\id PRO - Huli Bible [hui] -Papua New Guinea 2011 (web version -2013 bd) 
\h MINI GIGABI 
\toc1 Mini Bayale Gigabi 
\toc2 Mini Gigabi 
\toc3 Min 
\mt1 Mini Bayale Gigabi  
\imt1 Mbuga ogoha gilibu ngarunaga nemandi ogo  
\ip Isaraele wali agalime tinaga holene mo tiga bilo bi mana tumagi dendebi dewa lowialu mo mogo buwa mbuga ogoniha gilibu wini. Bi duniniore mbira gilibu ngago ogo  
\ip Mbirale bayuwa manda bule hame lariyagua ala Anduane Homogo ibu gibiore ka manda buwa ibu andaneha habe. (1.7)  
\ip Bi mbira piganegome lalu bayale holene mana ogoni wali agali waneiginirunaga mini bayale wulenebi manda bayale bulenebi lowini. Bi ogoni bayuwa mamage halu bayale hangu dabalu bulene wulebira. Lawai hagarume Isaraele wandari igiri daliahe hearuhondo mana lawai henego lo nga. Iname horo bibahendengi Anduane Homogonaga deni howa bialu holene mana lo nga. Isaraele wali agali lawai halu henerume wali agali mini gigabiwi karume biagabi mini nawi karume biagabi lawai halu henegonaga mana lo nga.  
\ipi Mana maru lawai henego uru  
\ip Agalini onene waneiginiru heba holenebi wali agali maru heba holenebi biyinaya biabe bayale bulenebi mini haru holenebi mana lo nga. Bi maru ledagome inanenaga mini yaraga holene nawi lalu ina mo dindihaore halubi yagibano karu dara halu biamogo bulenebi wali agali maru nenege hinalu holenebi lowigi bida.  
\iot Bu̱lu̱ baga buwa kuni gilibu ngago (1.1–9.18)  
\io1 Mini gigabi wulene iba gana ale lenego \ior 10.1–29.27\ior*  
\io1 Solomonohanda mini gigabiwi howa bi bayale tara tara lenego \ior 30.1-33\ior*  
\io1 Aguhanda bi bayale lenego \ior 31.1-9\ior*  
\io1 Lemuele ai̱yahanda bi bayale lenego \ior 31.10-31\ior*  
\io1 Agali oneme mana bayale bialu holenenaga iba gana ale lenego  
\c 1  
\s1 Bi lo ngarume wali agali bibahende ta nabiore biamogo biaga nga  
\p
\v 1 Mbuga ogoha bi bayaore lowigi bidago ogoni Debidi igini Isaraele wali agalinaga Kini Solomonohanda laga binigo lo nga.\x + \xo 1.1 \xt 1 Kin 4.32\x*   
\p
\v 2 Bi baya gibiore lowigi bidarunime ina mitangi bulene bayaleore ngialu ina mana bayale bulene biawai haga nga. Ani bialu tígua mbirale bibahende bi lo ngarunaga tene handarimiyagua bi uruninaga irane bayuwa manda buleberami.  
\v 3 Mbuga ogoha bi baya lo ngarume tí wali agali miniwi howa mbirale bigi bialu halimulonaga lo nga. Ani bialu mana bayalebi tigabibi bialu wali agali bibahendehondo mana tigabi mbiraore ogobi dege dege bilimulo biawai haga nga.  
\v 4 Ani bialu bi ogonime wali agali maru manda emenebi karu ti manda bayuwa bilo biamogo bulebira. Ani bialu wandari igiri daliahe karubi ti mana bayale bialu helo walia haga.  
\v 5 Mbuga ogoha bi lo ngarume wali agali mini dingi dangiale karunaga minibi mo gigabiaore halu wali agali sigulu bini karumebi mbirale manda bayuwa buwa mana bayale bigi bilo biawai haga.\x + \xo 1.5 \xt Min 9.9, 14.6, Aga 9.11\x*  
\v 6 Mini giga bulene bi lo ngarunaga galone palia do karu bi yobage lowa lowigi bidago uruninaga galonego handa walia halu agali wahe miniwirume genda ngaria handaga bidago lamogo bibehe holebira.   
\s1 Wandari igiri daliahehondo bi ledago ogo  
\p
\v 7 Mbirale bayuwa manda bule hame lariyagua ala Anduane Homogo ibu gibiore ka manda buwa ibu andaneha habe. Wali agali mbirale bayuwa manda nabiaga mini nawi karume ti mini bayale gigabi holenego hame nale howa mbirale lo manda bua nahaga ka.\x + \xo 1.7 \xt Yob 28.28, Iba 111.10, Min 9.10, 15.33\x*   
\p
\v 8 I̱naga igini-o í̠naga aba ai̱yalame bi langiragoore bayuwa hale halu mo wanahe laradagua bibe.  
\v 9 Í̠naga mandani yári baya bidegomebi í̠naga mani gurubu gele baya ngegomebi í̠naga dengui mo baya hagadagua í̠naga aba ai̱yalame bi larago hale halu mana bayale beregome í̠ mo baya holebira.   
\p
\v 10 I̱naga igini-o mana ko biaga layagoli kagome í̠ ko bibelo ndole biyagua tigua bi larago hale halu bima laradagua buleni nabibe.\x + \xo 1.10 \xt Man 13.8, Iba 50.18, Min 16.29\x*  
\v 11 Tigua í̠hondo lalu, Wali agali mbira homelo bo wahami̱ya maíbu nabulenebe, lolebira. Harigani yu bira do howa wali agaliyaguabi mbira ibirago tanabi bami̱ya. Bo waholene irane nawiniyaguabi bame agali boanaga halu mbira bo wahami̱ya maibu, lolebira.  
\v 12 Homame abaleore ibalu wali agali bo yalu humbirini andaga piagadagua mbirali dinini liahe ibirago abaleore porabu ede howa bo wahalu mali̱ya maibu, lolebira.  
\v 13 Wali agali uruninaga mbirale tara tara bu yidaru gingila mialu yalu puwa ina andagani mo hombedo to̱lo tagiho ngelami̱ya.  
\v 14 Iname wali agalinaga pagepage bialu mima ibaga beremago bibahende mo yu ngoai howa inane talebu yu pugupugu beremagola pagepage bini degeme homogo hami̱yago í̠ maibu, lolebira.   
\p
\v 15 I̱ igini-o pagebibi layagoli karume í̠hondo bi ogonidagua layagua tigua bi laragoni haleore holeni nahabe. Tigua bi larago hale nahe í̠ wahalu pobe.\x + \xo 1.15 \xt Iba 1.1, 119.101, Min 4.14\x*  
\v 16 Horo bibahendengi agali ko biaga uruni aleme ko tara tara bulenego hangu manda bialu ko bule hame timbuniore lo haga. Ti horo bibahendengi howa wali agali bo waholenego hangu manda bialu haga ka.  
\v 17-18 Ani biagago áyu agali uruni ti tini hai biragoni ale mo mulebira. Ti do wulenenaga gono tini wama ibaga biragoni holebira. Ega bedaru ti dehe miniwi beda. Agali mbirame ibu bole lowa danda edararia handayagua ega ibu biraabo nahe ibida polebira. Egame ani biagago áyu ai pagebibi layagoli hearuni ti ega ale ndoya. Ti mana ko bule hongo gibi howa bialu heagome ti do wialu homolenenaga gono tinime waga bialu heagoni.  
\v 19 Pagepage biagabi wali agali bo wahagabi agali ko anda andabi ogoni ale biagago lu naholebira. Pagepage biyadaruni ibuni homolenenaga kango tigi hene holebira.   
\s1 Wali agali mini gigabiwi holene hadowa hararu ti genda timbuniore hondolebirago ogo  
\p
\v 20 Agalime hariganibi magedinibi howa olagadagua mini bayale gigabi wuleneme wali agalihondo olalu ka.\x + \xo 1.20 \xt Min 8.1-3\x*  
\v 21 Tano timbuni ngagoha wali agali ubanda tagi biaga harabani howabi wali agali dewa mo ngoaiho haga ngarunaga howabi mini bayale gigabi wuleneme olowa agua lalu ka.   
\p
\v 22 Wali agali mini nawi karu aibe. Tí mini nawi ogonibi dege haabo hole hame ledamibe. Tí wali agali lulu ale kamigoni. Tí manda bayale bulenego hame nale howa manda bayale tigabi bulenego mege bialu kamigoni. Mana ko o bialu kamigoni angi yu wahole kamibe.\x + \xo 1.22 \xt Iba 1.1, Min 1.4, 1.32, 9.4, 22.3\x*  
\v 23 Tí mana ko yu kamigoni wahalimulo i̱na tí talialu bi hongo howa loleberogo hale halimu. I̱na tíhondo mbirale agua bidaba lalu langialu i̱naga manda bulene bayaleru tí talebu nguleberogo tígua bayuwa hale halimu.  
\v 24 I̱na tí i̱ kogoria ibidaba lalu olalu haabo harugoyu tí hale hoa nahe harimi. Tí i̱ kogoria ibulenego manga harimi.  
\v 25 I̱na tíhondo agua bidaba lalu langirugo tí hale howa nahe tingi halu i̱na tí mo tiga buliya hame naleore harimigoni.\x + \xo 1.25 \xt Iba 107.11, Min 15.10, Lg 7.30\x*  
\v 26 Ani birimidago karulapego i̱na nde tígua birimidagua dege bulebero. Genda bulene tara tara tí kamigoria anda íbu ngagola genda timbuni yu kamingi i̱na tí hondo oba hagua. Tí genda timbuni yu kamingi i̱na tí lo guralu mege biagua.  
\v 27 Genda bulenego gibi hiriribiore dalu puyabula haru ibiradagua ibuwa tí bu dambi haragola tandaga nalu gendaore yu kamingi i̱na tí hondo obaore halu mege biagua.  
\v 28 Gendaore yu howa tígua i̱na biamogo bule íbu lalu mini gigabi wulene ololeberemigoyu i̱na hale halu tí biamogo nabuleorebero. Tígua i̱ hai bialu taya bume holeberemigoyu i̱ handa walia naholeberemi.\x + \xo 1.28 \xt Iba 18.41, Ais 1.15, Mai 3.4, Seg 7.13\x*  
\v 29 Tí mini bayale gigabi wulenego hame naleore halu Anduane Homogo andaneha howa giho halu ibugua laradagua hale halu bulenego mangaore haabo ho harimigoni.  
\v 30 Mbirale agua bidaba lalu i̱na tíhondo bi bayale langigi biruru tí hale holene hame naleore halu i̱na tí bayale halimulo mo tiga birugola tí hame nale i̱ erembira ngirimigoni.  
\v 31 Ani birimigonigo ai tíni mana ko bialu harimigonaga emena ko nolene winigo tíni noleberemi.  
\v 32 Wali agali mini nawi odahe karume i̱ mini bayale gigabi wulene kogo hame nalagaya. Hame nale howa tigua i̱ erembira ngiaganego mana ani biragome tini bo home lagane. Wali agali marume ti mbirale bibahende manda biaihe kama lo manda biaganego uruni ti lulu ale ka. Tininaga mitangi ogonibi bu kagome tini balu home lolebira.  
\v 33 Ani bulebiragoyu ai wali agali i̱na bi larogo baya hanguore hale halu bialu karu ti bayaleore holebira. Uruni tigua mbirale ko ngarubi gendabi ngarubi mbira ti kagoria naibu wulebira manda buwa ti genda mbira nayi gi nahe hada payabu baya holebira.\x + \xo 1.33 \xt Iba 25.12-13, Min 3.24-26\x*   
\c 2  
\s1 Mini tigabiwi karu ti holene bayale yu holebirago ogo  
\p
\v 1 I̱ igini-o i̱na mana lawai haga berogo embeda nahe í̠naga bu miniha baya hangu mo yai habe.  
\v 2 Mini bayale gigabi wulene bi larago bibahende hale halu mo yai hole manda bibe.  
\v 3 Í̠na mini bayale gigabiwi holenebi manda bulenebi tai bibe.  
\v 4 Muni silibarubi mbirale wia do hene ngaru deborebo buwa taya birilidagua mini gigabi wulene galoneorego baya hangu taya bibe.  
\v 5 Anidagua biriyagua Anduane Homogo ibu gibiore ka manda bu holenego agua holene wiarua lowa bayuwaore manda bulebere.  
\v 6 Mini gigabi wulene Anduane Homogo ibugua ngiaga. Mbirale tara tara manda bu kamarubi galone ogo aleda lalu miniha wálo holenebi uruni Anduane Homogo ibugua ngiaga. Anduane Homogo ibugua mo manda bia haga ka.\x + \xo 2.6 \xt 1 Kin 3.9, 3.12, Ya 1.5\x*  
\v 7 Wali agali mini tigabiwi ko mbira miniha do nahe karu Anduane Homogo ibunime biamogo bialu pabe tigila ibunime hatagiho haga ka.  
\v 8 Wali agali maru karuhondo mana tigabi bulene ngadaguaore biaga karuhondo Anduane Homogo ibunime ti mamage haga ka. Ani bialu Anduane Homogo ibunaga heneneore karu ibunaga erembiraha mo ngelowa ibuni mamage howa handa tagiho haga ka.\x + \xo 2.8 \xt 1 Sml 2.9, Iba 66.9\x*   
\p
\v 9 Ani biaga kago áyu i̱na bi larogo hale halu larodagua biriyagua mana tigabi henene hanunigoria bulene wigi bidago manda bulebere. Agua buabe tobatoba ndo miniha ogo ale bulene wiyada lo manda bulebere.  
\v 10 Í̠ mini bayale gigabiwi howa í̠naga manda bulene ngegome í̠ mo dungula holebira.  
\v 11 Mitangi bayale buleneme í̠ pabe bianda halu manda bayale buleneme í̠ mamage holebira.  
\v 12 Ani biragola í̠na agali mana ko biaga karubi bi ko tiga nabi laga karubi talima napolebere.  
\v 13 Agali uruni tigua hariga tigabi pedago yu wahalu hariga arumahe ngagoria pialu ka.  
\v 14 Ti mana ko tara tara habane nabulene ngaru bule turu haga ka.  
\v 15 Agali uruni tigua birago mana tigabi ndo mo hondo howa biaga ka.   
\p
\v 16 Anigo agali mendeali oneme í̠la kayu yaba lole í̠ kegoha ladebodebo bima ibiragola mini gigabi wuleneme í̠ pabe bu yaanda kagola wali ogoninaga bi larago hale halu bibe nahe holebere.  
\v 17 Wali ogonibime ibu wandarini agali pene biago wahene biraga. Libu wahalu nambaliya lalu Ngode Datagaliwabenaga deni habo nalolene bi lo wiyago mitangi nabi biraga.  
\v 18 Anigo í̠na wali ogonibi bedago andaga pialu hariyagua í̠ agali homenerunaga harigani pialu haradagua bulebere.  
\v 19 Agali wali ogoni heba nenege hagaru ti dai nabiaga. Ti bayale holenenaga harigani pobe nahe holebira.  
\v 20 Anigo í̠na agali bayale biaga karunaga harigani pialu howa agali mini tigabiwi karume biradagua bialu habe.  
\v 21 Wali agali mini tigabi karubi mana tigatiga biaga karubi ti dindi ogoria bayale haabo holebira.\x + \xo 2.21 \xt Iba 37.29\x*  
\v 22 Anigo Ngode Datagaliwabehanda wali agali ibu talima naibaga karubi mana ko biaga karubi uruni ti agalime ibuninaga mabuha datani anda harago dugu wahagadagua dugu waholebira.   
\c 3  
\s1 Bi ogo wandari igiri daliaheruhondo laga bida  
\p
\v 1 I̱naga wanebi iginibi i̱na í̠hondo bi langigi buleberogo bi uruni embedaore nahabe. Embeda nahe horo bibahendengi i̱na bibe larugoni mitangi biaabo halu habe.\x + \xo 3.1 \xt Har 20.6, Man 30.16, Iba 119.61\x*  
\v 2 Ani bialu i̱na bi larodaguaore bialu hariyagua dindini mali luore haabo halu í̠na mbirale bigi bereru baya hangu haga bulebira.\x + \xo 3.2 \xt Iba 91.16, 119.165, Min 11.10, 11.27\x*  
\v 3 Wali agali maru gubalini holenegobi mini bilinahe howa nenegeho haabo holenegobi hado waholeni kongi henedagola haabo habe. Mana bayale bulene uruni hado wanahe mani magagua wiradagua wu haabo habe. Í̠naga gubalinini gilibu ngelowa bialu habe.  
\v 4 Aniore bialu hariyagua dindini wali agali karumebi í̠hondo turu halu Ngode Datagaliwabe ibuguabi í̠hondo turuha bigi biragola í̠na mbirale bigi bereru bayale haga bulebira.\x + \xo 3.4 \xt Lg 2.52\x*   
\p
\v 5 Í̠na í̠naga Anduane Homogohondo mini mbiraore hongo howa wu habe. I̱ni hangu miniwi karulape kogo manda nabibe.\x + \xo 3.5 \xt Iba 37.3-5, Min 23.4, Yar 9.23\x*  
\v 6 Mbirale bibahende bigi bereru bialu howa Anduane Homogo ala mitangi haga bibe. Ani biriyagua í̠ polene hariga tigabigo ibugua walia haga bulebira.\x + \xo 3.6 \xt 1 Bit 28.9, Min 16.3, Ais 45.13\x*  
\v 7 Í̠nime i̱ni mini gigabiwi kobe toba holeni. Ani mitangi nabi Anduane Homogonaga andaneha howa ibugua bia laradagua hale halu bialu mana ko bulene mangaore gibi ho habe.\x + \xo 3.7 \xt Lm 12.16\x*  
\v 8 Ani bialu hariyagua mana ogoni beregonime í̠ni biamogoore bialu tingini mo ko henego marasinime mo dabi halu mo baya hagadagua í̠ni mo bayaore holebira.  
\v 9 Í̠na Anduane Homogonaga mini mo yaraga halu í̠ mabuni tomo hangareru damene bibahendeorenaga hini degedegeru loma bialu ibu bu mibe.  
\v 10 Anidagua biriyagua nde Anduane Homogohanda í̠naga mabuni tomo hengederuni bibahende wu dame bilo mo anda helolebira. Í̠ mabuni tomo ani bu payabu ngelaragola tomo biaru namibe nahe maru wiatogo bialu helolebira. \w Waini\w* iba pingidowa odo berelaga be timbuni a kegonibi waini iba biru to̱lotagi halu odo pebe bulebira.   
\p
\v 11 I̱ wanebi iginibi Anduane Homogohanda í̠ mo tiga bialu mana layagua handabe manga halu keraho holeni o biagoni í̠ mini wibelonaga biya manda bibe.\x + \xo 3.11 \xt Yob 5.17\x*\x + \xo 3.11 \xt Hi 12.5-6\x*  
\v 12 Irane abame ibu igini gubalini howa dege mana liahe mbira biragola mana lagadagua dege Anduane Homogohanda wali agali ibuni gubalini ho karu mini wilo mana laga kago í̠ keba nahabe.\x + \xo 3.12 \xt Man 8.5, Min 13.24, Mo 3.19\x*  
\v 13 Wali agali mbirale bayuwa manda buwa mini gigabi karu ti turuho holene nga.  
\v 14 Ani bulene ngago irane mini gigabi holenego ibu mbirale taratara muni daligame miagane ngolobi silibabi ale ndo uruni bolangua howa daligaore ngagoni.  
\v 15 Ani bialu dindini mbirale taratara bayaore í̠ hame lagane ale maru ngaru alebi ndo mini gigabi ibu daligaore ngagoni.  
\v 16 Mini gigabi holeneme í̠ biamogo biragola í̠ dindini luore haabo holebere. Ani bialu mini gigabi holeneme í̠ mini lene holenebi homogo holenebi ngulebira.  
\v 17 Mini giga buleneme í̠ dindini holenego turu howa dungulo bayuwaore hama pobelo haru hama pialu í̠ haru hairi holebira.  
\v 18 Mini giga bulenegome holene miaga ira ale nga. Ani ngago wali agali mini gigabi holenego yu tigabu karu ti miniwi howa holene bayaore yu howa turuho ka.   
\p
\v 19 Anduane Homogohanda ibunaga mini gigabi wiagome dindi wabini. Ibunaga manda bulene wiagome haribi wabu helene.  
\v 20 Ani bialu ibunaga mini gigabi wiagome dindi ogoria iba mo dugua halu mo pelaga ka. Hari beralibaha howa iba mo mogo bialu dalubi mo ibila haga ka.   
\p
\v 21 I̱ wanebi iginibi í̠naga manda bayalebi mini gigabi wulenebi baya hanguore yu waholeni hondowa yu habe.  
\v 22 Manda bayale mini gigabi wulenela libugua í̠naga holene bayale mo ngialu í̠ yári baya taraore bu haradagua bu holebere.  
\v 23 Ani bu howa í̠ poleberegoha mbiraleme í̠naga ge bobidi lolene mbira nawi hariga bayaleni hangu polebere.  
\v 24 Andaga paleregohabi í̠ gi holene mbira nawi embedaho howa u bayaleore pu paluebere.\x + \xo 3.24 \xt Yob 11.19, Iba 3.5, Min 6.22\x*  
\v 25-26 Í̠naga waitigirume í̠ ho mabu bupe halu gono wiradagua bidagoha nadelo Anduane Homogohondo mini mbiraore hongo howa wu habe. Ani beregola ibugua í̠ baya hangu mamage holebira. Ani biragola mo ko holene bu ngarume mbirali ko biaga karuha mo ko holene abaleore iba dalu puyaburu hongohe ibiraligobi ibiyaguabi í̠ gi nahe holebere.   
\p
\v 27 Mbiralime mbirale mbira buru pale howa í̠hondo ngi lalu hale hayagua nawi nale howa mulene wiagua nde mulene nga.\x + \xo 3.27 \xt Lm 13.7, Ga 6.10\x*  
\v 28 Í̠ dameneme í̠hondo mbirale hale harago ale áyu dege mulene wiagua ngelo howa í̠na ibuhondo yawi nguliya mo ibule áyu pu, nalabe.  
\v 29 Í̠naga nenege maru í̠ni baba handa a̱i̱ na̱i̱ padaru ti í̠naga nenegeore kamagoni lo mitangi bu kago í̠na ti mo ko hole mbira bulene manda nabibe.  
\v 30 Mbiralime í̠hondo ko mbira nabi kayaguabi í̠la keba nahe kayaguabi bame o biagohondo lai nale holene nga.  
\v 31 Agali wai biaga karu tigua biagadagua ko bule lowa bu miniha kiau nale holene nga. Ani bialu tigua hariga piagadagua polene nawi.  
\v 32 Irane Anduane Homogo ibugua agali urunibi karuhondo turu nahaga ka. Anigo maru mana tigabi ngadagua bialu haga karuhondo Anduane Homogohanda turu haga ka.  
\v 33 Anduane Homogo ibugua ko biaga dameneru ti mo ko hai holebira. Maru mana bayale biaga karu ti ibunime handayaho halu mo bayale holebira.  
\v 34 Maru balagala haga karuhondo Anduane Homogohanda mana tinime bialu ka ale dege biadai bulebira. Anigo maru mana tigabi bialu tini mo dindiha haga karuhondo ibugua ti biamogo biaga ka.  
\v 35 Mini gigabiwi karu hondowa wali agalime ti mini lene ka lolebira. Anigo mini nawi karume tininaga mini nawi howa taga pani nolebira.\x + \xo 3.35 \xt Ya 4.6, 1 Pi 5.5\x*   
\c 4  
\s1 Tí mini gigabi holenebi manda bulenebi mo yu holene ngago ogo  
\p
\v 1 I̱ waneigini-o tí abahanda bi larago baya hangu hale halimu. Ani birimiyagua tí mini bayalewi holeberemi.  
\v 2 Bi i̱na tí langigi beroru bayaleorego tígua mo wa nahalimu.  
\v 3 I̱ ai̱yahanda waneigini mende nahonowi i̱ hangu hono winigome  
\v 4 igiri emeneni hewagola i̱ abahanda i̱ lawai halu bi ogodagua langini. I̱na bi laga berogo í̠naga bu habaneha mo yai howa bialu hariyagua í̠ bayale holebere.  
\v 5 Í̠ mini bayale gigabiwi holenebi manda bulenebi mo yu habe. I̱na bi larogo hale howa nahe tingi nahe bayuwa mitangi bialu embeda nahabe.  
\v 6 Mini bayale gigabi wulene yu wa nahe hame laabo hariyagua ogonime í̠ bayale haru holebira.  
\v 7 Í̠na mo yu holene duniniore mbira mini bayale gigabiwi holene ogoni nga. Í̠na mbirale ngaru dewa heneneore mo yu habehego duniniore mini gigabiwi holene ngago ogoni mo yu habe.\x + \xo 4.7 \xt Md 13.44, Lg 10.42\x*  
\v 8 Mini bayale gigabi wulene ogoni í̠na hameore lalu hongo howa yu ndibulo hariyagua ogonime í̠naga mini yaraga halu mo timbu holebira.  
\v 9 Ani bialu ogoni ibu í̠naga emboneni yári taraore bini mbau lalu kininaga manda ale holebira, lalu i̱ abahanda i̱hondo bi ani lene.   
\s1 Hariga kira ale ngago ogo  
\p
\v 10 I̱ igini-o i̱na bi larogo baya hangu hale hariyagua dindi ogoria lu haabo holebere.  
\v 11 Í̠ mini bayale gigabiwi habelobi hariga tigabini pobelobi i̱na lawai halu mo tiga birugoni.  
\v 12 Í̠na hariga tigabi ogoriani pialu hariyagua mbirale mbirame hapai habe nahe howa í̠ gerai lalu piriyaguabi pilo ibira nahabehe holebere.  
\v 13 I̱na bi bayale ogoni lawai harugo yu ndibulo habe. Mana uruni í̠naga holene ibuniorego manda buwa bayuwa de hondo habe.  
\v 14 Agali ko biaga karu hariga poradagua í̠ nape tigua biradaguabi nabibe.  
\v 15 Í̠na hariga ogoriani nape wandialu habagi halu pobe.  
\v 16 Agali ko biaga karume ko mbira nabiyagua ti palia nabi yanga yanga bu haabo haga. Tigua agali maruhondo ko bialuore palue lowa haga ka.  
\v 17 Mana ko bulenebi wali agali maru bo waholenebi ogoni tinaga hina ibala ale bu hinaga.   
\p
\v 18 Agali mini tigabiwi karunaga hariga ni egerebagi howa dalu horombeni hongohe daraligobi nga.\x + \xo 4.18 \xt 2 Sml 23.4, Md 5.14-15, Pb 2.15\x*  
\v 19 Agali ko biaga karunaga hariga arumahe wiagagobi nga. Ti pilo ibira ho wialu tinaga ge bidi larago ogo aleme bidi laralo manda nabi piaga.   
\p
\v 20 I̱ igini-o í̠naga hale dugua ho howa bi laga beroru baya hangu hale haga bibe.  
\v 21 I̱na bi laga birugo embeda holigo bayuwa manda bu howa í̠naga bu habaneha mo peho habe.  
\v 22 Anigo í̠na i̱naga bi laga beroru baya hangu manda buwa bialu hariyagua bi urunime í̠hondo holene ngialu hongo habelo mo hongo holebira.  
\v 23 Í̠na horo bibahendengi í̠naga bu miniha mitangi bulene bayuwa mamage haabo habe. Ani bialu hariyagua iba uliha howa bayale tagira ibagadagua í̠naga miniha howa mitangi bayale tagira ibulebira.\x + \xo 4.23 \xt Iba 44.21, Lm 12.8\x*  
\v 24 Bi larego lalu howa tindule lalu mbira lolene nawi. Í̠naga ne harigaha howa ke̱ halu bi ko maru heba lolene nakarulape.  
\v 25 Í̠na hariga pole manda birigoria tigatiga hondo yalu puabo habe. Handa a̱i̱ na̱i̱ nabi hendedegoria hondo yalu puabo habe.  
\v 26 Mbirale mbira bule howa ala miniha bayuwa manda manda bibe. Anidagua manda biriyagua mani í̠na mbirale berego bayale holebira.\x + \xo 4.26 \xt Hi 12.13\x*  
\v 27 Ko ngagoria hondo wandialu hariga tigatiga hendedegoria hondo yalu puabo habe. Hariga gi tigaha pedagoria pialu gi leha pedagoria ge ha amu nahe tigatiga puabo habe.   
\c 5  
\s1 Wali kayu bulene nawi lenego ogo  
\p
\v 1 I̱ igini-o i̱na bi larogo bayuwa hale habe. I̱na mini bayale gigabi wulenebi manda bulenebi í̠hondo ngule hame ledo.  
\v 2 Ogonigo í̠na mana tigabi bialu howa í̠naga bi larego bibahende agali manda bayalewime laradagua bulebere.  
\v 3 Wali mana ko biaga bedago ibugua í̠ haru pole lowa dimagoli bi dewa laabo haragome í̠naga bu bamulebirago de hondo habe.  
\v 4 Í̠na ibunaga bi layago hale halu biriyagua mani handalu keria mbirale kaubi wiagagobibi ayu tibu alemebi í̠ nogoba haragola tandaga biraligobi bulebira.  
\v 5 Wali ogonibigome í̠ haru halu homene dinini pu hagaha haru tagira polebira.  
\v 6 Ibu haabo holenenaga hariga tigabi pedagoria napiaga beda. Ibu hariga ko pedagoha pialu haruda manda nabi howa pupebe dege biaga beda.   
\p
\v 7 I̱ igini-o ai i̱na bi larogo bayuwa hale halu embeda nahabe.  
\v 8 Wali ogonibi bedagoria habagi howa kaundia habe. Ibu anda haneni ge bolanguabi heba nahabe.  
\v 9 Í̠ mini bayale wirigo yu waholenego dege de hondo habe. Wali biagonaga anda haneni bolangua hariyagua agali ko karume í̠hondo dara naholebiraore ndobe. Í̠ igiri daliahe keore bo waholebira.  
\v 10 Í̠naga mbirale biabe erekuibi bialu bayale mo wereru agali marume mo yalu pialu tinaga holebira.  
\v 11 Waragome í̠ minaragola kuni hangu wulebere. Ani bialu homole wuwa dagiani paluwa dugu taraore bialu wulebere.  
\v 12 Ani wuwa í̠na ogodagua lolebere. I̱ luluyu kogo i̱na mine halu agali marume i̱ mo tiga nabilarugoni irane aginagabe.  
\v 13 I̱naga lawai hagame bi layago hale nahe tingi halu donge harugoni.  
\v 14 Áyu i̱ wali agali bibahende deni ko hai kogoni, lalu lolebere.   
\p
\v 15 Í̠ agali mendealinaga iba uli ngagoha napobe. Agali mbirame iba uli ibuninaga ngagoha nalu hagadagua í̠ one mbiraore ogonila mandagi halu ibu hangu gubalini holene nga.  
\v 16 Wali í̠ one ndoru baba waneigini hono wima ibaga biriyagua mani waneigini urunime í̠ biamogo nabulebira. Ani manda buwa í̠ onela hangu í̠naga waneigini hono wulene nga.  
\v 17 Wali kayu dewa yalu waneigini hono wereruni wali biaru ti aria ho tago holebirago ani bulene nawi.  
\v 18 Ngode Datagaliwabehanda í̠ oneore mo turu halu biamogo binigo beda. Í̠ one ibu í̠naga iba uli ale bedago í̠na ibuhondo turuho holene nga.  
\v 19 Ibu bayaleore biruwa ibunaga mana bayaleore biragome í̠ mo turu helo. Ibugua í̠ gubalini hayago ogoninaga í̠na ibu mitangi bialu gubalini haabo habe.  
\v 20 I̱ igini-o í̠na wali mendehondo gubalini holene irane aginagabe. Í̠na agali mende oneme bi laragome í̠naga mini daraga bilo kego aginagabe.  
\v 21 Anduane Homogo ibugua mbirale bibahende í̠na beregoni manda biai halu í̠na hariga poregohabi handai haga ka.\x + \xo 5.21 \xt Min 4.26, Yar 16.17, Hos 7.2, Hi 4.13\x*  
\v 22 Agali mana ko biaga kagonaga mana ko biragome ibuni gono wiaga. Ibugua ko biyagome gono wiyagoha ibuni do wiaga.  
\v 23 Agali ogonibi ibuninaga mini haru nahaga howa ibugua lulume biagadagua biaabo haragome ibuni bo homelaga.   
\c 6  
\s1 Mana maru í̠na bulene nawigo ogo  
\p
\v 1 I̱ igini-o agali mbirame mendealila dano ho heagola dano yadai nabiyagua í̠na nguliya lalu lo wiriyagua mana ogoni nakarulapeore.  
\v 2 Í̠na dano henego nguliya lalu lo wirigome í̠ni garabaya ale bialu gono í̠ni wia harigome do wulebere.  
\v 3 I̱ igini-o anidagua buliya lalu lo wiriyagua í̠ agali ogoni ibu andaneha taga pani nalu garabaya holene nakarulapego ibu karia gerai puwa i̱ golopeha lalu lamibe.  
\v 4 Í̠na p̱alia nabi ha̱lo birabi nabi abale pole manda bibe.  
\v 5 Ega nogorume gono ngago hondowa ti ibida piagadagua í̠ abale ibida pole anidagua bulene wulebira.   
\s1 Wali agali mangahe kamiru de hondo halimu, lenego ogo  
\p
\v 6 Wali agali biabe nabiaga mangahe kamiru tíhondo i̱na bi mbira langulene yido. Tí uburulime bialu heagoni de handalu o bialu heagonidagua bule manda bialu tí mo yalimu.\x + \xo 6.6 \xt Yob 12.7\x*  
\v 7 Uburuli biaruni tinaga de handameho hagabi haguanebi ogoale bidaba lowa haru hagabi mbira nahego handabe.  
\v 8 Ani nahegoyu tini hangu hangu mini wialu tomo bu payabu ngangi bu hombedo yalu pialu tomo gari porangi nalu hole lowa bu wia do haga kagoni.  
\v 9 Ani biaga kago ai wali agali mangahe kamiru tí tamuni u palu ngamigoni wene paliaho wiaabo dege hole hame ledamibe. Tínaga tamu yu wahalu angi heyulenaga paliaho dege ngamibe.  
\v 10 U palu hameledogo emeneore lone palu wuliya laga kamigoni. Gi geru mo muli haga buwa u emeneore paluwa nde heyuliya laga kamigoni.\x + \xo 6.10 \xt Min 24.33-34\x*  
\v 11 Anidagua birimiyagua tínaga mbirale ngamiruni abaleore ereba hai haragola tí mbirale mbira nawi yagibanoore holeberami. Pagealime anda bangu lalu mbirale ngaru bibahendeore hilu gangalibu yalu piai haragola mbirale mbira nawiore hagadagua tí ogonibi holeberami.\x + \xo 6.11 \xt Min 10.4, 13.4, 20.4\x*   
\p
\v 12 Wali agali habane nabulene mana ko hangu biaga karume ke̱ hangu hama ibaga biaga.  
\v 13 Tigua bi tigatiga latagi nahe howa tini mitangi bidago gimebi gemebi demebi mana tara tara biragome ti aria maru karu manda bilo walia haga.  
\v 14 Ani bialu howa tigua mana ko hangu biaabo hole mitangi bialu wali agali maru karu ko bilo mo bia haga ka.  
\v 15 Anidagua biragome ti kagoria mo ko holene abaleore íbu wialu mo ko haragola ti lone mo bayale holene henge nawulebira.   
\p
\v 16-19 Anduane Homogo ibu handabe mangaore hagane mana koore karia ngago uruni wali agalime bilo hame nalagaorego mana uru.\x + \xo 6.16-19 \xt Iba 18.27, 120.2-3, Ais 1.15\x*  
\q1 Mbira: Mine halu wali agali maru karu nagalone ka mitangi biagabi  
\q1 Mende: Ne harigaha howa ke̱ hagabi  
\q1 Tebone: Wali agali bame irane nawini bo wahagabi  
\q1 Mane: Ko bule miniha magoyu hagabi  
\q1 Dauni: Ko bule abale porabu hagabi  
\q1 Waragane: Godi lalu ke̱ howa lagabi  
\q1 Kane: Hamene damenemabi hoba mu hagahaga bilo ndelope hagabi  
\p Mana urunibi Anduane Homogo ibu hame nalagaore ka.   
\s1 Wali agali mendeali one kayu yulene nawigo ogo  
\p
\v 20 I̱naga igini-o í̠ abahanda bia larago hale howa bialu í̠ ai̱yahanda mana lawai harago mo embeda nahabe.  
\v 21 Libugua bi í̠hondo langirago í̠naga bu miniha mo hongowa talialu bialu haabo holene nga. Ani mo hongo howa biriyagua bi mana ogoni í̠naga mani magagua wirilidaguabi mandani yári birilidaguabi wu haabo holebere.  
\v 22 Í̠ ibaga bialu poregoha bi ogonime í̠naga hariga mo walia halu í̠ u paleregohabi ogonime í̠ mamage holebira. Palialu heyaregola bi ogoni degeme í̠ mini bayale wulene ngulebira.  
\v 23 Í̠ aba ai̱yalanaga bi mana larago hariga mo walia haga wá holene hale ale holebira. Bi mana ogonime í̠ mo tiga biragola í̠na mana bayale tigabi ngago bialu bayale dege haabo habelonaga bulebira.  
\v 24 Libunaga bi mana langiragome í̠ wali ko biaga arume mo pila nahelonagabi mendeali ti one bedarume í̠ dimagoli howa ndole biyagua hale nahabelonagabi langulebira.  
\v 25 Wali tingini bayale bedaru de hondowa dimagoli nahabe. Tinaga deme í̠ handaya hayagua ti bedagoha poleni napobe.  
\v 26 Mbirali ibu wali agali kayu biaga baba kayu biyagua ogoni ibunaga yolo timbuni ndo emene dege tomo halu mbira hangu nolene karulape yu waholebira. Anigo mbiralime agali mendeali one baba kayu biyagua ogoni ibunaga yolo timbuni dewaore yu waholebira. Ibuninaga holene yupe halu homoleneore wulebira.   
\p
\v 27 Ira dedaore í̠naga galukunini ya para hariyagua irame í̠naga tingiliya bidego nadolebirabe.  
\v 28 Ira timbuni dedagoria daligani ibagabu kegola í̠naga ge habe nadolebirabe.  
\v 29 Ogonidagua dege mbirali agali mendeali one bedago kayu biriyagua tigua í̠ yo pialu pe nalolebira mo ko howa baore bulebira.   
\p
\v 30 Mbirali ibu tomo garibi laragola mendealinaga tomo wialu pedago mo nayagua nde tomo anduane biagome bi ko mbira nalolebirabe.  
\v 31 Anigo ibugua binida lalu handa walia hayagua anduane biagome manani haru poragola ibugua ibu wu heneda ale bibahendeore anduanedagohondo miai holebira.  
\v 32 Anigo mbiralime agali mendeali one bedago kayu biyagua nde mana ogoni tigabi ndogo lulu howaore bulebira. Agali mana ko ogoni ale biaga kago ibugua ibuni mo ko hagaore ka.\x + \xo 6.32 \xt Min 7.7-13\x*  
\v 33 Ani biragola marume ibu mo ko howaore balu ibuhondo bi ko lamialu biragola taga timbuniore ho haabo holebira.  
\v 34 Agali mbirali ibu one agali mendeme kayu biyagua agalinime keba timbuniore haga ngagoni. Ai ogonidagua dege wali agalinidago ibugua keba timbuni howa ibu one kayu biaga biago pani nelo mo ko howaore bolebira. Ibugua dara holene mbira nawulebiraore.  
\v 35 Nogo muniru dewaoreme ibu one tawa bo miyaguabi urunime ibunaga lembo holene timbuni ngago mo ereba naholebiraore.   
\c 7  
\p
\v 1 I̱ igini-o i̱na í̠hondo bi larogo hale halu embeda nahe í̠naga miniha bayuwaore mo yabe.  
\v 2 Ani bialu i̱na bi larogodagua bialu hariyagua í̠ bayale holebere. I̱naga bi larogoni baya hanguore yani ho habe. Í̠ninaga de kira kegoni mo ko holani hondowa hogorale bu hondo harilidaguaore hondo habe.  
\v 3 I̱na bi laga beroru í̠naga miniha mo yuwa haabo habe. Mani magagua wiradagua wu haabo habe.  
\v 4 Mini bayale gigabi wulenegobi manda bayale bulenebi í̠ mbalini nguinioregohondobi í̠ dameneoregohondobi mitangi tigabi birilidagua bibe.  
\v 5 Anidagua mitangi bu hariyagua wali ibu agali one bedagome í̠hondo page bibiya mbaibu lowa ndole biyagua mini bayale gigabi wulene ogonime í̠naga pabe tigila dibidagola í̠ porabutagi halu puwa walime laradagua hale halu bibe nahe holebere.   
\s1 Wali mbira agali oneme mana ko ngubiore biaganego ogo  
\p
\v 6 Horo mbiruore i̱ i̱ni andagani howa anda windoha de handatagi ho haru.  
\v 7 Ani howa handalu hewaria igiri daliahe dewaore mini nawi odahe urubi degedegeru dewa harigani puíbu biyaria handaru. Maru haru dege lowa mini nawi lulu andaore igiri daliahe mbiraore panigi bendo lalu piyaria handaru.  
\v 8 Igiri daliahe odagoni ibu pialu wali koore mbira bereago andagani anda hanehane kaware pu banga biyaria handaru.  
\v 9 Ne̱ lo waheaha arumaha piyaria handaru.  
\v 10 Wali biago ibu yári bayanda walime biagadagua bu berenego ibugua igiri odagoni haru palue lowa ndole bule manda bini. Ani manda buwa igiri biago pialu hearia hondowa wali biagome abale lola hole tagira ibini.  
\v 11 Wali odagoni ibu elahe taga nahagaore biruwa andagani biru dambo nalaga hariga hariga hangu ibagabu haabo haga berene.  
\v 12 Wali odagoni ibu horo bibahendengi agali dege taya bima hariganibi magedi hamarunagabi ibaga bume haga berene.  
\v 13 Ani biaga berenego wali odagonime igiri daliahe o biagoni minu yani howa nu̱nu̱ laya. Nu̱nu̱ lowa igiri biagonaga deni tigatiga handaya howa au laya.   
\p
\v 14 I̱ áyu mbirale loma bini mbira bo delalu henego o delarudagonaga nogo mbirini maru i̱ andagani dawa ngelalu ibiru, laya.  
\v 15 Anidagua dawa ngelalu ai í̠ lola harabe hondole hai bima ibalu hewaria ndodabe. Ai áyu ibalu heria lolaore kogoni, laya.  
\v 16 Ani bialu i̱ andagani paluene tamu bayaore mo ginibu ngelalu ibiru. Tamunguru aga bayaore Iyibi dindi tawe kala tara taraherume dungua ho ngeledo, laya.  
\v 17 Ani bialu tamu odagoriani padua tara tara nga baya tara tara biagaru odope howa baya ngabu ngeledo, laya.  
\v 18 Ani bidogo iya gini bialu turuho bedabaore egabile labiyago mbaibu, laya.  
\v 19 I̱ agalini ona andagaha nahego ibulubada lowa gi nahabe. I̱ agalini ibu dindi kaundiaore mbiraha ho hama piyagoni.  
\v 20 Ibu muni dewaore hombedo yalu piyago abale dai nabulebira. Sarere kira ale hai halu dai bulebira manda bido, laya.  
\v 21 Wali biagome igiri daliahe biago ndole bu mialu igiri biagonaga bu mini mo heya holenaga bi hale hoabi tara tara dewaore lene.  
\v 22 Wali biagome bi ani layagola igiri ibugua hale halu ibu abale wali biago andaga piyadagua haruru pene. Nogome ibu bo dawale haru piarua manda nabi howa nogo anduanenaga geha haruru piagadagua ibu wali biago haruru pene. Agali luluyu karia garabaya helo gi minu huba buwa garabaya haru poradagua bini.  
\v 23 Igiri odagoni ibugua manda bialu ibu timu mbirame ibunaga gubalini mogo bianeoregoria bolomogo biragola ibu bo ibira holobada lowa ibu manda nabi pene. Nogo gabuame ni̱a̱o̱ weda manda nabi howa gerai mabu dugua hole pupe halu karia ibuni ni̱a̱o̱ wedagoha do wiaganedagua do wialu homole porogonida ibu manda nabini.   
\p
\v 24 Ani biyane handarugo ai i̱naga iginiru-o tígua i̱na bi larogo baya hanguore hale hoa howa hale halimu.  
\v 25 Wali ko ngubi ogonibime tínaga bu mini ba mulani tí gi howa igilo muwa halimu.  
\v 26 Agali igini dewaore wali ko ogoni aleme mo ko hai halu agali dagalabe nahe dewaore balu homelai hene ngago wali ko ogoni ale bedagoria tí kaware hapara nahe gi howa igilo mialu tí kaundia halimu.  
\v 27 Bayanda wali andaga pole hariga pedagoni homaliha anda pole hariga poradagua bida. Wali ko ogoni ale bedago andaga pole pirimiyagua o homene dinini pu hagaha pole poramigoni.   
\c 8  
\s1 Mini bayale gigabi wuleneme biaganego ogo  
\p
\v 1 Mini bayale gigabi wuleneme wandari mbira heyu howa olaradagua ina olalu ka.\x + \xo 8.1 \xt Min 1.20-21\x*  
\q1 Manda buleneme bi larago ina hale habehe kama.   
\q1
\v 2 Ibugua hariga bare hombene ngarunagabi  
\q2 hariga gebage ngarunagabi heyu howa ina olalu ka.   
\q1
\v 3 Tanoha anda pole wali agali ubanda tagi biaga panga haraba dugu a̱i̱ kagoria howabi  
\q2 inahondo agua lalu ka.   
\q1
\v 4 Dindi wali agali kamiru bibahendehondo i̱na tí olalu kogoni.   
\q1
\v 5 Wali agali miniha boga nabi kamiru  
\q2 tí ogoni mo yule i̱ kogoria ibidaba.  
\q1 Wali agali mitangi bayuwa tigabi nabiaga kamiru  
\q2 tí ogoniore mo yule i̱ kogoria ibai hadaba, lalu ka.   
\q1
\v 6 I̱na tíhondo bi baya buruguleorebi tigabiorebi langigi berogo  
\q2 bayuwa hale hadaba. \fig Dindi wali agali kamiru bibahendehondo i̱na tí olalu kogoni. Wali agali miniha boga nabi kamiru ... i̱ kogoria ibidaba. Wali agali mitangi bayuwa tigabi nabiaga kamiru ... i̱ kogoria ibai hadaba.|src="H.K.80E.tif" size="2" ref="(8.4-5)" \fig*   
\q1
\v 7 I̱na horo bibahendengi bi henenego hangu laga kogoni.  
\q2 Ke̱ holenebi bi yole ko tara tara ngarubi i̱ hame nalagaore kogoni.   
\q1
\v 8 I̱na bi laga bialu kogoni bibahende tigabi hanguore lalu kogoni.  
\q2 Bi ke̱ howabi wali agali mo guya holebi mbira nalagaore kogoni.   
\q1
\v 9 Wali agali tinaga mitangi bulenebi manda bulenebi wále tigabi karume  
\q2 i̱na bi larogonaga tenego manda biai ka.  
\q1 Tigua i̱na bi larogoni henene laralo manda bulebira.   
\q1
\v 10 I̱naga bi tíhondo langialu kogoni muni ngolo silibabi ale ndo  
\q2 i̱naga bi ogoni ibu galone daligaore pale ngago  
\q1 tígua ogoni duniniore lowa yamilimu.   
\b  
\q1
\v 11 I̱ mini Bayale Gigabi kogoni.\x + \xo 8.11 \xt Yob 28.15, Iba 19.11, 119.127\x*  
\q2 Dindini to̱le̱ ale tara tara ngiringarale palido hene duguwa  
\q2 muni milo wabu ngarubi ndo kogoni.  
\q1 Mbirale mbira baya tí hame lagane ale dindini ngarubi ndo  
\q2 i̱ baya gibi daligaore kogoni.   
\q1
\v 12 I̱ mini Bayale Gigabi kogoni.  
\q1 Mana bayale wále agua bialu holene nga lalu  
\q2 i̱na manda bidogoni.  
\q1 I̱na mbirale bibahende bayuwaore manda biai howa  
\q2 mbirale baya hangu dabaga bulenego manda bidogoni.   
\q1
\v 13 Wali agali Anduane Homogo andaneha howa ibugua laradagua bialu haga karume  
\q2 mana ko bulene handabe manga holebira.  
\q1 Mine holeneru i̱ninaga mini mo yaraga holeneru mana ko tara tara buleneru ke̱ holeneru  
\q2 mana uruni aleru i̱ hame nalagaore kogoni.   
\q1
\v 14 I̱na mbirale bule lalu manda mandabu wuwa bule ledogonidagua biruli.  
\q2 I̱ mitangi bayuwa tigabiore biaga howa hongo gibihe kogoni.   
\q1
\v 15 Kini agali karumebi agali haguane karumebi tininaga dindi bayuwa hondo helo  
\q2 i̱na biamogo bialu dindi mo baya holenenaga bi mana bayuwa wabu wilo biamogo biruli.   
\q1
\v 16 Dindini wali agali hondo haga agali haguane karu damenego bibahendeore ta nabi i̱na biamogo bigi berogome  
\q2 tigua wali agali haru kagoni.   
\q1
\v 17 Wali agali i̱ hondole lowa hongo howa taya bialu karume  
\q2 i̱ handa walia holebira.  
\q2 Wali agali i̱ gubalini haga karu i̱na ti gubalini timbuniore haga kogoni.   
\q1
\v 18 I̱na wali agali mo homogo holene mbirale dewaorebi  
\q2 mini mo yaraga holenebi tihondo mule kogoni.  
\q1 Ti mana bayale tigabi bima pialu ti homogo holenenaga mbirale bayale bayale handa walia helo hamelo kogoni.   
\q1
\v 19 I̱na mbirale tihondo miagane ngogo  
\q2 muni ngolo silibaru emene bayale lowa baya daligaore miaga kogoni.   
\q1
\v 20 Horo bibahendengi i̱na mana tigabi hangu bialu haga kogoni.  
\q2 Dabolene tigabi dege dabaga kogoni.   
\q1
\v 21 Wali agali i̱ gubalini haga karu i̱na tihondo homogo holenenaga dewa mialu  
\q2 ti andagani mbirale bayale bayaleme wu to̱lo tagi helaruli.   
\b  
\q1
\v 22 Ala bambaore Anduane Homogohanda mbirale wabule lowa i̱ore ala wabini.\x + \xo 8.22 \xt Min 3.19, Yo 1.1, Mo 3.14\x*  
\q2 Ani buwa mani ibugua mbirale maru maru wabini.   
\q1
\v 23 Ala bambaore Anduane Homogohanda dindi nawabi howa  
\q2 piganengi i̱ore ala wabiyagola i̱ ala hene.   
\q1
\v 24 Anduane Homogohanda iba solowarabi iba bedaru damene bibahendeorebi nawabi howa  
\q2 i̱ore ala tagira íbu helenego kogoni.   
\q1
\v 25 Hari emene wedarubi timbuni wedarubi nawabi howa  
\q2 i̱ore ala wabu helenego kogoni.   
\q1
\v 26 Dindi bibahende ngarubi mabu wima pedarubi uruni bibahende nawiaha i̱ ala wabini.   
\q1
\v 27 Anduane Homogohanda hari daliga li kago wabialu howa  
\q2 hari ligonime iba solowara mo mabu bupe helayadagoningi  
\q2 i̱ ibula hene.   
\q1
\v 28 Ibugua beraliba li harini ngelalu dindiha howa iba dugu dagadaga bilalu  
\q2 dindi biru namu lalu iba solowara tagira íbu berelayadagoni  
\q1 i̱ hewane dege ani bini.   
\q1
\v 29 Iba solowara ibu birairi helogoria tu bo mialu  
\q2 tu o werogo bolodaga holeni lalu lamiyangi i̱ hene.  
\q1 Dindi timbuni ogoni wabu wulenaga gumuni ala ibu pelayangi i̱ hene.   
\q1
\v 30 Anduane Homogohanda biabe uruni bigi biyangi i̱ ibu heba henego  
\q2 ibugua i̱ mbirale mandabi biabe de hondo haga haradagua helaya.  
\q1 Ibugua mbirale wabigi biyaru hondowa i̱na turu gibiore ho harugome  
\q2 Anduane Homogo ibu mo turu haga biru.  
\q1 I̱na Anduane Homogo ibu deni turu timbuniore ho haru.   
\q1
\v 31 Dindi ogo bibahende wabu wiyagobi  
\q2 wali agali dindi ogoriani wabu helayagobi hondowa  
\q1 i̱ turu timbuniore ho haru.   
\b  
\q1
\v 32 Anigo ai mini bayale gigabi ibugua bi agua latago hara.  
\q1 I̱naga waneiginiru-o tígua i̱naga bi larogo baya hangu hale halu  
\q2 i̱na biagane mana ngodagua tígua talialu bilimu.  
\q1 Anidagua birimiyagua tí turuho holeberami.   
\q1
\v 33 I̱na tí lawai haga berogoni baya hangu hale haga bilimu.  
\q2 Ani birimiyagua tí mini bayale gigabiwi holeberami.  
\q2 Mana ogonidagua bulenego hado wanahalimu.   
\q1
\v 34 Wali agali i̱naga bi larogo hale halu biaga karu  
\q2 ti turu holene nga.  
\q1 I̱na ti horo bibahendengi lawai holiya ibuwa  
\q2 i̱ ubanda tagi biaga anda harabani íbu haabo haga karu  
\q2 ti turu haga kagoni.   
\q1
\v 35 Wali agali i̱ yamu yu karu ti holeneore yu holebira.  
\q2 Ani bialu Anduane Homogo ibugua tihondo turuore ho holebira.   
\q1
\v 36 Wali agali i̱ yamia nabi karu  
\q2 ti tinime tini mo ko halu ka.  
\q1 Mbirali i̱ handabe mangaho kago ibu homolene hamelo kagoni.   
\c 9  
\s1 Mini bayale gigabi wuleneme wali agali olalu kago ogo  
\p
\v 1 Mini bayale gigabi wulene ibugua ibunaga anda mbira bu heleda. Anda ogoninaga gene karia baya hanguore bogo mbara laga buwa mo yári bia howa anda gene weda.  
\v 2 Ibugua nogo mbira bo dawalu \w waini\w* iba wiaruni mo dendebiore howa nga. Ani buwa tomo nalu birulene dagiaru bu manda manda buwa ngeleda.  
\v 3 Ani bu ngelowa ibunaga biabe bia haga wandari biru wiaru uyuna tanoha dindi bare hombene wiarunaga pu howa ogodagua lalimu lalu lamiya.  
\v 4 Wali agali mini timbuni nawi kamirubi lulu ale bu kamirubi bibahende mini bayale gigabi wulene andaga ibidaba.  
\v 5 Tomo dawa ngogobi waini iba dendebi hambu ngogobi nole ibidaba.  
\v 6 Mini nawi howa mana ko bialu kamiruni wahalu holene bayale yu hole mo ibidaba. Mini wulene hariga ngagoria anda ibalimu, laya lene.   
\s1 Agali kiralinaga mana ogo  
\p
\v 7 Wali agali minehe balagala haga kagohondo ogonidagua nabibe lalu í̠na mo tiga biriyagua ti í̠hondo bi ko lalu ladai bulebira. Wali agali ko kago mo tiga biriyagua tigua í̠ balu í̠naga tingini mo ko holebira.  
\v 8 Ani bulebirago mine halu balagala haga kago mo tiga nabibe. Ibugua í̠la waitigi ho haabo holebira. Anigo mbirali mini bayale gigabiwi kago mo tiga biriyagua ibugua í̠hondo turu ho holebira.  
\v 9 Mbirali mini bayale gigabiwi kagohondo bi lamiriyagua ibuha mini bayale gigabiwi timbuniore holebira. Ani bialu mbirali mini tigabi kagohondo bi lariyagua ibunaga manda ngagoha mo tago holebere.   
\p
\v 10 Mini bayale gigabiwi holene hame lariyagua í̠ni ala Anduane Homogo andaneha holene nga. Anduane Homogo ibu bayale tigabiore kago í̠ manda bayale henene mo yu keyagua í̠ manda timbuniorewi kegoni.\x + \xo 9.10 \xt Yob 28.28, Iba 19.9, 111.10, Min 1.7\x*  
\v 11 Mini bayale gigabi wulene yu kegome í̠ dindini mali dewaore howa hodagua holebere.  
\v 12 Miniha í̠ mini bayale gigabi wulene yu hariyagua í̠ni mo bayale halu mini timbuni taraore yu holebere. Anigo í̠ manga halu hado wahene mbirago hariyagua nde mini mandala nawiore holebere.   
\s1 Mini nawime wali agali olalu kago ogo  
\p
\v 13 Mini nawi howa biagane ngago wali mini nawime lulubi lagimbu bialu biagadagua biaga nga.  
\v 14 Wali ko uruni aleme ibunaga anda harabanibi tano hanuni bare hombene ngagoria howa dagia ngagoriabi birigi biaga.  
\v 15 Ani biruwa ibugua wali agali maru tinaga biabe biala heneruha pole harigani pugu biraru olowa ibidaba laga. Ani lowa ibugua tihondo lalu,  
\v 16 Mini timbuni nawi kamirubi lulu ale kamirubi tí i̱ andaga ibidaba, laga.  
\v 17 Ani lowa ibugua lalu, Iba mendealinaga hambu ngaria mo page binigo iba ogoni gagahe nolene dendebiore wulebira. Tomo mbiralinaga wialu pedago o howa mo kayu binigo ogoni dendebiore holebira, laga.  
\v 18 Agali maru ibunaga bi hale hole ibiyaru ti wali biagonaga anda tamuha ko ngubiore homali ale ngu bialu kago nahende haga. Wali ogoni ibu bedaria agali maru ala penedarubi áyu pialu karubi homene dininiru pu hagaha pu kago ti manda nabi howa ibu bedaria piaga.   
\c 10  
\s1 Solomonohanda mana bayale gigabi maru lowinigo gilibu ngago ogo  
\p
\v 1 Mana bayale gigabi bialu holenenaga Solomonohanda bi tumagi laga binigo ogodagua leda.  
\p Waneiginiru ti mini bayale gigabiwi kayagua ti ai̱ya abala turuho holebira. Anigo waneigini ti mini gigabi ndo mini nawi kayagua ko biragome ti ai̱ya abala mo tandaga holebira.   
\p
\v 2 Í̠na muni page binigome homogo hariyagua muni ogonime í̠ mo bayale naholebira. Anigo í̠na mana tigabi hangu ngaru talialu biaabo hariyagua mo ko holene mbira í̠ha nawulebira.   
\p
\v 3 Anduane Homogohanda wali agali tigabi karu tomo nolene mbira burupale nahelaga ka. Anigo wali agali mana ko biaga karume mbirale hamelo kago milo henge namiaga ka.   
\p
\v 4 Í̠ biabe bulene mangahe hariyagua yagibano noa noalo holebere. Anigo í̠ biabe ebebebi hariyagua mbirale dewawi homogo holebere.   
\p
\v 5 Agali miniwi kagome tomo nolene tu haragola bu mogobu wiaga. Anigo agali mbira ibu biabe nabi palia hangu biyagua nde horo ogoningi tomo nolene nawidagola ibu one waneigini heba ti noa noalo howa taga pani nolene wulebira.   
\p
\v 6 Anduane Homogohanda wali agali mini tigabiwi karuhondo bayale dewa miaga ka. Anigo wali agali ko kago ibugua bi laragome wali agali mo hondo holenaga miniha ohe howa bi laga ka.   
\p
\v 7 Wali agali mana bayale biaga karu homarangi marume ti mitangi bialu dara howa mani tigua bayale biyarunaga te laabo haga. Anigo wali agali mana ko biaga karu homaragola marume ti abale embedaho wahaga.   
\p
\v 8 Wali agali mini bogabi karu tigua wali agali marume ogodagua bibe lalu bi bayale lamiragola ti bayuwa hale haga. Anigo wali agali mini nawi howa bi habane nabulene kudaga bi dege laga karu ti mo ko holebira.   
\p
\v 9 Wali agali mini tigabiwi karu ti miniha maburabi holebira. Anigo wali agali mana ko biaga karu tinaga mini ko do habe nahe holebira.   
\p
\v 10 Mbiralime henene lolene ngadagua la nabi hayagua ibugua genda dewa mo yalu ibaga. Mbiralime kudaga bi dewa lagimbu biaga kago ibugua mo ko holebira.   
\p
\v 11 Wali agali mini tigabiwi karunaga bi larago haabo holene iba ale. Anigo wali agali mini kowi karunaga bi laragome tininaga miniha ko ngago do howa tigua wali agali maru karu mo ko hole manda bu haga ka.   
\p
\v 12 Handabe manga holeneme ko mo bia haga. Anigo ko biagame ko bibahende biniru gubalini holeneme la nabi wahaga.\x + \xo 10.12 \xt Ya 5.20, 1 Pi 4.8\x*   
\p
\v 13 Mbirali ibu mini dingidangiale kagome ibunaga miniha bayale gigabiwi howa bi latagi haga. Anigo mbirali ibu mini giga napale kago ibu pani nolene wulebira.   
\p
\v 14 Mbirali mini bayale gigabiwi kagome manda tara tara bulene ibunaga miniha yu haga ka. Anigo mbiralime bame kudaga bi hangu lalu kagoria ko abale anda ibilo henge miaga ka.   
\p
\v 15 Tano pabe bu yanda howa tamuha wiagadagua wali agali homogo karu ti mbirale bu ngarume pabe bu mabu bidagola bayale ka. Tano pabe bu yanda nahe howa wiagadagua yagibano karu mbirale burupale kagome ti abale mo ko haga.   
\p
\v 16 Bayale biragonaga yolo haabo holene nga. Anigo ko biragonaga yolo ko dewa bilo mo bia haga ka.   
\p
\v 17 Wali agali maru mana birago mendealime mo tiga biragola hale haga karu ti haabo holene harigani pialu ka. Anigo wali agali maru mana mendealime mo tiga biragola i̱ ndo lalu hale nahaga karu ti mo ko holene harigani pialu ka.   
\p
\v 18 Mbiralime wali agali maruhondo keba howa nahe tingi halu kago ibunaga miniha ko do haragome ibu tindule hangu laga ka. Mbiralime diburibu loyu ibaga biaga kago ibu mini nawi lulu ale ka.   
\p
\v 19 Mbiralime bi dewa laga kayagua ibunaga bi laragome ko dewa bibehe holebira. Anigo mbirali ibu mini bayale gigabiwi kayagua bi dewa lagimbu nabi holene nga.   
\p
\v 20 Wali agali mini bayale tigabiwi karunaga bi larago muni siliba bayaleorego ale ka. Anigo wali agali ko biaga karunaga mitangi bulenego habane nabulene hangu mitangi biaga ka.   
\p
\v 21 Mbirali mini tigabiwi kagonaga bi laragome wali agali dewa biamogo bulebira. Anigo mbirali mini nawi howa biragome ibuni bo homelolebira.   
\p
\v 22 Anduane Homogo ibunime ina biamogo bialu mbirale dewa ngiyagua urunime ina genda namo ngulebira.\x + \xo 10.22 \xt Pig 24.35, 26.12, Iba 37.22\x*   
\p
\v 23 Wali agali karume ko ngaruni bia dege dindi hole lowa turuho kayagua ti mini nawi lulu ale ka. Anigo wali agali manda bayalebi mini bayale gigabiwi karume mana bayale ngaru hangu bule lowa turuho holebira.   
\p
\v 24 Mini tigabiwi karu ti tini hame lara alego mulebira. Anigo ko biaga karu tini mo gi hara alegoore mulebira.   
\p
\v 25 Wali agali ko biaga karu ti kagoria ko bulene mbira ibiragola puyabu timbuni iba li heba ibuwa mbirale ngaru yalu piai hagadagua ti yalu piai holebira. Anigo wali agali mana tigabi biaga karu ti dege hongo howa bayale haabo holebira.   
\p
\v 26 Wali agali mangahe karuhondo í̠naga biabe biaha nalabe. Irane marasini kome ne hambuni kau biagadaguabi ira haguame de iba dege dindi hagadagua bialu í̠na ibuhondo handabe manga holebere.   
\p
\v 27 Anduane Homogohanda bi laradagua bialu hariyagua dindini lu holebere. Anigo ko biaga karu tigi mandi hangu halu tinaga horo nakaha abale homolene wulebira.\x + \xo 10.27 \xt Iba 19.9, 55.23, Min 9.11\x*   
\p
\v 28 Wali agali mini tigabiwi karu ti Anduane Homogohondo mini dunubia ho howa turu halu holebira. Anigo ko biaga karu tigua bayale mbira nahende ti bameore holebira.   
\p
\v 29 Mini tigabiwi karu Anduane Homogohanda ti baya hangu handayaho haga ka. Anigo mana ko biaga karu ibugua ti kagoha ko anda ibilolebira.   
\p
\v 30 Wali agali mini tigabiwi karu ti dindini bayale haabo holebira. Anigo ko biaga karu ti dindini haabo naholebira.   
\p
\v 31 Wali agali mini tigabiwi karume bi larago mini bayale gigabi holenenaga laga ka. Anigo wali agalinaga hégeme bi ko laga kago ogoninaga ne hambu ndibulo waholebira.   
\p
\v 32 Mini tigabiwi karume bi lalu howa wali agali hale ho karu ti mo dendebia holenaga manda bialu bi bayale laga ka. Anigo wali agali mini kowi karu tigua bi laragome wali agali hale ho karu mo tandaga haga ka.   
\c 11  
\p
\v 1 Wali agalime mendealinaga mbirale yidago mo page bulenaga genda magi handaga ngago ke̱ howa wiagadagua ndo hada dai biaga karu Anduane Homogohanda ti handabe manga haga ka. Anigo maru genda magi tigatiga ngadagua handalu yolo bulene ngadagua biaga karuhondo ibugua turu haga ka.\x + \xo 11.1 \xt LBM 19.35-36, Man 25.13-16, Min 16.11\x*   
\p
\v 2 Wali agali tininaga mini yaraga haga karu mani taga pani nolebira. Mini bayale gigabiwi karu tigua tini mo dindiha ho haga ka.   
\p
\v 3 Wali agali mini tigabiwi karume mana tigabi dege biaga ka. Anigo ke̱ haga karu ti tininaga ke̱ howa mana biaga ngagome tini mo guya haga.   
\p
\v 4 Mbirale dewawi homogo ha hariyaguabi í̠ homolene horo harangi urunime í̠ mo wia nabulebira. Anigo í̠na mana tigabi ngaru talialu bialu hariyagua nde ogonime í̠ biamogo biragola í̠ abale homa nabi luore holebere.   
\p
\v 5 Wali agali tigabi karume mana tigabi dege biragome tini biamogo biragola hariga tigabi ngagoria pialu holebira. Mana ko biaga karume tini mo ko haga ka.   
\p
\v 6 Wali agali mana tigabi biaga karu tini mana tigabi ogonime ti bayale helonaga biamogo biaga. Anigo dimagoli halu mana koru bialu haga karu tininaga mana ko biyagome tini mo ko haga nga.   
\p
\v 7 Wali agali ko biaga karume tininaga hongome mbirale bayale ngaru mo wu holeberamabe toba ho haga ka. Anigo mani tigua mbirale mbira bule lowa tinaga miniha magoyu hayago tini homaragola tini heba homamaga haga.   
\p
\v 8 Wali agali mana bayale biaga karu ti kagoha genda tandagaru anda ibiyagua Anduane Homogo ibunime ti pele miaga ka. Genda tandaga urunibi wali agali maru mana ko biaga karuha mo ya holebira.   
\p
\v 9 Mbirali mana ko biaga karume bi ko lalu ndelayagua tinaga bi ogonime wali agali bu karu mo ko haga. Anigo maru mini tigabi karu tigua tinaga mini bayale gigabi ngagome tini pele miragola ti bayale holebira.   
\p
\v 10 Mana tigabi bialu haga karu tinaga holene bayaleore ngagola wali agali bu karume turu hai holebira. Anigo mana ko biaga karuni aria mbirago homayagua wali agalime turu timbuniore holebira.   
\p
\v 11 Wali agali mini tigabi karu tigua mana bayale biragome tinaga tanoha bayale holene wulebira. Anigo wali agali mana ko biaga karu tigua bi ko tara tara laragome tinaga tanoha wali agali karu mo ko haga.   
\p
\v 12 Mbiralime wali agalihondo bi ko lalu mege biyagua ogoni ibu mini nawi lulu ale ka. Wali agali mini bayale gigabiwi kagome bi ogoni ale nale ema nabi holebira.   
\p
\v 13 Mbiralime bi diburibu laga kagohondo bi do henego ibu lamulene nawi. Ai mini bilinahe kagohondo lamulene karulape.   
\p
\v 14 Gabumane haru haga karume wali agali hariga bayaleni pelo walia nahayagua wali agali mo ko halu dindibi mo ko holebira. Anigo gabumane biamogo bialu mitangi bayale talebu mulene dewa bu hayagua wali agali bayale holebira.\x + \xo 11.14 \xt Min 15.22\x*   
\p
\v 15 Mbiralime dano henego ibuni mibe naheyagola í̠na mia holiya leneyagua ogoninaga mani í̠ni genda timbuni wulebira. Ogoninaga í̠ bayale hole manda biriyagua í̠na mana ogonibi ngagoria wandialu habe.   
\p
\v 16 Wali mana bayale biaga bedaru wali agali marume tinaga mini yaraga halu yo nahondolebira. Anigo wali mana ko biaga bedaru ti taga pani nalu birulebira.  
\p Agali mangahe karume mbirale nayi holebira. Agali biabe ebebebi hongo howa bialu haga karume mbirale dewa wua holebira.   
\p
\v 17 Í̠na wali agali maruhondo dara howa biamogo biriyagua mana ogonibi beregome í̠ni biamogo beregoni. Anigo í̠na maru mo tandaga hariyagua í̠nibi mo tandaga holebere.   
\p
\v 18 Wali agali ko biaga karume mbirale ngaruni tini biamogo nabibehe habane nabuleneore ngagoni. Anigo wali agali bayale tigabi biaga karume biragonaga yolo bayale mulebira.   
\p
\v 19 Wali agali mana tigabi dege biaga karu ti haabo holene yulebira. Anigoyu wali agali mana ko dege bule hamelo karu ti homolene wulebira.   
\p
\v 20 Anduane Homogohanda wali agali ko hangu mitangi biaabo haga karuni ti handabe manga ho kagoni. Ibugua wali agali mana tigabi biaga karuhondo gubalini ho ka.   
\p
\v 21 Anduane Homogohanda wali agali ko hangu biaga karuni manani helalu ti pani nolene ngago heneneore na bulebira. Anigo wali agali mana tigabi biaga karu ti pani nane bayale helolebira.   
\p
\v 22 Wali mbira dengui bayaleore biruwa ibugua mana ko hangu biaabo haga bedayagua ogoni ibu gi magi ngolome wabini nogoni yári bia howa nguira da haganego ale beda.   
\p
\v 23 Wali agali mini tigabi karume ti hameledaru biragola bayale dege tagira ibulebira. Anigo ko biaga karume tini hame ledaru biyagua ko dege tagira ibiragola bibahende karume keba hai holebira.   
\p
\v 24 Wali agali marume tinaga muni mbirale ngaru wali agali maru turu helo migi buwa uruni tinaga biabe biragoha muni dewaore wia tago haga. Anigo wali agali marume tinaga mbirale mbirale ngaru mendealihondo tale bialu mibehe howa namiyagua ibuni noa noalo hangu halu burupale haabo holebira.\x + \xo 11.24 \xt Iba 112.9\x*   
\p
\v 25 Wali agali mbirame ibunaga mbirale ngaru wali agali maru biamogo bialu miyagua ibuni dewaore yu haabo holebira. Í̠na wali agali maru biamogo biriyagua tigua nde í̠ biamogo biadai bulebira.   
\p
\v 26 Mbiralime ibunaga tomo yolo bule ibiragola yolo dibaudu howa mule layagua ogoninaga maru tigua ibu mege bulebira. Anigo wali agalime ibunaga tomo yolo bule ibidaba layagua tigua ibuhondo turu holebira.   
\p
\v 27 Mbiralime mana bayale hongo howa talialu biyagua wali agali marume ibuhondo turu howa dungulo holebira. Anigo ibugua ko hangu bule manda biyagua nde ko hangu handa walia holebira.   
\p
\v 28 Wali agali mbirame ibunaga mbirale ngaru mitangi bialu mo tene hayagua nde ibu dalu ibirangi ira yuni gilope hagadagua ibira holebira. Anigo mini tigabiwi karu ti ira yuni gaeangi gahenge haabo hagadagua holebira.\x + \xo 11.28 \xt Iba 1.3, 92.12, Yar 17.8\x*   
\p
\v 29 Agali mbirali ibugua ko biragome ibu one waneigini karuha ko yu anda ibilaragola ibunaga mbirale bibahende ngaru ereba hai halu nayi holebira. Ogonidagua dege mbirali mitangi bayale nabiaga kago ibugua mini bayale gigabi kagonaga biabe bia haga holebira.   
\p
\v 30 Mini tigabi karume mana birago haabo holene lini daga ira ale ka. Agali mini bayale gigabi kago ibugua agali maru ibula mini mbiraore howa mandagi hole hame laga ka.\x + \xo 11.30 \xt Dan 12.3, 1 Ko 9.19, Ya 5.20\x*   
\p
\v 31 Wali agali mini tigabi karu ti dindi ogoria howa bayale biyagonaga yolo miaga manda bidama. Ogonigo wali agali mana ko biagaru tigua ko biyagonaga pani mia nabi yo pialu polobada manda nabimi̱ya. Anduane Homogohanda tihondo ko biyagonaga pani mulebiraore ndobe.\x + \xo 11.31 \xt 1 Pi 4.18\x*   
\c 12  
\p
\v 1 Wali agali mini gigabi holene hamelo karu tigua mana ko biyago mendealime mo tiga biragola ti turu haga ka. Anigo mbirali ibu ko biyago mendealime mo tiga bilo hame nale kago ibu mini nawi lulu aleore kagoni.   
\p
\v 2 Anduane Homogohanda wali agali bayale biaga karuhondo turuho kagoni. Anigo wali agali ko hangu bule manda biaga karu ibugua ti pani mule mandabu ngeleda.   
\p
\v 3 Mbiralime ko hangu biaabo haragome ibunaga holene bayale helo mo hongo naholebira. Anigo mbiralime mana tigabi hangu biaabo hayagua ogoni ibu ira pini dindiha anda pedagola agalime duguabe nahe hagagobi ka.   
\p
\v 4 Agali one mana bayale biaga bedagome ibu agalininaga mini yaraga haga. Anigo ibu oneme mana ko hangu biaabo haga bedayagua ibu agalininaga kuniha warago ko mbira kuni bomboro bima anda piagago ale beda.   
\p
\v 5 Wali agali mini tigabi karume mana tigabiru hangu bule manda bu haabo haga. Anigo wali agali mini kowi karume wali agali maru mo hondo holene tara tara mitangi biaabo haga ka.   
\p
\v 6 Ko biaga karunaga bi laragome mbirali homelo bole lowa ha do howa mayu hagago ale nga. Anigo mini tigabi karunaga bi laragome wali agali genda yu karu biamogo bialu bayale helo mo paliaho helaga.   
\p
\v 7 Ko biaga karu tinaga aguanene mbira yu wa nahe ereba halu homa maroore bulebira. Anigo tigabi biaga karu tinaga aguanene ereba nahe bayale ho dame bima puabo holebira.   
\p
\v 8 Mini bayale gigabiwi karu wali agalime tinaga mini yaraga holebira. Anigo mini nawi kagonaga mini marume hengedape holebira.   
\p
\v 9 Agali mbirame mine halu i̱ homogo kogoni lowa ibu tomo nolene burupale kayagua ogoni nakarulape. Anigo agali mini lene ndo mbirame ibunaga biabe bia haga mbiraore hangu ibu andagaha helo kayagua ogoni ibu agali mende homogo tingi haga biago bolangua ho kagoni.   
\p
\v 10 Wali agali tigabi karume tinaga nogo ega hinayaru dara howa bayuwa de hondo haga. Anigo agali ko karume tinaga nogo ega hinayaru baga bialu bayuwa de hondo nahaga.   
\p
\v 11 Wali agali biabe erekuibi biaga karume ti tomo nolene dewa bu wulebira. Anigo mbiralime habane nabulene tara tara ngagonaga biabe erekuibi bialu hayagua ogoni ibu bame bu waharago ibu mini nawi ka.   
\p
\v 12 Ko biaga karu tigua marume ko bialu mbirale dewa mo yarago dimagoli howa hamelo wiaga. Anigo mana tigabi biaga karu ti bayale biragome tinaga holene karulapeore holebira.   
\p
\v 13 Ko biaga karunaga bi ko laragome tini garabayabu wiaga. Anigo bayale biaga karu ti kagoria genda ibiyagua ti yo pialu polene hariga wulebira.   
\p
\v 14 Í̠na bi laregobi mana beregobi bayaleyagua ogonime í̠ bayale habelo biamogo bulebira. Anigo í̠ni beregonaga yolo mulebere.   
\p
\v 15 Wali agali mini nawi karume, Ina tigatiga manda bidamago, lo mitangi biaga. Anigo wali agali mini bayale gigabiwi karu tigua marume mitangi bayale talebu miragola turu halu hale haga.   
\p
\v 16 Mbirali mini nawi kagome ibuhondo ko mbira biragola keba abaleore haga. Anigo mbirali mini bayalewi kagohondo marume bi ko layagua ibugua donge halu bi ladai nabi mini burugulo naholebira.   
\p
\v 17 Godi laragola agua biya lalu de hendene kago ibu agali henene lagame kayagua ibugua henene hangu lolebira. Anigo ibu agali ke̱ haga kayagua ogoni ibugua godini tindule nabinigobi lolebira.   
\p
\v 18 Mbiralime mitangi bayuwa nabi howa bi layagua nabime nogoba hagadagua ibunaga bi laragome mendealinaga bu habane nogoba holebira. Anigo mbirali mini bayale gigabiwi kago ibugua bi laragome marasini bayaleme mo dabi hagadagua mo bayale holebira.   
\p
\v 19 Ke̱ holene tigi mbira hangu howa ereba haga. Anigo henene lolene wiaabo holebira.   
\p
\v 20 Wali agali ko hangu bule mitangi biaabo haga karu tinime tini mo hondo hara. Anigo wali agali bayale helonaga biamogo bulene mitangi biaga kago ibuni turuho holebira.   
\p
\v 21 Wali agali mini tigabiwi karu ti kagoria genda mbira handa walia naholebira. Anigo wali agali ko biaga ti kagoria ko dewa wiaabo holebira.   
\p
\v 22 Anduane Homogo ibu agali ke̱ haga bibahende karuhondo turu nahe howa waitigi ale haga ka. Anigo ibu henene hangu laga karuhondo turu haga ka.   
\p
\v 23 Wali agalime mbirale bayale bulene mandabidaru abale latagi nahaga. Anigo wali agali mini nawi karume bi anda dewa howa laragola wali agalime ibunaga bi hale howa ibu agali mini nawi lulu ale ka manda biaga.   
\p
\v 24 Biabe erekuibi hongo howa biaga kagome handayaho haga holebira. Anigo biabe mangahe karu garabaya biabe ale biahaga holebira.   
\p
\v 25 Mbirali mini burugulo haabo haga kago ibuha genda tagira ibalu ibunaga mini mo ko holebira. Anigo mbiralime ibunaga nenegehondo bi bayale layagua bi ogoni laragome ibu nenege kago miniha dungulo holebira.   
\p
\v 26 Wali agali mini tigabi karume tinaga nenegehondo hariga tigabi walia halu de hondo haga. Anigo mana ko biaga karu ti hariga tigabi pedago yu wahalu pu luluyu haga ka.   
\p
\v 27 Agali mangahe karume tia bo puwa mbira naboyiore dai bulebira. Anigo biabe pinditigi kau bogalo biaga karu ti agali mini lene holebira.   
\p
\v 28 Wali agali mana tigabi bialu karu ti haabo holenenaga harigani pialu ka. Anigo ko bulenenaga hariga pu maro bialu homolene dege wulebira.   
\c 13  
\p
\v 1 Waneigini bayale miniwi karume ti ai̱ya abalanaga bi larago hale holebira. Ai ko minehe karume mbiralime ti mo tiga bilo hame nalolebira.   
\p
\v 2 Wali agalihondo bi bayale tigabigo hangu laga kago karia mbirale bayale bayaleru anda ibugu bulebira. Ai wali agali ke̱ hagaru mbirale mbira bule lo winigo puguaga karu ti wali agali maru karu bo wahole bulenego hangu manda bialu haga ka.   
\p
\v 3 Mbirali ibunaga ne harigaha howa bi laga birago bayuwa minila haru howa laga biyagua ibu genda nahende bayale holebira. Ai mbirali mini haru nahe howa bi bame nagalone lagimbu biaga kago ibu ibuni bime genda tara tara ibuni kagoria mo yu anda ibulebira.   
\p
\v 4 Mbirali mangahe kagome mbirale ngaru hameore timbuni layaguabi nayulebira. Ai wali agali erekui biabe biaga karume ti erekui biabe bialu mbirale ti hame lara ale mo wiai holebira.   
\p
\v 5 Wali agali baya mini tigabiwi karume ke̱ tara tara holenego ti handabe manga timbuni haga. Ai wali agali mini kowi karu ti mana ko tagabi ngaru taga nahe bialu haga ka.   
\p
\v 6 Wali agali mana tigabi biaga kago tinaga pabe tigila tini mana tigabi biragome hapai haragola ti tamuha bayale holebira. Ai wali agali ko biaga karu ti tinime mana ko bigi biragome mendeali ndo tiniore mo ko haga bulebira.   
\p
\v 7 Wali agali marume mbirale mbira nawiore howa yagibanome homogo tingi haga biaga. Ai wali agali maru homogoore mbirale dewa bu hombedo wu howa mbirale nawi yagibanoore tingi haga kagoni.\x + \xo 13.7 \xt Min 12.9\x*   
\p
\v 8 Wali agali homogo karu pagealime bo wahole biyagua ti gi tagotago muni bu yidago ba ede halu tini yo pialu pole ka. Ai wali agali yagibano karu ti pagealime tinaga mbira agi yidago muluba ndoda handala ti gi nahe hada holobu haga ka.   
\p
\v 9 Wali agali mini tigabiwi howa mana tigabi biaga karu ti lamu hale wá bayaore hamehe ngaligobi ka. Ai wali agali mini kowi howa mana ko biaga karu ti lamu hale hundiama dalidali biaganego ale ka.   
\p
\v 10 Mine holeneme keba holenebi gungu bulenebi yu anda ibagane. Ai marume lamirago hale halu laradagua biyagua wali agali ogoni mini bayale gigabiwi holebira.   
\p
\v 11 Muni awadaga mbira íbu ngaria mo yu hariyagua muni ogoni abaleore ereba hai holebira. Ai erekui biabeore bialu emeneore mbira ilu wigi binigo anda halu timbu holebira.   
\p
\v 12 Mbirale mbirani mini pagaho karia mbirale odagoni habo layagua miniha dugupe ho haga. Ai miniha mbirale mbira bia nabira mandabu henego henene halu biyagua turu holene tagira ibalu miniha ho dungulo daibu hagane.   
\p
\v 13 Mbirali ibu mendealime bi bayale ibu biamogo bialu lamirago mo wahalu piyagua ogoni ibu gendabi hangu handalu kane ibuni mo ko holebira. Ai mendeali bi ogonidagua lamiragola ibunaga koyane layada lalu lamirago hale halu biyagua ogoni ibu bayale turubi hama polebira.   
\p
\v 14 Wali agali mini bayale gigabiwi karume mana lawai halu karuni holene miaga iba duguaradagua bialu ka. Bi mana tigabi lawai hayarume ti homolene ngagoria kaware kagola nahome yo pialu ibida pelo hariga walia holebira.   
\p
\v 15 Wali agali mbirale bayuwa mandabi kago mo yo nahandaramali. Ai wali agali ke̱ hagaru mbira buliya lowa lahondo haga karu ti hama pialu tini mo ko holeneni tagira pole pora.   
\p
\v 16 Wali agali miniwi karume miniha bayuwa mitangi ala buwa mani mbirale biatagi haga bulebira. Ai wali agali mini nawi karume tini mini nawi lulu ale ogobi kama lalu tinaga mana bibahende handai helo walia hai holebira.   
\p
\v 17 Wali agali bi yu puibu biaga kagome bi lamibe lenegobi ndo ke̱ howa mo mendedagua howa lamiyagua genda tara tara tagira ibaga. Ai bi henene lamibe lenedaguaore lamiyagua o wali agali bayuwa helonaga mo palia holebira.   
\p
\v 18 Wali agali marume ti mana lalu mo tiga biragola ti hame nale howa dogaho haabo hayagua ogoni ibu yagibanoore halu tagahe haabo holebira. Ai marume ti mana lalu mo tiga biragola tigua laradagua hale halu biyagua o bi hale haga ogoni wali agalime mo yo nahondolebira.   
\p
\v 19 Mbiraleore mbira mule hame timbuni lo hadege buwa o biagoniore miriyagua nde miniha dungu lalu turuore gibi hagane. Anigo wali agali mini nawi howa tigua mana ko bialu karuni erembira mialu waholenego hame naleore kagoni.   
\p
\v 20 Wali agali mini bayale gigabiwi karu heba mandagi ibagabu hariyagua í̠bi nde mini bayale gigabiwi dege holebere. Ai wali agali mini nawi howa ko biaga karu heba ibagabu hariyagua í̠ mo ko holebira.\x + \xo 13.20 \xt 2 Bit 10.8\x*   
\p
\v 21 Genda buleneme wali agali ko biagaru poradagua haruru ibagabu haabo holebira. Ai wali agali mini tigabiwi karu ti tini hangayagonaga lini mbirale bayale bayale dewa do nolebira.   
\p
\v 22 Wali agali mini tigabiwigo ti homalu howa tinaga dabudabu ngaru ti waneigini aguanenaga ngelalu homaga. Ai wali agali mini kowi karunaga dabudabu ngelalu homaragola wali agali mini tigabiwi karu ti karulaga.   
\p
\v 23 Wali agali yagibano karunaga mabuni tomo mbirale dewa anda howa bu wiaga. Ai wali agali ko biaga karume uruni hengedope howa ti bu naga.   
\p
\v 24 Waneiginime mana ko biragola ai̱ya abalame mo tiga bialu mana nalayagua libu waneigini ogoni gubalini nahe ka. Ai̱ya abalame libu waneigini gubalini ho kayagua libu waneigini mana lolebira.\x + \xo 13.24 \xt Min 19.18, 22.15, 23.13-14, 29.15-17\x*   
\p
\v 25 Wali agali mini tigabiwi karu tinaga tomo nolene bu payabu ngagola ti no dege paluebira. Ai wali agali mini kowi mana ko biaga karu ti tombeha garibi lo dege haabo holebira.   
\c 14  
\p
\v 1 Wali mini gigabi bedagome ibuni andagani biruwa biabe bayale bulene ngaru biragome ibu damene bibahende mo bayale halu hongo haihe helaga. Ai wali mini nawi bedagome ibuni andagahabi ibu damenerubi bibahende mo ko hai haga.   
\p
\v 2 Mana tigabi ngaru talialu bialu haga kagome ibuni Anduane Homogohondo gi ho halu ibu andaneha haabo haga ka. Anigo mana talialu biaga tingi howa ke̱ haga karu tigua Anduane Homogo mo yo handaga ka.   
\p
\v 3 Mbirali mini nawi kagonaga bi laragome wali agali bu karu mo walia halu ibuninaga mini hangu mo yaraga halu haga ka. Mbirali mini gigabiwi kagonaga bi laragome ibuni mo bayale haga ka.   
\p
\v 4 Dindi tombolene nogo bulumaga mbira naheyagua tomo bu wiaga anda tabuanda haga ka. Anigo nogo bulumaga hongohe kagome dindi tombaga kayagua mabuha tomo dewaore anda haga nga.   
\p
\v 5 Mbirale biyago de hendene kagome bi heneneore lalu biyane handayago latagi haga heagua ibugua biyane de handayago bi tigatiga latagi haga ka. Anigo mbirali ke̱ hagame layagua ibunaga bi larago tindule dege lolebira.   
\p
\v 6 Mbirali mine haga kagome manda bulene bayale damene ngaru mo yule manda bu karia mo ya nabulebira. Anigo mbirali ibunaga mini gigabi heagua ibugua manda bulene bayale ngaru hi nahe mo yulebira.   
\p
\v 7 Mbirali mini nawi kago baba mandagi nahe habagiho holene nga. Ogoni ibugua mini bayale talebu ngia nabulebira.   
\p
\v 8 Mbirali mini gigabiwi kago ibugua ibunime biraru bayuwa mitangi buwa biaga ka. Anigo mbirali mini nawi kago ibugua i̱ mini gigabiwi kogo mitangi biragome ibuni mo hondo haga ka.   
\p
\v 9 Wali agali mini nawi karume tinaga mini mana ko bulene ngagoha hangu mo tene haabo haga ka. Anigo mana tigabi biaabo halu haga karume wali agali maru baba mini mo mbiraore ho haga ka.   
\p
\v 10 Mbirali ibunaga miniha genda holenebi turu holenebi ibuni hangume manda biaga ka. Ani manda biagadagua mendeali kagome manda nabibehe ka.   
\p
\v 11 Mbirali ko biaga kagome ibunibi ibunaga damenerubi mo ko hai holebira. Anigo mbirali bayale biaga kagobi ibunaga damenerubi ko nahe bayale haabo holebira.   
\p
\v 12 Mbiralime hariga ogoni pialu kogo bayale porogo ibuni hangu mitangi bu kagome hariga ogoriani homolene harigadago manda nabi pupe haga.\x + \xo 14.12 \xt Min 16.25, Lm 6.21\x*   
\p
\v 13 Iname oba haramagome bu miniha genda ngago mo ereba naholebira. Turu hagabu holene ngago ereba harangi miniha genda wiaabo holebira.   
\p
\v 14 Wali agali ko biaga karu tinime mana ko biragonaga pani nolebira. Anigo mana bayale biaga karu ti nde bayale bialu kagonaga lini nolebira.   
\p
\v 15 Mbirali manda emene hangubi kago ibugua marume bi larago bibahende mo henene hai haga ka. Mbirali mini gigabi kago ibugua mana ibunime biraru mamage howa bialu haga ka.   
\p
\v 16 Mbirali mini gigabi kago ibugua mamage ho howa genda tara tara ibuha anda ibiragola ibu habagi haga ka. Anigo mbirali mini nawi kago ibugua mbirale bibahende biraru bayuwa mini haru nahe howa ko bule abale pudu laga ka.   
\p
\v 17 Mbirali keba abale tungulope haga kago ibugua mana ko luluyu howa biagadagua bialu haga ka. Wali agali maru karume mbirali ibuni hangu mitangi biaga ohe kago ogoni ale biagohondo handabe manga haga ka.   
\p
\v 18 Wali agali maru manda emene hangubi karu tinaga mana mini nawi lulume biagadagua bialu haga ka. Anigo mini gigabiwi karume mana bialu karu tinaga mana bayale mandani yári biraligobi biaga ka.   
\p
\v 19 Ko biaga karu tigua mana tigabi bialu haga karu andaneha bulu palu howa, Ina dara halu biamogo bidaba, lolene wulebira.   
\p
\v 20 Mbirali ibu yagibano heagua ibu dameneore karu tigua agali ogonibi kago handabe manga haga ka. Anigo mbirali ibu homogo heagua ibunaga nenege dewaore holebira.   
\p
\v 21 Wali agali mende kago mo ko haga karu ti mana koorene ko ngaru bialu ka. Anigo mbirali yagibano mbirale nawi kago dara halu biamogo biaga karu ti turubiore ka.   
\p
\v 22 Mana ko anda helonaga biabe bialu harimiyagua tíni mini nawi koorene ko holeberemi. Biabe bayuwa biaabo harimiyagua wali agali marume tíhondo mini mbiraore wialu tí mini leneore kami lolebira.   
\p
\v 23 Biabe bulene ngago bialu kago ibu mbirale yu haga ka. Anigo bame te hadalu biraga kago ibu yagibano holebira.   
\p
\v 24 Mini gigabi karu ti mbirale bayale ngaru mo wu howa mini lene haga. Anigo mini nawi lulu ale karu ti tinime mana biragome panigi walia hatagi holebira.   
\p
\v 25 Godi larangi mbirali de hendene kago ibugua bi tigatiga binigobi laragome mbirali biago golope holebira. Anigo ai mbirali birago de hendene kago ibugua ke̱ halu bi layagua ogoni ibu wali agali ndelaga holebira.   
\p
\v 26 Mbirali ibu Anduane Homogo andaneha haga heagua ibuha gi holene mbira nawi howa ibu hongohe haabo halu ibu waneiginirubi bayale dege hai holebira.   
\p
\v 27 Anduane Homogohondo giho halu ibu andaneha haragome iba gagahe bayale nolene ibiraligobi holene bayaleore wulebira. Anidagua biragome mbirali ibuha homolene kaware anda ibiragola mo habo lai holebira.   
\p
\v 28 Kini ibugua wali agali dewaore haru heagua ibu mini lene timbuniore ka. Anigo ibugua wali agali emene hangu haru heagua ogoni ibu bame agali damene maru karu ale dege holebira.   
\p
\v 29 Mbirali keba abale nahaga kago ibu mini gigabiwi ka. Anigo mbirali keba abale haga kago ibu mini nawi lulu ale ko lalu walia haga ka.   
\p
\v 30 Miniha mo palia holene ngelo kago ibunaga tinginibi bayale dege holebira. Anigo miniha dimagoli holeneru henge loleneru wu heagua mana uruni warago koore mbira alegome ibuninaga kunini dere biradagua bulebira.   
\p
\v 31 Mbiralime wali agali yagibano karu mo ko halu hengedape hayagua nde ibugua yagibano uruni wabini Ngode Datagaliwabe kagobi mo yo handaragoni. Anigo yagibano karuhondo bayale biaga karu tigua Ngode Datagaliwabenaga mini mo yaraga haga ka.   
\p
\v 32 Ko biaga karu tigua mana biragome tini mo ko holene yu anda ibaga. Anigo mana bayale biaga karume ti mbirale mbira hondowa gi nahaga. Tigua homolene kaware wiaguabi tinaga holene yu tiga hongohe haabo haga ka.   
\p
\v 33 Mini nawi karu tigua mini giga bulene hai bialu mulene nga manda nabiaga. Anigo wali agali mandabi karu tiha mini giga bulene wiaabo haga ndobe.   
\p
\v 34 Wali agali bibahendeme mana tigabi ngaru taluwa bialu hayagua tinaga dindibi nde bayale mini lene dege wulebira. Anigo tigua mana ko ngaru bialu hayagua nde mani tini taga holene wulebira.   
\p
\v 35 Kini ibunaga biabe bia haga agali karume biabe bayale bialu heagua nde kini ibuni turu ho haga. Anigo ibunaga biabe bia haga karume biabe bia ko kagola kini ibuni taga howa o biaruhondo handabe manga howa keba timbuni haga.   
\c 15  
\p
\v 1 Mbiralime í̠hondo keba gibiore hayagua í̠na ibuhondo bi hendore tabilego ladai beregola ibunaga keba hayago hadolebira. Ai í̠naga bi larego kahe tandagabi lariyagua ibu mo keba holebere.\x + \xo 15.1 \xt Hgn 8.1-3, 1 Sml 25.10, Min 25.15\x*   
\p
\v 2 Wali agali mini bayale gigabiwi kagome bi laragola maru karume hale howa bi ogonime manda tigabi bulene mo hamela haga. Ai wali agali mini nawi karume bi latagi haganego galone napale lulu bi ale lalu haga.   
\p
\v 3 Anduane Homogohanda dindi bibahendeni biragoni damenego ibunaga deme handaiore ho ka. Ibugua iname beremaruni ko birimayaguabi bayale birimayaguabi bibahende ibu de handayaho ka.\x + \xo 15.3 \xt Yob 34.21, Yar 16.17, 32.19, Hi 4.13\x*   
\p
\v 4 Bi mbira turubi laga biragola hale haragome miniha turu holenebi dungu lolenebi anda ibiragola hongo hodaibu hagane. Ai bi ko tandagabigo hale howa bu miniha timu ale ho yu ibagabu haga.   
\p
\v 5 Í̠ ai̱ya abalame bi langigi biyago hale halu bia nabi mo wahariyagua í̠ mini nawi kegoni. Ai mo tiga bialu mana laragola hale hariyagua í̠ miniwi kegoni.   
\p
\v 6 Wali agali mini tigabiwi karu ti andagani mbirale dewa bu payabu wulebira. Ai wali agali mini kowi karu tinaga mbirale ngarume tini genda dege mo migi bulebira.   
\p
\v 7 Wali agali mini bayale gigabiwi karume wali agali maru karubi mini bayale gigabi degewi helo bi lamiaga ka. Ai wali agali mini bayale gigabi nawi karume ogonidagua nabulebira.   
\p
\v 8 Wali agali mini tigabiwi karume Anduane Homogo ibuhondo bi larago hale howa ibugua turu timbuniore ho haga ka. Ai wali agali mana ko biaga karume ibuhondo mbirale loma bialu mule yalu ibiragoni ibu hame nalagaore kagoni.   
\p
\v 9 Anduane Homogo ibu wali agali mana tigabi hangu biaga karu gubalini ho haga ka. Ai wali agali mana ko biaga karu tinaga mana birago hondowa ibu hame nalagaore kagoni.   
\p
\v 10 Hariga bayale pedagoria yu wahalu piaga kago ibu yolo koore mulebira. Wali agali karu ti marume mo tiga bilo hame nalaga kayagua ti homolebira.   
\p
\v 11 Anduane Homogohanda wali agali homeneru haga dindi ngago de handai ho kagoni. Ogonigo ibugua ina wali agali dindini kamarunaga miniha mitangi bidamarubi hame ngamarubi manda biaiore ho kago ndobe.   
\p
\v 12 Mine haga karu ti mendealime ti mo tiga bilo hame nalaga ka. Tigua mbirali mini bayale gigabiwi kagome mitangi bayale tihondo talebu ngilobi hale halu ngi nalaga ka.   
\p
\v 13 Mbiralime ibunaga miniha turuho kayagua ibunaga wanakuini bayale wále holebira. Anigo ibunaga miniha genda ngagola wanakui hila dalihe holebira.\x + \xo 15.13 \xt Min 17.22\x*   
\p
\v 14 Wali agali mini dingidangiale karume manda tara tara bua halu hai biaabo holebira. Wali agali mini boga nabi karume bi bame nagalone dege laabo holebira.   
\p
\v 15 Wali agali yagibano karu ti mbirale burupale ko howa genda timbuni wiaabo haga ka. Anigo wali agali turu halu miniha dungulo haga karu ti horo bibahendengi tomo timbuni dawa wuwa nalu hagagobi holebira.   
\p
\v 16 Í̠na mbirale emeneru wu howa Anduane Homogo andaneha hariyagua nde í̠naga holeneme homogo muni dewawi karunaga holene bolangua ho ke.\x + \xo 15.16 \xt Iba 37.16, Min 16.8, 1 Ti 6.6\x*   
\p
\v 17 Wali agali í̠ gubalini haga karu heba howa tígua nema hangu nalu kamigome wali agali maru í̠ handabe manga haga karu heba howa nogo mbirini nalu hagago bolangua ka.\x + \xo 15.17 \xt Min 17.1\x*   
\p
\v 18 Kera poboyogobi haga kago ibugua maru mo kera haga. Anigo ema nabi hibu lalu hondo kagome mo palia holene yu anda ibaga.   
\p
\v 19 Í̠ mangahe keyagua gendabi mangabibi bibahende handa walia holebere. Anigo í̠ henene mini bilinahe keyagua í̠ kegoria genda nawulebira.   
\p
\v 20 Waneigini mini bayale gigabiwi karume ti ai̱ya abala mo turu haga. Waneigini mini nawiore karume ti ai̱ya abala yo handaga ka.   
\p
\v 21 Mbirali mini nawi lulu ale kagome mana nagalone bialu ibuni turuho haga. Mbirali mini bayale gigabiwi kagome mana tigabi hangu biaga ka.\x + \xo 15.21 \xt Eb 5.15\x*   
\p
\v 22 Í̠na biabe maru bule mitangibu keyagua mbirali mandabi kagohondo manda bayale talebu ngilo hale holene nga. Ani biriyagua í̠naga biabe berego bayale holebira. Ani nabiriyagua nde í̠na biabe berego bame erekuibi bu waholebere.   
\p
\v 23 Wali agalime bi lalu kagola henge wilo hondo howa í̠na tihondo bi bayale tigabi mbira ogoningi lariyagua ogoninaga í̠ turu holebere.   
\p
\v 24 Wali agali mini bayale gigabiwi karume homolene hariga ubadali kadagua ndo haabo holene hariga ubadaga kadagua pialu haga ka.   
\p
\v 25 Anduane Homogohanda agali tini mini mo yaraga haga karunaga anda mo ko holebira. Anigo ibugua wali dalo agalini homene bedaru biamogo bialu wali ogoninaga dindi ngaru mendealime nakarulelo handaya ho holebira.   
\p
\v 26 Mitangi ko tara tara biaganeru uruni Anduane Homogonaga deni mbirale homene ngubi wiagagobi nga. Anigo bi bayale ina laramaru Anduane Homogo deni bayalego ibu turu holebira.   
\p
\v 27 Mbiralime muni dimagoli howa ko tara tara bialu miyagua ani biragome ibu one waneiginiruha genda tara tara yu anda ibulebira. Mbirali ibugua mana ko mbira bilo mendealime muni ohowa mirago wahayagua ogoni ibu bayale haabo holebira.   
\p
\v 28 Wali agali mini bayalewi karume mitangi ala buwa mani maruhondo bi ladai biaga. Ko biaga karume bi ladai bialu bayuwa mitangi nabi ala laga biragome ko yu anda ibaga.   
\p
\v 29 Wali agali ko biaga karu ti kagoria Anduane Homogo ibu kaware nahaga ka. Anigo wali agali mini tigabi karume Anduane Homogohondo bi laragola ibugua hale ho haga ka.   
\p
\v 30 Í̠na mbirali ibunaga wanakui wále howa turuho kane handariyagua í̠bi dungulo holebere. Í̠na te bibi bayale mbira hale hariyagua ogonime í̠ mo turu howa í̠naga tingini mo hongo holebira.   
\p
\v 31 Marume í̠ mo tiga bialu bi laragola hale howa miniha mo peho hariyagua í̠ mini bayale gigabiwi kegoni.   
\p
\v 32 Í̠na mbira birigonaga marume mo tiga biragola hale nahariyagua í̠nime í̠ni mo ko haregoni. Marume í̠ mo tiga biragola bi hale hariyagua í̠ mini bayale gigabiwi holebere.   
\p
\v 33 Anduane Homogo andaneha holene ogoni mini bayale gigabiwi holenenagabi manda bulenenagabi hariga ogoni. Í̠nime ala í̠ni mo dindiha hariyagua mani í̠ mini yaraga hene holebere.   
\c 16  
\p
\v 1 Iname mbirale maru bule lo mandabu weremaligoyu Anduane Homogo ibugua mbirale ogoni inahondo bibe nabibe lalu ibunime mandabu bolangua ho ka.   
\p
\v 2 Iname mana beremaligo bayale tigabi beramalo mitangi buwa beremali. Anigo Anduane Homogohanda iname mana beremaligonaga irane manda bialu inanaga miniha mitangi bidamagobi dabo handai haga ka.\x + \xo 16.2 \xt 1 Sml 16.7\x*   
\p
\v 3 Í̠na mbirale bule manda bidego bibahende Anduane Homogonaga gini wia hai habe. Ani beregola uruni bibahende bayale hai holebira.\x + \xo 16.3 \xt Min 21.2\x*   
\p
\v 4 Anduane Homogo ibugua mbirale bibahende wabiai heneru tigua biabe tara tara bilo mandabu nga. Ogonidagua dege Anduane Homogohanda mana ko biaga karunaga hamaro bulene horo harangi godi lalu wayali nahelonaga dabo ngeleda.   
\p
\v 5 Anduane Homogohanda wali agali mine halu tini mini mo yaraga haga karuhondo turu nahagaore ka. Ibugua ti bame pelo wa nahe ibunaga hongo holene walia halu pani mulebiraore. Ogonidagua bulebirago iname manda bulene nga.\x + \xo 16.5 \xt Min 6.17, 8.13\x*   
\p
\v 6 Mbiralime Anduane Homogo gubalini howa ibuha hogimbu bu kayagua ibunaga ko biyago bibahende Anduane Homogohanda domo waholebira. Mbiralime Anduane Homogo andaneha kayagua ibu ko bulene ngagoria howa wandialu bayale holebira.   
\p
\v 7 Í̠na Anduane Homogohanda hameledadagua bialu ibu mo turu halu hariyagua í̠naga waitigi karu mo nenege bu hinu holebere.   
\p
\v 8 Í̠na mana tigabi bialu howa mbirale emene wu hariyagua ogonidagua bidegome mbirali ibugua ko bialu howa munibi mbirale dewabi wu kago bolanguahe holebere.\x + \xo 16.8 \xt Iba 37.16, Min 15.16\x*   
\p
\v 9 Í̠na ogoale mbira bule lalu lo manda beregola Anduane Homogo ibugua í̠na berego bibelo mo tiga bialu haru holebira.   
\p
\v 10 Kini karume wali agalihondo bi lamirago Anduane Homogo ibunime laminigo laga ka. Godi lolene horo harangi ibugua wali agalime bi larago dabalu tigatiga hangu laga ka.   
\p
\v 11 Anduane Homogohanda lalu, Magi manda beregobi genda magi handaregobi tigatiga howa hangu handalu yolo mule wulene nga. Wali agali mo hondo holene nawi, lene.   
\p
\v 12 Kini karu tigua wali agalime ko birago hondowa hame nalagaore ka. Irane mana tigabi hangu biragome gabumane karu mo hongo holebira.   
\p
\v 13 Kini karu tigua wali agalime bi henene larago hale howa ogonibi laga karuhondo turu haga ka.   
\p
\v 14 Kini ibugua mbiralihondo keba hayagua ogoni ibu bo wahole manda bulebira. Anigo wali agali mini bayale gigabiwi karume kini mo turu haabo hole manda bulebira.   
\p
\v 15 Kini ibu mbiralihondo turu ho kayagua ibugua o biagohondo bayale dege biragola ibu bayale holebira. Kininaga mana ogoni tomo anda helo ginume dalu hambu yuwa ibilaradagua biaga ka.   
\p
\v 16 Í̠ mini bayale gigabiwi howa manda bayalebi keyagua ogonibi kegome muni ngolo silibala bolanguaheore yu ke.   
\p
\v 17 Wali agali mana tigabi biaga karu ti ko bulene hariga ngagoria wandialu bayaleni piaga ka. Anigo mbiralime ibuni birago de hondo halu mamage hayagua holene bayale yu haabo holebira.   
\p
\v 18 Mine holeneme mo ko holene waranda halu balagala holeneme í̠ mo pila holene hinu holebere.   
\p
\v 19 Marume mine howa mbirale dewa page bialu mo wini tale bialu haga. Anigo mbirali ibuni mini mo dindiha halu yagibano karu heba hayagua mana ogonibi biragome mine haga uruni bolanguaheore ka.   
\p
\v 20 Mbiralime mana bayale lawai henego yu tiga bialu hayagua ogoni ibunaga holene bayale wulebira. Anduane Homogohondo mini mbiraore hongo howa wu hariyagua miniha dungulo holebere.   
\p
\v 21 Mini bayale gigabiwi karu hondowa bibahendeme ti manda bayalebi bogabi ka lai haga ka. Tigua bi bayale lagayagua wali agali marume tinaga bi larago hale hole hame lolebira.   
\p
\v 22 Mini nawi lulu ale karu tigua mana nagalone dege manda biragome tini mo ko haga. Anigo mini bayale gigabi wulene ogoni yu karuhondo holene bayale to̱latagi howa miagago ale nga.   
\p
\v 23 Mini bayale gigabiwi karume mitangi ala buwa mani bi bayale laga. Ani laragola wali agali marume hale hoa haabo holebira.   
\p
\v 24 Bi bayale laragoni mone ibane ale dendebi ogonime wali agali hale hararu tinaga miniha mo didi bia howa tinginibi mo hongo haga.   
\p
\v 25 Wali agali marume ti hariga tigabini pialu kamabe toba howa piaga. Ani mitangi bialu piagago pu maro biragola homolene dege handa walia haga ka.\x + \xo 16.25 \xt Min 14.12\x*   
\p
\v 26 Biabe biaga karume mitangi bialu ti biabe nabiyagua nde tomo nolene nawulebirago lowa ogoni mitangi biragome ti biabe erekuibi biaabo helo mo hongo haga.   
\p
\v 27 Wali agali mini koorewi karume wali agali maruhondo ko bule lowa hariga tara tarani taya biaga. Tinaga bi laragoni ira hungu timbuni ale daradagua bialu wali agali mo ko haga.   
\p
\v 28 Ko biaga karume wali agali maru karu tini dege dege lai lelo mo la haga ka. Bi diburibu laga karume kirali nenege turu haga bu kagolabo mo keba haga bialu mo dala hangu hangu haga ka.   
\p
\v 29 Mbirali kebahe kagome mendeali bo wahaga biaga kago ibunaga nenege la debodebo bialu hariga koni haru halu piaga kagoni.   
\p
\v 30 Wali agali í̠hondo bi nale ne hambu ndibu lowa debia haga kagoria nahe ti de hondo mamage habe. Wali agali urunibi biaga karu ti ko mbira bule lo mandabu haga ka.   
\p
\v 31 Wali agalime maru daguahe karu hondowa manda bialu wali agali wahe uruni ti mana tigabi bialu dindini lu heneda manda biaga ka. Ani manda buwa tinaga mini yaraga haga.   
\p
\v 32 Mbirali keba abale nahaga kago ibu mana bayale bira. Ogonidagua biragome ami agali wayali hagane kago bolanguahe haga ka. Mbiralime ibuninaga mini bayuwa haru haga kago ibu agalime wai bialu wayali howa tano mbira karulo hagagobi ndo ibu daliga bolanguahe ka.\x + \xo 16.32 \xt Min 19.11\x*   
\p
\v 33 Wali agali marume mbira agi bibahedabe hondole tadu biaga. Anigo Anduane Homogo ibugua wali agalime ogo ale bilo lalu ibunime mandabu ngeleda.   
\c 17  
\p
\v 1 Mbirali ibu one waneigini heba mini mo mbiraore howa hina hangu nalu kagome wali agali dewa heba keba halu lai gungu bialu howa tomo timbuni dawa nalu kago bolanguahe kagoni.   
\p
\v 2 Agali garabaya biabe ale bia haga mbira ibu manda bayalebi howa ibunaga biabe bayuwa biyagua ogoni ibugua ibunaga anduane biagonaga igini habane nabulene kago haru haga holebira. Ani haru karia ibu anduane biago homaragola mbirale paluni winiru tale bialu ibu igini mialu ibubi mulebira.   
\p
\v 3 Ngolo silibabi irani delowa ko bayalela dabo handagadagua Anduane Homogohanda ina wali agali bu miniha dabo hondolebira.   
\p
\v 4 Wali agali ko biaga karume ko binigonaga te larago hale hoa haga. Ke̱ haga karumebi ke̱ henegonaga te larago hale hole hame laga ka.   
\p
\v 5 Í̠na yagibano karu hondo oba hariyagua Ngode Datagaliwabe í̠ wabinigobi mege dege beregoni. Í̠na wali agali maru genda yu kago hondowa mine halu mege biriyagua í̠ni pani nolene wulebira.   
\p
\v 6 Wali agali wahe karume ti aguane hondowa turu timbuni haga ka. Ani turu hagadagua waneiginirumebi ti ai̱ya abalahondo turu haga ka.   
\p
\v 7 Bi bayale lolenego ogoni mini nawi karunaga bi ndo nga. Ogonidagua dege ke̱ holenegobi wali agali mini lene karunaga ndo nga.   
\p
\v 8 Mbiralime wali agali maru muni hana haga buwa ibuni manda bialu muni ogonime ibu hameme tara tara bule manda biaga.   
\p
\v 9 Í̠na wali agalime í̠hondo gubalini helo hame lariyagua tigua í̠hondo ko birago la nabi wahabe. Ko biyago embeda nahe mitangi bu wiaabo hariyagua ogonime í̠naga nenegeali mo dala hangu haga biaga.   
\p
\v 10 Í̠na mbirali mini bayale gigabiwi kagome mbira biragola mo tiga biriyagua halu mbira hangu lamideore ibugua abale manda bialu mo yulebira. Anigo í̠na mbirali mini nawi kago mo tiga bialu gewame pira pira bariyaguabi ibu manda nabi dege haabo holebira.   
\p
\v 11 Wali agali ko bialu haabo haga kagoria ti mo tandaga holenaga mbira ibilaradagua homolene íbu wulebira.   
\p
\v 12 Í̠na biango ale mini bea iginiru minu page binigonaga angibuni ogoni harigani lola hariyagua í̠ bo nolebira manda buwa gi holene karulape nga. Anigo í̠na agali mini nawi kagome mana ko ngago bule mitangi bu kago lola hariyagua nde koorene ko timbuniore holene tagira ibulebirago manda bibe.   
\p
\v 13 Marume tíhondo bayale biragola tígua tihondo ko biadai birimiyagua horo bibahendengi tí andagaha genda ko tara wiaabo holebira.\x + \xo 17.13 \xt Yar 18.20, Lm 12.17, 1 Te 5.15, 1 Pi 3.9\x*   
\p
\v 14 Agali mbirame keba emene hayagua ogoni iba payadagoha diri emene bo wia haradagua biaga. Ani biragola iba piai holilono abale diri bo wiragoria payagadagua keba timbuni anda ibuligo abale paya pai holene nga.   
\p
\v 15 Mbiralime mana koore biragola mo tiga nabi bame yupe holenebi mendealime ko nabini kago bame pani mulenebi mana kira ogonilabo Anduane Homogo ibu hame naleore ka.   
\p
\v 16 Wali agali mbirali mitangi bayale nabiaga kagome ibu mini gigabi wulene hame naleyagua irane aginaga ibu sigulu muni wule yalu ibinidabe.   
\p
\v 17 Nenege bayale karume ta nabi horo bibahendengi gubalini haabo haga. Anigo ina genda yu kamangi ina hamenerume yamogo bule ibaga ka.\x + \xo 17.17 \xt Lud 1.16, Min 18.24\x*   
\p
\v 18 Agali mbiralime dano mbirame hene ngago ibugua mibe nahe howa i̱na muliya layagua ibu mini nawi ka.   
\p
\v 19 Ko bulene hamelo kago ibugua wai bilo mo bia haga. Mine haabo haga karume mo ko holene hai biaga.   
\p
\v 20 Mbiralime ko hangu mitangi bialu bi ko hangu laabo haga kago ibu bayale mbira handa walia nahe ko dege hondolebira.   
\p
\v 21 Waneiginime ti mini nawi howa ko biaabo haga kayagua ti ai̱ya abalame miniha genda howa dara ho haabo holebira.   
\p
\v 22 Miniha turu holene ogoni marasini wali agali mo bayale haga ale nga. Anigo wali agalinaga mitangi bulene dindiha haabo haga kayagua ogoni warago ko mbiralinaga kuniha mo ko hama anda piagago ale nga.\x + \xo 17.22 \xt Min 12.25, 15.13-15\x*   
\p
\v 23 Wali agali karu tinaga godi la helo lowa tigua godi dabaga tiga nabi kagohondo muni ohowa miragola godi dabaga biago ibu muni mo yu howa godi tigatiga lolene ngadagua ndo lolebira.   
\p
\v 24 Wali agali mandabi mini dingidangiale kagome mana birago tigabi hangu bule manda bulebira. Anigo mini nawi kagome mbirale ngaruni bia dege dindi halu hariga ngaruha pu dege dindi holebira.   
\p
\v 25 Waneiginime mini nawi howa mana nakarulape bialu haabo hayagua tigua ti ai̱ya abala tandaga gendabi holene mo yu anda ibaga.   
\p
\v 26 Godime lalu howa agali ko nabi kago yolo bia layagua ogoni nakarulape. Agali mini lene karume mana tigabi biyagonaga gewame bolene ogoni nakarulapeore ngagoni.   
\p
\v 27 Mbirali mini bayale gigabiwi kagome bi nahabane nalolebira. Mitangi bayalebi kagome keba abale naholebira.   
\p
\v 28 Anigo mbirali mini bayale nawi kagome ibu bame bi nale ne hambu ndibulo hayagua marume mitangi bialu ogoni ibu mandabi mbira kagoni lolebira.\x + \xo 17.28 \xt Min 10.19\x*   
\c 18  
\p
\v 1 Mbirali ibu wali agali maru heba nahaga kayagua ogoni ibu ibuni hangu mitangi haga ka. Ibugua wali agali marume mitangi bayale biragonaga hame nale howa lai lolebira.   
\p
\v 2 Mbirali mini nawi kagome mitangi bayale bulenebi manda bayale bulenebi tanabi hame nalaga ka. Ibugua biagago damene mine halu ibu manda biaihe tingi howa biaga ka.   
\p
\v 3 Ko biaga karume maru karu ti habane nabulene kagoni laga. Ani lowa tigua maru mo taga halu tinaga mini mo ko haga.   
\p
\v 4 Mini bayale gigabiwi kagome bi larago galone dewa pale. Iba biru to̱lalu pugulo tagitagi bialu piagadagua mini giga bulene ogonime to̱lotagihe howa laga ka.   
\p
\v 5 Mbiralime ko bidagola godini howa biamogo bialu laholene nawi. Mbirali ko nabini biago ibu godini howa yo pialu polene winigoyu í̠na hariga hangai haregome mana ogonibi bulene nakarulape nga.   
\p
\v 6 Mini nawi kagome wali agali maru baba bi lai hangu lalu kayagua tigua ibunaga bi ogoni hale howa ibuni belonaga dano biaga.   
\p
\v 7 Mbiralime mitangi bayale nabi howa bi layagua ibuninaga bi laragome ibuni mo ko halu gono ngagoha wiradagua biaga.   
\p
\v 8 Wali agalime diburibu laragola iname turu halu hale hoa haramali. Bi ogoni tomo dendebi naramaligo bidagola hale hole dendeho haramali.\x + \xo 18.8 \xt Min 26.22\x*   
\p
\v 9 Biabe bulene mangahe kago ibu mbirale mo ko haga kagobi ka.   
\p
\v 10 Anduane Homogo ibu anda mbira hongohe hagagobi kagoni. Anduane Homogo ogonibi kagola wali agali mini tigabiwi karu ti gerai puwa ibuha bayale ha do holebira.  
\v 11 Wali agali homogo karume tanonaga pabe hongoheme payanda hagadagua tinaga muni ngarume tini pabe bia anda kagola bayale kamalo manda bialu haga.   
\p
\v 12 Mbiralime mine halu ibuninaga mini yaraga hayagua ogoni ibu mani mo ko holebira. Í̠ni ala mo dindiha nahariyagua í̠ mini lene ndo holebere.   
\p
\v 13 Bi larago baya hangu hale hai howa mani í̠na ladai bulene nga. Ogonidagua nabiriyagua í̠na lulubi lagadagua lowa mani í̠ni taga holene wulebira.   
\p
\v 14 Mbiralime warago bo wuwa ibunaga minime holene hame layagua ogonidagua manda biragome ibu mo dabi holebira. Anigo ibunaga minime holene ogoni galone ndo manda biyagua nde anidagua manda biragome ibunaga holene ogoni abale yupe haga.   
\p
\v 15 Wali agali manda timbunibi karume manda bulene maru mendealime lawai harago hame lowa abale mo yai hole hale ho holebira.   
\p
\v 16 Í̠na agali haguane mbirala bi lole manda buwa ibu mo turu halu mule mbirale mbira yalu piriyagua ibugua í̠ henge ngialu íbu lolebira.   
\p
\v 17 Mbiralime godi deni howa bi pigane larago bayale tigatiga hangu lene mbau lolebira. Agali marume hale halu bi ogoni mo wála ha laragola agali ago ibu wayali holebirabe manda bibe nahe.   
\p
\v 18 Agali manda timbunibi kirame godi laragola mo tiga nabibeheyagua godi hale hagame tadu ale to̱le̱ emene baraga halu agali ai ibu wayali hayadabe hondolebira.   
\p
\v 19 Í̠na í̠ hamene miniha keba ho helariyagua wali agali maru anda naibilo tanonaga pabe payatagi hagadagua ibunaga mitangi bulene paya anda haregola í̠ hame nale howa bi nalolebira. Anigo agali kirali lai lo howa mo tiga bialu libu gi tigani nabiyagua ogonime hariga hangai kagola libu mini mo mbiraore habe nahe panga hongoheme payatagi kagola anda pobe nahe hagadagua holebira.   
\p
\v 20 Bi laregonaga lini í̠niore nalu holebere.  
\v 21 Í̠na bi laregome wali agali karu bayale helo biamogo bialubi mo ko halubi larili. Ogoni manda buwa í̠na bi bayaleru hangu lole manda biriyagua bayale holebira.   
\p
\v 22 Í̠na wandari mbira dabu biriyagua ogoni bayaleore. Ani biriyagua Anduane Homogo ibugua í̠hondo turuho ka lalu walia ho kegoni.   
\p
\v 23 Yagibano kagome homogo kagohondo ibu biamogo bia lalu bi hendore laga ka. Anigo homogo kagome yagibano ladai bialu bi bayale ndo hongo howa ladai biaga.   
\p
\v 24 Wali agali dewa nenege hinariru í̠ yu wahalu piai holebiragoyu maru mbira mbira hangume í̠ hamene mbalinila haradagua ndo í̠ha haparaore holebira.\x + \xo 18.24 \xt Min 17.17\x*   
\c 19  
\p
\v 1 Mbirali ibu yagibano howa mini tigabi kayagua ibugua mbirali mini nawi howa ke̱ haga kago bolanguahe ka.   
\p
\v 2 Wali agali mbiralime mbirale mbira bialu howa ogo ale berolo manda nabi howa bialu hayagua ogoni nakarulape bira. Mbiralime biabe mbira ala bigi bule manda biyagua biabe ogoni biako holebira.   
\p
\v 3 Wali agali marume mini nawi howa biyagome tini mo ko howa mani Anduane Homogohanda ko ogoni ibilayada laga ka.   
\p
\v 4 Homogo kago ibu nenege dewa haga ka. Anigo yagibano kago ibunaga nenege kagome ibu yu wahalu poragola nenege mbira naheore holebira.   
\p
\v 5 Í̠na godi lalu howa ke̱ halu lariyagua í̠ yo pialu polene nawi pani nolene wulebira.   
\p
\v 6 Wali agali dewalime mini lene karu ti mo dunini halu hamelo haga ka. Mbiralime mbirale mbira miaga kayagua wali agali dewalime ibu nenege hole hame lolebira.   
\p
\v 7 Agali mbira yagibano kayagua ibu hamenerume ibula holene hame nalaga ka. Ibugua ti kagoria ladebodebo bima haparapara bima piyaguabi ibunaga bime mbira yamia nabulebira.   
\p
\v 8 Mbirali ibugua ibuni biamogo bule manda biyagua ibu mini bayale gigabi holebi manda bayalebi holebi hoa howa hai bulebira. Ani buwa ibugua manda bulene bayale ogoni ibunaga emboneha mo yu hayagua ibuni holene mani bayale dege holebira.   
\p
\v 9 Mbirali ibu godi lalu howa ke̱ haga kago pani nolene ngagoria howa yo pialu napolebira. Ke̱ haga ogonibigo tigua bo homelolebira.   
\p
\v 10 Mini bayale nawi kagome munibi mbirale marubi dewawi hayagua ogoni nakarulape. Garabaya biabe ale bia hagarume wali agali mini lene karu haru hayagua ogonibi nde nakarulape dege.   
\p
\v 11 Í̠ mini bayalewi keyagua í̠ keba abale holigo í̠naga mini haru holene nga. Mbiralime í̠hondo ko biragola í̠na mitangi bu wiaabo nahe hariyagua bayaleore beregoni.   
\p
\v 12 Kinime keba hagago budi gabua ale laionome ngororo hongo howa lalu keba hagagobi haga. Anigo ibu miniha dungulo howa wali agali biamogo biragola dalu ibiragome datani bayale mo anda hagagobi haga ka.   
\p
\v 13 Waneigini mini nawi karume ti ai̱ya abala mo genda timbuni holebira. Agali mbira one ibu wali keba abale hagabi lai laabo hagabi bedago ogoni ibu anda dangiha diri ngagola iba emene bondo laabo haradagua biaga beda.\x + \xo 19.13 \xt Min 10.1, 21.9, 27.15\x*   
\p
\v 14 Aba ai̱yame munibi andabi iname hondo holoma̱ya ngibehe kagoni. Anigoyu Anduane Homogo ibugua hangu ina agali kamaruhondo wandari mini bayalewi ina one berelo ngibehe kagoni.   
\p
\v 15 Wali agali mangahe karume u hangu paliaabo haga ka. Wali agali bame gi pauloyu bira hangu biaga karu ti tomo nolene nawidagola garibilo haabo holebira.   
\p
\v 16 Ngode Datagaliwabenaga bi mana lo ngaru talialu biaga kago ibu bayale haabo holebira. Ngode Datagaliwabe mana lo ngaru talia bia nabi erembira miaga kago ibu homolene wulebira.   
\p
\v 17 Í̠na yagibano karu dara howa mbirale miriyagua í̠ Anduane Homogola dano haradagua bidego mani ibugua í̠hondo yadai bulebira.   
\p
\v 18 Tínaga waneigini emeneni howa mini bayale wilo mo tiga bilimu. Ani nabi helarimiyagua mani tini hama pialu ha ko holebira.   
\p
\v 19 Mbirali keba abale haga kayagua ibuni ko biyagonaga genda yu helo wahabe. Í̠na ibu genda yu kago biamogo biriyagua nde manibi í̠na ibu lone biamogo dege biaabo holebere.   
\p
\v 20 Mbiralime í̠ lawai haragola í̠na bayuwa hale howa mitangi bayale bulene talebu ngirago mo yu hariyagua mani í̠ mini bayale gigabi wulenebi manda bayalebibi holebere.   
\p
\v 21 Wali agalime mbirale tara tararu bule lowa mandabu wiaga. Ani manda bu wiagago Anduane Homogo ibugua bule manda manda bu wini ngago dege tigua bulebira.   
\p
\v 22 Mbiralime buleore lalu bi hongo howa lo wiyago biaga kago wali agalime ibu hameore laga. Yagibano holene nakarulape howa yagibano karu tigua ke̱ haga kago bolangua howa bayale kagoni.\f + \fr 19.22 \ft Bi ogoni daga lowa bi mende manda bulene ogo. Mbiralime mbirale yu kago tale nabi ibuni hangu yu holene tagabiore nga.\f*   
\p
\v 23 Í̠na Anduane Homogonaga andaneha hariyagua ibugua holene gahenge ngiaga ka. Ani ngiragola yu howa í̠ bayale haabo halu mo ko holene mbira í̠ kegoria nawulebira.\x + \xo 19.23 \xt 1 Ti 4.8\x*   
\p
\v 24 Wali agali maru mangahe kagome tomo ngago gime mialu ne harigaha nolenebi manga dege haga kagoni.   
\p
\v 25 Mine haga kago mana lalu minu bariyagua mini nawi kagome barego de hondowa ibu manda bialu mini bayale wulebira. Í̠na mbirali mini bayalewi kago mo tiga biriyagua ogoni ibu manda bayale bialu mini bayale gigabiwi holebira.   
\p
\v 26 Waneiginime ti ai̱ya bo batagi halu ti abahondobi ko dege bialu hayagua ogonime ti damene mo tagaore haragoni.   
\p
\v 27 I̱ waneigini-o tí mini bayale gigabiwi holenaga mana bayale lo manda bulene manga harimiyagua mana áyu yu kamigo wahalu tí mini nawi holeberemi.   
\p
\v 28 Ko biaga kagome godi deni wiyanaya hayagua ibugua mo hondo haragome godi tigabi nadabolebira. Ko biaga kago ibu mana ko ogonibi hamelalu dende haga.   
\p
\v 29 Bi ko laga karubi mendeali lahiraga karubi ti minu bolene wulebira. Mini nawi howa ko biaga karu tibi nde ani dege bulene wulebira.   
\c 20  
\p
\v 1 Agalime iba mbia dewaore nayagua bi ko taratara dewa lalu gungu bia dege dindi holebira. Mbirali iba mbiame ibu haru helo hayagua ibu mitangi tigatiga nabiaga lulu ale ka.\x + \xo 20.1 \xt Min 23.29-35, Ais 28.7, Hos 4.11\x*   
\p
\v 2 Hari kulu timbuni laga biragola wali agali bibahendeme mogo lalu gi hai hagadagua kini kago keba harago hondowa wali agali gi hai haga. Kini kago keba helo lowa mo keba hariyagua í̠ni homole andanda bialu kego homolebere.   
\p
\v 3 Lai lalu gungu bulene kaware nga handala wahalu erembira mialu piriyagua í̠ mini lene holebere. Ai wali agali mini bayale nawi kagome lai lalu gungu abale porabu paraho holebira.   
\p
\v 4 Agali mangahegome ibu mabuni tomo hongole dindi aluene ngangi alia nabi mangani wahayagua ibu ani biragome mabu ogoriani tomo wini mbira buyu pialu nanolebira.   
\p
\v 5 Wali agalinaga mitangi bulenego iba uliha goriane biraradagua bidago mbirali dehe bogabi kago ibugua ibunaga bime miniha paliaruagoni haealo hondolebira.   
\p
\v 6 Dewalime ne harigaha howa ibu nenege bamba henegola haho wiaabo haruli lolebirago ogoni bame bime lara. Anigo mini bilinahe howa henene aniore biaganego mbirani mbira mbira kabe hondole hai bibe.\x + \xo 20.6 \xt Min 25.14, Md 6.2, Lg 18.11\x*   
\p
\v 7 Waneigini aba ibu agali mini tigabiwi howa mana bayale hangu biaga kayagua ibu waneigini karu ti turu habehe ka.\x + \xo 20.7 \xt 2 Ko 1.12\x*   
\p
\v 8 Kini ibugua godi dabaki bule biragane dagiani biruwa godi hale hole ibiraru de hondowa ibugua ko bini bayuwa dabalu handa walia haga.   
\p
\v 9 Mbiralime, I̱ha ko mbira nawi bayale tigatiga hene kogo áyubi ko mbira nabiore kogoni, lalu aiwa labehe kabe.\x + \xo 20.9 \xt 1 Kin 8.46, Yob 9.28-29, Iba 51.5, 1 Yo 1.8\x*   
\p
\v 10 Wali agalime mbiralinaga mbirale yolo mule yalu ibiragola genda magi handalu howa ke̱ halu dibaudu haga karu tihondo Anduane Homogo ibugua turu nahaga ka.   
\p
\v 11 Iname mbirali ibunaga mana birago hondowa ibu ogobi ko lalu walia haragola handabehe kama. Ogonidagua dege waneiginiru tigua biragome ogobi kama lalu walia haga kagoni.   
\p
\v 12 Anduane Homogohanda ina de hondoloma̱ya inahondo de ngialu hale holoma̱ya halebi ngiaga ka.   
\p
\v 13 Í̠ palia hangu biaga keyagua mbirale nayi yagibano holebere. Anigo í̠na biabe biaabo hariliyagua tomo nolene dewa bu payabu wuwa karulapeore nalu holebere.   
\p
\v 14 Mbiralime mbirale mbira yolo mule howa ogoninaga yolo daligaoreda lowa bi dewa laabo haga. Ani lowa ibugua mbirale wiago yolo buwa ibunaga nenegeruhondo balagala halu lalu, Ogoni yolo dindiha winiyago miru, laga.   
\p
\v 15 Í̠na manda timbunibi howa wali agali mo wála halu bi laregome ngolo silibabi to̱le̱ marubi muni timbunime miaganerubi ndo uruni í̠na bolanguahe holebere.   
\p
\v 16 Mbirali ibu dano henego ibunime mibe nahedagola mendealime i̱na mia holiya lo kayagua ogoni ibu mini nawi ka. Anigo mbiralime í̠hondo dano hole ibiragola ibunaga mbirale mbira í̠ mo yu hole manda bibe. Mani í̠naga dano hayago ngiragola ibuni yadai bule.   
\p
\v 17 Í̠na ke̱ halu mbirale mirigoni tomo dendebi ale manda bialu yu ke. Anigo mani howa í̠naga ne harigaha iba mu to̱lo tagiho hayu hene mbau lolebira.   
\p
\v 18 Í̠na biabe mbira bule mitangi bialu howa bayale bulenaga mini giga bulene ala hai bibe. Í̠na waitigi baba wai bule manda biriyagua wai agua buledabe lo manda bibe.   
\p
\v 19 Wali agali bi diburibu laga karu tihondo bi hagarere lalu lamirigo tigua bi ogoni maruhondo abale lamigi bima polebira. Ani bulebirago diburibu dewa laga kago baba nenege holene nawi.   
\p
\v 20 Í̠na í̠naga ai̱ya abalahondo bi ko lalu ha hariyagua hale lamu hundiragola arumaha hagadagua í̠naga holene abale ereba holebira.   
\p
\v 21 Mbirali ibu ai̱ya abala homa nabi kaore paluni ala karulole manda biyagua mbirale uruni bayale wu ha nabulebira.   
\p
\v 22 Mbiralime í̠hondo ko biyagua í̠na ko biadai bule manda nabibe. Anduane Homogohanda í̠naga genda ogoni mo tiga bilo lowa ibunaga giha ngelowa ibuhondo mini mbiraore wu habe.   
\p
\v 23 Wali agalime mbirale yolo bule biragola agali mbirame genda magi handalu howa ke̱ hayagua Anduane Homogo ibugua o biagohondo turu nahagaore ka.   
\p
\v 24 Ina dindini kamangi hariga pialu holoma̱yanaga Anduane Homogohanda manda mandabu ngela haga ka. Anigo mbiralime ibu polene hariga ogoriani pialu holebero lalu ibuni hangume manda bibe nahe.   
\p
\v 25 Í̠na Anduane Homogohondo mbirale mbira mule howa mitangi ala bayuwa buwa nguliya lalu tigatiga lo wibe. Abale hibilaba lo howa nguliya lariyagua mani mini dege dindi holene wulebira.   
\p
\v 26 Kini mini bayale gigabiwi kagome godini dabaki halu howa mbiralime ko biyago handa walia halu dara nahe pani mulebira.   
\p
\v 27 Inanaga dinini Anduane Homogohanda wá hagane hale lamu ale nginigo iname bibahende mitangi beremarubi mana beremarubi bayuwa dabalu hondoloma̱yanaga ngini.   
\p
\v 28 Kini kagome ibunaga wali agaliruhondo tigabi dege bialu ti dara howa biamogo biyagua ibu bayale haru halu lu haabo holebira.   
\p
\v 29 Iname igiri hongohe daliahe kago hondowa turu haramali. Wali agali wahe daguaheru kago hondowa iname ti bayuwa mitangi bialu tinaga mini yaraga holeberema.   
\p
\v 30 Mbiralime ko biragola í̠na tibume bariyagua mani ogonime ko biyago erembira mialu ibu bayale miniwi holebira.   
\c 21  
\p
\v 1 Anduane Homogohanda iba ganaha pelagadagua ibugua kininaga mini mandaru ibu hame ledadagua bilo mo tiga bialu haru haga ka.   
\p
\v 2 Í̠nime manda bialu keria mbirale í̠na bialu keruni bayale dege bialu ko manda birili. Anigo Anduane Homogohanda í̠ miniha mitangi bu keruni manda biai howa irane ogonaga ani berego lalu manda biai ho ka.\x + \xo 21.2 \xt Min 24.12, Lg 16.15\x*   
\p
\v 3 Iname mana tigabi ngaru bialu holene bayaleore nga. Anduane Homogohondo lomabu meremago nira lowa mana bayale tigabi uruni bialu holenego ibunaga deni duniniore nga.\x + \xo 21.3 \xt Iba 50.8, Ais 1.11, Hos 6.6, Mai 6.7-8\x*   
\p
\v 4 Mana ko biaga karu tigua mine haragomebi balagala haragomebi ti haru haragola mana ko dewa tiha to̱lo tagihe holebira.   
\p
\v 5 Biabe biaga kago ibu minime manda ala buwa ogo aleore bulebero lalu biyagua ibugua mbirale bayale dewa yu haga. Anigo mbirale miniha mitangi ala nabi howa abale bupebe biyagua biabe ibugua birago bayale ndo halu ibu mbirale tubagiho haabo haga.\x + \xo 21.5 \xt Min 10.4, 13.4\x*   
\p
\v 6 Mbiralime mana ke̱ halu mandabi tingi howa mbiralinaga mbirale mbirale ngaru homogo holenaga dewa mo yaga heagua ogoni ibu homolenaga harigani pu ka. Ani wu kagola ibunaga muni dabudabu wiyaruni ereba hai hole emene tigi mbira hanguni harini ginu wiagagobi nga.\x + \xo 21.6 \xt Min 10.2\x*   
\p
\v 7 Mana ko biaga karume mana bayale bule hame nalaga howa tigua maru karu bo wahagahaga biragome podene maru tiniha dai bialu tini mo ko hai holebira.   
\p
\v 8 Mbirali mana ko biaga heagua ibugua mana ko bima puabo holebira. Ai mbirali mana ko nabiaga bayale heagua ibugua mana tigabi ngaru bima puabo holebira.   
\p
\v 9 Agali mbirali ibu oneme lai laabo hayagua anda mbiraoreha paluene emene bayale lowa agali ibu tagira pu holenego bayaleore nga.\x + \xo 21.9 \xt Min 21.19, 25.24\x*   
\p
\v 10 Mana ko biaga karume mana ko damene ngaru bulene garibilo haabo haga. Ani bialu tigua maru karu dara nahaga ka.   
\p
\v 11 Mbirali mine halu balagala haga kago pani mirago hondowa maru mini nawi karu ti deme handalu minime manda bialu irane handa walia haga ka. Anigo mbiralime mana lawai haragola mini gigabi kagome ibunaga manda bulene wia tago holebira.   
\p
\v 12 Anduane Homogo ibu mana tigabi hangu biaga kago ibugua mana ko biaga karume tini andaga tamuha biruwa bia do halu karubi heba dehandai haga ka. Ani hondowa Anduane Homogo ibugua mana ko uruni ale biaga karu mo ko hai holebira.   
\p
\v 13 Yagibano karume ti biamogo bia lalu í̠ olaragola í̠na hale nahe tingi halu piriyagua mani marume í̠ni nde biamogo bia lalu olariyagua tigua hale nahe tingi halu í̠ biamogo nabi wahalu polebira.\x + \xo 21.13 \xt Md 18.30, 18.33, Ya 2.13\x*   
\p
\v 14 Mbiralime í̠hondo keba hayagua wali agali marume nahende kaha libuni hangu howa ibu mo turu halu mbirale mbira bame ibu mibe. Ani meregola ibunaga keba ho hayago ereba holebira.   
\p
\v 15 Wali agalime mana bayale bilonaga lo tiga biragola wali agali mini tigabiwi karume de hondowa ti turu haga. Anigo maru mana ko biaga karume de hondowa tinaga bu miniha genda timbuni ho haga.   
\p
\v 16 Mbirali ibu mini gigabi wulene hariga ngago yu wahalu piyagua ogoni ibu homalu homene dininiru baba humbirini andaha hama polebira.   
\p
\v 17 Mbirali ibu tomo bayale noleneru \w waini\w* iba nagimbu buleneru mo tene halu turu howa awadaga holene hamelo heagua nde ibunaga muni biba halu mbirale bibahende tubagi hai holebira.   
\p
\v 18 Mini kowi karume mbirali bayale tigabi kagoha genda mo mule manda bialu karia genda biago lone mini kowi biaru tini karia íbu dai biaga.   
\p
\v 19 Agali mbirali ibu oneme lai lalu go̱mo̱go̱mo̱ laabo hayagua anda mbiraoreha paluene emene bayale lowa agali ibu tagira pialu dindi ko wali agali nahaga ngagoha holene ogoni bayaleore nga.   
\p
\v 20 Mbirali mini gigabiwi kago ibu andagaha mbirale bayale ngaru dewaore mo wiaga. Anigo mbirali mini nawi kago ibugua ibunaga mbirale anda ibiraru abale mo hole biai haga.   
\p
\v 21 Mbirali ibugua mana bayale ngaru talialu bialu wali agali maru karu gubalini halu hayagua ibu holene bayale yu holebira. Ani biragola marume nde ibuhondo mana tigabigo hangu bialu tigua ibu mini lene ka lolebira.   
\p
\v 22 Mbirali mini gigabiwi kago ibugua ami agalime wai bialu tano mbira karulelo wai hono miaga ka. Tano ogoniha haga karume manda bialu wai pabe hongohe kagodago waitigi karume wai anda ibalu bo poda nabulebira lo manda bu haga. Ani manda bu karia waitigirume wai pabe podama anda pialu tano karulaga.   
\p
\v 23 Wali agalime tininaga ne hambu haru howa bi laga heagua uruni tiha genda naanda ibaga.\x + \xo 21.23 \xt Min 12.13, 13.3, 18.21, Ya 3.2\x*   
\p
\v 24 Mine haga karume balagala howa maru karuhondo mege bialu haga. Ani bialu howa horo bibahendengi ibuninaga mini hangu mo yaraga halu haabo haga ka.   
\p
\v 25 Biabe bibe manga haga kago ibugua biabe nabi howa mbirale bame awadaga mo yu holene hamelo karia nayiore halu hame loleneme ibuni balu homelolebira.  
\v 26 Mangahe o biagome mbirale dewaore bame yulene hangu mitangi bialu haga. Anigoyu mbirali tigabi biaga kago ibugua maru karuhondo mbirale turu halu bame tale bialu miaga ka.   
\p
\v 27 Anduane Homogo ibugua ko biaga karu tinaga lomabu mirago hondowa ibu turu nahaga ka. Mbiralime mo hondo howa mana lehe biagarume lomabu miyagua Anduane Homogo ibugua mana ogoni ko ngubioreda manda biaga ka.   
\p
\v 28 Mbiralime ko birago mendealime i̱na handaru lowa ibu ke̱ haga kayagua ogoni ibu homolene wulebira. Anigo mbirali ibu bi baya hangu hale hagame bi layagua maru bu karume ibunaga bi larago baya hangu hale haga.   
\p
\v 29 Mbirali mana ko biaga kago ibu ke̱ halu ohowa ibu agali tigabi hetingi haga. Anigo mbirali tigabi bayale biaga kago ibugua mana birago bibahende bayale helonaga mamage howa biaga.   
\p
\v 30 Í̠ Anduane Homogola waitigi hariyagua í̠ha mini gigabiwi kegobi manda bayale bu kegobi maru ale ngaru biaga mugube yu kegobi uruni bibahende nagalone hai holebira.   
\p
\v 31 Ami agali karume wai bu polenaga nogo hosiru mo manda manda biaga. Ani biagago Anduane Homogo ibuni degeme tigua wai bialu mo wayali helaga ka.   
\c 22  
\p
\v 1 Mbirale dindi dabudabu bu payabu wuwa homogo holenego nagalone lowa wali agalime abogo mini tigabi mana baya gibi biaga ka lene holenego bayaore gibi duniniorego ogoni dabolene nga.\x + \xo 22.1 \xt Aga 7.1\x*   
\p
\v 2 Wali agali homogo karubi yagibano karubi bibahende Anduane Homogohanda wabini dege bu ka.   
\p
\v 3 Wali agali miniwi dehe karume handalu karia genda bulene ti kagoria anda ibaruane handalu ti ala igilo mialu haga ka. Ai mini nawi karume genda bulene ti kagoria anda ibule ibiraria handa hondowa dege o ibiragoniha porabu ya howa mani tini genda yu haga ka.   
\p
\v 4 Í̠nime í̠ni mo dindiha halu Anduane Homogohanda laradagua bialu ibu andaneha hariyagua homogo holenebi mini mo yaraga holenebi bayale holenebi uruni yu holebere.   
\p
\v 5 Í̠ holene bayale hame lariyagua wali agali mini kowi mana ko biaga karu minigi biaga gono harigani waga bidago uruniha ti do wiagadagua í̠ gono uruniha do wuleni hariga balalu pugu bibe.   
\p
\v 6 Waneigini emene bidaore mana bayale bulene abale biawai habe. Ani biriyagua awe wahe haragolabi mana bayale bulene ogoni yu wanaholebira.\x + \xo 22.6 \xt Eb 6.4, 2 Ti 3.15\x*   
\p
\v 7 Wali agali yagibano karume ti homogo karunaga garabaya biabe ale biahaga ka. Wali agali muni danoho karu ti muni anduane kagonaga garabaya biabe ale biahaga ka.   
\p
\v 8 Mbiralime mana tigabi ndo bialu hayagua ibu kagoria genda dewa anda ibulebira. Ani ibiragola ibugua wali agali maruhondo ko bibe nahe holebira.\x + \xo 22.8 \xt Yob 4.8, Hos 10.13\x*   
\p
\v 9 Mbiralime mbirale ngaru yagibano karuhondo turu halu miyagua Anduane Homogohanda o biagohondo turu howa bayaleore biaga kagoni.   
\p
\v 10 Wali agali mine haga karuni bo batagi hariyagua lai lolenebi bi ko lolenebi mege bulenebi ereba holebira.\x + \xo 22.10 \xt Min 26.20\x*   
\p
\v 11 Mbiralime horo bibahendengi Anduane Homogonaga deni howa ko mbira nawi tigabi hangu hole hame lagabi ibunaga bi bayale lagabi kayagua kini kagome ibu nenege bu hinulebira.   
\p
\v 12 Anduane Homogohanda mbirali manda bayale bidaru baya hangu mamage haga ka. Ibugua mbirali ke̱ haga kagome bi lararu mo nahabane haga ka.   
\p
\v 13 Wali agali mangahe karume andaga hangu biraabo haga ka. Tigua ogodagua mitangi biaga. I̱ tagira pialu koria laiono gabua mbira harigani kagome i̱ bo nolebira, lo mitangi biaga ka.   
\p
\v 14 Wali ko biaga bedagome de duguyu agali hangu tai bima ibaga bialu howa ibunaga bi larago gundu uli mbira unuraore handape habe nahe ngagobi laga. Anduane Homogohanda agali mbiralihondo keba howa pani mule kago ogoni ibu uli ogoniha pilope helolebira.   
\p
\v 15 Waneiginirume bayuwa mitangi nabi howa mana ko bialu haga bulebira. Anigo í̠na ti mini wilo tibume bariyagua tigua mana ko ogoni nabi waholebira.   
\p
\v 16 Mbiralime yagibano karunaga mbirale ngaru ibu mo yayaguabi homogo karuhondo turu halu mbirale miyaguabi ani biragome ibuni yagibano holebira.   
\s1 Agali mini bayale gigabiwi hearume bi bayale pira tebira (30) lenego uru  
\p
\v 17 I̱na áyu agali mini bayale gigabiwi karubi mandabi karubi tigua bi lenego lawai hole hameledo. I̱na bi ogoni langerogo baya hangu hale howa mitangi bibe.  
\v 18 Bi ogoni í̠naga miniha mo yu hariyagua í̠na maruhondo lamialu howa í̠ miniha dungulo holebere.  
\v 19 I̱na í̠ Anduane Homogohondo mini mbiraore wibelonaga hamelowa áyu ogoni bi mbira hale habelo larogoni.  
\v 20 Í̠ mini bayale gigabiwi halu manda bayalebi habelonaga i̱na bi bayale pira tebira (30) uru í̠ lawai hole gilibu wero.  
\v 21 Bi ogoni hale howa í̠ henene lolenenaga irane manda bulebere. Agali marume bi henene agodabe dabole pu larangi í̠na handa walia howa bi tigabigo tihondo ladai bibehe holebere.   
\s1 1  
\p
\v 22 Í̠na manda bialu yagibano karu ti habane nabulene ka lowa tinaga emene ngaru namo yabe. Ti godi lo piyagua godime ti hengedape helo manda buleni.  
\v 23 Ogoninaga irane Anduane Homogohanda yagibano ti dara howa biamogo bulebira. Mbiralime yagibano karuhondo ko biyagua Anduane Homogohanda o biagohondo pani miadai bulebira.   
\s1 2  
\p
\v 24 Í̠na wali agali keba abale haga karu heba nenege nahabe.  
\v 25 Ti heba nenege haabo hariyagua mana ko tigua biaga ngarume í̠bi dariba halu mani í̠ mo ko holebira.   
\s1 3  
\p
\v 26 Wali agali mbirame dano henego ibuni namibehedagola í̠na mia holiya lowa habo nalolene bi nalowibe.  
\v 27 Í̠na dano biago yadai nabibehe kegola tigua í̠naga mbirale bibahende ngeru mo yai halu paliaga dagia heba ungu yuligo dege manda bibe.   
\s1 4  
\p
\v 28 Í̠naga mamalirume dindi tu bamba winigo í̠na mo ya a̱i̱ na̱i̱ nabibe.\x + \xo 22.28 \xt Man 19.14, 27.17, Min 23.10\x*   
\s1 5  
\p
\v 29 Agali mbira biabe bayale monehe biaga kago ogoni ibugua kininaga biabe bia holene karulapeore holebira. Agali ogonibigome agali mini nalene karunaga biabe biahabe nahe holebira.\x + \xo 22.29 \xt 1 Kin 11.28, Min 10.4, Aga 9.10, Md 25.21, Lm 12.11\x*   
\c 23  
\s1 6  
\p
\v 1 Í̠ agali homogo kago baba tomo nalu biruwa í̠ miniha mitangi ala bayuwa bu biruwa nabe.  
\v 2 Í̠ tomo timbuni naga keyagua í̠naga noa holene haru howa haru narugo mangaba labe.  
\v 3 Tomo timbuni nabelo ngiragome bu mini bamialu ibugua í̠ mo hondo holigo de hondo habe.   
\s1 7  
\p
\v 4 Homogo hole lowa erekui biabe bereria í̠ni abale wahe halu mo ko holigo de hondo habe.\x + \xo 23.4 \xt Min 28.20, 1 Ti 6.9-10\x*  
\v 5 Muni dewa bu hombedo yu ha hariyaguabi abaleore ereba hai holebira. Babaganehe ega bodo hariawe yagalo yalu hariha iraga haradagua muni yidegoni babaganehego de handaya haregola abaleore yagalalu polebira.   
\s1 8  
\p
\v 6 Agali tomo ibuni hangu nole habua biaga karu heba mandagi tomo nalu nahabe. Ibunaga tomo bayale dendebiore ngago hondowa dimagoli nahabe.  
\v 7 Í̠na ibu heba tomo nalu birariyagua ibugua í̠hondo ogodagua lolebira. Ae tomo bayale dewa ngaruni í̠ni hameme noa biradagua narene, lalu bame lope howa ibugua í̠ henemane mitangi bialu mo turu halu ndo lara. Ibuni miniha mitangi ko bidagobi lolebira.  
\v 8 Í̠na agali ogoninaga mana hondo manda berengi abale o narigo magu tagu tagi hoa holebere. Ani buwa í̠na ibuhondo bi la debodebo bialu larigobi bame galone ndo laruda manda bulebere.   
\s1 9  
\p
\v 9 Wali agali mini nawi karuhondo bi bayale nalabe. Í̠na bi bayale manda bulene lamiriyagua ibugua mo himu bagabu waholebira.   
\s1 10  
\p
\v 10 Dindi tu bamba wini ngago dugu a̱i̱ na̱i̱ nabibe. Waneigini hono wahene aba ai̱ya nahe karunaga dindi ngarubi page karu nalabe.\x + \xo 23.10 \xt Man 19.14, 27.17, Min 22.28\x*  
\v 11 Irane Anduane Homogo ibu hongo gibihe kagome dindi ogoninaga lalu bi laramingi waneigini hono wahene uruninaga bi Anduane Homogo ibunime la holebirago haya nahabe.   
\s1 11  
\p
\v 12 Marume mana bayale í̠ lawai haragola o lawai haragoni í̠na bayuwa hangu hale mia howa manda bialu mo yai habe.   
\s1 12  
\p
\v 13 Wandari igiribi kagua biragola tígua boliya hondo ha dege nalalimu. Abale mini wilo babe.  
\v 14 Mini wilo bolene ogonime ibu homolenehayagi napelo holenehayagi helonaga biamogo buleberami.   
\s1 13  
\p
\v 15 I̱ igini-o í̠ mini bayale gigabiwi hariyagua i̱ turuore holebero.  
\v 16 Í̠na mini bayale gigabiwi howa bi larego hale halu i̱na i̱naga miniha turu taraore ho holebero   
\s1 14  
\p
\v 17 Agali ko biagarume mana biagago í̠ hame nalabe. Í̠ Anduane Homogonaga andaneha hole hongo haabo habe.  
\v 18 Í̠na ogonidagua biriyagua mani bayale halu í̠ abale homa nabi mini dunubiahe holebere.   
\s1 15  
\p
\v 19 I̱ igini-o i̱na bi larogo hale halu mini bayale gigabiwi habe. Í̠ ibagabu kego baya hanguore minila haru ibagabu habe.  
\v 20 Agali \w waini\w* iba timbuni nagimbu biaga bababi tombegene yabagi howa tomo timbuni nagimbu biaga bababi mandagi ibagabu holeni.  
\v 21 Lulu iba nowa lulu yaga karubi tomo timbuni nagimbu biaga karubi áyu dege yagibanoore holebira. Tomo timbuni nolenegobi iba mbia naabo holenegobi nowa bame u hangu palima ibaga biriyagua aga ko budu pugubigo bu holebere.   
\s1 16  
\p
\v 22 Í̠ aba nahenedale í̠ áyu kegoni nakelego í̠ abahanda laradaguaore bayuwa hale halu bibe. Í̠ ai̱ya wahe bedangi í̠ áyu kego habelo hondo heneyagonaga turu halu biamogo bigi bibe.   
\p
\v 23 Henene loleneru mini bayale gigabi wuleneru mbirale bibahende manda taratara buleneru miniwi holeneru mana uruni alego yu hole hongo habe. Mana uruni ale yu howa bulenerunaga yolo agi ale mibehebe.\x + \xo 23.23 \xt Min 4.5-7, Md 13.44\x*   
\p
\v 24 Waneigini ti mini bayale gigabiwi howa mana bayale hangu biaga kayagua ti ai̱ya abala libu miniha turu timbuniore holene irane nga.   
\p
\v 25 Í̠ aba ai̱yalame í̠ hondowa miniha turuho helo mana baya o langiruruni bialu habe. Í̠ ai̱yahanda í̠ taba henegonaga embeda holeni ibu turu ho berelabe.   
\s1 17  
\p
\v 26 I̱ igini-o i̱na bi laga berogo baya hanguore hale halu mana i̱na bigi berogo handalu í̠na i̱hondo turu halu i̱ berodagua bigi bibe.  
\v 27 Bayanda walibi wali maru agali page biagabi bedaruni hinawai uli ale ngagoha igiri agali ogoniha pilope haga biraru wialu tongolo migi bulebira.  
\v 28 Pagealime mbirale page bule haradagua wali ogoni aleme agali au bolangua harabe hondole lowa deyu haga biaga beda. Wali ogoni aleme agali dewa mo gabua henego ti one waneigini wahowa wali ogoni ale bedagoha taya bima ibaga bialu kagoni.   
\s1 18  
\p
\v 29 Agali maru genda timbuniore yu howa agi bule birudabe lowa tini dara halu hearuni agali aruyabe. Bi timbuni lagimbu bialu hearuni agali aruyabe. Dongone motudu wuwa dege haabo hearuni agali aruyabe. Agali de daramabi hearuni agali aruyabe.\x + \xo 23.29 \xt Ais 5.11, 5.22\x*  
\v 30 Uruni bibahende ti agali iba mbiabi \w waini\w* ibabi lulu iba taratara ngaru naga hearuni agali uruni ndoyabe.\x + \xo 23.30 \xt Min 20.1, Eb 5.18\x*  
\v 31 Waini ibame í̠ mo pila holani de hondo habe. Deme handaregola baya de hondoabi wialu naregola bame kembobeha heyolope holene awadaga wulebira.  
\v 32 Ani anigoyu mani howa handalu keria puya tomia palegome í̠ hayalu piyabe toba holebere.  
\v 33 Í̠naga mitangi bulenego mo ko henedago mbirale taratara í̠naga denguini bilingi bolangua biraria hondolebere. Ani bialu ne harigaha howa bi taratara ngagoni la dege dindi halu lulu bi dewa iba duguaradagua bulebere.  
\v 34 U palialu keria í̠ni tamuni ndo garo mo liahaga bima pialu kagoria erembirani palirube toba holebere.  
\v 35 Ani bialu í̠na bi agua lolebere. Agalime i̱ balu piyago nahende paliruda, lolebere. I̱ padogo heyabe nahedagoni irane aginagadabe. Ai i̱ heyalu iba mbia mbira lone nolebero, lolebere.   
\c 24  
\s1 19  
\p
\v 1 Wali agali ko biaga karu hondowa í̠na ti ale hoabagolo manda nabibe. Ti heba ibagabu hole nenege nahabe.\x + \xo 24.1 \xt Iba 37.1, Min 1.15\x*  
\v 2 Tigua ko buleneru hangu mitangi biaabo halu tinaga ne harigaha howa bi laragome mendeali mo ko holenaga hangu laga ka.   
\s1 20  
\p
\v 3 Agali mini bayale gigabiwi mbirale bayuwa mandabi kago ibunaga anda bayale holebira. Ibu one waneiginibi bayale hongohe dege holebira.  
\v 4 Agali ogonibi kagome mbirale taratara muni daligame miaga ngaruni muwa ibu andagani mo hombedo tagiho ngelaga ka.   
\s1 21  
\p
\v 5 Agali hongohe holenego emene karulape lowa agali mini bayale giga biaga holenego bayaore gibi nga.  
\v 6 Kini mbira ibu hameigini mende kagola wai bule manda biyagua ala agali miniwi mandabi wai hanaga karume wai agua bimi̱ya lalu bi lamirago hale holene nga. Agali mandawi dewa bu karume lamirago hale hai halu laradagua biyagua wai buwa wayali holebira.   
\s1 22  
\p
\v 7 Mini bayale gigabiwi howa bi lolene ogoni daligaore taibi ngago mini nawi karume manda bibe nahe ka. Marume bi dunini laragoria mini nawi karume galone mbira labe nahe holebira.   
\s1 23  
\p
\v 8 Í̠na ko bulene hangu manda biaabo hariyagua wali agali karume í̠ ko biaga lene holebere.  
\v 9 Mbirali mini nawi kagome mana tiga nabi ngaru hangu bule manda biaabo hagago ogoni bibahende mana ko dege nga. Wali agalime handalu karia ogoni ibu maruhondo mine howa mege dege biaga kagonaga handabe manga haga ka.   
\s1 24  
\p
\v 10 Í̠ kegoria genda ibirangi í̠ hongo ibira hayagua í̠ gedaore dege haga kegoni.\x + \xo 24.10 \xt Yob 4.5\x*   
\s1 25  
\p
\v 11 Mbiralime ko nabi howa godime lo mbira halu o biago homelo bole lo wirangi í̠na puwa agali ogoni ba nabilonaga haru dai bibe.  
\v 12 Í̠na ogonidagua bulene i̱naga biabe ndo lolene nawi. Anigo Ngode Datagaliwabe ibugua í̠na mitangi bia do keru handalu í̠na bi larerunagabi irane bibahende manda biaihe kagoni. Ani manda buwa ibugua wali agali hangu hangume biabe biradagua yolo mulebira.   
\s1 26  
\p
\v 13 I̱ igini-o í̠na mone ibane naregola í̠naga ne hambuni dendebiore hagadagua  
\v 14 í̠na manda bayale bulenebi mini bayale gigabiwi holenebi ogoni bayale dendebiore nga. Mini bayale gigabiwi hariyagua mani í̠ni hama poregoha bayaleore mini dunubiahe holebere.   
\s1 27  
\p
\v 15 Mbirali ibu ko page bibi howa ibugua wali agali mini tigabiwi kagonaga anda bangulalu tinaga mbirale ngaru mo page bule lowa wahondo bira do hagadagua nahabe.  
\v 16 Wali agali mini tigabi karu dewa halu pilo ibira hayaguabi ibu lone heyu holebira. Anigo ko biaga karume ko bialu kagoria ibira haragola ti ko haiore ho waholebira.   
\s1 28  
\p
\v 17 Í̠naga waitigi karu genda yu kago hondowa í̠ turu halu gi habe nababe. Ti harigani pialu karia mbirale ngarume ge bobidi lenego tandaga howa kagola í̠ hondo oba nahabe.  
\v 18 Anduane Homogo ibugua í̠naga waitigi biaru pani mulene winigo í̠ turu halu oba harigo hondowa ti pani namuligo í̠ anidagua nabibe.   
\s1 29  
\p
\v 19 Wali agali mini kowi karume mana bigi birago hondowa í̠ genda howa mini hululabu nahabe. Í̠naga mitangi bulenego í̠ni mo ko holigo ani nabibe. Ani bialu ko biaga uruni tigua bigi birago hondowa tigua biradagua bua howa hame nalabe.\x + \xo 24.19 \xt Iba 37.1, Min 24.1\x*  
\v 20 Irane ti turu howa kagoni tigimandi áyu kanginaga kago mani anidagua naholebirago í̠ ti biradagua bua nahabe. Wali agali mini kowi karuni lamu hale hundiradagua bibahende hundu tegelope haiore holebira.   
\s1 30  
\p
\v 21 I̱ igini-o í̠na Anduane Homogo mo dunini howa ibunaga andaneha halu kini kagobi mitangi bialu ibunaga mini mo yaraga habe. Wali agali karume Anduane Homogo minibi kininaga minibi mo yo handalu mine haga kagoria nahe í̠ habagiho habe.  
\v 22 Wali agali urunibi kagoria mo ko holene abaleore íbu wulebira. Anduane Homogohandabi kini ibuguabi urunibi karuhondo genda abi aleore mo wia holobadabe manda bibe nahe kamagoni.   
\s1 Bi bayale maru lenego ogo  
\p
\v 23 Agali mini bayale gigabiwi hearume bi maru uru la dege bini. Agali godi dabaga kago ibugua wali agali ti godi lole ibirangi maru biamogo bia halu maru mo wahayagua ogoni tigabi ndo bira.  
\v 24 Godi dabaga kago ibugua mbirali ko biyago manani helenego bame golope hayagua wali agali dindi bibahendeni karume dabaga ogoni hame nale howa tigua ibu ha halu mege bulebira.  
\v 25 Anigo dabaga kagome tigatiga dabalu agali ko biyagohondo pani karulape miyagua dabaga ogoni ibu bayale howa mini lene holebira.   
\p
\v 26 Mbiralime í̠hondo bi tigatiga ladai biyagua ogoni ibu í̠naga nenege heneneore kagoni.   
\p
\v 27 Í̠na anda mbira bule manda biriyagua ala dindi mbira mo tiga bialu tomo ogoriani hangabe. Ani buwa mani anda bibe.   
\p
\v 28 Í̠ mendealinaga godi wiyanaya pu hariyagua ibu ko nabi kagola í̠na ke̱ howa hengedape halu manani nahelabe.  
\v 29 Í̠na bi ogodagua lolene nawi. Ibugua i̱hondo ko biyagobiore i̱na biadai bulebero, nalabe.   
\p
\v 30 I̱na ibaga bialu howa agali mbiranaga mabu de handaru. Agali ogoni ibu mini nawi mangaheyane handaru.  
\v 31 Ibunaga mabu ogoriani datani aniherubi tani korubi andaho hearia handaru. To̱le̱me pabe bu yaanda hene biagobi podope ho wia.  
\v 32 I̱na mabu ogoni de hondowa mitangitangi bialu manda maru bayale birugo ogo.  
\v 33 Agali mangahe karume agua laga. Biabe nabi emene paluwa erehi dogolalu heyuliya, laga.\x + \xo 24.33 \xt Min 6.10-11\x*  
\v 34 Ti ogonidagua bialu palia hondo karia pagealirume mbirale abale mo yalu piai hagadagua tinaga mbirale ngaru ereba hai haragola ti yagibanoore holebira.   
\c 25  
\s1 Solomonohanda bi bayale maru lenego uru  
\p
\v 1 Solomonohanda bi maru leneru Yudanaga Kini Hesegaia heangi ibunaga beba gili bia hagarume gilibu wini.   
\p
\v 2 Anduane Homogo ibugua mbirale dewaore mandabu do heneru ibuni hangume manda bidago ogoninaga iname ibunaga mini yaraga haramali. Anigo kini kagome mbirale dewa ina kamagoha wia do ho ngago ina manda buluma̱ya langiragola iname ibunaga mini yaraga haramali ndobe.   
\p
\v 3 Iba andaneha ngarubi hari daligaha karubi iname manda biai habe nahe kamadagua kini ibunaga miniha manda bidagobi iname manda nabibehe kama.   
\p
\v 4 Siliba mbira irani delowa dodo aealuru do ereba haragola siliba ogoni bayaleore howa ogonime mbirale bayale wabibehe wiaga.  
\v 5 Ogonidagua dege ko biaga karu kini baba mandagi nahelo bo pelayagua kini ibu mana bayaleore biragola dindi ibugua hondo kagobi mo hongo halu bayale tigabi holebira.   
\p
\v 6 Í̠ kini kagoria íbu keyagua i̱ timbuni mbira kogoni lo mitangi bialu í̠ni mini yaraga nahabe.\x + \xo 25.6 \xt Lg 14.8-10\x*  
\v 7 Í̠na mbirali timbuni mbiragonaga henge í̠ mia aribia ho bederia tigua í̠hondo dalia layagua ogoni bayale ndo. Í̠ wali agali mini lene ndo karu baba keria tigua í̠ agali mini lene karu baba hole pu layagua bayale ogoni.  
\v 8 Mbiralime mbira bialu karia í̠na deme hondowa ibu ko biya lalu godini abale puwa latagi nahabe. Mendeali manda bayuwa biaihe kagome mani í̠naga bi larigo bope hai haragola í̠na agi buleberebe.   
\p
\v 9 Í̠ nenegehondo mbirale mbiranaga bi mbira lole manda yu keyagua í̠na nenegeali ogoni ibuni karia puwa lo tiga bilibu. Anigo í̠na bi mbira ogoninaga hale harigo mendealihondo lamia nabibe.  
\v 10 Marume bi ogoni hale howa í̠ diburibu laga ke lalu í̠ mo taga halu í̠hondo ko mitangi bu wiaabo holebira.   
\p
\v 11 Mbiralime bi galone mbira lalu ibugua bi laragonaga galone baya hanguore mo wála hayagua bi ogoni moneheore manda hareni gaigulu daradagua bulebira.   
\p
\v 12 Mbirali ala henego ibugua mbirale bigi biyago handaga binime mendeali áyure hene kago mana lalu lamigi biragola mendeali biagome bi ogoni henene galoneoreda manda bialu yamiyagua ogoni ibu nde ibunaga manda teneni ega ubiya iri biradagua bulebira.   
\p
\v 13 Mbirali bi yalu pu lenegome bi lamibe lenedaguaore tigatiga lamiyagua ogoni gaeangi biabe bialu howa hége lebolaho keria iba libule naragola tingini dungu lagadagua bi tigatigaore lamiyiyagua miniha dungulo holebira.   
\p
\v 14 Wali agalime mbirale mbira nguliya lowa nami wahalu piyagua ogoni dalu ibule tingi howa hari kulu timbuni lowa dalu naibi ngaligobi holebira.   
\p
\v 15 Í̠na keba abale nahe bi hendeore laga bialu hariyagua agali í̠naga bi hale hoa nahagaru mini mo beregedabehe holebere. Agali haguane karunaga minibi mo beregedabehe holebere.\x + \xo 25.15 \xt 1 Sml 25.24, Min 15.1, 16.14\x*   
\p
\v 16 Mone irani dedaria de handariyagua í̠ tombe karulape do nabe. Í̠na dewa do nagimbu biriyagua magu tagu tagi holigo.  
\v 17 Í̠ mendeali andaga hangu nenege puabo holene nawi. Ibugua í̠ handabe manga halu hame nalolebirago.   
\p
\v 18 Mbiralime ibu nenege kago mo hondo halu ndelayagua ogoni timu yandare kangorume baragola tandaga biagadagua bulebira.\x + \xo 25.18 \xt Iba 57.4, 120.3-4, Min 12.18\x*   
\p
\v 19 Í̠ kegoria ko mbira íbu ngangi í̠na manda bialu mbirali ke̱ haga kago ibugua i̱ biamogo bulubadalo manda biriyagua ogoni ne koheme tomo nagadaguabi ge koheme hariga piagadaguabi beregoni.   
\p
\v 20 Mbirali miniha genda ho kane hondowa í̠na puwa turu helonaga iba gana lariyagua ogonime ibu biamogo ndo bere. Ogoni mbiralime puyabu dagarebi ibirangi ibunaga aga golo wahagago alebi dere bidagoria ibi odope hagadaguabi beregoni.   
\p
\v 21 Í̠naga waitigi kago tomo noaho kayagua tomo nelo mibe. Ibu iba noaho kayagua iba nelo hambu mibe.\x + \xo 25.21 \xt Md 5.44\x*\x + \xo 25.21 \xt Lm 12.20\x*  
\v 22 Í̠na mana bayale ogonidagua berego hondowa ibuni mana ko bigi biyago mitangi halu ibuni taga pani nolebira. Ani bialu í̠na mana bayale beregonaga Anduane Homogo ibugua í̠hondo turu halu yolo bayale ngulebira.   
\p
\v 23 Puyabu ibiragome dalu yalu ibagadagua diburibu laragome keba holene mo yu anda ibaga nga.   
\p
\v 24 Agali mbirali ibu oneme lai laabo hayagua anda mbiraoreha paluene emene bayale lowa agali ibu tagira pu holenego bayaleore nga.\x + \xo 25.24 \xt Min 21.9, 21.19\x*   
\p
\v 25 Mbirali ibu iba noa howa hége lebola haragola iba libule turu howa nagadagua dindi kaundia mbirahayagi howa bi bayale maru yalu ibiragola hale hayagua ogoni turu taraore holene nga.   
\p
\v 26 Agali tigabi mbira kago ibu ko biaga kagome ko mo bia helo ibuni henge miyagua ogoni ibu iba uli bayale nagane winigo mo ganguluma bia haradagua bira.   
\p
\v 27 Mone ibane dewa naabo holene bayale ndo nga. Ogonidagua wali agali marume mbirali ibunaga mini yaraga helo lowa mbira bialu kagoni ogoni bayale ndo dege ngagoni.   
\p
\v 28 Mbiralime ibunaga mini haru nahe howa keba abale haga kayagua marume ibu hengedape holebira. Ogonibigo ibu tano mbiraha pabe nahe ngagola waitigi anda ibuwa mbirale mo ko haganego ale ka.   
\c 26  
\p
\v 1 Wali agalime mbirali mini nawi kagonaga mini yaraga hayagua ogoni gaea birangi dalu dindi guni ibaganego alebi tomo ibiredagola bu wulene horongi iba dalu ibaganego alebi biragoni.   
\p
\v 2 Agali mbirali ibu mana liahe mbira nabi kagola marume ibuhondo bi ko lalu ha hayagua bi ogonime ibu mo ko naholebira. Tinaga bi laragoni egarume yagalo yu ibaga biaabo halu mbirani biru dambo nalagagobi holebira.   
\p
\v 3 Nogo hosiru gerai pelo tibu tandaga biagame balu nogo dongiru bayuwa tiga tiga haru polenaga ibu ne harigaha aeane mbira bangabia ho helaga. Ani bialu mbirali mini nawi kago mini wilo gewame minu bolene nga.   
\p
\v 4 Mbirali mini nawi kagome í̠hondo bi nagalone mbira hale haragola í̠na ladai biriyagua í̠bi nde mini nawi ibu ale dege kegoni.   
\p
\v 5 Wali agali mini nawi kagome bi nagalone mbira í̠hondo hale hayagua í̠nabi nde ibuhondo nagalone dege ladai bibe. Irane ibugua ibu manda timbunibi kogoni manda buligo anidagua ladai bibe.   
\p
\v 6 Í̠na mbirali mini nawi kagohondo bi mbira yalu pu lalu lawia hariyagua ogoni í̠na í̠ninaga ge gandulo waharadagua beregoni.   
\p
\v 7 Agali ge kohe kago ibaga nabibehe hagadagua mbirali mini nawi kagome bi bayale gigabi mbira lole manda bialu karia labe nahe kagoni.   
\p
\v 8 Mini nawi karu mini yaraga halu karuni laba dandaha to̱le̱ berelowa bole hongo howa ndibulo yani hagago ale bialu kagoni.   
\p
\v 9 Agalime lulu iba nowa lulu yu howa ibunaga gini ani kenda kago dugule manda biagadagua mbirali mini nawi kago ibugua bi bayale mbira lole manda bialu karia nalabehe kagoni.   
\p
\v 10 Biabe hondo haga kagome mini nawi karubi maru tanabi karuhondobi biabe bilo miyagua ogoni agalime danda bu yuwa timume agali boga dege dindi hagago ale bira.   
\p
\v 11 Biangome magu tagu wuwa lone ibuni no dai biagadagua mbirali mini nawi kagome mana ko ala ibuni binigo lone budai dai bialu haga ka.\x + \xo 26.11 \xt 2 Pi 2.22\x*   
\p
\v 12 Mbirali mini nawi kago ibu manda bayale bilo biamogo bulene karulape. Anigo mbiralime mbirale bibahende ibuni manda biaihe tingi ho kayagua ogonibigo ibu biamogo bulene erekuibiore holebira.\x + \xo 26.12 \xt Min 29.20, Lg 18.11, Lm 12.16\x*   
\p
\v 13 Wali agali mangaheme andaga hangu bame biraabo howa ibugua ogodagua lalu, Laiono timbuni mbira harigani ibaga bu kago i̱ tagira napolebero, laga ka.   
\p
\v 14 Anda panga hiniyime panga yani ho wiagadagua mbirali mangahegome ibuninaga dagiani palu beregedaga dege bialu wulebira.   
\p
\v 15 Wali agali marume mangaheore howa tinaga ne harigaha tomo mo yanda halu nolenegobi bibe manga dege holebira.   
\p
\v 16 Mbirali mangahe kago ibugua agua manda biaga. I̱na manda bidogome agali karia mini gigabi mbirale bayuwa latagi hai haga karuni bolangua ho kogoni, lo mitangi biaga ka.   
\p
\v 17 Kirali lai lalu kagoha puwa í̠ ogoniha bangabia ho pu hariyagua ogoni biango mbira harigani pialu karia hondowa haleni minu gili laradagua beregoni.   
\p
\v 18-19 Mbiralime ibunaga nenege mbira mo hondo howa mani ibugua lalu, Tabirini habiya biru, layagua ogoni ibu agali lulu mbirame timume boga dege dindi halu ira dedaore dugu giligalalo waharadagua biragoni.   
\p
\v 20 Ira bo dela nabiyagua ira nade hundulebira. Wali agalime bi diburibu nale hayagua gimigomo lalu keba holene nawulebira.   
\p
\v 21 Ira gabunime ira dene bayuwa hungu bialu dagadagua agali lai hangu laga kagome wai bilo mo bia haga kagoni.\x + \xo 26.21 \xt Min 15.18, 29.22\x*   
\p
\v 22 Mbiralime diburibu lalu mendeali lo gurarago ina hale hole hame laramali. Bi ogonibi laragoni tomo dendebi aledagola iname abale naramali.\x + \xo 26.22 \xt Min 18.8\x*   
\p
\v 23 Mbiralime bi hongo halu mana bayale bulenenaga letingi howa mana ko bulenaga layagua bi ogoni todobene be dindi dongoma degeme wabinigo silibame hira dambi kagola bayale wini mbau lagagobi nga.   
\p
\v 24 Wali agali tombene hondo kihe karume bi bayale turubi hangu lararume handabe manga holene tinaga miniha wu kago nawi tingi haga.  
\v 25 Bi urunibi laragoni í̠naga haleme hale hoabi lolebiragoyu í̠na tigua bi laragoni henene lara manda nabibe. Tinaga miniha ko tara tara to̱lo tagiho kagoni.  
\v 26 Tinaga mini ko ogoni wia do ho kagoyu wali agali marume o tinaga mana ko birago bayuwa handai holebira.   
\p
\v 27 Wali agali mbirame ko mbira bule lo mitangi bu hayagua ogonime ibuni mo ko holebira. Mbirali uli pelo wa karia o biagoniha ibuni uli pu wulebira. Ibugua to̱le̱ hari hombeneni dugu yalu iragaho ngeledaria mani to̱le̱ biago pendegelope howa ibuni dambulebira.   
\p
\v 28 Í̠na wali agali maruhondo ke̱ howa mo hondo hariyagua í̠na ti handabe manga ho kegobi walia hare. Anigo í̠naga miniha mende manda bu howa bime mende ale lariyagua mo ko holene hangu yu anda ibaga.\x + \xo 26.28 \xt Iba 12.3, Min 29.5\x*   
\c 27  
\p
\v 1 Í̠ miniha balagala howa yawi mbirale ogo ale mbira buliya lalu lo wia nabibe. Irane áyu yawila dombene nigoniha bulubadago í̠ manda nabi kegoni ndodabe.\x + \xo 27.1 \xt Lg 12.19-20, Ya 4.13-16\x*   
\p
\v 2 Wali agali í̠la haga karumebi tara karumebi í̠naga mini mo yaraga hayagua karulapego ai tigua ani yaraga helo. Í̠nime dege í̠ninaga mini mo yaraga holeni.\x + \xo 27.2 \xt Min 25.27\x*   
\p
\v 3 Wali agali marume mini haru nahe howa lulume biradagua mana koore bigi biragome ina genda iba mumebi ege to̱le̱mebi ogoninaga genda ale ndo genda timbuniore mo ngigi biaga nga.   
\p
\v 4 Wali agali keba gibi haga karu tigua binigome wali agali maru karu bame irane nawini mo tandaga halu mo ko haga. Ai keba holenego emene haru lowa wali agali dimagoli holenegobi i̱ nayido agini henge lolenegobi koorene ko ngubiore ngagoni.   
\p
\v 5 Mbiralime mana liahe mbira biyagua tigatiga ibunihondo la ede halu mo tiga bialu lamulenego mana tigabi ogoni. Ani lamia nabiriyagua í̠na ibu dara nahe howa ainaga koyane lo heneda manda bulebira.   
\p
\v 6 Í̠ nenegeali libu gubalini hagabu haga kabigo ibugua mbira biragome í̠ tandaga mo ngiyaguabi ogoni í̠ biamogo bialu dege biraria biarua manda bibe. Ai í̠naga waitigi kagome í̠hondo keba nahe miniha hade tingi howa mana maru bigi bulebirago ogoni hondole í̠bi nde dehe dege habe.\x + \xo 27.6 \xt Iba 141.5\x*   
\p
\v 7 Mbirali tomo karulapeore no to̱lotagiho bedago ibu tomo bibahende magu hai holebira. Tomo dendebiore mone ibane dawa ngo lariyaguabi ibu mangaore holebira. Ai tomo noa howa tongolabehe kangi tomo bibahende tanabi bayale hangu ngabe toba holebira. Tomo ko kaubiyaguabi ogoni mo dendebia dege howa nolebira.   
\p
\v 8 Agali ibuninaga dindi anda ngelo wahalu ibaga ibagabu kagoni ega mbaria ibunaga anda helo wahalu yagalo yu ibagabu kaligobi ka.   
\p
\v 9 Weli ngabi taratara ngarume ina mo turu hagadagua inanaga nenege karume ina genda yu kamangi biamogo bigi biragome ina miniha turu biagane.   
\p
\v 10 Í̠ nenege í̠nila bamba hama ibinidago embeda halu yu waholeni nahabe. Bamba í̠ abala mandagi haga henedagobi yu waholeni ogoni í̠la ho aribia habe. Í̠ genda yu hariyagua í̠ni hamenegoore karia pole manda buwa dindi kaundiagoha tongone pole manda nabibe. Mbirali kaware í̠nila handa a̱i̱ na̱i̱ padabigo ibugua bayuwa biamogo bulebirago bilo ibuhondo hale habe.   
\p
\v 11 I̱ igini-o i̱ turu holiya mini bayale gigabi wulene dabalu hongo howa yu habe. Í̠ ani yu howa wali agali marume i̱ gurayagua tihondo i̱na ladai bulene karulape wulebira.   
\p
\v 12 Wali agali miniwi dehe karume handalu karia genda bulene ti kagoria anda ibaruane handalu ti ala igilo mialu haga ka. Ai mini nawi karume genda bulene ibu kagoria anda ibule ibiraria handa hondowa dege o ibiragoniha porabu ya howa mani ibu genda yu haga ka.   
\p
\v 13 Mbirali ibu dano henego ibunime mibe nahedagola mendealime i̱na mia holiya lo kayagua ogoni ibu mini nawi ka. Anigo mbiralime í̠hondo dano hole ibiragola ibunaga mbirale mbira í̠ mo yu hole manda bibe. Mani í̠naga dano hayago ngiragola ibuni yadai bule.   
\p
\v 14 Egerebagiore haragola í̠naga nenege barila halu ibuhondo bi dalimu lariyagua ogoni í̠na ibuhondo bi ko lalu ha haradagua dege beregoni.   
\p
\v 15 Agali mbira one ibu wali keba halu lai dege lalu bi laabo haga bedayagua ogoni ibu anda danginiha diri ngagola iba emene bondo laabo hagadagua biaga beda.\x + \xo 27.15 \xt Min 19.13, 21.9, 21.19\x*  
\v 16 Wali ogoni ibu mana ogonibi nabilo ibu agalinime mbira bibe naheore. Ogoni ibu iname puyabu gime minu yule lowa bialu haganego alebi weli gini odo yu haganego alebi beda.   
\p
\v 17 Tigua aeane naga wule lowa mbirale maru aeaneme dege aeane naga wiaga. Ogonidagua dege wali agali mbirame mendealinaga mini mo tiga biragola bayale haga.   
\p
\v 18 Í̠naga poge hengedegome lini delo de hondo hariyagua lini bayale dedagola do nolebere. Biabe bia haga kagome ibunaga haru haga kago bayuwa de hondo hayagua haru haga biagome ibuhondo turu halu ibunaga mini yaraga holebira.   
\p
\v 19 Í̠na iba bedagoha de handape hariyagua í̠ninaga denguiore hondolebere. Anidagua dege mbiralime mana biragobi mitangi biragobi bibahende bayuwa manda biai hayagua ibugua i̱ ogobi kogoni lalu ibuni manda bulebira.   
\p
\v 20 Wali agali dewaore homayaguabi tigua humbirini anda to̱lotagi naholebira. Ogonidagua dege mbiralime ibuninaga hame ngago wu karula napolebira.\x + \xo 27.20 \xt Min 30.16, Hab 2.5\x*   
\p
\v 21 Ngolo silibala irani delowa dabo handaga. Ogonidagua dege wali agali kodabe bayaledabe hondole tininaga mana biragoria handalu maru karume ti dabaki biaga.   
\p
\v 22 Í̠na mbirali mini nawi lulu ale kago hongo howa homabeheore bope hariyaguabi ibunaga mana biagane biago yu wa nahe wiaabo holebira.   
\p
\v 23 Í̠nime í̠naga nogo meme sibiru bayuwa de hondo habe.  
\v 24 Irane í̠na muni mbirale yu kerubi wiaabo naholebiraore. Kininaga hameiginirubi haabo naholebira.  
\v 25 Í̠naga daluni tani luni andaho karia handariyagua í̠na tani ogoni gandu lowa mo mogo bialu í̠ninaga nogoru ti nelo mibe. Ani beregola tani bayale gahenge andaho aribia holebira.  
\v 26 Mani í̠naga nogo memerume yolo muwa dindi yolo bulene wulebira. Ani buwa nogo sibinaga irini podowa í̠ninaga aga ogonime wabulene wulebira.  
\v 27 Í̠na í̠naga nogo memerunaga andu hambuwa í̠nibi í̠ one waneiginirubi tínaga biabe biahaga wali bedarubi karulape nalu holeberemi.   
\c 28  
\p
\v 1 Wali agali ko biaga karume ti mbiralime bole talima ibiragola piagadagua bame gi howa ibida piaga kagoni. Anigo wali agali tigabi karu ti budi gabua laiono ale elahe haabo haga ka.\x + \xo 28.1 \xt LBM 26.17, 26.36, Iba 53.5\x*   
\p
\v 2 Wali agali dindi timbuni mbiraoreha haga karume ko hangu biaabo hayagua dindi ogoninaga haru haga tara tara hela aribia haabo holebira. Anigo dindi mbiraha haru haga bayalebi mini gigabiwibi kayagua o biagome wali agali bayuwa haru halu dindi bayale hongohe wiaabo holebira.   
\p
\v 3 Agali mbirali ibu haru haga howa wali agali yagibano karu hengedape haga kayagua ogoni ibu iba li timbuni poragome mabuha tomo hengedaru mo ko haradagua bialu kagoni.   
\p
\v 4 Wali agali mana lo ngaru erembira miaga karume wali agali ko biaga karunaga mini yaraga haga ka. Anigo mana lo ngaru biaga karume ko biaga karu heba mini mbiraore nahaga ka.\x + \xo 28.4 \xt 1 Kin 18.18, 18.21, Eb 5.11\x*   
\p
\v 5 Wali agali ko biaga karu ti mana tigabi agobi ngabe manda nabi kagoni. Anigo Anduane Homogo talima piaga karu ti mana tigabi ogoni manda buwaore ka.   
\p
\v 6 Mbirali yagibano howa mana tigabi biaga kagome mendeali homogo howa mana tigabi nabiaga kago bolanguahe kagoni.   
\p
\v 7 Wandari igiribi daliahe mana lo ngadagua bialu haga karu ti mini gigabiwi kagoni. Urunime ti wali agali ko mangahe habane nabulene karu baba nenege ho hayagua nde ti ai̱ya abala mo taga haragoni.   
\p
\v 8 Agali mbirame ibunaga muni wali agali maru ti dano hadaba lowa dano biago yadai biragola muni miyagobi ndo dewa ngidaba lowa ibu homogo hayagua ibu muni ogoni nayi holebira. Muni ogoni mbirali yagibanoru dara howa biamogo biaga kagonaga giha mo mulebira.   
\p
\v 9 Í̠na mana lo ngago hale halu nabiriyagua Ngode Datagaliwabehanda ibuhondo bi lariligo hale hoa nabi ko ngubidane hondolebira.   
\p
\v 10 Í̠na agali tigabi kago ko bilo mo hondo hariyagua í̠na gono wirigoha í̠ni do wulebere. Wali agali ko mbira nabiaga bayale karu ti Ngode Datagaliwabehanda yolo karulapeore mulebira.   
\p
\v 11 Homogo karume ti mini gigabiwi kama manda biaabo haga. Anigo yagibano kagome wali agali maru karunaga mini ngago bayuwa tale biaga kayagua ibu mini gigabiwi heneneore ka.   
\p
\v 12 Haru haga agali tigabi mbira tagira íbu harangi wali agali bibahendeme turu howa ibu mini yaraga haga. Anigo agali mini kowi kagome haru hole tagira íbu harangi wali agalime ibu hondowa ti ha do haga.   
\p
\v 13 Wali agali mbirame ko biyago do ho hayagua ibugua mbirale bigi birago bayale naholebiraore. Anigo mbiralime ko bibahende biyago lapani halu kohondo erembira miyagua Ngode Datagaliwabehanda ibu dara howa biamogo bulebira.\x + \xo 28.13 \xt Iba 32.3-5, 1 Yo 1.8-10\x*   
\p
\v 14 Anduane Homogohanda laradagua biaabo hariyagua í̠ turu ho haabo holebere. Anigo Anduane Homogonaga bi hale habe manga howa doga ho hariyagua í̠ ko ngagoria polebere.   
\p
\v 15 Agali ko biaga mbirame haru haga howa wali agali hongo nahe karu hengedape haga. Agali ogoni ibu budi gabua timbuni laiono hongo howa ngororo lagadaguabi biango dudu ale timbuni mini bea mbirame tomo taya bima ibaga biagadaguabi bialu ibu hiriribi haga.   
\p
\v 16 Haru haga kago mini giga napale hayagua wali agali mo ko halu haru ha ko holebira. Anigo haru haga mbirame wali agalinaga ngaru guru nolenebi mo hondo holenebi hame nale kago ibugua luore haru haabo holebira.   
\p
\v 17 Mbiralime mendeali homelo bo wahaga kago ibu tandaga nalu haabo holebira. Ibu bayale holene mbira handa walia nahe ibagabu kaore homalu waholebira. Ogonibi kago mbiralime ibu biamogo bulene nawi.   
\p
\v 18 Í̠na mana tigabi bialu hariyagua í̠ bayale holebere. Í̠na ko bialu hariyagua í̠ abale pilope holebere.\x + \xo 28.18 \xt Min 10.9, 10.25, 28.6\x*   
\p
\v 19 Wali agali mbirame biabe erekuibi bialu mabu hangayagua ibu tomo nolene dewa wu holebira. Anigo wali agali horo mo hole bialu biabe nabiaga karu ti yagibano haabo holebira.   
\p
\v 20 Wali agali mini tigabi karu ti turu holeneme to̱lotagiho holebira. Anigo mbirali ibu abale hibilaba lowa homogo hole manda biyagua pani nane napolebira.   
\p
\v 21 Agali mbirame godi hale halu howa irane baya hangu dabo handa nabi mendegonaga abale la halu mendego hengedape hayagua nakarulape bira. Anigo godi dabaga marume muni emeneorebi mbira ngilo lowa ke̱ halu godi la holebira.   
\p
\v 22 Wali agali habuabi karume ti homogo holenaga abale hibilaba lalu kagoyu ti yagibano holene kaware ibirago manda nabi ka.   
\p
\v 23 Mbirali mo kula haragola turu haraligo dindiha lowa í̠na mbirali mana lalu mo tiga biriyagua o biagome mani í̠hondo turu timbuni holebira.   
\p
\v 24 Mbiralime ibu aba ai̱yalanaga mbirale ngaru page ndoda lo manda buwa page biyagua ogoni ibubi pagebibi maru kagobi dege kagoni.   
\p
\v 25 Mbirali habua biaga kagome wali agali maru mo keba haga. Ai mbirali Anduane Homogohondo mini mbiraore hongo ho wu kago ibu bayale hangu hama puabo holebira.   
\p
\v 26 Mbiralime ibuninaga manda hangume mbirale bibahende karulape biai habehe kogoni mitangi bu hayagua ogoni ibu mini nawi ale kagoni. Anigo mbirali mini gigabiwi kagome lawai haradagua bialu hayagua ogoni ibu bayale holebira.   
\p
\v 27 Yagibano karuhondo mbirale miriliyagua í̠ mbira buru palia nabi holebere. Yagibano karu nahende tingi howa mbirale nami hariyagua wali agali dewaoreme í̠ ha hene holebere.\x + \xo 28.27 \xt Man 15.7, Min 19.17, 22.9\x*   
\p
\v 28 Mini kowi karume haru harangi wali agali ti ha do holebira. Anigo haru haga ko uruni ibira haragola mini tigabi karume lone haru ho aribia holebira.\x + \xo 28.28 \xt Yob 24.4, Min 28.12, 29.2\x*   
\c 29  
\p
\v 1 Agali mbira dewa halu mo tiga birago bilowa ibu mine haabo hayagua abaleore ibu mo ko haragola marume ibu biamogo bulene hariga nawulebira.\x + \xo 29.1 \xt 1 Sml 2.25, 2 Bit 36.16\x*   
\p
\v 2 Agali mini tigabiwime wali agali haru kagola wali agali bibahende ti turu hai haga. Anigo mana ko biaga karume haru haragola wali agali bibahendeme miniha genda howa mini dege dindiho haga.\x + \xo 29.2 \xt Esd 8.15, Min 11.10, 28.12, 28.18\x*   
\p
\v 3 Í̠ mini bayale gigabiwi hole hame lariyagua í̠ ai̱ya abala libu turuore holebira. Agali bayanda waliru heba ibaga bu haga kago ibu ibunaga muni mbiralebi bibahende ogoniha wahai haga ka.   
\p
\v 4 Kini kagome wali agali mana tigabini haru hayagua wali agali bayale halu dindibi bayale dege wulebira. Anigo kini ibu wali agalihondo muni hangu ngi laabo hagagome dindi ibugua hondo kago ibira halu mo ko holebira.   
\p
\v 5 Agali mbirame ke̱ halu ibu nenege ladebodebo biyagua ogoni ibugua ibunaga nenege gonoha delonaga gono wia haradagua biragoni.   
\p
\v 6 Mbiralime mana ko mbira biyayagua ko ogoni biyagome ibuni do wulene gono wia kagoni. Anigo wali agali mana tigabi biaga karu ti turu ho haga ka.   
\p
\v 7 Wali agali mini tigabiwi karume yagibano karunaga genda ngago mitangi buwa mo tiga bialu ti biamogo biaga. Anigo wali agali mana ko hangu biaga karume mana ogoninaga irane manda nabiaga ka.   
\p
\v 8 Mine halu mege biaga karume wali agali tanoha bu karu tini dege dege handabe manga helo mo keba helaga. Anigo mini bayale gigabiwi karume keba ho hayaruni mo hada halu agali biarunaga mini lone mo paliaho helaga.   
\p
\v 9 Mbirali miniwi kagome mini nawi mbira kago manani helayagua mini nawi biagome abale keba howa lahiralu ibu ne hambu ndibulo nahaga kagoni.   
\p
\v 10 Mbirali agali darama hangu noa haga kagome wali agali mana tigabi biaga karu handabe manga haga ka. Anigo mbirali mini tigabiwi kagome maru mana tigabi biaga karu bayuwa handaya ho haga ka.   
\p
\v 11 Wali agali mini nawi karume tinaga bi laragome keba holene abale walia haga ka. Anigo wali agali mini bayalewi karu tigua abale keba nahe donge ho haga ka.   
\p
\v 12 Agali haguane kago ibugua agali ke̱ haga kagome bi larago hale hayagua ibunaga andaneha haga karubi ke̱ haga dege bu holebira.   
\p
\v 13 Wali agali yagibano karubi yagibano uruni hengedape haga karubi tigua mbiraore ogobi degedege yu kago ogo. Anduane Homogohanda wali agali ta nabihondo de hendelo de ogobi degedege mini.   
\p
\v 14 Kini kagome yagibano karunaga godi tigatiga mo dabaki biyagua ibunaga hameigini dameneruha kini howa haru haabo holebira.   
\p
\v 15 Í̠na waneigini mini wilo mana lalu mo tiga biriyagua ti mini gigabiwi halu manda bayalebi holebira. Anigo waneigini tinime hame laradagua bilo helariyagua urunime ti ai̱ya abala mo taga holebira.   
\p
\v 16 Agali ko biaga karume haru haga harangi ko anda hama piaho wiaabo holebira. Anigo agali uruni ti lu haabo nahe ibira haragola mini tigabiwi karume hondolebira.   
\p
\v 17 Tínaga waneigini mo tiga birimiyagua mani tígua waneigini uruni hondowa turu holeberemi. Taga holene irane tiha nawulebira.\x + \xo 29.17 \xt Min 13.24, 22.15, 23.13-14\x*   
\p
\v 18 Anduane Homogohanda wali agalihondo mana ogodagua bulene nga lalu bi lamia nabidayagua tigua mana ko tara tara bialu holebira. Wali agali karume Ngode Datagaliwabenaga bi mana lo ngadagua bialu hayagua ti turuho holene nga.\x + \xo 29.18 \xt 1 Sml 3.1, Amo 8.11-12\x*   
\p
\v 19 Í̠naga biabe bia haga karuhondo ogo ale bia lowa bime hangu lariyagua í̠na tinaga mana birago mo tiga bibe nahe holebere. Í̠na bi o lameregoni hale howa manda bulebiragoyu tigua bia nabulebiraore.   
\p
\v 20 Mbirali mini bayale nawi heagua ibu mini wilo iname ibu biamogo bibehe kamagoni. Anigo mbirali miniwi kagome bi ala bayuwa mitangi nabi howa abale lagane kago iname ibu biamogo bulene taibi holebira.   
\p
\v 21 Í̠na í̠naga biabe bia haga mbira kago ibu emene kaore ibuhondo mbiraleru hame ledadagua mialu haabo hariyagua mani ibu mini ko wialu í̠ mo tandaga holebira.   
\p
\v 22 Wali agali gongoma keba abale haga kagome wali agali maru mo keba halu ko dewa mo yu anda ibaga ka.   
\p
\v 23 Mbiralime mine halu ibuninaga mini yaraga haragome ibuni mo dindiha holebira. Anigo mbirali ibuni mini mo dindi haga kago marume ibu mini mo yaraga holene wulebira.   
\p
\v 24 Mbiralime pagebibi kago heba hagayagua ibunime ibunila mo waitigi ho ka. Ibugua page biamogo bialu hayago latagi hayagua godime ibu manani helolebira. Anigo ibugua biyago la nabi donge ho hayagua Ngode Datagaliwabehanda ibu pani mulebira.   
\p
\v 25 Í̠na mbirali hondowa gi hariyagua gono ngagoha do wiagadagua gi haregome í̠ni do wulebere. Anigo í̠na Anduane Homogohondo mini mbiraore hongo howa wu keyagua í̠ gi nahe bayale holebere.   
\p
\v 26 Wali agali dewame haru haga karu ti hame lelonaga tihondo bi ladebodebo biaga ka. Anigo Anduane Homogo ibugua hangu inanaga bi hale howa tigatiga dabalu ina biamogo biaga.   
\p
\v 27 Wali agali mini tigabiwi karume ko biaga karu handabe manga haga ka. Ko biaga karume nde wali agali mini tigabi karu handabe manga haga dege kagoni.   
\c 30  
\s1 Aguhanda bi maru lenego ogo  
\p
\v 1 Bi ogo Yage igini Agu ibugua Idiele Ugalalahondo lene.   
\p
\v 2 Agu ibugua lalu,  
\q1 I̱ agali heneneore hagadagua ndo ko.  
\q2 I̱na agali marume mitangi biagadagua nabiruli.  
\q1 I̱ mini nawi dege ko.   
\q1
\v 3 I̱na mini gigabi wulenebi manda bayalebi nawi dege ko.  
\q1 Ngode Datagaliwabe ibu bayale tigabiore kago helowa  
\q2 i̱na ibu baya hangu manda nabi kogoni.   
\q1
\v 4 Mbirali dahuliya andagaha iraga halu pialu dai bini ai kabe.\x + \xo 30.4 \xt Yo 3.13\x*  
\q2 Mbirali ibunaga gime puyabu pu larago mini yania hene ai kabe.  
\q1 Agalime mbirale agame kabu buwa yu hagadagua iba hari beralibaha minu yu kago aiwabe.  
\q2 Dindi bibahende ngaru aiwa mo hongo kagola ngabe.  
\q1 Ogoni biyagoni ibu minibi ibu waneigini minibi ai kabe.  
\q1 Í̠na manda bu keyagua ogo ka lalu langibe.   
\p
\v 5 Ngode Datagaliwabe ibugua bulebero ledaru bibahende biaiore haga ka. Ibugua bi heneneore hangu laga ka. Ami agalirume wai bialu howa humbime tini mo ge hagadagua wali agali Ngode Datagaliwabe ibu karia poraru bibahende ho ge haga ka.  
\v 6 Í̠ninaga bi latagi halu howa bi ogoni Ngode Datagaliwabenaga bi laro lalu nalabe. Anduane Homogohanda í̠ talialu mani wali agalime í̠naga bi lariru hale heneru í̠ tindule laridane walia holebira.   
\s1 Bi bayale gigabi maru gilibu ngago  
\p
\v 7 Ngode Datagaliwabe-o i̱na í̠hondo ngibe lalu bi kiraore hale harogo ogoni labo ngibelo hame lo ko. Ngode Datagaliwabe-o i̱ dindini kongi howa  
\v 8 ke̱ hagane mana ngaru erembira mialu holiya i̱ biamogo bibe. Ani bialu i̱ yagibano homogobi mendego nahelabe. Horo bibahendengi tomo karulape nalu holiya ngibe.\x + \xo 30.8 \xt Md 6.11, Lg 11.3\x*\x + \xo 30.8 \xt Neh 9.25-26, Yob 31.24, Hos 13.6\x*  
\v 9 I̱na mbirale dewa wu howa Ngode Datagaliwabe í̠ erembira ngialu i̱ni karulape ko manda buligo karulape dege ngibe. Ai yagibano howa nde i̱na mbirale ngaru page bima ibaga bialu koria Anduane Homogo í̠naga mini mo dindiha holigo o larogonidagua bibe.   
\p
\v 10 Í̠na agali haguane bedaria puwa ibunaga biabe bia haga kago mege bialu lo gura nabibe. Biabe biahaga biago ibugua Ngode Datagaliwabe mini lalu í̠ mo ko habe lalu bi lamiragola í̠ mo ko holigo lo gura nabibe.   
\p
\v 11 Wali agali marume tinaga aba mo ko helonaga Ngode Datagaliwabe mini lalu lamiagaya. Marumebi ibuhondo, I̱ ai̱ya dara howa biamogo bia, nalagaya.   
\p
\v 12 Wali agali marume tiha ko mbira nawi kama mitangi biagaya. Anigo uruni biaga karu tinaga ko wiaabo kagola ti Ngode Datagaliwabenaga deni ko dodoheore ka.\x + \xo 30.12 \xt 1 Yo 1.8\x*   
\p
\v 13 Wali agali marume mine howa tini bayaleore kama mitangi bialu maru ko nagalone karuni lo manda biaga ka.   
\p
\v 14 Wali agali marume yagibano karu hengedape hagaya. Tinaga ne harigaha wai biaga ayu tibu nene gadele alebi nabi emene nene gadele alebi howa wali agali ko yagibano karunaga dindi dabudabu emene wiago karulai hole biagaya.   
\p
\v 15 Gindi darama naga mbira ibu wane kira bereneya. Libu harunaga mini mbiraore laga bereneya. Libunaga mini I̱ Ngi laga bereneya.  
\p Mbirale maria urume haru naru nalaga ngago uru   
\q1
\v 16 Mbira: Homenerunaga dindi Humbirini anda  
\q1 Mende: Wali waneigini nahaga bedago  
\q1 Tebone: Dindi yobime iba hame laabo haganego  
\q1 Mane: Irame mbirale dewaore daragoyu uruni mo emene dege halu ibuha dolene wia dege biaga.   
\p
\v 17 Wali agali tinaga aba ai̱yalanaga bi mo wahalu mege biadai biaga heagua ogoni ega nene bedarume tinaga de halu nalu tini homarangi ega bodo hariawe bedarume tinaga tingini budalu nolene wulebira.   
\p
\v 18 Mbirale mariaore bigi biagayago ogoninaga tenego agime bira loabe tobahe gimbuni handabe nahe ogoniha wia.   
\q1
\v 19 Mbira: Ega bodo hariaweme li hariha yagalo yu ibagabu heago  
\q1 Mende: Nogombime ege to̱le̱ timbuni ngarunaga pu a̱i̱ halu pialu ngaligo  
\q1 Tebone: Iba sibi iba solowarani paga howa polene hariga manda bialu pialu kaligo  
\q1 Mane: Wali agali kiralime libuni gubalini haga haga bialu kaligo  
\m uruni bigi bialu hearuni agime bira loabe tobaheya.   
\p
\v 20 Wali mbira ibu agalini ma hondowa ibu agali kayu biaga bedagome agua biaga. Ibugua agali kayu yuwa tomoru hibilabalo dawa nowa ibunaga ne wayawaya biagadagua bialu birulebira. Ani bu biruwa ibugua lalu, I̱ kagua mbira nabiore bedogo agiyabe, lolebira.   
\p
\v 21 Mana maria dindini tagira ibagaru ogoni ko gibioredagola dindi ibunime ogoni turu nahe howa mogo lowa duru lalu wiaga.   
\q1
\v 22 Mana uruni ogodagua  
\q1 Mbira: Mbirali ibu garabaya biabe ale bialu henego mani ibu kini ha aribia harago  
\q1 Mende: Mbirali mini nawi kago ibugua tomo dewa no kangi biagago   
\q1
\v 23 Tebone: Wali mbira ala agalime hondo wahene lu berenego mani ibu agalinimebi ibu hame nalaragola bame biraabo hagago  
\q1 Mane: Wandari mbira biabe bia haga berenego ibu mani wali anduane biago birayagoria bira aribia harago  
\m uruni bibahende dindini biaganego nakarulapeore.   
\p
\v 24 Dindi ogoria ema bialu piaga maria bedago ti emene koore biruwa mini gigabiore beda.   
\q1
\v 25 Mbira: Uburuli ti emene koore bedagoyu tigua tomo nawi harangi nolenaga tomo andaha mo yu pu wiaga beda.   
\q1
\v 26 Mende: Tia pagana ale ege bare ngagoha anda buwa biraga bedaru ti emene ko hangu hongo nahe bedane hendede tiraga ege to̱le̱ ngaruha ti anda pu paliaga.\fig Tia pagana ale ... ege to̱le̱ ngaruha ti anda pu paliaga.|src="H.K.4f.tif" size="1" ref="(30.26)" \fig*   
\q1
\v 27 Tebone: Pagaya ale bedaru tinaga haru haga nahe bedane hendede tiraga tigua baya hangu biru dugu bialu porane hondolebere.   
\q1
\v 28 Mane: Gau emene ko bedaru gime bame minu yaramaligoyu ti kini andaga timbuni karuha pu bedane hondolebere.   
\p
\v 29 Mbirale mariame ge porago de hondoabi piaga uru   
\q1
\v 30 Mbira: Laiono karu ti hongo gibiore howa maru karu bolanguahe ka. Ti ibaga bialu howa ti mbirale mbira kagohondo gi nahe howa puabo haga ka.   
\q1
\v 31 Mende: Ega gogologo budubai bedaru ti tigatiga howa de handade̱le̱ bigi bialu haga ka.  
\q1 Tebone: Nogo meme wangabe karu  
\q1 Mane: Kini agaliru ti ami hongohe heba kangi mendeme ti bope naholobada manda bu haga.   
\p
\v 32 Í̠na mana ko lulu ale mine howa í̠ninaga mini yaraga halu hariyaguabi í̠na mana ko mbira bule lowa manda manda bu hariyaguabi uruninaga í̠naga ne hariga hangai halu uruni abale wahai habe.  
\v 33 Nogo bulumaga andu iba hambuwa mo beregeda beregeda biaabo halu hariyagua ogoni ibu mo mbada holebira. Agali mbiralinaga nguini bariyagua darama ibulebira. Manane urunidagua dege mbirali baba keba hariyagua baga baga bulene wulebira.   
\c 31  
\s1 Kini Lemuele ai̱yahanda mana lenego nga.  
\p
\v 1 Bi uru Kini Lemuele ai̱yahanda ibu igini mini bayale wilonaga mana lalu lamini.   
\p
\v 2 I̱naga iginiore i̱na taba henenego í̠ore kegoni. I̱na Ngode Datagaliwabehondo bi lalu igiriore ngi larugola nginigo í̠ kegoni. I̱na í̠hondo bi agi lalu loabe.  
\v 3 Í̠ wali hangu yama ibaga bialu keria í̠naga hongo bibahende ogoniha ereba hai holani de hondo habe. Í̠naga muni yidegobi wali uruni ti mo nai holani de hondo habe. Mana ogoni aleme kini agaliru mo koore haga ngagoni.  
\v 4 Lemuele-o bi larogo hale habe. Kini agalirume \w waini\w* ibabi lulu iba tara tara ngarubi noa haabo holene nawi.  
\v 5 Kini agali biaru ti lulu iba no karia mana lo wini ngaru bibahendeore embeda hai halu wali agali buru pale karu biamogo bulene winigobi embeda hai hagadagua holani.  
\v 6 Iba mbia tara tara ngaruni wali agali áyu ogoni homole andanda bialu karu tinaga ngagoni. Ani bialu wali agali genda timbuniore yuwa mini burugulo karubi tinaga nga.  
\v 7 Tigua lulu iba naragome tini mini hulula bu karu embeda helobi genda timbuni tara tara yu karu embeda helobi narama manda buwa naga kagoni.   
\p
\v 8 Wali agali genda tara tara yuwa tinime latagi au hoabe tobaho karunaga bi í̠na lahole mandabu habe. Godi larangibi uruni ko bi nayida manda buwa godi hale hagame mendealigonaga la hayagua í̠na bi hongo howa ladaga halu tigatigaore dabadaba labe.  
\v 9 Ani bialu í̠nime godi larago hale halu dabaga dagiani birarengibi godi larago hale halu tigatigaore dababe. Wali agali yagibano buru paleore darabi karunaga bi la halu dege labe.   
\s1 Wali biabe bayaore biaga ebebebi bedago ogo  
\p
\v 10 Igirime wandari dabu bule lowa wandari mana bayaore biaganego hame lowa hai bulene taibiore. Wandari ogonibigonaga yolo bulene nogo muniru ngolo silibarubi tahe ndo dindiha lowa ibunaga mana bayale biagago daligaore bedagoni.\x + \xo 31.10 \xt Min 12.4, 18.22, 19.14\x*   
\p
\v 11 Wali ogonibigo agalinime ibu one mana bayaore tigabi hangu biaga beda lowa ibu oneni mini paga howa ibu miniha turu ho holebira. Ani bialu horo bibahendengi libu haru miniha dungulo howa mbirale burupale naholebira.   
\p
\v 12 Wali ogoni ibugua ibu agalini mo ko hole mbira nabi ibuhondo mana bayale dege biaabo haga bedagoni.   
\p
\v 13 Ibugua nu puru aga lebiaga puru taya buwa nu bia agaru lebia bigi bialu ibu gi ema hanguni biraga bedagoni.   
\p
\v 14 Iba sibime dindi kaundiaha howa mbirale mbirale tara tara hombedo yalu ibaganedagua wali ogonibigo ibugua tomoru dindi kaundiaha howa bu hombedo hanalu ibalu holebira.   
\p
\v 15 Wali baya ogonibime ibu ala mbiraga gao naledaha heyuwa ibu agalini waneiginirunaga tomo dawalebira. Ani bialu wandari emene ibu andagani ibu baba biraga biru ngaru ti biabe bilonaga ibugua mo ta holebira.   
\p
\v 16 Wali ebebebi ogonibigo ibugua dindi mbira tu wule hayagua ibu deme bayuwa ala handama ibaga buwa mani tu wialu yolo miaga. Ani buwa ibugua biyinaya bialu muni ilu winidagome pu mbira lini daga mini \w gerebi\w* egene yolo muwa dindi odagoriani hangaga.   
\p
\v 17 Wali ogoni ibu ebebebi biabe dege bialu gi pururumabi payalu kunihe hongohe beda.   
\p
\v 18 Ibugua ibunaga biyinaya birago bayale haruane handayagua ibugua mbiraga lamu hale dela howa birago ale biaho wiaabo holebira.   
\p
\v 19 Wali ogonibigome aga lebiyagua dewalime yani haga buwa lebibehe ngaruni ibuni hangume gi tale bialu biaga beda.   
\p
\v 20 Ibugua wali agali yagibano burupale karu hondowa dara halu ibunaga mbirale ngaru talebu migi biaga beda.   
\p
\v 21 Ibugua horombe biruwa dagare birangi bulenenaga aga wabuwa ibu agalini waneiginirubi wabu ta henegome gaea timbuniore bialu kewara pibira ibira hayaguabi ibu miniha mogo nale biraga.   
\p
\v 22 Ibu andagani wali agali paligi bilonaga balangiya ibunime wabu ngelaga biaga. Ani bialu ibugua labolabo tohe bayaore ngarubi tagalitayabi bayaore ngarubi muwa ibuninaga aga urunime wabuwa bu haga.   
\p
\v 23 Wali ogoninaga agalini wali agali bu karumebi agali haguane karumebi ibu mini lene ka laga. Wali ogoni agalini ibu dindi ogoninaga agali haguane dege mbirago haga.   
\p
\v 24 Wali ogoni ibugua aga tara tara ngago lebialu nogo dongonebi dewa wabu paya biragola agali biyinaya biaga karume yolo yalu mo ibugu biaga.   
\p
\v 25 Maru karume wali ogoni ibu wali mini lene beda laga. Wali ogoni ibu miniha hongo ho biruwa ibu wali hongoheore biraga. Mbirale mani bulubadarunaga ibu miniha gi mbira naheore biraga.   
\p
\v 26 Ibugua wali agali lawai hayagua baya hanguore manda bilo mini bayale gigabi wu biruwa lawai haga.   
\p
\v 27 Ibu andagani mbirale ngarubi waneigini karubi hondo holenego ibu manga nahe bayuwa mabura bu hondo halu erekui biabe biaga beda.   
\p
\v 28 Ibunaga waneigini bu karume ti ai̱yaore baya gibi lalu ibunaga mini mo yaraga halu ka̱i̱ lo ariari biaga. Ibu agalinime ibu onenaga mini mo yaraga halu ka̱i̱ lalu bi ogodagua laga.   
\p
\v 29 Ibugua lalu, Dindi ngagoria wali mana baya gibiore bigi biaga dewaore biru wima pedagoyu í̠na wali uruni bibahende bolangua hai howa í̠ daligaore bedegoni, laga.   
\p
\v 30 Wali mbirame inahondo bi bayale hale hoabiore lolebiragoyu ibunaga mana birago mende ale holebira. Wali mbira ibunaga dengui tingini bayaore de hondoabi bira birulebiragoyu nde ibu dengui baya ogonibi biraabo naholebira. Ani manda buwa iname wali Anduane Homogo andaneha biruwa ibugua laradagua bialu bedagonaga hangu mini mo yaraga habehe kama.   
\p
\v 31 Iname wali ebebebi manabi baya gibiore biaga ibunaga biabebi baya maburabiore biaga ogonibi bedagonaga mini yaraga holeneore nga. Wali agali bibahendeme ibugua biradaru loyogo lalu ibunaga mini mo yaraga hai holene nga, lalu Kini Lemuelenaga ai̱yahanda bi lai hene.