\id HEB - Iatmul NT [ian] -Papua New Guinea 1975 (DBL 2014) \h Hibru \toc1 Hibru kat \toc2 Hibru \toc3 Hib \mt1 HIBRU \c 1 \s1 GODNA NYAN NDƗNA NYAEK TƗGA ANGWA VAK NƗN KAT VƗSƗMOGWINDƗ \p \v 1 Tamba God nɨma sakwt njambɨ nɨma sakwat vapmba tamba la profet kat wandɨ maa ndi nɨna walanga kat mbutɨndi. \v 2 Mbambala Godna nyan yalaa ndɨna nyaekna nyaangɨt nɨn kat mbutɨndɨ. God wandɨ. Wuna nyan njambwi nyana. Nat nɨmba nat nɨmbundawi nywaa ndɨna kwupmba lɨgandɨ waa wandɨ God. God wandɨ maa ndɨna nyan kɨpma nyɨnangwut kwanda kwanda aywaa kwutndɨ. \v 3 Godna nyan kat vɨga God apma vat yetɨnda vak vɨnɨn. Godna angwa vat nɨn kat vɨsɨmogwindɨ. Kɨpma, nyɨnangwut, nya, mbak, mwuk, meik Godna nyan waa nyaangɨpmba ndɨna kwundimba wuka aywaa kwanda kwanda njɨvwa kwuka yi yaga lɨgandɨ. Nɨna kavle vak kat tɨga lɨmbwivat kiyalaa nyɨnangwutnat wokelaa njambwi nyana yaaginda taambamba ndalɨgandɨ. Nɨn kat kwunatɨnda njɨvwa ngɨlɨndɨ, God ndɨ kat wandɨ. Mɨn apma nyan mɨn. Ngi kat tɨga wuna yaaginda naangɨmba nsaalɨ waa wandɨ ma ndaa lɨgandɨ. \s1 GODNA NYAN ENSEL KAT KWULATƗGANDƗ \p \v 4 God wandɨ maa ndɨna nyan ensel kat kwulatɨgandɨ. God ndɨna sɨ kwutaa katsonda vak vla ensel kat wupma ana katosndɨ. \v 5 Tamba God ndɨna nyan kat wandɨ. \li1 Mbambala tɨga ngɨni wuna nyanat tɨgiyamɨn. \p Nat njambɨ god ndɨ kat wandɨ. \li1 Wun mɨna nyaek vla lɨgowun. Mɨn wuna nyan vla lɨgamɨn waa wandɨ God. \p Wan ndɨna nyan kat wanda nyaangɨt ensel kat wupma ana wandɨ. \v 6 Tamba God ndɨna ngɨma nyan kat kɨpmat ay mɨla wanda njɨmbla wandɨ. \p Wuna ensel aywaa wuna nyana sɨ kwutaa katso ngwula god ndɨ ensel kat wandɨ. \p \v 7 Mwukno vlapm lakna wuna nyaangɨt wuka lɨgandɨ. Wuna ensel ndinonɨmbun wunai waa vapmba yi ya wuna njɨvwa kwuka lɨgandi waa wandɨ God. \v 8-9 Ndina nyan kat wupma ana wandɨ. Kapma vatna wandɨ. Ndi kat wandɨ. \li1 Njambwi nyan, njɨmbla njɨmbla kɨpma nyɨnangwut kat \li1 vɨga lɨgiyamɨn. Apma vak tɨvak mɨna yelavɨka \li1 lɨgamɨn. Kavle vak tɨvak kat kai walɨgamɨn. Ngi \li1 kat tɨga mɨn kat nɨma sɨ kwiwun, njambwi nyanat \li1 lɨgiyandi waa wandɨ, God. \p \v 10-12 Nat njɨmbla god ndɨna nyan kat wandɨ. \li1 Njambwi nyan, tamba kɨpma nyɨnangwut kwupmɨn. \li1 Ngɨni kɨpma nyɨnangwut ngɨlɨgiyandɨ. Kavle waavwi \li1 vla ngɨlɨkiyandɨ. Mɨn ana ngɨlɨgiyamɨn. Njɨmbla \li1 njɨmbla tɨgiyamɨn. Kɨta nyan waavwi klalaa \li1 mbaatnda vak vla wupma kɨpma nyɨnangwut \li1 mbaakiyamɨn. Mbaapmɨn maa mandɨt kupi nyɨnangwut \li1 kɨpma tɨgiyandɨ. Mɨn wupma ana ngɨlɨgiyamɨn waa \li1 wandɨ God. \p \v 13 Nat njambɨ ndɨna nyan kat wandɨ \li1 Wuna yaagindan naangɨmba mɨn kwo ndaalɨ. Mɨn kat \li1 kao yilɨga nɨmba kat mɨn kat tɨga kwulakiyowun. \li1 Mɨn njɨvwa kai. Kwo lɨgiyamɨn waa wandɨ God. \p Ensel kat wupma God ana wandɨ. \v 14 Ensel ndi Godna njɨvwa kwutɨga nɨmba ndi. God ndi kat aywandɨ maa ndɨna mbbapma wuleigiya nɨmba kat ndi kat kwunatɨgandi. \c 2 \s1 GODNA NYAN NJAMBWI NYANA \p \v 1 Kraist nɨma nyanga. Nɨn ndɨna kwundi wutapman yilanɨn. Ndɨna kwundi yigumba wuka yetɨgiyanɨn. Ndɨ kat kwagalalnɨn. \v 2 Tamba God waa nyaangɨt ensel kat mbutndɨ, tat ta nɨmba kat mbutɨndi. Wan nyaangɨt ana kwo vala tɨndɨ. Wan nyaangɨt kat kwutaa yetɨlapman ya nɨmba kavle vat yiga yetɨlɨnja vak kat God vɨlaa ndi kat kavle vat yindɨ. \v 3 Mbambala nɨno nɨmbun. Mbamvala nɨn kat kwunapmat ya Godna nyan mbukna nyaangɨt wutapman yineyan God nɨn kat nɨma vak kavle vat yigiyandɨ. Kavle vat yiga yetɨlɨna vak kat aywaa kwunapmat yandɨ. Wan apma nyaangɨt tat Kraist mbutɨnɨ. Ngɨni ndɨnamba nyaangɨt wuta nɨmba wan apma nyaangɨt nɨn kat mbutɨnɨi. \v 4 Godna nyaangɨt nɨn kat mbuta nɨmba God ndi kat ava kwindɨ maa mbangɨ kwunatɨnja nɨma njɨvwa kwutɨndi. Nat nɨma sakwat nɨma njɨvwa kwutɨndi. Godna waagqan ndi kat ndɨna vat kwindɨ maa njɨvwa kwuka wan apma nyaangɨt mbutɨndi. Nɨma njɨvwa kwutɨnja njɨvwa vɨlaa nɨn yelavɨntɨnɨn. Ndi Godna nyangɨt mbutɨga nɨmba ndi waa yelavɨtɨnɨn. \p \v 5 Wan ngɨni lɨgiya kɨpma, wan kɨpmamba lɨgiya kwnda kwanda nda, tɨgiya nɨmba kat ana ensel vɨga lɨgiyandi. Ndinyangu wan kɨpmamba lɨgiya nda, tɨgiya nɨmba kat vɨga lɨgiyandi. God wupma wandɨ. Wan ngɨni lɨgiya kɨpma kat tamba ngwuk kat wowun. \v 6-8 Tamba la nyan God waa nyaangɨt pɨlɨwutndɨ. \li1 Nɨn ndinyangu nɨma nɨmba ana nɨn. God nɨn manda \li1 kat nɨn kat yelavɨka lɨmɨn. Manda kat nɨn kat \li1 kwunatɨgamɨn. Enselna kwupmba nɨn kat taagamɨn, \li1 tɨganɨn. Nɨna sɨ kwutaa katsomɨn. Kan kɨpmamba \li1 kwupma kwanda kwanda nda kat vɨga lɨnangat \li1 kwupmɨn. Wan kwanda kwanda nda aywaa nɨna kwupmba \li1 taagamɨn, tɨgandɨ waa tamba la nyan pɨlɨwutndɨ. \p Kwanda kwanda ndana njambwi nɨmba tɨnangat God nɨn kat wutndɨ. Tamba la nyan pɨlɨwukna nyaangɨt wata ana kak kiyalɨgandɨ. Mbambala ndinyangukwanda kwanda nda kat ana aywaa vɨga lɨgandi. \v 9 Nɨna kɨta nyan njambwi nyanat tɨnda vak mɨna vɨga lɨganɨn. Ndɨ Jisasa. Ndɨ ndinyanguna mbangɨ klalaa yandɨ. Yanda njɨmbla enselna kwupmba lɨndɨ nɨnogwinala. Nɨn kat tɨga kiyavat yandɨ. God waa kwundimba ya kiyandɨ maa God ndɨna sɨ kwutaa nɨmamba katsondɨ. \v 10 Wan kɨpmana nda, wanda kwanda nda, ndinyangu aywaa ndɨna sɨ kwutaa katsonjangat kwutndɨ God. Ndɨ ndinyangu nɨma sakwat ndɨna apma vapmba yetɨnjangat wandɨ God. Ndi ndɨna nyanguat tɨnjangat walɨgandɨ. Ngi kat tɨga ndɨna nyan kat aywandɨ, yandɨ. Kɨpman nɨma sakwat kavle vat ndɨnamba yiga yisondɨ maa wundumbu yindɨ. Yetɨlɨna kavle vak kat tamba vɨga lɨndɨ. Ngi kat tɨga yalaa nɨn kat alɨpsɨga kwunakiyandɨ. \v 11 Nɨn kat kwunatnda nyan Jisasagwi nɨno ndɨnai kwunatnda nɨmba nɨn kɨta mbaapmamba lɨganɨn. Ngi kat tɨga nɨn kat yakwa nɨmba wavak kat ana wup yilɨgandɨ. \v 12 Kraist God kat wanda nyaangɨt tamba la nyan pɨlɨwutndɨ. \li1 Wuna yakwa nɨmba kat mɨnai lɨga vak \li1 vɨsɨmogwigiyowun. Wuna mbaapmamba lɨga nɨmba \li1 kat mɨn njambwi lɨma vat ndi kat vɨsɨmogwigiyowun \li1 waa wandɨ Kraist God kat waa tamb la nyan \li1 pɨlɨwutndɨ. \p \v 13 Nat tamba la nyan Kraist waa nyaangɨt pɨlɨwutndɨ. \li1 Ndinyangu God kat yelavɨka lɨnja vak vla wunogwi \li1 yelavɨka lɨgiyowun waa wandɨ Kraist waa \li1 pɨlɨwutndɨ. \p Nat nyan pɨlɨwutndɨ. \li1 God wuna mbaapmamba taaganda nɨmba wuna nyaangu \li1 vla lɨgandi waa wandɨ Kraist waa tamba la nyan \li1 pɨlɨwutndɨ. \p \v 14 Kraistna mbaapmamba lɨga ndɨna nyanguvla lɨga nɨmba kɨpmamba mbango lɨga nɨmba ndi. Kraist ndɨno nɨmbun kɨpma ngaga yalaa ndinyanguna mbangɨ klandɨ. Mbangɨ klalaa kɨpmamba lɨga wundumbuyindɨ. Kiyaga wundumbu yilaa nɨn kat kiyalɨna vat kwilɨga nyan Seten kat kwulatndɨ. \v 15 Nɨn kɨpmamba lɨga tat kiyavak kat vaaka yetɨnɨn. Wan kavle vat nɨnamba ngilaa lɨndɨ. Wan kiyalɨna kavle vak kat Kraist kwulatndɨ maa kwo lɨganɨn. Ngɨni ana vaakiyanɨn. \v 16 Ndinyanguna mbangɨ klalaa yandɨ. Ensel kat kwunapmak ana yadɨ. Ndinyangukat kwunapmak yandɨ. \v 17 Nɨna mbangɨ klalaa lɨga yetɨlɨna vak kat vɨga lɨndɨ. Ngi kat tɨga nɨn kat miwa yiga lɨndɨ. Nɨnai yila kavle vak kat God nɨn kat nyingi yiga lɨnda maawut kat kwunatndɨ. Ana samat kwunatndɨ. Aywaa kwunatndɨ. \v 18 Kraist kɨpmamba yetɨndɨ mala kavle vat yila nyan yalaa ndɨ kat kavle vat ay mɨla wandɨ. Kavle vat ay ngwula wandeyan Kraist wan vak kat vɨga lɨga nɨn kat kwunakiyandɨ. Wan nyangɨt Kraist kat tamba wandɨ. \c 3 \s1 JISAS WAA NYAANGƗT AWUK NGWULA \p \v 1 Nɨna njambwi nyan Kraist kat samat nyaangɨt pɨlɨwupmat tɨgowun. Ngwuk Kraistna mbaapmamba tɨga Juda ngwuk awuk ngwula. Ngwut nyɨnangwut klangweya vak kat yelavɨka lɨga nɨmba ngwuk. Kraist Jisas nɨn kat wan apma nyaangɨt yalaa mbutɨndɨ. Nɨn kat tɨga Godna nyingi maawut kwunatɨgandɨ. Ngi kat tɨga nɨna Hetpris vla lɨgandɨ. \v 2 Kraist yalaa god ndɨ kat kwiya njɨvwa aywaa kwutndɨ. Ana kwutambɨga kwagalandɨ. Tamba la nyan Moses ndɨno God ndɨ kat kwiya njɨvwa aywaa kwutndɨ. Mbɨk kɨta lulu kwupmbɨk. \v 3 Mosesna sɨ kwutaa samat katsolaa Jisasna sɨ nɨmamba kwutaa katsoneyan wovuna. Ndɨ Moses kat kwulatɨgandɨ. Ndɨ Moses kat kwutndɨ. Kɨta nyan apma ngaykwutndeyan wan ngayna sɨ ana nɨmamba kwutaa katsogiyanɨn. Ngay kwuta nyana sɨ nɨmamba kwuta katsogiyanɨn. \v 4 Ngay avla ana laatɨgandɨ. Ngay aywaa ndu nyan kwutɨga nda. kɨpmamba lɨga nda aywaa kwukna nyana God. \v 5 Moses ndɨ kat god kwiya njɨvwa apma vat aywaa kwutndɨ. Ndɨ Godna njɨvwa kwuta nyana. Godnanamba nyaangɨt wutaa ndɨna mbaapma nɨmba kat mbutɨndɨ. God ngɨni kwutndeya vak kat mbutɨndɨ. \v 6 Kraist Godna njɨvwa kwuta nyan aa ndɨ. Ndɨ Godna nyana. Kraist nɨn Godna mbaapma nɨmba nɨn kat vɨga kwunaka lɨgandɨ. Tamba God waa vak maawupmba yelavɨka kwutaa lɨna vak kwutaa lɨneyan Godna mbaapma ana kwagalagiyanɨn. Wan apma nyaangɨt wutaa woviyaguga kwutaa lɨna vak kwutaa lɨneyan Godna mbaapma ana kwagalagiyanɨn. \p \v 7 Godna waagan tamba la nyan kat mbutndɨ maa pɨlɨwutnda nyaangɨt kapma nyaangɨt ana ndɨ. Kɨta nyaangɨtna. Awuk. God waa nyaangɨt kupma pɨlɨwutndi. \li1 \v 8 Mbambala wunai waa nyaangɨt awuk ngwula. Tamba \li1 la Juda kwo kavamba lɨga wuna nyaangɨt wupmak kat \li1 kai wanja vla ngwuk wupma kai wata wangwega. \v 9 Wan tamba la njɨmbla ngwutna walanga ndi kat \li1 kwunatɨwa nɨma njɨvwa vɨlɨndi. Naambi ndumi \li1 vɨlɨlɨk vɨga lɨndi. God nɨma vak yigiyandɨ? E? \li1 Ana yigiyandɨ? Waa yelavɨka vavle vat yilɨndi. \li1 Wuna nyaangɨt ana wuka lɨndi. \li1 \v 10 Ngi kat tɨga wan \li1 nɨmba kat maawut kimbut yiga lɨwun. Ndi kat \li1 wowun. Ndina maawupmba kavle vat mɨna yelavɨka \li1 lɨgandi. Wawa vapmba ana yetɨlɨgandi. \v 11 Wungi \li1 kat tɨga kimbut yiga wowun. Wan nɨmba ndi kat \li1 kwunakwa apma kava kwo lɨnjeya kava ana \li1 wuleigiyandi waa wowun waa wandɨ God waa tamba \li1 la nyan pɨlɨwutndɨ. \p \v 12 Yakwa nɨmba wan nyaangɨt wutaa maawupmba yelavɨk ngwula. God nɨn kat apma vak yetɨneya vak kwivat wandɨ. Ndɨna nyaangɨt kat kai walaa maawut tɨvɨga mbaa yetɨlangwuk. Ndɨ kat mbaa kwagalalangwuk. Kwagalaneyan nɨn kat vɨga nɨma vat yigiyandɨ. Mbambala ndɨnai waa vapmba yetɨnangat God walɨgandɨ. \v 13 Ngi kat tɨga ngwuk awat sowat nandinya nandinya maawut kwunaka alɨ ngwula. Ngwuk kavle vat mɨna yilɨngweyan ngwutna maawut mbaa kavle yilandɨ. Kavle yilɨnan nɨna maawut ana kavle yigiyandɨ waa wana yelavɨtɨngweya. Kai. Kavle yigiyandɨ. \v 14 Tat Kraistna mbaapma wuleingwa njɨmbla ndɨna nyaangɨt maawu0pmba yelavɨka kwutaa lɨngwa vat kwagalapman yingweya apma vat tɨgiyangwuk. Ndɨnogwinala kɨta mbaapmamba lɨgiyangwuk. Kwagalangweyan kai. \v 15 Wungi vat tamba la nyan pɨlɨwutnda nyaangɨt nat njambɨ ngwuk kat pɨlɨwukiyowun. \li1 Tamba la Juda kwo kavamba lɨga Godna nyaangɨt \li1 wupmak kat kaiwanja vla ngwuk wupma kai wata \li1 wangweya. \p \v 16 Tamba la nɨmba God waa nyaangɨt wupmak kat kai wala nɨmba ana nɨmba ndi. Ndi Juda ndi. Ndi Isipmba la Moses kwuta kaliya nɨmba ndi. \v 17 Naambi ndumi vɨlɨlɨk tɨga anda nɨmba kat God nyingimaawut yelavɨka lɨndɨ. Ndɨ Godna nyaangɨt wupmak kat kai waa la nɨmba ndi. Kwo Godna nyaangɨt wupmak kat kaiwaa la nɨmba ndi. Kwo nɨndɨ kavamba kiya la nɨmba ndi. \v 18 Ngwuk kat kwukwa apma kava kwo lɨngweya kava ana weuleigiyangwuk waa anda nɨmba kat God wandɨ. Ndi God kat kai waa la nɨmba ndi. \v 19 Ndi ndɨna nyaangɨt kat kaiwalɨnjangat ndi kat kwutnda apma kava kwo lɨnjeya kava ana wuleindi. Vɨlɨganɨn. \c 4 \s1 GODNA NƗMBA APMA KAVA WULEINJEYA KAVA \p \v 1 Nɨno vɨga lɨgiyanɨn. Godna nyaangɨt kat kai walaa nɨn kat kwutaa wanda apma kava kwolɨneya kava ana wuleigiyanɨn. \v 2 Ndi tamba la Juda ndi kat God wan apma nyaangɨt mbutndɨ. Nɨno mɨn kat mbutndɨ. Wan apma nyaangɨt ndi kat ana kwuatndɨ. Ndi kwo waamba wuka kwagalandi. Ana kwutaa lɨndi. \v 3 God waa nyaangɨt wutaa kwutaa lɨgiyaa nɨmba mɨna God kwukna apma kava wuleigiyandi. Ndɨna nyaangɨt kat wutaa kai waiga nɨmba wan kava ana wuleigiyandi. Wupma God wandɨ tamba la Juda kat. Kimbut maawupmba lɨga God wandɨ. Wunai kwukna apma kava ana wuleigiyangwuk waa wandɨ God. Wan kava tamba glei kwutndɨ, tɨgandɨ. \v 4 God nɨn kat tamba kwutaa kava kwutnyagilaa God kwo lɨndɨ. Tamba la nyan God waa nyaangɨt pɨlɨwutndɨ. \li1 Kwutuwa njɨvwa kwutnyagilaa sɨlavɨli wan \li1 nandinya kwo lɨgowun waa wandɨ God waa tamba la \li1 nyan pɨlɨwutndɨ. \p \v 5 Ndi kat apma vat tɨnjeya kava God kwutndɨ. Ndi wan apma kava ana wuleindi. God ndi kat wandɨ. Ana wuleigiyanguwk wandɨ. \v 6 God wan apma kava kwo ana kwutndɨ. ndinyanguwuleilaa tɨnjangat kwutndɨ. Tat ta Juda ndi wan nyaangɨt tak wutndi. Ngi kat tɨga wan kava ana wuleindi. \v 7 Nat nɨmba wan kava wuleinjeya njɨmbla kat God wandɨ mala Devit pɨlɨwutndɨ. Tamba Juda ndina angwa kɨpma wuleindi. Ngɨni Devit wan nyaangɨt wupmak kat ke kai waa waa pɨlɨwutndɨ. \v 8 Josua tamba Juda kat kwutaa kalinda kɨpma God ndinyangukat kwuta kava ana ndɨ. Kapma kava. Judana kɨpma god ndinyangu wuleinjeya apma kava kat ana pɨlɨwukendɨ. \v 9 Godna mbaapmamba lɨga nɨmba wuleinjeya apma kava ngilɨga. Vɨlɨganɨn. Wan kava wuleineya vak kat kawiga lɨganɨn. \v 10 Kɨta nyan wan kava wuleilaa ngɨni kɨpmamba nat njɨvwa ana kwukiyandɨ. God njɨvwa kwutaa kwo lɨnda vak vla ndɨno kwo lɨgiyandɨ. \v 11 Wan apma kava wuleivat tɨneyan nɨmamba njɨvwa kwuka wuleigiyanɨn. Tamba la ndi Juda kai waa lɨnja vak vla nɨno kaiwalaa wan kava wuleilapman yilanɨn. \v 12 Godna nyaangɨt nɨma nyaangɨtna. Avo lɨga nyaangɨtna. Ndɨna ava way vɨlɨlɨk ta bainatna way lɨga vla tɨgandɨ. Nɨna maawupmba lɨga vat sɨga nagulɨgandɨ. Yiga yetɨlɨneya vak kat vɨga lɨgandɨ. \v 13 God ndinyanguna maawut tɨgavak aywaa vɨga lɨgandɨ. Nɨn ana alɨpsɨga kɨta vat ndɨ kat pagwugiyanɨn. Ngɨni nɨn kat vaga nɨn kat sɨga naguga aywaa vɨga lɨgiyandɨ. \s1 JISAS JUDANA PRIS VLA LƗGANDƗ \p \v 14 Nɨn kat sɨga nagundeya vak kat ana vaaka lɨgiyanɨn. Nɨna nɨndɨmba lɨgiyaa nyan ndɨ njambwi nyana. Ndɨ Jisasa. Ndɨ Godna nyana. Nɨna nɨndɨmba lɨga God nɨn kat nyingi maawut tɨnda vak kat kwunakiyandɨ. Judana Hetpris God kat kwunatnja vak vla kwunakiyandɨ. Ngi kat tɨga God nɨn kaat waa nyaangɨt kwutaa lɨna vak ana kwagalgiyanɨn. \v 15 Nɨna nɨndɨmba lɨga nyan kapma nyan ana ndɨ. Nɨnagwinala kɨta nyana. Kavle vat yilɨna vak kat vɨlaa nɨn kat nɨmamba miwa yiga lɨgandɨ. Tak nɨnogwinala kɨpmamba yetɨndɨ mala wan kavle vat yila nyan ndɨ kat kavle vat ay wandɨ. Ndɨ kavle vat ana yilɨndɨ. Kavle vat yilɨna vak kat vɨga lɨgandɨ. \v 16 Ngi kat tɨga God kat ngambuvak kat ana vaakiyanɨn. Ndɨ kat wagalaneyan yilɨna kavle vat sɨlɨmbwigiyandɨ. Nɨn kat awagapma kwunakiyandɨ yilɨna kavle vak kat. \c 5 \p \v 1 Judana kɨta nyan God wandɨ maa Hetpris tɨgiyandɨ. Godnagwi ndinyanguna nɨndɨmba lɨga God waa njɨvwa kwukiyandɨ. Sɨvu kɨga kwanda kwanda nda ndinyangu kat tɨga Good kat kwilɨgandɨ. God nyingi maawut ndinyangu kat tɨnda vak kat kwunapmak ndinyangu kat tɨga God kat kwilɨgandɨ. \v 2 Kɨta nyan Hetprisna njɨvwa kwupmat wandeyan nɨmamba miwa yilɨga nyanat tɨgiyandɨ. God waa nyaangɨt kat kwagalalaa kavle vat yiga yetɨlɨga nɨmba kat ndɨ miwa yigiyandɨ. Wuno nɨmamba miwa yigiyandɨ. \v 3 Ndɨ kavle vat yilɨga nɨmba kat tɨga Godna kimbut maawut kat kwunatɨgandɨ. Avla kavle vat yilɨnda vak kat avla Godna kimbut maawut kat kwunatɨgandɨ. \v 4 Wan Hetprisna njɨvwa God wandɨ maa kwukiyandɨ. Ndɨna yelavɨk vapmba ana kwukiyandɨ. Hetprisna tamba la nyan Eron ndino wupma lɨndɨ. \p \v 5 Kraist ndɨno nɨmbun ndɨna yelavɨk vapmba Hetprisna njɨvwa ana kwutɨndɨ. God ndɨ kat wandɨ. Mɨn wuna nyan mɨn. Mbambala kwupmeya njɨvwa mɨn kat kwiwun, kwukiyamɨn waa wandɨ God. \v 6 Nat njambɨ God Kraist kat wandɨ. Tamba la nyan Melkiseded Hetprisna njɨvwa klanda vla klaigamɨn. Njɨmbla njɨmbla wan njɨvwa kwutɨgiyamɨn waa wandɨ God. \p \v 7 Kraist Hetpris miwa yiga lɨnja vak vla alɨpsɨga nɨn kat miwa yiga lɨgandɨ. Nɨn kat yalɨga nɨma kavle vat tak ndɨ kat yalɨndɨ. Kan kɨpmamba lɨga God kat nglaga yawiga wagalandɨ. Kiyavak kat nɨma vat yelavɨka lɨga wagalandɨ God kat. God wanda nyaangɨt wutndɨ, ndɨ kat ava kwindɨ. \v 8 Kraist Godna nyana. Ndɨna yelavɨtnda vapmba ana yetɨndɨ. Nɨma kavle vat yavat tɨndɨ vɨlaa ana ndɨna maawupmba yelavɨtaa vaaka yigiyandɨ. Ndɨna nyaek waa nyaangɨtmba kwutaa lɨga wan ndɨ kat yaa kavle vat ndɨna lak klandɨ. \v 9 Ndɨna nyaekna kwundimba wutaa kɨpmamba lɨga nɨmba nɨn kat kwunatnda njɨvwa kwutndɨ. Kɨta nyan ndɨna kwundi wutndeyan wan nyan apma vat tɨgiyandɨ. \v 10 God wandɨ maa Kraist Hetprisna njɨvwa klandɨ. Melkisedek klanja vak vla Kraist klandɨ. \s1 NƗMA NYAANGƗT MBUPMAT WANDƗ \p \v 11 Melisedek yeta vak kat wun nɨma sakwat nyaangɨtno lɨgowun. Ngwuk kat mbupmat wowun. Wan nyaangɨtna angwa nyaangɨt ngwuk kat ana mbukiyowun. Apma nambu ana lɨgangwuk. Mbukweyan wan nyaangɨt ana wukiyangwuk. \v 12 Tamba ngwuk Kraistna mbaapma wuleingwuk. Mbambala gleri ana wuleingwuk. Kraistna mbaapmamba sɨvla mbundɨ la nɨmba nat nɨmba kat yiga wan apma nyaangɨt vɨsɨmogwigiyandi. Ngwuk vɨsɨmogwigiyangwuk. Kɨta nyan ngwuk kat yalaa Godna nyaangɨt mbutndeyan wovuna. Ngwutna nambu mwunya kɨlɨga mat nyanguna nambu lɨga vak vla lɨgandɨ. Nɨma nɨmba tagula kɨgɨnda kɨlɨga nɨmba yelavɨka lɨga nambu lɨga vla ana lɨgandɨ. \v 13 Ngwuk Godna nyaangɨtna angwa nyaangɨt ana wukiyagwuk. Njɨmbwi nyaangɨtna mɨna wukiyangwuk. Mat nyangu wuka lɨga vak vla wukiyangwuk. \v 14 Godna vak vɨga yelavɨka lɨga nɨmba mɨna Godna angwa nyaangɨt wukiyandi. Wan nɨmba nyaangɨt wutaa waigandi. Wan nyaangɨt God waa nyaangɨtna? E? Kavle nyaangɨtna? Waa maawupmba yelavɨka sɨga naguga vɨlɨgiyandi. \c 6 \p \v 1 Tat Kraistna mbaapma wuleingwa njɨmbla wukngwa nyaangɨt ana nat njambɨ ngambugiyowun. Wan kavle vat yiga yetɨngwa vak kwagalalaa God waa apma vat mɨna kwutaa alɨ ngwula. Ngwuk kat tak wanja nyaangɨt tak wukngwa nyaangɨtna. Ngɨni lɨga nyaangɨt mbukiyowun. \v 2 Ngu yagu ngwula waa tak ngwuk kat wanja nyaangɨt at nat njambɨ ana ngwuk kat waigowun. Taamba taagaga Godna waagana vat kwilɨnja vak kat ngwuk kat nat njambɨ ana mbukiyowun. Kiyaa nɨmba aywaa laatndi maa God ndi kat sɨga naguga vɨndeya vak kat ana ngwuk kat nat njambɨ bukiyowun. \v 3 God wun kat kwondu kwindɨ maa wan tak wukngwa nyaangɨt kwagalaa ngɨni lɨga nyaangɨt ngwuk kat mbukiyowun. \v 4 Nat nɨmba tamba God waa vak maawupmba yelavɨka lɨndi. God kwiya apma vat ndi tamba klandi. Godna waagan tamba klandi. \v 5 God waa nyaangɨt tamba wuka lɨndi. God nat nda ngɨni kwutndeya vat tamba vɨga lɨndi. \v 6 Wundi nɨmba God waa nyaangɨt kat kai waga kwagalanjeyan kupi maawut ngɨni ana sɨkiyandi. Tak Jisas kat kai walaa diwai krosmba kaala nɨmba ya vak vla ndino kai walaa diwai krosmba kaala nɨmba ya vak vla ndino kai walɨnja vak kɨta vatna. Tak Jisas kat njɨka wala nɨmba ya vak vla ndino kai walɨnja vat kɨta vatna. \v 7 Kɨpmamba lɨga waatɨga nda vla kɨta vatna. Meik ndalɨndɨ maa kɨgɨnda apma vat wotɨndɨ maa vɨga la nyan kɨga lɨgiyandɨ. God wan vak tɨgandɨ wandɨ, tɨgandɨ. \v 8 Wan kɨpma meik ndandɨ maa nɨmbio lɨga yamboy mɨna waatndeyan wan kavle vatna. Ndinyangu wugni vak kat ana woviyaguga lɨgandi. Ndi wan nda kalɨtaa yisolaa yamba tugiyandi. \p \v 9 Ngwuk kɨta mbaapma nɨmba kavle vat ana yigiyangwuk. Vɨlɨganɨn. God waa nyaangɨt kat kai walɨga nɨmba kavle yigyandi waa wawa nyaangɨt ngwuk kat ana wowun. Ngwuk kavle vat ana yigiyangwuk. God ngwuk kat tamba kwunatndɨ. \v 10 God ngwuk kat vat sɨmblan ana yigiyandɨ. Ngwuk Godna njɨvwa nɨmamba kwutɨgangwuk. God kat woviyaguga lɨga tak Godna nɨmba kat kwunatɨngwuk. Mbambala nɨmbun kwunatɨgangwuk. Ndi kat woviyaguga lɨngwa vat God tamba vɨndɨ. Ngi kat tɨga God ngwuk kat apma vat yigiyandɨ. \v 11 Nɨmamba njɨvwa kwuka God waa nyaangɨt maawupmba yelavɨka nɨmamba kwutaa lɨngwangat ngwuk kat woviyaguga lɨgowun. Apma vat mɨna yiga yetɨngweyan ngwutna maawut tagula vat tɨgiyandɨ. \v 12 Ngwuk kwo ke yilɨngwa. Ngwut tagula maawutno lɨga God kwiya nda klaiganɨn waa yelavɨka lɨga nɨmba vla alɨ ngwula. \s1 NGWUK KAT KWUNAKIYOWUN WAA GOD NƗN KAT WANDA VAK \p \v 13-14 Tak God Ebraham kat wandɨ. Mɨn kat apma vak yigiyowun. Mɨna nyangu nɨma sakwat tɨgiyandi waa God wandɨ Ebraham kat. God kat kwulata lɨga njambwi nyan kai. Wungi kat tɨga God nat njambwi nyana sɨ sɨge yiga ana Ebraham kat wandɨ. Ndɨ avla ndɨna sɨ mɨna sɨge yiga Ebraham kat wandɨ. \v 15 Ebraham wan nyaangɨt wutaa ndɨna mbangɨ ana kɨlɨpangɨ yindɨ. Ndɨ woviyaguga kawiga lɨndɨ. Tɨga lɨga Godnanamba klandɨ. \v 16 Ndinyangu nɨna vat ndɨ kapma vala. Nɨn kat kwulata njambwi nyana sɨmba sɨge lɨganɨn. Sɨge lɨna vak wuta nɨmba wutaa eylavɨtɨgandi. Ndɨ ana woseka walɨgandɨ waa yelavɨtɨgandi. \v 17 God waa nyaangɨt wutaa ndɨ God woseka ana walɨgandɨ waa wanangat wandɨ God. Wungi kat tɨga avla ndɨna sɨ sɨge yindɨ. God nɨn kat kwigiyadɨ luwa. Ana nɨn kat woseka waigandɨ waa yelavɨtɨganɨn. \v 18 God ndinyangu kat apma vak yiga kwunakiyowun waa wanda nyaangɨt wutaa maawupmba yelavɨka kwutaa lɨganɨn. Yaiga vak kat ana nɨmamba yelavɨka lɨganɨn. God tak nyaangɨt kwindɨ. Kwo ana kwindɨ. Ndɨna sɨ sɨge yiga kwindɨ. Ngi kat tɨga ana alɨpsɨga woseka wandɨ waa yelavɨtɨganɨn. \v 19 Njambɨtna samban ndaiga nɨmbumba taagalaa njambɨt kat kwutaa lɨlɨgandɨ. God nɨn kat kwunakiyowun waa wanda nyaangɨt nɨna maawupmba yelavɨka kwutaa lɨna vak kɨta vatna. Njaambɨt samban kwutaa lɨndeyan wan njaambɨt ana kavle yigiyandɨ. Nɨno wupma. God waa nyaangɨt maawupmba yelavɨka kwutaa lɨneeyan nɨna maawut ana kavle yigiyandɨ. Nɨn nyɨnangwut wuleilaa klanda klaneya vak kat yelavɨka lɨganɨn. \v 20 Nɨna njambwi nyan Jisas tat nyinangwut tamba wuleindɨ. Nɨn ndɨna kwupmba wuleigiyanɨn. Judana Hetpris God tɨga kava wuleinda vak vla Jisas nyinangwut wuleindɨ. Wan njɨvwa Jisas kwutɨnda njɨvwa ana njgɨlɨgiyandɨ. Melkisedek walɨnja tamba la nyan Hetprisna njɨvwa klanda vak vla Jisas wan njɨvwa wupma klandɨ. \c 7 \s1 MELISEDEKO JISASO KƗTA VAT TƗGAMBƗT \p \v 1 Wan nyan Melkisedek kat samat ngambuvat yigowun. Ndɨ Selem walɨnja ngepmana kinga. Ndɨ nɨma nyan God kat kwunatɨga njambwi nyana. Tamba Ebraham nat ngepmana njambwi nɨmba kat sɨlaa yalɨndɨ maa Melkisedek ndɨ kat ava yambɨmba sɨlagɨlaga vɨndɨ. Vɨlaa Godna sɨmba waga Ebraham kat kwunatndɨ. \v 2 Ebraham sɨnda nɨmbananamba klanda nda aywaa mbaapma taamba vɨli yisoga taagalaa nat kɨta mbaapma yisoga laaganda nda Melkisedek kat kwindɨ. Melkisedekna sɨ ndɨ angwo lɨgandɨ. Ndɨna sɨna angwa vat kɨngiyan. Apma vat yiga yetɨla nɨmbana njambwi nyana. Ndɨna nat sɨna angwa vat kɨngiyan. Apma mawupmba yelavɨka yetɨlɨga nɨmbana njambwi nayana. \v 3 Melkisedekna nyaek nyɨme kat nɨn ana wuka lɨganɨn. Ndɨnai njanga nɨmba kat nɨn ana wuka lɨganɨn. Nyɨme ndɨ kat kwutna njɨmbla ana vɨga wuka lɨganɨn. Ndɨnai kiyaa njɨmbla ana vɨga wuka lɨganɨn. ndɨna njɨvwa pris tɨga kwutɨnda njɨvwa ana ngɨlɨgiyandɨ. Godna nyan pris tɨga vak vla ana ngɨlɨgiyandɨ. \p \v 4 Ngwuk yelavɨk ngwula. Ndɨ njambwi nyana. Nɨna walanga Ebraham mbaapma taamba vɨli taaganda nda ndɨ kat kɨta mbaapma kwindɨ. \v 5 Ebrahamna nyangu Livaina yelangɨmba lɨga nɨmba ndino prisna njɨvwa kwuka yetɨnjeyan ndina yakwa nɨmbananamba klalɨgandi. Ndi aywaa Ebrahamna nyagu ndi. Taamba vɨli mbaapma taaganja ndanana nat kɨta mbaapma klalɨgandi. \v 6 Tamba ndina yelangɨ nyan ana ndɨ. Melkisedek nat yelangɨ nyana. Ndɨ Ebrahamnanamba klandɨ. Ndɨnamba klalaa Godna sɨ waga Ebraham kat kwunatndɨ. Tak God Ebraham kat apma vat mɨn kat kwunatndɨ. Tak God Ebraham apma vat mɨn kat yigiyowun waa wandɨ maa Melkisedek Ebraham kat apma vat yiga kwunatndɨ. \v 7 Mat nyan njambwi nɨmba kat ana kwunakiyandɨ. Vɨlɨganɨn. Njambwi nyangu mɨna mat nyangu kat kwunakiyandi. Ngi kat tɨga Melkisedek Ebrahamna njambwi nyana waa vɨlɨganɨn. \v 8 Mbambala taamba vɨli mbaapmamba la nda kɨta mbaapma klalɨga nɨmba kiyalɨgandi. Tamba kla nyan Melkisedek ndɨnai kiya vak ana vɨga wuka lɨganɨn. \v 9 Tamba Ebraham Melkisedek kat kwinda njɨmbla Livai walɨnja yelangɨmba lɨgiyaa nɨmba ndino Melkisedek kat kwindi. \v 10 Tamba Ebraham Melisedek kat kwinda njɨmbla Livai walɨnja yelangɨmba lɨgiyaa nɨmba ana kak kiyalɨndi. Ndi Ebrahamna mbangɨmba lɨndi. Ngi kat tɨga ndino Melkisedek kat kwindi waa walɨgowun. \s1 JISAS LIVAINA YELANGƗ NYAN ANA NDƗ \p \v 11 Livaina yelangɨ nɨmba God kat kwunatɨnja vapmba ndinyangu Godna nyaangɨt wutndi. Livai kwunatɨnja vak ndinyangu kat apma kupi maawut ana kwilɨndɨ. Ndinyangu kat apma kupi maawut kwigendan wuna nyingi maawut kwunapmak kat Livaina yelangɨmba lɨgiyaa nyan ana ndɨ, Melkisedekna yelangɨmba lɨgiyaa mandɨt nyan kat kwigiyowun waa ana wagendɨ God. \v 12 Mandɨt nyan kwigiyowun wandɨ God. Tat ta nɨmba Livaina yelangɨmba la nɨmba ndi avla ana laatndi. Moses kwiya nyaangɨtmba tɨga laatndi. Ndinai kwuta njɨvwa ngɨlɨndeyan Moses kwiya nyaangɨt ndɨno ngɨlɨgiyandi. Mandɨt vat tɨgiyandɨ. \v 13 Nyaangɨt mbutuwa nyan Jisas ndɨ Livaina yelangɨmba ana yalaa lɨndɨ. Ndɨ kapma yelangɨmba yalaa lɨndɨ. Ndɨnai yaa yelangɨ nɨmba ndi ana God tɨga kava wuleilaa ndɨ kat kwunapmat kwilɨndi. \v 14 Nɨna njambwi nyan Jisas Judana yelangɨmba yalaa tɨndɨ. Judana yelangɨ nɨmba God kat kwunatɨgandi waa ana Moses wandɨ. \s1 MELKISEDEK NJƗVWA KWUTNDA VAK VLA JISAS KWUTNDƗ \p \v 15 Melkisedek njɨvwa kwutnda vak vla Jisas Godna nyingi maawut kat kwunapmak kat God wandɨ maa yandɨ. Wan wawa vak vɨlaa mandɨt vat tɨgandɨ waa vɨlɨganɨn. \v 16 Kraist Moses kwiya nyaangɨtmba ana laataa njɨvwa kwutndɨ. Livaina yelangɨmba lɨga ana laataa njɨvwa kwutndɨ. Ndɨ njɨmbla njɨmbla tɨlɨga nyana. Avla laataa njɨvwa kwutndɨ. \v 17 Tak God ndɨ kat wandɨ. Wuna nyingi yiga luwa maawut kat kwunatɨma njɨvwa ana ngɨlɨgiyandɨ. Njɨmbla njɨmbla lɨgiyandɨ. Melkisedek kwunatɨnda vak vla mɨno wupma kwunatɨgiyamɨn waa wandɨ God. \v 18 Tamba God kat kwunatɨnja njɨvwa Livaina yelangɨmba la nɨmba mɨna kwutɨndi. Wan tamba la vak ndinyangu kat ana apma kupi maawut kwilɨndɨ. Ngi kat tɨga wan vak God wandɨ maa ngɨlɨgandɨ. \v 19 Moses kwiya nyaangɨt ndinyanguna maawut ana kwunatɨndɨ. Mbambala God kwiya kupi nyaangɨt ndinyangu nɨna maawut kwunakiyandɨ. Wan kupi nyaangɨt wuka yetindeyan God tɨga kava wuleigiyanɨn. God ana nɨn kat kai waigandɨ. \s1 GOD WANDƗ MAA JISAS NJƗVWA KLANDƗ \p \v 20 God Jisas kat wandɨ. Mɨn wuna nyingi maawut kat njɨmbla njɨmbla kwunatɨgiyamɨn waa ana kwo wandɨ. Avla ndɨna sɨ sɨge yiga wandɨ. \v 21 Livaina yelangɨmba lɨga God kat kwunatɨga nɨmba ndina njɨvwa wupma ana klandi. Ndi kwo klandi. Tamba God avla ndɨa sɨ sɨge yiga Jisas kat wandɨ. Wuna nyingi lɨga luwa maawut kat kwunatɨma njɨvwa ana ngɨlɨgiyandɨ. Njɨmbla njɨmbla lɨgiyandɨ. Wan wawa nyaangɨt ana kwagalagiyowun waa wandɨ God. \v 22 God avla ndɨna sɨ sɨge yiga wandɨ maa Jisas yalaa God waa apma njɨvwa kwutndɨ. Wan njɨvwa kwuka Godna nyingi maawut kwunatndɨ maa God tɨga kava wuleigiyanɨn. Jisas kwutɨga njɨvwa ana kwovalak yigiyandɨ. Vɨlɨganɨn. God ndɨ kat taagandɨ maa kwutɨgandɨ. Mbambala wan kupi yambɨ God tɨga kava wuleineya yambɨ wan tamba Godna nyingi maawut kat kwunatɨnja vak kat kwulatɨgandɨ. \p \v 23 Tamba la nɨmba God kat kwunata nɨmba ndi kiyalɨndi. Ngi kat tɨga ndina mbaapma nɨmba nɨma sakwat tɨndi. Nat nyan kiyandɨ, nat nyan laataa ndɨna sakwat tɨndi. Nat nyan kiyandɨ, nat nyan laataa ndɨna sakwat tɨndi. Nat nyan kiyandɨ, nat nyan laataa ndɨna njɨvwa klalaa kwutɨndɨ. Ndina kɨta nyan mɨna njɨmbala njɨmbla ana kwutɨndɨ. \v 24 Jisas kapma vat tɨgandɨ. Ndɨ ana kiyaigandɨ. Ndɨ njɨmbla njɨmbla tɨga Godna nyingi maawut kat kwuntɨgiyandɨ. \v 25 Wun kat tɨga Jisas Godna nyingi maawut tamba kwunatndɨ waa yelavɨka God kat yaneyan nɨn kat ana kai waigandɨ. Nɨn kat tɨga Jisas Godna nyingi maawut ana kwunatambɨndɨ. Aywaa tamba kwunatnyagindɨ. Ndɨ njɨmbla njɨmbla lɨga kwunatɨgandɨ. Ana kiyagandɨ. \s1 JISAS YETA KAVLE VAK KAI \p \v 26 Ndɨ Jisas apma maawutno lɨga nyana. Nat nɨmba kat ana kavle yilɨndɨ. Ndɨ kavle vat ana yilɨndɨ. Kavle vat yiga yetɨla nɨmbana maawut vla ana yetɨlɨndɨ. Ngi kat tɨga god nɨn kat ya nyingi maawut aywaa alɨpsɨga kwunatɨgandɨ. Mbambala God ndɨ kat wandɨ maa nyinangwupmba wokelaa lɨgandɨ. \v 27-28 Tamba la nɨmba God kat kwunatnda nɨmba ndi nandinya nandinya tat avla kavle vat yilɨnja vak kat Godna nyingi maawut kat kwunatndi. Ngɨni ndinyangu kavle vat yilɨnja vak kat kwunatɨndɨ. Ndɨ kavle vat ana yilɨndɨ. Ndɨ kɨta njambɨ nat nɨmba kat tɨga avla ndɨna ndi kɨpmana nɨmba ndi. Kavle vat yilɨndi. Moses kwiya nyaangɨt wandɨ maa ndi ndina njɨvwa klandi. Wan nyaangɨt tat tɨndɨ. Ngɨni God avla ndɨna sɨ sɨge yiga wandɨ maa ndɨna nyan wan njɨvwa klandɨ. Ndɨ wa njɨvwa njɨmbla njɨmbla kwutɨgiyandɨ. Ana ngɨlɨgiyandɨ. \c 8 \s1 GODNAGWI NƗNA NƗNDƗMBA LƗGA NYAN JISASA \p \v 1 Mbutuwa nyaangɨtna angwa kɨngiyan. Nɨn kat tɨga Godna nyingi maawut kat kwunatɨga nyan ngilɨga. Nyinangwut wokelaa Godna yaagindan naangamba ndaa lɨgandɨ. \v 2 God tɨga kavamba lɨga nɨn kat tɨga wan njɨvwa kwutɨgandɨ. Tamba la ndi Juda God tɨgiyaa ngay ndi selmba kwutndi. Jisas mbambala tɨga kava God tɨga kava ndinyangu wan ngepma ana kwutndi. Ndɨ God kapma kwutndɨ. \s1 JISAS HETPRIS KWUTA NJƗVWA KWUTƗGANDƗ \p \v 3 Hetprisna njɨvwa kɨngiyan. Ndi kwanda kwanda God kat sɨvu kɨgakwilɨndi. Nat kwanda kwanda nda vatnyaga God kat kwunapmak wilɨgandi. Nɨna Hetpris Jisas ndɨno God kat kwindeya nda tɨndɨ. Ndɨna mbangɨ kwindɨ. kwindeya nda tɨlapman yigendan Hetprisna njɨvwa ana kwukendɨ. \v 4 Jisas wan kɨpma tɨgendan wan Hetpris kwuta njsvwa ana kwukendɨ. Kan kɨpmamba Hetprisna njɨvwa kwuta nɨmba wundɨgi lɨga. Moses kwiya nyaangɨt wandɨ maa ndi laataa wan njɨvwa kwutɨndi. \v 5 Ndi kɨpmamba lɨga Jisas nyinangwut wokelaa kwutɨnda vla kwutɨndi. Moses ndɨno nɨmbun God nyinangwupmba tɨga ngay vla Hetpris God kat kwunatɨnja ngay selmba kwutɨndɨ. Kwutɨnda njɨmbla God ndɨ kat wandɨ. Wan ngay kwo ke kwuka. Tamba nduwiat wokemɨn mala mɨn kat sɨmogwiwa vak vla wan ngay wupma agwuk mɨla waa wandɨ God. \v 6 Tamba la Hetpris kwutɨnja njɨvwa kavle njɨvwa ana ndɨ. Mbambala Jisas kwutɨnda njɨvwa tak kwutɨnja njɨvwa kat kwulatndɨ. Kwutɨnda njɨvwa apma ngleia. Tamba la nɨmba ndi kat God tamba mbutɨnda nyaangɨpmba wutaa kwutɨndi. Ndɨ Jisas God ngɨni mbukna nyaangɨpmba wutaa apma njɨvwa kwutɨgandɨ. God ngɨni mbukna nyaangɨt tamba mbuta nyaangɨt kat kwulatɨgandɨ. \s1 KUPI NYAANGƗT YANDƗ MAA TAMBANA NYAANGƗT NGƗLƗNDƗ \p \v 7 God tamba wanda nyaangɨt apma nglei nyaangɨt tɨgendan ngɨni ana nat nyaangɨt mbukendɨ. \v 8 Tak kwiwa nyaangɨt samat ana nglaatndɨ waa waga God Juda kat tamba wandɨ, pɨlɨwutndi. \li1 Ngɨni yaiga nandinya ngwuk kat wupma mandɨt kupi \li1 nyaangɨt mbukiyowun. Juda waa Isrel walɨnja nɨmba kat mbukiyowun. \v 9 Ngwula walanga kat tamba mbukwa \li1 nyaangɨt ngwuk kat mbukweya nyaangɨt kɨta \li1 nyaangɨt ana ndɨ. Kapma kapma nyaangɨtna. Ndi \li1 Isipmba lɨndi, ndi kat kwutaa kaliwa njsmbla ndi \li1 kat tamba mbukwa nyaangɨt mbukwun. Ndi kat mbukwa \li1 nyaangɨt kat kai walaa wan nyaangɨpmba ana yiga \li1 yetɨndi. Ngi kat tɨga ndi kat kai wowun. \v 10 Ngɨni Isrel walɨnja nɨmba kat mbukweya nyaangɨtna vat \li1 kɨngiyan. Wuna nyaangɨt ndina maawupmba \li1 taagagiyowun. Ndi maawupmba yelavɨka kwutaa \li1 lɨgiyandi. Ndina njambwi nyanat tɨgiyowun. Wuna \li1 nyangu vla lɨgiyandi. \v 11 Ndi njambwi nyan walɨga \li1 vapmba yetɨ ngwula waa awat sowat ana walɨgandi. \li1 Ndi aywaa nɨma nɨmba mat nyangu wunai walɨga \li1 vapmba yetɨgiyandi. \v 12 Kavle vat yiga yetɨnjeya \li1 vak wan vak sɨlɨmbwigiyowun. Kavle vat yiga \li1 yetɨnjeya vak kat ana njɨmbla njɨmbla yelavɨka \li1 lɨgiyowun. Wan vak kat ana kimbut yigiyowun. Kwagalagiyowun waa wandɨ God. \p \v 13 God wandɨ. Mandɨt kupi nyaangɨt mbukiyowun. Wandɨ maa tak wanda nyaangɨt tamba nyaangɨtna waa vɨlɨganɨn. Tamba la nda aywaa ngɨli mɨna lɨgandɨ. \c 9 \s1 TAMBA GOD KAT KWUNATƗNJA VAT \p \v 1 God ndinyangu kat tat kwinda nyaangɨt God kat kwunatnjeya vak kat mbutndɨ. Ndɨ kat kwunatnjeya ngay kat mbutndɨ maa wan ngay selmba kwutndi. \v 2 Wan kwutnja haus sel rum vlɨlɨk tɨndɨ. Tat ta rumba kendel lam vɨtnja nda tɨndɨ. Njamba kɨta lɨndɨ. Wan njambamba God kat kwilɨnja vret-nao tagandi, lɨndɨ. Wan rum njambia tɨga rumna waa walɨndi. \v 3 Tata la rumba lɨga vɨlɨlɨk wan sel lavwilaa vɨlɨlɨk wan rum wuleindi. Wan rum God tɨga rumna. Wan rum nɨma njambia tɨga rumna waa walɨndi. \v 4 Wan nat vlɨlɨlɨk wan rum golmba kwutnja kugɨmbɨ njangu veila yagɨmbi wlkela kugɨmbɨ lɨndɨ. God waa nyaangɨt ta bokis tɨndɨ. Wan bokismba lɨga nda kɨngiyan. Golmba kwutnja aw “mana” walɨnja nao ta aw. Erona vasɨ vasɨ wumba kandi woke lɨndɨ. God kwiya nyaangɨt pɨlɨwutnja kambak tɨndɨ. Wan bokisna plang aywaa golmba kapmondi, lɨndɨ. \v 5 Wungi bokismba ensel vla la mbɨt kait tɨmbɨt. Angangɨ lɨmbɨt. Bokisna nɨndɨmba mbɨtna wiyo kapmondɨ. Mbɨla nɨndɨmba God kat kwunapmak yelogwen salɨtɨnja kava tɨndɨ. Wan haus selmba la nda kat nɨma sakwat nyaangɨt ana ngambugiyowun. \p \v 6 Selmba kwutnja ngay yaawmba katelaa tulaa God kat kwunata nɨmba pris walɨnja nɨmba wan kɨta wan rum wuleilɨndi. God kat kwunapmak wuleilɨndi. \v 7 Vɨlɨlɨk wan rum ana wuleilɨndi. Ndina njambwi nyan Hetpris mɨna naambi kɨta kɨta mɨna kapma wuleilɨndɨ. Yelogwen awmba salɨka kwuta wuleilɨndɨ. Kavle yilɨnda vak kat Godna nyingi maawut kwunapmat wan yelogwen samat salatndɨ. Kwunantaa ndinyangu kavle vat yilɨnja vak kat Godna nyingi maawut kwunapmat nat samat salatndɨ. \v 8 Tamba yilɨnja vak Godna waagan vɨsɨmogwinda vapmba yilɨndi. Yilɨnja vat ngɨlɨlapman tɨndan nyinangwut wuleineya yambɨ ana kak kiyalɨndɨ. Vɨlɨganɨn. Mbambala ndɨna vak ngɨlɨlɨndɨ. Ngɨlɨndɨ, nyinangwut wuleineya yambɨ kak kiyandɨ. \v 9 Tamba yilɨnja vak nyinangwut wuleineya vak kat vɨsɨmogwi lɨgandɨ. Ndi God kat kwanda kwanda nda vatnyalaa kwilɨndi. Kwunata nɨmba wan kwilɨnja vat ndi kat wan vak ana kupi maawut kwindɨ. \v 10 Wan yinja nda mbangɨna nda. kɨpmana nda. Wan tambana vatna nyaangɨt kɨlɨnja kɨgɨnda kat mbutɨndɨ. Ndina mbangɨ yagulɨnja vak kat mbutɨndɨ. kɨpmana njambia nɨma sakwat nyaangɨt wan vak kat mbutɨndɨ. Wan vak tɨndɨ, ngɨni kupi nyaangɨt yandɨ. Yandɨ, ngɨlɨndɨ. \s1 MBAMBALA KRAIST GODNA NYINGI MAAWUT KAT KWUNATNDƗ \p \v 11 Mbambala Godna nyingi maawut kat kwunapmat tɨgandɨ Kraist. God tɨga kava wuleineya kupi yambɨ Kraist kwutndɨ. Kɨpmamba lɨga ngay wuleilaa ana kwunatndɨ. Ndɨ nyinangwut wuleilaa kwunatndɨ. \v 12 Ndɨ bulmakau memena yelogwen kwutaa wuleilaa ana kwunatndɨ. Ndɨ avla ndɨna mbangɨna yelogwen kwutaa wuleilaa kɨta njambɨ kwunatndɨ. Kwunatndɨ maa God nɨn kat njɨmbla njɨmbla ana sɨlɨgiyandɨ. \v 13 Tamba bulmakau yamba tundi maa ndɨna mbaw mɨna lɨndɨ. Wan mbaw bulmakau memena yelogwen kwutaa God kat kwunapmak wuleindi. Wan vak ndinyanguna maawut ana kwunatndɨ. Ndina mbangɨmba la nglambi mɨna lɨmbwindɨ. \v 14 Kraist wupma ana yindɨ. Ndɨ nɨna maawut nɨmbun kwunatndɨ. Nɨna tamba la maawut kavle vapmba yelavɨka lɨndɨ. kwunatndɨ maa God waa nyaangɨt wuka yelavɨka Godna njɨvwa kwukiyanɨn. Kriast kat Godna waagan ava kwindɨ maa avla ndɨna mbangɨ Godnat kwindɨ. Ndɨ Kraist kavle vat ana yilɨndɨ. Apma vat mɨna yiga yetɨlɨndɨ. \p \v 15 God nɨn kat yigiyaa kupi vat kiyalɨga nyan Kraistna. God ndi kat tamba ya vat ndina kavle vak kat aywaa ana sɨlɨmbwindɨ. Nɨn kat kuypi yigiyaa vak kavle vat aywaa sɨlɨmbwigiyandɨ. God wandɨ maa Kraist kan kɨpma ngaga yalaa wundumbu yindɨ. Wundumbu yiga Godna nyingi maawut kwunatndɨ. Kwunatndɨ maa God nɨn kat ana sɨgiyandɨ. Nɨn God yagwa waa nɨmba lɨga njɨmbla njɨmbla ana God kat vaaka lɨgiyanɨn. Njɨmbla njɨmbla apma vat tɨgiyanɨn. \s1 GOD JUDA KAT WANDA NYAANGƗTNA KWONDU YELOGWENA \p \v 16 Kɨta nyan kiyavat tɨga ndɨna kwanda kwanda kansaga ndɨna nyangu kat kwigiyadɨ. Kwindeya vak tak pasmba pɨlɨwukiyandɨ. Kiyandɨ mala vɨlaa lɨga wumba kansaga klaigandi wan nda. Kiyalapman yindeyan ndi ana klaigandi. \v 17 Pasmba pɨlɨwuta nyan kiyalapman yindeyan pasmba pɨlɨwutnda nyaangɨt kwo nyaangɨtna. Wan nyaangɨpmba ana klaigandi. Kiyandɨ mala wan nyaangɨpmba klaigandi. \v 18 God Juda kat tamba kwiya nyaangɨt kɨta vatna. God waa nyaangɨt ndi kat kwindɨ maa bulmakau vatnyalaa yelogwen salatndi mala wan nyaangɨt tɨndɨ. Yelogwen vɨlaa kwo nyaangɨt ana ndɨ waa walɨndi. \v 19 Tamba Moses wan njambia mbutndɨ mala kwanda kwanda nda vatnyalaa God kat kwindi. Ngɨni nyan bulmakaugwi memenana yelogwen klalaa ngu klalaa awmba salatndɨ. Awmba salataa sipsipnana yelogwen mbangɨ yuwio “hisop” walɨnja mi nganga kwutaa ngu awmba tolaa yelogwen winkwutndɨ. God kwiya nyaangɨt pɨlɨwutnja pepamba winkwutndɨ. Ndi Judana mbangɨmba winkwutndɨ. \v 20 Moses winkwutaa lɨga wandɨ. Wan yelogwen winkwutɨwan God kwiya nyaantɨt kat tagula ava kwilɨndɨ. Winkwutapman yiga yiwan ana wukengwa. \v 21 Moses wupma waga God kat kwuatɨnja selmba kwutnja ngaymba winkwutndɨ. Wan ngayamba lɨga aw, yaanjɨ, kugɨmbɨmba winkwutndɨ. \v 22 Judana vat kɨngiyan. Ndi nglambi kwo ana lɨmbwindi. Yelogwensalataa mɨna lɨmbwindi. Ndi nɨma sakwat mandɨp mandɨp nglambi wungi vapmba lɨmbwindi. Nat nglambi nat vapmba lɨmbwindi. Godna nyingi maawut nat vapmba ana lɨmbwindi. Yelogwen salataa lɨmbwindi. \s1 GOD NƗN KAT WANDA NYAANGƗTNA KWONDU \p \v 23 Juda ndi God kat kwunatɨnja vak Kraist nyinangwut wuleilaa God kat kwunatɨnda vat kɨta lulu lɨvat tɨmbɨt. Wan vak vɨlɨlɨk vapmba Godna nyingi maawut yelogwenmba kwunapmbɨk. Kraist kwiya yelogwen kat kwulatndɨ. \v 24 Ndi tamba la ndi Juda ndinai kwukna ngay wuleilaa God kat kwuatndi. Tamba selmba kwutnja ngay nyinangwut vla lɨgandɨ. Kraist God kat kwunapmak ndu nyan kwukna ngay ana wuleindɨ. Ndɨ God tɨga kava nyinangwut wuleindɨ. Mbambala nɨn kat tɨga Godna nyingi waawut kwunatɨgandɨ. \v 25 Judana vat kɨngiyan. Naambi naambi ndia Hetpris bulmakauna yelogwen awmba salataa kwutaa nɨma njamblia lɨga kava wuleilɨndɨ. Wuleilaa God kat kwunapmak salatndɨ. Kɨta njambɨ mɨna ana wuleindɨ. Naambi naambi wuleilɨndɨ. Kraist wupma ana yindɨ. Ndɨ kɨta njambɨ mɨna ndɨna mbangɨna yelogwen Godna nyingi maawut kwunapmak kwindɨ. Nɨma sakwat njambɨ ana kwilɨndɨ. \v 26 Kraistna yelogwen bulmakauna yelogwen tɨga vla tɨgendan ndɨ nɨma sakwat njambɨ kiyalɨgendɨ. Kraistna yelogwen bulmakauna yelogwen kapma kapma. Mbambala Kraist ngɨni yalaa Godna nyingi maawut kɨta njambɨmba kwunatndɨ. Kiyalaa kwunatndɨ. \v 27 Ndinyanguna vat wupma lɨgandɨ. Kɨta njambɨ mɨna kiyalɨgandi. Nɨma sakwat njambɨ ana kiyalɨgandi. Kiyanɨn maa God nɨn kat vɨga sɨga nagugiyandɨ. \v 28 Kraist ndɨino nɨmbun. Kɨta njambɨ mɨna kiyandɨ. Nɨma sakwat nɨmba yinjakavle vat sɨlɨmbwivat kiyandɨ. Ngɨni nat njambɨ ngaga yaigandɨ. Ndɨ kat kawiga lɨga nɨmba ndɨ kat vɨgiyandi. Ngɨni yandeya njɨmbla kavle vat sɨlɨmbwivat kiyavat ana yaigandɨ. Ndɨna mbaapma nɨmba kwunapmak yaigandɨ. \c 10 \s1 TAMBANA VAT NDINYANGU KAT ANA KWUNATNDƗ KRAIST MƗNA \p \v 1 Tamba Juda Moses kwiya nyaangɨtmba God kat kwunatɨnja vak kɨngian. Naambi naambi God tɨga kava wuleilaa God kat kwunatɨndi. Kwunatɨnja vak ndina maawut ana apma vat tɨndɨ. Wan tamba yilɨnja vak ngɨni yaiga apma vak kat vɨsɨmogwilɨndɨ. \v 2 Wan tamba yilɨnja vat Godna nɨmbana maawut apma vat tɨgendan wan vak ngɨni naambi naambi ana yilɨgendi. Wan vak ndina maawut kwunatɨgendan ngɨni nɨna maawupmba lɨga kavle vak kat God kat kwunakiyanɨn waa ana kwunatɨgendi. \v 3 Kwunatɨnja vak ngi vak ana ndɨ. Kwunatɨnja vak kat yiga kavle vat yetɨnja vak nɨmamba yelavɨka lɨndi. Yelavɨtsɨmbla lɨndi. \v 4 God kat kwunapmak kwinja kaala bulmakau memena yelogwen ana alɨpsɨga ndu nyan kat kwunakiyandɨ. Ana ndi kat apma maawut kwigiyandɨ. \li1 \v 5 Kraist kan kɨpma ngaga yavat tɨga God kat wandɨ. \li1 Ambugatna nda kwiga kwanda kwanda nda vatnyalaa \li1 mɨn kat kwunapmat yilɨnja vak kat kai wamɨn. Mɨn \li1 kat kwunapmat kwiweya mbangɨ wun kat awagapma \li1 kwimɨn. \v 6 Mɨn kat kwunapmat kwanda kwanda nda kat \li1 vatnyalaa yamba tulaa kwivat yilɨnja vak kat ana \li1 woviyaguga lɨgamɨn. \v 7 God, mɨnai yelavɨk vapmba \li1 njɨvwa kwupmat tamba yawun. Wan kwupmat yawa vat \li1 tamba la nɨmba pɨlɨwutndi. \p \v 8 Kraist waa nyaangɨtna angwa kɨngiyan. Ndɨ wandɨ. God kat ambugatna nda kwiga kwanda kwanda nda vatnyalaa yamba tulaa kwunapmat yilɨnja vak kat God kai wandɨ waa wandɨ Kraist. God wan tamb la Juda Moses kwiya nyaangɨtmba yinja vak kat ana woviyaguga lɨndɨ. \v 9 Nat samat vat wandɨ. God mɨnai yelavɨk vapmba njɨvwa kwupmat tamba yawun waa wandɨ Kraist. Manda kat wupma wandɨ. Tamba la vak kat nglɨndangat wandɨ. Mandɨt kupi vat taagavat wandɨ. \v 10 Wan mandɨt kupi vapmba God wandɨ maa Jisas Kraist nɨn kat tɨga Godna nyingi maawut kɨta njambɨ aywaa kwunatndɨ. kwunatndɨ maa God nɨn kat vɨlaa kavle vat yilɨna vak ana vɨlɨgandɨ. Ndi apma nɨmba ndi waa vɨga lɨgandɨ. \s1 KRAIST GOD KAT KƗTA NJAMBƗ MƗNA KWUNATNDƗ \p \v 11 Wan kɨpmamba la God kat kwunata nɨmba ndi nandinya nandinya nɨma sakwat njambɨ wuleilaa God kat kwunapmak kwilɨndi. Wan kwilɨnja vat yilɨna kavle vak kat ana sɨlɨmbwilɨndɨ. \v 12 Kraist wupma ana yilɨndɨ. Mandɨt apma vatna yilɨnda. Ndɨ kɨta njambɨ mɨna ndɨna mbangɨ God kat kwunapmat kwindɨ. Kwilaa njɨvwa kwagalalaa yiga Godna yaagindannaangɨmba ndaalɨga yat njawia lɨgandɨ. \v 13 Ndaalɨga kawiga lɨgandɨ. Ndɨna maama nɨmba kat God ndɨ kat walaa sɨndangat kawiga lɨgandɨ. \v 14 Kraist kɨta njambɨ ndɨna mbangɨ Godnat aywaa kwidɨ maa ndɨna mbaapma nɨmba aywaa mandɨt kupi maawut tamba klandi. \v 15 Godna waagan ngwuk kat wawa nyaangɨt ndɨno nɨn kat tamba wandɨ. Ngɨni yaiga kupi vak kat wandɨ maa tamba pɨlɨwutndi. \li1 \v 16 Wan ngɨni yaiga njɨmbla yandɨ maa nat mandɨt \li1 kupi nyaangɨt ndi kat mbukiyowun. wunai yila vak \li1 kat ndia maawupmba yelavɨka yetɨgiyandi. Ana \li1 kwagalagiyandi. Ndinai yelavɨkiya vak wuna yelavɨk \li1 vapmba yetigiyandi. \v 17 Kavle vat yilɨnja vak kat \li1 ana yelavɨka vɨga lɨgiyowun waa njambi nyan \li1 wandɨ \p waa tamba pɨlɨwutndi. \v 18 Njambwi nyan yilɨna kavle vak kat vɨga yelavɨtapman tɨlɨgandɨ. Ngi kat tɨga nɨn ana ndɨ kat kwunakiyanɨn. Nyingi maawut kai. \s1 GOD KAT ANA VAAKIYANƗN \p \v 19 Kɨta mbaapma nɨmba nɨn God tɨga kava nɨma njambia lɨga kava wuleilɨganɨn. Wuleivak kat ana vaakiyanɨn. Jisas kiyalaa ndɨna yelogwen salatndan wuleineya yambɨ tamba kwutndɨ. \v 20 Wan wuleineya yambɨ mandɨt kupi yamba. Apma vapmba yiga yetɨneya yamba. Kraist wan yambɨ nɨn kat tɨga kwutndɨ, lɨgandɨ. Tamba la Juda sel lavwilaa God tɨga ngay wuleindi. Kraist kiyalaa nyinangwut wuleineya yambɨ kwutndɨ. Ndɨna mbangɨ tamba la sel vla lɨgandɨ. \v 21 Kɨta mbaapma nɨmba, nɨn kat tɨga God kat kwunakna nyan ngilɨga. Ndɨna sɨ Jisas. \v 22 Ngi kat tɨga God tɨga kava wuleivak kat ana vaakiyanɨn. Nɨn kat tɨga Godna nyingi maawut Kraist kwunakna vat vɨlɨganɨn. Kraist nɨn kat apma kupi maawut tamba kwindɨ. Kwindɨ maa kupi maawupmba yelavɨka yetɨganɨn. God nɨn kat yilɨna kavle vak kat ana sɨgiyandɨ waa yelavɨka yetɨganɨn. Nɨnamba lɨga nglambi tamba ndɨna apma ngumba njangindɨ, wan nglambi ngɨlɨndɨ. Ngi kat tɨga God tɨga kava wuleivak kat ana vaakiyanɨn. \v 23 God waa nyaangɨt ngwula maawupmba yelavɨka kwutaa lɨngwa vak ke kwagalaga. God ngwuk kat apma vat yigiyowun waa tamba wandɨ. Woseka ana wandɨ. yigiyandɨ. \v 24 Ngwulogwinala kɨta mbaapma nɨmba ngwutna maawut awat sowat kwunak ngwula. Kwunakngwuk maa nat nɨmba kat apma maawut yelavɨka yiga kwuakiyandi. \v 25 Ngwutna nat nɨmba Godna mbaapma nɨmbonala yisoga lɨvak kat kai walɨgandi. Ngwuk wupma ke yiga. Kɨta vat yisolaa lɨga awat sowat nyaangɨt ambuk ngwula. Njambwi nyan yaiga nandinya tamba ngway tolagandɨ. Ngi kat tɨga wan wawa vat nɨmamba kwutaa alɨ ngwula. \s1 GOD WAA NYAANGƗT KWAGALANEYAN KAVLE YIGIYANƗN \p \v 26 God waa nyaangɨt maawupmba yelavɨka kwutaa lɨna nyaangɨt kai waa kwagalaneyan Godna nyingi maawut kwunakiya vak kai. \v 27 Ndɨna nyingi maawut tɨga vat ngɨni nɨn kat yalaa sɨgiyandɨ. Nɨn vaaka kawiga lɨgiyanɨn. Ndɨ kat kai walɨga nɨmba aywaa yandeya njɨmbla ndi kat aywaa sɨndɨ maa ngɨlɨgiyandi. \v 28 Moses ta njɨmbla wan vat tɨndɨ. Moses kwiya nyaangɨt kat kai waa nɨmba vlɨlɨlɨk palɨ kuvut nɨmba kai wanja vak kat vɨlaa ndi kat sɨndi. Ndi kat kavle vat yandɨ. \v 29 Mbambala kɨta nyan Godna nyan kwuta njɨvwa kat kai walaa Kraist wun kat tɨga kwiya yelogwen kavle nda waa walaa Godna waagan kavle nda ana nɨn kat kwunatɨgandɨ waa wandeya wan nyan kat nɨma nglei kavle vat yaigandɨ. Moses kwiya nyaangɨt kat kaiwaa nyan kat kavle ya vat nɨma nglei vatna. \v 30 Tamba God waa nyaangɨt wuka lɨganɨn. Kɨta nyan wun kat kai wandeyan ndɨ kat sɨgiyowun waa God wandɨ. Nat njambɨ wandɨ. Wuna wandɨ God. \v 31 God ana wundumbu yindɨ. Kwo lɨgandɨ. Ngi kat tɨga nɨn kat sɨvat wandeyan kavle glei vatna. Nɨn vaaka lɨgiyanɨn. \s1 MAAWUPMBA YELAVƗKA KWUTAA LƗNGWA VAK KE KWAGALAGA \p \v 32 Tat wan apma nyaangɨt wutaa kwutaa yetɨngwut maa nat nɨmba ngwuk kat waleavat kavle vat ngwuk kat yilɨndi. Wan njɨmbla apma kupi maawut klangwuk. Wan klangwa vat ngwula maawut ke tɨvɨga kwagalaga. \v 33 Nat nɨmba ngwuk kat njɨtɨndi. Nat nɨmba ngwuk kat kai walaa nɨma vat yilɨndi. Nat vatnolɨga nɨmba kat kwunatɨgwuk. \v 34 Tat wun kat kalabusmba taagandi maa wun kat nɨma maawut yelavɨka lɨga kwunatɨngwuk. Ngwuk kat kai walɨga nɨmba ngwutna kwanda kwanda nda sɨkwutndi maa ana nɨmamba yelavɨka lɨngwuk. Nɨma nda njɨmbla njɨmbla tɨgiyaa nda nyinangwupmba lɨgandɨ waa yelavɨtaa ana nɨmamba yelavɨka lɨngwuk. \v 35 Ngwuk kat nɨma vat yandɨ, God kat kwutaa lɨngwa vak ke kwagalaga. Wan vak kwagalalapman yingweyan God ngwuk kat apma vat yiga kwunakiyandɨ. \v 36 Tagula maawutno lɨga apma vat god waa njɨvwa kwuka lɨlɨngwa vak kwagalalapman yingweyan God ngwuk kat kwuankiyowun wandɨ. Wanda vla kwunakiyandɨ. \v 37 Tamba God wandɨ maa pɨlɨwutndi. \li1 Nɨn kat kwunatndeya njɨmbla sɨvla ana ndɨ. Nɨna \li1 njambwi nyan ya mɨna lɨgandɨ. Ana sɨvla kawiga \li1 lɨgiyandɨ. \v 38 Mbambala wuna mbaapma nɨmba ndi kat \li1 apma vat yiweya vak kat yelavɨka yetɨgiyandi. Wuna \li1 mbaapmana kɨta nyan wun kat kai waa kwagalandeyan \li1 ndɨ kat ana woviyaguga lɨgiyowun waa wandɨ God \p waa tamba pɨlɨwutndi. \v 39 God kat kai waa kwagalalaa kavle vat yilɨga nɨmba vla ana lɨganɨn. Godna apma nyaangɨt wutaa apma maawut klalaa apma vat yetɨlɨga nɨmba vla lɨganɨn. \c 11 \s1 MAAWUPMBA YELAVƗKA KWUTAA LƗNA VAT \p \v 1 God waa nyaangɨt maawupmba yelavɨka kwutaa lɨna vat kɨngiyan. God nɨn kat ngɨni kwindeya nda kwigiyandɨ waa maawupmba yelavɨka kwutaa lɨganɨn. Mɨni vɨlapman yineya nda ngɨni vɨgiyanɨn waa nɨna maawupmba yelavɨka kwutaa lɨganɨn. \v 2 Tamba la nɨmba Godna nyaangɨt kwutaa lɨndi maa ndi kat vɨlaa ndi apma nɨmba ndi waa wadɨ God. \v 3 Tat God kan kɨpma kwutndɨ, kɨpma kwuta nda vɨlɨnja nda ana ndɨ. Mbambala kɨpma vɨlɨganɨn. Ndɨ ndɨna kwundimba waga kwutndɨ waa maawupmba yelavɨka kwutaa lɨganɨn. \s1 EBEL, INOK, NOA KUVUT NƗMBA \p \v 4 Tamba la nyan Ebel Godna nyaangɨt maawupmba yelavɨka kwutaa God kat kwanda kwanda nda vaatnyalaa kwindɨ. Ndɨna yakwa nyan Ken ndɨno kwindɨ. Ebel kwiya nda Ken kwiya nda kat kwulatndɨ. God Ebelna maawut vɨlaa wandɨ. Mɨn apma vat tɨga nyan mɨn waa wandɨ. Ebel tamba wundumbuyindɨ. Mbambala tɨna njɨmbla ndɨnai yeta vak kat yelavɨtaa ndɨna sɨ walɨganɨn. Kwo lɨga nyana sɨ vla walɨganɨn. \v 5 Tamba la nyan Inok Godna nyaangɨt maawupmba yelavɨka kwutaa yetɨndɨ maa God ndɨ kat kwutaa nyinangwut kalindɨ. Inok ana wundumbuyindɨ. Kwo lɨndɨ maa God ndɨ kat kwutaa kalindɨ ndɨna ngepmat. Nat nɨmba ndɨ kat kwatevilaa lɨndi. Tamba la nɨmba pɨlɨwutndi. God ndɨ kat woviyaguga lɨgandɨ waa pɨlɨwutndi. Ndɨ mbangonala tɨndɨ, kalindɨ. \v 6 God kat maawupmba yelavɨtapman yineyan nɨn kat God ana woviyaguga lɨgiyandɨ. God kat ana wagalgiyandɨ. God wun kat ana kwunakiyandɨ waa yelavɨtndeyan ndɨ kat ana wagalgiyandɨ. \v 7 Tamba la nyan Noa ndɨno God kat maawupba yelavɨtɨndɨ. God ndɨ kat kavle vat yaigandɨ wandɨ maa kwiyatapman njaambɨt kwutndɨ. ngɨni yaiga kavle vat mɨnimba ana vɨndɨ. God waa nyaangɨt mɨna wutaa yelavɨka kwutaa lɨndi. Wan njaambɨtmba ndɨna ngaymba la nɨmba wuleilaa kwo lɨndi. Nat nɨmba wan njambɨt wuleilapman alagumba la nɨmba aywaa ngu kɨga kiyandi. Ngu pɨng waa wokendɨ, vɨlaa Noa apma vat yelavɨtndɨ. Nɨn kavle vat mɨna yelavɨka yetɨnɨn waa yelavɨtndɨ. God Noana maawupmba lɨga vak vɨlaa ndɨ kat wandɨ. Mɨn apma nyan mɨn waa wandɨ. \s1 EBRAHAM \p \v 8 Tamba God Ebraham kat wandɨ. Tɨma ngepma kwagalalaa mɨn kat sɨmogwilaa kwiweya ngepma ay waa wandɨ. God wun kat woseka ana wandɨ waa maawupmba yelavɨtaa yindɨ. Yindeya ngepma vɨlapman tɨga yindɨ. \v 9 God kat yelavɨka god ndɨ kat kwinda ngepma haus sel mɨna kwutaa tɨndɨ. Nɨma ngay ana kwutndɨ. Njɨmbla njɨmbla tɨweya kava ana ndɨ waa yelavɨtaa kwo lɨndɨ. ndɨna nyan ngwat Isak, Jekop ngɨni wumba yetɨmbɨk. Ndi aywaa God ndi kat kwideya da kat maawupmba yelavɨka kawiga lɨndi. \v 10 Ndɨ Ebraham kan kɨpmamba tɨga ngepma kat ana nɨmamba yelavɨka lɨndɨ. God kwukna nyinangwupmba lɨga ngepma njɨmbla njɨmbla tɨgiya ngepma kat nɨmamba yelavɨka kawiga lɨndɨ. \v 11 Ndɨna taagwa Sara lɨlo nɨmbun god an kat wanda nyaangɨpmba yigiyandɨ waa yelavɨka tɨlɨ. Ngi kat tɨga God lɨ kat ava kwindɨ maa avɨt taagwa tɨga nyan kwutɨ. \v 12 Ebraham Sara tamba vɨt ndu avɨt taagwa mbɨt. Kiya mɨna lɨmbɨt. God wandɨ maa Ebraham nyan njandɨ maa Sara nyan kwutɨ. Wan nyana nyangu nɨma sakwat yindi. Singwut tɨga sakwat vla tɨndi. Yawia tɨga sakwat vla lɨndi. Ndinai la sakwat kɨta nyan ana alɨpsɨga sɨga nagugiyandɨ. \p \v 13 Wan wawa tamba la nɨmba aywaa God ndi kat kwindeya nda aa klandi. Klalapman tɨga kiyandi. Sɨvlamba lɨga vɨla nyan vla vɨga lɨndi. God nɨn kat wanda vak kwigiyandɨ waa maawupmba yelavɨtaa kwutaa lɨndi. Ndɨ nat nɨmba kat walɨndi. Nɨn kan kɨpmamba tɨnan nat ngepmamba ya nɨmba vla lɨganɨn. Ngepma ngepma yi ya lɨga nɨmba vla lɨganɨn. Ngɨni lɨneya ngepma kat yelavɨka kawiga lɨganɨn waa walɨndi. \v 14 Wan nyaangɨt mbutɨga nɨmba kat yelavɨkiyanɨn. Ndi ngɨni yiga tɨnjeya ngepma kat kwatɨgandi waa yelavɨkiyanɨn. \v 15 Ndina nagwa ngepma yivak kat yelavɨka woviyaguga lɨgenjan yigendi. lungwamataa yigendi. \v 16 Kɨpmamba lɨga ngepma kat yivak kat kai wandi. Apma ngepma nyinangwupmba lɨga ngepma kat yivat yelavɨka lɨndi. God ndi kat wandɨ. Ndi kat kwukwa ngepma yavak kat yelavɨka lɨnjan wuna nyangu vla tɨgandi waa wandɨ God. Wun ndina nyaek vla lɨgowun. Ndi kat wuna mbangɨ ana wup yigandɨ waa wandɨ God. \p \v 17 Ebraham God waa nyaangɨt wutaa ngɨna maawupmba yelavɨka kwutaa lɨga ndɨna nyan Aisak kat vatnyalaa God kat kwivat tɨndɨ. Tak God Ebraham kat wandɨ. Mɨna yelangɨmba lɨgiya nɨmba nɨma sakwat tɨgiyandi waa wandɨ God. Wuna nyan kat vatnyawun maa anda vapmba wuna yelangɨ nɨma sakwat nɨmba lɨgiyandi waa ana yelavɨtndɨ Ebraham. \v 18 Tak God Ebraham kat wandɨ. Mɨna nyan Aisak njangiya nɨmba mɨno mɨnai lɨga yelangɨmba lɨgiyandi. Mɨna nat nyan kai. \v 19 Ebraham ndɨna nyan kat vatnyavat tɨga ndɨna maawupmba yelavɨtɨndɨ. Vatnyawun maa God wandɨ, alɨpsɨga laapkiyandɨ waa yelavɨtɨndɨ. Tak God wandɨ maa wun kiya mɨna lɨga nyan njangwun. Ngi kat tɨga God wandɨ maa vatnyawun maa alɨpsɨga laapkiyandɨ waa yelavɨtɨndɨ Ebraham. \s1 AISAK, JEKOP, JOSEP \p \v 20 Aisak God ngɨni yigiyaa apma vak kat ndɨna maawupmba yelavɨtaa Jekopo Iso kat wandɨ. God mbɨk kat ngɨni apma vat yigiyandɨ waa wandɨ. Wupma wanda vak kat ana ndɨna mbangɨ kɨlɨpmbangɨ yindɨ. \p \v 21 Jekop ndɨno God ngɨni yigiyaa apma vak kat yelavɨka lɨndɨ. Yelavɨka lɨga ndɨna nyan Josepna nyan vɨlɨlɨk kat God apma vat yigiyandɨ mbɨk kat waa wandɨ. Avɨt ndu lɨga vasɨ vasɨ kwutaa lɨga Godna sɨ kwutaa katsoga wandɨ. \p \v 22 Josep ndɨno God ngɨni yigiyaa apma vak kat yelavɨka lɨndɨ. Isipmba lɨga kiya mɨna lɨga wandɨ. ngɨni God Juda kat apma kavat kalindeya njɨmbla wuna ava kwutaa kalilaa waangu valaa taagagiyangwuk waa wandɨ. \s1 MOSES \p \v 23 Mosesna nyaet nyɨme God ngɨni yigiyaa apma vak kat yelavɨka lɨmbɨt. Moses kat nyɨme kwutɨ maa mbak kuvut ndɨ kat pagwuga lɨmbɨt. Wan nyan kat vɨlaa ndɨ apma nyana walaa njambwi king waa nyaagɨtmba vatnyavak kat kai wambɨt. \v 24 Moses ndɨ nɨma nyanat tɨga wandɨ. Wun kat Isipna king Ferona taagwa nyan vɨga la nyana waa wun kat ke wangweya waa wandɨ. \v 25 Moses tɨga lɨga yelavɨtndɨ. njɨmbla njɨmbla kɨpmamba ana tɨgiyowun. Ngi kat tɨga Isipna apma kwanda kwanda nda klavak kat kai wowun. Godna nɨmba vatno lɨga nɨnagwinala tɨvak kat wowun waa yelavɨtndɨ Moses. \v 26 Isipna kwanda kwanda nda apma nda aa ndɨ waa yelavɨtndɨ Moses. Godna mbaapma nɨmbogwinala lɨga nat nɨmba wun kat njɨtnjeya vak wovuna. Ngɨni Godnanamba apma wenga klaigowun waa yelavɨtndɨ Moses. Tat Moses kat njɨtɨnja vak vla ngɨni Kraist kat njɨtɨndi. \v 27 Moses God waa nyaangɨt wutaa Isip kwagalalaa yindɨ. Isipna king kat ana vaaka lɨndɨ. Ndɨ God waa njɨvwa mɨna kwuka lɨndɨ. Nɨn Godna mɨndama ana vɨga lɨganɨn. Moses ndɨ Godna mɨndama vɨga la nyan vla ndɨna njɨvwa mɨna kwuka lɨndɨ. \v 28 God wandɨ maa Moses “pasova” walɨnja pesto kwutndɨ. Sip sip vatnyalaa ndina ngayna ndaamangemba yelogwen taagandi. Taagandi maa ngɨma nyan kat vatnyalɨga ensel ndina ngaymba la ngɨma nyangu kat ana vatnyandɨ. \s1 NAT JUDA NƗMA SAKWAT GOD WAA NYAANGƗT KAT MAAWUPMBA KWUTAA LƗNDI \p \v 29 God waa nyaangɨt wutaa maawupmba kwutaa Yelogwen Mbangɨ walɨnja nyingi ngulɨga sak valɨgendi. God ngukat lavwindɨ maa kɨpmamba veiga valɨgedi. Ndina kwupmba ya Isipna soldia wan kɨpmamba valɨgevat yilɨndi maa ngu vuvɨlɨtɨ, ngu kɨga kiyandi. \v 30 Tamba la Juda Jeriko walɨnja ngepmana tɨvwi nandinya sɨla vɨli mamba veiga palɨngwenga yetɨndi. Veiga palɨngwendɨndi maa tɨvwi avla wulɨga kɨpmamba ndandɨ. \v 31 Jerikomba la yambɨsɨk yiga sɨmblan yeta taagwa lɨla sɨ Rehep. Lɨ God waa nyaangɨt wutaa maawupmba yelavɨka kwutaa wan ngepma kat yiga pagwuga va Juda vɨlɨlɨk kat vɨlaa pagwulɨ. Wan ngepmana tɨvwi nda njɨmbla wan ngnepmana nɨmba kat aywaa vatnyandi. Wat taagwa Rehep kat ana vatnyandi. Kwo lɨlɨ. \p \v 32 Nat nɨma sakwat nɨmba God waa nyaangɨt maawupmba yelavɨka kwutaa lɨndi. Yilɨnja vak ana alɨpsɨga pɨlɨwukiyowun. Nɨma sakwat nyaangɨtna. Gidion, Berek, Samson, Jefta, Devit, Samyuel, profet nɨma sakwat, ndinai yila nɨma sakwat vak ana pɨlɨwukiyowun. \v 33 Ndi God waa nyaangɨt maawupmba yelavɨka kwutaa nɨma sakwat kingna kao lɨlɨga nɨmba kat kwulatndi. Nɨma sakwat apma njɨvwa kwutɨndi. God kwivat wala nda ndi klalɨndi. Ndi kat kao yilɨga “laion” walɨnja kwapɨmba lɨga nda kat kwulatɨndi. \v 34 Ndi kat yamba tuvat yilɨndi maa wan ya sugwitndi maa kwutnyandɨ, kwo lɨndi. Ndi kat yapmba vatnyavat walɨndi maa nat kavat yindi. Ndi ava mbundi nɨmba ana ndi. God ndi kat ava kwindɨ maa wan nɨmba njɨvwa kwutɨndi. Nat nɨmba kat kao lɨga nɨmamba sɨlɨndi ndi kat sɨvat yila nɨmba kat laaptaa kɨklindi maa vaaka yindi. \v 35 Nat nɨmba kiyalaa laatndi. Laatndi maa ndina nyɨme ndu ndi kat vɨlaa wandi. Kiyalaa laakiyangwuk waa yelavɨka kɨnɨn ngwuk kat. Nat nɨmba kat kavle vapmba vatnyalɨndi. Yelavɨtingwa vak kwagalangweyan ana ngwuk kat vatnyagiyanɨn waa walɨndi. Ndi ana kwagalalɨndi. Kwagalalapman yetɨneyan apma vat tɨneya vat klaiganɨn waa yelavɨtndi. \v 36 Nat nɨmba kat nɨmamba njɨtɨndi. Nat nɨmba kat viyalɨndi. Nat nɨmba kat man taamba sangilaa kalbusmba taagalɨndi. \v 37 Nat nɨmba ndi kat vatnyavak kambak yaagilɨndi. Nat nɨmba kat plang mbɨlɨlɨnja so kwutaa ndina mbangɨ angɨ vɨlɨlɨk mbɨlɨlɨndi. Apma vat kwagalalaa kavle vapmba yetɨ ngwula waa ndi kat walɨndi. Nat nɨmba kat yapmba vatnyalɨndi. Nat nɨmba waavwi lapman tɨga sip sip memena sɨmbɨmba kwutaa kwusolaa yi ya yetɨlɨlndi. Ngepma kai. Ndi kwanda kwanda nda kai. Ndi vat mbundɨ nɨmba ndi. Ndi kat kavle vat yilɨndi. \v 38 Ngepma lapmankava yi ya yetɨlɨndi. Nduwi la kwo kava yi ya yetɨlɨndi. Ndi ngay kai. Kɨpma kambat ta waangumba wuleilaa yetɨlɨndi. Ndi apma glei nɨmba ndi. Kan kɨpmamba la nat nɨmba ndi kavle nɨmba ndi. Wan apma nɨmba kavle nɨmbonala kɨta kavamba yetɨnjeya vak ana nglaatndɨ. \p \v 39 Wan nɨmba aywaa God apma vat yigiya vak kat maawupmba yelavɨka kwutaa lɨndi. Ndina maawupmba lɨga vakvɨlaa God ndi kat wandɨ. Ngwut apma nɨmba ngwut waa wandɨ God. God apma vat yindeya vak kat maawupmba yelaɨtaa kwutaa lɨndi. Ana vɨlaa klandi wan vak. \v 40 Nɨn wupma kai. God apma vat yigiyowun waa tamba wanda vat tamba vɨga lɨganɨn. Tamba la nɨmba ndi ana vɨga lɨndi. Mbambala glei nɨn kat God kwiya apma vat yandɨ maa nɨngwi ndinagwi klalaa kwutaa lɨganɨn. \c 12 \s1 GODNA NJƗVWA NƗMAMBA AGWUK \p \v 1 Wan tamba la nɨmba God kat maawupmba yelavɨka kwutaa lɨnja vak kat yelavɨtaa Godna njɨvwa nɨmamba kwukiyanɨn. Yelavɨka lɨga nɨna mbangɨ kɨlɨpangɨ yilɨnda vak kat kwagalalaa kavle vat yetɨlɨna vak kat kwagalalaa God nɨn kat kwiya njsvwa nɨmamba kwuka yetɨgiyanɨn. Wan kavle vat kwagalalapman yineyan wan njɨvwa apma vapmba ana kwukiyanɨn. \v 2 Jisas nɨn kat kwunapmak yinda vak kat yelavɨtaa yinda vla yigiyanɨn. Ndɨ kat diwai krosmba kaalanja njɨmbla wun kat nɨma vatna yilɨnja wa ana nɨmamba yelavɨka vaaka lɨndɨ. Wun ngɨni apma vat tɨgiyowun waa maawupmba yelavɨtndɨ. Mbambala apma vat tɨgandɨ. Ndɨna nyaek God ndaa lɨga tɨgɨt tɨga kavamba yaagindan naangɨmba ndaa lɨgandɨ. \p \v 3 Wan kavle nɨmba tak Jisas kat nɨmamba njɨka kai walɨndi. Wan yilɨnja vak kat yelavɨtaa ngwuk kat wupma yinjeyan ngwuk ana vaaka yelavɨka lɨgiyangwuk. \v 4 Kavle vat ta nɨmba Jisas kat kwutaa vatnyandi, ndɨna yelogwen salatndɨ. Ngwulo ngwuk kat vat yilɨgandi. Ngwuk kat wan vat yiga lɨga ana kwutaa vatnyandi. Ngwuk kat yalɨga nɨma vat nɨma vat ana ndɨ. Ngwuk ke vaaka lɨga. \v 5 Ngwuk maawut viyalɨndɨ, lɨngweyan God ndɨna nyangu kat tat wanda nyaangɨt tamba maawut sɨlɨwokngwuk waa yelavɨtɨgowun. Tamba God kupma wandɨ. Wuna nyangu ngwuk kat kwunapmak kat viyaluwa vak kat ke kai waa. Wupma ke yiga waa waweyan ngwuk ke vaaka lɨga. \v 6 Wun njambwi nyan ngwuk kat nɨmamba yelavɨka lɨweyan viyaigowun ngwuk kat. Wuna mbaapma yalɨga nɨmba kat aywaa kwunapmak viyalɨgowun waa wandɨ God. \v 7 Kɨpmamba lɨga nyaek ndino ndina nyangu kat kwunapmak viyalɨgnadi. God ngwuk kat viyalɨnda vak kat kai walapman yingweyan God ngwutna nyaek vla lɨgiyandɨ. \v 8 God ngwuk kat viyalapman yindeyan ngwuk yelavɨkiyangwuk. Nɨn Godna nyangu ana nɨn. Nat nyana nyangu nɨn waa yelavɨkiyangwuk. \v 9 Nɨna kɨpmamba lɨga yaek nɨn kat kwunapmat viyalɨndi maa ana kai walɨnɨn. Ndina kwundi wutɨnɨn. Nɨna nyinangwupmba lɨga nyaek nɨn kat kwunapmak viyandeyan wukiyanɨn. Wutneyan apma vat tɨgiyanɨn. \v 10 Nɨna kɨpmamba lɨga nyaek mat nyangu lɨnɨn maa nɨn kat ndina maawupmba yelavɨtaa viyalɨndi. Nɨna nyinangwupmba lɨga nyaek nɨn kat kwunapmak viyalɨgandɨ. God nɨn kat kwunapmak viyandɨ maa nɨn apma vat yetɨgiyanɨn. \v 11 Nɨn kat kwunapmak viyalɨnja njɨmbla ana solat sɨlɨnɨn. Nɨna mbangɨ kɨlɨpangɨ yindɨ, nɨn kwo lɨlɨlnɨn. Nyaek viyala vak kat yelavɨtaa ngɨni apma vapmba yetɨgiyanɨn. Tagula maawutno lɨgiyanɨn. \s1 YIGA YETƗNGWA VAK AVƗ NGWULA \p \v 12 Wan vat yandeyan ngwula mbangɨ kɨlɨpangɨ ke yinda. Ngwuk man taamba kangɨt yiga ava kiyalaa tɨndɨ yetɨga nyan vla ke yetɨlɨngweya. Ngwutna ava tagula vat tɨndɨ, Godna njɨvwa kwukiyangwuk. \v 13 Yiga yetɨngweya vak ngwuk avla kwunak ngwula. Kavle vat kɨta lɨndeyan tagula maawut tapma nɨmba kavle yigiyandi. Ngi kat tɨga wan kavle vat kwagala ngwula. \v 14 Nat nɨmba kat apma vat yiga yetɨ ngwula. Ndi kat ke waleaga. Wan apma vapmba yetɨlapman yigiyaa nɨmba njambwi nyan kat ana vɨgiyandi. \v 15 Ngwut avɨ ngwula. Ngwula kɨta nyan God awagapma kwilɨga apma vak mbaa kwagalandɨ. Kavle vat ngwutnamba mbaa tɨlandɨ. Kavle vat tɨndeyan ngwutna nɨma sakwat nɨmbana maawut kavle yigyandɨ. \v 16 Ngwutna nat nɨmba tamba la nyan Iso kavle yila kavle vak vla mbaa yilandi. Ndɨ njambwi nyan God kwiya nda kalvak kat kai waa yilɨndɨ. Ndɨna mbangɨnana nda kat mɨna nɨma vat yelavɨka lɨndɨ. Kɨgɨnda kuvut klalaa God ndɨ kat kwindeya nda kat awat ndɨna sambu kat wokwindɨ. \v 17 Wokwilaa wungi wokwinda nda kat nglaga klavat wandɨ. Wan nda klandeya yambɨ kai. God ndɨ kat tamba kai wandɨ. Wan nyaaangɨt tamba vɨga wuka lɨganɨn. \v 18 Tamba la Juda kat God ndi kat nduwimba lɨga mbutndɨ. Wan nduwimba ya vɨtɨndɨ, nɨmamba kulun walaa mwutolo kwutɨndɨ. \v 19 Ndina waamba kwutna kwundi wuka Godna kwundi wutɨndi. Wan kwundi wuka vaaka lɨga wan vat nat samat ke waa waa walɨndi. \v 20 God waa kwundi wupmak kat vaaka lɨndi. God wan nduwi kat njambia taagandɨ. Wan nduwimba ndu nyan kɨta nat kɨgɨnda wokega veinjeyan wundɨki nda kat vatnya waa wandɨ God. Kambapmba viyaga vatnya nat nɨmbi nda klalaa sɨga wan sɨngweya nda kat vatnya waa wandɨ God. \v 21 God ndi kat ya vak kat vɨlaa maawut viyalɨndɨ, nɨmamba yelavɨka lɨndi. Moɨes ndɨno wandɨ. Wan vak vɨlaa wuno ava plaga vaaka lɨgowun waa wandɨ Moses. \v 22 Nɨn God kat yaneya njsmbla ana vaakiyanɨn. Kapma vatna. Nɨn kɨpmamba lɨga nduwi ana yalɨganɨn. God tɨga ngepma nyinangwupmba lɨgandɨ. Wan ngepma nyinangwut tɨga Jerusalem walɨnja ngepma nɨn yalɨganɨn. Wan ngepmana nat sɨ Saion. Nɨma nglei sakwat enselonala nyinangwupmba lɨgandɨ God. \v 23 Godna mbaapma tak wuleia nɨmba ndino nyinangwupmba yisolaa lɨgandi. Ndi Godna tak njanda nyangu vla lɨgandi. Ndina sɨ nyinangwupmba lɨga lavu nyingamba pɨlɨwutndɨ, tɨgandɨ. God ndɨno ndinyangu kat vɨga sɨga nagugiya nyan ndɨno ngi lɨga. Godna mbaapmamba lɨga kiyaa nɨmba ndina kait wungi lɨga Godna ngepmamba. Ndina kait apma vat tɨgandɨ. \v 24 Jisas ndɨno wungi lɨga. Ndɨ God nɨn kat mbuta apma kupi nyaangɨt kiya nyana. Nɨn kat tɨga kiyandɨ maa ndɨna yelogwen salatndɨ. Tamba Ebel God kat kwunapmat vatnya ndana yelogwen Godna nyingi maawut samat kwunatndɨ. Jisas kwiya yelogwen ndɨna nyingi maawut aywaa kwunatndɨ. \p \v 25 Wan apma nyaangɨt mbutɨga nyan Godna. Ndɨ kat ke kai wangwa. Tamba la Juda kat Moses God waa nyaangɨt mbutɨndɨ. Ndɨ kat kai waa la nɨmba ndi kavle yindi. Nɨno wupma nyinangwupmba lɨga nyan nɨn kat mbutɨga nyan Godna. Ndɨ kat kai waneyan kavle glei yigiyanɨn. \v 26 Sainai walɨnja nduwimba lɨga God tamba la nɨmba kat mbuta njsmbla kɨpma yinaw kwutɨndɨ. Ndɨ wandɨ. Tat wowun maa yinaw kwutɨndɨ. Ngɨni wowun maa kɨpma nyɨnangwut yinaw kwukiyandɨ waa wandɨ God. \v 27 Wan ndɨnai buta nyaangɨtna angwa kɨngiyan. Yinaw kwukiyandɨ waa wanda vla wan nda kɨpma nyɨnangwutno ngɨlɨgiyandɨ. Njɨmbla njɨmbla lɨgiyaa nda mɨna kwo lɨgiyandɨ. Kan God kwutndɨ, vɨga lɨna nda aywaa ngɨni ngɨlɨgiyandɨ. \v 28 God nɨn kat kwindeya vat wan njɨmbla njɨmbla lɨgiyaa nda. Ngi kat tɨga God waa apma nyaangɨt kat nɨmamba yelavɨka ndɨna njɨvwa nɨmamba kwukiyanɨn. \v 29 Nɨna njambwi nyan mat nyan ana ndɨ. Nɨmamba kwanda kwanda kat vɨtɨga ya vla lɨgandɨ. \c 13 \s1 NAT NƗMBA KAT KWKUNAKA APMA VAT YETƗ NGWULA \p \v 1 Awat sowat maawut yelavɨka kwunatɨngwa vak ke kwagalaga. \v 2 Kapma ngepma nɨmba ngwuk kat yandi maa kɨgɨnda agwi ngwula. Tak nat nɨmba wupma yinjan ensel kat kɨgɨnda kwilɨndi. Ndi ensel ndi waa ana yelavɨka vɨga lɨndi. Ndi ndinyangu ndi waa yelavɨka kɨgɨnda kwilɨndi. \v 3 Kalabusma lɨga ngwula mbaapma nɨmba kat nɨma maawut yelavɨka alɨ ngwula. Kallabusmba lɨga yelavɨka lɨngwa vak vla yelavɨk ngwula. Vatno lɨga nɨmba ndi kat nɨma maawut yelavɨka alɨ ngwula. Vatno lɨga yelavɨka lɨngwa vak vla yelavɨk ngwula. \v 4 Taagwa klalɨngwa vat apma vatna. Wan taagwa klalɨngwa vat apma vatna. Wan taagwa klalɨngwa vat sɨmblan ke yiga. Yambɨsɨk yiga yetɨlɨga nɨmba God ndi kat sɨgiyandɨ. \v 5 Kwanda kwanda nda klavak kat ke yelavɨka yetɨga. Klangwa nda yigumba kwutaa lɨgiyangwuk. Tak God nɨn kat wandɨ. Ngwuk kat ana kai waa kwagalagiyowun wandɨ God. Ngi kat tɨga manda kat nat nɨma sakwat nda kat kwakiyanɨn. \v 6 Tamba la nyan mbuta nyaangɨt nɨno mbupmat wanɨn. \li1 Njambwi nyan wuna lak kwalɨgandɨ. Nat nyan wun kat \li1 vat yivat tɨndeyan ana vaakiyowun waa tamba la \li1 nyan mbutndɨ. \p \v 7 Tak ngwuk kat wan apma nyaangɨt mbuta nɨmba god waa nyaangɨt kat maawupmba yelavɨka yetɨnja vak kat yelavɨk ngwula. Maawut ke tɨvɨga. Tak ngwuk kat vɨga lɨndi. Mbambala ndi tamba kiyandi. Yetɨnja vak vla ngwuk yetɨ ngwula. \v 8 Nɨna njambwi nyan Jisas Kraist mandɨp mandɨp nyaangɨt ana mbutɨndɨ. Mbutɨnda nyaangɨt vla mbambala ndɨ wumba mbutɨgandɨ. Ngɨni nɨmbun wumba nyaangɨt mbukiyandɨ. \v 9 Mandɨp mandɨp nyaangɨt mbutɨga nɨmba ndina nyaangɨt ke wuka yetɨngweya. Ndi kɨgɨndana njambia mɨna taagalɨgandi. Wan vak nɨna maawut ana kwunakiyandɨ. God nɨn kat awagapma kwilɨnda vak mɨna nɨna maawut kwunakiyandɨ. \v 10 Ndi Judana vapmba kwanda kwanda nda kat vatnyalɨgandi God kat kwunapmak kat. Kwanda kwanda vatnyalaa God kwilaa nat wimbu kɨndi. Nɨn Kraistna mbaapma nɨmba nɨn kat tɨga Kraist kiya vat Godna nyingi yiga lɨnda maawut kwunatndɨ. Nɨn Kraistna mbaapmamba tɨga nɨmba Kraist nɨn kat tɨga kwunatɨnda vak vla ana ndi wupma kwunatɨgandi. \v 11 Ndina vak kɨngiyan. Kwanda kwanda nda vatnyalaa ndina yelogwen awmba kwalalaa ndina Hetpris God ta ngay wuleilaa God kat kwilɨndɨ. Wan vatnyanja ndana ava wimbu ngepma kwagalalan alagumba yamba tulɨndi. \v 12 Nɨna njambwi nyan Jisas nɨno ndɨna yelogwen salatndɨ. Nɨna kavle vat kat tɨga ndɨna yelogwen salatndɨ. Nɨna kavle vat njangilaa nɨn kat tɨga Godna nyingi maawut kwunapmat ndɨna yelogwen salatndɨ. Ndɨ kat ngepma kwagalalaa kalilaa algumba kdiwai krosmba ndɨ kat kaalandi. \v 13 Ndɨ ngepma kwagalalaa yinda vla kɨpmana kavle vat kwagalalaa nɨno nɨn kat kwinda njwvwa kwuka yigiyanɨn. Ndɨ kat njɨka walɨnja vak vla nɨn kat njɨka wanjeyan wovuna. \v 14 Kan kɨpma njɨmbla njɨmbla tɨneya ngepma ana ndɨ. Ngɨni njɨmbla njɨmbla tɨneya ngepma kat yelavɨka lɨganɨn. \v 15 Tamb la nɨmba Juda God kat kwiya vat vla nɨno Jisas kwuta yambɨmba yalaa God kat vɨlaa nɨna kwundimba ndɨna sɨ kwutaa njɨmbla njɨmbla katsolɨgiyanɨn. Ndɨ kat sɨvu kɨga walɨgiyanɨn. \v 16 Nat nɨmba katapma vat yiga ndi kat kwunatɨngwa vak kat ke maawut tɨvɨga. Wan vak yingweyan God ngwuk kat vɨga woviyaguga lɨgiyandɨ. Tak Juda kwila nda kat woviyaguga lɨnda vla ngwuk kat woviyaguga lɨgiyandɨ. \p \v 17 Ngwutnogwinala tɨga Godna njɨvwa kwutɨga njambwi nɨmba waiga vak awuk ngwula. Ngwutna maawut kat kwunapmak tɨgandi. Kwunapmak tɨlɨna vak ngɨni God vɨlaa sɨga nagugiyandɨ waa yelavɨka lɨndi. Ndina kwundi wuka lɨngweyan ndi solat sɨga apma njɨvwa kwukiyandi. Ndina kwundi wutapman yingweyan ana solat sɨga njɨvwa kwukiyandi. Wan kwutɨnja njɨvwa kwagalagiyandi. Kwutɨnja njɨvwa ndi kwagalanjeyan ngwuk kavle yigiyangwuk. \s1 APMA VAT TƗNJANGAT WANDƗ \p \v 18 Nɨn kat tɨga ngwuk God kat wagala ngwula. Kavle vat yiga yetɨvak kat nɨn kai wanɨn. Apma vat mɨna yiga yetɨvat nɨn maawupmba yelavkɨa lɨganɨn. \v 19 Ngwuk kat vɨvat yavat tɨgowun. Tak yivat tɨwa yambɨ kɨta nda wun kat tagwendɨ, ana yiwun. Ngwuk God kat wagalangwut maa yambɨ kwunakiyandɨ wun kat. Ngi kat tɨga wagala ngwula waa ngwuk kat wowun. \p \v 20 God nɨn kat apma tagula maawut kwilɨgandɨ. Tak wandɨ maa nɨna njambwi nyan Jisas kiyalaa lɨga laatndɨ. God nɨn kat kwiya nyaangɨt ndɨnai nɨn kat kiya. Wan nyaangɨt njɨmbla njɨmbla tɨlɨgiyandɨ. Kiyaga yaa nyaangɨt nɨn kat mbuka lɨga wundumbu yindɨ maa ndɨna yelogwen nɨn kat njangindɨ. Ngi kat tɨga Jisas nɨna mbaapma kat njambwi lɨga vɨga la nyana. \v 21 God ngwuk kat kwunatndangat wowun ngwuk kat. Kwunatndɨ maa ndɨnai yelavɨka lɨga vapmba apma njɨvwa kwukiyangwuk. Ndɨna maawupmba ngwuk kat kwunatndangat wowun. Ndɨ Jisas Kraist kwiya yelogwemba ngwuk kat njangiga kwunakiyandɨ. Kraistna sɨ kwutaa katsogiyanɨn. Njambwi nyan tɨnda vak ana ngɨlɨgiyandɨ. Apma nyana. \s1 NGƗNI LA NYAANGƗT \p \v 22 Nɨna kɨta mbaapma nɨmba ngwuk kat pɨlɨwukwa nyaangɨt awuk ngwula. Nɨma sakwat nyaangɨt aa ndɨ pɨlɨwukwa. \v 23 Nɨna mbaapmaba la nyan Timoti kalabusmba lɨndɨ maa ndɨ kat kwagalandi. Ndɨ kwo lɨgandɨ. Wunai lɨga kava kwiyatapman yandeyan ngwuk kat vɨvat an yaiga. \v 24 Ngwutna mbaapma lɨga njambwi nɨmba kat ndi kat wuna sɨ waga apma nandinya awa ngwula. Wunai lɨga kava Itali walɨnja kavamba lɨga Godna mbaapma nɨmba ngwuk kat apma nandinya walɨgandi. \v 25 Ngwuk apma vat alɨ ngwula. Ngiyambak.