\id MRK - Huli Bible [hui] -Papua New Guinea 2011 (web version -2013 bd) \h MAGA \toc1 Magahanda Bi Mana Debene gili binigo ogo \toc2 Maga \toc3 Mg \mt1 Maga \mt2 Magahanda Bi Mana Debene gili binigo ogo \imt1 Mbuga ogoha gilibu ngarunaga nemandi ogo \ip Bi Mana Debene Maga mbugani gilibu ngagome pigane tenialu, Yasu Keriso Ngode Datagaliwabe Iginiorenaga Bi Mana Debene, lalu gilibu nga. Magahanda Yasu ibu biabe biaga henegobi hongo holene yu henegobi walia halu gili bini. Yasuhanda mana lawai henegobi dama daragahe hearu wara tagi henegobi wali agalime ko biyaru domo wahaga henegobi ogonidagua bigi bialu howa ibunaga hongo walia halu hene. Yasu ibuni mitangi bialu lalu, Agali Hole Ibiyagome ibunaga holene wali agalinaga pela hole ibiya, lene. \ip Yasuhanda mana bialu henego Magahanda mo duniniore ho hene. Ani bialu ibugua pigane howa baboraya biaga Yonenaga te gili buwa Yonehanda Yasu baboraya bia henegobi dama Heyolabeme Yasu ba hendenegobi bi nemandi hangu gili buwa Yasuhanda biabe hongo howa bialu henegobi walia halu gili bini. Wali agali Yasu haruru piaga henerume Yasuhanda bule ibinigo irane ogo ale bule ibiralo ti manda nabi hene. Ani bialu heagola Yasu handabe manga haga maru hearume pigane emene hongo nahe howa mani hongo timbuniore halu ti Yasula waitigi ho hene. \ip Magahanda gilibu maro bialu Yasu ibu Yarusaleme anda puwa Sarere mbirani bialu henegobi homo aribia halu mo heya henegobi gilibu winigo nga. \iot Bu̱lu̱ baga buwa kuni gilibu ngago \io1 \ior 1.1-13\ior* \io1 Bi Mana Debene Pigane teninigo \ior 1.14–9.50\ior* \io1 Yasuhanda Galilini howa biabe taratara bialu henego \ior 10.1-52\ior* \io1 Yasu ibu Galili howa Yarusaleme penego \ior 11.1–15.47\ior* \io1 Sarere mbirani Yasuhanda Yarusalemehayagi howa bialu henego \ior 16.1-8\ior* \io1 Yasu homalu ibuni heyu henego \ior 16.9-20\ior* \io1 Yasu ibu horo dewaru ha pani haga bima pialu dahuliya andaga iraga halu penego \c 1 \s1 Baboraya biaga Yonehanda bi mana lamialu henego ogo \r (Madiu 3.1-12, Lugu 3.1-18, Yone 1.19-28) \p \v 1 Bi ogo Ngode Datagaliwabe Igini Yasu Kerisonaga Bi Mana Debene pigane teninigo ogo. \v 2 Ngode Datagaliwabe bi mana \w latagi\w* haga Aisaiahanda mbiwia halu lowinigo ibunaga mbugani gilibu nga.\x + \xo 1.2 \xt Ais 40.3, Mal 3.1, Md 11.10, Lg 7.27\x* \q1 Ngode Datagaliwabehanda lalu, Hale hadaba. I̱naga bi lamule pu larogome í̠naga hariga ba helo ibuhondo, Bamba ha, lolebero, lene. \q1 \v 3 Dindi ko yobi wali agali nahaga wiagoria howa mbiralime olalu,\x + \xo 1.3 \xt Ais 40.3, Md 3.3, Lg 3.4, Yo 1.15, 1.23\x* \q1 Anduane Homogo ibilo hariga ba hole manda manda bialu halimu. \q1 Hariga ogoni tigabiore wilo ba halimu, lalu ka, \m lenego gilibu nga. \p \v 4 Yone ibugua ogonidagua dindi ko wali agali nahaga wiagoria ibuwa bi mana lawai halu baboraya bia hole ibini. Ibugua ibuwa lalu, Ko birimigo domo wahelo tí bu mini beregedalu baboraya bulene nga, lalu lamialu hene.\x + \xo 1.4 \xt Ab 13.24, 19.4\x* \v 5 Wali agali Yudia dindi howabi Yarusaleme howabi bibahende hearu ibu hearia ibai hene. Tigua ibuwa ko biniru la pani haga biyagola Yone ibugua iba Yodanani ti baboraya biahaga bini. \p \v 6 Yone ibu nogo kamele irinime aga wabinigo karulowa mandibu nogo dongoneme wuwa hene. Ibu pagayabi mone taranaga ibanebi naga hene.\x + \xo 1.6 \xt LBM 11.22, 2 Kin 1.8, Md 11.8\x* \v 7 Ibugua mana lamialu lalu, I̱ ala íbu kogonigo maha mbirali i̱ dindiha lowa ibu daliga timbuniore kago ibulebira. I̱ bayale ndo kogome i̱na bulu paluwa ibunaga ge habe gamu pu hadolene nakarulapeore kogoni.\x + \xo 1.7 \xt Ab 13.25\x* \v 8 I̱na tí ibame baboraya bialu kogo ibugua Ngode Datagaliwabe Dininime tí baboraya bia holebira, lene.\x + \xo 1.8 \xt Ais 44.3, Yol 2.28, Ab 2.4, 10.45, 1 Ko 12.13\x* \s1 Yonehanda Yasu baboraya bia henego ogo \r (Madiu 3.13-17, Lugu 3.21-22) \p \v 9 Horo odarungi Yasu ibu Galili dindi Nasarete tano howa ibiyagola Yonehanda Yasu iba Yodanani baboraya bia hene. \v 10 Yasu ibaha howa hayayigola dahuliya andaga dugua hayago de hendene. Ani dugua hayagola Ngode Datagaliwabe Dinini ega malibu ale dalialu Yasuni birayago de hendene. \v 11 De handalu hearia dahuliya andaga howa bi ladali halu lalu, I̱ Iginiore i̱na í̠ gubalini ho howa í̠hondo turu timbuni ho kogoni, lene.\x + \xo 1.11 \xt Pig 22.2, Iba 2.7, Ais 42.1, Md 3.17, 12.18, Mg 9.7, Lg 3.22\x* \s1 Dama Heyolabeme Yasu ko mo bia habehedabe hondole ibinigo ogo \r (Madiu 4.1-11, Lugu 4.1-13) \p \v 12 Ogoniore lai heagola Ngode Datagaliwabe Dinini ibugua Yasu dindi ko wali agali nahaga wiagoria haru pu hene.\fig Ngode Datagaliwabenaga Dinini ibugua Yasu dindi ko wali agali nahaga wiagoria haru pu hene.|src="LEAR 111.tif" size="2" ref="(1.12)" \fig* \v 13 Ani haru pu hayagoha ibu horo pira maria (40) hene. Yasu hearia dama Heyolabeme ibu ko mo bia habehedabe hondole ibini. Yasu nogo gabua tara tara bu heagoha hearia dahuliyalirume ibu biamogo bule ibini.\x + \xo 1.13 \xt Iba 91.11-13\x* \s1 Yasuhanda Galilini biabe pigane tenialu bialu henego ogo \r (Madiu 4.12-17, Lugu 4.14-15) \p \v 14 Yone garabaya biya handala Yasu ibu Galili puwa Ngode Datagaliwabenaga Bi Mana Debene lamialu hene.\x + \xo 1.14 \xt Mg 6.17\x* \v 15 Yasuhanda lalu, Horo tu winigo áyu ogoni lola haragoni. Ngode Datagaliwabehanda Handame Ho Holene kaware ngagoni. Tígua ko birimigonaga mini beregedalu Bi Mana Debene yu tiga bilimu, lalu lamini.\x + \xo 1.15 \xt Dan 9.25, Md 3.2, Ga 4.4, Eb 1.10\x* \s1 Yasuhanda agali maria wena minagaru olenego ogo \r (Madiu 4.18-22, Lugu 5.1-11) \p \v 16 Yasu ibu Galili iba timbuniore bereago angeni pialu howa wena minaga agali kira Saimonobi ibu hamene Andurubi libugua wena nu ibaha ibira howa wena minalu hearia de hendene. \v 17 De hondowa Yasuhanda libuhondo lalu, Libugua agali minalibulo i̱na minawai holiya i̱ porodagua talima ibidaba, lene.\x + \xo 1.17 \xt Md 13.47, Lg 5.1-11\x* \v 18 Ani layagola libugua libunaga wena nu abale ngelalu ibu talima pene.\x + \xo 1.18 \xt Mg 3.20, Md 19.27, Lg 5.11\x* \p \v 19 Yasu emene lu pu howa ibugua Sebedi igini Yamesebi ibu hamene Yonebi libu iba taluni howa wena nu mo tiga bialu hearia de hendene. \v 20 De hondowa abale olayagola libu aba Sebedibi yolo biabe biaga hearubi ti iba taluni helalu libu Yasu talima pene. \s1 Agali mbira dama daragahe hearia Yasuhanda waratagi henego ogo \r (Lugu 4.31-37) \p \v 21 Ti Kabaniama tano anda puwa \w Sabada\w* horongi Yasu ibu \w ngoai\w* hagane andaha\x + \xo 1.21 \xt Mg 4.13\x* puwa ibugua mana lawai halu hene. \v 22 Mana lowinigo lawai haga hearume lawai hagadagua ndo Yasuhanda hongo holene taraore yu howa lawai hayagola wali agali hearume hale howa ti miniha mogo lai hene.\x + \xo 1.22 \xt Mg 7.28-29\x* \p \v 23 Ani lawai halu heagola agali dama daragahe mbira ngoai hagane anda biagoha abale anda ibuwa ibugua ga̱ lowa lalu, \v 24 Nasaretaeali Yasu-o ina kamagoha í̠na agi bule ibiribe. Ina bo wahole ibiribe. I̱na í̠ manda bido í̠ agali bayale tigabi Ngode Datagaliwabe ibuni kagoria howa ibini kegoni, lene.\x + \xo 1.24 \xt Mg 5.7\x* \p \v 25 Ani layagola Yasuhanda dama biago talialu, Bi nale agali ogo helalu í̠ tagira pu, lene. \p \v 26 Ani layagola damame agali biago mo biango bibi bia halu ga̱ lo helalu tagira pene.\x + \xo 1.26 \xt Mg 9.26\x* \v 27 Ani biyagola wali agali bibahende bu hearume tini degedege lagalaga bialu lalu, O biyagoni agiyabe. Mana gahenge ogonida. Damarume ibugua bidaba laradagua bilo bidaba lolene hongo yu kagoni, lene. \p \v 28 Yasuhanda biyaru Galili dindi bibahendeha wali agali bu hearume hale hai hene.\x + \xo 1.28 \xt Md 4.24\x* \s1 Yasuhanda wali agali dewa mo dabi haga binigo ogo \r (Madiu 8.14-17, Lugu 4.38-41) \p \v 29 Yasubi Yamese Yonebi ibunaga talima piaga maru biarubi ti \w ngoai\w* hagane andaha howa pialu Saimono Andurula andaga pene. \v 30 Saimono imane warago bowa poboyogo timbuni bu winigo tigua Yasu ibiyagola abaleore lamini. \v 31 Lamiyagola Yasu ibu wali biago warago bo wiagoria puwa ibugua gini mialu mo heya hene. Ani biyagola poboyogo ala biyago ereba halu dabi howa wali ogonime ti tomo nelo mule manda manda bini. \p \v 32 Alendo ni gai lalu paliyagola wali agali bu hearume warago bo wiaru mo yalu dama daragahe hearubi haru ibalu Yasu hearia ngoai hene. \v 33 Wali agali bibahende dindi ogoriani hearu anda ogoninaga haneni mo ngoai hene. \v 34 Ani biyagola Yasuhanda wali agali dewa warago tara tara bene wiaru mo dabi haga bialu dama dewa daraga hearu wara tagi haga bialu hene. Ani bigi biyagola dama biarume Yasu ibu ogoore kalo manda bu henego Yasuhanda dama biaruhondo, Bi naladababe, lene.\x + \xo 1.34 \xt Mg 3.11-12, Lg 4.41\x* \s1 Yasu ibu Galilini bi mana lamima penego ogo \r (Lugu 4.42-44) \p \v 35 Gao nale aruma ho wiagoha Yasu ibu heyalu tagira pialu mbirali naheore wiagoha puwa Ngode Datagaliwabela bi lalu hene.\x + \xo 1.35 \xt Md 14.23, Mg 6.46, Lg 4.42\x* \v 36 Saimonobi ibu heba mandagi hayarubi tigua Yasu hai bima pene. \v 37 Ani buwa ibu handa walia howa tigua ibuhondo lalu, Bibahende karume í̠ hai bialu ka, lene. \p \v 38 Ani layagola Yasuhanda ladai bialu lalu, Dindi maru kaware ngagoria bi mana lawai holiya ma. I̱ ani bule ibirugo, lene. \p \v 39 Ani lowa Galili bibahendeni ibaga bialu \w ngoai\w* hagane anda hearuha puwa Yasu ibugua bi mana lamialu dama daraga hearu wara tagi haga bialu hene.\x + \xo 1.39 \xt Md 4.23, 9.35\x* \s1 Yasuhanda agali mbira mo dabi henego ogo \r (Madiu 8.1-4, Lugu 5.12-16) \p \v 40 Ani bialu hearia agali ge hamua mbira Yasu hearia ibuwa ge duli hanga ho biruwa lamialu lalu, Í̠na i̱ mo dabi hoa biyagua nde mo dabi habehe ke, lene. \p \v 41 Ani layagola Yasuhanda gubalinime dara howa gi dogola amu howa agali biago ela halu lalu, I̱na í̠ mo dabi hoabago dabi ha, lene. \v 42 Ani layagola ge hamua ereba hai halu bayale hene. \v 43-44 Yasuhanda agali biagohondo hongo howa lalu, Ai hale ha. Maru nalami \w loma\w* binigo mo miaga agali kagome í̠ de hendelo ibu kagoria abale puabo halu pole pu. Ani bialu í̠ dabiore haridago wali agali karume de hendelo walia hole Mosesehanda bi lowini wiyadagua mbirale mbira Ngode Datagaliwabehondo bo mibe, lene.\x + \xo 1.43-44 \xt LBM 14.1-32, Mg 3.12, 7.36, Lg 5.14\x* \p \v 45 Ani laya handala ibu hale halu agali biagome pialu howa Yasuhanda nalamibe layago donge howa ibugua biyago lamigi bima pene. Ani layagola wali agali bu hearume bi layago hale hai hayagola Yasu ibu tano wiaruha tinaga deni pobe naheyagola wali agali nahaga wiagoria ha dai bu hene. Ani pu hearia wali agali dewa dindi bibahende wiaruha howa Yasu hearia ibugu ibugu bini. \c 2 \s1 Yasuhanda agali mbira kuduguhe mo dabi henego ogo \r (Madiu 9.1-8, Lugu 5.17-26) \p \v 1 Horo maru agima howa Yasu ibu Kabaniama dai bini. Dai bu heagola wali agali hearume, Yasu andaga daibu ka, layagola bibahendeme hale hai hene. \v 2 Hale howa wali agali dewaore Yasu hearia íbu ngoai howa ti anda tamuhabi harabanibi holene henge nawi gengeda tago bu heagola Yasuhanda bi mana ti lamialu hene. \v 3 Ani lamialu hearia agali marialime agali mbira kuduguhe winigo Yasu hearia mo yalu ibini. \v 4 Wali agali dewa ho gengeda tago bu heagola tigua agali biago Yasu hearia yalu anda pobe naheyagola anda dangini yalu iraga howa dangi gialowa agali ira ho yalu ibiyago Yasu heago tigatiga yarali hene.\fig ... anda dangini yalu iraga howa dangi gialowa agali ira ho yalu ibiyago Yasu heago tigatiga yarali hene.|src="LEAR 45.tif" size="2" ref="(2.4)" \fig* \v 5 Tigua mini mbiraore wu howa biyago hondowa Yasuhanda agali kuduguhe biagohondo lalu, I̱ igini í̠na ko birigo domai haya, lene.\x + \xo 2.5 \xt Lg 7.48\x* \p \v 6 Ani layagola \w Mana\w* lowinigo lawai haga maru berearume minime dege mitangi bigi bialu, \v 7 Agali ogonime bi larago agi larabe. Ibugua Ngode Datagaliwabe mege bialu kagoni. Ngode Datagaliwabe ibu hangume wali agali ko biyago domo wahabehe kago, minime lo manda bialu berene.\x + \xo 2.7 \xt Yob 14.4, Ais 43.25, 1 Yo 1.9\x* \p \v 8 Ti ani mitangi bialu bereago hondowa Yasuhanda tihondo lalu, Tígua ogonidagua manda bialu bedamigoni agibe. \v 9 I̱na agali kuduguhe biagohondo, Í̠na ko birigo domai haya, lolenego taibidabe be, Heyalu í̠naga tamunguru mo yalu ibaga bu ha, lolenego taibidabe. \v 10 Anigo Agali Hole Ibiyagome dindini howa wali agalime ko biyaru domo waholene hongo yu kago tí manda bilimulo walia haro, lene. Ani lowa ibugua agali kuduguhe biagohondo lalu, \v 11 Í̠hondo larogo, Heyuwa í̠naga tamunguru mo yalu andaga pamia, lene. \p \v 12 Ani layagola wali agali bu hearu handai heaore ibu heyalu ibunaga tamunguru mo yalu abale tagira pene. Ani biyagola ti bibahende hearume mogo lai howa Ngode Datagaliwabe mini yaraga halu lalu, O biragoni ale ina nahendene kamagoni, lai hene.\x + \xo 2.12 \xt Md 9.33\x* \s1 Yasuhanda Libai olenego ogo \r (Madiu 9.9-13, Lugu 5.27-32) \p \v 13 Yasu ibu iba Galili timbuniore bereagoha lone pene. Piyagola wali agali bibahende hearume Yasu hearia íbu ngoai hayagola ibugua bi mana lawai halu hene. \v 14 Ani lawai halu pialu hearia agali mbira muni dagisi ngi laga heago Alibiasa igini Libai ibu muni dagisi miaga andaha berearia de hondowa Yasuhanda lalu, I̱ porodagua talima íbu, lene. Ani layagola Libai ibu heyalu Yasu talima pene.\x + \xo 2.14 \xt Yo 1.43\x* \p \v 15 Ani bialu mani Yasu ibu Libai andaga tomo nalu berene. Agali dewa muni dagisi ngi laga hearubi mana ko biaga hearubi ti Yasu piyadagua haruru puwa Yasubi ibunaga talima piaga biarubi tomo nalu berearia ibalu biraganeni biruyu pene. \v 16 \w Mana\w* lowinigo lawai haga \w Perisi\w* aria maru hearume Yasu ibu mana ko biaga biarubi muni dagisi ngi laga biarubi heba mandagi tomo mandagi nalu bereago hondowa tigua Yasunaga talima piaga biaruhondo lalu, Yasu ibu mana ko biaga karubi muni dagisi ngi laga karubi heba tomo mandagi nalu bedago aginagadabe, lene.\x + \xo 2.16 \xt Md 11.19, Lg 15.1-2\x* \p \v 17 Ani layago hale howa Yasuhanda ladai bialu lalu, Wali agali warago nabe karu anogodame ti biamogo bilo ibu karia napiaga. Warago bene karu hangu anogodame ti biamogo bilo ibu karia piaga. I̱ ibirugo wali agali bayale karu olole ndo wali agali ko biaga karu olole ibirugoni, lene. \s1 \w Tomo\w* nane hagane mana winigo ogo \r (Madiu 9.14-17, Lugu 5.33-39) \p \v 18 \w Tomo\w* nane hagane horo hayagola baboraya biaga Yonenaga talima piaga biarubi \w Perisi\w* agali hearubi ti tomo nane hene. Wali agali tigua Yasu hearia ibuwa ibuhondo lalu, Yonenaga talima piaga karubi Perisi agalinaga talima piaga biarubi tomo nane kago. Í̠naga talima piaga karume tomo nane holenengi nalu kago irane agibe, lene. \p \v 19 Ani layagola Yasuhanda tihondo ladai bialu lalu, Agali mbirame wali dabu biragola wali agali tomo nole ngoai hararume tomo nane holene nga loleberamibe. Ani naloleberamiore. Agali wali dabu birago ibu ti heba mandagi biruwa tomo nolene nga. \v 20 Anigo horo mbira ibulebirago ibiragola agali wali dabu biaga biago ti kagoria howa marume ibu haru poragola ti tomo nane holene wulebira, lene. \p \v 21 Ani lowa Yasuhanda bi mende lalu, Mbiralime aga gobani aga gahengeme lebu para nahaga. Ani biyagua aga gahengeme aga gobago budulebira. Ani buwa ala budayadagua ndo buda timbu holebira. \v 22 Ogonidagua dege mbiralime \w waini\w* iba gahenge bedago waini iba hambu wiaga be meme dongoneme wabini bamba taweha odo bere nalaga. Mbiralime odo berelayagua waini ibame meme dongoneme wabini biago lere lalu waini iba piai halu biagobi ko holebira. Ani buligo waini iba gahenge bedago meme dongoneme wabini biago gahengeha odo berelolene nga, lene. \s1 \w Sabada\w* Horongi biabe nabiaga winigo ogo \r (Madiu 12.1-8, Lugu 6.1-5) \p \v 23 \w Sabada\w* horo mbirungi Yasu ibunaga talima piaga biaru heba ladi ale mini widi teha pialu hene. Pialu howa ibunaga talima piaga biarume widi biagonaga lini deago do nama pene.\x + \xo 2.23 \xt Man 23.25\x* \v 24 Ani bialu hearia \w Perisi\w* agali hearu tigua hondowa Yasuhondo lalu, Inanaga \w Mana\w* lowini ngago Sabada horongi nabulene winigo í̠naga talima piaga biarume mana puguwa bialu karuni handa, lene.\x + \xo 2.24 \xt Man 23.25\x* \p \v 25 Ani layagola Yasuhanda tihondo ladai bialu lalu, Debidibi agali maru ibu heba henerubi ti tomo nolene nawiyagola garibi lowa Debidihanda bini gilibu ngago tí nahende kamibe.\x + \xo 2.25 \xt 1 Sml 21.6\x* \v 26 Agali mini Abaiada ibu \w loma\w* binigo mo miaga haguane timbuni henego heangi Debidihanda Ngode Datagaliwabenaga andaha anda puwa mberedi Ngode Datagaliwabehondo loma bialu mini wiago nole mini. Mberedi ogoni marume nolene nawi loma binigo mo miaga agali degeme naga winigo Debidi ibu mo nalu agali ibu heba hayarubi nelo mo mini, lene.\x + \xo 2.26 \xt LBM 24.9\x* \p \v 27 Ani lowa Yasuhanda lamaro bialu lalu, Ngode Datagaliwabehanda wali agali bayale helonaga Sabada horo wini. Sabada horo bayale wilonaga wali agali wabini ndo.\x + \xo 2.27 \xt Man 5.14\x* \v 28 Ani binigo Agali Hole Ibiyago ibu Sabada horonaga Anduanebi ka, lalu lamini.\x + \xo 2.28 \xt Md 12.8\x* \c 3 \s1 Agali mbira gi kohe hearia Yasuhanda mo dabi henego ogo \r (Madiu 12.9-14, Lugu 6.6-11) \p \v 1 Yasu ibu \w ngoai\w* hagane andaha halu mende anda pene. Anda ogoniha agali mbira gi mbariane kohe hene. \v 2 Wali agali maru hearume Yasuhondo, Í̠na koore biri, loa howa tigua Yasuhanda \w Sabada\w* horongi agali biago mo dabi harabe hondole ti ha para howa hondo hene. \v 3 Yasuhanda agali gi kohe biagohondo lalu, Heyalu i̱ kogoria íbu, lene. \v 4 Ani lowa ibugua tihondo lalu, Sabada horongi inanaga \w Mana\w* lowinigome bulene nabulenebi agi lo ngabe. Biamogo bulene lo ngabe be mo ko holene lo ngabe. Wali agali bayale helo pele mulene lo ngabe be homelo bolene lo ngabe, lene.\x + \xo 3.4 \xt Lg 14.3\x* \p Ani layagola tigua ladai nabi hene. \v 5 Yasu ibugua wali agali biaru handalu hearia bu mini giambe ho heago hondowa keba halu agali biagohondo lalu, Í̠naga gi mbariane dogola, lene. Ani layagola agali biagome ibunaga gi mbariane dogo layaore bayale ho dai bini.\x + \xo 3.5 \xt Yo 11.33\x* \v 6 Ani biyago hondowa \w Perisi\w* agali hearume tagira pialu \w Herodo\w* aria hearia puwa, Yasu homelo agi bimabe, lalu lo manda bialu hene.\x + \xo 3.6 \xt Md 22.15-16\x* \s1 Wali agali dewaore Galili iba angeni ngoai henego ogo \p \v 7 Yasu ibunaga talima piaga biaru heba ti o hayagoria wahalu Galili iba timbuniore bereagoria pene. Ti piyadagua wali agali dewaore Galili howabi Yudia howabi \v 8 Yarusaleme howabi Idumia howabi iba Yodana edeyagi howabi Taia howabi Saidono howabi dindi uruniha howa wali agali au lole labe nahe Yasuhanda biyago hale howa haruru puwa ibu hearia íbu ngoai hene.\x + \xo 3.8 \xt Md 4.25\x* \v 9-10 Ani ngoai hayagola ibugua wali agali dewa mo dabi hayago hondowa waragobe dewa hearume Yasu ela hole garere bima ibu hearia ibini. Ani biyagola ibiyarume ibu ho gengedoligo lowa Yasuhanda ibunaga talima piaga biaruhondo lalu, Iba talu kaware yalu íbu widaba, lene.\x + \xo 3.9-10 \xt Mg 4.1, Lg 5.1-3\x*\x + \xo 3.9-10 \xt Md 9.21, 14.36, Mg 5.29, 6.56, Lg 7.21\x* \v 11 Ani biyagola wali agali dama daragahe hearume Yasu de hondowa ti ibu geha bulu paluwa ga̱ lalu, Í̠ Ngode Datagaliwabe Igini kegoni, lene.\x + \xo 3.11 \xt Mg 1.23-24, Lg 4.41\x* \p \v 12 Ani layagola ibugua dama biaruhondo bi hongo howa lalu, I̱ Ngode Datagaliwabe Igini kogonigo maru nalamilimu, lene.\x + \xo 3.12 \xt Md 8.4, 12.16, Mg 1.34\x* \s1 Yasuhanda \w abosolo\w* homberiali (12) dabenego ogo \r (Madiu 10.1-4, Lugu 6.12-16) \p \v 13 Yasuhanda dindi hombene wiagoria iraga howa agali maru ibuni hamelearu olayagola ti ibu hearia ibini. \v 14 Ibiyagola ibugua agali homberiali (12) dabowa ogoningi tinaga mini \w abosolo\w* wini. Ani buwa ibugua tihondo lalu, I̱na tí i̱ heba mandagi hami̱ya dabarugo maha i̱na tígua mana lamule pudaba lolebero. \v 15 Ani larogola tígua dama daraga karu wara tagi holenenaga hongo karulo holeberami, lene. \p \v 16 Yasuhanda agali homberia abosolo helo dabenedaru mini uru Saimono Yasuhanda ibu mini mende Pida winigo ibubi\x + \xo 3.16 \xt Yo 1.42\x* \v 17 Sebedi igini Yamese Yonela henego Yasuhanda libu mini mende Boaneyisi inanaga bi lalu Hari Kulu igini winigo libubi\x + \xo 3.17 \xt Lg 9.54\x* \v 18 Andurubi Pilibibi Badolomiubi Madiubi Tomasabi Alibiasa igini Yamesebi Tadiasabi Saimono ibu ka̱i̱ mini \w Paidoro\w* ibubi \v 19 Yudasa Isagariodo ibu Yasu nde lenego ibubi homberiali (12) uruni Yasuhanda dabene. Ani dabai halu Yasu ibu andaga pene. \s1 Yasu dama Heyolabelanaga te ogo \r (Madiu 12.22-32, Lugu 11.14-23, 12.10) \p \v 20 Wali agali dewaore lone ngoai hayagola Yasubi ibunaga talima piaga biarubi ti tomo nolene henge nawi hene.\x + \xo 3.20 \xt Mg 6.31\x* \v 21 Wali agali hearume, Yasu lulu kago, layagola hale howa ibu dameneme Yasu damu pene.\x + \xo 3.21 \xt Yo 7.5, 10.20\x* \p \v 22 Yarusalemeni howa \w Mana\w* lowinigo lawai haga ibiyarume lalu, Dama mini Heyolabe Yasunaga gubaliniha daraga ka, lalu, Yasu ibu dama bibahende karunaga haguane hongoni howa dama karu wara tagi haga ka, lene.\x + \xo 3.22 \xt Md 9.34, 10.25\x* \p \v 23 Ani layagola Yasuhanda, Ibidaba, lowa tihondo bi yobage lalu, Dama Heyolabeme ibuni agua wara tagi habehe kabe.\x + \xo 3.23 \xt Md 4.10, Lg 11.17-22\x* \v 24 Dindi mbiraoreni howa tini tale bigibigi bu howa wai bia a̱i̱ na̱i̱ biyagua hangu hangu haga haga bu holebira. \v 25 Hameigini mbiraoreme tini tale bigibigi bu howa wai biyagua hangu hangu haga haga bu holebira. \v 26 Dama Heyolabeme haru kagoria tale bigibigi bu howa ti wai biyagua bia ho wiaabo habe nahe hangu hangu haga haga bu howa ereba hai holebira, lene. \p \v 27 Mbiralime agali hongohe kagonaga andaha ibunaga mbirale ngaru mo kayu bule pobe nahe holebira. Ibugua agali hongohe biago ala gi gebi minu huba bu wiyagua nde mani ibunaga andaha mbirale ngaru mo kayu bule pobehe holebira, lene.\x + \xo 3.27 \xt Ais 49.24, Md 12.29\x* \p \v 28 Ani lowa Yasuhanda lalu, Tíhondo heneneore larogo. Wali agalime ko bibahende birarubi mege bialu bi ko tara tara lararubi domo wahabehe holebira.\x + \xo 3.28 \xt Md 12.31-32, Lg 12.10, 1 Yo 5.16\x* \v 29 Mbiralime Ngode Datagaliwabe Dinini mege biyagua domo wa nahe ibunaga ko ogoni ibuniha wiaaboboore wulebira, lene. \v 30 Tigua, Yasu gubaliniha dama daraga ka, layagola Yasuhanda bi ogoni lene. \s1 Yasu ai̱ya hamenerunaga te ngago ogo \r (Madiu 12.46-50, Lugu 8.19-21) \p \v 31 Yasu ibu ai̱ya hamenerume tagirani íbu howa lalu, Yasu tagira ibilo lamidaba, lene.\x + \xo 3.31 \xt Mg 6.3, Yo 2.12, Ab 1.14\x* \v 32 Ani layagola wali agali Yasu heba biru mabu bu berearume Yasuhondo lalu, Í̠ ai̱ya hamene mbalinirume tagirani íbu howa í̠ olara, lalu lamini. \p \v 33 Ani lamiyagola ibugua ladai bialu lalu, I̱ ai̱ya hameneru ai imabe, lene. \v 34 Ani lowa ibugua wali agali biru mabu biaru handa de̱le̱ buwa lalu, De handadaba. I̱ ai̱ya hameneru o bedaruni, lene. \v 35 Ani lowa lalu, Ngode Datagaliwabehanda hame ledadagua biaga karu ti i̱ hamenebi i̱ mbalinibi i̱ ai̱yabi kagoni, lene. \c 4 \s1 Bi yobage lowa, Tomo egene polama pene, lenego ogo \r (Madiu 13.1-9, Lugu 8.4-8) \p \v 1 Yasuhanda iba Galili bereago angeni howa bi mana lone lawai halu hene. Wali agali dewaore íbu ngoai howa ibu bereagoria ho mabu biyagola ibu iba taluni ubade ho biralu wali agali ti iba angeni hene.\x + \xo 4.1 \xt Mg 3.7-9, Lg 5.1-3\x* \v 2 Yasuhanda bi yobage lowa mana dewaore tihondo lawai halu lalu,\x + \xo 4.2 \xt Md 13.34, Mg 4.33-34\x* \p \v 3 Hale hadaba. Agali mbirame ladi ale mini widi egene mabuni ba a̱i̱ na̱i̱ bima pene. \v 4 Ba a̱i̱ na̱i̱ bima piyagola egene maru hariga teneni ibira ho wiaria egame ibuwa mo nai hene. \v 5-6 Egene maru ege to̱le̱ dindi mbaliahe wiagoriani ibira hayaru abale anda halu pini dindiha puabo naheyagola yuni emene doai lalu tagira ibiyago ni daba hayagola gau lai hene. \v 7 Ani buwa egene maru dindi pu kuabu anihe pini gandula anda hene wiagoriani ibira hayaru ani heba mandagi anda hamaga ho gengedalu oge hayagola lini nade hene. \v 8 Egene maru dindi bayale wiagoria ibira hayaru anda halu lini dewa dene. Irane marume lini pira tebira (30) dene. Irane marume pira waragaria (60) dene. Irane marume pira pira (100) dene, lene.\x + \xo 4.8 \xt Md 13.8, Lg 8.8, Yo 15.5, Kl 1.6\x* \p \v 9 Ani lowa Yasuhanda lamaro bialu lalu, Tí hale kamiyagua nde hale haramine, lene. \s1 Bi yobage lolene irane winini lenego ogo \r (Madiu 13.10-17, Lugu 8.9-10) \p \v 10 Yasuhanda bi ogoni layagola howa hale hayaru maru ibunaga talima piaga homberiali biaru heba Yasu ibu hangu hearia ibuwa tigua ibuhondo lalu, Bi yobage lalu larigo irane aginaga lalu laribe, lene. \v 11 Yasuhanda tihondo ladai bialu lalu, Ngode Datagaliwabehanda Handame Ho Kagonaga manda bulene ala pani nahe ngelenego áyu tí manda bilimulo langero. Wali agali tagira karuhondo bi yobage hangu lamialu kogo \v 12 irane ogo,\x + \xo 4.12 \xt Ais 6.9-10, Yo 12.40, Ab 28.26-27\x* \q1 Tigua deme handaya haabo hara tiraga galone handa walia naholebira. \q1 Tigua haleme hale hara tiraga minime manda nabulebira. \q1 Tigua handa walia ha minime manda bia ani bidale tinaga mini beregedo kale. \q1 Ani beregedale tigua ko biyago Ngode Datagaliwabehanda domo wa kale, \m lene. \s1 Bi yobage lenegonaga lone garea lo minigo ogo \r (Madiu 13.18-23, Lugu 8.11-15) \p \v 13 Yasuhanda tihondo lalu, Bi yobage larugo galone manda nabi kamibe. Manda nabi kamiyagua nde bi yobage bibahende larogo agua manda buleberamibe. \v 14 Agali biagome tomo egene polayadagua Ngode Datagaliwabenaga bi mana polaga ka. \v 15 Wali agali maru tomo egene harigani ibira hayago ale karume bi mana hale haragola dama Heyolabeme abale ibalu bi mana bu habaneha polayago mo yalu piaga. \v 16 Ogonidagua wali agali maru tomo egene ege to̱le̱ dindi mbaliaheni ibira hayago ale karume bi mana hale howa turu halu mo yaga. \v 17 Ani buwa tinaga bu habaneha anda puabo habe nahedagola ti ha wiaabo nahaga. Ani buwa marume tigua bi mana mo yayago hondowa ti mo tandaga haragolabi mo ko holene íbu ngagolabi ti abaleore yu wahalu piaga. \v 18 Wali agali maru tomo egene dindi anihe pini gandula anda hene wiagoria ibira hayago ale karume bi mana hale howa\x + \xo 4.18 \xt Md 26.31\x* \v 19 dindini holene mitangi bialu mini tumutumu wu holenebi dindinaga mbirale dewa ngaru minime wua hai holenebi mbirale tara tara ngago dimagoli holenebi urunime bi mana hale hayago ho gengedalu oge haragola lini nadaga ka.\x + \xo 4.19 \xt Md 19.23-24, 1 Ti 6.9, 6.17\x* \v 20 Anigo wali agali maru tomo egene dindi bayaleni ibira hayago ale karume bi mana hale howa mo yai halu tiha lini pira tebira (30) da pira waragaria (60) da pira pira (100) daga bigi biaga ka, lene. \s1 Lamu hale te ogo \r (Lugu 8.16-18) \p \v 21 Ani lowa Yasuhanda tihondo lalu, Mbiralime lamu hale delowa ndisime dambi ho wiagabe be paliagane dagia andaneha wia do hagabe. Lamu hale delowa dagia daligani wiaga ndobe.\x + \xo 4.21 \xt Md 5.15, Lg 11.33\x* \v 22 Mbirale wia do kago mo pani hai halu mbirale yi ho ngago mo pani ho ngelolebira.\x + \xo 4.22 \xt Md 10.26, Lg 12.2\x* \v 23 Tí hale kamiyagua nde hale haramine, lene. \p \v 24 Ibugua laabo halu howa tihondo lalu, Mana hale haramigo bayuwa mitangi bilimu. Wali agali marume birago tígua hondowa dabaramilidagua Ngode Datagaliwabehanda tígua beramigobi hongo howa dabolebira.\x + \xo 4.24 \xt Md 7.2, Lg 6.38\x* \v 25 Mbiralime mbirale mbira yu kagohondo Ngode Datagaliwabehanda dewa mo tago halu mulebira. Mendealime mbirale mbira nayi howa emeneore yidogoni karulape dege yidolo kago Ngode Datagaliwabehanda yamulebira, lene.\x + \xo 4.25 \xt Md 13.12, 25.29, Lg 19.26\x* \s1 Tomo egene anda haganenaga bi yobage lalu lenego ogo \p \v 26 Yasuhanda laabo halu lalu, Ngode Datagaliwabehanda Handame Ho Kagoria ogo ale nga. Agali mbirame tomo egene mabuni polalu howa \v 27 mbiraga pali egerebagi heya bigi bialu ka tambu tomo egene polayago doai lalu anda haga. Agua bialu anda harabe ibu manda nabi haga.\x + \xo 4.27 \xt Ya 5.7\x* \v 28 Tomo egene dindiha howa anda harago yuni ala anda halu mani pabua balu lini daga. \v 29 Ani buwa maniore boga bialu ladi ale mini widi lini dolene tu haragola agalime ayu tibu wangobime gandulaga, lene.\x + \xo 4.29 \xt Yol 3.13, Mo 14.15-18\x* \s1 Bi yobage lowa ira \w masada\w* egenenaga te lenego ogo \r (Madiu 13.31-32,34, Lugu 13.18-19) \p \v 30 Yasuhanda ogonidagua dege lalu, Ngode Datagaliwabehanda Handame Ho Kagoria agi ale lamabe. Bi yobage irane aginaga lalu garea lo lamabe. \v 31 Ngode Datagaliwabehanda Handame Ho Kagoria ogo ale nga. Agalime ira \w masada\w* egene mbira emene koore ngago mabuni hangaragola \v 32 egene ogoni anda halu maru kagobi ndo ibu timbuniore anda ho haga. Ani anda howa magane timbuni kagola egame gumbaha tinaga anda biaga, lene. \p \v 33 Yasuhanda wali agali hearuhondo bi mana lamialu ti manda bua kadagua manda bilo bi yobage hangu dewa ogonidagua lalu lamialu hene. \v 34 Ibugua tihondo mana lamialu bi yobage dege lalu lawai hene. Yasubi ibunaga talima piaga biarubi tini hangu howa ibugua bi yobage layarunaga irane bibahende lamiai hene. \s1 Yasuhanda puyabu ibalahondo bi lenego ogo \r (Madiu 8.23-27, Lugu 8.22-25) \p \v 35 Horo ogoningi dege ni paliyagola Yasuhanda ibunaga talima piaga biaruhondo lalu, Iba timbuniore domalu ange edeyagi ma, lene. \v 36 Ani lowa wali agali dewa bu hearu helalu iba talu Yasu pu birayagoria ibunaga talima piaga biarubi ti haru biralu pene. Iba talu marubi ogoriani wini. Wali agali maru iba talu urunini biralu Yasu piyadagua haruru pene. \v 37 Pialu hearia puyabu timbuni hongo howa pulayagola iba yaribu buwa iba talu guaneha iba anda ibini. Iba anda ibuwa talu to̱lole bini. \v 38 Ani biyagola Yasu ibu iba talu ereneha haguanda howa palia hondo hearia tigua ibu mo barila halu lalu, Lawai haga-o heya. Ina homaramago nahende padebe, lene. \p \v 39 Ani layagola Yasuhanda heyuwa puyabuhondo, Pu nalabe, lalu ibahondobi, Yaribu nabibe, lene. Ani layaore puyabu pu nale ereba halu ibabi yaribu nabi nimu lowa bayaleore wini. \v 40 Ibugua tihondo lalu, Aginaga gi ho kamibe. Ngode Datagaliwabehondo mini mbiraore nawi kamibe, lene. \p \v 41 Ani layagola tigua gi timbuni howa tini bi lagalaga bialu lalu, Puyabubi ibabi ibugua bi layago hale hagadago agali ogoni ibu aidabe, lalu hene. \c 5 \s1 Yasuhanda agali mbiraha dama daraga ho hearia wara tagi henego ogo \r (Madiu 8.28-34, Lugu 8.26-39) \p \v 1 Yasubi ibunaga talima piaga biarubi ti iba Galili ange edeyagi pialu Gerasa dindi anda pene. \v 2 Yasu ibu iba talu ngelalu pialu hearia agali mbira dama daragahe egeanda homali wiaruha henego ibalu hearia lola hene.\x + \xo 5.2 \xt Mg 1.23\x* \v 3 Agali biago ibu homali hearuha haabo haga hene. Mbiralime ibunaga gi gebi seni pume minu huba bibe nahe hene. \v 4 Tigua ibu gi gebi seni pume huba bu wiaabo hayagola ibugua seni pu tongo laabo haga hene. Ani henego tigua ibu mo tabila habe naheyagola helene. \v 5 Agali ogoni ibu horombe mbiragabi homali kagoriabi dindi hombenehabi ibaga bialu ga̱ lalu areme ibunaga tingini podalu haga hene. \p \v 6 Ani bialu hagago Yasu kaundiani ibiyaria hondowa ibu gerai lalu Yasu hearia ibuwa ge duli hanga howa bulu palene. \v 7 Ani buwa bi dalimu ga̱ lowa lalu, Ngode Datagaliwabe Daligaorene Daliga Kagonaga Igini Yasu í̠na i̱hondo agi bule ibiribe. Ngode Datagaliwabe mitangi bialu i̱hondo pani nangibe, lene.\x + \xo 5.7 \xt Mg 1.24\x* \v 8 Bi layago irane Yasuhanda damahondo, Tagira pu, lalu heaore ani ladai bini. \p \v 9 Yasuhanda ibuhondo lalu, Í̠ mini aibe, lene.\x + \xo 5.9 \xt Md 26.53, Lg 8.30\x* \p Ibugua ladai bialu lalu, I̱ mini Dewa ina dewali kamago, lene. \v 10 Ani lowa ibugua Yasuhondo hongo howa laabo halu lalu, Ina dindi ogo wahalu pudaba nalabe, lene. \p \v 11 Nogo dewaore bare kawareni pi̱a̱ nalu bu hene. \v 12 Anigo dama daraga ho hayarume Yasuhondo hongo howa lalu, Ina nogo na̱i̱ karuha anda pu holoma̱ya pudaba la, lalu lai hene. \v 13 Yasuhanda, Ani bidaba, layagola agali helalu dama biarume tagira pialu nogo dewa daosini kira agima (2,000) hayaruha anda pene. Anda piyagola nogo bibahende hayaru bareni dalipebe bialu dai lo yalu pialu iba timbuniore bereagoha anda piai hayagola ibame nogo biaru nai hene. \p \v 14 Ani biyagola nogo haru haga hearume gerai lalu pialu tanohabi dindi anda bu wiaruhabi lopebe bima pene. O layago hale howa wali agali bu hearume agi biyadabe hondole pene. \v 15 Ti Yasu hearia ibuwa agali ala dama dewa daragahe hayago aga karulowa ibu mini bayale wia dai bu bereago de hondowa ti bibahende gi hai hene.\x + \xo 5.15 \xt Lg 8.27, 8.35\x* \v 16 Maru handayarume wali agali íbu hearu hale helo dama dewa wara tagi hayarubi nogo ibaha puwa homayarubi te lalu lamiai hene. \p \v 17 Ani lamiyagola tigua Yasuhondo lalu, Í̠ inanaga dindi ogoriani nahe wahalu pu, lene. \p \v 18 Ogonidagua laya handala Yasu ibu iba taluni birule biyaria agali ala dama dewa daragahe hayagome ibuhondo lalu, Í̠ poredagua mba, lene. \p \v 19 Ani layagola Yasuhanda agali biago ibuhondo lalu, I̱ heba pobe nahedago Anduane Homogohanda í̠hondo biyagobi dara hayagobi í̠ damene lamule andaga pu, lene. \p \v 20 Ani layagola agali biagome Tano Pira wiaruha lamima ibaga bialu Yasuhanda ibuhondo biyago wali agali hearuhondo lamiai hayagola ti minime mogo lai hene.\x + \xo 5.20 \xt Md 4.25, Mg 7.31\x* \s1 Yairasa wanebi wali Yasunaga agani ela hayagobi dabi henego ogo \r (Madiu 9.18-26, Lugu 8.40-56) \p \v 21 Yasu iba taluni biralu iba timbuniore domalu dai buwa ibu iba angeni hearia wali agali dewa íbu ngoai hene. \v 22 Ani ngoai hayagola \w ngoai\w* hagane anda hondo haga mbira mini Yairasa ibuwa Yasu de handalu ibu geha bulu palialu \v 23 hongo howa ibuhondo lalu, I̱ wane emene mbira homolene kaware ngago ibu nahome dabi helo í̠naga gime ela habelo mba, lene.\x + \xo 5.23 \xt Md 8.3, Mg 7.32\x* \p \v 24 Ani lowa libu haru pialu hearia wali agali dewa hearu Yasu haruru pialu gengeda tago bima pene. \p \v 25 Pialu hearia wali mbira mali pira mbirani kira (12) warago taraore baabo haga berene. \v 26 Ibugua anogoda agali dewaoreme handalu ibunaga muni yolo bialu biyagola miai howa dabi nahe warago íbu timbuore hene. \v 27 Ani biruwa Yasuhanda mo dabi haga ka layago hale howa ibu wali agali Yasu haruru piyaru heba pene. \v 28 Ala ibuni hangu lo manda bialu, I̱na Yasunaga agani ela haruyagua dabi holebero, manda bini.\x + \xo 5.28 \xt Md 14.36\x* \p \v 29 Ibugua Yasunaga agani ela hayagola warago bayago abaleore ereba halu ibunaga tingini dabi haiore hayada manda bini. \v 30 Anidagua biyagola Yasu ibunaga mo dabi haga hongo piayuago manda buwa ibu beregedalu lalu, I̱naga agani ela haya aiwabe, lene.\x + \xo 5.30 \xt Lg 5.17, 6.19, 8.46\x* \p \v 31 Ani layagola ibunaga talima piaga biarume ibuhondo lalu, Wali agali dewali gengeda tago bu kamago de hendedego. Aiwa ela hayabe larigo aginaga laribe, lene. \p \v 32 Ani layagola Yasuhanda aiwa ela hayabe hondole handa de̱le̱ bini. \v 33 Wali biagome warago dabi hayago manda buwa gi howa duru lalu Yasu hearia ibini. Ibuwa ibu geha bulu paluwa bibahende ibuni biyago lamiai hene. \v 34 Ani lamiai hayagola Yasuhanda ibuhondo lalu, I̱ wane-o í̠na Ngode Datagaliwabehondo mini mbiraore wirigome í̠ mo dabi hayago ai warago lone naboleberego mo palia holene karulo yalu pu, lene.\x + \xo 5.34 \xt Mg 10.52, Lg 7.50, 17.19, Ab 14.9\x* \p \v 35 Yasuhanda wali biagohondo bi lamialu heaore agali maru hondo haga Yairasa ibunaga andaga howa ibini. Ibuwa tigua lalu, Í̠ wane biago tongo lo miyago ai Lawai Haga kago la pugu nabibe, lene. \p \v 36 Tigua bi ani layagola hale howa Yasuhanda hondo haga Yairasahondo lalu, Gi nahe Ngode Datagaliwabehondo mini mbiraore wibe, lene. \v 37 Ani lowa wali agali maru hearu helalu Yasuhanda Pida Yamese ibu hamene Yonema tihondo, Ina hangu hondo maibidaba, lene. \v 38 Hondo haga agali biagonaga andaga anda pialu hearia wali agali dewa ngoai ho hearume bi lagalaga bialu dugu timbuni bialu hearia Yasu ibu handa walia hene.\fig ... wali agali dewa ngoaiho hearume bi lagalaga bialu dugu timbuni bialu hearia Yasu ibu handa walia hene.|src="LEAR 2.tif" size="2" ref="(5.38)" \fig* \v 39 Handa walia howa ibu anda tamuha puwa tihondo lalu, Tí aginaga bi laga bialu dugu timbuni bialu kamibe. Wandari emene ogoni ibu tongolo mia nabi palia dege bida, lene. \p \v 40 Ani layagola tigua Yasuhondo oba halu hene. Ani biyagola ibugua ti bibahende wara tagi howa wandari ai̱ya ababi agali tebira biarubi ti haru hobane mbiraha wandari moa heagoria pene.\x + \xo 5.40 \xt Md 9.25, Lg 8.54, Yo 11.11\x* \v 41 Yasuhanda wandari biago gini yamuwa ibuhondo lalu, Talita kumi, inanaga bi lalu, Wandari emene heya laro, lene.\x + \xo 5.41 \xt Lg 7.14\x* \p \v 42 Ani layaore wandari biago heyalu ibaga bini. Wandari ogoni ibu mali pira mbirani kira (12) berene. Ani biyagola wali agali hearume handawa bialu mogo timbuniore lai hene. \v 43 Yasuhanda tihondo hongo howa lalu, O birudagoni wali agali mbirali nalamilimu, lowa lalu, Wandari ogoni tomo nelo midaba, lene.\x + \xo 5.43 \xt Mg 1.44, 7.36, Lg 8.55\x* \c 6 \s1 Nasarete wali agalime Yasu hame nale henego ogo \r (Madiu 13.53-58, Lugu 4.16-30) \p \v 1 Yasu dindi ogoni wahalu ibunaga talima piaga biaru heba ibunaga dindiha dai bini. \v 2 \w Sabada\w* horo hayangi Yasu \w ngoai\w* hagane andaha anda puwa ibugua mana lawai halu hene. Ibugua mana lawai hayago hale howa wali agali dewa hearume mini mogo lai howa lalu, Bi larago aiwa laminidabe. Ibu mini timbuni ngago aiwa mo wia henedabe. Ibugua biabe agalime nabiagane ale bialu kago agidabe.\x + \xo 6.2 \xt Yo 7.15\x* \v 3 Ibu anda biabe biaga agali Meri igini ndo kabe. Ibu Yamese Yosese Yudasa Saimonoma tinaga hamene ndo kabe. Ibunaga mbalibuniru ina heba o bedamagoni ndobe, lene. Tigua ani lowa ibu handabe manga halu hame nale hene.\x + \xo 6.3 \xt Yo 6.42\x* \p \v 4 Ani biyagola Yasuhanda tihondo lalu, Ngode Datagaliwabe bi mana \w latagi\w* haga kagome bi laragola dindi bibahendeni wali agali karu hale haga ka. Ibuni dindini howa bi mana lamiragola ibu damenebi hameiginibi ti degeme hale nahaga ka, lene.\x + \xo 6.4 \xt Md 13.57, Lg 4.24, Yo 4.44\x* \v 5 Ibugua biabe agalime nabiagane ale biyagonidagua dindi ogoriani nabibehe hene. Ibugua wali agali mbira mbira hangu warago bayago gime ela halu mo dabi hene. \v 6 Ani biyago hondowa ti mini mbiraore nawiyagola ibu mogo timbuni lo hene.\x + \xo 6.6 \xt Ais 59.16, Md 9.35, Lg 13.22\x* \s1 Yasuhanda homberiali (12) biaruhondo, Mana lama purogo ladaba, lenego ogo \r (Madiu 10.5-15, Lugu 9.1-6) \p Ani buwa ibu wali agali bu hearuha bi mana lawai hama ibaga bialu hene. \v 7 Yasuhanda ibunaga talima piaga homberiali (12) biaru olalu, Mo mogo bidaba, lowa ibiyagola tihondo lalu, Tí purogo lalu kirali kirali pugu pugu bidaba, lene. Ani lalu dama daraga karu tigua wara tagi helo ibugua tihondo hongo holene mini.\x + \xo 6.7 \xt Lg 10.1\x* \v 8-9 Ibugua tihondo lalu, Tí pialu howa dabudabu mberedibi muni ngi lowa mo hanagane nubi munibi mbira nahene pilimu. Halimbubi ge subi aga mbira hangubi uruni karulalu pilimu, lene.\x + \xo 6.8-9 \xt Md 10.9-10\x*\x + \xo 6.8-9 \xt Lg 10.4-11\x* \v 10 Ibugua tihondo laabo halu, Dindi mbira anda poramigoria anda mbira paluene henge ngiragoria dege paliaabo halimu. Wahalu poramingi wahole. \v 11 Wali agali dindi mbirani karume, Naibidababe, lowa tínaga bi hale habe manga hayagua dindi ogoni wahalu pilimu. Wahalu pialu tigua biyagoni walia hole tínaga geni abalu para kago taulo wahalu pilimu, lene.\x + \xo 6.11 \xt Ab 13.51\x* \p \v 12 Ani laya handala agali homberiali (12) biaru ti purogo lowa wali agali hearuhondo, Tí bu mini beregedo halimu, lalu lamima pene. \v 13 Tigua ani lamima pialu howa dama dewa daraga hearu wara tagi haga bima pene. Warago bo wiarubi tigua olibe lininaga weli odo wiyagola dabi haga bini.\x + \xo 6.13 \xt Ya 5.14\x* \s1 Baboraya biaga Yone homenego ogo \r (Madiu 14.1-12, Lugu 9.7-9) \p \v 14 Wali agalime Yasu mini lo yogo lai hayago Kini Herodo hale hene. Marume lalu, Baboraya biaga Yone ala homayago lone ho dai bu howa agalime nabiagane ale bialu kagoni, lene.\x + \xo 6.14 \xt Md 16.14, Mg 8.28, Lg 9.19\x* \p \v 15 Marume lalu, Ibu Elaya ka, lene. Ani layagola marume lalu, Ibu Ngode Datagaliwabe bi mana \w latagi\w* hagaru aria mbira ka, lene. \p \v 16 Herodohanda bi ogoni hale howa lalu, Yone i̱na ayu tibume ma pugu waharugo lone dai bu haruago, lene. \v 17 Ala Herodohanda agali hearuhondo lalu, Yone minule pudaba, layagola tigua ibu minuwa garabaya andaha ege pume dariba hene. Herodohanda ibu one Herodiasa turu helo ani bini. Herodiasa ibu ala Herodo hamene Pilibi one berenego mani Herodo ibu wali ogoni dabu bini.\x + \xo 6.17 \xt LBM 18.16, 20.21, Md 14.4, Lg 3.19-20\x* \v 18 Ani biyagola Yonehanda Herodohondo lalu, Í̠ hamene one heba kego nabulene ngago bialu kegoni, lene. \p \v 19 Ani layagola Herodiasahanda Yonehondo keba halu ibu homelo boa howa agua boabe toba ho berene. \v 20 Ani bu bereagola Herodohanda Yone ibu agali bayalebi bu mini tigabibi kago manda buwa gi halu Yone nabelo mamage hene. Yonehanda bi layago Herodo hale hoa hene. Hale howa mini tumu tumu ho hene. \p \v 21 Horo Herodo ibu taba henenengi hayagola gabumane haru haga hearubi ami haru haga hearubi Galili agali haguane hearubi ibugua tihondo lalu, Tomo nami̱ya ngoai halimu, lene. Ani layagola howa tomo dawayangi Herodiasahanda Yone bolene henge wiaria handa walia hene. \v 22 Horo ogoningi Herodiasa wane ibuwa mali lini. Ibugua mali liyagola hondowa Herodobi agali biarubi ti turu hai hene. Turu hai hayagola Herodohanda wandari biagohondo lalu, Mali lirigonaga mbirale mbira hame larego ngi lareyagua nde nguliya, lene. \v 23 Ibugua wandari biagohondo wanakui minalu lalu, Mbirale ngi larego i̱naga dindi timbuni handame haruligo hanuni tu wa ngi lariyaguabi nguliya, lene.\x + \xo 6.23 \xt Esd 5.3, 5.6, 7.2\x* \p \v 24 Ani layagola wandari biagome hale halu tagira pialu ibu ai̱yahondo hale howa lalu, Agi ngi loabe, lene. \p Ani layagola ibu ai̱yahanda lalu, Baboraya biaga Yone haguane pugu ngi labe, lene. \p \v 25 Ani layagola wandari biagome Herodo hearia gerai lalu dai buwa ibuhondo lalu, Baboraya biaga Yonenaga haguane gamiangini pugu wuwa áyu ngibelo hame lo ko, lene. \p \v 26 Ani layagola hale howa Herodo ibu dara timbuni hene. Ibugua agali tomo nole ibiyaru hendeaore ala wanakui minalu bi layago mitangi buwa bi wahabe nahe manda bini.\x + \xo 6.26 \xt Md 14.9\x* \v 27 Ani manda buwa Herodohanda mamage haga mbirahondo lalu, Yonenaga ma ayu tibume puguwa haguane yalu dai bule pu, lene. \v 28 Ani layagola ibugua garabaya andaha puwa Yonenaga ma tibume puguwa haguane gamiangini wialu yalu dai buwa wandari biagohondo mini. Miyagola wandari biagome ibu ai̱yahondo mini. \v 29 Ogonidagua biya layago hale howa Yonenaga talima piaga hearu ibunaga tingini mo puwa ege andaha hora hene. \s1 Wali agali dewaoreme tomo no karula penego ogo \r (Madiu 14.13-21, Lugu 9.10-17, Yone 6.1-14) \p \v 30 \w Abosolo\w* biaru Yasu hearia dai buwa tigua biyagobi mana lawai hayagobi bibahende lamiai hene.\x + \xo 6.30 \xt Lg 10.9-10, 10.17\x* \v 31 Wali agali dewa Yasu hearia pu íbu biaabo hayagola ti tomo nolene henge nawiyagola Yasuhanda tihondo lalu, Wali agali naheha ina hangu ha̱lo hami̱ya ma, lene.\x + \xo 6.31 \xt Mg 3.20\x* \v 32 Ani lowa ti iba taluni biralu wali agali naheha pene. \p \v 33 Ti wene pialu heaore wali agali dewalime Yasu porago manda bini. Ani manda buwa ti dindi tara tara howa dindi dindi gerai lalu Yasubi ibunaga talima piaga biarubi ti polebiyaria bamba halu anda pene. \v 34 Ani biyagola iba talu angeni ibuwa Yasu ibugua iba taluni howa uba ede halu hearia wali agali dewaore uruni bu hearu de hendene. Ti nogo sibi haru hagane nahe howa hagadagua heagola handalu dara holene ibunaga gubaliniha to̱lai howa ibugua bi mana dewa ti lawai halu hene.\x + \xo 6.34 \xt Dag 27.17, 1 Kin 22.17, 2 Bit 18.16, Ese 34.5, Md 9.36\x* \v 35 Horo ogoni alendo hayagola Yasunaga talima piaga biaru Yasu hearia ibuwa ibuhondo lalu, Ai alendo hayadago ina dindi koni tomo nawini kamago \v 36 wali agali o karuni pugu pugu bialu tini tomo yolo mule mabuni anda karuhabi tano emene karuhabi taya bima pudaba la, lene.\x + \xo 6.36 \xt Md 14.15, Mg 8.1-9, Lg 9.12\x* \p \v 37 Ani layagola ibugua tihondo ladai bialu lalu, Ti tomo nelo tínime midaba, lene.\x + \xo 6.37 \xt Dag 11.13, 11.22, 2 Kin 4.43, Md 14.16, Lg 9.13, Yo 6.7\x* \p Ani layagola tigua ibuhondo lalu, Muni kina handari kirame (200) mberedi ti nelo yolo bule poramabe, lene. \p \v 38 Ibugua tihondo lalu, Mberedi agira henedamibe handadaba, lene. \p Hondowa tigua ibuhondo lalu, Mberedi duriabi wena kirabi heneda, lene. \p \v 39 Ani layagola ibugua tihondo lalu, Wali agali karu tanini bira dugu bu biradaba ladaba, lene. \v 40 Ani layadagua layagola ti maru handari mbira (100) bira dugu bialu maru pira duria (50) bira dugu bialu birai hene. \v 41 Ani bereagola ibugua mberedi duria biarubi wena kira biago labobi gime mo yuwa hari daligaha handa daga halu Ngode Datagaliwabehondo ka̱i̱ lowa mberedi ibunaga talima piaga biarume wali agalihondo milo gai bu baga bu mini. Ani buwa ibugua wena kira biago podo baga buwa ti bibahende tale bu mini.\x + \xo 6.41 \xt Mg 7.34\x* \v 42 Wali agali bibahende bu hearume no karula pialu nene. \v 43 Ani biyagola ibunaga talima piaga biarume mberedi wenabi no ibira hayago mialu nu pira mbirani kira (12) hono to̱lai hene. \v 44 Mberedi wenabi nayaru agali hangu daga laa̱i̱ halu daosini duria (5,000) hene. \s1 Yasu ibani penego ogo \r (Madiu 14.22-33, Yone 6.15-21) \p \v 45 Yasuhanda ibunaga talima piaga biaruhondo lalu, Tí iba taluni biralu iba ange edeyagi Bedesaida dindi bamba halu pudaba, lene. Ani lalu wali agalihondo, Tí andaga purogo ladaba, lowa \v 46 ibu hombene mbira wiagoria Ngode Datagaliwabela bi lole pene.\x + \xo 6.46 \xt Mg 1.35, Lg 5.16, 6.12, 9.28\x* \v 47 Yasu ibu hangu dindi o biagoria hea handala ibunaga talima piaga biaru iba taluni biralu iba hanuni pialu hearia aruma hene. \v 48 Ani aruma hayagola puyabu hongo howa pu ladai biyagola tigua iba talu tanguiyago nakarulapeyagola Yasu ibu de hendene. Muna biyagola ibu ti bereagoria ibule ibani ibini. Ibu ti berelalu bolangua holebiyaria \v 49 tigua Yasu de hondowa homene dininibe toba howa ga̱ lene.\x + \xo 6.49 \xt Md 14.26, Lg 24.37, Yo 6.19\x* \v 50 Ti bibahendeme handai halu gi timbuni hayago hondowa ibugua tihondo lalu, I̱ Yasu kogonigo gi nahe hongo howa halimu, lene. \p \v 51 Ibu ti haru iba taluha anda íbu birayagola puyabu pu nale ereba hene. Ani biyagola ti minime mogo timbuni lene.\x + \xo 6.51 \xt Mg 4.39\x* \v 52 Tinaga bu mini giambe howa Yasuhanda wali agalime nelo mberedi mo dewa hayago irane manda nabi hene.\x + \xo 6.52 \xt Mg 8.17\x* \s1 Yasuhanda wali agali Genesareteni warago bo wiaru mo dabi henego ogo \r (Madiu 14.34-36) \p \v 53 Ani bialu ti iba timbuniore bereago doma ede halu dindi mbira mini Genesarete anda puwa iba talu pume pongo bia halu angeni ngelene. \v 54 Ani ngelalu ibalu hearia wali agali hearume ibu de hondowa, Yasuore ibiragonida, lo manda bini. \v 55 Ani manda buwa ti gerai lalu dindi wiagoha purogo lalu lamima pene. Ani lamima piyagola wali agali, Yasu ka, hale hayarume warago bo wiaru Yasu hearia ira ho yalu ibini. \v 56 Yasu ibaga bialu pialu anda mbira mbira heagoriabi anda dewa bu heagoriabi mabu wiagoriabi pialu wali agali hearume warago bo wiaru yalu ibuwa magedi hamani mo ngelene. Mo ngelayagola tigua Yasuhondo hame lowa lalu, Í̠naga aga nguni hanguni warago bo ngaru ti ela helo, lene. Ani layagola wali agali Yasunaga agani ela haga biyaru ti dabi hai haga bini.\x + \xo 6.56 \xt Md 9.20, 14.36, Ab 19.12\x* \c 7 \s1 Mamalime ilili biagane mana winigo ogo \r (Madiu 15.1-9) \p \v 1 \w Perisi\w* agali hearubi \w Mana\w* lowinigo lawai haga maru hearubi ti Yarusaleme howa ibalu Yasu hearia ngoai howa ho mabu bini. \v 2 Ani buwa tigua Yasunaga talima piaga maru hearume gi wayawaya biagane winidagua nabi howa tomo nalu hearia hendene.\x + \xo 7.2 \xt Lg 11.38\x* \p \v 3 Perisi agalibi Yu wali agali bibahendebi ti mamalime ilili biagane mana winigo mitangi bialu gi wayawaya nabi howa tomo nanaga hene.\x + \xo 7.3 \xt Mg 7.5, 7.8, Yo 2.6, Ga 1.14\x* \v 4 Ti tomo magedi howa mo yalu ibuwa tini tingini wayawaya biagane winidagua nabi howa tomo nanaga hene. Iba bebi ndisibi dini be alebi paliaganebi ilili bialu wayawaya biagane winidagua ilili bialu dewa biai haga wini.\x + \xo 7.4 \xt Md 23.25\x* \p \v 5 Ani biaga henego Perisi agali biarubi Mana lowinigo lawai haga biarubi tigua Yasuhondo lalu, Í̠naga talima ibaga biarume inanaga mamalime ilili biagane mana wini ngadagua ndo pugualu gi wayawaya nabi howa tomo nalu kagoni agidabe, lene. \p \v 6 Ani layagola Yasuhanda tihondo lalu, Tí tombene hondo kihe kamigoni. Bamba Ngode Datagaliwabe mana hale howa Aisaiahanda mbiwia henego áyu tíha howa lola haragoni, lene. Mbiwia halu lo ngago ogo.\x + \xo 7.6 \xt Ais 29.13, Md 15.8-9\x* \q1 Ngode Datagaliwabehanda lalu, Wali agali urunime tinaga mini kaundiaore howa \q1 bime dege lotu laga ka. \q1 \v 7 Tigua Ngode Datagaliwabehanda bi mana lowinigo lawai harama lalu howa \q1 agalime mana lowinigo dege lawai haga ka. \q1 Anigo tigua i̱naga mini nagalone halu mo yaraga habe nahe ka, \m lenego gilibu nga, lalu Yasuhanda lamini. \p \v 8 Ibugua lalu, Tígua Ngode Datagaliwabehanda mana lowinigo wahalu agalime ilili biagane mana winigo hangu bialu kamigoni, lene. \p \v 9 Ani lowa Yasuhanda tihondo laabo halu lalu, Tínaga ilili biagane mana bule Ngode Datagaliwabehanda mana lowinigo waharimigo bayuwa birimadalo manda birimida. \v 10 Ogoninaga Mosesehanda lowialu lalu, Í̠naga aba ai̱yala mo yo handa nabi laradagua hale halu bibe, lalu, Mbiralime ibu aba ai̱ya ha hayagua nde homelo bolene nga, lalu lowini.\x + \xo 7.10 \xt Har 20.12, 21.17, LBM 20.9, Man 5.16, Md 15.4\x* \v 11-12 Anigo tígua agua lalu haramili. Mbiralime mbirale ibunaga winigo ibu ai̱ya abala biamogo bibehe howa ibugua lalu, Mbirale uruni Kobana, layagua o biago ibu ai̱ya abala biamogo bulene nawi laramili, lene. Kobana inanaga bi lalu, Ngode Datagaliwabehondo loma bia ho ngo. \v 13 Yasuhanda ani lowa lalu, Mamalime ilili biagane mana biawai hayadagua biawai haabo halu Ngode Datagaliwabenaga bi mo wahalu mana dewa ogonibi biaabo haramili, lene. \s1 Wali agali mo ko hagane tene ogo \r (Madiu 15.10-20) \p \v 14 Ani lowa Yasuhanda wali agali bu hearu lone olalu, Ibidaba, lowa tihondo lalu, I̱na bi o larogo tí bibahende hale halu manda bilimu. \v 15 Ne harigaha anda poragome wali agali mo ko nahaga. Bu miniha howa mitangi tagira ibiragome wali agali mo ko haga.\x + \xo 7.15 \xt Ab 10.14-15\x* [ \v 16 Tí hale kamiyagua nde hale haramine, lene.] \p \v 17 Ani lalu wali agali biaru helalu ibu andaga tamuha pu hearia ibunaga talima piaga biarume ibuhondo lalu, Bi yobage larigo irane agibe, lene. \v 18 Ani layagola ibugua tihondo lalu, Tíbi nde mini nawi maru karudagua dege kamigoni. Tomo bibahende tombeha puwa wali agali mo ko nahagago tí manda nabi kamibe. \v 19 Tomo bu miniha piaga ndo tombeha puwa tagira piaga, lene. Ibugua ani layagola tomo bibahende ta nabi nolene nga, lalu lene. \p \v 20 Ibugua lalu, Bu miniha howa mitangi tagira ibiragome wali agali mo ko haga.\x + \xo 7.20 \xt Md 15.18, Mg 7.23\x* \v 21 Bu miniha howa kagua mitangi buleneru dabu nabi howa kayu buleneru dabudabu page buleneru wali agali homelo boleneru \v 22 wali agali kayu buleneru habua buleneru mana ko bibahende ta nabi buleneru mo hondo holeneru mana ko ngubi buleneru nayido agini henge loleneru ke̱ halu nde loleneru mine holeneru mini nawi howa buleneru \v 23 uruni ko bibahende bu miniha howa tagira ibiragome wali agali mo ko haga, lene. \s1 Wali mbirame Yasuhondo mini mbiraore winigo ogo \r (Madiu 15.21-28) \p \v 24 Yasu ibu dindi ogoni wahalu dindi Taiahayagibi Saidonohayagibi pene. Pialu ibu anda mbira heago tamuha puwa wali agali hearume, Yasu ka, manda nabilo hame lo hene. Ibu ha do hoa howa ha do habe nahe hene. \v 25 Ani buwa wali mbirame ibunaga wane emene dama daragahe berenego marume, Yasu ka, layagola hale howa wali biago abale Yasu hearia ibuwa geha bulu palene. \v 26 Wali ogoni ibu Yu wali ndo Siria dindiha ibu dalu Penisia dindini berene. Ibugua Yasuhondo lalu, Dama i̱ waneha daraga kago pelo wara tagi habelo hamelo ko, lene. \v 27 Ani layagola ibugua wali biagohondo lalu, Ala waneiginihondo hina mulene nga. Waneigininaga hina biangome nelo bape holene nawi, lene. \p \v 28 Ani layagola wali biagome ibuhondo lalu, Mambo. Í̠ tiga tiga larigo. O ndo waneigini emenenaga hina habane dagiani howa ibira ho ngago biangome naga ndobe, lene. \p \v 29 Ani layagola Yasuhanda wali biagohondo lalu, Bi ogoni bayuwa larigo dama í̠ waneha daraga hayago piya. Ai andaga dai bia, lene. \p \v 30 Wali biago andaga dai bialu hearia ibu waneha dama daraga hayago tagira piyagola wandari biago bayale palearia hendene. \s1 Agali mbira hale tuluhe bi libilabale bayale henego ogo \p \v 31 Yasu Taia howa dai bialu Saidononibi Tano Piranibi ibaga bialu pialu Galili iba timbuniore bereagoria tagira ibini.\x + \xo 7.31 \xt Md 15.29-31\x* \v 32 Wali agali hearume agali mbira hale tuluhe bi libilabale heago Yasu hearia haru ibini. Tigua haru ibuwa Yasuhanda agali biago gime ela helo lamini.\x + \xo 7.32 \xt Md 9.32, Lg 11.14\x* \v 33 Ani lamiyagola Yasu ibu wali agali bu hearu helalu agali biagola libu haru emene pu hangu howa ibunaga gi hondoneme agali biagonaga hale ela hene. Ani buwa ibugua hamiaga tolowa agali biagonaga hégeni ela halu\x + \xo 7.33 \xt Mg 5.23, 8.23, Lg 4.40, 13.13, Yo 9.6\x* \v 34 hari daligaha handa daga halu, Epata, lene. Epata inanaga bi lalu, Hale dugua ha.\x + \xo 7.34 \xt Mg 6.41, Yo 11.33, 11.38, 11.41, 17.1\x* \p \v 35 Ani layagola agali biagonaga hale dugua halu ibunaga hége mo bayale hayagola bi bayale lene.\x + \xo 7.35 \xt Ais 35.5-6, Md 11.5\x* \v 36 Yasuhanda wali agali hearuhondo hongo howa lalu, Áyu handarimigoni wali agalihondo nalamilimu, lene. Wali agalihondo ogonidagua nalamilimu laabo hayagola tigua kedanda howa lamiaabo hene.\x + \xo 7.36 \xt Mg 1.43-45\x* \v 37 Tigua mini mogo timbuniore lowa lalu, Ibugua bayuwa dege biyagoni. Hale tulu kago hale mo dugua halu bi libilabale kago bi bayale lelo mo bayale haga ka, lene.\x + \xo 7.37 \xt Ais 35.5\x* \c 8 \s1 Wali agali dewaore daosini mariame (4,000) tomo no karula penego ogo \r (Madiu 15.32-39) \p \v 1 Horo uruningi wali agali dewa lone ngoai howa ti tomo nolene nawiyagola Yasuhanda ibunaga talima piaga biaruhondo, Ibidaba, lowa tihondo lalu, \v 2 Wali agali dewa i̱ heba horo tebiru haabo harimagome áyu tomo nolene nawidago dara ho ko.\x + \xo 8.2 \xt Md 15.32-39, Mg 6.34-44\x* \v 3 I̱na, Tí andaga pudaba, laruyagua maru dindi kaundia howa ibini karu ti garibi timbuni lowa hariga obeneni pialu karia de mborere bialu odope habehe ka, lene. \p \v 4 Ibunaga talima piaga biarume ibuhondo ladai bialu lalu, Ina dindi ko yobi wali agali nahaga tomo nawini kamago wali agali bu karuni tomo no karulape nelo iname tomo agiha taibu muleberamabe, lene. \p \v 5 Ani layagola Yasuhanda tihondo lalu, Mberedi agira henedamibe, lene. \p Tigua ibuhondo ladai bialu lalu, Mberedi karia henedama, lene. \p \v 6 Ani layagola Yasuhanda wali agali bu hearuni, Dindini birai hadaba, lowa ibugua mberedi karia biaru mo yuwa Ngode Datagaliwabehondo turu halu ka̱i̱ lowa gaibu baga buwa talima piaga biaruhondo mini. Ani miyagola tigua wali agali biru wiaruhondo ta halu mini. \v 7 Tigua wena emene mbira mbira heneneyagobi Yasuhanda ka̱i̱ lowa, Wali agali nelo midaba, lene. \v 8-9 Wali agali bibahendeme karulape nalu no ibira hayago mialu ibunaga talima piaga biarume nu karia hono to̱lai hene. Ogoningi wali agali tomo nalu hayadaru dewaore daosini maria (4,000) agima hene. \v 10 Yasuhanda wali agalihondo, Andaga pudaba, lowa ibu ibunaga talima piaga biaru heba iba taluni biralu Dalamanuda dindi pene. \s1 Agalime nabiagane ale bia, lenego ogo \r (Madiu 16.1-4) \p \v 11 \w Perisi\w* agali maru hearu Yasu hearia ibuwa lai lalu hene. Tigua Yasuhanda mbira agi larabe hondole ibuhondo lalu, Ngode Datagaliwabehanda í̠ha howa heneneore birabe hondoloma̱ya í̠na agalime nabiagane ale mbira bia handa, lene.\x + \xo 8.11 \xt Md 12.38, Lg 11.16, Yo 6.30\x* \v 12 Yasuhanda ibunaga bu habaneha mini burugu lowa hi̱ he̱ lowa lalu, Wali agali áyu karume agalime nabiagane ale dege hondole hai bialu kago irane aginagabe. Tíhondo henene laro wali agali áyu karume agalime nabiagane ale de hendelo walia naholebira, lene.\x + \xo 8.12 \xt Md 12.39, Lg 11.29\x* \p \v 13 Ani lowa ibugua Perisi agali biaru helalu iba taluni lone biralu iba timbuniore bereago domalu dindi edeyagi pene. \s1 \w Perisinagabi\w* Herodonagabi mo hiwa hagane mini \w yidi\w* te laminigo ogo \r (Madiu 16.5-12) \p \v 14 Yasunaga talima piaga biarume mberedi maru embeda halu mbira hangu hanalu iba taluni pene. \v 15 Ibugua tihondo hongo howa lalu, \w Perisi\w* agalinagabi Herodonagabi mo hiwa hagane mini yidi ngago de hondowa bayuwa mamage ho halimu, lene.\x + \xo 8.15 \xt Lg 12.1\x* \p \v 16 Ani layagola hale howa tini hangume laga laga bialu lalu, Ibugua o laragoni iname mberedi nahene ibirimago lara, lalu hene. \p \v 17 Tigua ani layagola manda buwa Yasuhanda tihondo lalu, Tígua mberedi nahene ibirimada lowa lalu kami agibe. Tí manda nabi haabo howa tínaga bu mini giambe hayabe.\x + \xo 8.17 \xt Mg 6.52\x* \v 18-19 Tínaga de bayale howa de nahende halu tínaga hale bayale howa hale nahe kamibe. Mberedi homane duria wali agali daosini duriame (5,000) no karula pelo gaibu baga birugo mitangi nabi kamibe. Ti nalu ibira hayagola mberedi no ibira hayago nu agira hono to̱lo hanarimiyabe, lene.\x + \xo 8.18-19 \xt Yar 5.21, Ese 12.2, Mg 4.12, Ab 28.26\x* \p Ani layagola tigua ibuhondo ladai bialu lalu, Nu homberia (12) hanarima, lene. \p \v 20 Tigua ani layagola ibugua lalu, Wali agali daosini mariame (4,000) nelo mberedi karia gaibu baga birugo no ibira hayago nu agira hono to̱lo hanarimiyabe, lene. \p Tigua ibuhondo ladai bialu lalu, Nu karia hanarima, lene. \p \v 21 Ibugua tihondo lalu, Tí manda nabi haabo kamigo agibe, lene. \s1 Agali mbira de kohe mo dabi henego ogo \p \v 22 Ti dindi ogoni yu wahalu Bedesaida anda pene. Anda piyagola agali marume agali mbira de kohe heago Yasu hearia haru ibuwa ibuhondo lalu, Agali ogoni í̠ gime ela habelo haru íbu kama, lene. \v 23 Ani layagola Yasuhanda agali de kohe biago gime yalu anda bu heagoria howa tagira haru pene. Ibugua agali de kohe heagonaga deni hamiaga tolo ba howa ibu gime ela halu agali biagohondo lalu, Mbirale mbira hendedebe, lene. \p \v 24 Ani layagola agali biagome dengalowa lalu, Agali ira ale ibaga bialu kago de hendedo, lene. \p \v 25 Ani layagola Yasuhanda agali biagonaga deni lone ela hayagola ibunaga de bayale halu mbirale bibahende de handai hene. \v 26 Ani biyagola Yasuhanda agali biagohondo lalu, Anda dewa bu kagoria dai nabi í̠ni andaga puabo habe, lene. \s1 Pidahanda, \w Mbirali\w* Dabo Helenego ibulebira lowinigo í̠ore kegoni, lenego ogo \r (Madiu 16.13-20, Lugu 9.18-21) \p \v 27 Yasu ibunaga talima piaga biaru heba dindi ti hayagoni yu wahalu Sisaria Pilibaihayagi ibaga bialu pene. Pialu howa ibugua ibunaga talima piaga biaruhondo lalu, Wali agali karume i̱ ai ka lalu kabe, lene. \p \v 28 Ani layagola tigua ibuhondo ladai bialu lalu, Wali agali marume, Baboraya biaga Yone ka, lalu marume, Elaya ka, lalu marume, Ngode Datagaliwabe bi mana \w latagi\w* haga agali mbira ka, larago, lalu lamini.\x + \xo 8.28 \xt Mg 6.14-15, Lg 9.7-8\x* \p \v 29 Ani lamiyagola ibugua tihondo lalu, Tígua i̱ ai ka lalu kamibe, lene.\x + \xo 8.29 \xt Md 16.16, Mg 9.9, Yo 6.68-69, 11.27\x* \p Pidahanda ibuhondo ladai bialu lalu, \w Mbirali\w* Dabo Helenego ibulebira lowinigo í̠ore kegoni, lene. \p \v 30 Ani layagola Yasuhanda tihondo hongo howa lalu, I̱ni kogonigo wali agali karu nalamilimu, lene. \s1 Yasuhanda ibuni tandaga nalu homolenenaga te lenego ogo \r (Madiu 16.21-28, Lugu 9.22-27) \p \v 31 Yasuhanda ibunaga talima piaga biaru lawai halu lalu, Agali Hole Ibiyago ibu tandaga timbuni nolebira. \w Agali\w* ala hene miniwi karubi \w loma\w* binigo mo miaga haguane karubi \w Mana\w* lowinigo lawai haga karubi tigua ibu hame nalolebira. Tigua ibu homelo baragola homalu horo kiru howa tebonengi ibuni mo heya holebira, lene.\x + \xo 8.31 \xt Md 17.22\x* \v 32 Ibugua bi ogoni tigatiga lamiyagola Pidahanda Yasu haru pu bagi howa talialu lalu, Ani nalabe, lene. \p \v 33 Ani layagola Yasu ibu beregedalu ibunaga talima piaga biaru handaya howa ibugua Pida talialu lalu, Dama Heyolabe i̱ kogoria nahe pu. Ngode Datagaliwabehanda manda bidadagua ndo agalime manda biagadagua manda bide, lene. \p \v 34 Ani lowa ibugua wali agali hearubi ibunaga talima piaga biarubi, Tí bibahende ibidaba, lowa tihondo lalu, Mbiralime i̱ porodagua ibua ho kayagua nde ibuni hame ledago mitangi nabi ibuninaga ira banga yalu i̱ talima ibulene nga.\x + \xo 8.34 \xt Md 10.38-39, Lg 14.27\x* \v 35 Mbiralime ibuninaga holene ngago mo tene hayagua nde holene ogoni ereba hai holebira. Mbiralime i̱bi i̱naga bi mana debenebi mo tene howa ibuni holene wahayagua ogoni ibu holene bayale yu holebira.\x + \xo 8.35 \xt Lg 17.33, Yo 12.25\x* \v 36 Mbiralime dindi bibahendeni ngaru mo teneho kaore ibuninaga holene maro biyagua ibu biamogo bulebirabe. Biamogo nabulebiraore. \v 37 Ibuninaga holenego lone mo yu dai bule ibugua mbira bibe naheore. \v 38 Wali agali Ngode Datagaliwabe mana hale nahaga karubi ko biaga karubi hondowa mbiralime i̱ minibi i̱naga bi manabi lamulene taga hayagua Agali Hole Ibiyago ibu Abanaga wá holene taraorebi Ngode Datagaliwabenaga dahuliyali loma bia henerubi heba dai birangi ibugua nde o biago hondowa taga holebira, Yasuhanda lene.\x + \xo 8.38 \xt Md 10.33, Lg 9.26, Lm 1.16, 2 Ti 1.8\x* \c 9 \p \v 1 Ibugua tihondo lamialu lalu, Henene larogo. Tí maru kamigo nahome kamiore Ngode Datagaliwabehanda Handame Ho Holene hongo howa tagira ibiragola de hondoleberami, lene.\x + \xo 9.1 \xt Md 16.28, 24.30, 24.34, Mg 13.30, Lg 9.27, 22.18\x* \s1 Yasu mo tara ho hearia ti de hendenego ogo \r (Madiu 17.1-13, Lugu 9.28-36) \p \v 2 Horo waragaru howa Yasuhanda Pida Yamese Yone imaru tini hangu hole hari timbuni mbira weagoria haru iraga ho hene.\x + \xo 9.2 \xt 2 Pi 1.17-18\x* \v 3 Tigua handalu hearia Yasu ibuni tingini mo tara howa ibunaga aga pewele dindi bibahendeni karume aga wayawaya bo ngaligobi ndo pele de mborerebiore hene.\x + \xo 9.3 \xt Dan 7.9\x* \v 4 Ani biyagola talima piaga tebira biarume handalu hearia Elaya Mosesela Yasu heba te lalu hearia tigua de hendene. \v 5 Ani bialu heagola Pidahanda Yasuhondo lalu, Lawai haga-o ina ogoria kamagoni bayaledago ina tebirali kamagome nemanda tebira beramabe. Nemanda mbira í̠naga mende Mosesenaga tebone Elayanaga lowa bia harama, lene. \v 6 Ti tebirali biarume gi timbuni howa Pida ibugua agi loabe toba howa bi ogonidagua lene. \p \v 7 Ani lalu heaore beraliba mbirame ti mo ge howa bi mbira beralibaha howa ladali halu lalu, I̱ Iginiore ogoni gubalini ho kogo ibugua bi larago hangu hale halimu, lene.\x + \xo 9.7 \xt Man 18.15, Md 3.17, Mg 1.11, Lg 3.22, Ab 3.22\x* \v 8 Ani hale howa tigua abale de handa de̱le̱ bialu hearia agali maru nahende Yasu dege hearia hendene. \p \v 9 Ti harini dalialu howa Yasuhanda tihondo hongo howa lalu, Áyu handarimigo mbirali nalamilimu. Agali Hole Ibiyago tongolo muwa ibuni mo heya haragola dege lamilimu, lene.\x + \xo 9.9 \xt Md 12.16, Mg 8.30\x* \p \v 10 Yasuhanda ani layagola tigua hale howa maru nalami hene. Tini hangu howa, Agali tongolo minigo agua mo heya holobadabe, lowa te lalu hene. \v 11 Tigua ibuhondo lalu, \w Mana\w* lowinigo lawai haga karume Elaya ala ibulebira lalu kago irane agidabe, lene.\x + \xo 9.11 \xt Mal 4.5, Md 11.14\x* \p \v 12 Ibugua tihondo lalu, Bibahende manda manda bule Elaya ibugua ala ibulebiraore. Anduane Homogonaga \w mbugani\w* lo ngago ogo, Agali Hole Ibiyago ibugua tandaga timbuniore nalu maru karume ibuhondo handabe manga holebira, lalu gilibu ngago irane agibe.\x + \xo 9.12 \xt Iba 22.1-18, Ais 53.3, Dan 9.26, Mal 4.5, Lg 23.11, Pb 2.7\x* \v 13 Elaya ala ibiyago langero. Ibu ibiyagola Anduane Homogonaga mbugani bi gilibu winigo ngadagua maru hearume ibuhondo tini hame leadagua bigibigi bini, lene.\x + \xo 9.13 \xt Md 11.14, 17.12, Lg 1.17\x* \s1 Yasuhanda igiri mbiraha dama daraga hearia wara tagi henego ogo \r (Madiu 17.14-21, Lugu 9.37-43) \p \v 14 Yasunaga talima piaga maru biarubi wali agali dewabi ti haru ngoai ho hearia \w Mana\w* lowinigo lawai haga hearume ti baba lai lalu hearia Yasu Pida Yamese Yone imaru ibalu de hendene. \v 15 Wali agali dewa biarume Yasu hondowa mogo lalu ibu hearia gerai puwa tigua ibuhondo, Ani haribe, lene. \v 16 Ani layagola ibugua tihondo lalu, Tí aginaga lai lalu kamibe, lene. \p \v 17 Agali mbirame ibuhondo ladai bialu lalu, Lawai haga-o i̱ iginiha dama daraga howa bi nalagago í̠ heria haru ibiru. \v 18 Dama igiri ogoniha daraga howa ibu mo pila halu ne harigaha hangiau pudu haea bialu ne gingiri gengero lalu ibunaga tingini hiribula haga. Í̠naga talima piaga biaruhondo, Dama daraga kago wara tagi hadaba larugola tigua wara tagi habe naheya, lene. \p \v 19 Ani layagola Yasuhanda tihondo lalu, Wali agali tí Ngode Datagaliwabehondo mini mbiraore nawi kamiruha i̱ horo agiru haabo holiyadabe. I̱na tí heba howa horo agiru tínaga genda yu haabo holiyadabe, lene. Ani lowa, Igiri biago i̱ kogoria haru ibidaba, lene. \v 20 Ani layagola tigua igiri biago ibu hearia haru ibini. \p Haru ibiyagola damame Yasu hondowa igiri biago mo biango bibi bia hene. Igiri biago dindini pilowa pedere pedere bialu ne harigaha howa hangiau puda tagitagi bini. \v 21 Ani biyagola Yasuhanda igiri biago abahondo lalu, O biragoni pigane angi howa binibe, lene. \p Ibu abahanda ladai bialu lalu, Ibu igiri emeneoreni howa bini. \v 22 Damame igiri ogoni homelo ira dedagoriabi ibahabi mo pila haabo hagago í̠na mbira bibeheyagua nde iya dara halu biamogo berene, lene. \p \v 23 Yasuhanda ibuhondo lalu, Mbira bibeheyagua larigo mbiralime Ngode Datagaliwabehondo mini mbiraore wu kayagua bibahende biai habehe kagoni, lene.\x + \xo 9.23 \xt Md 17.20, 21.21, Mg 11.23, Lg 17.6, Yo 11.40\x* \p \v 24 Ani layagola ibu abahanda lalu, Ngode Datagaliwabehondo mini mbiraore wia ngogo nakarulapedago mini mbiraore wuliya í̠na mo hongo halu biamogo biaha, lene.\x + \xo 9.24 \xt Lg 17.5\x* \p \v 25 Wali agali dewa gerai lalu ibalu heago hondowa Yasuhanda dama talialu lalu, Hale mo tulu hagabi bi mo libilaba laga dama í̠hondo hongo howa larogo tagira pu. Igiri ogoni ibuha lone hole dai nabibe, lene. \p \v 26 Ani layagola dama biagome ga̱ lalu igiri biago homene ale ho ngelalu tagira pene. Igiri biago homene ale wiago hondowa wali agali dewame, Ibu tongolo miyada, lene.\x + \xo 9.26 \xt Mg 1.26\x* \v 27 Ani layagola Yasuhanda igiri biagonaga gini yuwa mo heya hayagola heyini. \p \v 28 Ani bialu Yasubi ibunaga talima piaga biarubi ti andaga puwa tini hangu howa tigua ibuhondo lalu, Iname dama wara tagi habe nahe harimago irane agidabe, lene. \p \v 29 Ani layagola Yasuhanda ladai bialu lalu, Mbirale mbira beremigome ndo Ngode Datagaliwabehondo bi laramigome dama ogoni ale wara tagi holene nga, lene. \s1 Yasu ibuni homolenenaga te halu mende lenego ogo \r (Madiu 17.22-23, Lugu 9.43-45) \p \v 30-31 Yasu ibunaga talima piaga biaru heba dindi ogoni wahalu Galilini puabo halu hene. Ibugua ibunaga talima piaga biaru lawai halu heago wali agali hearume ti agoha kabe manda nabilo puabo halu hene. Ibugua tihondo lawai halu lalu, Agali Hole Ibiyago agalime minu mulebira. Minuwa tigua ibu homelo bolebira. Homelo baragola howa horo tebonengi ibuni mo heya holebira, lalu lamini.\x + \xo 9.30-31 \xt Yo 7.1\x*\x + \xo 9.30-31 \xt Mg 8.31, 10.32-34\x* \p \v 32 Ibugua bi ani layago hale howa tigua manda nabi howa ibuhondo, Irane langi, lolene gi hene.\x + \xo 9.32 \xt Lg 9.45, 18.34\x* \s1 Bolangua ho kago aibe, lenego ogo \r (Madiu 18.1-5, Lugu 9.46-48) \p \v 33 Ti Kabaniama anda bu heagoria anda pene. Yasu anda mbira heago tamuha howa ibugua tihondo lalu, Harigani ibalu howa tíni te agi dege lama ibirimibe, lene. \p \v 34 Ani layagola ti harigani ibalu howa, Ina kamago bolangua howa duniniore ai ibu holobadabe, lama ibirimigo tigua ibuhondo ladai nabi hene.\x + \xo 9.34 \xt Lg 22.24\x* \v 35 Ibu biruwa homberiali (12) biaruhondo, Ibidaba, lowa tihondo lalu, Mbira bolangua howa duniniore hoa biyagua nde ala ibu emene halu bibahende biamogo bulene nga, lene.\x + \xo 9.35 \xt Md 20.26-27, 23.11, Mg 10.43-44, Lg 22.26\x* \v 36 Ani lowa ibugua igiri emene gini yamialu ti hearia haru ibuwa tinaga wanakuihayagi helowa tihondo lalu, \v 37 Mbiralime i̱naga minini howa igiri emene ogoni biagobihondo, I̱la habiya íbu, layagua i̱hondobi, Habiya íbu, lara. Ani buwa mbiralime i̱hondo, I̱la habiya íbu, layagua i̱, Pu, layagohondobi, I̱la habiya íbu, lara, lene.\x + \xo 9.37 \xt Md 10.40, Lg 10.16, Yo 13.20\x* \s1 Ina baba waitigi ndo karu ina aria ka, lenego ogo \r (Lugu 9.49-50) \p \v 38 Yonehanda ibuhondo lalu, Lawai haga-o agali mbirame í̠naga minini howa dama daragahe hearu wara tagi halu hearia iname hondowa, Nabi waha, larima. Irane agali ogoni ibu ina aria ndoyanenaga lamirima, lene.\x + \xo 9.38 \xt Dag 11.27-29, Lg 9.49\x* \p \v 39 Ani layagola Yasuhanda tihondo ladai bialu lalu, Mbiralime ani biragola, Nabibe, nalalimu. Ibugua i̱naga minini howa agalime nabiagane alego biyagua nde mani i̱ mege bibe nahe holebira.\x + \xo 9.39 \xt 1 Ko 12.3\x* \v 40 Mbiralime ina baba waitigi ndo kago ina aria ka.\x + \xo 9.40 \xt Md 12.30, Lg 11.23\x* \v 41 Tíhondo henene larogo i̱naga minini kamiru hondowa mbiralime tí iba nalimulo ngiyagua ibuhondo emena mulene ngago mulebiraore, lene.\x + \xo 9.41 \xt Md 10.42\x* \s1 Ina ko mo bia holene te lenego ogo \r (Madiu 18.6-9, Lugu 17.1-2) \p \v 42 Yasuhanda lalu, Mbiralime waneigini emene ogonibi i̱hondo mini mbiraore wu kago hado wahelo ko mo bia hayagua ege to̱le̱ timbuni ngago pume ibunaga mani pongo bia howa agali ogoni to̱le̱ heba iba timbuni bedagoha bape hayagua nde karulape ogoni. \v 43-44 Í̠ninaga gi mendegome í̠ni mo pila hayagua gi ogoni gandulo wahabe. Gi mbiraore hangu howa haabobo holene ngagoria polene bayale nga. Gi kirabali howa heli dindi polene ogoni bayale ndo.\x + \xo 9.43-44 \xt Md 5.30\x* \v 45-46 Í̠naga ge mendegome í̠ mo pila hayagua ge ogoni gandulo wahabe. Ge mbiraore hangu howa haabobo holene ngagoria polene bayale nga. Ge kirabali howa heli dindi polene ogoni bayale ndo. \v 47 Í̠naga de mendegome í̠ mo pila hayagua halu wahabe. De mbiraore hangu howa Ngode Datagaliwabehanda Handame Ho Kagoria polene bayale nga. De kirabali howa heli dindi polene ogoni bayale ndo.\x + \xo 9.47 \xt Md 5.29\x* \v 48 Dindi ogoriani himi nahomagabi ira hundia nabiagabi nga.\x + \xo 9.48 \xt Ais 66.24\x* \p \v 49 Tomo mbira lomabu delalu howa Ngode Datagaliwabe deni bayale helo ibi tomoni ibira halu delagadagua ira dedagome wali agali bibahendeni ibira holebira.\x + \xo 9.49 \xt Ese 43.24\x* \p \v 50 Ibi bayale ngago ibunaga dende ereba hayagua tígua agime mo dende bia holeberamibe.\x + \xo 9.50 \xt Md 5.13, Lg 14.34-35, Lm 12.18, Eb 4.29, Kl 4.6, Hi 12.14\x* \p Tínaga bu habaneha ibi halu wali agali heba howa mo palia holene karulo halimu, lene. \c 10 \s1 Agalinime one waholene nawi, lenego ogo \r (Madiu 19.1-12, Lugu 16.18) \p \v 1 Yasuhanda bi ani lowa ibu dindi ogoni wahalu Yudia dindi anda pialu iba Yodana doma ede halu ange edeyagi pene. Piyagola wali agali dewa ibu hearia ngoai hayagola ibugua mana lawai hayadagua lone ti lawai halu hene. \p \v 2 Ani biyagola \w Perisi\w* agali maru hearume ibu hearia ibuwa Yasu ibugua mbira agi larabe hondole tigua ibuhondo lalu, Inanaga \w Mana\w* lowini ngagome agali mbiralime ibu one waholene nga lalu lo ngabe nawibe ina langi, lene. \p \v 3 Ani layagola ibugua tihondo ladai bialu lalu, Mosesehanda tíhondo agi bilimu lowinibe, lene. \p \v 4 Tigua lalu, Mosesehanda lo wialu lalu, Agalinime one wahole lalu bebani gili bialu ibu onehondo muwa waholene nga, lowini, lene.\x + \xo 10.4 \xt Man 24.1-4, Md 5.31\x* \p \v 5 Yasuhanda tihondo lalu, Mosesehanda tínaga bu mini giambe ho hemigo hondowa bi ogoni gilibu winida. \v 6 Ngode Datagaliwabehanda pigane wabiyangi ibunaga \w mbugani\w* lo ngadagua ogo, Wali agalila kirali wabini.\x + \xo 10.6 \xt Pig 1.27, 5.2\x* \v 7 Irane ogonigo agali mbirame ibu aba ai̱yala helalu ibu onela mandagi howa\x + \xo 10.7 \xt 1 Ko 6.16, Eb 5.31\x*\x + \xo 10.7 \xt Pig 2.24\x* \v 8 libu mbiraore ho holebira, lalu gilibu nga. Anigo libu kira henego ai kira ndo mo mbiraore holebira. \v 9 Ngode Datagaliwabehanda wali agali mo mbiraore hayago mbiralime mo hangu hangu ho helolene nawi, lene. \p \v 10 Ti andaga daibu biruwa Yasunaga talima piaga biarume ibuhondo lalu, Te larigo irane aginaga lalu laribe, lene. \v 11 Ani layagola ibugua tihondo lalu, Agali mbirame ibu one wahalu wali mende dabu bu aribia hayagua ibugua wali mende biago kayu biragoni.\x + \xo 10.11 \xt Md 5.32, 1 Ko 7.10-11\x* \v 12 Wali mbirame ibu agalini wahalu agali mende piyagua ibugua agali kayu biragoni, lene. \s1 Yasuhanda waneigini emene mo turu henego ogo \r (Madiu 19.13-15, Lugu 18.15-17) \p \v 13 Wali agali maru hearume tinaga waneigini Yasuhanda gime ela helo ibu hearia haru ibiyagola ibunaga talima piaga biarume ti talialu lalu, Haru naibidababe, lene. \v 14 Ani layago hondowa Yasuhanda tihondo keba howa lalu, Waneigini i̱ kogoria ibilo natalidababe. Ngode Datagaliwabehanda Handame Ho Kagoria waneigini urubi karunaga ka.\x + \xo 10.14 \xt 1 Ko 14.20, 1 Pi 2.2\x* \v 15 Tíhondo larogo manda bilimu. Waneiginime Ngode Datagaliwabehanda Handame Ho Kagoria hoa hagadagua hoa nahe karume nde anda napolebira, lene.\x + \xo 10.15 \xt Md 18.3\x* \v 16 Ani lowa ibugua waneigini hangu hangu taba yuwa gime ela halu lalu, Ngode Datagaliwabehanda biamogo bilo laro, laga bialu hene. \s1 Agali homogo mbira henego ogo \r (Madiu 19.16-30, Lugu 18.18-30) \p \v 17 Yasu ibu wene harigani pole pialu hearia agali mbirame gerai lalu ibuwa ge duli hanga ho biruwa lalu, Lawai haga bayale-o i̱ haabobo holene yule agi buabe, lene. \p \v 18 Ani layagola Yasuhanda ibuhondo ladai bialu lalu, Í̠na i̱ bayale larigo agibe. Mbirali bayale nahe Ngode Datagaliwabe ibuni hangu bayale ka. \v 19 Bi mana lowini ngago manda bu kegoni maru uru, Wali agali homelo nababe. Wali agali kayu nayabe. Mbirale page nabibe. Ke̱ howa diba ede nahabe. Mbirale page bule mo hondo nahabe. Aba ai̱yala mo yo handa nabi laradagua hale halu bibe, lo nga, lene.\x + \xo 10.19 \xt Har 20.12-16, Man 5.16-20, 24.14, Ya 5.4\x* \p \v 20 Ani layagola ibugua Yasuhondo lalu, Lawai haga-o bi o lariruni bibahende i̱na igiri emeneoreni howa biai harugoni, lene. \p \v 21 Ani layagola Yasuhanda agali biago gubaliniore halu ibu handaya howa lalu, Mbiraore dege nakarulape kego í̠naga mbirale wiruni bibahende yolo miai hole pu. Ani buwa muni ngiraru yagibano karu mo meregola dahuliya andagani homogo holene í̠naga wulebira. Ani buwa i̱ porodagua talima ibabe, lene.\x + \xo 10.21 \xt Md 6.19-20, 10.38, Mg 8.34, Lg 12.33\x* \v 22 Agali biagome Yasuhanda bi layago hale howa ibunaga wanakui hi̱la dali hene. Irane ibu homogo gibi henegonaga genda halu pene. \p \v 23 Ani biyagola Yasuhanda ibunaga talima piaga biaruni de handaya howa tihondo lalu, Wali agali homogo karume Ngode Datagaliwabehanda Handame Ho Kagoria anda polene erekuibiore wulebira, lene.\x + \xo 10.23 \xt Md 19.23, Mg 4.19, Lg 18.24, 1 Ti 6.17\x* \p \v 24 Ani layagola hale howa ibunaga talima piaga biarume mogo lene. Yasuhanda tihondo halu mende lalu, I̱ iginiru-o Ngode Datagaliwabehanda Handame Ho Kagoria anda polene erekuibiore wulebira. \v 25 Nogo kameleme háli diriha anda polene erekuibi lowa homogo karume Ngode Datagaliwabehanda Handame Ho Kagoria anda polene erekuibiore wulebira, lene. \p \v 26 Ani layagola ibunaga talima piaga biarume mogo lai howa tini hangu hangu laga laga bialu lalu, Aiwa pele mulene yu holebirabe, lene. \p \v 27 Ani layagola Yasuhanda ti handaya howa lalu, Wali agalime bibe nahe ngago Ngode Datagaliwabehanda mbirale bibahende biai habeheore kagoni, lene.\x + \xo 10.27 \xt Yar 32.17, Lg 1.37\x* \p \v 28 Ani layagola Pidahanda lalu, Ai handa. Iname inanaga mbirale bibahende wahai halu í̠ piridagua talima ibirimagoni, lene. \p \v 29 Ani layagola Yasuhanda tihondo lalu, Henene larogo mbiralime i̱bi i̱naga bi mana debenebi mitangi bialu ibunaga andaru hameneru mbalibuniru ai̱yaru abaru waneiginiru dindiru yu wahalu piyagua \v 30 anda dewaru hamene dewaru mbalibuni dewaru ai̱ya dewaru waneigini dewaru dindi dewaru áyu dindini ka tambu Ngode Datagaliwabehanda ibuhondo dewaore mulebira. Ani wu kagola marume ibu mo tandaga holebira. Ani biragola nde awe ibugua haabobo holene yu holebira.\x + \xo 10.30 \xt 2 Bit 25.9, Lg 18.30\x* \v 31 Áyu bamba ho karu mani ti maha holebira. Áyu maha karu mani ti mo bamba ho holebira, lene.\x + \xo 10.31 \xt Md 20.16, Lg 13.30\x* \s1 Yasu ibuni homolenenaga te halu tebone lenego ogo \r (Madiu 20.17-19, Lugu 18.31-34) \p \v 32 Yasubi ibunaga talima piaga biarubi ti Yarusaleme harigani pole pialu howa Yasu ibu mo bamba halu pene. Ani biyagola ibunaga talima piaga biarume mogo lowa handawa bima mama pene. Maru mahaore piyarume gi hama pene. Yasu ibunaga talima piaga homberiali (12) biaru ti hangu pu bagi howa ibugua awe agalime ibuhondo bulebiragonaga te tihondo lamini.\x + \xo 10.32 \xt Mg 8.31, 9.31\x* \v 33 Ibugua tihondo, Hale hadaba, lowa, Ina Yarusaleme poramagoha \w loma\w* binigo mo miaga haguane karubi \w Mana\w* lowinigo lawai haga karubi tigua Agali Hole Ibiyago minilo mbiralime minu mulebira. Minu miragola tigua ibu homelo bolene nga manda buwa Yu agali ndo agali tara karuhondo minu mulebira. \v 34 Minu miragola tigua ibu mege bialubi hamiaga tolo ba halubi tibume balubi homelo bolebira. Ani biragola horo tebonengi ibuni mo heya holebira, lalu lamini. \s1 Yamese Yonelame timbuni holene tai binigo ogo \r (Madiu 20.20-28) \p \v 35 Sebedi igini Yamese Yonela Yasu hearia ibini. Ibuwa libugua ibuhondo lalu, Lawai haga-o iyame mbira mitangi bidabagobi í̠na langibelo hamelo kabagoni, lene. \p \v 36 Ani layagola ibugua libuhondo ladai bialu lalu, Agi languliyanaga hamelo kabibe, lene. \p \v 37 Ani layagola libugua ibuhondo ladai bialu lalu, Í̠na Handame Ho Holenenaga mini daliga taraore karularengi iya mendealime í̠naga gi tigahayagi biralu mendealime í̠naga gi lehayagi birulubaya biralibu labelo hamelo kaba, lene. \p \v 38 Ani layagola Yasuhanda igiri biago labohondo lalu, Libugua bi laribigoni manda nabi howa lope haribi. Beha iba tandagabi bedago i̱na nole kogo libugua nabehe kabibe. I̱ baboraya bule kogo libu bibehe kabibe, lene.\x + \xo 10.38 \xt Mg 14.36, Lg 12.50\x* \p \v 39 Ani layagola libugua ibuhondo ladai bialu lalu, E̱ ani bibehe kabagoni, lene.\x + \xo 10.39 \xt Ab 12.2, Mo 1.9\x* \p Ani layagola Yasuhanda libuhondo lalu, I̱na beha howa noleberogo libuguabi noleberabiore. I̱ baboraya buleberogo libuguabi buleberabiore. \v 40 Anigo libugua mendealime i̱naga gi tigaha mendealime i̱naga gi leha lowa biralibulo dabolene i̱ ndo kogoni. Ngode Datagaliwabehanda mbirali berelonaga manda manda bu ngago ibu hangu birulebira, lene. \p \v 41 Talima piaga maru pirali biarume Yamese Yonelame bi ani layago hale howa keba ho hene. \v 42 Ani biyagola Yasuhanda, Tí homberiali (12) bibahende ibai hadaba, lowa lalu, Yu wali agali ndo tara taranaga handame haga karume wali agali hongo howa handame haga ka. Ani buwa tinaga haru haga karume wali agali dara nahe hongo hangume haru hai haga ka manda bidami.\x + \xo 10.42 \xt Lg 22.25-26\x* \v 43 Ogoni biradagonigo ani bilowa tí kamigome mbira ani bulene henge nawiore. Tí kamigoni mbiralime timbuniore hoa biyagua maru karunaga biabe bia haga holene nga.\x + \xo 10.43 \xt Lg 9.48\x*\x + \xo 10.43 \xt Md 23.11, Mg 9.35, Lg 22.26\x* \v 44 Ani buwa mbiralime ibu mo duniniore hoa biyagua ibugua tinaga garabaya biabe ale bia haga holene nga. \v 45 Ogonidagua Agali Hole Ibiyago wali agalime ibunaga biabe bia halimulo ndo ibugua tinaga biabe bia halu ibunaga holene wali agali bibahendenaga pela hole ibiya, lene.\x + \xo 10.45 \xt Yo 13.14, Pb 2.7, 1 Ti 2.5-6\x* \s1 Yasuhanda Badimaisa de kohe mo dengala henego ogo \r (Madiu 20.29-34, Lugu 18.35-43) \p \v 46 Ani lalu howa ti ibalu Yarigo anda pene. Anda pu howa Yasubi ibunaga talima piaga biarubi wali agali dewa hearubi ti haru Yarigo wahalu pialu hearia agali mbira Dimaisa igini Badimaisa de kohe henego ibu tomo munibi ngidaba lalu hariga leneha biraabo haga berene. \v 47 Marume, Nasareteali Yasu ibira, layuagola hale howa ibugua olowa lalu, Debidi igini Yasu-o i̱ dara howa biamogo bia, lene.\x + \xo 10.47 \xt Md 9.27, 15.22\x* \p \v 48 Ani layagola wali agali biarume ibu talialu lalu, Bi nale waha, lene. Tigua ani layagola ibu donge howa dalimu olalu lalu, Debidi igini-o i̱ dara howa biamogo bia, lalu laabo hene. \p \v 49 Ibugua ani layagola Yasuhanda ema nabi hondo howa wali agali biaruhondo lalu, Ibu i̱ kogoria ibilo oladaba, lene. \p Ani layagola tigua agali de kohe biago olowa ibuhondo lalu, Ibugua í̠ olalu íbu larago heya, lene. \p \v 50 Ibugua aga mbira yu biragago golo wahalu abale heyalu Yasu hearia ibini. \p \v 51 Ibiyagola Yasuhanda ibuhondo lalu, I̱na í̠hondo mbira agi buliya hamelo kebe, lene. \p Ani layagola agali de kohe biagome ibuhondo lalu, Lawai haga-o lone de hondoa ko, lene. \p \v 52 Ani layagola Yasuhanda ibuhondo lalu, Í̠ni Ngode Datagaliwabehondo mini mbiraore wirigome í̠naga de mo ngala hayago ai pamia, lene. \p Ani layaore agali biago ibunaga de abaleore dabi halu de handabehe howa ibu Yasu piyadagua talima pene.\x + \xo 10.52 \xt Md 9.22, Mg 5.34\x* \c 11 \s1 Yasu Handame Haga Kini ale howa Yarusaleme anda penego ogo \r (Madiu 21.1-11, Lugu 19.28-40, Yone 12.12-19) \p \v 1 Ti Yarusaleme anda polene kaware ngelowa dindi Bedabayabi Bedanibi Hari Olibe weagoria emene kaware pene. Pialu howa ibugua ibunaga talima piaga kirali bamba halu pelo libuhondo, Ogodagua pudaba, lowa lalu, \fig Ti Yarusaleme anda polene kaware pene.|src="HK 23A.tif" size="2" ref="(11.1)" \fig* \v 2 Dindi amugoniha anda bu kagoria anda pialu kabiria nogo dongi igini mbira ala mbirame naberene dariba karia de hondoleberabi. Dongi ogoni hadalu ogoria haru dai bilibu. \v 3 Mbiralime libuhondo lalu, Agi bule hadarabibe, layagua ibuhondo bi ogodagua lalibu, Anduane Homogo kagome ogoriani biralu polene ngagola hadaraba. Ibugua abale haru dai bidaba lolebira, lalibu, lene. \p \v 4 Ani laya handala libu pialu hearia hariga gibuniha nogo dongi igini anda haneni dariba hearia de hondowa hadene. \v 5 Hadayagola wali agali hearume libuhondo lalu, Agi bule nogo dongi igini ogoni hadarabibe, lene. \p \v 6 Libugua Yasuhanda lamilibu layadagua lamiyagola tigua, Haru pudaba, lene. \v 7 Libugua nogo dongi igini biago Yasu hearia haru dai biyagola ti hearume nogo dongi igini biagoni aga dunga hayagola Yasu iraga ho berene. \v 8 Ani biyagola wali agali marume tinaga aga harigani dunga haga bialu marume ira magane yuni dewahe dibuwa harigani dunga haga bini. \v 9 Wali agali dewa bu hearume Yasu piyago buhayagi bamba halu piyarumebi maha ibiyarumebi awa lama pialu howa lalu, Ngode Datagaliwabenaga mini yaraga hama. Mbirali Anduane Homogonaga minini howa ibirago Ngode Datagaliwabehanda ibu mo turu helo larama.\x + \xo 11.9 \xt Iba 118.25-26\x* \v 10 Ina mama Kini Debidihanda handame ho henedagua ibugua nde ani handame helo larama. Ngode Datagaliwabenaga mini yaraga hama, lalu lama pene. \p \v 11 Yasu ibu Yarusaleme anda puwa Anduane Homogonaga anda heagoha anda pene. Ibugua bibahende wiaru de handai howa ne laya handala tagira pialu talima piaga homberiali (12) biaru heba Bedani pene. \s1 Yasuhanda poge ha henego ogo \r (Madiu 21.18-19) \p \v 12 Horo mendengi ti Bedani howa dai bialu hearia Yasu hina garibi lene. \v 13 Garibi layagola ibu emene kaundia howa poge mbira yuni dewahe heago de hondowa lini dedabe nadedabe hondo pene. Hondo piyaria lini mbira nade yuni dege dewa hearia de hendene. De handalu hearia poge lini dolengi ndo yuni hangu ma bu hearia hendene.\x + \xo 11.13 \xt Mg 11.20\x* \v 14 Ibugua poge biago ha halu lalu, Wali agalime í̠naga liniore lone nanolebira, lene.\x + \xo 11.14 \xt Lg 13.6\x* \p Ani layagola ibunaga talima piaga biarume hale hai hene. \s1 Yasuhanda Anduane Homogonaga andaha puwa binigo ogo \r (Madiu 21.12-17, Lugu 19.45-48, Yone 2.13-22) \p \v 15 Yasubi ibunaga talima piaga biarubi ti Yarusaleme anda pene. Anda puwa Yasu ibu Anduane Homogonaga andaha anda pialu yolo mulebi yolo bialubi hearu bo ba tagitagi bialu hene. Muni ariari biaga hearunaga dagiabi ega malibu ale yolo biaga hearunaga biragane wiarubi mo indi ande lalu beregedai hene.\x + \xo 11.15 \xt Mal 3.1-9\x* \v 16 Ibugua wali agali hearuhondo lalu, Anduane Homogonaga anda ibule hariga ibidadagua tígua mbirale yalu naibalimu, lene. \v 17 Ani lowa ibugua tihondo mana lawai halu lalu, Anduane Homogo ibunaga \w mbugani\w* bi lo ngago ogo, I̱naga anda kago wali agali dindi tara tarani bu karume Ngode Datagaliwabehondo bi lagane anda kagoni, lolebira, lalu gilibu nga. Tígua pagebibi karu ha do hagane anda bu hinu helarimidagoni, lene.\x + \xo 11.17 \xt Ais 56.7, Yar 7.11\x* \fig Map of Herods Temple|src="" size="0" ref="Maga 11.17" \fig* \p \v 18 Ani bira, layagola hale howa \w loma\w* binigo mo miaga haguane hearubi \w Mana\w* lowinigo lawai haga hearubi tigua Yasu bo wahole henge hai bialu hene. Yasuhanda mana lawai hayago hale howa wali agali bibahende bu hearume, Gibiore larago, lowa minime mogo lai ho berene. Ani mogo layago hondowa loma binigo mo miaga haguane biarubi Mana lowinigo lawai haga biarubi tigua Yasu hondowa gi ho hene.\x + \xo 11.18 \xt Mg 14.1\x* \p \v 19 Ne laya handala Yasubi ibunaga talima piaga biarubi ti Yarusaleme wahalu pene. \s1 Poge gau layagonaga te laminigo ogo \r (Madiu 21.20-22) \p \v 20 Horo mendengi egerebagiore hayagola ti dai bialu howa poge biago yunibi pinibi gau lai hayago de hendene.\x + \xo 11.20 \xt Mg 11.14\x* \v 21 De hondowa Pidahanda mitangi bialu Yasuhondo lalu, Lawai haga-o í̠ de handa. Í̠na poge biagohondo ha halu bi larigome gau layada, lene. \p \v 22 Ani layagola Yasuhanda tihondo ladai bialu lalu, Ngode Datagaliwabehondo mini mbiraore wu haabo halimu. \v 23 Tíhondo henene laro. Hari hombene ogo wedagohondo, Í̠nime dugualu puwa iba solowara bedagoria ibiraha, laragome dugu ibira holebirabe dugu ibira naholebirabe mini kira wuwa ndo mini mbiraore wuwa dugu ibiraha layagua dugu ibira holebiraore.\x + \xo 11.23 \xt Md 17.20, Lg 17.6, 1 Ko 13.2\x* \v 24 I̱na irane ogoninaga bi langero. Tígua Ngode Datagaliwabehondo bi lamialu, Inanaga mbirale mbira bia, laramigola bulebiraore manda buwa mini mbiraore wuwa, Bia, laramiyagua bia larami ale bulebira.\x + \xo 11.24 \xt Md 7.7, Lg 11.9, Yo 14.13, Ya 1.5-6\x* \v 25 Tígua Ngode Datagaliwabehondo bi lamialu howa mbiralihondo keba ho kamiyagua tínaga Aba dahuliya andaga kagome tígua ko birimigo domo wahelo ala mbiralihondo keba ho kamigo mitangi bu wiaabo holemeni wahalimu, lene.\x + \xo 11.25 \xt Md 5.23, 6.14-15, Kl 3.13\x* [ \v 26 Tígua mbiralihondo keba ho kamigo wa nahe keba ho wiaabo kamiyagua tínaga Aba dahuliya andaga kagome tígua ko birimigo domo wa naholebira, lene.] \s1 Yasu í̠ hongo yu kegoni aiwa ngiyabe, lenego ogo \r (Madiu 21.23-27, Lugu 20.1-8) \p \v 27 Ani lalu ti Yarusaleme lone dai bini. Dai bialu Yasu ibu Ngode Datagaliwabenaga andaha pialu hearia loma binigo mo miaga haguane hearubi \w Mana\w* lowinigo lawai haga hearubi \w agali\w* ala hene miniwi hearubi ibu hearia ibini. \v 28 Ibuwa tigua ibuhondo lalu, Mbirale uruni í̠na bialu kegoni bialu habelo hongo aiwa ngiyane berebe. Ani bibelonaga hongo ogoni aiwa ngiyabe, lene. \p \v 29 Ani layagola Yasuhanda tihondo ladai bialu lalu, I̱na bi mbira hangu tíhondo hale harogo tígua ladai birimiyagua i̱na mbirale uruni bialu haruruni buliya hongo ngiyadagoni ogome ngiya lalu tí langulebero. \v 30 Yonehanda baboraya biyago bulene hongo miyago Ngode Datagaliwabeha tawebe be agaliha tawebe ogoha tawe lalu langidaba, lene. \p \v 31 Ani layagola tini dege degeme laga laga bialu lalu, Iname Ngode Datagaliwabeha tawe larimayagua ibugua lalu, Yonehanda mana lamiyago yu tiga nabi harimidago agibe lolebira, lowa. \v 32 Agaliha tawe, lolebiyaria wali agali dewa bu hearu hondowa gi howa bi ogoni lairi howa wahene. Bibahende bu hearume, Yone ibu Ngode Datagaliwabe mana \w latagi\w* haga hayago, lai haga kago manda buwa gi hene.\x + \xo 11.32 \xt Md 14.5, Mg 6.20\x* \v 33 Gi howa tigua Yasuhondo ladai bialu lalu, Ina manda nabiore kama, lene. \p Ani layagola Yasuhanda tihondo lalu, Anidago nde i̱na mbirale uruni berogo buliya hongo ngiyadago ogoha tawe nalangulebero, lene. \c 12 \s1 Bi yobage lowa, Mabu hondo ha halimu, lene, lenego ogo \r (Madiu 21.33-46, Lugu 20.9-19) \p \v 1 Ani lowa Yasuhanda tihondo bi yobage lowa lamialu hene. Ibugua lalu, Agali mbirame pu mbira lini daga mini \w gerebi\w* dewa hongo dugu dugu bini. Hongowa to̱le̱me pabe wa mabu biai halu gerebi lini ibane pingidope holenaga uli ege to̱le̱ha guabuwa wini. Ani buwa mabu mamage holenaga anda mbira luni daliga bima iraga howa helene. Ani buwa ibugua agali maruhondo lalu, Mabu biabe bia halu hondo ha halimu, lalu dindi mbiraha ibaga bialu pene.\x + \xo 12.1 \xt Ais 5.1-2\x*\fig ... mabu mamage holenaga anda mbira luni daliga bima iraga howa helene.|src="HK 76A.tif" size="1" ref="(12.1)" \fig* \v 2 Pu mbira mini \w gerebi\w* lini dolene tu hayagola mabu anduane biagome ibunaga garabaya biabe ale bia haga mbiralihondo lalu, I̱naga mabu hondo ha haga karuhondo lini maru do ngidaba lole pu, lene. \v 3 Ani lole piyagola hondo ha haga biarume ibu minu balu mbira nayiore dai bilene. \v 4 Ani biyagola mabu anduane biagome lone ibunaga garabaya biabe ale bia haga mendehondo, Pu, layagola mabu hondo ha haga biarume ibu haguaneni gaeo bialu ibu handabe manga halu mege taraore bini. \v 5 Ani biyagola mabu anduane biagome ibunaga garabaya biabe ale bia haga tebonehondo, Mo pu, layagola mabu hondo ha haga biarume ibu homelo bo wahene. Ani buwa agali maru piyagola mabu hondo ha haga biarume maru bowa maru homelo bo wahene. \v 6 Ani biyagola mabu anduane biagome ibu igini mbira hangu gubalini timbuniore haga henego ogoni ibuni hangu lini mo pole hene. Maniore ibugua ibuni igini biagohondo lalu, Mabu hondo ha haga kagoria lini mo pu, lalu, Tigua ibu mitangi bialu ibuhondo tiga tiga bulebira manda bido, lene.\x + \xo 12.6 \xt Md 3.17\x* \v 7 Mabu hondo ha haga biarume tini hangu laga laga bialu lalu, Mabu anduane biago igini ogonigo ibunaga paluni ina karulami̱ya homelo bama, lowa \v 8 tigua igiri biago minuwa homelo bowa ibu tingini mabu tagirahayagi mo ba tagi hene, lalu Yasuhanda lene.\x + \xo 12.8 \xt Hi 13.12\x* \p \v 9 Ani lowa Yasuhanda tihondo lalu, Ani biyago mabu anduane agi bulebirabe. Ibugua ibuwa agali mabu hondo ha haga biaru homelo bai howa mabu ogoni marume hondo ha helo mulebira. \v 10 Anduane Homogonaga \w mbugani\w* bi mbira lo ngago tí nahende kamibe.\x + \xo 12.10 \xt Iba 118.22-23\x* \q1 Ege to̱le̱ mbira anda biagame galone nabibehedago lowa dabo wahenego \q1 ege to̱le̱ ogoniore mo timbuni duniniore ho heleda. \q1 \v 11 Ogoni Anduane Homogo ibunioreme mo yu daibu helenego \q1 iname de handalu handawa bu kamagoni, \m lalu gilibu nga, lene. \p \v 12 Yu wali agali haru haga hearume Yasuhanda bi yobage ogoni layagonaga ti mitangi bialu layago manda buwa minule bialu hearia wali agali dewa bu hea handala gi howa wahalu pene. \s1 Dagisi muni mulene ngabe nawibe, lenego ogo \r (Madiu 22.15-22, Lugu 20.20-26) \p \v 13 \w Perisi\w* agali maru hearubi \w Herodonaga\w* aria maru hearubi tigua tinaga aria maru hearuhondo lalu, Yasu bi lalu kago bi ko lelo mo bila hole ibu karia pudaba, lene.\x + \xo 12.13 \xt Mg 3.6\x* \v 14 Ani layagola ti Yasu hearia puwa tigua ibuhondo lalu, Lawai haga-o iname manda bialu hemaria í̠na mana lamiriligo tiga tigaore larili manda bidama. Ani buwa í̠na agali mini timbuniwi hongohe karu hondowa gi nahe maru karumebi í̠ hondowa larago mitangi nabi howa Ngode Datagaliwabehanda hame ledagonaga mana wali agalihondo lawai hariligo tiga tigaore larili. Ai bi mbira langibelo inanaga \w Mana\w* lowini ngago manda bialu Lomo dindinaga handame haga Kini kagohondo dagisi muni mulene ngabe be nawibe. Iname dagisi muni ogoni mulumabe be namulumabe, lene. \p \v 15 Ani layagola Yasuhanda tinaga miniha yageyage palu howa layagoni manda buwa tihondo lalu, Tígua aginaga minule nde larimibe. Muni kuni mbira i̱ de hondoliya mo yalu íbu, lene. \p \v 16 Ani layagola tigua muni kuni mbira mo yalu ibiyagola ibugua tihondo lalu, Muni kuni ogoriani dengui muguni ngagobi mini gilibu ngagobi ainagadabe, lene. \p Ani layagola tigua ladai bialu lalu, Lomo handame haga Kini kagonagada, lene. \p \v 17 Ani layagola Yasuhanda tihondo lalu, Mbirale Lomo handame haga Kini kagonaga ngago nde ibunihondo milimu. Mbirale Ngode Datagaliwabe kagonaga ngago nde Ngode Datagaliwabe ibunihondo milimu, lene.\x + \xo 12.17 \xt Lm 13.7\x* \p Ani layagola tigua mogo timuniore lene. \s1 Homenego agua heyuledabe, lenego ogo \r (Madiu 22.23-33, Lugu 20.27-40) \p \v 18 \w Sadiusi\w* agali hearume wali agali homeneru naheyulebira lagane maru henerume Yasu hearia ibuwa lalu,\x + \xo 12.18 \xt Ab 23.8\x* \v 19 Lawai haga-o Mosesehanda mana mbira ina buluma̱yanaga gilibu wini ngago ogo, Agali mbira waneigini nahe one dalo berelalu homayagua homayago hameneme wali dalo biago dabu bu aribia howa waneigini homayagonaga hono wia holene nga, lo nga.\x + \xo 12.19 \xt Man 25.5\x* \v 20 Anigo igiri karia hamenema howa kane wahenegome wali mbira dabu bu howa waneigini nahe heaore homene. \v 21 Homayagola ibula pagu bini biagome dabu bu aribia howa waneigini nahe heaore dege homene. Ani biyagola hamene tebonegome dabu buwa ani bima pu gimbu bialu \v 22 hamene karia bibahende biarume wali o biago dege dabu buwa waneigini nahe heaore homai hene. Ani bialu maniore wali biago home maro bini. \v 23 Ani binigo igiri karia biaru bibahendeme wali o biago dege dabu biyago homeneru mo heya hagane horo harangi wali biago agonaga one birulebirabe, lene. \p \v 24 Ani layagola Yasuhanda tihondo lalu, Tí mini pu tara ho kamigo irane Anduane Homogonaga \w mbugani\w* gilibu ngagobi Ngode Datagaliwabe hongohe kagobi tí manda nabi kamigo mini pu tara ho kamigoni. \v 25 Ogoninaga wali agali homeneru mo heya harangi wali agali dabu bulene nawiore ndobe. Ti dahuliyali dahuliya andaga karu ale dege holebira.\x + \xo 12.25 \xt 1 Ko 15.42, 15.49, 15.52\x* \v 26 Anigo wali agali homeneru mo heya holenenaga larogo Mosese ibu ira mbira hungu biyagoria hearia Ngode Datagaliwabehanda Mosesehondo lalu, I̱ Abarahama Aisaga Yagaba imarunaga Ngode Datagaliwabe kogoni, lenego Mosesehanda gilibu ngago tí daga nale dege kamibe.\x + \xo 12.26 \xt Har 3.2, 3.6\x* \v 27 Ngode Datagaliwabe ibu wali agali holenehe kagonaga kagoni. Ibu homenenaga ndo kago tí kaguaore manda birimida, lene. \s1 Ngode Datagaliwabehanda mana lo wialu duniniore lo ngago ogo \r (Madiu 22.34-40, Lugu 10.25-28) \p \v 28 \w Mana\w* lowinigo lawai haga mbira heago ibuwa tigua te layago hale halu Yasuhanda \w Sadiusi\w* agalihondo bayuwa ladai biyago hondowa ibugua Yasuhondo lalu, Ngode Datagaliwabehanda Mana lowinigo dunini ala agoore mitangi bulene ngabe, lene. \p \v 29 Ani layagola Yasuhanda ladai bialu lalu, Mana lowinigo dunini ala mitangi bulene ngago laro. Isaraele wali agali tí hale halimu. Anduane Homogo ibu inanaga Ngode Datagaliwabe kago ibu hangu Anduane Homogo kagoni.\x + \xo 12.29 \xt Man 6.4-5\x* \v 30 Í̠na Anduane Homogo í̠naga Ngode Datagaliwabe kago í̠naga gubalinimebi minimebi mandamebi hongomebi gubalini ho habe, lowinigo dunini ogoni ala mitangi bulene nga. \v 31 Mana duniniore mende ogonibiore lowini ngago ogo, Í̠ni gubalini harilidagua maru karu ta nabi gubalini ho habe, lowia. Mana duniniore timbuniore kira ogoni lowinigo ngagobi maru nawi, lene.\x + \xo 12.31 \xt LBM 19.18, Ga 5.14, Ya 2.8\x* \p \v 32 Ani layagola Mana lowinigo lawai haga biagome ibuhondo lalu, Lawai haga-o í̠ tiga tiga larigo. Ngode Datagaliwabe mbira hangu kago heneneore lari. Mende nahe ibu hangu kagoni.\x + \xo 12.32 \xt Man 4.35\x* \v 33 Ibuhondo gubalinimebi mandamebi hongomebi hame lowa í̠ni gubalini harilidagua maru karu ta nabi ogonidagua gubalini hariyagua ogoni duniniore. Ngode Datagaliwabehondo mbirale tara tara lomabu delolenebi mbirale bo lomabu mulenebi ogonidagua bulene dunini ndo, lene.\x + \xo 12.33 \xt 1 Sml 15.22, Ais 45.21, Hos 6.6, Mai 6.6-8, Md 22.37, Lg 10.27\x* \p \v 34 Yasuhanda agali biagome bayuwa layago hondowa ibuhondo lalu, Ngode Datagaliwabehanda Handame Ho Kagoria í̠ kaware kegoni, lene.\x + \xo 12.34 \xt Md 22.46\x* \p Ani layagola marume Yasu ibu ladai bilo ibuhondo bi nalami wahene. \s1 \w Mbirali\w* Dabo Helenego ibulebira lowinigonaga hale henego ogo \r (Madiu 22.41-46, Lugu 20.41-44) \p \v 35 Yasuhanda Anduane Homogonaga andaha howa mana lawai halu howa ibugua lalu, \w Mana\w* lowinigo lawai haga karume, \w Mbirali\w* Dabo Helenego ibulebira lowinigo ibu Debidinaga aguanene holebira, lagago agua hole biaruabe. \v 36 Debidihanda Ngode Datagaliwabe Dinini ibugua mo bila hayagola lalu,\x + \xo 12.36 \xt Iba 110.1\x* \q1 Anduane Homogohanda i̱naga Anduane Homogohondo lalu, \q1 Í̠naga waitigi karu í̠naga geme hengedai habelo i̱na mo heloliya \q1 í̠ i̱naga gi tigahayagi ogoria birabe, laya. \m \v 37 Debidi ibunime ibuhondo Anduane Homogo layagobi Mbirali Dabo Helenego ibulebira lowinigo ibu aguanene hayagobi mbiraore agua habehebe, lene. \s1 Yasuhanda, \w Mana\w* lowinigo lawai haga karu de hondo halimu, lenego ogo \r (Madiu 23.1-36, Lugu 20.45-47) \p Wali agali dewaore ngoai hayarume ibugua bi mana layago turu howa hale hene. \v 38 Ibugua tihondo mana lawai halu lalu, \w Mana\w* lowinigo lawai haga karu de hondo halimu. Tigua labolabo lu karulalu ibaga bialu magedi hamani puwa wali agalime ti hondowa tinaga mini yaraga helo hame laga ka. \v 39 Ani buwa tigua \w ngoai\w* hagane andaruha agali haguanerunaga biraganeni hangu birulebi wali agali dewa tomo mandagi nole ngoai haragola tomo anduane heba birulebi hame laga ka. \v 40 Ani buwa tigua wali dalo bedarunaga andaga mbirale ngaru mo kayu biaga ka. Ani buwa wali agali mo hondo hole Ngode Datagaliwabehondo bime dege bi lu la ho wiaabo haga ka. Ani biragonaga ti pani timbuniore mia tago howa mulene nga, lene. \s1 Wali dalo mbirame muni winigo ogo \r (Lugu 21.1-4) \p \v 41 Anduane Homogonaga andaha muni wiaga wiagoria Yasu ibu kaware bira para ho bereria wali agali dewa ibiyarume muni wiagani wiyagola de hondo berene. Wali agali homogo hearume muni dewa wini.\x + \xo 12.41 \xt 2 Kin 12.9\x* \v 42 Wali dalo mbira bereagome muni nayiore berenego ibuwa muni emeneore toea mbira ale wini. \v 43 Ani wiyagola Yasuhanda ibunaga talima piaga biaru olalu, Ibidaba, lowa, I̱na tí langerogo wali agali bibahendeme Ngode Datagaliwabenaga muni wiagani wiyaru emene wiya. Wali dalo yagibano o bedagome muni dewaore wiya.\x + \xo 12.43 \xt 2 Ko 8.12\x* \v 44 Tigua muni dewawi howa emene wiya. Wali dalo ogome mbira nayiore biruwa ibu tomo yolo bule yinigo bibahendeore wiai haya, lene.\fig Wali dalo ogome ... ibu yinigo bibahendeore wiai haya.|src="LEAR 11.tif" size="2" ref="(12.44)" \fig* \c 13 \s1 Yasuhanda lalu, Anduane Homogonaga anda gialo waholebira, lenego ogo \r (Madiu 24.1-2, Lugu 21.5-6) \p \v 1 Yasu ibu Anduane Homogonaga andaha howa tagira piyagola ibunaga talima piaga mbira heagome ibuhondo lalu, Lawai haga-o anda tara tara baya buruguleore ege to̱le̱ timbunime bima iraga kago de handa, lene. \p \v 2 Ani layagola Yasuhanda ibuhondo lalu, Anda timbuniore kago de hendedebe. Ege to̱le̱ wia gimbu gimbu bima iraga kagoni homane mbiraore winidagoria ngeladai nabi bibahende gialo ibira ibira biai holebira, lene.\x + \xo 13.2 \xt Lg 19.44\x* \s1 Mo ko holenebi mo tandaga holenebi wulebira, lenego ogo \r (Madiu 24.3-14, Lugu 21.7-19) \p \v 3 Emene howa Yasu ibu Hari Olibe iraga halu Anduane Homogonaga anda handa de̱le̱ heagoriani berene. Bereagoria Pida Yamese Yone Anduruma ibuwa tigua Yasuhondo lalu, \v 4 Bi larigoni angi bulebirabe. Iname ala agi birane hondowa henge karulolene horo ha para hayada lolomabe, lene. \p \v 5 Ani layagola Yasuhanda tihondo ladai bialu lalu, Mbiralime tí mo hondo holigo mamage halu de hondo halimu. \v 6 Agali dewaoreme i̱ mini lalu, \w Mbirali\w* Dabo Helenego ibulebira lowinigo i̱ íbu kogoni, lalu ibuwa wali agali dewa mo hondo hole ibulebira. \v 7 Ani buwa dindi kawareni wai biragonaga bi laruagolabi dindi kaundiaoreni wai bira laragolabi tí hale howa gi nahalimu. Mbirale uruni ani bia bulebirago ani laragome ha maro bulene nga lalu ndo larago gi nahalimu. \v 8 Dindi mende mendela wai bia a̱i̱ na̱i̱ bialu gabumane tara tarala wai bia a̱i̱ na̱i̱ bialu holebira. Dindi bibahendeha dumbirumbi biame holebiragobi wali agali dindi tara tarani hina gari timbu holebiragobi. Ani biragola tandaga nolene ogoni walime waneigini taba honole howa tandaga pigane nagago aleore wulebira.\x + \xo 13.8 \xt 2 Bit 15.6, Ais 19.2, Md 24.8\x* \p \v 9 Ani buwa tíni mamage halu de hondo halimu. Tigua tí minu yalu godi lole haru polebira. \w Ngoai\w* hagane andaha howa tí bolebira. I̱ mini yu tiga bu kamigo gabumane haru haga karubi kini karubi ti kagoria i̱naga Bi Mana Debene hale helo lamialu holeberami.\x + \xo 13.9 \xt Mo 2.10\x*\x + \xo 13.9 \xt Md 10.17-20, Lg 12.11-12\x* \v 10 Ogoni bu maro nabidaore ala wali agali dindi tara tarani bu karu bi mana debene hale hai helo lamulene nga. \v 11 Tigua tí minuwa godi lole haru poragola miniha mbira agi loledabe ala lolenaga mini dege dindi ho nahalimu. Godi laramingi Ngode Datagaliwabehanda bi langirago lalimu. Bi laramigo tíni bi lole ndo berami. Ngode Datagaliwabe Dinini ibugua tí mo mitangi bia haragola bi loleberami. \v 12 Agali ibu hamene marume homelo belo minu mulebira. Ogonidagua dege abahandabi ibu igini minu mulebira. Waneiginimebi ti ai̱ya abalahondo hongo halu marume homelo belo minu mulebira.\x + \xo 13.12 \xt Md 10.21\x* \v 13 I̱ mini yu tiga bu kamigo hondowa bibahende karume tíhondo handabe manga holebira. Ani biragola uruni bu maro bilo wahalu pu nabi hongo howa ho ununu lo haabo ho kagome pele mulene yu holebira, lene.\x + \xo 13.13 \xt Dan 9.27, 11.31, 12.12, Md 10.22, Yo 15.21\x* \s1 Hiriribi Hondolene Gibiore tagira ibulebira, lenego ogo \r (Madiu 24.15-28, Lugu 21.20-24) \p \v 14 Ani lowa Yasuhanda tihondo lalu, Hiriribi Hondolene Gibiore íbu wulene nawi ngagoria ngagola tígua de hondoleberami, lene. Bi ogoni daga lalu kamiru irane ogonaga layada lalu bayuwa manda bilimu. Yasuhanda ani lowa lalu, De handaramigola Yudia wali agali karu hari hombene ngaruha hondo yalu gerai polene wulebira.\x + \xo 13.14 \xt Dan 9.27, 11.31, 12.11\x* \v 15 Ogoningi agali mbira ibu anda dangini bedagome dalialu tamuha ibunaga mbirale mbira mule mo anda polene henge nawulebira.\x + \xo 13.15 \xt Lg 17.31\x* \v 16 Agali mende mabu biabe bialu kagome ibuni andaga aga mo dai bulene henge nawulebira. \v 17 Horo uruningi wali gali bere bedarubi gali andu mialu bedarubi dara timbuniore holene nga.\x + \xo 13.17 \xt Lg 23.29\x* \v 18 Uruni bulebiraru ira yuni gilope howa dagare ibagane hororu birangi nabilonaga Ngode Datagaliwabehondo bi lalu halimu. \v 19 Horo uruningi mo ko holene dewaore wulebira. Ani bulene wulebirago Ngode Datagaliwabehanda bibahende wabiyangi howa nawinigo mahabi nde lone ogonidagua nawulebira.\x + \xo 13.19 \xt Dan 12.1, Yol 2.2, Mo 7.14\x* \v 20 Anigo Anduane Homogohanda horo uruni mo tubagi hole manda nabi kale awe wali agali bibahende holene henge namo ngale. Wali agali ibugua dabeneru mitangi bialu horo uruni mo tubagi hole manda bini. \p \v 21 Anigo mbiralime tíhondo lalu, \w Mbirali\w* Dabo Helenego ibulebira lowinigo o ibu kago de handadaba, layaguabi, Ibu amu kago de handadaba, layaguabi hale nahalimu. \v 22 Agali marume ke̱ halu Mbirali Dabo Helenego ibulebira lowinigo i̱ kogoni, lole ibulebira. Marume ke̱ halu, I̱ Ngode Datagaliwabe mana \w latagi\w* haga kogoni, lole ibulebira. Ibiragola tigua wali agali Ngode Datagaliwabehanda dabo heleneru mo hondo habehedabe hondole agalime nabiagane alebi nahendene alebi bialu holebira.\x + \xo 13.22 \xt Man 13.1-3, Mo 13.13\x* \v 23 Uruni bia nabidaore i̱na ala tí langerogoni hale halu mamage ho halimu, lene. \s1 Agali Hole Ibiyago lone ibulebira, lenego ogo \r (Madiu 24.29-31, Lugu 21.25-28) \p \v 24 Ani lowa Yasuhanda laabo halu lalu, Horo uruningi mo ko holene uruni ngagola howa ni hundialu ege nadalu\x + \xo 13.24 \xt Ais 13.10, Ese 32.7, Yol 2.10, 2.31, 3.15, Mo 6.12, 8.12\x* \v 25 yapibiya hariha howa dugu ibira ibira bialu hari daligaha hongo haga karu mo ema bia hai holebira.\x + \xo 13.25 \xt Ais 34.4, Yol 2.10, Mo 6.13\x* \v 26 Ani biragola Agali Hole Ibiyago ibu hari beralibaha howa hongo timbuni holenebi wá timbuni taraore holenebi heba ha pani holebira.\x + \xo 13.26 \xt Dan 7.13, Ab 1.11, 1 Te 4.16, Mo 1.7\x* \v 27 Ha pani haragola dindi gimbuni bibahende ngagoniha howa ibugua ibunaga dahuliyalirume wali agali Ngode Datagaliwabehanda dabo heleneru dindi mbirahayagi howabi mendehayagi howabi, Mo mogo bule pudaba, lolebira, lene.\x + \xo 13.27 \xt Md 13.41\x* \s1 Yasuhanda pogenaga te lenego ogo \r (Madiu 24.32-35, Lugu 21.29-33) \p \v 28 Ani lowa Yasuhanda tihondo laabo halu lalu, Tí mana mbira manda bilimulo poge biagane te langero. Poge mane mabiragola hondowa ai ni poboyogo dolene tu kawareda manda beramili. \v 29 Ogonidagua dege mbirale uruni bibahende bigi biragola tígua handalu kamiria horo kaware ha para kagonida manda buleberami. \v 30 Ogoninaga tí manda biaabo halimulo wali agali áyu kamiruni nahome ogobi dege dege kamiore mbirale uruni bibahende bulebirago laro. \v 31 Hari daligabi dindibi ereba hai holebira. I̱naga bi mana dege ereba nahe wiaabo holebira, lene. \s1 Yasuhanda, Ogongiore bulebiralo bibahendeme manda nabi ka, lenego ogo \r (Madiu 24.36-44) \p \v 32 Ibugua ani lowa lalu, Horo ogoni ogongiore bulebiralo bibahendeme manda nabiore ka. Dahuliyali dahuliya andaga karumebi Igini ibuguabi ti manda nabi dege ka. Aba kago ibuni hangu manda bu ka.\x + \xo 13.32 \xt Md 24.36\x* \v 33 Bi larogoni ogongiore bulebiralo tí manda nabi kamigo de hondo mamage ho halimu. \v 34 Ogoni agali mbirame ibu kaundiaha poralidagua ngagoni. Ibunaga andaga wahalu ibunaga garabaya biabe ale bia hagaruhondo lalu, Biabe bia halu hondo halimu, lalu agali harabani hagahondo, Mamage habe, lalu piaga.\x + \xo 13.34 \xt Md 25.14, Lg 12.36-38\x* \v 35 Anda anduane ibu ne laragola dai bulebirabe be mbi hanuni haragola dai bulebirabe be ega gogologo bi laragola dai bulebirabe be egerebagi haragola dai bulebirabe tí manda nabiore kamigo mamage bayuwa ho halimu.\x + \xo 13.35 \xt Lg 12.38\x* \v 36 Tí palia hondo kamiria abale ibuligonaga mamage ho halimu. \v 37 Tíhondo bi larogonidagua wali agali bibahendehondo, Mamage hai halimu lalu larogoni, lene. \c 14 \s1 Yasu homelo bole manda manda binigo ogo \r (Madiu 26.1-5, Lugu 22.1-2, Yone 11.45-53) \p \v 1 Horo kiru howa tebonengi \w Bolangua\w* Halu Penego Horonaga tomo nolene wulebira lowa \w Mberedi\w* Yidi Nahe Hirinigo Horonaga nolene nga lo manda bini. Ani manda biyangi \w loma\w* binigo mo miaga haguane hearubi \w Mana\w* lowinigo lawai haga hearubi ohalu tigua Yasu homelo bole minulene henge tai bini.\x + \xo 14.1 \xt Har 12.1-27, Mg 11.18\x* \v 2 Tigua lalu, Wali agali bu karume ina baba gungu buligo tomo nolene harangi iname ibu naminami̱ya, lene. \s1 Wali mbirame Yasu haguaneni weli ngabi odo winigo ogo \r (Madiu 26.6-13, Yone 12.1-8) \p \v 3 Yasu ibu Bedani howa Saimono ge hamua ala henego andaga tomo nalu berearia wali mbira ibuwa weli baya ngabi mini nada muni dewaoreme yolo buwa beha berelo winigo ogoni yalu ibini. Yalu ibuwa wali biagome be pambu lowa Yasunaga haguaneni weli baya ngabi biago odope hene.\x + \xo 14.3 \xt Lg 7.37-38\x* \v 4 Ani biyagola wali agali maru hearume keba howa tini la a̱i̱ na̱i̱ bialu lalu, Weli ngabi biago bame mohole birago agi birabe. \v 5 Weli ngabi ogoni kina handari tebira (300) ale mulene ngago midale nde yagibano karuhondo tale bu ta kale karulapedale, lowa tigua wali biago guralu talini. \p \v 6 Ani biyagola Yasuhanda tihondo lalu, Ibu aginaga taleremibe. Tí bi nale ibu helo wahadaba. Wali ogonime i̱hondo biyagoni baya buruguleore biya. \v 7 Wali agali yagibano karu tí heba mandagi haabo holeberemigo tihondo mbirale mbira bayale bua biragola bibehe kamigoni. I̱ tí heba mandagi haabo naholebero.\x + \xo 14.7 \xt Man 15.11\x* \v 8 Ibugua mbira bibehe wiagoore biyagoni. I̱ nahome ko tagi i̱naga tinginini mani hora holenenaga weli baya ngabi ogoni odo wia hayagoni.\x + \xo 14.8 \xt Yo 19.40\x* \v 9 I̱na tíhondo henene larogo bi mana debene dindi bibahendeha lamialu howa ibugua i̱hondo biyago ibu mitangi bialu te loyogo lolebira, lene. \s1 Yudasahanda, Yasu ndelole penego ogo \r (Madiu 26.14-16, Lugu 22.3-6) \p \v 10 Talima piaga homberiali (12) henego hombeane Yudasa Isagariodo ibugua \w loma\w* binigo mo miaga haguane hearu hearia Yasu minilo ndelowa, Walia holiya, lole pene. \v 11 Ani layagola hale howa tigua turu halu ibuhondo, Muni nguleberama, lene. Ani layagola ibugua Yasu minu mulene henge aguaore ngabe hondole tai bialu hene. \s1 Yasu ibunaga talima piaga biaru heba \w Bolangua\w* Halu Penego Horonaga tomo nenego ogo \r (Madiu 26.17-25, Lugu 22.7-14,21-23, Yone 13.21-30) \p \v 12 Mberedi Yidi Nahe Hirinigo Horonaga tu hayagola horo ogoningi \w Bolangua\w* Halu Penego Horonaga nogo sibi igini bo mulene tu hene. Ani hayagola ibunaga talima piaga biarume ibuhondo lalu, Bolangua Halu Penego Horonaga tomo mitangi bialu í̠ tomo nabelo agoha dawa manda manda bu wuledabe, lene.\x + \xo 14.12 \xt Har 12.6, 12.14, 12.20, Md 26.17, Lg 22.7\x* \p \v 13 Ani layagola ibugua ibunaga talima piaga kiralihondo lalu, Yarusalemeha anda pialu kabiria agali mbira iba be yalu ibiragola lola holeberabigo agali ogoni ibu anda poradagua pilibu.\fig ... agali mbira iba be yalu ibiragola lola holeberabigo ...|src="LEAR 90.tif" size="1" ref="(14.13)" \fig* \v 14 Anda puwa anda anduanehondo agua lalibu, Lawai haga kagome í̠hondo lalu, I̱naga talima piaga karubi i̱bi iname Bolangua Halu Penego Horonaga tomo noloma̱ya anda hobane mbira agoha ngabe, laya, lalibu. \v 15 Ani larabigola ibugua tamu hobane mbira daligaha ngago dagia manda bu winigo walia holebirago ogoriani tomo dawa manda manda bu wilibu, lene. \v 16 Ani laya handala ibunaga talima piaga kira biago labome pialu Yarusaleme anda pene. Anda puwa mbirale bibahendeore Yasuhanda agua bulebira layadaguaore bu wiaria hondowa libugua Bolangua Halu Penego Horonaga tomo nole dawa manda manda bu wini. \p \v 17 Alendo ni paliyagola Yasu ibunaga talima piaga homberiali (12) biaru heba ibini. \v 18 Ti tomo nalu biruwa Yasuhanda lalu, I̱na tíhondo henene larogo agalime i̱ minilo ina tomo nalu bedamaru mbiraligome ndelolebira, lene.\x + \xo 14.18 \xt Iba 41.9\x* \p \v 19 Ani layagola ibunaga talima piaga biarume ibuhondo hangu hangume ala la mani la bigi bialu lalu, Í̠na o larigoni i̱ ndo lari, lalu laga laga bini. \p \v 20 Ani laga laga biyagola Yasuhanda ladai bialu lalu, Tí homberiali (12) bedamigo hombeanego i̱la mandagi ndisiha mberedi ibuni gime mo nalu bedagome ani bulebira. \v 21 Anduane Homogonaga \w mbugani\w* lo ngadagua Agali Hole Ibiyago homolebira. Agali Hole Ibiyago agalime ibu minilo ndelalu walia harago ibuni dara holene wulebira. Agali ogoni ibu ai̱yahanda taba nahenedale dege bayale awadaga hendedaleda, lene. \s1 Anduane Homogonaga tomo nenego ogo \r (Madiu 26.26-30, Lugu 22.14-20, 1 Korindi 11.23-25) \p \v 22 Ti tomo nalu berea tambu Yasuhanda mberedi mbira yamuwa Ngode Datagaliwabehondo turu halu ka̱i̱ lowa mberedi gaibu baga buwa ibunaga talima piaga biaruhondo mialu howa lalu, I̱naga tingini ogonigo mialu nadaba, lene. \p \v 23 Ani lowa ibugua iba be yamuwa Ngode Datagaliwabehondo turu halu ka̱i̱ lowa tihondo miyagola ti bibahendeme no gombedaga bialu nene. \v 24 Yasuhanda tihondo lalu, Ogo i̱naga darama. Wali agali dewa homai holilono i̱naga darama ogoni pela harogoni. Ngode Datagaliwabehanda habo nalolene bi lowinigo tene i̱naga darama ogoniha nga.\x + \xo 14.24 \xt Har 24.8, Yar 31.31-34, Seg 9.11, 1 Ko 10.16, Hi 9.20\x* \v 25 I̱na tí langerogo i̱na \w waini\w* iba lone nane Ngode Datagaliwabehanda Handame Ho Kagoriani howa waini iba gahenge nolebero, lene. \p \v 26 Tigua Ngode Datagaliwabenaga iba gana mbira lowa Hari Olibe weagoha pene. \s1 Yasuhanda Pidahondo, Í̠na i̱ manda nabido lolebere, lenego ogo \r (Madiu 26.31-35, Lugu 22.31-34, Yone 13.36-38) \p \v 27 Yasuhanda tihondo lalu, Tí bibahendeme i̱ helalu ibida piai holeberami. Anduane Homogonaga \w mbugani\w* bi lo ngago ogo, Ngode Datagaliwabehanda nogo sibi haru haga kago bara handala nogo sibi karu ibida purogo lai holebira, lalu gilibu nga.\x + \xo 14.27 \xt Seg 13.7, Mg 14.50\x* \v 28 Anigo Ngode Datagaliwabehanda i̱ mo heya hara handala tí maha ibalimulo i̱ ala Galili bamba halu polebero, lene.\x + \xo 14.28 \xt Md 28.16, Mg 16.7\x* \p \v 29 Ani layagola Pidahanda ibuhondo ladai bialu lalu, Ti bibahendeme ani wahalu purogo layaguabi i̱na í̠ wahalu napolebero, lene. \p \v 30 Ani layagola Yasuhanda ibuhondo lalu, Í̠hondo langerogo áyu mbiraga ega gogologome bi halu ki naledaore í̠na halu teboore Yasu manda nabido lalu lolebere, lene. \p \v 31 Ani layagola ibugua hongo howa ladai bialu lalu, Í̠la homole howayaguabi ogonidagua naloleberoore, lene.\x + \xo 14.31 \xt Yo 11.16\x* \p Pidahanda layadagua dege talima piaga bibahende biarubi ani lai hene. \s1 Yasu ibu Gedemani puwa Ngode Datagaliwabela bi lalu henego ogo \r (Madiu 26.36-46, Lugu 22.39-46) \p \v 32 Yasu ibunaga talima piaga biaru heba dindi mini Gedemani wiagoria pu howa ibugua ibunaga talima piaga biaruhondo lalu, I̱ Ngode Datagaliwabela bi lole porotagi tí ogoria hondo biralimu, lene.\x + \xo 14.32 \xt Md 26.36, Yo 18.1\x* \v 33 Ani lalu ibu Pida Yamese Yonema ti haru puwa Yasu ibu genda howa mini burugulo hene. \v 34 Ani buwa ibugua tihondo lalu, Dara bulene i̱ha timbuniore anda ibiragome i̱ garali bialu budara. Tí mamage halu ogoria hondo biralimu, lene.\x + \xo 14.34 \xt Yo 12.27\x* \p \v 35 Ani lowa Yasu ibu emene pu bagi howa dindini bulu palu wuwa ibu tandaga nolene winigo Ngode Datagaliwabehanda yalu polene ngayagua nde yalu pelo lowa Yasu ibugua Ngode Datagaliwabela bi lalu berene. \v 36 Ibugua lamialu, Aba i̱ Aba-o í̠na mbirale bibahende bibehe kegoni. Tandaga nolene beha bedago nanoliya mo yalu pobe. Anigo i̱ hame ledodagua ndo í̠na hame lededagua hangu bibe, lene.\x + \xo 14.36 \xt Mg 10.38, Yo 6.38, Lm 8.15, Ga 4.6, Hi 5.7\x* \p \v 37 Ani lowa ibunaga talima piaga tebirali biaru bereagoria dai bialu hearia ti palia hondo hai hearia hondowa ibugua Pidahondo lalu, Saimono-o í̠ padebe. Í̠na mamage emene tigi mbira habe nahedane padebe, lene. \v 38 Ani lowa ibugua tihondo lalu, Ko ngagome tí ko mo bia holigo tí mamage howa Ngode Datagaliwabehondo bi lalu halimu. Tínaga minime Ngode Datagaliwabe hame ledamigo lo howa tínaga tingini gedaore ho kamigoni, lene.\x + \xo 14.38 \xt Lg 11.4, Lm 7.23, Ga 5.17\x* \p \v 39 Ani lalu Yasu ibu halu mende Ngode Datagaliwabela bi ala layadagua dege lole pene. \v 40 Ani bialu ibu lone dai bialu hearia ti de muguli howa palia hondo hearia hendene. Tigua ibuhondo agi ladai bulebe toba howa manda nabi hene. \p \v 41 Ibu halu tebone dai buwa tihondo lalu, Tí ha̱lo palia dege bidamibe. Ogoni karulape. Agali Hole Ibiyago ko biaga karuhondo minu mulene tu hayadago handadaba. \v 42 I̱ minilo ndelaga biago kaware o íbu kago de handadaba. Ai heyalu ma, lene. \s1 Yasu mininigo ogo \r (Madiu 26.47-56, Lugu 22.47-53, Yone 18.3-12) \p \v 43 Yasuhanda bi ogoni wene lalu heaore ibunaga talima piaga agali hombeane Yudasa ibu agali dewa heba ibini. \w Loma\w* binigo mo miaga haguane biarumebi \w Mana\w* lowinigo lawai haga biarumebi \w agali\w* ala hene miniwi biarumebi, Yasu minule pudaba, layagola tigua wai bulene ayu tibu kangoru yalu Yasu hearia ibini. \v 44 Yasu minilo ndelaga biagome agali bu hearuhondo ala lalu, Tí manda bilimulo i̱na manane walia halu mbiralinaga peni nu̱nu̱ larogo ibu minuwa bayuwa haru pilimu, lene. \p \v 45 Ani layadagua bialu Yudasahanda Yasu hearia pu tiga buwa, Lawai haga-o, lowa Yasu peni nu̱nu̱ lene. \v 46 Nu̱nu̱ layagola agali dewa hayarume Yasu minalu bayuwa gime yu ndibu lene. \v 47 Ani biyagola agali mbira heagome wai bulene ayu tibu yayagome loma binigo mo miaga haguane timbuni heagonaga garabaya biabe ale bia haga heagonaga hale bagadape hene. \v 48 Yasuhanda tihondo lalu, Pageali minaramilidagua tígua wai bulene ayu tibu kangoru yalu i̱ minule ibirimibe. \v 49 Horo dewa tí heba Anduane Homogonaga andaha howa mana lawai halu hewangi tígua i̱ mina nabirimi. Anigo Anduane Homogonaga \w mbugani\w* bi lo ngadagua bilo, lene.\x + \xo 14.49 \xt Ais 53.7, Lg 19.47, 22.37, Yo 18.20\x* \p \v 50 Ani layagola ibunaga talima piaga bibahende biaruni Yasu wahalu ibida purogo lai hene.\x + \xo 14.50 \xt Iba 88.8\x* \p \v 51 Agali mbira labolabo bobi heago Yasu haruru pialu hearia agali biarume ibu minini. \v 52 Minaya handala ibugua ibunaga labolabo bo biyago giha golo yu hea handala ti babe ibida pene. \s1 Yasu \w Ganisolo\w* agalirume godi lelo haru penego ogo \r (Madiu 26.57-68, Lugu 22.54-55,63-71, Yone 18.13-14,19-24) \p \v 53 \w Loma\w* binigo mo miaga haguane biarubi \w agali\w* ala hene miniwi biarubi \w Mana\w* lowinigo lawai haga biarubi ti loma binigo mo miaga haguane timbuni heago andagaha mandagi ngoai ho berearia Yasu haru pene. \v 54 Pida ibu emene kaundia howa Yasu haruru pialu loma binigo mo miaga haguane timbuni biagonaga anda pabeha anda pene. Anda puwa mamage haga hearu heba ira deagoria dagare dogo bu berene. \v 55 Loma binigo mo miaga haguane biarubi \w Ganisolo\w* agali bibahende biarubi tigua Yasu homelo bolenaga ibugua ko binigobi lenegobi mbira agidabe hondole daba handalu hearia mbira nahendeore. \v 56 Agali dewa hearume Yasu ndelowa bi layagoyu tinaga bi layago lo iriari bini. \p \v 57 Marume heyuwa ke̱ halu lalu, \v 58 Ibugua au layagola hale harima. Anduane Homogonaga anda agali gime binigo gialo wahalu horo tebira howa agali gime ndo mendeale bu aribia holebero, laya, lene.\x + \xo 14.58 \xt Yo 2.19\x* \v 59 Tigua bi ogoni lo iriari dege bini. \p \v 60 Ani layagola \w Loma\w* Binigo Mo Miaga Haguane Timbuni biagome agali berearunaga wanakuini heyu howa ibugua Yasuhondo lalu, Í̠hondo bi laragoni ladai bulene mbira nayi kebe, lene. \p \v 61 Ani layagola Yasu ibu ema nabi howa bi mbira naleore hene. Nale heagola Loma Binigo Mo Miaga Haguane Timbuni biagome ibuhondo halu mende lalu, Í̠ \w Mbirali\w* Dabo Helenego ibulebira lowinigo Ngode Datagaliwabe Baya Buruguleore Kagonaga Igini kegonibe, lene.\x + \xo 14.61 \xt Ais 53.7, Mg 15.5, Lg 23.9\x* \p \v 62 Ani layagola Yasuhanda lalu, E̱ i̱ ogoni kogoni. Agali Hole Ibiyago ibu Mbirali Hongo Haiheore Kagonaga gi tigahayagi biruwa hari beraliba heba daliraria de hondoleberami, lene.\x + \xo 14.62 \xt Dan 7.13\x* \p \v 63 Ani layagola Loma Binigo Mo Miaga Haguane Timbuni biagome hale howa keba halu ibuninaga labolabo lerelowa lalu, Marume lamogo bia helo hame naleore kama. \v 64 Ibugua Ngode Datagaliwabe mege biyago hale harimi. Tí agi mitangi bu kamibe, lene.\x + \xo 14.64 \xt LBM 24.16, Yo 19.7\x* \p Ani layagola ti bibahendeme lalu, Ibugua ko biyagonaga homelo bolene nga, lalu lai hene. \p \v 65 Maru hearume Yasu hamiaga tolo ba halu ibunaga dengui yi howa gime balu lalu, Í̠ bayagoni ogome baya lalu langi, lene. Agali mamage haga hearume ibu bo ariari bini. \s1 Pidahanda, Yasu manda nabido, lenego ogo \r (Madiu 26.69-75, Lugu 22.56-62, Yone 18.15-18,25-27) \p \v 66 Pida ibu anda pabe tamuhayagi berearia \w loma\w* binigo mo miaga haguane timbuni biagonaga biabe bia haga wandari mbirame ibalu Pida ira deagoria dagare dogo bu berearia de hendene. \v 67 Ibugua Pida handa tiga howa lalu, Í̠bi Nasareteali Yasula mandagi hariligoni, lene. \p \v 68 Ani layagola ibugua lalu, I̱ ndo í̠ bi laregoni i̱ manda nabido, lene. Ani lalu ibu pabe harabani pialu hearia ega gogologome bi lene. \p \v 69 Wandari biagome Pida hondowa agali biaruhondo lone lalu, Agali ogoni Yasu ibula haga, lene. \v 70 Ani layagola Pida ibugua halu mende lalu, I̱ ndoyago, lene. \p Emeneore howa agali biarume Pidahondo lalu, Í̠ ndo larego nde í̠ Galiliali kego ibulaore hariligoni, lene. \p \v 71 Ani layagola Pidahanda wanakui minalu hongo howa lalu, Heneneore i̱ ke̱ haruyagua Ngode Datagaliwabe ibugua i̱ pani ngilo, lalu, Agali mini larimigo i̱ manda nabido, lene. \p \v 72 Bi ogoni layagola ega gogologome halu mende layago hale howa ala Yasuhanda, Ega gogologome bi halu ki nale howa halu tebo í̠na Yasu manda nabido lolebere, layago Pidahanda mitangi bini. Mitangi buwa dara halu dugu bini.\x + \xo 14.72 \xt Mg 14.30\x*\fig Pidahanda bi ogoni layagola ega gogologome halu mende layago ...|src="H.K.7d.tif" size="1" ref="(14.72)" \fig* \c 15 \s1 Yasu Pailate hearia haru penego ogo \r (Madiu 27.1-2,11-14, Lugu 23.1-5, Yone 18.28-38) \p \v 1 Egerebagiore hayagola \w loma\w* binigo mo miaga haguane biarubi \w agali\w* ala hene miniwi biarubi \w Mana\w* lowinigo lawai haga biarubi \w Ganisolo\w* agali bibahende biarubi urunime te lalu hene. Tigua Yasu pu senime hende howa Pailate hearia haru pene.\x + \xo 15.1 \xt Lg 22.66\x* \v 2 Haru ibiyagola Pailatehanda Yasuhondo lalu, Yu wali agalinaga handame haga kini í̠ kebe, lene.\x + \xo 15.2 \xt Md 27.11\x* \p Ani layagola ibugua ladai bialu lalu, Í̠na o laregonigo, lene. \p \v 3 Loma binigo mo miaga haguane biarume lalu, Ibu ko dewa biya, lene. \v 4 Ani layagola Pailatehanda ibuhondo halu mende lalu, Ladai nabule dege kegonibe. Tigua í̠na ko dewa birigo layago hale haribe be nahebe, lene. \p \v 5 Ani layagola Yasu ibu ladai nabiyagola Pailate ibu miniha mogo lowa Yasuni handaya hene.\x + \xo 15.5 \xt Ais 53.7, Mg 14.61\x* \s1 Yasu homelo ba, lenego ogo \r (Madiu 27.15-26, Lugu 23.13-25, Yone 18.39–19.16) \p \v 6 \w Bolangua\w* Halu Penegonaga Tomo nolene horo harangi agali mbira garabaya kagola wali agalime, Gola, laragola Pailatehanda golaga hene. \v 7 Agali maru gabumane baba wai biyagola garabaya binigo mbira mini Barabasa hene. Ibugua agali homelo bayagola garabaya bini. \v 8 Horo ogoningi wali agalime Pailate hearia puwa ibuhondo lalu, Í̠na ala birilidagua áyu bibelo, lene. \v 9 Ibugua tihondo lalu, Yu wali agalinaga Handame Haga Kini kago gololiya hamelo kamibe, lene. \v 10 \w Loma\w* binigo mo miaga haguane biarume henge lowa Yasu ibu hearia minu yalu ibiyagoni manda buore howa Pailatehanda ani lene. \p \v 11 Wali agalime, Barabasa gola, lelonaga Loma binigo mo miaga haguane biarume mo la hene.\x + \xo 15.11 \xt Ab 3.13-14\x* \v 12 Pailatehanda tihondo lone lalu, Yu wali agali kamirunaga Handame Haga Kini ka larimigo ibuhondo i̱na agi buabe, lene. \p \v 13 Ani layagola tigua lone dalimu lalu, Ibu homelo ira bangani ba para habe, lene. \p \v 14 Ani layagola Pailatehanda tihondo lalu, Ibugua ko mbira agi biyiyabe, lene. \p Ani layagola tigua hongo howa dalimu lalu, Ibu homelo ira bangani ba para habe, lene. \p \v 15 Ani layagola Pailatehanda wali agali biaru turu helo Barabasa golope howa ibugua ami agali hearuhondo, Yasu tibume balu ibu ira bangani homelo ba para hole haru pudaba, lene. \s1 Ami agalirume Yasu mege binigo ogo \r (Madiu 27.27-31, Yone 19.2-3) \p \v 16 Ami agali biarume gabumane haru haganaga anda pabe tamuhayagi Yasu haru anda puwa ami agali bibahende hearu mo ngoai hene. \v 17 Mo ngoai howa tigua labolabo luni tagalitayabi Yasu karula howa pu aniheme bo buwa ibu haguaneni karula hene. \v 18 Tigua gi hondone do lowa lalu, Yu wali agalinaga Handame Haga Kini haabo habelo, lene. \v 19 Ani lowa tigua ibunaga haguaneni gewame balu hamiaga tolo ba howa mine halu lalu, Í̠ timbuni ke, lalu bulu paligi bini. \v 20 Ani mege bialu howa tigua labolabo tagalitayabi biago golowa ibuninaga labolabo karula hene. Ani buwa tigua ibu ira bangani ba para hole tagira haru pene. \s1 Yasu ira bangani ba para henego ogo \r (Madiu 27.32-44, Lugu 23.26-43, Yone 19.17-27) \p \v 21 Ti harigani pialu hearia Sairiniali mbira mini Saimono ibu Aleganda Lubasala aba biago Yarusaleme ogoniha áyu dege anda ibalu hearia lola hene. Ibu lola howa ibu Yasunaga ira banga yilo ami agali biarume ibuhondo, Ya ya, dege layagola mo ya hene.\x + \xo 15.21 \xt Lm 16.13\x* \v 22 Tigua Yasu haru pialu dindi mini Gologoda pene. Gologoda inanaga bi lalu, Haguane Kuni. \v 23 Puwa tigua \w waini\w* ibabi ira mbiranaga ibane mini \w muwebi\w* mandagi bimaga ho berelenego ibu nelo miyagola ibu nane wahene. \v 24 Ani buwa tigua ibu homelo ira bangani ba para hene. Ibunaga labolabo ai ibu mo harabe hondole tadu bialu berene.\x + \xo 15.24 \xt Iba 22.18\x* \v 25 Yasu homelo ira bangani ba para hayago egerebagi ni do paya biyagola ba para hene. \v 26 Tigua ibu ko biya lowa beba mbirani, Yu wali agalinaga Handame Haga Kini ogoni, gili buwa ira banga daligani ba para hene. \v 27 Ani buwa tigua agali ko biaga kirali Yasu heba mandagi mendego gi tigahayagi mendego gi lehayagi lowa ti ira banga tebirani ba para hene.\x + \xo 15.27 \xt Ais 53.12\x* [ \v 28 Ani biyagome Anduane Homogonaga \w mbugani\w* bi lo ngago ogo, Ibugua ko biaga heba pani nene, lalu gilibu winidagua lola hene.] \p \v 29 Wali agali ti bolangua haga bialu piyarume Yasuhondo ma bonge laga bialu tongoyongo bi laga bialu lalu, E̱he. Anduane Homogonaga anda gialope halu horo tebira howa bia dai bulebero, larigo í̠da.\x + \xo 15.29 \xt Iba 22.7, 109.25, Mg 14.58, Yo 2.19\x* \v 30 Í̠ni nahomolenaga í̠ni pele mialu ira banga ogoriani howa dalerene, lene. \p \v 31 Ogonidagua dege loma binigo mo miaga haguane biarubi \w Mana\w* lowinigo lawai haga biarubi tini laga laga bialu Yasu mege bialu lalu, Wali agali maru nahomelonaga pele mialu kaligodago ibuni pele namibehedane wiaruabe. \v 32 Ina de hondoloma̱yabi ibuhondo mini mbiraore wuluma̱yabi \w Mbirali\w* Dabo Helenego Isaraele wali agali kamarunaga Handame Haga Kini kago ira bangani howa áyu ogoni dalilo, lene. \p Ani layagola agali kira Yasu heba ira bangani ba para hayago labomebi ibuhondo mege dege bini. \s1 Yasu tongolo minigo ogo \r (Madiu 27.45-56, Lugu 23.44-49, Yone 19.28-30) \p \v 33 Horombe hanuniore howa dindi ogoriani aruma ho wiane alendo ni gai layahayagi wá ho dai bini.\x + \xo 15.33 \xt Amo 8.9\x* \v 34 Ani biyagola Yasuhanda bi hongo howa lalu, Eloi Eloi lema sabagadanai. Inanaga bi lalu, I̱naga Ngode Datagaliwabe-o i̱naga Ngode Datagaliwabe-o i̱ aginaga wahalu piribe, lene.\x + \xo 15.34 \xt Iba 22.1\x* \p \v 35 Bi layago hale howa wali agali maru ogoniha hearume lalu, Ibugua Elaya olaruago hale hadaba, lene. \v 36 Mbiragome gerai lalu puwa \w waini\w* iba kaubi bereagoha mbirale tara dahundu ale ibira howa waini iba biru to̱leagola ira nguinini mo gedo howa Yasunaga ne hambuni ngelene. Ngelowa agali biagome lalu, Elayahanda ibu ira bangani howa golope hole ibirabe handami̱ya, lene.\x + \xo 15.36 \xt Iba 69.21\x* \p \v 37 Yasu ibu bi dalimu lowa buhe̱ ereba halu tongolo mini. \p \v 38 Tongolo miyagola Anduane Homogonaga andaha labolabo timbuni gerela ho winigo daligani howa buda ki hene.\x + \xo 15.38 \xt Har 26.31-33\x*\fig Anduane Homogonaga andaha labolabo timbuni gerela ho winigo daligani howa buda ki hene.|src="HK 76B.tif" size="2" ref="(15.38)" \fig* \v 39 Ami agali haru haga mbira heagome handade ho hearia Yasu tongolo miyagola hondowa lalu, Agali ogoni ibu Ngode Datagaliwabe Igini heneneoreda, lene. \p \v 40 Magadala wali Meribi Yamese mende Yosesela ai̱ya Meribi Salaumibi wali maru heba emene kaundia howa handa amu ho hene.\x + \xo 15.40 \xt Lg 8.2-3\x* \v 41 Ala Yasu Galilini hayangi wali urunime ibu poradagua puwa biamogo biaga berene. Wali maru dewa Yasu heba Yarusaleme ibiyaru tibi de hendene. \s1 Yasu tingini horo henego ogo \r (Madiu 27.57-61, Lugu 23.50-56, Yone 19.38-42) \p \v 42 Ni palue dadai biyagola \w Sabada\w* horo kaware howa tomo dawa manda manda bulene wini.\x + \xo 15.42 \xt Lg 2.25, 2.38\x* \v 43 Ogoningi Arimadia \w Ganisolo\w* agali Yosebe ibu mini bayalewi henego ibu Ngode Datagaliwabehanda Handame Ho Holene tu helo hondo henego ibugua gi nahe elahe howa Pailate hearia puwa lalu, Yasu tingini mule poabe, lene. \v 44 Ani layagola Pailatehanda ibuni manda bialu abale tongo layabe nalebe manda nabi hene. Manda nabi howa ami haru haga biago olowa ibuhondo lalu, Ibu abale tongolo miyabe, lene. \v 45 Ani layagola ami haru haga biagome, Abale tongolo miya, lamiyagola Pailatehanda Yosebehondo, Yasu tingini mo pu, lene. \v 46 Mo pu, layagola Yosebe ibu labolabo pele bayaleore mbira yolo buwa mo winigome Yasunaga tingini ira bangani howa mo yalu daluwa labolabome mo kabu bini. Ani buwa ege andaha ala guabu winigo ogoniha hora howa ege to̱le̱ timbunime paya anda hene. \v 47 Ani bialu hearia Magadala wali Meribi Yosese ai̱ya Meribi libu Yasu hora heagoria de hendene. \c 16 \s1 Yasu ibuni mo heya henego ogo \r (Madiu 28.1-8, Lugu 24.1-12, Yone 20.1-10) \p \v 1 \w Sabada\w* horo piai hayagola howa Magadala wali Meribi Yamese ai̱ya Meribi Salaumibi tigua Yasunaga tinginini ha̱i̱ hole weli tara ngabiore yolo bini. \v 2 Horo Sandengi egerebagiore ti ege anda biagoha pene. \v 3-4 Pialu howa tini lalu, Ege to̱le̱ ege anda panga payiyago aiwa dugua helodabe, lama pene. Ege to̱le̱ ogoni timbuniore winigo manda bialu ani lene. Pialu howa handa amu halu hearia ege to̱le̱ panga biago dugua ho wiaria de hendene. \v 5 De hondowa ege anda biagoha anda pialu hearia agali mbira labolabo pele karule wali biarunaga gi tigahayagi bereago de hondowa ti mogo lowa handaya hene. \p \v 6 Ani biyagola agali biagome tihondo lalu, Mogo naladababe. Nasareteali Yasu ira bangani ba para hayago hai bialu kamigo ibu ogoniha nawi ibuni mo heya halu piya. Ibu hora hayagoria ogoni tí de handadaba. \v 7 Pidabi Yasunaga talima piaga maru karubi ti karia pialu au lalimu. Yasu ibu bambaha halu Galili pole porago. Ibu ala langiyadagua ogoriani tí de hondoleberemigo, lamule pudaba, lene.\x + \xo 16.7 \xt Md 26.32, Mg 14.28\x* \p \v 8 Ani laya handala ti mogo lowa gi timbuni halu ege anda biagoha howa abale tagira pialu gerai lalu pene. Gi timbuni halu ti maruhondo bi nale puabo hene. \s1 Magadala wali Meri berearia Yasu ha pani henego ogo \r (Madiu 28.9-10, Yone 20.11-18) \p [ \v 9 Horo Sandengi egerebagiore Yasu mo heya howa Magadala wali Meri ala de hendelo ibu bereria Yasu ha pani hene. Wali ogoni dama karia daragahe berearia Yasuhanda ala wara tagi hene.\x + \xo 16.9 \xt Lg 8.2\x* \v 10 Ha pani hayagola wali agali Yasu heba ala haga hearume dara howa dugu bialu hearia Meri ibugua lamule pene.\x + \xo 16.10 \xt Lg 24.10\x* \v 11 Puwa Merihanda lalu, Ibuni heyu heago i̱na de handaru, layagola hale howa tigua hawa larabe toba ho hene. \s1 Talima piaga kirali hearia Yasu ha pani henego ogo \r (Lugu 24.13-35) \p \v 12 Ani buwa agali kira harigani pialu hearia Yasu ibu ha pani hayagola libugua ibu agali tarabe toba ho hene. \v 13 Ani biyagola libugua wali agali maru Yasu heba ala haga biaru hearia dai buwa, Yasu handariba, lalu lamiyagola ti hawa larabe toba howa mini kira wu hene. \s1 Yasu agali bereali (11) biaru hearia ha pani henego ogo \r (Madiu 28.16-20, Lugu 24.36-49, Yone 20.19-23, Abosolo 1.6-8) \p \v 14 Ani buwa maniore ibunaga talima piaga bereali (11) biaru tomo nalu bereagoria Yasu ibu ha pani hene. Ha pani hayagola ibuni mo heya hayiyagola howa wali agali de handayarume bi layago ti hale howa mini mbiraore nawiyagobi bu mini giambe ho hayiyagolabi hondowa Yasuhanda ti talini.\x + \xo 16.14 \xt 1 Ko 15.5\x* \v 15 Ibugua tihondo lalu, Dindi bibahendeni purogo lalu wali agali bibahendehondo bi mana debene lamima pilimu.\x + \xo 16.15 \xt Md 28.19, Ab 1.8, Kl 1.23\x* \v 16 Bi mana debene yu tiga bu karume baboraya buwa pele mulene yu holebira. Yu tiga nabi karume pani nolebira.\x + \xo 16.16 \xt Yo 3.18, 3.36, 12.48, Ab 2.38, Lm 10.9, 1 Pi 3.21\x* \v 17 Mo yai ho karume manane ogonibi walia holebira. I̱naga minini howa dama daraga karu wara tagi holebiragobi wali agali taranaga bi lolebiragobi\x + \xo 16.17 \xt Ab 2.4, 5.16, 8.7, 10.46, 1 Ko 12.10, 12.28\x* \v 18 tigua puya minayaguabi tomia iba nayaguabi nahomolebira. Tigua wali agali warago bo ngaru gime ela haragola dabi holebira, lene.\x + \xo 16.18 \xt Lg 10.19, Ab 5.15-16, 28.3-9, Ya 5.14-15\x* \s1 Yasu dahuliya andaga iraga halu penego ogo \r (Lugu 24.50-53, Abosolo 1.9-11) \p \v 19 Anduane Homogo Yasuhanda tihondo bi layagola howa dahuliya andaga iraga halu Ngode Datagaliwabe gi tigahayagi pu berene.\x + \xo 16.19 \xt Iba 110.1, Ab 1.2-3, 1.9-11, 2.33-34, 7.55\x* \v 20 Ani biya handala tigua purogo lalu dindi bibahendeni bi mana lamigi bima pene. Pialu howa Anduane Homogohanda ti biamogo bialu tigua bi mana lamiyago henene larago manda bilonaga manane walia hene.]\x + \xo 16.20 \xt Ab 5.12, 14.3, 1 Ko 2.4-5, Hi 2.3-4\x*