\id LAM - Huli Bible [hui] -Papua New Guinea 2011 (web version -2013 bd) \h DUGU \toc1 Yarusalemenaga Dugu Binigo \toc2 Dugu \toc3 Dug \mt1 Yarusalemenaga Dugu Binigo \imt1 Mbuga ogoha gilibu ngarunaga nemandi ogo \ip Babilono ami hearume ibalu Yarusaleme bo gialo haealabagabu wahayagola wali agali bu hearume dara timbuniore howa tano ogoninaga dugu darabiore bia henego gilibu winigo nga. Tigua dugu dau halu bu podaga bini. Yarusaleme tanomebi Anduane Homogonaga anda henegomebi Isaraele wali agalihondo Anduane Homogo ibuni ti heba haabo kagoni lalu pigiya ale walia haga wini. Anigo tano bo gialabaga biyagola Isaraele wali agalinaga mini mbiraore wulene haealabagabu wahalu tinaga mini mo ko hai ho hene. Ani howa tigua dugu darabiore biaabo halu hene. Wali agalime tinaga Yarusaleme mitangi howa dugu bialu henegonaga mbuga ogonaga be mbira mbiraha gilibu wigi bida. Yuda wali agali tigua Yarusaleme tano mo ko halu bo gialabagabu wahenedago mitangi bu dai bulene horo tagira ibirangi iba gana lalu dugu uruni biaga wini. Ani bialu tigua Anduane Homogoha hana ho harimayagua mani bayale holeberema mitangi binigobi gilibu nga. \iot Bu̱lu̱ baga buwa kuni gilibu ngago (1.1-22) \io1 Yarusaleme tanonaga wali agalime genda timbuni henego \ior 2.1-22\ior* \io1 Yarusaleme tano bo gialabagabu wahenego \ior 3.1-66\ior* \io1 Anduane Homogonaga biamogo bia holene mitangi binigo \ior 4.1-22\ior* \io1 Yarusaleme bo gialabagabu waho ngelenego \ior 5.1-22\ior* \io1 Tigua Anduane Homogohondo, Ina dara halu biamogo bibe, lenego \c 1 \s1 Yarusaleme wali agalime dara howa kiabu dugu binigo ogo \q1 \v 1 Yarusalemeni wali agali dewaore ala bu henego ai áyu naheore ngago darabioreda. \q1 Ala nde wali agali dindi tara tarani palu ngarume Yarusalemenaga mini yaraga haganego \q2 áyu nde ibu wali mbira agalini homene dalo biraradagua bida. \q1 Ala nde ibu kuini wali biragadagua biruwa dindi dewa handa gimbu bu biragago \q2 áyu nde ibu waitigirume bope hayagola habane nabulene garabaya biabe biahaga ale ho bedagoni. \b \q1 \v 2 Ala dindi bibahendeme ibula nenege henego \q2 ai áyu dindi mbiragome ibula dara hamogo bia ho nabereore. \q1 Ibunaga nenege biaru ti ibu mo hondo halu ibunaga waitigi bu hinaya. \q1 Ani biyagola mbiraga bibahendengi Yarusaleme ibu dugu biaabo haragola de iba giligala laabo haragoni. \b \q1 \v 3 Yuda wali agaliru waitigime mo ko howaore \q2 ti dindi mendeha garabaya helo minu yalu pene. \q1 Ti dindi taraha hameigini tara tara hearu dombeneha pu howa bayale ndo hene. \q1 Ani bu howa ti ibida pobe naheyagola \q2 waitigirume ho mabu bupe howa minu yalu pene. \b \q1 \v 4 Saiono tanoha hariga pedagoria wali agali mbira Anduane Homogonaga horo timbuni pongo bo winiangi napiaga. \q1 Ani bialu tano pangaru bame duguaho wialu \w loma\w* binigo mo miaga biarume genda howa \q2 gomogomo lalu dugu darabi bialu hea. \q1 Saionoha wandari biru wiarume genda timbuniore howa \q2 Saiono tanoha hearu bibahendeme tandaga timbuni halu dugu bialu hea. \b \q1 \v 5 Waitigirume Yarusaleme hondo howa \q2 tigua Yarusaleme ibugua ti bope naholebira manda buwa ti mogo nale hene. \q1 Yarusaleme ibu ko dewa biaabo hayagonaga Anduane Homogohanda genda tandagabi timbuni nelo miniya. \q1 Waitigi biarume Yarusaleme waneiginiru dindi kaundiaha minu yalu puwa garabaya bu helene. \b \q1 \v 6 Saiono tano mini lene hayago ereba hai haya. \q1 Ibunaga agali haguane hearu ti nogo gabua mini diame tani nolene nawidagola \q2 garibi lowa hongo ibiraho hagadagua tinaga hongo ibira halu ibida pobe nahe ka. \b \q1 \v 7 Yarusaleme bo gialabagabu wiagola ibunaga wali agaliru dindi bibahendeha hama purogolo heangi \q2 ibu mbirale bayale bayale ala wiyaru mitangibu dai biragoni. \q1 Waitigiru ibuwa Yarusaleme wali agaliru minu yalu piyangi hameigini marume ibu biamogo nabiore. \q1 Waitigi biarume Yarusaleme bo gialabagabu waheagola ti hondo oba haya. \b \q1 \v 8 Yarusaleme ibu ko dewa biaabo hayagome mbirale ko ngubiore wiaganegobi wini. \q1 Bamba hameigini marume ibunaga mini yaraga haganego \q2 áyu ibu ti babe ale heago hondowa mege biyagoni. \q1 Anigo Yarusaleme ibu wali mbirame tandaga timbuni nalu biruwa dengui buyi howa dugu bialu biragadagua beda. \b \q1 \v 9 Ala ibugua ko biyaru mo paniho wiagola \q2 mani marume ibu bo gialabagabu waholobada manda nabi hene. \q1 Ani bu hearia ibu bo gialobagabu waore hayagola \q2 wali agali mbiramebi ibu dara naheore hene. \q1 Ani biyagola ibugua lalu, Anduane Homogo-o i̱naga genda ogoni handa. \q2 Waitigirume i̱ hengedape halu bo gialobagabu waore hayago de handabe, lalu hea. \b \q1 \v 10 Waitigirume Yarusalemenaga mbirale bayale bibahende wiaru mo page biai haya. \q1 Wali agali tara Anduane Homogo mitangi nabiaga hearume \q2 ibunaga andaha anda polene nawi lo winigoha anda puwa \q1 ko ogoni biyagola Yarusaleme ibu de hendene. \b \q1 \v 11 Yarusaleme wali agaliru tomo nolene nawiyagola \q2 garibi gibiore lowa ti tomo taya bialu howa dugu taraore bialu hea. \q1 Ti homa nabi holenaga tomo yolo bialu nole lowa \q2 tinaga mbirale bayale wiaru baba iriari bialu haga. \q1 Yarusaleme ibugua lalu, Anduane Homogo-o tigua i̱ mo ko hene bedogo de handa, laragoni. \b \q1 \v 12 Yarusaleme ibugua hariga kaware wigi biagoriani wali agali pugu biyaruhondo olaga bigi bialu, \q2 I̱na genda timbuni yu bedogo handadaba. \q1 Anduane Homogo ibu i̱la keba taraore howa i̱hondo tandaga timbuniore noliya ngiya. \q1 I̱na manda berogola genda ogonibi mbira agali ala henerume nane. \q1 Anidago tígua manda beremigola ogoni bame mbira biyadabe toba kamibe. \b \q1 \v 13 Anduane Homogohanda daligaha howa ira hedope hayagome \q2 i̱naga hongo bope halu kuniru do gedaore helo ibilaya. \q1 Ibugua gono mbira winiyagoha i̱ dalu erembirahayagi mo paraho ibira helaya. \q1 I̱ yu waore hayagola i̱ homaore birugoni. \b \q1 \v 14 Anduane Homogohanda i̱na ko biruru bibahende mo yu ngoai howa pongo buwa i̱ninaga mani wia haya. \q2 Ko biruruni genda gibiore yabe naheyago i̱naga hongo biba haya. \q1 Anduane Homogohanda i̱ waitigirunaga giha minu ya hayagola i̱na ti baba wai bibe nahe harugoni. \b \q1 \v 15 Anduane Homogohanda i̱naga ami hongohe hearuni hondo oba halu erembira miya. \q1 I̱naga igiri daliahe hearu bo hilo wahole waitiginaga ami ibilaya. \q1 Pu mbira mini \w gerebi\w* lini pingidalu hengedagadagua \q2 i̱naga Yuda wali agaliru hengedo mbaralo wahaya. \b \q1 \v 16 Ani biyagome i̱na dugu darabiore bialu i̱naga deha de iba giligala lalu ibaabo haragoni. \q1 I̱ pele ngialu mini mo hongo holenebi mbirali naheoreda. \q1 Waitigi hearume i̱ bo gialobagabu wahalu \q2 i̱naga wali agalirunaga mbirale mbira yu wa naheore, \m lalu Yarusaleme ibugua lene. \b \q1 \v 17 Saiono ibu mbiralime biamogo bilo ibunaga gi dogolo amu heagola \q2 biamogo bulene mbira naheoreya. \q1 Anduane Homogohanda hameigini maru dindi tara kawareha hearu \q2 Yagaba hameigini baba waitigi helo ibilaya. \q1 Ani ibilayagola waitigi biarume Yarusaleme hondowa \q2 mbirale ngubi mbira handaradagua biyagoni. \b \q1 \v 18 Yarusaleme ibugua lalu, Anduane Homogo ibu mini tigabi howa \q2 i̱hondo biyagoni irane i̱na ibunaga bi mo waharugonagada. \q1 Wali agali dindi bibahendeni kamiru \q2 tígua i̱na bi larogobi hale halu \q2 tandaga narogobi de handadaba. \q1 I̱naga wandari igiri daliahe hearu waitigime dindi kaundiaha garabayabu helole minu yalu piyagoni. \b \q1 \v 19 I̱naga nenegerume i̱ biamogo bilo olarugola \q2 ti i̱ waitigi bu hinaya. \q1 Loma binigo mo miagabi agali ala hene miniwi hearubi ti homa nabi holenaga erekui biabe bialu \q2 tomo nolene taya bialu hearia hariga wiarunaga homo payapaya biya. \b \q1 \v 20 Anduane Homogo-o i̱ genda timbuniore yu bedogo de handabe. \q1 I̱na í̠naga bi lo wirigo bibahende mo wahalu doga harugome \q2 i̱naga miniha mitangi bulene bibahende mo talola hai kagola bedogoni. \q1 Tagirahayagi waitigirume i̱naga wali agaliru harigani bo paya bialu \q2 ai andagaha biru wiarubi homaiore haragonida. \b \q1 \v 21 I̱ tandaga nalu dugu bialu wirugoni hameigini maru hearu ti hale howa \q2 i̱ dara hamogo bulene mbirali naheya. \q1 Í̠na genda timbuni i̱hondo ngiriruni i̱ waitigi biaru ti hale howa turuho kagoni. \q1 Ala í̠na mana bule lo wirigo lola helo hameledo. \q1 Ani lola harangi i̱ waitigi biaru i̱ bedogobi helo \q2 tihondo mana mbiraore ogonibi dege mibelo hameledo. \b \q1 \v 22 I̱na ko biruru í̠na mitangi bu howa pani ngirigoni. \q2 I̱ waitigi biarume ko bibahende biyaru mitangi bialu pani i̱ ngirigobi dege mibelo hameledo. \q1 I̱ miniha genda halu hongo nahe biruwa dugu timbuni bialu bedogoni, \m lalu Yarusalemenaga dugu darabiore binigo uruni Yaremaiahanda lene. \c 2 \s1 Anduane Homogohanda Yarusaleme bo gialabagabu wahenego ogo \q1 \v 1 Anduane Homogohanda ibunaga keba holeneme Saiono tano ginu haguame bu dambi haradagua biyagola \q2 mo aruma hai helayago daraba. \q1 Bamba Yarusaleme tano Isaraele dindiha bayaleore mbira winigo \q2 áyu Anduane Homogohanda bope hayagola ai ko ngubiore ngagoni. \q1 Anduane Homogohanda ibunaga keba holene walia hayangi \q2 ibunaga andabi Yarusaleme tanoha heago mitangi nahe tano heba bo haealabaga bini. \q1 \v 2 Anduane Homogohanda Isaraele dara nahe howa tinaga anda bu hearu bibahende bo gialo wahai helene. \q2 Ibugua Yuda tanoha wai pabe hongohe hearu bo gialabagabu wahene. \q1 Tanobi agali haguane ogoniha hearubi bibahende bope hai howa \q2 ibugua ti mo taga timbuni hene. \b \q1 \v 3 Anduane Homogohanda lembo timbuniore howa Isaraelenaga hongo bo pirilapeore helene. \q2 Ti waitigi bu hearume wai bule ibiyagola ibugua ti biamogo nabi wahalu \q2 irame bo daradagua bilalu Isaraele wali agali bo wahaiore hene. \b \q1 \v 4 Ibugua waitigime biradagua Yarusaleme bole timu edaho hene. \q2 Ibunaga hongome Yarusaleme wali agali turu haga hearu bo wahai hene. \q2 Ibunaga keba holene ira hungu ale bialu heagome Yarusaleme tano daiore helaya. \b \q1 \v 5 Anduane Homogohanda ibu waitigi ale howa Isaraele wali agali bibahende bo homelai hene. \q2 Ibugua tinaga wai pabe bo haealabaga bialu anda hongohe bu helearubi bo gialabaga biya. \q1 Wali agali Yuda dindi bibahendeha bu hearu ibugua ti genda timbuni mo miyagola \q2 ti dugu timbuniore bialu hene. \b \q1 \v 6 Agalime anda andira mbira bu helenego gialo wahagadagua \q2 Anduane Homogohanda ibunaga anda heago gialabagabu wahaya. \q1 Isaraele wali agalime ibu mitangi bialu lotu lole íbu ngoai haga anda heago gialo wahaya. \q1 Anidagua bialu Anduane Homogohanda horo timbuni tinaga mo ngoai haga wiarubi \q2 \w Sabada\w* horongi bialu haga winigobi bibahende mo wahai howa \q2 ibunaga wali agali hearunaga horo timbuni uruni mo embeda hene. \q1 Anduane Homogohanda ibunaga keba holene ogonime \q2 kini hearubi \w loma\w* binigo mo miaga bu hearubi tinaga biabe biaga wiarubi mo wahalu bo duguai hene. \b \q1 \v 7 Anduane Homogohanda ibunaga lomabu delaga dabu biagobi \q2 ibunaga anda loma bia hene heagobi erembira mialu wahaya. \q1 Waitigime Yarusaleme tanonaga anda pabe hongohe wiarubi bo gialo wahelo ibilene. \q2 Ibilayagola Anduane Homogonaga anda biagoha anda puwa \q1 ala horo timbuningi wali agali íbu ngoai howa turu howa iba gana lagalaga bialu haga biagoha \q2 waitigime wayali howa bi hongo howa la dagaraga mambolo bagadagua balu hayua. \b \q1 \v 8 Anduane Homogo ibugua Saiono tano bayale ngagonaga wai pabe bo gialo wahole manda bu hene. \q2 Ibugua wai pabe ogoni ogodagua bialuore gialo waholebero lo manda bu howa pabe gialo waholenego mogo nale howa gialo wahene. \q1 Ibugua mamage hagane anda lu bu heagobi tanonaga pabe bibahendeorebi mandagi bo gialo wahai heagola \q2 mo ko hene ngagoni. \b \q1 \v 9 Tanoha wai pabenaga panga timbuni hearu bo gialapaya bialu \q2 panga bengena haga aeane timbuni helearuni gialo wahai haya. \q1 Uruni dindini gialapayabu wiagola ege to̱le̱ gingirulopaya bini wiarume wiadambi hayiya. \q2 Agali haguane bu hearubi kini ibunibi dindi tara wiagoha minu garabaya bu yalu piyiya. \q1 Anidagua biyagola loma binigo mo miaga hearu tigua Anduane Homogonaga bi mana lowini ngago lawai nahe wahalu \q2 Anduane Homogonaga bi mana \w latagi\w* haga hearumebi de gandeba nahende heagola mbiwia halu latagi nahe hayiya. \b \q1 \v 10 Saiononaga agali ala hene miniwi heneru tigua bi mbira nale bame dindini biru wima pedagoni. \q2 Tinaga haguaneni be abalu dugu wialu dara howa walia halu aga karulo bedagoni. \q2 Wandari Yarusaleme tanoha biraga berearume genda timbuni howa de handa dindi halu ma podope ho bedagoni. \b \q1 \v 11 Yarusaleme tanoha mbirale ko uruni biyago mitangi bialu i̱naga bu miniha genda howa \q2 dugu bia dege bialu hewaria de tandagame tongo ledogoni. \q1 I̱naga wali agali bu hearu darabi mo ko hai hene heago hondowa i̱naga bu miniha genda ho kogoni. \q2 Wandari igiribi waneigini galibi bu hearume tanonaga hariga teneni homo paya payabu wima peago hondowa i̱ mini burugu lo kogoni. \b \q1 \v 12 Wandari igiri urunime hina garibilo howa ibabi noa halu ti ai̱ya olalu dugu dege bialu hearia handaru. \q1 Wai hamani wai bialu howa bo waharagola abale homabehe harigani wima piagadagua pialu \q2 waneigini biaru ti ai̱yahanda taba yamiyagola hendore ti ai̱ya giha homo ya haga biya. \b \q1 \v 13 Yarusaleme-o i̱ dara timbuniore ho kogoni. \q2 Tano mendeha í̠na genda áyu yu kegonidagua mbira yu hearia handa nabi kogoni. \q2 Ainde í̠naga bu miniha dungulo habelonaga i̱na bi mbira ago loabe. \q1 Í̠na tandaga harego timbuniore iba solowara bira amu nana bidagobi ngagoni. \q2 Anigo nde mani í̠ aiwa mo bayale holobadabe. \b \q1 \v 14 Í̠naga bi mana latagi haga agali hearume de gandeba handarima layago tigua ke̱ howa í̠ mo hondo hayada. \q2 Í̠ bayale habelonaga tigua í̠naga ko ngelo kego yu wahabelonaga mo walia nahayada. \q1 Ani nabi howa tigua Anduane Homogonaga bi larama lowa tininaga bi hangu layagome í̠ mo hondo hayagoni. \b \q1 \v 15 Yarusaleme-o wali agali hariga ogoriani bolangua halu pugu birarume í̠ de handaragoni.\x + \xo 2.15 \xt Iba 48.2, 50.2\x* \q1 Tigua í̠hondo ke̱ halu mogole tingi howa í̠ mege bialu lalu, \q2 Wali agalime tano dunini bayaleore mbira nga layago ogonidabe. \q2 Wali agali dindi bibahendeha bu karume tano ogo dege hamelai hagadabe, laga bialu kagoni ndobe. \b \q1 \v 16 Í̠ waitigi bu karume í̠ hondo oba halu mege bialu howa lalu, \q2 Agaliore ina kamagoniyago ai iname Yarusalemeore bope harimagoni ndobe. \q2 Abale iname horo ogoni tagira ibilo maliaho harimago ai horo ogoni tagira ibiyadagoni de hendedama, laga kagoni. \b \q1 \v 17 Anduane Homogohanda buleore lo mitangi bu henego áyu tagira ibiyagoni.\x + \xo 2.17 \xt Man 28.15, 28.43-44, Iba 89.42, Ese 5.11\x* \q2 Bamba Anduane Homogohanda lo wialu lalu, Isaraele wali agalirume i̱naga bi mo wahayagua i̱na ti dara nahe bo wahai holebero, lalu lowini. \q2 Anidagua lowinigo mitangi bialu áyu Anduane Homogohanda Yarusaleme í̠hondo ani biyadagoni. \q1 Ibugua í̠ waitigirume í̠ baba wai bule ibilo mo hongo halu ibilaya. \q2 Ibilayagola tigua wai bialu wayaliore howa í̠ hondo oba halu ti turu ho haya. \b \q1 \v 18 Í̠naga wali agali bu karume ti biamogo bia lowa Anduane Homogo olalu ka. \q2 Yarusaleme-o mbiraga horombebi í̠na dugu hongo howa bialu \q2 í̠naga deha howa de iba pigipugu lalu iba hongohe poradagua pialu helo \q2 ha̱lo ha nabi dugu bialu haabo holene nga. \b \q1 \v 19 Mbiraga í̠ paliahondo nahe howa heyigi bialu Anduane Homogo olalu ibuhondo bi laabo haga bibe. \q2 Bi lalu í̠naga genda ngelo keruni ibuhondo lamiai holene nga. \q1 Bi loleberedagoni irane í̠ waneiginiru hina garime hariga teneni homa a̱i̱na̱i̱ bidagonaga \q2 í̠naga gi yaraga halu dara howa biamogoore bia lalu bi lolene nga. \b \q1 \v 20 Yarusaleme tanome lalu, \q1 Anduane Homogo-o mbirale í̠ninaga waneiginiruhondo biridaruni áyu í̠ni handa. \q2 Waneigini ai̱yarume ti waneigini gubalini hagaore wiyaru ai tinaga tingini tini nalu kagoni de handa. \q1 Waitigi bu karume í̠naga andaha anda pialu \q2 í̠naga loma binigo mo miaga karubi \q2 bi mana latagi haga karubi bibahendeore bo wahai haragoni. \b \q1 \v 21 I̱naga waneigini bu hearubi wali agali wahe bu hearubi uruninaga tingini i̱ninaga hariga teneni homo payapayabu wima pedagoni ndobe. \q2 Waitigime wandari igiri daliahe uruni bibahende bo wahai hayagola ani wima pedagoni. \q1 Anduane Homogo-o í̠na i̱naga wali agali uruni dara holene irane nawigo nde harugo lalu dara nahe howa \q2 í̠naga keba timbuni holene tagira ibiyangi ti bo wahai harigoni. \b \q1 \v 22 Í̠na keba timbuniore ho howa i̱ waitigi dindi bibahendeha bu hearu olomogo bialu i̱ bo gialabaga bialu mo labu helo ibilarigoni. \q2 Galoneore bulene horo timbuni tagira ibiragola wali agali dewaore íbu ngoai hagadagua í̠na waitigi dewaore íbu ngoai helarigoni. \q1 Í̠naga keba holene timbuni ogoni tagira ibiyangi \q2 waitigi ibiyarume wali agali bu hearu aria mbiraore hangubi mbira yu wanahe bibahendeore bo wahai hayagoni ndobe. \q1 I̱naga waneiginiru i̱nime ti gubalini timbuniore ho howa haru haruligo ainde waitigime ibalu bo wahai haya, lene. \c 3 \s1 Pani nolenebi mini beregedolenebi mini dunu bia holenebi ngago ogo \q1 \v 1 Anduane Homogohanda i̱hondo keba timbuni howa i̱ minu bayagola i̱na tandaga timbuniore nalu haru. \q2 \v 2 Ibugua i̱ warape halu wá kagoha polilono ko arumaha puabo holiyanaga warape haya. \q2 \v 3 Ibugua i̱ hanguore minu balu haabo kagoni. \q2 Horo bibahendengi anidagua biaabo halu kagoni. \b \q1 \v 4 Ibugua i̱ baabo hayagome i̱naga kuni bibahende podabaga biai halu i̱naga tingini bibahende gedaore hai halu pirilabaga biai ka. \q2 \v 5 Ibugua genda tandagabi tara tara mo ngidagome i̱ mo dariba henego kogoni. \q1 \v 6 Ibugua i̱ abale halu homayarunibi dege bu hinu helalu arumaha i̱ ibagabu holiya heledagoni ndobe. \b \q1 \v 7 Ibugua i̱ dariba ho heledagola golalu ibida pora bialu pobe naheore kogo. \q2 Ibugua i̱naga gi geru pu senime minu daribaho ngeledagola heyalu ibagabu holenebi nakarulapeore kogoni. \q1 \v 8 I̱na Anduane Homogohondo i̱ biamogo bia lalu kogola \q2 ibugua i̱naga bi larogo hale nahaga kagoni ndobe. \q1 \v 9 I̱ ibaga bialu porogohabi ibu hapai halu ibuni hai ka. \q2 Ibugua i̱ hariga poleberogoha ege to̱le̱ wia pai haradagua biragoni. \b \q1 \v 10 Anduane Homogohanda biango handalehe timbuni mini beame nogo tara karu ibiragola bo nole ohowa harigani yu biragadagua \q2 budi gabua timbuni laionome mbirale bo nole nendebu hagadaguabi \q2 \v 11 i̱ harigani pialu hewaria ibugua i̱ minu balu hariga gibuniha gililo yalu pubagi howa \q2 i̱naga tingini budubaga buwa i̱ biamogo bulene mbira naheha ngelalu piya. \q1 \v 12 Anduane Homogohanda i̱ timume bogole edaho haya. \b \q1 \v 13 Ani edaho howa ibugua tegelape halu i̱naga gubalinini baya. \q2 \v 14 Anidagua biyago hondowa i̱naga wali agali bu karume i̱ hondo oba halu mege bi lalu iba gana lalu ka.\x + \xo 3.14 \xt Yob 30.9, Iba 69.12, Yar 20.7\x* \q1 \v 15 Ibugua i̱ genda dewaore mo ngidagome i̱ha wu to̱leda. \q2 I̱naga tomo nolenebi iba nolenebi kaubi ale dege ngiaga kagoni. \b \q1 \v 16 Ibugua i̱naga dengui dindiha mo guya howa \q2 ma mo nigi biragola ege to̱le̱me i̱naga ne hondo biba haradagua bidagoni. \q1 Ani bidagome i̱ mo ko henego kogoni. \q1 \v 17 Ainde i̱naga bu miniha mo palia howa turu ho holenego henge nawiore kogoni. \q2 Bayale holenenaga mana damene bibahende embeda hai harugoni. \q1 \v 18 Anidagua bidogome manda bu handalu koria Anduane Homogohanda i̱hondo mbirale bayale ngulebiragonaga mini dunubia ho harugo ai mbira nangulebirada. \q2 Ani bialu i̱ dindi ogoria ho lu nabi abale homolobodane hendedo. \b \q1 \v 19 Agalime dindi andabi ibuninagaore lenego mbira nahe bame hopebe dege biaga mbira kaligo ale i̱ harudane hendedo. \q2 I̱ha tandaga uruni damene mo ngirago nalu koria mbirale kaubi ngaligobi neha nalu kogoni ndobe. \q1 \v 20 Horo bibahendengi i̱na genda uruni mitangibu haabo kogome i̱naga bu miniha genda timbuniore ho kogoni. \q1 \v 21 Anigo ai mende nde mitangi bu kogome mini dunu bia ho kogoni. \b \q1 \v 22 I̱na mende mitangi bidogo ogo. \q1 Anduane Homogohanda ina gubalini ho haabo haga kagoni. \q2 Ibugua ina dara howa biamogo biaabo holebira. \q2 Ibunaga mana ogoni ereba nahe wiaabo holebira. \q1 \v 23 Ibugua ina dara holene irane nawinigoyu \q2 ibunaga dara holene horo bibahendengi gahenge ibaho wiaabo haga kagoni.\x + \xo 3.23 \xt Har 34.6, Seb 3.5\x* \q1 Anduane Homogo-o egerebagi bibahendengi ni tagira ibaabo hagadagua \q2 í̠naga dara holene inahondo walia haabo haga í̠ mini bilinahe kegoni. \q1 \v 24 I̱na mbirale ngarunaga mini dege dindiho nahe \q2 Anduane Homogo ibu hangu karulape kagoni lo mitangi bialu holenego bayaledane hendedo.\x + \xo 3.24 \xt Iba 16.5, 119.57, Yar 10.16\x* \q1 Ani mitangi bidogo ai ibugua i̱ biamogo bilonaga i̱na mini dunu bia ho kogoni. \b \q1 \v 25 Wali agali tinime Anduane Homogo taya bialu ibunihondo mini dunu bia ho haga karu tihondo ibugua bayale biaga kagoni.\x + \xo 3.25 \xt Iba 33.18, Ais 30.18, Mai 7.7\x* \q2 \v 26 Anigo Anduane Homogohanda wali agali ti mo wialu pele milonaga tigua ema nabi hondo holene nga. \q1 \v 27 Ti wandari igiri daliahe wene kangi howa genda tandaga uruni yu hayagua nde karulapeore holebira. \b \q1 \v 28 Anduane Homogohanda mbiralihondo genda mo miyagua nde bi nale wahalu ibu pubagi howa ema nabi ibuni hangu holene nga. \q2 \v 29 Ani biragola Anduane Homogo ibugua ibu biamogo bulebira badago lowa ibuni mo dindiha howa ema nabi hondo holene nga. \q1 \v 30 Maru karume ibuhondo bi ko lalu minu bayaguabi nde harugo ani bilo ibu ema nabi holene nga.\x + \xo 3.30 \xt Ais 50.6, Md 5.39\x* \b \q1 \v 31 Anduane Homogohanda wali agali dara howa biamogo biaga kago \q2 ibugua ti erembira mu haabo naholebira.\x + \xo 3.31 \xt Iba 94.14\x* \q1 \v 32 Anigo Anduane Homogohanda wali agalihondo genda yilo mo muwa dege \q2 mani ibugua ti dara ho dai biaga.\x + \xo 3.32 \xt Iba 78.38, 106.43-45, Hos 11.8\x* \q2 Ibugua wali agali gubalini timbuniore haabo haga kagome ani biaga ka. \q1 \v 33 Ibugua wali agali mbirago bame genda yuwa tandaga nalu helo mo ya holenego ibu hame nalaga ka.\x + \xo 3.33 \xt Ese 33.11, Hi 12.10\x* \b \q1 \v 34 Maru karume garabaya biabe biahaga bu karu bo hengedayaguabi Anduane Homogo ibu manda bu ka. \q1 \v 35 Mbiralime Anduane Homogo Daligaorene Daliga kagonaga deni bulene ngago mbira bialu karia \q2 ogoni nabilonaga mendealime hongo howa bope hayaguabi ibuni manda bu kagoni. \q1 \v 36 Mbiralime ibunaga nenege kagohondo ke̱ howa bameoreni godi laba layaguabi \q2 mbirale mana uruniale damenego hondowa Anduane Homogo ibu manda biai howa turu nahaga ka. \b \q1 \v 37 Mbirale bibahende ngaru íbu ha lalu ái ibugua bi laragola hale halu íbu hai habehebe. \q2 Anduane Homogo ibugua hangu ogoni lolene karulapeore kagoni. \q1 \v 38 Anduane Homogo Daligaorene Daliga kago ibugua bi laragola mbirale ko holene bayale holenebi bibahende tagira ibaga. \q1 \v 39 Wali agalime ko biyagonaga pani nayagua nde bi gomogomo lolene henge nawigo aginaga lolebe. \b \q1 \v 40 Iname mana bialu harimaru manda bialu dabolene nga. \q2 Dabalu mana ko bialu harimaru yu wahalu Anduane Homogo ibuni karia dai bulene nga.\x + \xo 3.40 \xt Iba 119.59, 139.23, 1 Ko 13.5\x* \q1 \v 41 Iname gi dogola daga halu bu miniha mbira do nahe howa Ngode Datagaliwabe dahuliya andaga kagohondo bi lalu, \q1 \v 42 Anduane Homogo-o iname í̠hondo mine halu mana ko dewa bialu harimago \q2 í̠na ko ogoni domo wa nahe kegoni. \b \q1 \v 43 Í̠na inaore talima ibaga bialu bo homa hai harigoni. \q2 Í̠na inahondo keba timbuniore harigome í̠naga dara holene mo yi harigoni. \q1 \v 44 Í̠na inahondo lembo timbuni ho howa inanaga bi hale naholenaga hale hangaiho kegoni.\x + \xo 3.44 \xt Iba 97.2, Dug 2.1, Seg 7.13\x* \q2 Í̠ hari beralibame kabu bupe haradagua bu kegola inanaga bi laramago í̠ keria anda naibagabe tobaheda. \q1 \v 45 Í̠na ina bopeore ho heledegome wali agali dindi tara tarani bu karume handalu karia ina wali agali ko habane nabulene dodohe kamaria hondo kagoni ndobe. \b \q1 \v 46 Ina waitigi bu karuni bibahendeme ina yo handalu mo nagaloneore halu ka. \q1 \v 47 Mbirale tara tara tagira ibirarume ina mo gi timbuni halu \q2 ina mo pila haga bialu kagome mo ko heneore kamagoni. \q1 \v 48 I̱naga wali agali burupale darabi bu karuni hondowa ina dugu bialu i̱naga de iba pugu lalu iba pora biradagua pigipugu lalu kogoni. \b \q1 \v 49 I̱na dugu berogoni haru biru lalu wa naholebero. \q2 I̱naga de iba pugu lalu pialu haabo holebira. \q1 \v 50 Anduane Homogo ibunime dahuliya andagaha howa handa dali halu \q2 i̱ dugu bialu haabo koria dege de handaragola dugu nabi waholebero. \q1 \v 51 I̱naga tanoha wali bedaru tiha mo ko holene bu ngaru dege ngola halu biraabo kagonaga de hondowa \q2 i̱naga bu miniha tandaga timbuniore nalu kogoni. \b \q1 \v 52 Agali maru karume i̱la mo waitigi halu i̱ bameore bo wahole hene. \q2 Agalime ega bole taliagadagua i̱ bo wahole talima ibaga bini. \q1 \v 53 Tigua i̱ gundu uliha minu bape howa i̱ homelo bole lowa ege to̱le̱ dugualu uli biagoha ba pebe biya. \q1 \v 54 Ibame i̱ namu lai hole biyagola ai i̱ homalu ereba harogonida mitangi biru. \b \q1 \v 55 Ani biyagola i̱na gundu uliha howa Anduane Homogo í̠ olarugoni. \q2 I̱na humbirini andagaha haradagua buwa í̠naga mini lalu i̱ gini mialu biamogo bia laru.\x + \xo 3.55 \xt Yar 38.9, Yna 2.2, Ab 16.24-25\x* \q1 \v 56 I̱na í̠hondo ogodagua bia lalu olarugola Anduane Homogo-o í̠naore nde hale hariya. \q1 \v 57 Hale howa í̠na i̱ hewaria kaware ibuwa i̱hondo lalu, Gi nahe habe, lalu langirigoni.\x + \xo 3.57 \xt Iba 145.18, Ais 41.10, 41.14\x* \b \q1 \v 58 Anduane Homogo-o í̠na i̱ pele ngialu i̱ waitigi bu hearume i̱ nabelo hapai harigoni. \q2 Í̠na i̱ pele ngirigola áyu i̱ bayale kogoni. \q1 \v 59 Anduane Homogo-o agali i̱ mo ko hole bialu hayaruni í̠ manda bidegoni. \q2 Anigo i̱ waitigi uruni bope halu i̱ wayali holiya biamogo bibe. \q1 \v 60 I̱ baba waitigiore ho karunime i̱hondo keba haga kago í̠ manda bu kegoni. \q2 Tigua i̱hondo mana ko ngaru bule manda manda bialu kagoni ndobe. \b \q1 \v 61 Urunime i̱ hondo oba halu mege biyago í̠ hale harigoni. \q2 Anduane Homogo-o tigua i̱hondo bule manda birago í̠ manda biai ho kegoni. \q1 \v 62 Horo bibahendengi tigua i̱ mini lalu bo waholenaga bi lala bialu hariga taya bialu kagoni. \q1 \v 63 Tigua heyu howabi ha̱lo biruwabi iba gana i̱ bo waholenenaga mege bi hangu lalu laabo halu ka. \b \q1 \v 64 Anduane Homogo-o tigua mana ko o biyaruni handalu í̠na ti pani nelo mibe. \q1 \v 65 Tinaga mini mo luluya halu ti koorene ko helo ha habe. \q1 \v 66 Ti mbiraoreli hangubi mbira dindini yu wa nahelo í̠na keba timbuniore howa talima ibaga bialu bo wahai habe, laro. \c 4 \s1 Waitigirume Yarusaleme bo gialabaga biyagola ogobi wini \q1 \v 1 Ngolo bayale ngiringarale ala winigo áyu wá ereba halu mo ko hayada. \q2 Ogonidagua Saiononaga wali agali ti to̱le̱ tara tara Anduane Homogonaga anda bulenaga loma bia heneru bayale wiaganegobi henego \q2 ai ti tanonaga harigani to̱le̱ gialobagabu ngadagua ti bo haealobagabu wahayadago daraba. \b \q1 \v 2 Ala Saiono wandari igiri daliaheru ngolo bayaleore muni timbunime yolo miaganegobi henego \q2 ai uruni ti áyu mini lene ndo howa agalime todobene be koru dindime wabu bila haganegobi kagoni. \b \q1 \v 3 Biango dudu angibuni karume tinaga igini wiaru mitangi buwa andu miaga ka. \q2 Anigoyu i̱naga wali agali karume mana bayale biango dudu biarume biagadagua nabiaga. \q2 Tigua tinaga waneiginiru dara nahe ega yarime ti iginiru wahalu piagadagua piaga ka. \b \q1 \v 4 Saiononaga wali agalime tinaga waneigini emene uruni andu noa halu kembobe lebole howa tomo noa halu homelo wahaga. \q2 Waneigini urunime wali agali hearuha tomo ngidaba lalu hale hama ibaga biragolabi ti tomo mulene mbira nahaga. \b \q1 \v 5 Ala ti tomo nolene bayaleru bu payabu wiagago ai áyu homogo hearubi tomo nolene nawi burupaleore ka. \q2 Ti tomo garibilo howa tanonaga hariga bu wiarunaga homo paya paya bigi bida. \q2 Ala ti mbirale dewa buwi howa yári bayaleru bu henego ai ti yagibano howa mburuma uli wiaruha tomo budini ibira kabe hondole taya bialu haga. \b \q1 \v 6 Sodomo wali agalime ko biyagonaga pani mialu Ngode Datagaliwabehanda tinaga tano bayale winigo abaleore bo heda hene. \q2 Tinaga pani ogoni bagi hene lowa i̱naga wali agalime ko biyagonaga pani timbuni taraore nalu hea.\x + \xo 4.6 \xt Pig 19.24\x* \b \q1 \v 7 Yarusalemeni agali haguane maru ala heneru tinaga tinginini ko mbira para nahe bayaleore hene. \q2 Ti agali hongohe do mbarale halu to̱le̱ bayale mbira ngarale muni timbunime miaganegobi bu hene. \b \q1 \v 8 Ti harigani homo payabu wima peagola tinaga dengui mindi to̱ai leagola mbiralime abogoda lowa handabe nahe wini. \q2 Tinaga tingini obialu kuni hangu wini. \b \q1 \v 9 Agali maru waime bayagola homayaru ti yo piyagonigo karulapeda. \q2 Wali agali marume ti tomo nolene nawidagola garibi lalu lu howa homarago nakarulape. \q2 Wali agali uruni ti tomo garibi lowa luore haabo halu tingini kunila para halu homai haga biaga. \b \q1 \v 10 Walirume tinaga waneigini daraore henegoyu homayagola tinaga tingini mo yalu puwa tini dawa nene.\x + \xo 4.10 \xt Man 28.57, Ese 5.10\x* \q2 Ogoni binidagoni waitigi hearume i̱naga wali agali baba wai bule ibiyangi ani bini. \b \q1 \v 11 Anduane Homogo ibugua Saionohondo keba taraore howa bo gialobagabu wahaya. \q2 Ibugua Saiononi ira timbuni hedo dela haradagua buwa tano bibahende dai helaya. \b \q1 \v 12 Kini hearumebi wali agali tara tara dindi bibahendeha bu hearumebi \q2 waitigirume Yarusaleme pabe panga harabani anda puwa bope halu tano karulolobadalo manda nabi haya. \b \q1 \v 13 Tigua ani nabibehe manda bu henego ogodagua biniya. \q2 Yarusalemeni \w loma\w* binigo mo miaga hearumebi bi mana \w latagi\w* haga hearumebi mana ko bialu \q2 tigua Yarusalemeni wali agali mini tigabi hearu bo wahai haya. \q1 Ani biyagola Anduane Homogo ibugua waitigi hearume Yarusaleme bo gialobaga bu wahelo ibilene. \b \q1 \v 14 Loma binigo mo miaga biarubi bi mana latagi haga biarubi tinaga agani wali agali homelo bo wahayarunaga darama para hayagome ti Anduane Homogo deni dodohe howa nakarulape hene. \q2 Haru haga urunime ti harigani pialu de kohe hagadagua luluyu ibagabu heagola wali agalime ti heagoria kaware hapara habe nahe haga biniya. \b \q1 \v 15 Wali agalime tihondo bi dalimu lalu, Tí dodohedago ina kamagoria kaware naibi habagi hadaba, lalu hayiya. \q2 Haru haga biarume ti dindi tara taraha pugu pugu biya. \q2 Dindi uruniha piyagola wali agali hearume ti íbu helo hame nalaya. \b \q1 \v 16 Anduane Homogo ibunime ti bo purogo lelalu ti mitangi nabi wahene. \q2 Loma binigo mo miaga hearubi agali ala hene miniwi hearubi ti wali agali bu hearu deni mini lene ndo hene. \b \q1 \v 17 Ina agali hameigini mbirame ibalu pele ngialu haru dai bilo lowa \q2 hariga wiaruha de handalu bu wimaria inanaga de tandaga biya. \q2 Mbiralime ina biamogo bule naibiyagola ina bame harima. \b \q1 \v 18 Waitigirume ina bo wahole lowa harigani yu biraabo hayagola \q2 ina hariga ibaga nabibehe harimagoni. \q2 Inanaga hamaro bulene horo kaware hayada manda bialu ina bo waholene winiya. \b \q1 \v 19 Ina ibida pirimagola waitigime ina talima íbuore biyagoni. \q2 Tigua geraiore lalu ega bodo hariaweme ega minule lowa ge dogolape ho yalu ibagadagua daiore ibiyagoni. \q1 Tigua ina hari wiaruha talima dalialu \q2 dindi ko dalu naibaga wiagoha pu hemariabi ina tagira ibilo lowa ti bira do howa minu yani hayagoni. \b \q1 \v 20 Tigua inanaga kini Anduane Homogohanda ina de hondo helo dabo helene biago minalu biya. \q2 Iname mitangi bialu hemaria ina kini ogoni andaneha dindi maru ti bayale headagua dege holeberemada lo manda bu hemaore tigua ibu minaya. \b \q1 \v 21 Idomoaliru-o tí Usu dindini kamigoni howa Saiono bo gialobaga biyagonaga turu howa oba halu a̱e̱a̱ ka̱e̱a̱ bialu hadaba. \q2 Anduane Homogohanda ibunaga keba holene \w waini\w* iba ale gabo beha hambu wiradagua binigo Saiono nelo mo na haya. \q1 Ani biyadagua ibugua tíbi nalimulo ngiragola no luluyuore howa \q2 tínaga tinginini aga bidemiru golo wahalu ti babe howa taga taraore ho holeberemi. \b \q1 \v 22 Saiono-o í̠na ko birigonaga Anduane Homogohanda í̠hondo pani ngiadai biyaruni ngia maro bialu \q2 ibugua í̠naga wali agali garabayabu wiyaru golope helolebira. \q1 Idomo-o Anduane Homogohanda ani bulebiragoyu ibugua í̠na ko birigo mo pani halu í̠hondobi ibunaga hongo holene walia holebira. \c 5 \s1 Yarusaleme wali agalirume Anduane Homogohondo, Ina dara howa biamogo bia, lenego ogo \q1 \v 1 Anduane Homogo-o genda tara ina kamaria tagira ibiyago mitangi bialu í̠na dara habe. \q2 Wali agali hameigini tara karunaga deni ina ko nakarulape habane nabulene kamagonigo de handa. \b \q1 \v 2 Inanaga dindi andarubi agali tara karu tigua karulo aribia ho kagoni. \b \q1 \v 3 Ina aba waitigirume bo wahai hayagola ina waneigini hono wahene ale halu \q2 ina ai̱yaru wali dalo bedagoni. \b \q1 \v 4 Ala ira gabunibi iba nolenebi minana miagane winigo \q2 áyu iname ira bolenebi iba hambulebi yolo bulene hangu ngagonida. \b \q1 \v 5 Waitigirume ina nogo dongi kamelerunaga biruyu ibaga biagadagua biyagola ina erekui taraore handalu kamagoni. \q2 Tigua ina ha̱lo biruluma̱yabi henge nangiagaore. \b \q1 \v 6 Ina tomo nolene nawi buru paleoreyagola nahome holoma̱ya \q2 ina Iyibiali Asirialirumebi biamogo bilo lowa hale harima. \b \q1 \v 7 Inanaga mamalirume ko bialu tini homeagola ai iname tigua ko biyagonaga genda yu kamagoni. \b \q1 \v 8 Babilononaga garabaya biabe ale biahagane bu karume ina handayaho halu \q2 tinaga giha howa ina pele ngialu haru dai bulene agali mbira naheda. \b \q1 \v 9 Agali homelo bo wahaga biaruni inanaga dindiha wai taya ibagabu haame howa \q2 ina tomo taya bu poramagola bo wahole yu biraga. \b \q1 \v 10 Ina hina garibi timbuniore lalu tingini ngo̱e lowa warago baradagua biaga. \q2 Garibi dege lalu inanaga tingini poboyogo bu yolo mialu ege to̱le̱ kundibi ale haga. \b \q1 \v 11 Hari Saiono weagoria waitigime ina one berearuni ti kayu yai halu \q2 Yuda tanoruha ina wane biru wiarubi kayu ya dege biya. \b \q1 \v 12 Tigua ko taraore bialu inanaga agali haguane hearuni bame gini minu daba howa gerelaho ngelaya. \q2 Inanaga agali wahe miniwi hearubi yo handalu mo taga haga biya. \b \q1 \v 13 Inanaga igiri daliahe hearu garabaya biabe ale bialu widi lini dambiaga helalu \q2 igiri emene hearuni ira gendabiore timbuni wiaru mo ya haga bialu helaya. \b \q1 \v 14 Agali haguaneru tanonaga pabe haraba ngagoriani nabiraga. \q2 Wandari igiri daliahe karumebi ngida balu iba gana lalu nahaga. \b \q1 \v 15 Inanaga turu holene winigo ereba hai hayagola \q2 iname iba gana lalu mali leremaliru dara holene íbu aribia hayada. \b \q1 \v 16 Mbirale ina mo turu haga winigo damene ereba hai hayada. \q2 Inane ko birimagome ina darabiore kamagoni. \b \q1 \v 17-18 Hari Saiono bo gialabaga biyagola \q2 biango duduru hangu hagane bu hinayada. \q1 Ogonidagua bidago hondowa ina dugu biaabo haramagome \q2 inanaga gubalini mo ko halu de tandaga biarua. \b \q1 \v 19 Anigoyu Anduane Homogo í̠ kini haabobo halu \q2 handame ho haabo holebere. \b \q1 \v 20 Ina aginaga erembira ngialu yu wahowa haabo kebe. \q2 Ina lone angi mitangi buleberebe. \b \q1 \v 21 Anduane Homogo-o ina haru dai bia. \q2 Ina haru dai bialu mini yaraga holene ala wiagane biagobi wia dai bila. \b \q1 \v 22 Be ina yu wahalu handabe manga halu erembira ngiaabo holeberebe. \q2 Í̠naga keba holenego maro bulene nawialu nawioredabe.