\id MRK - Huitoto Murui NT -Peru 2008 (DBL -2013) \h MARCOS \toc1 Marcos Jesucristo Enɨruemo Illa Rafue Cuiafue \toc2 San Marcos \toc3 Mr \mt1 MARCOS JESUCRISTO ENƗRUEMO ILLA RAFUE CUIAFUE \c 1 \s1 Jofue iñenanomo Juan Bautista mɨcorɨ illa rafue \r (Mt 3.1-12; Lc 3.1-9, 15-17; Jn 1.19-28) \p \v 1-2 Jesucristo rafuena omoɨmo lloiacadɨcue. Naimɨedɨ Jusiñamui Jito. Naimɨe rafue mare. Isaías mɨcorɨ Jusiñamui facaina jaie lluamona, Juan Bautista mɨcorɨ llofuellena llote. Iena suillamona, Jesucristo enɨruemo ite rafue taɨnede. Iena nano lloiacadɨcue. Isaías mɨcorɨ cuete: \q1 “Ero, o uicodo cue rafuena llollena, damɨena oretaitɨcue” Jusiñamui raite. \q1 \v 3 Jofue iñenanomo damɨe jɨdai-jɨdaillana cacadɨcue. \q1 Naimɨe llote: “Caɨ Nama biite. Naimɨe naɨso atona raise fɨno” llote. \m Naɨsona llote; iadedɨ naimɨe uaina naimacɨ feiñollena, naimacɨ comecɨaɨ marena fɨnuana ñaɨte. \p \v 4 Isaías mɨcorɨ llua isoi, Juan Bautista raillamɨe mɨcorɨdɨ Jusiñamui rafuena jofue iñenanomo llofuecana jaide. Comɨnɨna dafaɨfia, naimacɨmo llote: \p —Omoɨ jeacɨnona faɨnonocaida, Jusiñamui dɨbeimo omoɨ comecɨaɨ iuaillaɨ meido. Iemona omoɨ jeacɨnona feitaite. Omoɨ comecɨaɨ iuaillaɨ omoɨ meidoia, comɨnɨna iena uiñotallena, mai omoɨ bautizallomoɨ. \p \v 5 Dɨga comɨnɨ naimɨe mɨcorɨ dɨne jai jaisoidɨmacɨ. Jerusalémona, nana Judeamona, nana Jordán fuemona jai jaisoidɨmacɨ. Jusiñamuimo naimacɨ jeacɨnona naimacɨ llua meino, naimacɨdɨ Juan mɨcorɨ bautizaga. \p \v 6 Juan mɨcorɨdɨ camello itɨraɨaɨ ie nilla ɨniroina jɨtade. Igoɨ iena ie moilligaɨna jɨtade. Fioduaɨna rɨte. Cɨifona mete. Jamai rana guite. \v 7 Comɨnɨmo llote: \p —Cue baɨfemo faɨtɨmɨe bie facaise biite. Jamai bue cue isoilla jira, naimɨena cue canuana uiñoñedɨcue. \v 8 Jusiñamui dɨbeimo omoɨ illamona, jɨnui dɨga omoɨna bautizadɨcue; ia naimɨe bia, naimɨe dɨbeimo omoɨ jaillamona, Jusiñamui Joreñona omoɨmo itataite. \s1 Jesús bautizaja rafue \r (Mt 3.13-17; Lc 3.21-22) \p \v 9 Jordán dɨne Juan mɨcorɨ nia ia, Galileamona, Nazaretmona naimɨe dɨne Jesús bite. Nainomo Jesúdɨ Juan bautizaga. \v 10 Bautizaja mei, jɨnuimona billanona, ieconi mona bojodena cɨode. Jusiñamui Joreño, ucugɨ isoi, naimɨe emodomo ana billana cɨode. \v 11 Monamona Jusiñamui llote: \p —Cue isiruiga Jitodɨo. Ori iobidɨcue. \s1 Jesúna Taɨfe ramo faɨa rafue \r (Mt 4.1-11; Lc 4.1-13) \p \v 12 Jesús bautizaja mei, Jusiñamui Joreño jofue iñenanomo naimɨena uite. \v 13 Comɨnɨ nainomo iñede. Dɨfai ocainaɨaɨ itɨmacɨ. Nainomo cuarenta dɨgarui ite. Ie facaise Taɨfe naimɨena ramo faɨte; ia Jusiñamui jaɨenisaɨ naimɨena sedadɨmacɨ. \s1 Galileamo Jesús illa rafue \r (Mt 4.12-17; Lc 4.14-15) \p \v 14 Naie facaise Juan Bautista mɨcorɨna Herodes gaɨtaja mei, Galilea railla enɨruemo Jesús jaide. Jusiñamui ie mare rafuena llocana jaide. \v 15 Llote: \p —Jusiñamui birui omoɨna sedaacade. Ie comɨnɨna omoɨ jaillena birui jitaide. Jusiñamui dɨbeimo illena, omoɨ jeacɨnona faɨnonocaida, omoɨ comecɨaɨ iuaina meido. Bie rafuena mai omoɨ ɨɨno. \s1 Ie llofueoicaigano jaillena, Jesúdɨ nagaamagamɨena fetua rafue \r (Mt 4.18-22; Lc 5.1-11) \p \v 16 Jɨaɨruido Galilea railla jorai fuemo Jesús macaritemo, menamɨena cɨode. Naga ie ama iaɨmaiaɨ. Damɨe Simón. Jɨaɨmɨe Andrés. Lloijina faɨraɨma iaɨmaiaɨ. Iese jaca naie iaɨmaiaɨdɨ maɨjɨuidɨiaɨmaiaɨ. \v 17 Iaɨmaiaɨmo llote: \p —Cue dɨga omɨco jaioicaillena, cue dɨga mai bi. Cue llofueganona omɨco jaillena jitaidɨcue. Llɨcɨaɨna birui ocabitomɨco; iadedɨ comɨnɨna oitomɨco, cue dɨbeimo naimacɨ illena. \p \v 18 Iena cacajanona, ieconi iaɨmaiaɨ lloijina faɨnonocaida, naimɨe dɨga jaidɨiaɨmaiaɨ. Ie llofueganona jaillena, jaidɨiaɨmaiaɨ. \v 19 Llɨaɨ baɨ Jesús jaidemo, jɨaɨe menamɨena cɨode. Naga ie ama iaɨmaiaɨ. Damɨe Jacobo. Jɨaɨmɨe Juan. Iaɨmaiaɨ moodɨ Zebedeo. Botemo iaɨmaiaɨ lloijina sɨgaɨdɨiaɨmaiaɨ. \v 20 Jesús iaɨmaiaɨna uaidote, ie llofueganona jaillena. Ie maɨjɨraɨnɨ dɨga iaɨmaiaɨ moona faɨnonocaida, botemona arɨ billanona, Jesús dɨga jaidɨiaɨmaiaɨ. \s1 Jesúdɨ Janaba anamo itɨmɨe jillotaja rafue \r (Lc 4.31-37) \p \v 21 Baɨ jaillanona, Capernaumo ie llofuegano dɨga Jesús ride. Nainomo naimɨe ia, sábadoruimo judíuaɨ ofiracomo jaide. Nainomo llofuete. \v 22 Moisés mɨcorɨ llogacɨno llofueraɨnɨ isoi llofueñede. Illaɨma uai isoi naimɨe llofuia jira, nainomo ite comɨnɨ naimɨe llofuiamona raijicaidɨmacɨ. \v 23 Janaba anamo illamɨe nainomo ite. \v 24 Jesús llofuiana cacaita, Janabadɨ ɨimana ado cuirioitate: \p —Odɨ Nazaret ie Jesús. ¿Bue ñeacadɨo caɨ dɨga? Caɨna duere fɨnuaɨbidɨo. Ona uiñotɨcue. Odɨ Jusiñamui ie mare fetocamɨedɨo. \p \v 25 Jesús naimɨena lletade: \p —Llɨɨcai. Naimɨemona oni jai. \p \v 26 Janaba naimɨena docaitajanona, ado cuirioillanona, naimɨemona oni jaide. \v 27 Iena cɨuanona, nana nainomo itɨno raijicaidɨmacɨ. Coninɨri siadotɨmacɨ: \p —¿Nɨese ite? Bimɨe jɨaɨe uaido llofuete. Janabamo naimɨe llua mei, ɨimamona Janaba oni jaide. Janaba Jesús uaina ɨɨnote. \p \v 28 Iemona nana Galilea enɨruemo Jesús mamecɨ are soride. \s1 Jesús Pedro jɨfaiñona jillotaja rafue \r (Mt 8.14-15; Lc 4.38-39) \p \v 29 Ofiracomona Jesús jaillanona, ie llofuegano dɨga, Simón jofomo jaide. Andrés nainomo jɨaɨ jaɨnaɨaɨde. Jacobo, Juan dɨga jɨaɨ fo jaide. \v 30 Ie facaise Simón jɨfaiño duide. Abɨ cuaride. Nainomo itɨno Jesúmo naiñaiño duillana llote. \v 31 Iena cacajanona, naiñaiño dɨne jaillanona, Jesús naiñaiño onollɨna llɨnote. Naiñaiñona naidacaitade. Ieconi abɨ cuarilla faɨnonocaide. Guille fɨnuanona, ie jofomo itɨnona ecade. \s1 Jesúdɨ ailluena duidɨnona jillotaja rafue \r (Mt 8.16-17; Lc 4.40-41) \p \v 32 Navuida, jitɨbicaidemo, Jesús dɨne comɨnɨ ailluena duidɨnona atɨdɨmacɨ. Janaba anamo itɨnona jɨaɨ atɨdɨmacɨ. \v 33 Nana Capernaum comɨnɨ naie jofo nasemo ofidɨmacɨ. \v 34 Jesúdɨ dɨga duicona ailluena duidɨnona jillotate. Ailluena comɨnɨ Janaba anamona jillotate. Naimɨena jananɨaɨ uiñua jira, Jesús naimacɨ ñaɨana rairuide. \s1 Galileamo Jesús llofuia rafue \r (Lc 4.42-44) \p \v 35 Ie areruido nia monaiñenia, Jesús casillanona, Capernaumona comɨnɨ iñenanomo Jesús jaide. Nainomo Jusiñamuimo jɨɨde. \v 36 Monaia, casidemo, jofomo Jesús iñena jira, Simón, ie nabaiñɨaɨ dɨga, Jesúna jenuaide. \v 37 Baillanona, raite: \p —Nana comɨnɨ ona jenodɨmacɨ. \p \v 38 Jesús uai ote: \p —Jɨaɨe naɨraɨaɨ dɨne mai caɨ jaillɨ. Nainomo llofueiacadɨcue. Ie jira Capernaumona jino bitɨcue. \p \v 39 Nana Galileamo Jesús jaide. Judíuaɨ ofiracuaɨmo llofuecana jaide. Ailluena comɨnɨmona jananɨaɨna oni oretate. \s1 Jesúdɨ efonaitɨmɨena jillotaja rafue \r (Mt 8.1-4; Lc 5.12-16) \p \v 40 Ie facaise efonaitɨmɨe Jesús dɨne billanona, naimɨena raise uaiduamona, caiñɨcɨ ɨfodo ana raɨnadate. Raite: \p —O jitaiadedɨ, cuena jillotaredɨo. \p \v 41 Naimɨena duenaillamona, Jesús ie onollɨ naimɨemo oni ñuitajanona, naimɨena jetade. Raite: \p —Ona jillotaiacadɨcue. Mai o jillo. \v 42 —Ieconi naimɨe jillode. \v 43 Ie facaise Jesús naimɨena oretaiacanano, naimɨemo rɨire llote: \p \v 44 —O jilluana bumo lloñeno; iadedɨ Jerusalémo Jusiñamui jofomo Jusiñamui dɨga ñaɨraɨma dɨne mai jai. O jilluana comɨnɨ raise uiñollena, naimɨemo o abɨna acatajai. Moisés mɨcorɨ jaie lloga rana Jusiñamuimo feca. \p \v 45 Iese Jesús naimɨemo llote; iadedɨ Jesús fɨnoca rafue llocana eo uite. Ie muidona ailluena comɨnɨ Jesúna cɨoacana jira, Jesús marefodo comɨnɨ illanomo jaisoiñede; ia comɨnɨ iñenanomo jaisoide. Iese jaisoide; ia naganomona naimɨe dɨne biñoidɨmacɨ. \c 2 \s1 Jesús tɨsitaitɨmɨena jillotaja rafue \r (Mt 9.1-8; Lc 5.17-26) \p \v 1 Nɨgarui illanona, Capernaumo Jesús dane abɨdo ride. Comɨnɨ iena fɨdɨanona, \v 2 ie risoillacomo naimɨe dɨne ofidɨmacɨ. Ailluena billa jira, fo illɨno iñede. Nasemo jɨaɨ eo ofidɨmacɨ. Jesús naimacɨmo Jusiñamui rafuena llofuete. \v 3 Comɨnɨna Jesús llofuetemo, naimɨe dɨne nagaamagamɨe ie bɨiramo bɨide tɨsitaitɨmɨena atɨdɨmacɨ. \v 4 Ailluena comɨnɨ illa jira, Jesús dɨne naimacɨ rinidɨmacɨ. Naie jofo bɨbanilla jira, jofo emodomo a jaidɨmacɨ. Jofo beicɨmo ite tɨdabacuido a jaidɨmacɨ. Jofo emodo econuano, Jesús ecɨmo naimɨena ie bɨiramo bɨide dɨga, rao dɨga, ana ñuitadɨmacɨ. \v 5 Iena Jesús cɨuanona, tɨsitaitɨmɨe jilluana naimacɨ ɨɨnuana Jesús uiñote. Tɨsitaitɨmɨemo llote: \p —Nabai, o jeacɨno cue feitaja jira, iena jai oni dotadɨcue. Ie facai ɨbana jai oñeitɨcue. \p \v 6 Nainomo itɨnomona damɨerie Moisés mɨcorɨ llogacɨnona llofueraɨnɨ nainomo raɨdɨmacɨ. Comecɨna facadɨmacɨ: \v 7 “¿Nɨese bimɨedɨ iese llote? Dama Jusiñamui jeacɨnona dotarede. Bimɨe Jusiñamuiñede; ia Jusiñamui ifomo iacade. Jusiñamuina jai jeare ñaɨte”. \v 8 Naimacɨ comecɨaɨ facajacɨnona Jesús uiñuanona, naimacɨmo jɨcanote: \p —¿Bue ñellena omoɨ comecɨaɨna iese facadomoɨ? \v 9 Bimɨemo: “O jeacɨnona jai oni dotadɨcue” cue lloia, cue uai siñonana uiñoñeitomoɨ; ia bimɨemo: “Mai naidacaillanona, o bɨira ferɨnocaida, mai macari” cue lloia, cue uai siñonana uiñoitomoɨ. \v 10 Monamona jaie cue billanona, ɨimana jaidɨcue. Ie jira jeacɨno oni dotaja uai cuemo ite. Iena omoɨ uiñollena, tɨsitaitɨmɨemo lloitɨcue: \v 11 “Mai naidacai. O bɨira ferɨanona, o jofomo mai jai”. \p \v 12 Iese naimɨe raillamona, tɨsitaitɨmɨe jillode. Naidacaida, ie bɨira ferɨa mei, naimacɨmona jino jaide. Nana nainomo itɨno raijicaidɨmacɨ. Iemona Jusiñamuimo iobillacɨnona fecadɨmacɨ. Raitɨmacɨ: \p —Bie isoide siño comena jaca cɨoñedɨcai. \s1 Jesúdɨ Levína fetua rafue \r (Mt 9.9-13; Lc 5.27-32) \p \v 13 Jɨaɨruido jorai fuemo Jesús dane jaide. Ailluena comɨnɨ naimɨe dɨne ofillanona, naimacɨna llofuete. \v 14 Llofuia mei, Jesús baɨ macaritemo, Leví raillamɨena cɨode. Levídɨ Alfeo jito. Gobierno ucube ouillanomo naimɨe maɨjɨuide. Nainomo raɨdena Levína cɨode. Naimɨemo llote: \p —Cue llofuegamɨena o jaillena, cue dɨga bi. —Naidacaida, Jesús dɨga jaide. \p \v 15 Ie mei Leví jofomo Jesús ie llofueoicaigano dɨga guisaide. Naie facaise ailluena comɨnɨ naimɨe dɨga jaisoidɨmacɨ. Naimacɨmona dɨga gobierno ucube oraɨnɨ nainomo guisaɨbitɨmacɨ. Moisés mɨcorɨ llogacɨnodo raise jaiñedɨno jɨaɨ guisaɨbitɨmacɨ. \v 16 Ie facaise fariseuaɨ comɨnɨ, Moisés mɨcorɨ llogacɨnona llofueraɨnɨ dɨga, nainomo jamai bɨtɨmacɨ. Jesúna cɨuanona, naimɨe llofueoicaiganomo jɨcanotɨmacɨ: \p —¿Bue ñellena omoɨ maestro ucube oraɨnɨ dɨga guite? Maraiñede comɨnɨ dɨga naimɨe guite. \p Naie isoidɨno dɨga fariseuaɨ comɨnɨ nabairiñena jira, iese jɨcanotɨmacɨ. \v 17 Iena cacajano, Jesús llote: \p —Ecairedɨnodɨ médicona jitaiñedɨmacɨ; ia duidɨnodɨ médicona jitaidɨmacɨ. Ie isoide. Mareuidɨno cuena jitaiñedɨmacɨ; ia maraiñedɨno cuena jitaidɨmacɨ. Jusiñamui dɨbeimo mareuidɨnona uaɨbiñedɨcue; iadedɨ maraiñedɨnona uaɨbitɨcue. Omoɨmona maraiñedɨno dɨga nabairitɨcue; ia naimacɨna uaɨbitɨcue. \s1 Jesúmo comɨnɨ guiñenana jɨcanua rafue \r (Mt 9.14-17; Lc 5.33-39) \p \v 18 Ie facaise Jusiñamuina raise iobitallena, Juan Bautista llofueoicaigano guiñenaruillaɨ ite. Ie facaise fariseuaɨ comɨnɨ jɨaɨ guiñenaruillaɨ ite. Jesús dɨne comɨnɨ billanona, naimɨemo llote: \p —Caɨ einamacɨ llua isoi, Jusiñamuina naimacɨ raise iobitallena, guiñenaruillaɨ illa facaiseconi Juan Bautista llofueoicaigano guiñedɨmacɨ. Naimacɨ jeacɨno facaina sunaicabitɨmacɨ. Fariseuaɨ llofueoicaigano iedo jɨaɨ jaidɨmacɨ; ia o llofueoicaigano jaca guitɨmacɨ. ¿Bue ñellena caɨ einamacɨ rafuedo jaiñedɨmacɨ? \p \v 19-20 Jesús uai ote: \p —Jɨaɨe rafuedo iena lloitɨcue. Coniruedɨ ie aɨna uarui ia, iobilla jira, ie nabaiñɨaɨ sunaiñedɨmacɨ. Iobillamona guitɨmacɨ. Jɨaɨruido jai aɨreiacade conirue naimacɨ dɨga iñenia, naimacɨ comecɨ sunaillamona, naimacɨ jitaia, guiñenaruillaɨdɨ iite. Ie isoide. Cue comɨnɨ dɨga birui cue illa jira, iocɨre itɨmacɨ. Ɨco cue jaille mei, sunaitɨmacɨ. Ie muidona birui cue llofueoicaigano guicabitɨmacɨ. \p \v 21 ’Jɨaɨe rafuedo iena lloitɨcue. Nia jocoñega comue ɨniroidɨ jacaɨe ɨniroimo jɨlliñega. Jɨlliadɨ jocua mei, comue ɨniroi jacaɨe ɨniroimona fo llirite. Eo fodo cuararite. Jai maraiñeno cɨoite. \v 22 Jacagomona fɨnoca bolsa como fɨnoca vino joneñega. Jonegadena, maɨriñena jira, sɨrillamona igoɨ raɨre cuararite. Vino faɨfite. Igoɨ jɨaɨ faɨfite. Como fɨnoca vino comogomo jonelle. Iemei iena faɨfiñeite. Ie isoide. Omoɨ einamacɨ rafue ifomo jɨaɨe rafue birui ite. Iena omoɨmo llocabitɨcue. Iedo jaidɨcaɨ —llote. \s1 Sábadoruimo Jesús llofueoicaigano maɨjɨa rafue \r (Mt 12.1-8; Lc 6.1-5) \p \v 23 Jɨaɨruido sábadoruimo Jesús, ie llofueoicaigano dɨga, trigo illa illɨ motodo joide naɨsona jaide. Ie llofueoicaigano trigona tɨjɨano, guicana jaidɨmacɨ. \v 24 Dajerie fariseuaɨ iena cɨuano, llotɨmacɨ: \p —Rairuica rana fɨnosɨte. Moisés mɨcorɨ rairuilla jira, sábadoruimo maɨjɨnidɨcaɨ; iadedɨ trigona naimacɨ tɨjɨamona, caɨmona jai maɨjɨdɨmacɨ. Iese caɨ abɨmo jeacɨnona jai fɨnodɨmacɨ. \p \v 25 Ie llofueoicaiganona rɨiduano, Jesús uai ote: \p —Cuemona jeacɨno fɨnoñedɨmacɨ. David mɨcorɨ jaie fɨnoca rafuemo omoɨ comecɨaɨ raise facañedomoɨ. David mɨcorɨ guille iñenia, naimɨe aimetaia, ie nabaiñɨaɨ dɨga, Jusiñamui jofomo fo jaide. \v 26 Naie facaise Jusiñamui dɨga nanoca ñaɨraɨmadɨ Abiatar. Jusiñamui jofomo naimacɨ fo jailla mei, Jusiñamuimo fecaca llomenicona uanona, guitɨmacɨ. Jamai bue isoidɨno naie llomenicona guillana Jusiñamui rairuide. Danɨ Jusiñamui dɨga ñaɨraɨnɨ iena guiredɨmacɨ. Ie nabaiñɨaɨ dɨga, David mɨcorɨ iena guite; ia Jusiñamui naimacɨna duere fɨnoñede. \v 27 Jusiñamui sábadona fɨnuamona, sábado ite, nairui illamona comɨnɨ caɨmare illena; ia omoɨ llofuiamona, iese iñedɨmacɨ. Nairuimo rairuica rana fɨnoñellena, comɨnɨ iese illena llofuecabitomoɨ. \v 28 Monamona cue billamona, ɨimana jaidɨcue. Ie jira sábadoruimo comɨnɨ fɨnolle rafuena rairuiredɨcue. Nairuimo fɨnoñelle rafuena jɨaɨ rairuiredɨcue. Ie jira nairuimo cue jitailla rafuena fɨnoredɨcue. \c 3 \s1 Jesúdɨ onollɨna ɨdɨsarodɨmɨena jillotaja rafue \r (Mt 12.9-14; Lc 6.6-11) \p \v 1 Jɨaɨe sábadoruimo judíuaɨ ofiracomo Jesús dane jaide. Ie facaise onollɨna ɨdɨsarodɨmɨe nainomo ite. \v 2 Nainomo itɨno Jesús eruaɨdɨmacɨ, sábadoruimo Jesús naimɨe raabaca ie segoitai. Iena Jesús fɨnoia, naimacɨmona sábadoruimo naimɨe jai maɨjɨa jira, naimɨena llogɨdoiacadɨmacɨ. Sábadoruimo bu maɨjɨia, naimacɨmona jeacɨno fɨnode. \v 3 Onollɨna ɨdɨsarodɨmɨemo Jesús llote: \p —Cue ecɨmo mai baɨ bi. \p \v 4 Jesús nainomo itɨnomo jɨcanote: \p —¿Nɨe isoide rafue sábadoruimo fɨnuadɨ mare? Bimɨe birui cue jillotaiadedɨ, birui mare rafuena fɨnodɨcue. Cuena birui omoɨ meineiadedɨ, birui maraiñede rafue fɨnodomoɨ. Sábadoruimo, ¿nɨe isoide rafue fɨnuana rairuidomoɨ? \p Comɨnɨ dɨnena uai oñedɨmacɨ. \v 5 Naimɨe uaina naimacɨ ɨɨnoñena jira, rɨicaillanona, Jesús naimacɨmo erodate. Duidɨmɨemo llote: \p —O onollɨ mai oni ñuita. \p Iena oni ñuitajamona jillode. \v 6 Iena cɨuanona, fariseuaɨ jino jaidɨmacɨ. Naimɨena meinellena, illaɨma Herodes dɨbeimo itɨnona baillanona, naimacɨ dɨga coninɨri siadotɨmacɨ. \s1 Jorai fuemo Jesúdɨ ailluena comɨnɨna llofuia rafue \p \v 7 Naie naɨraɨmona jorai fuemo Jesús, ie llofueoicaigano dɨga, oni jaide. Galilea railla enɨruemona ailluena comɨnɨ naimɨe dɨne bitɨmacɨ. Judeamona jɨaɨno bitɨmacɨ. \v 8 Jerusalémona, Idumeamona, Jordán ruicafebellemona, Tiro jinofemo ite enɨruemona, Sidón jinofemo ite enɨruemona ailluena bitɨmacɨ. Nana naimɨe siño fɨnoca rafuena cacajanona, naimɨena cɨoacadɨmacɨ. \v 9 Comɨnɨ naimɨena meetasɨi raillanona, ie llofueoicaiganomo daje botemo naimɨe jaillena eenogana llote. \v 10 Ailluena duidɨnona naimɨe jai jillotaja jira, nana duidɨno naimɨemo riacadɨmacɨ. Jilloillena naimɨena jetaacadɨmacɨ. Iemona naimɨe illa bote eenuana jitaide. \v 11 Jananɨaɨ anamo itɨno Jesúna cɨoia, Jesús uicomo ana bɨtadajanona, jananɨaɨ naimacɨna ñaɨtatajamona, raitɨmacɨ: \p —Jusiñamui Jitodɨo. \v 12 —Ia Jesús naimɨena naimacɨ lluana rairuide. \s1 Jesúdɨ ie doce llofueoicaiganona fetua rafue \r (Mt 10.1-4; Lc 6.12-16) \p \v 13 Naie facaise anedumo Jesús jaide. Ie jitaillano dɨese naimɨe dɨne uaidote. Naimɨe dɨne billa mei, \v 14 doce dɨgamɨena fetode. Naimɨe dɨga jaicabillena, naimacɨna fetode. Ie rafuena llollena, naimacɨna oretaiacade. \v 15 Janaba anamo itɨnomona Janabana oni oretallena, ie uai naimacɨmo ite. \v 16 Iese mamecɨredɨmacɨ: Simón; naimɨe mamecɨ jɨaɨcɨdɨ Jesús jɨtaca Pedrona. \v 17 Jacobo, Juan; iaɨmaiaɨ Zebedeo jito iaɨmaiaɨ. Jɨaɨe mamecɨ iaɨmaiaɨna Jesús jonete Boanergesna. Naie mamecɨ oni dobaiñuamona mona guruama. Icɨriruilla jira, iese mamecɨredɨiaɨmaiaɨ. \v 18 Andrés, Felipe, Bartolomé, Mateo, Tomás, jɨaɨe Jacobo; naimɨedɨ Alfeo jito. Tadeo, jɨaɨe Simón; naimɨedɨ cananista comɨnɨ facaisemo duide. \v 19 Judas Iscariote mɨcorɨ; naimɨedɨ Jesúna gaɨtatatɨmɨe. \s1 Fariseuaɨ Jesúna jeare ñaɨa rafue \r (Mt 12.22-32; Lc 11.14-23; 12.10) \p \v 20 Ie llofueoicaiganona fetua mei, ie risoilla jofomo naimacɨ dɨga Jesús abɨdo jaide. Ailluena comɨnɨ naimɨe dɨne billa jira, naimɨe guillena, naimɨe abɨ juanide. \v 21 Naimɨena ie comɨnɨ fɨdɨano: “Naimɨedɨ jai uaɨrico isoi iacade” raillanona, comecɨna facadɨmacɨ. Ie jira naimɨena ie ei jofomo isaɨbiacadɨmacɨ. \v 22 Jerusalémona Moisés mɨcorɨ llogacɨnona llofueraɨnɨ naie facaise billanona, raitɨmacɨ: \p —Beelzebúdɨ Janaba comɨnɨ. Beelzebú anamo Jesús illamona, Beelzebú uaido Janaba illa comɨnɨmona Jesúdɨ Janabana oni oretate —raitɨmacɨ. \p \v 23 Naimacɨ raillana naimɨe cacajanona, naimɨe dɨne Jesús naimacɨna uaidote. Llote: \p —Janaba dɨbeimo Beelzebú illamona, dama ie abɨna oretanide. \v 24 Ero, daje isoi comecɨaɨna lloiñenamo daje naɨraɨ facañenia, danomo maɨjɨnidɨmacɨ. Oni jaidɨmacɨ. \v 25 Daje isoi comecɨaɨna lloiñenamo daje jofomo itɨno facañenia, danomo jaɨnaɨaɨnidɨmacɨ. Oni jaidɨmacɨ. \v 26 Ie isoide. Beelzebú uaido jananɨaɨna omoɨ llua isoi cue oretaia, Janaba ie dɨbeimo itɨno dɨga jai nabairiñede. Iemona naimɨe comɨnɨ danomo iñeitɨmacɨ. Ie uai ieconi saite. \v 27 Ero, maɨridɨmɨe ie jofomo ite rana nɨbaɨ fɨɨacadomoɨ. Iena fɨɨllena, naimɨena nano raise omoɨ maɨga. Raise maɨga mei, ie rana fɨɨredomoɨ. Ie isoide. Janaba anamona comɨnɨna jillotacabitɨcue. Naimɨe afemo nano cue iñenia, comɨnɨna jillotanidɨcue. Naimɨe afemo cue illa jira, iena fɨnoredɨcue. \v 28 Ie jira bie omoɨmo lloitɨcue. Jusiñamui nana comɨnɨ jeacɨnona dotarede. Naimɨedɨ naimacɨ jeare ñaɨacɨnona dotarede; \v 29 iadedɨ naimɨedɨ ie Joreñona jeare ñaɨacɨnona jaca dotañeite. Jusiñamui iena jaca feitañeite —llote. \p \v 30 —Beelzebú anamo Jesús ite. Jusiñamui Joreño uaido siño rafuena fɨnoñede; ia Janaba uaido siño rafuena fɨnode —Jesúna raitɨmacɨ. Iese naimacɨ railla jira, “Jusiñamui naie isoide ñaɨacɨnona jaca dotañeite” iese Jesús llote. \s1 Jesús ie comɨnɨ \r (Mt 12.46-50; Lc 8.19-21) \p \v 31 Jesús comɨnɨ naimɨe dɨne rillanona, naimɨe dɨga ñaɨacanano jino naidaidɨmacɨ. \v 32 Ie facaise ailluena comɨnɨ naimɨe ecɨmo raɨdɨmacɨ. Naimɨe comɨnɨ rillana naimacɨ cacajano, naimɨemo llotɨmacɨ: \p —O ei, o amatɨaɨ dɨga jino ite. O dɨga ñaɨacade. \p \v 33 Jesús dɨnena uai ote: \p —¿Bu cue ei? ¿Bu cue amatɨaɨ? \p \v 34 Naimɨe ecɨmo itɨnomo erodajanona, llote: \p —Jadi, cue ei, cue amatɨaɨ. \v 35 Jusiñamui jitaillacɨnona fɨnodɨmɨe cue amana, cue mirɨñona, cue eina. Imacɨ ua cue comɨnɨna. \c 4 \s1 Jesúdɨ trigona judaɨdɨmɨena llua rafue \r (Mt 13.1-9; Lc 8.4-8) \p \v 1 Jɨaɨruido jorai fuemo dane jaillanona, ailluena comɨnɨ naimɨe dɨne ofillamona, Jesús naimacɨna llofuete. Ailluena comɨnɨ nainomo ofilla jira, botemo Jesús jaillano, ana raɨde; iadedɨ comɨnɨ jorai fuemo itɨmacɨ. \v 2 Ailluena rafuena naimacɨna llofuete. Raite: \p \v 3 —Omoɨ fueollena, bie rafuemo raise cacarei. Damɨe trigona judaɨaide. \v 4 Naimɨe judaɨamona, naɨsomo janore iduaɨ juide. Naimɨe baɨ jailla mei, silliñɨaɨ iena guisaɨbitɨmacɨ. Ie jira sɨcoñede. \v 5 Nofɨemo jɨaɨe iduaɨ juide. Nainomo enɨrue raise iñede. Sɨcode; iadedɨ enɨrue raise iñena jira, \v 6 raise jainañena jira, ecasillamona duide. Ie jira llɨsiñede. \v 7 Eecuaɨ illanomo jɨaɨe iduaɨ juide. Eecuaɨ sɨcuamona riara eecuaɨ ɨbaica. Ie jira llɨsiñede. \v 8 Mare enɨruemo jɨaɨe iduaɨ juide. Sɨcode. Llɨsillamona danademo treinta dɨga llɨsillana ote. Jɨaɨnamona sesenta dɨga llɨsillana ote. Jɨaɨnamona cien dɨga llɨsillana ote. \v 9 Omoɨ jeforena jira, raise fueollena, cue lluamo cacarei. Iena ɨɨno. \s1 Jesús ie como lloga rafuena llofuia rafue \r (Mt 13.10-23; Lc 8.9-15) \p \v 10 Ailluena comɨnɨmona jailla mei, naimɨe dɨga jaisoidɨnodɨ, ie doce llofueoicaigano dɨga, Jesúmo ie llofuiana jɨcanotɨmacɨ. \v 11 Uai ote: \p —Jusiñamuidɨ omoɨna ie sedaacana rafuena jai uiñotade. Jaie iena uiñoñedomoɨ. Jɨaɨe comɨnɨna iena nia uiñotañede. \v 12 Ie jira bie isoidɨcɨnodo naimacɨmo llotɨcue. Cue siño fɨnoca rafuena cɨodɨmacɨ; iadedɨ iena naimacɨ ɨɨnoñena jira, uiñoñeno jaitɨmacɨ. Cue llofuiana jamai cacadɨmacɨ; iadedɨ naimacɨ ɨɨnoñena jira, raise cacaiñedɨmacɨ. Uiñoñedɨmacɨ. Jusiñamui dɨbeimo naimacɨ jaiacaiñena jira, Jusiñamui naimacɨ jeacɨnona oni dotañeite. Iena feitañeite. \v 13 Cue como llofuiacɨnona omoɨ raise cacaiñenia, dane cue llofuia, iena jɨaɨ raise nɨbaɨ cacaiñeitomoɨ; \v 14 ia iena omoɨna llofueitɨcue. Trigona judaɨdɨmɨedɨ Jusiñamui rafue lloraɨma isoide. \v 15 Dajerie iduaɨ naɨsomo juide. Dajerie comɨnɨ comecɨaɨ naie naɨso isoidɨmacɨ. Jusiñamui uaina cacadɨmacɨ; ia Taɨfe naimacɨ comecɨaɨmo cacaja uaina ɨɨnotañede. \v 16 Jɨaɨe iduaɨ nofɨemo juide. Dajerie comɨnɨ comecɨaɨ naie nofɨe isoidɨmacɨ. Jusiñamui uai nano naimacɨ cacaia, iena caɨmare feiñotɨmacɨ. \v 17 Nofɨemo riga iduaɨ jainaonidedɨ raise sɨcoñede. Naie comɨnɨ janore ɨɨnua jira, ie isoidɨmacɨ. Dallu nano ɨɨnotɨmacɨ. Jusiñamui uai muidona duere naimacɨ sefuia, abɨdo danomo uaidɨmacɨ. \v 18 Jɨaɨe iduaɨ eecuaɨ illanomo juide. Naie iduaɨ sɨcua mei, iena eecuaɨ ɨbailla jira, raise llɨsiñede. Dajerie comɨnɨ comecɨaɨ naie illano isoidɨmacɨ. Jusiñamui uaina cacadɨmacɨ. Ɨɨnotɨmacɨ; \v 19 iadedɨ naimacɨ comecɨaɨ jarire illamona, naimacɨ raruiaɨna ebiruillamona, naie uai naimacɨ comecɨaɨmo itabiñede. Jusiñamui jitaille rafuena fɨnocana jaiñedɨmacɨ. \v 20 Jɨaɨe iduaɨ mare enɨruemo juide. Dajerie comɨnɨ comecɨaɨ naie enɨrue isoidɨmacɨ. Jusiñamui uaina cacajano, iena raise feiñotɨmacɨ. Eo llɨside isoidɨmacɨ. Jusiñamui jitailla rafuena fɨnocana jaidɨmacɨ. Dajerie janore jaidɨmacɨ. Dajerie eo jaidɨmacɨ. Dajerie ua eo raise jaidɨmacɨ. Iese omoɨ jai. \s1 Jesúdɨ lamparína ñaɨa rafue \r (Lc 8.16-18) \p \v 21 Jorai fuedo Jesúdɨ comɨnɨna nia llofuete: \p —Jai uneca lamparín jɨaɨe illanomona atɨa mei, jɨaɨe ra bɨide anamo raɨnañega; iadedɨ jofo jeraimo llɨgaiñollena, nainomo bite comɨnɨ raise cɨoillena, ie raɨranomo raɨnade. \v 22 Ie isoide. Cue rafue llocana jaia, comɨnɨ comecɨaɨ itɨcɨnona uiñotade. Uanaicɨno naimacɨ cacajamona, damɨerie ɨɨnotɨmacɨ. Damɨerie ɨɨnoñedɨmacɨ. \v 23 Omoɨ jeforena jira, raise fueollena, cue lluamo cacarei. Iena ɨɨno. \p \v 24 ’Cue lluamo raise cacarei. Omoɨ cacaja dɨese Jusiñamui omoɨna uiñotaite. \v 25 Iena omoɨ ɨɨnoia, Jusiñamui omoɨna canoite. Omoɨna uiñocana jaitaite. Jɨaɨmɨe iena janore cacajamona, iena ɨɨnoñenia, Jusiñamui naimɨena faɨfitaite. \s1 Jesúdɨ Jusiñamui ie comɨnɨna sedaacana llofuia rafue \p \v 26 Jesús llote: \p —Jusiñamui dɨbeimo comɨnɨ jailla rafuena nia lloitɨcue. Naimɨe dɨbeimo comɨnɨ jaillena, naimɨe rafue llocana jaidɨcue. Jɨaɨe uaido iena omoɨmo lloitɨcue. Damɨe ie illɨmo judaɨaide. \v 27 Judaɨa mei, ie illɨmo nagarui ie maɨjɨcabilla isoi naimɨe jaide. Nɨese iduaɨ denuana naimɨe raise uiñoñede; \v 28 ia enɨruemona nano sɨcode. Monailla mei, llɨside. Iemona naicuaɨ comuide. \v 29 Jai einaia, iena ote. Ie isoide. Jusiñamui rafuena raise cacaiñedomoɨ; ia iena ɨɨnocana jaidomoɨ. \s1 Jesúdɨ mostaza ido llua rafue \r (Mt 13.31-35; Lc 13.18-19) \p \v 30 Jesús jɨaɨe rafuena llote: \p —Jusiñamui dɨbeimo comɨnɨ jailla rafuena nia lloitɨcue. Jusiñamui rafuena janore comɨnɨ birui cacajamona, ailluena comɨnɨ naimɨe comɨnɨna ɨco jaitɨmacɨ. \v 31 Jɨaɨe rafuedo iena omoɨmo lloitɨcue. Damɨe mostaza idona rillamona, naiemona eo aillue riara sɨcode. Mostaza ido eo janorede; \v 32 iadedɨ sɨcua mei, eo aillue riara jaillamona, ie onogaillaɨ jegairiena jira, icairo anamo manaɨdɨnomo silliñɨaɨ jɨcaicɨaɨna fɨnodɨmacɨ. Ie isoide. Jusiñamui rafuena janore comɨnɨ birui cacajamona, ailluena comɨnɨ naimɨe comɨnɨna ɨco jaitɨmacɨ. \p \v 33 Naie isoide rafuiaɨdo Jesúdɨ Jusiñamui ie comɨnɨna sedaacana rafuena comɨnɨmo llote. \v 34 Naimacɨ cacaja dɨese llote. Naimacɨmo jɨaɨe rafuedo lloñede; ia ie llofueoicaiganomo iena eneno llofuete. \s1 Jesúdɨ jorai baguana llɨɨcaitaja rafue \r (Mt 8.23-27; Lc 8.22-25) \p \v 35 Ailluena comɨnɨ llofuia mei, jitoma jai sojicaidemo, ie llofueoicaiganomo Jesús llote: \p —Ruica enefebeimo mai caɨ jaillɨ. \p \v 36 Comɨnɨna faɨnonocaida, botemo naimɨe jai illamona, naimɨe llua isoi, oni jaidɨmacɨ. Jɨaɨe botes jɨaɨ jaide. \p \v 37-38 Baɨ jaillanona, jillacɨmo Jesús ɨnɨde. Ie ɨfogɨ almohadamo bɨide. Ie facaise aɨfɨ eo rɨire bite. Joraidɨ eo bagode. Baguamona, botemo jɨnui a uaide. Oruiacana jira, jacɨnaillamona, Jesúna casitatɨmacɨ. Raitɨmacɨ: \p —Maestro, ¿nɨese itɨo ɨnɨoilla? Caɨna cano. Jai buisaidɨcaɨ. Corobaisaidɨcaɨ. \p \v 39 Naimɨe casillano, aɨfɨna lletade. Jɨnui baguana llɨɨcaitade. Ieconi aɨfɨ llɨɨcaide. Bagoñede. \v 40 Ie llofueoicaiganomo jɨcanote: \p —¿Bue ñellena jacɨnaitomoɨ? ¿Nɨese cuena raise ɨɨnoñedomoɨ? \p \v 41 Uai oñeno eo raijicaidɨmacɨ. Coninɨri ñaɨtɨmacɨ: \p —Bimɨedɨ ¿nɨe isoidɨmɨe? Aɨfɨ naimɨe uaina ɨɨnote. Jorai naimɨe uaina jɨaɨ ɨɨnote. —Baɨ jaillanona, ruica dɨne ridɨmacɨ. \c 5 \s1 Jesúdɨ Gadara railla enɨruemo illa rafue \r (Mt 8.28-34; Lc 8.26-39) \p \v 1 Ruica dɨne naimacɨ ridemo, Gadara railla enɨruemo sɨjɨdɨmacɨ. \v 2 Botemona arɨ Jesús jaidemo, naimɨe dɨne damɨe bite. Naimɨedɨ Janaba anamo itɨmɨe. \v 3 Comɨnɨ raɨoillanomo nofɨe moto ifuaɨmo naimɨe i-isoide. Janaba anamo naimɨe illamona, comɨnɨ dɨga marena jaca iraɨnide. \v 4 Dɨga icaiño lloeo dɨga ie onollɨdɨ maɨga; iadedɨ oni ecocaida, lloeona tɨconote. Ie eɨllɨ jɨaɨ maɨga; iadedɨ saitaicaida, lloeona tɨconote. Ie jira buna naimɨena raise maɨnide. \v 5 Nagarui nofɨe motomo ite. Anedumo jaisoide. Cuiri-cuirisoide. Dama ie abɨna nofɨcɨ dɨga jaɨdode. Iese naimɨe isoide. \v 6 Nofɨemona Jesúna cɨuanona, aisɨcana Jesús dɨne bite. Naimɨena sedallena, ie caiñɨcɨ ɨfodo ana raɨnadate. \v 7-8 Jesús llote: \p —Janaba, bimɨemona oni jai. \p Janabadɨ ɨimana ado llotatate: \p —Nanoca Jusiñamui Jitodɨo. ¿Nɨese cuena nɨbaɨacadɨo? Jusiñamui mamecɨdo cuena duere fɨnoñeno. \p \v 9 Jesús Janabamo jɨcanote: \p —¿O mamecɨ bu? \p Uai ote: \p —Aillosiedɨcaɨ. \p \v 10 Bie illanomona naimacɨna oretañellena Jesúmo duere jɨcanotɨmacɨ. \v 11 Naie facaise nainomo ite anedumo ailluena chanchuaɨ itɨmacɨ. \v 12 Chanchuaɨ abɨmo naimacɨ jaillena Jesúmo duere jɨcanotɨmacɨ. \v 13 Jesús dɨnena: \p —Jee —raite. Ieconi ɨima abɨmona oni jaillanona, chanchuaɨ abɨmo jaidɨmacɨ. Dos mil chanchuaɨ nainomo itɨmacɨ. Iena suidemo, iconɨ jillacɨmo joraimo chanchuaɨ aisɨano corobaisɨdɨmacɨ. \p \v 14 Iena cɨuanona, chanchuaɨ sedaraɨnɨ naimacɨ naɨraɨ dɨne aisɨcana jaidɨmacɨ. Naie rafuena llocana jaidɨmacɨ. Ie jira dɨga comɨni jaide, naie rafuena raise fɨdɨllena. \v 15 Jesús dɨne naimacɨ ridemo, jaive Janaba anamo illamɨena Jesús ecɨmo raɨllana cɨodɨmacɨ. Naimɨe ɨniroina jai jɨtade. Naimɨe jai uaɨricoñede. Iena cɨuanona, Jesúna jacɨruitɨmacɨ. \v 16 Naie rafuena cɨodɨno jaive Janaba anamo illamɨe jilluana llotɨmacɨ. Chanchuaɨmo suide rafuena jɨaɨ llotɨmacɨ. \v 17 Naie enɨrue itɨnodɨ Jesúmo naimacɨ enɨruemona oni jaillena duere jɨcanotɨmacɨ. \p \v 18 Botemo Jesús jaiacania, jaive Janaba anamo illamɨe Jesúmo jɨcanote, naimɨe dɨga jaillena; \v 19 ia Jesús raite: \p —Dama ite. O nabaiñɨaɨ dɨne jai. Nana Jusiñamui omo fɨnoca rafuena naimacɨmo llono. Jusiñamui ona duenaillana naimacɨmo llono. \p \v 20 Ie jira oni jaide. Nana Decápolis railla enɨruemo Jesús nana naimɨemo fɨnoca rafuena llocana jaide. Iena cacajamona, nana comɨnɨ raijicaidɨmacɨ. \s1 Jesúdɨ mena duide rɨñona jillotaja rafue \r (Mt 9.18-26; Lc 8.40-56) \p \v 21 Ruica dɨbeimo ie llofueoicaigano dɨga Jesús abɨdo rilla mei, ailluena comɨnɨ naimɨe dɨne ofidɨmacɨ. Jorai fuedo naimɨe nia ia, \v 22 Jairona mamecɨredɨmɨedɨ Jesús dɨne bite. Naimɨedɨ judíuaɨ rafue ofiraco sedarɨma. Jesúmo duere jɨcanollena, ana bɨtadate. \v 23 Duere jɨcanote: \p —Cue jisa jai fiodaiacade. Cue jofomo cue dɨga bi, o onollɨ naiñaiñomo o jonellena, naiñaiño jilloillena. \p \v 24 Iena cacajano, ie llofueoicaigano dɨga, naimɨe dɨga Jesús jaide. Ailluena comɨnɨ Jesúmo ñaijillanona jaidɨmacɨ. \v 25 Baɨ jaillanona, duidɨñaiño Jesús jɨnafona jaide. Naiñaiño jeraimona doce años jaca dɨaide. \v 26 Dɨga manoraɨnɨmona duere sefuide. Jilloñede; ia fodo jaide. Nana ie ucube jɨaɨ fuite. \v 27 Jesús duidɨnona jilluana naiñaiño fɨdɨamona, jɨnafo dɨnena billanona, naimɨe ɨniroina jetade. \v 28 “Naimɨe ɨniroi cue jetajamona jilloitɨcue” comecɨna facajamona, naiñaiño naimɨe ɨniroina jetade. \v 29 Ieconi dɨailladɨ faɨnonocaide. Ie abɨ jilluana naiñaiño jai uiñote. \v 30 Ie abɨmona ie uai oni jaillana Jesús uiñuanona, dobaicaide. Comɨnɨmo jɨcanote: \p —¿Bu cue ɨniroina jetade? \p \v 31 Ie llofueoicaigano dɨnena uai otɨmacɨ: \p —Ailluena comɨnɨ o ecɨmo jaidɨmacɨ. Omo ñaijidɨnona: “¿Bu cue ɨniroi jetade?” raitɨo. \p \v 32 Raise uiñollena, Jesús ie ecɨmo itɨnomo erodate. \v 33 Duidɨñaiño ie jilluana uiñua jira, Jesús dɨne jacɨruicana bite. Naimɨe uicomo ana bɨtadajanona, nana naiñaiñomo ite rafuena llote. \v 34 Naiñaiñomo Jesús llote: \p —Ñoo, cuena o ɨɨnua jira, jai jillodɨo. Mai marena o jai. O duicomona jai jillobidɨo. \p \v 35 Naiñaiño dɨga Jesús nia ñaɨtemo, Jairo jofomona jɨaɨno bite. Jairomo llote: \p —O jisa jai fiodaite. Maestrona ñaɨdoñeno. \p \v 36 Iena cacajano, Jairomo Jesús llote: \p —O comecɨ jarire iñeno; ia cuena nia ɨɨno. \p \v 37 Ailluena comɨnɨ naimɨe dɨga jaillana rairuide. Danɨ dɨese jaillana jitaide: Pedro, Jacobo, Juan. Juandɨ Jacobo ama. \v 38 Jairo jofomo rillanona, nainomo itɨno eecuinaillana cacade. Faɨlliñaillana cacade. \v 39 Jesús fo jailla mei, nainomo itɨnomo jɨcanote: \p —¿Nɨese itomoɨ eecuinailla? Cuemona naiñaiño fiodaiñedesa. Jamai ɨnɨde. \p \v 40 Iena cacajano, naiñaiño jai fiodaite uiñuamona, Jesúri jaɨsitɨmacɨ. Naimacɨna Jesús jino oretaja mei, nai jitaɨño moo dɨga, naiñaiño ei dɨga, ie llofueoicaigano dɨga, naiñaiño ecɨmo Jesús jaide. \v 41 Naiñaiño onollɨna llɨnocaida, judíuaɨ uaido raite: \p —Talita, cumi. —Iena oni dobaiñuamona: “Jitaɨbɨcɨ, mai naidacai” raite. \p \v 42 Ieconi jilluanona naidacaide. Jai jilluano macarite. Naiñaiñomo doce años jai ite. Nana nainomo itɨno ieri eo raijicaidɨmacɨ. \p \v 43 —Bumo bie rafuena lloñeno —naimacɨmo Jesús llote. Guillena naiñaiñona ecajana jɨaɨ llote. \c 6 \s1 Nazaretmo Jesús illa rafue \r (Mt 13.53-58; Lc 4.16-30) \p \v 1 Naie illanomona Jesús oni jailla mei, ie llofueoicaigano dɨga Nazaretmo ride. \v 2 Rilla mei, sábadoruimo nainomo ite ofiracomo llofuete. Iena cacajanona, nainomo itɨno raijicaidɨmacɨ. Raitɨmacɨ: \p —¿Nɨese eo abɨna uiñote? ¿Bumona ie uaina ote? ¿Nɨese siño rafuena naimɨedɨ fɨnode? Naimɨedɨ jamai bue isoidɨmɨe. \v 3 Naimɨedɨ amederaɨma. María jito. Ie amatɨaɨdɨ Jacobo, José, Judas, Simón. Naimɨe mirɨñotɨaɨdɨ caɨ motomo jɨaɨ ite. —“Caɨ comena naimɨe ite” raillanona naimɨe uaina jamaidɨmacɨ. \p \v 4 Jesús naimacɨmo llote: \p —Naga illanomo comɨnɨdɨ Jusiñamui facaina lloraɨma uaina feiñotɨmacɨ; iadedɨ naimɨe naɨraɨmo naimɨe ia, ie jofomo naimɨe ia, ie comɨnɨ naimɨe uaina feiñoiacasɨñede. Jamaisɨte. Ie isoide. Cue comɨnɨdomoɨna jira, cue uaina ɨɨnoñedomoɨ. \p \v 5 Ie muidona nainomo siño rafuena eo fɨnonide. Damɨerie duidɨnona jetajamona, naimacɨna jillotate; \v 6 ia naimacɨ ɨɨnoñenari raijicaide. Ie mei dɨga naɨraɨaɨmo Jesús llofuecana jaide. \s1 Jesúdɨ ie llofueoicaiganona oretaja rafue \r (Mt 13.53-58; Lc 4.16-30) \p \v 7 Ie doce llofueoicaiganona Jesús uaiduanona, naimacɨmo ie uai iñonocaide, jananɨaɨ anamona comɨnɨna jilloitallena. Ie rafuena llollena, jɨaɨe illanuaɨmo naimacɨna menamɨerie oretaiacade. \v 8 Raite: \p —Ailluena rana uiñeno. Omoɨ abɨ rɨidollena, jɨguidana uiño. Llomenicona uiñeno. Ailluena rana omoɨ uiñellena, bolsana uiñeno. Ucubena uiñeno. \v 9 Zapatona jɨtajano jai. Abɨ omoɨ meidolle ɨniroina uiñeno. \v 10 Nɨe naɨraɨmo omoɨ jaia, daacomo omoɨ ri. Naie naɨraɨmo omoɨ ille dɨnori, daacomo omoɨ i. \v 11 Omoɨna bu feiñoiacaiñenia, omoɨ uaina bu cacarefiacaiñenia, naie naɨraɨmona omoɨ jaillanona, omoɨ eɨllɨaɨmo ite jearacuaɨna oni jaidɨno. Maraiñede rafuena naimacɨ fɨnuana naimacɨ uiñollena, omoɨ eɨllɨaɨna jaidɨno. \p \v 12 Jesús naimacɨmo llua mei, jaidɨmacɨ. \p —Omoɨ jeacɨnona faɨnonocaillanona, Jusiñamui dɨbeimo omoɨ comecɨaɨ iuai meiduana omoɨ jai —llofuecana jaidɨmacɨ. \v 13 Janaba anamo ite comɨnɨmona Janabana oredɨmacɨ. Duidɨno abɨmo farena gɨa mei, naimacɨna jillotate. \s1 Juan Bautista mɨcorɨ fiodailla rafue \r (Mt 14.1-12; Lc 9.7-9) \p \v 14 Jesús mamecɨ are sorilla jira. Herodes railla gobernador Jesús fɨnoca rafuena fɨdɨde. Naimɨe raite: \p —Fiodaillamona Juan Bautista mɨcorɨ jai jillode. Jesús raillamɨedɨ naimɨe. Ie jira naimɨe siño rafuena fɨnocabide. \p \v 15 Jɨaɨe comɨnɨ raisoidɨmacɨ: \p —Elías jai bairede. \p Jɨaɨno raisoidɨmacɨ: \p —Fiodaillamona Jusiñamui facaina jaie lloraɨma mɨcorɨ jai jillode. \p \v 16 Jesúna fɨdɨano, Herodes comecɨna facade: “Juan mɨcorɨ ie ɨfogɨna navui jaitatatɨcue. Fiodaillamona naimɨe jai jillode”. \p \v 17-18 Iese comecɨna facade, Herodes Juan mɨcorɨna navui meinetaja jira. Juan Bautista mɨcorɨna nia meinetañenia, Herodes ie ama Felipe aɨna ote. Naiñaiño mamecɨdɨ Herodías. Ie jira Juan mɨcorɨ naimɨemo llote: \p —O ama aɨ dɨga itɨo. Maraiñede rafuena fɨnodɨo. Jusiñamui iena rairuide. \p \v 19 Ie muidona Herodías dɨnena Juan Bautista mɨcorɨna jearuite. Naimɨena meinetaiacade; \v 20 ia fɨnonide, Juan Bautista mɨcorɨna Herodes jacɨruilla jira. Naimɨedɨ Juan mɨcorɨna mareuidɨmɨena uiñote. Naimɨe Juan mɨcorɨ Jusiñamui rafuedo jaillana jɨaɨ uiñote. Ie muidona naimɨe Juan mɨcorɨna raise eenote. Dɨga icaiño naimɨe mɨcorɨ lluana cacade. Iena gaɨde; ia iena raise cacaiñede. Ie muidona Herodías naimɨe mɨcorɨna meinetanide; \v 21 ia ja muidomo naiñaiño sedallɨrui ride. Herodes cumpleaños ie rafuena fɨnode. Ailluena illaɨcomɨnɨna ie rafuemo uaidote. Eo ucuberedɨnona jɨaɨ uaidote. \v 22 Rafuemo Herodías jisa saillamona, Herodena iobitade. Ie uaidoganona jɨaɨ iobitade. Iobillamona, Herodes naiñaiñomo llote: \p —O jitailla ra cuemo jɨca. Iena omo fecaitɨcue. \v 23 Illaɨma uai cuemo illa jira, iena ua fɨnoitɨcue. Nɨe isoide rana o jitaia, omo iitɨcue. Cue anamo ite naɨraɨ o jɨcadɨodena, atuedo omo iitɨcue. \p \v 24 Iena cacajano, naiñaiño ie ei dɨne jino jaide. \p —¿Buena jɨcaitɨcue? —ie eimo jɨcanote. \p Ie ei uai ote: \p —Juan Bautista ɨfogɨna jɨca. \p \v 25 Herodes dɨne raɨre abɨdo billanona, llote: \p —Juan Bautista ɨfogɨ bandejamo ja jonecaida, cuemo ine. \p \v 26 Iena cacajano, Herodes sunaite; iadedɨ naimɨe llua jira, nainomo naimɨe uaidogano jɨaɨ illa jira, ie lloga uaina janoiacaiñede. \v 27 Ie facaise ie soldaduaɨmona Herodes damɨe cárcelmo orede. Juan ɨfogɨna atɨllena ocuide. Herodes ocuilla isoi fɨnode. Juan ɨfogɨna jaitade. \v 28 Bandejamo naimɨe ɨfogɨ jonecaida, iena atɨano, Herodías jisamo fecade. Ieconi ie eimo fecade. \v 29 Iena fɨdɨanona, Juan mɨcorɨ llofueoicaigano naimɨe mɨcorɨ abɨna uaɨbitɨmacɨ. Iena raɨtɨmacɨ. \s1 Jesús cinco mil ɨiñɨaɨna ecaja rafue \r (Mt 14.13-21; Lc 9.10-17; Jn 6.1-14) \p \v 30 Jesús llofueoicaigano abɨdo bia, Jesúmo nana naimacɨ fɨnoca rafuena llotɨmacɨ. \v 31 Ie facaise ailluena comɨnɨ naimacɨ dɨne biñoidɨmacɨ. Ie jira jafaicɨ ollena abɨ juanide. Guillena jɨaɨ abɨ juanide. Ie jira Jesús ie llofueoicaiganomo llote: \p —Jafaicɨ caɨ ollena, eneno oni mai caɨ jaillɨ. Comɨnɨ iñenanomo mai caɨ jaillɨ. \p \v 32 Ie muidona botedo comɨnɨ iñenanomo danɨ jaidɨmacɨ. \v 33 Ailluena comɨnɨ naimacɨ oni jaillana cɨodɨmacɨ. Naimacɨna uiñuamona, dɨga naɨraɨaɨmona aisɨcana jaidɨmacɨ. Jesús nia riñenia, uicodo ie jaillanomo ridɨmacɨ. \v 34 Jesús sɨjɨanona, ailluena comɨnɨna cɨode. Naimacɨna sedallena bu iñena jira, toɨca llaudaɨaɨna sedaraɨma iñena isoi, isoidɨmacɨ. Iena uiñuamona, Jesús naimacɨna duenaite. Ailluena rafuena naimacɨna llofuete. \v 35 Jitoma ana itemo, ie llofueoicaigano naimɨe dɨne lluaɨbitɨmacɨ. Raitɨmacɨ: \p —Jofue bene iñede. Jaca buedɨ iñede. Jai navuiacade. \v 36 Comɨnɨ mai abɨdo oreta. Ianori ite naɨraɨaɨmo, ianori ite jofuemo naimacɨ guille ollena, bie comɨnɨna abɨdo oreta. \p \v 37 Jesús uai ote: \p —Naimacɨna bene eca. \p Uai onaisɨte: \p —Naimacɨ guillena doscientos ucube raifi llomenico caɨ uana nɨbaɨ jitaidɨo. \p \v 38 Naimacɨmo jɨcanote: \p —¿Nɨga llomenico omoɨmo ite? Mai jɨbuisai. \p Jɨbuisailla mei, raitɨmacɨ: \p —Cinco llomenico mena llɨcɨaɨ dɨga. \p \v 39 Iena cacajano, comɨnɨmo raitɨe illanomo dajerise ana raɨllena Jesús llote. \v 40 Naimacɨ cien dɨgamɨerie ana raɨsɨte. Jɨaɨno cincuenta dɨgamɨerie ana raɨsɨte. \v 41 Naie cinco llomenicona, naie mena llɨcɨaɨ dɨga, Jesús uanona, monamo eruaɨllanona, Jusiñamuimo iobillacɨnona fecade. Iemei taɨllude. Ie llofueoicaiganomo fecade, comɨnɨna ecallena. Iese naie mena llɨcɨaɨ nana comɨnɨmo fecade. \v 42 Nana guillanona monidɨmacɨ. \v 43 Monillamona, fɨebide guillena ɨraɨdɨmacɨ. Doce cɨrɨgaɨaɨmo oruitatɨmacɨ. \v 44 Cinco mil ɨiñɨaɨ dɨese guitɨmacɨ. Naimacɨ aɨnɨaɨ, imacɨ uruiaɨ dɨga, jɨaɨ guitɨmacɨ. \s1 Jesús jɨnui emododo macarilla rafue \r (Mt 14.22-27; Jn 6.16-21) \p \v 45 Guilla mei, botedo ie llofueoicaigano ruica dɨne Betsaidamo jaillena llote. Naie facaiseconi comɨnɨna naimɨe nia facadote. \v 46 Comɨnɨna facadua mei, aneduaɨmo dane jaide, Jusiñamui dɨga ñaɨllena. \v 47 Jitɨbicaidemo, nainomo dama ite. Ie llofueoicaigano jorai motomo jai itɨmacɨ. \v 48 Aɨfɨ naimacɨmo rɨire rilla jira, rɨire jaɨtɨmacɨ. Iena Jesús cɨuanona, jɨnui emododo naimacɨ dɨne bite. Naimacɨ ecɨdo naimɨe jaisaide; \v 49 ia naimɨena naimacɨ cɨuanona, comecɨna facadɨmacɨ: “¿Bu joreño caɨmo billana cɨodɨcaɨ?” \v 50 Naimɨena cɨuamona, nana jacɨnaillamona cuirioidɨmacɨ. Naie dacaiño Jesús naimacɨmo llote: \p —Omoɨ joreñonicaiñeno. Cuesa. Jacɨruiñeno. \p \v 51 Botemo Jesús jaide. Ie facaise aɨfɨ llɨɨcaide. Ieri eo raijicaidɨmacɨ. \v 52 Janore guillemona ailluena comɨnɨna naimɨe ecajana jaive cɨodɨmacɨ; ia naimɨe uai siñonana nia raise uiñoñedɨmacɨ. Naimɨena nia raise ɨɨnoñedɨmacɨ. \s1 Jesúdɨ duidɨnona Genesaret enɨruemo jillotaja rafue \r (Mr 14.34-36) \p \v 53 Ruica dɨne jaillanona, Genesaret railla enɨruemo ridɨmacɨ. Nainomo sɨjɨdɨmacɨ. \v 54 Botemona arɨ jaidemo, nainomo itɨno Jesúna uiñotɨmacɨ. \v 55 Nana naie enɨruemo aisɨcana jaidɨmacɨ, duidɨno naimɨe dɨne atɨllena. Naimacɨ bɨira emododo duidɨnona atɨsɨte. Jesús illana naimacɨ fɨdɨano, iese atɨuidɨmacɨ. \v 56 Dɨga naɨraɨaɨmo naimɨe jaide. Nɨe naɨraɨmo Jesús ria, naimacɨ illano motomo duidɨnona atɨsɨte. Jilluana jitaidɨmacɨ. Ie ɨniroi fueda jetallena naimɨemo duere jɨcanotɨmacɨ. Nana naimɨe ɨniroina jetadɨno dɨese jillodɨmacɨ. \c 7 \s1 Jesúdɨ comɨnɨ comecɨaɨna ñaɨa rafue \r (Mt 15.1-20) \p \v 1 Naie facaise fariseuaɨ comɨnɨdɨ Jesús dɨne bitɨmacɨ. Moisés mɨcorɨ llogacɨnona llofueraɨnɨ Jerusalémona jɨaɨ bitɨmacɨ. \v 2 Jesús llofueoicaiganomona damɨerie naimacɨ isoi guiñenana cɨodɨmacɨ. \v 3-5 Fariseuaɨ dɨnena Jesúmo jɨcanotɨmacɨ: \p —¿Bue ñellena omoɨ llofueoicaigano caɨ einamacɨ rafuedo jaiñedɨmacɨ? Naimacɨ guiacania, naimacɨ onollɨ caɨ einamacɨ llua isoi, raise jocoñedɨmacɨ. Ie jira caɨ abɨmo jeacɨno fɨnodomoɨ. \p Iese jɨcanotɨmacɨ, naimacɨ einamacɨ rafuedo naimacɨ jailla jira. Maraiñede rafue naimacɨmo suiñellena, iese ailluena judíuaɨ jaidɨmacɨ. Naimacɨ guiacania, naimacɨ einamacɨ llua isoi, onollɨna dɨga icaiño jocuano, guitɨmacɨ. Mercadomona bia, naimacɨ einamacɨ llua isoi, abɨna lleredɨmacɨ. Naimacɨ einamacɨ llua isoi, tazones, ollas, bandejas jɨaɨ jocodɨmacɨ. Iese jaisoidɨmacɨ. Comecɨna facadɨmacɨ: “Iese caɨ fɨnoia, Jusiñamuimona mare. Iese caɨ fɨnoñenia, Jusiñamuimona maraiñede. Naimɨe caɨna duere fɨnoite”. Jearede rafue naimacɨ abɨmo oñellena, iese fɨnouidɨmacɨ. \p \v 6 Jesús uai ote: \p —Mareuidɨnona abɨ caitauidɨnodomoɨ. Isaías mɨcorɨ jaie omoɨna raise llote. Naimɨedɨ Jusiñamui lluana cuete: \q1 Bimacɨ naimacɨ uaido marecɨnona cuemo llote; iadedɨ cue rafuedo raise jaiacaiñedɨmacɨ. \q1 “Ona isiruitɨcaɨ” llotɨmacɨ. \q1 “Ona sedadɨcaɨ” llotɨmacɨ. \q1 Jamai ñaɨtɨmacɨ. Naimacɨ comecɨaɨ cue dɨbeimo raise iñede. \q1 \v 7 Cue uai itena, jamai comɨnɨ lluacɨnona naimacɨ llofuecabilla jira, taɨnona cuena sedadɨmacɨ \m cuete. \v 8 Isaías mɨcorɨ llua isoi itomoɨ. Jusiñamui llogacɨnona faɨnonocaida, omoɨ einamacɨ rafuedo jaidomoɨ. \v 9 ¿Bue ñellena nana Jusiñamui llogacɨnodo jaiñedomoɨ? Omoɨ einamacɨ llogacɨnodo jaidomoɨ; iadedɨ nana Jusiñamui llogacɨnodo raise jaiñedomoɨ. \v 10 Moisés mɨcorɨ jaie llote: “O moo uai ɨɨnuanona, naimɨena cano. O ei uai ɨɨnuanona, naiñaiñona cano. Ie moori jeare ñaɨtɨmɨe, ie eiri jeare ñaɨtɨmɨe meinelle”. \v 11-12 Iese Moisés mɨcorɨ llote; iadedɨ omoɨ einamacɨ llotɨmacɨ: “Jusiñamuimo caɨ ucubena caɨ fecajamona, caɨ moona, caɨ eina jai canonidɨcaɨ”. \v 13 Iese omoɨ fɨnocabilla jira, omoɨ einamacɨ llogacɨnodo omoɨ jaillamona, Jusiñamui uaina jamaidomoɨ. Bie isoide rafuedo jaca jaidomoɨ. \p \v 14 Fariseuaɨ dɨga iese llua mei, naimɨe ecɨmo ailluena comɨnɨ dane ofillanona, naimacɨmo llote: \p —Iena raise omoɨ uiñollena, cue lluamo cacarei. \v 15 Omoɨ einamacɨ isoi omoɨ guiñenia, naimacɨ isoi omoɨ onollɨna omoɨ jocoñenia, omoɨ comecɨaɨna jearetañedomoɨ. Omoɨ guillamona, omoɨ onollɨna jocuamona. Jusiñamuina nabaiñedomoɨ. Omoɨmo jeacɨno illa jira, Jusiñamuina nabaiñedomoɨ. Omoɨ comecɨaɨ jearena jira, jeacɨnona fɨnocabidomoɨ. \v 16 Omoɨ jeforena jira, raise fueollena, cue lluamo cacarei. Iena ɨɨno. \p \v 17 Comɨnɨmona oni jaillanona, Jesús ie risoilla jofomo jaide. Nainomo ie llofueoicaigano aillɨnano ie lluana jɨcanotɨmacɨ. \v 18 Uai ote: \p —¿Nɨese cue lluana jɨaɨ nia cacaiñedomoɨ? Nɨe isoide ra guitomoɨna, omoɨ comecɨaɨmo jeare iñede. \v 19 Omoɨ comecɨaɨmo jaiñede; ia omoɨ jebemo jaide. Ie mei omoɨ abɨaɨmona jino bite. \p Jesús lluamona, nana guille radɨ mare uiñotɨcaɨ. \v 20 Jesús llote: \p —Omoɨ comecɨaɨ jearena jira, jearede rafuena fɨnocabidomoɨ. \v 21 Omoɨ comecɨaɨ jearena jira, jeare comecɨaɨna facacabidomoɨ. Omoɨ aɨñede rɨño dɨga icabitomoɨ. Omoɨ ɨniñede ɨima dɨga icabitomoɨ. Fɨɨricabitomoɨ. Comɨnɨna meinecabitomoɨ. \v 22 Jɨaɨ comɨnɨ rana nɨcɨdocabitomoɨ. Jearede rafuena fɨnocabidomoɨ. Iena ebiruitomoɨ. Jɨfuericabidomoɨ. Abɨna uradoicabidomoɨ. Jɨaɨe comɨnɨ joreñona jeare ñaɨcabitomoɨ. Abɨna ɨedocabitomoɨ. Ebena jaicabidomoɨ. \v 23 Bie isoidɨcɨnuaɨ omoɨ comecɨaɨmo illa jira, jearede rafuena fɨnocabidomoɨ; iadedɨ omoɨ einamacɨ llua isoi, omoɨ onollɨ jocoñenamona jeacɨno comuiñede. \s1 Jesúdɨ judío iñaiñoñedɨñaiñona jillotaja rafue \r (Mt 15.21-28) \p \v 24 Nainomona Jesús jaillanona, Tiro railla enɨruemo jaide. Sidón railla enɨruemo jɨaɨ jaide. Nainomo jofomo jaillanona, iena buna fɨdɨana jitaiñede; ia iena janonide. \v 25-26 Ie facaise judío iñaiñoñedɨñaiño daño bite. Naiñaiñodɨ sirofenicia naɨraɨ iñaiño. Ie jisa Janaba anamo ite. Jesúna fɨdɨanona, naimɨe dɨne bite. Naimɨena raise uaiduanona, naimɨe ecɨmo ana bɨtadate. Ie jisamona Janabana oni oretallena Jesúmo duere jɨcade. \v 27 Judíuaɨñedɨnona naimɨe canoñenana naiñaiño uiñollena, naiñaiñomo Jesús llote: \p —Uruiaɨ guillamona jɨconɨaɨna ecadɨcaɨdena, maraiñede. Uruiaɨ nano ecadɨcaɨ. \p \v 28 Naiñaiño dɨnena uai ote: \p —Jɨɨ, maestro; iadedɨ jɨconɨaɨdɨ uruiaɨ guillamona fɨebide guillemona guitɨmacɨ. —Iese llote; ia jɨaɨe rafuemo comecɨna facade. Uruiaɨna llote; iadedɨ judíuaɨmo comecɨna facade. Jɨconɨaɨna llote; ia judíuaɨñedɨnomo jɨaɨ comecɨna facade. Comecɨna facade: “O comɨnɨmo o rafue duide; ia caɨ Namana o illa jira, nɨbaɨ o rafue caɨmo janore duide”. \p \v 29 Jesús uai ote: \p —Raise llotɨo. O jofomo mai abɨdo jai. O jisamona Janaba oni jaide. \p \v 30 Naimɨe llua isoi jofomo jaide. Ie jisa bɨiramo bɨidena cɨode. Janaba naiñaiñomona oni jaillana jai uiñote. \s1 Jesús jefona cacaiñedɨmɨena jillotaja rafue \p \v 31 Tiro railla enɨruemona Jesús oni jaide. Jaillanona, Sidón railla enɨruemo jaide. Decápolis railla enɨruemo jɨaɨ jaide. Ja muidomo Galilea railla jorai fuemo ride. \v 32 Iena fɨdɨano, naimɨe dɨne comɨnɨ jefona cacaiñedɨmɨena atɨde. Naimɨe gogoma. Naimɨena jilloitallena, naimɨemo ie onollɨ jonellena Jesúmo jɨcadɨmacɨ. \v 33 Ailluena comɨnɨ naimɨe dɨne jai billa jira, jefona cacaiñedɨmɨena eneno oni uite. Nagafebe jefomo onocaɨ ñuitade. Ie onocaɨmo tuajanona, ɨima iɨfena jetade. \v 34 Jusiñamui dɨne monamo eruaɨta, naimɨena duenaillamona, jafaicɨna faɨte. Judíuaɨ uaido naimɨemo llote: \p —¡Efata! —Oni dobaiñuamona: “¡Ecoricai!” raite. \p \v 35 Ieconi ie jefodɨ ecoricaide. Jai raise cacade. Jai raise ñaɨte. \v 36 Comɨnɨmo: \p —Bimɨe jai jilluana bumo lloñeno —Jesús dɨga icaiño llote; ia naimɨe uaina ɨɨnoñedɨmacɨ. Iena llocana uitɨmacɨ. \v 37 Naimɨeri eo raijicaidɨmacɨ. Coninɨna naimɨena raitɨmacɨ: \p —Naga rafuena raise fɨnode. Jefona cacaiñedɨmɨena jai jillotate. Gogonaitɨmɨena jai jillotate. \c 8 \s1 Jesúdɨ cuatro mil ɨiñɨaɨna ecaja rafue \r (Mt 15.32-39) \p \v 1 Naie facaise naimɨe dɨne ailluena comɨnɨ illanona, naimacɨ guille jai iñena jira, Jesús ie llofueoicaigano naimɨe dɨne uaidote. Raite: \p \v 2-3 —Bie comɨnɨ darui amani bene cue dɨga illa jira, naimacɨmo guille jai iñede. Damɨerie eo aarena bitɨmacɨ. Naimacɨna aimeri oretaiacaiñedɨcue, naɨsomo naimacɨ baɨi raillano. Naimacɨna cue duenailla jira, naimacɨna canoiacadɨcue. \p \v 4 Jɨcanotɨmacɨ: \p —¿Nɨese naimacɨna bene ecaitɨcaɨ? Jofue iñenanomo itɨcaɨ. \p \v 5 Jesús jɨcanote: \p —¿Nɨga llomenico omoɨmo ite? \p Uai otɨmacɨ: \p —Siete. \p \v 6 Comɨnɨ ana raɨllena Jesús llote. Naie llomenicona uanona, Jusiñamuimo iobillacɨnona fecade. Taɨlluanona, ie llofueoicaiganomo fecade, naie comɨnɨmo fecallena. Iena fɨnodɨmacɨ. \v 7 Naimacɨmo janore llɨcɨsɨrɨaɨ jɨaɨ ite. Ie facaina Jusiñamuimo iobillacɨnona fecaja mei, comɨnɨmo fecallena Jesús llote. \v 8 Nana guitɨmacɨ. Monidɨmacɨ. Monillamona, fɨebide guillena ɨraɨdɨmacɨ. Siete cɨrɨgaɨaɨmo oruitatɨmacɨ. \v 9 Nainomo cuatro mil ɨiñɨaɨ guitɨmacɨ. Naimacɨ aɨnɨaɨ, imacɨ uruiaɨ dɨga, jɨaɨ guitɨmacɨ. \v 10 Guilla mei, comɨnɨna naimacɨ jofuemo Jesús orede. Ie llofueoicaigano dɨga, botemo jaillanona, Dalmanuta railla enɨruemo jaide. \s1 Fariseuaɨ comɨnɨ Jesúmo siño rafuena fɨnuana jɨcanuano billa rafuena \r (Mt 16.1-4; Lc 12.54-56) \p \v 11 Dajerie fariseuaɨ comɨnɨ Jesús dɨne bitɨmacɨ. Naimɨe uaina uaitaiacadɨmacɨ. Naimɨena facacɨllena, siño rafuena fɨnuana jɨcanoiacadɨmacɨ. Iena naimɨe fɨnoñedena, naimɨe ie llua isoi iñenana uiñotɨmacɨ. Naimɨena duere fɨnoacadɨmacɨ. Llotɨmacɨ: \p —Iena caɨ cɨoillena, Jusiñamuina siño rafuena fɨnota. \p \v 12 Sunaillanona, Jesús jafaicɨ faɨte. Raite: \p —¿Bue ñellena siño rafuena fɨnuana cɨoiacadomoɨ? Omoɨ facaina iena fɨnoñeitɨcue. \p \v 13 Ie llua mei, naimacɨmona oni jaidɨmacɨ. Ie llofueoicaigano dɨga, botemo dane jaillanona, ruica dɨne Jesús jaide. \s1 Jesús sɨritate rana llofuia rafue \r (Mt 16.5-12) \p \v 14 Ruica dɨne rilla mei, Jesús llofueoicaigano llomenicona feillana uibiñotɨmacɨ. Naimacɨmo daje llomenico ite. \v 15 Iena naimɨe uiñuamona, naimacɨmo Jesús llote: \p —Fariseuaɨ sɨritate ramona abɨna rairui. Illaɨma Herodes sɨritate ramona abɨna rairui. —Iese Jesús llote; iadedɨ naimacɨ llofuiacɨnomona abɨ rairuillena ñaɨte. \p \v 16 Jesús iese llua jira, iena naimacɨ raise cacaiñena jira, danɨ coninɨri siadotɨmacɨ: \p —Llomenicona caɨ atɨñena jira, caɨmo iese llote. \p \v 17 Naimacɨ siaduana Jesús uiñua jira, naimɨe lluana naimacɨ raise nia cacaiñena jira, naimacɨmo jɨcanote: \p —¿Bue ñellena iese siadotomoɨ? ¿Nɨese cuena ɨɨnoñedomoɨ? Cuemo siño uai illana nia raise cacaiñedomoɨ. \v 18 Uisɨredomoɨ. Jeforedomoɨ. ¿Nɨese cue navui siño fɨnoca rafuemo comecɨaɨna facañedomoɨ? \v 19 Navui cinco mil ɨiñɨaɨ cinco dɨga llomenicona guitɨmacɨ. Monillamona, guigamona fɨebillamona, ¿nɨga cɨrɨgaɨaɨmo ɨraɨdomoɨ? \p Uai otɨmacɨ: \p —Doce. \p \v 20 Jesús llote: \p —Jɨaɨcaiño cuatro mil ɨiñɨaɨ siete dɨga llomenicona guitɨmacɨ. Monillamona, guigamona fɨebillamona, ¿nɨga cɨrɨgaɨaɨmo ɨraɨdomoɨ? \p Uai otɨmacɨ: \p —Siete. \p \v 21 Jesús dɨnena jɨcanote: \p —¿Nɨese cuena nia raise ɨɨnoñedomoɨ? Siño uai cuemo illana nia raise ɨɨnoñedomoɨ. \s1 Jesús uisɨnidɨmɨena jillotaja rafue \p \v 22 Oni macarillanona, Betsaidamo Jesús, ie llofueoicaigano dɨga, ride. Ie facaise naimɨe dɨne comɨnɨ uisɨnidɨmɨena atɨde. Naimɨena jilloitallena, naimɨena jetallena, Jesúmo jɨcanote. \v 23 Iena Jesús cacajanona, ie onollɨna llɨnuanona, naɨraɨ illa jinofemo uisɨnidɨmɨena uite. Ie mei ie uisɨna tuade. Ie uisɨna jɨaɨ jetade. Naimɨemo jɨcanote: \p —¿Buena cɨodɨo? \p \v 24 A eruaɨllanona, uai ote: \p —Comɨnɨ macarillana cɨodɨcue; ia amena isoi eruaɨdɨmacɨ. Nia raise cɨonidɨcue. \p \v 25 Ie uisɨna Jesús dane jetade. Iemona oni erocaillamona, jai jillode. Jai raise cɨode. \v 26 Jai jillua jira, ie jofomo naimɨena abɨdo orede. Jesús llote: \p —Betsaidamo itɨno o jilluana lloñeno; ia nainomo jaiñeno o jofomo mai abɨdo jai. \s1 Pedro Jesúna llua rafue \r (Mt 16.13-20; Lc 9.18-21) \p \v 27 Cesarea Filipo enɨruemo ite naɨraɨaɨmo Jesús jaidemo, ie llofueoicaiganomo jɨcanote: \p —¿Nɨese jɨaɨe comɨnɨ cuena raitɨmacɨ? \p \v 28 Uai otɨmacɨ: \p —Damɨerie raitɨmacɨ: “Juan Bautista mɨcorɨdɨo”. Damɨerie raitɨmacɨ: “Odɨ Elíadɨo”. Jɨaɨno raitɨmacɨ: “Jusiñamui facaina jaie ite lloraɨnɨmona damɨe jai jillode. Imɨedɨo”. \p \v 29 Jesús dane jɨcanote: \p —¿Nɨese omoɨ cuena raitomoɨ? \p Pedro uai ote: \p —Odɨ caɨ Jilloitaraɨmadɨo. Jusiñamui facaina lloraɨnɨ mɨcorɨaɨ o billena jaie llotɨmacɨ \p \v 30 Jesús iena bumo lluana rairuide. \s1 Jesús ie fiodaillena llofuia rafue \r (Mt 16.21-28; Lc 9.22-27) \p \v 31 Ie facaise ie llofueoicaiganona ie duere sefuillena llofuete. Llote: \p —Caɨ judíuaɨ illaɨcomɨnɨ cuena eo duere fɨnoitɨmacɨ. Cuena jitaiñellemona, cuena meineitɨmacɨ; iadedɨ darui amani illanona, fiodaillamona jilloitɨcue. \p \v 32 Iena marefodo naimacɨmo llote. Iena cacajano, Pedro dɨnena lletade: \p —Dama ite. Iese lloñeno. Bie isoide rafuena lloñeno. \p \v 33 Ie llofueoicaiganomo erodajanona, Jesús Pedromo rɨire llote: \p —Cuemona oni jai. Iese ñaɨñeno, Taɨfe isoi o comecɨna o facaja jira. Jusiñamui isoi cuemo comecɨna facañedɨo. Comɨnɨ isoi cuemo comecɨna facadɨo. \p \v 34 Naimɨe dɨne ailluena comɨnɨ uaidua mei, ie llofueoicaigano nainomo jɨaɨ illanona, naimacɨmo llote: \p —Cue comɨnɨna bu jaiacania, ie jitaille rafuedo jaiñena. Cue dɨbeimo naimɨe jaillamona, duere sefuicana jaite. Nɨbaɨ naiemona fiodaite. Bu iese jaiacania, cue dɨbeimo naimɨe iite. \v 35-37 Duere sefuillana jacɨruillamona, cue comɨnɨna bu jaiacaiñenia, ja muidomo faɨfite; iadedɨ duere sefuillana jacɨruiñenamona, cue comɨnɨna bu jaia, jaca faɨfiñeite. Cue comɨnɨna bu jaiñenia, nɨbaɨ eo duere sefuiñeite. Nɨbaɨ ailluena ra naimɨemo iite; ia, ¿nɨese cue Moo dɨne riite? Nainomo naimɨe riñeno faɨfite. \v 38 Birui ite comɨnɨ Jusiñamuina jitaiñedɨmacɨ. Naimɨena jai faɨnonocaidɨmacɨ. Jeacɨnona fɨnocana jaidɨmacɨ. Cuena bu meiruia, cue rafuena bu meiruia, dane cue bia, naimɨena meiruitɨcue. Cuena meiruillamona: “Cristomo duidɨcue” bu lloiacaiñenia, ɨco cue bia: “Naimɨedɨ cue comɨnɨ” lloñeitɨcue. Jusiñamui jaɨenisaɨ dɨga, cue Moo dɨnena, monamona ɨco biitɨcue. Cue Moo uai cuemo illanona, ebire biitɨcue. \c 9 \p \v 1 ’Omoɨmo uanaicɨnona llotɨcue. Omoɨmona dajerie nia fiodaiñeitomoɨmo, illaɨmana ebire cue bairellena cɨoitomoɨ. \s1 Jesús abɨ meidocailla rafue \r (Mt 17.1-13; Lc 9.28-36) \p \v 2 Seis dɨgarui illanona, anedumo comɨnɨ iñenanomo Jesús jaide. Naimɨe dɨga jaillena, Pedrona uite. Jacobo jɨaɨ uite. Juan jɨaɨ uite. Jɨaɨe llofueoicaiganona uiñede. Nainomo rilla mei, naimacɨ uicomo naimɨe abɨ meidocaide. \v 3 Naie dacaiño naimɨe ɨniroi eo quenirecaide. Eo userecaide. Caɨ ɨniroimo jitoma llɨgaiñuamona ie isoi usere jaca jaiñede. \v 4 Naie facaise naimacɨmo Moisés mɨcorɨ joreño, Elías dɨga, bairede. Elíadɨ Jusiñamui facaina jaie lloraɨma. Jesús dɨga ñaɨtɨiaɨmaiaɨ. \v 5 Iaɨmaiaɨ jaiacania, Pedro Jesúmo llote: \p —Maestro, bene caɨ illana mare. Daje amani bɨsaini caɨ fɨnollena, mare. Daje oɨe, jɨaɨe Moisés mɨcorɨ ie, jɨaɨe Elías ie. \p \v 6 Eo jacɨruilla jira, naimɨe ñaɨa rafuena raise uiñoñeno jamai ebena ñaɨte. \v 7 Ie facaise uillɨe billamona, naimacɨna ɨbaide. Uillɨemona Jusiñamui llote: \p —Bimɨe cue isiruiga Jito. Naimɨe lluamo cacareillanona, iena ɨɨno —llote. \p \v 8 Ieconi oni erodajanona, dama Jesúna cɨodɨmacɨ. Jɨaɨnona cɨoiñedɨmacɨ. \p \v 9 Anedumona bitɨmacɨmo, naimacɨmo Jesús llote: \p —Omoɨ aillɨ cɨua rafuena bumo lloñeno, cue fiodaillamona cue jillua dɨnori. \v 10 Jesús llua isoi fɨnodɨmacɨ. Iena bumo lloñedɨmacɨ; ia fiodaillamona naimɨe jilluana naimacɨ raise nia cacaiñena jira, iemo comecɨna facadɨmacɨ. \v 11 Naimɨemo llotɨmacɨ: \p —Moisés mɨcorɨ llogacɨnona llofueraɨnɨ birui raicabitɨmacɨ: “Elías raillamɨe dane biite. Ie mei caɨ Jilloitaraɨma biite” raitɨmacɨ. Jusiñamuimona o billana ɨɨnotɨcaɨ. Odɨ caɨ Jilloitaraɨmana ɨɨnotɨcaɨ. Odɨ caɨ Jilloitaraɨmadɨomo, ¿bue ñellɨ iese raitɨmacɨ? \p \v 12 Uai ote: \p —Raise ɨɨnotomoɨ. Elías isoidɨmɨe jai bite, nana Jusiñamui jitailla rafue raise llollena. Jusiñamui dɨbeimo naimacɨ illena, comɨnɨ imacɨ comecɨaɨ meiduana llote. Jusiñamui facaina lloraɨnɨ mɨcorɨaɨ cue eo duere sefuillena cuetɨmacɨ. Comɨnɨ cue jeare fɨnollena cuetɨmacɨ. Iemo omoɨ comecɨaɨna jɨaɨ faca. \v 13 Elías isoidɨmɨe jai bite; iadedɨ Jusiñamui facaina lloraɨma mɨcorɨ jaie cuega isoi, naimacɨ jitailla jira, naimɨena jai meinetɨmacɨ. \s1 Jesúdɨ Janaba anamo itɨmɨena jillotaja rafue \r (Mt 17.14-21; Lc 9.37-43) \p \v 14 Ie jɨaɨe llofueoicaigano dɨne Jesús abɨdo ria, nainomo ailluena comɨnɨ itɨmacɨmo ride. Moisés mɨcorɨ llogacɨnona llofueraɨnɨ dɨnena ie llofueoicaigano uaina uaitasɨde. \v 15 Jesús billana comɨnɨ cɨuanona, jacɨnaisɨdɨmacɨ. Naimɨena feiñollena, naimɨe dɨne aisɨda jaidɨmacɨ. \v 16 Moisés mɨcorɨ llogacɨnona llofueraɨnɨmo Jesús jɨcanote: \p —¿Nɨese cue llofueoicaigano uaina uaitatomoɨ? \p \v 17 Uai oñedɨmacɨ; ia comɨnɨmona damɨe uai ote: \p —Maestro, Janaba anamo cue jito illa jira, o dɨne naimɨena atɨdɨcue. Cue jito Janaba anamo illamona ñaɨnide. \v 18 Nagarui Janaba bille dɨese, naimɨena enɨruemo uaitate. Iemona fuedɨ mullede. Ie isidodɨ murude. Ie abɨ jaɨaɨre jaide. O llofueoicaiganomo jɨcadɨcue, Janabana oni oretallena; ia oretanidɨmacɨ. Ie jira Moisés mɨcorɨ llogacɨnona llofueraɨnɨ bie rafuena, o llofueoicaigano dɨga, uaina uaitatɨmacɨ. \p \v 19 Iena cacajanona, Jesús ie llofueoicaiganomo llote: \p —Cue uai siñonana nia ɨɨnoñedomoɨ. Omoɨ dɨga are itɨcue. Raise omoɨ ɨɨnollena, ¿nɨe dɨnori omoɨ dɨga iitɨcue? \p Naie duidɨmɨe moomo llote: \p —O jito cue dɨne mai atɨ. \p \v 20 Naie urue Jesús dɨne atɨanona, Janaba naimɨena naɨllitate. Iemona urue enɨruemo uaide. Jabɨ-jabɨde. Fue mullede. \v 21 Jesús dɨnena naie urue moomo jɨcanote: \p —¿Nɨe dɨnori o jitodɨ bie isoi ite? \p Uai ote: \p —Naimɨe uruenamona. \v 22 Janabadɨ, dɨga icaiño iraimo usillena, naimɨena uaitate. Corobaillena, dɨga icaiño jɨnuimo jɨaɨ uaitate. Janaba oni o oretarenia, cocona duenaillamona, cocona cano. \p \v 23 Jesús uai ote: \p —“O oretarenia” raitɨo. Ero, o jito jillotaredɨcue. Cuena o ɨɨnoia, o jito jilloite. \p \v 24 Naie urue moo ieconi llote: \p —Ona ɨɨnotɨcue. Raise nia cue ɨɨnoñenia, cuena raise ɨɨnota. \p \v 25 Naie facaise ailluena comɨnɨ naimɨe dɨne raɨre ofillana naimɨe cɨuanona, Jesús Janabana lletade: \p —Bie uruena ñaɨtatañedɨo. Naimɨena cacaitañedɨo. Naimɨemona oni jai. Naimɨe dɨne dane biñeno. \p \v 26 Ado cuirioillanona, naimɨena eo rɨire naɨllitajanona, Janaba oni jaide. Iemona naie urue fiodaitɨmɨe isoi erocaide. Naimɨena cɨuanona, nainomo itɨno raitɨmacɨ: \p —Naimɨe jai fiodaite; \v 27 —ia Jesús naimɨe onollɨna llɨnocaida, naimɨena a naidanete. \p \v 28 Iemona oni jaillanona, damɨe jofomo Jesús naillɨ ria, naimɨemo ie llofueoicaigano anado jɨcanotɨmacɨ: \p —¿Bue ñellena Janabana oni oretanidɨcaɨ? \p \v 29 Jesús uai ote: \p —Jusiñamuimo omoɨ jɨɨamona, naimɨena raise omoɨ ɨɨnuamona, bie isoide Janabana oretaredomoɨ. Naimɨena omoɨ raise ɨɨnoñena jira, bie uruemona Janabana oni oretañedomoɨ. \s1 Jesús ie fiodaillena dane llofuia rafue \r (Mt 17.22-23; Lc 9.43-45) \p \v 30-31 Ie llofueoicaigano dɨga Jesús oni jaillanona, Galilea railla enɨruemo jaide. Ie llofueoicaiganona naimɨe llofueiacana jira, naimɨe ie jaillana jɨaɨe comɨnɨ fɨdɨana jitaiñede. Naimacɨmo llote: \p —Monamona billanona, ɨimana jaidɨcue. Jusiñamui jitailla jira, cuena jɨaɨe comɨnɨ gaɨtajanona, illaɨcomɨnɨmo fecaitɨmacɨ. Naie illaɨcomɨnɨ cuena meineitɨmacɨ; iadedɨ darui amani illanona, jilloitɨcue. \p \v 32 Ie llofueoicaigano iena raise cacaiñedɨmacɨ; ia naimɨemo iena jɨcanuana meiruitɨmacɨ. \s1 Jesús ie llofueoicaigano moto imɨena ille rafue \r (Mt 18.1-5; Lc 9.46-48) \p \v 33 Capernaumo Jesús rilla mei, ie risoilla jofomo naimɨe ia, ie llofueoicaiganomo jɨcanote: \p —Naɨsona caɨ bia, ¿nɨe isoide rafuena coninɨri siadotomoɨ? \p \v 34 Uai oñedɨmacɨ. Naimacɨ moto imɨena illena, naɨsodo siadocana bitɨmacɨ. Meiruillanona, uai oñedɨmacɨ. \p \v 35 Naimɨe ana raɨnadaja mei, ie ecɨmo naimacɨna uaidote. Raite: \p —Omoɨ moto imɨena bu iacania, jamai bue isoidɨmɨena naimɨe illa. Omoɨ muillaɨmana naimɨe jailla isoilla. \p \v 36 Iena naimacɨ raise uiñollena, nainomo ite comɨnɨmona daje urue baɨ jaɨnanocaida, naimacɨ motomo naimɨena jonete. Naimɨena menioita, naimacɨmo llote: \p \v 37 —Jusiñamuimona bie urue jamai bue isoide. Abɨna ɨedoñede. Bie isoidɨmɨe cuemo duillamona, naimɨena feiñotɨmɨedɨ cuena jai feiñote. Cuena feiñotɨmɨe Jusiñamuina jɨaɨ jai feiñote, Jusiñamui cuena oretaja jira. \s1 Jesúdɨ ie dɨbeimo itɨnona llua rafue \r (Mt 10.42; Lc 9.49-50) \p \v 38 Naie facaise ie llofueoicaiganomona Jesúmo Juan llote: \p —Maestro, o mamecɨdo jananɨaɨna oretacabitɨmɨena cɨodɨcaɨ. Caɨ dɨga naimɨe jaicabiñena jira, iena fɨnuana rairuidɨcaɨ. \p \v 39 Jesús uai ote: \p —Naimɨena rairuiñeno. Cue mamecɨdo siño rafuena bu fɨnoia, cuena jeare raɨre ñaɨñeite. \v 40 Caɨ dɨbeimo itɨmɨedɨ caɨ facaisena ite. \v 41 Ero, cuemo omoɨ duillamona, omoɨna bu janore canoia, Jusiñamuimona ɨbana feiñoite. Omoɨmo nɨbaɨ jamai jɨnuina fecaite; iadedɨ omoɨna naimɨe canuamona, Jusiñamuimona ɨbana feiñoite. Ie jira naimɨe isoidɨno siño rafuena fɨnuana rairuiñeno. \s1 Jesúdɨ jeacɨnona fɨnoñenana llofuia rafue \r (Mt 18.6-9; Lc 17.1-2) \p \v 42 Jesús nia llofuete: \p —Cuena como ɨɨnotɨnona jeacɨnona fɨnotaiacadɨmɨe iena fɨnoñellena, naimɨe cɨmaɨomo aillue nofɨcɨ maɨanona, joraimo corobaillena naimɨena dotacadena, mare. \v 43-48 Biena ñaɨtɨcue. Nɨe isoide rafue omoɨna jeacɨno fɨnotaia, iena llɨnoñeno. Naie rafue dɨne jaiñeno. Iemo eruaɨñeno. Rana omoɨ jetaja jira, omoɨ cɨua rana jira, omoɨ jitaillamona jeacɨnona fɨnocabidomoɨ. Omoɨ abɨna omoɨ namatañenia, omoɨ onollɨna jaita. Omoɨ eɨllɨna jaita. Omoɨ uisɨna juicono. Iemona jeacɨnona fɨnoñellena, Jusiñamui dɨne daje onollɨ dɨga, daje eɨllɨ dɨga, daje uisɨ dɨga riitomoɨ; ia jeacɨno omoɨ fɨnoia, iraimo jaitomoɨ. Nana omoɨ abɨ dɨga iraimo jaitomoɨ. Omoɨ comecɨna ñaɨtɨcue. Omoɨ abɨna omoɨ raise namatallena, omoɨ comecɨ nano raise fɨno. Iraimo omoɨ jaiñellena, jeacɨno fɨnoñeno. Naimacɨmo ite aɨaɨ fiodaiñena jira, naie irai jaca duiñenamona, nainomo itɨno jaca duere sefuitɨmacɨ. \p \v 49 ’Ero, birui omoɨ duere sefuillamona, cue comɨnɨna jai jaidɨnona uiñoitɨcue. \v 50 Guille caɨmaretallena, sal mare; iadedɨ ie caɨmano jai iñenia, iena dane caɨmaretañedɨcaɨ. Ie isoide. Jeacɨno omoɨ fɨnoia, omoɨ comecɨaɨ caɨmare iñede. Jusiñamui jitaillacɨnona omoɨ fɨnuamona, coninɨri caɨmare omoɨ i. Coninɨri uri omoi i. \c 10 \s1 Jesús ɨima ie aɨna dotaja rafuena llofuia rafue \r (Mt 19.1-12; Lc 16.18) \p \v 1 Capernaumona ie llofueoicaigano dɨga, Jesús oni jaillanona, Judea railla enɨrue dɨne jaide. Jordán railla ille ruica dɨbeimo jaide. Ailluena comɨnɨ naimɨe dɨne ofillamona, naimɨe llofueuilla isoi, naimacɨna llofuete. \v 2 Naimɨena facacɨllena, dajerie fariseuaɨ naimɨe dɨne bitɨmacɨ. Rafuena jɨcanoiacadɨmacɨ. Naimacɨ uai naimɨe raise oñenia, naimɨena duere fɨnoacadɨmacɨ. Jɨcanotɨmacɨ: \p —¿Ɨima ie aɨna dotajana rairuidɨo? \p \v 3 Uai ote: \p —¿Nɨese Moisés mɨcorɨ llote? \p \v 4 Uai otɨmacɨ: \p —Moisés mɨcorɨ jaie cuete: “Ɨima ie aɨna dotaacania, dotalle rabena nano cueite. Ie mei naiñaiñona dotaite”. \p \v 5 Jesús uai ote: \p —Jusiñamui uaina raise omoɨ ɨɨnoñena jira, Moisés mɨcorɨ ɨima ie aɨna dotajana rairuiñede; \v 6 iadedɨ nano dofoconi iese iñede. Enɨrue fɨnua facaiseconi Jusiñamuidɨ come iaɨmaiaɨna fɨnode. Ɨimana fɨnode. Rɨñona jɨaɨ fɨnode. \v 7 Ie jira Jusiñamuidɨ jaie llote: “Ie aɨ dɨga illena, ɨima ie moona faɨnonocaite. Ie eina jɨaɨ faɨnonocaite. Ie aɨ dɨga illamona, menade comedɨ daamɨena jai jaide” llote. \v 8 Menade come jai daamɨena jai ite. \v 9 Jusiñamui iese iaɨmaiaɨna itataja jira, ɨima ie aɨna dotajana rairuidɨcue. Rɨño ie ɨnina dotajana rairuidɨcue. \p \v 10 Jofomo ie llofueoicaigano dɨga, naimɨe naillɨ illanona, naimɨemo bie rafuena jɨcanotɨmacɨ. \v 11 Jesús dɨnena llote: \p —Jɨaɨe rɨño dɨga naimɨe illena, ie aɨna bu dotaia, naimɨedɨ jeacɨnona jai fɨnode. Ie aɨna jeare jɨaɨ fɨnode. \v 12 Ie ɨnina faɨnonocaillanona, jɨaɨmɨena nɨe rɨño uamona, naiñaiño jeacɨno jai fɨnode. \s1 Jesúdɨ naimɨe dɨne uruiaɨ billana jitailla rafue \r (Mt 19.13-15; Lc 18.15-17) \p \v 13 Naie facaise Jesús dɨne comɨnɨ naimacɨ jesanide dɨese atɨdɨmacɨ. Ie onollɨ naimacɨmo naimɨe joniana jitaidɨmacɨ. “Naimacɨna raise cano” ie Moomo llollena jitaidɨmacɨ. Ie llofueoicaigano iena rairuidɨmacɨ; \v 14 iadedɨ iena cacajano, Jesús icɨrite. Jesús raite: \p —Uruiaɨ cue dɨne billesa. Naimacɨna rairuiñeno. Cuena bie isoi ɨɨnotɨnodɨ Jusiñamui comɨnɨdɨmacɨ. \v 15 Bie uruiaɨ abɨna ɨedoñedɨmacɨ. Einamacɨmona jamai bue isoidɨmacɨ. Naimacɨ isoi bu iñenia, Jusiñamui comɨnɨna jaiñeitɨmacɨ. Jusiñamui naimɨena sedallena, Jusiñamui comɨnɨna naimɨe jaiñeite. \p \v 16 Naie uruiaɨ dasarie meni-menioicaida, naimacɨ ɨfogɨmo ie onollɨna joneta: \p —Jusiñamui omoɨna canoite —llote. \s1 Ucuberedɨmɨe Jesús dɨga ñaɨa rafue \r (Mt 19.16-30; Lc 18.18-30) \p \v 17 Ie llofueoicaigano dɨga Jesús oni jai jaillanona, aisɨcana damɨe naimɨe dɨne bite. Naimɨena raise uaidollena, ie caiñɨcɨ ɨfodo raɨnadate. Raite: \p —Maestro, odɨ maremɨedɨo. Jusiñamui dɨga ɨco cue jaca illena, ¿buena fɨnoitɨcue? \p \v 18 Jesús uai ote: \p —¿Bue ñellena odɨ: “Mare” cuena raitɨo? Dama damɨe maremɨe. Naimɨedɨ Jusiñamui. Naimɨemo jɨcano. \v 19 Moisés mɨcorɨ llogacɨnuaɨna ɨɨnocana jai. Jaie cuete: “Comena meineñeno. O aɨñede rɨño dɨga iñeno. Fɨɨñeno. Jɨaɨmɨena o llogɨdoia, taɨnona lloñeno. O moo uaina ɨɨno. O ei uaina ɨɨno”. \p \v 20 Uai ote: \p —Maestro, uruena cue illa facaisemona nana bie llogacɨnuaɨna ɨɨnotɨcue. \p \v 21 Jesús dɨnena naimɨemo eruaɨllanona, naimɨe ie comecɨdo jaide. Naimɨemo llote: \p —Omo daje rafue fɨebide. Jusiñamui jitaillacɨnodo o jaiacania, o raise marebicaiacania, omo ite raruiaɨna feca. Naie ucubena dueredɨnomo feca. Cuena o ɨɨnuamona, monamo ɨco jaca iitɨo. Cue llofuegamɨena o illena, mai cue dɨga bi. \p \v 22 Iena cacajano, naimɨedɨ sunaite. Eo aillue ra naimɨemo illa jira, iena naimɨe fecaacaiñena jira, sure jaide. \v 23 Naimɨe jailla mei, ie llofueoicaiganomo eruaɨllanona, naimacɨmo llote: \p —Ucuberedɨnodɨ Jusiñamui comɨnɨna jaillena eo sefuiruitɨmacɨ. \p \v 24 Iena cacajano, iena naimacɨ raise cacaiñena jira, Jesús dane llote: \p —Cue comɨnɨdomoɨ. Ero, ucuberedɨmɨedɨ Jusiñamui comɨnɨna jaillena eo sefuiruite. \v 25 Igɨdo ifodo camello jaca jainide. Ie isoide. Ie ra isiruillamona, ucuberedɨmɨedɨ Jusiñamui ie comɨnɨna jɨaɨ raise jainide. \p \v 26 Iena ie llofueoicaigano cacajano, Jusiñamui comɨnɨna ucuberedɨno raise jainina jira, “¿Nɨese dueredɨnodɨcaɨdɨ Jusiñamui comɨnɨna jaitɨcaɨ?” raillamo comecɨaɨna facadɨmacɨ. Raijicaillanona, coninɨri raitɨmacɨ: \p —Nana comɨnɨ rana jitailla jira, ¿buca jillobitɨ? \p \v 27 Naimacɨmo eruaɨllanona, Jesús raite: \p —Nana comɨnɨ danɨ jillobinidɨmacɨ; iadedɨ Jusiñamuidɨ naimacɨna jillobitarede. \p \v 28 Pedro dɨnena llote: \p —O llua isoi jai fɨnodɨcaɨ. Nana caɨ rana faɨnonocaida, o dɨga jai jaicabidɨcaɨ. \p \v 29 Jesús uai ote: \p —Uanaicɨno lloitɨcue. Cuena naimɨe isiruillamona, cue rafuena naimɨe lluamona, ie jofona bu faɨnonocaia, ie amatɨaɨna bu faɨnonocaia, ie mirɨñuaɨna bu faɨnonocaia, ie moona bu faɨnonocaia, ie eina bu faɨnonocaia, ie uruiaɨna bu faɨnonocaia, ie enɨruena bu faɨnonocaia, \v 30 Jusiñamuimona birui ailluena ɨbana feiñoite. Duere sefuite; ia naimɨe isoi cue comɨnɨna ailluena jaillamona, naimɨe jofue iite. Ie amatɨaɨ, ie mirɨñuaɨ, ie eitɨaɨ, ie uruiaɨ, ie enɨrue birui iite. Monamo naimɨe ɨco caɨmare iocɨre jaca iite. \v 31 Birui damɨeriemo ailluena ra illamona, Jusiñamuimo eo comecɨna facañedɨmacɨ. Naimacɨmona jamai bue isoiñedɨmacɨ; ia Jusiñamuimona ɨco jamai bue isoitɨmacɨ Jɨaɨnomo ailluena ra birui iñede; ia Jusiñamuimo comecɨna facadɨmacɨ. Naimacɨmona jamai bue isoidɨmacɨ; ia Jusiñamuimona ɨco jamai bue isoiñeitɨmacɨ. \s1 Jesús ie fiodaillena dane llua rafue \r (Mt 20.17-19; Lc 18.31-34) \p \v 32 Jerusalémo nia jaillanona, Jesús uicodo jaide. Nainomo naimɨe jacɨruiñeno jaillamona, ie llofueoicaigano raijicaidɨmacɨ. Naimacɨ dɨga jaidɨno jacɨruioicaida jaidɨmacɨ. Naimacɨna jɨaɨ meiniana jacɨruitɨmacɨ. Ie llofueoicaigano dɨga ñaɨanona, naimɨemo suille rafuena llote: \p \v 33 —Ero, Jerusalémo jai jaidɨcaɨ. Monamona billanona, ɨimana jaidɨcue; iadedɨ omoɨ illaɨcomɨnɨ cuena gaɨtaitɨmacɨ. Gaɨtaja mei, cue meinellena lloitɨmacɨ. Judíuaɨñedɨno illaɨcomɨnɨmo cuena fecaitɨmacɨ. \v 34 Cueri jɨfanoitɨmacɨ. Cuena tuallaɨtɨmacɨ. Cuena faitɨmacɨ. Cuena meineitɨmacɨ; iadedɨ cue fiodailla mei, darui amani illanona, jilloitɨcue —llote. \s1 Jesús dɨne Jacobo Juan iaɨmaiaɨ billa rafue \r (Mt 20.20-28) \p \v 35 Naie facaise Jesús dɨne Jacobo, Juan dɨga bitɨiaɨmaiaɨ. Iaɨmaiaɨ moodɨ Zebedeo. Raitɨiaɨmaiaɨ: \p —Omo coco jɨcalle rafue cocoena fɨnuana jitaidɨcoco. \p \v 36 Jesús uai ote: \p —¿Nɨe isoide rafuena jitaidomɨco? \p \v 37 Uai otɨiaɨmaiaɨ: \p —Illaɨmana o jailla mei, o ecɨmo coco illena o lluana jitaidɨcoco. Damɨe o nabeimo. Jɨaɨmɨe o jarɨfebeimo. —Jɨaɨno afemo iaɨmaiaɨ illena, iese llotɨiaɨmaiaɨ. \p \v 38 Jesús dɨnena llote: \p —Omɨco jɨcanuana raise uiñoñedomɨco. Cue eo duere sefuitɨcue. Llegɨ cacaitɨcue. ¿Ie isoi duere sefuiacadomɨco? ¿Ie isoi llegɨ cacaiacadomɨco? \p \v 39 Uai otɨiaɨmaiaɨ: \p —Jɨɨ. Sefuiacadɨcoco. \p Jesús dɨnena raite: \p —Cue isoi duere sefuitomɨco. Llegɨ cacaitomɨco; \v 40 iadedɨ cue nabeimo omɨco illena, cue jarɨfebeimo omɨco illena itatanidɨcue. Naie illano jai cue Moo fɨnoca, nainomo iitɨno iena. \p \v 41 Iena jɨaɨe llofueoicaigano cacajano, naie iaɨmaiaɨri icɨritɨmacɨ. \v 42 Jesús nana naimacɨna uaiduanona, raite: \p —Nana illaɨcomɨnɨdɨ naimacɨ anamo itɨnona ocuicabidɨmacɨ; \v 43 iadedɨ omoɨ dɨne iese iñena. Omoɨmona bu imɨena iacania, omoɨ mullaɨmana naimɨe jaisoillasa. \v 44 Omoɨmona bu imɨena iacania, omoɨna naimɨe canocana jaisoillasa. \v 45 Cuemona fueo. Biñedɨcue, comɨnɨna cue ocuillena; iadedɨ comɨnɨna canuaɨbidɨcue. Cue jitailla jira, nana comɨnɨ facaina fiodaisaɨbitɨcue. Naimacɨ jeacɨnomona naimacɨ jillobillena, fiodaisaɨbitɨcue. Ailluena comɨnɨ cuena ɨɨnuamona, jilloitɨmacɨ. Coninɨna omoɨ canua —llote. \s1 Jesúdɨ Bartimeona jillotaja rafue \r (Mt 20.29-34; Lc 18.35-43) \p \v 46 Oni jaillanona, Jericó railla naɨraɨmo Jesús ride. Naiemona ie llofueoicaigano dɨga jaillanona, ailluena comɨnɨ Jesús jɨnafona racadɨmacɨ. Naie facaise naɨ fuemo uisɨnidɨmɨe raɨde. Naimɨe mamecɨ Bartimeo. Timeo jito. Nainomo jamai raɨde, ucubena jamai jɨca-jɨcallena. \v 47 Nazaret ie Jesús jaillana naimɨe cacajano, ado cuirioide: \p —David mɨcorɨ Jitona o illamona, Jusiñamuimona o billa jira, cuena duenai. Cuena cano. \p \v 48 Naimɨe llɨɨcaillena, Jesús dɨga jaidɨno naimɨena lletade; iadedɨ eo cuirioide: \p —Maestro, David mɨcorɨ Jitona o illamona, cuena duenai. \p \v 49 Naimɨena cacajano, Jesús naidadajanona, llote: \p —Naimɨena cue dɨne uaido. \p Bartimeona uaiduanona, raitɨmacɨ: \p —O comecɨna ocuiño. Mai naidacai. Jesús ona uaidote. \p \v 50 Iena cacajano, ie emodomo itɨroina duiñuanona, raɨre naidacaida, Jesús dɨne bite. \v 51 Naimɨemo Jesús jɨcanote: \p —¿Nɨese ona cue nɨbaɨana jitaidɨo? \p Uai ote: \p —Maestro, cɨoacadɨcue. \p \v 52 Jesús dɨnena uai ote: \p —Cuena o ɨɨnua jira, jai jillodɨo. Mai jai. —Ieconi naimɨe jai cɨode. Jesús dɨga jaidɨno dɨga naimɨe jɨaɨ jaide. \c 11 \s1 Jesús illaɨma isoi Jerusalémo jailla rafue \r (Mt 21.1-11; Lc 19.28-40; Jn 12.12-19) \p \v 1 Oni jaillanona, Jerusalémo iaɨreicaidɨmacɨmo, Betfagé railla naɨraɨmo ie llofueoicaigano dɨga Jesús ride. Betania nainomo jɨaɨ ite. Olivos railla anedumo naga naɨraɨ iaɨmaiaɨ ite. Ie llofueoicaiganomona Jesús menamɨena orede. \v 2 Raite: \p —Bie naɨraɨ illa uicomo mai omɨco jai. Nainomo omɨco ria, cuinaca burritona baitomɨco. Ie emodomo nia buna jaiñede. Iena suiñuanona bene atɨ. \v 3 Omɨcomo: “¿Bue ñellena iena suiñodomɨco?” bu jɨcanoia, llono: “Coco Nama iena jitaide. Naillɨ iena raɨre abɨdo oretaite llote”. \p \v 4 Naimɨe llua isoi, jaidɨiaɨmaiaɨ. Naɨsomo jofo nasemo burritona baillanona, iena suiñodɨiaɨmaiaɨ. \v 5 Ie facaise nainomo itɨno jɨcanote: \p —¿Bue ñellena burritona suiñodomɨco? \p \v 6 Jesús llua isoi uai otɨiaɨmaiaɨ. Ie muidona: \p —Jee —raitɨmacɨ. \p \v 7 Burritona atɨdɨaɨmaiaɨ. Ie emodomo naimɨe llofueoicaigano naimacɨ ɨniroi jobianona, ie emodomo Jesús raɨnadate. \v 8 Naimɨena iobitallena, illaɨma isoi naimɨe jaillena, dɨga comɨnɨ, imacɨ ɨniroi dɨga, naɨso motomo jobedɨmacɨ. Jɨaɨno naɨ fuemona raforona uanona, naɨso motomo jobedɨmacɨ. \v 9 Dajerie Jesús uicomo jaidɨmacɨ. Dajerie naimɨe jɨnafona jaidɨmacɨ. Ado cuiriisɨte: \p —¡Caɨ Jilloitaraɨma billa! Jusiñamui mamecɨdo bitɨmɨe eo mare. \v 10 Caɨ illaɨma David mɨcorɨ ifomo caɨna sedallena, damɨe billemo birui ocuiridɨcaɨ. Jusiñamui caɨna jilloitajasa. \p \v 11 Iese Jerusalémo naimɨe jaide. Nainomo rillanona, Jusiñamui jofomo jaide. Nainomo eruaɨde. Jitoma ana illa jira, ie doce llofueoicaigano dɨga, Betaniamo ɨnɨllena jaide. \s1 Jesús higuera railla riarana faidua rafue \r (Mt 21.18-19) \p \v 12 Ie areruido Betaniamona Jerusalémo abɨdo ie llofueoicaigano dɨga Jesús bia, aimetaite. \v 13 Arena higuera railla riarana cɨuanona, iena jɨbuide. Como fɨruide; ia naie llɨsilladɨ iñede. Ie llɨsilla facaise nia iñede. \v 14 Ie jira naie riarana llote: \p —Biemona jaca llɨsiñeite. —Ie llofueoicaigano naimɨe lluana cacadɨmacɨ. \s1 Jesúdɨ Jusiñamui jofomona damɨeriena dotaja rafue \r (Mt 21.12-17; Lc 19.45-48; Jn 2.13-22) \p \v 15 Jerusalémo Jesús rilla mei, Jusiñamui jofomo naimɨe jaide. Naie jofo eo aillue. Dɨga cuartos nainomo ite. Jusiñamuimo ofomaɨaɨna fecallena, naimɨemo toɨca llaudaɨaɨna fecallena, nainomo comɨnɨ jaisoidɨmacɨ. Naie comɨnɨna ɨbatajanona, ofomaɨaɨna, toɨca llaudaɨaɨ dɨga, damɨerie fecauidɨmacɨ. Iena Jesús cɨuanona, naimacɨ mesaɨaɨna oni caicode. Ucugɨna fecauidɨno raɨracuaɨ jɨaɨ oni caicode. \v 16 Jofo facaimo marena tuilla jira, comɨnɨ rana jamai uillanona, iedo jaisoidɨmacɨ. Atona tuidɨfodo jaisoidɨmacɨ. Iena Jesús rairuide. \v 17 Naimacɨna llofuete: \p —Ie facaina lloraɨma mɨcorɨ Jusiñamui llogacɨno jaie cuega: “Cue jofo ite, nainomo nana comɨnɨ cuemo jɨɨllena” cuega. Ero, ailluena omoɨ ɨbataja jira, naimɨe jofona fɨɨriruidɨno jofona omoɨ fɨnoca. \p \v 18 Judíuaɨ illaɨcomɨnɨ naimɨe fɨnoca rafuena fɨdɨanona, naimɨena meinellena, coninɨri siadotɨmacɨ. Ailluena comɨnɨ naimɨe llofuiana ebiruillanona, raijicaidɨmacɨ. Ie jira judíuaɨ illaɨcomɨnɨ naimɨena jacɨruillamona, naimɨena nia meinenidɨmacɨ. \v 19 Nairui navuida ie llofueoicaigano dɨga, Jerusalémona Jesús oni jaide. \s1 Jesús faidoca riara duilla rafue \r (Mt 21.20-22) \p \v 20 Ie are ie llofueoicaigano dɨga, Jerusalén dɨne Jesús jaillanona, higuera railla riara duillana cɨodɨmacɨ. Nana ie jainao dɨga duillana cɨodɨmacɨ. \v 21 Jesús navui are lluana Pedro uibiñuanona, naimɨemo llote: \p —Maestro, ero. O faidoca higuera jai duide. \p \v 22 Jesús uai ote: \p —Jusiñamuina ɨɨnocana jai. \v 23 Uanaicɨnona omoɨmo lloitɨcue. Jusiñamui lluana raise bu ɨɨnoia, naimɨe comecɨ ɨgɨreñenia, bene ite anedumo naimɨe lloia: “Monaillaimo o illena, benomona mai jai”, Jusiñamui ie jitaille rana fɨnoite. \v 24 Nɨe isoide rafue Jusiñamuimo omoɨ jɨcajia, naimɨe iena fɨnuana omoɨ ɨɨnuamona, iena naimɨe fɨnoite. \v 25 Jusiñamuimo o jɨɨacania, jɨaɨmɨe dɨga o rafue ia iena feita. Ie isoi caɨ Moo Jusiñamui omoɨmo ite jeacɨno jɨaɨ feitaite; \v 26 iadedɨ jɨaɨe comɨnɨ fɨnoca jeacɨnona omoɨ feitañenia, omoɨ Moo Jusiñamui omoɨ jeacɨnona feitañeite. Iena oni dotañeite. \s1 Jesúdɨ ie siño uaina llua rafue \r (Mt 21.23-27; Lc 20.1-8) \p \v 27 Jerusalémo naimacɨ rillanona, Jusiñamui jofomo Jesús fo jailla mei, judíuaɨ illaɨcomɨnɨ naimɨe dɨne bitɨmacɨ. Naimacɨdɨ Jusiñamui dɨga nanoca ñaɨraɨnɨ. Naimacɨdɨ Moisés mɨcorɨ llogacɨno llofueraɨnɨ. Naimacɨdɨ einamacɨ. Dɨese billanona, \v 28 jɨcanotɨmacɨ: \p —¿Nɨe isoide uaido o fɨnoca rafuena fɨnodɨo? ¿Bu omo iga uai dɨga o fɨnoca rafuena fɨnodɨo? \p \v 29 Jesús dɨnena uai ote: \p —Omoɨmo daje rafuena nano jɨcanoitɨcue. Raise omoɨ faɨrioia, omoɨmo cue uaido cue fɨnoca rafuena lloitɨcue. \v 30 Juan Bautista mɨcorɨdɨ comɨnɨna navui bautizade. ¿Bu naimɨe mɨcorɨna orede, comɨnɨna bautizallena? ¿Jusiñamui? ¿Comɨnɨ? Cuemo llono —llote. \p \v 31 Danɨ coninɨri iena siaduanona, anado raitɨmacɨ: \p —“Jusiñamui” caɨ faɨrioia, caɨmo jɨcanoite: “¿Bue ñellena naimɨe mɨcorɨ lluana ɨɨnoñedomoɨ?” \v 32 “Comɨnɨ” caɨ faɨrioia, bene itɨno caɨna nɨbaɨ meineitɨmacɨ, Juan mɨcorɨdɨ Jusiñamui facaina lloraɨma naimacɨ railla jira. \p \v 33 Ie jira faɨriotɨmacɨ: \p —Uiñoñedɨcaɨ. \p Jesús dɨnena raite: \p —Ie muidona cuemo nɨe isoide uai illana omoɨmo lloñeitɨcue. \c 12 \s1 Jesúdɨ maraiñede maɨjɨraɨnɨ rafuena llua rafue \r (Mt 21.33-46; Lc 20.9-19) \p \v 1 Judíuaɨ illaɨcomɨnɨmo Jesús llote: \p —Jɨaɨe rafuena omoɨmo lloitɨcue. Iemo cacarei. Daje patrón uvas railla riaraɨaɨna rite. Naie abɨ llaɨte. Jɨaɨruido uvas ijina eenollena, enɨruemo ifona raɨte. Naie illɨna raise eruaɨllena, tɨdacana fɨnode. Iena sedallena, ɨbatajanona, jɨaɨnomo fecade. Ie mei jɨaɨe enɨruemo jaide. \v 2 Uvas jai einailla facaise riaraɨaɨna sedaraɨnɨ dɨne naie patrón ie mullaɨmana orede, naie illɨmona dajerie riara llɨsilla ollena; \v 3 iadedɨ naie sedaraɨnɨdɨ ie mullaɨmana fatɨmacɨ. Ie mei naimɨemo riara fecañeno naimɨena abɨdo oredɨmacɨ. \v 4 Ie mei patrón jɨaɨe mullaɨmana orede. Naimɨe ɨfogɨna bofedɨmacɨ. Naimɨena jeare fɨnodɨmacɨ. \v 5 Ie mei patrón jɨaɨmɨena orede. Naimɨena meinetɨmacɨ. Ie mei ailluena mullaɨaɨna orede. Damɨeriena fatɨmacɨ. Damɨeriena meinetɨmacɨ. \v 6 Patrómo ie isiruiga jito ite. “Cue jitona jacɨruitɨmacɨ. Naimɨe uaina ɨɨnoitɨmacɨ. Naimɨena oretaitɨcue” patrón comecɨna facade. \v 7 Riaraɨaɨna sedaraɨnɨ naimɨena cɨuanona, coninɨri raitɨmacɨ: “Bimɨemo bie illɨ fɨebiite, naimɨe moo fiodailla mei. Naimɨena caɨ meinellɨ, bie illɨ caɨmo fɨebillesa” raitɨmacɨ. \v 8 Naimacɨ dɨne naimɨe rilla mei, naimɨena meinetɨmacɨ. Ie mei ie abɨna illɨmona jino dotadɨmacɨ. \v 9 Iena fɨdɨa mei, ¿nɨese naie patrón nɨbaɨite? Ero, naimɨe billanona, ie illɨna sedaraɨnɨna fuidoite. Ie mei jɨaɨnona ie illɨna sedataite. \p \v 10-11 Naimacɨmo Jesús llote: \p —Naie illɨ sedaraɨnɨ isoidomoɨ. Jusiñamui facaina lloraɨma mɨcorɨ omoɨna jaie cuete. Ie cuegafuena raise facañedomoɨ. Naimɨe mɨcorɨ cuega: \q1 Jofo fɨnoraɨnɨ jitaiñena nofɨcɨdɨ nana naie jofomo ite nofɨcɨ baɨfemo jai uaide. \q1 Jusiñamui iena fɨnotate. \q1 Iena caɨ uiñuamona: “Eo mare” raitɨcaɨ \m cuega. Jusiñamui comɨnɨna damɨerie jaillana naimɨe mɨcorɨ cuete. Jusiñamui oretagamɨena damɨerie jitaiñenamona, naimɨe comɨnɨna jaiñeitɨmacɨ; iadedɨ Jusiñamui oretagamɨena ailluena ɨɨnuamona, naimɨe comɨnɨna jaitɨmacɨ. Ero, Jusiñamui facaina lloraɨma mɨcorɨ caɨna cuete. Naie jofona fɨnoraɨnɨ isoidomoɨ. Naie nofɨcɨ isoidɨcue. Cue rafuena omoɨ jitaiñena jira, naimɨe comɨnɨna jaiñeitomoɨ. \p \v 12 Judíuaɨ illaɨcomɨnɨ iena cacajanona, Jesús naimacɨna ñaɨana naimacɨ uiñuamona, naimɨena gaɨtaacadɨmacɨ; ia comɨnɨna jacɨruitɨmacɨ. Ie jira naimɨemona oni jaidɨmacɨ. \s1 Jesúmo gobiernomo ucubena fecajana jɨcanua rafue \r (Mt 22.15-22; Lc 20.20-26) \p \v 13 Judíuaɨ illaɨcomɨnɨ jailla mei, dajerie fariseuaɨ comɨnɨna Jesús dɨne oredɨmacɨ. Illaɨma Herodes dɨbeimo itɨnona oredɨmacɨ. Naimɨe raise uai oñenia, naimɨena duere fɨnollena, Jesúna facacɨiacadɨmacɨ. \v 14-15 Naimɨemo llotɨmacɨ: \p —Maestro, uanaicɨnona llofuecabitɨo. Jusiñamui rafuedo caɨ marena jaillana raise llofuetɨo. Nana comɨnɨ dauaido llofuetɨo. Comɨnɨna iobitallena llofueñedɨo. Omo rafuena jɨcanoiacadɨcaɨ. Danɨ Jusiñamuina sedadɨcaɨ; iadedɨ romanuaɨ railla naɨraɨ anamo birui caɨ illa jira, ¿naimacɨ illaɨma Césarmo ucubena caɨ fecajana rairuidɨo? Caɨmo llono —llotɨmacɨ. \p Naimacɨ mareuidɨnona abɨna caitadɨnona naimɨe uiñuamona, naimacɨmo llote: \p —¿Bue ñellena cuena facacɨtomoɨ? Ucube cuemo acata. \p \v 16 Ie jira acatatɨmacɨ. Naimacɨmo jɨcanote: \p —¿Bu ie joreño nainomo ite? ¿Bumo jaɨnaɨaɨde bie cuega radɨ? \p Uai otɨmacɨ: \p —César. \p \v 17 Jesús dɨnena raite: \p —César iena itedɨ, Césarmo ille. Jusiñamui iena itedɨ, Jusiñamuimo ille —raite. \p Naimɨe lluana cacajano, naimɨe raise uai ua jira, ieri raijicaidɨmacɨ. Naimɨe iese llua jira, naimɨena duere fɨnonidɨmacɨ. \s1 Jesús dɨne saduceuaɨ railla comɨnɨ billa rafue \r (Mt 22.23-33; Lc 20.27-40) \p \v 18 Naie facaise saduceuaɨ railla comɨnɨ naimɨe dɨne bitɨmacɨ. Fiodaillamona jaca buna jilloñellena ɨɨnotɨmacɨ. Jesúmo llotɨmacɨ: \p \v 19 —Maestro, caɨ facaina Moisés mɨcorɨ jaie cuega: “Ɨima fiodailla meinoconi, naimɨe urue iñenia, ie ama naie fecɨño olle. Naimɨedɨ uruiaɨna ie ama facaina comuitaite” cuega. \v 20 Bie rafuena uiñoiacadɨcaɨ. Siete amatɨaɨ ite. Nano doforamɨe ie aɨna ote. Naimɨe nia uruiaɨnide fiodailla. \v 21 Ie emodo imɨe ie ama fecɨñona ote. Naimɨe uruiaɨnide jɨaɨ fiodailla. Naie siete dɨgamɨedemona iese sefuide. \v 22 Uruiaɨnide nana fiodailla. Ja muidomo naie rɨño jɨaɨ fiodaite. \v 23 Fiodaillamona, ɨco naimacɨ jilloiadedɨ, ¿bu naie rɨño ienite? Naiñaiño siete dɨgamɨena ɨnirede —llotɨmacɨ. \p \v 24 Jesús uai ote: \p —Moisés mɨcorɨ cuegafuiaɨna raise omoɨ uiñoñena jira, Jusiñamui uaina raise omoɨ uiñoñena jira, bie isoide rafuena raise uiñoñedomoɨ. \v 25 Fiodaillamona jillua mei, Jusiñamui dɨga ite comɨnɨ aɨnitɨmacɨ. Ɨninitɨmacɨ. Monamo Jusiñamui jaɨenisaɨ aɨnidɨmacɨ. Ɨninidɨmacɨ. Ie isoi naie siete amatɨaɨ iitɨmacɨ. \v 26 Fiodaitɨno ɨco jilloillena omoɨmo lloitɨcue. Moisés mɨcorɨ jofue iñenanomo illa facaise, amena boode motodo Moisés mɨcorɨmo Jusiñamui ñaɨa facaise, naimɨe mɨcorɨmo comɨnɨ ɨco jilloillena Jusiñamui llote: “Abraham ie Jusiñamuidɨcue. Isaac ie Jusiñamuidɨcue. Jacob ie Jusiñamuidɨcue” llote. \v 27 Jai fiodaitɨmacɨ; ia naimacɨ joreñuaɨ nia itɨmacɨ. Jusiñamuidɨ danɨ cajedɨno imacɨ Jusiñamuina jira, naimacɨ joreñuaɨ naimɨe dɨne itɨmacɨ. Ɨco naimacɨ abɨaɨna jɨaɨ jillotaite. Fiodaillamona jilluana omoɨ raise uiñoñedomoɨ —llote. \s1 Jesús nanoca llogacɨnona llofuia rafue \r (Mt 22.34-40) \p \v 28 Naie facaise Moisés mɨcorɨ llogacɨnona llofueraɨma Jesús dɨne billanona, naimɨedɨ comɨnɨ Jesús uaina uaitajana cacade. Jesús raise uai uana cacajano, Jesúmo jɨcanote: \p —Moisés mɨcorɨ jaie llogacɨnuaɨmona, ¿nɨe llogacɨno ua nanoca llogacɨnona? \p \v 29 Jesús dɨnena uai ote: \p —Moisés mɨcorɨ jaie cuega: “Israel comɨnɨ, bie rafuemo cacarei. Caɨ Nama Jusiñamui jaca dajede. \v 30 Omoɨ jitailla jira, nana omoɨ comecɨaɨ dɨga, caɨ Nama Jusiñamuina isirui. Naimɨemo omoɨ comecɨaɨna eo faca”. \v 31 Ie emodomo ite llogacɨno janore daje isoide: “Danɨ omoɨ abɨ omoɨ isiruilla isoi, omoɨ ecɨmo itɨnona jɨaɨ isirui”. Bie mena llogacɨno jɨaɨe llogacɨnuaɨ baɨfemo faɨte. \p \v 32 Naie llofueraɨma dɨnena uai ote: \p —Maestro, raise llotɨo. Jusiñamui jaca dajede. Jɨaɨmɨe caɨ sedallena iñede. \v 33 Caɨ jitailla jira, nana caɨ comecɨaɨ dɨga naimɨena caɨ isiruia, naimɨemo caɨ comecɨaɨna eo facaia, caɨ abɨna caɨ isiruilla isoi caɨ ecɨmo itɨnona caɨ isiruia, Jusiñamuina raise sedadɨcaɨ. Bie rafuedo naimɨemo toɨca ocaina fecajana baɨfemo faɨte. Bie rafuedɨ naimɨemo caɨ ra fecajana baɨfemo faɨte. \p \v 34 Naimɨe raise uai ua jira, naimɨemo Jesús llote: \p —Iese o ɨɨnocana jaia, Jusiñamui jitailla isoi, ie comɨnɨna raɨre jaitɨo. —Ie facaisemona buna naimɨena facacɨaɨbiñede. \s1 Jesús dɨnena fariseuaɨ comɨnɨmo jɨcanua rafue \r (Mt 22.41-46; Lc 20.41-44) \p \v 35 Jusiñamui jofomo Jesús jailla mei, nainomo itɨnomo jɨcanote: \p —¿Nɨese Moisés mɨcorɨ llogacɨnona llofueraɨnɨ Cristona raitɨmacɨ? ¿Nɨese naimɨedɨ David mɨcorɨ jitona raitɨmacɨ? \v 36 Jusiñamui Joreñodɨ David mɨcorɨna ñaɨtatajanona, David mɨcorɨ llote: \q1 Jusiñamuidɨ cue Namamo llote: “Illaɨmana o illamona, cue nabei dɨne ana raɨ. \q1 Ona ɨɨnoñedɨno o anamo itataitɨcue”. \m \v 37 “Cristodɨ cue Nama” David mɨcorɨ raite. Iese naimɨe mɨcorɨ railla jira, Cristo David mɨcorɨ afemo faɨte. Naimɨedɨ jamai David mɨcorɨ jitoñede; ia jɨaɨ ie Nama. —Nainomo itɨno naimɨe llofuiana iocɨre cacareidɨmacɨ. \s1 Jesúdɨ judíuaɨ illaɨcomɨnɨna ñaɨa rafue \r (Mt 23.1-36; Lc 11.37-54; 20.45-47) \p \v 38 Jusiñamui jofomo Jesús nia llofuianona, raite: \p —Moisés mɨcorɨ llogacɨnona llofueraɨnɨmona abɨna rairui. Illaɨcomɨnɨna naimacɨ itɨmacɨdena, naimacɨna comɨnɨ cɨoillena, eo mare ɨniroina jɨtaacacabidɨmacɨ. Nɨne naimacɨ macaria, naimacɨ jamai bue isoiñedɨnona itɨmacɨdena, comɨnɨ naimacɨna uaiduana gaɨdɨmacɨ. \v 39 Comɨnɨ naimacɨmo acarillena, ofiracomo uicomo raɨacadɨmacɨ. Rafue ia: “Jamai bue isoiñedɨcaɨ” raillamo comecɨna facajanona, rafue nama ecɨmo raɨacadɨmacɨ. \v 40 Fecɨñuaɨmona rana ocabillanona, naiñaiñuaɨna duere fɨnodɨmacɨ. Naimɨena eo sedadɨmacɨdena, Jusiñamuimo are jɨɨcabidɨmacɨ. Iese naimacɨ icabilla jira, Jusiñamui naimacɨna jɨaɨe comɨnɨ baɨfemo duere fɨnoite. \s1 Jesúdɨ Jusiñamui jofomo duerede fecɨño ucube fecajana cɨua rafue \r (Lc 21.1-4) \p \v 41 Jusiñamui jofomo Jesús nia ia, ucube fecarano uicomo ana raɨde. Nainomo comɨnɨ ucubena joniamo eruaɨde. Ailluena ucuberedɨno ailluena ucubena jonetɨmacɨ. \v 42 Ie facaise eo duerede fecɨño menaruñu jonete. \v 43 Iena cɨuanona, naimɨe dɨne ie llofueoicaiganona uaiduanona, naimacɨmo llote: \p —Bie eo duerede fecɨño nana jɨaɨe comɨnɨ jonia baɨfemo jonete. \v 44 Naimacɨmo ailluena ite ucubemona janore fecadɨmacɨ. Naiñaiño eo duerede; iadedɨ nana naiñaiñomo ite ucubena jonete. Ie jira jɨaɨno baɨfemo jonete. \c 13 \s1 Jesúdɨ Jerusalémo ite Jusiñamui jofo judaɨana llua rafue \r (Mt 24.1-2; Lc 21.5-6) \p \v 1 Jusiñamui jofomona ie llofueoicaigano dɨga, Jesús jino jaidemo, ie llofueoicaiganomona Jesúmo damɨe raite: \p —Maestro, bie jofomo ite nofɨcɨaɨ co ebirede. Bico eo ebire cɨode. \p \v 2 Jesús dɨnena uai ote: \p —Bie jofo birui eo mare; ia nana bie jofomo ite nofɨcɨaɨ ɨco judaɨsite —llote. \p \v 3 Ie mei Olivos railla anedu dɨne rillanona, Jusiñamui jofo uico dɨne Jesús naie anedu muidomo ana raɨde. Ie facaise Pedro, Jacobo dɨga, Juan dɨga, Andrés dɨga, eneno illanona, Jesúmo llotɨmacɨ: \p \v 4 —Jusiñamui jofo judaɨsillana omo jɨcanoiacadɨcaɨ. ¿Nɨruido iena suite? Nana o lloga rafue suillena, ¿nɨe isoide rafue nano suite? Iena caɨmo llono. \p \v 5 Uai ote: \p —Omoɨna bie rafuena bu jɨfueñellena, omoɨ abɨna rairui. \v 6 Ailluena comɨnɨ cue mamecɨdo billemona: “Cristodɨcue” raitɨmacɨ. Dɨga comɨnɨna jɨfueitɨmacɨ. Iemona omoɨ abɨna rairui. \v 7 Jobaimiaɨ illena fɨdɨitomoɨ; iadedɨ jacɨruiñeno. Iese suite; iadedɨ abɨdo nia biñeitɨcue. \v 8 Daje naɨraɨ jɨaɨe naɨraɨ dɨga jobairitɨmacɨ. Daje gobierno jɨaɨe gobierno dɨga jobairite. Dɨga illanuaɨmo ñuisañuaɨ suite. Dɨga illanuaɨmo comɨnɨ aime guitɨmacɨ. Iese suia, omoɨ duere sefuillɨfue omoɨmo suite. \v 9 Abɨna rairui. Dajerie omoɨna llogɨdoitɨmacɨ. Omoɨna gaɨtaja mei, naimacɨ ofiracomo omoɨna faitɨmacɨ. Cuemo omoɨ duilla jira, omoɨna gaɨtajanona, omoɨna duere fɨnollena, illaɨcomɨnɨ dɨne omoɨna uitɨmacɨ; ia naimacɨmo cue rafuena lloitomoɨ. \v 10 Dɨga comɨnɨ cue rafuena nana naɨraɨmo lloitɨmacɨ, nana naɨraɨaɨ iena cacaillena. Ie mei abɨdo biitɨcue. \v 11 Naie illaɨcomɨnɨ dɨne omoɨ ia, juez dɨne omoɨ ia, omoɨ abɨ rɨidollɨcɨnomo omoɨ comecɨaɨna jarire facañeno. Naie facaise omoɨ ñaɨllɨcɨnona uiñoitomoɨ. Danɨ omoɨ comecɨaɨ icɨnodo ñaɨñeitomoɨ; ia Jusiñamui Joreño uaido ñaɨtomoɨ. \v 12 Cuena ɨɨnotomoɨ; ia ailluena cuena ɨɨnoñeitɨmacɨ. Cuena omoɨ ɨɨnua jira, omoɨna enoitɨmacɨ. Iemona dajerie ie amana meinetallena, naimɨena llogɨdoite. Dajerie moodɨ ie uruena meinetallena, naimɨena llogɨdoite. Dajerie uruiaɨdɨ naimacɨ moona, naimacɨ eina meinetallena, naimacɨna llogɨdoitɨmacɨ. \v 13 Cue comɨnɨna omoɨ illamona, nana naɨraɨ omoɨna enoitɨmacɨ; iadedɨ cuena faɨnonocaiñedɨmɨe ja muidomo monamo jaca iite. Naimɨena jillotaitɨcue. \v 14 Cue lluamo cacarei. Jusiñamui facaina lloraɨmadɨ jɨaɨmɨe jearede rafue fɨnollena jaie llote. Naie rafue suia, Jusiñamui jofomo Jusiñamuina sedañeitomoɨ. Nainomo ite jearede rafue fɨnuana omoɨ cɨuanona, naiemona omoɨ jillobillena, duere omoɨ sefuiñellena, Judeamo omoɨ illamona, aneduaɨ dɨne omoɨ aisɨ. \v 15 Jofo emodomo omoɨ ia, ana billanona, aneduaɨ dɨne raɨre rillena, jofomo jaiñeno. Nainomo ite rana omoɨ dɨga uiñeno. \v 16 Aneduaɨ dɨne raɨre rillena, illɨmo omoɨ ia, abɨdo jofomo biñeno, omoɨ ɨniroi omoɨ dɨga uillena. \v 17 Naie rafuemona jillobillena, naie facaise urueside rɨño duere sefuite. Uruena nia jirode rɨñodɨ jɨaɨ duere sefuite. \v 18 Eo duere sefuiñellena, Jusiñamuimo omoɨ jɨcano, rollime facaiseconi bie rafue suiñellena. \v 19 Naie facaise comɨnɨ eo duere sefuitɨmacɨ. Jusiñamuidɨ enɨrue fɨnua facaisemona iese comɨnɨ nia duere sefuiñedɨmacɨ. Ɨco iese eo duere sefuiñeitɨmacɨ. \v 20 Naie facaise ianori fo Jusiñamui oñeitena, buna jaca jillobiñeite. Naimɨe fetocano muidona, naie facaise Jusiñamui ianori fo oite. \p \v 21 ’Ie facaise omoɨmo bu raia: “Jadi, Jusiñamui facaina lloraɨma benomo birui bairede. Naimɨedɨ Cristo”, iena ɨɨnoñeno, Jɨaɨmɨe raia: “Oni batɨne Cristo birui bairede”, iena ɨɨnoñeno. \v 22 Cristona abɨ caitadɨno biitɨmacɨ. Jusiñamui facaina lloraɨnɨna abɨ caitadɨno jɨaɨ biitɨmacɨ. Siño rafuena fɨnuanona, comɨnɨna jɨfueitɨmacɨ. Jusiñamui fetoca comɨnɨna ua jɨfueitɨmacɨ. \v 23 Ie jira omoɨ abɨna rairui. Ero, bie rafue nia suiñenia, iena omoɨmo jai llotɨcue. \s1 Jesús abɨdo ie bille rafue \r (Mt 24.29-35, 42-44; Lc 21.25-36) \p \v 24 ’Naie duere sefuilla facaise meinoconi, jitoma llɨgaiñoñeite. Fɨvui jɨaɨ llɨgaiñoñeite. \v 25 Monamona ucuaɨ ana llujite. Nana naie radɨ jaidɨsite. \v 26 Naie facaise uillɨe motodo cue billena nana comɨnɨ cɨoitɨmacɨ. Ebire biitɨcue. Naimacɨna cue sedallena, illaɨmana biitɨcue. \v 27 Cue jaɨenisaɨna cue ecɨmona oretaitɨcue. Cue fetocano dɨese naganomona ofitaitɨmacɨ. \p \v 28 ’Higuera railla riaramona omoɨ fueo. Bie enɨruemo naie riara fɨruillamona, fɨemona raɨre illana uiñotomoɨ. \v 29 Ie isoide. Bie rafue ɨco suia, cue billɨrui iaɨrei illena uiñoitomoɨ. \v 30 Uanaicɨnona omoɨmo lloitɨcue. Nana bie rafue suille facaiseconi bie naɨraɨ nia iite. \v 31 Mona enɨrue dɨga fuite; iadedɨ cue lloga uai jaca suite. \v 32 Cue abɨdo billɨrui jaca bu uiñoñede. Jusiñamui jaɨenisaɨ iena uiñoñedɨmacɨ. Jusiñamui Jitodɨcue; iadedɨ cue abɨdo billɨruina jɨaɨ uiñoñedɨcue. Dama cue Moo iena uiñote. \v 33 Abɨna rairuicana jai. Naimɨe omoɨna canollena, Jusiñamuimo jɨaɨ jɨɨcabi. Cue billɨrui omoɨ uiñoñena jira, iemo ocuiri. \p \v 34 ’Iena omoɨ raise uiñollena, bie rafuena lloitɨcue. Patrón jɨaɨe enɨruemo jaide. Nia jaiñenia, ie mullaɨaɨna ie jofona sedatate. Nagamɨe ie maɨjɨlle ocuide. Jofo nasena sedadɨmɨemo naimɨe billemo raise ocuirillena llote. \v 35 Naie patrón abɨdo billena naimacɨ uiñoñena jira, naga hora iemo ocuiritɨmacɨ. Nɨbaɨ navuida baɨfe biite. Nɨbaɨ daferuise biite. Nɨbaɨ atava ñaɨa facaise biite. Monaia, nɨbaɨ biite. \v 36 Ebena naimɨe biite. Ɨnɨdɨmacɨmo naimacɨ baisaɨbi raillanona, naimacɨ jaca ocuirilla. \v 37 Ie isoide. Ebena biitɨcue. Cue abɨdo billɨrui omoɨ uiñoñena jira, iemo jaca omoɨ ocuiri. \c 14 \s1 Judíuaɨ illaɨcomɨnɨ Jesúna gaɨtallena, siadua rafue \r (Mt 26.1-5; Lc 22.1, 2; Jn 11.45-53) \p \v 1 Naie facaise pascua railla rafue illena, menarui fɨebide. Naie facaise llomenico guille rafue jɨaɨ ite. Naie rafue ia, sɨritaga rana jaca guiñedɨmacɨ. Egiptomona naimacɨ jaiagaɨ jillobillana comecɨllena, naie rafue ite. Judíuaɨ illaɨcomɨnɨ Jesúna jɨfuiano gaɨtaacadɨmacɨ. Naimɨena meineiacadɨmacɨ. Iena siadua mei, \v 2 raitɨmacɨ: \p —Pascua railla facaise naimɨena nia gaɨtañeitɨcaɨ. Naie facaise naimɨena caɨ gaɨtataia, iena gaɨñenamona, comɨnɨ caɨ dɨga fuiritɨmacɨ. Nia sedaitɨcaɨ. \s1 Jesúmo rɨño caɨmare soride ra totaja rafue \r (Mt 26.6-13; Jn 12.1-8) \p \v 3 Betania railla naɨraɨmo Jesús jaillanona, Simón jofomo jaide, Simódɨ jaie efonaitɨmɨe. Naifomo mesamo Jesús guitemo, daje rɨñodɨ nofɨcɨmona fɨnoca frasco atɨano, naie frasco llaillanona, nainomo ite caɨmare soride ra naimɨe ɨfogɨmo totade. Naie ra eo raifide. \v 4 Damɨerie iena cɨuanona, icɨritɨmacɨ. Coninɨri danɨ ñaɨtɨmacɨ: \p —Naie ra jamai dotade. Jai faɨfide. \v 5 Iena fecacadena, trescientos ucubena feiñote. Fecaja mei, naie ucube dueredɨnomo fecadena, caɨmona mare. —Naiñaiñona iese ñaɨtɨmacɨ. \p \v 6 Naimacɨ ñaɨana Jesús uiñua jira, naimacɨmo llote: \p —Dama ite. ¿Bue ñellena naiñaiñona jeare ñaɨtomoɨ? Mare rafuena cuemo fɨnode. \v 7 Omoɨ dɨga dueredɨno jaca itɨmacɨ. Nɨruido o jitaia, naimacɨna canoredomoɨ; ia omoɨ dɨga jaca iñeitɨcue. \v 8 Cue facaina naiñaiño fɨnoacana dɨese jai fɨnode. Nia fiodaiñedɨcue; ia cue fiodaillɨrui facaina naiñaiño iese fɨnode. \v 9 Omoɨmo uanaicɨnona lloitɨcue. Nɨnomo cue mare fɨnoca rafuena bu lloia, naiñaiñona uibiñollena, nana comɨnɨmo naiñaiño fɨnoca rafuena lloite. \s1 Judas mɨcorɨ raillamɨe Jesúna gaɨtataiacana rafue \r (Mt 26.14-16; Lc 22.3-6) \p \v 10 Ie facaise Jesús llofueoicaiganomona Judas Iscariote mɨcorɨ raillamɨedɨ Jesúna gaɨtatallena, Jusiñamui dɨga nanoca ñaɨraɨnɨ dɨne jaide. \v 11 Iena cacajano, iobidɨmacɨ. \p —Iena o fɨnoia, omo ucubena fecaitɨcaɨ —llotɨmacɨ. Iemona Jesúna gaɨtatallɨruimo Judas ocuiride. \s1 Jesúdɨ ie fiodaille rafuena llua rafue \r (Mt 26.17-29; Lc 22.7-23; Jn 13.21-30; 1 Co 11.23-26) \p \v 12 Llomenico guille rafue illanona, judíuaɨ comɨnɨ toɨca llaudaɨaɨna fajarui illanona, Jesúmo ie llofueoicaigano jɨcanote: \p —¿Nɨnomo pascua railla rafue ie guille fɨnuana jitaidɨo? \p \v 13 Naimacɨmona menamɨena oretajanona raite: \p —Jerusalémo omɨco jaillanona, nogodo jɨnuina uitɨmɨena cɨoitomɨco. Naimɨena raca. \v 14 Naimɨe jailla jofo namamo llono: “Coco llofueraɨma cocona omo jɨcanotade: ‘¿Nɨmai cue guiraco? ¿Nɨnomo guitɨcue, cue llofueoicaigano dɨga?’ ” \v 15 Ie mei omɨcomo afebebamo ite aillue cuartona acataite. Na raruiaɨ dɨga ite. Nainomo caɨ guille fɨno. \p \v 16 Jesús llua isoi jaidɨiaɨmaiaɨ. Jerusalémo rilla mei, naimɨe llua isoi baitɨiaɨmaiaɨ. Pascua rafue guille fɨnodɨaɨmaiaɨ. \v 17 Nairui jitoma ana itemo, ie llofueoicaigano dɨga, Jesús nainomo guisaide. \v 18 Mesamo guitɨmacɨmo, Jesús llote: \p —Omoɨmona damɨe cuena gaɨtataite. Naimɨe cue dɨga bene jai guite. \p \v 19 Iena cacajanona, sunaitɨmacɨ. Damɨerie naimɨemo jɨcanosɨde: \p —¿Cuena ñaɨtɨo? \p \v 20 Uai ote: \p —Omoɨmona damɨe bie platomo cue dɨga llomenico dɨga mutade. \v 21 Jusiñamui facaina lloraɨma mɨcorɨ cuega isoi, monamona jai billamona, fiodaitɨcue; iadedɨ cuena gaɨtataitɨmɨe eo duere sefuite. Naimɨe jeicɨñegadena, cuemona mare. \p \v 22 Naimacɨ nia guitɨmacɨmo, llomenicona Jesús llɨnuanona, Jusiñamuimo iobillacɨnona fecaja mei, llomenicona taɨrude. Naimacɨmo fecajano raite: \p —Iena llɨnuano guiño. Bie llomenicodɨ cue abɨ facai ie. Cue abɨmo omoɨ comecɨna facajano, iena guiño. \p \v 23 Ie mei naimɨe jiroracona jɨaɨ llɨnote. Jusiñamuimo iobillacɨnona llua mei, naie jiroracomo jai totaca vino naimacɨmo fecade. Iemona nana jirodɨmacɨ. \v 24 Naimɨe raite: \p —Cue fiodaillamona, dama cue dɨaillamona, jeacɨno anamona ailluena jillotaitɨcue. Jusiñamui jɨaɨe rafue birui itatajamona, naimacɨ jeacɨno oni dotajana jai llote. Bie vinodɨ naie rafue facai ie. \v 25 Omoɨna bene dane iese caɨmare nabaiñeitɨcue. Cue Moo sedajanomo omoɨ dɨga cue ia, nainomo omoɨna dane iese caɨmare marena nabaitɨcue. \s1 Jesúdɨ Pedro naimɨena januana llua rafue \r (Mt 26.30-35; Lc 22.31-34; Jn 13.36-38) \p \v 26 Iobilla rua Jusiñamuimo naimacɨ rua mei, Olivos railla anedumo Jesús ie llofueoicaigano dɨga jaide. \v 27 Naimacɨmo llote: \p —Cuena faɨnonocaitomoɨ. Jusiñamui facaina lloraɨma mɨcorɨ iena jaie cuega: “Toɨca llaudaɨaɨ sedaraɨmana meinetɨmacɨ. Naimɨe toɨnɨaɨ uaficaida jaitɨmacɨ” cuega. Naimɨe mɨcorɨ caɨna cuete. \v 28 Ero, fiodaillamona cue jillua mei, omoɨ uicodo Galileamo jaitɨcue, nainomo omoɨ dɨga dafaɨfillena. \p \v 29 Pedro uai ote: \p —Nana jɨaɨno ona faɨnonocaia, ona jaca faɨnonocaiñeitɨcue. \p \v 30 Jesús dɨnena raite: \p —Uanai omo lloitɨcue. Ja naɨo ɨitava menacaiño nia ñaɨñenia, dacaiño amani cuena janoitɨo. \p \v 31 Pedro dɨnena rɨire llote: \p —O dɨga cue fiodaiadedɨ, ona janoñeitɨcue. \p Nana ie llofueoicaigano daje uaido jɨaɨ raitɨmacɨ. \s1 Jesúdɨ Getsemanímo Jusiñamuimo jɨɨa rafue \r (Mt 26.36-46; Lc 22.39-46) \p \v 32 Oni jaillanona, Getsemaní railla illanomo jaidɨmacɨ. Ie llofueoicaiganomo Jesús llote: \p —Beno ana raɨ. Omoɨmona oni baɨ janore jaitɨcue. Cue Moo dɨga ñaɨllena jaitɨcue. \p \v 33 Naimɨe dɨga Pedrona uite. Jacobona uite. Juan jɨaɨ uite. Naimɨe sunaicaide. Ie comecɨ uri iñede. \v 34 Naimacɨmo llote: \p —Cue comecɨ sunaicaide. Niadɨ fiodaitɨcue. Benomo fɨebi; ia nia ɨnɨñeno cue facaina omoɨ jɨɨ. \p \v 35 Naimɨe janore baɨ jaillanona, enɨruemo bɨtadate. Naimɨe duere sefuiñellena, Jusiñamuimo jɨɨde: \p \v 36 —Ore Moo, nana rana fɨnoredɨo. Cuena llegɨ cacaitañeno. Cue jitailla isoi cuena fɨnoñeno; iadedɨ o jitailla isoi cuena fɨno. \p \v 37 Ie mei ie llofueoicaigano dɨne abɨdo billanona, naimacɨ ɨnɨsɨtemo ride. Naimacɨna casitajano, Pedromo jɨcanote: \p —Simón, ¿nɨese raɨre ɨnɨdɨo? daje hora nia iñedemo. \v 38 Ɨnɨñeno. Taɨfe ramo omoɨna faɨ raillano, iena omoɨ ɨɨnoñellena, Jusiñamuimo jɨɨ. Omoɨ comecɨ mare rafuena fɨnoacade; iadedɨ omoɨ comecɨ danɨ ocuiñoñede. Ie muidona Jusiñamuimo jɨɨ, omoɨna naimɨe ocuiñotallena —llote. \p \v 39 Ie mei dane jɨɨllena jaide. Aillɨ naimɨe jɨɨa isoi, dane jɨɨde. \v 40 Ie llofueoicaigano dɨne dane billanona, naimacɨ uisɨ llirɨoilla jira, naimacɨ ɨnɨsɨtemo ride. Naimacɨna casitajano, Jesús naimacɨ dɨga ñaɨte; ia naimacɨ dɨnena uai uana uiñoñede. \v 41 Dane jɨɨa mei, ie llofueoicaiganomo dane billanona, naimacɨna casitajano, llote: \p —¿Nɨese nia ɨnɨdomoɨ? ¿Nɨese jafaicɨ nia otomoɨ? Jai macaɨbaite. Cue fiodaille facaise jai ite. Jusiñamui jitailla jira, cuena ja gaɨtajanona, naimɨena ɨɨnoñedɨno anamo ja iitɨcue. \v 42 A naidacai. Maiña. Cue gaɨtataitɨmɨe jai bite. \s1 Jesúna gaɨtalle rafue \r (Mt 26.47-56; Lc 22.47-53; Jn 18.2-11) \p \v 43 Jesús nia ñaɨtemo, ieconi Judas bite. Naimɨe ie llofueoicaigamɨe. Dɨga comɨnɨ naimɨe dɨga bitɨmacɨ. Naimacɨ lloebɨna atɨdɨmacɨ. Naimacɨ butaralluna jɨaɨ atɨdɨmacɨ. Jusiñamui dɨga nanoca ñaɨraɨnɨmona bitɨmacɨ. Moisés mɨcorɨ llogacɨnona llofueraɨnɨmona bitɨmacɨ. Naimacɨ einamacɨmona bitɨmacɨ. \v 44 Jesús dɨne naimacɨ nia riñenia, Judas naimɨe dɨga bitɨnomo jai llote: \p —Jesúna omoɨ uiñollena, naimɨena llibanoitɨcue. Ie mei naimɨena gaɨta. Naimɨena raise maɨanona, naimɨena oni uiño. \p \v 45 Jesús dɨne naimɨe rillanona, Judas Jesús dɨne raɨre jaide. Naimɨena uaidote: \p —Maestro, jai bitɨcue. —Ieconi naimɨena llibanote. \v 46 Ie jira Jesúna gaɨtadɨmacɨ. \p \v 47 Iena cɨuanona, Jesús dɨga itɨnomona damɨe ie lloebɨ llɨnuanona, naimɨedɨ nanoca ñaɨraɨma ie mullaɨma jefona jaɨbonote. \v 48 Naimɨena gaɨtadɨnomo Jesús llote: \p —Omoɨ lloebɨna atɨdomoɨ. Omoɨ butaralluna atɨdomoɨ. Cuena gaɨtallena, fɨɨriraɨmadɨcueta cuemo omoɨ billa. \v 49 Jusiñamui jofomo nagarui llofuecabitɨcue. ¿Bue ñe nainomo cuena gaɨtañedomoɨ? Cuena jai omoɨ gaɨtajamona, Jusiñamui facaina lloraɨnɨ mɨcorɨaɨ cuegafuiaɨ suite. \p \v 50 Ie facaise nana naimɨe llofueoicaigano naimɨena faɨnonocaillano, aisɨdɨmacɨ. \s1 Jesús jɨnafona conirue racaja rafue \p \v 51 Ie facaise daje conirue Jesús jɨnafona racade. Jamai abɨmo ɨniroi ferɨnocaida racade. Naimɨena cɨuanona, comɨnɨ naimɨena gaɨtadɨmacɨ; \v 52 ia ie ɨniroina faɨnonocaillanona, taɨmɨena aisɨde. \s1 Jesúdɨ judíuaɨ illaɨcomɨnɨ dɨne illa rafue \r (Mt 26.57-68; Lc 22.54, 55, 63-71; Jn 18.12-14, 19-24) \p \v 53 Jesúna gaɨtaja mei, Jusiñamui dɨga nanoca ñaɨraɨma dɨne naimɨena uitɨmacɨ. Nana judíuaɨ illaɨcomɨnɨ itɨmacɨ. Nanoca ñaɨraɨnɨ itɨmacɨ. Einamacɨ jɨaɨ itɨmacɨ. Moisés mɨcorɨ llogacɨnona llofueraɨnɨ jɨaɨ itɨmacɨ. \v 54 Pedro naimacɨ jɨnafona aarena racade. Jusiñamui dɨga nanoca ñaɨraɨma naɨraɨbɨrɨmo jaide. Jofono sedadɨno dɨga nainomo ite iraimo agaide. \p \v 55 Naimɨena meinellena, nana naie illaɨcomɨnɨ Jesúmo nɨcɨno illana uiñoiacadɨmacɨ. Iena coninɨri siadotɨmacɨ; iadedɨ naimɨemo jaca nɨe isoide maraiñede rafue illana uiñoñedɨmacɨ. \v 56 Dɨga comɨnɨ Jesúna llogɨdotɨmacɨ; ia taɨnona llotɨmacɨ. Daje isoi lloñedɨmacɨ. \v 57 Damɨerie billanona, taɨnona llogɨduanona, raite: \p \v 58 —Bimɨe lluana cacadɨcaɨ. Jusiñamui jofona jeare ñaɨte. Naimɨe llote: “Jusiñamui jofona comɨnɨ fɨnodɨmacɨ; ia iena cue judaɨanona, darui amani illanona, jɨaɨe fɨnoitɨcue. Comɨnɨ iena fɨnoñeitɨmacɨ”. \v 59 —Iese llotɨmacɨ; ia daje isoi lloñedɨmacɨ. \p \v 60 Naimacɨ motomo Jusiñamui dɨga nanoca ñaɨraɨma naidadajanona, Jesúmo jɨcanote: \p —¿Nɨese uai oitɨo? ¿Nɨe isoide rafue ona llogɨdotɨmacɨ? \p \v 61 Jesús dɨnena uai oñede. Naie ñaɨraɨma jɨcanote: \p —¿Odɨ Cristodɨo? ¿Odɨ Jusiñamui Jitodɨo? \p \v 62 Jesús uai ote: \p —Jɨɨ, naimɨedɨcue. Monamona jaie cue billamona, ɨimana jaidɨcue; ia ɨco jɨaɨruido illaɨmana cue illena, Jusiñamui ecɨmo cue raɨllena, omoɨ naɨraɨ cɨoitɨmacɨ. Mona uillɨemo cue abɨdo billena jɨaɨ cɨoitɨmacɨ. \p \v 63 Iena cacajanona, icɨrillanona, naie nanoca ñaɨraɨma dama ie ɨniroina cuaranote. Raite: \p —Jɨaɨno naimɨena llogɨdollena jai jitaiñedɨcaɨ. \v 64 Jusiñamuina naimɨe jeare ñaɨana jai cacadomoɨ. ¿Nɨese naimɨena raitomoɨ? \p Jɨaɨe illaɨcomɨnɨ dɨnena: \p —Naimɨe fiodaillesa —llotɨmacɨ. \p \v 65 Ie facaise damɨerie naimɨena tuallaɨtɨmacɨ. Ie uiecona ɨbailla mei, naimɨena ducoɨdɨmacɨ. Raitɨmacɨ: \p —Bu o ducoɨa caɨmo llono. \p Naimɨena gaɨtadɨno dɨnena naimɨena jɨaɨ ducoɨdɨmacɨ. \s1 Pedrodɨ Jesúna janua rafue \r (Mt 26.69-75; Lc 22.56-62; Jn 18.15-18, 25-29) \p \v 66 Naie facaise Pedro naɨraɨbɨrɨmo ite. Naie nanoca ñaɨraɨma mullaɨñuaɨmona dañaiño nainomo billanona, \v 67 Pedro agaillana cɨode. Raite: \p —Nazaret ie Jesús comɨnɨdɨo. \p \v 68 Pedro iena januano, raite: \p —O lluana uiñoñedɨcue. Iena raise cacaiñedɨcue. \p Ie mei nase fuedo jaide. Naie facaise ɨitava dacaiño ñaɨte. \v 69 Naie mullaɨño naimɨena dane cɨuanona, nainomo jamai itɨnomo llote: \p —Bimɨedɨ Jesús ie llofueoicaigano imɨe. \p \v 70 Iena Pedro dane janote. Dallu illanona, nainomo jamai itɨno Pedromo llote: \p —Odɨ Galilea imɨedɨo. Jesús dɨga jaicabidɨo. \p \v 71 Uai ote: \p —Uanai cue lloñenia, Jusiñamui cuena duere fɨnoite. Uanaicɨnona cue lluana naimɨe uiñote. Ero, omoɨ llogamɨena uiñoñedɨcue. \p \v 72 Ieconi ɨitava dane ñaɨte. Iena cacajano, Pedro Jesús lluana uibiñote. Jaive naɨo Jesús Pedromo llote: “Ɨitava menacaiño nia ñaɨñenia, dacaiño amani cuena janoitɨo”. Iena uibiñuamona, Pedro eo eede. \c 15 \s1 Pilato dɨne Jesús illa rafue \r (Mt 27.1, 2, 11-14; Lc 23.1-5; Jn 18.28-38) \p \v 1 Jitɨramo monaidemo, judíuaɨ illaɨcomɨnɨ danomo siadotɨmacɨ. Jusiñamui dɨga nanoca ñaɨraɨnɨ itɨmacɨ. Naimacɨ einamacɨ jɨaɨ itɨmacɨ. Moisés mɨcorɨ llogacɨnona llofueraɨnɨ jɨaɨ itɨmacɨ. Siadua mei, Jesúna maɨanona, Pilatomo uitɨmacɨ. Romanuaɨ railla naɨraɨ anamo naimacɨ illa jira, Pilatodɨ naimacɨ gobernador. \v 2 Pilato naimɨemo jɨcanote: \p —¿Judíuaɨ comɨnɨ illaɨmadɨo? \p Jesús uai ote: \p —Jɨɨ. \p \v 3 Ie muidona Jusiñamui dɨga nanoca ñaɨraɨnɨ Jesúna llogɨdotɨmacɨ: \p —Naimɨe dɨga maraiñede rafuena fɨnode —llotɨmacɨ. \p \v 4 Pilato dɨnena naimɨemo jɨcanote: \p —¿Nɨese uai oñedɨo? Ona eo llogɨdotɨmacɨ. \p \v 5 Jesús nia uai oñena jira, Pilato uainicaide. \s1 Pilatodɨ Jesús fiodaillana llua rafue \r (Mt 27.15-31; Lc 23.13-25; Jn 18.38–19.16) \p \v 6 Naga año pascua railla rafue facaiseconi cárcelmo itɨnomona Pilatodɨ comɨnɨ jɨcacamɨena jamai jino orede. \v 7 Bie facaise cárcelmo Barrabás raillamɨe ite. Gobierno dɨga naimɨe navui jobairilla jira, naie facaise comena naimɨe meinia jira, cárcelmo ite. \v 8 Ie facaise ailluena comɨnɨ Pilato dɨne ofillanona, cárcelmona naimɨe fɨnocabilla isoi, damɨe jino jamai oretallena jɨcadɨmacɨ. \v 9 Pilato jɨcanote: \p —¿Bu jino cue oretallena jitaidomoɨ? Omoɨ judíuaɨ railla illaɨmana nɨbaɨ jitaidomoɨ. \p \v 10 Iese jɨcanote; iadedɨ naimɨedɨ Jusiñamui dɨga nanoca ñaɨraɨnɨ Jesúri uradoillana uiñote. Naimacɨ Jesúna meiniacanana jɨaɨ uiñote. \v 11 Jusiñamui dɨga nanoca ñaɨraɨnɨ naimacɨna llotataja jira, comɨnɨ dɨnena Barrabás jino jamai oretallena jɨcadɨmacɨ. \v 12 Iena cacajano, Pilato naimacɨmo jɨcanote: \p —¿Nɨese bimɨena cue fɨnuana jitaidomoɨ? Naimɨedɨ omoɨ judíuaɨ illaɨma raillamɨe. \p \v 13 Ado llotɨmacɨ: \p —¡Naimɨena coraɨ! \p \v 14 Pilato dane jɨcanote: \p —¿Nɨe isoide maraiñede rafuena fɨnode? —Iena cacajano, ado ibi llonoidɨmacɨ: \p —¡Naimɨena coraɨ! \p \v 15 Naimacɨna iobitallena, naimacɨ jitailla jira, Barrabás jino orede; iadedɨ Jesúna sechedotaja mei, naimɨena coraɨllena orede. \p \v 16 Soldaduaɨ naimɨena gobernador jofo fo uillanona, nana soldaduaɨ nainomo ofidɨmacɨ. \v 17 Jiduirede ɨniroi naimɨemo jɨtadɨmacɨ. Eecuaɨmona niga nuicɨraina naimɨe ɨfogɨmo jɨtadɨmacɨ. \v 18 Naimɨena jɨfanoduanona, naimɨena uaidotɨmacɨ: \p —¡Jadi, judíuaɨ illaɨma! \p \v 19 Radosi dɨga ie ɨfogɨmo buta-butadɨmacɨ. Naimɨena tuallaɨtɨmacɨ. Naimɨe illaɨmana itena, naimɨena sedallena, caiñɨcɨ ɨfodo raɨedɨmacɨ. \v 20 Jesúna naimacɨ jɨfanodua mei, naimɨe jiduirede ɨniroina duiñodɨmacɨ. Nano naimɨe ɨniroina dane abɨdo naimɨemo jɨtadɨmacɨ. Ie mei naimɨena coraɨllena oni uitɨmacɨ. \s1 Jesúna coraɨa rafue \r (Mt 27.32-44; Lc 23.26-43; Jn 19.17-27) \p \v 21 Jerusalémona naimacɨ jaillanona, jamai bitɨmɨemo dafaɨfidɨmacɨ. Naimɨedɨ Simón. Cirene railla enɨrue imɨe. Naimɨe jito iaɨmaiaɨdɨ Alejandro iaɨmaiaɨ Rufo dɨga. Jerusalén onifemona naimɨe billanona, naimɨemo dafaɨfidɨmacɨ. Naimɨena Jesús uiga cruzna rocatatɨmacɨ. \v 22 Gólgota raillanomo jaidɨmacɨ. Ɨfocoraɨna eruaɨlla jira, iese mamecɨrede. \v 23 Nainomo rillanona, ie abɨ isirena cacaiñellena, vinomo erɨrede rana faɨanona, Jesúmo fecadɨmacɨ; iadedɨ naimɨe iena jiroñede. \v 24 Ie mei naimɨe cruzmo coraɨa mei, cruzna naidania mei, naie soldaduaɨ naimɨe ɨniroi danɨ coninɨmo fecasɨte. Naie ɨniroi bu uille raillanona uiñollena, jɨfanododɨmacɨ. \p \v 25 Jitoma nia fuirɨ daidemo, naimɨena coraɨdɨmacɨ. \v 26 Cruzmo ie llogɨduafuena jonetɨmacɨ. Jai cuega: “Judíuaɨ comɨnɨ Illaɨma”. \v 27 Ie mei mena fɨɨriruide iaɨmaiaɨna coraɨdɨmacɨ. Damɨe Jesús nabeimo coraɨca. Jɨaɨmɨe Jesús jarɨfebeimo coraɨca. \v 28 Iemona Jusiñamui facaina lloraɨma mɨcorɨ jaie cuegafue suide. Cuega: “Maraiñedɨno isoi naimɨe jai ite”. \p \v 29 Naɨsodo jamai jaidɨno Jesúna mameritɨmacɨ. Mamerillamona, ɨfogɨaɨna jaidɨdɨmacɨ. Raitɨmacɨ: \p —Navui raisoidɨo: “Jusiñamui jofona judaɨitɨcue. Darui amani illanona, iena dane fɨnoitɨcue” raisoidɨo. \v 30 Ie muidona dama o abɨna mai jillota. Cruzmona ana bi. \p \v 31 Ie facaise Jusiñamui dɨga nanoca ñaɨraɨnɨ naimɨena jɨfanododɨmacɨ. Moisés mɨcorɨ llogacɨno llofueraɨnɨ naimɨena jɨaɨ jɨfanododɨmacɨ. Raitɨmacɨ: \p —Jɨaɨe comɨnɨna jillotate; ia dama naimɨe abɨna jillotanide. \v 32 Naimɨedɨ Cristodena, naimɨedɨ caɨ judíuaɨ comɨnɨ illaɨma raillamɨedena, dama niadedɨ cruzmona ana ie billa. Iena caɨ cɨoia, naimɨena ɨɨnoitɨcaɨ. —Iese naimɨena jɨfanododɨmacɨ. Naimɨe dɨga coraɨcamɨe iaɨmaiaɨ naimɨena jɨaɨ jeare ñaɨtɨiaɨmaiaɨ. \s1 Jesús fiodailla rafue \r (Mt 27.45-56; Lc 23.44-49; Jn 19.28-30) \p \v 33 Jitoma naidai itemona, daje amani horas mona jitɨbicaide. \v 34 Ie meinomo judíuaɨ railla uaido Jesús ado jɨdaioide: \p —Eloi, Eloi, ¿lama, sabactani? —jɨdaioide. Iena oni dobaiñuamona raite: “Cue Jusiñamui, cue Jusiñamui, ¿bue ñellena cuena faɨnonocaidɨo?” raite. \p \v 35 Iena cacajano, nainomo jamai itɨnomona damɨerie raitɨmacɨ: \p —Naimɨe jaie Jusiñamui facaina lloraɨma Elíana uaidote —raitɨmacɨ. \v 36 Naimacɨmona damɨe jarire jaillanona, fibecode ramo vinona faɨte. Radosimo jɨllillano jirollena, naimɨemo a fecade. Raite: \p —Dallu sedaitɨcaɨ. Elías naimɨena jillotajaɨbillena uiñoiacadɨcaɨ. \p \v 37 Ie facaise ado cuirioita fiodaite. \v 38 Naie facaise Jusiñamui jofomo ie fetaca ɨniroife ana anaba jillacɨmo motodo menafe cuararide. \v 39 Jesúna sedallena, nainomo capitán ite. Jesúmo eruaɨllanona, Jesús fiodaillana cɨode. Raite: \p —Uanai bimɨedɨ Jusiñamui Jito. \p \v 40 Dajerie rɨñonɨaɨ naie rafuena aarena cɨodɨmacɨ. Naimacɨ motomo María Magdalena ite. Jɨaɨe María jɨaɨ ite. Naiñaiñodɨ Jacobo ei. Naimɨedɨ jamamɨe. Naiñaiñodɨ jɨaɨ José ei. Salomé jɨaɨ ite. \v 41 Galileamo Jesús navui illa facaise naie rɨñonɨaɨ naimɨe dɨga jaisoidɨmacɨ. Naimɨena canouidɨmacɨ. Jerusalémo Jesús billanona, ailluena rɨñonɨaɨ naimɨe dɨga jɨaɨ bitɨmacɨ. Ie fiodaillana jɨaɨ cɨodɨmacɨ. \s1 Jesús raɨafomo jonia rafue \r (Mt 27.57-61; Lc 23.50-56; Jn 19.38-42) \p \v 42 Jitoma ana itemo, sábado rille jai iaɨrei illanona, \v 43 Arimatea naɨraɨ imɨe Pilato dɨne jaide. Naimɨedɨ José. Naimɨedɨ illaɨcomɨnɨ. Maremɨe. Naimɨe Jusiñamui ie comɨnɨna ɨco sedajanomo illemo ocuiride. Ie comecɨna ocuiñocaida, Pilato dɨne jaide. Iena raɨllena, Jesús abɨna jɨcade. \v 44 Iena cacajano, Pilato Jesús fiodaillana raise uiñoiacade. Ie fiodaillana nia fɨdɨñede. Jesúna sedade capitána uaiduanona, naimɨemo Jesús fiodaillana jɨcanote. \p \v 45 —Jesús jai fiodaite —capitán railla mei, Pilato Jesús abɨna Josémo fecallena llote. \v 46 José mare userede ɨniroi ɨbaja mei, cruzmona Jesús abɨ ana ua mei, naie ɨniroi dɨga ie abɨna ferɨnote. Nofɨcɨ motomo fɨnoca raɨafomo jonete. Naifona ɨbaillena, aillue nofɨcɨ nainomo baɨ ñuitade. \v 47 María Magdalena, jɨaɨe María dɨga, naimɨe raɨana cɨode. María José ei. \c 16 \s1 Jesús fiodaillamona jillua rafue \r (Mt 28.1-10; Lc 24.1-12; Jn 20.1-10) \p \v 1 Sábadoruimo jitoma sojicaidemo, María Magdalena caɨmare soride rana ɨbade. Jacobo ei, María jɨaɨ ɨbade. Salomé jɨaɨ ɨbade. Jesús abɨmo jonellena, ie abɨna raise fɨnollena naimacɨ einamacɨ fɨnocabilla isoi, naiñaiñuaɨ iena ɨbade. \v 2 Domingo jitɨramo jitoma como bairedemo, Jesús raɨafo dɨne naiñaiñuaɨ jaide. \v 3 Jaillanona, coniñuaɨmo jɨcanote: \p —¿Bu nofɨcɨna caɨna oni ñuitalle raɨafomona? \p \v 4 Raɨafo dɨne rillanona, iemo eruaɨllanona, nofɨcɨ oni ñuitacana cɨode. Naie nofɨcɨ eo aillue. \v 5 Raɨafomo jaillanona, naiñaiñuaɨ coniruena eruaɨdɨmɨena nabeimo raɨllana cɨode. Naimɨe are userede ɨniroina jɨtade. Naimɨedɨ Jusiñamui jaɨenicɨ. Naiñaiñuaɨ jacɨnaite. \v 6 Nainomo itɨmɨe dɨnena raite: \p —Jacɨnaiñeno. Nazaret ie Jesúna jenodomoɨ. Naimɨena coraɨdɨmacɨ; ia fiodaillamona naimɨe jai jillode. Bene jai iñede. Naimɨe jonianomo mai eroda. \v 7 Naimɨe llofueoicaiganomo iena lluai. Ua Pedromo llono. Galileamo omoɨ uicomo naimɨe jaite. Omoɨmo naimɨe llua isoi, naimɨena cɨoitomoɨ. \p \v 8 Naiñaiñuaɨ jino jaillanona, raɨafomona aisɨcana jaide. Jacɨnaillamona abɨ jaidɨsite. Jacɨruillamona, iena bumo lloñede. \s1 Jesús María Magdalenamo bairia rafue \r (Jn 20.11-18) \p \v 9 Domingo jitɨramo Jesús jillua mei, María Magdalenamo Jesús nano bairede. Naiñaiño Janaba anamo navui illamona, Jesús naiñaiñomona siete jananɨaɨ navui oni orede. \v 10 Naiñaiñomo naimɨe bairia mei, naimɨe dɨga jaicabidɨnomo iena lluaide. Naimacɨmo iena nia lloñenia, sure eedɨmacɨ. \p \v 11 —Naimɨe jai jillode. Naimɨena jai cɨodɨcue —naimacɨmo naiñaiño llua mei, iena ɨɨnoñedɨmacɨ. \s1 Mena llofueoicaiganomo Jesús bairia rafue \r (Lc 24.13-35) \p \v 12 Ie meinoconi Jesús mena llofueoicaiganomo bairede. Naimɨe eruaɨsoilla isoi, eruaɨñede. Iaɨmaiaɨ naɨsomo macaria, iaɨmaiaɨmo bairede. \v 13 Jerusalémo abɨdo iaɨmaiaɨ rilla mei, jɨaɨe llofueoicaiganomo iena llotɨiaɨmaiaɨ; ia ɨɨnoñedɨmacɨ. \s1 Jesús ie once llofueoicaiganomo bairia rafue \r (Mt 28.16-20; Lc 24.36-49; Jn 20.19-23) \p \v 14 Ie once llofueoicaigano danomo guitɨmacɨmo, Jesús naimacɨmo bairede. Naimɨe jillua mei, damɨerie naimɨena cɨuanona, ie llofueoicaiganomo iena llote; ia ɨɨnoñedɨmacɨ. Naimacɨ ɨɨnoñena jira, Jesús naimacɨmo rɨire llote. \v 15 Naimacɨmo llote: \p —Nana naɨraɨaɨmo jai. Nana comɨnɨmo cue mare rafue llocana jai. \v 16 Cuena ɨɨnuamona, bautizagano dɨese Jusiñamuimona duere sefuiñeitɨmacɨ; iadedɨ Jusiñamui cuena ɨɨnoñedɨnona duere fɨnoite. \v 17 Cuena ɨɨnotɨno Janaba anamo itɨnomona Janabana oni oretaitɨmacɨ. Naimacɨ nia uiñoñega uaido ñaɨtɨmacɨ. \v 18 Jaiona naimacɨ llɨnoia, naimacɨna nɨese nɨbaɨñeite. Baɨnode ra naimacɨ jiroia, naimacɨna nɨese nɨbaɨñeite. Duidɨnona naimacɨ jetajamona, jilloitɨmacɨ. \s1 Jesús monamo jailla rafue \r (Lc 24.50-53) \p \v 19 Ie llofueoicaigano dɨga ñaɨa mei, Jusiñamui caɨ Nama Jesús monamo uiga. Illaɨmana Jesús illa jira, Jusiñamui nabeimo naimɨe raɨde. \v 20 Monamo Jesús jailla mei, ie llofueoicaigano, dɨga naɨraɨaɨmo, ie rafuena llocana jaidɨmacɨ. Caɨ Nama naimacɨna canuamona, naimacɨna siño rafuena fɨnotate. Iemona comɨnɨ dɨnena Cristomona naimacɨ rafue illana uiñotɨmacɨ. Macaɨbaite. Cue cuega rafue jai fuite. Marcodɨcue.