\id MIC - Huli Bible [hui] -Papua New Guinea 2011 (web version -2013 bd) \h MAIGA \toc1 Maiga \toc2 Maiga \toc3 Mag \mt1 Maiga \imt1 Mbuga ogoha gilibu ngarunaga nemandi ogo \ip Ngode Datagaliwabe mana \w latagi\w* haga mbirali mini Maiga ibu Yudali howa Aisaia heangi hene. Yuda wali agali hearume mana tigabi ndo bialu henego Maiga ibugua manda bialu hearia Ngode Datagaliwabehanda ti pani mulebirago lalu mbiwia halu howa Maiga ibuni genda ho hene. Ngode Datagaliwabehanda Maigahondo bi mana lamiyagola hale howa bi ogoni lamiyagome Maiga mo dunu bia hene. (4.1-4) \io1 Dindi bibahendeha mo palia holene wulebirago Ngode Datagaliwabehanda ani lenego, lalu mbiwia halu gilibu nga. \ior 5.2-5\ior* \io1 Debidi aguanene mbiralime mo palia holene mani yu anda ibulebirago, lalu mbiwia halu gilibu nga. \ib \io1 Galoneore mbira iname bialu holoma̱ya ogo \ib \io1 Bulene tigabi ngadagua bialu howabi gubalini haho wulene walia halu howabi inane mo dindiha howa Ngode Datagaliwabela ho gimbu bu howabi holene nga, lalu gilibu nga. (6.8) \iot Bu̱lu̱baga buwa kuni gilibu ngago (1.1–3.12) \io1 Isaraele Yudalahondo pani mulene lo winigo gilibu nga. \ior 4.1–5.15\ior* \io1 Mo gahenge holenebi mo palia holenebi lo winigo gilibu nga. \ior 6.1–7.20\ior* \io1 Awe bulebiragonaga de hondo halimu lalu mo dunu bia holene bi lalu gilibu nga. \c 1 \p \v 1 Anduane Homogonaga bi ogoni Moresia dindi tano wiagoali Maiga hearia ibilene. Horo uruningi Yudanaga kini maru henego ti mini Yodama Ahasa Hesegaia imaru haga biniya. Anduane Homogo ibugua Maigaha howa latagi halu Samaria Yarusalemelani bibahende bulebiraru mbiwia hene.\x + \xo 1.1 \xt 2 Kin 15.32-38, 16.1-20, 18.1–20.21, 2 Bit 27.1-7, 28.1-27, 29.1–32.33\x* \s1 Samaria Yarusalemela hearuni darabi henego ogo \p \v 2 Wali agali dindi bibahendeni kamiru ogo hale hadaba. Dindi ogoria ho kamiru ogo hale ho biradaba. \p Anduane Homogo Bibahende Haru Haame Ho kagome kago ibugua tígua ko birimiru agua birimi lalu latagi halu pani ngulebira. \p Anduane Homogo ibugua dahuliya andaga ibunaga andani howa bi larago hale ho hadaba. \p \v 3 Anduane Homogo ibuninaga dindi baya buruguleni howa ibiragoni. Ibuni íbu dalialu li hari nenerunaga ibaga bu holebira. \p \v 4 Ani biragola hari karuni ibunaga andaneha irani wagaya do elo pebe biradagua bialu dindi guane ngarunaga pu heyolope halu hari bareni iba pora biradagua bulebira. \p \v 5 Urunidagua bulebirago irane Isaraele wali agalirume Ngode Datagaliwabehanda hame leadagua nabi howa mana ko hame naleadagua biyagome ani bulebira. Isaraele wali agalime mana naleadagua uruni bilo mo bia hayadagoni tene ai lolebadabe. Uruni Samaria dindi haguane í̠ mo bia harigoni lolebira. Yuda wali agalime gime wabini wiaruhondo bi pupu wialu hadaba lene ai lolebadabe. Ogoni Yarusaleme í̠ mo bia harigoni lolebira. \v 6 Anigo Anduane Homogohanda lalu, Samaria dindi timbuni ogoni bo gialo holo bialu do hama ngagola ogoriani pu mbira mini \w gerebi\w* lini doleneru taniru hongo aribia holene wulebira. Ani bialu ege to̱le̱ do gingirulo baga bini ngaruni i̱na ni hari guane ngaruha mo haealo bape halu dindi timbuni wiyaruni bame dindi hangu ibira helolebero. \v 7 Dindi ogoriani bi pupu wule gime wabini damene wiyaruni mo gingirulo baga bialu mbirale gime wabinirunaga andaha wali agali yaga bedamiru tíhondo mbirale mini ngarubi irame do haealope holebira. Ani bialu mbirale bibahendeore gime wabini biaruni do haealodaga ho wulebira. Samarialiru ti Anduane Homogo erembira mialu bayanda walinaga yolo mbiraleru bibahende mo mogo bialu hayago áyu waitigi karu ti tininaga bi pupu wiaga anda ngaruha wule mo yalu piai holebira, lene. \p \v 8 Ogoninaga Maigahanda lalu, I̱na dugu bialu dara ho holebero. I̱na dara ogobiore ho ko lalu ge gamu agabi nabi bame ibaga bu haradagua bu holebero. Ani bialu i̱na biango gau̱ lo haradagua bialubi ega yarime hoelo haradagua bialubi holebero. \v 9 Samaria dindini biyaruni mbira lone bayale ho dai nabulebira. Ani bialu Yudani karubi Samariani biyadagua dege hiriribi biago bule ai Yarusalemeni panga payuwa i̱naga wali agali bu kagoria íbu hapara kagoni, lene. \s1 Waitigi Yarusalemeni hapara henego ogo \p \v 10 Inanaga waitigiru Gada dindini karume hiriribi inani biraru ogodagua biya lalu nalalimu ti de hendelo yiya lalu dugubi heba nabilimu. Wali agaliru Beda Leabada tanoni kamiru tíni hiriribi ogobiore bira lalu dindi himu ngagoriani palu pendegelo yu ibaga bulene nga. \v 11 Tí wali agali Sabia tanoni kamiru ti babe howa taga hama dindi mendeha garabaya hagadagua hole pudaba. Sanana dindini karu ti tinaga dindi timbuni yu wahalu porabu tagi halu ibida polene hame nale kago. Wali agali Bedeselo dindi ogoriani pu kamiria waitigime gialo baragola tígua yiya lalu dugu beramigola ogoriani tí ha do holene mbira nawulebira. \v 12 Irane Anduane Homogohanda mo ko holene Yarusalemeni kaware íbu hapara ho ngeleago hondowa Maroda wali agali tiore aiwa pele mulebadabe lowa giore halu hene. \v 13 Wali agali nai Lagisi tanoni kamiru ai tínaga biralu piagane garo ale biaru nogo hosime gililelo pongobia ha naberami. Tígua mana ko ngubiore Isaraele wali agalime biyaru hondo wia dege buwa bialu hemigo Yarusaleme wali agali karume handalu mana ko ngubi uruni bilo mo bia hagane tí harimida. \v 14 Ani binidago áyu Yuda wali agali kamiru tígua wali agali Moresia Gada tanoni karuni áyu waitiginaga giha andapu paliai haragonigo ai nde aniore bilimu ladaba. Isaraelealinaga kini kamiru tí Agasibi tanoni karume mbira ibalu pele mulebadabe toba holemini namuleorebirago. \p \v 15 Wali agali Maresa tanoni kamiru tí Anduane Homogohanda minuwa waitigi mbira tínaga dindi karulole ibiragonaga giha minu ya holebira. Isaraele wali agali haru haga baya hayadaruni Adulama ege andaha puwa ha do holebira. \v 16 Yuda wali agaliru tínaga waneigini gubaliniore ho kamiru manda bialu daraore howa dugu biahalu tíninaga mandariore nahe birule podo mbolo lo waore ho halimu. Podo hegabu waore halu mbaube aleore helalimu. Ogoni irane tinaga waneigini uruni dara howa ai̱ya yilo ngamiore minalu dindi taraha pelolebiragonaga ani bilimu. \c 2 \s1 Marume wali agali burupale hearu mo genda hole manda binigo ogo \p \v 1 Marume ko bule lowa tene aguaore bialu buadabe lalu palia nabi mini tumutumu bu wialu egabi ledaru nde gibioredago de handabe. Abale egerabagi egabi laragola heyalu ko bule mitangi tangi bu wiyagoni bulene henge ngane handalu puwa tigua o biagoni biaga. \v 2 Tigua mabu dindi hame lowa dindi ogoriani pialu yani haga. Tigua anda hame lowa andani yani haga. Agali mbira ibunaga one waneigini dameneyaguabi mbirale maru ibunaga ngaruyaguabi uruni mbira de nahendene wia do hene nawi. \p \v 3 Ogonidago Anduane Homogohanda lalu, I̱na tí kamigoria mo ko holene timbuni yu anda ibilole manda bialu kogo tí yo pialu napoleberamigo hondoha. Mo ko holene timbuni uruni tí kamigoria ibinidane tíni handa walia halu ai mani tígua mine ho yu ibaga bialu haramilidagua naholeoreberami. \v 4 Horo ogoni tagira ibirangi wali agali karume mo ko holene timbuni tíhondo ngiraruni tigua bi puromo lelo manane biyagoni holebira. Ani bialu tigua tíhondo mo ko holene timbuni tara bima piyarunaga dede bi lalu iba gana ogo lolebira, \q1 Ina mo koore henego kamagoni. \q1 Anduane Homogohanda inanaga dindi yamialu \q1 ina garabaya holoma̱ya minu yalu piyaru \q1 tihondo mo miya, \m lalu Anduane Homogohanda, lene. \p \v 5 Ani biyago horo mbirungi dindi ogoni Anduane Homogo ibunaga wali agali tinihondo yadai birangi homogo bi laga uruni tí mbira dindi page karulo hayagoria helo henge namuleorebira. \p \v 6 Wali agalime i̱hondo mege bialu lalu, Bi ogoni galone napaledago hale naholego inahondo langiaabo nahabe, laga. Í̠na uruale bulebira lalu langia ho wiaabo nahabe. Ngode Datagaliwabehanda ina mo dindiha halu ina mo taga holobadalo manda nabidama, laga. \v 7 Í̠na manda beregola Isaraele wali agali ha henego kabe. Anduane Homogo ibu keba abale hayadabe. Ibugua urunidagua biai haga kabe. Ibugua wali agali maru bayale tigabi biaga karuhondo bi bayale turubi laga ndobe, laga. \p \v 8 Tigua ani layagola Anduane Homogohanda agali homogo biaruhondo ladai bialu lalu, Tígua i̱naga wali agaliru waitigi baradagua bialu bai harimigoni. Agali wai bialu heneru gi nahe karulupe andaga dai beramalo manda bigi bima dai bialu karia tígua harigani yu biruwa mo mogola haga bialu tinaga aga erembirani biaru golo page yamigi bule kamigoni. \v 9 Tígua i̱naga wali agali hewarunaga wali dalo ale biru wiaru tinaga andaga hamelo wiaore haru gililo yalu tagira pirimi. Ani bialu tinaga waneigini tihondo turu halu i̱na miwaru tí minu page bu yalu pirimi. \v 10 Ogoria bira do holene mbira nawigo. Tígua mana ko ngubiore birimigome dindi o kamigoni mo ko holene timbuni wiyadago ai heyalu pu naberami, lene. \p \v 11 Ani lowa lalu, Wali agali ke̱ halu mo guya hole \w waini\w* iba hongohebi iba mbiabi dewaore tinaga bu paya bulebira lalu mbiwia haro lalu kago wali agalime mana latagi haga ogonibi hame laga ka, lene. \s1 Ngode Datagaliwabehanda ibunaga wali agali maniore ibuni haru dai bulebira, lenego ogo \p \v 12 Ani lalu howa Anduane Homogohanda lalu, I̱na tí bibahende Isaraele wali agali yu wahene karu heba mo mogo bu helolebero. I̱na tí bibahendeore nogo sibi mo mogo biradagua bialu pabe tamuha waranda holebero. Ani bidogola tí tani gahengeni nogo sibi bu haradagua bialu tínaga dindi ogoriani lone wali agali aulolebe tobaheme ho to̱lo tagi holebira, lene. \p \v 13 Ani layagola Maigahanda lalu, Ngode Datagaliwabehanda tinaga hariga ba halu ti dindi tara minu pelayagoha howa ibunime haru halu dai bulebira. Tigua dindi timbuni ogoriani pabe payaru bu̱lalu yola halu daibulebira. Tinaga handame haga kini Anduane Homogo ibuni halu ibugua ti haru halu daibulebira, lene. \c 3 \s1 Maigahanda Isaraele wali agali haru haga hearu tigua mana ko birimi lalu talinigo ogo \p \v 1-2 Maigahanda lalu, Isaraele wali agali haru haga kamiru tí hale hadaba. Tígua mana tigabi ngago gubalini howa bulene wiago wahowa mana ko nabulene wiago gubalini howa bialu harimida. Tígua i̱naga wali agali dére helowa tingini minu laga lo miradagua bialu mbirini tinaga kunini hearu minu didu miradagua mirimida. \v 3 Tígua i̱naga wali agali balu nowaore haradagua birimida. Tígua i̱naga wali agalinaga tingini minu laga lalu tinaga kuni minu podalu ani bialu todobeneha dawale nogo bo podo baga biradagua birimida. \v 4 Ogoni birimigonaga horo mbira ibirago ogoningi Anduane Homogohondo dugu bu mialu kamiria ibugua hale halu ladai nabulene wulebira. Tígua ibuhondo bi laramigobi hale naholebira. Tígua mana ko gibi wiaru bialu harimigonaga ani bulebira. \p \v 5 Ke̱ howa mana latagi haga karume i̱naga wali agaliru mo hondo halu mo guya howa muni ngirimiyagua mo palia holene nguleberama lalu nangirimiyagua mo ko holene yu anda ibuleberama, laga ka. Ke̱ howa mana latagi haga uruni tihondo Anduane Homogohanda lalu, \v 6 Ke̱ howa mana latagi hagaru-o, tínaga horo piai halu ni paule daliyaha harimida. Irane tígua i̱naga wali agaliru mo guya halu hariga koha pelo haru pialu harimigonaga áyu tígua mani bulebiraru de gandeba mbira nahondoleberami. Ani bialu tígua mbirale mbira mani agua bulebira lalu lo wulene mbira naloleberami, lalu lene. \v 7 Marume mbirale mbira mani agua bulebira lalu lo wiyaru mbira nabiragola tini taga howa mini dege dindiho holebira. Ngode Datagaliwabehanda tigua bi layaru mbira ladai nabinigoria tinaga ne hambuni genda bialu taga biragola ne hariga ndibulo hama polebira. \p \v 8 Anigo i̱hondo Anduane Homogohanda ibunaga Dininibi hongobi i̱ha to̱lo tagihe ledagome mana tigabi bulenenaga mini dingidangiale ngidagoni. Ani bidagome i̱na Isaraele wali agali tinaga mana ko uru ale lalu tinihondo gi nahe howa lamulene karulape ko. \v 9 Isaraele wali agali haru haga kamiru-o i̱na larogo hale hadaba. Tígua mana tigabi bulene ngaru bilo haru nahe manga halu bayale bulene ngaru wahalu ko bu aribia haga kami. \v 10 Tígua Ngode Datagaliwabenaga dindi timbuni Yarusaleme wabule lowa gene agali balu daramala mana ko bulenelame warimida. \v 11 Dindi timbuni ngago haru hagaru tigua mbirale mbira lahole lowa yolo ngi lalu lahaga. \w Loma\w* binigo mo miaga karu tibi \w Mana\w* lowini ngago ogodagua lalu lamiragola dimagoli howa yolo mo yaga. Ngode Datagaliwabe mana \w latagi\w* haga karu tibi mani ogo ale bulebira lalu lamiragola dimagoli howa muni mo yaga. Ani bialu howa dege ti, Anduane Homogonaga andaneha berama, laga. Tigua lalu, Anduane Homogo ina heba kago tandaga bulene mbira ina kamagoria naibulebira, laga. \p \v 12 Irane tigua ani laga bigi birimigome Yarusaleme mini mende Saiono godo ibira halu dindi godo wiradaguabi lalu Yarusaleme ibuni gialo baga bialu naina ungu baga bu wima polebira. Ani bialu hari bareni Anduane Homogo anda bini biarunaga yagua dagiru tagira ibilolebira.\x + \xo 3.12 \xt Yar 26.18\x* \c 4 \s1 Anduane Homogohanda dindi bibahendeni mo palia howa haru holebirago ogo \r (Aisaia 2.1-4) \p \v 1 Horo mbirungi haragola Anduane Homogonaga harini ibunaga anda hene biago bibahendenaga daliga ibu bolanguahe hari bare ngaru waradai buwa ibu lina daligaore holebira. Dindi bibahendeni hameigini tara tara dewa palima pedaru ibalu ogoniha iba yo̱ laradagua bialu yo̱ lalu anda ibalu \v 2 wali agali uruniha howa ibirarume lalu, Anduane Homogonaga hari Siaono iraga hama maibidaba. Isaraele wali agalinaga Ngode Datagaliwabe kago ibunaga anda kagoria ubanda hama. Ibugua hame ledaru ale iname buluma̱ya lawai halu ina pialu holene hariga ibugua ba kagoria pialu holeberama. Irane Anduane Homogonaga lawai holene mana ngaru Yarusalemeni howa ibalu Saiononaga hari bareni howa ibugua ibunaga wali agalihondo bi lamiaga, lalu ka. \p \v 3 Hameigini tara tara tini dege dege wai bulene te lalu bi anda halu hongo ha a̱i̱ na̱i̱ bialu karu Anduane Homogo ibugua bi uruni dabalu mo palia holebira. Tinaga wai biagane ayu tibu yidaruni tomo hongole dindi godagane wabialu aeane yandare yidaruni widi lini dedagola gandu lolene ale helo nguni mo garayabia helolebira. Hameigini tara tara uruni lone wai bule tidu yu haga haga buwa manda manda nabuleorebira.\x + \xo 4.3 \xt Yol 3.10\x* \v 4 Bibahendeore tíninaga \w gerebi\w* mabu bu hengedemigohabi tininaga poge hengedemigonaga gumbahabi bira palia bu holeberami. Uruninaga ho hama pedaria mbiralime ti mo gi holene nawialu tínaga bu miniha mo palia holene karulowa turu haga buwa dungulo holeberami lalu Anduane Homogo Hongo Haiheore kagome ani buleore, lalu lo wini.\x + \xo 4.4 \xt Seg 3.10\x* \fig ... tininaga poge hengedemigonaga gumbahabi bira palia bu holeberami.|src="Lear 071.tif" size="2" ref="(4.4)" \fig* \p \v 5 Hameigini tara tara tini hangu hangunaga damahondo bi pupu wialu tigua lo ngadagua bigibigi biaga ka. Anigo ina nde Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabenaga minini howa lotu lalu ibugua lo ngadaguaore biaho wiaabobo bialu holeberama. \s1 Isaraele wali agaliru tini dindi wahalu tagira pu heneru dai bulebirago ogo \p \v 6 Anduane Homogohanda lalu, I̱naga wali agali dindi kaundia tarani tandaga nalu helo helaruru ai mo mogo bialu haru íbudai biai holene horo biagoni ibiyada. \v 7 Uruni tinaga dindi andaru yu wahalu kaundiaoreni pu henego dai bulenego ge paule ka. Ani bidago wali agali yu wahene uruni heba i̱na tinaga holene gahenge mbira i̱na wabialu ti hameigini hongohe mbira helolebero. Ani bialu ti Saiono hari bareni ogoningi howa i̱nime haru haho wiaaboboore bialu holebero, lene. \p \v 8 Ai tí Yarusalemeni kamiru-o Ngode Datagaliwabe kago ibu nogo sibi haru hagadagua howa ibunaga wali agaliru de handame ho kagoni. Ani bialu Yarusaleme dindi lone dindi timbuni mini lene ala tininaga wiyagobi wia aribia helolebira. \v 9 Ani bulebirago tígua dugu hongo howaore bialu kamiru irane aginagabe. Tígua walime waneigini taba hanalu tandaga nalu biragadagua bedamigoni irane agibe. Ogonidagua bidamigoni irane tínaga kini nahe tíni hangu kama lowabi tínaga ganisolorubi homai hayago lowabi bidamibe. \v 10 Yarusaleme wali agali kamiru-o tí áyu dindi timbuni ogoriani nahe yu wahalu tagira puwa bame dindi degeni yu dindi mbira nga li aleni pu holeberami. Ogoninaga wali waneigini hono wule lowa tandaga nalu elo pedere bu yu ibaga biagadagua bialu hadaba. Ani bialu tí Babilono dindi polene nga. Ani beramigola ogoriani Anduane Homogohanda tínaga waitigi karume nabelo pele mulebira. \v 11 Hameigini tara tara dewa karume tini mo mogo bialu tí minalu bole biragoni. Tigua lalu, Yarusaleme bo gialo paya bulene nga. Dindi timbuni biagoni bo gialo paya bu ngagola ina de hondoleberama, lalu ka. \v 12 Ani ledagoni hameigini tara tara uruni ti Anduane Homogonaga miniha mandabu wiago tigua namandabi ka. Uruni ti widi gandulo yu mogo buwa lini hondo ibira ibira bilo dambiagadagua tandaga nelo dambule mo mogobu heledago tini namandabiore ka. \p \v 13 Anduane Homogohanda lalu, Yarusaleme wali agali kamiru-o tígua puwa tínaga waitigi karu tandaga nelo bo dambule pudaba, lara. I̱na tí mo hongo halu nogo bulumaga aeane ne haguanenihe alebi ge habeni boronosi alebi helolebero. Ani bidogola tígua puwa hameigini tara tara bu karu bo dambialu tinaga mbirale dabudabu wai bialu mo ngelo karu mo yalu ibuwa dindi bibahendenaga Anduane Homogo i̱ni kogohondo loma bu nguleberami, lene. \c 5 \p \v 1 Yarusalemealiru-o tínaga wai biaga ami agaliru mo mogo bidaba. Ai ina ho mabu bialu minayaha harimadago. Isaraelenaga haru haga heago abale tigua minalu kangome ibunaga yangane dambira. \s1 Ngode Datagaliwabehanda haru haga mbira Bedelehemeha howa tagira íbu holebira lalu bi lo winigo ogo \m \v 2 Anduane Homogohanda Bedelehemeni dindi hobane mbira Ebarada ngagoria hearuhondo lalu, Tínaga tano emene ngaru aria mbirago Yuda dindini wia para kago ogoni tíha howa Isaraele wali agalinaga haru haga mbira haru tagira ibulebero. Ogoni ibunaga mamali hameigini amuraore íbudai buwa ala pigane tehininigoria howa ibulebira, lalu ka.\x + \xo 5.2 \xt Md 2.6, Lg 2.4, Yo 7.42\x* \p \v 3 Ani bulebirago emene tigi mbira hangunaga wali mbirame igiri mbira taba honolebirago henelotambu howa ibunaga wali agali uruni tinaga waitigi karume haru helo yupe howa helolebira. Ani bu kagola tinaga aria damene maru dindi tarani tagira pu hayaru lone wali agali tini aria damene hayaru heba ho gimbubu hole dai bulebira. \v 4-5 Ani bu kagola ibu ibirangi ibunaga wali agali uruni haru holene hongo Anduane Homogoha howa ibalu Anduane Homogo ibunaga Ngode Datagaliwabenaga mini lene holene daliga ibuniore howa ibunaga wali agali haru holebira. Ani bidagola ibunaga wali agali uruni ti gi nahe bayaleni helo ibugua mo palia holene yu íbu kagola wali agali dindi bibahendeni karume ibu daligaore kagoni lolebira. \s1 Golope holenebi tandaga nolenebi ogo \p Asirialirume inanaga wai biaga ami agaliru bo podama ina dindini anda ibirangi inanaga haru haga hongoheoreru ti baba wai bilo ibiloleberama. \v 6 Tigua wai bialu Asiria dindi mini mende Nimirodi wiago helalu bo podo pelowa tigua karulolebira. Ani bialu Asirialiru ina kamagoria anda ibalu karia mbirali haru haga biago ibugua ina pele ngialu hapai holebira. \p \v 7 Isaraele wali agali maru ti dindi tara tarani pu howa nahome haho wiaru tanini iba dadimba gahenge Anduane Homogohanda hameigini tara tara dewaore bu hearuhondo ibu berelagadagua biralu irani dadimba biragadagua beda. Tigua agalini ndo Ngode Datagaliwabeni hanaho holebira. \v 8 Hameigini maru tara tara karu hengeneha yu wahene karu ti laiono pudi timbuni ale ira taniru teha tomo taya bialu biragadagua taya bialu ka. Ibu nogo sibi karu hengeneha íbu iragaho howa abale nogo sibi deni karu porabudaga halu bo didubaga biaga. Ani biragola nogo sibi uruni yu wahalu ibida pelo pele mulene mbira naholebira. \v 9 Isaraelealirume tinaga waitigi hayaru bope halu ti wayali howa bo gialo payabu waore holebira. \p \v 10 Anduane Homogohanda lalu, Horo ogoningi i̱na tínaga nogo hosi karu haru tagira pialu wai biaga garo ale mini karisi nogo hosime gililaga ngamiru mo gialo bagabu waore holebero. \v 11 I̱na tínaga tano dewa bu haame karuni bo gialo baga bu wahalu tinaga wai pabe payidamiruni gialo baga bu waore hai helobero. \v 12 Ani bialu tígua tomia hamburume bagane wirimigoni áyu i̱na mo ko holebero. Ani bialu mani bulebiragonaga mbiwia hadebe hagane wirimiru áyu mbira nahelolebero. \v 13 I̱na tínaga bi pupu wule gime wabini ngamirubi gebeanda to̱le̱ gebe minaga karubi mo ko halu gialo baga bulebero. Ani berogola tígua tíni gime wabini urunihondo bi pupu wialu holene mbira nawilo. \v 14 Tínaga minime manda bialu irame wabini dama wali beda mini Asera wali biraradagua berelo dindini wawa heledamiruni i̱na gialope halu tínaga anda dewa bu hama pedaruni gialo baga bu waore holebero. \v 15 Ani bialu i̱na keba gibiore kogobi hameigini tara tara karu bibahendeme i̱na larudagua ndo mo wahowa bialu karu tihondo tandaga nelo mulebero, lalu Anduane Homogohanda ani lalu ka. \c 6 \s1 Anduane Homogo heba Isaraelealiru baba mbira dabo hondolene wulebirago ogo \p \v 1 Isaraele wali agali kamiru Anduane Homogohanda bi mbira tí baba dabole larago hale hadaba. Anduane Homogo-o heyalu dabo hondolene wiridago dabo handabe. Ani beregola hari li karumebi hari bare wima pedarumebi í̠na bi larego hale helo. \p \v 2 Hari li wedamiru tí dindi ngarunaga pini bamba haho wini kamiru Anduane Homogohanda dabo hondolene bi larago hale hadaba. Anduane Homogohanda dabo hondolene ogoni ibunaga wali agali tiha nga. Ibugua Isaraele wali agali tígua kagua birimida lalu dabo hondolene mbira yalu ibulebira. \p \v 3 Anduane Homogohanda lalu, I̱naga wali agaliru-o i̱na tíhondo agi bialu haruyabe. I̱na tíhondo agua bialu mo genda haruyabe i̱hondo ladai bidaba. \v 4 I̱na tí Iyibi dindi garabaya biabe bialu hemiria gini mialu haru tagira pirugoni. Ani bialu tí haru halu pelo Mosese Erono Miriama imaru ibilarugoni.\x + \xo 6.4 \xt Har 4.10-16, 12.50-51, 15.20\x* \v 5 I̱naga wali agaliru-o Kini Bailaga Moabaali heagome tíhondo mbira bule manda bialu hearia Beo igini Bailamahanda ibuhondo agua ladai biya lo manda bidamibe. Ani bialu Giligolo dindi pole Agasia hariga obeneni mbira biyaru manda bidaba. Uruni bibahende bima piyaru manda bima poramigola i̱na tí pele mule agua bialu harudabe manda bu handadaba, lalu ka.\x + \xo 6.5 \xt Dag 22.2–24.25, Yos 3.1–4.19\x* \s1 Anduane Homogohanda wali agalime bilimulo hame ledaru ogo \p \v 6 Anduane Homogo Ngode Datagaliwabe dahuliya andaga kago ibu mitangi bialu lotu lole ibu karia ibalu howa i̱na agi yalu ibuledabe. I̱na nogo bulumaga igini daula mali mbira pene bayaleoreru hondowa yalu ibuwa bo lomabia howa delolenego karulapedabe. \v 7 I̱na nogo sibi dewa daosini aulolebe tobahe bo yalu olibe lini ibane weli iba ale duguaho wulene hambu yalu Anduane Homogo ibu karia piruyagua ibugua ogoninaga turu holobadabe. I̱na mana ko birurunaga emena i̱naga waneigini wahene mbirago bo lomabu ibuhondo mulene harudabe. \v 8 Ani ndoyago Anduane Homogohanda lalu bayale bulenego hangu bilimu langiya. Ibugua iname bilimu ledago ogo. Bulene tigabi ngadagua bialu howabi gubalini haho wulene walia halu howabi inane mo dindiha howa Ngode Datagaliwabela ho gimbu bu howabi holene nga.\x + \xo 6.8 \xt Man 10.12, 1 Sml 15.22, Ais 1.17, Hos 6.6\x* \p \v 9 Mini gigabiwi howa Anduane Homogohanda hondo kaore lo manda buwa gi ho holene nga. Ibugua Yarusalemeni wali agali bu karu olalu, Wali agali hameigini tara tarani howa Yarusalemeni mo ngoai ho kamiru hale hadaba. \v 10 Mana ko ngubi ngaru biaga karu anda tamuha mbirale dabudabu ngaru wali agali mo hondo howa hangu mo winime anda to̱leda. Tigua mbirale yolo mirago magi tiga tiga handalu mulene ngagodagua ndo mo hondo howa mialu kago ale i̱ handabe mangaore haruli. \v 11 Agali genda magi tiga tiga handalu ndo mo hondo howa mulene ngadagua ndo mo dindiha howa mialu karu tinaga mana ko ogoni i̱na agua doma habehedabe. \v 12 Tí homogo kamiru wali agali yagibano karunaga ti dege mo to̱lole henge tai bialu kami. Ani bialu tí bibahendeore ke̱ timbuni haga kami. \v 13 Irane tígua mana ko ngubiore bialu kamirunaga i̱na mo ko holene ngaru tí kamirunaga anda ibilalu tí mo koorene ko halu turu nahe halimulo i̱na manda manda bido. \v 14 Tígua tomo emene hangu ngago noleberamigo tombe naholebira. Tínaga tombeha garibi laho wiaabo holebira. Tínaga mbirale dabudabu ngamiru do hole mo yu ibaga bialu kamiria mo do holene bayale mbira ngaria handa walia naholeberami. Tígua mbirale bibahende mo do haramiruni i̱na waime mo ko helolebero. \v 15 Tígua ladi ale mini widi egene mabuni hanga hongoleberamigo boga bidagola gandulo howa na nabuleberami. Tígua ira olibe lininaga ibane tagira ibilo lini dambuleberamigo ogonime mbira galone nabuleberami. Tígua \w waini\w* iba wabuleberamigo na nabuleberami.\x + \xo 6.15 \xt Man 28.30, 28.38-40, Amo 5.11, Seb 1.13\x* \v 16 Urunidagua bigi bulebirago irane tígua Kini Omerila ibu igini Kini Aihabalame mana ko ngubi biyadagua bialu harimigome ogonidagua bulebira. Tígua uruni ti mana lo wiago talialu biaho wiaabo halu harimigonaga i̱na tí mo koore helarogola wali agali hameigini tara tara karume tí handabe manga henego holeberami. Wali agali bu haame karume tí mo dindiha halu holebira, lalu Anduane Homogohanda ani leda.\x + \xo 6.16 \xt 1 Kin 16.23-24, 21.25-26\x* \c 7 \s1 Isaraele wali agalime mana bayale bialu holenego podo ibiraho winigo ogo \p \v 1 Ai koore hayadago i̱ agali tomo garibi lowa pogeni pogeli dedabe hondole handalu karia nade dai hayadane handagadagua pu mbira mini \w gerebi\w* lini dedabe handalu karia nade dai hayadane handaganego ale ko. Gerebi lini bibahendebi pogeli ibiri dendebi bibahendebi nade do hondo waore hayada. \v 2 Dindi ogoriani wali agali henene tigabi bulene mbira yuwa naheda. Ngode Datagaliwabehondo henene mini bilinahe mbiraorebi naheda. Karu ti bibahendeme mbirali darama ibini balu homelole lowa henge wilo hondo ho hama peda. Bibahendeme tini dindi mandagiali karu aria mbira au homelabehedabe hondole lowa taya bialu ka. \v 3 Ti bibahendeoreme ko ngubi ngaru bulenenaga tigua bu debeore haga ka. Haru haga karubi dabaganeali karubi tigua mbirale mbira la hole lowa muni ngi lolene nga lalu ka. Agali hongohe dunini kagome mbirale ibu hame leda ale tigua bilo ibugua ogo ale hame ledo laragola tigua bule mo manda manda biaga. \v 4 Hongebi ale lalu agali maru bayale tigabiore karubi heba habane nabulene emberaha mamunali ho wahene anihe kaligo ale ka. \p Horo mbirungi wali agali uruni tandaga nelo Ngode Datagaliwabehanda mulebero lalu ibunaga mana \w latagi\w* haga hearuha howa mbiwia halu laminigo horo ogoni áyu tagira ibiyada. Ai wali agali uruni ti áyu agua bimabe toba howa mini dege dindi ho ka. \v 5 I̱naga haparali karu mbiragohondoyaguabi nenegeali turubi karu mbiragohondoyaguabi ogonime larago henene lara lowa yutiga bialu mini pagaho nahabe. Mbirale mbira larego í̠ni onehondo lariyaguabi de hondowa bayuwa mitangi buwa labe.\x + \xo 7.5 \xt Md 10.35-36, Lg 12.53\x* \v 6 Horo uruningi igininirume abaru mo guya howa mini nawi alehondo biradagua biaga. Wanenerume ti ai̱yarunaga bi larago hale halu bia nabi howa bi haya dai biaga. Wali daliahe bedarume ti agalini ai̱yaru baba gungu lai biaga beda. Agalinaga waitigi hiriribiore ibuninaga onene waneiginibi ti holebira. \p \v 7 Anigo i̱na Anduane Homogo ibugua bilo handayaho holebero. Ngode Datagaliwabe ibugua i̱ holiya biamogo bulebiragonaga i̱naga miniha dungulo holebero. I̱naga Ngode Datagaliwabe ibugua i̱na larogo hale holebira, Maigahanda ani leda.\x + \xo 7.7 \xt Ais 8.17\x* \s1 Anduane Homogohanda pele mulene yu anda ibulebirago ogo \p \v 8 Inanaga waitigi karu ti mini ko wu howa mine holenego irane nawi. Ina pilo wia ngamagoyu lone wialu heyuleberama. Áyu ina arumaha kamagola Anduane Homogo ibuni inanaga wá holene holebira. \v 9 Iname Anduane Homogohondo mana koore birimago ogoninaga ibugua inahondo keba habehedagua ka. Ani bidago ibugua inahondo tandaga tigi mbira hangu noloma̱ya ngidagoni karulape. Ani bidago inanaga waitigi hearume inahondo mana ko bima piyaru maniore ibugua mo bayale halu lone ko ngaru buligonaga ibugua ho hangai holebira. Ibugua ina wá kagoria haru halu tagira polebira. Ani bu howa ibugua ina pele ngirago de hondole holeberama. \v 10 Ani birago hondowa inanaga waitigi urunime taga ndo taraore holebira. Waitigi urunime dege ala ina mege bialu agua lalu, Anduane Homogo tínaga Ngode Datagaliwabe ibu agoha kabe, lalu hale hene. Urunidagua lalu karuni tinaga waitigime ibalu bo podaragola tigua heyalu mbira bibe nahe harigani waru wima poradagua bulebira. \p \v 11 Wali agali Yarusalemeni kamiru-o dindi timbuni ngarunaga pabe bu aribia holene horo áyu ibiragonida. Horo ogoningi dindi áyu kamiru emene dorogonedago lone mo yanga lolebira. \v 12 Wali agali tí aria tagirani ibida pu hama piyaruni tini hama piyaruha howa ibugu ibugu bialu tíni kamiria dai biai holebira. Asiria ni tagira ibiragoha howabi Iyibi dindi leneha howabi Yubaraidisi iba poragohayagi howabi amuraore iba solowara bedaruha howabi hari kaundiani wedaruha howabi íbu dai biai holebira. \v 13 Ani bilowa dege dindi ogoni mo beregedalu tomo tani iraru mbira anda naholene bu hinulebira. Ogoni irane wali agali ogoriani karu tigua mana tigabi ngaru nabiyagonaga ani bulebira. \s1 Anduane Homogohanda Isaraele wali agalihondo dara henego ogo \p \v 14 Anduane Homogo-o í̠naga wali agali í̠ni dabarirunaga nogo sibi haru hagadagua í̠ni haru habe. Wali agali uruni ti dindi bayale tomo anda holene wia mabu bidaruni bilowa dege irabu tayanda wali agali nahe dindi ko wiagoha pubagi howa ka. Tigua mabu bayale ala bambaore nalu harimidagua áyu Basanila Giliadalani mabu gahenge bayaore karu nalu hela. \p \v 15 Anduane Homogo í̠na nahendene ale ina Iyibi dindi howa haru tagira ibalu howa bima ibirilidagua maru áyu inanaga bia habe. \v 16 Hameigini tara tara karume ogoni handalu karia ti hongo gibiorehe harimigo ndo tinaga hongo nawidane hondowa tini taga holebira. Tigua giho howa tininaga ne harigabi hale harigabi gi habeme panga payu pai helolebira. \v 17 Ani bialu tini dindini yu lama nogombime poradagua bialu tininaga ha do haga wai pabe anda biagoha howa gi howa duru lama ibulebira. Ani bialu tigua mini beregedalu Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe kagoria gi howa porabu anda holebira. \p \v 18 Anduane Homogo-o maru í̠ ale mbira nahego í̠na hangu í̠naga wali agali nahome haho wiaabo karunaga mana ko biraru doma hariligoni. Í̠na keba haho wiaabo nahariligo ogoni irane í̠naga gubalini holene ogobiore wu haho ngo lalu inahondo walia harili. \v 19 Áyu nde lone í̠na dara hodai bulebere. Iname mana ko ngubiore birimaru í̠na geme hengedo dambi halu kaundiaore unura iba solowara uliha mo yalu puwa bape holebere. \v 20 Ani buwa í̠naga mini dunubiaho holenebi gubalini haho wulenebi í̠naga wali agali Abarahamanagabi Yagabanagabi aguanene karuhondo walia holebero lalu ala inanaga mamali heneyaruhondo lo wiridagua walia holebere, lalu Maigahanda gili bu winigo nga.