambɨ sɨmagaga mɨna kiyala lɨga nɨmba vla lɨgangwuk. Ngwuk mat kavle vak savɨlɨvak nɨma njɨvwa kwutɨgangwuk. Nɨma kavle vak savɨlɨvak ngwuk ana yelavɨka lɨgangwuk. Nɨma kavle vak ngwula lak yalɨgandɨ. \p \v 25 Ngwuk Moses kwiya lo sɨmogwi lɨga nɨmbo Ferisio ngwuk kavle glei yigiyangwuk. Ngwuk woseka walɨga nɨmba ngwuk. Ngwuk ngu tulaa kɨlɨnja kap vla lɨgangwuk. Kan kapmana alagu kap mɨna njangindi, apma vat tɨgandɨ. Yap kap ana njangilɨgandi. Kɨgɨn mbundɨ lɨgandɨ. Ngwuk wupma lɨgangwuk. Ngwuk kao yiga avla ngwula mbangɨ kwunapmak kat nɨma sakwat nda avla ngwula mbangɨ kwunapmak kat nɨma sakwat nda klalɨgangwuk. \v 26 Kavle vak yiga yetɨngwa vak ngwuk ana vɨga lɨgangwuk. Ngwutna kavle maawut kwunakngweyan apma vat njɨvwa kwuka lɨgiyangwuk. \p \v 27 Ngwuk Moses kwiya lo sɨmogwi lɨga nɨmbo Ferisio ngwuk kavle glei yigiyangwuk. Ngwuk woseka walɨga nɨmba ngwuk. Ngwut kiya nyan kat taagalɨnja ngay vla lɨgangwuk. Kan ngay alagu nge sawun mbangɨ kɨpma taagalɨgandi. Awla nge kavle njangu veilɨga sɨm tɨgandɨ. \v 28 Ngwutno wupma lɨgangwuk. Nat nɨmba ngwuk kat vɨlaa ndi apma vat yetɨga nɨmba ndi walɨgandi. Ngwula maawut wupma ana lɨgandɨ. Kavle vat woseka walɨnja vak ngwula maawupmba tɨgandɨ. \s1 FERISI KAVLE WENGA KLAIGANDI \p \v 29 Ngwuk Moses kwiya lo sɨmogwi lɨga nɨmbo Ferisio ngwuk kavle glei yigiyangwuk. Ngwuk woseka walɨga nɨmba ngwuk. Tambana profetna sɨm tɨgiya ngay apma vat kwutɨgangwuk. Tamba la apma vat ta nɨmbana sɨm ta ngay apma vat yelaga lɨgangwuk. \v 30 Ngwuk kupma walɨgangwuk. Tamba nɨna ngwat walanga ta njɨmblamba tɨgenɨn nɨn profet kat ana vatnyagenɨn waa walɨgangwuk. Woseka walɨgangwuk. \v 31 Tamba la ndi profet kat vatnya nɨmba ngwula ngwat walanga ndi vatnya. Nɨna ngwat walanga ndi wangwuk. Ngwulo ngwula ngwat walanga ta vla lɨgangwuk. \v 32 Tamba kwutɨnja kavle njɨvwa vla ngwulo wupma kwutɨgangwuk. \v 33 Ngwuk kavle kamboyna nyangu vla lɨgangwuk. God ngwuk kat kwutaa ya vɨtɨga kavat yisendagiyandɨ. Ndɨ kat ana kwagalalaa nat yambɨmba yigiyangwuk. \p \v 34 Ngwuk kat wowun. Samat tɨga apma nambuo lɨga nɨmba, profet, nyaangɨt sɨmaga lɨga nɨmba wowun maa ngwuk kat yigiyandi. ndina nat nɨmba kat vatnyagiyangwuk. Ndina nat nɨmba diwai krosmba kaalagiyangwuk. Ndina nat nɨmba kat kwutaa nyaangɨt ngambulɨngwa ngay kalilaa viyalaa savɨlɨngwuk maa ngepma ngepmat yigiyandi. \v 35 Wupma yilɨngwan apma nɨmba kat vatnyanja vatna kavle wenga ngwutna lak klaigangwuk. Tat apma vat ta nyan Abel kat tamba vatnyandi. Vatnyalaa tɨga Berikaiana nyan Sekaraia kat ngɨni vatnyandi. Godna ngay wuleindɨ maa vatnyandi. Ndi aywaa vatnyanja nɨmbana kavle wenga ngwula lak klaigangwuk. \v 36 Ngwuk kat wowun. Ndi kan mbambala lɨga nɨmba wan kavle wenga klaigandi wowun ngwuk kat waa wandɨ Jisas. \s1 JISAS JERUSALEM VƗLAA NGLANDƗ \p \v 37 Jisas Jerusalem walɨnja ngepma vɨlaa wandɨ. Jerusalem Jerusalemba lɨga nɨmba ngwuk tamba la profet kat vatnyangwuk. God waa nyaangɨt ngwuk kat mbupmat yala nɨmba ndi kat kambapmba vatnyavat yaagilɨngwuk. Nɨma sakwat njambɨ ngwuk kat kwutaa wuna mbaapmamba taagavat walɨwun. nyaaga nyangu kat lɨla wiyo pupumba pagwulɨ la vla ngwuk kat pagwuvat walɨwun. Ngwuk wun kat kai walɨgangwuk. \v 38 Ngwuk kat wowun. Samat tɨga ngwutna ngepma sulɨndi maa ngɨni ndu nyan tapman ngepma tɨgiyandɨ wowun ngwuk kat. \v 39 Mbambala glei wun kat ana nat njambɨ vɨgiyangwuk. ngɨni glei tɨga wun kat vɨlaa waigangwuk. Ngwuk avɨ ngwula. God wandɨ, yaa nyan kɨngiyandɨ yaa. God ndɨ kat apma vat yindɨ, yaandɨ waa waigangwuk waa wandɨ Jisas. \c 24 \s1 GODNA NGAY KAVLE YIGIYANDƗ WAA WANDƗ JISAS \p \v 1 Jisas Godna ngay kwagalalaa wogwendɨ maa ndɨna mbaapmamba la nɨmba yalaa wandi. Ndɨ kat ngay kat sɨmogwi vat yalaa wandi. Kan ngay apma vat kwutnja ngeya. Godna ngaya waa wandi maa wutaa Jisas ndi kat wandɨ. \v 2 Awa luwa. Apma ngeya. ngwuk kat wowun. Samat tɨga kan ngay sulɨndi maa nat kambak nat kambakna tagumba ana tɨgiyandɨ. Kambak kɨta kɨta mɨna lɨgiyandɨ waa wandɨ Jisas. \s1 KAVLE VAT YANDEYA VAK \p \v 3 Jisas Oliv walɨnja nduwimba wokela ndaa lɨndɨ. Ndaa lɨndɨ maa ndɨna mbaapmamba lɨga nɨmba kapma lɨga ndɨ kat yalaa wagalandi. Ngɨni Godna ngay sulɨnjeya vak kat mbupma vat anda njɨmbla yaigandɨ. Anda nda tak vɨneya. Vilaa lɨga yelavɨtneya. Njambwi nyan yaiga ngɨni la lɨga nandinya waa yelavɨka lɨneya waa ndɨ kat wagalandi. \p \v 4 Jisas wutaa ndi kat wandɨ. yigumba vɨga alɨmba ngwuk. Ngwuk kat kɨta nyan woseka walandɨ. \v 5 Ngɨni nɨma sakwat nɨmba wuna sɨmba waga ngwuk kat yaigandi. Wun Kraist wun waga waigandi. Wan nɨmbana woseka wanjeya nyaangɨt wutaa nɨma sakwat nɨmbana maawut kavle yigiyandɨ. \v 6 Tat nɨma sakwat nɨmba waliagiyandi. waliandi, vɨgiyangwuk. Ngwutna ngwaymba lɨga nɨmbo ndino waliagiyandi. Sɨvla kavamba lɨga nɨmbo ndino waliagiyandi. walialɨnjeya vak vɨlaa nɨma maawut ke yelavɨka lɨngweya. Kan vak tɨgiyandɨ ngɨni. Ngɨni la lɨga nandinya asɨk glei ana yaigalɨ. \v 7 Nat kɨpmamba lɨga nɨmba nat kɨpmamba lɨga nɨmba kat yiga sɨga viyaga waliagiyandi. Nat kingna nɨmba nat kingna nɨmba kat yiga sɨga viyaga waliagiyandi. Ngepma ngepmamba lɨga nɨma sakwat nɨmba wundɨ kat tɨga kiyaigandi. Kava kava aywaa yinaw kwukiyandɨ kan kɨpma. \v 8 Wan nɨma vak taagwa nyan kwupmak yipma sɨndɨ tɨleya vak vla tɨgiyandɨ. \p \v 9 Tɨga lɨga nat nɨmba ngwuk kat kwutaa sɨga viyaga vatnyanjangat kaligiyandi. Wuna mbaapmamba lɨngwa vak kat vɨlaa ngwuk kat aywaa kai waigandi. \v 10 Wan yaiga njɨmblamba mbambala wun kat ndina maawupmba yelavɨka kwutaa lɨnja vak kwagalagiyandi. Ndi ndina mbaapmamba la nɨmba kat kai walaa kotnjangat kaligiyandi. \v 11 Wan yaiga njɨmbla nɨn profet nɨn waa woseka waiga nɨma sakwat nɨmba yaigandi. ndina nyaangɨt wutaa nɨma sakwat nɨmba apma vak yelavɨka lɨnja maawut kavle yigiyandɨ. \v 12 Wan yaiga njɨmbla kavle vat nɨma sakwat yaigandɨ. yandɨ maa wuna nɨmba nɨma sakwat wun kat kwagalagiyandi. \v 13 Wan yaiga kavle vak vɨlaa wun kat kwagalalapman kwo lɨgiya nɨmba ndi apma vat tɨgiyandi. \v 14 Wan yaiga njɨmbla mbutuwa apma nyaangɨt ngepma kava kava yiga mbukiyandi. Kava kava ngepma ngepmamba lɨgiya nɨmba wutaa kan Godna nyaangɨtna waigandi. Ndi aywaa wutaa lɨndi, ngɨni la lɨga nandinya yaigandɨ waa wandɨ Jisas. \s1 GODNA NGAYMBA TAAGANJEYA KAVLE NDA KAT JISAS MBUTNDƗ \p \v 15 Jisas wandɨ. Tamba God waa nyaangɨt walɨga nyan Danyel kupma pɨlɨwutndɨ. Kɨta nyan Godna ngaymba kavle glei nda taagaiyandɨ. taaganda nda wan ngay nglambio lɨgiyandɨ waa tamba pɨlɨwutndɨ. Wun Matyu kan vɨlɨngwa nyaangɨt pɨlɨwutɨga nyan wun. Ngwuk kat wowun. Wan tamba pɨlɨwutnda vatna angwa nyaangɨt kat ngwula maawupmba yelavɨk ngwula wowun. \v 16 Jisas ndi kat wandɨ. Tamba pɨlɨwutnda kavle glei nda kat vɨlaa Judiamba lɨga nɨmba vaaka pɨlɨga nduwiat ay ngwula. \v 17 Kita nyan sambangemba lɨga ndɨna kwanda kwanda nda klavat ngay wuyleideyan ndɨ kavle yigiyandɨ. Kɨta yi yigiyandɨ. \v 18 Kɨta yi yigiyandɨ. \v 19 Nyan tɨga taagwogwi nyan kat mwunya kwilɨgat taagwo ndi kat miwa yigiyangwuk. Kwiyatapman pɨlɨga yinjeya yambɨ kai. \v 20 Meit mwutolo kiya lɨga njɨmbla wungi vat kavle vat nɨn kat ke kwiga waa God kat wagala ngwula. \v 21 Wan nɨma sakwat kavle vat tak wupma ana lɨndɨ. Tak God kɨpma kwuta njɨmbla tɨga wungi vak kavle vak ana lɨndɨ. ngɨni wungi vak kavle vak ana nat njambɨ lɨgiyandɨ. \v 22 Nɨma nyan wan nandinyana sakwat kalɨtapman yindeyan ndinyangu aywaa kiyaigandi. God ndɨna mbaapmamba lɨgiya nɨmba kat yelavɨtaa wan nandinyana sakwat kalɨkiyandɨ. \p \v 23 Kɨta nyan yalaa ngwuk kat kupma avɨ ngwula Kraist kɨngiyan waa woseka wandeyan ngwut maawupmba ke yelavɨkngweya. \v 24 Wun Kraist wun. Wun God waa nyaangɨt mbutɨga nyan wun waa nɨma sakwat nɨmba yalaa waigandi. Ndi ngwuk kat woseka waigandi. Yalaa sɨmogwi lɨga nɨma njɨvwa kwukyandi. Kwutndi, ngɨpaliga ndaigandi. Kwutnjeya vak kat vɨlaa wan nɨmbana maawupmba yelavɨtnja vak kavle yigiyandɨ. Godna nɨmbana maawupmba yelavɨka lɨnja vak kat kavle yivat yalaa waigandi. ngwutna maawut ana kavle yigiyandɨ. \v 25 Ngwuk kat ngɨni yaiga vak tamba mbukwun. ngɨni wan vak yandɨ maa ngwutna maawut ana kavle yigiyandɨ. \p \v 26 Nat nɨmba ngwuk kat yalaa avɨmba ngwuk Kraist kan ndinyangu lapman kwo kavamba lɨgandɨ waa wanjeyabn ke wuka. Nat nɨmba waigandi. Kan ngaymba pagwula lɨgandɨ waa wanjeyan ke wuka. woseka kwo waigandi. \v 27 Wun Godna nyaangɨt kɨpmat yalaa mbutɨga nyan wun. Ngɨni yaweya vak ngwuk ndinyangu aywaa vɨgiyangwuk. Vlap vlap wandɨ, vɨngwa vak vla yawun, vɨgiyangwuk. \p \v 28 Ngwut tamba vɨga lɨgangwuk. Kiya nyana sɨm kwo kavamba yiga taagangweyan ndɨna sɨm ngaawi ambugavi yalaa plaga kɨgiyandi waa wandɨ Jisas. \s1 KRAIST YANDEYA VAK \p \v 29 Jisas ndi kat wandɨ. Wan kavle njɨmblana nɨma vak yiga ngɨlɨndɨ maa nya yiga kulun waigandɨ. Mbak ana sɨgiyandɨ. Sɨngwuk nyinangwupmba lɨga pɨka ndaigandi. nyinangwapomba lɨga nda kat yinaw kwukiyandɨ. \v 30 Tɨga lɨga yaweya njɨmbla ngway tolandɨ, vɨgiyangwuk. Nyinangwupmba lɨga yaigowun. Wun Godna vak kɨpmana nɨmba kat sɨmogwi lɨga nyan wun. Wun tɨmbumba yaigowun. Wun nɨma avo lɨga yaigowun. Kava kava ngepma ngepmamba lɨga nɨmba yaweya vak kat vɨlaa nɨma nyana yaa waa vaaka nglaigandi. \v 31 Nyinangwupmba lɨga nɨma sakwat ensel yigiyandi. Woli agwiat yigiyandi. Yambunat yigiyandi. Malingwatnat yigiyandi. Kambangwatnat yigiyandi. Yiga Godna mbaapmamba lɨgiya nɨmba kat kwutaa kaligiyandi waa wandɨ Jisas. \s1 FIK WALƗNJA MINA NYAANGƗT \p \v 32 Jisas ndi kat wandɨ. Fik walɨnja mi tɨga vak kat ngwuk yelavɨk ngwula. Nguo lɨndeya njɨmbla apma kwin klandeya njɨmbla ngwuk vɨlaa yelavɨkiyangwuk. apma nya sɨgiya njɨmbla tamba ngway tologandɨ waa yelavɨkiyangwuk. \v 33 Ngwuk kat mbutuwa nyaangɨtnonala kɨta vatna. Mbutuwa vak kat wutaa ngwula maawupmba yelavɨtaa ngɨni la lɨga nandinya tamba ngway tologandɨ waa yelavɨkiyangwuk. \v 34 Ngwuk yelavɨk ngwula. Ngwula maawut ke tɨvɨnda. Ngwuk kan kɨpmamba vɨgiyangwuk. \v 35 Ngwuk kat wowun. Ngɨni kɨpma nyinangwut ngɨlɨgiyandi. Ngwuk kat mbutuwa nyaangɨt ana kwo valat tɨgiyandɨ waa wandɨ Jisas. \s1 KRAIST YAIGA NJƗMBLA KƗTA NYAN ANA VƗGA WUKA LƗGANDƗ \p \v 36 Jisas ndi kat wandɨ. Yaweya njɨmbla kɨta nyan ana vɨga lɨgandɨ. Nyinangwupmba lɨga ensel ndi ana vɨga lɨgandi. Nyinangwupmba lɨga ensel ndi ana vɨga lɨgandi. Wun Godna nyan wun ana vɨga lɨgowun. Wuna nyaek mɨna vɨga lɨgandɨ. \v 37 Yaweya njɨmbla kan kɨpmamba lɨgiya nɨmba yetɨnjeya vak tamba Noa ta njɨmbla yetɨnja vak vla lɨgiyandɨ. \v 38 Tamba Noa ta njɨmbla ta nɨmba ndi God kat maawut yelavɨtapman kwo nao mɨna ngu mɨna kɨga taagwa mɨna klaga yetɨndi. Yetɨndi maa Noa njaambɨt kwutaa njaambɨtnat weleindɨ. \v 39 Sambiyangu nɨn kat vatnyavat yaigandɨ waa wan ngepmana nɨmba ana yelavɨka lɨndi. Sambiyangu yandɨ, ndi aywaa ngu kɨga kiyandi. Wun Godna ngepmamba tɨga yaweya njɨmbla Noa ta njɨmbla ta vak vla tɨgiyandɨ. \v 40 Wan njɨmbla ambugapmba vɨlɨlɨk palɨ kɨtamba njɨvwa kwuka lɨmbɨt. yaweya njɨmbla kɨta nyan kat kaligiyowun. Nat nyan tɨgiyandɨ. \v 41 Taagwa vɨlɨlɨk wit mil kwuka lɨmbɨt, yaigowun. Yalaa taagwa kɨta kwutaa kaligiyowun. Nat taagwa tɨgiyalɨ. \v 42 Ngwuk yigumba vɨga alɨmba ngwuk. Anda sɨva ngwula njambwi nyan yaigandɨ. Ana viga lɨgangwuk. \v 43 Ngwuk maawut yelavɨk ngwula. Ngaymba lɨgiya nyan sɨkwutɨga nyan yaiga njɨmbla wukendan ndɨ ana sɨndu kwagendɨ. Vɨga lɨgendan sɨkwutɨga nyan ana wuleigiyandɨ. Ndɨ kat kai wandɨ, yigendɨ. \v 44 Ngwutno wupma sɨndu kwalapman vɨga lɨgiyangwuk. Wun God tɨga kavamba lɨga yaweya njɨmbla ngwuk ana vɨga lɨgangwuk. Ndɨ mbambala ana yaigandɨ waga yelavɨka lɨngweya njɨmbla wun yaigowun waa wandɨ Jisas. \s1 NJƗVWA KWUTA APMA NYAN NJAMBWI NYAN YAIGA VAK KAT YELAVƗKA NJƗVWA KWUTNDƗ \p \v 45 Jisas ndi kat wandɨ. njɨvwa kwuta apma nyan ndɨno wupma yilɨndɨ. Ndɨna njambwi nyan ndɨ kat wandɨ, wan njwvwa kwuta nɨmba kat njambwi nyanat tɨgas vɨga lɨndɨ. Ndi kat kɨgɨnda sanya kwiga ndi kat bɨga lɨndɨ. \v 46 Njambwi nyan yilaa yalaa vɨga lɨga apma njɨvwa kwutɨgamɨn waa wandeyan wan njɨvwa kwutɨga nyan nɨma vat solat sɨga lɨgiyandɨ. \v 47 Njambwi nyan ndɨna apma njɨvwa vɨlaa ndɨ kat waigandɨ. Mɨn yaweya vak kat apma maawut yelavɨka apma njɨvwa kwutɨmɨn. Wuna kwanda kwanda nda aywaa mɨnai vɨga lɨgiyaa waigandɨ. \v 48 Njɨvwa kwuta kavle nyan ndɨ kupma yilɨndɨ. Wuna njambwi nyan yindan asɨk glei ana yaigandɨ waa yelavɨtndɨ. \v 49 Yelavɨka lɨga ndɨnogwinala kɨta vat njɨvwa kwutɨnda nɨmba kat viyaigandɨ. Njɨvwa kwagalalaa nɨma ngu kɨga yetɨlɨga nɨmbanala yiga nɨma ngu kɨgɨnda kɨgiyandɨ. \v 50 Mbambala wuna njambwi nyan ana yaigandɨ waa yelavɨtɨndɨ maa ndɨna njambwi nyan wan nandinya yaigandɨ. \v 51 Ndɨna njambwi nyan yalaa ndɨ kat viyalaa kavle nɨmba tɨga kavamba taagagiyandɨ. Wan kavle kavamba lɨga nglaga nɨmbi ngliaka lɨgiyandɨ waa wandɨ Jisas. \c 25 \s1 MWUNYOWIA NYANGUNA WAPUSEPUT \p \v 1 Jisas wandɨ. ngɨni nyinangwupmba lɨga yaiga nyan yaiga nandinya kɨngi vat tɨgandɨ. Mwunyowia nyangu tamba vɨli taagwa klavak ya nyan kat vɨvat lam kwutaa yindi. \v 2 Nat tambanat mwunyowia nyangu apma vak yelavɨtapman kwo yindi. Nat tambanat mwunyowia nyangu apma vak yelavɨka yindi. \v 3 Apma vak yelavɨtapman nyangu lam kalɨtnjeya wel klalapman lammɨna kwuka kwo yindi. \v 4 Apma vak yelavɨka la ndi nyangu lam kalɨtnjeya wel klalaa lam kwuka yindi. \v 5 Taagwa klavat ta nyan kɨgɨnda kwupmak kat yalapman tɨndɨ, kawiga lɨga sɨndu yindɨ, kwandi. \p \v 6 Nɨma nɨndɨ ngan kɨta nyan walega wandɨ. Wan taagwa klavat tɨga nyan ngi lamba yaa waa walega wandɨ. \v 7 Wandɨ maa laataa lam sagɨlalaa ndɨ kat vɨvat yindi. \v 8 Apma vat yelavɨtapman nyangu apma vat yelavɨtɨga nyangu kat wandi. Nɨna lam wel ngɨlɨndɨ. Nɨn kat wel kwigiyangwuk wandi. \v 9 Wandi maa kai wandi. Ngwula lamo nɨna lamo kalɨtneya wel sakwat ana ndɨ. Nɨn nɨna lam mɨna kalɨkiyanɨn. ngwuk yiga kla ngwula wandi, klavat yindi. \v 10 Wel klavat yindi maa taagwa klavat ta nyan yandɨ. Yalaa ngay wuleindɨ, ndino tambanat nyangu nɨma kɨgɨnda kɨvat wuleindi. Wuleindi maa ndaamangena mbapmo kwaalandi. \p \v 11 Mbapmo kwalalaa tɨndi maa wel klavat ya nyangu yandi. Yalaa wandi. Nɨma nyan, nɨma nyan nɨn kat mbapmo lavwi wandi maa wandɨ. \v 12 Ngwuk kanda ngwuk. Ngwuk kat ana vɨga lɨgowun. Woseka ana wowun ngwuk kat ana vɨga lɨgowun waa wandɨ taagwa klavat ya njambi nyan. \v 13 Jisas ndɨna mbaapmamba la nɨmba kat vɨlaa wandɨ. Ngwuk yigumba vɨga lɨgiyangwuk. Njambwi nyan yaiga nandinya ana vɨga lɨgangwuk waa wandɨ Jisas. \s1 NJƗVWA KWUTA KUVUK NYANGUNA WAPUSEPUT \p \v 14 Jisas ndi kat wandɨ. Ngɨni nyinangwupmba lɨga nyan yaiga nandinya kɨngi vat tɨgandɨ. Kɨta njambwi nyan ngay kwagalalaa nat kavat yivat tɨndɨ. Yivat tɨga ndɨna njɨvwa kwuta nɨmba kat yagwa walaa ndi kat njivwa kwindɨ. \v 15 Ndina maawupmba lɨga vak kat vɨlaa sɨga nagulaa ndi kat wan njɨvwa kwindɨ. Nat nyan kat dola 5,000 kwilaa wandɨ. Kan moni vɨga lɨgiyamɨn wandɨ. Nat nyan kat dola 2,000 kwilaa wupma ndɨ kat kwilaa wandɨ. Nat nyan kat dola 1,000 yindɨ. \v 16 5,000 dola kla nyan wungi monimba bisnis kwuka nat 5,000 kdola kla nyan wungi monimba bisnis kwuka nat 5,000 dola klandɨ. klandɨ, ndɨnamba 10,000 dola tɨndɨ. \v 17 Ndɨno 2,000 dola kla nyan wungi monimba bisnis kwuka nat 2,000 dola klandɨ. Klandɨ, ndɨnamba 4,000 dola tɨndɨ. \v 18 Ndɨno 1,000 dola kla nyan ndɨ bisnis ana kwutndi. Waangu valaa wan moni waangumba laagandɨ, tɨndɨ. \v 19 Nɨma njɨmbla lɨga njambwi nyan yalaa njɨvwa kwilaa yinda ndi kuvut nyanguna njɨvwa vɨvat yandɨ. \v 20 5,000 dola kla nyan yalaa nɨma nyan kat vɨlaa wandɨ. tat wun kat 5,000 dola kwimɨn. Wungi monimba bisnis kwuka nat 5,000 dola klawun. mɨna 10,000 dola agla waa wandɨ. \v 21 Wandɨ maa njambwi nyan wandɨ. Mɨn apma njɨvwa kwutɨma. mɨn kat njɨvwa kwiwa moni apma vat vɨga lɨmɨn. Ngɨni mɨn kat nɨma moni kwiwun, vɨga lɨgiyamɨn. Wuna ngay wuleilaa wunogwinala apma vat yetɨgiyamɨn waa wandɨ. \v 22 2,000 dola kla nyan yalaa nɨma nyan kat vɨlaa wandɨ. Tak wun kat 2,000 dola kwimɨn, wungi monimba bisnis kwuka nat 2,000 dola klawun. Mɨna 4,000 dola kɨngiyan. Agla waa wandɨ maa njambwi nyan ndɨ kat wandɨ. \v 23 Mɨn apma njɨvwa kwutɨma. Tak mɨn kat kwiwa mat moni kat apma vak vɨga lɨgiyamɨn. Wuna ngay wuleilaa wunogwinala apma vat yetɨgiyamɨn waa wandɨ njambwi nyan. \p \v 24 1,000 dola kla nyan wuleilaa wandɨ. Njambwi nyan. Mɨn kao mbundɨ nyan mɨn. Ngi kat tɨga mɨn kat vaaka lɨgowun. Nat nyan tuga kandi ndamba klaga kɨga yetɨlɨgamɨn. Nat nyan yaagiya mina sɨpmba sɨgɨka kɨga yetɨlɨgamɨn. \v 25 Mɨn kat vaaka lɨga wun kat kwima moni waangu valaa waangumba taagawun. Mɨna moni kɨngiyan. Agla wandɨ. \p \v 26 Wandɨ maa njambwi nyan wandɨ. Mɨn kavle njwvwa kwutɨga nyan mɨn. Mɨn mbangɨ kɨlɨpangɨ namwiya nyan mɨn. Wuna vak tamba vɨga lɨgamɨn. Nat nyan tuga kandi ndamba klalaa kɨga yetɨlɨgowun. Nat nyan yaagiya mi sɨpmba sɨgɨka kɨga yetɨlɨgowun. \v 27-28 Manda kat mɨn kat kwiwa wuna moni bengmba taagalapman yimɨn. Bengmba taagagemɨn wan moni samat nɨman yigendɨ. Yilaa yawan bengmba taagagemɨn 1,000 dola nɨmba kat wandɨ. Kan kwutaa lɨnda moni klalaa 10,000 dola kwuta lɨga nyan kat agwi ngwula. \v 29 Moni kwuta lɨga nɨmba ndi nat moni klaigandi. Klalaa ndi nɨma sakwat monio lɨgiyandi. Moni kwutapman tɨga nɨmba wan kwutaa lɨnja nda klalaa yaagigiyandi. \v 30 Wan kavle njɨvwa kwutɨga nyan kat kwutaa alaguat yaagi ngwula. Yaagingwut, yiga kulun walɨga kavamba lɨga nglaga nɨmbi ngliaka lɨgiyandɨ waa wandɨ njambwi nyan waa wandɨ Jisas. \s1 NGƗNI LA LƗGA NANDINYANA VAT \p \v 31 Jisas ndi kat wandɨ. Wun ndinyangu kat Godna nyaangɨt mbutɨganyan wun. Ngɨni njambwi kingat tɨwun, Godna ensel wuna sɨ kwutaa katsolɨndi, yaigowun. Enselonala yalaa kingna tɨgɨtmba ndaa lɨgiyowun. \v 32 Ndaa lɨwun maa kan kɨpmamba lɨga nɨmba aywaa yaa yisolaa lɨgiyandi. Ndi kat vɨlaa sɨga naguga mbaapma vɨlɨlɨkmba taagaiyowun. Sip sip vɨga la nyan nat mbaapmamba sip sip taagalaa nat mbaapmamba meme taaganda vla taagaiyowun. \v 33 Sip sip kat yaagindan naangamba taagagiyowun. Meme kat ambugendan naangamba taagagiywoun. \v 34 Taagalaa yaagindan naangamba lɨga nɨmba kat wun njambwi king wun waigowun. Ngwuk apma nɨmba ngwuk. Wuna nyaek ngwuk kat apma vat yindɨ. Yagwa ngwula. God ngwuk kat kwindeya nda yaa kla ngwula. Tamba kɨpma kwuta njɨmblamba ngwuk kat kwindeya nda kwundaka taagandɨ. \v 35 Ngwuk wun kat apma vat yilɨngwuk. Wundɨ kat tɨwun, wun kat kɨgɨnda kwingwuk. Ngu kɨvat tɨwun, wun kat ngu kwingwuk. Nat ngepmamba lɨga ya nyan vla lɨwun, wun kat kwutaa ngwula ngayat kalingwuk. \v 36 Waavwi lapman tɨwun, wun kat waavwi kwingwuk. Yelogwen kat tɨwun, wun kat yaa kwunakngwuk. Kalambusmba tɨwun, wun kat yaa vɨngwuk waa ndi kat waigowun. \p \v 37 Ndi kat wupma wowun, wan apma nɨmba awat wun kat waigandi. njambwi nyan anda njɨmbla wundɨ kat tɨmɨn, mɨn kat kɨgɨnda kwinɨn. Anda njɨmbla ngu kɨvat tɨmɨn, mɨn kat kwinɨn. \v 38 Anda njɨmbla kapma ngepma nyan vla lɨmɨn, vɨlaa mɨn kat kwutaa nɨna ngayat kalinan. Anda njɨmbla waavwi lapma tɨmɨn, mɨn kat waavwi kwinan. \v 39 Anda njɨmbla yelogwen kat kwamɨn, mɨn kat kwunatnɨn. Anda njɨmbla kalabusmba tɨmɨn, mɨn kat yaa vɨnɨn waa wagalagiyandi. \v 40 Wun njambwi king ndi kat waigowun Ngwuk kat wowun. Mbutuwa apma njɨvwa ngwuk tamba yilɨngwuk wuna mbaapmamba la nɨma nɨmba mat nyaangu kat. Ndi kat yilɨngwa vak wuna lak yandɨ. Ngi kat tɨga wun kat yilɨngwuk wowun waa ndi kat walaa \v 41 ambugendan naangamba lɨga nɨmba kat waigowun. Ngwuk wun kat kwagalalaa ay ngwula. God ngwuk kat kai walɨgandɨ. Njɨmbla njɨmbla vɨtɨga ya lɨga kavat ay ngwula. ngwula ngepma. Tamba wan kava God kwutndɨ. Setan dɨna enselonala ndi kat kwutaa taagandeya ngepma kat kwutndɨ. \v 42 Tak wun wundɨ kat tɨwun, wun kat kɨgɨnda kwivak kat kai wangwuk. Ngu kɨvat tɨwun, ngu kwivak kat kai wangwuk. \v 43 Wun nat ngepmamba lɨga yalaa la nyan vla lɨwun, ngwula ngayat kalivak kat kai wangwuk. Wun waavwi lapman tɨwun, wun kat waavwi kwivak kat kai wangwuk. Wun yelogwen kat kwowun, wun kat kwunapmak kat kai wangwuk. Wun kalambusmba lɨwun, wun kat vɨvak kat kai wangwuk waa wowun maa wun kat waigandi. \p \v 44 Njambwi nyan anda njɨmbla wundɨ kat tɨmɨn, vɨlaa kɨgɨnda ngu kwilapman yinɨn. anda njɨmbla kapma nyan vla lɨmɨn, mɨn kat kwutaa nɨna ngayat kalilapman yinɨn. anda njɨmbla waavwi lapman tɨmɨn, kwilapman yinɨn. anda njɨmbla yelogwen kat tɨmɨn, kwunatapman yinɨn. anda njɨmbla kalabusmba tɨmɨn, mɨn kat vɨlapman yinan waa wandi maa \v 45-46 wun njambwi king ndi kat waigowun. Wuna mbaapmamba lɨga mat nyangu ndi kat kwunapmak kat kai wangwuk. Ndi kat tɨga kavat kalilaa ndi kat taagagiyandi. Yaagindan naangamba lɨga apma nɨmba njɨmbla njɨmbla apma vat tɨnjeya kava wuleigiyandi waa wandɨ Jisas. \c 26 \s1 JISAS KAT VATNYAVAK KAT NYAANGƗT NGAMBUNDI \p \v 1 Jisas yisola la nɨma sakwat nɨmba kat nyaangɨt kwilaa ndɨna mbaapmamba la nɨmba kat wandɨ. \v 2 Nandinya vɨlɨlɨk yindɨ maa Pasova walɨna pesto tɨgiyandɨ. Wan nandinya wun Godna vak sɨmogwi lɨga nyan wun kat kwutaa diwai krosmba kaalagiyandi waa wandɨ Jisas. \p \v 3 Tɨga lɨga God kat kwunatɨga njambwi nɨmbo Judana njambwi nɨmbo yisola lɨga nyaangɨt ngambulɨndi. God kat kwunatɨga njambwi nyan Kaiafasna ngaymba yisolaa lɨga nyaangɨt ngambulɨndi. \v 4 Jisas kat pagwuga kwutaa vatnyagiyanɨn waa ngambulɨndi. \v 5 Nɨma sakwat nɨmba Pesto tɨga njɨmbla yalɨgandi. Ndɨ kat kwutneya vak vɨlaa nɨn kat kai walaa walegiyandi. Ana nglaatndɨ. Ndɨna mala waa ngambulɨndi. \s1 TAAGWA JISASNA NAMBUMBA SANDA SALƗTƗ \p \v 6 Jisas Betanimba lɨga tak kawia kɨla nyan Saimona ngaymba lɨndɨ. \v 7 Jisas ngaymba lɨndɨ, kɨta lagwa kambapmba kwutnja aw kwutaa yalɨ. Wan awmba apma njangu veilɨga sanda lɨndɨ. Wan sanda nɨma sanya kwiga klalɨnja sanda. Jisas njambamba lɨga nao kɨlɨndi maa wan sanda Jisasna nambumb salatɨ. \v 8 Ndɨna mbaapmamba la nɨmba vɨlaa walega wandi. Wan sanda manda kat kwo salatɨ. \v 9 Nɨma sanyo lɨga sanda. Wan sanda kwilaa sanya klalaa sanya lapman tɨga nɨmba kat kwigelɨ waa walega wandi. \p \v 10 Jisas wanja vak wutaa ndi kat kat wandɨ. Manda kat ngwuk lɨ kat walega njɨka wangwuk. Wun kat apma vak kwunakalɨ. \v 11 Sanya lapman nɨmba ngɨni ngwulogwinala njɨmbla njɨmbla tɨgiyandi. Njɨmbla njɨmbla ndi kat apma vat yilɨgiyangwuk. Wun ngwutnogwina njɨmbla njɨmbla ana lɨgiyowun. \v 12 Kiyawun maa wun kat waangumba taaganjeya vak kat yelavɨta wan sanda salɨtɨ. \v 13 Ngwuk kat wowun. Yelavɨk ngwula. Kan apma nyaangɨt mbutnjeya kava kavamba lɨlai sanda wun kat salɨkna vak kat yelavɨtaa mbukiyandi waa wandɨ Jisas. \s1 JISAS KAT NGWUK KAT SƗMOGWIGIYOWUN WANDƗ JUDAS \p \v 14 Wan tamba vɨli kiyeli vɨlɨlɨk Jisasna ngwaymba la nɨmbana kɨta nyan ndɨna sɨ Judas Iskeriot. Ndɨ God kat kwunatɨga njambwi nɨmba kat yiga vɨlaa ndi kat nyaangɨt ngambundɨ. \v 15 Nyaangɨt ngambulaa wandɨ. Jisas kat kwukngweya vat ngwuk kat sɨmogwiweyan wun kat angamala sanya kwigiyangwuk waa wandɨ maa ndɨ kat sanya kɨta ndumi kiyeli tamba vɨli kwindi. \v 16 Sanya klalaa ndi kat kwagalalaa yiga Jisas kat kwutnjeya vak kat ndɨna maawupmba yelavɨka lɨndɨ. \s1 JISAS PASOVANA KƗGƗNDA NDƗNA MBAAPMAMBA LA NƗMBO KƗNDƗ \p \v 17 Yis taagalapman nao kɨlɨnja pestona kɨta nandinya Jisasna mbaapmamba la nɨmba yalaa ndɨ kat wagalandi. Pestona kɨneya kɨgɨnda anda kavamba kwukiyanɨn waa wagalandi Jisas kat. \v 18 Jisas ndi kat wandɨ. nɨma ngepma wuleilaa tamba wawa nyana ngay kat yiga vɨ ngwula. Ndɨ kat vɨlaa awa ngwula ndɨ kat. Nyaangɨt sɨmogwi lɨga nyan wandɨ. Nɨma njɨvwa kwukweya njɨmbla tamba ngway tologandɨ. Mɨna ngaymba wunogwinala wuna mbaapma lɨga nɨmbo pestona kɨgɨnda kɨgiyanɨn waa sɨmogwi lɨga nyan wandɨ waa ndɨ kat yiga awa ngwula waa wandɨ Jisas. \v 19 Wandɨ maa yindi. yilaa ngay wuleilaa pestona kɨgɨnda kwutndi. \p \v 20 Nglaambu Jisas yandɨ maa ndɨna mbaapmamba lɨga nɨmbo njambamba ndaa lɨga nglaambu kɨgɨnda kɨga lɨndi. \v 21 Kɨga lɨga Jisas ndi kat wandɨ. Ngwuk kat wowun. Wuna mbaapmamba lɨga ngwutna kɨta nyan wun kat kwutajangat sɨmogwigiyandɨ waa wandɨ maa \v 22 ndɨna mbaapmamba la nɨmba nɨma vak yelavɨka lɨga wunayɨ? Njambwi nyan wunayɨ? waa wagalandi. \v 23 Wagalandi, wandɨ. Wunogwina kɨta nombe awmba kɨgɨnda klavat taamba kwusendagiya nyan wungian ndɨnayɨ wun kat sɨmogwigiya. \v 24 Wun Godna vat sɨmogwi lɨga nyan wun. Wun kat vatnyanjeyangat sɨmogwigiya nyan kat ndɨ kat miwa ay ngwula. Ndɨ kat nyɨme kwutapman yigelan ndɨ apma vat tɨgendɨ waa wandɨ Jisas. \v 25 Judas Jisas kat vatnyanjeya vak kat sɨmogwigiya nyan wutaa Jisas kat wandɨ. Nyaangɨt sɨmogwi lɨga nyan. Wunayɨ? wandɨ. Wandɨ maa Jisas ndɨ kat wandɨ. Mɨn ngiyambak wama. mɨnayɨ waa wandɨ Jisas. \s1 JISAS NDƗNA WIMBU NDƗNA YELOGWEN NDI KAT KWINDƗ \p \v 26 Kɨga lɨga Jisas bret-nao klalaa God kat sɨvu kɨlaa lɨmba ngɨlɨga ndɨna mbaapmamba la nɨmba kat kwilaa wandɨ. Klalaa agɨ ngwula. Kan wuna wimba ngwuk kat kwiwa waa walaa. \v 27 wain ta kap klalaa God kat sɨvu kɨlaa ndɨna mbaapmamba la nɨmba kat kwilaa wandɨ. Ngwuk aywaa kan ngu agɨ ngwula. \v 28 Kan ngu wuna yelogwena ngwuk kat kwiwa. kan wuna yelogwen Godna nyingi maawut kat kwunatndɨ maa ngwuk kat ana sɨgiyandɨ. Nɨma sakwat nɨmba yiga yetɨlɨnja kavle vak kwunapmak kan wuna mbangɨna yelogwen salakiyandɨ. \v 29 Ngwuk kat wowun. Wain walɨna ngu kɨpmamba lɨga ana nat njambɨ kɨgiyowun. God vɨga lɨga kavat wuleilaa ngɨni ngwulogwinala kupi apma ngu kɨgiywoun waa wandɨ Jisas. \p \v 30 Jisas wandɨ maa God kat yelavɨka mbangu kwundi walaa wan ngay kwagalalaa Oliv walɨnja nduwiat yindi. \s1 PITA JISAS KAT KAI WANDEYA VAK \p \v 31 Jisas ndi kat wandɨ. Mbambala ngan ngwuk aywaa wun kat kwagalalaa vaaka yigiyangwuk. Tamba la nɨmba God waa nyaangɨt kupma pɨlɨwutndi. \p Sip sip kat bɨga la nyan kat God vatnyandɨ maa \li1 ndi sip sip kava kavat yigiyandi \p waa tamba pɨlɨwutndi. \v 32 Kiyalaa lɨga laataa tak Galiliat yigiyowun. Ngwuk ngɨni wuna kwupmba yaigangwuk waa wandɨ Jisas. \v 33 Wandɨ maa wutaa Pita Jisas kat wandɨ. Njambwi nyan mɨn kat kwagalalaa ana vaaka yigiyowun. mɨna mbaapmamba lɨga nɨmba nat nɨmba ndi anagandi mɨn kat kwagalagiya. Wun ana mɨn kat kwagalgiywowun waa wandɨ maa Jisas ndɨ kat wandɨ. \v 34 Pita wawa nyaangɨt wutaa mɨna maawut ke sɨlwoka kwagalaga. Mbambala ngan njambɨ kuvuk waigamɨn. Jisas kat ana vɨga lɨgowun waigamɨn. Wamɨn maa ava nyaaga viyaigandɨ waa wandɨ Jisas. \v 35 Pita wutaa wandɨ. Jisas kat ana vɨga lɨgowun waa ana wupma waigowun. mɨnogwinala kiyaweyan apma vatna. Ana vaakiyowun waa wandɨ maa Jisasna mbaapmamba la nɨmba aywaa wupma wandi. \s1 GETSEMANI WALƗNJA KAVA YILAA GOD KAT WAGALANDƗ \p \v 36 Jisas ndɨna mbaapmamba la nɨmbonala Getsemani walɨnja kavat yindi. yindi maa Jisas ndi kat wandɨ. Ngwuk kumba ndaa lɨ ngwula. Wun samat yiga yilaa tɨga lɨga God kat wagalagiyowun, waa walaa \v 37 ndɨna mbaapmamba la nɨmbana nat nɨmba kat kwagalaa Pita, Jems, Jon kuvut nɨmba ndi kat mɨna kwutaa yindɨ. Tɨga lɨga nɨma maawut yelavɨka lɨga ndi kat wandɨ. \v 38 Wun nɨma maawut yelavɨka lɨgowun. Kiyavat tɨga nyan vla lɨgowun. Ngwuk kumba lɨga sɨndu ke kwa. Wun kat kawiga alɨ ngwula waa walaa \v 39 ndi kat kwagalalaa samat kapma yindɨ. yilaa mɨndama mɨndama kɨpmamba ndalaa tɨga God kat wagalandɨ. Wuna nyaek mɨn kat wagalavat yigowun. Kan yaiga kavle vat wun kat yalandɨ. Wuna maawupmba yelavɨkwa vapmba wun kat ke yiga. Mɨnaj yelavɨkiya vapmba wun kat ay mɨla waa walaa \v 40 lataa kuvut nyaangu ta kavat ndi kat vɨvat yindɨ. Sɨndu kwanja vak vɨlaa Pita kat wandɨ. Ngwuk manda kat sɨndu kwangwuk. Samat wun kat ana kawiga lɨlɨgangwuk? \v 41 Mɨni vɨga lɨga God kat wagala ngwula. God kat wagalangweyan ngwuk kat yaiga kavle vat ana ngwuk kat kwulakiyandɨ. Kwo lɨgiyangwuk. Ngwuk kat bɨga lɨgowun. Sɨndu kwavat ana yelavɨka waa walaa lungwamataa yindɨ. \p \v 42 Yilaa God kat wagalandɨ. Kan yaiga kavle vat wun kat yalandɨ. mɨnai yelavɨka lɨga vapmba kan yaiga kavle vat wun kat yandyan wovuna waa walaa laataa \v 43 kuvut nyangu ta kavat yindɨ. ndina mɨni valɨ kwutndɨ, sɨndu kwandi, yiga vɨndɨ. Vɨlaa ana wandɨ. Lungwamataa yindɨ. \v 44 Ndi kat kwagalalaa yiga kuvut wan njambɨ God kat wagalandɨ. Tak wagalanda wumba nyaangɨpmba wagalandɨ. \p \v 45 Wagalalaa ndɨna mbaapmamba la kuvut nyaangu kat laataa vɨvat yindɨ kuvut wan njambɨ. Yilaa ndi kat wandɨ. Ngwuk sɨndu kwangwuk? Wun Godna vak sɨmogwi lɨga nyan wun. Wun kat kwutaa kaligiya kavle nɨmba tamba yaa ngway tologandɨ. laataa avɨ ngwula. \v 46 Laak ngwula. yigat. Wun kat sɨmogwivat tɨga nyan tamba yaa ngway tologandɨ waa wandɨ Jisas. \s1 JISAS KAT KWUTAA KALINDI \p \v 47 Jisas walɨndi maa ndɨna mbaapmamba la tamba vɨli kiyeli vɨlɨlɨk nyanguna kɨta nyan Judas yandɨ. Jisas kat kwutaa kalivat ta nɨma sakwat nɨmbana yandɨ. ndi yak kwuka njay kwuka nɨmbi nda kwuka yandi. God kat kwunatɨga njambwi nɨmbo Judana njambwi nɨmbo ay wandi maa yandi. \v 48 Tak Judas ndi kat mbuka wandɨ. Yiga vɨlaa kɨpmwimba wusɨtweya nyan ndɨ Jisas wungiyan ndɨ. ndɨ kat wumba agwukmba ngwuk waa tak Judas ndi kat mbuka wandɨ. \v 49 Judas yalaa Jisas kat vɨlaa nyaangɨt sɨmogwi lɨga nyan apma ngan walaa ndɨ kat yiga kwutaa ndɨna kɨipmwimba wusɨtndɨ. \v 50 Wusɨtndɨ maa Jisas ndɨ kat wandɨ. Kɨta mbaapma nyan wun kat kwupmeya njɨvwa kwiyatapman agwup mɨla waa wandɨ maa Judasnogwinala ya nɨmba Jisas kat taambamba kwutndi. \p \v 51 Jisasna mbaapmamba la nyan kɨta ndɨna ngway avamba kwa yak laguga klalaa God kat kwunat njambwi nayana njɨvwa kwuta nyana waan kalɨtndɨ. Kalɨtndɨ, kɨpmamba ndandɨ. \v 52 Vɨlaa Jisas wandɨ. Mɨna yak tɨnda vla sisenda. Kɨta nyan wan yapmba viyama vak vatnyagiyandi. \v 53 Wuna nyaek kat wagalaweyan wuna nyaek wandɨ maa nyingangwutna nɨma sakwat ensel yaigandi wun kat kwunapmak. Mbaapma tamba vɨli kiyeli vɨlɨlɨk ensel wun kat walaa ndi kat sɨvat yaigandi. Wun ana wagalgiyowun. \v 54 Wun kat kwutaa kalilaa vatnyanjeya vak kat tamb la nɨmba lavu nyinangmba pɨlɨwutndi. Nyaek kat ndɨnogwi lɨga ensel kat wagalaweyan tamba pɨlɨwutnja vak ana kak kiyaigandɨ. Wungi kat tɨga kai wowun. Ana wagalgiyowun waa walaa \v 55 ndɨ kat kwupmat ya nɨmba kat wandɨ. ngwuk manda kat nɨmbi nda njay yak kwutaa wun kat yangwuk. Sɨkwutɨga nyan kat kwupmat tɨnja vak vla manda kat wun kat yangwuk. nandinya nandiya Godna ngay wuleilaa ngwutnogwinala ndaa lɨga nyaangɨt ngwuk kat mbutɨwun. Wun kat wungi nandinyamba kwukengwuk tuwa. \v 56 Wun kat yilɨngwa vak kwo ana yilɨgangwuk. Tamba la profet pɨlɨwutnja vak vla wun kat wupma yilɨgangwuk waa wandɨ maa ndɨna mbaapmamba la nɨmba aywaa ndɨ kat kwagalalaa vaaka pɨlɨga yindi. \s1 JISAS KAT KWUTAA NJAMBWI NƗMBA YISOLAA LA NGAYAT KALINDI \p \v 57 Jisas kat kwuka nɨmba God kat kwunatɨga njambwi nyan Kaiafasna ngayat kalindi. Moses kwiya lo sɨmogwi la nɨmbo Judana njambwi nɨmbo wan ngaymba yilaa yisolaa lɨndi. \v 58 Pita sɨvlamba lɨga Jisasna kwupmba yandɨ. yalaa ngayna ngwutnyala way nge alagumba tɨndɨ. Plismanonala kɨta kavamba lɨndɨ. jisas kat yinjeya vakvɨmbowun walaa yalaa vɨga lɨndɨ. \p \v 59 God kat kwunatɨga njambwi nɨmbo yisola la nat nɨmbo Jisas kat woseka wanja vak kat wupmak yalaa lɨndi. Wutaa ndɨ kat vatnyagiyanɨn waa yelavɨka lɨndi. \v 60 Nɨma sakwat nɨmba yalaa Jisas kat woseka walɨndi. Woseka walɨnja vak kɨta nyaangɨt ana walɨndi ndɨ kat. Mandɨp mandɨp nyaangɨt walɨndi. Ngɨni vɨlɨlɨk palɨ laataa nɨmba sakwat nɨmba kat woseka waga mbupmbɨk. \v 61 Kupma wambɨk. Tak Jisas kupma wandɨ. Godna ngay sulɨlaa nandinya kuvutmba kwukiyowun waa Jisas wandɨ waa woseka mbupmbɨk. \b \p \v 62 Mbupmbɨk maa God kat kwunatɨga njambwi nyan laataa Jisas kat wandɨ. Mɨn kat mbupmba nyaangɨt mɨn an ngambumba nyaangɨt kat wutaa awat nyaangɨt mbukiyamɨn? waa wagalandɨ maa \v 63 Jisas kwundi ana wandɨ. God kat kwunatɨga njambwi nyan at nat njambɨ Jisas kat nɨma kwundimba wagalandɨ. Mɨn nɨn kat ambup mɨla. Woseka wana walɨmeya. nyinangwupmba lɨga God woseka wameya vak vɨgiyandɨ. Mɨn Juda kat kwunapmak ya nyan mɨn? Mɨn Godna nyan mɨn? waa ndɨ kat wagalandɨ. \v 64 Jisas ndɨ kat wandɨ. Mɨn ngiyambak wupma wama wun kat. Wun Godna vat sɨmogwi lɨga nyan wun. Ngɨni kan kɨpmamba lɨga yiwun maa wun kat ana vɨgiyangwuk. Nyinangwut wokelaa Godna yaagindan naangɨmba ndaa lɨga njambwi nyanat tɨwun maa vɨgiyangwuk. Ngɨni nyinangwupmba lɨga ngaga yaweya vak vɨgiyangwuk waa wandɨ Jisas. \p \v 65 Jisas waa nyaangɨt wutaa God kat kwunata njambwi nyan nyingi maawut tɨga avla ndɨna waavwi taambamba ngɨlɨtaa wandɨ. Wan nyan God kat kavle nyaangɨtna wanda. Ngɨni ndɨna kavle vat mbukiya nɨmba ana yalaa mbukiyandi. Kavle vat yinda vak ngiyambak wutna. Kavle vat mbuta nyaangɨt kan yesolaa lɨga nɨmba nɨn aywaa tamba wutnɨn. \v 66 Ngwuk angamak ndɨ kat yigiyangwuk. Angamak ngwuk yelavɨka lɨgangwuk waa ndi kat wandɨ maa wandi. Ndɨ kavle nyan. Ndɨ kat sɨgiyanɨn. Kiyaigandɨ waa wandi. \p \v 67 Wupma walaa ndɨ kat mɨndamamba sɨpmiya saga ndɨ kat taamamba viyalɨndi. \v 68 Nat nɨmba pagwuga yalaa ndɨ kat viyalaa wandi. Mɨn Kraist profet vla timeyan mɨn kat viyalɨga nɨmbana sɨ ambuk waa kasega wandi. \s1 PITA JISAS KAT KAI WAA PAGWUNDI \p \v 69 Pita alagu ndaamangemba ndaa lɨndɨ, God kat kwunata njambwi nyana njɨvwa kwutat taagwa yalaa Pita kat vɨlaa walɨ. Mɨn Galilimba lan Jisasonala tɨmɨn, vɨwun walɨ. \v 70 Pita wutaa wandɨ. Wanya vak wun ana vɨga lɨgowun waa walaa \v 71 laataa ngegavamba la tɨvwina suwi yambat yindɨ. Yindɨ maa nat taagwa vɨlaa wumba yisolaa la nɨmba kat walɨ. Kan nyan kat avɨ ngwula. Kan nyan Nasaretmba la Jisasonala kɨta vat tɨndɨ. \v 72 Pita wala vak kat wutaa wandɨ. Nɨma kwundimba wandɨ. Wanya nyan wun ana vɨga lɨgowun wandɨ. \v 73 Tɨga lɨga wumba yisola la nɨmba Pita kat vɨlaa wandi. Mɨn mɨn kat vɨnɨn. Jisasna mbaapmamba la nyan mɨn. Galilimba lɨga nɨmbana kwundimba ngambulɨgamɨn waa wandi. \v 74 Pita wutaa ndi kat nɨma kwundimba wandɨ. Ngwuk kat woseka ana waigowun. Woseka waweya vak God vɨga wutaa wun kat sɨgiyandɨ. Wan wun kat wangwa nyan Jisas kat ana vɨga lɨgowun waa walɨndɨ maa ava nyaaga viyandɨ. \v 75 Viyandɨ maa wutaa Pita yelavɨtndɨ. Tak Jisaswun kat wandɨ. Wun kat njambɨ kuvut pagwuga kai walɨmɨn, ava nyaaga viyaigandɨ wanda vak kat ndɨna maawupmba yelavɨtaa Pita laataa yiga nɨmamba nglalɨndɨ. \c 27 \s1 JISAS KAT KWUTAA PAILAT TA NGAYAT KALINDI \p \v 1 Ngambi gleimba God kat kwunata njambwi nɨmbo Judana nɨma nɨmbo Jisas kat vatnyanjeya vak kat yisola lɨga ngambulɨndi. \v 2 Jisas kat kwutaa man taamba sangilaa njambwi nyan pailat ta ngayat kalindi. \s1 JUDAS KIYANDƗ \p \v 3 Jisas kat sɨmogwia nyan Judas Jisas kat kwutaa kotndangat kalindi, wutaa mandɨp maawut sɨlɨmaka yelavɨtndɨ. Yelavɨtaa wan ndɨ kat kwinja sanya kɨta ndumi kiyeli tamba vɨli kwutaa yiga God kat kwunatɨga njambwi nɨmbo Judana njambwi nɨmba kat wandɨ. \v 4 Wan nyan Jisas kavle vat yiga yetɨla nyan Sɨmogwiwun mala apma njɨvwa kwuka yeta nyan kat kwo vatnyagiyangwuk waa wandɨ. Wandɨ maa wutaa wandi. Nɨna njɨvwa ana ndɨ. Mɨn mɨna njɨvwa waa wandi maa \v 5 Judas wutaa sanya Godna ngaymba yaagiga kwagalalaa wup yiga yelavɨka yilaa kwapmba yaaw tulaa mimba tulaa vasak selindɨ. Vasak selilaa kwapmba tunda yaawmba kiyandɨ. \v 6 God kat kwunatɨga njambwi nɨmba ngay yapmba la sanya klalaa wandi. Ndu nyan kat sɨvak kat kwina sanya. Godna ngaymba bengmba lɨga sanyogwi ana kɨta kavamba taagagiyanɨn. Wupma ana yigiyanɨn. moses kwiya lo nɨn kat kai wandɨ maa ngambundi. \v 7 Ngambuga lɨga kɨta maawupmba yelavɨka ngambulaa wan sanya kwutaa aw nyalɨga nɨmbana kɨpma kat wenga kwindi. Kwilaa klandi wan kɨpmɨ. Kapma ngepmamba lɨga yaiga nɨmba kiyangjeyan waangu valaa ndi kat kumba laagagiyanɨn waa wandi. \v 8 Wan kɨpma kan mbambala tɨna njɨmbla kwo lɨgandɨ. Yelogwen ndaa la lɨga kɨpma walɨnja kɨpma. \v 9-10 Tamba la profet Jeremaia tamba pɨlɨwutnda vak kak kiyandɨ, mbambala vɨganɨn. Ndi kɨpma kwo ana klandi. Jeremaia pɨlɨwutnda nyaangɨtmba klandi. Tamba kupma pɨlɨwutndɨ. \li1 Isrelmba la nɨmba ndɨ kat sɨvak kat wenga kwinja \li1 sanya kɨta ndumi kiyeli tamba vɨli kwilaa aw \li1 nyalɨga kɨpma lɨga nɨmba kat kwilaa wan kɨpma \li1 ndina lak klandi. God wun kat wandɨ maa wupma \p waa tamba pɨlɨwutndɨ Jeremaia. \s1 PAILAT JISAS KAT WAGALANDƗ \p \v 11 Jisas njambwi nyan Pailat ta kavamba laataa tɨndi maa ndɨ kat wagalandɨ. Mɨn Judana king mɨn? waa wagalandɨ. Wagalandɨ maa Jisas wandɨ. Mɨn ngiyambak wun kat wama. \v 12 God kat kwunatɨga njambwi nɨmbo Judana nɨma nɨmbo yalaa yisolaa lɨga Jisas kat nɨma sakwat kavle vak kat ngambuga lɨndi. Ngambulɨnja vak kat wutaa Jisas awat ndi kat ana kulumataa wandɨ. \v 13 Jisas kwundi walapman tɨnda vak kat vɨlaa Pailat ndɨ kat wandɨ. Mɨn kat kotɨnia nyaangɨt mɨn ana wutɨgamɨn? \v 14 Jisas wutaa ana Pailat kat wandɨ. Wuka kwagalalaa lɨndɨ. Wuka kwagala lɨnda vak kat vɨlaa Pailat ngɨpaliga ndalaa lɨndɨ. \s1 JISAS KAT KWUTAA KALILAA VATNYA NGWULA WAA PAILAT WANDƗ \p \v 15 Pailat wan pesto la nandinyamba kalabusmba la kɨta nyan kat kwo ay walɨndɨ. Juda wan nyan kat sɨmogwindi maa kwo wogwelaa ay walɨndɨ Pailat. \v 16 Wan njɨmbla kavle glei nyan kalabusmba lɨndɨ. Ndɨna sɨ Barabas. \v 17 Wan nɨma sakwat ndu lagwa yisola lɨndi maa Pailat laataa ndi kat wagalandɨ. Anda nyan kat kwo ay waigowun. Ngwuk kanda kat yelavɨka lɨgangwuk. Wangwuk maa waigowun. Barabas kat kwo ay walu? Jisas waa Kraist walɨnja nyan kat kwo ay walu? waa ndi kat wagalandɨ. \v 18 Pailat Jisas kat kwagalavak kat yelavɨka lɨga ndi kat wangalandɨ. Jisas ndɨ kavle vat ana yindɨ. Ndina kumbut maawupmba ndɨ kat kai walaa kwutaa kiyandi. Ndi mandɨp maawut anagandi yelavɨkiya walaa ndi kat wagalandɨ. \p \v 19 Pailat jas tɨla tɨgɨtmba ndaa lɨndɨ maa ndɨna taagwa walɨ maa kɨta nyan yalaa Pailat kat mbutndɨ. Wan yalaa lɨndɨ kat wutɨna nyan ndɨ kavle vat ana yindɨ. Nak ngan wun smapmba vɨwun. Ndɨ vak kai. Ndɨ kat kwagala mɨla. Wan sɨmak vɨlaa wun kat kavle vat nɨma vat yandangat nɨma maawut yelavɨka lɨgowun waa walɨ mɨna taagwa waa Pailat kat mbutndɨ. \p \v 20 God kat kwunatɨga njambwi nɨmbo Judana nɨma nɨmbo nɨma sakwat yisola la ndu lagwa kat wutnjangat wandi. Pailat kat awa ngwula. Barabas kat kwagalamɨn nɨna lak yaandɨ. Jisas kat kwutaa vatnya mɨla waa Pailat kat awa ngwula wandi. \v 21 Wandi maa Pailat laataa ndi kat wagalandɨ. Anda nyan kat kwo ay waigowun waa andɨ maa Barabas kat waigamɨn wandi. \v 22 Wandi maa Pailat ndi kat wagalandɨ. Jisas waa Kraist walɨnja nyan kat angamak yigiyowun waa wagalandɨ maa wandi. Ndɨ kat diwai krosmba kaalaa mɨla wandi. \v 23 Pailat ndi kat wandɨ. Kavle vat yinda vat wun ana vɨga lɨgowun. Anda kavle vatna yinda waa wandɨ maa ndi nɨma kwundimba kɨselaa wandi. Ndɨ kat dewai krosmba kaala mɨla waa kɨselaa wandi. \p \v 24 Pailat yelavɨtndɨ. Ndi kat waluwa vak ana wutɨgandi. yelavɨka walɨnja vapmba yilapman yiweyan wun kat waleagiyandi waa yelavɨtaa ngu awmba kalɨtaa yisolaa vɨga lɨndi maa taamba ngu njangindɨ. Njangilaa wandɨ. Wan nyan kat tamba kwagalawun. Ndɨ kat kwutaa vatnyangweyan wuna vak ana ndɨ. Ngwuk ngwutna vatna waa wandɨ Pailat. \v 25 Wandɨ maa ndi aywaa ta nɨmba wutaa wandi. Wama vak tamba wukanɨn. Wovuna. Nɨna vatna. Ndɨ kat vatnyaneya nglambi nɨna lak nɨna nyangu lagwa nɨna lak yaigandɨ wandi. \v 26 Wandi mala Pailat wutaa barabas kat kwo ay walaa wandɨ maa Jisas kat kwutaa viyalaa diwai krosmba kaalavat kwutaa kalindi. \s1 KAO YA NƗMBA KWUSƗLƗGA JISAS KATWANDI \p \v 27 Pailatna mbaapmamba lɨga soldia Jisas kat kwutaa Pailat wuleilaa njɨvwa kwuta ofisat kalindi. Wuleindɨ maa soldia yaa yisolaa ngɨlɨtaa ndɨ kat vɨndi. \v 28 Ndɨna waavwi lapmiga klalaa yelogwen mbangɨ waavwi kwindi, kwusondɨ. \v 29 Mangɨ nɨmbɨ yamboy klalaa ndɨna nambumba wegwuga taagalaa kaalandi. Suwa kalɨtaa ndɨna yaagindan taambamba taagandi, kwutaa lɨndɨ, kwali mamba sɨlaa ndɨ kat kwusɨlɨga wandi. Mɨn Judana king mɨn. Apma vat tɨgamɨn waa ndɨ kat kwusɨlɨga wandi. \v 30 Walaa ndɨna mbangɨmba ndɨ kat sɨpmiya sandi. Taambamba kwutaa lɨnda suwa klalaa ndɨna nambumba viyandi. \v 31 Ndɨ kat kwusɨlɨga kwagalalaa ndɨ kat kwusonja yelogwen mbangɨ waavwi lapmiga klalaa ndɨna waavwi kwindi, kwusondɨ. Kwusondɨ maa ndɨ kat kwutaa diwai krosmba kaalavat kalindi. \s1 JISAS KAT DIWAI KROSMBA KAALANDI \p \v 32 Jisas kat kaliga lɨga ava yambɨ yiga lɨga kɨta nyan Saimon ndɨ kat ava yambɨmba soldia vɨndi. Sairini walɨnja ngepmamba ya nyana. yalɨndɨ, ndɨ kat vɨlaa wandi. Kan kiwai kros klalaa mɨna lak walalaa kali mɨla wandi malaa klalaa walalaa kalindɨ. \v 33 Yiga lɨga Golgota walɨnja nduwiat wokendi. Golgota walɨnja nduwina angwa sɨ Andagava Nambu. \v 34 Nɨma nguo mi mbio kɨta awmba salɨtaa Jisas kat kwindi. Njangu wutaa kɨvak kat kai wandɨ. Ana kɨndɨ. \v 35 Soldia ndɨ kat kwutaa kiwai krosmba taagalaa man taamba kaalandi. Kaalalaa ndɨna waavwi klavak kat satumba kaselɨndi. \v 36 Satumba kasega ngɨlɨlaa kwo ndaa lɨga ndɨ kat vɨga lɨndi. \v 37 Jisas kat kotnja nyaangɨt lavungamba pɨlɨwutaa ndɨna nambu sɨso diwai krosmba kaalandi. Kupma pɨlɨwutndi. Ndɨ Jisas. Judana kinga waa pɨlɨwutndi. \p \v 38 Sɨkwuta mbɨt nyanogwi Jisaso kaalandi. Nat nyan kat yaagindan naangɨmba kaalandi. Nat nyan kat ambugendan naangɨmba kaalandi. \v 39 Diwai krosmba Jisas tɨndɨ maa yi ya la nɨmba ndɨ kat bɨga nambu njingwenga kwusɨlɨga ndɨ kat waga yilɨndi. \v 40 Kupma kwusɨlɨga wandi. Godna ngay sulɨlaa nandinya kuvupmba kwukiyowun wamɨn. Mɨn Godna nyanat tɨmeyan mɨna mbangɨ kwunap mɨla. Godna nyanat tɨmeyan diwai kros kwagalalaa ngaga yaa mɨla waa kwusɨlɨga waga yilɨndi. \v 41 God kat kwunatɨga njambwi nɨmbo Moses kwiya lo sɨmogwi la nɨmbo Judana nɨma nɨmbo ndino wupma kwusɨlɨga walɨndi. \v 42 Kupma walɨndi. Nat nɨmba kat tak kwunatndɨ. Ndɨ avla ndɨ kat ana alɨpsɨga kwunakiyandɨ ndɨna mbangɨ kat. Ndɨ Isrelna kingat tɨndeyan ndɨ diwai kros kwagalalaa ngaga yaigandɨ. Diwai kros kwagalaa ngaga yandeyan ndɨ kat vɨlaa waiganɨn. Ndɨ njambwi nyana waa waiganɨn. \v 43 Wun Godna nyan wun. God wun kat kwunakiyandɨ waa walɨndɨ. God ndɨ kat anagandɨ alɨpsɨga kwunakiya. Vɨgiyanɨn waa kwusɨlɨga ndɨ kat walɨndi. \v 44 Sɨkwuta mbɨt nyan Jisasonala mbɨk kat diwai krosmba kaalandi. Jisas kat kwusɨlɨlɨnja vla mbɨlo kwusɨlɨga walɨmbɨt. \p \v 45 Nɨma nɨndɨ nandinya nya kulun wandɨ. 12 klok kulun walaa tɨga yiga 3 lok nglaambu kembandɨ. \v 46 3 klok nglaambu Jisas nɨma kwundimba kiselaa wandɨ. Ndina kwundimba wandɨ. Eli, Eli, lema sabaktani. God wuna nyaek wun kat manda kat kwagalmɨn waa wandɨ. \v 47 Wumba la nɨmba yigumba ana wutndi. Wutaa wandi. Awuk ngwula. Ndɨ Ilaija kat walɨgandɨ waa wandi. \v 48 Ndina kɨta nyan pɨlɨga namɨnɨnga klalaa nɨma ngumba sɨvugundɨ. Sɨvugulaa njɨmbwi mbaomba ngilaa kwusoga Jisasna tɨpmwimba taagalaa agɨ wandɨ. Jisas kɨvak kat kai wandɨ. \v 49 Wumba la ndina nat nɨmba wandi. Kumba kawiga vɨga lɨgiyanɨn. Tɨga lɨga Ilaija ndɨ kat kwunapmak yandeya vak vɨgiyanɨn. Anagandɨ yaiga waa njɨka wandi. \v 50 Jisas nɨma kwundimba kɨselaga waga kiyandɨ. \p \v 51 Kiyandɨ maa Godna ngay nɨndɨmba la nɨma waavwi ngɨlɨtndɨ. Angwapmba lɨga ngɨlɨka ngaga yandɨ. Nɨma yɨnaw kwutndɨ, nduwimba la kambak mbɨlɨga yindɨ. \v 52 Godna mbaapmamba la tɨga kiya nɨmba nɨma sakwat mat matna kɨpma mbɨlɨndɨ vasagla laatndi. Laataa lɨndi. \v 53 Ngɨni Jisas laatndɨ maa ndi Jerusalemat wuleini, nɨma sakwat nɨmba vɨndi ndi kat. \v 54 Jisas kat bɨga la njambwi soldagwi ndɨna kwupmba la soldio yɨnaw kwutɨndɨ mala kiya nɨmba laatnja vak vɨlaa vaaka lɨndi. Vaaka lɨga wandi. Ndɨ Godna nyana luwa waa wandi. \p \v 55 Sɨvla kavamba la ndi taagwa nɨma sakwat yitega vɨga lɨndi. Tamba Jisas Galilimba lɨga yandɨ, ndɨna kwupmba yandi. Yalaa ndɨna kɨgɨnda kwutndi. \v 56 Ndina nat kɨta lagwa Maria. Magdala walɨnja ngepmana taagwat. Nat Maria tɨlɨ. Lɨ Jems Josepna nyɨmeat. Sebedina mbɨt nyana nyɨme lɨlo tɨlɨ. \s1 JISAS KIYANDƗ, WAANGUMBA TAAGANDI \p \v 57 Jisas kiya nandinyana nglaambu arimatia walɨnja ngepmamba la sanyo la nyan yandɨ. Ndɨna sɨ Josep. Ndɨ Jisasna mbaapmamba ta nyana. \v 58 Ndɨ Pailat kat yiga Jisasna sɨm kwutaa kalivat wagalandɨ. Kwutaa kali mɨla waa Pailat wandɨ maa Josep Jisasna sɨm kwutaa kalindɨ. \v 59 Josep sɨm klalaa sawun mbangɨ waavwi lalaa Jisasna sɨm mbaatndɨ. \v 60 Mbaataa kwutaa kaliga yiga kambapmba vanja kupi waangumb taagandɨ. Wan waangu Josepna waangua. Sɨm taagalaa nɨma kambak mbandɨga dkliga waangu tegɨlɨndɨ. Tegɨlɨlaa kwagalalaa ngepma yindi. \v 61 Magdalamba la Mariagwi nat Mario waangu la kavamba ndaa lɨga vɨga lɨmbɨt. \s1 SOLDIA JISAS TA WAANGU KAT VƗGA LƗNDI \p \v 62 Jisas kiyandɨ, vaangulaa tɨga nat nandinya God kat kwunatɨga njambwi nɨmbagwi Ferisio laataa yiga Pailat kat wandi. \v 63 Kupma wandɨ, njambwi nyan. Wan woseka walɨga nyan tamba wandɨ. Kiyalaa nandinya kuvut tɨga laakiyowun waa wandɨ. \v 64 Wamɨn maa ndɨna waangu lɨga kava soldia yiga vɨga lɨgiyandi. Soldia yiga vɨlapman yinjeyan ndɨna mbaapmamba lɨga nɨmba ndɨna sɨm sɨkwuta kalilaa Jisas tamba kiyalaa laatndɨ waa woseka waigandi. Tak Jisaana mbaapma nɨmba nɨma sakwat kavle nyaangɨt woseka wandi. Samat kavle vatna. Ngɨni Jisas kiyalaa laatndɨ waa wanjeyan nɨma kavle vatna waa Pailat kat wandi. \v 65 Wandi maa Pailat wandɨ. Ngwuk soldia kat kwutaa kaliga yiga waangu lɨga kavamba taagangwuk, vɨga lɨgiyandi wandɨ. Wandɨ maa soldia kat kwutaa kalindi. \v 66 Kaliga yiga waangu taa kavamba taagandi, vɨgalɨndi. Waangu sɨlɨtɨnja kambapmba njambiya taagandi, tɨndɨ. Kan kava ke yangweya waa taagandi. Wungi njambiya kat soldia yiga vɨga lɨndi. \c 28 \s1 JISAS KIYALAA LƗGA LAATNDƗ \p \v 1 Njɨvwa lapman nandinya ngɨlɨndɨ maa Sande ngambi Magdalana taagwa Mariagwi nat Mario Jisas taagndi ta waangu vɨvat ngambi gleimba laataa yimbɨt. \v 2 Yilɨmbɨt maa yɨnaw kiyandɨ, nyɨnangwupmba lɨga ensel ngaga yandɨ. Yalaa waangu tegɨlɨnja kambak mbandɨga kalilaa wungi kambak tagumba ndaa lɨndɨ. \v 3 Enselna mɨndama vlap vlap wandɨ, kembandɨ vɨna vla ndɨna mɨndama wupma lɨndɨ. ndɨna waavwi sawun mɨna lɨndɨ. \v 4 Waangu vɨga la Soldia ensel kat vɨlaa ava mban plaga vaaka lɨga yiga kɨpmamba ndandi. ndalaa kiyalaa la nɨmba vla lɨndi. \p \v 5 Taagwa vɨlɨlɨk yambɨt maa ensel mbɨk kat vɨlaa wandɨ. Diwai krosmba kaalanja Jisas kat kwaaka vɨvat yambɨt. Vɨga lɨgowun mbɨk kat. \v 6 Ndɨ kumba waangumba ana lɨgandɨ. Tamba laataa yindɨ. Tamba Jisas wandɨ. Kiyalaa lɨga ngɨni laakiyowun wandɨ. Wanda vapmba laatndɨ. Tɨnda waangu yaa vɨ mbɨla. \v 7 Mbɨk kwiyatapman yiga vɨmba vat ndɨna mbaapmamba la nɨmba kat yiga mbuikiyambɨt. Kiyalaa lɨga laataa Galiliat yindɨ. Ngwuk ndɨna kwupmba aymba ngwuk. yiga mbupmba ngwuk. Mbɨk kat wawa nyaangɨt mbɨtna maawut ke tɨvɨga waa wandɨ ensel. \p \v 8 Wandɨ maa waangu kwagalalaa pɨlɨga yimbɨt. Vaaka yelavɨka solat sɨga yimbɨt. Yiga Jisasna mbaapmamba la nɨmba kat mbupmat yimbɨt. \v 9 Yilɨmbɨt maa Jisas ava yambɨmba mbɨk kat vɨlaa wandɨ. apma vat alɨmba mbɨt waa wandɨ, wutna kwali kwali ndaa sɨlaa ndɨna mamba kwutaa ndɨna sɨ kwutaa katsoga wambɨt. \v 10 Jisas mbɨk kat wandɨ. Mbɨk ke vapmba. Tak Galiliat yiga tɨgowun. Wuna mbaapmamba la nɨimba kat ambukmba mbɨk. Mpupmbɨk, wutaa wuna kwupmba yalaa wun kat vɨgandi waa wandɨ Jisas. \s1 SOLDIA WAA NYAANGƗT \p \v 11 Wumbɨt taagwa yilɨmbɨt maa waangu kat vɨga la nat soldia laataa ngepmat yindi. Yiga God kat kwunatɨga njambwi nɨmba kat Jisas laatnda vak mbutndi. \v 12 Mbutndi maa God kat kwunatɨga njambwi nɨmbo Judana nɨma nɨmbo yisolaa nyaangɨt ngambundi. Nyaangɨt ngambulaga soldia kat nɨma sakwat sanya kwilaa wandi. \v 13 Ngwuk kupma ambukmba ngwuk. Ngan sɨndu kwanɨn maa Jisasna mbaapmamba la nɨmba yalaa ndɨna sɨm sɨkwuta kalindi waa ambukmba ngwuk nat nɨmba kat. \v 14 Ngwuk kat vɨga la njambwi nayan mbukngweya nyaangɨt wutaa ngwuk kat kai wandeyan ndɨ kat yiga waiganɨn. Wamɨn maa ngwuk kat ana sɨga viyaigandɨ waa wandi Judana njambwi nɨmba. \v 15 Soldia wutaa kwinja sanya klalaa wanja nyaangɨtmba waa ndinyangu kat yiga mbutndi. Soldia waa nyaangɨt wuka lɨga apma vala wangwa waa Juda walɨndi. Mbambala nɨmbun wupma walɨgandi. \s1 JISAS NDƗNA MBAAPMA NƗMBA KAT NJƗVWA KWINDƗ \p \v 16 Tak Jisas wanda Galilimba lɨga nduwi Jisasna mbaapmamba la tamba vɨli kiyeli kɨta nɨmba wokendi. \v 17 Wokelaa Jisas kat vɨlagala solat sɨga ngu navɨn vɨyaa ndɨ kat tɨndi. Ndɨ kat nat nɨmba vɨlaa lɨga Jisas ana ndɨ waa maawupmba yelavɨka lɨndi. \v 18 Jisas ndi kat yalaa ngwaymba lɨga wandɨ. Nyinangwutna kwondu kɨpmana kwondu aywaa tamba klalaa lɨgowun. \v 19 Kan kwondu ngwuk kat kwiwun mala klalaa ngepma ngepma aywaa yigiyangwuk. Wuna nyaekna sɨ waga wuna sɨ waga wuna nyaekna waagana sɨ waga ndi kat ngu yagugiyangwuk. \v 20 Ngwuk kat mbutuwun, wutaa yetɨngwa nyaangɨt ndi kat mbukngwuk maa kwutaa yetɨgiyandi. Ngwuk kɨta nda kat wana yelavɨtapman yilɨngweya. Ngwuk kat ana kwagalagiyowun. Ngwutnogwinala njɨmbla njɨmbla tɨgiyowun. Ngwulogwi tɨlɨwun, kɨpma nyinangwut ngɨlɨgiyandi ngɨni la lɨga nandinya waa wandɨ Jisas.