\id NEH - Huli Bible [hui] -Papua New Guinea 2011 (web version -2013 bd) \h NEHEMAIA \toc1 Nehemaia \toc2 Nehemaia \toc3 Neh \mt1 Nehemaia \imt1 Mbuga ogoha gilibu ngarunaga nemandi ogo \ip Nehemaianaga mbuga ogoni bi irane halu tebira bu̱lu̱ baga bu nga. \ib \io1 Mbira \io1 Pesia dindinaga kini heagome Nehemaiahondo, Yuda wali agali Yarusaleme haruago handayaho hole pu, layagola puwa ibugua Yarusalemenaga pabe podo wiaru biadai bialu hene. Yarusaleme wali agali bayale holebi Ngode Datagaliwabe mo dunini halu lotu lolebi bayuwa haru halu hene. \io1 Mende \io1 Esera ibugua Ngode Datagaliwabenaga \bd Mana\bd* lowinigo dagalalu howa wali agalime tininaga ko biyaru lapani henego lo nga. \io1 Tebone \io1 Nehemaia ibu Yuda dindinaga hondo haga howa biabe ogodagua bini lalu te lo nga. \ib \ip Nehemaiahanda binidangi galone maru bigi binigo manda bibehe uru. \ip Biabe berolo manda buwa ibugua Anduane Homogonaga andaneha howa bialu haga hene. \ip Ani buwa ogoni binidagoni Anduane Homogohondo bi laho wiaabo hene ngagoria hendedemagoni. \iot Bu̱lu̱ baga buwa kuni gilibu ngago (1.1–2.20) \io1 Nehemaia Yarusaleme dai binigo te lo nga. \ior 3.1–7.73\ior* \io1 Yarusalemenaga pabe gialo payabu wiaru biadai bini. \ior 8.1–10.39\ior* \io1 Ngode Datagaliwabenaga Mana lowinigo dagalayagola wali agali Ngode Datagaliwabe heba habo nalolene bi lowiyago mo gahenge ho dai bini. \ior 11.1–13.31\ior* \io1 Nehemaia ibugua biabe maru bigi binidarunaga lo nga. \c 1 \s1 Nehemaiahanda Yarusaleme mitangi bialu Ngode Datagaliwabehondo bi lenego ogo \p \v 1 Hagalia igini Nehemaiahanda bi lo winiyago gilibu ngago ogo. Kini mini Adasegesi Pesia dindi mali kira haru hearia ege mini Kisalebe hayagola i̱ Nehemaia Pesianaga dindi tano timbuni Susa wiagoriani hewaria \v 2 i̱ hamene mbira ibu mini Hanani ibu Yuda dindi howa agali maru heba ibiniya. Ibiyagola i̱na tihondo Yarusaleme dindibi Yu wali agali Babilono garabaya howa dai biyarubi ti abi kabe lalu hale haru. \v 3 Anidagua hale harugola tigua ladai bialu howa lalu, Wali agali tini dindini daibu hearuni genda timbuniore handalu hea. Isaraele wali agali baba wali agali taratara palu paraparabu hearumebi hondo yoabu waorehe hea, lalu langiya. Yarusaleme dindi ege to̱le̱ pabe bu yandaho heleneyarubi podobaga bialu haraba payaga biarubi arema nabi heda heneyangi howa podobagabu wiaabo hene wia, lalu langiya. \v 4 Ogonibi ladai biyago hale howa i̱na dugu timbuniore bialu biraabo haru. Tomo nane howa Ngode Datagaliwabehondo bi lalu haru. \p Horo maru dara howa dugu bialu tomo nane Ngode Datagaliwabehondo bi lalu haru. Ibuhondo bi larudagoni au laru. \v 5 Anduane Homogo Ngode Datagaliwabe Dahuliya andaga kego í̠ daliga gibi minime mandabu mibe nahe kegoni. Í̠ gubalini halu í̠na bia laredagua gubalini howa bialu karu baba baya hangu bulebero lalu habo nalolene bi lo wirigo kagoni. \v 6 Anduane Homogo i̱ handalu i̱na í̠hondo bi larogoni hale habe. I̱na mbiragangibi horombengibi laabo halu Isaraele wali agali í̠naga biabe bia haga biarunaga la halu kogoni. Ina Isaraele wali agalime ko birima lalu i̱na í̠hondo lapani halu langero. I̱ aguanene biarumebi i̱nabi ko timbuni birima. \v 7 Bambaore í̠naga biabe bia haga Moseseha howa bi \w mana\w* iname buluma̱ya lamirigo talialu bia nabi harima. Iname í̠na bilimu laridagua nabi erembira ngialu í̠naga deni howa mana ko timbuni bialu harima.\x + \xo 1.7 \xt Man 28.14, Dan 9.5\x* \v 8 Í̠ni Mosesehondo lamialu lalu, Tígua i̱na larodagua ndo birimiyagua dindi taratara tí wali agali maru karuha bo purogo lolebero.\x + \xo 1.8 \xt LBM 26.33\x* \v 9 Ani berogola tígua ko birimada lalu mini beregedalu i̱na bilimu larudagua birimiyagua dindi gimbuni ngaruha purogolo kamigoni dege i̱ninaga lotu lalu halimulo helarugoria i̱nime haru dai buwa helolebero, lowiri. Anduane Homogo í̠nime bi abale ogonibi lo wiriru mitangi bialu áyu ina biamogo bia.\x + \xo 1.9 \xt Man 12.5, 30.1-5\x* \p \v 10 Anduane Homogo-o wali agali uruni ti í̠ninaga wali agali í̠naga biabe bia hagabi biaruya hendedeni. Ani bialu í̠ninaga hongome gini miriru o karuni. \v 11 Áyu wali agali í̠naga biabe bia haga maru í̠naga mini mo yaraga hole manda buwa í̠hondo bi lalu karunagabi i̱na langerogobi hale habe. Áyu kini biago ibugua dara halu biamogo bilo í̠nime anidagua mo bia habe, lalu lamini. \p Horo uruningi i̱ kini biagonaga \w waini\w* iba yu pu íbu biabe biaga haru. \c 2 \s1 Nehemaia ibugua Yarusaleme penego te ogo \p \v 1 Ege maria peagola horo mbiru Kini Adasegesi ibu tomo nalu berearia i̱na \w waini\w* iba yalu puwa miru. Kini biagome i̱ wanakuini dara howaore hewaria ala nahendegome \v 2 ibugua hale howa lalu, Í̠ wanakuini daraore timbuni ho kegoni irane aginaga bu kebe. Warago nabe harigodago ko í̠ hame nalegobi mbira biyabe, lene. \p Ogonibi layagola i̱na mogo timbuni lowa ibuhondo ladai bialu lalu, \v 3 Kini-o í̠ luore haabo habe. Dindi i̱naga aguaneneru hora henego gialo paya bialu paberubi irame do haealabaga bu nga layago hale haru. Ogonibi bu ngagola i̱na turu howa au holiyabe, laru.\x + \xo 2.3 \xt 2 Kin 25.8-10, 2 Bit 36.19, Yar 52.12-14\x* \p \v 4 Ogonibi larugola kini ibugua i̱hondo hale halu lalu, I̱na agi buliya hame ledebe, laya. Ani hale hayagola i̱na abaleore Ngode Datagaliwabe Dahuliya andaga kagohondo bi laru. \v 5 Ani lowa i̱na kini biagohondo lalu. I̱na birurunaga turu keyagua nde i̱na hale harogodagua bia lolebere Yuda dindini Yarusaleme timbuni i̱ aguaneneru hora henegoria dai bia labelo hame ledo. Ani buwa i̱na tano gialobagabu wiaruaru arema bule dai buliya, laru. \p \v 6 Kini biago ibu onela tomo nalu mandagi bereneyago ibugua o hale harudagua bibe laya. Ani bialu horo agiru bialu howa dai bulebe layagola aguadagua hole lalu lamiru. \v 7 Ani lamialu howa beba maru Iba Yuberedisi ange ni paliragohayagi handaya ho haga karuhondo i̱ ti daluni bolangua halu pu lelo beba maru ngi laru. \v 8 Ani bialu beba mende kininaga irabu hondo haga Asabahondo gilibu wiaha laru. Ira maru dibuwa Anduane Homogonaga andahayagi mamage haga pabe harabaru mo tiga buliyabi tano timbuni ibuninaga wai pabe podayaru biadai buliyabi anda i̱ni paluene anda mo tiga buliyabi ira dibu ngilo beba bo wiaha lalu hale harugola ibugua ani biya. I̱na ngi larudagua ngiyago irane Ngode Datagaliwabe i̱ heba ka handayagome ani biya. \p \v 9 Kini biago ibugua ami haru haga marubi ami hosini biruwa wai biaga marubi i̱ baba pudaba laya. Ani biya handala iname Iba Yuberedisi ange ni paliragohayagi puwa beba biago dindi uruni handayaho haga hearuhondo miru. \v 10 Ani birugola Bedehoronoali mbira mini Sanabaladibi agali mbira dindi Amono handagimbu bu haga mini Tobiabi libugua handalu hearia agali mbirame Isaraele wali agali bayale helonaga biabe bule íbu ka layago hale hene. Ani hale howa libugua henge daliga timbuniore lo hene. \s1 Nehemaia ibugua Yarusaleme tanonaga pabe podobagabu wiaru handama ibaga binigo te ogo \p \v 11 Yarusaleme dindi puwa horo tebiru haru. \v 12 Horo tebiru howa horo mbiru mbiragangi agali i̱ heba mandagi henedaru maru haru tagira piru. Ngode Datagaliwabehanda i̱hondo bule pu lalu gubaliniha wia hayago mbirali nalamiore haru. Mbiraga tagira pialu pirimadangi nogo dongi mbira i̱ birarudago hangu haru pirima. \v 13 Mbiraga ogoningi dege tano ngelalu Uliyane Panga hariga ni paliragohayagi winigoria howa tagira piru. Ani bialu gi lehayagi Abagua Iba Duguaga layagoria bolangua halu pialu Mburuma Wahaga Panga kaware piru. Pirudagoni pialu howa Yarusaleme tanonaga pabe podo ibiraho wiarubi panga irame do pirilibagabu wiarubi bayuwa handawa biru. \v 14 Ani bialu tano lene ni tagira ibiragoha gi lehayagi piru. Pialu panga mini Iba Duguaga poragohayagi pialu Kininaga Iba Goreyane bereagoria puabo haru. Ogoriani howa nogo dongi biagome hariga pobe nahe pabe podope heneyarume gege biniyagola \v 15 hariga Kidirononaga ulinihayagi dalia dai buwa pabe ogonihayagi handama nogo dongi biagoria biralu piru. Handalu hariga ibirudagua dai bialu tanoha anda pole hariga Uliyane Panga biadagua anda piru. \p \v 16 O birudaruni bibahende dindi ogoriani haru haga hearume manda nabiore hene. I̱ni aria Yu wali agali hearubi \w loma\w* binigo mo miaga hearubi wali agali haru haga hearubi handagimbu bu haga hearuni tihondo biabe uruni mandagi bima lolene hayadarunibi lamia nabi howa bialu haru. \v 17 Ani buwa áyu i̱na tihondo hongo howa lamialu lalu, Yarusalemenaga pabe podo baga bialu pangarubi gialo payabu ngagome inahondo ko genda timbuni ya kago handadaba. Urunibi bu ngagome tagabi aledago pabe pirilibagabu ngagoni wa dai bima, laru. \v 18 Ani bialu i̱na Anduane Homogo ibugua biabe buliya biamogo biyagobi kini biago ibugua langiyarubi tihondo lamiai haru. \p Tigua hongo howa ladai bialu lalu, Mo gini bialu biadai bimi̱ya, larimi. Ani lowa tigua ani bule manda manda biya. \v 19 Agali maru Sanabaladibi Tobiabi Arebiali mbira ibu mini Gesemebi tigua iname bule manda manda birimago hale hene. Hale howa tigua ina hondo oba halu mege bialu lalu, Tígua ogoni agi bule manda buwa beramibe. Pabe lone biadai bialu hongo howa kini baba wai bule beramibe, laya. \p \v 20 Ogonibi layagola i̱na ladai bialu lalu, Dahuliya Andaganaga Ngode Datagaliwabe kago ina ibunaga biabe bia haga kamago biabe bayuwa buluma̱ya ibugua hongo ngulebira. Ani biragola iname biabe ogoni buleberema. Anigo tí mbirale mbira Yarusaleme dindini ngagonaga anduanebi dindi ogo ababi ndo Yarusalemenaga malumebi manamebi ogo kami lowa manda nabiorego tí kamigoni, laru. \c 3 \s1 Yarusaleme tanonaga ege pabe lone biadai binigo ogo \p \v 1 Yarusaleme tanonaga ege pabe ogodagua biadai bini. \w Loma\w* binigo mo miaga Haguane Timbuni Eliasibi henego loma binigo mo miaga maru bu hearubi tigua pabe lene mbirahayagi panga haraba mini Nogo Sibinaga Panga laga wiagoria kaware dege bialu hene. Biai howa tigua pabe ogoni Anduane Homogo ibuninagaore helo tigua ibuhondo lotu lalu mo loma bia ho helene. Ani buwa tigua panga damene bibahende ala helaga winigoria hela dai bigi bini. Pabedagoni bima pialu amuraore pabe bu gimbubu migi bima irigi halu bamba wiagane mini Handari Mbirame (100) Mamage Haga laga wiagoria bima pialu amuraore pabe bu gimbubu migi bima iraga halu mamageali handa amunana bu haga agali bamba henego mini Hananelenaga laga heagoria biairi hene. Ani bialu tigua pabe ogoni Anduane Homogo ibuninagaore helo lowa lotu lalu ibunihondo loma bia hene. \v 2 Ani buwa loma binigo mo miaga biaru tigua pabe biairi hayagoria howa Yarigo tanoali hearume bu yolo mialu hene. Ani bialu heagola Imiri igini Saguru halu agali marume nde Yarigo tanoali uruni tigua biairi holobadagoria howa bu yolo mialu bima pene. \p \v 3 Ani bialu heagola Hasena igini bu hearume nde Saguru halume bialu hayadagoria howa bu yolo mialu pabe panga mbira mini Wena Panga laga henegoria bialu hene. Ani bialu howa tigua panga harabarunaga ira helalu pangaru wabu helalu panga logobi hongohe hela tamuha howa panga gedene hatagi holenenagabi aeane mbira luni hela bigi bini. \p \v 4 Meremodo halu agali marume Wenanaga Panga laga panga haraba biago abene mendehayagi bima pene. Meremodo ibu Uria igini howa Hagoso aguane hene. Ani bialu hemigola Mesulama halu agali marume Meremodo halu ibunaga agaliru tigua bialu heagoria howa bu yolo mialu bini. Mesulama ogoni ibu Beregia igini Mesesabele aguane hene. Ani bialu heagola Bana igini Sadogo halu agali marume Mesulama halu bialu heagoria howa bu yolo migi bialu hene. \p \v 5 Ani bialu heagola Tegoa tanoali bu hearu tigua ibuwa nde Sadogo halume bialu heagoria howa bu yolo migi bialu hene. Ani bialu howa Tegoa tano haru haga agali hearu tigua hangu haru haga agali haguane hearunaga bi hale habe manga howa biabe ogoni nabi bame hene. \p \v 6 Pasea igini Yoiadala Besodea igini Mesulamala libu nde agali maru haru howa Tegoa halu bialu hayagoria howa dege bialu hene. Tigua panga mini Yasananaga laga wiagoria bialu hene. Ani bialu tigua panga wabialu logobi hongohe helalu tamuha howa gedene hatagi holenenaga aeane luni hongohe mbira helalubi bini. \p \v 7 Ani bialu heagola Gibeono tanoali Meladiala Meronodo tanoali Yadonola libugua nde agali maru Gibeono howabi Misiba howabi haru howa Yoiada Mesulamalame bialu heagoria howa bu yolo mialu gabumane haru haga agali haguane timbuni heagonaga anda Iba Yuberedisi ange ni paliragohayagi heagoria bialu hene. \p \v 8 Hahaia igini Usiele halu agali maru haru howa tigua nde Meladia Yadonola libugua bialu hayadagoria howa bu yolo mialu hene. Usiele ibu ngolome mbirale tara tararu wabiaga hene. Hananaia halu agali marume Usiele halu bialu hayagoria howa bu yolo mialu amurayagi pabe mini Yangale Timbuni laga wiagoria biairi hene. Hananaia ogoni ibugua padua ngabi tara mbira mini sanda wabiaga hene. \p \v 9 Hua igini Lebaia halu agali maru hearume Hananaia halu bialu hayagoria howa bu yolo mialu hene. Lebaia ogoni ibu Yarusaleme tano mendehayagi gabumane agali haguane mbira hene. \p \v 10 Ani bialu heagola Harumaba igini Yadaia halu agali marume nde ibuni andaga kaware heagoria dege bialu hayagoria bu yolo migi bialu hene. Ani bialu heagola Hasabanea igini Hadusu ibugua nde agali maru haru howa Yadaia halu bialu hayagoria howa bu yolo mialu bima pialu hene. \p \v 11 Ani bialu heagola agali kira Harimi igini Malagiya Pahadamoaba igini Hasubu libugua nde agali maru haru howa Hadusu halu bialu hayagoria howa bu yolo mialu hene. Ani bialu howa tigua anda daligaha bu gimbubu migi bima irigi halu mini Mberedi Hiraga Anda laga wiagoria bialu hene. \p \v 12 Ani bialu heagola Halohese igini Salumu ibugua nde agali maru heba Malagiya Hasubulame bialu hayagoria howa bu yolo mialu bima pialu heagola ibu wane berearumebi nde biabe ogoni biamogo bialu berene. Salumu ogoni ibu nde Yarusalemenaga gabumane agali haguane mende howa ibugua dindi lene mbirahayagi haru haga hene. \p \v 13 Ani bialu heagola Hanunu ibu Sanoa tanoali maru heba tigua agali marume bialu hayagoria howa bu yolo mialu howa pabe panga mbira mini Uliyane Panga laga wiago wabini. Wabuwa panga haga wiagoria wabu helowa logobi hongohe helalu aeane luni hongohe mbirame panga gedene hatagi holenenagabi helalu bini. Ani bialu tigua pabe panga abene mendehayagibi bima pialu panga haraba mbira mini Mburuma Wahaga Panga laga wiagoria bima puabo hene. Ogoni luore mita magi handari mariani pira maria (440) wini. \p \v 14 Ogonidagua bialu heagola Legaba igini Malagiya halu ibunaga agali bu hearu tiguabi nde ogoriani howa bima pialu pabe panga mbira mini Mburuma Wahaga panga laga wiago wabialu logobi hongohe helalu tamuha howa gedene hatagi holenenagabi aeane hongohe luni mbira helene. Malagiya ogoni ibu dindi lene mbiraha mini Bede Hagereme wiagonaga gabumane haru haga agali haguane hene. \p \v 15 Kolohose igini Salumu ibu dindi lene mbiraha mini Misiba wiagonaga gabumane haru haga agali haguane hene. Ani howa ibugua agali maru haru howa pabe panga mini Iba Duguaga laga wiagoria howa bialu hene. Tigua ani bialu howa panga biagonaga ira emene marume hagira biadaga halu bini. Ani buwa tigua panga wabu helowa logo hongohebi helalu tamuha howa gedene hatagi holenenagabi aeane luni hongohe mbira helalu bini. Ani buwa pabe bima pialu iba mbira mini Selanaga Iba laga bereagoria bu mabu bini. Pabe ogoni kininaga mabu gama kaware wiagoria bialu hene. Ogoriani howa bima piaho wialu Debidinaga tanoha anda pole piaga egageria wiagoria bialu hene. \v 16 Ani bialu heagola Asabugu igini Nehemaia ibu dindi lene mbira mini Bedesuru wiagonaga gabumane haru haga agali haguane henego howa agali marume Salumu halu bialu hayagoria howa bu yolo migi bialu hene. Tigua nde bima pialu Debidinaga homali heagoria ami agali mini lenerunaga anda henegoriabi iba uli winigoria bima tagira pene. \s1 \w Libai\w* ariame pabe bialu henego ogo \p \v 17 \w Libai\w* aria maru hearu tigua nde tano pabe mendehayagi bialu hene. Agali tinaga mini uru Bani igini Lehumu halu Libai aria maru hearu tigua nde Nehemaia halu bialu heagoria howa bu yolo mialu bima pialu hene. Ani bialu heagola Keila dindiha dindi lene mbira wiaru haru haga agali haguane Hasabaia mbira heago ibugua agali maru heba tinaga daluhayagi bu yolo mialu bima pialu hene. \p \v 18 Ani bialu heagola Henadada igini Babai ibu Keila dindiha gabumane agali haguane mende henego ibu halu Libai agali maru heba tigua Hasabaia halu bialu hayagoria howa bu yolo muwa bialu hene. \p \v 19 Yasua igini Ese ibu nde Misiba tanoha agali haguane henego ibugua bu yolo muwa bialu hene. Ani buwa mbirale wai biaga damene tara tararu wiagane anda heagoria howa tigua bima pialu pabe gimbuni pau lenegoria biairi hene. \p \v 20 Ani bialu heagola Sabai igini Barugu halu Libai aria Ese halu marume bialu heagoria howa bu yolo muwa bialu hene. Tigua minime biabe bule lowa hongo howaore bima pialu amuraore loma binigo mo miaga Haguane Timbuni Eliasibinaga anda harabani biairi hene. \p \v 21 Ani biairi heagola Uria igini Meremodo ibu Hagoso aguane henego ibugua Libai agali maru haru howa biabe bu yolo mini. Tigua loma binigo mo miaga Haguane Timbuninaga anda haraba biagoria howa bima pialu anda abene mendehayagi bu bolangua hene. \s1 Loma binigo mo miaga agali maru pabe bialu heneru ogo \p \v 22 Loma binigo mo miaga agali dindi Yarusaleme kaware wiapara para biaruha haga maru hearu tigua pabe ala Meremodo halume bialu hene wiagoria howa bu yolo mialu bini. \v 23 Loma binigo mo miaga kira Beniyamini Hasubula libugua agali maru haru howa wai pabe libuni anda hane kawareni howa bialu hene. Loma binigo mo miaga dege Masea igini Asaraia ibu Ananaia aguane henego ibu nde agali maru haru howa ibuni anda hane kawareni dege pabe bulene wiagoria bialu hene. \p \v 24 Ani bialu heagola loma binigo mo miaga Henadada igini Binui halu agali marume Asaraianaga anda heagoria howa bu yolo mialu bima pialu pabe pau lenegoria mini Pabe Pau laga wiagoria biairi hene. \p \v 25 Ani bialu heagola Usai igini Palala halu agali marume pabe pau leagoria howa bima pialu kininaga anda mende daliga bu gimbu bima iraga hene heagoria howa bima pialu hene. Anda bu gimbu bima iraga hene ogoni mamage haga agali hearunaga anda kawareni bialu hene. \p \v 26 Ani bialu heagola Paroso igini Pedaia halu agali maru hearu tigua nde biabe ala bini wiagoria howa bu gimbubu migi bima pialu amuraore panga haraba mini Iba Hambu Piaga laga wiagoria bima pene. Ani bialu anda bu gimbu bima iraga hene heago daligani agali maru Ngode Datagaliwabenaga anda mamage haga wiagoriani biairi hene. Pabe panga ogonibi agali mamageali handa amunana bu haga ogonibi kirabali pabe bialu hayagonaga abene ni paliragohayagi hene. Pabe o bialu henedagoni Yarusalemeha dege dindi hombene mbira mini Obele kawareni agali Ngode Datagaliwabenaga andaha biabe bialu haga hearu tini dalu wiagohayagi bialu hene. \s1 Agali marubi pabe ogoni bialu henerunaga mini gilibu winigo ogo \p \v 27 Tegoa tanoali hearume ibuwa nde Pedaia halu bialu hayagoria howa bu yolo mialu bima pialu hene. Agali uruni tigua pabe halu mende ogoni bialu howa Ngode Datagaliwabenaga anda mamage haga anda bu gimbu bima iraga hene biagoria howa bima pialu pabe abene uyurayagi pabe panga mbira mini Nogo Hosinaga Panga laga dindi hombene mbira mini Obele kawareni dege bialu hene. \p \v 28 Loma binigo mo miaga maru hearu tigua nde Nogo Hosinaga Panga laga wiagoria bialu howa tininaga anda headagua bu yolo migi bialu biaanda haga bialu hene. \p \v 29 Ani bialu heagola Imere igini Sadogo ibu nde agali maru heba loma binigo mo miaga maru biarume bialu hayagoria howa bima pialu Sadogo ibuni anda heagoria bialu hene. Ani bialu heagola Segania igini Semaia ibu Ngode Datagaliwabenaga anda panga mbira ni tagira ibiragohayagi heago mamage haga howa ibugua agali marume pabe bialu heagoria howa bu yolo mialu bima pialu hene. \p \v 30 Selemaia igini Hananaiala Salaba igini waragane Hanunula libugua agali maru haru howa Semaia halu pabe bialu heagoria howa bima pialu hene. Libugua pabe halu mende ogoni bialu hene. Beregaia igini Mesulama ibu agali maru heba tigua agali maru pabe bialu heagoria howa bu yolo mialu Mesulama ibuninaga anda kawareni dege bialu hene. \p \v 31 Malagiya ibu mbirale tara tara ngolome wabiaga henego ibu agali maru heba tigua marume pabe bialu hayagoria howa bu yolo mialu hene. Tigua ogoriani howa bima pialu Ngode Datagaliwabenaga andaha biabe bialu hagarubi agali biyinaya biabe biagarubi tininaga anda kaware heagoria pabe bialu haga winigoria bialu hene. Anda ogoni Ngode Datagaliwabenaga anda panga haraba mbira mini Mamage Haganaga Panga laga winigo ogoni ibu hobane daligahayagi pabe pau leagoria hene. \p \v 32 Agali maru mbirale ngolome wabiaga hearubi agali biyinaya biabe biaga hearubi tigua pabe gimbuni ogoriani howa bima pialu amuraore pabe panga mini Nogo Sibinaga Panga laga wiagoria biairi hene. \c 4 \s1 Nehemaia ibunaga waitigi bolangua henego te ogo \p \v 1 Sanabaladi ibu hale halu hearia iname ege to̱le̱ hagira pabe biago biadai bira layago hale halu lembo howa keba timbuniore hene. Biabe uruni habane nabulene ale berami lalu mo yo handalu hondo oba hene. \v 2 Ibuni baba biabe mandagi biaga biarubi Samarianaga ami agali hearubi uruni tinaga deni howa lalu, Emenerume agi beramalo manda bu birabe. Tigua hagira podo ngagoni bibahende biadai biai holobadabe. Mbirale loma biragome Ngode Datagaliwabehondo bo mialu biabe uruni horo mbiru hangu biai holeberema lo manda biruabe. To̱le̱ dodobagabu wialu irame bini wiaru damenego ira dayagome do pirilibagabu ngarudago tigua uruni bibahende biadai buwa abale henedagobi helolebadabe, lene. \p \v 3 Agali mbira henego mini Tobia Sanabaladila heneyago ibugua lalu, Tigua pabe ogoni agi ale bule manda buwa biaruadabe. Pabe elole biraruni biango dudu emene ko mbirame irigi haragola podobaga bulebira, lene. \p \v 4 Libugua bi ogonidagua lalu heagola i̱na Ngode Datagaliwabehondo bi ogodagua laru. Ngode Datagaliwabe-o tigua ina lahirarago hale habe. Yo hondowa oba halu karu taga pani tini nelo mibe. Tinaga mbirale ngaru bibahendeore pagealime mo page bilalu dindi nalene mendeha garabaya hama pelabe.\x + \xo 4.4 \xt Iba 79.12, 123.3-4\x* \v 5 Tigua mege bialu hondo oba halu lahirayarubi ko tigua biyaruni embeda holeni. Iname pabe biadai bule bialu kamago hondowa tigua mege timbuni biyagonaga, lalu laru. \p \v 6 Ngode Datagaliwabehondo bi lai halu puwa wali agali biarume biabe hongo howaore bule gubalini heneneore howa pabe biagoni luore winigo biai hole bini bulela hanuniore harima. \p \v 7 Ani bialu hemaria Sanabaladibi Tobiabi Arebiali biarumebi Amonoali biarumebi Asadodoali hearumebi Yarusalemenaga pabe biadai bule biabe bayale bialu ka lalu podopeho wiaru mo pai hai haya layago hale howa keba timbuniore hene. \p \v 8 Tigua keba ho howa wali agali Yarusalemeni hearuni mo talola halu mini burugulo helole manda buwa Yarusaleme wali agali bole manda manda bini. \v 9 Ani biyagoyu inanaga Ngode Datagaliwabehondo bi larima. Bi lowa mbiraga horombebi heba iname agali maru mamage helo helarima. \p \v 10 Ina Yuda wali agalime biabe bialu howa iba gana laga winigo ogo \q1 Iname biabe uru bialu hangu hemaria hongo ibira hara. \q1 Ege pabe biago podo ibira ibira binigo \q2 ilu waholene dewaore wiaruagome \q2 pabe biago áyu biai au hami̱yadabe, \m lalu hene. \p \v 11 Waitigiali biarume ina nahende hemaria mo mogola howa bo wahole manda bialu biabe birimago gialo wahole manda biniya. \v 12 Yu wali agali maru inanaga waitigi uruni baba hatagobu henerume wai hanaga biyago tigua ina langiaabo haya. \v 13 Ani bira layago hale howa i̱na wali agali biaru wai biagane ayu tibubi yandarebi danda timurubi yuwa waitigi agali ibiragola wai bilo tini hameigini paleadagua pabe biai nahe wiagohayagi mamage helama piru. \p \v 14 I̱na handalu hewaria wali agali hearuni mini dege dindi howa ho hearia i̱na tihondobi tinaga haru haga hearubi handa gimbu bu haga hearubi tihondo ogodagua lamiru. I̱nanaga waitigialiru hondowa gi nahadababe. Anduane Homogo ibu gibi kago manda buwa tí dindinagabi tí waneigininagabi tí onenagabi tíni andanagabi wai beremalo manda buwa bimi̱ya, laru.\x + \xo 4.14 \xt Man 10.17, 2 Sml 10.12\x* \v 15 I̱nanaga waitigiali biarume ina bole manda manda bu hearu handa walia harimago hale haya. Ani buwa tigua handalu hearia Ngode Datagaliwabehanda tinaga wai hono wirimigoni gialobagabu waheneyane handayiya. Ani biyiya handala ina bibahendeme pabe biala ho wirimago lone bule dai birima. \p \v 16 Ogoningi howa i̱naga agali biaruni talebuki howa mendeme biabe biyagola mendeme wai biaganeru ale karulowa humbi yandarebi danda timurubi yuwa wai bule mamage hene. Inanaga haru bamba haga biarume wali agali pabe bialu\fig Agali ... mendeme biabe biyagola mendeme wai biaganeru ale karulowa ... mamage hene.|src="Lear 058.tif" size="2" ref="(4.16)" \fig* \v 17 hearumebi gi mendehayagi biabe bialu gi mendehayagi wai bulene mbirale yu howa biabe bini. \v 18 Pabe bialu hearume wai biagane ayu tibu biago nogo dongoneha darali howa biabe bini. Agali mbirame waitigi ibira lowa walia halu mbelo biguli laga biago i̱la mandagi hariba. \v 19 Wali agali biaruhondobi haru haga haguane biarubi handa gimbubu haga biarubi ti bibahendehondo ogodagua lamiru. I̱na lalu, Pabe bulene biago luore wirago ai wali agali dindi ogoriani biabe bialu haramago bilibolo lowa pabe biago bialu harama. \v 20 Waitigiali ibira lalu walia haga mbelo biguli hale harimiyagua i̱ kogoria ngoai halimu. Ani beremigola inanaga Ngode Datagaliwabe ibugua wai i̱nanaga bia holebirago bia helo, lalu lamiru. \v 21 Horo bibahendengi muna biyagola tagira puwa tale bialu marume pabe biago biyagola marume yandare yuwa mamage ho harima. Ani bialu ne lai hayagola yakundiru hale yuwa Yarusalemeni haho wirima. \p \v 22 Uruningi pabe bialu agali biabe birimadaru tihondobi handayaho henedaru tihondobi ogodagua lamiru. Tíbi tínaga biabe bia hagaru heba tíni andaga dai nabi Yarusalemeni palu howa mbiraga mamage hole halu horongi biabe bule hami̱ya, laru. \v 23 I̱nibi i̱ heba biabe mandagi biaga harimadarubi i̱naga biabe biaga agali hayadarumebi i̱naga mamage haga hayadarumebi inanaga aga dongoneni birimadaruni gola nabi biaabo ho harima. Wai bulenenaga yarimadaruni giha waya bole howabi yaho wiaabo harima. \c 5 \s1 Nehemaiahanda Yuda wali agalinaga genda wiaru mo tiga binigo ogo \p \v 1 Mani Yuda wali agali maru hearume tini dege dege buru pale howa maruhondo gimigomo bi lagalaga bialu hene. \v 2 Ti marume lalu, Ina waneigini dewa howa tomo nolene ndia wu kama. Ina tomo maru mo wia nabi harimayagua homoleberama, lalu hene. \p \v 3 Ani layagola marume lalu, Iname inanaga damene bu hearuha tomo yolo bule muni mo dano harima. Ani birimago ai tinaga muni dano yadai nabirimayagua nde inanaga mabu andaru ti karulolobada, lene. \p \v 4 Ani layagola marume lalu, Ina marume kinihondo dagisi mule howa muni ina damene hearunaga mo dano harimago. Ainde muni dano yadai nabirimayagua inanaga dindibi pu mbira lini daga mini \w gerebi\w* mabu ngamarubi ti karulolobada. \v 5 Inane dameneore Yuda wali agali dege bu harimarume genda uruni mo ngialu kagoni. Tigua mandabu handalu hearia ti duniniore halu ina nagalone mbira kabe toba hayadabe. Tinibi inabi inanaga waneiginirubi ina bibahende ogobi dege dege kamagoni ndobe. Anigo iname bulene mbira nawida. Aniyagome inanaga waneigini maru minalu agali maru bu hearunaga garabaya biabe ale bialu helo muni mirimagoni. Anidagua birimagola agali urunime ina wane berearubi tinaga garabaya biabe ale bialu berelo minu yalu pu dege biya. Ani bialu inanaga dindibi pu mbira lini daga mini gerebi mabu wimarubi ti karulayagola iname mo yu dai bulenaga mbirale mbira bibe naheore kamagoni, lene. \p \v 6 I̱na tinaga bi uruni layago hale howa keba timbuni haru. \v 7 Keba howa i̱na genda uruni mo tiga bulene hariga taya biru. Mana liahe o bialu hayadagoni agali haguane hearubi haru haga maru hearubi tigua ogoni biyada manda bialu íbu ngoai hadaba lowa i̱na tihondo bi hongo howa lamialu lalu, Tígua tíni hameneore karu hengedape halu mo koore haga kamigoni, laru. Ani lowa lalu, Genda ogoninaga bi lami̱ya wali agali bibahende hearu íbu ngoai halimu, laru.\x + \xo 5.7 \xt Har 22.25, LBM 25.35-37, Man 23.19-20\x* \v 8 Ti íbu ngoai hayagola i̱na tihondo lamialu lalu, Ina damene marume Yu wali agali ndo wali agali tara tara karunaga garabaya biabe ale bialu hearu munime golalu haru dai bulenego muni tai timbuni bialu haru dai birimagoni. Ani birimago ai áyu tígua tínaga dameneru mo ko halu ti tínaga garabaya biabe ale bialu helalimulo tíha yahayada, laru. I̱na anidagua larugola agali haguane bu hearume bi ladai bulene mbira nawiyagola de mbolaho howa ema nabi hene. \p \v 9 Ani hemigola i̱na tihondo lalu, Tínaga mana bialu haga ngamiruni kooredago ai tígua Ngode Datagaliwabe andaneha howa mana tigabi ngaru bialu haramine. Tígua anidagua bialu harimiyagua nde inanaga waitigi agali tara tara bu karume mana iname biaga ngamago hondowa mege nabulebira. \v 10 I̱nibi i̱ damenebi i̱naga biabe biaga agali bu karubi iname wali agali marunaga muni tomobi dano helo karulape larima. Ani birimago ai áyu ina bibahendeme inanaga dano harimago yadai bidaba nale wahami̱ya. \v 11 Inanaga dano uruni embeda halu waholene nga. Ani beremagola tigua muniyaguabi widiyaguabi \w waini\w* ibayaguabi olibe lininaga weliyaguabi mbirale uruni bibahende ngiadai nabilo. Wali agali uruninaga dindibi gerebi mabubi olibe mabubi andabi uruni bibahende tígua karulo harimidarubi bibahende áyu ogoni miadai biai hadaba laro, laru. \p \v 12 Ani larugola agali haguane bu hearu tigua ladai bialu lalu, Í̠na ogodagua bilimu lalu lariruni biai holeberama. Ina damenerunaga mbirale karulo harimadaruni miadai biai halu inanaga dano hayadaruni ngi nale waholoma, laya. \p Ani layagola \w loma\w* binigo mo miaga hearu olalu, Ibidaba, laru. Íbu heagola agali haguane biaruni tigua bule lalu lo wiyaruni loma binigo mo miaga biarunaga deni howa, Heneneore buleberema, lalu lo wilo, Bi lo widaba, laru. Ani larugola tigua ani bule lalu lo wiya. \v 13 Anidagua leagola i̱na labolabo mbira mandibu ale bobu henego hadowa be abalu maru para hearu taulopebe bilo titau lagadagua labolabo ogoni titau laru. Anidagua bialu i̱na tihondo lamialu lalu, Tígua mbirale bule lalu lo wirimiru nabirimiyagua i̱na labolabo biago titau larudagua Ngode Datagaliwabehanda tínaga andabi mbirale yu kamirubi bibahende titau lalu mo wahai haragola tíni mbirale mbira nawi bame labolabo hangu ogobiore ona holeberemi, laru. \p Ani larugola ti bibahende hearume lalu, Bayaleore. Ngode Datagaliwabehanda aniore bilo, lai hene. Ani lowa tigua Anduane Homogonaga mini mo yaraga hai halu tini andaga dai buwa mbirale buleore lalu lo wiyaruni biaiore hene. \s1 Nehemaiahanda ibuni hangu mitangi nabi henego ogo \p \v 14 Nehemaiahanda lalu, I̱ Yudanaga gabumane haru haga haguane hewane dege mali homberia (12) haru. Adasegesi ibu mali pira kira (20) kini hene heagola i̱ biabe ogoni pigane biru. Biabe bialu hewane ibunaga mali bibahende pira tebirani kira (32) ibu kini hene. Mali homberia (12) uruni i̱ hewaore kini ibugua ibunaga gabumane agali haguaneru tomo nelo talebu miagane winiru aria i̱bi i̱ damenerubi iname mbira nane haabo harimagoni. \v 15 Gabumane haru haga agali haguane ala henedarume wali agali genda timbuni mo miaga heneya. Uruni tigua wali agaliha tomobi \w waini\w* ibabi gingila mialu muni kina dege handari mariabi (400) ngi laga heneya. Ani biyagola agali uruninaga biabe biaga bu hearubi tigua wali agali bu hearu mo nagalone halu hengedape haga biniya. Tigua ani biniyagoyu i̱na Ngode Datagaliwabe andaneha howa mana ogonidagua nabi haru. \v 16 I̱bi i̱ damene bu hearubi iname dindi mbira yolo nabi howa i̱na Yarusaleme tanonaga ege pabe biago biadai bule biabe hongo howa biamogo bialu haru. Ani bialu i̱naga biabe biaga agali i̱ andagaha hearu tiguabi nde pabe biago hongo howa biamogo bialu haya. \p \v 17 Ani binigo i̱na horo bibahendengi wali agali biabe bialu harimadaru handari mbirani pira duria (150) bibahende i̱ andaga tomo nalu haabo harima. Uruni tinaga agali haguanerubi Yuda wali agali tinibi heba tomo nalu harima. Wali agali dindi maruha howa i̱ hondo ibiraru tibi nde i̱ andaga dege tomo naga beremali. \v 18 Ani biagago manda buwa agali i̱naga tomo dawaga hearuhondo lamialu horo bibahendengi tomo dawalu howa nogo bulumaga mbirabi sibi bayaleoreru waragariabi ega dewaorebi dawalimu laruli. Ani bialu wali agali uruni ti waini iba nelonaga horo piru howa mo migi bilimu laruli. Yuda wali agali tiha genda timbuniore ngane handalu i̱naga tomo yolo bulene winigo kini ibuhondo ngi nale harugoni. Wali agaliha dagisi muni ngi labe lenego ai ogoni ngidaba nalaruli. I̱ tomo nalu holene i̱ninaga munime yolo bialu nalu haruli. \p \v 19 Ngode Datagaliwabe-o i̱na wali agali uruni mitangiore halu mana bayale uruni bialu harudagoni manda bialu i̱hondo bayale biadai bibe laro, lalu Nehemaiahanda lene. \c 6 \s1 Agali marume Nehemaia mo ko holenaga ndelalu henego ogo \p \v 1 Agali Sanabalada Tobia Geseme imarubi inanaga waitigi maru hearubi tigua hale halu hearia tanonaga pabe biago biai haya. Panga dege wa nabi ka layago hale hene. \v 2 Ani hale ho howa Sanabalada Gesemela libugua i̱ hewaria bi mbira lawia halu libu kabaria unu yu dindi mini Ono wali agali pale mbira ngagoria ibabe laribiya. Ani laribiyago hale howa i̱na manda bu handalu hewaria libugua bi ogoni henene ndo i̱ bole ohowa layada lo manda biru. \v 3 Ani manda bialu i̱na agali maru libu hearia bi yalu pelo ogodagua lawia haru. Nehemaia ibu áyu biabe timbuniore mbira yu wahalu pobe nahe bialu ka. Biabe biala halu libu lola hole ibabe naheore ka. Ibugua biabe ogoni ngelalu ibiyagua ibunaga agali biabe biaga karume biabe ogoni wahalu pugupugu bulubadago naibulebero laya lalimu, laru. \p \v 4 Ani larugo hale howa dege agali kira ogoni labome i̱hondo lone ibabe laga bialu ma halu hale haabo hayagola i̱nabi nde libuhondo bi mbira o larugoni dege laabo haru. \p \v 5 Mani howa Sanabalada ibugua i̱hondo bi maru lawia hayiya. Ogoningi bebani bi gilibu wia hayadago andaneha pale nale agali ibunaga biabe biaga mbirame bame yalu pu layiya. \v 6 Bi beba ogoniha gilibu winidagoni ogodagua gilibu winiya. \pi1 Sanabalada i̱na hale halu hewaria Geseme ibugua lalu, Agali maru ina baba haga dege bu karunime bi laya laya maru lalu hemi, laya. Tigua bi lalu haruagoni ogodagua, Í̠ halu Yudali bu kamirubi tígua kini andaneha holene manga howa gabumane tíni halu kini baba wai bule kami, laya. Ani bule manda buwa tígua tanoha ege pabe hongohe bialu kami, laya. Wai ani bialu í̠nime dege i̱ kini kogoni lolebere, laya. \v 7 Ai í̠na agali Anduane Homogonaga bi mana \w latagi\w* haga Yarusalemeha hearuhondo lamialu lalu, Áyu Yuda ti tininaga kini hangu ka lalimu, lariya. Ani lariyago í̠naga bi ko uruni kini ibu hale holigo abale iyane lo tiga bibiya ibabe laru, \m lalu gilibu wia heneya. \p \v 8 Ani layagola i̱na ladai bialu lalu, Í̠na bi o gilibu wia hariyaruni henene ndo laga biriya. Bi uruni í̠ni degeme mandabu yinigo gilibu wia hariya, lalu i̱na bi ogonidagua gili buwa beba ibuni hearia yalu pudaba laru. \v 9 I̱na manda bu handalu hewaria Sanabalada halu ibu damene bu hayadarume bi ogoni ina mo gi holenaga layada. Ai gi ho howa iname pabe biamaro nabuluma̱yanaga layada lo manda biru. Ani manda buwa i̱na Ngode Datagaliwabehondo bi lamialu lalu, Ngode Datagaliwabe-o tinaga bi lalu karuni ani lalu helo waha. I̱na biabe ogo dege biamaro buliya hongo ngibe, lalu haru. \p \v 10 Ani lowa i̱na mani Mehetabele aguane Delaia igini Semaia ibuni andagaha tagira ibabe nahe hearia hondo piru. Hondo pu hewaria ibugua i̱hondo langialu lalu, Iyane hanguore ohalu Ngode Datagaliwabe anda \w hobane\w* mbira Loma Bia Hene kagoha ha do hole mba. Í̠naga waitigi bu karume mbiraga ibalu í̠ bo waholebirago iya anda ogoniha puwa panga payatagi ho habiya, laya. \p \v 11 Ani layagola i̱na ibuhondo ladai bialu lalu, I̱ agali mbiralihondo gi nahaga kogodago ai i̱ ibida pialu ha do holenedago ai hondowabe. I̱na Ngode Datagaliwabe andaha pialu ha do naholebero ndobe, laru. \p \v 12 Mani i̱na mandabu handalu hewaria Semaianaga bi ogoni Ngode Datagaliwabehanda lamini ndoda lo manda biru. Ibunaga bi ogoni Tobia Sanabaladala libugua ogodagua labe lalu ndelowa muni hana hayada lo manda biru. \v 13 Libugua manda bialu Semaiahanda bi ogoni laragome i̱ mo gi haragola i̱na Ngode Datagaliwabe andaha palue porogome i̱na mana pugualu ko timbuni mbira bilo manda biyiya. Anidagua berogola tigua i̱naga mini mo ko howa nagalone halu i̱ hengedape holenaga layada lo manda biru. \p \v 14 Ani layada lo manda bialu i̱na Ngode Datagaliwabehondo bi lalu, I̱naga Ngode Datagaliwabe-o áyu Tobia Sanabaladalame mana ko i̱hondo bule bialu kagoni manda bialu libuni mo ko habe. Ani bialu i̱ mo gi halu í̠naga mana henene ngadagua ndo \w latagi\w* haga wali mini Noadia o bedagonibi mana latagi haga agali maru bi tara tara lalu i̱ mo gi haga bu karubi bibahende mitangi biai habe laru, lalu Nehemaiahanda lene. \s1 Ege pabe biago bumaro binigo ogo \p \v 15 Iname Yarusaleme tanonaga pabe biago bialu hemane dege horo pira duriani kira (52) piya. Ani peagola ege mini Elulunaga horo pira kirani dauni (25) layagola pabenaga biabe bulene damene bibahende biaiore harima. \v 16 Ani biai hemagola inanaga waitigi dindi tara tara kawareni bu hearu tigua hale halu hearia iname tanonaga pabe biago biai haya layago hale howa Ngode Datagaliwabe ibunime ina biamogo biyagola biai hayada lo manda bini. Ani manda buwa tigua inahondo mana ko bule manda bu hayaru habo layada lo manda bu hene. Ani manda buwa tinaga mini mo dindi halu nagalone hayada lo manda bialu tini gi ho hene. \p \v 17-18 Tobia ibugua Seganaia wane Ara aguane bereago dabu bu hene. Ani heagola Tobia igini Yahohanana ibugua Mesulama wane Beregaia aguane bereago dabu bu hene. Ani howa iname tano pabe bialu hemagola inanaga agali haguane uruni tigua Tobia hearia beba dewaore gilibu pela ibuguabi nde gilibu ibila biaga hene. Horo uruningi Tobia ibu Yudali ti imane henegome Yudali agali haguane Yarusalemeha haga hearume ibu biamogo bulene manda biya. \v 19 Ani bialu howa inanaga agali haguane uruni tigua lalu, Tobia ibugua mana bayale hangu biaga ka, lalu i̱hondo langiaabo haga hene. Ani lalu howa mbirale bi i̱na larogo damene bibahende tigua Tobia lamiaga hene. Anigo Tobia ibugua i̱ mo gi holenaga beba dewaore gilibu ibilaabo halu hene. \c 7 \p \v 1 Iname pabe bialu harimago biai howa pabe panga damene bibahende helai harima. Ani helai howa agali maru pabe panga mamage helo dabo helarima. Ani helowa agali marume Ngode Datagaliwabenaga mini yaraga halu iba gana lalu tinaga biabe ogoni bialu helo dabo helarima. \w Libai\w* hameigini tibi nde tinaga biabe bialu helo helarima. \v 2 Ani bialu heagola i̱na agali kira Yarusaleme tano bibahendeha handayaho helo dabo helaru. Agali mbirago i̱ni hamene Hanani henego dabo helalu mendego Yarusalemeni ami agali bibahende haru haga Hananaia henego dabo helaru. Hananaia ogoni ibu agali baya tigabi howa ibu Ngode Datagaliwabe andaneha haabo haga hene. Ibugua mana bayale biragome maru hearume biraru bu bolangua haga hene. \v 3 Ani hebigola i̱na libuhondo lamialu lalu, Agali Yarusaleme tanonaga pabe panga handayaho haga karuhondo egerebagiore pabe panga nadugualimu lalu lamilibu. Tigua ni dalu bodopaya biragola pabe panga dugua helo ani lalibu. Agali panga haraba mamage haga uruni ti biabe biai halu andaga polene tu haragola tigua panga payalu aeane luni ngagome panga gedene hongo howa hatagi halimu, lalu lamilibu. Libugua agali maru Yarusalemeha haga bu karuni aria marume haru haga helo dabo helalu marume tini andaga karuha howa mamage haga haga bilo dabo helalibu, laru. \s1 Isaraele wali agali Yarusaleme dai binirunaga daga lowa mini gilibu winiru ogo \p \v 4 Yarusaleme tano timbuni winigoyu wali agali dewa naheyagola tanoha anda dewa nabi dege hene. \v 5 Anigo Ngode Datagaliwabehanda agali haru haga hearubi agali haguane bu hearubi bibahende íbu ngoai hadaba lowa tinaga damenerubi bibahendeore dagalalu mini mbuga mbirani gilibu wulene nga lalu i̱ miniha mo manda bia haya. I̱na ogonidagua bule mandabu hewaria wali agali Babilono dindiha howa garabaya golalu Yuda dindiha ala daibu hene biarunaga mini mbuga mbirani gilibu wini wiaria handa walia haru. \p \v 6 Bamba Kini Nebugadanesahanda Isaraele wali agali dewaore Babilonoha garabaya bu yalu pene. Ani binigo mani howa wali agali dewaore Babilono yu wahalu maru Yarusalemehabi maru Yudahabi daibu hai hene. Ti dai buwa tini mamalirunaga tano wiagoha haga haga bini. \v 7 Ti Babilono yu wahalu dai binidangi tinaga agali haguane Serubabele halu Yosua Nehemaia Asaraia Lamaia Nahamani Modegai Bilisana Misiberede Bigibai Nehumu Bana imaru uruni bibahende dai bini. \p Isaraele wali agali Yarusalemehabi Yuda dindihabi daibu henerunaga mini ogoha gilibu wialu dagabi gilibu wini ngago ogodagua. \p \v 8-25 Paroso hameigini agali daosini kira halu handari mbirani pira kariani kira (2,172) hene. Sebadaia hameigini agali handari tebirani pira kariani kira (372) hene. Ara hameigini agali handari waragariani pira duriani kira (652) hene. Pahadamoaba hameigini Yasua Yoabalanaga aguanene agali daosini kira halu handari halirani pira mbirani halira (2,818) hene. Elama hameigini agali daosini mbira halu handari kirani pira duriani maria (1,254) hene. Sadu hameigini agali handari halirani pira mariani duria (845) hene. Sagai hameigini agali handari kariani pira waragaria (760) hene. \p Binui hameigini agali handari waragariani pira mariani halira (648) hene. Bebai hameigini agali handari waragariani pira kirani halira (628) hene. Asagada hameigini agali daosini kira halu handari tebirani pira kirani kira (2,322) hene. Adonigama hameigini agali handari waragariani pira waragariani karia (667) hene. Bigibai hameigini agali daosini kira halu pira waragariani karia (2,067) hene. Adini hameigini agali handari waragariani pira duriani duria (655) hene. Ade ibu mini mende Hesegaia hameigini agali pira dirani halira (98) hene. Hasumu hameigini agali handari tebirani pira kirani halira (328) hene. Besai hameigini agali handari tebirani pira kirani maria (324) hene. Haribi hameigini agali handari mbirani pira mbirani kira (112) hene. Gibeono hameigini agali pira dirani duria (95) hene. \p \v 26-38 Yuda wali agali maru dai binidaruni ti mamalirunaga tanoha mini dagaru gilibu ngaru ogodagua Bedeleheme Nedoba tanoha agali handari mbirani pira halirani halira (188) hene. Anadodo tanoha agali handari mbirani pira kirani halira (128) hene. Bede Asamabede tanoha agali pira mariani kira (42) hene. Kiriada Yarimi Kebira Berodo tanoruhabi agali handari kariani pira mariani tebira (743) hene. Lama Gebala tanoha agali handari waragariani pira kirani mbira (621) hene. Migimasa tanoha agali handari mbirani pira kirani kira (122) hene. Bedele Aila tanoha agali handari mbirani pira kirani tebira (123) hene. Nebo tano mendeha agali pira duriani kira (52) hene. Elama tano mendeha agali daosini mbira halu handari kirani duriani maria (1,254) hene. Harimi tanoha agali handari tebirani pira kira (320) hene. Yarigo tanoha agali handari tebirani pira mariani duria (345) hene. Lodo Hadidi Ono tanoruhabi agali handari kariani pira kirani mbira (721) hene. Sena tanoha agali daosini tebira halu handari dirani pira tebira (3,930) hene. \p \v 39-42 Hameigini maru \w loma\w* binigo mo miaga agali Yarusaleme daibu heneru tinaga mini dagaru ogodagua. Yasua aguane Yadaia hameigini agali handari dirani pira kariani tebira (973) hene. Ime hameigini agali daosini mbira halu pira duriani kira (1,052) hene. Pasuru hameigini agali daosini mbira halu handari kirani pira mariani karia (1,247) hene. Harimi hameigini agali daosini mbira halu pira mbirani karia (1,017) hene. \p \v 43-45 Libai hameigini Yarusaleme dai biniru tinaga mini dagaru ogodagua. Hodabia aguanene Yasua Kadamielela aria pira kariani maria (74) hene. Agali maru Ngode Datagaliwabenaga andaha ngida balu iba gana lagaru Asaba aguaneneru aria handari mbirani pira mariani halira (148) hene. Ngode Datagaliwabenaga andaha mamage haga Salumu Ade Talamono imaru Agubu Hadida Sobai imaru uruni ti aguaneneru aria handari mbirani pira tebirani halira (138) hene. \p \v 46-56 Agali maru Yarusalemeni Ngode Datagaliwabenaga andaha biabe biagaru uru Siha Hasuba Tabaodo imaru Keroso Sia Padono imaru Lebana Hagaba Salamai imaru Hanana Gidele Gahara imaru Leaia Lesini Negoda imaru Gasama Usa Pasea imaru Besai Meunimi Nebusesimi imaru Bagabugu Haguba Harahuru imaru Basalidi Mehida Hasa imaru Bagoso Sisera Tema imaru Nesia Hadibala hameigini uruni ti bibahendenaga aguaneneru haga bini. \p \v 57-59 Solomononaga biabe biahaga agali henerunaga aguaneneru tibi nde tini dalu wiyagoria daibu ha dege biniru mini uru Sodai Soberede Perida Yala Dagono Gidele Sebadia Hadili Pogerede Hasebaimi Amono imaru aguanene uruni ti daibu hene. \p \v 60 Ngode Datagaliwabenaga andaha biabe bialu heneru ariabi Kini Solomononaga andaha biabe bialu heneru ariabi daibu henego dagalamaga halu handari tebirani pira dirani kira (392) bibahende daibu hene. \p \v 61-62 Agali hameigini tebira Delaia Tobia Negoda ima heneru ti aguanene daibu henedaru bibahende dagalamaga halu handari waragariani pira mariani kira (642) hene. Uruni ti Telemela Telehasa Kerubu Adono Ime tano uruniha howa íbu hene. Anigo agali uruni ti abogo aguaneneore kama lolenebi tinaga mamali Isaraeleali agali haguane ogo heneru aria kama lalu mo walia holenegobi ti manda nabi hene. \p \v 63-64 Ani heagola loma binigo mo miaga maru hearu tigua agali uruni loma binigo mo miaga ariadabe hondole tinaga mamalirunaga mini gilibu wiaga mbuga wiagoha tayabu handalu hemiria mbira handa walia nahe dege hene. Ani tayabu wahayagola ti loma binigo mo miaga kama lalubi ndo ti tara kama lalubi mbira labe nahe dege hene. Agali uruni tinaga hameigini mini Hobaia Hagoso Basilaibi uruni hene. Ani henego agali hameigini Basilai uruni tinaga mamali mbira mini Basilai henegome Gileada dindiha hameigini mende mini Basilai dege henego wane dabu bini. Hameigini ogonime ti mamali imanenaga mini Basilai ogoni manda bu hama ibaabo hene. Ani binigo nde agali hameigini tebira uruni tinaga mamali ogo lalu baya hangu mo walia habe naheyagola agali haguane bu hearume lo manda bialu howa agali uruni ti loma binigo mo miaga habe nahedago ti agali maru bame bu karuni ale dege helo manda bini. \v 65 Ani manda buwa Yudanaga gabumane haru haga agali haguane heagome agali uruni ti tomo Ngode Datagaliwabehondo lomabu mini ngaru nanalimu lene. Ibugua lalu, Loma binigo mo miaga haguane mbira ibilo hondo hama. Agali ogoni ibiragola agali o karu loma binigo mo miaga aria kabe be agali mende tara kabe lalu ege to̱le̱ kira mini Urimu Tumimula Ngode Datagaliwabe ibunihondo hale haga biagome halaga bialu bi hale ha lami̱ya.\f + \fr 7.65 \ft Urumu Tumimla Haru Tagira Penego 28.30 de handabe.\f* Ani hale haragola Ngode Datagaliwabe ibunime agali uruni tigua loma binigo mo miaga howa biabe bialu helo nabi helo lalu bi tigatiga langulebira, lene.\x + \xo 7.65 \xt Har 23.30, Man 33.8\x* \p \v 66 Isaraeleali daibu heneru bibahende daosini dege pira mariani kira halu handari tebirani pira waragaria (42,360) daibu hene. \v 67 Ani bialu wali agali tinaga biabe bia hagaru daosini karia halu handari tebirani pira tebirani karia (7,337) daibu hene. Ani heagola wali agali ngida balu iba gana lagaru handari kirani pira mariani duria (245) daibu hene. \p \v 68-69 Ani bialu nogo hosi handari kariani pira tebirani waragaria (736) haru halu nogo kamele handari mariani pira tebirani duria (435) haru íbu hene. Ani bialu nogo dongi daosini waragariani handari kariani pira kira (6,720) haru halu hosi dongilame hono wini mini muele laga handari kirani pira mariani duria (245) haru íbu hene.\f + \fr 7.68-69 \ft Bi ogoninaga maru Hiburu bi lalu gilibu winigo áyu nawigo ai abale wini ereba ka. Ani laramagoni irane bi ogoha gilibu ngagoni Eseranaga mbugaha 2.66-67 ogoni gilibu ngagobi dege gilibu nga.\f* \p \v 70-72 Wali agali dewaoreme Ngode Datagaliwabenaga anda biago lone biadai bilo lowa muni mbiralerubi dewaore migi bini. Ani biyago hondowa gabumane agali haguane heagome muni ngolo genda magi kilogarama halira mialu ndisi be ngolome wabini pira duria (50) mialu aga loma binigo mo miaga hearume biagane ale handari duriani pira tebira (530) mialu bini. Ani miyagola Yuda hameigini mbira mbiranaga agali haguane bu hearume muni ngolo genda magi kilogarama handari mbirani pira waragariani halira (168) mialu siliba muni genda magi kilogarama daosini mbirani handari kirani pira duria (1,250) mini. Wali agali maru hearume muni ngolo genda magi kilogarama handari mbirani pira waragariani halira (168) mialu muni siliba genda magi kilogarama handari mbirani pira maria (140) mialu aga loma binigo mo miaga agalirume biagane ale pira waragariani karia (67) mialu bini. \p \v 73 Ani bialu loma binigo mo miaga hearubi Libai hameigini bu hearubi mamage haga hearubi Ngode Datagaliwabenaga anda biabe bialu haga hearubi wali agali ngida balu iba gana laga hearubi Isaraele wali agali maru hearubi ti bibahendeore Yuda dindiha tininaga tano mbira mbira wigi biyadagua hangu hangu hama purogo lene. Ani pugu pugu bialu ege kane hayagola tini daluha daibu haga haga bini.\x + \xo 7.73 \xt 1 Bit 9.2, Neh 11.3\x* \c 8 \s1 Mosese heneyangi \w mana\w* lowinigo Eserahanda wali agalihondo dagalo minigo te ogo \p \v 1 Ege kane agima hayagola Isaraele wali agali Babilono howa dai biyaruni bibahende tano winiyagoria pu haga haga biai howa hene. Ege kane biagonaga horo mbira hayagola wali agali bibahende biaru tigua Yarusalemeni ngoai ho hene. Ngoai haga hama mbira pabe panga mini Iba Haraba kaware ogoni tamuha ngoai hene. Ani ngoai ho howa tigua Eserahondo, Mosese heneyangi \w Mana\w* lowinigo wali agalime bilo Anduane Homogohanda Mosesehondo lamiyago mbuga ogoni mo yalu íbu, lene. Esera ibu agali \w loma\w* binigo mo miagabi mana lowinigo lawai hagabi hene. \v 2 Eserahanda wali agalime layadagua tini mo ngoai ho heagoria mbuga biago mo yalu ibini. Wali agalibi waneigini mini bogabirubi bibahende ogoriani mo ngoai howa hene. \v 3 Gao layagola Eserahanda wali agali bu heagohayagi handamu howa mana lowinigonaga mbuga angalalu dagalo mini. Dagalalu heane hangu horombe hanuni hene. Wali agalime bayuwa hale ho hene.\fig Eserahanda ... mana lowinigonaga mbuga angalalu dagalo mini.|src="HK 65B.tif" size="2" ref="(8.3)" \fig* \p \v 4 Esera ibu dagia mbira irame wabuwa galone biagane lalu helo lowa wabu winiyagoriani heyu howa dagalene. Ibugua dagalayangi agali maru Madidaia Semabi Anaiabi Uriabi Hiligaiabi Maseabi ti Esera gi tigahayagi hene. Pedaiabi Misaelebi Malagaiabi Hasumubi Hasabadanabi Segaraiabi Mesulamabi ti Esera gi lehayagi hene. \p \v 5 Esera ibugua dagia daliga wabu winiyagoria heagola wali agali biarume de ibuni hangu handaya ho wini. Ani buwa ibugua Mana lo winigonaga mbuga biago anga layagola ti bibahendeme heyai hene. \p \v 6 Esera ibugua lalu, Anduane Homogo Ngode Datagaliwabe timbuni gibiore kagonaga mini yaraga hama, lene. \p Ani layagola wali agali bibahende hearume gi hariha yaraga hai howa hongo howa lalu, Aniore bima aniore bima, lene. Ani lowa tigua ge duli hanga howa bulu paliai howa Ngode Datagaliwabe mitangi bialu ibunaga lotu lalu hene. \v 7 Ani biai howa heyuwa tini heneyagoria haga haga bini. \w Libai\w* agali maru Yasuabi Banibi Serebaiabi Yaminibi Agubabi Sabedaibi Hodaiabi Maseabi Kelidabi Asaraiabi Yosabadabi Hananabi Pelaiabi tigua Mana lowinigo lo beregedalu wali agali mo wála howa lamini. \v 8 Tigua Mana lowini biago Hiburu bi lalu gilibu wiago Arama bi lalu lo beregedowa lamialu ogodagua lo nga lalu lamini. \p \v 9 Wali agali biarume Mana ogoni hale howa dugu timbuniore bini. Ani biyagola gabumane hondo haga Nehemaiabi loma binigo mo miaga howa mana lowinigo lawai haga Esera ibubi Libai agali biarubi ti bibahendeme wali agali biaruhondo lalu, Horo áyu ogoni Ngode Datagaliwabe ibuhondo loma bia harimagoni ngago tígua dugu nabidababe. \v 10 Ai andaga puwa turu halu tomo timbuni dawa nalimu. Tomobi \w waini\w* ibabi dewa ngamigome mbiraore ale ngaru baba tale bialu nalimu. Horo áyu ogoni inanaga Anduane Homogo ibunaga helo loma bia henego nga. Ani bidago tígua dara howa nahadababe. Anduane Homogo ibugua turu holene ngiragome tí mo hongo holebira, lene. \p \v 11 Libaiali agali biaru tigua wali agali bu hearu dombeniha ibaga bialu howa lalu, Horo áyu ogoni galone gibi mbira wirimagonigo tígua ogoriani daraho nahadababe, lalu lamima ibaga bini. \v 12 Ani lamiyagola wali agali biarume tini andaga dai buwa turu timbuniore howa tomobi waini ibabi tale bialu nalimu layadagua nalu berene. Tigua ani binidagua irane mana daga layago agua laya lalu manda biyagome ani bini. \s1 \w Anda\w* Nemandaha Palu Holene Horo hayagola turu halu binigo te ogo \p \v 13 Horo mendengi hameigini hangu hangunaga haguanebi loma binigo mo miaga hearubi Libai agali hearubi tigua Esera heagoria puwa Mana lowinigo Anduane Homogohanda Mosesehondo laminigo handa daba bigi bule pene. \v 14 Tigua dabalu hearia mana ogonime lo wialu lalu Anda \w Nemandaha\w* Palu Holene Horo haga biragola Isaraele wali agalime anda nemanda buwa nemandaha hangu palima pilimu lo wiaria handa walia hene. \v 15 Ani lo wiago hondowa tigua Yarusalemehabi tano emene timbunirunibi wali agali heagoria bi ogobi lo pelene. Hariha purogo lowa ira olibe maganerubi ira tara tara yunihe maganerubi mialu howa ira yuni anda nemanda bilimu lalu Mana lowinigonaga mbugani gilibu wiyadagua bu yalu ibai halimu, lalu lo pelene.\x + \xo 8.15 \xt LBM 23.33-43, Man 16.13-15\x* \p \v 16 Ani buwa tigua ira magane hearu dando yalu ibuwa nemanda biaruni tininaga anda daliganibi anda kaware heagoriabi Anduane Homogonaga anda pabe tamuhabi ngoai hagane hama mbira pabe panga mini Iba Harabahayagibi mende Eberaimi Harabahayagibi anda nemanda biai hene.\fig Tigua tininaga anda daligani anda nemanda biai hene.|src="HK 15D.tif" size="2" ref="(8.16)" \fig* \v 17 Wali agali Babilono dindini garabaya howa dai biyaru bibahendeme nemanda biai howa ogoriani hene. Ogonidagua bambaore Nunu igini Yosua heangi hangu biaga winigo. Ai mani nabiore heneyago wali agalime áyu turu timbuniore howa lone bule bialu hene. \v 18 Horo pigane harimidangi howa Ngode Datagaliwabenaga Mana lowiniyago daga laho dege halu ho hamaro binidangi dagalo maro bini. Tigua uruni bialu horo karu hene. Horo halini hayagola ho maro bulenenaga mana lo wiadagua bialu bu maro bini. \c 9 \s1 Wali agali biarume tininaga ko biyaru lapani henego ogo \p \v 1-2 Ege o bagoninaga dege horo pira kirani maria (24) hayagola Isaraele wali agalime tini ko biyadaru daraho howa walia halu aga biaga wiago mo karulalu horo ogoningi hina \w tomobi\w* naneore hene. Dindi tara tara wali agali baba Isaraele wali agali baba mandagi nahe abale hangu hangu haga haga biaga wini. Tigua ko timbuni birimadarunaga dara kama lalu be abalu duguwa taga dugu hiralu biruwa biaga ale bialu haguani be dugu hirame howa hene. Ani bu howa ko tigua biyarubi ti mamalirume biyarubi bibahende lapani hai hene. \v 3 Horo aua tebira agima Anduane Homogo tinaga Ngode Datagaliwabenaga \w Mana\w* lo winiyaru dagalo miya. Ani bialu horo aua tebira mende ogonidagua dege tigua tininaga ko birimiru lapani halu Anduane Homogo tinaga Ngode Datagaliwabe mitangi bialu ibunaga lotu lalu hene. \p \v 4 Dindi o harimidagoriani dagia mbira \w Libaialiru\w* helo lowa wabu winiya. Ogoriani heyuwa Yasuabi Banibi Kadamilebibi Sebanaiabi Bunibi Serebaiabi Bani dege mendebi Kenanibi ti bibahende hai heneya. Uruni tigua Anduane Homogo tinaga Ngode Datagaliwabehondo bi hongo howa lalu hene. \p \v 5 Libaiali tigua wali agalihondo Ngode Datagaliwabe mitangi bialu ibunaga lotu lalu hami̱ya ibidaba lenego mini uru Yasuabi Kadamilebi Banibi Hasabanaiabi Serabaiabi Hodaiabi Sebanaiabi ani bialu Pedahaiabi tigua ani lene. Tigua lalu, Heyuwa Anduane Homogo Ngode Datagaliwabenaga mini yaraga hadaba. Ibunaga mini baya burugule yaraga ha ho wiaabo helo wali agalime mini yaraga haramarubi emene yabiabi degego ani bilo ibunaga mini daliga taraorego wali agali bibahendeme mo yaraga hama, lalu hene. \s1 Ko biyaru lapani halu bi lenego ogo. \p \v 6 Ani buwa Isaraele wali agali tigua Ngode Datagaliwabehondo bi ogodagua lene. Anduane Homogo-o í̠ hanguore Anduane Homogo ke. Í̠na hari daligaha wabialu yakundi harini li hearubi í̠na wabiniya. Dindibi dindini ngarubi iba solowara bedarubi iba uruniha ngarubi í̠nime wabirigoni. Ani bialu tinaga holene í̠nime tiha wia hari. Dahuliyali hongohe karume ge duli hanga ho biruwa í̠hondo lotu lalu kagoni. \v 7 Anduane Homogo Ngode Datagaliwabe í̠na Abarama dabarigoni. Ani bialu Babilononaga dindi emene mini Ua howa haru halu tagira pirigoni. Haru halu tagira puwa ibunaga mini gahenge Abarahama wirigoni.\x + \xo 9.7 \xt Pig 11.31, 12.1, 17.5\x* \v 8 Í̠na handalu heria ibugua í̠ha mini bilinaheore heane handariyagoni. Ani hondowa ibula habo nalolene bi mbira lo wirigoni. Bi lo wialu Kenanali dindibi Hidiali dindibi Amoroali dindibi Pereseali dindibi Yabusuali dindibi Giagisali dindibi Abarahama aguanenerume karulai helo ngulebero lalu lo wirigoni. Í̠na mini bilinahe kegome bi lo wirigonidaguaore karulayagoni.\x + \xo 9.8 \xt Pig 15.18-21\x* \p \v 9 Inanaga mamali biaru Iyibi dindini genda handalu tandaga nayaru handariyagoni. Tigua í̠hondo biamogo biaha lalu iba solowara mini Iba Daramabi bereagoria howa olayagola hale hariyagoni.\x + \xo 9.9 \xt Har 3.7, 14.10-12\x* \v 10 Í̠na agalime nabiagane ale gibi Iyibiali kinihondobi handa gimbubu haga hearuhondobi wali agali ogoriani hearuhondobi birigoni irane í̠naga wali agali biaru mo ko hayagonigo manda buwa biri. Í̠ni mini lene timbuni ogobi ko lalu walia harigoni áyubi haho wiaabo kegoni.\x + \xo 9.10 \xt Har 7.8–12.32\x* \v 11 Í̠na bi larigome iba solowarani í̠naga wali agali pelo iba bira migi migi bilowa hariga ba heneyagoni. Ani bialu dindi yobini haru halu ubade halu peneya. Ti bole talima ibiyaru to̱le̱ ibaha haradagua iba nai heneya.\x + \xo 9.11 \xt Har 14.21-29, 15.1, 15.4-5, 15.10\x* \v 12 Horombe beralibame haru piriyagoni mbiraga hayagola ira hungunaga wáme haru piriyagoni.\x + \xo 9.12 \xt Har 13.21-22\x* \v 13 Hari Sainaini í̠ni daluwa í̠ninaga wali agali baba bi lalu í̠naga mana bayale biaru bayuwa lawai halu lamiriyagoni.\x + \xo 9.13 \xt Har 19.18–23.33\x* \v 14 \w Sabada\w* horo í̠naga taraorego bayuwa mandabu halimu lalu lawai halu lamiriyagoni. Ani bialu biabe biahaga Mosesehondo í̠naga mana biaru wali agalihondo lamiriya. \p \v 15 Tomo noa hayagola í̠na tomo dahuliya andaga tawe miriya. Iba noa hayagola ege to̱le̱ha howa iba dugu tagi helariyagoni. Ani bialu dindi ngulebero lo wirigo karuladaba lalu lamiriya.\x + \xo 9.15 \xt Har 16.4-15, 17.1-7, Dag 20.7-13, Man 1.8, 1.21\x* \v 16 Anigo inanaga mamali biaru tigua mine halu í̠naga mana bilimu lalu lamiriyaruni mo wahayiya. Tigua mana bilimu lalu lo wiridagua nabiyiya.\x + \xo 9.16 \xt Dag 14.1-4, Man 1.26-33\x* \p \v 17 Í̠naga mana lamiriyaru embeda halu tihondo agalime nabiagane ale biriyarubi embeda hai hayiya. Tini mine hayagobi Iyibi dindini garabaya dege lone hole lowa ti haru dai bilo agali haguane mbira tinime dabarimiya. Ani biyagoni ina ko birimaru domagane Ngode Datagaliwabe í̠na biamogo biahalu gubalini haga howa lembobi abaleore nahaga harigoni. Í̠naga dara howa biamogo bia holene timbuniore wirigome wali agali biaru yu wanahe harigoni.\x + \xo 9.17 \xt Har 34.6, Dag 14.18\x* \v 18 Tigua mbirale mbira bi pupu wulenaga nogo bulumaga ale ngolome wabuwa heleneyagoni. Tigua hongo howa lalu nogo bulumaga ngolome wabini biagoni tinaga bi pupu wiaga mbirale ti Iyibi dindini garabaya hemaria haru halu ibini ogonime leneya. Anduane Homogo-o tigua í̠ mo yo timbuniore handayagoni.\x + \xo 9.18 \xt Har 32.1-4\x* \v 19 Ani biyagola dindi ko yobi biagoha homelo yupe nahe í̠naga dara howa biamogo bulene timbuniore biagome haru harigoni. Í̠na hariga walia haga kira wiyago beraliba horombenaga ira hungu mbiraganaga lowa wiyagolabo mo yu bereba nahe haabo helarigoni. \v 20 Í̠ bayale hegome ogodagua bulene nga lalu lamirigoni. \w Menabi\w* ibabi nelo miriyagoni.\x + \xo 9.20 \xt Man 8.2-4\x* \v 21 Dindi ko yobi wiagoria mali pira maria (40) haru hariyangi tinaga mbirale burupale wiyago miai hariyagoni. Ani birigola tinaga aga biarubi ko nahe wialu ge tandaga halu tobi nahe hene. \p \v 22 Dindi kinime handayaho hearubi dindi hameigini tara taranaga wiarubi karulai helo hongo miriyagoni. Kini Sihono imarume handayaho hene Hesebono karulayiya. Kini Oga imarume handayaho hene Basana dindi wiaru karulayiya.\x + \xo 9.22 \xt Dag 21.21-35\x* \v 23 Ai tihondo waneiginibi dewaore dagala mibe nahe yakundi ale miriya. Ngulebero lalu ti mamaliruhondo lamiriyadagua karulelariya.\x + \xo 9.23 \xt Pig 15.5, 22.17, Yos 3.14-17\x* \v 24 Kenana dindi tigua karulaya. Wali agali ogoriani paleneyaruni í̠na mo emene hai hari. Kenana wali agalirubi kinirubi tihondo í̠naga wali agali tininaga hameme bilo hongo miri.\x + \xo 9.24 \xt Yos 11.23\x* \v 25 Í̠naga wali agalime tano ege to̱le̱ pabe hongohe anda pobe nahe wiaruni anda pialu karulaya. Dindi bayale tomo anda haga wiaru karulai hene. Dindi anda bibahende dabu dabu wiaore karulaya. Iba hambiagane uli wearubi karulaya. Ira olibebi lini do nolene ale irarubi pu mbira lini daga mini \w gerebi\w* mabu gamarubi bibahende wiaore karulaya. Tigua wiago nolenegobi nowa anda haya. Ani bialu baya turu biniore helariyagoni.\x + \xo 9.25 \xt Man 6.10-11\x* \p \v 26 Ani birigoni dege í̠naga wali agali biarume í̠ baba mine halu í̠na bi lariru hale nahayagoni. Í̠naga Mana lowini biagoni tigua í̠ erembira ngiya. Ala í̠naga mana \w latagi\w* hama piaga biaru tigua kagua beremigo nabidababe lalu í̠ keria dai bidaba layaru bo wahai hayagoni. Tigua í̠naga mini mo ko halu mege timbuni bigi biya.\x + \xo 9.26 \xt Hgn 2.11-16\x* \v 27 Ani biyagola tinaga waitigi biarume ti balu dindiru karulalu tinibi wali agali marume handaya ho helarigoni. Tini ko biagoha howa biamogo bia lalu í̠ olayagoni. Olayagola dahuliya andaga howa í̠nime hale halu bia layadagua biriya. Í̠ninaga dara holene timbuniore wigome biamogo bialu agali haru hagane haguane maru mirigoni. Ani birigola waitigi baba wai bialu wali agali biaruni koni hearia tigua biamogo biniya.\x + \xo 9.27 \xt Hgn 2.18, 3.8-9, Iba 106.44\x* \v 28 Bayale hene biagodagua dege howa tigua ko lone biadai biyagoni. Ani biyagola waitigi agalime bole ibilaga biadagua dege ibilarigola baga biadagua dege bayagoni. Bayagola tigua í̠hondo ko birimada lalu mini beregedalu í̠ olowa hale halu biamogo bia layagola í̠na dara howa biamogo timbuniore bigi biri. \p \v 29 Í̠naga manaore hale habehe nga larigola tini mine halu balagala holenerume í̠naga bi biagoni hengedo wahaya. Haabo holene í̠naga Mana lo winigoha ngagoyu tininaga embone giambe mini wá nale heagome í̠naga mana biago yu wahaya.\x + \xo 9.29 \xt LBM 18.5\x* \v 30 Nabidababe lalu lamialu hangu heane mali dewaore piya. Í̠naga bi mana latagi halu lama piagarumebi lelo mo laharigoyu ti hale paihe haradagua bu haya. Ogonibi biyagola í̠na waitigialime ibuwa tini balu dindi andabi karulai helarigoni.\x + \xo 9.30 \xt 2 Kin 17.13-18, 2 Bit 36.15-16\x* \v 31 Ani birigoni degego í̠naga dara halu biamogo bulene timbuniore wigome í̠na ti embeda halu bibahende bo hilu wahai naharigoni. Ngode Datagaliwabe-o í̠naga biamogo bia holenebi dara holenebi timbuniorewi í̠ni kegoni larama. \v 32 Inanaga Ngode Datagaliwabe-o í̠ni hangu hongo timbuni gibiorehe kegoni. I̱na bulebero lalu habo nalolene bi lo wiriru puguaore nabiaga biago kegoni. Asirialinaga kini biarume ina bo hengedayangi howabi áyu ogoningibi iname tandaga dewaore narima. Inanaga kinirubi \w loma\w* binigo mo miagarubi í̠ mana latagi hagarubi inanaga mamalirubi inanaga wali agalirubi bibahendeore tandaga narima. Bibahendeore tandaga narimagoore dara halu mitangi bibe.\x + \xo 9.32 \xt 2 Kin 15.19, 15.29, 17.3-6, Esr 4.2, 4.10\x* \v 33 Í̠na ina pani ngirigo ngulene wiagoria tigabi ngiri. Iname í̠hondo ko birimagoyu í̠na inahondo tigabi hangu biadai birili. \v 34 Inanaga mamalirumebi kinirumebi haguanerumebi loma binigo mo miagarumebi í̠naga Mana lowini biago bayuwa handaya howa nahe. Í̠naga bi mana agua bilimu lalubi ko holemini lalubi lamiriru hale nahe haya. \v 35 Í̠na dindi baya hini mirigoria howa í̠naga biamogo bulene timbuni biagome kini biarume í̠naga wali agali handaya ho hayagoni. Ani birigoni dege tigua ko birimada lalu mini beregedalu í̠naga biabe bia holenebi manda nabi haabo hayagoni. \v 36 Ani birimagome dindi hini bayale ina tomo anda haga biagoria inane agali taranaga garabaya biabe ale bia halu kamagoni. \v 37 Dindi ogoninaga ibanego dindi taranaga kiniru iname ko birimangi handaya ho helarigo tiha pora. Inahondobi tinaga hame laradagua bialu inanaga nogo bulumagarubi tinaga hame laradagua biragola ina mini burugu lowa kama, lalu Ngode Datagaliwabehondo bi lai hene. \b \s1 Wali agali tigua bi lo mbira halu habo nalolenebi mbira gilibu winigo te ogo \p \v 38 O biyagoni manda buwa ina Isaraele wali agalime beba gilibu wialu howa lalu Ngode Datagaliwabehanda laradaguaore bule lalu gilibu wialu howa inanaga haru hagarubi Libaialirubi loma binigo mo miagarubi tigua tinaga gi magi wialu gilibu wini. \c 10 \p \v 1 Mbugani mini gilibu winigo ala gabumane agali haguane Hagalia igini Nehemaia ibugua ibunaga mini gilibu wini. Nehemaia ibu mini gili biyagola Sedegaia ibugua ibunaga mini gili bini. Ani gili biyagola mani agali maru mini gilibu wigi bini. \p \v 2-8 \w Loma\w* binigo mo miaga maru heneru ti mini gilibu winigo uru Seraia Asaraia Yaremaia imaru Pasuru Amaraia Malagiya imaru Hadusu Sebanaia Malugu imaru Harimi Meremodo Obadaia imaru Daniele Ginedono Barugu imaru Mesulama Abiya Miyamini imaru Masia Biligai Semaia imaru uruni bibahende tinaga mini gilibu wiai hene. \p \v 9-13 \w Libai\w* hameigini maru heneru tinaga mini gilibu winigo uru Asanaia igini Yasuabi Henadada hameigini Binui ibubi Kadamiele Sabanaia Hodaia imaru Kelida Pelaia Hanana imaru ti mini gilibu wini. Miga Lehobo Hasabaia imaru Saguru Serebaia Sebanaia imaru Hodaia Bani Beninu imaru ti mini gilibu wiai hene. \p \v 14-27 Wali agalinaga agali haguane hearu tinaga mini gilibu winigo uru Paroso Pahadamoaba Elama Sadu Bani imarubi Buni Asagada Bebai Adoniya Bigibai Adini imaru tinaga mini gilibu wini. Ade Hesegaia Asuru imaru Hodaia Hasumu Besai imarubi Haribi Anadodo Nebai imaru Magabiasa Mesulama Hesiri imarubi ti mini gilibu wini. Mesesabele Sadogo Yadua imaru Peladaia Hanana Anaia imaru ti mini gilibu wini. Hosea Hanania Hasubu imaru Halohese Piliha Sobege imarubi Lehumu Hasabana Masea imaru Ahia Hanana mendebi Anana imarubi tinaga mini gilibu wini. Malugu Harimi Bana imarubi uruni bibahende tinaga mini gilibu wigi bini. \s1 Habo nalolene bi hongohe lowinigo ogo \p \v 28 Ina Isaraele wali agalime habo nalolene bi ogo bebani gilibu wirima. Ina \w loma\w* binigo mo miaga kamarubi Libai hameigini kamarubi Ngode Datagaliwabenaga anda mamage haga kamarubi biabe bialu haga kamarubi ngida balu iba gana laga kamarubi wali agali maru bu kamarubi ina bibahendeore Ngode Datagaliwabenaga bi \w mana\w* taliai halu wali agali ibuni mitangi nabiaga ina daluha karu baba mandagi nahole lalu ina habagi harima. Ina one bedarubi waneigini miniwi bu karubi bibahendeme inane heba bi baya hangu hale halu buleberama. \v 29 Iname ina damene darama mbiraore bu kamarubi inanaga agali haguane bu karubi ina bibahendeoreme habo nalolene bi hongoheore lo weramagoni. Ina bibahende mo ngoai howa bi hongohe ogoni Ngode Datagaliwabenaga bi mana bamba ibugua ibuninaga biabe bia haga agali Moseseha howa inanaga mamaliruhondo lamini ngago iname talialu bialu hole lalu lo werama. Inanaga Anduane Homogohanda inahondo bilimu layadagua iname buleberama. Ibugua mana lowinigo iname mitangi bialu bi hongohe lo wialu talialu buleore larama. Ani buleore lalu habo nalolene bi ogoni lo weramago puguarimayagua nde Ngode Datagaliwabe ibunime ina kamagoria mo ko holene ibilelo larama, lene. \p \v 30 Ani lalu iname wali tara ina daluha Ngode Datagaliwabe mitangi nabiaga bedaru dabu nabuleore lo werama. Ina wanebi agali Ngode Datagaliwabe mitangi nabiaga karu namuleberema.\x + \xo 10.30 \xt Har 34.16, Man 7.3\x* \p \v 31 Agali tara maru ina dindiha Ngode Datagaliwabe mitangi nabiaga karume \w Sabada\w* horongibi horo timbuni maru inanaga lotu larangibi widi mbirale maru yalu ibiyagua iname uruni yolo nabimi̱ya lo werama. Ani bialu mali kane haga biragola ina mabuha tomo nahenge howa ina baba dano mbira ho heneyagua mali ogoni tagira ibirangi dano yadai bia nale wahami̱ya lo werama.\x + \xo 10.31 \xt Har 23.10-11, LBM 25.1-7, Man 15.1-2\x* \p \v 32 Mali mbira mbirani muni siliba emene maru Ngode Datagaliwabenaga andaha biabe bulene ngaru bilonaga migi buleberema.\x + \xo 10.32 \xt Har 30.11-16\x* \p \v 33 Muni siliba ogonime Ngode Datagaliwabenaga deni dagia tebolo ngagoria mberedi wulene yolo bilobi horo bibahendenaga widi lomabu delolene yolo bilobi horo bibahendengi nogo loma buwa irame dai helolene yolo bilobi Sabada horongi loma biaga ngaru bilonagabi maru ale Ege Gahenge Pigane Ngabulo kagola loma bialu miaga ngaru bilobi horo timbuni tara tara tagira ibiragola uruningi biaga ngaru bilobi mimi̱ya. Ina Isaraele wali agalinaga ko ngaru domo wahelo nogo loma bo delolene yolo bulenebi loma marunaga yolo bulenebi maru tara tara Ngode Datagaliwabenaga andaha biabe bulene ngaru bilonaga yolo bulenebi uruni bulenenaga muni siliba tagu wuleberama. \p \v 34 Ani bialu mana lowini ngadagua Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabenaga lomabu delaga dabu ngagoria lomaru wali agalime yalu íbu migi birago delolenenaga ira hameigini agome bo yulene wiaruabe hondole wali agali bibahendebi loma binigo mo miaga karubi Libai aria karubi ina bibahendeme mana lowini ngadagua bialu tadu biradagua bimi̱ya larima. \p \v 35 Ani bialu mali bibahendengi inanaga \w mabuha\w* widi pigane hini denegobi ira lini ala boga biragobi uruni damenego iname Anduane Homogonaga andaha bu yalu ibuleberama larima.\x + \xo 10.35 \xt Har 23.19, 34.26, Man 26.2\x* \p \v 36 Ani buwa inanaga igiri wahene taba hanarago iname Ngode Datagaliwabenaga andaha taba yalu puwa loma binigo mo miaga karia igiri ogoni Ngode Datagaliwabenaga loma bia hene helo muleberama. Ani bialu bulumaga igini wangabe pigane wiragobi sibi memeru igini wangabe pigane wirago damene bibahendebi Ngode Datagaliwabe ibuninagaore loma bia hene helo haru ibuleberama. Mbirale uruni bibahende Ngode Datagaliwabenaga maname lowini ngadagua bialu ani buleberama.\x + \xo 10.36 \xt Har 13.2\x* \p \v 37 Ani buwa mali bibahendengi ina mabuha widi pigane denego balawa helo damberemago ariabi ira lini tara tara pigane denegobi \w gerebi\w* lini pigane denegonaga \w waini\w* ibabi olibe lini pigane denegonaga welibi uruni bibahende iname Ngode Datagaliwabenaga andaha do hole yalu puwa loma binigo mo miaga karuhondo lomabu muleberema.\x + \xo 10.37 \xt Dag 18.21\x* \p Ani bialu Libai agaliru tigua tomo mbirale \w pini\w* piniru mima ina mabuha ibiragola uruni muleberema, lene. \p \v 38 Loma binigo mo miaga Arono aria mbira kago ibu Libai agali tomo tale bialu pini piniru mulenengi ti mandagi polene nga. Ani mo puwa Libai agali biaru tigua tomo pini piniru mo yayago tale bialu pini Ngode Datagaliwabenaga andaha tomo do haga hobane ngagoria yalu daibu wilo.\x + \xo 10.38 \xt Dag 18.26\x* \v 39 Ogoni irane wali agalirumebi Libai ariarumebi tomo damenego pigane boga birago widibi gerebi lininaga waini ibabi olibe lininaga welibi uruni damene Ngode Datagaliwabenaga anda tamu hobaneha tomo wiaga dabu ngagoria yalu pu wiagaha wulene nga. Ndisi berubi tamu hobane ogoniha dege wiaga wini. Anda ogoninaga tamu hobane maru loma binigo mo miaga hearu tinaga halu maru Ngode Datagaliwabenaga anda mamage haga agali hearu tinaga halu maru Ngode Datagaliwabenaga andaha ngida balu iba gana laga bu hearubi tinaga hene. \p Iname Ngode Datagaliwabenaga anda ogoni yu wanahe baya hangu handayaho holene ngadagua handayaho hami̱ya lalu habo nalolene bi ogoni lo wirima, lalu wali agalinaga lahalu Nehemaiahanda lene. \c 11 \s1 Wali agali Yarusalemeni henerunaga mini uru \p \v 1 Horo uruningi Isaraele agali haguane bu hearu ti Yarusalemeni holene nga manda bini. Ani manda buwa wali agali maru tanoha hearu tigua tini damene hayadagua mo mogo bigi buwa damene pira halu mbira biraga buwa pini ai ibu damenego Yarusalemeni Ngode Datagaliwabenaga tano loma biahene biagoha holobadabe handami̱ya lowa tadu bialu hene. Ani buwa maru ti tano wiaruha hama pelonaga ani bini. \v 2 Ani bialu maru ti nde tini hameme Yarusaleme tanoha hole laga biyaru Isaraele wali agali bu hearume tihondo bayale larimi lalu turu haga bini. \v 3 Ani biyagola Isaraele wali agali maru hearubi \w loma\w* binigo mo miaga bu hearubi \w Libai\w* hameigini bu hearubi Ngode Datagaliwabenaga andaha biabe bialu haga hearubi agali ala Kini Solomononaga biabe bia haga henerunaga aguanene bu hearubi ti bibahendeore Yuda tano tini dindi wiyadaruha hama pugu pugu bini.\x + \xo 11.3 \xt Neh 7.73\x* \s1 Yuda dindihayagi agali haguane Yarusalemeni íbu henedarunaga mini uru \p \v 4 Yuda hameigini aria agali haguane kira Adaia Maseala hene. Adaia ibu Usia igini howa Segaraia aguane hene. Adaia ibunaga mamali maru hama ibiniru ogodagua. Amaraia Sebadaia Mahalalele imaru hene. Uruni ti Yuda igini Perese mbira henegonaga aguaneneru hene. \p \v 5 Masea ibu Barugu igini Kolohose aguane hene. Masea ibunaga mamali maru uru Hasaia Adaia Yoiaribi Segaraia imaru haga bini. Uruni ti Yuda igini mende Selanaga aguaneneru hene. \p \v 6 Perese ibu aguaneneru agali hongohe dege dege handari mariani pira waragariani halira (468) ti Yarusalemeni hene. \p \v 7 Beniyamini hameigini nde agali haguane heneru mini uru Salu ibu Mesulama igini howa Yoede aguane hene. Ibu mamali maru Pedaia Kolaia Masea Idiele Yasaia ima uruni haga bini. \p \v 8 Gabai Salaila libu Salu damene hene. Ani henego wali agali Beniyamini hameigini Yarusaleme heneru bibahende handari dirani pira kirani halira (928) hene. \v 9 Yoele ibu Sigiri igini howa ibu Beniyamini hameigini uruni tinaga agali haguane hene. Ani heagola Hasenua igini Yuda ibubi nde Beniyamini hameigini uruni aria howa Yarusalemeha hearu haru haga agali haguane mende hene. \p \v 10 Loma binigo mo miaga hearunaga agali haguane heneru mini uru Yoiaribi igini Yadaia ibubi Yaginibi libu hene. \v 11 Ani heagola Mesulama aguane Hiligaia igini Seraia hene. Ibunaga mamali maru Sadogo Meraiodobi loma binigo mo miaga agali haguane timbuni Ahidububi ti hene. \v 12 Agali uruni ti aria handari halirani pira kirani kira (822) bibahende Ngode Datagaliwabenaga andaha biabe bialu hene. \p Adaia ibubi nde Yarohama igini howa Pelalaia aguane hene. Ibunaga mamali hama ibinigo mini uru. Amasi Segaraia Pasuru imaru Malagiya imaru haga bini. \v 13 Uruni ti aria dagalamaga halu handari kirani pira mariani huniane kira (242) hene. \p Agali haguane Amasai ibu Asarele igini howa Asai aguane hene. Ibunaga mamali marubi Mesilemodo Imela hene. \v 14 Agali hameigini uruni aria handari mbirani pira kirani halira (128) uruninaga agali haguane Sabadiele ibu dameneru ti howa ti ami agali hongo gibiorehe mini lene hene. \p \v 15 Yarusalemeni \w Libai\w* hameigini agali haguane henerunaga mini uru \p Semaia ibu Hasubu igini howa Asarigama aguane hene. Ibunaga mamali marubi Hasabaia Bunila hene. \p \v 16 Ani heagola Sabedai Yosabadala libubi nde Libai hameigini agali haguane howa libugua Ngode Datagaliwabenaga anda biagonaga biabe tagirahayagi bialu haga agali hearu handayaho haga hene. \p \v 17 Agali haguane dege mbira Miga igini Madanaia ibu Asaba aguanene aria mbira Sabadi henego aguane hene. Ani howa Ngode Datagaliwabenaga andaha wali agalime lotu lalu howa ka̱i̱ lalu iba gana lagaru Madanaia ibu haru haga haguane hene. \p Ani haru heagola agali haguane mbira Bagabugaia ibugua nde Madanaia biamogo biaga hene. Yadudunu hameigini aria Galala mbira henego aguane Samua igini Abada ibubi agali haguane dege hene. \p \v 18 Libai hameigini Ngode Datagaliwabenaga tano Yarusaleme biagoha heneru bibahende handari kirani pira halirani maria (284) hene. \p \v 19 Agali haguane kirali Ngode Datagaliwabenaga anda Yarusalemeni heago mamage haga henego libunaga mini Agubu Talamonola hene. Libu aria bibahende dagalamaga halu handari mbirani pira kariani kira (172) hene. \p \v 20 Ani heagola Isaraele wali agali maru hearubi loma binigo mo miaga maru hearubi Libai hameigini maru hearubi ti bibahende Yuda dindi tini dalu winidaruha haga haga bini. \v 21 Ani heagola Ngode Datagaliwabenaga andaha biabe bialu haga agali hearu ti nde Yarusalemeni dege dindi hombene mbira mini Obele wiagoria hene. Tigua biabe ogoni bialu helo agali kira Siha Gisibala libugua ti handayaho haga bini. \p \v 22 Usi ibu nde Bani igini howa Hasabaia aguane hene. Ani howa ibugua Libai hameigini Yarusalemeni hearu handayaho haga hene. Usi ibu Asaba hameigini henego ibu mamali marubi nde Madanaia Migala hene. Asaba hameigini hearume Ngode Datagaliwabenaga andaha lotu lolenaga ngida balu iba gana lolene tigua haru haga hene. \v 23 Ani bialu helonaga kini hama ibinirume agali hameigini urunime Ngode Datagaliwabenaga andaha ngida balu iba gana laga bilo horo mbira mbiranaga haru holenedagua dabo wigi bini. Horo bibahendengi ani bialu helonaga kini henedarume mana wabu wini. \p \v 24 Yuda hameigini aria Mesesabele igini Pedahaia ibu Sera hameigini mbira hene. Ani howa Pedahaia ibu Pesia dindiha howa Isaraele wali agalinaga bi lahaga hene. \b \s1 Yuda Beniyaminila hameiginirunaga tano wigi biniru ogo \p \v 25 Wali agali dewaore tano kawareni tininaga dindi wigi binidagoria haga haga bini. Yuda hameigini aria maru Kiriada Ababi Dibonobi Yagabaselebi tano tebira uruniha halu maru nde tano uruni kaware dege dindi wigi biaruha hene. \v 26 Ani heagola maru nde tano timbuni maru wiaru Yasua tanobi Molada tanobi Bedebelede tanobi \v 27 Hasarasuala tanobi Beaseba tanobi Beaseba tano wiagohayagi dindi emene wiapara para bu wiaruhabi Yuda hameigini biaru ti uruniha haga bini. \v 28 Ani heagola maru nde tano timbuni Sigilagaha halu maru Megona tanoha halu maru nde dindi emene Megona tano wiapara para biaruha haga bini. \v 29 Maru nde Enerimono wiagoha halu maru Sora wiagoria halu marubi Yaramudu wiagoha hene. \v 30 Ani halu maru Sanoa Adulamala tano maru nde dindi emene emene tano uruni wiapara para bu wiaruha haga bini. Ani heagola maru Lagisi tano wiagohabi halu tano ogoniha dindi emene maru wiapara para bu wiaruhabi haga bini. Marubi nde Asega tanoha halu maru tano ogoni kawareha dindi emene wiapara hearuhabi haga bini. Anigo Yuda wali agali ti Beaseba dindiha tano abene unurahayagibi Beaseba dindi dombenehabi Hinomohayagi dindi ulini wupe hene wiagohabi uyurahayagibi bibahendeha paliame hene. \p \v 31 Beniyamini hameigini maru ti nde Geba tanohabi Migimasa tanohabi Ai tanohabi Bedele tanohabi paluyu pialu dindi emene Bedele tano wiapara para biaruhabi paliyu pene. \v 32 Maru nde Anadodo tanohabi Nobo tanohabi Ananaia tanohabi \v 33 Hasoro tanohabi Lama tanohabi Gedaimi tanohabi \v 34 Hadidi tanohabi Seboimi tanohabi Nebalada tanohabi \v 35 Lodo tanohabi Ono tanohabi dindi ulini tigabi wiagoha mini Mbirale Tara Tara Wabiaga dindi ogoni wiaruhabi hai hene. \v 36 Ani heagola agali haguane hearume Libai aria maru Yuda dindini hearu tihondo lamialu lalu, Tí maru Beniyamini hameigini baba hole pudaba, lalu lamini. \c 12 \s1 \w Loma\w* binigo mo miagabi \w Libai\w* ariabi heneru tinaga mini uru \p \v 1 \w Loma\w* binigo mo miagabi \w Libai\w* ariabi dewaore ti Seadeli igini Serubabele heba loma binigo mo miaga haguane timbuni Yosuabi heba Babilono yu wahalu Yarusaleme dai bini. \s1 Loma binigo mo miaga agali mini uru \p \v 2-7 Seraia Yaremaia Esera Amaraia Malugu Hadusu imaru ibini. Seganaia Lehumu Meremodo imaru Ido Ginedoi Abiya imaru ibini. Miyamini Madaia Biliga imaru Semaia Yoiaribi Yadaia Salu Amogo Hiligaia Yadaia mende imarubi ibini. Yosua ibu loma binigo mo miaga haguane heangi agali mini o gilibu ngaruni tigua loma binigo mo miaga maru hearu haru haga hene. \p \v 8 Libai aria daibu heneru ti mini uru. Yasua Binui Kadamiele imaru Serebaia Yuda Madanaia imaru uruni tigua Ngode Datagaliwabehondo ka̱i̱ lalu iba gana laga heneru haru haga hene. \v 9 Libai aria Bagabugaia Unola libu aria marubi uruni tigua iba gana halu mbira laga lai kagola Bagabugaia Unola libugua nde libu hameneru heba iba gana halu mende lolene ngagoria ladai biaga hene. \s1 Loma Binigo Mo Miaga Haguane Timbuni Yosuanaga aguanene heneru uru \p \v 10 Yosua igini Yoiagimi hene. Yoiagimi igini Eliasibi Eliasibi igini Yoiada \v 11 Yoiada igini Yonadana Yonadana igini Yadua hene. \s1 Loma binigo mo miaga haguane hene mini uru \p \v 12-21 Yoiagimi ibu Loma Binigo Mo Miaga Haguane Timbuni heangi agali maru ti loma binigo mo miaga haguane dege howa tini damene hangu haru haga uru hene. \p Seraia hameigini aria loma binigo mo miaga Meraia hene. Yaremaia hameigini aria Hananaia hene. Esera hameigini aria Mesulama hene. Amaraia hameigini aria Yahohanana hene. Malugi hameigini aria Yonadana hene. Sebanaia hameigini aria Yosebe hene. Harimi hameigini aria Adana hene. Meraiodo aria Helegaia hene. Ido hameigini aria Segaraia hene. Ginedono hameigini aria Mesulama hene. Abiya aria Sigiri hene. Miniamini Moadiala hameigini aria Pilidai hene. Biliga hameigini aria Samua hene. Semaia hameigini aria Yahohanana hene. Yoiaribi hameigini aria Madenai hene. Yadaia hameigini aria Usi hene. Salai hameigini aria Kalai hene. Amogo hameigini aria Ebere hene. Hiligaia hameigini aria Hasabaia hene. Yadaia hameigini aria Nedanele hene. \p \v 22-23 Loma binigo mo miaga haguane timbuni Eliasibi Yoiada Yonadana Yadua imaru ti heangi loma binigo mo miaga haguane maru henedaru tinaga mini mbuga mbiraha gilibu wini. Ani bialu Libai hameigini aria bu hearunaga minibi mbuga Yuda dindiha mbirale uru ale bialu ka lalu te gilibu wini. Tigua anidagua bialu gilibu wigi bima ibinigo Eliasibi aguane Yonadana ibu loma binigo mo miaga haguane heangi mini gilibu wiaga winidagua mani gili nabi wahene. Kini Dariusu ibu Pesia dindinaga kini heangi mini uruni mbuga biagoha gilibu maro bini. \s1 Ngode Datagaliwabenaga andaha Libai aria biabe bilo mo minigo ogo \p \v 24 Ngode Datagaliwabenaga mini yaraga halu howabi ibuhondo ka̱i̱ lalu howabi bamba Kini Debidi ibu Ngode Datagaliwabenaga agali howa ibugua iba gana lalimu lenedagua lalu hene. Libai aria tigua duguni kira howa duguni mbiragome iba gana dugu mbira ngago laragola dugu mendegome iba gana dugu mende ngago ladai biaga hene. Ani laga winigo Hasabaia Serebaia Yasua Kadamiele uruni tigua iba gana lelo haru haga hene. \p \v 25 Madanaia Bagabugaia Obadaia Mesulama Talamono Agubu imaru tinaga biabe Ngode Datagaliwabenaga anda handaya ho haga howa tigua dabudabu wiaga anda hobane wiaruha uruninaga panga harabani mamage haga hene. \v 26 Libai agali uruni ti loma binigo mo miaga haguane timbuni Yosua igini Yoiagimi ibu Yahosadaga aguane biago heangibi gabumane agali haguane Nehemaia heangibi loma binigo mo miaga Esera ibu Ngode Datagaliwabenaga \w mana\w* lo wini ngago manda biaihe henego ogoni heangibi biabe ogoni bialu hene. \s1 Nehemaiahanda Yarusaleme tanonaga ege pabe biago Ngode Datagaliwabehondo lomabia henego ogo \p \v 27 Yarusaleme ege pabe biago bu yaanda hai howa tigua lotu lalu pabe ogoni Ngode Datagaliwabe ibuninagaore helo loma biaho helene. Tigua lotu ogoni lole howa Libai agali bu hearu bibahendeore tini henedagoha howa Yarusaleme íbu ngoai halu ti heba lotu lalu Ngode Datagaliwabehondo turu halu ka̱i̱ lowa iba gana lole ibai hene. Ibai howa Libai agali uruni tigua iba gana larangi ti marume beledi ale kira gabame wabini biago labo ngi̱li̱nge̱le̱ lelonaga balu marume ngida tara tara balu hene. \p \v 28-29 Anidagua bulene wiya handala Libai agali Ngode Datagaliwabenaga andaha ngida balu iba gana laga hearuni bibahende tini dindi Nedobabi Bedegiligalabi Gebabi Asamabedebi maru wiaruha howabi bibahende Yarusaleme íbu ngoai hene. Dindi uruni Yarusaleme tano kaware dege wigi bini. \v 30 Ani íbu ngoaiho howa loma binigo mo miaga hearubi Libai agali hearubi tigua Ngode Datagaliwabenaga deni tiha ko mbira nawi holenaga mana biaga winida ale bini. Ani bialu wali agali bibahendebi Yarusaleme tanonaga ege pabe biagobi tano pabenaga panga haraba heagobi bibahendeore Ngode Datagaliwabenaga deni ko mbira para nahelonaga mana biaga winida ale biai hene. \p \v 31 Nehemaia i̱na Yudanaga agali haguane hearu ege pabe biago daligaha mbalape wiagoria haru iraga howa ti bibahende halu kira tale buwa ho dugubu helaru. Ani helowa tigua pabe daliga biagoria Ngode Datagaliwabehondo ka̱i̱ lalu iba gana lama pumabu bidaba laru. Tidi mbira layagome gi tigahayagi lama pialu pabenaga panga mini Mburuma Yu Wahaga laga wiagoria pilimu laru. \v 32 Hosaia halu Yudali agali haguane maru hayadarume agali iba gana lama porago tígua talima pudaba laru. \p \v 33-35 Ani bialu loma binigo mo miaga maru hearume ti poradagua mama mbelo biguli pu laga bima pudaba laru. Agali piyadaru tinaga mini uru Asaraia Esera Mesulama Yuda Beniyamini Semaia Yaremaia uruni ti pene. Ani piyagola Semaia aguane Yonadana igini Segaraia ibugua ti piyadagua mama talima pene. Segaraia ibunaga mamaliru ogodagua hama ibini. Madanaia Migaia Saguru Asaba imaru hene. \v 36 Ani piyagola Segaraia damene hearu tibi nde Segaraia piyadagua pene. Agali uruni tinaga mini Semaia Asarele Milalai imarubi Gilalai Mai Nedanele imarubi Yudabi Hananibi uruni ti pene. Agali uruni tigua ngida balubi mbirale iba gana lalu mo bila hagane tara tara wiarubi bibahende bamba Ngode Datagaliwabenaga agali Debidihanda laga winidagua lama pene. Wabuni halu mbira tidu yalu piyadagonaga loma binigo mo miaga Esera ibu mana mandabi agali howa ibugua ti haru halu pene. \v 37 Tigua piaho wialu panga mbira mini Iba Duguaga laga wiagoria bolangua halu pialu tano anda polene egageria bama iraga heagoha iraga halu Debidinaga tano laga wiagoria anda pene. Pialu Debidinaga anda timbuni heago bolangua halu pialu ni tagira ibiragohayagi panga mbira mini Iba Haraba laga wiagoria tagira pene. \p \v 38 Libai agali wabuni mende hayago ti nde daligaha iraga halu pabe mbalape wiagoriani gi lehayagi pudai bule piyagola i̱bi ti piyagoha pu tago halu piru. Ani pirugola agali dewaliore i̱ pirudagua mama talima ibalu ina haru pialu anda bu gimbu bima iraga hene mini Mberedi Hiraga Anda heago bolangua halu pialu pabe Yangale Timbuni heagoria tagira pirima. \v 39 Ani pialu iname panga mini Eberaiminaga laga heago bolangua halu pialu Yasana Panga laga heagobi bolangua halu Wena Panga laga heagobi bolangua halu anda bima iraga hene mini Hananelenaga laga heagobi bolangua halu pu dege birima. Ani pialu anda bima iraga hene mende mini Mamageali Handari Mbira (100) Haga laga wiagobi bolangua halu pu dege bialu Nogo Sibinaga Panga laga heagobi bolangua harima. Ani piaho wialu Ngode Datagaliwabenaga anda biago mandaha pabe heagoria tagira pialu pabe panga mbira mini Mamagealirunaga laga heagoria lola haga birima. \p \v 40 Ani bialu Libai agali wabuni kira biaru Ngode Datagaliwabenaga andaha anda pialu tini ho dugubu hagadagua haga haga buwa Ngode Datagaliwabehondo turu halu ka̱i̱ lowa iba gana lalu hene. Agali i̱ heba anda pirimaru aria maru agali haguane hearu aria \v 41 pialu maru loma binigo mo miaga aria penego tigua mbelo biguliru pu laga bima anda pirima. Loma binigo mo miaga piyadaruni tinaga mini uru Eliagimi Masea Miniamini Migaia Elioenai Segaraia Hananaia imarubi pirima. \v 42 Agali maru pirimadarunaga mini Masea mendebi Semaiabi Eleasa Usi Yahohanana Malagiya Elama Ese imarubi pirima. Yaserahaia ibugua iba gana lagaru haru halu ti bibahende iba gana baya gibi laraga halu hene. \p \v 43 Horo ogoningi Ngode Datagaliwabehanda turu holene tiha mo to̱la hayagola tigua loma dewaore Ngode Datagaliwabehondo mialu hene. Wali waneigini bu hearu bibahendeme turu hai hene. Tigua turu howa ga̱lalu iba gana ladagadaga biyaru wali agali kaundiaha hearume hale habehe lalu hene. \s1 Wali agalime loma binigo mo miagabi Libaialibi biamogo binigo ogo \p \v 44 Horo uruningi agali marume wali agali tigua Ngode Datagaliwabehondo mbirale migi biragobi Ngode Datagaliwabenaga andaha mbirale wiarubi uruni wiaga tamu hobane haga haga bidaru handayaho helo dabo helaga bini. Anda hobane uruniha tinaga mabuni widi pigane denerubi ira lini damene pigane boga binirubi wali agalime tinaga mbirale wiarunaga \w pini\w* pini Ngode Datagaliwabehondo minirubi bibahende mo miaga wini. Agali uruni tinaga biabe wali agali ti kagoha pialu mana lo ngadagua mbira tale bialu loma binigo mo miaga karubi Libai karubi talebu milimu lene ngaru mima ibaga biaga hene. Yuda wali agali tigua loma binigo mo miaga hearubi Libaiali hearubi tinaga biabe biyago bayaleore biyago hondowa turu timbuni hene. \v 45 Loma binigo mo miagabi Libaialibi tigua wali agali Ngode Datagaliwabenaga deni tiha ko mbira para nahe helobi Ngode Datagaliwabe ibunime lalimu lalu lowini ngadaguabi lotu uruni lalu haga wini. Ani bialu heagola agali maru Ngode Datagaliwabenaga andaha ngida balu iba gana laga hearu tigua tinaga biabe ogoni biaga winidagua bialu hene. Bamba Kini Debidibi ibu igini Kini Solomonobi libugua agali uruni tinaga mamaliruhondo ogodagua bialu halimu lamini wiadagua bialu hene.\x + \xo 12.45 \xt 1 Bit 25.1-8, 26.12\x* \v 46 Agali ngida balu iba gana laga uruni tinaga mamali abale henerume Kini Debidibi ngida balu iba gana laga agali Asababi heangi howa Ngode Datagaliwabehondo turu halu ka̱i̱ lowa iba gana lolene agali marume haru helo dabo helene. \p \v 47 Ani bialu Serubabele heangibi Nehemaia heangibi Isaraele wali agali tigua horo bibahendengi tomo yalu ibalu agali ngida balu iba gana laga urunibi agali Ngode Datagaliwabenaga andaha mamage haga urunihondobi miaabo haga hene. Ngode Datagaliwabe ibunihondo lomabu mialu tigua Libai agali bu hearuhondo tomo bu mialu haga hene. Ani miragola Libai agali uruni tigua mana lo winigodagua bialu tomo loma bini uruni aria maru tale bialu loma binigo mo miaga hearu ti mo miaga hene. \c 13 \s1 Isaraeleali ti wali agali tara hearu baba ta nabi nahaga winigo ogo \p \v 1 Horo ogoningi wali agali íbu ngoai ho heagola Libai agali hearume Ngode Datagaliwabenaga bi \w mana\w* Mosesehanda gilibu wini wiago dagalatagi hene. Tigua dagalalu hearia bi mbira ogodagua lo wiaria hendene. Amono wali agalibi Moaba wali agalirubi tigua Ngode Datagaliwabenaga wali agali karu baba hatago holene nawiore lalu gilibu wiaria dagalene.\x + \xo 13.1 \xt Man 23.3-5\x* \v 2 Mana ogonidagua lo winidagoni irane Isaraele wali agali ti Iyibi dindiha howa garabaya golalu tagira ibiyangi Amono Moabalirubi tigua iba tomobi mbira Isaraele wali agalime nelo mia nabiyagonaga mana ani gilibu wini. Ani nabi howa tigua agali bi \w mana\w* henene ngadagua ndo latagi halu mbiwia haga Balama mbira heagome Isaraele wali agali Ngode Datagaliwabehanda mo ko helonaga ibuhondo muni mialu bi la hole íbu lowa lamini. Lamiyagola Balama ibugua mo ko helonaga bi lolebiyaria Ngode Datagaliwabehanda Isaraele wali agali mo bayale helonaga bi lelo mo lahene.\x + \xo 13.2 \xt Dag 22.1-6\x* \v 3 Isaraeleali tigua mana lowini dagalayago hale howa wali agali uruni tinaga mamali tarali heneyagola ti baba nahole lalu bibahende bo taliatagi haga bini. \s1 Nehemaiahanda mbirale mo tiga binigo ogo \p \v 4 \w Loma\w* binigo mo miaga Eliasibi ibugua Ngode Datagaliwabenaga anda dabudabu wiaga hobane heago handayaho helo dabo helayagola ibugua Tobiala nenege hinuwa biabe mandagi bialu hene. \v 5 Ani bialu howa Eliasibi ibugua Ngode Datagaliwabenaga andaha tamu hobane timbuni mbira heago ogoni Tobia ibu helo mini. Hobane timbuni ogoniha ala widiru lomabu delolene mo wiagabi ira hagua nga bilo lomabu delaga mini \w inisenesiru\w* mo wiagabi Ngode Datagaliwabenaga andaha biabe buleneru damene mo mogobu wiagabi wali agalime loma bialu tomo loma biniru mo miaga hearu ti nelonaga migi biniru mo wiagabi wali agali tigua widibi \w waini\w* ibabi olibe lininaga welibi Ngode Datagaliwabehondo miniru \w Libai\w* aria hearumebi agali ngida balu iba gana laga hearumebi anda biago mamage haga hearumebi ti nelonaga mo wiagabi uruni bibahende hobane ogoniha wilo mo wiaga hene. \v 6 Mbirale uruni biyadaru Nehemaia i̱ Yarusaleme nahewangi binigo i̱ handa nabi haru.I̱ Pesia dindiha Kini Adasegesi heagohondo mbirale ogodagua bialu kama lalu te lamule pu hewagola tigua uruni bialu hayiya. Kini ibu Babilono dindiha mali pira tebirani kira (32) haru hene hearia piru. Pu howa i̱na kinihondo hale halu Yarusaleme dai bero larugola e̱ dai bia laya. \v 7 Dai bia laya handala i̱ Yarusalemeni íbu hewaria Eliasibi ibugua Ngode Datagaliwabenaga anda tamuha hobane timbuni heago Tobia mo walia haya layane hale howa o biyadagoni mana ko liaheore biyada lo manda biru. \v 8 Ani biyiyago hondowa i̱na keba timbuni howa tamu hobane timbuni ogoniha anda puwa Tobianaga mbirale wiaruni damene bibahendeore mo batagi hai haru. \v 9 Ani mo batagi hai howa i̱na biabe biaga hearuhondo lalu, Tamu hobane ogoni Ngode Datagaliwabenaga deni bayale ngelonaga mana tigabi biaga winidagua bidaba, laru. Anidagua biai heagola mbirale Ngode Datagaliwabenaga andaha biabe biagane damene wiarubi widi lomabu delolene wiarubi ira hagua nga bilo lomabu delaga inisenesi wiarubi bibahende ala winiru mo batagi hayaruni lone mo yu dai bialu wilo lowa i̱na, Tamu hobane o biagoha mo wiai hadaba, laru. \p \v 10 I̱na bi mende hale halu hewaria Libai agali hearubi agali Ngode Datagaliwabenaga andaha ngida balu iba gana laga hearubi ti bibahende wali agalime tomo nangira lalu Yarusaleme wahalu tini daluha hama pugupugu biya layane hale haru.\x + \xo 13.10 \xt Man 12.19\x* \v 11 Ani hale howa agali haguane bu hearuhondo i̱na keba howa lalu, Tígua irane aginaga Ngode Datagaliwabenaga anda bame helo waharimibe, laru. Ani lowa i̱na Libai agalibi agali Ngode Datagaliwabenaga andaha ngida balu iba gana laga biarubi bibahende haru dai bialu tigua biabe bialu haga wiyaruha daibu helaga biru. \v 12 Ani helewagola Yuda wali agali tigua lone widibi waini ibabi olibe lininaga welibi bibahende yalu ibalu anda hobane timbuni Ngode Datagaliwabenaga andaha biabe biagane damene wiaga wiaruha wigi bini.\x + \xo 13.12 \xt Mal 3.10\x* \v 13 Ani biyagola i̱na loma binigo mo miaga agali Selemaiabi mana lowini ngago lawai haga Sadogobi Libaiali Pedaiabi agali uruni tigua tamu hobane timbuni ogoniha handayaho helonaga dabo helaga biru. Ani helowa agali mbirabi ti biamogo bialu helonaga Saguru igini Madanaia aguane Hanana heago dabo helaru. Agali maru hearume lalu agali uruni ti tigabi bayaleore bialu haga ka layago hale howa i̱na ti dabo helaga biru. Marume agali ti heba biabe mandagi biaga hearunaga tomo mbiraleru mo tale bilo lowa helaru. \p \v 14 Ani helowa i̱na lalu, I̱naga Ngode Datagaliwabe-o í̠naga anda baya hangu handayaho holenenagabi í̠ mitangi bialu lotu lolenenaga mana mo tiga bulebi i̱na o biruruni mitangi bibe, laru. \p \v 15 Horo uruningi dege howa handalu hewaria Yudali maru hearume \w Sabada\w* horongi waini iba wabulenaga \w gerebi\w* lini geme hengedalu hemiria handaru. Yudali maru hearumebi nde Sabada horongi dege tomobi waini ibabi gerebi linibi poge linibi marualebi bibahende nogo dongi erekuinini mo paga howa Yarusalemeha yalu pole pialu hemiria handaru. Ani biyago hondowa i̱na bi hongo howa tihondo lamialu lalu, Tígua mbirale yalu pialu kamiruni Sabada horongidago yolo nabuleore, laru.\x + \xo 13.15 \xt Har 20.8-10, Man 5.12-14, Yar 17.21-22\x* \v 16 Agali maru Taia tano howa Yarusalemeha íbu hene. Agali uruni tigua Sabada horongi inanaga wali agalirume ti yolo muluma̱yanaga wena bo yalu dabudabu marualebi yalu Yarusaleme ibugu biaga hene. \v 17 Ani bialu heago hondowa i̱na Yudali agali haguane hearuhondo keba howa tihondo lamialu lalu, Tígua mana koore bialu Sabada horo mo ko halu horo maru bame ngaru ale dege bu hinarimidago irane agibe. \v 18 Bamba inanaga mamaliru tigua nde ogonidagua dege biyagola Ngode Datagaliwabehanda ti pani mialu tano ogo mo ko halu bo giala hole binigo. Ai tígua nde mana ko ogoni ale dege birimidagome Ngode Datagaliwabehanda Isaraeleali inahondo keba lone ha timbu holobadagonaga, ani laru. \p \v 19 Ani lowa i̱na tihondo bi hongo howa lamialu lalu, Sabada horo holenaga bibahendengi alendo ni paliragola tanonaga pabe panga dameneru payai halimu. Sabada horo hai howa alendo haragola panga damene dugua holene nga, laru. Ani lalu i̱naga biabe biaga agali hearuhondo lalu, Tígua tanonaga pabe panga mamage halu agali marume mbirale muni mulene aleru Sabada horongi mo yalu anda naibilo mamage halimu. \v 20 Ani birimagola horo marungi agali marume mbirale muni mule yalu ibalu hearia tanonaga pabe panga payarimago hondowa ti horo mendengi ina panga duguilo lowa ti pabe tagirahayagi palu haga hene. \v 21 Ti ani palu heago hondowa i̱na tihondo bi hongo howa lalu, Tí tagira ogoria agile bialu kamibe. Áyu ogoni tíni andaga pudaba. Halu mende Sabada horongi ibirimiyagua i̱na tí mana loleberogo lone naibalimu, lalu lamiru. Ani lamirugola ti mani naibi wahene. \v 22 Ani biyagola mani i̱na Libai agali hearuhondo lamialu, Tígua Ngode Datagaliwabenaga deni tíniha ko mbira para nahe holenaga mana biaga winidago bilimu. Anidagua bialu tíni bayale tigabi howa wai pabenaga panga haraba bibahende ngagoria mamage hole pilimu. Ani bialu kamigola agali bu karume Ngode Datagaliwabenaga Sabada horonaga mana ngago pugua nabi baya hangu talialu agali tara tara bu karume tanoha mbirale yalu anda naibilo handayaho halimu, lalu lamiru. \p Ani lai howa i̱na lalu, I̱naga Ngode Datagaliwabe-o í̠na wali agali gubalini timbuniore howa dara holene irane nawini dara timbuni haga kegoni. Anigo i̱na biabe bayale maru bialu haruliru mitangi bialu í̠na i̱ dara habe, laru. \p \v 23 I̱na horo uruningi dege maru wiaria handa walia harugo uru. Yudali maru hearume Asadodo wali berearubi Amono wali berearubi Moaba wali berearubi dabu bu hearia handaru.\x + \xo 13.23 \xt Har 34.11-16, Man 7.1-5\x* \v 24 Tinaga waneigini marume Asadodo wali agalinaga bi laga wiaru lalu hearia handaru. Marume dindi tara tara wiarunaga bi tara tara laga wiaru laga bialu hea. Ani lalu hearume ina Yuda wali agalinaga bi laga winiru ti manda nabi hearia handaru. \v 25 Ani heago hondowa i̱na agali urunihondo keba timbuni howa ti maru minu balu maru tinaga mandari dogo waharu. Ani buwa i̱na tíhondo lamialu lalu, Tígua mana ko ogoniore bialu harimida. Ani bialu harimidagonaga Ngode Datagaliwabehanda tíha mo ko holene anda ibilo, lalu lamiru. Ani lowa i̱na agali urunihondo bi hongo howa lamialu, Tínimebi tínaga waneigini bu karumebi dindi tara tara wali agali bu karu baba dabu nabule lalu Ngode Datagaliwabenaga minini howa bi hongohe lo widaba, laru. \v 26 Ani lowa i̱na tihondo laabo halu lalu, Tígua mana ko Kini Solomonohanda bialu haga biagaore bialu harimida. Abale Ngode Datagaliwabehanda Solomono gubalini ho howa ibu Isaraele wali agalinaga kini helo dabo helaya. Ani helowa Ngode Datagaliwabe ibugua Kini Solomonoha mini bayale gigabi timbuniore mo wia heagola kini maru dindi bibahendeha hearunaga mini gigabi wiaru nira dege lowa Solomono ibu bolangua timbuniorehe hene. Ani howa ibugua dindi tara wali Ngode Datagaliwabe mitangi nabiaga berearu dabu biyagoni. Ani dabu bu heagola wali urunime ibunaga mini mo batara hayagola Solomono ibugua mana ko bini.\x + \xo 13.26 \xt 2 Sml 12.24-25, 1 Kin 11.1-8\x* \v 27 Ani binigo iname nde mana tígua bialu kamiruni talialu dindi tara tara wali bedaru dabu birimayagua nde Ngode Datagaliwabenaga bi mana lowini ngago mo wahole beremada. Anigo iname ogonidagua bulenego bayaledalo manda bidamibe, laru. \p \v 28 Loma Binigo Mo Miaga Haguane Timbuni Eliasibi igini Yoiada henego ibu igini mbira henegome dindi tara wali uruni aria mbira dabu bu hene. Wali ogoni ibu agali Sanabalada mbira heago wane Bedehorono tanoni berene. Ani dabu bu heagola i̱na Yoiada igiri daliahe ogoni Yarusaleme tanoha nahelo bo taliatagi haru.\x + \xo 13.28 \xt Neh 4.1\x* \p \v 29 Ani buwa i̱na i̱naga Ngode Datagaliwabehondo lalu, Í̠nime loma binigo mo miaga karunime mana ko bialu karuni handabe. Tigua loma binigo mo miaga biabe bulene ngago mo ngubia helaya. Ani biyagome í̠nime habo nalolene bi loma binigo mo miaga karu bababi Libai agali karuni bababi lo wirigo habo lalu mo ko hayada, laru. \p \v 30 Anidagua biyagonaga i̱na loma binigo mo miaga hearubi Libai agali hearubi ti Ngode Datagaliwabenaga deni ko nahe bayale helonaga dindi tara wali agali hearunaga mana ko tiha wiyadaru bibahende mo wahai harugoni. Ani bialu i̱na ti mbira mbiranaga biabe bialu helo tu wu ngelarugoni. \v 31 I̱na wali agali marume lomabu delolenaga ira gabilo dabo helalu gabuwa ogongiore yalu ibalimu lalu henge mo bagiho ngelarugoni. Ani bialu tinaga mabuha widi pigane denegobi ira tara tara karunaga lini ala boga birarubi do yu ibalu lomabu mule wilimu, lalu lamiru. \p Anidagua lowa i̱na Ngode Datagaliwabehondo bi lalu, I̱naga Ngode Datagaliwabe-o mana bayale uruni i̱na birugo mitangi bialu i̱hondo turu halu biamogo bibe, lalu Nehemaiahanda lene.