\id ACT - Huitoto Murui NT -Peru 2008 (DBL -2013) \h HECHOS \toc1 Jesucristo Oretaganodɨ Naimɨe Rafue Llocana Uilla Rafue \toc2 Hechos de los Apóstoles \toc3 Hch \mt1 JESUCRISTO ORETAGANODƗ NAIMƗE RAFUE LLOCANA UILLA RAFUE \c 1 \s1 Jesús Jusiñamui Joreño billena llua rafue \p \v 1 Teofilo, o dɨne, ¿nɨgacɨno? ¿Nɨe isoidɨo? Omo jɨaɨe rabe birui dane oretaiacadɨcue. Lucadɨcue. Navui jɨaɨe cartana oretatɨcue. Ailluena Jesús fɨnoca rafuena nainomo cuetɨcue. Ailluena Jesús llofuiacɨnona jɨaɨ cuetɨcue. \v 2 Monamo naimɨena Jusiñamui nia uiñenia, Jesús ie llofueoicaiganona llofueuide. Ie llofueoicaiganona jaie naimɨe fetuamona, Jusiñamui Joreño uaido naimacɨna llofueuide. Naie llofuiacɨnona navui cuetɨcue. Jesús monamo jailla mei, ie llofueoicaigano naimɨe oretaganona mamecɨredɨmacɨ. \v 3 Naimɨe fiodaillamona ie jillua mei, naimacɨmo bairede. Naimɨe ua jilluana naimacɨ raise uiñollena, dɨga icaiño cuarenta dɨgarui naimacɨmo baireuide. Naimacɨna Jusiñamui dɨbeimo ie comɨnɨ jai illa rafuena llofueuide. Naimɨemo jai suide rafuena llofueuide. Naimɨemo nia suiñede rafuena llofueuide. \p \v 4 Naimacɨ dɨga Jesús guilla facaise, naimɨe Jerusalémona naimacɨ oni jaillana rairuide. Raite: \p —Cue Moo ie Joreño omoɨmo fecallena, omoɨmo jai llotɨcue. Naiena omoɨ feiñollena, Jerusalémo nia fɨebi. \v 5 Naimɨe rafuena comɨnɨ ɨɨnuamona, Juan Bautista mɨcorɨ jɨnui dɨga bautizade; iadedɨ cue rafuena omoɨ ɨɨnuamona, nano nɨgarui illanona, cue Moo ie Joreñona feiñoitomoɨ —raite. \s1 Monamo Jesús jailla rafue \p \v 6 Ie llofueoicaigano dɨga Jesús dane ofillanona, naimɨemo jɨcanotɨmacɨ: \p —Nama, ¿birui caɨ judíuaɨ comɨnɨna jai sedaitɨo, David mɨcorɨ caɨ usumatɨaɨ mɨcorɨaɨ jaie sedaja isoi? \p \v 7 Naimɨe uai ote: \p —Naie rafue suille facaiseconi jaca uiñoñeitomoɨ. Naimɨe siñona illamona, dama cue Moo naie rafue suillɨruina uiñote; \v 8 iadedɨ cue Moo ie Joreñona omoɨ feiñua mei, siño uai omoɨmo iite. Ie jira Jerusalémo cuena lloitomoɨ. Judeamo, Samariamo, ua nana enɨruemo ite naɨraɨmo lloitomoɨ —raite. \p \v 9 Naimɨe iena llua mei, Olivos railla anedumo jai jaidɨmacɨ. Nainomo itɨmacɨmo, naimacɨ eruaɨsɨtemo, monamo Jesús Jusiñamui uiga. Uillɨe illa jira, naimɨena cɨoisɨñede. \v 10 Monamo nia eruaɨdemo, ieconi naimacɨ dɨne Jusiñamui jaɨenicɨ, mena ɨima bairia isoi, bairedɨiaɨmaiaɨ. Naie iaɨmaiaɨ ɨniroi userede. \v 11 Raitɨiaɨmaiaɨ: \p —Galileo imacɨ, ¿bue ñellena monamo eruaɨdomoɨ? Omoɨ motomona Jesús monamo jaillana jai cɨodomoɨ. Naimɨe jai jailla isoi, dane abɨdo ɨco biite —raitɨiaɨmaiaɨ. \s1 Matíana fetua rafue \p \v 12 Naimacɨmo Jusiñamui jaɨenicɨ llua mei, Olivos railla anedumona Jerusalémo naɨsodo abɨdo jaidɨmacɨ. Olivos railla anedumona Jerusalémo ochocientos metros dɨnori illanona, sábadoruimo Moisés mɨcorɨ lloga dɨnori macaritɨmacɨ. \v 13 Rillano imacɨ cuartomo jaidɨmacɨ. A dɨbebamo ite. Nainomo itɨmacɨ: Pedro, Jacobo, Juan, Andrés, Felipe, Tomás, Bartolomé, Mateo, jɨaɨe Jacobo. Naimɨedɨ Alfeo jito. Simón ite. Naimɨedɨ cananista comɨnɨ facaisemo duide. Judas ite. Naimɨe jɨaɨe Jacobo jito. Dɨese nainomo itɨmacɨ. \v 14 Naimacɨ jitaillamona, Jusiñamuimo jɨɨllena, nagarui danomo ofidɨmacɨ. Jɨɨllena, jɨaɨno naimacɨ dɨga jɨaɨ ofisoidɨmacɨ. Dɨga rɨñonɨaɨ jɨaɨ ofisoidɨmacɨ. Jesús ei, María, jɨaɨ ofisoide. Jesús amatɨaɨ jɨaɨ ofisoidɨmacɨ. \p \v 15 Comɨnɨ ofilla motomo Pedro naidaita, rafuena llote. Nɨbaɨ ciento veinte comɨnɨ nainomo itɨmacɨ. Pedro llote: \p \v 16 —Amatɨaɨ, David mɨcorɨ jaie lloga rafue birui jai suide. Jusiñamui Joreño jaie David mɨcorɨna Judas mɨcorɨna ñaɨtatate. Salmos rabenicomo naie ñaɨacɨnodɨ cuega. Iena uiñotɨcaɨ. Judas mɨcorɨna uiñotɨcaɨ. Naimɨe Jesúna gaɨtadɨnona ɨfode. \v 17 Naimɨedɨ da caɨ llofueoicaigano imɨe. Caɨ dɨga maɨjɨuide. \v 18 Ie maraiñeno fɨnoca rafuemona ucubena feiñua mei, ie comecɨ iuaina meiduanona, naie ucubena oni judaɨde. Judíuaɨ illaɨcomɨnɨ naie ucube dɨga enɨruena ɨbadɨmacɨ. Nainomo Judas mɨcorɨ ie cɨmaɨo cuinajanona, ie abɨna dama meinete. Rɨfaillamona, ana uaillamona, ie jebegɨ boficaillamona, nana ie jebegɨ jino uaide. \v 19 Nana Jerusalémo itɨno iena fɨdɨdɨmacɨ. Ie jira caɨ uaido naie enɨrue mamecɨrede Acéldama. Oni dobaiñuamona dɨrue toillanɨe. \v 20 Ero, Salmos rabenicomo Judas mɨcorɨna iese David mɨcorɨ jaie cuega: \q1 Naimɨe illano taɨno iite. \q1 Buna jaca iemo iñeite. \q1 Naimɨe maɨjɨlle jɨaɨmɨemo iite. \m Iese cuega. \v 21-22 Ie jira caɨ dɨga itɨnomona damɨena fetoitɨcaɨ. Caɨ Nama Jesús caɨ dɨga illa facaiseconi, nagarui dɨga ɨiñɨaɨ caɨ dɨga jaisoidɨmacɨ. Juan Bautista mɨcorɨ Jesúna bautizaja facaisemona, Jesús monamo caɨmona jaillarui facaiseconi, naimacɨ caɨ dɨga jɨaɨ itɨmacɨ. Naimacɨmona damɨena fetoitɨcaɨ, Jesús jilluana caɨ dɨga llollena. —Iese Pedro raite. \p \v 23 Ie mei mena ɨimana fetodɨmacɨ. Damɨedɨ José Barsabas. Jɨaɨcɨ mamecɨ Justo. Jɨaɨmɨedɨ Matías. \v 24 Ie mei Jusiñamuimo jɨɨdɨmacɨ: \p —Nama, nana comɨnɨ imacɨ comecɨaɨna uiñotɨo. ¿Nɨe ɨimana jitaidɨo? Caɨna uiñota. \v 25 Naimɨedɨ Judas ifo meidoite. Jesús ie oretagamɨena naimɨe jaillamona, caɨ dɨga maɨjɨjite. Ie fiodaillamona Judas mɨcorɨ ie maɨjɨana jai faɨnonocaide —jɨɨdɨmacɨ. \v 26 Ie jira conima jabomasɨde, uiñollena bu ille. Matíamo baite. Iemei jɨaɨe once dɨga oretagano isoi naimɨe ite. \c 2 \s1 Cristo oretagano Jusiñamui Joreñona feiñua rafue \p \v 1 Pentecostés railla rafue irui ria, nana creyentiaɨ dɨese danomo itɨmacɨ. Pentecostés trigo ua ie rafue. Pascua rafue illa meinoconi, cincuenta dɨgarui illanona bie rafue ite. \v 2 Danomo ia, ebena illacɨnomona monamona rɨire aɨfɨ billa isoi buena cacadɨmacɨ. Nana jofomo itɨno naiena jɨaɨ cacadɨmacɨ. \v 3 Iena naimacɨmo bairede. Iena cɨodɨmacɨ. Irai boua isoi eruaɨde. Nana naimacɨmo baite. \v 4 Iese Jusiñamui Joreñona feiñotɨmacɨ. Nana naimacɨ comecɨaɨna namatade. Iemei dɨga naɨraɨ uaillaɨdo ñaɨtɨmacɨ, Jusiñamui Joreño naimacɨna ñaɨtatajamona. Naimacɨ ñaɨa uaillaɨna uiñoñedɨmacɨ. \p \v 5 Naie facaiseconi Jerusalémo Jusiñamui rafuedo eo jaide judíuaɨdɨ itɨmacɨ. Dɨga naɨraɨaɨmona bitɨmacɨ. \v 6 Creyentiaɨ ñaɨana naimacɨ fɨdɨano, ailluena comɨnɨ jino taɨnomo ofidɨmacɨ. Nagamɨiaɨdɨ ie naɨraɨ uaina cacade. Ie jira jacɨnaitɨmacɨ. \v 7 Eo raijicaidɨmacɨ. Coninɨmo jɨcanotɨmacɨ: \p —¿Buta ñaɨte? Nana Galileos imacɨ. \v 8 ¿Nɨese naimacɨna cacadɨcaɨ? Caɨ uaido dajerie ñaɨana cacadɨcaɨ —raitɨmacɨ. \v 9 Dɨga comɨnɨ imɨiaɨ itɨmacɨ: Partos, Medos, Elamitas, Mesapotamia imacɨ, Judea imacɨ, Capadocia imacɨ, Ponto imacɨ, Asia imacɨ, \v 10 Frigia imacɨ, Panfilia imacɨ, Egipto imacɨ, Libia imacɨ. Libia imacɨ enɨrue Cirenemo ruica eruaɨde. Romamona jamai macaritɨno jɨaɨ itɨmacɨ. \v 11 Judíuaɨ itɨmacɨ. Judíuaɨñedɨno jɨaɨ itɨmacɨ. Judíuaɨ isoi Jusiñamuina jai sedadɨmacɨ. Cretenses itɨmacɨ. Arabes itɨmacɨ. \p —Caɨ uaido Jusiñamui ie ebirede fɨnoca rafuena cacadɨcaɨ —raitɨmacɨ. \v 12 Nana eo raijicaidɨmacɨ. Danɨrie jɨcanododɨmacɨ: \p —¿Bue ite? \p \v 13 Jɨaɨe comɨnɨ jɨfanoduano, raitɨmacɨ: \p —Jɨfaidɨmacɨ. Ie jira iese ebena ñaɨtɨmacɨ. \p \v 14 Ie facaise ie once nabaiñɨaɨ naimɨe ecɨmo illanona, Pedro nainomo como ofidɨnomo ado llote: \p —Caɨmacɨ, ua nana Jerusalén imacɨ, cue lluamo cacarei. Naie rafuena lloitɨcue. \v 15 Omoɨ comecɨaɨna omoɨ facaja isoi, jɨfaiñedɨcaɨ. Jitoma nia fuirɨ daidemo, bu jaca jɨfairaɨnina. \v 16 Joel mɨcorɨ bie rafuena jaie llote. Joel mɨcorɨ Jusiñamui rafuena lloraɨma. Naimɨe jaie lloga rafue birui caɨmo jai suide. \v 17 Llote: \q1 Jusiñamui caɨmo llote: “Jɨaɨruido bie rafue suite. \q1 Cue Joreñona dɨga comɨnɨmo fecajitɨcue. \q1 Iedo omoɨ uruiaɨ cue lluana lloitɨmacɨ. \q1 Iemona omoɨ coniruiaɨna nɨcaɨritaitɨcue. \q1 Iemona omoɨ einamacɨna jɨaɨ nɨcaɨritaitɨcue. \q1 \v 18 Ua nana cuena sedadɨnomo cue Joreñona fecajitɨcue. \q1 Naimacɨ cue lluana lloitɨmacɨ. \q1 \v 19 Monamo eo jacɨrede rafuena ɨco suiñotaitɨcue. \q1 Enɨruemo eo jacɨrede rafuena ɨco jɨaɨ suiñotaitɨcue. \q1 Comɨnɨ jobairillemona, enɨruemo comɨnɨ dɨruedɨ eo iite. \q1 Naie facaise daje dɨese enɨrue boojite. Bouamona uillɨe eo iite. \q1 \v 20 Jitoma llɨgaiñoñeite. Fɨvui dɨruena eruaɨte. \q1 Nana bie suite, Cristo billa facaise nia iñenia. \q1 Naie facaise dɨga jacɨrede rafue suite; \q1 \v 21 iadedɨ birui cuemo bu jɨcaia, ie jeacɨnomona naimɨena jillotaitɨcue” Jusiñamui llote. \m Ie Joreño caɨmo birui illamona, Joel mɨcorɨ llogacɨno jai suide. \p \v 22 ’Caɨmacɨ, bie uaina omoɨ cacarei. Nazaret ie Jesúna ñaɨtɨcue. Jusiñamuidɨ omoɨ motomo naimɨena siño rafuena jai fɨnotate. Iena jai uiñotomoɨ. \v 23 Jusiñamui comecɨ jaie facaja isoi, Jusiñamui jitailla isoi, Jusiñamui naimɨena omoɨmo fecade. Jesúna coraɨtatomoɨ. Jusiñamuina ɨɨnoñedɨnona naimɨena meinetadomoɨ; \v 24 iadedɨ fiodaillamona naimɨena Jusiñamui jillotajano, llegɨ ie cacajamona naimɨe jillobide. Naimɨe fiodaite; iadedɨ fiodaillamona nainomo iñoiñede. \v 25 David mɨcorɨ naimɨena jaie llote: \q1 Jusiñamui cue dɨga jaca illana uiñotɨcue. \q1 Cue ecɨmo naimɨe ite, cue comecɨna ocuiñotallena. \q1 \v 26 Ie jira cue comecɨ caɨmare ite. Eo iobidɨcue. \q1 Cue marena illemo jai jɨaɨ ocuiridɨcue, \q1 \v 27 raɨafomo cue joreñona naimɨe faɨnonocaiñena jira, \q1 ie mare Jito abɨ rɨfaillana naimɨe jitaiñena jira. \q1 \v 28 Naimɨe cuena jilloitallena uiñotɨcue. \q1 Cue dɨga naimɨe illa jira, cue comecɨ caɨmare iite. \p \v 29 ’Caɨmacɨ, caɨ usuma David mɨcorɨna marefodo ñaɨtɨcue. David mɨcorɨ ñaɨa, dama naimɨe facaina ñaɨñede. Jesúna ñaɨte. David mɨcorɨ jaie fiodaite. Raɨafomo jonega. Naifo bene nia illamona, naimɨedɨ Jesúna ñaɨana uiñotɨcaɨ. \v 30 Ie ia David mɨcorɨ Jusiñamui rafuena llote. Naimɨe mɨcorɨdɨ Jusiñamui naimɨemo uanaicɨnona lluana uiñote. Jaie Jusiñamui naimɨemo llote: “O uruiaɨmona damɨe illaɨmana illanona, ie comɨnɨna sedajite” llote. \v 31 Cristona ñaɨte. David mɨcorɨ nia suiñede rafuena llote. Naimɨe mɨcorɨ Cristo jilloillena llote: “Raɨafo Jusiñamui fiodaillanomo Cristo Joreño faɨnonocaiñeite. Cristo abɨ rɨfaiñeite” llote. \v 32 Jesúna ñaɨte. Jusiñamui Jesúna jai jillotate. Nana caɨ iena cɨodɨcaɨ. Ie jira iena llotɨcaɨ. \v 33 Ie ecɨmo Jesúna jai dane itatajanona, Jusiñamui naimɨena iobitade. Ie Moo llua isoi, Jesús jai ie Moo Joreño caɨmo jai fecade, omoɨ birui cɨua isoi, omoɨ birui cacaja isoi. \v 34 Naimɨe abɨ monamo jaiñena jira, David mɨcorɨ dama naimɨe facaina ñaɨñede; ia Cristona ñaɨte. Ero, jaie David mɨcorɨ raite: \q1 Jusiñamui Cristomo llote: “Cue ecɨmo ana raɨ. \q1 \v 35 Ona ɨɨnoñedɨnona o anamo itataitɨcue” \m raite. David mɨcorɨ llua isoi, birui jai suide. \p \v 36 Pedro nia ñaɨte: \p —Jesúna coraɨdomoɨ; iadedɨ Jusiñamui naimɨena caɨ Namana itatate. Naimɨena caɨ Jilloitaraɨmana jai itatate. Nana judíuaɨ comɨnɨ naiena uiñuana jitaidɨcue. \p \v 37 Pedro lluana cacajano, naimacɨ comecɨaɨmo rɨire baite. Pedromo iena jɨcanotɨmacɨ. Ie nabaiñɨaɨmo jɨaɨ jɨcanotɨmacɨ: \p —Caɨmacɨ, o lluana jai cacadɨcaɨ. ¿Bue fɨnoitɨcaɨ? \p \v 38 Pedro uai ote: \p —Omoɨ comecɨaɨ iuaina meido. Iemei Jusiñamui omoɨmo ite jeacɨnuaɨna dotajite. Jesucristo facaina omoɨ bautizallomoɨ. Jusiñamui Joreñona jɨaɨ feiñoitomoɨ. \v 39 Omoɨmo ie Joreño fecallena navui llote. Omoɨ uruiaɨmo jɨaɨ fecaite. Jɨaɨe naɨraɨaɨ itɨnomo jɨaɨ fecaite. Ua nana Jusiñamui fetocanomo jɨaɨ fecaite. \p \v 40 Dɨga uai naimacɨmo Pedro llote. Raite: \p —Ailluena comɨnɨ maraiñede rafuena birui fɨnocana jaidɨmacɨ. Faɨfitɨmacɨ. Naimacɨ isoi jaiñeno; iadedɨ cue lluana omoɨ cacajamona, iena ɨɨno. \p \v 41 Dɨga comɨnɨ ie lloga uaina feiñuano, bautizadɨmacɨ. Nairuido nɨbaɨ tres mil comɨnɨ creyentiaɨna jaidɨmacɨ. \v 42 Cristo oretagano llofuiana fueouidɨmacɨ. Cristo oretaganona eo nabaidɨmacɨ. Nagarui ofillanona, Jesús fiodaillana comecɨuidɨmacɨ. Jusiñamuimo jɨɨuidɨmacɨ. \s1 Cristona ɨɨnotɨno illa rafue \p \v 43 Cristo oretaganodɨ dɨga siño rafuena fɨnuamona, nana comɨnɨ jacɨnaitɨmacɨ. \v 44 Nana creyentiaɨ damacɨna itɨmacɨ. Naimacɨ raruiaɨ coninɨmo fecauidɨmacɨ. \v 45 Dueredɨno ia, naimacɨna canollena, raruiaɨredɨno naimacɨ raruiaɨna vendedɨmacɨ. Iemei naie ucube dueredɨnomo fecadɨmacɨ. \v 46 Jusiñamuina sedallena, nagarui Jusiñamui jofomo ofisoidɨmacɨ. Danɨrie imacɨ jofuemo Jusiñamuina jɨaɨ sedauidɨmacɨ. Nainomo danomo guillanona, Jesús fiodaillana comecɨuidɨmacɨ. Caɨmare imacɨ comecɨaɨ illamona, caidɨñeno guisoidɨmacɨ. \v 47 Jusiñamuimo iobillacɨnona fecacana jaidɨmacɨ. Nana comɨnɨdɨ naimacɨna: “Mare” raitɨmacɨ. Naimacɨna Jusiñamui itataja isoi, nagarui comɨnɨ creyentiaɨna jaidɨmacɨ. \c 3 \s1 Jusiñamui jofomo Pedro lluacɨno \p \v 1 Jusiñamui jofomo jɨɨa facaise Pedro iaɨmaiaɨ Juan dɨga jaide. Jitoma ana ia, comɨnɨ jɨɨuidɨmacɨ. \v 2 Iaɨmaiaɨ jaillanomo jɨaɨe comɨnɨ tɨsitaitɨmɨena atɨana cɨodɨiaɨmaiaɨ. Tɨsitaitɨmɨena naimɨe jaca jeicɨga. Naimɨena nagarui atɨano, Jusiñamui jofo ie ebiredena railla nase fuemo raɨnauidɨmacɨ. Nainomo naimɨena raɨnauidɨmacɨ, fo jaidɨnomona ucube jɨca-jɨcallena. \v 3 Iaɨmaiaɨ fo jaiacania, ucube jɨcallena, ie onollɨ ñuitade. \v 4 Iaɨmaiaɨ naimɨemo eruaɨllano, Pedro raite: \p —Cocomo eruaɨ. \p \v 5 Ie jira iaɨmaiaɨmo eruaɨde. Ra feiñoitena, ocɨanona sedade. \v 6 Pedro raite: \p —Ucube cuemo iñede; iadedɨ cuemo ite rana omo fecaitɨcue. Nazaret ie Jesucristo uai cuemo illa jira, ona macaritaitɨcue. \p \v 7 Pedro naimɨe onollɨdo llɨnuano, a naidanete. Ieconi naimɨe eɨllɨdɨ jillode. Ie taisɨcoñuaɨ jɨaɨ jillode. \v 8 Daiacaillanona naidacaide. Macarillanona, iaɨmaiaɨ dɨga fo jaide. Jusiñamuimo iobillacɨnona fecajano, daiacaillanona macarite. \v 9 Nana comɨnɨ naimɨe macarillana cɨodɨmacɨ. Naimɨe iobillacɨnona fecajana jɨaɨ cacadɨmacɨ. \v 10 Naimɨe nase fuemo ana raɨsoilla jira, naimɨena uiñotɨmacɨ. Naimɨemo jai suide rafuena eo raijicaidɨmacɨ. \v 11 Naimɨedɨ Pedro iaɨmaiaɨ Juan dɨga nia llɨnuano, naimacɨ dɨne Salomón mɨcorɨ fɨnotaga jofo abɨ ibɨrɨmo comɨnɨ aisɨdɨmacɨ. Raijicaidɨmacɨ. \v 12 Iena cɨuano, Pedro naimacɨna raite: \p —Caɨmacɨ, ¿bue ñellena biemo raijicaidomoɨ? ¿Bue ñellena caɨmo iese eruaɨdomoɨ? “Daɨmaiaɨ iaɨmaiaɨ uaido naimɨena jilloitate” raillanona cocomo eruaɨdomoɨ. \v 13 Iena fɨnoñedɨcoco; iadedɨ Jusiñamui iena fɨnuano, ie Jito Jesúna iobitade. Caɨ usumatɨaɨ mɨcorɨaɨ, Abraham, Isaac, Jacob, ua nana caɨ usumatɨaɨ mɨcorɨaɨ bie Jusiñamuina sedadɨmacɨ; iadedɨ Jesúna birui fecadomoɨ, coraɨllena. Pilato naimɨena jino marena oretaiacana jira, Pilato ecɨmo naimɨena llogɨdotomoɨ. \v 14 Mareuidɨmɨena jitaiñedomoɨ; iadedɨ come fatɨmɨena cárcelmona jino billana jitaidomoɨ. Barrabás raillamɨena jitaidomoɨ. \v 15 Jusiñamui dɨbeimo caɨna itatatɨmɨena meinetomoɨ. Naimɨe fiodaite; ia Jusiñamui naimɨena jillotate. Iena cɨodɨcoco. Ie jira iena llotɨcoco. \v 16 Tɨsitaitɨmɨe jilluana jai cɨodomoɨ. Naimɨena uiñotomoɨ. Jesúna naimɨe ɨɨnua jira, Jesús naimɨena maɨritate. Naimɨena raise jillotate. Iena jai cɨodomoɨ. \p \v 17 ’Caɨmacɨ, ero, omoɨ fɨnoca rafuena abɨna uiñoñeno fɨnodomoɨ. Omoɨ illaɨcomɨnɨ jɨaɨ daje isoi fɨnodɨmacɨ. \v 18 Jaie Jusiñamuidɨ ie facaina lloraɨnɨna jɨaɨruido suille rafuena llotatate. Naimacɨna Cristo llegɨ cacajana llotatate. Birui naie llogacɨno suide. \v 19 Omoɨ comecɨaɨ iuaillaɨ meido. Jusiñamui dɨbeimo omoɨ comecɨaɨna meido. Iemei Jusiñamui omoɨ jeacɨnona dotaite. Iena jaca feitaite. \v 20 Omoɨ uri illa facaise illena, Jusiñamui omoɨ dɨga illena, iena fɨno. Jusiñamui Jesucristona omoɨ dɨne dane oretallena, iena fɨno. Naimɨedɨ omoɨ Jilloitaraɨma. \v 21 Jusiñamui facaina lloraɨnɨ mɨcorɨaɨ jaie lloga rafue suille dɨnori monamo naimɨe fɨebiite. Jaie Jusiñamuidɨ ie mare lloraɨnɨ mɨcorɨaɨ uaido biena llote. \v 22 Moisés mɨcorɨ raite: “Omoɨ comɨnɨmona naimɨe rafue lloraɨmana jaillena, caɨ Nama Jusiñamui cue isoi damɨena fetoite. Nana naimɨe omoɨmo lluana cacarei. \v 23 Bie lloraɨmana bu cacarefiñenia, Jusiñamui naimɨena duere fɨnoite. Iemona faɨfite”. \v 24 Nana Jusiñamui ie lloraɨnɨ mɨcorɨaɨdɨ birui suille rafuena llotɨmacɨ. Samuel mɨcorɨ illa facaisemona naimacɨ biena llotɨmacɨ. \v 25 Jusiñamuidɨ caɨ usumatɨaɨ mɨcorɨaɨmo rafuena llote; ia bie rafue birui omoɨmo jɨaɨ duide. Jusiñamui Abraham mɨcorɨmo jaie llote: “Nana comɨnɨdɨ o uruiaɨ muidona caɨmare iitɨmacɨ”. \v 26 Ie rafue suiñollena, Jusiñamui ie Jitona omoɨ dɨne navui orede. Omoɨ caɨmare illena, nano omoɨ maraiñedɨcɨnona faɨnonocaitallena, omoɨ dɨne naimɨena nano jai oretate. \c 4 \s1 Cristo oretagamaiaɨ llaɨcomɨnɨ motomo illa rafue \p \v 1 Comɨnɨ dɨga Pedro iaɨmaiaɨ Juan dɨga ñaɨa facaise, Jusiñamui dɨga ñaɨraɨnɨdɨ naie iaɨmaiaɨ dɨne bitɨmacɨ. Jusiñamui jofona sedaraɨnɨ illaɨma dɨga, saduceuaɨ railla comɨnɨ dɨga jɨaɨ bitɨmacɨ. \v 2 Fiodaillamona Jesús jai jilluana llofuetɨiaɨmaiaɨ. Comɨnɨna iaɨmaiaɨ llofuia jira, naie iaɨmaiaɨ dɨga icɨritɨmacɨ. \v 3 Iaɨmaiaɨna gaɨtajanona, jai navuilla jira, cárcelmo jonetɨmacɨ, ie jitɨramo naie rafuena siadollena. \v 4 Iese suide; ia Pedro llogacɨnona cacadɨnomona ailluena comɨnɨ naiena ɨɨnotɨmacɨ. Cinco mil dɨgamɨe creyentiaɨna jai itɨmacɨ. \p \v 5 Ɨcoitɨ Jerusalémo nana judíuaɨ illaɨcomɨnɨ siadollena ofidɨmacɨ. \v 6 Anás jɨaɨ bite. Naimɨedɨ Jusiñamui dɨga nanoca ñaɨraɨma. Caifás bite. Juan bite. Alejandro jɨaɨ bite. Nana Jusiñamui dɨga nanoca ñaɨraɨma comɨnɨdɨ ofidɨmacɨ. \v 7 Naimacɨ motomo Pedro iaɨmaiaɨ Juan dɨga atɨanona, iaɨmaiaɨmo jɨcanotɨmacɨ: \p —¿Bu uai dɨga biena fɨnodomɨco? \p \v 8 Jusiñamui Joreño nana Pedro comecɨmo namatajano, Pedro naimacɨmo llote: \p —Illaɨcomɨnɨ, bie rafuena omoɨmo lloitɨcue. \v 9 Tɨsitaitɨmɨe jilluana birui cocomo jɨcanotomoɨ. “¿Buemona naimɨe jillode?” raillanona cocomo jɨcanotomoɨ. \v 10 Jesucristo uai dɨga jillode. Omoɨ biena uiñuana, ua nana judíuaɨ comɨnɨ biena uiñuana jitaidɨcue. Jesucristodɨ Nazaret imɨe. Naimɨena jai coraɨdomoɨ; ia Jusiñamui naimɨena jai jillotate. Ie jira omoɨ uicomo Jesús muidona tɨsitaitɨmɨe jai benoconi naidaillana cɨodomoɨ. \v 11 Omoɨ jofo fɨnoraɨnɨ isoidomoɨ. Omoɨ jitaiñede nofɨcɨdɨ jɨaɨe nofɨcɨ baɨfemo jai jaide. Jesúdɨ naie nofɨcɨ isoide. Naimɨe rafuena omoɨ jitaiñena jira, naimɨena meinetomoɨ. \v 12 Caɨ jeacɨnomona jɨaɨmɨe caɨna jillotanide. Nana enɨruemo ite comɨnɨmona jɨaɨmɨe buna jaca jillotanide. Dama Jesús caɨna jillotarede —llote. \p \v 13 Jacɨruiñeno marefodo llofuetɨiaɨmaiaɨ. Nainomo itɨno iena cacajano, comecɨna facadɨmacɨ: “Abɨna uiñoñedɨiaɨmaiaɨ. Jamai bue isoidɨaɨmaiaɨ”. Ie jira raijicaidɨmacɨ; iadedɨ Jesús llofueoicaigaiaɨmaiaɨna illana uiñotɨmacɨ. \v 14 Jilloitagamɨe iaɨmaiaɨ dɨga naidaillana cɨodɨmacɨ. Ie jira naimacɨ uai iñede. \v 15 Naie rafuena siadollena, naie illaɨcomɨnɨ iaɨmaiaɨna baɨ oredɨmacɨ. \v 16 Coninɨmo jɨcanotɨmacɨ: \p —¿Nɨese naie iaɨmaiaɨna nɨbaɨitɨcaɨ? Nana Jerusalémo itɨno iaɨmaiaɨ siño rafuena fɨnuana jai fɨdɨdɨmacɨ. Iena janonidɨcaɨ. \v 17 Jɨaɨe comɨnɨ iena fɨdɨi raillano, Jesús rafuena iaɨmaiaɨ llofuiana rairuitɨcaɨ. \p \v 18 Ie mei iaɨmaiaɨna naimacɨ dɨne dane uaidotɨmacɨ. Iaɨmaiaɨmo Jesús rafuena llofueñellena rɨire llotɨmacɨ. \v 19 Pedro iaɨmaiaɨ Juan dɨga naimacɨ uai ote: \p —Ie rafuena coco llollena Jusiñamui jitaide. Omoɨ uaina coco ɨɨnoia, Jusiñamui jitailla rafuena fɨnoñeitɨcoco. Cocomo llono. ¿Bu uaina ɨɨnoitɨcoco? ¿Jusiñamui? ¿Omoɨ? Cocomo iese llono. \v 20 Daɨmaiaɨ coco cɨua rafuena llotɨcoco. Daɨmaiaɨ coco cacaja rafuena llotɨcoco —raite. \p \v 21 Iaɨmaiaɨna jacɨnaitajamona, iaɨmaiaɨna jino oretatɨmacɨ. Iaɨmaiaɨna duere fɨnoñedɨmacɨ, nainomo ite comɨnɨ icɨrinaiñellena. Jusiñamuimo nana nainomo itɨnodɨ iobillacɨnona fecadɨmacɨ, tɨsitaitɨmɨe jai jillua jira. \v 22 Jai jillodɨmɨemo cuarenta años baɨfemo ite. Siño uaido naimɨe jillua jira, comɨnɨ iobidɨmacɨ. \s1 Naimacɨna Jusiñamui canollena, naimɨemo jɨɨacɨno \p \v 23 Iaɨmaiaɨ jino jailla mei, iaɨmaiaɨ nabaiñɨaɨ dɨne jaidɨiaɨmaiaɨ. Illaɨcomɨnɨ iaɨmaiaɨmo lluana llotɨiaɨmaiaɨ. \v 24 Naimacɨ iena cacajano, Jusiñamuimo damɨe llua isoi jɨɨdɨmacɨ: \p —Ore Moo, mona fɨnodɨo. Enɨruena fɨnodɨo. Monaillaina fɨnodɨo. Nana naiemo ite rana jɨaɨ fɨnodɨo. \v 25 Caɨ usuma David mɨcorɨna raise uiñotɨcaɨ. Naimɨedɨ ona sedadɨmɨe. Naimɨena bie rafuena o Joreño jaie llotatajamona, naimɨe llote: \q1 ¿Bue ñellena Jusiñamui dɨga judíuaɨñedɨno icɨritɨmacɨ? \q1 ¿Bue ñellena Jusiñamuimo comɨnɨ taɨnomo comecɨaɨna facadɨmacɨ? \q1 \v 26 Illaɨcomɨnɨ ofidɨmacɨ, Jusiñamui dɨga fuirillena. \q1 Jusiñamui facaisena iñedɨmacɨ. \q1 Cristo facaisena jɨaɨ iñedɨmacɨ \m llote. \v 27 Naie rafue birui bene suide. Bie naɨraɨmo Herodedɨ, Poncio Pilato dɨga, judíuaɨñedɨno dɨga, judíuaɨ comɨnɨ dɨga, ofide. O mare Jito Jesús facaisena iñedɨmacɨ. Naimacɨmo o oretagamɨe facaisena iñedɨmacɨ. \v 28 Naimacɨ ofillamona, nana o jitaille rafuedɨ, o jaie lloga rafue dɨga, jai suide. \v 29 Nama naimacɨ jacɨruitajacɨnona jai uiñotɨo. Caɨ comecɨaɨna ocuiñota, o rafuena jacɨtaiñeno caɨ llollesa. \v 30 Duidɨnona jilloita. O mare Jito Jesús uaido caɨna siño rafuena fɨnota —jɨɨdɨmacɨ. \p \v 31 Jusiñamuimo jɨɨacɨno fuilla meinoconi, naimacɨ ofiracodɨ jaidɨsite. Jusiñamui Joreño nagamɨiaɨ comecɨmo namatade. Iemona Jusiñamui uai jacɨtaiñeno llocana jaidɨmacɨ. \s1 Creyentiaɨ damacɨna illa rafue \p \v 32 Nana creyentiaɨ damacɨna itɨmacɨ. Naimacɨmo raruiaɨ ia, dajena naimacɨmo duide. \v 33 Naie facaise siño uaido naimɨe oretagano caɨ Nama Jesús jilluana llofueuidɨmacɨ. Iemona comɨnɨdɨ naimacɨna: “Mare” raitɨmacɨ. Nagarui Jusiñamui naimacɨna eo canode. \v 34 Naimacɨ dɨne buna buena jaca jitaiñedɨmacɨ. Ucube ollena, enɨrueredɨno imacɨ enɨruena fecadɨmacɨ. Ucube ollena, joforedɨno imacɨ jofona fecadɨmacɨ. Ucubene atɨanona, \v 35 Cristo oretaganomo fecadɨmacɨ. Ie mei dueredɨnomo imacɨ jitailla isoi fecauidɨmacɨ. \v 36 Naimacɨ motomo José mamecɨredɨmɨe ite. Cristo oretagano jɨtaca mamecɨdɨ Bernabé. Ie mamecɨ oni dobaiñuamona fɨradotɨmɨe. Naimɨe naɨraɨdɨ levita. Naimɨedɨ Chipre railla uiasi imɨe. \v 37 Jerusalémo naimɨe fecalle enɨruedɨ ite. Iena fecajamona, ucube atɨano, Cristo oretaganomo fecade. \c 5 \s1 Ananías mɨcorɨ ie aɨ mɨcorɨ dɨga Jusiñamuina jɨfuia rafue \p \v 1 Naie facaise Ananías ie aɨ dɨga iaɨmaiaɨ enɨruena jɨaɨ fecade. Ie aɨ mamecɨdɨ Safira. \v 2 Naie ɨba naimɨemo dabei fɨebide. Ie aɨ iena uiñote. Atuedo atɨanona, Cristo oretaganomo fecade, “Nana ucube atɨdɨcue” raillanona. \v 3 Jusiñamui Joreño Pedrona naie rafuena uiñotajamona, Ananíamo Pedro jɨcanote: \p —¿Nɨese Taɨfe o comecɨmo namatade? Jusiñamui Joreñomo taɨno llotɨo, dabei ucube omo fɨebilla jira. \v 4 Enɨrue nia fecañenia, nia oɨe. Fecaja mei, naie ucubedɨ nia oɨe. ¿Bue ñellena o comecɨna maraiñeno facadɨo? Comɨnɨmo taɨno llotɨo. Jusiñamuimo taɨnona jɨaɨ llotɨo. \p \v 5 Ananías bie uaina cacajano ieconi fiodaillamona oni caide. Nana iena cɨodɨno eo jacɨnaitɨmacɨ. \v 6 Iemei nainomo ite coniruenɨaɨ naimɨena ferɨdɨmacɨ. Jino uillano, raɨafomo jonetɨmacɨ. \p \v 7 Naie rafue daje amani horas illanona, naimɨe aɨ ie ɨnimo suide rafuena uiñoñeno bite. \v 8 Pedro naiñaiñomo jɨcanote: \p —¿Nɨe dɨese o fecaca o enɨrue? Cuemo llono. \p Naiñaiño uai ote: \p —Jɨɨ, ie dɨese coco fecaca. \p \v 9 Pedro jɨcanote: \p —¿Bue ñellena Jusiñamui Joreñona jɨfuetomɨco? Ero, o ɨni raɨafomo jonetɨno saisɨa jai nasemo cacade. Naimacɨ ona jɨaɨ jino ja uitɨmacɨ. \p \v 10 Naimɨe ecɨmo ieconi naiñaiño fiodaillamona, oni caide. Coniruenɨaɨ fo billano, naiñaiño fiodaillana cɨodɨmacɨ. Jino uillano, ie ɨni abɨmo dafomo jonetɨmacɨ. \v 11 Iena fɨdɨamona, nana creyetiaɨ eo jacɨnaitɨmacɨ. Nana bie rafuena fɨdɨdɨnodɨ jɨaɨ eo jacɨnaitɨmacɨ. \s1 Cristo oretagano ailluena siño rafuena fɨnodɨmacɨ \p \v 12 Comɨnɨ motomo Cristo oretaganodɨ ailluena siño rafuena fɨnouidɨmacɨ. Naie facaise nana naimacɨdɨ Jusiñamui jofomo Salomón mɨcorɨ fɨnotaga jofo abɨ ibɨrɨmo ofisoidɨmacɨ. \v 13 Jɨaɨe comɨnɨdɨ jacɨruillanona, naimacɨna nabaiñedɨmacɨ; iadedɨ naimacɨna raite: \p —Cristo oretagano fue eo mare. \p \v 14 Jacɨruitɨmacɨ; iadedɨ creyentiaɨna ailluena comɨnɨ jaidɨmacɨ. Ailluena ɨiñɨaɨ, ailluena rɨñonɨaɨ, dɨese creyentiaɨna jaidɨmacɨ. \v 15 Imacɨ bɨiramo duidɨnona jonecaida, naɨsomo atɨdɨmacɨ. Pedro nainomo macarillano, o llota naimɨe joreño naimacɨmo ɨbaillamona, “Jillobitɨcaɨ” raillano, atɨdɨmacɨ. \v 16 Jerusalémo ie fuemo ite naɨraɨaɨmona comɨnɨ biadedɨ, duidɨnona jɨaɨ atɨdɨmacɨ. Janaba anamo ite comɨnɨna jɨaɨ atɨdɨmacɨ. Nana jillodɨmacɨ. Ie isoi Cristo oretagano siño rafuena fɨnouidɨmacɨ. \s1 Cristo oretagano duere sefuilla rafue \p \v 17 Cristo oretagano fɨnoca rafueri Jusiñamui dɨga nanoca ñaɨraɨma eo uradoide. Nana naimɨe dɨbeimo itɨno jɨaɨ eo uradoidɨmacɨ. Saduceuaɨ railla comɨnɨmo duidɨmacɨ. \v 18 Eo uradoillamona, Cristo oretaganona gaɨtajano, cárcelmo jonetɨmacɨ. \v 19 Naɨona Jusiñamui jaɨenicɨdɨ cárcel nasena econote. Cristo oretagano jino atɨano, naimacɨna raite: \p \v 20 —Jusiñamui jofomo mai abɨdo jai. Comɨnɨmo Jusiñamui dɨne naimacɨ ille rafuena llono. \p \v 21 Iena cacajano, monaidemo, Jusiñamui jofomo jaillano, llofuetɨmacɨ. Ie facaiseconi Jusiñamui dɨga nanoca ñaɨraɨma, ie comɨnɨ dɨga billano, danomo ofillena illaɨcomɨnɨna uaidote. Cárcelmo policíaɨaɨna oretate, Cristo oretaganona atɨllena. \v 22 Cárcelmo jaidemo, naimacɨna cɨoiñedɨmacɨ. Abɨdo billanona, llotɨmacɨ: \p \v 23 —Cárcel ie nase jaca ɨbaicana cɨodɨcaɨ. Raise llaveca. Nase fuemo jaca soldaduaɨ itɨmacɨ; iadedɨ econotɨcaɨmo, jaca buna cɨoiñedɨcaɨ. \p \v 24 Jusiñamui jofo nanoca sedaraɨma, Jusiñamui dɨga ñaɨraɨnɨ dɨga, bie lluana cacajano, uainicaidɨmacɨ. Comecɨna facadɨmacɨ: “¿Nɨe isoide rafue naimacɨmo jai suide?” \p \v 25 Iemo damɨe billanona, naimacɨna raite: \p —Cárcelmo jonega comɨnɨdɨ Jusiñamui jofomo jai itɨmacɨ. Comɨnɨna jai llofuetɨmacɨ. \p \v 26 Iena cacajano, Jusiñamui jofo nanoca sedaraɨma ie policías dɨga jɨbuisaide. Cristo oretaganona atɨde. Fecuise atɨde, comɨnɨ dɨnena policíaɨaɨna nofɨcɨaɨdo faɨrɨnoi raillano. \v 27 Naimacɨna atɨano, illaɨcomɨnɨ motomo jonetɨmacɨ. Iemei Jusiñamui dɨga nanoca ñaɨraɨma naimacɨmo llote: \p \v 28 —Omoɨmo Jesús rafuena llofuiana rairuidɨcaɨ; iadedɨ nana Jerusalén comɨnɨna jai llofuetomoɨ. Iese omoɨ llofuecabia, “Caɨ illaɨcomɨnɨ Jesúna meinetɨmacɨ” llotomoɨ. \p \v 29 Pedrodɨ jɨaɨe oretagano dɨga uai ote: \p —Jesús rafuena caɨ llofuiana jai rairuidomoɨ; iadedɨ omoɨ llua baɨfemo Jusiñamuina ɨɨnoiacadɨcaɨ. \v 30 Caɨ usumatɨaɨ mɨcorɨaɨ Jusiñamuina sedauidɨmacɨ. Naie Jusiñamuidɨ Jesúna jai jillotate. Jesúna meinellena, cruzmo coraɨdomoɨ; ia Jesúna omoɨ meinia mei, \v 31 Jusiñamuidɨ ie ecɨmo naimɨena jai itatate. Caɨ illaɨmana naimɨena jai itatate. Caɨ jilloitaraɨmana naimɨena jɨaɨ jai itatate. Caɨ judíuaɨ comɨnɨ comecɨaɨ iuai meidollena, naimacɨ jeacɨnuaɨ dotallena, iese naimɨena itatate. \v 32 Bie rafuena llofuecabitɨcaɨ. Jusiñamui Joreño uaido iena jɨaɨ llofuetɨcaɨ. Jusiñamuina ɨɨnotɨnomo Jusiñamuidɨ ie Joreñona jai fecade —raite. \p \v 33 Iena cacajano, illaɨcomɨnɨ eo icɨritɨmacɨ. Cristo oretaganona meineiacadɨmacɨ; \v 34 ia ieconi illaɨcomɨnɨ motomo damɨe naidaide. Naimɨe mamecɨ Gamaliel. Moisés mɨcorɨ llogacɨnona uiuicaide. Nana comɨnɨdɨ naimɨe uaina ɨɨnotɨmacɨ. Cristo oretaganona dallu baɨ oni oretajanona, naimɨe llote: \p \v 35 —Caɨmacɨ, omoɨ bie comɨnɨmo omoɨ fɨnolle rafuemo comecɨaɨna raise faca. \v 36 Jaie Teudas mɨcorɨ illaɨmana jaiacade. “Jai uaina baitɨmɨedɨcue” raillano, naimɨe dɨbeimo cuatrocientos ɨiñɨaɨ jaidɨmacɨ. Iemei naimɨe fiodaite. Naimɨe mɨcorɨ dɨbeimo itɨnodɨ oni tuusɨte. Jai naie rafuedɨ jaca ieconi duide. \v 37 Naimɨe mɨcorɨ illa mei, comɨnɨ mamecɨaɨna cuiana gobernador llua facaise, Galileo ie Judas mɨcorɨdɨ jobairiacade. Jɨaɨe comɨnɨ naimɨe dɨbeimo illena fuemo faɨte. Naimɨe jɨaɨ fiodaite. Naimɨe mɨcorɨ dɨbeimo itɨno oni tuusɨte. \v 38 Ie jira ja omoɨmo lloitɨcue: Bie comɨnɨna faɨnonocai. Jamai comɨnɨmona naimacɨ llogacɨno iade, jamai comɨnɨmona naimacɨ fɨnuacɨno iade, ieconi duite. \v 39 Jusiñamuimona bie rafue ia, jaca nɨese nɨbaɨñeitomoɨ. Jusiñamuimona bie rafue ia, Jusiñamui dɨga omoɨ rafuedɨ iite. \p Naimacɨ naimɨe lluana feiñuano, \v 40 Cristo oretagano fo atɨano, naimacɨna fatɨmacɨ. Naimacɨ Jesús rafuena llofuiana eo rairuide. Ie mei jino imacɨna oredɨmacɨ; \v 41 iadedɨ illaɨcomɨnɨ illanomona Cristo oretagano caɨmare jaidɨmacɨ. “Jesús dɨbeimo caɨ illa jira, caɨna duere fɨnodɨmacɨ” raillano, caɨmare jaidɨmacɨ. Jusiñamui naie facaise naimacɨna rɨidoñena jira, jɨaɨ caɨmare itɨmacɨ. \v 42 Jusiñamui jofomo nagarui Jesucristo rafuena llofuetɨmacɨ. Comɨnɨ jofuemo nagarui jɨaɨ llofuetɨmacɨ. “Jesúdɨ caɨ Jilloitaraɨma” llofueuidɨmacɨ. \c 6 \s1 Creyentiaɨna canollena, siete dɨgamɨe diáconuaɨna illena, fetua rafue \p \v 1 Naie facaise ailluena comɨnɨ creyentiaɨna jaidɨmacɨ. Uradoillamona griego uaido ñaɨte comɨnɨ dɨnena, judíuaɨ uaido ñaɨte comɨnɨna jeare ñaɨtɨmacɨ. Grieguaɨ fecɨñuaɨ judíuaɨ fecɨñuaɨ isoi nagarui rana feiñoñena jira, jeare ñaɨtɨmacɨ. \v 2 Ie jira naie doce oretaganodɨ creyentiaɨ danomo ofillena, nana naimacɨna uaidotɨmacɨ. Naimacɨmo llotɨmacɨ: \p —Jusiñamui uaina llollena, ra fecalle dɨga, abɨ juanide. Jusiñamui uaina llofuiana caɨ faɨnonocaiadedɨ, maraiñede. Ra jamai caɨ fecaiadedɨ, jɨaɨ maraiñede. \v 3 Ie jira, amatɨaɨ, omoɨmona siete dɨgamɨena feto. Ɨɨnoganona feto. Jusiñamui Joreño nana comecɨmo namatadɨnona feto. Eo abɨ uiñotɨnona feto. Ie isoide ɨiñɨaɨna feto. Bie ra fecaraɨnɨna maɨjɨitɨmacɨ. \v 4 Ie mei caɨ abɨ juarenite, Jusiñamuimo caɨ jɨɨllena, Jusiñamui uaina caɨ llofuellena. \p \v 5 Nana comɨnɨdɨ: \p —Jee —raitɨmacɨ. Esteban mɨcorɨna fetodɨmacɨ. Naimɨe Jusiñamuina eo ɨɨnote. Jusiñamui Joreño nana naimɨe comecɨmo namatade. Jɨaɨ fetodɨmacɨ: Felipe, Prócoro, Nicanor, Timón, Parmenas, Nicolás. Nicoládɨ Antioquía naɨraɨ imɨe. Judíuaɨ comɨnɨ isoi naimɨedɨ Jusiñamuina ɨɨnote. \v 6 Fetua mei, oretagano dɨne atɨdɨmacɨ. Jusiñamuimo oretagano jɨɨa mei, fetocanomo imacɨ onollɨ jonetɨmacɨ, Jusiñamui naimacɨna marena itatallena. \p \v 7 Naie facaise Jusiñamui uaidɨ comɨnɨdo uiñotacana jaide. Jerusalémo ailluena comɨnɨ creyentiaɨna jaidɨmacɨ. Jusiñamui dɨga ñaɨraɨnɨmona creyentiaɨna ailluena jɨaɨ jaisɨte. \s1 Esteban mɨcorɨ ie rafue \p \v 8 Esteban mɨcorɨ fue eo mare. Jusiñamui Joreño naimɨena namatajamona, naimɨe uai eo siño. Comɨnɨ motomo ailluena siño rafuena fɨnouide. \v 9 Naie facaise daje judíuaɨ comɨnɨ ofiracomona damɨerie Esteban mɨcorɨ dɨne bitɨmacɨ. Patrón anamona jillobidɨnomo naie ofiraco jaɨnaɨaɨde. Naimacɨ dɨga damɨerie Cirene naɨraɨ imacɨ bitɨmacɨ. Damɨerie Alejandría naɨraɨ imacɨ danomo jɨaɨ bitɨmacɨ. Cilicia naɨraɨ imacɨ jɨaɨ bitɨmacɨ. Asia naɨraɨ imacɨ jɨaɨ bitɨmacɨ. Esteban coninɨ uaina uaitatɨmacɨ; \v 10 iadedɨ naimacɨ uaitalle uaidɨ iñede. Naimacɨmo Esteban uai isoidɨuaidɨ iñede. Jusiñamuimona ie uaina ua jira, Esteban abɨna uiñuano ñaɨte. \v 11 Ie jira jɨaɨe comɨnɨmo bainino ɨbajano, naimɨena llogɨdotadɨmacɨ. Raitɨmacɨ: \p —Esteban Moisés mɨcorɨ jɨnafomo jeare ñaɨana cacadɨcaɨ. Naimɨedɨ Jusiñamui jɨnafomo jeare ñaɨana jɨaɨ cacadɨcaɨ. \p \v 12 Iese lluamona, comɨnɨ comecɨaɨna feidocana jaidɨmacɨ. Illaɨcomɨnɨ comecɨaɨna feidocana jɨaɨ jaidɨmacɨ. Esteban dɨne billanona, naimɨena gaɨtadɨmacɨ. Naie rafuena siadollena, naimacɨ ofiracomo naimɨe mɨcorɨna uitɨmacɨ. \v 13 Taɨnona llogɨdotɨnona jɨaɨ atɨdɨmacɨ. Llotɨmacɨ: \p —Bimɨedɨ Jusiñamui jofona jeare ñaɨcabite. Bimɨedɨ Moisés mɨcorɨ llogacɨno jɨnafomo jɨaɨ jeare ñaɨcabite. \v 14 Naimɨedɨ Jesús bie jofona judaɨllena llote. Moisés mɨcorɨ caɨmo llogafuiaɨ faɨnonocaillena jɨaɨ llote. Iena cacadɨcaɨ. \p \v 15 Iemo nana illaɨcomɨnɨ naimɨemo eruaɨdɨmacɨmo, naimɨe uieco Jusiñamui jaɨenicɨ isoi eruaɨde. \c 7 \s1 Esteban mɨcorɨ abɨ rɨidua rafue \p \v 1 Jusiñamui dɨga nanoca ñaɨraɨma Esteban mɨcorɨmo jɨcanote: \p —¿Ua ie isoi naimacɨ lluacɨno ite? \p \v 2 Naimɨe uai ote: \p —Caɨmacɨ, cacarei. Caɨ jaiagaɨmona caɨ fueollena, naimacɨ mɨcorɨaɨna lloitɨcue. Jusiñamui maremɨena jira, naimɨedɨ caɨ eirue jitomo jaie bairede. Caɨ eirue jitodɨ Abraham mɨcorɨ. Mesopotamiamo naimɨe mɨcorɨ nia ia, Harámo naimɨe mɨcorɨ nia jaiñenia, Jusiñamuidɨ naimɨe mɨcorɨmo bairiano \v 3 llote: “O enɨruemona mai jai. O comɨnɨmona mai jai. Omo cue acatalle enɨruemo jaitɨo”. \v 4 Ie jira Caldea railla enɨruemona naimɨe mɨcorɨ jaide. Harámo rillanona, dɨga iruillaɨ nainomo ite. Naimɨe moo mɨcorɨ fiodailla mei, omoɨ birui illa enɨruemo Jusiñamui naimɨe mɨcorɨna oretate. \v 5 Nainomo rillanona, Jusiñamuidɨ naie enɨrue naimɨe mɨcorimo fecañede. Ua janore jisa fecañede; iadedɨ: “Omo iena ɨco fecajitɨcue” raite. “O uruiaɨmo fecajitɨcue” jɨaɨ llote; iadedɨ naie facaise Abraham mɨcorɨ uruenide. \v 6 Jusiñamui jɨaɨ llote: “O uruiaɨ jɨaɨe comɨnɨ enɨruemo jaianɨitɨmacɨ. Egiptomo jaianɨitɨmacɨ. Naimacɨna duere fɨnoitɨmacɨ. Cuatrocientos años llegɨ cacajitɨmacɨ. \v 7 Naimacɨna maɨjɨtaite naɨraɨna duere fɨnoitɨcue. Ie mei o uruiaɨ naie enɨruemona biitɨmacɨ. Bie illanomo cuemo iobillacɨnona fecajitɨmacɨ” llote. \v 8 Ie comɨnɨna naimacɨ jaillena, Jusiñamui Abraham mɨcorɨmo ɨisaɨaɨ dɨese abɨna diana llote. Ie facaise Abraham mɨcorɨ Isaac mɨcorɨna comuitate. Ie jeicɨamona ocho dɨgarui illamona, Abraham mɨcorɨ naimɨe mɨcorɨna dete. Isaac mɨcorɨ Jacob mɨcorɨna comuitate. Jacob mɨcorɨ doce uruiaɨna comuitate. Naimacɨ mɨcorɨaɨmona caɨ doce dɨga naɨraɨ comuidɨmacɨ. \p \v 9 ’Caɨmacɨ, José mɨcorɨna Jacob mɨcorɨ uruiaɨ mɨcorɨaɨ uradoillamona, Egipto comɨnɨmo naimɨena fecadɨmacɨ; \v 10 iadedɨ Jusiñamui naimɨena eo sedade. Ie llegɨ ie cacajamona naimɨena jillotate. Naimɨemo uiñoracɨnona fecade. Ie jira Faraón mɨcorɨ naimɨena jɨaɨ gaɨde. Faraón mɨcorɨdɨ Egipto illaɨma. Ie muidona Faraón Joséna fetode, nana Egiptomo itɨnona sedallena. Ie jofona jɨaɨ sedatate. \v 11 Naie facaiseconi nana Egipto comɨnɨ aime guitɨmacɨ. Canaámo Jacob mɨcorɨ illanona, nana nainomo itɨno dɨga aime jɨaɨ guite. Eo duere sefuidɨmacɨ. Caɨ usumatɨaɨ mɨcorɨaɨ naimacɨ illanomo guillena baiñedɨmacɨ. \v 12 Egiptomo guille illana Jacob mɨcorɨ fɨdɨano, guille ollena, nano facaise ie uruiaɨ mɨcorɨna nainomo oretate. \v 13 Ie mei José ie amatɨaɨna naimɨena uiñotade. Faraóndɨ José comɨnɨ illana fɨdɨde. \v 14 Ie jira Josédɨ ie moona uaidote. Nana ie comɨnɨna uaidote. Setenta y cinco dɨgamɨe ite. \v 15 Ie jira Egiptomo Jacob mɨcorɨ jaide. Nainomo fiodaite. Ie uruiaɨ mɨcorɨaɨ nainomo jɨaɨ fiodaitɨmacɨ. \v 16 Siquem railla naɨraɨ illanomo naimacɨ comɨnɨ naimacɨ mɨcorɨaɨna uillano, nofɨcɨ ie raɨafomo jonetɨmacɨ. Siquemmo Abraham mɨcorɨ naifona Emmor uruiaɨ mɨcorɨaɨmona jaie ɨbade. \p \v 17 ’Caɨmacɨ, Jusiñamui Abraham mɨcorɨmo lloga rafue suille iaɨrei illa facaiseconi, Egiptomo caɨ comɨnɨdɨ eo jebuidɨmacɨ. Abraham mɨcorɨmo: “Egiptomona o uruiaɨ biitɨmacɨ” Jusiñamui jaie llote. \v 18 Naie facaise jɨaɨe illaɨma Egiptona sedade. José mɨcorɨna uiñoñede. \v 19 Ie jira caɨ comɨnɨna jɨfuiano maɨjɨtauide. Uruiaɨ fiodaillena, naimacɨna imacɨ uruiaɨna faɨnonocaitate. \v 20 Ie facaiseconi Moisés mɨcorɨ jeicɨga. Jusiñamuimona naimɨe mɨcorɨ eo ebire eruaɨde. Ie moo jofomo daje amani fɨvui ite. \v 21 Ie mei naimɨedɨ faɨnonocaiga. Faraón jisa mɨcorɨdɨ naimɨe mɨcorɨna uanona, naiñaiño jito isoi naimɨe mɨcorɨna uiuicaide. \v 22 Naimɨe mɨcorɨ nana Egipto comɨnɨ uiñuacɨnona fueote. Illaɨma uai isoi naimɨe uaidɨ ite. Eo abɨna uiñotɨmɨe. \p \v 23 ’Caɨmacɨ, naimɨe mɨcorɨ cuarenta años illa facai, ie comɨnɨ dɨne ie jaillemo ie comecɨna facade. Naimɨe comɨnɨdɨ caɨ judíuaɨ comɨnɨ. \v 24 Egipto imɨemona damɨe llegɨ cacajana cɨuano, naimɨena rɨidote. Rɨiduanona, Moisés mɨcorɨdɨ Egipto imɨena meinete. \v 25 Moisés mɨcorɨ comecɨna facade: “Cue muidona Egiptomona Jusiñamuidɨ cue comɨnɨna oretaite”. “Cue comɨnɨ biena uiñotɨmacɨ” raillanona comecɨna facade; ie iadedɨ iena uiñoñedɨmacɨ. \v 26 Ie aredɨruido Moisés mɨcorɨdɨ mena come iaɨmaiaɨ fuirillana cɨode. Iaɨmaiaɨna marena itataiacade. Raite: “¿Bue ñellena conimana duere fɨnoacadomɨco? ¿Bue ñellena o come dɨga fuiridomɨco?” \v 27 Duere fɨnoacadɨmɨe naimɨena oni ñuitade. Jɨcanote: “¿Bu odɨ caɨ illaɨmana jonegao? ¿Bu caɨmo ona llotatate juez isoi? \v 28 ¿Na are Egipto imɨe o meinia isoi cuena jɨaɨ meineiacadɨo?” \v 29 Iena cacajano, come fajana naimɨe llɨnua jira, jacɨnaillanona, Moisés mɨcorɨ aisɨde. Madián railla enɨruemo jamai ua illafuena ite. Dɨnomo ie aɨna ua mei, nainomo mena jitona comuitate. \p \v 30 ’Caɨmacɨ, cuarenta años illa mei, jofue iñenanomo Moisés mɨcorɨ illanona, Jusiñamui jaɨenicɨ naimɨe mɨcorɨmo bairede. Sinaí railla anedu ianori ite. Amena boua isoi amenamo bairede. Naie boode amenadɨ fuiñede. \v 31 Iena cɨuano, Moisés mɨcorɨ raijicaide. Naie iaɨreise naimɨe mɨcorɨ jɨbuisaidemo, naimɨemo Jusiñamui llote: \v 32 “O usumatɨaɨ imacɨ Jusiñamuidɨcue. Abraham, Isaac, Jacob, imacɨ Jusiñamuidɨcue” llote. Jacɨnaillamona Moisés mɨcorɨ abɨ docaide. Jacɨruillanona, erodañede. \v 33 Jusiñamui naimɨena raite: “Jamai bue o isoilla jira, o zapatona duiño. Benomo cue illa jira, o naidaillanodɨ eo mareno. \v 34 Egiptomo cue comɨnɨ llegɨ cacajana raise cɨodɨcue. Naimacɨ duere sefuillana uiñotɨcue. Ie jira omo bairedɨcue, naimacɨna Egiptomona jilloitallena. Mai jai. Egiptomo ona oretaitɨcue” llote; \v 35 iadedɨ comɨnɨ dɨnena Moisés mɨcorɨna jaie jitaiñenamona, naimɨena raitɨmacɨ: “¿Bu illaɨmana odɨ jonegao? ¿Bu o juezna jonegao?” Comɨnɨ dɨnena naimɨena jitaiñedɨmacɨ; iadedɨ Jusiñamui naimɨena illaɨmana itatate. Naimɨena Egiptomona comɨnɨna jilloitaraɨmana jɨaɨ itatate. \v 36 Egiptomona Moisés naimacɨna atɨde. Egiptomo nia ia, dɨga siño rafuena fɨnode. Jiaɨrede monaillai fuemo naimacɨ rillanona, siño rafuena jɨaɨ fɨnode. Jofue iñenanomo cuarenta años siño rafuena fɨnocana jaide. \p \v 37 ’Caɨmacɨ, Moisés mɨcorɨdɨ caɨ judíuaɨ comɨnɨmo llote: “Omoɨmona Jusiñamuidɨ damɨena ie rafue lloraɨmana ɨco oretaite, naimɨe cuena oretaja isoi”. \v 38 Jofue iñenanomo naimacɨ ia, Moisés Jusiñamui jaɨenicɨ dɨga anedumo ñaɨte. Anedu mamecɨdɨ Sinaí. Iemei caɨ usumatɨaɨ mɨcorɨaɨ dɨga naie jaɨenicɨ facaina Moisés ñaɨte. Caɨmo fecallena, naimɨedɨ comɨnɨna itatate uaina feiñote; \v 39 iadedɨ caɨ usumatɨaɨ mɨcorɨaɨ naimɨena ɨɨnoiacaiñedɨmacɨ. Naimɨena jitaiñedɨmacɨ. Egiptomo abɨdo jaillemo naimacɨ comecɨaɨ facadɨmacɨ. \v 40 Ie jira comɨnɨ dɨnena Aarón mɨcorɨmo llotɨmacɨ: “Egipto enɨruemona Moisés caɨna atɨde; iadedɨ naimɨe caɨ dɨga illana ja uiñoñedɨcaɨ. Caɨ facaina Jusiñamuina eruaɨde jiraraɨna fɨno, Egiptomo abɨdo caɨna ɨfollena”. \v 41 Iemo jurareta urue joreñona fɨnodɨmacɨ. Iena sedallena, faga toɨca ocainaɨaɨna fecadɨmacɨ. Naimacɨ fɨnoca rafueri eo caɨmataidɨmacɨ. \v 42 Ie jira Jusiñamui naimacɨmona oni jaillanona, naimacɨna faɨnonocaide. Iemona jitomana sedauidɨmacɨ. Fɨvuina jɨaɨ sedauidɨmacɨ. Ucuaɨna jɨaɨ sedauidɨmacɨ. Jusiñamui rafue lloraɨma ie rabenicomo biena jaie iese cuega: \q1 Jusiñamui llote: “Judíuaɨ imacɨ, cuarenta años jofue iñenanomo omoɨ ia, cuemo omoɨ faga toɨca ocainaɨaɨ fecañedomoɨ; \q1 \v 43 iadedɨ cuemo omoɨ comecɨaɨna facañeno Moloc railla jiraraɨna sedadomoɨ. \q1 Refán railla ucuduna jɨaɨ sedadomoɨ. \q1 Naimacɨna sedallena, jiraraɨna fɨnodomoɨ. \q1 Ie jira Babilonia naɨraɨ baɨfemo omoɨna oretaitɨcue” \m cuega. Naie facaise caɨ usumatɨaɨ mɨcorɨaɨ Jusiñamuina jitaiñedɨmacɨ. \p \v 44 ’Caɨmacɨ, bie rafuena caɨ fueollena, caɨ usumatɨaɨ mɨcorɨaɨ motomo Jusiñamui illana lloitɨcue. Jofue iñenanomo caɨ usumatɨaɨ mɨcorɨaɨ motomo daje jofo aillocona nitɨmacɨ. Nainomo Jusiñamuina sedallena, Jusiñamui Moisés mɨcorɨmo acataja isoi, iena nitɨmacɨ. Jusiñamui jaie cuega nofɨcɨdɨ naicomo eenoga. \v 45 Josué dɨga bie enɨruemo naimacɨ billa facaise, caɨ usumatɨaɨ mɨcorɨaɨ naicona atɨdɨmacɨ. Bie enɨrue jɨaɨe naɨraɨaɨmo jaɨnaɨaɨde; iadedɨ Jusiñamui naie naɨraɨaɨna dotajano, caɨ usumatɨaɨ naie enɨruena baɨrodɨmacɨ. Naico nainomo ite David mɨcorɨ facaiseconi. \v 46 Jusiñamui David mɨcorɨna eo canode. Ie jira David mɨcorɨdɨ caɨ usuma Jacob mɨcorɨ ie Jusiñamui jofona fɨnollena jɨcanote: \v 47 ia Salomón mɨcorɨdɨ jofona Jusiñamui iena fɨnode; \v 48 iadedɨ Jusiñamuidɨ ɨima fɨnoca jofomo i-iñede. Jusiñamui facaina lloraɨma mɨcorɨdɨ Jusiñamuina iese cuete: \q1 \v 49-50 Caɨ Nama raite: “Monamo cue illamona, nana comɨnɨ cue anamo itɨmacɨ. \q1 Jafaicɨ otɨcuedena, naga rana cue fɨnua jira, nainomo cuena omoɨ sedallena, nɨe isoide jofona omoɨ fɨnuana jitaiñedɨcue” raite. \p \v 51 ’Ero, omoɨ comecɨaɨ jaɨaɨrede. Omoɨ comecɨ ɨɨnoñede. Jefonidomoɨ isoidomoɨ. Ie jira Jusiñamui Joreño anamo iacaiñedomoɨ. Omoɨ usumatɨaɨ mɨcorɨaɨ isoi itomoɨ. \v 52 Omoɨ usumatɨaɨ mɨcorɨaɨdɨ nana Jusiñamui rafue lloraɨma mɨcorɨaɨna duere fɨnodɨmacɨ. Mareuidɨmɨe billena llotɨnona meinetɨmacɨ. Mareuidɨmɨena gaɨtatatomoɨ. Naimɨena jai meinetomoɨ. Jesúna ñaɨtɨcue. \v 53 Jusiñamui jaɨenicɨaɨmona Moisés mɨcorɨ llogacɨnona feiñotomoɨ; iadedɨ iena ɨɨnoñedomoɨ. \s1 Judíuaɨ Esteban mɨcorɨna meinia rafue \p \v 54 Esteban llofuiana naimacɨ cacajano, eo icɨritɨmacɨ. Icɨrillamona, isiduaɨ muru-muru raite. \v 55 Jusiñamui Joreño nana Esteban mɨcorɨ comecɨmo namatajamona, monamo eruaɨllano, naimɨedɨ Jusiñamui ebirenana cɨode. Naimɨedɨ Jusiñamui nabeimo Jesús naidaillana cɨode. \v 56 Raite: \p —Mona ecuaɨllana cɨodɨcue. Jusiñamui Jito Jusiñamui nabeimo naidaillana cɨodɨcue. \p \v 57 Esteban lluana cacajano, jefo oroisɨte. Eo cuiriillano, naimɨe dɨne aisɨcaidɨmacɨ. \v 58 Jerusalémona naimɨena jino dotadɨmacɨ. Naimacɨmo ite emodomo itɨroina duiñuanona, Saulo railla conirue ecɨmo ɨniroina jonesɨde. Iemei Estebana nofɨcɨdo faɨrɨnosɨde. \v 59 Estebana nofɨcɨ dɨga faɨrɨnuano, Estebadɨ Jusiñamuimo ado jɨɨde: \p —Cue Nama Jesús, cue joreño feiño. \p \v 60 Ieconi caiñɨcɨ ɨfodo raɨnadacaida ado jɨɨde: \p —Naimacɨ bie jeacɨno fɨnua muidona, ɨbana oñeno. \p Iese naimɨe jɨɨa mei, fiodaite. \c 8 \s1 Saulo creyentiaɨna duere fɨnua rafue \p \v 1-2 Saulo dɨnena Esteban meiniana jɨaɨ jitaide. Cristo rafuena eo ɨɨnotɨnomona damɨerie Esteban mɨcorɨ raɨafomo jonetɨmacɨ. Eiamona naimacɨmo uillɨnocɨ eo ite. Nairui Jerusalémo ite creyentiaɨ duere sefuilla facaiseconi taɨnede. Nana comɨnɨ tuficaida jaidɨmacɨ. Judea railla enɨruemo jaidɨmacɨ. Jɨaɨnodɨ Samaria railla enɨruemo jaidɨmacɨ; iadedɨ Cristo oretagano nɨne jaiñedɨmacɨ. \v 3 Ie facaiseconi Saulodɨ creyentiaɨna eo duere fɨnode. Dɨga jofomo jamai jaillano, ɨiñɨaɨna gaɨtade, cárcelmo jonellena. Rɨñonɨaɨna jɨaɨ gaɨtade. \s1 Felipe Samariamo illa rafue \p \v 4 Tuficaida jaidɨno naga illanomo Jesús rafuena llocana uitɨmacɨ. \v 5 Samariamo Felipedɨ daje naɨraɨmo jaide. Nainomo Cristo rafuena llofueuide. \v 6 Ailluena comɨnɨdɨ Felipe llofuiana eo raise feiñotɨmacɨ, naimɨe siño rafuena fɨnua jira. \v 7 Felipedɨ dɨga jananɨaɨ anamo ite comɨnɨmona jananɨaɨna oretate. Rɨire cuirioillano, jaidɨmacɨ. Ailluena tɨsitaitɨnona jillotate. Ailluena ñuja-ñujacaidɨnona jɨaɨ jillotate. \v 8 Ie jira naie naɨraɨmo ite comɨnɨ eo iobidɨmacɨ. \p \v 9 Naie naɨraɨmo Simóna mamecɨredɨmɨe ite. Naimɨe siño rafuena fɨnouide. Iemona Samaria comɨnɨna raijicaitade. Naimɨe raite: \p —Siñomɨedɨcue. \p \v 10 Nana comɨnɨ naimɨena ɨɨnotɨmacɨ. Abɨna uiñoñedɨno ɨɨnotɨmacɨ. Abɨna uiñotɨno jɨaɨ ɨɨnotɨmacɨ. Raitɨmacɨ: \p —Naimɨe uaidɨ Jusiñamui ie. Naimɨedɨ siño jito —raitɨmacɨ. \v 11 Iese naimacɨna are jɨfuete. Naimacɨ raijicailla jira, naimacɨ naimɨena cacadɨmacɨ. \v 12 Ie mei Felipe Cristo ie mare rafuena llote. Naimɨe anamo naimacɨ illana Jusiñamui jitailla jira, Jusiñamui dɨbeimo naimacɨ comecɨaɨ iuaina meiduana llote. Naimacɨ Felipe llofuiana ɨɨnotɨmacɨ. Ɨɨnuamona, Felipe naimacɨna bautizade. Ɨiñɨaɨna bautizade. Rɨñonɨaɨna jɨaɨ bautizade. \p \v 13 —Jɨaɨ ɨɨnotɨcue —Simóndɨ raite. Naimɨe bautizaja mei, Felipe dɨga jaioicaide. Felipedɨ dɨga siño rafuena fɨnua jira, Simón naiena cɨuano, raijicaide. \p \v 14 Jerusalémo ite Cristo oretaganodɨ, Samaria comɨnɨ Jusiñamui uaina feiñuana cacajano, Pedro, iaɨmaiaɨ Juan dɨga, batɨne oredɨmacɨ. \v 15 Iaɨmaiaɨ rillano, naimacɨ Jusiñamui Joreñona feiñollena Jusiñamuimo jɨɨdɨaɨmaiaɨ, \v 16 naimacɨmo Jusiñamui Joreño nia iñena jira. Caɨ Nama Jesús facaina jai bautizadɨmacɨ; ia Jusiñamui Joreñona nia feiñoñedɨmacɨ. \v 17 Ieconi iaɨmaiaɨ onollɨ naimacɨmo joniano, Jusiñamui Joreñona feiñotɨmacɨ. \p \v 18 Naimacɨ Jusiñamui Joreño feiñuana Simóndɨ cɨuano, ucubena iaɨmaiaɨmo fecaacade. \v 19 Raite: \p —Cuemo omɨco uaina ine, bumo cue onollɨna cue joniamona, naimɨe Jusiñamui Joreñona feiñollena. \p \v 20 Pedro dɨnena uai ote: \p —O ucube dɨga o faɨfisa. Ucube dɨga Jusiñamui fecaca uaina ɨbaacadɨo; iadedɨ Jusiñamui naiena jamai fecade. \v 21 Bie rafuedɨ omo duiñede. Jusiñamuimona o comecɨ nia maraiñede. \v 22 O comecɨ iuai meido. Naimɨe o comecɨmo ite maraiñede facajacɨnuaɨna oni dotallena, caɨ Namamo jɨca. \v 23 Omo ailluena maraiñedɨcɨno illana uiñotɨcue. O comecɨ eo uradoide. Maraiñedɨcɨnona o comecɨmo namaredɨo. \p \v 24 Simón uai ote: \p —O llua cuemo suiñellena, o Nama dɨga cue facaina ñaɨno. \p \v 25 Cristo rafuena iaɨmaiaɨ llua mei, Jerusalémo abɨdo bitɨiaɨmaiaɨ. Abɨdo billano, Samariamo dɨga comɨnɨ illanuaɨmo Jesús ie mare rafuena llocana bitɨiaɨmaiaɨ. \s1 Etiopía imɨe creyentena jailla rafue \p \v 26 Naie facaise Jusiñamui jaɨenisaɨmona damɨe Felipemo llote: \p —Beicɨdo joide naɨdo mai jai. Jerusalémona Gazamo joide naɨsona jai —llote. Naie naɨso jofue iñenanodo joide. \v 27 Ie jira jaide. Jusiñamuina sedajamona, naie facaise Etiopía enɨrue imɨe Jerusalémona bite. Etiopía illaɨño dɨga maɨjɨuide. Naiñaiño mamecɨdɨ Candace. Naimɨedɨ nana naiñaiño gobierno ucubena sedade. \v 28 Naimɨe jai abɨdo jaillano, ie carretamo raɨta, Isaías mɨcorɨ cuega rabenicona ado facade. \v 29 Jusiñamui Joreño Felipemo llote: \p —Naimɨe dɨne iaɨrei jai. Carreta dɨne jai. \p \v 30 Naimɨe dɨne Felipedɨ aisɨcana jaillanona, rabe ado facajana cacade. Felipe dɨnena naimɨemo jɨcanote: \p —¿O facaca rabenicona uiñotɨo? \p \v 31 Naimɨe uai ote: \p —¿Nɨese uiñoitɨcue, bu cuena canoñenia? \p Felipemo jɨcanote, naimɨe dɨga a jaillano danomo raɨllena. \p \v 32 Naimɨe facaca cuegafue iese raite: \q1 Toɨca llauda fallena uilla isoi, naimɨena uitɨmacɨ. \q1 Toɨca llauda itɨraɨ garedɨno dɨne eeñena isoi, naimɨe ñaɨñede. \q1 Ie abɨna rɨidollena, uaina oñede. \q1 \v 33 Maraiñede rafuena naimɨe fɨnoñede; ia naimɨena duere fɨnodɨmacɨ. \q1 Naimɨe uruiaɨ iñededɨ, ¿bu naimɨe rafuena lloite? \q1 Meinia meinoconi, naimɨe jai iñede. \p \v 34 Etiopía imɨe Felipemo jɨcanote: \p —¿Bie lloraɨma bu iena llote? ¿Dama naimɨe iena llote? ¿Jɨaɨmɨena iena llote? Cuemo llono. \p \v 35 Iemei Felipedɨ bie cuegafuiamona naimɨemo Jesús ie mare rafuena llote. \v 36 Naɨsona jaidɨiaɨmaiaɨmo, jɨnui illanomo ridɨiaɨmaiaɨ. Etiopía imɨe dɨnena raite: \p —Ero, bie jɨnui itemo, ¿bue ñe cuedɨ bautizañellɨcue? \p \v 37 Felipe uai ote: \p —O comecɨmona o ɨɨnoia, cuemona mare. \p Naimɨe uai ote: \p —Jesucristodɨ Jusiñamui Jitonana ɨɨnotɨcue. \p \v 38 Naimɨe ie carreta jorodate. Iemei jɨnui dɨne jaidɨiaɨmaiaɨ. Felipedɨ naimɨena bautizade. \v 39 Jɨnuimona iaɨmaiaɨ bia, Jusiñamui Joreño Felipena oni uite. Etiopía imɨe Felipena dane cɨoiñede; iadedɨ Etiopía imɨe iobicana jaide. \v 40 Jusiñamui Joreño Azotomo Felipena uite. Cesarea dɨne naimɨe jaillanona, naga naɨraɨaɨmo Jesús ie mare rafuena llocana uite. Ie mei Cesareamo ride. \c 9 \s1 Saulo creyentena jailla rafue \r (Hch 22.6-16; 26.12-18) \p \v 1 Naie facaise Saulo caɨ Nama Cristona ɨɨnotɨnona eo duere fɨnoacade. Icɨrillamona, naimacɨna meineiacade. Ie jira Jusiñamui dɨga nanoca ñaɨraɨma dɨne jaide. \v 2 Judíuaɨ comɨnɨ naie ñaɨraɨma anamo illamona, creyentiaɨna duere fɨnollena, Saulo cartana naimɨemo jɨcajaide. Damascomo ite judíuaɨ ofiracuaɨmo dajerie cartana uiacade. Naie ofiracuaɨ sedaraɨnɨ naimɨe canollena jitaide. Jesucristona ɨɨnotɨnona naimɨe baia, naimacɨna gaɨtajano, Jerusalémo atɨllena, naimɨena canollena, cartana jitaide. Ɨiñɨaɨ baia, rɨñonɨaɨ baia, naimacɨna Jerusalémo atɨacade. \v 3 Cartana ua mei, naimɨe jaillano, Damascomo iaɨre ia, ieconi monamona damɨe naimɨe abɨna quetiñote. \v 4 Enɨruemo naimɨe ana uaillano, monamona damɨe naimɨemo lluana cacade: \p —Saulo, Saulo, ¿bue ñellena cuena duere fɨnodɨo? \p \v 5 Naimɨe uai ote: \p —¿Budɨo? \p Monamona damɨe raite: \p —Jesúdɨcue. Cuena duere fɨnodɨo. Iemona o abɨna duere fɨnodɨo, rɨicaillamona raise maɨga jurareta suiñoacana isoi. Ie isoidɨo. Rɨicaillamona, cuena duere fɨnoacadɨo. \v 6 Naidacai. Damascomo mai jai. Nainomo o fɨnolle rafue omo lloitɨcue. \p \v 7 Saulo dɨga jaidɨnodɨ ñaɨñeno naidaidɨmacɨ. Naie uaina cacadɨmacɨ; iadedɨ buna cɨoiñedɨmacɨ. \v 8 Ieconi Saulo naidacaide. Ie uisɨ ecoricaillamona, erodatemo, jai buena cɨoiñede. Ie onollɨna llɨnocaida, naimɨena Damascomo uitɨmacɨ. \v 9 Darui amani cɨoiñede. Jusiñamuimo comecɨna facajamona, guiñede. Jɨaɨ jiroñede. \p \v 10 Damascomo Ananíana mamecɨredɨmɨe ite. Naimɨedɨ creyente. Ɨnɨñenamona, Ananías nɨcaɨrilla isoi cacaillena, Cristodɨ naimɨemo rafuena llote: \p —Ananías. \p Naimɨe uai ote: \p —Jɨɨ, bene itɨcue. \p \v 11 Caɨ Nama Cristo naimɨemo llote: \p —Naidacai. Atona joide railla naɨsona jai. Judas ie jofomo jai. Naicomo Tarso ie Saulona jɨcano. Naimɨe cuemo jai jɨɨde. \v 12 Naimɨe damɨena jai nɨcaɨrite isoide. Ananíana mamecɨredɨmɨena nɨcaɨrite isoide. Ona nɨcaɨrite isoide. Naimɨe dɨne o jaillena ona nɨcaɨrite isoide. Naimɨemo o onollɨ joniamona, naimɨe dane cɨuana nɨcaɨrite isoide. \p \v 13 Ananías uai ote: \p —Nama, dɨga comɨnɨmona naimɨena fɨdɨdɨcaɨ. Jerusalémo naimɨedɨ maraiñede rafuena ona ɨɨnotɨnomo fɨnode. \v 14 Jusiñamui dɨga nanoca ñaɨraɨma uai naimɨemo ite, nana bene ite creyentiaɨna gaɨtallena. \p \v 15 Caɨ Nama naimɨemo llote: \p —Mai. Naimɨe jai cue fetoca, judíuaɨñedɨnomo cue rafuena llollena, illaɨcomɨnɨmo cuena llollena, judíuaɨ comɨnɨmo cue rafuena jɨaɨ llollena. \v 16 Cuena naimɨe jai ɨɨnua muidona, naimɨe nɨe isoi llegɨ cacajite. Naimɨemo iena lloitɨcue. \p \v 17 Ie jira Ananías naie jofomo jaide. Ie onollɨ Saulomo joniano, raite: \p —Saulo, jai cue amana jai itɨo. Naɨsomo caɨ Nama Jesús omo jai bairede. Naimɨe cuena o dɨne orede, dane o cɨoillena, Jusiñamui Joreño nana o comecɨmo namatallena. \p \v 18 Ieconi Saulo uisɨmona llɨcɨaɨ ico isoide ra uaide. Dane cɨuana, naidaide. Ie mei jai bautizaga. \v 19 Ie mei jai guite. Dane maɨride. Dɨga irui Damascomo ite creyentiaɨ dɨga naimɨe ite. \s1 Damascomo Saulo illa rafue \p \v 20 Judíuaɨ ofiracomo naimɨe jaillanona, Jesús ie rafuena llofuete. “Jesúdɨ Jusiñamui Jito” raillanona llofuete. \p \v 21 Nana naimɨena cacadɨnodɨ raijicaide. Raitɨmacɨ: \p —Bimɨe Jerusalémo Jesúna ɨɨnotɨnona duere fɨnouide. Naimacɨna gaɨtallena, Jusiñamui dɨga nanoca ñaɨraɨnɨmo uillena, naimɨe bene bite; ia Jesús dɨbeimo jai ite. \p \v 22 Saulo nagarui jacɨtaiñeno llofuiamo fɨbioicaide. Llofueuide: \p —Jesúdɨ caɨ Jilloitaraɨma. —Naimɨe raise llofuia jira, judíuaɨ dɨnena iena uaitanidɨmacɨ. \p \v 23 Dɨgarui illa mei, judíuaɨ comecɨaɨna facadɨmacɨ, naimɨena meinellena. \v 24 Naimɨe aisɨi raillano, aremona naɨraɨ nasiaɨna sedadɨmacɨ. Naɨona nasiaɨna jɨaɨ sedadɨmacɨ, naimɨena meinellena; iadedɨ Saulo iena fɨdɨano, \v 25 naɨona creyentiaɨ naimɨena oni uitɨmacɨ. Naimɨe jillobillena, llaɨgafo jinofebeimo cɨrɨgaɨmo raɨnajanona, naimɨena ana ñuitadɨmacɨ. \s1 Jerusalémo Saulo illa rafue \p \v 26 Jerusalémo naimɨe jaide. Naimɨe ria, creyentiaɨna nabaiacade; ia naimɨena jacɨruitɨmacɨ. Creyentena naimɨe jaillana ɨɨnoñedɨmacɨ. \v 27 Ie jira Bernabé naimɨena Cristo oretagano dɨne uillano, naimacɨmo naɨso motomo Saulo caɨ Namana cɨuana llote. Naɨso motomo caɨ Nama Saulomo lluana jɨaɨ llote. Damascomo naimɨe ia, Jesúna jacɨtaiñeno llofuiana jɨaɨ llote. \v 28 Ie jira Saulona nabaidɨmacɨ. Jerusalémo jaisoillanona, caɨ Nama ie rafuena jacɨtaiñeno lloouide. \v 29 Iena cacajanona, griego uaina ñaɨte judíuaɨdɨ naimɨe llofuiana uaitatɨmacɨ. Naimɨena meineiacadɨmacɨ. \v 30 Creyentiaɨ iena fɨdɨano, Cesareamo Saulona uitɨmacɨ. Ie mei Tarsomo naimɨena oredɨmacɨ. \p \v 31 Judeamo, Galileamo, Samariamo nana creyentiaɨ uri itɨmacɨ. Caɨ Namana ɨɨnocana jaidɨmacɨ. Caɨ Namana jacɨruioicaida jaidɨmacɨ. Jusiñamui Joreño naimacɨ comecɨaɨna eo ocuiñotade. Ailluena comɨnɨ creyentiaɨna jaidɨmacɨ. \s1 Eneas jillua rafue \p \v 32 Naie facaise dɨga illanuaɨmo Pedro macarite. Lidamo ite creyentiaɨ dɨne ride. \v 33 Nainomo damɨe bɨiramo bɨidena cɨode. Naimɨedɨ Eneas. Ocho años tɨsitaillamona bɨide. \v 34 Naimɨena cɨuano, Pedro naimɨemo llote: \p —Eneas, Jesucristo ona jai jillotate. Mai naidacai. O bɨira ferɨ. —Ieconi naimɨedɨ naidadate. \v 35 Nana Lidamo ite comɨnɨ, nana Sarónmo ite comɨnɨ dɨga, naimɨena jilluana cɨuanona, creyentiaɨna jaidɨmacɨ. \s1 Fiodaillamona Dorcas jillua rafue \p \v 36 Jopemo Tabitana mamecɨredɨñaiño ite. Griego uaimona oni dobaiñuamona naie mamecɨ Dorcas. Naiñaiño creyente. Ailluena mare rafuena fɨnouide. Ailluena duerede comɨnɨna canouide. \v 37 Naie facaise naiñaiño duicotaide. Ie mei fiodaite. Naimacɨ einamacɨ fɨnua isoi, ie nabaiñɨaɨ naiñaiño abɨna jocodɨmacɨ. Iemei aneba ie cuartomo naiñaiñona jonetɨmacɨ. \v 38 Lidamona Jope iaɨre ite. Pedro Lidamo creyentiaɨ illana fɨdɨano, menamɨe naimɨe dɨne oredɨmacɨ. Iaɨmaiaɨna llotatatɨmacɨ: \p —Buena sedañeno caɨ dɨne raɨre bi. \p \v 39 Ie jira Pedro naidacaida, naie iaɨmaiaɨ dɨga jaide. Naimɨe ria, aneba ie cuartomo naimɨena uitɨmacɨ. Nana fecɨñuaɨ Pedro ecɨmo eecana naidaidɨmacɨ. Dorcas fɨnouiga ɨniroina naimɨemo acatatɨmacɨ. \v 40 Dorcas fɨnouiga rafuena Pedro fɨdɨano, Pedro nana naimacɨna jino orede. Caiñɨcɨ ɨfodo naimɨe raɨta, Jusiñamuimo jɨɨde. Abɨdo dobaicaida, naiñaiñomo erodate. Raite: \p —Tabita, mai raɨnaicai. \p Ieconi naiñaiño uisɨ oni erodate. Pedrona cɨuano, a raɨnadate. \v 41 Naiñaiño onollɨ llɨnuanona, a naidanete. Ie mei Pedrodɨ fecɨñuaɨna, jɨaɨe creyentiaɨ dɨga, uaidote, naiñaiño jai cajenana naimacɨ cɨoillena. \v 42 Nana Jopemo ite comɨnɨ naie rafuena fɨdɨdɨmacɨ. Ie jira ailluena comɨnɨ caɨ Namana ɨɨnotɨmacɨ. \v 43 Jopemo Pedro dɨga irui Simón jofomo ite. Simóndɨ ocaina igoɨna cuidoraɨma. \c 10 \s1 Cornelio comecɨ iuai meidua rafue \p \v 1 Cornelio raillamɨedɨ Cesareamo ite. Naimɨedɨ capitán. Italiamona bite soldaduaɨ naimɨe anamo itɨmacɨ. \v 2 Naimɨedɨ Jusiñamui llogacɨnodo jaide. Nana ie comɨnɨ dɨga Jusiñamuina ɨɨnote. Judíuaɨ comɨnɨmo ailluena rana jamai fecauide. Jusiñamuimo jɨɨuide. \v 3 Jitoma ana ia, naimɨemo jai nɨcaɨrilla isoi ite. Naimɨedɨ Jusiñamui jaɨenicɨna naimɨe dɨne billana cɨode. Jaɨenicɨdɨ uaidote: \p —Cornelio. \p \v 4 Naimɨena Cornelio jacɨruioicaida eruaɨde. Jɨcanote: \p —Nama, ¿buena jitaidɨo? \p Naimɨe uai ote: \p —Jusiñamui o jɨɨacɨnuaɨna jai cacade. Jusiñamuidɨ duerede comɨnɨna o canuana jɨaɨ feitañede. \v 5 Mai, Jopemo damɨerie o mullaɨaɨmona oreta, Simón raillamɨena atɨllena. Naimɨe jɨaɨe mamecɨdɨ Pedro. \v 6 Naimɨedɨ igoɨ cuidoraɨma jofomo ite. Naie cuidoraɨma mamecɨdɨ Simón. Monaillai fuemo naimɨe jofo ite. \p \v 7 Jusiñamui jaɨenicɨ jailla mei, Corneliodɨ ie mullaɨaɨmona mena uaidote. Naimɨe anamo ite soldaduaɨmona damɨe jɨaɨ uaidote. Naie soldadodɨ Jusiñamuina jɨaɨ ɨɨnote. \v 8 Nana naimɨemo Jusiñamui jaɨenicɨ lluana naimacɨmo llua mei, Jopemo oretate. \v 9 Ie are naimacɨ jaillano, Jopemo ianori riacanano, jitoma naidai ia, jofo emodomo Pedro jaide, Jusiñamuimo jɨɨllena. \v 10 Naimɨe aimetaite. Guiacade. Guillena comɨnɨ fɨnodemo, naimɨemo nɨcaɨrilla isoi ite. \v 11 Mona oni econuana cɨode. Aillue sábana isoi, buena ana billana cɨode. Enɨruemo naga muiduedo maɨgado ana bite. \v 12 Naiemo jɨaɨforie eruaɨde ocainaɨaɨ ite. Dɨga enɨruemo jorode ranɨaɨ ite. Dɨga nuicɨnɨaɨ jɨaɨ ite. Nana Moisés mɨcorɨ fɨmaidoga rɨlle radɨ ite. \v 13 Naimɨedɨ monamona damɨe lluana cacade: \p —Pedro, naidacaida, fajano, biena rɨno. \p \v 14 Pedro uai ote: \p —Nama, dama ite. Moisés mɨcorɨ fɨmaidoga rɨlle rana jaca rɨñedɨcue. \p \v 15 Monamona damɨe lluana dane cacade: \p —Jusiñamui jai fɨmaidoñede. Ie jira iese lloñeno. \p \v 16 Dacaiño amani iese suide. Ie mei naie radɨ monamo abɨdo jaide. \p \v 17 Pedro ie comecɨna facade: “¿Nɨese illana cɨodɨcue?” Ie daacaiño Cornelio oretagano bite. Simon illa jofo jɨcanuano, naie nasemo ride. \v 18 Simón Pedrona naie jofomo illana jɨcanotɨmacɨ. \v 19 Pedro ie nɨcaɨrillana isoidemo comecɨna facajano, Jusiñamui Joreño naimɨemo llote: \p —Ero, daje amani ɨima ona jenode. \v 20 Naidacaida, ana jai. Naimacɨ dɨga buena sedañeno mai jai. O dɨne naimacɨna oredɨcue. \p \v 21 Pedrodɨ comɨnɨ dɨne ana jaide. Raite: \p —Omoɨ jenocamɨedɨcue. ¿Bue ñiaɨbitomoɨ billa? \p \v 22 Uai otɨmacɨ: \p —Cornelio raillamɨe anamo itɨcaɨ. Corneliomo Jusiñamui jaɨenicɨ birui llote: “Pedro dɨne damɨeriena oreta, naimɨena o jofomo atɨllena. Jusiñamui rafuena raise cacaillena, naimɨena atɨ” llote. Corneliodɨ capitán. Naimɨedɨ mareuidɨmɨe. Jusiñamuina ɨɨnotɨmɨe. Nana judíuaɨ comɨnɨ dɨnena naimɨedɨ mareuidɨmɨe. \p \v 23 Iena Pedro cacajano, naimɨe jofomo ɨnɨllena naimacɨna fo uaidote. Ie are naimacɨ dɨga jaide. Damɨerie Jopemo ite creyentiaɨ naimɨe dɨga jɨaɨ jaidɨmacɨ. \v 24 Ie are Cesareamo ridɨmacɨ. Cornelio naimacɨ billemo ocuiride. Nana ie comɨnɨna jai uaidote. Ie nabaiñɨaɨ jɨaɨ jai uaidote. \v 25 Pedro fo jaia, Cornelio dɨnena naimɨena uaidote. Pedro anamo bɨtadate, Jusiñamuimo fecaja isoi Pedromo iobillacɨnona fecallena. \v 26 Pedrodɨ naimɨena a naidanete. Raite: \p —Mai a naidada. Cue jɨaɨ jamai ɨimadɨcue. \p \v 27 Naimɨe dɨga ñaɨano fo jaidɨiaɨmaiaɨ. Ailluena comɨnɨ ofillana cɨode. \v 28 Naimacɨmo llote: \p —Moisés mɨcorɨ judío imɨe judíuñedɨmɨe nabairillana rairuide. Iena uiñotomoɨ. Judíuñedɨmɨe jofomo illana jɨaɨ rairuide. Ie areruido Jusiñamui nɨcaɨrilla isoidɨfuena cuemo acatate. Iemona jai fueotɨcue. Jɨaɨe naɨraɨ dɨga cue nabairillena, Jusiñamuimona marenana jai uiñotɨcue. Jusiñamui omoɨna cue jearuillana jai jitaiñede. \v 29 Ie jira buena sedañeno bitɨcue, cuena o uaidua jira. ¿Bue ñellena cuena uaidotomoɨ? Cuemo llono. \p \v 30 Cornelio uai ote: \p —Nairui nagaamagarui illa meinomo, bie hora cue jofomo Jusiñamuimo jɨɨdɨcue. Ieconi Jusiñamui jaɨenicɨ cuemo bairede. Naimɨe ɨniroi quenirede. \v 31 Cuena raite: “Jusiñamui o jɨɨana cacade. Naimɨedɨ duerede comɨnɨna o canuana feitañede. \v 32 Ie jira Jopemo damɨeriena oreta, Simón Pedrona uaidollena. Jɨaɨe Simón jofomo ite. Simóndɨ igoɨ cuidoraɨma. Ie jofo monaillai fuemo ite”. \v 33 Iemona ona uaidotɨcue. O comecɨ marena jira, bene bitɨo. Jai nana bene itɨcaɨ. Jusiñamui caɨ dɨga jɨaɨ ite. Caɨ Nama nana omo lluana cacareillena, bene itɨcaɨ. \s1 Corneliomo Pedro llua rafue \p \v 34 Pedro uai ote: \p —Jusiñamui nana comɨnɨ naimɨe ɨɨnuana jitaillana jai uiñotɨcue. \v 35 Naga naɨraɨmona Jusiñamuidɨ comɨnɨna jai jitaide. Bu naimɨena ɨɨnoia, bu mare rafuedo jaia, Jusiñamui naimɨena jai jitaide. \v 36 Caɨ judíuaɨ comɨnɨmo Jesucristo lluamona, Jusiñamui dɨbeimo caɨ illena jai uiñotɨcaɨ. Iemona Jusiñamui dɨga caɨ uri illana jai jɨaɨ uiñotɨcaɨ. Jesúdɨ nana caɨ Nama. Bie rafuena navui janore fɨdɨdomoɨ. \v 37 Nana Judeamo bie rafue llocana jai jaide. Juan mɨcorɨ bautizajana llua mei, Galileamo Jesús naimɨe llofuiana taɨnede. \v 38 Jusiñamuidɨ ie Joreñona Jesúmo fecade. Jesúdɨ Nazaret imɨe. Naimɨemo ie uaina jɨaɨ fecade. Ie jira Jesús mare rafuena fɨnocana uite. Jusiñamui naimɨe dɨga illa jira, dɨga Taɨfe anamo itɨnona jillotate. \v 39 Judíuaɨ enɨruemo nana naimɨe siño fɨnoca rafuena cɨodɨcaɨ. Iena birui llocabitɨcaɨ. Cruzmo jonianona, caɨ illaɨcomɨnɨ naimɨena meinetɨmacɨ; \v 40 iadedɨ darui amani illa mei, Jusiñamui naimɨena jillotate. Jusiñamui jitailla jira, Jesús jillua mei, ailluena comɨnɨ naimɨena cɨodɨmacɨ. Cajedɨmɨena cɨodɨmacɨ. Jɨaɨ cɨodɨcaɨ. \v 41 Nana comɨnɨ naimɨena cɨoiñedɨmacɨ; iadedɨ Jusiñamui fetocano dɨese naimɨena cɨodɨmacɨ. Fiodaillamona naimɨe jillua mei, naimɨe dɨga guitɨcaɨ. Naimɨe dɨga jamai jirodɨcaɨ. Naimɨena caɨ raise uiñua jira, Jusiñamui caɨna fetode, naie rafuena llollena. \v 42 Comɨnɨmo bie rafuena lluana caɨmo llote. Jusiñamui Jesúna jai fetode, naimɨena ɨɨnoñedɨnona duere fɨnollena. Nia fiodaiñedɨnona duere fɨnoite. Jai fiodaitɨnona jɨaɨ duere fɨnoite. Ie jira Jesús rafuena llocana jaidɨcaɨ. \v 43 Jesús muidona naga naimɨena ɨɨnotɨmɨe ie maraiñedɨcɨnodɨ Jusiñamui dotalle. Iena nana Jusiñamui facaina lloraɨnɨ mɨcorɨaɨ jaie llotɨmacɨ. \s1 Judíuaɨñedɨno Jusiñamui Joreñona feiñua rafue \p \v 44 Pedro biena nia llofueia, Jusiñamui Joreño nana bie rafuena cacadɨnomo bite. \v 45 Iena cɨuanona, Pedro dɨga bite creyentiaɨ raijicaidɨmacɨ. Naimacɨdɨ judíuaɨ comɨnɨ. Judíuaɨñede comɨnɨmo Jusiñamui ie Joreño jai fecaja jira, raijicaidɨmacɨ. \v 46 Jusiñamui Joreño naimacɨmo illamona, judíuaɨñedɨnodɨ jɨaɨe naɨraɨ uaillaɨdo ñaɨtɨmacɨ. Naie ñaɨa uaillaɨna uiñoñedɨmacɨ. Jusiñamuimo iobillacɨnona jai fecadɨmacɨ. Pedro dɨga bitɨno iena cacajano, raijicaidɨmacɨ. Iemei Pedro raite: \p \v 47 —Caɨ feiñua isoi, Jusiñamui Joreñona jɨaɨ feiñotomoɨ. Omoɨ bautizallena jaca budɨ rairuiñeite. \p \v 48 Ie jira naimɨedɨ naimacɨ Jesucristo facaina bautizallena llote. Bautizaja mei, naimacɨ dɨga fɨebillana naimacɨ jitailla jira, dɨga irui nainomo fɨebide. \c 11 \s1 Jerusalémo Pedrodɨ naimɨemo jai suide rafuena llote \p \v 1 Judeamo ite Cristo oretagano, jɨaɨe creyentiaɨ dɨga, judíuaɨñede comɨnɨ Jusiñamui uaina feiñuana fɨdɨdɨmacɨ. \v 2 Pedro Jerusalémo abɨdo ria, judíuaɨ comɨnɨ naimɨena icɨdɨmacɨ. \v 3 Jɨcanotɨmacɨ: \p —¿Bue ñellena judíuaɨñedɨno jofomo jaidɨo? ¿Bue ñellena naimacɨ dɨga guitɨo? \p \v 4 Pedro uai uanona, naimacɨmo naie rafuena nagacɨnuaɨna llote: \p \v 5 —Jopemo navui cue ia, Jusiñamuimo cue jɨɨia, nɨcaɨrilla isoi itɨcue. Aillue sábana isoi ana billana cɨodɨcue. Monamona ana lloride, ie muiduaɨ maɨga dɨga. Cuemo ana ride. \v 6 Nainomo eruaɨdɨcuemo, dɨga rana cɨodɨcue: ocainaɨaɨna, enɨruemo jorocana jaidɨnona, nuicɨnɨaɨna. Iena cɨodɨcue. \v 7 Monamona damɨe cuemo lluana cacadɨcue. Raite: “Pedro, naidacaillanona, fajanona, rɨno”. \v 8 Naie uai otɨcue: “Nama, dama ite. Moisés mɨcorɨ fɨmaidoga rɨlle rana jaca rɨñedɨcue”. \v 9 Monamona dane cuemo llote: “Jusiñamui iena jai fɨmaidoñede. Ie jira iese lloñeno”. \v 10 Dacaiño amani iese suide. Ie mei monamo nana abɨdo dane jaide. \v 11 Ieconi daje amani ɨima caɨ illa jofomo ridɨmacɨ. Cesareamona cue dɨne damɨe naimacɨna orede. \v 12 Jusiñamui Joreñodɨ naimacɨ dɨga buena sedañeno cue jaillena cuemo llote. Cue dɨga seis creyentiaɨ jɨaɨ jaidɨmacɨ. Cuena uaidotɨmɨe jofomo jaidɨcaɨ. \v 13 Nainomo caɨ rilla mei, naimɨe ie jofomo Jusiñamui jaɨenicɨna navui cɨuana caɨmo llote. Naie jaɨenicɨ naimɨemo llote: “Jopemo comɨnɨna oreta, Simón Pedrona atɨllena. \v 14 O jitaille rafuena omo lloite. Naie rafuena o cacajamona, jeacɨnomona jilloitɨo, nana o jofomo ite comɨnɨ dɨga” llote. Ie jira naimɨe cuena uaidote. \v 15 Nainomo cue llofuia facaiseconi, nano dofoconi caɨmo billa isoi, Jusiñamui Joreño naimacɨmo bite. \v 16 Iena cue cɨuamona, caɨ Nama Jesús lloga uaina comecɨtɨcue. Naimɨe navui llote: “Juan mɨcorɨ rafuena comɨnɨ feiñuamona, Juan naimacɨna bautizade; iadedɨ cue rafuena omoɨ feiñuamona, cue Moo ie Joreñona birui feiñoitomoɨ”. \v 17 Caɨ Nama Jesucristona caɨ ɨɨnuamona, Jusiñamuidɨ ie Joreñona caɨmo navui fecade. Naimacɨmo daje isoi birui fecademo, ¿nɨese Jusiñamui dɨbeimo iñeitɨcue? \p \v 18 Iena Cristo oretagano cacajano, jai naimacɨ uaina uaitallɨcɨno iñede. Jusiñamuimo iobillacɨnona fecadɨmacɨ. Raitɨmacɨ: \p —Naimacɨ jaca illena, Jusiñamuidɨ judíuaɨñede comɨnɨ comecɨaɨ iuai meiduana jai jitaide. Naimɨe dɨbeimo naimacɨ illana jai jitaide. Ie jira naimɨeri iobidɨcaɨ. \s1 Antioquíamo ite creyentiaɨ illa rafue \p \v 19 Esteban mɨcorɨna duere fɨnua facaise, creyentiaɨ tuficaida jaidɨmacɨ. Feniciamo damɨerie jaidɨmacɨ. Chipremo damɨerie jɨaɨ jaidɨmacɨ. Antioquíamo damɨerie jɨaɨ jaidɨmacɨ. Danɨ judíuaɨ comɨnɨmo naimacɨ rafuena llotɨmacɨ; \v 20 iadedɨ tuficaidɨnomona jɨaɨno Chripremona billanona, Cirenemona billanona, Antioquíamo rillano, judíuaɨñedɨnomo caɨ Nama Jesús rafuena llotɨmacɨ. \v 21 Cristo uai naimacɨmo illamona, ailluena comɨnɨ ɨɨnotɨmacɨ. Caɨ Nama dɨbeimo jaidɨmacɨ. \v 22 Jerusalémo ite creyentiaɨ iena fɨdɨano, Antioquíamo Bernabéna oretatɨmacɨ. \v 23 Naimɨe ria, naimacɨ marena illamona, naimɨedɨ Jusiñamui naimacɨna dueruillana uiñote. Ie jira iobide. Imacɨ comecɨaɨ ocuiñocana ɨɨnocana jaillana naimacɨmo llote. \v 24 Naimɨedɨ maremɨe Jusiñamui Joreño nana naimɨe comecɨmo namatadɨmɨe. Jusiñamuina eo ɨɨnotɨmɨe. Naie facaise ailluena comɨnɨ creyentiaɨna jaidɨmacɨ. \p \v 25 Ie mei Tarsomo Bernabé Saulona jenuaide. Naimɨena baillanona, Antioquíamo naimɨena uite. \v 26 Daje año creyentiaɨ dɨga nabairillanona, naimacɨna llofuetɨiaɨmaiaɨ. Antioquíamo creyentiaɨdɨ cristianona nano mamecɨredɨmacɨ. \p \v 27 Iemei Jerusalémona Antioquíamo damɨerie Jusiñamui rafuena lloraɨnɨ bitɨmacɨ. \v 28 Naimacɨmona Agabo raillamɨe ite. Jusiñamui Joreñodɨ naimɨena llotatate: \p —Nana comɨnɨ ɨco aime guitɨmacɨ. —Claudio illaɨmana illa facaiseconi iese jai suide. \v 29 Ie jira Antioquíamo ite creyentiaɨdɨ, Judeamo ite creyentiaɨmo, ucubena oretaiacadɨmacɨ. \v 30 Nagamɨiaɨ imacɨmo illa dɨerise ucubena oredɨmacɨ. Creyentiaɨna llofueraɨnɨmo Bernabé dɨga, iaɨmaiaɨ Saulo dɨga, naie ucubena oredɨmacɨ. \c 12 \s1 Herodes Agripadɨ creyentiaɨna duere fɨnua rafue \p \v 1 Naie facaise Herodes railla illaɨmadɨ creyentiaɨmona damɨeriena gaɨtatate, naimacɨna duere fɨnollena. \v 2 Lloebɨ dɨga Jacobo cɨmaɨona jaitatate. Jacobodɨ Juan ama. \v 3 Ieri judíuaɨ illaɨcomɨnɨ iobidɨmacɨ. Iena uiñuamona, Herodes Pedrona jɨaɨ gaɨtatate. \v 4 Naie facaiseconi judíuaɨ comɨnɨ llomenico guilla rafue ite. Naimɨena gaɨtatajanona, cárcelmo jonete. Soldaduaɨna orede, naimɨena sedallena. Daje soldado Pedro nabeimo lloeo dɨga cuinaca. Daje soldado Pedro jarɨfebeimo lloeo dɨga cuinaca. Mena soldado naie cuarto ie nasena sedade. Ie isoi sedauidɨmacɨ. Naie llomenico guilla rafue fuilla mei, comɨnɨ illa uicomo naimɨena meineiacade. \v 5 Ie jira Pedro cárcelmo fɨebide; iadedɨ creyentiaɨ naimɨe facaina eo jɨɨdɨmacɨ. \v 6 Herodes naimɨena meineiacanarui naɨo Pedro soldaduaɨ motomo ɨnɨde. Mena lloeo dɨga maɨga. Soldaduaɨ cárcel nasena jɨaɨ sedadɨmacɨ. \v 7 Ieconi caɨ Nama ie jaɨenicɨdɨ cárcelmo bairede. Cárcelmo llɨgaiñote. Naimɨena casitallena, jaɨenicɨ Pedro cɨraigɨna jetade. Raite: \p —Raɨre naidacaɨ. \p Ie mei naimɨe onollɨmo ite lloeodɨ oni uaide. \v 8 Jaɨenicɨ naimɨena raite: \p —O ɨniroina jɨta. O zapatona jɨaɨ jɨta— Iena jitaja mei, naie jaɨenicɨ dane raite—. O ɨniroi o abɨmo ferɨno. Cue dɨga mai bi. \p \v 9 Naie jaɨenicɨ jɨnafona Pedro jino jaide. Pedrodɨ naie jaɨenicɨ naimɨemo fɨnoca rafuena uiñoñede. \p —Nɨcaɨrilla isoi comecɨna facadɨcue —raite. \v 10 Naga nasena sedade soldadomona jaide. Jino jaillena, nanoca nasemo ride. Nai nasedɨ lloema ie; iadedɨ nase dama ecoride. Jino jaidɨiaɨmaiaɨ. Daje calle jaillanona, jaɨenicɨ naimɨena faɨnonocaide. \v 11 Iemona Pedro naimɨemo suide rafuena jai uiñocaide. Raite: \p —Cue Nama ie jaɨenicɨna uanai oretate. Herodemona cuena jillobitade. Judíuaɨ illaɨcomɨnɨ cue meinellena cue sedajamona cuena jillobitade. \p \v 12 Iena jai naimɨe uiñuano, María jofomo jaide. Maríadɨ Juan Marcos ei. Jusiñamuimo jɨɨllena, naicomo ailluena comɨnɨ ofidɨmacɨ. \v 13 Rillanona calle fuemo ite nasena tute. Daje mullaɨño bite. Naiñaiño mamecɨdɨ Rode. \v 14 Naimɨe uaiduamona, naiñaiño Pedro uaina uiñote. Iobilla jira, nase econoñede; iadedɨ abɨdo fo aisɨde. Pedro nasemo illana llote. \v 15 Raitɨmacɨ: \p —Odɨ uaɨrico isoidɨosa. \p Naiñaiñodɨ: \p —Pedrodɨ jaca ieseuide —raite. \p Uai uamona: \p —Naimɨe joreño ite —raitɨmacɨ. \p \v 16 Pedro nasena nia tua jira, nasena econuaɨbitɨmacɨ. Econuamona naimɨena naimacɨ cɨuamona, raijicaidɨmacɨ. \v 17 Fo jaillano, Pedro ie onollɨ jaidɨde, naimacɨ llɨɨcaillena. Cárcelmona caɨ Nama naimɨena jino ua rafuena llote. Raite: \p —Jacobomo iena llono. Jɨaɨe creyentiaɨmo iena jɨaɨ llono. \p Ie mei Pedro jino jaillano, jɨaɨnomo jaide. \p \v 18 Monaidemo, Pedro nainomo iñena jira, soldaduaɨ raijicaillanona, siadotɨmacɨ. \v 19 Herodes iena fɨdɨano, naimɨena jenotate. Naimɨena baiñenia, soldaduaɨmo jɨcanote. Baiñena jira, naimacɨna meinellena llote. Iemei Judeamona Cesareamo Herodedɨ jaide. \s1 Herodes mɨcorɨ fiodailla rafue \p \v 20 Naie facaise Herodedɨ Tiro railla naɨraɨ dɨga, Sidón railla naɨraɨ dɨga, eo icɨrite. Naimacɨ uri ille rafuena siadollena, naimɨe dɨne bitɨmacɨ. Herodes ecɨmo maɨjɨdɨmɨedɨ Blasto. Blasto dɨga naie comɨnɨdɨ nabairite, naimacɨ dɨbeimo naimɨe illena. Herodes enɨruemona naimacɨ guille billa jira, uri illena naimɨemo jɨcanote. \v 21 Naie comɨnɨna Herodes feiñollena, ie ebirede ɨniroina jɨtade. Naimacɨna feiñollena, ie raɨrabɨcɨmo raɨde. Iemona raɨta, rafuena are llote. \v 22 Iena cacajano, comɨnɨ ado cuiriidɨmacɨ: \p —Jamai ɨimadɨ ñaɨñena. ¡Jusiñamui ñaɨa! \p \v 23 “Jusiñamuiñedɨcue” naimɨe raiñena jira, ieconi caɨ Nama jaɨenicɨ naimɨena ɨracotaitate. Jusiñamuimo iobillacɨno naimɨe fecañena jira, aɨaɨ naimɨena aɨte. Iemona naimɨedɨ fiodaite. \p \v 24 Naie facaiseconi Jusiñamui uai llocana jaide. Ailluena comɨnɨ iena ɨɨnotɨmacɨ. \p \v 25 Iaɨmaiaɨ uiga ucube illanona, Bernabé, Saulo dɨga, Jerusalémona Antioquíamo abɨdo bitɨiaɨmaiaɨ. Juan Marcos jɨaɨ atɨdɨiaɨmaiaɨ. \c 13 \s1 Bernabéna, iaɨmaiaɨ Saulo dɨga, fetua rafue \p \v 1 Antioquíamo creyentiaɨ motomo Jusiñamui facaina lloraɨnɨ itɨmacɨ. Llofueraɨnɨ jɨaɨ itɨmacɨ: Bernabé, Simón. Simóndɨ jɨaɨe mamecɨ Negro. Lucio ite. Naimɨedɨ Cirene imɨe. Manaén ite. Naimɨedɨ Herodes ie amana mamede. Herodedɨ Galilea railla enɨrue gobernador. Saulo jɨaɨ ite. \v 2 Naimacɨ Jusiñamuina sedajamona, guiñenaruillaɨ ia, Jusiñamui Joreño naimacɨmo llote: \p —Bernabé iaɨmaiaɨ Saulo dɨga feto, cuejena. Cue rafuena iaɨmaiaɨ llollena, iaɨmaiaɨna jai fetodɨcue. \p \v 3 Jusiñamuimo naimacɨ jɨɨa mei, Jusiñamui iaɨmaiaɨna fetuana naimacɨ uiñuamona, naimacɨ onollɨ iaɨmaiaɨmo jonia mei, iaɨmaiaɨna naimacɨmona oni oretatɨmacɨ. \s1 Pablo, iaɨmaiaɨ Bernabé dɨga, Chipremo illa rafue \p \v 4 Iaɨmaiaɨna Jusiñamui Joreño oretaja jira, Seleuciamo jaidɨiaɨmaiaɨ. Nainomona botedo Chipremo jaidɨiaɨmaiaɨ. Chipredɨ uiasi. \v 5 Chipremo ria, Salaminamo judíuaɨ ofiracuaɨmo Jusiñamui uaina llofuetɨiaɨmaiaɨ. Juan Marcos iaɨmaiaɨ dɨga jɨaɨ jaide. \v 6 Nana naie uiasimo jaillanona, Pafos railla naɨraɨmo ridɨmacɨ. Nainomo Barjesúna mamecɨredɨmɨena baitɨmacɨ. Naimɨe judío imɨe. Naimɨedɨ aima. Naimɨedɨ dɨga siño rafuena fɨnoraɨma. “Jusiñamui rafuena llotɨcue” raite; iadedɨ taɨno lloraɨma. \v 7 Gobernador dɨga maɨjɨuide. Gobernadordɨ Sergio Paulo. Gobernadordɨ abɨna uiñotɨmɨe. Jusiñamui uaina cacaacana jira, naimɨe Bernabé iaɨmaiaɨ Saulo dɨga uaidote. \v 8 Barjesús ie jɨaɨe mamecɨdɨ Elimas. Naie iaɨmaiaɨ llofuiana uaitate. Gobernador ɨɨnuana jitaiñede. \v 9 Saulodɨ jɨaɨe mamecɨ Pablo. Pablo dɨnena naimɨena eo eruaɨllano, Jusiñamui Joreño nana Pablo comecɨmo namatajamona, \v 10 naimɨemo llote: \p —¡Eo jɨfueraɨmadɨo! ¡Eo maraiñedɨo! ¡Taɨfe dɨbeimo itɨo! Nana mare rafue dɨbeimo iñedɨo. Caɨ Nama ie mare uanaicɨnona dobairaɨdodɨo. \v 11 Caɨ Nama ie uaido ona ja ɨracotaitaitɨcue. Nano nɨgarui useredɨnona cɨoiñeitɨo. \p Ieconi naimɨe cɨoiñede. Comɨnɨna jenuaide, ie onollɨdo llɨnocaida ie uillena. \v 12 Iena cɨuamona, gobernador creyentena jaide. Caɨ Nama Jesús rafue siñonana cɨuanona, naimɨe jacɨnaite. \s1 Jesús rafuena llocana jaidɨiaɨmaiaɨ \p \v 13 Pafomona botedo Pablo ie nabaiñɨaɨ dɨga jaide. Perge railla naɨraɨmo ride. Perge Panfilia railla enɨruemo ite. Juan Marcos iaɨmaiaɨna faɨnonocaida, Jerusalémo abɨdo jaide. \v 14 Pergemona Antioquíamo jaidɨiaɨmaiaɨ. Pisidia railla enɨruemo Antioquía ite. Sábadoruimo judíuaɨ ofiracomo jaillano, ana raɨdɨiaɨmaiaɨ. \v 15 Moisés mɨcorɨ cuegafuena facaja mei, Jusiñamui facaina lloraɨnɨ mɨcorɨaɨ cuegafuena facaja mei, judíuaɨ ofiraco sedadɨno iaɨmaiaɨmo llotɨmacɨ: \p —Caɨmacɨ, comɨnɨmo bue omɨco lloiacania, mai llono. \p \v 16 Pablo naidadajano, ie onollɨna jaidɨde, comɨnɨ llɨɨcaillena. Raite: \p —Jusiñamuina sedallena bene itomoɨ. Omoɨmona damɨerie judíuaɨdomoɨ. Jɨaɨno judíuaɨñedomoɨ; iadedɨ judíuaɨ isoi Jusiñamuina sedadomoɨ. Cue lluamo mai cacarei. \v 17 Iemona omoɨ fueollena, caɨ jaiagaɨ rafuena lloitɨcue. Caɨ judíuaɨ comɨnɨ Jusiñamuina birui sedadɨcaɨ. Naimɨedɨ caɨ jaiagaɨna jaie fetode. Egiptomo naimacɨ ia, naimacɨna eo jebuitate. Nainomona ie siño uai dɨga naimacɨna atɨde. \v 18 Jofue iñenanomo cuarenta años naimacɨna canode. \v 19 Canaán enɨruemo siete naɨraɨna cuenode. Caɨ jaiagaɨmo, naimacɨ uruiaɨ dɨga, naie enɨruena fecade, naimacɨ iena. \v 20 Cuatrocientos cincuenta años caɨ jaiagaɨna fetuamona, naie enɨruena naimacɨmo fecade. Naie facaise Jusiñamuidɨ jueces fetode, caɨ jaiagaɨna naimacɨ canollena. Naimɨe dɨbeimo naimacɨna itatallena, Jusiñamui naie jueces fetode; iadedɨ Samuel mɨcorɨ illa facaise juecesna jai jitaiñedɨmacɨ. Samuel mɨcorɨdɨ Jusiñamui facaina lloraɨma. \v 21 Illaɨmana naimacɨ jitailla jira, Jusiñamui Saúl mɨcorɨna fetode. Naimɨedɨ Cis mɨcorɨ jito. Naimɨe mɨcorɨ naɨraɨdɨ Benjamín. Cuarenta años Saúl mɨcorɨ caɨ usumatɨaɨ mɨcorɨaɨna sedade. \v 22 Naimɨe ifo meidollena, naimacɨ illaɨmana illena, Jusiñamui David mɨcorɨna fetode. Naimɨedɨ Isaí mɨcorɨ jito. Jusiñamui naimɨe mɨcorɨna llote: “Bimɨe eo cue comecɨdo jaidɨmɨe. Nana cue jitaille rafuena fɨnoite”. \v 23 Jusiñamui llua isoi, David mɨcorɨ uruiaɨmona Jesúdɨ caɨ judíuaɨ comɨnɨ Jilloitaraɨmana jaide. \v 24 Jesús nia llofueñenia, Juan Bautista mɨcorɨ llofueuide. Juan mɨcorɨ caɨ comɨnɨmo llouide: “Omoɨ jeacɨnona faɨnonocaida, Jusiñamui dɨbeimo omoɨ comecɨaɨ iuaillaɨ meido. Iena omoɨ meidoia, comɨnɨ iena uiñotallena, mai omoɨ bautizallomoɨ”. \v 25 Juan mɨcorɨ ie llofuia fuillamona, raite: “Omoɨ comecɨ facajamɨeñedɨcue. Cue ifomo jɨaɨmɨena meidoite. Naimɨe isoiñedɨcue. Jamai bue isoidɨcue. Jamai bue cue isoilla jira, naimɨena cue canuana uiñoñedɨcue”. \p \v 26 ’Caɨmacɨ, caɨ eirue jito Abraham mɨcorɨmona comuidɨcaɨ. Jusiñamuina birui sedadɨcaɨ. Ie jira caɨ jeacɨnomona naimɨe jilloitalle rafue caɨmo duide. Jesúna ñaɨtɨcue. \v 27 Jerusalémo itɨnodɨ, caɨ illaɨcomɨnɨ dɨga, Jesúna jaie meinetɨmacɨ. Naga sábado Jusiñamui facaina lloraɨnɨ mɨcorɨaɨ cuegafuiaɨna facadɨmacɨ; iadedɨ iena raise cacaiñedɨmacɨ. Jesúna naimacɨ meiniamona, Jusiñamui lloraɨnɨ mɨcorɨaɨ cuegafuiaɨna jai suitatɨmacɨ. \v 28 Jesús maraiñede rafuena fɨnoñede; iadedɨ naimɨena meinetɨmacɨ. Pilatomo jɨcanotɨmacɨ, naimɨena meinellena. \v 29 Nana Jusiñamui facaina lloraɨnɨ mɨcorɨaɨ cuegafuiaɨna suilla mei, cruzmona naimɨe ana uano, nofɨcɨ ie raɨafomo naimɨena jonetɨmacɨ; \v 30 iadedɨ fiodaillamona Jusiñamui naimɨena jillotate. \v 31 Galileamona Jerusalémo naimɨe dɨga jaidɨno naimɨena dɨga icaiño cɨodɨmacɨ. Iemei comɨnɨmo naimɨe rafuena jai llocabitɨmacɨ. \v 32 Jusiñamui caɨ jaiagaɨmo jaie lloga rafue jai suide. Iena omoɨmo ja lloitɨcoco. \v 33 Jusiñamuidɨ caɨ jaiagaɨmo llogafue birui jai suide. Jesúna caɨ dɨne jai orede. Naiena salmos dosmo cuega: “Jusiñamui llote: ‘Cue jitodɨo. Birui ona Jilloitaraɨmana itatatɨcue’ ”. \v 34 Fiodaillamona Jusiñamui naimɨena jai jillotate. Ie abɨ jaca rɨfaiñede. Iena Jusiñamui jɨaɨ raite: “Davidmo cue llogacɨnona omoɨ facaina jaca fɨnojitɨcue”. \v 35 David mɨcorɨ jɨaɨe salmomo iena cuete: “O mareuidɨmɨe jaca rɨfaillana jitaiñedɨo” raite. \v 36 Jusiñamui David mɨcorɨna ñaɨñede. Ie illa dɨnori David mɨcorɨdɨ Jusiñamui jitailla rafuena fɨnode. Ie mei naimɨe fiodaite. Ie raɨafomo naimɨe comɨnɨ naimɨena jonetɨmacɨ. Ie mei David mɨcorɨ abɨ rɨfaide; \v 37 iadedɨ Jusiñamui Jito abɨdɨ ie isoi rɨfaiñede. \p \v 38 ’Caɨmacɨ, daje rafue omoɨmo lloiacadɨcue. Jesús fiodailla jira, Jusiñamui omoɨ jeacɨno oni dotaacade. Moisés mɨcorɨ llogacɨnodɨ omoɨ maraiñedɨcɨnomona omoɨna jillotañede; \v 39 iadedɨ Jesúna birui omoɨ ɨɨnoia, omoɨ jeacɨno anamona jilloitomoɨ. \v 40 Abɨna omoɨ rairui, Jusiñamui facaina lloraɨnɨ mɨcorɨaɨ jaie cuegafuiaɨ omoɨmo sui raillano. Jaie cuetɨmacɨ: \q1 \v 41 Ero, Jusiñamui uaina jamaidomoɨ. Ieri raijicaidomoɨ; iadedɨ faɨfidomoɨ. \q1 Omoɨ motomo siño mare rafuena birui fɨnodɨcue. \q1 Bu omoɨmo iena iese lloia, bie rafuena ɨɨnoñeitomoɨ. \m Ie isoi omoɨmo suiñellena, Jesúna birui omoɨ mai ɨɨno. \p \v 42 Ie mei Pablo llɨɨcaide. Iaɨmaiaɨ jino jaidemo, comɨnɨ iaɨmaiaɨmo jɨcanotɨmacɨ, jɨaɨe sábadoruimo bie rafuena naimacɨmo dane llollena. \v 43 Comɨnɨ jino jailla mei, ailluena comɨnɨ Pablo, iaɨmaiaɨ Bernabé dɨga, ñaɨcana jaidɨmacɨ. Judíuaɨ iese jaidɨmacɨ. Judíuaɨñedɨno iese jɨaɨ jaidɨmacɨ. Naie judíuaɨñedɨnodɨ judíuaɨ isoi Jusiñamuina ɨɨnotɨmacɨ. Pablo, iaɨmaiaɨ Bernabé dɨga, ñaɨcana jaillanona, naimacɨmo llotɨiaɨmaiaɨ: \p —Jusiñamui omoɨna duenaillana omoɨ jai uiñua jira, Jesús rafuena mai omoɨ ɨɨno. \p \v 44 Jɨaɨe sábadoruimo ailluena comɨnɨ ofidɨmacɨ, Jusiñamui uaina cacareillena. \v 45 Ailluena comɨnɨna cɨuano, judíuaɨ comɨnɨ dɨnena eo uradoidɨmacɨ. Pablo joreñona ñaɨtɨmacɨ. Naimɨe llofuiacɨnuaɨna uaitatɨmacɨ; \v 46 iadedɨ Pablo, iaɨmaiaɨ Bernabé dɨga, jacɨtaiñeno llofuetɨiaɨmaiaɨ: \p —Omoɨmo Jusiñamui uaina nano lloiacadɨcoco. Iena jitaiñedomoɨ. Jusiñamui dɨga omoɨ jaca illena jitaiñedomoɨ. Ie jira judíuaɨñedɨno dɨne jaitɨcoco. \v 47 Iese Jusiñamui jaie llote: \q1 Judíuaɨñedɨnomo ona oretaitɨcue, naimacɨmo cue rafue llollena, \q1 naga enɨruemo ite comɨnɨmo jeacɨnomona jilluana llollena. \p \v 48 Iena cacajano, judíuaɨñedɨno iobidɨmacɨ. \p —Jusiñamui rafue mare —raitɨmacɨ. Jusiñamui jaca illena fetocano dɨese Jesúna ɨɨnotɨmacɨ. \v 49 Nana bie enɨruemo caɨ Nama Jesús uaina llocana jaide; \v 50 iadedɨ judíuaɨ dɨnena dɨga comɨnɨna fuemo faɨcana uitɨmacɨ. Jusiñamuina sedade rɨñonɨaɨna fuemo faɨcana uitɨmacɨ. Naie rɨñonɨaɨ mamecɨaɨ are soride. Illaɨcomɨnɨ fuemo faɨcana uitɨmacɨ. Ie jira Pablo, iaɨmaiaɨ Bernabé dɨga, duere fɨnodɨmacɨ. Naimacɨ illanomona iaɨmaiaɨna jino dotadɨmacɨ; \v 51 iadedɨ jioracuaɨ iaɨmaiaɨ eɨllɨmona jaidɨnotɨiaɨmaiaɨ, naimacɨmo ite jeacɨnuaɨna naimacɨ uiñollena. Ie mei Iconio railla naɨraɨmo jaidɨiaɨmaiaɨ; \v 52 iadedɨ Antioquíamo ite creyentiaɨ eo iocɨre itɨmacɨ. Jusiñamui Joreño nana naimacɨ comecɨmo namatade. \c 14 \s1 Iconiomo Pablo, iaɨmaiaɨ Bernabé dɨga, illa rafue \p \v 1 Iconiomo judíuaɨ ofiracomo, iaɨmaiaɨ Antioquíamo jailla isoi, jaidɨiaɨmaiaɨ, Cristo rafuena duere llotɨiaɨmaiaɨ. Ie jira ailluena comɨnɨ creyentiaɨna jaidɨmacɨ. Judíuaɨ comɨnɨmona ailluena ɨɨnotɨmacɨ. Judíuaɨñede comɨnɨmona ailluena jɨaɨ ɨɨnotɨmacɨ; \v 2 iadedɨ ɨɨnoñede judíuaɨdɨ judíuaɨñedɨnona fuemo faɨtɨmacɨ. Naimacɨmo creyentiaɨna taɨnona llotɨmacɨ; \v 3 iadedɨ nainomo are fɨebidɨiaɨmaiaɨ. Caɨ Nama facaisena jacɨtaiñeno llotɨiaɨmaiaɨ. Caɨ Nama Jesús iaɨmaiaɨna siño rafuena fɨnotate. Ie jira comɨnɨdɨ caɨ Nama Jesús naimacɨna dueruillana fɨdɨdɨmacɨ; \v 4 iadedɨ nana comɨnɨ naiena ɨɨnoñedɨmacɨ. Comecɨaɨna daje isoi lloisɨñede. Damɨerie judíuaɨ facaisena itɨmacɨ. Damɨerie naie iaɨmaiaɨ facaisena itɨmacɨ. \v 5 Judíuaɨñedɨnodɨ, judíuaɨ dɨga, naimacɨ illaɨcomɨnɨ dɨga, naie iaɨmaiaɨna duere fɨnoacadɨmacɨ. Nofɨcɨna iaɨmaiaɨna faɨrɨgɨiacadɨmacɨ. \v 6 Iena fɨdɨano, Licaoniamo ite naɨraɨmo aisɨcano jaidɨiaɨmaiaɨ. Listra railla naɨraɨmo jaidɨiaɨmaiaɨ. Derbe railla naɨraɨmo jɨaɨ jaidɨiaɨmaiaɨ. Naie naɨraɨ ecɨmo ite enɨruemo jɨaɨ jaidɨiaɨmaiaɨ. \v 7 Nainomo Jesús ie mare rafuena llofuetɨiaɨmaiaɨ. \s1 Listramo iaɨmaiaɨmo suilla rafue \p \v 8 Listramo damɨe tɨsitaite. Nanomona naimɨe iese jeicɨa jira, jaca macariñede. \v 9 Pablo llofuiana naimɨe raise cacajamona, “Jusiñamui cuena jillotarede” raillanona, tɨsitaitɨmɨe ɨɨnote. Pablo dɨnena naimɨemo eruaɨllano, naimɨe ɨɨnuana uiñote. \v 10 Naimɨemo ado llote: \p —A naidada. \p Iemei daiacaida naimɨe macarite. \v 11 Ailluena comɨnɨ Pablo fɨnoca rafuena cɨodɨmacɨ. Naimacɨ uaido ado cuiriidɨmacɨ: \p —Ɨiñɨaɨ isoi Jusiñamui caɨ dɨne bite. \p Naie comɨnɨdɨ Júpiter railla jusiñamuina sedauidɨmacɨ. Mercurio railla jusiñamuina jɨaɨ sedauidɨmacɨ. \v 12 Ie jira Bernabé mamecɨdɨ jɨaɨcɨna jonega Júpiter. Pablo mamecɨdɨ jɨaɨcɨna jonega Mercurio, naimɨe ñaɨraɨmana illa jira. \v 13 Naie naɨraɨ nanoca nase ruica facai Júpiterna sedauilla jofo ite. Iaɨmaiaɨna sedallena, safia dɨga juraretaɨaɨna abɨna fɨnoduanona, Júpiter facaina ñaɨraɨma naimacɨna atɨde. Ailluena comɨnɨ dɨga bite. Juraretaɨaɨna fallena, “Naie iaɨmaiaɨdɨ caɨ Jusiñamui” raillano, iaɨmaiaɨmo fecaacadɨmacɨ. \v 14 Iaɨmaiaɨ iena cɨuanona, “Comɨnɨ maraiñede rafuena fɨnoacade” raillano, iaɨmaiaɨ ɨniroina cuaranotɨiaɨmaiaɨ. Comɨnɨ motomo aisɨcana jaidɨiaɨmaiaɨ. Ado llotɨiaɨmaiaɨ: \p \v 15 —Nabaiñɨaɨ, ¿bue ñellena cocomo iese fɨnodomoɨ? Jamai ɨimadɨcoco. Omoɨ isoidɨcoco. Jusiñamuina omoɨ sedallena, jamai rana omoɨ sedañellena, mare rafuena omoɨmo jai llotɨcoco. Cajede Jusiñamuina sedadɨcoco. Naimɨedɨ mona fɨnode. Enɨruena fɨnode. Monaillaina jɨaɨ fɨnode. Nana nainomo ite rana jɨaɨ fɨnode. \v 16 Jaie Jusiñamuidɨ nana omoɨ judíuaɨñedɨno omoɨ jitailla rafuena fɨnuana rairuiñede; \v 17 iadedɨ naimɨe fɨnoca rafuemona naimɨena uiñoredomoɨ. Omoɨ facaina mare rafue naimɨe fɨnocabide. Nocɨ deitate. Omoɨ riara sɨcotate. Omoɨmo guille itatate. Iemona omoɨ comecɨaɨna caɨmare itatate. Iemona Jusiñamuina uiñoredomoɨ. \p \v 18 Iese Pablo llote; iadedɨ iaɨmaiaɨmo juraretaɨaɨna fecajana jaca faɨnonocaiacaiñedɨmacɨ. \v 19 Nano nɨgarui illamona, Pisidiamo ite Antioquíamona judíuaɨ comɨnɨ bitɨmacɨ. Iconiomona jɨaɨ bitɨmacɨ. Judíuaɨ dɨnena fuemo faɨamona, naimacɨ dɨbeimo comɨnɨ jaidɨmacɨ. Iemona nofɨcɨdo Pablona faɨrɨgɨte. Naie naɨraɨmona naimɨena sonocana uitɨmacɨ, fiodaitɨmɨena naimɨe eruaɨlla jira. \v 20 Naimɨena iese faɨnonocailla mei, creyentiaɨ naimɨe ecɨmo billamona, naimɨe a naidadate. Nai naɨraɨmo abɨdo jaide. Ie are Derbemo, Bernabé dɨga, jaide. \v 21 Naie naɨraɨmo Jesús ie mare rafuena llotɨiaɨmaiaɨ. Dɨga comɨnɨ creyentiaɨna jaidɨmacɨ. Ie mei Listramo abɨdo jaidɨiaɨmaiaɨ. Iconiomo abɨdo jɨaɨ jaidɨiaɨmaiaɨ. Pisidiamo ite Antioquíamo jɨaɨ abɨdo jaidɨiaɨmaiaɨ. \v 22 Creyentiaɨ comecɨaɨna ocuiñotadɨiaɨmaiaɨ. Cristona nia ɨɨnuana llotɨiaɨmaiaɨ. Raitɨiaɨmaiaɨ: \p —Jusiñamui dɨne caɨ nia riñenia, eo duere sefuitɨcaɨ. \p \v 23 Naga creyentiaɨ illanomo creyentiaɨna sedaraɨnɨna fetodɨiaɨmaiaɨ. Guiñeno Jusiñamuimo jɨɨa mei, guiñena facaise mei, naimɨena naimacɨ jai ɨɨnua jira, caɨ Nama illa anamo naimacɨna faɨnonocaidɨiaɨmaiaɨ. \s1 Siriamo ite Antioquíamo abɨdo jaidɨiaɨmaiaɨ \p \v 24 Pisidiamo jaillanona, Panfiliamo ridɨiaɨmaiaɨ. \v 25 Pergemo Cristo uaina llua mei, Ataliamo jaidɨiaɨmaiaɨ. \v 26 Nainomona botedo Siriamo ite Antioquíamo abɨdo ridɨiaɨmaiaɨ. Nano naie iaɨmaiaɨ illanomo abɨdo ridɨiaɨmaiaɨ. Nainomona iaɨmaiaɨ navui nia jaiñenia, creyentiaɨ dɨnena Jusiñamui iaɨmaiaɨna duenaillana uiñuamona, iaɨmaiaɨna oredɨmacɨ. Jusiñamui rafuena iaɨmaiaɨ llollena, iaɨmaiaɨna oredɨmacɨ. Naie maɨjɨa fuilla jira, jai abɨdo bitɨiaɨmaiaɨ. \v 27 Iaɨmaiaɨ rilla mei, creyentiaɨna ofitatɨiaɨmaiaɨ. Nana Jusiñamui iaɨmaiaɨmo fɨnoca rafuena llotɨiaɨmaiaɨ. \p —Jusiñamuidɨ judíuaɨñedɨno naimɨena ɨɨnuana jai jitaide —llotɨiaɨmaiaɨ. \v 28 Dɨnomo creyentiaɨ dɨga are itɨiaɨmaiaɨ. \c 15 \s1 Jerusalémo Moisés mɨcorɨ llogacɨnona siadua rafue \p \v 1 Antioquíamo Jerusalémona janore comɨnɨ billano, creyentiaɨna iese llofuetɨmacɨ: \p —Moisés mɨcorɨ caɨmo llua isoi, omoɨ abɨna omoɨ detatañenia, jeacɨnomona jillobiñeitomoɨ. \p \v 2 Ie jira creyentiaɨ uri iñedɨmacɨ. Pablo, iaɨmaiaɨ Bernabé dɨga, Jerusalémona bitɨno llofuiana eo uaitatɨiaɨmaiaɨ. Ie muidona creyentiaɨ dɨnena iaɨmaiaɨna, jɨaɨe creyentiaɨ dɨga, Jerusalémo jaillena fetodɨmacɨ. Cristo oretagano dɨga, Jerusalémo ite creyentiaɨna sedaraɨnɨ dɨga, bie rafuena siadoiacasɨte. \v 3 Creyentiaɨ naimacɨna oretaja mei, Fenicia railla enɨrue dɨbeido jaidɨmacɨ. Ie mei Samaria railla enɨrue dɨbeido jɨaɨ jaidɨmacɨ. Creyentiaɨ illanuaɨmo llofuecana jaidɨmacɨ. Judíuaɨñedɨno creyentiaɨna jai jaillana naimacɨmo jɨaɨ llotɨmacɨ. Ie jira naie creyentiaɨ caɨmare itɨmacɨ. \p \v 4 Jerusalémo ria, creyentiaɨdɨ naimacɨna feiñotɨmacɨ. Cristo oretagano itɨmacɨ. Creyentiaɨna sedaraɨnɨ jɨaɨ itɨmacɨ. Naimacɨmo nana Jusiñamui iaɨmaiaɨmo fɨnoca rafuena llotɨiaɨmaiaɨ. Cristo rafuena iaɨmaiaɨ llofuiamona, judíuaɨñedɨno Cristona ɨɨnuana llotɨiaɨmaiaɨ. \v 5 Iena cacajano, fariseuaɨ dɨbeimo ite creyentiaɨmona jɨaɨno naidaita raitɨmacɨ: \p —Moisés mɨcorɨ llogacɨnuaɨna ɨɨnuamona, judíuaɨñede creyentiaɨ abɨna diana jitaidɨcaɨ. \p \v 6 Bie rafuena siadollena, Cristo oretaganodɨ, creyentiaɨ sedaraɨnɨ dɨga, danomo ofidɨmacɨ. \v 7 Iena are siadua mei, Pedro naidacaillano, raite: \p —Amatɨaɨ, judíuaɨñedɨnodɨ cuemona Jesús ie mare rafuena cacaillena, jaie omoɨmona Jusiñamui cuena fetode. Iena uiñotomoɨ. Cue llofuiamona ɨɨnotɨmacɨ. \v 8 Nana comɨnɨ comecɨaɨna naimɨe uiñuamona, judíuaɨñedɨno naimɨena ɨɨnuana Jusiñamuidɨ uiñote. Caɨmo fecaja isoi, ie Joreño naimacɨmo fecaja jira, Jusiñamuidɨ judíuaɨñedɨnona jitaillana jai uiñotɨcaɨ. \v 9 Jusiñamuidɨ naimacɨna caɨ isoi jai feiñote. Naimɨena naimacɨ ɨɨnua jira, naimɨe naimacɨ comecɨaɨmona jeacɨnona jai dotade. \v 10 ¿Bue ñellena Jusiñamuina ɨɨnoiacaiñedomoɨ? Jusiñamui jitaillacɨno omoɨ fɨnoacaiñena jira, naimɨe omoɨna duere fɨnuana jitaidomoɨ. Caɨ jaiagaɨ Moisés mɨcorɨ llogacɨnodo jaidɨmacɨ; iadedɨ iena raise ɨɨnoñedɨmacɨ. Nana ie llogacɨnona jaca fɨnonidɨmacɨ. Iedo jaie jɨaɨ jaidɨcaɨ; iadedɨ iena jɨaɨ fɨnonidɨcaɨ. ¿Bue ñellena iedo birui caɨ jaillana jitaidomoɨ? \v 11 Jesucristo caɨna duenailla jira, caɨ jeacɨnomona jilloitɨcaɨ. Judíuaɨñedɨno caɨ isoi jilloitɨmacɨ. \p \v 12 Iena cacajano, nana ofidɨno uai llɨɨcaidɨmacɨ. Iemei Bernabé lluana cacadɨmacɨ. Pablo lluana jɨaɨ cacadɨmacɨ. \p —Jusiñamui judíuaɨñedɨno motomo cocona siño rafuena fɨnotate —llotɨiaɨmaiaɨ. \p \v 13 Iaɨmaiaɨ ñaɨa mei, Jacobo raite: \p \v 14 —Amatɨaɨ, cuemo cacarei. Judíuaɨñedɨnomo Jesús rafue Simón Pedro nano llua rafuena jai cacadɨcaɨ. Creyentiaɨna naimacɨ jaillena, Jusiñamui naimacɨna jai fetode. \v 15 Jusiñamui facaina lloraɨnɨ mɨcorɨaɨ iena jaie cuetɨmacɨ: \q1 \v 16-18 Jusiñamui jaie llote: “David mɨcorɨ illaɨma isoi illaɨmana illena, cue Jitona ɨco oretaitɨcue. \q1 David jɨcorɨ jito illaɨmana birui iñede; \q1 iadedɨ David mɨcorɨ ifomo illaɨmana cue Jito iite. \q1 Iemona judíuaɨñedɨno cuena ɨɨnoitɨmacɨ. \q1 Naimacɨ cue comɨnɨna jaillena jɨaɨ jitaidɨcue. \q1 Iena cue llua jira, iena fɨnoitɨcue” llote. \m \v 19 Ie muidona cue comecɨ raite: Judíuaɨñedɨnomona creyentiaɨna jaidɨnona duere fɨnoñeitɨcaɨ. \v 20 Naimacɨmo rabena oreta, dama biena llollena: “Jiraraɨmo fecaca llɨcɨsina rɨñeno. O aɨñede rɨño dɨga iñeno. O ɨniñede ɨima dɨga iñeno. Llerɨnoga rana rɨñeno. Dɨruena jɨaɨ rɨñeno”. \v 21 Jaiemona naga sábado naga judíuaɨ ofiracomo judíuaɨdɨ Moisés mɨcorɨ cuegafuiaɨmona naie isoide lletarafuena cacadɨmacɨ. Ie jira naie isoide rafuedo nia jaitɨcaɨ: iadedɨ jɨaɨe Moisés mɨcorɨ lletarafuedo jaiñeitɨcaɨ. \p \v 22 Ie mei Cristo oretaganodɨ, creyentiaɨna sedaraɨnɨ dɨga, comecɨaɨna facadɨmacɨ, naimacɨmona comɨnɨna fetollena, Antioquíamo oretallena. Nana creyentiaɨ comecɨaɨna facajano: “Jee” raitɨmacɨ. Pablo, iaɨmaiaɨ Bernabé dɨga, naimacɨna oretaiacadɨmacɨ. Judana fetodɨmacɨ. Naimɨe mamecɨ jɨaɨcɨdɨ Barsabás. Silana jɨaɨ fetodɨmacɨ. Jɨaɨe comɨnɨ baɨfemo rafuena baitadɨiaɨmaiaɨ. \v 23 Rabena cuetɨmacɨ, iaɨmaiaɨ dɨga oretallena. Iese raillano, cuetɨmacɨ: \p “Antioquíamo itɨno, Siriamo itɨno, Ciliciamo itɨno, omoɨmo cuetɨcaɨ. Jerusalémo itɨcaɨ. Cristo oretaganodɨcaɨ. Creyentiaɨna sedaraɨnɨdɨcaɨ. Omoɨdɨ caɨ amatɨaɨ. Omoɨmo jai cuetɨcaɨ. Judíuaɨñedɨomoɨ; iadedɨ caɨ amatɨaɨdomoɨ. \v 24 Caɨ motomona jɨaɨe comɨnɨ naimacɨ llofuiado omoɨna uri itatañenana fɨdɨdɨcaɨ. Omoɨ jeacɨnomona omoɨ jilloillena, Moisés mɨcorɨ llogacɨnodo omoɨ jaillana jitaidɨmacɨ. Ie jirari omoɨ comecɨaɨ rucaicuerite. Naimacɨna oretañedɨcaɨ. \v 25 Danomo caɨ ofilla mei, menamɨena fetodɨcaɨ, omoɨmo oretallena, Bernabé, iaɨmaiaɨ Pablo dɨga. Bernabéna isiruitɨcaɨ. Pablona jɨaɨ isiruitɨcaɨ. \v 26 Iaɨmaiaɨ caɨ Nama Jesucristo muidona navui niadedɨ fiodaitɨiaɨmaiaɨ. \v 27 Ie jira Judas, iaɨmaiaɨ Silas dɨga, oretaitɨcaɨ. Omoɨmo bie rabe cuia isoi lloitɨiaɨmaiaɨ. \v 28 Jusiñamui Joreño caɨmo illamona, bie rafuena omoɨmo lloitɨcaɨ. Ailluena rafue omoɨ fɨnuana lloñeitɨcaɨ. Danɨ bie rafuena fɨnojitomoɨ. \v 29 Jiraraɨmo fecaca rana rɨñeno. Dɨruena rɨñeno. Llerɨnoga rana rɨñeno. O aɨñede rɨño dɨga iñeno. O ɨniñede ɨima dɨga iñeno. Iese omoɨ iñenia, marena iitomoɨ. Macaɨbaite” cuetɨmacɨ. \p \v 30 Ie mei Antioquíamo jaidɨmacɨ. Ailluena comɨnɨna ofitaja mei, naimacɨmo cartana fecadɨmacɨ. \v 31 Iena facajano, naie lluacɨnori iobidɨmacɨ. \v 32 Judas Jusiñamui facaina lloraɨma. Silas daje isoide. Dɨga rafuena creyentiaɨmo llofuetɨiaɨmaiaɨ. Naimacɨ comecɨaɨna jɨaɨ ocuiñotadɨiaɨmaiaɨ. \v 33 Dɨga irui nainomo illa mei, iaɨmaiaɨna oretatɨnomo creyentiaɨ iaɨmaiaɨna marena abɨdo oretatɨmacɨ. \p \v 34 Nainomo Silas comecɨna facajano, fɨebide. Ie jira Judas dama abɨdo jaide. \v 35 Antioquíamo Pablo, iaɨmaiaɨ Bernabé dɨga, caɨ Nama Jesús rafuena llofuellena fɨebidɨiaɨmaiaɨ. Dɨga comɨnɨ jɨaɨ iese llofuetɨmacɨ. \s1 Pablo jɨaɨe enɨruemo ite creyentiaɨ dɨne dane jailla rafue \p \v 36 Dɨga irui illa mei, Pablo Bernabémo llote: p —Naga navui coco llua naɨraɨmo creyentiaɨ dɨne abɨdo mai coco jai. Caɨ Nama ie mare rafuena dane lloitɨcoco. Nɨe isoi naimacɨ illana jɨbuitɨcoco. \p \v 37 Bernabédɨ, naie iaɨmaiaɨ dɨga, Juan Marcos uiacade. \v 38 Panfiliamo iaɨmaiaɨna navui Juan faɨnonocaide. Iaɨmaiaɨ dɨga llofuellena jaiñena jira, Pablo naimɨena dane uiacaiñede. \v 39 Rɨire ñaɨtɨiaɨmaiaɨ. Comecɨna daje isoi lloiñedɨiaɨmaiaɨ. Ie jira dajena jaiñedɨiaɨmaiaɨ. Bernabé Juan Marcona uillanona, Chipremo aillue botedo jaidɨiaɨmaiaɨ. \v 40 Ie mei Pablo Silana uite. “Jusiñamui omɨcona canoite” creyentiaɨ dɨnena raillanona, iaɨmaiaɨna oredɨmacɨ. \v 41 Siria railla enɨruemo Jesús rafuena llocana jaidɨiaɨmaiaɨ. Cilicia railla enɨruemo jɨaɨ llocana jaidɨiaɨmaiaɨ. Creyentiaɨ comecɨaɨna ocuiñotacana jaidɨiaɨmaiaɨ. \c 16 \s1 Timoteo iaɨmaiaɨ dɨga jailla rafue \p \v 1 Nano Derbemo Pablo, iaɨmaiaɨ Silas dɨga, ridɨiaɨmaiaɨ. Iemona Listramo ridɨiaɨmaiaɨ. Nainomo Timoteo railla creyente ite. Naimɨe eidɨ judía iñaiño. Jɨaɨ creyente. Ie moo mɨcorɨdɨ griego imɨe. \v 2 Listramo ite creyentiaɨ, Iconiomo ite creyentiaɨ dɨga, naimɨena: “Mare” raitɨmacɨ. \v 3 Pablodɨ Timoteona uiacade, naimɨe dɨga jaillena. Timoteo moo mɨcorɨ griego imɨena jira, naimɨe abɨna nia detatañede; iadedɨ nainomo ite judíuaɨ illa jira, Moisés mɨcorɨ llua isoi, Pablo Timoteo ie abɨna dete. Judíuñedɨmɨe naimacɨ motomo ia, naimacɨ motomo inide. \v 4 Naga naɨraɨmo naimacɨ jaillanona, Jerusalémo siadogacɨnona creyentiaɨmo llote. Jerusalémo Cristo oretagano, creyentiaɨna sedaraɨnɨ dɨga, navui naicɨnona siadotɨmacɨ. Creyentiaɨ naie lluana ɨɨnollena, iena llocana jaidɨmacɨ. \v 5 Ie jira creyentiaɨ ɨɨnocana jaidɨmacɨ. Nagarui ailluena comɨnɨ creyentiaɨna jaidɨmacɨ. \s1 Pablo nɨcaɨrilla ra isoidena cɨua rafue \p \v 6 Jusiñamui Joreño Asia railla enɨruemo ie uaina naimacɨ llofuiana rairuilla jira, Frigia railla enɨruemo macaricana jaidɨmacɨ. Iemona Galaciamo jaidɨmacɨ. \v 7 Misiamo naimacɨ rillano, Bitiniamo jaiacade; iadedɨ Jesús Joreño dane imacɨ jaillana rairuide. \v 8 Ie jira Misiamona ecɨdo jaillano, Troas railla naɨraɨmo jaidɨmacɨ. \v 9 Nainomo naie naɨona Pablo nɨcaɨrilla ra isoidena cɨode. Daje Macedonia imɨedɨ uicomo naidaita naimɨemo jɨca-jɨcanode. Raite: “Macedoniamo ruica o bi. Caɨna canuaɨbi”. \v 10 Naiena Pablo cɨua mei, naie facaisemona Pablo dɨga jaidɨcue. Lucadɨcue. Ie jira bie rafuena raise uiñotɨcue, iena omo cuellena. Macedoniamo ruica dɨne caɨ jaille botena jenodɨcaɨ. Comecɨna facadɨcaɨ: “Jusiñamuidɨ caɨna uaidote, nainomo ie mare rafuena caɨ llollena”. \s1 Filipomo illa rafue \p \v 11 Ie jira Troamona Samotraciamo monaillaido atona ie mamedo jaidɨcaɨ. Ie ɨcoitɨdɨruido Neápolis railla naɨraɨmo ridɨcaɨ. \v 12 Dɨnomona Filipomo duide naɨsodo jaidɨcaɨ. Macedoniamo ite. Naie enɨrue facaise ie nanoca naɨraɨ Filipos. Naie naɨraɨdɨ Romamona bitɨno naɨraɨ. Dɨga irui nainomo itɨcaɨ. \v 13 Sábadoruido naie naɨraɨmona nasedo jino jaidɨcaɨ. Comecɨna facajamona: “Dɨnomo nɨbaɨ comɨnɨ oficabidɨmacɨ, Jusiñamuimo jɨɨllena”, ille fuemo jaidɨcaɨ. Nainomo dañaiñorie rɨñonɨaɨ billanona, dɨnomo ana raɨdɨcaɨ, naiñaiñuaɨmo Cristo rafuena llollena. \v 14 Naimacɨmona dañaiño caɨ llofuiana eo cacade. Naiñaiño mamecɨdɨ Lidia. Tiatira railla naɨraɨ iñaiño. Naiñaiñodɨ jiduirede ɨniruena fecauide. Jusiñamuina jai sedade. Pablo llofuiana naiñaiño cacajano, caɨ Nama Jesús naiñaiño comecɨ naie lluana feiñotade. Naie facaise creyentena jaide. \v 15 Naiñaiño ie jofomo itɨno dɨga bautizaja mei, caɨmo llote: \p —Cuedɨ caɨ Namana cue jai ɨɨnuana omoɨ uiñuamona, cue jofomo mai bi, nainomo omoɨ fɨebillesa. —Duere caɨna uai-uaidode. \p \v 16 Jusiñamuimo jɨɨranomo jɨaɨruido jaidɨcaɨmo, daje jitaɨñomo dafaɨfidɨcaɨ. Naiñaiñodɨ jɨaɨnomona ɨbacañaiño. Janaba anamo naiñaiño jɨaɨ ite. Iemona naiñaiño jɨaɨruido suille rafuena llouide. Naie rafuena lluana ɨbatajano, naiñaiño namaɨaɨdɨ ailluena ucubena feiñouidɨmacɨ. \v 17 Naiñaiñodɨ caɨ jɨnafona jaillanona, ado cuiri-cuiricaide: \p —Naimacɨ nanoca Jusiñamui ie lloraɨnɨ. Omoɨ jilluana omoɨmo llocabitɨmacɨ. \p \v 18 Dɨga irui naiñaiñodɨ iese cuiri-cuirisoide. Icɨrillamona, Pablo abɨdo dobaidacaida, naiñaiñomo ite Janabamo llote: \p —Cue Nama Jesucristo uaido naiñaiñomona oni jai. —Iemona oni jaide. \p \v 19 Naiñaiño lluamona ucubena jai oñenana naiñaiño namaɨaɨ jai uiñua jira, Pablo, iaɨmaiaɨ Silas dɨga, gaɨtadɨmacɨ. Iaɨmaiaɨna plazamo illaɨcomɨnɨ illanomo sonocana uitɨmacɨ. \v 20 Dɨnomo iaɨmaiaɨna illaɨcomɨnɨ dɨne atɨdɨmacɨ. Iese iaɨmaiaɨna llogɨdotɨmacɨ: \p —Naie iaɨmaiaɨdɨ caɨ naɨraɨna uri itatañedɨiaɨmaiaɨ. Iaɨmaiaɨ judíuaɨ comɨnɨ. \v 21 Romanuaɨ comɨnɨna caɨ illa jira, iaɨmaiaɨ llogacɨnuaɨna caɨ ɨɨnoia, iedo caɨ jaia, maraiñede. \p \v 22 Iena cacajano, nana comɨnɨ naie iaɨmaiaɨna fanaisɨtɨmacɨ. Illaɨcomɨnɨdɨ naie iaɨmaiaɨ ɨniroina cuaranuanona duiñode. Rasɨ dɨga, iaɨmaiaɨna dɨga icaiño fatatatɨmacɨ. \v 23 Iaɨmaiaɨna eo faja mei, cárcelmo jonetɨmacɨ. Cárcelna sedaraɨmamo iaɨmaiaɨna raise sedallena llotɨmacɨ. \v 24 Iese llua jira, iaɨmaiaɨna llaveracomo fo iaɨmaiaɨna uite. Donoramo iaɨmaiaɨ eɨllɨaɨ ñuitajano, raise donode. \p \v 25 Naɨona daferui facai Pablo, iaɨmaiaɨ Silas dɨga, Jusiñamuimo ɨfuerillacɨnona ro-rodɨiaɨmaiaɨ. Jɨaɨ jɨɨdɨiaɨmaiaɨ. Jɨaɨe llavecano naiena cacadɨmacɨ. \v 26 Jamai ebena illacɨnomona ñuisañodɨ suide. Cárcel illanodɨ jaidɨsite. Naie facaiseconi nana nasiaɨdɨ ecocorinaite. Ie dacaiño nana llavecano imacɨ donua radɨ oni ecoride. \v 27 Cárcelna sedaraɨma casidemo, cárcel ie nasiaɨ ecocorinaillana cɨode. “Llavecano jai aisɨdɨmacɨ” raillamo naimɨe comecɨna facade. Ie jira ie lloesɨ aiñoicaida, dama abɨ faɨtaacade. “Illaɨcomɨnɨ bia, ¿bue lloitɨcue?” raillamona comecɨna facade; \v 28 iadedɨ Pablodɨ eo rɨire cuirioide: \p —¡O abɨna dama meineñeno! Bene nana itɨcaɨsa. \p \v 29 Lamparína atɨllena cárcelna sedaraɨma jɨcajanona, jarire fo jaide, Pablo iaɨmaiaɨ Silas dɨne. Jacɨnaillano, naimɨe abɨdɨ docaillamona, iaɨmaiaɨ uicomo caiñɨcɨ ɨfodo ana raɨnadate. \v 30 Iaɨmaiaɨna jino ua mei, nai iaɨmaiaɨmo jɨcanote: \p —¿Buena fɨnojitɨcue, cue jeacɨnomona cue jilloillena? \p \v 31 Uai otɨiaɨmaiaɨ: \p —Coco Nama Jesúna ɨɨno. Iese na o jofomo ite comɨnɨ dɨga o jilloillesa. \p \v 32 Iemei naimɨena Jesús ie rafuena llofuetɨiaɨmaiaɨ, nana ie jofomo itɨno dɨga. \v 33 Naie facaise iaɨmaiaɨ bofellañona jocode. Iemei naimɨedɨ, nana ie comɨnɨ dɨga, bautizaga. \v 34 Guillena, ie jofomo naie iaɨmaiaɨna uite. Jusiñamuina jai ɨɨnua jira, na ie comɨnɨ dɨga, naimɨe caɨmare ite. \p \v 35 Ie oni monaidemo, illaɨcomɨnɨdɨ dajerie policíana cárcelmo oretatɨmacɨ, nai iaɨmaiaɨna jino orellena. \v 36 Cárcel sedaraɨmadɨ naie rafuena Pablomo llote. Raite: \p —Omɨco jaillena, illaɨcomɨnɨdɨ omɨcona oredɨmacɨ. Mai marena jai. \p \v 37 Iadedɨ policíamo Pablodɨ llote: \p —Cocodɨ romanuaɨ comɨnɨdɨcoco; iadedɨ cocomo ite rafuena raise uiñoñeno cocona marefodo fatɨmacɨ. Cárcelmo cocona jonetɨmacɨ. Jai bainino cocona jino oretaiacadɨmacɨ. Iese jino jaiñeitɨcoco. Naimacɨmo llono: “Cocona jino ollena bi”. \p \v 38 Illaɨcomɨnɨmo policías naiena lluaɨbitemo, illaɨcomɨnɨdɨ naiena cacajanona, eo jacɨnaite, romanuaɨ comɨnɨna iaɨmaiaɨna jira. Caɨ nanoca illaɨcomɨnɨdɨ romanuaɨ naɨraɨ comɨnɨna jamai ebena duere fɨnuana rairuidɨmacɨ. \v 39 Ie jira naie iaɨmaiaɨ dɨne illaɨcomɨnɨdɨ jaidɨmacɨ, iaɨmaiaɨna: “Dama dɨno iesede” raillena. Jino atɨa mei, naɨraɨmona jino iaɨmaiaɨ jaillena oredɨmacɨ. \v 40 Cárcelmona jino billano, Lidia jofomo fo jaidɨiaɨmaiaɨ. Creyentiaɨna cɨuano, naimacɨ comecɨaɨna ocuiñotallena, naimacɨna dane llofuetɨiaɨmaiaɨ. Ie mei oni jaidɨiaɨmaiaɨ. \c 17 \s1 Pablo, iaɨmaiaɨ Silas dɨga, Tesalónicamo illa rafue \p \v 1 Anfípolis railla naɨraɨmo macaritɨiaɨmaiaɨ. Apolonia railla naɨraɨmo macaritɨiaɨmaiaɨ. Ie mei Tesalónica railla naɨraɨmo ridɨiaɨmaiaɨ. Dɨnomo judíuaɨ ofiracodɨ ite. \v 2 Pablo fɨbilla isoi, nainomo fo jaide. Daje amani sábadoruimo Jusiñamuina cuegafuiaɨmona naimacɨna llofuete. \v 3 Iese naimacɨna llofuete: \p —Cristo llegɨ cacaite. Fiodaillamona naimɨe jilloite. Naimɨedɨ Jesús. \v 4 Naiena cacadɨnomona ailluena ɨɨnotɨmacɨ. Pablo, Silas iaɨmaiaɨ dɨbeimo jaidɨmacɨ. Jusiñamuina ɨɨnote grieguaɨmona ailluena comɨnɨ creyentiaɨna jaidɨmacɨ. Ie emodoconi ailluena nanocañaiñuaɨdɨ creyentiaɨna jɨaɨ jaidɨmacɨ; \v 5 iadedɨ judíuaɨdɨ uradoillano, jamai itɨnomona eo maraiñede ɨiñɨaɨna uaiduanona, ailluena comɨnɨna ofitatɨmacɨ. Ie jira naie naɨraɨ uri iñedɨmacɨ. Iaɨmaiaɨna comɨnɨ uicomo uillena, Jasón jofomo binaisɨte. \v 6 Iaɨmaiaɨna baiñenano, Jesóna, jɨaɨe creyentiaɨ dɨga, illaɨcomɨnɨ illanomo aiñoicaida uitɨmacɨ. Cuiriisɨte: \p —Naga naɨraɨmo comɨnɨna uri itatañedɨiaɨmaiaɨ. Benomo jai bitɨiaɨmaiaɨ. Jai benomo billanona, Jasón ie jofomo iaɨmaiaɨna feiñote. \v 7 Caɨ nanoca illaɨma ie llogacɨnona jai ɨɨnoñedɨmacɨ. Ie anamo jai iacaiñedɨmacɨ. Raitɨmacɨ: “Jɨaɨe illaɨma anamo itɨcaɨ. Jesús raillamɨe anamo itɨcaɨ”. \p \v 8 Judíuaɨ iese lluamona, comɨnɨdɨ uri iñedɨmacɨ. Illaɨcomɨnɨdɨ jɨaɨ uri iñedɨmacɨ. \v 9 “Naie iaɨmaiaɨ dane biñeitɨiaɨmaiaɨ” illaɨcomɨnɨmo creyentiaɨ raillano, illaɨcomɨnɨdɨ Jasón jɨaɨe creyentiaɨ dɨga, jino oretatɨmacɨ. \s1 Bereamo Pablo, iaɨmaiaɨ Silas dɨga, illa rafue \p \v 10 Naie naɨo creyentiaɨdɨ Pablona, iaɨmaiaɨ Silas dɨga, Bereamo raɨre oretatɨmacɨ. Dɨnomo rillano, judíuaɨ ofiracomo jaidɨiaɨmaiaɨ. \v 11 Nainomo ite judíuaɨ eo mare. Tesalónicamo ite judíuaɨ isoiñedɨmacɨ. Bereamo itɨnodɨ Cristo rafuena iocɨre feiñotɨmacɨ. Nɨedɨ uanaicɨnoni raillanona, nagarui Jusiñamuina cuegafuiaɨna facadɨmacɨ. \v 12 Ie jira naimacɨmona ailluena ɨɨnotɨmacɨ. Judíuaɨñedɨnomona ailluena nanocañaiñuaɨ ɨɨnotɨmacɨ. Ailluena ɨiñɨaɨ jɨaɨ ɨɨnotɨmacɨ; \v 13 iadedɨ Bereamo Pablo Jusiñamui ie uaina jai lluana Tesalónicamo ite judíuaɨdɨ fɨdɨano, dɨnomo jaidɨmacɨ. Comɨnɨna fuemo faɨllena, jaidɨmacɨ. \v 14 Naie facaise creyentiaɨdɨ Pablona oni oretatɨmacɨ. Monaillai fuemo duide naɨsona oretatɨmacɨ. Silas, iaɨmaiaɨ Timoteo dɨga, fɨebidɨiaɨmaiaɨ. \v 15 Pablo uigamacɨ naimɨe dɨga Atenamo jaidɨmacɨ. Dane abɨdo Bereamo jaidɨmacɨmo, naimacɨmo Pablo llote: \p —“Silas, iaɨmaiaɨ Timoteo dɨga, raɨre cue dɨne billesa” llono. \s1 Atenamo Pablo illa rafue \p \v 16 Atenamo iaɨmaiaɨ rillena Pablo sedademo, naie naɨraɨmo ailluena jiraraɨaɨna cɨode. Iena cɨuanona, Pablo comecɨdɨ jeareficaide. \v 17 Naiena cɨua mei, judíuaɨ ofiracomo judíuaɨ dɨga coninɨri Jusiñamui rafuena siadote. Jusiñamuina jai ɨɨnote judíuaɨñedɨno dɨga coninɨri iena jɨaɨ siadote. Plazamo nagarui jamai itɨno dɨga coninɨri iena jɨaɨ siadote. \v 18 Jamai comecɨna facadɨnomona damɨerie naimɨe dɨga jɨaɨ ñaɨtɨmacɨ. Epicúreo railla rafuedo jaisoidɨmacɨ. Estoico railla rafuedo jɨaɨ jaisoidɨmacɨ. Damɨerie naimacɨmona raitɨmacɨ: \p —¿Buena nai ñaɨllareuidɨmɨe caɨmo lloiacade? \p Jɨaɨno raite: \p —Jɨaɨe naɨraɨ jusiñamuillaɨcaɨmo lloiacade isoide. \p Jesús fiodaillamona jilluana Pablodɨ llouilla jira, iese raitɨmacɨ. \v 19 Ie jira naimɨena naimacɨ siadouillanomo uitɨmacɨ. Naie illano Areópagona mamecɨrede. Jɨcanotɨmacɨ: \p —¿Nɨe isoide o comocɨnuaɨ? Caɨmo llono, caɨ uiñollena. \v 20 Eo feiredɨcɨnuaɨna cacadɨcaɨ. ¿Buena nai llofuiacɨnodɨ llote? Iena uiñoiacadɨcaɨ. \p \v 21 Nana Atenamo ite comɨnɨ, jɨaɨe illanomona bitɨno dɨga, jamai aillɨ como imacɨ fɨdɨa rafuena ñaɨ-ñaɨdɨmacɨ. Jamai aillɨ fɨdɨa rafuena caca-cacadɨmacɨ. Jɨaɨe rafuena fɨnoñedɨmacɨ. \p \v 22 Jɨcanua mei, Areópago railla illanomo Pablo naidacaida llote: \p —Atenas imacɨ, omoɨmo rafuena lloiacadɨcue. Omoɨ jusiñamuillaɨna eo sedacabidomoɨ. \v 23 Cue macarillamona, omoɨ jusiñamuillaɨna sedaja jiraraɨna cɨodɨcue. Daje jiraraɨ abɨmo iese cuega: “Uiñoñega Jusiñamuina sedadɨcaɨ” cuega. Uiñoñeno naimɨena sedadomoɨ. Ja omoɨmo naimɨena lloitɨcue. \v 24 Jusiñamui binɨena jaie fɨnode. Ie emodoconi Jusiñamuidɨ nana binɨemo itɨnona jɨaɨ fɨnode. Naimɨedɨ mona ie Nama. Enɨrue ie Nama. Ie jira ɨima fɨnoca jofomo naimɨe iñede. \v 25 Naga jitaille rana naimɨemo illa jira, naimɨena canonidɨcaɨ. Naimɨe nana comɨnɨna comuitate. Jɨaɨ nagarui jafaicɨ caɨ uadɨ caɨmo iga. Uanai nana rana caɨmo iga. \v 26 Damɨedemona nana comɨnɨna jebuitate, nana enɨruemo naimacɨ illena. Naimacɨ illa dɨnori naimɨe jonega. Naimacɨ illanomo naimɨe jɨaɨ jonega. \v 27 Iese jonega, naimacɨ naimɨena jenollena. Jenuano, nɨbaɨ naimɨena baitɨmacɨ. Caɨmona naimɨe are iñede. \v 28 Naimɨe jaca illa jira, caɨ jɨaɨ itɨcaɨ. Jɨaɨ cajedɨcaɨ. Ie isoi omoɨ rafue lloraɨnɨ jɨaɨ llotɨmacɨ: “Naimɨe ie uruiaɨdɨcaɨ”. \p \v 29 ’Naimɨe caɨna comuitaja jira, Jusiñamuidɨ jiraraɨ isoiñedena uiñotɨcaɨ. Jusiñamuidɨ oromona fɨnoca ra isoiñede. Platamona fɨnoca ra isoiñede. Nofɨcɨmona fɨnoca ra isoiñede. Ɨima ie onollɨ dɨga fɨnoca ra isoiñede. \v 30 Comɨnɨdɨ abɨ uiñoñeno jeacɨno jaie fɨnouidɨmacɨ. Jusiñamui naimacɨna nia janafeñede; iadedɨ jai birui Jusiñamuidɨ nana comɨnɨna naga illanomo naimacɨ comecɨaɨ iuai meidollena jitaide. \v 31 Naimacɨ comecɨaɨ iuai naimacɨ meidoñenia, naimɨe jai lloga facaise, naimacɨna duere fɨnoite. Naimacɨna duere fɨnollena, ie Jitona jai fetode. Naimacɨ fɨnoca rafuena naimɨe raise uiñuamona, naimacɨna duere fɨnoite. Fiodaillamona Jesúna naimɨe jai jilloitaja jira, iena uiñotɨcaɨ. \p \v 32 Fiodaillamona Jesús jilluana cacajano, damɨerie jaɨsitɨmacɨ. Ieconi jɨaɨnodɨ raite: \p —Jɨaɨruido o lluana dane cacajitɨcaɨ. \p \v 33 Iemei naimacɨ motomona Pablo jino jaide. \v 34 Naie comɨnɨmona damɨerie naimɨe dɨbeimo jaidɨmacɨ. Ɨɨnotɨmacɨ. Naimacɨmona damɨe Areópagomo siadouidɨmɨe. Ie mamecɨdɨ Dionisio. Jɨaɨñaiño ɨɨnote. Naiñaiño mamecɨdɨ Dámaris. Daje facaiseconi jɨaɨe comɨnɨdɨ ɨɨnotɨmacɨ. \c 18 \s1 Corintomo Pablo illa rafue \p \v 1 Atenamona Corinto railla naɨraɨmo Pablodɨ jaide. \v 2 Nainomo Aquila raillamɨena baisaide. Naimɨedɨ judío imɨe. Ponto railla enɨruedɨ naimɨe comuillano. Ie aɨ mamecɨdɨ Priscila. Naiñaiño dɨga Romamona como bitɨiaɨmaiaɨ. Romamona Claudio nana judíuaɨ comɨnɨna jai oretate. Ie jirari bitɨiaɨmaiaɨ. Roma ie nanoca illaɨmadɨ Claudio. \v 3 Pablo iaɨmaiaɨ daje isoi maɨjɨa jira, Pablo iaɨmaiaɨ jofomo fɨebide. Iaɨmaiaɨ conima dɨga maɨjɨde. Chivos itɨraɨaɨ ie nilla ɨniroina tɨforisoidɨmacɨ, naiemona jofona fɨnollena. \v 4 Naga sábadoruimo judíuaɨ ofiracomo llofuete, judíuaɨna ɨɨnotallena, judíuaɨñedɨnona iena jɨaɨ ɨɨnotallena. \v 5 Macedoniamona Silas, iaɨmaiaɨ Timoteo dɨga, bitemo, Pablodɨ nagarui Jusiñamui uaina llofueuide. Judíuaɨmo: “Jesúdɨ caɨ Jilloitaraɨma” llouide; \v 6 ia naimɨe uaina ɨɨnosɨñedɨmacɨ. Jɨaɨ naimɨe jɨnafomo jeare ñaɨtɨmacɨ. Naimacɨ comecɨaɨ jeare cɨua jira, Pablo ie ɨniroina jaidɨnote, naimacɨna raillano: \p —Danɨ omoɨ muidona Jusiñamui omoɨna duere fɨnojite. Cue muidonañeite. Jai judíuaɨñedɨno dɨne jaitɨcue, naimacɨna cue llofuellena. \p \v 7 Iese raillano, oni jaide. Justo jofomo jaide. Naimɨedɨ Jusiñamuina ɨɨnouidɨmɨe. Ie jofo judíuaɨ ofiraco ecɨmo ite. \v 8 Crispodɨ, nana ie jofomo itɨno dɨga, caɨ Nama Cristona ɨɨnote. Naimɨedɨ judíuaɨ ofiraco ie sedaraɨma. Ailluena Corintomo ite comɨnɨ creyentiaɨna jaidɨmacɨ. Ie mei naimacɨdɨ bautizaga. \v 9 Daje naɨona Pablo nɨcaɨrilla isoidemona, Pablomo caɨ Nama Jesucristodɨ llote: \p —Mai jacɨruiñeno. Faɨcaiñeno cue rafuena llocana jai. \v 10 O dɨga iitɨcue. Budɨ ona maraiñeno fɨnoñeite. Bie naɨraɨmo ailluena comɨnɨdɨ cue dɨbeimo jaitɨmacɨ. \p \v 11 Ie jira daje año ie emodo seis fɨvui dɨnomo Pablodɨ fɨebide, naimacɨmo Jusiñamui uaina llofuellena. \p \v 12 Corinto railla naɨraɨdɨ Acaya railla enɨruemo jaɨnaɨaɨde. Naie facaise Acaya ie gobernadordɨ Galión. Naie facaiseconi damɨerie judíuaɨ comɨnɨ Pablona faiacadɨmacɨ. Galión dɨne naimɨena uitɨmacɨ. \v 13 Raitɨmacɨ: \p —Caɨ illaɨma llogacɨno isoi bimɨedɨ comɨnɨna Jusiñamuina sedallena llofueñede. \p \v 14 Pablo uai oiacademo, judíuaɨmo Galióndɨ llote: \p —Judíuaɨ, cacarei. Naimɨe maraiñede rafuena fɨnodena, naimɨe omoɨna jɨfuetena, omoɨ lluamo nia cacarefidɨcue; \v 15 iadedɨ jamai naimɨe uaillaɨ cuemo llotomoɨ. Omoɨ usumatɨaɨ mɨcorɨaɨ mamecɨaɨ cuemo jɨaɨ llotomoɨ. Omoɨ einamacɨ llogacɨnuaɨna cuemo jɨaɨ llotomoɨ. Iena omoɨ coninɨri siadotomoɨ. Bie isoide rafuena siadoiacaiñedɨcue. \p \v 16 Iemona naimɨedɨ nainomona naimacɨna oni orede. \v 17 Ie mei Sóstenena gaɨtadɨmacɨ. Sóstenes ofiraco ie sedaraɨma. Naimɨena gobernador uicomo fanaisɨte; ia naifuena Galión nɨese nɨbaɨñede. \s1 Antioquíamo Pablo abɨdo jailla rafue \p \v 18 Naifue suilla mei, nainomo Pablo are fɨebide. Ie mei creyentiaɨna facaduano, Priscila iaɨmaiaɨ Aquila dɨga, Siria railla enɨruemo botedo jaide. Ie uai raise fɨnuana uiñollena, Moisés mɨcorɨ llua isoi, Cencreamo rillano, ie ɨfogɨna rɨjɨruda garetate. \v 19 Efesomo rillanona, iaɨmaiaɨna faɨnonocaide. Judíuaɨ comɨnɨ Jusiñamui rafuena siadollena, Pablodɨ judíuaɨ ofiracomo fo jaide. \v 20 Are naimacɨ motomo fɨebillena naimɨemo jɨcanotɨmacɨ; iadedɨ Pablo dɨnena uai ote: \p —Fɨebiñeitɨcue— \v 21 Naimacɨna facaduano, llote—. Jerusalémo jaitɨcue; iadedɨ Jusiñamui jitaia, dane omoɨ dɨne abɨdo riitɨcue. —Iemei Efesomona jaide. \v 22 Cesareamo sɨjɨano, Jerusalémo macarite. Creyentiaɨ dɨne jaide. Ie mei Antioquíamo jɨaɨ macarite. \p \v 23 Nainomo are fɨebilla mei, Pablo dane jaide. Galaciamo macarite. Ie mei Frigiamo macarite. Nana creyentiaɨ imacɨ comecɨaɨna ocuiñotacana jaide. \s1 Apolos illa rafue \p \v 24 Ie facaise Efesomo Apolos raillamɨe Alejandría railla naɨraɨmona ride. Judío imɨe. Naimɨe eo raise llofueuidɨmɨe. Naimɨedɨ Jusiñamui facaina lloraɨnɨ mɨcorɨaɨ cuegafuiaɨ raise uiñote. \v 25 Naimɨedɨ Jesús ie rafuena navui jai cacade. Ie comecɨmona iena eo llote. Jesús rafuena raise llofuete; iadedɨ naimɨe dama Juan mɨcorɨ ie bautizajana uiñote. Nana Jesús fɨnoca rafuena nia uiñoñede. Jusiñamui Joreño feiñuana jɨaɨ uiñoñede. \v 26 Judíuaɨ ofiracomo naimɨe llofuia, jacɨtaiñeno llofuete. Priscila, iaɨmaiaɨ Aquila dɨga, naiena cacadɨiaɨmaiaɨ. Ie jira naimɨena oni eneno uitɨiaɨmaiaɨ. Ie uiñoñega rafuena eo raise naimɨena llofuetɨiaɨmaiaɨ. \v 27 Acayamo Apolodɨ jaiacana jira, creyentiaɨdɨ naimɨe comecɨna ocuiñotajano, naimɨena oresɨte. Acayamo ite creyentiaɨmo rabemo cuetɨmacɨ. Jusiñamui naimacɨna dueruilla jira, creyentiaɨna jai jaidɨmacɨ. Naimɨena marena feiñollena iese cuetɨmacɨ. Nainomo naimɨe rillanona, creyentiaɨna eo canode. \v 28 Judíuaɨ dɨga marefodo jɨaɨ eo ñaɨte. Iemona naimacɨ uai ollɨnodɨ iñede. Naimɨedɨ Jusiñamui cuegafuiaɨmona Jesúdɨ caɨ Jilloitaraɨmana llofuete. \c 19 \s1 Efesomo Pablo illa rafue \p \v 1 Corintomo Apolo nia itemo, naɨraɨaɨ onifedo joide naɨdo jailla mei, Pablo Efesomo ride. Dɨnomo rillanona, creyentiaɨna baite. \v 2 Naimacɨmo jɨcanote: \p —¿Cristona omoɨ ɨɨnuaruimo Jusiñamui Joreñona feiñotomoɨ? \p Uai otɨmacɨ: \p —Jusiñamui Joreñona nia jaca cacaiñedɨcaɨ. \p \v 3 Dane jɨcanote: \p —¿Nɨe isoi omoɨ bautizagaomoɨ? \p Uai otɨmacɨ: \p —Juan mɨcorɨ lloga rafue facaina bautizagacaɨ. \p \v 4 Pablo uai ote: \p —Mare. Juan llote: “Omoɨ comecɨaɨ iuaina meido. Iemei bautizallomoɨ”. Ie ifo meidoitɨmɨena comɨnɨ ɨɨnollena llote. Jesúna ɨɨnollena llote. Jesús rafuena omoɨmo raise lloitɨcue. \p \v 5 Iena cacajano, caɨ Nama Jesús dɨbeido bautizadɨmacɨ. \v 6 Naimacɨmo Pablo ie onollɨna joniamona, Jusiñamui Joreñona feiñotɨmacɨ. Ie mei naimacɨ uiñoñega naɨraɨ uaido ñaɨtɨmacɨ. Jusiñamui Joreño naimacɨmo llua rafuena jɨaɨ llotɨmacɨ. \v 7 Nɨbaɨ nana naimacɨdɨ doce ɨiñɨaɨ. \p \v 8 Sábadoruimo judíuaɨ ofiracomo fo jaillano, naimɨe anamo naimacɨ illana Jusiñamui jitailla jira, Jusiñamui dɨbeimo naimacɨ comecɨaɨ iuaina meiduana Pablodɨ jacɨtaiñeno eo llouide. Nainomo daje amani fɨvui fɨebide. \v 9 Naimacɨmona jɨaɨnodɨ Pablo uaina uaitatɨmacɨ. Jɨaɨ ɨɨnoiacaiñedɨmacɨ. Naimacɨ ɨɨnoñena ira, ofiracomo bitɨnomo: “Cristo rafuedɨ maraiñede” llouidɨmacɨ. Ie jira Pablodɨ creyentiaɨ dɨga naimacɨmona eneno oni jaide. Tiranno ie lloracomo nagarui Pablodɨ llofueuide. \v 10 Mena fɨemona iese llofueuide. Ie jira dɨga Asia railla enɨruemo ite comɨnɨdɨ caɨ Nama ie uaina cacadɨmacɨ. Judíuaɨ cacadɨmacɨ. Judíuaɨñedɨno jɨaɨ cacadɨmacɨ. \p \v 11 Jusiñamuidɨ Pablona siño rafuena fɨnotate. \v 12 Duidɨnomo comɨnɨdɨ naimɨe jetaca pañueluaɨna uitɨmacɨ. Duidɨnomo naimɨe jetaca ɨniroina jɨaɨ uitɨmacɨ. Naiena jetajamona, duidɨnodɨ jillodɨmacɨ. Janaba anamo itɨnodɨ jɨaɨ jillodɨmacɨ. \v 13 Naie facaise jamai macarisoidɨno ridɨmacɨ. Judíuaɨ imacɨ. Naimacɨdɨ icoriraɨnɨ. Jesús mamecɨ llɨnuano, jananɨaɨ anamo itɨnomona jananɨaɨna oni oretaiacadɨmacɨ. Jananɨaɨmo raitɨmacɨ: \p —Pablo llua isoi, Jesús muidona bimacɨmona oni jai. \p \v 14 Esceva ie siete jitotɨaɨdɨ iese fɨnoacadɨmacɨ. Escevadɨ Jusiñamui dɨga ñaɨraɨma. \v 15 Janabana oni oretaiacadɨmacɨmo, Janaba dɨnena uai ote: \p —Jesúna uiñotɨcue. Pablona jɨaɨ uiñotɨcue; iadedɨ omoɨna uiñoñedɨcue. \p \v 16 Ieconi Janaba anamo itɨmɨe naimacɨ emodomo daiacaide. Rɨire nana naimacɨna emodoficaide. Ie jira naie jofomona taɨmɨiaɨna jino aisɨdɨmacɨ. Naimacɨdɨ bofellaɨaɨ dɨga jino aisɨdɨmacɨ. \p \v 17 Nana Efesomo itɨno iena fɨdɨdɨmacɨ. Judíuaɨ, judíuaɨñedɨno dɨga, naifuena fɨdɨdɨmacɨ. Naifuena fɨdɨanona, eo jacɨnaitɨmacɨ. Iemona caɨ Nama Jesús mamecɨdɨ are soride. Comɨnɨ dɨnena: “Jesús uai eo siño” raitɨmacɨ. \v 18 Ie jira ailluena creyentiaɨdɨ billano, imacɨ navui maraiñede fɨnoca rafuena Jusiñamuimo llotɨmacɨ. Icorilla rafuena fɨnouidɨmacɨ. Iena marefodo llotɨmacɨ. \v 19 Ailluena icorilla rafuiaɨ illabiaɨ atɨanona, marefodo jobaidɨmacɨ. Nɨga raifi rabiaɨ jobaillana facadɨmacɨ. Cincuenta mil ucube dɨese facai rabiaɨna jobaidɨmacɨ. \v 20 Caɨ Nama Jesús uaina eo llocana jaide. Comɨnɨdɨ naie uai siñonana uiñotɨmacɨ. \p \v 21 Naie rafue illa mei, Pablodɨ comecɨna facajano raite: “Macedoniamo cue macarillamona, Acayamo cue jɨaɨ macarillamona, Jerusalémo riacadɨcue”. Ie emodoconi naimɨedɨ raite: “Nainomona Romamo jɨaɨ jaiacadɨcue”. \v 22 Naimɨe nia Asiamo nano nɨgarui illanona, mena canoraɨmana Macedoniamo oretate. Timoteona, iaɨmaiaɨ Erasto dɨga, oretate. \s1 Efesomo ite comɨnɨ maraiñede rafue fɨnoacadɨmacɨ \p \v 23 Naie facaiseconi Pablo nia oni jaiñenia, Jesucristo rafue muidona Efesomo ite comɨnɨdɨ maraiñede rafuena comuitatɨmacɨ. \v 24 Demetrio raillamɨe platamona dɨga rana fɨnouide. Naimɨedɨ Diana ie jofo joreñuaɨna fɨnouide. Naimɨe anamo ailluena maɨjɨuidɨmacɨ. Dianadɨ naimacɨ jusiñamui. \v 25 Naimɨe isoi maɨjɨuidɨnona Demetrio uaidote, nana naimacɨ danomo ofillena. Ie mei raite: \p —Jai danomo ofidɨcaɨ. Bie maɨjɨamona caɨ ucubena uana raise uiñotomoɨ; \v 26 iadedɨ Pablo raillamɨedɨ dɨga comɨnɨna jai llofuete: “Comɨnɨ fɨnoca ranɨaɨdɨ jusiñamuillaɨñede”. Naie llofuiamona ailluena comɨnɨ naimɨe dɨbeimo jaidɨmacɨ. Dama Efesomo iese suiñede; iadedɨ ua nana Asiamo iese suide. \v 27 Ie jira abɨna rairuiacadɨcaɨ, caɨ maɨjɨlle faɨfi raillano, comɨnɨ Diana jofona jɨaɨ sofei raillanona. Comɨnɨdɨ naiñaiñona ebiruillana feitaitɨmacɨ. Naiñaiñori raijicaiñeitɨmacɨ. Dianadɨ eo ebirede jusiñamui. Nana Asiamo ite comɨnɨ naiñaiñona sedacabidɨmacɨ. Uanai nana bie enɨruemo ite naɨraɨdɨ naiñaiñona sedacabidɨmacɨ. Ie jira abɨna rairuiacadɨcaɨ. \p \v 28 Iena cacajano, eo icɨritɨmacɨ. Rɨire cuiriidɨmacɨ: \p —¡Efeso ie Diana eo ebirede! \p \v 29 Danɨrie siaduamona, nana comɨnɨ eo faɨlliñaidɨmacɨ. Iemo nana comɨnɨ dajena naimacɨ ofiracomo fo raɨre jaisɨte. Gayona, iaɨmaiaɨ Aristarco dɨga, gaɨtajano uitɨmacɨ. Naie iaɨmaiaɨdɨ Pablo ie nabai iaɨmaiaɨ. Iaɨmaiaɨ comuillanodɨ Macedonia. \v 30 Pablo ofiracomo jɨaɨ fo jaiacade; iadedɨ creyentiaɨdɨ naimɨe fo jaillana rairuidɨmacɨ. \v 31 Illaɨcomɨnɨmona damɨerie nabaiñɨaɨ naimɨemo fo jaillana jɨaɨ rairuidɨmacɨ. \v 32 Fo itɨnomona damɨerie daje rafuena ebena cuiriidɨmacɨ. Jɨaɨno jɨaɨfuena ebena cuiriidɨmacɨ. Eo faɨlliñaidɨmacɨ; ie iadedɨ bue ñellena naimacɨ ofillana raise uiñoñedɨmacɨ. \v 33 Comɨnɨ motomona judíuaɨ dɨnena damɨe uicomo oredɨmacɨ. Ie mamecɨdɨ Alejandro. Comɨnɨna llɨɨcaitallena, ie onollɨ jaidɨanona, comɨnɨmo lloiacade; \v 34 iadedɨ naimɨe judío imɨena naimacɨ uiñuanona, nana daacaiño cuiriidɨmacɨ. Mena horas raifi cuiri-cuiriidɨmacɨ: \p —¡Efeso ie Diana eo ebirede! \p \v 35 Iemei naie naɨraɨ rabe cueraɨmadɨ comɨnɨna llɨɨcaitatate. Naimacɨ llɨɨcailla meinoconi, naimɨe lluacɨnona cacadɨmacɨ. Raite: \p —¡Cacarei! Caɨ naɨraɨdɨ Dianana sedacabidɨcaɨ. Naiñaiño ebiredɨñaiño. Naiñaiñona eruaɨde jiraraɨdɨ monamona jaie uaide. Iena jɨaɨ sedacabidɨcaɨ. Nana bie enɨruemo ite comɨnɨ iena uiñotɨmacɨ. Bu naiena uiñoñedɨmɨena jaca iñede. \v 36 Bu cue lluana jaca uaitañeite. Ie jira omoɨ llɨɨcai. Comecɨaɨ facañeno buena fɨnoñeno. \v 37 ¿Bue ñellena Gayo iaɨmaiaɨ Aristarco dɨga, benomo atɨdomoɨ? Iaɨmaiaɨdɨ caɨ jusiñamui joreñona ñaɨñedɨiaɨmaiaɨ. Naiñaiñona jeare fɨnoñedɨiaɨmaiaɨ. \v 38 Demetrio, ie maɨjɨraɨnɨ dɨga, iaɨmaiaɨna llogɨdoiacania, comɨnɨna llogɨdoraco ite. Dɨga jueces jɨaɨ ite. Coniniri nainomo iena siado; \v 39 iadedɨ jɨaɨ nɨcɨno omoɨmo ia, caɨ illaɨcomɨnɨ ofia, biena siaduano, caɨmo lloitɨmacɨ. \v 40 Birui bie rafue caɨ fɨnua jira, illaɨcomɨnɨ nɨbaɨ caɨna duere fɨnoitɨmacɨ. ¿Nɨese caɨ nɨbaɨlle? Illaɨcomɨnɨ caɨmo biena jɨcanoia, ¿nɨese raitɨcaɨ? \p \v 41 Naie llua mei, ofidɨnona jino orede. Iemei jai jono tuudɨmacɨ. \c 20 \s1 Macedoniamo Pablo dane jailla rafue \p \v 1 Efesomo ite rafue suilla mei, Pablodɨ creyentiaɨna uaidote. Naimacɨ comecɨaɨna ocuiñotafuena llote. Iemei naimacɨna naimɨe facaduano, Macedonia railla enɨruemo jaide. \v 2 Nainomo ite naɨraɨaɨmo macarite. Comecɨna ocuiñotallena, naimacɨna llofuecana jaide. Iese Macedoniamona Grecia railla enɨruemo risaide. \v 3 Nainomo daje amani fɨvui illa mei, Siriamo botedo abɨdo jaiacade; iadedɨ judíuaɨdɨ naimɨena meineiacanana Pablo fɨdɨano, Macedoniamo abɨdo macarite. \v 4 Jɨaɨno naimɨe dɨga jaidɨmacɨ. Sópater jaide. Naimɨedɨ Berea naɨraɨ imɨe. Pirro jito. Aristarco, iaɨmaiaɨ Segundo dɨga, jaide. Tesalónica naɨraɨ imɨe iaɨmaiaɨ. Gayo naimɨe dɨga jɨaɨ jaide. Gayodɨ Derbe naɨraɨ imɨe. Timoteo naimɨe dɨga jɨaɨ jaide. Tíquico, iaɨmaiaɨ Trófimo dɨga, jɨaɨ jaidɨiaɨmaiaɨ. Asia imɨe iaɨmaiaɨ. \v 5 Coco uicodo naimacɨ jaillano, Troamo cocona sedadɨmacɨ. \v 6 Llomenico guillaruillaɨ railla rafue fuilla mei, Filipomona jaidɨcoco. Monaillaido dabecuirorui coco jailla mei, Troamo naimacɨ dɨga dane danomo dafaɨfidɨcoco. Nainomo siete dɨgarui fɨebidɨcoco. \s1 Troamo Pablo illa rafue \p \v 7 Domingoruimo Jesús fiodaillana comecɨllena, danomo ofidɨcaɨmo, Pablodɨ caɨna llofuete. Ɨcoitɨ naimɨe jaiacana jira, Pablo are ñaɨte. Naɨona jitoma daferui illa facai nia ñaɨte. \v 8 Caɨ ofillanomo ailluena lamparínɨaɨ ite. \v 9 Pablo are ñaɨa jira, daje coniruemo ɨnɨaɨcɨdɨ suide. Naie conirue mamecɨdɨ Eutico. Naimɨedɨ ventanamo raɨde. Naimɨe eo ɨnɨa jira, ventanamona ana uaide. Tercer pisomo a itɨcaɨ. Nainomona enɨruemo naimɨedɨ uaide. Ana jɨbuisaɨbidemo, naimɨena meniñocaidemo, naimɨe jai fiodaillana cɨodɨmacɨ. \v 10 Ie jira Pablo ana jaide. Naimɨe emodomo jɨtadacaida, naimɨena meniñote. Comɨnɨmo llote: \p —Omoɨ rucaicueriñeno. Naimɨe cajede. Jafaicɨna nia faɨte. \p \v 11 Abɨdo a jaidɨmacɨ. Jesús fiodaillana comecɨllena, llomenicona taɨruano, comɨnɨmo Pablo fecade. Guilla meinomo, naimacɨ dɨga naimɨe are ñaɨte, monaiacademo. Ie mei oni jaide. \v 12 Nainomona conirue jai cajede uitɨmacɨ. Ie jira nana naimacɨ naimɨeri eo iobidɨmacɨ. \s1 Mileto railla naɨraɨmo Pablo jailla rafue \p \v 13 Pablodɨ Troamona Asón railla naɨraɨmo arɨdo jaiacana jira, botedo jaidɨcaɨ. Iese uicomo Asónmo jaidɨcaɨ. Nainomona Pablona botedo uiacadɨcaɨ. \v 14 Ie jira Asónmo naimɨena caɨ baillanona, caɨ dɨga botemo bite. Ie mei Mitilene railla naɨraɨmo jaidɨcaɨ. \v 15 Nainomona dane monaillaido caɨ jaillano, ie areruido Quío railla naɨraɨmo ruicafebellemo jaidɨcaɨ. Dane ie areruido Samos railla naɨraɨ mamedo atona jaidɨcaɨ. Ie areruido dane caɨ jaillano, Miletomo sɨjɨdɨcaɨ. \v 16 Abɨ juarenia, Pentecostés railla rafue suillɨruimo naimɨe Jerusalémo iacade. Pentecostés trigo ua ie rafue. Pascua rafue illa meinoconi, cincuenta dɨgarui illanona bie rafue ite. Asia railla enɨruemo naimɨe are iacaiñena jira, Pablo comecɨna facade: “Efeso ecɨdo monaillaido jaitɨcaɨ”. \s1 Efesomo ite creyentiaɨ sedaraɨnɨmo Pablo llua rafue \p \v 17 Creyentiaɨna sedaraɨnɨna uaidollena, Miletomona Efesomo Pablo cartana orede. \v 18 Naimɨe dɨne naimacɨ rillanona, Pablo naimacɨmo llote: \p —Asiamo nano cue rillaruimona, nɨese omoɨ dɨga nagarui cue illana uiñotomoɨ. \v 19 Caɨ Nama dɨga abɨna ɨedoñeno maɨjɨuidɨcue. Eecana sure maɨjɨdɨcue. Judíuaɨ cuena duere uiñodosɨa jira, ie facaiseconi dueredɨcue. \v 20 Cuemo ite marecɨnona omoɨmo jaca janoñedɨcue. Nana Jusiñamui rafuena omoɨmo jai llotɨcue. Omoɨ ofillanomo omoɨna llofueuidɨcue. Omoɨ jofuemo omoɨna jɨaɨ llofueuidɨcue. \v 21 Judíuaɨna llofuetɨcue. Judíuaɨñedɨnona daje isoi llofuetɨcue. Jusiñamui dɨbeimo omoɨ comecɨaɨ iuaina meiduana llotɨcue. Caɨ Nama Jesúna omoɨ ɨɨnuana jɨaɨ llotɨcue. \v 22 Jusiñamui Joreñodɨ cuena jai jaicaitaja jira, Jerusalémo birui jaitɨcue. Nainomo ramo cue jirille rafuena uiñoñedɨcue; \v 23 iadedɨ Jusiñamui Joreño naga naɨraɨmo cuemo llote: “Llaveracomo ona gaɨtajano ona jonesɨite. Duere sefuitɨo”. \v 24 Cue ille dɨnori are illemo comecɨna facañedɨcue. Dama cue ille dɨnori fuidoiacadɨcue. Caɨ Nama Jesúmona cue feiñoga maɨjɨana fuidoacadɨcue. Mare rafuena omoɨmo lloiacadɨcue. Jusiñamui omoɨna duenaillana jɨaɨ llotɨcue. \v 25 Jusiñamui anamo omoɨ illa rafuena omoɨmo jai llotɨcue. Jai dane cue uiecona cɨoiñeitomoɨ. Iena uiñotɨcue. \v 26-27 Cue uaina jaca janoñedɨcue; ia nana Jusiñamui uai omoɨmo llotɨcue. Ie jira cuemona omoɨ dɨga cue comecɨ mare. Jusiñamui uaido omoɨ jaiñenia, cue muidonañeite. \v 28 Mai omoɨ abɨ rairui. Jusiñamui Joreñodɨ omoɨna creyentiaɨna sedatate. Naimacɨna raise seda. Jusiñamui dɨbeimo itɨnona llofue. Naimɨe Jito fiodailla muidona, naimacɨna ote, naimɨe iena. \v 29 Naimacɨdɨ toɨca llaudaɨaɨ isoidɨmacɨ. Nia abɨna raise uiñoñedɨmacɨ. Cue jailla meinoconi, taɨno lloraɨnɨdɨ, janallari isoi, omoɨmo biite. Naimacɨ nana omoɨ sedaca comɨnɨna ramo faɨte, danomo abɨdo naimacɨ jaillena, jɨconɨaɨ llaudaɨaɨ gaɨtaja isoi. \v 30 Omoɨmona uanaiñedɨcɨnona lloraɨnɨdɨ iite. Creyentiaɨna ramo faɨtɨmacɨ, omoɨ lluacɨnona faɨnonocaillena, naimacɨ dɨbeimo illena. \v 31 Ie jira abɨna rairui. Bie rafuena feitañeno. Daje amani fɨemona nana omoɨna jai llofuetɨcue. Naɨona omoɨna llofuetɨcue. Aremona omoɨna jɨaɨ llofuetɨcue. Omoɨna cue duenaillamona, eianona omoɨna llofuetɨcue. \v 32 Mai. Caɨ Nama illa anamo omoɨna faɨnonocaitɨcue. Naimɨe uaimona naimɨe omoɨna duenaillana jai uiñotomoɨ. Naie uaidɨ omoɨna jɨaɨ ocuiñotaite. Iemona Cristona ɨɨnocana jaitomoɨ. Nana naimɨe fetocano dɨga naimɨe illanomo ɨco jaca iitomoɨ. \v 33 Jɨaɨno ie ucubena jaca nɨcɨdoñedɨcue. Bu ie ɨniroillaɨna jaca jɨaɨ oiacaiñedɨcue. \v 34 Cue jitaille rana dama cue maɨjɨano otɨcue. Cue dɨga jaidɨno imacɨ jitaille rana jɨaɨ dama cue maɨjɨano otɨcue. Iena nana omoɨdɨ uiñotomoɨ. \v 35 Iese cue illamona omoɨna llofuetɨcue. Iese maɨjɨano duerede comɨnɨna canocana jaiacadɨcaɨ. Caɨ Nama Jesús ie llogacɨnona uiñotɨcaɨ. Naimɨe raite: “Raruiaɨna caɨ feiñoia, iobidɨcaɨ; iadedɨ caɨ eo iobiacania, jɨaɨnomo raruiaɨna fecadɨcaɨ”. \v 36 Naie llua meino, naimacɨ dɨga caiñɨcɨ ɨfodo raɨnadajano, Jusiñamuimo jɨɨde. \v 37 Nana naimacɨdɨ eo eedɨmacɨ. Pablona caɨmaduanona, naimɨena llibanotɨmacɨ. \v 38 “Cuena dana cɨoiñeitomoɨ” naimacɨmo llua jira, eo sunaitɨmacɨ. Ieconi naimɨe dɨga botemo jaidɨmacɨ. \c 21 \s1 Jerusalémo Pablo jailla rafue \p \v 1 Naimacɨna caɨ facadua meinoconi, suiñodɨcaɨ. Cos railla naɨraɨmo atona jaidɨcaɨ. Ie are Rodas railla uiasimo ridɨcaɨ. Iemei Pátara railla naɨraɨmo ridɨcaɨ. \v 2 Nainomo Fenicia railla enɨruemo jaiacade botena baitɨcaɨ. Nai botemo caɨ jailla mei, suiñodɨcaɨ. \v 3 Chipre railla uiasina caɨ cɨojia, caɨ nabei dɨbeimo ite. Iemei Siria railla enɨruemo jaidɨcaɨ. Tiro railla naɨraɨmo sɨjɨdɨcaɨ. Botedo uiga raruiaɨna nainomo joneacadɨmacɨ. \v 4 Tiromo ite creyentiaɨ caɨ baillanona, siete dɨgarui naimacɨ dɨga itɨcaɨ. Jerusalémo naimɨena judíuaɨ meineñellena, nainomo naimɨe jaiñellena, Jusiñamui Joreño naimacɨna Pablomo llotatate. \v 5 Dɨgarui illa meinomo oni jaidɨcaɨ. Naie naɨraɨmona nana naimacɨ caɨ dɨga jaidɨmacɨ. Rɨñonɨaɨ, naimacɨ uruiaɨ dɨga, jaidɨmacɨ. Caiñɨcɨ ɨfodo monaillai fuemo ana raɨnadajano Jusiñamuimo jɨɨdɨcaɨ. \v 6 Naimacɨ facadua meinoconi, botemo jaidɨcaɨ. Naimacɨ imacɨ jofuemo abɨdo jaidɨmacɨ. \v 7 Tiromona Tolemaida railla naɨraɨmo jaidɨcaɨ. Creyentiaɨna uaiduano, darui naimacɨ dɨga itɨcaɨ. \v 8 Ie are jaillano, Cesareamo caɨ ria, Felipe jofomo jaidɨcaɨ. Felipedɨ Jesucristo ie rafuena lloraɨma. Jerusalémo diáconuaɨna creyentiaɨ jaie fetua facaise, Felipena fetodɨmacɨ. \v 9 Naimɨe dɨnomo fɨebidɨcaɨ. Naimɨemo cuatro jisa ite. Naiñaiñuaɨ nia ɨima abɨna uiñoñede. Jusiñamui naiñaiñuaɨmo lluacɨnona llocabitɨmacɨ. \p \v 10 Dɨgarui nainomo caɨ illamo Judeamona damɨe bite. Naimɨe mamecɨ Agabo. Jusiñamui facaina lloraɨma. \v 11 Caɨmo ria, naimɨedɨ Pablo cinturóna aiñode. Naie dɨga ie eɨllɨna maɨte. Ie onollɨna jɨaɨ maɨte raillano: \p —Jusiñamui Joreño raite: “Jerusalémo judíuaɨ illaɨcomɨnɨ bie cinturón jaɨnaoide ɨimana daje isoi maɨtɨmacɨ. Judíuaɨñedɨnomo naimɨena fecajitɨmacɨ” raite. \p \v 12 Naiena caɨ cacajano, naie comɨnɨ dɨga, Pablona caidɨdɨcaɨ, naimɨe Jerusalémo jaiñellena. \v 13 Pablo uai ote: \p —¿Bue ñellena eedomoɨ? ¿Bue ñellena cue comecɨna ocuiñotañedomoɨ? Cue maɨana jaca jitaidɨcue. Ua cue fiodaillana jaca jɨaɨ jitaidɨcue. Cue Nama Jesús muidona cue fiodaiadedɨ, damamai fiodaitɨcue. \p \v 14 Caɨ lloga uai naimɨe ɨɨnoñena muidona, raitɨcaɨ: \p —Caɨ Nama jitaille rafuena fɨnuana jitaidɨcaɨ. —Iemei llɨɨcaidɨcaɨ. \p \v 15 Nano nɨgarui illanona, caɨ raruiaɨna fɨnuano, Jerusalémo jaidɨcaɨ. \v 16 Cesareamo ite creyentiaɨmona jɨaɨno caɨ dɨga jaidɨmacɨ. Mnasón jofomo caɨna uitɨmacɨ. Naimɨedɨ Chipre railla uiasi imɨe. Naimɨedɨ nano bie rafue taɨniamona creyente. \s1 Jacobo dɨga Pablo ñaɨa rafue \p \v 17 Jerusalémo caɨ ria, creyentiaɨdɨ caɨna caɨmare uaidotɨmacɨ. \v 18 Ie are Pablo, caɨ dɨga, Jacobo dɨne jaide. Nana creyentiaɨna sedaraɨnɨ nainomo jai ofidɨmacɨ. \v 19 Uaidua mei, Pablo nagacɨnuaɨdo Jusiñamui judíuaɨñedɨnomo fɨnoca rafuena llote: \p —Cue llofuiamona ailluena judíuaɨñedɨno creyentiaɨna jaidɨmacɨ —llote. \p \v 20 Naie rafuena cacajano, Jusiñamuimo iobillacɨnona fecadɨmacɨ. Iemei naimɨemo llotɨmacɨ: \p —Ama, ero, judíuaɨmona ailluena comɨnɨ jai creyentiaɨna jaidɨmacɨ; ia nana naimacɨ Moisés mɨcorɨ llogacɨnodo eo jaidɨmacɨ. \v 21 O fɨnoca rafuena jai fɨdɨdɨmacɨ. Ona comɨnɨ ñaɨana jai fɨdɨdɨcaɨ. Jɨaɨe naɨraɨ motomo ite judíuaɨna Moisés mɨcorɨ llogacɨnona faɨnonocaillana llofuetɨo. Naimacɨ uruiaɨ abɨna deñenana llofuetɨo. Moisés mɨcorɨ llogacɨnuaɨdo jaiñellena llofuetɨo. \v 22 Ie jira ¿nɨese nɨbaɨitɨcaɨ? O rillana jai fɨdɨdɨmacɨ. \v 23 Ie jira omo caɨ lluana fɨno. Caɨ ecɨmo cuatro ɨima jai ite. Nɨe isoide rafuena Jusiñamuimo jai llotɨmacɨ. \v 24 Jusiñamui jofomo naimacɨna uiño. Naimacɨ dɨga Moisés mɨcorɨ llua isoi, o abɨ fɨno. Naie rafuena raise fuidollena, Jusiñamuimo fecallena, toɨca ocainaɨaɨna naimacɨ facaina ɨba. Naie rafue omoɨ fuiduanona, omoɨ ɨfogɨna rɨjɨruda gareitomoɨ. Ie mei nana comɨnɨ mare rafuena o fɨnocana jaillana uiñoitɨmacɨ. Moisés mɨcorɨ llogacɨnodo o nia jaillana uiñoitɨmacɨ. Iese omo lloiacadɨcaɨ. \v 25 Judíuaɨñedɨno Moisés mɨcorɨ llogacɨnodo jaillena lloñeitɨcaɨ. Naimacɨmona creyentiaɨna jaidɨnomo navui cuetɨcaɨ: “Jiraraɨmo fecaca rana rɨñeno. Dɨruena rɨñeno. Llerɨnoga rana rɨñeno. O aɨñede rɨño dɨga iñeno. O ɨniñede ɨima dɨga iñeno” cuetɨcaɨ. \p \v 26 Pablo “Jee” raillanona, nai cuatro ɨima dɨga ie are Moisés mɨcorɨ llogacɨnona fɨnuano, Jusiñamui jofomo jaide, naimɨe ie fɨnoca rafue fuillarui llollena. Jusiñamuimo nagamɨiaɨ rana fecajaruina jɨaɨ llote. Siete dɨgarui illanona, Moisés mɨcorɨ llua isoi, naie rafuena fuidoiacadɨmacɨ. \s1 Pablona gaɨtaja rafue \p \v 27 Naie siete iruillaɨ fuiacanaruillaɨmo Asiamona damɨerie judíuaɨdɨ bitɨmacɨ. Jusiñamui jofomo Pablona cɨuano, comɨnɨ comecɨaɨna feidocana uitɨmacɨ. Pablona gaɨtajanona, \v 28 cuiriidɨmacɨ: \p —Caɨmacɨ, caɨna cano. Bimɨe naga illanomo llofuiamona, comɨnɨna raise itatañede. Moisés mɨcorɨ llogacɨnuaɨdo jaiñede. Bifona raise sedañede. Judíuaɨñedɨno bifomo atɨano, bie mare jofo naimɨe jai jeare fɨnode. \p \v 29 Iese ite: Jerusalémo Trófimo dɨga Pablona cɨodɨmacɨ. Trófimodɨ Efeso naɨraɨ imɨe. Judíuñedɨmɨe. Pablo naimɨena Jusiñamui jofomo uillamo comecɨna facadɨmacɨ; iadedɨ uiñede. Judíuaɨ comɨnɨmona judíuñedɨmɨe Jusiñamui jofomo jaillana maraiñede. \v 30 Asiamona bitɨno cuiriillamona, nana Jerusalémo ite comɨnɨ icɨrinaidɨmacɨ. Aisɨcana Jusiñamui jofomo jarire ofidɨmacɨ. Pablona gaɨtajanona, naifomona naimɨena jino sonodɨmacɨ. Ie mei Jusiñamui jofona sedaraɨnɨ nasena ɨbaidɨmacɨ. \v 31 Pablona meineiacania, soldaduaɨ ie comandantedɨ nana comɨnɨ ɨeillana fɨdɨde. \v 32 Ieconi naimɨedɨ, ie soldaduaɨ dɨga, nana ie illaɨcomɨnɨ dɨga, comɨnɨ dɨne aisɨcana bitɨmacɨ. Ie jira comɨnɨdɨ naimacɨna cɨuano, Pablona fajana faɨnonocaidɨmacɨ. \v 33 Comandante naimɨemo iaɨreicaia, Pablona gaɨtade. Naimɨena mena lloeo dɨga maɨllena llote. Jɨcanote: \p —¿Bu naimɨedɨ? ¿Bue ñete? \p \v 34 Nana ɨeidɨnodɨ jɨaɨforie llotɨmacɨ. Ie jira naie rafuena naimɨe jaca uiñoñede. Ie muidona cuatelmo naimɨena uillena llote. \p \v 35 Cuartel tɨdabacuimo naimacɨ ria, comɨnɨ jarire jailla jira, soldaduaɨ Pablona uitɨmacɨ. \v 36 Ailluena comɨnɨ racadɨmacɨ. Ocuioisɨte: \p —¡Naimɨena meine! \s1 Pablo ie abɨ rɨidua llua rafue \p \v 37 Cuartelmo jaiacania, Pablo comandantemo llote: \p —O dɨga ñaɨacadɨcue. \p Raijicaillamona, naimɨe uai ote: \p —Griego uaido ñaɨtɨo— \v 38 Jɨaɨ llote—. Egipto imɨeñedɨo. Navui jobaime fɨnodɨo. Jofue iñenanomo, cuatro mil comɨnɨna meinetɨnona uitɨo. \p \v 39 Pablo uai ote: \p —Naimɨeñedɨcue. Judío imɨedɨcue. Ciliciamo ite Tarso railla naɨraɨmona bitɨcue. Naie naɨraɨ mamecɨdɨ are soride. Comɨnɨmo cue llollena, omo jɨcanoiacadɨcue. \p \v 40 —Jee —raite. Pablo tɨdabacui muidomo naidaide. Comɨnɨna llɨɨcaitallena, ie onollɨna jaidɨde. Comɨnɨ llɨɨcailla mei, Pablo judíuaɨ uaido naimacɨmo llote: \c 22 \p \v 1 —Caɨmacɨ, einamacɨ, cue abɨ rɨiduacɨnomo mai omoɨ cacarei. \p \v 2 Naimɨe judíuaɨ uaido lluana naimacɨ cacajano, llɨɨcaidɨmacɨ. Ie jira Pablo llote: \p \v 3 —Judío imɨedɨcue. Ciliciamo ite Tarso railla naɨraɨmo jeicɨgacue. Bene omoɨ naɨraɨmo escuelamo jaidɨcue. Gamalielmona fueotɨcue. Moisés mɨcorɨ llogacɨnuaɨna eo raise facadɨcue. Jusiñamui rafuedo birui omoɨ isoi jaidɨcue. \v 4 Jesucristo ɨɨnotɨnona jaie eo duere fɨnodɨcue. Dɨga creyentiaɨna maɨanona, cárcelmo jonetɨcue. Ɨiñɨaɨna duere fɨnodɨcue. Rɨñonɨaɨna jɨaɨ duere fɨnodɨcue. \v 5 Jusiñamui dɨga nanoca ñaɨraɨma cuena uiñote. Nana omoɨ illaɨcomɨnɨ cuena uiñotɨmacɨ. Creyentiaɨna duere fɨnollena, naimacɨmona dajerie cartana jaie feiñotɨcue. Damascomo ite judíuaɨmo cuetɨmacɨ. Damascomo jaidɨcue, nainomo ite creyentiaɨ maɨano, Jerusalémo atɨanona, naimacɨna duere fɨnollena. \s1 Pablodɨ Jesúna ɨɨnuana llua rafue \r (Hch 9.1-19; 26.12-18) \p \v 6 ’Omoɨmo bie rafuena lloitɨcue. Jerusalémona jaidɨcue; iadedɨ Damascomo cue iaɨreicaia, jitoma naidai iacania, ieconi monamona damɨe cue abɨna eo quetiñote. \v 7 Enɨruemo ana uaidɨcue. Monamona damɨe cuemo lluana cacadɨcue: “Saulo, Saulo, ¿bue ñellena cuena duere fɨnodɨo?” \v 8 Jɨcanotɨcue: “¿Budɨo?” Monamona damɨe uai ote: “Nazaret ie Jesúdɨcue. Cuena duere fɨnodɨo”. \v 9 Cue dɨga itɨnodɨ cue quetiñua rana cɨodɨmacɨ; iadedɨ cue dɨga ñaɨtɨmɨena cacaiñedɨmacɨ. \v 10 Raitɨcue: “Nama, ¿bue ñeitɨcue?” Caɨ Nama cuena raite: “Naidadajanona, Damascomo jai. Nainomo o fɨnolle rafuena omo lloitɨcue”. \p \v 11 ’Cuena eo quetiñua jira, cɨoiñedɨcue. Cue dɨga itɨno cue onollɨdo llɨnocaida, Damascomo cuena uitɨmacɨ. \v 12 Nainomo Ananías raillamɨedɨ ite. Jusiñamuina eo ɨɨnote. Moisés mɨcorɨ llogacɨnuaɨdo eo jaisoide. Nainomo ite judíuaɨdɨ naimɨena: “Mare” raitɨmacɨ. \v 13 Naimɨe cuemo bite. Cuemo llote: “Saulo, ama, mai oni eroda”. Ieconi dane erodajanona, naimɨena cɨodɨcue. \v 14 Naimɨe raite: “Caɨ usumatɨaɨ mɨcorɨaɨ ie Jusiñamuidɨ ona fetode, naimɨe jitaille rafuena o uiñollena, ie mare Jitona o cɨoillena, naimɨe uaina o cacareillena. \v 15 Nana comɨnɨmo naimɨena lloitɨo. Nana o cɨua rafuena lloitɨo. Nana o cacaja rafuena jɨaɨ lloitɨo. \v 16 Mai cue lluana ɨɨno. Naidadajanona, o jeacɨno oni dotallena, Jusiñamuimo jɨca. Ie mei bautiza” raite. \s1 Judíuaɨñedɨnomo Pablo jailla llua rafue \p \v 17 ’Ie mei Jerusalémo abɨdo cue billa mei, Jusiñamui jofomo Jusiñamuimo cue jɨɨia, nɨcaɨritɨcue isoidɨcue. \v 18 Caɨ Namana cɨodɨcue. Cuemo llote: “Jerusalémona raɨre mai jai. Comɨnɨdɨ o cuena lluana feiñoñeitɨmacɨ”. \v 19 Uai otɨcue: “Nama, naga judíuaɨ ofiracomo ona ɨɨnotɨnona fauidɨcue. Cárcelmo naimacɨna joneuidɨcue. Nama, Jerusalémo itɨno iena uiñotɨmacɨ. \v 20 Esteban mɨcorɨ fiodailla facaiseconi nainomo itɨcue. Naimɨe o facaina lloraɨma. Naimɨe fiodailla jira, iobidɨcue. Naimɨena meinetɨno ɨniroina sedadɨcue”; \v 21 iadedɨ cue Nama cuemo llote: “Mai jai. Judíuaɨñedɨnomo ona are oretaiacadɨcue”. \s1 Comandante anamo Pablo illa rafue \p \v 22 Bie lloga dɨnori comɨnɨ Pablo lluana cacadɨmacɨ. Iemei cuiriidɨmacɨ: \p —Bie isoide ɨima illana benomo jitaiñedɨcaɨ. ¡Naimɨena meine! \p \v 23 Cuiriillamona naimacɨ ɨniroina jaidɨsɨte. Icɨrisɨano enɨruena jɨaɨ fadosɨte. \v 24 Judíuaɨ uaido comɨnɨmo Pablo llua jira, comandante iena cacaiñede; iadedɨ comɨnɨ icɨrillana cɨuanona, naimɨe llote: \p —Naimɨena cuartelmo uiño. Naimɨena fano. Naimɨemo ite rafuena caɨmo naimɨe llollena, naimɨena duere fɨno. \p \v 25 Naimɨena maɨano naimɨena fallena, Pablodɨ nainomo ite capitámo jɨcanote: \p —¿Juez nia lloñenia, romano naɨraɨ imɨena fajana mare? Romano naɨraɨ imɨedɨcue. \p \v 26 Capitán iena cacajano, comandante dɨne jaide. Iena llote. Jɨcanote: \p —¿Nɨese nɨbaɨitɨcaɨ? Bimɨe romanuaɨ naɨraɨ imɨe. \p \v 27 Iena cacajano, comandante bite. Pablomo jɨcanote: \p —¿O Romano naɨraɨ imɨedɨo? \p Pablo uai ote: \p —Jɨɨ. \p \v 28 Comandante dɨnena raite: \p —Romanuaɨ naɨraɨ imɨena cue jaillena, eo ɨbadɨcue. \p Pablo uai ote: \p —Romanuaɨ naɨraɨ imɨena jeicɨgacue. \p \v 29 Ieconi naimɨena duere fɨnoacadɨno naimɨemona raɨre oni jaidɨmacɨ. Pablo romanuaɨ naɨraɨ imɨena jira, naimɨena jai ebena maɨa jira, comandante jɨaɨ jacɨnaite. Comecɨna nɨbaɨ facade: “Iese naimɨemo cue fɨnua jira, ie ɨbana ollena, cue illaɨmamo cuena jɨaɨ llogɨdoite”. \s1 Illaɨcomɨnɨ motomo Pablo illa rafue \p \v 30 Comandantedɨ judíuaɨ Pablona llogɨduana ua raise uiñoiacade. Ie jira ie are Pablona suiñollena llote. Jusiñamui dɨga nanoca ñaɨraɨnɨ, nana judíuaɨ illaɨcomɨnɨ dɨga, ofillena llote. Pablona atɨano, naimacɨ motomo uillanona, naimɨena naidanete. \c 23 \p \v 1 Ie abɨna rɨidollena, Pablo naie judíuaɨ illaɨcomɨnɨ motomo ite. Naimacɨmo eruaɨllano, Pablo raite: \p —Caɨmacɨ, cuemona nana cue illa dɨnori Jusiñamui jitailla rafuena fɨnocabidɨcue. Naimɨemona cue comecɨ mare. \p \v 2 Ananíadɨ Jusiñamui dɨga nanoca ñaɨraɨma. Pablo lluana naimɨe gaɨñenamona, Pablo ecɨmo itɨnona Pablo fuena farotate. \v 3 Pablo dɨnena naimɨemo llote: \p —Jusiñamui o fuena faroite. Mareuidɨmɨena abɨna caitadɨo. Moisés mɨcorɨ llogacɨnuaɨ muidona benomo itɨo, cuemo llollena; iadedɨ cue fɨnoca rafuena raise o uiñoñeno cue fue ebena farollena llotɨo. \p \v 4 Nainomo itɨno raite: \p —Jusiñamui dɨga nanoca ñaɨraɨmamo jeare ñaɨtɨo. \p \v 5 Pablo uai ote: \p —Moisés mɨcorɨ iena jaie cuiana uiñotɨcue. “Illaɨcomɨnɨna jeare ñaɨñeno” cuete. Caɨmacɨ, naimɨe Jusiñamui dɨga nanoca ñaɨraɨma illana uiñoñedɨcue. Uiñotɨcuedena, naimɨemo iena lloñedɨcue. \p \v 6 Comɨnɨmo Pablo eruaɨllamona, saduceuaɨ railla comɨnɨ nainomo illana cɨode. Fariseuaɨ railla comɨnɨ nainomo illana jɨaɨ cɨode. Ie jira naimacɨmo ado llote: \p —Caɨmacɨ, fariseo imɨedɨcue. Fariseo imɨe jitodɨcue. Fiodaillamona ɨco jilluacɨnomo ocuiritɨcue. Ie jira bene cuena llogɨdoiacadomoɨ. \p \v 7 Naimɨe iena lloia, naimacɨ comecɨaɨ daje isoi lloiñedɨmacɨ. \v 8 Saduceuaɨ comɨnɨdɨ fariseuaɨ comɨnɨ isoi ɨɨnoñedɨmacɨ. “Fiodaillamona jilloñeitɨcaɨ” saduceuaɨ comɨnɨ raillana ɨɨnosɨde. “Jusiñamui jaɨenisaɨ iñede. Comɨnɨ joreñuaɨ iñede” raillana ɨɨnosɨde; iadedɨ fariseuaɨ comɨnɨ dɨnena nana naie rafue illana ɨɨnotɨmacɨ. \v 9 Ie jira eo faɨlliñaidɨmacɨ. Fariseuaɨ motomona jɨaɨno naidadajanona, llote: \p —Bimɨemo jeacɨno iñede. Jusiñamui jaɨenicɨ naimɨemo nɨbaɨ jaie lluamona, bie rafue naimɨemo ite. \p \v 10 Naimacɨ iese rɨire faɨlliñaidɨmacɨ. Naimacɨ Pablona llagui raillano, comandantedɨ soldaduaɨmo cuartelmo naimɨena uillena llote. \p \v 11 Ie are naɨona caɨ Nama Pablomo bairede. Raite: \p —Comecɨna ocuiño. Jerusalémo cuena o llua isoi, Romamo cuena jɨaɨ lloitɨo —raite. \s1 Pablona meineiacana rafue \p \v 12 Monaidemo, judíuaɨmona jɨaɨno comecɨaɨna facadɨmacɨ: “Pablona nia caɨ meineñenia guiñeitɨcaɨ. Jiroñeitɨcaɨ”. \v 13 Cuarenta baɨfemo ite comɨnɨ iese comecɨaɨna facadɨmacɨ. \v 14 Naimacɨ judíuaɨ illaɨcomɨnɨ dɨne jaillano, raitɨmacɨ: \p —Danɨ comecɨaɨna facadɨcaɨ: Pablona nia caɨ meineñenia, jaca buena guiñeitɨcaɨ. \v 15 Omoɨ dɨne Pablona atɨllena, naimɨemo eo raise jɨcanua isoi, comandantemo jɨcano. Pablo iaɨrei bia, naimɨena caɨ meinellena, ocuidoitɨcaɨ. \p \v 16 Pablo enaise naie rafuena fɨdɨano, cuartelmo jaide, Pablomo llollena. \v 17 Iena cacajano, Pablodɨ capitána uaidote. Raite: \p —Bie coniruena comandante dɨne uiño. Naimɨe dɨga ñaɨacade. \p \v 18 Ie jira naimɨena uite. Raite: \p —Cuartelmona Pablo cuena uaidote. Bie conirue omo atɨllena cuemo jɨcanote. O dɨga ñaɨacade. \p \v 19 Naimɨe onollɨna comandante llɨnocaida, baɨ ie atɨanona, naimɨemo jɨcanote: \p —¿Bue cuemo lloiacadɨo? \p \v 20 Naimɨe uai ote: \p —Ɨco are Pablona illaɨcomɨnɨ dɨne uillena, naimɨemo eo raise jɨcanua isoi, omo jɨcanollena, judíuaɨ danɨ comecɨaɨna facadɨmacɨ. \v 21 Naimacɨ jitailla isoi fɨnoñeno. Cuarenta dɨgamɨe baɨfemo naimɨena reiduano sedadɨmacɨ. Llotɨmacɨ: “Guiñeitɨcaɨ, jiroñeitɨcaɨ, Pablona nia caɨ meineñenia”. Naimacɨdɨ omo jɨcanolle rafuena o fɨnollena sedadɨmacɨ. \p \v 22 Comandante coniruena facaduano raite: \p —Jaca bumo cuemo o lluana lloñeno. \s1 Félix dɨne Pablo oretaja rafue \p \v 23 Comandante mena capitána uaidote. Llote: \p —Doscientos soldaduaɨna uaido, imacɨ raruiaɨ fɨnollena, Cesareamo navuida baɨfe imacɨ jaillena. Setenta caballuaɨdo jaitɨno uaido. Doscientos ducɨraɨnɨna jɨaɨ uaido. \v 24 Jɨaɨe caballona atɨ, naie emodomo raɨnadacaida Pablo jaillesa. Félix railla gobernador dɨne naimɨena raise uiño —llote. \v 25 Cartana jɨaɨ cuete. Iese cuete: \v 26 “Félix, omo cuetɨcue. Claudio Lisiasdɨcue. Caɨ mare gobernadordɨo. ¿Nɨgacɨno? Cue uai o dɨne oredɨcue. \v 27 Damɨe o dɨne oredɨcue. Judíuaɨ naimɨena meineiacana jira, soldaduaɨ dɨga naimɨena gaɨtatatɨcue. Naimɨena gaɨtataja mei, naimɨedɨ romanuaɨ naɨraɨ imɨenana fɨdɨdɨcue. \v 28 Judíuaɨ illaɨcomɨnɨ dɨne naimɨena uitɨcue, naimacɨ llogɨduacɨnona raise cue uiñollena. \v 29 Naimacɨ einamacɨ llogacɨnuaɨ muidona naimɨena llogɨdotɨmacɨ. Iena fɨdɨdɨcue. Naimɨe jaca buena fɨnoñede. Naimɨena meinellena, naimɨe cárcelmo jonellena lloiacaiñedɨcue. \v 30 Jɨaɨno naimɨena dane meineiacanana fɨdɨdɨcue. Ie jira o dɨne naimɨena oretatɨcue. Ie llogɨdotɨno o dɨne jaillena jɨaɨ lloitɨcue. Naimacɨ naimɨena omo lloitɨmacɨ” cuete. \p \v 31 Comandante llua isoi, soldaduaɨ naɨona Pablona Antípatrismo uitɨmacɨ. \v 32 Ɨco are eɨllɨdo jaide soldaduaɨ cuartelmo abɨdo bitɨmacɨ; ia Pablo caballuaɨdo jaidɨno dɨga oni jaide. \v 33 Cesareamo railla naɨraɨmo rillanona, gobernadormo cartana fecadɨmacɨ. Naimɨe dɨne Pablona jɨaɨ uitɨmacɨ. \v 34 Gobernador cartana facade. Ie mei Pablomo ie naɨraɨ illanona jɨcanote. Pablo uai ote: \p —Cilicia. \p \v 35 Gobernador dɨnena raite: \p —O llogɨdotɨno bia, o rafuena cacajitɨcue. \p Soldaduaɨmo jɨaɨ llote: \p —Omoɨ anamo Herodes railla illaɨma mɨcorɨ jofomo naimɨena seda. \c 24 \s1 Félix dɨne Pablo rɨidua rafue \p \v 1 Dabecuirorui illa mei, Ananías bite. Naimɨedɨ Jusiñamui dɨga nanoca ñaɨraɨma. Jɨaɨe illaɨcomɨnɨ dɨga bite. Tértulo raillamɨe jɨaɨ bite. Naimɨedɨ llogɨdoraɨma. Gobernadormo Pablona llogɨduaɨbitɨmacɨ. \v 2 Pablona uaidua mei, gobernadormo Tértulo Pablo fɨnoca rafuena llote: \p —Félix, bie rafue omo lloitɨcue. Eo mareuidɨmɨedɨo. O muidona eo uri itɨcaɨ. Caɨ naɨraɨna canollena, dɨga mare rafuena fɨnodɨo. \v 3 Iobillamona, nana caɨ iena feiñotɨcaɨ. \v 4 Ona icɨacaiñedɨcue; iadedɨ o fue maria jira, cue lluamo dallu cacarei. \v 5 Bimɨedɨ eo caɨ abɨna aruire fɨnode. Nana enɨruemo ite judíuaɨna uri itatañede. Naimɨedɨ Jesús raillamɨe rafuedo jaidɨno illaɨma. \v 6 Jusiñamui jofona jeare naimɨe fɨnoiacana jira, naimɨena gaɨtadɨcaɨ. Moisés mɨcorɨ llogacɨnuaɨdo naimɨena duere fɨnoacadɨcaɨ; \v 7 iadedɨ comandante Lisias ride. Caɨmona naimɨena rɨire baɨrode. Naimɨena caɨ llogɨdollena, o dɨne caɨ billena caɨmo llote. \v 8 Pablomo o jɨcanoiacania, naimɨemona bie rafuena uiñoitɨo. Nana naimɨena caɨ llogɨduacɨnona uiñoitɨo. \p \v 9 Judíuaɨ illaɨcomɨnɨ, Tértulo llua isoi, dacɨnodo llotɨmacɨ. \p \v 10 Iemei gobernador dɨnena Pablomo llote: \p —Mai o facaina o ñaɨno. \p Ie jira Pablo ñaɨte: \p —Dɨga años caɨ naɨraɨ o anamo itɨcaɨ. Ie jira cue abɨna rɨiduacɨnona omo marefodo lloitɨcue. \v 11 Doce dɨgarui illanona, Jerusalémo como birui ridɨcue. Iena uiñoiacadɨosa jɨaɨe comɨnɨmo jɨcano. Jusiñamuina sedallena, Jerusalémo itɨcue. \v 12 Bu dɨga conima uaina jaca uaitañedɨcue. Jusiñamui jofomo uaina uaitañedɨcue. Judíuaɨ ofiracuaɨmo uaina jɨaɨ uaitañedɨcue. Naɨsomo uaina jɨaɨ uaitañedɨcue. Comɨnɨna uri itatañenana lloñedɨcue. \v 13 Nɨe isoide rafuena cue fɨnuana cɨoiñedɨmacɨ. Ie jira cuena raise llogɨdonidɨmacɨ; \v 14 iadedɨ jɨaɨe rafuena lloitɨcue. Caɨ usumatɨaɨ Jusiñamuina sedadɨmacɨ. Naimɨena jɨaɨ sedadɨcue. Nana Moisés llogacɨnuaɨna ɨɨnotɨcue. Nana Jusiñamuina lloraɨnɨ mɨcrɨaɨ cuegafuiaɨna ɨɨnotɨcue. Bimacɨmona jɨaɨe llogacɨnuaɨdo jai jaidɨcue. Bimacɨmona uanaiñedɨcɨnodo jaidɨcue. \v 15 Fiodaillamona comɨnɨ ɨco jilloillena ɨɨnotɨcue. Jusiñamuina ɨɨnotɨno jilloitɨmacɨ. Jusiñamuina ɨɨnoñedɨno jɨaɨ jilloitɨmacɨ. Beno itɨno iena jɨaɨ ɨɨnotɨmacɨ. \v 16 Ie jira marena iacadɨcue, “Maraiñede rafuena Pablo fɨnode” comɨnɨ lloñellena, “Maraiñede rafue Pablo fɨnode” Jusiñamui lloñellena. \v 17 Dɨga años Jerusalémo abɨdo biñedɨcue. Jerusalémo ite dueredɨnona canollena, ucubena birui atɨdɨcue. Jusiñamuina jɨaɨ sedajaɨbidɨcue. \v 18 Moisés mɨcorɨ llua isoi, cue abɨ marena fɨnuano, nairui Jusiñamui jofomo cuena baitɨmacɨ. Aillena comɨnɨ cue dɨga iñede. Comɨnɨna icɨritañedɨcue. \v 19 Naie facaise Asiamona jɨaɨe judíuaɨ bitɨmacɨ. Cuemo nɨcɨno ia, ¿bue ñellena naimacɨ bene biñedɨmacɨ, cuena llogɨdollena? \v 20 Naimacɨ biacaiñenia, ¿bue ñellena bene itɨno bie rafuena raise lloiacaiñedɨmacɨ? Naimacɨ motomo Jerusalémo cue ia, maraiñede rafuena cue fɨnuana lloñedɨmacɨ. \v 21 Navui naimacɨ motomo cue llotɨcue: “Fiodaillamona comɨnɨ ɨco jilloitɨmacɨ”. Iena birui ñaɨtɨmacɨ. Ie jira cuena llogɨdoiacadɨmacɨ. \p \v 22 Félixdɨ Jesús dɨbeimo itɨno rafuena raise uiñua jira, Pablo rafuena nairuido siadoiacaiñede. \p —Comandante Lisias bia, dane omoɨ rafuena siadoitɨcue —raite. \v 23 Félix capitámo Pablo cárcelmo sedajana llote. Naimɨena maɨñellena jɨaɨ llote. Naimɨena canollena, naimɨe nabaiñɨaɨ naimɨe dɨne jaillena rairuiñede. \p \v 24 Dɨga irui illa mei, Félix, ie aɨ dɨga, bite. Naiñaiño mamecɨ Drusila. Naiñaiñodɨ judía iñaiño. Pablona uaidua mei, Pablo llofuiana cacadɨiaɨmaiaɨ. Jesúna ɨɨnuana cacadɨiaɨmaiaɨ. \v 25 Jeacɨno fɨnoñellena, dama ie jitailla rafuena fɨnoñellena, jɨaɨruido Jusiñamui rɨicaillafue anamo iñellena cacadɨiaɨmaiaɨ. Pablo llofuiamona Félix jacɨnaite. Ie jira raite: \p —Jai macaɨbaite. Cue abɨ juarellɨruido ona dane uaidoitɨcue. \p \v 26 Pablo jino jaille ɨballe ucubemo ocuiride. Ie jira dɨga icaiño naimɨena uaidote, naimɨe dɨga ñaɨllena. \v 27 Mena años illa mei, Porcio Festodɨ Félix ifo meidote. Félixdɨ judíuaɨna iobitaacana jira, cárcelmo Pablona faɨnonocaide. \c 25 \s1 Festomo Pablo llua rafue \p \v 1 Naie provinciamo darui amani rilla mei, Cesareamona Jerusalémo Festo jaide. \v 2 Nainomo Jusiñamui dɨga nanoca ñaɨraɨnɨdɨ, jɨaɨe judíuaɨ illaɨcomɨnɨ dɨga, Festomo Pablona llogɨdotɨmacɨ. \v 3 Festomo daje rafuena jɨcanotɨmacɨ, naimacɨ iena. Pablona Jerusalémo atɨllena jɨcanotɨmacɨ. Naɨso motomo naimɨena meinellemo comecɨaɨna facadɨmacɨ. \v 4 Festo uai ote: \p —Pablo Cesareamo fɨebiite. Raɨre nainomo abɨdo jaitɨcue. \v 5 Omoɨ illaɨcomɨnɨmona damɨerie cue dɨga jaitɨmacɨ, nɨcɨno naimɨemo ia, naimɨena llogɨdollena. \p \v 6 Nɨbaɨ ocho, nɨbaɨ diez dɨga irui nainomo illa mei, Cesareamo naimɨe abɨdo jaide. Ɨco are ie comɨnɨmo llouillanomo raɨde. Pablo atɨllena llote. \v 7 Pablo billa mei, Jerusalémona bite judíuaɨ naimɨe ecɨmo ofidɨmacɨ. Dɨga fododɨcɨnona naimɨena llogɨdotɨmacɨ; iadedɨ taɨnuaɨdo llogɨdotɨmacɨ. \v 8 Pablo uai ote: \p —Judíuaɨ llogacɨnuaɨna jaca jeare fɨnoñedɨcue. Jusiñamui jofona jeare fɨnoñedɨcue. Caɨ nanoca illaɨmamo jearede rafuena jɨaɨ fɨnoñedɨcue. \p \v 9 Iena cacade; iadedɨ Festo judíuaɨna iobitaacana jira, Pablomo jɨcanote: \p —¿Jerusalémo cue dɨga jaiacadɨo? Nainomo nana bie rafuena siadoitɨcue. \p \v 10 Pablo uai ote: \p —Llogɨdoracomo jai itɨcue. Caɨ nanoca illaɨma facaina comɨnɨmo llotɨo, naimacɨna duere fɨnollena. Benomo cue llolle. Judíuaɨmo jaca buena fɨnoñedɨcue. Iena raise uiñotɨo. \v 11 Romanuaɨ railla naɨraɨ illaɨcomɨnɨ llogacɨnona cue ɨɨnoñenia, damamei jearede rafuena cue fɨnoia, cue fiodaillemo jaca ocuiridɨcue; iadedɨ cuemo nɨcɨno iñenia, cuena meinellena bu cuena judíuaɨmo fecañeite. Cue rafue naimɨe siadollena, Romamo caɨ nanoca illaɨma dɨne jaiacadɨcue. \p \v 12 Ie ecɨmo ite canoraɨnɨ dɨga Festo ñaɨa mei, Festo raite: \p —Caɨ nanoca illaɨma dɨne o jaiacana jira, nainomo jaitɨo. \s1 Agripamo Pablo llua rafue \p \v 13 Dɨga irui illa mei, Agripadɨ Festo dɨne, ie mirɨño Berenice dɨga, Cesareamo bitɨiaɨmaiaɨ. Agripadɨ naie enɨrue illaɨma. \v 14 Dɨga irui nainomo itɨiaɨmaiaɨ. Naimɨemo Festodɨ Pablo ie rafuena llote: \p —Félix Pablona cárcelmo bene faɨnonocaide. \v 15 Jerusalémo navui cue ia, Jusiñamui dɨga nanoca ñaɨraɨmadɨ, judíuaɨ einamacɨ dɨga, naimɨena llogɨdote. Naimɨena duere fɨnollena cuemo jɨcanotɨmacɨ. \v 16 Naimacɨ uai otɨcue: “Caɨ Romanos comɨnɨdɨ llogɨdogamɨena jamai taɨnomo duere fɨnoñedɨcaɨ; iadedɨ llogɨdogamɨedɨ ie llogɨdotɨno uai nano cacareitɨcaɨ. Ie mei ie abɨ rɨidollɨcɨnomo jɨaɨ cacareitɨcaɨ”. \p \v 17 ’Ie jira naimacɨ cue dɨne benomo navui bia, ie are comɨnɨmo cue llouillanomo raɨdɨcue. Pablona cue dɨne uaidotɨcue. \v 18 Naimɨena llogɨdotɨnodɨ lloia, naimɨena maraiñede fɨnoca rafue cue facaja isoi, llogɨdoñedɨmacɨ. \v 19 Danɨ naimacɨ ɨɨnuacɨnona llotɨmacɨ. Jesús raillamɨe rafuena llotɨmacɨ. “Jesús jai fiodaite” raitɨmacɨ; iadedɨ Pablodɨ: “Jesús jai cajede” raite. \v 20 Bie rafuena raise cue uiñoñenia, naimɨemo navui jɨcanotɨcue: “¿Jerusalémo jaiacadɨo, nainomo bie rafuena siadollena?”; \v 21 iadedɨ Pablo nainomo jaiacaiñede. Caɨ nanoca illaɨma dɨne jaillena jɨcanote. Nainomo ie rafuena siadollena jitaide. Ie jira naimɨe sedajana llotɨcue, caɨ nanoca illaɨma dɨne naimɨena cue nia oretañenia. \p \v 22 Agripadɨ Festomo llote: \p —Naimɨe ñaɨana cacaacadɨcue. \p Festo uai ote: \p —Ɨco are naimɨe ñaɨana cacareitɨo. \p \v 23 Ie jira ie are Agripa, iaɨmaiaɨ Berenice dɨga, gobernador ofiracomo bitɨiaɨmaiaɨ. Fɨnobillano ebire bitɨiaɨmaiaɨ. Soldaduaɨ imacɨ illaɨcomɨnɨ jɨaɨ bitɨmacɨ. Naie naɨraɨmo ite nanoca comɨnɨ jɨaɨ bitɨmacɨ. Ofilla mei, Festo Pablona atɨllena llote. \v 24 Festo llote: \p —Agripa, nana beno itɨno, bimɨena cɨodomoɨ. Jerusalémo ailluena judíuaɨ naimɨena llogɨdotɨmacɨ. Bene cue dɨne jɨaɨ bitɨmacɨ. Naimɨe meiniana eo jitaidɨmacɨ; \v 25 iadedɨ naimɨemo nɨcɨnodɨ iñenana jai uiñotɨcue. Naimɨena meinellena cue llollena, nɨcɨnodɨ naimɨemo iñede. Augusto dɨne naimɨe jaillena naimɨe jɨcanua jira, naimɨena oretaitɨcue. \v 26 Nɨcɨnodɨ nia iñede, caɨ illaɨmamo cue cuellena. Ie muidona omoɨ dɨne naimɨena jai atɨdɨcue. Agripa, naimɨe ñaɨamo raise cacarei. Naimɨemo caɨ jɨcanua mei, nɨbaɨ nɨcɨno naimɨemo illana uiñoitɨcaɨ. Iemona Augustomo cueitɨcaɨ. \v 27 Augusto dɨne llavecamɨe cue oretaia, naimɨemo nɨcɨno iñenia, cuemona maraiñede. \c 26 \s1 Pablo ie abɨna dane rɨidua rafue \p \v 1 Naie facaise Agripa Pablomo llote: \p —Mai llono. O abɨ rɨiduacɨnona cacaacadɨcue. \p Pablo: “Jɨɨ” raillanona, ie onollɨ a ñuitade. Raite: \p \v 2 —Agripa, bene o illa jira, cuemona mare. Cue fue baillafuedo o uicomo cue abɨna rɨidoitɨcue. Judíuaɨ comɨnɨdɨ dɨga rafuena cuena llogɨdotɨmacɨ. \v 3 Nana caɨ judíuaɨ rafuena raise uiñotɨo. Nana caɨ einamacɨ rafuena jɨaɨ uiñotɨo. Cuemo raise cacarei. \v 4 Jerusalémo naimacɨ motomo cue illa jira, dɨga judíuaɨ cue coniruenamona cuena uiñotɨmacɨ. \v 5 Cuena naimacɨ lloiacania, fariseo imɨena cue illana are uiñotɨmacɨ. Jɨaɨe comɨnɨ baɨfemo fariseuaɨdɨ caɨ einamacɨ llogacɨnuaɨna ɨɨnotɨmacɨ. \v 6 Jusiñamuidɨ caɨ usumatɨaɨ mɨcorɨaɨmo fiodaillamona comɨnɨ ɨco jilloillena jaie llote. Ie suillemo jai ocuiridɨcue. Ie jira llogɨdoracomo birui jai itɨcue. \v 7 Nagarui Jusiñamuina naimacɨ eo sedajamona, caɨ doce naɨraɨdɨ naie llogacɨno suillemo jɨaɨ nia ocuiridɨmacɨ. Ore illaɨma, bie ocuirillacɨno muidona judíuaɨ illaɨcomɨnɨ cuena llogɨdotɨmacɨ. \p \v 8 ’¿Bue ñellena Jusiñamuidɨ comɨnɨ fiodaillamona jillotajana ɨɨnoiacaiñedomoɨ? \v 9 Jaie ie isoidɨcue. Nazaret ie Jesúna ɨɨnotɨnona dɨga jearede rafuena jaie fɨnoacadɨcue. \v 10 Jerusalémo iena fɨnodɨcue. Cárcelmo ailluena Jesúna ɨɨnotɨnona jonetɨcue. Jusiñamui dɨga nanoca ñaɨraɨnɨ uaido iena fɨnodɨcue. Naimacɨna meinelle caɨ illaɨcomɨnɨ raia: “Jee” raisoidɨcue. \v 11 Dɨga judíuaɨ ofiracomo, dɨga icaiño, naimacɨna duere fɨnodɨcue. Naimacɨ Jesúna jeare ñaɨana jitaidɨcue. Naimacɨ dɨga cue eo icɨrilla jira, jɨaɨe enɨruemo ite naɨraɨmo jɨaɨ jaidɨcue, naimacɨna duere fɨnollena. \s1 Pablodɨ Jesúna ɨɨnuana llua rafue \r (Hch 9.1-19; 22.6-16) \p \v 12 ’Ie jira Damascomo jaidɨcue. Jusiñamui dɨga nanoca ñaɨraɨnɨ uaido jaidɨcue. \v 13 Ore illaɨma, jitoma naidai ia, monamona quetiñotena cɨodɨcue. Naidɨ jitoma baɨfemo quetiñote. Cue abɨna quetiñote. Cue dɨga itɨno abɨna jɨaɨ quetiñote. \v 14 Enɨruemo cue ana uaia, damɨe lluana cacadɨcue. Judíuaɨ uaido cuemo llote: “Saulo, Saulo, ¿bue ñellena cuena duere fɨnodɨo? Cue dɨga icɨrillana eo sefuiruitɨo. Iemona o abɨna duere fɨnodɨo, rɨicaillamona raise maɨga jurareta suiñoacana isoi. Ie isoidɨo. Rɨicaillamona, cuena duere fɨnoacadɨo”. \v 15 Uai otɨcue: “¿Budɨota?” Caɨ Nama cuemo llote: “Jesúdɨcue. Cuena duere fɨnodɨo. \v 16 Mai a naidacai. Cue rafuena o llofuellena ona fetodɨcue. O birui cɨua rafuena lloitɨo. Ona cue uiñotalle rafuena jɨaɨ lloitɨo. \v 17 Naimacɨ ona duere fɨnoia, omoɨ comɨnɨmona ona jillotaitɨcue. Judíuaɨñedɨnomona ona jɨaɨ jillotaitɨcue; iadedɨ judíuaɨñedɨno dɨne ona oretaitɨcue, \v 18 naimacɨ comecɨaɨ taɨnomo iñellena. Taɨfe anamona Jusiñamui anamo naimacɨna itataitɨo. Jeacɨno anamo naimacɨ birui illa jira, jitɨredɨnomo jai itɨmacɨ isoidɨmacɨ. Jusiñamuina uiñuamona, useredɨnomo iitɨmacɨ isoidɨmacɨ. Iemei Jusiñamui naimacɨ jeacɨnona dotajite. Cuena naimacɨ ɨɨnuamona, nana cuena ɨɨnotɨno dɨga cue illano ɨco jaca iitɨmacɨ”. \p \v 19 ’Ore Agripa, monamona cue cacaja rafuena ɨɨnotɨcue. Jesúdɨ Jusiñamui Jitona ɨɨnotɨcue. \v 20 Damascomo itɨnomo iena nano llotɨcue. Ie mei Jerusalémo itɨnomo iena jɨaɨ llotɨcue. Dɨga Judeamo itɨnomo iena jɨaɨ llotɨcue. Judíuaɨñedɨnomo iena jɨaɨ llotɨcue. Llotɨcue: “Omoɨ comecɨaɨmo itɨcɨnona meido, Jusiñamui dɨbeimo omoɨ illena. Omoɨ comecɨaɨmo itɨcɨnona omoɨ meidua mei, mare rafuena fɨnocana jai”. \v 21 Ie jira judíuaɨ illaɨcomɨnɨ Jusiñamui jofomo cuena gaɨtadɨmacɨ. Cuena meineiacadɨmacɨ; \v 22 iadedɨ Jusiñamui cuena canode. Ie jira birui bene itɨcue. Illaɨcomɨnɨmo beno nia llotɨcue. Illaɨcomɨnɨñedɨnomo jɨaɨ nia llotɨcue. Dama Jusiñamui facaina lloraɨnɨ mɨcorɨaɨ ɨco suille cuegafuena birui llotɨcue. Dama Moisés mɨcorɨ ɨco suite cuegafuena jɨaɨ birui llotɨcue. Jɨaɨe rafuena lloñedɨcue. \v 23 Jaie cuetɨmacɨ: “Cristo llegɨ cacajite. Fiodaillamona jilloite. Naimɨedɨ nano dofoconi jilloitɨmɨe. Iemona caɨ judíuaɨ comɨnɨ jeacɨnomona jilloillena uiñoitɨmacɨ. Iemona judíuaɨñedɨno jeacɨnomona jilloillena uiñoitɨmacɨ”. Ie jira bie rafuena llocana jaidɨcue. \s1 Creyentena Agripa jaillena Pablo jitailla rafue \p \v 24 Iese Pablodɨ abɨ rɨiduano, Festo rɨire llote: \p —Pablo, odɨ uaɨrico isoidɨo, eo comecɨna o facaja jira. \p \v 25 Pablo uai ote: \p —Uaɨricoñedɨcue. Festo, odɨ cue illaɨmadɨo. Cue lluacɨnodɨ uanaicɨno. Ebena ñaɨ-ñaɨacaiñedɨcue. \v 26 Agripa cue lloga rafuena raise uiñote. Nana bie rafuena naimɨe jai uiñua jira, naimɨe dɨga marefodo ñaɨtɨcue. Bainino suiñede. \v 27 Ore Agripa ¿Jusiñamui lloraɨnɨ cuegafuiaɨna ɨɨnotɨo? omo jɨcanotɨcue. Iena o ɨɨnuana jai uiñotɨcue. \p \v 28 Agripa dɨnena uai ote: \p —Dallu o ñaɨamona, cuena creyentena nɨbaɨ itataiacadɨo. \p \v 29 Pablo uai ote: \p —Nɨbaɨ dallu ñaɨtɨcue. Nɨbaɨ are ñaɨtɨcue; iadedɨ cue isoi o jaillana jitaidɨcue. Ua nana cue ñaɨana cacadɨno cue isoi jaillana jitaidɨcue; iadedɨ omoɨ bie lloeo dɨga maɨana jitaiñedɨcue. \p \v 30 Iemona Agripa naidacaide, Festo dɨga, Berenice dɨga. Nana raɨdɨno jɨaɨ naidacaidɨmacɨ. \v 31 Jino jaillano, Pablo joreñona siadotɨmacɨ: \p —Bimɨe jaca buena fɨnoñede, naimɨena caɨ meiniana llollena. Buena fɨnoñede, cárcelmo illena. \p \v 32 Agripa Festomo llote: \p —Naimɨe caɨ nanoca illaɨma dɨne jaillana jɨcanoñedena, niadedɨ naimɨe jino marena oreca. \c 27 \s1 Romamo Pablo jailla rafue \p \v 1 Italiamo Augusto dɨne Pablo oretajana Festo llua mei, Pablona jɨaɨe llavecano dɨga capitámo fecade. Naie capitádɨ Julio. Augustona mamecɨrede batallómo jaɨnaɨaɨde. \v 2 Adramitiomona bite botemo jaidɨcaɨ. Naie bote Asia railla enɨrue igobiaɨmo sɨjɨcana jaiacade. Aristarco caɨ dɨga jaide. Macedonia enɨrue imɨe. Naimɨe naɨraɨdɨ Tesalónica. Suiñodɨcaɨ. \v 3 Ie areruido Sidón railla naɨraɨmo ridɨcaɨ. Nainomo Juliodɨ Pablona marena sedade. Ie nabaiñɨaɨ dɨne Pablo arɨ jaillana rairuiñede. Ie jira naimacɨmona ie jitaille rana ote. \v 4 Iemei nainomona suiñodɨcaɨ. Aɨfɨdɨ abɨdo caɨna atɨ-atɨna jira, aɨfɨ raise iñenanomo, Chipre railla uiasi caɨ jarɨfebeimo illa ecɨdo jaidɨcaɨ. \v 5 Cilicia railla enɨrue ecɨdo monaillaido jaidɨcaɨ. Panfilia railla enɨrue ecɨdo jɨaɨ jaidɨcaɨ. Mira railla naɨraɨmo ridɨcaɨ. Naie provincia mamecɨ Licia. \v 6 Naie bote Roma dɨne jaiñena jira, capitádɨ jɨaɨe botena jenode. Capitádɨ Alejandríamona bite botena baite. Naie bote Italiamo jaiacade. Ie jira naie botemo caɨ jonecaida, caɨna uite. \v 7 Dɨga irui fecuise sefuire jaillano, Gnido railla naɨraɨ iaɨreise ridɨcaɨ. Aɨfɨdɨ abɨdo caɨna atɨ-atɨna jira, Creta railla uiasimo jaidɨcaɨ. Aɨfɨ raise iñenanodo Salmón railla naɨraɨ dɨne jaidɨcaɨ. \v 8 Uiasi iaɨreise iese sefuicana jaillanona, Maregobe railla illanomo ridɨcaɨ. Lasea railla naɨraɨ jɨaɨ ianori ite. \p \v 9 Dɨgarui caɨ faɨfilla jira, nocɨ deisoilla facaise jai illa jira, jaillena eo jacɨrede. Ie jira botemo maɨjɨdɨnomo Pablo llote: \p \v 10 —Nabaiñɨaɨ, caɨ jaillena eo jacɨrenana uiñotɨcue. Eo maraiñeno caɨmo sefuitɨcaɨ. Caɨ raruiaɨna nɨbaɨ faɨfitɨcaɨ. Botena jɨaɨ nɨbaɨ faɨfitɨcaɨ. Caɨ nɨbaɨ jɨaɨ faɨfitɨcaɨ —llote. \p \v 11 Iese llote; iadedɨ naie bote piloto oni jaiacade. Naie bote nama jɨaɨ oni jaiacade. Capitán iaɨmaiaɨ lluana Pablo lluana baɨfemo ɨɨnote. \v 12 Igobe maraiñena jira, rollime facaise illa jira, ailluena comɨnɨ nainomona jaiacadɨmacɨ. “Fenice railla naɨraɨmo nɨedɨ riitɨcaɨ” raillano jaiacadɨmacɨ. Nainomo rollime facaiseconi iacadɨmacɨ. Fenice Cretamo ite. Naie igobedɨ jitoma billa beicɨ dɨne eruaɨde. \v 13 Beicɨ dɨnena aɨfɨdɨ bia, “caɨ jitailla aɨfɨdɨ bite” raillanona, suiñodɨcaɨ. Creta iaɨrei monaillai fuemo jaidɨcaɨ. \v 14 Ie mei raɨre caɨ dɨne eo rɨire aɨfɨ bite. Naie aɨfɨ nocɨ deisoilla dɨnena bite. \v 15 Botena oni uite. Botena atona eronenidɨcaɨ. Ie muidona jamai ebena jaidɨcaɨ. Aɨfɨdɨ caɨna iese uite. \v 16 Janorede uiasi fuemo aɨfɨ raise iñenanomo jaidɨcaɨ. Nai uiasi mamecɨ Clauda. Faɨfiñellena bote ie janorede nocae sefuire a aiñodɨcaɨ. \v 17 A aiñua mei, rao dɨga botena ruica maɨtɨcaɨ. Sirte railla conillɨe illanomo caɨ joodai raillano, velaɨaɨna duiñodɨcaɨ. Iemei aɨfɨ jamai uigacaɨ. \v 18 Ie areruido aɨfɨ rɨire illa jira, cargana oni dotadɨcaɨ. \v 19 Dane ie are bote ie raruiaɨ, caɨ onollɨ dɨga, oni dotadɨcaɨ. \v 20 Dɨga irui jitoma bainide. Dɨga irui ucuaɨ jɨaɨ bainide. Aɨfɨ eo rɨire nia ite. Caɨ jillobiñellemo jai ocuiriñedɨcaɨ. \p \v 21 Dɨga irui caɨ guiñena mei, Pablo naimacɨmo llote: \p —Nabaiñɨaɨ, cue uaina navui ɨɨnotɨomoɨdena, niadedɨ bie isoi sefuiñedɨcaɨ. Cretamo caɨ fɨebidɨcaɨna, bie isoi sefuiñedɨcaɨ. \v 22 Omoɨ comecɨaɨna ocuiño. Bie botedɨ faɨfite; iadedɨ caɨmona jaca buna faɨfiñeite. \v 23 Jaive naɨona Jusiñamui jaɨenicɨdɨ cuemo bairede. Jusiñamuimo jaɨnaɨaɨdɨcue. Naimɨena sedadɨcue. \v 24 Naie jaɨenicɨ cuemo llote: “Pablo, jacɨruiñeno. Romamo o nanoca illaɨma dɨne iitɨo. Jusiñamui ona duenailla jira, nana o dɨga jaidɨno jilloitɨmacɨ”. \v 25 Ie jira omoɨ comecɨaɨna ocuiño. Cuemo llua isoi, naimɨedɨ bie rafuena suitaite. Jusiñamui iena fɨnuana ɨɨnotɨcue. \v 26 Nɨbaɨ uiasimo jutadaitɨcaɨ. \p \v 27 Catorce dɨgarui naɨo illamona, Adria railla monaillaimo jamai caɨ jaia, naɨona daferui facai marineruaɨdɨ: “Enɨrue iaɨre ite” raillanona comecɨaɨna facadɨmacɨ. \v 28 Ie jira ie aforedɨnona facadɨmacɨ. Veinte brazas aforede. Iemei nano nɨe dɨnori illamona, dane facadɨmacɨ. Quince brazas aforede. \v 29 Nofɨcɨ illanomo naimacɨ bai raillano, faɨrillaɨllena, ie jillacɨmona cuatro lloelluna faɨtɨmacɨ. Mona monaille sedadɨmacɨ. \v 30 Naie facaise marineruaɨ botemona aisɨacadɨmacɨ. Ie jira botemo ite nocaena ana monaillaimo dotadɨmacɨ, bote jillacɨmona lloelluna faɨa isoi. \p \v 31 Iena cɨuano, Pablo capitámo llote. Soldaduaɨmo jɨaɨ llote: \p —Botemo bimacɨ fɨebiñeniadedɨ, jilloñeitomoɨ. \p \v 32 Ie jira soldaduaɨdɨ nocae maɨa raona jaitadɨmacɨ. Jai dɨnomo nocaena faɨnonocaidɨmacɨ. \v 33 Nia monaiñenia, Pablo nana caɨmo llote: \p —Guiño. Catorce dɨgarui illanona, jai guiñedomoɨ. \v 34 Ie jira guiño, omoɨ maɨrillesa. Ua faɨfiñeitomoɨ. \p \v 35 Iese naimɨe raillanona, Jusiñamuimo iobillacɨnona fecade, nana comɨnɨ illa uicomo. Llomenicona taɨruano, guite. \v 36 Nana naimacɨ comecɨaɨ ocuiñocaida, jɨaɨ guitɨmacɨ. \v 37 Botemo doscientos setenta y seis dɨese itɨcaɨ. \v 38 Caɨ monillamona, fɨebide trigona monaillaimo oni fadodɨcaɨ, bote meenaiñellena. \p \v 39 Ie oni monaidemo, erodatemo, naie enɨruena uiñoñedɨcaɨ. Igobemo conillɨcɨ illana cɨodɨcaɨ. Nainomo jamai ebena sɨjɨacadɨcaɨ. \v 40 Ie jira lloelluna nainomo oni faɨnonocaidɨcaɨ. Datarabe maɨana suiñodɨcaɨ. Vela aɨfɨmo sebiñotɨcaɨ. Monaillai fuemo enɨrue dɨne jai jaidɨcaɨ. \v 41 Iemei jaɨcɨridɨfomo ridɨcaɨ. Enɨruemo jodate. Bote muido enɨruemo jaɨaɨre jodate. Eo baguamona jillacɨ taɨcosite. \v 42 Naimacɨ ɨamona jillobi raillano, soldaduaɨ llavecanona meineiacadɨmacɨ. \v 43 Pablona jillotaiacana jira, capitán iena rairuide. Llote: \p —Nano ɨana uiñotɨno dɨese monaillaimo ana daia. Enɨruemo jai. \v 44 Jɨaɨno bote ie rabɨcɨdo juicaida ɨcana jai. Jɨaɨno bote ie raruiaɨdo juicaida ɨcana jai. —Iese enɨruemo nana marena ridɨcaɨ. \c 28 \s1 Maltamo naimacɨ illa rafue \p \v 1 Jai caɨ jillua mei, Malta railla uiasimo caɨ illana uiñotɨcaɨ. \v 2 Nainomo ite comɨnɨ caɨna marena feiñotɨmacɨ. Iraina bonotatɨmacɨ. Nocɨ deilla jira, rosirena jira, irai ecɨmo agaillena caɨna uaidotɨmacɨ. \v 3 Pablo reɨena ua mei, iraimo jonete. Joniamona, jaio usirenamona, reɨgaimona jino bite. Naimɨena aɨnide. \v 4 Jaio naimɨe onollɨdo llɨillana Malta comɨnɨ cɨuano, coninɨri ñaɨtɨmacɨ: \p —Nɨbaɨ bimɨe comena meinetɨmɨe. Monaillaimona jillobide; iadedɨ jai bu naimɨemo ɨbadɨ oga. \p \v 5 Jaiona cɨuanona, Pablo iena iraimo dotade. Iemei naimɨemo jaca bue isoide rafue suiñede. \v 6 Comecɨaɨna facadɨmacɨ: “Naimɨe onollɨ raɨre sɨrite. Iemei raɨre fiodaite”. Are sedaja mei, naimɨedɨ jaca nɨese iñede. Ie jira dane comecɨaɨna facajano raitɨmacɨ: \p —Naimɨedɨ nɨbaɨ Jusiñamui. \p \v 7 Naie illanomona uiasi illaɨma enɨrue iaɨre ite. Naimɨe mamecɨdɨ Publio. Caɨna marena feiñote. Darui amani ie jofomo caɨna marena itatate. \v 8 Publio moo duide bɨide. Abɨ cuaride. Jeraina feide. Ie jira naimɨe dɨne Pablo jaide. Jusiñamuimo jɨɨa mei, ie onollɨ naimɨemo joniano, naimɨena jillotate. \v 9 Bie rafue suilla jira, naimɨe dɨne nana uiasimo ite duidɨno bi-bidɨmacɨ. Naimacɨna jillotate. \v 10 Ie jira caɨmo iobillacɨnona eo fecadɨmacɨ. Caɨ oni jaiadedɨ, caɨ jitailla ra caɨmo fecadɨmacɨ. \s1 Romamo Pablo rilla rafue \p \v 11 Daje amani fɨvui illa mei, Alejandríamona bite botedo jaidɨcaɨ. Naie uiasimo nana rollime facaiseconi naie bote ite. Mena jusiñamui iaɨmaiaɨ joreño bote muidomo ite. Damɨe Cástorna mamecɨrede. Jɨaɨmɨe Póluxna mamecɨrede. \v 12 Naie botedo oni caɨ jaillanona, Siracusamo sɨjɨdɨcaɨ. Darui amani nainomo itɨcaɨ. \v 13 Nainomona jaillano Regiomo sɨjɨdɨcaɨ. Darui illa mei, aɨfɨ beicɨ dɨnena billa jira, ie areruido Puteolimo ridɨcaɨ. \v 14 Sɨjɨa mei, nainomo creyentiaɨna baitɨcaɨ. Naimacɨ dɨga siete dɨgarui caɨ illana jitaidɨmacɨ. Ie mei Roma dɨne jaidɨcaɨ. \v 15 Romamo nia caɨ riñenia, nainomo ite creyentiaɨ caɨ billana fɨdɨdɨmacɨ. Caɨ dɨne bitɨmacɨ. Foro de Apio railla naɨraɨmo damɨerie bitɨmacɨ. Jɨaɨno Tres Tabernas railla naɨraɨmo bitɨmacɨ. Naimacɨna cɨuano, Pablodɨ Jusiñamuimo iobillacɨno fecade. Ie comecɨna jɨaɨ ocuiñote. Caɨ dɨga Romamo jaidɨmacɨ. \v 16 Romamo caɨ ria, capitán llavecanona ie illaɨmamo fecade. Cárcelmo Pablona naie illaɨma oreñede; iadedɨ Pablo ie ɨbauiga jofomo eneno oni orede. Aisɨi raillano, daje soldado nainomo naimɨena sedade. \s1 Romamo Pablo llofuia rafue \p \v 17 Darui amani illa mei, Pablo Romamo ite nanoca judíuaɨna uaidote. Danomo ofilla mei, naimacɨmo llote: \p —Caɨmacɨ, jaca buena caɨ comɨnɨmo fɨnoñedɨcue. Caɨ einamacɨ llogacɨnuaɨna jaca ɨɨnotɨcue; \v 18 iadedɨ Jerusalémo cuena gaɨtajano, romanuaɨ naɨraɨ comɨnɨmo cuena fecadɨmacɨ. Romanuaɨ naɨraɨ comɨnɨ cuemo jɨcanua mei, cuena marena oretaiacade, fiodaillafue cuemo iñena jira; \v 19 iadedɨ judíuaɨ: “Dama ite” railla jira, caɨ nanoca illaɨma dɨne jaillena jɨcanotɨcue; iadedɨ cue naɨraɨ dɨga jaca icɨriñedɨcue. \v 20 Omoɨ dɨga ñaɨllena, omoɨna cɨoacadɨcue. Fiodaillamona ɨco comɨnɨ jillollena cue llofuecabilla jira, bie lloeo dɨga maɨgacue. \p \v 21 Uai otɨmacɨ: \p —Judeamona jɨaɨno ona cuega cartana jaca feiñoñedɨcaɨ. Caɨmo o rafuena llollena, jaca buna biñede. Bene jaca bu ona jeare ñaɨñede. \v 22 Ie jira omona naie rafuena cacaacadɨcaɨ. Naga illanomo comɨnɨ o llofuiana uaitajana uiñotɨcaɨ. Creyentiaɨna jeare ñaɨtɨmacɨ. Iena fɨdɨdɨcaɨ. Ie jira caɨmo iena raise llono. \p \v 23 Naimɨe dɨne dane billɨruina llotɨmacɨ. Ie mei ailluena comɨnɨ naimɨe jofomo bitɨmacɨ. Naimɨe anamo naimacɨ illana Jusiñamui jitailla jira, Jusiñamui dɨbeimo naimacɨ comecɨaɨ iuaina meiduana llofuete. Moisés mɨcorɨ llogacɨnuaɨmona, Jusiñamui facaina lloraɨnɨ mɨcorɨaɨ cuegafuiaɨmona, Jesúna llofuete. \v 24 Jɨaɨno naimɨe llofuiana ɨɨnotɨmacɨ. Jɨaɨno ɨɨnoñedɨmacɨ. \v 25 Nana naimacɨ comecɨaɨna daje isoi lloiñedɨmacɨ. Iemona oni jaidɨmacɨ. Nia jaiñenia, naimacɨmo Pablo llote: \p —Jusiñamui Joreñodɨ Isaías mɨcorɨna caɨ usumatɨaɨmo raise llotatate. Omoɨ usumatɨaɨ mɨcorɨaɨ illa isoi nia itomoɨ. Isaías mɨcorɨdɨ omoɨna jai cuega rafue jai suide. Naimɨe mɨcorɨ cuete: \q1 \v 26 Jusiñamui llote: “Bie comɨnɨ dɨne mai jai. \q1 Llono: ‘Cue rafuena cacaitomoɨ; iadedɨ iena cacaiñeitomoɨ. \q1 Rafuena cɨoitomoɨ; iadedɨ iena uiñoñeitomoɨ. \q1 \v 27 Omoɨ comecɨaɨ jai taɨnomo ite isoide. \q1 Omoɨ jefona jai cacaiñedomoɨ isoidomoɨ. Cue rafuena jai cacaiñedomoɨ. \q1 Jai uisɨnidomoɨ isoidomoɨ. Siño rafuena jai cɨoiacaiñedomoɨ. Iena jai uiñoiacaiñedomoɨ. \q1 Cue dɨbeimo iacaiñedomoɨ, omoɨna cue jilloitai raillanona’ ”. \m \v 28 Jusiñamui rafuena omoɨ ɨɨnoñena muidona, judíuaɨñedɨnodɨ Jusiñamui naimacɨna jilloitaiacanana jai fɨdɨdɨmacɨ. Naimacɨ iena cacareitɨmacɨ. \p \v 29 Iese naimɨe llua mei, judíuaɨdɨ coninɨri siadocana abɨdo jaidɨmacɨ. \p \v 30 Mena años Pablo ie jofomo ite. Ie illa dɨnori naie jofona ɨbauide. Nainomo nana naimɨe dɨne bite comɨnɨna feiñote. \v 31 Naimɨe anamo naimacɨ illana Jusiñamui jitailla jira, Jusiñamui dɨbeimo naimacɨ comecɨaɨ iuaina meiduana llofuete. Marefodo llofuete. Naimɨedɨ caɨ Nama Jesucristo rafuena llofuete. Jaca budɨ naimɨe llofuiana rairuiñede. Teofilo, jaca dɨgacɨno omo jai llotɨcue. Mai. Lucadɨcue.