\id MAT \h SAN MATEO \toc1 An alhua’ cau thuchath c’al an t’ocat inic Mateo \toc2 SAN MATEO \toc3 Mt. \mt1 An alhua’ cau thuchath c’al an t’ocat inic Mateo \c 1 \s1 Am biyal juntalab xits’labchic c’al a Jesucristo \r (Lc. 3.23–38) \p \v 1 Ne’ets cu bijiy i biyal juntalab xits’labchic c’al a Jesucristo. Ti lej biyal c’uajatac a David ani a Abraham. \p \v 2 In tata a Isaac pelac a Abraham. In tata a Jacob pelac a Isaac. In tata a Judá c’al in at ebchalchic pelac a Jacob. \v 3 In tata a Fares ani a Zara pelac a Judá. In mim jaja’chic pelac a Tamar. In tata a Esrom pelac a Fares. In tata a Aram pelac a Esrom. \v 4 In tata a Aminadab pelac a Aram. In tata a Naasón pelac a Aminadab. In tata a Salmón pelac a Naasón. \v 5 In tata a Booz pelac a Salmón ani in mim a Booz pelac a Rahab. In tata a Obed pelac a Booz ani in mim a Obed pelac a Rut. In tata a Isai pelac a Obed. \v 6 In tata an ts’ale David pelac a Isai. In tata a Salomón pelac an ts’ale David. In mim a Salomón pelac i uxum axi tomquinenecac c’al a Urias. \p \v 7 In tata a Roboam pelac a Salomón. In tata a Abias pelac a Roboam. In tata a Asa pelac a Abias. \v 8 In tata a Josafat pelac a Asa. In tata a Joram pelac a Josafat. In tata a Uzias pelac a Joram. \v 9 In tata a Jotam pelac a Uzias. In tata a Acaz pelac a Jotam. In tata a Ezequías pelac a Acaz. \v 10 In tata a Manasés pelac a Ezequías. In tata a Amón pelac a Manasés. In tata a Josías pelac a Amón. \v 11 In tata a Jeconías pelac a Josías. A Jeconías in cua’al in ebchalchic jaye. C’uajatac jaja’chic tam ti ne’tha huic’at an Israelchic ti Babilonia. \p \v 12 Taley in tata a Salatiel pelac a Jeconías. In tata a Zorobabel pelac a Salatiel. \v 13 In tata a Abiud pelac a Zorobabel. In tata a Eliaquim pelac a Abiud. In tata a Azar pelac a Eliaquim. \v 14 In tata a Sadoc pelac a Azar. In tata a Aquim pelac a Sadoc. In tata a Eliud pelac a Aquim. \v 15 In tata a Eleazar pelac a Eliud. In tata a Matán pelac a Eleazar. In tata a Jacob pelac a Matán. \v 16 In tata a José pelac a Jacob. Jats nixe’ a José axi pel i tomiclab c’al a María in mim a Jesús. A Jesús bijiyab jaye ti Cristo. \p \v 17 Antsana’its ma ti c’al a Abraham ani ma ti c’al a David tin aytal pelac lajuj tse’ i cuenel bichoulom. Aniye jaye pelac lajuj tse’ i cuenel bichoulom ma ti c’al in tsacamilchic a David ani ma ti c’al an Israelchic axi ne’tha ti Babilonia. Aniye jaye pelac lajuj tse’ i cuenel bichoulom ma tam ti ne’tha an Israelchic ani ma ti c’al a Cristo. \s1 In hua’tsintal a Jesucristo \r (Lc. 2.1–7) \p \v 18 Ne’ets cu olna’ i cau tin cuenta in hua’tsintal a Jesucristo. In mim María conothits ne’ets ca tomquin c’al a José, tocat yabaye juncunenecchic. Ani co’othits c’al an t’ele’ c’al in tsap an Espíritu Santo. \v 19 Cum a José axi c’al ne’ets ca tomquin pel i lej pututh inic ani yab in le’ max a María ca tithetal tsalpanchat c’al am bichou, jaxtam in tsalpayal yab ne’ets ca tomquin. \v 20 Tam ti antsana’ tin tsalpayal, tam in huachibnal tin huachib jun i ángel abath c’al a Dios. Ani uchan c’al an ángel: \p ―José, tata’ pel it at xits’lab c’al a David, yab ca tithena’ ca co’oy a María ta tomquil, cum co’othits c’al an t’ele’ expith c’al in tsap an Espíritu Santo. \v 21 Ne’ets ca hua’tsin an t’ele’, ani u le’ abal ca bijiy ta Jesús. Antsana’ ta ca bijiy, cum ne’ets quin jec’ontha’ an inicchic c’al an hualabtalab. \p \v 22 Patal antsana’ ti t’ajnenec abal ca putun jahua’ in ulumalits a Dios tin hui’ c’al in caulomejil Isaias. In ulu antse’: \p \v 23 Jun i uxum axi yabaye juncunenec c’al i inic \q1 ne’ets ca co’on c’al jun i t’ele’ cuitol axi \q1 ne’ets ca bijiyat ta Emanuel. \m Emanuel in le’ quin ulu ti tenec cau a Dios c’uajat c’al huahua’. \p \v 24 Taley tam ti ejtsinits a José in t’aja’ jant’ini’ ti uchanits c’al an ángel abath c’al a Dios, im bats’u a María tin tomquil. \v 25 Bel yabaye lej juncunenecchic, biyat in aychal ca hua’tsin a Jesús in oc’ox t’ele’il a María. Taley tam ti hua’tsinits an t’ele’, tam a José im bijiy ta Jesús. \c 2 \s1 Tsa’bix an tsalpath inicchic c’al an t’ele’ Jesús \p \v 1 Hua’tsin a Jesús ti bichou Belén axi cuentalith ti bichoulom Judea tam ti a Herodes pel i ts’ale ti Judea. Ani jun a q’uicha ulitschic ti Jerusalén i lej tsalpath inicchic axi tal ma ti calel q’uicha. \v 2 Xe’ets in conomichical: \p ―¿Ju’ta ti c’uajat jaja’ axi it hua’tsinenec ne’ets tin Ts’alejil an Israelchic? I tsu’chamal in otil tihua’ ti calel q’uicha, ani u tal huahua’ abal qui c’ac’na’. \p \v 3 Tam ti an ts’ale Herodes ani patal an c’uajilchic ti Jerusalén in ats’a’its jahua’ antsana’ in ulumal an tsalpath inicchic, lej t’elelelchic in ichich. \v 4 Ani a Herodes in caniy ca chich patal an oc’lec pale’ ani an exobchix c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés. In conoyalchic jahua’ tam bichou ti ne’ets ca hua’tsin a Cristo. \v 5 Ani toc’tsinchic: \p ―Ne’ets ca hua’tsin ti bichou Belén axi cuentalith teje’ ti bichoulom Judea jant’ini’ ti thuchathits c’al in caulomejil a Dios Miqueas. In thucha’ jahua’ in ulu a Dios antse’: \q1 \v 6 Aba ani’ a Belén pel i tsacam bichou ti Judea, \q1 bel lej exbath in ey, cum tats ne’ets ca \q1 hua’tsin an lej Oc’nom c’al u bichohuil Israel. \p \v 7 Tam a Herodes in tsinat caniy ca chich an tsalpath inicchic. Ulitschic ani in conoyal an lej hora tam tin tsu’umal nixe’ xa ot. \v 8 Ani cum ne’ets quin aba’chic ti Belén in ucha’chic: \p ―Quit c’alechic ti Belén ani ca lej alhua’ aliy an t’ele’ cuitol, ani tam ca ela’its quit huichiy tiquin olchi abal quin c’alene cu c’ac’na’. \p \v 9 Ani tam ti uchanits antsana’ an tsalpath inicchic c’al an ts’ale Herodes, ta c’alechic ti Belén oc’nanchab c’al nixe’ xa ot ax in tsu’umal ti calel q’uicha. Jats in aynanchal ma ultsitschic ju’ta ti cubiyits hualq’ui’ ba’ an ata jun ti c’uajatits an t’ele’ Jesús. \v 10 Lej culbelchic tam tin tsu’u an ot taja’. \v 11 Otsitschic al an ata ani in tsu’uchic c’uajat an t’ele’ c’al in mim María. Tam in tuthuchic in c’ualal ani in c’ac’nal an t’ele’. Taley in caltha’chic i oro ani i jom ani i nihuihuiltalab mirra, ani in jilchi an t’ele’ Jesús. \v 12 Taley talbel uchanchic c’al a Dios tin huachib abal yab ca huichiy c’al a Herodes, ani jaxtam in yac’ua’chic pil i bel abal ca huichiy tim bichou. \s1 Ne’thab a Jesús ti Egipto \p \v 13 Tam ti c’alets an tsalpath inicchic, a José in tsu’u tin huachib i ángel abath c’al a Dios. Ani uchan c’al an ángel: \p ―Cum c’al a Herodes ne’ets ca alchin an t’ele’ ca tsemthanchat, quit ts’aquiy ca thubat ne’tha’ an t’ele’ ani c’al in mim tihua’ ti Egipto. Taja’ quit c’uajiychic ma tam nan tu ucha’ quit calets. \p \v 14 Tam ejtsin a José ani in ne’tha’ an t’ele’ ani c’al in mim acal tihua’ ti Egipto. \v 15 Ani tats ti c’uajilchic ma tam ti tsemtsits a Herodes. Patal antsana’ t’ajnenec abal ca putun jahua’ in ulumalits a Dios tin hui’ c’al in caulomejil Oseas antse’: Tihua’ ti Egipto ne’ets cu ucha’ u Tsacamil ca cale. \s1 A Herodes in abal i cau ca tsemtha an t’ele’chic \p \v 16 Tam ti a Herodes in tso’obna’ abal c’ambiyatits c’al an tsalpath inicchic, lej huat’ath c’athpich tsacul. Ma in aba’ i cau abal ca tala’ tsemtha patal an t’ele’ cuitol axi it hua’tsinenec ani ma ax im putumalits tsab i tamub. Cum a Herodes in exla’its abal yabaye huat’ath tsab tamub tam ti che’nec an tsalpath inicchic quin tsu’u an t’ele’ Jesús, jaxtam antsana’ ta ca tsemtha an t’ele’ cuitolchic tim patal am bichou ti Belén ani tin tonith a Belén. \v 17 Ani tin ebal in tsemtal nixe’ xi t’ele’chic jats tu putnal an cau jahua’ in thuchamal in caulomejil a Dios Jeremias antse’: \q1 \v 18 Ti Ramá hua’ats i uxumchic lej t’e’pith ani lej uc’nal. \q1 Pel i Israelchic at xits’lab c’al a Raquel ax in uc’nanchalchic in tsemthach tsacamil. \q1 Ani ma yab in le’ ca culbethanchatchic in ichich, cum t’ajatits ti tsemthanchame axi yantalam in tsacamil. \p \v 19 Taley tam ti tsemtsits a Herodes, tamna’ a José tihua’ ti Egipto in tsu’u junil tin huachib i ángel abath c’al a Dios. Ani uchan c’al an ángel: \p \v 20 ―Quit ts’aquiy ani quit huichiy tihua’ ta tsabalil c’al a at Israelchic. Cum tsemtsits axi in le’ac ti tsemthom c’al an t’ele’ Jesús, xo’ ca ne’tha’ an t’ele’ ani c’al in mim tihua’. \p \v 21 Tam ts’aquiy a José ani in ne’tha’ an t’ele’ ani c’al in mim tihua’ tin tsabalil c’al in at Israel. \v 22 Bel in ts’ejnal a José ca lej c’uajiy ti tsabal Judea, cum in tso’obnal abal a Arquelao in tsacamil a Herodes pel i pulic oc’lec taja’. Ani jaxtam uchane más i cau c’al a Dios tin huachib, ca c’alecua’ ti Galilea. Ani tats ti c’alechic. \v 23 Ulits ani c’uajiychic taja’ ti al am bichou Nazaret. Antsana’ tu putnal an cau ax in ulumal in caulomejilchic a Dios abal a Jesús ne’ets ca bijiyat ti Nazaretib. \c 3 \s1 Thajchix a Juan pujax ti al an joltam \r (Mr. 1.1–8; Lc. 3.1–9, 15–17; Jn. 1.19–28) \p \v 1 Im bajuhuits an q’uij tam ti a Juan pujax chich ti thajchix ti al an joltam ti tsabal Judea. \v 2 Taja’ in thajchixnanchal ax u che’elchic antse’: \p ―Quit jic’tson c’al a hualab ani quit huenc’on c’al a Dios, cum hue’its ta tal a Dios quin t’aja’ ti lej Ts’ale teje’ tsabal. \p \v 3 Antsana’ c’al in thajchixtal a Juan tu putnal an cau jahua’ in thuchamal ma biyalits an caulome Isaías antse’: \q1 Jun i inic ne’ets quin thajchixnanchi an inicchic ax u che’el al an joltam antse’: \q1 Ca ts’ejcacanchi am bolith bel an Ajatic jun ti ca ulits. \p \v 4 Toltomith a Juan c’al i toltom axi ts’ejcath c’al in jujul an camello. In huic’ ts’ejcath pel i ot’. In c’apchal in t’u’ul an ts’ili’ ax u c’apab ani an alte’ tsi’im. \v 5 U che’elchic quin ats’anchi in thajchixtal jat’hua’ tim patal an c’uajilchic ti Jerusalén. Jaye u che’el axi tim puhuel am bichoulom Judea axi utatchic c’uajilchic ti pulic itse’ Jordán. \v 6 U pujayabchic taja’ c’al a Juan ti al am pulic itse’ Jordán jitats in lujuhual in hualab c’al a Dios. \p \v 7 Tam ti a Juan in tsu’u abal u che’el yan i fariseo ani yan i saduceo ca pujayat, in ucha’chic: \p ―Tata’ ojni’chic ejtil it tsan. A le’ ca jec’a’ c’al i pujaxtalab an yajchictalab axi taye tal. \v 8 Max chubax it jic’tsonenequitschic c’al a hualab ani it huenc’onenequits c’al a Dios, ca tejhua’metha’ abal chubax anits c’al i alhua’ xe’tsintalab. \v 9 Yab ca tsalpaychic abal it alhua’its c’al a Dios expith cum pel it at xits’lab c’al a Abraham. Nan tu uchalchic max expith jats in le’ a Dios yantalam in xits’altal a Abraham, in huit’alac ma quin hua’tsintha’ c’al i t’ujub. \v 10 Jant’ini’ an inic in ijcal jun i te’ axi yab jant’o ti alhua’ ani quin chica’, antsana’ a Dios hue’its ne’ets quin t’aja’ c’al i inicchic axi jaja’ quin tsu’u yab alhua’. \v 11 Nan chubax xo’ tu pujayalchic c’al i ja’ ti tsu’bixtalab abal it jic’tsonenequits c’al a hualab ani it huenc’onenequits c’al a Dios. Talbel ne’ets ca chich jun i inic axi ne’ets ti pujaychic c’al an Espíritu Santo ani c’al i c’amal. Jaja’ lej pulic in ey ani nana’ iba. Nana’ lej tsa’at u ey, ma yab ne’ets cu baju cu tixc’anchi im pajab. \v 12 Tam jun i inic quin ic’oy in hualil an lab em, talbel ne’ets quin thaya’ ti al i huilte’. An amul ne’ets quin chica’ al i c’amal. Antsana’ jaja’ axi taye tal talbel ne’ets quin thaya’ in c’al jaja’ ti eb, ani quin jolou axi jaja’ yab in c’al ti al am pulic c’amal axi ni jayq’ui’ yab u teptsinal. \s1 Pujnal a Jesús \r (Mr. 1.9–11; Lc. 3.21–22) \p \v 13 Cale a Jesús ti Galilea, c’ale ti pulic itse’ Jordán abal ca pujan c’al a Juan. \v 14 Cum a Juan in tsalpayal abal yab in tomnal quim pujay a Jesús, in ucha’: \p ―Nana’ ax in tomnal tiquim pujay, ani tocat tata’ a le’ tu pujay. \p \v 15 Toc’tsin a Jesús: \p ―Bel tiquim pujay, cum in tomnal qui putu c’al patal jahuats tu cu abatna c’al a Dios. \p Tam in ulu a Juan abal bel ne’ets quin t’aja’. \v 16 Tam ti pujanits a Jesús ani calnequits ti al am pulic itse’, tameq’ui japq’uinal ti eb ani in tsu’u pa’i’il an Espíritu Santo ejtil i cucu’. Ta jilc’on c’al a Jesús. \v 17 Tam ats’atmel jun i cau tal ti eb c’al a Dios antse’: \p ―Axe’ ja’its u ichich hual Tsacamil. In lej culbel c’al jaja’. \c 4 \s1 Nixoc’nab le’nab ca hualbin a Jesús c’al an teneclab \r (Mr. 1.12–13; Lc. 4.1–13) \p \v 1 Taley ne’tha a Jesús c’al an Espíritu Santo ca c’ale ti al i joltam, ani taja’ nixoc’nab c’al an oc’ox teneclab abal le’nab ca hualbin. \p \v 2 C’uajat taja’ tsab inic a q’uicha ani tsab inic i acal, ani ni jant’o yab in c’apu, expith lej c’a’il. \v 3 Tam utey an teneclab in ucha’: \p ―Max chubax pel ti lej Tsacamil a Dios, ca ucha’ axe’ xi t’ujubchic ca huenc’on ti pan. \p \v 4 Toc’tsin a Jesús: \p ―An T’ocat Thuchlab in cahuintal a Dios in ulal abal an inic yab expith quin ejatna’ an c’apnel, jaye quin ejatnanchi patal in cahuintal a Dios. \p \v 5 Tam ne’tha a Jesús ti t’ocat bichou Jerusalén c’al an teneclab ani tin oc’ an tiyopan lej t’ec’at. \v 6 Ani uchan: \p ―Max chubax pel ti lej Tsacamil a Dios, ma teje’ quit t’ic’ts’on ani ma tsabal. Ne’ets quit jec’ontha, cum thuchathits al an T’ocat Thuchlab abal a Dios ne’ets ti abchi i ángelchic abal ti alhua’ beletna’. Thuchathits jaye abal an ángelchic ne’ets ti co’bitsiy tin c’ubac abal ma yab quit t’ithc’uan al i t’ujub. \p \v 7 Toc’tsin a Jesús: \p ―In ulal an T’ocat Thuchlab abal yab ca tacchiquiy a Dios, aba ani’ jaja’ pel i beletnom c’al an inicchic. \p \v 8 Tam ne’tha a Jesús ti al i lej t’ec’at oc’ bolchal c’al an teneclab, ani uchan quin met a’ tim patal am pulic bichoulom tim puhuel an tsabal c’al patal in ts’alat. \v 9 Ani uchan: \p ―Max ca tuthu a c’ualal ani tiquin c’ac’na’, nan ne’ets tu tala’ pitha’ patal jahua’ a tsu’tal abal ca abatna’. \p \v 10 Toc’tsin a Jesús: \p ―Satanás, quit tixc’anits xo’ c’al nana’. In ulal an T’ocat Thuchlab abal an inic quin c’ac’na’ ani quin t’ojonchi im Pay’lom Diosil expith. \p \v 11 Tam ta c’alets an teneclab, ani chich i ángelchic quin tolmiy a Jesús. \s1 A Jesús in ts’i’quiyal in t’ojlabil ti bichoulom Galilea \r (Mr. 1.14–15; Lc. 4.14–15) \p \v 12 Tam ti a Jesús in ats’a’ abal a Juan c’uajat ti al an huic’axte’, c’ale ti Galilea. \v 13 Tixc’an tim bichohuil Nazaret, chich ca c’uajiy ti bichou Capernaum. Pel i bichou tin hualte’lil am pulic lejem tihua’ ti al an tsabal Zabulón ani tsabal Neftalí. \v 14 Antsana’ tu putnal an cau jahua’ in thucha’ in caulomejil a Dios Isaías antse’: \q1 \v 15 An tsabal Zabulón ani an tsabal Neftalí c’uajat utat ti pulic lejem jum poq’ue’ am pulic itse’ Jordán. \q1 Ja’its am bichoulom Galilea jun tu c’uajil axi yab Israelchic. \q1 \v 16 Taja’ an inicchic axi xe’ets al an yic’uax ne’ets quin tsu’u i tajaxtalab lej tajajal. \q1 Axi jiq’uelchic c’al an tsemla ne’ets ca tajbanchat in ichich c’al nixe’ xi tajaxtalab, in ulu a Isaías. \p \v 17 Taley im baju a q’uicha in ts’i’quiy a Jesús quin thajchixnanchi an inicchic in cahuintal a Dios. In uchalchic: \p ―Quit jic’tsonchic c’al a hualab ani quit huenc’on c’al a Dios, cum hue’its ta tal a Dios quin t’aja’ ti lej Ts’ale teje’ tsabal. \s1 Jesús in caniyal ca ts’at’ey c’al jaja’ tse’ i alim to’ol \r (Mr. 1.16–20; Lc. 5.1–11) \p \v 18 Jun a q’uicha xe’ets a Jesús tin hualte’lil am pulic lejem Galilea, ani taja’ in tsu’u tsab i inic ti alim to’ol. Pel a Simón Pedro c’al in ebchal Andrés ax im pet’nalchic an thachumtalab c’al an to’ol ti al am pulic lejem. \v 19 A Jesús in ucha’chic: \p ―Tiquin ts’at’enchi ani nana’ ne’ets tu aba’ tit alim c’al an inicchic axi nana’ tiquim bela’. \p \v 20 Ani thubat in jiloc’na’chic in thachumtal c’al an to’ol, ani ts’at’ey c’al a Jesús. \p \v 21 Taley belats a Jesús ne’ets más tihua’, ani in tsu’u jaye a Jacobo c’al in ebchal Juan. Jaja’chic pel in tsacamil a Zebedeo. C’uajatchic ti al an tan c’al in tata in c’ua’chiyal in thachumtal c’al an to’ol. Ani a Jesús in caniychic ca chich. \v 22 Ani thubat in t’ajat jila’chic in tata ti al an tan, ani ta ts’at’ey c’al a Jesús jaye. \s1 A Jesús in exobchal yan i inicchic \r (Lc. 6.17–19) \p \v 23 Xe’ets a Jesús ti tsa’bibil al i bichouchic tim puhuel am bichoulom Galilea, ani exom ti exobchichix c’al in cahuintal a Dios tin tiyopanilchic an Israel. In thajchichixnal an alhua’ cau jant’ini’ a Dios in t’ajal ti lej Ts’ale, ani in tala’ jelthal an ya’ulchic c’al jahuaquits tam yau’lats. \v 24 Ani cum tim puhuel an tsabal Siria u lej t’iloxnab a Jesús, jaxtam u chanchinal patal an ya’ulchic. U chanchinal ax in cua’al i alq’uith yajal, jaye ax u co’oyab c’al i at’ax teneclab, jaye ax u ts’ebtsinal, ani jaye an tsambe. A Jesús in tala’ jelthachiquiyal. \v 25 Antsana’ tu ts’at’el c’al a Jesús yantalam i inic axi tal ma ti Galilea, jaye axi tal ma i bichouchic ti Decápolis, jaye axi tal ma ti Jerusalén, jaye axi tal ma i bichouchic ti Judea, ani jaye axi tal ma jum poq’ue’ am pulic itse’ Jordán. \c 5 \s1 Exobchix a Jesús c’al in exobalilchic \p \v 1 Cum a Jesús in tsu’u lej mulcunenec an inicchic, c’athiy hue’ al i bolchal ani buxcan taja’. Ani uteychic c’al jaja’ in exobalil. \v 2 Taja’ a Jesús in exobchalchic, in uchalchic: \s1 Axi culbelchic \r (Lc. 6.20–23) \p \v 3 ―Ne’ets quit culbechic max a ats’al it ts’ejhuantal ta ichich tin tamet a Dios, cum tamits a Dios ne’ets quin t’aja’ ti Ts’ale ta ichich. \p \v 4 Ne’ets quit culbechic max it t’e’pith, cum tamits a Dios ne’ets ti culbethanchi a ichich. \p \v 5 Ne’ets quit culbechic max it c’aya’ ta ichich, cum tamits ne’ets quit pithan an tsabal ax it bijchithits c’al a Dios. \p \v 6 Ne’ets quit culbechic max it lej canat ca t’aja’ jahua’ bolith c’al a Dios, cum tamits a Dios ne’ets ti tolmiy abal ca t’aja’. \p \v 7 Ne’ets quit culbechic max a yajnanchal a at inic, cum tamits a Dios ne’ets ti yajnanchi jaye. \p \v 8 Ne’ets quit culbechic max it t’ocat ta ichich, cum tamits ne’ets ca tsu’chi in hual a Dios. \p \v 9 Ne’ets quit culbechic max it juncuthmethom c’al ax u pejéx, cum tamits ne’ets quit olna ti tsacamil a Dios. \p \v 10 Ne’ets quit culbechic max it yajchiquiyab tin ebal abal a t’ajal jahua’ bolith c’al a Dios, cum tamits a Dios ne’ets quin t’aja’ ti Ts’ale ta ichich. \p \v 11 Max it tilibnab, max it othnab, max it t’ajchinal i janamtalab c’al tin ebal u bij, ne’ets quit culbechic. \v 12 Yab quit t’e’pin max antsana’ ti quit t’ajchinchic, cum tam quit ulits ti eb ne’ets quit pithan lej yan a atohual. Ca t’ila’ abal antsana’its ti yajchiquiyame jaye im biyal caulomejilchic a Dios. \s1 An at’em ani an tajaxtalab \r (Mr. 9.50; Lc. 14.34–35) \p \v 13 Tata’chic pel ejtil tit at’em c’al an inicchic. Expith max tsamc’ac’athits an at’em, yabats jant’o ti alhua’. Tocat ne’ets ca lejat huac’la ani ca q’uets’anq’ui c’al an inicchic. \p \v 14 Tata’chic jaye pel ejtil tit tajaxtalab c’al an inicchic. Yab u ejtohuab ca tsinc’on am bichou axi c’uajat ba’ i oc’ bolchal. \v 15 Yab ne’ets ca paxq’uiyat i lec’utsith tajablab c’al i poc’te’, tocat u c’uajbab jun ti t’ec’at abal ti tajbax c’al patal jitats c’uajat ti al an ata. \v 16 Ca t’aja’chic alhua’ c’al a at inicchic abal quit t’ajchin ti cuenta ejtil max pel tit tajaxtalab c’al jaja’chic. Tam ojni’ c’al ta ebal ne’ets ca puhuenchat im bij i Tata ti eb. \s1 A Jesús in exobchal in ey an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés \p \v 17 Yab ca belchi jahua’ u uxnal abal in che’neccua’ cu talabethanchi an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés ani jahua’ thuchathits c’al in caulomejilchic a Dios. In che’nec abal cu exobchinchi in tequeth ey ani yab cu talabethanchi. \v 18 Lej chubax jahua’ tu uchalchic abal ni jita’ yab ne’ets quin ejtou quin talabethanchi an ts’ejcath cau. Biyat hua’ats an eb ani an tsabal yab ne’ets ca pacuhuat ni jun i letra ani ma ni jun i tsacam pejach i letra. Ojni’ ne’ets ca tala’ putun jahua’ thuchath. \v 19 Jaxtam jitats quin jec’onchi nixe’ xi ts’ejcath cau, aba ani’ pel i uchbixtalab axi más tsipcats in ey ti al an ts’ejcath cau, ani max quin exobchi q’ue’atchic quin jec’onchi jaye, jats ne’ets ca tsu’tat más tsipcats in ey tin c’uajattal a Dios ti eb jun ti jaja’ in t’ajal ti lej Ts’ale. Ani jitats quin t’aja’ jahua’ in ulal an ts’ejcath cau ani quin exobchi q’ue’atchic quin t’aja’ jaye, jats ne’ets ca tsu’tat pulic in ey tin c’uajattal a Dios ti eb jun ti jaja’ in t’ajal ti lej Ts’ale. \v 20 Nan tu uchalchic abal ne’ets quit otsits tihua’ expith max a t’ajal jahua’ chubax alhua’ c’al a Dios. Yab ne’ets quit otsits max expith a eb t’ajalq’ui alhua’ ejtil an exobchixchic c’al an ts’ejcath cau ani an fariseochic. \s1 In exobchal a Jesús tin cuenta an tsacultalab \r (Lc. 12.57–59) \p \v 21 Tata’chic tu c’al exobalil it olchinenequits jant’o ti uchbiyat am biyalabchic c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés yab quin tsemtha’ an iniccua’, ani max hua’ats i tsemthomac ca lejat ts’ejca tin tamet an ts’ejcom cau. \v 22 Ani xo’ nan tu uchalchic abal jitats ca thubat alq’uith tsacuy c’al in at inic, ne’ets ca lejat ts’ejca tin cuenta in hualab. Jitats quin quithab ucha’ in at inic, ne’ets ca ts’ejca c’al an cuenel axi c’athpich in ey an ts’ejcom cau tin cuenta an tiyopanchic Israel. Jitats quin othnach ucha’ in at inic, ne’ets ca jolbiyat ma ca jolohuat ti al am pulic c’amal. \p \v 23 Hualam max jun a q’uicha ne’ets ca bina’ i ts’acchixtalab c’al a Dios jun tu ts’acnaxnab ti al an tiyopan, ani tameq’ui ca t’ilpa’ abal it hualbinenec c’al a at inic. \v 24 Yabaye ca bina’. Tocat ca jila’ utat an ts’acnaxtalab ani quit c’ale quit juncun c’al jaja’, ani tiq’uele tam quit huichiy ca bina’ an ts’acchixtalab. \p \v 25 Max it junax ne’ets c’al a tomolnaxil abal quit ts’ejcanchat an cau c’al an oc’lecchic, in tomnalac ca cuete’ ts’ejca’chic an cau ti bel. Tam jaja’ yab ne’ets ti ne’tha’ c’al an ts’ejcom cau, ani yab ne’ets quit baliyat al an huic’axte’. \v 26 Lej chubax max yab ca cuete’ ts’ejca’ c’al a tomolnaxil an cau ani max quit baliyat al an huic’axte’, yab ne’ets quit thubat caltha ma ta ca quithat jalbiyits jahua’ it uchanits ca jalbiy c’al an ts’ejcom cau. \s1 A Jesús in olnal jita’ pel i inicbe ani jita’ pel i uxumbe \p \v 27 It olchinenequitschic jaye abal am biyalabchic uchan c’al an ts’ejcath cau yab ca uxumbejin ani yab ca inicbejincua’. \v 28 Ani xo’ nan tu uchalchic max an inic quin met’a’ i uxum ani expith quin at’ax tsalpay ja’its pel i uxumbe. \p \v 29 Max ti hualbinthalac a hual ca t’aja’ ejtil max ca t’ajat caltha’ jun a hual ani ca pet’na’. In tomnal calthach jun a hual ani yab quit jolohuat ti al am pulic c’amal c’al a inictal quithat. \v 30 Max ti hualbinthalac a c’ubac ca t’aja’ ejtil max ca t’ajat muts’q’uiy jun a c’ubac ani ca pet’na’. In tomnal muts’q’uith jun a c’ubac ani yab quit jolohuat ti al am pulic c’amal c’al a inictal quithat. \s1 A Jesús in exobchal tin cuenta an jilcacaxtalab c’al i tomquilab \r (Mt. 19.9; Mr. 10.11–12; Lc. 16.18) \p \v 31 Uchbiyat jaye am biyalabchic max in le’ quin jilcacay in tomquil ca oc’ox ts’ejcanchat an uxum an u jun tu olnab abal yabats tomquithchic. \v 32 Xo’ nan tu uchalchic max an inic quin jilcacay in tomquil yab tin ebal abal pel i inicbe, pel in hualab an inic max ca inicbejin an uxum. Ani pel i uxumbe an inic jitats ca tomquin c’al i uxum axi jilcacathits tin ebal abal pelac i inicbe. \s1 A Jesús in exobchal tin cuenta i cau axi an inic quin cuba’ ti lej chubax \p \v 33 It olchinenequitschic jaye jant’o ti uchbiyat am biyalabchic tam in cubamalits jant’o ti lej chubax tin tamet a Dios. Quin lej chubax t’aja’ jahua’ im bijith uchamalits a Dios ne’ets quin t’aja’cua’. \v 34 Ani xo’ nan tu uchalchic abal yabats ca cuba’ jant’o ti lej chubax. Yab ca cuba’ ti chubax an eb, cum an eb pel in c’al a Dios. \v 35 Yab ca cuba’ an tsabal, cum a Dios jats pel an lej abatnom ti tsabal. Ni yab ca cuba’ ti lej chubax am bichou Jerusalén, cum jaye pel in c’al am pulic Ts’ale Dios ti eb. \v 36 Aniye jaye yab ca cuba’ ti chubax a oc’, cum yab pel a lej c’al. Yab a ejtohual ca thacni’betha’ ni jun a xi’il axi t’unu’ ani yab a ejtohual ca t’unu’betha’ axi thacni’. \v 37 Ni jant’o yab ca cuba’ ti lej chubax, expith ca t’ajat ucha’ max ojni’ ne’ets ca t’aja’ jant’o o max iba yab ne’ets ca t’aja’. Max ca uchaye más i cau, tam ti hui’quiyal an teneclab. \s1 A Jesús in exobchal tin cuenta jita’ huichbanchix \r (Lc. 6.29–30) \p \v 38 It olchinenequitschic jaye abal uchbiyat am biyalabchic c’al an ts’ejcath cau max ca q’uibethanchat jun in hual, tam ca q’uibethanchat jaye jun in hual an q’uibethanchix. Max ca pejcanchat in camab, tam ca pejcanchat jaye jun in camab am pejcanchixcua’. \v 39 Ani xo’ nan tu uchalchic yab ca huichbanchi jitats ti t’ajchi quithab. Max jita’ ti cuajchi ta ts’a’ub, ca huenc’onchi jaye axi jum poq’ue’. \v 40 Max quit t’e’tsiyat alq’uith tin tamet an ts’ejcom cau, ani an t’e’tsix max quin le’na’ ti tixc’anchi a coton, ca jila’ jaye quin ne’tha’ a pulic coton. \v 41 Max i soldado ti ucha’ ca quitnanchi i quitalab jun i kilómetro, ca quitnanchi tsab i kilómetro. \v 42 Max jita’ ti conchi jant’o, ca pitha’. Max jita’ ti conchi jant’o matith, yab ca ucha’ yab ne’ets ca matinchi. \s1 A Jesús in exobchal tin cuenta an c’anithomtalab \r (Lc. 6.27–28, 32–36) \p \v 43 It olchinenequitschic jaye abal uchbiyat am biyalabchic quin c’anitha’ in ja’ub ani quim pojca in tomolnaxilcua’. \v 44 Ani xo’ nan tu uchalchic ca c’anitha’ a tomolnaxil ani ca conchinchi i alhua’talab c’al a Dios jitats ti quithab uchal. Ca t’ajchi alhua’ jitats ti pojcal. Ca conchinchi c’al a Dios i alhua’talab jitats ti quithab cahuiliyal ani jitats ti othnal. \v 45 Max antsana’ ta ca t’aja’, tam ojni’ ne’ets quit exlachic ti tsacamil i Tata ti eb. Ja’its i Tata ti eb in junini’ abchal in tajax a q’uicha axi alhua’ inic ani jaye axi pojcax inic. In junini’ ulthanchal an ab axi pututh inic ani jaye axi yab pututh inic. \v 46 A Dios yab ne’ets ti lablinchi max expithq’ui a c’anithal jitats ti c’anithal. Ma am bats’c’ul jalbixtalab tumin c’al an gobierno antsana’ tu c’anithomchic. \v 47 Max expithq’ui it t’ilomchic c’al a ja’ub, yab ne’ets quit tejhua’me tit alhua’ inic. Ma axi yab exlom c’al a Dios antsana’ u t’ilomchic jaye. \v 48 Jant’ini’ i Tata ti eb in cua’al in ichich jum putat alhua’, antsana’ tata’chicte ta ca co’oy a ichich. \c 6 \s1 A Jesús in exobchal tin cuenta i ts’ejhualixtalab axi chubax \p \v 1 Ca t’aja’ ti cuentachic yab ca t’ojonchi a Dios expith abal quit tsu’tat tit alhua’ c’al a at inic. Max antsana’ ta ca t’aja’, i Tata ti eb yab jant’o ne’ets ti pitha’ i atabilab. \v 2 Tam ca ts’ejhualiy an ts’ejhuantalchic c’al jant’o, yab ca t’aja’ ejtil jaja’chic axi tocat in t’ajal eb alhua’q’ui. Ti tiyopan ani ti bel u ts’ejhualix expith abal ca olna ti alhua’. Lej chubax nan tu uchalchic abal c’al nixe’ xi olnomtalab im bats’umalits in atabil. \v 3 Axi tata’chic tu c’al nana’ ca tsinat ts’ejhualiy an ts’ejhuantalchic. \v 4 Antsana’ yab ne’ets quit tejhua’me c’al a at inic max it ts’ejhualix. Expith i Tata ti eb jats ne’ets ti lej tsu’u ani jats ne’ets ti pitha’ i atabilab. \s1 A Jesús in exobchal cu olon \r (Lc. 11.2–4) \p \v 5 Tam quit olonchic yab ca t’aja’ ejtil axi eb t’ocatq’ui tu ol. In culbetnal ti ol jun ta ca tsu’tat ti t’ocatac, max ti tiyopan o max ti bel. Lej chubax nan tu uchalchic abal c’al nixe’ in cua’alits in atabil. \v 6 Tata’chic tam quit olon quit otsits alta ta q’uima’ ani ca mapuy an hui’leb. Tats ti quit olon c’al i Tata ti eb tsinat. Expith jaja’ ne’ets ti tsu’u ani jaja’ ne’ets ti pitha’ i atabilab. \p \v 7 Tam quit olonchic yab quit alq’uith ulu’in c’al i cau ejtil in t’ajal axi yab exlom c’al a Dios. In q’uibts’oth tsalpayal abal ne’ets ca lej ats’an c’al a Dios tin ebal c’al yantalam i cau. \v 8 Yab ca t’aja’ ejtil jaja’chic, cum i Tata ti eb in lej exlalits jant’ots a yejenchal aba ma yabaye a conchamal. \v 9 Jaxtam antsana’ ne’ets quit olon: \q1 I Tata ti eb i c’ac’nanchal a bij. \q1 \v 10 Quit chich ca t’aja’ tit lej Ts’ale teje’ tsabal. \q1 Quin t’ajchi jaye an inicchic a culbetal teje’ tsabal jant’ini’ tu lej t’ajnal a culbetal tihua’ ti eb. \q1 \v 11 Tucu pithanchi qui c’apu jant’ots i yejenchal axe’ xa q’uicha. \q1 \v 12 Tucu paculanchi i hualab cum i paculanchal jitats tucu t’ajchi i hualabtalab. \q1 \v 13 Tucu lotocna’ abal yab cu c’ale jun ti cu hualbin. \q1 Tucu jec’ontha’ c’al an teneclab. \q1 Tata’its expith it lej pulic Ts’ale. A cua’al a lej tsap ani a ts’alat axi ne’ets ca ohuey abal ets’ey. Amén. \p \v 14 Max tata’chic ca paculanchi jitats ti t’ajchi i hualabtalab, a Tata ti eb ne’ets ti paculanchi a hualab jaye. \v 15 Yab ne’ets ti paculanchi a Tata ti eb, max yab ca paculanchi a at inic. \s1 In exobchal a Jesús tin cuenta am pabiltalab axi chubax \p \v 16 Tata’chic tam it pabil c’al an c’apnel yab ca t’aja’ ejtil axi eb t’ocatq’ui in t’ajal. In t’ajal in hual lej t’e’pith abal ca tsu’tat u pabil. Lej chubax nan tu uchalchic abal c’al nixe’ in cua’alits in atabil. \v 17 Tata’chic tam it pabil ca co’oy t’acath a hual ani ch’ichbath a xi’il. \v 18 Antsana’ yab ne’ets quit tsu’tat max it pabil. Expith i Tata ti eb jats ne’ets ti tsu’u tit pabil ani jats ne’ets ti pitha’ i atabilab. \s1 An c’alab ti eb \r (Lc. 12.33–34) \p \v 19 Yab ca tamcuychic yan an c’alab axi teje’ tsabal, cum yab ja ax u ohuel. Hualam ne’ets ti c’apts’unchi tocat an thum. Hualam ne’ets ca cuete’ c’atsey o max ca cue’eyat. \v 20 Más alhua’ ca luba’ ca co’oy i c’alab axi tihua’ ti eb. Jats axi yab ne’ets ca c’apts’uhuat c’al an thum. Yab ne’ets ca cuete’ c’atsey ani yab ne’ets ca cue’eyat. \v 21 An c’alab axi tata’chic a tsu’talits ley c’athpich huinat alhua’, jats ne’ets ca junini’ tsalapna’ ta ichich. \s1 In ey an tsu’uxtalab \r (Lc. 11.34–36) \p \v 22 C’al a hual a tsu’talchic an tajax. Max lubach a hual a ejtohual tiquin tajax tsu’u nana’ tin tajax a Dios. \v 23 Max yab lubach a hual yab ne’ets tiquin tsu’u. Tiquin co’oy nana’ tin tajax a Dios ta ichich ani iba an yic’uax lej t’ununul. \s1 A Dios ani an tumin \r (Lc. 16.13) \p \v 24 Yab a ejtohual ca co’oy tsab i amulab, cum ne’ets ca c’athpich c’anitha’ axi jun ani axi jun iba. Ne’ets ca putu c’al in uchbixtal c’al axi jun ani c’al axi jun iba. Ni abal jay yab a ejtohual ca c’anitha’ a Dios ani jaye ca t’ajat c’anitha’ an tumin. \s1 U beletnom a Dios c’al in tsacamilchic \r (Lc. 12.22–31) \p \v 25 Nan tu uchalchic yab quit xe’tsin tsalpopol c’al an c’apnel, ani c’al an uts’nel, ani c’al an toltom. In exbath a ejattal lej c’athpich yab ejtil in exbath an c’apnel, ani in exbath a inictal lej c’athpich yab ejtil in exbath an toltom. \v 26 Ca t’aja’chic ti cuenta an ts’itsinchic abal yab u om, ani yab u c’ojol, ani yab in thayal jant’o ti al an huilte’. Bel u c’apulchic, cum expith c’al i Tata ti eb u pijchab. A exbath tata’chic lej c’athpich yab ejtil in exbath an ts’itsin. \v 27 Aba ma ca lej xijc’ath luba’ ta ba’ quit t’ec’atme ts’ejel metro, ni abal jay yab ne’ets ca ejtou. \p \v 28 Yab in tomnal quit xe’tsinchic tsalpopol c’al an toltom. Ca t’aja’chic ti cuenta jant’ini’ tu puhuel an huits. Yab ja tin ebal abal u t’ojnal, ani yab tin ebal max u huichalac abal quin ts’ejca’ tim ba’. \v 29 Nan tu uchalchic abal an ts’ale Salomón c’al patal in ts’alat toltomil yab im baju in alabental ejtil an huits. \v 30 C’al a Dios jats tu ts’ejcanal an huits c’athpich alabel. Ti jun a q’uicha ejate, ani ti jun a q’uicha tsemenequits ani ca chican. Cum más a exbathchic c’al a Dios, más ne’ets ti t’ajchi. Tata’chic ojni’ yabaye a alhua’ belamalchic a Dios. \v 31 Yabats quit xe’tsin tsalpopol ani cononol ta ichich c’al an c’apnel, ani c’al an uts’nel, ani c’al an toltom. \v 32 Axi yab u exlom c’al a Dios jats axi xe’ets tsalpopol c’al jahua’ teje’ tsabal. Tata’chic yab antsana’ ta ca t’aja’, cum a cua’al a Tata ti eb ax in tso’obits patal jahua’ a yejenchal. \v 33 Expith ca junini’ jilchichic a Dios quin t’aja’ ti Ts’ale ta ichich ani ca junini’ t’aja’ bolith jant’ini’ jaja’ tin le’, ani tamna’ jaja’ ne’ets ti pitha’chic patal jahua’ ca yejenchi teje’ tsabal. \v 34 Jaxtam yabats quit xe’tsinchic tsalpopol jant’oye ta ca huat’a’ calam. Tam ca chutheyits, tam ne’ets ca yejenchi ca lej t’aja’ ti cuenta jant’o ta ca huat’a’. Ta q’uicha ta q’uicha bijithits jant’o qui yajchicna’. \c 7 \s1 An jolbix \r (Lc. 6.37–38, 41–42) \p \v 1 Yab ca jolbiychic a at inic, ani a Dios yab ne’ets ti jolbiy. \v 2 Ma ju’tam huichat tata’ ca jolbiy a at inic, antsana’ jaye a Dios ne’ets ti jolbiy. \v 3 Tata’chic ojni’ a huat’ath t’ajchal ti cuenta in tsacam hualab a at inic, ani yab a t’ajal ti cuenta a pulic hualab. Ejtil max ca tsu’chi an tsacam amul tin hual a at inic, ani yab a t’ajal ti cuenta am pulic te’ axi c’uajat ta hual. \v 4 A uchal a at inic abal ti jilchi ca tixc’anchi an amul tin hual, ani yab a t’ajal ti cuenta am pulic te’ axi ta cuete’ hual. \v 5 Tocat it eb t’ocatq’ui. Ca oc’ox tixc’a’ am pulic te’ ta hual, ani tiq’uele ne’ets quit tajax tsu’xinits abal ca tixc’anchi an tsacam amul tin hual a at inic. \p \v 6 Jahua’ huinat alhua’ axi pel in c’al a Dios yab ca pithanchi an inicchic axi ejtil i pic’o’, i canats ti c’a’chiquiy ejtil i pic’o’. Ani jahua’ huinat alabel ani ts’alat yab ca pithanchi an inicchic axi ejtil i olom, i canats quin alq’uith q’uets’chiquiy ejtil i olom. \s1 An conchix c’al a Dios \r (Lc. 11.9–13; 6.31) \p \v 7 Max jant’o ca conchi c’al a Dios, jaja’ ne’ets ti pitha’. Ani jant’ots a aliyal, jaja’ ne’ets ti tolminchi ca ela’. Max ca tauna’, jaja’ ne’ets ti toc’tsiy. \v 8 Jitats u conchix ne’ets ca pithan. Jitats u alim ne’ets ca tolminchat quin ela’. Jitats u taunom ne’ets ca toc’tsiyat. \p \v 9 Max a tsacamil ti conchal i pan yab ne’ets ca pitha’ i t’ujub. \v 10 Max ti conchal i to’ol yab ne’ets ca pitha’ i tsan. \v 11 Aba ma yab it lej alhua’chic, bel a exlal ca pitha’ a tsacamilchic jahua’ alhua’. Ani más i Tata ti eb axi lej c’athpich huinat alhua’ ne’ets quim pitha’ jahua’ alhua’ jitats ta ca conchin. \p \v 12 Jant’ini’ tata’chic a le’ quit t’ajchin alhua’, antsana’ ta ca ets’ey t’ajchi a at inic. Antsana’ tin ulal an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés ani an u thuchath c’al in caulomejilchic a Dios. \s1 An xuyat otsnab \r (Lc. 13.24) \p \v 13 Quexat an otsnab ani ts’icoth am bel jun tu otsel yantalam i inic axi ne’ets ca q’uibey abal ets’ey. Tata’chic ca belna’ am bel axi xuyat in otsnab. \v 14 Xuyat an otsnab ani t’ililil am bel jun tu otsel huachic an inic axi ne’ets ca it ejatliyat abal ets’ey c’al a Dios. \s1 Exlab an te’ c’al in hualil \r (Lc. 6.43–44) \p \v 15 Yab ca hualca’ ta ba’chic quit c’ambiyat c’al i q’uet’ach caulomechic axi quin le’na’ ca otsits c’al tata’chic. Pel i c’ambix cum in t’ajal ejtil max pel i maxu oveja, ani tin lej ichich ejtil i pathum ax u c’apux. \v 16 Ne’ets ca tequeth exlanchi in lej eychic c’al in t’ojlabil. Am bathuch yab im binal i hualilab lab t’uthub, ani an cholich yab im binal i hualilab lab bec. \v 17 Patal an te’ axi alhua’ im binal i alhua’ hualilab, ani an te’ axi yab alhua’ im binal i quithab hualilab. \v 18 Axi alhua’ an te’ yab in ejtohual quim bina’ i quithab hualilab, ani axi yab alhua’ an te’ yab in ejtohual quim bina’ i alhua’ hualilab. \v 19 Patal an te’ ax im binal hualim i quithab hualilab ne’ets ca cotoyat ani ne’ets ca jolohuat ti c’amal. \v 20 Ne’ets ca exla’chic c’al in t’ojlabil yab alhua’ an q’uet’ach caulomechic. \s1 Axi quin alq’uith bijiy a Jesús ti Ajatic \r (Lc. 13.25–27) \p \v 21 Yab patalchic axi tiquim bijiy tin Ajatic ne’ets ca otsits ti eb jun ti a Dios in t’ajal ti lej Ts’ale. Expith ne’ets ca otsits jitats quin t’ajchi in culbetal u Tata ti eb. \v 22 Tam quim baju a q’uicha nan cu ts’ejca’ an inicchic, yantalam jaja’chic ne’ets tiquin ucha’: Ajatic Ajatic, c’al a bij i olnamal in cahuintal a Dios ani c’al a bij i calthamal i at’ax teneclab. Ma i t’ajamal yan i labith t’ajbilab c’al in tsap a bij. \v 23 Tamna’ nan ne’ets cu tequeth ucha’chic: Ni jayq’ui’ nan yab tu exlamal tu c’al. Quit tixc’an c’al nana’ ax a t’ajamal yab alhua’. \s1 An ata axi cubat al an t’ujub ani axi cubat al an quithib \r (Lc. 6.47–49; Mr. 1.22) \p \v 24 Jitats tiquin ats’anchi u cahuintal ani tiquin t’ajchi, pel ejtil i tsalpath ts’ejcom ata ax in cuba’ i ata tin t’ujub cub. \v 25 Lej ulits an ab ani juchun an ic’. Lej puhuey am pulic itse’ ma an ja’ im baju in acan an ata, ani yab cuajla cum in cua’al in lej alhua’ cub. \v 26 Jitats tiquin ats’anchi u cahuintal ani yab tiquin t’ajchi, jayetseq’ui ejtil i ts’ejcom ata. Pelchic xe’ ejtil i ts’ejcom ata axi macu’ in tsalap in cuba’ i ata eblimq’ui i quithib. \v 27 Lej ulits an ab ani juchun an ic’. Lej puhuey am pulic itse’ ma an ja’ im baju in acan an ata, ani t’ajat cuajla lej tumumul. \p \v 28 Talits ti cau a Jesús ani lej jic’panchab in exobchixtal c’al an mulcunel. \v 29 Antsana’ tu jic’panchab cum pel in lej exobchixtal axi lej abath c’al a Dios. Yab ja ejtil in exobchixtal an exobchixchic c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés. \c 8 \s1 A Jesús in jelthal jun i inic ax in cua’al i t’it’ c’apux c’al in anam t’u’ul \r (Mr. 1.40–45; Lc. 5.12–16) \p \v 1 Pa’iyits a Jesús ti al am bolchal, ani ts’at’enchab c’al yantalam i inic. \v 2 Ani utey jun i inic ax in cua’al i t’it’ c’apux c’al in anam t’u’ul. In tuthu in c’ualal tin tamet a Jesús, ani in ucha’: \p ―Ajatic, max a le’ac a huit’al tiquin jeltha’. \p \v 3 Tam a Jesús in tacchi c’al in c’ubac, ani in ucha’: \p ―U le’ tu jeltha’, ani ma xohue’ it jelthachits. \p Ani tameq’ui jun t’ajat jelthajits c’al an t’it’. \m \v 4 Tam uchan c’al a Jesús: \p ―Ca t’aja’ ti cuenta yab ca olchi jita’ jahua’ it t’ajchinenec. Expith quit c’ale c’al am pale’ ani ca bina’ an ts’acchixtalab ax in ulal an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés in uchbil quim bina’ jitats jelthach c’al an t’it’ axi c’apux c’al in anam t’u’ul. Antsana’ ta ca t’aja’ abal ca tejhua’methanchi an inicchic abal it jelthachits. \s1 A Jesús in jelthal in tolmihual i capitán \r (Lc. 7.1–10) \p \v 5 Otsitsits a Jesús ti bichou Capernaum, ani taja’ utey c’al jaja’ jun i inic axi pel i capitán c’al an soldado romanochic. In lej canat tauna’ a Jesús. \v 6 In ucha: \p ―Ajatic, tihua’ tu q’uima’ c’uajat mo’ol u tolmihual al i huaytalab tsey. Pel i tsambe ani in lej yajchicnal an yajal. \p \v 7 Tam uchan c’al a Jesús: \p ―Ne’ets quin c’ale abal tu jelthanchi. \p \v 8 Toc’tsin an capitán: \p ―Ajatic, yab u cua’al u alhua’ abal tata’ quit otsits nan tu q’uima’. Expith ca ulu an cau, ani ne’ets ca t’ajat jeltha u tolmihual. \v 9 U exlal abal jahua’ tata’ ca ulu, jats ne’ets ca t’ajan. Cum nan in abatnab c’al i oc’lec ani nana’ pel tin abatnom c’al i soldadochic. Max nan cu ucha’ i soldado ca c’ale ju’ta, ne’ets ca lej c’ale. Max nan cu ucha’ i soldado ca chich teje’, ne’ets ca lej chich. Max cu ucha’ u tolmihual quin t’aja’ jant’ots, jats ne’ets tiquin t’ajchi. \p \v 10 In jic’pal an c’au a Jesús tam tin ats’a’ an capitán in ulu antsana’. Tam in ucha’ axi ts’at’atchic c’al jaja’: \p ―Lej chubax nan tu uchalchic abal yab ju’ta u elamal jitats lej belom ejtil axe xi capitán. Ma ni c’al an Israelchic yab u elamal. \v 11 Nan tu uchalchic abal ne’ets ca chich yantalam i inic ti calel q’uicha ani ti otsel q’uicha, ani ne’ets ca otsits ti eb jun tin t’ajal a Dios ti lej Ts’ale. Ne’ets ca buxcanchic ti c’apul junat c’al a Abraham, ani c’al a Isaac, ani c’al a Jacob. \v 12 Hua’ats an Israelchic in tsalpayal abal ne’ets ca otsits ti eb expith abal pel i at xits’lab c’al a Abraham, ani expith ne’ets ca jolohuat ti al am pulic yajchictalab jun ti lej yic’uax. Tats ti ne’ets ca uq’uinchic ani ca huech’ech’lats in camab c’al an lej yajchictalab. \p \v 13 Tam uchan an capitán c’al a Jesús: \p ―Xo’ quit c’ale ta q’uima’, cum jant’ini’ ta belamalits antsana’ ne’ets quit t’ajchin. Tameq’ui jun jic’tohual ti jelthanchatits in tolmihual. \s1 A Jesús in jelthal in uxum iyam a Pedro \r (Mr. 1.29–31; Lc. 4.38–39) \p \v 14 C’ale a Jesús tin q’uima’ a Pedro, ani tats tin tsu’u in uxum iyam a Pedro mo’ol al i huaytalab tsey c’al i c’aq’ueltalab. \v 15 In tacchi in c’ubac, ani jun t’ajat tixc’anchatits an c’aq’ueltalab. Tam ts’acpan ani im pijchi a Jesús junax c’al in junquilchic. \s1 A Jesús in jelthal yan i ya’ulchic \r (Mr. 1.32–34; Lc. 4.40–41) \p \v 16 Otscanits a q’uicha, ani u chanchinale a Jesús yan i inicchic ax u co’oyab c’al an at’ax teneclab. Tocat c’al in cahuintal in canchalchic. Jaye in jelthal patal axi ya’ulchic. \v 17 Antsana’ tu putnal jahua’ in ulumalits in caulomejil a Dios Isaias tin cuenta a Jesús antse’: Jaja’ pel i tsaplix c’al axi palulul in inictal ani pel i jelthom c’al an ya’ulchic. \s1 Jitats in le’ ca ts’at’ey c’al a Jesús \r (Lc. 9.57–62) \p \v 18 Cum in tsu’u a Jesús tin tonith hua’ats yantalam i inic, tam in ucha’ in exobalilchic: Huana cu c’ale jum poq’ue’ am pulic lejem. \v 19 Tameq’ui ti utey c’al a Jesús jun i inic axi pel i exobchix c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés. In ucha: \p ―Exobchix, nan ne’ets tu ts’at’enchi abal ju’tamaquits quit c’ale. \p \v 20 A Jesús in toc’tsiy: \p ―An occhic in cua’al an jol ju’ta ta ca c’uajiy ani an ts’itsinchic in cua’al in c’util ju’ta ta ca coyots, ani nana’ tin Juntal patal an inicchic ma yab u cua’al i ata ju’ta tu cu mo’ca’ u oc’. \p \v 21 Tam uchan a Jesús c’al jun i exobal: \p ―Ajatic, tiquin aychi ma ca tsemets u tata ani cu joliy, tam tiq’uele ne’ets tu ts’at’enchi. \p \v 22 A Jesús in toc’tsiy: \p ―Tiquin jun t’ajat ts’at’enchi ma xohue’its. Ca jila’ ca joliyat an tsemelomchic c’al axi yab ejat c’al nana’ u bij. \s1 A Jesús in coythal an ic’ al am pulic lejem \r (Mr. 4.35–41; Lc. 8.22–25) \p \v 23 Taley otsits a Jesús junax c’al in exobalilchic ca c’ale al i tan. \v 24 Tam ti ne’etsits al an ja’ thayc’an jun i tsapic ic’ ani lej lanq’uil an ja’, ma huachiquits ca uc’tsin an tan. Ani a Jesús huayamath. \v 25 Tam ejtsintha ani uchan: \p ―Ajatic, tucu jaluntha’ cum u uc’tsinalits. \p \v 26 A Jesús in toc’tsiychic: \p ―¿Jale’ it lej jiq’uelchic? Jats cum yabaye tin alhua’ belamal. \p Tam ts’aquiy a Jesús in c’uiya’ an ic’ ani an ja’. Tameq’ui t’ajat cubiyits an ic’ ani yabats lanq’uil an ja’. \v 27 Ani in exobalilchic in lej jic’pal ani in conoyal: \p ―¿Jita’ tam inic hualam jaja’ abal in ejtohual quin abatna’ an ic’ ani an ja’? \s1 Tsab i inic Gadarajib ax u co’oyab c’al i at’ax teneclab \r (Mr. 5.1–20; Lc. 8.26–39) \p \v 28 Taley ulits a Jesús jum poq’ue’ am pulic lejem tihua’ ti tsabal Gadara. Taja’ in tamu tal ti bel tsab i inic axi c’uajil ti al i jolimtalab tsemelom. Cum u co’oyab jaja’chic c’al i at’ax teneclab ani lej thimalon, jaxtam ni jita’ yab in inicnal tim ba’ ca huat’ey al nixe’ xi bel. \v 29 Tam an teneclabchic tin ichich nixe’ xi inic in thajanthalchic quin thajat ucha’ a Jesús antse’: \p ―Tata’its pel it Jesús ti Tsacamil a Dios. ¿Jant’o tam eyaltalab a cua’al abal tucu otsanchi? Yabaye im bajumalits an q’uij abal tata’ tucu yajchiquiy. \p \v 30 Taja’ xe’ets hue’ utat i pulic cuenel i olom ti ac’ul. \v 31 Ani lej canat uchan a Jesús c’al nixe’ xi at’ax teneclabchic antse’: \p ―Max ne’ets tucu caltha’, tucu pitha’ an q’uij abal qui c’uajchiy tin inictal nixe’ xi olomlom. \p \v 32 Tam a Jesús in toc’tsiychic: \p ―Bel quit c’aletschic ca c’uajchiy. \p Tam calpachiquin an at’ax teneclab tin ichich axi tsab i inic, ani otsitschic quin c’uajchiy tin inictal an olomlom. Ani taley thubat tala’ jololol ti c’ale an olomchic al i cotoblom ma ijcachiquinits al am pulic lejem. Tats ti t’ajat uc’tsinchic. \p \v 33 Taley am beletnomchic c’al an olomlom athithil c’ale quin olna’ ti bichou. In tala’ t’ilchi am bichou jant’ini’ ti canchinenec an at’ax teneclabchic nixe’ xi tsab i inic. \v 34 Tam c’ale tim patal am bichou abal quin tsu’u a Jesús. Ani tam tin tsu’uhuits, tam in lej canat ucha’ abal ca lejat tixc’anits al nixe’ xi cuenchal. \c 9 \s1 A Jesús in jelthal jun i inic tsambe \r (Mr. 2.1–12; Lc. 5.17–26) \p \v 1 Taley otsits a Jesús al i tan ani huat’ey jum poq’ue’ am pulic lejem, ani ulits tim bichohuil. \v 2 Taja’ u chanchinal jun i tsambe cuatsat al i tseyte’ tat. Ani tam ti a Jesús in tsu’u abal in lej belalchic, in ucha’ an tsambe: \p ―Quit culbe tsacamil, cum nan tu paculanchal a hualab. \p \v 3 Taja’ hua’ats talchic i exobchix c’al an ts’ejcath cau in tsalpanchal jahua’ a Jesús antsana’ in ucha’ an tsambe. In uluchic tin ichich jale’ in t’ajal ejtil max pel a Dios. \v 4 A Jesús in exla’its jant’ini’ tu tsalpanchab c’al jaja’chic, ani jaxtam in ucha’: \p ―¿Jale’ tata’ chic tin q’uibts’oth tsalpanchal u ey? \v 5 Yab q’uibat abal nan cu ucha’ an tsambe nan tu paculanchal a hualab, ani yab q’uibat jaye cu ucha’ quit ts’aquiy ani quit belats. \v 6 Nana’its tin Juntal patal an inicchic, ani c’al u eyaltal tin jelthom tiquin exlanchi u ey abal u cua’al jaye u eyaltal teje’ tsabal cu paculanchi in hualab an inic. \p Tam a Jesús in ucha’ an tsambe: \p ―Quit ts’aquiy ca thaya’ a tseyte’ tatil ani quit c’alets ta q’uima’. \p \v 7 Ma tamits ti ts’acpan jelthachits, ani ta c’alets tin q’uima’. \v 8 Tam tin tsu’u an inicchic abal antsana’ t’ajchinenec an tsambe c’al a Jesús, in lej jic’ palchic. Jaye im puhuethanchal jaja’chic im bij a Dios, cum pithame a Jesús in eyaltal antsana’ quin t’aja’ i labith t’ajbilab. \s1 A Jesús in caniyal a Mateo abal ca ts’at’ey c’al jaja’ \r (Mr. 2.13–17; Lc. 5.27–32) \p \v 9 Taley tixc’an a Jesús ti al nixe’ xi c’uajattalab, ani tam ti ne’ets ti bel in tsu’u quetel jun i inic jun tu bats’uhuab an jalbixtalab tumin tin cuenta an gobierno. Pelits nana’ in Mateo. Tin ucha’ a Jesús: \p ―Tiquin ts’at’enchi. \p Tam in thubat ts’aquiy ani u ts’at’enchi. \p \v 10 Talbel otsits a Jesús tu q’uima’ ca c’aputs. Ani ulitschic jaye q’ue’at i bats’c’ul jalbixtalab tumin tin cuenta an gobierno ani q’ue’at i hualbith inicchic. Ani c’uajat jaja’chic quetel ti c’apul junax c’al a Jesús ani c’al huahua’ tu exobalil. \v 11 Ani cum an fariseochic tu tsu’u u junax quetel huahua’ antsana’, tu conoyal: \p ―¿Jale’ u junax c’apul a Exobchixal c’al nixe’ xi bats’c’ul jalbixtalab tuminchic tin cuenta an gobierno ani c’al q’ue’at i hualbith inicchic? \p \v 12 Cum a Jesús in ats’a’ jahua’ antsana’ in conoychic, in ulu: \p ―Axi lubach an inic yab in yejenchal i ilalix, expith axi ya’ul ojni’ jats in yejenchal. \v 13 Nan in che’nec cu caniy ca chich c’al nana’ ca jic’tson c’al in hualab jitats in lej exlalits tin ichich abal pel i hualbith inic ani iba ax in tsalpayal pel i alhua’ inic. Ca ejtiychic jahua’ in ulal an T’ocat Thuchlab antse’: Nana’ in Dios u le’ abal ca yajnanchi an inicchic, ani yab expith tiquin ts’acchiy c’al i tsemthach co’nel. \s1 Conoyab a Jesús tin cuenta am pabiltalab c’al an c’apnel \r (Mr. 2.18–22; Lc. 5.33–39) \p \v 14 Tam chich c’al a Jesús talchic axi pel i exobal c’al a Juan pujax, ani in conoyalchic: \p ―¿Jale’ huahua’ ani an fariseochic u lej pabil c’al an c’apnel ani yab u pabil a exobalilchic? \p \v 15 A Jesús in toc’tsiychic: \p ―Yab in tomnal ca t’e’pin ax u tsa’bixchic c’al an tomquintalab biyat c’uajate an tomquinel inic. Max quim baju a q’uicha ca tixc’anenequits an inic tomquinel, tamna’ ojni’ in tomnal ca pablatschic. Tam nan in tixc’anenequits, tam ojni’ in tomnal ca pablats u exobalilchic jaye. \p \v 16 Yab in tomnal ca c’ua’chiyat am biyal toltom c’al i it pejach i toltom, cum tam ca pac’uhuat ne’ets ca muley axi it ani tam ne’ets ca oume in mits’tal axi biyal. \v 17 Yab in tomnal ca baliyat al i biyal balixtalab ot’ in ja’lil an lab t’uthub ax u it boclinalits. Max ani’ ca t’ajan, ne’ets ca mits’c’an an ot’ ani ne’ets ca huac’lan am boc lab t’uthub. Antsana’ ne’ets ca q’uibey am boc ani ne’ets ca othey am balixtalab ot’. Jaxtam in tomnal ca baliyat in ja’lil an lab t’uthub ax u it boclinalits al i it balixtalab ot’. Tamna’ ne’ets ca ohuey am boc ani jaye am balixtalab ot’. \s1 In ts’ic’achil a Jairo ani an uxum ax in tacchal in toltomil a Jesús \r (Mr. 5.21–43; Lc. 8.40–56) \p \v 18 Exom ti cahue a Jesús, ani chich jun i inic axi pel i oc’lec tin tiyopanil an Israel. In tuthu in c’ualal tin tamet a Jesús, ani in ucha’: \p ―Talel ti tsemetsits u ts’ic’achil. Bel aba ani’, quit c’ale ca punchi a c’ubac ca ejtha. \p \v 19 Tam cubiy a Jesús, c’ale junax c’al an inic ani c’al huahua’ tu exobalil. \v 20 Ani ti bel ne’ets jaye jun i uxum ax in cua’al lajuj tsab i tamub yab u tajlunal ti ya’ul ta its’. Utey tin cux a Jesús ani in tacchi in acan in nacat coton. \v 21 In cuete’ ulumalits tin ichich max expith quin tacchi in toltomil, ne’ets ca jeleycua’. \v 22 Huilq’uin a Jesús in tsu’u an uxum, ani in ucha’: \p ―Yab quit t’e’pin mimlab, nan xo’ tu jelthal cum tim belamalits. Ma tameq’ui t’ajat jelthachits. \p \v 23 Taley ulits a Jesús tin q’uima’ nixe’ xi oc’lec ani otsits alta. Taja’ in tsu’u c’uajatits an t’enelchic c’al an tsemelom. Ani thajat uc’nanchab an tsemelom. \v 24 Tam a Jesús in ucha’ axi muthatchic: \p ―Quit c’alechic eleb. Yab tsemenec an ts’ic’ach, u huayal expith. C’al axe’ xi cau tocat u tilibnath te’nal axi taja’chic. \v 25 Tam ti calejitschic eleb, otsits a Jesús alta jun ti c’uajat an ts’ic’ach. In yac’uchi in c’ubac, ani tameq’ui ts’acpan ejthachits. \v 26 Ani thubat olna tim puhuel nixe’ xi tsabal jant’ini’ tin t’ajamal antsana’ a Jesús. \s1 A Jesús in jelthal tsab i joc’tsi \p \v 27 Tixc’anits a Jesús taja’ ani ts’at’enchab c’al tsab i joc’tsi. Thajat uchan: \p ―Tata’its axi pel it at xits’lab c’al a David, tucu yajnanchi. \p \v 28 Tam otsits a Jesús al i ata ani ts’at’at jaye an joc’tsichic. A Jesús in conoy: \p ―¿A belal abal nana’ u ejtohual tu tsu’uxmetha’? Toc’tsinchic: \p ―Ojni’ Ajatic, i belal. \p \v 29 Tam a Jesús in tacchi in hualchic ani in ucha’: \p ―Jant’ini’ ta belalchic, antsana’ ne’ets tu t’ajchi. \p \v 30 Tameq’ui t’ajat jelthachits ani tsu’xinchic. Tam a Jesús in lej uluth ucha’chic: \p ―Ca lej t’aja’ ti cuentachic abal yab ca olchi jita’ jahua’ nan tu t’ajchamalchic. \p \v 31 Aba ani’ antsana’ uchan c’al a Jesús, bel tocat in lej olnal tim puhuel nixe’ xi tsabal jant’o t’ajchinenecchic. \s1 A Jesús in jelthal jun i mo’ inic \p \v 32 Talel ti calejits ca c’ale an joc’tsichic, ani u chanchinal Jesús jun i mo’ inic ax u co’oyab c’al i at’ax teneclab. \v 33 A Jesús in canchi an at’ax teneclab, ani thubat in ts’i’quiy ti cau axi mo’ac. Ani in lej jic’pal an inicchic axi taja’, in uluchic: \p ―Ni jayq’ui’ yab i tsu’umal i Israel quin t’aja’ jahua’ xohue’ i tsu’umal in t’ajamal axe’ xi inic. \p \v 34 Tam an fariseochic in ucha’ axi taja’ muthatchic: \p ―Axe’ xi inic in calthal an at’ax teneclab c’al in tsap an ts’ale teneclab. \s1 A Jesús in yajnanchal an inicchic \p \v 35 Xe’ets a Jesús ti tsa’bibil ti al i pulic bichou ani ti al i tsacam bichouchic. In exobchichical an inicchic c’al in cahuintal a Dios ti al in tiyopanilchic an Israel, ani in thajchixnanchal an alhua’ cau jant’ini’ tin t’ajal ti Ts’ale a Dios. Jaye xe’ets ti jelthothol c’al patal jitats u ya’ul ani c’al jitats in cua’al i yajalchic. \v 36 Tam tin tsu’u a Jesús am pulic mulcunel in lej yajnanchal, cum in tsu’u abal lej yajchiquith ani lej t’e’pipil xe’ets. Xe’ets ejtil i q’uibelom ovejachic yab jita’ c’al ta ca beletna. \v 37 Tam a Jesús tu ucha’ huahua’ tu exobalil: \p ―Lej chubax jant’ini’ max hua’ats yan i huay’ ca c’ojohuat, antsana’ hua’ats yan i inicchic axi ts’ejcathits abal tiquim bela’ nana’. Ani jant’ini’ tam hua’ats lej hue’ an c’ojolchic, antsana’ hua’ats lej hue’ jita’ tiquin olnanchi u bij c’al an inicchic. \v 38 Jant’ini’ an thabal huay’ in abal jita’ ti c’ojol, antsana’ ta ca conchi a Dios abal quin abayechic jita’ tiquin olnanchi u bij c’al an inicchic. \c 10 \s1 A Jesús in tacuyal axi lajuj tsab tin abathualejilchic \r (Mr. 3.13–19; Lc. 6.12–16) \p \v 1 Taley a Jesús tu caniy cu chich huahua’ tu lajuj tsab tu exobalil, ani tu pitha’chic i eyaltalab abal tu canchix c’al i at’ax teneclab ani tu jelthom c’al patal jahuaquits tam yau’lats ani tam yajalchic. \p \v 2 Im bijchic axi lajuj tsab tacuthits antsana’chic: An c’a’al pel a Simón Pedro, ani in ebchal Andrés, ani a Jacobo ani in ebchal Juan. Jats nixe’ a Jacobo ani a Juan axi pel in tsacamil a Zebedeo. \v 3 Pel a Felipe, ani a Bartolomé, ani a Tomás, ani nana’ tin Mateo axi pelac tim bats’c’ul jalbixtalab tumin tin cuenta an gobierno, ani a Jacobo axi pel in tsacamil a Alfeo, ani a Lebeo ax u bijiyab jaye ta Tadeo. \v 4 Pel a Simón axi pelac i ts’at’el c’al an cuenel ax u bijiyab ti cananista. Taley pel a Judas Iscariote axi ne’ets quin tsinat bina’ a Jesús tin c’ubac in tomolnaxilchic. \s1 A Jesús in abal axi lajuj tsab in exobalil ti olnom \r (Mr. 6.7–13; Lc. 9.1–6) \p \v 5 Taley cum ne’ets tucu aba’its a Jesús tin t’ojlabil, tu ucha’chic: \p ―Yab quit c’ale tin tsabalil axi yab Israelchic ani yab ca tsa’biy am bichoulom ti Samaria. \v 6 Expith quit c’alechic c’al am bichou Israel, cum xe’etschic q’uibenec ejtil i q’uibenec ovejachic. \v 7 Ca olnanchichic abal hue’its ne’ets quin t’aja’ a Dios ti lej Ts’ale teje’ tsabal. \v 8 Ca jeltha’chic ax in cua’al an t’it’ axi c’apux c’al in anam t’u’ul ani jahuaquits tam yau’lats. Ca ejtha’\f + \fr 10:8 \ft tsab ejatliy ts’acba\f* an tsemelomchic ani ca canchi an inicchic an at’ax teneclab. Cum nan tu ts’ejhualiy c’al axe’ xi eyaltalab, jaxtam yab ca bats’u i tumin tam ca t’ojontha’. \p \v 9 Quit c’alechic naptal. Yab ca ne’tha’chic i tumin. \v 10 Yab ca ne’tha’chic i morral, ni tsab i toltom, ni i pajablab, ni i cuayablab. Cum pel in uchbil an t’ojnal ca pijchin. \p \v 11 Jahuaquitsq’ui tam bichou ani cuenchalab quit ulits, taja’ ca aliy jun i inic axi alhua’. Quit otsits tin q’uima’, ani tats quit junini’ c’uajiy ma tam ti ne’etsits quit cale al nixe’ xi bichou. \v 12 Tam quit otsits tin q’uima’, ca ucha’ abal a le’ abal ca coythanchat in ichich c’al im bij a Dios. \v 13 Ne’ets ti tabatnanchi a cahuintal max pel i alhua’ q’uimath, ani max i tocat ne’ets ti hualbanchi. \v 14 Jitats yab quin le’na’ ti bats’u tin q’uima’ ani yab ti ats’anchi a olnomtal, tam quit tixc’an c’al jaja’ ani quit calechic al nixe’ xi bichou. Ca tininiy am pojoth jahuats ca tha’u ta acan al nixe’ xi bichou tam ne’ets quit cale. Antsana’ ta ca tso’obna abal pojcamejits in cahuintal a Dios taja’. \v 15 Lej chubax nan tu uchalchic abal nixe’ xi inicchic ne’ets ca c’athpich yajchiquiyat tam quim baju an q’uicha tam ca ts’ejca c’al a Dios. Ma an Sodomajibchic ani an Gomorrajibchic c’al im pojcaxtal axi ti biyal yab ne’ets ca c’athpich yajchiquiyat jant’ini’ jaja’chic axi yab ti bats’uhual. \s1 Ne’ets ca othna in abathualejilchic a Jesús \p \v 16 Tata’chic ne’ets quit c’ale tiquin olnanchi u bij, ani ne’ets ca tamu i inicchic ax u othnax ejtil i pathum ax u othnax c’al an oveja. Jant’ini’ in t’ajal an tsan lej tsalpath, antsana’ tata’chic ca t’aja’ tsalpath. Jant’ini’ an lab cucu’ in t’ajal maxu, antsana’ ca t’aja’ maxu. \v 17 Quit c’uajiychic ts’ejcacathits, cum a tomolnaxil ne’ets ti bina’chic tin c’ubac an eyalchic ti al i tiyopan. Ma taja’ ne’ets quit huithc’oyat ti al in tiyopanil an Israelchic. \v 18 Jaye tu ebal nana’ ne’ets quit bina tin tamet i oc’lec ani i ts’ale axi pel i pil inicchic yab Israel, ani c’al jaja’chic jaye ne’ets tiquin olnanchi u bij. \v 19 Tam tit binathits quit ts’ejca c’al an oc’lecchic, yab quit tsalpaxin tin cuenta jant’o ne’ets ca ucha’chic ani jant’ini’ ti ne’ets quit toc’tsin. Ma tameq’ui a Dios ne’ets ti pitha’ an cau jahua’ ca ulu. \v 20 Yab ne’ets quit cuete’ cahuin, cum an Espiritu Santo jats ne’ets ti pitha’ an cau. \p \v 21 I ebchalab ne’ets quim bina’ in at ebchal abal ca tsemtha, ani ma i tatalab ne’ets quim bina’ in cuete’ tsacamilchic abal ca tsemtha. I tsacamchic ne’ets quin tomolna’ in tata ani in mim, ma quin t’aja’ abal ca tsemthachic. \v 22 C’al tu ebal nana’ jat’hua’ tim patal an inicchic ne’ets ti at’a’chic. C’al a t’ayath cuxuthtal ne’ets quit jalunthachic ma ca taley an q’uij q’uicha. \v 23 Max ti othnal al jun i bichou, quit c’ale ti pil i bichou. Nana’ tin Juntal patal an inicchic ne’ets quin huichiy tam ma yabaye a tala’ tsa’biyamal tim patal am bichouchic Israel. \p \v 24 In exbath an exobchix yab u jalunchab c’al in exbath an exobal, ani in exbath an amu yab u jalunchab c’al in exbath an t’ojnal. \v 25 Lejatits max an exobal quin ejtilna’ an exobchix ani an t’ojnal quin ejtilna’ an amu. Nana’its tin tatalab c’al tata’chic tu tsacamil. Max quin oth bijiyat nana’ tin ts’ale at’ax teneclab Beelzebú, tata’chic más ne’ets quit oth bijiyatte. \s1 Jita’ ca ts’ejna \r (Lc. 12.2–9) \p \v 26 Yab ca ts’ejna’ a at inicchic. Jahua’ in tsinat t’ajal an inic ne’ets ca tala’ tejhua’methanchat pil a q’uicha, ani jahua’ in tsinat tsalpayal tin ichich ne’ets ca tso’obnanchat pil a q’uicha. \v 27 Jahua’ nan tu cuete’ uchalchic, jats ca lejquith olchi an inicchic. Jahua’ nan tu tsinat uchal, jats ca thajat t’iloxna’ jun ti ca tala’ ats’an c’al patal an inicchic. \v 28 Yab ca ts’ejna’ a at inic, cum expith in ejtohual ti tsemthanchi a inictal ani iba a ejattal. Tocat ca ts’ejna’ a Dios, cum jaja’ in ejtohual ti tixc’anchi a ejattal ani jaye ti jolou ti al am pulic tsemla. \p \v 29 An nujul in nujuhual tsab i tsacam ts’itsin c’al juncats i tsacam tumin. Ani ni jun i tsacam ts’itsin yab u ijcanal tsabal max yab quin le’na’ i Tata ti eb. \v 30 Ani jaja’ ti co’onchalits tata’chic ajith tin junchictal a xi’il ta oc’. \v 31 Cum a Dios lej beletnom, jaxtam yab ca ts’ejna’ jant’o quit t’ajchin c’al a at inic. Jaja’ ti tsu’tal a cua’al a lej c’athpich exbath ani yab ejtil an tsacam ts’itsin. \s1 Jitats quin olna’ a Cristo c’al an inicchic \r (Lc. 12.8–9) \p \v 32 Patal jitats tiquin olnanchi u bij c’al in at inic, nana’ jaye ne’ets cu olnanchi im bij c’al u Tata ti eb. \v 33 Ani jitats tiquin tsinc’onchi u bij c’al in at inic, nana’ jaye ne’ets cu tsinc’onchi im bij c’al u Tata ti eb. \s1 I tomolnaxtalab tin ebal a Cristo \r (Lc. 12.51–53; 14.26–27) \p \v 34 Yab ca q’uibts’oth tsalpaychic max an inicchic ne’ets ca c’uajiy jun ejet expith tin ebal abal nan in che’nec teje’ tsabal. Ne’ets ca hua’tsin i tomolnaxtalab tin ebal nana’ u ey. \v 35 In che’nec ani jats ti hua’tsinenequits i tomolnaxtalab. U tomolnab i tatalab c’al in cuitolil, ani i mimlab c’al in ts’ic’achil, ani i uxum iyam c’al in al’ib ts’ic’ach. \v 36 Ne’ets ca tomolnáxin jun c’al xi jun tin cuete’ q’uima’. \p \v 37 Yab u ejtohual cu bijiy tu c’al jitats in c’athpich c’anithal in tata o in mim, ani max nana’ tocat lej hue’ tin c’anithal. Aniye jaye jitats in c’athpich c’anithal in cuitolil o in ts’ic’achil, ani max nana’ tocat lej hue’ tin c’anithal. \v 38 Jaye yab u ejtohual cu bijiy tu c’al jitats yab in le’ ca yajchiquiyat ani ma ca tsemtha tin ebal abal pel i ts’at’el c’al nana’. \v 39 Jitats in le’ expith quin t’aja’ in cuete’ culbetal, jats ne’ets ca q’uibey. Jitats quim bina’ tim ba’ c’al tin ebal nana’ u bij, jats ne’ets ca jec’ontha. \s1 An atabilab \r (Mr. 9.41) \p \v 40 Jitats ti bats’u tata’chic, tin mac’uchith bats’uhualne. Ani max jitats tiquim bats’u nana’, in mac’uchith bats’uhual a Dios ax tin abamal quin chich teje’ tsabal. \v 41 Jitats quim bats’u axi pel i caulome c’al a Dios tin ebal abal abath c’al a Dios, jaja’ ne’ets quim bats’u jayetseq’ui an atabilab axi ejtil ne’ets quim bats’u an caulome. Jitats quim bats’u jun i alhua’ inic tin ebal abal pel i alhua’ inic, jaja’ ne’ets quim bats’u jayetseq’ui an atabilab axi ejtil ne’ets quim bats’u an alhua’ inic. \v 42 Max jitats ti pithalchic i tsamay ja’ ca uts’a’ tin ebal abal pel it ts’at’el c’al nana’, jaja’ lej chubax ne’ets ca pithan an atabilab c’al u Tata ti eb. \c 11 \s1 In abatnanelilchic a Juan pujax \r (Lc. 7.18–35) \p \v 1 Talits ti exobchix a Jesús c’al huahua’ lajuj tsab tu exobalil, ani ta c’ale ti al i bichouchic axi taja’ utat abal ca exobchixin ani ca thajchixin c’al in cahuintal a Dios. \p \v 2 C’uajate a Juan pujax ti al an huic’axte’, ani olchinal jant’ini’ ti xe’ets in t’ajal a Cristo. Tam in aba’ tsab in ts’at’elil abal ca c’ale c’al a Cristo. \v 3 Quin conoychic max jaja’ ja’its a Cristo axi bijithits ne’ets ca aban c’al a Dios ca chich, ani max iba quin aychiye más jita’ ca aban. Ulitschic ani antsana’ in conoychic a Jesús. \p \v 4 A Jesús in toc’tsiychic: \p ―Quit c’alechic ca olchi a Juan jahua’ xohue’its a tsu’umal ani jahua’ a ats’amal u t’ajchal an inicchic. \v 5 U tsu’uxmethal an joc’tsichic ani u jelthal an c’uets’e’chic abal ca alhua’ belats. U jelthal an inicchic ax in cua’al i t’it’ axi c’apux c’al in anam t’u’ul. U ots’oxmethal an tsinechic ani u ejthal an tsemelomchic. U olnanchal an alhua’ cau an ts’ejhuantalchic. \v 6 Lej culbelits jitats t’ayath belom c’al nana’ ani max yab u t’apchinal im belomtal. \p \v 7 Tam ti c’alets axi tsab in exobalil a Juan, in ts’i’quiy a Jesús quín t’iloxnanchi in ey a Juan c’al axi muthat taja’. In conoychic: \p ―¿Jant’o tam inic a tsalpay ne’ets ca tsu’uchic tam it c’ale ca tsu’u a Juan tihua’ ti al an joltam? Hualam a tsalpay ne’ets ca tsu’u i inic axi palulul eitil i pacáb tam juchuyab c’al an ic’. \v 8 Ani max i, hualam a tsalpay ne’ets ca tsu’u jun i inic lej huinat alhua’ ts’ejcath. Tata’ ojni’chic a alhua’ tso’obits abal axi lej huinat alhua’ ts’ejcath jats ax u c’uajil tin q’uima’ i ts’ale. \v 9 Tiquin lej ucha’ jant’o tam inic a chubax tsalpay ne’ets ca tsu’u max yab i pel i caulome c’al a Dios. Jats jaja’ a Juan, ani in ey jaja’ lej c’athpich yab ejtil axi q’ue’atchic an caulome c’al a Dios. \v 10 Jats a Juan ax u olnab ti al an T’ocat Thuchlab tam ti a Dios in uchamal an Ajatic antse’: \q1 Nana’ in Dios ne’ets cu oc’chith aba’ u caulomejil abal ti ts’ejcacanchi am bel. \m \v 11 Lej chubax nan tu uchalchic abal a Juan pujax jats axi c’athpich pulic in ey c’al patal an inic axi ma xo’ hua’tsinenequits. Bel abal ani’ antsana’ in ey jaja’ xo’ lej c’athpich, talbel ne’ets ca jalunchat c’al axi más tsipili’ in ey tam a Dios quin t’aja’ ti lej Ts’ale. \p \v 12 Ma tam ti chichits a Juan pujax c’al in cahuintal a Dios ani ma ti xohue’ hua’ats i inicchic ax in lej canat lubal ca otsits c’al a Dios jun tin t’ajal jaja’ ti lej Ts’ale, ani ja’its jaja’chic axi ne’ets ca chubax otsits c’al jaja’. \v 13 Patal am biyal caulomechic c’al a Dios in q’uejab olnamalits abal a Dios antsana’ ne’ets quin t’aja’. Jats in olna’ jaye a Juan. \v 14 Max a le’ ca bela’chic, nan tu uchalchic abal a Juan pel i caulome ejtil a Elias axi ti biyal. Jats a Juan lej bijithits c’al a Dios abal ne’ets ca chich. \v 15 Jitats junat in ichich c’al nana’ u ichich, quin lej alhua’ bina’ in xutsun c’al axe’ xi cau. \p \v 16 ¿Jant’o c’al tu cu tejhua’methanchi in ey an inicchic axi xo’ xe’ets tsabal? Pelchic ejtil i tsacam ax u ubat’q’ui ti al am plaza. Ca thajat uchan c’al in at ubat’chic antse’: \v 17 It juchunchame an tsul tam ajib ani yab it bixmats. It yajchic ajtinchame tin q’uichajil an tsemelom ani yab it uq’uincua’. \v 18 Chich a Juan lej pabil c’al an c’apnel, ani a uluchic abal c’uajchith c’al i at’ax teneclab. \v 19 Talbel nana’ tin Juntal patal an inicchic in chichne. Yab im pabil c’al an c’apnel, ani tocat a uluchic pel tin c’apts’uts’ma’ ani pel tin uts’uts’ul. Pel tin ja’ubcua’ am bats’c’ul jalbixtalab tumin tin cuenta an gobierno ani pel tin ja’ubcua’ axi exlath ti lej hualbith inicchic. Aba ani’ antsana’ nana’ ani a Juan u tsalpanchab i ey, bel axi tsalpathchic in alhua’ tso’obits abal huahua’ u pithnenec an tsalpathtalab c’al a Dios. \s1 Am bichouchic axi jec’om c’al a Cristo \r (Lc. 10.13–15) \p \v 20 Taley a Jesús in c’uiyath t’iloxnal an inicchic axi al am bichouchic jun tin t’ajamalits jaja’ yan i labith t’ajbilab, cum yab jic’tsonenecchic c’al in hualab ani yab huenc’onenec c’al a Dios. In ulu: \p \v 21 ―Ts’ejhuantal axi c’uajatchic ti bichou Corazin ani ti bichou Betsaida cum ne’ets ca lej yajchiquiyat. Max ti biyal u t’ajamalac ti bichou Tiro ani ti bichou Sidón an labith t’ajbilab ax u t’ajamal xo’ ti Corazin ani ti Betsaida, jaja’chic jic’tsonenecac c’al in hualab ani huenc’onenecac c’al a Dios. In ca’iyamalaquits i toltom axi ts’ejcath c’al i thapup ani in majuyamalaquits tim ba’ c’al i joltay’ ti tsu’bixtalab abal jic’tsonenequits c’al in hualab ani huenc’onenequits c’al a Dios. \v 22 Nan tu uchalchic abal axi xo’ u c’uajil ti Corazin ani ti Betsaida ne’ets ca c’athpich yajchiquiyatchic, ani axi ti bichou Tiro ani ti bichou Sidón yab antsana’ ne’ets ca c’athpich yajchiquiyat tam quim baju an q’uicha ca ts’ejca c’al a Dios. \v 23 U c’uajataque ma xo’ am bichou Sodoma max u t’ajamalac tihua’ i labith t’ajbilab ax u t’ajamal xohue’ ti Capernaum. Axi xo’ c’uajatchic ti Capernaum yab ne’ets ca otsits ti eb, tocat ne’ets ca jolohuat ti al an tamtsemla. \v 24 Nan tu uchalchic abal ja’its jaja’chic axi ne’ets ca c’athpich yajchiquiyat tam ca ts’ejca c’al a Dios, ani yab antsana’ ne’ets ca c’athpich yajchiquiyat axi ti biyal c’uajiy ti bichou Sodoma. \s1 A Jesús in caniyal ca chich c’al jaja’ an inicchic \r (Lc. 10.21–22) \p \v 25 Taley ol a Jesús in ulu antse’: \p ―Nan tu puhuethanchal a bij Tata ti eb, cum it thabal c’al an eb ani c’al an tsabal. A tsinc’onchamal a tsalap an inicchic ax in tsalpayal tim ba’ abal pel i lej c’athpich tsalpath ani huit’om, ani a tejhua’methanchamal axi tsa’at in ichich ejtil i tsacam. \v 26 Ojni’ Tata ti eb, antsana’ ta t’ajamal cum pel a culbetal. \p \v 27 Tam a Jesús in ucha’ axi taja’chic: U Tata ti eb tin tala’ jilchamalits tu c’ubac patal jahua’ hua’ats ti eb ani ti tsabal. Nana’its pel tin Tsacamil a Dios ani ni jita’ yab in ejtohual tiquin lej exla’ nana’ jant’ini’ u Tata ti eb expith tin lej exlalits. Ani ni jita’ yab in ejtohual quin lej exla’ u Tata ti eb jant’ini’ nana’ expith u lej exlalits. Expith jitats nan cu le’na’ cu tejhua’methanchi in ey u Tata ti eb, jats ne’ets ti lej exlom c’al jaja’. \v 28 Quit chich c’al nana’ patal tata’chic ax it tsequenequits tit t’ojnal ani tit quital, ani nan ne’ets tu coytha’chic. \v 29 Jant’ini’ tu tamcuth t’ojnal i hueyax huic’ath i yugo tin oc’, antsana’ ti quit tamcuth t’ojonchic c’al nana’. Tiquin exlanchi u ichich abal c’aya’ ani tsa’at, ani tam ne’ets ca co’oy i coytalab ta ichich junax c’al nana’. \v 30 An yugo axi nan tu punubchalchic yab t’ojlab tiquin xe’tsinthanchi, ani an quitalab axi nan tu quitnanchal ic’ou tiquin xe’tsinthanchi. \c 12 \s1 Putsil in exobalilchic a Jesús c’al in hualil an lab em \r (Mr. 2.23–28; Lc. 6.1–5) \p \v 1 Jun i sábado u xe’ets huahua’ tu exobalil junax c’al a Jesús al jun i t’ayablab lab em. Cum u lej c’a’ilits xe’ets i putsiyal in hualil an lab em ani i c’apchal in ichich. \v 2 Cum tsu’tab antsana’ i t’ajalchic, tam uchan a Jesús c’al an fariseochic: \p ―Ca tsu’u a exobalilchic in t’ajal tam sábado jahua’ in ulal an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés yab quin t’aja’chic. \p \v 3 A Jesús in toc’tsiychic: \p ―Auxe’ max yab a ajiyamal jant’o in t’aja’ a David junax c’al in junquilchic ti jayq’ui’ tam ti c’a’il jaja’chic. \v 4 Otsits jaja’ tin q’uima’ a Dios ani in c’apchi an t’ocat pan axi expith u jilchinal quin c’apu am pale’chic. \v 5 Auxe’ max yab a ajiyamal jahua’ in thucha’ a Moisés abal am pale’chic u t’ojnal tam sábado ti al an tiyopan, ani yab pel i hualabtalab. \v 6 Nan u t’ojlabil ani u cahuintal lej c’athpich exbath ani yab ejtil axi c’al am pale’chic. \v 7 Yab a ejtiyamal jahua’ in ulal an T’ocat Thuchlab antse’: Nana’ in Dios u le’ abal ca yajnanchi an inicchic, ani yab expith tiquin ts’acchiy c’al i tsemthach co’nel. Max tata’chic xo’ antsana’ a ejtiyamalac ani a t’ajamalac, yabac a jolbiyamalits u exobalilchic c’al am putslats. \v 8 Nana’its tin Juntal patal an inicchic ani u cua’al u eyaltal cu ulu jant’o ta ca eyentha an sábado. \s1 An inic axi huayenec in c’ubac \r (Mr. 3.1–6; Lc. 6.6–11) \p \v 9 Taley cale a Jesús taja’ ani otsits tin tiyopanil an Israelchic. \v 10 Ani c’uajat taja’ jun i inic axi huayenec in c’ubac. Cum le’nab ca jolbiyat a Jesús max quin jeltha’ tam sábado, jaxtam u conoyab c’al talchic axi c’uajat ti al an tiyopan antse’: \p ―¿Ti jilal an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés ca jeltha’ i ya’ul tam sábado? \p \v 11 A Jesús in toc’tsiychic: \p ―Auxe’ max jita’ tata’chic ca ijcan a ovejajil al i mom tam sábado ani hualam yab ne’ets ca caltha’. \v 12 In exbath jun i inic lej c’athpich yab ejtil in exbath jun i oveja. Jaxtam an ts’ejcath cau tu jilal qui tolmiy an inic tam sábado. \p \v 13 Tam a Jesús in ucha’ an inic axi huayenec in c’ubac: \p ―Xo’ ca lemc’a’ a c’ubac. \p In lemc’a’, cum jelthachits. Jilc’on tsablom in c’ubac lubach. \v 14 Tamna’ cale an fariseochic quin ts’ejca’ an cau jant’ini’ ti quin tsemtha’ a Jesús. \s1 Q’uejab olnab a Jesús c’al a Isaias \p \v 15 Cum a Jesús in exla’ abal antsana’ le’nab ca t’ajchin, tam cale taja’ ani c’alets. Ani ts’at’enchab c’al yan i inicchic. Ani in jelthachiquiyal patal axi ya’ul. \v 16 In lej uluth ucha’ an ts’at’elchic yab quin olnanchi in ey c’al jita’. \v 17 Antsana’ tu putnal jahua’ in ulumal in caulomejil a Dios Isaías ti biyal tin cuenta a Jesús antse’: \q1 \v 18 Nana’ in Dios ani axe’ pel u lej tacuth t’ojnalil. Jats u lej c’anithal ani c’al jaja’ in lej culbel. \q1 Ne’ets cu pitha’ an Espíritu Santo. \q1 Jaja’ ne’ets quin olchi am bichoulomchic abal nana’ tin Dios u ts’ejcal an inicchic c’al i lej bolithtalab. \q1 \v 19 Jaja’ yab ne’ets ti c’uiyax. Ne’ets ca cue’ xe’tsinq’ui ani yab ca thajat cahuin ti bel. \q1 \v 20 Ne’ets quin tolmiy an inicchic axi yab in cua’al in tsap ejtil am pacáb axi hue’ pejcathits. \q1 Ne’ets quin c’aya’na’ an inicchic axi c’upupul in tsalap ejtil i tajablab axi hualim im binal tocat i pau’ c’upupul. \q1 Ne’ets quim baju an q’uij tam jaja’ quin talabetha’ patal jahua’ yab alhua’ ani jaja’ ca jilc’on ti lej pututh abatnom c’al patal. \q1 \v 21 Patal am bichoulomchic ne’ets quin aychi ca lablinchat c’al jaja’, in ulu a Isaias. \s1 Uxnal a Jesús abal pithan i eyaltalab c’al an teneclab \r (Mr. 3.19–30; Lc. 11.14–23; 12.10) \p \v 22 Taley chanchinal a Jesús jun i inic axi joc’tsi ani tsine ani jaye co’oyab c’al i at’ax teneclab. In jeltha’, ani taley tamna’ tsu’uxits ani ots’oxits. \v 23 Ani patal an inicchic taja’ in jic’pal ani in uluchic tin cuenta a Jesús: \p ―Hualam axe’ xi inic ja’its an at xits’lab c’al a David axi bijithits ne’ets ca chich. \p \v 24 Cum an fariseochic in ats’a’ nixe’ xi cau, in uluchic: \p ―Axe’ xi inic in calthal i at’ax teneclab expith cum pithnenec i eyaltalab c’al an ts’ale at’ax teneclab a Beelzebú. \p \v 25 Cum a Jesús in exla’its jant’ini’ tu uxnal antsana’, in ucha’ an fariseochic: \p ―Max i bichou ca lehuáxin ani ca cuete’ pejéxin, ne’ets ca talabetha. Jaye max ca pejéxin i q’uimathchic ani ca buc’láxin, yab ne’ets ca lej ohuey. \v 26 Ani max a Satanás quin tomolna’ ani quin caltha’ in at teneclab tin ichich an inic, yabats ne’ets ca ohuey in tsap ti abatnom tin ichich i inic. \v 27 A ulumalitschic abal nan im pithnenec c’al a Beelzebú i eyaltalab tin calthom c’al i at’ax teneclab. ¿Max chubaxac jahua’ a ulumal, tam c’al jant’o tam eyaltalab tin calthal i at’ax teneclab a juntalchic? Jats tu tejhua’mel abal lejat q’uibts’oth a tsalapchic. \v 28 Cum u calthal i at’ax teneclab expith c’al in lej tsap an Espíritu Santo, jaxtam tejhua’ abal xo’ a Dios in t’ajalits ti Ts’ale ta tsu’ux hualchic. \p \v 29 Ni jita’ yab in ejtohual ca otsits tin q’uima’ i tsapic inic quin calthanchi jahua’ in cua’al, max yab oc’ox quin yac’ua’ ani quin huic’a’ an tsapic inic. Expith max huic’athits, tam ojni’ ne’ets ca ejtohuat ca calthanchat jahua’ in cua’al tin q’uima’. \p \v 30 Jitats yab junat in ichich c’al nan u ichich, pel i tomolnax c’al nana’. Jitats yab u ts’ot’c’óxlix c’al nana’ ani c’al an inicchic, pel i lehuáxlix. \p \v 31 Nan tu uchalchic abal a Dios in ejtohual quim paculanchi an inicchic patal jahuaquitsq’ui tam hualabtalab quin t’aja’ ani i quithab cau quin ulu. Expith yab ne’ets quim paculanchi jitats quin quithab cahuiliy an Espiritu Santo. \v 32 Ne’ets bel ca ejtohuat ca paculanchat jitats tiquin quithab cahuiliy nana’ tin Juntal patal an inicchic. Jitats quin ulu abal in t’ojlabil an Espiritu Santo pel in t’ojlabil an teneclab, jats ojni’ ne’ets ca jilc’on jolbibith abal ets’ey c’al a Dios. \s1 Exlab an te’ c’al in hualil \r (Lc. 6.43–45) \p \v 33 Axi alhua’ an te’ im binal i alhua’ hualilab, ani axi yab alhua’ an te’ im binal i quithab hualilab. I exlal an te’ c’al in hualil. \v 34 Tata’chic ojni’ ejtil it tsan. Yab a ejtohualchic ca ulu i cau axi alhua’ cum quithab a ichich. Jant’inits a lej ichich, antsana’ ne’ets ca ulu ta hui’. \v 35 Axi alhua’ an inic in ulal jahua’ alhua’, cum alhua’ in ichich. Axi yab alhua’ an inic in ulal jahua’ yab alhua’, cum quithab in ichich. \v 36 Nan tu uchalchic abal tam quim baju an q’uicha tam ca ts’ejca an inicchic c’al a Dios, patal ne’ets quim bina’ i cuenta c’al a Dios patal jahuaquits tam jolat cau ax in ulumalits. \v 37 Tin ebal a cahuintal max yab alhua’ ne’ets quit jolbiyat c’al a Dios, ani tin ebal a cahuintal max alhua’ yab ne’ets quit jolbiyat c’al a Dios. \s1 Uchan a Jesús quin t’aja’ i labith t’ajbilab ti tsu’bixtalab \r (Mr. 8.12; Lc. 11.29–32) \p \v 38 Taley uchan a Jesús c’al talchic axi pel i exobchix c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés ani c’al an fariseochic antse’: \p ―Exobchix, i le’ max ca t’aja’ i labith t’ajbilab ti tsu’bixtalab c’al a ey. \p \v 39 A Jesús in toc’tsiychic: \p ―An inicchic axi pojcax in ichich ani yab belom c’al nana’, jats ax in le’ abal nan cu t’ajaye i labith t’ajbilab, ani yab ne’ets cu t’aja’. Expith ca t’ila’chic jahua’ labith t’ajchinenec ti biyal in caulomejil a Dios Jonás. \v 40 Jant’ini’ ti c’uajatac a Jonás ox a q’uicha ani ox i acal tin chucul am pulic to’ol, antsana’ nana’ tin Juntal patal an inicchic ne’ets quin c’uajiy jolith tsabal ox a q’uicha ani ox i acal. \v 41 Tam quim baju an q’uicha ca ts’ejca an inicchic c’al a Dios, tam ne’ets ca cubiy an Ninivejibchic axi ti biyal ti jolbix c’al tata’chic, cum jaja’chic jic’tsonenec c’al in hualab ani huenc’onenec c’al a Dios tam ti olnanchat in cahuintal a Dios c’al a Jonás. An cau jahua’ nan u olnal lej c’athpich exbath yab ejtil ax in olnamal a Jonás, ani tata’chic xo’ ma yab tim belchamal. \v 42 Aniye jaye an uxum ts’ale ax ti Sabá ne’ets ca cubiy ti jolbix c’al tata’chic al nixe’ xa q’uicha taye tal. Jaja’ ti biyal ou chich c’al a Salomón quin ats’anchi in tsalpath cahuintal, ani nana’ u cahuintal lej c’athpich exbath yab ejtil in cahuintal a Salomón. \s1 An at’ax teneclab axi huichiy jun ti calnequits \r (Lc. 11.24–26) \p \v 43 Tam ca calejits an at’ax teneclab tin ichich an inic, xe’ets ti alilil ju’tam ta ca coyots al i joltam. Max yab quin ela’ ne’ets quin tsalpay jant’o quin t’aja’. \v 44 Ne’ets quin tsalpay ca huichiy junil tin ichich nixe’ xi inic jun ti calnequits. Tam huichits in tsu’chal in ichich an inic ejtil jun i ata axi lej alhua’ c’uet’ot’othits ani lej ts’ejcath alabel. \v 45 Tam ne’ets ca c’ale quin chi’tha’ buc in at at’ax teneclab axi lej c’athpich quithab. Tam axi huaxic ne’ets ca huichiy ca otsits tin ichich an inic ani ne’ets quin más c’athpich quithabmethanchi in ichich. Antsana’ tata’chic ne’ets quit t’ajchin ax it pojcax a ichich. \s1 In mim ani in ebchalchic a Jesús \r (Mr. 3.31–35; Lc. 8.19–21) \p \v 46 Exome ti cau a Jesús c’al axi muthatchic, tam ti ulits in mim ani jaye in ebchalchic a Jesús. Jilc’on elebchic ani in le’ ti cau c’al a Jesús. \v 47 Ani olchinal a Jesús abal le’nab ca tauna. Uchan: \p ―Te c’uajatchic eleb a mim ani a ebchal in le’ ti cau c’al tata’. \p \v 48 A Jesús in toc’tsiychic: \p ―¿Jita’ ax a tsalpayal nana’ u ajiyal pel u mim ani pel u ebchal? \p \v 49 Tam a Jesús tu t’ipchi c’al in ch’uchub c’ubac huahua’ tu exobalil abal ja’its pel tu ebchalab c’al jaja’, ani jaye in ulu: \p ―Axe’chic axi te c’uajat c’al nana’ ja’its ax u ajiyal tu mim ani tu ebchalchic. \v 50 Ani jitats quin t’ajchi in culbetal u Tata ti eb, ja’its axi pel u ebchal ani pel u uxum ebchal ani pel u mim. \c 13 \s1 An jalpith cau c’al am buc’ul iyalab lab em \r (Mr. 4.1–9; Lc. 8.4–8) \p \v 1 Taley nixe’ xa q’uicha a Jesús cale al an ata, c’ale ti pulic lejem. Ani taja’ buxcan tin hualte’lil. \v 2 Ani cum lej mulcunal yantalam i inic, otsits ani buxcan al i tan. Ani an mulcunel jilc’on ba’ an tsabal tin hualte’lil am pulic lejem. \v 3 Tam a Jesús in exobchalchic c’al yan i jalpith cau antse’: \p ―C’ale ti buc’ul jun i buc’ul iyalab lab em. \v 4 Xe’ets ti buc’ul ani ijcan talchic i iyalab ti al am bel. Chich taja’ an ts’itsinchic in c’apts’u an iyalab. \v 5 Ani talchic i iyalab ijcan jaye jun ti hua’ats yan i t’ujub ani yab lej anmith. Taja’ thubat cale, cum huecats i anam. \v 6 Tam ti calejits a q’uicha lej tsapic an c’ac’al, tala’ huayts’on an acanchic cum yab luputh in ibil. \v 7 Talchic i iyalab ijcan jaye jun ti hua’ats yan i q’uith. Taja’ cale ani tala’ paxq’uiyatits, cum lej puhueyits an q’uithchic. \v 8 Talchic i iyalab ijcan jaye jun ti alhua’ an tsabal. Taja’ cale ani puhuey, ani im bina’ yan in hualil. Talchic i acan im bina’ in hualil ti bo’ inic, ani talchic ti ox inic, ani talchic ti ox i lajuj. \v 9 Jitats junat in ichich c’al nana’ u ichich, quin lej alhua’ bina’ in xutsun c’al axe’ xi cau. \s1 Jale’ exobchix a Jesús c’al i jalpith cau \r (Mr. 4.10–12; Lc. 8.9–10) \p \v 10 Tam huahua’ tu exobalil a Jesús i más utenchi ani i conoy: \p ―¿Jale’ hualam a taunal an inicchic c’al i jalpith cau? \p \v 11 Toc’tsin a Jesús: \p ―A Dios ti tso’oblinchal tata’chic jant’ini’ tin t’ajal ti Ts’ale, ani axi q’ue’atchic teje’ ti al an mulcunel yab u tso’oblinchab. \v 12 Jitats in lej bats’umalits tin ichich in cahuintal a Dios, jats ne’ets ca pithane más ca t’uchinchat in ichich. Jitats tocat eblim im bats’umalits hue’ in cahuintal a Dios tin ichich, ne’ets ca tixc’anchat. \v 13 Ne’ets tu olchichic jale’ u taunal an inicchic c’al i jalpith cau. In met’alchic jahua’ u t’ajal, ani ejtil max tam yab in lej tsu’tal. In ots’ohuiyalchic in cahuintal a Dios jahua’ u olchal, ani ejtil max tam yab in lej ats’al. \v 14 Antsana’its tu putnal jahua’ in ulumal in caulomejil a Dios Isaías antse’: \q1 Tata’chic ojni’ it ots’oxchic c’al an cau, tocat yab a ejtiyalchic. \q1 Ojni’ it tsu’ux, tocat, yab a t’ajalchic ti cuenta. \q1 \v 15 Expith a t’ujbathmethamalits a ichich. Yab a ejtohual ca pena’ ta ichich jahua’ a ats’alchic. \q1 Yab a lej tsu’tal jahua’ in t’ajal a Dios. \q1 Yab chubax a ats’anchal in cahuintal a Dios ani yab chubax a ejtiyal c’al a ichich. \q1 Yab a le’ quit huichiychic c’al a Dios abal quit jec’onthachic. \p \v 16 Ani tata’chic tu exobalil yab antsana’, cum it lej lablinchithits c’al a Dios it alhua’ tsu’ux ani it alhua’ ots’ox c’al nana’. \v 17 Lej chubax nan tu uchalchic abal yan axi pel in caulomejilchic a Dios ani yan axi alhua’ inicchic in le’namal max quin tsu’u jahua’ tata’chic xo’ a tsu’tal u t’ajal, ani yab in tsu’uchic. In le’namalchic max quin ats’a’ jahua’ tata’chic xo’ a ats’al u ulal, ani yab in ats’a’chic. \s1 A Jesús in lejquinchal an jalpith cau c’al am buc’ul iyalab lab em \r (Mr. 4.13–20; Lc. 8.11–15) \p \v 18 Tiquin alhua’ ats’anchi cum ne’ets tu lejquinchichic an jalpith cau tin cuenta am buc’ul iyalab lab em. \v 19 An iyalab axi ijcanenec ti al am bel jats ejtil max i inic quin ats’a’ jant’ini’ ca otsits jun tin t’ajal a Dios ti Ts’ale ani yab quin ejtiy. U che’el an teneclab ani in tixc’anchal in cahuintal a Dios axi t’aychame tin ichich nixe’ xi inic. \v 20 An iyalab axi ijcanenec ti al an tsabal jun ti hua’ats yan i t’ujub jats ejtil max i inic quin ats’anchi in cahuintal a Dios ani quim bats’u c’al i culbeltalab. \v 21 Tocat cum yab lej luputh ibibin tin ichich, jaxtam yab in ohuat belal. U t’apchinal im belomtal tam ca yajchiquiyat ani tam ca othna tin ebal abal im belamal in cahuintal a Dios. \v 22 An iyalab axi ijcanenec jun ti hua’ats yan i q’uith jaye ejtil max i inic quin ats’anchi in cahuintal a Dios, ani bel in xijc’ath tsalapnal jahua’ hua’ats teje’ tsabal ani u lej c’ambiyab c’al an ricotalab. Antsana’ u t’u’thithinchab in ichich c’al jahua’ hua’ats teje’ tsabal, ma yabats u lejel ca t’ayat c’uajiy in cahuintal a Dios tin ichich. Jaxtam yab in t’ajal jahua’ alhua’ c’al a Dios, ani pel ejtil i acan lab em axi yab im binal in hualil. \v 23 An iyalab axi ijcanenec jun ti alhua’ an tsabal jats ejtil max i inic quin lej alhua’ ats’anchi in cahuintal a Dios tin ichich ani ca lej alhua’ t’aychin taja’. In alhua’ ejtiyal ani in lej t’ajal jahua’ alhua’ c’al a Dios. Pelchic ja ejtil i acan lab em ax im binal in hualil ti bo’ inic, ani talchic ti ox inic, ani talchic ti ox i lajuj. \s1 An alq’uith ts’ojol ti al an t’ayablab lab em \p \v 24 Tam a Jesús in olna’ q’ue’at i jalpith cau, in ulu: \p ―Ne’ets tu olchiyechic jant’ini’ tin t’ajal a Dios ti Ts’ale. Am buc’ul iyalab im buc’uhuamalits an alhua’ iyalab lab em tin tsabalil. \v 25 Tam ti aclejits ani huaytsits, tam ti chich an tomolnax ani im buc’chi i iyalab alq’uith ts’ojol tin t’ayablabil lab em. Tam c’alets an tomolnax. \v 26 Calejits an iyalab lab em ani puhueyits, aniye jaye an alq’uith ts’ojol. \v 27 Tam chich an t’ojnalchic quin olchi in amu, in ucha’chic: Amu, a buc’umal expith i alhua’ iyalab lab em ani xo’ hua’ats i alq’uith ts’ojol jaye ta t’ayablabil. \v 28 Toc’tsin an amu: Pel u tomolnaxil ax tim buc’chamal xe’. Tam conoyat an amu c’al an t’ojnalchic: ¿A le’ cu c’ale qui la’u an alq’uith ts’ojol? \v 29 Toc’tsin an amu: Ibats ca la’u, i canats ca la’u jaye an lab em. \v 30 Ca jila’ ca junax puhuey ma tam quim baju an cotlats, ani tam ne’ets cu aba’ an cotolchic abal quin oc’ox cotoy an alq’uith ts’ojol ani quin huic’a’ ti huiq’ue’ abal ca chican. Talbel quin cotoy an lab em ani tiquin thaychi ci al u huilte’lil. \s1 An jalpith cau c’al an iyalab mostaza \r (Mr. 4.30–32; Lc. 13.18–19) \p \v 31 Tam a Jesús in olna’ q’ue’at i jalpith cau, in ulu: \p ―Ne’ets tu olchiyechic jant’ini’ tin t’ajal a Dios ti Ts’ale. Jun i inic in t’aya’ i iyalab mostaza tin tsabalil. \v 32 Ja’its an iyalab axi más tsipichic c’al patal an iyalab. Tocat ca cale ani ca puhueyits, in atal im puhuel axi patal an ts’ojol t’ayablab. U pactha’bel in c’ue’elchic, ma taja’ u che’el an ts’itsinchic quin ts’ejca’ in c’util ejtil max pel i te’. \s1 An jalpith cau c’al an c’ac’chixtalab c’al an c’oye \r (Lc. 13.20–21) \p \v 33 A Jesús in olna’ q’ue’at i jalpith cau, in ulu: \p ―Hua’atse i cau jant’ini’ tin t’ajal a Dios ti Ts’ale. Max i uxum quin xaluhuits an c’ac’chixtalab al i c’oye, c’al ne’ets ca tala’ puhuethajits tim puhuel an c’oye. \s1 Jale’ exobchix a Jesús c’al i jalpith cau \r (Mr. 4.33–34) \p \v 34 Antsana’ a Jesús in olnanchal an inicchic an chubaxtalab expith c’al i jalpith cau. \v 35 Antsana’ tu putnal jahua’ in ulumalits ani jahua’ in thuchamalits in caulomejil a Dios tin cuenta in olnanchixtal a Jesús antse’: \q1 Ne’ets cu tauna’ an inicchic c’al i jalpith cau. \q1 An cau axi tsinc’onchame an inicchic ma tam ti ts’ejca an eb ani an tsabal ani ma xo’, jats axi ne’ets cu olnanchi an inicchic. \s1 A Jesús in lejquinchal an jalpith cau c’al an alq’uith ts’ojol \p \v 36 Tam a Jesús in aba’ ca c’ale an mulcunel ani otsits al i ata. Ani huahua’ tu exobalil a Jesús u utey qui ucha’: \p ―Tucu lejquinchi an jalpith cau tin cuenta an alq’uith ts’ojol ti al an t’ayablab lab em. \p \v 37 Toc’tsin a Jesús: \p ―Nana’ tin Juntal patal an inicchic in ejtil nixe’ xi buc’ul iyalab lab em. \v 38 Tim puhuel an tsabal pel ejtil u t’ayablabil. An alhua’ lab em jats ejtil an inicchic ax in jilchal a Dios quin t’aja’ ti Ts’ale tin ichich. An alq’uith ts’ojol jats ejtil an inicchic axi pel in c’al an teneclab. \v 39 An inic ax im buc’u an iyalab alq’uith ts’ojol ejtil an oc’ox teneclab axi lej tomolnax c’al nana’. An cotlats jats an taltalab q’uij q’uicha, ani an cotolchic jats an ángelchic. \v 40 Jant’ini’ an alq’uith ts’ojol u cotoyab ani u jolohuab ti c’amal, antsana’ an inicchic axi ejtil an alq’uith ts’ojol ne’ets ca t’ajchin ti al an taltalab q’uij q’uicha. \v 41 Nana’ tin Juntal patal an inicchic ne’ets cu aba’ an ángelchic ca chich teje’ tsabal quin tamcuy ani quim pilmetha’ patal an hualbith inicchic ani am pojcaxchic, cum yab ne’ets quin ejtou ca c’uajiy jun ti nan u t’ajal tin Ts’ale. \v 42 Ani ne’ets quin jolouchic ti c’amal. Taja’ ne’ets ca lej uq’uinchic ani ne’ets ca huech’ech’lats in camab c’al an yajchictalab lej yajchic. \v 43 Ani patal jitats bolith in ichich ne’ets ca c’uajiy ti eb jun tin t’ajal a Dios ti lej Ts’ale, ani tihua’ ne’ets ca tsu’tatchic ts’umimil ejtil in ts’umimiltal a q’uicha. Max junatchic a ichich c’al nana’ u ichich, ca lej alhua’ bina’ a xutsun c’al axe’ xi cau. \s1 An jalpith cau c’al an jolith tumin \p \v 44 Ne’ets tu olchiyechic jant’ini’ tin t’ajal a Dios ti Ts’ale. In t’ajal ejtil i inic axi quin ela’ i jolith tumin tsinc’oth tsabal ani quin thubat tsincachiquiy tsabal junil, ani c’al in ichich lej culbel ne’ets quin tala’ nuju jahua’ in cua’al abal quin ejtou quin ts’a’iy nixe’ xi tsabal. \s1 An jalpith cau c’al am perla lej jalbith \p \v 45 Ne’ets tu olchiyechic jant’ini’ tin t’ajal a Dios ti Ts’ale. In t’ajal ejtil max pel i ts’a’um quin lej alimichiquiy abal quin ts’a’iy i perla lej jalbith. \v 46 Tam quin ela’its, tam ne’ets quin tala’ nuju jahua’ in cua’al abal quin ejtou quin ts’a’iy nix am perla. \s1 An jalpith cau c’al an thachumtalab c’al an to’ol \p \v 47 Ne’ets tu olchiyechic jant’ini’ tin t’ajal a Dios ti Ts’ale. In t’ajal ejtil i alim to’ol ax im pet’nal ti al am pulic lejem an thachumtalab c’al an to’ol, ani tats tu otsel patal jant’oquitsq’ui tam to’ol. \v 48 Tam ca t’uchichits an thachumtalab, tam in quinal tin hualte’lil am pulic lejem. Taja’ u buxcanal quin tacuy jahua’ alhua’ an to’olchic ani im baliyal al i t’ocnal. Axi yab alhua’ im pet’nalq’ui. \v 49 Antsana’ tam ca taley an q’uij q’uicha ne’ets ca chich an ángelchic quim pilmetha’ an inicchic axi alhua’ ani axi yab alhua’. \v 50 Ani ne’ets quin jolouchic axi yab alhua’ ti al an c’amal. Taja’ ne’ets ca lej uq’uinchic ani ne’ets ca huech’ech’lats in camab c’al an yajchictalab lej yajchic. \s1 Axi it ani axi biyal \p \v 51 Tam a Jesús in conoy in exobalilchic: \p ―¿A tala’ ejtiyal jahua’ nan tu ucha’its? \p Toc’tsin jaja’chic: \p ―Ojni’, Ajatic. \p \v 52 Tam a Jesús in ucha’chic: \p ―Xo’ a ejtohualchic tit exobchix, cum c’al u cahuintal ani jaye c’al im biyal cahuintal a Dios it exobchinenequits jant’ini’ tin t’ajal a Dios ti Ts’ale. It ejtil it thabal c’al jahua’ huinat alhua’, ani ne’ets ca ejtoyechic ca caltha’ yan i ts’alat lablinchixtalab c’al u cahuintal ani c’al im biyal cahuintal a Dios. \s1 Xe’ets a Jesús ti Nazaret \r (Mr. 6.1–6; Lc. 4.16–30) \p \v 53 Tam ti talits a Jesús quin olna’ antsana’ nixe’ xi jalpith cauchic, ta c’ale. \v 54 Ulits tim bichohuil, ani taja’ in exobchal jaye in cahuintal a Dios ti al in tiyopanil an Israelchic. Ax in ats’alchic in lej jic’pal, ani in uluchic: \p ―¿Ju’ta tin ela’ in lej tsalpathtal axe’ xi inic? ¿Jant’ini’ tin lej ejtohual quin t’aja’ i labith t’ajbilab? \v 55 Expith pelq’ui in tsacamil an thacum te’ ani in mim pel a María. A Jacobo, ani a José, ani a Simón, ani a Judas pel in ebchalchic. \v 56 Ani in uxum ebchalchic u c’uajil teje’ c’al huahua’. ¿Tam ju’ta tim patal exlamal an cau? \v 57 Cum antsana’ u t’apchinal in tsalap nixe’ xi inicchic yab in exlanchi in lej ey a Jesús, tam a Jesús in ucha’chic: \p ―Axi caulome c’al a Dios u c’ac’nab abal ju’tamq’ui c’al patal an inicchic, expith yab u c’ac’nab c’al in at bichou ani c’al axi tin cuete’ q’uima’. \p \v 58 Cum yab u belnal a Jesús tihua’ tim bichou, jaxtam yabats in t’ajal yan i labith t’ajbilab taja’. \c 14 \s1 Tsemtha a Juan pujax \r (Mr. 6.14–29; Lc. 9.7–9) \p \v 1 A Herodes axi pel an gobernador ti Galilea olchinenequits jant’o xe’ets in t’ajal a Jesús. \v 2 Tam in ucha’ axi c’uajatchic c’al jaja’: \p ―Axe’ xi inic jats a Juan pujax axi tsemenecac ani xo’ ejthachits, ani jaxtam in cua’al in lej tsap quin t’aja’ i labith t’ajbilab. \p \v 3 Ja’its nixe’ a Herodes axi ti jayq’ui’ in aba’ an cau ca yac’uan a Juan ani ca baliyat ti al an huic’axte’ ani taja’ ca huic’an c’al i calaniyo pat’al. Jats ti t’ajchinenec a Juan cum antsana’ ti le’na c’al a Herodías in tomquil a Felipe axi pel in ebchal a Herodes. \v 4 Uchanits ti jayq’ui’ a Herodes c’al a Juan antse’: \p ―Yab alhua’ ax a t’ajal a co’onchal in tomquil a ebchal. \p \v 5 Cum antsana’ ti uchan a Herodes c’al a Juan, jaxtam in lej le’ max quin t’ajat tsemtha’. Expith in ts’ejnal max ca t’ajchin jant’o c’al am bichou, cum in tsalpayalchic abal a Juan pel i lej caulome abath c’al a Dios. \v 6 Im bajuhuits an q’uicha tam tin t’ajalchic an ajib tin tamub a Herodes. Otsits in ts’ic’achil a Herodías ti bixom tin tamet an ajibalchic, ani a Herodes in tsu’u lej q’uijith ti bixom an ts’ic’ach. \v 7 Tam in lej cuba’ tim ba’ abal lej chubax ne’ets quim pitha’ an ts’ic’ach jahuaquitsq’ui ta ca conchin. \v 8 Tam in mim an ts’ic’ach in lej ucha’ abal quin conchinchi in oc’ a Juan pujax. Ca chanchin al i talabcua’. \v 9 Tam lej t’e’pin an ts’ale Herodes c’al nixe’ xi cau. Bel cum in cubamalits tim ba’ ti chubax ani jaye ats’anchame jahua’ in ulu c’al an ajibalchic, jaxtam ne’ets quim putu c’al jahua’ in ulumalits. \v 10 Tam in aba’ an cau ca muts’inchat in oc’ a Juan tihua’ ti al an huic’axte’. \v 11 Taley chanchin an ts’ic’ach in oc’ a Juan al i talab, ani jaja’ in huat’banchi c’al in mim. \p \v 12 Taley ulits in exobalilchic a Juan, ani in ne’tha’ in inictal quin joliy. Ani talbel c’ale jaja’chic quin olchi a Jesús jahua’ t’ajchinenec a Juan. \s1 A Jesús im pijchal bo’ mil i inicchic \r (Mr. 6.30–44; Lc. 9.10–17; Jn. 6.1–14) \p \v 13 Tam ti a Jesús antsana’ olchinenequits jant’o t’ajchinenec a Juan, tam otsits al i tan ca c’ale. Ne’ets tihua’ pil al i joltam. Tam ti an inicchic in tso’obits abal tihua’ ne’etsits a Jesús, c’alechic jaye tihua’ ti nixe’ xi joltam acan belal. \v 14 Ulits ani calejits a Jesús al an tan, in tsu’u mulcunenec yantalam i inic. In yajnanchal an mulcunel ani in jelthal an ya’ulchic ax u chanchinal. \v 15 Lej huaclejits, ani chich huahua’ tu exobalil a Jesús i ucha’: \p ―Lej huaclejits ani ni jita’ yab u c’uajil teje’. Ca ucha’ an mulcunel ca c’ale ti al i bichouchic quin ts’a’iy jant’o quin c’apu. \p \v 16 Tam a Jesús tu ucha’chic: \p ―Yab in yejenchal ca c’alechic ju’ta. Tata’chic ca pijchi an mulcunel. \p \v 17 I toc’tsiy: \p ―I cua’al expith bo’ i pan ani tsab i to’ol. \p \v 18 Tam tu ucha’chic a Jesús: \p ―Tiquim pitha’ jahua’ a cua’al. \p \v 19 Tam a Jesús in ucha’ an mulcunel ca buxcanchic tsabal. Ani tam tim bats’uhuits nixe’ xi bo’ i pan ani nixe’ xi tsab i to’ol, in met’al ti eb ani im pitha’ i c’ac’namal yan c’al a Dios. Taley in mu’u am pan ani tu pitha’ huahua’ tu exobalil qui huat’banchi an mulcunel. \v 20 Ma patal an mulcunel c’aputs ani ajhuejits. Taley i thaya’ an jilc’omach, ma lajuj tsab i t’ocnal t’uchichithits. \v 21 Ajith expith an inic pel i bo mil axi c’aputschic, ani yab ajith an uxum ani an tsacam axi c’aputs jaye. \s1 Belal a Jesús eblim an ja’ \r (Mr. 6.45–52; Jn. 6.16–21) \p \v 22 Taley a Jesús tu ucha’ huahua’ tu exobalil cu otsits al an tan ani cu oc’chith c’ale jum poq’ue’ am pulic lejem, ani jaja’ ne’ets ca jilc’on ne’ets quin aba’ ca c’alets an mulcunel. \v 23 Tam tin aba’its ca c’ale, tam jaja’ c’athiy al jun i bolchal abal ca cuetem olon. Aclejits ani c’uajat a Jesús taja’ cuetem. \v 24 An tan xan tu ne’ets huahua’ ne’ets ts’ejel ti al am pulic lejem. Cum lej juchnal an tsapic ic’, lej lanq’uil an ja’, ani lej tanc’uiyab an tan. \v 25 Tal chuthelits ani chich a Jesús c’al huahua’, ne’ets belbel eblim an ja’. \v 26 Tam i tsu’u antsana’ ne’ets belbel, tam u lej jiq’uel ani c’al i jiq’ueltalab i thajat uluchic: \p ―Pel i labax. \p \v 27 Tam a Jesús tu ucha’chic: \p ―Tiquin lej tsapnanaychic ta ichich. Yab quit jiq’uey, cum nana’its jats ax in tal c’al tata’chic. \p \v 28 Tam uchan a Jesús c’al a Pedro: \p ―Ajatic, max tata’its axi it tal, tiquin ucha’ne quim belats eblim an ja’ jun tit tal tata’. \p \v 29 Tam a Jesús in ucha’: \p ―Quit chich c’al nana’. \p Ani a Pedro pa’iy al an tan ani in ts’i’quiy ca belats eblim an ja’ quim baju a Jesús. \v 30 Tam tin tsu’u abal lej tsapic an ic’, tam ti jiq’uel. Cum in ts’i’quiy ti lupts’inalits al an ja’, in thajat ulu: \p ―Tiquin jec’ontha’, Ajatic. \p \v 31 Tameq’ui a Jesús in yac’uchi in c’ubac ani in ucha’: \p ―Tata’ ojni’ yabaye tin alhua’ belamal, ani jats ta cua’al i hualamtalab ta ichich. \p \v 32 Tam ti otsitsitschic a Jesús ani a Pedro al an tan, tam ti coyots an ic’. \v 33 Tam i tuthuhual i c’ualal tin tamet a Jesús ani i ucha’: \p ―Lej chubax tata’its pel ti Tsacamil a Dios. \s1 A Jesús in jelthal an ya’ulchic ti Genesaret \r (Mr. 6.53–56) \p \v 34 Taley talbel u ulits huahua’ jum poq’ue’ am pulic lejem ti tsabal Genesaret. \v 35 Tam ti an inicchic axi taja’ in exla’its abal ja’its a Jesús axi ulnequits, tam jaja’chic in aba’ an cau tim puhuel am bichou abal ca olchat abal ja’its a Jesús axi taja’ c’uajat. Ani chanchinal a Jesús patal an ya’ulchic. \v 36 Lej canat taunab max ca ejtohuat ca tacchin hue’ in acan in nacat coton. Ani patal ax in tacchal tala’ jeley. \c 15 \s1 Ax u jolbiyab c’al a Dios \r (Mr. 7.1–23) \p \v 1 Taley chich c’al a Jesús talchic i fariseochic ani talchic axi pel i exobchix c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés, tal ma ti Jerusalén. Ani conoyab c’al jaja’chic: \p \v 2 ―¿Jale’ a exobalilchic in jec’onchal am biyal ujnamtalab axi jilchinenec c’al im biyal juntalchic? Yab in t’acacayal in c’ubac tam ne’ets ti c’apul abal ca tsu’tat ti t’ocat c’al a Dios. \p \v 3 A Jesús in toc’tsiychic: \p ―¿Ani tata’chic jale’ a jec’onchal in abatnaxtal a Dios abal ca t’aja’q’ui jahua’ in t’ajamal am biyalabchic? \v 4 In abatnaxtal a Dios ti uchal abal ca c’ac’na’ a tata ani a mim. Ca tsemtha jitats quithab cahuilix c’al in tata ani c’al in mimcua’. \v 5 Ani tata’chic a jilal an inic quin hualba’ in tata ani in mim tam in yejenchal jant’o. Yab quin tolmiychic max quin ulu in tala’ pitha’its a Dios jahua’ in co’oyamalchic. \v 6 Tam jaja’ quin ulu antsana’, tam a ulalchic abal yabats in cua’al in uchbil quin tolmiy in tata ani in mim. Antsana’ ta hualbanchal in abatnaxtal a Dios abal ca t’aja’q’ui in ujnamtal am biyalabchic. \v 7 Tata’ ojni’chic it eb t’ocatq’ui expith jant’ini’ tit thuchathits c’al in caulomejil a Dios Isaías antse’: \q1 \v 8 Axe’ xi inicchic tin c’ac’nalq’ui nana’ c’al in hui’, ani tin lej ichich tin ou tsu’tal. \q1 \v 9 Jolat in c’ac’naxtal, cum jats axi exobchithq’ui c’al in at inic ani yab c’al a Dios, in ulu a Isaías. \p \v 10 Tam a Jesús in ucha’ ca más utey an mulcunel, ani in ucha’chic: \p ―Tiquin alhua’ ats’anchi ani ca ejtiy jahua’ ne’ets tu ucha’chic. \v 11 Jahua’ in c’apal an inic yab ja c’al tu jolbiyab c’al a Dios. Jahua’ quin ulu yab alhua’ jats ojni’ c’al tu jolbiyab. \p \v 12 Tam u utey huahua’ tu exobalil a Jesús ani i conoyal: \p ―¿A tso’obits abal an fariseochic lej yajchic an cau in ats’a’ jahua’ a ulu? \p \v 13 A Jesús in toc’tsiychic: \p ―Jant’ini’ an alq’uith ts’ojol u la’uhuab c’al an inic, antsana’ ne’ets ca t’ajan jitats yab pel in t’ayab u Tata ti eb. \v 14 Yab quit ts’at’eychic c’al an fariseochic, cum jaja’ pel ejtil i joc’tsi axi lotocnax c’al in at joc’tsi. Max ca ijcan an joc’tsi lotocnax al i jol, ne’ets ca ijcan jaye ax u lotocnab an joc’tsi. \p \v 15 Tam uchan a Jesús c’al a Pedro: \p ―Tucu lejquinchi nixe’ xi jalpith cau tin cuenta c’al jant’o tu jolbiyab an inic c’al a Dios. \p \v 16 A Jesús in toc’tsiy: \p ―¿Jayetseq’ui tata’chic yab a ejtiyal? \v 17 Jahua’ in c’apal an inic expith u ulel tin chucul, ani talbel u calel tin inictal jahua’ yab alhua’. Yab u ulel tin lej ichich. \v 18 Jahua’ quin ulu yab alhua’ u tal tin lej ichich, ani jats c’al tu jolbiyab c’al a Dios. \v 19 Tin ichich an inic u tujel i quithab tsalap. Jaxtam hua’ats jita’ tsemthom c’al in at inic. Jaxtam hua’ats jita’ uxumbe ani jita’ inicbe. Jaxtam hua’ats jita’ c’ambibil c’al an uxum. Jaxtam hua’ats jita’ cue’, jita’ janamcau, jita’ quithab cahuilix c’al in at inic. \v 20 C’al patal axe’ jahua’ yab alhua’, jats c’al tu jolbiyab an inic c’al a Dios. Yab ja tu jolbiyab abal yab in t’acacayal in c’ubac tam ne’ets ti c’apul abal max ca tsu’tat ti t’ocat c’al a Dios. \s1 A Jesús in jelthal jun i uxum axi yab Israel ani c’al tu belnal jaja’ jaye \r (Mr. 7.24–30) \p \v 21 Taley tixc’an a Jesús taja’, c’ale tihua’ al i cuenchalabchic axi cuentalith ti bichou Tiro ani ti bichou Sidón. \v 22 Ani chich jun i uxum canaánib in thajat uchal a Jesús: \p ―Ajatic, tata’its pel it at xits’lab c’al a David. Tiquin yajnanchi cum c’uajchith u ts’ic’achil c’al i at’ax teneclab ani u lej yajchiquiyab. \p \v 23 A Jesús ni jun i cau yab in toc’tsiyal. Tam huahua’ tu exobalil a Jesús i lej ucha’ a Jesús: \p ―Ca ucha’ ca c’ale an uxum, cum lej it’ix ti thajajal ts’at’at c’al huahua’. \p \v 24 Tam a Jesús in ucha’ an uxum: \p ―A Dios tin aba’ quin chich teje’ cu tolmiy am bichou Israel expith, cum jaja’chic pel ejtil i q’uibelom oveja. \p \v 25 Aba ani’ antsana’ uchan an uxum, bel utey ani in tuthu in c’ualal tin tamet a Jesús. In ucha: \p ―Bel tiquin tolmiy, Ajatic. \p \v 26 Toc’tsin a Jesús: \p ―Yab in tomnal i inic quin tixc’anchi am pan in tsacamilchic ani quim pet’nanchi am pic’o’ quin c’apchi. \p \v 27 Tam toc’tsin an uxum: \p ―Ojni’ lej chubax jahua’ a ulal, Ajatic. Aba ani’, bel am pic’o’ in c’apchal am pejlam pan ax u ijcanalq’ui tin mexajil in amu. \p \v 28 Tam uchan an uxum c’al a Jesús: \p ―Tata’ ojni’ mimlab, a lej belal. Jaxtam ne’ets tu t’ajchi jant’ini’ tin conchamal. \p Ma tameq’ui ti canchinits an at’ax teneclab in ts’ic’achil nixe’ xi uxum, ani t’ajat jilc’on jelthachits. \s1 A Jesús in jelthal yan i ya’ulchic \p \v 29 Cale a Jesús taja’ ani ta ne’ets ti hualchicte’ am pulic lejem Galilea. Taley c’athiy al jun i bolchal ani buxcan taja’. \v 30 Ani ulelel yantalam i inicchic c’al jaja’. In chi’thal i c’uets’e’, i joc’tsi, i mo’, i tsambe c’al in c’ubac, ani más yantalam i ya’ulchic. In mo’calchic tin tamet a Jesús ani jaja’ in tala’ jelthal. \v 31 Ani in lej jic’pal axi muthatchic taja’ tam tin tsu’u abal u cahuits axi mo’ac. In tsu’u jelthachic axi tsambejac c’al in c’ubac ani alhua’ belalits axi c’uets’e’ac. Ani jats ti lej puhuethanchixchic c’al im bij in Diosil am bichou Israel. \s1 A Jesús im pijchal am pulic mulcunel \r (Mr. 8.1–10) \p \v 32 Taley a Jesús tu caniy cu utey huahua’ tu exobalilchic ani tu ucha: \p ―U lej yajnanchal an mulcunel, cum oxits a q’uicha ti c’uajat c’al nana’ ani yab in cua’al jant’o quin c’apu. Yab u le’ cu aba’chic tin q’uima’ ca c’ale el ichich, i ca luxan ti bel c’al i jayil. \p \v 33 Tam i conoy a Jesús: \p ―¿Jant’o ti qui pijchi am pulic mulcunel ani teje’ yab hua’ats ma ni jun i q’uimath jun ti qui elchi i c’apnel? \p \v 34 Tam a Jesús tu conoychic: \p ―¿Jay i pan a cua’alchic? \p I toc’tsiy: \p ―I cua’al buc i pan ani tsab ox i tsacam to’ol. \p \v 35 Tam a Jesús in ucha’ an mulcunel ca buxcan tsabal. \v 36 Taley im bats’u axi buc i pan ani an tsacam to’olchic. Tam tim bina’its i c’ac’namal yan c’al a Dios, in mu’u am pan ani tu pitha’ huahua’ tu exobalilchic qui huat’banchi an mulcunel. \v 37 Ma tim patal an mulcunel c’aputsitschic ani ajhuejits. Taley i thaya’ an jilc’omach, ma buc i t’ocnal t’uchichithits. \v 38 Ajith expith an inic pel i tse’ mil axi c’aputschic, ani yab ajith an tsacamchic ani an uxum axi c’aputs jaye. \v 39 Taley a Jesús in aba’its ca c’ale an mulcunel, ani jaja’ ta otsits al i tan ca c’ale tihua’ ti tsabal Magdala. \c 16 \s1 An fariseochic ani an saduceochic in le’ quin tsu’u i labith t’ajbilab ti tsu’bixtalab \r (Mr. 8.11–13; Lc. 12.54–56) \p \v 1 Talchic i fariseo ani i saduceochic chich abal quin tsu’u a Jesús. Cum tocat in le’ quin tacchiquiy a Jesús, in ucha’ quin t’aja’ i labith t’ajbilab ti tsu’bixtalab abal quin tejhua’metha’ max chubax in cua’al in tsap c’al a Dios ti eb. \v 2 A Jesús in ucha’chic: \p ―Tata’chic tam ca tsu’u u otscanalits a q’uicha tsacninil an c’ay’lal, tam a ulal abal ne’ets ca chuthey alabel an q’uicha. \v 3 Jaye tam ca chutheyits tsacninile bel an c’ay’lal ani max mapulits, tam a ulalchic abal ne’ets ca c’uajiy an q’uicha yab alabel. Tata’ ojni’chic it lej eb tsalpathq’ui ani yab it lejat tsalpath ta ejattal. A tso’obchic an tsu’bixtalab al an c’ay’lal, ani ma ni hue’ yab a tso’ob an tsu’bixtalab axi nan u t’ajal c’al in lej tsap a Dios ti eb. \v 4 An inicchic axi pojcax in ichich ani yab belom c’al nana’, jats ax in le’ abal nan cu t’ajaye i labith t’ajbilab, ani yab ne’ets cu t’aja’. Expith ca t’ila’chic jahua’ labith t’ajchinenec ti biyal in caulomejil a Dios Jonás. \p Tam tixc’an a Jesús c’al jaja’chic, ta c’ale. \s1 An c’ac’chixtalab c’oye c’al an fariseochic \r (Mr. 8.14–21) \p \v 5 U ultsits huahua’ tu exobalil a Jesús jum poq’ue’ am pulic lejem ani yab jant’o i cua’alchic qui c’apu, cum i uc’chiychic qui ne’tha’ am pan. \v 6 Tam a Jesús tu ucha’chic: \p ―Ca lej t’aja’chic ti cuenta yab ca bats’u an c’ac’chixtalab c’oye ax in cua’al an fariseo ani an saduceochic. \p \v 7 Tam i uluchic: \p ―Antsana’ hualam in ulu cum yab i cua’al i pan. \p \v 8 Cum a Jesús in tso’ob abal antsana’ i uluchic, jaxtam tu ucha’chic: \p ―¿Jale’ a ulalchic abal yab a cua’al i pan? Tata’chic ojni’ yabaye tin alhua’ belamal. \v 9 ¿Jale’ ma lejat yabaye tin exlanchal u lej ey? Hualam a uc’chiyamalits nixe’ xi bo’ i pan c’al tu pijchiyamal bo’ mil i inicchic ani an t’ocnalchic t’uchichith c’al i jilc’omach ax a thaya’ jaye. \v 10 Jaye a uc’chiyamalchic nixe’ xi buc i pan c’al tu pijchiyamal tse’ mil i inicchic ani an t’uchichith t’ocnalchic c’al an jilc’omach ax a thaya’. \v 11 Yabaye a ejtiyamalchic abal nan yabq’ui tu uchamal i cau tin cuenta i pan tam tu ucha’chic ca t’aja’ ti cuenta yab ca bats’uchic an c’ac’chixtalab c’oye ax in cua’al an fariseo ani an saduceochic. \p \v 12 Ma tamits i ejtiyits abal a Jesús in t’ipchixnanchal in exobchixtal an fariseochic ani an saduceochic c’al nixe’ xi c’ac’chixtalab c’al an c’oye. \s1 A Pedro in olnal abal a Jesús ja’its a Cristo \r (Mr. 8.27–30; Lc. 9.18–21) \p \v 13 Tam tu ultsits huahua’ junax c’al a Jesús ti tsabal Cesarea Filipo, jaja’ tu conoychic: \p ―¿Jant’ini’ hualam tin olnal an inicchic c’al u ey nana’ tin Juntal patal an inicchic? \p \v 14 I toc’tsiy: \p ―Talchic in ulal abal tata’ pel it Juan pujax ani talchic in ulal abal pel it Elías. Jaye hua’ats jita’chic in ulal abal pel it Jeremías, ani max i pel it caulome c’al a Dios axi junaquecua’. \p \v 15 Tam a Jesús tu conoyale: \p ―¿Ani tata’chic jant’ini’ tin exlanchal u ey? \p \v 16 Tam toc’tsin a Pedro: \p ―Tata’its ojni’ pel it Cristo ax it bijithits ne’ets quit aban c’al a Dios quit chich. Pel ti Tsacamil a Dios ax in ey ejat abal ets’ey. \p \v 17 Toc’tsin a Jesús: \p ―Simón ti tsacamil a Jonás, it lej lablinchith cum u Tata ti eb jats ax ti tso’oblinchi ta ichich u lej ey. Yab ja i inic ax ti tso’oblinchi. \v 18 Tata’ a bij tit Pedro ax in le’ quin ulu t’ujub. C’al tata’ ne’ets cu tamcuy u bichohuil, ani yab ne’ets ca ejtohuat ca atan ni c’al in tsap an tsemla. \v 19 Nan ne’ets tu pitha’ a lej uchbil tin cuenta jant’ini’ tin t’ajal a Dios ti Ts’ale. Jahua’ a Dios ti eb in ulumalits alhua’ quin t’aja’ u bichohuil ani jaye jahua’ yab alhua’ yab quin t’aja’, jats ca huat’banchi. \p \v 20 Tam a Jesús tu ucha’ huahua’ tu exobalilchic yab qui olchi jita’ max jaja’its pel a Cristo axi bijithits ne’ets ca aban c’al a Dios ca chich. \s1 A Jesús in olnal abal ne’ets ca tsemtha \r (Mr. 8.31—9.1; Lc. 9.22–27) \p \v 21 Ma tamits a Jesús in ts’i’quiy tucu lejquith olchi huahua’ tu exobalilchic abal jaja’ lej bijchithits ca lejat c’ale ti Jerusalén ani ca lej yajchiquiyat. Ca bina tin c’ubac an yejtselabchic ani c’al an oc’lec pale’chic ani c’al axi exobchixchic c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés. Ca tsemtha ani oxchilab q’uicha ne’ets ca ejtha, in ulu. \v 22 Tam a Pedro in ne’tha’ hue’ pil a Jesús ani in c’uiyath ucha’ antse’: \p ―Ibac in le’ a Dios quit yajchiquiyat, Ajatic. Ni abal jay ni jita’ yab ne’ets quin ejtou ti lej yajchiquiy jant’ini’ a ulumalits. \p \v 23 Huilq’uin a Jesús in toc’tsiy: \p ―Satanás, quit tixc’an c’al nana’. Tata’ ojni’ a le’ac tiquin t’apchi u tsalap. Yab a tsalapnanchal in tsalap a Dios, expith in tsalap an inic jats a tsalapnanchal. \p \v 24 Tam a Jesús tu ucha’ huahua’ tu exobalilchic: \p ―Quin t’ajat jilcachiquiy in cuete’ culbetal jitats in le’ ca ts’at’ey c’al nana’. Aba ani’ max yajchiquiyat c’al an inicchic ani ma ca le’na ca tsemtha, bel tiquin ts’at’enchi. \v 25 Jitats in le’ expith quin t’aja’ in cuete’ culbetal, jats ne’ets ca q’uibey. Jitats quim bina’ tim ba’ c’al tu ebal nana’, jats ne’ets ca jec’ontha. \v 26 Ni jant’o ti exbath max an inic quin tala’ c’alna’ jahua’ teje’ tsabal ani quin q’uiba’its in ejattal. Ni jant’o yab hua’ats in exbath ejtil in c’athpich exbath in ejattal. \v 27 Nana’ tin Juntal patal an inicchic ne’ets quin huichiy junil junax c’al an ángelchic quim puhuethanchat u bij c’al u Tata ti eb. Tam ne’ets cu jalbinchi ti junchic an inicchic jahua’its in t’ajamal. \v 28 Lej chubax nan tu uchal abal hua’ats axi tata’chic yab ne’ets quit thubat tsemets, biyat ma tiquin tsu’u nana’ tin Juntal patal an inicchic in c’uajatits tin lej Ts’ale. \c 17 \s1 A Jesús in tejhua’methal tim ba’ hue’ jalc’uthits in tejhua’ inictal \r (Mr. 9.2–13; Lc. 9.28–36) \p \v 1 Acac a q’uicha talbel a Jesús in ne’tha’ a Pedro ani a Jacobo ani a Juan ax pel in ebchal a Jacobo al i t’ec’at oc’ bolchal. \v 2 Taja’ in tejhua’methal tim ba’ c’al jaja’chic hue’ jalc’uthits in tejhua’ inictal. In hual lej ts’umimil ejtil a q’uicha ani lej maq’uiq’uil in toltomil. \v 3 Ani jun jic’tohual jaja’chic in tsu’u jaye c’uajatits a Moisés ani a Elías ti t’ilomchic c’al a Jesús. \v 4 Tam a Pedro in ucha’ a Jesús: \p ―Ajatic, tequeth alhua’ abal xo’ teje’ u junat c’uajatchic huahua’. Max a le’ac, qui ts’ejca’ ox i pathel ata, jun abal tata’, ani jun abal a Moisés, ani jun abal a Elías. \p \v 5 Tam ti exome ti cau a Pedro, tam ti chich jun i mule’ i tocou ti eb lej tajax c’al ti paxq’uiq’uiyatchic. Al nixe’ xi tocou in ats’a’chic u cau a Dios antse’: \p ―Axe’ ja’its u ichich hual Tsacamil. In culbel c’al jaja’. Jats jaja’ ca ats’anchichic in cahuintal. \p \v 6 Tam tin ats’a’its nixe’ xi cau axi ox an exobal, nuc’pachiquin tsabal, ani lej jiq’uelchic. \v 7 Tam utey a Jesús ani in tacchichic, ani in ucha’: \p ―Quit ts’aquiychic yabats quit jiq’uey. \p \v 8 Tam in met’alchic ani in tsu’u expith jilc’on a Jesús. Xant’ojits a Elias ani a Moisés. \p \v 9 Taley tam ti ne’ets pa’a’alchic a Jesús c’al axi ox in exobalil al am bolchal, a Jesús in ucha’chic: \p ―Jahua’ xohue’ a tsu’umalchic yab ca olchi jita’. Ca aychi ma tam nana’ tin Juntal patal an inicchic quin ejthajits ti al an jolimtalab. \p \v 10 Tam conoyab a Jesús c’al jaja’chic: \p ―¿Hualam max chubaxcua’ jahua’ in ulal an exobchixchic c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés, abal a Elías oc’chith ne’ets ca chich ani talbel ne’ets ca chich a Cristo? \p \v 11 A Jesús in toc’tsiychic: \p ―Lej chubax ne’ets ca oc’chith chich a Elías quin tala’ ts’ejcanchi patal. \v 12 Ani nan tu uchalchic abal che’nequits jun axi ejtil a Elías. Pel ja axi t’ajchinenec quithab c’al an inicchic, cum antsana’ le’na ca t’ajchin. Jant’ini’ ti yajchiquiyame jaja’ c’al an inicchic, antsana’ nana’ tin Juntal patal an inicchic ne’ets quin yajchiquiyatne. \p \v 13 Tam in exobalilchic a Jesús in ejtinchits abal antsana’ a Jesús in olnal a Juan pujax c’al nixe’ xi cau. \s1 A Jesús in canchal i at’ax teneclab jun i cuitol \r (Mr. 9.14–29; Lc. 9.37–43) \p \v 14 Taley u ulits huahua’ jun ti muthat an inicchic, ani taja’ utey jun i inic in tuthuhual in c’ualal tin tamet a Jesús. In ucha’: \p \v 15 ―Ajatic, tiquin yajnanchi u cuitolil cum u ts’ebtsinal ani in lej yajchicnal. Yan i calat u ijcab al i c’amal ani al i ja’. \v 16 U chi’thanchi a exobalilchic, ani yab in ejtou quin jeltha’. \p \v 17 Toc’tsin a Jesús: \p ―Tata’ ojni’chic it lej q’uibts’oth a tsalap ani yab tim belal. In ohuat c’uajinec c’al tata’chic tu c’aya’nal, ani yabaye tim belamal. Tiquin chanchi an cuitol teje’. \p \v 18 Tam a Jesús in c’uiya’ an at’ax teneclab ani in canchi an cuitol. Tameq’ui jelthajits. \p \v 19 Talbel huahua’ tu exobalil i conoyal a Jesús antse’: \p ―¿Jale’ yab i ejtou huahua’ qui canchi an cuitol an at’ax teneclab? \p \v 20 Toc’tsin a Jesús: \p ―Jats cum yabaye a lej belamalchic a Dios ta ichich. Lej chubax nan tu uchalchic max a cua’al a belomtal tsipili’ ejtil i iyalab mostaza, ne’ets ca ejtou ca ucha’ nixe’ xi ts’en ca tixc’a ani ne’ets ca tixc’a. Patal ne’ets quit t’ajchin c’al a Dios max a lej belal ta ichich. \v 21 Nixe’ an at’ax teneclab ne’ets ca ejtouchic ca caltha’, expith quit lej olon ani quit pablats yab quit c’aputs. \s1 A Jesús in olnal junil abal ne’ets ca tsemtha \r (Mr. 9.30–32; Lc. 9.43–45) \p \v 22 Tam tu xe’ets huahua’ c’al a Jesús ti Galilea, tu uchalchic junil abal jaja’ in Juntal patal an inicchic ne’ets ca bina tin c’ubac i inicchic. \v 23 Ca tsemtha ani oxchilab q’uicha ca ejtha. Ani u lej t’e’pinal huahua’ c’al nixe’ xi cau. \s1 An tumin tin cuenta an tiyopan \p \v 24 Taley u ulits huahua’ junax c’al a Jesús ti Capernaum. Taja’ chich i penal tuminchic tin cuenta an tiyopan, ani conoyab a Pedro: \p ―¿Im binal a Exobchixal an tumin tin cuenta an tiyopan? \p \v 25 Toc’tsin a Pedro: \p ―Ojni’ im binal. \p Tam otsits a Pedro al i ata ani conoyab c’al a Jesús: \p ―¿Jant’ini’ ta tsalpanchal Simón, an ts’alechic teje’ tsabal in conchal an jalbixtalab tumin in tsacamilchic o’ in conchal q’ue’atchic ax u abatnab c’al jaja’? \p \v 26 Toc’tsin a Pedro: \p ―In conchal q’ue’atchic. \p Tam uchan c’al a Jesús: \p ―Tam yab in cua’al in uchbil in tsacamilchic an ts’ale quim bina’ an jalbixtalab tumin. \v 27 Bel abal yab qui t’apchi in tsalap am penal tumin expith qui binanchi. Quit c’ale tihua’ ti pulic lejem ani an c’a’al to’ol axi ca c’ut’bay, jats ca caltha’. Tin hui’ ne’ets ca elchi jun i tumin axi quim baju abal nan cu binanchi ani abal tata’te ca binanchi. Jats ca ne’thanchi ani ca binanchi tin cuenta an tiyopan. \c 18 \s1 Jita’ axi más huinat exbath in ey \r (Mr. 9.33–37; Lc. 9.46–48) \p \v 1 Taley huahua’ tu exobalil i conoy a Jesús: \p ―¿Jita’ axi más huinat exbath in ey tin tamet a Dios ti eb? \p \v 2 Tam a Jesús in caniy ca chich jun i tsacam, ani in c’uajba’ ti tamet huahua’. \v 3 Taley tu ucha’chic: \p ―Lej chubax nan tu uchalchic patal max yab ca co’oy a ichich tsa’at ejtil in ichich i tsacam, a Dios yab ne’ets quin t’aja’ ti Ts’ale ta ichich. \v 4 Jitats quin tsa’ca’ tim ba’ ejtil in ichich axe’ xi tsacam, jats ax im bajuhual ti más huinat exbath in ey c’al a Dios. \v 5 Ani jitats quim bats’u i tsacam c’al tin ebal u bij, tin mac’uchith bats’uhualne. \s1 An hualbinthomchic \r (Mr. 9.42–48; Lc. 17.1–2) \p \v 6 Lej c’athpich hualbith jitats quin t’ajchi ca hualbin jun i tsacam axi nan tim belal. In tomnalac ca palchin i alchic tsa’ t’ujub tin nuc’ an hualbinthom ani ca pet’na al i pulic lejem ca t’ajat uctsin. \v 7 Lej ts’ejhuantal an inicchic teje’ tsabal cum hua’ats yan jant’o c’al ta ca hualbintha. Ets’ey hua’ats ax u hualbinthom. Ani lej ts’ejhuantal an hualbinthom cum ne’ets ca lej yajchiquiyat c’al a Dios. \p \v 8 Max ti hualbinthalac a c’ubac o a acan in tomnal ejtil max ca t’ajat muts’q’uiy jun a c’ubac o jun a acan ani ca pet’na’. In tomnal quit otsits tihua’ ti eb c’al a Dios c’al juncats a c’ubac o c’al juncats a acan, ani yab quit jolohuat quit ets’ey c’uajiy al am pulic c’amal c’al tsab a c’ubac o c’al tsab a acan. \v 9 Max a hual ti hualbinthalac in tomnal ejtil max ca t’ajat caltha’ jun a hual ani ca pet’na’. In tomnal quit otsits tihua’ ti eb c’al a Dios c’al juncats a hual, ani yab quit jolohuat ti al am pulic c’amal c’al tsab a hual. \s1 An jalpith cau c’al an oveja axi q’uibenec \r (Lc. 15.3–7) \p \v 10 Yab ca uluchic abal an tsacam yab in cua’al in exbath. Nan tu uchal abal in lej cua’al, ma ets’ey u lej beletnab c’al an ángelchic axi tihua’ c’uajat ti eb c’al u Tata. \v 11 Nana’ tin Juntal patal an inicchic in che’nec cu jec’ontha’ jitats q’uibenec xe’ets al an hualabtalab. \p \v 12 ¿Jant’ini’ ta tsalpayalchic ne’ets quin t’aja’ max jun i inic in cua’al bo’ inic i ovejachic ani ca q’uibey jun? Auxe’ max yab i ne’ets quin jila’ axi tse’ inic c’al lajuj beleu ti ac’ul al am bolchal, ani axi jun q’uibenec ne’ets ca c’ale quin alimichiquiy. \v 13 Max quin ela’ ne’ets ca c’athpich culbe c’al axi juncats q’uibenecac ani yab ejtil c’al axi tse’ inic c’al lajuj beleu yab q’uibenec. \v 14 Antsana’ i Tata ti eb yab in le’ abal ca q’uibey ma ni jun i tsacam. \s1 Qui paculanchi i at belom \r (Lc. 17.3) \p \v 15 Max a at belom u hualbinal c’al tata’, tam ca cuete’ ts’ejca’chic c’al tsab ta eb. Ca tso’obliy c’al in hualab, ani max ti c’ac’nanchi a cahuintal tam ne’ets ca ejtou quit juncunchic. \v 16 Max yab ti c’ac’nanchi a cahuintal, tam ca ne’tha’ tsab ox i belom quin ats’anchi jant’o a ulalchic. \v 17 Ani max axi hualbinenec yab quin c’ac’nanchi in cahuintal jaja’chic, tam ca olchi an cau an tamcunel ebchalab. Ani max jaja’ yab quin c’ac’nanchi in cahuintal an tamcunel ebchalab, tam ca ajiyat ejtil max pel i pil inic o ejtil am bats’c’ul jalbixtalab tumin tin cuenta an gobierno axi yab belom c’al a Dios. \p \v 18 Nan tu uchalchic an chubaxtalab. Ca huat’banchi an ebchalabchic an cau jahua’ a Dios ti eb in ulumalits alhua’ quin t’aja’ ani jaye jahua’ yab alhua’ yab quin t’aja’ jaja’chic. \p \v 19 Nan tu uchalchic max tsab ta eb ca junax conchi jant’o u Tata ti eb, jaja’ ne’ets ti pitha’. \v 20 Ani max it tamcuthits tsab ox ta eb c’al tin ebal u bij, nana’ne taja’ ne’ets quin c’uajiy c’al tata’chic. \p \v 21 Tam utey a Pedro c’al a Jesús ani in conoy: \p ―¿Jayil i calat cu paculanchi u ebchal ca hualbin c’al nana’? ¿Ma expith buquil cu paculanchi? \p \v 22 Toc’tsin a Jesús: \p ―Yab expith buquil, ma jayil ca hualbin. Nan tu uchal ca ets’ey paculanchi. \s1 An t’ojnal axi yab in le’ ti paculanchix \p \v 23 Nan ne’ets tu olchichic jant’ini’ tin t’ajal a Dios ti Ts’ale ti eb. In t’ajal ejtil i ts’ale ax u nenchab c’al in t’ojnalilchic. \v 24 In caniy ca chich jun axi c’al tu nenchab lej yantalam i milchic i pexu. \v 25 Cum yab in cua’al jant’o c’al ti quin jalbiy an toc’lab, uchan c’al an ts’ale quin nuju in tomquil ani in tsacamilchic ani patal jahua’ in cua’al abal quin ejtou quin jalbiy jahua’ in ne’thal. \v 26 Tam an t’ojnal in tuthu in c’ualal tin tamet an ts’ale ani in lej canat ucha’ antse’: Tiquin aychiye ani ne’ets tu tala’ jalbinchi jahua’ tu nenchal. \v 27 Ani cum lej yajnanchix an ts’ale, jaxtam in tala’ paculanchi an toc’lab ani in hualca’ ca c’alets yabats in ne’thal jant’o. \v 28 Tam ti calejits nixe’ xi t’ojnal ani ne’etsits ti bel, in tamu in at t’ojnal c’al ax tu nenchab tsab ox pexu. In yac’uchi in nuc’ ani in thi’chi. In ucha’: Tiquin thubat jalbinchi jahua’ tin nenchal. \v 29 Tam in at t’ojnal in tuthu in c’ualal ani in lej canat ucha’ antse’: Tiquin aychiye ani ne’ets tu tala’ jalbinchi jahua’ tu nenchal. \v 30 Ani ni hue’ yab in le’ quin aychi. Tocat in ne’tha’ abal ca baliyat al i huic’axte’. In ucha’ am beletnom huic’axte’ yab quin hualca’ ma quin tala’ jalbiy an toc’labcua’. \v 31 Ani q’ue’atchic in at t’ojnal in exla’its abal antsana’ ti t’ajchinenec in at t’ojnal, ani jilc’on lej t’e’pithchic. C’alechic quin olchi an ts’ale jant’ini’ ti t’ajchinenec in at t’ojnal. \v 32 Tam an ts’ale in ulu ca chanchin ax im paculanchamal lej yan an toc’lab. Ulits ani uchan: Tata’ ojni’ lej pojcax a ichich. Nana’ tu paculanchi lej yan an toc’lab cum tin lej pacabetha’. \v 33 In tomnamalac a yajnanchamalac a at t’ojnal jant’ini’ nana’ tu yajnanchi. \v 34 Tam lej tsacuy an ts’ale, ma im bina’ ca baliyat jaye ti al an huic’axte’. In ucha’ am beletnom huic’axte’ yab quin hualca’ ma quin tala’ jalbiy an toc’lab. \p \v 35 Tam a Jesús in ulu: \p ―Aniye jaye u Tata ti eb ne’ets ti t’ajchichic max yab ca paculanchi in hualab a at belom c’al patal a ichich. \c 19 \s1 A Jesús in exobchal tin cuenta an jilcacaxtalab c’al i tomquilab \r (Mr. 10.1–12; Lc. 16.18) \p \v 1 Tam ti talits antsana’ ti exobchix a Jesús cale ti Galilea, c’ale ti Judea ani ulits ma tihua’ jec’at am pulic itse’ Jordán. \v 2 Lej ts’at’enchab c’al yan i inicchic. Taja’ in jelthal an ya’ulchic. \p \v 3 Tam utey i fariseochic in le’ quin tacchiquiy a Jesús, ani conoyab jaja’: \p ―¿In jilal a Dios an inic quin jilcacay in tomquil c’al jant’oquitsq’ui tam ebaltalab? \p \v 4 A Jesús in toc’tsiychic: \p ―A ajiyamalchic an T’ocat Thuchlab abal tam ti yabaye hua’ats jita’ teje’ tsabal, tamna’ a Dios in ts’ejca’ jun i inic ani jun i uxum. \v 5 Jaxtam in ulu a Dios abal an inic ca tixc’an c’al in tata ani in mim abal ca juncun c’al in tomquil. Ani tam juncunenequitschic ejtil max juncatsits tin ebchiccua’. \v 6 Cum antsana’ juncatsmethachits jaja’chic c’al a Dios ani ejtil yabats tsab, jaxtam yabats alhua’ max an inic quin jilcacay in tomquil. \p \v 7 Ani conoyabe a Jesús: \p ―¿Jale’ tam in ulu a Moisés abal an inic max ne’ets quin jilcacay in tomquil, ca oc’ox ts’ejcanchat ani ca pithan an u jun tu olnab jale’ ne’ets ca jilcacayat? \p \v 8 A Jesús in ucha’chic tam: \p ―Cum lej t’ujbathchic in ichich an inic, jats tin thucha’ a Moisés abal bel an inic quin jilcacay in tomquil. Tam ti lej c’a’alac yab pel in lej culbetal a Dios an inic quin jilcacay in tomquil. \v 9 Nan tu uchalchic abal max jun i inic quin jilcacay in tomquil ani yab tin ebal abal pel i inicbe, ani max ca tomquin c’al q’ue’at i uxum, tamna’ jaja’ pel i uxumbe. Ani max i inic ca tomquin c’al i uxum axi jilcacathits tin ebal abal pel i inicbe, tamna’ jaja’ pel i uxumbe jaye. \p \v 10 Tam huahua’ tu exobalil a Jesús i ulu: \p ―Max antsana’ lej tsapic in uchbil an tomquith inic c’al in tomquil, tam hualam in tomnal yab ca tomquin. \p \v 11 A Jesús tu toc’tsiychic: \p ―Yab tim patal an inicchic in ejtohual quin ejtiy jahua’ u ulumal. Expith jitats ca pithan an tsalpathtalab c’al a Dios, jats ne’ets quin ejtiy. \v 12 Hua’ats talchic i inic yab u tomquinal cum in t’ajtalits ey pel i eunuco ani hua’ats jaye axi pel i t’ajanthach eunuco c’al in at inic. Hua’ats i inicchic jaye yab u tomquinal cum antsana’ pel in culbetal a Dios ti eb. Jitats in ejtohual, quin alhua’ ejtiy axe’ xi cau. \s1 A Jesús im bats’uhual an tsacamchic \r (Mr. 10.13–16; Lc. 18.15–17) \p \v 13 Taley chanchinal a Jesús i tsacamchic abal ca punchin in c’ubac ani ca conchinchat i lablinchixtalab c’al a Dios. Ani huahua’ tu exobalil a Jesús i c’uiya’ an chi’thomchic. \p \v 14 Tam a Jesús tu ucha’chic: \p ―Yab ca c’anchi an tsacamchic yab ca chi’tha c’al nana’. Expith jitats tsa’at in ichich ejtil in ichich i tsacam, jats ax im bats’uhual a Dios ti Ts’ale tin ichich. \p \v 15 Tam ti talits a Jesús quim punchi in c’ubac antsana’ nixe’ xi tsacamchic, tam c’alets. \s1 Taunab a Jesús c’al jun i cuitol inic rico \r (Mr. 10.17–31; Lc. 18.18–30) \p \v 16 Chich jun i cuitol inic c’al a Jesús in conoyal: \p ―¿Jant’o pel u uchbil cu t’aja’ abal quin it ejatliyat abal ets’ey? Tata’ it alhua’ exobchix tiquin ucha’. \p \v 17 Toc’tsin a Jesús: \p ―¿Jale’ tin uchal tin alhua’? Hua’ats juncats expith axi alhua’, ja’its a Dios. Max a le’ quit it ejatliyat abal ets’ey, ca putu c’al in uchbixtalchic a Dios. \p \v 18 Tam in conoyale an cuitol inic: \p ―¿Jahua’ tam uchbixtalab? \p Toc’tsin a Jesús: \p ―Yab ca tsemtha’ a at inic. Yab quit uxumbejin. Yab quit cue’en. Ni jita’ yab ca t’ajchi an janamtalab. \v 19 Ca c’ac’na’ a tata ani a mim. Ca c’anitha’ a at inic jant’ini’ ta c’anithal ta ba’. \p \v 20 Toc’tsin an cuitol: \p ―Ma tam tu tsacamtal u tala’ putumal an uchbixtalab c’al axe’ ax tin uchamal. ¿Jant’o hualam u q’uibchale cu t’aja’? \p \v 21 Toc’tsin a Jesús: \p ―Max a le’ ca baju tit huinat alhua’ inic, quit c’ale ca tala’ nuju jahua’ a cua’al ani ca pitha’ an tumin an ts’ejhuantalchic. Ma tam tiq’uele quit huichiy ani tiquin ts’at’enchi. Tam ojni’ ne’ets quit pithan yan i c’alab tihua’ ti eb. \p \v 22 Tam tin ats’a’ an cuitol inic antsana’ an cau, c’ale lej t’e’pith in ichich cum in le’ quin cuete’ c’alna’ axi yan in cua’al. \p \v 23 Tam a Jesús tu ucha’chic huahua’ tu exobalil: \p ―Chubax man tu uchal abal lej q’uibat an ricochic quim bats’u a Dios ti Ts’ale tin ichich. \v 24 Tu uchalchic abal lej q’uibat ca huat’ey jun i camello tin lo’tal in acan an t’ithab, ani lej huat’ath más q’uibat abal i rico quim bats’u a Dios ti Ts’ale tin ichich max quin huat’ath tsapna’ axi yan in cua’al. \p \v 25 Tam huahua’ i ats’a’ nixe’ xi cau i lej jic’pal, ani i conoyal jun c’al xi jun: \p ―¿Max chubax antsana’ jahua’ in ulu, tam jita’ hualam ne’ets ca ejtohuat ca jec’ontha? \p \v 26 A Jesús tocat tu met’a’chic ani tu ucha’: \p ―An inicchic yab in ejtohual quin cuete’ jec’ontha’ tim ba’, expith c’al a Dios ojni’ ne’ets ca ejtohuat ca jec’ontha. A Dios expith patal in ejtohual quin t’aja’. \p \v 27 Tam uchan a Jesús c’al a Pedro: \p ―Ajatic, huahua’ i tala’ jilamal i c’al jahua’ i co’oyamal, ani xo’ u ts’at’enec c’al tata’. ¿Jant’o tam alhua’talab ne’ets qui bats’u? \p \v 28 Toc’tsin a Jesús: \p ―Nana’ tin Juntal patal an inicchic ne’ets quin chich quim buxcan tu ts’alat lactemil cu t’aja’ tin lej Ts’ale ti al an it eb. Chubax nan tu uchal abal tata’chic ax it ts’at’enec c’al nana’ ne’ets quit buxcan ti lajuj tsab i ts’alat lactem ca ts’ejca’ axi lajuj tsab i cuenel am bichou Israel. \v 29 Patal jitats in jilamalits jant’o c’al tin ebal u bij ne’ets ca pithan yan más c’al a Dios. Ma bo’ inic huichc’othe ne’ets ca pithan max quin jila’ in q’uima’, max in ebchal, max in uxum ebchal, max in tata, max in mim, max in tomquil, max in tsacamilchic, max in tsabalil. Ani ti eb ne’ets ca c’uajiy it ejatlith abal ets’ey. \v 30 Hua’ats xohue’ teje’ tsabal yan i inicchic pulic in ey, ani talbel ne’ets ca ajiyat ti tsipilin in ey ti eb c’al a Dios. Hua’ats jaye yan i inicchic axi xohue’ tsipilin in ey, ani talbel ne’ets ca ajiyat ti pulic in ey ti eb c’al a Dios. \c 20 \s1 An t’ojnalchic \p \v 1 Ne’ets tu olchiyechic jant’ini’ tin t’ajal a Dios ti Ts’ale. Jant’ini’ jun i amu ca c’ale thajujul quin aliy i t’ojnal ca t’ojon c’al i lab t’uthublom, antsana’ a Dios in aliyal jita’ quin t’ojontha’ tin t’ojlabil. \v 2 An amu in ts’ejca’ an cau c’al an t’ojnalchic abal quin jalbiy c’al jun i tumin denario ta q’uicha. Tam in aba’ ca c’alechic quin t’ojonchi an lab t’uthublom. \v 3 Talbel ti beleu hora an thaju cale an amu tin q’uima’ ani c’ale ti plaza. T’aja’ in tsu’u i inicchic xe’tsitsilq’ui yab jant’o ta ca t’ojon. \v 4 In ucha’chic: Quit c’alechicte ca t’ojonchi an lab t’uthublom ani ne’ets tu alhua’ jalbinchi a q’uichajil. Ani c’ale jaja’chic jaye ca t’ojon. \v 5 Jaye ti ts’ejel q’uicha ani ti ox hora an huacal c’ale an amu quin aliye i t’ojnal. \v 6 C’ale jaye ti bo’ hora an huacal ani in ela’ q’ue’at i inicchic yab jaye jant’o ta ca t’ojon. In ucha’chic: ¿Jale’ a palc’anchamal an hora yab it t’ojnenec? \v 7 Toc’tsinchic: Cum yab jita’ tucu t’ojontha’, jaxtam yab u t’ojnenec. Tam uchanchic c’al an amu: Quit c’alechicte ca t’ojonchi an lab t’uthublom ani ne’ets tu alhua’ jalbinchi a q’uichajil. \v 8 Tam ti aclejits, tamna’ in ucha’ an amu an cuentalom t’ojnal: Ca caniy ca chich an t’ojnalchic an ca jalbinchi an t’ojlab. Oc’ox ca jalbinchi axi lej taltalabits ulits ca t’ojon, tiq’uele ca jalbinchi axi lej oc’ox ulits ca t’ojon. \v 9 Tam chichchic ax in ts’i’quiyamal ti t’ojnal ma ti bo’ hora an huacal, ani ti junchic pithan quithat jun i tumin denario. \v 10 Taley chichchic jaye axi oc’ox ulits ca t’ojon, ani in tsalpayal abal ne’ets ca pithan más an tumin. Ani jaja’chic jayetseq’ui pithan ti junchic jun i tumin denario. \v 11 Im bats’u an tumin ani tocat in c’uiyalchic an amu. \v 12 In uluchic: Axi taltalabits ulits ca t’ojon expith t’ojnenec jun i hora ani pithnenec an tumin jant’ini’ huahua’. Patal a q’uicha huahua’ u t’ojnenec ani i yajchicnamal an c’ac’al. \v 13 Tam toc’tsin an amu: Pay’lom, nan yab tu cue’chal ni jant’o. I ts’ejca’its an cau abal nan ne’ets tu jalbinchichic c’al jun i tumin denario. \v 14 Ca t’ajat bats’uchic an jalbixtalab ani huinits quit c’ale. Pel u culbetal cu jalbinchi jayetseq’ui axi taltalabits ulits ca t’ojon jant’ini’ tata’chic ax it oc’ox ulits. \v 15 U ejtohual cu t’aja’ c’al u tuminal jahuats nan cu le’na’. Yab ca co’oy i pa’ixnomtalab ta ichich c’al jahua’ alhua’ u t’ajamal, in ulu an amu. \v 16 Ani in uluye a Jesús: Hua’ats i inicchic u tsalpanchab yab exbath in t’ojlabil c’al in at inic, ani c’al a Dios ojni’ u tsalpanchab exbath in t’ojlabil. Hua’ats i inicchic u tsalpanchab exbath in t’ojlabil c’al in at inic, ani c’al a Dios u tsalpanchab yab exbath in t’ojlabil. Hua’ats yan i inicchic u caniyab c’al a Dios ca t’ojon c’al jaja’, ani hue’ expith axi tacuthits ja’its ax u t’ojnal. \s1 In olnal junil a Jesús abal ne’ets ca tsemtha \r (Mr. 10.32–34; Lc. 18.31–34) \p \v 17 Tam tu ne’etsits huahua’ lajui tsab tu exobalilchic junax c’al a Jesús ti Jerusalén, u peley hue’ ti bel. Tam a Jesús tu ucha’chic: \p \v 18 Ca lej t’aja’chic ti cuenta xohue’ hue’its cu ulits ti Jerusalén. Taja’ nana’ tin Juntal patal an inicchic ne’ets quim bina tin c’ubac an oc’lec pale’chic ani tin c’ubac axi exobchix c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés. Jaja’chic ne’ets tiquin jolbiy abal quin tsemtha. \v 19 Taley ne’ets tiquin huat’ba’ tin c’ubac axi yab Israelchic. Ani jaja’chic ne’ets tiquin tilibna’ ani tiquin huithc’oy, ani ma tiquin t’ajat tsemtha’ ti al an cruz. Aba ani’ quin tsemtha, oxchilab q’uicha ne’ets quin ejtha ti al an jolimtalab. \s1 Conchinchab i alhua’talab a Jesús c’al in mim a Jacobo ani a Juan \r (Mr. 10.35–45) \p \v 20 Tam uteychic c’al a Jesús a Jacobo ani a Juan ani c’al in mim. In tata jaja’chic pel a Zebedeo. In mim jaja’chic in tuthuhual in c’ualal tin tamet a Jesús quin conchinchi i alhua’talab. \v 21 Ani conoyab c’al a Jesús: \p ―¿Jant’o tam alhua’talab a le’ac abal nan tu t’ajchi? \p Uchan a Jesús: \p ―Axe’ xi tsab u tsacamil u le’ac abal tata’ ca pitha’ an q’uij ca buxcan jun ta huinab ani jun ta c’uatab tam ca t’aja’ tit lej Ts’ale teje’ tsabal. \p \v 22 A Jesús in ucha’chic: \p ―Tata’chic yab a alhua’ ejtiyamal jahua’ ax tin conchal. ¿A ejtohualchic ca yajchicna’ an yajchictalab ani an tsemtalab axi nan ne’ets cu yajchicna’? \p Toc’tsin jaja’chic: \p ―I ejtohual. \p \v 23 Tam a Jesús in ucha’chic: \p ―Chubax ne’ets ca yajchicna’te i yajchictalab ani i tsemtalab ejtil axi nan ne’ets cu yajchicna’. Expith yab u uchbil abal nan tu pitha’ an q’uij quit buxcanchic tu huinab ani tu c’uatab. Pel in uchbil expith u Tata quim pitha’ an q’uij antsana’ jitats jaja’ im bijiyamalits. \p \v 24 Huahua’ axi lajuj tu exobalil a Jesús u tsacuy, cum axi tsab antsana’ in le’ ca pithan an q’uij. \v 25 Tam a Jesús tu caniychic cu utey, ani tu ucha’: \p ―A tso’obits tata’chic abal am pulic oc’lec u tsapic abatnom ani in t’ajal ti pulic inic c’al am bichoulomchic. \v 26 Yab in tomnal tata’chic antsana’ ca t’aja’ jayetseq’ui. Max a le’ tit pulic a ey c’al a Dios, ca tolmiy a at belomchic. \v 27 Ani max a le’ tit lej c’athpich pulic a ey c’al a Dios, ca t’ayat tolmiy a at belomchic. \v 28 Cum nana’ tin Juntal patal an inicchic in che’nequits abal tin tolmix c’al an inicchic, ani yab tin tsapic abatnom. Ma ne’ets cu bina’ tu ba’ quin tsemtha ti calchixtalab abal yantalam i inic ca hualca ani yabats ca c’unat co’oyat c’al i hualabtalab. \s1 A Jesús in tsu’uxmethal tsab i joc’tsi \r (Mr. 10.46–52; Lc. 18.35–43) \p \v 29 Taley ne’ets u calelits huahua’ junax c’al a Jesús ti Jericó, ani ts’at’at i pulic mulcunel jaye. \v 30 Ani c’uajat tsab i joc’tsi quetelchic tin hual am bel. Tam tin ats’a’chic abal ne’ets ca huat’ey a Jesús taja’, in thajat ucha’chic: \p ―Tata’ Ajatic axi pel it at xits’lab c’al a David, tucu yajnanchi. \p \v 31 Ani tamna’ c’uiynalchic c’al an mulcunel, uchan ca ts’ibc’an. Ani jaja’chic tocat in más thajat ucha’ a Jesús: \p ―Tata’ Ajatic axi pel it at xits’lab c’al a David, tucu yajnanchi. \p \v 32 Tam cubiy a Jesús ani in caniy ca chich c’al jaja’ an joc’tsichic. Ulitschic ani conoyat c’al a Jesús: \p ―¿Jant’o a le’chic abal nan tu t’ajchi? \p \v 33 Toc’tsin jaja’chic: \p ―I le’ abal tucu tsu’uxmetha’. \p \v 34 Tam a Jesús in yajnanchi ani in tacchi in hualchic. Ma tamna’its u tajax tsu’uxits, ani taley ts’at’eychic c’al a Jesús. \c 21 \s1 U otsel a Jesús ti Jerusalén \r (Mr. 11.1–11; Lc. 19.28–40; Jn. 12.12–19) \p \v 1 Taley u ne’etsits cu ulitschic ti Jerusalén, ani i baju utat ti bichou Betfagé axi utat ti bolchal Olivos. Ma taja’ a Jesús ne’ets quin aba’ tsab i at exobal c’al i cau. \v 2 In ucha’chic: \p ―Quit c’alechic al nixe’ xi bichou axi utatits, ani taja’ ne’ets ca ela’ jun i burra huic’at c’al in inic t’am. Ca piliy ani tiquin chanchichic teje’. \v 3 Max jita’ ti ucha’ abal jale’ ta piliyal, ca ucha’ abal nana’ in Ajatic ax u yejenchal. Jaye ca ucha’ abal thubat ne’ets cu huichba’. \p \v 4 Ani antsana’ ne’ets ca putun jahua’ in olnamal ani in thuchamal an caulome c’al a Dios antse’: \q1 \v 5 Ca ucha’ ax u c’uajilchic ti Sion: \q1 Ca tsu’uchic te tal a Ts’alejil. \q1 Tal c’al i tsa’attalab punat al i burra c’al i tsacam burro. Pel ax u eyenthab ti quital. \p \v 6 Tam c’alechic axi tsab i exobal in t’aja’ jant’ini’ ti uchnenec c’al a Jesús. \v 7 In chi’tha’chic am burra ani in inic t’am c’al a Jesús. Taley im punchal jaja’chic in toltomil tin cux am burra ani in t’am, ani puney a Jesús. \v 8 Ani an mulcunel in mo’cal in toltomil ba’ am bel jun ti ne’ets ca huat’ey a Jesús. Talchic jaye in cotoyal in c’ue’el i tsacam te’ quin mo’canchi ti bel. \v 9 Axi oc’chith ne’ets ani jaye axi tal cuxlab in thajat ulalchic: \p ―Qui puhuethanchi im bij axi te talits in at xits’al an ts’ale David. Ja’its axi tal abath c’al a Dios, ani ja’its qui ajatnanchi im bij. Qui puhuethanchi im bij a t’ec’at Dios ti eb. \p \v 10 Tam ti otsitsits a Jesús ti Jerusalén, tam thayc’an am bichou lej xacuecuel. Yantalam i inic in conoyalchic: \p ―¿Jita’ hualam axe’ xi inic axi che’nec? \p \v 11 Toc’tsinchic axi ts’at’at c’al a Jesús: \p ―Ja’its a Jesús. Pel in caulomejil a Dios axi tal ma ti bichou Nazaret cuentalith ti Galilea. \s1 A Jesús in quethmayal eleb i inicchic axi al am pulic tiyopan \r (Mr. 11.15–19; Lc. 19.45–48; Jn. 2.13–22) \p \v 12 Taley otsits a Jesús ti al am pulic tiyopan ti Jerusalén, in tala’ quethmachiquiyal eleb axi nujul ani axi ts’a’um taja’. In cuajlachiquinchal in mexajil an jalum tumin ani in lactemilchic an nujul lab cucu’. \v 13 In ucha’chic: \p ―Thuchathits ti al an T’ocat Thuchlab jahua’ in ulu a Dios antse’: U q’uima’ ja’its jun ta ca olon an inicchiccua’. Nan tu uchalchic abal xo’ tata’ a eyenthal abal ca cue’chi jant’o ax u che’el ti ol. \p \v 14 Taja’ ti al an tiyopan u utel talchic i joc’tsi ani talchic i c’uets’e’, ani a Jesús in jelthalchic. \v 15 Tam tu tsu’tab a Jesús antsana’ in t’ajal i labith t’ajbilab, lej tsacul an oc’lec pale’chic ani axi exobchix c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés. Jaye lej tsacul cum in ats’alchic i cuitol ani i ts’ic’ach in thajat ulalchic antse’: Qui puhuethanchi im bij axe’ axi pel in at xits’al an ts’ale David. \v 16 Tam conoyab a Jesús c’al nixe’ xi oc’lec pale’chic ani c’al nixe’ xi exobchix: \p ―¿A ats’al jahua in ulal nixe’ xi cuitolchic ani an ts’ic’ach? \p Toc’tsin a Jesús: \p ―Ojni’ u ats’al. Auxe’ max yab a ajiyamalchic jahua’ in ulal an T’ocat Thuchlab tin cuenta am puhuethaxtalab c’al im bij a Dios. In ulal antse’: \q1 Tata’ a Dios a pithamal ma an tsacamchic ani axi chuchule i cau abal ti puhuethanchi a bij. \p \v 17 Tam cale a Jesús ti Jerusalén, ta c’ale ti bichou Betania. Ani tats ti jilc’on an acal. \s1 A Jesús in c’uiyath taunal an te’ higuera \r (Mr. 11.12–14, 20–26) \p \v 18 Tam ti chutheyits, huichelits junil a Jesús ti Jerusalén, ani lej c’a’il. \v 19 In tsu’u jun i te’ higuera tin hual am bel, ani utey taja’. Ni jant’o tam hualilab yab in elchi, tocat xequeth. Tam a Jesús in tauna’ an te’, in ucha’: \p ―T’ajat yabats quit hualin. \p Tameq’ui t’ajat huayts’on an te’ higuera. \v 20 Huahua’ tu exobalil a Jesús i tsu’u jant’o antsana’ in t’ajamal, ani i lej jic’pal. Ani i conoyal a Jesús: \p ―¿Jant’ini’ ti lejat huayts’on jun athic an te’ higuera? \p \v 21 A Jesús tu toc’tsiychic: \p ―Lej chubax nan tu uchalchic abal max ca lej bela’ a Dios ani yab ca co’oy i hualamtalab ta ichich, tam ne’ets quit ejtohuat quit t’ajchinchic ejtil nan u t’ajamal an te’ higuera. Ne’ets ca ejtou ca ucha’ nixe’ xi ts’en ca tixc’a ca pet’na al i pulic lejem, ani a Dios ne’ets ti t’ajchi. \v 22 Patal jahuats ca conchi a Dios, jaja’ ne’ets ti pitha’ max chubax a lej belalits c’al patal a ichich. \s1 In eyaltal a Jesús \r (Mr. 11.27–33; Lc. 20.1–8) \p \v 23 Tam otsitsits junil a Jesús ti al am pulic tiyopan, ani u exobchixits taja’. Ani utenchab c’al an oc’lecchic pale’ ani c’al an yejtselab Israelchic. Conoyab: \p ―¿Jita’ ti pithamal an eyaltalab ani jita’ ti abamal abal ca t’aja’ jahua’ a t’ajal? \p \v 24 Toc’tsin a Jesús: \p ―Nana’ne ne’ets tu conoychic c’al jun i cau. Max tata’chic tiquin toc’tsinchi, tam nana’ne ne’ets tu olchichic c’al jant’o tam eyaltalab tu t’ajal jahua’ u t’ajal. \v 25 ¿C’al jita’ ti aban a Juan ti pujax? Tiquin toc’tsinchi, max c’al a Dios o max c’al i inic. \p Tam jaja’chic in t’iloxnachiquiyal jahua’ in ulu a Jesús, ani taley in uluchic: \p ―¿Jant’ini’ ti qui toc’tsinchi? Max qui ulu abal c’al a Dios jats ti abnenec a Juan ti pujax, tam jaja’ ne’ets quin ulu abal jale’ yab i belchamal in cahuintal. \v 26 Max qui ulu abal c’al i inic jats ti abnenec, jant’o hualam cu t’ajchin c’al am bichou, cum tim patal in lej belalits abal a Juan pel i lej chubax caulome abnenec c’al a Dios. \p \v 27 Jaxtam tocat uchan a Jesús c’al jaja’chic: \p ―Yab i tso’ob c’al jita’ ti abnenec a Juan ti pujax. \p Tam a Jesús in ucha’chic: \p ―Nana’ne yab ne’ets tu olchichic c’al jita’ tin abnenec ani c’al jita’ tim pithnenec u eyaltal cu t’aja’ jahua’ u t’ajal. \s1 An jalpith cau c’al tsab i cuitol \p \v 28 A Jesús in uchayechic: \p ―Ne’ets tu olchichic i cau tin cuenta jun i inic ax in co’oy tsab in cuitolil. In ucha’ axi jun: Cuitol, xo’ quit c’ale quit t’ojon c’al an lab t’uthublom. \v 29 Toc’tsin an cuitol: Yab ne’ets quin c’ale. Aba ani’ antsana’ in ulu, bel talbel c’ale ti t’ojnal. \v 30 Tamna’ c’ale an tatalab quin tauna’ axi junaque in cuitolil. In ucha’ jayetseq’ui ca c’ale ca t’ojon. Toc’tsin an cuitol: Ojni’ tata, ne’ets quin c’ale. Aba ani’ antsana’ in ulu, bel yab c’ale. \v 31 ¿Jahua’ axi tsablom in t’ajchi in culbetal in tata? \p Toc’tsinchic: \p ―Pel axi oc’ox tauna jats in t’ajchi in culbetal in tata. \p Tam a Jesús in ucha’chic: \p ―Lej chubax nan tu uchalchic abal am bats’c’ulchic jalbixtalab tumin tin cuenta an gobierno ani an uxumchic axi c’ambibil c’al an inic, más in le’chic ca otsits ti eb jun tin t’ajal a Dios ti Ts’ale ani tata’chic yab a le’. \v 32 Chich a Juan pujax ti olchix jant’ini’ ta ca t’aja’ jahua’ bolith, ani yab a belchichic. Ojni’ belchin c’al axi pelac i bats’c’ul jalbixtalab tumin tin cuenta an gobierno ani c’al i uxumchic axi xe’etsac c’ambibil c’al an inic. A tsu’umalchic abal antsana’ belchame a Juan c’al jaja’chic c’al in exobchixtal, ani tata’chic yabaye it jic’tsonenec c’al a hualab ani yab a belchamal. \s1 An jalpith cau c’al am pojcax t’ojonchixchic \r (Mr. 12.1–12; Lc. 20.9–19) \p \v 33 Ca ats’a’chic q’ue’at i jalpith cau antse’. Jun i thabal in t’aya’ i lab t’uthublom tin tsabalil. In tenmay c’al i te’ ani in ts’ejca’ in tsa’ub in hualil an lab t’uthub. Jaye in ts’ejca’ jun i t’ec’at tsac’ jun ti ca c’uajiy am beletnom lab t’uthublom. Taley im bina’ c’al jita’ ta ca t’ojonchat an lab t’uthublom. Ani c’ale ou an thabal. \v 34 Taley im baju in q’uijil an cotlats c’al an lab t’uthub, ani an thabal in aba’ i t’ojnalchic ca c’ale quim bats’c’unchi an lab t’uthub axi ne’ets ca jilc’on abal jaja’ an thabal. \v 35 Ulits jaja’chic, ani tocat yac’uan c’al an t’ojonchixchic. Jun i t’ojnal cuathan, ani jun tsemtha, ani jun cui’iyat c’al i t’ujub. \v 36 Tam an thabal in aba’ ca c’aleye más yan i t’ojnal. Ani t’ajchinchic jayetseq’ui jant’ini’ axi oc’ox abnenecchic. \p \v 37 Ani tin lej taltalits an thabal in lejat aba’ in lej tsacamil. In tsalpay abal chubax ne’ets ca alhua’ bats’uhuat in cuete’ tsacamil. \v 38 Ani iba, expith in uluchic an t’ojonchix tam tin tsu’uchic pel in tsacamil an thabal antse’: Jats axe’ ne’ets ti c’alnanchix c’al an lab t’uthublom tam ca tsemets in tata. Qui tsemtha’ ani qui c’alnanchi huahua’. \v 39 Tam in yac’ua’chic ani in caltha’ tin elebtal an lab t’uthublom. In t’ajat tsemtha’. \p \v 40 Tam a Jesús in conoychic axi taja’ c’uajat: \p ―¿Tam ca chich an thabal lab t’uthublom jant’ini’ ti ne’ets quin t’ajchi nixe’ xi t’ojonchixchic? \p \v 41 Toc’tsin jaja’chic: \p ―Ne’ets quin t’ajat tsemtha’ cum lej pojcaxchic, ani ni hue’ yab ne’ets quin yajnanchi. Ne’ets quim bina’ an lab t’uthublom ca t’ojonchat c’al q’ue’atchic i inic, ani jaja’chic ojni’ ne’ets quim binanchi in hualil an lab t’uthublom c’al an thabal ax in uchbil quim binanchi. \p \v 42 Tam a Jesús in ucha’chic: \p ―Auxe’ max yab a ajiyamalchic an T’ocat Thuchlab jun tin olnab nana’its ejtil in mimlab t’ujub antse’: \q1 An ts’ejcom atachic in ulu yab jant’o ti alhua’ axe’ xi t’ujub, ani tocat im pet’na’. \q1 Ani ja’its nix an t’ujub axi punuthits ti mimlab t’ujub. \q1 Jats a Dios axi antsana’ im punu. Pel i jic’path t’ajbilab abal antsana’ ti punuthits c’al a Dios. \m \v 43 Cum tata’chic nan tim pojcamal, jaxtam nan tu uchal abal a Dios yab in t’ajal ti Ts’ale c’al tata’chic. Expith in t’ajal c’al jitats tiquim bats’u nana’. \v 44 Ejtil an inic axi ca ijcan al i t’ujub ani ca yajchiquiyat, antsana’ jitats yab tim belal nana’. Ejtil max ca ijcanchat i t’ujub ani ca tsemtha, antsana’ jitats yab tim belal nana’. \p \v 45 Tam ti an oc’lec pale’chic ani an fariseochic in ats’a’ nixe’ xi jalpith cau, in exlalitschic abal jaja’ ja’its ax u uxnal. \v 46 Jaxtam in le’chic quin yac’ua’ a Jesús. Tocat yab in t’aja’chic, cum in ts’ejnal jant’o ca t’ajchin c’al an inicchic, cum in lej belalchic abal a Jesús pel i lej chubax caulome abnenec c’al a Dios. \c 22 \s1 An jalpith cau c’al an ajib tin cuenta an tomquintalab \p \v 1 A Jesús in olchiye an inicchic i jalpith cau antse’. In ucha’chic: \p \v 2 ―Nan ne’ets tu olchiyechic jant’ini’ tin t’ajal a Dios ti Ts’ale. Jun i ts’ale ne’ets quin t’ajchi in cuitolil an tomquintalab ajib. \v 3 In aba’its i olchixchic quin caniychic patal axi bijithits ca chich, ani tocat yab in le’chic ca chich. \v 4 Tam in abaye ca uchanchat: Ts’ejcathits an c’apnel. Tsemthachits an c’apnel toro ani an t’u’uthmethach co’nel. Cum lej t’ojojothits tihua’, ca lej luba’ quit c’aletschic c’al an tomquintalabcua’. \v 5 Ani ma lejatits yab in t’ajat t’aja’chic ti cuenta ca utey axi lej bijithits. Jun c’alets ti lonim c’al in tsabalil, ani jun c’alets ti nujul. \v 6 Ani talchic axi q’ue’at ma tocat in yac’ua’ an olchixchic quin lej alhua’ cuatha’, ma in tsemtha’. \v 7 Tam lej tsacuyits an ts’ale, ma in aba’ i soldado quin tsemtha’chic axi tsemthomats c’al an olchix ani quin tala’ chica’ am bichou. \v 8 Taley talbel an ts’ale in ucha’ in t’ojnalilchic: Lej jum putat t’ojojothits an ajib, ani axi lej bijithits ca chich yabats ca pithan an q’uij ca chich. \v 9 Jaxtam quit c’alechic ca caniy ca chich c’al an tomquintalab ajib patal axi ca tamuq’ui ti alte’ belchic, in ulu. \v 10 Ani c’alechic xe’ets in canalchic patal jahuaquitsq’ui tam inic max alhua’ ani max yab alhua’. In ne’thachicalchic c’al an tomquintalab ajib. Ani taley ma jilc’on t’uchichithits an ata. \p \v 11 Tam otsitsits an ts’ale quin tsu’u axi chi’thachitschic, ani taja’ in tsu’u jun i inic axi yab toltomith c’al in cuenta an tomquintalab. \v 12 Ani uchan c’al an ts’ale: ¿Ja’ub, jant’ini’ tit otsenenequits teje’ ani yab it toltomith c’al an toltom ax in cuenta an tomquintalab? Ani yab jant’o in toc’tsiy nixe’ xi inic. \v 13 Tam an ts’ale in ucha’chic in t’ojnalilchic c’al in cuenta an ajib: Ca huic’chi in acan ani in c’ubac nixe’ xi inic ani ca jolou eleb ti al an yic’uax. Tats ca uq’uin ani ca huech’ech’lats in camab c’al an yajchictalab. \p \v 14 In uluye a Jesús: Hua’ats yan i inicchic u caniyab c’al a Dios ca otsits c’al jaja’, ani hue’ expith axi tacuthits ja’its ax u otsel. \s1 An jalbixtalab tumin c’al an gobierno \r (Mr. 12.13–17; Lc. 20.20–26) \p \v 15 Taley an fariseochic in ts’ejca’ an cau jant’ini’ ti quin t’ajchi a Jesús abal max quin ulu i q’uibts’oth cau c’al ca ejtohuat ca jolbiyat. \v 16 In aba’chic talchic in at fariseo ani jaye talchic axi ts’at’at c’al a Herodes quin tauna’ a Jesús. Ulitschic ani in ucha’: \p ―Exobchix, i tso’ob abal jahua’ tata’ ca ulu pel i lej chubaxtalab. Expith a olnanchal in tequeth belil a Dios. Yab a t’ajal ti cuenta jahua’its it uxnal c’al an inic, ani yab it poc’oth tsu’tom c’al an inicchic. \v 17 Tucu ucha’ max i cua’al i uchbil o max yab i cua’al qui jalbiy an jalbixtalab tumin c’al an ts’ale oc’lec romano. \p \v 18 Cum a Jesús in exla’its abal pel i c’ambix cau, jaxtam in toc’tsiychic antse’: \p ―Tata’ ojni’chic it c’ambix. ¿Jale’ a le’ tiquin macla’? \v 19 Qui met’a’ jun i tumin ax a jalbixnal. \p Tam pithanits. \v 20 Tam in met’a’ ani in conoy: \p ―¿Jita’ axe’ in hual ani jita’ axe’ im bij axi thuchath teje’ al an tumin? \p \v 21 Toc’tsin jaja’chic: \p ―Pel in hual ani pel im bij an ts’ale oc’lec. \p Tam a Jesús in ucha’chic: \p ―Ca pitha’ an ts’ale oc’lec jahua’ pel a uchbil ca pitha’, ani ca pitha’ a Dios jahua’ pel a uchbil ca pitha’ jaye. \p \v 22 Tam tin ats’a’chic antsana’ an fariseo an cau, tocat in lej jic’pal. Tam tixc’anchic c’al a Jesús, ani ta c’alets. \s1 Conoyab a Jesús tin cuenta abal ne’ets ca ejtha an tsemelomchic \r (Mr. 12.18–27; Lc. 20.27–40) \p \v 23 Nixe’ xa q’uicha chich jaye i saduceochic c’al a Jesús. Cum yab im belalchic abal max ne’ets ca ejtha an tsemelomchic, jaxtam uchan a Jesús c’al jaja’chic: \p \v 24 ―Exobchix, a Moisés in thucha’ abal max ca tsemets jun i tomquith inic ani yab in co’oyamal i tsacam c’al in q’uimathil, ca tomquin in ebchal an tsemelom c’al an tsemchith uxum. Lequitsq’ui max quin co’oy i tsacam tam. \v 25 Hua’atsac c’al huahua’ buc i ebchalab. Tomquin an oc’ox, ani tsemets yab in co’oyamal i tsacam. Taley tomquin in tsabchil ebchal an tsemelom c’al an tsemchith uxum. \v 26 Tsemets jaja’ jaye. Ma tim patal nixe’ xi buc i ebchalab tomquinenec c’al nixe’ xi uxum juncats. \v 27 Taley tsemets jaye an uxum. \v 28 ¿Cum tomquinenec an uxum c’al axi buc i ebchalab teje’ tsabal, c’al jahua’ ti ne’ets ca c’uajiy ti tomiclab tam ca ejtha’ an tsemelomchic? \p \v 29 A Jesús in toc’tsiychic: \p ―Tata’chic ojni’ lej q’uibts’othits a tsalap tin cuenta an tsemelomchic, cum yab a exlal an T’ocat Thuchlab ani yab a exlanchal in tsap a Dios. \v 30 Tam ca ejtha an tsemelomchic in ey an inic ani in ey an uxum yabats ne’ets ca tomquin. Ne’ets ca c’uajiychic ejtil an ángelchic axi ti eb yab u tomquinal. \v 31 Tin cuenta abal u ejthab an tsemelomchic, auxe’ max yab a ajiyamalchic jahua’ in ulu a Dios ani jahua’ thuchathits. In ulu antse’: \v 32 Nana’its pel tin Diosil a Abraham ani tin Diosil a Isaac ani tin Diosil a Jacob, in ulu. Cum pel in Diosil nixe’ xi ox i inic axi tsemenec teje’ tsabal, jaxtam i exlalits abal bel c’uajatchic ejate tin tamet a Dios. \p \v 33 Ani lej jic’panchab in exobchixtal a Jesús c’al an inicchic taja’. \s1 An uchbixtalab axi más huinat exbath \r (Mr. 12.28–34) \p \v 34 Taley tam ti an fariseochic in ats’a’ abal atanits an saduceochic yab in ejtou quin toc’tsiy a Jesús, tamna’ tamcun jaja’chic jaye. \v 35 Ani jun axi pel i exobchix c’al an ts’ejcath cau in le’ quin tacchiquiy a Jesús. Jaxtam chich ani in conoy: \p \v 36 ―¿Exobchix, jahua’ hualam an uchbixtalab axi más lej huinat exbath ti al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés? \p \v 37 Toc’tsin a Jesús: \p ―Ca lej jum putat c’anitha’ a Pay’lom Diosil c’al patal a ichich, ani c’al patal a ejattal, ani c’al patal a tsalapcua’. \v 38 Nan tu uchalchic abal ja’its an uchbixtalab axi más lej huinat exbath. \v 39 Huinat exbath jaye an uchbixtalab axi thuchath c’al a Moisés antse’: Ca c’anitha’ patal a at inic jant’ini’ ta c’anithal ta ba’cua’. \v 40 C’al axe’ xi tsab i uchbixtalab c’uajat mac’uchithits tim patal an uchbixtalab ti al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés, ani jaye tim patal in exobchixtal am biyal caulomechic c’al a Dios. \s1 In ey a Cristo \r (Mr. 12.35–37; Lc. 20.41–44) \p \v 41 C’uajate tamcuth an fariseochic. \v 42 Ani conoyabchic c’al a Jesús: \p ―¿Jant’o ta tsalpanchalchic in ey a Cristo? ¿C’al jita’ c’al tu tsacamlab? \p Toc’tsinchic: \p ―Pel in tsacamil a David. \p \v 43 Tam a Jesús in ucha’chic: \p ―Yab ja cum a David c’uajchith c’al an Espíritu Santo im bijiy a Cristo tin Ajatic. In ulu antse’: \p \v 44 A Dios in ucha’ u Ajatic: \q1 Teje’ quit buxcan tu huinab c’ubac, ma nan tu pitha’its ta c’ubac a tomolnaxilchic abal ca tala’ ata’. \m \v 45 Cum antsana’ a David im bijiy a Cristo tin Ajatic, jaxtam i tso’obits abal yab pel in tsacamil a David. \p \v 46 C’al nixe’ xi cau ni jita’ yab in ejtou quin toc’tsiy a Jesús. Ani ni jita’ taja’ yab in inicnal tim ba’ abal quin conomichiquiye a Jesús c’al más i cau. \c 23 \s1 Jolbix a Jesús c’al an fariseochic ani c’al axi exobchix c’al an ts’ejcath cau \r (Mr. 12.38–40; Lc. 11.37–54; 20.45–47) \p \v 1 Tam a Jesús tu ucha’ huahua’ tu exobalilchic ani an mulcunel antse’: \p \v 2 ―An fariseochic ani an exobchix c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés in cua’al in uchbilcua’ quin exobchi an ts’ejcath cau. \v 3 Patal jahua’ jaja’chic ti uchalchic tin cuenta an ts’ejcath cau, jats ca t’aja’. Expith yab ca t’aja’ jant’ini’ jaja’chic in t’ajal yab im putuhual c’al in exobchixtal, tocat exobchixq’ui. \v 4 Ejtil i quitax ax in quitayal in at inic c’al i quitalab lej alchic, antsana’ jaja’chic in t’ajchal an inicchic c’al im punc’uth exobchixtal lej alchic axi yab ejtohuab ca quitna. Ani ni jayq’ui’ ni hue’ yab quitnax c’al in cuete’ exobchixtal. \v 5 Patal jahua’ in t’ajalchic expith abal max ca tsu’tat ti lej t’ocat. Im pulicmethamalits an tsacam balixtalab c’al an T’ocat Thuchlab ax in xe’tsinthal tim piq’uib ani tin ocob. U xe’etschic c’al in lej nacat coton abal max ca tsu’tat ti pulic in ey. \v 6 Tam ti hua’ats i ajib ts’alat c’apuxtalab in lej le’chic ca buxcan jun ti quetel axi lej c’athpich pulic in ey. Aniye jaye in le’ tam ti c’uajatchic ti al an tiyopan. \v 7 In lej culbetnalchic ca tsapnetha ti bel c’al yan i c’ac’naxtalab ani ca uchan ti exobchix. \p \v 8 Yab ca le’na’ tata’chic quit uchan tit exobchix, cum pel it ebchalabchic ta ba’. Nana’its tin Cristo tin juncats Exobchix c’al tata’chic. \v 9 Yab ca ucha’ jita’ teje’ tsabal ta tata ti al an tiyopan, cum juncats i lej Tata axi c’uajat ti eb. \v 10 Yab ca ucha’ jita’ ti Ajatic, cum nana’ tin Cristo tin juncats Ajatic c’al tata’chic. \v 11 Jitats axi más tolmix c’al tata’chic, jats axi más pulic in ey c’al a Dios. \v 12 Jitats quim puhuetha’ tim ba’ ne’ets ca tsa’ca, ani jitats quin tsa’ca’ tim ba’ ne’ets ca puhuethanchat in ey c’al a Dios. \p \v 13 It lej ts’ejhuantal tata’chic ax it exobchix c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés ani ax it fariseochic, cum it eb t’ocatq’ui expith. A t’apchal in tsalap an inicchic abal yab quin jilchi a Dios quin t’aja’ ti Ts’ale tin ichich. Tata’chic yab a jilchal a Dios quin t’aja’ ti Ts’ale ta ichich, ani a tanc’uiyal q’ue’atchic ax in le’ quin jilchi a Dios quin t’aja’ ti Ts’ale tin ichich. \p \v 14 It lej ts’ejhuantal tata’chic ax it exobchix c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés ani ax it fariseo, cum it eb t’ocatq’ui expith. C’al a pojcaxtal a tixc’anchal i c’alab an tsemchith uxumchic, ani bel it lej ohuel tit ol expith abal max quit tsu’tat tit t’ocat. Jaxtam ne’ets quit c’athpich jolbiyat c’al a Dios. \p \v 15 It lej ts’ejhuantal tata’chic ax it exobchix c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés ani ax it fariseo, cum it eb t’ocatq’ui expith. It xe’ets tim puhuel an tsabal a lej alimichical max jita’ ca ts’at’ey c’al tata’chic. Tam ts’at’atits a lej c’athpich quithabmethanchal in ichich, ma in quithabtal lej c’athpich yab ejtil a quithabtal tata’chic. In ey im bajuhual ejtil an teneclab. \p \v 16 It lej ts’ejhuantalchic cum a le’ ca t’aja’ tit oc’nom ani it joc’tsichic. A ulalchic abal yab chubax uchbith an inic quim putu c’al jahua’ quin ulu ne’ets quin t’aja’ max in cubal ti chubax an tiyopan. Expith uchbithcua’ quim putu max quin cuba’ ti chubax an oro axi ti al an tiyopan. \v 17 Tata’chic ojni’ lej macu’ a tsalap ani it joc’tsi. An oro yab ja axi lej exbath. An tiyopan jun ti c’uajat an oro jats ojni’ lej exbath. \v 18 A ulalchic jaye abal yab chubax uchbith an inic quim putu c’al jahua’ quin ulu ne’ets quin t’aja’ max in cubal ti chubax an ts’acnaxtalab ti al an tiyopan. Expith uchbithcua’ quim putu max quin cuba’ ti chubax an ts’acchixtalab. \v 19 Tata’chic ojni’ lej macu’ a tsalap ani it joc’tsi. An ts’acchixtalab yab ja axi lej exbath. An ts’acnaxtalab jun tu binab an ts’acchixtalab jats ojni’ axi lej exbath. \v 20 Jitats in cubal ti chubax an ts’acnaxtalab, in mac’uchith cubal jaye an ts’acchixtalab. \v 21 Ani jitats in cubal ti chubax an tiyopan, in mac’uchith cubal jaye a Dios ti chubax cum jaja’ u c’uajil taja’. \v 22 Jitats in cubal ti chubax an eb, in mac’uchith cubal jaye ti chubax in ts’alat lactemil a Dios ani jaye a Dios axi quetel taja’. \p \v 23 It lej ts’ejhuantal tata’chic ax it exobchix c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés ani ax it fariseochic, cum it eb t’ocatq’ui expith. A pithal a Dios jun i elbenax c’al tin cuenta an lajuj ani antsana’ a t’ajal jaye c’al an anis ani c’al an comino, ani jahua’ más exbath c’al a Dios yab ja a t’ajalchic. Pel a lej uchbil quit xe’tsinchic bolith. Ca yajnanchi an inicchic ani ca lej bela’ a Dios. Ja’its axe’ axi más exbath an uchbixtalabchic c’al an ts’ejcath cau ca putu, ani yab expith ca pitha’ a Dios jun c’al an lajuj jahua’its a cua’al. \v 24 Tata’chic ojni’ a le’ ca t’aja’ tit oc’nom ani it joc’tsi. A t’ajal ti cuenta an uchbixtalab axi hue’ exbath ani yab a t’ajal ti cuenta axi más exbath. \p \v 25 It lej ts’ejhuantal tata’chic ax it exobchix c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés ani ax it fariseochic, cum it eb t’ocatq’ui expith. It ejtil i uts’umtalab axi t’acathits eleb ani i talap axi expith t’acathits tin cux ani yab alta. Ta lej ichich hualim it jaylom ani hualim a t’ajal a cuete’ canat. \v 26 It joc’tsichic, fariseo. Ca t’aca’ tin al an uts’umtalab abal ca jilc’on t’acathits ejtil tin elebtal, ani jaye alta an talab abal ca jilc’on t’acathits ejtil tin cux. \p \v 27 It lej ts’ejhuantal tata’chic ax it exobchix c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés ani ax it fariseochic, cum it eb t’ocatq’ui expith. Ejtil it jolimtalab tsemelom ax in cua’al eblim i t’ujub lej thacni’bethach c’al i tay’. Eleb u tsu’tab alabel ani tin al hualim im beclac i tsemelom ani patal i c’atselomtalab. \v 28 Antsana’ tata’chic ta elebtal it tsu’tab tit t’ocat, ani ta lej ichich hualim it c’ambix ani hualim it jec’om c’al jahua’ in le’ a Dios ca t’aja’. \p \v 29 It lej ts’ejhuantal tata’chic ax it exobchix c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés ani ax it fariseochic, cum it eb t’ocatq’ui expith. A ts’ejcanchal i jolimtalab jun ti ca joliyat axi pel i caulomechic c’al a Dios ani a c’uajbanchal i huits tin jolimtal am pututh inicchic. \v 30 A ulalchic: Max u c’uajatachue ti lej jayq’ui’ tam ti xe’ets i biyal tatachic, yab i tsemthamalac in caulomejilchic a Dios jant’ini’ in t’ajamal jaja’chic. \v 31 Cum antsana’ a bijiyal ti tatalabchic, a tejhua’methal abal it juntalab c’al nixe axi tsemthomats ti biyal c’al axi pel i caulomechic c’al a Dios. \v 32 Xo’ tata’chic a quithbanchal jahua’ a biyal tatachic in ts’i’quiyamal ti tsemthom. \p \v 33 Tata’chic ojni’ ejtil it tsan. Ni hue’ yab ne’ets ca jec’a’ yab quit yajchiquiyat ti al an tamtsemla. \v 34 Nan ne’ets tu abchiyechic i caulomechic ani i tsalpath inicchic ani i exobchix c’al in cahuintal a Dios. Ani tocat ne’ets ca tsemtha’ talchic jaja’, ani ma talchic ne’ets ca q’uet’ath tsemtha’ ti al i cruz. Ne’ets ca huithc’oy talchic jaja’ ta tiyopanil ani ne’ets ca quethmaychic talchic ti bichou ti bichou. \v 35 Jaxtam a Dios ne’ets ti mac’uchith jolbiychic c’al ax in tsemthamalits patal axi q’ue’atchic am pututh inicchic. Pel a mac’uchith hualab in huac’lath xits’al jaja’chic. Abal axi tsemtha ti biyal ani jaye in huac’lath xits’al a Zacarías in tsacamil a Berequias axi tata’chic ite a tsemthamal utat an ts’acnaxtalab tin cuenta an tiyopan, patal pel a mac’uchith hualab. \v 36 Lej chubax jahua’ nan tu uchalchic abal ax it xo’ c’uajat teje’ tsabal ne’ets quit jolbiyatte junax c’al patal nixe’ xi huac’lath xits’lab. \s1 A Jesús in yajnanchal axi c’uajilchic ti Jerusalén \r (Lc. 13.34–35) \p \v 37 Tata’chic ojni’ ax it c’uajil ti Jerusalén it lej tsemthom c’al in caulomejilchic a Dios ani it lej cui’ix c’al i t’ujub c’al in abathualejilchic a Dios. Ejtil i pita’ ax in tamcuyal in tsacam t’am abal quin c’aniy tin alcam in ocob, antsana’ yan i calat nan u lej le’ac tu tamcuy ani tu c’aniy, ani tocat yab a le’acchic. \v 38 Ca t’aja’chic ti cuenta abal lejat jolat ne’ets ca jilc’on a tiyopanil. \v 39 Nan tu uchalchic abal lej chubax yabats ne’ets tiquin tsu’u ma biyat tiquin olna’ antse’: Jaja’ jats axi tal abath c’al a Dios, ani jats axi qui puhuethanchi im bij. \c 24 \s1 Ne’ets ca pacluhuat am pulic tiyopan ti Jerusalén \r (Mr. 13.1–2; Lc. 21.5–6) \p \v 1 Huahua’ tu exobalil a Jesús junax c’al jaja’ u calejits al am pulic tiyopan, ani i ts’i’quiy cu t’ilmats tin cuenta an tiyopan ani an atachic ax in cuenta an tiyopan. \v 2 Tam a Jesús tu ucha’chic: \p ―Xohue’ a tsu’talchic am pulic tiyopan ani an atachic ax in cuenta an tiyopan. Chubax nan tu uchalchic abal ne’ets ca tala’ pacluhuat c’al i inicchic, ma ni jun i t’ujub yab ne’ets ca jilc’on t’i’póx c’al in at t’ujub. \s1 An tsu’bixtalab axi ne’ets ca t’ajan \r (Mr. 13.3–23; Lc. 21.7–24; 17.22–24) \p \v 3 Tam u c’alechic huahua’ junax c’al a Jesús ti bolchal Olivos, ani taja’ u buxcan. Expith u c’uajat huahua’, ani i ucha’ a Jesús: \p ―I lej le’ abal tata’ tucu olchi jayq’ui’ ne’ets ca t’ajan jahua’ ti hui’i a ulumal. ¿Jant’o tam tsu’bixtalab qui aychi abal qui exla’ max thubat ne’ets ca taley an q’uij q’uicha? \p \v 4 Toc’tsin a Jesús: \p ―Ca lej t’aja’chic ti cuenta abal ni jita’ yab ti c’ambiy. \v 5 Cum ne’ets ca chich yan i inic ti timc’ox c’al nana’. Ne’ets quin ulu abal jaja’chic pel a Cristo axi abnenec c’al a Dios, ani antsana’ ne’ets quin c’ambiy yantalam i inicchic. \v 6 Ne’ets quit t’ilchin i pejextalab axi yan u thayc’anal ani más axi taye talac. Ani antsana’ bijithits ne’ets ca thayc’an. Bel yab quit jiq’ueychic, cum yabaye ne’ets ca thubat taley an q’uij q’uicha. \v 7 I pulic bichoulom ne’ets ca pejéxin c’al pil i pulic bichoulom. An ts’alechic ne’ets ca tomolnáxin jun c’al xi jun. Ne’ets ca hua’tsin yan i jayil ani yan i yau’lats. Abal ju’tamq’ui ne’ets ca lej t’elelats an tsabal. \v 8 Ani patal axe’ jats expith in ts’i’quintal an yajchictalab axi más taye tal. \p \v 9 Ani tata’chic ne’ets quit bina tin c’ubac an inicchic quit othna, ma talchic ne’ets quit tsemtha. Jat’hua’ tim patal an inicchic ne’ets ti at’a’ c’al tin ebal nana’ u bij. \v 10 Jaxtam yantalam ne’ets ca t’apchin in tsalap ani yabats tiquin ts’at’enchi. Ne’ets ca at’áxin jun c’al xi jun ani ne’ets ca jolbíxin tin tamet an oc’lecchic. \v 11 Ne’ets ca chich yan i q’uet’ach caulome c’al ca c’ambiyat yantalam i inic. \v 12 Tin ebal an yanethach hualabtalab, jaxtam yan i inicchic yabats ne’ets ca c’anithaxin. \v 13 Expith c’al in t’ayath cuxuthtal ne’ets ca jalunthachic an inic ma ca taleyits an q’uij q’uicha. \v 14 Ani tim puhuel an tsabal ne’ets ca olna an alhua’ cau jant’ini’ tin t’ajal a Dios ti Ts’ale, abal patal an inicchic quin ats’anchi. Ma talbelaquits ne’ets ca taley an q’uij q’uicha. \p \v 15-16 Ca alhua’ ejtiyat c’al jitats quin ajiy axi más i cau tu olchi huahua’ a Jesús antse’: Ti biyalits an caulome c’al a Dios Daniel in q’uejab thucha’ abal ne’ets ca c’uajba ti al an t’ocat tiyopan jant’o lej c’ac’ath ani q’uibethom. Tam tata’chic ca tsu’u antsana’ c’uajbathits, tamna’ ax it c’uajatchic teje’ ti bichoulom Judea quit thubat pit’c’on quit c’ale ti al an ts’en. \v 17 Tam quim bajuhuits nixe’ xa q’uicha, jitats c’uajat tin hualq’ui’lal in q’uima’ ca thubat pa’iy, ani ma yabats ca otsits alta quin calthaye jant’o. \v 18 Jitats c’uajat tin t’ayablabil, ma yabats ca huichiy tin q’uima’ quin calthaye in toltomil. \v 19 Lej ts’ejhuantal ne’ets ca c’uajiy an uxum axi co’oth c’al i tsacam ani an uxum axi chuchuthome c’al i tsacam tam quim baju nixe’ xa q’uicha. \v 20 Quin conchichic a Dios abal yab quim baju ca pit’c’on ti al an tsamay q’uij ni ti al an sábado. \v 21 Ma tam ti tamna’its a Dios ne’ets quin abchi an inicchic i c’athpich yajchictalab axi ni jayq’ui’ yab in abchamal, ani ni jayq’ui’ talbel yab ne’ets quin abchi ejtil nixe’ lej huat’ath c’athpich an yajchictalab. \v 22 Max a Dios yab quin t’apiy nixe’ xa q’uij q’uicha lej c’athpich yajchictalab, ni jita’ tam inic yab ne’ets quin cuxuy ni ohuat hue’. Cum a Dios lej c’anithom c’al ax in tacuyamalits, jaxtam ne’ets quin t’apiy tin ebal jaja’chic. \p \v 23 Ne’ets ca xe’tsin i inicchic quin ulu teje’ c’uajatits a Cristo ani jun ne’ets quin ulu tihua’ c’uajatits a Cristo. Yab ca belchi ja. \v 24 Ne’ets ca chich i c’ambixchic tiquin timc’oy nana’ ani talchic i inic ne’ets quin timc’oy i caulome c’al a Dios. Ma ne’ets quin t’aja’chic jaye i pulic labith t’ajbilab ti tsu’bixtalab, max quin ejtou antsana’ quin c’ambiy axi tacuthits tin c’al a Dios. \v 25 C’al axe’ xi cau nan tu q’uejab olchamalits tata’chic jahua’ yabaye t’ajnenequits. \v 26 Jaxtam yab quit c’alechic ti al i joltam max jita’ ti ucha’ tihua’ in c’uajat, ani yab ca belchi max jita’ ti ucha’ tihua’ in c’uajat al jun i ata. \v 27 An ley tam u leyts’om u tsu’tab ma ti calel q’uicha ani ma ti otsel q’uicha, ani nana’ tin Juntal patal an inicchic ne’ets quin lej tsu’tat tam quin chich junil. \v 28 Ju’tamits tu c’uajat i tsemelom t’u’lec, tats ne’ets ca tamcun an t’otchic. \s1 Jant’ini’ ne’ets ca tsu’tat tam ca chich junil in Juntal patal an inicchic \r (Mr. 13.24–37; Lc. 21.25–33; 17.26–30, 34–36) \p \v 29 Ca taleyits nixe’ xa q’uichachic lej huat’ath c’athpich yajchictalab, tam ne’ets ca yic’utsin a q’uicha ani a its’ yab ne’ets quim bina’ in tajax. Ne’ets ca lej tsapic t’elelats an eb, ma ne’ets jololol a otchic abal ju’tamq’ui. \v 30 Tam tim patal an inicchic ne’ets quin tsu’u i tsu’bixtalab ti eb abal nana’its tin Juntal patal an inicchic in talits al i tocoulom. Tam ne’ets cu tejhua’metha’ u lej tsap ani u lej ts’alat, ani patal an inicchic tim puhuel an tsabal ne’ets ca uq’uin tam tiquin tsu’u in tal nana’its tin Juntal patal an inicchic. \v 31 Tam ca ats’atme tsapic juchuyabits an trompeta, tam nan ne’ets cu aba’ i ángelchic tiquin tamcunchi an inicchic axi nan u tacuyamalits tu c’al. Ne’ets ti tamcunchixchic tim puhuel an tsabal. \p \v 32 Ca ats’a’chic jun i jalpith cau c’al an te’ higuera. Tam ti it in c’ue’elchic ani u puthnalits in xequel, tam a exlalits abal hue’its ne’ets quim baju an c’ac’al q’uij. \v 33 Antsana’ tam tata’chic ca tsu’uhuits u t’ajnal patal axe’ jahua’ nan tu uchamalits ne’ets ca t’ajan, tam ca exla’its abal hue’its nana’ ne’ets quin chich junil. \v 34 Lej chubax nan tu uchalchic abal yab ne’ets ca taley a juntalchic, ma oc’ox ca t’ajanits patal jahua’ axe’ nan tu olchamalchic. \v 35 An eb ani an tsabal jats ne’ets ca taley, expith nan u cahuintal ojni’ jats ni jayq’ui’ yab ne’ets ca taley. Ets’ey ne’ets ca putun. \p \v 36 Ni jita’ tam inic yab in tso’bim am pejath q’uicha ni am pejath hora tam antsana’ ne’ets ca t’ajan. Ma an ángelchic ti eb ani ma nana’its tin Tsacamil a Dios yab i tso’bim. Expith in tso’bim u Tata ti eb. \p \v 37 Jant’ini’ in xe’tsintal an inicchic tam ti lej biyalits xe’tsin a Noé, antsana’ ne’ets quim baju tam utataquits nana’ tin Juntal patal an inicchic ne’ets quin chich junil. \v 38 Tam ti yabaye che’nec an uq’ueltalab c’al am pulic ab, xe’etsac jaja’chic ti c’apupulq’ui ani ti tomquinalq’ui, ma tam tin lej bajuhuits an q’uicha tam ti a Noé otsitsits ti al am pulic tan ata. \v 39 Yab in tso’obnamalchic an hora tam ne’etsac ca ulits am pulic ab, ma ulitsits ani tala’ uc’tsin tim patal c’al an lej pulic ab. Antsana’ jaye yab ne’ets quin tso’obna’ an inicchic an hora tam nana’ tin Juntal patal an inicchic quin chich. \v 40 Max c’uajat tsab i inic ti junax t’ojnal tin tsabalil, ne’ets cu ne’tha’ jun ani jun ne’ets ca jilc’on. \v 41 Max tsab i uxum c’uajat ti junax tse’el c’oye, ne’ets cu ne’tha’ jun ani jun ne’ets ca jilc’on. \p \v 42 Cum yab a tso’bimchic an hora tam nana’ tin Ajatic quin chich junil, jaxtam ca junini’ ne’tha’ ts’ejcacathits a ichich tiquim bats’u. \v 43 Ca t’aja’ ti cuenta jun i thabal ata axi otsanchat in q’uima’ ani cue’chinenec. Max in tso’obnamalac jahua’ tam hora ne’etsac ca chich an cue’, yab huayamathac ani yab cue’chinenecac. \v 44 Tata’chic quit junini’ c’uajiy t’ojojothits, cum nana’ tin Juntal patal an inicchic ne’ets quin chi’pin lej jun athic tam yab a t’ilt’om. \s1 Jita’ pel i abatnanchix pututh ani jita’ iba \r (Lc. 12.41–48) \p \v 45 An t’ojnal axi pututh ani tsalpath jats axi ne’ets ca punuhuat ti abatnanchix c’al xi q’ue’at in t’ojnalil an amulab, ma quin ulu jahua’ tam hora ca pijchinchat. \v 46 Tam ca chich in amu, tam ne’ets ca lej culbe nixe’ xi abatnanchix max im putuhual c’al in uchbil. \v 47 Lej chubax nan tu uchalchic abal jats jaja’ axi ne’ets ca punuhuat ti ts’ale abatnanchix c’al patal jahua’ in cua’al in amu. \v 48 Ani max yab pututh ne’ets quin tsalpay abal in amu ne’ets ca ohuey abal ca chich. \v 49 Hualam tocat ne’ets quin othna’ ax in abatnalchic. Tocat ca xe’tsin c’apupulq’ui ani ca uts’alin c’al in ja’ubchic. \v 50 Antsana’ ne’ets ca elchin c’al in amu tam ca chi’pin jun athic tam yab u aychab. \v 51 Jaxtam ne’ets ca c’athpich yajchiquiyat. Ne’ets ca huat’ba ca c’uajiy jolbibith junax c’al axi eb pututh expith. Taja’ ne’ets ca uq’uin ani ne’ets ca huech’ech’lats in camab c’al an yajchictalab lej yajchic. \c 25 \s1 An jalpith cau tin cuenta axi lajuj ts’ic’ach \p \v 1 Ne’ets tu olchiyechic jant’ini’ quit c’uajiy ts’ejcacath quit otsits jun tin t’ajal a Dios ti Ts’ale. Lajuj i ts’ic’ach ne’etsits ti bel in ne’thalchic ti junchic i tajablab cum ne’ets quin tamu i tomquinel inic. \v 2 Bo’ jaja’chic tsalpath ani bo’ axi yab tsalpath. \v 3 Axi yab tsalpathchic in ne’thal i tajablab ani yab in ne’thal i gas abal quin jolchi tam ca taley ax in cua’alits. \v 4 Axi tsalpathchic in ne’thal i tajablab ani jaye i gas al i limete. \v 5 Cum yab thubat chich an tomquinel inic, jaxtam ts’ebc’analchic an ts’ic’ach ani talbel huayits. \v 6 Ma ts’ejel acal in ats’alchic jun i tsapic cau antse’: Tax talits an tomquinel inic. Quit c’alechic ca tamucua’. \v 7 Tam ejtsinchic an ts’ic’ach ani in thubat ts’ejcachical in tajablabilchic. \v 8 Tam axi bo’ yab tsalpath in ucha’ axi bo’ tsalpath: Tucu pitha’ hue’ i gas, cum teptsitsilits i tajablabil. \v 9 Toc’tsin axi tsalpathchic: Iba, cum hualam ne’ets qui q’uibchiyehue max tu pitha’. Quit c’ale jun tu nujuhuab an gas ani ca ts’a’iy a cuete’ c’alcua’. \v 10 Ani tam ti ne’etschic quin ts’a’iy an gas, tamna’its biyat chich an tomquinel inic. Ani axi bo’ tsalpathchic jats axi otsits c’al jaja’ jun tu t’ajnal an tomquintalab ajib. Tam mapuyat an hui’leb. \v 11 Talbel ulits axi bo’ yab tsalpath ani in lej uluchic: Pay’lom, tucu japchi an hui’leb. \v 12 Toc’tsiyatchic: Lej chubax tu uchal abal nan yab tu exlal. \v 13 Tam a Jesús tu ucha’ huahua’: Cum yab a tso’obchic jayq’ui’ nana’ tin Juntal patal an inicchic ne’ets quin chich, jaxtam quit ets’ey c’uajiy ts’ejcacath tiquim bats’u. Yab a tso’obchic jahua’ tam q’uicha ni jahua’ tam hora ne’ets quin chich. \s1 An jalpith cau tin cuenta an t’ojonchixchic \p \v 14 In uluye a Jesús: Ne’ets tu olchiyechic jant’ini’ tin t’ajal a Dios ti Ts’ale. Cum jun i amu ne’ets ca c’ale ti al pil i bichou, in caniy ca chich in t’ojonchixalchic ca jilchin in tumin quin t’ojonthanchi. \v 15 Im pitha’ jun bo’ mil i tumin, ani axi jun tsab mil, ani axi jun mil. Im pitha’ ti junchic jant’inits in huit’omtal quin eyentha’. Tam c’alets an amu. \v 16 An t’ojonchix ax im bats’u bo’ mil in alhua’ t’ojonthanchi an tumin, ma in atanchiye bo’ mil más. \v 17 Ax im bats’u tsab mil in atanchiye tsab mil. \v 18 Ax in bats’u mil, tocat c’ale in tsinat joliy an tumin tsabal. \p \v 19 Tam ti huat’enequits yan a q’uicha, tam huichiy an amu quin ts’ejca’ an cuenta c’al an t’ojonchixchic. \v 20 Oc’ox ulits c’al an amu ax im bats’u bo’ mil i tumin. In chi’thal jaye axi bo’ mil más in atanchamal. In ucha’: Pay’lom, te c’uajat am bo’ mil ax tin jilchi ani jaye bo’ mil ax u atanchamal. \v 21 Tam uchan c’al an amu: Lej chubax it alhua’ ani it pututh t’ojonchix. Cum tin alhua’ t’ojonthanchamal an hue’ ax tu jilchi, ne’ets tu pithaye más a uchbil. Quit otsits te c’al nana’ ani cu junax culbe abal ets’ey. \v 22 Talbel ulits c’al an amu an t’ojonchix ax im bats’u tsab mil i tumin. In ucha’ in amu: Pay’lom, te c’uajat an tsab mil ax tin jilchi ani jaye tsab mil ax u atanchamal. \v 23 Uchan c’al in amu: Lej chubax it alhua’ ani it pututh t’ojonchix. Cum tin alhua’ t’ojonthanchamal an hue’ ax tu jilchi, ne’ets tu pithaye más a uchbil. Quit otsits te c’al nana’ ani cu junax culbe abal ets’ey. \v 24 Ulits jaye axi jilchin mil i tumin ani in ucha’ in amu: Pay’lom, nan u exlal abal it lej pathay. Ejtil max a c’ojohual jun ti yab a t’ayamal ani ejtil max a yac’ual an hualilab jun ti yab a t’ayamal. \v 25 Jaxtam in jiq’uey ani u tsinat joliy a tuminal tsabal. Te tu huichbanchal a tuminal. \v 26 Toc’tsin an amu: Tata’ ojni’ it pojcax t’ojonchix ani it obe. U c’ojohual jun ti yab u t’ayamal ani u yac’ual an hualilab jun ti yab u t’ayamalcua’. \v 27 Alhua’ max anac tim binanchamal u tuminal c’al q’ue’at i inic abal jaja’ tiquin t’ojonthanchi, ani antsana’ u bats’unchalac jahua’ tin atanchamalac c’al u tuminal xo’ tin che’nec. \v 28 Tam an amu in ucha’ axi c’uajatchic taja’: Ca tixc’anchi axe’ xi inic an mil tumin ani ca huat’banchi ax tin chanchi axi lajuj mil i tumin. \v 29 Jitats quin alhua’ t’ojonthanchi jahua’ u jilchamal, jats axi ne’ets cu jilchiye más, ani jitats yab quin alhua’ t’ojonthanchi, ne’ets ca tixc’anchat axi hue’ u jilchamal. \v 30 Ca jolohuat eleb ti al an yic’uax axe’ xi t’ojonchix cum yab jant’o ti alhua’. Taja’ ca uq’uin ani ca huech’ech’lats in camab c’al an yajchictalab lej yajchic. \p \v 31 Nana’ tin Juntal patal an inicchic ne’ets quin chich junil junax c’al patal an ángelchic cu tejhua’metha’ u lej ts’alat. Ne’ets quim buxcan tu ts’alat lactemil cu t’aja’ tin lej Ts’ale teje’ tsabal. \v 32 Ne’ets cu caniy ca chich tu tamet patal an inicchic tim patal am pactha’ bichoulom axi tim puhuel an tsabal. Ne’ets cu pilmetha’chic jant’ini’ am beletnom co’nel im pilmethal an ovejachic ani an chivachic. \v 33 Ne’ets cu c’uajba’ axi ejtil an ovejachic tu huinab ani axi ejtil an chivachic tu c’uatab. \v 34 Tam nana’ tin Ts’ale ne’ets cu ucha’ axi c’uajat tu huinab: Cum it lablinchithitschic c’al u Tata, quit c’uajiy c’al nana’. Ca t’aja’chic tit ts’ale jaye, cum jats tit bijithits ma tam ti biyal ts’ejcanenec an eb ani an tsabal c’al a Dios. \v 35 Cum tam tin xe’tsin c’al i jayil, tata’chic tim pijchi. Tam tin xe’tsin c’al i chiquen, tata’chic tim pitha’ an ja’ cu uts’a’. Tam tin talac ou, tata’chic tim bats’u ta q’uima. \v 36 Tam tin xe’tsin c’ot’ith, tata’chic tin ts’ejhualiy c’al i toltom. Tam tin ya’ulac, tin tsa’biy. Tam tin c’uajatac ti al an huic’axte’, it chichchic tiquin tsu’u. Antsana’ ne’ets cu ucha’chic. \v 37 Tam axi bolithchic in ichich ne’ets tiquin toc’tsiy: ¿Ajatic, jayq’ui’ huahua’ tu tsu’u it c’a’il, ani tu pijchi? ¿Jayq’ui’ tu tsu’u it chiquel, ani tu pitha’ an ja’ ca uts’a’? \v 38 ¿Jayq’ui’ tu tsu’u it talac ou, ani tu bats’u ti q’uima’? ¿Jayq’ui’ tu tsu’u tit c’ot’ith, ani tu ts’ejhualiy c’al i toltom? \v 39 ¿Jayq’ui’ u c’ale huahua’ tu tsa’biy tam tit ya’ul, ani tam it c’uajatac ti huic’axte’? \v 40 Tam nana’ tin Ts’ale ne’ets cu toc’tsiychic: Lej chubax nan tu uchalchic, cum antsana’ a t’ajchamal u juntalchic, jaye tin mac’uchith t’ajchamalne. Ma a t’ajchamal axi lej huecats in exbath. \p \v 41 Tam nana’ tin Ts’ale ne’ets cu ucha’chic axi c’uajat tu c’uatab: Cum it t’ajat q’uibenecchic c’al a Dios, quit tixc’an c’al nana’ ani quit c’ale ti al am pulic c’amal abal ets’ey. Jats an c’amal axi ts’ejcathits jun ti ca c’uajiy an oc’ox teneclab ani in juntalchic. \v 42 Tam tin xe’tsin c’al i jayil, tata’chic yab tim pijchi. Tam tin xe’tsin c’al i chiquen, yab jant’o tim pitha’ an ja’ cu uts’a’. \v 43 Tam tin talac ou, yab tim bats’u ta q’uima’. Tam tin xe’tsin c’ot’ith, yab tin ts’ejhualiy c’al i toltom. Yab tin tsa’biy tam tin ya’ulac ani tam tin c’uajatac ti huic’axte’. \v 44 Tam jaja’chic ne’ets tiquin toc’tsiy: ¿Ajatic, jayq’ui’ tu tsu’u tit c’a’il, ani tit chiquel, ani tit talac ou, ani tit c’ot’ith, ani tit ya’ul, ani tit c’uajatac ti huic’axte’ ani yab tu yajnanchi? \v 45 Tam nana’ tin Ts’ale ne’ets cu ucha’chic: Lej chubax nan tu uchalchic, cum yab a yajnanchi u juntalchic, yab tin mac’uchith yajnanchamalne. Ma yab a yajnanchi ni axi lej huecats in exbath. Antsana’ ne’ets cu ucha’chic. \v 46 Jats jaja’chic axi ne’ets ca aban ca c’ale ca yajchiquiyat abal ets’ey. Axi bolithchic in ichich jats axi ne’ets ca c’uajiy it ejatlith abal ets’ey c’al a Dios, in ulu a Jesús. \c 26 \s1 An tomolnaxchic in le’ac quin yac’ua’ a Jesús \r (Mr. 14.1–2; Lc. 22.1–2; Jn. 11.45–53) \p \v 1 Tam ti talits antsana’ quin ulu a Jesús patal nixe’ xi cau, tu uchaye huahua’ tu exobalilchic: \p \v 2 ―A tso’obits abal ti tsab a q’uicha an Israelchic ne’ets quin t’aja’ an ajib tin cuenta abal ti calthame im biyal juntalchic ti Egipto. Nana’ tin Juntal patal an inicchic ne’ets quim bina tin c’ubac jaja’chic abal quin tsemtha q’uet’ath al an cruz. \p \v 3 Tam tamcunchic an oc’lec pale’ ani an exobchix c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés ani an yejtselabchic Israel tin elebil tin q’uima’ an ts’ale pale’ Caifás. \v 4 In juncuhualchic an cau jant’ini’ ti quin c’ambiy ani quin yac’ua’ a Jesús, cum in le’ quin tsemtha’. \v 5 In uluchic: \p ―Yab qui yac’ua’ tam ajib abal i ca thayc’an i xacueltalab al am bichou. \s1 Jun i uxum in jolchal i nihuihuiltalab tin oc’ a Jesús \r (Mr. 14.3–9; Jn. 12.1–8) \p \v 6 C’uajat a Jesús ti Betania tin q’uima’ a Simón ax in cua’alac an t’it’ axi c’apux c’al in anam t’u’ul. \v 7 Ani ulits taja’ jun i uxum in chal i frasco ts’ejcath c’al i t’ujub im bij alabastro. T’uchat an frasco c’al i nihuihuiltalab lej jalbith. In jolchi tin oc’ a Jesús jun ti quetel ba’ an mexa. \v 8 Ani huahua’ tu exobalil a Jesús u tsacul, cum i tsu’u jant’o in t’ajamal an uxum. I ulu: \p ―¿Jale’ ti huac’la an nihuihuiltalab antse’? \v 9 Ejtohuamejac ca nujuhuat jalbith ani an tumin pithnenecac an ts’ejhuantalchic. \p \v 10 A Jesús in ats’a’ jant’o i ulu ani tu ucha’chic: \p ―Yab ca c’uiya’chic axe’ xi uxum, cum lej alhua’ jahua’ tin t’ajchamal. \v 11 Ets’ey ne’ets ca c’uajiy i ts’ejhuantalchic c’al tata’chic, ani nana’ expith jun i hue’ in c’uajat c’al tata’chic. \v 12 Aba ani’ yabaye in tsemenec, bel tin jolchi an nihuihuiltalab ejtil max tin q’uejab t’ojojonchalits u inictal tam ne’ets quin joliyat. \v 13 Lej chubax nan tu uchalchic abal ju’tamq’ui ca olnanchat an inicchic an alhua’ cau tim puhuel an tsabal, taja’ ca t’iloxnanchat jaye in t’ajbil axe’ xi uxum. \s1 A Judas in juncuhual an cau abal quin tsinat bina’ a Jesús \r (Mr. 14.10–11; Lc. 22.3–6) \p \v 14 Taley jun axi lajuj tsab c’al huahua’ tu exobalilchic a Jesús, c’ale quin tsu’u an oc’lec pale’chic abal quin tauna’. Pel a Judas Iscariote. \v 15 In conoyal: \p ―¿Jay i tumin tim pithal max cu tsinat bina’ ta c’ubac a Jesús? \p Tam pithan ox i lajuj i tumin plata. \v 16 Ma tam ti tamits in lej alimichical a Judas jant’ini’ ti quin tsinat bina’ a Jesús tin c’ubac in tomolnaxilchic. \s1 An Santa Cena tin cuenta in tsemtal a Jesús \r (Mr. 14.12–25; Lc. 22.7–23; Jn. 13.21–30; 1 Co. 11.23–26) \p \v 17 Im bajuhuits an c’a’al q’uicha an ajib tin cuenta am bichou Israel ti calthame ti Egipto ti biyal. Tamits u c’apab am pan axi yab ts’ejcath c’al i c’ac’chixtalab c’oye. Huahua’ tu exobalilchic a Jesús u ulits c’al jaja’ ani i conoy: \p ―¿Ju’tam a le’ qui t’ojojoy abal cu c’aputs tin cuenta in ajib am bichou Israel tam ti calthame ti Egipto ti biyal? \p \v 18 Toc’tsin a Jesús: \p ―Quit c’alechic nihua’ ti bichou Jerusalén tin q’uima’ jun i inic axi bijithits. Ca ucha’ antse’: An Exobchix Jesús ti abchal an cau abal hue’its ne’ets quim baju in horajil tam ne’ets ca tsemtha. Ta q’uima’cua jaja’ ani huahua’ tu exobalil ne’ets qui t’aja’ an ajib tin cuenta ti calthame ti Egipto am biyal bichou Israel. \p \v 19 Tam u c’ale huahua’ i t’ojojoy patal jant’ini’ tu uchame c’al a Jesús tin cuenta an c’apuxtalab ajib. \p \v 20 Ani aclejits tam tu quetelits huahua’ lajuj tsab tu exobal junax c’al a Jesús ba’ an mexa. \v 21 Tam tu c’apulitschic, a Jesús tu ucha’: \p ―Lej chubax nan tu uchalchic abal jun axi c’al tata’chic ne’ets tiquin tsinat bina’ tin c’ubac u tomolnaxilchic. \p \v 22 Tam ojni’ u t’e’pinal huahua’, ani i conoyal a Jesús ti junchictal: \p ―¿Hualamac xe’ max nana’ ja’its, Ajatic? \p \v 23 A Jesús tu toc’tsiychic: \p ―Ax u lej c’apul c’al nana’ u talabil, jats axi ne’ets tiquin tsinat bina’. \v 24 Quim bina nana’ ani quin tsemtha, cum nana’ tin Juntal patal an inicchic antsana’ im bijchithits ti al an T’ocat Thuchlab. Tocat lej c’athpich ts’ejhuantal nixe’ xi inic axi ne’ets tiquin tsinat bina’, cum ne’ets ca lej yajchiquiyat. Alhua’ max lejatac yab hua’tsinenec. \p \v 25 Tam conoyab a Jesús c’al a Judas axi c’al ti ne’ets ca tsinat bina: \p ―¿Hualamac xe’ max nana’ ja’its, Exobchix? \p Toc’tsin a Jesús: \p ―Tata’ ojni’ ja’its. \p \v 26 Biyat huahua’ u c’apule, a Jesús im pena’ am pan ani im bina’ i c’ac’namal yan c’al a Dios. Tam in mu’u am pan ani tu pitha’, ani tu ucha’: \p ―Ca c’apuchic axe’ u anam t’u’ul. \p \v 27 Tam im pena’ an uts’umtalab c’al an vino ani im bina’ i c’ac’namal yan c’al a Dios. Tam tu huat’banchi huahua’ ani tu ucha’: \p ―Patal tata’chic ca uts’a’. \v 28 Axe’ pel u xits’al axi hue’its ne’ets quin huac’lanchat ti al an cruz abal yantalam i inicchic ca paculanchat in hualab. C’al tin ebal u huac’lath xits’al a Dios ne’ets quin ts’ejca’ i it jilchith cau c’al an inicchic. \v 29 Nan tu uchalchic abal yabats ne’ets cu uts’a’ an vino lab t’uthub c’al tata’chic ejtil u t’ajal xo’. Ma tihua’ talbelaquits tam u Tata ti eb quin t’aja’ ti lej Ts’ale, tam tiq’uele ne’ets cu uts’a’ junil. \s1 A Jesús in olnal abal a Pedro ne’ets quin tsinca’ tim ba’ c’al jaja’ \r (Mr. 14.26–31; Lc. 22.31–34; Jn. 13.36–38) \p \v 30 Taley i ajatnanchi im bij a Dios, ani tam u c’alechic ti bolchal Olivos. \v 31 Taja’ a Jesús tu ucha’chic: \p ―Patal tata’chic tin ebal u tsemtal ne’ets quit t’apchin a tsalap axe’ xi acal. In olnab nana’ ti al an T’ocat Thuchlab jant’o ne’ets quin t’ajchin c’al a Dios antse’: Nan ne’ets cu tsemtha’ am beletnom oveja, ani ne’ets ca buc’uhuat tam an ovejachic, in ulu a Dios. \v 32 Talbel tam quin ejthajits, ne’ets quin oc’chith c’ale ti Galilea, ani tata’chicte quit c’ale talbel. \p \v 33 Tam uchan a Jesús c’al a Pedro: \p ―Aba ma patal an ts’at’el ca t’apchin in tsalap yab ti ts’at’enchi, nan ojni’ ne’ets tu junini’ ts’at’enchi. \p \v 34 Toc’tsin a Jesús: \p ―Lej chubax nan tu uchal abal axe’ xi acal tata’ ne’ets ca tsinca’ ta ba’ c’al nana’ oxil i calat ma tam ti ibaque thajnenec an coxol. \p \v 35 Bel a Pedro in lej ucha’ a Jesús: \p ―Aba ma quin le’nane quin tsemtha junax c’al tata’, nan yab ne’ets cu tsinca’ tu ba’. \p Tam patal huahua’ tu exobal i ulu jayetseq’ui jant’ini’ in ulu a Pedro. \s1 Ol a Jesús ti Getsemaní \r (Mr. 14.32–42; Lc. 22.39–46) \p \v 36 Taley u ulits huahua’ junax c’al a Jesús al jun i tsabal im bij Getsemaní. Taja’ a Jesús tu ucha’chic: \p ―Quit jilc’onchic teje’, biyat nan ne’ets quin c’ale hue’ nihua’ quin olon. \p \v 37 In ne’tha’ ca c’ale jaye a Pedro ani axi tsab in tsacamil a Zebedeo. Ani lej huat’ath c’athpich t’e’pith in ichich a Jesús, ma lej c’olothits tin inictal in ats’al. \v 38 Jaxtam in ucha’chic: \p ―U ats’al ejtil max u lej tse’eyab u ichich c’al i c’athpich t’e’pithtalab, ma ejtil ne’ets quin tsemetsits. Tata’chic quit jilc’on teje’ ani yab quit huayits. \p \v 39 Tam nixq’uin a Jesús hue’ nihua’, ani t’ajat pac’lun tsabal ca olon. In ulu: \p ―Tata, max ejtohuabac tiquin jaluntha’ abal yab cu yajchicna’ an yajchictalab axi taye tal. Max i, bel u le’ tu t’ajchi a culbetal ani yab u cuete’ culbetal. \p \v 40 Tam huichiy a Jesús jun ti c’uajat axi ox i juntal exobal, ani in tsu’u tocat huayamathchic. Tam in ucha’ a Pedro: \p ―¿Jale’ yab a ejtouchic quit c’uajiy yab quit huayits ma ni jun i hora, quit olon ejtil nana’? \v 41 Ca junini’ ne’tha’chic ts’ejcacath a ichich quit olon abal yab ti ata’ an teneclab. Lej chubax lej canat a ichich ca olon c’al nana’, tocat a anam t’u’ul jats yab u lej tsapnel. \p \v 42 Tam tsab c’ale junil a Jesús ca olon. In ulu: \p ―Tata, max yab ejtohuab tiquin jaluntha’ yab cu yajchicna’ an yajchictalab axi taye tal, bel cu t’ajchi a culbetal. \p \v 43 Huichiy junil c’al axi ox i juntal, ani in tsu’u tocat huayamath junil cum atanits c’al i ts’ebattalab. \v 44 Tam in jila’chic taja’ ani jaja’ c’ale ca olon junil. Pel i oxchilab calat. \v 45 Tam huichiy junil jun ti c’uajat axi ox i juntal, ani in ucha’chic: \p ―Xohue’ alhua’ max anac quit hue’ huayitschic ani quit hue’ coyots, tocat yab in tomnal ani’, cum im bajuhuits an hora nana’ tin Juntal patal an inicchic ne’ets quin tsinat bina tin c’ubac i hualbith inicchic. \v 46 Xo’ quit ts’aquiychic ani huana. Tax talits jaja’ axi ne’ets tiquin tsinat bina’ tin c’ubac u tomolnaxilchic. \s1 Yac’uan a Jesús \r (Mr. 14.43–50; Lc. 22.47–53; Jn. 18.2–11) \p \v 47 Exome ti cau a Jesús tam ti ulits a Judas axi ajith c’al huahua’ lajuj tsab tu exobalil a Jesús. Ulits junax c’al jaja’ yan i inicchic ts’ejcachic c’al i matset ani c’al i te’chic. Abnenec jaja’chic ti yac’ual c’al a Jesús c’al an oc’lec pale’chic ani c’al an yejtselabchic Israel. \v 48 A Judas in olchi an t’ipchixtalab an yac’ualchic antse’: \p ―Jitats nan cu ts’uts’bay, jats tata’chic ca yac’ua’. \p \v 49 Tam utcan a Judas tin tamet a Jesús, ani in ucha’: \p ―Thamc’unenec, Exobchix. \p Tam in ts’uts’bay. \v 50 Ani a Jesús in conoy: \p ―¿Jale’ tit chich, ja’ub? \p Tam utey in juntalchic a Judas, in yac’ua’ a Jesús ani in ne’tha’. \p \v 51 Tam jun axi pel i juntal exobal c’al a Jesús in jixa’ in matsetil ani in muts’q’uinchi in xutsun in tolmixal an ts’ale pale’. \v 52 Tam uchan c’al a Jesús: \p ―Ca huichba’ a matsetil tin ot’ol, cum patal jitats ca pejéxin c’al i matset ne’ets ca tsemtha c’al i matset. \v 53 Hualam yab a tso’ob abal nan xohue’its u ejtohual cu conchi u Tata ani quin abchin lajuj tsab i pulic cuenel i ángelchic abal tiquin c’aniy. \v 54 Max quin c’aniyatac yab ne’ets ca putun an T’ocat Thuchlab jun tim bijchithits nana’ quin yajchiquiyat. \p \v 55 Tam a Jesús in ucha’chic an yac’ualchic: \p ―Tata’ ojni’chic it che’nec tiquin yac’ua’ c’al i matset ani c’al i te’chic ejtil max pel in cue’. Chuthel chuthel in c’uajatac ta tiyopanil tin exobchix ani yab tin yac’ua’ taja’. \v 56 Ma xo’ ojni’ tin yac’ualchic abal antsana’ ta ca putun an T’ocat Thuchlab jant’ini’ tin thuchnenequits c’al in caulomejilchic a Dios antse’ quin yac’uan. \p Tam u t’ajat c’ale ti athil patal huahua’ tu exobalilchic a Jesús, ani tam jaja’ a Jesús jilcacayatits. \s1 A Jesús tin tamet an cuenel axi c’athpich in ey an ts’ejcom cau tin cuenta an tiyopanchic Israel \r (Mr. 14.53–65; Lc. 22.54–55, 63–71; Jn. 18.12–14, 19–24) \p \v 57 Taley ta ne’thajits a Jesús c’al an yac’ualchic tin q’uima’ an ts’ale pale’ Caifás. Taja’ tamcuthits an exobchixchic c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés ani an yejtselabchic Israel. \v 58 Ani a Pedro ta tale ts’at’at hue’ ou. Talbel tam ti ulitsits jaye tin q’uima’ an ts’ale pale’, otsits taja’ ani buxcan ti al am patio c’al an yac’ualchic abal quin tsu’u jant’o ne’ets ca t’ajchin a Jesús. \p \v 59 Taja’ c’uajat an oc’lec pale’chic ani an yejtselabchic Israel ani patal an cuenel axi c’athpich in ey an ts’ejcom cau tin cuenta an tiyopanchic Israel. In alimichical jant’ini’ ti quin jolbiy a Jesús abal ca tsemtha, ani yab chubax jahua’ in uluchic. \v 60 Yab in ejtohual quin elchi i hualabtalab, aba ani’ yan i inicchic in jolohual i janamtalab tin cuenta a Jesús. Ma tin lej taltalits cubiy tsab i inic in olnal i cau axi jaye yab chubax \v 61 In uluchic: \p ―Axe’ xi inic in ulu antse’: U ejtohual cu paclu in tiyopanil a Dios, ani cu tsab ts’ejca’ junil ti ox a q’uichacua’. \p \v 62 Tam cubiy an ts’ale pale’ ani in conoy a Jesús: \p ―¿Yab ne’ets ca toc’tsiy ni jun an jolbixtalab jahua’ it uxnal? \p \v 63 Yab toc’tsin a Jesús. Tam uchan c’al an ts’ale pale’: \p ―Tim bij a Dios axi ejat abal ets’ey ca chubax olna’ ta ba’. Tucu ucha’ max tata’its it Cristo ani max pel ti Tsacamil a Dios. \p \v 64 Toc’tsin a Jesús: \p ―Nana’its ojni’ ja’its jant’ini’ ta ulu. Nan tu uchalchic jaye abal tata’chic ne’ets tiquin exlanchi u ey tam in quetelits tin huinat c’ubac a Dios ti eb ax in cua’al patal in cuete’ tsap. Ani ne’ets tiquin exlanchiye u ey abal pel tin lej Juntal patal an inicchic tam quin huichiy junil pa’i’ilits al i tocoulom. \p \v 65 C’al nixe’ xi cau lej tsacuy an ts’ale pale’, ma in mits’al in nacat coton. In ulu: \p ―Xohue’its ojni’ a ats’amalchic jahua’ antsana’ in ulumal ejtil max jaja’ pel a Dios. Yabats i yejenchal jita’ más tucu olchiye tin cuenta axe’ xi inic. \v 66 ¿Jant’ini’ ta tsalpayalchic nana’ jant’ini’ tu cu t’ajchi? \p Toc’tsinchic: \p ―Alhua’ max ca tsemtha, cum lej jolbithits jaja’. \p \v 67 Tam talchic i inic in tubcanchal a Jesús in hual ani in cuathcuayal. In mo’canchal i c’ubaclec tin hual. \v 68 Uchan a Jesús: \p ―Tata’its it Cristocua’, tucu olchi jita’ ti cuatha’. \s1 A Pedro in tsincal tim ba’ c’al a Jesús \r (Mr. 14.66–72; Lc. 22.56–62; Jn. 18.15–18, 25–27) \p \v 69 Quetelits a Pedro ti al am patio tin q’uima’ an ts’ale pale’ tam ti utey jun i cuthinel. Uchan a Pedro: \p ―Tata’ ojni’ pel it ts’at’el c’al a Jesús axi tal ti Galilea. \p \v 70 Tam a Pedro in tsinca’ tim ba’, in ulu: \p ―Yab u exlal jant’o tam cau ax a ulal. \p \v 71 Tam a Pedro ne’etsits tihua’ ba’ an hui’leb ani tsu’tab c’al q’ue’at i cuthinel. Ani jaye jaja’ in ucha’ axi muthat taja’: \p ―Chubax jaja’ pel i ts’at’el c’al a Jesús Nazaretib. \p \v 72 Tam a Pedro in tsab tsinca’ tim ba’ junil. In cuba’ tim ba’ ti lej chubax, in lej ulu: \p ―Nan yab u exlal axe’ xi inic ax a ulal. \p \v 73 Tam uchan c’al axi c’uajatchic taja’: \p ―Lej chubax tata’its pel ti juntal axi ts’at’elchic c’al a Jesús. Ti tejhua’methal a cahuintal abal pel it lej Galileajib. \p \v 74 Tam a Pedro in ulu alhua’ max ca t’ajat yajchiquiyat c’al a Dios max yab chubax jahua’ in ulumal. In cuba’ tim ba’ ti lej chubax junil, in ulu: \p ―Nan yab u exlal axe’ xi inic. \p Tameq’ui ti thajnalits an coxol. \v 75 Tam a Pedro in t’ilpa’ jahua’ uchnenec c’al a Jesús abal ne’ets quin tsinca’ tim ba’ oxil i calat tam ti ibaque thajnenec an coxol. Ani cale a Pedro taja’ lej tsapic uc’nal. \c 27 \s1 A Jesús binab c’al a Pilato \r (Mr. 15.1; Lc. 23.1–2; Jn. 18.28–32) \p \v 1 Tam ti chutheyits in ts’ejcal an cau patal an oc’lec pale’chic ani an yejtselabchic Israel abal jant’ini’ ti quin tsemtha’ a Jesús. \v 2 Taley in ne’tha’chic a Jesús huic’at ani im bina’ tin c’ubac an gobernador Poncio Pilato. \s1 In tsemtal a Judas \p \v 3 Tam ti a Judas in tsu’u abal ne’ets ca tsemtha a Jesús, tam in lej yajna’ abal jale’ in tsinat bina’. In le’ quin huichbanchi nixe’ xi ox i lajuj i tumin plata an oc’lec pale’chic ani an yejtselab Israel. \v 4 In ucha’chic: \p ―In hualbinenec, cum u tsinat binamal axe’ xi t’ocat inic abal ca tsemtha. \p Toc’tsin jaja’chic: \p ―Yab pel i cuenta huahua’ jahua’ a t’ajamal, pelits a cuete’ cuenta expith. \p \v 5 Tamna’ a Judas in joloc’na’ an tumin alta ti al an tiyopan, ani ta c’ale in huic’a’ i ts’aj tin nuc’. Im pala’ tim ba’ ani thut’c’uth tsemets. \p \v 6 Taley an oc’lec pale’chic im pena’ an tumin ani in uluchic: \p ―Yab i ejtohual qui xalu axe’ xi tumin c’al ax u pithnal a Dios, cum pel i tumin axi pel i jalbixtalab c’al in xits’al i inic. \p \v 7 Jaxtam jaja’chic thubat in ts’ejca’ an cau abal quin ts’a’iy c’al nixe’ xi tumin i tsabal ax u bijiyab ti thacum pach tsabal. Tats ca joliyat an tsemelomchic axi pel i pil inic ani yab Israel. \v 8 Jaxtam ma xohue’ u bijiyab nixe’ xi tsabal ti xits’ tsabal. \v 9 Antsana’ putnenec an cau jahua’ in ulumal an caulome c’al a Dios Jeremias antse’: Huichbanchame axi ox i lajuj i tumin plata. Antsana’ tu tsalpanchab in jalbil jaja’ axi bina c’al am bichou Israel. \v 10 C’al nixe’ xi tumin ts’a’iyame an tsabal axi eyenthame c’al an thacum pach jant’ini’ in ulumal a Dios, in ulu a Jeremías. \s1 A Jesús tin tamet a Pilato \r (Mr. 15.2–5; Lc. 23.3–5; Jn. 18.33–38) \p \v 11 Taja’ c’uajat a Jesús tin tamet an gobernador Pilato ani conoyab: \p ―¿Tata’its pel ti Ts’alejil an Israelchic? \p Toc’tsin a Jesús: \p ―Nana’ ja’its ojni’ ax a ulal. \p \v 12 Ani u jolbiyab a Jesús c’al an oc’lec pale’chic ani c’al an yejtselabchic Israel. Tocat yab toc’tsin. \v 13 Tam conoyabe c’al a Pilato: \p ―¿Yab a ats’al abal it lej jolbiyab? \p \v 14 Bel yab jant’o toc’tsin a Jesús. Ani jats tin lej jic’pal a Pilato, ma yab in exla’ jant’ini’ ti quin tsalpanchi a Jesús. \s1 In ts’ejcaxtal a Pilato c’al a Jesús \r (Mr. 15.6–20; Lc. 23.13–25; Jn. 18.38—19.16) \p \v 15 In ujnam an gobernador quin hualca’ jun i huic’nel tam u t’ajnal an ajib tin cuenta abal calthame am biyal bichou Israel ti Egipto. Ca hualca an huic’nel jitats ca bijchin c’al am bichou \v 16 C’uajatits tam ti al an huic’axte’ jun i huic’nel lej exlab im bij a Barrabás. \v 17 Jaxtam tam ti mulcunenequits am bichou, conoyab c’al a Pilato: \p ―¿Jita’ a le’chic abal nan tu hualcanchi? ¿Cu hualca’ a Barrabás o cu hualca’ a Jesús ax u bijiyab jaye ta Cristo? \p \v 18 A Pilato in exla’its abal u lej pa’ixnab a Jesús, ani jats ti binanchamejits tin c’ubac abal jaja’ quin jolbiy. \p \v 19 Quetelits a Pilato tin lactemil jun tin ts’ejcal an cau, ani tam abchinal i cau c’al in tomquil antse’ ca uchan: Yab jant’o ca t’ajchi yab alhua’ nixe’ xi pututh inic, cum ti acal tu huachib u lej yajchicna’ tin cuenta jaja’. \p \v 20 Ani an oc’lec pale’chic ani an yejtselabchic Israel exome in nixoc’nal an mulcunel abal quim bijchi a Barrabás ca hualca ani a Jesús ca tsemtha. \v 21 Tam an gobernador in tsab tauna’ am bichou junil in conoyal: \p ―¿Jahua’ axi tsablom a le’ abal nan tu hualcanchi? \p Toc’tsin an mulcunel: \p ―Ca hualca’ a Barrabás. \p \v 22 Ani a Pilato in conoyalchic: \p ―¿Ani jant’o cu t’ajchi a Jesús ax u bijiyab ta Cristo? \p An mulcunel tim patal toc’tsin: \p ―Ca t’ajat bina’ ca q’uet’ath tsemtha ti al an cruz. \p \v 23 Tam a Pilato c’al más i cau in conoyal: \p ―¿Jant’o yab alhua’ in t’ajamalac abal antsana’ cu bina’? \p Ani lej thajat toc’tsin an mulcunel: \p ―Ca t’ajat bina’ ca q’uet’ath tsemtha ti al an cruz. \p \v 24 Tam a Pilato in tsu’u abal ni hue’ u t’ajchinal ti cuenta, tocat xacuecuel an mulcunel. Tam in conchi i ja’ ca chanchin, ani taley in t’aca’ in c’ubac tin tamet an mulcunel. In ucha’chic: \p ―Max ca tsemtha axe’ xi pututh inic yab pel u cuenta nana’, pel a cuenta tata’chic expith. \p \v 25 Toc’tsin tim patal jaja’chic: \p ―Max ca tsemtha pel i cuenta huahua’ junax c’al i tsacamilchic, expith ca t’ajat tsemtha. \p \v 26 Tam a Pilato in aba’ an cau ca hualca a Barrabás. Ani im bina’ a Jesús ca huithc’oyat c’al an soldadochic, ani ca ne’tha ca q’uet’ath tsemtha ti al an cruz. \p \v 27 Taley an soldadochic in ne’tha’ a Jesús tin atajil an gobernador, ani taja’ patal jaja’chic in cuentsimiyal. \v 28 In tixc’anchal in toltomil ani in cay’chal i tsacni’ nacat coton. \v 29 Tin oc’ im punchal jun i thipath q’uith corona ani tin huinab c’ubac i pacáb. In tilibnath tuthuhual in c’ualalchic tin tamet a Jesús ejtil max pel i ts’ale. Tam in tilibnath uluchic: \p ―Je’its an Ts’ale c’al an Israelchic. \p \v 30 Taley in tubcayalchic a Jesús. In tixc’anchal am pacáb tin c’ubac ani in mo’canchal tin oc’. \v 31 Tam tin tilibnamalits antsana’chic, tam in tixc’anchi an tsacni’ nacat coton ani in cay’chi in cuete’ c’al. Taley in ne’tha’chic abal ca q’uet’ath tsemtha ti al an cruz. \s1 Q’uet’ath tsemtha a Jesús ti al an cruz \r (Mr. 15.21–32; Lc. 23.26–43; Jn. 19.17–27) \p \v 32 Tam ti ne’etsits ne’thab a Jesús ti bel, tal jun i inic im bij Simón axi pel i Cirenejib. Jats punuhuat c’al an soldadochic abal quin quitnanchi an cruz ax in quitnal a Jesús. \p \v 33 Taley ulitschic al jun i c’uajattalab im bij Gólgota. Ti tenec cau in le’ quin ulu Tam’oc’. \v 34 Ani taja’ an soldadochic im pitha’ a Jesús i vino xaluth c’al i ilal lej ts’a’ic. In oc’ox leca’, yab in le’na’ quin uts’a’. \p \v 35 Tam ti q’uet’athits a Jesús ba’ an cruz, tam an soldadochic in calthal i q’uij jant’ini’ quin c’alnanchi in toltomil a Jesús. Antsana’ ti putnal jahua’ in ulumalits in caulomejil a Dios antse’: In caltha’chic i q’uij jant’ini’ tiquin c’alnanchi u toltomil. \v 36 Taley buxcan an soldadochic utat ti al an cruz abal ti beletnom. \v 37 Tin oc’ an cruz punchithits i thuchlab jolbixtalab antse’ ti thuchath: Ja’its axe’ a Jesús in Ts’alejil an Israelchic. \p \v 38 Taja’ c’uajat q’uet’athits al i cruz jaye c’al a Jesús tsab i cue’, jun tin huinab ani jun tin c’uatab. \v 39 Ani talchic i huat’el ba’ am bel in quithab uchal a Jesús. Tocat in huihuohuiyal in oc’, cum im pojcal a Jesús. \v 40 In tilibnath ucha’chic: \p ―Tata’ a ulumalits a ejtohualac ca paclu an tiyopan ani ti ox a q’uicha ca tsab ts’ejca’ junil. Xohue’its ca jec’ontha’ ta ba’. Quit pa’iy ba’ an cruz max chubax pel ti Tsacamil a Dios. \p \v 41 Ani tilibnab a Jesús jaye c’al an oc’lec pale’chic, ani c’al i exobchix c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés, ani c’al i fariseo, ani c’al i yejtselabchic Israel. In uluchic: \p \v 42 ―In jec’onthamal q’ue’at i inicchic ani abal jaja’ yab in ejtohual quin jec’ontha’ tim ba’. Auxe’ max jaja’ ja’its ax u aychab ca chich ti Ts’ale c’al huahua’ tu Israel. Max chubax ja’its, ca t’ajat pa’iy ti al an cruz abal qui bela’. \v 43 Max chubax in tsapnalcua’ a Dios ani max chubax u c’anithab c’al a Dios, tam xohue’its ca jec’ontha c’al a Dios. Cum in ulumalits abal jaja’ ja’its in Tsacamil a Dios. \p \v 44 Ma tilibnab a Jesús c’al nixe’ xi tsab i cue’ jaye axi q’uet’ath ba’ i cruz. \s1 U tsemelits a Jesús \r (Mr. 15.33–41; Lc. 23.44–49; Jn. 19.28–30) \p \v 45 Taley tala’ yic’utsin tim puhuel an tsabal ma ti ts’ejel q’uicha ani ma ti ox hora an huacal. \v 46 Ma tam ti tamits nixe’ xi hora, in lej tsapic ulu a Jesús: \p ―Elí, Elí, ¿lama sabactani? Ti tenec cau in le’ quin ulu: U Diosil u Diosil, ¿jale’ tin jilcacayamalits? \p \v 47 Ani talchic i inic axi c’uajat taja’ tam tin ats’a’ nixe’ xi cau, in uluchic: \p ―In caniyal ca chich am biyal caulome c’al a Dios Elías. \p \v 48 Tam jun jaja’chic ax in ats’al thubat athlats abal quin iq’ui’ i thic’axtalab axi hue’ ejtil i cuinim. In tsabay al i ts’a’ic vino, ani in umchi tin chum i te’. Taley in utunchi tin hui’ a Jesús quin juts’u. \v 49 Ani q’ue’atchic axi c’uajat in ulu: \p ―Qui hue’ aychiye max ca chich a Elías quin tolminchi. \p \v 50 Tam lej tsapic cahuin junil a Jesús, ani taley t’ajat tsemetsits. \v 51 Tameq’ui ti cathlun ma ebal ani ma alal am pelcath toltom ba’ an tiyopan. Jilc’on tsab i pejach. Ani lej t’elelel an tsabal, ma poq’ueq’uel an t’ujubchic. \v 52 Ani japq’uinal i paxal jolchic jun ti jolith i tsemelomchic. Ani ejthab yan axi belom c’al a Dios axi jolith taja’. \v 53 Tocat yab thubat calechic ti al nixe’ xi paxal jolchic. Ma tam ti ejthachits a Jesús, tam tiq’uele cale jaja’chic. Otsitschic ti al an t’ocat bichou Jerusalén, ani taja’ tsu’tab c’al yan i inicchic. \p \v 54 An capitán soldado ani an soldadochic ax im beletnal a Jesús in tsu’u t’elelel an tsabal ani axi q’ue’at más i jic’path t’ajbilab. Ani cum lej jiq’uelchic, in ulu: \p ―Axe’ xi inic ojni’ ja’its pel in Tsacamil a Dios. \p \v 55 C’uajatchic taja’ hue’ ou yan i uxum in met’al a Jesús ba’ an cruz. Pel i uxumchic axi ts’at’enec ani tolmixin c’al a Jesús ma tam ti xe’etsac jaja’ ti Galilea. \v 56 C’uajat a María Magdalajib ani a María axi pel in mim a Jacobo ani a José. C’uajat jaye in mim a Jacobo ani a Juan ax in cua’al in tata Zebedeo. \s1 Joliyat a Jesús \r (Mr. 15.42–47; Lc. 23.50–56; Jn. 19.38–42) \p \v 57 Taley lej huaclejits tal jun i inic im bij a José pel i Arimateajib. Pel i rico inic ani pel i ts’at’el c’al a Jesús. \v 58 Ulits c’al a Pilato ani in conchi in inictal a Jesús quin joliy. A Pilato in aba’ an cau ca pithanchat. \v 59 Tam a José in ne’thanchi, ani in thu’bay c’al jun i it putat toltom. \v 60 In cua’al a José i it jolimtalab tsajath jol paxal t’ujub, ani tats tin mo’canchi in inictal a Jesús. Ani jun i pulic t’ujub cubat taja’ in toliy ani im paxq’uinchi an otsnamtalab. Taley ta c’ale. \v 61 Ani quetechic taja’ a María Magdalajib ani axi q’ue’at María eleb utat tin otsnamtal an jolimtalab. \s1 An soldadochic im beletnal an jolimtalab \p \v 62 Huat’eyits an viernes tam ti t’ojojol an Israel tin cuenta an sábado, ani nixe’ xi sábado an oc’lec pale’chic ani an fariseochic c’ale quin tsu’u a Pilato. \v 63 In ucha’chic: \p ―Pay’lom, i t’ilal jant’o in ulu nixe’ xi janamcau tam ti ejatac. Ca tsemets ani ti ox a q’uicha tam ne’ets ca ejthacua’. \v 64 Jaxtam ca aba’ an cau ca lej alhua’ beletna an jolimtalab ca quithbanits xi ox q’uicha, i ca chich acal in exobalilchic quin cue’chi in inictal ani talbel quin uluchic ejthachits. I ca c’athpich c’ambiyat an inicchic c’al i pulic janamtalab antsana’ yab ejtil axi hue’ c’ambiyamejits c’al q’ue’at in cahuintalchic. \p \v 65 A Pilato in toc’tsiychic: \p ―Tata’chic a cua’al i beletnom ta tiyopanilchic. Jats ca aba’chic quim beletna’ an jolimtalab jant’inits quin ejtou. \p \v 66 Tam c’alechic in ts’a’chi i tsacam ts’aj pelc’ath ma jum poq’ue’ al am pulic paxic’lab t’ujub tin otsnamtal an jolimtalab. Pel i tsu’bixtalab c’al an oc’lecchic abal ni jita’ yab quin calthanchi in inictal a Jesús. Ani jilc’onchic taja’ nixe’ xi soldado ti beletnom. \c 28 \s1 Ejtha a Jesús \r (Mr. 16.1–8; Lc. 24.1–12; Jn. 20.1–10) \p \v 1 Huat’eyits an q’uicha sábado, ani chuthelits pel an c’a’al q’uicha semana. Ani chich quin tsa’biychic an jolimtalab a María Magdalajib ani axi q’ue’at María. \v 2 Ani jun jic’tohual lej tsapic t’elelatsits an tsabal, ani pa’iy ti eb ulits ti al an jolimtalab jun i ángel abath c’al a Dios. In tixc’anchi am pulic paxic’lab t’ujub tin otsnamtal an jolimtalab, ani buxcan ba’ eblim an t’ujub. \v 3 Ani tsu’tab an ángel lej ts’umimil ejtil an ley, ani in toltomil lej thacninil ejtil i pojoth tsam. \v 4 Ani lej jiq’uel an soldadochic axi beletnom c’al an jolimtalab, ma ijcan tsabal ejtil tam tsemenec. \v 5 Tam uchan an uxumchic c’al an ángel: \p ―Yab quit jiq’ueychic. U tso’ob abal a aliyalchic a Jesús axi q’uet’ath tsemtha ti al an cruz. \v 6 Yabats c’uajat teje’, cum ejthajits jant’ini’ tin ulumal jaja’ abal ne’ets ca ejtha. Ca met’a’chic te jun ti c’uajatac in inictal. \v 7 Thubat quit c’alechic ca olchi in exobalilchic abal ejthachits ani ne’ets ca oc’chith ulits ti Galilea. Jaja’chic ca c’ale’ tihua’ quin tsu’u. Ja’its axe’ an cau axi nan tu uchalchic, in ulu an ángel. \p \v 8 Tam calpanchic an uxum ti al an jolimtalab c’al in athic. Jun t’ajatq’ui u jiq’uel ani jaye jun t’ajatq’ui u lej culbel. Ta ne’etsits athithil tucu olchi huahua’ tu exobalilchic a Jesús jahua’ in tsu’umalchic. \v 9 Ani tam ti ne’etsits jaja’chic ti bel, tam tamuhuab ani tsapnethab c’al a Jesús. \p Tam in tuthuchic in c’ualal tin tamet a Jesús, ani in muts’c’unchichic in acan. Antsana’ ti c’ac’naxin c’al jaja’. \v 10 Tam uchanchic c’al jaja’: \p ―Yab quit jiq’ueychic. Tocat quit c’ale ca ucha’ i ebchalchic ca c’ale ti Galilea, ani taja’ ne’ets tiquin tsu’u. \s1 In olchixtal an soldadochic \p \v 11 Ani biyat ne’etsits an uxumchic c’al nixe’ xi cau, tsab ox i soldado axi beletnom c’al an jolimtalab ulits ti al am bichou quin olchi an oc’lec pale’chic patal jahua’ t’ajnenec. \v 12 Tam c’ale an oc’lec pale’chic quin olchi an yejtselabchic Israel. Taley in juncuchic an cau abal quim pitha’ yan i tumin an soldadochic. \v 13 Uchanchic an soldado: \p ―Antse’ ca ulu: Chich acal in exobalilchic a Jesús ani in cue’chi in inictal biyat huahua’ u huayamath, ca ulu. \v 14 Ani max an gobernador quin tso’obna’ abal it huayamathchic, yab quit t’e’pin cum huahua’ ne’ets qui ts’ejca’ an cau c’al jaja’ abal yab quit jolbiyat. \p \v 15 Tam an soldadochic im bats’u an tumin, ani ta c’ale quin t’aja’ jant’ini’ ti uchanits. Ma xo’ u t’ilnale nixe’ xi cau c’al an Israelchic. \s1 Uchbix a Jesús c’al in abathualejilchic \r (Mr. 16.14–18; Lc. 24.36–49; Jn. 20.19–23) \p \v 16 U c’alechic huahua’ ti Galilea lajuj jun ti eb tu exobalilchic a Jesús, ani u ulits ti al am bolchal jun tu bijchamalits a Jesús. \v 17 Taja’ i tsu’uchic a Jesús ani i c’ac’nal. Bel tsab ox huahua’ i cua’ale i hualamtalab ti ichich tin cuenta jaja’. \v 18 Tam a Jesús tu ucha’chic: \p ―Im pithnenec c’al a Dios patal cu abatna’ axi ti eb ani jaye axi ti tsabal cu co’oy. \v 19 Jaxtam quit c’alechic tim puhuel an tsabal ca exobchi tim patal an inicchic u cahuintal abal tiquin ts’at’enchi. Ca pujaychic tim bij u Tata, ani tu bij nana’ tin Tsacamil a Dios, ani tim bij an Espíritu Santo. \v 20 Ca exobchichic abal quim putu c’al patal an uchbixtalab axi nan tu jilchamalits. Ca t’ila’chic abal nan ne’ets quin ets’ey c’uajiy c’al tata’chic ma ta ca taleyits an q’uij q’uicha. Amén.