\id LUK - Huitoto Murui NT -Peru 2008 (DBL -2013) \h LUCAS \toc1 Lucas Jesucristo Enɨruemo Illa Rafue Cuiafue \toc2 San Lucas \toc3 Lc \mt1 LUCAS JESUCRISTO ENƗRUEMO ILLA RAFUE CUIAFUE \c 1 \s1 Lucas Teófilomo cartana orede \p \v 1-4 Teófilo, cue isiruiga nabai. ¿Nɨgacɨno? Omo bie cartana oredɨcue. Caɨ motomo birui dɨga rafue jai suide. Jesucristo rafuena omo cuetɨcue. Naimɨe billa mei, dɨga comɨnɨ naimɨemo suide rafuena cɨodɨmacɨ. Iena llocana jɨaɨ jaidɨmacɨ. Naimacɨmona bie rafue raise uiñotɨcue. Bie rafuena fɨdɨanona, damɨerie iena jai cuetɨmacɨ. Bie rafuena jɨaɨ jai cacadɨo. Bie rafuena cue raise uiñua jira, uanaicɨnona o raise uiñollena, bie cartana jai cuetɨcue. Iese birui cue comecɨ jitaide. \s1 Jusiñamui jaɨenicɨ Juan Bautista mɨcorɨ jeicɨllena llua rafue. \p \v 5 Jesucristo nia jeicɨñenia, Zacarías illa facaise Herodena mamecɨrede illaɨmadɨ. Judea railla enɨruena sedade. Zacarías Jusiñamui dɨga ñaɨraɨma. Abías raillasie facaimo duillamona, Jusiñamui jofomo maɨjɨuide. Naimɨe aɨdɨ Elisabet. Naiñaiño jaie ite usumadɨ Aarón mɨcorɨ. Aarón mɨcorɨdɨ Jusiñamui dɨga nano ñaɨraɨma. \v 6 Jusiñamuimona iaɨmaiaɨ mare, nana naimɨe lloga uaina raise iaɨmaiaɨ ɨɨnua jira. \v 7 Naiñaiño oɨniñona jira, uruenidɨaɨmaiaɨ. Jɨaɨ jai uaɨcɨma iaɨmaiaɨ. \p \v 8 Zacarías facai ite comɨnɨ maɨjɨa facaise ia, Jusiñamui jofo dɨne naimɨe maɨjɨaide. \v 9 Nainomo naimɨe maɨjɨia, caɨmare soride ra fo jobaillena, naimɨena fetodɨmacɨ. Naimacɨ fɨnouilla isoi, jobaillanona danɨ Jusiñamui dɨga ñaɨraɨnɨ naimɨena fetodɨmacɨ. Iemei naimɨe fo jaide. \v 10 Fo jailla mei, naie caɨmare soride ra boa facaiseconi, Jusiñamui dɨga naimɨe ñaɨano, ailluena comɨnɨ Jusiñamui jofo ecɨmo itɨmacɨ. \v 11 Ieconi caɨ Nama Jusiñamui jaɨenicɨdɨ naie ra boano nabeimo Zacaríamo bairede. \v 12 Naimɨena cɨuanona, Zacarías jacɨnaite. \v 13 Jaɨenicɨ naimɨemo llote: \p —Zacarías, jacɨnaiñeno. Jusiñamui o jɨɨacɨnona jai cacade. Iemona o aɨ uruesite. Ɨimana jocoite. Juan o jɨtalle naimɨe mamecɨdɨ. \v 14 Iemona o comecɨ caɨmare iite. Iobitɨo. Ailluena comɨnɨ naimɨe jeicɨari iobitɨmacɨ. \v 15 Jusiñamuimona naimɨe jamai bue isoiñeitɨmɨena jaite. Jɨfaitate rana jiroñeite. Naimɨe jeicɨamona Jusiñamui Joreño naimɨena namataite. \v 16 Caɨ Nama Jusiñamui dɨbeimo ailluena Israel comɨnɨna naimɨe itataite. \v 17 Jusiñamui jitaillacɨnona fɨnocana jaite. Elíamo Jusiñamui Joreño jaie siño uai illa isoi, naimɨemo iite. Jusiñamui rafuena naimɨe lluamona, damɨerie, naimacɨ jaiagaɨ isoi, Jusiñamuina ɨɨnoitɨmacɨ. Ailluena Jusiñamui uaina jai ɨɨnoñedɨmacɨ; ia damɨerie birui ɨɨnoitɨmacɨ. Naimacɨ comecɨaɨ Jusiñamui dɨbeimo meidoitɨmacɨ. Iemona caɨ Nama Jesucristo bia, naimɨena ɨɨnoitɨmacɨ. \p \v 18 Zacarías dɨnena jɨcanote: \p —¿Nɨese o llua suillena uiñoitɨcue? Jai uaɨcɨmadɨcoco. \p \v 19 Jusiñamui jaɨenicɨ dɨnena uai ote: \p —Gabrieldɨcue. Jusiñamuimona bitɨcue. Cuena oretate, bie mare rafuena omo llollena. \v 20 Ero, cue uaina o ɨɨnoñena jira, uainitɨo, o jito jeicɨlle dɨnori. Jɨaɨruido bie rafue suite. \p \v 21 Jusiñamui jofomo jino itɨno Zacarías jino billena sedadɨmacɨ. “¿Bue ñellena naimɨe are biñede?” comecɨaɨna facadɨmacɨ. Naimɨe jino are biñena jira, raijicaidɨmacɨ. \v 22 Naimɨe jino bitemo, naimacɨ dɨga jai ñaɨnide. Ie onollɨ dɨga facajamona, Jusiñamui jaɨenicɨ naimɨemo jai lluana uiñotɨmacɨ. Naimɨe ñaɨñeno ite. \v 23 Jusiñamui jofomo naimɨe maɨjɨa facaise fuilla mei, ie jofomo abɨdo jaide. \v 24 Dɨgarui illanona, ie aɨdɨ urueside. Ie jira jofomo naiñaiño cinco fɨvui fɨebide, comecɨna facajanona: \v 25 “Cue uruesilla jira, iena nia buna lloiacaiñedɨcue. Cue Nama cuena jai duenaillana uiñotɨcue. Navui cue urue iñena jira, meiruitɨcue. Jai meiruiñeitɨcue. Comɨnɨ cue joreñona jai ñaɨñeitɨmacɨ”. \s1 Jusiñamui jaɨenicɨ Jesús jeicɨllena llua rafue \p \v 26-27 Elisabet seis fɨvui uruesilla mei, Jusiñamuidɨ Galileamo ie jaɨenicɨ Gabrielna orede. Nazaretmo María dɨne naimɨena orede. María nia ɨninide; ia jai José jɨcanogañaiño. Naimɨe usumadɨ David mɨcorɨ. \p \v 28 Rillanona, naiñaiñomo llote: \p —Itɨo. Caɨ Nama Jusiñamui ona eo duenaite. Ona jai fetuamona, nana jɨaɨe rɨñonɨaɨ baɨfemo naimɨedɨ ona marena itatate. \p \v 29 Iena cacajanona, naiñaiño jacɨnaite. Iena naiñaiño raise cacaiñena jira, iemo comecɨna facade. \v 30 Gabriel dɨnena llote: \p —Jacɨnaiñeno. Jusiñamui ona duenaite. \v 31 Birui uruesitɨo. Ɨimana jocoitɨo. Naimɨe mamecɨna jɨtaitɨo Jesúna. \v 32 Siño Jitona jaite. Nanoca Itɨmɨe Jitona jaite. Ie usuma David mɨcorɨ illaɨma illa isoi, Jusiñamuidɨ naimɨena illaɨmana itataite. \v 33 Illaɨmana illamona, Israel railla naɨraɨna jaca sedaite. Naimɨe ifomo jɨaɨmɨe jaca iñeite. \p \v 34 María uai ote: \p —Ɨima dɨga nia iñedɨcue. ¿Nɨese bie nɨbaɨlle? \p \v 35 Gabriel llote: \p —Jusiñamui Joreño omo iite. Ie siño uai dɨga iena fɨnoite. Jusiñamui marena isoi naimɨe jɨaɨ marenite. Naimɨedɨ Jusiñamui Jito. \v 36 O comɨnɨ iñaiño, Elisabet, ie uaɨcɨtailla facaise jɨaɨ jai urueside. Naiñaiño jai jionaide; ia jai seis fɨvui naiñaiño uruesilla ite. \v 37 Jusiñamui nana bie isoide rafuena fɨnorede. \p \v 38 María uai ote: \p —Jee. Jusiñamui anamo itɨcue. O lluacɨno cuemona mare. \p Ie facaise Gabriel naiñaiñomona oni jaide. \s1 Maríadɨ Elisabet dɨne jailla rafue \p \v 39 Ie facaiseconi María aneduaɨ dɨne Judea railla enɨruemo Zacarías illanomo raɨre jaide. Elisabetna cɨoillena, jaide. \v 40 Zacarías jofomo rillano: \p —Itɨo —raillanona, Elisabetna uaidote. \v 41 Elisabet naiñaiño uaina cacajano, ieconi naiñaiño jeraimo ite urue iena jɨaɨ uiñuamona, niraɨde. Ie facaise Jusiñamui Joreño anamo Elisabet jai ite. \v 42 Iese illamona, María uruesillana uiñote. Naiñaiño ado llote: \p —Jusiñamui ona eo marena canoite. O uruena marena itataite. \v 43 Jamai bue isoidɨcue; ia, odɨ cue Jilloitaraɨma ei illanona, cue dɨne bitɨo. Iena cuemo nia lloñedɨo; \v 44 ia, cuena o uaiduanona, iobillamona cue jeraimo ite uruedɨ niraɨde. \v 45 Caɨ Nama omo llotataga uaina suillana o ɨɨnua jira, Jusiñamui ona eo marena canoite. —Jusiñamui Joreño naiñaiñomo illamona, iena llote. \p \v 46 María dɨnena uai ote: \q1 Caiñaɨ Nama eo mare. Naimɨemo iobillacɨnona fecaacadɨcue. \q1 \v 47 Naimɨedɨ cue Jilloitaraɨmana jira, naimɨeri iobidɨcue. \q1 \v 48 Jamai bue isoidɨcue; iadedɨ cuena fetode. \q1 Ie jira biruimona nana comɨnɨ cuena marena ñaɨtɨmacɨ. \q1 \v 49 Naimɨedɨ siño. Naimɨedɨ mareuidɨmɨe. Cue facaina eo mare rafuena fɨnode. \q1 \v 50 Naimɨena ɨɨnotɨnona jaca duenaite. Caɨ jaiagaɨna jaca duenaite. Caɨna birui jaca duenaite. Ua nana naimɨena ɨɨnotɨnona duenaite. \q1 \v 51 Dɨga siño rafuena fɨnoite. Abɨ ɨedotɨno comecɨaɨ facajacɨnona llɨɨcaitaite. \q1 \v 52 Naimɨedɨ illaɨcomɨnɨna oni dotaite; ia jamai bue isoidɨnona jamai bue isoiñedɨnona itataite. \q1 \v 53 Dueredɨnona eo canoite; ia duenidɨnomo buena fecañeite. \q1 \v 54 Duenaillamona, caɨ Israel comɨnɨna feitañeite. \q1 \v 55 Caɨ jaiagaɨmo naimɨe jaie llua isoi, birui caɨna canoite. \q1 Abraham mɨcorɨmo jaie llote: “Ona duenaitɨcue. O comɨnɨna jaca duenaitɨcue” \m María llote. \v 56 Elisabet dɨga davui amani naiñaiño fɨebide. Ie mei ie jofomo abɨdo jaide. \s1 Zacarías jito jeicɨa rafue \p \v 57 Elisabet jocuarui jai ridemo, ɨimana jocode. \v 58 Naiñaiño ecɨmo ite comɨnɨ, naiñaiño comɨnɨ dɨga, iena fɨdɨamona, caɨ Nama naiñaiñona eo duenaillana uiñotɨmacɨ. Naiñaiño dɨga iobidɨmacɨ. \v 59 Ocho dɨgarui jeicɨa mei, naimacɨ fɨnouilla isoi, urue abɨna dia rafuemo bitɨmacɨ. Ie moo mamecɨna jɨtaacadɨmacɨ; \v 60 iadedɨ Elisabet llote: \p —Dama ite. Jitaiñedɨcue. Naimɨe mamecɨdɨ Juan caɨ jɨtalle. \p \v 61 Uai otɨmacɨ: \p —¿Bue ñellena iese raitɨo? O comɨnɨmona jaca bu Juan mamecɨredɨmɨena iñede. \p \v 62 Jefona cacaiñena jira Zacaríamo onollɨ dɨga jɨcanotɨmacɨ, ie jito mamecɨna jɨtallena. \v 63 Onollɨ dɨga Zacarías faɨriuano, rabena jɨcade. Cuete: “Naimɨe mamecɨdɨ Juan”. Ieri raijicaidɨmacɨ. “¿Bue ñelle iena jɨtade?” comecɨaɨna facadɨmacɨ. \v 64 Ieconi Zacarías jai dane ñaɨte. Ie jira Jusiñamuimo iobillacɨno fecade. \v 65 Nana iaɨmaiaɨ ecɨmo itɨno raijicaidɨmacɨ. \p —Jusiñamui muidona naie rafue suide —llotɨmacɨ. Bie rafuena fɨdɨano, nana Judea railla aneduaɨmo itɨnodɨ iena ñaɨoidɨmacɨ. \v 66 Iena cacajano, comecɨaɨna facadɨmacɨ: “Bimɨe jamai bue isoiñeitɨmɨena jaite”. Caɨ Nama naimɨena marena jaca canua jira, iese llotɨmacɨ. \s1 Zacarías Jusiñamuimo iobillacɨnona fecaja rafue \p \v 67 Ie facaise Jusiñamui Joreño Zacaríana llotatajanona, Zacarías llote: \q1 \v 68 Caɨ Nama Jusiñamuidɨ mare. \q1 Caɨ Israel comɨnɨ dɨne biite, caɨna jilloitallena. \q1 \v 69 David mɨcorɨ Jusiñamuina jaie sedade. \q1 David mɨcorɨ comɨnɨmona siño Jilloitaraɨmana caɨ dɨne oretaite. \q1 \v 70 Ie facaina lloraɨnɨdo naimɨe jaie llua isoi, caɨ Jilloitaraɨmana oretaite, \q1 \v 71 Taɨfemona, Janabamona caɨ jilloillena. \q1 \v 72-73 Caɨ usumatɨaɨ mɨcorɨaɨmo: “Omoɨna duenaitɨcue” llote. \q1 Caɨ usuma Abraham mɨcorɨmo jaie llogacɨnona feitañede. \q1 \v 74-75 Taɨfemona caɨ jilloillena, caɨ Jilloitaraɨmana oretaite. \q1 Nana caɨ ille dɨnori Jusiñamuina jacɨruiñeno sedajana jitaide. \q1 Naimɨe jitailla isoi caɨ illena, naimɨe jitaillacɨnona caɨ fɨnollena, caɨ Jilloitaraɨmana oretaite. \q1 \v 76 Cue jito, ona lloitɨcue. Jusiñamui ie lloraɨmana jaitɨo. \q1 Caɨ Nama uicomo jaitɨo, comɨnɨ comecɨaɨ o raise fɨnollena. \q1 \v 77 Ie comɨnɨmo jeacɨnomona jilluacɨnona lloitɨo. \q1 Iena naimacɨ ɨɨnoia, Jusiñamui naimacɨ jeacɨnona feitaite. \q1 \v 78-79 Jeacɨno anamo jai caɨ illa jira, jitɨredɨnomo itɨcaɨ isoidɨcaɨ. \q1 Jusiñamuina caɨ nia ɨɨnoñenia, fiodaillana jacɨruitɨcaɨ. \q1 Naimɨe caɨna duenaillamona, caɨ Jilloitaraɨma billena o llofuellena, ona oretaite. \q1 Naimɨena caɨ ɨɨnoia, jitɨredɨnomo iñeitɨcaɨ; ia Jusiñamui dɨga caɨ comecɨaɨ uri iite. \p \v 80 Zacarías jito sairide. Jusiñamuina ɨɨnocana jaide. Comɨnɨmo naimɨe nia marefodo lloñenia, jofue iñenanomo ite. \c 2 \s1 Jesús jeicɨa rafue \r (Mt 1.18-25) \p \v 1-2 Jesús jeicɨa facaise César Augusto anamo ailluena naɨraɨaɨ ite. Romamona naimacɨna sedauide. Naie facaise Siria railla enɨrue gobernadordɨ Cirenio. César Augusto, nɨe dɨese comɨnɨ naga naɨraɨmo illana naimɨe uiñollena, nana comɨnɨ mamecɨaɨ cuellena ocuide. Jaca bu iese jaie fɨnoñede. \v 3 Naimacɨ jaiagaɨ illanomo mamecɨaɨ cuiana ocuide. \v 4 Ie jira José Galileamona Nazaretmona jaide. Judeamo Belémo jaide. David mɨcorɨ comɨnɨmo naimɨe jaɨnaɨaɨlla jira, David mɨcorɨ illanomo jaide. \v 5 Ie aɨ María dɨga jaide. Naiñaiño fenaɨ jai eo aillue. \v 6-7 Belémo iaɨmaiaɨ rillanona, naie facaise comɨnɨ jofomo ɨnɨllɨno iñena jira, jurareta jofomo ridɨiaɨmaiaɨ. Nainomo ie doforato jito jeicɨte. Jocua mei, ɨniroina naimɨena ferɨnote. Ie jito ɨnɨllena, jurareta ecaranomo naimɨena jonete. \s1 Jusiñamui jaɨenisaɨ toɨca llaudaɨaɨ sedaraɨnɨ dɨne jailla rafue \p \v 8 Jesús jeicɨa facaise naie naɨo Belén ecɨmo ite pastomo damɨerie toɨca llaudaɨaɨna sedaraɨnɨ itɨmacɨ. Naimacɨ toɨnɨaɨna sedadɨmacɨ. \v 9 Ieconi caɨ Nama Jusiñamuimona daje jaɨenicɨ naimacɨmo ebena bairede. Jusiñamui ie siño uai dɨga naimacɨna quetiñote. Jacɨnaitɨmacɨ. \v 10 Jaɨenicɨ llote: \p —Jacɨnaiñeno. Mare rafue lloiacadɨcue. Nana comɨnɨna iobitallena, iena lloiacadɨcue. \v 11 David mɨcorɨ illanomo damɨe como jeicɨga. Jusiñamui facaina lloraɨnɨ mɨcorɨaɨ naimɨe billena jaie llouidɨmacɨ. Naimɨedɨ Cristo caɨ Nama. Naimɨe omoɨ Jilloitaraɨma. Jeacɨnomona omoɨna jillotaite. \v 12 Naimɨena jɨbuisai. Ɨniroina ferɨnoga urue jurareta jofomo imacɨ ecaranomo baitomoɨ. Iemona cue lluana uanaicɨnona uiñoitomoɨ —llote. \p \v 13 Ie facaise naie jaɨenicɨ dɨne ailluena jaɨenisaɨ bitɨmacɨ. Jusiñamuimo iobillacɨnona fecajano rotɨmacɨ: \q1 \v 14 Monamo Jusiñamui illanona, naimɨemo iobillacɨnona fecaacadɨcaɨ. \q1 Comɨnɨna naimɨe duenaillamona, naimɨe dɨga uri iitɨmacɨ \m rotɨmacɨ. Ie mei abɨdo jaidɨmacɨ. \p \v 15 Monamo jaɨenisaɨ jailla mei, toɨca llaudaɨaɨ sedaraɨnɨ coninɨri ñaɨtɨmacɨ: \p —Belémo mai caɨ jaillɨ, caɨ Nama caɨmo como lloga rafuena caɨ jɨbuisaillena. \p \v 16 Ieconi raɨre jaidɨmacɨ. María José dɨga baitɨmacɨ. Iaɨmaiaɨ urue jurareta ecaranomo bɨillana cɨodɨmacɨ. \v 17 Naimɨena cɨua mei, nana naimacɨmo jaɨenicɨ lloga rafuena llotɨmacɨ. \v 18 Nana naie rafuena cacadɨnodɨ ieri raijicaidɨmacɨ. \v 19-20 Iaɨmaiaɨ uruena cɨua mei, llaudaɨaɨ sedaraɨnɨ imacɨ toɨnɨaɨ dɨne abɨdo jaidɨmacɨ. Naimacɨmo jaɨenicɨ llua isoi naimacɨmo suilla jira, iobidɨmacɨ. Nana naimacɨ cacaja rafueri, nana naimacɨ cɨua rafueri Jusiñamuimo iobillacɨnona fecadɨmacɨ. María naie rafuena feitañede; ia iena comecɨna facauide. \s1 Jerusalémo Jusiñamui jofomo Jesúna iaɨmaiaɨ uilla rafue \p \v 21 Ocho dɨgarui illanona, naie urue abɨna dete. Ie ei jeraimo naimɨe nia comuiñenia, Jusiñamui jaɨenicɨ naimɨe lloga mamecɨna jɨtade. Jusiñamui jaɨenicɨ llua isoi, Jesúna ie mamecɨna jɨtade. \p \v 22-24 Moisés mɨcorɨ jaie llua isoi Jerusalémo Jesúna uitɨiaɨmaiaɨ. Moisés mɨcorɨ jaie cuete: “Cuarenta dɨgarui jocua mei, Jusiñamuimona rɨño marena illena, Jusiñamuimo mena fɨcɨri naiñaiño fecaja. Jusiñamui dɨga ñaɨraɨma iena faja mei, rɨño facaina Jusiñamuimo jobaica”. Jɨaɨ cuete: “Naga nano doforamɨedɨ Jusiñamui ie. Ie muidona naimɨe facaina Jusiñamuimo ucubena fecaja”. Ie muidona Jerusalémo Jesús dɨga jaidɨiaɨmaiaɨ. \p \v 25 Naie facaise Jerusalémo Simeón raillamɨe ite. Jusiñamuimona naimɨedɨ mareuidɨmɨe. Jusiñamuina eo ɨɨnocana jaide. Naimɨe comɨnɨna Cristo jilloitallena, Cristo billemo ocuiride. Naie facaise Jusiñamui Joreño anamo naimɨe ite. \v 26 Iemona Jusiñamui Joreñodɨ, naimɨena Cristona cɨoillena, navui uicodo uiñotade. O nia fiodaiñenia, Cristona cɨoitɨo raillanona llote. \v 27 Jusiñamui jofomo Jusiñamui Joreño naimɨena oretate. Jusiñamuimo Jesúna fecallena, Jesús ei, José dɨga, Jesúna fo uillana Simeón cɨode. \v 28 Naimacɨ dɨne jaillanona, Jesúna meniñote. Jusiñamuimo iobillacɨnona fecajano jɨɨde: \q1 \v 29 Nama, o anamo itɨcue. \q1 Cuemo o lloga uai jai suilla jira, uri fiodaitɨcue. \q1 \v 30 O oretaga Jilloitaraɨmana jai cɨodɨcue. \q1 \v 31 Naimɨena oredɨo, nana comɨnɨ jilloillena. \q1 \v 32 Naimɨedɨ judíuaɨñedɨnona uanaicɨnona uiñotaite. \q1 O comɨnɨna iobitaite \m jɨɨde. \v 33 Iena cacajamona, iaɨmaiaɨ jitona lloga uairi raijicaidɨiaɨmaiaɨ. \v 34-35 Simeón iaɨmaiaɨmo caɨmaredɨcɨnona llote: \p —Jusiñamui omoɨna raise canoite —llote. \p Maríamo llote: \p —Ero, ie rafuena llollena, Jusiñamui o jitona jai fetode. Naimɨe illamona, comɨnɨ comecɨaɨna facajacɨnona uiñotaite. Naimɨemo suille rafuemona o comecɨ sure iite. Caɨ comɨnɨmona ailluena naimɨena jitaiñeitɨmacɨ. Ailluena jitaitɨmacɨ. \p \v 36 Nairuido Jusiñamui jofomo Ana railla fecɨño ite. Jusiñamui naiñaiñomo lloga rafuena llouide. Naiñaiño moo Fanuel mɨcorɨ. Naiñaiño naɨraɨdɨ Aser. Jitaɨño facaisemona ie ɨni dɨga siete años illanona, naimɨe fiodaite. \v 37 Naiñaiño jai eo uaɨcɨño. Ochenta y cuatro años naiñaiñodɨ jai ite. Jusiñamui jofomo jaca isoide. Nagarui Jusiñamuimo jɨɨanona guicabiñeno naimɨena sedauide. \p \v 38 Simeón ñaɨana cacajano, naiñaiño Jesús comɨnɨ dɨne billano, Jusiñamuimo iobillacɨnona fecade. Naimɨe billemo naimacɨ ocuirilla jira, naiñaiño naimacɨ Jilloitaraɨmana nainomo itɨnomo llocana uite. \s1 Nazaretmo abɨdo naimacɨ jailla rafue \p \v 39 Moisés mɨcorɨ lloga uai naimacɨ fuidua mei, Jesúna uillanona, Galileamo Nazaretmo naimacɨ illanomo abɨdo jaidɨiaɨmaiaɨ. \v 40 Nainomo Jesús sairicana maɨricana jaide. Eo abɨna uiñote. Naimɨeri iobillamona, Jusiñamui naimɨena canouide. \s1 Jerusalémo Jusiñamui jofomo Jesús illa rafue \p \v 41 Naga año Jerusalémo pascua railla rafue dɨne Jesús moo iaɨmaiaɨ jaisoidɨiaɨmaiaɨ. Egiptomona naimacɨ jaiagaɨ jillobillana comecɨllena, naie rafue ite. \v 42 Naimɨemo doce años illa facaise Jerusalémo iaɨmaiaɨ jaisoilla isoi, jaidɨiaɨmaiaɨ. Naimɨe doce años illa jira, Jesúna uitɨiaɨmaiaɨ. \v 43-44 Rafue fuilla mei, abɨdo bitɨiaɨmaiaɨ. Ailluena comɨnɨ jɨaɨ billa jira, Jesús billana raise uiñoñedɨiaɨmaiaɨ. “Caɨ comɨnɨ dɨga naimɨe bite” raillanona comecɨna facadɨiaɨmaiaɨ; ia Jesús Jerusalémo fɨebide. Darui raifi billa mei, iaɨmaiaɨ comɨnɨmo naimɨena eo jenodɨiaɨmaiaɨ. \v 45 Baiñena jira, ɨnɨa mei, Jerusalémo darui jaillanona, abɨdo jaidɨiaɨmaiaɨ. \v 46 Ie are Jusiñamui jofomo naimɨena baitɨiaɨmaiaɨ. Moisés mɨcorɨ llogacɨnona llofueraɨnɨ motomo naimɨe ite. Naimacɨ llofuiana cacade. Iena naimacɨ dɨga jɨaɨ siadote. \v 47 Nana cacadɨno naimɨe uiñogacɨnori raijicaidɨmacɨ. Naimɨe raise siadogacɨnori jɨaɨ raijicaidɨmacɨ. \v 48 Naimɨena iaɨmaiaɨ baia, raijicaidɨiaɨmaiaɨ. Ie ei naimɨemo jɨcanote: \p —¿Bue ñellena cocona duere fɨnodɨo? O moocama dɨga ona eo duere jenodɨcoco. \p \v 49 Naimɨe uai ote: \p —¿Bue ñellena cuena duere jenodomɨco? Cue Moo jofomo naimɨe rafuena fɨnodɨcue. ¿Nɨese bene cue illana uiñoñedomɨco? \p \v 50 Naimɨe lluana raise cacaiñedɨiaɨmaiaɨ. \v 51 Iemei iaɨmaiaɨ dɨga Nazaretmo naimɨe abɨdo jaide. Iaɨmaiaɨ uai ɨɨnuanona, iaɨmaiaɨ anamo ite. Ie ei María nana naie rafue ie comecɨmo facauide. \v 52 Naimɨe sairicana abɨna uiñocana jaide. Jusiñamui naimɨeri iobide. Comɨnɨ dɨnena naimɨena jɨaɨ gaɨdɨmacɨ. \c 3 \s1 Jofue iñenanomo Juan Bautista mɨcorɨ illa rafue \r (Mt 3.1-12; Mr 1.1-8; Jn 1.19-28) \p \v 1-2 Jofue iñenanomo dɨga años Juan illanona, Jusiñamuimona ie uaina feiñote. Naimɨedɨ Zacarías jito. Naie facaiseconi Romamo quince años Tiberio Césardɨ nanoca illaɨmana jai ite. Judea railla enɨrue gobernadordɨ Poncio Pilato. Galilea railla enɨrue gobernadordɨ Herodes. Naimɨe amadɨ Felipe. Iturea railla enɨrue, Traconite railla enɨrue dɨga, gobernadordɨ Felipe. Abilinia railla enɨrue gobernadordɨ Lisanias. Jusiñamui dɨga nanoca ñaɨraɨma iaɨmaiaɨdɨ Anás, Caifás dɨga. \v 3 Jusiñamui llua jira, nana Jordán fuemo ite comɨnɨ dɨne Juan llofuecana jaide. Llote: \p —Omoɨ jeacɨnona faɨnonocaida, Jusiñamui dɨbeimo omoɨ comecɨaɨ iuai meido. Iemona Jusiñamui omoɨ jeacɨnona feitaite. Omoɨ comecɨ iuai omoɨ meidoia, comɨnɨ iena uiñollena, mai omoɨ bautizallomoɨ. \p \v 4 Isaías mɨcorɨ ie rabemo naimɨena jaie cuete: \q1 Jofue iñenanomo damɨe jɨdai-jɨdaillana cacadɨcue. \q1 Naimɨe llote: “Caɨ Nama biite. Naimɨe jaillɨno atona fɨno. \q1 \v 5 Nana iconɨ oruita. \q1 Naga aneduaɨ dɨese enɨruena judaɨ. \q1 Neɨcairuaɨ joide naɨsona atona fɨno. \q1 Naɨmo itaicuaɨ illa dɨese enɨruena oruita, daje facai illena. \q1 \v 6 Nana comɨnɨ Jusiñamui naimacɨna jillotaiacanana uiñoitɨmacɨ” \m cuete; ia naimacɨ comecɨaɨna ñaɨte. Caɨ Namana ɨɨnuana ñaɨte. Abɨna ɨedoñenana ñaɨte. Jeacɨno fɨnocana jaiñenana ñaɨte. Caɨ Nama Jesús bia, Jesús uaina naimacɨ feiñollena, naimacɨ comecɨaɨ marena fɨnuana ñaɨte. \p \v 7 Naimacɨna bautizallena, ailluena comɨnɨ naimɨe dɨne bitɨmacɨ. Naimacɨmo llouide: \p —Maraiñede rafuena fɨnocana omoɨ jailla jira, jaio naɨraɨ isoidomoɨ. ¿Nɨese jilloitomoɨ? Cue dɨne omoɨ billena, ¿bu omoɨmo lloga? \v 8 Omoɨ comecɨaɨ iuaillaɨ meido. Omoɨ jeacɨnona faɨnonocai. Iemona Jusiñamui jitaillacɨnona fɨno. Mare rafuena fɨnocana jai. Naiemona omoɨ comecɨaɨ iuaillaɨ meiduana uiñoitɨcaɨ. Ie mei bautizallomoɨ. Omoɨ comecɨaɨna facañeno: “¿Bue ñellena o llua isoi fɨnoitɨcaɨ? Jusiñamui Abraham mɨcorɨna jaie eo raise nabaide. Abraham mɨcorɨ caɨ moo illamona, Jusiñamui rɨicaillɨfuemona jilloitɨcaɨ”. Ero, omoɨmo lloitɨcue: Cue llua isoi omoɨ fɨnoñenia, naimɨe rɨicaillɨfuemona jilloñeitomoɨ. Abraham mɨcorɨ uruiaɨdomoɨ; iadedɨ Jusiñamui jitaillacɨnodo jaiacaiñedomoɨ. Naimɨe jitaia, naimɨe jitaillacɨnona naimacɨ fɨnollena, bene ite nofɨcɨmona naimɨedɨ Abraham mɨcorɨ facaina uruiaɨna comuitarede. \v 9 Ero, llɨsiñede riara tɨedomoɨ. Tɨia mei, maraiñena jira, iena jobaidomoɨ. Ie isoidomoɨ. Omoɨ maraiñena jira, Jusiñamui omoɨna jai duere fɨnoacade. Ie rɨicaillafue anamo jai itomoɨ. Omoɨ comecɨaɨ iuai omoɨ meidoñenia, omoɨna duere fɨnoite. \p \v 10 Iena cacajanona, comɨnɨ dɨnena naimɨemo jɨcanotɨmacɨ: \p —Caɨ bautizaja mei, ¿nɨese iitɨcaɨ? ¿Nɨe isoide mare rafuena fɨnoitɨcaɨ? \p \v 11 Juan uai ote: \p —Ailluena ɨniroiredɨmɨedɨ ɨniroinidɨmɨemo ɨniroina feca. Guilleredɨmɨedɨ guillenidɨmɨemo guillena feca. \p \v 12 Naimacɨna bautizallena, gobierno ucubena oraɨnɨ jɨaɨ bitɨmacɨ. Jɨcanotɨmacɨ: \p —Llofueraɨma, caɨ bautizaja mei, ¿nɨese iitɨcaɨ? ¿Nɨe isoide mare rafuena fɨnoitɨcaɨ? \p \v 13 Uai ote: \p —Gobierno facaina omoɨ ɨbataia, comɨnɨmona gobierno llua baɨfemo oñeno. \p \v 14 Naimɨe dɨne billanona, soldaduaɨ jɨcanotɨmacɨ: \p —Caɨ bautizaja mei, ¿nɨese iitɨcaɨ? ¿Nɨe isoide mare rafuena fɨnoitɨcaɨ? \p Uai ote: \p —Comɨnɨmona rana baɨroñeno. Rɨicɨnodo rana oñeno. Taɨnona llogɨduamona, comɨnɨmona rana oñeno. Omoɨ ucube illa dɨese feiño. Ie baɨfemo ucubena nɨcɨdoñeno. \p \v 15 Juan llofuiamona naie facaise comɨnɨdɨ Cristo billemo ocuirilla jira, “Juandɨ nɨbaɨ Cristo” raillanona, Juanmo comecɨaɨna facauidɨmacɨ. \v 16 Iena fɨdɨano, Juan llote: \p —Cristoñedɨcue. Jusiñamui dɨbeimo omoɨ illamona, jɨnui dɨga omoɨna bautizadɨcue. Caɨ baɨfemo faɨtɨmɨe bie facaise biite. Naimɨe cue ifomo meidoite. Jamai bue cue isoilla jira, naimɨena cue canuana uiñoñedɨcue. Naimɨemo omoɨ duia, naimɨedɨ Jusiñamui Joreño omoɨmo itataite. Omoɨ comecɨaɨ iuai omoɨ meidoñenia, omoɨna duere fɨnoite. \v 17 Trigona omoɨ betaia, mare trigona eenotomoɨ. Maraiñede ra oni dotajanona, iena jobaitomoɨ. Ie isoide. Naimɨe rafuena lluanona, naimɨedɨ comecɨaɨ iuaillaɨ meidotɨnona ie Moo illanomo ofitaite; iadedɨ jɨaɨe comɨnɨna duere fɨnoite. Iraimo dotaite. Naie irai jaca duiñede —llote. \p \v 18 Bie isoidɨcɨnodo comɨnɨmo ie mare rafuena llofueuide. \v 19 Naie facaiseconi Herodedɨ gobernador. Ie ama aɨ ote, ie aɨna illena. Naiñaiñodɨ Herodías. Dɨga jɨaɨe mariñede rafuena fɨnode. Ie muidona Juan naimɨena lletade. \v 20 Maraiñede rafuena Herodes fɨnocana jaillamona, Juan cárcelmo jonetade. \s1 Juandɨ Jesúna bautizaja rafue \r (Mt 3.13-17; Mr 1.9-11) \p \v 21 Ailluena comɨnɨna Juan bautizaja facaise, Jesúna jɨaɨ bautizade. Bautizaja mei, Jesúdɨ ie Moo dɨga ñaɨanona, mona bojode. \v 22 Ieconi Jusiñamui Joreño ucugɨna eruaɨllano, naimɨe emodomo ana bite. Monamona Jusiñamui llote: \p —Cue isiruiga Jitodɨo. Ori iobidɨcue. \s1 Jesucristo ie usumatɨaɨ \r (Mt 1.1-17) \p \v 23 Jesús treinta años illamona, Jesús ie maɨjɨlle rafue taɨnede. “Naimɨedɨ José mɨcorɨ jito” raillano naimɨemo comɨnɨdɨ comecɨaɨna facadɨmacɨ. Josédɨ Elí mɨcorɨ jito. \v 24 Elídɨ mɨcorɨ Matat mɨcorɨ jito. Matat mɨcorɨ Leví mɨcorɨ jito. Leví mɨcorɨ Melqui mɨcorɨ jito. Melqui mɨcorɨ Jana mɨcorɨ jito. Jana mɨcorɨ José mɨcorɨ jito. \v 25 José mɨcorɨ Matatías mɨcorɨ jito. Matatías mɨcorɨ Amós mɨcorɨ jito. Amós mɨcorɨ Nahum mɨcorɨ jito. Nahum mɨcorɨ Esli mɨcorɨ jito. Esli mɨcorɨ Nagai mɨcorɨ jito. \v 26 Nagai mɨcorɨ Maat mɨcorɨ jito. Maat mɨcorɨ Matatías mɨcorɨ jito. Matatías mɨcorɨ Semei mɨcorɨ jito. Semei mɨcorɨ José mɨcorɨ jito. José mɨcorɨ Judá mɨcorɨ jito. \v 27 Judá mɨcorɨ Joana mɨcorɨ jito. Joana mɨcorɨ Resa mɨcorɨ jito. Resa mɨcorɨ Zorobabel mɨcorɨ jito. Zorobabel mɨcorɨ Salatiel mɨcorɨ jito. Salatiel mɨcorɨ Neri mɨcorɨ jito. \v 28 Neri mɨcorɨ Melqui mɨcorɨ jito. Melqui mɨcorɨ Adi mɨcorɨ jito. Adi mɨcorɨ Cosam mɨcorɨ jito. Cosam mɨcorɨ Elmodam mɨcorɨ jito. Elmodam mɨcorɨ Er mɨcorɨ jito. \v 29 Er mɨcorɨ Josué mɨcorɨ jito. Josué mɨcorɨ Eliezer mɨcorɨ jito. Eliezer mɨcorɨ Jorim mɨcorɨ jito. Jorim mɨcorɨ Matat mɨcorɨ jito. Matat mɨcorɨ Leví mɨcorɨ jito. \v 30 Leví mɨcorɨ Simeón mɨcorɨ jito. Simeón mɨcorɨ Judá mɨcorɨ jito. Judá mɨcorɨ José mɨcorɨ jito. José mɨcorɨ Jonam mɨcorɨ jito. Jonam mɨcorɨ Eliaquim mɨcorɨ jito. \v 31 Eliaquim mɨcorɨ Melea mɨcorɨ jito. Melea mɨcorɨ Mainán mɨcorɨ jito. Mainán mɨcorɨ Matata mɨcorɨ jito. Matata mɨcorɨ Natán mɨcorɨ jito. Natán mɨcorɨ David mɨcorɨ jito. \v 32 David mɨcorɨ Isaí mɨcorɨ jito. Isaí mɨcorɨ Obed mɨcorɨ jito. Obed mɨcorɨ Booz mɨcorɨ jito. Booz mɨcorɨ Salmón mɨcorɨ jito. Salmón mɨcorɨ Naasón mɨcorɨ jito. \v 33 Naasón mɨcorɨ Aminadab mɨcorɨ jito. Aminadab mɨcorɨ Aram mɨcorɨ jito. Aram mɨcorɨ Esrom mɨcorɨ jito. Esrom mɨcorɨ Fares mɨcorɨ jito. Fares mɨcorɨ Judá mɨcorɨ jito. \v 34 Judá mɨcorɨ Jacob mɨcorɨ jito. Jacob mɨcorɨ Isaac mɨcorɨ jito. Isaac mɨcorɨ Abraham mɨcorɨ jito. Abraham mɨcorɨ Taré mɨcorɨ jito. Taré mɨcorɨ Nacor mɨcorɨ jito. \v 35 Nacor mɨcorɨ Serug mɨcorɨ jito. Serug mɨcorɨ Ragau mɨcorɨ jito. Ragau mɨcorɨ Peleg mɨcorɨ jito. Peleg mɨcorɨ Heber mɨcorɨ jito. Heber mɨcorɨ Sala mɨcorɨ jito. \v 36 Sala mɨcorɨ Cainán mɨcorɨ jito. Cainán mɨcorɨ Arfaxad mɨcorɨ jito. Arfaxad mɨcorɨ Sem mɨcorɨ jito. Sem mɨcorɨ Noé mɨcorɨ jito. Noé mɨcorɨ Lamec mɨcorɨ jito. \v 37 Lamec mɨcorɨ Matusalén mɨcorɨ jito. Matusalén mɨcorɨ Enoc mɨcorɨ jito. Enoc mɨcorɨ Jared mɨcorɨ jito. Jared mɨcorɨ Mahalaleel mɨcorɨ jito. Mahalaleel mɨcorɨ Cainán mɨcorɨ jito. \v 38 Cainán mɨcorɨ Enós mɨcorɨ jito. Enós mɨcorɨ Set mɨcorɨ jito. Set mɨcorɨ Adán mɨcorɨ jito. Adándɨ Jusiñamui comuitagamɨe. \c 4 \s1 Taɨfe ramo Jesús faɨa rafue \r (Mt 4.1-11; Mr 1.12-13) \p \v 1 Jusiñamui Joreño anamo Jesús illamona, Jordán railla illemona Jesús jaillano, jofue iñenanomo Jusiñamui Joreño naimɨena orede. \v 2 Nainomo cuarenta dɨgarui Taɨfedɨ naimɨena ramo faɨte. Naie facaiseconi Jesús jaca guiñede. Naie facaise fuilla mei, guiñeno illamona, naimɨe aimetaite. \v 3 Jesús aimetaillana Taɨfe uiñuamona, naimɨemo llote: \p —Jusiñamui Jitodɨodena, naimɨemo llono: “Ore Moo, bie nofɨcɨna llomenicona jaita”. \p \v 4 Jesús uai ote: \p —Iena lloñeitɨcue. Jusiñamui facaina lloraɨma mɨcorɨ iena jaie cuega: “Jɨaɨe rafuedɨ llomenico guilla baɨfemo faɨte”. \p \v 5 Ie mei a ite anedumo Taɨfe Jesúna uillano, dallu illanona, naimɨemo nana naɨraɨaɨna acatate. \v 6-7 Llote: \p —Nana bie naɨraɨaɨ cue anamo ite. Iena cue iacagamɨemo itataredɨcue. Cuena o sedajamona, iobillacɨnona cuemo o fecaia, nana bie naɨraɨaɨ omo fecaitɨcue. Bie naɨraɨaɨ illaɨmana jaitɨo. \p \v 8 Jesús uai ote: \p —Dama ite. Ona sedañeitɨcue. Moisés mɨcorɨ jaie cuega: “Caɨ Nama Jusiñamuina seda. Dama naimɨemo iobillacɨnona feca”. \p \v 9 Ie mei Jerusalémo Jusiñamui jofo muidomo Taɨfe Jesúna uite. Raite: \p —Jusiñamui Jitodɨodena, enɨruemo mai ana uai. \v 10-11 David mɨcorɨ ona jaie cuega: \q1 Ona eenollena Jusiñamuidɨ ie jaɨenisaɨmo lloite. \q1 Enɨruemo o uaiñellena, o abɨ bofedaiñellena, ona feiñoitɨmacɨ \m cuega. Naimɨe lloga uai suillena, bie jofo muidomona mai ana uai. Naimɨe ie lloga uaina fɨnorede; ia iena cue uiñollena, mai ana uai. \p \v 12 Jesús uai ote: \p —Dama ite. Ana uaiñeitɨcue. Ero, ie comɨnɨmo Moisés mɨcorɨ jaie cuega: “Caɨ Nama Jusiñamuina facacɨñeno”. Naimɨe cuena raise eenuana jai uiñotɨcue. Jamai ebena naimɨena facacɨñeitɨcue. O lluana fɨnoñeitɨcue. \p \v 13 Taɨfe naimɨena ramo faɨa mei, naimɨemona ie jitaille dɨnori oni jaide. \s1 Galileamo Jesús ie rafue llolle jillacɨ \r (Mt 4.12-17; Mr 1.14-15) \p \v 14 Jusiñamui Joreño naimɨemo illamona, Galileamo Jesús abɨdo jaide. Nana naie enɨruemo naimɨe mamecɨ soride. \v 15 Ailluena judíuaɨ ofiracuaɨmo naimɨe llofueuide. Iena cacajanona, comɨnɨ: “Naimɨe llofuiacɨno mare” raitɨmacɨ. \s1 Nazaretmo Jesús illa rafue \r (Mt 13.53-58; Mr 6.1-6) \p \v 16 Macarillamona, Nazaretmo naimɨe jaide. Navui nainomo naimɨedɨ sairide. Naimɨe jaisoilla isoi, sábadomo nainomo ite ofiracomo jaide. Jaie cuegafuiaɨna ado facallena, naimɨe a naidadate. \v 17 Naie lloraco nama mullaɨmadɨ Isaías mɨcorɨ jaie cuegafuiaɨ jai ferɨnoga rabe naimɨemo fecade. Iena oni suiñocaida, bie rafuena baillanona facade: \q1 \v 18-19 Jusiñamui Joreño cuemo ite. \q1 Dueredɨnomo mare rafuena llollena, cuena fetode. \q1 Taɨfe anamo ailluena comɨnɨ illa jira, Jusiñamui naimacɨna jillotaiacana uiñoñedɨmacɨ. \q1 Jusiñamui rafuena ailluena comɨnɨ uiñoñena jira, naimɨe illanomo rillena uiñoñedɨmacɨ. \q1 Jeacɨno anamo naimacɨ illa jira, Jusiñamui naimacɨna jillotaiacana uiñoñedɨmacɨ. \q1 Naimɨe naimacɨna duenaillana birui uiñuana jitaide. \q1 Naimacɨmo mare rafue llollena, cuena jai oretate. \p \v 20 Naie rafue facaja fuillamona, cuegafuiaɨ abɨdo fecade. Naimacɨna llofuellena, dane ana raɨde. Nana nainomo ite comɨnɨ naimɨemo eo eruaɨdɨmacɨ. \v 21 Iemei naimɨe naimacɨna llofuete. Raite: \p —Omoɨ como cacaja cuegafuiaɨ omoɨ motomo jai suide. Cuena ñaɨte. \p \v 22 Naimɨe lluana comɨnɨ cacajano, coninɨna raitɨmacɨ: \p —Naimɨe fue mare. Naimɨe marena llofuete. —Iemona raijicaillamona, coninɨri raitɨmacɨ—, Naimɨedɨ jamai José jito. ¿Nɨese naie rafue birui suide? \p \v 23 Iena uiñuamona, Jesús dɨnena llote: \p —Cue lluana ɨɨnoñedomoɨ. Comecɨaɨna facadomoɨ: “Capernaumo naimɨe siño fɨnoca rafuena fɨdɨdɨcaɨ. Siño rafuena caɨ motomo naimɨe jɨaɨ fɨnoia, naimɨena ɨɨnoitɨcaɨ. ‘Ua médico duia, ie abɨna dama jillotarede’ caɨ einamacɨ raisoidɨmacɨ. Ie isoide. Naimɨe llua isoi naimɨe ia, siño rafue caɨ motomo fɨnorede” comecɨaɨna facadomoɨ. \v 24 Uanaicɨnona omoɨmo lloitɨcue. Naimɨe comɨnɨ naɨraɨmo Jusiñamui facaina lloraɨma ia, ie comɨnɨ naimɨe uaina feiñoiacasɨñede. Iena jamaisɨte. Ie isoide. Cue naɨraɨmo cue illa jira, cue uaina ɨɨnoñedomoɨ. \v 25 Jaie ie isoide. Elías facaiseconi daje amani años abɨmo atomonado nocɨ deiñede. Aime guitɨmacɨ. Naie facaiseconi bie enɨruemo caɨ comɨnɨ dɨne ailluena fecɨñuaɨ itɨmacɨ; iadedɨ omoɨ jaiagaɨ Jusiñamui uaina ɨɨnoñedɨmacɨ. \v 26 Jusiñamuidɨ Elíana caɨ comɨnɨ dɨne oreñede; iadedɨ jɨaɨe enɨruemo ite fecɨño dɨne naimɨena orede. Sarepta railla naɨraɨmo orede. Sidón railla enɨruemo naie naɨraɨ ite. Caɨ comɨnɨñede fecɨñomo orede. \v 27 Jɨaɨe rafuena lloitɨcue. Eliseo mɨcorɨdɨ Jusiñamui facaina jaie llote. Eliseo mɨcorɨ facaiseconi bie enɨruemo dɨga efonaitɨno ite; iadedɨ naimacɨmona Jusiñamui buna jillotañede. Omoɨ jaiagaɨ Jusiñamui uaina ɨɨnoñena jira, Eliseo mɨcorɨ duidɨnona jillotañede. Naie facaiseconi dama Naamán mɨcorɨna jillotate. Caɨ comɨnɨmo naimɨe duiñede; ia Siria railla enɨruemo duide. Ie isoidomoɨ. Cue uaina ɨɨnoiacaiñedomoɨ —llote. \p \v 28 Jesús lluana cacajano, naie ofiracomo itɨno eo icɨritɨmacɨ. \v 29 Naidacaillano, naimɨena jino uitɨmacɨ. Naie illanodɨ iconɨmo ite. Nainomo naimɨena uillanona, iconɨmona naimɨena ana dotaacadɨmacɨ. \v 30 Naimɨena meineiacadɨmacɨ; iadedɨ naimacɨ motomo naimɨe jaillanona, naimacɨmona naimɨe jillobillano oni jaide. \s1 Jesúdɨ Janaba anamo itɨmɨe jillotaja rafue \r (Mr 1.21-28) \p \v 31 Jesús Capernaumo jaide, Galilea railla enɨruemo ite. Nainomo naimɨe ia, sábadoruimo judíuaɨ ofiracomo jaide. Nainomo llofuete. \v 32 Illaɨma uai isoi naimɨe llofuia jira, nainomo ite comɨnɨ naimɨe llofuiamona raijicaidɨmacɨ. \v 33 Janaba anamo illamɨe nainomo ite. Jesús llofuiana cacaita, Janabadɨ ɨimana ado cuirioitate: \p \v 34 —Odɨ Nazaret ie Jesús. ¿Bue ñeiacadɨo caɨ dɨga? Caɨna duere fɨnuaɨbidɨo. Ona uiñotɨcue. Odɨ Jusiñamui ie Mare Fetocamɨedɨo. \p \v 35 Jesús naimɨena lletade: \p —Llɨɨcai. Naimɨemona oni jai. —Iena cacajanona, naimacɨ motomo Janaba ɨimana ana dotade; ia naimɨedɨ bofedaiñede. Ie mei Janaba naimɨemona oni jaide. \v 36 Iena cɨuanona, nana nainomo itɨno raijicaidɨmacɨ. Coninɨri siadotɨmacɨ: \p —¿Nɨe isoide Jesús uai? Janabamo naimɨe llua mei, ɨimamona Janabadɨ oni jaide. \p \v 37 Jesús fɨnoca rafue muidona, naimɨe mamecɨdɨ nana naie enɨruemo soride. \s1 Jesúdɨ Simón Pedro jɨfaiñona jillotaja rafue \r (Mt 8.14-15; Mr 1.29-31) \p \v 38 Ofiracomona Jesús jaillanona, Simón Pedro jofomo jaide. Ie facaise Simón jɨfaiño duide. Abɨna cuaride. Naiñaiñona jilloitallena, nainomo itɨno Jesúmo jɨcanote. \v 39 Naiñaiño dɨne Jesús jaillanona, ie uai lluamona, naie duicodɨ oni jaide. Ieconi naiñaiño jillode. Abɨ cuariñede. Naidacaillanona, guille fɨnuanona, ie jofomo itɨnona ecade. \s1 Jesúdɨ ailluena duidɨnona jillotaja rafue \r (Mt 8.16-17; Mr 1.32-34) \p \v 40 Nairuido jitoma ana itemo, comɨnɨ ailluena duidɨnona Jesús dɨne atɨdɨmacɨ. Dɨga duicuaɨ illanona atɨdɨmacɨ. Naimacɨna jetajamona, naimacɨna jillotate. \v 41 Jananɨaɨna jɨaɨ oni oretajano, jananɨaɨ dɨnena raite: \p —Odɨ Jusiñamui Jitodɨo. —Naimɨena naimacɨ uiñua jira, Jesús naimacɨ ñaɨana rairuide. Naimɨedɨ Jusiñamui Jitona uiñotɨmacɨ. \s1 Judeamo Jesús llofuia rafue \r (Mr 1.35-39) \p \v 42 Ie areruido jitɨramo jofue iñenanomo Jesús jaide; iadedɨ comɨnɨ naimɨena jenuaidɨmacɨ. Baillanona, naimacɨ motomona naimɨe jaiñellena jɨcanotɨmacɨ. \v 43 Naimacɨmo llote: \p —Jɨaɨe naɨraɨmo cue mare rafuena lloiacadɨcue. Naimɨe anamo comɨnɨ illana Jusiñamui jitailla jira, naimacɨmo iena lloiacadɨcue. Ie mare rafuena llollena, Jusiñamui cuena orede. Oni jaitɨcue. Omoɨ dɨga fɨebiñeitɨcue. \p \v 44 Ie mei Judeamo ite ofiracuaɨmo Jesús llocana jaide. \c 5 \s1 Jesús muidona, naimacɨ ailluena llɨcɨaɨna ua rafue \r (Mt 4.18-22; Mr 1.16-20) \p \v 1 Jɨaɨruido Genesaret railla jorai fuemo Jesús ia, ailluena comɨnɨ naimɨe dɨne bitɨmacɨ. Ie rafue raise cacaillena, coninɨ oni ñuicocana naimɨe ecɨmo bitɨmacɨ. \v 2 Ie facaise jorai fuemo Jesús mena sɨjɨde botena cɨode. Naimacɨ lloijina naimacɨ jocua jira, naie botemo lloiji faɨraɨnɨ iñede. \v 3 Comɨnɨ ie llofuiacɨnona raise cacaillena, Jesús daje botemo jaide. Naie bote namadɨ Simón Pedro. Naie bote joraimo janore baɨ ñuitallena Simómo jɨcanote. Botemo ana raɨta, botemona comɨnɨna llofuete. \v 4 Llofuia mei, Simómo llote: \p —Aforedɨnomo jai. Nainomo omoɨ lloijina faɨno. \p \v 5 Simón uai ote: \p —Maestro, cue nabaiñɨaɨ dɨga namona naɨo lloiji faɨtɨcaɨ; iadedɨ jaca buena oñedɨcaɨ. ¿Nɨese ja oitɨcaɨ? Iadedɨ o llua jira, lloijina faɨtɨcue. \p \v 6 Iena naimacɨ faɨa mei, ailluena llɨcɨaɨna jiitatɨmacɨ. Ie jira naimacɨ lloiji cuaranoiacade. \v 7 Iena cɨuano, onollɨ dɨga imacɨ nabaiñɨaɨna uaidote, naimɨena naimacɨ canollena. Naimacɨ canuaɨbilla mei, llɨcɨaɨna naga bote oruitate. Eo oruilla jira, buiacade. \v 8 Iena cɨuano, Simón Pedro Jesúmo iobillacɨno fecallena, caiñɨcɨ ɨfodo raɨnadate. Raite: \p —Odɨ siño Jitodɨo; ia cue jamai bue isoilla jira, cuemona oni jai. Jeacɨnona fɨnouidɨmɨedɨcue. \p \v 9 Ailluena llɨcɨaɨna naimacɨ ua jira, naimacɨ raijicaillamona, iena naimɨe llote. \v 10 Naimɨe nabaiñɨaɨmona Zebedeo jito iaɨmaiaɨ ite. Juan dɨga Jacobo iaɨmaiaɨ. Simómo Jesús llote: \p —Cuena jacɨruiñeno. Llɨcɨaɨna birui ocabitomoɨ; iadedɨ cue dɨbeimo naimacɨ illena, biruimona comɨnɨna oitomoɨ. \p \v 11 Enɨruemo sɨjɨano, naimacɨ raruiaɨ faɨnonocaida, Jesús dɨga jaidɨmacɨ. \s1 Jesúdɨ efonaitɨmɨena jillotaja rafue \r (Mt 8.1-4; Mr 1.40-45) \p \v 12 Jɨaɨruido Jesúdɨ jɨaɨe naɨraɨmo ia, efonaitɨmɨe naimɨe dɨne bite. Naimɨe eo fodo jaide. Jesúna naimɨe cɨuano, naimɨena raise uaiduamona, ana bɨtadate. Llote: \p —Maestro, o jitaiadedɨ, cuena jillotaredɨo. \p \v 13 Jesús ie onollɨ oni ñuitajanona, naimɨena jetade. Raite: \p —Ona jillotaiacadɨcue. Mai o jillo. —Ieconi jillode. \p \v 14 Jesús naimɨemo llote: \p —Omo suide rafue jaca bumo lloñeno; iadedɨ Jerusalémo Jusiñamui jofomo Jusiñamui dɨga ñaɨraɨmamo o abɨna acatajai. O jillua jira, Jusiñamuimo Moisés mɨcorɨ jaie lloga rana feca Iemona comɨnɨ o jilluana uiñoitɨmacɨ. \p \v 15 Iese Jesús naimɨemo llote; iadedɨ Jesús fɨnoca rafue llocana eo uite. Ie muidona naimɨe lluana cacaillena, duidɨnona Jesús jillotallena, ailluena comɨnɨ naimɨe dɨne bitɨmacɨ. \v 16 Bitɨmacɨ; iadedɨ Jusiñamui dɨga ñaɨllena, jofue iñenanomo Jesús jaide. \s1 Jesúdɨ tɨsitaitɨmɨena jillotaja rafue \r (Mt 9.1-8; Mr 2.1-12) \p \v 17 Jɨaɨruido naimɨe llofueia, dɨga comɨnɨ naimɨe illa jofomo bitɨmacɨ. Fariseuaɨ railla comɨnɨ bitɨmacɨ. Moisés mɨcorɨ llogacɨnuaɨna llofueraɨnɨ bitɨmacɨ. Galileamona dɨga naɨraɨmona bitɨmacɨ. Judeamona bitɨmacɨ. Jerusalémona bitɨmacɨ. Jusiñamui uaido Jesús naimɨe dɨne bite duidɨnona jillotate. \v 18 Ie facaise ie bɨiramo bɨide tɨsitaitɨmɨena Jesús dɨne damɨerie atɨdɨmacɨ; \v 19 iadedɨ naimacɨ uillɨfo iñena jira, ailluena comɨnɨ illa jira, riñedɨmacɨ. Naie jofo bɨbanilla jira, jofo emodomo a jaidɨmacɨ. Jofo beicɨmo ite tɨdabacuido a jaidɨmacɨ. Jofo emodo econocaida ifodo naimɨena ie bɨiramo bɨide dɨga, comɨnɨ motomo Jesús ecɨmo ana ñuitadɨmacɨ. \v 20 Iena Jesús cɨuanona, tɨsitaitɨmɨe jilluana naimacɨ ɨɨnuana Jesús uiñote. Tɨsitaitɨmɨemo llote: \p —Jadi, o jeacɨnona cue feitaja jira, iena oni jai dotadɨcue. Ie facai ɨbana jai oñeitɨcue. \p \v 21 Nainomo itɨnomona Moisés mɨcorɨ llogacɨnona llofueraɨnɨ itɨmacɨ. Fariseuaɨ jɨaɨ itɨmacɨ. Comecɨaɨna facadɨmacɨ: “Naimɨe Jusiñamuina jeare ñaɨte. Dama Jusiñamui jeacɨnona dotarede. Bimɨe Jusiñamuiñede; ia Jusiñamui ifomo iacade”. \v 22 Naimacɨ comecɨaɨ facajacɨnona Jesús uiñuanona, naimacɨmo jɨcanote: \p —¿Bue ñellena omoɨ comecɨaɨna iese facadomoɨ? \v 23 Bimɨemo: “O jeacɨnona jai oni dotadɨcue” cue lloia, cue uai siñonana uiñoñeitomoɨ; ia bimɨemo: “Mai naidacaillanona macari” cue lloia, cue uai siñonana uiñoitomoɨ. \v 24 Monamona jaie cue billanona, ɨimana jaidɨcue. Ie jira jeacɨno oni dotaja uai cuemo ite. Iena omoɨ uiñollena, tɨsitaitɨmɨemo lloitɨcue: “Mai naidacai. O bɨira ferɨanona, o jofomo mai jai”. \p \v 25 Iese naimɨe raillamona, tɨsitaitɨmɨe jillode. Ieconi naimacɨ motomo naimɨe naidaide. Ie bɨira ferɨano, Jusiñamuimo iobillacɨno fecajano, ie jofomo jaide. \v 26 Nana naiena cɨodɨno eo raijicaidɨmacɨ. Iemona Jusiñamuimo iobillacɨnona fecadɨmacɨ. Eo raijicaillamona, raitɨmacɨ: \p —Bie isoide siño comena jaca cɨoiñedɨcaɨ. \s1 Jesúdɨ Levína fetua rafue \r (Mt 9.9-13; Mr 2.13-17) \p \v 27 Jesús jino macarillano, gobierno facaina ucube oraɨmana cɨode. Naimɨe mamecɨ Leví. Ie ucubena ouillanomo raɨde. Jesús naimɨemo llote: \p —Cue llofuegamɨena o jaillena, cue dɨga bi. \p \v 28 Naidacaida, Jesús dɨga jaillanona, ie maɨjɨana faɨnonocaide. \v 29 Naillɨ ie jofomo Leví aillue rafuena fɨnode, Jesús iena. Dɨga ucube oraɨnɨ guisaɨbitɨmacɨ. Dɨga jɨaɨe comɨnɨ jɨaɨ guisaɨbitɨmacɨ. Jesús dɨga danomo guitɨmacɨ. \v 30 Nainomo fariseuaɨ comɨnɨdɨ, Moisés mɨcorɨ llogacɨno llofueraɨnɨ dɨga, jamai bitɨmacɨ. Jesúna cɨuanona, ie llofueoicaiganomo jɨcanotɨmacɨ: \p —¿Bue ñellɨ ucube oraɨnɨ dɨga guitomoɨ? Maraiñede comɨnɨ dɨga guitomoɨ. \p Moisés mɨcorɨ llogacɨnodo ucube oraɨnɨ raise jaiñenamona, naie isoidɨno dɨga fariseuaɨ comɨnɨ nabairiñena jira, iese jɨcanotɨmacɨ. \v 31 Jesús iena cacajano, llote: \p —Ecairedɨno médicona jitaiñedɨmacɨ; iadedɨ duidɨnodɨ médicona jitaidɨmacɨ. \v 32 Jusiñamui dɨbeimo mareuidɨnona uaɨbiñedɨcue; iadedɨ maraiñedɨnona uaɨbitɨcue. \s1 Jesúmo comɨnɨ guiñenana jɨcanua rafue \r (Mt 9.14-17; Mr 2.18-22) \p \v 33 Naie facaise fariseuaɨ dɨnena Jesúmo llote: \p —Caɨ einamacɨ llua isoi, Jusiñamuina caɨ raise iobitallena, guiñenaruillaɨ illa facaiseconi guiñedɨcaɨ. Jusiñamuimo jɨɨcabidɨcaɨ. Caɨ jeacɨno facaina sunaicabitɨcaɨ. Caɨ einamacɨ rafuedo Juan Bautista llofueoicaigano jaidɨmacɨ. Caɨ llofuegano iedo jɨaɨ jaidɨmacɨ; iadedɨ o llofueoicaigano jaca guitɨmacɨ. ¿Bue ñellena caɨ einamacɨ rafuedo jaiñedɨmacɨ? \p \v 34 Jesús uai ote: \p —Jɨaɨe rafuedo iena lloitɨcue. Coniruedɨ ie aɨna uarui ia iobilla jira, ie nabaiñɨaɨ sunaiñedɨmacɨ. Iobillamona guitɨmacɨ. \v 35 Jɨaɨruido jai aɨreiacade conirue naimacɨ dɨga iñenia, naimacɨ comecɨ sunaillamona, naimacɨ jitaia, guiñenaruillaɨdɨ iite. Ie isoide. Cue comɨnɨ dɨga birui cue illa jira, iocɨre itɨmacɨ. Ɨco cue jaille mei, sunaitɨmacɨ. Ie muidona birui cue llofueoicaigano guicabitɨmacɨ. \v 36 Jɨaɨe rafuedo iena lloitɨcue: Nia jocoñega comue ɨniroidɨ jacaɨe ɨniroimo jɨlliñega. Jɨlliadɨ jocua mei, comue ɨniroi jacaɨe ɨniroimona fo llirite. Eo fodo cuararite. Jai maraiñeno cɨoite. \v 37 Jacagomona fɨnoca bolsa como fɨnoca vino joneñega. Jonegadena, maɨriñena jira, sɨrillamona igoɨ raɨre cuararite. Vino faɨfite. Igoɨ jɨaɨ faɨfite. \v 38 Como fɨnoca vino comogomo jonelle. Iemei iena faɨfiñeite. \v 39 Navui fɨnoca vino jirua mei: “Navui fɨnoca vino nia mare” raillamona, como fɨnoca vino buna jiroacaiñede. Ie isoide. Omoɨ einamacɨ rafue ifomo jɨaɨe rafue birui ite. Iena omoɨmo llocabitɨcue. Iedo jaidɨcaɨ; ia omoɨ einamacɨ rafuemo omoɨ fɨbilla jira, jɨaɨe rafuedo birui jaiacaiñedomoɨ —llote. \c 6 \s1 Sábadoruimo Jesús llofueoicaigano maɨjɨa rafue \r (Mt 12.1-8; Mr 2.23-28) \p \v 1 Jɨaɨruido sábadoruimo Jesús, ie llofueoicaigano dɨga, trigo illa illɨ motodo joide naɨsona jaide. Ie llofueoicaigano trigona tɨjɨano, golluano, guicana jaidɨmacɨ. \v 2 Dajerie fariseuaɨ iena cɨuano, llotɨmacɨ: \p —Rairuica rana fɨnosɨte. Moisés mɨcorɨ rairuilla jira, sábadoruimo maɨjɨnidɨcaɨ; iadedɨ trigona naimacɨ tɨjɨamona, caɨmona jai maɨjɨdɨmacɨ. Caɨmona jeacɨnona jai fɨnodɨmacɨ. \p \v 3 Ie llofueoicaiganona rɨiduano, Jesús uai ote: \p —Cuemona jeacɨno fɨnoñedɨmacɨ. David mɨcorɨ jaie fɨnoca rafuemo omoɨ comecɨaɨ raise facañedomoɨ. David mɨcorɨ guille iñenia, naimɨe aimetaia, ie nabaiñɨaɨ dɨga Jusiñamui jofomo fo jaide. \v 4 Jusiñamuimo fecaca llomenicona uanona, guitɨmacɨ. Jamai bue isoidɨno naie llomenicona guillana Jusiñamui rairuide. Danɨ Jusiñamui dɨga ñaɨraɨnɨ iena guiredɨmacɨ. David mɨcorɨ iena guite; ia Jusiñamui naimacɨna duere fɨnoñede. \v 5 Monamona cue billamona, ɨimana jaidɨcue. Ie jira sábadoruimo comɨnɨ fɨnolle rafuena rairuiredɨcue. Nairuimo fɨnoñelle rafuena jɨaɨ rairuiredɨcue. Ie jira nairuimo cue jitailla rafuena fɨnoredɨcue. \s1 Jesúdɨ onollɨna ɨdɨsarodɨmɨena jillotaja rafue \r (Mt 12.9-14; Mr 3.1-6) \p \v 6 Jɨaɨe sábadoruimo judíuaɨ ofiracomo Jesús jaillanona, llofuete. Ie facaise nainomo nabellɨmo ɨdɨsarodɨmɨe ite. \v 7 Moisés mɨcorɨ llogacɨnona llofueraɨnɨ, fariseuaɨ dɨga, Jesúmo eruaɨdɨmacɨ, sábadoruimo Jesús naimɨena raabaca ie segoitai. Iena Jesús fɨnoia, naimacɨmona sábadoruimo naimɨe jai maɨjɨa jira, naimɨena llogɨdoiacadɨmacɨ. Naimacɨmona sábadoruimo bu maɨjɨia, jeacɨnona fɨnode. \v 8 Naimacɨ comecɨaɨna facajacɨnona Jesús uiñuamona, onollɨna ɨdɨsarodɨmɨemo llote: \p —Cue ecɨmo naidada. —Iemei Jesús ecɨmo naidadate. \p \v 9 Jesús nainomo itɨnomo jɨcanote: \p —¿Nɨe isoide rafue sábadoruimo fɨnuadena mare? Bimɨe birui cue jillotaiadedɨ, birui mare rafuena fɨnodɨcue. Cuena birui omoɨ meineiadedɨ, birui maraiñede rafue fɨnodomoɨ. Sábadoruimo ¿nɨe isoide rafue fɨnuana rairuidomoɨ? \p \v 10 Naimacɨmo eruaɨllanona, duidɨmɨemo llote: \p —O onollɨ mai oni ñuita. —Iena ñuitajanona jillode. \v 11 Nainomo itɨno iena cɨuanona, eo icɨritɨmacɨ. \p —¿Nɨese Jesúna nɨbaɨitɨcaɨ? —naiemona coninɨri siadotɨmacɨ. \s1 Jesúdɨ ie doce llofueoicaiganona fetua rafue \r (Mt 10.1-4; Mr 3.13-19) \p \v 12 Nairui aneduaɨmo Jesús jaide, Jusiñamui dɨga ñaɨllena. Namona naɨo jɨɨde. \v 13 Monaidemo, ie llofueganona naimɨe dɨne uaidote. Naimacɨmona doce dɨgamɨena fetode. Naimɨe dɨga icabillena, naimacɨna naimɨe facaina lloraɨnɨna naimacɨ jaillena, naimacɨna fetode. \v 14 Iese mamecɨredɨmacɨ: Simón; naimɨe mamecɨ jɨaɨcɨdɨ Jesús jɨtaca Pedrona. Andrés; naimɨedɨ Pedro ama. Jacobo, Juan, Felipe, Bartolomé, \v 15 Mateo, Tomás, jɨaɨe Jacobo; naimɨedɨ Alfeo jito. Jɨaɨe Simóna fetode. Naimɨedɨ cananista comɨnɨ facaisemo duide. \v 16 Judas; naimɨedɨ Jacobo jito. Judas Iscariote mɨcorɨ; naimɨedɨ Jesúna gaɨtatatɨmɨe. \s1 Jesúdɨ ailluena comɨnɨna llofuia rafue \r (Mt 4.23-25) \p \v 17 Aneduaɨmona sɨniaɨdɨnomo ie doce llofueoicaigano dɨga Jesús bite. Ie jɨaɨe llofuegano naimɨe dɨne bitɨmacɨ. Ailluena jɨaɨe comɨnɨ bitɨmacɨ. Nana Judeamona bitɨmacɨ. Jerusalémona bitɨmacɨ. Tiromona bitɨmacɨ. Sidómona bitɨmacɨ. Tiro monaillai fuemo ite. Sidón monaillai fuemo jɨaɨ ite. Naimɨe lluamo cacareillena bitɨmacɨ. Naimacɨ duicomona jɨaɨ jilloiacadɨmacɨ. \v 18 Jananɨaɨ anamo itɨnomona Jesús jananɨaɨna oni orede. \v 19 Nana comɨnɨ naimɨena jetaacadɨmacɨ. Naimɨemo siño uai illa jira, naimɨena jetajamona, naimacɨ duicomona jillodɨmacɨ. \s1 Jesús lloga rafue \r (Mt 5.1-12) \p \v 20 Ie llofueganomo eruaɨllanona, Jesús llote: \p —Naimɨe anamo omoɨ jai illamona, Jusiñamui omoɨna sedaacana rafuena omoɨna llofueitɨcue. Naimɨena jitaidomoɨna, omoɨna sedaite. Comecɨaɨna facadomoɨ: “Jusiñamui jitaillacɨnona danɨ fɨnonidɨcaɨ; ia Jusiñamui caɨna canuamona, iena fɨnoitɨcaɨ”. Naimɨe comɨnɨ omoɨ illamona, naimɨe omoɨna canoite. Iemona caɨmare iitomoɨ. \v 21 Naimɨe jitaillacɨno omoɨ fɨnuamona, Jusiñamui omoɨna sedaite. Naimɨedɨ mare rafuena omoɨ fɨnuana canoite. Iemona caɨmare iitomoɨ. Omoɨ sunaia, Jusiñamui omoɨna sedaite. Ailluena comɨnɨ jeacɨno fɨnocana jaidɨmacɨ. Iena uiñuamona, sunaitomoɨ. Naie isoidɨno omoɨ illamona, Jusiñamui omoɨ comecɨaɨna ocuiñotaite. Iemona iocɨre iitomoɨ. \v 22 Cuemo omoɨ duia, duere sefuitomoɨ. Jɨaɨe comɨnɨ omoɨna enoitɨmacɨ. Omoɨna oni dotaitɨmacɨ. Omoɨna jeare ñaɨtɨmacɨ. Cuemo omoɨ duilla jira, omoɨna jamaitɨmacɨ; ia Jusiñamui omoɨna caɨmare itataite. \v 23 Omoɨ isoi omoɨ jaiagaɨmona Jusiñamui facaina lloraɨnɨ mɨcorɨaɨ jaie duere sefuidɨmacɨ. Iena omoɨ uiñuamona, monamo Jusiñamuimona ailluena ɨbana ɨco omoɨ feiñua jira, birui omoɨ duere sefuia, iocɨre omoɨ jai. \v 24 Iese iitomoɨ; ia Jusiñamuina jitaiñedɨno ɨco duere sefuitɨmacɨ. Comecɨaɨna facadɨmacɨ: “Jusiñamuina jitaiñedɨcaɨ. Marena birui itɨcaɨ. Nana caɨ comecɨaɨ jitaillacɨno birui caɨmo ite”. Iese birui itɨmacɨ; ia Jusiñamui naimacɨna ɨco duere fɨnoite. \v 25 Jusiñamuimona buena birui jitaiñedɨno ɨco duere sefuitɨmacɨ. “Nana caɨ comecɨaɨ jitailla rafue caɨmo birui illa jira, Jusiñamuimona buena jitaiñedɨcaɨ” raitɨmacɨ. Iese birui itɨmacɨ, ia Jusiñamui naimacɨna ɨco duere fɨnuamona, buenitɨmacɨ. “Caɨ comecɨaɨna iocɨre itatallena, Jusiñamuina jitaiñedɨcaɨ” damɨerie birui raitɨmacɨ. Naimacɨ jeacɨno facaina sunaiñedɨmacɨ. Birui ite rafuena ebiruitɨmacɨ. Iese birui itɨmacɨ; ia Jusiñamui naimacɨna ɨco duere fɨnuamona, sunaitɨmacɨ. Eeitɨmacɨ. \v 26 Naimacɨri iobillamona, omoɨ jaiagaɨdɨ Jusiñamui facaina lloraɨnɨna abɨ caitadɨnona marena ñaɨtɨmacɨ. Damɨerie birui daje isoidɨmacɨ. Jusiñamuina iobitaiacaiñedɨmacɨ; ia comɨnɨna iobitaiacadɨmacɨ. Iemona comɨnɨ naimacɨna marena ñaɨtɨmacɨ; ia Jusiñamui naimacɨna ɨco duere fɨnoite. \s1 Jesúdɨ ɨba oñenana llua rafue \r (Mt 5.38-48; 7.12) \p \v 27 Jesús llote: \p —Cue lluana cacajamona, iena ɨɨno. Ɨɨnuamona omoɨna enoidɨnona isirui. Naimacɨna cano. \v 28 Omoɨ jeare ñaɨtɨnona marena ñaɨno. Omoɨna jeare fɨnodɨno facaina Jusiñamuimo omoɨ jɨɨ. \v 29 Omoɨ cacaɨna bu dutaiade, ɨba oñeno; iadedɨ enefebeimo dobaida, enefebeimo jɨaɨ dutallena. Omoɨ ɨniroina bu baɨroiacania, omoɨmo naimɨe nia jɨcañenia, naimɨe jitailla ɨniroi baɨfemo naimɨemo feca. \v 30 Omoɨmo ite rana bu jɨcaia, iena caidɨñeno feca. Omoɨmona rana bu baɨroia, iena abɨdo jɨcañeno. \v 31 Jusiñamui jitaillacɨnona omoɨ fɨnuamona, jɨaɨe comɨnɨna marena fɨno. Jɨaɨe comɨnɨ omoɨna fɨnuana omoɨ jitailla isoi, naimacɨna fɨno. Naimacɨ omoɨna marena fɨnuana omoɨ jitaia, naimacɨna marena fɨno. Naimacɨ omoɨna maraiñeno fɨnuana omoɨ jitaia, naimacɨna ie isoi maraiñeno fɨno. O fɨnoacaga ra isoi jɨaɨe comɨnɨmo fɨno. \v 32 Naimɨe comɨnɨna omoɨ illamona, nana comɨnɨ daje isoi isirui. Omoɨna isiruitɨnona omoɨ isiruia, mare; iadedɨ omoɨna gaɨñenanona omoɨ isiruiñenia, Jusiñamui omoɨna: “Mare” raiñeite. Maraiñede rafuena fɨnoraɨnɨ naimacɨna isiruitɨnona isiruitɨmacɨ. Nana comɨnɨna omoɨ isiruiñenia, maraiñede rafuena fɨnoraɨnɨ baɨfemo faɨñedomoɨ. Naimacɨ isoi itomoɨ. \v 33 Naimɨe comɨnɨna omoɨ illamona, nana comɨnɨ daje isoi cano. Omoɨna canodɨnona omoɨ canoia, mare; iadedɨ omoɨna canoñedɨnona omoɨ canoñenia, Jusiñamui omoɨna: “Mare” raiñeite. Maraiñede rafuena fɨnoraɨnɨ naimacɨna canodɨnona canodɨmacɨ. Nana comɨnɨna omoɨ canoñenia, maraiñede rafuena fɨnoraɨnɨ baɨfemo faɨñedomoɨ. Naimacɨ isoi itomoɨ. \v 34 Naimɨe comɨnɨna omoɨ illamona, nana comɨnɨmo daje isoi rana feca. Omoɨmo ra fecadɨnomo rana omoɨ fecajia, mare; iadedɨ omoɨmo rana fecañedɨnomo rana omoɨ fecañenia, Jusiñamui omoɨna: “Mare” raiñeite. Maraiñede rafuena fɨnoraɨnɨ naimacɨmo rana fecadɨnomo rana jɨaɨ fecadɨmacɨ. Nana comɨnɨmo rana omoɨ fecañenia, maraiñede rafuena fɨnoraɨnɨ baɨfemo faɨñedomoɨ. Naimacɨ isoi itomoɨ. \v 35-36 Omoɨna gaɨñedɨnona isirui. Naimacɨmo mare rafuena fɨno. Naimacɨmo rana jamai feca. Naimacɨmona ɨba uamo ocuiriñeno; ia Jusiñamui omoɨ raise ɨbaite. Jusiñamui maraiñedɨnona canocabide. Naimɨeri iobiñedɨmacɨ; ia naimacɨna canocabide. Naimacɨna duenaicabite. Ie jira maraiñedɨnona omoɨ duenai. Naimɨe isoi omoɨ illamona, maraiñedɨnodɨ naimɨe comɨnɨna omoɨ illana uiñoitɨmacɨ. Jusiñamuidɨ comɨnɨna duenailla isoi, comɨnɨna omoɨ jɨaɨ duenai. \s1 Jesúdɨ jɨaɨe comɨnɨna mameriñenana llua rafue \r (Mt 7.1-5) \p \v 37 Jesús llote: \p —Duenaillacɨnona nia llofueiacadɨcue. Jɨaɨe comɨnɨna mameriñeno. Jɨaɨe comɨnɨna omoɨ mameria, omoɨmo ite maraiñede rafue facaina Jusiñamui omoɨna duere fɨnoite. Omoɨmo maraiñede rafuena bu fɨnoia, iena feita. Iena omoɨ feitañenia, Jusiñamui omoɨmo ite maraiñede rafuena feitañeite. \v 38 Jɨaɨe rafuedo iena lloitɨcue. Rana omoɨ fecaia, iena raise omoɨ gaɨeia, ɨco ɨbana omoɨ oia, raise gaɨecana feiñoitomoɨ. Ie isoide. Jɨaɨnomo maraiñede rafuena fɨnoñeno; ia naimacɨna duenaillamona, naimacɨmo rana jamai feca. Iena raise feca. O fecaja dɨese Jusiñamuimona eo raise ɨbana feiñoitomoɨ. \p \v 39 Naimacɨna iena nia llofuiamona, naimacɨmo Jesús jɨaɨe rafuena llote: \p —Cue comɨnɨna omoɨ illamona, bie rafuena cacarei. Uanaicɨnodo omoɨ jaiñenia, uisɨnidɨmɨe isoi iitomoɨ. Uisɨnidɨmɨe jɨaɨe uisɨnidɨmɨena ɨfonide. Ifo iade, nagamaiaɨ dafomo uaidɨiaɨmaiaɨ. \v 40 Fueotɨmɨe ie llofueraɨma baɨfemo uaiñede; iadedɨ naimɨe raise fueoia, ie llofueraɨma isoi jaite. Raise fueollena, cue uaimo cacarei. \v 41 Omoɨ ecɨmo itɨmɨemo janore maraiñedɨcɨno illana omoɨ uiñoia, iemo comecɨna facañeno; iadedɨ omoɨmo ailluena ite maraiñedɨcɨnomo nano omoɨ comecɨna faca. \v 42 Omoɨmo maraiñedɨcɨno illamona, ¿nɨese omoɨ ecɨmo itɨmɨena mameritomoɨ? Omoɨmo ite maraiñedɨcɨnomo omoɨ comecɨna facaacaiñena jira, maredɨnona abɨ caitadɨnodomoɨ. Omoɨ comecɨaɨna nano raise fɨno. Iemei omoɨ ecɨmo itɨmɨena canorenitomoɨ. Naimɨe comecɨna raise canorenitomoɨ. \s1 Jesúdɨ riara llɨsilla llilla llua rafue \r (Mt 7.17-20; 12.34-35) \p \v 43 Jesús nia llofuete: \p —Mare riara maraiñede riara isoi llɨsiñede. Maraiñede riara mare riara isoi jɨaɨ llɨsiñede. \v 44 Llɨsillamona nɨe isoide riara illana uiñotɨcaɨ. Amena ie llɨsilla llillamona amena marena uiñoga. Llillamona, amena maraiñenana jɨaɨ uiñoga. Eecuaɨmona uvas railla riarana oñedɨcaɨ. Monaigɨmona higos railla riarana jɨaɨ oñedɨcaɨ. \v 45 Ie isoide. Naimacɨ comecɨaɨmo itɨcɨnomona comɨnɨ ñaɨtɨmacɨ. Mare comecɨ itɨcɨnomona maremɨedɨ mare rafuena fɨnocabide. Maraiñede comecɨ itɨcɨnomona maraiñedɨmɨe maraiñede rafuena fɨnocabide. \s1 Jesúdɨ naimɨena ɨɨnuana ñaɨa rafue \r (Mt 7.24-27) \p \v 46 Jesús nia llofuete: \p —Omoɨmona damɨerie cuena: “Caɨ Nama” raitomoɨ; iadedɨ cue llogacɨnona fɨnoñedomoɨ. \v 47 Dɨga comɨnɨ cue dɨne bitɨmacɨ. Cue uaina cacadɨmacɨ. \v 48 Cue uaina ɨɨnotɨmɨe jofona raise fɨnodɨmɨe isoide. Jofona raise fɨnodɨmɨedɨ ie jofona fɨnodemo, jofona goiñellena, nofɨcɨ illa dɨnori eo ana raɨte. Nocɨ deidemo, eo jɨnuidemo, jofomo ille toia, jofo raise fɨnua jira, jofo goiñede. Iena faɨfiñede. Ie isoide. Cue lluana ɨɨnotɨmɨe faɨfiñeite. \v 49 Cue uaina ɨɨnoñedɨmɨe jofona raise fɨnoñedɨmɨe isoide. Jofona raise fɨnoñedɨmɨedɨ ie jofona fɨnodemo, enɨrue emodomo iena fɨnode. Ana raɨñede. Nocɨ deidemo, eo jɨnuidemo, jofomo ille toia, jofo goillamona, jai eo judaɨsite. Iena faɨfide. Ie isoide. Cue lluana ɨɨnoñedɨmɨe faɨfite —llote. \c 7 \s1 Jesúdɨ capitán mullaɨmana jillotaja rafue \r (Mt 8.5-13) \p \v 1 Ie llua fuillamona, Jesús Capernaumo jaide. \v 2 Nainomo romanos railla naɨraɨmo duide illaɨma ite. Cien soldaduaɨna sedauide. Naimɨedɨ capitán. Judíuñedɨmɨe. Ie mullaɨma eo duide. Niade fiodaiacade. Capitán naimɨena eo gaɨde. \v 3 Capernaumo Jesús illana capitán fɨdɨano, Jesús dɨne judíuaɨ einamacɨna orede. Naimɨe dɨne Jesús billena jitaide. Ie mullaɨmana jillotajaɨbillena jitaide. \v 4 Jesús dɨne naimacɨ rillano, capitán dɨne naimɨe billena, naimɨemo duere jɨcanotɨmacɨ. Raitɨmacɨ: \p —Naimɨedɨ caɨmona maremɨena jira, naimɨena o canuana jitaidɨcaɨ. \v 5 Caɨ naɨraɨna isiruite. Ie ucube dɨga caɨ ofiracona fɨnotate. \p \v 6 Iena cacajamona, Jesús naimacɨ dɨga jaide. Capitán jofomo iaɨrei Jesús ria, capitádɨ Jesús dɨne ie nabaiñɨaɨna orede, Jesúmo llollena: \p —Maestro, biñeno. Jamai bue cue isoilla jira, cue jofomo biñeno. \v 7 Jamai bue cue isoilla jira, o dɨne jɨaɨ jaiñedɨcue. O illanomona o uaido cue mullaɨma jilloita. \v 8 Jɨaɨe illaɨcomɨnɨ anamo itɨcue. Naimacɨ lloga uaina ɨɨnotɨcue. Cue anamo jɨaɨe soldaduaɨ illanona, cue uaina ɨɨnotɨmacɨ. Cue anamo cue mullaɨma illa jira, naimɨedɨ cue uaina ɨɨnote. O anamo naie duico illa jira, o uaina bene o lloia, cue mullaɨma jilloite. \p \v 9 Iena cacajano, Jesús raijicaide. Oni dobaidajano, naimɨe dɨga jaidɨnomo llote: \p —Bie isoidɨmɨe cue uaina ɨɨnotɨmɨena jaca baiñedɨcue. Caɨ judíuaɨ comɨnɨmona bie isoidɨmɨena jaca iñede. Mai abɨdo jai. \p \v 10 Capitámona bitɨno abɨdo capitán jofomo rillano, mullaɨma jai jilluana cɨodɨmacɨ. \s1 Jesúdɨ fecɨño jitona jillotaja rafue \p \v 11 Jɨaɨruido Naín railla naɨraɨmo Jesús jaide. Ie llofueoicaigano jɨaɨ jaidɨmacɨ. Ailluena comɨnɨ jɨaɨ jaidɨmacɨ. \v 12 Naie naɨraɨ ie nasemo naimɨe iaɨreicaia, jai fiodaitɨmɨena comɨnɨ jino atɨana cɨode. Naie fiodaitɨmɨedɨ conirue. Ie eidɨ fecɨño. Dajede ie jitodɨ jai fiodaite. Ailluena Naín itɨno naie fecɨño dɨga jaidɨmacɨ. \v 13 Jesús naiñaiñona cɨuanona, naiñaiñona duenaite. Naiñaiñona raite: \p —Mai eeñeno. \p \v 14 Fiodaitɨmɨe dɨne Jesús jaillanona, naimacɨ ieconi naidadallena, ie uiga rana jetade. Naimɨena uitɨnodɨ ieconi naidadatɨmacɨ. Fiodaitɨmɨemo Jesús llote: \p —Mai a raɨnada. \p \v 15 Iena Jesús llua mei, naie fiodaitɨmɨe ie uiga ramona a raɨnadate. Ie meinoconi naimɨe ñaɨte. Jesús naimɨena ie eimo abɨdo ite. \v 16 Naieri nana jacɨnaitɨmacɨ. Jusiñamuimo iobillacɨnona fecadɨmacɨ. Raitɨmacɨ: \p —Jusiñamui facaina lloraɨma caɨ motomo ite. Naimɨe uai eo siño. Naimɨena Jusiñamui oretaja jira, Jusiñamui caɨna birui canoacana jira, iobidɨcaɨ. \p \v 17 Nana Judeamo itɨno Jesús fɨnoca rafuena fɨdɨdɨmacɨ. Judea enɨrue fuemo ite naɨraɨaɨdɨ jɨaɨ fɨdɨdɨmacɨ. \s1 Jesús dɨne Juan Bautista mɨcorɨ ie llofueoicaiganona oretaja rafue \r (Mt 11.2-19) \p \v 18 Juan Bautista mɨcorɨ llofueoicaiganodɨ nana Jesús fɨnoca rafuena fɨdɨano, iena naimɨemo llote. Ie llofueoicaiganomona Juan mɨcorɨdɨ menamɨena uaidote. \v 19 Llote: \p —Jofue iñenanomo navui cue ia, jɨaɨmɨe billena llofuecabitɨcue. Jesús dɨne omɨco jai: “¿Buudɨo? ¿Odɨ Juan llofuegamɨedɨo? ¿Jɨaɨmɨe billemo nia ocuiritɨcaɨ?” naimɨemo jɨcano. \p \v 20 Jesús dɨne iaɨmaiaɨ rillano, Jesúmo llotɨiaɨmaiaɨ: \p —Juan Bautista cocona orede. Jofue iñenanomo navui naimɨe ia: “Jusiñamuimona damɨe biite” naimɨe llofuecabite. Juan llofuegamɨena o illana uiñoiacadɨcaɨ. Imɨeñedɨodena, jɨaɨmɨe billemo nia ocuiritɨcaɨ. Cocomo llono. \p \v 21 Jesús dɨne iaɨmaiaɨ billa facaiseconi, Jesús dɨga isoide duicuaɨ illanona jillotate. Jananɨaɨ anamo itɨnomona jananɨaɨna oni jɨaɨ orede. Uisɨnidɨnona uisɨna dane cɨotate. \v 22 Ie jira Jesús iaɨmaiaɨmo llote: \p —Cue lluana cacadomɨco. Cue fɨnoca rafuena cɨodomɨco. Juan dɨne abɨdo omɨco jaillanona, iena naimɨemo llono. “Uisɨnidɨno jai cɨodɨmacɨ. Ñuja-ñujacaida jaidɨnodɨ jai raise macaritɨmacɨ. Efonaitɨno jai jillodɨmacɨ. Jefona cacaiñedɨnodɨ jai jefona cacasɨte. Fiodaillamona damɨerie jai jillodɨmacɨ. Dueredɨno mare rafuena jai cacadɨmacɨ”. Iese naimɨemo llono. \v 23 Jɨaɨ llono: “Nɨbaɨ nana cue rafuena raise cacaiñedɨo; ia cuena jaca nia ɨɨnocana o jaia, caɨmare iitɨo”. \p \v 24 Iaɨmaiaɨ abɨdo jailla mei, naimɨe ecɨmo ailluena ite comɨnɨmo Jesúdɨ Juan rafuena llote: \p —Jofue iñenanomo naimɨe navui ia, naimɨe dɨne jaidomoɨ. ¿Nɨe isoidɨmɨena cɨodomoɨ? Daje uaido rafuena comecɨna facadɨmɨena cɨodomoɨ. Ero, fuirɨna aɨfɨ billamona, raitɨre afai bɨjɨde. Afaina aɨfɨ billamona, raitɨre fuirɨ bɨjɨde. Naimɨe ie isoiñede. Nɨe isoide rafue naimɨemo ia, cue rafuena llocana jaide. \v 25 ¿Bue ñellena naimɨe dɨne jaidomoɨ? Mare ɨniroina jɨtadɨmɨena cɨoiñedomoɨ. Mare ɨniroina jɨtadɨnona omoɨ cɨoacaniadedɨ, illaɨcomɨnɨ dɨne jaidomoɨ. Naimacɨmo ailluena ra ite. \v 26 Jusiñamui facaina lloraɨmana cɨodomoɨ. Naimɨe Jusiñamui facaina llocabite. Jɨaɨe lloraɨnɨ baɨfemo faɨte, cue billena omoɨmo naimɨe llua jira. \v 27 Malaquías mɨcorɨ naimɨena jaie cuega: “Jusiñamui raite: ‘Ero, o uicodo cue rafuena llollena, damɨena oretaitɨcue, comɨnɨ comecɨaɨna marecɨnona duiñollena’ ” cuega. Malaquías Juan Bautistana cuete. \v 28 Juan Bautista nana Jusiñamui facaina lloraɨnɨ baɨfemo faɨte; iadedɨ Jusiñamui comɨnɨna birui bu illamona, Juan baɨfemo birui faɨte. Juan cue billena llofuete; ia naimɨe cue lloga rafuena omoɨ isoi cacaiñede. Naimɨe cue lloga rafue omoɨ isoi suillana cɨoiñede. Iemona naimɨe baɨfemo faɨtomoɨ. \p \v 29 Naimacɨna navui Juan bautizaja jira, nainomo ite comɨnɨ iena cacajano, Jusiñamuimo iobillacɨnona fecadɨmacɨ. Gobierno ucube oraɨnɨdɨ jɨaɨ fecadɨmacɨ; \v 30 iadedɨ fariseuaɨ iobillacɨnona fecañedɨmacɨ. Moisés llogacɨnuaɨna llofueraɨnɨ jɨaɨ fecañedɨmacɨ. Jusiñamui naimacɨna jillotajana naimacɨ jamailla jira, naimacɨ jeacɨnona Jusiñamuimo lloñena jira, Juan naimacɨna navui bautizañede. \v 31 Jesús llote: \p —Cuena ɨɨnoñedɨnona lloitɨcue: Ero, omoɨna ñaɨtɨcue. \v 32 Jɨfanote uruiaɨ isoidomoɨ. Uruiaɨ jɨfanoiacania, naimacɨ nabaiñɨaɨna uaiduanona, raitɨmacɨ: “Omoɨ dɨga jɨfanoiacadɨcaɨ; iadedɨ caɨ dɨga jɨfanoiacaiñedomoɨ. Caɨmarede rafuena caɨ jɨfanoiacania, sunailla rafuena jɨfanoiacadomoɨ. Sunailla rafuena caɨ jɨfanoiacania, caɨmarede rafuena jɨfanoiacadomoɨ. Coninɨna nabairiñedɨcaɨ” raitɨmacɨ. \v 33 Ie isoidomoɨ. Juan jiroraɨnide. Caɨmare guiñede; ia naimɨe dɨga nabairiñedomoɨ. Naimɨena gaɨñedomoɨ. Ie jira omoɨmona dajerie naimɨena raitɨmacɨ: “Janaba anamo naimɨe illamona, naimɨe uaɨrico isoi ite” raitɨmacɨ. \v 34 Monamona billanona, ɨimana jaidɨcue. Omoɨ isoi guitɨcue. Caɨmataidɨcue; ia cue dɨga nabairiñedomoɨ. Cuena jɨaɨ gaɨñedomoɨ. Ie jira cuena jeare ñaɨtomoɨ. Raitomoɨ: “Guillaredɨmɨe. Jiroruidɨmɨe. Jearede rafue fɨnodɨno dɨga nabairitɨmɨedɨo”. \v 35 Iese raitomoɨ; iadedɨ Jusiñamuina ɨɨnotɨnodɨ cue fɨnoca rafuena marenana uiñotɨmacɨ. \s1 Jesús Simón jofomo illa rafue \p \v 36 Jɨaɨruido fariseuaɨ comɨnɨmona, ie jofomo naimɨe dɨga guillena, damɨedɨ Jesúna uaidote. Naimɨedɨ Simón. Naimɨe dɨne Jesús jaillanona, naimɨe dɨga guite. \v 37 Jesús guitemo, daje rɨño fo jaide. Naiñaiñodɨ maraiñede rafuena fɨnoraɨño. Naicomo Jesús guillana fɨdɨano, naiñaiño fo jaide. Nofɨcɨmona fɨnoca frascona atɨde, na soride ra illa dɨga. \v 38 Judíuaɨ acɨaɨta jaca guisoidɨmacɨ. Jɨnafo dɨne eɨllɨ jonesɨuidɨmacɨ. Fo jaillano, naie rɨño Jesús abɨmo naidaide. Naiñaiño eiamona, naiñaiño uisɨmona uaide uillɨnocɨaɨ dɨga Jesús eɨllɨna jocode. Safenaillena, naimɨe eɨllɨna ie ɨfotɨe dɨga dote. Ie eɨllɨna jɨaɨ llibanote. Ie mei ie eɨllɨmo frascomona soride rana totade. Naimɨena naiñaiño isiruillamona, iese naiñaiño fɨnode. \v 39 Iena cɨuanona, Simón dama comecɨna facade: “Bimɨe Jusiñamui facaina lloraɨmadena, nɨe isoide naimɨena jetade rɨñona niade uiñote. Naimɨedɨ naiñaiño maraiñede rafuena fɨnoraɨñona uiñote. Iena naimɨe uiñuamona, naiñaiñona jino raɨre orede. Naimɨedɨ Jusiñamui facaina lloraɨmañede”. \v 40 Jesús naimɨe comecɨna facajacɨnona uiñuano, naimɨemo llote: \p —Simón, naiñaiño fɨnoca rafuena o raise fueollena, omo bie rafuena lloiacadɨcue. \p Simón uai ote: \p —Maestro, mai cuemo llono. \p \v 41 Jesús llote: \p —Damɨe menamaiaɨmo ucubena fecade. Damɨemo quinientos dɨga ucubena fecade. Jɨaɨmɨemo cincuenta dɨga ucubena fecade. \v 42 Ie iade, naiena abɨdo meidonidɨaɨmaiaɨ. Ie jira ucubena fecadɨmɨedɨ raite: “Dama omɨco meidoñega. Naiena jai feitatɨcue”. Ero, Simón, ¿nɨmɨeca ucubena fecadɨmɨena eo isiruite? \p \v 43 Simón dɨnena uai ote: \p —Cue comecɨ raite: Ailluena ucube feitaja jira, eo ailluena ucubena igamɨe. \p Jesús dɨnena raite: \p —Raise cue uaina faɨriotɨo. \p \v 44 Iemei Jesúdɨ rɨño dɨne dobaidajanona, Simómo llote: \p —Biñaiñona ja lloitɨcue. O jofomo bitɨcue; ia cuena raise nafueñedɨo. O nabai o dɨne bia, naimɨena raise nafuecabitɨo. Ie jearede eɨllɨ jocollena, comɨnɨ fɨnocabilla isoi, jɨnui fecadɨo. Safenaillena eɨllɨ dora fecadɨo. Naimɨena llibanotɨo. Ie abɨ caɨmare sorillena, janore soride ra naimɨemo jonetɨo. Iese cuena nafueñedɨo; ia bie rɨño cuena isiruillamona, ie uillɨnocɨaɨ dɨga cue eɨllɨna jocode. Ie ɨfotɨe dɨga dote. \v 45 Naiñaiño cue ecɨmo fo billanona, cue eɨllɨna dɨga icaiño llibanote. \v 46 Naiñaiño cue eɨllɨmo soride rana totade. \v 47 Naiñaiñomo eo jeacɨno ite; ia cuena naiñaiño eo isiruillamona, nana ie jeacɨnona jai oni dotajana uiñotɨcaɨ. “Jeacɨno cuemo raise iñede” comecɨna bu facaia, Jusiñamui naimɨe jeacɨna oni dotajamona, naimɨe Jusiñamuina janore isiruite. Iemo o comecɨna faca. \p \v 48 Naiñaiñomo llote: \p —O jeacɨno jai oni dotaca. Iena jai feitatɨcue. \p \v 49 Jɨaɨno nainomo guillanona, coninɨri ñaɨtɨmacɨ: \p —Bimɨedɨ ¿nɨe isoidɨmɨe? Bimɨe jeacɨno oni dotanide. \p \v 50 Jesús dɨnena rɨñomo llote: \p —Cuena o ɨɨnua jira, o jeacɨnomona jai jillodɨo. Mai uri o jaillano o i. \c 8 \s1 Dajerie rɨñonɨaɨ Jesúna canua rafue \p \v 1 Ie facaise dɨga naɨraɨmo Jesúdɨ mare rafuena llocana jaide. Naimɨe anamo comɨnɨ illana Jusiñamui jitailla jira, Jesúdɨ Jusiñamui dɨbeimo naimacɨ comecɨaɨ iuaina meiduana llofuete. Ie doce llofueoicaigano naimɨe dɨga jaidɨmacɨ. \v 2 Dajerie rɨñonɨaɨ jɨaɨ jaidɨmacɨ. Naiñaiñuaɨmona dajerie Jesús navui jananɨaɨ anamona orecañaiñuaɨ. Dajerie duicomona jilloitagañaiñuaɨ. María Magdalena ite. Naiñaiñomona siete dɨga jananɨaɨ oni oretate. \v 3 Juana ite. Naiñaiño ɨnidɨ Chuza. Herodes railla illaɨma ecɨmo naimɨe maɨjɨuide. Susana ite. Jɨaɨe rɨñonɨaɨ jɨaɨ itɨmacɨ. Naiñaiñuaɨ ramona Jesúna canouidɨmacɨ. \s1 Jesúdɨ trigona judaɨdɨmɨena llua rafue \r (Mt 13.1-9; Mr 4.1-9) \p \v 4 Dɨga naɨraɨaɨmona ailluena comɨnɨ Jesús dɨne billanona, naimacɨmo llote: \p —Jusiñamui omoɨna sedaacana omoɨ fueollena, bie rafuena lloitɨcue. \v 5 Damɨedɨ trigona judaɨaide. Naimɨe judaɨamona naɨsomo janore iduaɨ juide. Comɨnɨ nainomo jaillano, iena saitadɨmacɨ. Baɨ jailla mei, silliñɨaɨ iena jɨaɨ guisaɨbite. Ie jira sɨcoñede. \v 6 Nofɨemo jɨaɨe iduaɨ juide. Sɨcode; iadedɨ jɨnui raise iñena jira, duide. \v 7 Eecuaɨ illanomo jɨaɨe iduaɨ juide. Eecuaɨ sɨcuamona, riara eecuaɨ ɨbaica. Ie jira llɨsiñede. \v 8 Mare enɨruemo jɨaɨe iduaɨ juide. Sɨcode. Llɨsillamona danademo cien dɨga llɨsillana ote. \p Bie rafuena naimɨe llua mei, naimacɨmo llote: \p —Omoɨ jeforena jira, raise fueollena, cue lluamo cacarei. Iena ɨɨno. \s1 Jesús ie como lloga rafuena llofuia rafue \r (Mt 13.10-23; Mr 4.10-20) \p \v 9 Jesúmo ie llofueoicaigano ie como lloga rafuena jɨcanotɨmacɨ: \p —¿Bue ñellena bie isoide rafuedo comɨnɨna llofuetɨo? \p \v 10 Uai ote: \p —Jusiñamuidɨ omoɨna ie sedaacana rafuena jai uiñotade. Jaie iena uiñoñedomoɨ. Jɨaɨe comɨnɨna iena nia uiñotañede. Ie jira bie isoidɨcɨnodo naimacɨmo llotɨcue. Cue siño fɨnoca rafuena cɨodɨmacɨ; iadedɨ iena naimacɨ ɨɨnoñena jira, uiñoñeno jaidɨmacɨ. Cue llofuiana jamai cacadɨmacɨ; iadedɨ naimacɨ ɨɨnoñena jira, raise cacaiñedɨmacɨ. Uiñoñedɨmacɨ. \p \v 11 ’Omoɨna cue como lloga rafuena llofueitɨcue. Naie iduaɨdɨ Jusiñamui uai. \v 12 Dajerie comɨnɨ comecɨaɨ naɨsomo juide iduaɨ isoidɨmacɨ. Jusiñamui uaina cacadɨmacɨ; ia naimacɨ naie uaina ɨɨnoi raillano, naimacɨ naiemona jilloi raillanona, Taɨfe naimacɨ comecɨaɨmo cacaja uaina ɨɨnotañede. \v 13 Jɨaɨe iduaɨ nofɨemo juide. Dajerie comɨnɨ comecɨaɨ naie nofɨe isoidɨmacɨ. Jusiñamui uai nano naimacɨ cacaia, iena caɨmare feiñotɨmacɨ. Nofɨemo riga iduaɨ jainaonidedɨ raise sɨcoñede. Naie comɨnɨ janore ɨɨnua jira, ie isoidɨmacɨ. Dallu nano ɨɨnotɨmacɨ. Jusiñamui uai muidona duere naimacɨ sefuia, abɨdo danomo uaidɨmacɨ. \v 14 Jɨaɨe iduaɨ eecuaɨ illanomo juide. Naie iduaɨ sɨcua mei, iena eecuaɨ ɨbailla jira, raise llɨsiñede. Dajerie comɨnɨ comecɨaɨ naie illano isoidɨmacɨ. Jusiñamui uaina cacadɨmacɨ. Ɨɨnotɨmacɨ; iadedɨ naimacɨ comecɨaɨ jarire illamona, naimacɨ raruiaɨna ebiruillamona, naie uai naimacɨ comecɨaɨmo itabiñede. Jusiñamui jitaille rafuena fɨnocana jaiñedɨmacɨ. \v 15 Jɨaɨe iduaɨ mare enɨruemo juide. Dajerie comɨnɨ comecɨaɨ naie enɨrue isoidɨmacɨ. Jusiñamui uaina cacajano, iena raise cacadɨmacɨ. Mare jeanide comecɨaɨmona ɨɨnocana jaidɨmacɨ. Eo llɨside isoidɨmacɨ. Jusiñamui jitailla rafuena sefuiruiñeno ɨɨnocana jaidɨmacɨ. \s1 Jesús ie rafue llocana jailla llua rafue \r (Mr 4.21-25) \p \v 16 Jesús nia llote: \p —Lamparín bu unia meinoconi, jɨaɨe ra bɨide anamo raɨnañega; iadedɨ jofo jeraimo llɨgaiñollena, nainomo bite comɨnɨ raise cɨoillena, ie raɨranomo raɨnaca. \v 17 Ie isoide. Cue rafue llocana jaia, comɨnɨ comecɨaɨ itɨcɨnona uiñotade. Uanaicɨno naimacɨ cacajamona, damɨerie ɨɨnotɨmacɨ. Damɨerie ɨɨnoñedɨmacɨ. \v 18 Cue lluamo raise cacarei. Iena omoɨ ɨɨnuamona, Jusiñamui omoɨna canoite. Omoɨna uiñocana jaitaite. “Jusiñamui rafuena uiñotɨcue” raitɨmɨedɨ ɨɨnoñenia, Jusiñamui naimɨena faɨfitaite. \s1 Jesús dɨbeimo itɨnona ñaɨa rafue \r (Mt 12.46-50; Mr 3.31-35) \p \v 19 Comɨnɨna Jesús nia llofuia, naimɨe dɨne Jesús ei, ie amatɨaɨ dɨga bitɨmacɨ; ia ailluena comɨnɨ illa jira, naimɨemo riñedɨmacɨ. \v 20 Nainomo itɨno naimɨemo llote: \p —O ei, o amatɨaɨ dɨga jino naidaidɨmacɨ. O dɨga ñaɨacadɨmacɨ. \p \v 21 Jesús uai ote: \p —Jusiñamui uaina cacajamona, iena ɨɨnotɨno ieca cue eidɨ, cue amatɨaɨdɨ. \s1 Jesúdɨ jorai baguana llɨɨcaitaja rafue \r (Mt 8.23-27; Mr 4.35-41) \p \v 22 Jɨaɨruido botemo Jesús jailla mei, ie llofueoicaiganomo llote: \p —Ruica dɨbeimo mai caɨ jaillɨ. —Ie mei jaidɨmacɨ. \v 23 Naimacɨ jaidemo, Jesús ɨnɨde. Baɨ jaidɨmacɨmo, eo rɨire aɨfɨ bite. Baguamona botemo jɨnui a uaide. Oruiacana jira, eo jacɨnaitɨmacɨ. \v 24 Jesúna casitajano, naimɨena raitɨmacɨ: \p —Maestro, jai buisaidɨcaɨ. Jai corobaisaidɨcaɨ. \p Naimɨe casillano, aɨfɨna lletade. Joraina llɨɨcaitade. Ieconi aɨfɨ llɨɨcaide. Bagoñede. \v 25 Naimacɨmo jɨcanote: \p —¿Bue ñellena cuena ɨɨnoñedomoɨ? —Naimɨena jacɨnaillamona uai oñedɨmacɨ. Raijicaillamona, coninɨri ñaɨtɨmacɨ: \p —Bimɨedɨ, ¿nɨe isoidɨmɨe? Aɨfɨ naimɨe uaina ɨɨnote. Jorai naimɨe uaina jɨaɨ ɨɨnote. \s1 Jesúdɨ Gadara railla enɨruemo illa rafue \r (Mt 8.28-34; Mr 5.1-20) \p \v 26 Ruica dɨbellemo ridemo, Gadara railla enɨruemo sɨjɨdɨmacɨ. Galilea facaisemo ite. \v 27-29 Botemona arɨ Jesús jaidemo, damɨe Jesús dɨne bite. Naie naɨraɨ imɨe. Janaba anamo illamɨe. Taɨmɨena jai jaicaisoide. Jofomo naimɨe iraɨnide; ia comɨnɨ raɨoillanomo nofɨe moto ifuaɨmo i-isoide. Ebena comɨnɨna naimɨe faei raillanona, lloeo dɨga ie onollɨdɨ maɨga. Ie eɨllɨ jɨaɨ maɨga; iadedɨ lloeo oni tɨconote. Ie mei jofue iñenanomo Janaba naimɨena jaitate. Iese suisoide. \p Jesúna naimɨe cɨuanona, cuirioide. Jesús ecɨmo uaide. Janaba naimɨena ado llotatate: \p —Jesús, nanoca Jusiñamui Jitodɨo. ¿Nɨese cuena nɨbaɨacadɨo? Cuena duere fɨnoñeno. \p Iese raite, Janaba naie ɨimamona oni jai oretajana Jesús llua jira. \v 30 Jesús naimɨemo jɨcanote: \p —¿O mamacɨ bu? \p Uai ote: \p —Aillosiedɨcaɨ. —Ailluena jananɨaɨ naimɨe ecɨmo illa jira, iese naimɨedɨ raite. \v 31 Jesúmo duere jɨcanosɨde, iraimo naimacɨna nia oretañellena. \v 32 Naie facaise nainomo ite anedumo ailluena chanchuaɨ itɨmacɨ. Chanchuaɨ abɨmo naimacɨ jaillena Jesúmo duere jɨcanotɨmacɨ. Jesús dɨnena: \p —Jee —raite. \v 33 Ieconi ɨimamona jaidemo, chanchuaɨ abɨmo jaidɨmacɨ. Iena suidemo, iconɨ jillacɨmo joraimo chanchuaɨ aisɨdɨmacɨ. Dɨnomo corobaisɨde. \p \v 34 Iena cɨuanona, chanchuaɨ sedaraɨnɨ naimacɨ naɨraɨ dɨne aisɨcana jaidɨmacɨ. Naie rafuena llocana jaidɨmacɨ. \v 35 Ie jira dɨga comɨnɨ jaide, naie rafuena raise fɨdɨllena. Jesús dɨne naimacɨ ridemo, jaive Janaba anamo illamɨena Jesús ecɨmo raɨllana ciodɨmacɨ. Naimɨe ɨniroina jai jɨtade. Naimɨe jai uaɨricoñede. Iena cɨuanona, Jesúna jacɨruitɨmacɨ. \v 36 Naie rafuena cɨodɨnodɨ como bitɨnomo naimɨe jilluana llotɨmacɨ. \p \v 37 Naimɨena naimacɨ jacɨruillanona, naimacɨmona oni jaillena nana naie enɨruemo ite naɨraɨdɨ Jesúmo jɨcanotɨmacɨ. Ie jira botemo Jesús jaide, ruica dɨbeimo abɨdo jaillena. \v 38 Ieconi jaive Janaba anamo illamɨe Jusúmo jɨcanote, naimɨe dɨga jaillena; iadedɨ Jesús raite: \p —Dama ite. \v 39 Mai o jofomo o jai. Nainomo itɨnomo nana Jusiñamui omo fɨnoca rafuena llono. \p Ie mei jaide. Nana naimɨe naɨraɨmo Jesús naimɨemo fɨnoca rafuena llocana jaide. \s1 Jesúdɨ mena duide rɨñona jillotaja rafue \r (Mt 9.18-26; Mr 5.21-43) \p \v 40 Ruica dɨbeimo Jesús abɨdo ria, naimɨe abɨdo billemo naimacɨ ocuirilla jira, ailluena comɨnɨ naimɨena feiñotɨmacɨ. \v 41 Jairona mamecɨredɨmɨedɨ Jesús dɨne bite. Naimɨedɨ judíuaɨ rafue ofiraco sedaraɨma. Jesúmo duere jɨcanollena, ana bɨtadate. Naimɨe jofomo Jesús bɨllena duere jɨcanote. \v 42 Dañaiñode ie jisa. Doce años naiñaiñodɨ ite. Niadedɨ fiodaiacade. Ie jira Jesúmo jɨcanuaɨbite. Iena cacajano, naimɨe dɨga Jesús jaide. Ie llofueoicaigano jɨaɨ jaidɨmacɨ. Jesús jaillano, dɨga comɨnɨ naimɨemo ñaijisaide. \p \v 43 Baɨ jaillanona, duidɨñaiño Jesús jɨnafona jaide. Naiñaiño jeraimona doce años jaca dɨaide. Naiñaiñona jaca buna jillotanide. \v 44 Jɨnafo dɨnena billanona, Jesús ɨniroi fueda jetade. Iemona dɨailladɨ faɨnonocaide. Jillode. \p \v 45 Jesús dɨnena jɨcanote: \p —¿Bu cuena jetade? \p Naimɨe ecɨmo ite comɨnɨ uai otɨmacɨ: \p —Ona jetañedɨcaɨ. \p Ie nabaiñɨaɨ dɨga Pedro dɨnena raite: \p —Maestro, ailluena comɨnɨ o ecɨmo jaidɨmacɨ. Omo ñaijidɨmacɨ. \p \v 46 Jesús uai ote: \p —Damɨe cuena jetade. Cue abɨmona cue uai jaillamona, naimɨe jai jillode. \p \v 47 Jaive duidɨñaiñodɨ Jesús naiñaiñona uiñuana uiñote. Ie jira Jesús dɨne jacɨruicana bite. Naimɨe uicomo ana bɨtadajanona, nana comɨnɨ uicomo naimɨena jetaja rafuena llote. Naiñaiño ieconi jilluana llote. \v 48 Jesús dɨnena naiñaiñona raite: \p —Ñoo, cuena o ɨɨnua jira, jai jillodɨo. Mai jaillanona, uri o i. \p \v 49 Naiñaiño dɨga Jesús nia ñaɨtemo, Jairo jofomona damɨe bite. Jairomo llote: \p —O jisa jai fiodaite. Maestrona ñaɨdoñeno. \p \v 50 Iena Jesús cacajano raite: \p —O comecɨ jarire iñeno; ia cuena nia ɨɨno. Naiñaiño jilloite. \p \v 51 Jairo jofomo naimacɨ rillano, ailluena comɨnɨ naimɨe dɨga fo jaillana rairuide. Danɨ dɨese fo jaillana jitaide: Pedro, Jacobo, Juan, nai jitaɨbɨcɨ moo, naiñaiño ei. Jaca dɨese fo illana jitaide. \v 52 Nana nainomo itɨno eecuinaidɨmacɨ. Faɨlliñaidɨmacɨ. Jesús dɨnena raite: \p —Omoɨ eeñeno. Cuemona naiñaiñodɨ fiodaiñedesa. Jamai ɨnɨde. \p \v 53 Jai fiodaitedɨ: “¿Bue ñellɨ ɨnɨde raitɨo?” raillanona jaisitɨmacɨ. \v 54 Jesús fo jailla mei, naiñaiño onollɨna llɨnocaida, raite: \p —Jitaɨbɨcɨ, mai naidacai. \p \v 55 Ieconi naiñaiño joreño abɨdo bite. Naidacaide. Jesús llote: \p —Guillena naiñaiñona eca. \v 56 —Naiñaiño moo, ie ei dɨga, raijicaidɨiaɨmaiaɨ. Jesús iaɨmaiaɨmo llote: \p —Bie rafuena bumo lloñeno. \c 9 \s1 Jesúdɨ ie llofueoicaiganona oretaja rafue \r (Mt 10.5-15; Mr 6.7-13) \p \v 1 Ie doce llofueoicaiganona naimɨe dɨne Jesús uaiduanona, naimacɨmo ie uaina iñonocaide, jananɨaɨna anamona comɨnɨna jilloitallena. Duicuaɨna oni oretallena, iena jɨaɨ iñonocaide. \v 2 Naimacɨmo llote: \p —Omoɨ jaillanona, comɨnɨmo llono: “Jusiñamui facaina jaie lloraɨnɨ mɨcorɨaɨ llogamɨe jai bene ite. Naimɨe anamo omoɨ illana Jusiñamui jitailla jira, naimɨe dɨbeimo omoɨ comecɨaɨ iuaina meido”. Duidɨnona jillota. \v 3 Omoɨ jaia, buena uiñeno. Omoɨ abɨna rɨidollena, jɨguidana uiñeno. Ailluena rana omoɨ uiñellena, bolsana uiñeno. Llomenicona uiñeno. Ucubena uiñeno. Guille ifo meidollena, rana uiñeno. Meidolle ɨniroina uiñeno. \v 4 Nɨe naɨraɨmo omoɨ jaia, daacomo omoɨ ri. Naie naɨraɨmo omoɨ ille dɨnori, daacomo omoɨ i. \v 5 Omoɨna comɨnɨ feiñoñenia, naimacɨ naɨraɨmona omoɨ jaia, omoɨ eɨllɨaɨmo ite jearacuaɨna oni jaidɨno. Nɨcɨno naimacɨmo illana naimacɨ uiñollena, omoɨ eɨllɨaɨna oni jaidɨno. \p \v 6 Jesús naimacɨmo llua mei, jaidɨmacɨ. Jusiñamui rafuena lluanona, dɨga naɨraɨmo jaidɨmacɨ. Dɨga comɨnɨ imacɨ duicomona jillotatɨmacɨ. \s1 Juan Bautista mɨcorɨ fiodailla rafue \r (Mt 14.1-12; Mr 6.14-29) \p \v 7 Naie facaise Herodes railla gobernador nana Jesús fɨnoca rafuena fɨdɨde. “Fiodaillamona Juan Bautista mɨcorɨ jai jillode” dajerie railla jira, ie comecɨ uri iñede. \v 8 Jɨaɨe comɨnɨ raisoidɨmacɨ: \p —Elías jai bairede. \p Jɨaɨno raisoidɨmacɨ: \p —Fiodaillamona Jusiñamui facaina jaie lloraɨma mɨcorɨ jai jillode. \p \v 9 Jesúna fɨdɨano, Herodes comecɨ uri iñede. Comecɨna facade: “Juan mɨcorɨ ie ɨfogɨna navui jaitatatɨcue. Ie muidona ¿birui bu ie rafuena fɨdɨdɨcue?” Raise uiñollena, Jesúna cɨoacade. \s1 Jesús cinco mil ɨiñɨaɨna ecaja rafue \r (Mt 14.13-21; Mr 6.30-44; Jn 6.1-14) \p \v 10 Jesús llofueoicaigano abɨdo bia, Jesúmo naimacɨ fɨnoca rafuena llotɨmacɨ. Ie mei danɨ ie llofueoicaigano dɨga Jesús Betsaida railla naɨraɨ dɨne jaide; \v 11 iadedɨ comɨnɨ iena fɨdɨanona, naimɨena racadɨmacɨ. Naimɨe dɨne naimacɨ rilla mei, naimacɨna feiñuanona, naimɨe anamo comɨnɨ illana Jusiñamui jitailla jira, Jesúdɨ Jusiñamui dɨbeimo naimacɨ comecɨaɨ iuaina meiduana llofuete. Duidɨnona jɨaɨ jillotate. \p \v 12 Jitoma ana itemo, ie doce llofueoicaigano naimɨe dɨne billanona, raitɨmacɨ: \p —Jofue bene iñede. Bene jaca buedɨ iñede. Ianori ite naɨraɨaɨmo, ianori ite jofuemo naimacɨ ɨnɨllena, naimacɨ guille ollena, bie comɨnɨna abɨdo oreta. \p \v 13 Jesús uai ote: \p —Naimacɨna bene eca. \p Uai onaisɨte: \p —Danɨ caɨmo ite cinco llomenico mena llɨcɨaɨ dɨga. Nana naimacɨ guillena, ¿guille caɨ ɨballena nɨbaɨ jitaidɨo? \p \v 14 Cinco mil ɨiñɨaɨ nainomo illa jira, ailluena guille jitaillana uiñotɨmacɨ. Naimacɨ aɨnɨaɨ, imacɨ uruiaɨ dɨga, jɨaɨ itɨmacɨ. Ie llofueoicaiganomo Jesús llote: \p —Comɨnɨ ana raɨllesa llono. Cincuenta dɨgamɨerie ana imacɨ raɨllesa llono. \p \v 15 Iena fɨnodɨmacɨ. \v 16 Naie cinco llomenicona, naie mena llɨcɨaɨ dɨga Jesús uanona, monamo eruaɨllanona, Jusiñamuimo iobillacɨnona fecade. Iemei taɨllude. Ie llofueoicaiganomo fecade, comɨnɨna ecallena. \v 17 Nana guillanona monidɨmacɨ. Monillamona, fɨebide guillena ɨraɨdɨmacɨ. Doce cɨrɨgaɨaɨmo oruitatɨmacɨ. \s1 Pedro Jesúna llua rafue \r (Mt 16.13-19; Mr 8.27-29) \p \v 18 Jɨaɨruido Jesús ie Moomo jɨɨa facaiseconi, ie llofueoicaigano naimɨe dɨga illanona, naimacɨmo jɨcanote: \p —¿Nɨese comɨnɨdɨ cuena raitɨmacɨ? \p \v 19 Uai otɨmacɨ: \p —Damɨerie raitɨmacɨ: “Juan Bautista mɨcorɨdɨo”. Damɨerie raitɨmacɨ: “Odɨ Elíadɨo”. Jɨaɨno raitɨmacɨ: “Jusiñamui facaina jaie ite lloraɨnɨmona damɨe jai jillode. Imɨedɨo”. \p \v 20 Jesús naimacɨmo jɨcanote: \p —¿Nɨese omoɨ cuena raitomoɨ? \p Pedro uai ote: \p —Odɨ caɨ Jilloitaraɨmadɨo. Jusiñamui facaina lloraɨnɨ mɨcorɨaɨ o billena jaie llotɨmacɨ. Jusiñamui ona orede. \s1 Jesús ie fiodaillena llofuia rafue \r (Mt 16.20-28; Mr 8.30–9.1) \p \v 21 Jesús naimacɨ como llogacɨno bumo lluana rairuide. \v 22 Llote: \p —Caɨ judíuaɨ illaɨcomɨnɨ cuena eo duere fɨnoitɨmacɨ. Cuena jitaiñellemona, cuena meineitɨmacɨ; iadedɨ darui amani illanona, fiodaillamona jilloitɨcue. \p \v 23 Nana ie llofueoicaiganomo llote: \p —Cue comɨnɨna bu jaiacania, ie jitaille rafuedo jaiñena. Cue dɨbeimo naimɨe jaillamona, duere sefuicana jaite. Nɨbaɨ naiemona fiodaite. Bu iese jaiacania, cue dɨbeimo naimɨe iite. \v 24 Duere sefuillana jacɨruillamona cue comɨnɨna bu jaiacaiñenia, ja muidomo faɨfite; iadedɨ duere sefuillana jacɨruiñenamona cue comɨnɨna bu jaia, jaca faɨfiñeite. \v 25 Cue comɨnɨna bu jaiñenia, nɨbaɨ eo duere sefuiñeite. Nɨbaɨ aillena ra naimɨemo iite; ia, ¿nɨese cue Moo dɨne riite? Nainomo naimɨe riñeno faɨfite. \v 26 Cuena bu meiruia, cue uaina bu meiruia, dane cue bia, naimɨena meiruitɨcue. Cuena meiruillamona: “Cristomo duidɨcue” bu lloiacaiñenia, ɨco cue bia: “Naimɨedɨ cue comɨnɨ” lloñeitɨcue. Jusiñamui jaɨenisaɨ siño uai isoi illanona, cue Moo dɨnena monamona ɨco biitɨcue. Cue Moo uai cuemo illanona, ebire biitɨcue. \v 27 Uanaicɨnona omoɨmo llotɨcue. Omoɨmona dajerie nia fiodaiñeitomoɨmo, illaɨmana cue bairellena cɨoitomoɨ. \s1 Jesús abɨ meidocailla rafue \r (Mt 17.1-8; Mr 9.2-8) \p \v 28 Ocho dɨgarui illanona, Jusiñamuimo jɨɨllena, anedumo Jesús jaide. Naimɨe dɨga jaillena, Pedrona uite. Juan jɨaɨ uite. Jacobona jɨaɨ uite. Jɨaɨe llofueoicaiganona uiñede. \v 29 Naimɨe jɨɨamona naimɨe abɨ meidocaide. Naimɨe ɨniroi naie dacaiño eo userecaide. \v 30 Ieconi menamɨe bairiano, Jesús dɨga ñaɨtɨiaɨmaiaɨ. Moisés mɨcorɨ joreño ite. Elías jɨaɨ ite. \v 31 Ebire bairedɨaɨmaiaɨ. Jesús Jerusalémo fiodaille rafuena ñaɨtɨmacɨ. \v 32 Ie facaiseconi Pedro ie nabaiñɨaɨ dɨga jai ɨnɨdɨmacɨ; ia casillamona, Jesús ebirenana cɨodɨmacɨ. Jesús ecɨmo itɨiaɨmaiaɨna jɨaɨ cɨodɨmacɨ. \v 33 Iaɨmaiaɨ jaiacania, Pedro Jesúmo llote: \p —Maestro, bene caɨ illana mare. Daje amani bɨsaini caɨ fɨnollena, mare. Daje oɨe, jɨaɨe Moisés mɨcorɨ ie, jɨaɨe Elías ie. —Iese raite; ia ie ñaɨa rafuena raise uiñoñeno jamai ebena ñaɨte. \p \v 34 Iena naimɨe nia lluanona, uillɨe billamona, naimacɨna ɨbaide. Uillɨe ɨbaibillaconi jacɨnaitɨmacɨ. \v 35 Uillɨemona Jusiñamui naimacɨmo llote: \p —Bimɨedɨ cue Jito. Naimɨena fetodɨcue, cue jitaille rafue fɨnollena. Naimɨe lluana omoɨ cacareillanona, iena ɨɨno —llote. \p \v 36 Jusiñamui llua mei, dama Jesúna dane cɨodɨmacɨ. Jesús dɨga itɨno naimacɨ cɨua rafuena naie facaiseconi jaca bumo lloñedɨmacɨ. \s1 Jesúdɨ Janaba anamo itɨmɨena jillotaja rafue \r (Mt 17.14-21; Mr 9.14-29) \p \v 37 Ie areruido anedumona ana bitɨmacɨmo, ailluena comɨnɨ naimacɨmo dafaɨfide. \v 38 Comɨnɨmona damɨe ado llote: \p —Maestro, cue dajede cue jito duillana jɨbuisaɨbi. \v 39 Janaba naimɨe anamo illamona, cue jito cuiritate. Cue jitona naɨllitacabite. Iemona ie fue mullecabide. Naimɨena bofedaicabite. Naimɨemona oni jaiacaiñede. \v 40 Janabana oni oretallena, o llofueoicaiganomo jɨcanotɨcue; ia oretanidɨmacɨ. \p \v 41 Iena cacajanona, Jesús ie llofueoicaiganomo llote: \p —Cue uai siñonana nia ɨɨnoñedomoɨ. Cue mare rafuedo nia raise jaiacaiñedomoɨ. Omoɨ dɨga are itɨcue. Raise omoɨ ɨɨnollena, ¿nɨe dɨnori omoɨ dɨga iitɨcue? —Naie duidɨmɨe moomo llote—, O jito cue dɨne mai atɨ. \p \v 42 Naie urue billano, Janaba naimɨena enɨruemo ana dotade. Naimɨena naɨllitate; ia oni jaillena Jesús Janabana lletade. Ieconi naie urue jillode. Iemei Jesús ie moomo naimɨena fecade. \v 43 Comɨnɨ iena cɨuanona, Jusiñamui siño uai naimɨemo illari raijicaidɨmacɨ. \s1 Jesús ie fiodaillena dane llofuia rafue \r (Mt 17.22-23; Mr 9.30-32) \p Naimacɨ nia raijicaia, Jesús ie llofueoicaiganomo llote: \p \v 44 —Cue lluana feitañeno. Monamona billanona, ɨimana jaidɨcue; ia Jusiñamui jitailla jira, jɨaɨruido illaɨcomɨnɨ cuena meineitɨmacɨ. \p \v 45 Jesús lluana raise cacaiñedɨmacɨ. Naimɨe iena llofueñena jira, iena raise uiñoñedɨmacɨ. Naimɨemo iena jɨcanuana jɨaɨ meiruitɨmacɨ. \s1 Jesús ie llofueoicaigano moto imɨena ille rafue \r (Mt 18.1-5; Mr 9.33-37) \p \v 46 Ie facaise Jesús llofueoicaigano coninɨ uaitajanona raitɨmacɨ: \p —¿Bu caɨ moto imɨena ille? \p \v 47 Jesús naimacɨ comecɨaɨ facajacɨnona uiñuamona, nainomo ite comɨnɨmona daje urue baɨ jaɨnanocaida, naimacɨ motomo naimɨena jonete. \v 48 Raite: \p —Comɨnɨ dɨnena bie urue jamai bue isoide; ia bie isoidɨmɨe cuemo duillamona, naimɨena feiñotɨmɨedɨ cuena jai feiñote. Jusiñamui cuena oretaja jira, cuena feiñotɨmɨe Jusiñamuina jɨaɨ jai feiñote. Jamai bue isoidɨmɨedɨ omoɨ moto imɨena ille. \s1 Jesúdɨ ie dɨbeimo itɨnona llua rafue \r (Mr 9.38-40) \p \v 49 Naie facaise ie llofueoicaiganomona Jesúmo Juan llote: \p —Maestro, o mamecɨdo jananɨaɨna oretacabitɨmɨena cɨodɨcaɨ. Caɨ dɨga naimɨe jaicabiñena jira, iena fɨnuana rairuidɨcaɨ. \p \v 50 Jesús dɨnena uai ote: \p —Naimɨena rairuiñeno. Caɨ dɨbeimo itɨmɨedɨ caɨ facaisena ite. Ie jira naimɨe isoidɨnona rairuiñeno. \s1 Jesús dɨnena Jacobo, Juan iaɨmaiaɨ lletaja rafue \p \v 51 Monamo abɨdo Jesús jaillɨrui iaɨrei ia, Jerusalémo jaiacanamo naimɨe comecɨna facade. \v 52 Ie jira dajeriena uicodo oretate. Ie ɨnɨllɨnona jenollena, Samaria railla naɨraɨmo jaidɨmacɨ; \v 53 iadedɨ Jerusalémo naimacɨ jailla jira, judíuaɨñedɨnona samaritanodɨ gaɨñena jira, Jesús llofueoicaiganona feiñoiacaiñedɨmacɨ. \v 54 Iena fɨdɨanona, Jacobo, Juan dɨga, Jesúmo jɨcanotɨiaɨmaiaɨ: \p —Nama, ¿bie comɨnɨ jobaillena, monamona irai billena Jusiñamuimo coco jɨcanuana jitaidɨo? \p \v 55 Iaɨmaiaɨmo eruaɨllanona, Jesús dɨnena iaɨmaiaɨmo rɨire lletade: \p —Dama ite. Iena jitaiñedɨcue. \p \v 56 Ie mei ɨnɨllena jɨaɨe illanomo jaidɨmacɨ. \s1 Jesús ie llofuegamɨena damɨe jaillena ie rafue \r (Mt 8.19-22) \p \v 57 Naɨsona ie llofuecaigano dɨga, Jesús oni jaillanona, Jesúmo damɨe llote: \p —O jaillɨnomo o dɨga jaiacadɨcue. O llofuegamɨena jaiacadɨcue. \p \v 58 Jesús uai ote: \p —Janorede ocainaɨaɨdɨ joforedɨmacɨ. Silliñɨaɨ jɨllaɨnɨaɨredɨmacɨ; iadedɨ jofonidɨcue. Monamona billanona, ɨimana jaidɨcue; iadedɨ buenidɨcue. Jofonidɨcue. Cue dɨga o jaiacania, bue isoidena cuemona oñeitɨo. Iemo o comecɨna raise faca. \p \v 59 Jɨaɨmɨemo Jesús llote: \p —Cue llofuegamɨena o jaillena, cue dɨga mai bi. \p Naimɨe uai ote: \p —O dɨga jaitɨcue; ia cue moo nia fiodaiñena jira, o dɨga nia jaiñeitɨcue. \p \v 60 Jesús naimɨemo dane llote: \p —Dama ite. Cue dɨga mai bi. Cuena ɨɨnoñedɨnodɨ o moona canoredɨmacɨ. Naimɨe fiodaia, naimɨena naimacɨ raɨlle. Cue rafue jɨaɨe rafue baɨfemo faɨte. Naimɨe anamo comɨnɨ illana Jusiñamui jitailla jira, naimɨe dɨbeimo naimacɨ comecɨaɨ iuaina meiduana llocana cue dɨga mai o bi. \p \v 61 Jɨaɨmɨe Jesúmo llote: \p —O llofuegamɨena jaiacadɨcue: iadedɨ cue jofomo nano jaiacadɨcue, cue comɨnɨna facadollena. \p \v 62 Jesús uai ote: \p —Cue llogamɨena jaiacania, jɨaɨe ramo naimɨe comecɨna eo facañena. Jɨaɨe ramo naimɨe comecɨna eo facaia, Jusiñamui facaina raise maɨjɨnide. \c 10 \s1 Ie rafuena llollena, Jesús setenta dɨgamɨena oretaja rafue \p \v 1 Ie llofueganona llofuia mei, naimacɨmona Jesús setenta dɨgamɨena fetode. Naga naimɨe jaiacana naɨraɨaɨmo menamɨeriena oretate. \v 2 Naimacɨmo llote: \p —Dɨga comɨnɨ ite, naimacɨna Jusiñamui rafuena ɨɨnotallena; iadedɨ eo janore lloraɨnɨ ite. Jusiñamuimo jɨcano, jɨaɨe lloraɨnɨna naimɨe oretallena. \v 3 Mai jai; iadedɨ abɨ rairuicana jai. Toɨca llaudaɨaɨ janallari illanomo illa isoi, omoɨna oredɨcue. \v 4 Ucubena uiñeno. Ailluena rana omoɨ uiñellena, bolsana uiñeno. Meidolle zapatona uiñeno. Naɨsomo bu omoɨmo dafaɨfia, are ñaɨñeno. \v 5 Bu ie jofomo omoɨ ria, jofomo itɨnomo marena uaido. \v 6 Nainomo maremɨe ia, o uaina faɨrioite. Maremɨe iñenia, o uaina faɨrioñenia: “Jusiñamui ona canoite” naimɨemo lloñeno. \v 7 Nɨe naɨraɨmo omoɨ ria, daacomo omoɨ ri. Omoɨ ecalle rana guiño. Cue facaina omoɨ maɨjɨa jira, comɨnɨ omoɨna ecajia, cue facaina omoɨ maɨjɨa facaina omoɨ guiño. Naga jofomo guicana jaiñeno. \v 8 Nɨe naɨraɨ omoɨ ria, omoɨna naimacɨ feiñoia, omoɨ ecalle rana uaitañeno guiño. \v 9 Duidɨnona jillota. Nainomo itɨnomo llono: “Naimɨe anamo omoɨ illana Jusiñamui jitailla jira, naimɨe dɨbeimo omoɨ comecɨaɨ iuaina meido”. \v 10 Nɨe naɨraɨmo omoɨ ria, omoɨna naimacɨ feiñoñenia, ie naɨso motomo jaillanona llono: \v 11 “Omoɨ naɨsomo caɨ eɨllɨmo ite jearacuaɨ jai jaidɨnotɨcaɨ, maraiñede rafue omoɨmo illana omoɨ uiñollena. Jusiñamui omoɨna sedaacade; ia iena jitaiñedomoɨ” llono. \v 12 Sodoma naɨraɨ jaie eo maraiñede. Jusiñamui iena jaie fuidode; ia nana comɨnɨ naimɨe uicomo ɨco ia, Jusiñamuidɨ omoɨna feiñoñedɨnona Sodoma railla naɨraɨ baɨfemo duere fɨnoite. \s1 Jesús ie ɨɨnoñedɨnona llua rafue \r (Mt 11.20-24) \p \v 13 Ie fetocanomo Jesús nia llote: \p —Corazín railla illanomo navui itɨcue. Betsaida railla illanomo navui jɨaɨ itɨcue. Naimacɨ dɨne dɨga siño rafuena fɨnodɨcue; iadedɨ ɨɨnoñedɨmacɨ. Ɨco duere sefuitɨmacɨ. Tiro railla naɨraɨmo, Sidón railla naɨraɨmo naie isoide siño rafuena fɨnodɨcuena, naimacɨ comecɨaɨ eo isinotaillamona, naimacɨ comecɨaɨ iuai meidotɨmacɨ. Naimacɨ comecɨaɨ iuai meiduana jɨaɨe comɨnɨ uiñotallena, ebinide ɨniroina jɨtajanona, jusefo naimacɨ ɨfogɨaɨmo jonetɨmacɨ. \v 14 Jusiñamui uicomo nana comɨnɨ ɨco ia, Corazímo itɨno Tiro naɨraɨ baɨfemo duere sefuitɨmacɨ. Sidón naɨraɨ baɨfemo duere sefuitɨmacɨ. \v 15 Capernaumo itɨno jɨaɨ duere sefuitɨmacɨ. Birui abɨna ɨedoiacadɨmacɨ; iadedɨ jɨaɨruido sure iitɨmacɨ. Monamo cue Moo dɨga jaca iñeitɨmacɨ; iadedɨ naimɨe naimacɨna duere fɨnollemona, sure iitɨmacɨ. \v 16 Omoɨ lluana naimacɨ cacaacania, cuena cacadɨmacɨ. Omoɨ lluana naimacɨ jitaiñenia, cuena jitaiñedɨmacɨ. Cuena jitaiñedɨnodɨ cuena oretagamɨena jɨaɨ jitaiñedɨmacɨ. —Jesús naie fetocanomo iese llua mei, oni jaidɨmacɨ. \s1 Ie setenta fetocano abɨdo billa rafue \p \v 17 Jɨaɨruido Jesús ie setenta fetocano abɨdo caɨmare bitɨmacɨ. Raitɨmacɨ: \p —Nama, o facaido comɨnɨmona jananɨaɨna oni oredɨcaɨ. \p \v 18 Jesús naimacɨmo llote: \p —Monamona Taɨfe borilla isoi jaie ana dotajana cɨodɨcue. Iemona cue uai naimɨe uai baɨfemo faɨana uiñotɨcue. \v 19 Jaiomona ramo omoɨ jiriñena uai omoɨmo jai itatatɨcue. Acaiduaɨmona ramo omoɨ jiriñena uai omoɨmo jɨaɨ jai itatatɨcue. Nana cue dɨbeimo iñedɨno omoɨ anamo jai itatatɨcue. Omoɨna nɨese nɨbaɨñeitɨmacɨ; \v 20 iadedɨ omoɨ uaina jananɨaɨ ɨɨnua jira, iobiñeno; iadedɨ Jusiñamui comɨnɨna omoɨ illamona, omoɨ mamecɨaɨ monamo Jusiñamui rabenicomo jai cuiamo iobi. \s1 Jesús ie Moo dɨga ñaɨa rafue \r (Mt 11.25-27; 13.16-17) \p \v 21 Ie facaiseconi ie Moo Joreño naimɨemo illa jira, Jesús iobide. Raite: \p —Ore Moo, oca mona Namadɨo. Oca enɨrue Namadɨo. Abɨna uiñotɨnona bie isoide rafuena uiñotañedɨo; iadedɨ jamai bue isoidɨnona iena uiñotadɨo. O jitailla jira, iese uiñotadɨo. Ie jira iobillacɨnona omo fecaacadɨcue. Mai. \p \v 22 Jesús dɨnena naimɨe ecɨmo ite comɨnɨmo dane llote: \p —Cue Moomona nana cue rafuena otɨcue. Dama cue Moo cuena raise uiñote. Dama cue Moona raise uiñotɨcue. Cue jitaille dɨese omoɨna naimɨena uiñotadɨcue. Ie muidona naimɨena uiñotomoɨ. \p \v 23 Ie llofueoicaigano dɨga eneno ia, naimacɨmo llote: \p —Cue fɨnoca rafuena omoɨ cɨua jira, nɨ ua omoɨ marena illɨno jillacɨ. \v 24 Jusiñamui facaina jaie lloraɨnɨ mɨcorɨaɨ omoɨ siñona cɨua rafuena jaie cɨoacadɨmacɨ; iadedɨ cɨoiñedɨmacɨ. Iena cacaacadɨmacɨ; ia cacaiñedɨmacɨ. Jusiñamuina jaie ɨɨnotɨno mɨcorɨaɨ iena cɨoacadɨmacɨ; iadedɨ cɨoiñedɨmacɨ. Iena cacaacadɨmacɨ; iadedɨ cacaiñedɨmacɨ. \s1 Jesús caɨ ecɨmo itɨmɨena isiruillana llua rafue \p \v 25 Jesús ecɨmo itɨnomona Moisés mɨcorɨ llogacɨnuaɨna llofueraɨmadɨ Jesúna facacɨano, naimɨemo jɨcanote: \p —Maestro, Jusiñamui illanomo jaca cue illena, ¿bue fɨnoitɨcue? \p \v 26 Jesús uai ote: \p —¿Nɨese Moisés mɨcorɨ llogacɨnuaɨ iena raite? \p \v 27 Uai ote: \p —Moisés mɨcorɨ jaie cuega: “O jitailla jira, o comecɨna facajamona, caɨ Nama Jusiñamuina nana o comecɨ jitaillamona naimɨena eo isirui. O abɨna o isiruilla isoi, o ecɨmo itɨnona isirui”. \p \v 28 Jesús dɨnena raite: \p —Marena cue uai otɨo. Iena o fɨnoia, Jusiñamui illanomo jaca iitɨo. \p \v 29 Naie llofueraɨma Jesúmo dane jɨcanote: \p —¿Bu cue ecɨmo itɨno? \p \v 30 Jesús uai ote: \p —Jɨaɨe rafuedo iena omo lloitɨcue. Jerusalémona Jericómo damɨe jaide. Naimɨe jaillano fɨɨredɨno naimɨe dɨne bitɨmacɨ. Ie ɨniroina baɨrosɨte. Naimɨena fatɨmacɨ. Niade ie meinianona ie ecɨmona jaisɨte. \v 31 Dallu illanona, Jusiñamui dɨga ñaɨraɨma naie naɨsona jaide. Fagamɨena cɨode; iadedɨ ecɨdo jaide. \v 32 Dallu illanona, Jusiñamui jofomo maɨjɨraɨma jɨaɨ jaide. Fagamɨena cɨuanona, ecɨdo jɨaɨ jaide. \v 33 Ja muidomo Samaria naɨraɨ imɨe jaide. Naie naɨraɨna enoidomoɨ. Fagamɨena naimɨe cɨuanona, naimɨena duenaite. Iemona naimɨe canoacade. \v 34 Naimɨe dɨne jaillano, ie bofellañona manode. Jɨaɨ maɨtade. Ie burro emodomo jonecaida, naimɨena uite. Ɨnɨllɨnomo rilla mei, nainomo naimɨena sedade. \v 35 Ie areruido ie ɨnɨa jofo namamo janore ucubena fecade. Raite: “Naimɨena seda. Naimɨe facaina jɨaɨe rana o oia, abɨdo cue bia, iena ɨbaitɨcue”. Ie mei oni jaide. \v 36 —Naie llofueraɨmamo Jesús dɨnena jɨcanote— ¿Fagamɨe ecɨmo itɨmɨedɨ bu? \p \v 37 Uai ote: \p —Fagamɨena duenaitɨmɨe. \p Jesús raite: \p —Jai raise uiñotɨo. Mai jai. Ie isoi fɨnocana o jai. \s1 Jesúdɨ Marta iaɨñuaɨ María jofomo illa rafue \p \v 38 Nia macaritɨmacɨmo, comɨnɨ illanomo Jesús ie llofueoicaigano dɨga ridɨmacɨ. Marta raillañaiño ie jofomo naimɨena feiñote. \v 39 Naiñaiño euiñodɨ María. Jesús ecɨmo llaribamo María ana raɨde, naimɨe llofuiacɨnona cacareillena; \v 40 iadedɨ Martamo maɨjɨlle eo illa jira, naiñaiño naimɨe llofuiacɨnona cacarefiñede. Ie jira Jesúmo llote: \p —Nama, cue euiño cuena canoacaiñena jira, daño maɨjɨdɨcue. “O euiñona cano” naiñaiñomo llono. \p \v 41 Jesús uai ote: \p —Ero, Marta, jarire itɨo. Dɨga o ramo comecɨna facadɨo; ia Jusiñamui rafuemo comecɨna faca. \v 42 María iemo comecɨna jai facade. Naiñaiño cue llofuiana nano cacaiacade. Ona canollena naiñaiñomo lloñeitɨcue. \c 11 \s1 Jusiñamuimo Jesús jɨɨa rafue \r (Mt 6.9-15; 7.7-11) \p \v 1 Jɨaɨruido ie Moo dɨga Jesús ñaɨa, ie llofueganomona damɨe naimɨemo llote: \p —Nama, jɨɨana caɨna llofue, ie llofueoicaiganona Juan Bautista mɨcorɨ llofuia isoi. \p \v 2 Jesús uai ote: \p —Omoɨ jɨɨia, iese omoɨ jɨɨ: \q1 Ore Moo, comɨnɨ ori iobidesa. \q1 O illaɨmana jira, nana comɨnɨna o anamo raɨre itata. \q1 O jaɨenisaɨ o jitaillacɨnona fɨnua isoi, comɨnɨna o jitaillacɨnona fɨnota. \q1 \v 3 Nagarui guille caɨmo itata. \q1 \v 4 Caɨna jeare jɨaɨno fɨnoia, iena caɨmona feilla isoi, caɨ jeacɨnona omona feilla jira, caɨ jeacɨnona oni dota. \q1 Caɨna ramo bu faɨa, caɨna cano, iena caɨ ɨɨnoñellena. \p \v 5 Iena naimacɨna nia llofuellena, Jesús jɨaɨe rafuena llote: \p —Naɨona mona moto llomenicona jɨcallena, o nabai dɨne o jaia, ado lloitɨo: “Nabai, daje amani llomenicona jitaidɨcue. \v 6 Jɨaɨe nabai cue jofomo como ride. Jaca cuemo buedɨ iñede, naimɨena cue ecallena”. \v 7 Ie jofo jeraimona o nabai faɨrioite: “Cuena uaidoñeno. Cue nasedɨ jai cue ɨbaicasa. Cue uruiaɨ jai ɨnɨdɨmacɨ. Jɨaɨ ɨnɨdɨcue. Llomenicona omo fecallena casiacaiñedɨcue”. \v 8 Ja muidomo casillano, omo iena fecaite. Ie nabaina o illa jira, fecañeite; iadedɨ o eo jitailla jira, o jitaille rana fecaite. \v 9-10 Daje ra omoɨ faɨfia, iena jenodomoɨ. Raise jenoia, iena baitomoɨ. Damɨena omoɨ jenoia, naimɨe illanomo jaidomoɨ. Nainomo naimɨena baillamona, omoɨna feiñoite. Ie isoide. Buena omoɨ jitaia, Jusiñamuimo jɨca. Iena omoɨ jɨcaja jira, iena naimɨe cacajamona, omoɨmo iite. \p \v 11 ’Ero, omoɨmona ie moomo llomenicona ie jito jɨcaia, nofɨcɨna fecañede. Llɨcɨaɨna jɨcaia, jaiona fecañede. \v 12 Jɨgɨna jɨcaia, acaidona fecañede. \v 13 Jeacɨnona fɨnocabidomoɨ; iadedɨ omoɨ uruiaɨmo mare rana fecacabillana uiñotomoɨ. Caɨ Moo Jusiñamui jaca mareuidɨmɨe. Caɨ baɨfemo naimɨe faɨte. Ie muidomo naimacɨna canollena, naimɨemo jɨcadɨnomo ie Joreñona itataite. \s1 Comɨnɨ Jesúna jeare ñaɨa rafue \r (Mt 12.22-30; Mr 3.19-27) \p \v 14 Jɨaɨruido Janaba anamo illamɨemona Jesús Janabana oni orede. Janabana nia oretañenia, Janaba anamo naimɨe illamona, naie ɨima ñaɨnide. Janaba oni jailla mei, naimɨe ñaɨte. Ie jira comɨnɨ raijicaidɨmacɨ; \v 15 iadedɨ dajerie raitɨmacɨ: \p —Beelzebú anamo bimɨe illamona, Beelzebú uaido jananɨaɨna oni orede —raitɨmacɨ. Beelzebúdɨ Janaba comɨnɨ. \p \v 16 Jɨaɨno naimɨena facacɨiacasɨte. Raitɨmacɨ: \p —Siño uai omo ia, Jusiñamuina siño rafuena fɨnota. \p \v 17 Naimacɨ comecɨaɨna Jesús uiñua jira, naimacɨmo llote: \p —Daje isoi comecɨaɨna lloillamo daje naɨraɨ facañenia, danomo maɨjɨnidɨmacɨ. Oni jaidɨmacɨ. Daje isoi comecɨaɨna lloillamo daje jofomo itɨno facañenia, danomo jaɨnaɨaɨnidɨmacɨ. Oni jaidɨmacɨ. \v 18 Ie isoide. Beelzebú uaido jananɨaɨna, omoɨ llua isoi, cue oretaia, Janaba ie dɨbeimo itɨno dɨga jai nabairiñede. Iemona naimɨe comɨnɨ danomo iñeitɨmacɨ. \v 19 Omoɨ comɨnɨ jananɨaɨna oni oretacabitɨmacɨ; iadedɨ naimacɨ fɨnoca rafuena uaitañedomoɨ. Naimacɨmo jɨcano, bie isoide rafuena omoɨ raise uiñollena. Iemei cue fɨnoca rafuena uaitañeitomoɨ. \p \v 20-22 ’Jɨaɨe rafuedo iena lloitɨcue. Ero, ie rana raise rɨiduamona, maɨridɨmɨe ie rana raise enoite. Ie jofomo ie ra illanona, iena raise sedaite. Jamai bue isoidɨmɨe ie rana fɨɨnide; iadedɨ naimɨe baɨfemo maɨridɨmɨe bia, naimɨena emodofillamona, ie rana fɨɨrede. Ie isoide. Janaba anamona comɨnɨna jillotacabitɨcue. Naimɨe afemo nano cue iñenia, comɨnɨna jillotanidɨcue. Naimɨe afemo cue illa jira, iena fɨnoredɨcue. Jusiñamui uaido jananɨaɨna cue oretaia, Jusiñamui rafuena cue lluana uiñotomoɨ. \p \v 23 ’Cue dɨbeimo iñedɨmɨe cuena enoide. Cue dɨbeimo comɨnɨna itatañedɨmɨedɨ naie comɨnɨna cuena ɨɨnotañede. \s1 Janaba anamo illamɨe rafue \r (Mt 12.43-45) \p \v 24 Jesús naimacɨmo nia llote: \p —Birui bene ite maraiñede comɨnɨdɨ Janaba anamo illamɨe isoidɨmacɨ. Naimɨemona Janaba oni jaia, jɨaɨe illanona baillena, jofue iñenanomo jaide; iade baiñede. Baiñena jira, naimɨe comecɨna facade: “Navui cue anamo illamɨe dɨne abɨdo jaitɨcue”. \v 25 Abɨdo naimɨe bia, naie ɨima comecɨ namanidena naimɨe baite. \v 26 Iemei oni jaillanona, jɨaɨe siete jananɨaɨna naimɨe dɨga atɨde, naimacɨ anamo naie ɨima illena. Naie siete jananɨaɨ naimɨe baɨfemo maraiñedɨmacɨ. Iemona naie ɨima eo fodo jaide. Ie isoide birui ite maraiñede comɨnɨ. Cue rafue naimacɨ ɨɨnoñenia, eo fodo jaitɨmacɨ. \s1 Daje rɨño Jesús eina marena ñaɨa rafue \p \v 27 Comɨnɨmo Jesús llotemo, comɨnɨ motomona dañaiño Jesúmo llote: \p —O ei caɨmare illesa. Naiñaiñomona comuidɨo. Naiñaiño monoɨ jirodɨo. Naiñaiño caɨmare illesa. \p \v 28 Jesús uai ote: \p —Marena llotɨo; ia Jusiñamui uaina naimacɨ cacajamona, iena ɨɨnuamona, jɨaɨno eo caɨmare iitɨmacɨ. \s1 Dajerie Jesús siño rafuena fɨnuana jitailla rafue \r (Mt 12.38-42; Mr 8.12) \p \v 29 Ie facaise dɨga comɨnɨ Jesús dɨne biñoidɨmacɨ. Naimacɨmo llote: \p —Birui ite comɨnɨdomoɨ maraiñedomoɨ. Siño rafuena cue fɨnuana cɨoacadomoɨ; iadedɨ iena omoɨ jamai cɨoillena, siño rafuena fɨnoñeitɨcue. Ero, Jonás mɨcorɨ jaie ite rafuena uiñotomoɨ. Naiemo omoɨ comecɨaɨna omoɨ faca. \v 30 Naimɨemo suide rafuemona Nínive railla naɨraɨdɨ Jusiñamui naimɨena oretajana jaie uiñotɨmacɨ. Ie isoide. Fiodaillamona cue jilluamona birui ite comɨnɨdɨ Jusiñamui cuena oretajana uiñoitɨmacɨ. \v 31 Ero, Saba railla naɨraɨ ie illaɨño mɨcorɨdɨ Salomón mɨcorɨ dɨne jaie aarena jaide. Naimɨe mɨcorɨ uiñuacɨnona naiñaiño mɨcorɨ cacareillena, aarena jaide. Salomón mɨcorɨ baɨfemo birui uaidɨcue; iadedɨ cuena ɨɨnoñedomoɨ. Omoɨ comecɨaɨ icɨnuaɨna birui omoɨ meidoñena jira, Jusiñamui uicomo nana comɨnɨ ille facaiseconi naiñaiño mɨcorɨ omoɨna ɨco ñaɨte: “Naimɨedɨ siño rafue fɨnuana cɨodomoɨ. ¿Bue ñellena naimɨena ɨɨnoñedomoɨ?” omoɨna ɨco ñaɨte. \v 32 Llɨcɨaɨ jeraimona naimɨe jillua mei, Nínive railla naɨraɨ dɨne Jonás mɨcorɨ jaide. Nainomo Jusiñamui rafuena llote. Naie comɨnɨ iena cacajano, naimacɨ comecɨaɨ icɨnuaɨna meidotɨmacɨ. Cue rafuena omoɨ cacajamona, omoɨ comecɨaɨ icɨnuaɨna birui omoɨ meidoñena jira, Jusiñamui uicomo ɨco nana comɨnɨ ille facaiseconi: “Cue comɨnɨdomoɨ” omoɨna raiñeitɨcue. Jonás mɨcorɨ baɨfemo birui uaidɨcue; iadedɨ cuena ɨɨnoñedomoɨ. \s1 Jesús comɨnɨ illa rafue \r (Mt 5.15; 6.22-23) \p \v 33 Jesús llote: \p —Lamparín bu unia mei, jofo anamo bainino raɨnañega. Cɨrɨgaɨ anamo raɨnañega. Ie raɨranomo raɨnaca, comɨnɨ nainomo bia, jofo jerai llɨgaiñollena. \v 34 Omoɨ uisɨ dɨga rana cɨodomoɨ. Omoɨ uisɨ maraiñenia, rana raise cɨoiñedomoɨ. Ie isoide. Omoɨ comecɨ maraiñenia, maraiñedɨcɨnona fɨnocana jaidomoɨ. Jusiñamuina uiñoñedomoɨ. Ie rafuena jɨaɨ uiñoñedomoɨ. \v 35 Ie jira omoɨ comecɨaɨna raise fɨno, cue rafuena omoɨ raise ɨɨnollena. \v 36 Nana omoɨ comecɨaɨ marena ia, cue rafuena ɨɨnocana jaitomoɨ. Iena raise uiñoitomoɨ. Jofomo lamparín raise llɨgaiñua isoi, cue rafuena raise uiñoitomoɨ. \s1 Jesúdɨ judíuaɨ illaɨcomɨnɨna ñaɨa rafue \r (Mt 23.1-36; Mr 12.38-40; Lc 20.45-47) \p \v 37 Comɨnɨna Jesús llofuia mei, daje fariseo imɨe naimɨe dɨne bite. Raite: \p —Cue dɨga cue jofomo mai guisaɨbi. —Jesús faɨriua mei, naimɨe dɨga guisaide. \v 38 Naimɨe nia guiñenia, naimacɨ einamacɨ llogacɨnodo naimɨe jaiñenamona, Jesús ie onollɨna jocoñede. Ie jira naie fariseo imɨe raijicaide. Ie comecɨna facade: “Naimɨe eo mare llofueraɨma. ¿Nɨese caɨ einamacɨ llogacɨnodo jaiñede?” \v 39 Jesús naimɨemo llote: \p —Da platos jɨnafo, da pocillos jɨnafo jocodɨno isoidomoɨ. Da platos jerai, da pocillos jerai jocoñedɨno isoidomoɨ. Omoɨ abɨna fɨnodomoɨ; iadedɨ omoɨ comecɨaɨna fɨnoñedomoɨ. Rana eo nɨcɨdotomoɨ. Omoɨ comecɨaɨ jearede. \v 40 Abɨ uiñoñedomoɨ. Jusiñamui omoɨ abɨaɨna omoɨ comecɨaɨ dɨga fɨnode. Omoɨ fɨnoca rafuena uiñote. Omoɨ comecɨaɨna facajacɨnona jɨaɨ uiñote. \v 41 Omoɨ comecɨaɨ marena ia, jɨaɨe comɨnɨna canodomoɨ. Iemona Jusiñamuimona omoɨ abɨ jɨaɨ mare. \v 42 Fariseuaɨ, omoɨmo rafuena lloitɨcue. Nana omoɨ illɨmo ite ramona Jusiñamuimo janore jisa feca-fecacabidomoɨ; iadedɨ jɨaɨe comɨnɨmo mare rafuena raise fɨnoñedomoɨ. Jusiñamuina jɨaɨ raise isiruiñedomoɨ. Nana naie isoide rafuena omoɨ jɨaɨ fɨnua. \v 43 Comɨnɨ omoɨri acarillena, ofiracomo uicomo raɨacadomoɨ. Nɨne omoɨ macaria: “Jamai bue isoiñedɨcaɨ” omoɨ comecɨaɨna facajamona, jɨaɨe comɨnɨ omoɨna uaiduana gaɨdomoɨ. Iese omoɨ jailla jira, Jusiñamui omoɨna duere fɨnoite. \v 44 “Bainino ite raɨafo emodomo comɨnɨ uiñoñeno macarillamona, naimacɨ abɨ jai jearede” raitomoɨ. Bainino ite raɨafo isoidomoɨ. Omoɨ dɨga jɨaɨe comɨnɨdɨ omoɨmo ite jeacɨnona uiñoñeno nabairillamona, jeacɨnona jɨaɨ fɨnodɨmacɨ. Iese omoɨ fɨnocana jaia, Jusiñamui omoɨna duere fɨnoite. \p \v 45 Naie facaise Moisés llogacɨnuaɨna llofueraɨnɨmona damɨe Jesúmo llote: \p —Iese o lloia: “Jeacɨno fɨnodomoɨ” caɨna jɨaɨ llotɨo. \p \v 46 Jesús uai ote: \p —Jusiñamuimona jɨaɨ duere sefuitomoɨ. Omoɨ einamacɨ llogacɨnuaɨdo raise naimacɨ jaillena, dɨga rafue comɨnɨ fɨnuana jitaidomoɨ; iadedɨ iedo naimacɨ raise jaillena, naimacɨna jaca canoñedomoɨ. “Jusiñamuina eo raise sedadɨcaɨ” comecɨna facadomoɨ. \v 47 Omoɨ jaiagaɨdɨ Jusiñamui facaina lloraɨnɨna meinetɨmacɨ. Naie lloraɨnɨ mɨcorɨaɨ raɨafuaɨ birui marena fɨnodomoɨ; \v 48 iadedɨ naimacɨ mɨcorɨaɨ llogacɨnuaɨdo omoɨ birui jɨaɨ jaiñena jira, omoɨ jaiagaɨ fɨnoca radɨ: “Mare” raitomoɨ. Jusiñamui rafuedo birui omoɨ raise jaiñena jira, omoɨ jaiagaɨ isoi itomoɨ. Iese omoɨ jailla jira, Jusiñamui omoɨna duere fɨnoite. \v 49 Omoɨna Jusiñamui abɨ uiñuamona jai llote: “Cue rafuena llollena, naimacɨ dɨne cue facaina lloraɨnɨna oretaitɨcue. Cue rafuena eo uiñotɨnona jɨaɨ oretaitɨcue. Dajeriena meineitɨmacɨ. Jɨaɨnona duere fɨnoitɨmacɨ”. \v 50 Enɨrue fɨnua facaisemona ailluena Jusiñamui facaina lloraɨnɨna meinetɨmacɨ. Omoɨmona Jusiñamui ɨba oite. \v 51 Abel mɨcorɨ jaie ite. Ie ama naimɨena meinete. Naimɨe facaisemona omoɨ jaiagaɨdɨ dɨga lloraɨnɨna meinetɨmacɨ. Zacaríana jɨaɨ meinetɨmacɨ. Jusiñamui jofomo Jusiñamuimo toɨca ocaina jobaisoillano motomo naimɨena meinetɨmacɨ. Omoɨmona Jusiñamui birui ɨba oite. \v 52 Omoɨ llofuiamona comɨnɨ Jusiñamui rafuena uiñoñedɨmacɨ. Jusiñamui rafuena raise uiñoñedomoɨ. Jɨaɨno iena raise uiñuana jitaiñedomoɨ. Iese omoɨ jailla jira, Jusiñamui omoɨna duere fɨnoite. \p \v 53 Fariseo jofomona Jesús jailla mei, fariseuaɨ comɨnɨ icɨrillamona, Jesúmo dɨga rafuena jɨcanotɨmacɨ, naimɨe uaina uaitallena. Moisés mɨcorɨ llogacɨno llofueraɨnɨ daje isoi uai uaitatɨmacɨ. \v 54 Naimɨe raise uai oñedena, naimɨena duere fɨnoacadɨmacɨ. \c 12 \s1 Jesúdɨ mareuidɨnona abɨ caitadɨnona llofuia rafue \p \v 1 Ie facaiseconi eo ailluena comɨnɨ Jesús dɨne ofidɨmacɨ. Ailluena illa jira, coninɨ eɨllɨaɨmo naidadatɨmacɨ. Ie llofueoicaiganomo Jesús llote: \p —Fariseuaɨ sɨritate ramona abɨna rairui. Biena ñaɨtɨcue. “Maredɨcaɨ” raitɨmacɨ; iadedɨ mareuidɨnona abɨ caitadɨmacɨ. Naimacɨmona abɨna rairui. \v 2 Naimacɨ birui fɨnoca rafuena birui bainino fɨnodɨmacɨ; ia Jusiñamui naimacɨ comecɨaɨ itɨcɨnona ɨco uiñotaite. \v 3 Ero, cue rafuena birui anado llocana jaidomoɨ; ia ɨco marefodo iena llocana jaitomoɨ. \s1 Jesúdɨ jacɨruiñeno llofuia rafue \r (Mt 10.28-31) \p \v 4 Ie llofueganomo Jesús llote: \p —Cue nabaiñɨaɨdomoɨ. Omoɨna meineiacadɨnona jacɨruiñeno. Omoɨ abɨna meineredɨmacɨ; ie iadedɨ omoɨ joreñona meinenidɨmacɨ. Omoɨna naimacɨ meinia, omoɨ joreño Jusiñamui dɨne jaite. Iena uiñuamona, omoɨ meineiacadɨnona jacɨruiñeno. \v 5 Cue rafuedo omoɨ raise jaiñenia, Jusiñamuina jacɨrui. Omoɨ fiodailla mei, omoɨ abɨna omoɨ joreño dɨga iraimo ie dotalle uai naimɨemo ite. Ie jira naimɨena jacɨrui. \v 6 Ero, dabecuiro janorede sillina fecadomoɨna, eo janore ɨbaca. Silliñɨaɨ eo janore raifide; iadedɨ Jusiñamui naimacɨ illana uiñote. \v 7 Ero, nɨga ɨfotɨraɨ omoɨmo illana Jusiñamui jɨaɨ uiñote. Naimɨedɨ omoɨna sedajana jɨaɨ uiñote. Silliñɨaɨ baɨfemo Jusiñamui isiruigaomoɨ. Omoɨ duere fɨnoacadɨnona jacɨruiñeno. Jusiñamui jitaiñenia, omoɨmo jaca buena suiñeite. \s1 Jesús naimɨena janoñenana llofuia rafue \r (Mt 10.32-33; 12.32; 10.19-20) \p \v 8 Ie llofueoicaiganomo Jesús nia llote: \p —Cue rafuena omoɨ lluamona, jɨaɨno omoɨna duere fɨnoitɨmacɨ. Cuena birui omoɨ janoñenia, nana comɨnɨ Jusiñamui jaɨenisaɨ uicomo ɨco ia, nainomo omoɨna janoñeitɨcue. “Cue comɨnɨdomoɨ” omoɨna raitɨcue. \v 9 Cuena birui omoɨ janoia, nana comɨnɨ Jusiñamui jaɨenisaɨ uicomo ɨco ia, nainomo omoɨna janoitɨcue. “Cue comɨnɨñedomoɨ” omoɨna raitɨcue. \v 10 Jusiñamuidɨ naga cuena jeare ñaɨtɨmɨe jeacɨnona feitarede; iadedɨ Jusiñamuidɨ ie Joreñona jeare ñaɨtɨmɨe jeacɨnona feitañeite. \v 11 Cue rafuena omoɨ llua muidona, duere sefuitomoɨ. Illaɨcomɨnɨ dɨne omoɨna llogɨdollena comɨnɨ uia, omoɨ abɨ rɨidollɨcɨnomo omoɨ comecɨaɨna jarire facañeno. \v 12 Naie facaiseconi Jusiñamui Joreño omoɨ abɨ rɨidollɨcɨnona uiñotaite. \s1 Jesúdɨ raruiaɨ eo uamona abɨ rairuillana llofuia rafue \p \v 13 Nainomo ite comɨnɨmona damɨe Jesúmo llote: \p —Maestro, cue moo jai fiodailla mei, cue ama doforamɨe cue facaina ite rana cuemo iacaiñede. Naimɨemo llono, cuemo illena. \p \v 14 Jesús uai ote: \p —Juezñedɨcue. Bie isoide rafue cuemo duiñede. \p \v 15 Ie ecɨmo itɨnomo llote: \p —Ero, rana nɨcɨdoñeno. Ailluena ra omoɨmo illamona, Jusiñamui illanomo riñeitomoɨ. \v 16 Iena omoɨ raise uiñollena, jɨaɨe rafuedo iena lloitɨcue. Ucuberedɨmɨedɨ ie illɨmona ailluena rana ote. \v 17 Ie jira comecɨna facade: “Cue illɨmona ailluena rana otɨcue; iadedɨ ¿nɨnomo iena eenoitɨcue? \v 18 Birui cuemo ite eenoracona judaɨitɨcue. Ie mei aillue eenoracona fɨnoitɨcue. Nainomo cue rana eenoitɨcue”. \v 19 Ie comecɨna facaite: “Cuemo ailluena ra jai ite. Dɨga años nia iitɨcue. Jamai iitɨcue. Marena guitɨcue. Caɨmare iitɨcue”. \v 20 Iese comecɨna facade; iadedɨ Jusiñamui naimɨemo llote: “Abɨ uiñoñedɨo. Cue llua jira, ja naɨona fiodaitɨo. Ie mei omo ite ra omo fɨebiñeite”. \v 21 Dama ramo ie comecɨna bu facaia, Jusiñamui jitaillacɨnomo ie comecɨna bu facañenia, faɨfite. \s1 Jesúdɨ Jusiñamui caɨ sedajana llua rafue \r (Mt 6.25-34) \p \v 22 Ie llofueoicaiganomo Jesús llote: \p —Jusiñamui jitaillacɨnomo omoɨ comecɨna facaia, omoɨ illamo omoɨ comecɨna jarire facañeitomoɨ. Bue omoɨ guillemo jarire comecɨna facañeno. Omoɨ jɨtalle ɨniroimo jarire comecɨna facañeno. \v 23 Jusiñamui omoɨna itataja muidona, guille omoɨmo iite. Naimɨe omoɨ abɨ fɨnua muidona, ɨniroidɨ omoɨmo iite. \v 24 Silliñɨaɨmo comecɨna faca. Buena riñedɨmacɨ. Nɨe isoide guillena eenoñedɨmacɨ; iadedɨ omoɨ Moo Jusiñamui naimacɨna sedajamona, naimacɨ guille ite. Naimacɨ baɨfemo omoɨ faɨa jira, naimɨe omoɨna canoite. \v 25 Omoɨmona, ¿bu ie comecɨ jarire facajamona a sairite? Iese jaca buna a sairiñede. Dama Jusiñamui omoɨna a sairitarede. \v 26 Omoɨ comecɨaɨna facajamona omoɨ a sairiñena jira, jɨaɨe ramo omoɨ comecɨaɨna jarire fɨnoñeno. \v 27 Safiamo omoɨ comecɨaɨna faca. ¿Nɨese sɨcodɨmacɨ? Maɨjɨñedɨmacɨ. Ɨniroina tɨforiñedɨmacɨ; iadedɨ Salomón mɨcorɨ naimacɨ isoi jaie iñede. Naimɨe illaɨmana jira, naimɨe mɨcorɨ ɨniroi eo ebirede; iadedɨ safia naimɨe ɨniroi baɨfemo ebire eruaɨde. \v 28 Jusiñamui safiana ebiretacabide. Dallu facaise illanona, safiadɨ duide. Safia baɨfemo omoɨ uailla jira, Jusiñamuidɨ ɨniroina omoɨmo jaca iite. Safiana naimɨedɨ ebiretaja muidona, omoɨmo ɨniroidɨ jaca iite. Omoɨ ra omoɨmo illena, naimɨena ɨɨno. Jusiñamuina eo janore ɨɨnotomoɨ. \v 29 Omoɨ comecɨaɨna jarire icana jaiñeno. “¿Buena guitɨcaɨ?” raiñeno. Iemo comecɨaɨna eo facañeno. \v 30 Jusiñamuina ɨɨnoñedɨno iemo comecɨna facacabidɨmacɨ. Nana omoɨ jitaillacɨnona omoɨ Moo Jusiñamuidɨ uiñua jira, naimacɨ isoi iñeno. \v 31 Jusiñamui jitaillacɨnona fɨnocana omoɨ jai. Naimɨemo omoɨ comecɨ facaia, omoɨ illamo omoɨ comecɨna jarire facañeitomoɨ. Iemona guille omoɨmo Jusiñamui iite. Ɨniroi omoɨmo jɨaɨ iite. \s1 Jesúdɨ Jusiñamuimo comecɨna facaja rafue \r (Mt 6.19-21) \p \v 32 Jesús llote: \p —Cue comɨnɨna omoɨ illanona, uri omoɨ i. Omoɨ Moo Jusiñamui jitailla jira, naimɨe anamo omoɨna itatajamona, omoɨna sedaite. \v 33 Omoɨ raruiaɨna fecajanona, ucubena dueredɨnomo feca. Sabiñeite bolsana ono, omoɨ ra faɨfi raillano. Monamo omoɨ ra illa isoi ñaɨtɨcue. Monamo omoɨ ra illa isoi, iena faɨfiñeitomoɨ. Fɨɨriraɨma nainomo jaiñede. Gɨɨreco nainomo jɨaɨ iñede. \v 34 Aillue ra omoɨmo ia, Jusiñamuimo comecɨaɨna facañedomoɨ; iadedɨ naimɨe jitaillacɨnona omoɨ fɨnoia, naimɨemo comecɨaɨna facadomoɨ. \s1 Jesús ie abɨdo billemo ocuirillana llofuia rafue \p \v 35-38 Jesús nia llofuete: \p —Monamona ɨco cue abɨdo billemo ocuiri. Iena omoɨ raise cacaillena, bie rafuedo iena lloitɨcue. Damɨe ie nabai ie aɨ ua rafue dɨne naɨona jaide. Ie mullaɨaɨ naimɨe abɨdo billemo ocuirillana ocuide. Naimɨe billemo naimacɨ raise ocuiria, ɨniroina jɨtajanona, lamparínɨaɨ unianona, ocuiritɨmacɨ. Iese naimacɨ ia, nasena naimɨe tuia, iena raɨre econoitɨmacɨ. Nɨe hora naimɨe abɨdo bia, naimɨena naimacɨ ɨnɨñeno ocuiria, ieri naimɨe iobite. Iobillamona, mullaɨmana naimɨe itena, mesamo naimacɨna ecaite. Naimɨe bille hora naimacɨ uiñoñena jira, jaca ocuiricana naimacɨ illa. \v 39 Ero, fɨɨriraɨma bille facaiseconi jofo namadɨ uiñotena, nia caadote, ie ra faɨfi raillanona. \v 40 Monamona ɨco abɨdo biitɨcue. Omoɨ ocuiriñena facaisemo biitɨcue. Ie jira cue billemo raise ocuiri. \s1 Jesúdɨ patrón ie mullaɨmana ie jofona sedataja llua rafue \r (Mt 24.45-51) \p \v 41 Ie como lloga rafuena cacajano, Jesúmo Pedro jɨcanote: \p —¿Bumo bie rafuena llotɨo? ¿Caɨmo llotɨo? ¿Nana comɨnɨmo? \p \v 42 Uai ote: \p —Bie isoide comɨnɨmo llotɨcue. Ie mullaɨaɨmona patrón damɨena fetode, ie jɨaɨe mullaɨaɨna sedallena. Naimacɨna sedajanona, naimɨe naimacɨna jɨaɨ ecade. \v 43 Ie mei patrón oni jaide. Jofomo abɨdo naimɨe bia, ie nanoca mullaɨma raise maɨjɨana fɨdɨia, naimɨena raise ɨbaite. \v 44 Iobillamona, nana ie raruiaɨna sedataite; \v 45 iadedɨ naie mullaɨma maraiñenia, comecɨna facaite: “Cue patrón are biñeite. Jɨaɨe rafuena fɨnoitɨcue”. Ie comecɨna iese facaja jira, naimɨe anamo ite mullaɨaɨna faite. Ie jitailla rafue fɨnuamona, jɨfairuidɨno dɨga jirocabite. Naimacɨna nabaillamona, naimacɨ dɨga guite. Naimacɨ isoi jearede rafuena fɨnoite. \v 46 Ie ocuiriñena facaise ie patrón abɨdo billanona, naimɨena meinetaite. Ie uaina ɨɨnoñedɨno isoi, duere fɨnoite. \v 47 Naie mullaɨma ie patrón jitailla rafuena fɨnuana uiñote; iadedɨ iena fɨnoñede. Ie jira eo duere sefuite; \v 48 iadedɨ maraiñede rafuena raise uiñoñeno jɨaɨe mullaɨma fɨnoia, janore duere sefuite. Ie isoide. Jusiñamui rafuena raise uiñotɨno iedo raise jaiñenia. Jusiñamui naimacɨna eo duere fɨnoite. Iena janore uiñotɨno iedo raise jaiñenia, Jusiñamui naimacɨna janore duere fɨnoite. Iese omoɨmo suiñellena, mare mullaɨma isoi, Jusiñamui jitaillacɨno fɨnocana omoɨ jai. \s1 Jesús muidona nana comɨnɨ uri iñena rafue \r (Mt 10.34-36) \p \v 49 Jesús llote: \p —Cuena naimacɨ ɨɨnollena, enɨruemo comɨnɨ dɨne bitɨcue. Cuena dajerie ɨɨnuamona, cue comɨnɨna jaitɨmacɨ. Cuena jɨaɨno ɨɨnoñenamona, cue comɨnɨna jaiñeitɨmacɨ. Iemona comɨnɨna duere fɨnoitɨcue. Cue maɨjɨa raɨre fuiduana jitaidɨcue. \v 50 Cue nia eo duere sefuitɨcue. Iena raɨre suillena jitaidɨcue. \v 51 Nana comɨnɨna uri itatallena enɨruemo biñedɨcue. Cuena ɨɨnoñedɨnodɨ cuena ɨɨnotɨnona enoitɨmacɨ. Enoillamona, cuena ɨɨnotɨnona duere fɨnoitɨmacɨ. \v 52 Cue billamona, daje jofomo itɨno dɨese danomo iñeitɨmacɨ. Dabecuiro comɨnɨ nainomo ia, menamɨe cue dɨbeimo iite. Daje amani cue dɨbeimo iñeite. Iese iñenia, daje amani cue dɨbeimo iite. Mena cue dɨbeimo iñeite. \v 53 Cue lloga rafuena damɨerie ɨɨnua muidona, ie moo illa dɨbeimo ie jito iñeite. Ie jito dɨbeimo ie moo iñeite. Ie ei illa dɨbeimo naiñaiño jisa iñeite. Ie jisa dɨbeimo ie ei iñeite. Ie jɨfaiño illa dɨbeimo ie miodɨ iñeite. Ie mio dɨbeimo ie jɨfaiño iñeite. Iese comɨnɨna uri itatañedɨcue. \s1 Jesúdɨ monamo ite rana llofuia rafue \r (Mt 5.25-26; 16.1-4; Mr 8.11-13) \p \v 54 Comɨnɨmo Jesús dane llote: \p —Bie enɨruemo afai dɨne uillɨena omoɨ cɨoia, raicabitomoɨ: “Nocɨ deiacade”. Iese omoɨ cɨua meinomo, ua nocɨ deide. \v 55 Bie enɨruemo beicɨ dɨnena aɨfɨ bia: “Eo ecasiite” raicabitomoɨ. Iese aɨfɨ bia, ua eo ecasite. \v 56 Abɨna uiñotɨnona abɨ caitadɨnodomoɨ. Monamo eruaɨllamona, rafue suillana uiñotomoɨ; iadedɨ omoɨ ecɨmo suiacalle rafuena raise uiñoñedomoɨ. Cue lloga rafuena raise cacaiñedomoɨ. \v 57 Iemo omoɨ comecɨaɨna raise facañedomoɨ. \v 58 Ero, omoɨna bu llogɨdoia, juez dɨne nia omoɨ riñenia, omoɨna llogɨdotɨmɨe dɨga naie rafuena raise fɨno. Iena raise fɨnoñenia, juez dɨne omoɨ ria, nainomo duere sefuitomoɨ. Calabozomo omoɨna jonetaite. \v 59 Nana raise ɨbañenia, juez llua isoi, jino jaiñeitomoɨ. Ie isoide. Cue rafue omoɨ cacajamona, naimɨemona duere sefuiñellena, Jusiñamui dɨga omoɨ rafuena raise fɨno. \c 13 \s1 Jesúdɨ comecɨaɨ iuai meiduana dana llua rafue \p \v 1 Comɨnɨna Jesús nia llofuetemo, jɨaɨe comɨnɨ Jesús dɨne billanona, raitɨmacɨ: \p —Jerusalémo Jusiñamui jofomo dajerie Galileamona navui bitɨmacɨ. Ocainaɨaɨna fatɨmacɨ, Jusiñamuina naimacɨ sedallena. Ie facaiseconi Pilato railla gobernadordɨ soldaduaɨna orede, naie comɨnɨna fallena. \p \v 2 Jesús uai ote: \p —¿Nɨese comecɨaɨna facadomoɨ? “Bie comɨnɨ iese duere sefuilla jira, jɨaɨe Galilea comɨnɨ baɨfemo jeacɨnona fɨnodɨmacɨ” comecɨaɨna facadomoɨ. \v 3 Iese omoɨ comecɨaɨna facañeno; ia omoɨ comecɨaɨ iuai meiduamo comecɨaɨna faca. Omoɨ comecɨaɨ iuai omoɨ meidoñenia, omoɨdɨ jɨaɨ faɨfitomoɨ. \v 4 Siloé railla tɨdacana navui ana goillamo, dieciocho dɨgamɨe saitabidɨmacɨ. Iena fɨdɨdomoɨ. ¿Nɨese naimacɨmo omoɨ comecɨaɨna facadomoɨ? “Nana Jerusalémo ite comɨnɨ baɨfemo jeacɨnona fɨnodɨmacɨ” comecɨaɨna facadomoɨ. \v 5 Iese omoɨ comecɨaɨna facañeno; ia omoɨ comecɨaɨ iuai meiduamo comecɨaɨna faca. Omoɨ comecɨaɨ iuai omoɨ meidoñenia, omoɨdɨ jɨaɨ faɨfitomoɨ. \s1 Jesúdɨ ie Moo comɨnɨ comecɨaɨ iuai meiduamo fecuise ocuirilla llua rafue \p \v 6 Iena comɨnɨ raise uiñollena, Jesús bie rafuena llote: \p —Damɨe ie illɨmo higuera railla riarana rite. Sɨcua mei, riara ollena jɨbuisaide; iadedɨ nia llɨsiñede. \v 7 Ie jira ie illɨna sedaraɨmamo llote: “Ero, daje amani años bisoidɨcue, riarana ollena. Nia llɨsiñede. Iena mai tɨe. Naie illanomo jɨaɨe riarana coco rillesa”. \v 8 Ie illɨna sedaraɨma uai ote: “Dama ite. Daje año nia seda. Riara abɨna caigɨitɨcue. Enɨruena caɨmaretaitɨcue. \v 9 Jɨaɨe año llɨsia, mare. Llɨsiñenia, iena tɨeitɨcoco”. Ie isoide. Jusiñamui omoɨ comecɨaɨ iuai meiduamo are ocuirite; ia meidoñenia, omoɨna duere fɨnoite. \s1 Jesúdɨ jɨicaidɨñaiñona jillotaja rafue \p \v 10 Jɨaɨruido sábadoruimo judíuaɨ ofiracomo Jesús llofuete. \v 11 Nainomo duidɨñaiñodɨ ite. Janaba anamo naiñaiño illa jira, naiñaiño jɨicaide. Atona naidainide. \v 12 Naiñaiñona Jesús cɨuanona, naiñaiñomo llote: \p —Ñoo, o duicomona jai jillodɨo. \v 13 —Ie mei naiñaiñona jetade. Ieconi naiñaiño atona naidadate. Ie jira Jusiñamuimo iobillacɨnona fecade. \v 14 Naie ofiraco sedaraɨma icɨrite, sábadoruimo Jesús naiñaiñona jillotaja jira. Nainomo itɨnomo llote: \p —Seis dɨgarui ite maɨjɨllena. Nairuido omoɨ bi, omoɨ duicomona omoɨ jilloillena. Sábadoruimo biñeno. Sábadoruimo maɨjɨñedɨcaɨ. \p \v 15 Jesús uai ote: \p —Maɨjɨñedɨnona abɨ caitadɨnodomoɨ. Sábado iruimo maɨjɨcabidomoɨ. Sábado iruimo omoɨ toɨnɨaɨna imacɨ illanomona suiñodomoɨ, jɨnui illanomo naimacɨ jiruaillena. Naie isoide maɨjɨa omoɨmona mare. \v 16 Ie isoide. Bie rɨñodɨ Abraham mɨcorɨ comɨnɨ. Omoɨ naɨraɨ iñaiño. Dieciocho años Janaba anamo jai illamona, duere sefuide. Naiñaiñona canollena, sábado iruimo naiñaiñona Taɨfe anamona cue jillotaia, cuemona mare. \p \v 17 Iena Jesús lluamona, nana naimɨe dɨbeimo iñedɨnodɨ meidaitɨmacɨ; iadedɨ jɨaɨe comɨnɨ iobidɨmacɨ, dɨga mare rafue naimɨe fɨnua jira. \s1 Jesúdɨ mostaza ido llua rafue \r (Mt 13.31-32; Mr 4.30-32) \p \v 18 Jesús jɨaɨe rafuena llote: \p —Jusiñamui dɨbeimo comɨnɨ jailla rafuena nia lloitɨcue. Jusiñamui rafuena janore comɨnɨ birui cacajamona, ailluena comɨnɨ naimɨe comɨnɨna ɨco jaitɨmacɨ. \v 19 Jɨaɨe rafuedo iena omoɨmo lloitɨcue. Mostaza railla ido eo janorede. Ie illɨmo damɨe iena rillamona, eo aillue riaradɨ sɨcode. Ailluena jira, nainomo silliñɨaɨ jɨcaicɨaɨna fɨnodɨmacɨ. \s1 Jesús sɨritate rana llofuia rafue \r (Mt 13.33) \p \v 20 Jesús jɨaɨe rafuena llote: \p —Jusiñamui dɨbeimo comɨnɨ jailla rafuena lloitɨcue. Jɨaɨe uaido iena omoɨmo lloitɨcue. \v 21 Daje cɨrɨgaɨ raifi coremo sɨritate ra faɨanona, namo tameia sɨritate. Ie isoide. Ailluena comɨnɨ iena cacaillena, Jusiñamui rafue llocana jaite. \s1 Jesúdɨ Jusiñamui dɨne rille llua rafue \r (Mt 7.13-14, 21-23) \p \v 22 Jesús dɨga naɨraɨmo llofuecana jaide. Jerusalén dɨne jaide. \v 23 Jesús oni jaillanona, damɨe naimɨemo jɨcanote: \p —Nama, ¿nɨga comɨnɨ o uaina ɨɨnoitɨmacɨ? —Jesús uai ote: \p \v 24 —Monamo cue Moo dɨne jaille nasedɨ janorede isoide. Naie nasedo lliicana o jai. Ailluena comɨnɨ naiedo jaiacanitɨmacɨ; iadedɨ fo jainitɨmacɨ. \v 25 Naie jofo nama nase ɨbailla mei, ¿nɨese fo jaitomoɨ? Jino naidaillamona, nasena tutajanona, raitomoɨ: “Nama, o nase econo”. Naimɨe uai oite: “Omoɨna uiñoñedɨcue”. \v 26 Dane lloitomoɨ: “O dɨga navui guitɨcaɨ. Caɨ illanomo llofuetɨo”; \v 27 iadedɨ naimɨe uai oite: “Omoɨna uiñoñedɨcue. Cue comɨnɨñedomoɨ. Jeacɨno omoɨ comecɨmo nia illa jira, mai jai”. \v 28 Jusiñamui illanomo Abraham mɨcorɨna, Isaac mɨcorɨna, Jacob mɨcorɨna, nana Jusiñamui facaina lloraɨnɨ mɨcorɨaɨna cɨoitomoɨ; ia omoɨ jino illamona, duere sefuillamona, eeitomoɨ. \v 29 Dɨga comɨnɨ Jusiñamui illanomo iitɨmacɨ. Ailluena judíuaɨñedɨno naga naɨraɨaɨmona Jusiñamui illanomo biitɨmacɨ. Nainomo coninɨna caɨmare nabaitɨmacɨ. \v 30 Naga naɨraɨmona Jusiñamui comɨnɨna jillotarede. Cue rafuena cacadomoɨ; ia cue comɨnɨna omoɨ jaiacania, abɨ ɨedoñeno cuena ɨɨnocana omoɨ jailla. \s1 Jesús Jerusalémo itɨnomo llua rafue \r (Mt 23.37-39) \p \v 31 Ie facaiseconi dajerie fariseuaɨ comɨnɨ Jesús dɨne billano raitɨmacɨ: \p —Benomona mai o jai. Caɨ illaɨma Herodes ona meineiacade. \p \v 32 Jesús uai ote: \p —Herodedɨ eo jɨfueraɨma. Naimɨe dɨne jai. Naimɨemo llono: “Janaba anamo ite comɨnɨmona Janabana oni orecabidɨcue. Duidɨnona jillotacabitɨcue. Birui siño rafuena fɨnocabidɨcue. Ɨco iese nia fɨnoitɨcue. Iese cue maɨjɨlle fuite. \v 33 Nia oni jaitɨcue. Ailluena Jusiñamui facaina lloraɨnɨ mɨcorɨaɨ nainomo jai fiodailla isoi, Jerusalémo cue rafue jɨaɨ raɨre fuite” llono. \p \v 34 Jerusalémo itɨnomo comecɨna facajano, Jesús llote: \p —Jerusalémo itɨno, omoɨmo rafuena lloiacadɨcue. Jusiñamui facaina lloraɨnɨna jaie meinetomoɨ. Naimɨe omoɨ dɨne oretaganona nofɨcɨna faɨrɨnuano, naimacɨna meinetomoɨ. Omoɨna cue sedallena, atava ie uruiaɨ sedaja isoi, dɨga icaiño cue anamo omoɨna uaidoiacadɨcue; iadedɨ omoɨ dɨnena cuena jitaiñedomoɨ. \v 35 Iemona Jusiñamuidɨ omoɨ illanona jai faɨnonocaide. Cue Moo dɨne jaitɨcue. Cue jailla mei, cuena cɨoiñeitomoɨ. Ɨco cue abɨdo bia, comɨnɨ cuena lloitɨmacɨ: “Jusiñamui oretagamɨe eo mare. Naimɨedɨ caɨ Nama” lloitɨmacɨ. \c 14 \s1 Jesúdɨ abɨna sɨridɨmɨena jillotaja rafue \p \v 1 Jɨaɨruido sábadoruimo Jesúdɨ fariseo imɨe jofomo guisaide. Naie fariseo imɨedɨ illaɨcomɨnɨ. Nainomo itɨno Jesúmo eo eruaɨdɨmacɨ. \v 2 Guille facaise naie jofomo duidɨmɨe bite. Naimɨe abɨna sɨridɨmɨe. \v 3 Nainomo itɨnomona damɨeriedɨ fariseuaɨ comɨnɨ. Moisés mɨcorɨ llogacɨnuaɨna llofueraɨnɨ jɨaɨ itɨmacɨ. Naimacɨmo Jesús jɨcanote: \p —Sábadoruimo comena cue jillotaia, ¿omoɨmona jeacɨno fɨnodɨcue? ¿Nɨese Moisés mɨcorɨ llogacɨnuaɨ iena llote? \p \v 4 Uaina oñedɨmacɨ. Ie jira Jesús duidɨmɨe onollɨna llɨnuamona, naimɨena jillotate. Ie mei naimɨena jino orede. \v 5 Nainomo itɨnomo llote: \p —Sábadoruimo maɨjɨcabidomoɨ. Sábadoruimo omoɨ jurareta pozomo uaidena, iena jillotallena, nairuimo iena arɨ otomoɨ. Omoɨmona naie isoide maɨjɨa mare. Bimɨena cue jillotaja jira, ¿nɨese cuena jeare ñaɨtomoɨ? \v 6 Iena cacajanona, uainicaidɨmacɨ. \s1 Jesúdɨ guillena uaidoganona llua rafue \p \v 7 Jesúdɨ naimacɨ guisaɨbillana cɨode. Jɨaɨno baɨfemo illena, jofo nama abɨmo nana raɨacadɨmacɨ. Iena cɨuamona, naimacɨmo Jesús rafuena llofuete: \p \v 8 —Rafue dɨne guillena omoɨna bu uaidoia, jofo nama abɨmo raɨñeno, omoɨ baɨfemo itɨmɨe bi raillano. \v 9 Jofo nama abɨmo omoɨ raɨa, omoɨ baɨfemo itɨmɨe bia, jofo nama omoɨmo lloite: “Bimɨemo omoɨ raɨllanona feca”. Meidaillanona, oni raɨnadaitomoɨ. \v 10 Ie jira rafue dɨne omoɨna uaidoia, naie jofomo omoɨ ria, oni raɨ. Ie mei jofo nama jitaia, omoɨmo lloite: “Cue abɨmo raɨ”. Ie mei nana naie itɨno omoɨ iobillana cɨoitɨmacɨ. \v 11 Ie isoide. Jusiñamuidɨ jɨaɨmɨe afemo iacadɨmɨena jɨaɨmɨe afemo iñenana itataite. Jusiñamuidɨ jɨaɨmɨe afemo iacaiñedɨmɨena jɨaɨmɨe afemo itataite. \p \v 12 Naimɨena uaidotɨmɨemo Jesús llote: \p —Guille rafuena o fɨnoia, naga icaiño o nabaiñɨaɨna uaidoñeno. Naga icaiño o comɨnɨna uaidoñeno. Naga icaiño o ecɨmo itɨno ucuberedɨnona uaidoñeno. Naimacɨna o uaidotɨona, jɨaɨruido guillena ona uaidoitɨmacɨ, naie ɨba o ollena; \v 13 ia rafuena o fɨnoia, dueredɨnona uaido. Ñuja-ñujacaida macaritɨnona uaido. Uisɨnidɨnona uaido. \v 14 Naimacɨmona ɨba ɨco o oñenamona, Jusiñamui ona caɨmare itataite. Jɨaɨruido fiodaillamona mareuidɨno jilloia, monamo Jusiñamui ona ɨbaite. \s1 Jesúdɨ ailluena guille fɨnoca rafuena llua rafue \p \v 15 Jesús abɨmo itɨnomona Jesús lluana damɨe cacajano, raite: \p —Monamo Jusiñamui illanomo itɨmɨedɨ marena iite. \p \v 16 Jesús uai ote: \p —Iena omoɨ raise uiñollena bie rafuena lloitɨcue. Damɨe aillue rafuena fɨnode. Ailluena comɨnɨna uaidote. \v 17 Rafue illaruimo ie mullaɨmana orede, comɨnɨna dane uaidollena. Raite: “Mai bi. Nana guille fɨnuadɨ jai fuite”; \v 18 ia biacaiñedɨmacɨ. Damɨe llote: “Enɨruena como ɨbadɨcue. Iena jɨbuisaiacadɨcue. O rafuemo jaiñeitɨcue. Ie jira cue joreñona icɨñeitɨosa”. \v 19 Jɨaɨmɨe llote: “Diez dɨga juraretana como ɨbadɨcue. Naimacɨna jɨbuisaiacadɨcue. O rafuemo jaiñeitɨcue. Ie jira cue joreñona icɨñeitɨosa”. \v 20 Jɨaɨmɨe llote: “Rɨño como otɨcue. Ie jira o rafuemo jaiñeitɨcue”. \v 21 Ie nama dɨne naie mullaɨma abɨdo jaide. Comɨnɨ biacaiñenana llote. Iena cacajano, rafue namadɨ icɨrite. Ie mullaɨmamo llote: “Caɨ naɨraɨ naɨsona jai. Dueredɨnona uaido. Ñuja-ñujacaida jaidɨnona uaido. Uisɨnidɨnona uaido”. \v 22 Ie mei naie mullaɨma jaide. Abɨdo naimɨe bia, ie namamo llote: “O lluana fɨnodɨcue. Ailluena comɨnɨ jai bitɨmacɨ. O jofomo illɨno nia ite”. \v 23 Rafue namadɨ uai ote: “Naɨsomo itɨnona bene atɨllena, cue jofona oruitallena, caɨ naɨraɨmona jino jai. \v 24 Cue nano uaidogano cue guillena guiñeitɨmacɨ”. Ie isoide. Jusiñamui rafuena feiñotɨno monamo Jusiñamui illanomo ɨco iitɨmacɨ; ia naimɨe rafuena jitaiñedɨno nainomo ɨco iñeitɨmacɨ. \s1 Jesúdɨ naimɨe llofueganona jaiacadɨno rafue \p \v 25 Naie facaise ailluena comɨnɨ Jesús dɨga jai jaisoidɨmacɨ. Naimacɨmo llote: \p \v 26 —Cue llofuegamɨena jaiacadɨmɨe cuena ie moo baɨfemo isiruilla. Cuena ie ei baɨfemo isiruilla. Cuena ie aɨ baɨfemo isiruilla. Cuena ie uruiaɨ baɨfemo isiruilla. Cuena ie amatɨaɨ baɨfemo isiruilla. Cuena ie mirɨñotɨaɨ baɨfemo isiruilla. Cuena ie abɨ baɨfemo isiruilla. Iese cuena isiruiñenia, cue llofuegamɨena raise jainide. \v 27 Cue llofuegamɨena bu jaillamona, duere sefuicana jaite. Nɨbaɨ naiemona fiodaite. Bu iese jaiacaiñenia, cue llofuegamɨena naimɨe raise jainide. \p \v 28 ’Ero, jɨaɨe rafuedo iena lloitɨcue. Jofona bu fɨnoacania, ie ucubena bailla dɨese uiñollena: “¿Nɨga raifite?” comecɨna nano facade. \v 29 Iese naimɨe comecɨna facañenia, goguiraɨ naidania mei, ie ucube riñenia, taiguanona, naimɨeri jaɨsitɨmacɨ. \v 30 Raitɨmacɨ: “Ie jofo fɨnua taɨnede; iadedɨ fuidonide”. \p \v 31 ’Ero, jɨaɨe rafuedo iena lloitɨcue. Illaɨma jobaimena fɨnoacania, nano comecɨna facade: “Cuemo ite diez mil soldaduaɨ. Cue bacauaimo ite veinte mil soldaduaɨ. ¿Nɨese emodofitɨcue?” Comecɨna facaja mei: “Emodofiñeitɨcue” naimɨe comecɨna facajia, \v 32 nia are naimɨe bacauai ia, daguelli uicodo orede, ie faɨriconɨ dɨga ñaɨllena. Raite: “Jobairiacaiñedɨcue; ia o dɨga bie rafuena raise fɨnoacadɨcue”. \v 33 Biemo comecɨna omoɨ faca. Ie raruiaɨmo bu comecɨna eo facaia, cue llofuegamɨena jainide. \p \v 34 ’Sal mare; iadedɨ ie caɨmano jai iñenia, ¿dane nɨese nɨbaɨamona caɨmarenite? \v 35 Jai maraiñede. Enɨruemo jonegadena, jɨaɨ maraiñede. Oni dotaca. Ie isoide. Cue llua isoi omoɨ iñenia, cue llofueganona jainidomoɨ. Omoɨ jeforena jira, raise fueollena, cue lluamo cacarei. Iena ɨɨno. \c 15 \s1 Jesúdɨ naimɨena ɨɨnotɨnomona damɨe faɨfillana jitaiñena rafue \r (Mt 18.10-14) \p \v 1 Naimacɨ bisoilla isoi ie rafuena cacaillena, dɨga gobierno ucubena oraɨnɨ Jesús dɨne ofidɨmacɨ. Jusiñamui llogacɨnona raise jaiñedɨno jɨaɨ ofidɨmacɨ. \v 2 Iena cɨuano, fariseuaɨ comɨnɨdɨ, Moisés mɨcorɨ llogacɨnuaɨna llofueraɨnɨ dɨga, Jesús joreñona ñaɨtɨmacɨ: \p —Bimɨe maraiñedɨcɨnona fɨnoraɨnɨna feiñote. Naimacɨ dɨga jɨaɨ guite. \p \v 3 Naimacɨ ñaɨana uiñuanona, Jesús naimacɨmo bie rafuena llote: \p \v 4 —Omoɨmona damɨemo cien toɨca llaudaɨaɨ nɨbaɨ ite. Naimacɨmona daje feiraite. Ie noventa y nueve llaudaɨaɨna faɨnonocaida, iena jenuaite, ie baille dɨnori. \v 5 Baillanona, ie fecanicomo rocanocaida, iobicana biite. \v 6 Jofomo naimɨe ria, ie nabaiñɨaɨna uaidoite. Ie ecɨmo itɨnona jɨaɨ uaiduanona, raite: “Cue dɨga iobi. Cue feiraite llaudana jai baitɨcue”. \v 7 Ie isoide. Cue rafuena cue lluamona, damɨe ie comecɨ jeacɨnona faɨnonocaillamona, ie comecɨ iuai meiduamona, monamo itɨno eo iobitɨmacɨ; iadedɨ noventa y nueve comɨnɨ marena illamona, janore iobitɨmacɨ. \s1 Jesúdɨ faɨfide ucubena bailla llua rafue \p \v 8 Jesús llote: \p —Jɨaɨe rafuena omoɨmo lloitɨcue. Dañaiñodemo diez dɨga ucube ite. Naiemona daje ucube naiñaiño faɨfia, lamparín unianona, ie jofona gallaite. Eo jenoite, ucube ie baille dɨnori. \v 9 Iena naiñaiño baia, ie nabaiñɨaɨna uaidoite. Ie ecɨmo itɨnona jɨaɨ uaiduanona, raite: “Cue dɨga iobi. Cue faɨfide ucubena jai baitɨcue”. \v 10 Ie isoide. Cue rafuena cue lluamona, damɨe ie comecɨ jeacɨnona faɨnonocaillamona, ie comecɨ iuai meiduamona, Jusiñamui jaɨenisaɨ eo iobidɨmacɨ. \s1 Jesúdɨ damɨe ie moo faɨnonocailla llua rafue \p \v 11 Jesús llote: \p —Jɨaɨe rafuena omoɨmo lloitɨcue. Damɨemo mena jito ite. \v 12 Ie moomo jamamɨe llote: “Moo, o fiodailla mei, o raruiaɨmona janore feiñoitɨcue. O fiodaillana sedaacaiñedɨcue. O raruiaɨna cue facaina birui jitaidɨcue. Cuemo ine”. Ie jira ie moo naimɨemo fecade. \v 13 Ie mei nano nɨe dɨnori illamona, nana ie raruiaɨ ɨraɨanona, jɨaɨe enɨruemo jaide. Nainomo ie ucube jamai buruemo faɨaide. \v 14 Nana naimɨe ucube fuidua facaise, naie enɨruemo guille iñede. Aime guitɨmacɨ. Naimɨe jɨaɨ aime guite. \v 15 Ie jira nainomo ite patrón dɨne maɨjɨaide. Naie patrón ie chanchuaɨna sedallena naimɨena orede. \v 16 Naimɨena jaca buna ecaraɨnina jira, chanchuaɨ guillemona guiacade. \v 17 Iese naimɨe duere sefuilla jira, ja muidomo abɨna uiñocaillamona, comecɨna facade: “Cue moo jofomo nana naimɨe mullaɨaɨ raise guitɨmacɨ. Guille fɨebicabite; iadedɨ bene aimeri fiodaitɨcue. \v 18 Cue moo dɨne abɨdo ja jaitɨcue. Naimɨemo lloitɨcue: Jusiñamuimo jeacɨnona fɨnodɨcue. Omo jeare jɨaɨ fɨnodɨcue. \v 19 Odɨ: ‘Cue jito’ cuena raiñeno. O mullaɨaɨ illa isoi, cuena abɨdo feiño”. \v 20 Ie facaise ie moo dɨne jai jaide. Nia aare naimɨe ia, ie moo naimɨena cɨode. Ie jitona duenaillanona, naimɨe dɨne aisɨde. Naimɨena caɨmadote. Jɨaɨ llibanote. \v 21 Ie jito naimɨemo llote: “Moo, Jusiñamuimo jeacɨnona fɨnodɨcue. Omo jeacɨno jɨaɨ fɨnodɨcue. Odɨ: ‘Cue jito’ cuena raiñeno”. \v 22 Ie moo iena cacajano, ie mullaɨaɨmo llote: “Cue jitona naimɨe eruaɨllena, eo mare ɨniroina atɨ, naimɨe jɨtallena. Cue jitona naimɨe illa jira, iena jɨtallena, anillona atɨ. Naimɨe jɨtallena, zapatona jɨaɨ atɨ. \v 23 Janoreta faredɨretana fano. Iena raise fɨnuanona, iena mai caɨ guillɨ. Iobillamona, caɨmare ebirede rafuena fɨnoitɨcaɨ. \v 24 Navui cuemona cue jito fiodaite isoide. Caje cuemo dane abɨdo rilla. Navui cuemona naimɨedɨ faɨfide; iadedɨ birui naimɨena dane cɨodɨcue”. Naimɨe llua isoi, rafuena fɨnodɨmacɨ. \v 25 Naie facaise nano doforamɨe illɨmo ite. Jofomo abɨdo naimɨe bia, comɨnɨ ɨraɨsillana cacade. \v 26 Daje mullaɨmana uaiduanona, naie rafuena jɨcanote. \v 27 Naie mullaɨma uai ote: “O ama abɨdo jai bite. O ama ramo jiriñeno abɨdo billa jira, o moo ie janoreta faredɨretana jai fatatate”. \v 28 Iena cacajano, icɨrite. Fo jaiacaiñede. Ie jira ie moo jino bite. Naimɨena fo uaidote. \v 29 Ie moomo llote: “Ero, dɨga años o dɨga maɨjɨdɨcue. O uaina jaca ɨɨnotɨcue; iadedɨ cue nabaiñɨaɨ dɨga, rafuena cue fɨnollena, chivo cuemo jaca fecañedɨo. \v 30 O jito jamamɨe ie ucube calliredɨñaiñuaɨmo fuidode; iadedɨ abɨdo naimɨe billano, naimɨe facaina janoreta faredɨretana fatatatɨo”. \v 31 Ie moo uai ote: “Moo, nagarui cue dɨga itɨo. Nana cue radɨ oɨenite. \v 32 Cuemona o ama navui fiodaite isoide; iadedɨ naimɨena dane cɨodɨcue. Naimɨe navui faɨfide raitɨcue; iadedɨ caje cuemo dane abɨdo rilla. Cue iobillanona rafuena fɨnodɨcue”. Bie rafuemona omoɨ fueollena, iena jai llotɨcue —Jesús llote. \c 16 \s1 Jesúdɨ patrón ie mullaɨma fɨnoca rafuena llua rafue \p \v 1 Ie llofueoicaiganomo Jesús jɨaɨe rafuena llote: \p —Ucuberede patrón ie mullaɨmana ie rana sedatate. Naie patrón eneno oni illanona, ie mullaɨma ie rana raise sedañenana fɨdɨde. \v 2 Naimɨena uaiduanona, naimɨemo jɨcanote: “¿Maraiñede o fɨnoca rafuena nɨese fɨdɨdɨcue? Omo ite cuentas cɨoacadɨcue. Cuemo atɨ. Cue dɨga jai maɨjɨñeitɨo”. \v 3 Iena cacajano, naie mullaɨma comecɨna facade: “¿Nɨese nɨbaɨitɨcue? Cue nama cuena jai dotaacade. Maɨjɨana ocuinidɨcue. Jɨaɨe comɨnɨmona ucube jamai jɨcajana meiruitɨcue. \v 4 Cue fɨnuana jai uiñotɨcue. Naimacɨ jofomo comɨnɨ cuena ɨco feiñollena cue dotaja mei, nana cue patrón debedɨnona uaidoitɨcue”. \v 5 Ie jira naimacɨna uaidote. Damɨemo jɨcanote: “¿Cue patrómo nɨga debedɨo?” \v 6 Uai ote: “Cien bidones raifi aceitunamona oga aceitena debedɨcue”. Naie mullaɨma raite: “O rabemo jarire ja cueno: cincuenta bidones”. \v 7 Jɨaɨmɨemo jɨcanote: “¿Nɨga debedɨo?” Uai ote: “Cien dɨgagaɨ trigo raifi debedɨcue”. Naie mullaɨma dɨnena raite: “O rabemo ochentana cueno”. \v 8 Iena fɨdɨano, naie mullaɨmamo ie patrón raite: “Jɨaɨruido marena o illemo o comecɨna raise facadɨo. Eo abɨna uiñotɨmɨedɨo” raite. Ero, Jusiñamuina ɨɨnoñedɨnodɨ naimɨena ɨɨnotɨno baɨfemo ra fecajana baitadɨmacɨ. \v 9 Naiemona omoɨ fueollena, omoɨmo lloitɨcue. Omoɨmo ite ra dɨga dueredɨnona cano. Iemona omoɨ nabaiñɨaɨna jaitɨmacɨ. Omoɨ fiodaia, omoɨ ra bene fɨebite; ia Jusiñamui illanomo naimacɨ dɨga omoɨ ia, naimacɨna birui omoɨ canuamona, nainomo omoɨna marena ñaɨtɨmacɨ. \v 10 Janore ra omoɨmo illamona, Jusiñamui facaina birui omoɨ raise maɨjɨia, ailluena ra omoɨmo itedena, Jusiñamui facaina jɨaɨ raise maɨjɨitomoɨ. Janore ra omoɨmo illamona, maraiñede rafuena birui omoɨ fɨnoia, ailluena ra omoɨmo itedena, maraiñede rafue nia jɨaɨ fɨnoitomoɨ. \v 11 Omoɨmo birui ite ra dɨga Jusiñamui facaina omoɨ raise maɨjɨñenia, naimɨemona jɨaɨe rana feiñoñeitomoɨ. \v 12 Omoɨ anamo ite ra dɨga Jusiñamui facaina omoɨ raise maɨjɨñenia, Jusiñamui ie rafue omoɨmo itatañeite. \v 13 Mena patrones dɨga daruido buna jaca maɨjɨnide. Mena dɨga bu maɨjɨacania, damɨena jɨaɨmɨe baɨfemo gaɨte. Ie gaɨamɨe ocuica rana fɨnoite. Jɨaɨmɨe ocuica rana raise fɨnoñeite. Ie isoide. Raruiaɨ ollemo comecɨna omoɨ eo facaia, Jusiñamui jitaillacɨnomo comecɨna raise facañeitomoɨ. \s1 Jesúdɨ fariseuaɨ comɨnɨ dɨga dane ñaɨa rafue \p \v 14 Jesús llofuiana fariseuaɨ comɨnɨ cacajano, ucubena eo gaɨa jira, naimɨe uaina jamaidɨmacɨ. \v 15 Naimacɨmo Jesús llote: \p —Omoɨ fɨnoca rafuemona comɨnɨ omoɨna: “Mare” raillana jitaidomoɨ; iadedɨ Jusiñamui omoɨ comecɨaɨ maraiñenana uiñote. Iese omoɨ illana Jusiñamui gaɨñede. \v 16 Jusiñamui facaina lloraɨnɨ mɨcorɨaɨ cuegafuiaɨmona Jusiñamui rafuena cacacabidomoɨ. Moisés mɨcorɨ cuegafuiaɨmona iena jɨaɨ cacacabidomoɨ. Juan Bautista mɨcorɨmona naimɨe anamo omoɨ illana Jusiñamui jitaillana cacadomoɨ. Jusiñamui dɨbeimo omoɨ comecɨaɨ iuaina meiduana cacadomoɨ. Iena jɨaɨ llocabitɨcue. Iena ailluena ɨɨnuamona, Jusiñamui dɨbeimo birui duere iacadɨmacɨ. \v 17 Mona enɨrue dɨga nia ia, nana Jusiñamui llogacɨnuaɨ suicana jaite. \s1 Jesús ɨima ie aɨna dotaja rafuena llofuia rafue \r (Mt 19.1-12; Mr 10.1-12) \p \v 18 Jesús llote: \p —Naga aɨna dotadɨmɨedɨ, jɨaɨñaiño ollena, jeacɨnona jai fɨnode. Dotacañaiñona bu oia, jeacɨnona jai fɨnode. \s1 Jesúdɨ ucuberedɨmɨe iaɨmaiaɨ Lázaro ie rafuena llua rafue \p \v 19 Jesús jɨaɨe rafuena llote: \p —Cue llogacɨnona omoɨ raise uiñollena, bie rafue lloitɨcue. Ucuberedɨmɨe ite. Eo mare ɨniroina jɨtade. Eo caɨmare raise guicabite. \v 20 Naimɨe nasemo Lázaro raillamɨe jamai bɨide. Naimɨedɨ dueredɨmɨe. Efonaitɨmɨe. \v 21 Naimɨedɨ ucuberedɨmɨe guiga allamona guiacade; ia guiñede. Jɨconɨaɨdɨ naimɨe efocɨaɨna mecabite. \v 22 Ie mei naimɨe fiodaite. Jusiñamui comɨnɨna naimɨe illamona, Jusiñamui jaɨenisaɨ naimɨe joreño monamo Abraham mɨcorɨ joreño illanomo uitɨmacɨ. Ucuberedɨmɨe jɨaɨ fiodaite. Comɨnɨ naimɨena raɨtɨmacɨ. \v 23 Jusiñamui comɨnɨna naimɨe iñenamona, naimɨe joreño iraimo jaide. Nainomo naimɨe duere sefuillamona, Abraham joreñona aarena cɨode. Naimɨe ecɨmo Lázaro mɨcorɨ ie joreñona jɨaɨ cɨode. \v 24 Abraham joreñona uaidote: “Cue moo Abraham, cuena duenai. Lázarona cue dɨne oreta, ie onocaɨ dɨga, jɨnuina cue fuemo llocatallesa, cue fuedo manare jaillena. Bie iraimona jai eo llegɨ cacadɨcue”. \v 25 Abraham joreñodɨ uai ote: “Moo, o illa dɨnori naga ra omo ite. Marena itɨo; iadedɨ Lázaro duere sefuide. Birui naimɨe marena ite; iadedɨ o duere sefuidɨo. \v 26 O dɨne jainidɨcaɨ. O enefebetuemo itɨo. Caɨ enefebetuemo jɨaɨ itɨcaɨ. Caɨmona omoɨ dɨne bu jaiñellena, omoɨmona caɨ dɨne bu biñellena, iese ite”. \v 27 Ucuberedɨmɨe mɨcorɨ joreño dɨnena uai ote: “Cue moo jofomo Lázarona oreta. \v 28 Cuemo cinco amatɨaɨ ite. Naimacɨmo rɨire llollena, bie iraimo naimacɨ riñellena, naimɨena oreta”. \v 29 Abraham joreñodɨ uai ote: “Naimacɨmo Moisés mɨcorɨ cuegafuiaɨ ite. Jusiñamui facaina jaie lloraɨnɨ mɨcorɨaɨ cuegafuiaɨ jɨaɨ ite. Iemo naimacɨ comecɨaɨna facallesa”. \v 30 Uai ote: “Iese lloñeno. Iemo comecɨaɨna facañeitɨmacɨ; iadedɨ fiodaillamona jilluanona, naimacɨ dɨne bu jaia, naimɨena ɨɨnoitɨmacɨ. Naimacɨ comecɨaɨ iuai meidoitɨmacɨ”. \v 31 Abraham joreñodɨ uai ote: “Moisés mɨcorɨ cuegafuiaɨ, Jusiñamui facaina jaie lloraɨnɨ mɨcorɨaɨ cuegafuiaɨ naimacɨ ɨɨnoñenia, fiodaillamona bu jilloia, naimɨena jɨaɨ ɨɨnoñeitɨmacɨ” —Jesús llote. \c 17 \s1 Jesúdɨ jeacɨnona fɨnoñenana llofuia raufe \r (Mt 18.6-7, 21-22; Mr 9.42) \p \v 1 Ie llofueoicaiganomo Jesús llote: \p —Dɨga ramo omoɨ faɨcana uitɨnomo riitomoɨ. Omoɨ ramo faɨtɨmɨe duere sefuite. Jusiñamui omoɨ ramo faɨtɨmɨena duere fɨnoite. \v 2 Como creyentena jaidɨmɨena ramo bu faɨa, naimɨe cɨmaɨomo aillue nofɨcɨ maɨanona, joraimo corobaillena naimɨena dotacadena, mare. \v 3 Como creyentena jaidɨmɨena ramo omoɨ faɨñellena, abɨna omoɨ rairui. O ecɨmo itɨmɨe ona jeare fɨnoia, naimɨemo iena llono. Ie comecɨna meidoiacania, naimɨe jearede fɨnoca rafuena feita. \v 4 Nagarui dɨga icaiño ona jeare naimɨe fɨnoia, naga icaiño o dɨga naimɨe marena dane ñaɨacania, naie rafuena feita. \s1 Jesúdɨ naimɨena ɨɨnuana llua rafue \p \v 5 Ie doce llofueoicaigano Jesúmo llote: \p —Ona ɨɨnotɨcaɨ; ia caɨna o uaina eo ɨɨnota. \p \v 6 Uai ote: \p —Jusiñamuina eo janore ɨɨnotomoɨdena, bene ite amenamo omoɨ lloia: “Benomona jai. Joraimo sɨco”, naie amena omoɨ uaina ɨɨnote. \s1 Jesúdɨ ie facaina llofueoicaigano maɨjɨa llua rafue \p \v 7 Ie llofueoicaiganomo Jesús llote: \p —Bie rafuemona omoɨ fueollena, iena lloitɨcue. Illɨmo ie mullaɨma maɨjɨamona, ie toɨnɨaɨ sedajamona jofomo abɨdo naimɨe ria, ie patrón naimɨemo lloñeite: “Mai nano guisaɨbi”; \v 8 iadedɨ naimɨemo lloite: “Cueɨena guillena nano fɨno. Cuena eca. Ie mei guitɨo”. \v 9 Naie mullaɨma ocuica rana fɨnua muidona, mullaɨmana naimɨe illa jira, ie mullaɨmamo patródɨ iobillacɨnona fecañeite. \v 10 Ie isoide. Nana cue lluana omoɨ fɨnodomoɨna, danɨ omoɨ maɨjɨadɨ, cue comɨnɨna omoɨ illa jira, cuemona iobillacɨnona feiñoñeitomoɨ. \s1 Jesúdɨ diez efonaitɨnona jillotaja rafue \p \v 11 Jerusalémo ie llofueoicaigano dɨga Jesús jaidemo, naimɨe nabeimo Samaria enɨrue ite. Naimɨe jarɨfebeimo Galilea enɨrue ite. \v 12 Naɨraɨ dɨne naimɨe riacania, diez efonaitɨnodɨ naimɨemo dafaɨfidɨmacɨ. Eneno oni naidaidɨmacɨ. \v 13 Naimɨena ado uaidotɨmacɨ: \p —Jesús, Maestro, caɨna duenai. Caɨna ja jillota. \p \v 14 Naimacɨna Jesús cɨuanona, naimacɨmo llote: \p —Mai jai. Jusiñamui dɨga ñaɨraɨnɨmo omoɨ abɨna acata. —Jaidɨmacɨmo, jillodɨmacɨ. \v 15 Ie abɨ jilluana cɨuano, naimacɨmona damɨe Jesús dɨne abɨdo bite. Jusiñamuimo iobillacɨnona ado fecade. \v 16 Naimɨemo iobillacɨnona jɨaɨ fecallena, Jesús uicomo ana bɨtadate. Naimɨedɨ judíuñedɨmɨe. Samaritano imɨe. \v 17 Jesús llote: \p —Diez dɨgamɨedomoɨ. Omoɨna jai jillotatɨcue. ¿Nɨnomo jɨaɨnodɨ nueve dɨgamɨe itɨmacɨ? \v 18 ¿Nɨese Jusiñamuimo iobillacɨnona fecaacaiñedɨmacɨ? Dama bimɨe fecade. Naimɨedɨ judío imɨeñedɨmɨe. \p \v 19 Jesús naimɨemo llote: \p —A naidada. Mai jai. Cuena o ɨɨnua jira, jai jillodɨo. \s1 Jesúdɨ Jusiñamui ie comɨnɨna sedajana llofuia rafue \r (Mt 24.23-28, 36-41) \p \v 20 Naie facaise fariseuaɨ comɨnɨ Jesúmo jɨcanotɨmacɨ: \p —¿Nɨruido Jusiñamui caɨna bene sedaite? \p Jesús uai ote: \p —Siño rafuena omoɨ cɨuamona, Jusiñamui omoɨna sedallena uiñoñeitomoɨ. \v 21 Buena cɨuamona raiñeitomoɨ: “Jadi, Jusiñamui bene caɨna jai sedade”. “Jadi, batɨne caɨna jai sedade”; iadedɨ omoɨ motomo itɨnomona Jusiñamui dɨbeimo damɨerie illamona, Jusiñamui omoɨ motomo jai illana uiñoitomoɨ. \p \v 22 Ie llofueoicaiganomo llote: \p —Jɨaɨruido duere sefuillamona cue dɨga janore jisa iacanitomoɨ; iadedɨ iese nia iñeitomoɨ. \v 23 Damɨerie raia: “Ero, batɨne Cristo jai bairede” nainomo jaiñeno. Naimacɨ raia: “Ero, bene Cristo jai bairede” iena ɨɨnoñeno. \v 24 Mona borillamona mona jillacɨdɨ usere cɨode. Ie isoide. Cue abɨdo bia, nana comɨnɨ iena uiñoitɨmacɨ. \v 25 Birui iese nia suiñeite. Nano duere sefuitɨcue. Birui ite comɨnɨ cuena jɨaɨ feiñoñeitɨmacɨ. \v 26 Abɨdo cue billɨrui iaɨrei ia, Noé mɨcorɨ facaiseconi itɨno isoi, comɨnɨ iitɨmacɨ. Naimacɨ duere sefuillemo Noé mɨcorɨ facaise itɨnodɨ comecɨaɨna facañedɨmacɨ. \v 27 Naie facaiseconi nia eo nocɨ deiñenia, Noé mɨcorɨ ecɨmo itɨno naimacɨ isoilla isoi icana jaidɨmacɨ. Jamai guicana jaidɨmacɨ. Aɨna ua mei, ɨnina ua mei, jebuicana jaca jamai jaidɨmacɨ. Danɨ iemo comecɨaɨna facauidɨmacɨ. Jusiñamuimo comecɨaɨna facañedɨmacɨ. Iese itɨmacɨ, Noé mɨcorɨ ie balsamo fo jailla dɨnori. Nia nocɨ deiñenia, Noé mɨcorɨ lloga uaina ɨɨnoñedɨmacɨ. Nocɨ deilla mei, ebena nana faɨfidɨmacɨ. Cue abɨdo bia, ie isoite. Ebena biitɨcue. \v 28 Lot mɨcorɨ facaiseconi daje isoidɨmacɨ. Jamai guicana jaidɨmacɨ. Aɨna ua mei, ɨnina ua mei, jebuicana jaca jamai jaidɨmacɨ. Rana ɨbauidɨmacɨ. Iena fecauidɨmacɨ. Illɨmo maɨjɨuidɨmacɨ. Jofona fɨnouidɨmacɨ. Naimacɨ isoilla isoi icana jaidɨmacɨ. \v 29 Danɨ iemo comecɨaɨna facadɨmacɨ. Jusiñamuimo comecɨaɨna facañedɨmacɨ. Iese icana jaidɨmacɨ, Sodomamona Lot mɨcorɨ jailla dɨnori. Nairui monamona boode azufre ebena billanona, nana Sodomamo itɨno jobaide. Ebena nana faɨfidɨmacɨ. \v 30 Ie isoide. Abɨdo cue billɨruimo comɨnɨ iitɨmacɨ. Cue bia, ebena biitɨcue. \v 31 Naie facaise bu ie jofo emodomo ia, ie raruiaɨna ollena, naimɨe dɨga uillena, bu fo jaiñena. Illɨmo bu ia, ie raruiaɨna ollena, ie jofomo bu jaiñena. \v 32 Iemona fueollena, Lot ai mɨcorɨ rafuemo comecɨna faca. Naiñaiño ie raruiaɨmo daño comecɨna facajamona, na ie abɨ dɨga faɨfide. \v 33 Dama ie raruiaɨmo ie comecɨna bu facaia, ja muidomo faɨfite. Cue dɨga jaca iñeite; iadedɨ cue jitaillacɨnona fɨnuamo ie comecɨna bu facaia, monamo cue dɨga jaca iite. \v 34 Cue bille facaise menamɨe daje cuartomo ɨnɨano iitɨiaɨmaiaɨ. Damɨe jaite. Jɨaɨmɨe fɨebite. \v 35 Mena rɨño danomo doberillanona iitɨiaɨñuaɨ. Dañaiño jaite. Jɨaɨñaiño fɨebite. \v 36 Menamɨe illɨmo maɨjɨano iitɨiaɨmaiaɨ. Damɨe jaite. Jɨaɨmɨe fɨebite. \p \v 37 Ie llofueoicaigano jɨcanotɨmacɨ: \p —¿Nɨne jaitɨmacɨ? \p Uai ote: \p —Urujaisaɨ rɨfaide ramo ofillana uiñua isoi, nana cuena ɨɨnotɨno cue abɨdo billena uiñoitɨmacɨ. Cuemo duillamona, cue dɨga jaitɨmacɨ. \c 18 \s1 Jesúdɨ fecɨñona llua rafue \p \v 1 Ie llofueoicaiganomo Jesús rafuena dane llote: \p —Jusiñamuimo jɨɨcabi, omoɨ jɨcaca rafue omoɨ feiñolle dɨnori. Raɨre feiñoñenia, abɨna jafueñeno. \v 2 Iena omoɨ raise uiñollena, bie rafuena lloitɨcue. Jɨaɨe naɨraɨmo juez ite. Jusiñamuina jacɨruiñede. Comɨnɨna jɨaɨ jacɨruiñede. \v 3 Nainomo naimɨe dɨne daje fecɨño jai-jaicabillanona, raite: “Cuena duere fɨnodɨmɨemona cuena cano”. \v 4 Naimɨe dɨnena raite: “Dama iesede. Ona canoñeitɨcue”. Ie mei ie comecɨna facade: “Jusiñamuina jacɨruiñedɨcue. Comɨnɨna jɨaɨ isiruiñedɨcue; \v 5 ia naiñaiño cuemo sefuire bi-bina jira, naiñaiñona canoitɨcue, cue rairaɨfaiñellena”. \p \v 6 Jesús llote: \p —Maraiñede juez lluana cacadomoɨ. Ja muidomo naiñaiñona canode. \v 7 Ero, biemo omoɨ comecɨaɨna faca. Jusiñamui naie juez isoiñede. Nagarui Jusiñamuimo naimacɨ jɨcaia, ¿nɨese naimɨe ie fetocanona canoñeite? Jaca canoite. \v 8 Raɨre faɨriuanona, naimacɨna raɨre canoite; iadedɨ abɨdo cue bia, ¿nɨga cuena ɨɨnotɨno iitɨmacɨ? Nɨbaɨ ailluena cuena ɨɨnoñeitɨmacɨ. \s1 Jesúdɨ Jusiñamuimo menamɨe jɨɨa llua rafue \p \v 9 “Mareuidɨcaɨ” dajerie railla jira, “Jɨaɨe comɨnɨ baɨfemo faɨtɨcaɨ” dajerie railla jira naimacɨmo Jesús bie rafuena llote: \p \v 10 —Jusiñamui jofomo, nainomo jɨɨllena, menamɨe jaidɨaɨmaiaɨ. Damɨe fariseo imɨe. Jɨaɨmɨe gobierno ucubena oraɨma. \v 11 Fariseo imɨe naidadacaida, dama anado jɨɨde: “Jusiñamui, jɨaɨe comɨnɨ isoiñedɨcue. Fɨɨdɨmacɨ. Maraiñedɨmacɨ. Naimacɨ aɨñede rɨño dɨga itɨmacɨ. Cue ecɨmo ite ucubena oraɨma isoi iñedɨcue. \v 12 Naga semana menarui guicabiñedɨcue, ona raise cue sedajanona. Cue ramona omo fecacabidɨcue. Macaɨbaite” jɨɨde. \v 13 Gobierno ucubena oraɨma eneno naidadacaida, jɨɨde. Monamo eruaɨñede; iadedɨ jamai bue isoillanona, jogobena farode. Raite: “Jusiñamui, jeacɨnona fɨnoraɨmadɨcue. Cuena duenai. Macaɨbaite” jɨɨde. \v 14 Jusiñamuidɨ jɨaɨmɨe afemo iacadɨmɨena jɨaɨmɨe afemo iñenana itataite. Jusiñamuidɨ jɨaɨmɨe afemo iacaiñedɨmɨena jɨaɨmɨe afemo itataite. Ie jira gobierno ucubena oraɨma ie jofomo Jusiñamuimona jai marebicaillanona jaide; ia fariseo imɨe iese jaiñede. \s1 Jesúdɨ naimɨe dɨne uruiaɨ billana jitailla rafue \r (Mt 19.13-15; Mr 10.13-16) \p \v 15 Naie facaise Jesús dɨne comɨnɨ naimacɨ eisaɨaɨna atɨsɨte. Ie onollɨ naimacɨmo naimɨe joniana jitaidɨmacɨ. “Naimacɨna raise cano” ie Moomo llollena jitaidɨmacɨ. Iena cɨuanona, ie llofueoicaigano comɨnɨna Jesús dɨne billana rairuidɨmacɨ; \v 16 iadedɨ Jesúdɨ eisaɨaɨna uaiduano raite: \p —Uruiaɨ cue dɨne billesa. Naimacɨna rairuiñeno. Cuena bie isoi ɨɨnotɨnodɨ Jusiñamui comɨnɨdɨmacɨ. \v 17 Bie uruiaɨ abɨna ɨedoñedɨmacɨ. Einamacɨmona jamai bue isoidɨmacɨ. Naimacɨ isoi bu iñenia, Jusiñamui comɨnɨna jaiñeite. Jusiñamui naimɨena sedallena, Jusiñamui comɨnɨna naimɨe jaiñeite. \s1 Ucuberedɨmɨe Jesús dɨga ñaɨa rafue \r (Mt 19.16-30; Mr 10.17-31) \p \v 18 Ie facaise illaɨcomɨnɨmona damɨe Jesúmo jɨcanote: \p —Maestro, odɨ mareuidɨmɨedɨo. Jusiñamui dɨga ɨco monamo cue jaca illena, ¿nɨe isoide rana fɨnoitɨcue? \p \v 19 Jesús uai ote: \p —¿Bue ñellena cuena: “Mareuidɨmɨedɨo” raitɨo? Dama damɨe mareuidɨmɨena. Naimɨedɨ Jusiñamui. Naimɨemo jɨcano. \v 20 Moisés mɨcorɨ llogacɨnuaɨna ɨɨnocana jai. Jaie cuete: “O aɨñede rɨño dɨga iñeno. Comena meineñeno. Rana fɨɨñeno. Jɨaɨmɨena o llogɨdoia, taɨnona lloñeno. O moo uaina ɨɨno. O ei uaina ɨɨno”. \p \v 21 Uai ote: \p —Cue uruena illa facaisemona nana bie llogacɨnuaɨna ɨɨnotɨcue. \p \v 22 Iena cacajano, Jesús raite: \p —Daje rana nia fɨnoñedɨo. O raise marebicaiacania, omo ite raruiaɨna feca. Naie ucubena dueredɨnomo feca. Cuena o ɨɨnuamona, monamo ɨco jaca iitɨo. Cue llofueoicaiganona o illena, mai cue dɨga bi. \p \v 23 Jesús lluana naimɨe cacajano, sunaicaide. Naimɨemo eo ailluena ra illa jira, iena fecaacaiñede. \v 24 Naimɨemo eruaɨllano, Jesús raite: \p —Ucuberedɨnodɨ Jusiñamui comɨnɨna jaillena eo sefuiruite. \v 25 Igɨdo ifodo camello jaca jainide. Ie isoide. Ie ra isiruillamona, ucuberedɨmɨedɨ Jusiñamui comɨnɨna jɨaɨ raise jainide. \p \v 26 Jesús lluana cacadɨno jɨcanote: \p —¿Iemona buca jillobitɨ? \p \v 27 Jesús uai ote: \p —Nana comɨnɨ danɨ jillobinidɨmacɨ; iadedɨ Jusiñamuidɨ naimacɨna jillobitarede. \p \v 28 Pedro raite: \p —Ero, o llua isoi caɨ jofuena faɨnonocaida, o dɨga jaisoidɨcaɨ. \p \v 29 Uai ote: \p —Uanaicɨnona llotɨcue: Jusiñamui comɨnɨna naimɨe jaillamona, ie jofona bu faɨnonocaia, ie aɨna bu faɨnonocaia, ie amatɨaɨna bu faɨnonocaia, ie moona bu faɨnonocaia, ie eina bu faɨnonocaia, ie uruiaɨna bu faɨnonocaia, \v 30 Jusiñamuimona ailluena ɨbana birui feiñoite. Monamo ɨco jɨaɨ jaca iite. \s1 Jesúdɨ ie fiodaillena dane llua rafue \r (Mt 20.17-19; Mr 10.32-34) \p \v 31 Ie doce llofueoicaigano eneno uillanona, danɨ naimacɨmo llote: \p —Ero, Jerusalémo jai jaidɨcaɨ. Monamona billanona, ɨimana jaidɨcue. Jusiñamui facaina lloraɨnɨ cuena jaie cuetɨmacɨ. Nana naie rafue ja suite. \v 32 Judíuaɨñedɨnomo judíuaɨ illaɨcomɨnɨ cuena fecaitɨmacɨ. Cueri jɨfanoitɨmacɨ. Cuena jeare fɨnoitɨmacɨ. Cuena tuallaɨtɨmacɨ. \v 33 Cuena faitɨmacɨ. Cuena meineitɨmacɨ; ia darui amani illanona, cue fiodaillamona jilloitɨcue. \p \v 34 Naimɨe lluana raise cacaiñedɨmacɨ. Naimacɨna iena Jesús nia raise llofueñena jira, iena raise uiñoñedɨmacɨ. \s1 Jesúdɨ uisɨnidɨmɨena jillotaja rafue \r (Mt 20.29-34; Mr 10.46-52) \p \v 35 Jericó railla naɨraɨmo ie llofueoicaigano dɨga Jesús riacademo, uisɨnidɨmɨe naɨso fuemo raɨllana cɨode. Ucubena jamai jɨca-jɨcade. \v 36 Ailluena comɨnɨ Jesús dɨga jaillana naimɨe cacajano, naie comɨnɨmo nɨe isoide rafue illana jɨcanote. \v 37 Uai otɨmacɨ: \p —Nazaret ie Jesús como bene bite. \p \v 38 Ie jira naimɨe cuirioide: \p —David mɨcorɨ Jitona o illamona, cuena duenai. Cuena cano. \p \v 39 Uicodo jaidɨno naimɨena lletade, naimɨena llɨɨcaitallena; iadedɨ naimɨe eo cuirioide: \p —David mɨcorɨ Jitona o illamona, cuena duenai. \p \v 40 Naimɨena cacajano, Jesús naidadate. \p —Cue dɨne naimɨena atɨ —llote. Naimɨena atɨanona, naimɨemo Jesús jɨcanote: \p \v 41 —¿Nɨese ona cue nɨbaɨana jitaidɨo? \p Uai ote: \p —Maestro, cɨoacadɨcue. \p \v 42 Jesús raite: \p —Mai eroda. Cuena o ɨɨnua jira, jai jillodɨo. \p \v 43 Ieconi naimɨe uisɨdɨ cɨode. Jusiñamuimo iobillacɨnona fecajano, Jesús dɨga jaidɨno dɨga naimɨe jaide. Naimɨe jilluana cɨuamona, nana comɨnɨ Jusiñamuimo iobillacɨnona jɨaɨ fecadɨmacɨ. \c 19 \s1 Jesús Zaqueo dɨga illa rafue \p \v 1 Jericómo Jesús rillanona, nainomo macaritemo, \v 2 naie facaise nainomo Zaqueo raillamɨe ite. Gobierno ucubena nanoca oraɨma. Naimɨedɨ eo ucuberede. \v 3 Jesús baɨ macaritemo, Zaqueo naimɨena cɨoacade; iadedɨ ailluena comɨnɨ illamona, Zaqueo ianorina jira, Jesúna cɨonide. \v 4 Ie jira uicodo aisɨcana jaide, amenamo a jaillena, naimɨena cɨoillena. \v 5 Naimɨe dɨne Jesús rillano, Zaqueomo a erodate. Naimɨena uaidote: \p —Zaqueo, raɨre ana bi. O dɨga danomo illena, o jofo dɨne jaitɨcue. \p \v 6 Ie jira raɨre ana bite. Ie jofomo Jesúna iocɨre feiñote. \v 7 Iena jɨaɨe comɨnɨ cɨuanona, Jesús joreñona jeare ñaɨanona raitɨmacɨ: \p —Mariñedɨcɨnona fɨnoraɨma jofomo naimɨe jaide. \p \v 8 Jesúna naimɨe feiñua mei, Zaqueo Jesús ecɨmo naidaita, naimɨemo llote: \p —Nama, atuedo cue raruiaɨna dueredɨnomo biruimona fecaitɨcue. Bumona navui cue fɨɨia, cuatro dɨga ra abɨdo iitɨcue. \p \v 9 Jesús uai ote: \p —Iese o llua jira, o comɨnɨ dɨga Jusiñamuina jai o ɨɨnuana uiñotɨcaɨ. —Jamai bitɨnomo llote: \p —Zaqueodɨ Abraham mɨcorɨ jito; ia Jusiñamuina navui ɨɨnoñede. \v 10 Naimɨe isoidɨno jillobitallena, bitɨcue. Monamona billanona, ɨimana jaie jaidɨcue. Jusiñamuina ɨɨnoñedɨnona jenuaɨbidɨcue, naimacɨna jillobitallena. \s1 Illaɨma ie mullaɨaɨmo ucubena fecaja rafue \p \v 11 Zaqueo jofomo itɨno Jesús llofuiana cacajano, comecɨna facadɨmacɨ: “Jerusalén ianori ite. Nainomo Jesús rilla mei, illaɨma isoi nainomo Jusiñamui ie comɨnɨna raɨre sedaite”. \v 12 Iena naimacɨ raise uiñollena, Jesús bie rafue naimacɨmo llote: \p —Illaɨma jito ie nanoca illaɨma dɨne jɨaɨe naɨraɨmo jaide. Ie comɨnɨna sedallena, nanoca illaɨmamona ie uaina feiñoiacade. Iemei abɨdo biacade. \v 13 Nia naimɨe jaiñenia, diez dɨga ie mullaɨaɨna uaidote. Nagamɨerie daberie ucubena fecade. Naimacɨmo llote: “Bie ucube dɨga jɨaɨe ucube ocana omoɨ jai”. Ie mei oni jaide. \v 14 Ie comɨnɨ naimɨena enoidɨmacɨ. Jɨaɨnona nanoca illaɨma dɨne oretajano, raitɨmacɨ: “Bimɨe caɨna sedajana jitaiñedɨcaɨ”; ia nanoca illaɨma dɨnena naimacɨ lluana jaca cacaiñede. Ie jira naie nanoca illaɨma naie illaɨma jitomo ie uaina ite. \v 15 Ie uaina feiñua mei, abɨdo ie enɨruemo jaide. Rilla mei, ie mullaɨaɨna uaidote. Nɨe dɨese ucubena ocana naimacɨ jaillana uiñoiacade. Ie jira naimacɨna uaidote. \v 16 Nano bitɨmɨe raite: “Nama, o cuemo dabe fecadɨo. Dabedemona jai cuemo ite diez dɨgabe”. \v 17 Naie illaɨma naimɨemo llote: “Eo marena maɨjɨdɨo. Mare mullaɨmadɨo. Janore ra raise o sedaja jira, ona diez naɨraɨaɨna sedataitɨcue”. \v 18 Ie mei jɨaɨe mullaɨma billanona, raite: “Nama, o cuemo fecaca dabedemona jai cuemo ite cinco dɨgabe”. \v 19 Illaɨma llote: “Ona cinco naɨraɨaɨna sedataitɨcue”. \v 20 Ie mei jɨaɨe mullaɨma bite. Raite: “Nama, jadi, o cuemo iga o ucube. Ɨniroimo tɨllɨano, iena eenotɨcue. \v 21 Ona cue jacɨruillano, odɨ eo rɨimɨena jira, iena jamai eenotɨcue. Jɨaɨe comɨnɨmona ie rana baɨrocabidɨo. O maɨjɨñena ramona ocabitɨo”. \v 22 Illaɨma dɨnena raite: “Eo maraiñede mullaɨmadɨo. Cuena o llua isoi, ona duere fɨnoitɨcue. Cue rɨimɨenana uiñotɨo. Jɨaɨe comɨnɨ ie rana cue baɨruana uiñotɨo. Cue maɨjɨñena motomo ra cue uana uiñotɨo; ia buena maɨjɨñedɨo. \v 23 ¿Bue ñellena bancomo cue ucube joneñedɨo? Bancomo itena, jɨaɨe ucubena ocana jaide. Ie mei abɨdo cue bia, omo cue fecaja ucube baɨfemo feiñotɨcue”. \v 24 Nainomo itɨnomo llote: “Naie ucube naimɨemona baɨruano, diez dɨgabe itɨmɨemo feca”. \v 25 Uai otɨmacɨ: “Naimɨemo ailluena ucube jai ite. ¿Bue ñellena dane jɨaɨe fecaitɨo?” \v 26 Illaɨma dɨnena uai ote: “Ailluena raredɨmɨe jɨaɨe rana feiñoite; iadedɨ janore raredɨmɨe ie rana faɨfite. \v 27 Cuena enoidɨnona bene atɨ. Naimacɨna cue sedajana jitaiñedɨmacɨ. Naimacɨna meine”. \p Jesús nia llote: \p —Ie isoide. Iese omoɨmo suiñellana, Jusiñamui ie comɨnɨ sedallɨruina omoɨ uiñoñena jira, cue jitaillacɨno fɨnocana jai. \s1 Jesús Jerusalémo jailla rafue \r (Mt 21.1-11; Mr 11.1-11; Jn 12.12-19) \p \v 28 Naie rafuena llofuia mei, Jerusalén dɨne comɨnɨ uicodo ie llofueoicaigano dɨga Jesús jaide. \v 29 Jerusalén iaɨreicaidemo, mena naɨraɨmo riacade. Betfagémo railla naɨraɨmo ride. Betania nainomo jɨaɨ ite. Olivos railla anedumo naga naɨraɨ iaɨmaiaɨ ite. Ie llofueoicaiganomona mena orede. \v 30 Raite: \p —Bie naɨraɨ illa uicomo mai omɨco jai. Nainomo cuinaca burritona baitomɨco. Naie burrito emodomo nia buna jaiñena. Iena suiñuano bene atɨ. \v 31 Omɨcomo: “¿Bue ñellena iena suiñodomɨco?” bu jɨcanoia, llono: “Coco Nama iena jitaide”. \p \v 32 Naimɨe llua isoi jaidɨiaɨmaiaɨ. Naimɨe llua isoi burritona baitɨiaɨmaiaɨ. \v 33 Ie facaise ie nanɨaɨ iaɨmaiaɨmo jɨcanote: \p —¿Bue ñellena caɨ burritona suiñodomɨco? \p \v 34 Uai otɨiaɨmaiaɨ: \p —Coco Nama iena jitaide. \p \v 35 Ie mei Jesúmo iena atɨdɨiaɨmaiaɨ. Burrito emodomo ɨniroina jobianona, ie emodomo Jesúdɨ raɨnadate. \v 36 Jesús iese jaidemo, naimɨena iobitallena, illaɨma isoi naimɨe jaillena, comɨnɨ imacɨ ɨniroi dɨga, naɨso motomo jobedɨmacɨ. \v 37 Jerusalémo joide naɨso ite nafaɨ muidomo naimɨe rillanona, naie ituemo ana jaillanona, nana Jesús dɨga jaidɨno caɨmare itɨmacɨ. Nana Jesús siño fɨnoca rafuena naimacɨ jai cɨua jira, iena naimacɨ uibiñuamona, Jusiñamuimo iobillacɨnona ado eo fecadɨmacɨ. \v 38 Raitɨmacɨ: \p —¡Caɨ Illaɨma billa! ¡Jusiñamui mamecɨdo bitɨmɨemo caɨ iobicabillasa! O muidona Jusiñamuidɨ comɨnɨ dɨga uri ite. ¡O fɨnoca rafue muidona Jusiñamuimo iobicabillasa! \p \v 39 Naie comɨnɨmona dajerie fariseuaɨ raitɨmacɨ: \p —Maestro, o dɨga jaidɨnona llɨɨcaillena, naimacɨna lleta. \p \v 40 Uai ote: \p —Naimacɨ llɨɨcaia, biso fuemo ite nofɨcɨdɨ cuena marena ñaɨte. \p \v 41 Jerusalémo Jesús iaɨrei ria, iena cɨuano, eede. \v 42 Raite: \p —Jerusalén itɨno, Jusiñamui dɨga omoɨ uri illena jai bitɨcue. Omoɨna naimɨe comɨnɨna itataiacadɨcue; iadedɨ iena jitaiñedomoɨ. Iena jitaidomoɨdena, ɨco duere sefuiñeitomoɨ. \v 43 Jɨaɨruido omoɨ bacauai jobaimena fɨnuanona, omoɨna cɨrɨnoitɨmacɨ. Omoɨ ecɨdo llaɨtɨmacɨ. \v 44 Omoɨna meineitɨmacɨ. Omoɨ uruiaɨna meineitɨmacɨ. Omoɨ illanona judaɨitɨmacɨ. Jusiñamui omoɨ motomo birui illana omoɨ uiñoñena jira, iese omoɨmo suite. \s1 Jesúdɨ Jusiñamui jofomona damɨeriena dotaja rafue \r (Mt 21.12-17; Mr 11.15-19; Jn 2.13-22) \p \v 45 Jerusalémo Jesús rilla mei, Jusiñamui jofomo jaide. Jusiñamuimo ofomaɨaɨna fecallena, naimɨemo toɨca llaudaɨaɨna fecallena, nainomo comɨnɨ jaisoidɨmacɨ. Naie comɨnɨna ɨbatajanona, ofomaɨaɨna, toɨca llaudaɨaɨ dɨga, damɨerie fecauidɨmacɨ. Iena cɨuanona, naimacɨna jino orede. \v 46 Raite: \p —Ie facaina lloraɨma mɨcorɨ Jusiñamui llogacɨno jaie cuega: “Cue jofo ite nainomo cuemo comɨnɨ jɨɨllena” cuega. Ero, ailluena omoɨ ɨbataja jira, naimɨe jofona fɨɨriruidɨno jofona omoɨ fɨnoca. \p \v 47 Jusiñamui jofomo nagarui Jesús llofuete. Judíuaɨ illaɨcomɨnɨdɨ Jesúna meineiacadɨmacɨ; \v 48 iadedɨ nɨese nɨbaɨñedɨmacɨ, nana comɨnɨ naimɨe llofuiana eo jitailla jira. \c 20 \s1 Jesúdɨ ie siño uaina llua rafue \r (Mt 21.23-27; Mr 11.27-33) \p \v 1 Jusiñamui jofomo Jesúdɨ comɨnɨna llofuete. Jusiñamui rafuena llofuete. Judíuaɨ illaɨcomɨnɨ naimɨe dɨne bitɨmacɨ. Naimacɨdɨ Jusiñamui dɨga nanoca ñaɨraɨnɨ. Naimacɨdɨ Moisés mɨcorɨ llogacɨno llofueraɨnɨ. Naimacɨdɨ einamacɨ. Dɨese billanona, \v 2 jɨcanotɨmacɨ: \p —¿Nɨe isoide uaido o fɨnoca rafuena fɨnocabidɨo? ¿Bu omo iga uai dɨga o fɨnoca rafuena fɨnocabidɨo? \p \v 3 Jesús dɨnena uai ote: \p —Omoɨmo nano jɨcanoitɨcue. \v 4 Juan Bautista mɨcorɨdɨ comɨnɨna navui bautizade. ¿Bu naimɨe mɨcorɨna comɨnɨna bautizatate? ¿Jusiñamui? ¿Comɨnɨ? Cuemo llono. \p \v 5 Danɨ coninɨri iena siaduanona raitɨmacɨ: \p —“Jusiñamui” caɨ faɨrioia, caɨmo jɨcanoite: “¿Bue ñellena naimɨe mɨcorɨna ɨɨnoñedomoɨ? ¿Bue ñellena naimɨe mɨcorɨ llua isoi bautizañedomoɨ?” \v 6 “Comɨnɨ” caɨ faɨrioia, bene itɨno caɨna meineitɨmacɨ, Juan mɨcorɨdɨ Jusiñamui facaina lloraɨma naimacɨ railla jira. \p \v 7 Ie jira Jesús uai otɨmacɨ: \p —Uiñoñedɨcaɨ. \p \v 8 Jesús dɨnena raite: \p —Ie muidona cuemo nɨe isoide uai illana omoɨmo lloñeitɨcue. \s1 Jesúdɨ maraiñede maɨjɨraɨnɨ rafuena llua rafue \r (Mt 21.33-44; Mr 12.1-11) \p \v 9 Nainomo itɨnomo Jesús llote: \p —Jɨaɨe rafue omoɨmo lloitɨcue. Iemo cacarei. Daje patrón uvas railla riaraɨaɨna rite. Ie mei ɨbatajanona jɨaɨnomo fecade, iena sedallena. Ie mei jɨaɨe enɨruemo are illena jaide. \v 10 Uvas jai einailla facaise riaraɨaɨna sedaraɨnɨ dɨne daje mullaɨmana orede, naimɨe facaise iedɨnona naimɨe feiñollena; iadedɨ naie sedaraɨnɨ naie mullaɨmana fatɨmacɨ. Uvas naimɨemo fecañeno abɨdo oredɨmacɨ. \v 11 Ie mei patrón jɨaɨe mullaɨmana orede. Naimɨena fatɨmacɨ. Jeare fɨnodɨmacɨ. Uvas naimɨemo fecañeno abɨdo oredɨmacɨ. \v 12 Naie patrón jɨaɨmɨena orede. Naimɨena eo bofedaitajanona jino dotadɨmacɨ. \v 13 Iemei patrón comecɨna facade: “¿Nɨese nɨbaɨitɨcue? Cue isiruiga jitona oretaitɨcue. Naimɨena nɨbaɨ jacɨruitɨmacɨ. Naimɨe uaina ɨɨnoitɨmacɨ”. \v 14 Riaraɨaɨna sedaraɨnɨ naimɨena cɨuanona, coninɨri ñaɨtɨmacɨ: “Bimɨemo bie illɨ fɨebiite, naimɨe moo fiodailla mei. Naimɨena caɨ meinellɨ, bie illɨ caɨmo fɨebillesa” ñaɨtɨmacɨ. \v 15 Naimɨena jino dotajanona, naimɨena meinetɨmacɨ. Iena fɨdɨa mei, ¿nɨese naie patrón nɨbaɨite? \v 16 Naimɨe biite, naie sedaraɨnɨna meinellena. Ie mei jɨaɨnona ie illɨna sedataite. \p Naie rafuena cacadɨno raitɨmacɨ: \p —Bie isoide rafue suillana jitaiñedɨcaɨ. \p \v 17 Naimacɨmo Jesús eruaɨllano, llote: \p —Naie illɨ sedaraɨnɨ isoidomoɨ. Jusiñamui facaina lloraɨma mɨcorɨ omoɨna jaie cuete. Ie cuegafuena raise facañedomoɨ. Naimɨe mɨcorɨ cuega: \q1 Jofo fɨnoraɨnɨ jitaiñena nofɨcɨ nana naie jofomo ite nofɨcɨ baɨfemo jai uaide. \m cuega. Jusiñamui comɨnɨna damɨerie jaillana naimɨe mɨcorɨ cuete. Jusiñamui oretagamɨena damɨerie jitaiñenamona, naimɨe comɨnɨna jaiñeitɨmacɨ; iadedɨ Jusiñamui oretagamɨena ailluena ɨɨnuamona, naimɨe comɨnɨna jaitɨmacɨ. Ero, naimɨe mɨcorɨ caɨna cuete. Naie jofona fɨnoraɨnɨ isoidomoɨ. Naie nofɨcɨ isoidɨcue. Cue rafuena omoɨ jitaiñena jira, naimɨe comɨnɨna jaiñeitomoɨ. \v 18 Naie nofɨcɨna nia ñaɨtɨcue. Nofɨcɨmo bu eɨcaɨtaia, bofedaite; ia naie nofɨcɨ bumo ana uaia, naimɨena saitaite. Ie isoide. Cue lluana omoɨ jamaia, duere sefuitomoɨ. Iena omoɨ ɨɨnoñenia, ja muidomo faɨfitomoɨ —llote. \s1 Jesúmo gobiernomo ucubena fecajana jɨcanua rafue \r (Mt 21.45-46; 22.14-22; Mr 12.12-17) \p \v 19 Jesús como lloga rafuedo naimacɨna ñaɨana uiñotɨmacɨ. Ie jira naie facaiseconi judíuaɨ illaɨcomɨnɨ naimɨena gaɨtaacadɨmacɨ; iadedɨ comɨnɨna jacɨruitɨmacɨ. \v 20 Ie jira naimɨena uiñododɨmacɨ. Mare rafuedo abɨ caitadɨnona oredɨmacɨ. Naimɨe raise uai oñenia, naimɨena duere fɨnollena, naimɨena facacɨiacadɨmacɨ. Gobernadormo naimɨena llogɨdoiacadɨmacɨ. \v 21 Jesúmo llotɨmacɨ: \p —Maestro, uanaicɨnona marena llofuecabitɨo. Nana comɨnɨna dauaido llofuecabitɨo. Jusiñamui rafuedo caɨ marena jaillana raise llofuetɨo. \v 22 Omo rafuena jɨcanoiacadɨcaɨ. Dama Jusiñamuina sedadɨcaɨ; iadedɨ romanos railla naɨraɨ anamo birui caɨ illa jira, ¿naimacɨ illaɨma Césarmo ucubena caɨ fecajana rairuidɨo? Caɨmo llono —llotɨmacɨ. \p \v 23 Naimɨena naimacɨ jɨfuiana uiñuanona, Jesús dɨnena uai ote: \p \v 24 —Ucube cuemo acata. ¿Bu ie joreño nainomo ite? ¿Bumo jaɨnaɨaɨde bie cuega radɨ? \p Uai otɨmacɨ: \p —César. \p \v 25 Jesús raite: \p —César iena itedɨ, Césarmo ille. Jusiñamui iena itedɨ, Jusiñamuimo ille —raite. \p \v 26 Jesúdɨ uai raise ua jira naimɨe lluamona jeare rafuena uiñoñedɨmacɨ, naimɨena llogɨdollena. Naimɨe lluari raijicaillamona, llɨɨcaidɨmacɨ. \s1 Jesús dɨne saduceuaɨ railla comɨnɨ billa rafue \r (Mt 22.23-33; Mr 12.18-27) \p \v 27 Naie facaise dajerie saduceuaɨ railla comɨnɨ naimɨe dɨne bitɨmacɨ. “Fiodaillamona jaca buna jilloñeite” raisoidɨmacɨ. \v 28 Jesúmo llotɨmacɨ: \p —Maestro, caɨ facaina Moisés mɨcorɨ jaie cuega: “Ɨima fiodailla meinoconi, naimɨe urue iñenia, ie ama naie fecɨño olle. Naimɨedɨ uruiaɨna ie ama facaina comuitaite” cuega. \v 29 Bie rafuena uiñoiacadɨcaɨ. Siete amatɨaɨ ite. Nano doforamɨe ie aɨna ote. Naimɨe nia uruiaɨnide fiodailla. \v 30-31 Ie emodo imɨe ie ama fecɨñona ote. Naimɨe uruiaɨnide jɨaɨ fiodailla. Naie siete dɨgamɨedemona iese sefuide. \v 32 Ja muidomo naie rɨño jɨaɨ fiodaite. \v 33 Fiodaillamona, ɨco naimacɨ jilloiadedɨ, ¿bu naie rɨño ienite? Naiñaiño siete dɨgamɨena ɨnirede —llotɨmacɨ. \p \v 34 Jesús uai ote: \p —Birui aɨna otomoɨ. Ɨnina otomoɨ; \v 35 iadedɨ fiodaillamona, Jusiñamui dɨga jaca itɨno jillua mei, aɨnitɨmacɨ. Ɨninitɨmacɨ; \v 36 ia Jusiñamui jaɨenisaɨ isoi illanona, dane fiodaiñeitɨmacɨ. \v 37 Fiodaitɨno jilluana omoɨmo lloitɨcue. Moisés mɨcorɨ jofue iñenanomo illa facaise, amena boode motodo Moisés mɨcorɨmo Jusiñamui ñaɨa facaise, naimɨe mɨcorɨmo comɨnɨ ɨco jilloillena Jusiñamui llote: “Abraham ie Jusiñamuidɨcue. Isaac ie Jusiñamuidɨcue. Jacob ie Jusiñamuidɨcue” llote. \v 38 Jai fiodaitɨmacɨ; ia naimacɨ joreñuaɨ nia itɨmacɨ. Jusiñamuidɨ danɨ cajedɨno imacɨ Jusiñamuina jira, naimacɨ joreñuaɨ naimɨe dɨne itɨmacɨ. Ɨco naimacɨ abɨaɨna jɨaɨ jillotaite. Naimɨemo naimacɨ duillamona, naimacɨ abɨaɨ dɨga jilluanona, naimɨe dɨga jaca iitɨmacɨ —llote. \p \v 39 Iena cacajano, Moisés mɨcorɨ llogacɨnuaɨna llofueraɨnɨmona dajerie raite: \p —Maestro, raise llotɨo. \p \v 40 Ie facaise naimɨemo nɨe isoide rafuena dane jɨcanuana jacɨruitɨmacɨ. \s1 Jesús dɨnena fariseuaɨ comɨnɨmo jɨcanua rafue \r (Mt 22.41-46; Mr 12.35-37) \p \v 41 Iemei naimɨe ecɨmo itɨnomo Jesús jɨcanote: \p —¿Nɨese Moisés mɨcorɨ llogacɨnona llofueraɨnɨ Cristona raitɨmacɨ? ¿Nɨese naimɨedɨ David mɨcorɨ jitona raitɨmacɨ? \v 42 Salmos railla cuegafuiaɨmo David mɨcorɨ jaie cuega: \q1 Jusiñamuidɨ cue Namamo llote: “Illaɨmana o illamona, cue nabeimo ana raɨ. \q1 \v 43 Ona ɨɨnoñedɨno o anamo itataitɨcue”. \m \v 44 “Cristodɨ cue Nama” David mɨcorɨ raite. Iese naimɨe mɨcorɨ railla jira, Cristo David mɨcorɨ afemo faɨte. Naimɨedɨ dama David mɨcorɨ jitoñede; ia jɨaɨ ie Nama. \s1 Jesúdɨ judíuaɨ illaɨcomɨnɨna ñaɨa rafue \r (Mt 23.1-36; Mr 12.38-40; Lc 11.37-54) \p \v 45 Nana comɨnɨ cacajano, ie llofueganomo Jesús llote: \p \v 46 —Moisés mɨcorɨ llogacɨnuaɨna llofueraɨnɨmona abɨna rairui. Illaɨcomɨnɨna naimacɨ itɨmacɨdena, naimacɨna comɨnɨ cɨoillena, eo mare ɨniroina jɨtaacacabidɨmacɨ. Nɨne naimacɨ macaria, naimacɨ jamai bue isoiñedɨnona itɨmacɨdena, comɨnɨ naimacɨna uaiduana gaɨdɨmacɨ. Comɨnɨ naimacɨri acarillena, ofiracomo uicomo raɨacadɨmacɨ. Rafue ia, naimacɨ jamai bue isoiñedɨnona comecɨna facajanona, rafue nama ecɨmo raɨacadɨmacɨ. \v 47 Fecɨñuaɨmona rana ocabillanona, naiñaiñuaɨna duere fɨnodɨmacɨ. Naimɨena eo sedadɨmacɨdena, Jusiñamuimo are jɨɨcabidɨmacɨ. Iese naimacɨ icabilla jira, Jusiñamui naimacɨna jɨaɨe comɨnɨ baɨfemo duere fɨnoite. \c 21 \s1 Jesúdɨ Jusiñamui jofomo duerede fecɨño ucube fecajana cɨua rafue \r (Mr 12.41-44) \p \v 1 Jusiñamui jofomo Jesús nia ia, a erodatemo, nainomo ite eenoranomo ucuberedɨno ucubena joniana cɨode. \v 2 Eo duerede fecɨño menaruñu joniana jɨaɨ cɨode. \v 3 Ie llofueoicaiganomo Jesús llote: \p —Bie eo duerede fecɨño nana ucuberedɨno jonia baɨfemo jonete. \v 4 Naimacɨmo ailluena ite; iadedɨ naie ucubemona janore jonetɨmacɨ. Naiñaiño eo duerede; iadedɨ nana naiñaiñomo ite ucubena jai jonete. Janore jonete; ia Jusiñamuimona naiñaiñodɨ jɨaɨno baɨfemo jonete. \s1 Jesúdɨ Jerusalémo ite Jusiñamui jofo judaɨana llua rafue \r (Mt 24.1-28; Mr 13.1-23) \p \v 5 Naie facaise Jesús llofueoicaiganomona dajerie Jusiñamui jofona eruaɨllanona, raite: \p —Mare nofɨcɨ dɨga fɨnoca. Eo mare ra nainomo jɨaɨ ite. \p \v 6 Jesús llote: \p —Birui bie rana cɨodomoɨ; iadedɨ ɨco jɨaɨruido nana bie jofomo ite nofɨcɨaɨ oni judaɨsite. \p \v 7 Jɨcanotɨmacɨ: \p —Jusiñamui jofo judaɨsillana omo jɨcanoiacadɨcaɨ. ¿Nɨruido iena suite? Nana o lloga rafue suillena, ¿nɨe isoide rafue nano suite? Iena caɨmo llono. \p \v 8 Uai ote: \p —Omoɨna bie rafuena bu jɨfueñellena, omoɨ abɨna rairui. Ailluena comɨnɨ cue mamecɨdo billanona: “Cristodɨcue” raitɨmacɨ. “Cristo jai bairede” raitɨmacɨ. Naimacɨ dɨbeimo iñeno. \v 9 Jobaimiaɨ illena fɨdɨitomoɨ; iadedɨ jacɨruiñeno. Iese suite; iadedɨ abɨdo nia biñeitɨcue. \v 10 Daje naɨraɨ jɨaɨe naɨraɨ dɨga jobairite. Daje gobierno jɨaɨe gobierno dɨga jobairite. \v 11 Eo aillena ñuisañuaɨ suite. Dɨga illanomo comɨnɨdɨ aime guitɨmacɨ. Duicuaɨ eo iite. Monamo comɨnɨ dɨga jacɨrede rana cɨoitɨmacɨ. \v 12 Bie isoide rafue nia suiñenia, cuena ɨɨnoñedɨno omoɨna llogɨdoitɨmacɨ. Omoɨna gaɨtatajanona, omoɨna duere fɨnoitɨmacɨ. Naimacɨ ofiracomo omoɨna uitɨmacɨ. Cárcelmo omoɨna jonetɨmacɨ. Cuemo omoɨ duilla jira, omoɨ duere sefuillena, illaɨcomɨnɨ dɨne omoɨna uitɨmacɨ. \v 13 Naie facaiseconi cue rafuena naimacɨmo lloitomoɨ. \v 14 Omoɨ abɨna omoɨ rɨidoia, omoɨ lluana uicodo jarire iñeno. \v 15 Omoɨ raise llollena, omoɨna canoitɨcue. Uiñoracɨnona omoɨmo iitɨcue. Iemona omoɨ dɨbeimo iñedɨno o uaina uaitanitɨmacɨ. \v 16 Cuena ɨɨnotomoɨ; ia ailluena cuena ɨɨnoñeitɨmacɨ. Cuemo omoɨ duilla jira, omoɨna enoitɨmacɨ. Iemona dajerie mootɨaɨ, dajerie eitɨaɨ, dajerie amatɨaɨ, dajerie nabaiñɨaɨ omoɨna llogɨdoitɨmacɨ. Omoɨmona dajeriena meineitɨmacɨ. \v 17 Cue comɨnɨna omoɨ illamona, nana naɨraɨ omoɨna enoitɨmacɨ; iadedɨ cuena faɨnonocaiñedɨmɨe ja muidomo monamo jaca iite. Naimɨena jillotaitɨcue. \v 18 Omoɨ ille dɨnori Jusiñamui omoɨna raise sedaite. \v 19 Duere omoɨ sefuia, cuena faɨnonocaiñeno jai. Ja muidomo monamo jaca iitomoɨ. \v 20 Jerusalén fuedo ruicabene icaifona soldaduaɨ ia, ie judaɨlle facaiseconi iaɨrei iite. \v 21 Naiemona omoɨ jillobillena, duere omoɨ sefuiñellena, Judeamo omoɨ illamona, aneduaɨ dɨne aisɨ. Jerusalémo omoɨ ia, naiemona oni jino omoɨ jai. Jino omoɨ ia, Jerusalémo omoɨ jaiñeno. \v 22 Ie facaina lloraɨnɨ mɨcorɨaɨ cuegafuiaɨ suillanona, naie facaiseconi naimɨena ɨɨnoñedɨnomona Jusiñamui ɨbana oite. \v 23 Naie rafuemona jillobillena, naie facaise urueside rɨño duere sefuite. Uruena nia jirode rɨñodɨ jɨaɨ duere sefuite. Naie facaise comɨnɨ duere sefuitɨmacɨ. Llegɨ cacaitɨmacɨ. \v 24 Lloebɨ dɨga meinecana uitɨmacɨ. Jɨaɨe naɨraɨ dɨne naimacɨna jaiadoitɨmacɨ. Judíuaɨñedɨno sedalle facaise dɨnori, naimacɨ anamo Jerusalémo itɨno iitɨmacɨ. \s1 Jesús abɨdo ie bille rafue \r (Mt 24.29-35, 42-44; Mr 13.24-37) \p \v 25 Jesús nia llofuete: \p —Jitoma nagarui illa isoi iñenamona, fɨvui nagarui illa isoɨ iñenamona, ucuaɨ nagarui illa isoi iñenamona, comɨnɨ jɨaɨe rafue suillena uiñoitɨmacɨ. Monaillai eo baguamona, comɨnɨ comecɨaɨ eo jarire iitɨmacɨ. \v 26 Nana monamo ite radɨ jaidɨsite. Iena raise naimacɨ uiñoñena jira, nɨe isoide rafue suillena naimacɨ uiñoñena jira, jacɨruillamona, comɨnɨ fiodaitɨmacɨ isoi iitɨmacɨ. \v 27 Naie facaise uillɨe motodo cue billena nana comɨnɨ cɨoitɨmacɨ. Ebire biitɨcue. Naimacɨna cue sedallena, illaɨmana biitɨcue. \v 28 Bie isoide rafue suia, omoɨna cue jilloitajaɨbillɨrui iaɨrei illa jira, cue billɨruimo raise ocuiri. \p \v 29 ’Iena omoɨ raise uiñollena, bie rafuena omoɨmo lloitɨcue. Higuera railla riaramo omoɨ comecɨaɨna faca. Nana amenamo comecɨaɨna faca. \v 30 Bie enɨruemo amena fɨruillamona, fɨemona raɨre illana uiñotomoɨ. \v 31 Ie isoide. Bie rafue ɨco suia, Jusiñamui ie comɨnɨna raɨre sedajana uiñoitomoɨ. \v 32 Uanaicɨnona omoɨmo lloitɨcue. Nana bie rafue suille facaiseconi bie naɨraɨ nia iite. \v 33 Mona fuite. Enɨrue jɨaɨ fuite; iadedɨ cue lloga uai jaca suite. \v 34 Jɨfaillacɨnona omoɨ ebirui raillano, omoɨ ecɨmo ite rana ebirui raillano, abɨna rairuicana jai. Cuena ɨɨnoñedɨnona duere fɨnollena, ebena abɨdo biitɨcue. \v 35 Cue bia, illaɨmana cue illamona, nana comɨnɨmo juez isoi lloitɨcue. \v 36 Ie jira nagarui abɨ rairuicana jai. Naie duere sefuille facaise omoɨ jilloillena, Jusiñamuimo jɨɨ. Ja muidomo monamo cue dɨga jaca iitomoɨ —llote. \p \v 37 Jusiñamui jofomo Jesús nagarui llofueuide. Naɨona Olivos railla anedumo, nainomo ɨnɨllena, jaisoide. \v 38 Nagarui jitɨramo naimɨena cacareillena, Jusiñamui jofomo comɨnɨ bisoidɨmacɨ. \c 22 \s1 Judíuaɨ illaɨcomɨnɨ Jesúna gaɨtallena siadua rafue \r (Mt 26.1-5, 14-16; Mr 14.1-2, 10-11; Jn 11.45-53) \p \v 1 Naie facaise pascua railla rafue iaɨrei ite. Naie facaise llomenico guille rafue jɨaɨ ite. Naie rafue ia, sɨritate rana jaca guiñedɨmacɨ. Egiptomona naimacɨ jaiagaɨ jillobillana comecɨllena, naie rafue ite. \v 2 Judíuaɨ illaɨcomɨnɨ Jesúna meineiacadɨmacɨ; iadedɨ comɨnɨna jacɨruillanona, naimɨena nia meineñedɨmacɨ. \p \v 3 Ie facaiseconi Taɨfe ie anamo Judas Iscariote mɨcorɨna itatate. Judadɨ Jesús ie doce llofueoicaigano imɨe. \v 4 Jusiñamui dɨga nanoca ñaɨraɨnɨ dɨne jaide. Jusiñamui jofona sedaraɨnɨ dɨne jɨaɨ jaide. Jesúna gaɨtatallena, naimacɨ dɨga ñaɨaide. \v 5 Iobillanona, naimɨemo ucubena fecaacadɨmacɨ. \v 6 Judas dɨnena: \p —Jee —raite. Jesús dɨga ailluena comɨnɨ iñena facaiseconi naimɨena gaɨtatallena sedade. \s1 Jesúdɨ ie fiodaille rafuena llua rafue \r (Mt 26.17-29; Mr 14.12-25; Jn 13.21-30; 1 Co 11.23-26) \p \v 7 Llomenico guille rafue illanona, judíuaɨ comɨnɨ toɨca llauda fauillarui ride. \v 8 Jesúdɨ Pedro iaɨmaiaɨ Juan dɨga oretajano, raite: \p —Caɨ rafue guille uicodo fɨnollesa omɨco jai. \p \v 9 Naimɨemo jɨcanotɨiaɨmaiaɨ: \p —¿Nɨnomo naiena coco fɨnuana jitaidɨo? \p \v 10 Uai ote: \p —Ero, Jerusalémo omɨco ria, nogodo jɨnuina uitɨmɨena cɨoitomɨco. Naimɨe jailla jofomo naimɨena raca. \v 11 Jofo namamo llono: “Coco llofueraɨma cocona omo jɨcanotade: ‘¿Nɨmai cue guiraco? ¿Nɨnomo guitɨcue, cue llofueoicaigano dɨga?’ ” Iese llono. \v 12 Ie mei omɨcomo afebebamo ite aillue cuartona acataite. Na raruiaɨ dɨga ite. Nainomo caɨ guille fɨno. \p \v 13 Jaidɨaɨmaiaɨ. Naimɨe llua isoi baitɨiaɨmaiaɨ. Pascua rafue guille fɨnodɨaɨmaiaɨ. \p \v 14 Guille facaiseconi ia, Jesús ie llofueoicaigano dɨga nainomo guisaide. \v 15 Mesamo guitɨmacɨmo, ie llofueoicaiganomo llote: \p —Nia cue fiodaiñenia, omoɨ dɨga bie rafue guillena eo jitaidɨcue. \v 16 Ie comɨnɨna cue Moo ɨco sedalle facaise ia, nana bie rafue fuite. \p \v 17 Jiroracomo jai totaca vino llɨnocaida, Jusiñamuimo iobillacɨnona fecaja mei, raite: \p —Mai llɨno. Biemona nana dajena omoɨ jiro. \v 18 Omoɨna bene dane iese caɨmare nabaiñeitɨcue. Cue Moo sedajanomo omoɨ dɨga ɨco cue ia, nainomo omoɨna dane iese caɨmare marena nabaitɨcue. —Iena jirodɨmacɨ. \p \v 19 Llomenicona llɨnuanona, Jusiñamuimo iobillacɨnona fecaja mei, iena taɨrude. Naimacɨmo fecajano raite: \p —Biedɨ cue abɨ facai ie. Omoɨ facaina fiodaitɨcue. Cue abɨmo omoɨ comecɨna facajano, iena guiño. \p \v 20 Naimacɨ guilla fuilla mei, jiroracomo vino dɨga dane oruitajanona, naimacɨna jirotate. Raite: \p —Cue fiodaillamona, dama cue dɨaillamona, jeacɨno anamona jilloitomoɨ. Jusiñamuidɨ omoɨmo jɨaɨe rafue birui itatajanona, omoɨ jeacɨno oni dotajana jai llote. Bie vinodɨ naie rafue facai ie. —Iena jirodɨmacɨ. \p \v 21 Jesús llote: \p —Ero, cuena gaɨtataitɨmɨe caɨ dɨga guite. \v 22 Monamona billanona ɨimana jaidɨcue. Jusiñamui jitailla isoi jai jaioicaidɨcue; iadedɨ Jusiñamuimona cuena gaɨtataitɨmɨe eo duere sefuite. \p \v 23 Iemei: “¿Nɨmɨe Jesúna gaɨtatalle?” danɨ coninɨri siadosɨde. \s1 Naimacɨ moto imɨena bu ille rafue \p \v 24 Ie facaise coninɨri siaduana raitɨmacɨ: \p —¿Caɨ moto imɨena bu ille? \p \v 25 Iena cacajanona, Jesús raite: \p —Naimacɨ jitailla ra fɨnollena, judíuaɨñedɨno illaɨmaɨaɨdɨ naimacɨ anamo itɨnona ocuicabide. “Caɨ anamo itɨnona canocabidɨcaɨ” raitɨmacɨ; \v 26 iadedɨ omoɨmo iese iñede. Omoɨ moto itɨmɨe omoɨ moto imɨeñedɨmɨena jailla. Omoɨmona bu imɨena iacania, omoɨ mullaɨmana naimɨe jaicabillasa. Omoɨmona bu imɨena iacania, omoɨna naimɨe canocana jaicabillasa. \v 27 Ero, jɨaɨe rafuedo iena lloitɨcue. Naimɨena ecallena, naimɨena canollena, patrón anamo ie mullaɨaɨ itɨmacɨ. Naimacɨ baɨfemo patrón illamona, naimacɨna canollena, ie mullaɨaɨ facaina maɨjɨñede. Cue anamo itomoɨ; ia omoɨna canollena, omoɨ mullaɨma isoi itɨcue. \v 28 Birui duere cue sefuidɨcuemo, cuena faɨnonocaiñedomoɨ. \v 29 Cue Moo cuena illaɨmana jai itatate. Omoɨna fetodɨcue, \v 30 jɨaɨruido cue illaɨma illa facaiseconi cue ecɨmo omoɨ caɨmare marena iocɨre illena. Nainomo omoɨ judíuaɨ doce naɨraɨaɨna sedaitomoɨ. \s1 Jesúdɨ Pedro naimɨena januana llua rafue \r (Mt 26.31-35; Mr 14.27-31; Jn 13.36-38) \p \v 31 Jesús llote: \p —Simón Pedro, ero, Taɨfedɨ Jusiñamuimo ona jɨcanote, o ramo faɨllena; \v 32 iadedɨ ori jai jɨɨdɨcue, cuena nia ɨɨnocana o jaillena. Ɨco cuena raise o ɨɨnoñena mei, cue dɨbeimo o comecɨ iuai dane o meidoia, iemona jɨaɨe creyentiaɨ comecɨaɨna ocuiñotaitɨo. \p \v 33 Pedro uai ote: \p —Nama, cárcelmo o ia, nainomo jɨaɨ iitɨcue. O fiodaia, jɨaɨ fiodaitɨcue. Ona faɨnonocaiñeitɨcue. \p \v 34 Jesús uai ote: \p —Pedro, jitɨramo ɨitava nia ñaɨñenia, dacaiño amani cuena janoitɨo. \s1 Jesús fiodailla facaise iaɨrei illa rafue \p \v 35 Ie llofueoicaiganomo Jesús llote: \p —Omoɨmo ite rafuena uiñoiacadɨcue. Cue rafue llollena, navui omoɨna oredɨcue. “Ucubena uiñeno, bolsa uiñeno, meidolle zapatos uiñeno” omoɨmo llotɨcue. Naie facaiseconi omoɨ, ¿bue rana jitaidomoɨ? \p Uai otɨmacɨ: \p —Caɨ buena jitaiñedɨcaɨ. \p \v 36 Jesús raite: \p —Biruimona omoɨ duere sefuitomoɨ. Ie jira abɨna rairuicana jai. Birui ucube omoɨmo ia, nɨne omoɨ jaia, iena uiño. Bolsa bumo ia, iena uiño. Abɨna rɨidollena, omoɨmo lloebɨ iñenia, janore ɨniroina feca, lloebɨ ollena. \v 37 Cuena jaie cuegafuiaɨ ja suite. Isaías mɨcorɨ cuena jaie cuega: “Maraiñede rafue fɨnoraɨma isoi naimɨe duere sefuite”. \p \v 38 Raitɨmacɨ: \p —Ero, Nama, mena lloebɨ caɨmo birui ite. \p Jesús uai ote: \p —Mena ia, macaɨbaite. \s1 Jesúdɨ Getsemanímo Jusiñamuimo jɨɨa rafue \r (Mt 26.36-46; Mr 14.32-42) \p \v 39 Guille mei, ie llofueoicaigano dɨga, Jesús jino jaide. Olivos railla anedumo naimɨe jaisoilla isoi jaide. \v 40 Nainomo ria, naimacɨmo llote: \p —Taɨfe omoɨna ramo faɨ raillano, iena omoɨ ɨɨnoñellena, Jusiñamuimo jɨɨ —llote. \p \v 41 Naimɨe janorede nofɨcɨ baɨ faɨa uailla dɨnori baɨ jaide. Caiñɨcɨ ɨfodo ana raɨta, Jusiñamuimo jɨɨde: \p \v 42 —Ore Moo, o jitaia, cue duere sefuillamona cuena jillota. Cue jitailla isoi cuena fɨnoñeno; iadedɨ o jitailla isoi cuena fɨno. \p \v 43 Naimɨe comecɨna ocuiñotallena, ie facaiseconi monamona Jusiñamui jaɨenicɨ bite. \v 44 Jesús comecɨ jarire illamona, naimɨe rɨocɨ faɨtemo, dɨfai dɨruena enɨruemo uaide. \v 45 Jɨɨa mei, ie llofueoicaigano dɨne abɨdo bite. Ocosinaillamona, jai ɨnɨdɨmacɨ. \v 46 Naimacɨmo jɨcanote: \p —¿Bue ñellena ɨnɨdomoɨ? Mai casi. Taɨfe ramo omoɨna faɨ raillano, iena omoɨ ɨɨnoñellena, Jusiñamuimo jɨɨ. \s1 Jesúna gaɨtalle rafue \r (Mt 26.47-56; Mr 14.43-50; Jn 18.2-11) \p \v 47 Nia Jesús lloia, dɨga comɨnɨ naimɨe dɨne bitɨmacɨ. Judas Iscariote mɨcorɨ naimacɨna ɨfode. Naimɨedɨ Jesús llofueoicaigamɨe. Naimɨena llibanollena. Jesús dɨne iaɨrei bite. \v 48 Jesús raite: \p —Judas, cuena llibanuanona, cuena gaɨtataiacadɨo. \p \v 49 Ie llofueoicaigano naie rafuena jai cɨodɨmacɨ. Jɨcanotɨmacɨ: \p —Nama, ¿caɨ atɨca lloebɨ dɨga ona rɨidoitɨcaɨ? \p \v 50 Ie facaise naimacɨmona damɨedɨ Jusiñamui dɨga nanoca ñaɨraɨma ie mullaɨma ie nabei jefona jaɨbonote. \v 51 Jesús dɨnena raite: \p —Dama ite. —Ie jefona naimɨe jetajamona, naimɨena jillotate. \v 52 Dɨga illaɨcomɨnɨ Judas dɨga Jesús dɨne bitɨmacɨ. Naimacɨmo Jesús llote: \p —Fɨɨriraɨmadɨcueta cuena omoɨ gaɨtajaɨbilla. Omoɨ lloebɨna atɨdomoɨ. Omoɨ butaralluna jɨaɨ atɨdomoɨ. \v 53 Nagarui Jusiñamui jofomo omoɨ motomo llofuecabitɨcue; iadedɨ cuena gaɨtañedomoɨ. Jusiñamui jitailla jira, cuena omoɨ gaɨtaja facaise jai ride. Taɨfe anamo jai itomoɨ. \s1 Pedrodɨ Jesúna janua rafue \r (Mt 26.57-58, 69-75; Mr 14.53-54, 66-72; Jn 18.12-18, 25-27) \p \v 54 Naimɨena gaɨtaja mei, Jusiñamui dɨga nanoca ñaɨraɨma jofomo uitɨmacɨ. Pedro aarena naimacɨ jɨnafona racade. \v 55 Naɨraɨbɨrɨ motomo irai bonua mei, ana raɨdɨmacɨ. Pedro naimacɨ dɨga jɨaɨ raɨde. \v 56 Nainomo ite mullaɨñodɨ irai bouamona, Pedromo eruaɨllano raite: \p —Bimɨedɨ Jesús dɨga jaisoɨdɨmɨe. \p \v 57 Pedro abɨ janote: \p —Naimɨena uiñoñedɨcue. \p \v 58 Dallu illanona, jɨaɨmɨe Pedrona cɨuanona llote: \p —Jesús ie llofueoicaigano imɨedɨo. \p Pedro dɨnena uai ote: \p —Imɨeñedɨcue. \p \v 59 Daje hora illanona, jɨaɨmɨe raite: \p —Bimɨe galileo imɨena jira, bimɨedɨ Jesús dɨga ua jaisoidɨmɨe. \p \v 60 Pedro dɨnena raite: \p —O lluana uiñoñedɨcue. —Ieconi naimɨe ñaɨtemo, ɨitava ñaɨte. \v 61 Jesús dobaidacaida, Pedromo erodacaide. Iemei Pedro Jesús lluana uibiñote. Jesús naimɨemo jaive llote: “Ɨitava nia ñaɨñenia, dacaiño amani cuena janoitɨo”. \v 62 Pedro jino jaillanona, eo sunaillamona, eo eede. \s1 Jesúna jɨfanodua rafue \r (Mt 26.67-68; Mr 14.65) \p \v 63 Ie facaise Jesúna gaɨtadɨno naimɨena jɨfanododɨmacɨ. Naimɨena jɨaɨ fatɨmacɨ. \v 64 Ie uisɨna maɨtɨmacɨ. Llotɨmacɨ: \p —Siño jitodɨosa, ¿bu o faja? caɨmo llono. \p \v 65 Iese jɨfanodocana uitɨmacɨ. \s1 Jesúdɨ judíuaɨ illaɨcomɨnɨ dɨne illa rafue \r (Mt 26.59-66; Mr 14.55-64; Jn 18.19-24) \p \v 66 Monaidemo judíuaɨ illaɨcomɨnɨ ofidɨmacɨ. Jusiñamui dɨga nanoca ñaɨraɨnɨ ofidɨmacɨ. Moisés mɨcorɨ llogacɨno llofueraɨnɨ ofidɨmacɨ. Naimacɨ dɨne naimɨena gaɨtadɨno Jesúna uitɨmacɨ. Naie illaɨcomɨnɨ dɨnena raitɨmacɨ: \p \v 67 —Ua Cristodɨona, iena caɨmo llono. \p Jesús uai ote: \p —Omoɨmo iena cue lloia, ɨɨnoñeitomoɨ. \v 68 Buena omoɨmo cue jɨcanoia, cue uaina oñeitomoɨ. \v 69 Monamona jaie billanona, ɨimana jaidɨcue. Cuena omoɨ meiniamona, illaɨma isoi Jusiñamui ecɨmo raɨre iitɨcue. \p \v 70 Nana jɨcanotɨmacɨ: \p —“¿Jusiñamui Jitodɨcue” raitɨo? \p Uai ote: \p —Raise cacadomoɨ. Imɨedɨcue. \p \v 71 Iena cacajano, raitɨmacɨ: \p —Naimɨe lluana jai cacadɨcaɨ. Jɨaɨe comɨnɨ naimɨena llogɨduana jai jitaiñedɨcaɨ. “Jusiñamui Jitona itɨcue” naimɨe llua jira, Jusiñamuina jai jeare ñaɨte. Naimɨe Jusiñamui Jitoñede. \c 23 \s1 Pilato dɨne Jesús illa rafue \r (Mt 27.1-2, 11-14; Mr 15.1-5; Jn 18.28-38) \p \v 1 Judíuaɨ illaɨcomɨnɨ naidacaillanona, Pilato dɨne Jesúna uitɨmacɨ. \v 2 Naimɨena llogɨdotɨmacɨ: \p —Caɨ comɨnɨmo maraiñedɨfuena llote. Gobiernomo ucubena caɨ fecajana rairuide. Naimɨe jɨaɨ raite: “Cristodɨcue. Illaɨmadɨcue”. \p \v 3 Pilato dɨnena naimɨemo jɨcanote: \p —¿Judíuaɨ comɨnɨ illaɨmadɨo? \p Uai ote: \p —Jɨɨ, judíuaɨ illaɨmadɨcue. \p \v 4 Jusiñamui dɨga nanoca ñaɨraɨnɨmo Pilato llote. Nainomo bite comɨnɨmo jɨaɨ llote: \p —Nɨcɨnodɨ naimɨemo iñede. \p \v 5 Uai otɨmacɨ: \p —Gobierno joreño comɨnɨ comecɨaɨ jeare feidocana naimɨe uite. Nana Judeamo uite. Galileamona taɨnede. Bene jai caɨmo ride. \s1 Herodes dɨne Jesús illa rafue \p \v 6 Iena cacajano, naimɨe llogɨdotɨnomo Pilato jɨcanote: \p —¿Naimɨedɨ Galilea imɨe? \p \v 7 —Jɨɨ —raitɨmacɨ. Galilea enɨrue illaɨma Herodes. Naie facaiseconi Jerusalémo naimɨe illa jira, naimɨe dɨne Pilatodɨ Jesúna orede. \v 8 Jesúna Herodes cɨuanona, iobide. Naimɨe fɨnoca rafuena naimɨe fɨdɨa jira, naimɨena cɨoacade. Siño rafuena naimɨe fɨnuana jɨaɨ cɨoacade. \v 9 Jesúmo ie fɨnoca rafuena are jɨcanote; iadedɨ Jesús dɨnena uaina oñede. \v 10 Ie facaiseconi judíuaɨ illaɨcomɨnɨ Jesúna rɨire llogɨdotɨmacɨ. \v 11 Herodes ie soldaduaɨ dɨga naimɨena eo jeare ñaɨtɨmacɨ. Illaɨma jɨtauiga ɨniroina jɨtatatɨmacɨ. Ie mei Pilato dɨne naimɨena abɨdo orede. \v 12 Iemona nairuido Herodes Pilato dɨga nabairite. Jaie conimana enoidɨaɨmaiaɨ. \s1 Pilatodɨ Jesús fiodaillana llua rafue \r (Mt 27.15-26; Mr 15.6-15; Jn 18.39–19.16) \p \v 13 Pilatodɨ judíuaɨ illaɨcomɨnɨna, nainomo ite comɨnɨ dɨga, uaidote. \v 14 Raite: \p —Bimɨe cue dɨne atɨdomoɨ. Raitomoɨ: “Comɨnɨ comecɨaɨ feidocana naimɨe uite”. Naimɨemo jai jɨcanotɨcue; ia naimɨemo nɨcɨnodɨ iñede. \v 15 Herodes cue dɨne naimɨena como abɨdo orede. “Naimɨemo nɨcɨnodɨ iñede” jɨaɨ raite. Naimɨena cue meinetallena, naimɨe jaca nɨcɨnona fɨnoñede. \v 16 Ie jira naimɨena cue sechedotajanona, naimɨena oni oretaitɨcue. \p \v 17 Naie rafue facaiseconi naga año cárcelmona damɨena jino jamai oretauide. \v 18 Pilato lluana cacajano, nana comɨnɨ ado cuiriidɨmacɨ: \p —¡Naimɨena oni uiño, naimɨena meinellena! ¡Barrabás cárcelmona jino oreta! \p \v 19 Gobierno dɨga jobaimena naimɨe navui fɨnua jira, naie facaise comena naimɨe meinia jira, Barrabás cárcelmo ite. \v 20 Jesúna naimɨe jamai oretaiacana jira, comɨnɨ dɨga Pilato dane ñaɨte; \v 21 iadedɨ cuiriidɨmacɨ: \p —¡Naimɨena coraɨ! ¡Naimɨena meine! \p \v 22 Pilato dane jɨcanote: \p —¿Nɨe isoide maraiñede rafuena fɨnode? Naimɨena caɨ meinellena, naimɨe jaca nɨcɨnona fɨnoñede. Naimɨena sechedotaitɨcue. Ie mei naimɨena jamai oretaitɨcue. \p \v 23 Eo rɨire cuiriidɨmacɨ: \p —¡Naimɨena coraɨ! —Ja muidomo Pilato dɨnena: \p —Jee —raite. \v 24 Naimacɨ jitailla isoi Pilato faɨriote. Jesúna meinellena llote. \v 25 Ie mei Barrabásna cárcelmona jino oretate, naimɨena comɨnɨ jɨcaja jira; iadedɨ Jesúna naimacɨmo fecade, naimɨemo naimacɨ jitailla ra naimacɨ fɨnollena. \s1 Jesúna coraɨa rafue \r (Mt 27.32-44; Mr 15.21-32; Jn 19.17-27) \p \v 26 Jesúna soldaduaɨ oni uitemo, Simón raillamɨe dɨga dafaɨfidɨmacɨ. Naimɨedɨ Cirene railla enɨrue imɨe. Jerusalén onifemona bite. Jesús jɨnafona naimɨena cruzna rocaoicaida sonotate. \v 27 Ailluena comɨnɨ Jesúna racadɨmacɨ. Ailluena rɨñonɨaɨ eo eecana jaisɨte. \v 28 Iena cacajano, Jesús naiñaiñuaɨ dɨne dobaidacaida, naiñaiñuaɨmo llote: \p —Jerusalén itɨñaiñuaɨ, cue facaina eeñeno; iadedɨ omoɨ facaina mai omoɨ ee. Omoɨ uruiaɨ facaina mai omoɨ ee. \v 29 Ero, jɨaɨruido duere sefuillemona comɨnɨ raitɨmacɨ: “Oɨniñuaɨ jɨaɨe rɨñonɨaɨ baɨfemo duere sefuiñena jira, marena itɨmacɨ”. \v 30 Jusiñamui rɨicaillafuemona jilloiacanamona, comɨnɨ jɨaɨ raitɨmacɨ: “Aneduaɨ caɨmo jaɨcorillana jitaidɨcaɨ”. \v 31 Maraiñede rafuena fɨnoñedɨcue; iadedɨ jai duere sefuidɨcue, Maraiñede rafuena fɨnodɨmacɨ. Ie jira cue baɨfemo eo duere sefuitɨmacɨ. \p \v 32 Naie iaɨmaiaɨna meinellena, mena maraiñede ɨimana jɨaɨ uitɨmacɨ. Gobierno llogacɨnona ɨɨnoñedɨiaɨmaiaɨ. \v 33 Ɨfocoraɨna eruaɨlla illanomo naimacɨ ria, Jesúna coraɨdɨmacɨ. Naie maraiñede iaɨmaiaɨna jɨaɨ coraɨdɨmacɨ. Damɨe Jesús nabeimo. Jɨaɨmɨe Jesús jarɨfebeimo. \v 34 Jesús ie Moomo llote: \p —Ore Moo, naimacɨ fɨnoca rafuena naimacɨ raise uiñoñena jira, bie soldaduaɨ cuena duere fɨnua rafuena feita —llote. Bu dajerie uille uiñollena, Jesús ɨniroina jɨfanoduano soldaduaɨ facasɨte. \p \v 35 Ailluena comɨnɨ eruaɨdɨmacɨ. Judíuaɨ illaɨcomɨnɨdɨ naimɨena jɨfanoduanona, coninɨri raitɨmacɨ: \p —Naimɨedɨ jɨaɨe comɨnɨna duicomona jillotate. ¿Nɨese dama naimɨe abɨna birui jillotañede? Naimɨedɨ Jusiñamui oretagamɨedena, Jusiñamui fetocamɨedena, fiodaillamona dama naimɨe abɨna jillotarede. \p \v 36 Soldaduaɨ naimɨena jɨaɨ jɨfanododɨmacɨ. Ie abɨ isirena cacaiñellena, naimɨemo vino fecajanona, \v 37 raitɨmacɨ: \p —Judíuaɨ illaɨmadɨodena, fiodaillamona dama o abɨna jillota. —Naie vino Jesús jiroñede. \p \v 38 Jesús ɨfogɨ afeconi rabɨcɨmo Pilato cuetatate: “Bimɨedɨ judíuaɨ comɨnɨ illaɨma”. \p \v 39 Jesús dɨga coraɨca iaɨmaiaɨmona damɨe naimɨena taigode: \p —Jusiñamuimona bitɨodena, nia fiodaiñenamona dama o abɨna jillota. Cocona jɨaɨ jillota. \p \v 40 Jɨaɨmɨedɨ naimɨena lletade: \p —¿Bue ñellena bimɨena taigodɨo? ¿Nɨese jearede rafuena nia fɨnoacadɨo? Ja fiodaitɨo. Iemei Jusiñamui uicomo ja iitɨo. ¿Nɨese Jusiñamui uicomo o illena jacɨruiñedɨo? \v 41 Maraiñede rafuena coco fɨnua jira, duere sefuidɨcoco; iadedɨ bimɨe maraiñede rafuena fɨnoñede. \p \v 42 Iemei Jesúmo llote: \p —Illaɨmana o illa facaise cuena comecɨ. \p \v 43 Jesús uai ote: \p —Uanaicɨno llotɨcue. Birui cue dɨga cue Moo illanomo iitɨo. \s1 Jesús fiodailla rafue \r (Mt 27.45-56; Mr 15.33-41; Jn 19.28-30) \p \v 44 Jitoma naidai jai itemo, daje amani horas mona jitɨbicaide. \v 45 Jitoma raise llɨgaiñoñede. Jusiñamui jofo ie fetaca ɨniroife ana anaba jillacɨmo motodo menafe cuararide. \v 46 Jesús ado llote: \p —Ore Moo, cue joreñona feiño. —Ie mei naimɨe jai fiodaite. \p \v 47 Soldaduaɨ imacɨ capitán bie rafuena cɨuano, Jusiñamuina jacɨruillamona, raite: \p —Bimɨe maraiñede rafuena fɨnoñede. \p \v 48 Ailluena comɨnɨ Jesús fiodaillana cɨodɨmacɨ. Ie mei eo sunaillamona, jogobemo faɨruanona, jofomo abɨdo jaidɨmacɨ. \v 49 Jesús nabaiñɨaɨ bie rafuena aarena cɨodɨmacɨ. Galileamona bite rɨñonɨaɨ bie rafuena aarena jɨaɨ cɨodɨmacɨ. \s1 Jesús raɨafomo jonia rafue \r (Mt 27.57-61; Mr 15.42-47; Jn 19.38-42) \p \v 50-52 Pilato dɨne José raillamɨe jaide, Jesús abɨna jɨcallena. Naimɨedɨ illaɨcomɨnɨ. Maremɨe. Ɨɨnogamɨe. Jesúna meiniana jitaiñede. Arimatea railla naɨraɨ imɨe. Judeamo naie naɨraɨ ite. Naimɨedɨ Jusiñamui ie comɨnɨna ɨco sedajanomo illemo ocuiride. \v 53 Pilato: \p —Jee —railla mei, Jesús abɨna cruzmona ana uanona, iena useroi dɨga ferɨnote. Nofɨcɨ ie raɨafomo jonete. Nia bu raɨñenafomo jonete. \v 54 Nairui viernes. Sábadorui rille jai iaɨrei illa jira, Jesús abɨna raɨafomo raɨre jonete. \v 55 Galileamona navui bite rɨñonɨaɨ racadɨmacɨ. Raɨafona cɨodɨmacɨ. Naimɨe abɨ fɨnuana cɨodɨmacɨ. \v 56 Ie jira caɨmare soride rana fɨnollena, naimɨe abɨmo jonellena, jofomo jaidɨmacɨ. Naie ra fɨnua mei, ie abɨna raise fɨnollena, raɨafomo abɨdo jaidɨmacɨ. Ie mei sábadoruimo jafaicɨ otɨmacɨ, Moisés mɨcorɨ jaie llua isoi. \c 24 \s1 Jesús fiodaillamona jillua rafue \r (Mt 28.1-10; Mr 16.1-8; Jn 20.1-10) \p \v 1 Domingo jitɨramo monaidemo, naie rɨñonɨaɨ raɨafomo jaidɨmacɨ, iñaiñuaɨ fɨnoca soride rana uillena. \v 2 Raɨafo ɨbailla nofɨcɨ oni joillana cɨodɨmacɨ. \v 3 Fo jaidemo, Jesús abɨna cɨoiñedɨmacɨ. \v 4 Uainicaidɨmacɨ. Ieconi menamɨe naiñaiñuaɨ ecɨmo bairedɨiaɨmaiaɨ. Iaɨmaiaɨ ɨniroi eo quenirede. \v 5 Iaɨmaiaɨna jacɨnaillamona, ɨfogɨ ana jɨtadacaidɨmacɨ. Naie iaɨmaiaɨ dɨnena jɨcanote: \p —¿Bue ñellena fiodaitɨmɨe illanomo cajedɨmɨena jenodomoɨ? \v 6 Galileamo navui naimɨe omoɨmo llogacɨnona comecɨñedomoɨ. \v 7 Naimɨe raite: “Monamona billanona, ɨimana jaidɨcue. Jusiñamui jitailla jira, maraiñede rafue fɨnoraɨnɨ anamo iitɨcue. Cuena coraɨitɨmacɨ. Darui amani illanona, fiodaillamona jilloitɨcue” raite. \p \v 8 Iemona ie llogacɨnona jai comecɨtɨmacɨ. \v 9 Raɨafomona abɨdo jaidɨmacɨ. Ie once llofueoicaiganomo naiñaiñuaɨ cɨua rafuena llotɨmacɨ. Naie llofueoicaigano dɨga itɨnomo jɨaɨ llotɨmacɨ. \v 10 Naie rɨñonɨaɨmona María Magdalena ite. Juana ite. María ite. Naiñaiñodɨ Jacobo ei. \v 11 Naie rɨñonɨaɨdɨ iena llotɨmacɨ; iadedɨ ie rafuena cacadɨnodɨ iena ɨɨnoñedɨmacɨ. \p —Jamaifuena ñaɨtomoɨ —raitɨmacɨ. \p \v 12 Iena cacajano, Pedro aisɨcana raɨafomo jaide. Nainomo ria, ana jɨtadacaida, fo erodate. Useroi joillana cɨode. Iemo ie comecɨna facajano, jofomo abɨdo jaide. \s1 Mena llofueoicaiganomo Jesús bairia rafue \r (Mr 16.12-13) \p \v 13 Jesús jilluarui mena llofuega iaɨmaiaɨ Emaús railla naɨraɨmo jaidɨaɨmaiaɨ. Jerusalémona nɨbaɨ once kilómetros ite. \v 14 Nana Jesúmo suide rafuena ñaɨano jaidɨaɨmaiaɨ. \v 15 Iaɨmaiaɨ ñaɨanona, Jesús iaɨmaiaɨ dɨga dafaɨfillanona, iaɨmaiaɨ dɨga jaide. \v 16 Jusiñamuidɨ iaɨmaiaɨna naimɨena uiñotañena jira, naimɨena uiñoñedɨaɨmaiaɨ. \v 17 Iaɨmaiaɨmo Jesús jɨcanote: \p —¿Buena ñaɨtomɨco? —Ieconi naidadatɨiaɨmaiaɨ. Sunaitɨiaɨmaiaɨ. \v 18 Naie iaɨmaiaɨmona damɨedɨ Cleofas. Naimɨe uai ote: \p —¿Nɨese Jerusalémo birui suide rafuena uiñoñedɨo? Nɨbaɨ como ridɨo. Nana jɨaɨ comɨnɨ iena uiñotɨmacɨ. \p \v 19 Uai ote: \p —¿Nɨe isoide rafue suide? \p Uai otɨiaɨmaiaɨ: \p —Nazaret ie Jesús rafue. Naimɨedɨ Jusiñamui facaina lloraɨma. Dɨga siño rafuena fɨnode. Comɨnɨna raise llofuete. Jusiñamuimona naimɨedɨ maremɨe. Comɨnɨmona naimɨe maremɨe; \v 20 iadedɨ caɨ illaɨcomɨnɨ naimɨena gaɨtatatɨmacɨ. Naimɨena cruzmo coraɨtatɨmacɨ. \v 21 Jusiñamui naimɨe caɨ dɨne orecamɨemo comecɨna facadɨcoco. Naimɨe caɨ illaɨmana illemo ocuiridɨcoco; ia naimɨe jai fiodaite. Naimɨe fiodaillamona darui amani jai ite. \v 22 Caɨ comɨnɨmona dajerie rɨñonɨaɨbirui caɨna jacɨnaitadɨmacɨ. Jitɨramo Jesús raɨafomo jaidɨmacɨ; \v 23 iadedɨ naimɨe abɨna cɨoiñedɨmacɨ. Abɨdo naimacɨ bia: “Jusiñamui jaɨenisaɨna cɨodɨcaɨ” raitɨmacɨ. Naie jaɨenisaɨ naimacɨmo llote: “Naimɨedɨ caje”. \v 24 Iemei caɨmona dajerie raɨafomo jaidɨmacɨ. Rɨñonɨaɨ llua isoi cɨodɨmacɨ. Jesús abɨna cɨoiñedɨmacɨ. \p \v 25 Jesús dɨnena uai ote: \p —Abɨ uiñoñedomɨco. Nana Jusiñamui facaina lloraɨnɨ mɨcorɨaɨ cuegafuiaɨna ɨɨnoiacaiñedomɨco. \v 26 Cristo duere sefuillena cuetɨmacɨ. Jusiñamui iena jitaillena cuetɨmacɨ. “Naimɨe nia illaɨmana jaiñenia, duere sefuite” cuetɨmacɨ. \p \v 27 Iemei Jesús iaɨmaiaɨna llofuete. Moisés mɨcorɨ cuegafuiaɨna llofuete. Jusiñamui facaina lloraɨnɨ mɨcorɨaɨ cuegafuiaɨna jɨaɨ llofuete. Nana Cristona cuegafuiaɨna llofuete. \p \v 28 Emaús dɨne iaɨrei naimacɨ ria, Jesús nia jaiacademo, \v 29 naimɨena caidɨdɨaɨmaiaɨ. Raitɨiaɨmaiaɨ: \p —Coco dɨga fɨebi. Jitoma jai ana ite. Jai abɨ juanide, nia o jaillena. —Ie muidona iaɨmaiaɨ dɨga fɨebillena fo jaide. \v 30 Naillɨ guitɨmacɨmo, llomenicona Jesús llɨnuano, Jusiñamuimo iobillacɨnona fecade. Iena taɨruano, iaɨmaiaɨmo fecade. \v 31 Jusiñamui jitailla jira, ieconi Jesúna uiñotɨiaɨmaiaɨ. Iemei iaɨmaiaɨmona naimɨena jai cɨoicaiñena. \v 32 Daɨmaiaɨ ñaɨtɨiaɨmaiaɨ: \p —Coco dɨga naimɨe ñaɨa, coco comecɨ caɨmare ite. \p \v 33 Naie dacaiño Jerusalémo abɨdo jaidɨaɨmaiaɨ. Jesús llofueoicaigano naimacɨ nabaiñɨaɨ dɨga danomo illana baitɨiaɨmaiaɨ. \v 34 Iaɨmaiaɨmo llotɨmacɨ: \p —Caɨ Nama fiodaillamona jai jillode. Simón Pedromo jai bairede. \p \v 35 Ie mei naɨsona iaɨmaiaɨ jailla rafuena llotɨiaɨmaiaɨ: \p —Caɨ guitɨcaɨmo, naimɨena uiñotɨcoco —llotɨiaɨmaiaɨ. \s1 Jesús ie llofueoicaiganomo bairia rafue \r (Mt 28.16-20; Mr 16.14-18; Jn 20.19-23) \p \v 36 “Jesúna cɨodɨcoco” llotɨiaɨmaiaɨmo, ie llofueoicaigano motomo Jesús bairede. Llote: \p —Jai bitɨcue. Uri omoɨ i. \p \v 37 Naimɨena cɨuamona, jacɨnaitɨmacɨ. “Joreñona cɨodɨcaɨ” comecɨaɨna facajanona, jɨaɨ jacɨruitɨmacɨ. \v 38 Naimacɨmo Jesús jɨcanote: \p —¿Bue ñellena jacɨruitomoɨ? ¿Bue ñellena cue bene illana ɨɨnoñedomoɨ? \v 39 Cue onollɨmo eruaɨ. Cue eɨllɨmo eruaɨ. Jesúdɨcue. Cuena jeta, raise uiñollena. Cuemo llɨcɨsi ite. Cuemo illaicɨ ite. Jamai joreño isoiñedɨcue. \p \v 40 Iena llua mei, coraɨafona naimacɨ cɨoillena, ie onollɨ ie eɨllɨ dɨga acatate. \v 41 Iobiacadɨmacɨ; iadedɨ nia raise ɨɨnoñedɨmacɨ. Iemo comecɨaɨna nia facadɨmacɨmo, naimacɨmo jɨcanote: \p —¿Bue illa, cue guillena? \p \v 42 Naimɨemo janorede jai ruica llɨcɨaɨna fecadɨmacɨ. \v 43 Iena feiñuanona, rɨte. Iena cɨodɨmacɨ. \v 44 Naimacɨmo llote: \p —Navui omoɨ dɨga cue ia, dɨga rafue omoɨmo llotɨcue. Moisés mɨcorɨ cuena cuete. Jusiñamui facaina lloraɨnɨ mɨcorɨaɨ cuena cuetɨmacɨ. Jusiñamui jitailla jira, iena jai suide. \p \v 45 Naie facaiseconi naimacɨna naie cuegafuiaɨna raise uiñotade. \v 46 Naimacɨmo llote: \p —Jusiñamui facaina lloraɨnɨ mɨcorɨaɨ cuena jaie cuetɨmacɨ: “Cristo duere sefuite. Fiodaillamona darui amani illanona, jilloite. \v 47 Naimɨe muidona comecɨaɨ iuai meiduamona, Jusiñamui naimacɨ jeacɨnona oni dotaite. Naimɨe rafue nana naɨraɨmo damɨerie lloitɨmacɨ”. Omoɨmo biena lloitɨcue. Cue rafuena llollena, Jerusalémo taɨneitomoɨ. \v 48 Bie rafuena cɨodomoɨ. Iena lloitomoɨ. \v 49 Ero, navui naimɨe llua isoi, cue Moo Joreño omoɨ dɨne oretaitɨcue. Jerusalémo fɨebi, naimɨe Joreño omoɨ feiñolle dɨnori. Cue rafuena omoɨ llollena, naimɨe Joreño omoɨ comecɨaɨna ocuiñotaite. \s1 Jesús monamo jailla rafue \r (Mr 16.19-20) \p \v 50 Betania railla naɨraɨ dɨne Jesús naimacɨna ɨfode. Marecɨnona naimacɨmo llote. \p —Jusiñamui omoɨna raise marena canoite —llote. \v 51 Iena naimacɨmo lluanona, monamo jaide. \v 52 Jerusalémo eo caɨmare abɨdo jaidɨmacɨ. \v 53 Jusiñamuimo iobillacɨno fecajano, Jusiñamui jofomo nagarui itɨmacɨ. Mai. Macaɨbaite. Lucadɨcue.