\id GEN - Huli Bible [hui] -Papua New Guinea 2011 (web version -2013 bd) \h PIGANE BINIGO \toc1 Pigane Binigo \toc2 Pigane Binigo \toc3 Pig \mt1 Pigane Binigo \imt1 Mbuga ogoha gilibu ngarunaga nemandi ogo \ip Mbuga ogome mbirale bibahende pigane tehinalu wabu helenegonaga bi leda. Haribi dindibi bibahende uruniha karubi ngarubi wali agali pigane tehinalu wabu helenegobi mana ko ngarubi genda tandaga ngarubi pigane tehinaga binirunaga bi lo nga. Ngode Datagaliwabe ibunime wali agali baba biabe bayale ogodagua bule lowa hariga mo tigabu ngelenerunagabi agua bulebero laya lalu lo ngeleda. \ip Be 1–11 Hobane uruniha howa Ngode Datagaliwabehanda dindi harila pigane wabinigonaga bi te gilibu wialu bambaore wali agali dindi ogoria pigane wabu helenegonaga lo nga. Bi te ogoniha Adama Ibala henegonaga bi tebi Keni Abelela henegonaga bi tebi gilibu nga. Hobane ogoniha dege Noa henegonaga bi tebi iba li timbuniore ibalu wali agalirubi mbirale bibahende wiarubi iba li ogonime bo hilu wahenegonaga bi te lo wialu mbirabi Noa aguanerume Babele anda timbuni bugimbu bu migi bima iraga henegonaga gilibu wigi bida. \ip Be 12–50 Hobane uruniha howa Isaraele hameigininaga mamali hama ibiniru ogodagua hene lalu lo nga. Tinaga mamali piganeore Abarahama hene. Abarahama ibuore agali bayale Ngode Datagaliwabehanda hame ledadagua bialu howa wali agali maninaga mini mbiraore wialu holebiragonaga manane ibunini walia halu ogobi holene nga lalu ibunime bu walia henerunaga mo walia halu te lo nga. Hobane ogoniha dege Abarahama igini Aisaganaga bi tebi Aisaga igini Yagabanagabi Yagaba igini homberia (12) henerunagabi bi te gilibu nga. Yagabanaga mini mende Isaraele winigo ai Isaraele hameigini áyu homberia (12) biarunaga aguanali ka. Bi te dewa luore Yagaba igini Yosebenaga garealo nga. Be hobane ogoniha howa Isaraele wali agali Iyibi dindiha pu henedagoni ogodagua bialu pu hene lalu mo walia halu gilibu nga. \ip Wali agali dewalime ogoale bini lalubi bi marubi ogodagua lene lowabi gilibu wigi bidago ainde uruni arianaga lalu dege bi dunini lo ngago Ngode Datagaliwabehanda mbirale bibahende binirunaga nga. Pigane howa ibugua wabiniru bayale dege wabu helearia mani howa wali agalirume mana ko wiaru tongo hinalu bini. Noanaga bi te ledagoha Noa ibu hangu agali tigabi heagola Ngode Datagaliwabehanda ibu ani dabalu helowa hene. Mani howa ibugua Abarahama dabalu ibuhondo lamialu, I̱na í̠ mo bayale howa biamogo bialu í̠ waneigini aguanerubi biamogo biaabo holebero, lene. Mbugu ogo ibugua Ngode Datagaliwabe ibunibi wali agali kamarunaga abaore kago howa wali agali mana ko biaga karu pani mialu mana tigabi bayale ngaru bialu ibuni andaneha haga karu ibugua dara halu bayale helo biamogo bialu haga kagoni lalu gilibu nga. Bi dunini mbira mbuga ogoha ledagome mo walia kago wali agali bamba henerume mini mbiraore hongohe wu howa yu tiga bialu henedagua wali agali áyu kamarumebi nde bi te ogoni daga lowa tale bialu o binidarunidagua yu tiga bialu mini mbiraore hongo howa wu holene nga lalu mo walia ka. \iot Bu̱lu̱ baga buwa kuni gilibu ngago \io1 \ior 1.1–2.25\ior* \io1 Piganengi Ngode Datagaliwabe ibugua bibahende wabinigo \ior 3.1-24\ior* \io1 Ko bulenebi tandaga nolenebi anda ibinigo \ior 4.1–5.32\ior* \io1 Adama howa hama ibalu Noa henego \ior 6.1–10.32\ior* \io1 Noa howa iba li ibinigo \ior 11.1-9\ior* \io1 Babele anda bima iraga helo bialu henego \ior 11.10-32\ior* \io1 Seme howa hama ibalu Abarama henego \ior 12.1–35.29\ior* \io1 Abarahama Aisaga Yagaba imaru henego \ior 36.1-43\ior* \io1 Iso ibu damene hama ibinigo \ior 37.1–45.28\ior* \io1 Yosebe ibu hamenerubi henego \ior 46.1–50.26\ior* \io1 Yagaba ibu damene heba Iyibi dindi penego \c 1 \s1 Ngode Datagaliwabehanda bibahendeore wabiai henego ogo \p \v 1 Bamba piganengiore Ngode Datagaliwabehanda dindi haribi wabialu uruni karu ngarubi bibahendeore wabiai hene.\x + \xo 1.1 \xt Ais 44.24, Yo 1.1, 1.3, Hi 1.10\x* \v 2 Anigo dindini áyu ngagobi ndo mbiraleru nahe tara mbira wini. Aruma holeneme iba timbuni bereago dambi haiho wiagola Ngode Datagaliwabenaga Dinini ibu ibani yuluyu pu íbu bialu hene. \v 3 Ai Ngode Datagaliwabehanda lalu, Wá ha layagola wá hene.\x + \xo 1.3 \xt 2 Ko 4.6\x* \v 4 Wá hayago hondowa Ngode Datagaliwabe ibugua bayaleoreyane hendene. Ani hondowa aruma holene wá holenela mo tuwia hene. \v 5 Ani buwa aruma hayago mbiraga lalu wá hayago horo lalu mini wini. Mbiraga piai halu ega bi layagola horo mbira pigane ogoni hene. \fig Dindini áyu ngagobi ndo mbiraleru nahe tara mbira wini.|src="H.K.29c.tif" size="2" ref="(1.2)" \fig* \p \v 6-7 Mani Ngode Datagaliwabehanda lalu, Iba halu kirani berelo tubari mbira íbu ha layagola tubari ogoni hene. Ibugua iba hari daligaha biralu dindihabi berelo lowa tubari ogoni wini.\x + \xo 1.6-7 \xt 2 Pi 3.5\x* \v 8 Ani buwa hanuni tubari wiyadagoni hari mini wini. Mbiraga piai halu ega bi layagola horo mende ogoni hene. \v 9 Ani heagola mani Ngode Datagaliwabehanda lalu, Dindi yobi pani helo iba dindiha bedamiruni mbiraoreha hangu birumogo bidaba, lene. Ani layagola dindi yobi pani hene. \v 10 Dindi yobi pani hayago Ngode Datagaliwabehanda dindi mini wini. Ani bialu iba mbiraoreha birumogo biyagola ibugua iba solowara mini wini. Ani buwa Ngode Datagaliwabe ibunime o biyaruni bibahende bayaleoreyane hendene. \v 11 Ani hondowa ibugua lalu, Ai dindini ira dataniru tomo nolene alerubi bibahende anda hai ha, layagola \v 12 bibahende ira datani tomo nolene alerubi anda hai hene. Ngode Datagaliwabe ibugua mbirale uruni bibahende ani anda hai hayago bayaleoreyane hendene. \v 13 Mbiraga piai halu ega bi layagola horo tebone ogoni hene. \p \v 14 Mani howa Ngode Datagaliwabe ibugua lalu, Harini wá holene aleru hadaba, lene. Ani lowa ibugua mbi horola tu wuleneru horo malirunaga pongo yuleneru wigi bilonaga helene. \v 15 Ani bialu nde harini howa wá haragome dindiha wá hadali helobi ani hadaba layagola wá holene ale harini hene. \v 16 Ibugua wá holene timbuni kira harini helene. Horongi wá timbuni hondo helonaga ni helalu mbiraga wá emene hondo helonaga ege helowa yapibiyarubi hela dege bini. \fig Horongi wá timbuni hondo helonaga ni helalu mbiraga wá emene hondo helonaga ege helowa yapibiyarubi hela dege bini.|alt="OT New Reader Illustration; I. Prehistoric; 1. How the World began" src="Genesis 1.16.tif" size="2" ref="(1.16)" \fig* \v 17-18 Uruni bibahande tigua harini howa dindiha wá hadali helonaga Ngode Datagaliwabehanda helene. Ani helowa horongibi mbiragabi wá haame helonaga horo mbila mo tu wia hene. Ibugua uruni bibahende ani hai heagola bayaleoreyane hendene. \v 19 Mbiraga piai halu ega bi layagola horo mane ogoni hene. \p \v 20 Mani Ngode Datagaliwabehanda lalu, Ai iba solowaraha buhe̱ lagaru bibahende birai helo. Ani bialu egaru harini yagalo yu ibaga bulene biralu bilo, lene. \v 21 Ani lowa ibugua, Iba wena timbuniru nogombi timbunirubi buhe̱ laga emene marubi bibahende iba solowaraha biralu egarubi nde yagalo yu ibaga bule biradaba, layadagua birai hayago Ngode Datagaliwabehanda bayaleoreyane hendene. \v 22 Ani bereagola ibugua ti mo hongo halu lalu, Ibaha biraga bedamiru tígua hono dame bialu ibaha biru to̱lalimu. Egaru tíguabi nde dindi bibahendeha ega birai hole hono dame bialu biralimu, lene. \v 23 Mbiraga piai halu ega bi layagola horo dauni ogoni hene. \fig Ibaha biraga bedamiru ... egaru tíguabi ... hono dame bialu biralimu, lene.|alt="OT New Reader Illustration; I. Prehistoric; 1. How the world began" src="Genesis 1.21.tif" size="2" ref="(1.22)" \fig* \p \v 24 Maha Ngode Datagaliwabehanda lalu, Ai dindiha howa buhe̱wi tara tara dewaore birulene nga. Buhe̱wi uruni andaga hinu holenebi tayandaha minana birulenerubi bibahende emene timbunibi birai hadaba, layagola ani birai hene. \v 25 Ibugua buhe̱wi andagaha hinu holenerubi tayandaha gabua yamo minana birulenebi bibahende hadaba layadagua naina íbu hai heagola ibuni bayaleoreyane hendene. \fig Buhe̱wi tara tara dewaore birulene nga, lene.|alt="OT New Reader Illustration; I. Prehistoric; 1. How the world began" src="Genesis 1.24.tif" size="2" ref="(1.24)" \fig* \p \v 26 Lone mani Ngode Datagaliwabe ibugua lalu, Áyu inane ale helonaga wali agali wabimi̱ya. Libugua buhe̱wi tara tara irabuha bedarubi andagani hinini bedarubi ibaha wena bedarubi dindi bibahendebi handaya ho helo wali agalila wabu helami̱ya, lene.\x + \xo 1.26 \xt Pig 5.1, 9.6, Yob 4.17, Iba 100.3, 1 Ko 11.7, Eb 4.24\x* \v 27 Ani lowa Ngode Datagaliwabehanda wali agali wabu heleagola libubi ibuni ale dege ona hene. Ibugua walibi agalibi wabu helene.\x + \xo 1.27 \xt Md 19.4, Mg 10.6\x*\x + \xo 1.27 \xt Pig 5.1-2\x* \v 28 Ani hebigola Ngode Datagaliwabehanda libu mo hongo halu bi bayale mbira ogodagua lamini. Ibugua lalu, Dindi bibahende ngaruha wali agali hai howa dindini ngaru baya hangu handaya ho hai helo waneigini hono wialu halibu. I̱na ega bedaru ibaha wena bedarubi dindini buhe̱wi timbuni emene bedarubi uruni bibahende libugua haru hai halibulo ngerogoni. \v 29 Libu nalibulo ira lini daganeru tani lini daganeru i̱na libu ngerogo tomo uruni nalu halibu. \v 30 Anigo ai nogo egarubi buhe̱wi tara tara bedaru ti datani yuni bu karuni nalu helo merogoni, lene. Ai henene Ngode Datagaliwabehanda layagodagua aniore bini. \v 31 Ibunime handalu hearia mbirale bibahende bayaleoreyane hendene. Mbiraga piai halu ega bi layagola ogoni horo waragane hene. \c 2 \p \v 1 Ogonidagua bialu Ngode Datagaliwabehanda dindi haribi bibahende uruniha karu ngarubi wabiai hene. \v 2 Horo kane hayagola ibunaga biabe bibahendeore bu maro biruyane hondowa horo kaneni ibuni ha̱lo hene.\x + \xo 2.2 \xt Hi 4.4, 4.10\x*\x + \xo 2.2 \xt Har 20.11\x* \v 3 Ibunime horo kaneore tara wubagi helowa lalu, Sarere bibahendenaga horo kane i̱ninaga ngelarogoni, lene. \v 4 Horo marungi mbirale bibahende wabu helalu hayago ai horo kane ogoningi ibuni ha̱lo birulene wubagiho ngelene. \s1 Ngode Datagaliwabehanda wali agali wabuwa Idene mabuni helenego ogo \p Anduane Homogo Ngode Datagaliwabehanda dindi haribi wabu ngelenego \v 5 dindi ogoriani dalu ibulene mbira ibugua wabia nabi wiagola ai datani irarubi mbira anda nahaga wini. Dindini tomo hongolene wali agalibi nahe dege wini. \v 6 Dalu naibagago dindiha howa iba dugu daga haga biagagome dindi bibahendeni iba birai hene. \p \v 7 Mani howa Anduane Homogo Ngode Datagaliwabehanda dindi duguwa dindi ogonime agali mbira wabini. Naina wabu ngelowa ngui harigaha buhe̱ lolene pulaanda hayagola agali biago ibu buhe̱ lolenewi hene.\x + \xo 2.7 \xt Pig 3.19, 3.23, Yob 33.4, Iba 103.14, Aga 12.7, Ais 64.8, 1 Ko 15.45\x* \p \v 8 Ani bialu Anduane Homogo Ngode Datagaliwabe ibugua mabu mbira ni tagira ibiragohayagi Ideneni hengene. Ani buwa ibugua agali wabiyago mabu ogoniha helene. \v 9 Ani helowa ibugua dindiha howa tomo anda helayagola ira lini baya dagaru mabuni andaho helene. Ira lini daga uruni bibahende bayale dege dege hene. Ai mabu dombeni haabo holene miaga ira mbira hene. Ani bialu ogoriani dege ira mende ko bayalela manda bulenenaga mabu ogoniha hene.\x + \xo 2.9 \xt Mo 2.7, 22.2, 22.14\x* \p \v 10 Idene dindini mabu winidagoni mo bayale halu dindi mo gomba helonaga iba mbira mabu ogoniha ibilene. Iba ogoni ibu gene maria pugupugu bini. \v 11-12 Iba mbirago mini Pisono ogonime dindi Habila pu mabu bialu peda. Dindi Habila ogoniha ngolo dewa wialu ira ibane ngabiaga ale dewa ogoniha halu bida. Ai ege to̱le̱ dege baya tara mbira muni dewaoreme miaganego ogoni mini kaniliana lagago ogonialebi dindi ogoniha wialu bida. \v 13 Iba mendego mini Gihono pedago ogonime dindi Kusi mbira ngago pu mabu bialu peda. \v 14 Iba tebone porago mini Taigirisi ogoni ibu ni tagira ibiragohayagi Asiria dindiha pupe halu peda. Iba manego mini Yuberedisi peda. \p \v 15 Anduane Homogo Ngode Datagaliwabe ibugua agali wabiyago haru puwa Idene mabu biagoha howa handaya ho helo helene. \v 16 Ani buwa ibugua agali biagohondo lalu, Ira o karuni bibahendenaga lini do naga bibe. \v 17 Anigo ira mbiraore ko bayalela manda bibelonaga mini dugua haga o kagonaga lini dege do noleni nadonabe. Nanabe laro do nariyagua í̠ni abaleore homolebere, lalu lamini. \p \v 18 Ani lowa Anduane Homogo Ngode Datagaliwabe ibugua lalu, Ainde agali ibuni hangu holene nakarulapedago. Ibu biamogo bilonaga ibuni aleore mbirali wabuliya, lene. \v 19-20 Ani lowa ibugua dindime nogo egarubi ema bialu piaga bibahende wabiniru agali biago bereagoria tinaga mini hangu hangu wigi bilo haru ibuwa helene. Ani biyagola agali biagome uruni bibahende mini wiai hene. Ema bialu piaga gabua tagiraha biragabi andagaha hinagabi ega bedarubi bibahendeore mini wiai hene. Bibahendenaga mini agali ogoni ibugua winidaruni áyu wiaabo ka. Anigo ema bialu piaga uruni aria mbiraoremebi Adamala bi te lo halu ibu biamogo bulene ibuni ale mbira nahe wini. \p \v 21 Ani heagola Anduane Homogo Ngode Datagaliwabehanda agali biago mo paliahondo helowa agali ogoninaga kuabene kuni mbira gilila muwa dongone heneyadagua hadai bilene. \v 22 Ani buwa kuabene kuni biagome ibugua wali mbira wabu helowa mani agali biago hearia haru pene. \v 23 Agali biagome wali biago hondowa bi ogodagua lene. Agua i̱ni aleore ogonida. I̱naga kunime ibunaga kuni heneda. I̱naga tinginime ibunaga tingini hela howa Ngode Datagaliwabehanda i̱naga kuabene kunime wabiyadago. Ai i̱na ibu mini wali wero, lene. \v 24 Ani binigome mana ogobi winigo ngagoni. Agali ibugua ibu aba ai̱ya helalu ibu onela mandagi howa libu ho mbiraore holebira lenego nga.\x + \xo 2.24 \xt Md 19.5, Mg 10.7-8, 1 Ko 6.16, Eb 5.31\x* \p \v 25 Wali agali libu hura dambale payaburu nabi howa libu taga nahaga hene. \c 3 \s1 Wali agalime Ngode Datagaliwabenaga bi mo wahenego ogo \p \v 1 Anduane Homogo Ngode Datagaliwabehanda ema bialu piagaru bibahende wabiai howa berelenego uruni ti puyame ohaga berenegobi mbira naberene. Puya ibugua wali biagohondo ogodagua hale halu lalu, Ngode Datagaliwabehanda mabuha ira lini bibahende dedaruni mbira donabe nale mbauleda, lene.\x + \xo 3.1 \xt Mo 12.9, 20.2\x* \p \v 2 Ani layagola wali biagome ladai bialu lalu, Iyame ira bibahende karunaga lini do nolene karulapego. \v 3 Ibugua ira mbiraore hangu amu mabu hanuni kagonaga lini dege nado nalibu. Libu homoligo elabi nahalibu laya, lene. \p \v 4 Ani layagola puya biagome ke̱ howa wali biagohondo ladai bialu lalu, Bi ogoni henene ndo. Libu nahomoleberabi. \v 5 Libugua ira ogoninaga lini do naribiyagua libunaga de ngalalu Ngode Datagaliwabe ibuni ale dege howa ko bayaleru tale bulene miniha tagira ibai holebira ndobe. Anidagua bulebirago manda buwa Ngode Datagaliwabehanda libu ira lini ogoni nadonalibu layada, lene. \fig Wali biagome lalu, Ira bibahendenaga lini do nolene karulapego ... mbiraore hangu amu mabu hanuni kagonaga lini dege nadonalibu laya, lene.|alt="OT New Reader Illustration I. Prehistoric 2. The First Man and Woman" src="Genesis 3.3.tif" size="2" ref="(3.2-3)" \fig* \p \v 6 Ani layagola wali biagome ira ogoninaga lini bayaleore nolene karulape dewa dearia hondowa ibu mini dewa wialu hene. Aniore buwa wali biagome manda bialu, I̱na ira lini ogoni do nowa miniru dingidangialeore biraruyagua karulapedago manda bini. Ani manda buwa wali biagome ira ogoninaga lini mbira do nalu maru ibu agalini nelo miyagola agali ibubi nene. \v 7 Nai howa libunaga de ngala hayagola handalu hebira libu tibabe haribayane hendene. Ani hondowa libugua ira yuni mbalape lebumaga howa aga biagadagua buwa hene. \p \v 8 Ani bu hebira alendo hayagola Anduane Homogo Ngode Datagaliwabe uyu mabuha ibagabu hayuago hale halu libu irabu teha puwa ha do hene. \v 9 Ani hebira Anduane Homogo Ngode Datagaliwabe ibugua agali biago olowa lalu, Í̠ agoha kebe, lene. \fig Libu irabu teha puwa ha do hene.|alt="OT New Reader Illustration I. Prehistoric 2. The First Man and Woman" src="Genesis 3.8.tif" size="2" ref="(3.8)" \fig* \p \v 10 Ani layagola agali biago ibugua ladai bialu lalu, Í̠ mabuha ibayuago hale howa i̱ tibabe haruyagola gi howa ogoha ha do ko, lene. \p \v 11 Ani layagola Ngode Datagaliwabehanda ibuhondo hale halu lalu, Í̠ tibabe haruda lowa agua handaribe. Í̠ ani kegoni lalu langiyadago aiwabe. Ira lini nadonabe larugo donaribe, lene. \p \v 12 Ani layagola agali biago ibugua ladai bialu lalu, Í̠na wali i̱ni ale dege i̱la holobaya ngirigome ira lini ogoni do ngiyagola naru, lene. \v 13 Ani layagola Anduane Homogo Ngode Datagaliwabehanda wali biagohondo lalu, Í̠na ogoni biridago aginagabe, layagola wali biago ibugua ladai bialu lalu, Puyame ohowa nolenego do na layagola i̱na ira ogoninaga lini do naru, lene.\x + \xo 3.13 \xt 2 Ko 11.3, 1 Ti 2.14\x* \s1 Ngode Datagaliwabehanda wali agalibi puya biagobi tihondo bi hongohe lenego ogo \p \v 14 Anduane Homogo Ngode Datagaliwabehanda puya biagohondo lalu, Áyu i̱na í̠ ha halu mo ko howa bi hongoheore laro. Genda timbuniore í̠na yulebere. Genda ema bialu piaga maru bedarume yulebiraru emene lowa í̠naga genda timbuni bolanguahe yulebere. Ai áyu ogoni howa í̠ tombeme pialu dindi himu abalu ngaru dugu naga bima piaga birulebere. \v 15 I̱na í̠ walila mo waitigi helowa ibunaga aguanene í̠naga aguaneneru baba waitigi haabo holebira. Wali aguanene mbiru ibugua í̠naga haguane tagada hengeda haragola í̠na ibunaga ge ayuendeni hayulebere, lalu lene.\x + \xo 3.15 \xt 1 Yo 3.8\x* \p \v 16 Wali biagohondobi nde Ngode Datagaliwabehanda ogodagua lalu, Ai í̠na wali gali bere biruwa ndelaheore handalu birabelo mo ngero. Ani biruwa nde waneigini taba hanarengi tandaga timbuniore habe. Anigo uruni embeda howa í̠na í̠ agalini hame lalu biraabo howa ibu andaneha birulebere, lene. \p \v 17 Ani lowa Ngode Datagaliwabe ibugua Adamahondo ogodagua lalu, Í̠na í̠ onenaga bi hale howa ira lini nadonabe larugo do naridago. Anidagua biridagonaga i̱na tomo bayuwa anda hai nahelo dindi ogo mo ko harogoni. Ani berogola tomo karulape anda helonaga horo bibahendengi erekui biabe biaabo holebere.\x + \xo 3.17 \xt Hi 6.8\x* \v 18-19 Tomo hangaregola mamunali aniheru datani ko bu karu í̠ mabuha anda holebira. Ani biragola í̠na tomo bayale mbira hongowa bialu nole lo manda buwa hanga dege bialu keria poboyogo giligalalo howa hangalu holebere. Biabe ndelahe dege bialu kene í̠ homalu i̱na í̠ dindime wabirugo ai lone dindiha dai beregola í̠naga tingini dindi hodai bulebira, lene. \p \v 20 Adama ibugua ibu one wali agali mani dewa holebirarunaga ai̱ya birulebirago manda buwa ibu mini Iba wini. \v 21 Mani howa Anduane Homogo Ngode Datagaliwabe ibugua libunaga aga bilo nogo dongoneme wabu miyagola libu ogoni karulo hene. \s1 Ngode Datagaliwabe ibugua Iba Adamala Idene mabuha howa bo batagi henego ogo \p \v 22 Mani Anduane Homogo Ngode Datagaliwabehanda lalu, Ai wali agalime ko bayalela manda bialu ina ale dege hayadago. Anigo iname libu haabobo holene miaga ira kagoria nahelami̱ya. Libugua ira ogoninaga linibi do nowa nahome haabobo holigo, lene.\x + \xo 3.22 \xt Mo 22.14\x* \v 23 Ani lowa Ngode Datagaliwabe ibugua dindi mbira wali agali biago Idene mabuha howa bo batagi halu dindi ibuni wabiyagoha biabe bialu tomoru hangalu helo pelene. Ani biyagola wali agali libugua dindi tombalu biabe bialu tomo hongolene wini. \v 24 Ibugua wali agali talia tagi howa lone dai buligonaga dahuliyali hongoherume Idene mabunaga gibuni ni tagira ibiragohayagi mamage helene. Ani buwa wai biagane ayu tibu ne gadele mbirani ira hungu bialu hego ogonime mabu bibahendeha mamage ibaga bialu helo helene. Wali agali haabobo holene miaga ira ogoni kagoria dai bulilono dahuliyali o biarubi ayu tibu ne gadele biagobi mabu ogoniha mamage haabo helene. \fig OT New Reader Illustration I. Prehistoric 2. The First Man and Woman|src="" size="1" ref="Genesis 3.24 (Sword standing upright) No Caption" \fig* \c 4 \s1 Keni Abelelame Anduane Homogohondo mbirale lomabu minigo ogo \p \v 1 Adamahanda ibu onela mandagi hebigola wali ibu gali bere berene. Ani biralu ibugua igiri mbira taba hanayagola Adamahanda lalu, Anduane Homogohanda i̱ biamogo bialu igiri mbira ngiya, lowa igiri gali biago mini Keni wini. \v 2 Mani Keni hamene Abele taba henene. Ai libu anda howa Keni ibu mabuha tomo hangaga halu Abele ibu nogo sibi hinaga hene. \v 3 Horo mbirungi Keni ibugua ibu mabuni tomo wiaru maru bu yalu puwa Anduane Homogohondo lomabu mini. \fig Keni ibu mabuha tomo hangaga halu Abele ibu nogo sibi hinaga hene.|src="Lear 01.tif" size="2" ref="(4.2)" \fig* \v 4 Ani biyagola Abele ibubi nde Anduane Homogohondo mbirale bo lomabu mule nogo sibi hungubaluaore habahe nogo angibuni piganeme igini wiyago ogoniore haru halu puwa bo delene. Ani biyagola Abele ibugua nogo sibi bo lomabu miyago handalu Anduane Homogo ibu turu hene.\x + \xo 4.4 \xt Hi 11.4\x* \v 5 Kenihanda tomo Anduane Homogohondo bu lomabu miyago turu nahe hene. Ani biyagola Keni ibugua keba timbuni howa ngui higi bu hene. \v 6 Ani bu heagola Anduane Homogohanda Kenihondo hale halu lalu, Í̠ keba howa ngui higi bu kegoni aginaga. \v 7 Í̠na mana tigabi bulene ngadagua bidele nde i̱na ogoni karulape birida larogola í̠ni turuho kelego. Ai í̠na mana ko ngaruni biridago kome í̠ mo ko hole ka. Mana kome í̠ bope halu wayali hole hame lalu kago ai í̠nabi ibu bope halu wayali hole habe lene. \p \v 8 Mani howa Kenihanda ibu hamene Abelehondo lalu, Ainde ibaga bialu mba, lene. Ani puwa Kenihanda ibu hamene Abele bo homelene.\x + \xo 4.8 \xt Md 23.35, Lg 11.51, 1 Yo 3.12\x* \p \v 9 Ani bu hearia Anduane Homogohanda Kenihondo hale halu lalu, Í̠ hamene Abele agoha kabe, layagola Keni ibugua lalu, I̱ tobara. Agua biya í̠na manda beregola i̱ hamene haru haga i̱ harudabe, lene. \p \v 10 Ani layagola Anduane Homogohanda Kenihondo ogodagua lalu, Í̠na mana ko ogoni aginaga biribe. Í̠ hamenenaga darama dindini wiagome i̱hondo agali ogoni pani mia lalu dugu biyago hale harugo.\x + \xo 4.10 \xt Hi 12.24\x* \v 11 Áyu bi hongohe mbira í̠hondo ogodagua laro. Ai í̠ hamene balu homelarigonaga darama dindi ogome nelarigoni ndobe. Ani biridagonaga i̱na dindi ogonaga tomo anda holenego mo waharogola í̠na tomo hangalu nanolebere. \v 12 Í̠na tomo hangariyagua dindime tomo bayale anda helo biamogo nabulebira. Ani biragola í̠naga dindi anda henene nga lene mbira nawi howa í̠ni tiga biragoha palia edede biaga holebere, lalu lamini. \p \v 13 Keni ibugua bi ogoni hale howa Anduane Homogohondo ogodagua ladai bialu lalu, Genda í̠na áyu i̱ mo ngeregoni timbuoredago. \v 14 Mabu e nahangabe lalu í̠ni kegoria nahe dindi kaundiaha hole pobe larida. Ani bialu i̱naga dindi anda henene mbira nawi howa i̱ni tiga biragoha palia edede biaga agali habe larida. Ani laridago nde agali mbiragome i̱ ngola hayagua i̱ homoliya bo waholobadago. Aiore gi ho kogoni, lene. \p \v 15 Ani layagola Anduane Homogohanda Kenihondo lalu, Í̠na gi nahabe. Agali mbirame í̠ bayagua heneneore i̱na genda timbuniore mo mialu o bayagonaga pani agali karia homelo bolene wulebira, lene. Ani lowa Anduane Homogo ibugua agali mbirame Keni ngola howa nabelonaga manane mbira Keninaga tinginini helene. \v 16 Ani biya handala Keni ibugua Anduane Homogo helalu dindi mbira mini Ibagadegebiaga Idene mabunaga ni tagira ibiragohayagi winigoha hole pene. \s1 Keni igini aguane aguaneneru hama ibinigo ogo \p \v 17 Keni ibu onela mandagi howa wali ibu gali bere berene. Ani biruwa ibugua igiri mbira taba hanayagola igiri ogoni mini Inogo wini. Mani howa Keni ibugua tano mbira bu winigo ogoni mini ibu igini Inogonaga mini wialu Inogo dege lene. \v 18 Mani howa Inogo igini Irada hene. Irada igini Mehuyale hene. Mehuyale igini Medusale hene. Medusale igini Lamege hene. \v 19 Lamege ibu wali kira dabu binigo. Mbiragonaga mini Ada biralu mendego ibu mini Sila berene. \v 20 Ada ibu igini Yabala taba henenego. Yabala ogoni ibu balai andaru bia howa nogo bulumaga hinaga karunaga aguanene hene. \v 21 Yabala ibu hamene Yubala henego ogoni ibu ngida ga̱wa̱ hiliyularu laga karunaga aguanene hene. \v 22 Mani howa Sila ibugua nde igiri mbira taba honowa ibu mini Tubala Keni wini. Igiri ogoni ibugua ege to̱le̱ boronosi aeanerume mbirale wabiaga hene. Tubala Keni ibu mbalini mbira berenego ogoni ibu mini Nama berene. \p \v 23 Horo mbirungi Lamegehanda ibu one kira biago labohondo ogodagua lene. \q1 Ada Silala-o libuore Lamege i̱ oneore bedabigonigo \q2 áyu i̱na bilarogoore baya hangu hale hadaba. \q1 Agali mbirame i̱ balu hearia i̱na ibu bo tongolo milaru. \q1 Igiri daliahe mbirame i̱ to̱a balu hearia i̱na ibu bo tongolo milaru. \q1 \v 24 Ai agali mbirame Keni homelo bayagonaga pani \q2 agali karia homelo bolene nga manda biyagua \q1 agali mbirame i̱ bayagua \q2 ogoninaga pani agali ngui laa̱i̱ bo waholene wulebira, \m lalu lene. \s1 Iba ibugua igiri tebone taba henenego ogo \p \v 25 Mani howa Adama ibu onela mandagi howa wali ibu gali bere berene. Ani biruwa ibugua igiri tebone taba henene. Taba honowa wali biagome lalu, Kenihanda ibu hamene Abele bo wahayagonaga aribia halu Ngode Datagaliwabehanda igiri mbira ngiyago. Ai Abele holene winigoria igiri ogoni ibu ho aribia holebirago, lowa ibunaga mini Sede wini. \v 26 Mani Sede ibu igini mbira hayagola ogoni ibu mini Inoso wini. Ogoningi howa wali agalime Ngode Datagaliwabe mitangi bialu lotu lalu howa ibunaga mini mende Anduane Homogo lalu lotu lalu hene. \c 5 \s1 Adama waneigini aguaneneru henego ogo \p \v 1 Adama waneigini aguaneneru hama ibinigo uru. Ngode Datagaliwabe ibugua wali agali wabialu ibuni aleore helo wabini.\x + \xo 5.1 \xt Pig 1.27-28\x* \v 2 Ibugua walibi agalibi wabu helowa mo bayale holenaga bi lamialu libu mini wali agalila lene.\x + \xo 5.2 \xt Md 19.4, Mg 10.6\x* \v 3 Mani Adama ibu dindini heagola ibunaga mali handari mbirani pira tebira (130) hayagola ibu oneme igiri mbira Adama ibuni ale taba hanayagola ibugua igiri ogoni mini Sede wini. \v 4 Ani wialu mani Adama ibu waneigini maru hono wigi bialu heane mali handari halira (800) pene. \v 5 Ibu dindini heane dege mali hama ibinigo lamaga howa handari dirani pira tebira (930) hayagola Adama ibu homene. \p \v 6 Adama igini Sede ibu mali handari mbirani duria (105) heangi ibu oneme igiri mbira mini Inoso taba hanayagola Sede ibu igiri ogoninaga aba hene. \v 7 Ani howa Sede ibu waneigini marubi heagola ibunaga mali handari halirani karia (807) hene. \v 8 Ani howa nde Sede ibu mali handari dirani homberia (912) bibahende halu homene. \p \v 9 Ainde Inoso ibu mali hama ibinigo pira dira (90) hayagola ibu igini Kenana hene. \v 10 Mani Inoso ibu waneigini marubi heagola mali handari halirani pira mbirani duria (815) hene. \v 11 Inoso ibu dindini heane dege mali bibahende handari dirani duria (905) halu homene. \p \v 12 Kenana ibu mali pira karia (70) hayagola ibu igini mini Mahalalele hene. \v 13 Ani howa mani ibu waneigini marubi halu ibu mali handari halirani pira maria (840) hene. \v 14 Kenana ibu dindini heane dege mali handari dirani huniane pira mbira (910) hayagola ibu homene. \p \v 15 Mahalalele ibu mali pira waragariani duria (65) hayagola ibu igiri Yarede aba hene. \v 16 Mahalalele ibu waneigini marubi heagola mali handari halirani pira tebira (830) ha dege bini. \v 17 Ani howa Mahalalele ibu mali handari halirani pira dirani huniane duria (895) hayagola homene. \p \v 18 Anigo nde Yarede ibu mali handari mbirani pira waragariani kira (162) hayagola ibu igini mbira Inogo hene. \v 19 Yarede ibu waneigini marubi heagola mali handari halira (800) hene. \v 20 Ibu mali henego bibahende lamaga halu handari dirani pira waragariani kira (962) hayagola ibu homene. \p \v 21 Inogo ibu mali pira waragariani duria (65) hayagola ibu igiri mbira Medusela henego aba hene. \v 22 Inogo ibu Ngode Datagaliwabela nenegeore ho hene. Ani henego ibu waneigini marubi heagola mali handari tebira (300) hene. \v 23 Inogo ibu mali bibahende henego daga lamaga halu handari tebirani pira waragariani duria (365) howa \v 24 Ngode Datagaliwabehanda ibu mo yu ereba hayagola wali agalime ibu lone handa walia nahene. Ibu abale dindini hayangi Ngode Datagaliwabela nenege haaboore henegome ani bini.\x + \xo 5.24 \xt Hi 11.5, Yu 14\x* \p \v 25 Medusela ibu mali handari mbirani pira halirani karia (187) hayagola ibu igini mbira mini Lamege hene. \v 26 Medusela ibu waneigini marubi heagola mali handari kariani pira halirani kira (782) ha dege bini. \v 27 Ani henego ai ibu dindini heane dege mali daga lamaga halu handari dirani pira waragariani dira (969) halu homene. \p \v 28 Medusela igini Lamege ibu mali handari mbirani pira halirani kira (182) hayagola ibu igiri mbira aba hene. \v 29 Ibu igini ogoni mini Noa wuwa ibugua lalu, Bamba Anduane Homogohanda bi hongohe mbira lo wialu lalu, Dindi ogo mo ko holebero, layago ai dindi ogoniore mo ko hene ngagoni. Iname tomo bayaleore anda helo biabe erekuibi bialu haabo harimagoni. Ainde igiri ogoni ibugua dindini tomo mo anda helonaga malia howa emene tigimbira hanguni ha̱lo holeberema, lene.\f + \fr 5.29 \ft Noa mini ogoni Hiburu bi lalu Erekui Dogolo Holene laga wini.\f* \p \v 30 Lamege ibu waneigini marubi heagola mali handari duriani pira dirani duria (595) hene. \v 31 Ani henego ai Lamege ibu dindini heane dege mali bibahende daga lamaga halu handari kariani pira kariani huniane karia (777) halu ibu homene. \p \v 32 Noa ibu mali handari duria (500) hayagola howa ibu igini tebira henego mini Seme Hama Yabede imaru hene. \c 6 \s1 Wali agalime mana ko binigo ogo \p \v 1 Dindini wali agali dewaore ho dame bialu uruningi wandari dewa berene. \v 2 Dahuliyali tara tigua handalu hemiria wandari baya birama pearia hendene. Ani hondowa tini hame layadagua haru pugu buwa dabu bigi bini.\f + \fr 6.2 \ft Dahuliyali tara gilibu ngago irane wá naleore. Hiburu bi gilibu ngago Ngode Datagaliwabenaga iginiru gilibu nga. Marume Adama igini Sedenaga aguaneru tigua Adama igini wahene Keninaga waneru dimagoli haga bini mitangi biaga. Iba 82.6, Ais 14.12-15, Esg 28, 2 Pe 2.4 handabe.\f* \p \v 3 Ani biyagola Anduane Homogohanda lalu, I̱naga dinini wali agali uruni tiha helo mialu holene tiha pulanda harugo. Ai nde ti dindi tawe hangu haragonidago wahalu i̱naga dinini tiha haho wia nabilonaga tinaga mali mo tubagi halu handari mbirani pira kira (120) hangu halu homelo, lene. \v 4 Uruningi howabi maha howabi agali ndo timbu gibiru dindini haga bini. Agali timbuni uruni wandari berearume dahuliyali hearu baba kayu yuwa hono wini. Agali timbuni uruni ti mini lene howa tigua biabe dewa tara tara wiaru biai haga hene.\x + \xo 6.4 \xt Dag 13.33\x* \p \v 5 Anduane Homogo ibugua handalu hearia wali agali dindi bibahendeha hearume mana koore wiaru bialu howa tigua mana ko ngubi wiaru hangu bule manda bu hearia hendene.\x + \xo 6.5 \xt Pig 8.21, Min 6.18, Md 15.19\x*\x + \xo 6.5 \xt Md 24.37, Lg 17.26, 1 Pi 3.20\x* \v 6 Ani biyago hondowa ibugua lo mitangi bialu lalu, Ainde wali agali uruni nawabidole nde bayale ngaleda, lowa Anduane Homogohanda ibu miniha genda ho hene.\x + \xo 6.6 \xt Iba 14.1-3\x* \v 7 Genda howa ibugua lalu, Wali agali uruni i̱nime wabu helene biarunidago ai dindi bibahendeha wali agali karu bibahendeore bo wahai holiya. Ega tia nogobi bibahende ema bialu piaga irabuha biraga gabua bedarubi andagaha wali agalime hinaga karubi bibahende i̱nime wabirugo nabidole nde bayale kaleda. Ai uruni bibahendeore bo hilo wahai holiya, lene. \v 8 Ani la lowa Anduane Homogo ibugua Noahondo dege turuho hene. \s1 Noahanda iba talu wabinigo ogo \p \v 9-10 Noa ibu igini tebira henego urunime tinaga mini Seme Hama Yabede imaru hene. Noa ibu agali bayale howa Ngode Datagaliwabenaga deni ibu tigabiore howa ibuni Ngode Datagaliwabenaga nenegeore hene.\x + \xo 6.9-10 \xt Pig 7.1, Ese 14.14, 2 Pi 2.5\x* \v 11 Anigo Anduane Homogo ibugua handalu hearia dindi bibahendeni wai hangu bigibigi bialu mana ko timbuni dewaore biyaria hendene.\x + \xo 6.11 \xt Ese 8.17, Hab 2.8, 2.17, Lm 3.10-19\x* \v 12 Ibugua dindi bibahendeha mana ko bulene timbuni tagira ibalu wali agali bayale tigabi dindi mbirani heane nahende. Bibahendeme mana ko wiaru hangu bule de buyu hearia hendene. \p \v 13 Ngode Datagaliwabehanda Noahondo ogodagua lalu, Dindi bibahendeni wali agalime mine howa tini bagabaga bialu wai dege bialu karuni mangabago ai bo wahai holebero. Wali agali dindini yu wahene mbira naholebira. \v 14 Anigo í̠na irabuha ira bayaleoreru handalu dibu pelowa iba talu mbira wabibe. Iba talu ogoniha hobane maru helalu tamuha tagiraha howabi diri nawilo wagayame ndibu lelo para hai habe. \v 15 Iba talu ogoni ogodagua wabibe. Luninaga mida magi handari mbirani pira tebira (130) wialu aranenaga mida magi pira kirani kira (22) wibe. Bima iraga hole mida magi pira mbirani tebira (13) wibe. \v 16 Iba talunaga danginihayagi bule howa dangini ibu háila bu ndibu nale hái danginila hengeneha henge wá anda ibilonaga ngelabe. Tamuha hobane tebira helo. Hobane mbira dindiha mendego obeneni tebonego danginila tubariha helabe. Ani buwa panga haraba mbira abenehayagi dugu wibe. \v 17 Ani bidegola i̱na dalu timbuni ibilowa dindini ema bialu piagaru bibahende bo wahai hole iba li timbuni ibilolebero. Ani berogola dindini karubi ngarubi bibahende homaiore holebira. \v 18 Anigo í̠la dege habo nalolene bi lo werogo. Í̠ one waneiginibi í̠ igini ti onerubi tí bibahende í̠ni heba iba taluha anda puwa biralimu. \v 19 Ai ema bialu piaga dameneru mbira mbira angibuni taubi kira kira haru halu tini heba iba taluha anda pilimu. \v 20 Ega tia bedarubi nogo damene bibahendebi ema bialu piagaru bibahendeore angibuni wangabela kira dege dege tini heba homa nabi berelo iba taluha haru anda pilimu. \v 21 Ani buwa tininaga tomo nolenebi ema bialu piaga uruninaga tomo karulape nalu berelobi tíni nagane alego iba taluha bu ngelalimu, lalu lamini. \v 22 Ani layagola Noa ibugua Ngode Datagaliwabehanda lamiyadagua bibahende biai hene.\x + \xo 6.22 \xt Hi 11.7\x* \c 7 \s1 Iba li timbuni ibinigo ogo \p \v 1 Mani Anduane Homogohanda Noahondo lalu, Í̠ hangu wali agali dindini karubi ndo tigabi harigoni handarugo. Ai í̠ one waneiginirubi iba taluha anda piai halimu.\x + \xo 7.1 \xt Pig 6.8, Ese 14.14, 2 Pi 2.5\x* \v 2 Ani bialu ema bialu piaga i̱naga deni bayale karu arianaga angibuni karia wangabe karia lowa haru anda pilimu. Anigo ema bialu piaga i̱naga deni bayale ndo karu angibuni wangabebi mbiraore dege dege haru anda pobe. \v 3 Anidagua dege ega bedarubi nde angibuni wangabebi karia dege dege haru anda poregola ti homa nabi biruwa mani dindini bira aribia holene tigua hono wilo ani bibe. \v 4 Horo karu howa dalu timbuniore mbiraga horombebi lamaga halu pira mariani (40) dalu hangu ibiloleberogo iba dalu timbuni ogoni mbirale bibahende i̱nime wabiruruni iba lime nai helolebero, lene. \v 5 Ani layagola Noa ibugua Anduane Homogohanda bibe layadagua biai hene. \p \v 6 Noa ibunaga mali hama ibinigo handari waragaria (600) hayagola dindini iba li timbuni ogoni ibini. \v 7 Noa ibu onebi libu iginiru tinaga onerubi bibahende iba li timbuni ibiragome nayilo abale iba taluha anda piai hene.\x + \xo 7.7 \xt Md 24.38-39, Lg 17.27\x* \v 8 Ani bialu ema bialu piaga Ngode Datagaliwabenaga deni bayale hearu ariabi ibunaga deni ko hearu ariabi angibuni wangabela kira dege dege minu baanda \v 9 halu ega berearubi ema bialu piaga bibahendeorebi minu baanda haiore howa Noa ibuni heba Ngode Datagaliwabehanda bibe layadagua iba taluha anda pu berene. \v 10 Horo karu biago piai hayagola dindini iba li timbuni ibiyagome dindi bibahende namu lama iraga hene. \p \v 11 Noa ibunaga mali handari waragaria (600) hayagola howa mali ogoninaga dege ege mendegonaga horo pira mbirani karia (17) hayagola horo ogoningi dindi andaneha panga dugua hayagola iba timbuni bereago peago pu daga hene. Ani bialu iba hari daligaha bereago panga dugua hayagola iba timbuni pugulope hene.\x + \xo 7.11 \xt 2 Pi 3.6\x* \v 12 Horo pira mariani (40) mbiraga horombebi dalu ibaho wiaabo hene. \v 13 Horo pigane dalu ibiyadangi Noabi ibu onebi libu igini tebirali Seme Hama Yabede imarubi ti onerubi bibahende iba taluha anda piai hene. \v 14 Ema bialu piaga irabuha biraga emene timbunibi andagaha biraga emene timbunibi bibahendeore Noa ibu damene biaru heba iba taluha anda puwa birai hene. \fig Ema bialu piaga ... angibuni wangabela kira dege degebi ... ega berearubi bibahendeore ... iba taluha anda pu berene.|alt="OT New Reader Illustration I. Prehistoric 3. Noah and the Big Flood" src="Genesis 7.8.tif" size="2" ref="(7.8-9)" \fig* \v 15-16 Ngode Datagaliwabehanda layadagua ema bialu piaga angibuni wangabela kira dege dege Noa heba iba taluha anda piai hene. Ani bereagola Anduane Homogohanda iba talunaga panga payini. \p \v 17 Dalu iba libi íbu dege bialu heagola horo pira maria (40) hene. Iba biradaga hayagome talu yaraga halu dindi yu wahene. \v 18 Iba bira timbu howa talu biago ibani yu ibagabu hene. \v 19 Iba biradaga halu hari bare wiaru namu lai hene. \v 20 Maniore hayagola iba bira timbuore halu hari bare uruni yu wahai halu bolangua howa ge mandanaga karia birama iraga hene. \v 21 Ani biyagola ema bialu piaga irabuha biraga emene timbunibi andagaha biraga emene timbunibi ega berearubi wali agali bu hearubi bibahendeore homai hene. \v 22 Dindini anda holene damene wiaru homaiore hene. \v 23 Anduane Homogohanda dindini buhe̱wibi anda haga alebi wali agali bibahendeore dindi hangu ngelalu bo hilo wahai henego. Noabi ibu damenerubi ema bialu piaga biarubi ega biarubi bibahende iba taluha anda pu birayaru ti dege iba li timbuni ibiyagome nai nahe tamuha bereagome yo pene.\x + \xo 7.23 \xt 1 Pi 3.20, 2 Pi 2.5, 3.6\x* \v 24 Iba biagome nde birama iraga dege halu heane horo handari mbirani pira duria (150) pene. \c 8 \s1 Iba li hundinigo ogo \p \v 1 Ngode Datagaliwabe ibugua Noa halu bibahende iba taluha birayaru mitangi hene. Ani mitangi howa Ngode Datagaliwabehanda puyabu iba bereagoria ibilayagola iba emene birama dalidali bini. \v 2 Iba dindiha howa dugua daga hayago hundialu daligaha howa pugulope helo panga dugua hene biago payiyagola ai iba birayago hundiama dalini. \v 3 Iba hundiama dalia dege bialu heane horo handari mbirani pira duria (150) pene. \v 4 Ani bialu dege howa ege kanegonaga horo pira mbirani karia (17) hayagola iba talu biago hari mbira Ararada dindini weagoria yu paga hene. \v 5 Iba wene hundiama dalia dege bialu heane ege pinigonaga horo mbira layagola hari wearunaga nene pani hai hene. \p \v 6 Horo pira maria (40) peagola Noa ibugua windo mbira dugua howa \v 7 ega mbira minu batagi hene. Ega ogoni minu batagi hayagola yagalo yalu pene. Ani puwa lone dai nabi iba hundialu dindi yo biai helo ibu yagaloyu ibaga bialu hene. \v 8 Ani biyagola Noa ibugua iba hundialu dindi pani hayadabe hondole ega mende mini malibu minu batagi hene. \v 9 Ani biyagola ega biago ibu birulene henge nawi dindini iba biraho wiagola ibu iba taluha lone dai bini. Ani dai biyagola Noahanda gi yatagi howa ega malibu biago iba taluha minu yamini. \v 10 Ani bialu Noa ibugua horo karia biruwa ega malibu biago lone minu batagi hene. \v 11 Ega biagome pialu alendo hayagola ira olibenaga yuni gahenge mbira ibunaga neme gilo yalu Noa berearia taluha lone dai bini. Ani biyagola Noa ibugua iba hundiai hayidalo manda bini. \v 12 Ani manda buwa ibugua horo karia howa ega malibu biago lone minu batagi hene. Ani biyagola ega biago ibu dai nabi puabo hene. \fig Ega biagome ... yuni gahenge mbira ibunaga neme gilo yalu Noa berearia taluha lone dai bini.|alt="OT New Reader Illustration I. Prehistoric 3. Noah and the Big Flood" src="Genesis 8.11.tif" size="2" ref="(8.11)" \fig* \p \v 13 Noa ibunaga mali handari waragariani mbira (601) howa mali ogoninaga ege mbiranaga horo mbira hayagola iba biago wene dege hundialu hene. Noa ibugua iba talu biagonaga dangini mbira gialowa handa tagi hene. Handa amu nana bialu hearia iba wene dege yo bialu hearia hendene. \v 14 Ai ege mendegonaga horo pira kirani karia (27) hayagola dindi bibahende yobiai hene. \p \v 15-16 Ani biyagola Ngode Datagaliwabehanda Noahondo bi ogodagua lalu, Ai áyu í̠ onebi í̠ iginirubi tinaga onerubi tí bibahende iba taluha howa tagira pudaba. \v 17 Ega bibahende bedarubi nogo tara tara biarubi bibahende tíni heba haru tagira pilimu. Tigua dindi bibahende ngaruha purogo lalu hono dame bilo, lene. \v 18 Ani laya handala Noabi ibu one iginirubi ti onerubi ti bibahende iba taluha howa tagira pene. \v 19 Nogo tararubi egarubi ema bialu piaga bibahendebi ti nde tini aria dege dege piyadagua mandagi wabuni pugupugu bialu iba taluha howa tagira piai hene. \fig Noa ibugua mbirale bo lomabu delaga dabu mbira naina bu helene.|alt="OT New Reader Illustration I. Prehistoric 3. Noah and the Big Flood" src="Genesis 8.21.tif" size="2" ref="(8.20)" \fig* \s1 Noahanda Anduane Homogohondo mbirale bo lomabu minigo ogo \p \v 20 Noa ibugua mbirale bo lomabu delaga dabu mbira naina bu helene. Ani bia howa nogo egaru Ngode Datagaliwabenaga deni ko nabi bayale damenerunaga mbira dege dege ibunihondo bo lomabu delole bene. Bowa dabu bia hayagoria lomabu delene. Ani bo lomabu delayagola \v 21 Anduane Homogohanda loma biagonaga ngaore baya tara dendebiore biyagola ibugua lalu, Wali agalime ko biragonaga mani pani mialu dindi ogo halu mende mo ko naholebero. Wene wandari igiri emene ko howa mana ko bulenela haru anda hagago. Nde wali agalibi ema bialu piaga bedarubi ti halu mende naboleore.\x + \xo 8.21 \xt Pig 6.5, Yar 17.9, 2 Ko 2.15, Eb 5.2\x* \v 22 Ai mani tu wigi buwa tomo hongolene henge wialu tomo bulene hengebi wulebira. Ani bialu dindi ogoria ni bayale poboyogobi dolenebi dagarengi holenebi henge wulebira. Dalu ibalu gaea bulene hengebi wia dege bulebira. Dindi ogo mo ko halu ereba nahe ngaha horo uru anidaguaore wiaabobo bu wulebira, lalu Anduane Homogohanda lene. \c 9 \s1 Ngode Datagaliwabehanda Habo Nalolene bi Noala lo winigo ogo \p \v 1 Ngode Datagaliwabehanda Noabi ibu iginirubi ti bayale helonaga bi ogodagua lalu, Dindi bibahendeni wali agali palu to̱lelo tígua waneigini dewa hono wialu halimu.\x + \xo 9.1 \xt Pig 1.28\x* \v 2 Nogo tara tara karubi iba wena ega tia bedarubi ema bialu piaga bibahende irabuha gabua biragarubi andagaha hinini bedarubi uruni bibahende tígua handameho halimulo helarogoni. Uruni tigua wali agali hondowa gi halu birulebira. \v 3 Ai tígua ema bialu piaga dindini biraga bedaru bowa nema bayale andaho ngaru heba tínaga tomo dawa nalu halimulo i̱na ngero. \v 4 Mbiraore hangu nanolene ngago ogo. Nogo egaru bowa darama bedaore nanalimu. Darama ogonime dére holene ngiaga tene nga.\x + \xo 9.4 \xt LBM 7.26-27, 17.10-14, 19.26, Man 12.15-23\x* \v 5 Mbiralime wali agali maru balu homelayagua i̱na ibu biragonaga pani genda timbuniore yu helolebero. Nde ema bialu piaga bedagomebi wali agali mbirago balu homelayagua i̱na ibuniore bo waholebero. \v 6 Mbiralime wali agali mbira Ngode Datagaliwabehanda ibuni ale helo wabinigo balu homelayagua wali agali maru karume baga kago ibunibi bo waholene nga, lene.\x + \xo 9.6 \xt Pig 1.26, Har 20.13\x* \p \v 7 Ngode Datagaliwabehanda lalu, Dindi bibahendeni tínaga aguanene palu to̱lelo tígua waneigini dewaore hono wilimu, lene.\x + \xo 9.7 \xt Pig 1.28\x* \p \v 8 Ani lowa Ngode Datagaliwabehanda Noabi ibu igini biaruhondobi ogodagua lalu, \v 9 Áyu howa tínibi tínaga aguanene mani hama polebiraruhondobi i̱na habo nalolene bi mbira lo ngero. \v 10 Ani bialu ema bialu piaga nogo egarubi tia bedarubi ema bialu piaga iba talu biagoha berene tagira ibiyaru bibahendehondo habo nalolene bi mbira lo wialu bulebero. \v 11 Tí baba habo nalolene bi ogoni ogodagua lo ngelaro. Aiore iba lime ema bialu piagaru lone bo wa naholeore. Iba lime dindi ogobi halu mende namulai naholebiraore laro, lene.\x + \xo 9.11 \xt Pig 8.21, 9.15, Ais 54.9\x* \p \v 12-13 Ngode Datagaliwabehanda lalu, Ai i̱na tí bababi ema bialu piaga bedaru bababi habo nalolene bi lo werogo heneneore lowa walia halu ni domo mbira harini helolebero. Ni domo ogonime dindini ngarubi karubi bibahendeore baba habo nalolene bi lo werogoni heneneore lalu walia holene manane ogoni holebira. \v 14 I̱na ginu hagua harini íbu helarogola ni domo ogonibi íbu holebira. \v 15 Ani íbu kago hondowa i̱na wali agalibi dére ale ema bialu piagarubi iba lime halu mende nai nahelole lalu habo nalolene bi hongohe lo wirugo lone mitangi bu dai bulebero. \v 16 Ai i̱na ni domo naina harini kagola hondowa i̱na nde wali agalibi ema bialu piaga damenerubi bibahende lone naboleore lalu habo nalolene bi hongohe lo wirugoni mitangiore bulebero, lene. \fig Ngode Datagaliwabehanda lalu, I̱na habo nalolene bi lo werogo heneneore lowa walia halu ni domo mbira harini helolebero, lene.|alt="O T New Reader Illustration; I. Prehistoric; 3. Noah and the Big Flood" src="Genesis 9.13.tif" size="1" ref="(9.12-13)" \fig* \v 17 Ani lowa ibugua Noahondo bi ogodagua lamialu, Ni domo ogoni i̱na dindi bibahendeni ema bialu piagaru heba habo nalolene bi lo wirugoninaga manane ogoni holebira, lene. \s1 Noahanda ibu igini Hamahondo keba henego ogo \p \v 18 Noa igini ibuni heba iba taluha biralu tagira ibinidaru ti Seme Hama Yabede imaru hene. Hama ibu Kenana aba hene. \v 19 Noa igini uruni ti wali agali dindi bibahendeha hama pedarunaga mamali hene. \p \v 20 Noa ibu agali e hangaga howa pu mbira mini gerebi lini dagane mabuha hangaga pigane ibu hene. \v 21 Ani biaga henego horo mbirungi ibu \w waini\w* iba hambu na timbu bialu luluyu howa ibuninaga balai anda tamuha agaru golo wahai halu mo koho palu wini. \v 22 Ani palearia Kenana aba Hama ibugua ibu aba aga nabi tibabe paleago hondowa ibu hamene kirali biago labo lamule pene. \v 23 Lamiyagola Seme Yabede libugua aga mbira libu aba aga nabi paleago hondoligonaga libuni de geho yalu tigibebege pialu libu abanaga balai anda ibuni tibabe paleagoha anda puwa agame bu dambi hene. Libu aba tibabe paleago nahende handa taraho yalu dai bini. \v 24 Ai Noa ibu palenego heyuwa lulu ereba hayagola hale halu hearia ibu igini heyogone biagome aga nabi paleago handaya layagola hale hene. \v 25 Ani hale howa Noahanda lalu, \q1 Kenana ibu genda timbunioreme dambi hene íbu holebira. \q1 Ibuore ibu hamenerunaga garabaya biabe ale biaga holebira. \q1 \v 26 Semenaga Ngode Datagaliwabe Anduane Homogo ibunaga mini yaraga hama. \q1 Kenana ibu Semenaga garabaya biabe ale bia haga holebira. \q1 \v 27 Yabede waneigini Ngode Datagaliwabehanda mo dewa helo. \q1 Ibunaga aguanene ti Seme waneiginiru heba mandagi helo. \q1 Kenana ibu Yabedenaga garabaya biabe ale biaga dege holebira, \m lalu Noahanda lene. \p \v 28 Iba li timbuni biago ibini lo howa Noa ibu mali handari tebirani pira duria (350) hene. \v 29 Ibunaga mali lamaga halu handari dirani pira duria (950) halu nde homene. \c 10 \s1 Noa igini aguaneneru henego ogo \p \v 1 Mini ogoha ngaruni Noa igini tebirali Seme Hama Yabede imaru henegonaga waneigini aguaneneru ogodagua hene. Wali agali uruni ti iba li timbuni ibiyago ibalu peaha mani ho aribia hene. \p \v 2 Yabede ibu igini ogodagua hene. Gome Magogo Madai Yabana Tubala Mesege Tirasa imaru ti wali agali maha ha aribia hayarume tinaga mamali mini mo hameigini mini henego wiaabo ka. \v 3 Ani henego Gome ibunaga aguanene Asagenasa Libada Togama imaru ti dindi uruninaga wali agali hene. \v 4 Yabana ibunaga aguanene Elisali Sebenali Saibarasali Lodesealiru ti dindi uruni wali agali hene. \v 5 Wali agali uruni ti áyu unu iba solowara bedago ange angeha paluyu pialu iba dege dombeneha dindi wupe haga bidaruha hearunaga mamali hene. Wali agali uruni ti Yabede aguanene hene. Wali agali uruni ti nde tini dindi wigiwigi binidadagua haga haga bialu tinaga bi lole bi nde tara tara lagalaga biaga hene. \p \v 6 Hama ibu igini henego uru. Kusuali Iyibiali Libiali Kenanali haga biniru ti wali agali maha ha aribia hayarume mini uruni tinaga mamali mo hameigini mini laga bima ibinigo nga. \v 7 Kusu ibu aguanene Sebali Habilali Sabadali Lamali Sabadegaliru hene. Lama ibu aguanene Seba hameiginibi Dedana hameiginibi howa tinaga dindi minibi ogoni labo dege wini. \v 8 Kusu ibu igini mbirabi ha dege binigo ibu mini Nimirodo henego ibu dindi bibahendeha agali pari wayali haguane mbira nahe wiangi piganeore ibu hene. \v 9 Anduane Homogohanda Nimirodo ibuhondo hongo miyagola ibugua nogo gabua ega yáriru ta nabi taya bialu baga hongohe mbira hene. Ani henego mitangi bialu wali agaliru ti mbirame nogo gabua egaru mbira pigane bayagua tigua lalu, Ogoni ibu Anduane Homogohanda Nimirodohondo taya bulenenaga hongo miyadagua ibubi taya bialu holenenaga hongo miyada, laga biaga wini. \v 10 Nimirodo ibugua dindi handayaho kagoha tano timbuni mini lene maru uru Babilonobi Eregebi Agadabi tano tebira uruni Babilonia dindiha nga. \v 11 Anigo Nimirodo ibu Babilonia wahalu Asiria dindihayagi puwa ibugua Ninibabi Lehobodiabi Kalabi \v 12 Lesenebi tano uruni mo heya halu bu helaga bini. Lesene tano ogoni Niniba tanola tano dunini timbuni Kala tanola hengene wiagoha wini. \p \v 13 Iyibinaga aguanene Lidia hameiginirubi Anama hameiginirubi Lehaba hameiginirubi Nabadu hameiginirubi \v 14 Padarusu hameiginirubi Kasalu hameiginirubi Kiridi hameiginirubi hene. Pilidia wali agali ti Kiridi hameiginime hono winigo Kiridi aguanene hene. \p \v 15 Kenana igini wahene Saidonobi ibu igini mende Hidibi libu wali agali maha ha aribia hayarume mini uruni tinaga mamali mo hameigini mini laga bima ibinigo nga. \v 16 Yabusu hameiginirubi Amora hameiginirubi Giagasa hameiginirubi \v 17 Hibi hameiginirubi Aga hameiginirubi Sini hameiginirubi \v 18 Abada hameiginirubi Semara hameiginirubi Hamada hameiginirubi ti bibahendenaga mamali Kenana ibu hene. Kenanali uruni ti dindi wiagoha pugupugu bialu dindi tara tara wiaruha hai hene. \v 19 Kenana ibunaga dindi arane timbuni Saidono tano howa wima pialu Gasa tanoha tano mbira mini Gera wiagoha wiairi hene. Mendehayagi wima pialu ni tagira ibiragohayagi Sodomo tano Gomora tanola wiagoria howa wima pialu Adama dindiha wima pialu Seboimi dindi pialu Lasa dindi wiago kawareni wiairi hene. \v 20 Hameigini uruni ti bibahende Hama aguanene hangu hama ibinigo ti nde tininaga dindi haluni wigiwigi bialu tinaga bi tara tara lagalaga biaga hene. \p \v 21 Seme ibu Yabede hamene wahene howa Hiburuali Ebe aguaneneru bibahendenaga mamali hene. \v 22 Seme igini uru hene. Elama Asua Abagasada imaru Ludu Arama ti nde wali agali maha ha aribia hayarume mini uruni tinaga mamali mo hameigini mini laga bima ibinigo nga. \v 23 Arama ibu aguanene urudagua hene. Usualibi Hulualibi Gedealibi Mesegealibi uruni ti Arama aguanene hene. \v 24 Abagasada igini Sela halu Sela igini Ebe hene. \v 25 Ebe ibu igini kira henego mende mini Pelege hene. Pelege ibu heangi wali agali dindi bibahendeha hearu ti tini headagua hoba migimigi bialu hagahaga bini. Ebe igini mendego mini Yogodana hene. \v 26 Yogodanahanda hono wini ibu aguanene urudagua hene. Alamodadalibi Selebealibi Hasamabedealibi Yaralibi \v 27 Hadoramalibi Usalalibi Digilalibi \v 28 Obalalibi Abimaelealibi Sebalibi \v 29 Obialibi Habilalibi Yobabalibi uruni bibahendeore Yogodanahanda hono winiru howa ibu aguanene dege bu hene. \v 30 Hameigini uruni ti Mesa dindi wiagoria howa palima pialu amuraore ni tagira ibiragohayagi hari bare bare Seba dindi wiagoria paliairi hene. \v 31 Hameigini uruni ti bibahende Seme aguanene hangu hama ibinigo ti nde tininaga dindi haluni wigiwigi bialu tinaga bi tara tara lagalaga biaga hene. \p \v 32 Hameigini uruni bibahendeore Noanaga aguanene howa ti dindi bibahendeha purogolo hagahaga bini. Ani binidaruni iba li timbuni ala wiyago hundiai hayagola iba taluha howa tagira ibini biaruni purogo lalu dindi tara taraha hameigini maha heneru ti bibahende Noa aguanene hangu hene. \c 11 \s1 Anduane Homogohanda wali agalinaga bi mo tara tara lelenego ogo. \p \v 1 Bambaore dindini wali agali heneru ti bi mbiraore laga hene. \v 2 Ti ni tagira ibiragohayagi howa yu dindi wiagohayagi hama pialu dindi mini Babilonia anda puwa ogoriani hene. \v 3 Ani biruwa tini lala bialu lalu, I̱name abaleore dindi dugu mbera buwa ege timeni helo irani delami̱ya, lene. Ani lowa tigua ogonidagua bialu anda bule ege timeni wabu bila hene. Ege timeni uruni ndibu laga bulene wagaya tararu manda bu ngela dege bini. \v 4 Ani ngelowa lalu, Ainde iname anda dewa bu helowa tano timbuni mbira ngelami̱ya. Tano ogoni dombeneni anda timbuni mbira bugimbu bu migi bima iraga howa hari damindini ela helo mbira bimi̱ya. Ani birimayagua iname bibahende dindi tara tarani hama purogo nale holeberamago. Ogoni hondowa wali agali maru karume inanaga mini yaraga helo ani bimi̱ya, lene.\fig Iname ... anda timbuni mbira bu gimbu bu migi bima iraga howa hari damindini ela helo mbira bimi̱ya, lene.|src="Lear 02.tif" size="2" ref="(11.4)" \fig* \v 5 Ani bialu hemiria Anduane Homogo ibu daluwa tigua anda dewa buwa tano ngeleagobi tano ogoni dombeneha anda bima iraga heagobi hendene.\x + \xo 11.5 \xt Pig 18.21\x* \v 6 Ani hondowa ibugua lalu, Ai áyu wali agali uruni ti hameigini mbiraore halu bi mbiraore laga karuni howa tano timbuni mbira bu heledago handa nabere. Ani bialu howa ai tinime hame ledadagua bialu mbirale bulene bibahende ngaru biai holobadago. \v 7 Ani biyadagoni lehedago iname dalialu puwa wali agali tininaga bi hale nahene lagalaga bilo bi mo tara tara bimi̱ya ma, lene. \v 8 Anduane Homogohanda tinaga bi mo tara tara lagalaga bialu dindi tara tarani hama purogo lelene. Ani biya handala tigua tano biago bumaro nabi wahalu purogo lene.\x + \xo 11.8 \xt Lg 1.51\x* \v 9 Tano bialu henedagoni mini Babele. Irane Anduane Homogohanda wali agali uruni tinaga bi tara tara lagalaga bialu tinibi dindi bibahendeha hama purogo lalu pelene. Babele mini ogoni inanaga bi lalu Bi Mo Tara Tara Laga. \s1 Seme ibu aguanene henego ogo \p \v 10 Seme ibu aguanene hama ibinidaruni ogodagua hama ibini. Iba li timbuni biago hundiyagola mali kira howa Seme ibunaga mali handari mbira (100) hayagola ibu igini mbira mini Abagasada hene. \v 11 Abagasada helowa Seme ibu mali handari duria (500) hama ibalu heagola ibunaga waneigini marubi hene. Ani ho helowa ibuni homene. \p \v 12 Abagasada ibunaga mali pira tebirani duria (35) hayagola ibu igini mbira mini Sela hene. \v 13 Sela helowa Abagasada ibu mali handari mariani tebira (403) hama ibalu heagola ibunaga waneigini marubi ha dege bini. Ani ho helowa ibuni homene. \p \v 14 Sela ibunaga mali pira tebira (30) hayagola ibu igini mbira mini Ebe hene. \v 15 Ebe helowa Sela ibu mali handari mariani tebira (403) hama ibalu heagola ibunaga waneigini marubi hene. Ani ho helowa ibuni homene. \p \v 16 Ebe ibunaga mali pira tebirani maria (34) hayagola ibu igini mbira mini Pelege hene. \v 17 Pelege helowa Ebe ibu mali handari mariani pira tebira (430) hama ibalu heagola ibunaga waneigini marubi ha dege bini. Ani bu helowa ibuni homene. \p \v 18 Pelege ibunaga mali pira tebira (30) hayagola ibu igini mbira mini Leu hene. \v 19 Leu helowa Pelege ibu mali handari kirani huniane dira (209) hama ibalu heagola ibunaga waneigini marubi hene. Ani helowa ibuni homene. \p \v 20 Leu ibunaga mali pira tebirani kira (32) hayagola ibu igini mbira mini Serugu hene. \v 21 Serugu helowa Leu ibu mali handari kirani huniane karia (207) hama ibalu heagola ibunaga waneigini marubi hadege bini. Ani bu helowa ibuni homene. \p \v 22 Serugu ibunaga mali pira tebira (30) hayagola ibu igini mbira mini Naho hene. \v 23 Naho helowa Serugu ibu mali handari kira (200) hama ibalu heagola ibunaga waneigini marubi hene. Ani helowa ibuni homene. \p \v 24 Naho ibunaga mali pira kirani dira (29) hayagola ibu igini mbira mini Tera hene. \v 25 Tera helowa Naho ibu mali handari mbirani pira mbirani dira (119) hama ibalu heagola ibunaga waneigini marubi hadege bini. Ani bu helowa ibuni homene. \p \v 26 Tera ibunaga mali pira karia (70) hayagola howa ibu igini tebira henego mbirago mini Abarama mendego Naho tebonego Harana laga biyaru hene. \s1 Tera iginiru henego ogo \p \v 27 Tera ibunaga igini Abarama Naho Harana imaru hene. Harana ibu igini Lode hene. \v 28 Harana ibuni dindi Kaladiaha dindi emene mbira Ua winigoria ibu aba Tera nahome wene daliahe helalu ibu ala homene. \v 29 Abarama ibugua Sarai dabu biyagola Naho ibugua Harana wane Miliga dabu bini. Harana ibu igini Isagabi hene dege. \v 30 Ainde Sarai ibu waneigini mbira taba hanabe naheore berene. \p \v 31 Ani howa Tera ibugua Kaladia dindiha dindi emene mbira Ua winigo ogoni yu wahalu Kenana dindiha pole pene. Ibu heba penedaruni uru. Tera ibugua ibu igini Abaramabi ibu one Saraibi Tera aguane Harana igini Lodebi ti bibahende puwa Harana tanoni pu hene. \v 32 Ani pu howa Tera ibu mali handari kirani duria (205) howa tano ogoriani homene. \c 12 \s1 Ngode Datagaliwabehanda Abarama olenego ogo \p \v 1 Anduane Homogohanda Abaramahondo lalu, Í̠naga dindibi í̠ hamenerubi í̠ aba ai̱ya damene karubi bibahende helalu dindi gahenge mbira i̱na walia holeberogoha pobelo.\x + \xo 12.1 \xt Ab 7.2-3, Hi 11.8\x* \v 2 Ani poregola i̱na í̠naga aguaneru mo dewaore helolebero. I̱na í̠ biamogo bialu mini leneore helolebero. Wali agali mani holebirarume mendealihondo bi bayale lalu, Anduane Homogohanda Abarama biamogo binigodagua í̠bi nde biamogo bilo, laga bulebira. \v 3 Wali agalime í̠ biamogo biyagua nde i̱nabi ti biamogo bulebero. Mbiralime í̠hondo mo ko holene bi layagua nde i̱nabi ti mo ko holebero. Anigo í̠ha howa wali agali bibahende dindi tara tarani mani holebiraru i̱na ti biamogo bialu mo bayale helolebero, lene.\x + \xo 12.3 \xt Ga 3.8\x* \p \v 4 Ani laya handala Abarama ibugua Anduane Homogohanda Harana dindi wahalu pobe layadagua pene. Horo ogoningi Abarama ibu mali hama ibinigo pira kariani duria (75) hayagola Lode libu haru pene. \v 5 Pole howa Abarama ibugua ibu one Saraibi ibu hamene igini Lodebi ibuni haru halu wali agali biabe bia hagabi tinaga dabudabu wiarubi bibahende Harana dindini wu heneru mo yai halu Kenana dindi pole pene. \fig ... Abarama ibugua mbirale bo lomabu delaga dabu mbira Anduane Homogonaga ibuni íbu hearia hapani hayagoria howa bia hene.|alt="OT New Reader Illustration; II. Patriarchal; 4. God makes an agreement with Abraham" src="Genesis 12.7.tif" size="2" ref="(12.7)" \fig* \p \v 6 Abaramabi ibunaga wali agali biarubi bibahende Segeme tano wiagoria anda pene. Ogoniha dindi mbira mini More laga winiyagoria ira mbira hada bia heneyago ogoriani anda pene. Dindi ogoriani Kenana wali agali tini heaore dege pene. \v 7 Anduane Homogo ibu Abarama hearia ibuwa lalu, Dindi ogoni í̠nibi í̠naga waneigini aguane holebirarubi tihondo ngulebero, lene. Ani layagola Abarama ibugua mbirale bo lomabu mulene dabu mbira Anduane Homogonaga ibuni íbu hearia hapani hayagoria howa bia hene.\x + \xo 12.7 \xt Ab 7.5, Ga 3.16\x* \v 8 Ani bialu mani Abarama ibu dindi ogoni ngelalu unurahayagi pene. Puwa Bedele dindi ni paliragohayagi Ai dindi ni tagira ibiragohayagi ngela buwa dombeni ibu balai anda bu hene. Ogoriani howa Abarama ibugua Anduane Homogohondo mbirale lomabu mulene dabu mbira bia hene. Ani buwa ibugua ogoriani howa Anduane Homogo mitangi bialu lotu lalu hene. \v 9 Ani bialu howa emene mani hayagola ti dindi ogoni ngelalu unurahayagi pene. Tigua balai anda bu palia gelo ya bigi bima pu dege bialu Negebe dindini anda pene. \s1 Abarama Iyibi dindi pu henego ogo \p \v 10 Ani bialu heagola hina gari timbuniore biyagola Kenana dindini tomo noleneore nawi hene. Ani biyagola Abaramabi ibu damene biarubi ti bibahende Iyibi dindiha togolo yalu pene. \v 11 Pialu Iyibi dindini anda puwa Abaramahanda ibu one Saraihondo lalu, Hale ha. Í̠ore wali baya mbira bedegoni. \v 12 Iyibiali karume í̠ hondowa ti dimagoliore holebira. Tigua i̱ onedalo handayagua nde í̠ berelo wahalu i̱ bolobadago. \v 13 Ai í̠na tihondo i̱ mbalini lariyagua nde i̱hondo mana tigabi dege bialu i̱ bo wa nahe baya hangu haru holebira, lene.\x + \xo 12.13 \xt Pig 20.2, 26.7\x* \v 14 Ani lowa Abarama halu ibu dameneru ti Iyibi dindi tagira pialu hemiria o layagodagua Iyibiali hearume handalu hearia Abarama one Sarai ibu wali bayaore bereago hendene. \v 15 Iyibiali haguane hearume Sarai hondowa tinaga kini berearia puwa lalu, Wali bayaore mbira íbu beda, lene. Ani lowa tigua Sarai kini berearia haru piyagola kini ibu andaga haru pene. \v 16 Kini ibugua Sarai hondowa hamelo howa Abarama mo turu halu ibugua nogo sibiru memerubi bulumaga dongi kamelerubi wali agali biabe bia hagarubi bibahende Abarama mini. \p \v 17 Anigo kini ibugua Sarai dabu bule heagola Anduane Homogohanda kini damene bu heagoha warago timbuni tara tara dewa tagira ibilene. Irane kini ibugua Abarama one Sarai ibu aribia halu ibu one berelonaga ibilene. \v 18 Ani biyagola kini ibugua Abarama olowa lalu, Í̠na Sarai í̠ one nale howa liahe ogonidagua biridagoni irane agibe. Nde Sarai ibu í̠ one beda lalu langia nabirigo. \v 19 Ibu i̱ mbalini beda larigola nde i̱ dabu bule harugo. Ai mana kagua ogonidagua biridagoni irane aginaga. Í̠na kagua ogonidagua biridago ai í̠ ogoria nahe í̠ one haru halu pudaba, lene. \p \v 20 Ani lowa kinihanda ibunaga agali haguane hearuhondo, Abarama Iyibi dindini nahelo talia tagi hadaba layagola agali haguane biaru tigua Abaramabi ibu onebi ibunaga dabudabu wiarubi nogo tara tara hearubi bibahende ibuni heba talia tagi hene. \c 13 \s1 Abarama Lodela haga haga binigo ogo \p \v 1-2 Abarama ibu mbirale dewawi hene. Ibunaga nogo sibi meme bulumagarubi ngolo silibarubi dewawi howa Iyibi dindi yu wahalu tagira puwa Negebe dindi wiagoha pene. Ibunaga nogo bibahendebi dabudaburubi yai halu Lode libu haru pene. \v 3 Mani Abarama halu ibu damene biaru ti dindi Negebe ogoni wahalu uyurahayagi pene. Balai andaru bu haga bima pialu Bedele tano anda pene. Anda puwa Bedele tano Ai tanola hengene abale Abarama ibuni balai anda bu hene biagoria lone puwa ogoriani hene. \v 4 Pu howa ibugua abale lomabu delaga dabu bia hayagoria puwa Anduane Homogo mitangi bialu lotu lalu hene. \p \v 5 Lode ibubi nde nogo meme sibi bulumagarubi dewaore hinalu wali agali biabe biagarubi dewa dege henego Abarama libu haru mandagi hene. \v 6 Abarama Lodela libunaga nogobi dabudaburubi mandagi ngelo habe nahe dindi henge emene ko wini. \v 7 Ani biyagola Abaramanaga nogo haru haga hearubi Lodenaga nogo haru haga hearubi tini keba hagahaga buwa lai lalu hene. Ogoningi Kenana wali agalibi Perese wali agalibi dindi ogoriani hene. \v 8 Anigo Abarama ibugua Lodehondo lalu, Iya agali mbiraore igini darama mandagiore kabagonigo ai nde iyanaga biabe bia haga karubi iyanebi mo keba holene wuligo. \v 9 Dindi timbuni nai ngago handa. Í̠nime hameledegoria nigohayagi í̠ hariyagua nde i̱ ligohayagi holiya. Í̠ ligoha holene hame lariyagua nde i̱ mendehayagi holiya, lene. \p \v 10 Ani layagola Lode ibu heyuwa handa amu halu hearia iba Yodana angehayagi dindi wuyu pialu amuraore Soa tano wia tagi heago hendene. Dindi ogonihayagi bayaleore dindi gede ibane bere Anduane Homogo ibuni mabu aleni howa Iyibi dindi wiagobi dege wini. Anduane Homogohanda Sodomo Gomorala bo wa naheha ogonibi wini.\x + \xo 13.10 \xt Pig 2.10\x* \v 11 Ani wiagola Lode ibu amu ni ibiragohayagi iba Yodana ange ange dindi uliuli ibane bere uruni bibahende ibugua, I̱ hai haro, lowa Lode ibu amu ni tagira ibiragohayagi hole Abarama helalu pene. Ani pialu Abarama Lodela mandagi nahole ogoningi purogo lene. \p \v 12 Ani buwa Abarama ibu Kenana dindi hene. Lode ibu nde pialu iba Yodana angeni dindi uliuli tano dewa buhe wiagoha pialu Sodomo tano kaware ngelowa balai anda bu hene. \v 13 Tano ogoniha wali agali koorene koru hangu howa Anduane Homogonaga deni mana ko ngubi wiaru hangu bialu haga hene. \s1 Abarama Heberono penego ogo \p \v 14 Lode ibu peagola Anduane Homogohanda Abaramahondo ogodagua lalu, Ai heyuwa í̠na ni tagira ibiragohabi ni paliragohabi gi tigahabi gi lehabi bibahendeha handa amunana bialu handa. \v 15 Dindi áyu o de hendedegoni í̠nibi í̠naga aguanene mani holebirarubi tí bibahendehondo ngulebero. Ani ngerogola dindi ogoni tínagaore wiaabobo wulebira.\x + \xo 13.15 \xt Ab 7.5\x* \p \v 16 Ani bialu í̠ waneigini aguaneneru daga labe nahe iba mu ngarubi holebira. Mbiralime iba mu daga lagayagua nde í̠ waneigini aguaneneru daga labehe holebira. \v 17 Ai heyalu puwa dindi i̱ ngule larugoni handama ibaga bia. Uruni bibahendeore í̠hondo ngiai holebero, lene. \p \v 18 Ani laya handala Abarama ibu dindi o hayago wahalu Heberono tanoni hole pene. Dindi ogoriani Mamerenaga ira timbuniru buhe mbira wiagoria puwa anda bu hene. Ani buwa ibugua Anduane Homogonaga lomabu delaga dabu mbira dindi ogoriani bia hene. \c 14 \s1 Kini dege dege wai timbuni binigo ogo \p \v 1-9 Bera ibu Sodomo tanonaga kini heagola Bisa ibu nde Gomora tanonaga kini hene. Sinaba ibu Adema tanonaga kini halu Semebe ibu Seboiminaga kini halu tano Bela mini mende Soa lagago ogoninaga kinibi hene. Kedolaome ibu dindi hobane mbira Elama kini howa ibugua kini duriali uruni mali homberiani (12) handaya ho henego ai mali halene (13) hayagola tigua Kedolaomenaga bi mo wahalu muni dagisi nami wahene. Ani bialu hemiria mali dene (14) hayagola Kedolaome ibugua ibunaga nenege kini tebirali mo mogo bu hene. Ibugua Babilonia dindi Kini Amarabelebi Elasa dindi Kini Ariagobi Goima dindi Kini Tidala imarubi ti mo mogo bu halu kini mariali uruni bibahende ami agaliru haru halu wai bule pene. Puwa Lebaimi hameigini Asederodo Kanaimu tanoni hearu baba wai bialu bo podo hana hene. Ani bialu puwa Susi hameigini Hama tanoni hearubi Emimi hameigini dindi tigabi yu dindi Kiriadaimi tanoni hearubi bo podaiore halu bini. Ani bialu Ho hameigini Hari Idomo heagoha hene hearubi bo podama pialu dindi Elebarana wiagoha piaho wialu amuraore wali agali napale wiagoha bo poda hanaho ngelalu Kadese tano dai bini. Kadese ogoni abale Enemisibada lagago ogoriani ibini. Ani bialu tigua Amalege hameigini bibahendeore mbira wanahe bo podaiore hene. Ani buwa Amoro hameigini Hasasono Tamara tanoha hearu baba wai bialu tigua bo poda dege bini. \p Tigua ani bo podai halu Kedolaome ibubi ibunaga nenege kini tebira biarubi tigua tano Sodomobi Gomorabi Ademabi Seboimi Belarunaga kini duriali hearu baba wai bule ibini. Ani ibiyagola kini duriali biarume tinaga wai biaga ami agaliru haru puwa Sidimi dindi ulini mbira wiagoria mo ngoai howa tidiyu howa Kedolaomebi ibu nenege kini tebira biaru heba wai bule manda manda buwa wai hanalu tidiyu haga haga bini. Ani anda ibiyagola kini duriali hene biarume kini maria ibiyaru baba wai timbuniore bialu hene. \p \v 10 Sidiminaga nira ulinihayagi wagaya duguaga gundu uli dewa wini. Ogoriani wai bialu howa Sodomonaga kinibi Gomoranaga kini biagobi libu ibida pole pialu hebiria gundu uli wagaya duguaga biagoha pilo wia handala kini tebira biaru ti ibida hari heagoha piai hene. \v 11 Kedalaomebi ibunaga nenege kini tebirali biarubi tigua wai hongo howa bialu tinaga waitigi hearu bo podai hene. Ani bialu tigua Sodomo Gomorala bo podalu uruni tinaga dabudabu wiarubi tomo bu wiarubi bibahende mo hilu yai halu pene. \v 12 Lode ibu Abarama hamene Harana igini biago ibubi Sodomo dindini dege henego nde wai ibiyarume Lodebi ibunaga mbirale bibahende wiarubi mo yai halu pene. \p \v 13 Ani biyagola agali mbira ibu wai hamani howa ibida pialu Hiburuali Abarama hearia puwa ibugua Abaramahondo mbirale biyaruni bibahende lamiai hene. Abarama ibu Amoroali Mamerenaga ira timbuni bu heagoha balai anda bu henego. Mamere ibu hamenebi nde kirali Esegolo Anela henego tebirali uruni ti bibahende Abaramanaga nenegeore heneya. \v 14 Ani howa Abarama ibugua hale halu hearia ibu igini Lode waitigime minu yalu piya layago hale howa ibuni agali hongohe hearu handari tebirani pira mbirani halira (318) mo mogo buwa naina tidiyalu pene. Puwa agali kini maria biaru piyiyadagua haruru talima pialu Dana tanoni tagira pene. \v 15 Ani buwa Abarama ibugua ibunaga agali wai biaga ibiyaru halu kira tagalaki howa mbiraga ogoningi dege kini mariali biaru baba wai bialu Abarama ibugua hongo howaore wai bialu bo podama pialu uyu Damasagasa tano bolangua halu pu dege bialu uyura tano mende Hobani bo poda anda hene. \v 16 Bo poda anda howa agali kini mariali urunime wai labu halu mbirale mo yalu piyaru Abaramahanda lone mo yalu dai bini. Abarama ibu igini Lodebi Lodenaga dabudaburubi ibu one wanerubi wali agali marubi bibahendeore wai bialu bo gingila miai hene. \s1 Melegesedegehanda Abarama biamogo bialu mo bayale henego ogo \p \v 17 Abarama ibugua Kini Kedolaome ibunaga nenege kini tebirali biarubi bibahendeme wai biyagola Abarama ibu wayali howa ibugua bo podai halu harigani dai bialu hene. Ani biyagola Sodomonaga kini ibugua Kininaga Harigaore laga mbira yu dindi tigabi wiagoha winigo ogoriani Abarama ngola hole pene. \v 18 Salemenaga kini howa Ngode Datagaliwabe Daligaorene Daliga kagonaga \w loma\w* binigo mo miaga agali mbira Melegesedege heneyago. Ogoni ibugua mberedi \w waini\w* ibala Abarama hearia yalu ibini.\x + \xo 14.18 \xt Hi 7.1-10\x* \v 19 Ani buwa Melegesedege ibugua Anduane Homogohanda Abarama biamogo bilo bi ogodagua lene. Ibugua lalu, Dindi hariru wabiaga Ngode Datagaliwabe Daligaorene Daliga kago ogoni ibugua í̠ mo bayaleore helo. \v 20 Ai í̠naga wai tigiru bo podalu mbirale mo yalu piyaru lone mo yu dai bibelonaga hongo ngiyidago. Áyu iname ibunaga mini yaraga hama, lene. Ani layagola Abarama ibugua wai bialu mbirale gingilo yalu dai biyaru pi halu tale buwa pinigo Melegesedege mini. \p \v 21 Mani Sodomonaga kini biagome Abaramahondo lalu, Mbirale í̠nime haruru puwa wai bialu gingila miridaruni í̠ni hai halu i̱naga wali agali dege daibi labe, lene. \p \v 22 Ani layagola Abaramahanda ladai bialu lalu, Anduane Homogo Ngode Datagaliwabe Daligaorene Daliga dindi hariru wabiaga kagonaga minini howa i̱na heneneore bulego laro. \v 23 I̱na mbirale mbira emene ko aga pu aleyaguabi pu dini emeneoreyaguabi mbira nayuleore. Mani í̠na Abarama i̱na mo homogo hene lowa wai bi lalu holeberegodagonaga laro, lene. \v 24 Ani lowa ibugua lalu, Ai i̱na agali karume tomo nolene aleru nayago dege i̱ haradagua uruni harogoni. I̱naga nenege tebirali Anebi Esegolobi Mamarebi tigua dege dabudabu uruni aria maru mo yilo, lene. \c 15 \s1 Ngode Datagaliwabehanda Abaramala habo nalolene bi lo winigo ogo \p \v 1 Mani Abaramahanda de gandeba mbira handalu Anduane Homogohanda ibuhondo bi ogodagua lalu, Abarama-o i̱na í̠naga humbi ale howa í̠ horo bibahendengi handaya ho haabo kogonigo gi nahabe. I̱na í̠ agali timbuni mini leneore helolebero, lene. \p \v 2 Ani layagola Abarama ibugua lalu, Anduane Homogo Bibahende Haru Haame Ho Haga-o i̱naga waneigini mbira naheore kogodago. Ai í̠na agua beregola i̱ agali mini lene holeberodabe. Mani i̱ homarogola i̱naga paluni Damasagali Eliasa ibu hai holebiragodago. \v 3 Í̠na i̱ waneigini mbira nangi kegonidago ai i̱naga paluni bibahendeore agali i̱naga biabe bia haga Eliasa ogoni ibu karulai holobadago, lene. \p \v 4 Ani layagola Anduane Homogohanda Abaramahondo lalu, Í̠naga paluni agali í̠naga biabe bia haga ogoni ibugua nayulebira. Í̠ igini mbira holebirago ogoni ibuniore í̠ henegoria ha aribia howa ibuni karulai holebira, lene. \v 5 Ani lalu Anduane Homogohanda Abarama haru tagira puwa lalu, Ai hari daligaha yapibiya li bu karuni handa. Ainde í̠na uruni daga labehedabe. Mani í̠naga waneigini aguaneneru dewaore yapibiya bu karunidagua holebira, lene.\x + \xo 15.5 \xt Lm 4.18, Hi 11.12\x* \p \v 6 Abarama ibugua Anduane Homogohanda bi layago hale halu mini dunu biaho hene. Ani biyagola Anduane Homogohanda, Ibu agali mini tigabiorewi kagoni, lene.\x + \xo 15.6 \xt Lm 4.3, Ga 3.6, Ya 2.23\x* \p \v 7 Ani lowa Anduane Homogohanda lalu, I̱ Anduane Homogo í̠ Kaladia dindinaga Ua tano howa haru tagira ibirugoni. Ani birugo irane dindi ogo í̠ ngerogola mani í̠ damenerunaga wiaabo helonaga biru, lene. \p \v 8 Ani layagola Abaramahanda Anduane Homogohondo lalu, Anduane Homogo Bibahende Haru Haame Ho Haga-o i̱na dindi ogo i̱nagaoreda lalu agua hondoliyadabe, lene. \p \v 9 Ani layagola Anduane Homogohanda ladai bialu lalu, Ai nogo bulumaga angibuni mbirabi nogo meme angibuni mbirabi nogo sibi wangabebi bibahende mali tebira henego hondowa haru halu ega malibu kirabi minu yalu ibabe, lene. \v 10 Ani layagola Abarama ibugua o layaruni ale bibahende haru halu ibuwa helene. Ani buwa nogo biaruni bibahende balu daga bigi buwa obeneni halu kira yabuloki buwa duguni kirani ngelama pene. Ega biago labo dege podaki nabi ngelene. \v 11 Ani ngelearia ega hariawe alerume ibalu mo nolebiyagola Abarama ibugua tibu yu howa talialu hene. \p \v 12 Ani bialu hearia Abarama ibuni alendo ni dadai biyagome de umu layagola emene ona de mugu lalu palia hondo hene. Ani paluwa emaga handalu hearia aruma timbuni mbirame íbu dambi hayagola mogo lene.\x + \xo 15.12 \xt Yob 4.13-14\x* \v 13 Ani biyagola Anduane Homogohanda Abaramahondo lalu, Ai mani í̠naga waneigini ti dindi tara nalene mbiraha pu holebira. Ani pu howa ti mali handari mariani (400) wali agali tara uruni tigua ti mo ko howa garabaya biabe ale bialu helolebira.\x + \xo 15.13 \xt Har 1.1-14, Ab 7.6\x* \v 14 Ani biragola wali agali urunidagua biaga karu i̱na ti mo ko halu pani migi bulebero. Ani berogola í̠naga aguanene dindi mende ogoniha wahalu tigua mbirale dabudaburu dewaore dindi tara ogoniha howa mo yalu dai bulebira.\x + \xo 15.14 \xt Har 12.40-41, Ab 7.7\x* \v 15 Anigo í̠niha ko gendaru mbira naanda ibi bayale dege luore howa homaregola tigua í̠ hora holebira. \v 16 Anigo í̠naga aguanene uruni tigua tininaga dindi dai nabi lu dege holebira. Ani kagola Amoroali karu tigua mana ko ngaru bialu ha holebira. Ti ko timbuni bia timbu hayagua i̱na ti mana bialu bo batagi harogola ai í̠naga aguanene uruni waneigini aguanene dabane maria agima halu nde dai bulebira, lene. \p \v 17 Ni palialu aruma hayagola manane kira ogodagua walia hene. Todobene be ira hagua bialu heaore mbirabi ira hale hungu dalu heaore mende lowa nai nogoru bo podo daga bigi buwa talebuki bu wima piyago dombeni henge wiadagua damadama piyaria hendene. \v 18 Horo ogoningi Anduane Homogohanda Abaramahondo habo nalolene bi hongohe mbira lo wialu lalu, Ai i̱na dindi ogoni í̠naga aguaneneru ti mulebero. Tubari iba emene Iyibi dindi kawareha pedagoni puabo halu amuraore Yuberedisini hende holebira.\x + \xo 15.18 \xt Ab 7.5\x* \v 19 Ani buwa tigua hameigini kira Keniali dindibi Kenisiali dindibi karulalu Kadamonoali dindibi karu dege lolebira. \v 20 Ani bialu Hidi hameigininaga dindibi Perese hameigini dindibi Lebaimi hameigininaga dindi ngarubi \v 21 Amoro dindi Kenana dindi wima pedarubi Gigasa hameigininagabi Yabusu hameiginirunaga dindi ngaru bibahendeore í̠naga aguanenerume karu laiore holebira, lalu Anduane Homogohanda Abaramahondo lamini. \c 16 \s1 Hega ibu Abarama one berenego ogo \p \v 1 Abarama one Sarai ibu waneigini mbira nataba hene dege biraabo hene. Anigo Iyibi wandari mbira mini Hega ibu Sarainaga biabe bia haga berene. \v 2 Saraihanda Abaramahondo lalu, Anduane Homogohanda i̱naga waneigini mbira nataba honoliya tombe mo hangai hayadago ai waneigini mbira taba honole ndo o bedogonidago. Ai i̱naga biabe bia haga wandari o bedagonime i̱naga waneigini mbira taba hana harabe hondoliya í̠na ibu haru palibe, lene. Ani layagola Abaramahanda ibu one Sarainaga bi layago hale hene. \v 3 Sarai ibugua ibunaga biabe bia haga wandari Hega berenego ogoni ibu Abarama one biraradagua berelo haru pene. Ogoni biyago Abarama ibu Kenana dindiha mali pira howa ani bini. \v 4 Hega Abaramala libu haru mandagi palu heagola Hega ibu wali gali bere berene. Anidagua buwa Hega ibu gali bere bedolo manda buwa ibugua Saraihondo mine haga bialu yo handalu berene. \v 5 Ani biyago hondowa Saraihanda Abaramahondo lalu, Hega ibugua i̱hondo mine halu bedagoni tene í̠ni howa hangu birigoni. Ibu i̱nime henemane í̠ ngirugo ai ibu wali gali bere bedogodalo manda buwa ibugua mine halu bedagoni. Anigo nde Anduane Homogo ibunime iyanaga bi henenego tale bilo, lene. \p \v 6 Ani layagola Abarama ibugua Saraihondo ladai bialu lalu, Hega ibu í̠naga biabe bia haga birayagonidago. Ibuhondo í̠nime hame ledegoale ogobi berogola karulapeda lalu bibe, lene. Ani layagola Sarai ibugua Hegala waitigi halu handabe mangaho berene. Ani biyago hondowa Hega ibu nde tagira pialu ibida pene. \p \v 7 Hega ibu ibida pialu dindi mini Sura wiagoria pialu wali agali nahaga wiagoha anda pene. Ani buwa iba hambiaga uli mbira wiagoria berearia Anduane Homogonaga dahuliyali mbira ibini. \v 8 Ibuwa ibugua Hegahondo lalu, Sarainaga biabe bia haga Hega-o í̠ agoha howa ibalu ai pu agoha pole bedebe, lene. Ani layagola Hega ibugua ladai bialu lalu, I̱ Sarai wahalu ibida pialu hewariago, lene. \p \v 9 Ani layagola dahuliyali biagome Hegahondo lalu, Ai Sarai ibugua bi larago hale halu bule dai bia, lene. \v 10 Ani lowa dege lone ogodagua lalu, Í̠naga waneigini aguaneneru wali agalirume daga labe nahe aulolebe tobaheore holebira. Ai í̠na gi nahe dai bibe, lalu dahuliyali biagome lene. \v 11 Ani lowa ibugua lone la dege bialu lalu, Áyu ogoni dege waneigini taba honole bedegonigo í̠na igiri mbira taba honolebere. Ai í̠na tandaga halu genda yu beregoni hondowa igiri ogoni ngirugo. Anidagua birudagonaga igiri ibu mini Isimale wibe. Mini Isimale ogoni irane í̠na genda yu biruwa Anduane Homogohondo dugu birigonaga hale haya. \v 12 Ai í̠ igini ibuore nogo dongi gabua ale howa wali agali maru karu baba waitigi hai haragola tiguabi nde ibuhondo waitigi holebira. Ani bialu ibu damene karu baba mandagi naholebira, lalu dahuliyali biagome lene. \v 13 Mani Hega ibu mitangi bu dai buwa bi ogoni Anduane Homogohanda layadago lowa ibugua Anduane Homogonaga mini Ngode Datagaliwabe i̱ Handaga Kago lene. \v 14 Irane ogoninaga wali agali tigua iba hambiaga uli ogoni mini Ngode Datagaliwabe Haluhe Kagome I̱ Handaga ka laga nga. Iba hambiaga uli ogoni tano Kadesela Beredela hengene wiagoria nga. \p \v 15 Hegahanda Abarama igini mbira taba hanayagola Abaramahanda igiri gali ogoni mini Isimale wini.\f + \fr 16.15 \ft Isimale ogoni inanaga bi lalu, Ngode Datagaliwabehanda hale haga ka.\f*\x + \xo 16.15 \xt Ga 4.22\x* \v 16 Ogoningi Abarama ibu ibunaga mali pira halirani waragaria (86) hene. \c 17 \s1 Abaramanaga mini mende wia aribia henego ogo \p \v 1 Abarama ibunaga mali henego lamaga halu pira dirani dira (99) hayagola Anduane Homogohanda ibuhondo bi ogodagua lene. I̱ Ngode Datagaliwabe Hongo Haiheore Kogoni. I̱naga tuha í̠ haabo howa i̱ninaga deni mana bayale tigabi ngaru dege biaabo halu habe. \v 2 Ai i̱na í̠la habo nalolene bi mbira lo wialu lalu í̠naga waneigini mani dewaore ngulebero, lene. \v 3 Ani layagola hale howa Abarama ibu ge duli hanga howa bulu paluwa dengui dindiniore ela ho bereagola Ngode Datagaliwabehanda ogodagua lamini. \v 4 Áyu i̱na habo nalolene bi ogo lo werogo ai wali agali hameigini tara tara dewaorenaga mamali í̠ holebere. \v 5 Anigo ai í̠naga mini Abarama ndo holebere. Í̠ hameigini dewaorenaga mamali holeberegodane ai i̱na í̠naga mini Abarahama werogoni.\x + \xo 17.5 \xt Lm 4.17\x* \v 6 Mani í̠ waneigini aguaneneru ti dewa helarogola uruni aria marume handame haga kiniru haga bulebira. \p \v 7 Í̠nilabi í̠naga aguanene mani holebiraru bababi habo nalolene bi ogoni áyu lo werogoniore wiaabobo bu wulebira. Ai habo nalolene bi ogoni ogodagua lo wero. Í̠naga Ngode Datagaliwabebi í̠naga waneigini aguaneneru tinaga Ngode Datagaliwabebi i̱ hanguore kogoni.\x + \xo 17.7 \xt Lg 1.55\x* \v 8 Kenana dindi áyu kegoni bibahende hameigini mende taranaga ngagoni. Mani howa dindi ogoni bibahende í̠nibi í̠naga waneigini aguanene holebirarubi tí ngiai harogola tínaga dindi ogoniore wiaho wiaaboboore halu i̱nibi tínaga Ngode Datagaliwabe haabo holebero, lene.\x + \xo 17.8 \xt Ab 7.5\x* \s1 Ngode Datagaliwabehanda agalinaga \w dongone\w* podalimu lenego ogo \p \v 9 Ngode Datagaliwabehanda Abarahamahondo lalu, Í̠nibi í̠naga waneigini mani holebirarubi tígua i̱na habo nalolene bi lo werogo baya hangu talialu biaore bilimu. \v 10 Habo nalolene bi lo werogo wiaabo helonaga mana agalinaga \w dongone\w* poda mabu bilimu lalu langirugobi anidagua bialu haabo halimu.\x + \xo 17.10 \xt Ab 7.8, Lm 4.11\x* \v 11-12 Igiri galiru tinaga horo halira pedagola podalimu. Ani bialu agali tínaga garabaya biabe ale bia haga karubi igiri emene gali garabaya biabe ale bia helo walime ti tí andagaha howa taba hanararubi garabaya biabe ale bia helo tinaga dindi taraha howa agali yolo bini karubi bibahendenaga dongone podaiore halimu. Ogonidagua buleberemigo irane habo nalolene bi lo weremago mo embeda nahe manda bu wiaabo helonaga anidaguaore bilimu. \v 13 Agali tara mende bu karume habo nalolene bi ogoni tigua yu wanahe manda bu haabo kamigo manane tinaga dongone podo mabu bidamigoria hondolebira. \v 14 Ai bi ogo hale howa agali mbirame talialu bia nabiyagua nde agali ogoni ibu i̱naga habo nalolene bi ti baba lo werogo talia nabi mo wahaga kago. Agali ogonibi kago ti haru mandagi nahe dindi tara ngaruha hama puwa helo bo batagi halimu, lene. \p \v 15 Ani lowa Ngode Datagaliwabehanda Abarahamahondo lalu, Ai í̠ one ibubi nde ibunaga mini Sarai wahalu ibu mini Sara wibe. \v 16 Ainde Sara ibugua í̠naga igiri mbira taba henelo i̱na ibu biamogo bulebero. Ani berogola Sara ibunaga aguaneneru dewaore halu marume handame haga kini holebira, lene. \p \v 17 Bi ogoni hale howa Abarahama ibu bulu paluwa ibugua denguime dindi ela howa ibuni oba halu mitangi bu dai buwa lalu, Agali wahe mali handari mbira heneme waneigini agua hono wuledabe. Ainde Sara ibubi mali pira dira (90) penedago ai ogonibime waneigini hono wibehedabe, lowa \v 18 Abarahama ibugua Ngode Datagaliwabehondo lalu, Isimale ibu bayale helo handaya ho ha nabiridago, lene. \p \v 19 Ani layagola Ngode Datagaliwabehanda Abarahamahondo lalu, Í̠na ogonidagua larego agi. Í̠ one Sarahanda igiri mbira taba honolebirago í̠na igiri ogoni ibu mini Aisaga wibe. I̱na ibunaga aguaneneru bababi habo nalolene bi wiaabobo bilo lo wulebero. \v 20 Ai í̠na i̱hondo Isimale biamogo bibe larigonaga nde i̱na ibu biamogo berogola ibunaga aguanenerubi dewa dege holebira. Ibunaga hameiginirunaga haguane agali homberia (12) holebiraru ai i̱na ti mo hongo holebero. \v 21 Anigo i̱na habo nalolene bi ogoni Aisagala lo wulebero. Mali edegonaga horo áyu ogodaguani Sarahanda igiri ogoni taba honolebira, lene. \v 22 Abarahamala bi ogoni lai howa Ngode Datagaliwabe ibu Abarahama helalu pene. \p \v 23 Ani biyagola Abarahama ibugua Ngode Datagaliwabehanda bibe lalu layadagua agali damene bibahende hearunaga dongone poda mabu bini. Ibu igini Isimalenagabi agali biabe bia haga ibu andagani taba henene hearubi garabaya biabe ale bia helonaga agali marume muni tagule haru ibiyagola Abarahama ibu yolo bini biarunagabi bibahende dongone poda mabu biai hene. \p \v 24-25 Abarahamanaga mali pira dirani dira (99) heangi ibu igini Isimale ibunaga mali haleria (13) heangibi tigua libunaga dongone podabe layadagua podene. \v 26 Dongone podabe lalu Abarahamahondo horo lamiyangiore abale puwa libunaga dongone podalu, \v 27 agali Abarahamanaga garabaya biabe ale bia haga hearunagabi horo ogoningi dege poda mabu biai hene. \c 18 \s1 Anduane Homogohanda lalu, Sara ibugua igiri mbira taba honolebira lenego ogo \p \v 1 Anduane Homogo ibu Mamerenaga ira te biagoha Abarahama hearia hapani hene. Ni hongoheore dayagola Abarahama ibu nde ibunaga balai anda haneni berene. \v 2 Ani biruwa handalu hearia agali tebirali ona íbu hearia hendene. Ani hondowa abaleore heyalu agali tebirali biaru lola hole puwa ibu ge duli hanga howa ibunaga dengui dindini elaore howa ibugua tihondo lalu,\x + \xo 18.2 \xt Hi 13.2\x* \v 3 Agali timbuniru-o ai tínaga biabe bia haga agali i̱ andaga ibalimulo hamelo kogoni. I̱ andaga helalu pu bolangua halimulo hame naledogoni. \v 4 Ai tínaga ge wayawaya bilimulo agali mbirame iba hambu yalu íbu laro. Tígua ira te gumba ogoria hondo biralimu. \v 5 I̱na tí tomo nalu hongo kagola pole pirimidagoria pilimulo tomo maru mo yalu ibule porogo. Ai tígua i̱ andaga ibirimidagonaga i̱na nde tí biamogo buleberogo, lene. Ani layagola tigua ladai bialu lalu, Karulapego ani bia, lene. \p \v 6 Ani layagola Abarahama ibu abaleore ibunaga balai anda biagoha puwa Sarahondo lalu, Balawa bayale nu biagoha hono ngelaribagoni aria maru haealowa mberedi wabuwa abale hirabe, lene. \v 7 Ani lalu Abarahama ibugua ibunaga nogo bulumaga hagaha hearia puwa igini hungubalua habatigi mbira heago bo yalu ibuwa ibunaga biabe bia haga agali mbira heagome abale dawelo podo mini. \v 8 Nogo mbirini maru podo dawayago dai hayagola Abarahama ibugua nogo mbirinibi nogo andu ibanebi ti bereagoria nelo yalu íbu mini. Ti tomo uruni ira gumba heago teneha nalu bereagola Abarahama ibu handaya ho hene. \p \v 9 Tigua tomo nai howa Abarahamahondo lalu, Í̠ one Sara agoha bedabe, lene. Ani layagola Abarahama ibugua ladai bialu lalu, Ibu amu balai anda tamuha beda, lene. \v 10 Anidagua layagola agali tebonego ibugua lalu, Mali mende edegonaga ege áyu kagodagua haragola í̠ dai bulebero. Dai berogola í̠ one Sara ibugua igiri mbira taba honolebira, lene.\x + \xo 18.10 \xt Lm 9.9\x* \p Sara ibu agali ogoninaga erembirahayagi balai anda tamuha biruwa agali ogonime bi layago hale hene. \v 11 Abarahama Sarabi libu haru waheore howa waneigini mbira hono wibe naheore hene. Sara ibunaga waneigini holene tu biba hene berene. \v 12 Agali ibiyagome bi ogoni layuagola Sara ibu miniha ibuni hangu mitangi bialu lalu, I̱naga agalinibi i̱nibi iyane waheore tinginiru hongo naheore kabagodago. Ai agua bialu i̱ agalinila turu hagabu howa waneigini agua hono wuliyadabe, lowa ibu oba halu berene.\x + \xo 18.12 \xt 1 Pi 3.6\x* \p \v 13 Ani bereagola Anduane Homogohanda Abarahamahondo hale halu lalu, Sara ibu i̱ waheore biruwa waneigini hono wibe nahe bedogodago lowa oba halu bedago agibe. \v 14 Abarahama-o hale harene. Anduane Homogo ibugua nabibehe mbira nawiore. Anigo mali mende edegonaga ege áyu kamadagua haragola i̱ dai bulebero. Dai berogola Sara ibugua igiri mbira taba honolebirago laro, lene.\x + \xo 18.14 \xt Lg 1.37\x* \v 15 Ani layagola Sara ibu gi halu ke̱ howa lalu, I̱ oba nahe, layagola Anduane Homogohanda lalu, Í̠ oba haore birigoni, lene. \s1 Anduane Homogohanda Sodomo tano bo gialo wahole manda binigo ogo \p \v 16 Tomo nai halu agali tebirali biaru pole heyalu piyagola Abarahama ibugua harigani ngua hole ti haru mandagi pene. Pialu howa Sodomo dindiha wá handa amu hene. \p \v 17 Ani hondowa Anduane Homogo ibuni lo mitangi bialu lalu, Agua mbirale i̱na bule ngogo Abarahama ibu manda bilo mo do holene nakarulapedago lowa manda bini. \v 18 Mani ibunaga waneigini aguaneneru dewaore hongohe bu holebira. Ani biragola ibuni howa hameigini dindi tara tara bibahendeha karu biamogo bialu mo bayale helolebero. \v 19 I̱na ibu waneigini aguaneneru bibahendeme Anduane Homogo i̱ninaga bi larogo hale howa talialu helobi mana tigabi bulene ngaru bialu helobi Abarahama ibugua lamialu helonaga ibu dabo heledogoni. Ai i̱na bilimu larugo tigua hale halu biyagua i̱na nde tihondo bule lalu lo wirugoni biaore bulebero, lo mitangi bini. \p \v 20 Ani lowa Anduane Homogohanda Abarahamahondo lalu, Bi lolene dewaore Sodomo Gomorala tanoni mana ko timbuni ngagonaga lolene nga. \v 21 Anidago ai wali agali uruni tigua mana agobi bialu henedabe handama poro, lene. \p \v 22 Ani bialu agali kirali biago libu Sodomo tano pole piyagola Anduane Homogo ibu Abarahamala emene hondo hene. \v 23 Ani howa Abarahama ibugua Anduane Homogo heagoria hapara howa bi maru ogodagua hale halu lalu, Í̠na agali maru bayale heagua uruni heba wali agali ko biaga karu heba bo wahai holeberebe. \v 24 Agali bayale pira duria (50) tano ogoniha heagua urunibi bibahende ko biaga karu heba bo waholebe. Agali pira duria uruni mitangi halu tano ogoni ngelo waholebe. \v 25 Agali bayale tigabi karu ko biaga karu heba bamaga holenego liaheda. Agali bayale biaga ko biagabi mana mbiraoregome dambi hai holene nakarulape. Dindi bibahendenaga Dabaga kagome mana tigabi ngadagua tale bulene nga, lene. \p \v 26 Ani layagola Anduane Homogohanda ogodagua ladai bini. Sodomo tanoha agali tigabi pira duria (50) uruni heagua ti bibahende mbirago ereba nahe hai holebira, lene. \p \v 27 Ani layagola Abarahama ibugua lone hale halu lalu. Anduane Homogo-o i̱na í̠hondo bi dewa hale harogonaga manga nahabe. I̱ galone nabulene bame nahabane kogoni. I̱na ogoale bibeheda lalu mbira labe naheore kogoni. \v 28 Ai agali bayale pira duria (50) nahe pira mariani duria (45) heagua nde duriali nigome tubagi haruago wahalu uruni heba bo waharo loleberebe, lene. Ani hale hayagola Anduane Homogo ibugua ladai bialu lalu, Agali bayale pira mariani duria (45) heagua i̱na tano ogoni mo ko naholebero, lene. \v 29 Abarahamahanda lone lalu, Agali pira maria (40) hangu bayale heagua nde agua buledabe, lene. Ani hale hayagola Anduane Homogohanda ladai bialu lalu, Agali pira maria (40) bayale heagua nde i̱na tinaga tano mo ko halu tini heba ba nabulebero, lene. \p \v 30 Ani layagola Abarahama ibugua lone lalu, Anduane Homogo-o i̱na bi lone hale harogo keba nahabe. Ainde agali pira tebira (30) heagua agua buleberebe, lene. Ani layagola Anduane Homogohanda ladai bialu lalu, Agali pira tebira (30) hangu bayale heagua nde tano mo ko naholebero, lene. \v 31 Abarahamahanda lone dege hale halu lalu, Anduane Homogo-o i̱na bi dewa laabo harogonaga keba nahabe. Ai agali pira kira (20) hangu bayale heagua nde agua buleberebe, lene. Ani layagola Anduane Homogohanda ladai bialu lalu, Pira kira (20) bayale heagua tano mo ko naholebero, lene. \p \v 32 Ani layagola Abarahama ibugua lone lalu, Anduane Homogo-o aiore nde keba nahabe. Bi mbiraore hangu hale harogo agali pirali bayale heagua nde agua buleberebe, lene. Ani layagola Anduane Homogohanda ladai bialu lalu, Pirali bayale heagua nde tinaga tano mo ko naholebero. Agali bayale uruni tibi ereba naholebira, lene. \p \v 33 Anduane Homogo ibu bi uruni lai halu piya handala Abarahama ibu nde ibuni andaga dai bini. \c 19 \s1 Sodomo wali agalirume mana ko bialu henego ogo \p \v 1 Lode ibu nde Sodomo tanonaga panga haraba wali agali ngoai haga hama wiagoha berearia dahuliyali kirali ala Anduane Homogo heba Abarahama berearia ibiyago labo ibini. Lode ibugua abale heyalu libu ibiyago ngola hole pene. Puwa ibu ge duli hanga ho biruwa bulu palialu denguime dindi ela ho biruwa lalu, \v 2 Agali timbuni-o aiore i̱ libunaga biabe bia haga kogo i̱ andaga ma. Libunaga geru wayawaya balu mbiraga i̱ andaga palialu ega bi laragola nde pilibulo, lene. \p Ani layagola libugua ladai bialu lalu, Ani ndo iya wali agali ngoai hagagoria palueberaba, lene. \p \v 3 Ani layagola Lode ibugua hongo howaore ma laabo hayagola nde ti haru Lode andaga pene. Puwa Lodehanda agali ibunaga biabe bia haga hearuhondo lamialu, Mberedi yidi nahe hiralu tomo dendebi maru libu nelo dawalimu, lene. Ani layagola tigua tomo ani dawa yalu ibiyagola libugua tomo biago nalu berene. \p \v 4 Libu palia nabiaore dege Sodomoali hearume anda libu bereago tagiraha ho mabu biai hene. Igiribi agali wahebi Sodomo tanoni hearuni bibahendeore ibai hene. \v 5 Ani ibuwa tigua Lode olowa lalu, Agali kirali í̠ andaga palima ibiyago labo agoha padabe. Libu iname yuluma̱ya tagira ibila, lene.\x + \xo 19.5 \xt Hgn 19.22-24\x* \v 6 Ani layagola Lode ibu tagira puwa panga hongo howa paya tagi halu \v 7 ibugua tihondo ogodagua lamialu lalu, I̱naga nenegeru-o hale halimu. Tígua mana ko ogonidaguaore bulene nawi. \v 8 I̱ wane kirali agali baba nahene bedago ogoni labo nde tínaga hame ledamigo ale libuha bia halimulo i̱na libu haru tagira ibuliyago. Agali kira ogolabo dege i̱ andagaha palelowa i̱nime handaya halu mamage holebero. Anigo tígua libuhondo mana ko mbira nabilimu, lene. \p \v 9 Sodomoali biarume Lodehanda layago hale howa lalu, Lode í̠ dindi haluni tarali howa inahondo mana labe nahego í̠ habagi halu pu. Í̠ habagi habe laramago hale nahariyagua iname agali ogoni libu mo ko halu í̠bi nde mo ko timbuni howa mo ngubiaore holeberama, lene. Ani lowa tigua Lode he̱la dai bialu anda panga bo gialole bini. \v 10 Ani bialu helowa agali kirali biago labome gi yatagi howa Lode tamuha gililo yamialu panga hongo howa payatagi hene. \v 11 Ani bialu libugua agali tagiraha hayarunaga de bibahende ndibulowa helayagola tigua anda panga biago handabe nahe hene.\x + \xo 19.11 \xt 2 Kin 6.18\x* \s1 Lode ibu Sodomo wahalu penego ogo \p \v 12 Agali kirali biago labome Lodehondo hale halu lalu, Í̠ damene maru tano ogoha kabe nahebe. Í̠ waneiginirubi í̠naga imane balibuni karubi í̠naga damene karubi bibahendeore tano ogo yu wahalu piai halimu. \v 13 Tano ogoha mana ko mbira mbirale ngaru biai halu bi mbira tara ale ngaru lalu biagadago iyame tano ogoni mo ko howa bo tangu delaraba. Anduane Homogo ibugua dindi ogoha ogonidagua bialu ka layago hale halu iyame tano ogo bo tangu wahole pudaba lenego íbu kaba, lene. \p \v 14 Ani laya handala Lode ibugua agali kirali ibu wane biago labo dabu bule lowa lawu henego ogoni labo hearia puwa lalu, Ai dindi ogo mo ko haragonigo abale tagira pialu ma. Anduane Homogohanda tano ogo áyu ogoniore mo ko haragoni, lene. Ani layagola libugua manda bialu hebiria Lode ibu tabirene hayabe toba hene. \p \v 15 Ega bi layagola dahuliyali biago labome Lodebi ibu one wane kirabi abaleore pudaba lowa mo daila halu lalu, Abale gerai ladaba. Wali agali o karu ereba hai holebiradagua tíbi ereba hai holigo í̠ onebi í̠ wanego labobi tí haru tano ogo abale wahalu pilimu, lene. \v 16 Ani layagola Lode ibunaga miniha yaleyale howa hendore bigi bialu hene. Ani bialu hearia dahuliyali biago labome tinaga gini gililo yalu tano yu wahalu tagira pene. Anduane Homogohanda Lode dara hayago hondowa ani bini.\x + \xo 19.16 \xt 2 Pi 2.7\x* \v 17 Ani buwa dahuliyali mende biagome lalu, Tíbi nde homoligo abaleore pilimu. Pialu howa handa dai nabilimu. Dindi ulini amu ngaruha nape tí homa nabuleyagua gerai lalu uyu hari bare ngagoha iraga halu puabo halu pilimu, lene. \p \v 18 Ani layagola Lodehanda lalu, Agali timbuni-o í̠na bibe laregonidagua bibe nahedago. \v 19 Ainde hale habe. Í̠na i̱ dara halu biamogo beregonigo hari bare amuraoredago wene harigani pialu kamaore tano abale bo tangu delaragola ina heba homamaga holigo agua buledabe. \v 20 Ai tano emene ko mbira amu ngago handa. Tano ogoni kawaredago ogoniha dege abale anda puwa bira do kamagola wali agali maru tandaga nararudagua namaga holeberama badago i̱ ogoniha poloma̱ya pudaba la, lene. \p \v 21 Ani layagola dahuliyali biagome lalu, Ogoniha karulapego pudaba. Tano ogoni bo de nalolebero. Ai dai ladaba. \v 22 Tí wene pialu kamiore i̱na mbirale mbira nabuleberogo pudaba, lene. \p Ti puwa Lodehanda lalu, Tano ogoni emene kooredago, lowa tano ogoni mini Soa wini.\f + \fr 19.22 \ft Soa ogoni inanaga bi lalu Emene.\f* \s1 Anduane Homogohanda Sodomo Gomorala bo tangu delenego ogo \p \v 23 Ni wene tagira ibalu heaore dege Lode ibu Soa tano abale anda pene. \v 24 Ani piyagola abaleore Anduane Homogohanda ege to̱le̱ ambuabi mini soloba kundibi heba ira deaore tano Sodomo Gomorala wiagoria ibira helene.\x + \xo 19.24 \xt Md 10.15, 11.23-24, Lg 10.12, 17.29, 2 Pi 2.6, Yu 7\x* \v 25 Ani biyagola tano ogoninaga dindi ulini wiago labo heba do mundulo wa helene. Wali agali tano ogoniha hagadarubi mbirale mbirale bibahendeore uruniha hearubi do mundu lai helene. \v 26 Anigo Lode heba ibu one wanerubi ti harigani pialu howa Lode one ibu handadai bialu hearia abaleore mo ibikui bu hinalu naina ema nabi ira tili haradagua bini.\x + \xo 19.26 \xt Lg 17.32\x* \p \v 27 Egerebagiore Abarahama ibu abe dege Anduane Homogola bi lalu haribigoria pene. \v 28 Puwa Sodomo tano Gomora tanobi ogonihayagi yu dindi wu banga biaruha handape halu hearia hagua timbuniore biyago hendene. \v 29 Ngode Datagaliwabehanda yu dindi uruniha tano wiaru bibahende bo hilo delai halu Lode dege Abarahama mitangi howa bo dela nabi yo pialu tagira pelene. \s1 Moaba Amonola hameigini henego ogo \p \v 30 Lode ibu tano emene Soa biagoha holene gi biyagola tano ogoni wahalu ibu wane biago labo haru halu uyu hari bare wiagoha hole pene. Ti pialu egeanda mbira hearia handa walia howa ogoniha hene. \v 31 Ani howa wandari wahene biagome mende heyogone biagohondo ogodagua lamialu, Ai iya aba wahe hayadago abale biaga wiyadagua iya dabu bulene dindi bibahende ngaruha agali mbira naheda. \v 32 Ainde iya aba \w waini\w* iba dewa nowa mo luluya helo hambu mibiya. Ibuni luluyu ngelowa iyane haru palerabagola nde waneigini holebira. Ani biragola dindi bibahendeha wali agali lone haame helo, lene. \v 33 Ani lowa mbiraga hayagola wandari biago labome libu aba waini iba dewaore nelo hambu miyagola nowa bu luluyu palene. Palearia wandari wahene biago puwa ibu abala mandagi palene. Waini iba dewa biagome agali biago mo luluya heagola ibu waneme biradago manda nabi hene. \p \v 34 Horo mendengi wandari wahene biagome lalu, Abale mbiraga i̱ abala paliribago ai áyu mbiraga nde iya aba ogonidagua luluyu ngagola í̠la paliribadagua libu palilibulo. Ogonidagua berabagola iya waneigini mani dindi bibahendeha lone haame holebira, lene. \v 35 Ani lowa mbiraga mendengi wandari biago labome libu aba waini iba dewa nelo hambu muwa luluyu paleagola wandari heyogone biagola palene. Ani biyagola libu aba ibu mini naibi abale mbiraga paliyadagua dege paluwa ibu wane biagome biaruago manda nabi palene. \v 36 Libugua ogonidagua bialu libuni waneigini libu abanaga taba honole gali bere berene. \v 37 Wandari wahene biago ibugua igiri mbira taba honowa igiri ogoni ibu mini Moaba wini. Ani wiyagola Moaba wali agali áyu karunaga mamali ogoni ibu hene.\f + \fr 19.37 \ft Moaba ogoni inanaga bi lalu, I̱ abaha howa ibini, laga.\f* \v 38 Wandari mende biago ibuguabi igiri dege taba honowa igiri ogoninaga mini Benami wini. Áyu wali agali Amono hameigini karuni tinaga mamali ogoni íbu hene.\f + \fr 19.38 \ft Amono ogoni i̱nanaga bi lalu, Igiri i̱ni damene darama mbiraoreha howa ibini, laga.\f* \c 20 \s1 Abarahama Abimelegelanaga bite ogo \p \v 1 Abarahama ibu Mamere dindi wahalu puwa Negebe dindiha Kadese Suala hengene wiagoria pu hene. Ani buwa mani ibu one Sara libu pialu Gera tano wiagoria anda pene. \v 2 Ogoniha pu howa Abarahamahanda Gera wali agali bu hearuhondo lalu, Sara ibu i̱ mbalini beda, lene. Ani layago hale howa Geranaga Kini Abimelege ibunaga biabe bia haga hearuhondo lamialu lalu, Sara ibu i̱ dabu buliya haru ibule pudaba, lene.\x + \xo 20.2 \xt Pig 12.13, 26.7\x* \v 3 Ani lowa mbiraga Ngode Datagaliwabehanda Abimelege palearia ibu emagaha ha pani howa lalu, Wali o haru ibirigoni agali onego í̠ homolebere, lene. \p \v 4 Ai Abimelege ibu Sarala mandagi palia nabi heariago ibugua lalu, Anduane Homogo-o i̱ ko mbira nabigo í̠na agali mbirame mana ko mbira nabi kagola agali ogonibi ibu damenerubi bo waholeberebe. \v 5 Abarahama ibunime wali ogoni ibu mbalini lalu langiyago. Wali ogo ibuguabi Abarahama ibu mbalini lalu langia dege biya. I̱na wali ogoni damu pirudago tigabi birudalo manda bido. Kagua mbira i̱na nabi kogoni, lene. \p \v 6 Ani layagola emagaha dege Ngode Datagaliwabehanda ladai bialu lalu, Ogoni henene. Í̠na mana tigabi wiadagua birigola i̱nime í̠ wali ogonila mandagi palia nabibelo mo habo larugoni. \v 7 Wali ogoni i̱naga bi mana \w latagi\w* haga agali mbira onego áyu ogoni abale dai bilabe. Ibugua í̠ homoligonaga bi la helo ani bibe. Anigo í̠na wali ogoni ibu agalini andaga daibi nalariyagua í̠nibi wali agali í̠ damene bu karubi bibahende homaiore holeberemi, lene. \p \v 8 Ega bi layagola Abimelegehanda ibunaga agali haguane hearu olo ngoai howa Anduane Homogohanda bi lamiyago bibahende tihondo lamiai hene. Bi uruni layago hale howa ti bibahendeme giore hene. \v 9 Ani howa Abimelege ibugua Abarahama olalu íbu lowa hale halu lalu, Í̠na mana ogonidagua biridagoni agiale biribe. I̱na í̠hondo agi birugonaga i̱ damenerubi i̱nibi bibahendeore pani nai holoma̱ya mo pe haribe. Í̠na mana ogonibi biridagoni tiga nabialu nabiore biridagoni, lene. \v 10 Ani lowa Abimelege ibugua bi laabo halu lalu, Í̠na mini agua wuwa mana ogonidagua biribe, lene. \p \v 11 Ani layagola Abarahamahanda ladai bialu lalu, Agali dindi ogoha kamiru tígua Ngode Datagaliwabehondo gi nahaga howa i̱ one aribia halu i̱ bo waholigonaga gi haru. \v 12 Bi ogoni henene dege Sara ibu i̱ mbalinigo iyanaga ai̱ya tara tara howa iya aba mbiraore hangugo nde iyane dabu bini. \v 13 Ngode Datagaliwabehanda i̱naga dindi andaru i̱naga damenerubi bibahende wahai halu pobe laya handala tagira pialu howa i̱na Sarahondo ogodagua laruli, Dindi mbiraha porabago pialu howa í̠na i̱hondo mana tigabiore bulene hame lariyagua nde Abarahama mbalini bedo labe, laru, lene. \p \v 14 Ani layagola Abimelegehanda Abarahama ibuni hearia Sara haru dai bini. Ani haru dai buwa ibugua nogo sibiru bulumagaru wali agali garabaya biabe ale bia hagaru dewaore Abarahama mini. \v 15 Ani mialu howa ibugua Abarahamahondo lalu, Ai dindi o ngaruni handa. Dindi uruni bibahende i̱ninaga ngogonigo í̠ dindi uruni hobane mbiragoha hole hame lariyagua nde karulape, lene. \v 16 Ani lowa ibugua Sarahondo lalu, Ainde mana liahe birugonaga taga domalu muni kuni siliba daosini mbira (1,000) í̠ mbalini Abarahama mule manda bido. Anidagua berogola wali agali í̠ baba mandagi haga karu tigua í̠na kagua mbira biridalo manda nabulebira, lene. \p \v 17-18 Anduane Homogohanda Abimelege ibu damene wali berearu bibahendenaga tombeha waneigini biraga mugube mo wahayagola wali uruni waneigini taba hanabe nahe berene. Abarahama one Sara Abimelegehanda yamo haru piyagonaga Anduane Homogohanda ogoni miadai bini. Ani biyago hondowa Abarahamahanda Ngode Datagaliwabehondo bi la hayagola nde ibugua Abimelegebi ibu onebi wali garabaya biabe ale bia haga berearubi ti mo bayale howa wali urunime waneigini lone taba hanabehe berene. \c 21 \s1 Sarahanda Aisaga taba henenego ogo \p \v 1 Anduane Homogohanda Sara biamogo bulebero lalu abale lo wiyadagua bialu biamogo bini. \v 2 Sara ibu gali bere biruwa ibugua Abarahamabi agali wahe heagola igiri mbira taba henene. Ngode Datagaliwabehanda horo ogoningiore taba honolebere lalu abale lo wiyagongiore igiri ogoni taba henene.\x + \xo 21.2 \xt Hi 11.11\x* \v 3 Taba hanayagola Abarahamahanda igiri gali ogoni mini Aisaga wini. \v 4 Sarahanda Aisaga taba hono bereane horo halira piyagola Ngode Datagaliwabehanda bibe lalu mana lamiyadagua bialu igiri gali ogoninaga \w dongone\w* poda mabu bini.\x + \xo 21.4 \xt Pig 17.12, Ab 7.8\x* \v 5 Abarahama ibunaga mali handari mbira (100) hayagola ibu one Sarahanda Aisaga taba henene. \v 6 Taba honowa Sarahanda lalu, Ngode Datagaliwabehanda i̱ dara halu biamogo biyadagonaga turu ho biruwa oba halu bedogoni. Ainde wali agali mani holebirarume i̱naga bi te ogoni hale howa ti i̱na turu harogoha turu hatago holebira, lene. \v 7 Sarahanda la dege bialu lalu, Abale wali agalime Abarahamanaga waneigini mbira Sarahanda taba hono birulubada lagago ai áyu Abarahama ibuni agali wahe kangi i̱na ibu igini mbira taba honowa andu mialu bedogoni, lene. \p \v 8 Igiri biago ibu anda halu wahe howa ibu ai̱ya andu waho heagola Abarahama ibugua turu howa ibu igininaga tomo timbuniore dawene. \s1 Abarahamahanda Hega Isimalela talu pelenego ogo \p \v 9 Iyibi wali Hega ibugua igiri mbira Abarahamanaga ala taba henene. Horo mbirungi igiri ogoni ibu Sara igini Aisagala gini bialu hearia Sara ibu hendene. \v 10 Ani hondowa Abarahamahondo lalu, Wali biabe bia haga ogoni ibu igini heba talu pelabe. Garabaya biabe ale bia haga ogoni iginime í̠naga paluni í̠ igini Aisaga ibu hangu hai holene ngago maru ibu mo holigo talu pelabe, lene.\x + \xo 21.10 \xt Ga 4.29-30\x* \p \v 11 Bi ogoni layagola Abarahama ibu Isimalebi nde ibu igini dege biagoha ibu miniha genda ho hene. \v 12 Ani heagola Ngode Datagaliwabehanda Abarahamahondo lalu, Wali garabaya biabe ale bia haga Hega ibu iginilanaga genda nahabe. Wahalu Sarahanda bi larago hale halu bia laradagua bibe. Í̠naga waneigini aguaneru Aisagaha howa hama tagira polebira.\x + \xo 21.12 \xt Lm 9.7, Hi 11.18\x* \v 13 Ainde wali garabaya biabe ale bia haga ogoni igini ibunaga damenebi nde dewa dege holebiragonaga mamali ibu holebira. Ibubi nde í̠ igini dege kagoni, lene. \p \v 14 Horo mendengi egerebagiore Abarahama ibugua tomoru iba be nogo meme dongoneme wabini mbiraha iba hambu to̱lowa Heganaga payani mo ya hene. Ani buwa Abarahama ibugua igiri biago Hega mialu, Libu pudaba, lene. Ani biya handala Hega ibu dindi ko wali agali nahaga Beaseba dindi wiagoha puwa ogoniha ibaga bialu berene. \v 15 Ani bialu howa iba biba hayagola Hega ibugua igiri ira tene wiagoha berelene. \v 16 Ani berelalu ibu igini homarago nahondole lowa mabu tu mbira ale birule pene. Ani biruwa nde Hega ibu dugu bialu biru wini. \p \v 17 Ngode Datagaliwabehanda igiri biagome dugu biyago hale hene. Hale hayagola dahuliyali mbira dahuliya andaga howa Hegahondo oladali howa lalu, Hega-o agua biyabe. Í̠na gi holene nawi. Ngode Datagaliwabehanda igiri dugu biayuago hale hayago \v 18 ai í̠ heyalu puwa igiri gini mule pu. I̱na ibunaga waneigini aguaneneru mo dame bia halu dewaore helolebero, lalu lene. \v 19 Ani lowa Ngode Datagaliwabehanda Heganaga de mo ngala hayagola handa amu halu hearia iba biraga uli mbira wiaria hendene. Ani wiaria handalu Hega ibugua abale puwa iba be nogo dongoneme wabini biagoha iba hambu yalu dai buwa ibu igini nelo mini. \p \v 20 Igiri biago Ngode Datagaliwabehanda amu wali agali nahaga wiagoha dege halu anda howa hongoheore hene. Ogoniha howa ibuguaore danda timuru yulenenaga dolomini howa pari wayali hene. \v 21 Ibu Parana dindi ko wali agali nahaga ogoniha halu anda hayagola ibu ai̱yahanda Iyibi wandari mbira ibu dabu bilo haru ibini. \s1 Abarahamahanda Habo Nalolene bi Abimelegela lo winigo ogo \p \v 22 Horo ogoningi Abimelegebi ibunaga ami agali haru haga haguane mbira mini Pigolo heagobi libu haru Abarahama hearia puwa ibuhondo lalu, Í̠na bialu keruni damene bibahendeha Ngode Datagaliwabe ibu í̠ heba dege bialu haga kegoni.\x + \xo 21.22 \xt Pig 26.26\x* \v 23 Ani haga kegonigo ai í̠na Ngode Datagaliwabenaga deni howa heneneore i̱bi i̱ waneigini aguaneneru bababi mo hondo nahe bayale tigabi bulene ngadagua bialu holebero lalu bi ogoni lo wibe. I̱na í̠hondo mana bayale dege bialu haabo harugoni. Anidagua dege í̠na i̱hondobi nde dindi í̠ bai nale o íbu kegoriani howa mana bayale dege bialu holebero lalu lo wibe, lene. \p \v 24 Ani layagola Abarahamahanda ladai bialu lalu, Í̠na bi o laregonidaguaore bulebero, lalu lowini. \p \v 25 Ani lowiyagola howa Abarahama ibugua iba hambiagane uli mbira winigo Abimelegenaga biabe bia haga agali bu hearume ti karulenego ogoni nakarulape biya lalu Abimelege lamini. \v 26 Ani lamiyagola Abimelegehanda ladai bialu lalu, Ogoni biyago i̱ manda nabi haruda. Í̠na abale langia nabi áyu dege laregoni hale haro, lene. \v 27 Ani layagola Abarahamahanda nogo sibi bulumagaru tale buwa maru Abimelege mialu libugua habo nalolene bi lowini. \v 28 Ani lo wialu howa Abarahamahanda ibunaga sibi angibuni hinu hearu aria dalua hearu karia sibi maru heba hearia tale bialu naina dababagi ho helene. \v 29 Ani heleagola Abimelegehanda ibuhondo hale halu lalu, Uruni agi bulenaga talebu dababagiho helarebe, lene. \p \v 30 Ani layagola Abarahamahanda ladai bialu lalu, I̱na nogo sibi dalua hinulene egene o ngerogoni irane iba hambiagane uli ogoni heneneore i̱nime wa winigo mo walia halu ngerogoni haru ha, lene. \p \v 31 Nogo sibi biaru mialu howa libu haru habo nalolene bi ogoriani howa lowini. Ani lo winidagoni mitangi bialu dindi ogoni mini Beaseba wini.\f + \fr 21.31 \ft Hiburu bi lalu, Mini Beaseba ogoni inanaga bi lalu, Habo nalolene bi lo winigonaga iba uli ogoni, laga.\f* \v 32 Libugua habo nalolene bi ogoni Beaseba dindi ogoriani howa lai halu Abimelegebi ibunaga ami agali haru haga haguane Pigolobi libu haru Pilidia dindiha dai bini. \v 33 Ani piyagola Abarahama ibu nde Beaseba dindini howa ira mbira hengene. Ani hongowa Anduane Homogo ibu Ngode Datagaliwabe Haluhe Haabobo Haga kago mitangi bialu lotu lalu hene. \v 34 Ani bialu howa Abarahama ibu luore Pilidia dindiha haabo hene. \c 22 \s1 Ngode Datagaliwabehanda Abarahamahondo lalu, Aisaga i̱hondo loma bialu bo delabe, lenego ogo \p \v 1 Mani Ngode Datagaliwabehanda Abarahama ba hondole ibu olowa lalu, Abarahama-o, layagola Abarahama ibugua ladai bialu, Ya-o i̱ kogoni, lene.\x + \xo 22.1 \xt Hi 11.17-19\x* \p \v 2 Ani layagola Ngode Datagaliwabehanda lalu, Í̠ igini mbiraore hangu gubalini hariligoni haru halu Moraia dindiha hari mbira i̱na walia holeberogoha pobe. Hari ogoriani í̠na Aisaga i̱hondo loma bialu irani bo delabe, lene.\x + \xo 22.2 \xt 2 Bit 3.1\x* \p \v 3 Ani laya handala egerebagiore hayagola Abarahamahanda nogo dongibi ibunaga biabe bia haga igiri kiralibi Aisaga heba pole manda manda bini. Ani bialu tigua ira maru lomabu mulenaga delole gabu mandabu yalu hari nene mbira Ngode Datagaliwabehanda pobe layagoha pole pene. \v 4 Pialu howa horo tebonengi hari nene pole piyago kaundia dege wiaria hendene. \v 5 Ani hondowa Abarahama ibugua igiri biabe bia haga biago labohondo lalu, I̱ igini iyame Ngode Datagaliwabe mitangi bialu lotu lole amugoha porabago libugua nogo dongi heba ogoria halibu. Emene howa abale dai bulubago, lene. \p \v 6 Ani lalu lomabu delolene ira Aisaga ibugua yilo gabu mialu Abarahama ibunime ira dene hede yalu ayu nabi mbira ya bialu pene. \v 7 Libu harigani pialu howa Aisagahanda lalu, Aba-o, layagola Abarahamahanda lalu, Igini-o agua biyabe, lene. Ani layagola Aisagahanda hale halu lalu, Aba-o ira hede yalu delolene gabu yalu bidabago lomabu delolene nogo sibi igini hungubalua mbira ago haru kabagobe, lene. \p \v 8 Ani layagola Abarahamahanda ladai bialu lalu, Igini-o iyame lomabu delabiya nogo sibi igini hungubalua Ngode Datagaliwabe ibunime ngulebirago, lene. \p \v 9 Ani lalu libu hari nene polebiribigoria anda puwa lomabu delaga dabu mbira abale bu helowa ira gabu yaribigo ogoriani manda mandabu ngelene. Ani ngelowa Abarahamahanda ibu igini Aisaganaga gi ge pume minu kabu buwa ira gabu manda mandabu ngelayagoria wia dambi hene.\x + \xo 22.9 \xt Ya 2.21\x* \v 10 Ani buwa Abarahamahanda ibu igini Aisaga ayu nabime bole manda bini. \v 11 Bole manda bialu heaore Anduane Homogonaga dahuliyali mbirame dahuliya andagaha howa olalu lalu, Abarahama-o Abarahama-o, layagola Abarahamahanda ladai bialu lalu, Ya-o i̱ kogoni, lene. \p \v 12 Ani layagola dahuliyali biagome lalu, Í̠naga igini mbiraore ogoni hangu mo ko halu ba nabulego ibu pume dabaho ngeledegoni hadapeha. Í̠na ogonidagua beregome Ngode Datagaliwabenaga andaneha ko lalu walia harigo manda bidogoni, lene. \p \v 13 Ani laya handala Abarahama ibu handa amu nana bialu hearia nogo sibi wangabe mbira ira gini gene dewa heagoha hanaho wiaria hendene. Ibugua Aisaga loma bialu bo delole biyadagua nogo sibi ogoni aribia halu bo delene.\fig Abarahama ibu handa amu nana bialu hearia nogo sibi wangabe mbira ira ginigene dewa heagoha hanaho wiaria hendene.|src="Lear 04.tif" size="1" ref="(22.13)" \fig* \v 14 Ani buwa dindi ogoni, \p Anduane Homogohanda Ngiaga ka, lalu Abarahamahanda mini ogoni wini. Wali agali áyu karu tiguabi, Anduane Homogonaga hari ogoriani mbirale buru palego ngiaga ka, laga nga. \p \v 15 Anduane Homogonaga dahuliyalime Abarahama halu mende olowa bi ogodagua lamini. \v 16 Anduane Homogo i̱na i̱ninaga minini howa bi heneneore mbira agua laro. Í̠naga igini mbira hanguda lowa wa naharigodago i̱na í̠hondo mana bayaleore bulebero.\x + \xo 22.16 \xt Hi 6.13-14\x* \v 17 Ai i̱na í̠hondo mana bayale dege berogola í̠naga waneigini aguanebi aguanalirubi ti dewaore harini yapibiya kaligobi halu iba angeniha ibamu ngaligobi holebira. Ani buwa mani tigua tinaga waitigi karu bo podalu uruninaga dindini tano ngaru ti aribia howa karulo holebira.\x + \xo 22.17 \xt Hi 11.12\x* \v 18 Í̠na i̱naga bi hale halu bia larudagua birigonaga i̱na í̠nibi í̠naga aguanene mani holebirarubi tí bibahende biamogo bialu kogo hondowa wali agali dindi bibahendeha karu tigua nde i̱hondo lalu, Inabi biamogo biahabe, lalu holebira, lene.\x + \xo 22.18 \xt Ab 3.25\x* \p \v 19 Ani layagola howa Abarahama Aisagala igiri biabe bia haga biago labo hearia dai bialu ti haru mandagi Beaseba dindi dai bialu Abarahama ibu dindi ogoniha haabo hene. \s1 Naho aguanene henerunaga mini uru \p \v 20 Mani howa Abarahama ibu hale halu hearia wali Miligahanda igiri halira taba hanaya, layane hale hene. Wali Miliga ogoni ibu Abarahama hamene Naho one berene. \v 21 Igiri uruni tinaga mini uru. Wahene Usu hene. Ani bialu igiri mende mini Busu ibu hamene Kemuelela hene. Kemuele ibu Arama aba hene. \v 22 Igiri marubi nde uru hene. Kesedebi Hasobi Pilidasabi Yidilababi Beduelebi ha dege bini. \v 23 Beduele ibu wandari Lebega aba hene. Igiri halira uruni Abarahama hamene Naho one Miligahanda taba henene. \v 24 Naho ibu one wali mende mini Leuma berenego ogoni ibuguabi nde igiri maria taba henenego mini uru Teba Gahama Tahasa Maga imaru taba hanaga bini. \c 23 \s1 Abarahamahanda Sara homayagola hora hole dindi yolo binigo ogo \p \v 1 Abarahama one Sara ibu mali handari mbirani pira kirani huniane karia (127) hayagola \v 2 ibu Kenana dindini Kiriada Araba tano mini mende Heberono laga wiagoria homene. Ani homayagola Abarahamahanda dara timbuni howa dugu bialu hene. \p \v 3 Ani bialu Abarahama ibugua Sara ani tongolomu wia handala Hidiali hearu baba bi lole pene. Ani puwa ibugua tihondo lalu,\x + \xo 23.3 \xt Ab 7.16\x* \v 4 I̱ dindi tarali tí baba íbu harugoni. Ani harugo ai i̱ one homayagola hora holenaga dindi mbira ibunaga homali ngelo yolo bule hameledogoni, lene.\x + \xo 23.4 \xt Hi 11.9, 11.13\x* \p \v 5 Ani hale hayagola Hidiali hearu tigua lalu, \v 6 Agali haguane-o inanaga bi hale ha. Í̠ agali haguane dunini mbira kegoni laga kamagoni ndobe. Í̠ one inanaga homali bayale ngamaruha hora habelo. Ainde í̠nime homali ogoha hora hole lalu ngi laregola homali anduane kagome í̠ one ogohaore hora habelo ngulebira, lene. \p \v 7 Ani layago hale howa Abarahama ibugua wali agali bu hearuhondo ma podalu \v 8 lalu, Tígua i̱ one ogoha hora holene karulape larimiyagua nde Soha igini Eberono hale hadaba. \v 9 Ani hale haramigola ibunaga homali mini Magabela Egeanda laga amu Eberono dindi gibuni mbira ngagoria hora holiya ngilo. Tígua dindi ogoni i̱ mia lalu lamilimu. Ani lameramigola i̱na tínaga deni howa dindi ogoni i̱ damenerunaga homali wiaabo helonaga ti yolo tiga tiga bulene ngadagua buliya, lene. \p \v 10 Ani bialu Eberono ibunibi nde bi layaruni hale howa ti haru mandagi tanonaga pabe panga haraba wiagoria biruwa dege lalu hene. Ani berearia Hidiali bu hearu bibahende hale hai helo ibugua Abarahamahondo lalu, \v 11 Agali haguane-o i̱na bi larogo hale ha. I̱naga egeanda ogoni í̠na yolo nabibelo. Egeanda ogonibi dindi egeanda ogoriani ngarubi í̠ ngerogoni. I̱ damene bu karunaga deni howa dindi ogoni í̠ one hora habelo turu howa ngero, lene. \p \v 12 Ani layago hale howa Abarahama ibugua wali agali bu hearuhondo ibunaga ma podalu bulu palene. \v 13 Ani bialu wali agali bu hearunaga deni howa ibugua Eberonohondo lamialu lalu, Eberono-o í̠hondo bi langerogo hale habelo hameledo. Ai i̱na i̱ one dindi ogoriani hora holiya áyu í̠ yolo berogoni, lene. \p \v 14 Ani layagola Eberono ibugua Abarahamahondo ladai bialu lalu, \v 15 Agali haguane-o i̱na bi larogo nde hale ha. Dindi ogoninaga muni siliba genda magi kilo pira duria (50) hangu yolo karulapego. Ainde uruninaga galone iyame bi mbira lolene nawigo wahalu dindi ogoni í̠ halu í̠ one ogoniha hora habe, lene. \v 16 Ani layagola Abarahama ibugua hale halu harugo lowa muni siliba tale buwa agali biyinaya biaga hearunaga siliba genda magi handagadagua ibunime Hidiali hearunaga deni howa muni siliba pira duria (50) karulape dindi biago yolo bialu Eberono mini. \p \v 17 Anidagua bialu Eberononaga dindi Magabela ogoni Mamere dindi kaware dege winigo Abarahama ibu mini. Dindi ogoniha egeanda homali ogonibi dindi wiagobi ira bu hearubi Abarahama ibu hai hene. \v 18 Horo ogoningi howa Hidiali bi lalu henedarume dindi ogoni Abarahama ibunagaore wiragoni lalu manda biai ho hene. \p \v 19 Ani bialu Abarahama ibugua Kenana dindiha dindi emene Mamere wiagoha dege Magabela wiagoria ibu one Sara egeanda homali wiagoha hora hene. Dindi Mamere ogoni Heberono dindiha wini. \v 20 Ani binigo dindi ogonibi homali egeanda ogonibi Hidi hameigini tinaga ala winigo ai Abarahama ibu damenerunaga homali wia aribia hene. \c 24 \s1 Abarahamahanda Aisaganaga wali taya bia henego ogo \p \v 1 Anduane Homogohanda Abarahama biamogo biyagola ibugua biyago bayale dege bialu heane ai ibuni agali waheore hene. \v 2 Ani howa Abarahama ibuni waheore haruyane handalu agali mbira ibunaga biabe luore bialu haga henego ogoni olowa bi ogodagua lalu, Í̠na i̱naga ge dulini yaniho biruwa bi mbira buleore lalu hongo howa lowia. \v 3 Anduane Homogo dahuliya andaganagabi dindi bibahendenagabi Ngode Datagaliwabe kago ibunaga minini howa i̱ igini Aisaganaga waliore Kenana dindi ogoha bedago nadabu bia hole lalu lowiaore bia, lene. \v 4 Ani lowa lalu, Ai i̱ninaga dindi henene wirugoha dai buwa wali mbira i̱ igini Aisaga dabu bilo taya bibe, lene. \p \v 5 Ani layagola agali biagome ladai bialu lalu, Walime ibuni dindi andaru yu wahalu naibule layagua agua buledabe. Í̠ igini ibuni í̠ni dindi ogoniha haru dai biaguadabe be agua buliyadabe, lene. \p \v 6 Ani layagola Abarahamahanda ladai bialu lalu, I̱ igini i̱naga dindi ogoniha haru daiore nabibe laro. \v 7 Anduane Homogo dahuliya andaganaga Ngode Datagaliwabe kago ibunime i̱naga aba ai̱ya damenerubi i̱naga dindibi bibahendeore bu hea handala i̱ hangu haru tagira ibuwa dindi ogoore i̱naga waneigini aguanene holebiraru tihondo muleore lo nga. Ibugua ibunaga dahuliyali í̠ poleberegoha bamba halu pelaragola í̠na i̱ igininaga wali mbira bedaria handa walia halu haru dai bulebere. \v 8 Anigo walime manga layagua nde í̠na bi habo nalole lalu lo wirigome dariba naholebirago. I̱ igini dege ibuni dindi haru daiore nabibe laro, lene. \v 9 Bi lai heagola agali biabe bia haga biagome ibunaga gi Abarahama ge dulini yani howa bi habo nalolene hongohe lo wialu ibugua aniore biai hole, lene. \p \v 10 Bi lo ngelalu nde agali biabe bia haga biagome Abarahamanaga nogo kamele hearu aria pirani yári dabudabu wiaru maru mo paga howa yalu Mesebodemia dindiha Naho hearia pole pene. \v 11 Horo dewaore puabo halu alendo hayagola iba hambu ngoai haga mbira winiyagoria anda puwa ibunaga nogo kamele biaru mo palia howa berene. Alendo ogonidagua haragola walime iba hambu ibaga winiyago. \v 12 Ainde agali biago ibugua biruwa lalu, Anduane Homogo-o i̱naga agali haguane kagonaga Ngode Datagaliwabe í̠na i̱naga agali haguane kago nde daraore halu biabe áyu i̱na buleberogo bayale helo biamogo bibe. \v 13 Áyu i̱ ogoria bedoria wandari maru iba hambu ibulebira. \v 14 Ibiragola i̱na mbiragohondo lalu, Í̠naga be yidegonime iba noliya hambu ngi, larogola ibugua iba noliya hambu ngialu i̱naga nogo kamelerubi nelo hambu miyagua ogoni ibu í̠naga biabe bia haga Aisaga one berelo dabaridalo manda bulebero. Ani manda buwa i̱naga agali haguane biagohondo dara halu biamogo biridago hondolebero, lalu lene. \p \v 15 Agali biagome bi ogoni lalu bereaore dege wandari mbira Beduele wane Lebega berenego iba be payani yalu iba hambu ibini. Beduele ibu Miliga Nahola igini. Naho ibu Abarahama hamene hene. \v 16 Wandari Lebega ogoni ibu baya buruguleore mbira biruwa agalila mbira mandagi napaleneya. Ibu abale iba be payani yalu ibuwa iba hambu pialu dai bini. \p \v 17 Ani biyagola agali biabe bia haga biagome heyuwa gerai lalu abale Lebega ibiyago ngola howa lalu, Aiore í̠naga iba be ogoniha howa iba noliya hambu ngiaore bia, lene. \p \v 18 Ani layagola Lebega ibugua agali biagohondo lalu, Agali timbuni-o iba hambu ngerogo na, lowa iba hambu miyagola iba biago nene. \v 19 Agali biago ibu iba nai howa heagola Lebegahanda lalu, Í̠naga nogo kamele tibi nde iba karulape nalu nabe mangaore helo hambu muliya dege, lene. \v 20 Ani lowa Lebega ibugua iba hambu yu tone bialu nogo kamele iba naga wabu wini wiagoha odo berelayagola nogo biaru tibi nde iba karulape nene. \v 21 Ani biyagola agali biago ibu nde bi nale Anduane Homogo ibunaga biabe bibe layago agua birabe hondole berene. \p \v 22 Nogo kamele ti iba nai hayagola agali biagome nguira mbira ngolome wabini heneneyago Lebeganaga nguini da halu gi pagida ngolome wabini kira heneneyago gini wia halu bini. Gi pagidabi nguirabi muni dewaoreme yolo mibehe. Nguira o biagonaga genda magi garama duria wialu gi pagida genda magi garama pira pira (100) labolabo mialu bini. \v 23 Ani buwa agali biabe bia haga biagome Lebegahondo lalu, Aiore í̠ ai wanebe. I̱ damene ibirimadaru áyu mbiraga hangu í̠ aba andaga paluene henge mbira ngabe, lalu hale hene. \p \v 24 Ani layagola Lebegahanda ladai bialu lalu, Miliga Nahola igini Beduele ibu wane Lebega i̱ bedogoni. \v 25 Í̠naga nogo kamele ti tani nolenebi tí anda paluenebi henge dewa karulapeore nga, lene. \v 26 Ani layago hale howa Abarahamanaga biabe bia haga biagome dindini bulu paluwa Anduane Homogo mitangi bialu lotu lalu hene. \v 27 Ibugua lalu, Anduane Homogonaga mini yaraga haro. Ibu i̱naga agali haguane Abarahamanaga Ngode Datagaliwabe kago ibugua i̱naga agali haguane dara halu biamogo biaore biyadane hendedo. Dara kago walia halu i̱bi nde tiga tigaore i̱naga agali haguane Abarahama ibu dameneore andagani haru anda ibiyadagonaga turuore howa ibunaga mini yaraga haro, lene. \p \v 28 Ani lai hayagola wandari biago ibugua gerai lalu ibu ai̱ya berearia andaga abale puwa o biyaruni lamiai hene. \v 29-30 Lamiyagola Lebega mbalini Labana ibu nde bi layaru hale ha nguira gi pagidaru ngolome wabini wiaru handa bialu ibugua abale gerai lalu tagira pene. Puwa handalu hearia agali Abarahamanaga biabe bia haga biago ibu nde nogo kameleru helowa unu iba hambiaga biagoria hearia hendene. \v 31 Hondowa Labanahanda lalu, Agali haguane-o Anduane Homogohanda í̠hondo bayale biyadago. Í̠ ogoria nahe i̱na mbirale manda manda bialu í̠naga nogo kamele ti palelobi anda mo tiga bialu birugo mba, lene. \p \v 32 Ani laya handala Labana abale andaga pene. Andaga puwa Labanahanda ibunaga biabe bia haga agali hearuhondo lalu, Abarahamanaga biabe bia haga agali biago ibu heba ibiyadarubi tinaga ge waya waya bilo iba hambu midaba. Ani bialu nogo kameleni dabudabu yidaru mo pe halu bidaba, lene. \v 33 Ani biai halu ti tomo nelo dawa yalu ibalu hearia agali Abarahamanaga biabe bia haga biagome lalu, Tomo nane howa bi mbira ala lolebero, lene. Ani layagola Labanahanda lalu, Karulapego latagi harene, lene. \p \v 34 Ani layagola ibugua lalu, I̱ Abarahamanaga biabe bia haga kogoni. \v 35 Anduane Homogohanda i̱naga agali haguane Abarahama biamogo bialu bayale heleagola ibu áyu mbirale dewawi homogoore ka. Nogo sibi memebi bulumagabi dewa hinalu siliba ngolobi dewa dege wialu nogo dongi kamelerubi wali agali biabe bia hagarubi dewa dege halu bida. \v 36 Ibu one Sarahanda wali daguaheoreni igiri mbiraore hangu taba henenego ai i̱naga agali haguane ogoni ibugua ibunaga mbirale uruni bibahende ibu igini ogonihondo miai haya. \v 37-38 Ani binigo i̱naga agali haguane ogoni ibugua i̱hondo bi hongo howa lalu, I̱ igininaga waliore dindi áyu Kenana o kogoniha berene nadabu bia habe. I̱ninaga dindi teneore dai bialu i̱ni aba hamene karuha wandari bereagua i̱ igini dabu bilo damu dai bibe, laya. Ani lowa ibugua i̱hondo lalu, Ani buleore lalu bi habo nalole lalu hongo howa lowia, laya. \p \v 39 Ani layagola i̱na nde i̱naga agali haguane ogonihondo ogodagua laru. Ai wali ogoni ibugua i̱la haru dai bua nahayagua agua buledabe laru. \v 40 Ani larugola ibugua ogodagua laya. I̱ Anduane Homogonaga bi laragoore taliaga agali kogo ibunime ibunaga dahuliyali mbira í̠la haru poragola í̠na biabe berego bibahende bayale dege holebira. Ai i̱ igininaga wali mbira i̱ni damene haruagoha bedaria handa walia holebere. \v 41 Ani bialu i̱naga damene karia poregola tigua wandari mbira nanguleberama layagua nde bi habo nalole lalu lo wirigome í̠ dariba ho wiaabo naholebira laya, lene. \p \v 42 Agali biabe bia haga biagome laabo halu lalu, Áyu alendo iba hambiaga biagoria anda íbu howa i̱na i̱naga agali haguane Abarahama kagonaga Ngode Datagaliwabehondo ogodagua bi laru. Anduane Homogo-o í̠na i̱naga biabe berogo mo bayale helabe. \v 43 Áyu alendo ogoria bedoria wandari mbira ibiyagua i̱na ibuhondo lalu, I̱ iba noliya í̠naga iba be ogoniha hambu ngiaore berene, lolebero. \v 44 Ani larogola ibugua lalu, E̱ iba nabelo hambu ngerogo na. Í̠naga nogo kamele karunibi iba nelo hambu muliya, layagua í̠nime i̱naga agali haguane kagonaga wali ogoniore dabarida manda bulebero. \v 45 Bi ani lalu berewaria Lebega ibiya. Iba be payani yiniyago abale hambule ibaha dalipe halu piyagola i̱na lalu, Ainde iba i̱ noliya hambu ngiaore bia, laru. \v 46 Ani larugola ibugua abaleore iba be yupe halu iba hambu ngialu howa lalu, Agali haguane-o iba ogo na. Í̠naga nogo kamele karubi nelo hambu muliya, laya. Ai iba nai harugola ibugua nogo kamelerubi hambu miya. \v 47 Ani biyagola i̱na ibuhondo lalu, Í̠ ai wanebe, lalu hewaria ibugua lalu, Miliga Nahola igini Beduele ibu wane i̱ bedo, laya. Ani layagola i̱na ibunaga nguirabi gi pagidabi wia haru. \v 48 Ogonidagua buwa i̱na Anduane Homogo Ngode Datagaliwabe mitangi bialu ge duli hanga howa lotu lalu haru. I̱naga agali haguane Abarahamanaga Ngode Datagaliwabe ibugua Abarahama ibuni hameneore andagani haru ibiyadago manda buwa ibunaga mini yaraga harugoni. Ai wandari ogoni i̱naga agali haguane ibu igininaga dabu bia hole haru holiya lo manda biru. \v 49 Ai tígua i̱naga agali haguanehondo mana bayale tigabi bule lo manda birimiyagua nde bi áyu ogoniore ladai bilimulo hame ledo. Ndo ogonidagua bulene hame nalarimiyagua nde i̱na mbirale mbira agoale bibehedabe hondoliya, lene. \p \v 50 Ani leagola Beduele Labanala libugua ladai bialu lalu, Anduane Homogo ibunime urunidagua binidago iname bi mbira lolene nawida. \v 51 Lebega o bedagoni Anduane Homogohanda layadadagua bialu ibu í̠naga agali haguane igini dabu bilo haru pu, lene. \p \v 52 Agali biabe bia haga biago ibugua bi bayale layago hale halu ibu bulu palialu Anduane Homogo mitangi buwa lotu lene. \v 53 Ani buwa ibugua mani yári bayale damene ngolome silibarume wabinirubi aga bayalebi Lebega ibu karulelo mialu maru wandari aba ai̱yala mialu yári maru nde wandari mbalini Labana mialu bini. \p \v 54 Bi lai halu Abarahamanaga biabe bia haga biagobi agali maru ibu heba ibiyarubi ti biruwa tomo ibabi nalu bialu palene. Egerebalene palu heyuwa Abarahamanaga biabe bia haga biagome lalu, Áyu ogoningi dege i̱naga agali haguane karia dai bulene hamelo kogoni, lene. \p \v 55 Ani layagola wandari ai̱ya mbalinilame lalu, Wandari ogoni horo piru agima nde inane biruluma̱ya berelo. Mani nde pilimulo, lene. \v 56 Ani layagola agali biabe bia haga biagome lalu, Anduane Homogo ibunime biabe timbuniore biyago. I̱naga agali haguane karia abale dai buleberogo tígua hapai nahalimu, lene. \v 57 Ani layagola tigua ladai bialu lalu, Iname wandari ibuninaga hame hale hami̱ya ibuni olowa íbu lama, lene. \v 58 Ani lowa tigua Lebega olalu íbu lowa ibuhondo hale halu lalu, Í̠ agali ogola polebe, layagola, E̱ polebero, lene. \v 59 Ani laya handala Lebegabi ibunaga biabe bia haga wali mbirabi libu haru agali Abarahamanaga biabe bia haga biagobi agali ibu heba ibiyarubi ti haru pole pene. \v 60 Pole pialu hearia tigua Lebega mo turu halu bi lalu, Mbalibuni-o í̠ore waneigini daga aulolebe tobahe daosini dewa ai̱ya birabelobi í̠naga aguanenerume tinaga waitigi karunaga wai buwa wayali halu tinaga dindi tano ngaru karulai helobi hamelo kama, lene. \v 61 Ani laya handala Lebega ibunaga wandari biabe biahaga marubi ti haru nogo kameleni biralu Abarahamanaga biabe bia haga agali biago heba pene. \p \v 62 Tigua hariga ibalu hea tambu Aisaga ibu iba gorene bere mbira mini, Ngode Datagaliwabe Haluhe Kagome I̱ Handaga Kagonaga, lagago ogoni ngelalu ibu bolangua halu Negebe dindini íbu hene. \v 63 Horo mbirungi alendo hayagola Aisaga ibu ibaga bialu datani tilitilia hangu buhe wiagoria howa handa amu halu hearia nogo kamele dewa ibiyaria hendene. \v 64 Lebega ibuguabi nde Aisaga hondowa ibu nogo kamelenaga erembirani berenego dalipe hene. Dalipe howa agali biabe bia haga biagohondo hale halu lalu, \v 65 Agali amu ina poleberemagoha howa ibiragoni aibe, lene. Ani layagola agali biabe bia haga biagome ladai bialu lalu, I̱naga agali haguane o ibiragoni, lene. Ani layagola Lebega ibunaga aga mbira emboneni tangi henenego yamuwa ibuninaga dengui buyi hene. \p \v 66 Aisaga ngola howa agali biabe bia haga biagome Aisagahondo o biyaruni bibahende ogodagua biya lalu lamiai hene. \v 67 Ani lalu Aisaga ibugua Lebega ibu ai̱ya Saranaga balai anda paluni heagoha haru puwa ibu dabu bini. Abale Aisaga ibu ai̱ya Sara homayagola dara dege howa henego ibu one Lebega dabu bialu dara holene embeda halu ibu oneore gubalini halu bu miniha dungulo hene. \c 25 \s1 Abarahama ibu igini aguanene maru henego ogo \p \v 1 Abarahama ibu mani wali mende mini Kedura dabu bini. \v 2 Ani dabu buwa wali ogoni ibugua igiri Simirana Yogosana Medana Midiana Isibaga Sua imaru taba hanaga bini. \v 3 Yogosana ibu Seba Dedanala aba hene. Dedana ibu Asurimi Ledusimi Lemimi uruninaga mamali hene. \v 4 Midiana ibu iginiru Ebabi Ebebi Hanogobi Abidabi Eledabi haga binigo uruni ti Kedura aguane hene. \p \v 5 Abarahama ibugua ibunaga paluni bibahende Aisagahondo miai hene. \v 6 Abarahama ibuni homa nabi howa ibu one mani dabu binigo igini bu henedaruni mo turu haga bialu mbirale migi biaga hene. Ani biaga henego ainde igiri uruni ti ibu igini Aisaga kagoria mandagi nahelo ti dindi kaundia ni tagira ibiragohayagi hole pudaba lene. \s1 Abarahama homayagola tigua hora henego ogo \p \v 7-8 Abarahama ibu turu haga bialu waheore howa mali handari mbirani pira kariani duria (175) hayagola ibu homene. \v 9 Ani homayagola ibunaga tingini ibu igini Aisaga Isimalelame Mamere dindini homali Magabela egeanda biagoha hora hene. Homali ogoni Hidi hameigini Soha igini Eberononaga egeanda winigo ogoniha hora hene. \v 10 Dindi ogoni Abarahama ibugua Hidialinaga yolo bini wini. Ani bini winigoha Aisaga Isimalela libugua homali Sara hora hene wiagoha dege Abarahama hora hene.\x + \xo 25.10 \xt Pig 23.3-16\x* \v 11 Abarahama homayagola Ngode Datagaliwabehanda Aisaga bayuwaore biamogo bialu hene. Anigo Aisaga ibu nde iba uli wene mini Ngode Datagaliwabe Haluhe Kagome I̱ Handaga kagonaga laga iba bereagoria dindi mbira kaware wiagoria ibu haabo hene. \s1 Isimalenaga igini aguaneneru henego ogo \p \v 12 Isimale ibu Saranaga garabaya biabe ale bia haga Iyibi wali mini Hega Abarahamala libu igini hene. \v 13 Ani henego Isimale igini waheneni howa daga lama pialu heyogone henego lamaro uru dege hene. Nebaiodo ibu igini wahene howa igini mende Keda tebone Adabele mane Mibisama \v 14 dauni Misima waragane Duma kane Masa hene. \v 15 Igini halini Hadada dini Tema pini Yadua beane Nabisi hombeane Kedema uruni haga bini. \v 16 Ani henego Isimale igini o biaruni ti hameigini hombearia (12) mani henerunaga mamali pigane ti hene. Tinaga mini dindi ti henedaruninaga mini winigo nga. \v 17 Isimale ibu mali handari mbirani pira tebirani karia (137) hayagola ibu homene. \v 18 Isimale aguaneneru ti Habila dindi Sua dindila hengeneha dindi wupe kagoha paluyu peda. Dindi Sua ogoni Asiria dindi pole hariga peagoria Iyibi dindi kaware ngelowa dege wia. Anigo hameigini uruni tini Abarahama aguanene maru hearu heba mandagi nahaga hene. \s1 Iso Yagabala taba henenego ogo \p \v 19 Abarahama igini Aisaganaga bi te ogo. \v 20 Aisaga ibuni mali pira maria (40) howa ibu one Lebega dabu bini. Lebega ibu hameigini Aramia aria Mesobodemia dindini agali mbira Beduele henego wane biruwa Labana mbalini berene. \v 21 Aisagahanda ibu oneme waneigini nataba hanayagola ibu one biamogo bia lalu Anduane Homogohondo bi layagola Lebega ibu wali gali bere berene. \v 22 Lebega tombeha waneigini kira biruwa gungu biayuane handalu ibugua Anduane Homogohondo bi ogodagua lene. I̱ha ogonidagua biaruagoni agidabe, lene. Ibugua Anduane Homogohondo bi layadagoni aginaga binidabe hondolenaga lene. \p \v 23 Ani layagola Anduane Homogohanda bi ogobi ladai bini. Wali agali hameigini kira í̠naga tombeha bedabigo í̠na hameigini kira ogoni taba hanarengi libu hongo haga haga buleberabi. Hameigini mbiragome mendego bope holebira. Pigane taba hanarego ibu maha halu maha taba hanarego ibu mo wahene haragola wahene ibugua lone heyogonenaga biabe bia haga holebira, lene.\x + \xo 25.23 \xt Lm 9.12\x* \p \v 24 Lebega waneigini taba honolene tu hayagola heneneore igiri kira taba henene. \v 25 Igiri pigane taba hanayidago ibunaga tingini daramabioreni iri dewaheyagola ibunaga mini Iso wini. \v 26 Hamene mende taba hanayagola ogonime ibu hamene Isonaga ge ayuendeni yaniho yalu ibini. Ani binigonaga ibu mini Yagaba wini. Aisaga ibuni mali pira waragaria (60) heagola Lebegahanda igiri ogoni labo taba henene. \s1 Iso ibuninaga wahene holene henge yu wahenego ogo \p \v 27 Igiri biago labo wahe halu Iso ibu tayanda irabuha taya haga mugubeyi hene. Yagaba ibu ibagaru nabi andaga hangu haga hene. \v 28 Aisaga ibugua ibu igini Isohanda nogo ega bo yalu ibiraru nolenaga turu howa ibu Iso dege gubalini haga hene. Anigo Lebega ibu nde Yagaba gubalini haga berene. \p \v 29 Horo mbirungi Iso ibu irabuha howa dai bialu hearia Yagaba ibu nde paboro subu bayale ngabiore dawaho berearia hendene. \v 30 Iso ibu tomo garibi timbuniore lama ibalu heariago ibugua lalu, Yagaba í̠na tomo subu iba baya daramabi dawedegoni maru abale noliya ngi, lene. Irane ogoninaga tigua Iso mini mende Idomo wini.\f + \fr 25.30 \ft Idomo inanaga bi lalu daramabi laga.\f* \p \v 31 Ani layagola Yagabahanda ladai bialu lalu, Í̠na nde í̠ wahene holene henge yidegoni i̱ holiya ngiriyagua nde ngi larego ngulebero, lene. \p \v 32 Ani layagola Iso ibugua lalu, Ogoni karulape. Áyu garime tongo labehe kogodago. Wahenenaga holene henge ogonime i̱ biamogo agua bulubadabe, lene. \p \v 33 Ani layagola Yagabahanda lalu, Heneneore í̠naga henge i̱hondo ngule la, lene. Iso ibugua lalu, I̱na heneneore larogo i̱naga henge í̠ haore bibe, lene.\x + \xo 25.33 \xt Hi 12.16\x* \v 34 Ani laya handala Yagabahanda mberedi maru mialu paborome dawene subu baya ngabi dawa wiyarubi nelo miyagola Iso ibu nene. Nai halu Iso ibu heyalu pene. Ogoni binidagonime Iso ibuninaga holene henge bame nagaloneda manda bialu anidagua bini. \c 26 \s1 Aisaga ibu Gera tanoha henego ogo \p \v 1 Kenana dindini gaea timbuni bialu bamba Abarahama heangi hina gari penedagua dege pene. Ani piya handala Aisaga ibu Kenana wahalu Pilidia dindiha Gera tano pialu Kini Abimelege hearia pene. \v 2 Ani piyagola Anduane Homogohanda Aisaga hearia ibuwa ibuhondo lalu, Í̠ Iyibi dindiha pu nabi dindi mbira i̱na í̠ habelo nguleberogoria pu habe. \v 3 Í̠ dindi ogoriani pu kegola i̱na í̠ baya hangu handayaho howa í̠ biamogo bialu holebero. Dindi ogoni bibahende í̠hondo ngialu í̠naga aguanene mani holebiraru tihondobi mulebero. I̱na í̠ aba Abarahamahondo lo wirugo lola helo ani ngulebero.\x + \xo 26.3 \xt Pig 22.16-18\x* \v 4 Ani bialu mani í̠ waneigini aguaneneru dewaore harini yakundi dagalabe nahe bu karunidagua i̱na mo dewa holebero. Dindi o kegonibi bibahende tihondo miai holebero. Ani berogola hameigini dindi tara tarani bibahende holebirarume i̱hondo hale halu í̠ waneigini aguaneneru biamogo bialu mo bayale harudagua tibi nde ani biamogo bialu mo bayale ha lalu i̱hondo bi lolebira. \v 5 Abarahama ibugua i̱naga bi hale halu bi mana wiwaru baya hangu talialu bialu hayagonaga i̱na í̠ biamogo bialu mo bayale holebero, lene. \p \v 6 Ani layagola nde Aisaga ibu Gera tano wiagoha haabo hene. \v 7 Ani heagola agali tano ogoniha hearume Aisaga one bereago hondowa ibu aibe lalu hale halu hearia Aisagahanda ladai bialu lalu, Wali ogoni ibu i̱ mbalini beda, lalu hene. Ani layagonaga irane ibu gi howa wali ibu one beda nalene. Ibugua mitangi bialu Lebega ibu i̱ one beda laruyagua agali urunime Lebega ti holenaga i̱ bo waholebada manda bialu ani lene. Lebega ibu wali bayaore berenego manda buwa ani lene.\x + \xo 26.7 \xt Pig 12.13, 20.2\x* \v 8 Aisaga ibu dindi ogoniha lu dege howa horo mbirungi Pilidialirunaga Kini Abimelege ibugua ibu andaga windoha howa handatagi halu hearia Aisagahanda ibu one Lebega yu hubi layane de hendene. \v 9 Ani biyago hondowa Abimelege ibugua Aisaga olalu íbu lowa ibuhondo lamialu lalu, Áyu heneneore wali ogoni í̠ oneoredane hendedogoni. Ai irane aginaga ibu í̠ mbalini beda laribe, lene. \p Ani lamiyagola Aisagahanda ladai bialu lalu, I̱na wali ogoni i̱ one beda laruyagua agali bu karume i̱ bo wahalu wali ogoni ti holobada manda buwa laru, lene. \p \v 10 Anidagua layagola Abimelege ibugua ladai bialu lalu, Í̠na inahondo mana agilego o biridagoni. Inanaga agali bu karu aria mbirame í̠ one kayu binidale nde inaha genda timbuni anda ibidalego. Ainde genda ogoni mo yu anda ibaga tene í̠niore kele, lene. \v 11 Ani lowa mani Abimelegehanda wali agali bu hearuhondo bi hongo howa lamialu lalu, Agali mbirame agali ogo mo ko harimiyaguabi ibu one o bedago mo ko harimiyaguabi agali ogonidagua biaga kago ibuni homelo bo waholene wulebira, lene. \p \v 12 Aisaga ibu dindi ogoniha howa e bialu tomo dewa hangalu hene. Ani hangalu heagola Anduane Homogohanda Aisaga biamogo bialu mo bayale hayagola ibu mabuha tomo anda hagadagua ndo dewaore anda hene. \v 13 Ibugua bibahende biyago bayaleore biaabo hayagola ibunaga dabudabu dewaore wuwa ibu agali homogo hene. \v 14 Ibunaga nogo sibi bulumagaru dewaore hinalu ibunaga biabe biaga agaliru dewa dege heago hondowa Pilidiali bu hearume henge lalu hene. \v 15 Ani lalu howa tigua iba hambiaga uli dewa abale Abarahamanaga biabe biaga agali hearume wa winigo uruni dindi alu mogo bini. \p \v 16 Ani biyagola mani Abimelege ibugua Aisagahondo lamialu lalu, Í̠ hongoheore halu ina bolangua haridago ai ina baba holene nakarulapedago dindi ogoriani nahe tagira pobelo hameledo, lene. \v 17 Ani laya handala Aisaga ibugua ti helalu puwa Gera dindiha dindi tigabi ulini wiagoha puwa balai anda bu hene. \v 18 Ani buwa bamba Abarahamahanda iba hambiaga uli dindi ogoniha wa wigi binidaruni Abarahama homeha Pilidiali hearume uli uruni dindi alu mogo biai hayaru Aisaga ibugua lone mo tiga bini. Ani buwa ibugua iba uli uruni ibu aba Abarahamahanda mini abale wini wiago lone lalu hene. \p \v 19 Horo mbirungi Aisaganaga biabe biaga agali bu hearu tigua iba uli mbira walu hearia uli ogoniha howa iba duguadaga hene. \v 20 Ani biyagola Gera agali maru nogo sibi haru haga hearume Aisaganaga nogo sibi haru haga hearu baba lai lalu howa lalu, Iba uli ogoni inanaga ngama, lene. Anidagua layagola Aisagahanda tihondo lai layago manda buwa ibugua iba uli ogoni mini Lai Laga wini. \p \v 21 Ani bialu Aisaganaga biabe biaga agali biarume iba uli mende wene. Ani wa wiagola Gera agali biarume lone ibalu lai lene. Anidagua layagola Aisagahanda iba uli ogoni mini Waitigi Haga Iba laga wini. \v 22 Ani buwa Aisaga ibu dindi ogoni wahalu puwa iba uli tebone wene. Ani walu heagola agali biaru tigua lone lai nale hene. Ani wiyago lai nale heagola hondowa Aisagahanda iba uli ogoni mini Bayale Holene laga wini. Wialu howa ibugua lalu, Anidagua larogoni irane Anduane Homogo ibugua ina dindi ogoniha bayale halubi mbirale bayalerubi yu holoma̱ya ngiyada, lene. \p \v 23 Mani howa Aisaga ibu dindi ogoni wahalu dindi mende Beaseba wiagoria pu hene. \v 24 Horo ogoningi mbiraga Anduane Homogo ibu Aisaga hearia ibuni hapani howa lalu, Í̠ aba Abarahamanaga Ngode Datagaliwabe i̱ kogonigo í̠ gi nahabe. Í̠ heba mandagi i̱ haabo ko. I̱na i̱ninaga biabe biaga agali Abarahama mitangi bialu ibuhondo bi lo wirugonaga lola helo í̠ biamogo bialu mo bayale halu í̠naga waneigini aguanenerubi mo dewaore holebero, lene. \v 25 Ani layagola Aisaga ibugua lomabu delaga dabu mbira dindi o hayadagoriani bia howa Anduane Homogo mitangi bialu lotu lalu hene. Ani bialu ti dindi ogoriani balai anda bu howa ibunaga biabe biaga agali bu hearume iba uli mbira wene.\fig Ti dindi ogoriani balai anda bu howa ibunaga biabe biaga agali bu hearume iba uli mbira wene.|src="H.K.30c.tif" size="1" ref="(26.25)" \fig* \s1 Aisaga Abimelegelame habo nalolene bi lowinigo ogo \p \v 26 Abimelege ibu Gera tano howa Aisaga hondo pene. Abimelege mini mandaru talebu miaga agali mbira Ahusada henegobi kininaga ami agaliru haru haga haguane mbira Pilogo henegobi ti haru mandagi Aisaga hearia pene.\x + \xo 26.26 \xt Pig 21.22\x* \v 27 Ani hondo ibiyagola Aisagahanda tihondo lalu, Abale i̱ tínaga dindiha nahole lowa taliatagi harimigodago ai áyu agi taya ibirimibe, lene. \p \v 28 Ani layagola tigua ibuhondo ladai bialu lalu, Iname handalu hemaria Anduane Homogo ibu í̠ heba kago manda bu kama. Ani manda buwa ai í̠ baba habo nalolene bi mbira lo wimi̱ya lalu ibirima. Habo nalolene bi ogoni ogodagua. \v 29 Iname í̠hondo mana ko mbira nabiore harimago ai í̠na nde ina mo ko holene mitangi nabi habelo. Abale iname í̠hondo mana bayale wiaru dege bialu harimagoni ndobe. Ina helalu tagira piriangi í̠ genda nahe pirigoni. Áyubi nde ogonidagua dege Anduane Homogohanda í̠ heba howa biamogo bialu mo bayale halu kago hendedemagoni, lene. \v 30 Ani layagola Aisagahanda tomo timbuni dawa hayagola ti tomo ibabi nalu berene. \v 31 Egerebagiore heyuwa tini hangu hangu howa ina mini mbiraore hami̱ya laga bialu habo nalolene bi hongohe lowini. Ani lowa Aisaga ibugua lalu, Ai mo palia holene tí heba pudaba, laya handala tigua Aisaga helalu turu halu tini dalu dai bini. \p \v 32 Horo ogoningi dege Aisaganaga biabe biaga agali hearume ibu hearia ibuwa lalu, Iname uli mbira walu hemaria iba bayaleore berearia abale handa walia harima, lalu lamini. \v 33 Ani lamiyagola Aisaga ibugua iba uli ogoni mini Seba lalu wini. Ani lenedagoni wiaabo henegonaga tigua tano ogoni mini Beaseba wini.\f + \fr 26.33 \ft Iba uli mini Seba winigo inanaga bi lalu, Habo Nalolene Bi, laga wini.\f* \s1 Iso one bereneru ogo \p \v 34 Iso ibu mali pira maria (40) hayagola ibugua Hidi wali kira dabu bini. Wali mbira ibu Hidi agali mini Beri henego wane Yudidi bereago dabu bini. Ani bialu Iso ibu wali mende Hidi agali dege mini Elono henego wane Basemada bereago dabu bini. \v 35 Wali kira ogoni libugua Aisaga Lebegala mo tandaga haabo haga berene. \c 27 \s1 Yagabahanda ibu aba mo hondo howa Isonaga henge aribia henego ogo \p \v 1 Aisaga ibu agali waheore halu de au halu mbirale handabe nahe hayagola berene. Ani biruwa ibu igini wahene Iso olowa lalu, Igini-o, layagola Iso ibu ladai bialu lalu, Ya-o i̱ kogoni, lene. \p \v 2 Ani layagola Aisagahanda lalu, Ai i̱ waheore halu angi homolebe tobahe bedogonidago. \v 3 Áyu í̠naga danda timu wiridaru yalu irabuha taya puwa nogo mbira babe. \v 4 Bo yalu dai buwa tomoore dendebi i̱na noa haruligobiore dawa yalu ibabe. Eberegola i̱naga paluni bi lalu i̱ nahome howa Anduane Homogohanda í̠ biamogo bialu mo bayale helo bi lamaro bulene yidogo la holiya, lene. \p \v 5 Aisagahanda ibu igini Isola bi ogoni lalu birayuago Lebega ibu nde haleho berene. Libu bi ogoni lai halu Iso ibu irabuha taya pole tagira pialu piyagola \v 6 Lebegahanda Yagabahondo lalu, Áyu ogoningi í̠ abahanda Isohondo mbira ogodagua layuane hale haru. \v 7 Nogo mbira bo yalu ibuwa dawale pu. Dawa yalu eberegola nowa nde i̱ nahome howa Anduane Homogohanda í̠ biamogo bialu mo bayale helo bi lamaro bulene yidogo la holiya, layuago hale haru. \v 8 Aiore i̱ igini-o bi larogoore hale halu bibelonaga larogoni. \v 9 Ai í̠ nogo pabeha puwa tomo í̠ aba ibu hame lagagobiore i̱na dawa holiya. Nogo meme igini hungubalua kira bo yalu ibule pu. \v 10 Nogo ogoni dawa yalu poregola í̠ aba ibugua nowa nde Anduane Homogohanda í̠ biamogo bialu mo bayale helonaga bi lamaro bulene winigo lolebirago, lene. \p \v 11 Ani layagola Yagabahanda ibu ai̱yahondo ladai bialu lalu, Anigo Iso ibu iri dewahe halu i̱ nahedago nde \v 12 abahanda i̱ ela halu karia tingini iri nahedane hondowa ibu mo hondo hole ibiridalo manda buwa ibugua Anduane Homogohondo i̱ mo ko habe lalu bi laragola i̱ biamogo bialu mo bayale naholebirago, lene. \p \v 13 Ani layagola ibu ai̱yahanda lalu, Igini-o í̠ mini burugu nalabe. Genda mbira ibiyagua nde i̱niha ibilogo. Áyu i̱na larudagua bialu nogo meme igini hungubalua larugo bo yalu ibule pu, lene. \v 14 Ani laya handala Yagaba ibugua nogo meme igini hungubalua biago labo bo yalu ibuwa ibu ai̱yahondo mini. Ani biyagola Lebegahanda nde Yagaba aba ibu tomo ogobiore hame lagago lowa manda bialu dawene. \v 15 Ani buwa Isonaga aga bayale maru Lebega andagaha ngeleneyago muwa Yagaba karula hene. \v 16 Ani karula heagola Lebegahanda Yagabanaga mabi gi kirabalibi nogo meme irini heba dongone lagalo wiyagome biadambi helene. \v 17 Ogonidagua bia howa Lebega ibugua tomo baya dendebiore dawa wiyagobi mberedi maru hiru wia binigo Yagaba ibu yalu pelo mini. \p \v 18 Miya handala ibu aba berearia yalu puwa lalu, Aba-o, lene. \p Ani layagola Aisagahanda lalu, Ya igini-o í̠ aibe, lene. \p \v 19 Ani layagola Yagabahanda ladai bialu lalu, I̱ Iso í̠ igini wahene biagonigo. Ai í̠nime bibe larigodagua bialu tomo dendebi dawa yidogo nole heya. Nowa nde Anduane Homogohanda i̱ biamogo bialu mo bayale helonaga bi lamaro bulene labelo, lene. \p \v 20 Ani layagola Aisagahanda lone hale halu lalu, Igini-o í̠na nogo ogoni nde abaleore agua handa walia halu baribe, lene. \p Ani layagola Yagabahanda ladai bialu lalu, Anduane Homogo í̠naga Ngode Datagaliwabehanda biamogo biyagola i̱na nogo ogoni abale handa walia howa balu dawarudagoni, lene. \p \v 21 Ani layagola Aisagahanda lalu, Ai kaware ogoria hapara halu íbu. I̱na gime ela halu í̠ i̱ igini Isooredabe be taradabe hondoliya, lene. \v 22 Ani layagola Yagaba ibu aba bereagoria hapara halu pu heagola Aisagahanda gime baya hanguore yahandaga bialu biruwa lalu, Í̠na bi larego Yagaba aledago í̠naga gi ge Isoda, lene. \v 23 Irane Yagabanaga gi meme dongoneme kabu buwa heagola Aisaga ibugua ogoda lalu handabe nahe berene. Ibu handabe nahe berenedago tene Yagabanaga gi nogo meme dongoneme kabu buwa heagola ibu gi irihe Isodalo manda bu berene. Ani manda buwa dege Aisagahanda ibu biamogo bialu mo bayale hole howa \v 24 lone hale halu lalu, Í̠ henene i̱ igini Isoore íbu kebe, lene. \p Yagabahanda ladai bialu lalu, E̱ i̱ Isoore, lene. \fig Aisaga ibugua Anduane Homogohondo, I̱ igini biamogo bialu mo bayale habe, lene.|alt="New Reader Illustration; II. Patriarchal 6. Jacob and Esau" src="Genesis 27.27.tif" size="1" ref="(27.27)" \fig* \p \v 25 Aisagahanda lalu, Nogo dawa yaridagoni noliya ogoria yalu íbu. Nowa í̠ biamogo bialu mo bayale helo bi lamaro bulene yidogo loliya, layagola Yagaba ibugua tomo dawa yalu \w waini\w* ibabi hambu yalu binigo ibu aba nelo miyagola Aisaga ibu nene. \v 26 Nai howa lalu, Igini ai kaware birapara howa i̱ nu̱nu̱ la, lene. \v 27 Ani layagola Yagabahanda ibu aba nu̱nu̱ lole birapara halu hearia Aisaga ibugua Yagabanaga aga ngahene. Ani buwa Aisagahanda Anduane Homogohondo ibu igini biamogo bialu mo bayale habe lowa lalu, I̱ iginiha nga bayale o biaruago Anduane Homogohanda mabu mbira mo bayaleore hene mbauleda, lowa lalu,\x + \xo 27.27 \xt Hi 11.20\x* \v 28 Ngode Datagaliwabehanda dadimba mbiraga ibira helaragome í̠naga maburuha tomo bibahende bayale hangu anda hai helo. Ibugua widibi waini iba berelo pu mbira mini gerebi lini delobi dewaore í̠ mabuha bayale anda hai helelo. \v 29 Ani bialu wali agali bibahende karuni í̠naga biabe biaga hai halu wali agali dindi tara tarani hagahaga bidarubi í̠ andaneha hai helo. Í̠ ai̱ya ibu waneigini aguanene mani holebiraru tibi nde í̠ andaneha hai helo. Agali marume Anduane Homogohanda í̠ mo ko helo bi lalu karu tini mo ko helo. Marume Anduane Homogohanda í̠ biamogo bialu mo bayale helonaga bi la halu karu tibi nde Anduane Homogohanda tini biamogo bialu mo bayale helo laro, lalu Aisagahanda lai hene.\x + \xo 27.29 \xt Pig 12.3\x* \s1 Aisagahanda Iso mo bayale helonaga Anduane Homogohondo bi la henego ogo \p \v 30 Áyu ogoni dege Aisaga ibu Yagaba biamogo bialu mo bayale helonaga Anduane Homogohondo bi lalu berenego Yagaba ibu tagira pialu piyagola ibu hamene Iso irabuha taya penego dai bini. \v 31 Ibuguabi nde tomo bayale dendebiore dawa yinigo ibu aba berearia yalu puwa lalu, Aba-o Anduane Homogohanda i̱ biamogo bialu mo bayale helo bi lahabelo nogo dendebiore dawa yidogo nole heya, lene. \p \v 32 Ani layagola Aisagahanda lalu, Be í̠ aibe, lene. Ani layagola Isohanda ladai bialu howa lalu, I̱ Iso í̠ igini wahene biago eberogoni, lene. \p \v 33 Ani layago hale howa Aisaga ibu mogo timbuni lowa duru lalu biruwa ogodagua hale halu lalu, Agali abale i̱ berewaria nogo bo dawa yalu ibiyadagoniore aidabe. I̱na biamogo bialu mo bayale helonaga bi lamaro bule wirugo abale lai harugo. Ai ogoni ibuha helo lalu mirudago lone mo yu daibulene nakarulape, lene. \v 34 Iso ibu abahanda bi ogoni layago hale howa dugu timbuni bialu lalu, Aba-o i̱bi nde Anduane Homogohanda biamogo bialu mo bayale helo bi lahabelo, lene. \v 35 Ani layagola Aisagahanda lalu, Í̠ hamenehanda i̱ mo hondo halu í̠ biamogo bialu bayale holenego ibu hole mo yalu piyada, lene. \p \v 36 Ani layagola Isohanda lalu, Áyu ogoni i̱naga paluni halu mende mo kayu biyada. Ani biyadagome ibu mini Yagaba ogoni henene tagira poragoni.\f + \fr 27.36 \ft Yagaba mini inanaga bi lalu, Henge aribia haga.\f* Aba-o ai̱yahanda i̱ ala taba henene howa wahene i̱ harugo. Ai wahenenaga henge ogoni ibu miyagola waharugoni. Áyu i̱niore biamogo bialu mo bayale helonaga Anduane Homogohondo bi lolene winigobi ibu degeme palu bialu piaruago agua binidabe. Áyu i̱ biamogo bialu mo bayale helo bi halu mende labe nahedabe. Lolene wiagua nde labehedago, lene.\x + \xo 27.36 \xt Pig 25.29-34\x* \v 37 Ani layagola Aisagahanda ladai bialu lalu, Ibu í̠naga haguane dabo helalu ibunaga dameneru ti ibunaga biabe biaga helo lalu helaru. Ibunaga mabuha widiru waini ibaru berelobi pu mbira lini daga mini gerebi dewa dege anda hai helo larugo ai í̠ore Anduane Homogohanda biamogo bialu mo bayale helo agialeore loabe, lene. \p \v 38 Ani layagola Isohanda lone dege hale halu lalu, Aba-o i̱la mo turu ho holene nde mbiraore hangubi nayiorebe. Anduane Homogohondo i̱bi nde biamogo bialu mo bayale habe lalu mbira laharene, lene. Iso ibugua ani dege lalu biruwa dugu bia timbu hene.\x + \xo 27.38 \xt Hi 12.17\x* \v 39 Ani biyago hondowa Aisagahanda lalu, Í̠ dalu dindi kaundiaha ko mbirale anda habe naheore wulebira. Mbiraga dadimbabi í̠ mabuni ibira naholebira.\x + \xo 27.39 \xt Hi 11.20\x* \v 40 Í̠na tomo bayale nalu í̠ni bayale holenaga wai biaga áyu tibu yuwa taya bialu wai dege bialu holebere. Ani bialu howa í̠ hamenenaga biabe bia haga holebere. Ani ha holeberego mani í̠ hamene yu wahalu í̠ni hangu ha tara holebere, lalu lene.\x + \xo 27.40 \xt Pig 36.8, 2 Kin 8.20\x* \p \v 41 Iso ibu abahanda Yagaba biamogo bialu mo bayale helo bi layiyagonaga keba timbuniore Yagabaha ho wia halu lalu, Tigimandi hangu howa i̱ aba homolebirago. Homaragola dugu andaru hai howa dara embeda kagola Yagaba bo waore holiya haro, lene. \p \v 42 Ibugua bi ogonidagua lalu heago Lebega hale howa berene. Ani hale howa ibugua Yagabahondo lalu, Bi ogo baya hangu hale habe. Í̠ hamene Isohanda í̠na biriruninaga ibu bu miniha tandaga timbuniore ho howa í̠ homabelo bo wahole manda bialu kago. \v 43 I̱ igini-o aiore i̱na mbira bia larogo bibelo. Áyu ogoningi Harana dindi ibida pialu i̱ mbalini Labana karia pobelo. \v 44 Í̠ hamenenaga bu miniha tandaga ho kago ereba halu \v 45 í̠na biriruni embeda hai helo tagi hole pu. Embeda ho kagola mani í̠ dai bibelo i̱na mbiralihondo damu pu lolebero. Ani larogoni tene libu kirabali nahomalibulonaga larogoni, lene. \s1 Aisagahanda Yagaba Labana hearia pu lenego ogo \p \v 46 Lebegahanda Aisagahondo lalu, Iso one Hidi wali libugua mana bialu kagoniore manga kogoni. Mani Yagabahanda Hidi wali kirali o bedagolabo ale dege dabu biyagua i̱ ogoria bira ndo homoleneore karulape, lene. \c 28 \p \v 1 Ani layagola Aisagahanda Yagaba olalu íbu lowa ibuhondo ogodagua lene. Í̠ Kenana dindi ogo wali nadabu buleore. \v 2 Ai í̠ ai̱ya ibu aba Beduele dalu Mesobodemia pobelo. Puwa í̠ ababuni Labana wane mbira birulebirago ogoni dabu bule pobelo, lene. \v 3 Ani lowa ibugua lalu, Ngode Datagaliwabe Hongo Haiheore Kagome í̠ biamogo bialu mo bayale howa í̠ hameigini dewali aba habelo ibugua í̠ waneigini dewaore ngilo hamelo ko. \v 4 Ai Ngode Datagaliwabehanda Abarahama biamogo bialu mo bayale dege henedagua í̠bi í̠naga aguanene mani holebirarubi ti biamogo bialu mo bayale dege helo. Mani dindi ogo Ngode Datagaliwabehanda Abarahama minigo ogoni í̠ karulo habelo, lene.\x + \xo 28.4 \xt Pig 17.4-8\x* \v 5 Aisagahanda Aramia hameigini aria agali mbira Beduele igini Labana ibu Yagaba Isola ai̱ya Lebega mbalini Harana dindini kago ogoni ibu andaga, Yagaba í̠ pole pu, lene. \s1 Iso ibu wali mende dabu binigo ogo \p \v 6 Aisagahanda Yagaba biamogo bialu mo bayale helo ibu Mesobodemia wali mbira dabu bule pu layiyago Iso ibu hale hene. Aisagahanda Yagaba biamogo bialu mo bayale helonaga Anduane Homogohondo bi layangi howa Yagaba ibu Kenana wali nadabu bibe layadalo manda bini. \v 7 Iso ibugua manda bialu hearia ai Yagaba ibugua ai̱ya abalanaga biore hale halu Mesobodemia piyidalo manda bini. \v 8 Ani biyago hondowa Isohanda ibu aba Aisaga ibugua Iso one Kenana wali berearu hame nale kagonidalo manda bini. \v 9 Ani biyago hondowa Iso ibugua Abarahama igini Isimale aria wandari mbira ibu mini Mahalada Nebaiodi mbalini berenego ogoni dabu bini. \s1 Yagabahanda Bedele dindini emaga hendenego ogo \p \v 10 Yagaba ibu Beaseba dindi wahalu Harana dindi pole pene. \v 11 Alendo halu mbi layagola Yagaba ibu hariga obeneni ege to̱le̱ mbira mo haguanda howa palene. \v 12 Ani paluwa emaga handalu hearia egageria mbiranaga tene dindini howa nguni uyura dahuliya andagahayagi paga hearia hendene. Ngode Datagaliwabenaga dahuliyalirume egageria ogoriani iri dali bigi bialu hearia hendene.\x + \xo 28.12 \xt Yo 1.51\x* \v 13 Ani hondowa handalu hearia Anduane Homogo kaware íbu howa ibugua lalu, I̱ Anduane Homogo Abarahama Aisagalanaga Ngode Datagaliwabe kogoni. Dindi áyu o padegoni í̠bi í̠naga waneigini aguaneneru ti ngulebero.\x + \xo 28.13 \xt Pig 13.14-15\x* \v 14 Í̠naga waneiginiru dewaore himu dudumbu ale halu ti ho yanga lowa dindi tu ni tagira ibiragoha howa ni paliragoha polebira. Palu yanga lalu uyuraha howa palu yalu unuraha polebira. I̱na ti biamogo bialu mo bayale halu kogo hondowa wali agali dindi bibahendeni holebirarume ti nde biamogo bialu bayale holoma̱ya mo biaha lalu i̱hondo hale halu holebira.\x + \xo 28.14 \xt Pig 12.3, 22.18\x* \v 15 Ai i̱na í̠ yu wanahe í̠ poregoha i̱nime haru haabo halu mani bi o larogo tagira piai helo dindi ogoria lone haru dai bulebero, lalu Anduane Homogohanda Yagabahondo emagaha lamini. \p \v 16 Yagaba ibu palenego heyuwa lalu, Aiore Anduane Homogo ogoria heneda manda nabi harudago. Heneneore ibu ogoria heneda, lene. \v 17 Ibugua gi taraore howa lalu, Ai dindi ogo gi ho kogoni. Ogoriani Ngode Datagaliwabe andagabi dahuliya andaga harababi ogoni degeda, lene. \p \v 18 Egerebalene Yagaba ibugua ege to̱le̱ haguanda howa paliyago yamuwa mani mitangi bu dai bulenenaga o biagoriani hengene. Ani buwa olibe lininaga weli ege to̱le̱ biagoria odoba halu ogoni Ngode Datagaliwabenagaore nga lowa ani bini. \v 19 Ogonidagua buwa dindi ogoni mini Bedele wini.\f + \fr 28.19 \ft Bedele inanaga bi lalu Ngode Datagaliwabe andaga.\f* Abale dindi ogoniha tano mbira winidagoni mini Lusi laga wini. \v 20 Yagabahanda bi heneneore mbira Anduane Homogohondo lo wialu lalu, Í̠ áyu i̱ poleberogoha baya hangu handaya ho halu hariga lu porogoha haru pialu tomo agabi ngialu \v 21 nde bayale anda pialu i̱ aba dindini dai buliya handaya ho hariyagua í̠ i̱naga Ngode Datagaliwabeore holebere. \v 22 Áyu ege to̱le̱ ogoriani hangarugo í̠ andaga ogonioreda lalu manane o helarogoni. Ai í̠na mbirale ngerego bibahende pi halu tale buwa pinigo í̠nihondo ngigi bulebero, lene. \c 29 \s1 Yagaba pialu Labana andaga anda penego ogo \p \v 1 Yagaba ibu pu dege bialu wali agali ni tagira ibiragohayagi haga hearunaga dindini anda pene. \v 2 Dindi ogoriani anda pu howa naina handa amunana bialu hearia iba hambiaga uli mbira winiyagoria nogo sibi ti iba ogoniha nagayago naina wabuni tebira palearia hendene. Iba ulidagoha to̱le̱ timbuni mbirame panga payaria hendene. \v 3 Nogo sibi bibahende íbu hai kagola nogo sibi haru haga karume ege to̱le̱ timbuni panga payiyago dugua haragola nogo sibi ti iba naga wini. Nogo sibi ti iba nai kagola haru haga biaru tigua iba hambiaganaga panga ege to̱le̱me paya dai biagaya. \p \v 4 Ani bialu heagola Yagaba ibugua tihondo hale halu lalu, Nenegeru-o tí ani howa dege íbu kamibe, layagola tigua ladai bialu lalu, Ina Harana tano howa íbu kama, lene. \p \v 5 Ani layagola Yagabahanda lone hale halu lalu, Tígua agali Naho aguane Labana hendedamibe, lene. Ani layagola tigua ladai bialu lalu, E̱ ina hendedama, lene. \p \v 6 Yagabahanda lone hale halu lalu, Ibu karulape kabe, lene. Ani layagola tigua lalu, Ibu bayale ka. Ai ibu wane Leselo ibu abanaga nogo sibi nai haru ibiragoni, lene. \p \v 7 Yagabahanda lalu, Áyu wene horombedago nogo tani nalu emene helo haru dai bule iba nelo midaba, lene. \v 8 Ani layagola nogo sibi haru haga biarume lalu, Ani nabule nogo bibahende ibai haragola iba nelo dugupe holeberama, lene. \p \v 9 Yagaba ibu nogo sibi haru haga agali biaru heba bi lalu hearia Leselo ibu nde ibu aba Labananaga nogo sibiru ibuni haru haga henego iba nelo haru halu ibini. \v 10 Yagaba ibu Leselo ibiyago hondowabi ibu ababuninaga sibi Leselohanda haru ibiyago hondowabi ibugua nogo sibiru iba nelo ege to̱le̱ panga dugua hene. \v 11 Ani buwa Yagabahanda Leselo yu nu̱nu̱ lalu turu howa dugu bini. \v 12 Dugu bialu howa lalu, I̱ í̠ aba Labana mbalini Lebega igini kogoni, lene. Ani laya handala Leselo ibugua gerai lalu andaga ibu aba lamule pene. \p \v 13 Labana ibugua ibu ababuni íbu ka layago hale howa gerai lalu hondole pene. Ani puwa ibunaga ababuni abale yu hubi lalu turuore howa nu̱nu̱ lalu andaga haru pene. Andaga pu biruwa Yagabahanda ibuni bialu heneru bibahende te tihondo lamiai hene. \v 14 Ani layagola Labanahanda lalu, Heneneore iya darama mbiraore kabagoni, layagola Yagaba ibu ege mbira Labana andaga ho hai hene. \s1 Yagaba ibu Leselo Liala dabu bule lowa Labananaga biabe bia halu henego ogo \p \v 15 Labanahanda Yagabahondo lalu, Iyaore darama mbiraore howa i̱naga biabe í̠na bame buwa habelo hame naledogo. Í̠ore yolo hame ledego i̱na nguliya. Agile hame ledebe, lene. \v 16 Labana ibu wane kira berene. Wahenego Lia biralu mendego Leselo berene. \v 17 Lia ibu de bayale ndo berenego Leselo ibu wandari bayaleore berene. \v 18 Yagabahanda Leselo gubalini ho howa Labanahondo lalu, Í̠ wane Leselo i̱ dabu buliya ngibelonaga mali karia í̠naga biabe bia holiya, lene. \p \v 19 Ani layagola Labanahanda ladai bialu lalu, Nde agali maru tara karu nami í̠niore nguliya karulapego ai iya haba, lene. \v 20 Ogonidagua lalu, Yagaba ibugua Leselo hame timbuniore leagome mali karia uruni lu ndo yamo horo tebira maria ale hene. \p \v 21 Mali uruni piai heagola Yagabahanda Labanahondo lalu, Ai mali karia piai hayago Leselo i̱ dabu buliya ngi, lene. \p \v 22 Ani layagola Labana ibugua tomo timbuni dawalu wali agali dindi ogoniha hearu tomo nalu turuho birami̱ya ibalimu laga bini. \v 23 Tomo no biralu mbiraga hayagola Labanahanda Leselo wahalu Lia Yagaba paleagoha haru puwa pale layagola libu haru mandagi palene. \v 24 Labanahanda wandari biabe bia haga mbira mini Siliba berenego Lianaga biabe bia haga berelo mini. \v 25 Egerebalene Yagaba ibu handalu hearia abale mbiraga wali haru paliyago Leselo ndo Lia haru paleneyane mogolo hendene. Ani biniyagola ibugua Labana hearia puwa lalu, Í̠na o biridagoni tene aginaga biribe. I̱na mali lu í̠naga biabe bialu harugoni Leselo dabu bule lowa bialu harugo ai i̱ aginaga mo hondo haribe, lene. \p \v 26 Ani layagola Labanahanda ladai bialu lalu, Inanaga mana ngagome wandari wahene ibugua ala agali pedagola mani heyogoneme piaga ngago \v 27 ainde dabu bini tomo ala nai hami̱ya sarere mbira hondo harene. Ani howa nde Leselobi dabu bibelo nguluma̱ya. Ngeramagola ogoninaga mali karia mende biabe bialu habelo, lene. \p \v 28 Yagabahanda bi ogoni hale halu e̱ lowa tomo nai halu sarere mbira piyagola Labanahanda Leselo Yagaba miyagola Leselo ibu Yagaba one berene. \v 29 Ani birayagola Labanahanda wandari biabe bia haga mbira mini Bila berenego Leselonaga biabe bia haga berelo mini. \v 30 Ogonidagua biyagola Yagaba ibu Leselola mandagi palialu ibu oneore gubalini timbuni hene. Anigo Yagaba ibugua Lia gubalini emene dege hene. Ani howa Yagaba ibugua mali karia mende lone biabe bialu hene. \s1 Yagaba waneigini henerunaga mini uru \p \v 31 Anduane Homogohanda handalu hearia Yagaba ibu Lia gubalini nahe heane hondowa ibugua Lia dara halu biamogo biyagola ibu wali gali bere berene. Anigo Leselo ibu gali nabere berene. \v 32 Emene howa Lia ibugua igiri mbira taba henene. Taba hono biruwa lalu, Anduane Homogohanda i̱naga bu miniha genda ho berewago hondowa igiri mbira ngiyadago ai i̱ agalinihanda i̱hondo gubalini timbuni holebira, lene. Ani lowa igiri ogoni ibu mini Lubene wini.\f + \fr 29.32 \ft Lubene inanaga bi lalu Handayada.\f* \v 33 Mani Lia ibugua igiri mende taba honowa lalu, Yagabahanda i̱ hame lalu gubalini nahe kago hondowa Anduane Homogohanda i̱ dara hayadago ai ibugua igiri mende ngiyada, lowa ibu mini Simiono wini.\f + \fr 29.33 \ft Simiono inanaga bi lalu Hale hayada.\f* \v 34 Lia ibugua igiri tebone taba honowa lalu, Ai i̱na igiri tebone taba hanarogonaga Yagabahanda i̱ gubalini halu turu howa ai i̱na haru mandagi holeberama, lowa ibugua igiri mini Libai wini.\f + \fr 29.34 \ft Libai inanaga bi lalu Bimaga.\f* \v 35 Lone dege Liahanda igiri mane taba hono biruwa lalu, Ai áyu i̱na Anduane Homogonaga mini yaraga holebero, lowa igiri mini Yuda wini.\f + \fr 29.35 \ft Yuda inanaga bi lalu Mini Yaraga.\f* Mani Lia ibu nde waneigini maru taba hana nabi biraabo hene. \c 30 \p \v 1 Leselo ibugua waneigini mbira taba hana nabi biruwa ibu hagibuni Liahanda waneigini taba hanalu bereago hondowa ibu dimagoli ho biruwa ibu agalini Yagabahondo lalu, Í̠na nde waneigini mbira ngerene. Nangiriyagua nde i̱ homolebero, lene. \p \v 2 Ani layagola Yagabahanda ibuhondo talialu lalu, Ngode Datagaliwabehanda í̠naga waneigini taba honolene mo wahayadagoni. I̱ Ngode Datagaliwabe ndo kogoni. I̱na waneigini agua bialu í̠ nguliyanaga larebe, lene. \p \v 3 Ani layagola Leselohanda Yagabahondo lalu, I̱naga biabe bia haga wandari Bila bedagome i̱naga waneigini mbira taba hana helo mandagi haru palibe. Ibugua i̱naga waneigini dewa taba hanaragola mani i̱ waneigini dewali ai̱ya dege biruliya, lene. \p \v 4 Ani lowa Leselohanda ibunaga biabe bia haga wandari Bila biago Yagaba hearia ibu dabu bilo haru ibini. Ani biyagola Yagaba Bilala libu mandagi palu hene. \v 5 Ani paluwa Bila ibugua Yagabanaga igiri mbira taba henene. \v 6 Ani biyagola Leselohanda lalu, Ngode Datagaliwabehanda i̱naga hame wiwago hondowa i̱ birugobi nde tigabi dege biruyane handayada. I̱na bi larugobi nde hale halu igiri mbira ngiyada, lowa igiri mini Dana wini.\f + \fr 30.6 \ft Dana ogoni inanaga bi lalu Dabaya.\f* \v 7 Wali biago ibugua Yagabanaga igiri mende taba henene. \v 8 Taba heneagola Leselohanda lalu, I̱ hagibunila keba halu harugo ai áyu karulapeore bedogoni, lowa igiri mini Nabadali wini.\f + \fr 30.8 \ft Nabadali inanaga bi lalu Mini Wai Hongohe.\f* \p \v 9 Lia ibugua handalu hearia ibuni nde waneigini lone taba hanabe naheyane hondowa ibunaga biabe bia haga wandari mini Siliba berenego Yagabala helo miyagola ibu one ho berene. \v 10 Ani biruwa ibugua Yagabanaga igiri mbira taba henene. \v 11 Ani taba hanayagola Liahanda lalu, Áyu ina bolangua kogoni, lowa igiri mini Gada wini.\f + \fr 30.11 \ft Gada inanaga bi lalu Bolangua.\f* \v 12 Mani Silibahanda Yagabanaga igiri mende taba henene. \v 13 Taba hanayagola Liahanda lalu, Áyu i̱ turu timbuniho bedogoni. Wali maru bedarume i̱ turuho beda lolebira, lene. Ani lowa ibugua igiri mini Ase wini.\f + \fr 30.13 \ft Ase inanaga bi lalu Turubi.\f* \p \v 14 Widi lini gandulo wulenengi hayagola Lubene ibu mabuha ibaga bialu hearia ira lini baya mbira gamugamu biaga ale dearia hendene. Ibugua ira lini ogoni ibu ai̱ya Lia berearia do yalu pene. Ani biyago hondowa Leselo ibugua Liahondo lalu, Í̠ iginime ira lini mbira do yalu ibiyago handarugo ai maru i̱ ngerebe, lene. \v 15 Ani lalu hearia Liahanda ladai bialu lalu, I̱ agalini nde í̠ haru pu waharigo ai í̠na manda bialu keria ogoni nagalonedabe. Áyu i̱ iginime ira lini do yidagobi nde í̠ dege nguabe, lene. \p Ani layagola Leselohanda ladai bialu lalu, Í̠na ira lini ogoni ngiriyagua áyu mbiragaore Yagabala palialibulo, lene. \p \v 16 Ogoningi alendo Yagaba ibu mabuha howa dai bialu hearia Lia ibu harigani ngola ho puwa lalu, Áyu mbiraga iya haru mandagi palibiya. Iya palibiyanaga i̱ iginime ira lini mabuha howa do yalu ibiyagome í̠ yolobu ngeledogo, lene. Ani layagola horo ogoningi mbiraga libu haru mandagi palene. \p \v 17 Ngode Datagaliwabehanda Lianaga bi hale halu biamogo biyagola ibugua igiri dauni taba henene. \v 18 Honowa Liahanda ogodagua lene. Wandari i̱naga biabe bia haga i̱ agalini hado mirugola Ngode Datagaliwabehanda i̱ yolo bayaleore ngia dai biyada, lowa ibugua igiri mini Isaga wini.\f + \fr 30.18 \ft Isaga inanaga bi lalu Danoni Ngini.\f* \v 19 Mani Lia ibu wali gali bere biruwa igiri waragane taba henene. \v 20 Taba honowa lalu, Ngode Datagaliwabehanda i̱ mo turu halu igiri waragane ngiyidagome i̱ agalinihanda i̱naga mini yaraga halu turuore holebira. Ani lowa ibugua igiri mini Sebulunu wini.\f + \fr 30.20 \ft Sebulunu inanaga bi lalu Mini Lene.\f* \v 21 Mani Liahanda wandari mbira taba honowa ibu mini Daina wini. \p \v 22 Ainde Ngode Datagaliwabehanda Leselo mitangi bialu dara howa waneigini taba hanabehe berelene. \v 23 Ani biyagola Leselo ibu wali gali bere biruwa mani igiri mbira taba henene. Taba hono biruwa lalu, Aiore Ngode Datagaliwabehanda i̱ biamogo bidagonime i̱ lone taga holene nawi. Ibugua i̱naga genda bibahendeore mo wahai haya. \v 24 Ai Anduane Homogohanda igiri mendebi ngilo hame ledo, lowa ibugua igiri mini Yosebe wini.\f + \fr 30.24 \ft Yosebe inanaga bi lalu Ngiatago.\f* \s1 Yagaba ibugua ogodagua bibiya lalu Labanala bi mbira lowinigo ogo \p \v 25-26 Yagaba one Leselohanda Yosebe taba hono bereagola Yagaba ibugua Labanahondo lalu, I̱ one waneigini o bu karuni helonaga í̠naga yolo biabe luore bia halu harugoni. Ai i̱ni dindi polene hamelo kogo pu larene. Í̠naga biabe bulene wiaruni bibahende baya hanguore bialu harugo í̠ manda bidegoni, lene. \p \v 27 Ani layagola Labanahanda ladai bialu lalu, Karulapego i̱na bi mbira ala langerogo hale habe. Ai ala i̱na Anduane Homogonaga hame wiago hondole handalu hewaria í̠ iya haru mandagi kabagome Anduane Homogo ibugua i̱ biamogo bialu mo bayale halu heneyane handa walia haru. \v 28 Ani birugo í̠na i̱hondo yolo ngi laredagua nguliyago agiraore nguliya hameledebe, lene. \p \v 29 Ani layagola Yagabahanda ladai bialu lalu, I̱na í̠naga biabe bialu harugo ogodagua biri lalu í̠nime manda bidegoni. Í̠naga nogo sibi haru harugome ai nogo sibi biaru bayale dewaore bu kagoni. \v 30 Bamba í̠ nogo sibi dewa ndo emene hangu hinu heneyagoni. Ai i̱ íbu hewagola Anduane Homogohanda i̱ mitangi bialu í̠ biamogo biyagome í̠naga nogo sibi dewaore henego kagoni. Anigo áyu i̱ mbirale i̱ninagaore handaya ho holene hamelo kogoni, lene. \v 31 Ani layagola Labanahanda ibuhondo hale halu lalu, I̱naga biabe birigonaga yolo agileore nguliya hamelo kebe, lene. \p Ani hale hayagola Yagabahanda ladai bialu lalu, I̱ muni ngibelo hame nale kogo ai i̱na mini ngogo karulape lariyagua nde i̱na í̠naga nogo meme sibiru hinalu holiyago i̱naga hame ngogo ogo. \v 32 Áyu i̱na í̠naga nogo meme sibiru kagoha pialu baya hanguore hondole polebero. Ani puwa sibi igini mindi karu bibahende i̱ hai halu meme mindi pagabua pehagabi karubi i̱ holene hameledo. Ainde i̱naga biabe berogonaga yolo ogoni karulape holebira. \v 33 Ani berogola mani howa í̠nime hondoa birangi sibi memeru haru harugonaga yolo i̱ harugo handalu ai i̱na bi larugo tiga tiga larudabe yole larudabe handalu manda bulebere. Ani handalu keria nogo meme mindi mbira pagabua bu gombedaga nabi mbira i̱naga kagoha heaguabi sibi mindi ndo mbira heaguabi nde i̱na í̠naga nogo kayu biyada lolebere, lalu lai hene. \p \v 34 Ani layagola Labana ibugua ladai bialu lalu, Karulapego í̠na laregonidagua bibiya, lene. \v 35 Ani lowa horo ogoningiore Labana ibu meme pagabua pehagabi hearubi sibi mindi hearubi ibu hai hene. Ani howa ibu igini hearuhondo lalu, Nogo uruni haru pubagi halu mendehayagi hinule haru pudaba, lene. \v 36 Ani bialu Labana ibu ti haru pene. Tigua nogo sibi meme uruni haru halu pialu dindi tara mbiraha pialu heane dege horo tebiru pene. Ani biyagola Yagaba ibu nde Labananaga nogo sibi memeru maru helo wahayaru hinalu hene. \p \v 37 Mani howa Yagaba ibugua ira gahenge tara tara hearunaga magane podo yuwa dongone lagalo wahowa irane pele pana helaga bini. \v 38 Ani buwa nogo meme biaru iba nole ibaga wiagoria ibalu hendelo lowa handabehe wiagoria ira magane uruni bibahende wa haga bini. Nogo meme ti iba nole ibalu meme wangabe karume angibuni karu hendelelo manda buwa ani bini. \v 39 Ani wa heagoria ibuwa meme wangabe hearume angibuni hearu ira magane dongone bu wahowa wayagoria howa hendelaga biyagola meme angibuni urunime igini mindi pagabua bu gombedagabi hono yu haga bini. \p \v 40 Ani heagola Yagaba ibugua Labana nogo sibi wangabe hearume sibi angibuni meme igini mindini pagabua bu gombedagabi heagoria kaware helowa hendelaga bilo helene. Ibugua ogonidagua bialu ibunaga meme sibi hearubi Labananaga heba mandagi hela nabi ibunaga haru pu bagiho helene. \p \v 41 Meme sibi hearubi mandagi iba nalu hearia wangabe bayale hongohe kagome angibuni hendelarangi Yagaba ibugua ira magane podo wiyago yu puwa nogo uruni iba naga biagoria de tiga tiga ngelaga bini. Ngelayagola nogo ti ogoniha howa hendelaga bini. \v 42 Ani bialu howa meme sibirubi hongo nahe nogo damene bu karu hendelarangi ira magane ogoni nawi wahaga bini. Ani biyagola nogo sibi memebi Labananaga hearu bibahende ko hongo nahe damene hene. Yagaba ibunaga sibi memerubi bibahende hongohe bayale dege hene. \v 43 Anidagua biyadagome Yagaba ibu mbirale dewa wuwa homogo hene. Ibunaga nogo sibirubi memerubi dewaore hinu halu ibunaga biabe bia haga wali agalirubi dewaore bu halu nogo kamele dongibi dewaore hinu haga bini. \c 31 \s1 Yagabahanda Labana helalu pu yola halu penego ogo \p \v 1 Yagaba ibu hale halu hearia Labana igini bu hearume lalu, Yagaba ibugua ina abanaga mbirale wiaru ibu mo hai halu kagome ibu mbirale dewawi homogo haragonida, laga bira layane hale hene. \v 2 Yagaba ibu bi ogoni hale ho hearia dege Labanahandabi nde ibuhondo ala turuho hagadagua ndo ai mini mende ale wu hearia hendene. \v 3 Ani bu heago hondowa Anduane Homogohanda Yagabahondo lamialu lalu, Áyu ogoni í̠ aba dindiha í̠ni dameneru bu karia dai bialu pobe. I̱nime í̠ baya hangu handayaho holeberogo ani bibe, lene. \p \v 4 Ani layagola hale halu Yagaba ibugua ibu one Lia Leselola ibuni nogo sibi memeru haru haga biagoha ibilo libuhondo bi lawia hene. \v 5 Libu ibiyagola Yagaba ibugua libuhondo lamialu lalu, Libu abahanda i̱hondo abale bayale bialu hagadagua ndo bialu ka. Anigoyu i̱ abanaga Ngode Datagaliwabe ibu i̱ni heba haabo ka. \v 6 Ai i̱na libu abanaga biabe luore biaabo halu harugoni libu manda bidabigoni. \v 7 Ibugua bia layago i̱na hongo howa bialu hewagola ibugua i̱hondo ke̱ halu i̱ yolo bule layadagua nabi mo hondo howa pi halu mo iriari biaabo haga biya. Ani bialu heago helowa Ngode Datagaliwabe ibugua Labanahanda i̱ mo ko helo yupe nahaya. \v 8 Abale howa Labana ibugua nogo meme pagabua gilimugalimubi harago yolo ogonigo í̠ habelo layagola ai meme igini gilimugalimubi dege dewa hono yu haya. Ani heagola mani howa nogo pagabua luni giligilibi bupe hagabi kago í̠ habelo layagola meme biarume pagabua luni giligilibi bupe hagabi dewa hono yu haya. \v 9 Ai Ngode Datagaliwabe ibugua libu abanaga nogo hearu anidagua bialu i̱ mo ngiai haya. \p \v 10 Horo mbirungi emaga handalu hewaria nogo meme angibuni bu hearu wangabe pagabua giligili bigibime hendelalu hearia handaru. \v 11 Ani hondo hewagola Ngode Datagaliwabenaga dahuliyali mbirame lalu, Yagaba-o, layagola i̱na, Ya i̱ o kogoni, laru. \v 12 Ani larugola ibugua i̱hondo lalu, Nogo meme gilimugalimubime hendelalu kagoni í̠ de handa. Ogoni i̱nime ani mo bia harogoni. Ani berogoni irane Labana ibugua í̠hondo mana liahe bialu heago hondowa i̱na ani bero. \v 13 Ala í̠ Bedele dindini paleria Ngode Datagaliwabe i̱na hapani harugonaga í̠na mani mitangi budai bule ege to̱le̱ haguanda harigo weli odoba halu loma bia harigoni. Ani bialu habo nalolene bi mbira i̱hondo lo wialu birigoni. Ai áyu ogoni heyalu mbirale wu haridaruni mo manda manda bialu í̠ni dalu dai bibe, laya, lene.\x + \xo 31.13 \xt Pig 28.18-22\x* \p \v 14 Lia Leselola libugua bi ogoni hale howa ladai bialu lalu, I̱ya aba andagaha howa mbirale mbira mo yulene nawi. \v 15 Iya abahanda iya wali tara berelaradagua biya. Ibugua iya dabuni dewa taguiyagoyu bibahende ibuni mo hole biai haya. \v 16 Mbirale bibahendeore Ngode Datagaliwabehanda iya abanaga giha howa yamialu í̠ mo ngiai hayagoni. Anigo uruni bibahende iyanebi iya waneigini bu karubi ina harunaga ngago ai Ngode Datagaliwabehanda bibe lalu langiyadadagua bibe, lene. \p \v 17 Ani layagola Yagabahanda ibu one waneiginiru nogo kamele erembirani berelai halu \v 18 ibunaga nogo sibi memeru haru hai halu mbirale yári damene Mesobodemiaha howa mo yiniru ya bialu ibu bamba halu pene. Anidagua bialu ti dindi ogoni wahalu ibuni dindi ibu aba Aisaga hearia Kenana dai bini. \v 19 Ti pole howa Labana ibu ibunaga nogo sibi irini podama piyago hondowa ti pene. Pole howa Leselo ibugua ibu abanaga mbirale dama mitangi bialu bi pupu wule gime wabini mbira anda mamage helo mo do ho wiago mo yalu pene. \v 20 Yagaba ibugua nde ina anidagua poleberema lalu Aramiali Labana lamia nabi ti ohalu \v 21 ibunaga mbirale wiyadaru bibahende kabu biai halu yalu pene. Ibugua Labana dalu wahalu puwa iba Yuberedisi doma ede halu Gileadaha hari barebare wiago hondo yalu pupe hene. \s1 Labana ibugua Yagaba talima penego ogo \p \v 22 Ti ani peaha horo kiru howa horo teboneni agali marume Labana lamialu lalu, Yagaba togo lalu abale piyago ndobe, lene. \v 23 Ani layago hale howa Labanahanda ibu damene bu hearu haru halu Yagaba talima pialu horo karu harigani handa paligi bima pene. Ani pialu tigua Yagaba ibu Gileada dindiha dindi barebare wiagoria anda pu hearia ibini. \v 24 Ibiyagola Ngode Datagaliwabehanda mbiraga mbirungi emagaha howa Labanahondo lamialu lalu, Í̠na Yagaba mo gi hole mbirale mbira nabibe, lalu lamini. \p \v 25 Yagaba ibu hari hombene wiagoria balai anda bu hearia Labana ibu hendene. Ani hondowa Labana halu agali ibuni damene haru hayaru tibi nde Gileada dindiha hari hombene wiagoria dege balai anda bini. \p \v 26 Ani bialu Labana ibugua Yagaba hearia puwa ibuhondo lalu, Irane aginaga í̠na i̱ mayongo bia halu i̱ wane biago labo wai bialu garabaya haru poradagua bialu pu yola harigo agibe. \v 27 Í̠ ani pole kogoni lalubi i̱ nalangi howa yola halu ibiriyago irane agi. Í̠ pole kogoni lalu i̱ abale biago langidele nde i̱na i̱ dameneruhondo lamialu tigua iba gana lalu ngida balu í̠ baya hanguore turu hama pobe ledole. \v 28 Ai ani ndo í̠na i̱ wane biago labohondobi i̱ aguaneruhondobi tí pilimu lalu i̱nime yu nu̱nu̱ loliya ha nabi piriyagoni mana koore biriya. \v 29 I̱na tí mo ko holene karulapeore kogo ainde í̠ abanaga Ngode Datagaliwabehanda áyu mbiraga emagaha howa i̱ langialu lalu, Í̠na Yagaba mo gi holene ale mbirale mbira nabibe, laya laro. \v 30 Ainde i̱ yu wahalu í̠ni dalu dai buleore hame laridane manda bidogo. Anigo irane aginaga mbirale dama mitangi bialu bi pupu wule gime wabinigo i̱ andaga mamage helonaga ngelarugo tí mo hilo yai halu ibirimida agibe, lene. \p \v 31 Ani layagola Yagabahanda ladai bialu lalu, I̱ ohalu í̠ handa nabini ibirudagoni irane í̠ wane biaruni í̠ni haru dai bibeheyane biru. \v 32 Ani birugo ai ina ibirimadago aria mbirame í̠naga mbirale bi pupu wiaga ogoni mbira mo yiniyagua ogoni ibuni homelo bo wahabe. Ainde í̠ damene bu kamaru bibahendenaga deni howa mbirale iname mo yalu ibirimadaruni handai hole íbu. Handalu keria mbirale mbira í̠naga lenego wiagua ogoni í̠ni mo yu dai bibelo, lene. Anigo Leselohanda ibu abanaga mbirale bi pupu wule gime wabini uruni mo do ho bereago manda nabi howa Yagaba ibugua anidagua lene. \p \v 33 Ani laya handala Labana ibugua Yagabanaga balai anda heagoha anda puwa mbirale wiaru baya hangu handai hene. Handai halu Lianaga balai anda heagohabi anda puwa handai hene. Ani bialu biabe bia haga wali kirali bereagonaga balai andahabi handalu hearia ibunaga bi pupu wule gime wabini biaruni mbira wiaria handa walia nahe dege hene. Nawioreya handala ai uruninaga balai anda helalu Leselonaga balai anda heagoha taya bule anda pene. \v 34 Anda puwa mbirale bi pupu wule gime wabini ogoni Leselo ibu mo page buwa nu ale mbira nogo kamele erekunini mo pagaho biraga wiagoha hanado ho ngelowa ibuni bira dambiho berene. Ani bereagola Labana ibugua balai anda tamuha anda puwa taya bialu hearia uruniha nawi degeyane hendene. \v 35 Ani handalu hearia Leselohanda lalu, Aba-o í̠na i̱ heya nalabe. Áyu i̱na walinaga horongi bedogo, lene. Ani layagola Labanahanda taya bialu heariabi mbirale dama mitangi bialu bi pupu wule gime wabini biagoni mbira handa walia nahe dege hene. \p \v 36 Ani handa walia nahe dege heagola Yagaba ibugua Labanahondo keba howa lalu, I̱na í̠hondo mana ko liahe mbira agi birugonaga í̠na i̱ haruru talima ibiribe. \v 37 Í̠na mbirale i̱naga wiwaruni bibahende handai harigonidago ai mbirale agilego mo yiwaria handa walia haribe. Í̠naga mbirale mbirale wiaria handa walia hariyagua nde wali agali í̠ aria bu karubi i̱ aria bu karubi bibahendenaga deni ti hendelo mo pani ha. Ani beregola tigua iyanaga bi hale hai howa ái ibunaga bi tigabidabe hendelo ani bia nabere. \v 38 Ai i̱na mali pira kira (20) í̠la haabo harugo. Ani hewagola í̠naga nogo sibi memeru bibahende igini bayale wialu haya. Ani howa í̠naga nogo sibi uruni aria wangabe hearu mbira balu na nabi dege haru. \v 39 Ani handayaho hewagola ai gabua tara tara karume í̠naga nogo sibi memeru mbira balu naragola ogoale biya lalu í̠ni langia nabi i̱nime nogo dege aribia haruli. Í̠naga sibi memeru mbirale mbira ngamiru mbiraga horombeyaguabi mbiralime page bu yalu piyiyagua minalu biyada nale howa i̱hondo í̠naga nogo aribia habe larili. \v 40 Horo bibahendengi ni tandagabi dayagome i̱ do yogo biyagola i̱na harugo lowa biabe bialu haruli. Mbiragabi dagare nde timbuni biyagola u napale harugo lalu haruli. \v 41 Ogonidagua i̱na mali pira kirani (20) í̠naga biabe biaabo halu haru. Í̠ wane kira biago labo dabu bule mali pira mbirani maria (14) í̠naga biabe bialu nogo meme sibiru ngibelonaga i̱na mali waragaria biabe bialu haru. Ani bialu hewagola í̠na yolo ogoore nguliya lalu lo wirigo wahalu mende ale mo iriari biaabo haga birili. \v 42 Ani biriligo ainde i̱ mamali Abarahama Aisagabi libugua Ngode Datagaliwabe mo tene howa ibu mitangi bialu lotu lalu haga kago ibugua i̱ heba nahenedale í̠na i̱ mbirale mbira giha nayi bame dai bia ledelego. Ainde Ngode Datagaliwabe ibugua i̱naga bu miniha genda yu hewago handalu biabe ndelahe bialu harugo mitangi bialubi ibunime bi hongohe mbiraga í̠ talialu bi langiyada, lene. \s1 Yagaba Labanalame habo nalolene bi lowinigo ogo \p \v 43 Labana ibugua Yagabanaga bi layarunaga ladai bialu lalu, Wali kira o bedagoni labo libu i̱ wane biralu libu waneigini bu karunibi nde i̱ aguane bu ka. Ani bialu nogo sibi meme bu karunibi nde i̱ nogo dege bu ka. Mbirale bibahende o ngaruni i̱naga wini biaruni degedago. Ainde i̱ wane kira ogolabo baba libunaga waneigini bu karunibi ina mandagi holoma̱yanaga tihondo mbirale mbira agilego buliyabe. \v 44 Mbira bulene nawidago ainde habo nalolene bi mbira dege lo wibiya. Ani lo wialu bi ogoni mo mitangi bia helonaga ege to̱le̱ dugu hangabiya, lene. \p \v 45 Ani layagola Yagaba ibugua bi ogoni mitangi biaabo holenaga tubari ege to̱le̱ mbira dugu hengene. \v 46 Ani hongowa ibu damene bu hearuhondo lamialu, Ege to̱le̱ dewaore dugu yu ibalu wima irigi hadaba, layagola tigua ani biai hene. Mani ani biai howa Yagaba ibu damenerubi Labana ibu damenerubi bibahende ege to̱le̱ dewa dugu wima irigi ho heagoria tomo timbuniore dawalu ti mandagi biruwa nene. \v 47 Ani biruwa Labana ibugua ege to̱le̱ dugu wima irigi hene wiago mini Yaga Sahaduda wialu Yagabahanda ege to̱le̱ uruni mini Galede laga wini.\f + \fr 31.47 \ft Mini kira gilibu ngagoni irane ogo. Ege to̱le̱ dugu wima irigi hene ogoni bi lo wiyagonaga tubari nga, lalu gilibu nga. Mini mbira Yaga Sahaduda ogoni Aramia bi. Mini mende Galede ogoni Hiburu bi.\f* \v 48 Labana ibugua lalu, Ege to̱le̱ dugu wima irigi ho ngago ogoni habo nalolene bi áyu lo wiribagonaga tubari ogoni iya mitangi biaabo holobaya wiaabo helo, lene. Ani lene winigo wali agali heneru tigua ege to̱le̱ dugu wima irigi hene ogoni mini Galede laga wini. \v 49 Ani wialu Labana ibugua lalu, Iya haru mandagi nahe haga hagabu kabago iyame mana bialu kabaruni Anduane Homogo ibunime handape halu helo hameledo, lene. Ani layagola dindi ogoni mini mendebi wialu nde Misiba laga hene.\f + \fr 31.49 \ft Misiba ogoni inanaga bi lalu, Handayaho Holene, bi mende mamagealime heyu howa handapeho holene laga.\f* \v 50 Labana ibugua la dege bialu, Í̠na i̱ wane kira o bedago labohondo mana ko bialu hariyaguabi wali maru biru ngaruni dabu bialu piriyaguabi bi áyu lo wiribago wali agalime manda nabi heaguabi mana iyame bialu kabaruni bibahende Ngode Datagaliwabe kagome handai ho kagoni manda bibe, lene. \v 51 Ani lowa Labanahanda Yagabahondo laabo halu lalu, Ege to̱le̱ uruni iya kabago hengeneha dugu wima irigi hene ngaru handalu ege to̱le̱ mbiraore luni amu heyu kagobi handabe. \v 52 Ainde ege to̱le̱ luni amu heyu kagobi maru o dugu wima irigi haribagobi ogonilabo kirabali habo nalolene bi lo wiribagonaga tubari ogoni holebira. I̱na ege to̱le̱ ogoni bolangua halu í̠ kegohayagi wai bule naibaguago í̠nabi nde ogoni bolangua halu i̱ kogohayagi wai bule naibabe, lene. \v 53 Ani lowa lalu Labana ibugua ibu mamalirunaga Ngode Datagaliwabenaga minini howa lalu, Abarahamanaga Ngode Datagaliwabe kagomebi Nahonaga Ngode Datagaliwabe kagomebi mana iyame bialu kabaru tiga tigaore ngadagua mo tale bilo, lene.\f + \fr 31.53 \ft Naho ibu Labana mamali howa ogoni ibu Abarahama hamene mbira hene.\f* Ani layagola Yagaba ibuguabi nde ibu aba Aisagahanda Ngode Datagaliwabe kago mitangi bialu lotu laga henegonaga minini howa lalu, Í̠na laredagua i̱na buleorebero, lalu bi lo wini. \v 54 Ani lo wialu ibugua hari bare ogoriani Anduane Homogohondo nogo mbira bo lomabu delene. Nogo bo lomabu delayagonaga mbirini wiaru ibu dameneru nole ibidaba lene. Ogoni nalu mbiraga ogoningi ti bibahende hari bare ogoriani ho palu hene. \v 55 Palialu gao layagola Labana ibu heyalu ibu wane kira biagobi ibu aguane hearubi yu nu̱nu̱ lai halu hondo halimu lalu ibuni dalu dai bini. \c 32 \s1 Yagaba ibu Iso lola hole manda manda binigo ogo \p \v 1 Yagababi ibu damene biarubi ti harigani pole pialu hemiria Ngode Datagaliwabenaga dahuliyaliru lola hene. \v 2 Ti ani hondowa ibugua lalu, Dindi ogoni Ngode Datagaliwabe ibu hagahadago, lowa ibugua dindi ogoni mini Mahanaima wini. \p \v 3 Mani Yagabahanda agali maru tale buwa bi yalu Sia dindi mini mende Idomo mbira ngagoria ibu hamene Iso lola hole pudaba lene. \v 4 Ani pialu bi ogodagua lalimu laya. Agali haguane Iso-o í̠naga biabe bia haga Yagabahanda ogodagua laya. I̱ Labanala luore howa harugo ai dai bulene hame ledogoni. \v 5 I̱na nogo bulumagaru dongiru sibiru memeru dewa hinalu wali agali i̱naga biabe bia hagabi dewaore kago. Ai áyu i̱naga agali haguane-o í̠na i̱ha mini yaleyale holani nahe howa miniha dungulo habelonaga laro labe, lalu bi ogoni yalu pudaba, lene. \p \v 6 Agali bi yalu piyarume dai bialu howa lalu, I̱name í̠ hamene Iso hearia bi yalu pirimago ai ibu harigani í̠ lola hole agali handari maria (400) heba ibira, lene. \v 7 Bi ani layago hale howa Yagaba ibu gi timbuni howa mini burugulo hene. Ani howa ibugua ibunaga biabe bia haga wali agalibi nogo bulumagaru dongiru memeru sibiru kamelerubi bibahende halu kirani talebuki howa halu kirani anda bu paligi paligi bini. \v 8 Isohanda ibalu wabuni mendegola wai biyagua nde wabuni mendego ibida pelo manda buwa ani talebuki hene. \p \v 9 Ani talebu helowa Yagabahanda Ngode Datagaliwabehondo bi ogodagua lene. I̱ mama Abarahamanagabi i̱ aba Aisaganagabi Ngode Datagaliwabe-o i̱naga bi larogo hale ha. Anduane Homogo-o abale í̠na i̱hondo lalu mani i̱naga dindi dai berogola í̠na i̱ mo bayale holebero larigoni. \v 10 I̱ agali baya biaga ndo hewaria í̠nime dara halu i̱hondo bayale dege biaabo hariligoni. Abale iba Yodana domalu Labana hearia pole pirungi i̱naga giha mbirale nayiore halimbu hangu yalu pirugoni. Ai áyu mbirale bibahende talebuki buwa wabuni kira ngelo kogoni. \v 11 I̱ hamene Isohanda wai biba loligo í̠na mamage habe lalu i̱ onene waneiginirubi bibahende bai holigonaga í̠hondo bi larogoni. \v 12 Abale í̠na i̱hondo lalu, Í̠ waneigini aguanenebi daga labe nahe dewaore iba mu ngaligobi holebira, larigonidane laro, lene.\x + \xo 32.12 \xt Pig 22.17, 28.13-15\x* \p \v 13 Yagabahanda mbiraga palialu heyuwa egerebalene hayagola ibunaga nogo uruni maru ibu hamene Iso talebu mule manda manda bini. \v 14 Ibugua nogo meme angibuniru handari kira (200) wangaberu pira kira (20) nogo sibi angibuniru handari kira (200) wangaberu pira kira (20) lowa helene. \v 15 Nogo kameleru pira tebira (30) tinaga iginiru heba nogo bulumaga angibuniru pira maria (40) wangaberu pira mbira lowa talebu helene. Dongi angibuniru pira kira (20) wangaberu pira mbira tale bigibu helowa \v 16 nogo uruni damene mbira mbira haru helonaga agali biabe bia haga mbira mbira helowa lalu, Ai tígua ala bamba halu pudaba. Pialu howa nogo ti biamagamaga nabi tini aria degedege wabuni pugupugu bilalimu, lene. \v 17 Ani lowa Yagabahanda ibunaga biabe bia haga haguane biagohondo bi ogodagua lamini. I̱ hamene Iso í̠ harigani lola haregola ibugua í̠hondo hale halu lalu, Í̠ agali ainaga biabe biagabe. Í̠ ani pore. Nogo uruni ainaga haru kebe, laga biyagua \v 18 í̠na ogodagua ladai bibe. Uruni í̠naga biabe bia haga Yagabanaga. Ibugua uruni í̠naga wia haya. Yagaba ibuni wene mani ibira, lalu lamibe. \v 19 Ani lowa Yagabahanda ibunaga biabe bia haga mende tebonehondobi bi mbiraore ogonidagua dege lalimu lalu bi endeho mini. \v 20 Bi maru urunibi ladege bilimu. I̱naga biabe bia haga Yagaba ibuni maha ibira lalimu. Yagaba ibugua Iso mo gede harogola ibugua ala keba ho hayago wahalu turu howa ibu lola helo manda buwa ani bini. \v 21 Nogo biarubi agali nogo haru piyarubi ti pudaba lowa ibuni horo mbira ogoningi ho palene. \s1 Peniele dindini Yagaba dahuliyalila gi gungu binigo ogo \p \v 22 Ogoningi dege mbiraga hayagola Yagaba ibugua ibu one kiralibi wali biabe bia haga kirali biago labobi ibu waneigini beriali (11) biarubi ti ibuwa iba mini Yabogo domade hene. \v 23 Domade howa edeyagi berelalu ibuni ibunaga biabe bia haga agali biaru hearia dai buwa ibunaga dabudabu yarimiru yalu ma lama pene. \v 24 Ti piyagola ibuni hangu ederayagi hondo hene.\x + \xo 32.24 \xt Hos 12.3-4\x* \p Ani hearia agali mbira iraga howa gi gungu bialu hebine ega bi lene. \v 25 Gungu bialu dege hebine agali biagome Yagaba bope habe naheyane hondowa Yagabanaga ge mendeyagi bo yolope hene. \v 26 Libu gungu bialu howa agali biagome Yagabahondo lalu, Ai ega bi layadago i̱ poliya yu peha, lene. \p Ani layagola Yagabahanda lalu, Í̠na i̱ biamogo bialu mo bayale helonaga bi mbira ala labe. Bi la kegola pobelo yupe holiya, lene. \p \v 27 Ani layagola agali biagome Yagabahondo lalu, Í̠ mini ai kebe, lene. \p Ani layagola Yagabahanda ladai bialu lalu, I̱ mini Yagaba kogoni, lene. \p \v 28 Ani layagola agali biagome lalu, Í̠na agalirubi Ngode Datagaliwabebi baba gungu bialu í̠ wayali harigodago ai í̠naga mini Yagaba wahalu í̠ mini Isaraele lolebira, lene.\f + \fr 32.28 \ft Isaraele inanaga bi lalu Ngode Datagaliwabela gi gungu biaga.\f*\x + \xo 32.28 \xt Pig 35.10\x* \p \v 29 Ani layagola Yagabahanda lalu, Í̠ nde aibe mini langerene, layagola agali biagome ladai bialu lalu, I̱naga mini agi bule languliyabe, lowa ibugua Ngode Datagaliwabehanda Yagaba biamogo bialu mo bayale helonaga bi lene.\x + \xo 32.29 \xt Hgn 13.17-18\x* \p \v 30 Ani biyagola Yagabahanda lalu, I̱ Ngode Datagaliwabe dengui hondowa ai homa nabi kogoni, lowa ibugua dindi ogoni mini Peniele wini.\f + \fr 32.30 \ft Peniele inanaga bi lalu Ngode Datagaliwabenaga dengui.\f* \v 31 Ni tagira ibiyagola Yagaba ibu dindi Peniele ogoni ngelalu pene. Pialu ibunaga ge tigatiga piagadagua ndo pene. Tene agi ge mendegonaga wabene dugupe hayagome ge kohe hene. \v 32 Ani binidago manda buwa Isaraele wali agali tigua nogonaga ge kuni mbirini nanaga winigo nga. \c 33 \s1 Yagaba ibu Iso lola henego ogo \p \v 1 Yagaba ibugua handalu hearia Isonaga agali handari maria (400) haru halu ibiyaria hendene. Ani ibiyago handalu Yagaba ibu waneigini bu hearuni, Tí ai̱ya baba hagahaga bu hole pudaba, lene. \v 2 Ani lalu wali biabe bia haga bereago labo libu waneigini heba bamba halu Lia ibu waneiginiru heba mani pialu Yosebela ibu ai̱ya Leselola maniore pumaro bini. \v 3 Ani piyagola Yagaba ibuni ibu dameneru piyadagua mo bamba halu puwa ibugua dindini ge duli hanga halu dengui dindini ela helo bulu paligi bialu kahalu ani dege bima pialu ibu hamene Iso heagoria hapara hene. \v 4 Ani biyagola Iso ibu abale gerai ibalu ibu hamene yu hubi lalu nu̱nu̱ lene. Ani bialu libu haru dugu bigibigi bialu hene. \v 5 Ani dugu bialu howa Iso ibugua handa amu howa handalu hearia wali waneigini ibiyaru hondowa ibugua Yagabahondo hale halu lalu, Í̠ heba ibiraru ti aibe, lene. \p Ani hale hayagola Yagabahanda ladai bialu lalu, Ngode Datagaliwabehanda í̠naga biabe bia haga agali i̱ mo bayale halu wali waneigini uruni ngiya, lene. \v 6 Ani leagola wali biabe bia haga biagolabo libunaga waneigini heba ala ibalu Isonaga wanakuihayagi ge duli hanga howa denguime dindi ela helo bulu palene. \v 7 Ani biyagola Lia ibu nde ibuni waneigini heba ibalu Isonaga wanakuihayagi bulu palialu dengui dindini ela helene. Yosebe Leselola mani íbumaro bialu libubi ge duli hanga howa denguime dindi ela hene. \p \v 8 Ani biyagola Iso ibugua lalu, Agali maru nogo sibiru haru ha mbiraleru ya bigi bialu bamba halu pu lariyaruni lola harugo ai irane aginaga yalu pudaba laribe, lene. Ani layagola Yagaba ibugua ladai bialu lalu, Agali haguane-o mbirale uruni i̱la í̠naga bu mini hado habelonaga ibilarugoni, lene. \p \v 9 Ani layagola Isohanda ladai bialu lalu, Hamene-o i̱ mbirale wiai kogo í̠naga wia hariyaruni í̠ni holene karulape, lene. \p \v 10 Ani layago lelowa dege Yagabahanda lalu, Anigo í̠na i̱la bu miniha hado heyagua nde mbirale uruni i̱na talebu ngerogoni mo ya. Ai í̠naga wanakui handalu koria dengui wálalu Ngode Datagaliwabenaga dengui handalehe hendedogo. Í̠na i̱la bu miniha hado kene hendedogoni. \v 11 Ani hendedogo ainde mbirale i̱na bame í̠ ngerogoni harugo mo yarene. Ngode Datagaliwabehanda i̱ mo turu halu mbirale bayale dege ngiyagola i̱ni karulapeore yu kogo ai uruni í̠ mo ya, lene. Ani dege lalu lo hongo halu mo yaore laya handala nde Iso ibugua mbirale Yagabahanda miyadaruni mo yini. \p \v 12 Ani mo yuwa Iso ibugua lalu, Ai i̱bi nde ina haru mali̱ya heyalu ma, lene. \p \v 13 Ani layagola Yagaba ibugua ladai bialu lalu, Agali haguane-o waneiginiru ge hongo halu gerai labe nahedago nogo sibi igini áyu dege hono wini gali bu karubi nde ani degedagola horo mbira hanguni gerai lalu abale anda pobe nahedago í̠ manda bide. Abale pialu horo mbiru hanguni anda polene manda buwa nogo bu karu wara daila harimayagua nde nogo uruni bibahende homai holebira. \v 14 Anigo agali haguane-o ainde í̠na bamba halu ala pialu ha. I̱na nde mani nogo waneigini bu karuni haru halu hendore ibugu bialu eberogoni. Ani ibalu amu Idomo dindini lola habiya, lene. \p \v 15 Ani layagola Isohanda lalu, Aniyagua nde i̱naga agali bu karu maru tí haru mandagi ibalimulo heloliya, lene. \p Ani layagola Yagabahanda lalu, Agali haguane-o í̠na i̱hondo mana bayaleore berego nde wahalu i̱naga agali bu karuni tini karulape haru ibulebirago wahadaba, lene. \v 16 Ani laya handala Iso ibu horo ogoningi pialu Idomo dindi pole pene. \v 17 Yagaba ibu nde pialu Sugodo dindi wiagoria anda puwa ibugua ibunaga balai anda bia halu balai anda emene emene maru ibunaga nogo sibi bulumagaru bu hearunaga bia hene. Ani binigo manda bialu tigua dindi ogoni mini Sugodo wini.\f + \fr 33.17 \ft Sugodo dindi mini ogoni Hiburu bi lalu Balai Anda Emene Emenebi laga wini.\f* \p \v 18 Yagaba ibu Mesobodemia yu wahalu Kenana dindiha dai buwa Segeme tano kaware wiagoria balai anda bu hene. \v 19 Ani pu howa dindi ogoni Segeme aba Hamo aguanenerunaga winigo ibugua dindi ogoninaga muni siliba handari mbirame (100) yolo bini.\x + \xo 33.19 \xt Yos 24.32, Yo 4.5\x* \v 20 Ani buwa Yagaba ibugua lomabu delaga dabu mbira dindi ogoriani bu helene. Ani bu helowa dabu ogoni mini Ele Isaraele wali agalirunaga Ngode Datagaliwabe lalu bu helene. \c 34 \s1 Segemealime Yagaba wane Daina minade halu kayu binigo ogo \p \v 1 Yagaba Liala wane mbira mini Daina berenego ibu nde horo mbiru Segeme tanoha Kenana wali berearu nenege pene. \v 2 Hibiali mbira mini Hamo henego ibu nde Kenana dindiha tano ogoninaga agali haguane hene. Agali ogoni ibu igini Segeme henegome Daina ibalu hearia hondowa ibugua minu yania halu kayu bini. \v 3 Ani binidagoni Daina ibu wandari bayaleore bereago hondowa hame timbuni lowa binigo ai ibu Dainahondo ibu hame lelonaga bi gedaoreme ladebodebo bialu hene. \v 4 Ani lalu puwa Segeme ibu abahondo lamialu lalu, Aba-o wali ogoni i̱ dabu buliya í̠na damu pu ha, lene. \p \v 5 Yagaba ibu nde ibu wane Daina Segemehanda kayu biya layago hale ho hene. Anigo ibu igini bu hearu ti tagiraha nogo sibi bulumagaru haru hama peaha hale howa Yagaba ibugua nde bi mbira labe naheyagola wahowa ibu iginiru andaga dai bilo lowa hondo hene. \v 6 Ani hearia Segeme aba Hamo ibu Yagabala bi lole ibini. \v 7 Libu bi lalu hebira Yagaba igini biaru ti andaga dai buwa bi layalaya hale halu hearia Segemehanda ti mbalini biago kayu biya layago hale howa tigua tandaga timbuni halu keba hai hene. Ainde Isaraele hameigini tinaga deni Segeme ibugua Yagaba wane Daina kayu biyadagoni mana koorene ko mbira bini. Isaraele hameigini tigua mitangi bialu mana ogonidagua bulene nawiore mitangi bu haga wini. \v 8 Hamohanda Yagabahondo lalu, I̱ igini Segeme ibugua í̠ wane bedago hame timbuniore lo kago ai libu dabu bilo karulapedabe be nakarulapedabe. \v 9 Ainde ina haru mandagi howa wandari ina wane bedaru nde tí dabu bialu tí wane bedaru nde ina dabu bigi bimi̱ya hamelo ko. \v 10 Ani bialu tínibi nde ina dindi ogoha mandagi dege hami̱ya. Tí dindi lene mbira tíni holene hame ledamigoriani howa tomo hanga nogo sibi bulumagaru hina bialu biyinayaru bialu tíni halimulo, lene. \p \v 11 Segeme ibu nde ibu abala haru mandagi dege ibinigo ibugua Daina aba mbalini hearuhondo bi lamialu lalu, Tígua i̱naga bi larogoni hale halu karulape larimiyagua nde tínime i̱hondo ngi laramigo ngiai holebero. \v 12 Tínime nogo wariabu ogodagua hende habe lalu langeramidagua hende holiya. Aniore buliyago wali ogoniore i̱ dabu buliya ngiaore bilimu, lene. \p \v 13 Anigo Yagaba igini biaru tigua Segemehanda ti mbalini Dainahondo mana ko timbuni biyago miniha mo pehowa mitangi bu hene. Ani mitangi bu howa tigua Segemela ibu aba Hamolahondo ke̱ howa mo hondo halu \v 14 tigua ogolabohondo lalu, Agali mbira ibunaga \w dongone\w* podo mabu nabi kagohondo ina mbalini namuleberema. Iname ogonidagua dabu bilo mirimayagua ina tagabi holeberema. \v 15 Ai tígua mbiraore hangu bulene ngago ogoni ala bule pudaba. Ani bialu tí nde ina kamagobi dege hole agali tí bibahendenaga dongone podo mabu biai hole pudaba. Tígua ogonidagua bidamigola nde mani tígua bi laramigo hale halu karulape loleberema. \v 16 Anidagua birimiyagua nde ina wane bedarubi tí dabu bilimulo ngialu tí wane bedarubi nde iname dabu buleberema. Ani buwa inanebi tí heba mandagi halu ina hameigini mbiraore hangu holeberema. \v 17 Ainde tígua tínaga dongone podo mabu nabirimiyagua nde inanaga wali ogoni haru halu tínaga dindi ogobi wahalu tagira poleberema, lene. \p \v 18 Ani layagola Hamo ibu igini Segemelame bi ogoni karulapeda lo manda bini. \v 19 Ani manda bialu Segeme ibugua Yagaba wane Dainaore hame timbuni lo howa tigua bibe layadagua ibugua bule pene. Segeme ibu damene dindi ogoniha bu hearume ibunaga mini mo yaraga hene howa tinaga deni ibu agali mini lene mbira ona hene. \p \v 20 Ani howa Hamo ibu igini Segemela libuni dalu pialu tanoha ubanda tagi biaga pabe haraba wali agali ngoai haga wiagoria pu howa agali maru hearu heba bi lalu hene. Libugua tihondo lamialu lalu, \v 21 Agali íbu hearuni ti bayaleore heneyago howa ai ina baba mandagi holene hamelo hea. Inanaga dindi timbuni ngamagoniha howa tinime hoa biragoha ta nabi ibagabu helo wahami̱ya. Ani howa iname ti wane bedaruni dabu bialu tiguabi nde ina wane bedaruni dabu bilo. \v 22 Ani bimi̱yanaga iname mbirale mbira bulenego tigua bilimu laya. Ti kamagobi dege hole agali bibahendenaga dongone podo mabu biai halimu laya. Tigua lalu, Ogonidagua birimayagua nde tígua ina heba mandagi howa hameigini mbiraore ho holene karulapeda, lo manda biya. \v 23 Ani bialu tinaga nogo sibi bulumagarubi tinaga mbirale tara tara yu karubi bibahende inanaga hangu wiai holebira ndobe. Ani bulebirago ai tigua inahondo bi mbira langiyago hangu bimi̱ya. Ani beremagola bibahende tigabi wiai holebira, lene. \v 24 Ani layagola agali tanoha hearu tigua Hamo Segemelame bi layagoni karulapeda lowa tinaga dongone podo mabu biai hene. \p \v 25 Horo kiru peagola agali dongone podo mabu bini biaruni ti tandaga howa dege hene. Ani heagola horo tebonengi Daina mbalini kirali Simiono Libailame wai biaga ayu tibu yalu tanoha anda pene. Ani anda puwa mbiralime libu hapai habe naheore pialu agali tanoha bu hearuni bibahendeore homelo bo wahaiore hene. \v 26 Ani bialu libugua Hamo igini Segemebi homelo bo wahalu Daina ibu Segeme andagaha berearia libuni haru halu dai bini. \v 27 Simiono Libailame Segemenaga tanoha agali hearu bibahende bo wahai heagola Yagaba igini maru hearume tanoha anda puwa dabudabu bayale damene bu wiaruni bibahende mo yai hene. Ani binidagoni irane ti mbalini Dainahondo mana ko biyagonaga bene. \v 28 Tigua nogo sibi meme bulumaga dongiru bibahende haru piai hene. Ani bialu mbirale bibahende tano tagirahayagi wini wiarubi tano tamuha wini wiarubi bibahende mo yalu piai hene. \v 29 Ani bialu mbirale muni timbunime yolo biaga ale dewaore mo yalu wali waneigini biru wiarubi ti haru haga bini. Ani haru howa anda bu hearuha wiaruni damenego bibahendeore mo yaiore halu pene. \p \v 30 Mani howa Yagaba ibugua Simiono Libailahondo lamialu lalu, Libugua genda timbuniore i̱ha mo ya haribida. Dindi ogoha padaru Kenana wali agalirubi Perese wali agalirubi wali agali maru bibahendebi ai tigua i̱ore agali kooredane hondolobada. I̱ agali dewa nahe kogo ainde agali bu karume mo mogo bialu wai ibiyagua nde i̱bi i̱naga waneigini bu karunibi ina bibahende bo wahai holobada, lene. \p \v 31 Ani layago lelowa dege libugua lalu, Agilego o lalu kegonibe. Wali iya mbalini ogoni wahalu bayanda wali biralu ibu agali kayu yama ibagabu berelo wahama lalu laribe, lene. \c 35 \s1 Yagaba Bedeleni heagola Ngode Datagaliwabehanda, I̱na í̠ biamogo biaabo holebero, lenego ogo \p \v 1 Ngode Datagaliwabehanda Yagabahondo lamialu lalu, Áyu ogoni heyalu Bedele dindini hole pu. Ani pu howa i̱naga lomabu delaga dabu mbira ogoriani bu helabe. Horo mbiru í̠ hamene Isohondo gi halu ibida pole pialu heria Ngode Datagaliwabe hapani harugo i̱ kogoni, lene.\x + \xo 35.1 \xt Pig 28.11-17\x* \p \v 2 Ani lamiya handala Yagaba ibu one waneiginirubi ibunaga biabe biaga hearubi bibahendehondo lamialu lalu, Tígua mbirale dama mitangi bialu gime wabini yu kamiruni bibahende wahai halimu. Ani bialu mana bayale tigabi holenenaga ngago bialu howa aga dodo nahe bayale ngaru karulo halimu. \v 3 Ai ina dindi ogo yu wahalu Bedele mali̱ya kamagoni. Bedeleni pu howa i̱na lomabu delaga dabu mbira Ngode Datagaliwabenaga bia holiya. Ngode Datagaliwabe ogoni ibugua i̱ genda yu hewangi i̱ heba haabo howa i̱ ibaga bialu porogo bibahendeha i̱la mandagi haabo haga kagoni, lene. \v 4 Ani layagola tigua mbirale dama mitangi bialu bi pupu wule gime wabini dindi taraha howa mo yu ibini tinime yu haga biniyaruni bibahende Yagabahondo mo miai hene. Ani mialu mbirale haleria daga wiarubi heba golo mialu bini. Ani biyagola Yagaba ibugua mbirale uruni bibahende Segeme dindi kawareni ira mbira mini oga laga heago teneha hora hene. \p \v 5 Anidagua bialu Yagababi ibunaga one waneiginibi wali agali biabe bia haga hearubi bibahende tano yu wahalu piai hene. Ngode Datagaliwabe ibunime tano bibahende wiaruha hearu ti gi holene timbuni mo wia hayagola tigua Yagaba halu ibu damene piyaruni talima pobe nahe hene. \v 6 Ani hea handala Yagaba halu ibu damene biaru heba pialu Kenana dindiha Lusu tano mbira wiagoria anda pene. Lusu tano ogoni mani mini Bedele laga winigo ogoriani pene. \v 7 Ani pu howa dindi ogoriani lomabu delaga dabu mbira Yagabahanda bu helene. Ani bu helowa dindi ogoni Ngode Datagaliwabenaga lalu mini Bedele wini. Ani winidagoni irane Yagaba ibu horo mbirungi ibu hamene Iso gi halu ibida pialu hearia Ngode Datagaliwabe ibuni Yagaba hearia hapani henego mitangi bialu wini.\x + \xo 35.7 \xt Pig 28.10-19\x* \v 8 Ti dindi ogoniha hemigola Lebeganaga biabe bia haga wali mbira mini Debora berenego ogoningi ibu homene. Homayagola tigua ibunaga tingini Bedele tanonaga abene ni tagira ibiragohayagi ira timbuni mbira mini oga heago teneha hora hene. Ani hora howa tigua ira ogoni mini Dugu Bulene Oga Ira ka, laga hene. \p \v 9 Yagaba ibu Mesobodemia dindi wahalu Kenana dindiha daibu heagola Ngode Datagaliwabe ibu Yagaba hearia ibuwa ibuhondo lalu, I̱na í̠ biamogo biaabo holebero, lalu lamini. \v 10 Ngode Datagaliwabehanda lalu, Áyu í̠naga mini Yagaba lene kegonigo mani howa tigua í̠naga mini Yagaba nalolebira. Tigua í̠naga mini Isaraele lolebira, lene. Anidagua lalu Ngode Datagaliwabehanda Yagabanaga mini Isaraele lalu wini.\x + \xo 35.10 \xt Pig 32.28\x* \v 11 Anigo Ibugua Yagabahondo lalu, I̱ Ngode Datagaliwabe Hongo Haiheore kogoni í̠ waneiginiru dewaore helo hono wibe. Ani beregola wali agali hameigini dewaorenaga mamalibi maru kini holebirarunaga mamalibi í̠ holebere.\x + \xo 35.11 \xt Pig 17.4-8\x* \v 12 Dindi ogo i̱na abale Abarahama Aisagala libuhondo minigo áyu í̠hondo ngero. Mani howa í̠naga waneigini aguaneneru bu holebiraruhondo mulebero, lene. \v 13 Ani lowa Ngode Datagaliwabe ibu Yagaba helalu pene. \v 14 Ani peagola Yagaba ibugua ege to̱le̱ luni mbira duguwa Ngode Datagaliwabela bi lalu haribigoria hengene. Ani hongowa ibugua olibe lini ibanemebi \w waini\w* ibamebi ege to̱le̱ ogoni Ngode Datagaliwabehondo loma bia halu o hangayagoriani odo wini.\x + \xo 35.14 \xt Pig 28.18-19\x* \v 15 Yagaba ibugua Ngode Datagaliwabela bi lalu haribidagoni dindi mini Bedele wini. \s1 Yagaba one Leselo homenego ogo \p \v 16 Ani bu howa Yagababi ibu dameneru ti Bedele wahalu Ebarada pole pialu hene. Harigani pialu heaore dege Leselo ibu gali taba honolene tu hayagola ibu tandaga timbuniore hendene. \v 17 Ani tandaga handalu berearia tidawali ibu biamogo biaga bereagome Leselohondo lalu, Gi halu mogo nalabe. Áyu ogoni í̠ igiri gali mende taba hanarigoni, lene. \v 18 Ani taba honowa nde Leselo ibuni homole howa buhe̱ emeneore wuwa bi mbira hangu lalu igiri biago mini Benoni lene. Mani howa igiri biago abahanda ibu mini Beniyamini lene.\f + \fr 35.18 \ft Mini Benoni ogoni Hiburu bi lalu, I̱na tandaga timbuniore narugonaga igini laga. Beniyamini mini ogoni Hiburu bi lalu, Igini ogoni ibu mini lene holebira, lalu lene.\f* \p \v 19 Leselo homayagola tigua ibunaga tingini Ebarada polene hariga gibuni wiagoria hora hene. Ebarada ogoni mani mini Bedeleheme winigo áyu nga. \v 20 Ani hora howa Yagaba ibugua homali biagoria ege to̱le̱ mbira homali lalu mo walia helonaga duguwa Leselonaga homali biagoriani hengene. Ani hengenego ege to̱le̱ ogoni áyu wiaabo ka.\f + \fr 35.20 \ft Áyu wiaabo ka ledagoni áyu ina kamangi ndo ala agali bi te ogoni gili binidago ibu heangi mitangi bialu gili bini.\f* \v 21 Ani hora howa nde Yagaba halu ibu dameneru ti pialu Ede dindini anda bu gimbu bu migi bialu bima iraga hene heago hapara howa dege balai anda bu hene. \s1 Yagaba iginiru henego ogo \p \v 22 Yagaba ibu dindi ogoniha heangi ibu igini Lubenehanda ibu aba one wali mende mini Biliha bereago kayu yini. Lubene ibugua ogonidagua biya layago Yagaba ibu nde hale howa keba timbuniore hene.\x + \xo 35.22 \xt Pig 49.4\x* \p Yagaba ibu igini hombearia (12) hene. \v 23 Ibu one Lia igini uru hene. Wahene Lubene halu mende Simiono hene. Tebone Libai halu mane Yuda hene. Dauni Isaga waragane Sebulunu imaru haga bini. \v 24 Ibu one mende Leselo berenego ibu igini kira hangu Yosebe Beniyaminila hene. \v 25 Wali mbira Leselonaga biabe bia haga Biliha berenegome igiri kira Dana Nabadalila taba henene. \v 26 Wali mende Lianaga biabe bia haga Siliba berenegome igiri kira Gada Asela taba henene. Yagaba ibugua Mesobodemia heangi igiri uruni hono wini. \s1 Aisaga homenego ogo \p \v 27 Yagaba ibugua ibu aba Aisaga berearia Mamere dindi mbira Kiriada Araba tano laga winigo mini mende Heberono laga ogoni kaware wiagoria pene. Bamba Abarahama Aisagala libu dindi ogoniha haga winigo ogoniha berearia hondo pene.\x + \xo 35.27 \xt Pig 13.18\x* \v 28 Aisaga ibunaga mali hama ibinigo bibahende handari mbirani pira halira (180) halu \v 29 ibu agali waheore biru wialu homene. Ani homayagola ibu igini Iso Yagabala libunime ibu hora hene. \c 36 \s1 Iso igini aguaneneru hama penego ogo \p \v 1 Iso ibunaga mini mende Idomo henego ogoni ibunaga aguanene ogodagua hama ibini. \v 2 Iso ibu Kenana wali dabu binigo mbirago Hidiali Elono henego wane mini Ada bereago dabu bini. Wali mende agali Ana wane mini Oholibama berenego dabu bini. Ana ogoni ibu Hibiali Sibeono igini hene.\x + \xo 36.2 \xt Pig 26.34\x* \v 3 Wali tebone Isimaele wane mini Basemada ibu Nebaiodo mbalini bereago dabu bini.\x + \xo 36.3 \xt Pig 28.9\x* \v 4 Ani dabu bu howa Adahanda igiri Elibasa taba henene. Basemada ibugua nde igiri Luele taba henene. \v 5 Oholibama ibugua Yausu Yalama Kora imaru taba henene. Iso ibu Kenana dindiha hearia igiri uruni hono wigi bini. \p \v 6 Mani howa Iso ibugua ibu hamene Yagaba helalu dindi kaundiaha hama pene. Pialu ibu one waneiginiru bibahendebi wali agali ibu baba haga hearubi ibunaga nogo sibi bulumaga bu hearubi haru hai halu mbirale bibahende Kenana dindiha wu hene wiarubi mo yai halu pene. \v 7 Iso ibugua Yagaba helalu penedagoni irane libunaga nogo tara tara hebigo dindi mbiraore ogoriani hinu hai habe nahe dewaore halu to̱layagola Iso ibu pene. \v 8 Iso ibu pialu Sia dindi barebare wiagoha pu hene. \p \v 9 Iso ibu Idomo hameigini Sia dindi barebare wiagoha palearunaga mamali hene. Iso ibu igini aguanene ogodagua hene. \v 10 Iso one Ada ibu igini mbira mini Elibasa hene. Wali mende Basemada berenego ibu igini Luele hene. \v 11 Elibasa igini uru mbira Temana mende Oma tebone Sebo mane Gadama dauni Kenasa imaru hene. \v 12 Iso igini Elibasa ibu one mende mini Timina berenego ibugua igiri mbira mini Amalege taba henene. Iso one Ada ibugua taba hanayagome ibu aguane hama penego uruni. \p \v 13 Iso one mende mini Basemada ibu igini mbira Luele taba henenego ogoni ibu igini maria henego uru Nahadabi Serabi Samabi Misabi uruni hene. Igiri uruni ti Iso one Basemada aguane hene. \p \v 14 Iso one tebone Oholibama bereago ibu igini tebirali Yausu Yalama Kora imaru hene. Oholibama ogoni ibu Sibeono igini Ana wane berene. \p \v 15-16 Iso aguane maru agali haguane haga binigo mini uru. Iso igini wahene Elibasa ibu igini Temanabi Omabi Sebobi Kenasabi Korabi Gadamabi Amalegebi uruni tigua Idomo dindiha agali haguane howa dindi mbira mbira wiagoria haru haga bini. Uruni ti Iso one Ada aguane bu hene. \p \v 17 Iso igini mende Luele ibu Idomo dindiha igini ogodagua hene. Nahadabi Serabi Samabi Misabi tibi nde agali haguane dege howa Idomo dindi maruha haru hene. Uruni ti Iso one Basemada aguane bu hene. \p \v 18 Ana wane Oholibama ibu Iso one bereagome ibu igini ogodagua hene. Yausubi Yalamabi Korabi tibi nde Idomo dindiha agali haguane dege howa haru hene. \v 19 Iso iginirume hono winigo ibu aguane uruni hene. Ani howa tininaga hameigini headagua haru haga haga biaga agali haguane hama ibini. \s1 Sia igini aguaneneru henego ogo \p \v 20 Sia ibu iginiru ogodagua hene. Sia ibu Hoali howa ibuni Idomo dindiha dege haga hene. Sia ibu igini Lodanabi Sobalabi Sibeonobi Anabi \v 21 Disonobi Esebi Disanabi henego tibi Sia igini agali haguane dege howa Idomo dindiha Hoali hearu haru haga hene. \p \v 22 Lodana ibu Hori Hemanala hameigininaga mamali hene. Lodana ibu mbalini mbira Timina berene. \p \v 23 Ani bialu Sobala ibu Alabanabi Manahadabi Ebalabi Sebobi Onamabi hameigininaga mamali hene. \p \v 24 Sibeono ibu igini kira Aia Anala hene. Agali mbira dindi ko wali agali nahaga wiagoha ibu aba Sibeononaga nogo dongi haru hearia iba pobohe mbira duguadaga halu ibiyaria handa walia heneyagoni agali Ana ogoni ibugua hendene. \v 25-26 Ana ogoni ibu igini Disono ibu wane Oholibamala hene. Ai Oholibama ibu Ana wane berene. Disono ibu Hemedanabi Esebanabi Idiranabi Keranabi hameigini uruninaga mamali hene. \p \v 27 Ese ibu nde Bilihanabi Sabanabi Aganabi hameigini tebira uruni tinaga mamali hene. \p \v 28 Disana ibu Usu Aranala hameigini kira ogoninaga mamali hene. \p \v 29-30 Hoali hameigini hearume Idomo dindiha agali haguane howa haru haga uru hene. Lodanabi Sobalabi Sibeonobi Anabi Disonobi Esebi Disanabi uruni ti Hoali howa Idomo dindiha agali haguane haga bini. \s1 Idomo dindiha agali kini haga binigo ogo \p \v 31 Isaraele wali agalinaga kini mbira naheangi Idomo dindiha agali uru ti kini ala hene. \v 32 Bero igini Bela ibugua kini howa Dinihaba tano wiagoria haru hene. \v 33 Ani howa Bela homayagola Bosora tanoali Sera igini Yobaba ibu kini ha aribia hene. \v 34 Yobaba homayagola nde Temanali dindi wiagoha agali Husama henego ibu kini ha aribia howa haru hene. \p \v 35 Ani howa Husama homayagola nde Bedada igini Hadada henego ibu kini ha aribia hene. Hadada ibugua Moaba dindiha puwa Midianali hearu baba wai bialu ti bo poda hana hene. Hadada ibu kini howa Abidi tanoha hene. \v 36 Hadada halu homayagola Masarega tanoali mbira Samala henego ibu kini ha aribia hene. \v 37 Samala halu homayagola iba Yuberedisi pedago kawareha Lehobodo tanoali Saulu mbira henego ibugua kini ha aribia hene. \v 38 Saulu halu homayagola Agabo igini Balahanana mbira henego ibu kini ha aribia hene. \v 39 Ani halu Balahanana homayagola Hadada mbira henego ibu kini ha aribia howa Pau tano wiagoria haru hene. Hadada ibu one Maderede wane Mesahaba aguane Mehedabele berene. \p \v 40-43 Iso ibu Idomoali haga binidarunaga mamali henego ti mini uru. Timina Alaba Yadede Oholibama Ela Pinono Kenasa Temana Mibisa Magadiele Irama imaru hene. Agali uruni ti Idomo dindiha hameigini mbira mbiranaga agali haguane haga bini. Idomo ogoni Isonaga mini mende winigo nde ibu agali haguane uruninaga mamali hene. Agali haguane uruni mbira mbira headagua tinaga dindi wigiwigi bialu tini hameigini headagua haru haga agali haguane haga bini. \c 37 \s1 Yosebe hamenerume ibu handabe mangaho henego ogo \p \v 1 Yagaba ibu Kenana dindi ala ibu aba Aisaga hene wiagoria hene. \v 2 Yagababi ibu iginirubi ti bialu henegonaga bi te ogo. \p Yosebe ibu igiri hagua dehe mali pira mbirani karia (17) hayagola ibu aba one Bili Silibalanaga igini ibu hamene biaru baba nogo sibi memeru haru haga hene. Ani haru howa ibu hamenerume ko mbira birago hondowa abale puwa ibu abahondo lamiaga hene. \p \v 3 Yagaba ibu mini mende Isaraele ibugua wahe howa ibu igini Yosebe hono winigonaga igini maru gubalini emene nira lowa Yosebe gubalini timbuni haga hene. Ani bu howa ibugua aga bayale dagarenaga gi lu biagimbu biaga mbira wabuwa ibu igini Yosebe mini. \v 4 Yagaba igini maru hearume handalu hearia ti abahanda Yosebe gubalini timbuni halu ti emene mangaho heago hondowa tigua Yosebehondo keba timbuniore howa ibuhondo bi bayale nalaga hene. \fig Yosebehanda ibu hamenerume ko mbira birago hondowa abale puwa ibu abahondo lamiaga hene.|alt="OT New Reader Illustration II. Patriarchal 8. Joseph his family" src="Genesis 37.2.tif" size="2" ref="(37.2)" \fig* \p \v 5 Mbiraga mbirungi Yosebe ibugua emaga mbira handayago ibu hameneru lamini. Lamiyagola tigua hale howa keba timbuni hene. \v 6 Yosebehanda ti lamialu lalu, I̱na emaga mbira handarugo loliya hale hadaba. \v 7 Ina bibahende mabuha hai howa widiore kabu bigibigi bialu hemaria ai kabuni i̱naga biago ibu tigabi heyu heagola tínaga biaru bibahendeoreme i̱naga heyu heagoha ho mabu buwa bulu paliai hearia handaru, lene. \p \v 8 Ani layagola ibu hamene biarume lalu, Ai í̠ inanaga handame haga kini haregola ina bibahende í̠na haru holebedabe, lowa ti bibahendeme handabe manga hai hene.\x + \xo 37.8 \xt Pig 41.41-43, 41.55, 42.6, 50.18\x* \p \v 9 Yosebehanda ibu hameneruhondo emaga halu mende hondowa tihondo lamialu lalu, I̱na emaga handalu hewaria nibi egebi yakundi beriarubi bibahende i̱naga wanakuihayagi ibuwa ma podalu bulu paliai hayaria handaru, lalu lamini. \p \v 10 Emaga ogoni handayago ibugua ibu ababi lamini. Lamiyagola ibu abahanda lalu, Ogoni agile emagadabe. Í̠na manda beregola i̱bi í̠ ai̱yabi í̠ hamene karubi ina bibahende í̠ kegoria ibuwa í̠naga wanakuihayagi ma podalu ge duli hanga holeberamadabe, lene. \v 11 Ibu hamene biarume keba timbuniore ho heagola ibu aba ibunime emaga ogoni agoale handayadabe lowa mitangi tangi bialu berene.\x + \xo 37.11 \xt Ab 7.9\x* \s1 Yosebe Iyibi dindiha minu yalu penego ogo \p \v 12 Horo mbirungi Yosebe hamene biaru ti Segeme dindi wiagoria ti abanaga nogo sibi haru hole pene. \v 13 Ti ani peagola Yagaba ibugua Yosebehondo lalu, Í̠ hameneru Segeme dindini nogo sibi haru kago hondo pu, lene. \p Ani layagola Yosebe ibugua ladai bialu lalu, I̱na hondo porogo, lene. \p \v 14 Ani layagola ibu abahanda lalu, Áyu í̠na puwa í̠ hameneru tibi nogo sibirubi agua kabe handabe. Handalu ti agua hea lalu abale langule dai bibe, lene. Ogoningi Isaraele hameigini ti Heberonoha dindi ulini wiagoria hene. \p Yosebe ibu abale Segeme dindi wiagoria anda pialu \v 15 abale ibaga bialu hearia agali mbirame hondowa lalu, Í̠ agile tai berebe, lene. \p \v 16 Ani layagola Yosebe ibugua lalu, I̱ hameneru tai berogo í̠na ti mbirani nogo sibi haru hearia handaribe, lene. \p \v 17 Ani layagola agali biagome ladai bialu lalu, Ti oali nahe Dodana dindi piya, lene. Ani laya handala Yosebe ibu hameneru piyiyadagua abale pialu Dodana dindi anda puwa ti handa walia hene. \p \v 18 Yosebe ibu kaundia ibalu heago de hondowa ibu hamene biarume Yosebe homelo bo wahami̱ya lowa lo manda bialu berene. \v 19 Tini degedege ladene bialu lalu, Handa naberego emaga handaga biago amu ibiragoni. \v 20 Ai homelo bowa ibunaga tingini iba biraga uli nai ngaruniha bape hami̱ya. Iname ibu nogo gabuame bo nayiya lami̱ya. Ani beramagola ibugua emaga handaraligo agua birabe handami̱ya, lene. \p \v 21 Tigua ogonidagua larimigo hale howa Lubene ibugua Yosebe bo waholene hame nale howa lalu, Ibu homelo nabami̱ya. \v 22 Inanenaga giha howa homelo bolene nakarulapego. Ibu dindi wali agali nahaga ogoha iba biraga uli yobi o ngagoha minu bape hami̱ya, lene. Ani lenedagoni tene ibugua Yosebe ibu aba karia haru dai bule manda buwa lene. \v 23 Yosebe ti bereagoria ibiyagola tigua abaleore minuwa ibunaga aga ibu abahanda mini baya biagimbu biaga biago minu golene. \v 24 Golo ngelalu Yosebe minu yalu puwa iba biraga uli mbira iba nabere yobi wiagoha bape hene. \p \v 25 Ani bialu ti daibu biruwa tomo nalu beramiore dege Isimale hameigini maru Gileada dindi howa tinaga nogo kameleni dabudabu bayaleore ira lini ibaneme wabini marasinirubi weli ngabiorebi muni dewaoreme yolo biagago uruni Iyibi dindiha muni tagu pole ibiyaria hendene. \v 26 Ani ibiyagola Yudahanda ibu hameneruhondo lalu, I̱na hamene inaneme ogoha bo do holene nakarulapedago \v 27 ibu wali agalinaga biabe bia haga helo muni miagadagua áyu agali urunime muni ngi lowa Yosebe muni taguimi̱ya. Ina hamene darama mbiraorego nde inaneme bo waholene nakarulapedago, layagola ti bibahendeme ogoni karulapego ani bimi̱ya lowa berene. \v 28 Igiri biaru ti bi ogoni lalu berearia agali Midiana howa maru nde tinaga dabudabu maru muni tagu pole harigani pialu howa handalu hearia Yosebe uliha berearia hondowa dugu yamini. Ani biyagola Yosebe hamene biaru tigua Isimale aria biaruha muni taguini. Isimale aria biarume muni kuni siliba pira kira (20) Yosebe hamenehondo mialu Yosebe Iyibi dindi haru pene.\x + \xo 37.28 \xt Ab 7.9\x* \fig Isimale aria biarume muni kuni Yosebe hamenehondo mialu Yosebe Iyibi dindi haru pene.|src="Lear 03.tif" size="2" ref="(37.28)" \fig* \v 29 Mani Lubene ibu iba uli biagoha Yosebe berelayago hondo dai bialu hearia Yosebe nabereyane hondowa ibu dara timbuniore howa ibuninaga aga lerelene. \v 30 Ani bialu ibu hameneru hearia dai buwa lalu, Yosebe iba uli biagoha nabereyago. Aiore agua buabe, lene. \p \v 31 Ani layagola tigua nogo meme mbira bowa Yosebenaga aga biagoria darama wai hene. \v 32 Ani bialu tigua aga darama bagabi biago ti aba berearia yalu dai buwa lalu, Aga ogo namugoha winiyago ogoni í̠ igininaga mbauledago de handa bia, lene. \p \v 33 Ani layagola ti abahanda aga biago hondowa lalu, Ogoni i̱ igini Yosebenaga agaoredago. Ai ibu nogo gabua mbirame balu naore biyadagoni, lene. \v 34 Ani lowa Yagabahanda ibu iginiore dara timbuniore halu ibunaga aga lerelalu dara howa aga biagane ale bu berene. Horo dewaore ibu igininaga dara howa dugu bialu biraabo hene. \v 35 Ani bialu bereagola ibu waneigini maru hearume ti abanaga bu mini mo palia hole lowa bi layagolabi nahondoleore biruwa lalu, I̱na dugu bialu kone dege i̱nibi homalu homene dindiha puwa ibuni iya haru lola halu waholebero, lene. Ani lowa Yagaba ibu dugu dege bialu bira ho wiaabo hene. \p \v 36 Midianali biaru tigua Yosebe Iyibi dindiha haru halu puwa muni taguini. Iyibi dindi kini kagonaga wai biaga ami agali karu haru haga mbira ibu mini Podiba hene. Podiba ogoni ibunaga biabe bia haga Yosebe helo Midianali biaru ti muni mialu Yosebe ibu andaga haru pene. \c 38 \s1 Wali mini Tamahanda Yuda mo hondo henego ogo \p \v 1 Horo uruningi Yuda ibugua ibu hameneru helo wahalu Adulama tanoha agali mbira mini Hira henego ibula hama pene. \v 2 Ani pu howa Kenanali mbira mini Sua heago wane mbira berearia hendene. Ani hondowa ibugua wandari ogoni ibu dabu bialu libu dindi ogoniha hene. \v 3 Mani wali o biagome igiri mbira taba hono bereagola Yuda ibugua igiri gali ogoni mini Ere wini. \v 4 Emene howa nde wali biagome igiri mende taba hanayagola ibu mini Onana wini. \v 5 Wali biagome igiri tebonebi taba hanayagola ibu mini Sela wini. Yuda ibu Kesibi dindi wiagoria heangi walime igiri Sela ogoni taba henene. \p \v 6 Maniore howa igiri uruni andaho hai heagola Yudahanda ibu igini wahene Erenaga wali mbira mini Tama bereago dabu bia hene. \v 7 Ere ibugua Anduane Homogonaga deni howa mana ko bialu hearia Anduane Homogohanda ibu bo wahene. \v 8 Ani homaya handala Yudahanda ibu igini mende Onanahondo lamialu lalu, Inanaga mana ngamagome í̠ hamene waneigini mbira nahonowi kaore ibu one dalo berelalu homayagua nde hamene mende kago ibula bira aribia holene nga. Ani biruwa ibu hamene homayagonaga waneigini ibuni henegoria ha aribia helonaga hamene kagome hono wia holene nga lo wini ngago ai wali dalo Tama bedago í̠la biralibu, lene. Ani biruwa ibugua waneigini í̠ hamene homayagonaga hono wia helo, lene. \v 9 Ani layagola Onana ibugua waneigini ibuninaga helo ndoyagola ibu anidagua bulene turu nahe hene. Ani howa ibugua wali dalo ogonila mandagi padabira ibu hamenenaga waneigini holilono Onana ibu ohaga hene. \v 10 Onana ibugua anidagua bialu henedagoni Anduane Homogonaga deni howa mana ko wiago biyagola Anduane Homogohanda Onanahondo keba halu Onanabi bo wahene. \v 11 Ani biyagola mani Yuda ibugua ibu aruni Tamahondo lamialu lalu, Ainde í̠ agalini homayagonidago mani i̱ igini Sela anda halu wali dabu bibehe kagola ogonila dabu bilibulo áyu ibu anda helo tagi í̠ aba andagaha birule pu, lene. Yuda ibugua bi o layadagoni henene ndo ohowa ibu igini kirali biagolabo homayadagua Selabi homolilono ani lene. Ani pu laya handala Tama ibu nde ibu aba andaga pu berene. \p \v 12 Luore ho wahowa Yuda one Sua wane biago homene. Ani homayagola hora howa duguandaru hai halu horo mbirungi agali marume Timina dindi wiagoria ibunaga nogo sibi irini podalu heagola ogoni handama Yuda ibu pole pene. Pialu ibu nenege Adulama tanoali Hira libu haru mandagi pene. \v 13 Ani pole pialu heagola agali mbirame Tamahondo lalu, Í̠ aruni biago Timina dindiha ibunaga nogo sibi irini podole ibira, lalu lamini. \v 14 Tama ibugua lo mitangi bialu ai Sela wahe karulape kagoyu libu dabu bulene mo tiga nabi hearia hendene. Ani hondowa ibugua dalo nu hono bereago dugu ngelene. Ngelowa aga bu aribia halu aga emene mbirame ibunaga dengui buyi halu Enaimi dindi mbira Timina dindi polene hariga kaware wiagoria handatagiho berene. \p \v 15 Ani berearia Yuda ibu ibuwa handalu hearia wali biago ibu labolabo emene mbirame dengui buyiho bereago hondowa wali ogoni bayanda wali bedabe toba hene. \v 16 Ani hondowa Yuda ibugua wali hariga gibuni wiagoria bereago ibu aruni biago bereago nahende wali tara bedabe toba howa ibugua wali biagohondo lalu, Iya kayu bibiya hameledogo kayu biba, lene. Ani layagola wali biagome ibuhondo lalu, Ani bibiya dege í̠na i̱ agile nguleberebe, lene. \p \v 17 Ani layagola Yudahanda lalu, I̱ nogo meme bu kogo igini mbirago í̠naga ibilolebero, lene. Ani layagola wali biago ibugua lalu, Ogoni bayale larigo í̠na bi laregoni heneneore buleyagua walia halu áyu mbirale mbira i̱ giha yu biruliya ngerene. Mani nogo meme igini ogoni haru eberegola í̠ni ngiadai buliya ngi, lene. \p \v 18 Ani layagola Yuda ibugua hale halu lalu, Bi larogoni henene bulebero lalu mbira agile nguliya hameledebe, lene. \p Ani hale hayagola wali biago ibugua lalu, Mbirale í̠naga magibi ogoni hende howa pu mani ngegobi ngialu í̠naga halimbu yidegonibi ngi, lene. Ani layagola mbirale ngi layaruni mialu Yuda ibu wali biagola palene. Ani biyagola wali biago mani ibu gali bere berene. \v 19 Tama ibu andaga dai buwa aga emene ibunaga dengui buyi hayago golo ngelalu ibu agalini homene dara howa dalo nu hanaga dugu wini biago lone hono berene. \p \v 20 Mani howa Yuda ibugua Hirahondo lalu, Nogo meme igini mbira haru halu puwa wali biago mialu i̱naga mbirale wali biagome mo yu birayago yu dai bule pu, laya handala Hira ibu pene. Pialu hearia wali biago handa walia nahe taya bu wahene. \v 21 Ani taya bu wahowa Hira ibugua agali maru dindi ogoniha haga hearuhondo lalu, Bayanda wali mbira Enaimi harigani biragayago agoha bedabe, lene. \p Ani layagola tigua ladai bialu lalu, Bayanda wali mbira ogoha nabiraga, lene. \p \v 22 Ani laya handala Hira ibu Yuda hearia dai buwa lalu, Wali biagoni nabere tayabu waharu. Agali dindi ogoniha haga hearumebi bayanda wali mbira dindi ogoniha nabiraga laya, lene. \p \v 23 Ani layagola Yudahanda lalu, Wahalu taya nabi mbirale uruni wali ogoni ibu yu berelo waha. I̱naga bi larugo la hondo naholenaga nogo meme ogoni haru pu larugo ai wali agali bu karume iya hondo oba holigo nde í̠na ibu handa walia naharidago wahalu waha, lene. \p \v 24 Ani lalu ege tebira agima peagola maru hearume Yudahondo lamialu lalu, Í̠ aruni Tama ibugua agali kayu bialu bereneyago ai áyu ibu gali bere beda, lalu lamini. Anidagua lamiyago hale howa Yudahanda hongo howa lalu, Wali ogoni balu irani delole pudaba, lene. \p \v 25 Ani layagola tigua Tama irani bo delole haru pialu hearia Tama ibugua Yudanaga mbirale biaruni yalu pudaba lalu bi ogodagua lawia hene. I̱ mbirale uruni ngiaga agali kagonaga gali bere bedogo ai mbira ibuninaga magibi ogoninaga pu hende howa mani wiagabi halimbu ogonibi ainagadabe dabo handabe, lalu wia hene. \p \v 26 Ani layiyago hale howa Yuda ibugua mbirale biaruni hondowa lalu, Mana ko ogoni wali ogonime bini ndo i̱na birudagoni. Ani birudago ainde wali ogoni i̱ igini Sela ibu dabu bilonaga mo tiga nabi dege harudago ai dabu bilo, lene. Ani lalu Yuda ibu wali ogonila mani lone napale wahene. \p \v 27 Tama ibu gali taba honolene tu bereagola handalu hearia ibu tombeha gali labo laboli bereyane hendene. \v 28 Anigo ibugua gali taba honole biyagola mbira gi ala pani hayagonaga tidawali Tama biamogo bialu bereagome pu daramabi mbira gini pongo bia hene. Ani pongobia howa ibugua lalu, Gali ogoni ibu ala pani haya, lene. \v 29 Ani lo berearia gini pu helayago yamialu dai biyagola ibu hamene mendego ala taba henene. Ani biyagola wali biago ibugua lalu, Í̠ mani taba honolene winigo ai í̠ni hongome í̠ ala ibirida, lene. Ani lowa ibu mini Perese wini. \v 30 Mani ibu hamene pu daramabi gini pongo bia hayago taba henene. Taba hanayagola ibu mini Sera wini. \c 39 \s1 Yosebe ibu Podiba andagani henego ogo \p \v 1 Isimaleali biaru tigua Yosebe Iyibi dindini haru pu heleagola Podibahanda agali biaru muni mialu Yosebe haru pene. Podiba ogoni ibu kini mamage haga ami agali hearunaga hondo haga haguane howa ibuni Iyibiali dindi tene hene. \v 2 Anduane Homogohanda Yosebe baya hangu handaya ho heagola ibugua Podiba andagani howa biyago bibahende bayale hangu hai hene.\x + \xo 39.2 \xt Pig 39.3, 39.21-23, Ab 7.9\x* \v 3 Podibahanda handalu hearia Yosebe ibuha Anduane Homogo ibula haru howa ibugua biyago bibahende bayale dege hayago hendene. \v 4 Ani biyago hondowa ibugua Yosebehondo lalu, I̱ andagaha bibahende ngoruni handameho habe, lene. \v 5 Ogonidagua biyagola Podiba ibu andagaha wiaru bibahende bayale hai hene. Anduane Homogohanda Yosebe handaya ho heagola ani bini. Ibunaga mabu andabi maruale wiarubi ani dege bini. \v 6 Aniore biyagola Podiba ibunaga mbirale wiaruni Yosebenaga giha ya hai halu ibu tomo nolenego hangu mitangi biaga hene. \p Yosebe ibunibi nde baya henene baya mbira halu hongo pururuleore heneya. \v 7 Ani heagola Podiba one ibu Yosebe dimagoli ho biruwa lalu, Iya palibiya íbu, lene. \v 8 Ani layagola Yosebehanda ladai bialu lalu, I̱naga agali haguane ibugua ibu andagaha ngaru bibahende i̱na hondo holiya ngiai hayago tene i̱ha ko mbira bulubada manda nabi howa ani biyagoni. \v 9 Áyu ibunaga mbirale ngaru bibahende ibuni handaya ho holenedagua i̱na kogoni. Ibugua i̱hondo ogo bibe nabibe lalubi mbira nale. Bibahende i̱na hondo hai kogoni. Ai í̠ dege ibuni hangu one bedego. Ibugua i̱hondo í̠la palilibu lalu mbira nalego. Ngode Datagaliwabenaga deni howa i̱na mana ko ngubi ogoni bulene nawiore, lene. \v 10 Horo bibahendengi howa wali ogoni ibugua Yosebehondo kayu yaba lalu laho wiyagola Yosebe ibu walila mandagi napale ohalu haabo hene. \p \v 11 Horo mbirungi Yosebe ibu andaga tamuha biabe mbira bulene wiyagola anda pene. Ogoningi agali biabe biaga mbira nahe ibuni hangu hene. \v 12 Yosebe ibu tamuha anda pu heagola Podiba one biagome aga biagoria minu yani howa lalu, Ai palibiya íbuore bia, lene. Ani lalu hea handala Yosebe ibunaga aga biago wali ogoninaga giha golo ya helalu ibuni ibida tagira pene. \v 13 Wali biagome handalu hearia Yosebenaga aga yu wahalu tagira piyagola \v 14 ibugua agali biabe bia haga maru hearu olowa lalu, Uru-o ai handadaba. I̱ agalini ibugua Hiburuali haru ibiyagome i̱na mo taga hole o bialu hayadago handadaba. Ibugua i̱ tamu paliagaha anda ibuwa mandagi paliba layagola i̱na hongo howa koaba larugoni. \v 15 I̱na hongo howa koaba larugola ibunaga aga i̱ tamuni wia handala gerai lalu ibida piya, lene. \p \v 16 Ani lowa ibugua Yosebenaga aga biago ibu agalini andaga ibiragola walia hole lalu yu biraabo hene. \v 17 Ibu agalini andaga ibiyagola bi ala layadagua dege lone lalu, Hiburu igiri biabe bia haga í̠na haru ibirigonime i̱ tamuha anda ibuwa i̱ minulebiya. \v 18 Ani biyagola i̱na hongo howa koaba laru handala ibunaga aga i̱ tamuha ibira halu gerai ibida piya, lene. \p \v 19 Yosebenaga agali haguane biagome bi uruni layago hale howa ibu keba gibiore hene. \v 20 Ani howa ibugua ami agali hearuhondo lalu, Yosebe minu yalu puwa kininaga garabaya anda wiagoha garabaya helo heladaba, layagola tigua haru puwa helene. \v 21 Anigo Anduane Homogo ibu Yosebela haabo howa Yosebehanda biyago mo bayale haga bialu hene. Ani bialu Anduane Homogohanda agali garabaya haru haga heagome Yosebe mitangi bialu hame lelo biamogo bigi bialu hene.\x + \xo 39.21 \xt Ab 7.9\x* \v 22 Agali ogoni ibugua Yosebehanda garabaya hearu bibahende handameho helo dabo helene. Ani biyagola Yosebehanda garabaya andaha biabe bulene wiaru bibahende ibugua dege hondo hai helene. \v 23 Anduane Homogohanda Yosebe bayuwaore haru heagome biabe ibugua biyaruni aria mbira lone agali haguane biago ibuni handa dai bibe nahe hene. \c 40 \s1 Emaga hendenegonaga irane Yosebehanda latagi henego ogo \p \v 1 Yosebe ibu lu dege heagola kininaga \w waini\w* iba hambu miaga heneyagobi kininaga mberedi anda hondo haga heneyagobi libugua mana kinihanda hame naleadagua mbira biribiya. \v 2 Iyibi dindi kini heagome keba timbuniore howa \v 3 agali kirali biago labo garabaya haru haga haguane mbira andagaha Yosebe garabaya hayagoha dege helene. \v 4 Garabaya haru haga haguane biagome agali kirali ogoni labobi Yosebehanda haruha dege bibe layagola libu garabaya andaha luore hene. \p \v 5 Horo mbirungi agali kininaga waini iba hambu miaga biagobi kininaga mberedi anda hondo haga biagobi libu harume emaga mbira hendene. Libunaga emaga ogoni labo mbiraore ale ndo tara tara handaribiya. \v 6 Egerebagi Yosebe ibu hondo ibalu hearia libugua genda timbuniore ho bereria hendene. \v 7 Ani hondowa Yosebehanda libuhondo hale halu lalu, Libu handalu koria genda yu berene mbauledago agua biyabe, lene. \p \v 8 Ani layagola libugua Yosebehondo ladai bialu lalu, Iyame emaga mbira hendenego. Ai mbiralime irane ogoaleda lalu langulene nahedagola mini burugulo bedabagoni, lene. \p Ani layago hale howa Yosebehanda libuhondo ogodagua lamini. Ngode Datagaliwabehanda hangu agalime manda nabibehe ngaru manda biaihe kago. Ai libugua emaga handaribidago langidaba, lene. \p \v 9 Ani layagola kininaga waini iba hambu miaga biago ibugua ogodagua lene. I̱na pu lini daga mini \w gerebi\w* mbira hearia handaru. \v 10 Pu ogoninaga magane tebira hea. Ai abaleore yuni anda halu pabua baya. Pabua balu lini abale do girigere laya. Ani dowa abale ibiri ndigi ndugu laya. \v 11 Ai i̱na Iyibi kini kagonaga gabo be yu howa lini deago daga bialu ibane gabo be yarugoniha pingido baanda howa kini ibuni nelo migi bialu haruya, lene. \p \v 12 Ani layagola Yosebehanda lalu, Ira magane tebira handarigo ogoni horo tebira ale. \v 13 Horo tebira howa kinihanda í̠ haru dai buwa í̠ninaga biabe biaga wiyadagoha bialu helolebira. Ani biragola í̠ni abale biagadagua kininaga waini iba hambu mialu holebere. \v 14 Ani hambu mialu howa i̱ mitangi bialu dara habe. Luore garabaya ogoha haho wirugo. Ai nde i̱ golope halu tagira pu lelo kiniore lamia habe. \v 15 Bambaore i̱ Hiburu dindiha hewaria i̱ hamenerume agali tara ndelo miyagola minu yalu ibinigo. Ai oali Iyibi dindini kagua mbira nabi hewaria tigua bameore ogoha garabaya helenego kogoni, lene. \p \v 16 Agali mende kininaga mberedi anda hondo haga biago ibugua agali kininaga waini iba hambu miaga biagonaga emaga handayago baya hangu latagi hayago hondowa ibunagabi nde Yosebe ogodagua lamini. I̱bi nde emaga handalu hewaria mbasigedi nu tebira mberedi hono to̱lego haguani yaruya. \v 17 Mbasigedi nu daligaore yarudagoha mberedi mbisigedibi kini ibuore gubalini haga ale dege yiwaria egame ibuwa nalu hearia handaru, lene. \p \v 18 Ani layagola Yosebehanda lalu, Emaga ogoni irane ogodagua. Mbasigedi tebira ogoni irane horo tebira. \v 19 Horo tebira ogoni howa kinihanda í̠ garabaya golalu haru tagira polebira. Ani puwa ibunaga ami agali karume í̠naga ma puguadaba lolebira. Ani lowa í̠naga tingini ira mbira wa howa ogoriani mo pagaho ngeledagola egarume buduyu togolowa nalu holebira, lene. \p \v 20 Horo tebira layago hai howa kini taba henenego horo mitangi bialu ibunaga biabe biaga agali haguane hearunaga tomo timbuni dawene. Ani buwa agali kirali biago labo haru ibuwa agali haguane biarunaga deni íbu helene. \v 21 Ani íbu heagola kini ibugua lalu, Waini iba hambu miaga biago ibu biabe ala biagadagoha bule pelo, lene. \v 22 Ani lowa kinihanda lalu, Agali mberedi anda hondo haga biago irani bo derela hole pudaba, lene. O biyadaruni Yosebehanda ogonidaguaore bulebira lalu libugua emaga handaribingi layago lola hene. \v 23 Agali kininaga waini iba hambu miaga biago ibugua Yosebehanda kini lamibe layago embedaho waore hene. \c 41 \s1 Yosebehanda kininaga emaga handayago irane garealo minigo ogo \p \v 1 Mali kira piyagola Iyibinaga kini ibugua emaga mbira hendene. Ibuni iba Naili angeni howa handalu hearia \v 2 nogo bulumaga kariaore bayale habanehe timbuni dege degeru ibaha howa tagira ibalu iba angeni tani bayale heago nalu hearia hendene. \v 3 Ani hondowa handalu hearia nogo bulumaga karia mende tingini ko hongo nahe kuni hanguhe ibaha howa tagira ibiyaria hendene. \v 4 Nogo ko urunime nogo bayale karia ala íbu hayaru bo hengeda howa nai hayaria hendene. Ani hondowa dege kini ibuni dengala halu heyini. \fig Nogo ko urunime nogo bayale karia ala íbu hayaru bo hengeda howa nai hayaria hendene.|src="Lear 06.tif" size="2" ref="(41.4)" \fig* \p \v 5 Lone palia dai buwa kini ibugua emaga halu mende handalu hearia ladi ale mini widi irane mbira hangume lini karia dearia hendene. Widi o dayadaruni timbuni bayale dowa nolene dewa pale dearia hendene. \v 6 Mani widi iraneni lini karia mende dearia hendene. Ogoni bayale ndo dindi ko ni daho wiaga wiagoha howa puyabu poboyogobi ibiyagome do yogobu wahene howa lini deago emene ko habane napale hadogoe ale de hendene. \v 7 Widi lini ko girali de biarume widi bayale ala dayaru bo nalu mbedogo biai hayaria hendene. Kini ibu heyuwa emaga handaruyane hendene. \v 8 Ani hondowa kini ibugua mini burugulo biruwa agali mandabi dewa hearubi agali mini bogabi mbirale wiado kago handa walia haga hearubi bibahende olo ngoai hene. Ibai hayagola ibunaga emaga handayago lamiyagola mbiralime ogoni irane ogo aleda lalu lamibe nahe hene.\x + \xo 41.8 \xt Dan 2.2\x* \p \v 9 Ani biyagola mani agali kininaga \w waini\w* iba hambu miaga biagome kinihondo lalu, Áyuore mana tiga nabi mbira bu harudago latagi haro. \v 10 Ala halu mbiru kini í̠na agali í̠naga mberedi anda handaya ho haga biago iya í̠naga garabaya haru haga haguane í̠ni mamage haga biago andagaha garabaya helarigoni. \v 11 Ani birigola garabaya andaha howa iya harume emaga mbira hendenego ogoni kirabali galone tagira piya. \v 12 Hiburu igiri mbira í̠naga garabaya haru haga haguane kago ibunaga biabe bia haga heneyago ina haru mandagi garabaya henego ogoni hondo lamiriba. \v 13 Ani lamiribagola ibugua langiyago henene layadaguaore biai hayagoni. I̱ biabe bialu haga wirugoria bule dai bialu agali mberedi anda handaya ho haga biago tigua bo derela harimigoni, lene. \p \v 14 Iyibi dindi kini biagome bi ogonidagua layago hale howa Yosebe garabaya andaha hearia hondo pudaba layagola tigua abale garabaya andaha Yosebe hearia puwa lamini. Ani lamiyagola Yosebe ibu angari mialu aga bayale karula bigi biyagola agali ibiyaru tigua kini andaga abale haru pene. \v 15 Haru piyagola kini ibugua Yosebehondo lalu, I̱na emaga mbira hendenego agali bu hearume ogoaleda lalu mbira nalangiyagola howa agali marume lalu, Í̠na emaga hendenego ogoaleda lalu bulebiragoore tiga tiga latagi harili laya, lene. \v 16 Ani layagola Yosebehanda kini biagohondo lalu, I̱nime latagi habe nahe kogo. Ngode Datagaliwabehanda emaga ogoni irane ogoaleda lalu latagi haragola í̠na hale howa turu holebere, lene.\x + \xo 41.16 \xt Dan 2.30\x* \p \v 17 Ani layagola kinihanda lalu, Ai i̱na emagaha iba Naili angeni pu haruya. \v 18 Ogoriani howa handalu hewaria nogo bulumaga timbuni hongoheni habanehe dege dege karia ibaha howa tagira ibuwa iba angeni tani nalu hearia handaru. \v 19 Mani nogo bulumaga karia ko tingini hongo nahe kuni hanguhe kooreru Iyibi dindini nogo urunibi mbira hearia handa nabinigo ibaha howa tagira ibiyaria handaru. \v 20 Ani bialu nogo ko urunime nogo bayale ala hayaru bo nai haya. \v 21 Tigua nogo bayale biaru bo nai hearia tinaga tingini nogo biaru bo nene mbaule bayale ndo koore dege hearia handaru. Ogoni handalu dengala haru. \v 22 Mani palia dai bialu hewaria emaga halu mende handaru. Ogoni i̱na ogodagua handaru. Widi irane mbirani lini karia dearia handaru. Ogoriani widi bayaleore dowa nolene dewa palu to̱laiheni do nole tu dearia handaru. \v 23 Ogoni hondo hewaria dege widi mende bayale ndo dindi ko ni dege daho wiaga wiagohayagi howa puyabu poboyogobi ibiyagome do yogobu wahene howa lini habane napale hadogoe ale dearu handaru. \v 24 Ai widi ko yogobi habane napale dayadagonime widi bayale lini timbuni de heago bo nalu mbedogo biai hayaria handaru. Ani hondowa agali mandabi dewa hearubi agali maru mini bogabi mbirale marume handabe nahe ngaru handa walia haga hearubi bibahende íbu ngoai hadaba lowa tihondo lamialu hewaria mbiralime ogoaleda lalu handa walia nahaya, lene. \p \v 25 Ani lai hayagola Yosebehanda Iyibi dindi kinihondo lalu, Emaga ogoni kirabali galone mbiraore hangunaga. Ngode Datagaliwabehanda mbirale mani bule ngagonaga mo walia hayadago. \v 26 Nogo bulumaga karia handaridagobi widi lini karia handaridagobi uruni mali karia ale. Uruni manane mbiraore ale dege walia haya. \v 27 Ani bialu nogo bulumaga karia ko ibiyadarubi widi ko habane napale puyabu poboyogobime do yongo bini dayadarubi uruni bibahende mali kariani hina gari timbuni polebiragonaga walia haya. \v 28 Uruni mani ogodagua bulebira lalu Ngode Datagaliwabehanda í̠ni walia hayada lalu langerogoni. \v 29 Ai mali kariani Iyibi dindi bibahende tomo timbuni bu payabu wulebira. \v 30 Ani buwa mani mali karia mendeni hina gari timbuniore polebira. Ogoningi Iyibi wali agalime tomo dewa payabu wiyaruni mitangi bu dai bibe nahe mo ko howa homolebira. \v 31 Iyibi wali agalime mali dewani tomo bayale dewa bu payabu nalu hayaru mitangi bu dai bibe naheore mo ko holebira. \v 32 Ai áyu ogoni mani Ngode Datagaliwabehanda ogodagua bulebero lalu í̠ manda bibelonaga emaga kira ogoniha howa walia hayago. Áyu í̠na nde gibi ogoni mani tagira ibulubada lowa mandaore buwa holene nga. \p \v 33 Ai áyu í̠na agali manda timbunibi howa bogabi mbira Iyibi dindi bibahendeni biabe bialu helo dabo helolene nga. \v 34 Ani helowa agali marubi dabo helolene nga. Agali uruni tigua mali kariani tomo bayale anda haragoha tomo uruni dau halu tale buwa daunigo gabumanehondo dagisi mulene nga. \v 35 Tomo dagisi mini uruni agali dabo helene biaru tigua mo ngoai halu tano mbira mbirani tomo mo ngoaiho wulene anda buwa uruniha mo ngelolene nga. \v 36 Ani biragola mali kariani hina gari ibirangi Iyibi wali agali ti hina tomo agali haguane uruni tigua mo ngoai howa tomo andaha wiyaru karulape nalu howa ti nahomolebirago, lalu Yosebehanda kinihondo ani lamini. \s1 Yosebe ibu Iyibi dindi handame howa henego ogo \p \v 37 Iyibi dindi kinibi ibunaga agali haguane hearubi tigua Yosebehanda bi layagoni karulape laya manda buwa ani bimi̱ya lai hene. \v 38 Ani lowa Iyibinaga kini ibugua lalu, Ngode Datagaliwabenaga Dinini agali ogo ibuha kago. Ai iname agali mende biabe ogoni bilo abiale taya bimi̱yabe, lene. \v 39 Ani lowa kini ibugua Yosebehondo lalu, Ngode Datagaliwabe ibunime í̠hondo mbira ogoni walia hayagoni. Ai iname agali maru manda timbunibibi boga timbunibirubi lone abiale daboloma̱yabe. \v 40 Áyu í̠na biabe ogoni hondo habelobi Iyibi dindi bibahende handaya ho habelobi i̱na í̠ gabumane haguane habelo dabo helolebero. Kini i̱nime dege bolangua ho holiya. Maru bibahende í̠naga andaneha hai helo, lene.\x + \xo 41.40 \xt Iba 105.21-22, Ab 7.10\x* \p \v 41 Ani lowa kinihanda Yosebehondo lalu, Ai hale habe. Áyu i̱na Iyibi dindi bibahende handame ho habelo gabumane haguane í̠ dabo helarogoni, lene. \v 42 Ani lowa kini ibunaga gi hondoneni wiaga magi wiago Yosebenaga gi hondoneni golo karula halu aga bayaleore wiagobi Yosebe karula howa pu seni ngolome wabini mbira Yosebe mani wia halu bini.\x + \xo 41.42 \xt Dan 5.29\x* \v 43 Ani buwa kininaga garo ale mini karisi nogo hosime gili laga dewa winigo mbira kini ibuninaga mende wiyadagoria Yosebe berelowa harigani agali biabe biaga hearume bamba halu lalu, Wali agali karunaga haguane ibirago habagi hadaba, laga bima pene. \p \v 44 Ani lowa kini ibugua Yosebehondo lalu, Ai i̱na bi ogodagua larogoni. Iyibi dindini karu ti bibahende í̠ hale nahe howa tini hangume mbirale mbira nabulebiraore. Tigua í̠hondo hale ala holene wulebira, lene. \v 45 Ani lowa kinihanda Yosebenaga mini aribia halu ibu mini Sabanada Panea wini. Ani bialu loma binigo mo miaga agali mbira Heliobolisi dindi wiagoria henego mini Podibera ogoni ibu wane mbira Asenada berenego Yosebe ibu dabu bilo mialu bini. Ani bigi biya handala Yosebe ibu Iyibi dindi bibahendeha de handama ibaga biai hole pene. \p \v 46 Yosebe ibuni mali pira tebira (30) hayagola Iyibi dindini kini kagonaga biabe ogoni bilo dabo helene. Ani biya handala Yosebe ibu Iyibi dindi bibahendeore handai hole kini ibu helalu pene. \v 47 Mali kariani tomo bayale Iyibi dindini anda hai hene. \v 48 Ani anda hayagola Yosebehanda dindi tano mbira mbirani tomo anda timbuni heagoha widi mo mogobu wialu hene. \v 49 Tomo mo mogo binidaruni daga aulolebe tobahe. Daga labe nahe ibamu ale mo mogobu wini. \p \v 50 Mali hina gari timbuni polene wiyago tagira naibi dege howa Yosebe one Asenadahanda igiri kira taba henene. \v 51 Ani taba hanayagola Yosebehanda lalu, Ngode Datagaliwabehanda i̱ biamogo biyagola i̱na i̱naga aba ai̱ya damenerubi i̱ni tandaga timbuni handalu harugobi bibahende embeda harugoni, lowa ibu igini mbiragonaga mini Manase wini.\f + \fr 41.51 \ft Manase inanaga bi lalu Mo Embedaya.\f* \v 52 Ani lowa lalu, Ai Ngode Datagaliwabehanda dindi ogoha genda yu hewagola i̱ biamogo bialu waneigini ngiyadago, lowa ibu igini mendego mini Eberaimi wini.\f + \fr 41.52 \ft Eberaimi inanaga bi lalu Waneigini Ngiya.\f* \v 53 Ani lowa hearia mali bayale debengi karia biago piai hene. \v 54 Ani bialu ko hina garingi tagira ibulene abale Yosebehanda lo wiyago tagira ibini. Dindi bibahendeha hina gari timbuni tagira piyago Iyibi dindiha dege hina gari nahe tomo dewa ngelo hene.\x + \xo 41.54 \xt Ab 7.11\x* \v 55 Maniore hayagola Iyibi dindi bibahendeha hina gari timbuni tagira piyagola kinihondo ti tomo ngi lowa dugu bialu hene. Ani biyagola kinihanda lalu, Yosebe ibugua bidaba laradagua bule ibuni karia pudaba, lene.\x + \xo 41.55 \xt Yo 2.5\x* \v 56-57 Iyibi dindiore bibahendeni hina gari timbuni pialu mo luluya hayagola Yosebehanda tomo anda timbuni biagoha wali agali ti ibalu widi do wiyaru munime yolo bini. Ani binigo nde hina gari tagira piyadagoni Iyibi dindi hangu ndo dindi bibahendeni hina gari timbuni tagira piai hayagola wali agali dindi bibahendeha howa Yosebe hearia muni yalu tomo yolo bule ibugu bini. \c 42 \s1 Yosebe hamenerume ti Iyibi dindiha tomo yolobu penego ogo \p \v 1 Yagaba ibugua Iyibi dindiha widi dewa nga layago hale howa ibu iginiruhondo lalu, Tí ogoria darabini ale howa ogoria bame biru ngamigo agi. \v 2 Iyibi dindiha widi dewa bu nga layago ai ina hina garime homoligo maru yolo bule pudaba, lene.\x + \xo 42.2 \xt Ab 7.12\x* \v 3 Ani laya handala Yosebe hamene pirali biaru ti Kenana dindi wahalu Iyibi dindiha tomo widi bu nga layago yolo bule pene. \v 4 Yosebe hamene Beniyamini libu ai̱ya mbiraorego manda buwa ibubi bolilono Yagabahanda ti haru mandagi pelo yupe nahe ibu andaga helene. \p \v 5 Kenana dindiha gaea bialu hina gari timbuni biyagola agali maru Iyibi dindiha tomo yolo bu piyadagua Yagaba igini biaru tibi nde tomo yolo bule pene. \v 6 Horo ogoningi Yosebe ibu gabumane haru haga haguane heagola agali dindi tara taraha howa Iyibi dindi widi yolo bule pialu ti Yosebe hearia ibiyadagua ibu hamene biaru tibi widi yolo bule ibalu ibu heagoria ge duli hanga howa wanakuime dindi ela halu Yosebenaga geha bulu paliai hene.\x + \xo 42.6 \xt Pig 37.8-10, 41.41-43, 41.55, 50.18\x* \v 7 Ani bulu paliai heagola Yosebehanda ibu hamene biaruoreyane hendene. Ani hondowa ibu agali tara hetingi howa tihondo bi hongo howa lalu, Tí dindi ani ali íbu kamibe, lene. \p Ani layagola tigua ladai bialu lalu, Ina Kenana dindiha howa tomo widi yolo bule íbu kama, lene. \p \v 8 Ani lowa Yosebe ibugua ibu hamene biaruniore kagonida manda biai henego ibu hameneru tigua dege Yosebeda manda nabi hene. \v 9 Ani howa Yosebe ibugua emaga mbira ala hendene biago mitangi bu dai bialu hearia ibu hamene biarume ibunaga geha bulu paliai hene biaru mitangi bu dai bini. Ani manda buwa ibugua tihondo lalu, Tí dindi diri mbira agohayagi ngabe hondo wule ibirimida. Inanaga dindi ogo gibuni lene mbirahayagi henge mbira au ngabe hondole ibirimida, lene.\x + \xo 42.9 \xt Pig 37.5-10\x* \p \v 10 Ani layagola tigua ladai bialu lalu, Agali haguane-o anidagua mitangi nabiore. Ina í̠naga biabe bia haga agaliru howa tomo henene yolo bu ibirima lalu tiga tigaore laramagoni. \v 11 Ina bibahende agali mbiraore ibu hangu igini kamago agali hondo wule ibini ndo ina agali heneneore íbu kama, lene. \p \v 12 Ani layagola Yosebehanda hongo howa tihondo lalu, Ndoore tí inanaga dindi ogonaga gibuni lene mbirahayagi anda ibulene henge mbira agoha ngabe hondo wule ibirimidane hendedogoni, lene. \p \v 13 Ani layagola tigua ibuhondo ladai bialu lalu, Agali haguane-o ina homberiali (12) hamenema agali mbiraoreali igini Kenana dindiha henego. Ai ina hamene heyogonego ibu abala andaga ka. Ina hamene mbirago pu ereba henego homaya bada, lene. \p \v 14 Ani layagola Yosebehanda tihondo lone lalu, I̱na tí ke̱ howa dindi hondo wule ibirimida larugoni ndobe. \v 15 Anigo i̱na tí ba hondolene hariga mbira manda bidogo. Áyu Iyibi kini kagonaga minini howa heneneore bulego laro. Tí hamene heyogone ogoni i̱naga deni íbu ha nabiyagua tí bibahende tíni dalu dai nabuleberemi. \v 16 Áyu kamiruni aria mbiragome tí hamene heyogone andaga haruago haru halu ibule pu ladaba. Ai maru tínaga bi larimigo tiga tiga larimidabe be ke̱ harimidabe daba hondoloma̱ya tíni garabaya andaha halimulo helolebero. Mani handalu kamaria tígua bi larimigo henene ndoyagua nde Iyibinaga kini kagonaga minini howa heneneore larogo tí ohowa dindi ogo hondo wule ibirimida lolebero, lene. \v 17 Yosebe ibugua bi lai howa agali uruni ti horo tebiru garabaya andaha helene. \p \v 18 Ani helowa horo tebonengi Yosebe ibugua tihondo lamialu lalu, Ainde i̱ Ngode Datagaliwabenaga andaneha haabo haga henego kogo tígua i̱naga bi larogo talialu birimiyagua nde tí bayale holeberemi. \v 19 Anigo tí agali bi heneneore laga kamiyagua nde agali mbiraoreali dege garabaya anda tí harimidagoha heladaba. Ani bialu tí marume tínaga wali waneiginiru hina garime homoligo widiru yolobu hanalu pole pudaba. \v 20 Anigo tínaga bi larimigo heneneore larimida lo manda buliyanaga tí hamene heyogone andaga haruagoni haru halu dai bilimu. Tígua bi o larodagua birimiyagua nde tí homa nabi holeberemi, lene. \p Ani lamiyago hale howa tigua bi ogoni karulapeda lo manda bini. \v 21 Yosebe hamene biaru ti Yosebe ibu heba mandagi howa tinime bi lagalaga bialu howa lalu, Heneneore ina hamenehondo koore timbuni birimagonime ai inane pani nolene áyu wiragonida. Ibugua ga̱ lalu dugu bialubi ibu biamogo bidaba layago hale nahe tingi harimagoni. Anidagua birimagonime pani ngiadai binigo áyu nami̱yaore kamagoni ndobe, lalu hene. \p \v 22 Ani lowa Lubenehanda ibu hamenemahondo lalu, Áyu pani nolene íbu ngagoni irane ala tígua i̱naga bi larugoni hale howa nahe tingi halu i̱na mbira nabuleore lalu hewago helowa igiri emene biago homayagonaga pani nalu kamagoni, lene,\x + \xo 42.22 \xt Pig 37.21-22\x* \v 23 Yosebe hamene biaru tigua tinaga bi layago hale nahe bedabe toba howa ti Hiburu bi lowa lalu berenego Yosebe ibunime hale howa dege nahalehe tingiho hene. Ani binigo pigane ti Yosebe baba bi layangi Yosebe ibugua Iyibi bi lalu lamiyagola bi lo beregedaga mbira heagome Yosebe hameneruhondo Hiburu bi lalu lamiyagola tigua bi lalu bereago hale naholobadalo manda buwa ani lalu berene. \v 24 Tigua bi urunidagua lalu bereago Yosebe ibu hale howa dara halu mini tigilaya handala ha do howa dugu bule pene. Yosebe ibu dugu biai halu ti baba bi lone lole dai bini. Dai bu howa ibunaga biabe bia haga agali mbira heagohondo lamialu lalu, Simiono minu yania ha, lene. Minu yania howa ibu hamene biaru tini handayaho heaore dege pu hongohe wiagome minu kabu bigi bini. \s1 Yosebe hameneru Kenana dindi dai binigo ogo \p \v 25 Mani howa Yosebehanda ibunaga biabe biaga agali hearuhondo lalu, Tomo tale buwa tininaga nuha hana hagahaga bialu tinaga munibi tini nuha hanadai bilimu. Ani buwa harigani ti tomo nelobi milimu, lalu lamini. Ani lamiyago hale howa Yosebenaga biabe biaga agali bu hearume bibe layadagua biai hene. \v 26 Ani miai haya handala Yosebe hamene biaru tigua tomo nu heba hono wiaruni nogo dongi erekunini mo paga halu andaga pole pene. \v 27 Pialu hariga obeneni handa palue lowa balai anda bia howa hamene mbiragome ibunaga nogo dongi tomo nelo mule lowa ibugua nuha tomo taguini. Taguialu hearia ibunaga muni nu poneni henearia hendene. \v 28 Ani hondowa ibu hamene biaruhondo lalu, Ai handadaba i̱naga muni mirugo ngiadai biyadago i̱ninaga nuha heneneda, lene. Hamene maru biarume bi ani layago hale howa ti mogo lowa gi hai hene. Ani gi hai howa tini dege dege laedene bialu howa lalu, Ngode Datagaliwabehanda agilego o biyadagonida, lene. \p \v 29 Ani lalu Kenana dindi anda pu howa ti aba Yagabahondo mbirale biyaruni bibahende lamiai hene. \v 30 Tigua lalu, Iyibinaga gabumane agali haguane heagome inahondo bi hongoheore laede halu lalu, Tí dindi diri handaga mbira ibirimida, laya. \v 31 Ani layagola iname ibuhondo ladai bialu, Ina agali dindi diri hondole ndo ina bi henene laga íbu kama. \v 32 Ina agali mbiraore igini hombearia hamenema henego ai mbira pu ereba henego mendego heyogone igiri emenego ogoni ibu abala andaga Kenana dindiha ka, larima. \v 33 Ani larimagola gabumane agali haguane biagome inahondo lone lalu, Tí agali bi henene lagadalo hondoliya mbiraligo i̱ baba halu tí marume widiru hanalu tí damene garibilo holebirago andaga pudaba. \v 34 Ani pialu tí hamene heyogone haruagoni i̱ koria haru halu dai bilimu. Anidagua birimiyagua tí dindi diri handaga ndo agali bi tiga tiga laga ibirimida lolebero. Ani bialu tí hamenebi golope halu tí Iyibi dindiha tínime hoa biragoha ta nabi halimulo helo waholebero laya, lene. \p \v 35 Ani lalu mani widi nuha hanayaru taguialu hemiria tinaga muni biaruni bibahendeore hanai hearia hendene. Ani hondowa tinibi ti ababi bibahende gi howa mogo lalu mini burugulo hene. \v 36 Ani bu howa Yagaba ibugua tihondo lamialu lalu, Tígua dege binime ai i̱ igini kira ereba hayada. Bamba Yosebebi ereba hayago ai áyu Simionobi ereba dege hayada. Ani biyago ai áyu Beniyaminibi nde haru halu kaundiaha pole degebe. I̱naga genda uruni angi ereba holobadabe, lene. \p \v 37 Ani layagola Lubenehanda ibu aba lamialu lalu, Aba-o i̱na Beniyamini í̠ni keria haru halu dai nabiruyagua nde i̱ igini kirali o kagoni labo bo wahabelo. Ai i̱na baya hangu handayaho halu í̠ni keria haru dai bule poloma̱ya waha, lene. \p \v 38 Ani layago hale howa dege Yagaba ibugua lalu, I̱ igini ogoni ibu tí baba napolebira larugoni ndoyabe. Ai ibu hamene biago homayagola ibuni hanguore kagoni ndobe. Ibu harigani pialu kamiria ibuha mo ko holene mbira wuligo napoleorebira. Áyu i̱ agali waheore bedogonidago ai tígua haru pialu kamiria harigani mo ko holene mbira lola hayiyagua nde tígua dara holene timbuniore i̱ mo ngeramigola uruni yalu nde homenerunaga dindiha hama polebero, lene. \c 43 \s1 Yosebe hamene biarume Beniyamini Iyibi haru penego ogo \p \v 1 Kenana dindiha gaea bialu hina gari timbuniore pene. \v 2 Ani biyagola Yagaba ibu mini mende Isaraele winigo ibu damene biaru tigua tomo Iyibi howa mo henene biago nai hene. Nai howa Yagaba ibugua ibu igini biaruhondo lamialu lalu, Tígua lone Iyibi dai bialu inanaga tomo yolo bule pudaba, lene. \v 3 Ani layagola Yudahanda ibu abahondo lalu, Aba-o Iyibi gabumane agali haguane heagome inahondo bi hongoheore langiya lalu larimagoni. Ibugua ina hamene naharuhe pirimayagua inanaga dengui nahondoleore laya. \v 4 Ina hamene haru halu pudaba lariyagua nde iname í̠naga tomoru yolobu poleberema. \v 5 Anigo í̠na ina hamene napole lariyagua nde inabi napoleberama. Iyibinaga agali haguane biagome lalu, Tínaga hamene haru naibirimiyagua nde tínaga dengui nahondoleorebero laya, lene. \p \v 6 Ani layagola Yagaba ibugua lalu, Tígua agali haguane ogoni tí hamene mbira ka lalu agua bulenaga lamirimibe. Tígua ogonidagua larimidagonime i̱ genda timbuniore mo ngirimida, lene. \p \v 7 Ani layagola tigua ibuhondo lalu, Agali ogonime inahondo bi dewa hale haga biya. Ibugua ina dameneru aguaore kabe lalubi baya hanguore hale haga biya. Ibugua lalu, Tí aba kabe homayabe, laga biya. Tí hamene mbira kabe nahebe, lalu hale haya. Ani hale hayagola inamebi nde tiga tiga lamiai harima. Ina hamene ogoni haru ibalimu lolenaga layago nahende howa lamirimaya, lene. \p \v 8 Ani lowa Yudahanda ibu aba Yagabahondo lamialu lalu, Beniyamini ibu i̱laore poleberebago ibilo yupe hariyagua nde poleberema. Ani poramagola í̠bi inanaga waneigini bu karubi ina bibahende hina garime nahome bayale holeberema. \v 9 I̱na ibu baya hanguore handayaho holebero. I̱na í̠ni keria haru dai nabiruyagua ko timbuni ogoni i̱ha wiaabo holebira. \v 10 Ai ina napole nale abale poloma̱ya wahenedale nde halu ki agima pialu dai bidamaleda, lene. \p \v 11 Ani layagola Isaraele ibugua tihondo lalu, Tígua bulene hariga mende nawiyagua nde ogonidagua bidaba. Tomo bayale maru ina dindini ngaru nuha mo hanalu puwa gabumane agali haguane o haruagoni mo turu halu bame mule hanadaba. Tomo bayale uru mone ibanebi marasini ngabi ira ibaneme wabini tara tara bu ngarubi ira lini dendebi anga ale tara mini pitasio dedaru ariabi anga mende amono ngarubi hanalu pialu bidaba. \v 12 Muni abale hanalu pirimigo heba marubi mo tago howa hanalu pudaba. Muni abale tínaga nuha hanadai biyiyarubi tigua embeda howa ani bini badago urunibi heba hanalu pilimu. \v 13 Ai tí hamene haru halu agali haguane ogoni karia áyu ogoni abale gerai lalu pudaba. \v 14 Agali haguane ogoni ibugua tí dara halu biamogo bilonaga i̱na Ngode Datagaliwabe Hongo Haiheore kagohondo bi lalu kogo tí pudaba. Agali haguane ogonime tí hamene minu yu haruagobi Beniyaminibi libu haru mandagi i̱ni koria haru dai bidaba lelonaga bi lalu ko. Anigo Ngode Datagaliwabe ibunime i̱ igini bibahende ereba hai helo hamelo heagua nde bibahende ereba hai helo, lene. \p \v 15 Isaraele ibugua ani laya handala tigua tomo tara tara biarubi ira lini ibane ngabi tara tara biarubi manda mandabu hanalu muni ala nuha hanadai biyiyarubi tomo yolo bulenebi hanaga bigi bialu pene. Tigua Beniyaminibi haru halu Iyibi anda puwa Yosebe hondole abale pene. \v 16 Yosebe ibugua handalu hearia tigua Beniyamini haru ibiyago hondowa ibunaga biabe biaga agali mbira heagohondo lamialu, Agali uruni i̱ andaga haru puwa nogo bulumaga mbira balu dawalimu. Agali uruni ti áyu horombenaga tomo i̱ni heba mandagi noloma̱ya ani manda manda bilimu, lene. \v 17 Yosebenaga biabe biaga agali biagome Yosebehanda lamiyadagua bialu agali biaru Yosebe andaga haru pene. \p \v 18 Anigo Yosebe hamene biaru tigua Yosebe andaga polene gi howa tini dege dege lalu, Tigua ala ibirimangi muni inanaga nuha hana hayiyagonaga lara bada. Tigua ina anda ogoha haru anda puwa minu yania holebira bada. Ina minu yania howa tinaga garabaya biabe ale bialu helonaga helolebira bada. Ani bialu inanaga nogo dongi haru kamarunibi ti dege holebira bada, lene. \v 19 Ani lalu howa tigua Yosebenaga biabe bia haga agali biago Yosebenaga anda harabani heago hondowa ibuhondo lamialu, \v 20 Agali haguane-o bi laramago hale habe. Ala halu mbira iname tomo yolo bu ibirimangi \v 21 tomo yolo bu ibinigo hanalu puwa ha obeneni palue balai anda bialu howa handalu hemaria ina bibahendenaga muni mbira mbira tomo yolo birimarubi bibahende henearia handarima. Ani handalu muni uruni bibahende hanalu dai birimago. \v 22 Muni ogoni aiwa henelenedabe ina manda nabi kamago ai tomo yolo bule muni marubi henedema, lene. \p \v 23 Ani layagola biabe biaga agali biagome hale howa ladai bialu lalu, Tígua gi halu mini dege dindiho nahalimu. Tínagabi tí abanagabi Ngode Datagaliwabe ibunime muni uruni tínaga nuha hanadai biyabe tobaheda. Ai muni abale tígua tomo yolo birimiruni i̱ mo yarugoni ndobe, lene. Ani lalu ibugua Simiono damu pialu ti hearia haru ibini. \p \v 24 Ani bialu mani agali biago ibugua Yosebe hamene biaru Yosebe andagaha haru anda pene. Haru anda puwa tinaga ge wayawaya bilo iba hambu mialu tinaga nogo dongibi tomo nelo mini. \v 25 Ani biyagola Yosebe hamene biaru tigua hale halu hearia Yosebe ibu horombe ti heba tomo mandagi nole ibulebira layago hale howa mbirale Yosebe mo turu halu mule hanalu ibiyaruni tagu manda mandabu ngelo berene. \v 26 Yosebe ibu anda ibiyagola tigua mbirale biaruni Yosebe ibu mo turu halu mini. Ani mialu howa tigua Yosebenaga wanakuihayagi ge duli hanga howa bulu palialu tinaga wanakuime dindi elaore hene. \v 27 Ani biyagola Yosebe ibugua tihondo, Ibirimidago turuba. Tí aba agali wahe beda lalu abale i̱ langirimigo ai ibu karulape bedabe, lalu hale hene. \p \v 28 Ani hale hayagola tigua ladai bialu lalu, Agali haguane-o ina aba bayale beda, lene. Ani lalu tigua Yosebe deni howa lone bulu palene. \p \v 29 Yosebe ibu Beniyamini hondowa libu ai̱ya mbiraore igini haribada lo mitangi bialu ibugua lalu, Igiri daliahe ogoni abale tí hamene andaga ka lalu langirimigoni mbauleda, lene. Ani lowa ibugua ibu hamene Beniyaminihondo lalu, Igini-o Ngode Datagaliwabehanda í̠ biamogo bilo laro, lene. \v 30 Ani lalu Yosebe ibu hamene heyogone biago handalu dara timbuniore howa ibuni dugu bule manda bialu hene. Ani biyagola ti helalu ibu abale tamuha anda puwa dugu bialu hene. \v 31 Dugu bu wahalu de iba domalu tagira ibuwa biabe bia haga agali hearuhondo lalu, Tomo dugu tale bialu tomo dagiani ngeladaba, lene. \v 32 Ani layagola tigua Yosebenaga tomo dagia mbirani manda mandabu ngelalu ibu hamenerunaga mendeni wia hene. Ani bialu Iyibiali bu hearu ti nde Hiburualiru baba tomo mandagi nanaga howa tibi nde dagia tebone wiagoria biruwa nalu berene. Tigua tomo mandagi nanagadagoni irane Iyibiali ti daligaore kama manda buwa nanaga hene. \v 33 Yosebe ibunime ibu hamene biarunaga biragane dagia tini taba henenedagua waheneni howa birama pialu heyogoneni bira maro bilo ibunaga biabe biaga agali hearunihondo lalu, Mo manda manda bia halimu, lalu lamini. Hamene biaru tigua o biyadagoni hondowa tini mogo lalu mini dege dindiho biruwa tini handaya hagahaga bialu berene. \v 34 Ani bialu bereagola biabe biaga agali hearume Yosebe hamene biarunaga tomo Yosebenaga dagiani wiago mo yalu ibuwa talebu tahaga bini. Ti tomo karulapeore nelo talebu migi bini. Anigo Beniyamini dege dewaore agali durialimebi nolene karulape talebu mini. Ani miyagola tigua Yosebe baba tomobi ibabi nalu biruwa turu timbuni howa nalu berene. \c 44 \s1 Yosebenaga gabo be ereba henego ogo \p \v 1 Ti tomo nai heagola Yosebehanda ibunaga biabe biaga agali bu hearuhondo lamialu lalu, Ai tomo dewaore tinaga nuha hono to̱latagi helo talebu hana halimu. Ani hono to̱lai howa tinaga munibi tininaga nu poneni hana halimu. \v 2 Ani bialu i̱naga gabo be silibame wabini ngogobi ti hamene heyogone biagonaga nuha ibunaga widi yolo bule muni yu ibiyagobi hanaramigoha dege hana halimu, lene. Ani layagola biabe biaga agali hearume Yosebehanda ogonidagua bilimu lalu lamiyadagua biai hene. \v 3 Ani biai howa horo mendengi gao layagola biabe biaga agali biarume Yosebe hamene biarunaga nogo dongi heba pelo biamogo bialu pudaba lene. \v 4 Pu lu nabi wene pialu heaore dege Yosebe ibugua ibunaga biabe biaga agali anda mamage haga heagohondo lalu, Agali o piyaru haruru talima puwa tihondo ogodagua labe. Iname tíhondo mana bayale dege birimagola tígua inahondo mana ko wiago birimiyago irane aginaga birimibe. \v 5 I̱naga agali haguane biagonaga gabo be mbira mo hanarimiya. Ani bialu ibugua mbirale manda bulene wiado hene ngarunaga gabo be ogoniha howa galone handa walia hagago ai tígua mana ko liaheore bialu mo hanarimiya labe, lene. \p \v 6 Ani laya handala Yosebenaga biabe biaga agali biagome Yosebe hamene biaru piyadagua talima pene. Ibugua pialu ti tali minuwa Yosebehanda bi labe layarunidagua lamini. \v 7 Ani layagola tigua ladai bialu lalu, Agali haguane-o í̠na inahondo bi uruni ale aginaga larebe. Iname mbirale í̠na lareruni mbira bibe nahe kamagoni ndobe. \v 8 Iname abale tomo yolobu ibirimangi muni inanaga nu poneni hana heneyago Kenana dindiha howa halu mende dai bialu howa hanalu dai birimagoni í̠ manda bide. Ai áyu í̠naga agali haguane andagaha wini ngolo silibaru iname agua bialu mo page biyada lo manda bidebe. \v 9 Agali haguane-o ina o kamaruni aria mbiralime gabo be ogoni mo heneagua ogoni ibuni homelo bo wahabe. Ani beregola ina bibahende í̠naga garabaya biabe ale bia haga holoma̱ya, lene. \p \v 10 Ani layago hale howa Yosebenaga biabe biaga agali biago ibugua ladai bialu lalu, Tígua bi tiga tiga dege larimigo gabo be ogoni mbiralinaga nuha henedaria handa walia haruyagua agali ogoni ibu hangu i̱naga garabaya biabe ale bia haga holebira. Tí bibahende andaga piai holeberami, lene. \v 11 Ani layagola tigua Yosebenaga biabe biaga biagome tinaga nu handai helo dindini dugu ibira hai hene. \v 12 Ani biyagola Yosebenaga biabe biaga agali biago ibugua Yosebe hamene wahenenaga nuha ala hondowa mani tini taba hanayagola hama ibinidagua handama pialu heyogone biagonaga nu handa maro bini. Ani handalu hearia gabo be biago Beniyamininaga nuha henearia handa walia hene. \v 13 Yosebe hamene biaru ti gabo be biago Beniyamininaga nuha heneneyago hondowa tigua daraore ho kama lowa walia halu tinaga aga bu hearu minu lerelene. Ani lerelowa tinaga nu lone nogo dongi erekunini mo paga halu Yosebe hearia dai bini. \p \v 14 Yuda ibu hamene biarubi tigua Yosebe andaga lone dai buwa handalu hemiria Yosebe ibu mbiraha nape ibuni andagaha bereneyane hendene. Ani hondowa ti gi timbuniore halu tigua Yosebenaga wanakuihayagi dindini bulu paliai hene. \v 15 Ani biyagola Yosebehanda tihondo lamialu lalu, Mana agialego o birimidagonibe. I̱na oholene mbirale wiado hene ngaru handa walia nahaga kabe toba harimibe, lene. \p \v 16 Ani layagola Yudahanda ladai bialu lalu, Agali haguane-o iname í̠hondo bi ladai bulene mbira nayi kamagoni ndobe. Iname ko nabi kama labe nahe kamagoni. Ai Ngode Datagaliwabehanda inanaga ko wu hemago mo pani hayago. Áyu agali í̠naga gabo be mo page biyago hangu ndo ina bibahende í̠naga garabaya biabe ale bia haga hai holeberema, lene. \p \v 17 Ani layagola Yosebehanda lalu, Ani ndo i̱na tí bibahende hai hadaba nalolebero. Agali mbiraore i̱naga gabo be mo hanalu piyadago ibu hangu i̱naga garabaya biabe ale bialu helo helolebero. Tí bibahende miniha genda nahe tí aba karia andaga dai bidaba. I̱ tí baba bi lolene nawigo áyu ogoni pudaba, lene. \s1 Beniyamini garabaya holene winigo Yuda ibugua ha aribia hole manda binigo ogo \p \v 18 Yuda ibugua Yosebe heagoria kaware puwa ibuhondo lalu, Agali haguane-o i̱naga bi larogo nde hale harene. Í̠ agali timbuni Iyibinaga kini kagobi dege kegonigo ainde harugo i̱naga biore hale halu i̱hondo keba nahabe. \v 19 Ai abale biago í̠na inahondo hale halu tí aba hamenebi mbira kabe nahebe lalu hale harigoni. \v 20 Ani hale harigola iname lalu, E̱ ina aba agali waheore beda. Ina hamene heyogonebi aba ibu agali wahe daguaheore howa hono winigo andaga ka larima. Wali mbiragome igiri kira hono winigo mende homayagola mendego hangu ka. Anigo ibu abahanda ibu igini mbiraore ogoni hangu gubalini ho haga ka lalu abale langirimagoni. \v 21 Ai agali haguane-o í̠nime lalu ina hamene heyogone ogoniore i̱ hondoliya haru ibule pudaba lari. \v 22 Ani larigola igiri ogonime ibu aba helalu naibulebirago nde helalu ibiyagua ina aba homolebira larimagoni. \v 23 Anidagua larimagola í̠na bi mbira ogodagua lari. Tí hamene heyogone ogoni helo wahalu i̱naga deni halu mende naibuleberemiore, lalu abale biago langirigoni ndobe. \p \v 24 Ai agali haguane-o iname í̠naga bi uruni hale hai halu puwa ina abahondo bi uruni bibahende lamiai harima. \v 25 Ani larimagola ina abahanda lalu, Tomo lone yolo bule pudaba, laya. \v 26 Ani layagola iname lalu, Ina hamene heyogone kago naharu pirimayagua Iyibinaga agali haguane kagome inanaga dengui lone nahondoleore layagodago ina napoleberama, larima. \v 27 Ani larimagola aba ibugua inahondo lalu, I̱ one Leselo ibugua igiri kira hangu hono wiyagoni tí manda bu kamigoni. \v 28 Igiri mbirago ereba hayagola i̱ nahende waore harugoni. Ogoni ibu laiono gabuame balu nedabe be agua biyabe tobara. \v 29 Anigo áyu tígua i̱ helalu i̱ igini mende ogobi dindi kaundiaha haru pole kamigoni. Ai tí heba harigani pialu kamiria mo ko holene mbira ibuha anda ibiyagua nde i̱ha dara holene timbuniore wiragome i̱ bo homelaramigola homenerunaga dindiha hama polebero, lalu laya. \p \v 30-31 Ainde agali haguane-o i̱ aba ibu igiri ogoni ibuninaga gubaliniore hagago i̱ aba karia ibu haru dai nabiruyagua nde ibu homolebira. Ina aba agali waheore bedago ai igiri ogoni haru dai nabirimayagua nde iname ibuha genda timbuniore mo mialu dara holene timbuni dege yalu homolobada. \v 32 I̱ abahondo bi mbira buleore lalu hongohe ogodagua lamiru. I̱na igiri ogo ibuni karia haru dai nabiruyagua nde ina abahondo bia ko timbuniore harogola ogoninaga genda i̱niha wiaabo holebira lalu lamiru. \v 33 Ani larugo ai i̱na igiri ogonaga henge mialu í̠naga garabaya biabe ale bialu holiya ibu hameneru baba ibu aba karia andaga dai biaore la. \v 34 Igiri ogo naharuhe i̱na i̱ aba karia andaga dai nabulebero. I̱ aba ibugua genda timbuni holobadago i̱ hondole hame nale kogo andaga napolebero, lalu Yudahanda lene. \c 45 \s1 Yosebehanda ibu hameneruhondo, I̱ Yosebe kogoni, lenego ogo \p \v 1 Yosebe ibugua dara timbuniore howa dugu bua biyagola ibunaga biabe biaga agali hearuhondo lalu, Tí tagira piai hadaba, lene. Piai hayagola ibu hamene biaru baba tini hangu hene. Ani howa ibugua tihondo lamialu lalu, I̱ Yosebe tí hamene biago kogoni, lene.\x + \xo 45.1 \xt Ab 7.13\x* \v 2 Ani lowa Yosebe ibugua dugu hongo howa biayuago Iyibi wali agali tagira hearume hale halu tigua agali kini andagaha haga hearu lamule pene. \v 3 Yosebehanda ibu hamene biaruhondo lamialu lalu, I̱ Yosebeore kogonigo i̱ aba bayale kabe, lene. Ani layagola ibu hamene biarume mogo timbuniore lowa bi mbira ladai bibe nahe hene. \v 4 Ani hemigola Yosebe ibugua laabo halu lalu, Tí gi nahe i̱ kogoria kaware ibidaba, lene. Ani layagola ti kaware hapara ho heagola ibugua tihondo lamialu lalu, I̱ tí hamene Yosebe kogoni. Bamba tígua biyinaya biabe biaga agali hearume yolo bilo i̱ minu mirimigola tigua i̱ Iyibi dindiha minu yalu ibiya.\fig I̱ tí hamene Yosebe kogoni.|src="Lear 011.tif" size="2" ref="(45.4)" \fig* \v 5 Anigo áyu tígua mana ko ogoni birimigonaga tí bu miniha genda howa holene nawigo wahalimu. Ngode Datagaliwabe ibunime tí homoligonaga i̱na ala manda manda bialu holiya i̱ dindi ogoha ibilaya.\x + \xo 45.5 \xt Pig 45.7-8, 50.20\x* \v 6 Ai gaea timbuni bialu hina gari pialu heane mali kira hangu piyagoni. Mali duria wene hole ngago nde agalime tini mabuha tawe tomo mbira bialu nanolebiraore. \v 7 Gaea hangu bialu hina gari timbuni nahendene ale áyu o tagira poragoningi Ngode Datagaliwabehanda i̱ha howa tí biamogo bulenaga i̱ ala ogoha íbu helaya. \v 8 Ani biyago tígua i̱ ibilarimi ndo Ngode Datagaliwabe ibunime minu ibilayagola ibirugoni. Ani íbu hewagola Ngode Datagaliwabe ibunime i̱ Iyibi kini kagonaga aba haradagua haguane daligaore helaya. Ani helayagola i̱na kini andagaha wali agali bibahende bu karu handayaho halu Iyibi dindi bibahendenaga agali haguanebi i̱ dege kogoni. \p \v 9 Ai áyu ogoni abale ina aba karia dai bialu ibuhondo bi ogodagua lamilimu. Í̠ igini Yosebe i̱na bi ogo lawia harogo. Ngode Datagaliwabehanda i̱ Iyibi dindi bibahendeha handameho holiya agali haguane helenego kogo ai í̠na emene hondo ha nabi abaleore ibabe laro.\x + \xo 45.9 \xt Ab 7.14\x* \v 10 Ibalu i̱ni kogoria Gosene dindi kaware ngagoriani habelo. Í̠nibi í̠ waneiginirubi í̠ aguanerubi í̠naga nogo sibirubi memerubi bulumagarubi í̠naga mbirale wiridarubi uruni bibahendeore Gosene dindi ngagoria hole ibaiore halimu. \v 11 Í̠ Gosene dindini íbu bedegola i̱na handayaho holebero. Ai gaea timbuni bialu hina gari timbuni áyu poragoni biaho ngane dege mali duria polene ngago. Mali duria ogoniha í̠nibi í̠ waneigini aguanerubi í̠naga nogo tara tara bu karubi bibahende garibilo halimulo i̱ hame nalego abale ibalimu laya lalimu, lalu Yosebe ibugua lene. \p \v 12 Ani lowa Yosebe ibugua ibu hamene biaruhondo lamialu lalu, Tígua i̱ baya hangu manda bialu áyu bi lalu kogoni tara ndo. I̱ tí hamene Yosebe biagoniore kogoni. Beniyamini í̠ nde i̱ni hamene heyogoneore biago í̠na i̱ manda bibehe dege kegoni. \v 13 Ai tígua i̱ aba bedaria dai bialu i̱ Iyibi dindiha agali mini lene timbuni mbira hea lalu lamilimu. Ani lamialu tígua mbirale handarimigo damene bibahende lamiai halimu. Ibu haru ibule áyu ogoni gerai lalu abale pudaba, lene. \p \v 14 Yosebe ibu bi uruni lai halu ibu hamene Beniyamini yu hubi lalu dugu biyagola Beniyamini ibubi nde dugu dege bini. \v 15 Ani bialu Yosebe ibugua ibu hameneru bibahende yu hubi laga bialu nu̱nu̱bi lalu dugu bia dege bini. Ani biyagola ibu hamene biaru tigua Yosebe baba bi lole manda bini. \p \v 16 Ani biyagola Iyibinaga kinibi ibunaga agali haguane bu hearubi tigua hale halu hearia Yosebe ibu hameneru ibuni heba íbu ka layago hale howa ti turu ho hene. \v 17 Ani hale howa kini ibugua Yosebehondo lalu, Í̠ hameneru ti nogo dongiru mo manda manda bialu Kenana dindi abale dai bidaba labe. \v 18 Dai bialu ti ababi ti one waneiginirubi bibahende haru halu dindi ogoriani abale dai bilimu labe. Ani bialu haru halu ibiragola i̱nime Iyibi dindiha dindi bayaleore ngago ti ogoriani helo tu wu mulebero. Ani merogola dindi ogoniha tomo baya tara tara hangararu damene bibahende anda hai holebirago ti karulapeore nalu holebira. \v 19 Ai ti pialu Iyibinaga garo ale mini karisi ngaruni ti one waneiginiru biralu tini heba mandagi ibule mo yalu pilimu. Ti ababi haru halu íbu dege bilimu. \v 20 Tinaga mbirale Kenana dindiha howa ngelo henedaru yu wahalu ibuleda lo manda nabilimu. Mbirale baya tara tara Iyibi dindiha wini ngaru ti wu helo talebu miai holeberogo ibalimu labe, lalu kini biagome Yosebehondo lamini. \p \v 21 Yagaba igini biaru tigua kini ibugua bilimu lalu lawia hayadagua bini. Yosebehandabi nde kini ibugua bibe lalu lamiyadagua karisi wiaruni aria maru mo mini. Mo mialu ti harigani pialu howa tomo nelobi maru mo wia halu bini. \v 22 Yosebehanda aga mbira dege dege ibu hamene biaru tahalu Beniyamini dege duria mini. Ani mialu muni siliba handari tebirabi (300) Beniyamini mialu bini. \v 23 Ani mialu Yosebe ibugua mbirale bayale damene Iyibi dindiha wini wiaru aria dewaore nogo dongi wangabe piranaga erekunini mo paga howa ibu abanaga yalu pudaba lene. Ani bialu widiru mberedirubi tomo tara tara maru wiarubi bibahende ibu aba harigani ibalu howa nelonaga biamogo bialu nogo dongi angibuni piranaga erekunini mo paga halu yalu pudaba lalu bini. \v 24 Yosebe ibugua ibu hameneru pelo lowa ibugua tihondo lamialu lalu, Tí harigani pialu howa tíni dege dege keba nahe laibi nale baya hangu pilimu, lalu lamini. \p \v 25 Ani laya handala Yosebe hamene biaru ti pialu ti aba Yagaba hearia Kenana dindi anda pene. \v 26 Anda puwa ti abahondo lamialu lalu, Aba-o Yosebe ibu nahome heneyago ai ibugua Iyibi dindi bibahende handameho hea, lene. Yagaba ibu bi o layadagoni hale halu ibu mini naibi dege howa bi ogoni mo henene nahe hene. \p \v 27 Ani heagola tigua Yosebehanda bi lawia hayaruni bibahende lamiai hene. Ani bialu Yosebehanda ibu aba Yagaba Iyibi ibilonaga karisi mo wia hayiyago hondowa ibunaga miniha wálo dege berene. \v 28 Ani wálo biruwa Yagaba ibugua lalu, Heneneore i̱ igini Yosebe homa nabi harua lo manda bido. Ai i̱ Yosebe nahende koore homoligo ina abale Iyibi ma, lene. \c 46 \s1 Yagaba ibunaga damene bibahende Iyibi dindi penego ogo \p \v 1 Yagaba ibunaga mbirale wiarubi waneigini aguanene hearubi bibahende mo ngoai halu Iyibi dindi pole hariga peadagua pialu hene. Ani pialu howa dindi mbira mini Beseba wiagoria anda puwa Yagaba ibugua ibu aba Aisaganaga Ngode Datagaliwabehondo mbirale bo loma bu mini. \v 2 Ani buwa mbiraga Yagaba ibu paluwa de gandeba handalu hearia Ngode Datagaliwabe ibu ibuwa lalu, Yagaba-o Yagaba-o, lalu olene. Ani layagola Yagabahanda lalu, Ya i̱ o kogoni, lene. \p \v 3 Ani layagola Ngode Datagaliwabehanda lalu, Í̠ aba Aisaganaga Ngode Datagaliwabe kogonigo ai í̠naga waneigini aguaneneru mo dewaore heloleberogo í̠na Iyibi dindi gi nahe pobe. \v 4 I̱na í̠ heba Iyibi dindi pialu mani Kenana dindi lone haru dai bulebero. Í̠ homaregola í̠naga tingini Yosebe ibunime hora holebira, lene. \p \v 5 Egabi layagola Yagaba ibu igini biarume ti aba Yagaba tinaga one waneiginiru baba garo ale nogo hosime gili laga kini ibugua Iyibi howa ti yalu dai bilo ibilene biagoria berelowa yalu pene. \v 6 Yagaba ibunaga yári dabudabu wiaruni bibahendeore tinaga nogo bulumagarubi mbirale bibahende Kenana dindi yu hene wiaruni yaiore halu Iyibi dindi pene.\x + \xo 46.6 \xt Ab 7.15\x* \v 7 Yagaba waneiginirubi aguanerubi bibahendeore Iyibi dindi pole Yagaba ibuni heba piaiore hene. \p \v 8 Yagaba damene bibahendeore Iyibi dindiha ibu heba mandagi penerunaga mini uru. Yagaba igini wahene Lubene ibubi \v 9 Lubene iginiru Hanogobi Palubi Heseronobi Kami imaru ti pene. \v 10 Simiono ibu iginiru nde Yamuelebi Yaminibi Ohadabi Yaginibi Sohabi Saulubi uruni ti pene. Saulu ibu ai̱ya Kenana wali mbira berene. \v 11 Libai ibu iginiru nde Gesonobi Kohadabi Merari imaru pene. \v 12 Yuda ibu iginiru nde Selabi Peresebi Sera imaru pene. Yuda igini maru Ere Onanala kirabali Kenana dindi hemingi homene. Perese ibu igini Heserono Hamulula pene. \v 13 Isaga ibu igini Tolabi Puabi Yasububi Simirono imaru pene. \v 14 Ani bialu Sebulunu ibu igini nde Serede Elono Yalele imaru pene. \v 15 Yagaba one Lia ibu igini uruni bu hene. Lia ibugua igiri uruni Mesobodemia dindini hemingi taba hanaga bini. Liahanda wandari mbiraore hangu mini Daina taba henenego ogoni berene. Yagabanaga waneigini aguanerubi Liaha howa henego aria pira tebirani huniane tebira (33) ti bibahende Iyibi dindi pene. \p \v 16 Yagaba igini Gada ibu igini nde Sebonobi Hagibi Sunibi Esebonobi Eribi Arodobi Areli imaru henego tibi pene. \v 17 Ase iginiru nde Iminabi Isibabi Isibibi Beria imaru halu ibu wane Sera berenegobi uruni pene. Ani pialu Beria igini nde Hebe Malagielela libubi pene. \v 18 Wali agali uruni bibahende ti wali mbira mini Siliba ibu Lianaga biabe bia haga berelo Labanahanda ibu wane Lia minigo o biago Yagabala libu waneigini hene. Ti bibahende daga lamaga halu pira mbirani waragaria (16) pene. \p \v 19 Yagaba one mende Leselo ibugua Yagaba igini Yosebe Beniyaminila taba henene. \v 20 Anigo Yosebe ibu Iyibi dindiha heangi loma binigo mo miaga agali mbira mini Podibera ibu Heliobolisi tanoha henego ibu wane Asenada bereago ibu Yosebe one biruwa ibugua igiri kira Manase Eberaimila taba henene.\x + \xo 46.20 \xt Pig 41.50-52\x* \v 21 Beniyamini igini nde Belabi Begebi Asabelebi Gerabi Namanabi Ehibi Losobi Mubimibi Hubimibi Ada imaru hene. \v 22 Agali uruni pira mbirani maria (14) ti Yagaba Leselola libu aguaneru ti bibahende Iyibi dindi pene. \p \v 23 Dana ibu igini mbiraore hangu mini Husimi hene. \v 24 Nabadali ibu iginibi nde Yaselebi Gunibi Yasebi Sileme imaru hene. \v 25 Agali karia uruni bibahende Yagaba Bilihala libu waneigini aguaneru bu hene. Wali Biliha ogoni Labanahanda ibu wane Leselonaga biabe bia haga berelo minigo berene. \p \v 26 Yagaba ibu aruniru daga nale howa ibuni waneigini hangu Iyibi dindi pole peneru daga pira waragariani waragaria (66) pene. \v 27 Anigo Yosebe oneme igiri kira Iyibi dindini taba hanayago heba lamaga halu Yagaba ibu damene pira karia (70) Iyibi dindi pu hene.\x + \xo 46.27 \xt Ab 7.14\x* \s1 Yagaba damene Iyibi dindini pu henego ogo \p \v 28 Yagabahanda Yuda abale bamba halu Yosebe Gosene dindini ngola hole ibilo, Lamima pu, lene. Ani bialu Yagaba dameneru Gosene dindini anda íbu heagola \v 29 Yosebehanda ibunaga agali biabe bia haga hearuhondo lalu, Gosene dindini i̱ aba lola hole poliya i̱naga garo ale mini karisi mo manda manda bidaba, lene. Ani bialu Yosebe ibu puwa ibu aba wanakuiore handalu dugu timbuni luore biaho wini. \v 30 Ani biyagola Yagabahanda Yosebehondo lalu, Áyu í̠ore homaribe toba harugo ndo henedago áyu hendedogo ai homaruyagua karulape kogoni, lene. \p \v 31 Ani layagola Yosebehanda ibu hameneru ibu aba waneigini bu hearuhondo lalu, Ai áyu ogoni kinihondo i̱ aba hameneru tinaga dindi andaru Kenana dindi ngelo wahalu oali anda íbu ka lalu lamule porogo. \v 32 Agali uruni ti nogo sibi hinaga howa ai tinaga mbirale wu hearu bibahende yalu ibai haya. Tinaga nogo bulumaga sibirubi bibahende haru ibiya lolebero. \v 33 Ani larogola kini ibugua tíhondo, Biabe agi dege biaga kamibe, lalu hale hayagua \v 34 tígua ibuhondo ogodagua ladai bilimu, Agali haguane-o inanaga biabe nogo sibi bulumagaru hinaga kamagoni. Inanaga aba mamarume biagadagua inabi nde igiri emeneni howa biabe ogoni biaga kamagoni, lalimu. Tígua ani larimiyagua ibugua, Tí dindi Gosene ogoria halimu, lalu dindi ogo tí ngulebirago ani lalimu, lene. Yosebehanda ibu hameneruhondo ani lalimu layago irane Iyibi wali agali tigua agali nogo sibi hinaga karu handabe manga hagago manda buwa ani lene. \c 47 \p \v 1 Ani lalu Yosebe ibugua ibu hamene duriali kini hearia haru puwa kinihondo lalu, I̱ aba hameneru tinaga nogo tara tararu haru hai halu Kenana yu wahalu ibuwa ai Gosene dindini íbu ka, lene. \v 2 Ani lowa Yosebe ibugua ibu hameneruhondo, Kininaga wanakuini íbu hadaba, lene. \v 3 Ani íbu heagola kini ibugua tihondo hale halu, Tí biabe agile dege biaga kamibe, lene. \p Ani layagola igiri biarume ladai bialu lalu, Inanaga agali haguane-o inanaga aba mamarume biagadagua inamebi nogo sibiru hinaramali. \v 4 Ai ina dalu Kenanaha hina gari timbuni biyagome ina habe naheyagola oali íbu kamago. Inanaga sibiru tibi nde tani nolene nahe degego. Ai hina gari piai kagola inane dalu dai bulego í̠na karulape lariyagua nde ina dindi Gosene ogoriani holene hame ledama, lene. \p \v 5 Ani layagola kini ibugua Yosebehondo lalu, Ai í̠ hameneru í̠ni haru mandagi hole ibiyadagonigo \v 6 í̠nime Iyibi dindi bibahendeha manda beregola ti holene karulape mbira wiagua dindi ogoriani ti hole pudaba labe. Ti Gosene dindini berelo hame lariyaguabi nde ogoni karulape dege. Ani bialu agali uruni mbirago ibu nogo bulumaga hinaga mandabi heagua nde ogoni ibugua i̱naga nogo bulumagaru hinalu helo hame ledogoni, lene. \p \v 7 Ani layagola Yosebehanda ibu aba kini hearia haru ibiyagola Yagabahanda kini mo bila hene. \v 8 Ani biyagola kini ibugua Yagabahondo hale howa, Í̠ áyu mali agira hene kegonibe, lene. \p \v 9 Ani layagola Yagabahanda ladai bialu lalu, I̱ dindi ogoria hewane dege mali handari mbirani pira tebira (130) hangu piyago. Ogoni mali lu ndo howa genda dewaore yidogoni. I̱naga mamaliru tigua i̱ bolangua halu ti mali dewore hene, lene. \v 10 Ani lalu te lai halu Yagaba ibugua kinihondo lalu, Hondo birabe, lalu ibu tagira pene. \p \v 11 Mani Yosebe ibu kinihanda layadagua bialu ibu aba hameneru Iyibi dindi helo mo tiga biai hene. Ti Lamese tano dindi mbira Gosene dindiha winigo ogoniha nogo hinulene bayale dataniru dewa buhe Iyibi dindi maruha wiarubi ndo dindi ogoni bayaleore wiago hondowa ti ogoriani helo walia hene. \v 12 Ani íbu heagola Yosebehanda ibu ababi ibu hamenerubi tinaga one waneiginiru ti tomo nelo karulapeore mialu baya hanguore handaya ho hene. \s1 Hina garime Iyibi wali agaliore mo ko henego ogo \p \v 13 Hina gari timbuniore piyagola dindi bibahendeha tomo nolene emeneorebi mbira nawi hene. Hina gari ogonime Kenana wali agalibi Iyibi wali agalibi kirabali mo ko hene. \v 14 Ani biyagola Iyibi wali agali hearubi Kenana wali agali hearubi tigua tinaga muni emene wiago tomo anda Yosebehanda hondo hayagoha yalu ibalu tomo yolo bigi biyagola tinaga muni bibahende biba hene. Muni uruni Yosebe ibugua mo yuwa kini andagaha ngelaga bini. \v 15 Ani bialu Iyibi wali agalibi Kenana wali agalibi tinaga muni bibahende bibaore hayagola Iyibi wali agali tigua Yosebe hearia puwa lalu, Ai nde í̠na ina tomo hangu bame ngibelo ibirima. Inanaga muni bibahendeore tomo yolo biai harimagola ai nawiore kamago. Ina tomo noloma̱ya nangiriyagua nde í̠naga deni ina homai haramagoni, lene. \p \v 16 Ani larimigola Yosebehanda tihondo lalu, Tínaga muni biba hayagua nde tínaga nogo tara tara hinu kamirume tomo yolo bule haru ibalimu, lene. \v 17 Ani layagola wali agali tinaga nogo hosi sibiru memeru bulumagaru dongiru bibahende haru halu Yosebe hearia puwa tomo yolo bu naga bialu hemiria dege mali mbira pene. \v 18 Mali mbira piai hayagola tigua Yosebe hearia lone ibuwa lalu, Agali haguane-o ina genda timbuniore yu kamagoni. Inanaga muni bibahendebi inanaga nogo tara tara bibahendebi í̠ ngiai harimago ai nde mbirale yu wahene mbira í̠hondo ngulene nayiore kamagoni. Inanaga dindibi inane wali agalirubi uruni hangu yuwa kamagonidago \v 19 ai ina wali agali homoloma̱ya wahariyagua nde inanaga dindi mo koore holobadago. Ai wahalu inane kini ibunime tomo ngialu handaya ho helonaga ina bibahende ibunaga biabe bia haga holeberama. Inanaga dindibi kini ibu hai helo. Anigo aiore ina tomo nolene egene heba ngiaore bia. Ina tomo egene ngeregola inane homa nabi howa inanaga dindi ogobi mo ko naholebira, lene. \p \v 20 Horo hina gari piyadagoningi howa Yosebehanda Iyibi wali agalinaga dindi wiaru bibahendeore yolo biai howa kininaga mo ngelai hene. \v 21 Ani buwa Yosebehanda wali agali bibahende kininaga garabaya biabe ale bia haga helo helai hene. \v 22 Anigo loma binigo mo miaga hearunaga dindi dege yolo nabi muni kinihanda bame migi biyagola ti tomo ogonime yolo bu naga bialu hene. \v 23 Ani buwa Yosebehanda wali agalihondo lalu, Hale hadaba. Áyu tínibi tínaga dindi ngamirubi bibahende munime yolo biai harugoni. Ai áyu tí wali agali kininaga biabe bia haga kamigonigo tomo egene o ngaru mo yalu mabuha hongole pudaba. \v 24 Tomo hangaramigo boga biragola buyu mogobu ngelowa dau halu tale bilimu. Tale buwa daunigo kini mialu maria tíni howa lini maru mani hongole egene ngelalu maru tí one waneigini heba tíni nole ngelalimu, lene. \p \v 25 Ani layagola wali agali tigua lalu, Agali haguane-o í̠na inahondo biamogo timbuniore buwa ina homa nabi helaregonagabi ina kininaga biabe bia haga holoma̱ya henge ngeledogonagabi í̠hondo ka̱i̱ore laramagoni, lene. \v 26 Ani buwa Yosebehanda mana mbira ogobi wabu wini. Wali agali bibahende ti mabuha tomo boga bialu nolene tu haragola buyu ngoai howa dau halu tale buwa daunigo kini mulene nga, lalu lo winigo áyu wiaabo ka. Loma binigo mo miaga agali biarunaga dindi dege yolo nabi tini helo wahene. \s1 Yosebehanda, Kenana dindiniore Yagaba hora hole, lenego ogo \p \v 27 Isaraele wali agali biarume ti dindi Goseneha mialu ogoniha hene. Ani howa waneigini dewaore hono wialu ti ho damebi dewaore hene. \v 28 Yagaba ibu mali pira mbirani karia (17) Iyibi dindi pu hene. Ibunaga mali lamaga halu handari mbira pira mariani karia (147) hene. \v 29 Ani howa ibu homolene tu kaware harudalo manda bialu ibu igini Yosebe íbu lowa bi ogodagua lamini. Í̠na i̱hondo gubalini howa keyagua nde í̠naga gi i̱naga ge dulini yaniho biruwa i̱hondo mana bayale ogonidagua bule lalu bi mbira hongohe i̱ Iyibi dindini hora nahole lalu áyu lo wia.\x + \xo 47.29 \xt Pig 49.29-32, 50.6\x* \v 30 Ai i̱naga de mugulalu i̱naga mamaliru heba mandagi hole porogola i̱naga tingini Iyibi dindi wahalu i̱ni aba mamaru hora haga wiyagoria hora hole yalu dai bibe, lene. \p Ani layagola Yosebe ibugua, Nde i̱na aniore biagua, lalu ladai bini. \v 31 Yagabahanda lone lalu, Í̠na heneneore ani bule lalu bi heneneore la, lene. Yosebehanda, Heneneore larogoni lalu aniore bulebero, layagola Yagaba ibugua Yosebehondo, Turuore ko, lowa walia halu ibu dagiani biruwa ma podalu bulu palene. \c 48 \s1 Yagabahanda Eberaimi Manasela mo bayale helonaga bi lenego ogo \p \v 1 Yosebe ibu emene howa hale halu hearia ibu aba warago bo nga layago hale hene. Ani laya handala ibu igini kirali Manase Eberaimila haru halu ibu aba Yagaba hondole pene. \v 2 Piyagola agali maru hearume Yagabahondo lalu, Í̠ igini Yosebe ibu í̠ warago bo ngego hondole ibiragoni, lene. Ani layago hale howa Yagaba ibu heyulene hongo emene hayagola ibuni heyuwa dagiani berene. \v 3 Yagaba ibugua ani heyu biruwa Yosebehondo lalu, Ngode Datagaliwabe Hongo Haiheore ibuni i̱ Kenana dindiha tano emene Lusi ngagoria hewaria ibuwa bi galone mbira langialu lalu, Í̠ biamogo bialu mo bayale holebero, layagoni.\x + \xo 48.3 \xt Pig 28.13-14\x* \v 4 Ibugua ogodagua laya, I̱na waneigini dewaore ngulebero. Ani berogola í̠ aguanene dewaore daga labe nahe holebira. Dindi ogo tihondo merogola tinaga dindi ogoniore wiaabo holebira, laya lene. \p \v 5 Yagaba ibugua laho wialu lalu, I̱ Iyibi dindi naibi hewaha í̠ one ibugua igiri kira taba hanayadago. Ai ogoni labo i̱ iginiore haradagua holebira. Eberaimi Manasela i̱ni iginiore Lubene Simionola baba ogobi dege dege holebira. \v 6 Anigo í̠ waneigini mani holebiraru ti í̠ninaga holebira. Ani howa mani tini hameiginiru dege dege dindi tu wa ta holene wiragola waneigini maru ti Eberaimi Manasela libu dagalalu tale biragola tigua tinaga hamene wahene Eberaimi Manaselanaga erembiraha holebira. \v 7 I̱na áyu bi larogoni í̠ ai̱ya Leseloore mitangi bialu dara ho haabo kogonaga laro. I̱ Mesobodemia wahalu Kenana dindi íbu dai bule harigani ibalu hemaria homaya. I̱na dindi emene mbira Eberada winigo anda ibule dege ibalu hemaria homayagola dindi Eberada ogoni kawareni dege hora kama, lalu lene. Áyu dindi Bedeleheme ngagoni abale Eberada laga wini.\x + \xo 48.7 \xt Pig 35.16-19\x* \p \v 8 Ani lowa Yagaba ibugua handalu hearia igiri emene kirali Yosebe igini biagolabo hondowa lalu, Igiri emene ogolabo ai iginibe, lalu Yosebehondo hale hene. \p \v 9 Ani hale hayagola Yosebehanda ladai bialu lalu, Ogonilabo i̱ igini. Iyibi dindiha hewaria Ngode Datagaliwabehanda ngiya, lene. \p Ani layagola Yagabahanda lalu, I̱na Ngode Datagaliwabehondo libuore biamogo bialu mo bayale habe lalu bi laholiya i̱ bedogoria kaware haru íbu, lene. \v 10 Yagaba ibuni nde waheore biruwa ibugua mbirale deme baya hangu handabe nahe berene. Ani bereagola Yosebehanda ibu igini biagolabo Yagaba bereagoria kaware haru ibini. Haru íbu heleagola Yagaba ibugua igiri biagolabo yania howa nu̱nu̱ lalu howa \v 11 Yosebehondo lalu, Abale howa i̱na í̠ wanakui nahondoleda mandabu henego. Ai áyu í̠nibi í̠ igini kirali ogolabobi handaore buliya Ngode Datagaliwabehanda henge ngiyada, lene. \v 12 Ani leagola Yosebehanda igiri emene biagolabo Yagabanaga bani berenego minu yamialu dindini helene. Helowa Yosebe ibu abanaga mini yaraga halu ibu ma podalu dindini bulu palene. \p \v 13 Yosebe ibugua ani bialu ibu igini Manase Yagabanaga gi tigahayagi helalu Eberaimi gi lehayagi helo Yagaba bereagoria kaware helene. \v 14 Ani biyagoyu Yagabahanda ibunaga gi wia iriari buwa gi tiga heyogone Eberaiminaga haguaneni wialu gi le wahene Manasenaga haguaneni wia aribia hene. \v 15 Ani buwa Yagaba ibugua Yosebenaga damene Ngode Datagaliwabehanda mo bayale helo bi lahalu howa lalu, Ngode Datagaliwabe-o i̱ mama Abarahamahandabi i̱ aba Aisagahandabi libu harume í̠ andanehaore hayagoni. Ai i̱bi nde i̱ ai̱yahanda taba hanayangi howa í̠na baya hanguore handaya ho hama ibirigoni. \v 16 Í̠na dahuliyali ibiradagua bialu i̱ ko gendabi wiagoha pu hewaria haru dai birigonigo áyu igiri ogolabo libunaga waneigini aguaneneru dewaore helo libu mo bayale habe. Mani holebirarume Abarahama Aisagalanaga minibi i̱ninaga minibi ereba nahe manda biaabo helonaga aniore bibe, lalu Yagabahanda lene. \p \v 17 Yosebe ibu handalu hearia Yagabahanda ibunaga gi tiga Eberaiminaga haguaneni wialu gi le Manasenaga haguaneni wiyagola ogoni nakarulapeda manda buwa ibu abanaga gi tiga yamuwa Manasenaga haguaneni wialu howa \v 18 ibu abahondo lalu, Aba-o ogonidagua ndo. Igiri ogo ibu wahenego í̠naga gi tiga ibunaga haguaneni wulene karulape, lene. \p \v 19 Ani layagola ibu abahanda ogonidagua bulene hame nale biruwa Yosebehondo lalu, Igini-o ogoni i̱ manda bidogoni. Mani howa Manase ibu waneigini dewa dege holebiragoyu ibu hamene heyogone ogo ibunaga waneigini aguanene dewaore howa Manase waneigini ho bolangua holebira. Ani howa wali agali dewaore dindi maru ngaruha karubi dege holebira, lalu Yagabahanda lene. \p \v 20 Yagaba ibugua igiri biagolabo Ngode Datagaliwabehanda libu mo bayale helonaga bi lalu howa lalu, Isaraele wali agalirume Ngode Datagaliwabehondo ti mo bayale helonaga bi lalu howa libunaga minini lalu ogodagua lolebira. Ngode Datagaliwabe-o í̠na bamba Eberaimi Manasela mo bayale harigodagua áyu urubi nde ani dege bibe lolebira, lene. Yagabahanda anidagua lalu howa Eberaimi mo bamba halu wahene Manase mo maha helene.\x + \xo 48.20 \xt Hi 11.21\x* \p \v 21 Ani buwa mani Yagabahanda Yosebehondo lalu, Hale ha. Ai i̱ áyu dege homole bedogoni. Anigo Ngode Datagaliwabe ibugua tí biamogo bialu tí baba mandagi haabo halu tíninaga dindi haru dai bulebirago laro. \v 22 Dindi baya gibiore Segeme tanoha ngago i̱na abale Amoroaliru baba ayu tibu danda timurume wai buwa dindi ogoni i̱ karulenego ai dindi bayale ogoni í̠ hamene maru karu wahalu í̠ hangu ngerogoni, lene. \c 49 \s1 Yagaba ibu iginiru ti mani ogobi holeberemi lalu bi lenego ogo \p \v 1 Yagabahanda ibu iginiru olalu ibidaba lowa tihondo bi ogodagua lene. Tí ogobiore holeberemi lalu languliya i̱ bedogoria kaware íbu hapara hadaba. \v 2 Ai Yagaba iginiru-o tígua tí aba Isaraele i̱na bi áyu larogoore baya hangu hale hadaba, lene. \p \v 3 Ai Lubene í̠ore i̱ni huliya igirini hono wini wahene howa í̠ agali timbuni gibi halu i̱ igini maru hongohe karubi ndo í̠na ti bolangua halu hongo gibiorehe kegoni. \v 4 Mana í̠na berego hongohe agali mendealime hapai habe nahe iba li ale holebere. Anigo í̠ waheneme holene henge ngagoria naholebere. Mana í̠na í̠ aba one haru paliriyagome i̱ kogoha mana tiga nabi taga holene mo yu anda ibiriyago lehe biriyagoni. \p \v 5 Simiono Libaila libu hamenela kabigoni. Libugua danda timu abale gilila mialu mendeali kago balu wai bule abale tungu laga. \v 6 Libugua ogonidagua bule bialu kagola i̱nime libu heba mini mbiraore nahe halu ogoni karulape bidabida nalolebero. Ani larogoni tene libugua keba ho kabingi agali abale homelo balu turu ho kabingi nogo bulumaganaga ge minu libulaki hagayago. \v 7 Libuha keba holene daligaore wialu tandaga harabigome libuni bo waholene wulebira. Ani bilodago i̱na libu Isaraele dindini wali agali karuha hopebe bu helo helarogoni. \p \v 8 Ai Yuda-o í̠ nde í̠ hamene karume í̠naga mini yaraga holebira. Í̠naga waitigi bu karu mani minuwa balu kegola í̠ hamene maru karume ibuwa í̠ni deni tinaga ma podalu bulu paligi bialu holebira. mini \v 9 Yuda ibu pudi gabua laiono hungubalua ale kagoni. Ibugua nogo tara tara balu nowa hongo howa hagadagua kagoni. Ibu emaru nabi laionome biragadagua hendore damboya bedagola agali mbirame ibunaga deni howa mine naholebiraore.\x + \xo 49.9 \xt Dag 24.9, Mo 5.5\x* \v 10 Ibugua handame haga kini manda bialu yaga halimbu ngago yu biruwa ibu kini haabo holebira. Ibu agali mini lene dege haho wialu Silo dindi anda puwa wali agali bibahende handame ho holebira.\x + \xo 49.10 \xt Iba 60.7, Iba 108.8\x* \v 11 Ibugua ibunaga pu mini \w gerebi\w* lini dagane dewaore howa ibunaga nogo dongi dariba hole howa ira ogoni bayaleni dariba holebira. Ibunaga \w waini\w* iba dewaore hambu bila kagola agalime nai habe nahe bu payabu wulebira. Ani wiragola ibugua ibuninaga agaru waini ibaneha wayawaya bulebira. \v 12 Ibu waini iba dewaore naga kalo mandabi ibunaga de daramabi halu nogo bulumaga andu ibane dewa naga kalo mandabi ibunaga ne peleore holebira, lene. \p \v 13 Sebulunu ibu iba solowara timbuni bedago angeni iba sibiru anda ibulene henge bayale wialu bidagoha holebira. Ani bialu ibula dindi tubaria amuraore puabo halu Saidono tanoni wulebira. \p \v 14 Isaga ibu nogo dongi hongohe ale howa ibuni nu dabudabu ngaru dombeneha yamo palima ibagabu holebira. \v 15 Ani howa mani handalu karia ibunaga dindini mbirale anda habe nahedane hondowa tomo hongole biabe hongo howaore bialu holebirago. Ani bialu howa mani agali mendenaga garabaya biabe ale erekuibi ndelaheore bia halu holebira, lene. \p \v 16 Dana ibugua ibunaga wali agali baya hangu handaya ho kagola ti Isaraele wali agali maru karubi dege holebira. \v 17 Ani howa ibu nogombi ko ale howa hariga gibunini bedaria agali nogo hosini biralu ibiragola harigani yu berenego abale porabu tagi howa nogo hosinaga ge ayundeni hayulebira. Hayaragola hosi mogo laragome agali nogo hosini biralu ibiyago mo para holebira. \p \v 18 Anduane Homogo-o í̠na i̱ biamogo bialu gini ngibelo kogoni.\x + \xo 49.18 \xt Iba 119.166, Ais 25.9, Mai 7.7\x* \p \v 19 Gada í̠ baba pageali karume wai bule ibalu karia í̠na wai hongo howa bialu ti bo talu pelolebere. \p \v 20 Ase í̠ daluha dindi bayaleni tomo dewa anda holebira. Anda haragola í̠na tomo bayale ngabiore handame haga kinime gubalini hagagobiore dawa wigi bulebere. \p \v 21 Nabadali í̠ nogo meme ale mini dia gabua ibunime hoa hagadagua hopebe bu howa igini baya dege degeru honoyu hagadagua holebere. \p \v 22 Yosebe ibu pu mbira gerebi lini dagane iba angeni dindi bayale ngagoria howa lini dewa do hagagobi holebira. Ani howa gene maganerume yuluyu pialu gana paberu dambi holebira. \v 23 Agali danda timu yuwa wai biaga karume hongo howa Yosebela wai bialu mo koore halu holebira. \v 24 Ani holebiragoyu Yosebe ibunaga danda hibuni gede nahe hongo haho wiaabo holebira. Yagabanaga Ngode Datagaliwabe Hongo Gibihe kagome ibu mo hongo haragola Yosebenaga gi hongo emeneorebi ibira naholebira. Ngode Datagaliwabe ogoni ibu Isaraele wali agali tinaga bira do hagane anda wia do hene ale ngelo kagola ibugua ti handaya ho haga ka. \v 25 Í̠ abanaga Ngode Datagaliwabe ogoni íbu howa ibu Hongo Haiheore kago ibugua hangu í̠ biamogo bialu mo bayale halu mbirale bayale dege ngaru ngiaga kagoni. Ibugua dege hariha howa iba dalu ibilalu dindiha howa iba dewa dugua dagadaga bilaga kagoni. Ibugua í̠naga aguanenerume waneigini dewaore taba henelo ngulebira. \v 26 Ai Yosebe-o i̱ni í̠ abahandaore larogo. Áyu í̠ biamogo bialu bayale habelonaga bi larogo heneneore mbirale bayale ngaru bibahende mibelonaga larogoni. Í̠na dewa aulolebe tobehe dewa dege lalu abale í̠naga mamalirume yu henegobi ndo dewaore hari wedaru bolangua howa yu habelo hame ledo. Ai Yosebe í̠ni hamene karunaga agali haguane mini lene í̠ni kegonidago. Bi áyu laruruni heneneore í̠na mo yai habelo larugoni. \p \v 27 Beniyamini ibu biango dudu timbuni ale mbira howa tia nogo egaru bo ngelowa egerebagi nalu birulebira. Ani buwa alendo ibugua mo yiniru talebu migi bialu holebira, lalu Yagabahanda lai hene. \p \v 28 Isaraele hameigini homberia (12) biaru uruni. Ti aba Yagaba ibuni kaware dege homole biruwa ibu iginiruhondo bi lolene winigo ti hangu hanguhondo lamigi bini. \s1 Yagaba homayagola hora henego ogo \p \v 29 Yagabahanda ibu iginiruhondo mani bulebirarunaga bi lai howa lalu, Tí lone ibidaba, lalu, Ai nde i̱ damene ala homayaru heba áyu dege tigi mbira hangu biralu mandagi hama pole bedogoni. Ani pedogola i̱naga tingini uyu Hidi hameigini Eberononaga dindini egeanda mbira ngago ogoniha i̱ dameneru hora hene biagoha yalu puwa ogoniha dege hora halimu. \v 30 Egeanda ogoni Kenana dindiha dindi emene Mamere mbira ngago kaware ngelowa dege dindi emene mbira Magabela ngagoria egeanda kagoha homali ogoniha nga. Abarahamahanda ala egeanda ogoni ibuninaga homali ngelonaga yolo binigo nga.\x + \xo 49.30 \xt Pig 23.3-20\x* \v 31 Homali ogoniha Abarahama hora halu ibu one Sarabi hora ka. Ani bialu Aisagabi ibu one Lebegabi ogoniha dege hora halu Liabi nde homayagola i̱na homali ogoniha dege ibu hora ko.\x + \xo 49.31 \xt Pig 25.9-10, 35.29\x* \v 32 Dindi ogoni Abarahama ibugua Hidi hameigini hearunaga wiaria yolo bini ngago ogoniha tígua i̱bi hora halimu, lalu Yagabahanda ani lene. \v 33 Yagaba ibu bi urunidagua ibu iginiruhondo lai howa ibunaga ge dagiahayagi paulo yamialu homene. Homalu ibu damene ala homene biaru baba mandagi hora hole pene.\x + \xo 49.33 \xt Ab 7.15\x* \c 50 \p \v 1 Yosebe ibugua handalu hearia ibu aba homaore biyiyagola ibuni Yagaba tongolomu wiagoria palia paga howa ibu aba nu̱nu̱ lalu dugu bialu hene. \v 2 Ani bialu mani Yosebe ibunaga anogoda hearume ibu abanaga tingini togo nabilo marasini tara ale wiaru ha̱i̱ hadaba layagola tigua ha̱i̱ howa ngelene. \v 3 Agali homenenaga tingini bayale wiaabo helonaga marasini horo pira mariani (40) ha̱i̱ halu hagadagua Yagabanaga tinginibi nde anogoda biarume horo pira mariani (40) ha̱i̱ halu howa biai hene. Iyibi wali agali hearu tigua horo pira kariani (70) Yagaba dara howa dugu bialu hene. \p \v 4 Dara howa dugu bialu duguandaru hai howa Yosebehanda kininaga agali haguane hearuhondo lalu, Aiore nde agaliru-o tígua kini bedaria puwa bi ogo lamule pudaba. Kinihondo agua lamilimu. \v 5 Ai kini-o i̱ aba ibuni nahome biruwa i̱hondo ibunaga tingini Kenana dindi homali ibuni wabu ngagoria hora hole yalu dai buleore lalu bi heneneore la layagola i̱na e̱ aniore bule larugo. Ai i̱ aba hora halu dai bule poabe laya lalimu, lene.\x + \xo 50.5 \xt Pig 47.29-31\x* \p \v 6 Kini ibugua Yosebenaga bi ogoni hale howa lalu, Karulapego ani bule í̠ abahondo bi lo wiridadagua bialu ibunaga tingini hora hole yalu pobe, lene. \p \v 7 Ani laya handala Iyibi dindi howa agali haguane bibahendebi agali ami haru haga timbuni hearubi ti bibahende Yosebe heba Yagaba hora hole pene. \v 8 Yosebe hamenerubi ti one waneiginirubi bibahendeore piai hene. Ti pialu howa tinaga nogo sibiru memeru bulumagaru dege waneigini emene galiru baba Gosene dindini helalu pene. \v 9 Nogo hosime gili laga garo ale mini karisibi nogo hosi erekuninibi agali biralu wali agali dewaliore Yosebe heba pole pialu hene. \p \v 10 Pialu dindi mbira Adada amu iba Yodana angeha ni tagira ibiragohayagi widi iraneru lini hondo ibira ibira bilo dagia mbira winiyagoria anda puwa dugu timbuniore agali homene dara howa dugu biagadaguaore bialu hene. Yosebe ibuni nde daraore howa horo karu dugu biaga wiadagua bialu hene. \v 11 Kenana wali agali hearume handalu hearia Adada dindini wali agali bu hearu dara howa dugu bialu heago hondowa tigua lalu, Iyibi wali agalirume dara timbuni howa dugu bialu kagonida, lene. Ani lowa tigua dindi ogoni mini Abele Misiraimi wini.\f + \fr 50.11 \ft Abele Misiraimi mini ogoni inanaga bi lalu Iyibi wali agali bibahendeme dugu biame hara, lalu wini.\f* \p \v 12 Yagaba igini biaru tigua ti abahanda layagoore talialu bilimu lenegodagua bialu \v 13 Abarahama ibugua egeanda mbira ibuninaga homali helo dindi emene mbira mini Magabela Mamere dindi kaware ngelowa Kenana dindini winigo. Egeanda ogoni agali Eberono Hidi hameigini heneyagonaga winigo ogoni yolobu ngelenego.\x + \xo 50.13 \xt Ab 7.16\x* \v 14 Ai Yosebehanda ibu aba egeanda ogoniha hora halu ibu hamenerubi wali agali ibu heba ibini biarubi ti bibahende Iyibi dindi dai bini. \s1 Yosebehanda ibu hameneru ko biyago embeda ho kogoni lenego ogo \p \v 15 Ti aba homayagola Yosebe hamene biaru tigua bi ogodagua lalu hene. Abale iname Yosebehondo mana kagua dewa birimaruni áyu ibugua mo wiaho howa inaha biadai bule manda buligo agua bimabe, lalu hene. \v 16 Ani lowa tigua Yosebe ibuni hearia bi mbira ogobi loyalu pelene. Tigua lalu, Ina aba ibuni nahome biruwa bi mbira inahondo langinigo yu kama. \v 17 Ibugua bi ogodagua laya. Aiore Yosebe í̠naga hamenerume í̠hondo koore timbuni biyaruni í̠na la nabi embeda halu pani biadai nabibe laro, laya. Ibugua ani layadagua áyu ina abanaga Ngode Datagaliwabenaga biabe biaga agali kamagonigo iname í̠hondo ko timbuni birimago la nabi embeda halu wahabelo hamelo kama, lene. Ani larimiyago Yosebe ibuni hale howa dugu bialu berene. \p \v 18 Ani berearia ibu hamene biaru ti Yosebe bereagoria ibuwa ibunaga geha bulu palialu howa lalu, Ina bibahende í̠naga biabe bia haga haradagua bule ibirima, lene. \p \v 19 Ani layagola Yosebehanda ladai bialu lalu, Tígua i̱hondo gi holeneore nawi. Tígua beramigo dabagane Ngode Datagaliwabe i̱ ndo kogoni. \v 20 Henene tígua mini mo mbiraore howa i̱ mo ko hole bia ani birimigo nde mani wali agali bu karu homa nabilonaga Ngode Datagaliwabehanda henemane bero lalu tíha howa binigo ai ogo ale binida lalu tínime hendedamigoni.\x + \xo 50.20 \xt Pig 37.26-27, 45.5-7\x* \v 21 Anigo tígua gi holene nawi. Tínaga one waneiginirubi tínibi heba i̱na baya hanguore handaya ho holebero, lene. Ani laga bialu Yosebe ibugua ibu hameneru giho holigonaga ti gi nahe embedaho helo ibugua tinaga bu mini mo palia haga bialu hene. \s1 Yosebe homenego ogo \p \v 22 Yosebe ibu hameneru heba Iyibi dindini howa ibu ai̱yahanda taba hanayangi mali hama ibinigo ibunaga mali handari mbirani pira mbira (110) howa ibu homene. \v 23 Ani nahome biruwa ibu igini Eberaimi igini aguanenerubi hendene. Ani bialu Manase igini Magia ibu iginirubi Yosebe berearia haru ibiyagola ibugua ibunaga pani berelaga bialu ibu aguaneneru hendene. \v 24 Yosebehanda nahome howa ibu hameneruhondo lalu, Ainde i̱ áyu dege homole bedogonidago tí nde Ngode Datagaliwabehanda dindi ogoha kamigoni wahalu tínaga dindi bamba Abarahama Aisagalahondobi Yagabahondobi ngulebero lalu habo nalolene bi lo wiyagoria haru dai bulebira, lene. \v 25 Ani lowa Yosebehanda Isaraele igini aguanene biaru ibidaba lowa tihondo lalu, Ai Ngode Datagaliwabehanda tí tíninaga dindi haru dai birangi i̱naga kuniru tíni heba yalu dai bule lalu bi heneneore hongohe ladaba, lene.\x + \xo 50.25 \xt Har 13.19, Yos 24.32, Hi 11.22\x* \v 26 Ani lalu Yosebe ibuni mali handari mbirani pira mbira (110) howa homene. Homayagola tingini togo nabilo marasini tara tararu ha̱i̱ howa mbogoyi mbiraha Iyibi dindini ngelo hene.