\id ACT - Iatmul NT [ian] -Papua New Guinea 1975 (DBL 2014) \h Aposel \toc1 Aposel kwukna njɨvwa \toc2 Aposel \toc3 Apo \mt1 APOSEL \c 1 \s1 GOD NDƗNA WAAGAN KWIGIYANDƗ WAA WANDƗ JISAS \p \v 1-5 Apma nandinya Tiofilas. Tat mɨn kat nyaangɨt kɨta pɨlɨwutaa kwiwun. Kɨngi nyaangɨtna pɨlɨwukwun. Jisas mbuka kwutaa njɨvwa kwutnjangat ndɨna aposel kat wandɨ. Godna waagan Jisasna maawut ngwandɨndɨ maa Jisas ndɨna mbaapmamba lɨga nɨmba kat wuna njɨvwa agwut wandɨ. Kiyalaa lɨga laatndɨ. Laataa yalɨndɨ, ndɨna mbaapma nɨmba ndɨ kat vɨlɨndi. Laataa yalɨndɨ, ndɨna mbaapma nɨmba ndɨ kat vɨlɨndi. Laataa ndu nyan vla lɨndɨ, vɨlɨndi. Vɨlaa wandi. Ana kiyalaa lɨgandɨ. Kwo lɨgandɨ waa wandi. Ndɨ kat vɨga lɨndi nandinya ndumi vɨli. Wan njɨmbla God ndina lak kwandeya vak kat ndi kat ngambundɨ. Nat njɨmbla kɨta vat ndalɨga kɨgɨnda kɨga lɨga Jisas ndi kat wandɨ. Ngwuk kumba Jerusalemba tɨgiyangwuk. Nat ngepma wana yelɨngweya. Wuna nyaek nyɨnangwupmba lɨga ndɨna waagan ngwuk kat kwindɨ maa ngwutna mbangɨ tavigiyandɨ. God tamba wanda nyaangɨtna. Ngwuk kat tamba wowun wungi nda kat. Jon ngwuk kat ngumba yagundɨ. Jon yagua vak vla God ndɨna waagan kwindɨ, ngwula mbangɨmba tavigiyandɨ waa wandɨ Jisas. Jisas wandɨ maa God ndɨ kat kwutaa nyɨnangwut kalindɨ. Tiofilas kan nyaangɨt tat mɨn kat pɨlɨwukwun, vɨmɨn. \p \v 6 Nat njɨmbla yisolaa lɨndi. Tɨga lɨga ndɨna mbaapma nɨmba Jisas kat wagalandi. Njambwi nyan anda njɨmbla mɨn Isrel nɨna kɨpma kat nɨn nat njambɨ avla vɨga lɨgiyanɨn. E? Mbambala vɨga lɨgiyanɨn? \v 7 Wandi maa Jisas ndi kat wandɨ. Vɨngweya njɨmbla kat God mɨna vɨga lɨgiyangwuk. Godna sɨpana. Wan nyaangɨt nɨma nda ana ndɨ. Nɨma nyaangɨt kɨngiyan. \v 8 Godna waagan ngwutna mbangɨmba tavindɨ maa God ava kwigiyandɨ. nywuk kat. Jerusalem, Judia, sameria, ngepma ngepma yiga yetɨwa vak kat mbuka wunai waa nyaangɨt mbukiyangwuk wandɨ Jisas. \s1 JISAS NYƗNANGWUTNAT WOKENDƗ \p \v 9 Walɨndɨ maa ndɨ kat vɨlɨndi, God wandɨ, nyɨnangwutnat wokendɨ. Nyɨnangwut wokelɨndi mala tɨmbun tɨga pagwundɨ maa ana vɨndi. \v 10 Jisas wokeya kava vɨlɨndi maa ndu vlɨlɨk yalaa ndinonala lɨmbɨk. Mbɨla waavwi sawun mɨna lɨndɨ, yambɨk. \v 11 Ndina ngwaymba lɨga ndi kat walɨmbɨt. Ngwut Galilina nɨmba ngwuk, nyɨnangwut manda kat vɨlɨgangwuk. Jisas ngwutnanala lɨga God wandɨ, nyɨnangwut wokendɨ, vɨlɨngwa vla ngɨni ngwuk kat ngaga yaigandɨ waa wambɨt. \s1 JUDASNA NJƗVWA KLA NYAN KAT KWUTNDI \p \v 12 Wambɨt maa Jisasna mbaapma nɨmba wan nduwi Oliv walɨnja nduwi kwagalalaa Jerusalemat yindi. Oliv Jerusalem kɨta ngwaymba lɨgambɨt. Sɨvla kai. Wan ava yambɨna sɨvla kɨngiyan. Njɨvwa lapman nandinyamba yinjeyan ndina ngepma vak kai ana wandɨ. \v 13 Ngepmat wuleiga ngayat wuleindi. Wan ngaymba Pita, Jon, Jems, Endru, Filip, Tomas, batolomyu, Matyu, alfiasna nyan nat Jems, Juda ndina kɨpma avla vɨga lɨgiyandi waa yiga ngambula nyan saimon, Jemsna nyan nat Judas aywaa wan ngaymba yetɨndi. \v 14 Wundi nɨmba God kat kɨtamba ngambulɨndi kɨta vapmba. Nat taagwa ndinagwinala lɨndi. Jisasna nyɨme Maria ndɨna yakwa ndu wupma lɨndi wan ngaymba. \p \v 15 Samat tɨgawan vak yandɨ. Ndumu sɨla kɨta Jisasna mbaapma nɨmba yisolaa lɨndi maa Pita ndina nɨndɨmba laataa wandɨ. \p \v 16-20 Jisasna mbaapma nɨmba ngwuk, tak Judas Jisas kat kwupmak ta nɨmba kat ndɨnai la kava yiga sɨmogwindɨ. Tak Judas kɨta vat tɨna nyana. God wandɨ, kɨtamba Godna njɨvwa kwutɨna nyana. Tamba Godna waagan Devitna maawut ngwandɨndɨ maa Devit Sam walɨnja kwundi pɨlɨwutndɨ. \li1 Ndɨna ngay kwo lɨgiyandɨ. Nat nyan ana lɨgiyandɨ. \li1 Ndɨna njɨvwa klalaa nat nyan kwukiyandɨ \p waa pɨlɨwutndɨ Devit. Devit pɨlɨwutna vapmba tɨndɨ. Judas ndɨ avla vatnyandɨ ndɨna mbangɨ. Wan njɨmbla avla vasaselilaa ndaiga kɨpmamba viyandɨ maa ndɨna yaap mbɨlɨndɨ. Mbɨlɨndɨ maa ndɨna tɨgɨmbi kɨpmamba yindɨ. Jerusalemba lɨga nɨmba aywaa vɨga lɨndi. Ndina kwundimba wan kɨpmana sɨ Akeldama wandi. Yelogwen nda kɨpma. \p \v 21-22 Wungi kat tɨga nɨnonala tɨgiyaa kɨta nyan vɨgiyanɨn. Wan nyan nɨnagwinala lɨga mbukiyandɨ. Njambwi nyan Jisas kiyalaa laatndɨ waa mbukiyandɨ. Jisas kɨpmamba ta njɨmbla nɨnagwinala ta nyan kat vɨgiyanɨn. Jon ngu yagulaa vat va nyan kat vɨgiyanɨn. Jisas nyɨnangwut wokea va nyan kat vɨgiyanɨn waa wandɨ Pita. \p \v 23 Pita wandɨ maa vɨlɨlɨk palɨ kat vɨndi. Josep Basabas ndɨna nat sɨ Jastas nat nyan Mataias. \v 24-25 Mbɨk laataa lɨmbik maa God kat wagalandɨ. Njambwi nyan mɨn ndinyanguna maawut aywaa vɨlɨgamɨn. Mbɨtna kɨta nyan kat vɨgiyamɨn. Judasna njɨvwa kwukiyandɨ. nɨnogwinala kɨta vat aposel tɨgiyandɨ. Judas kavle njɨvwa kwutndangat kavle kavat tamba yindɨ. Anda nyamba kwukiyanɨn waa nɨn kat sɨmaga waa wagalandi God kat. \v 26 Wagalandi maa Mataias kat ndina ngepma vapmba vɨlaa kwutndi. Kwutndi maa tamba vɨli kiyeli kɨta la nɨmbonala kɨta vat yetɨndɨ. \c 2 \s1 GODNA WAAGAN YA VAT \p \v 1 Pentikos walɨnja nandinya yandɨ maa Jisasna mbaapma nɨmba yisolaa lɨndi. \v 2 Tɨga lɨga nɨma mwuk vla nyɨnangwupmba lɨga yaa kiyandɨ, wutndi. Wan mwuk ndalɨnja ngay wuleindɨ. \v 3 Nɨmbi ya vla vɨtɨndɨ, kɨta kɨta ndi kat yalɨndɨ, vɨlɨndi. \v 4 Godna waagan yaa ndinamba tavindɨ maa ndi kapma kwundi ngambundi. Godna waagan ndina maawut ngwandɨndɨ maa ndɨnai waa nyaangɨt kapma kapma kwundimba ngambundi. \p \v 5 Wan njɨmbla nɨma sakwat Juda ngepma ngepmamba lɨga Juda yaa lɨndi. Wan Juda God kat yelavɨka lɨndi. Ndina angwa ngepma kwagalalaa Jerusalemat yiga tɨndi. \v 6 Wundi nɨmba nɨma kak wutaa yaa yisondi. Yisolaa lɨga ngɨpaliga ndandi. Jisasna mbaapma nɨmba kapma kwundi ngambulɨndi maa wutndi. Ndi aywaa ndina angwa kwundimba ngambulɨndi maa wutndi. \v 7 Wutaa ngɨpaliga ndaga wandi. Wan nɨmba Galilina nɨmba ndi. \v 8 Manda vapmba nɨna kapma kapma angwa kwundimba wutɨganɨn waa wagalandi. \v 9-11 Patiamba la nɨmba, Midiamba la nɨmba, Ilamba la nɨmba wutɨndi. Mesopotemia, pontas, Esia, Frisia, pamfilia, Isip, Libiana nat ngepma Sairinimba la Juda ndi, ndina nat nɨmba Juda ana ndi. Juda yeta vapmba yetɨndi. Ndi wutɨndi. Kritmba la nɨmba, Arebiamba la nɨmba aywaa ndina angwa kwundimba God nɨma njɨvwa kwutnda njɨvwa kat wutɨndi. \v 12 Ndi ngɨpaliga walaa tungwengwan yiga nat nɨmba awat sowat wagalandi. Kan mandana waa wagalandi. \v 13 Nat nɨmba njɨka wandi. Wan nɨmba nɨma ngu kɨlaa tungwengwan yiga ngambulɨndi maa njɨka wandi nat nɨmba. \s1 PITA WAA NYAANGƗT \p \v 14 Njɨka wandi maa Pita nat tambavɨli kiyeli kɨta nɨmbonala tɨga laatndɨ. Laataa wandɨ. Ngwuk Judana nɨmba ngwuk Jerusalemba lɨga nɨmba ngwuk. Ngwuk kat kɨta nyaangɨt mbupmat tɨgowun. \v 15 wan nɨmba nɨma ngu kɨlaa ana tungwengwan yindi. Kan ngambi. Nɨna ngepmana vak nɨma ngu ana kɨlɨganɨn ngambimba. Vɨlɨgangwuk. \v 16-17 Wan vɨlaa wukngwa vak tamba la profet Joel wan vak kat pɨlɨwutndɨ. \li1 God wandɨ. Yaiga njɨmbla wuna waagan kwigiyawun \li1 ndinyangu kat. kwiwun maa ngwula nondanyan \li1 taagwanyan wunai waa nyaangɨt mbukiyandi. Ngwula \li1 kwandɨ ndu mandɨt mandɨt nyaangɨt sɨmogwiweya \li1 vak vɨgiyandi. Ngwula avɨt ndu sɨmogwiweya sɨmak \li1 vɨgiyandi. \li1 \v 18 Wuna njɨvwa kwutɨga nɨmba ndu lagwa \li1 ndi kat tavigiyaa waagan ndi kat kwigiyowun. \li1 Tavindɨ maa wunai waa nyaangɨt mbukiyandi. \li1 \v 19 Nyɨnangwupmba kwukweya nda kat vɨlaa ngɨpaliɨga \li1 ndaigandi. Kɨpmamba kwukweya nda kat vɨlaa \li1 ngɨpaliga walaa wan nda God kwutndɨ waa waigandi. \li1 wan kwukweya njɨmbla yelogwen, ya, yagɨmbi \li1 vɨgiyandi. \li1 \v 20 Tat nya kat wowun maa kulun \li1 waigandɨ. Mbak kat wowun maa yelogwen mbangɨ \li1 lɨgiyalɨ. ngɨni njambwi nyan yaiga nandinya \li1 vɨgiyandi. Yandeya nandinya nɨma nandinya. Yandeya \li1 nandinya vaakiyandi. \li1 \v 21 Wan nandinya kɨta nyan \li1 wun njambwi nyan kat wagalandeyan ndɨ kat \li1 kwunakiyowun waa wandi God waa pɨlɨwutndɨ Joel. \p \v 22-24 Ngwuk Isrelna nɨmba ngwuk. Ngambuweya nyaangɨt awuk ngwula. Ngwuk kat Nasaretmba la Jisas kat wowun. God wandɨ maa Jisas nɨma njɨvwa kwuka sɨmogwilɨga njɨvwa kwutndɨ. Ngwuk vɨga lɨgangwuk. Vɨlaa ndɨ Godna nyana waa yelavɨkngwuk. Kavle nɨmba Jisas kat vatnyanjangat kwutaa kalindi. yinjeya vak Jisas kat vatnyanjangat kwutaa kalindi. yinjeya vak kat tamba God vɨga lɨndɨ. God ndi kat vɨga ke sɨga waa ana wandɨ. Ngwuk kavle nɨmbat ndɨ kat vatnya wangwuk maa ndɨ kat kaalandi diwai krosmba. Jisas kiyandɨ, God wandɨ maa laatndɨ. Kiyalɨnja vat ndɨ kat ana kematndɨ. Ndɨ kiyalɨnja vak kat kwulatndɨ. \v 25 Devit ndɨno Jisas waa nyaangɨt pɨlɨwutndɨ. \li1 Njambwi nyan kat vɨlɨgowun. Njɨmbla njɨmbla wuna \li1 ngwaymba lɨgandɨ. Wun kat kwunapmak wuna \li1 yaagindan naangamba laataa lɨgandɨ. Tɨndangat \li1 ana nɨmamba yelavɨkiyowun. \v 26 Wungi kat tɨga \li1 solat sɨlɨgowun. Apma mbangu kwundi waga solat \li1 sɨlɨgowun. Kiyaga wundumbu yiweyan ana \li1 yelavɨkiywoun. Ngɨni kwo lɨgiyowun. Vɨlɨgowun. \li1 \v 27 God wuna wundumbu kat ana kwagala lɨgiyandɨ \li1 wundumbuna ngepmamba lɨnda kat. God ana kwagala \li1 lɨgiyandɨ wuna sɨm waangumba njangu veindagat. \li1 Wun ndɨna apma nyan wun. \v 28 Apma vat yetɨweya vak \li1 wun kat sɨmagamɨn. Mɨn kat vɨwangat solat \li1 sɨgiyowun waa Jisas wandɨ. \p waa pɨlɨwutndɨ Devit. \p \v 29 Yakwa nɨmba, ngwuk kat kɨta nda kat mbupmat tɨgowun. Ana pagwugiyowun. Ndɨ profetna Devit. Ndɨ avla ana pɨlɨwutndɨ. Ndɨ wundumbu yindɨ, waangumba taagandi, lɨgandɨ. Ndɨ kat taaganja kava vɨlɨganɨn. \v 30 Devit yaiga nat nyan kat pɨlɨwutndɨ. Tamba God Devit kat wandɨ. Mɨna yelangɨ nyan tɨma tɨkɨpmba ndaa mɨna njɨvwa kwupma njɨvwa kwukiyandɨ. Ana woseka wowun maa God wandɨ Devit kat. Devit wuka vɨndɨ. \v 31 Wungi kat tɨga Kraist kiyalaa laatndeya vak kat Devit pɨlɨwutndɨ. God Kraistna wundumbu ana kwagalandɨ wundumbuna ngepmamba tɨndangat. Ndɨna sɨm ana njangu veindɨ waangumba. \v 32 God wandɨ maa Jisas laatndɨ. Nɨna mbaapma nɨmba Jisas laatnda vat vɨnɨn. \v 33 God wandɨ, Jisas nyɨnangwut wokelaa Godna yaaagindan naangamba ndalɨgandɨ. God Jisana sɨ kwusondɨ, yaagindan naangamba lɨgandɨ. Tak God Jisas kat wandɨ. Ndi kat wuna waagan kwigiyowun waa wandɨ God. Mbambala tamba kwindɨ. Vɨngwa vak wuka lɨngwa vat kɨngiyan. \v 34-35 God Jisas kat waa nyaangɨt Devit tamba pɨlɨwutndɨ. \li1 Wuna yaagindan naangamba ndalɨ. Ndalɨmɨn maa mɨn \li1 kat sɨvat tɨga nɨmba ndi kat kwulakiyowun mɨn \li1 kat tɨga. Kwulakwun maa ndi kat vɨga lɨgiyamɨn \li1 waa wandɨ God \p waa pɨlɨwutndɨ Devit. Ndɨ avla ana pɨlɨwutndɨ. Ndɨ nyɨnangwut ana wokendɨ. God ndɨnamba ana wandɨ. \p \v 36 Wugi kat tɨga ngwuk Isrelna nɨmba kɨta nyaangɨt wutaayelavɨkiyangwuk. Ngwuk Jisas kat vatnyavat diwai krosmba kaalangwuk. God ndɨna sɨ kwusondɨ. God ndɨ kat wandɨ. Mɨn nɨma nyan mɨn. Mɨn wunai waa nyan mɨn Kraist mɨn waa wandɨ God waa wandɨ Pita. \s1 NƗMA SAKWAT NƗMBA NDINA MBAAPMA WULEINDI \p \v 37 Pita waa nyaangɨt kat wutaa ndina maawut viyalɨndɨ, pitaogwi nat aposel kat wagalandi. Yakwa nɨmba, nɨn angamak yigiyanɨn waa wagalandi. \p \v 38 Pita ndi kat wandɨ. Kupi maawut asɨk ngwula. Kupi maawut sɨtaa Jisas God waa nyana waa yelavɨtaa ngu yagu ngwula. God ngwutna kavle vat sɨlɨmbwigiyandɨ. God kwiya waagan klaigangwuk. \v 39 Tamba God ngwuk kat kwivat wandɨ. Ngwutna nyangu kat kwivat wandɨ. njambwi nyan God yagwa waiga nɨmba kat kwivat wandɨ waa wandɨ Pita. \p \v 40 Pita nat nɨma sakwat nyaangɨt mbutndɨ. Ndi kat wandɨ. Wan ngepmamba lɨga nɨmba apma maawut ana sɨka lɨgandi. Ndina sɨka lɨga maawupmba ke sɨka lɨga. Kupi maawut asɨk waa wandɨ Pita. \v 41 Pita waa nyaangɨt kwutaa la nɨmba aywaa ngu yagundi. Wan nandinya 3,000 nɨmba wan nyaangɨt kwutaa wungi mbaapmak wuleindi. \s1 JISASNA MBAAPMA NƗMBA YETƗNJA APMA VAT \p \v 42 Kwutaa la nɨmba wumba lɨndi. Aposel ndi kat nɨma sakwat nyaangɨt mbutɨndi. Wan nɨmba yisolaa lɨga God kat apma nyan mɨn waa wandi. God kat kitamba yisolaa lɨga ngumbulɨndi, Jisas kiyanda vak kat yelavɨtaa yisolaa nao kalɨtaa kɨtamba kɨlɨndi. \v 43 God ndi kat kwondu kwindɨ, aposel kwunatɨnja njɨvwa kwuka sɨmogwinja njɨvwa nɨma vat kwutɨndi. Nat nɨmba kwunatnɨja vak vɨlaa ngɨpaliga ndandi. \v 44 Wan nyaangɨt wutaa kwutaa lɨga nɨmba kɨta vat yetɨndi. ndina nɨmbundawi kɨta vat aywaa kwutaa lɨndi. \v 45 Ndina kɨpma ndina nɨmbundawi nat nɨmba kat kwilaa sanya wenga klandi. Sanya awat sowat kwiga klandi. Kɨta nyan sanya lapman tɨndɨ mala ndɨ kat kwindi. \v 46 Nandinya nandinya Godna ngaymba yisolaa lɨndi. Ngay ngay yiga nao kɨtamba kɨlɨndi. Kɨga solat sɨga lɨndi. Waavi namwiya ndi. \v 47 God kat walɨndi. God mɨn nɨma nyanmɨn. Nat nɨmba ndi kat walɨndi. Wan nɨmba apma vat yetɨlɨgandi waa walɨndi. Nat nɨmba wan nyangɨt wutndi maa njambwi nyan ndi kat kwutaa ndɨna mbaapmamba taagandɨ maa mbaapmat wuleindi. \c 3 \s1 MAN KAVLE YILAA LƗGA NYAN KAT KWUNAPMBƗK \p \v 1-2 Man kavle yilaa lɨga nyan tɨndɨ. Nyɨme kwutɨ mala man kavle yilaa lɨndɨ. Nandinya nandinya ndɨ kat kwutaa mɨna yiga Godna ngay ndaamangemba taagalɨndi. Wan ndaamange ndɨna so lɨgandɨ. Apmana waa wandi. Wungi ndaamangemba lɨga yalɨga nɨmba kat sanyakat yawilɨndɨ. \v 3 Kawilɨmbɨt maa yawi la nyan pitagwi Jon kat vɨlaa sanya kat yawindɨ. \v 4 Pitagwi Jono ndɨ kat vɨga wambɨt. Angat avɨ wambɨt. \v 5 Wambɨt maa mbɨk kat vɨga yelavɨtndɨ. Wun kat nɨma sanya kwigiyambɨt waa yelavɨtndɨ. \v 6 Pita ndɨ kat wandɨ. Wun sanya kai. Mandɨp ndamba kwigiyowun. Laataa alɨ mɨla wowun waa wandɨ Pita. \v 7 Pita walaga ndɨna yaagindan taambamba kwutaa katsondɨ. Katsondɨ maa ndɨna man tagula ngendɨ. \v 8 Kwiyatapman laataa man veindɨ. Mbɨtnonala Godna ngay wuleindɨ. Veiga pulaka wandɨ. God mɨn nɨma nyan mɨn waa Godna ngay wuleindɨ. \v 9 Veiga pulaka wanda vat nɨma sakwat nɨmba vɨndi. \v 10 Ndɨ kat vɨga yelavɨtndi. An nyan ndaamangemba kwutaa kalindi, ndalɨndɨ. Ndɨ kat vɨga ngɨpaliga ndandi. \s1 GODNA NGAY WULEILAA PITA NYAANGƗT MBUTNDƗ \p \v 11 Pitaagwi Jon kat mbɨk kat kwagala vak kat kai walaa kwutaa lɨndɨ. Nat nɨma sakwat nɨmba pɨlɨga yaga yisolaa lɨndi wan kavamba. Godna ngayna nat waambu Solomona waambumba yisolaa lɨndi. Yisolaa lɨga yelavɨtndi. Kan mandana waa yelavɨtndi. \v 12 Ndinyangu yandi, Pita ndi kat vɨlaa wandɨ. Ngwuk Isrel ngwuk. Manda kat ngɨpaliga ndangwuk. Ngwuk angat vɨlɨgangwuk. Ana maawupmba ana wali ndɨ kat laataa vei waa. Ana kwondumba ana wali laataa vei waa. \v 13-14 Jisasna kwondumba wali maa laataa veindɨ. Tamba Ebraham, Aisak, Jekop God kat yelavɨtndi. Mbambala God Jisasna sɨ kwusondɨ. Ngwuk Jisas kwutaa kwingwuk mala Pailat kat Jisas kat ke kwagalaga. Barabas kat kwagalagiyamɨn waa wangwuk. Barabas nat nɨmba kat sɨlaa nyana. \v 15 Ngwuk apma vat yetɨlɨnja vat kwilɨga nyan kat vatnyangwuk. God wandɨ, laatndɨ. Nɨna mbaapma nɨmba vɨga lɨnɨn. \v 16 Jisasna kwondumba wan nyan kat an kwunakna. An nyan kwunatiya nyan Jisas kat ndɨna mbangɨ wiyo waavi taagandɨ. Wungi kat tɨga kwo lɨgandɨ. Ngwuk vɨga lɨgangwuk wan nyan kat. Jisas kat ndɨna mbangɨ wiyo waavi taagandɨ maa kwo lɨnda vak kat vɨga lɨgangwuk. \p \v 17 Yakwa nɨmba Jisas kat vatnyangwa njɨmblambla Jisas God waa nyan tɨnda vat ana vɨngwuk. Ngwula njambwi nɨmba ndino ana vɨga lɨndi. Vɨlɨgowun. \v 18 Kraist God waa nyan kiyagiyandɨ. Nat nɨma sakwat njɨvwa kwukiyandɨ waa tamba pɨlɨwutndi profet. God wandɨ maa pɨlɨwutndi. Pɨlɨwutnja nyaangɨtmba God wandɨ, Kraist njɨvwa kwutndɨ. \p \v 19 Wungi kat tɨga kupi maawut yelavɨk. God ngwutna kavle vat lɨmbwilaa ngwuk kat kwunaka apma vat yigiyandɨ. Ngwutnanala lɨga ngwuk kat kwunaka apma vat yigiyandɨ. \v 20 Ngɨni God wandɨ, ndɨnai waa nyan Jisas ngwuk kat ngaga yaigandɨ. \v 21 God mbambala nyɨnangwupmba lɨga kawiga lɨgandɨ. Tamba Godna profetna maawut Godna waagan ngwandɨndɨ maa profet wandi. Wanja nyaangɨt tɨndi mala God ngaga yaigandɨ. \p \v 22 Moses kupma wandɨ. Ngwutna kɨta nyan God wun kat waa vak vla ndɨ kat waigandɨ. Ngwuk kat mbutndeya nyaangɨt wuka kwutaa lɨgiyangwuk waa wandɨ Moses. \v 23 Kɨta nyan ndɨnai waa nyaangɨt wutapman yindeyan ndɨ kat God sɨgiyandɨ. Godna nat nɨmbagwinala ana yetɨgiyandɨ. God ndɨ kat savɨlugiyandɨ waa wandɨ Moses. \v 24 Tamba nat profet Samyuel kan nyaangɨt pɨlɨwutndɨ. Ndɨna kwupmba la profet nɨmbun kan nyaangɨt tɨgiyaa njɨmbla kat pɨlɨwutndɨ. \v 25-26 Ngwutna walanga Ebraham kat God wandɨ. Mɨna yelangɨna kɨta nyan ngepma ngepmamba lɨgiyaa nɨmba kat kwunakiyandɨ waa wandɨ God. Ngwuk tamba la profetna walanga. Wungi kat tɨga wan apma vat ngwutno klaigangwuk yandɨ. God wandɨ, Jisas yalaa ngwuk kat kwunapmat tɨgandɨ. Ngwuk kat kwunatndɨ maa kavle vak yilɨngwa vak kwagalagiyangwuk. \c 4 \s1 PITAGWI JON KAT KWUTAA KALABUSMBA TAAGANDI \p \v 1 Ndi kat walɨmbɨt maa God kat kwunatɨga nɨmba Godna ngay vɨga lɨga nyan, Sadyusi walɨnja nɨmba mbɨk kat yalɨndi. \v 2 Ndi yalaa waliavat walɨndi. Ndinyangu kat Jisas kiyalaa laatndɨ wambangat waliavat walɨndi. \v 3 Wungi kat tɨga ndi kat kai walaa kwutaa kɨta kavamba pagwundi. Tamba ngana. Kinya ngambi kat kawiga lɨnjangat pagwundi. \v 4 Nat nɨma sakwat nɨmba wamba nyaangɨt wutaa maawupmba yelavɨka kwutaa lɨndi. Wan nyaangɨt wutna nɨmba wan mbaapma yiga wuleindi maa wan mbaapma nɨmbana sakwat 5,000 tɨndɨ. \s1 NJAMBWI NƗMBA KAT MBƗK KAT KWUTAA KALINDI \p \v 5 Nat nandinya lɨndɨ maa ndina njambwi nɨmba ndina nɨma nɨmba, ndina nɨma saveo lɨga nɨmba Jerusalemba yisolaa lɨndi mbɨla nyaangɨt wupmak. \v 6 God kat kwunatɨga njambwi nyan Anas tɨndɨ. Kaifas, Jon, Aleksanda wupma lɨndi. Anasna yelangɨ nɨmba kɨta ka Wan nyan mbɨk kwunapmbɨk kwo lɨndɨ mala ndi ana wandi. \v 7 Mbɨk kat wandi. Wandi maa yaa ndinai la kavamba tolaa lɨmbɨt. Mbɨk kat wagalandi. Kana sɨmba kana kwonduba wan njɨvwa kwupmbɨk waa wagalandi. \v 8-10 Wagalandi maa Godna waagan Pitana mbangɨ tavindɨ maa Pita wandɨ ndi kat. Njambwi nɨmba, nɨma nɨmba, wawa vak awuk ngwula. Ngwuk nɨmba, nɨma nɨmba, wawa vak awuk ngwula. Ngwuk wan man kavle ya nyan kat kwunatiya vak kat angat wagalalɨgangwuk? Wan vak kat ngwuk kat mbukiyowun. Jisas Kraist Nasaretmba la nyana sɨmba ndɨ kat kwunati maa apma vat tɨgandɨ. Ndɨ kat vɨngwuk. Ngwut Jisas kat diwai krosmba kaalangwuk. God wandɨ maa kiyalaa laatndɨ. \v 11 Kraist kɨta kambak vla lɨndɨ waa tamba God waa nyaangɨt pɨlɨwutndi. Ngay kwutɨnja kambak vla lɨndɨ. Ngwut ngay kwutɨga nɨmba vla lɨgangwuk. Ndɨ kat ngwula kwukwa ngaymba mɨndama vla lɨnda kat taagandɨ waa tamba pɨlɨwutndi. \v 12 Nɨn kat kwunakiya nat nyan kai. Jisas mɨna kwunakiyandɨ. Wan kɨpamba lɨga nat nyan kai. Jisasna sɨmba mɨna nɨn kɨpmamba lɨga nɨmba kwo lɨgiyanɨn. God Jisas kat kwondu kwindɨ, kwunatɨgandɨ. Nat sɨ kai waa wandɨ Pita. \p \v 13 Pita wandɨ, wan njambwi nɨmba wutaa yelavɨtndi. Mbɨk wan mbɨk vɨlɨlɨk palɨ wan nyaangɨt mbupmak kat ana mbɨla mbangɨ wup yindɨ. Mbɨt skul ana yimbɨt. Mbɨt nɨna mbaama nyan ana mbɨt taa. Wungi kat tɨga mbɨk mbupmak kat mbɨla wup yilapman yindangat ngɨpalɨga ndandi. Ngɨpali walaa tɨga yelavɨtndi. Mbɨk vɨlɨlɨk palɨ Jisasnonala yetɨmbɨk. Wungi kat tɨga mbɨla mbangɨ ana wup yigandɨ waa yelavɨtndi. \v 14 Mbɨk kat ana wandi kavle vatna yimba waa. \p \v 15-18 Mbɨk kat wandi. Alaguat ay mbɨla waa wandi. Yimbɨt maa ndi kapma ngambuga lɨndi. Mbɨk kat angamak yigiyanɨn. Apma vat kwunatɨnja njɨvwa kwupmbɨk. Jerusalemba lɨga nɨmba aywaa vɨga wutndi. Mbɨk ndɨ kat ana kwunapmbɨk waa ana inaka waiganɨn. Nat nɨmba mbɨlat kwukwa njɨvwa wupmak kat kai wanɨn. Wundi kat tɨga mbɨk kat waiganɨn. Jisas waa nyaangɨt ke waa waigambɨt mbɨk kat waiganɨn waa ngambundi. Ngambuga lɨga wandi mbɨk kat. Yagwa waa wandi. Wuelimbɨt maa mbɨk kat wandi. Jisas waa nyaangɨt ke mbuka ke sɨmogwiga waa wandi mbɨk kat. \p \v 19 Wandi maa Pitagwi Jono wambɨk. Ngwuk kat kɨta nyaangɨk kat wagalvat wali. Anda vatna apma vat. Ngwutnai waiga nyaangɨpmba yetɨlɨiyeyan apma vatna? God waiga nyaangɨpmba yetɨliyeyan apma vatna? God waiga nyaangɨpmba yetɨlɨiyeyan apma vatna? Yelavɨk ngwula. \v 20 Kwo ana walɨga. Vɨlia vat wutiya vak kat mɨna ndinyangu kat walɨgali waa wambɨt. \p \v 21 Wambɨt ay mbɨla wandi. Mbɨk kat viyavat walɨndi. Ndi ana inaka viyaigandi. Nɨma sakwat nɨmba kavle man nyan kat kwunapmba vak kat vɨndi. Wungi kat tɨga viyavak kat vaatndi. Kwunapmba vak kat va nɨmba walɨndi. God nɨma nyana waa walɨndi. \v 22 Kwunapmba nyan mat nyan ana ndɨ. Tamba nɨma nyana. Ndɨna naambi ndumi vɨli lɨgandɨ. \s1 GOD WAA NYAANGƗT MBUTNJEYA KWONDU KAT WAGALANDI \p \v 23 Mbɨk kat kwagalandi maa mbɨtna mbaapma nɨmba kat yiga vɨmbɨt. God kat kwunatɨga njambwi nɨmba, ngepmana nɨma nɨmba, mbɨk kat waga nyaangɨt yɨga ndina mbaapma nɨmba kat mbupmbɨk. \v 24-30 Mbɨla mbaapma nɨmba wutaa God kat kɨtamba wandi. Njambwi nyan. Nyɨnangwut, kɨpma, nyɨngi ngu kwupmɨn. Yuvut yilɨga nda aywaa kwupmɨn. Tamba mɨna njɨvwa kwutɨga nyan nɨna walanga tɨndɨ. Tɨga Godna waagan ndɨna maawut ngwandɨndɨ mala wandɨ. Juda ana ndi nat nɨmba manda kat kao lɨgandi. Juda God kat kavle vat yigiyanɨn waa manda kat yelavɨtndi. God kat kavle vat yinjeya kwondu kai. Ngepma ngepmana njambwi nɨmba, nɨma nɨmba aywaa yisolaa God kat waliavak kat ngambulɨndi waa tamba wandɨ Devit. Woseka ana wandɨ. Wan ngepmamba Jerusalemba mɨnai wala nyan kat Jisas kat waliavat ngambulɨndi. Jisas mɨna njɨvwa kwutaa apma nyana. Pontias Pailat, Herot, Juda ana ndi nat nɨmba, Isrelna nɨmba aywaa Jisas kat vatnyavat yisolaa ngambulɨndi. Jisas kat yinja vak tamba vɨmɨn. Tak vɨmɨn. Ngɨni yindi. Mɨna maawupmba yindi. Njambwi nyan mbambala nɨn kat nɨma vat yivak yisolaa ngambulɨgandi. Nɨn kat wameyan mɨna nyaangɨt mbupmak kat ana wup yigiyanɨn. Nɨn kat kwondu kwimeyan nɨma sakwat njɨvwa kwunatna njɨvwa kwuta apma nyan Jisasna kwondumba kwukiyanɨn. Sɨmogwiya vat kwukiyanɨn waa wandi God kat. \p \v 31 Wandi maa ndinai la ngay yinaw vla kwutndɨ. Godna waagan yala ndina mbangɨmba tavindɨ. Tavindɨ maa God waa nyaangɨt ndina kwundi ana wup yindɨ. Mbutndi wan nyaangɨt. \s1 KƗTA VAT YETƗNDI \p \v 32 Wan apma nyaangɨt wutaa kwutaa la nɨmba kɨta maawupmba yelavɨka yetɨndi. Ndina nɨmba nat nɨmba wan nda wuna nda ke kwuka waa ana walɨndi. Ndina kwanda kwanda kɨtamba aywaa kwutaa lɨndi. \v 33 Njambwi nyan Jisas Kraist kiyalaa laatnda vat aposel nɨmamba mbutɨndi. God ndi kat apma vat yindɨ. \v 34-35 Ndina nat nɨmba kwanda kwanda lapman nɨmba ana lɨndi. Ngayo la nɨmba kɨpmao la nɨmba aywaa kwagalalaa sanya klandi. Klanja sanya aposelna mangandamba taagaga ndi kat kwindi. Aposel klalaga sanya lapman ta nɨmba kat kansaga kwilɨndi. \p \v 36-37 Ndɨ wan nyan Josep ndɨna angwa ngepma Saipras ndɨna yelangɨ Livai ndɨ wumba lɨndɨ. Ndɨna kɨpma kwagalalaa klanda sanya aposel kat kwindɨ. Aposel ndɨ kat mandɨt sɨ kwindi. Ndina kwundimba Banabas wandi. kwinja sɨnana angwa Nat nɨmba kat kwunata nyan. \c 5 \s1 ANANAIASAGWI SAPAIRAO \p \v 1-2 Nat kɨta nyan ndɨna sɨ Ananaias. Ndɨna taagwana sɨ Sapaira. Mbɨla kɨpma kat wenga klambɨt. Kan klalia wenga ana aywaa kwigiyaa. Nat kuvuk an klaigali waa yelavɨpmbɨk. Yelavɨpmbɨk maa nat kuvuk mɨna yiga aposelna mangandamba taagaga ndi kat kwindɨ. \v 3 Kwindɨ maa Pita ndɨ kat wagalandɨ. Seten mɨna maawut ngwandɨndɨ maa kɨpma kat klama wenga nat kuvuk klamɨn. Klamangat Godna waagan kat woseka wamɨn. Manda kat waa wagalandɨ Pita. \v 4 Pita Ananaias kat wandɨ. Tak wenga ana klamɨn mɨna kɨpma kan tɨga. Wenga klalaa kwimeyan mɨna sɨpana. Manda kat yelavɨtaa wan vak mɨna maawutmba yimɨn. Ndinyangu kat mɨna ana woseka wamɨn. God kat woseka wamɨn waa wandɨ Pita. \v 5 Pita waa nyaangɨt wutaa Ananaias ngayapmba ndalaa kiyandɨ. Kiyanda vat va nɨmba vaaka lɨndi. \v 6 Kwandɨ nɨmba yalaa waavwi mbataa kwutaa walalaa kaliga yiga waangumba taagandi. \p \v 7 Samat tɨga ndɨna taagwa yalɨ. Lɨla lan kat ana vɨlɨ waangumba taaganja vat. \v 8 Yalɨ maa Pita lɨ kat wagalandɨ. Kɨpma kat klamba wenga nyɨna lan aywaa nɨn kat kwindɨ? Waa wagalandɨ Pita. Wagalandɨ, awa waa woseka walɨ. \v 9 Pita lɨ kat wagalandɨ. Manda kat njambwi nyana waagan kat yelavɨpmbɨk. Yiliya vat vigiyandɨ? E? Ana vɨgiyandɨ? Waa yelavɨpmbɨk waa wandɨ Pita. Awut nyɨla. Nyɨna lan kat waangumba taaga nɨmba ndaamangemba yalaa nyɨn kat kwutaa kalivat yalaa lɨgandi waa wandɨ Pita. \v 10 Wandɨ ma ndɨna mangangɨmba ndalaa kiyalɨ. kwandɨ nɨmba yalaa kiyalangat vlɨlaa lɨ kat kwutaa kalɨndi. Yiga lɨla lan tɨga waangu waymba taagandi. \v 11 Godna yelagɨmba lɨga nɨmba wan vak wutaa ngɨpalɨiga ndalaa vaaka lɨndi. Nat nɨmba nɨmbun. Ngɨpaliga ndalaa vaaka lɨndi. \s1 NƗMA SAKWAT KWUNATƗNJA NJƗVWA KWUTNDI \p \v 12 Wundi aposel nɨma sakwat nɨmba kat kwunaka nɨma njɨvwa kwutɨga nɨmba ndi. Kwutɨnja njɨvwa nɨma sakwat nɨmba vɨndi. Jisasna mbaapma nɨmba Godna ngay kɨta nandinya nandinya yisolaa lɨndi. Solomona kavamba. \v 13 Nat nɨmba ndinogwinala ana yisolaa lɨndi. Nat nɨmba kapma kavamba lɨga walɨndi. Wan nɨmba apma vat yetɨlɨgandi waa walɨndi. \v 14 Nɨma sakwat nɨmba ndu lagwa wan nyaangɨt wutaa maawupmba yelavɨka njambwi nyana mbaapma wuleindi. \v 15 Wungi kat tɨga yelogwenga ta nɨmba kat kwutaa ava yambɨ waymba taagandi. Nat nɨmba kat njambamba taagandi. Nat nɨmba kat matmba taagandi, lɨndi. Wupma yelavɨtndi. Pita yandɨ, ndɨna kait ndi kat kapmandeyan kwo lɨgiyandi waa yelavɨka lɨndi. \v 16 Jerusalem ngwaymba lɨga ngepmana nɨma sakwat nɨmba yelogwenga tɨga nɨmba kat kwutaa kiyandi. Nat kavle nɨmba kavle waagan wuleiga la nɨmba kat kiyandi. Kiyandi maa ndi kat aposel aywa kwunatndi. \s1 JISASNA MBAAPMA NƗMBA KAT KAVLE VAT YINDI \p \v 17 Wungi kat tɨga God kat kwunatɨga njambwi nɨmba laataa yandi. ndinagwinala sadyusi walɨnja mbaapma nɨmba laataa yandi. Aposel kwutaa njivwa wuka yilavɨtndi. Aposel waa nyaangɨt wuka lɨndi. Ngɨni nɨnai waiga nyaangɨt ana wukiyandi waa yelvɨtndi. \v 18 Laataa yalaa aposel kat kwutaa kavle kalambusmba taagandi. \v 19-20 Kalambusmba taagandi mala Godna ensel yalaa kalabusna ndaamangena ndua lavwindɨ, wogwendi. Wogwendi mala ndi kat ensel wandi. Ngwut Godna ngayat ay. Apma vat kwo yetɨnjeya vak kat ndi kat ambuk ngwula waa wandɨ ensel. \v 21 Ensel waa nyaangɨt wutaa ngambi ngleimba Godna ngay wuleilaa mbutndi wan nyaangɨt. Mbutɨndi maa God kat kwunatɨga njambwi nɨmbo ndinagwinana lɨga nɨmbo Isrelna nɨma nɨmba njambwi nɨmba kat yagwa wandi. Yagwa yisolaa lɨkat waa walɨndi. yisolaa lɨndi maa plisman kat wandi mala yindi aposel kat kwutaa kiyavat. \v 22 Plisman kalabus yilaa ndi kat vɨga vɨlevilaa yandi. yalaa njambwi nɨmba kat mbutndi. \v 23 Mbuka wandi, kalabus yiga vɨnɨn wovun tɨndɨ. Ndua kwo lɨndɨ. kalabus kat vɨga la nyan nduamba laataa lɨndɨ. Wan ngaymba ndinyangu ana lɨndi waa mbutndi. \p \v 24 Godna ngay vɨga lɨga nyan God kat kwunatɨga njambwi nɨmba mbutnja nyaangɨt wutaa gɨpaliga ndalaa vaaka lɨndi. Vaaka lɨga yelavɨtndi. Mandana yilɨmba waa yelavɨtndi. \v 25 Tɨga lɨga kɨta nyan ndi kat yalaa wandɨ. Kalabusmba taagangwa nɨmba Godna ngamba tɨga ndinyangu kat mbutɨgandi waa wandɨ. \v 26 Plisna njambwinɨmbagwi nat plismano yiga ndi kat kwutaa kiyandi. Ndi kat ana viyaga kiyandi. Yigumba kiyandi. Plisman yelavɨtndi. Viyaga kiyaneyan ndinyangu nɨn kat waliaga kambak klalaa yaagiga nɨn kat vatnyagiyandi waa yelavɨtndi. \p \v 27 Ndi kat kiyandi maa njambwi nɨmbana mɨndama sambɨmba laataa lɨndi. God kat kwunatɨga njambwi nyan ndi kat wagalandɨ. \v 28 Tak jisas waa nyaangɨt ke mbuka waa ngwuk kat wanɨn. Nɨnai waa nyaangɨk kat walaa Jerusalemba la nyangu kat aywa mbukngwuk waa wandɨ njambwi nyan. \p \v 29 Wandɨ maa Pitagwi nat aposel ndi kat wandi. God waa nyaangɨt wuka lɨganɨn. Ndinyangu waa nyaangɨt kapma vat tɨndeyan ana wuka lɨganɨn. \v 30 Nɨna walangana njambwi nyan God wandɨ mala Jisas kiyalaa laatndɨ. ngwuk ndɨ kat vatnyangwuk. Ngwuk diwai krosmba kaalangwuk. \v 31 God ndɨna sɨ kwusondɨ. God Jisas kat wandɨ. Mɨn wuna nyan mɨn. God Jisasna sɨ kwusondɨ, yaagindan naangamba lɨgandɨ. Kiyangat tɨga nat nɨmba kat kwunakiyamɨn waa wandɨ God Isrelna nɨmba kat kupi maawut sɨknjangat God Jisas kat wandɨ. Ngwula kavle vat lɨmbwivat tɨgandɨ waa Jisas kat wandɨ. \v 32 Nɨn wan vak vɨnɨn. Godna waagan nɨmbun vɨndɨ. God waa nyaangɨpmba yetɨlɨga nɨmba kat God ndɨna waagan kwindɨ waa wandɨ Pita. \s1 GAMELIEL WAA NYAANGƗT \p \v 33 Ndɨnai waa nyaangɨt wutaa ndina maawut kimbuk yiga lɨndi. Aposel kat vatnyavat wandi. \v 34 Tɨga lɨga njambwi nɨmbana kɨta nyan ndɨna sɨ Gameliel laatndɨ. Ndɨ Ferisi walɨnja mbaapma nyana. Ndɨ nambuo lɨga nyana. Nɨma sakwat nɨmba ndɨ kat walɨgandi. Ndɨ apma nyana. Ndɨ laataa wandɨ. Wangwuk mala alaguat wogwegandi. \v 35 Wogwendi maa wandɨ. Ksrelna nimba ngwuk. Ndi kat yigweya vak kat yelavɨk. \v 36 Tak samat kɨta nyan laatndɨ waa wandɨ. 400nɨmba ndɨna mbaapma wuleindi. Tɨga lɨga nat nɨmba ndɨ kat vatnyandi maa ndɨna mbaapma nɨmba ndɨ kat vatnyandi maa ndɨna mbaapma nɨmba pɨlɨ waa vaaka yindi. Ndɨna vak kwo vala tɨndɨ. \v 37 Ndɨna kwupmba nat nyan laatndɨ. Ndɨna sɨ Judas. Ndɨna ngepma Galili. Takis klalɨnja njɨmblamba laatndɨ. Ndɨ nɨma sakwat nɨmba kwutndɨ, ndɨna kwupmba yindi. Ndɨ kiyandɨ maa ndɨna mbaapma nɨmba pɨlɨ waa yindi. \v 38-39 Mbamala ngwuk kat waigowun. Wan nɨmba ke sɨga. Ndi kat kwagala. Ndi ndu waa nyaagɨpmba yetɨnjeyan ndina vat kwo vatnat tɨgiyandɨ. God waa nvaangɨpmba yetɨnjeyan ndi kat ana kwulakiyangwuk. Ndi kat kwulapmat yingweyan God kat waliagiyangwuk waa wandɨ Gameliel. \s1 APOSEL SOLAT SƗGA LƗNDI \p \v 40 Wandɨ maa wandi. Wovun wamɨn. Apma nyaangɨtna wama waa wandi. Wungi kat tɨga aposel kat kiyalaa viyaga ndi kat wandi. Jisasna sɨmba ke mbuka waa wandi. Ay ngwula wandi. \v 41 Yisolaa la njambwi nɨmba kat kwagalalaa yindi. Ndi solat sɨga wandi. Jisas waa nyaangɨt wanangat nɨn kat viyanja vat kavle vat ana ndɨ. \v 42 Nandinya nandinya Godna ngaymba ndinyanguna ngaymba yiga mbuka vɨsɨnogwindi. Ndi mbutndi. Jisas God waa nyana waa mbutndi. \c 6 \s1 SƗLA VƗLI NƗMBA KAT NJƗVWA KWINDI \p \v 1 Kan njɨmbla Jisasna mbaapma nɨma sakwat yindi. Grik walɨnja kwundi ngambulɨga Juda Hibru walɨnja kwundi ngambulɨga Juda kat waliaat tɨndi. Waliaga lɨga wandi. Nɨna ngepmana tolagwa kat kɨgɨnda ana yigumba kansaga kwilɨgandi waa wandi. \v 2 Wungi kat tɨga wan tamba vɨli kiyeli vɨlɨlɨk nɨmba wandi, mbaapma nɨmba aywaa yisolaa lɨndi. Wan tamba vɨli kiyeli vɨlɨlɨk nɨmba ndi kat wandi. God waa nyaangɨk kat mbutɨna njɨvwa kwagalalaa kɨgɨnda mɨna nyaangɨk kat mbutɨna njɨvwa kwagalalaa kɨgɨnda mɨna kansaga kwineyan ana nglaatndɨ. \v 3 Yakwa nɨmba ngwuk ngwulayɨ sɨlavɨli nyangu Godna waagan ndina maawupmba lɨndɨ. Wundi nyangu pavu wuka lɨga nyanguvla lɨgandi. Ngwuk tamba wundi nyangu kat wangwuk ndinayɨ kɨgɨnda kwigiyaa. \v 4 Nɨn nɨna njɨvwamba lɨgiyanɨn. God kat ngambuga ndinyangu kat God waa nyaangɨt mbuka lɨgiyanɨn wa wandi wundi tambavɨli kiyeli vɨlɨlɨk nyangu. \p \v 5 Wanja nyaangɨk kat wutaa wandi. Apma nyaangɨtna wandi. Ndinyangu sɨla vlɨi kat vɨlaa kwutndi. Nat nyan Stiven kat vɨlaa kwutndi. Ndɨ God waa nyaangɨt nɨmamba kwutaa lɨndi. Godna waagan ndɨna maawupmba ngwandɨlaa lɨndɨ. Nat nɨmba Filip, Prokoras, Naikena, Taimon, Pamenas, Nikolas. Nikolasna angwa ngepma Antiok. Tak Juda ana lɨndɨ. Judana mbaapmamba yaa lɨndɨ Nikolas. \v 6 Sɨlavɨli nyangu kat kwutaa aposel kat sɨmagwindi. Aposel God kat ngambulaa ndina taamba sɨlavɨli nganguna naambumba taagandi. \p \v 7 God waa nyaangɨt nɨmamba mbutɨndi. Jisasna mbaapma nɨmba Jerusalema ta nɨmba nɨma sakwat yɨndi. God kat kwunatɨga nɨma sakwat nɨmba wan nyaangɨt wutaa maawupmba kwutaa ndina mbaapma wuleindi. \s1 JUDA STIVEN KAT KOTMAK KALINDI \p \v 8 God Stiven kat apma vat yindɨ, kwondu mbundɨ lɨgandɨ. Ndinyangu kat nɨma vat kwunatnda vat kwutaa lɨndɨ. Sɨmogwinda vat aywaa vɨndi. \v 9 Nat Juda Stiven kat vɨlaa waliavat laatndi. Wan Judana walanga nat ngepma nɨmba yalaa ndi kat kandi kwutaa kalindi. Ndina angwa ngepma kɨngiyan. Sairini, Aleksandria, Silisia, Esia. Wan nɨmba kɨta Judana ngaymba yisolaa lɨlɨndi. Ndi Stiven kat waliavat tɨndi. \v 10 Stiven kat yisolaa lɨga kaawa viyaa ngambulɨndi. Godna waagan Stivena maawut ngwandɨndɨ maa ndɨ apma nyaangɨt ngambulɨndɨ mala ndɨ kat ana inaka kwulakiyandi. \v 11 Wungi kat tɨga woseka waa nɨmba kat yiga kwutaa mɨna kiyalɨndi. Woseka waa nɨmba wandi. Stiven Mosesna sɨ kat viyesanda lɨgandɨ. Godna sɨ kat viyesanda lɨga waa woseka wandi. \v 12 Woseka wanja nyaangɨt njambwi nɨmba kat Judana lo vɨga lɨga nambuo lɨga nɨmba kat yiga mbutndi. Mbutndi mala ndɨ kat kwutaa kiyandi. Ndɨ kat kotndangat kwutaa kiyandi. \v 13 Stiven kat waliavat nɨmba nat nɨmba kat wandi. Ndɨ kat woseka waigangwut wandi, woseka wandi. Ndɨ kat woseka waigangwut wandi, woseka wandi. Wan ngay Godna ngay kavle ngaya. God kwiya lo kavle loa waa wandɨ Stiven waa wosek wandi. \v 14 Jisas Nasaretna nyan wan ngay wulɨgiyandɨ. Moses nɨna walanga kat kwiya ngepma vat wokwigiyandɨ waa Stiven wandɨ waa woseka wandi. Nɨn wunɨn waa woseka wandi. \v 15 Wan ngepmana njambwi nɨmba ndaa lɨga Stiven kat vɨga lɨndi. Ndɨna mɨndama apma mɨndama enselna mɨndama vla lɨgandɨ waa vɨga yelavɨtndi. \c 7 \s1 STIVEN NDI KAT NYAANGƗT MBUTNDƗ \p \v 1 God kat kwunatɨga njambwi nyan laataa Stiven kat wagalandɨ. Waa nɨmba woseka wandi? E? Waa wagalandɨ. \v 2 Wandɨ maa stiven wandɨ. yakwa nɨmba njambwi nɨmba awuk ngbwual. God ndɨna kwondu sɨmagaga nɨna walanga Ebraham kat ngambuvat yandɨ. Ebraham Mosespotemiamba yetɨndɨ. Angwa ngepma kwagalalaa Heran walɨnja ngepmat yetɨlapman lɨnda njɨmbla God ndɨ kat ngambuvat yandɨ. \v 3 God ndɨ kat yalaa wandɨ. Mɨna angwa ngepma mɨna yelangɨ nɨmba kat kwagalalaa nat ngepmat ay. Yiga tɨmeya kava sɨmagagiyowun waa wandɨ God. \v 4 Ebraham Kaldia ta ngepma kwagalalaa Heran walɨnja ngepmat yindɨ. Ngi ngepmamba yiga yetɨndɨ maa ndɨna nyaek kiyandɨ. God wandɨ, Heran kwagalalaa mbambala yeltɨlɨna kavat Ebraham yindɨ. \v 5 God kan kɨpma Ebraham kat ana kwindɨ. Ana samat kɨpma kwindɨ. God kɨpma kat wupma wandɨ. mɨna nyangu wan kɨpma kat vɨga lɨgiyandi waa God wandɨ. Wan njɨmbla Ebraham nyangu njan tapman tɨndɨ. \v 6-7 Samat tɨga God Ebraham kat wandɨ. Mɨna nyangu sɨvla mbundɨ kavat yigyandi. Wan sɨvla ngepmamba lɨga nɨmba ndi kat vɨga lɨgiyandi mɨna nyangu kat. Mɨna nyangu wan ngepma nɨmbana njɨvwa kwo kwukiyandi. Wan ngepma nɨmba mɨna nyangu kat kavle vat yigiyandi. Wan kavle ngepma naambi 400 yetɨgiyandi. Wan ngepmana nɨmba kat sɨgiywoun. Ndi kat sɨwun maa mɨna nyangu wan ngepma kwagalalaa wuna njɨvwa kwuka wun kat yelavɨpmak yigiyandi waa wandɨ God. Nɨna walanga wan kava kwagalalaa tɨna ngepmat yindi, tɨganɨn. \v 8 Mbangɨ pɨtna vak God Ebraham kat sɨmagandɨ. Mbangɨ pɨtnja vak nat nɨmba vɨlaa yelavɨkiyandi. Ndi Godna nɨmba ndi waa yealvɨkiyandi. Tɨga lɨga Aisak Jekop kat njandɨ. Jekop wan tamba vɨli kiyeli vɨlɨlɨk njanda nɨmba kapma kapma yelangɨ nɨmba ndi. \p \v 9 Wan tamba vɨli kiyeli vɨlɨlɨk ta nɨmba Josep kat tɨpmwigwula yiga kimbut yiga maawupmba yelavɨka lɨndi. Isipmba lɨga nɨmba kat kwilaa wenga klandi Josep kat. God ndɨnagwinala kɨta vat tɨndɨ. \v 10 Nɨma sakwat nglambi yiga Josep kat ngivat vɨlɨndɨ. God kwutaa lɨga ndɨna lak kwandɨ. Wungi kat tɨga wan nglambi ana ndɨ kat ngindɨ. God ndɨna lak kwandangat Isipna njambwi nyan Fero Josep kat wandɨ. Mɨn apma nyan mɨn. Nambuo lɨga nyan mɨn waa wandɨ Fero. Wungi kat tɨga fero wandɨ maa Josep njambwi nyanat tɨndɨ. Isip kat vɨga Ferona ngayna nda kat vɨga lɨndɨ. \p \v 11-12 Isipagwi Kenano ndina ambugavana nda yigumba ana waatndɨ. Nɨma vat yandɨ. Nɨna walanga kɨgɨnda sakwat kɨgɨnda lɨgandɨ waa wutaa wandɨ. Nɨna walanga kat wandɨ. Ay ngwula. Isipmba kɨgɨnda yiga kla ngwula. \v 13 Nat njambɨ Isip yindi kɨgɨnda klavat. Vɨlɨlɨk wan njambɨ Josep ndi kat avla visɨmogwindɨ tɨga vak. Wunai ya waa wandɨ Josep ndɨna yakwa nɨmba kat. Vɨlɨlɨk wan njambɨ Fero Josepna yakwa nɨmba kat vɨndɨ. \v 14 Josep kɨta nyan kat ay wandɨ maa yiga Jekop kat mbutndɨ. Yagwa waa mbutndɨ. Josepna yelangɨ nɨmba kat ngwutno yagwa ngwula waa mbutndɨ. Isip ya nɨmbana sakwat kɨngiyan. Ndumi kuvuk kiyeli tamba vɨli manjela tambanat nɨmba yindi. \v 15 Jekop Isip yilaa tɨga wumba lɨga ndɨno kiyandɨ. \v 16 Kiyandɨ maa ndɨna sɨm kwutaa Sikem walɨnja kɨpmat kalilaa waangumba vaangundi. Wan kɨpma tamba Ebraham Hemo kat wenga kwilaa ndɨna lak klandɨ. \p \v 17 Tamba God Ebraham kat wandɨ. Mɨna nyangu Isipmba lɨga naambi 400 tɨga lɨga kwagalalaa nat ngepmat yigiyandi waa wandɨ God. Yinjeya njɨmbla tamba ngwaymba lɨndɨ. Wan njɨmbla nɨma sakwat nɨmba lɨndi. \v 18 Wan njɨmbla mandɨt king Iɨipmba tɨndɨ. Apma vat Josep ya vat wan king ana wutndɨ. \v 19 Wungi kat tɨga nɨna walanga kat kavle vat yindɨ. Ndi kat wandɨ. Ngwutna nyangu vatnyanjangat wuna lak sɨmaga waa wandɨ. Vatnyanjeyan ndi nɨma sakwat ana yigiyandi waa yelavɨtaa wandɨ. \v 20 Wan njɨmbla Moses kat nyɨme kwutɨ. Kan apma mat nyana. Nyaetna ngaymba tɨga lɨga mbak kuvuk mwunya kɨga lɨndɨ nyɨmeanala. \v 21 Ndɨna nyaek nyɨme ndɨ kat yiga sɨmagambɨt maa Ferona taagwa nyan ndɨ kat yiga sɨmagambɨt maa ferona taagwa nyan ndɨ kat vɨlaa kwutaa kalilɨ. Lɨla nyan vla lɨndɨ. Ndɨ kat vɨga kwunaka lɨlɨ. \v 22 Moses Isipna nɨmba vɨga la apma vak aywaa vɨga kɨndɨ. Apma tagula nyana. Apma vat ngambulɨga nyana. Apma vat njɨvwa kwutɨga nyana. \v 23 Mosesna naambi ndumi vlɨi lɨga yelavɨtndɨ. Wuna yakwa nɨmba Isrel walɨnja nɨmba kat yiga vɨgiyowun waa yelavɨtndɨ. \v 24 Isipna kɨta nyan ndɨna yakwa nyan kat kavle vat yelɨndɨ yiga vɨndɨ. Ndɨna yakwa nyan kat vɨlaa miwa yilaa Isipa kɨta nyan kat viyaga vatnyandɨ. \v 25 Moses yelavɨtndɨ. Wuna yakwa nɨmba yuwa vak vilaa waigandi. God wandɨ, Moses nɨn kat kunapmat yandɨ. Nɨna lak kwandɨ maa Isip kat kwulakiyanɨn waa waigandi waa yelavɨtndɨ Moses. Wupma yelavɨtnda vapmba ndi ana wandi. \v 26 Nat nandiya ndɨna yakwa nyan vɨlɨlɨk walea lɨmbɨk. Mbɨk kat yalaa vɨlaa wandɨ. Mbɨk kat kɨmbɨk kwupmat. Mbɨk yakwa nyan mbɨt. Manda kat walea lɨgambɨt waa wandɨ Moses. \v 27 Wandɨ, walea la kɨta nyan Moses kat kwutaa kumbanjaguga wandɨ. Kanda wandɨ maa mɨn nɨna njambwi nyanat tɨgamɨn. Mɨn kat kanda wandɨ maa waigamɨn. Wan kavle vatna. Nat vat apma vatna waa waigamɨn. \v 28 Napmba Isipna kɨta nyan kat vatnyama vla an kat vatnyagiyamɨn? Waa Moses kat wandɨ. \v 29 Wandɨ maa Moses vaaka pɨlɨga yiga Midian walɨnja ngepmamba yetɨndɨ. Tɨga lɨga nondanyan vɨlɨlɨk njandɨ. \p \v 30 Wumba naambi ndumi vlɨi mɨna lɨndɨ. Tɨga lɨga ensel vɨndɨ. Moses kwo nɨndɨ kavamba lɨga vɨndɨ. Wan kava Sainai walɨnja nduwi waymba lɨndɨ. Mat mbangu mingemba ya vɨtɨdndɨ, Moses vɨndɨ. Wan yamba ensel tɨndɨ maa vɨndɨ. \v 31 Moses vɨga ngɨpali waa vatndɨ. Vɨvat way yilɨndɨ. Yiga lɨga Godna kwundi wutndɨ. \v 32 God ndɨ kat wandɨ. Wan nɨna walanga wun kat nɨna njambwi nyan mɨn waa walɨndi Ebrahma, Aisak, Jekop wun kat nɨna njambwi nyan mɨn waa walɨndi waa God ngambulɨndɨ maa Moses ava plaa lɨndɨ. Moses vɨlaa vaaka sɨlandalaa tɨndɨ. Ana taambɨka vɨndɨ. \v 33 God ndɨ kat wandɨ. Mɨna man su pɨgiyaka laaga. Wan tɨma kava wunai lɨga apma kava. \v 34 Wan Isipmba lɨga nɨmba wuna nyangyu kat kavle vat yilɨnja vat vɨwun. Isrel walɨndi. Isip nɨn kat kavle vat yilɨgandi waa walɨndi wutwun. Wungi kat tɨga ndi kat kwunapmak ngaga yawun waa wandɨ God. God Moses kat wandɨ. Yagwamba mɨn. Mɨn kat wowun. Isip yigiyamɨn waa wandɨ God. \p \v 35 Tak Moses yakwa nɨmba ndɨ kat wandi. Kanda wandɨ maa mɨn nɨna njambwi nyanat tɨgamɨn. Mɨn kat kanda wandɨ maa wagamɨn. Wan vat kavle vatna. Nat vak apma vatna waa waigamɨn God ndɨ kat wandɨ. Ay yiga ndi kat vɨga lɨgiyamɨn. Yiga ndina lak kwamɨn, Isip kat kwulaiyandi waa wandɨ God. Ensel kat ya vɨtɨga mimba vɨnda njɨmbla God ndɨ kat wupma wandɨ. \v 36 Moses ndi kat kwutaa Isip kwagalalaa walindɨ. Isipmba Moses nɨma sakwat nɨma njɨvwa God waa vapmba kwutndɨ, ndina ngepma kavle yindɨ. Yelogwen walɨnja sak Mosesna vasɨ vasɨmba viyandɨ vlɨi yi ya yetɨlɨndi. \v 37 Wan nyan Moses Isrel kat wandɨ. Ngɨni God ngwutna kɨta nyan kat wandɨ, profet tɨgiyandɨ. Wunai lɨga vla lɨgiyandɨ waa wandɨ. \v 38 Wan nyan Moses Godna nɨmbanala kwo nɨndɨ kavamba yetɨndɨ. Nɨna walanganala yetɨndɨ. God waa nyaangɨt mbutɨga ensel Sainai walɨnja nduwimba Moses kat mbutndɨ. Ngi nduwimba wan ensel God waa nyaangɨt Moses kat kwindɨ maa ndɨ nɨn kat kwindɨ. \p \v 39 Nɨna walanga Moses waa nyaangɨt ana wuka lɨndi. Ndɨna kwundi kat wupmakat kai walaa Isipmba yetɨvak kat mɨna yelavɨtndi. \v 40 Tak yetɨnja vak kat yelavɨtaa Eron kat wandi. Nɨn kat waagan kait nɨma sakwat agwut waa wandi. Ndinai waiga nyaangɨt wukiyanɨn. Wan nyan Moses nɨn kat kwutaa nyan nduwi tamba wokendɨ. Anagandɨ yaiga waa wandi. \v 41 Wungi kat tɨga nyan bulmakauna kait Eron ndi kat kwutndɨ. Kɨta nda vatnyalaa kaik kat kwunapmak kwindi. Yilɨnja vak vɨga nolin ngwandɨga solat sɨga mbangu veilɨndi. \v 42-43 Ndina kavle vat God vɨlaa wandɨ. Ndɨ kat kwagalawun maa kavle maawut yelavɨkiyandi. ndina kavle vapmba yetɨgiyandi waa wandɨ God. Wungi kat tɨga nyɨnangwupmba lɨga nda kat kwunatndi. Nya, mbak sɨngwut kwunatndi. Tamba yetɨnja vak kat profet pɨlɨwitndɨ. \li1 God wandɨ. Ngwuk Isrel wun kat yelavɨtaa kɨta nda \li1 vatnyalaa ana wun kat kwilɨngwuk. Naambi ndumi \li1 vɨlɨlɨk kwo kavamba tɨngwa njɨmbla wun kat ana kwilɨngwuk. Molok walɨnja waagana kait kwutaa \li1 kaliga ndɨ kat mɨna kwunatɨngwuk. Refan walɨnja \li1 sɨngwut mɨna kwunakngwuk. Wungi kat tɨga wowun \li1 mala nat ngepma nɨmba ngwuk kat kandi kwutaa \li1 kaligiyandi ndina ngepmat. Babilon walɨnja ngepmat \li1 kaligiyandi waa wandɨ God \p waa tamba pɨlɨwutndɨ profet. \p \v 44 Kwo nɨndi kavamba nɨna walanga tɨnja njɨmblamba selmba kwutnja ngaymba Godnonala yisola lɨndi. Moses kat God wandɨ wan ngay kupma agwut. God waa vapmba wan ngay Moses kwuka taandɨ. \v 45 Nɨna walanga wan selmba kwutnja ngay kwutaa nɨnai ta kavat kiyandi. Josua ndina njambwi nyanat tɨga yandi. Wan kava nɨnai la kava God ndi kat kwindɨ. Wan kavamba tamba la nɨmba kat God kai waa savɨlɨndɨ, yɨndi. Devɨt ta njɨmbla selmba kwutnja ngay tɨndɨ. \v 46 God Devit kat yelavɨtndɨ. Mɨn apma nyan mɨn waa yelavɨtndɨ. Devit God kat wagalandɨ. Mɨn nɨna njambwi nyan mɨn. Tɨmeya ngay kwukiyowun? Waa wagalandɨ, God kai wandɨ. \v 47 Devitna nyan Solomon wan ngay kwutndɨ. \p \v 48 Ndinyangu kwutna ngaymba God njambwi nyan ana tɨlɨgandɨ. Tamba profet wan vak pɨlɨwutndɨ. \li1 \v 49 God nyɨnangwutnagwi kɨpma kat vɨga lɨnda vak \li1 kat wandɨ. nyɨnangwut wuna tɨgɨt vla tɨgandɨ. Ndaa \li1 lɨlɨgowun. Kɨpmamba man veilaa tɨlɨgowun. Wun kat \li1 anda ngaya kwukngweya. Wun anda ngaymba \li1 tɨgiyowun. \v 50 Kɨpmana nda aywaa kwukwun waa wandɨ \li1 God \p waa tamba pɨlɨwutndɨ profet. \p \v 51 Ngwuk kavle vapmba yetɨlɨgangwuk. God waa nyaangɨt ngwutna maawutmba ana yelavɨtɨgangwuk. Ngwutna waan God waa nyaangɨt ana wutɨgangwuk. Godna waagan kat kai walɨgangwuk. Ngwutna walanga kavle vat yiga yetɨnja vapmba ngwula yetɨgangwuk. \v 52 Ngwutna walanga profet kat kavle vat mɨna yɨndi. Tamba la nɨmba God waa apma nyan yaigandɨ waa la nɨmba kat ngwutna walanga vatnya lɨndi. Mbambala ngwuk Jisas kat kamwin kwingwut maa vatnyandi. \v 53 God ndɨna lo ensel kat kwindɨ maa ensel Moses kat kwindɨ. Moses ngwutnalak kwindɨ maa ngwuk wungi lomba ana yetɨngwuk waa wandɨ Stiven. \s1 STIVEN KAT KAMBAPMBA KLALAA VATNYAVAK VIYALƗNDI \p \v 54 Wan nyaangɨt wutaga nambu mbɨlɨga ndaiga ndina maawut kwutndɨ maa nɨmbi ngliaka kimbut yiga lɨndi Stiven kat. \v 55 Stiven kat Godna waagan tavindɨ maa ndɨ nyɨnangwut kembandɨ, vɨga God kat vɨndɨ. God nɨma nyan tɨndangat nɨma ya vla lɨndɨ, vɨndɨ. Stiven Jisas Godna yaagidan naangamba laataa lɨndɨ, vɨndɨ. \v 56 Vɨlaa wandɨ ndi kat. Avɨ ngwula. Nyɨnangwut kembandɨ, Jisas Godna vaksɨmobwi lɨgan nyan ndɨ kat vɨwun. Godna yaagindan naangamba laataa lɨndɨ, vɨgowun waa wandɨ Stiven. \p \v 57 Wan maa nɨma kwundimba ndɨ kat kwuseset yiga wandi. Waan sɨlɨtaa aywaa laataa ndɨ kat kwupmak yɨndi. \v 58 Ndɨ kat kwutaa kaliga yiga ngepma maapomba taagalaa ndɨ kat kaambapmba kalalaa vatnyavak viyalɨndi. Stiven waa nyaangɨk kat wuka kai waa la nɨmba tat kambak klalaa yaagindi ndɨ kat viyavat. Kambak viya la nɨmba ndina alagumba kwusonja waavwi lapmiga taagandi. Kwandɨ nyan kɨta ngwaymba lɨga vɨga la nyan Sol ndɨna mangandamba taagandi. Taagalaa kambak ndɨ kat viyavat kambak kalalaa yaagindi. \v 59 Yaagilɨndi maa Stiven njambwi nyangat wandɨ. Wuna wundumbu kat kwutaa kali waa wandɨ Stiven. \v 60 Kwali mamba vɨlaa lɨga God kat nɨma kwundimba wandɨ. Wun kat kavle vak yinja vak kat tɨga ndi kat ke sɨga waa wandɨ. \c 8 \p \v 1 Stiven kat vatnyanja njɨmbla Sol tɨga yelavɨtndɨ. Ndi apma vat yindi ndɨ kat waa yelavɨtndɨ. Wungi kat tɨga Jisasna yelangɨmba yisola la nɨmba Jerusalem kwagalalaa ngepma ngepmat yɨndi. Judiamba lɨga Samariamba lɨga ngepma ngepma lapta yɨndi. Aposel Jerusalem ana kwagalandi. Wata lɨndi. \v 2 God kat maawupmba yelavɨka la nɨmba Stivena sɨm kwutaa waangumba vaangundi. Ndɨ kat miwa yiga nglaga yiga waangumba vaangundi. \v 3 Wan nyan Sol Jisasna yelangɨ nɨmba kat kavle vat yɨndɨ. Ndina ngaymba wuleiga ndu taagwa kat kwutaa yiga kalabusmba naangandɨ. \p \v 4 Jisasna mbaapma nɨmba Jerusalem kwagalalaa kava kava yilɨndi. Yiga wan apma nyaangɨt mbutɨndi. \v 5 Filip waa nyaangɨt nɨma sakwat nɨmba wutaa ndina maawutmba God waa nyan Kraist kat mbutndɨ. \v 6 Filip waa nyaangɨt nɨma sakwat nɨmba wutaa ndina maawutmba yelavɨka kwutaa lɨndi. Filip kwukaa nɨma njɨvwa ndinyangu kat kwunatnda vat vɨndi. \v 7 Ndina nɨmbana nat nɨmba kavle waagan tavilɨndi maa lɨndi. Filip kai waa savɨlɨndɨ, yɨndi. Nɨma kwundimba kiselaga waga yɨndi. Wupma ava kavle lɨla nɨmba kat Filip kwunatɨndɨ. \v 8 Wungi kat tɨga wan ngepmana nɨmba nɨmamba solat sɨga woviyaguga lɨndi. \p \v 9 Wan kavamba la nyan ndɨna sɨ Saimon. Tak kan ngepmamba yeno kwutɨndɨ. Saimon yeno kwutnda vak wan ngepma nɨmba vɨga ngɨpaliga ndandi. Saimon walɨndɨ. Wun nɨma nyan wun waa walɨndɨ. \v 10 Wan ngepmanana nat nyangu nɨma nyangu Saimon waa nyaangɨt wutaa wandi. wan nyan God ndɨ kat ɨnam kwondu kwindɨ waa wandi. \v 11 Wungi kat tɨga wan ngepma nɨmba aywaa Saimon waa nyaangɨt wutaa lɨndi. Tamba wan yeno walɨnda vat vɨga lɨndi. \v 12 Wan ngepma nɨmba Filip waa nyaangɨt wutndi. Ndɨ apma nyaangɨt mbutɨndɨ. God ndinyangu kat vɨga la vak kat mbutɨndɨ. Jisas Kraist kat ndi kat mbutɨndɨ. Wan nyaangɨt wutaa ndina mbangɨ wiyo waavi taagandɨ, lɨndi. Wungi kat tɨga ndi kat ngumba njangindɨ. Ndu taagwa njangindɨ. \v 13 Saimon wan nyaangɨt wutaa ndɨno maawut yelavɨka kwutaa lɨndɨ. Filip Saimon ndɨno ngu njangindɨ. Filipmonala lɨndɨ. Filip kwunata njɨvwa sɨmolgilɨga njɨvwa kat vɨga Saimon ngɨpaliga ndandɨ. \p \v 14 Sameriamba la nɨmba God waa nyaangɨt wutnjangat Jerusalemba la aposel wutndi. Wutaa Pitawi Jon kat mbutndi. Ay mbɨla. Yiga vɨgiyambɨt waa mbutndi. \v 15 Sameriat yɨmbɨt. Wan ngepma wuleilaa God kat wagalambɨt. Ndi kat mɨna waagan agwi waa wagalambɨt. \v 16 Pitawi Jono yamba njɨmbla Godna waagan wan ngepma nɨmba kat ana taviga lɨndɨ. Filip njambwi nyan Jisas kat mɨna ndi kat mbutaa ndɨna sɨmba njangindɨ. Godna waagan kat ana wutndi. \v 17 Tɨga lɨga mbɨtna taamba ndi kat taagambɨt maa Godna waagan ndi kat tavindɨ. \v 18-19 Aposel taamba taagambɨt mala Godna waagan tavinda vat Saimon vɨndɨ. Vɨlaa Pita kat wandɨ. Mbɨtna kwondu wuno wun kat agwi. Wuna taambamba Godna waagan kwiweya kwondu wun kat kwimbeyan mbɨk kat wenga kwigiyowun waa wandɨ Saimon. \p \v 20 Pita ndɨ kat wandɨ. Mɨnagwi mɨna wenga ndo kavle kavat ay mbɨla. Kavle vat maawupba yelaɨka lɨgamɨn. God ndɨna waagan awagapma mɨna kwilɨgandɨ. Wenga klalaa awat ana kwilɨgandɨ. \v 21 Mɨna maawut kavle savle lɨnda kat wan kwondu ana klaigamɨn. Yelavɨpma vak kat god kai walɨgandɨ. \v 22 Wungi kat tɨga apma maawut asɨk. Kavle maawut kwagala. Njambwi nyan kat wagala. wuna kavle vak yiwa vak kat lɨmbwi mɨla waa wagala. \v 23 Maawupmba yelavɨipma vak wan kavle vatna. Wan kavle vak mɨn kat tamba ngilaa lɨgandɨ. vɨlɨgowun waa wandɨ Pita. \p \v 24 Saimon awat ndɨ kat kulumataa wandɨ. Wun kat nɨma nyan kat wagala mɨla. ndɨna kavle vak kat yinda vak kat vɨla ndɨ kat ke sɨga waa wagala waa wandɨ Saimon. \p \v 25 God waa nyaangɨt mbuka lɨga Jerusalemat yɨndi. God waa apma nyaangɨt Jerusalem yivat tɨga ava yambɨmba la Sameriana ngepma ngepmamba mbukɨva yɨlɨmbɨt. \s1 ITIOPIAMBA YAA NJAMBWI NYAN KAT FILIP WAA APMA NYAANGƗT MBUTNDƗ \p \v 26 Wan njɨmbla Godna ensel kɨta Filip kat yalaa wandɨ. Kambangwat naangat ay mɨla. Nɨma ava yambɨ Jerusalemba laapta gesat yilaa lɨga avayambat ay mɨla. Wan kava kwo nɨndɨ kava waa wandɨ ensel. \v 27 Filip wutaa laataa wanda kavat yɨndɨ. Itiopiamba yaa nyan Filip vɨndɨ. Ndɨ wan nyan Itiopiana kwina njɨvwa kwutɨga nɨmbana njambwi nyanat tɨndɨ. Wan kwina sɨ Kandesi. Kwina kwanda kwanda nɨmbundawi kat vɨga lɨndɨ. Ndi ngepma kwagalalaa Jerusalemat God kat kwunapmak yilaa tɨndi. \v 28 Wan nyan Jerusalemba lɨga ndɨna ngepmat lungwamataa yɨndɨ. Ndɨna karismba ndalɨndɨ. Hos ndɨna kairis kat laagaa kalilɨndɨ ngepmat. Tamba la profet aisaia pɨlɨwuta nyaangɨt vɨga lɨndɨ. \v 29 Godna waagan Filip kat wandɨ. Ndɨna karis ngwaymba ay waa wandɨ. \v 30 Filip ndɨna karis ngwaymba pɨlɨga yɨndɨ. Yilaa aisaia pɨlɨwuta nyaangɨt wɨnda vat wutndɨ. Filip ndɨ kat wandɨ. Vɨlɨma nyaangɨt mɨna maawut yelavɨtɨgamɨn? waa wagalandɨ Filip. \p \v 31 Wan nyan Filip kat wandɨ. Kai. Kɨta nyan wan nyaangɨtna angwa vat wun kat mbutndeyan wuna maawutmba yelavɨkiyowun waa kat mbutndeyan wuna maawutmba yelavɨkiyowun waa wandɨ. Karisat wokelaa wuna ngwaymba ndalɨ wandɨ. \p \v 32-33 God waa pɨlɨwutaa nyaangɨt vɨnda nyaangɨt kɨngivak. Wan nyan kat kwutaa kalindaa sip sip vla vatnyandi. Ndɨ kwundi ana ngambundɨ. Yuwi kalipmak kalɨnja sip sip vla tɨndɨ kwundi lapman tɨndɨ. Ndɨna sɨ viyesandalaa ndɨ kat savagu ana yindi. Ndɨ kat vatnyandi maa anda vapmba nyangu njangiyandɨ waa pɨlwutndɨ Aisaia. \p \v 34 Wan nyaangɨt vɨlaa lungwamaka Filip kat vɨlaa ngambundɨ. Pɨlɨwuta nyan avla pɨlɨwutndɨ? E? Nat nyan kat pɨlɨwutndɨ? Waa wagalandɨ. \p \v 35 Wagalandɨ maa Filip ndɨ kat wandɨ. Jisas kat wan apma nyaangɨt pɨlɨwutndɨ waa wandɨ. \v 36-37 Samat yiga ngu la kavamba wogwelaa lɨmbɨt. Wan nyan Filip kat wandɨ. Ngu kingiyan tɨga. Wun kat yagugiyanɨn wan ngumba? Waa wandɨ. \p \v 38 Wan nyan wandɨ mala karis kematndɨ. Kematndɨ mala ndalaa nguat yiga ndaimbɨt. Ndaimbɨt mala Filip ndɨ kat yagundɨ. \v 39 Ngu kwagalalaa nɨmbak wokembɨt mala Godna waagan Filip kat kwutaa nat kava kalindɨ. Vɨga la nyan Filip kat ana vɨga lɨndɨ. Ndɨ nolin ngwandɨga yɨndɨ. \v 40 Filip asdotmba yiga lɨndɨ. Ngepmamba wan nyaangɨt mbukiva yɨndɨ. Mbuka yiga Sisariamba wogwelaa lɨndɨ. \c 9 \s1 SOL MANDƗP KUPI MAAWUPMBA YELAVƗTNDƗ \p \v 1 Jisasna mbaapma nɨmba kat vatnyagiyowun waa yelavɨtndɨ Sol. Yelavɨtaa God kat kwunatɨga njambwi nyan kat yindɨ. \v 2 Sol ndɨ kat wandɨ. Damaskasmba lɨga Juda yisolaa lɨnja ngay vɨga lɨga nyan kat pas pɨlɨwutaa wun kat agwi. Wan ngepmamba lɨga Jisas waa vapmba apma vapmba yetɨga nɨmba kat kwaka yivat wowun. Ndi kat vɨlaa ndina taamba ngilaa Jerusalemat kaligiyowun waa wandɨ Sol. \v 3 Yiga Damaskas walɨnja ngepma ngway tolondɨ. Nɨma nya vla lɨga nda nyɨnangwupmba nganga yalaa ndɨ kat kembandɨ. \v 4 Kembandɨ mala Sol kɨpmamba ndalaa kwundi wutndɨ. Sol Sol wun kat manda kat kavle vat yivat yilɨgamɨn, waa wandɨ wan kwundi. \v 5 Sol wandɨ. Mɨn njambwi nyan. Mɨn anda nyan mɨn. Sol wandɨ maa wan kwundi wandɨ. Wun Jisas wun. Wunayɨ kavle vat yɨma nyan waa. \v 6 Mɨn laak. Ngepma wulei. Yɨmeya vak mɨn kat vɨlɨmogwigiyowun waa wandɨ wan kwundi. \p \v 7 Solonala ta nɨmba ngepalɨga ndalaa nyaangɨt ana ngambundi. Kwundi wutndi. Ndunyan kat ana vɨndi. \v 8 Sol laataa mɨni ana vɨndɨ. Ndɨ kat taamba kwutaa ngepmat kalindi. \v 9 Sol Damaskasmba nandinya kuvut tɨndan ndɨna mɨni ana vɨndɨ. Wan nandiya kuvut nao kɨgɨnda ngu ana kɨndɨ. \p \v 10 Damaskasmba Jisasna mbaapmamba la nyan kɨta lɨndɨ. Ndɨna sɨ Ananaias. Njambwi nyan ndɨ kat sɨmapmba ngambundɨ. Ananais waa wandɨ njambwi nyan. Wandɨ maa Ananaias wandɨ. Njambwi nyan kumba lɨgowun. Manda kat wagalamɨn waa wandɨ Ananaias. \v 11-12 Njambwi nyan ndɨ kat wandɨ. Mɨn laataa ay. Savagu walɨnja ava yambat ay. Wan ava yambɨ Jutasna ngay ngilɨga. Ndɨna ngay wuleilaa Sol kat wagala. Solna ngepma Tasas walɨnja ngepma. Wan nyan Sol wun kat mbambala ngambulɨgandɨ. Ndɨ kat sɨmagawun mɨn kat Ananaias yaigandɨ. Mɨn kat ndɨna taamba taagandɨ ma mɨni vɨgiyandɨ waa sɨmagawun ndɨ kat waa wandɨ God Ananaias kat. \p \v 13 Ananaias awat wandɨ. Njambwi nyan wan nyan kat nɨmba sakwat nyaangɨt wutwun. Jerusalemba lɨga mɨna yelangɨ nɨmba kat kavle vat yɨnda vat wutwun. \v 14 Jerusalemba lɨga god kat kwunatɨga njambwi nyan ndɨ kat paak kwindɨ. Wan paak kwutaa nɨna ngepmat yandɨ. Mɨn kat njambwi nyan walɨga nɨmba kat taamba ngilaa kalivat yandɨ waa wandɨ Ananaias. \v 15 Njambwi nyan ndɨ kat wandɨ. Ay. Yɨga agwut. Wun Sol kat kwukwun. Juda ana ndi nat nɨmba kat Sol wuna sɨ wun kat waga mbukiyandɨ. Nɨma sakwat kingat mbukiyandi. Juda kat mbukiyandɨ. \v 16 Wunai waa nyaangɨt mbutnda kat nɨma sakwat nɨmba ndɨ kat kavle vat yigiyandɨ. Vɨgiyandɨ waa wandɨ God. \p \v 17 God wandɨ maa Ananaias yiga Jutasna ngay wuleindɨ. Solmba ndɨna taamba taagalaa wandɨ. Wuna yakwa nyan Sol. Njambwi nyan Jisas wan yambɨmba vɨma nyan Jisas wandɨ, yawun. Mɨna mɨni kwunapmat yawun. Godna waagan klambangat yawun waa wandɨ Ananaias. \v 18 Ananaias wandɨ maa ndɨna mɨnimba la nda kɨsɨk vla lavwi yaga ndalɨ. Ndalɨ maa ndɨna mɨni kwo vɨndɨ. Sol laatndɨ mala ndɨ kat ngu yagundi. \v 19 Sol nao kɨlaa ava mban walaa tɨndɨ. Sol Jisasna mbaapma nɨmbonala damaskasmba nandiya nandinya yetɨndɨ. \p \v 20 Sol Juda yisolaa lɨnja ngay wuleilaa ndi kat mbutndɨ Jisas kat. Ndɨ Godna waa mbutndɨ. \v 21 Ndɨnai wala nyaangɨt wuta nɨmba ngɨpaliga ndalaa wandi. Jeruslemba la Jisasna mbaapmamba lɨga nɨmba kat kavle vat yɨlɨga nyan anagandɨ ya. \p \v 22 Sol ngambula vat apma vat ngambulɨndɨ. Damaskasmba lɨga Juda ndɨnai waa nyaangɨt wutaa kavle vak ngambulɨgandɨ ana wandi. Jisas ndɨ God waa nyana waa Sol wandɨ. \s1 JUDA SOL KAT KWAKA VƗLEVILAA LƗNDI \p \v 23 Tɨga lɨga nat njɨmbla nat Juda yisolaa lɨga Sol kat sɨvat kwanda kwanda kwunaka ngambulɨndɨ. \v 24 Ngambulɨnja vak Sol wutndɨ. Sol wogwendeya ava yambɨ kat ngan nandinya vɨga lɨndi ndɨ kat vatnyavat. \v 25 Solna mbaapma nɨmba ndɨ kat kwutaa nɨma mbanimba naangangi. Ngepma tɨvwimba lɨga yaawmba tulaa ndɨ kat kwusenda lɨndi. \p \v 26 Sol Jerusalemba yiga Jisasna mbaapma nɨmbonala tɨvat wandɨ. Ndɨ kat vaaka kai wandi. Ndɨ nɨna mbaapma nyan ana ndɨ waa yelavɨtndi. \v 27 Sol kat Banabas kwutaa Aposel ta kavat kalindɨ. Kaliga wandɨ. Sol njambwi nyan kat ava yambɨmba lɨga vɨndɨ. Njambwi nyan ndɨ kat wandɨ. Ndɨ Damaskasmba Jisas waa nyaangɨt nɨmbamba mbutndɨ waa wandɨ Banabas. \v 28 Wungi kat tɨga Sol ndinogwinala Jerusalemba yetɨndɨ. Ndinogwinala yi ya yetɨndɨ. \v 29 Yi ya yetɨga njambwi nyan waa nyaangɨt mbutɨndɨ. Vaaka ana ndi kat mbutɨndɨ. Grik walɨnja kwundi ngambulɨga Juda kat kaawa viyaa mbutɨndɨ. Ndɨ kat vatnyavat wandi. \v 30 Juda ndɨ kat vatnyanjeya vak kat ndɨna yakwa nɨmba wutaa Sol kat kat kwutaa seseria walɨnja ngepmat kalindi. Ndɨ kat wandi. Tarsis walɨnja ngepmat ay waa wandi. \p \v 31 Yindɨ maa Judagwi Sameriamba lɨga Jisasna yelangɨ nɨmba kat nat nɨmba ndi kat ana kavle vat yɨndi. God waa nyaangɨt ndinamba lɨndɨ. God kat yelavɨka yetɨlɨndi. Godna waagan ndi kat tavilɨndɨ. Ndi nɨma sakwat yɨndi. \s1 PITA INIAS KAT KWUNATNDƗ \p \v 32 Tɨga lɨga nat njɨmbla Pita ngepma ngepmat yɨndɨ. Lidamba tɨga Godna yelangɨ nɨmba kat vɨvat yɨndɨ. \v 33 Wan ngepmamba kɨta nyan tɨndɨ. Ndɨna sɨ Inias. Njamɨmba naambi selakuvuk tɨndɨ. Ava plalɨnja yelongwengat tɨga lɨndɨ njambɨmba. \v 34 Pita ndɨ kat wandɨ. Inias Jisas Kraist mɨn kat kwunakiyandɨ. Laap mɨla. Mɨna njambɨ kwutaa kali mɨla waa wandɨ maa kwiyatapman laatndɨ. \v 35 Lidawi seronba lɨga nɨmba wan nyan kat vɨlaa God waa nyaangɨk kat wutaa maawupmba yelavɨka woviyaguga lɨndi. \s1 DOKAS KIYALAA LAATNDƗ \p \v 36 Jopa walɨnja ngepmamba Jisasna yelangɨmba lɨga taagwa kɨta lɨlɨ. Lɨla sɨ Tabita. Grikna kwundimba lɨ kat Dokas walɨndi. Lɨ apma njɨvwa nɨma sakwat kwutɨlɨ. Sanya lapman nɨmba kat lɨla sanya klalaa kwilɨlɨ. \v 37 Wan njɨmbla yelogwenga tɨga kiyalɨ. Lɨla sɨm njangilaa awlak ngemba taagandi. \v 38 Lida walɨnja ngepma Jopa walɨnja ngepma sɨvla ana ndɨ. Ngwaya. Lidamba lɨga Jisasna mbaapma nɨmba Pita Jopamba lɨndangat wutaa vɨlɨlɨk palɨ kat wandi maa Pita kat yimbɨk. Yiga Pita kat wambɨk. Kwiyatapman yagwa wambɨt. \v 39 Pita mbɨlagwina yindɨ. Yandɨ maa ndɨ kat kwutaa awlak ngeyat kalindi. Wan kavamba nɨma sakwat tolagwa lɨndi. Ndi ngla lɨga wan waavwi Dokas tat tava waavwi klalaa Pita kat sɨmogwindi. \v 40 Pita ndi kat wandɨ. Wogwega ay ngwula waa walaa ndɨ kwalimamba sɨlaa God kat wagalandɨ. Sɨm kat vɨlaa wandɨ. Tabita laak waa wandɨ maa lɨla mɨni vɨlɨ. Mɨni vɨlaa laatɨ. \v 41 Pita lɨ kat taambamba kwutaa kwuselatndɨ. Godna yelangɨ nɨmba kat yagwa walaa ndi kat smagandɨ. Kwo lɨla vak kat sɨmagandɨ. \v 42 Jopamba lɨga nɨma sakwat nɨmba Pita kwuta vak kat wutndi. Wutaa wan apma nyaangɨt maawupmba yelavɨtaa Jisasna mbaapma wuleindi. \v 43 Pita Jopamba nɨma sakwat nandinya yetɨndɨ. Saimana ngaymba yetɨndɨ. (v 44) Saimana njɨvwa bulmakawna sɨmbɨ kwiya wutaa sol taagalɨndɨ. \c 10 \s1 PITAGWI KONILIASO \p \v 1 Kɨta nyan seseliamba la nyan ndɨna sɨ Konilias. Ndɨ Juda ana ndɨ. Ndɨ soldiana njambwi nyanat tɨndɨ. Ndɨ soldia ndumi tambanak kat vɨga lɨndɨ. Ndɨna soldia Itali walɨnja soldia. \v 2 Wan nyan God kat ndɨna maawupmba yelavɨka lɨndɨ. Kapma ana yelavɨka lɨndɨ. Ndɨna ngaymba lɨga nɨbonala kɨta vak yelavɨka lɨndɨ. Ndɨna ngaymba lɨga nɨmbonala kɨta vak yelavɨka lɨndi. Sanya lapma Juda kat sanya kwilɨndɨ. Njɨmbla njɨmbla God kat ngambulɨndɨ. \v 3 Kɨta nglambu Godna ensel sɨmap vla ndɨ kat yalaa wandɨ. Konilias waa wandɨ. \p \v 4 Konilias vaka lɨga ensel kat vɨlaa wandɨ Konilias. Wan ensel ndɨ kat wandɨ. God kat ngambulɨgamɨn. Kwo lɨga nɨmba kat mɨna sanya kwilɨgamɨn. God yɨlɨma vat vɨga lɨgandɨ. Wungi kat tɨga mɨn kat ngambuvat yawun. \v 5 Nat nɨmba Jopat yigaandi wamɨn maa ndi yiga Saimon waa walɨnja nyan kat kwutaa kumba kiyaigandi. \v 6 Pita Saimona ngaymba yetɨlɨndɨ. Saimona njɨvwa bulambakawna sɨmbɨ kwiya wutaa sol taagalɨndɨ. Ndɨna ngay nyɨngi nguna tɨvagawimba lɨndɨ waa wandɨ ensel. \p \v 7 Ensel walaa yɨndɨ maa Konilias ndɨna mbɨt nɨvwa kwutaa mbɨt nyan kat yagwa wandɨ. Soldia kɨta kat yagwa wandɨ, yandɨ. Wan soldia God kat ndɨna maawupmba yelavɨka lɨndɨ. Ndɨna njɨvwa Konilias kat vɨga lɨvak kat tɨndɨ. \v 8 Yandi maa ensel waa nyaangɨt ndi kat mbutndɨ. Ndi kat ay ngwula Jopat wandɨ maa yɨndi. \p \v 9 Nat nandinya yiga Jopa walɨnja ngepma ngwaymba lɨlɨndi maa Pita God kat ngambuvat awlak ngeyat wokendɨ. Nɨma nandinya wokendɨ. \v 10 Pita wumba lɨga wundɨ kat tɨndɨ. Kɨvat walɨndɨ. Pita ndaivat tɨga sɨmat vla vɨndɨ. \v 11 Nyɨnangwut kembandɨ maa nɨma sel ndailɨndɨ, vɨndɨ. Wan sel waambu waambu kuvusɨ kat kwutndi, lɨndɨ. Angɨ naynat vla lɨndɨ. Ndaiga ndalaa viyanjalindɨ. \v 12 Wungi selmba la nda kwapɨmba yeta nda mandɨp nda lɨndɨ wungiselmba. Kɨpmamba yetɨga nda, waavi, kamboy, waak, viyu, mbolu, tɨndi. \v 13 Pita wan nda kat vɨga lɨga kwundi wutndɨ. Pita laak. Laataga vatnyalaa ngɨ wan nda kat waa wandɨ waa kwundi. \v 14 Pita wandɨ. Njambwi nyan kai. Wan ana kɨlɨgowun. Nɨn Juda wupma walɨganɨn. Wan nda ke kɨga kavle da waa walɨganɨn waa wandɨ Pita. \v 15 Pita wandɨ maa waa kwundi ndɨ kat nat njamba wandɨ. God wandɨ. Wan nda kavle nda ana ndɨ. Kavle nda waa ke waa waa wandɨ God. \v 16 Wan kwundi njamba kuvut wambɨt maa wan sel wumba yambɨ wokendɨ nyɨnangwutnat. \p \v 17 Wokendɨ maa Pita yelavɨtndɨ. Vɨwa vatna angwa angamat tɨgandɨ. Wan vat manda kat God wun kat vɨsɨmogwindɨ waa yelavɨtndɨ Pita. Yelavɨka lɨga Konilias ay wandɨ maa kuvuk nyangu ndɨnai lɨga kava yandi. Ndi wundi nɨmba Saimona ngay kat kwaka yalaa ndaamangemba lɨndi. \v 18 Saimon Pita wan ngaymba lɨgandɨ? Waa wagalandi. \v 19 Pita vɨnda nda kat yelavɨka lɨndɨ maa Godna waagan ndɨ kat wandɨ. Kuvut nyangu mɨn kwaka yalaa tɨma ngay ndaamangemba lɨgandi. \v 20 Mɨn ndailaa ndinogwinala ay. Ke nɨmamba yelavɨka. Kwo ay. wowun mala mɨn kat vɨvat yandi waa wandɨ Godna waagan. \p \v 21 Pita ndailaa ndi kat wandɨ. Wun kwaka lɨngwa nyan wun. Manda kat yangwuk waa wandɨ Pita. \v 22 Ndi wandi. Nɨna njambwi nyan wandɨ maa yanɨn. Ndɨ ndumi tambanat ta soldia kat vɨga lɨndɨ. God kat ndɨna maawupmba yelavɨka apma vat tɨlɨndɨ. Juda walɨnja nɨmba ndɨ kat walɨndi. Apma vat yetɨlɨgandɨ waa walɨndi. Godna ensel ndɨ kat wandɨ maa nɨn kat wandɨ, yanɨn. Mɨn kat vɨvat wan ngay yanɨn. Mɨnai waiga nyaangɨt wupmat yanɨn waa wandi. \v 23 Pita ndi kat ngay yagwa wandɨ maa ndɨna ngaymba kwandi. Nat nandinya laataa Pita ndinogwionala yɨndɨ. Jopamba lɨga Jisana mbaapmamba lɨga nat nɨmba ndinogwinala yindi. \v 24 Nat nandinya Seseria walɨnja ngepma wuleindi. Konilias ndi kat kawiga lɨndɨ. Ndɨna yelangɨ nɨmba ndɨna ava nɨmba kat yagwa wandɨ mala yisolaa lɨga Pita kat kawiga lɨndi. \v 25 Pita yandɨ maa vɨlaa Konilias maat sɨlandalaa lɨga Pita kat wandɨ. Mɨn njambwi nyan mɨn. \v 26 Pita ndɨ kat kwutaa kwuselataa wandɨ. Laak. Wun ndu nyan wun. Mɨnai lɨga vla lɨgowun. \v 27 Konilias kat ngambuga ngay wuleilaa nɨma sakwat nɨmba yisolaa lɨndi maa vɨndɨ. \p \v 28 Pita ndi kat wandɨ. Nɨna ngepmana vat kɨngiyan. Nɨn Juda Juda ana ndi nat nɨmbana ngay ana wuleilɨganɨn. Ndinogwinala ana kɨtamba yetɨlɨganɨn. Ngwuk vɨlɨgangwuk. God wun kat vɨsɨmogwindɨ kapma yiweya vat. God wun kat wandɨ. Wan vat apma vatna. Kavle vatna waa ke waa waa wandɨ God. Wungi kat tɨga yiweya vak kat God ana kai walɨgandɨ vɨlɨgowun. \v 29 Wungi kat tɨga Konilias wun kat yagwa wandɨ maa ana kai wowun. Yawun. Kɨta vat ngwuk kat wagavat tɨgowun. Manda kat wun kat yagwa wangwuk waa wandɨ Pita. \p \v 30 Konilias awat wandɨ. Nandinya aynat tamba yɨndɨ, nɨndɨ nandinya wuna ngaymba lɨga God kat ngambulɨwun. Ngambulɨwun maa Kɨta nyan wuna mɨndama sambɨmba yalaa lɨndɨ. Ndɨna waavwi ya vla vɨtɨndɨ. \v 31 Wun kat wandɨ. Konilias ngambulɨma nyaangɨt God wutndɨ. Sanya lapman nɨmba kat sanya kwima vak vɨndɨ. \v 32 Nat nɨmba kat ay awa Jopat yigandi. Jopat yilaa Saimon waa Pita walɨnja nyan kat kwutaa kiyagiyandi. Ndɨ Saimona ngaymba yetɨlɨgandɨ. Wan nyan Saimon bulmakawna sɨmbɨ kwiya wutɨga nyana. Ndɨna ngay nyɨngi ngumba lɨgandɨ waa wandɨ wan nyan. \v 33 Wungi kat tɨga ay wowun maa yɨndi, yamɨn. Wovun yamɨn. God waa nyaangɨt mɨnai waiga nyaangɨt wupmak yisolaa lɨganɨn waa wandɨ Konilias. \p \v 34 Pita wandɨ. God ngepma ngepmana nɨmba kat kɨta vat mɨna yilɨgandɨ. Mandɨp mandɨp ana yiligandɨ. Vɨlɨgowun. \v 35 Ngepma ngepmana nɨmba God kat ndina maawupmba yelavɨka apma vat yetɨnjeyan God ndi kat kwunakiyandɨ. \v 36 God tamba wandɨ Jekop waa Isrel walɨnja nyana yelangɨ nɨmba kat. God waa nyaangɨt mbutndɨ. Apma vat yetɨmbandi walaa waa mbutndɨ. Jisas Kraist ngepma ngepmamba lɨga nɨmbana njambwi nyana. \v 37 Wan nyaangɨt Judiamba lɨga ngepma ngepmamba yiga mbutndi. Tat Galili walɨnja ngepmamba mbutndi. Jon ndinyangu kat ngu yaguga mbutndɨ. Ngwuk wan nyaangɨt tamba wuka lɨgangwuk. \v 38 Nasaretmba la nyan Jisas kat God ndɨna waagan kwindɨ. Kwondu wagwundɨ. Jisas yiga apma vat yɨndɨ. Nɨma sakwat nɨmba Seten ndi kat kavle vat yɨlɨndɨ, Jisas yalaa ndi kat kwunatndɨ. God ndɨnagwinala lɨndɨ. \v 39 Jerusalemba nat Judanangepmamba lɨga kwutɨnda vak vɨnɨn. Ndi ndɨ kat vatnyandi diwai krosmba. \v 40 Jisas kiyalaa nandinya kuvut tɨga God wandɨ maa laatndɨ. Lataa ndinyangu kat avla vɨsɨmogwindɨ. \v 41 Ndinyangu aywaa ndɨ kat ana vɨndi. Nɨn vɨnɨn. God wandɨ maa vɨnɨn. \v 42 Nɨn kat wandɨ nat nɨmba kat yiga ambuk wandɨ. Wun Godna nyan wun ndi kat yiga ambuk wandɨ Jisas. God wun kat wandɨ. Mɨn Jas mɨn. Kiyaa laa nɨmba kwo lɨga nɨmba kat kansagiyaa Jasa tɨgiyamɨn waa God wun kat wandɨ waa ambuk waa Jisas wandɨ nɨn kat. \v 43 Tamba profet Jisas kat pɨlɨwutndi. Jisas kiyaa vak kat apma maawut yelavɨka woviyaguga yetɨnjeyan God ndina kavle vak kat tɨga ana sɨgiyandɨ wandɨ Pita. \s1 JUDA ANA NDI NAT NƗMBA GODNA WAAGAN KLANDI \p \v 44 Pita walɨndɨ mala Godna waagan yalaa ndɨnai waa ngambulaa nyaangɨt wutɨga nɨmba kat Godna waagan tavindɨ. \v 45 Godna waagan ndi kat tavindɨ maa Pitonala ya Juda ngɨpalɨga ndandi. Wan Juda tat Jisasna mbaapma sɨlɨndi. Juda ana ndi nat nɨmba kat Godna waagan tavindangat vlɨaa ngɨpali ndandi. \v 46 Godna waagan taviyaa nɨmba kapma kapma kwundi ngambundi, Juda wutndi. Ngambuga wandi. God nɨma nyana waa wandi. Pita laataa wandɨ. \v 47 Godna waagan ndi kat tavinda vla nɨn kat wupma tavindɨ. Wungi kat tɨga ndi kat ngumba yagugiyanɨn. Ngwuk kai wangwuk? Waa Pita wagalandɨ. \v 48 Pita wandɨ mala Jisasna sɨmba waga ngumba njangindi. Wan nɨmba wandi. Pita samat nɨnogwinala yetɨ waa wandi. \c 11 \s1 PITA JERUSALEMAT VILAA MBUTNDƗ \p \v 1 Juda ana ndi nat nɨmba God waa nyaangɨt maawupmba yelavɨka klanja vak kat Judiamba lɨga Jisasna yelangɨ nɨmbawi Aposelo wutndi. \v 2 Pita Jerusalem yandɨ mala wumba la Juda ndɨ kat kaawa viyaa nyaangɨt ngambundi. Wundi Juda wupma yelavɨtndi. Juda yeta vapmba yetɨlapman yinjeyan Jisasna mbaapma ana wuleigiyandi waa yelavɨtaa Pita kat ngambundi. \v 3 Ndi Juda Pita kat wagalandi. Juda ana ndi ndina ngaymba mɨn ndinogwinala tɨga nao kɨmɨn. Manda kat wupma yɨmɨn waa wandi Pita kat. \p \v 4 Pita ndɨnai kwutaa njɨvwa kat ndi kat mbutndɨ. \v 5 Jopamba lɨga god kat wagalaga tɨga sɨmat vla vɨwun. Kɨta nda sel vla nyɨnangwupmba lɨga ngaga yandɨ maa vɨwun. Waambu waambu kuvusɨtndi maa nagɨ aynat vla lɨndɨ. \v 6 Wungi selmba lɨndi maa vɨwun. Kwapɨmba yetɨlɨga nda, waavi, kamboy, waak, mbolu, viyu, lɨndi, vɨwun. \v 7 Vɨga lɨga kɨta nyana kwundi wutwun. Wan nyan wandɨ. Pita laak. Vatnyaga agɨ. \v 8 Wun wowun. Njambwi nyan kai. Kɨngi vat kavle nda ana kɨlɨgowun. Judana vatmba ana kɨlɨgowun wowun. \v 9 Wowun maa god wandɨ. Wan nda kɨgɨnda kɨlɨnja nda. Nglambi lɨga nda waa ke waa. \v 10 Wan vak njamba kuvuk ndailaa wokendɨ. \v 11 Wokendɨ maa kuvut nyangu yalaa tuwa ngayna ndaamangena nduamba tɨndi. Seseriamba la nyan Konilias wandɨ mala wun kat yandi. \v 12 Godna waagan wun kat wandɨ. Ndinogwinala yiwangat wandɨ. Ke nɨmamba yelavɨka ay wandɨ. Kɨndi sɨlakɨta mɨna yakwa nɨmba wunagwinala yalaa ndɨna ngay wuleinɨn. \v 13-14 Ngay wuleinɨn maa Konilias nɨn kat wandɨ. Wun ensel kat vɨwun. Wuna ngaymba laataga wun kat wandɨ. Ensel wandɨ. Mɨn ndinvangu kat wamɨn, yigandi Jopat. Saimon waa Pita walɨnja nyan ndɨ kat kwutaa kumba kiyaigandi. Wan nyan ngwuk kat nyaangɨt mbukiyandɨ. Ndɨnai waiga nyaangɨt wukngwuk maa God ngwutna kavle vat lɨmbwigiyandɨ. Mɨna ngaymba yetɨga nɨmba aywa ndina kavle vat aywa lɨmbwigiyandɨ waa wandɨ ensel waa wandɨ Konilias. \v 15 Nyaangɨt ndi kat ngambulɨwun maa Godna waagan nɨn kat tavinda vap vla ndi kat tavindɨ. \v 16 Godna waagan ndi kat tavindɨ maa yelavɨkwun. Tat Jisas waa nyaangɨt kat yelavɨkwun. Tat wandɨ. Jon ngwuk kat ngumba yagundɨ. Wun Godna waagan ngwuk kat kwiwun tavigiyandɨ waa wandɨ Jisas. \v 17 Nɨna njambwi nyan Jisas Kraist kat woviyaguga nɨna mbangɨ wiyo waavi taagandɨ maa God nɨn kat ndɨna waagan kwindɨ. Juda kwindɨ. Kwinda vak kat God kat ana kai wowun waa wandɨ Pita. \p \v 18 Wanda nyaangɨt wutaa awat ndɨ kat ana wandi. Ndi wandi. God njambwi nyana. Juda ana ndi nat nɨmba God kat kupi maawutmba yelavɨtaa apma vat tɨgiyandi. Vɨlɨganɨn waa wandi. \s1 ANTIOKMBA LƗGA JISASNA MBAAPMA NƗMBA \p \v 19 Tamba Stiven kat vatnyanja njɨmbla Jisasna mbaapma nɨmba kat kavle vat yɨndi. Wundi kat tɨga ngepma ngepma lapta yɨndi. Wan ngepmana sɨ finisia, ngepma ngepma lapta yɨndi. Wan ngepmana sɨ finisia, Saipras, Antiok. Yiga God waa nyaangɨt Juda kat mɨna mbutndi. \v 20 Ndina nat nɨmba ngepma vɨlɨlɨk Saipras. Sairinimba lɨga Antiok yandi. Wundi nat nɨmba God waa nyaangɨt Juda ana ndi Grik walɨnja nɨmba kat mbutndi. Jisas Kraist njambwi nyana waa mbutndi. \v 21 Wan nyaangɨt mbutɨnja njɨmbla God ndina lak kwandɨ maa mbutɨndi. Nɨma sakwat nɨmba wan nyaangɨt wutaa ndina maawupmba yelavɨka Jisasna mbaapma wuleindi. \p \v 22 Antiokmba la nɨmba Godna yelangɨ wuleinja vak kat Jerusalemba la Godna yelandɨ nɨmba wutndi. Wutaa Banabas kat wandi. Wandi maa Antioknat yɨndɨ. \v 23 Banasba yiga Antiok wulielaa ndi kat vɨndɨ. Vɨga yelavɨtndɨ. God ndi kat apma vat yɨndɨ waa yelavɨtndɨ. Banabas solat sɨga lɨndɨ. Antiokmba lɨga nɨmba kat wandɨ. Njambwi nyan Jisas ngwutna maawupmba yelavɨka ndi kat nɨmamba agwut waa wandɨ. \v 24 Banabas apma nyana. Godna waagan ndɨ kat nɨmamba tavɨlɨndɨ. God waa nyaangɨt nɨmamba kwutaa lɨndɨ. Ndɨnai waa nyaangɨt wutaa nɨma sakwat nɨmba njambwi nyana mbaapma wuleindi. \v 25 Banabas Tarsis kwaka yɨndɨ Sol kat vɨvat. \v 26 Ndɨ kat vɨlaa kwutaa Antioknat kalindɨ. Naambi kɨta lɨndɨ, Antiokmba Godna yelangɨ nɨmbonala yisolaa kɨta vat tɨmbɨk God waa nyaangɨt ndi kat mbutɨmbɨk. Jisasna mbaapma nɨmba kat mandɨt sɨ wandi. Ngwuk Kristen ngwuk waa wandi. Tamba wungi vat sɨ kai. \p \v 27 Wan njɨmbla Jerusalemba la profet Antiok yandi. \v 28 Ndina nat nyana sɨ Agabas. Godna waagan ndɨna maawut ngwandɨndɨ maa laataa wandɨ. Ngɨni ngepma ngepma kɨgɨnda ana lɨgiyandɨ waa mbutɨndɨ. Wan wanda vat kɨgɨnda lapman naambi tɨndɨ. Klodias King ta njɨmbla tɨndɨ. \v 29 Wandɨ mala Antiokmba la yakwa nɨmba kat yelavɨtndi. Yelavɨka lɨga kɨgɨnda klanjeya sanya kwivat wandi. Ndinamba la sanya kɨta nyan kɨta nyan nɨma sakwat ta nɨmba klamba kwindi. Sanya kuvut ta nɨmba ndino wupma klamba kwindi. \v 30 Solagwi Banabas kat kwindi. Jerusalema la Jisasna mbaapmamba la njambwi nɨmba kat yiga kwimbɨt. \c 12 \s1 JEMS KAT VATNYALAA PITA KAT KWUTAA KALABUSMBA TAAGANDI \p \v 1 Wan njɨmbla King Herot Agripa laataa Godna yelangɨ nɨmba kat kavle vat yivat wandɨ. \v 2 Herot wandɨ maa Jona yakwa ndu Jems kat yapmba vatnyandi. \v 3 Jems kat vatnyanda vak kat vɨlaa Juda solat sɨga nolin ngwandɨlɨndi. Nolin ngwandɨlɨnja vak kat vɨlaa Herot Pita kat kwutndɨ. Pasova walɨnja pesto la njɨmblamba kwutndɨ. \v 4 Pita kat kwutaa kalabusmba taagandɨ. Herot wandɨ maa tambavɨli kiyeli sɨlakɨta soldia Pita kat kalabusmba lɨndɨ, yiga vɨga lɨlɨndi. Nat aynat ngambi vɨga lɨlɨndi. Nat aynat nɨma nandinya vɨga lɨlɨlndi. Nat aynat nglaambu vɨga lɨlɨndi. Nat aynat nɨndɨ ngan vɨga lɨlɨndi. Herot wupma yelavɨtndɨ. Pasova walɨnja pesto ngɨlɨndɨ maa ndɨ kat kwutaa kaligiyowun kotmak waa yelavɨka lɨndɨ. Pita kat kotndangat kaliweyan Juda wun kat woviyaguga lɨgiyandi waa yelavɨtndɨ Herot. \v 5 Wungi kat tɨga Pita kalabusmba lɨga kawiga lɨndɨ. Godna mbaapma nɨmba Pita kat God kat wagalalɨndi. Nɨmamba wagalalɨndi. \s1 GOD WANDƗ MAA PITA KALABUSMBA WOGWENDƗ \p \v 6 Herot Pita kat kotmat kalindeya njɨmbla tamba ngway tologandɨ. Wan ngan Pita sɨndu kwandɨ kalabusmba. Pitana yaagindan taambamba sen tula nat soldiana taamba tundɨ. Ambugendan taambamba sen tula nat kɨta soldiana taambamba tundɨ. Tula wupma vɨga lɨmbɨt, nɨndɨmba sɨndu kwandɨ. Nat nɨmba wan kalabus ngena ndaamange kat vɨga lɨndi. \v 7 Tɨga lɨga Godna ensel yalaa Pitana ngwaymba laataa lɨndɨ. Wan kava ya vla vɨtɨndɨ. Wan ensel Pitana malava avamba ndɨna taambamba viyalaa wandɨ. Kwiyatapman laap mɨla. Wandɨ mala Pita laatndɨ maa wan taambamba la sen pigiyaga ndandɨ. \v 8 Wan ensel ndɨ kat wandɨ. Waavwi kwuso. Man su kwuso wandɨ. Wupma Pita kwusondɨ. Ensel wandɨ. Tagumba lɨlɨga waavwi klalaa kwuso. Wuna kwupmba yagwa waa wandɨ ensel. \v 9 Pita nɨdɨna kwupmba yindɨ. Pita kalabus kwagalaa wogwenda vak ana yelavɨtndɨ. Wan sɨmakna vɨlɨwa waa yelavɨtndɨ. \v 10 Tata la wasman kat vɨgɨva yɨmbɨt. Ngɨni laa lan wasman kat vɨgɨva yɨmbɨt. Vɨgɨva yiga kapamba kwutnja ndaamange yɨmbɨt maa avla lavwindɨ. Lavwindɨ, wogwembɨt. Nat ava yambɨt vɨlaa yiga ensel Pita kat kwagalandɨ. \v 11 Pita lɨga yelavɨtndɨ. Njambwi nyan ensel kat wandɨ mala wun kat yandɨ. Wun kat kwutaa alaguat kloga kalindan Herot wun kat ana sɨgiyandɨ. Sɨmat ana ndɨ mɨnimba vɨgowun waa yelavɨtndɨ Pita. \v 12 Pita ndɨnai ya vak kat yelavɨka Mariana ngayat yɨndɨ. Wat Maria Jon waa Mak walɨnja nyana nyɨmeat. Wan lɨla ngaymba nɨma sakwat nɨmba yisolaa God kat wagalandi. \v 13 Pita ndaamangena mbapma taamba viyandɨ. Viyandɨ mwunya wiya nyan kɨta laataa ya vɨlɨ Pita kat. Lɨla sɨ Roda. \v 14 Pita waa wukwa waa yelavɨtaa mbapmo ana lavwilɨ. Solat sɨga wuleilaa ndi kat mbutɨ. Pita kɨngiyan yalaa ndaama ngena mbapmomba lɨga waa walɨ. \v 15 Ndi wandi. Nyɨn tungwengwan yiga kwo wanyɨn. Lɨ walɨ. Kai woseka ana wowun. Wungi lɨga waa walɨ. Ndi wandi ndɨ kat vɨga la ensel yaa waa wandi. \p \v 16 Wan nɨmba yisolaa Pita kat ngambulɨndi maa mbapmomba Pita taambamba viyalɨndɨ. Yalaa mbapma lavwilaa vɨndi Pita kat. Vɨlaa ngɨpali wandi. \v 17-18 Pita taamba taagalaa wandɨ. Kwundi ke wangweya. makayak. Kalabusmba lɨndɨ mala God ndɨ kat kwutaa kalia vak kat ndi kat mbutndɨ. Pita wandɨ. Mbutna nyaangɨt Jemsawi nat yakwa nɨmba kat yiga ambuk waa wandɨ. Nyangɨt ngambulaa ndi kat kwagalalaa nat ngepmat yɨndɨ. Ngambi Pita kat vɨga la soldia nɨma vak yelavɨtndi. Pita andambala yɨnda waa yelavɨtndi. \v 19 Herot ndɨ kat kwaka vɨlevilaa tɨndɨ. Tɨga lɨga Pita kat vɨga la soldia kat wagalandɨ. Herot wandɨ maa wan soldia kat vatnyandi. Herot Judia kwagalalaa Seseria walɨnja ngepmamba yiga lɨndɨ. \s1 NJAMBWI NYAN HEROT KIYANDƗ \p \v 20 Herot wan ngepma vɨlɨlɨk ta nɨmba kat kimbut yiga lɨndɨ. Wan ngepmana sɨ Taia Saidon. Wan ngepmana nɨmbana ava nyan Herotna ngaymba njɨvwa kwutɨndɨ. Herotna sɨndu kwalɨnda kava kat vɨga lɨndɨ. Ndɨna sɨ Blastas. Blastas yambɨ kwutndɨ maa kɨmbɨk kwupmak yisolaa lɨndi. Wan ngepma vɨlɨlɨk ta nɨmba Herotna nɨmbamba kɨgɨnda klalɨndi. \p \v 21 Wungi kat tɨga yisolaa lɨnjeya nandinya kat Herot tamba wandɨ. Herot apma nglei waavi kwusolaa yalaa Kingna tɨkɨtmba ndalɨndɨ. Ndaa lɨga ndi kat nɨmamba nyaangɨt ngambulɨndɨ. \v 22 Herot ngambundɨ maa wutɨga nɨmba nɨmamba walega ngambulɨndi. Herot ndu nyan vla ana ngambulɨgandɨ. God ngambulɨga vla ngambulɨndɨ waa walega wandi. \v 23 Ndinai waa kavle nyaangɨk kat wutaa ana kai wandɨ. Wun God ana wun waa ana wandɨ. Wungi kat tɨga wan kavle nyaangɨt ngambundi maa Godna ensel Herot kat sɨndɨ. Sɨndɨ, Herotna yaat tɨgɨmbimba ngwaambɨ ngwaambɨ kɨlɨndi maa kiyandɨ. \s1 BANABASAGWI SOLO \p \v 24 God waa nyaangɨt wuka ndɨna mbaapma wuleila nɨmba nɨma sakwat yɨndi. \p \v 25 Banabasawi Solo Jerusalemba lɨga Angiokat yɨmbɨk. Kɨgɨnda klanjeya sanya kwilaa yɨmbat. Jon waa Mak walɨnja nyan kat kwutaa kalimbɨt Banasawi Solo. \c 13 \p \v 1 Antiokmba lɨga Godna yelangɨna nat nɨmba God waa nyaangɨt mbutɨndi. Ndina nat nɨmba vɨsɨmogwindi Godna vat. Ndi kat vɨga lɨgiyaa njambwi nɨmbana sɨ kɨngiyan. Banabas, Saimon waa Naija walɨnja nyan. Lusias Sairinina nyan, Manaen, Herot antipasna kɨta lɨvɨ nyan, Sol. \v 2 Nao kɨlapman tɨlɨnja Godna sɨ kwusolɨndi maa Godna waagan ndi kat wandɨ. Ngwut aywaa Banabasawi Sol kat ambuk. Wan njɨvwa kwukambɨk mbɨk kat waigowun waa ambuk waa wandɨ. \v 3 Wandɨ maa nao kɨlapman tɨga God kat ngambulaa mbɨk kat taamba taagalaa mbɨk kat wandi. Ay mbɨla waa wandi. \s1 SAIPRASMBA WAN APMA NYAANGƗT MBUTƗMBƗT \p \v 4 Godna waagan mbɨk kat ay wandɨ maa wan ngepma Selusiat ndaimbɨt. ndailaa njaambɨt kulaa Saiaras walɨnja nɨmbuk nat yɨmbɨt. \v 5 Yilaa nat ngepma yigaa kawindi. Wan ngepma Salamis walɨnja ngepma. Salamisna Juda yisolaa lɨnja ngaymba God waa nyaangɨt mbupmbɨk. Wan kwandɨ nyan Jon mbɨtnanala njɨvwa kwutndɨ. \p \v 6 Saipris walɨnja mat nɨmbuk kawilaa palɨngweya yiga ngepma ngepma yiga waambumba la ngepma Pafos walɨnja ngepma wuleindi. Wan ngepmamba la nyan yeno kwutɨga nyan kat yiga vɨndi. Ndɨ Juda. Woseka waa nyaangɨt mbutɨndɨ. Ndɨna sɨ Bar Jisas. \v 7 Wan yeno kwuta nyan wan ngepmana njambwi nyanonala tɨndɨ. Njambwi nyana sɨ Sesas Polas. Sesas Polas nɨma nambuo lɨga nyana. Banabasagwi Sol kat wandɨ. Yalaa wun kat God waa nyaangɨt ambuk. \v 8 Yeno kwutɨga nyan ndɨna nat sɨ Elimas wupmak kat kai wandɨ. Njambwi nyan Jisasna kwundi wupmak kat Elimas kai wandɨ ndɨ kat. \v 9 Solna nat sɨ Pol. Godna waagan ndɨ kat tavindɨ maa lɨmbaga yeno kwuta nyanat vɨndɨ. \v 10 Vɨlaa Pol wandɨ. Woseka walɨgamɨn wan nyaangɨt. Kavle nyaangɨla mandɨp mandɨp walɨma. Mɨn Setena nyan mɨn. Apma vat yetɨlɨnja vak kat kai waa walea lɨgamɨn. God waa apma nyaangɨt kai waa kwagalalaa kavle vatmba kwutaa lɨvat yelavɨpmɨn. Manda kat wupma lɨgamɨn. \v 11 Wungi kat tɨga God mɨn kat kavle vat yigyandɨ. Mɨna mɨni kavle yigiyandɨ. Apma mɨni ana vɨlɨgiyamɨn. Samat tɨga nya ana vɨgiyamɨn waa wandɨ Pol. Pol wandɨ maa Elimasna mɨni mbaw kwutɨ, ana vɨndɨ. Ndɨna taambamba kwutaa ava yambɨ sɨmogwigiyaa nɨmba kat kwaka lɨndɨ. \v 12 Wan ngepmana njambwi nyan Pol kwuta njɨvwa kat vɨlaa yelavɨtndɨ. Pol kwoduo lɨga nyana waa yelavɨtndɨ. Jisas waa nyaangɨt Pol mbuta nyaangɨt ndɨna nambu mbɨlɨndɨ. \s1 POLOGWI BANABASO ANTIOK PISIDIAMBA LƗGAMBƗT \p \v 13 Pol ndɨnanala lɨga yeta nɨmba njambɨt kulaa Pafos walɨnja ngepma kwagalalaa Pega walɨnja ngepma valɨngendi. Pega Pamfilia walɨnja nɨma kɨpmamba lɨga ngepmat. Wan ngepmamba Jon waa Mak walɨnja nyan mbɨk kat kwagalaa Jerusalemat yindɨ. \v 14 Mbɨk Pega kwagalalaa Antiok walɨnja ngepmat wuleimbɨt. Wan wuleimba ngepma Antiok Pisidia walɨnja nɨma kɨpmamba lɨga ngepma. Njɨvwa lapman nandinyamba Juda yisola lɨnja ngay wuleilaa ndalɨmbɨt. \v 15 Wan ngay kat vɨga la nyan lataa tamba Moses pɨlɨwuta nyaangɨt vɨlaa mbutɨndɨ. Tamba la God waa nyaangɨt mbuta nɨmba pɨlɨwuta nyaangɨt vɨlaa mbutɨndɨ. Mbutaa mbɨk kat wandɨ. Wuna yakwa nyan mbɨt. Nɨna maawut kwunakiya nyaangɨt tɨndeyan ambuk waa wandɨ. \v 16 Wandɨ mala Pol laatndɨ. Laata taamba taagalaa awuk waa wandɨ. Wuna kɨta yelangɨ nɨmba Isrel wuna nyaangɨt awut. Juda ana ngwuk nat nɨmba. God kat yelavɨpmak yisolaa lɨga nɨmba ngwulo awut. \v 17 Tamba God Isrel walɨnja nɨmba kat vɨga lɨndɨ. Nɨna ngwak walanga kat God yagwa wandɨ. Juda angwa ngepma kwagalalaa Isipmba yiga Lɨlɨndi maa God ndi kat apma vat yilɨndangat nɨma sakwat yɨndi. God ndɨna kwondumba ndi kat kwutaa nat ngepmat kalindɨ. \v 18 naambi ndumi vɨli kwo nɨndi kavamba yetɨndi. Wan yetɨlɨnja njɨmbla ndi God kat kai walɨndi. God kat kai walɨndi maa God ndi kat ana kai walɨndɨ. Ndina lak kwaalɨndɨ. \v 19 Wan Kenen walɨnja kɨpmamba ngepma nɨmba ndina kwundi sɨlavɨli mɨna lɨndi. Ndi kat aywaa God sɨndɨ. Sɨndɨ maa nɨna ngwat walanga wan kɨpma klalaa lɨndi. \v 20 Wan kɨpmamba naambi 450 tɨndi. Tɨga lɨga ndi kat vɨga lɨgiyaa nɨmbo God ndi kat taagandɨ. Vɨga la nɨmbana kwupmba la nyana sɨ Samyuel. \p \v 21 Tɨga lɨga wan nɨmba God kat wagala lɨndi. King nɨn kat agwi. Nɨn kat vɨga lɨgiyandɨ waa wandi. Wandi maa God ndi kat Sol kwindɨ ndina Kingnat tɨndangat. Sol Kisna nyana. Ndɨna yelangɨ Bensamin. Sol Kingnat tɨga lɨga naambi ndumi vɨlɨlɨk ndi kat vɨga lɨndɨ. \v 22 Sol kat kai walaa God Devit ndina Kingnat tɨndangat wandɨ. God Devit kat kupma wandɨ. Devit Jisina nyan wuna mawupmba yetɨlɨgandɨ. Ndɨ kat woviyaguga lɨgowun waa wandɨ God Devit kat. \v 23 Tamba God wandɨ. Isrel walɨnja nɨmba kat ngɨni kwunakiya nyan kwigiyowun ngwuk kat waa wandɨ God. Wanda vapmba God Jisas Devitna yelangɨ nyan kwindɨ. \v 24 Tat Jisas yalapman ta njɨmbla Jon Isrel kat mbutndɨ. Kupi maawut sɨkngweyan ngwuk kat ngumba yagugiyowun waa mbutndɨ. \v 25 Jona njɨvwa tamba ngɨlɨ mɨna lɨgandɨ ndinyangu kat wandɨ. Wun kat anda nyana waa yelavɨtɨgangwuk. Samat tɨga kawiga lɨngwa nyan yaigandɨ. Ndɨ njambwi nyana. Wun mat nyan wun. Wun mat nyana tɨwangat ndɨna njɨvwa ana yigumba kwugiyowun. Ndina man suna yaaw ana yigumba njalakiyowun waa wandɨ Jon. \p \v 26 Ngwuk wuna yakwa nɨmba, Ebrahamna yelangɨ nɨmbawi Juda ana ngwuk God kat yelavɨpmak yisola lɨga nɨmbo ngwuk kat God apma vat tamba yindɨ. Ngwuk kat kwunakiyaa nyaangɨt God nɨn kat kwindɨ. \v 27 Jerusalemba lɨga nɨmba, njambwi nɨmba Jisas ndi kat kwunapmak yanda vat ana vɨga lɨndi. Njɨvwa lapma nandinyamba aywaa God waa nyaangɨt mbutɨga nɨmba pɨlɨwuta nyaangɨt vɨlɨgandi. Maawupmba ana yelavɨkandi. Tamba God waa nyaangɨt mbutɨga nɨmba pɨlɨwutndi. Ngɨni Jisas kat ndɨ kat vatnya waa waigandi. Pɨlɨwutnja nyaangɨtmba wan vak yindi. \v 28 Jisas kavle vak ana yilɨndɨ. Juda Pailat kat vatnya waa kwo wandi. \v 29 Tamba la God waa nyaangɨt mbutɨga nɨmba pɨlɨwuta nyaangɨtmba Jisas kat yɨndi. Jisas kiwai krosmba tɨndɨ maa ndɨ kat kwutaa vaangundi. \v 30 God wandɨ maa Jisas kiyalaa laatndɨ. \v 31 Jisas laatndɨ maa ndɨnanala ngepma ngepma yi ya yetɨla nɨmba ndɨ kat vɨlɨndi. Galili kwagalalaa yiga Jerusalemat wokendi. Mbambala wan nɨmba walɨgandi. Jisas kiyala laatndɨ. Vɨnɨn wa walɨgandi. Isrel ta nɨmba kat walɨgandi. \p \v 32-33 Anogwi wungivat sɨgɨt. Ngwuk kat wan apma nyaangɨt mbupmat tɨga. Tamba God nɨna ngwat walanga kat wandɨ. Ngɨni ngwuk kat apma vat yigiyowun waa wandɨ. Mbambala ndina walanga nɨn kat God apma vat tamba yindɨ. Tamba la nyan vɨlɨlɨk wan Sam walɨnja mbangu kwundi God Jisas kat waa nyaangɨt pɨlɨwutndɨ. \b \li1 Mɨn wuna nyan mɨn. Mbambala wuna njɨvwa kwupmak \li1 kat mɨn kat kwondu kwilaa taagawun waa wandɨ God \p waa pɨlɨwutndɨ. \v 34 God tamba la nyan kat wandɨ. Godna nyan Jisas kiyalaa laatndangat wandɨ. Kiyalaa ndɨna sɨm ana njangu veilaa ngɨlɨgiyandɨ wandɨ. Wandɨ ma pɨlɨwutndɨ. Devit kat apma vat kwigiyowun wanda vat kwigiyowun. Ana woseka waigowun waa wandɨ God waa pɨlɨwutndɨ. \v 35 Nat naangamba pɨlɨwutndɨ. \li1 God wamɨn mala mɨna njɨvwa kwutɨga apma nyan \li1 kiyalaa ana njangu veiga ngɨlɨgiyandɨ. \p waa pɨlɨwutndɨ. \v 36 Devit ta njɨmbla Godna njɨvwa kwutɨndɨ. Pɨlɨwuta nyan Devit ta njɨmbla Godna njɨvwa kwutɨndɨ. Pɨlɨwuta nyan Devit kat ana pɨlɨwutndɨ. Devit kiyandɨ mala ndɨna ngwak walanga kwo kavamba vaangundi. Ndɨna sɨm njangu veiga ngɨlɨndɨ. \v 37 Pɨlɨwuta nyan mandɨt nyan kat pɨlɨwutndɨ. Kiyalaa sɨm njangu veilapman nyan kat pɨlɨwutndɨ. Wan nyan kiyalaa God wandɨ, laatndɨ. \v 38-39 Ngwuk yakwa nɨmba wan Jisas kat vɨngwangat wowun. Jisas kwuta njɨvwa vɨlaga ngwuna kavle vat yiga yetɨngwa vat God ngwuk kat kwuakiyandɨ. Ngi nyaangɨtna ngwuk kat mbutɨwa. Wan kavle vat ngwuk kat ngilaa lɨgandɨ. Moses kwiya nyangɨtmba yetɨngweyan wan kavle vak ana ngɨlɨgiyandɨ. Jisas kwutaa njɨvwa kat wuna lak yaandɨ waa wangweyan wan kavle vak ngɨlɨgiyandɨ. Ana ngilaa lɨgiyandɨ. \v 40 Yigumba vɨga alɨmba ngwuk. God waa nyaangɨt mbuta nɨmba tamba la nɨmba pɨlɨwuta nyaangɨt ngwuk kat yilandɨ. \p \v 41 Ndi God waa nyaangɨt pɨlɨwutndi. Yigumba vɨga alɨmba ngwuk. Ngwula mbangɨ manda kat kɨlɨpangɨ yigandɨ. Waluwa vat maawupmba yelavɨtapman yingweyan kiyaigangwuk. mbambala nɨma njɨvwa kwutɨgowun ngwuk kat. Kwutuwa njɨvwa vɨlaa ngwula mbangɨ kɨlɨpangɨ yigiyandɨ. Nat nyan kwututwa njɨvwa kat ngwuk kat vɨsɨmogwindeyan ngwula mbangɨ kɨlɨpangɨ yɨgiyandɨ waa wandɨ God waa tamba pɨlɨwutndi waa wandɨ Pol. \v 42 Pol wandɨ mala Polawi Banabaso yisola lɨnja ngaymba tɨga lɨga wogwelɨmbɨt, mbɨk kat vɨlaa wandi. Njɨvwa lapman tɨneya nandinya yandɨ maa yagwamba mbɨt nɨn kat mbupmat waa wandi. \v 43 Nat nɨmba mbɨla kwupmba wogwelaa lɨndi. Judagwi Juda ana ndi nat nɨmba wogwelaa lɨndi. Juda ana ndi nat nɨmba wogwelaa lɨndi. Juda ana ndinat nɨmba Juda yeta vapmba yetɨndi. Ndi kat ngambuliya nyaangɨt ngwula maawut ke tɨvɨndi. Ndi kat ngambuliya nyaangɨt ngwula maawut ke tɨvɨnda. Kwutaaa alɨmba ngwuk. God ngwuk kat awagapma apma vat yindɨ waa mbutɨli. Wan nyaangɨk kat ngwuk yelavɨpmba ngwuk waa wambɨk. \v 44 Nat njɨvwa lapman nandinya yandɨ maa wan ngepmana nɨmba aywaa yisola lɨndi. God waa nyaangɨt mbupmbɨk, wupmak yisola lɨndi. \v 45 Nɨma sakwat nɨmba Pol kat yɨndi. Nat Juda yinjangat vɨlaa yelavɨtndi. Wan nɨmba tat nɨnagwinala lɨndi. mbambala Polna kwupmba yigandi. Kavle vatna yinja wa yelavɨtndi. Wan vak yelavɨtaa Pola waa nyaangɨk kat kai wandi. Ndɨ kat njɨka wandi. \v 46 Njɨka wanja vak kat Apolagwi Banabaso ana vaaka lɨmbɨt. Nɨma kwundimba wambɨt. God waa nyaangɨt Juda ngwuk kat mbupmat tat yali. Apma vatna tat ngwuk kat mbupmat yalia. Ngwuk kai wangwuk. Wungi kat tɨga Juda ana ndi nat ɨmba kat yiga mbukiyaa. Apma vat njɨmbla njɨmbla tɨngweya vak kat ngwuk kai wangwuk. \v 47 Ana mawupmba yelavɨtaa ana yiga mbupmak yali Juda ana ndi nat nɨmba kat. \li1 Juda ana ndi ndi kat mbupmat tɨgangwuk. Ngwuk \li1 nya vla lɨgangwuk. God ndi kat kwunakndeya vak \li1 kat sɨmogwivat tɨgangwuk waa wandɨ God \p waa tamba pɨlɨwutndi waa wandɨ Pol. \p \v 48 Mbutiya nyaangɨt Juda ana ndi nat nɨmba wutaa solat sɨga nolin ngwandɨga wandi. God waa nyaangɨt apma nyaangla waa wandi. God nat nɨmbana maawutmba wandɨ mala wan nyaangɨk kat yelavɨtaa kwutaa lɨndi. Maawupmba kwutaa lɨga apma vat njɨmbla njɨmbla yetɨlɨnjeya vak kat klandi. \p \v 49 Wan nɨma kɨpmana ngerpma ngepma kat yiga God waa nyaangɨt mbuk kɨva mbutndi. \v 50 Nat Juda Polagwi Banabasna sɨ kat viyesandavat wandi. Wan ngepmanana nɨma nɨmba kat yɨga wandi wan kavle nyaangɨt. Juda ana ndi nat nɨmbana njambwi lagwa kat yɨga wandi wan kavle nyaangɨt. Juda ana ndi nat nɨmba God kat ndina maawupmba yelavɨka lɨndi. Wungi kat tɨga wan ngepmana nat nɨmba Polagwi Banabas kat nɨma vapmba yɨga mbɨk kat kɨklindi maa ngepma kwagalalaa yimbɨkt. \v 51 God waa nyaangɨt mbuta mbɨt nyan wan ngepmamba lɨga man su lɨgiyataa viyalɨmbit tɨpmwigwula yiga. Ngwuk wupma lɨgiyangwuk. Tɨga kiyalaa kavle savle yigiyangwuk waa yelavɨtaa su viyalɨmbɨt. Wan ngepma kwaglalaa Aikoniamat yimbɨt. \v 52 Wan ngepma Antiokmba Jisasna mbaapmamba lɨga nɨmba solat sɨga nolin ngwandɨga lɨndi. Godna waagan ndinamba tavilaa lɨndɨ. \c 14 \s1 POLAGWI BANABASO AIKONIAMBA LƗGAMBƗT \p \v 1 Antiok kwagalaa Aikoniam yimbɨt. Antokmba mbupmba nyaangɨt mbupmbɨk. Pologwi Banabaso Juda yisolaa lɨnja ngay wuleilaa mbupmbɨk. Wan ngaymba yisolaa lɨga mbutɨmba nyaangɨt wuti. Juda nɨma sakwat Juda ana ndi nat nɨmba nɨma sakwat wutaa maawupmba yelavɨka kwutaa lɨndi. \v 2 Nat Juda maawupmba yelavɨka wan nyaangɨt kwupmak kat kai walɨga Juda mbɨk kat kai walɨndi. Wundi Juda Juda ana ndi nat nɨmba kat wandi. Mbɨtnai mbutɨga nyaangɨt apma nayaangɨt ana ndɨ. Ke wukngwa. Mbɨk kat kai wangwuk yigaambɨt waa wandi. Wandi maa Juda ana ndi nat nbɨmba nɨma sakwat mbɨk kat kai waa walɨndi. Jisasna yelangɨmba lɨga vɨlɨlɨk palɨ kat kai waa walɨndi. \v 3 Wungi kat tɨga God waa nyaangɨt mbutɨga mbɨt nyan wan ngepmamba nɨma sakwat ngan nandinya tɨga mbutɨmbɨt. God waa nyaangɨt mbutɨga mbɨt nyan wan ngepmamba nɨma sakwat ngan nandinya tɨga mbutɨmbɨt. God kwiya kwondumba nɨma njɨvwa kwuka yelogwen kat ta nɨmba kat kwunatɨmbɨt. Kwunapmba vat vɨlaa wan ngepmamba lɨga nɨmba yelavɨtndi. Mbutɨmba nyaangɨt ana woseka walɨmbɨt. God mɨn kat awagapma kwunatndangat mbutɨmba nyaangɨt ana woseka walɨmbɨt waa yelavɨtndi. \v 4 Wan ngepma mbaapma vɨlɨlɨk kalɨtaa tɨndi. Nat mbaapma nɨmba Judanala kwaga God waa nyaangɨt mbutɨga mbɨt nyan kat kai walɨndi. Nat mbaapma nɨmba mbɨlɨnala tɨga mbutɨmba nyaangɨt wutɨndi. \v 5 Wan ngepmana kaiwalɨga Juda, kai walɨga Juda ana ndi nat nɨmba, ngepmana nat njambwi nɨmba yelavɨtndi. Mbɨk kat nɨma vat yigiyanɨn. Mbɨk kat kaambapmba yaagiga viyaga vatnyagiyanɨn waa yelavɨtndi. \v 6 God waa nyaangɨt mbutɨga mbɨt nyan kavle ytivat tɨnja vak kat wutaa wan ngepma kwagalalaa yimbɨt. Kwagalalaa ngepma vɨlɨlɨk ta kavat yimbɨt. Wan ngepma vɨlɨlɨkna sɨ Devi, Listra. Wan ngepma vɨlɨlɨk Laikonia walɨnja nɨma kɨpmamba lɨmbɨt. \v 7 Wan ngepma vɨlɨlɨpmba wan apma nyaangɨt mbutɨmbɨt. \s1 LSITRAMBA POL KAT KAMBAK KLALAA VATNYAVAT YAAGINDI \p \v 8 Listra walɨnja ngepmamba man kɨvɨ watna nyan ndaalɨndɨ. Nyɨme kwutna njɨmblamba kɨvɨ wata lɨndɨ. Mamba veiga ana yi ya lɨndɨ. Kwo lɨndɨ. \v 9-10 Wan nyan Pol mbuta nyaangɨt wutɨndɨ. Pol waa nyaangɨt wutaa ndɨna mbangɨ wiyo waavi taagandangat Pol vɨndɨ. God wan nyan kat alɨpsɨga kwunakiyandɨ waa Pol vɨndɨ. Wungi kat tɨga ndɨ kat vɨlaa nɨma kwundimba wandɨ. Laataa man vei wandɨ. Pol wandɨ mala kwiyatapman laatsaa man veiga yi yalɨndi. \p \v 11 Wan ngepmana nɨmba Pol wan nyan kat kwunatnda vak kat vɨlaa ndina angwa kwundimba waga ngambulɨndɨ. Waagan ndinyanguna mbangɨ klalaa yaa ngambulɨgambɨt waa ndina angwa kwundimba ngambulɨndi. \v 12 Banabas kat wandi. Mɨn Sus walɨna waagan mɨn waa wandi. Pol kat wandi. Mɨn Hemis walɨna waagan mɨn waa wandi. Pol tata lɨga nyan tɨga nyaangɨt ngambulɨndangat Hemis waa sɨ kwindi. \v 13 Sus kat kwunatɨnja ngay ngepma tɨvwi nat naangamba lɨndɨ. Wan ngay kat vɨga la nyan bulamakau klalaa mɨna mwe pangwugaa klalaa kwutaa iɨvwina suwimba kiyandɨ. ndɨnagwinala yetɨga nɨmbagwinala mbɨk kat kwunapmak kwivat wandi. \p \v 14 Polagwi Banabaso yɨlɨnja vat vɨlaa wan vak kat kai walaa mbɨtna waavwi ngɨlɨpɨk. Waavi ngɨlɨtaa ndina nɨndɨmba yɨga lɨga walɨmbɨk. \v 15 Wan vak manda kat yigiyangwuk. An ndu nyan li. Ngwutnai lɨga vla tɨgali. Ngwuk kat apma nyaangɨt mbupmak yali. Wan apma nyaangɨt wutaa kavle vat yeltɨlɨngwa kwo vak kwagalalaa God kat ngwula maawupmba yelaɨka kwutaa yetɨgiyangwuk. Mbutɨlɨiya God kwo lɨgandɨ. Ana kiyandɨ. Nyɨnangwut, kɨpma, ngu aywaa kwutndɨ. Nyɨnangwut kɨpma, ngumba yetɨlɨga nda aywaa kwutndɨ. Tamba ndinyangu kat wandɨ. Ngwutna maawupmba yetɨ waa wandɨ. \v 16-17 God kwo lɨga ngwuk kat vɨsɨmogwilɨgandɨ. Ngwuk kat apma vat yilɨgandɨ. Meik kwilɨgandɨ. Ambugava apma vat kɨgɨnda watndangat kwilɨgandɨ. Ngwutna maawupmba nolin ngwandɨngwa vak kwilɨgandɨ. Apma vat ngwuk kat yelɨnda vat vɨlaa yelavɨtɨgangwuk. God tɨgandɨ waa yelavɨtɨgangwuk. \p \v 18 God mbutɨgaa nyaangɨt mbutɨga mbɨt nyan wan nyaangɨt mbutɨmbɨt. Angat kwunapmak ke kwiga waa wambɨt. Nɨma njɨvwa kwuka kwunapmak tɨnja vak kat viyesandaga ndi kat kwulapmbɨk. Wan vak ana yindi. \p \v 19 Pisidiamba lɨga Antiok walɨnja ngepmamba la ndi nat Juda lataa Aikoniamba la ndi nat Juda laataa mbɨla kwupmba Listra yindi. Pol kat yiga kavle nyaangɨt ngambundi. Ngumbundi maa ndinai waa nyaangɨt wutndi. Wutaa kwutaa lɨndi. Tɨga lɨga Pol kat vatnyavat kambak klalaa viyavat yaagindi. Yaagigaa ndi kat viyalaa yelavɨtndi. Tamba wundumbu yindɨ waa yelavɨtaa ndɨ kat kwutaa mbundi lɨvwat kalindi, tɨndɨ. \v 20 Pol mbuta nyaangɨt wutaa kwutaa la nɨmba ndɨna sɨm kwutaa kalivat yandi. Tɨnda kava yiga wogwendi, Pol laatndɨ. Laatndɨ maa ngepma wuleindi. Nat nandinya wan ngepma kwagalalaa Debi walɨnja ngepmat yimbɨt. \p \v 21 Debimba Pologwi Banabaso wan apma nyaangɨt mbutɨmbɨk. Nɨma sakwat nɨmba kat kwutaa Jisasna mbaapmamba taagambɨt. Wan ngepma kwagalaa Listra lungwamataa yimbɨt. Listra kwagalaa Pisidiamba lɨga Antiok walɨnja ngepmat lungwamataa yimbɨt. \v 22 Ngepma ngepmamba God waa nyaangɨt kwutaa lɨga nɨmbana maawut kwunapmak ngambumbɨk. Ndi kat wambɨk. Wan apma nyaangɨt ke kwagalaga. Nɨma vat nɨma sakwat ngwuk kat yaigandɨ. Nɨmamba ke yelavɨka. God ngwuk kat apma vat kwindeya vat ngɨni yaigandɨ waa wambɨk. \v 23 Ngepma ngepma Jisasna yelangɨ nɨmba kat vɨga lɨgiyaa nyaan kat kɨta kɨta taagambɨt. kɨgɨnda kwagalalaa God kat ngambuga ndi kat wambɨt. Njambwi nyan waa nyaangɨk kat nɨmamba kwutaa alɨ. Ke twagalaga waa wambɨt. \s1 ANTIOK SIRIAT LUNGWAMATAA YIMBƗT \p \v 24 Pisidia walɨnja nɨma kɨpmana nat naangɨmba lɨga nat naangat valɨgembɨt. Valɨgelaa pamfilia walɨnja nɨma kɨpma yambɨt. \v 25 Pega walɨnja ngepmamba Godna apma nyaangɨt mbutaa Atila walɨnja ngepmat ndaimbɨt. \v 26 Atilamba lɨga njaambɨt kulaa Antiokat yimbɨt. Tat wan ngepmamba la Kraistna mbaapmamba la njambwi nɨmba mbɨk kat wandi. God waa apma nyaangɨt yiga mbukiyambɨt. Mbupmbeya kwondu God mbak kat kwigiyandɨ waa wandi. Wanja nyaangɨtmba tamba yimbɨt. \v 27 Antiok wuleilaa Jisasna yelangɨ nɨmba kat wambɨk. yagwa. Kumba yaa yisolaa lɨ ngwula. Yisolaa lɨndi maa ngepmamba God apma vat yinda vak kat mbutɨmbɨt. Ngepma ngepma yimbangat God mbɨk kat yambɨ kwutndɨ. Juda ana ndi nat nɨmba wan apma nyaangɨt wutaa nɨmamba kwutaa lɨnjangat mbutɨmbɨt. \v 28 Antiokmba nɨma njɨmbla tɨlɨmbɨk Jisasna mbaapma nɨmbanala. \c 15 \s1 NJAMBWI NƗMBA JERUSALEMBA YISOLAA LƗNDI \p \v 1 Jerusalemba la nat nɨmba Antiok yala Jisasna yelangɨ nɨmba kat wandi. Moses kwiya lomba ngwutna mbangɨ pɨtapman yɨngweyan God ngwuk kat ana kwunakiyandɨ waa wandi. \v 2 pologwi banabaso laataa ndi kat kai walaa nɨma nyaangɨt ngambumbɨt. Tɨga lɨga ngambulɨmbɨt maa yelavɨtndi. Pol, Banabas, Antiokmba la nat nɨmba Jerusalem yigiyandi waa yelavɨtndi. Jerusalemba lɨga Aposel nat Jisasna mbaapmamba la njambwi nɨmba kat yiga wagalavat tɨndi waa yelavɨtndi. \p \v 3 Wan ngepmamba la Jisasna yelangɨmba la nɨmba ndi kat sanya kwindi maa kwutaa yindi. Ngepma ngepma yiga Juda and ndi nat nɨmba God waa nyaangɨt kat nɨmamba kwutaa lɨnjangat mbutɨndi. Jisasna mbaapma nɨmba wutaa lɨga apma nyaangala waa woviyaguga lɨndi. \p \v 4 Jerusalem wuleindi maa Jisasna yelangɨ nɨmba apma nandinya waa nɨma sakwat kɨgɨnda kwiga woviyaguga lɨndi. Wan aposel wan mbaapmana nɨma nɨmba ndino wupma yilɨndi. Ngepma ngepma yiga God ya vak kat mbutɨndi. \v 5 Jisasna mbaapmamba la nat nɨmba Ferisi yetɨla vapmba yetɨgaa nɨmba laataa wandi. Ndina mbangɨ pɨtapman Moses kwiya lomba yetɨlapman yinjeyan God ndi kat ana kwunakiyandɨ waa wandi. \p \v 6 Wandi maa Aposelo nat nɨma nɨmbo wan nyaangɨt ngambuvat yisolaa lɨndi. \v 7 Sɨvla mbundɨ ngambulɨndi maa Pita laataa wandɨ. Mbaapma nɨmba. Tamba ngwutna kɨta nyanat tɨwun, God wun kat wandɨ. Juda ana ndi nat nɨmba kat wuna apma nyaangɨt kwutaa yiga ambuk waa wandɨ God. Vɨlɨgangwuk. Wutaa nɨmamba kwutaa lɨnjangat yiga wan apma nyaangɨt mbutɨwun. \v 8 God ndu taagwana maawut vɨlɨgandɨ. Juda ana ndi nat nɨmbana maawut vɨlaa ndɨna waagan ndi kat kwindɨ. God ndi kat waagan kwinda vat vɨlaa yelavɨtnɨn. God ndi kat ana kai wandɨ waa yelavɨtnɨn. God nɨn kat waagan kwiya vat vla ndi kat kwindɨ. Vɨlɨganɨn. \v 9 God kapma kapma vapmba ana yindɨ. Juda kat Juda ana ndi nat nɨmba God waa nyaangɨt wutaa ndina mbangɨ wiyo waavi taagandɨ maa God ndina kavle vat sɨlɨmbwindɨ. \v 10 God waa vak kwagalaaa ngwuk manda kat mandɨk vapmba yivat wangwuk. Juda ana ndi nat nɨmba kat manda kat nɨma njɨvwa kwivat wangwuk. God wupma ana wandɨ. Nɨna ngwak ndu wan nɨma njɨvwa ana kwutɨndɨ. Moses waa vapmba ana alɨpsɨga yetɨndi. Nɨno wupma ana alɨpsɨga yetɨgiyanɨn. \v 11 Kai luwa. Wan vak kavle vat. Jisas nɨn kat waa kwutaa njɨvwa kat nɨna mbangɨ wiyo waavi laagandeyan God awagapma nɨn kat kwunatɨgandɨ. Ndino wupma waa wandɨ Pita. \p \v 12 Polagwi Banabaso mbɨlo ndi kat nyaangɨt mbutɨmbɨt. Polagwi Banabaso mbutnda nyaangɨt kwo wuka kwagalandi. Juda ana ndi nat nɨmba kat yiga mbutɨmba vak kat mbutɨmbɨk. God mbɨk kat kwondu kwindɨ maaa nɨma yelogwengat ta nɨmba kat kwunatɨmba vak kat mbutɨmbɨt. \p \v 13 Mbupmbɨt mala Jems laataa wandɨ. Mbaapma nɨmba wunai waigaa vak awuk. \v 14 Pita waa Saimon walɨnja nyan laataa mbutndɨ, wukngwuk. God Juda ana ndi nat nɨmba kat kwutaa ndɨna yelagɨmba taaganda vat mbutɨndɨ, wukngwuk. \v 15 Tamba God waa nyaangɨt mbuta nyan wan nyaangɨt pɨlɨwutndɨ. Kapma nyaangɨt ana ndɨ. Kɨta nyaangɨtna. \v 16-18 Tamba pɨlɨwutndɨ. \li1 Samat tɨga yɨlaa lungwamataa yaigowun waa God \li1 wandɨ. Kavle vat yiga yetaa ndi Juda kwunakiyowun. \li1 Ndi Juda ngay vla lɨgandi. Wan ngay tamba kavle \li1 yindɨ. Wun kwunakiyowun. Kwunakwun maa wan nɨmba \li1 Juda ana ndi wun kat kwaka kawiga lɨgiyandi. Wun \li1 God wun. Ngepma ngepmamba lɨga nɨma sakwat nɨmba \li1 kwutaa kiyaa wuna yelangɨmba taagagiyowun waa \li1 wandɨ God \p waa tamba pɨlɨwutndɨ. \p \v 19 Wuno wupma yelavɨka lɨgowun. Juda ana ndi nat nɨmba God kat yalɨga nɨmba ndi kat nɨma njɨvwa waa kwigiyanɨn. Juda yeta vapmba yetɨ ana ndi kat waiganɨn. \v 20 Ndi kat pas pɨlɨwukiyanɨn. Wan pasmba ndi kat waiganɨn. Waagan kat kelonja wɨmbu nda ke kɨga waiganɨn. Yambɨsɨk kwuka ke yetɨga waiganɨn. Yelogwen ke kɨga waiganɨn. Nambu kwunjɨngwendi kiyaiga ndana wɨmbu ke kɨga waiganɨn. \v 21 Wan wawa vak yinjeyan Moses kwiya nyaangɨt kwagalagiyandi waa ke yelavɨka. Njɨvwa lapman tɨgiyaa nandinya aywaa Juda yisola tɨnjeya ngaymba la nɨmba laataa Moses kwiya nyaangɨt mbutɨgandi. Ngepma ngepmana nɨmba kat wan nyaangɨt mbutɨgandi. Ana ngɨlɨgiyandɨ. \p \v 22 Aposelo Jisasna mbaapmamba la njambwi nɨmbo nat nɨmba kat sɨmogwindi. Polagwi Banabasanala Antioknat yinjangat sɨmogwindi. Jutas waa Basabbas walɨnja nyan, Sailas, nat vlɨlɨlɨk palɨ kat sɨmogwindi. Wumbɨt vɨlɨlɨk palɨ kat wandi. Apma nyan mbɨt waa wandi. \v 23 Sɨmogila nɨmba kat wan pas kalinjangat kwindi. Wan pasmba lɨga nyaangɨt kɨngiyan. Nɨn Aposel, njambwi nɨmba, ngwutna mbaapma nɨmba nɨn wan pas ngwuk kat pɨlɨwutɨganɨn. Ngwuk Juda ana ngwuk nat nɨmba Antiokmba, Siriamba, Silisiamba lɨga nɨmba ngwuk ngwuk kat wan pas pɨlɨwutɨganɨn. Ngwuk nɨna mbaapma nɨmba ngwuk. \v 24 Nɨna ngepmamba la nɨmba yilaa ngwuk kat nyaangɨt mbutndi. Mbutnja nyaangɨt wutaa ngwula maawut nɨma vak yelavɨkngwuk. Wanɨn maa ana yindi. Ndi kwo yindi. \v 25 Wungikat tɨga mbutnja nyaangɨk kat kawiga yisolaa lɨganɨn. Yisolaa lɨga ngwuk kat mbukiya nɨmba kat vɨsɨmogwinɨn. Nɨna ava nɨmba Pologwi Banabasagwinala yigiyandi. Pologwi Banabso Jisas Kraistna njɨvwa kwutɨga nyan mbɨt. \v 26 Wan njɨvwa kwuka yiga tɨga kiya mɨna lɨmbɨt. \v 27 Wungi kat tɨga wanɨn maa Jutasagwi Sailaso ngwuk kat yigiyambɨt. Wan pasmba pɨlɨwutna nyaangɨt ngwuk kat yigiyambɨt. \v 28 Godna waagan nɨna maawut ngwandɨndɨ maa yelavɨtnɨn. Ndi kat nɨma njɨvwa ana kwigiyanɨn. Kai walɨna nyaangɨt aynat ngwuk kat kwigiyanɨn. \v 29 Waagan kat kelonja wɨmbu ke kɨga. Yelogwen ke kɨga. Yambɨsɨk kwuka ke yetɨga. Wan vak kwagalaa yetɨngweyan apma vak yetɨgiyangwuk. Yigumba alɨ ngwula waa pasmba pɨlɨwutndi. \p \v 30 Sɨmogwinja nɨmba Antioknat yindi. Ngepmat yilaa wandi. Yagwa yisolaa lɨgat. Jisasna mbaapma nɨmba yisolaa lɨndi maa ndi kat pas kwindi. \v 31 Pasmba la nyaangɨt vilaa apma nyaangla waa solat sɨga wogiyagua lɨndi. Wan pasmba la nyaangɨt ndina maawut kwunatndɨ. \v 32 Jutasagwi Sailaso God waa nyaangɨt mbutɨgaa nyan mbɨt. Wungɨ kat tɨga njɨmbla njɨmbla Jisasna mbaapma nɨmba kat mbutɨmbɨt. Mbutɨmbɨt maa ndina maawut apma vat tɨndɨ. Kwutɨnjeya, ndina maawuk kat kwunapmbɨk. \v 33-34 Simogwila nɨmba wan ngepmamba samat tɨga Jerusalemat lungwamata yindi. Wan ngepmamba la Jisasna mbaapma nɨmba ndi kat yigumba aymba ngwuk waa wandi. \v 35 Pologwi Banabaso Antiokamba nɨma sakwat nandinya kawiga lɨmbɨt. God waa nyaangɨt, ndi kat sɨmogwiga mbutɨmbɨt. \s1 POL BANABAS KAT KWAGALANDƗ \p \v 36 Tɨga lɨga Pol banabas kat wandɨ. Ngepma ngepma yiga Jisasna mbaapma wuleila nɨmba kat yiga vɨli. Tat God waa nyaangɨt yiga kwiliya ngepma ngepma yiga vɨli. Wan nɨmba tɨnja vat yiga vɨli waa wandɨ Pol. \v 37 Wandɨ maa banabas wandɨ. Jon waa Mak walɨnja nyan anogwionala yaigandɨ waa wandɨ banabas. \v 38 Jon waa Mak walɨnja nyan mbɨlogwionala yivat yindangat Pol kai wandɨ. Tamba wan nyan mbɨk kat nɨndɨ ava yambɨmba kwalalaa lungwamataa yindɨ. Mbɨk kat Pampiliamba lɨga kwagalaa Jerusalemat yindangat Pol kai wandɨ. \v 39 Wungi kat tɨga kimbut yiga nɨma nyaangɨt ngambuga lɨga kapma kapma yambɨ yimbɨt. Kimbut yimba vat kwiya tapman yandɨ. Banabas Mak kat kwutaa njaambɨt kulaa kɨta vat Saipras yimbɨt. \v 40 Pol Silas kat kwutaa kɨta vat yimbɨt. Jisasna mbaapma nɨmba mbɨk kat wandi. Aymba mbɨt. God mbɨk kat kwondu kwigiyandɨ. God mbɨla lak kwaigandɨ waa wandi. \v 41 Wandi maa Siriagwi Silisiana ngepma ngepma yimbɨk. Ngepma ngepmamba lɨga Jisasna mbaapma nɨmbana maawut kwunatɨmbɨk. \c 16 \s1 TIMOTI POLAGWI SAILASONALA YINDƗ \p \v 1 Pol Debi walɨnja ngepmat yiga Listra walɨnja ngepmat yɨndɨ. Listra walɨnja ngepmamba Jisasna mbaapmamba la nyan kɨta lɨndɨ. Ndɨna sɨ Timoti. Ndɨna nyɨme Jisasna mbaapmamba la taagwak. Lɨ Judat. Ndɨna nyaek Juda ana ndɨ. Ndɨ Grikna. \v 2 Listramba lɨga Aikoniamba lɨga nɨmba Timoti kat apma nyana waa wandi. \v 3 Pol Timoti kat wandɨ. Yagwa. Kɨta vat yili waa wandɨ. Wungi kat tɨga Judana vapmba ndɨna mbangɨ pɨtndi. Wan ngepma ngepmamba la ndi Juda Timotina nyaek Juda ana ndɨ, waa vɨlɨndi. Wungi kat tɨga ndɨna mbangɨ pɨtnjeyan Juda ndɨ kat kai ana waigandi waa yelavɨtndɨ Pol. \v 4 Ngepma ngepma yiga Jisasna mbaapma nɨmba kat mbutɨndi. Jerusalemba la aposelagwi njambwi nɨmbo kai wanja nyaangɨt mbutɨndi. Wan kavle vat kwagalalaa wan apma vapmba yetɨ waa wandi. \v 5 Wungi kat tɨga Jisasna mbaapmamba la nɨmbana maawut apma vat tɨndɨ. Ndi nɨma sakwat yilɨndi. \s1 MASEDONIANA NYAN KAT POL SƗMAPMBA VƗNDƗ \p \v 6 Frisia walɨnja nɨma kɨpmana nat naangɨ kwagalalaa nat naangat yindi. Galesia walɨnja nɨma kɨpmana nat naangɨ kwalalalaa nat naangat yindi. Godna waagan ndi kat wandɨ. Wan nɨma kɨpmamba Esia walɨnja nɨma kɨpmamba wan apma nyaangɨt ke mbuka waa wandɨ. \v 7 Yiga lɨga Misia walɨnja nɨma kɨpmana nat naangɨ yandi. Yiga lɨga nat yambɨ yɨvat yelavɨtndi. Mbitinia yilɨnja yambɨ yivat yelavɨtndi. Jisas wandɨ maa, Godna waagan ndi kat wandɨ. Wan yambɨ ke yiga waa wandɨ. \v 8 Tɨga lɨga Misia wuleilaa Troas walɨnja ngepma yandi. \v 9 Wan ngan Pol sɨmat vɨndɨ. masadoniamba la nyan vɨndɨ. Wan nyan laataa lɨga Pol kat walega wandɨ. Nɨna ngepma vala ya wandɨ. Nɨn kat yaa kwunap mɨla waa wandɨ. \v 10 Pol sɨmat vɨlaa Masadonia yi mɨna lɨndɨ. Ndi kat wan apma nyaangɨt mbupmak yi mɨna lɨndɨ. \s1 LIDIA KUPI MAAWUT YELAVƗKA LƗGALƗ \p \v 11 Troas yilaa njambɨt kulaa Samotres walɨna ngepma valɨgenɨn. Kawilaa nat nandinya Neapolis walɨnja ngepma njaambɨtmba yiɨnɨ. \v 12 Neapolismba njaambɨt kwagalalaa nɨmbumba valɨlaa Filipai walɨnja ngepma yinɨn. Filipai wan kɨpmanana angwa ngepma. Filipaimba Romba yaa nɨma sakwat nɨmba yetɨndi. Wan ngepma kat vɨga lɨndi. Wan ngepma nandinya kuvut tɨnɨn. \v 13 Njɨvwa lapman nandinyamba wan ngepma kwagalalaa way ndandangɨ yinɨn. Way ndandangɨmba Juda anagandi yisolaa God kat ngambugiyaa waa yelavɨtnɨn. Ndalɨlaa wan ndandangɨmba ta taagwa kat vɨlaa wan apma nyaangɨt mbutnɨn. \v 14 Wutɨgat nat taagwana sɨ Lidia. lɨla ngepma Taiataira. Lɨla njɨvwa yelogwen mbangɨ waavi sanya klalaa kwiligalɨ. Tat God waa nyaangɨt wutaa nɨmamba kwutaa lɨlɨ. God lɨla maawut ngwandɨndɨ maa Pol waa nyaangɨt wutaa maawupmba yelavɨka kwutaa yetɨlɨ. \v 15 Lɨagwi lɨla ngaymba la nɨmbo ngu yagundi. Kɨta vat ngu yagundi. Nɨn kat walɨ. njambwi nyana nyaangɨt wutaa nɨmamba kwutaa lɨgowun. Woseka ana walɨgalɨ waa yelavɨkngweyan wuna ngayat yaigangwuk waa yawiga walɨ. Walɨ maa lɨla ngaymba yɨga lɨnɨn. \s1 FILIPAIMBA MBƗK KAT KALABUSMBA TAAGANDI \p \v 16 Kɨta nandinya yisolaa lɨga God kat ngambulɨnja kavat yinɨn. Wan kavamba sanya klalapman nat nɨmbana njɨvwa kwo kwutɨgaa taagwa vɨnɨn. Lɨ kat kavle waagan tavilaa tɨndɨ. Wan waagana kwundimba pogwula la nda kat vɨga mɨna mbutɨlɨ. Lɨ kat vɨga la nɨmba lɨlai kwuta njɨvwamba nɨma sakwat sanya klandi. \v 17 Polagwi nɨnagwi yelɨnɨn. Nɨna kwupmba yalaa nɨn kat walega walɨlɨ. Wan nɨmba njambwi nyan Godna njɨvwa kwutɨgaa nɨmba ndi. Apma vat yetɨngweya vat ndinamba klaiyangwuk waa walega walɨ. \v 18 Nɨma sakwat nandinya angivat mɨna waagan kat wandɨ. Jisas Kraistna sɨmba mɨn kat wowun. Lɨ kat kwagala wowun. Wandɨ maa waagan lɨ kat kwagalandɨ. \p \v 19 Lɨ kat vɨga la nɨmba vɨlaa yelavɨtndi. Lɨla njɨvwamba ngɨni sanya ana klaiganɨn waa yelavɨtndi. Yelvɨtaa Polagwi Sailas kat kwutaa nɨndɨ ngepma kotmat kalindi. Ngepmana njambwi nɨmba nɨndɨ ngepmamba lɨndi. \v 20 Wan ngepmana njambwi nɨmba Romba tɨga yaa nɨmba ndi. Njambwi nɨmba kat wandi. Wumbɨt nyan Juda mbɨt. Nɨna ngepmamba lɨga kavle vat kwupmbɨk. Nɨna ngepmana vapmba ana yetɨlɨgambɨt. \v 21 nɨna ngepma vat tɨgandɨ. Mbɨt nɨna ngepma nɨmba kat kapma vat sɨmogwilɨgambɨt. Romba lɨga yaa nɨmba nɨn kat kwingwa vapmba yetɨlɨganɨn. Nɨn kat sɨmogwilɨmba vapmba ana yetɨgiyanɨn. Nɨn kat sɨmogwilɨmba vapmba ana yetɨgiyanɨn waa wandi. \v 22 Nat nɨmbagwi wupma walɨgandi. Mbɨk kat kai walɨgandi. Wan ngepmana njambwi nɨmba Pologwi Sailasna waavwi ngɨlɨtaa aviya wandi. \v 23 Mbɨk kat nɨmamba viyalaa kalabusmba laagandi. Kalabus vɨga la nyan kat wandi. Ndaamange nɨmamba asɨ. Mbɨt kat yigumba vɨ waa wandi. \v 24 Wandi ma kalabusma vɨga la nyan mbɨk kat kwutaa nɨndɨ ngaymba taagandɨ. Mbɨtna man nɨma mimba tagu aita taagalaa ngindɨ. \v 25 Nɨndɨ ngan Pologwi Sailaso mbangu kwundi God kat walɨmbɨt. God apma nyana waa walɨmbɨt. God kat ngambulɨmbɨt. Kalabusmba la nat nɨmba ngambulɨmbɨt. Kalabusmba la nat nɨmba ngambulɨmba vat wutaa lɨndi. \v 26 Tɨga lɨga nɨma yɨnaw kwutndɨ. Kalabua aywaa nɨmamba yuvut yindɨ. Ngay ngayna ndaamange avla lavwindɨ. Man taambamba ngɨnja yaaw avla njalatndɨ. \v 27 Kalabus kat vɨga la nyan sɨndu kwaga lɨga laatndɨ. Laataa ndaamange lavwiya vat vɨndɨ. kalabusmba la nɨmba aywaa tamba wogwendi waa yelavɨtndɨ. Yelavɨka lɨga ndɨna yak kwutaa lɨga avla vatnya mɨna lɨndɨ. \v 28 Pol ndɨ kat nɨmamba walendɨ. Avla ke vatnyaga. Kumba lɨganɨn waa walendɨ. \v 29 Kalabus kat vɨga la nyan tuwai sagalalaa agiya wandɨ. Tuwai kiyandi maa Polagwi Sailasna mangandamba ndandɨ. Ndɨna ava plalɨndi. \v 30 Mbɨk kat kwutaa alaguat kalindɨ. Kalilaa mbɨk kat wagalandɨ. Anda vat yilaga apma vat yetɨmba vat klaigowun waa wagalandɨ. \p \v 31 Ndɨ kat wambɨt njambwi nyan Jisas kat maawupmba yelavɨka yetɨmeyan apma vat yetɨma vak klaigamɨn. Kapma ana klaigamɨn. Mɨna ngaymba lɨga nɨmbo klaigandi. \v 32 Njambwi nyan waa apma nyaangɨt ndɨnagwi ndɨna ngaymba lɨga nɨmba kat mbutɨmbɨt. \v 33 Kalabus kat vɨga la nyan mbɨtna mbangɨmba vɨyanja nglaw njangindɨ. Njangɨlaa kwiya tapman ndɨnagwi ndɨna ngaymba lɨga nɨmbo ngu yagundi. \v 34 Polagwi Silas kat ndɨna ngay kaligaa mbɨk kat nao kwindɨ. Godna yelangɨ wuleinjangat wan nyanagwi ndɨna ngaymba la nɨmbogwi solat sɨlɨndi. \p \v 35 Nat nandinyana ngambi Rommba lɨga yaa njambwi nɨmba plisman kat wandi. Mbɨk kat kwagalaa yigaambɨt. \v 36 Wungi kat tɨga kalabus kat vɨga la nyan Pol kat wandɨ. Njambwi nɨmba mbɨk kat kwagalaa yigaambɨt waa wandi. yigumba aymba waa wandɨ. \v 37 Pol plisman kat wandɨ. Kavle vat ana yili. Angat kapmba kwo viyandi. An Romna ndɨmba wuleilaa ndina vat klali. An kat kwutaa kalabusmba taagandi. An kat pagwugaa wanja vat ana nglaatndɨ. Romba lɨga yaa njambwi nɨmba kapmba yandi maa wogwegiyali waa Pol wandɨ. \p \v 38 Pol waa nyaangɨt plisman yɨga Romba lɨga yaa njambwi nɨmba kat yɨga mbutndi. Polo Sailaso Romna ndɨmba wuleilaa lɨmbangat mbɨtna sɨ wutaa vaakaa lɨndi. \v 39 Wungi kat tɨga mbɨk kat yiga vɨlaa nɨn kavle vat yilɨnɨn wa walɨndi. Mbɨk kat kwutaa kapmba kaligaa ngepmamba kwagalaa waa wandi. \v 40 Polagwi Sailaso kalabus kwagalalaa Lidiana ngayat yimbɨt. Jisasna mbaapma nɨmba wan ngaymba lɨndi. Mbɨtna maawut kwunatndi maa yimbɨt. \c 17 \s1 TESALONAIKAMBA NƗMA VAT YINDI \p \v 1 Amfipolis walɨnja ngepma yiga Apolonia walɨnja ngepma yiga Teslonaika walɨnja ngepmat vindi. Wan ngepmamba Juda yisolaa ngambulɨnja ngay tɨndɨ. \v 2 Nat ngepmamba yilaa Pol ngambulɨnda vat vla yiga wuleilaa ngambulɨndɨ. Wik kuvut tɨga njɨvwa lapman nandinyamba Pol Juda yisolaa ngambulɨnja ngay wuleilaa ndinonala ngambulɨndɨ. God waa apma nyaangɨt pɨlɨwutnja nyaangɨt yiga mbutndɨ. \v 3 Pol wandɨ. Tamba God Juda kat wandɨ. Ngɨni ngwuk kat kwunakiyaa nyan ngwuk kat kwigiyowun waa wandɨ God. God waa nyan yalaa kiyandɨ. Juda ndɨ kat kavle vat ngindi, kiyandɨ. Kiyandɨ mala God wandɨ maa laatndɨ. God waa nyan Jisas waa wandɨ Pol. \v 4 Nat nɨmba Pol waa nyaangɨk kat ndina mbangɨ wiyo waavi taagandɨ maa Polagwi Sailasna mbaapma wuleindi. God kat yelavɨtaa ndino Grik nɨma sakwat nɨmba yiga wuleindi. Nat njambwi lagwa ndino wuleindi. \p \v 5 Yinja vat Juda vɨlaa yelavɨtndi. Nɨn kat kwagalalaa mbɨla mbaapma wuleinja vat kavle vatna waa yelavɨtndi. Wungi kat tɨga wundi Juda ngepma yilaa kwo yetɨga kavle savle yetɨlɨga nɨmba kat kwutaa kiyandi. Polagwi Sailas kat kwupmat yandi. Wundi Juda ngepma nɨmba kat kavle nyaangɨt ngambundi maa ngepma nɨmba mbɨk kat kimbut yiga waleavat tɨndi. Jeson walɨnja nyana ngay Pologwi Sailas kat kwaka vɨlevilaa lɨndi. Mbɨk kat kwutaa ngepmana njambwi nɨmbat kalivat yelavɨtndi. \v 6 Mbɨk kat kwaka vɨlevilaa lɨga Jesongwi Jisasna mbaapmamba la nat nɨmba kat kwutaa njambwi nɨmbat kalindi. Kalilaa wandi. Wundi nɨmba kavle vat yilɨndi ngepma ngepmamba. Mbambala nɨna ngepmat yandi. \v 7 Wan nyan Jeson ndɨna ngaymba yetɨlɨgandi. Romba lɨga njambwi nyan kwiya nyaangɨk kat kai walɨgandi. Ndi nat njambwi nyan taagavat ngambulɨndi. Ndina njambwi nyana sɨ Jisas waa wandi. \v 8 Wandi mala wan ngepmana nɨmba kimbut yiga walea lɨga nɨma kwundimba walɨndi. Wan ngepmana njambwi nɨmba ndino walea lɨndi. \v 9 Njambwi nɨmba wandi. Ngwula nyaangɨt ana nglaatndɨ. Sanya kwigiyangwuk waa wandi. Jesongwi Jisasna mbaapmamba la nat nɨmba sanya kwilaa yindi. \s1 BERIAMBA LƗGAMBƗT \p \v 10 Ngan yandɨ maa Jisasna mbaapma nɨmba Pologwi Sailas kat wandi. Kapma ngepma ay mbɨla. Beria walɨnja ngepmat ay wandi. Wan ngepma kwagalalaa Beria wuleilaa Juda yisolaa ngambulɨnja ngay wuleimbɨt. \v 11 Beriamba la nɨmbana vat Tesolanaika la nɨmbana vak kat kwulatɨndɨ. Kapma kapma vat. Mbupmba nyaangɨt tamba pɨlɨwutnja nyaangɨt kapma nyaangɨtna? E? Kai kɨta nyaangɨtna? Waa vɨga yelavɨtndi wan ngepma nɨmba. \v 12 Wan ngepmana nɨma sakwat nɨmba wan nyaangɨt wutaa ndina maawupmba yelavɨtaa kwutaa lɨndi. Grikna nat jambwi lagwa ndino kwutaa lɨndi. Grikna nat ndu ndino kwutaa lɨndi. \v 13 Tesalonaikamba la Juda Pol Beria wuleilaa God waa apma nyaangɨt mbutɨndangat wutaa yandi. Yalaa kavle nyaangɨt mbutndi mala ndina kwupmba nɨma sakwat nɨmba yindi. \v 14 Tɨga lɨga Jisasna mbaapmamba la nɨmba Pol kat wandi. Wan ngepma kwagalalaa tɨvagawiat ay wandi mala yindɨ. Sailasagwi Timotio ana yimbɨt. Beriamba lɨmbɨt. \v 15 Nat nɨmba Pol kat yiga Atens walɨnja ngepmamba wutsondi. Ndɨ kat wutsolaa lungwamataa Beriat yindi. Pol ndi kat wandɨ. Sailasagwi Timoti kat yagwa awamba ngwuk. Mbɨtna njɨvwa ngɨlɨndɨ maa yagwa awamba ngwuk waa wandɨ Pol. \s1 POL ATENSMBA LƗGANDƗ \p \v 16 Sailasagwi Timoti kat Pol Atensmba kawiga lɨndɨ. Wan ngepmamba la waagan kait kat vɨlaa Pol miwa yindɨ. \v 17 Pol miwa yiga Juda yisolaa ngambula ngaymba wan nyaangɨt ngambundɨ. Juda kat God kat yelavɨpmat wan ngay yisolaa la Juda kat God kat yelavɨpmat wan ngay yisolaa la Juda ana ndi ndi kat Pol ngambundɨ. Nɨndɨ ngepmamba ngepma nɨmba yisolaa la kavamba wan nyaangɨt laataa ngambundɨ. \v 18 Epikuriana vapmba yetɨla ndi nambuo la nɨmbagwi Stoikna vapmba yetɨla ndi nambuo la nɨmbo yalaa Pol kat ngambundi. Ndina nat nɨmba wandi. An nyansave lapman nyan anda nyaangɨtna yalaa ngambulɨnda waa wandi. Nat nɨmba wandi. Nat ngepmana waagan kat anagandɨ yalaa walɨga waa wandi. Pol Jisas kat wandɨ. Jisas kiyalaa laatndangat wandɨ. Pol waa nyaangɨt yigumba yelavɨtapman nyaangɨt ngambundi. \v 19 Wungi kat tɨga Pol kat kwutaa njambwi nɨmbat kalindi. Ariopagas walɨnja nduwiat kalindi. Ndɨ kat kalilaa wandi. Wama kupi nyaangɨt nɨn kat ambuk. Wupmat tɨganɨn. \v 20 Wama nyaangɨt nɨna maawut yigumba ana yelavɨka lɨganɨn. Nat samba wutaa wupma yigumba yelavɨka lɨgiyanɨn waa wandi. \v 21 Atens lɨga nɨmbana vatna. Nat njɨvwa kwagalalaa kupi nyaangɨt wupmak ngambulɨndi. Nat ngepmamba lɨga ya nɨmba ndino wupma lɨgandi. \p \v 22 Aereopagasna njambwi nɨmba kat Pol vɨlaa laataa wandɨ. Atensna nɨmba. Ngwuk nɨma njɨvwa kwuka waagan kat kwunatɨngwuk. Vɨwun. \v 23 Ngwutna ngepmamba lɨga waagan kat kwunatɨngwa ngay nɨma sakwa tɨndɨ vɨwun. Waagan kat kelolɨngwa kava vɨwun. Kɨta kavamba pɨlɨwutndi, vɨwun. Wan kava nat waagan tɨga kava. Ndɨna sɨ ndɨna vak ana vɨga lɨganɨn waa pɨlɨwutndi. Ngwuk ndɨ kat kwunatɨngwuk. Ndɨna sɨ ndɨna vak ana vɨga lɨgangwuk. Wan waagan tɨga vak. \p \v 24 Ndɨ Godna. nyɨnangwut kɨpma kwutndɨ. Kwanda kwanda aywaa kwutndɨ. kɨpmana nda nyɨnangwutna nda aywaa kwutndɨ. Ndinyangu kwukna ngaymba ana lɨlɨgandɨ. \v 25 Ndɨ nɨn kat aywaa kwilɨgandɨ. Yuvut yilɨna vat kwilɨgandɨ. Ndɨ kat kɨta nda ana kwilɨganɨn. Nɨna nɨma njɨvwa kwutna nda klavat kat kai wandɨ. \v 26 Tat God ndu nyan kɨta kwutndɨ. ndɨna sɨ Adam. Kwutaa lɨga Adam njana nɨmba sakwat yindi. Kapma kapma mbangɨ nɨmba tɨndi. God wandɨ, ngepma ngepma kava kavamba yiga lɨndi. Yiga tɨnjeya kava God ndɨna maawupmba yelavɨtaa wandɨ. \v 27 Ndɨ kat kwaka lɨga vɨnjangat God ndi kat tɨnjeya kava vɨsɨmogwindɨ. Ndi manda kat nɨma njɨvwa kwuka kwaka lɨgandi God kat. God sɨvlamba ana lɨgandɨ. Ngwaymba lɨgandɨ. \v 28 Wupma tamba ngwula nat nɨmba pɨlɨwutndi. Yuvut yiga yetɨna vat God nɨn kat kwindɨ. Kwindɨ maa lɨganɨn waa pɨlɨwutndi. Ngwutna nɨmba ngivat nyaangɨt pɨlɨwutndi. Nɨn Godna nɨmba nɨn waa pɨlɨwutndi. \v 29 Godna nɨmba nɨn. Ngwuk manda kat yelavɨtɨgangwuk. God kambundu vla lɨgandɨ waa manda kat yelavɨtɨgangwuk. Kaambapmba kwutnja kambundu vla God wupma ana lɨgandɨ. kapamba kwutnja kambundu vla God wupma ana lɨgandɨ. \v 30 Tamba kɨpmamba la nɨmba God waa nyaangɨt ana wuka lɨndi. Wungi kat tɨga kavle vat yiga yetɨnja vak kat tɨga ndi kat ana sɨndɨ. Mbambala kapma vapmba lɨgandɨ. Kɨpmamba lɨga nɨmba kat aywaa wandɨ. Kavle vat yiga yetɨngwa vak kwagala waa God wandɨ. \v 31 Nandinay kɨta kat God wandɨ. Wan yaigaa nandinyamba Godna nyan ndinyangu kat kotkiyandɨ. kɨpmamba lɨga nɨmba aywaa laakiyandi. Wan kot kat vɨga lɨgiyaa nyan sɨmblan ana waigandɨ. Savagu waigandɨ. Vɨga lɨgiyaa nyan kat God tamba wandɨ. God wanda vla wan vɨga lɨgiyaa nyan kiyalaa laatndɨ. laatnda vat vɨlaa nɨn yelavɨtɨganɨn. Ndɨ Godna nyana waa yelavɨtɨganɨn waa wandɨ Pol. \p \v 32 Kiyaa nyan laakiyandɨ waa wanda vak kat wutaa nat nɨmba ndɨ kat sɨpmiya sagaa ndɨ kat njɨtɨndi. Ndina nat nɨmba wandi. mbupma nyaangɨt nat samba wukiyanɨn waa wandi. \v 33 Tɨga lɨga Pol yisolaa la nɨmba kat kwagalalaa yindɨ. \v 34 Ndina nat nɨmba Pol waa nyaangɨt wutaa apma vatna waa Jisasna mbaapma wuleindi. Wuleia kɨta nyana sɨ Daionisias. Ndɨ Ariopagasna kɨta nyana. Kɨta lagwa lɨla sɨ Damaris lɨlo wuleilɨ. Nat nɨmba ndino wuleindi. \c 18 \s1 POL KORINMBA LƗGANDƗ \p \v 1 Pol Atens kwagalalaa Korin walɨnja ngepmat yindɨ. \v 2 Korinmba Juda kɨta lɨndɨ. Ndɨna sɨ Akwila. Ndɨna nɨma ngepma Pontus. Ndɨ ndɨna taagwanala Italimba lɨga yambɨt. Ndɨna taagwana sɨ Prisila. Romba la njambwi nyana sɨ Klokias. Klodias Romba lɨga Juda kat kai waa savlɨndɨ maa yindi. Wungi kat tɨga Rom kwagalalaa yambɨt. \v 3 Pol mbɨtna ngaymba tɨga kwaa yetɨndɨ. Mbɨtnonala njɨvwa kwutɨndɨ. Ndi kɨta njɨvwa kwutaa nɨmba ndi. Sel tavaga ngay kwutɨndi. \v 4 Njɨvwa lapman ta nandinyamba Juda yisola tɨnja ngay Pol wuleilaa Jisasna nyaangɨt kaawa viyaa mbutndɨ. Juda kat nat Grik kat mbutndɨ. \p \v 5 Sailasagwi Timotio Masedoniamba lɨga Pol ta kavat yambɨt mala Pola nat njɨvwa kwagalalaa wan apma nyaangɨt nandinya nandinya mbutɨndɨ. Juda kat wandɨ. God ngwuk kat kwunakiya nyan kwigiyowun waa wanda nyan Jisasa waa Pol wandɨ. \v 6 Nat ndu Pol waa nyaangɨt kat kai walaa kavle nyaangɨt ngambulɨndi. Man su lɨgiyataa viyalɨmba vla mbangɨmba la waavwi wupma kwataa mbaw vɨvlɨmbɨt tɨpmwi sɨpana. Wuna vat ana ndɨ. Ngɨni ngwuk Juda ngwuk kat wan apma nyaangɨt ana mbukiywoun. Ngwuk kat kwagalalaa Juda ana ndi nat nɨmba kat yiga mbukiyowun wandɨ Pol. \v 7 Juda kat kwagalalaa wan nyan Juda ana ndɨ nat nyana ngaymba yiga kwaa lɨndɨ. Wan nyana sɨ Tisias Jastas. Wan nyan ndɨna maawupmba God kat yelavɨka tɨlɨndɨ. Ndɨna ngay Juda yisolaa la ngayna waymba lɨgandɨ. \v 8 Juda yisola la ngaymba la njambwi nyana sɨ Krispas. Ndɨ wan apma nyaangɨt wutaa kwutaa lɨga Jisasna mbaapma wuleindɨ. Ndɨna ngaymba lɨga nɨmba ndino wupma wuleindi. Korinmba lɨga nat nɨmba wan apma nyaangɨt wuka kwutaa lɨga ngu yagundi. \p \v 9-10 Ngan kɨta Pol sɨmat vɨndɨ. Wan sɨmapmba God waa kwundi wutndɨ. God wandɨ. Ke vaaka. Wuna apma nyaangɨt mbupma vak ke kwagalaga. Wan apma njɨvwa ke kwagalaga. mɨna lak kwawun. Mɨn kat kavle vat yigiyaa nyan kai. Kan ngepmamba lɨga wuna mbaapma nɨmba nɨma sakwat tɨgandi waa God wandɨ sɨmapmba. \v 11 Wungi kat tɨga Pol wan ngnepmamba mbak tamba vɨli kiyeli sɨla kuvuk yetɨndɨ. Tɨga lɨga God waa apma nyaangɨt mbutɨndɨ. \p \v 12 Romba lɨga njambwi nyan ndɨna kɨta nyan kat wandɨ maa Grikna kɨpma vɨga lɨvat yindɨ. Ndɨna si Galio. Yandɨ mala wan ngepmana Juda Pol kat kwutaa njambwi nyan kat kalindi. \v 13 Juda kalilaa yiga njambwi nyan kat mbutndi. Wan nyan kavle nyaangɨt ngambulɨndɨ. God kat yelavɨkngwa vat kavle vatna wa ngambulɨndɨ. Wanda vat nɨna ngepmana vat kapma vapmba lɨganɨn waa wandi. \v 14 Pol mbupmat yilɨndi maa Galio Juda kat wandɨ. Wan nyan kavle vat yiga yindan ngwuk Judana nyaangɨt wukewun. Nɨn ngepmana vakat kai walaa ana kavle vat yindɨ. \v 15 Wangwa vat nɨna ngepmana vat ana ndɨ. Ngwut Juda ngwula ngepmana vatna. Wuna vak ana ndɨ. Ngwuk ngwula lak kuvi vatna. Wuna vak ana ndɨ. Ngwut Juda ngwula ngepmana vatna. Wuna vak ana ndɨ. Ngwuk ngwula lak kuvi ngwula waa galio wandɨ. \v 16 Wan nyaangɨt walaa ndi kat ay ngwula wandɨ, yindi. \v 17 Wungi kat tɨga kɨta nyan Sostenes kat kwutaa viyandi. Sostenes Juda yisola ngambulɨnja ngay kat vɨga la nyana. Ndɨ kat viyanja vat Galio vɨndɨ. Ndɨnan ala la nɨmba vɨndi. Galio ke viyaga ana wandɨ. \s1 POL ANTIOKNAT LUNGWAMATAA YINDƗ \p \v 18 Pol Korinmba sɨvla lɨndɨ. Jisasna mbaapma nɨmbonala yetɨndɨ. Pol wan ngepmamba tɨga vɨlɨlɨk palɨ palɨ Prisilagwi Akwila kat yagwa walaa kɨta vat wan ngepma kwagalalaa yindi. Siria yivat njambɨt kulaa yindi. Senkria walɨnja ngepmamba njaambɨt kundi. Polna nɨmbɨna yuwi Judana vapmba kalɨtndi. Kalɨtaa van nat nɨmba bɨga yelavɨtndi. Wan nyan God kat wandɨ. Mɨn kat nɨma njɨvwa kwukwun wandɨ waa yelavɨtndi. \v 19 Njaambɨt kulaa valɨgelaa kawilaa Efesas walɨnja ngepma wuleindi. Prisilagwi Akwila kat Pol kwagalandɨ. Kwagalalaa Juda yisolaa ngumbilɨnja ngay wuleindɨ. Wuleilaa ndi kat ngambundɨ. \v 20 Wumba la ndi Juda Pol kat wagalandi. Kumba lɨgiyamɨn? Waa wagalandi. Pol kai wandɨ. \v 21 Pol ndi kat wandɨ. God wandeyan, ngwuk kat vɨvat lungwamataa yaigowun. Wandɨ maa Efesas kwagalalaa njambɨt kundɨ. \v 22 Seseria walɨnja ngepma kawilaa Jerusalem wuleindɨ. Jisasna mbaapma nɨmba kat apma nandinya wavat wuleindɨ. Ndi kat vɨlaa wan ngepma kwagalalaa Antioknat yindɨ. \p \v 23 Antiokmba yiga samat tɨga kwagalaa ngepma ngepmat yindɨ. Galesia walɨnja nɨma kɨpma Frisia walɨnja nɨma kɨpmana ngepma ngepmat yindɨ. Ngepma ngepmamba la Jisasna mbaapma nɨmbana maawut yiga kwunatɨndɨ. \s1 APOLAS WALƗNJA NYAN \p \v 24 Apolas Judana kɨta nyana. Ndɨ Efesas walɨnja ngepma yandɨ. Ndɨna angwa ngepma Alesandria. Apma nyana. Apma nyaangɨt mbutɨga nyana. God waa tamba la nɨmba pɨlɨwuta nyaangɨt aywaa vɨga lɨndɨ. \v 25 Jisas kwutaa njɨvwa samat vɨga lɨndɨ. Jisas kwutaa vak kat nat nɨmba kat nɨmamba mbutɨndɨ. Kavle vat ana mbutɨndɨ. Apma vat mbutɨndɨ. Tat ta nyan Jon waa nyaangɨt mbutɨndɨ. Mbuka walɨndɨ. Kupi maawut asɨk ngwula. Kupi maawut sɨtaa ngu yagu waa wandɨ. Jisas kiyalaa laatnda vak kat aywaa ana wuka lɨndɨ. \v 26 Apolas Juda yisola ngambula ngayat wuleilaa nɨma kwundimba ngambulɨndɨ. Prisilo Akwilo ndɨna nyaangɨt wutaa mbɨla ngayat ndɨ kat kwutaa kalɨmbɨt. God waa apma nyaangɨt ndɨ kat mbutɨmbɨt. Jisas kwutaa mbutɨnda vat Apolas wutapman ta vat ndɨ kat mbutɨmbɨt. \v 27 Apolas Gris walɨnja nɨma kɨpma yivat wandɨ. Wungi kat tɨga Efesasmba lɨga Jisasna mbaapma nɨma ndɨ kat nyaangɨt pɨlɨwutndi. Apolas Grisat yalaa God awagapma kwinda vat klalaa Jisasna mbaapma wuleila nɨmbana maawut kwunatndɨ. \v 28 Juda kat ngambuga ndi kat kwulatndɨ. Kapma ngambuga kwulatndɨ. God waga pɨlɨwutna nyaangɨt vɨga ndi kat sɨmogwilɨndɨ. Juda kat kwunakaiya God kwigiyowun waa nyan Jisas waa ndi sɨmogwilɨndɨ. \c 19 \s1 POL EFESASMBA LƗGANDƗ \p \v 1-2 Apolas Korinmba lɨnda njɨmblamba Pol ngepma ngepma yiga Efesas walɨnja ngepma yandɨ. Pol Efesasmba Jisasna mbaapmamba la nɨmba kat vɨlaa wagalandɨ. Jisasna mbaapma wuleingwa njɨmbla Godna waagan klangwuk? Waa wagalandɨ. Ndɨ kat awat wagalandi. God waagano lɨgandɨ? Nɨn ana wutnɨn waa wagalandi Pol kat. \v 3 Pol ndi kat wandɨ. Ngu yagungwa njɨmbla anda vapmba yagungwuk wa wandi. Jon yagua vapmba yagunɨn wa wandi. \p \v 4 Pol ndi kat wandɨ. Tat ta nyan Jon Juda kat wandɨ. Wuna nyaangɨt wutaa yaigaa nyan kat ngwula mbangɨ wiyo waavi taaga waa wandɨ Jon. Yaigaa nyan tamba yandɨ. Ndɨna sɨ Jisas. Jon ndɨnai mbutaa nyaangɨt wutaa kupi maawut sɨka yelavɨka la nɨmba kat Jon ngu yagundɨ waa wandɨ Pol. \v 5 Pol waa nyaangɨt wutaa Jisas Kraistna sɨmba ngu yagundi. \v 6 Pol ndi kat taamba taagandɨ mala Godna waagan ndi kat tavindɨ. Tavindɨ maa Godna nyaangɨt kapma kapma kwundimba mbutɨndi. \v 7 Godna waagan klaa nɨmba Jisasna mbaapmamba la nɨmba tamba vɨli kiyeli vɨlɨlɨk. \p \v 8 Pol Juda yisolaa ngumbula ngay wuleilaa nɨma kwundimba ngambulɨndɨ. God ndi kat tɨga Jisas kat awagapma kwilaa ndi kat vɨga lɨga vak kat kaawa viyaa ngambundɨ. Ndinagwinala lɨga mbak kuvuk tɨndɨ. \v 9 Wan ngayna nat Juda ndɨnai waa nyaangɨt wutaa ndina mbangɨ kɨlɨpangɨ yiga kai wandi. Pol Jisas kat ngambua nyaangɨt wutaa kavle nyaangɨt ngambundi nat nɨmba kat. Wungi kat tɨga Pol ndi kat kwagalandɨ. Jisasna mbaapmamba la nɨmba kat yagwa walaa kɨta vat yindi. Ndi kat kwutaa kɨta nyana ngay nyaangɨt ngumbulɨnda ngayat kalɨndɨ. Wan ngay kat vɨga la nyana sɨ Tiranas. \v 10 Ndinogwinala wungi ngepmamba naambi vɨlɨlɨk tɨndɨ. Tɨga lɨga Esia walɨnja nɨma kɨpmamba lɨga ngepma ngepmana nɨmba Godna nyaangɨt wuka lɨndi. Judagwi Juda ana ndi nat nɨmbagwi wuka lɨndi. \s1 SKEVANA NYANGU \p \v 11-12 God Pol kat nɨma kwondu kwindɨ mala nɨma vak kwunatɨga njɨvwa kwutndɨ. Polna mbangɨ wangɨt nyangatɨnda waavwi klalaa yelogwen kat ta nɨmbana mbangɨmba taagandi. Taagandi mala wan yelogwen ngɨlɨndɨ, kwo lɨndi. Kavle waagan tavila la nɨmba kat wan waavwi ndina mbangɨmba taagandi. Taagandi mala wan waavwi ndina mbangɨmba taagandi. Taagandi mala wan waagan kwagalalaa yindi. \p \v 13 Nat Juda ngepma ngepma yiga kavle waagan kat savɨlɨndi. Ndi yelavɨtndi. Jisasna sɨmba waga savɨlɨgiyanɨn waa yelavɨtndi. Wungi kat tɨga kavle waagan kat wandi. Pol mbuta nyan Jisasna sɨmba mɨn kat wanɨn. Ndɨ kat kwagalaa wanɨn waa wandi. \v 14 Wan nyaangɨt mbuta nɨmba yakwa ndu mɨna sɨlavɨli. Ndina nyaekna sɨ Skeva. Ndɨ God kat kwunatɨga Judana njambwi nyana. \v 15 Wan nyaangɨt wandi maa kavle waagan ndi kat wandɨ. Jisas kat vɨga lɨgowun. Pol kat vɨga lɨgowun. Ngwuk anda nɨmba ngwuk waa wandɨ. \v 16 Waagan wandɨ mala waagan tavila la nyan ndi kat yaa viyandɨ. Viyaga ndina waavwi ngɨlɨka ndi kat kwulatndɨ. Ndi vaaka pɨlɨndi. \v 17 Efesasmba la ndi Juda ana ndi nat nɨmbawi wan nyan viya vat wutndi. Wutaa ngɨpaliɨga ndalaa wandi. Njambwi nyan Jisas nɨma nyana waa wandi. \v 18 Jisasna mbaapmamba la nɨmba yalaa tat ta kavle vat yetɨlɨnja vak kat mbutɨndi. \v 19 Ndina nat nɨmba tat waagan kat sɨvu saaga ndinyangu kat asɨ waa kwusɨ sɨva lɨndi. Tamba lavungamba pɨlɨwutnja kwagwula sɨlɨnja vat kwutaa kiyaga yamba tundi. Wan lavungana sanya kat sɨga nagindi. Wan sanyana sakwat dola 50,000. \v 20 Nɨma njɨvwa kwuka Jisasna nyaangɨt yiga ngepma ngepma mbutɨndi. Nɨma sakwat nɨmba wan nyaangɨt wuka Jisasna mbaapma wuleindi. \s1 EFESASMBA LƗGA NƗMBA NƗMA VAT YINDI \p \v 21 Tɨga lɨga Pol Masedonia walɨnja nɨma kɨpma yiga Gris walɨnja nɨma kɨpma yiga Jerusalemat yivat yealvɨtndɨ. Jerusalem yilaa Romat yigiyowun waa wandɨ Pol. \v 22 Pol wandɨ maa Timotio Erastaso Masedoniat yimbɨt. Mbɨt Polonala kɨta njɨvwa kwuta nyan mbɨt. Pol Esia walɨnja nɨma kɨpmamba tɨndɨ. \p \v 23 Wan njɨmblamba Efesas walɨnja ngepmamba nɨma vat yandɨ. Jisasna mbaapma wuleinja vak kat ngambulɨnjangat nɨma vat yandɨ. \v 24 Wan ngepmana kɨta nyan ndɨna sɨ Dimitrias. Ndɨ ngayna kait kwutndɨ. Wan ngepmana waagan taagwa kat kwunatɨnja ngayna kait kwutndɨ. Waagan taagwana sɨ Atemis. Ngay kait silva walɨnja kapamba kwutndɨ. Wan njɨvwa kwuta nɨmba ndino nɨma sakwat sanya klandi. Ndɨnogwinala njɨvwa kwuta nɨmba ndino nɨma sakwat sanya klandi. \v 25 Wungi kat tɨga ndɨnogwinala njɨvwa kwuta nɨmba kat aywaa yaa yiso ngwula waa wandɨ. yisondi mala ndi kat wandɨ. kwutɨna njɨvwa kwuka nɨma sakwat sanya klalɨganɨn. Ngwuk vɨlɨgangwuk. \v 26 Wan kavle nyan Pol kwutaa njɨvwa vɨga wutɨgangwuk. Ndinyangu kwutaa waagan kait njambwi nyan ana ndɨ walɨgandɨ. Efesas walɨna ngepmamba lɨga nɨmba Esia walɨna nɨma kɨpmamba lɨga nɨmba Pol waa nyaangɨt wuka kwutaa lɨgandi. \v 27 Wungi kat tɨga wan nɨmba kwutɨna njɨvwa kat kavle njɨvwa waa anagandi yelavɨkiyaa. Waagan taagwa Atemisna ngay anagandɨ kwo vatnat yigiyaa. Lɨla nɨma vat kwo vatnat yigiyandɨ. Lɨ nɨma waagan taagwat. Esiana ngepma ngepmamba lɨga nɨmba lɨ kat kwunatɨgandi waa wandɨ. \p \v 28 Wan nɨmba wungivak kat wutaa kimbut yiga nɨmamba walega walɨndi. Efesasna waagan taagwa Atemis nɨma lagwat waa walɨndi. \v 29 Wulgi walɨnja vapmba wan ngepma nɨmba aywaa wungi vat mɨna walɨndi. Wala nɨmba Geasogwi Aristakas kat kwutaa yisola lɨnja ngayat kalindi. Geasogwi Aristakaso Polonala yi ya yetɨga vɨlɨlɨk palɨ. \v 30 Pol mbɨtnonala yivat wandɨ. Jisasna mbaapmamba la nɨmba ndɨ kat ke yiga waa wandi. \v 31 Wan ngepmana nat njambwi nɨmba Polna ava nɨmba ndi. Ndɨ kat pas pɨlɨwutndi. Yisola lɨnja ngayat ke yiga waa pɨlɨwutndi. \p \v 32 Yisola lɨnja ngaymba la nɨmba nɨma kwundimba walega walɨndi. Nat nɨmba nat nyaangɨt walendi. Nat nɨmba kapma nyaangɨt walendi. Nat nɨmba yisola lɨlɨnja vatna angwa ana vɨndi. \v 33 Nat Juda Aleksanda kat wandi. Ndina mɨndama vɨga yiga ngambu wandi maa laatndɨ. Ndɨ tamba taagaga nyaangɨt ngambu mɨna lɨndɨ maa wan nɨmba nɨma kwundimba walega wandi. Nat nɨmba yelavɨtndi. Wan nyan aleksanda kavle vat yindɨ, yisola lɨganɨn waa yelavɨtndi. Aleksanda wumbɨt vɨlɨlɨk palɨ kat kavle vat ana yimbɨt waa wavat wandɨ. \v 34 Ndɨ kat va nɨmba ndɨ Juda waa yelavɨtaa nɨma kwundimba wandi. Efesasna waagan taagwa Atemis nɨma kwundimba wandi. Efesasna waagan taagwa Atemis nɨma lagwat waa wandi. Aua vɨlɨk tɨga wan nyaangɨt walɨndi. \p \v 35 Tɨga lɨga wan ngepmana nɨma nyan nɨndɨmba lataa makayak waa wandɨ. Efesas nɨmba awuk. Nɨn Efesasna nɨmba waagan taagwa Atemisna ngay kat vɨga lɨganɨn. Nyɨnangwupmba lɨga ndaa kemba kat vɨga lɨganɨn. Nyɨnangwupmba lɨga ndaa kemba kat vɨga lɨganɨn. Ngepma ngepmamba lɨga nɨmba wan vat vɨndi. \v 36 Wawa nyaangɨt woseka wandɨ waa kanda waigaa. Waigaa nyan kai. Makayak. Wungi kat tɨga yilɨngwa vat kwagala. Wan kavle vatna. Kwagala. \v 37 Ngwuk vɨlɨlɨk palɨ kat kwutaa tamba kiyangwuk. Wumbɨt vɨlɨk nyan waagan ngay wuleilaa kɨta nda ana sɨkwupmbɨk. Nɨna ngepmana waagan taagwa kat kavle nyaangɨt ana mbutɨmbɨt. \v 38 Wan nyan Dimitrias kɨta nyaangɨt tɨndeyan kotmat tɨneya nandinyamba yalaa mbukiyandɨ. Kot kat vɨga lɨga nyan kat mbukiyandɨ. Wan njɨmblamba mbukiyandɨ. \v 39 Wan vak kat kai wangweyan wun kat awamba ngwuk. Kan ngepmana nɨmba kat aywaa kiya yisolaa waigowun. \v 40 Yilɨngwa vak yilɨngweyan ngɨni njambwi nɨmba waigandi. Ndi kavle vat yindi waa waigandi. Wan vak ke yiga. Njambwi nɨmba ndi kavle vat yindi waa wanjeyan ngwuk awat anda nyaangɨtmba mbukiyangwuk waa wandɨ wan ngepmana nɨma nyan. \v 41 Wan nyaangɨt walaa ngay ay ngwula wandɨ. \c 20 \s1 POL MASEDONIA GRIS WALƗNJA NGEPMAT YINDƗ \p \v 1 Wan vak ngɨlɨndɨ mala Pol Jisasna mbaapma nɨmba kat yagwa wandɨ. Yalaa yisolaa lɨndi mala Pol ndi kat nyaangɨt mbutɨndɨ. Mbutɨnda nyaangɨt ndina maawut kwunatɨndɨ. Nyaangɨt ngambulaa ndi kat alɨ waa kwagalalaa yindɨ. Efesas kwagalaga Masedoniat yindɨ. \v 2 Ngepma ngepma yiga apma nyaangɨt mbuka Jisasana mbaapmamba la nɨmbana maawut kwunatɨndɨ. Yiga Gris wuleindɨ. \v 3-4 Wumba yiga wungi kavamba mbak kuvuk tɨndɨ. Siria yi mɨna lɨndɨ, nat Juda ndɨ kat vatnyavat ngambulɨnja vat wutndɨ. Wungi vat wutaa kapma yambɨ yiga Masedoniat yindɨ. Nɨma sakwat ndɨnagwi nala yindi. Sopata ndɨnogwinala yindɨ. Sopatana nyaek Piras. Debimba la nyana, Timoti, Tikikas, Trofimas Esiamba la nyan mbɨt, ndi aywaa Polagwi nala yindi. \v 5 Ndi tata yindi. Troasmba yiga nɨn kat kawiga lɨndi. \v 6 Tagula nao kɨlɨnja pesto ngɨlɨndɨ mala njaambɨt kulaa Filipai kwagalalaa yinɨn. Nandinya tambanat nɨmba kat waga yaa yisolaa nandinya sɨla vɨli wan ngepmamba tɨnɨn. \s1 TROASMBA LA NƗMBA KAT POL ALƗ NGWULA WAVAT YINDƗ \p \v 7 Sande ngan nao kɨga yisolaa ngambuga lɨnɨn. Pol nyaangɨt mbutɨndɨ. Nyaangɨt ngambulɨndɨ yiga nɨma nɨndɨ ngan tɨndɨ. Wan ngepma kwagalalaa nat ngepmat yigiyowun waa yelavɨka lɨndɨ Pol. \v 8 Awlat ngayna yaat sambamba yisolaa lɨnɨn. Nɨma sakwat lam wan ngay sagalandi, vɨlɨndɨ. \v 9 Kwandɨ nyan kɨta suwi yambɨmba ndaalɨga wuka lɨndɨ. Ndɨna sɨ Yutikas Pol ngambulɨndɨ wan nyaangɨt wuka lɨga sɨndu kwandɨ. Sɨndu kwaa lɨga paka kɨpmamba ndaiga ndandɨ. Kuvuk wan ngayna yaat sambamba lɨga ndandɨ. Nat nɨmba ngɨpali walaa ndɨ kat vɨlaa kwupmat ndaindi. Vɨlaa wandi. O, tamba wundumbu yindɨ waa wandi. \v 10 Pol ndailaa ndɨna sɨm kalangwa kwutaa kwusalataa wandɨ. Nɨmamba ke yelavɨkngwa. Ana kiyandɨ. Kwo lɨgandɨ waa wandɨ Pol. \v 11 Pol wandɨ maa ngwutnyala wokelaa yiga ndaalɨga nao kɨndi Pol ndinogwinala ngambuga lɨlɨndɨ, nya wokendɨ. Wokendɨ ndi kat kwagalalaa yindɨ. \v 12 Wan kwandɨ nyan kat ndɨ kat kwutaa ngay kat kalɨndɨ. Kwo lɨnda vak kat vɨlaa ndɨ kat nolin ngwandɨga solat sɨga vɨlɨndi. \p \v 13 Wan ngepma kwagalalaa njaambɨt kulaa Asos walɨnja ngepmat yinɨn. Pol kat kuvat Asos yinɨn. Tat Pol wandɨ. Ngwuk njaambɨtmba ay ngwula. Wun nɨmbumba yigiyowun waa wandɨ. \v 14 Pol Asos yandɨ mala ndɨ kat kulaa kwagalalaa Mitalin yinɨn. \v 15 Wan kava kwagalalaa nat nandinya Kiosna nat naangamba lɨnɨn. Yiga nat nandinya Samos kawinɨn. Kwagalalaa yiga nat nandinya Miletus kawinɨn. \v 16 Pol Efesas kawivak kat kai wandɨ. Wumba nɨma sakwat nandinya tɨvak kat kai wandɨ Esiamba. Ndɨ asɨk Jerusalemat yivat wandɨ. Kwiya tapman yigat waa wandɨ. Pentekos walɨnja nandinyamba Jerusalem yiga kawivat wandɨ. \s1 EFESASMBA LA JISASNA MBAAPMANA NJAMBWI NƗMBA KAT POL MBUTNDƗ \p \v 17 Pol Mitalinba lɨga Efesas kat nyaangɨt kwindɨ. Jisasna mbaapmamba la njambwi nɨmba kat kwindɨ. Wun kat yaa vɨgiyangwuk waa wandɨ. \v 18-19 Yandi mala Pol ndi kat wandɨ. Ngwutnogwinala tɨwa njɨmbla yetɨwa vat vɨngwuk. Wuna sɨ ana ndɨ kwusowa. Ngwuk kat nɨmamba yelavɨkwun. Ngwutnogwinala Jisasna njɨvwa kwukwun. Njɨmbla njɨmbla Juda wun kat kavle vat yivat yelavɨtɨndi. \v 20 Ngwuk kat kwunatndan kat nyaangɨt mbukwun. Nat nyaangɨt samat ana pagwuwun. Yisongwuk mala wan apma nyaangɨt mbutɨwun. Ngwutna ngay ngaymba wan apma nyaangɨt vɨsɨmogwilɨwun ngwuk kat. \v 21 Juda kat Juda ana ndi nat nɨmba kat mbutɨwun. Kavle vat yetɨlɨngwa vak, kwagalalaa God waa vapmba yetɨ. Jisas Kraist kwutaa apma njɨvwa kat ngwutna mbangɨ wiyo waavi taaga waa ndi kat mbutɨwun. \v 22 Godna waagan wandɨ mala wun Jerusalemat yiga tɨgowun. Jerusalemat yiwun tɨga wun kat yinjeya vat ana vɨgiyowun. \v 23 Tat Godna waagan wun kat mbutndɨ. Ngepma ngepmamba mɨn kat nɨma vat yiga kalambusmba taagagiyandi waa mbutndɨ. Wanda nyaangɨt vɨga lɨgowun. Nat vat yinjeya vat ana vɨgiyowun. \p \v 24 Wun wupma yelavɨtɨgowun. Kwo lɨvak kat ana yelavɨka lɨgowun. God wun kat kwiya njɨvwa aywaa kwupmak kat yelavɨka lɨgowun. Wun kat kwinda njɨvwa kɨngiyan. God wun kat wandɨ. Wuna nyan ndi kat awagapma kwiwa vatna apma nyaangɨt ndi kat ambuk waa wandɨ. \p \v 25 Tat yalaa ngwuk kat God nɨn kat apma vat vɨga lɨga vak kat mbukwun. Ngɨni ngwuk kat ana vɨgiyowun nat samba. Vɨlɨgowun. \v 26 Mbambala ngwuk kat mbukowun. Ana ngwuk kat woseka wowun. Ngwutna kɨta nyan apma vat yetɨngweya vat klalapman yindeyan wuna vat anandɨ. \v 27 Godna vat ngwuk kat aywaa mbukwun. Kan nyaangɨtnana samat vat ana pagwuwun. \v 28 Ngwuk avɨmba ngwuk. Ngwutna maawut kat avɨmba ngwuk. Jisasna mbaapmamba la nɨmba kat avɨmba ngwuk. Kwo njɨvwa ana ndɨ. Godna waagan kwiya njɨvwa kwuka vɨga lɨgiyangwuk. Sip sip kat vɨga lɨga nɨmba vla lɨgiyangwuk. Wan mbaapma nɨmba kat Jisas kiyalaa wenga kwindɨ maa God ndi kat klandɨ. \v 29 Ngwuk kat kwagalalaa yiwun mala nat kavana kavle nɨmba ngwula nɨndɨmba yaigandi. Sip sip kat valɨga vatnyalɨga waala vla yaigandi. \v 30 Ngwutna mbaapmamba la nat nɨmba ngɨni laataa kavle nyaangɨt ngwuk kat woseka waa tɨgandi. Ngwuk kat kavle nyaangɨt waa tɨgandi ndina mbaapmamba yingwangat. \v 31 Avɨmba ngwuk. Ngwula maawut ke tɨvɨnda. Nɨma sakwat ngan nandinya tɨga wan apma nyaangɨt ngwuk kat mbutɨwun. Ndɨmwe kuvut ngwulagwio tɨga mbutɨwun. Ngwuk kat nɨmamba yelavɨka lɨwun. Nɨmamba yelavɨka lɨga nglawun. \p \v 32 Mbambala yiga tɨgowun. God ngwulagwio tɨgiyandɨ. God ngwuk kat Jisas kat awagapma kwinda vak kat yelavɨkngweya apma vat tɨgiyangwuk. Ngwutnagwi Jisasna mbaapmamba la nat nɨmba God kwiya apma vat klaigangwuk. \v 33 Tat yawa ngwula sanya nat kwanda kwanda klavak ana yawun. \v 34 Njɨmbla njɨmbla ngwulogwio tɨwan wuna taambamba njɨvwa kwuka sanya klalɨwun. Wunogwionana tɨga nɨmba wuna sanyamba kwiga kwanda kwanda kalalɨndi. Vɨlɨgangwuk. \v 35 Wuna taambamba njɨvwa kwuka sanya klawa vak kat vɨlaa yelavɨka lɨngwuk. Wa vat apma vatna waa yelavɨka lɨngwuk. Ngwula njɨvwa kwuka sanya klaa tɨgiyangwuk. Njɨvwa kwuka sanya klalaa yelogwenga tɨga nɨmba kat kwigiyangwuk. Njambwi nyan Jisas wandɨ. Nak nyan kat kɨta nda kwimeyan apma nglei vatna waa wandɨ. \p \v 36 Pol wan nyaangɨt mbutndɨ mala wutaa kwali mamba sɨlaa lɨgandi. Pol God kat ngambundɨ. \v 37 Awat sowat valaka kwutndi. Kwutaa nglaga walaa ay mɨla Pol kat wandi. \v 38 Ndɨna nyaangɨt wutaa lɨga maawut viyalɨndɨ, nglalɨndi. Ngɨni ngwuk kat ana vɨgiyawun wanda nyaangɨt kat yelavɨtaa nglalɨndi. Nglalɨga ngaambɨt kat Pol kat kalindi. \c 21 \s1 POL JERUSALEMAT YINDƗ \p \v 1 Ndi kat alɨ waa kwagalalaa yinɨn. Valigela Kosmba kawinɨn. Nat nandinya Ros kawinɨn. Ros kwagalalaa Patara yiga kawinɨn. \v 2 Pataramba lɨga Finisia yineyan njaambɨt vɨnɨn. Vɨlaa kulaa yinɨn. \v 3 Wan ngepma kwagalalaa yiga Saipras walɨnja kɨpma kat vɨnɨn. Kambangwat yiga wa kɨpma kat vɨlaa wan kɨpmana way way yinɨn. Yiga Siriamba kawinɨn. Tayamba njaambɨt kwagalalaa wan ngepma wuleinɨn. Ndina njaambɨtna kwanda kwanda wuselivat kawindi. \v 4 Wan ngepmamba Jisasna mbaapmamba la nɨmbana ngaymba yiga ndinogwinala tɨnɨn. Nandinya sɨlavɨli lɨnɨn. Godna waagan ndina maawut ngwandɨndɨ mala Pol kat wandi. Jerusalemat ke yiga waa wandi. \v 5 Ndinai waa nyaangɨk kat kai walaa ndi kat kwagalalaa yinɨn. Wundi nɨmba yiga ndina taagwa nyangu yaa waambu ngepmamba nɨn kat kaliga kwagalandi. Tɨvagawimba yiga wogwelaa kwali mamba sɨlaa God kat wagalanɨn. \v 6 Ndi kat wanɨn. Alɨ ngwula wanɨn. Nɨn kat wandi. Ay ngwula wandi mala yinɨn. Njaambɨt kunɨn. Ndi lungwamata ngepma wuleindi. \p \v 7 Taia kwagalalaa Tolomes, yinɨn. Wan ngepmamba la ndi Jisasna mbaapma nɨmba kat apma nandinya walaa ndinogwinala ngambuga kɨta nandinya lɨnɨn. \v 8 Nat nandinya wan ngepma kwagalalaa yiga Sisaria kawinɨn. Wan ngepma kawilaa yiga Filipna ngaymba tɨnɨn. Ndɨ God waa apma nyaangɨt mbutɨga nyana. Tat Jerusalemba Jisasna mbaapmamba la tambavɨli kiyeli vɨlɨlɨk nɨmba sɨlavɨli nɨmba kat njɨvwa kwindi. wan nyan Filip sɨlavɨli nyanguna kɨta nyana. \v 9 Ndɨna taagwa nyangu aynat tɨndi. Ndi kat ndu ana klalɨndi. Kwo lɨndi. Ndi God waa apma nyaangɨt mbutɨndi. \p \v 10 Nandinya kuvut wumba lɨnɨn. Godna nyaangɨt mbutɨga nyan Judiamba lɨga yandɨ. Ndɨna sɨ Agabas. \v 11 Agabas yaga Polna let klalaa ndɨna man taamba avla ngilaa wandɨ. Godna waagan wupma walɨgandɨ. Jerusalemba lɨga Juda wan let tɨga nyan kat ngilaa Juda ana ndi nat nɨmba kat kaligiyandi waa wandɨ Godna waagan waa wandɨ Agabas. \p \v 12 Nɨnagwi nat nɨmbo wutaa Pol kat wanɨn. Jerusalem ke yiga waa wanɨn. \v 13 Pol nɨn kat wandɨ. Manda kat vaaka nglaga wun kat walɨgangwuk. Wun Jerusalem yivat yelavɨka lɨwun. Ngwuk manda kat mandɨt mandɨt nyaangɨt wun kat ngambulɨgangwuk. Njambwi nyan Jisasna nyaangɨt mbukwangat wun kat ngilaa vatnyanjeyan ndɨna mala waa wandɨ Pol. \v 14 Ndɨna maawut ana alɨpsɨga kwulakiyanɨn. Wungi kat tɨga nat nyaangɨt ana wanɨn. God waa vapmba tɨgiyandɨ waa wanɨn. \p \v 15-16 Tɨga lɨga nɨna nda kwunataa Jerusalem yinɨn. Seseriamba la Jisasna mbaapmamba la nat nɨmba wunogwinala yindi. Jerusalemba yiga tɨneya ngay kat yiga sɨmogwindi. Wan ngay Nesona ngaya. Ndɨna angwa ngepma Saipras. Tat Jisasna mbaapma wuleindɨ. \s1 POL JEMS KAT YIGA VƗNDƗ \p \v 17 Jerusalem yanɨn mala Jisasna mbaapmamba la nɨmba nɨn kat vɨlaa solat sɨga yagwa wandi. \p \v 18 Nat nandinya Pol Jems kat vɨvat yindɨ. Jerusalemba la Jisasna mbaapmamba la njambwi nɨmba kɨta vat tɨndi. \v 19 Pol ndi kat apma nandinya walaa ngepma ngepma yiga Godna nyaangɨt mbutɨnda vak kat ndi kat mbutndɨ. \p \v 20-21 Ndɨna nyaangɨt wutaa wandi. God apma vat yindɨ. Ndɨ nɨma nyana waa wandi. Pol kat nat nyaangɨt wandi. Wan nyaangɨt awut wandi. Nɨma sakwat Juda Jisasna mbaapma wuleindi. Moses kwiya lomba ke yetɨngwa. Mat nyangu kat mbangɨ pɨtɨngwa vak kwagala waa Pol wandɨ waa walɨgandi. \v 22 Jerusalem yama vat wukiyandi. Nɨn angamak yigiyanɨn. \v 23 Wupma yigiyamɨn. Nɨna nyaangɨtmba yigiyamɨn. Aynat nɨmba ndi ngi lɨga. Moses waa vapmba nglambi njangigiyandi. \v 24 Mɨn ndinogwinala yiga wan vapmba yigivangwuk. Wan vat yivat tɨnjeyan mɨn ndi kat wenga kwigiyamɨn. Kwimɨn mala Judana vapmba ngwutna nambuna yuwi vɨgiyandi. Wan vat yimeyan Juda vɨgiyandi. Pol kat walɨnja nyaangɨt woseka walɨgandi waa vɨgiyandi. Moses kwiya lomba yetɨlɨmangat vɨgiyandi. \v 25 Jisasna mbaapma wuleila Juda ana ndi nat nɨmba. Moses kwiya lomba ana yetɨlɨndi. Wan vak vɨlɨganɨn. Kwowa. Tat ndi kat pas pɨlɨwutnɨn. Wan pasmba ndi kat wanɨn. Waagan kat kelonja wimbu ke kɨga. Yelogwen ke kɨga. yambɨsɨk kwuka ke yetɨga waa pɨlɨwutnɨn waa wandi. \v 26 Wungi kat tɨga wundi aynat nɨmba kat Pol kwutaa kalindɨ. Ndi aywaa Judana vapmba ndina nglambi njangindi. Njangilaa God kat kwunatɨnja ngay wuleilaa God kat kwinjeya nandinya mbutndi. God kat kwinjeya nandinyamba nglambi njanginja vat ngɨlɨndɨ. \s1 POL KAT KWUTAA KALINDI \p \v 27 Wundi tambanat nɨmba nandinya sɨlavɨli kwo lɨndi. Nɨndinya sɨlavɨli ngɨlɨndɨ maa Esia walɨnja nɨma kɨpmamba yaa Juda God kat kwunatɨnja ngay wuleilaa Pol kat vɨni. Pol kat kavle nyaangɨt ngambundi. Nɨma sakwat nɨmba ndina kavle nyaangɨt wutaa maawupmba yelavɨka Pol kat yiga kwutndi. \v 28 Ndi nɨma kwundimba walega wandi. Isrel lɨga nɨmba yagwa ngwula. Wan nyan ngepma ngepma yiga Moses kwiya lo kwagala ngwula waa walɨndɨ. Isrel tɨga nɨmba kat kai awa waa walɨndɨ. Mbambala Juda ana ndɨ nat kɨta nyan kwutaa Godna ngay kalɨndɨ. Wundi kat tɨga wan ngay nglambi lɨndɨ waa walega wandi. \v 29 Tat Efesasmba yaa kɨta nyan ndɨna sɨ Trofimas. Ndɨ Juda ana ndɨ, Pologwinala Jerusalemba yetɨlɨndɨ, yɨndi. Pol wan nyan kat Godna ngay kalilɨndɨ waa yelavɨtndi. Pol wupma ana kalindɨ. Yelavɨka lɨga kavle nyaangɨt ndɨ kat ngambundi. \p \v 30 Wan nyaangɨt wutaa mbutseli mbutsela kwiyatapman ngepma nɨmba aywa wutndi. Ngepma nɨmba aywaa pɨlɨga yaa Pol kat kwutaa Godna ngay alagumba taagandi. Godna ngay kat vɨga la nɨmba ndaambange mbapmo kwalandi. \p \v 31 Wan nɨma sakwat nɨmba yisola la nɨmba Pol kat vatnyavat tɨndi. Romba yaa la soldia kat vɨga la njambwi nyan Jerusalemba la nɨmba nɨma vat yinja vak kat wutndɨ. \v 32 Wungi kat tɨga ndɨna njambwi soldia nat soldia kat kwutaa nɨma sakwat nɨmba la kavat pɨlɨga yindi. Wan nɨmba soldia kat vɨlaa Pol kat viyalɨnja vat kwagalalaa kwo lɨndi. \v 33 Soldiana njambwi nyan Pol kat yiga kwutaa wandɨ. Ndi kat man taamba angi ngwula sen vlɨlɨlɨkmba. \v 34 Nat nɨmba nat nyaangɨt wandi. Nat nɨmba ndino nat nyaangɨt wandi. Nɨma sakwat nɨmba mandɨt mandɨt walega walɨnjangat njambwi nyan yilɨnja vatna angwa ana vɨndɨ. Wungi kat tɨga soldia kat wandɨ. Ndɨ kat kwutaa ngwula ngayat kali. \v 35 Wandɨ maa soldia ndɨ kat kwutaa yiga ngwutnyala waymba kalindi. Juda ndɨ kat yaa wegwulaa vatnya mɨna lɨndi. Wungi kat tɨga soldia Pol kat nɨndɨmba lɨndɨ kwutaa kwusolaa nyaambupmba taagalaa klindi. \v 36 Juda ndina kwupmba yiga walega walɨndi. Ndɨ kat vatnya waa walɨndi. \s1 POL AWAT MBUTNDƗ \p \v 37-38 Pol kat soldiana ngay kali mɨna lɨndi. Pol njambwi nyan kat wandɨ. Mɨn kat mbupmat yigowun. Wutaa njaambwi nyan ndɨ kat wandɨ. Wukowun. Wun kat wowun Grik walɨnja nɨmbana kwundimba wamɨn. Mɨn Isipmba ya kavle nyan ana mɨn. Tat wan nyan soldia 4,000 kwutaa gavman kat sɨvat tɨndɨ. Mbambala ndinogwio ndɨna soldia kwo kavamba yetɨlɨgandi waa wandɨ. \v 39 Pol wandɨ. Wunai ana ndɨ. Wun Juda wun. Wuna angwa ngepma Tasas. Wan ngepma Silisia walɨnja nɨma kɨpmamba lɨgandɨ. Wuna ngepma nɨma ngepma. Kɨndɨ nɨmba kat mbupmat yigowun waa wandɨ Pol. \v 40 Njambwi nyan kwowa ndi kat awa wandɨ maa Pol ngwutnyalamba laataa ndi kat taamba taagandɨ. Kwundi ngambulapman tɨndi, Pol ndi kat ndina angwa kwundimba Hibru walɨnja kwundimba ngambundɨ wan nyaangɨt. \c 22 \p \v 1 Pol ndi kat wandɨ. Yakwa nɨmba njambwi nɨmba wunai waiga vat awut. Kavle vat yilapman yiwa vak kat ngwuk kat waigowun. \v 2 Ndina angwa kwundimba Hibru walɨnja kwundimba ngambulɨndɨ mala wuka kiyak walɨndi. Pol ndi kat wandi. \p \v 3 Wun Juda wun. Wuna angwa ngepma Tasas. Wan ngepma Silisia walɨnja nɨma kɨpmamba lɨgandɨ. Wun kwandɨ nyan tɨga yaa Jerusalemba tɨwun. Wun Jerusalemba skul wun. Wan skul kat vɨga la nyan Gameliel. Ndɨnamba skul wun. Nɨna ngwuk walanga ta vak wun kat sɨmogwindɨ. God kat yelavɨka ndɨnai waa nyaangɨtmba yetɨwun. Wun ngwulai yilɨga vla yiwun. \v 4 Jisasna mbaapma wuleila nɨmba kat ndi kat kavle vat yiwun. Ndi kat vatnyavat tɨwun. Ndina ndu taagwa kat kwutaa kalabusmba taagawun. \v 5 God kat kwunatɨga njambwi nɨmbagwi ndɨna mbaapma nɨmba wawa vak ndi wuka lɨndi. Woseka ana wowun. Damaskas walɨnja ngepmamba lɨga Juda kat ndi pas pɨlɨwuta wun kat kwindi. Wan pas kwutaa yiwun. Jisasna mbaapma nɨmba kat kwutaa ngilaa Jerusalemat kalivat yiwun. Ndi kat nɨma vat yivat yiwun. \p \v 6 Ava yambɨmba yiga wan ngepma Damaskas ngwaymba lɨwun. Nɨma nandinya nɨma ya nyɨnangwupmba lɨga vɨtɨndɨ, vɨwun. \v 7 Vɨga kɨpmamba ndawun. Ndalaa kwundi wutwun. Wan kwundi Sol manda kat wun kat kavle vat yilɨgamɨn wandɨ, wutwun. \v 8 Wun wowun. Njambwi nyan mɨn anda nyan mɨn wowun. Wan kwundi wandɨ. Wun Jisas wun. Wun Nasaret walɨnja ngepmamba tɨga yaa nyan wun. Wun kavle vak yilɨma nyan wun waa wandɨ. \v 9 Wunagwinala la nɨmba ya vɨtɨndɨ, vɨndɨ. Wun kat wanda kwundi ana wutndi. \p \v 10 Wun wagalawun. Njambwi nyan anda vatna yiweya. Njambwi nyan wun kat wandɨ. Laak. Damaskas wuleimɨn mala nat nyan yalaa mɨn kat wuna nyaangɨt mbukiyandɨ. \v 11 Nɨma ya vɨlaa wuna mɨni pli wandɨ. Ana vɨwun. Wunogwinala ta nɨmba wuna taambamba kwutaa ngepmat kalindi. \p \v 12 Wan ngepmamba kɨta nyan tɨndɨ. Ndɨna sɨ Ananaias. God kat yelavɨka lɨndɨ. Judana vapmba yetɨndɨ. Damaskasmba la Juda ndɨ kat walɨndi. Ananaias apma nyan mɨn waa walɨndi. \v 13 Wunai lɨga kava yalaa wuna ngwaymba laataa wandɨ. Yakwa nyan Sol mɨn avɨ. Wandɨ mala wuna mɨni vɨga Ananaias kat vɨwun. \v 14 Ananaias wun kat wandɨ. Nɨna ngwak walanga God kat yelavɨtɨndi. Mbambala God ndɨna maawutmba tɨga vat mɨn kat sɨmogwivat wandɨ. God ndɨna nyan Jisas kat mɨn kat sɨmogwindɨ. Jisas Godna njɨvwa apma vat kwutɨndɨ. Jisas waa kwundi wutɨmɨn. \v 15 Ngepma ngepma yigaa vɨga wupma nyaangɨt mbukiyamɨn. \v 16 Wungi kat tɨga manda kat kawiga lɨgiyamɨn. Laata ngu yagu. Jisas kat wagalameyan mɨna kavle vat yetɨlɨma vakat sɨlɨmbwigiyandɨ waa wandɨ Ananaias. \p \v 17 Wun Jerusalemat lungwamataa yiwun. Ngepma yilaa Godnana ngay wuleigaa God kat ngambuga lɨga sɨmat vla vɨwun. \v 18 Wan sɨmapmba njambwi nyan wun kat wandɨ. Kwiyatapman Jerusalem kwagala. Wan ngepmana nɨmba mɨnai waiga nyaangɨt ana wukiyandi. Kai waigandi waa wandɨ Jisas. \v 19-20 Wun ndɨna kwundi kat awat wowun. Njamwi nyan. Tat yisola lɨnja ngay wuleilaa mɨn kat yelavɨtɨga nɨmba kat kwutaa kalilaa ndi kat viyowun. Mɨna nyaangɨt mbutɨga nyan Stiven ndi kat vatnyanja njɨmbla ndɨ kat vatnyala nɨmbana waavwi vɨga lɨwun. Wun yelavɨkwun. Wan kavle nyan kat apma vat yilɨgandi waa yelavɨkwun. Wan vak yiwa vak kat aywaa wutndi. Tat ndinogwinala yetɨwun. Waweya nyaangɨk kat kai ana waigandi. \v 21 Njambwi nyan wun kat wandɨ. Ay. Sɨvla yambɨ yiga Juda ana ndi nat nɨmba kat wuna apma nyaangɨt mbukiyamɨn waa wandɨ Pol. \s1 ROMBA LƗGA YAA NYAN POL KAT KWUTAA KALINDƗ \p \v 22 Wundi nɨma sakwat nɨmba Pol waa nyaangɨt yisolaa lɨga wuka lɨndi. Pol Juda ana ndi nat nɨmba kat yiga mbupmak kat wandɨ mala kai waa nɨma kwundimba walega wandi. Ndɨ kat kwutaa kalilaa yiga ndɨ kat vatnya. Kan kavle nyan kwo lɨndeya vat ana nglaatndɨ waa walega wandi. \v 23 Kɨpmamba la mbaw klalaa pli waa yaagindi. Ndina waavwi kwutaa viyavlɨka kɨselaa nɨma kwundimba walɨndi. \v 24 Romba lɨga yaa njambwi nyan soldia kat wandɨ. Pol kat kwutaa ngwutna ngayat agiyamba ngwuk. Ndɨ kat viyaga Judana nɨma vat yilɨnja vatna angwa ndɨ kat wagala waa wandɨ. \v 25 Pol kat kwutaa ngilaa viyavat tɨndɨ. Pol njambwi soldia kat wandɨ. Kavle vat wun kat ke yiga wandɨ. Wun Romna ndɨmba wuleila la nyan wun. Wun kat ana alɨpsɨga viyaigangwuk waa wandɨ. \p \v 26 Njambwi soldia wutaa ndɨna njambwi nyan kat yiga mbutndɨ. Mɨn mandana yilɨma. Wan nyan romba la nyana. \v 27 Wungi kat tɨga njambwi nyan Pol kat yiga wagalandɨ. Mɨn Romba la nyan mɨn? Waa wandɨ. Pol awat wandɨ. Awa luwa. Wun Romba la nyan wun. \v 28 Njambwi nyan Pol kat wandɨ. Wun nɨma sanya kwiwun maa wun kat wandi. Mɨn Romba la nyan mɨn waa wandi. Pol ndɨ kat wandɨ. Wun sanya ana kwiwun. Wuna nyaek Romba la nyanat tɨnda kat wun Romba la nyan wun. \v 29 Pol wan nyaangɨt mbutndɨ mala ndɨ kat viyavat ta nɨmba ndɨ kat kwagalalaa yindi. Njambwi nyan Pol kat nginda kat vaaka lɨndɨ. Romba la nyan kat ngindeyan kavle vatna. \s1 POL JUDANA NJAMBWI NƗMBA KAT MBUTNDƗ \p \v 30 Njambwi nyan yelavɨtndɨ. Juda manda vatna Pol yindɨ ngambulɨnja waa yelavɨtndɨ. Wungi kat tɨga Pol kat kwutaa sen njalataa yisola la nɨmba tɨga kavat kalindɨ. God kat kwunatɨga njambwi nɨmbagwi Judana njambwi nɨmbo yisola lɨndi. Njambwi nyan Pol kat kiyalaa ndɨ kat wandɨ. Ndina nɨndɨmba laataga ambuk waa wandɨ. \c 23 \p \v 1 Pol yisola la nɨmba kat vɨlaa wandɨ. Wuna yakwa nɨmba, wun kavle vat ana yiwun vlɨlgowun. Woseka ana wowun God vɨlɨgandɨ. Tat kavle vat ana yiwun. Mbambala kavle vat ana yigiyowun. \v 2 Pol wan nyaangɨt mbutɨndɨ maa God kat kwunatɨga njambwi nyan Ananaias Polna ngwaymba la nyan kat wandɨ. Tɨpwimba aviya waa wandɨ. \v 3 Pol Ananaias kat wandɨ. Wun kat viyanda vla mɨn kat God viyaigandɨ. Nat nɨmba mɨn kat vɨga yelavɨtɨgandi. Ndɨ apma nyana waa yelavɨtɨgandi. Mɨn apma nyan ana mɨn. Mɨn kavle maawut yelavɨka lɨga nyan mɨn. Wun kat vɨga yelavɨtɨgamɨn. An nyan Moses kwiya lomba ana yetɨlɨgandɨ waa yelavɨtɨgamɨn. Mɨnogwi wungivat sɨgat. Mɨno Moses kwiya lomba ana yetɨlɨgamɨn. Tɨpwimba aviya waa Moses kwiya lo kat kai waa kalɨpmɨn. \p \v 4 Polna ngwaymba lɨga nɨmba ndɨ kat wandi. Kavle nyaangɨt wama nyan God kat kwunatɨga nɨmbana njambwi nyana waa wandi. \p \v 5 Pol wandɨ. Yakwa nɨmba, njambwi nyanat tɨnda vat ana vɨwun. Vɨga yiwan kavle nyaangɨt ana ngambugewun. Njambwi nyan kat kavle nyaangɨt ke waga waa pɨlɨwutndi. \p \v 6 Yisola la njambwi nɨmba kat Pol vɨlaa yelavɨtndi. Ndina nat nɨmba Ferisis walɨnja nɨmba yetɨlɨga vapmba yetɨlɨgandi. Wan mbaapma vlɨlɨlɨk tɨnja vak kat yelavɨtaa wandɨ. Yakwa nɨmba wun Ferisi wun. Wuna nyaek Ferisia. Kiya nɨmba laakiyandi waa wawa vak kat wutaa wun kat kwutaa kalindi waa wandɨ Pol. \v 7 Pol wandɨ maa Ferisio Satusio nɨma vat ngambuga waleandi. \v 8 Satusina vak kɨngiyan. Kupma yelavɨtɨgandi. Kiyaa nɨmba ana laakiyandi. Ensel kai ana lɨgandi. Waagan kai ana lɨgandi waa yelavɨtɨgandi. Ferisina vat kɨngiyan. Wupma yelavɨtɨgandi. Kiyaa nɨmba ngɨni laakiyandi. Ensel waagan tɨgandi waa yelavɨtɨgandi. \v 9 Wungi kat tɨga nɨma kwundimba ngambuga waleandi. Moses kwiya nyaangɨt sɨmagwilɨga nɨmba Ferisina nɨmba laataa nɨma kwundimba wandi. Yilɨngwa vat ana nglaatndɨ. Wan nyan kavle vat yilɨnda vat ana vɨnɨn. Ensel ndɨ kat anagandɨ mbukna. Waaga ndɨ kat anagandɨ mbukna waa wandi. \p \v 10 Nɨma vat ngumbuga waleandi. Romba lɨga yaa njambwi nyan Pol kat kavle vat yigiyandi waa vaatɨndɨ. ndɨna soldia kat wandɨ. Ngwuk ndina nɨndɨmba ndailaa Pol kat kwutaa ngwula ngayat kali waa wandɨ. \p \v 11 Ngan njambwi nyan Jisas Polna ngaymba laataa lɨga ndɨ kat wandɨ. Ke vapma. Wun kat Jerusalemba lɨga nɨmba kat mbupmɨn. Wun kat Romba lɨga nɨmba kat mbukiyamɨn waa wandɨ. \s1 POL KAT VATNYAVAT YELAVƗTNDI \p \v 12 Ngambi Juda nɨma sakwat yisolaa lɨga wandi. Nɨn nao ana kɨgiyanɨn. Nɨn ngu ana kɨgiyanɨn. Pol kat vatnyala lɨga nao kɨga ngu kɨgiyanɨn. Pol kat vatnyala lɨga nao kɨga ngu kɨgiyanɨn waa wandi. \v 13 Yisola lɨga wan nyaangɨt wala nɨmbana sakwat ndumi vɨli nɨmba kat kwutlatɨndɨ. \v 14 Wan nɨmba God kat kwunatɨga njambwi nɨmbagwi kan ngepmana njambwi nɨmba kat yiga wandi. Nɨn vanɨn. Nao ana kɨgiyanɨn. Ngu ana kɨgiyan. Pol kat vatnyalaa lɨga ngɨni nao kɨga ngu kɨgiyanɨn wanɨn. \v 15 Wungi kat tɨga Romba lɨga yaa njambwi nyan kat nyaangɨt awa ngwula. Pol kat kwutaa agiya awa. Angwa nyaangɨt wupmat wanɨn waa awa. Ngwuk kat vɨvat yalɨndɨ mala ndɨ kat nɨndɨ ava yambɨnba vatnyagiyanɨn waa wandi. \p \v 16 Polna laawa ndina nyaangɨt wutaa soldiana ngay wuleilaa Pol kat mbutndɨ. \v 17 Pol kat mbutndɨ maa Pol njambwi soldia kat wandɨ. Yagwa. Mɨn kat nyaangɨt mbupmak wowun. Wan kwandɨ nyan kat kwutaa mɨna njambwi nyan kat kali. Nyaangɨt ngilɨga waa wandɨ Pol. \v 18 Njambwi soldia ndɨ kat kwutaa ndɨna njambwi nyan kat kalilaa ndɨ kat wandɨ. kalabusmba lɨga nyan Pol wun kat wandɨ. Wan nyan kat kwutaa mɨna njambwi nyan kat kali. Nyaangɨt ngilɨga waa wandɨ Pol waa wandɨ njambwi soldia. \p \v 19 Njambwi nyan kwandɨ nyan kat taambamba kwutaa samat kalindɨ. Nat nɨmbamba wutandi walaa kalindɨ. Kalilaa wagalandɨ. Anda nyaangɨtna. Wun kat ambuk waa wagalandɨ. \v 20 Kwandɨ nyan wandɨ. Kinya Juda mɨn kat waigandi. Pol kat agiya waa waigandi. Angwa kwundi wupmat wanɨn waa waigandi. \v 21 Ndina nyaangɨt ke wupma. Ndumi vɨli la nɨmba kwulata nɨmba pagwuga ndɨ kat vatnyavat kwiga lɨgandi. Wundi nɨmba wandi. Nao ana kɨgiyanɨn. Ngu ana kɨgiyanɨn. Pol kat vatnyalaa lɨga ngɨni nao kɨga ngu kɨgiyanɨn waa wandi. mbambala ndɨ kat vatnyavat kawiga lɨgandi. Ndɨ kat kalimerya njɨmbla kat kawiga lɨgandi waa wandɨ kwandɨ nyan. \v 22 Njambwi nyan ndɨ kat wandɨ. Wun kat mbupma nyaangɨt nat nɨmba kat ke yiga mbuka. Ay mɨla waa wandɨ. \s1 VƗGA LA NYAN FILIKS KAT POL KAT KWUTAA KALINDI \p \v 23 Walaa njambwi nyan ndɨna kwupmba la mbɨt vlɨlɨlɨk soldia kat wandɨ. mamba veilɨga soldia 200, hosna mbunimba wataa yalɨga soldia 70, nɨmbi nda kwutaa lɨga soldia 200 kwutaa Sisariat ay, Pol kat kwutaa kaligiyangwuk. Mbambala ngan 9 klok wan ngepma kwagalalaa yigiyangwuk. \v 24 Hos kuvuk yiga kwutaa kiyaa Pol wungi hosna mbunimba ndaalɨga yigiyandɨ. Sisariamba lɨga vɨga lɨga nyan kat Pol kat kaligiyamɨn. Vɨga lɨga nyana sɨ Filiks waa wandɨ. \v 25 Njambwi nyan Filiks kat pas pɨlɨwutndɨ. \p \v 26 Wun Klodias waa Lisias walɨnja nyan wun. Wan pas wun pɨlɨwutɨgowun. Mɨn vɨga lɨga nyan mɨn Filiks kat wan pas pɨlɨwutɨgowun. mɨn njambwi nyan mɨn. \v 27 Wan nyan Polndɨ kat Juda kwutaa vatnyavat wandi. Pol Romba la nyanat tɨnda kat wutaa ndɨnai lɨga vat tɨvat yiwun. \v 28 Ndina nyaangɨtna angwa kwundi wupma Pol kat kwutaa ndina njambwi nɨmba la kavat kaliwun. \v 29 Wan nyaangɨt wutaa yelavɨkwun. Nɨna lo ana kalɨtndɨ waa yelavɨkwun. yelavɨtaa wowun. Ndɨ kat ke vatnyaga. Ndɨ kat kalabusmba ke taagaga waa wowun. Ndina lo Judana yetɨla lo mɨna kalɨtndɨ. \v 30-31 Nat Juda ndɨ kat vatnyavat tɨnja vat wutwun. Wungi kat tɨga mɨn kat yindɨ. Ndɨ kat kavle nyaangɨt ngambulɨga nɨmba kat wowun. Wan nyaangɨt Filiks kat yiga ambuk waa wowun waa nyaangɨtmba yindi. Pol kat kwutaa Antipatris walɨnja ngepmat kalindi. Wan ngepma ngan yiga wuleindi. \v 32-33 Nat nandinya mamba veilɨga soldia ndi kat kwagalalaa lungwamataa soldiana ngayat yindi. Hosna mbunimba wataa yalɨga soldia Pol kat kwutaa Sisariat kalindi. Vɨga la nyan wan pas vɨlaa Pol kat wagalandɨ. Mɨna angwa ngepma anda nɨma kɨpmamba lɨgandɨ waa wagalandɨ. Pol wandɨ silisia walɨnja nɨma kɨpmamba lɨgandɨ. \v 34-35 Wungi kat tɨga vɨga la nyan wandɨ. Wovuna. Mɨn kat kavle nyaangɨt ngambula nɨmba yandi mala mɨna nyaangɨt wukiyowun waa wandɨ. Tat Herot kwutnda nɨma ngaymba Pol kat yiga taagandɨ. Pol wan ngaymba yetɨndɨ. Nat nɨmba ndɨ kat vɨga lɨndi. \c 24 \s1 POL KAT KAVEL VAT NGAMBUNDI \p \v 1 Nandinya tambanat tamba yindɨ maa God kat kwunatɨga njambwi nyan Ananaias, Judana njambwi nɨmba, nat nyan ndɨna sɨ Tertalas ndi Sisariat yindi. Tertalas tat kotmak wuleilɨga nɨmbana nyaangɨt wutaa kot wuleilaa Jas kat mbutɨga nyana. Wan nɨmba aywaa yalaa Pol kat vɨga la nyan kot kavle nyaangɨt ngambundi. \v 2 Tertalas kat ambuk waa wandi maa laataa mbutndɨ. Nɨma nyan Filiks. Nɨn kat apma vat vɨga lɨmangat apma vat yetɨlɨganɨn. Nat nɨmba yanjeyan nɨn kat ana sɨgiyandi. Nɨma sakwat apma lo taagamangat apma vat yetɨlɨgaɨnɨn. \v 3 Kwutɨma njɨvwa kat vɨlɨnjeyan apma vatna waa nolin ngwandɨlɨganɨn. \p \v 4 Nɨma sakwat ana mbukiyowun. Mɨn kat wagalavat yigowun. Kan mbupmat yiwa mat nyaangɨk kat wupmangat wagalalɨgowun. \v 5 Wan nyan Pol kavle nyana. Kavle vat yɨlɨga nyana. Ngepma ngepma yiga kavle nyaangɨt Juda kat ngambuga kavle vat yilɨga nyana. Nasarin walɨnja mbaapma nɨmbana njambwi nyan ndɨ. \v 6-7 Godna ngay wuleilaa kavle vat yi mɨna lɨndɨ, nglambi tɨndɨ maa ndɨ kat kwutnɨn. Nɨna ngepma vatmba ndɨ kat nɨma vat yivat wanɨn. Njambwi nyan Lisias kai walaa kao yaa veilaa ndɨ kat kwutaa kalindɨ. \v 8 Lisias wandɨ. Pol nyaangɨtno lɨgandɨ Filiks kat yaa vɨgandɨ waa wandɨ. Pol kat wagalalaa wowa nyaangɨt woseka ana wowun. Vɨgiyamɨn waa wandɨ Tertalas. \p \v 9 Ndnonala yaa Juda kɨta nyaangɨt ngambundi. Woseka ana walɨgandɨ waa ngambundi. \s1 POL AWAT FILIKS KAT WANDƗ \p \v 10-11 Tertalas wandɨ maa vɨga la nya Pol lɨga kavat taamba taagalaa wandɨ. Pol waigandɨ waa wandɨ. Pol wandɨ. Wan nɨmba kat naambi nɨma sakwat tɨga ndi kat vɨga lɨmɨn. Wungi kat tɨga kavle vat ana yiwun waa nolin ngwandɨga waigowun. Nandinya tamba vɨli kiyeli vɨlɨlɨk yindɨ maa Jerusalem wuleiwun. Jerusalemba tɨwa vat kɨndi nɨmba Juda vɨndi. God kat yelavɨpmak Jerusalem yiwun. \v 12 Godna ngay wuleilaa nat nɨmba kat ana walevat wowun. Ngepmamba kavle nyaangɨt ana ngambuwun. \v 13 Wun kat walɨnja nyaangɨt woseka walɨgandi. Nyaangɨt sɨmogwilɨga nda kai. \p \v 14 Kɨta vat yetɨwa vak kat kai walɨgandi. Nɨna nyaek ngwat yelavɨka yeta vapmba God kat yelavɨtɨgowun. Jisas waa nyaangɨtmba yetɨlɨgowun. Jisas waa nyaangɨtmba yetɨlɨwangat kai walɨgandi. Moses kwiya lo kwutaa lɨgowun. God waa nyaangɨt tat ta nɨmba pɨlɨwutɨnja nyaangɨt kwutaa lɨgowun. \v 15 God wandɨ maa kɨta nɨmba apma nɨmba kavle nɨmba aywaa laakiyandi. Vɨlɨgowun. Ndino wupma vɨlɨgandi. \v 16 Wun apma vat yetɨlɨgowun. Nat nɨmba wun kat ana waigandi. Ndɨ kavle nyana waa ana waigandi. God wun kat ana waigandɨ. Ndɨ kavle nyana waa ana waigandɨ. \p \v 17 Tat nat naambi kuvuk kwo lɨwun. Jerusalem ana yiwun. Jerusalemba la Juda kat sanya kwivat yiwun. Kɨta nda God kat kat ya salɨlaa God kat yamba tulaa kwivat yiwun. \v 18 Godna ngay wuleilaa ndɨ kat kwilɨwun maa vɨndi. Judana vapmba nglambi njangiwun maa vnɨdi. Wunogwinala lɨga nat nɨmba kai. Nɨma vat yilɨga nɨmba kai. \v 19 Esaimba lɨga yaa Juda mɨna lɨndi. Ndi kavle nyaangɨt tɨndɨ. Ndi yalaa ndina nyaangɨt mbutnjeyan wovuna. Ndi yalaa ndina nyaangɨt mbutnjeyan wovuna. Ndi ana yandi. \v 20 Kavle vat yiwa vak kat mɨn kat mbunjangat wowun. Yisola lɨndi maa ndi kat mbukwa njɨmbla kavle vat yiwun? Kavle yɨmɨn waa ana wandi wun kat. \v 21 Ndi kat mbukwa njɨmbla ndi kat wowun. Kiya nɨmba laakiyandi waa wawangat wun kat walevat wangwuk waa wowun. Wawa nyaangɨt kavlea? Waa wagalandɨ Pol ndi kat. \p \v 22 Filiks Jisasna mbaapma nɨmba ta vat vɨga lɨndɨ. Ndɨ laataa angwa nyaangɨt kɨngiyan mbukwa waa wandɨ. Lisias walɨnja njambwi nyan yandɨ mala angwa nyaangɨt sɨga nagugiywoun waa wandɨ. \v 23 Pol kat vɨga la njambwi soldia kat wandɨ. Ndɨ kat yigumba vɨga alɨmba. ndɨna ngay ndaamangena mbapma ke sɨga. Ndɨna alɨ nɨmba ndɨ kat kɨgɨnda kwivat yanjeyan wovuna waa wandɨ. \v 24 Nandinya kuvut yindɨ mala Filiks ndɨna taagwa Drusilanala yambɨk. Lɨ Judana taagwat. Pol kat yagwa wandɨ maa ndɨna nyaangɨt wupmbɨk. Jisas Kraist kwutaa njɨvwa kat ndina mbangɨ wiyo waavi taaganda vak kat Pol mbɨk kat mbutndɨ. \v 25 Apma vat yetɨmbangat mbutndɨ. Kavle maawut kwagalalaa apma maawupmba yelavɨpmbangat mbutndɨ. God ndinyanguna njɨvwa sɨga nagundeya yaigaa nandinya kat mbutndɨ. Wan nyaangɨt Pol mbutɨndɨ mala wutaa vaka lɨga Filiks wandɨ. Ay mɨla. Ngɨni mɨn kat anagowun yagwa waigaa waa wandɨ. \v 26 Feliks yelavɨtndɨ. Pol wun kat ngɨni sanya anagandɨ kwigiyaa waa yelavɨtndɨ. Wan vak yelavɨtaa Pol kat yagwa wandɨ mala nɨma sakwat njambwɨ wan nyaangɨt Pol mbutndɨ. \v 27 Naambi vɨlɨlɨk yindɨ maa nat njambwi nyan Posias waa Festas walɨnja nyan yandɨ. Ndɨ Filiksna njɨvwa klalaa vɨga la nyanat tɨndɨ. Filiks Pol kat kalabusmba taagandɨ. Ana ndɨ kat kwagalandɨ. Kalabusmba taagaweyan Juda wun kat waigandi. Filiks apma nyan waa waigandi waa yelavɨtndɨ. \c 25 \s1 ROMBA LƗGA NJAMBWI NYAN KAT POL VƗVAT WANDƗ \p \v 1 Njambwi nyan Festas Sisaria wuleindɨ. Nandinya kuvut yindɨ maa Sisaria kwagalaa Jerusalemat yindɨ. \v 2-3 Tɨga lɨga God kat kwunatɨga njambwi nɨmbagwinala Judana nɨma nɨmba Festas kat yalaa Pol kat kavle nyaangɨt ngambundi. Pol Jerusalem yindeya vak kat wagalandi. Nɨndɨ ava yambɨmba ndɨ kat vatnyavat yelavɨtndi. \v 4 Festas wandɨ. Pol Sisariamba kalabusmba lɨgandɨ. Samat tɨga yigiyowun wan kava. \v 5 Ngwuk njambwi nɨmba wunogwinala Sisaria yaigangwuk. Yalaa nyaangɨt tɨndeyan Pol kat kat waigangwuk. \p \v 6 Festas nandinya serakuvuk o nandinya tambavɨli wupma lɨndɨ. Tɨga Sisariat yindɨ. Ngepma wuleilaa kat tɨnja ngay wuleilaa Pol kat yagwa wandɨ. \v 7-8 Pol wuleindɨ maa Jerusalemba lɨga yaa Juda Pol kat wegwundɨ maa Jerusalemba lɨga yaa Juda Pol kat wegwundi. Wekwuga wandi. Pol nɨma sakwat kavle vat yilɨndɨ waa wandi. Sɨmogwi lɨga nda kai. Pol laataa wandɨ. Judana lo wun ana kalɨtaa kavle vat yiwun. Godna ngay wuleilaa ana kavle vat yiwun. Tamba la njambwi nyan kwiya lo ana kalɨkwun. \v 9 Festas wandɨ. Jerusalem yilaa wan nyaangɨt wukweyan wovuna? Waa wandɨ. Yelavɨka wandɨ. Ndɨ kat kwutaa Jerusalemat kalimeyan Juda wun kat waigandi. Festas apma nyana waa waigandi waa yelavɨtndɨ. \v 10 Pol wandɨ. Kai ana nglaatndɨ. Mbambala Romba la njambwi nyan vɨga la kotmba lɨgowun. Judana lo ana kalɨkwun. Vɨlɨgamɨn. Ndina kot manda kat wuleigiyowun. Kai wowun waa wandɨ Pol. \v 11 Lo kalɨkwun mala wun kat vatnyameyan wovuna. Lo ana kalɨkwun. Ndi woseka walɨgandi. Ndina kot manda kat wuleigiyowun. Wan nyaangɨt Romba lɨga njambwi nyan kat mbupmat wowun waa wandɨ Pol. \v 12 Festas ndɨna ngwaymba la nɨmba kat wagalalaa wandɨ. Romba la njambwi nyan kat mbupmak wowun. Ndɨ sɨga nagugiyandɨ waa wamɨn. Wungi kat tɨga ndɨ kat yiga vɨgiyamɨn. \s1 AGRIPAGWI NDƗNA TAAGWA KAT POL MBUTNDƗ \p \v 13 Samat tɨga Agripa walɨnja king ndɨna taagwanala Sisaria yambɨt. Festas kat apma nandinya wavat yambɨk. \v 14-15 Nandinya kuvut tɨga Festas mbɨk kat Polna nyaangɨt wandɨ. Wan kava kalabusmba la nyan kɨta nyan tɨndɨ. Filiks ndɨ kat kalabusmba taagalaa yindɨ. Wun Jerusalem yiwun maa God kat kwunatɨga njambwi nɨmbo nat Judana njambwi nɨmbo wun kat yalaa Pol kat kavle nyaangɨt ngambundi. Wamɨn maa vatnyagiyanɨn maa wandi. \v 16 Ndi kat wowun. Ngwumbungwa vat nɨn Romba la nɨmba nɨna vat ana ndɨ. Tat kot yaigandɨ. Ngwutno yaigangwuk. Wangwuk mala awat waigandɨ. Ngwutna nyaangɨt kwulatndeyan ndɨ kat vatnya waigowun. Nɨn Romba la nɨmba nɨna vat kɨngiyan waa wowun ndi kat. \p \v 17 Ndi wan ngepma yandi maa ana kwo lɨwun. Nat nandinya kot tɨnja ngay wuleilaa ndalɨlaa Pol kat agiya wowun. \v 18 Ndɨ kat kai walɨga nɨmba laataa wandi. Kavle nyaangɨt ngambugiyandi walaa wowun. Kavle nyaangɨt ana ngambundi. \v 19 God kat yelavɨtnja vak kat walea lɨndi. Kiya palɨ kat ndɨna sɨ Jisas ndɨ kat walea lɨndi. Pol wandɨ kiyalaa laataa kwo lɨgandɨ. \v 20 Ndɨna nyaangɨtna angwa wukweya vak ana vɨwun. Wungi kat tɨga Pol kat wagalawun. Jerusalem yilaa wan nyaangɨt wukweyan wovuna waa wagalawun. \v 21 Pol kai wandɨ. Wumba kalabusmba kwavat wandɨ. Romba lɨga njambwi nyan kat wan nyaangɨt kalivat wandɨ. Wungi kat tɨga wowun. Ndɨ kat yigumba avɨmba ngwuk. Ngɨni wowun maa Romba lɨga njambwi nyan kat yigiyandɨ waa wowun waa wandɨ. \v 22 Agripa Festas kat wandɨ. Ndɨna nyaangɨt wupmat wowun. Festas wandɨ. Kwowa. Kinya wukiyamɨn. \p \v 23 Nat nandinya Agripagwi ndɨna taagwonala wuleimbɨt. Lɨla sɨ Benaisi. Nɨma sakwat kwanda kwanda nɨmbundawi yelagala yambɨk. Njambwi soldia wan ngepmana njambwi nɨmba mbɨlonala yandi. Festas wandɨ, Pol kat kwutaa kiyandi. \v 24 Festas wandɨ. King Agripa, nat nɨmba wan nyan lɨga Juda ndɨ kat walɨgandi. Ndɨ kavle nyana waa walɨgandi. Ndi aywaa walega walɨga walɨndi. Ndɨ kat vatnya waa walɨndi. \v 25 Wun yelavɨkwun. Kavle vat ana yindɨ. Ndɨ kat vatnya waa ana waigowun waa yelavɨkwun. Pol wun kat wandɨ. Wan nyaangɨt Romba lɨga njambwi nyan kat mbupmat yigowun waa wandɨ. Wungi kat tɨga wowun maa Romat yigiyandɨ. \v 26 Mbambala yelavɨtɨgowun. Romba lɨga njambwi nyan kat pɨlɨwutweya pas anda nyaangɨtna pɨlɨwukweya. Wan vak yelavɨtaa Pol kat yagwa wowun. King Agripa mɨn kumba lɨmangat yagwa wowun. Wan nyaangɨt wutaa waigamɨn. Wameya nyaangɨt Romba lɨga njambwi nyan kat pɨlɨwukweya pasmba pɨlɨwukiyowun. \v 27 Ndɨ kat Romat kwo ay ana waigowun. Kavle vat yilɨnda vat pasmba pɨlɨwutaa ay wowun maa Romat yigiyandɨ. \c 26 \s1 POL AWAT AGRIPA KAT WANDƗ \p \v 1 Agripa Pol kat wandɨ. Yima vat nɨn kat ambuk. Wandɨ maa Pol taamba taagalaa wandɨ. \p \v 2 King Agripa. Yima vat ambuk wamɨn, mbukiyowun. Nolin ngwandɨga mbukiyowun. Juda wun kat walɨgandi. Kavle vat yilɨga nyana waa walɨgandi. Kavle vat ana yilɨgowun. \p \v 3 Judana vat vɨga lɨgamɨn. Judana nyaangɨt wuka lɨgamɨn. Wungi kat tɨga wan nyaangɨt nolin ngwandɨga mbukiyowun. Ngwaama nyan tɨlɨga vat tɨga wunai waiga nyaangɨt awut mɨla. \p \v 4 Yetɨwa vat Juda aywaa vɨga lɨgandi. Kwandɨ nyan tɨga wan vapmba yetɨwun. Yetɨga mbambala wupma yetɨlɨgowun. Wuna angwa ngepmamba Jerusalemba yetɨwun. Juda vɨga lɨgandi. \v 5 Judana nat mbaapmamba Ferisi walɨnja mbaapmamba tɨwun. Vɨga lɨgandi. Ferisina mbaapmamba lɨga nɨmba nɨma njɨvwa kwuka yetɨndi. Woseka walapman yiweyangat Juda kat wagalalaa wukiyamɨn. \v 6 Mbambala wun kat kwutaa kupma kiyandi. Tamba nɨna ngwat walanga kat God wandɨ. Ngɨni ngwuk kat apma vat yigiyowun waa wandɨ. God ngwuk kat apma vat yindɨ wawangat wun kat kwutaa kupma kiyandi. \v 7 Judana yelangɨ tamba vɨli kiyeli vɨlɨlɨk yelangɨna nɨmba aywaa God ndi kat kwunatndeya njɨmbla kat yelavɨka lɨgandi. Wan apma vat klavat wandi. Wan apma vat klavat God kat nandinya ngan ndɨ kat yelavɨtɨgandi. Wan apma vak yelavɨkwangat Juda wun kat walɨgandi. Kavle vat yilɨgandɨ waa walɨgandi. \v 8 Juda wupma yelavɨtɨgandi. God wandɨ maa kiyaa nɨmba ngɨni ana laakiyandi waa yelavɨtɨgandi. Manda kat wupma yelavɨtigandi. \p \v 9 Tat wun yelavɨkwun. Jisas Nasaretna nyan ndɨna mbaapma nɨmba kat kavle vat yigiyowun tat yelavɨkwun. \v 10 Tat Jerusalemba ndi kat kavle vat yiwun. God kat kwunatɨga njambwi nɨmba wun kat kwondu kwindi maa Jisasna mbaapma nɨmba kat kwutaa kalabusmba taagawun. Wun kat wandi. Ndi kat vatnyagat waa wagalandi maa ndi kat wowun. Awa vatnya ngwula waa wowun. \v 11 Nɨma sakwat njambɨ wowun maa Juda yisolaa tɨla ngaymba ndi kat viyandi. Ndi kat wowun. Wan mbaapma kwagala. Kavle vatna waa wowun. Ndi kat nɨma vat nyigi maawut yelavɨka tɨwun. Ngepma ngepma yiga ndi kat kavle vat yiwun. \s1 POL KUPI MAAWUT YELAVƗKA TƗNDA VAK KAT MBUTNDƗ \p \v 12 Ndi kat kavle vat yivat Damaskasat yiwun. God kat kwunatɨga njambwi nyan ay wandɨ maa yiwun. \v 13 Njambwi nyanmɨn kat wowun. Damaskas kat yiwa nɨndɨ ava yambɨmba nyɨnangwupmba lɨga ya vɨtɨndɨ vɨwun. Wunogwinala la nɨmba ndino vɨndi. \v 14 Nɨn aywaa vɨlaa kɨpmamba ndanɨn. Hibru walɨnja kwundimba ngambula kwundi wutwun. Wun kat wandɨ. Sol Sol manda kat wun kat kavle vat yilɨganɨn. Wun kat manda kat nɨma njɨvwa kwuka lɨga wun kat kwagalamɨn. Kami vla lɨgamɨn. Mɨn kat sɨngwa nɨmamba taigandɨ. \v 15 Wun wagalawun. Njambwi nyan mɨn kanda mɨn waa wagalawun. Ndɨ wandɨ. Wun Jisas wun. Kavle vat yima nyan wun. \v 16 Laataa mɨna mamba vei. Wuna njɨvwa yiga kwupmak kat mɨn kat yawun. Mbambala vɨma vat nat nɨmba kat yiga mbukiyamɨn. Ngɨni mɨn kat sɨmagaweya vat mbukiyamɨn. \v 17 Mbupmeya Juda ana ndi nat nɨmba mɨn kat kavle vat ana yigiyandi. Mɨn kat kwunakiyowun. \v 18 Ndina maawut kwunakiyamɨn. Wamɨn maa ndina kavle vat kwagalalaa apma vapmba yetɨgiyandi. Ndina kavle vat kulun walaa lɨnja nda vla lɨgandɨ. Apma vat kemba kava vla lɨgandɨ. Setena vat kwagalalaa Godna vapmba kwutaa lɨgiyandi. Wun kat ndina mbangɨ wiyo waavi laagandangat ndina kavle vak kat sɨlɨmbwigiyowun. Godna yelangɨ wuleilaa ndɨna nɨmbat tɨgiyandi. God ndi kat yagwa wandɨ waa wandɨ Jisas. \s1 POL KWUTƗNDA NJƗVWA KAT MBUTNDƗ \p \v 19 Wungi kat tɨga King Agripa nyɨnangwupmba lɨndɨ vɨwa vak kat ana kai wowun. \v 20 Damaskas yiga Jerusalem yiga Judia walɨnja nɨma kɨpmana ngepma ngepma yiga mbukwun. Juda ana ndi nat nɨmba kat mbukwun. Tamba yetɨngwa maawut kwagala wowun. Kwagalalaa God kat yelavɨk ngwula. Apma vat yetɨ ngwula waa wowun. Apma vat yetɨngweyan apma vak yetɨngwa vak kat nat nɨmba vɨgiyandi. \v 21 Wan nyaangɨt mbukwangat Juda Godna ngaymba wun kat kwutaa vatnyavat wandi. \v 22 Wan njambla God wuna lak kwandɨ. Mbambala wuna lak kwalɨgandɨ. Wuna lak kwandangat ngwuk kat mbutɨgowun. Ngwuk njambwi nɨmba ngwuk kat mbutɨgowun. Ngwuk mat nyangu ngwuk kat mbutɨgowun. Mbutiwa nyaangɨt kwo nyaangɨt ana ndɨ mbukwa. Tamba la God waa nyaangɨt mbuta nɨmba wan nyaangɨt pɨlɨwutndi. Tamba wan nyaangɨt Moses wandɨ. \v 23 Ndi aywaa tamba wandi. Ngɨni God Juda kat kwunakiya nyan kwigiyandɨ waa wandi. wan nyan kat Juda kavle vat yigiyandi waa wandi. Wan nyan kiyalaa laakiyandɨ waa wandi. Ndɨ kiyaa nɨmbana tak lakna nyana. Juda kat Juda ana ndi nat nɨmba kat apma vak kat mbukiyandɨ waa wandi waa wandɨ Pol. \s1 POL AGRIPA KAT MƗN KUPI MAAWUT YELAVƗK WANDƗ \p \v 24 Pol wan nyaangɨt ngambulɨndɨ mala Festas ndɨ kat walega wandɨ. Pol mɨn tungwengwan yiga mbutɨmɨn. Nɨma sakwat kapma vat wutaa tungwengwan yimɨn waa walega wandɨ. \v 25 Pol wandɨ. Njambwi nyan Festas kai. Tungwengwan ana yiwun. Mbukwa nyaangɨt woseka wawa nyaangɨt ana ndɨ. Savagu lɨga nyaangɨtna mbukwa. \v 26 King Agripa wan nyaangɨt mɨn kat mbupmak kat ana vakwun. Mbutɨwa nyaangɨt vɨga lɨgamɨn. Mbutɨwa vak tamba vɨmɨn. Wan vak pagwuga ana yindi. \v 27 King Agripa tamba la God waa nyaangɨt pɨlɨwuta nɨmbana nyaangɨk kat wuka lɨgamɨn. Kwutaa lɨgamɨn? Kwutaa lɨgamɨn walaa wowun waa wandɨ Pol. \p \v 28 Agripa Pol kat wandɨ. Mɨna nyaangɨt wutaa samat tɨga Jisasna mbaapma anagowun wuleigiyaa waa kasega wandɨ Agripa. \p \v 29 Pol wandɨ. Samat tɨga sɨvla lɨga wuleigiyamɨn ana vɨgiyowun. Ngwuk kat aywaa God kat wagalalɨgowun. Yetɨwa vapmba yetɨngwangat God kat wagala lɨgowun. Wun kat man tamba nginja vapmba yetɨngwa kat ana wagalalɨgowun waa wandɨ Pol. \v 30-31 Pol wandɨ maa king vɨga la nyan, Bainisi nat nɨmba laataa aywaa wogwendi. wogwelaa awat sowat wandi. Wan nyan kavle vat ana yindɨ. Ndɨ kat vatnyanjeyan kavle vatna. Ndɨ kat kalabusmba taaganjeyan kavle vatna waa awat sowat wandi. \v 32 Agripa Festas kat wandɨ. Romba lɨga njambwi nyan kat wan nyaangɨt mbupmak yiwun wan nyan Pol walapman yiga yindan ndɨ kat kwagala wageli. \c 27 \s1 POL NJAMBƗT KULAA ROMAT YINDƗ \p \v 1 Rom walɨnja ngepmat njaambɨtmba kulaa ay Festas wandɨ mala Pologwi nat kalabusmba la nɨmba kat kwutaa kalindi. Njambwi soldia ndɨna sɨ Julias ndi kat vɨga lɨndɨ. Wan njambwi soldia soldiana nat mbaapmamba lɨndɨ. Wan mbaapmana sɨ Romba lɨga njambwi nyana mbaapma. \v 2 Adramitiam walɨnja ngepma yilaa njaambɨt kunɨn. Kulaa yinɨn. Wan njaambɨt Esia walɨnja nɨma kɨpmana ngepma ngepma yigiyaa njaambɨtna. Aristakas nɨnanala yindɨ. Ndɨ Masadoniana nyana. Ndɨna ngepma Tesalonaika. \v 3 Nat nandinya Saidon walɨnja ngepma kawinɨn. Wan soldia Julias Pol kat apma vat yindɨ. Ndɨ kat wandɨ. Ngwutna alɨ nɨmba vɨvat ngepma wulei. Mɨn kat kɨgɨnda kwigiyandi waa wandɨ. \v 4 Wan ngepma kwaglalaa mwuk ndaama njaambɨt vɨyandɨ maa viyenjingwenda nat yambɨmba yinɨn. Saipras walɨnja nɨmbukna ngwaymba yinɨn. Wan kava mwuk nɨn kat ana viyandɨ. \v 5 Yiga nɨma kɨpma Pampilia Silisia waymba lɨga Mira walɨnja ngepmat valigenɨn. Wan ngepma Lisia walɨnja nɨma kɨpmamba lɨgandɨ. \p \v 6 Miramba njambwi soldia Aleksandriamba la yaa njaambɨt vɨndɨ. Wan njambɨt Rom yigiyaa njaambɨt. Wungi kat tɨga nɨn kat kundɨ. \v 7 Nandinya kuvut yigumba yilɨnɨn. Nɨma njɨvwa kwuka Naidas kawinɨn. Mbaala mwuk kiyak walɨ ambiange woli mwuk samat kwutndɨ maa Krit walɨnja nɨmbuk valigenɨn Salmoni walɨnja maaga vɨgɨvaa yinɨn. \v 8 Tɨvagawi ngwaymba yiga apma Kawinja Kava walɨnja kavamba yiga kawinɨn. Lesia walɨnja ngepma ngwaymba lɨndɨ. \p \v 9 Wan kava nɨma njɨmbla lɨnɨn. Njambɨtmba yilɨnja njɨmbla tamba yindɨ. Wan njɨmbla yineyan ana nglaatndɨ. Judana pesto tamb ngɨlɨndɨ. Wungi kat tɨga Pol laata wandɨ. \v 10 Ngwuk kan kava kwagalangweyan kavle vatna. Njaambɨt kavle yigiyandɨ. Ngwutna nat nɨmba kiyaigandi waa wandɨ Pol. \v 11 Njambwi soldia Pol waa nyaangɨt wupmak kat kai wandɨ. Njaambɨt kat vɨga la nyan nyaangɨt soldia wutndɨ. Sanya yaagilaa njaambɨt klaa nyan waa nyaangɨt soldia wutndɨ. Mbɨk wambɨt. Yigiyanɨn waa wambɨt. \v 12 Nɨma sakwat nɨmba wandi. Tɨlɨna kava kavle kava. Yipma yilɨga njɨmblamba wan kavamba kawilaa tɨvak kat kai wanɨn. Yivat wanɨn waa wandi. Finiks walɨnja ngepma yilaa yipma yilɨga njɨmblamba kawilaa tɨvak wandi. Finiks walɨnja kava Krit walɨnja nɨma nɨmbukmba lɨga njaambɨt kawilɨga kava. \s1 MWUK KWUTNDƗ, PALI NƗMA VAT LAATNDƗ \p \v 13 Kambango woli samat kwutndɨ maa yelavɨtndi. Apma mwukna waa yelavɨtndi. Yelavɨtaa samban yisendalaa yindi. Krit walɨnja nɨmbutna tɨvagawi ngwaymba yindi. \v 14 Samat tɨgaambiange woli nɨmamba kwutndɨ. Nɨmamba kwutndɨ, njaambɨt kwutaa kalindɨ, wogwendi. Nɨmamba kwutndɨ, njaambɨt kwutaa kalindɨ, wogwendi. \v 15 Mwuk kwutaa kalindɨ wogwenan ana kawinɨn. Nɨma njɨvwa kwutna njɨvwa kwagalanɨn maa mwuk nɨn kat kalindɨ. \v 16-17 Klanda walɨnja mat nɨmbukna ngwaymba yinɨn. Ngwaymba lɨnɨn mwuk samat kiyak wandɨ. Tɨga lɨga yaawi yisendalaa mat dingi njambɨt kunɨn. Yaawi nɨma sakwat yisendala kɨplalagulaa nat naangɨmba kalilaa tunɨn. Libiya walɨnja kɨpmana yawiya kawigiyanɨn waa vaka yelavɨka lɨndi. Wungi kat tɨga sel suwinɨn maa mwuk nɨn kat kalindɨ. \v 18 Wan nɨma mwuk ana kiyak wandɨ. Nat nandinya wan njaambɨtmba la kwanda kwanda nat samat ngumba yaagindi. \v 19 Nat nandinya njaambɨtna nda taambamba kwutaa ngumba yaagindi. \v 20 Nɨma sakwat nandinya nya mbak sɨngwut ana vɨlɨnɨn. Mwuk nɨmamba kwutɨndɨ. Nɨn aywaa kiyaiganɨn waa yelavɨtnɨn. \p \v 21 Njaambɨtmba lɨga nɨmba nao ana kɨlɨndi. Pol laataa wandɨ. Kritmba lɨnɨn wuna nyaangɨt manda kat wutapma yingwuk. Wuka yiga yingwan wan kavle vat nɨn kat ana yaindɨ. \v 22 Mbambala ngwuk kat wowun. Ke vaakngwa. Ngwuk ana kiyaigangwuk. Njaambɨt mɨna kavle yigiyandɨ. \v 23-24 Nak ngan Godna ensel yalaa wun kat wandɨ. God wuna nyaekna. Ndɨ kat yelavɨka lɨgowun. Ensel wandɨ wun kat. Pol ke vaaka. Romba lɨga njambwi nyan kat mbukiyamɨn. God ngwuk kat apma vat yindɨ. Mɨnogwinala lɨga nɨmba ana kiyagandi waa wandɨ ensel. \v 25 Wungi kat tɨga ke vaaka. God waa nyaangɨk kat wuna mbangɨ wiyo waavi taagalɨgandɨ. Wanda vapmba tɨgiyanɨn waa yelavɨkwun. \v 26 Wan mwuk viyandɨ maa yiga nat nɨmbukmba kawigiyanɨn waa wandɨ Pol. \p \v 27 Tamba vɨli kiyeli aynat nandinya yinɨn. Adria walɨna nyɨngi ngumba nɨn kat mwuk kwutaa kalindɨ. Nɨndɨ ngan njaambɨk kat vɨga lɨga nɨmba yelavɨtndi. Tamba yaa nɨmbu kawivat yiganɨn waa yelavɨtndi. \v 28 Kɨpma kat sɨga vɨvat yaawi yisendandti. Nguna sɨvla pit ndumi sɨla kɨta tɨdɨ mala vɨndi kɨpmamba ndaigaa taagalaa lɨndɨ. Samat yiga nat jambɨ ak kɨpma kat yisenda vɨndi. Nguna sɨvla pit ndumi aynat kiyeli tamba vlɨi tɨndɨ, vɨndi. \v 29 Njambɨt kambak viyavak kat vaatndi. Samban aynat kengwi njaambɨtmba tulaa kɨpma kat kwupmat yisendandi. Nya wokevak kat kawiga lɨndi samban yesendalaa. \v 30-31 Njaambɨt kat vɨga la nɨmba njaambɨt kwagalavat wandi. Ndi woseka waa wandi. Mat dingimba samban ndaama njaambɨtmba kulaa yigiyanɨn waa woseka wandi. Njaambɨt ke mɨna lɨindi maa Pol wandɨ. Pol njambwi soldiagwi nat soldia kat wandɨ. Njaambɨk kat vɨga lɨga nɨmba yinjeyan nɨn aywaa kavle yigiyanɨn waa wandɨ. \v 32 Pol wandɨ maa soldia dingi kat tunja yaaw kalɨtndi, ngumba ndaiga dandɨ. \v 33-34 Nya lamba woke mɨna lɨgandɨ, Pol laataa wandɨ. nao agɨ ngwula. nandinya tambavɨli kiyeli aynat kwo lɨngwuk. Nao ana kɨngwuk. Nao kɨlapman yingweyan ngwutna ava ana lɨgiyandɨ. Kavle yigiyangwuk. Ngwuk ana kiyaigangwuk kwo lɨgiyangwuk. Ngwut samat ana kavle yigiyangwuk waa wandɨ Pol. \v 35 Pol walaa bret-nao God kat apma vat kwimɨn waa walaa tambɨ lambɨ kalɨtaa kɨndɨ. God kat wanda vat aywaa vɨndi. \v 36 pol kɨlɨnda vat vɨlaa ndi vaak vat ngɨlindɨ. Ndino bret-nao klalaa kɨndi. \v 37 Njaambɨtmba lɨlɨga nɨmbana sakwat 276. \v 38 Nao kɨlaa njaambɨtmba lɨga yuwi sɨk kwutaa nyingi ngumba yaagindi. yaagindi maa njaambɨt wiyaka wokendɨ. \s1 NJAAMBƗT KAVLE YINDƗ \p \v 39 Nya lamba wokendɨ maa njaambɨt kat vɨga lɨga nɨmba kɨpma vɨlaa wandi. Kan anda kavamba kɨpma yalaa vɨna waa wandi. Yaawiya la wumbungu vɨlaa kawivat wandi. \v 40 Samban tunja yaaw kalɨtndi mala samban lumaka ndaindi. Kwengwi njaambɨtmba vaala vaglalaa nɨma ngusa tunja yaaw kalɨtndi. Ndaama njaambɨtmba la sel kwutaa katsondi. Katsondi, mwuk kwutaa njaambɨt kat kalindɨ. \v 41 Njaambɨt yiga yawiyamba kalakɨtndɨ. Ndɨna ndaamayawiya katsendɨ. Kengwi njaambɨt kwo lɨndɨ. Nɨma pali kengwi njaambɨtmba viyandɨ njaambɨt mbɨlɨndɨ. \v 42 Soldia yelavɨtndi. Kalabusmba lɨga yaa nɨmba kat vatnyagiyanɨn. Vatnyalapman yineyan nɨn kat kwagalaa kwo yigiyandi waa yelavɨtndi. \v 43 Njambwi soldia Pol kat vatnyavak kat kai wandɨ. Wungi kat tɨga ke vatnyaga wandɨ. Ngu suwutɨga nɨmba ay ngwula ngumba. Nambumba yiga alɨ ngwula. \v 44 Ngu suwutapman nɨmba mi klalaa kwutaa ngumba vɨga wuleiga nɨmbu waak ngwula waa wandɨ njambwi soldia. Wupma yiga nɨmbu veilaa kwo lɨndi aywaa. \c 28 \s1 POL MOLTA WALƗNJA NƗMBUKMBA LƗNDƗ \p \v 1 Tamba nɨmbumba veilaa apma vat tɨganɨn. Kan kipmana sɨ wutnan Molta walɨnja nɨmbuk. \v 2 Wan kɨpmamba la nɨmba nɨn kat apma vat kwunatndi. Meik ndalɨndɨ nɨna mbangɨ wupma yilɨndɨ. Wungi kat tɨga kan kɨpmana nɨmba ya salɨlaa nɨn kat yagwa wandi. \v 3 Pol nu kat yindɨ. Nu kwutaa yaa yamba taagandɨ, numba la kamboy ya kangan wandɨ, vaaka wogwega Polna taambamba ngilaa lɨga valɨndɨ. \v 4 Wan kɨpmana nɨmba Polna taambamba njilaa la kamboy kat vɨlaa awat wandi. Wan nyan nat yan kat vatnya lɨga nyan angandɨ. God ndɨ kat vatnyavat anagandɨ. Tat ngu ana kɨndɨ. Kan mbambala God ndɨ kat vatnyavat tɨgandɨ waa awat sowat wandi. \v 5 Pol taamba pangwetɨndɨ, kamboy njalaka ndaiga yamba ndandɨ. Pol kwo lɨndɨ. \v 6 Ndi kawiga lɨga yelavɨtndi. Ndɨna taamba wukiyandɨ. Samat tɨga kɨpmamba ndalaa kiyaigandɨ waa yelavɨtndi. Pol kwo lɨndɨ vɨlaa nat maawut yelavɨtndi. Ndɨ waagana waa yelavɨtndi. \p \v 7 Wan tɨnja kavana ngway kan kɨpmana njambwi nyana kɨpma. Ndɨna sɨ Pablias. Nɨn kat apma vat yagwa wandɨ, ndɨna ngaymba yiga nandinya kuvut wuleinɨn. \v 8 Pabliasna nyaek yelogwenga tɨga sɨndu kwandɨ. Kangan yelagwen vɨtɨndɨ maa ngu ndi yilɨndɨ. Ndɨnai la kava Pol wuleilaa ndɨ kat vɨlaa Pol taamba taagalaa God kat wagalandɨ, ndɨ kwo lɨndɨ. \v 9 Pol wupma yinda vak kat vɨlaa wan nɨmbukmba yelogwenga ta nɨmba aywaa ndɨnai la kavat yandi. Pol ndi kat kwunatndɨ. \s1 POL ROM WULEINDƗ \p \v 10-11 Wan kɨpmamba mbak kuvuk tɨnɨn. Tɨga lɨga Aleksandriamba lɨga yaa njaambɨt kunɨn. Nɨma sakwat apma nda Pol kat kwindi. Njaambɨt kunɨn mala nɨma sakwat apma nda nɨn kat njaambɨtmba kundi. Wan njaambɨtna sɨ vɨlɨgu waagan walɨndi. Wan njaambɨt yipma yilɨga njɨmbla kat kawi lɨndɨ wan kɨpmamba. \v 12 Yiga Sairakyus walɨnja ngepma kawinɨn. Nandinya kuvut tɨnɨn. \v 13 Wan ngepma kwagalalaa Risiam walɨnja ngepma yiga kawinɨn. Nat nandinya kambangwoli viyalɨ, yiga nandinya vɨlɨlɨk yiga Pyutiolai walɨnja ngepma kawinɨn. \v 14 Wan ngepma Jisasna mbaapmamba la nat nɨmba vɨnɨn. Yagwa wandi. Ndinogwionala kwanɨn. Nandinya sɨlavɨli wumba kwanɨn. Wan ngepma kwagalalaa Romat yinɨn. \v 15 Romba lɨga Jisasna mbaapmamba la nɨmba yana vat wutaa Apias walɨnja wenga kavat nɨn kat vɨvat yandi. Ngay kuvut ta kavat yandi. Pol ndi kat vɨlaa nolin ngwandɨga solat sɨndɨ. \p \v 16 Rom wuleinɨn mala Pol kat ngay kɨta kwindi. Wan ngaymba Pol kapma kwandɨ. Soldia kɨta lɨga ndɨ kat vɨga lɨndɨ. \s1 ROMBA POL WAN APMA NYAANGƗT MBUTƗNDƗ \p \v 17 Nandinya kuvut yindɨ mala wan ngepmana njambwi Juda kat Pol yagwa wandɨ. yaa yisolaa lɨndi maa Pol ndi kat wandɨ. Yakwa nɨmba. Nɨna ngwat walanga kwutaa la nyaangɨt ana kalɨkwun. Jerusalemba lɨwun. Juda wun kat kwo kwutaa ngilaa Romba la nɨmba kat kalindi. \v 18 Romba la nɨmba wun kat nyaangɨk kat wagalandi. Wutaa yelavɨtndi. Wan nyan kavle vat ana yindɨ. Ndɨ kat ana vatnyagiyanɨn. Kwo kwutaa kiyangwuk. Kwakala kiyanɨn waa yelavɨtndi. \v 19 Juda wan vak kat kai wandi. Kai wandi maa wowun. Wuna nyaangɨt Romba lɨga njambwi nyan kat mbukiyowun waa wowun. Juda walɨnja nɨmba kat mbukweya kavle nyaangɨt kai. \v 20 Ngwuk kat wowun, yangwuk wan nyaangɨt ngwuk kat mbukiyowun. Juda kawiga la nyan kat yaiga nyan kat mbugwangat wun kat ngindi waa wandɨ Pol. \p \v 21 Ndi Pol kat wandi. Judia walɨnja angwa ngepmamba lɨga yakwa nɨmba nɨn kat wama nyaangɨt pɨlɨwutaa ana kwindi. Kan ngepma yalaa mɨn kat kavle nyaangɨt ana mbutndi. \v 22 Mɨna maawupmba lɨga nyaangɨt wupmat wanɨn. Ngepma ngepmamba lɨga nɨmba mɨnai lɨga mbaapma lɨga nɨmba kat watsolɨgandi waa Juda wandi. \p \v 23 Nandinya kɨta paak kwindi mala Pol tɨga ngayat yandi. Ngambimba laataa Pol wan nyaangɨt kwiga lɨga yiga ngan kulun wandɨ. God ndi kat apma vat yiga vɨga lindeya vak kat mbutɨndɨ. Juda kawiga la nyan Jisasna waa mbutndɨ. Tamba Moses pɨlɨwutna nyaangɨt vɨga wandɨ. Moses Jisas kat pɨlɨswutndɨ waa wandɨ. Tamba la profet ndino wupma mbutndi waa wandɨ. Tamba la profet ndino wupma mbutndi waa wandɨ. \v 24 Nat Juda wan nyaangɨt wutaa ndina mbangɨ wiyo waavi taaagandɨ. Nat Juda wan nyaangɨk kat kai wandi. \v 25-29 Pol ndi kat wandɨ. Tamba Godna waagan wandɨ maa God waa nyaangɨt mbutɨga nyan ngwutna ngwak walanga kat mbutndɨ. Godna waagan Aisaia kat woseka ana wandɨ. Kupma wandɨ, pɨlɨwutndɨ. \li1 Wan nɨmba kat yiga ambuk. Ndi kat ambuk. Ngwutna \li1 waan tamba wukangwuk ngwutna maawut ana velavɨka \li1 lɨgangwuk. Ngwutno mɨni tamba vɨngwuk ngwutna \li1 maawut ana yelavɨka lɨgangwuk waa ambuk. Wan \li1 nɨmbo wan nyaangɨt wutaa yelavɨti ndina mbangɨ \li1 vali yilɨgandɨ. Ndina waan tɨvla lɨgandɨ. Ndina \li1 mɨni kwitnja vla lɨgandi. Mɨni laa vɨnjeyan \li1 vɨgiyandi. Waan taaganjeyan wukiyandi. Maawupmba \li1 yelavɨtnjeyan vɨgiyandi. Vɨlaa wutyaa wun kat yaga \li1 yinjan ndi kat kwunakwun waa wandɨ Godna waagan \p waa pɨlɨwutndɨ Aisaia. \p Pol ndi kat nat samat nyaangɨt mbutndɨ. Nat nyaangɨt wukwangat wowun. Wan apma nyaangɨt God ndinyangu kat kwutaa kwunata nyaangɨt yiga Juda ana ndi nat nɨmba kat mbutnɨn. Wan nyaangɨt wuka kwutaa lɨgiyandi. Pol wan nyaangɨt mbutndɨ, wogwendɨ. wan vak kat yelavɨtaa wogwelaa nat nɨmba apma nyaangɨt ngambundi. Nat nɨmba kavle nyaangɨt ngambundi. Awat sowat ngambundi. \p \v 30 Pol wan ngepma ndɨmwe vlɨlɨlɨk tɨndɨ. Wan ngay kat wenga kwilaa wungi ngaymba yetɨndɨ naambi vlɨlɨlɨk. Pol kat yaa vɨvat yandi, ana kai wandɨ Pol. \v 31 God ndinyagu kat apma vat yiga vɨga la vak kat mbutɨndɨ. Njambwi nyan Jisas Kraist waa nyaangɨt mbutɨndɨ. Nɨmamba ngambugaa nyaangɨt kat kiyaa mbutndɨ.