\id LUK - Iatmul NT [ian] -Papua New Guinea 1975 (DBL 2014) \h Luk \toc1 Luk pɨlɨwutna \toc2 Luk \toc3 Luk \mt1 LUK \c 1 \s1 LUK TIOFILAS KAT PƗLƗWUTNDƗ \p \v 1 Njambwi nyan Tiofilas mɨn kat nyaangɨt pɨlɨwupmat yigowun. God nɨnogwinala kwuta nɨma njɨvwa kat nɨma sakwat nɨmba pɨlɨwupmat tɨgandi. \v 2 God kwuta njɨvwa va nɨmba wan njɨvwa vɨlaa nat nɨmba kat mbutndi maa pɨlɨwutndi. God kwuta njɨvwa aywaa vɨlaa mbutndi. Va nɨmba Godna njɨvwa kwuta nɨmba ndi. \v 3 God kwutɨnda njɨvwa kat aywaa wagalalaa wutaa mɨn kat pɨlɨwupmat wowun. God kwuta njɨvwa kat wagalalaa wutaa apma vat pɨlɨwukiyowun. Sɨmblan ana pɨlɨwukiyowun. \v 4 Pɨlɨwukweya nyaangɨt vɨlaa tak wukwa nyaangɨt woseka ana wandi waa yelavɨka lɨgiyamɨn. Wupma yelavɨka lɨmangat pɨlɨwukowun. \s1 ENSEL SEKARAIA KAT JON YAIGANDƗ WAA MBUTNDƗ \p \v 5 Herot Judiana king tɨnda njɨmbla kan pɨlɨwukweya vak tɨndɨ. Kɨta nyan tɨndɨ ndɨna sɨ Sekaraia. Ndɨ God kat kwunatɨga nɨmbana kɨta nyana. Ndi God kat kwunatɨga nɨmba mbaapma mbaapmamba lɨndi. Wan nyan Abaisana mbaapma nyana. Ndɨna taagwana sɨ Ilisabet. Lɨla yelangɨ ndɨna yelangɨ kɨta. Eron walɨnja yelangɨ. \v 6 Mbɨk God waa vak apma vapmba yetɨmbɨk. God waa nyaangɨt wuka ndɨnai taaga njambiyamba yetɨmbɨk. \v 7 Mbɨt nyan kai. Ilisabet kwandɨ lagwa tɨga nyan ana kwutɨ. Mbambala avɨt ndu avɨt taagwa mbɨt. \p \v 8 Sekaraina mbaapma nɨmba njɨvwa kwupmat yandi. God kat kwunapmat yandi. \v 9 Ndina vak kɨngiyan. Mandɨt mandɨt njɨvwa kansaga kwutndi. Apma njangu veilɨga ya salɨlɨnda njɨvwa Sekaraia klandɨ. klalaa ya salɨvat Godna ngay wuleindɨ. \v 10 Ya salɨvat wuleindɨ mala nat nɨma sakwat nɨmba alagumba lɨga god kat wagala lɨndi. \v 11 Sekaraia godna ngay weleilaa apma njangu veilɨga ya salɨndeya kugɨmbɨ waymba njambwi nyana ensel vɨndɨ. Kugɨmbɨ yaagindan naangɨmba lɨndɨ, vɨndɨ. \v 12 Sekaraia ensel kat vɨlaa maawut viyalɨndɨ, vaaka lɨndɨ. \v 13 Ensel ndɨ kat wandɨ. Sekaraia ke vaaka. Wagalalɨma nyaangɨt God tamba wutndɨ. samat tɨga mɨna taagwa Ilisabet nyan kwukiyalɨ. Kwutɨ maa ndɨna sɨ Jon waa waigamɨn. \v 14 Kwutɨ maa solat sɨgiyamɨn. Nat nɨma sakwat nɨmba ndino solat sɨgiyandi. \v 15 God wan nyan kat bɨlaa ndɨ apma nyana njambwi nyana waa waigandɨ. Wan nyan ndɨ nɨma ngu ana kɨgiyandɨ. Wan nyan ndɨ nyɨmena yaapmba lɨndɨ, Godna waagan ndɨna mbangɨ tavɨgiyandɨ. \v 16 Wan nyan ndɨ Juda nɨma sakwat ndi kat mbutndɨ maa ndina njambwi nyan God waa nyaangɨt wuka yetɨgiyandi. \v 17 Tamba la nyan Iliaja nɨma kwondumba Godna njɨvwa kwutnda vla wan nyan kwukiyandɨ. Ndɨnai waigaa nyaangɨt wutaa God kat kai walɨga nɨmba God waa nyaangɨt mbukiya nyan kat kawiga tɨgiyandi waa wandɨ ensel. \p \v 18 Ensel wandɨ maa sekaraia ndɨ kat wagalandɨ. Woseka wamɨn? E? Woseka ana wamɨn? angamak vɨgiywowun. Wuna taagwa avɨt taagwat. Wuno avɨt ndu wun. Anda vapmba nyan kwukiyalɨ waa wandɨ maa ensel wandɨ. \p \v 19 Wun gebriel wun. Wun Godna apma njɨvwa kwutɨga nyan wun. God wandɨ maa mbukwa apma nyaangɨt yalaa mbukwun. \v 20 Tɨga lɨga mɨna kwundi kwulamakiyandɨ. Mɨna taagwa nyan kwutɨ maa mɨna kwundi apma vat tɨndɨ, kwundi ngambugiyamɨn. Wawa nyaangɨt wutaa kavle maawut yelavɨtaa woseka wandɨ? E? Woseka ana wandɨ? Waa wamangat mɨna kwundi kwulamakiyandɨ. Wawa nyaangɨt kak kiyandɨ, vɨgiyamɨn waa wandɨ ensel. \v 21 alagumba la nɨmba Sekaraia kat kwo kawiga lɨndi. Godna ngay wuleilaa sɨvla mbundɨ lɨnda waa nɨma vak yelavɨka lɨga kawiga lɨndi. \v 22 Sakaraia wogwelaa ndi kat nyaangɨt ana mbutndɨ. Ndi kat taamba mɨna yindɨ. Nyaangɨt mbutapman ndi kat taamba mɨna yinda vak vɨlaa godna ngaymba lɨga sɨmak vla vɨndɨ waa yelavɨtndi. \v 23 God kat kwunatɨnda njɨvwa ngɨlɨndɨ mala Sakaraia ndɨna ngayat yindɨ. \p \v 24 Gɨga lɨga ndɨna taagwa yapmba nyan tɨndɨ. Mbat tambanat ngaymba mɨna tɨlɨ. kava kava ana wogwelaa yilɨ. Lɨ walɨ. \v 25 Njambwi nyan God wun kat apma vat yindɨ. Tak nyan kwutapman tuwa njɨmbla nat nɨmba wun kat vɨlaa kavle taagwa lɨ waa yelavɨtndi. Mbambala wupma kai waa walɨ. \s1 JISAS YAIGANDƗ WAGA ENSEL MARIA KAT MBUTNDƗ \p \v 26 Ilisabetna yaapmba nyan mbak sɨla kɨta tɨndɨ maa God ndɨna ensel Gebriel kat wandɨ maa Galili walɨnja nɨma kɨpmana ngepma Nasaret walɨnja ngepmat yindɨ. \v 27 Wan ngepmamba taagwa nyan kɨta lɨlɨ. Lɨla sɨ maria. lɨ kat wandi ndu klavak kat. wan nduna sɨ Josep. Ndɨ tamba la nyan Devitna yelangɨ nyan Josep. \v 28 Ensel lɨ kat vɨlaa wandɨ. Apma nandinya. God nyɨn kat apma vak yigiyandɨ. Nyɨn kat apma vat yindeya vat nat taagwa kat wupma ana yigiyandɨ waa wandɨ maa \v 29 Maria ndɨ kat vɨlaa nɨma vak yelavɨtɨ. Manda kat wandɨ. Ana yelavɨkowun waa nɨma vak yelavɨtɨ. \p \v 30 Ensel lɨ kat wandɨ. Nɨmamba ke yelavɨka. Ke vaaka. God nyɨn kat kavle vat ana wandɨ. Nyɨn kat apma vat yivat wandɨ. \v 31 Samat tɨga nyɨna yaapmba nyan tɨgiyandɨ. Wan nyan kwutaa ndɨna sɨ Jisas waa waiganyɨn. \v 32 Wan nyan njambwi nyanat tɨgiyandɨ. Ndɨkat vɨlaa ndɨ Godna nyana waa waigandi nat nɨmba. God wandɨ maa ndɨna yelangɨna najmbwi nyan Devit tamba vɨga lɨnda vla ndɨno vɨga lɨgiyandɨ. \v 33 Njɨmbla njɨmbla Jekopna yelangɨ nɨmba kat vɨga lɨgiyandi. Vɨga lɨndeya vak ana ngɨlɨgiyandɨ waa wandɨ ensel. \p \v 34 Ensel wandɨ maa Maria ndɨ kat wagalalɨ. Wama nyaangɨt anda vapmba tɨgiyandɨ. Wun lan kai waa walɨ. \v 35 Walɨ maa ensel wandɨ. Godna waagan nyɨn kat yaa tavɨgiyandɨ. Godna kwondu nyɨn kat yaigandɨ. Wan nyan ndu kɨta nyɨna yaapmba ana taagagiyandɨ. God ndɨnayɨ taagagiya. Nyi kat tɨga wan nyan Godna nyana waa waigandi. \p \v 36 Awut nyɨla. Nyɨna yakwa lagwa Ilisabet nyan tɨgalɨ. Lɨ tamba avɨt taagwa lɨ. Tak nyan ana akwutɨ. Mbak sɨla kɨta tɨgalɨ nyan. \v 37 God kɨta nda tɨgiyandɨ waa wandeyan tɨgiyandɨ. Ndɨ kwondu mbundɨ nyana waa wandɨ ensel. \p \v 38 Wandɨ maa Maria walɨ. Wovuna. Wama nyaangɨt tɨgiyandɨ. Wun ana kai waigowun. Godna njɨvwa kwukiyowun waa walɨ maa ensel lɨ kat kwagalalaa yindɨ. \s1 MARIA ILISABET KAT VƗVAT YILƗ \p \v 39 Tɨga lɨga Maria laataa nduwi la kavat yilɨ. Juda walɨnja nɨma kɨpmana nat ngepmat laataa yilɨ. \v 40 Ngepma yilaa Sekaraiana ngay wuleilaa Ilisabet kat apma nandinya walɨ. \v 41 Apma nandinya waga walɨ, Ilisabet wutɨ, lɨla yaapmba ta nyan yuvut yindɨ. yuvut yindɨ mala Ilisabetna mbangɨ Godna waagan tavindɨ mala walɨ. \v 42 Nɨma kwundimba walega walɨ. Apma vat tɨga taagwa nyɨn. God nyɨn kat apma vat yinda vak vla nat taagwa kat ana yindɨ. Nyɨna yaapmba lɨga nyan ama vat tɨga nyana. \v 43 Wuna njambwi nyana nyɨme nyɨn. Wuna ngay wuleinyan apma vakna. Nyɨn kat vɨwan apma vakna God kwiya apma vakna. \v 44 Awut nyɨla. Wun kat apma nandinya wanyɨn maa wuna yaapmba tɨga nyan solat sɨga yuvut yindɨ. Wukwun maa yuvut yindɨ. \v 45 God nyɨn kat waa nyaangɨt wutaa woseka wandɨ waa ana wanyɨn. God waa nyaangɨt tɨgiyandɨ waa wanyɨn. Wanya vat apma vatna waa walɨ Ilisabet. \s1 MARIA LUNGWAMATAA WALƗ \p \v 46 Maia lungwamataa walɨ. God njambwi nyana waa wuna maawupmba yelavɨka lɨgowun. \v 47 God wun kat kwunatɨgandɨ. Wun kat kwunatɨnda vak kat yelavɨtaa solat sɨlɨgowun. \v 48 Wun Godna njɨvwa kwutɨgat taagwa wun. Wun kwo taagwa wun. God wun kat kwo awagapma apma vat yindɨ. Ngɨni yaiga nɨma sakwat nɨmba wun kat yelavɨtaa apma taagwat waa waigandi. \v 49 Njambwi nyan wun kat apma vat yindɨ. Ndɨna sɨ kwutaa katsogiyowun. \v 50 Ndɨnai waa nyaangɨt wutɨga nɨmba ndi kat kwunakiyandɨ. God ndina nyangu kat kwunaka ndina ngwak kat kwunaka kwunakiyandɨ. \v 51 God ndɨ kwondu mbundɨ nyana. nat nɨmba nɨn apma nɨmba nɨn waa yelavɨka lɨgandi. God ndi kat kai waa savɨlɨlɨgandɨ, kava kava vaaka yigiyandi. \v 52 Njambwi la ndi king kat kai waa ndina sɨ viyesendalɨgandɨ. Kwo la ndi nɨmba ndina sɨ kwutaa katsolɨgandɨ. \v 53 Wundɨ kat tɨga nɨmba ndi kat apma kɨgɨnda kwilɨgandɨ. nɨma sakwat nɨmbun ndawi lɨga nɨmba ndi kat ana kwilɨgandɨ. Ndi Godnanamba klalapman kwo yilɨgandi. \v 54 God ndɨna nɨmba isrel walɨnja nɨmba ndi kat kwunatɨndɨ. kwunatɨnda vak yelavɨka lɨgiyandi. Ndina maawut ana tɨvɨgiyandɨ. \v 55 Tamba nɨna ngwat walanga kat kwunakiyowun waa wandɨ God. Tamba la nyan ebraham kat kupma wandɨ. Mɨno mɨna nyangu ngwak walanga kat kwunakiyowun waa God wandɨ Ebraham kat waa walɨ Maria. \v 56 Maria Ilisabetna ngay mbak kuvut tɨlɨ. Tɨga lɨga yilɨ lɨla ngepma. \s1 ILISABET JON KAT KWUTƗ \p \v 57 Ilisabet nyan kwup mɨna lɨlɨ. Tɨga lɨga nondanyan kwutɨ. \v 58 Nyan kwutɨ mala lɨla ngepma nɨmba lɨla yelangɨ nɨmba wutaa solat sɨga wandi. Njambwi nyan lɨ kat apma vat yindɨ waa solat sɨga wandi. \p \v 59 Nandinya sɨla kuvut yindɨ maa mat nyana mbangɨ pɨtaa sɨ wavat wandi. Ndɨna nyaekna sɨmba Sekaraia waa wavat wandi. \v 60 Ndɨna nyɨme kai walɨ. Ndɨna sɨ Jona waa nyɨme walɨ. \v 61 Walɨ maa lɨ kat wandi. Nyɨna yelangɨna sɨ ana ndɨ. Manda kat Jon waa waiganyɨn waa wandi. \v 62 Nyɨme kat walaa mat nyana nyaek kat taamba yiga wagalandi maa \v 63 ndɨ taamba yiga pensil pepa agwi waa taambamba wandɨ. kwindi maa pɨlɨwutndɨ, vɨlaa ngɨpaliga ndandi. \v 64 Sekaraia jona sɨ pɨlɨwutaa ndɨna kwundi kwo lɨndɨ, ngambundɨ. Godna sɨ kwutaa katsoga ngambundɨ. \v 65 Ngambundɨ mala ndɨna ngepma nɨmba wutaa maawut viyalɨndɨ, vaaka lɨndi. Vaaka lɨga judia walɨnja nɨma kɨpmana nduwi la kava kavamba mbutseli mbutsela mbutɨndi. \v 66 Nɨma sakwat nɨmba wan nyaangɨt wutaa nɨma maawut yelavɨka lɨndi. yelavɨka lɨga wagalandi. Wan mat nyan angamak tɨgiyaa nyana waa wagalandi. God wan nyan kat kwondu kwindɨ, vɨndi. \s1 SEKARAIA WAA NYAANGƗT \p \v 67 Jona nyaek sekaraia Godna waagan ndɨna mbangɨ tavindɨ mala Godna nyaangɨt mbutndɨ. \v 68 Mbuka wandɨ. Nɨn Isrel walɨna nɨmba nɨna njambwi nyan God ndɨ apma nyana. Ndɨna nɨmba kat ngaga yalaa kwunatɨndɨ. \v 69 Nɨn kat kwunatɨga nyan tamba kwindɨ. Nɨn kat kwunapmak yaiga nyan tamba la nyan Devitna yelangɨ nyana. \v 70 Tamba la profet ndi God waa nyaangɨt mbutndi. God ngɨni nɨn kat kwunakiyandɨ waa mbutndi. \v 71 Nɨn kat kwunatndɨ mala nɨna maama nɨmba kat kwulakiyanɨn. Nɨn kat kai walɨga nɨmba kat kwulakiyanɨn waa tamba la profet mbutndi. \v 72 God nɨna ngwak kat tamba wandɨ. ngwuk kat awagapma apma vat yigiyowun waa wandɨ. Wan wanda apma nyaangɨt Godna maawut ana tɨvɨgandɨ. \v 73 Tamba God nɨna walanga Ebraham kat nɨma kwundimba wandɨ. Mɨn kat apma vat kwunakiyowun waa wandɨ. \v 74 Wan wanda vak vla nɨn kat kwunakiyandɨ. nɨn kat kwunatndɨ mala nɨna maama nɨmba kat kwulataa nat vak kwagalalaa Godna njɨvwa mɨna kwukiyanɨn. kwuka lɨga ana vaaka lɨgiyanɨn. \v 75 Apma vat yiga God yeta vla apma vak yetɨgiyanɨn njɨmbla njɨmbla. \v 76 Mɨn Jon wuna nyan mɨn njambwi nyan God ndɨnai waa nyaangɨt mbutɨga nyanat tɨgiyamɨn. Mɨn tatak njɨvwa kwuka yigiyamɨn. Njambwi nyan ngɨni njɨvwa kwuka yaigandɨ. njambwi nyan yandeya yambɨ mɨn kwunakiyamɨn. \v 77 Njambwi nyan ndɨna nɨmba kat kwunatndeya vak mɨn ndi kat mbukiyamɨn. Ndi kat kwunataa kavle vat yiga yetɨlɨnja vak kat njambwi nyan sɨlɨmbwigiyandɨ. \v 78 God nɨn kat nɨma maawut yelavɨka lɨgandɨ. Ngi kat tɨga nɨn kat kavle vat awagapma sɨlɨmbwigiyandɨ. \v 79 Mbambala nɨn kulun walɨga kavamba tɨga nɨmba vla lɨganɨn. mbambala wundumbu yilɨga nɨmba vla lɨganɨn. nɨn kat kwunatndɨ maa nɨna maawut apma vat mɨna yelavɨka lɨgiyanɨn waa wandɨ Sekaraia. \p \v 80 Mat nyan Jon tamba nɨma yindɨ. Apma maawut sɨka lɨndɨ. Tɨga lɨga ngepma kwagalalaa ndinyangu lapman kwo kava yiga yetɨndɨ. Isrel walɨnja nɨmba kat nyaangɨt mbutndeya nandinya kat kwo kavamba lɨga kawiga lɨndɨ. \c 2 \s1 MARIA JISAS KAT KWUTƗ \p \v 1 Ndina kɨpmana njambwi nyan Sisa Ogastas ngepma ngepmana nɨmbana sɨ klavat wandɨ. \v 2 Tak ndina sɨ ana klalɨndi. kupi vatna tamba sɨ klavat yigandi. Sɨ klalɨnja njɨmbla Siria walɨnja kɨpmana nɨma nyan Sairinias tɨndɨ. \v 3 Sɨ klavat wandi maa ngepma ngepma la nɨmba ndina ngepma kwagalalaa angwa ngepmat yindi. \v 4 Josep ndɨno yindɨ. Nasaretna nat ngepma Galili kwagalalaa Betlehem walɨnja ngepmat yindɨ. Wan ngepma Judiamba lɨndɨ. Betlehem Devitna yelangɨ nɨmbana angwa ngepma. Josep ndɨ Devitna yelangɨ nyana. \v 5 Kapma ana yindɨ. Ndɨna tagwonala yindɨ. Ndɨna taagwa nyan tɨlɨ. \v 6 Tamba yiga wungi ngepmamba lɨgandi. Tɨga lɨga nyan kwup mɨna lɨgalɨ. \v 7 Tɨga lɨga ngɨma nyan kwutɨ. kwutaa ndɨ kat waavwimba ngiga kwutɨ. Ndɨ kat kwataa yiga naangalɨ. Bulmakau kɨgɨnda kɨla bokismba naangalɨ, sɨndu kwandɨ. Tak haus pasindia wuleivat wambɨt. Haus pasindia tamba taatɨ. Nɨma sakwat nɨmba. \s1 SIP SIP VƗGA LA NƗMBA KAT ENSEL MBUTNDI \p \v 8 Ngepma ngwaymba nat nɨmba sip sip kat ngan vɨga lɨndi. \v 9 Tɨga lɨga njambwi nyana ensel ndi kat ngaga yandɨ. ngaga yandɨ mala nɨma vak kembandɨ vɨlaa vaaka lɨndi. \v 10 Ensel ndi kat wandɨ. Ke vakngwa. Apma nyaangɨt mbupmat yawun. Mbukweya nyaangɨt wukiya nɨmba aywaa solat sɨgiyandi. \v 11 Mbambala Devitna ngepmamba taagwa kɨta nyan kwutɨ. Wan nyan ngwuk kat kwunakiya nyana. Wan nyan njambwi nyana. God wandɨ, yaa nyana. \v 12 Ngepma yilaa vɨgiyangwuk wan nyan kat. Ndɨna nyɨme ndɨ kat waavwi ngilaa bulmakau kɨgɨnda kɨga bokismba naangalɨ, vɨgiyangwuk. Bulmakau kɨgɨnda kɨla bokismba kwaiga nyan kat vɨlaa ensel nɨn kat ana woseka wandɨ. Kɨngi mat nyan kat wandɨ waa yelavɨkiyangwuk waa wandɨ ensel. \p \v 13 Ensel wandɨ mala nɨma sakwat ensel ngaga yalaa dɨnogwinala ngambulɨndi. Godna sɨ kwutaa katsoga ngambulɨndi. \v 14 God nyɨnangwupmba lɨga apma nɨma nyana. Ngwuk kɨpmamba lɨga nɨmba ngwuk kat apma vat yindɨ, apma maawupmba tɨgiyangwuk waa wandi. \s1 SIP SIP KAT BƗGA LA NƗMBA JISAS KAT YIGA VƗNDI \p \v 15 Ensel walaa ndi kat kwagalalaa nyinangwutnat wokendi. Wokendi maa vɨga la nɨmba awat sowat ngambundi. Betlehem yagwa yigat. Nɨma nyan nɨn kat mbutnda vak yiga vɨgiyanɨn walaa yindi. \v 16 Laataakwiyatapman yindi. yilaa yiga vɨndi. mariagwi Josep kat vɨndi. wan nyan bulmakau kɨgɨnda kɨla bokismba kwandɨ, vɨndi. \v 17 Vɨlaa ensel ndi kat mbukna nyaangɨt nat nɨmba kat yiga mbutndi. \v 18 Mbutndi mala wuta nɨmba mandɨp mandɨp yelavɨka lɨndi. \v 19 Maria wutaa ana mandɨp mandɨp yelavɨka lɨlɨ. Lɨla maawupmba tɨndɨ, yelavɨka lɨlɨ. \v 20 Sip sip kat vɨga la nɨmba ndi kat kwagalalaa lungwamataa yindi. Ensel nɨn kat wanda nyaangɨt tɨgandɨ, vɨnɨn. God apma nyana. Njambwi nyana waa wandi. \s1 JISAS WAA SƗ WANDI \p \v 21 Nandinya sɨla kuvuk yindɨ maa mat nyana mbangɨ pɨtaa ndɨ kat sɨ wandi. Ndɨna sɨ jisasa waa wandi. Ndina maawupmba ana wandi. Ensel kan sɨ wandɨ maa mat nyan nyɨmena yapmba tɨndɨ. \p \v 22 Taagwa nyan kwuta nglambi lɨmbwinjeya njɨmbla ngwaymba lɨgandɨ. Tamba la nyan Moses pɨlɨwuta nyaangɨpmba nglambi sɨlɨmbwindi. Ngi kat tɨga nglambi lɨmbwivat Jerusalemat yindi. Mat nyan kwutaa God kat sɨmogwivat kalimbɨt. \v 23 Tamba Moses kwiya nyaangɨt pɨlɨwutndɨ. Ngɨma nyan nondanyan aywaa God kat sɨmogwigiyangwuk. Ndi Godna njɨvwa kwukiyandi waa tamba pɨlɨwutndɨ. \v 24 Nglambi sɨlɨmbwivat waavi vatnyalaa kwimbɨt. Tamba Moses kwiya nyaangɨpmba kwimbɨt. nugulɨvɨk vɨlɨlɨk kwingweyan wovuna. Namio vɨlɨlɨk kwingweyan wovuna waa tamba pɨlɨwutndɨ Moses. \p \v 25 Kɨta nyan Jwerusalemba la nyan ndɨna sɨ Simion. Ndɨ apma vat yiga yetɨlɨga nyana. God waa nyaangɨt wutɨga nyana. God Isrel walɨnja nɨmba kat kwunatndeya njɨmbla kat kawiga lɨlɨndɨ wan nyan. Godna waagan ndɨna mbangɨ tavilaa lɨndɨ. \v 26 Tak Godna waagan ndɨ kat mbutndɨ. Tak ana kiyaigamɨn. Tak God wandɨ, yaa nyan Kraist ndɨ kat vɨgiyamɨn. Vɨlaa ngɨni kiyaigamɨn waa mbutndɨ. \v 27 Godna waagan ndi kat wandɨ maa Godna ngay wuleindɨ. Wuleindɨ maa Jisasna nyaek nyɨme ndɨ kat kwutaa wuleimbɨt. Tamba Moses mbuta nyaangɨpmba nglambi sɨlɨmbwivat wuleimbɨt. \v 28 Simion mat nyan kat vɨlaa yiga ndɨna taambamba kwutaa Godna sɨ kwutaa katsolaa God kat wandɨ. \v 29 Njambwi nyan tak wun kat wama nyaangɨt mbambala tamba vɨgowun. Mbambala kiyaweyan wovuna. Ana kai waigowun. \v 30 Ndinyangu kat kwunapmak kwima nyan mbambala tamba vɨgowun. \v 31 Wamɨn maa wan nyan ndinyangu kat aywaa kwunapmak yandɨ. \v 32 Juda ana ndi nat nɨmba ndi kat apma nyaangɨt vɨsɨmogwindɨ, vɨga wukiyandi. Nɨn Isrel waa Juda walɨnja nɨmba nɨna nɨndɨmba laatndɨ. Nɨna nɨndɨmba laatndangat nat nɨmba nɨna sɨ kwutaa katsogiyandi waa wandɨ Simion. \p \v 33 Simion wandɨ mala Jisasna nyaek nyɨme wutaa mandɨt mandɨt yelavɨpmbɨk. \v 34 Simion mbɨk kat wandɨ. God mbɨk kat apma vat yigiyandɨ waa walaa Jisasna nyɨme Maria lɨ kat vɨga wandɨ. Awut nyɨla. Wan mat nyan kwutndeya njɨvwa kwutndɨ mala Judana nɨma sakwat njambwi nɨmba kavle yigiyandi. Nɨma sakwat nɨmba kwo nɨmba apma vat tɨgiyandi. Nat nɨma sakwat nɨmba ndɨ kat kai waigandi. \v 35 Ndɨ kat kai waiga nɨmba maawupmba yelavɨtnjeya vak ana pagwugiyandi. Kapmba kai waigandi. Kai wanja njɨmbla nyɨn kat nɨma vat tɨgiyandɨ waa wandɨ Simion. \p \v 36 Profetna njɨvwa kwutɨga taagwa kɨta lɨlɨ. Lɨla sɨ Ana. Lɨla nyaekna sɨ Panuel. Lɨla yelangɨ Asa walɨnja yelangɨ. Lɨ avɨt taagwak. Tak ndu klalaa naambi sɨla vɨli tɨlɨ. \v 37 Lɨla lan kiyandɨ maa to lagwa kwalɨ. Lɨla naambi ndumi aynat kiyeli aynat. Godna ngaymba mɨna jnjɨvwa kwuka yetɨlɨ. Nat walaa nandinya ngan God kat mɨna wagalaga yetɨlɨlɨ. \v 38 Jisasna nyaek nyɨme tɨlɨmbɨk mala Godna ngay wuleilɨlɨ. Mat nyan kat vɨlaa God kat sɨvu lɨlɨlɨ. Kumba la nat nɨmba God ngɨni Juda kat kwunatndeya njɨmbla kat kawiga lɨndi. Wundi nɨmba kat vɨlaa walɨ. Ndɨnayɨ. Nɨn kat kwunakiya nyana waa walɨ. Nɨn kat kwunakiya nyan tamba yalaa lɨgandɨ waa Jerusalemba la nɨmba kat mbutseli mbutsela mbutɨlɨ. \s1 NASARETNAT LUNGWAMATAA YINDI \p \v 39 God waa nyaangɨpmba nglambi aywaa lɨmbwiyagilaa ngepmat yɨmbɨt. Galili walɨngja kɨpmat yiga mbɨtna angwa ngepma Nasaretnat Jisas kat kwutaa yimbɨt. \v 40 Tɨga lɨga mat nyan nɨman yindɨ. Ndɨna maawut apma vat sɨka lɨndɨ. Apma vat ndɨna nambu lɨgandɨ. God ndɨ kat nɨma kwondu kwindɨ. \s1 JISAS KWANDƗ NYAN TƗGA GODNA NGAYAT YINDƗ \p \v 41 Jisasna nyaek nyɨme naambi naambi pasova walɨnja pesto vɨvat Jerusalemat yilɨmbɨt. \v 42 Jisasna naambi taamba vɨli kiyeli vɨlɨlɨk tɨndɨ, yilɨnja vak vla pesto kat yilɨndi. \v 43 Pesto ngɨlɨndɨ mala Jerusalem kwagalalaa ngepma lungwamataa yindi. Jisas ndɨ ana yindɨ. Ndɨ wumba lɨndɨ. Mbɨk Jisas tamba yigandɨ waa yelavɨtaa Jerusalem kwagalalaa yimbit. \v 44 Nɨma sakwat nɨmba kɨtamba yilɨndi. Jisas kɨta vat yilɨganɨn waa yelavɨtaa kɨta nandinya yiga tɨmbɨk. Ava yambɨ yiga lɨga ngan mbɨla ngepma nɨmba alɨ nɨmba kat Jisas kat kwaka wagalambɨt. \v 45 Wagalambɨt, kai ana lɨgandɨ wandi. Kai wandi mala ndɨ kat kwapmak Jerusalem lungwamataa yimbɨt ndɨ kat vɨvat. \v 46 Ndɨ kat kwaka vɨlevimbɨt. Kwaka vɨlevilaa kuvut wan nandinya Godna ngay wuleilaa ndɨ kat vɨmbɨt. Nat nɨmba kat sɨmogwi lɨga njambwi nɨmbana nɨndɨmba ndalɨndɨ, vɨmbɨt. Ndɨ kat wagalalaa mbutɨnja nyaangɨt wuka lɨndɨ. \v 47 Jisas mbuta nyaangɨt wuta nɨmba ngɨpaliga ndandi. \v 48 Ndɨna nyaek nyɨme ndɨ kat vɨlaa mbɨtno ngɨpaliga ndambɨt. Ndɨna nyɨme ndɨ kat walɨ. Nyan, an kat manda kat wupma yimɨn. Wuno mɨna nyaekno mɨn kat kwaka yeta. Nɨma vak yelavɨka kwaka yeta waa walɨ maa wandɨ. \v 49 Mand kat wun kat kava kava kwatɨmbɨt. Wuna nyaekna ngaymba tuwan apma vatna. Nglaatndɨ. Tuwa vak wupma mbɨk ana vɨga lɨgambɨt? Waa wandɨ. \v 50 Wanda nyaangɨt wutaa ana yigumba yelavɨpmbɨk. \p \v 51 Bɨlagwio kɨta kɨta yigandɨ Nasaretnat. Nasaretmba yiga tɨga mbɨlai waa vak Jisas wuka lɨndɨ. Ndɨnai ya vak vɨlaa ndɨna nyɨme maawupmba yelavɨka lɨlɨ. \v 52 Jisas nɨma yilaa ndɨna nambu apma vat tɨndɨ. Godno nat nɨmbo ndɨ kat vɨlaa apma vat tɨgandɨ waa Jisas kat wandi. \c 3 \s1 JON NYAANGƗT MBUTNDƗ \p \v 1 Njambwi nyan Tabirias Sisa naambi taamba vɨli kiyeli tambanat vɨga lɨndɨ. Judia walɨnja nɨma kɨpma kat vɨga la njambwi nyan Pontias Pailat. Galili walɨnja nɨma kɨpma kat vɨga la njambwi nyan Herot. Herotna yakwa nyan Filip kava vɨlɨlɨk kat vɨga lɨndɨ. Ndɨ Ituriagwi Trekonaitis kat vɨga lɨndɨ. Abilini walɨnja kava kat vɨga la nyan Laisenias. \v 2 Judana njambwi nɨmba God kat kwunatɨga nɨmba vɨlɨlɨk palɨ. Mbɨla sɨ Anaso Kaiafas. Wan njɨmbla God Sekaraiana nyan Jon kat wandɨ. Wandɨ, Jon ndinyangu lapman kwo kavamba yiga lɨndɨ. \v 3 God wandɨ maa kwo kava kwagalalaa Jodan walɨnja ndandangɨ wayat yindɨ. Yiga mbutndɨ. Kavle maawut kwagalalaa mandɨt kupi maawupmba lɨga ngu yagungweyan God ngwutna kavle vat sɨlɨmbwigiyandɨ waa mbutndɨ. \v 4 Jon mbuta nyaangɨt tamba la profet Aisaia ndɨ tamba kɨta vat pɨlɨwutndɨ. Kupma pɨlɨwutndɨ. \li1 Kɨta nyan kwo kavamba lɨga laataa nyaangɨt mbukiyandɨ. \li1 Njambwi nyan yaiga yambɨ kwunak ngwula waa bukiyandɨ. \li1 Ngu lɨga kava kava ngɨni tagula kɨpmat tɨgiyandɨ. \li1 \v 5-6 Nduwi tɨga kava nduwi ndandɨ, apma savagu kɨpma tɨgiyandɨ. Sɨvi vita lɨga yambɨ ngɨni apma vat tɨgiyandɨ. Nɨma kambat tɨga yambɨ ngɨni savagu lɨgiyandɨ. \li1 Ngɨni God ndinyangu kat kwunatndeya vak ndinyangu aywaa vɨgiyandi \p waa tamba pɨlɨwutndɨ Aisaia. \p \v 7 Nɨma sakwat nɨmba ngu yaguvat Jon kat yandi. Yandi maa ndi kat mbutndɨ. Ngwuk apma nɨmba ana ngwuk. Ngwuk kamboyna nyangu vla lɨgangwuk. Ngɨni yaiga kavle vak kat vaaka lɨga wun kat yangwuk. \v 8 Kavle maawut kwagalalaa apma kupi maawupmba yelavɨka lɨngweyan apma vapmba yiga alɨ ngwuk. Ngwuk kupma yelavɨka lɨgangwuk. Nɨn Ebrahamna nyangu nɨn. Ngi kat tɨga kavle savle yiga yetɨneyan God nɨn kat ana kai waigandɨ waa yelavɨka lɨgangwuk. Wupma ke yelavɨka. Ana nglaatndɨ. Kavle savle yiga yetɨngweyan God ngwuk kat kai walaa kan tɨga kambak kwutndɨ mala Ebrahamna nyanguat tɨgiyandi. \v 9 Kavle mi vɨtɨga nyan vɨp mɨna lɨgandɨ. Avɨmba ngwuk. Apma mɨ sɨk kwalapma mi aywaa vɨtaa yamba yaagindɨ, vɨkiyandɨ waa mbutndɨ Jon. \p \v 10 Mbutndɨ mala nɨma sakwat nɨmba ndɨ kat wagalandi. Anda apma njɨvwa kwutaa apma vat kwo lɨgiyanɨn waa ndɨ kat wagalandi. \v 11 Wagalandi mala ndi kat wandɨ. Waavwi vɨlɨlɨk tɨga nyan nat nyan waavi lapman tɨga nyan kat agwi. Kɨgɨnda lɨga nyan kɨgɨnda lapman tɨga nyan kat vɨlaa agwi waa wandɨ Jon. \v 12 Takis sanya klalɨga nɨmba ngu yaguvat Jon kat yalaa wagalandi. Sɨmogwi lɨga nyan nɨn angambak yigiyanɨn waa wagalandi maa Jon ndi kat wandɨ. \v 13 Ngwuk kiap waa sakwapmba mɨna klaigangwuk takis sanya. Mandɨp wata kwuleiga sɨkwupmak klalɨngweya waa Jon ndi kat wandɨ. \v 14 Soldia ndɨ kat wagalandi. Nɨn angamak yigiyanɨn waa wagalandi maa Jon ndi kat wandɨ. Ngwuk wata woseka waga ndi kat viyaga nat nɨmbana nda sɨkwupmak walɨngweya. Ngwuk kat pe kwindi, ngiyambak waa awa waa wandɨ Jon. \p \v 15 Nɨma sakwat nɨmba Jon kat vɨlaa mandɨp mandɨp yelavɨka lɨndi. Ndɨ nɨn kat kwunakiya nyan anagandɨ waa maawupmba yelavɨka lɨndi. \v 16 Yelavɨka lɨnja vak wutaa Jon ndi kat wandɨ. Wun nɨma njɨvwa ana kwutɨgowun. Ngwuk kat ngu yagua njɨvwa mat njɨvwat. Ngɨni yaiga nyan wuna njambwi nyanat. Wun apma nyan ana wun. Ndɨna man suna yaaw ana alɨpsɨga njalakiyowun. Apma nyan mɨna njalakiyandɨ. Wuna kwupmba ngɨni yaiga nyan wandɨ mala Godna waagan ngwuk kat tavigiyandɨ. Tayindɨ mala kɨsɨk yamba vɨka ngɨlɨndaya vak ngwutna kavle vat ngɨlɨgiyandɨ. \v 17 Ngɨni yaiga nyan yuwi sɨk kwutɨga nyan vla lɨgandɨ. Sɨla sɨlak klalaa yiga yuwi sɨk sɨka yiga ngaymba yisolɨgandɨ. Ndɨna ava ndɨna sɨmbɨ sɨka nɨma vat vɨtɨga yamba yisolɨgandɨ. \p \v 18 Ndina kavle maawut kwunapmak Jon nɨma sakwat nyaangɨt mbutɨndɨ. Ndi kat apma nyaangɨt mbutɨndɨ. \s1 HEROT JON KAT KALABUS KWUTNDƗ \p \v 19 Wan kɨpmana njambwi nyan Herot ndɨna yakwa nyana taagwa Herodias vanyangɨka klandɨ maa Jon ndɨ kat kavle vat yimɨn, mɨn kavle vat yilɨga nyan mɨn waa wandɨ. \v 20 Herot ya kavle vat nɨma sakwatna. Nat kavle vat yiga Jon kat kalabus kwutndɨ. \s1 TAT JON KALABUS YILAPMAN TƗGA JISAS KAT NGU YAGUNDƗ \p \v 21 Jon nɨma sakwat nɨmba kat ngu yagulaa Jisas kat yagundɨ. Yagundɨ maa Jisas God kat wagalalɨndɨ maa nyinangwut yambɨ kwandɨ. \v 22 Wungi yambɨmba Godna waagan ngaga yandɨ. Namiyo saava klalaa yandɨ, vɨndi. Vɨlaa nyinangwupmba lɨga kwundi wutndi. Mɨn wuna apma nyan mɨ. Mɨn kat wun solat sɨlɨgowun waa wandɨ kwundi. \s1 JISASNA YELANGƗ NƗMBANA SƗ \p \v 23 Jisasna naambi ndumi vɨli kiyeli tamba vɨli tɨndɨ, njɨvwa kwupmat laatndɨ. Ndɨ Josepna nyana waa nɨma sakwat nɨmba yelavɨka lɨndi. Wan nyan Josep ndɨna nyaek Hilai. \li1 \v 24 Hilaina nyaek Matat \li1 Matatna nyaek Livai \li1 Livaina nyaek Melkai \li1 Melkaina nyaek Melkai \li1 Jananina nyaek Josep \li1 Josepna nyaek Matataias \li1 \v 25 Matataiasna nyaek Emos \li1 Emosna nyaek Neam \li1 Neamna nyaek Eslai \li1 Eslaina nyaek Nagai \li1 Nagaina nyaek Meat \li1 \v 26 Meatna nyaek Matataias \li1 Matataiasna nyaek Semem \li1 Sememna nyaek Josek \li1 Josekna nyaek Joda \li1 Jodana nyaek Joanan \li1 \v 27 Joanana nyaek Resa \li1 Resana nyaek Serababel \li1 Serababelna nyaek Sialtiel \li1 Sialtielna nyaek Nerai \li1 Neraina nyaek Melkai \li1 \v 28 Melkaina nyaek Edai \li1 Edaina nyaek Kosam \li1 Kosamna nyaek Elmedam \li1 Elmedamna nyaek Ea \li1 Eana nyaek Josua \li1 \v 29 Josuana nyaek Eliesa \li1 Eliesana nyaek Jorim \li1 Jorimna nyaek Matat \li1 Matatna nyaek Livai \li1 Livaina nyaek Simion \li1 \v 30 Simiona nyaek Juda \li1 Judana nyaek Josep \li1 Josepna nyaek Jonam \li1 Jonamna nyaek Eliakim \li1 Eliakimna nyaek Melia \li1 \v 31 Meliana nyaek Mena \li1 Menana nyaek Matata \li1 Matatana nyaek Netan \li1 Netana nyaek Devit \li1 Devitna nyaek Jesi \li1 \v 32 Jesina nyaek Obet \li1 Obetna nyaek Boas \li1 Boasna nyaek Salmon \li1 Salmona nyaek Nason \li1 Nasona nyaek Aminadap \li1 \v 33 Aminadapna nyaek Admin \li1 Admina nyaek Anai \li1 Anaina nyaek Hesron \li1 Hesrona nyaek Peres \li1 Peresna nyaek Juda \li1 Judana nyaek Jekop \li1 \v 34 Jekopna nyaek Aisak \li1 Aisakna nyaek Ebraham \li1 Ebrahamna nyaek Tera \li1 Terana nyaek Neho \li1 Nehona nyaek Serak \li1 \v 35 Serakna nyaek Kiya \li1 Kiyana nyaek Pelek \li1 Pelekna nyaek Iba \li1 Ibana nyaek Sila \li1 Silana nyaek Kenan \li1 \v 36 Kenana nyaek Afaksat \li1 Afaksatna nyaek Sem \li1 Semna nyaek Noa \li1 Noana nyaek Lemek \li1 Lemekna nyaek Metusala \li1 \v 37 Metusalana nyaek Inok \li1 Inokna nyaek Jeret \li1 Jeretna nyaek Mahalalil \li1 Mahalalilna nyaek Kenan \li1 Kenana nyaek Inos \li1 \v 38 Inosna nyaek Set \li1 Setna nyaek Adam \li1 Adamna nyaek God. \c 4 \s1 SETEN JISAS KAT KAVLE VAT AY WAA WANDƗ \p \v 1 Godna waagan Jisasna mbangɨ tavindɨ mala Jisas Jodan walɨnja ndandangɨ kwagalalaa kwo kavat yindɨ. Godna waagan wanda ava yambɨmba yindɨ Jisas. \p \v 2 Kwo kavamba nandinya ndumi vɨlɨlɨk yetɨndɨ. Yetɨga lɨga Seten ndɨ kat yalaa kavle vat ay waa wandɨ. Nandinya ndumi vɨlɨlɨk kɨgɨnda ana kɨndɨ Jisas. Kwo yetɨndɨ. Wan nandinya ngɨlɨndɨ, wundɨ kat tɨndɨ. \v 3 Seten ndɨ kat yalaa wandɨ. Godna nyanat tɨmeyan kan tɨga kambak klalaa bretnao kwupmeyan Godna nyanat tɨma vak vɨgiyowun waa wandɨ maa Jisas ndɨ kat wandɨ. \v 4 Tamba la nyan God waa nyaangɨt pɨlɨwutndɨ. \li1 Kɨgɨnda kɨvak kat mɨna yelavɨtɨgiya nɨmba ndi apma vat ana tɨgiyandi \p waa tamba la nyan pɨlɨwutndɨ waa wandɨ Jisas. \p \v 5 Seten Jisas kat kwutaa nat kavat kalindɨ. Ndɨ kat kalilaa kan kɨpmana njambwi nɨmba vɨga la kava aywaa ndɨ kat kwiyatapman vɨsɨmogwindɨ. \v 6 Vɨsɨmogwilaa wandɨ. Vɨlɨma njambwi nɨmbana ava kwondu wuna kwondua. Wunamba klandi. Wuna maawupmba nat nɨmba kat kwilɨgowun. \v 7 Wun kat vɨlaa nambu sɨlandalaa mɨn njambwi nyan mɨn waa wameyan mɨn kat wuna kwondu kwigiyowun waa wandɨ Seten. \v 8 Jisas ndɨ kat wandɨ. Tamba la nyan God waa nyaangɨt pɨlɨwutndɨ. \li1 Ngwutna njambwi nyan kɨta lɨgandɨ. Godna. Nat nyan kat mɨn njambwi nyan mɨn waa ke waa. God kɨta lɨgandɨ njambwi nyan \p waa tamba pɨlɨwutndɨ waa wandɨ Jisas. \p \v 9 Setan ndɨ kat nat njambɨ kwutaa Jerusalemat kalindɨ. Kalindɨ maa God kat kwunatɨnja sɨvla mbundɨ ngayna sambɨ ngeat wokembɨt. Wokembɨt maa Seten ndɨ kat wandɨ. Godna nyanat tɨmeyan valaseliga kɨpmamba ndamɨn, vɨlu. \v 10 Tamba la nyan God waa nyaangɨt pɨlɨwutndɨ. \li1 Godna ensel mɨn kat vɨga lɨgiyandi. Ana kavle yigiyamɨn \p waa pɨlɨwutndɨ. \v 11 Nat nyan pɨlɨwutndɨ. \li1 Mɨn kat ensel kwutaa taambamba kwutaa katsogiyandi. Nɨmbumba ana nɨmamba ndai viyaigamɨn. Ndi kwutaa katsogiyandi \p waa tamba pɨlɨwutndɨ waa wandɨ Seten. \v 12 Jisas ndɨ kat wandɨ. Nat tamba la nyan God waa nyaangɨt pɨlwutndɨ. Awup mɨla. \li1 Ngwula njambwi nyan God kat kavle vat ay waa ke waa \p waa tamba pɨlɨwutndɨ waa Jisas wandɨ. \p \v 13 Seten Jisas kat kavle vat ay waa wanda nyaangɨt ngɨlɨndɨ maa Jisas kat kwagalalaa yindɨ. Yilaa yelavɨtndɨ. Ngɨni ndɨ kat yiga nat njambi waigowun waa yelavɨtndɨ. \s1 JISAS GALILI YILAA NJƗVWA LAATAA KWUTNDƗ \p \v 14 Godna waagan Jisas kat kwondu kwindɨ maa Jisas Galili walɨnja kɨpmat yindɨ. Njɨvwa kwutɨnda vak kava kava la nɨmba mbutseli mbutsela mbutɨndi, wutndi. \v 15 Juda yisolaa tɨnja ngay wuleilaa ndi kat nyaangɨt mbutɨndɨ. Wutaa apma nyana waa yelavɨtaa wandi. \s1 NASARETMBA LA NƗMBA JISAS KAT KAI WAA KWUK NGINDI \p \v 16 Jisas Nasaret walɨnja ngepma yindɨ. Tamba mat nyan tɨga kan ngepma yetɨga nɨman yindɨ. Ndɨna angwa ngepma. Njɨvwa lapman nandinya aywaa yisolaa lɨnja ngay wuleilɨndi. Wuleilaa nyinga lɨga nyaangɨt vɨvat laatndɨ Jisas. \v 17 Laatndɨ maa tamba la profet Aisaia pɨlɨwuta nyaangɨt tɨga nyinga ndɨ kat kwindi. Kwindi maa lavwilaa vɨga kwundimba wandɨ. \li1 \v 18-19 Godna waagan wun kat tavilaa mbutndɨ. Kavle vat tɨga nɨmba ndi kat apma nyaangɨt ambuk mɨla waa mbutndɨ. Ngindi, kalabusmba lɨ vla lɨga nɨmba ndi kat yiga njalap mɨla waa mbutndɨ. Vat ta nɨmba kat ndi kat kwunap mɨla waa mbutndɨ. Mbambala God nɨn kat kwunakiyandɨ waa ambup mɨla waa Godna waagan wun kat mbutndɨ \p waa tamba la profet pɨlɨwutndɨ waa Jisas viga kwudimba walaa \v 20 nyinga wan ngavna nyinga kat vɨga la nyan kat kwilaa ndaalɨndɨ. Ndaa lɨndɨ mala wan ngaymba la nɨmba apma nyaangɨtna ngambulɨnda waa yelavɨka aywaa ndɨ kat vɨlɨndi. \v 21 Jisas ndi kat wandɨ. Tamba la nyan pɨlɨwutnda nyaangɨt viga wawa nyaangɨt mbambala kak kiyagandɨ waa wandɨ maa \v 22 wuta nɨmba yelavɨtndi. Wan nyan apma nyaangɨt ngambulɨgandɨ. Apma nyaangɨt ngambulɨnda vak andamba klandɨ. Ndɨ kwo nyana. Ndɨ Josepna nyana waa yelavɨka wandi. \p \v 23 Jisas ndi kat wandɨ. Kɨngi ngepmana nyan wun viga lɨgangwuk. Ngɨni wun kat anagangwuk waiga. Nat ngepma kapaneam yilaa ndina yelogwen kat ta nɨmba kat kwunapmɨn. Angwa ngepma yalaa manda kat kwunatapman yilɨgamɨn waa wun kat anagangwuk waiga. \v 24 Wun kat wagalangweya nyaangɨt kat awat waigowun. Awuk ngwula. God waa nyaangɨt butɨga nyan profet walɨna nyan ndɨna angwa ngepmamba ta nɨmba ndɨ kat kai walɨgandi. \v 25 Tamba wupma lɨndɨ. Tamba Ilaija ta njɨmbla talagwa nɨma sakwat tɨndi nɨn isrelna kɨpmamba. Wan tamba la njɨmbla naambi kuvuk mbak sɨla kɨta meik ana ndandɨ, kɨgɨnda ngɨlɨndɨ. \v 26 Godna njɨvwa kwutaa tamba la nyan Ilaija kɨgɨnda lapman talagwa kat kwunapmak yindɨ. God wandɨ, yindɨ. Nɨn Isrelna talagwa kat kwunapmak ndɨ ana yindɨ. Kapman ngepmamba ta talagwa kat kwunapmak yindɨ. Lɨla ngepma Sarefat. Wan ngepma Saidon walɨnja nɨma kɨpmamba la ngepma. \v 27 Godna njɨvwa kwuta tamba la nat nyan Ilaisa ndɨno nɨmbun. Ndɨnai la njɨmbla kawia kɨla Juda nɨma sakwat tɨndi. Ndina kɨta nyan kat ana kwunatndɨ. Kawia kɨla kapma ngepma nyan kat kwunatndɨ Ilaisa. Wan nyana ngepma Siria walɨna ngepma. Ndɨna sɨ Neaman waa wandɨ Jisas. \p \v 28 Yisolaa lɨnja ngaymba la nɨmba wutaa Jisas kat walia lɨndi. \v 29 Walialɨga laataa Jisas kat kwutaa ngepma alaguat kalindi. Wungi ngepma nambu nduwimba ngindi, lɨndɨ. Nambu nduwi valagalaa tɨga kavamba ndɨ kat sandavat kalindi. \v 30 Ndi nɨma sakwat nɨmbana mbupmba wuleilaa yindɨ Jisas. \s1 KAVLE WAAGAN TAVILA NYAN KAT JISAS KWUNATNDƗ \p \v 31 Jisas Galilina nat ngepma kapaneam walɨnja ngepmat ndaindɨ. Njɨvwa lapman nandinya ndi kat nyaangɨt mbutɨndɨ. \v 32 Ndɨnai waa nyaangɨt wuta nɨmba ngɨpaliga ndalaa maawupmba yelavɨtndi. Nat nɨmba mbutɨnja vla ana mbutɨgandɨ. Kwondumba mbutɨgandɨ. \v 33 Yisola lɨnja ngaymba Jisas mbutɨndɨ mala kavle waagan tavila la nyan laataa Jisas kat nɨma kwundimba walega wandɨ. \v 34 Mɨn Jisas Nasaret nyan manda kat nɨn kat yamɨn. Nɨn kat vatnyavak yamɨn? Mɨn kat vɨga lɨgowun. Mɨn God wandɨ, yaa apma nyan mɨn waa walega wandɨ. \p \v 35 Wandɨ mala Jisas kavle waagan kat kai waga wandɨ. makayak. Ndɨ kat kwagala waa wandɨ maa waagan wan nyan kat kwutaa viyandɨ mala ndina nɨndɨmba kɨpmamba ndandɨ. Waagan ndɨ kat ana kavle vat yindɨ. Ndɨ kat viyalaa kwagalalaa yindɨ. \v 36 Va nɨmba ngɨpaliga ndalaa awat sowat wandi. Ndɨnai mbuta nyaangɨt kwonduo tagula nyaangɨtna. Kavle waagan kat wandɨ maa wutaa kwagalalaa yilɨgandi. nɨma tagula vatna waa awat sowat wandi. \v 37 Yinda vak kat kava kavamba la nɨmba mbutseli mbutsela mbutɨndi. Aywaa wutndi. \s1 JISAS PITANA NASAKWAT KAT KWUNATNDƗ \p \v 38 Jisas yisolaa tɨnja ngay kwagalalaa Saimon waa Pita walɨnja nyana ngay wuleindɨ. Pitana nasakwatna mbangɨmba nɨmamba kangan walɨndɨ, kavle vat tɨlɨ. Lɨ kat kwunapmak Jisas kat wagalandi. \v 39 Lɨla ngwaymba laataa lɨga yelogwen kat kai wandɨ, kwo lɨlɨ. Lɨ laataa ndi kat kɨgɨnda kwutaa kwilɨ. \s1 JISAS NƗMA SAKWAT NƗMBA KAT KWUNATNDƗ \p \v 40 Nya tamba ndai mɨna lɨndɨ. Nat nɨma sakwat nɨmba yelogwen kat ta nɨmba kat kwutaa Jisas kat kalindi. Ndi kat aywaa taamba taagalaa kwunatnɨ. \v 41 Kavle waagan tavila la nɨmba kat ndino ndi kat kwunatndɨ. Kan waagan ndinyangu kat kwagalalaa walega wandi Jisas kat. Mɨn kat vɨga lɨganɨn. Mɨn Godna nyan mɨn waa walega walaa kwagalalaa yindi. Jisas ndi kat wupma ke waa waa wandɨ. God wandɨ, yaa nyan Kraist tɨnda vak nat nɨmba kat mbutnjangat kai walaa wupma ke waa waa wandɨ Jisas. \s1 JISAS NGEPMA NGEPMAMBA YIGA NJƗVWA KWUTNDƗ \p \v 42 Ngambi wan ngepma kwagalalaa ndinyangu lapman kwo kavat yindɨ. Wan ngepma nɨmba ndɨ kat kwaka lɨga ndɨna kwupmba yindi. Ndina ngepma kwagalaa yivak kat kai waa wandi Jisas kat. \v 43 Jisas ndi kat wandɨ. Wuna njɨvwa kɨngiyan. God ndinyangu kat vɨga lɨga vat ngepma ngepmamba mbukiyowun. Wuna njɨvwa. Kɨta ngepma mɨna ana mbukiyowun. Ngepma ngepmamba mbukwangat wuna nyaek wandɨ mala yawun waa wandɨ Jisas. \v 44 Ndi kat kwagalalaa Judia walɨnja nɨma kɨpman ngepma ngepmat yindɨ. Ngepma yilaa yisolaa lɨnja ngay wuleilaa nyaangɨt mbutɨndɨ. \c 5 \s1 JISAS WANDƗ MALA PITA KAMI NƗMA SAKWAT KWUTNDƗ \p \v 1 Jisas Genesaret walɨnja sak waymba lɨndɨ. Waymba lɨga God waa nyaangɨt ndinyangu kat mbutɨndɨ. Wungi nyaangɨt wupmat ngwaymba yaa ndɨ kat kematndi. \v 2 Jisas vɨndɨ bot vɨlɨlɨk yaawmba tundi, lɨmbɨk. Kami kwuta nɨmba bot kwagalalaa ndina njula kɨsɨk tɨndangat njangilɨndi. \v 3 Jisas yiga bot kɨta kundɨ. Saimon waa Pita walɨnja nyana botna kunda Jisas. Saimon kat wagalandɨ mala sɨvasagundɨ, Jisas bopmba ndaalɨga ndinyangu kat nyaangɨt mbutɨndɨ. \p \v 4 Jisas mbuta nyaangɨt ngɨlɨndɨ mala Saimon kat wandɨ. Jula kulaa samat wogwelaa yiga kami kat yaagi waa wandɨ. \v 5 Wandɨ maa Saimon ndɨ kat wandɨ. Njambwi nyan kami kai. Nak ngan njula yaagiga vɨlevinɨn. Kami kai. Mɨn wameyan mɨna kwundimba yiga yaagigiyanɨn njula waa wandɨ maa njula kulaa yindi. \v 6 Njula yaagilaa nɨma sakwat kami njula taata lɨndɨ. Njula ngɨlɨp mɨna lɨndɨ. \v 7 Tɨga lɨga nat botna nɨmba kat yagwa waa wandi maa yandi. Yandi maa bot vɨlɨlɨk kami kundi. Bot vɨlɨlɨk taata lumaka ndaivat yimbɨt. \v 8 Saimon waa Pita walɨnja nyan vɨlaa Jisasna man ngandɨmba ndalaa wandɨ. Njambwi nyan wun kat kwagala. Wun apma nyan ana wun waa wandɨ. \v 9 Pitagwi nat nɨmbo kami kwutnja sakwat kat vɨlaa ngɨpaliga ndandi. \v 10 Sebedina nyan vɨlɨlɨk Jonogwi Jemso vɨlaa ngɨpaliga ndambɨt. Mbɨt Saimono kɨta njɨvwa nyan mbɨt. Jisas Jaimon kat wandɨ. Ke vaaka. Mbambala kami kwutɨgangwuk. Ngɨni ndinyangu kat kwutaa wuna mbaapmamba taagagiyangwuk waa wandɨ Jisas. \v 11 Yiga kawilaa bot njula kwagalalaa Jisasna kwupmba yindi. \s1 JISAS KAWIA KƗLA NYAN KAT KWUNATNDƗ \p \v 12 Jisas ngepmamba lɨndɨ, kawiya kɨla nyan ndɨ kat yaa vɨlaa Jisasna man ngandɨmba ndalaa wandɨ. Wun kat kwunapmat wameyan kwunakiyamɨn waa wandɨ. \v 13 Wandɨ maa Jisas ndɨna mbangɨ taamba taagalaa wandɨ. Mɨn kat kwunapmak wowun. Apma vak tɨgiyamɨn waa wandɨ maa kawiya kɨla vat ngɨlɨndɨ, kwo lɨndɨ. \v 14 Jisas ndɨ kat wandɨ. Mɨn kat kwunakwa vat nat nɨmba kat ke mbuka. Tamba Moses mbutnda nyaangɨpmba agwup mɨla. God kat kwunatɨga nyan kat yiga mɨna mbangɨ ndɨ kat sɨmogwi. Sɨmogwilaa God kat sɨvu kɨvat ndɨ kat kwanda kwanda vatnyalaa agwi. Kwimeyan ndinyangu kwo lɨmeya vat vɨgiyandi waa wandɨ Jisas. \v 15 Nɨma sakwat nɨmba Jisas kwunatnda vak kat mbuseli mbutsela mbutɨndi. Ngi kat tɨga nɨma sakwat nɨmba ndɨna nyaangɨt wupmat yisolaa lɨndi. Nɨma sakwat nɨmba ndina yelogwen kwunatndangat yisolaa lɨndi. \v 16 Jisas ndi kat kwagalalaa ndinyangu lapman kwo kavat yilaa God kat ngambulɨndɨ. \s1 MAN KƗVƗ WATNA NYAN KAT JISAS KWUNATNDƗ \p \v 17 Nat nandinya Jisas ngaymba lɨga nyaangɨt mbutɨndɨ. Ferisiagwi tamba Moses kwiya nyaangɨt sɨmogwi lɨga nɨmba nɨma sakwat ndaa lɨga wutɨndi. Ndi Galiliagwi Judiana ngepma ngepmamba lɨga yandi. Ndina nat nɨmba Jerusalemba lɨga yandi. God Jisas kat kwondu kwindɨ mala nɨma sakwat yelogwen kat ta nɨmba kat kwunatɨndɨ. \v 18 Kɨvɨ watna nyan kat njambamba taagalaa aynat nɨmba walalaa Jisas ta ngayat kalindi. \v 19 Ndɨ kat kalinjeya yambɨ vɨlavindi. Nɨma sakwat nɨmba taata lɨndi. Tɨga lɨga sambange wokelaa njɨk vla plalaa yaaw tulaa ndɨ kat sandandi njambonala. Jisasna mɨndama kava sandandi. \v 20 Jisas ndɨ kat vɨlaa ndɨ kat kwunakwangat sanda nɨmba nɨma njɨvwa kwuka sandandi waa yelavɨtaa njambɨmba la nyan kat wandɨ. Mɨn, kavle vat yiga yetɨma vak tamba sɨlɨmbwigowun waa wandɨ Jisas. \p \v 21 Jisas wandɨ mala Ferisiagwi Moses kwiya nyaangɨt sɨmogwi la nɨmbo awat sowat ngambulɨndi. Wan nyan God kat kavle nyaangɨt wandɨ. Kavle vat yiga yetɨma vak tamba sɨlɨmbwigowun waa manda kat wandɨ. Ndɨ ana alɨpsɨga sɨlɨmbwigiyandɨ. God mɨna alɨpsɨga sɨlɨmbwigiyandi waa awa saowat ngambulɨndi. \v 22 Maawut wumba yelavɨka awat sowat ngambulɨnja vat vɨlaa Jisas ndi kat wandɨ. Manda kat wupma yelavɨtɨgangwuk. Ana nglaatndɨ. \v 23 Ndɨ kat kavle vat yiga yetɨma vak tamba sɨlɨmbwigowun waa wowun Laataa kwalɨma njamba kwutaa kali waa wagewan kɨta nyaangɨtna. Kapmanyaangɨt ana ndɨ. \v 24 Manda kat kavle vat yiga yetɨma vak tamba sɨlɨmbwigowun waa wowun. Kan kɨpmamba lɨga nɨmba kavle vat yiga yetɨnjeya vak kat sɨlɨmbwiweya kwondu ngilɨga. God wun kat kwindɨ. Kan kwondu vɨngwangat ndɨ kat kwunakiyowun. Godna vak sɨmogwi lɨga nyan wun waa wandɨ Jisas. Ndi kat walaa njambamba kwa nyan kat wandɨ. Laataa kwalɨma njamba kwutaa kali waa wandɨ maa \v 25 wan nyan laataa kwalɨnda njamba kwutaa klaiga ngayat yindɨ. God ndɨ apma nyana nɨma nyana waga yindɨ. \v 26 Va nɨmba ngɨpaliga ndalaa Godna sɨ kwutaa katsondi. Ngɨpaliga ndalaa wandi. Mbambala tamba nɨma vak vɨganɨn waa wandi. \s1 JISAS LIVAI KAT YAGWA WANDƗ \p \v 27 Tɨga lɨga wan ngay wogwelaa takis sanya klalɨga nyan kat vɨndɨ. Wan nyan takis sanya taagalɨnja ngaymba ndaa lɨndɨ. Ndɨna sɨ Livai. Jisas ndɨ kat vɨlaa wandɨ. Wuna kwupmba yagwa wandɨ. \v 28 Wandɨ maa Livai ndɨna nda kwagalalaa Jisasana kwupmba yindɨ. \p \v 29 Ngɨni Jisas kat Livai ndɨna ngaymba nɨma kɨgɨnda kwutndɨ. Takis sanya klalɨga nɨma sakwat nɨmbagwi nat nɨmba kat Livai wandɨ maa kɨvat yandi. Ndino Jisas ndɨna mbaapma nɨmbo kɨta vat kɨlɨndi. \v 30 Ngɨni Ferisio tamba Moses kwiya nyaangɨt sɨmogwi la nɨmbo Jisasna mbaapma nɨmba kat wagalandi. Kavle vat tɨga takis sanya klalɨga nɨmbo nat kavle nɨmbo manda kat kɨta vat kɨlɨgangwuk. Wan apma vat ana ndɨ. Wan kavle vatna waa wandi. \v 31 Wandi maa Jisas ndi kat wandɨ. Kwo lɨga nɨmba ndi dokta kat ana yilɨgandi. Yelogwen kat ta nɨmba mɨna dokta kat yilɨgandi. \v 32 Mabmbala wungi vat sɨgɨt. Apma vat yiga yetɨlɨga nɨmba kat kwunapmat ana yawun. Kavle vat yiga yetɨlɨga nɨmba kat kwunapmak yawun. Kavle maawut kwagalalaa mandɨp kupi maawupmba yetɨnjangat yawun waa wandɨ Jisas. \s1 KƗGƗNDA KƗVAK KAT KAI WALƗNJA VAK \p \v 33 Jisas wandɨ mala wandi. Ngu yagu lɨga Jona mbaapma lɨga nɨmba ndi nɨma sakwat njambɨ kɨgɨnda kɨvak kat kai walaa God kat mɨna ngambulɨgandi. Ferisi walɨnja mbaapma nɨmba ndino wupma yilɨgandi. Mɨna mbaapma lɨga nɨmba kai. Ndi kɨgɨnda ngu njɨmbla njɨmbla kɨlɨgandi waa wandi mala Jisas ndi kat wandɨ. \v 34 Ndu taagwa kat kla njɨmbla nɨma kɨgɨnda kɨvak kat kai waigandi? E? Kɨgiyandi luwa. Nɨma kɨgɨnda. \v 35 Ngɨni yaiga njɨmbla taagwa kla nyan kat kwutaa kalindi mala ndi nɨma vak yelavɨka kɨgɨnda kɨvak kat kai waigandi waa Jisas walaa \s1 JISAS TAMBA YETƗNJA VAK KWAGALALAA MANDƗT KUPI VAPMBA YETƗNDA VAK KAT MBUTNDƗ \p \v 36 ndi kat pagwula la nyaangɨtmba wandɨ. Tamba ngɨlɨkna waavwi la nyan mandɨt kupi waavwi klalaa tamba waavwi kat kwunapmak ana ngɨlɨkiyandɨ kupi waavwi. Ngɨlɨtaa tavandeyan mandɨp mandɨp vaandɨ kwaigandɨ. \v 37 Tamba sɨmbɨmba kwutnja awmba kɨta nyan kupi nɨma ngu ana kalɨkiyandɨ. kalɨtndeyan nguna mbiyak wokendɨ mala tamba sɨmbɨ ngɨlɨkiyandɨ. Ngɨlɨtɨ, ngu kɨpma yindɨ, sɨmbɨ kavle yigiyandɨ. \v 38 Kupi nɨma ngu kupi sɨmbɨmba mɨna kalɨtɨgandi. Nɨna ngepmana vatna. \v 39 Kɨta nyan tamba nɨma ngu kɨlaa kupi nɨma ngu kɨvak kat ana waigandɨ. Kupi nɨma ngu kɨvak kat kai waigandɨ. Tamba nɨma ngu apma ngua waa waigandɨ waa wandɨ Jisas. \c 6 \s1 NJƗVWA LAPMAN NANDINYANA NJAMBIA \p \v 1 Njɨvwa lapman nandinya Jisasagwi ndɨna mbaapma nɨmbo yuwi sɨk kwalɨga kava yindi. Yiga ndɨna mbaapma nɨmba sɨk klalaa taambamba lɨgagagiga kwutɨndi, sɨmbɨ ndandɨ, kɨndi. \v 2 Nat Ferisi kɨlɨnja vak vɨlaa wandi. Njɨvwa lapman nandinyana njambia kat kai walaa manda kat wupma kɨlɨgangwuk waa wandi. \v 3-4 Wandi mala Jisas ndi kat wandɨ. Nɨna tamba njambwi la nyan Devit yinda vak ana wuka lɨgangwuk? Tamba pɨlɨwutndi. Ana vɨga lɨgangwuk? Ndɨ wundɨ kat tɨga Godna ngay wuleilaa God kat kwunapmak kat kwilɨnja bret-nao kɨndɨ. Kɨlaa ndɨnogwi lɨga nɨmba kat kwindɨ, kɨndi. God kat kwunatɨga nɨmba mɨna kɨlɨndi. Kwo nɨmba ana kɨlɨndi. Njambia lɨgandɨ. ndi njambia kat kai walaa kɨlɨndi. Ndi God kat twunata nɨmba ana ndi. \v 5 Wun Godna vak sɨmogwi lɨga nyan wun. Wun njɨvwa lapman nandinya kat vɨga lɨgowun. Wan nandinya wun kat ana vɨga lɨgandɨ waa wandɨ Jisas. \s1 NJƗVWA LAPMAN NANDINYAMBA JISAS KƗTA NYAN KAT KWUNATNDƗ \p \v 6 Nat njɨvwa lapman nandinya yisolaa lɨnja ngay wuleilaa Jisas ndi kat nyaangɨt mbutɨndɨ. Wan ngaymba ta nyana taamba mak kaalandɨ. \v 7 Ferisiagwi tamba Moses kwiya nyangɨt sɨmogwi la nɨmbo Jisas kat vɨga lɨndi. Ndɨ kat kwunakiyandɨ? E? Ana kwunakiyandɨ? Waa yelavɨka lɨndi. Ndɨ kat njɨvwa kwuka kwunaka nɨna ngepmana njambia kat kai wandeyan ndɨ kat kotmak kaligiyanɨn waa yelavɨka lɨndi. \v 8 Ndɨna maawupmba yelavɨka lɨnja vak Jisas ndɨ tamba vɨga lɨndɨ. Vɨga lɨga taamba mak kaala nyan kat yagwa kumba yaa alɨ waa wandɨ. Wandɨ mala laataa yandɨ. \v 9-10 Jisas Ferisi kat wandɨ. Mbambala njɨvwa lapman nandinya apma vat yiweyan wovuna? Kavle vat mɨna yilu? Kɨta nyan kat kwunapmat yiweyan wovuna? Ndɨ kat kavle vat mɨna yilu? Waa ndi kat wagalalaa wan nyan kat wandɨ. Mɨna taamba sate mɨla waa wandɨ mala satendɨ. satendɨ mala ndɨna taamba kwo lɨndɨ. \v 11 Ferisi ndɨ kat vɨlaa walaa lɨndi. Jisas kat anda vapmba kavle yigiyanɨn waa awat sowat ngmambuga lɨndi. \s1 JISAS TAAMBA VƗLI KIYELI VƗLƗLƗK NƗMBA KAT YAGWA WANDƗ \p \v 12 Jisas God kat ngambuvat nduwiat wokendɨ. Ngan kɨta God kat ngambuga tɨndɨ. \v 13 Nya wokendɨ mala ndɨna mbaapma nɨmba kat yagwa wandɨ, yandi. Ndina nat nɨmba kat mandɨt sɨ kwindɨ. Ngwuk aposel ngwuk waa wandɨ. Wanda nɨmbana sakwat tamba vɨli liyeli vɨlɨlɨk nɨmba. \v 14 Wan nɨmbana sɨ kɨngiyan. Nat nyan Saimon. Jisas ndɨ kat mandɨt sɨ wandɨ. Mɨn Pita mɨn waa wandɨ. Nat nyan Pitana yakwa nyan Endru. Nat vɨlɨlɨk palɨ Jemsogwi Jono. Nat nyan Filip. Nat nyan Batolomyu. \v 15 Nat nyan Matyu. Nat nyan Tomas. Nat nyan nat kɨta Jems. Ndɨ Alfiasna nyan. Nat nyan nat kita Saimon. Ndɨ ngepma ngepma yiga nat nɨmba nɨna kɨpma kat yalaa vɨga lɨnjangat kai waa ngambundɨ. \v 16 Nat nyan Judas. Ndɨna nyaek Jems. Nat nyan Judas Iskeriot. Wan nyan ngɨni Jisas kat vatnyavat kamwin kwindɨ. \p \v 17 Jisasagwi ndɨna mbaapma nɨmbo nduwimba lɨga ndaindi. ndailaa savagu kɨpma la kavamba lɨndi. Jisasna mbaapma nɨmba nɨma sakwat tɨndi. Kava kavamba lɨga nɨmba ndɨ kat vɨvat yandi. Nat nɨmba Judiamba lɨga yandi. Nat nɨmba yelogwen kat ta nɨmba ndi kat kwunatndangat yandi. \v 18 Kavle waagan tavila la nɨmba kat Jisas kwunatndɨ, kwo lɨndi. \v 19 Ndɨ kat nɨma sakwat nɨmba ndɨna mbangɨ taamba taagavat wandi. Taamba taagandi mala ndɨna kwondu ndi kat yalaa kwunatɨndɨ. \s1 JISAS LAATAA NDI KAT NYAANGƗT MBUTƗNDƗ \p \v 20 Jisas laataa ndɨna mbaapma nɨmba kat wandɨ. ngwuk kwanda kwanda lapman tɨngweyan apma vatna. God kwindeya apma nda aywaa klaigangwuk. \p \v 21 Mbambala wundɨ kat tɨngweyan apma vatna. ngɨni ngwula yaak taakiyandɨ. Mbambala nɨma vak yelavɨka nglangweyan apma vatna. ngɨni kasegiyangwuk. \p \v 22 Wun God wandɨ, yaa nyan wun. Wuna nyaangɨt mbukngwuk mala wukna nɨmba ngwuk kat kai waalaa njɨka ngwutna sɨ viyesendalaa kɨklinjeyan apma vatna. \v 23 Ngwuk kat kavle vat yinjeya nandinya ngwuk solat asɨ ngwula. Solat sɨga ngɨni nyinangwutwokelaa apma klaigangwuk waa yelavɨk ngwula. Ngwuk kat kavle vat yigiya nɨmbana tamba la walanga ngwak tamba la profet kat wupma kavle vat yindi. \p \v 24 Ngwuk nɨma sakwat nda lɨga nɨmba apma vat ana ndɨ. Mbambala ngwutna wenga tamba klangwuk. Ngɨni kai. \p \v 25 Yaat taat tɨga nɨmba ngwuk apma vat ana ndɨ. Ngɨni wundɨ kat tɨgiyangwuk. Mbambala kaselɨga nɨmba ngwuk apma vat ana ndɨ. Ngɨni nɨma vat yelavɨka nglagiyangwuk. \p \v 26 Nat nɨmba ngwutna sɨ kwutaa katsonjeyan apma vat ana ndɨ. Ngwutna sɨ katso lɨga nɨmbana tamba la walanga ngwak tamba la kavle profetna sɨ kwutaa katsondi. God waa nyaangɨt mbutɨga profetna sɨ ana katsondi. \p \v 27 Ngwuk wuna mbaapma nɨmba awuk ngwula. Ngwutna maama nɨmba kat ndi kat kwunapmak nɨma maawut yelavɨka alɨ ngwula. Ngwuk kat kai walɨga nɨmba ndi kat apma vat ay ngwula. \v 28 Ngwutna sɨ kwutaa viyesenda lɨga nɨmba kat ndina sɨ kwutaa katso ngwula. Ngwuk kat kavle vat yilɨga nɨmba ndi kat tɨga God kat wagala ngwula. \v 29 Kɨta nyan ngwuk kat kɨta naangɨ kɨpmwimba viyandeyan nat naangɨ agwi. Kɨta nyan ngwutna kol siot klavat wandeyan agwi ngwula. Kol siot kwilaa siot nɨmbun agwi. \v 30 Ngwuk kat wagala lɨga nɨmba ndi kat agwi ngwula. Kɨta nyan ngwutnaqmba klandeyan ngɨni wun kat awat agwi waa ke waa. \v 31 Nat nɨmba wun kat kan vat yinjeyan apma vatna waa yelavɨkngweyan kan yelavɨtɨngwa vak nat nɨmba kat ay ngwula. \p \v 32 Ngwuk kat woviyaguga tɨga nɨmba ndi kat mɨna nɨma vak yelavɨka tɨngweyan nɨma vak ana ndɨ. Kavle nɨmba ndino wupma yilɨgandi. \v 33 Ngwuk kat apma vat yilɨga nɨmba ndi kat mɨna apma vat yingweyan nɨma vat ana ndɨ. Kavle nɨmba ndino wupma yilɨngandi. \v 34 Ngwuk kat ngɨni awat kwigiya nɨmba ndi kat mɨna kwingweyan nɨma vat ana ndɨ. Kavle nɨmba ndino wupma yilɨgandi. Kwilaa ngɨni awat kwinja sakwat klalɨgandi. \v 35 Kavle nɨmba ya vak vla ngwuk key yiga. Ngwuk mandɨt apma vak yiga yetɨ ngwula. Ngwuk ngwula maama nɨmba kat kwunapmat nɨma maawut yelavɨka alɨ ngwula. Ndi kat apma vat ay ngwula. Ngɨni awat ana klaiganɨn waa yelavɨtaa agwi ngwula. Wupma yingweyan ngɨni Godnanamba apma wenga kaligangwuk. God ndɨ kat sɨvu kɨlapman nɨmba ndi kat apma vat yilɨgandɨ. Nɨn nɨna mbangɨ mɨna kwunakiyanɨn waa walɨga nɨmba God ndi kat apma vat yilɨngandɨ. Ngwuk wupma kai. Ngwuk njambwi nyan Godna nyangu ngwuk. Ngi kat tɨga God ndɨ kat kai walɨga nɨmba kat kwunatɨnda vla ngwuk kwunak ngwula. \v 36 Ngwutna nyaek ya vak vla ngwuk apma vak ay ngwula nat nɨmba kat. \v 37 Nat nɨmba kat vɨlaa ndi kavle vat yindi waa walapman yingweyan God ngwuk kat vɨlaa kavle vat yindi waa ana waigandɨ. Nat nɨmba kat vɨlaa ndi kavle nɨmba ndi waa walapman yingweyan God ngwuk kat vɨlaa ndi kavle nɨmba ndi waa ana waigandɨ. nat nɨmba kavle vat yiga yetɨlɨnja vak kat yelavɨtapman yingweyan God kavle vat yiga yetɨlɨngwa vak kat yelavɨtapman yigiyandɨ. \v 38 Nat nɨmba kat kwingweyan God ngwuk kat apma wenga kwigiyandɨ. Kɨta nyan yuwi sɨk kwivat yindeyan nɨma sakwat tulaa yiyalɨndɨ, kɨndɨkɨ ndaindɨ, nat kuvuk kwutaa naangandɨ maa taataa nat yuwi sɨk ndalɨndɨ, salatndɨ. God wupma kwilɨgandɨ. Ngwuk nat nɨmba kat nɨma sakwat kwingweyan God ngɨni ngwuk kat nɨma sakwat kwigiyandɨ. \s1 JISAS PAPWUGA LA NYAANGƗT TAMBANAT MBUTƗNDƗ \p \v 39 Nat mɨni vɨlapman yila nyan nat mɨni vɨlapman yila nyan kat taamba kwutaa yambɨ ana alɨpsɨga vɨsɨmogwigiyandɨ. Vɨsɨmogwivat kalindeyan vɨli apa waangumba ndaigiyambɨt. \v 40 Skul boi ndɨna tisa kat ana kwulatɨgandɨ. Wan skul boi skul kwulataa ndɨna nambu tisana nambu lɨga vla wupma lɨgiyandɨ. \p \v 41 Ngwutna kɨta mbaapma lɨga kɨta nyana mɨnimba lɨga mat kɨsɨk vɨga lɨgangwuk. Ngwutna mɨnimba lɨga nɨma kɨsɨk ana vɨga lɨgangwuk. \v 42 Ngwutna kɨta mbaapma nyan kat walɨgangwuk. Mbaapma nyan mɨna mɨnimba lɨga kɨsɨk klalaa yaagigiyowun. Wupma waga ngwutna mɨnimba lɨga nɨma kɨsɨk ana vɨga lɨgangwuk. Wan yingwa vak ana nglaatndɨ. Ngwutna mɨnimba lɨga nɨma kɨsɨk klalaa yaagingweyan apma vak vɨga ngwula kɨta mbaapma nyana mɨnimba lɨga mat kɨsɨk klalaa yaagigiyangwuk. \p \v 43 Apma mi kavle mi sɨk ana kwalɨgandɨ. Kavle mi apma mi sɨk ana kwalɨgandɨ. \v 44 Mina sɨk vɨlaa kan apma mi? E? Kavle mi? Waa yelavɨka lɨgandi. Kavle nɨmbio lɨga yamboy apma mi sɨk ana kwalɨgandɨ. Apma lɨsɨk yilɨga sɨk kavle mimba ana kwalɨgandɨ. \v 45 Ndinyangu ndino wupma lɨgandɨ. Kɨta nyan apma maawupmba yetɨgiyaa nyan apma njɨvwa kwukiyandɨ. Nat kɨta nyan kavle maawupmba yetɨgiyaa nyan ndɨ kavle njɨvwa kwukiyandɨ. Nɨna maawupmba yelavɨtaa vak vla nyaangɨt mbutɨganɨn. \p \v 46 Manda kat wuna kwundi wutapman tɨga wun kat njambwi nyan njambwi nyan waa walɨgangwuk. Kan kavle vatna. \v 47 Kɨta nyan wun kat yalaa wuna nyaangɨt wutndeyan wan nyan apma nyana. Ndɨ ngay kwuta nyan vla lɨgandɨ. \v 48 Nat kɨta nyan ngay kwupmat yindɨ. Nɨmamba waangu vaa klanda kalilaa kwaalɨk tawndɨ. Sambiyangu mbalɨndɨ, ana yuvut yindɨ ngay. Tagula vat tɨndɨ. Wuna nyaangɨt wutɨga nyan kɨngi ngay tagula ngay kwuta nyan vla lɨgandɨ. \v 49 Nat kɨta nyan kwaalɨk tawlapman kwo kɨpmamba ngay kwutndɨ. Sambiyangu yandɨ, ngumbi kalindɨ, pɨtsondɨ, wan ngay kavle yindɨ. Wuna nyaangɨt wutapman nyan kɨngi kavle ya ngay kwuta nyan vla lɨgandɨ waa wandɨ Jisas. \c 7 \s1 AMINA NJAMBWI NYANA NJƗVWA KWUTA NYAN KAT JISAS KWUNATNDƗ \p \v 1 Jisas nyaangɨt ndi kat mbutaa wan kava kwagalalaa Kapaneamat yindɨ. \v 2 Wan kavamba soldiana njambwi nyan kɨta lɨndɨ. Ndɨ soldia ndumi tambanat vɨga lɨndɨ. Ndɨna njɨvwa kwuta nyan yelogwen kat tɨga kiya mɨna lɨndɨ. Njambwi soldia woviyaguga tɨnda nyana. \v 3 Jisas yandɨ, wutaa Judana njambwi nɨmba kat wandɨ mala ndi Jisas kat wagalavat yindi. Njambwi soldiana njɨvwa kwuta nyan kat kwunap mɨla waa wavat yindi. \v 4 Jisas ta kava yiga ndɨ kat yiga wagalaga wandi. Wan njambwi soldia apma nyana. \v 5 Nɨn Juda nɨna nɨmba kat kwunatɨgandɨ. Kan ngepmamba yisolaa lɨna ngay ndɨnai kwukna waa wandi. \p \v 6 Wandi maa Jisas ndina kwupmba yindɨ. Ngay ngwaymba lɨndi. Lɨvlamba ana lɨndi, njambwi soldia ndɨna ngaymba la nɨmba kat wandɨ maa Jisas kat yindi. Yilaa wandi. Soldiana njambwi nyan mɨn kat kupma wandɨ. Njambwi nyan nɨma njɨvwa ke kwuka. Apma nyan ana wun. Ke yaa wuna kavle ngay. \v 7 Mɨn kat vɨvak kat vaaka lɨwun. Wun mat nyan wun. Nyaangɨt wamɨn mala njɨvwa kwutɨga nyan apma vat tɨgiyandɨ. \v 8 Wuna njambwi nɨmba waa nyaangɨt wutɨgowun. Wuna soldia wuna nyaangɨt wutɨgandi. Ndina kɨta nyan kat ay wowun mala yigiyandɨ. Ndina nat nyan kat yagwa wowunj mala yigiyandɨ. Yelogwen kwagalandɨ kwo lɨgiyamɨn waa wameyan ndɨ kwo lɨgiyandɨ. Vɨlɨgowun waa wandɨ njambwi soldia waa ndɨna ngaymba la nɨmba mbutndi. \p \v 9 Jisas wutaa ngɨpaliga ndalaa ndɨna kwupmba la nɨma sakwat nɨmba kat lungwamataa wandɨ. Wan njambwi soldia maawupmba yelavɨtɨnda vat apma nglage vatna. Judana ngepma ngepma kɨngi vat tak ana vɨlɨwun waa wandɨ maa \v 10 Jisas kat yaa nɨmba lungwamataa yindi. Yilaa ngay wuleilaa njambwi soldiana njɨvwa kwuta nyan kat vɨndi. Kwo lɨndɨ, vɨndi. \s1 JISAS WANDƗ MAA KIYA NYAN LAATƗGANDƗ \p \v 11 Ngɨni Jisas Nen walɨnja ngepmat yindɨ. Kapma ana yindɨ. Ndɨna mbaapma nɨmba, nat nɨma sakwat nɨmbagwi yindɨ. \v 12 Ngepma tɨvwina suwi ngwaymba tɨga kiya nyan kat walalaa kalindi, vɨndi. Kiya nyana nyɨme tɨlɨ. Lɨ talagwa. Lɨla nyan kɨta nyana. Kiya nyan. Kan ngepmana nɨma sakwat nɨmba ndino lɨndi. \v 13 Njambwi nyan lɨ kat vɨlaa nɨma maawut yelavɨka wandɨ. Ke ngla waa wandɨ. \v 14 Lɨ kat walaa yiga njambamba taamba taagandɨ, walɨga nɨmba tolalɨndi. Taamba taagalaa kiya nyan kat wandɨ. Kwandɨ nyan laap mɨla waa wandɨ maa \v 15 laatndɨ. Laataa nyaangɨt ngambundɨ, ndɨ kat kwutaa nyɨmeat kwindɨ. \v 16 Va nɨmba ngɨpaliga ndalaa vaaka lɨndi. Ndi Godna sɨ kwutaa katsoga wandi. nɨna ngepmamba nɨma profet laatndɨ. God nɨn kat kwunapmak kat wandɨ maa yandɨ waa wandi. \v 17 Jisas ya vak va nɨmba yiga Judiagwi nat kavamba la nɨmba kat mbutseli mbutsela mbutɨndi. \s1 NGU YAGU LA JON VƗLƗLƗK PALƗ KAT WANDƗ MAA JISAS KAT YIMBƗT \p \v 18 Jona kwupmba la nɨmba ndino mbutɨndi Jon kat. \v 19 Wutaa Jon ndɨna mbaapmamba la vɨlɨlɨk palɨ kat wandɨ. Jisas kat yiga wagala mbɨla. Mɨn God wandɨ, yaa nyan mɨn? E? Kai? Nat nyan kat kawiga vɨga lɨgat? E? Kai? Waa wagala mbɨla waa Jon wandɨ maa yimbɨt. \v 20 Yilaa Jisas kat wagalambɨt. Ngu yagu lɨga Jon an kat ay wandɨ maa mɨn kat yaa. Mɨn God wandɨ, yaa nyan mɨn? E? Kai? Nat nyan kat kawiga vɨga lɨgat E Kai? Waa Jisas kat wagala waa Jon an kat wandɨ maa yaa waa wambɨt. \p \v 21 Walaa tɨmbɨk. Tɨlɨmbɨt mala Jisas nɨma sakwat yelogwen kat ta nɨmba kat kwunatɨnd. Mɨni vɨlapman nɨmba kat nɨma sakwat kwunatɨndɨ, vɨlɨmbɨk. \v 22 Vɨmbɨt mala Jisas mbɨk kat wandɨ. Ay mbɨla. Yiga vɨga wupmba vak Jon kat ambup mbɨla. Mɨni vɨlapman nɨmba kat kwunatndɨ mala vɨlɨgandi. Man kɨvɨ wakna nɨmba kat Jisas kwunatndɨ mala apma vat veilɨgandi. Kawia kɨla nɨmba kat Jisas kwunatndɨ mala kwo apma vat yetɨɨgandi. Waan wutapman nɨmba kat Jisas kwunatndɨ mala waan wutɨgandi. Kiya nɨmba kat Jisas kwunatndɨ mala laatɨgandi. Kwo nɨmba kat Jisas wan apma nyaangɨt mbutɨgandɨ waa yiga Jon kat ambup mɨla. \v 23 Kɨta nyan kwutuwa njɨvwa vɨlaa ndɨ God wandɨ, yaa nyana waa yelavɨtndeyan ndɨ apma maawut tɨga nyana. Wan nyan ngɨni ana kavle yigiyandɨ waa wandɨ Jisas. \p \v 24 Jisas wandɨ mala Jon wandɨ, yambɨt vɨlɨlɨk palɨ lungwamataa yimbɨt. Yimbɨt maa Jisas wumba lɨga nɨma sakwat nɨmba kat vɨlaa Jona sɨ katsoga wandɨ. Tamba ndinyangu lapman kwo kavat Jon kat vɨvat yingwuk. Tamba wan kava yingwuk, Jon mwuk viyalɨndɨ, yuvut yilɨga suwa vla lɨga nyana waa yelavɨka yingwuk? Ndɨ wupma ana lɨndɨ. \v 25 Tamba yingwa njɨmbla Jon ndɨ nɨma sakwat ndo lɨga apma waavwi kwusolɨga nyana waa yelavɨka yingwuk? Ndɨ wupma ana lɨndɨ. Nɨma sakwat ndo lɨga apma waavwi kwusolɨga nɨmba ndi njambwi kingna ngaymba yetɨlɨgandi. Ndinyangu lapman kwo kavamba ana yetɨlɨgandi. \v 26 Tamba yingwa njɨmbla Jon ndɨ God waa nyaangɨt mbutɨga profetna waa yelavɨka yingwuk? Wupma yelavɨkngweyan wovuna. Wupma lɨndɨ Jon. Ndɨ nat profetna njambwia Jon. \v 27 God Jon kat yelavtaa wanda nyaangɨt tamba la profet pɨlɨwutndɨ. \li1 Awuk ngwula. Wuna nyaangɨt mbutɨga nyan tat yigiyandɨ. Mɨn ngɨni yigiyamɨn. Yɨmeya yambɨ ndɨ kwunakiyandɨ waa God wandɨ \p waa tamba la profet pɨlɨwutndɨ. \v 28 Kan kɨpmamba ngu yagu lɨga Jon ndɨ kat kwulaka lɨga nyan ana lɨgandɨ. God vɨga lɨga nɨmba ndi kapma vat tɨgandi. Ndina mat nyan Jon kat kwalakiyandɨ. Ndi kapma vat tɨgandi waa wandɨ Jisas. \v 29 Jisas mbuta nyaangɨt wuta nɨmba tat Jon ndi kat ngu yagundɨ. God waa nyaangɨt mbutɨgandɨ waa wandi maa ndi kat ngu yagundɨ. Ngi kat tɨga Jisas mbuta nyaangɨt wutaa apma nyaangɨtna ngiyambak wama waa wandi. Ndina nat nɨmba takis sanya klalɨga nɨmba ndi. \v 30 Nat nɨmba Ferisiagwi Moses kwiya nyaangɨt sɨmogwi la nɨmbo ndi wutaa kai wandi. Tat Jon mbukna God waa nyaangɨt wupmak kat kai wandi. Jon ndi kat ana ngu yagundɨ. \p \v 31 Jisas wundi kavle nɨmba kat vɨlaa wandɨ. Yiga yetɨlɨngwa vak vla yetɨlɨga nɨmba ndi kat angamak waigowun. Ndi anda nda vla lɨgandi. Ngwuk kat waigowun. \v 32 Ndi kwandɨ nyangu vla lɨgandi. Wundi kwandɨ nyangu nɨndɨ ngepmamba ndaa lɨga awat sowat walɨgandi. Waavi walɨnɨn, ndi wan nɨmba mbangu ana veindi waa awat sowat walɨndi. Nat njɨmbla walɨndi. nglalɨna vak vla ndi wan nɨmba ana nglaa lɨndi. Yetɨlɨna vak vla yetɨlapman manda kat apma yetɨlɨgandi waa awat sowat walɨgandi. Wundi kwandɨ nyangu vla tɨgangwuk. \v 33 Tak ngu yagula Jon yalaa kɨgɨnda nɨma ngu kɨvak kat kai wandɨ, ndɨ kavle waagan tavila la nyana waa ndɨ kat wangwuk. \v 34 Wun God wandɨ, yaa nyan wun. Wun kɨgɨnda kɨga nɨma ngu kɨlɨwun. Wun kat vɨlaa walɨgangwuk. Ndɨ nɨma sanya klalɨga nɨmbagwi kavle nɨmbonala yetɨlɨgandɨ. Kavle vatna waa wun kat wangwuk. \v 35 Nat kuvuk nɨmba mɨna Jon yeta vak vɨlaa yetɨluwa vak vɨlaa apma vatna waa wandi. Wundi nɨmba apma maawut yelavɨka yeta nɨmba ndi. \s1 KAVLE VAPMBA YIGA YETA TAAGWA JISASNA MAMBA SANDA TAAGALƗ \p \v 36 Ferisina kɨta nyan Jisasogwio kɨta vak kɨgɨnda kɨvat Jisas kat ndɨna ngay wuleilaa kɨgɨnda kɨvat ndaa lɨndɨ. \v 37 Tɨga lɨga kavle vapmba yiga yeta taagwa Jisas Saimon ngaymba lɨnda vat wutaa yalɨ. kambapmba kwutnja awmba lɨga sanda kwutaa yalɨ. \v 38 Jisasna man ngandɨmba kwali mamba sɨlaa nglalɨlɨ. Nglalɨlɨ, lɨla mɨni ngu ndɨna mamba ndandɨ. Lɨla sɨvla nɨmbɨ yuwi kwutaa ndɨna mamba la ngu nyangatɨ. Nyangataa ndɨna man kwutaa wusɨtaa sanda mamba taagalɨ. \p \v 39 Jisas kat wuna ngaymba nao yaa agɨ waa wanda Ferisi vɨlaa maawupmba yelavɨtndɨ. Jisas Godnanamba wutaa mbutɨga profet ana ndɨ. Profet tɨgendan ndɨna mamba taagala taagwana kavle vak vɨgendɨ. Ana vɨga lɨgandɨ waa maawupmba yelavɨtndɨ. \p \v 40 Jisas Saimona maawupmba tɨga vak vɨlaa wandɨ. Saimon mɨn kat nyaangɨtno lɨgowun waa wandɨ mala Saimon wandɨ. Njambwi nyan ambuk waa wandɨ. \v 41 Jisas ndɨ kat wapuseput mbutɨndɨ. Vɨlɨlɨk palɨ dinau kɨta nyananamba klambɨt. Nat nyanadinau l00 dol klandɨ. Nat nyana dinau 10 dola klandɨ. \v 42 Tɨga lɨga awat kwimbeya sanya kat vɨlevilaa lɨmbɨt. Dinau kwiya nyan wandɨ. Wun kai wowun dinau kat. Ke kwimba waa wandɨ. Saimon mɨn angamak yelavɨka lɨgamɨn. Anda nyan ke kwiga waa nyan kat nɨmamba woviyagluga lɨgiyandɨ waa wandɨ maa Jisas wandɨ. Ngiyambak wama waa wandɨ. \li1 \v 43 Nɨma dinau ta nyan ndɨ nɨmamba woviyaguga lɨgiyandɨ. Mat dinau ta nyan ndɨ samat woviyaguga lɨgiyandɨ waa wandɨ maa Jisas wandɨ. Ngiyambak awama waa wandɨ. \p \v 44 Jisas wat taagwa kat vɨga Saimon kat wandɨ. Wat taagwa avɨ mɨla. Mɨna ngay wuleiwun mala nɨna ngepmana vapmba wuna man njangiweya ngu wun kat ana kwimɨn. Lɨ wupma kai. Lɨ lɨla mɨni ngumba njangilaa lɨla nɨmbɨ yuwimba nyangatɨ. \v 45 Mɨna ngay wuleiwun mala wun kat apma nandinya waga wuna taamba ana kwupmɨn. Lɨ wupma kai. Wuleiwun mala lɨ nɨma sakwat njambɨ wuna man kwutaa wusɨtɨlɨ. \v 46 Mɨna ngay wuleiwun mala nɨna ngepmana vak kat kai walaa wuna nɨmbɨ yuwimba sanda ana taagamɨn. Lɨ wupma kai. Nɨma sakwat sanyo lɨga sanda wuna mamba taagalɨ. \v 47 Kapma kapma yilɨmba vatna angwa mɨn kat mbukiyowun. Lɨla nɨma sakwat kavle vat sɨlɨmbwiwun mala wun kat nɨmamba woviyanguga lɨgalɨ. Kɨta nyana kavle vat sakwat ana ndɨ sɨlɨmbwiwun mala wun kat samat woviyaguga tɨgiyandɨ waa walaa. \v 48 Jisas wat taagwa kat wandɨ. Kavle vat yiga yetɨlɨnya vak tamba sɨsɨmbwigowun waa wandɨ Jisas. \v 49 Wandɨ mala ndɨnogwinala ka nɨmba ndina maawupmba yelavɨtndi. Ndɨ anda nyana apma waa. Ndɨ kavle vat sɨlɨmbwilɨgandɨ? Waa maawupmba yelavɨtndi. \v 50 Jisas wat taagwa kat wandɨ. Njambwi nyan tuwa vak yelavɨtɨnyangat nyina kavle vat tamba sɨlɨmbwiwun. Yiga apma vat yetɨgiyanyɨn waa wandɨ Jisas. \c 8 \s1 JISASNA MBAAPMAMBA LƗGA TAAGWA \p \v 1 Jisas ngepma ngepma yilɨndɨ. God ndinyangu kat kwunapmak wanda apma nyaangɨt yiga mbutɨndɨ. Ndɨna mbaapmamba la tamba vɨli kiyeli vɨlɨlɨk nɨmba ndɨnogwinala yilɨndi. \v 2 Nat taagwa ndino yilɨndi. Nat taagwa tamba yelogwen kat tɨndi. Nat taagwa tamba kavle waagan tavila la ndi taagwa. Jisas ndi kat tamba kwunatndɨ. Nat taagwana sɨ maria. Lɨla angwa ngepma Magdala. Tamba kavle waagan sɨla vɨli mɨna lɨ kat tavilaa lɨndi, Jisas tamba ndi kat savɨlɨndɨ. \v 3 Nat taagwana sɨ Joana. Lɨla lana sɨ Susa. Ndɨ njambwi nyan Herotna njɨvwa kwuta nyana. Nat taagwana sɨ Susana. Nat taagwa ndino lɨndi. Kɨndi lagwa Jisas kat sanya kwiga kɨgɨnda kwiga kwilɨndi. \s1 JISAS PAGWULA LA NYAANGƗT MBUTƗNDƗ \p \v 4 Ngepma ngepmamba la nɨmba Jisas kat wupmak yisolaa lɨndi maa ndi kat pagwula la nyaangɨpmba mbutɨndɨ. \v 5 Mbuka wandɨ. Yuwi sɨk yaagi lɨga nyan yuwi sɨk yaagivat yindɨ. Yaagiga yiga nat sɨk ava yambɨmba ndandɨ. Ndandɨ mala waavi yalaa nat sɨk kɨndi. \v 6 Nat sɨk kambat tɨga kava tagu kɨpma kuvut tɨga kavamba ndandɨ. ndalaa waatndɨ. Ndɨna njingwut samat ndailaa kambapmba sɨlaa kiyandɨ. Njingwut ngu lɨga kava ana ndaindɨ. \v 7 Nat sɨk kavle yuwi sɨk tɨga kavamba ndandɨ. Kavle yuwi sɨknonala waatndɨ. Apma yuwi sɨk kavle yuwinana njingwupmba tamata kiyandɨ. \v 8 Nat yuwi sɨk apma kɨpmamba ndandɨ. Ndalaa wataa nɨman yindɨ. Nɨma ava yindɨ. Yilaa ava kɨta sɨk ndumi tambanat kwandɨ waa pagwula la nyaangɨt mbutaa wundi nɨmba kat wandɨ. Apma maawutno lɨga nyan ndɨ kan nyaangɨtna angwa yelavɨkiyandɨ waa wandɨ mala ndɨna mbaapma nɨmba ndɨ kat wagalandi. \p \v 9 Kan nyaangɨtna angwa nɨn kat sɨmaga. Nɨn ana yelavɨka lɨganɨn waa wandi maa Jisas ndi kat sɨmagaga wandɨ. \v 10 God ndinyangu kat kwunatɨga vatna angwa ngwuk kat swɨmagagiywoun. Nat nɨmba kat ana sɨmagagiyowun. Ndi kat pagwula la nyaangɨt mɨna waigowun. Ndi maawut yelavɨtapman kwo mɨni mɨna vɨgiyandi. Maawut yelavɨtapman kwo waan mɨna wukiyandi. \p \v 11 Tak mbukwa nyaangɨtna angwa kingiyan. Yaagilɨnda yuwi sɨk God waa nyaangɨtna. \v 12 Ava yambɨmba lɨga kɨpma ndɨ ndinyangu vla lɨgandɨ. Wundi nɨmba ndi God waa nyaangɨt wutndi. Wutaa maawupmba yelavɨtndi. Yelavɨtndi maa Seten yalaa ndina maawupmba yelavɨka lɨnja vak kwutaa yaagilɨgandɨ. Apma kupi maawupmba yelavɨka tɨlandi walaa kwutaa yaagilɨndɨ Seten. \v 13 Tagu kambapmba kuvuk kɨpma tɨga kava ndinyangu vla lɨgandɨ. Ndi Godna nyaangɨt wutaa apma nyaangɨtna waa yelavɨka lɨgandi. Tɨga lɨga nat nɨmba yaa yelavɨtɨngwa vak kavle vatna waa wandi maa kwagalalɨgandi. Ndi tambɨ njingwut tɨga yuwi vla lɨgandi. \v 14 Kavle yuwi sɨk tɨlɨga kɨpma ndinyangu vla lɨgandɨ. Ndi Godna nyaangɨt wutɨgandi. Tɨga lɨga kɨpmana nda kɨpmana vak mɨna yelavɨka tɨga God waa nyaangɨt kwagala lɨgandi. Ndi God waa vapmba ana yiga yetɨlɨgandi. \v 15 Apma kɨpma ndinyangu vla lɨgandɨ. Ndi apma maawutno lɨga nɨmba. Ndi wutaa maawupmba yelavɨka lɨga God waa vapmba njɨmbla njɨmbla apma vapmba yiga yetɨlɨgandi waa wandɨ Jisas. \s1 JISAS NAT NYAANGƗT WANDƗ \p \v 16 Kɨta nyan tuway klalaa ya sagɨlalaa awmba ana naangalɨgandɨ. Njamba vɨlumba taagalɨgandɨ. Kwutaa katsolaa yindeya yambɨ kembandɨ, vɨgiyandɨ. \v 17 Mbambala pagwuga lɨga nyaangɨt ngɨni aywaa wukiyandi. Mbambala pagwuga lɨga nda ngɨni aywaa vɨgiyandi. \p \v 18 Ngwuk mbutuwa nyaangɨt yigumba wuka yelavɨk ngwula. Apma maawutno lɨga nyan ndɨ yigumba wuka nyaangɨtna angwa yelavɨka lɨgiyandɨ. Apma maawut tapman tɨgiya nyan ndɨ kwo wuka kwagalagiyandɨ. Ndɨna maawupmba mandɨt mandɨt yelavɨka lɨgiyandɨ. Wun apma maawupmba yelavɨka tigowun waa tɨgiyandɨ. Ndɨ wupma kai waa wandɨ Jisas. \s1 JISASNA NYƗMEAGWI NDƗNA YAKWA NƗMBA NDƗ KAT VƗVAT YANDI \p \v 19 Nɨma sakwat nɨmba yisolaa lɨndi maa Jisasna nyɨmeagwi ndɨna yakwa nɨmba ndɨ kat vɨvat yandi. Ndɨ kat vɨvat wuleinjeya yambɨ kai. Nɨma sakwat nɨmba. \v 20 Ngi kat tɨga Jisasna ngwaymba lɨga nɨmba ndɨ kat mbutndi. Mɨna nyɨmeagwi yakwa nɨmbo alagumba lɨgandi. Mɨn kat vɨvat wandi waa mbutndi. \v 21 Mbutndi mala Jisas ndi kat wandɨ. Godna nyaangɨt wutaa God waa vapmba yiga yetɨlɨga nɨmba wuna nyɨmeagwi yakwa nɨmba ndi. \p \v 22 Ngɨni nat nandinya ndɨna mbaapma nɨmbonala bot kundɨ. Valɨgegat waa wandɨ mala bot sɨvasagulaa valɨgendi. \v 23 Valɨgelaa yiga Jisas bopmba sɨndu kwandɨ. Nɨma mwuk pali kwutɨ, bot ngu ngwandɨlɨndɨ. Bot lumaka ndaivat yindɨ. \v 24 Tɨga lɨga Jisas kat sɨvulɨlaa wandi. Njambwi nyan njambwi nyan nɨn kavle yiveiganɨn wandi mala Jisas laataa mwuknagwi pali kat kai wandɨ, kiyak wandɨ. Ngu savagu lɨndɨ. Mwuk kai. \v 25 Jisas ndi kat wandɨ. Ngwuk manda kat vaatɨgangwuk. Njambwi nyanat tuwa vak ana vɨga lɨgangwuk waa wandɨ Jisas. Ndi vaaka lɨga mandɨp mandɨp yelavɨka awat sowat walɨndi. Wan nyan angamat tɨga nyana. Mwukno palio ndɨnai walɨga vak wuka lɨgandɨ waa awat sowat walɨndi. \s1 KAVLE WAAGAN TAVILA LA NYAN KAT JISAS KWUNATNDƗ \p \v 26 Sak valɨgelaa Gegesa walɨnja ngepma kawindi. Gegesa Galili nat naangamba la ngepma. \v 27 Kawilaa valilaa lɨndɨ. Wan ngepmana kɨta nyan ndi kat yaa vɨndɨ. Ndɨ kavle waagan tavila la nyana. Ndɨ sɨp mɨna lɨndɨ. Ngaymba ana tɨlɨndɨ. Kiya nɨmba waangumba taagalɨnja kavamba yetɨlɨndɨ. \v 28 Jisas kat vɨlɨɨ ndɨna man ngandɨmba ndalaa walega nɨma kwundimba wandɨ. Wun kat angamak yivat yamɨn. Mɨn njambwi nyan Godna nyan mɨn. Wun kat kavle vat ke yiga waa walega wandɨ. \p \v 29 Tak Jisas kavle waagan kat savɨlɨvat wandɨ mala wan nyan wupma wandɨ. Tak kan ngepma nɨmba nɨma sakwat njambɨ ndɨ kat kwutaa ndɨna man taamba senmba ngindi. Kavle waagan ndɨ kat tavindɨ maa sen tɨtaa ndinyangu lapman kwo kavat yilɨndɨ. \p \v 30 Mɨna sɨ angamak waigowun waa Jisas wandɨ maa wandɨ. Wuna sɨ Nɨma Sakwat Nɨmba waa wandɨ. Ndɨ kat kavle waagan nɨma sakwat ndɨ kat tavila lɨndi. Ngi kat tɨga wandɨ wuna sɨ Nɨma Sakwat Nɨmba. \v 31 Nɨna angwa ngepma nɨn kat ke waga yinangat waa wagalaga wandi waagan Jisas kat. \p \v 32 Angwi lɨga nduwimba lɨga mbak ndi kat yiga taavi waa awa waa wagalandi mala ay ngwula wandɨ Jisas. \v 33 Wandɨ mala wan nyan kat kwagalalaa mbapmba yiga tavindi. Tavindi maa mbak pɨlɨga ndaiga nguapa yindi. Yilaa ngu kɨlaa kiyalaa lɨndi. \p \v 34 Mbak kat bɨga la nɨmba vɨlaa vaaka pɨlɨga ngepma apa wuleilaa ngepma la nɨmba kat mbutndi. Ngepma yilaa kava kava yiga mbutndi. \v 35 Ngepmamba la nɨmba wutaa Jisas kwuta vak vɨvat yandi. Yalaa tak kavle waagan tavila la nyan Jisasna man ngandɨmba ndaalɨndɨ, vɨndi. Waavwi kwusolaa lɨndɨ, vɨndi. Ndɨna maawut apma vat sɨka lɨndɨ, vɨlaa vaaka lɨndi. \v 36 Jisas waagan kat savɨlɨnda vat va nɨmba ngepmamba yaa nɨmba kat mbutɨndi. \v 37 Tɨga lɨga Gegesana ngepma ngepmamba la nɨmba Jisas ndi kat kwagalalaa nat ngepmat yindangat wandi. Ndi vaaka lɨga nat ngepmat ay waa wandi. Wandi mala Jisas ndi kat kwagalalaa ndɨna mbaapma nɨmbonala bot kulaa valɨgendɨ. \v 38 Tak kavle waagan tavila la nyan Jisasonala yivat wandɨ mala Jisas ndɨ kat kai wandɨ. \v 39 Mɨna ngepma yiga god mɨn kat apma vat yinda vat mɨna ngepma nɨmba kat yiga ambup mɨla waa wandɨ Jisas. Jisas wandɨ mala ngepma yilaa Jisas ndɨ kat apma vat yila vak ndɨna ngepma nɨmba kat aywaa mbutɨndɨ. \s1 JISAS KIYA KWANDƗ LAGWA KAT KWUSELATNDƗ \p \v 40 Valigelaa kawilaa valindi. valindi maa wumba ngepmamba la nɨmba Jisas kat vɨlaa solat ɨsga walɨndi. Tat ndɨ kat kwo kawiga lɨndi. \v 41 Yisolaa lɨnja ngay vɨga la nyan Jisas kat yandɨ. ndɨna sɨ jairas. ndɨ yalaa Jisasna man ngandɨmba ndalaa wandɨ Jisas kat. Wuna nga y yagwa waa wandɨ. \v 42 Ndɨna kɨta nyan taagwa nyan yelogwen kat tɨlɨ. Kiya mɨna lɨlɨ. Lɨla naambi tamba vɨli kiyeli vɨlɨlɨk. Jisas lɨ kat kwunatndangat Jairas wandɨ. Yilɨndɨ maa nɨma sakwat nɨmba yaa yisondi. Jisasna ngwaymba yaa yisolaa lɨndi. \p \v 43 Taagwa kɨta yalɨ. Lɨ yelogwen kat tɨlɨ. Naambi taamba ɨlɨi kiyeli vɨlɨlɨk yelogwen wogwuga yetɨlɨlɨ. Ana ngɨlɨndɨ. Dokta nɨma sakwat kwunaka vɨlevindi. Lɨla sanya aywaa ndi kat kwilɨ. \v 44 Lɨ Jisasna kwupmba yalaa ndɨna njɨmbwi waavwi ɨnyɨtɨ. Sɨnyɨtɨ mala yelogwen wogwulɨla vat ngɨlɨndɨ. \v 45 Sɨnyɨtɨ maa Jisas lungwamaka vɨlaa wuna waavwi kanda sɨnyɨka wandɨ. Wandɨ mala kɨta nyan wunayɨ waa ana wandɨ. Pitagwi nat mbaapma nɨmbo Jisas kat wandi. Njambwi nyan mɨna ngwaymba nɨma sakwat nɨmba yaa yisolaa lɨgandi. Mɨna mbangɨ waavwi sɨnyɨka yilɨgandi. Manda kat kanda wun kat sɨnyɨka waa wamɨn waa wandi. \v 46 Jisas ndi kat wandɨ. Kɨta nyan wun kat sɨnyɨtndɨ. Wuna kwondu samat ngɨlɨndɨ. Vɨga lɨgowun waa wandɨ. \v 47 Wat taagwa wun kat vɨgiyandɨ waa yelavɨtaa ava plaga yaa Jisasna man ngandɨmba ndalaa walɨ. Wunayɨ sɨnyɨkna. Sɨnyɨkwun mala wuna yelogwen ngɨlɨndɨ waa walɨ mala aywaa wutndi. \v 48 Jisas lɨ kat wandɨ. Taagwa ke vaaka. Sɨnyɨkweyan kwo lɨgiyowun waa yelavɨtaa kwo lɨganyɨn. Apma vat tɨga yigiyanyɨn waa wandɨ Jisas. \p \v 49 Ngambulɨmbɨt mala yisola lɨnja ngay kat vɨga la nyana ngaymba la kɨta nyan yandɨ. Yalaa Jairas kat wandɨ. Mɨna taagwa nyan tamba wundumbu yilɨ. Njambwi nyan kat wagala lɨma vak kwagala mɨla waa wandɨ. \v 50 Jisas wutaa wandɨ. Ke vaaka. Jisas lɨ kat alɨpsɨga kwunakiyandɨ waa yelavɨtɨma vak ke kwagalaga. Apma vat tɨgvalɨ waa wandɨ Jisas. \v 51 Jairasna ngay yandi mala nat nɨma sakwat nɨmba ngay wuleilandi walaa Jisas kai wandɨ. Lɨla nyaek, nyɨme, Pita, Jems, Jon, Jisas mɨna wuleindi. \v 52 Nɨma maawut yelavɨka nglalɨndi. Jisas ndi kat wandɨ. Ke ngla. Ana kiyalɨ. Sɨndu kwaalɨ waa wandɨ mala \v 53 ndi ndɨ kat njɨtɨndi. Tamba kiyalɨ waa yelavɨtaa njɨtɨndi. \v 54 Jisas ndi kat wandɨ, alaguat wogwendi. Wogwendi mala Jisas lɨ kat taambamba kwutaa wandɨ. Taagwa nyan laat nyɨla wandɨ. \v 55 Wandɨ maa lɨla kait yandɨ, laatɨ. laatɨ mala lɨ kat kɨgɨnda agwi wandɨ Jisas. \v 56 Lɨla nayaek nyɨme vɨlaa ngɨpaliga ndambɨt. Kan yuwa vat nat nɨmba kat ke mbuka waa wandɨ Jisas. \c 9 \s1 JISAS NDƗNA MBAAPMA NƗMBA KAT NJƗVWA KWINDƗ \p \v 1 Jisas ndɨna taamba vɨli kiyeli vɨlɨlɨk nɨmba kat wandɨ mala yisolaa lɨndi. Kavle waagan savɨlɨnjeya kwondu yelogwen kat ta nɨmba kat kwunatnjeya kwondu ndi kat kwindɨ. \v 2 God ndinyangu kat yilɨnda apma vat yiga ambuk waa wandɨ. Yelogwen kat ta nɨmba kat yiga kwunak ngwula waa wandɨ. \v 3 Ndi kat nat nyaangɨt wandɨ. Yingweya njɨmbla vasɨ vasɨ ke kwuka. Yɨmbwi nao sanya ke klaa. Waavwi vɨlɨlɨk ke kaliga. Kwo ay. \v 4 Ngepma yilaa ngay wuleilaa wan ngaymba tɨga kwaigangwuk. Njɨvwa ngɨlɨndɨ maa wan ngay kwagalalaa yigiyangwuk. Ngay ngay ke yiga kwangwa. \v 5 Kɨta ngepma nɨmba ngwuk kat kai wanjeyan ndi kat kwagalalaa God ngwuk kat sɨgiyandɨ waga mana mbaw vɨvlɨ waa wandɨ Jisas. \v 6 Wandɨ mala ngepma ngepmat yindi. Yiga wan apma nyaangɨt mbuka yelogwen kat ta nɨmba kat kwunatɨndi. \s1 JISAS KAT MBUTNJA NYAANGƗT HEROT WUTNDƗ \p \v 7 Njambwi nyan herot Jisas kwuta vat mbutɨndi, wutndɨ. Wutaa mandɨp mandɨp yelavɨtndɨ. nat nɨmba Jisas kat tɨga wandi. Jon kiyalaa laatndɨ. Ndɨnayɨ waa wandi. \v 8 Nat nɨmba Jisas kat tɨga wandi. Ndɨ tamba la nyan Ilaija. ndɨ kiyalaa laatndɨ. Nat nɨmba wandi. Ndɨ kiyalaa laakna tamba la profetna waa wandi. \v 9 Herot wandɨ. Jon kat nambu tamb kalɨkwun, kiyandɨ. Mbutɨnja nyan anda nyana waa mandɨp mandɨp yelavɨtndɨ. Ngi kat tɨga Jisas kat vɨvat wandɨ. \s1 JISAS 5,000 NƗMBA KAT KƗGƗNDA KWINDƗ \p \v 10 Jisasna mbaapma nɨmba ngepma ngepmamba yiga yetɨga yandi. Yalaa yinja vat Jisas kat yaa mbutndi. Tɨga lɨga Betsaida walɨnja ngepma ngwaymba lɨga kwo kava ndi kat kwutaa kalindɨ. \v 11 Wan ngepmamba la nɨmba yinja vak wutaa ndina kwupmba yindi. Yandi maa Jisas ndi kat yagwa ngwula wandɨ. God ndinyangu kat yilɨnda apma vat ndi kat mbutɨndɨ. Yelogwen kat ta nɨmba kat kwunatndɨ. \v 12 Nya samat ndaindɨ kan nglaambu Jisasna mbaapmamba la tamba vɨli kiyeli vɨlɨlɨk nɨmba ndɨ kat yalaa wandi. Ndi kat mbupmɨn, yigandi. Ngepma ngepmat yiga kwanjeya ngay kɨgɨnda vɨgandi. Tɨlɨna kava kwo kava. Ndinyangu kai waa wandi. \v 13 Wandi maa Jisas ndi kat wandɨ. Wundi nɨmba kat kɨgɨnda agwi ngwula waa wandɨ. Nɨn kɨgɨnda kai. Nao tambanat kami vɨlɨlɨk mɨna lɨgandɨ. Sanya yiga kwiga ndi kat kɨgɨnda klagat? Waa Jisas kat wandi. \v 14-15 Jisas ndɨna mbaapma nɨmba kat wandɨ. Ndi kat wangwuk, kava kavamba ndaa lɨgiyandi. Nat kava ndumi vɨli kiyeli tamba vɨli nɨmba. Wupma ndaa lɨgiyandi waa wandɨ Jisas. \v 16 Jisas nao tambanat kami vɨlɨlɨk kwutaa tanambɨtaa nyinangwutnat vɨga God kat sɨvu kɨndɨ. Sɨvu kɨlaa lɨmbaga lɨmbaga ndɨna mbaapma nɨmba kat kwilɨndɨ. Kwindɨ maa nat nɨmba kat kwilɨndi. \v 17 Kɨga yaat taatɨ, tɨndi. Kɨlambɨnjan nao kami mbanimba naangandi. Mbani tamb vɨli kiyeli vɨlɨlɨk taatɨ. \s1 MƗN KRAIST MƗN WAA PITA WANDƗ JISAS KAT \p \v 18 Nat nandinya Jisas God kat ngambulɨndɨ. Ndɨna mbaapma nɨmba ndɨnogwinala lɨndi. Nat nɨmba kai. God kat ngambulaa ndi kat wagalandɨ. Wundi nɨmba wun kat angamak yelavɨtndi. Wun kanda wun waa wandɨ Jisas. \v 19 Wandɨ maa wandi. Nat nɨmba Jisas ndɨ ngu yagula Jona waa wandi. Nat nɨmba Jisas ndɨ Ilaija waa wandi. Nat nɨmba Jisas ndɨ tamba kiyala laakna profetna waa wandi waa Jisas kat wandi. \v 20 Wandi maa Jisas ndi kat wagalandɨ. Ngwuk angamak yelavɨka lɨgangwuk. Wun kanda wun waa wandɨ. Wandɨ maa Pita ndɨ kat wandɨ. Mɨn Kraist mɨn. Mɨn god wandɨ, yaa nyan mɨn waa wandɨ Pita. \p \v 21 Pita wandɨ maa Jisas ndi kat wandɨ. yelavɨtingwa vak nat nɨmba kat wana mbutɨngweya. \v 22 Wun Godna vak sɨmogwi lɨga nyan wun. Ngɨni wun kat nɨma sakwat kavle vat yigiyandi. Judana njambwi nɨmba, God kat kwunatɨga njambwi nɨmba, tamba Moses kwiya nyaangɨt sɨmogwi lɨga nɨmba ndi aywaa wun kat kai waigandi. Wun kat vatnyagiyandi. Kiyalaa nandinya kuvut tɨga laakiyowun waa Jisas ndi kat wandɨ. \s1 APMA VAK YIGA YETƗNEYA VAK \p \v 23 Jisas ndɨna mbaapma nɨmba kat wandɨ. Kɨta nyan wuna kwupmba yavat wandeyan ndɨna maawupmba lɨga vak kat kai walaa wuna njɨvwa mɨna kwuka wuna kwupmba yaigandɨ. Wuna kwupmba yandeyan wun kat yinja kavle vat vla ndɨ kat yigiyandi. \v 24 Kɨta nyan ndɨna maawupmba lɨga vat mɨna yelavɨka lɨndeyan ndɨ kavle yigiyandɨ. Kɨta nyan kan kɨpmana kwanda kwanda nda nɨma sakwat klalaa kavle yindeyan wan apma vatna? Kai. Apma vat ana ndɨ. Kavle vatna. \v 25-26 Kɨta nyan wuna sɨ waga wuna nyaangɨt mbupmat tɨpmwigwula yindeyan ngɨni ngaga yaweya njɨmbla ndɨ kat wuna apma nyana waa ana waigowun. Wun Godna vak sɨmogwi lɨga nyan wun. Ngɨni wuna nyaek wandɨ maa enselogwinala ngaga yaigowun. Kɨopmamba lɨga nɨmba njambwi nyanat tuwa vat vɨgiyandi. \v 27 Ngwuk kat nyaangɨt kɨta mbukiyowun. Woseka ana waigowun. Ngwutna nat nɨmba tak ana kiyaigangwuk. Tak God ndinyangu kat vɨga lɨndeya vak vɨlaa kiyaigangwuk. \s1 JISASNA MBANGƗ MANDƗT TƗNDƗ \p \v 28 Nandinya sɨla kuvut yindɨ, Jisas nduwiat wokevat wandɨ. Pita, Jon, Jems ndi kat kwutaa nduwiat kalindɨ. \v 29 Nduwi wokendi maa Jisas God kat ngambulɨndɨ. Ngambulɨndɨ maa ndɨna mɨndama kapma vat tɨndɨ. Ndɨna waavwi nɨmbun. Ndɨna waavwi sawun mɨna lɨga yiga kemba nda vla lɨndɨ. \v 30 Nat vɨlɨk palɨ kak kiyambɨt. Nat nyan Moses. Nat nyan Ilaija. Mbɨk Jisasonala ngambulɨmbɨt. \v 31 Mbɨtno kemba nda vla lɨmbɨt. God wandɨ maa ngɨni Jisas Jeruslaemba weleilaa kiyandeya vak kat ngambulɨmbɨt. \v 32 Pitaogwi nat vɨlɨlɨk palɨ tat ndina mɨni sɨndu yilɨndɨ. Mɨni vɨga kemba nda vat vɨga Jisasogwinala lɨga vɨlɨlɨk palɨ kat vɨndi. \v 33 Vɨlɨlɨk palɨ Jisas kat kwagala lɨmbɨt mala Pita Jisas kat wandɨ. Njambwi nyan nɨn aywaa tɨnan apma vatna. Yisombale kuvuk kwukiyanɨn. Mɨn kat kɨta, Moses kat kɨta, Ilaija kat kɨta kwukiyanɨn waa maawupmba yelavɨtapman kwo wandɨ \v 34 Pita walɨndɨ maa mbaw ndaiga ndi kat kapmondɨ. Kapmondɨ mala Pitagwi nat vɨlɨlɨk palɨ vaaka lɨndi. \v 35 Mbaw nɨndɨmba kwundi yandɨ, wutndi. Wan nyan wuna nyana. Ndɨ kat solat sɨlɨgowun. Ndɨna nyaangɨt. Kapmondɨ mala Pitagwi nat vɨlɨlɨk palɨ vaaka lɨndi. \v 36 Kwundi wandɨ mala mbaw wokendɨ, Jisas kapmba kpma lɨndɨ, vɨndi. Tɨga lɨga vɨnja vat nat nɨmba kat ana mbutndi. Ngɨni glei mbutndi. \s1 KAVLE WAAGAN TAVILA LA NYAN KAT JISAS KWUNATNDƗ \p \v 37 Nat nandinya nduwimba lɨga ndailɨndi, nɨma sakwat nɨmba Jisas kat yandi. \v 38 Ndina kɨta nyan Jisas kat nɨma kwundimba wandɨ. Njambwi nyan mɨn kat wagalavat yawun. Wuna mat nyan avɨ mɨla. Wuna kɨta nyana. Nat nyangu kai. \v 39 Ndɨ kat tavila la kavle waagan ndɨ kat tavindɨ maa nɨmamba walega walɨgandɨ. Kavle waagan ndɨ kat viyandɨ mala kɨpmamba ndalaa yuvut yiga ndɨna kwundi sɨpmia ndalɨgandɨ. Kavle waagan njɨmbla njɨmbla wupma yilɨgandɨ. \v 40 Mɨna mbaapmamba la nɨmba kat wowun mala ndi ana alɨpsɨga savɨlɨndi waa wandɨ Jisas kat. \p \v 41 Wandɨ mala Jisas wandɨ. Godna kwondu kat ana yelavɨka lɨgangwuk. Godna kwondu alɨpsɨga kwunakiyandɨ waa maawupmba yelavɨpmak kat kai wangwuk. Ngwuk kat nɨma sakwat njɨmbla sɨmogwivat tɨlɨwun. Sɨmogwiwa vak ana yelavɨka lɨgangwuk waa ndi kat walaa wan nyan kat wandɨ. Mɨna nyan kwutaa agiya waa wandɨ Jisas. \v 42 Jisas wandɨ, ndɨna ngayat kwutaa kalindɨ maa kavle waagan wan mat nyan kat viyandɨ mala kɨpmamba ndandɨ. Jisas kavle waagan kat kai walaa wan mat nyan kat kwunataa ndɨna nyaek kat kwindɨ. \v 43 Va nɨmba ngɨpaliga ndalaa God kwondu mbundɨ nyana waa wandi. Jisas kwuta vak va nɨmba aywaa wupma mɨna ylɨndi. Ndi ngɨpaliga ndaa lɨndi mala Jisas ndɨna mbaapma nɨmba kat wandɨ. \v 44 Ngwuk kat nyaangɨt kɨta waigowun. Ngwuk yigumba awuk ngwula. Wun Godna vak sɨmogwi lɨga nyan wun. Ngɨni kan kɨpmana nɨmba wun kat kwutaa kavle vat yivat kaligiyandi waa wandɨ Jisas. \v 45 Mbutnda nyaangɨt ndi kwo wutndi. Nyaangɨtna angwa maawupmba ana yelavɨka lɨndi. Pagwula la nyaangɨt vla wutndi. Jisas kat nɨn kat nyaangɨtna angwa ambuk waa wagalavak kat vaaka lɨndi. \s1 ANDA NYANA NƗMA NYAN \p \v 46 Jisasna mbaapma nɨmba awat sowat walɨndi. Nɨna nyan anda nyana nɨma nyan waa awat sowat walɨndi. \v 47 Jisas walɨnja nyaangɨt ana wutndɨ. Ndina maawupmba yelavɨtnja vak vɨlaa ngwaymba la mat nyan kwutaa katsolaa ndɨna ngwaymba taagandɨ. \v 48 Taagalaa ndi kat wandɨ. Kɨta nyan wun kat tɨga kan nyan kat kwunatndeyan wun kat ay waa nyan kat kwunakiya nyan vla lɨgandɨ. Ngwula kɨta nyan wun nɨma nyan ana wun. Wun nat nɨmba kat kwunatɨga nyan wun waa wandeyan wan nyan ngwula nɨma nyanat tɨgiyandɨ. \s1 JISASNA MBAAPMA NƗMBA NAT NYAN KAT KAI WANDI \p \v 49 Jisas wandɨ mala Jon ndɨ kat wandɨ. Njambwi nyan mɨna sɨ waga kɨta nyan kavle waagan savɨlɨndɨ, vɨnɨn. Vɨlaa wupma ke savɨlɨlɨga waa wanɨn. Nɨna mbaapma nyan ana ndɨ. Ngi kat tɨga kai wanɨn waa wandɨ Jon. \v 50 Wandɨ maa Jisas wandɨ. Ndɨ kat kai waa manda kat wamɨn. Ana nglaatndɨ. Nɨn kat kai walapman nyan nɨna kɨta njɨvwa nyana. \s1 SAMERIANA NƗMBA JISAS KAT KAI WANDI \p \v 51 God eandɨ mala Jisas nyɨnangwutnat wokendeya njɨmbla tamba ngway tologandi. \v 52 Nat nɨmba kat wandɨ mala tata yindi. Ndi yiga Jisas sɨndu kwandeya ngay vɨvat Sameriana kɨta ngepma wuleindi. \v 53 Jisas yandɨ mala kan ngepma nɨmba ngay kɨgɨnda kwivak kat kai wandi. Nɨn kat kwagalalaa nɨna maama nɨmbana ngepma Jerusalem yigiyandɨ waa yelavɨtaa kai wandi. \v 54 Jisasna mbaapmamba la vɨlɨlɨk palɨ Jems, Jon kai vanja vak wutaa Jisas kat wambɨt. Nyinangwupmba lɨga ya kat wali maa ngaga yaa ndi kat vɨtndɨ, ngɨlɨgiyandi waa wali waa Jisas kat wagalambɨt. \v 55 Wambɨt mala Jisas mbɨk kat vɨlaa kai wandɨ. \v 56 God wandɨ, ndinyangu vatnyavat ana yawun. Ndi kat kwunapmak yawun waa wandɨ maa wan ngepma kwagalalaa nat ngepmat yindi. \s1 KUVUT NYANGU JISASNA KWUPMBA YIVAT WANDI \p \v 57 Ndi ava yambɨmba wogwelaa yilɨndi, nat kɨta nyan yiga Jisas kat wandɨ. Yimeya kava kava mɨna kwupmba yigiyowun waa wandɨ maa Jisas ndɨ kat wandɨ. \v 58 Kwapɨmba yetɨga nda waangu valaa sɨndu kwalɨgandi. Waavi nɨmbun ndina ngaymba kwalɨgandi. Wun Godna vak sɨmogwi lɨga nyan wun sɨndu kwaweya ngay kai waa wandɨ Jisas. \v 59 Jisas nat nyan kat vɨlaa wuna kwupmba yagwa waa ndɨ kat wandɨ. Wandɨ maa wan nyan Jisas kat wandɨ. Njambwi nyan wuna nyaek wundumbu yindɨ. Ngepma yilaa waangumba taagalaa yaigowun waa wandɨ mala Jisas ndɨ kat wandɨ. \v 60 Wama vat ana nglaatndɨ. Mɨna ngepma tɨga kwo nɨmba ndi waangumba taagagiyandi. Mɨn kai. Mɨn God ndinyangu kat kwunatɨga vak kava kava yiga mbukiyamɨn waa wandɨ Jisas. \p \v 61 Nat nyan Jisas kat yalaa wandɨ. Njambwi nyan wuna ngaymba la nɨmba kat alɨ ngwula yiga tɨgowun walaa mɨna kwupmba yaigowun waa wandɨ maa Jisas ndɨ kat wandɨ. \v 62 Mɨn maawut vɨlɨlɨk yelavɨka lɨga nyan vla lɨgamɨn. Wan vak ana nglaatndɨ. Wan yelavɨtɨma vak kwagalalapman yimeyan God vɨga lɨga kava ana wuleigiyamɨn. \c 10 \s1 JISAS 70 NƗMBA KAT AY WANDƗ MAA NYAANGƗT MBUPMAT TATA YINDI \p \v 1 Ngɨni njambwi nyan 70 nɨmba kat wandɨ maa ndi ngepma ngepma vɨli vɨli yindi tata. Yingwa ngepma ngɨni yigiyowun waa wandɨ Jisas. \v 2 Jisas ndi kat wandɨ. yingweya ngepma ambugat vla lɨgandɨ. Nɨma sakwat kɨlɨnja nda tamba ak wulaa lɨgandɨ. Sɨgɨkiya nɨmba kai. Ambugat vɨga la njambwi nyan kat wagala ngwula. Sɨgɨkiya nɨmba kat ay wandɨ, yigiyandi waa wagala ngwula. \p \v 3 Ngwutno ay ngwula. Nɨma waala mat sip sip kat valɨnjeya vak vla yingweya ngepma nɨmba ngwuk kat kavle vat yigiyandi. \v 4 yimbwi mandɨt su ke kalingwa. Ava yambɨ yiga vɨngweya nɨmba kat ke ngambuga. Vɨga kwagalalaa kwiyatapman aymba ngwuk. \v 5 Wuna ngay yagwa waa kɨta nyan wandeyan ngwuk apma vak alɨ ngwula walaa wulei. \v 6 Wuleingwa ngaymba la nɨmba ngwuk kat apma vat yinjeyan ndi kat apma vat alɨ ngwula waa wangwa vak ndinamba tɨgiyandɨ. Ngwuk kat kavle vat yinjeyan wangwa nyaangɨt ndinamba ana lɨgiyandɨ. Wan nyaangɨt lungwamataa ngwula lak yaigandɨ. \v 7 Wuleingwa ngaymba alɨ ngwula. Ngay ngay ke yiga. Wuleingwa ngaymba lɨga ngwuk kat kwilɨnja kɨgɨnda ngu agɨ ngwula. ngwuk njɨvwa kwutɨga nɨmba ngwuk. Ngwuk kat kwilɨnjeya kɨgɨnda ngwula wenga vla lɨgandɨ. \p \v 8 Ngepma wuleilaa ngwuk kat kwilɨnja kɨgɨnda agɨ ngwula. \v 9 Ndina ngepmana yelogwen kat ta nɨmba kat kwunak ngwula. God ngwuk kat kwunatndeya vak tamba ngway tologandɨ waa ndi kat ambuk. \v 10 Kɨta ngepma wuleingwuk, ngwuk kat kai wanjeyan ndina ngepma kwagala ngwula. \v 11 Ngepma alagumba tɨga ngwutna man mbaw vɨvlɨlaa ndi kat awamba. ngwuk kavle vat yingwuk. God ngwuk kat kwuntndeya vak ngwuk kat tamba ngway tologandɨ, kai wangwuk. Ngi kat tɨga nɨna man mbaw vɨvlɨlɨganɨn waa awa. \v 12 Ngɨni God kavle nɨmba kat sɨgiya nandinya ngɨni wan ngepma kavle yigiyandɨ. Tamba la kavle vat ta ngepma Sodom walɨnja ngepma kavle vat ya vak kat wan ngepma kavle vat yindeya vak kwulakiyandɨ. Ngwuk kat woseka ana wowun. \p \v 13 Nat ngepma vɨlɨlɨk kɨngivat tɨgandɨ. Kan ngepma vɨlɨlɨk Korasinogwio Betsaido. Kan ngepma nɨmba nɨma sakwat nɨma njɨvwa kwutuwa njɨvwa vɨlaa nyaangɨt wupmak kat kai wandi. Nat ngepma vɨlɨlɨk Taiaogwio Saidono wuleilaa kwukwa nɨma njɨvwa kwukewan ndi nyaangɨt wukendi. Nyaangɨt wutaa kavle maawut kwagalalaa mandɨt kupi maawut yelavɨka lɨgendi. Nɨn tak nɨmamba kavle vat yinɨn waa yelavɨka lɨgendi. \v 14 Ngɨni God kavle nɨmba kat sɨgiya nandinya Taiaogwio Saidona ngepma nɨmba kat nɨmamba ana sɨgiyandɨ. Korasinogwio Betsaidana ngepma nɨmba kat nɨmamba sɨgiyandɨ. \v 15 Kapaneam walɨnja ngepma nɨmba ndino wupma. Ndi kupma yelavɨtɨgandi. Nɨn apma vat tɨga nɨmba nɨn. Nɨn nyinangwut tɨga nɨmba vla lɨganɨn God ndi kat vɨlaa kavle nɨmba ngwuk waa walaa ndi kat sɨlaa ya vɨtɨga kavamba taagagiyandi waa wandɨ Jisas. \v 16 Jisas walaa wundi 70 nɨmba kat wandɨ. Ngwutna nyaangɨt wutɨga nɨmba wuna nyaangɨt wutɨga nɨmba vla lɨgandi. Wun kat kai walɨga nɨmba wun kat ay waa nyan kat kai walɨga nɨmba vla lɨgandi. Aywaa kɨta vatna. \s1 70 NƗMBA YILAA YANDI \p \v 17 70 nɨmba yalaa solat sɨga Jisas kat wandi. Njambwi nyan mɨna sɨ waga kavle waagan savɨlɨlɨnɨn, yindi. Nɨna nyaangɨt wutndi waa wandi maa Jisas ndi kat wandɨ. \v 18 Seten kat kwulatɨngwa vat vɨga lɨgowun. Ndɨ mbambala nyinangwupmba lɨga njambwi nyan ana ndɨ. Ndɨ tamba ndaiga kavle kavamba lɨgandɨ, vɨwun. \v 19 Ngwuk kat kwondu kwiwun. Kavle kamboy ngwuk kat valɨleyan ana kavle yigiyangwuk. Ngwuk kat kwiwa kwondu vɨga lɨgiyandɨ. Seten kat kwulakiyangwuk. Nat kavle nda ana ngwuk kat kavle yigiyandɨ. Ngwuk kat kwiwa kwondu vɨga lɨgiyandɨ. \v 20 Kavle waagan ngwutna nyaangɨt wutnja vak kat yelavɨka ke nɨmamba solat sɨga. Wan nɨma nda ana ndɨ. nyinangwupmba lɨga njambwi nyan nɨna sɨ pɨlɨwutaa nyinangwutnat kaligiyandɨ waa yelavɨka nɨmamba solat sɨga alɨ ngwula. Wan nɨma nda. \s1 JISAS NDƗNA NYAEK KAT NGAMBULƗNDƗ \p \v 21 Tɨga lɨga Godna waagan Jisasna maawupmba ngwandɨlɨndɨ maa solat sɨga nyaek kat wandɨ. Nyaek wamɨn maa mbutuwa nyaangɨt kan kɨpmana nambuo lɨga nɨmba wuka kwagala lɨgandi. Ana yelavɨtɨgandi. Wamɨn mala kwo nɨmba ndi nambu lapman nɨmba yelavɨtɨgandi. Yima vat apma vatna. \v 22 Nyaek, kwutuwa njɨvwamɨnamba aywaa klawun. Wuna angwa vat kan kɨpmana nɨmba ana vɨga lɨgandi. Mɨn mɨna nyana angwa vak vɨga lɨgamɨn. Kan kɨpmana nɨmba mɨna angwa vak ana vɨga lɨgandi. Wun kɨt nyan mɨna wuna nyaekna angwa vak vɨga lɨgowun. Mɨna angwa vak sɨmogwi luwa nɨmba ndino vɨga lɨgandi waa nyaek kat walaa \v 23 ndɨna mbaapma nɨmba kat wandɨ. Ndɨna mbaapma nɨmba kat ana pagwundɨ. Nat kwo nɨmba kat pagwuga wandɨ. Vɨlɨngwa vat apma vatna. Vɨlaa apma vat tɨlɨgangwuk. \v 24 Tamba la profet tamba la njambwi king vɨlɨngwa vat ndi tamba vivat wandi. Ndi ana vɨndi. Wutɨngwa nyaangɨt ndi tamba wupmat wandi. Ana wutndi waa wandɨ Jisas. \s1 SAMERIANA NYAN NDƗNA MAAMA NYAN KAT KWUNATNDƗ \p \v 25 Ndina ngepma vak vɨga la nyan kɨta Jisas apma nyaangɨt mbukiyandɨ? E? Kavle nyaangɨt mbukiyandɨ? Waa yelavɨtaa Jisas kat kɨta nyaangɨt wagalandɨ. Sɨmogwi lɨga nyan, anda apma njɨvwa kwutaa njɨmbla njɨmbla apma vak yiga yetɨweya vak klaigowun waa wagalandɨ. \v 26 Wagalandɨ maa Jisas ndɨ kat wandɨ. Tamba Moses kwiya nyaangɨt angamak pɨlɨwutndɨ. Tamba vɨmɨn? E? Ana vɨmɨn? Waa wandɨ maa wan nyan wandɨ. \v 27 Tamba vɨwun. Kupma pɨlɨwutndɨ. \li1 Ngwutna njambwi nyan Godna. Ndɨ kat maawupmba yelavɨka alɨ ngwula. Ndɨ kat solat asɨ ngwula. Ndɨ kat woviyaguga alɨ ngwula. Avla ngwutna mbangi kwunatɨngwa vak vla nat nɨmba kat wupma kwunak ngwula \p waa tamba pɨlɨwutndɨ Moses waa wandɨ wan nyan. \v 28 Wandɨ maa ngiyambak wama. Wupma yimeyan apma vat tɨgiyamɨn waa wandɨ Jisas. \p \v 29 Kwo wagalandɨ waa yelavɨpmbandɨ walaa nat nyaangɨt Jisas kat wagalandɨ. Kwunakweya nɨmba anda nɨmba ndi waa wagalandɨ. \v 30 Jisas wutaa ndɨ kat wapuseput mbutndɨ. Judana kɨta nyan Jerusalem kwagalalaa Jerikoat ndaindɨ. Yilɨndɨ mala sɨkwutɨga nɨmba ndɨ kat yaa vɨlaa ndɨ kat viyaga ndɨna nda ndɨna waavwi sɨkwuka klalaa yindi. Ndɨ kiya mɨna lɨndɨ. \v 31 Tɨga lɨga God kat kwuntɨga kɨta nyan wan yambɨmba yandɨ. Yalaa ndɨ kat vɨlaa yambɨna nat naangɨmba yindɨ. \v 32 Tɨga lɨga nat nyan Livaina yelangɨ nyan wan yambɨmba yandɨ. Yalaa ndɨ kat vɨlaa yambɨna nat naangɨmba yindɨ. \p \v 33 Tɨga lɨga Sameriana kɨta nyan wan yambɨmba yandɨ. Sameriana nɨmba ndi Judana maama nɨmba ndi. Viyanja Juda vɨlaa ndɨ kat maawut yelavɨka lɨndɨ. \v 34 Ndɨ kat yaa vɨlaa ndɨ kat viyanja nglaw marasin taagalaa waavwimba ngindɨ. Ngilaa ndɨno donkina mbunimba ndɨ kat kwutaa wokega taagalaa kalindɨ. Haus pasindia kalindɨ. Wan ngan ndɨ kat vɨga lɨndɨ. \v 35 Nat ngambi haus pasindia vɨga la nyan kat dola vɨlɨlɨk kwilaa wandɨ. Ndɨ kat kwunaka vɨga lɨgiyamɨn. Ndɨ kat kwunapmak nat sanya yaagimeyan yilaa yalaa mɨn kat awat kwigiyowun waa walaa yindɨ. Waa Jisas wapuseput mbutaa wan nyan kat wandɨ. \p \v 36 Wan wapuseput mbukwa kuvut nɨmbana anda nyan ndɨna nda sɨkwukna nyan kat apma vat yindɨ waa Jisas wagalandɨ maa wan nyan wandɨ. \v 37 Ndɨ kat kunakna nyan apma vat ya nyana waa wandɨ maa mɨn wupma yiga yetɨ mɨla waa wandɨ Jisas. \s1 MATA MARIA YAKWA LAGWA MBƗT \p \v 38 Yiga lɨga ngepma kɨta wuleindi. Wan ngepmana kɨta lagwa Jisas kat lɨla ngayat yagwa walaa kalilɨ. Lɨla sɨ Mata. \v 39 Lɨla yakwa lagwana sɨ Maria. Jisasngay wuleilaa nyaangɨt ngambulɨndɨ, Maria ndɨna man ngandɨmba ndaa lɨga wutɨ. \v 40 Mata ana kwo lɨlɨ. Lɨ nɨmba sakwat njɨvwa kwuka kɨgɨnda kwutɨlɨ. Kɨgɨnda kwuka Jisas kat yalaa walɨ. Njambwi nyan wun njɨvwa kapma kwutɨgowun. Ana vɨga lɨgamɨn? Wuna yakwa lagwa kat wamɨn mala yalaa wunagwinala njɨvwa kwukiyalɨ waa walɨ mata. \v 41 Walɨ maa Jisas wandɨ. Mata nɨma sakwat mandɨp mandɨp nda kat yelavɨka lɨganyɨn. \v 42 Apma nda kɨta ana yelavɨka lɨganyɨn. Kan apma nda kat yelavɨka lɨgalɨ. Wuna nyaangɨt wupmak walɨ. Lɨ kat ke kai waa waa wandɨ Jisas. \c 11 \s1 GOD KAT NGAMBUNEYA VAT \p \v 1 Jisas tɨga God kat ngmabundɨ. Tamba God kat ngambundɨ, ndɨna mbaapma nyan ndɨ kat yalaa wandɨ. Njambwi nyan tat ngu yagula Jon ndɨna mbaapma nɨmba kat God kat ngambunjeya vat sɨmogwindɨ. Mɨno nɨn kat sɨmogwigiyamɨn waa wandɨ maa Jisas ndi kat wandɨ. \v 2 God kat ngambungweya njɨmbla kupma awa. \li1 “Nyaek, Mɨna sɨ kwutaa katsolɨganɨn. Ngɨni kan kɨpmamba lɨga nimba \li1 kat vɨga lɨmɨn maa mɨna kwundi wuka lɨnjeyan apma vatna. Wan njɨmbla kat kawiga lɨganɨn. \li1 \v 3 Nandinya nandinya kɨneya kɨgɨnda agwi mɨla. \li1 \v 4 Mɨn kat kavle vat yiga yetɨlɨneya vak ke kwuka. Kwagala. Nɨno nat nɨmba nɨn kat kavle vat yiga yetɨlɨngjeya vak ana kwutɨganɨn. Kwagala lɨganɨn. Kavle vat nɨn kat yaa kwutnadɨ walaa wanɨn.” \p Waa wupma god kat ngambu ngwula. \p \v 5-6 Kɨta nyana alɨ nyan nɨndɨ ngan nɨma ngan yandɨ. Yaa nyan kat kwindeya nao kɨgɨnda kai. Ngi kat tɨga ndɨna ngay kwagalalaa nat alɨ nyana ngay kɨgɨnda kat yɨndɨ. Yilaa alagumba lɨga laataa wandɨ. Alɨ nyan nat nyan wuna ngay yandɨ. Ndɨ kat kwiweya nao kɨgɨnda kai. Wungi kat yawun. Wun kat agwi wandɨ. \v 7 Ngaymba lɨga nyan wandɨ. Manda kat wun kat nɨma njɨvwa kwimɨn. Ngayna mbaapmo tamba tɨvɨwun. Wun wuna nyan apma sɨndu kwaanɨn. Mɨn kat nao kɨgɨnda kwivat ana alɨpsɨga laakiyowun waa wandɨ. \v 8 Ngwuk kat wowun wandɨ Jisas. Ngaymba ta nyan wuna alɨ nyana yaa waa yelavɨtaa ana laakiyandɨ. Kɨgɨnda kat yaa nyan njɨmbla njɨmbla wagala lɨndeyan ngaymba la nyan ndɨ laakiyandɨ. Laataa ndɨ kat nao kɨgɨnda kwigiyandɨ. \v 9 Ngwuk kat wowun. God kat wagalangwuk maa kwigiyandɨ. Ndɨ kat kwaka wagalangweyan kwigiyandɨ. Ngay mbapmo taamba viyalɨga nyan vla ndɨ kat wagalangweyan kwigiyandɨ. \v 10 Wagalalɨga nyan ndɨ klaigandɨ. Kwuka wagala lɨga nyan klaigandɨ. Ngay mbapmo taamba viyalɨga nyan vla wagala lɨga nyan ndɨ klaigandɨ. \p \v 11 Ngwutna mat nyan kɨgɨnda kat wagalandeyan ndɨ kat yuvut kamboykwigiyangwuk? Kai. Wupma ana kwigiyangwuk. \v 12 Nyaaga mbandɨ kat wagalandeyan ndɨ kat mɨnjɨ kwagwula kwigiyangwuk? Kai. Wupma ana kwigiyangwuk. \v 13 Nɨn kɨpma lɨga nɨmba apma maawut yelavɨka lɨga nɨmba ana nɨn. Nɨna nyangu nɨn kat wagalanjeyan ndi kat sɨmblan ana kwilɨganɨn. Apma vat kwilɨganɨn. Ngwutna nyɨnangwupmba lɨga nyaek ndɨ apma maawut yelavɨka tɨga nyana. Ndɨ kat wagalangweyan ngwuk kat apma nglei vat kwigiyandɨ. Ngwuk kat ndɨna waagan kwigiyandɨ. \s1 JISASO BIELSEBULO KITA NJƗVWA KWUTƗMBƗT WAA WANDI \p \v 14 Jisas tɨgat kulumata ta kavle waagan savɨlɨndɨ mala tavila la nyan nyaangɨt ngambundɨ. Va nɨmba mandɨp mandɨp yelavɨtndi. \v 15 Nat nɨmba yelavɨka wandi. Kavle njambwi nyan Seten waa Bielebul walɨna nyan Jisas kat kwondu kwindɨ maa kavle waagan kat savɨlɨgandɨ waa wandi. \v 16 Nat nɨmba Jisas kat yelavɨtndi. Ndɨ God wandɨ, nyinangwupmba tɨga yaa nyana? E? Kai? Waa yelavɨtaa ndɨ kat wandi. Mɨn nɨma njɨvwa kwupmɨn, yama kava yelavɨka tɨgiyanɨn waa wandi. \v 17 Maawupmba yelavɨtɨnja vak Jisas vɨlaa ndi kat wandɨ. Kɨta kavana nɨmba mbaapma vɨlɨlɨk sɨlaa awat sowat sɨga viyanjeyan ndi kavle yigiyandi. Ngɨlɨgiyandi. \v 18 Setena nɨmba kɨta vatna. Mbaapma vɨlɨlɨk sɨlaa awat sowat sɨga viyanjeyan ndi kavle yigiyandi. Bielsebul ndɨ kat kwondu kwindɨ maa kavle waagan savɨlɨlɨgandɨ waa wangwa nyaangɨt ana nglaatndɨ. \v 19 Bielsebul ndɨ kat kwondu kwindɨ maa kavle waagan kat savɨlgandɨ waa wun kat walɨgangwuk. Ngwutna ngepmana nat nɨmba ndino svɨlɨlɨgandi. Nɨn God kwiya kwondumba savɨlɨlɨnganɨn waa walɨngandi. Wuno nɨmbun. \v 20 God nɨn nat kwunakiya vat tamba ngway tologandɨ. Ngi kat tɨga God wun kat kwondu kwindɨ maa savɨlɨlɨgowun. \p \v 21 Kao lɨga nyan nɨmba nda kwutaa ndɨna ngayna kwanda kwanda nda vɨga lɨndeyan wan nda kwo lɨgiyandɨ. \v 22 Nat kao mbundɨ nyan yandeyan ndɨ kat kwulataa ndɨna ngayna nda sɨkwuka kwutaa kalilaa ndɨna mbaapma nɨmba kat kansaga kwigiyandɨ. Ndɨna nɨmbi nda aywaa kwutaa kaligiyandɨ. Tak wan nyan yelavɨtndɨ. Kwuta luwa nɨmbi nda wuna nda kat vɨga lɨgandɨ waa yelavɨtndɨ. \p \v 23 Wunogwinala kɨta njɨvwa kwutapman nyan wun kat kai walɨga nyana. Wunogwinala ndinyangu kat kwutaa wuna mbaapmamba taagalapman nyan ndɨ kapma mbaapma nyana. Wuna mbaapmamba la nɨmba kat kwutaa kapma mbaapmamba taagavat tɨgandɨ. \p \v 24 Kavle waagan ndu nyan kat kwagalalaa kavle kava mɨna yiga yetɨgiyandɨ. Sindu kwandeya apma kava kwatevilaa lɨgiyandɨ. Tɨga lɨga tak yetiwa nyan kat lungwamataa yigiyowun waa waigandɨ. \v 25 Wupma walaa yilaa tavigiyandɨ. Wan nyan maawut ngay yaguga kwunatnja vla lɨgandɨ. \v 26 Ngi kat tɨga nat kavle waagan sɨla vɨli kwutɨ mala ndi aywaa taviga ndɨna maawupmba wuleigiyandi. Nat sɨlavɨli kavle waagana kavle vat kat kwulatɨgandi. Tavinja nyan tat samat kavle vat tɨndɨ. Ngɨni aywaa tavindi mala wan nyan nɨmamba kavle tɨgiyandɨ waa wandɨ Jisas. \s1 SOLAT SƗNEYA VAT \p \v 27 Jisas ngambulɨndɨ, nɨma sakwat nɨmba wuka lɨndi. Tɨga lɨga taagwa kɨta nɨma kwundimba Jisas kat walega walɨ. Mɨn kat kwukna taagwa mɨn kat mwunya ngu kwiya taagwa apma vat tɨga tagwat waa walɨ maa Jisas wandɨ. \v 28 Wupma kai. God waa nyaangɨt wutaa wan nyaangɨpmba yiga yetɨlɨga nɨmba ndi apma ndu apma taagwa ndi waa wandɨ Jisas. \s1 NƗMA NJƗVWA AGWUT WAA JISAS KAT WANDI \p \v 29 Nɨma sakwat nɨmba yisolaa lɨndi maa Jisas ndi kat wandɨ. Kan mbambala glei lɨga nɨmga ndi kavle nɨmba ndi. Nɨma njɨvwa ana kwukiyowun. Tamba Jona God waa nyaangɨt mbutnda vla mbukiyowun. \v 30 Tamba Jona God waa vak Nineva walɨnja ngepma nɨmba kat mbutndɨ. Wuno mbambala nglei lɨga nɨmba kat God waa vak mbukiyowun. \v 31 Tamba kambangwapmba la njambwi kwin nɨna tamba la kin Solomon ndɨ kat vɨvat yalɨ. Ndɨ apma nambuo lɨga nyana waa wutaa yalɨ. Mbambala wun yawun. Wun Solomon kat kwulatɨgowun. Wun njambwi nyan wun. Ndɨ mat nyan ndɨ. Mbambala tɨga nɨmba njambwi nyanat tuwa vat ana yelavɨka vɨga lɨgandi. Ngɨni yaiga nandinya kambangwapmba la njambwi kwin kavle vat yingwuk waa ngwuk kat waigalɨ. \v 32 Nineva walɨnja ngepmamba tamba la nɨmba ndino ngɨni yaiga njɨmbla ngwuk kavle vat yingwuk waa ngwuk kat waigandi. Ndi Jona mbuta nyaangɨt wutaa kavle maawut kwagalalaa mandɨpkupi maawupmba lɨndi. Ngwuk lai. Wun Jona kat kwulatɨgowun. Wun njambwi nyan wun. Ndɨ mat nyana. Mbutuwa nyaangɨt ana wukngwuk. \p \v 33 Kɨta nyan lam sagɨlalaa ana pagwugiyandɨ. Awmba ana naangagiyandɨ. Njambɨmba taagandɨ mala ngay wuleigiyaa nɨmba vɨgiyandi. \v 34 Nɨno wupma. Nɨna maawut lam vla lɨgandɨ. Nɨna maawut kavle vat yelavɨka lɨneyan kavle vat lɨgiyanɨn. Kulun walalɨga kavamba man veila lɨga nyan vla lɨgiyanɨn. \v 35 Ngutna maawut samat apma vat yelavɨka tɨgangwuk. Ke kwagalangwa wan vak. \v 36 Apma maawut yelavɨka apma vat mɨna yiga yetɨngweyan nɨmamba kemba lɨga lam vla yetɨgiyangwuk. \s1 FERISI KAVLE VATNA YETƗLƗNJA \p \v 37 Jisas ngambulɨndɨ mala Ferisi kɨta wandɨ. Wuna ngaymba nao yaa agɨ wandɨ. Wandɨ maa ngay wuleilaa kɨndɨ. \v 38 Jisas ndɨna taamba ngu njangi lapman kwo kɨlɨndɨ. Ferisi vɨlaa ngɨpalɨga ndandɨ. \v 39 Maawupmba yelavɨtɨnda vak vɨlaa Jisas ndɨ kat wandɨ. Ngwuk Ferisi alagu mbangɨ kat mɨna yelavɨtɨgangwuk. Angwula maawut ana yelavɨtɨgangwuk. Ngwuk kap plet nɨma njɨvwa kwuka ngu njangi lɨgangwuk. Ngwutna maawut kavle vak nɨma sakwat tɨgandɨ. \v 40 God mbangɨ mɨna ana kwutndɨ. Maawut nɨmbun kwutndɨ. Ngwuk manda kat kavle vat yelavɨka lɨga ngwuk. \v 41 Ngwutna kwanda kwanda nda sanya lapman nɨmba kat kwingweyan apma vat tɨgiyangwuk. \p \v 42 Ngwuk Ferisi ngwuk kat miwa yiga lɨgowun. Ngwuk kavle yigiyangwuk. Ngwutna kamwin, ngwutna lomba, ngwutna nyangwa mbaapma tamba vɨli taagalaa God kat kɨta mbaapma kwilɨgangwuk. Wan nɨma njɨvwa kwutɨngwa. Ngwuk Godna apma vak kwagalalaa ndɨ kat ana woviyaguga lɨgangwuk. God kat kwilɨngwa vat kavle vat ana ndɨ. God kat yelavɨtapman yetɨlingwa vak kavle vatna. \p \v 43 Ngwuk Ferisi ngwuk kat miwa yiga lɨgowun. Ngwuk kavle yigiyangwuk. Yisolaa lɨnja ngay wuleilaa njambwi nɨmbana tɨgɨpmba ndaa lɨvat walɨgangwuk. Nat nɨmba ngwuk kat ngepmamba vɨlaa njambwi nɨmba ndi waa wanjangat walɨgangwuk. Kavle vatna. \v 44 Ngwuk Ferisi ngwuk kat miwa yiga lɨgowun. Ngwuk tamba Moses kwiya nyaangɨt sɨmogwi lɨga nɨmba ngwutno ngwuk kat miwa yiga lɨgowun. Ngwuk kavle yigiyangwuk. Ngwuk pagwunja mat mat vla lɨgangwuk. Mat mat tagumba veilɨganɨn waa ana nat nɨmba yelavɨtɨgandi waa wandɨ Jisas. \p \v 45 Jisas walɨndɨ maa ndina ngepma vat kat vɨga la kɨta nyan Jisas kat wandɨ. Sɨmogwi lɨga nyan Ferisi kat kai wama nyaangɨt nɨno nɨna lak yalɨngandɨ. Wupma ana vɨga lɨgamɨn? Waa wandɨ mala Jisas ndɨ kat wandɨ. \v 46 Ngwutno ngwuk kat miwa yilɨgowun. Kavle yigiyangwuk. Ngwuk nat nɨmba kat nɨma sakwat njambiya taagangwuk maa ndi nɨma sakwat njsvwa kwutɨgandi. Ndi kat anan yelavɨka lɨgangwuk. Nɨma sakwat njɨvwa kwupandi walaa ndi kat nat njambiya ana taakagiyanɨn waa ana walɨgangwuk. \p \v 47 Ngwuk kat miwa yilɨgowun. Kavle yigiyangwuk. Ngwutna tamba la ngwak walanga God waa nyaangɨt mbuta nɨmba kat vatnyandi. Ngwuk ngwutnayɨ profetna mat mat yelagalɨgangwuk. Ngwutna ngwak walagana maawut klalaa lɨgangwuk. \v 48 Ngwutna ngwak walanga profet kat vatnyanja vat apma vatna waa yelavɨtɨgangwuk. Vatnyandi maa ngwut mat mat yelagalɨgangwuk. Yelagalingwa vak vɨlaa vatnyanja vat apma vatna waa yelavɨtɨngwa vak vɨga lɨganɨn. \p \v 49 Tamba yinja vak kat God tamba wandɨ. “Wuna nyaangɨt waiga profet aposel wowun maa yigiyandi. Profetna aposelna nat nɨmba kat vatnyagiyandi. Nat nɨmba kat njɨka waga waigandi” waa tamba wandɨ God. \v 50 Tamba la profet vatnyanja vatna nglambi ngwutnamba tɨgiyandɨ. \v 51 Njambwi la nyan Ebel ndɨ kat tat vatnyandi. Vatnyaga yiga ngɨni Sekaraia kat vatnyandi. Ndɨ Godna ngay wuleilaa God kat kwunatɨnja njambɨmba ngwaymba lɨga tɨndɨ, vatnyandi. Ndi kat vatnyanja vatna nglambi aywaa ngwutnamba tigiyandɨ. \p \v 52 Ngwuk njambia taagala lɨga nɨmba ngwuk kat miwa yiga ligowun. Kavle yigiyangwuk. Apma vat klanjeya yambɨ ngwuk tɨvɨngwuk. Wan apma vat ngwuk ana klangwuk. Nat nɨmba klavat yinjangat kai wangwukk. \p \v 53 Jisas walɨndɨ maa tamba Moses kwiya nyaangɨt sɨmogwi la nɨmbagwi Ferisio ndɨ kat nɨma sakwat nyaangɨt wagalandi. \v 54 Kavle nyaangɨt nɨn kat wandeyan ndɨ kat kotmak kaligiyanɨn waa yelavɨka nɨma sakwat nyaangɨt wagalandi. \c 12 \s1 FERISINA KAVLE VAK KAT VƗGA LƗGIYANGWUK \p \v 1 Nɨma nglei sakwat nɨmba kɨta kavamba yisolaa lɨndi. Ngway ngwaymba lɨga alɨ man veiga lɨndi. Tɨga lɨga Jisas ndɨna mbaapma nɨmba kat wandɨ. Wanda nyaangɨt nat nɨmba wutndi. Ferisina kavle vak vɨga alɨ ngwula. Ndina maawupmba tɨga kavle vat pagwulaa kwo yetɨlɨgandi. Ngwuk wupma ke yiga. \v 2 Mbambala pagwunja nda ngɨni kapmba lɨgiyandɨ. Ngɨni aywaa vɨgiyandi. \v 3 Mbambala pagwuga waigowun waa wangwa nyaangɨt ngɨni aywaa wukiyandi. Kɨta nyan kat mɨna waigowun waa wangwa nyaangɨt ngɨni aywaa wukiyandi. \s1 VAKNGWEYA NYAN \p \v 4 Wuna alɨ nɨmba ngwuk yigumba awuk ngwula. Ndu nyan kat kwo vatnya mɨna tɨga nɨmba kat ke vakngwa. \v 5 Vakngweya nyan waigowun. Ndu nyan kat vatnyalaa ya vɨtɨga kavamba taagalɨga nyan kat vaaka alɨ ngwula. \s1 GOD NƗN KAT APMA VAT VƗGA LƗGANDƗ \p \v 6 Kɨlɨnja mak waavi tambanat sen moni vɨlɨlɨk wenga kwiga klalɨgandi. God wundi mat waavi kat ana maawut tɨvɨlɨgandɨ. \v 7 Ngwutno ngwutna nɨmbɨ yuwina sakwat God vɨga lɨgandɨ. Ngwuk ke nɨmamba yelavɨka lɨngwa. Ngwuk mat waavi kat kwulatɨgangwuk. \s1 NAT NƗMBA KAT GODNA NYAANGƗT MBUTNEYA VAK \p \v 8 Ngwuk kat wowun. Jisas Godna vak sɨmogwi lɨga nyana waa nat nɨmba kat wangweyan ngɨni God tɨga kava wokelaa ensel kat waigowun. Ndi wuna nyangu ndi waa ngwuk kat tɨga waigowun. \v 9 Nat nɨmba wun kat kai vanja nat nɨmba kat mbutnjeyan ngɨni God tɨga kava wokelaa ensel kat ndina sɨ waga kai waigowun. \p \v 10 Wun Godna vat sɨmogwi lɨga nyan wun. Kɨta nyan wun kat kavle nyaangɨt wandeyan kavle vat yinda vak kat God alɨpsɨga sɨlɨmbwigiyandɨ. Kɨta nyan Godna waagan kat kavle nyaangɨt wandeyan kavle vat yinda vak kat God ana sɨlɨmbwigiyandɨ. \p \v 11 Ngɨni ngwuk kat kavle vat yivat Juda yisola lɨnja ngay kaligyandi. Ngwuk kat kotmak jas kat kaligiyandi. Nat njambwi nɨmba ngwutna nyaangɨt wutnjangat kaligiyandi. Anda nyaangɨt waigowun waa nɨmamba ke yelavɨkngwa. \v 12 Wan njsmbla Godna waagan mbukngweya nyaangɨt ngwuk kat vɨsɨmogwigiyandɨ waa wandɨ Jisas. \s1 GOD NƗN KAT APMA VAT VƗGA LƗGIYANDƗ \p \v 13 Wan nɨma sakwat nɨmbana kɨta nyan Jisas kat wandɨ. Sɨmogwi lɨga nyan wuna yakwa nyan kat ambuk. Ana nyaek wundumbu yindɨ. Ndɨ kat kwinda nda wamɨn mala wun kat samat kwigandɨ waa wandɨ maa Jisas wandɨ. \v 14 Wuna njɨvwa ana ndɨ. Mbɨtna nyaek kwiya nda kansaga kwilɨga nyan ana wun waa ndɨ kat walaa \v 15 nɨma sakwat nɨmba kat wandɨ. Nat nyana nda klavat nɨmamba ke yelavɨkngwa. Kwanda kwanda klanja nda nɨma nda ana ndɨ waa walaa ndi kat wapuseput mbutndɨ. \p \v 16 Nɨma sanyo la nyan ndɨna ambugapmba kɨgɨnda nɨma sakwat kwandɨ. \v 17 Ndɨ ambugat vɨlaa yelavɨntndɨ. Wuna kɨgɨnda nɨma sakwat tɨgandɨ. Kɨgɨnda yisoga taagaluwa ngay maknat. Anda vapmba yigiyowun waa yelavɨtaa wandɨ. \v 18 Mbambala lɨga mak nge sulɨlaa mandɨp nɨma ngay kwukiyowun. Kwutaa wuna kɨgɨnda wuna kwanda kwanda yisoga taagagiyowun. \v 19 Taagalaa apma vat tɨgiyowun. Njɨvwa kwutapman tɨga njɨmbla njɨmbla kwo kɨgɨnda ngu kɨga solat sɨgiyowun waa wandɨ maa God ndɨ kat wandɨ. \v 20 Mɨn tungwengwan yiga lɨgamɨn. Wama nyaangɨt ana nglaatndɨ. Mbambala ngan kiyaigamɨn. Kiyamɨn, yisoga taagalɨma nda nat nyan klaigandɨ waa God wandɨ, kiyandɨ. \v 21 God kat yelavɨtapman kɨpmana kwanda kwanda mɨna yisoga taagalɨga nɨmba kɨngi vat tɨgandi. Wapuseput mbutuwa nyan vla lɨgandi waa Jisas mbuka lɨga \v 22 ndɨna mbaapma nɨmba kat wandɨ. Ngwuk kɨpmana nda kat nɨmamba ke yelavɨkngwa. Anda kɨgɨnda kɨgiywoun. Anda waavwi kwusogiyowun waa nɨmamba ke yelavɨkngwa. \v 23 Kɨgɨnda waavwi nɨma nda ana ndɨ. \v 24 Waavi yetɨga vak kat yelavɨk ngwula. Ndi kɨgɨnda ana naanga pɨka kɨlɨgandi. Ndi kɨgɨnda klaga ana yisoga taagalɨgandi. God ndi kat vɨga lɨgandɨ. God ndi kat vɨga lɨndan ngwuk kat apma vak vɨga lɨgiyandɨ. \v 25 Ngwula kɨta nyan tambɨ nyan tɨga lɨvla mbundɨ nyanat tɨgiyowun waa wandeyan ndɨ lɨvla mbundɨ nyanat tɨgiyandɨ? Kai la. Ngɨni tɨga mandɨt mbangɨ klaa ana tɨgiyanɨn. Nɨn wupma ana alɨpsɨga tɨgiyanɨn. \v 26 Ngwuk ana wan vak yigiyangwuk. Manda kat kɨgɨnda waavwi kat mɨna nɨmamba yelavɨka lɨgangwuk. \p \v 27 Mwe lɨga vak kat yelavɨk ngwula. Ndi njɨvwa ana kwutɨgandi. Ndi waavwi ana tavalɨgandi. Nɨan tamba la njambwi king Solomon ndɨ apma waavwi kwusolaa lɨndɨ. Ndɨna waavwi mwena mbangɨ kat ana kwulatndɨ. Mwena mbangɨ apma nglei mbandɨ kat ana kwulatndɨ. Mwena mbangɨ apma nglei mbangɨ. \v 28 Kɨpmamba avla watɨga nda sɨvla lɨlɨga nda ana ndɨ. Nat nandinya tɨndɨ, nat nandinya nat nɨmba kalɨtaa ya sagalandɨ, vɨka ngɨlɨndɨ. Avla watɨga ndana mbangɨ apma nglei mbangɨ. God nd kat apma vak vɨga lɨga apma mbangɨ kwindɨ. Ngwuk kɨgɨnda waavwi kat ke nɨma vak yelavɨka kwaka lɨngwa. \v 29-30 Ngepma ngepmamba la nɨmba kɨgɨnda waavwi kat mɨna kwatɨgandi. Wan ndagwinala tɨlapman yingweyan ngwutna nyɨnangwupmba lɨga nyaek vɨlaa kwigiyandɨ. \v 31 Godna nda kat mɨna nɨmamba yelavɨka lɨngweyan kɨpmana nda ngwuk kat God kwigiyandɨ. \s1 KWANDA KWANDA NDA NYƗNANGWUPMBA YISOGA TAAGA NGWULA \p \v 32 Ngwuk wuna mbaapmamba lɨga nɨmba nɨmba sakwat nɨmba ana ngwuk. Ngwuk ke vakngwa. ngwutna nyaek ngwuk kat apma nglei vat vɨga lɨgandɨ. \v 33 Kwanda kwanda nda kwilaa sanya klalaa kwo lɨga nɨmba kat agwi ngwula. Wupma yingweyan ngwutna nyɨnangwupmba lɨga wenga nda nɨma yigiyandɨ. Ngwutna kwanda kwanda nda nyɨnangwupmba lɨndeyan wovuna. Sɨkwukiya nɨmba ana sɨkwukiyandi. Kalala ana kɨlɨkiyandɨ. \v 34 Ngwutna kwanda kwanda nda nyɨnangwupmba lɨndeyan nyɨnangwutna vak kat mɨna yelavɨka tɨgiyangwuk. \s1 NJAMBWI NYAN YAIGA NJƗMBLA KAT KAWIGA ALƗ NGWULA \p \v 35 Godna njɨvwa kwuka yetɨ ngwula. Njambwi nyan ngaga yaiga njɨmbla kat kawiga alɨ ngwula. \v 36 Kan kɨpmana njambwi nɨmbana njɨvwa kwuta nɨmba ndina njambwi nyan kapti kat yindɨ, yandeya njɨmbla kat ndi ngaymba lɨga kwo kawiga lɨndi. Yandɨ mala vɨlaa ngayna mbapma lavwivat kwo kawiga lɨndi. Kawiga lɨnja vla ngwutno ngwula njambwi nyan yaiga njɨmbla kat kawiga alɨ ngwula. \v 37 Yandeya njɨmbla ndɨna njɨvwa kwuta nɨmba ndɨ kat kawiga lɨnjeyan apma vatna. Kawiga lɨnjeya vak vɨlaa ndi kat kɨgɨnda klalaa ndi kat kapti kwuikiyandɨ. Ndi ndaa lɨga kɨgiyandi. \v 38 Ndɨ nɨndɨ ngan ngambi ngan yandɨ, ndɨna njɨvwa kwuta nɨmba sɨndu kwalapman ndɨ kat kawiga lɨnjeyan apma nglei vatna. \p \v 39 Nat ngay vɨga la nyan sɨkwuta nyan yandeya njɨmbla vɨgandan ana sɨndu kwaindɨ. Ndɨ kat kawiga lɨgendɨ. Ndɨna ngayna nda sɨkwutandɨ walaa kawiga lɨgendɨ. \v 40 Ngwutno kawiga alɨ ngwula. Wun Godna vak sɨmogwi lɨga nyan wun. Ngɨni nat njambɨ ngaga yaweya njɨmbla ana vɨga lɨgangwuk. Ngi kat tɨga njɨmbla njɨmbla kawiga lɨgiyangwuk waa wandɨ Jisas. \s1 GODNA NJƗVWA KWUTNEYA VAK \p \v 41 Jisas wandɨ mala Pita ndɨ kat wandɨ. Njambwi nyan wama nyaangɨt mɨna mbaapma nɨmba nɨn kat mɨna wamɨn? E? Wundi nat nɨmba kat wamɨn? Waa wagalandɨ maa Jisas ndɨ kat wandɨ. \v 42 Godna njsvwa kwuta nɨmba kat aywaa wan nyaangɨt wowun. Njambwi nyan nat nɨmba kat kwunatnjeya njɨvwa kwindɨ. Wan njɨvwa kwagalalapman apma vapmba kwuka lɨnjeyan wan apma vatna. \v 43 Njambwi nyan yaiga njɨmbla ndɨna njɨvwa apma vapmba kwuka lɨndi, vɨndeyan apma vatna waa waigandɨ. \v 44 Njambwi nyan apma njɨvwa kwuta vak vɨlaa njɨvwa kwuta nyan kat waigandɨ. \v 45 Wuna njambwi nyan kwiyatapman ana yaigandɨ waa njɨvwa kwuta nyan yelavɨtaa nat nɨmba kat kavle vat yiga kɨgɨndagwi nɨma ngu kɨga tungwengwan yiga tɨndeyan apma vak ana ndɨ. \v 46 Wuna njambwi nyan mbambala ana yaigandɨ waa wandɨ mala yaigandɨ. Yalaa ndɨ kat viyaga nat kavle nɨmba kat yinjeya vla ndɨ kat yigiyandɨ. \p \v 47 Njambwi nyana njɨvwa kwuta nat nɨmba kupma agwut waa wanda vak wutaa njɨvwa ana kwutndi. Kavle vat kwutndi. Njambwi nyan yalaa ndi kat nɨmamba viyaigandɨ. \v 48 Njambwi nyan njɨvwa kwuta nat nɨmba kupma agwut waa wanda vat ana wutndi. Wutapman tɨga ndino kavle vat kwutndi. Njambwi nyan yalaa ndi kat nɨmamba ana viyaigandɨ. Samat viyaigandɨ. God nɨma sakwat apma nyaangɨt kwila nɨmba ndi Godna njɨvwa apma vat kwutapman yɨlɨnjeyan God ndi kat nɨmamba viyaigandɨ. God apma nyaangɨt kuvuk kwila nɨmba ndi Godna njɨvwa apma vak kwutapman yilɨnjeyan God ndi kat ana nɨmamba viyaigandɨ. Samat viyaigandɨ. \s1 JISAS YANDƗ, WALEA LƗNDI \p \v 49 Kan kɨpma ngaga yalaa njɨvwa kwutuwun mala nat nɨmba walea lɨgiyandi. Mbambala samat walea lɨgiyandi. Vɨlɨgowun. \v 50 Samat tɨga wun kat nɨma vat yaigandɨ. Mbambala nɨmamba yelavɨka lɨgowun. Kan vak ngɨlɨndɨ maa ana nɨmamba yelavɨka lɨgiyowun. Kwo lɨgiyowun. \v 51 Kan kɨpmana nɨmba kat kwutaa kɨta mbaapmamba taagavat ana yawun. Yawun mala kapma kapma mbaapma sɨga yetɨgiyandi. \v 52 Ngɨni kɨta ngaymba la nɨmba mbaapma vɨlɨlɨk sɨgiyandi. Tambanat nɨmba lɨnjeyan kuvut nɨmba nat mbaapma sɨgiyandi. Vɨlɨlɨk palɨ nat mbaapma sɨgiyambɨt. Mbaapma sɨlaa awat sowat walea lɨgiyandi. \v 53 Nyaek nat mbaapma nyan nat mbaapma tɨgiyambɨt. Nyɨme nat mbaapma taagwa nyan nat mbaapma tɨgiyambɨt. Yaw nat mbaapma kangɨt nat mbaapma tɨgiyambɨt. Mbaapma sɨlaa walea lɨgiyandi. \s1 NGƗNI YAIGA VAK \p \v 54 Ngwuk yambun agwi vɨga meik tɨmbu vɨngweyan samat tɨga meik ndaigiyandɨ waa walɨngwuk maa ndalɨgandɨ. \v 55 Kangan walɨga mwuk kwutndɨ, nɨna mbangɨ nɨmamba kangan waigandɨ waa wangwuk maa ngwutna mbangɨ kangan walɨgandɨ. \v 56 Nyɨnangwuk kɨpma sɨmogwi lɨga vak vɨga lɨgangwuk. Waluwa ngɨni yaiga njɨmbla sɨmogwi lɨga vat ana vɨga lɨgangwuk. Manda kat mandɨp mandɨp yilɨgangwuk. \s1 NYAANGƗT KWUNAKA NGAMBU NGWULA \p \v 57 Ngwuk manda kat apma vat yelavɨtapman tɨgangwuk. Awuk ngwula. \v 58 Nat nyan mɨn kat kotmak kalingdeyan tak kot tɨnja ngay ke wuleiga. Ava yambɨ yiga lɨga nyaangɨt kwunaka ngambu mbɨla. Kwunaka ngambulapman yimbeyan mɨn kat kwo kaligiyandɨ kotmak. Jas wandɨ maa plisman mɨn kat kwutaa kalabusmba taagiyandɨ. \v 59 Ngwuk kat wowun. Kalabus kwiyatapman ana kwagalagiyangwuk. Jas wanda mbak ngɨlɨndɨ mala kwagalagiyangwuk. \c 13 \s1 KAVLE MAAWUT KWAGALALAPMAN NYAN KAVLE YIGIYANDƗ \p \v 1 Tɨga lɨga nat nɨmba yalaa tak njambwi nyan Pailat Galilina nat nɨmba kat vatnyanda vak Jisas kat mbutndi. Ndi God kat kwanda kwanda nda vatnyalaa God kat kwilɨndi, vatnyandɨ waa mbutndi Jisas kat. \v 2 Mbutndi mala Jisas ndi kat wandɨ. Ngwuk angamak yelavɨka lɨgangwuk. Ndi God kat nɨma sakwat kavle vat yindi, Pailat ndi kat vatnyandɨ? E? Ndina kavle vat Galilina nat nɨmbana kavle vak kat kwulatndɨ? E? \v 3 Kai luwa. Wupma kai. Ngwuk kat wowun. Ngwutna kavle maawut kwagalalapman yingweyan yinja vla yigiyangwuk. \v 4 Tak Sailoam walɨnja kavamba la sɨvla ngay ndalaa tamba vɨli kiyeli sɨla kuvuk nɨmba kat vatnyandɨ. Ndina kavle vat Jerusalemba la nat nɨmbana kavle vak kat kwulatndɨ? E? Ana kwulatndɨ? \v 5 Kai ana kwulatndɨ. Ngwuk kat wowun. Kavle maawut kwagalalapman yingweyan yinja vla yigiyangwuk. \s1 SƗK WOGWULAPMAN MINA NYAANGƗT \p \v 6 Jisas ndi kat pagwuga la nyaangɨt mbutndɨ. Kɨta nyan fik walɨnja mi ndɨna ambugapmba sɨk tundɨ. Tɨga lɨga mi sɨk sɨgɨpmak yandɨ. Yandɨ, ana sɨk wagwundɨ. \v 7 Ndɨna njɨvwa kwuta nyan kat wandɨɨ. Yaa avɨ. Wan mi naambi kuvuk ana sɨk wogwulɨgandɨ. Vɨlevigowun. Kwulamba avɨk kan mi. Manda kat kwo lɨga kɨpmana kwiya mɨna kɨga kiyagiga lɨgiyandɨ waa wandɨ maa ndɨna njɨvwa kwuta nyan wandɨ. \v 8 Njambwi nyan kan naambi mi kwo lɨgiyandɨ. Angwamba waangu valaa bulmakauna ndi taagagiyowun. \v 9 Yaiga naambi sɨk anagandɨ kwaiga. Sɨk kwalapman yindeyan vɨkiyowun waa wandɨ. \s1 NJƗVWA LAPMAN NANDINYAMBA JISAS TAAGWA KƗTA KWUNATNDƗ \p \v 10 Njɨvwa lapman nandinya Jisas Juda yisolaa lɨnja ngay wuleilaa ndi kat nyaangɨt mbutɨndi. \v 11 Kavle waagan tavila la taagwa kɨta lɨlɨ. Kavle waagan tavila lɨla mbuni kavle vat yindɨ. Sɨlanda sɨlanda yetɨlɨ. Alɨpsɨga ana savagu yetɨlɨ. \v 12 Jisas lɨ kat vɨlaa yagwa wandɨ, yalɨ. Yalɨ mala Jisas wandsɨ. Nyɨna mbangɨmba lɨga yelogwen kɨngiyan kai waa savɨluwa waa walaa \v 13 ndɨna taamba lɨla mbunimba taagandɨ, savagu laatɨ. Savagu laataa Godna sɨ kwutaa katsolɨlɨ. \v 14 Yisola lɨnja ngay vɨga la nyan vɨlaa kai waa njɨka lɨndɨ. Jisas njɨvwa lapman nandinyamba njɨvwa kwutndɨ waa yelavɨka njɨka lɨndɨ. Ndɨ laataa yisolaa la nɨmba kat wandɨ. Njɨvwa kwutneya nandinya sɨla kɨta kwo lɨgandɨ. Wan yelogwen kat tɨga nɨmba nandinya sɨla kɨta yandi maa kwunatndeyan wovuna. Njɨvwa lapman nandinya kai. Ana nglaatndɨ waa wandɨ maa Jisas wandɨ. \v 15 Mɨn kavle vat yelavɨka lɨgamɨn. Mɨna maawut ana nglaatndɨ. Njɨvwa lapman nandinya nɨna ngepma nɨmba aywaa ndina bulmakau donki tunja yaaw sɨvugilaa ngu kɨnjangat kalilɨgandi. Ngwutno nɨmbun kalilɨgangwuk. Wan kavle vat ana ndɨ waa walɨgandi. \v 16 Kat taagwa nɨna ngepma lagwat. Lɨ Ebrahamna yelangɨ lagwat. Seten wandɨ maa naambi taamba vɨli kiyeli sela kuvuk lɨla mbangɨmba yelogwern ngila lɨndi. Mbambala njɨvwa lapman nandinya wowun maa yelogwen ngɨlɨndɨ. Bulmakau donki kat ndina yaaw sɨvugingwa vla wuno wupma wupma lɨ kat tula la yelogwen sɨvugiwun. Kavle vakna yima waa wun kat manda kat walɨgangwuk waa wandɨ Jisas. \v 17 Wandɨ mala Jisas kat kai wala njambwi nɨmba nyaangɨt kai. Wup yindi. Nat kwo la nɨmba Jisas ya vat vɨlaa apma vatna walɨndi. \s1 MASTET WALƗNJA MI SƗKNAGWI YISNA PAGWULA LA NYAANGƗT \p \v 18 Jisas wandɨ. God ndinyangu kat vɨga la vak anda vak vla lɨgandɨ. Anda nda vla lɨgandɨ. \v 19 Ndɨ mastet walɨnja sɨk vla lɨgandɨ. Wan sɨk mak glei nda. Kɨta nyan wan sɨk klalaa ndɨna ambugapmba tundɨ, nɨma mi wokendɨ. Wokendɨ, waavi nɨma sakwat ndɨna sandɨmba veilaa lɨndi waa wandɨ Jisas. \p \v 20 Jisas nat njambɨ wandɨ. God ndinyangu kat vɨga la vak anda nda vla lɨgandɨ. \v 21 Ndɨ yis vla lɨgandɨ. Bret-nao kwutɨga taagwa yis kuvuk klalaa wit milmba taagalɨ, bret-nao nɨman wokendɨ waa wandɨ Jisas. \s1 GOD VƗGA LA KAVA WULEINJEYA VAK \p \v 22 Jisas Jerusalemat yiga ngepma ngepma nyaangɨt kwiga yilɨndɨ. \v 23 Yiga lɨga kɨta nyan ndɨ kat wandɨ. Nɨma sakwat nɨmba ana ndi nyinangwuk wuleigiyaa. Wovuna? waa wandɨ maa Jisas ndɨ kat wandɨ. \v 24 Wuleinjeya suwi yambɨ nɨma tɨvwiya ana lɨ. Nɨma njɨvwa kwuka wuleigiyangwuk. Nɨma sakwat nɨmba wuleivat waigandi. Ana weleigiyandi. \v 25 Tɨga lɨga wan ngayna nhjambwi nyan laataa mbapmo tivɨgiyandɨ. Tɨvɨndɨ maa ngwuk alagumba lɨga taamba viyaa waigangwuk. Njambwi nyan njambwi nyan nɨn kat suwi lavwi waa waigangwuk. Wangwuk mala njambwi nyan waigandɨ. Ngwuk anda nɨmba ngwuk. Ngwula nɨndama ana vɨga lɨgowun waa waigandɨ. \v 26 Wandɨ maa nɨn tak mɨnogwinala nao kɨga la nɨmba nɨn. Nɨna ngepma yalaa nɨn kat nyaangɨt mbutɨmɨn waa waigangwuk. \v 27 Wukngwuk maa njambwi nyan nat njambɨ waigandɨ. Ngwuk kat woseka ana wowun. Ngwutna mɨndama ana vɨga lɨgowun. Ngwutna ngepma ana vɨga lɨgowun. Ngwuk kavle nɨmba ngwuk. Ay ngwula waa waigandɨ ngwuk kat. \v 28 Ngaymba la nɨmba vɨgiyangwuk. Ebraham, Aisak, Jekop, tamba la profet wuleindi, vɨgiyangwuk. Ndi God vɨga la kava tamba wuleindi. Nɨn alagumba kwo lɨganɨn waa yelavɨtaa nglaga nɨmbi ngliaka lɨgiyangwuk. \v 29 Woli agwi, yambun agwi, kambangwat agwi, malingwat agwi tɨga nɨmba yalaa God vɨga la kava wuleilaa ndaa lɨga nao kɨgɨnda kɨga lɨgiyandi. \v 30 Nɨn nat nɨmba kat kwulatɨganɨn waa mbambla yelavɨtɨgangwuk. Ngɨni yaiga njɨmbla ngwuk kat kwulakiyandi. \s1 JISAS JERUSALEMBA LA NƗMBA KAT NƗMA MAAWUT YELAVƗKA LƗNDƗ \p \v 31 Wan nandinya nat Ferisi Jisas kat yalaa wandi. Wan kava kwagala mɨla. Njambwi nyan Herot mɨn kat vatnyavat tɨgandɨ waa wandi maa Jisas ndi kat wandɨ. \v 32 Herot ndɨ woseka walɨga nyana. Ndɨ kat yiga ambuk ngwula. Mbambala njɨvwa kwuka kavle waagan savɨlɨga yelogwen kat ta nɨmba kat kwunakiyowun. Ngɨni kwutuwa njɨvwa ngɨlɨndɨ, kwo lɨgiyowun. \v 33 Wungi kat tɨga wan kava ana kwagalalaa yigiyowun. Mbambala njɨvwa kwuka kumba lɨgiyowun. Godna nyaangɨt mbutɨga nɨmba ndi kat kwo kavamba ana vatnyalɨgandi. Jerusalemba mɨna vatnyalɨgandi. Wupma yiga ambuk ngwula ndɨ kat waa Jisas ndi kat walaa Jerusalemba la nɨmba kat nɨma maawut yelavɨka wandɨ. \p \v 34 Ngwuk Jerusalemba la nɨmba ngwuk tamba la profet kat vatnyalɨgangwuk. God wandɨ, ngwuk kat yaa nɨmba kat vatnyalɨngwuk. Ngan nyaaga lɨla nyangu kat lɨla wiyo pulumba yapmola kwalɨ. Yapmola vak vla ngwuk kat kwutaa wuna mbaapmamba taagavat wowun. Ngwuk kai wangwuk. \v 35 Kai wangwuk, God ngwuk kat kwagalandɨ mala ngwutna kavle vat kwo lɨgiyandɨ. Samat tɨga wun kat ana vɨgiyangwuk. Ngɨni ngwutna ngepma wuleiwun maa wun kat vɨlaa waigangwuk. Apma vat yamɨn. God wandɨ, yamɨn waa waigangwuk. \c 14 \s1 JISAS MBANGƗ WUTA LA NYAN KAT KWUNATNDƗ \p \v 1 Njɨvwa lapman nandinya njambwi la Ferisi Jisas kat wandɨ maa ndɨna ngay nao kɨvak wuleindɨ. Nao kɨvak yaa nat nɨmba Jisas angamak yigiyandɨ waa yelavɨka ndɨ kat vɨga lɨndi. \v 2 Tɨga lɨga mbangɨ wuta la nyan Jisas kat yandɨ, vɨndɨ. \v 3 Vɨlaa Ferisiogwi Moses kwiya nyaangɨt sɨmogwi la nɨmba kat wandɨ. Njivwa lapman nandinyamba kan nyan kat kwunakweyan wovuna? E? Kavlea? Waa wandɨ. \v 4 Wandɨ maa awat ana wandi. Jisas ndɨ kat kwutaa kwunataa ay wandɨ, yindɨ. \v 5 Yindɨ maa Jisas ndi kat wandɨ. Njɨvwa lapman nandinya ngwula donki bulmakau waangumba ndainjeyan yiga klokaligiyangwuk waa wandɨ maa \v 6 ndi ana alɨpsɨga awat wandi. \s1 KƗTA NYAN AVLA NDƗNA SƗ KWUTAA KE KATSOGA \p \v 7 Jisasogwinala nao kɨvat yaa nɨmba njambwi ta nɨmbana tɨlɨga kavamba ndaa lɨvat njɨvwa kwuka yi ya lɨndi. Yinja vak vɨlaa Jisas ndi kat pagwula la nyaangɨt mbutndɨ. \v 8 Kɨta nyan kɨgɨnda kwutaa wandɨ, ndɨna ngaymba kɨvat yingweyan njambwi lɨga nɨmba tɨlɨga kavamba ke ndaa lɨga. Njambwi lɨga nɨmba tɨlɨga kavamba ke ndaa lɨga. Njambwi nyan nao kɨvat yandeyan \v 9 mɨn kat yagwa waa nyan njambwi nyan kat kwutaa ndaa lɨma kayamba kaligiyandɨ. Kalilaa mɨn kat waigandɨ. Ndaa lɨma tɨgɨt kwagalalaa kumba mat tɨgɨpmba yaa alɨ. Kan njambwi nyan ndaa lɨma tɨgɨtmba ndaa lɨgiyandɨ waa wandɨ maa nɨmamba wup yiga nat kavamba yiga ndaa lɨgiyamɨn. \v 10 Kɨta nyan kɨginda kwutaa wandɨ, ndɨna ngaymba kɨvat yingweyan mat tɨga nɨmba tɨlɨga kavamba ndaa alɨ ngwula. Wupma ndaa lɨmeyan mɨn kat yagwa waa nyan mɨn kat waigandɨ. Ndaa lɨma tɨgɨt kwagalalaa kalat yagwa. Njambwi tɨgɨtmba ndaa lɨgiyamɨn. Wandɨ mala yimɨn, nat nɨmba vɨlaa mɨna sɨ kwutaa katsogiyandi waa pagwula la nyaangɨt mbutaa nyaangɨtna angwa ndi kat mbutndɨ. \v 11 Avla ngwutna sɨ kwutaa katsongweyan nat nɨmba vɨlaa viyesendagiyandi. Avla ngwutna sɨ viyesendangweyan nat nɨmba vɨlaa katsogiyandi waa wandɨ Jisas. \s1 NƗMA KƗGƗNDA KWUKNGWEYA VAT \p \v 12 Yagwa wuna ngaymba yaa agɨ waa wanda nyan kat Jisas wandɨ. Nɨma kɨgɨnda kwupmeya njɨmbla mɨna alɨ nɨmba kat mɨna yagwa waa ke waa. Mɨna yelangɨ nɨmba, ngepma nɨmba, nɨma sanyo tɨga nɨmba kat mɨna yagwa waa ke waa. Ndi kat yagwa wameyan ngɨni mɨn kat yaa agɨ waa waigandi. \v 13 Nɨma kɨgɨnda kwupmeya njɨmbla sanya lapman nɨmba, man kavle ya nɨmba, yelogwen kat ta nɨmba, mɨni vɨlapman nɨmba kat yaa agɨ ngwula waa awa. \v 14 Ndi ngɨni awat yaa agɨ waa ana waigandi. Wupma yimeyan ngɨni yaiga nandinya kiya nɨmba laakiya nandinya God mɨn kat awat apma vat yigiyandɨ waa wandɨ Jisas. \s1 NƗMA KƗGƗNDA KAT PAGWULA LA NYAANGƗT JISAS MBUTNDƗ \p \v 15 Wundi nɨmbana kɨta nyan Jisas waa nyaangɨt wutaa wandɨ. God vɨga la kava wuleilaa ndaa lɨga kɨneya njɨmbla apma vat tɨgiyanɨn waa wandɨ. \v 16 Wandɨ maa Jisas ndɨ kat wandɨ. Kɨta nyan nɨma kɨgɨnda kwutaa nɨma sakwat nɨmba kat wandɨ. \v 17 Kɨvat tɨnja njɨmbla ndɨna njɨvwa kwuta nɨmba kat wandɨ, yagwa ngwula kɨgɨnda tamba kwuka tɨganɨn, tɨgandɨ waa yiga wandi. \v 18 Wandi maa yavak kat aywaa kai wandi. Nat nyan wandɨ. Wun kupi kɨpma klawun. Yiga vɨgiywoun. Wun ana alɨpsɨga yaigowun wandɨ. \v 19 Nat nyan wandɨ. Wun bulmakau tamba vɨli klawun. Yiga vɨgiyowun. Wun bulmakau tamba vɨli klawun. Yiga vɨgiyowun. Wun ana alɨpsɨga yaigowun waa wandɨ. \v 20 Nat nyan wandɨ. Wun mbambala glei taagwa klawun. Wun ana alɨpsɨga yaigowun waa wandɨ. \p \v 21 Ana alɨpsɨga yaiganɨn waa wanja vak njɨvwa kwuta nyan ndɨna njambwi nyan kat yiga mbutndɨ. Mbutndɨ maa nmjambwi nyan ndɨna maawupmba ndi kat njɨka lɨndɨ. Njɨka lɨga ndɨna njɨvwa kwuta nyan kat wandɨ. kwiyatapman yiga kava kava man veilapman nɨmba, yelogwen kat ta nɨmba, sanya lapman nɨmba, mɨni vɨlapman nɨmba ndi kat aywaa wamɨn, yaandi waa wandɨ njambwi nyan. \v 22 Wandɨ, yiga wandɨ, yandi. Yandi maa njɨvwa kwuta nyan njambwi nyan kat wandɨ. Aywaa yandi. Ngay ana taatɨ waa wandɨ maa \v 23 njambwi nyan wandɨ. kava kava, kwapɨ, ndinyangu lapman kava, kwo kavamba yiga wamɨn, kɨta nyan kɨta nyan yaandi. Wuna ngay taatangat wowun. \v 24 Tak yagwa wawa nɨmba ndi ana kɨgiyandi luwa waa wandɨ njambwi nyan waa mbutndɨ Jisas. \s1 MAAWUPMBA YELAVƗTAA JISASNA KWUPMBA AY \p \v 25 Nɨma sakwat nɨmba Jisas la kavamba yaa yisolaa lɨndi, Jisas ndi kat nyaangɨt mbutɨndɨ. \v 26 Mbuka wandɨ. Kɨta nyan wuna kwupmba yavat yindeyan ndɨna nyaek nyɨme, taagwa, nyangu, yakwa nɨmbana nyaangɨt wupmak kat kai walaa wuna kwupmba yaigandɨ. Wuna kwupmba yalaa wunai waa nyaangɨpmba njɨvwa kwukiyandɨ. \v 27 Vatnyanjeya nɨmba diwai kros walalaa kalinja vla ngwuk kat vatnyanjeyan ndɨna mala. \p \v 28 Kɨta nyan svla nge kwupmat wandeyan ana kwo kwukiyandɨ. Yigumba yelavɨtaa ngayna nda aywaa kwunaka taagalaa kwukiyandɨ. \v 29 Yelavɨtapman kwo kwutndeyan apma vak ana kwukiyandɨ. Kwaalɨk mɨna tawga kwagalagiyandɨ. Nat nɨmba ndɨ kat vɨlaa njɨkiyandi. \v 30 Wan nyan kwo yelavɨtapman sɨmblan kwutndɨ. Ana alɨpsɨga aywaa kwukiyandɨ waa njɨka waigandi. \p \v 31 Kɨta njambwi king nat king kat waleavat tɨndeyan tak yelavɨkiyandɨ. Wuna soldia 10,000 mɨna lɨgandɨ. Ndɨna soldia 20,000 nɨmba ndi. Ndi kat anda vapmba kwulaiyowun waa yelavɨtaa sɨvat yigiyandɨ. \v 32 Ndi kat ana alɨpsɨga kwulakiyowun waa walaa ndɨ sɨvat ana yigiyandɨ. ndɨna njɨvwa kwuta nɨmba kat wandɨ maa yiga nat king kat kɨmbɨt kwukiyandi. Ana waleagiyandi. \p \v 33 Ngwulo wupma lɨgangwuk. Wuna kwanda kwanda nda aywaa kwagalagiyowun waa yelavɨtapman yingweyan wuna kwupmba yaga wuna njɨvwa ana alɨpsɨga kwukiyangwuk. \s1 KƗLƗNJA SOL NYINGI YILƗGA VAT NGƗLƗNDƗ \p \v 34 Kɨlɨnja sol apma nda. Ndɨna nyingi yilɨnda vat ngɨlɨndeyan apma nda ana ndɨ. Tamba kavle yindɨ. Njɨvwa kai. \v 35 Nat kavle ya nda ambukapmba yaagineyan ambugatna nda apma vak laakiyandɨ. Nyingi lapman sol wupma kai. Ambugapmba ana yaagilɨganɨn. nyingi lapman sol nɨn kwo yaagilɨganɨn. Njɨvwa kai. Wawa nyaangɨt yigumba wuka maawupmba yelavɨk ngwula waa wandɨ Jisas. \c 15 \s1 SƗLƗWOKNA SIP SIP PAGWULA LA NYAANGƗT \p \v 1 Takis sanya kla la nɨmbo nat kavle nɨmbo Jisas mbuta nyaangɨt wupmat yandi. \v 2 Moses kwiya nyaangɨt sɨmogwi la nɨmbo Ferisio vɨlaa wandi. Wan kavle nɨmba kat manda kat kai walapman yilɨgandɨ. Wuna nyaangɨt yaa awut waa manda kat bndi kat walɨgandɨ. Ndinogwinala manda kat nao kɨlɨgandɨ. Ana nglaatndɨ waa wandi. \p \v 3 Wandi maa ndi kat pagwula la nyaangɨt mbutndɨ. \v 4 Ngwula kɨta nyan sip sip ndumi tambanat tɨga sip sip kɨta kwo kava yiga sɨlɨwotndeyan nat sip sip kat kwagalalaa yiga kwakiyandɨ. kwaka yiga vɨlaa kwukiyandɨ. \v 5 Sip sip kat kwutaa nyaambupmba walalaa solat sɨga kiyaigandɨ. \v 6 Ngepma wuleilaa ndɨna alɨ nɨmba kat waigandɨ. Wunogwinala solat asɨ ngwula. Wuna sɨlɨwokna sip sip vɨlaa kwutaa walalaa kiyawun waa waigandɨ. \v 7 Ngwuk kat wowun. Kavle vat yiga yetɨlɨga kɨta nyan kavle maawut kwagalalaa mandɨp kupi maawupmba yetɨndeyan nyɨnangwupmba lɨga nɨmba wupma nɨmamba solat sɨgiyandi. Nyɨnangwupmba lɨga nɨmba apma maawut sɨka apma vat yiga yetɨlɨga nɨma sakwat nɨmba kat vɨlaa ana nɨmamba solat sɨgiyandi. Samat samat solat sɨgiyandi waa wandɨ Jisas. \s1 SƗLƗWEOKNA SANYA PAGWULA LA NYAANGƗT \p \v 8 Jisas ndi kat nat pagwula la nyaangɨt mbutndɨ. Taagwa kɨta sanya tamba vɨli mɨna taagalɨ, lɨndɨ. Kɨta sɨlɨwotɨ. Lɨ lam sagɨlɨlaa ngayat yaguga kwakiyalɨ. \v 9 Vɨlaa lɨla alɨ nɨmba, ngepma nɨmba kat waigalɨ. Wunogwinala solat asɨ ngwula. Sɨlɨwokna sanya tamba vɨlaa klawun waa waigalɨ. \v 10 Ngwuk kat wowun. Godnonala nyɨnangwupmba tɨga ensel kavle4 vat ta nyan ndɨna kavle vat kwagalandeyan ndi wupma solat sɨgiyandi waa wandɨ Jisas. \s1 KWANDƗ NYAN NYAEK KAT KWAGALALAA YINDƗ \p \v 11 Jisas ndi kat wapuseput mbutndɨ. Kɨta nyan nondanyan vɨlɨlɨk ta nyana. \v 12 Mat nyan nyaek kat wandɨ. Ngɨni kiyamɨn, kalaweya kwanda kwanda nda mbambala agwi mɨla waa wandɨ maa nyaek mbɨk kat kansaga kwindɨ. \v 13 Tɨga lɨga ndɨna kwanda kwanda nda aywaa kwuka naangalaa sɨvla kavat yindɨ. Yilaa tɨnda kavamba ndɨna sanya aywaa kwuka yaagiga kavle vat yetɨndɨ. \v 14 Ndɨna sanya ngɨlɨndi maa tɨnda kɨpma kɨgɨnda lapman tɨndɨ. Ndɨno kɨgɨnda kat vɨlevilaa lɨndɨ. \v 15 Kan kɨpmana kɨta nyan kat vɨlaa njɨvwa ndɨnamba klandɨ. Ndɨna mbak kat kɨgɨnda kwiga vɨga lɨndɨ. \v 16 Ndɨ kɨgɨnda kai. Ndɨ kat ana kwilɨndi. Mbak kat kwilɨnda mi sɨk kɨvat wandɨ. \p \v 17 Tɨga lɨga ndɨna maawupmba yelavɨtndɨ. Wun manda kat kumba kavle vat yetɨgowun. Wuna nyaekna njɨvwa kwutɨga nɨmba ndi kɨgɨnda nɨma sakwat tɨgandɨ. Wun kɨgɨnda tapman tɨga kiya mɨna lɨgowun. \v 18 Kan kava kwagalalaa wuna nyaek tɨga kava yiga ndɨ kat waigowun. Wun mɨn kat kavle vat yiwun. Wun God kat kavle vat yiwun. \v 19 Ngi kat tɨga mɨna nyanat ngɨni ana lɨgiyowun. Wamɨn maa mɨna njɨvwa kwutɨga nyanat tɨgiyowun waa waigowun waa yelavɨtndɨ. \v 20 Yelavɨtaa kan kava kwagalalaa nyaek tɨga ngepmat yindɨ. Ngepma ana wuleindɨ, sɨvlamba lɨndɨ, nyaek ndɨ kat vɨndɨ. Vɨlaa nɨma maawut yelavɨka pɨlɨga yiga ndɨ kat taamba kwutaa nyambupmba viyandɨ. \v 21 Kwutndɨ maa nyan ndɨ kat wandɨ. Nyaek mɨn kat kavle vat yiwun. God kat kavle vat yiwun. Ngi kat tɨga ngɨni mɨna nyanat ana lɨgiyowun waa wandɨ maa ndɨna nyaek wandɨ. \v 22 Wupma ke waa waa walaa ndɨna njɨvwa kwuta nɨmba kat wandɨ. Apma waavwi kwutaa ndɨ kat agwi ngwula. Apma taamba ring kalalaa ndɨna taambamba kwuso. Apma man su klalaa ndɨna mamba kwuso. \v 23 Apma nyan bulmakau vatnyalaa kɨgɨnda agwut ngwula. Nɨn solat sɨga kapti kwukiyanɨn. \v 24 Wuna nyan tak kiya nyan vla lɨndɨ, ndɨ kat ana vɨga lɨwun. Ndɨ tamba yalaa lɨgandɨ. Tat sɨlɨwotndɨ. Mbambala tamba yalaa lɨgandɨ waa wandɨ maa solat sɨga kɨgɨnda kwutndi. \p \v 25 Njambwi nyan ambugapmba njɨvwa kwuka lɨga njɨvwa ngɨlɨndɨ, ngay yandɨ. Ngay ngwaymba lɨga mbangu veinja vak wutndɨ. \v 26 Wutaa ndɨna nyaekna njɨvwa kwuta nyan kat mandana wutuwa waa wandɨ. \v 27 Wandɨ maa wandɨ. mɨna sambu tamba yandɨ. Yandɨ maa mɨna nyaek apma nyan bulmakau vatnyandɨ kɨgɨnda kwupmat. Yanda vak kat solat sɨga vatnyandɨ waa wandɨ njɨvwa kwuta nyan. \v 28 Nyamwun wutaa tɨpmwigwula yiga ngay wuleivak kat kai wandɨ. Ngi kat tɨga ndɨna nyaek wogwendɨ ndɨ kat wagalavat. \v 29 Wagalandɨ mala nyaek kat wandɨ. naambi nɨma sakwat wama njɨvwa mɨna kwutɨwun. Mɨn kat ana kavle vat yiwun. Mɨn kat ana kai wowun. Wuna alɨ nɨmba kat kɨgɨnda kwukwangat mat meme ana vatnyalaa wun kat kwimɨn. \v 30 Wuna sambu ndɨ kat kwima sanya sɨk yambɨsɨk yiga yaagindɨ. yandɨ maa ndɨ kat apma nyan bulmakau vatnyamɨn. Ana nglaatndɨ waa wandɨ. \p \v 31 Wandɨ mala nyaek wandɨ. Njɨmbla njɨmbla wunogwinala tɨlɨgamɨn. Kiyawun maa wuna nda aywaa klaigamɨn. \v 32 Mɨna sambu wupma kai. Ndɨ tamba kiyandɨ waa yelavɨka lɨwun. Mbambala kwo lɨgandɨ. Tat sɨlɨwotndɨ. Mbambala tamba yalaa lɨgandɨ. Ngi kat tɨga solat sɨga kɨgɨnda kwutneyan kavle vat ana ndɨ waa wandɨ nyaek waa mbutndɨ Jisas. \c 16 \s1 KNJVWA KWUTA NYAN KAVLE SAVLE KWUTNDA VAK \p \v 1 Jisas ndɨna mbaapma nɨmba kat wandɨ. Tamba nɨma sanya la nyan tɨndɨ. Wandɨ mala nat nyan ndɨna njɨvwa kat vɨga lɨndɨ. Nat nɨmba njambwi nyan kat wandi. Mɨna njɨvwa vɨga lɨga nyan kavle savle kwutɨgandɨ waa wandi, njambwi nyan ndɨna njɨvwa vɨga la nyan kat wandɨ. \v 2 Kavle savle kwutɨmɨn waa wandi, wutwun. Kwutɨma vak wun kat ambuk. Mbupmɨn mala sɨga naguga vɨgiyowun. Sɨga naguga vɨlaa ngɨni wuna njɨvwa kwukiyamɨn? E? Ana kwukiyamɨn? Waa njambwi nyan wandɨ. \p \v 3 Wandɨ maa njɨvwa kwuta nyan maawupmba yelavɨtndɨ. Ndɨ kat mbukweyan kavle vat kwutuwa vak vɨlaa wun kat kai waigandɨ. Wun angamak yigiyowun. Wun ava lapman tɨga ambugatna njɨvwa ana alɨpsɨga kwukiyowun. Wun wup yigiyowun nat nyan kat kɨgɨnda kat wagalaweyan waa yelavɨka lɨga yindeya vat yelavɨtndɨ. \v 4 Yiweya vak yiwun mala wun kat kai y wandɨ maa nat nɨmba wun kat kɨgɨnda kwigiyandi waa yelavɨtndɨ. \v 5 Tat sanyo ta nyananamba nat nɨmba dinau klandi. Njɨvwa kwuta nyan wundi nɨmba kat yagwa wandɨ, yandi. Yandi maa ndi kat kɨta nyan kɨta nyan wandɨ. Tat ta nyan kat mɨna dinau angamak sakwat tɨgandɨ waa wandɨ. \v 6 Wandɨ maa 100 dram wel wandɨ. Wandɨ maa ndɨ kat wandɨ. Tamba mɨna dinau kwusenda taagagowun. 50 dram wel mɨna kwigiyamɨn waa njɨvwa vɨga la nyan wandɨ. \v 7 Nat nyan kat mɨna dinau angamak sakwat tɨgandɨ waa wandɨ maa 100 bek rais wandɨ. Wandɨ maa tamba mɨna dinau kwusenda taagagowun. 80 bek rais mɨna kwigiyamɨn waa wandɨ. \p \v 8 Yinda vak njambwi nyan wutaa wandɨ. Apma vak kwunapmɨn. Mɨn kat kai wowun maa nat nɨmba dinau kusenda taagama nɨmba ngɨni mɨn kat ndinai kɨgɨnda kat vɨga lɨgiya waa wandɨ njambwi nyan waa wandɨ Jisas. Jisas ndi kat nat samat nyaangɨt wandɨ. Kan kɨpmana nɨmba ndi nambuo lɨga nɨmba ndi. Nat nɨmba kat kwunatɨnjan ngwuk wuna mbaapma nɨmba ngwuk kat kwulatɨgandi. \p \v 9 Ngwuk wuna mbaapma nɨmba ngwuk kat wowun. Mbambala kan kɨpmamba lɨngwan ngwutna sanya apma njɨvwamba agwuk ngwula. Sɨmblan ke yaagiga. Kɨpmana sanya ngwuk kat njɨmbla njɨmbla ana lɨgiyandɨ. Apma njɨvwa kwuka lɨngweyan sanya ngɨlɨndɨ maa ngɨni nyɨnangwupmba yiga apma vak njɨmbla njɨmbla tɨgiyangwuk. \p \v 10 Nat nyan mat njɨvwa apma vat kwutɨndeyan wan nyan nɨma njɨvwa apma vat kwukiyandɨ. Nat nyan mat njɨvwa kavle vat kwutɨndeyan wan nyan nɨma njɨvwa kavle vat kwukiyandɨ. \v 11 Kan kɨpmamba lɨngwan kavle savle njɨvwa kwukngweyan ngɨni nyɨnangwut wokengwuk mala God ngwuk kat apma nɨma njɨvwa ana kwigiyandɨ. \v 12 Mbambala kɨpmamba lɨngwan Godna njɨvwa kavle savle kwuka lɨngweyan ngɨni nyɨnangwut wokelaa God ngwuk kat kwindeya njɨvwa apma vat ana kwukiyangwuk. \p \v 13 Kɨta nyan ana vɨlɨlɨk palɨna nyaangɨt wuka njɨvwa kwukiyandɨ. Nat kɨta nyan kat kai walaa nat nyana nyaangɨt mɨna wukiyandɨ. Ngwut kan kɨpmana njɨvwa kwuka Godna njɨvwa kwuka kɨta kɨta ana kwukiyangwuk waa wandɨ Jisas. \s1 GOD WAA NYAANGƗTNA VAK \p \v 14 Kumba la Ferisi ndi kɨpmana nda kat mɨna yelavɨka lɨndi. Jisas waa nyaangɨt wutaa ndɨ kat njɨtɨndi. \v 15 Jisas ndi kat wandɨ. Nat nɨmba ngwutna sɨ kwutaa katsonjangat woviyaguga lɨgangwuk. Ngwutna kavle maawut God vɨga lɨgandɨ. Kan kɨpmana nɨmba woviyaguga tɨnja vak kat God ana woviyaguga lɨgandɨ. God ndɨ kai walɨgangɨ kan vak kat. \p \v 16 Moses kwiya nyaangɨt profet waa nyaangɨt God nɨn kat tak kwindɨ. Ngɨni ngu yagula Jon laataa God nɨn kat kwunataa vɨga lɨndeya vak mbutɨndɨ. mbutɨndɨ mala ngepma ngepmamba la nɨmba kan vak klavat sɨmblan nɨma njɨvwa kwutɨndi. \p \v 17 God tak kwiya nyaangɨt ana ngɨlɨgiyandɨ. Ana kwo vala tɨgiyandɨ. Kɨpma nyɨnangwut ngɨni ngɨlɨgiyandɨ. God tak kwiya nyaangɨt ana ngɨlɨgiyandɨ waa wandɨ Jisas. \s1 TAAGWA KAT KE KWAGALANGWEYA \p \v 18 Jisas wandɨ. Kɨta nyan ndɨna taagwa kat kwagalalaa nat taagwa klandeyan kavle vatna. Yambɨsɨk yilɨnja vak vla yilɨndɨ. Nat nyan ndɨna taagwa kwagalandɨ maa wat taagwa nat nyan klandeyan ndɨno kavle vatna. yambɨsɨk yilɨnja vak vla yilɨndɨ ndɨno waa wandɨ Jisas. \s1 SANYO LA NYANO LASARASO \p \v 19 Jisas ndi kat nyaangɨt mbutndɨ. Nɨma sakwat sanyo la nyan tɨndɨ. Ndɨ apma nglei waavwi kwuso lɨndɨ. Nandinya nandinya nɨma kɨgɨnda apma kɨgɨnda mɨna kɨlɨndɨ. \v 20 Nat nyan sanya lapman nyan tɨndɨ. ndɨna sɨ Lasaras. Ndɨ sanya kat nat nɨmba kat yawiga wandɨ. Sanya lapman nyan ngwutnyala pulumba ndaa lɨndɨ. Ndɨna mbangɨ kawia nɨma sakwat kɨlɨndɨ. \v 21 Kɨlambɨnja nao kɨvak kwo kawiga lɨndɨ. Waala ndɨ kat yalaa ndɨna kawiya lɨk viyenga kɨlɨndi. \p \v 22 Tɨga lɨga sanya lapman nyan kiyandɨ. kiyandɨ, ensel ndɨ kat kwutaa Ebraham ta kavat kalindi. Sanya la nyan ndɨno kiyandɨ, waangumba vaangundi. \v 23 Vaangundi, ndɨ ya vɨtɨga kavat yindɨ. Ndɨna mbangɨ nɨmamba kangan wandɨ, Ebrahamagwi Lasaraso sɨvlamba lɨmbɨt, vɨndɨ. \v 24 Ndɨ Ebraham kat nɨma kwundi walega wandɨ. Ebraham, wuna ngwak wun kat nɨma maawut yelavɨk. Wamɨn maa Lasaras ndɨna sɨt taamba ngumba taagalaa yaa wuna tɨgatmba taagandɨ. Wuna mbangɨ nɨmamba kangan walɨgandɨ waa wandɨ maa Ebraham ndɨ kat wandɨ. \p \v 25 Walanga, tak kɨpmamba lɨman apma nda mɨna klalɨmɨn. lasaras ndɨ kavle nda mɨna klalɨndɨ. Mbambala ndɨ apma vat tɨgandɨ, mɨn kavle vat tɨgamɨn. \v 26 Ana nɨndɨmba nɨma ndandangɨ kwaandɨ. Mɨn kat yindeya yambɨ kai. Nɨn kat yameya yambɨ kai. Ndandangɨ kwaandɨ waa wandɨ Ebraham. Wandɨ maa sanyo la nyan wandɨ. \p \v 27 Ngwak, kɨta nyaangɨt mɨn kat wagalagiyowun. Lasaras kat wamɨn maa wuna nyaekna ngay yigandɨ. \v 28 Kan ngaymba wuna yakwa ndu tambanat tɨgandi. Ndi kat mbutndɨ maa wutaa tuwa kavle kava ana yaigandi waa wandɨ maa Ebraham ndɨ kat wandɨ. \p \v 29 Tamba Moses kwiya nyaangɨt profet waa nyaangɨt ngɨlɨga. Kan nyaangɨt wutaa kavle vat kwagalalaa tɨma kavle kava ana yigiyandi waa wandɨ, sanya la nyan wandɨ. \v 30 Walanga Ebraham wupma kai. Wuna yakwa ndu tambanat tamba la nyaangɨt ana wukiyandi. Kɨta nyan kiyalaa laataa ndi kat mbutndeyan ndi kavle maawut kwagalalaa mandɨp kupi maawut klalaa apma vat yiga yetɨgiyandi waa wandɨ. \v 31 Wandɨ mala Ebraham ndɨ kat wandɨ. Wama vak ana nglaatndɨ. Tamba Moses kwiya nyaangɨt profet mbuta nyaangɨt wupmak kat kai wanjeyan kɨta nyan kiyalaa laataa ndi kat yiga mbutnjeyan ndɨno ndɨ kat wupmak kat kai waigandi waa wandɨ Ebraham waa mbutndɨ Jisas. \c 17 \s1 NGƗNI YAIGA KAVLE VAT \p \v 1 Jisas ndɨna mbaapma nɨmba kat wandɨ. Ngɨni yaiga kavle vat yandɨ maa nat nɨma sakwat nɨmba kavle maawupmba yelavɨka kavle savle yiga yetɨgiyandi. Wan kavle vat yaigandɨ. Wan ngɨni yaiga kavle vat kwivat yalɨga nyan ndɨ kat miwa yigowun. Ndɨ kavle nyanat tɨgiyandɨ. \v 2 Wan kavle vat kwivat yaiga nyan wandɨ maa wuna mbaapma nɨmbana maawut kavle yigiyandɨ. Tak ndɨna mbanjɨge nɨma kambak yaawmba tulaa nyingi ngumba yaaginjeyan wovuna. Ngumba yaaginjeyan ngɨni wuna mbaapma nɨmbana maawut ana kavle yigiyandɨ. \p \v 3 Ngwuk kavle vat kwivat yaiga nyan yeta vak vla wupma ke yetɨngwa. Ngwuk apma vak yetɨ ngwula. Ngwula mbaapmamba la kɨta nyan ngwuk kat kavle vat yindeyan ndɨ kat awa. Kavle vat yimɨn waa awa. Wangwuk maa wovun wangwuk. Ngwuk kat kavle vat yuwa vat tamba kwagalawun waa wandeyan ngwuk kat kavle vat yinda vak kat maawut ke yelavɨka. Kwagala ngwula. \v 4 Nandinya kɨta sɨla vɨli njambɨ ngwuk kat kavle vat yilaa kavle vat yuwa vat kwagalagiyowun waa wandeyan kavle vat yilɨnda vak kat kwagala ngwula. Ke yelavɨkngwa waa wandɨ Jisas. \s1 JISAS KAT MAAWUPMBA YELAVƗKA KWUTA LƗNJA VAK \p \v 5 Jisasna mbaapma nɨmba ndɨ kat wandi. Mɨna nyaangɨt kat maawupmba yelavɨka kwuta lɨna vak matna. Nɨna maawut kwunapmɨn mala nɨman yigiyandɨ waa wandi maa Jisas wandɨ. \v 6 Wuna nyaangɨt maawupmba yelavɨka kwutaa lɨngweya vat tagula vatna. Tagula ava lɨga vatna. Mastet walɨnja mi sɨk mak glei nda. Tundi, nɨma ava yilɨgandɨ. Wuna nyaangɨt kat kwutaa lɨngwa vak mastet walɨnja sɨk vla tɨndeyan nɨma nglei njɨvwa kwukiyandɨ. Wangwuk mala kan tɨga vɨlɨngwa mi avla pɨtaa nyingi nguat yigiyandɨ waa wandɨ Jisas. \s1 GODNA NJƗVWA KWUTƗNA VAT \p \v 7 Jisas wandɨ. Ngwutna kɨta nyan kwanda kwanda nda vla lɨga njɨvwa kwo kwuta nyan tɨndeyan wamɨn maa nandinya ambugatna njɨvwa kwupmat yigiyandɨ. Kwutaa bulmakau kat yuwi kalɨtaa kwigiyandɨ. Nglaambu njɨvwa ngɨlɨlaa kwagalalaa yandɨ, ndɨ kat kɨgɨnda kwukiyamɨn? Ndaa lɨga yaa agɨ waa waigamɨn? Kai. Wupma ana waigamɨn. \v 8 Kupma waigamɨn. Mɨn wuna kɨgɨnda kwutaa kiyaa taagamɨn kɨlu. Kɨwun maa ngɨni kɨgiyamɨn waa ndɨ kat waigamɨn. \v 9 Wama njɨvwa kwutndɨ maa ndɨ kat sɨvu kɨgiyamɨn? Kai luwa. Wan njɨvwa kwuta nyan mɨna kwanda kwanda nda vla lɨgandɨ. \v 10 Nɨno nɨmbun. God wanda njɨvwa aywaa kwutaa ndɨ kat waiganɨn. Nɨn nɨma sakwat njɨvwa ana kwutnɨn. Apma vak ana kwutnɨn waa waiganɨn. \s1 KAAWIA KƗLA TAMBA VƗLI NƗMBA KAT JISAS KWUNATNDƗ \p \v 11 Tɨga lɨga Jisas Jerusalemat yindɨ. Yinda ava yambɨ kɨpma angangɨ tɨmbɨk nɨndɨmba yindɨ. Nat naangɨ Galili walɨnja kɨpma. Nat naangɨ Sameria walɨnja kɨpma. \v 12 Ngepma wuleilaa ndina mbangɨ aywaa kaawia kɨla tamba vɨli nɨmba sɨvlamba lɨndi, vɨndɨ. \v 13 Ndi ndɨ kat vɨlaa nɨma kwundimba wandi. Jisas, njambwi nyan mɨn, nɨn kat nɨma maawut yelavɨp mɨla waa wandi maa Jisas ndi kat wandɨ. \v 14 Ay ngwula. Ngwutna mbangɨ kwo lɨgiyandɨ. God kat kwunatɨga nyan kat ngwutna mbangɨ sɨmagangwuk mala apma vat tɨngwa vak nat nɨmba kat mbukiyandɨ waa wandɨ, yindi. Yilɨndi maa ndina mbangɨ apma vat tɨndɨ. \v 15 Ndina kɨta nyan ndɨna mbangɨ kwo lɨnda vak vɨlaa lungwamataa yiga nɨma kwundimba Godna sɨ kwutaa katsondɨ. \v 16 Wan nyan yalaa Jisas kat sɨvu kɨvat kwali man sɨlaa ndɨ kat sɨvu kɨndɨ. Ndɨ Sameriana kapma ngepma nyana. \v 17 Jisas wandɨ. Kɨta nyan mɨna ana kwunakwun. Tamba vɨli nɨmbɨ andamapba lɨngandi. \v 18 Ndi Godna sɨ katsovat ana lungwamataa yandi. Kan kapma ngepma nyan mɨna yandɨ waa walaa ndɨ kat wandɨ. \v 19 Mɨn laataa ay mɨla. Wuna nyaangɨt wutaa maawupmba yelavɨka kwutaa lɨma vak mɨn kat kwunatndɨ waa wandɨ Jisas. \s1 GOD NDINYANGU KAT VƗGA LƗNDEYA VAK YAIGANDƗ \p \v 20 God ndinyangu kat vɨga lɨndeya vak anda njɨmbla yaigandɨ waa Ferisi wagalandi maa Jisas ndi kat wandɨ. God ndinyangu kat vɨga lɨndeya vat mɨnimba ana vɨgiyanɨn. \v 21 Kɨta nyan ana yandɨ vɨlaa waigandɨ. Angwiyan yaa vɨgowun waa ana waigandɨ. God ndinyangu kat vɨga lɨndeya vak ngwutna maawupmba lɨgandɨ waa ndi kat walaa ndɨna mbaapma nɨmba kat wandɨ. \v 22 Ngɨni yaiga njɨmbla nɨma sakwat kavle vat yaigandɨ. Ngwuk kat kwunapmak Godna vak sɨmogwi lɨga nyan kwakiyangwuk. Wun ana yaigowun. \v 23 Nat nɨmba ndino kwaka waigandi. Ngiya yaa. Anguvelia yaa waa waigandi. ndina nyaangɨt ke wuka. Ndina kwupmba ke yiga waa ngwuk kat wowun. \v 24 Wun Godna vak sɨmogwi lɨga nyan ngwuk kat kwunapmak yaweyan vlap vlap wandɨ, ya vla yaigowun. Yaweya njɨmbla kava kava kembagiyandɨ. \v 25 Tak wun kat nɨma vak yaigandɨ. Mbambala lɨga nɨmba tak wun kat kai waigandi. \p \v 26 Ndinyangu kat Godna vak sɨmogwiga kwunapmat yaweya njɨmbla kan kɨpmana nɨmba tamba Noa ta njɨmblamba kavle vat yiga yetɨnja vla yiga yetɨgiyandi. \v 27 Tamba God kat yelevɨtapman nao ngu kɨga taagwa klaga kwo yetɨndi. Tɨga lɨga Noa njaambɨt kundɨ maa nɨma sambiyangu yandɨ, kiyandi. \v 28 Tamba la nyan Lot ta njɨmbla wupma lɨndi. Ndi nao ngu kwo kɨndi. Wenga kwilaa klandi. Ambugatna njɨvwa kwo kwutndi. Ngay kwo kwutndi. \v 29 Tɨga lɨga Lot Sodom walɨnja ngepma wogwendɨ mala nyɨnangwupmba la ya vɨtɨga kambak ngepma ndaindɨ, ndi kiyandi. \v 30 Ndinyangu kat Godna vak sɨmogwiga ndi kat kwunapmak yaweya njɨmbla wan vak tɨgiyandɨ. \p \v 31 Wan yaiga njɨmbla sambangemba lɨgiya nyan ana ndaigiyandɨ ndɨna ngaymba lɨga kwanda kwanda klavat. Kwo yigiyandɨ. Ambugapmba tɨgiya nyan ndɨno ndɨna kwanda kwanda klavat ana yaigandɨ. Kwo yigiyandɨ. \v 32 Tamba la nyan Lot ndɨna taagwa kavle vat yila vak kat yelavɨk ngwula. \v 33 Wan yaiga njɨmbla kɨga nyan ndɨna mbangɨ ndɨna nda kat yelavɨka lɨndeyan ndɨ kavle yigiyandɨ. Kɨta nyan ndɨna mbangɨ ndɨna nda kat yelavɨtapman yindeyan ndɨ kwo lɨgiyandɨ. \p \v 34 Wan yaweya njɨmbla ngay kɨta ndu vɨlɨlɨk kwaigambɨt. Yalaa nat nyan kat kwutaa kaligiywoun. Nat nyan tɨgiyandɨ. \v 35 Wan yaweya njɨmbla taagwa vɨlɨlɨk kɨta kavamba njɨvwa kwukiyambɨt. Yalaa nat taagwa kat kwutaa kaligiywoun. Nat taagwa tɨgiyalɨ. \v 36 (Ndu vɨlɨlɨk ambugapmba lɨgiyambɨt. Yalaa nat ndu kat kwutaa kaligiyowun. Nat ndu tɨgiyandɨ waa wandɨ Jisas.) \p \v 37 Wandɨ mala ndɨna mbaapma nɨmba ndɨ kat wagalandi. Wama kavle vak anda kavamba kak kiyaigandɨ waa wagalandi, Jisas wandɨ. Nat tɨgiya kavamba kɨta nda wundumbu yilaa njangu veilɨndɨ, ambugavi vɨlaa njɨngwenga lɨga ndaiga veilaa kɨgiyandi waa wandɨ Jisas. \c 18 \s1 KAVLE JASNA WAPUSEPUT \p \v 1 Jisas ndi kat pagwula la nyaangɨt mbutndɨ. God kat njɨmbla njɨmbla wagala lɨnjangat mbutndɨ. God kat wagalalɨnja vak kwagala lapman yinjangat mbutndɨ. \v 2 Tamba nat ngepmamba jas kɨta lɨndɨ. Ndɨ God waa nyaangɨt ana wuka lɨndɨ. Nat nɨmbana nyaangɨt ana wutɨndɨ. \v 3 Kan ngepmamba la talagwa ndɨ kat yalaa walɨ. Kɨta nyan wun kat kavle vat yilɨgandɨ. Ndɨ kat kai awa walɨ. \v 4 Ndɨ lɨla nyaangɨt ana wutndɨ. Lɨ njɨmbla njɨmbla yiga walɨlɨ. Tɨga lɨga kavle jas wandɨ. God waa nyaangɨt ana wuka lɨgowun. Nat nɨmbana nyaangɨt ana wuka ligowun. \v 5 Wat talagwa nɨma sakwat njambɨ wun kat walɨlɨ. Lɨla nyaangɨt nat njambɨ wupmak kat wuna mbangɨ kɨlɨpangɨ yigandɨ. Ngi kat tɨga lɨ kat kavle vat yila nyan kat kai waigowun waa wandɨ kavle jas waa mbutndɨ Jisas. \v 6 Mbutaa Jisas ndi kat wandɨ. Kavle jas waa nyaangɨt kat yelavɨk ngwula. \v 7-12 God ndɨ kavle nyan ana ndɨ. Ndɨna nɨmba ndɨ kat nandinya ngan wagalanjeyan ndi kat kavle vat ya nɨmba kat God kai waigandɨ. Ndɨ ana wutapman kwo kawiga lɨgiyandɨ. \v 13 Nat nyan takis sanya klalɨga nyan sɨvla kavamba lɨga nambu sɨlandalaa God kat wandɨ. Avla ndɨna sɨ lɨga nambu sɨlandalaa God kat wandɨ. Avla ndɨna sɨ viyesendaga mawlava viyaga wandɨ. Wun kavle nyan wun. Kavle vat yiluwa vak kat ke yelavɨka waa God kat wandɨ waa mbutndɨ Jisas. Mbutaa ndi kat wandɨ. \p \v 14 Ngwuk kat wowun. God takis sanyo klalɨga nyan waa nyaangɨt wutaa ndɨ kat wandɨ. Kavle vat yilɨma vak kat ana yelavɨka lɨgowun. Kwagalagiyowun waa God wandɨ. Wandɨ maa ndɨna ngayat yindɨ. Ferisi wupma kai. God Ferisina kavle vak ana kwagalandɨ. Yinja vla nɨno wupma. Nɨn avla nɨna sɨ viyesendaneyan God kwutaa katsogiyandɨ waa wandɨ Jisas. \s1 MAT NYANGU JISAS KAT KIYANJA WUPUSEPUT \p \v 15 Nat nɨmba ndina mat nyangu kat Jisas kat kiyalɨndi. Ndina mbangɨmba taamba taagandangat kiyalɨndi. Jisasna mbaapma nɨmba kiyalɨnjangat kai wa wandi. Ke kiya waa wandi. \v 16 Kai wandi mala Jisas wupma ke waa mat nyangu agiya wandɨ. Mat nyangu wuna lak yaandi. Ndi kat kai ke waa. God vɨga lɨga nɨmba Godna mat nyangu vla lɨgandi. \v 17 Ngwuk kat wowun. Mat nyangu nyaangɨt wutaa maawupmba yelavɨka nɨmamba kwutaa lɨgandi. Kwutaa lɨnja vak vla ngwuk kwutapman yingweyan God vɨga lɨga kava ana wuleigiyangwuk waa wandɨ Jisas. \s1 APMA VAT KLANEYA YAMBƗ \p \v 18 Kan ngepmana njambwi nyan Jisas kat yalaa wandɨ. Nyaangɨt sɨmogwi lɨga nyan mɨn apma nyan mɨn. Anda njɨvwa kwutaa njɨmbla njɨmbla apma vak yetɨweya vak klaigowun waa wandɨ mala Jisas ndɨ kat wandɨ. \v 19 Apma nyan mɨn waa manda kat wun kat wamɨn. Kɨpmamba lɨga nɨmba apma nyan ana lɨgandɨ. Apma nyan kɨta lɨgandɨ. Ndɨ Godna. \v 20 Tamba Moses kwiya nyaangɨt vɨga lɨgamɨn. Yambɨsɨk yilɨnja vak ke yiga. Nat nyan kat ke vatnyaga. Nat nyana nda ke sɨkwuka. Nyaangɨt woseka ke waa. Nyaek nyɨmena nyaangɨt awuk waa tamba Moses pɨlɨwutndɨ. Mɨn wupma yigiyamɨn waa wandɨ Jisas. \v 21 Mat nyan tɨga wupma yilɨwun waa Jisas kat wandɨ. \v 22 Jisas wanda nyaangɨt wutaa ndɨ kat wandɨ. Apma vat kɨta ana yimɨn. Mɨna kwanda kwanda nda aywaa kwilaa sanya klalaa sanya lapman nɨmba kat agwi mɨla. Kwilaa wuna kwupmba yagwa. Wupma yimeyan mɨna nyinangwupmba lɨga wenga nda nɨma sakwat tɨgiyandɨ. Ngɨni nyɨnangwut yilaa klaigamɨn waa wandɨ Jisas. \v 23 Ndɨ Jisasna nyaangɨt wutaa ndɨna mbangɨ kɨlɨpangɨ yindɨ. Ndɨ Jisasna nyaangɨt wutaa ndɨna mbangɨ kɨlɨpangɨ yindɨ. Ndɨ nɨma sakwat kwanda kwanda ta nyana. \p \v 24 Ndɨna mbangɨ kɨlɨpangɨ yinda vak Jisas vɨlaa wandɨ. Nɨma sakwat sanya la nyan God vɨga lɨga kava wuleivat yindeyan nɨma njɨvwa. \v 25 Nɨma kamel waavwi tavalɨnja nilna yambɨ vla wuleivat yindeyan nɨma njɨvwa. Nɨma sakwat sanya la nyan God vɨga lɨga kava wuleivat yindeyan nɨma nglei njɨvwa. Kamel wuleigiya njɨvwa kat kwulatɨgandɨ waa wandɨ Jisas. \v 26 Jisas waa nyaangɨt wuta nɨmba wandi. God vɨga lɨga kava kɨta nyan anda vapmba wuleigiyandɨ. Yambɨ kai kava kɨta nyan anda vapmba wuleigiyandɨ. Yambɨ kai waa wandi mala Jisas wandɨ. \v 27 Ndi ndina njɨvwamba ana wuleigiyandi. God ndi kat kwutaa kaliga taagagiyandɨ waa wandɨ Jisas. \p \v 28 Pita laataa wandɨ. Nɨn kwanda kwanda nda aywaa kwagalalaa mɨna kwupmba yinɨn waa wandɨ. \v 29 Wandɨ maa Jisas ndi kat wandɨ. Kɨta nyan wuna kwupmba yavat ndɨna ngepma, nyaek nyɨme, nyangu, yakwa nɨmba kat kwagalandeyan \v 30 mbambala apma wenga nda klaigandɨ. Ngɨni njɨmbla njɨmbla apma vat yindeya vat klaigandɨ waa wandɨ Jisas. \s1 KIYALAA LAAKIYOWUN WAA WANDƗ JISAS \p \v 31 Jisas ndɨna taamba vɨli kiyeli vɨlɨlɨk mbaapma nɨmba kat wandɨ. Jerusalemat wokegat. Wun Godna vak sɨmogwiya nyan yiweya vak kat tamba la profet pɨlɨwutndi. Tamba pɨlɨwutnja vak mbambala glei tamba kak kiyalɨgandɨ. \v 32 Wun kat kwutaa Juda ana ndi nat nɨmba kat kaligiyandi. Wun kat njɨka waigandi. Wun kat kavle vat yiga sɨpmiya saga lɨgiyandi. \v 33 Wun kat viyaga vatnyagiyandi. Kiyalaa nandinya kuvuk tɨga laakiyowun waa wandɨ Jisas. \v 34 Ndɨna mbaapma nɨmba mbuta nyaangɨt wutaa nyaangɨtna angwa ana yelavɨka lɨndi. Anda vak kat walɨgandɨ waa yelavɨka lɨndi. \s1 MƗNI VƗLAPMAN NYAN KAT JISAS KWUNATNDƗ \p \v 35 Wata yilandi. Yiga Jeriko walɨnja ngepma ngwaymba yilɨndi. Way ava yambɨmba mɨni vɨlapman nyan ndaa lɨndɨ. Ndaa lɨga sanya kat yawilɨndɨ. \v 36 Nɨma sakwat nɨmba yalɨndi, wutndɨ. Wutaa nada kakna waa wagalandɨ, mbutndi. \v 37 Jisas Nasaret nyan ngi yaa. Ndɨna kwupmba nɨma sakwat nɨmba yalɨndi, wukamɨn waa mbutndi. \v 38 Mɨni vɨlapman nyan nɨma kwundimba walega wandɨ. Jisas Devitna yelangɨ nyan mɨn wun kat nɨma maawut yelavɨp mɨla waa walega wandɨ. \v 39 Jisasogwinala tata yila nɨmba ndɨ kat kai wandi. Makayak ke waa wandi. Ndɨ ndina nyaangɨt ana wutndɨ. Ndɨ walega wandɨ. Jisas Devitna yelangɨ nyan mɨn wun kat maawut yelavɨp mɨla waa wandɨ. \v 40 Jisas tamata ndɨ kat kwutaa agiya wandɨ. Kiyandi maa Jisas ndɨ kat wandɨ. \v 41 Manda yawangat wamɨn waa wandɨ, njambwi nyan wuna mɨni kwunapmangat wowun waa wandɨ. \v 42 Jisas wandɨ. Mɨni vɨgiyamɨn. Njambwi nyanat tuwa vat mɨna maawupmba yelavɨtɨma vak mɨn kat kwunatndɨ waa wandɨ maa \v 43 ndɨna mɨni vɨndɨ. Mɨni vɨga Jisasna kwupmba yiga Godna sɨ kwutaa katsondɨ. Va nɨmba ndino Godna sɨ kwutaa katsondi. \c 19 \s1 SAKIAS WALƗNJA NYAN \p \v 1 Yiga lɨga Jeriko walɨnja ngepma wuleindi. \v 2 Kan ngepmamba Sakias walɨnja nyan yetɨndɨ. Ndɨ takis sanya klalɨga nɨmbana njambwi nyana. Ndɨ nɨma sakwat sanya la nyana. \v 3 Jisas yandɨ, ndɨ kat vɨvat yindɨ. Ndɨ anda vat tɨga nyana waa yelavɨtaa ndɨ kat vɨvat yindɨ. Nɨma sakwat nɨmba yisolaa tɨndi, ana vɨndɨ. Ndɨ tambɨ nyana. \v 4 Yindeya yambɨmba tata pɨlɨga yiga Jisas yindeya yambɨ waymba la sikamoa walɨnja mi wokelaa kawiga kwandɨ. \v 5 Jisas wan angwa mimba yaga yisoga vɨndɨ. Vɨlaa wandɨ. Sakias kwiyatapman ndai mɨla. Mbambala ngan mɨna ngaymba kwaigowun waa wandɨ maa \v 6 Sakias kwiyatapman ndailaa solat sɨga Jisas ndɨna ngayat kalindɨ. \v 7 Nat nɨmba vɨlaa walɨndi. Jisas kavle vat yindɨ. Sakias kavle nyana. Manda kat ndɨna ngaymba kwavat yigandɨ waa walɨndi. \v 8 Ngaymba lɨga Sakias Jisas kat wandɨ. Njambwi nyan kavle yetuwa vak kwagalagiywoun. Wuna kwanda kwanda nda mbaapma vɨlɨlɨk taagalaa nat mbaapma sanya lapman nɨmba kat kwigiyowun. Woseka waa klawa sanya awat ndi kat aynat njambɨ kwigiywoun waa wandɨ mala Jisas ndɨ kat wandɨ. \v 9 Mbambala kavle vat kwagalalaa apma vat klamɨn. Tamba la nyan Ebraham apma vat yinda vla yilɨgamɨn. \v 10 Wun Godna vak sɨmogwi lɨga nyan wun. Wun kavle nɨmba kat kwaka kwunapmak ngaga yawun kan kɨpma. Apma nɨmba kai waa wandɨ Jisas. \s1 YILAA YA KINGNA PAGWULA LA NYAANGƗT \p \v 11 Jisas waa nyaangɨt wutndi maa ndi kat pagwula la nyaangɨt mbutndɨ. Ndi Jerusalem ngwaymba tɨga, ndɨnogwi lɨga nɨmba yelavɨtndi. Samat tɨga Jisas laataa njambwi nyana njɨvwa kwuka ngepma ngepmana nɨmba kat vɨga lɨgiyandɨ waa yelavɨtndi. Yelavɨtnja vak wutaa Jisas yelavɨtndɨ. Yelavɨtnja vak ana nglaatndɨ. Samat tɨga njambwi nyana njɨvwa ana kwukiyowun. Ngɨni kwukiyowun waa yelavɨtaa Jisas ndi kat pagwula la nyaangɨt mbutndɨ. Mbuka wandɨ. \v 12 Tamba sɨvla kavamba la sanyo la nyan ndɨna angwa ngepma kwagalalaa nat kavat yivat wandɨ. Yindfa ngepmana njambwi nyan wandɨ maa ndɨna angwa ngepmana njambwi nyanat tɨgiyandɨ. Ngi kat tɨga ndɨ kat wagalavat yindɨ. \v 13 Ndɨna kat kɨta nyan kɨta nyan 20 dola 20 dola kwigiyowun. Ngwuk sanyamba njɨvwa kwukiyangwuk. Ngɨni ngwuk kat vɨvat yaigowun waa walaa yindɨ. \p \v 14 Yindɨ mala ndɨna nagwa ngepmamba la nɨmba wandi. Wan nyan nɨna njambwi nyanat tɨndangat njɨka kai wanɨn. Nat nɨmba kat wandi maa sanyo la nyana kwupmba yilaa ndɨ kat vɨlaa mbutndi. Mɨna angwa ngepma ndina njambwi nyanat tɨmangat njɨka kai wandi waa mbutndi. \p \v 15 Tɨga lɨga sanyo la nyan yandɨ. Nat ngepmana njambwi nyan wandɨ maa njambwi nyanat tɨndɨ. Yalaa ndɨna njɨvwa kwuta nɨmba kat yagwa wandɨ. Ngwuk kat kwiwa sanya angamak sakwat tɨgandɨ waa wagalandɨ, \v 16 tat ta nyan laataa wandɨ. Kwima 20 dola njɨvwa kwukwun, tamba nɨman yindɨ. 200 dola ngi lɨga waa wandɨ. Njambwi nyan wandɨ. \v 17 Apma vak njɨvwa kwupmɨn. Mɨn kat mat njɨvwa apma vat kwutɨmɨn. Ngi kat tɨga ngepma tamba vɨli vɨga lɨgiyamɨn waa wandɨ. \p \v 18 Nat nyan laataa wandɨ. Njambwi nyan wun kat kwima 20 dola njɨvwa kwukwun tamba nɨman yindɨ. Mbambala 100 dola tɨgandɨ waa wandɨ, \v 19 njambwi nyan wandɨ. mɨn ngepma tambanat vɨga lɨgiyamɨn waa wandɨ. \v 20 Nat nyan laataa wandɨ. Wun kat kwima 20 dola ngiyan tɨga. Waavwimba ngilaa pagwuwun. \v 21 Mɨn kat vaaka lɨwun. Mɨn kao mbundɨ nyan mɨn. Nat nyan yisoga taaganda nda mɨna kao sɨgɨtɨgamɨn. Ngi kat tɨga kwo pagwuwun, tɨgandɨ waa wandɨ maa \v 22 njambwi nyan wandɨ. Mɨn kavle vat yɨmɨn. Kao mbundɨ tuwa vak vɨga lɨgamɨn. Nat nyan yisoga taaganda nda kwo klaluwa vak vɨga lɨgamɨn. Nat nyan ambugapmba tunda nda kwo sɨgɨtuwa vak vɨga lɨgamɨn. \v 23 Sanya manda kat kwo kwuta lɨmɨn. Bengmba taagageman samat nɨman yigendɨ. Kavle vat yimɨn waa walaa \v 24 kumba la nat nyan kat wandɨ. Ndɨna 20 dola kwutaa 200 dola lɨga nyanat agwi waa wandɨ, \v 25 nat nɨmba wandi. Wama vak ana nglaatndɨ. 200 dola tamba kwutaa lɨgandɨ. Manda kat nat 20 dola ndɨ kat agwi wamɨn waa wandi. \p \v 26 Njambwi nyan wandɨ. Kavle vat ana ndɨ. Yiluwa vat kɨngiyandɨ. Kwutaa la nyan ndɨ kat kwigiyowun. Kwutapman nyan ndɨna mat nda ndɨnamba klalaa nɨma sakwat kwuta la nyan kat kwilɨgowun. \v 27 Wun kat tak kai waa nɨmba nɨna njambwi nyanat ana lɨgiyandɨ waa wun kat waa nɨmba kat kwutaa agiya. Kiyalaa ndi kat vɨga lɨwun, vatnyagiyangwuk waa wandɨ njambwi nyan waa mbutndɨ Jisas. \s1 JISAS JERUSALEM WULEINDƗ \p \v 28 Wapuseput mbutaa Jisas Jerusalemat wokendɨ. Ndɨna mbaapma nɨmba ndɨna kwupmba wokendi. \v 29 Yiga lɨga Betfasi walɨnja ngepma Betani walɨnja ngepma ngwaymba lɨndi. Oliv walɨnja nduwi ngwaymba lɨga Jisas ndɨna mbaapmamba la vɨlɨlɨk palɨ kat tata ay wandɨ maa tata yimbɨt. \v 30 Jisas mbɨk kat wandɨ. Ngwaymba lɨga ngepma wulei mbɨla. Wuleilaa yaawmba ngɨnja donki vɨgiyambɨk. Ndɨ nyan donkia. Ndɨna mbunimba ndu nyan ana ndaa lɨndɨ. Ndɨ kat yaaw njalataa agiya. \v 31 Kɨta nyan mbɨk kat manda kat yaaw njalatɨgambɨt waa wandeyan ndɨ kat awamba mbɨt. Njambwi nyan wandɨ maa njalatɨgaa waa awa waa Jisas wandɨ maa yimbɨk. \p \v 32-33 Ngepma wuleilaa Jisas waa kwanda kwanda vɨmbɨt. Vɨlaa donkina yaaw njalatɨmbɨt maa donki vɨga la nyan yalaa wandɨ. Manda kat yaaw njalatɨgambɨk waa wandɨ maa \v 34 njambwi nyan wandɨ, njalatɨgaa wambɨt. \v 35 Ndɨ kat walaa Jisas kat kalimbɨt. Donkina mbunimba ndina alagu waavwi taagalɨndi, Jisas donkina mbunimba ndaa lɨndɨ. Ndaa lɨga Jerusalemat yindi. \v 36 Yilɨnja ava yambɨ nat nɨmba ndina alagu waavwi taagalɨndi donki veindangat. \v 37 Oliv walɨnja nambu nduwimba lɨga ngepma ndaivat yilɨndi, ndɨna mbaapma nɨmba nɨma sakwat yalaa nɨma kwundimba solat sɨga Godna sɨ kwutaa katsolɨndi. Tak Jisas nɨma njɨvwa kwunata njɨvwa kwutndɨ, vɨlaa solat sɨlɨndi. \v 38 Kupma walɨndi. God wandɨ maa Jisas nɨna kingat tɨvat yandɨ. Apma vatna. Nyɨnangwupmba lɨga njambwi nyan nɨn kat apma vat yindɨ. Ndɨna sɨ kwutaa katsolɨganɨn waa walɨndi. \p \v 39 Walɨnja nyaangɨt wumba la Ferisi wutaa Jisas kat wandi. Sɨmogwi lɨga nyan mɨna mbaapma nɨmba kat makayak waa awamba mɨn waa wandi. \v 40 Wandi maa Jisas ndi kat wandɨ. Ndi kat wupma makayak waga waweyan kan tɨga kambak wuna mbaapma nɨmba walɨga vak waigandi waa Jisas ndi kat wandɨ. \p \v 41 Ngepma ngwaymba lɨga ngepma vɨlaa ngepma nɨmba kat nɨma maawut yelavɨka nglaga wandɨ. \v 42 Tak apma vat yiga yetɨnjeya vak ana vɨga lɨngwuk. Mbambala ngepma wuleiwun, vɨga lɨngweya wovuna. Ana vɨga lɨgiyangwuk. Vɨlɨgowun. Ngwuk mɨni vɨlapman nɨmba vla lɨgangwuk. \v 43 Ngɨni yaiga njɨmbla ngwuk kat sɨvat yilɨga nɨmba yaigandi. Yalaa ngepma wegwuga waangu vigiyandi. Vandi maa ana ngepma wogwegiyangwuk. \v 44 Ngwuk kat aywaa sɨgiyandi. Nɨma nɨmba mat nyangu taagwa aywaa sɨgiyandi. Ngepma sulɨgiyandi. Sulɨndi maa ngay kambak nat kambatna tagumba ana lɨgiyandɨ. Kapma kapma lɨgiyandi. God wandɨ maa ngwuk kat kwunapmat ywwa vak vɨlapman tɨlɨgangwuk. Ngi kat tɨga kavle vat ngwuk kat yagandɨ waa wandɨ Jisas. \p \v 45 Ngepma yilaa Godna ngay wuleindɨ. Kan ngaymba nat nɨmba wenga kwiga klalɨndi. Jisas wuleilaa ndi kat kwutaa kɨkliga wandɨ. \v 46 Tamba wan ngay kat God wandɨ maa pɨlɨwutndi. \li1 Wuna ngay wuleia nɨmba wun kat ngambuvat \li1 wuleigiyandi waa wandɨ God \p waa tamba pɨlɨwutndi. Ngwuk wupma kai. Nat nɨmbana nda sɨkwuka wenga kwiga klalɨgangwuk waa ndi kat wandɨ. \p \v 47 Jisas nandinya nandinya Godna ngay wuleilaa nyaangɨt mbutɨndɨ. God kat kwunatɨga njambwi nɨmba, Moses kwiya nyaangɨt sɨmogwi la nɨmba, nat njambwi nɨmba ndi Jisas kat vatnyavak yelavɨka lɨndi. \v 48 Vatnyanjeya vak ana yelavɨka lɨndi. Nat nɨma sakwat nɨmba Jisas waa nyaangɨt wupmat woviyaguga lɨndi. Njambwi nɨmba wundi nɨmba kat vaaka lɨga Jisas kat vatnyanjeya vat ana yelavɨka lɨndi. \c 20 \s1 KANDA WANDƗ MALA NJƗVWA KWUTƗGAMƗN WAA JISAS KAT WAGALANDI \p \v 1 Nat nandinya Jisas Godna ngay wuleilaa ndinyangu kat wan apma nyaangɨt mbutɨndɨ. Mbutɨndɨ mala God kat kwunatɨga njambwi nɨmba, Moses kwiya nyaangɨt sɨmogwi la nɨmba, nat njambwi nɨmba ndɨ kat yalaa wandi. \v 2 Kanda wandɨ maa njɨvwa kwuka nyaangɨt mbutɨgamɨn waa wandi maa wandɨ. \v 3 Wun kat tamba wagalangwuk. Ngwuk kat kɨta nyaangɨt wagalagiyowun. Awat wangwuk maa ngwuk maa ngwuk kat awat waigowun. \v 4 Ngu yagula Jon kanda wandɨ maa ndinyangu kat ngu yagulɨndɨ. God wandɨ? E? Kɨpmana nyan wandɨ? Waa ndi kat wagalandɨ. \v 5 Wagalandɨ maa ndi awat sowat ngambulɨndi. God wandɨ, Jon ndinyangu kat yagulɨndi waa waneyan ndɨ nɨn kat waigandɨ. Ngwuk manda kat yagulapman tɨgangwuk waa waigandɨ. \v 6 Kɨpmana nyan wandɨ maa Jon dinyangu kat yagulɨndɨ waa waneyan kan nɨma sakwat nɨmba kambak yaagiga nɨn kat vatnyagiyandi. Wundi nɨma sakwat nɨmba yelavɨtɨgandi. Jon God waa nyaangɨt mbutɨndɨ waa yelavɨka lɨgandi waa awat sowat ngambulaa Jisas kat wandi. \v 7 Ana vɨga lɨganɨn waa wandi. \v 8 Jisas ndi kat wandɨ. Ngwuk kat wagalawa nyaangɨt ana awat wangwuk. Wuno wun kat wagalangwa nyaangɨt ana awat waigowun. Wandɨ, njɨvwa kwutuwa nyana sɨ ana mbukiyowun waa wandɨ Jisas. \s1 AMBUGAT KAT VƗGA LA KAVLE NƗMBA \p \v 9 Jisas kumba la nɨmba kat pagwula la nyaangɨt mbutɨndɨ. Tamba la kɨta nyan ambugat kwutndɨ. Kwutaa nat nɨmba kat vɨga lɨnjangat walaa sɨvla kavat yindɨ. \v 10 Kwanda kwanda pɨlɨnja njɨmbla ndɨna njɨvwa kwuta nyan kat wandɨ, ambugatna nat nda klavat yindɨ. Ambugat yandɨ, vɨga la nɨmba ndɨ kat viyaga savlɨndi. Ambugatna nda ana klandɨ. \v 11 Tɨga lɨga ambugatna njambwi nyan ndɨna njɨvwa kwuta nat nyan kat wandɨ, yindɨ. Yindɨ, ndɨ kat njɨka waga viyaga savlɨndi, yindɨ. Ambugatna nda ana klandɨ. \v 12 Tɨga lɨga ambugatna njambwi nyan ndɨna njɨvwa kwuta nat nyan kat wandɨ, yindɨ. Ndɨno ndɨ kat viyaga savɨlɨndi. \v 13 Tɨga lɨga njambwi nyan yelavɨtndɨ. Wun angamak yigiyowun. Wuna nyan kɨta lɨgandɨ. Ndɨ kat wowun maa yigiyandɨ. Wuna nyanat tɨnda vak vɨlaa ndɨna nyaangɨt wukiyandi waa yelavɨtaa ay wandɨ. \v 14 Ambugat vɨga la nɨmba nyan vɨlaa wandi. Ambugatna njambwi nyan kiyandɨ, wan nyan ambugat kaligandɨ. Ndɨ kat vatnyaneyan nɨna lak klaiganɨn waa walaa ndɨ kat savlɨlaa vatnyandi. \v 15 Ambugatna njambwi nyan wutaa ndi kat yalaa vatnyagiyandɨ. Ndi ngɨni ambugatna njɨvwa ana kwukiyandi. Njambwi nyan wandɨ maa nat nɨmba kwukiyandi waa wandɨ maa wuta nɨmba wandi. God nɨn kat nɨma vat yilandɨ waa wandi. \p \v 16-17 Wandi maa Jisas wandɨ. Nɨma vak yigiyandɨ luwa. God ngɨni ndinyangu kat yigiya nɨma vak tamba la nɨmba pɨlɨwutndi. Kupma pɨlɨwutndi. \li1 Kambapmba ngay kwuta nɨmba nat kambak ngaymba \li1 taagavak kat kai walaa yaagindi. God yalaa \li1 yaaginja kambak kwutaa mɨndama ngemba taagandɨ. \li1 \v 18 Kɨta nyan kan kambak kat kai walaa man \li1 veindeyan ndɨ ndaiga kavle yigiyandɨ. Kambak ana \li1 kavle yigiyandɨ. Tagula kambakna. Kan kambak \li1 ndaiga kɨta nyan kat viyandeyan ndɨ mbaw vla lɨga \li1 nɨmamba ndɨ kavle yigiyandɨ \p waa tamba pɨlɨ wutndi waa wandɨ Jisas. \p \v 19 God kat kwunatɨga njambwi nɨmbo Moses kwiya nyaangɨt sɨmogwi la nɨmbo wutaa Jisas kat walealɨndi. Ndi wutaa yelavɨtndi. God ngɨni ngwuk kat nɨma vak yigiyandɨ waa nɨn kat wupuseput mbuka wandɨ walaa yelavɨtaa Jisas kat walealɨndi. Walea lɨga ndɨ kat vaaka lɨga ndɨ kat ana kwutaa kalindi. \s1 TAKIS SANYA AGWI NGWULA WAA WANDƗ JISAS \p \v 20 Njambwi nɨmba Jisas yiga mbutɨnda vak yiga wuka vɨga lɨndi. Wandi mala ndina mbaapma nɨmba Jisas kat wagalvat yindi. Wagalangwuk mala ndɨ kavle nyaangɨt awat wandeyan ndɨ kat kwutaa kotmak kali ngwula waa wandi, yindi. Jisas kat yilaa mɨna mbaapma sɨvat yanɨn waa ndɨ kat woseka wandi. \v 21 Ndɨ kat woseka waga walɨndi. Njambwi nyan mbutɨma nyaangɨt apma nyaangɨtna. Vɨlɨganɨn. Kan kɨpma nɨmbana nyaangɨt ana wutaa ndina kwupmba yilɨgamɨn. Mɨn God waa nyaangɨt mɨna savagu butɨgamɨn. Mɨn God waa nyaangɨt mɨna savagu mbutɨgamɨn. Vɨlɨganɨn. \v 22 Mɨn kat kɨta nyaangɨt wagalagiyanɨn. Gavmana njambwi nyan Sisa ndɨ kat takis sanya kwineyan wovuna? E? Kai? Waa woseka wandi. \v 23 Woseka wagalanja vak vɨga ndɨna maawupmba yelavɨtaa wandɨ. Manda kat wun kat wagalangwuk. \v 24 Wun kat sanya agwi wandɨ, kwindi. Jisas sanya kwutaa lɨga ndi kwa waa wandɨ maa Sisanana wandi. \v 25 Jisas ndi kat wandɨ. Kat sanya Sisana nda. Takis sanya kat wagalandeyan ndɨna nda ndɨ kat agwi ngwula. Godna nda God kat kwigiyangwuk waa wandɨ Jisas. \v 26 Wanda nyaangɨt wutaa kavle vat vɨlapman tɨga ngɨpaliga ndalaa kwundi awat ana wandi. \s1 SADYUSI JISAS KAT WAGALANDI \p \v 27 Sadyusi walɨnja mbaapmana nat nɨmba Jisas kat wagalavat yandi. Kiya nɨmba ngɨni ana laakiyandi waa ndina mbbapma nɨmba yelavɨka lɨndi. \v 28 Yalaa wandi. Njambwi nyan, tamba Moses nɨn kat pɨlɨwutndɨ. Nyamwun wat taagwa kat klalaa nyan tapman tɨga lɨga kiyandeyan ndɨna sambu wat taagwa klalaa nyan njaangɨ waa pɨlɨwutndɨ Moses. \v 29 Tamba yakwa ndu sɨla vɨli tɨndi. Ndina njambwi nyan taagwa klalaa nyan tapman tɨga lɨga kiyandɨ. \v 30 Kiyandɨ, ndɨna kwupmba la nyan klandɨ. Tɨga lɨga ndɨno nyan tapman tɨga kiyandɨ. \v 31 Kiyandɨ maa ndɨna kwupmba la nyan kuvuk wan nyan wat taagwa kat klandɨ. Tɨga lɨga nyan tapman tɨga kiyandɨ. \v 32 Ndi aywaa kiyandi mala wat taagwa kiyalɨ. \v 33 Wundumbu ya nɨmba laatnjeya njɨmbla kana taawat tɨgiyalɨ. Tat ndu sɨla vɨli lɨ kat kalandi waa Jisas kat wagalandi. \p \v 34 Jisas ndi kat wandɨ. Kan kɨpmamba tɨga nɨmba ndi taagwa klalɨgandi. \v 35 God woviyaguga tɨnda nɨmba ndi nyinangwut wokegiyandi. Ngɨni kiya nɨmba laakiyandi. Ndi nyɨnangwupmba lɨga taagwa ana klalɨgandi. \v 36 Ndi ana wundumba yigiyandi. Ensel yetɨnja vla yetɨgiyandi. Ndi kiyalaa laataa Godna nyanguat tɨgiyandi. \v 37 Kiya nɨmba ngɨni laaiyandi. Moses wupma mbuka pɨlɨwutndɨ. Tamba Moses ya vɨtɨga mi vɨlaa God kat wandɨ. Ebraham Aisak Jekop mɨna kwundi wuka lɨgandi. Mɨn ndina njambwia waa tamba wandɨ Moses. \v 38 God kiya lɨga nɨmbana njambwi nyan ana ndɨ. Ndɨ kwo lɨga nɨmbana njambwi nyana. Ngi kat tɨga Ebraham Aisak Jekop ana kiyalaa lɨgandi. Kiyalaa laatndi. Vɨlɨganɨn waa wandɨ Jisas. \p \v 39 Moses kwiya nyaangɨt sɨmogwi la nat nɨmba wutaa wandi. Njambwi nyan ngiyambak wama waa wandi. \v 40 Wandi maa nat nɨmba ndɨ kat wagalavak kat vaaka lɨndi. \s1 KRAIST DEVITNA NJAMBWIA \p \v 41 Tɨga lɨga Jisas ndi kat wagalandɨ. Kraist walɨna nyan God wandɨ, ndinyangu kat kwunapmak yaa nyan ndɨ Devitna mat nyana waa manda kat walɨgandi. Ana nglaatndɨ walɨnja vak. \v 42 Devit ndɨno Sam walɨnja nyaangɨpmba God Kraist kat wanda nyaangɨt pɨlɨwutndɨ. \li1 God wuna njambwi kat wandɨ. Njɨvwa kwagalalaa \li1 wuna yaagindan naangɨmba kwo ndaa alɨ mɨla. \li1 \v 43 ndaa lɨmɨn maa mɨn kat kao yilɨga nɨmba mɨn kat \li1 tɨga kwulakiyowun waa God wandɨ \p waa pɨlɨwutndɨ Devit. \v 44 Devit Kraist kat waga wuna njambwi waa pɨlɨwutndɨ. Kraist Devitna mat nyana waa manda kat walɨgandi waa wandɨ Jisas. \s1 MOSES KWIYA NYAANGƗT SƗMOGWI LA NƗMBANA KAVLE VAK \p \v 45 Jisas ndɨna mbaapma nɨmba kat wandɨ. Nat nɨmba ndino wutndi. \v 46 Moses kwiya nyaangɨt sɨmogwi la nɨmba yetɨnja vla ke yetɨngwa. Kavle vatna yetɨnja. Ndi apma nglei waavwi kwusoga nɨma sakwat nɨmba tɨga kava yilɨgandi. Nɨma sakwat nɨmba ndi kat ngwuk apma nɨmba waa wanjangat yilɨgandi. Yisolaa lɨnja ngay wuleilaa nujambwi nɨmba ndaa lɨla kavamba ndaa lɨgandi. Nɨma kɨgɨnda ta ngay wuleilaa njambwi nɨmba ndaa lɨla kavamba ndaa lɨgandi. \v 47 Ndi talagwana kwanda kwanda nda sɨkwutɨgandi. Kapmba laataa God kat sɨvla nyaangɨt ngambulɨgandi nat nɨmba vɨnjangat. Ngɨni yaiga njɨmbla God ndi kat nɨma vat yigiyandɨ. \c 21 \s1 SANYA LAPMAN TALAGWA GOD KAT SANYA KWILƗ \p \v 1 Jisas Godna ngaymba lɨga God kat sanya kwilɨga nɨmba kat vɨndɨ. Nat nɨma sanya la nɨmba nɨma sakwat sanya kwindi, vɨnɨdɨ. \v 2 Tɨga lɨga sanya lapman talagwa yalaa mat sanya vɨlɨlɨk kwilɨ. \v 3 Jisas lɨ kat vɨlaa wandɨ. Kat sanya lapman talagwa nat nɨmba kat kwulaka kwilɨ. \v 4 Nat nɨmba nɨma sanyo lɨga sakwat kwindi. Lɨ sanya lapman tɨga lɨla sanya aywaa kwilɨ. Kɨgɨnda klaleya nat sanya kai waa wandɨ Jisas. \s1 GODNA NGAY NGƗNI SULƗGIYANDI \p \v 5 Godna ngaymba lɨga nat nɨmba wandi. Kan ngay apma ngaya. Apma kambapmba kwutndi. Nat nɨmba apma yelaga nda kwilɨndi, taagandi ngaymba waa wandi maa Jisas wandɨ. \v 6 Vɨlɨngwa ngay ngɨni yaiga njɨmbla sulɨgiyandi. Sulɨndi maa nat kambak nat kambakna tagumba ana lɨgiyandɨ. Aywaa sulɨgiyandi waa Jisas wandɨ. \s1 NGƗNI NƗMA SAKWAT KAVLE VAT TƗGIYANDƗ \p \v 7 Wandɨ maa ndɨ kat wandi. Njambwi nyan wama vak anda njɨmbla yaigandɨ. Anda nda tak vɨneya. Vɨlaa wanda vak kɨngiyan tamba ngway tologa waiganɨn waa wagalandi maa Jisas wandɨ. \v 8 Ngɨni nɨma sakwat nɨmba yalaa wun Kraist wun waa woseka waigandi. Ndi kat ke wukngwa. Nɨma sakwat nɨmba yalaa ngɨni lɨga vat tamba ngway tolagandɨ waa woseka waigandi. Ndi kat ke wukngwa. Ndina kwupmba ke yiga. \v 9 Ngɨni nɨma sakwat nɨmba kao yilɨnja vak wukiyangwuk. Nat ngepma nɨmba kat sɨlɨnja vak wukiyangwuk. Wutaa mandɨp mandɨp ke yelavɨkngwa. Kan vak tak yaigandɨ. Ngɨni lɨga nandinya wata. \p \v 10 Nat ngepma nat ngepma kat sɨvat laakiyandi. Nat kava nat kava kat sɨvat laakiyandi. \v 11 Kava kava nɨma yɨnau kwukiyandɨ. Nat nɨmba kɨgɨnda lapman tɨga kiyaigandi. Nat ngepma ndina nɨmba aywaa yelogwen kat tɨgiyandi. Nyɨnangwupmba lɨga nda vɨlaa nat nɨma sakwat nɨmba vaakiyandi. \p \v 12 Wan wawa vak yalapman tɨndɨ, tat ngwuk kat kwutaa viyaigandi. Ngwuk kat kavle vat yigiyandi. Ngwuk kat kotmak yisolaa lɨnja ngay kaligyandi. Ngwuk kat kalabusmba taagagiyandi. Wuna njɨvwa kwukngwuk maa ngwuk kat kwutaa kotmak njambwi nɨmba kat kaligiyandi. \v 13 Ngwuk kat kwutaa kalinja vak vɨlaa nat nɨmba waigandi. Ndi kwutaa kalia nɨmba Godna njɨvwa kwutɨgandi waa waigandi. \v 14 Ngwuk kat kotmak kalɨnjeya njɨmbla ndi kat awat wangweya vak nɨmamba ke yelavɨkngwa. \p \v 15 Awat wangweya nyaangɨt wuna lak kwigiyowun. Ngwuk kat mbukweya nyaangɨt waigangwuk. Wangwuk, wutaa ngwuk kat kai walɨga nɨmba ana ngwuk kat kwulakiyandi. \v 16 Ngwutna nyaek nyɨme, yakwa nɨmba, ngepma nɨmba, alɨ nɨmba ngwuk kat kai walaa kotmak kaligiyandi. Ngwutna nat nɨmba kat kalilaa vatnyagiyandi. \v 17 Wuna njɨvwa kwutɨngwangat nat nɨma sakwat nɨmba ngwuk kat kai waigandi. \v 18 Ngwuk kat kavle yindi maa ngwuk kavle kavat ana yigiyangwuk. Apma kavat yilaa apma vat tɨgiyangwuk. \v 19 Ngɨni yaiga njɨmbla wun kat kwagalalapman yingweyan njɨmbla njɨmbla apma vat yetɨngweya vat klaigangwuk waa wandɨ Jisas. \s1 JERUSALEM WALƗNJA NGEPMA KAVLE YIGIYANDƗ \p \v 20 Jisas wandɨ. Nat ngepmana kao yilɨga nɨmba Jerusalem yalaa ngepma wegwundi, vɨlaa Jerusalem kavle yi mɨna lɨgandɨ waa yelavɨk ngwula. \v 21 Judia walɨnja nɨma kɨpmamba lɨgiya nɨmba aywaa nduwiat ay ngwula. Ngwuk aywaa Judia kwagala ngwula. Wan yaiga njɨmbla nat ngepma nɨmba Judia mbaa yalandi. \v 22 Ngɨn kavle nɨmba kat sɨgiyowun waa God wandɨ, tamba la nɨmba pɨlɨwutndi. Yaiga njɨmbla ndɨ sɨgiyandɨ. \v 23 Wan njɨmbla nyan tɨga ndi taagwa kat nɨma miwa yiga tɨgowun. Wan njɨmbla nyan mbambala glei kwukna ndi taagwa mwunya kɨlɨga ndi nyangu kat miwa yiga lɨgowun. Kan kava nɨma sakwat nɨma vat tɨgiyandɨ. God ndinyangu kat nɨmamba sɨgiyandɨ. \v 24 Nat nɨmba kat yapmba kalɨka vatnyagiyandi. Nat nɨmba kat kandi kwutaa kaligiyandi. Kalindi maa kava kavamba yetɨgiyandi. Juda ana ndi nat nɨmba Jerusalem kat vɨga lɨgiyandi. Vɨga lɨnjeya sɨva ngɨlɨndɨ, Juda lungwamataa yaa vɨga lɨgiyandi. \s1 GODNA NYAN YAIGA NJƗMBLA \p \v 25 Nya, mbak, sɨngwut mandɨp mandɨp mbangɨ nyɨnangwupmba tɨndɨ, vɨgiyandi. Vɨlaa ngɨpaliga ndaigandi. Kɨpmamba lɨgiya nda nɨmbun vɨlaa ngɨpaliga ndaigandi. Kava kavamba nɨma sakwat nɨma vak tɨgiyandɨ. Mandɨp mandɨp maawut yelavɨka lɨgiyandi. \v 26 Nɨma sakwat wan vak vɨlaa vaaka lɨgiyandi. Nyɨnangwupmba lɨga nda, nya, mbak, sɨngwut yilɨnja yambɨ kwagalalaa mandɨp mandɨp yigiyandi. \v 27 Tɨga lɨga wun Godna vak sɨmogwi lɨga nyan tɨmbumba ngaga yawun, vɨgiyangwuk. Wun nɨma kwonduo tɨga nyan vla yaigowun. Wun kat vɨlaa ndɨ nɨma nyana waa waigandi. \v 28 Wan nda kak kiyandɨ, ngwuk wuna mbaapma nɨmba solat asɨ ngwula. Wan nda kak kiyandɨ, ndi apma vat tɨgiyandi waa ndi kat walaa \v 29 sɨmogwi lɨga wapuseput mbutndɨ. Fik walɨnja mio nat mi kat yelavɨk ngwula. \v 30 Ndɨna kupi kwin wogwendeyan nya nɨmamba sɨgiyandɨ waa yelavɨka lɨgangwuk. Ngwutna ngepma vatna. \v 31 Wawa nyaangɨt kɨta vatna. Wawa vat vɨlaa God ngaga yalaa nɨn kat vɨga lɨndeya njɨmbla tamba ngway tologandɨ waa yelavɨk ngwula. \p \v 32 Ngwuk kat wowun. Tak mbambala kan kɨpmamba lɨga nɨmba ndi ana ngɨlɨgiyandi. Tak wawa vak tɨndɨ, vɨlaa ngɨlɨgiyandi. \v 33 Ngɨni nyɨnangwuk kɨpma ngɨlɨgiyandɨ. Wawa nyaangɨt ana ngɨlɨgiyandɨ. Kwo lɨgiyandɨ. Vɨgiyandi. \s1 YIGUMBA AVƗ NGWULA \p \v 34 Ngwuk avla ngwula maawut kat yigumba avɨ ngwula. Wawa nyaangɨt kat maawut ke tɨvɨga. Nɨmamba nɨma ngu kɨga tungwengwan yiga ke lɨngwa. Wan kɨpmana nda kat mɨna ke yelavɨkngwa. Wan kɨpmana nda kat mɨna yelavɨka lɨngweyan wan yaiga nda pagwuga yaigandɨ. Ana vɨgiyangwuk. \v 35 Kan kɨpmamba tɨgiyaa kwo nɨmba ndi kat pagwuga yaigandɨ. Ndi ana tak vɨgiyandi. \v 36 Ngwuk wan yaiga vak kat kawiga alɨ ngwula. Kawiga lɨga God kat wagala ngwula. Nɨn kat ava kwimɨn maa wan kavle vat ana nɨn kat kavle yigiyandɨ waa God kat wagala ngwula. Wun Godna vak sɨmogwi lɨga nyan wun. Ngɨni wun yaweya njɨmbla God ngwuk kat vɨlaa apma nɨmba ngwuk waa wambandɨ walaa God kat wagala ngwula waa wandɨ Jisas. \p \v 37 Nandinya nandinya Jisas Godna ngay wuleilaa ndi kat nyaangɨt mbutɨndɨ. Ngan wogwelaa Oliv walɨnja nduwi wokelaa sɨndu kwandɨ. \v 38 Ngambi glei nɨma sakwat nɨmba Godna ngay wuleindi Jisas waiga nyaangɨt wupmat wuleindi. \c 22 \s1 JISAS KAT SƗNJANGAT JUDAS KAMWIN KWINDƗ \p \v 1 Yis tapman bret-nao kɨlɨnja pesto pasova walɨnja pesto tamba ngway tologandɨ. \v 2 God kat kwunatɨga njambwi nɨmbagwi Moses kwiya nyaangɨt sɨmogwi la nɨmbogwi Jisas kat vatnyavat tɨndi. Jisas kat woviyaguga la nɨma sakwat nɨmba kat vaaka lɨga anda vapmba ndɨ kat vatnyagiyanɨn waa yelavɨka lɨndi. \p \v 3 Jisasna mbaapmamba la tamba vɨli kiyeli vɨlɨlɨk nɨmbana kɨta nyan Judas Iskeriot Seten ndɨ kat tavindɨ mala kamwin kwivat yindɨ. \v 4 God kat kwunatɨga njambwi nɨmbagwi soldiana njambwi nɨmba kat yindɨ. Yilaa Jisas kat vatnyangweya vat vɨsɨmogwigiyowun waa wandɨ. \v 5 Wandɨ, wutaa solat sɨlɨndi. Ndɨ kat sanya kwindi, vatnyangjeya vak kat ngambulɨndi. \v 6 Jisas kapma lɨndɨ, ndɨ kat kwutaa kalingweya vat vɨsɨmogwigiyowun waa wandɨ Judas. \s1 PASOVANA KƗGƗNDA KWUPMAK KAT YIMBƗT \p \v 7 Yis tapman bret-nao kɨlɨnja nandinya yandɨ. Wan naninya nyan sip sip kat vatnyandi kɨvat. \v 8 Jisas Pitogwi Jon kat wandɨ. Yiga kɨgɨnda agwup mbɨla. Kwupmbɨk, kɨmbanɨn waa wandɨ, wambɨt. \v 9 Anda kavamba kwukiyaa waa wambɨt, Jisas wandɨ. \v 10 Ngepma wuleilaa ngu awmba tulaa kwutaa yila nyan kat vɨgiyambɨt. Ndɨna kwupmba ay mbɨla. Wuleindeya ngaymba vɨlaa wuleimba mbɨt. \v 11 Wan ngayna njambwi nyan kat awa mbɨla. Njambwi nyan wandɨ. Wunogwi wuna mbaapma nɨmbo pestona kɨgɨnda kɨneya kava andamba lɨgandɨ waa wandɨ waa awamba mbɨt. \v 12 Wambɨt maa awlak ngemba lɨga kava vɨsɨmogwigiyandɨ. Wan kava tɨgɨt njamba tɨgiyandɨ. Wan kava wuleilaa kɨgɨnda agwup mbɨla waa wandɨ Jisas. \v 13 Wandɨ maa yimbɨt. Jisas waa nyaangɨt vla tɨndɨ, vɨmbɨt. Wanda kava wuleilaa kɨgɨnda kwupmbɨk. \s1 JISAS NDƗNA MBAAPMA NƗMBA KAT KƗGƗNDA KWINDƗ \p \v 14 Pasovana kɨgɨnda kɨlɨnja njɨmbla tamba yandɨ. Yandɨ, Jisasna tamb vɨli kiyeli vɨlɨlɨk nɨmba Jisasogwio kɨta vat ndaa lɨmbɨt kɨgɨnda kɨvat. \v 15 Ndaa lɨndi, Jisas ndi kat wandɨ. Kan pestona kɨgɨnda tak ngwutnogwinala kuwa vak apma vatna. Wun woviyaguga lɨgowun. Ngɨni nɨma sakwat nɨma vak wuna lak yaigandɨ. \v 16 Kan pestona kɨgɨnda nat njambɨ ana kɨgiywoun. Kiyalaa God vɨga lɨga kava wuleilaa nat njambɨ pestona kɨgɨnda kɨgiyowun waa walaa \v 17 wain walɨnja nɨma ngu lɨga aw kwutaa God kat sɨvu kɨga ndi kat kwiga wandɨ. Kanjaga agɨ ngwula. \v 18 Wun ngɨni nɨma ngu ana kɨgiyowun. Kiyalaa God vɨga lɨga kava wuleilaa nat njambɨ kɨgiyowun waa wandɨ. \v 19 Bret-nao kwutaa God kat sɨvu kɨga lɨmbalaguga ndi kat kwiga wandɨ. Kan wuna mbanga kwiwa. Ngwuk kat kwunapmak wuna mbangɨ kwigiyowun. Kan bret-nao kɨga ngwuk kat kwunakweya vak kat yelavɨk ngwula waa wandɨ. \v 20 Kɨgɨnda kɨndi maa nat njambɨ wain walɨnja nɨma ngu lɨga aw kwutaa wandɨ. Kan ngu God ndinyangu kat kwilɨga kupi nyaangɨtna. Wuna yelogwen ngwuk kat tɨga ndaindɨ, wan kupi nyaangɨt tɨgiyandɨ. \p \v 21 Ngwuk awuk ngwula. Wun kat sɨnjangat kamwin kwiya nyan kumba nɨnogwinala kɨta vat tɨgandɨ. \v 22 Wun ndinyangu kat Godna vak sɨmogwi lɨga nyan wun. Ngɨni yiweya vak tamba God vɨndɨ. Pagwula la vat ana ndɨ. Wun kat sɨnjangat kamwin kwiya nyan ndɨ kat nɨmamba miwa ay ngwula waa wandɨ mala \v 23 ndi awat sowat ngambulɨndi. Ndɨ kat sɨnjangat kamwin kwiya nyan anda nyana waa sowat ngambulɨndi. \s1 JISASNA MBAAPMA NƗMBA NJAMBWI NƗMBAT TƗVAT WANDI \p \v 24 Jisasna mbaapma nɨmba walega ngambulɨndi. Nɨna anda nyan nɨna mbaapmana njambwi nyanat tɨgiyandɨ waa walega ngambulɨndi. \v 25 Jisas ndi kat wandɨ. Juda ana ndi nat nɨmba ndina njambwi nɨmba tɨgandi. Ndina njambwi nɨmba nat nɨmba kat nɨmamba njɨka viyaga viɨga lɨga nɨna njɨvwa agwuk ngwula waa walɨngandi. Wundi mat nɨmba kat kwunapmak vɨga lɨganɨn waa woseka walɨngandi njambwi nɨmba. \v 26 Ndina njambwi nɨmba vɨga lɨnja vak ngwuk wupma nat nɨmba kat ke vɨga lɨngwa. Ngwutna kɨta nyan njambwi nyanat tɨvat wandeyan mat nyan yetɨlɨga vak vla yetɨgiyandɨ. Nat nɨmbana kwundi wuka ndina njɨvwa kwutɨga nyan ndɨ njambwi nyanat tɨgiyandɨ. \v 27 Kan kɨpmana nɨmba wawa vak vla ana yelavɨtɨgandi. Ndi kupma yelavɨtɨgandi. Kɨgɨnda kwutaa kansaga kwila nyan kwo ndaa lɨga kɨgɨnda ka nyana kwupmba lɨgandɨ waa yelavɨtɨgandi. Ngwuk yelavɨtnja vak wupma ke yelavɨkngwa. Wuno wupma ana yelavɨɨgowun. Wuna njɨvwa kwukngwangat ana yawun. Ngwutna njɨvwa kwupmat yawun. \p \v 28 Wun kat kavle vat yindi, ngwuk wun kat ana kwagalangwuk. Wunogwinala kɨta vat yetɨngwuk. \v 29 Ngi kat tɨga nat nɨmba kat vɨga lɨngweya kwondu ngwuk kat kwigiyowun. Wuna nyaek wun kat kwinda kwondu ngwuk kat kwigiyowun. \v 30 Ngɨni God vɨga lɨga kava wuleilaa ndinyangu kat vɨga lɨgiyowun. Kan kava kwukweya nɨma kɨgɨnda wunogwinala kɨgiyangwuk. Ngwuk Judana taamba vɨli kiyeli vɨlɨlɨk yelangɨ nɨmba kat vɨga lɨgiyangwuk waa wandɨ Jisas. \s1 PITA, WUN KAT KAI WAIGAMƗN WAA WANDƗ JISAS \p \v 31 Jisas Pita kat wandɨ. Saimon, mɨno nat mbaapma nɨmbo Seten ngwuk kat kavle maawut kwivat wandɨ. Ngwuk kat nɨma vat yivat wandɨ. \v 32 Wun God kat mɨn kat tɨga wagalagiyowun. Mɨna maawupmba kwutaa lɨma vak mbaa kwagalalamɨn waa God kat wagalawun. Yimeya kavle vat yilaa wan kavle vat kwagalalaa mɨna mbaapma nɨmbana maawut kat kwunakiyamɨn waa wandɨ Jisas. \p \v 33 Wandɨ maa Pita wandɨ. Nɨma nyan, yimeya kavle vat manda kat wamɨn. Mɨn kat kwutaa kalabusmba taagandeyan mɨnogwinala yigiyowun. Mɨn kat vatnyanjeyan wuno wun kat vatnyagiyandi. Ana vaaka lɨgowun waa wandɨ Pita \v 34 Jisas ndɨ kat wandɨ. Pita mɨn kat nyaangɨt kɨta waigowun. Awup mɨla. Jisas kat ana vɨgowun waa woseka waigamɨn. Njambɨ kuvuk waigamɨn. Wamɨn mala tak nyaaga viyaigandɨ waa wandɨ Jisas. \s1 YƗMBWI SANYA YAK KAT JISAS WANDƗ \p \v 35 Jisas ndɨna mbaapma nɨmba kat wandɨ. Tak ngwuk kat wowun mala yɨmbwi sanya man su kalilapman kwo yingwut. Yingwa njɨmbla kɨta nda kat kwaka yingwuk? Wagalandɨ maa kai waa wandi. \v 36 Wandi maa wandɨ. Ngɨni wupma kai. Kɨta nyan yɨmbwi tɨndeyan kwutaa kaligiyandɨ. Sanya lɨndeyan kwutaa kaligiyandɨ. Yak tapman tɨndeyan alagu waavwi kwilaa sanya klalaa yak kɨta kaligandɨ. \v 37 Tamba la nɨmba God waa nyaangɨt pɨlɨwutnja vak wuna lak yaigandɨ. Kavle nɨmba kat yilɨnja vak vla Kraist kat yilɨndi waa tamba pɨlɨwutndi. Wan pɨlɨwutnja vak vak wuna lak yaigandɨ waa wandɨ Jisas. \v 38 Wandɨ maa ndɨna mbaapma nɨmba wandi. Njambwi nyan nɨn yak vɨlɨlɨk kwutaa lɨganɨn waa wandi, wan ngiyambak wandɨ. \s1 OLIV WALƗNJA NDUWI WOKELAA GOD KAT WALƗNDƗ \p \v 39 Ngepma wogwelaa Oliv walɨnja nduwi wokendɨ. Ndɨna mbaapma nɨmba ndɨna kwupmba wokendi. \v 40 Nduwi wokelaa ndɨna mbaapma nɨmba kat wandɨ. Ngwutna maawut kavle vat mbaa yilandi waa God kat wagala ngwula waa walaa \v 41 ndi kat kwagalalaa samat yindɨ. Sɨvla ana lɨ. Yilaa kwali mamba sɨlaa God kat walɨndɨ. \v 42 Nayaek, wamɨn maa wuna lak yaiga kavle vat ana yaigandɨ. Wawa vapmba ke yiga. Mɨna maawupmba ay. Walapman yimeyan mɨna sɨpana waa wandɨ Jisas. \p \v 43 (Jisas walɨndɨ maa nyɨnangwupmba lɨga ensel ngaga yalaa Jisas kat kwondu ava kwindɨ. \v 44 Jisas nɨma vak yelavɨka lɨga God kat nɨmamba wagalalɨndɨ. Wagalalɨga ndɨna mbangɨ kangan wandɨ, nɨma waangɨt sawndɨ.) \p \v 45 Wagalalaa laataa ndɨna mbaapma nɨmba ta kavat yindɨ. Sɨndu kwandi, vɨndɨ. \v 46 Vɨlaa ndi kat wandɨ. Manda kat sɨndu kwalɨgangwuk. Laataa God kat wagala ngwula. Ngwutna maawut kavle vat mbaa yiland waa wagala ngwula waa Jisas ndi kat sɨvululaa wandɨ. \s1 JISAS KAT KWUTAA KALINDI \p \v 47 Jisas walɨndɨ maa nɨma sakwat nɨmba yandi. Jisasna mbaapmamba la nyan Judas ndɨ tata yandɨ. Nat nɨmba ndɨna kwupmba yandi. Jisas kat ndɨna kɨpmwi wusɨpmak yandɨ. \v 48 Jisas ndɨ kat wandɨ. Judas wun Godna vat sɨmogwi lɨga nyan wun. Wun kat kwutaa kalinjangat wusɨkamɨn? Waa Jisas wandɨ maa \v 49 ndɨna mbaapma nɨmba Jisas kat yinjeya vak vɨlaa wandi. Njambwi nyan yak kwutaa ndi kat viyagat? Waa wandi, ndina \v 50 kɨta nyan yak kwutaa laataa God kat kwunatɨga njambwi nyana njɨvwa kwutɨga nyana waan kalɨtndɨ. Yaagindan naangɨmba tɨga waan kalɨtndɨ. \v 51 Jisas wupma ke yiga waa walaa waan ta kava taamba taaga kwunatndɨ. \p \v 52 Kwunataa God kat kwunatɨga njambwi nɨmbagwi, Godna ngay vɨga lɨga nɨmbo, Judana njambwi nɨmba kat Jisas wandɨ. Yak mi kwutaa waleavat yalɨgangwuk. Sɨkwutɨga nyan kat kwutɨnja vla wun kat kwupmak yalɨgangwuk. Manda kat wupma yalɨgangwuk. \v 53 Tak nandinya nandinya ngwutnogwinala Godna ngaymba lɨlɨwun. Tak wun kat kalivat ana yalɨngwuk. Ngwuk kavle nɨmba wun kat kwulakngweya njɨmbla mbambala waa wandɨ Jisas. \s1 PITA JISAS KAT KAI WANDƗ \p \v 54 Jisas kat kwutaa God kat kwunatɨga njambwi nyana ngayat kalindi. Tata yindi, Pita ngɨni la yilɨndɨ. Ndɨna ngwaymba ana yilɨndɨ. \v 55 Kwo alagumba lɨga nɨmba mbangɨ ya tolapmak ya salɨndi. Salɨlaa kɨta vat ndaa lɨndɨ. \v 56 Ndaa lɨndɨ maa kan ngayna njɨvwa kwuta taagwa nyan kɨta ndɨna mɨndama vɨga walɨ. Kan nyan tak Jisasogwio tɨndɨ waa walɨ. \v 57 Walɨ maa Pita wandɨ. Taagwa nyan kai. Jisas kat ana vɨga lɨgowun waa wandɨ. \v 58 Tɨga lɨga nat nyan Pita kat vɨlaa wandɨ. Mɨn Jisasna mbbapma nyan mɨn? Waa wagalandɨ maa Pita kai wandɨ. \v 59 Samat tɨga nat nyan Pita kat vɨlaa wandɨ. Wan nyan tak Jisasogwionala tɨndɨ. Vɨwun. Mbɨt kɨta ngepma nyan mbɨt. Galili nyan mbɨt waa wandɨ maa Pita ndɨ kat wandɨ. \v 60 Wan angamak waamɨn. Ndɨ kat ana vɨga lɨgowun waa wandɨ maa tak nyaaga viyandɨ. \v 61 Viyandɨ maa Jisas Pita kat lungwamaka vɨndɨ. Vɨndɨ, tak Jisas Pita kat wanda nyaangɨt kat Pita yelavɨtndɨ. Tak wun kat kuvut njambɨ kai waigamɨn. Wamɨn maa tak nyaaga viyaigandɨ waa wanda vak Pita yelavɨka lɨndɨ. \v 62 Yelavɨka lɨga Pita nɨmamba nglaga wogwendɨ. \s1 JISAS KAT NJƗKA WAGA VIYALƗNDI \p \v 63 Jisas kat kwuta la nɨmba ndɨ kat njɨka waga taambamba viyalɨndi. \v 64 Ndɨna mɨni waavwi ngilaa mɨndamamba viyaga walɨndi. Tamba la profet mbutnja vla mɨn kat viyalɨga nyana sɨ ambuk waa kasega walɨndi. \v 65 Nat nɨma sakwat kavle vat ndi kat yilɨndi. \s1 JUDANA NJAMBWI NƗMBA KOT WUTƗNDI \p \v 66 Ngambi ndandɨ, Judana njambwi nɨmba yisolaa lɨndi. God kat kwunatɨga njambwi nɨmba, Moses kwiya nyaangɨt sɨmogwi la nɨmba aywaa yisolaa lɨga Jisas nɨn kat agiya wandi. \v 67 Jisas wuleindɨ maa ndɨ kat wagalandi. Mɨn God wandɨ, yaa nyan mɨn? Kraist mɨn? Waa wagalandi maa Jisas ndi kat wandɨ. Wun Kraist wun waa wagewan ngwuk ana wukengwuk. \v 68 Ngwuk kat nyaangɨt kɨta wagalagewan ngwuk ana awat wagengwuk. Wun kat ana kwagalangwuk, kwo yigiyowun. Manda kat wagalangweya vat awat waigowun. Kai wowun. \v 69 Wun Godna vak sɨmogwi lɨga nyan wun. Ngɨni God tɨga kava yilaa ndɨna yaagindan naangɨmba ndaa lɨwun, wun kat ndɨna kwondu kwigiyandɨ waa wandɨ Jisas. \v 70 Wandɨ maa wandi. Mɨn Godna nyan mɨn? Wandi 70 maa ngiyambak wangwa waa wandɨ Jisas. \v 71 Wandɨ maa wandi. Nat nɨmba nyaangɨt mbutnjangat ana waiganɨn. Wun Godna nyan wun waa ngiyambak kavle vat mbuta waa wandi. \c 23 \s1 JISAS KAT PAILATNA NGAYAT KALINDI KOTMAK KAT \p \v 1 Yisola la nɨmba laataa Jisas kat kwutaa Pailat walɨnja njambwi nyana ngayat kalindi. \v 2 Kalilaa Pailat kat wandi. Ndɨ Juda kat kavle maawut kwilɨgandɨ. Njambwi nyan Sisa kat takis sanya ke kwiga waa walɨngandɨ. Sisa njambwi king ana ndɨ. Wun njambwi king, Kraist wun waa walɨgandɨ waa Pailat kat woseka wandi. \v 3 Wandi mala Pailat Jisas kat wagalandɨ. Mɨn Judana njambwi king mɨn waa wagalandɨ, Jisas wandɨ. Mɨn mɨnayɨ wupma waa. \v 4 Pailat God kat kwunatɨga njambwi nɨmbogwi nat nɨmba kat wandɨ. Jisas ndɨ kavle vat ana yindɨ. Vɨga lɨgowun waa wandɨ Pailat. \v 5 Wandɨ maa ndi nɨma kwundimba walega wandi. Kai Judana ngepma ngepma yiga kavle maawut ksilɨgandɨ. Galili laataa yiga kavle maawut kwiga kumba tɨna kavat yandɨ waa Pailat kat walega wandɨ. \s1 JISAS KAT HEROTNA NGAYAT KALINDI KOTMAK KAT \p \v 6 Galili laataa waa walɨnja nyaangɨt wutaa Pailat ndi kat wagalandɨ. Ndɨ Galili nyana waa wagalandɨ, awa wandi. \v 7 Njambwi nyan Herot Galili nɨmba kat vɨga lɨgandɨ waa yelavɨtaa Jisas kat kwutaa Herotna ngayat kali ngwula waa wandɨ. Wan njimbla Herot Jerusalemba tɨndɨ. Sivla kavat ana kalindi. \p \v 8 Kalindi, Herot Jisas kat vɨlaa solat sɨlɨndɨ. Tak Jisas kwuta nɨma njɨvwa wutndɨ. Ndɨ kat vivat woviyaguga lɨndɨ. Jisas kwuta nɨma njɨvwa kɨta Herot vɨvat woviyaguga tɨndɨ. \v 9 Ndɨ Jisas kat nɨma sakwat nyaangɨt wagalandɨ. Jisas ndɨ kat ana awat wandɨ. \v 10 God kat kwunatɨga njambwi nɨmbogwi Moses kwiya nyaanɨt sɨmogwi la nɨmbo laataa nɨma kwundimba Jisas kat kavle nyaangɨt ngambundi. \v 11 Herotnogwi ndɨna soldia dino Jisas kat njɨtɨndi. Njambwi nɨmba kwusolɨnja apma waavwi ndɨ kat kasega kwusondi. Kwusolaa Pailatnat kalindi. \v 12 Tamba Pailatnogwio Herotnogwi walaa lɨmbɨk. Wan nandinya kɨmbɨk kwupmbɨk. \s1 JISAS KAT DIWAI KROSMBA KAALAGIYANGWUK WAA WANDƗ PAILAT \p \v 13 Pailat wandɨ maa God kat kwunatɨga njambwi nɨmba, Judana nat njambwi nɨmba, nat nɨmba yaa yisolaa lɨndi. \v 14 Yandi maa Pailat ndi kat wandɨ. Wan nyan Juda kat kavle maawut kwilɨgandɨ waa walaa wun kat kiyangwuk. Ndɨ kat wagalalaa wangwa vat kavle yinda vat ana vɨga lɨgowun. Ndɨ kavle vat ana yindɨ. \v 15 Wowun maa Herotnat kalingwuk Herot ndɨno kavle vat yinda vat ana vɨga lɨndɨ. Ndɨ kavle vat and yindɨ. Ndɨ kat manda kat vatnyavat wangwuk. Ana nglaatndɨ. \v 16 Ngi kat tɨga ndɨ kat viyalaa kwagalgiyowun waa wandɨ Pailat. \v 17 Kan Pailatna vatna naambi naambi pestona njɨmbla kalabusmba la kɨta nyan kat kwagalalɨndɨ. \p \v 18 Kwagalgiyowun waa wandɨ maa ndi wandi. Kai ndɨ kat ke kwagalaga. Nat nyan Barabas ndɨ kat kwagala mɨla waa wandi. \v 19 Wan nyan Barabas tamba gavman kat kao yilɨndɨ. Kao yiga lɨga kɨta nyan kat vatnyandɨ, kalabusmba ndɨ kat taagandi. \v 20 Wandi maa Pailat Jisas kat kwagalavat ndi kat nat njambɨ wandɨ. \v 21 Ndi walega wandi. Diwai krosmba ndɨ kat kaala. Diwai krosmba ndɨ kat kaala waa walega wandi. \v 22 Pailat laataa ndi kat kuvut wan njambɨ wandɨ. Kavle vat yinda vat anda vatna. Kavle vat yinda vat ana vɨga lɨgowun. Ndɨ kavle vat ana yindɨ. Ndɨ kat manda kat vatnyagiyowun. Ndɨ kat viyalaa kwagalagiyowun waa wandɨ maa \v 23 ndi nɨma kwundimba walega walɨndi. Ndɨ kat diwai krosmba kaala waa walɨndi. God kat kwunata njambwi nɨmbogwi nat nɨmba walega walɨnja vat Pailat kat kwulatndi. \v 24 Ndɨ kat kalilaa ngwutna maawupmba vatnyagiyangwuk waa Pailat wandɨ. \v 25 Tamba gavman kat kao lɨga nat nyan kat vatnya la nyan kalabusmba tɨga nyan Pailat wandɨ maa ndɨ kat kwagalandi. Juda wandi maa ndɨ kat kwagalandi. Jisas ndi kat kwindɨ. \s1 JISAS KAT DIWAI KROSMBA KAALANDI \p \v 26 Jisas kat kwutaa kaliga nat kɨta nyan kat vɨndi. Ndɨna sɨ Saimon. Ndɨna ngepmamba lɨga Jerusalemat yalɨndɨ, vɨndi. Ndɨ kat kwutaa kiwai kros ndɨna nyambupmba taagandi, walalaa kalindɨ. Ndɨ Jisasna kwupmba yiga walalaa kalindɨ. \p \v 27 Nɨma sakwat nɨmba ndu lagwa ndɨna kwupmba yiga nglalɨndi. \v 28 Jisas lungwamaka taagwa kat vɨga wandɨ. Judana taagwa ngwuk wun kat ke ngla lɨngwa. Ngwuk avla angla ngwula. Ngwutna nyangu kat angla ngwula. \v 29 Ngɨni yaiga kavle njɨmbla kupma waigandi. Nyan kwutapman taagwa, nyan mwunya kwilapman taagwa apma vat tɨgandi waa ngɨni waigandi. \v 30 Ngɨni yaiga kavle njɨmbla njduwi kat waigandɨ. Nɨn kat ndaiga tegɨlɨndɨ, wundumba yigiyanɨn. Mat nduwi kat waigandi. Nɨn kat kapmandɨ, pakwulaa apma vat tɨgiyanɨn waa waigandi. \v 31 Wun kavle vat ana yiwun. Mbambala wun kat nɨma vat yilɨgandi. Ngwuk kavle vat yilɨngangwuk Ngɨni ngwuk kat nɨma vat yigiyandi. Ngwuk kat yinjeya nɨma vat nɨmana. Mbambala wun kat yilɨnja nɨma vak matna waa wandɨ Jisas. \p \v 32 Jisasogwinala kavle vat ykla mbɨt nyan kalindi. Mbɨk kat vatnyavat kalindi. \v 33 Nambu ava walɨnja kava yalaa Jisas kat diwai krosmba kaalandi. Kavle vat yila mbɨt nyan mbɨk kat angangɨmba kaalandi, lɨmbɨt. \v 34 Kaalandi maa Jisas God kat wandɨ. Nyaek wun kat kavle vat yilɨnja vak kwagala mɨla. Ndina maawut ana yelavɨka lɨgandi waa wandɨ. Nat nɨmba satu kasega kwulata nyan Jisasna waavwi klandɨ. \v 35 Nɨma sakwat nɨmba yisoga vɨlɨndi. Judana njambwi nɨmba ndino vɨlɨndi. Vɨga kasega walɨndi. Jisas nat nɨmba kat kwunapmat tɨndɨ. Mbambala manda kat avla ndɨna mbangɨ ana kwunatɨgandɨ. Ndɨ God wandɨ, yaa nyan ana ndɨ. Ndɨ Kraist ana ndɨ waa kasega walɨndi. \v 36 Soldia ndino kasendi. Kavle njangu veilɨga ngu Jisas kɨnda kat kwilɨndi. \v 37 Kwiga walɨndi. Mɨn Judana king ana mɨn waa kasega wandi. \v 38 Diwai krosmba nyaangɨt pɨlɨwutaa taagandi. Ndɨ Judana kinga waa pɨlɨwutaa taagandi. \p \v 39 Kavle vat yila mbɨt nyana kɨta nyan diwai krosmba lɨga Jisas kat kasega wandɨ. Mɨn Kraist tɨgeman avla mɨna mbangɨ kwunataa an kat kwunakemɨn waa kasega wandɨ. \v 40 Nat naangɨmba la nyan ndɨ kat kai walaa wandɨ. Manda kat wupma walɨgamɨn God kat ana vaaka lɨgamɨn? Mɨn ana kiyaigamɨn? \v 41 Kavle vat yiliangat vatnyagiyandi. Ndɨ wupma kai. Ndɨ kavle vat ana yindɨ waa nat nyan kat walaa Jisas kat wandɨ. \v 42 Njambwi nyan kingat tɨmeya njɨmbla wunkat maawut ke tɨvɨga waa wandɨ maa Jisas ndɨ kat wandɨ. \v 43 Mɨn kat woseka ana wowun. Mbambala wunogwinala nyinangwupmba tɨgiyamɨn waa wandɨ. \s1 JISAS LAMBA WUNDUMBU YINDƗ \p \v 44 Nya nɨndi nambɨtɨ, kulun wandɨ. Kulun walaa tɨga lɨga 3 klok nglaambu ngɨlɨndɨ, nya sɨndɨ. \v 45 Kulun wandɨ, Godna ngay njambia la kava tɨvɨnda nɨma waavwi avla ngɨlɨtndɨ. \p \v 46 Jisas nɨma kwundimba walega wandɨ. Nyaek wowun mala wuna wundumbu mɨnai lɨga kavat yigandɨ waa walaa wundumbu yindɨ. \p \v 47 Vɨga la njambwi soldia kiyanda vak vɨlaa Godna sɨ kwutaa katsolaa wandɨ. Wan nyan kavle nyan ana ndɨ. Apma vat yeta nyana waa wandɨ. \p \v 48 Yalaa va nɨmba vɨlaa kavle vat yindi wandi. Ndina maawut viyalɨndɨ, yindi. \p \v 49 Jisasna alɨ nɨmbogwi Galilimba lɨga ndɨna kwupmba ya tagwo sɨvlamba laataa lɨga vɨlɨndi. \s1 JISASNA SƗM WAANGUMBA TAAGANDI \p \v 50 Judana njambwi nyan kɨta lɨndɨ. Ndɨna sɨ Josep. Ndɨ apma nyana. Ndɨ God waa nyaangɨpmba yetɨlɨga nyana. \v 51 Tat Judana njambwi nɨmba yisolaa Jisas kat vatnyagiyamɨn waa wanja njɨmbla ndɨ kat kai wandɨ. Ndɨna ngepma Arimatia. Ndɨ God ndinyangu kat vɨga lɨndeya njɨmbla kat kawiga lɨndɨ. \v 52 Wan nyan Pailat ta ngay wuleilaa Jisasna sɨm kat wagalandɨ. \v 53 Ndɨ wokelaa kwutaa klanda kalɨndɨ kɨpmat. Klanda kalilaa waavwimba mbaataa kaliga kambapmba vanja waangumba taagandɨ. Kan waangumba tak ndu nyana sɨm ana taagandi. Kupi waangua. \v 54 Ndɨna sɨm waangumba taaganda nandinya njɨvwa lapman nandinya kat kwanda kwanda kwunatɨnja nandinya. \p \v 55 Galilimba lɨga Jisasna kwupmba yaa taagwa Josepna kwupmba yiga taaganda waangu vɨndi. \v 56 Vɨlaa lungwamataa yindi. Ndɨna sɨmba salapmat apma njangu weilɨga ngwaat klavat yindi. Yilaa nat nandinya ana yandi. Njɨvwa lapman nandinya. Ndi kwo lɨndi. Tamba Moses kwiya nyaangɨpmba kwo lɨndi. \c 24 \s1 JISAS KIYALAA LƗGA LAATNDƗ \p \v 1 Sande ngambi ngan wat taagwa laataa tak yisoga taaganja apma njangu veilɨga ngwaat kwutaa waanguat yindi. Nat taagwa ndino yindi. \v 2 Tak waangu tɨvɨnja kambak kwo kavamba tɨndɨ, vɨndi. Waangu ana tɨvɨndɨ. \v 3 Waangu wuleilaa njambwi nyan Jisasna sɨm ana vɨndi. \v 4 Mandɨp mandɨp yelavɨtaa sawun mbangɨ waavwi kwusolaa la mbɨt vɨlɨlɨk palɨ kat vɨndi. Mbɨtna waavwi kembandɨ. \v 5 Vɨlaa vaaka lɨga nambu sɨlandalaa lɨndi. Vɨlɨlɨk palɨ ndi kat wambɨt. Kan kava kiyala nɨmbana kava. Kumba kwo lɨga nyan kat manda kat kwatɨgangwuk. \v 6 Ndɨ kumba ana lɨgandɨ. Tamba laataa yindɨ. Tak Galilimba tɨga ngwuk kat mbutɨnda nyaangɨt ana yelavɨka lɨgangwuk? \v 7 Tak Jisas ngwuk kat wandɨ. Wun ndinyangu kat kwunatɨga nyan. Wun kat kavle nɨmba kwutaa diwai krosmba kaalagiyandi. Kiyalaa lɨga kuvuk wan nandinya laakiyowun waa tamba ngwuk kat wandɨ waa wambɨt. \v 8 Wambɨt maa tak Jisas wanda nyaangɨt kat yelavɨtndi. \v 9 Waangu kwagalalaa lungwamataa yiga Jisasna mbaapmamba la tamba vɨli kiyeli kɨta nɨmba kat mbutndi. Nat nɨmba nɨmbun kat mbutndi. \v 10 Vɨlaa mbuta taagwa kɨkɨyak Magdala walɨnja ngepmamba lat Maria, Joana, Jemisna nyime nat Maria, nat taagwa. Ndi vɨlaa Jisasna mbaapma nɨmba kat mbutndi. \v 11 Mbutndi, wutaa woseka wandi waa yelavɨtndi. \v 12 (Pita wutaa laataa waanguat pɨlɨga yindɨ. Yilaa tambɨlalaa yisolaa vɨndɨ. Sɨm ana vɨndɨ. Tat mbaatnja waavwi mɨna tɨndɨ, vɨndɨ. Vɨlaa mandɨp mandɨp yelavɨtaa yindɨ.) \s1 EMEAS YILƗNJA YAMBƗMBA JISAS KAT VƗMBƗT \p \v 13 Jisasna mbaapma nyan vɨlɨlɨk Jerusalem kwagalaa Emeas walɨnja ngepmat yimbɨt. Wan ngepmana yambɨ sɨvla ana ndɨ. Mail sɨla vɨli mɨna lɨndɨ. \v 14 Yiga lɨga Jerusalemba ta vak kat ngambuga yilɨmbɨt. \v 15 Ngambuga yilɨmbɨk, Jisas mbɨla ngwaymba mbɨlogwio kɨta vat yalɨndɨ. \v 16 Jisas kat mɨni mɨna vɨmbɨt. Ana yelavɨpmbɨk. God mbɨk kat mandɨp maawut kwindɨ. \p \v 17 Jisas mbɨk kat wandɨ. Yiga lɨga manda vak kat mbangɨ kɨlɨpangɨ yiga ngambulɨgambɨt waa wandɨ, \v 18 vɨlɨlk palɨna kɨta nyan wandɨ. Ndɨna sɨ Kliopas. Jerusalemba tɨga mbambala nglei yamɨn? Jerusalemba ta vak ana wupmɨn? Waa wandɨ maa Jisas wandɨ. \v 19 Anda vatna. Ana wukwun waa wandɨ, wambɨt. Jisas ndɨ Nasaret nyan ndɨ God waa nyaangɨt mbuta nyan. Ndɨ profetna. Ndɨ apma nyaangɨt ndinyangu kat mbutɨndɨ. Ndi kat nɨma njɨvwa kwuka ndi kat kwunatɨndɨ. \v 20 God kat kwuntɨga njambwi nɨmbo nɨna ngepmana nat njambwi nɨmbo ndɨ kat kwutaa vatnyavak kalindi. Kalilaa ndɨ kat kiwai krosmba kaalandi. \v 21 Tak yelavɨtnɨn. Nɨn Juda kat kwunapmak yandɨ waa yelavɨka tɨnɨn. Wupma kai. Ndɨ kat vatnyandi. Nangaytmba vatnyandi. \v 22 Nɨna mbaapmana taagwa mbambala ngambi ngan waangu la kava yilaa yalaa nɨn kat mbunja nyaangɨt wutaa ngɨpaliga nda nɨn. \v 23 Ndɨna sɨm waangumba ana lɨgandɨ. Kwo waangua. Ensel vɨlɨlɨk nɨn kat tamba laataa yindɨ waa wambɨt maa wundi lagwa yaa nɨn kat mbutndi. \v 24 Mbutndi maa nɨna mbaapmana nat nɨmba waangu yilaa vɨndi. Taagwa woseka ana wandi. Kwo waangua. Jisas kat kwatevila lɨndi waa Jisas kat wambɨt. \p \v 25 Wambɨt maa Jisas mbɨk kat wandɨ. Mbɨla maawut yigumba ana yelavɨka lɨgambɨt. Tamba la profet pɨlɨwutnja nyaangɨt maawupmba ana kwutaa lɨgambɨt. Maawupmba ana yelavɨk lɨgambɨt. \v 26 Tamba pɨlɨwutndi. Kraist ndɨ tat kiyaigandɨ. Kiyalaa apma kava tɨndeya kava yigiyandɨ waa tamba pɨlɨwutndi waa mbɨk kat walaa \v 27 tamba Moseso profetno nat nɨmbo Kraist kat pɨlɨwutnja nyaangɨt aywaa mbɨk kat mbutndɨ. \p \v 28 Yiga lɨga Emeas walɨnja ngepmat yandi. Jisas mbɨk kat kwagalalaa yivat wandɨ. \v 29 Mbɨk kai wambɨt. Tamba ngana. Anogwinala sɨndu kwalinjeya ngaymba kwaigamɨn waa wambɨt maa ngay wuleindi. \v 30 Kigɨnda kɨvat yindi. Yiga Jisas bret-nao klalaa God kat sɨvu kɨlaa mbɨk kat lɨmbala kwindɨ. \v 31 Kwindɨ maa ndɨna mɨndama vɨga maawut yelavɨpmbɨk. Ndɨ Jisas waa yelavɨpmbɨk maa mbɨk kat kwagalalaa kwo sɨlawota yindɨ. Ana vɨmbɨk. \v 32 Yindɨ maa awat sowat ngambuga tɨmbɨt. Tak yambɨmba an kat tamba la nɨmba pɨlɨwutnja nyaangɨt mbutɨndɨ maa ana maawut viyalɨndɨ. Apma nyaangɨtna waa yelavɨtaa waa walaa \v 33 laataa Jerusalemat lungwamataa yimbɨt. Yimbɨt, Jisasna mbaapmamba la tamba vɨli kiyeli kita nɨmba yisolaa lɨndi, vɨmbɨt. \v 34 Jisas tamba laataa kwo lɨgandɨ. Saimon ndɨno ndɨ kat vɨndɨ waa ndi kat wambɨt. \v 35 Jisas mbɨk kat yambɨmba mbutnda nyaangɨt, bret-nao kwutaa lɨmbala mbɨk kat kwinda vat aywaa mbupmbɨk. \s1 JISASNA MBAAPMA NƗMBA NDƗ KAT VƗNDI \p \v 36 Mbutɨmbɨk mala Jisas sɨlawota yandɨ. Yanda vat ana vɨndi. Ndɨna nɨndɨmba tɨndɨ, vɨndi. Laataa ndi kat apma vat alɨ ngwula wandɨ. \v 37 Ndi Jisas kat vɨlaa kan wundumbua waa vaaka lɨndi. \v 38 Jisas ndi kat wandɨ. Manda kat vaaka lɨgangwuk. \v 39 Wun wundumbu ana wun. Wuna man taamba avɨ. Wuna mbangɨ agwuk. Mbangɨ ava tuwa vat wundumbu wupma ana lɨgandi waa walaa \v 40 (ndɨna man taambana lumwin ndi kat sɨmogwindɨ.) \v 41 Ndi nɨmamba solat sɨga mandɨp mandɨp velavɨka lɨndi. Jisas ndi kat wandɨ. Kɨgɨnda ngilɨga waa wandɨ maa \v 42 ndɨ kat kami kɨta kwindi. \v 43 Klalaa kɨndɨ, vɨndi. \p \v 44 Jisas ndi kat wandɨ. Tamba la nɨmba, Moses, profet, Sam walɨna nyaangɨt pɨlɨwutnja nɨmba tamba wun kat nyaangɨt pɨlɨwutndi. Tak ngwutnogwinala tɨwan pɨlɨwutnja nyaangɨtmba yetɨgiyowun waa wowun. Mbambala tamba wan nyaangɨpmba ngiyambak yetɨwun waa walaa \v 45 tamba pɨoɨwutnja nɨmbana angwa nyaangɨt ndi kat vɨsɨmogwindɨ. Vɨsɨmogwiga wandɨ. \v 46 Kraist kiyalaa nandinya kuvut tɨga laakiyandɨ waa tamba pɨlɨwutndi. Pɨlɨwutnja vla yiwun. \v 47 Yiwun maa ngwuk kava kava yilaa nyaangɨt mbukiyangwuk. Kavle maawut kwagalangweyan God ngwutna kavle vat sɨlɨmbwigiyandɨ waa mbukiyangwuk. Tak Jerusalemba lɨga nɨmba kat mbukiyangwuk. \v 48 Kiyalaa laakwa vat ngwut mɨnimba tamba vɨngwuk. \v 49 Samat tɨga wowun maa wuna nyaek ngwuk kat ndɨna waagan kwigiyandɨ. Ngwuk Jerusalemba tɨga kwo kawiga alɨ ngwula. Nyinangwupmba lɨga yaiga kwondu ngwuk kat yaigandɨ. \s1 GOD WANDƗ MAA JISAS NYINANGWUTNAT WOKENDƗ \p \v 50 Jerusalem kwagalalaa Betani walɨnja ngepmat yindi. Yindi maa Jisas taamba katsondɨ. Katsolaa apma vat alɨ ngwula wandɨ. \v 51 Walɨga ndi kat kwagalalaa nyinangwutnat wokendɨ. \v 52 Ndi solat sɨga ndɨna sɨ kwutaa katsolaa Jerusalemat lungwamataa yindi. \v 53 Nandinya nandinya Godna ngay wuleilaa solat sɨga Godna sɨ kwutaa katsolɨndi. Ngiyambak.