\id DEU - Huli Bible [hui] -Papua New Guinea 2011 (web version -2013 bd) \h MANA LOYANE \toc1 Mana Lowinigo Loyane \toc2 Mana Loyane \toc3 Man \mt1 Mana Lowinigo Loyane \imt1 Mbuga ogoha gilibu ngarunaga nemandi ogo. \ip Mbuga ogoha howa Isaraele wali agali tinaga bu mini mo hongo helonaga Mosesehanda bi mana lalu halu mende lamini. Ti ogoningi Moaba dindi wiagoria howa iba Yodana domalu Kenana dindi ubaede hole manda manda bu hearia lene. Horo ogoningi Mosese ibu ti haru pobe nahe howa ibugua ibunaga paluni bi tihondo lamini. Mosese ibugua bi irane maria Isaraele wali agaliruhondo laminigo uruni ogodagua laga bini. \ib \io1 Mbira \io1 Anduane Homogo ibunime ti hariga lu ibiyagoha howa biabe hongohe timbuniru bialu ti bayale haru ibiyago mo mitangi bia hene. Ibugua ibunaga hongomeore ti biamogo bialu mo wiyada manda bialu tigua ibunaga andaneha haabo helonaga manda buwa lamini. \io1 Mende \io1 Mosese ibugua Bi Pira biaru lone latagi halu mana maru Isaraele wali agali tigua manda bilonaga irane lo wála haga bini. Isaraele wali agaliru tigua bi mbira galoneore talialu bilonaga mo dunubiaore howa lo ngago ogo \ib \io1 Be 6.4-6 Anduane Homogo tínaga Ngode Datagaliwabe kogo tígua tínaga gubalinimebi minimebi hongomebi i̱ mitangi bialu gubalini ho halimu, lenego gilibu nga. Ibugua tinaga bu mini mo hongo halu lalu ti Anduane Homogohanda dindi gahenge ngulebiragoria pu biruwa ibunaga mana baya hangu talialu bialu halimu lalu mo hongo hene. \io1 Tebone \io1 Mosese ibugua tihondo lamialu, Tí hari nene ngaruha dama mitangi bialu bi pupu wiaga ngaruha napilimu, lalu lamini. Dama mitangi biaga karume mana ko biaga ngaru tígua nabilimu, lalu lamini. Anduane Homogo ibunihondo wali agalime lotu lole íbu ngoai helonaga dindi tigabi mbiraore hanguni lotu laga mo ngelalimu, lalu lamini. Anduane Homogo ibugua Isaraele wali agaliru baba habo nalolene bi ala lowiyago miniha hongo helonaga mo hongo halu lalu, Anduane Homogo ibunimeore ibunaga habo nalolene bi ala lowiyago talima ibinigo áyu kamagonigo ibu andaneha ho halimu, lenego lo nga. \io1 Mane \io1 Mosese ibu homolene kaware heangi ibugua agali mbira mini Yosua ibu ha aribia halu Isaraele wali agali haru helo dabo helene. Ani buwa Anduane Homogohanda ti biamogo biyagonaga iba gana lalu Isaraele hameigini hangu hanguhondo bi lalu Mosese homene. \ib \io1 Mbuga ogonaga bi galone lo wiaabo ho ngago ogo. Anduane Homogohanda ibunaga wali agali gubalini howa pele mialu mo turu halu haabo hayagonaga tigua ogoni mitangi biaabo halu ibugua bi layadagua bialu haabo helonaga gilibu nga. \iot Bu̱lu̱ baga buwa kuni gilibu ngago (1.1–4.49) \io1 Mosesehanda mana halu mbira latagi henego \ior 5.1–26.19\ior* \io1 Mosesehanda mana halu mende latagi henego \io2 5.1–10.22 \io1 Bi Piranaga mana lalu henego \io2 11.1–26.19 \io1 Mana bulene nabulenebi ko tara tarabi gime wabinirumebi ti mo ko holigo dehondo holene nga lenego \ior 27.1–28.68\ior* \io1 Kenana dindi anda puwa bialu holene mana lo ngago \ior 29.1–30.20\ior* \io1 Habo Nalolene Bi lone lalu henego \ior 31.1–33.29\ior* \io1 Mosesehanda bi lamaro bialu lenego \ior 34.1-12\ior* \io1 Mosese ibu homenego \c 1 \s1 Hari Sainai yu wahalu ibinigonaga Mosesehanda bite lenego ogo \p \v 1 Mbuga ogoha howa Mosese ibugua Isaraele wali agali hearu ti dindi ko wali agali nahaga ni tagira ibiragohayagi iba Yodana ange kaware dege ngelowa bu hearia tihondo bi leneru nga. Ti dindi buguni yu dindi mbira iba Yodana angeha Subu dindi wiago kaware dege pu hene. Parana tano mendehayagi wiagola Tobele tanobi Labana tanobi Haserodo tanobi Disahaba tanobi nai mendehayagi ngela buwa ti dombeni pu hene. \v 2 Hari Sainai howa hariga pedadagua pialu Idomo dindini hari kagoria anda polene horo bearia (11) agima handa paligi bima pialu dindi mbira Kadese Banea ngagoria anda piaga wini. \v 3 Isaraele wali agali ti mali pira maria (40) Iyibi dindi yu wahalu tagira pene lowa ai mali ogoninaga ege beane (11) hayagola horo mbirani Mosese ibugua Anduane Homogohanda bi ibuhondo lamiyaru bibahende wali agalihondo lamiai hene. \v 4 Mosese ibugua bi lamiyago nalami heangi Anduane Homogohanda Hesebono tano handaya ho haga Amoroalinaga Kini Sihono bope hene. Ani bialu Anduane Homogohanda Asarodo tano Ederi tanola handaya ho haga Basanali Kini Ogabi bope hene.\x + \xo 1.4 \xt Dag 21.21-35\x* \v 5 Isaraele wali agali ti iba Yodana ange ni tagira ibiragohayagi Moaba wali agalinaga dindini heangi dege Mosese ibugua Anduane Homogonaga bi mana lawai halu hene. \p \v 6 Mosese ibugua lalu, Ina Hari Sainaini hemaria Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibugua bi ogodagua langiya. Hari andane ogoha tí luore karulape harimigoni. \v 7 Ai dindi ogoni yu wahalu puwa Amoroaliru dalu amu hari nene ngaruhabi dindi maru kaware ogoniha ngaruhabi hole pudaba, layagoni. Dindi uruni iba Yodana angeha dindi buguni yu dindi wu yu pedarubi hari neneha wima pedarubi dindi tigabi wima pedarubi dindi ni tagira ibiragoha wima pedarubi dindi bayale iba solowara timbuni Medidereniana iba angeange wima pedaruhabi piai halimu, laya. Ani piaho wialu Kenana dindi ngagohabi pialu Lebanonohayagi hari nene ngaruha puabo halu amuraore iba timbuni Yuberedisi poragoria puari halimu, laya. \v 8 Dindi uruni Anduane Homogo i̱ni kogome tí ngulebero lalu bamba tínaga mamali Abarahama Aisaga Yagaba imaruhondobi uruni tinaga waneigini aguane hearuhondobi lo wirugoni. Áyu tígua pialu dindi uruni tí karulai hole pudaba, laya, lalu Mosesehanda lamini.\x + \xo 1.8 \xt Pig 26.3, Har 33.1, Dag 14.23, 32.11\x* \s1 Mosesehanda agali haguane maru dabo helenego ogo \r (Haru Penego 18.13-27) \p \v 9 Mosesehanda wali agaliruhondo lamialu lalu, Bamba ina Hari Sainaini harimangi i̱na tí langialu wali agali dewaore bu kamigo i̱ hangume tí haru holene erekuibioredago nahabehe ko larugoni. \v 10 Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibugua tí dewaore harini yakundi bu karubi heledago. \v 11 Ai Anduane Homogo ina mamalirunaga Ngode Datagaliwabe ibunime bamba bulebero lalu lo wiyadagua tí mo dewaore halu tínaga mbirale wu kamiruni mo bayaleore helo hame ledogoni. \v 12 Anigo i̱ hangume tígua lai gungu bialu kamiru mo hadalu tí bayale halimulo mo tiga agua buliyadabe. Genda uruni i̱ hangume yulene nakarulape kogoni. \v 13 Anidago ai tígua agali maru mini bogabi dingidangialebi wali agali maru haru habehe karu hondowa agali urunibi karu tigua wali agali haru helo dabadaba. Tínaga hameigini hangu hangu kamidagua dabaga bilimu. Ani dabo heledamigola i̱na agali uruni tigua wali agali tí haru helo heloliya larugoni. \v 14 Ani larugola tígua bi ogoni karulape lalu ani helarimigoni. \v 15 Ani birimigola i̱na agali mini dingidangiale biaruni hameigini mbira mbiraha howa haru ibirimigola i̱na agali uruni ti wali agali haru helo helarugoni. Agali haguane uruni ti marume wali agali daosini mbira (1,000) haru helo helalu marume handari mbira (100) haru helo helalu marume pira duria (50) haru helo helalu marume nde pirali hangu haru helo helaru. Ani bialu agali marubi dabalu ti nde wali agali tini hameigini headagua haru haga bilo dabo hela dege birugoni. \p \v 16 Ani dabo helowa agali dabene uruni i̱na tihondo wali agalime lai gungu bialu ibirarunaga bi baya hanguore hale halimu larugoni. Í̠ damenela keba heneyaguabi wali agali maru tara ti heba henedaru baba leneyaguabi \v 17 bi uruni baya hanguore hale halu mbiralinaga la nahe bi ogobi dege dege lo talebia halimu larugoni. Tígua wali agalinaga godi hale halu biruwa agali haguane timbuni heneyaguabi agali damene kali ale dege heneyaguabi mbirago mo wia nahe ogobi dege dege maname dabolene ngadagua dabalimu. Mbirali hondowa gi nahalimu. Godi hale holene ogoni tínime ndo Ngode Datagaliwabe ibunime tíhondo mini bayale godi hale halu kamingi ogobi bulene nga lalu mo mitangi bia holebira laru. Ai gendabi timbuniore tígua hangu mo tiga bibe naheyagua nde i̱na tinaga godi ogoni hale halu mo tiga buliya i̱ni koria haru ibalimu larugoni. \v 18 Horo uruningi dege i̱na mana maru tígua ogodagua bialu halimu lalubi nde dewaore mo wála halu lawai hai harugoni, lene. \s1 Isaraeleali maru dindi diri hondo wilo pelenego ogo \r (Dagalene 13.1-33) \p \v 19 Mosesehanda laabo halu lalu, Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabehanda inahondo bilimu lalu langiyago talialu birimagoni. Iname Hari Sainai helalu dindi koorene ko iba dalu naibaga ni daho wiaabo haga wiagoha ibaabo halu Amoro hameigini daluhayagi hari barebare wiagoria anda ibirima. Ani ibalu dindi Kadesebanea wiagoria anda íbu howa \v 20 i̱na tíhondo lalu, Ai ina Amoro dindihayagi hari bare ngagoria anda íbu kamagoni. Dindi ogoni Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibunime inahondo ngulebira. \v 21 Anduane Homogo tí mamalirunaga Ngode Datagaliwabe kago ibunime dindi ogo tí mo ngirago de handadaba. Anigo ibunime tíhondo langiyadagua dindi ogoni tíhondo ngiyadago abale karulole pilimu. Tí gi halu mini dege dindi howa nahalimu, larugoni. \p \v 22 Ani larugoyu tígua i̱ hewaria ibuwa lalu, Dindi diri hondo wialu dai bilo agali maru pelama. Tigua handalu dai buwa ina hariga bayale mo walia haradagua mali̱ya. Ani bialu tanoru nde ogobi wigi bia lalu te lama dai bilo, lalu laga birimigoni. \p \v 23 Anidagua larimigo hale halu i̱na Isaraele hameigini homberia (12) hemidagua agali mbira mbira lowa homberiali dabarugoni. \v 24 Ani dabarugola tigua pialu hari bare wiagoha puabo halu Esegolo dindi ulini panda panda bayale wiagoha puwa dindi baya hangu hondo wima ibaga bialu hene. \v 25 Ani bialu ira lini bayaleru do hanalu dai buwa ina ngiyagoni. Ani ngialu howa tigua lalu, Dindi áyu Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibunime ina ngulebirago ogoni ibane bere bayaleoreya, laya. \p \v 26 Tigua anidagua layagoyu tígua mine halu Anduane Homogo tínaga Ngode Datagaliwabehanda bi layago mo wahalu dindi ogoniha poa nahe harimigoni.\x + \xo 1.26 \xt Man 9.23, Hi 3.16\x* \v 27 Tígua tíninaga balai anda bu hemigoha biruwa bi gomogomo lagalaga bialu lalu, Anduane Homogohanda ina handabe manga ho kagoni. Ibugua ina Amoroalirunaga giha mo ya halu bo wahai holenaga Iyibi dindiha howa haru tagira ibiyada. \v 28 Ina gi timbuni biaruago dindi ogoniha agibule poledabe. Iname agali dindi diri hondole pudaba larimaru tigua handalu dai buwa wali agali dindi ogoniha bu hearu ti luni timbuni hongoheru bu hea lalu langiyagoni. Tinaga tanobi hongohe wai pabe egeme bu mabu bialu hari daliga elahe bini hama pea lalu langiai haya. Ani lalu agali timbuni gibioreru tano uruniha hama pearia handarima, laya, laga bialu harimigoni. \p \v 29 Ani larimigola nde i̱na tíhondo ogodagua laru. Wali agali o haruaruni hondowa gi nahalimu. \v 30 Anduane Homogo tínaga Ngode Datagaliwabe ibunime tí poleberemigoha bamba halu polebirago tí gi holene nawi. Ibugua ala tí Iyibi dindini hemiria tínaga wai bia hayadagua bia holebira. \v 31 Dindi ko yobi iba dalu naibaga wiagoha howabi tí biamogo bialu hayadagua dege bialu holebira. Ibugua tí biamogo biyago handarimigoni handama ibaabo henego áyu ogoria íbu kamigoni ndobe. Waneigini abame tinaga waneigini taba yu hagadagua yu haga kagoni.\x + \xo 1.31 \xt Ab 13.18\x* \v 32 Ina tíhondo bi anidagua larugoyu hale naharimigoni. Ani bialu tígua Anduane Homogo kagohondobi mini mbiraore nawi harimigoni.\x + \xo 1.32 \xt Hi 3.19\x* \v 33 Abale howa tí polene wiagoha ibugua mo bamba halu puwa tínaga balai anda bu holene wiagobi mo walia haga bialu hayagoni. Mbiraga ibuni ira hungu ale howa tí polebirimigoha bamba halu horombe beralibaha howa bamba hagane hayagoni, lene. \s1 Anduane Homogohanda Isaraele wali agali pani nelo minigo ogo \r (Dagalene 14.20-45) \p \v 34 Mosesehanda lalu, Tígua bi dewa lama ibaga bialu hemigo hale howa Anduane Homogo ibugua tíhondo keba haya. Keba howa ibugua bi hongo howa latagi halu lalu,\x + \xo 1.34 \xt Hi 3.18\x* \v 35 Wali agali mini kowi kamiruni tí dindi bayale mbira ngule lalu tínaga mamaliruhondo lo wirugoha napoleberemiore. \v 36 Yabune igini Kalebe ibu dege dindi ogoniha pu holebira. Ibugua dege i̱naga bi mana baya hangu taluwa bialu haya. Ani bialu hayagonaga i̱na dindi ibuni hondo wiyagoni ibubi ibunaga aguanene mani holebirarubi tihondo mulebero. \v 37 Tígua mana ko bialu harimigonaga Anduane Homogohanda i̱hondobi keba howa i̱ langialu lalu, Mosese í̠bi nde dindi ogoniha napolebere. \v 38 Anigo í̠ biamogo biaga agali Nunu igini Yosua kago ibu dindi ogoniha pu holebira. Yosua ibugua Isaraele wali agali dindi ogoniha haru polebirago ani bilo í̠na ibunaga mini mo hongo habe, lalu langiya. \p \v 39 Ani lowa mani Anduane Homogohanda ina bibahende kamaruhondo lalu, Tínaga waneigini áyu emene gali mbirale ko bayalela baya hangu manda nabi karu ti dege dindi ogoniha pu holebira. Tígua, Waneigini uruni waitigime bo waholebira, laramiligo uruni ti dege dindi ogoni merogoha pu holebira. \v 40 Ai wali agali wahebi daliahebi kamiruni tí beregedalu dindi ko yobi iba dalu naibaga ngagoha hole dai bidaba. Iba Solowara Daramabi bedagohayagi Agaba dindi pole piaga ngagoha pudaba, layagoni. \p \v 41 Ani layagola mani tígua i̱hondo lalu, Mosese-o iname Anduane Homogonaga deni mana koore birimadago. Ai áyu Anduane Homogo ibunime wai bilimu lalu layadagua iname wai bule poleberema, larimi. Ani lowa tígua agali hari barebareha paluyu pearu minime mo mogola halu bope holeberemabe toba howa tínaga wai pole yári wimiru mo karularimi. \p \v 42 Ani bu hemigola Anduane Homogohanda i̱hondo langialu lalu, I̱na tí biamogo bialu ha nabi yu waharogola waitigime tí bo wahai holebirago wai nape wahadaba lalu lamibe, laya.\x + \xo 1.42 \xt Dag 14.41-43\x* \v 43 Ani layagola i̱na Anduane Homogonaga bi uruni tíhondo langirugola tígua ibunaga bi hale naharimigoni. Tí abale heyalu agali hari barebare palearu baba wai bule pirimi. \v 44 Ani pialu hemiria Amoroali dewaore hari barebareha palearume abaleore mone mo emabia haragola abale porabu tagitagi bialu agali hayule tagira piagadagua bialu tí baba wai bule tagira ibiya. Ani tagira ibalu tí bama talima pu dege bialu Idomo dindiha hari dewa bu heagoria dindi mini Homa wiagoha bo talia hana hayagoni. \v 45 Anidagua biyagola tígua Anduane Homogo olalu ibuhondo ina biamogo bia lalu harimigoni. Anidagua lalu ha hemigola ibugua tínaga bi larimigo hale nahaya. \v 46 Irane ogonidagua biyagome ina Kadese dindi wiagoha lu haabo harimagoni, lalu Mosesehanda lene. \c 2 \s1 Isaraeleali tigua Idomo dindi Moaba dindiruha anda pugu binigo ogo \r (Dagalene 14.39-45) \p \v 1 Mosesehanda lalu, Kadese dindiha lu haabo howa ina beregedalu hariga peadagua dindi ko yobi iba dalu naibaga wiagoha pialu amu iba Solowara Daramabi bereagohayagi puabo harima. Anduane Homogo ibunime ogodagua bilimu lalu langiyadaguaore birimagoni. Ani bialu ina Idomoalirunaga dalu hari barebare wiagoha luore ibagabu haabo harimagoni ndobe.\x + \xo 2.1 \xt Dag 21.4\x* \p \v 2 Ani hemagola mani Anduane Homogohanda Mosese i̱hondo lalu, \v 3 Tígua hari barebare dindi ko uruniha luore ibaga bialu haabo harimigo ainde dindi abene uyurahayagi pu uyu halimu, laya. \v 4 Ani lalu bi tí languliya ibugua i̱hondo langiyago ogo, Áyu Idomo dindi hari bare dege dombeneha poleberemigo dindi ogoni tí hameigini Iso aguanene bu karunaga ngagoni. Pialu kamiria tigua tí hondowa gi holebira. \v 5 Anigo tígua ti baba wai nabilimu. Irane tinaga dindi ngaruni aria emeneorebi mbira tí mo ngia nabuleberogo ai tígua wai nabilimu laro. Idomo dindi ogoni i̱na Iso aguaneneru tinagaore ngelo mirugo ngagoni.\x + \xo 2.5 \xt Pig 36.8\x* \v 6 Ti dalu ngagoha tí bolangua halu pialu howa tinaga tomobi ibabi bibahende munime yolo bialu nalimu, laya. \p \v 7 Tígua mbirale bibahende birimigo damene Anduane Homogo tínaga Ngode Datagaliwabehanda tí biamogo timbuniore biyagonaga embeda nahalimu. Ibugua tí dindi ko yobi iba dalu naibaga wiagoha ibagabu hemiria handayaho haabo hayagoni. Mali pira mariani (40) ibugua tí baya hangu handayaho haabo heagola tí mbirale mbira burupale nabi bayale haabo harimigoni. \p \v 8 Ai dindi ogoni yu wahalu ina lone pialu hariga tano kira Elada Esiongebela howa tagira piaga wiadagua pu dege bialu iba timbuni Homene Iba laga bereagoha puabo harima. Ani bialu ogoriani howa lone beregedalu Moabalirunaga dindi ko iba dalu naibaga wiagoha yupe halu pirimagoni. \v 9 Ani pirimagola Anduane Homogohanda i̱hondo lalu, Moaba wali agali uruni Lode aguanene padago tígua hameigini ogoniha karuni mo ko nahalimu. I̱nime Ara tano ngago ti helo mirugo ti baba wai nabilimu. Tinaga dindiore lene ngago emene mbira hangubi tí mo ngia nabulebero laya, lene.\x + \xo 2.9 \xt Pig 19.37\x* \p \v 10 Bamba dindi Ara ogoriani agali hameigini timbuni hongohe mbira mini Emimi hene. Agali hameigini timbuni uruni ti luni lina handadali dali damene Anagimi hameigini luore henegobi dege hene. \v 11 Hameigini lu timbuni kira ogonilabo mini mende Lebaimiali laga hene. Lebaimiali uruni Moabali hearu tigua ti mini Emimiali laga hene. \v 12 Bamba dindi Idomo ogoniha Ho hameigini ti haga winigo mani Iso aguanene hearume ti bo batagi howa karulo hene. Mani nde Isaraele hameigini hearu tigua dindi Anduane Homogohanda ngulebero lalu lowiyago karulalu howabi ani dege bini. \p \v 13 Mosesehanda laabo halu lalu, Mani Anduane Homogohanda layadagua bialu iname Iba Serede peago domalu ubaede harimagoni. \v 14 Dindi Kadesebanea biago wahalu pialu Iba Serede peago domarimagola mali pira tebirani halira (38) piya. Ai dindi Kadesebanea ogoriani hemangi agali wai biaga hearu homai hayagoni. Anduane Homogohanda bi layago lola helo anidagua bini.\x + \xo 2.14 \xt Dag 14.28-35\x* \v 15 Anduane Homogohanda ti baba keba ho haabo howa ibugua ti bibahende bo wahai helene. \p \v 16 Mani agali wai biaga biaru homai heagola \v 17 Anduane Homogohanda inahondo lalu, \v 18 Áyu ogoni tígua heyalu Moaba dindiha pole Ara dindini hariga pedadagua pole pudaba. \v 19 Ani pialu Lode aguanene Amonoali karu dalu kaware ngagoria pu holeberami. Ani pialu tígua ti mo keba holebi wai bima lelobi mbira nabilimu. Dindi ogoni i̱na ti helo miniore ngago tinaga dindi ogoni tí mo ngia nabuleberogo ani nabilimu, lene.\x + \xo 2.19 \xt Pig 19.38\x* \p \v 20 Dindi ogoniha hameigini mbira Lebaimi ti hene wuwa dindi ogoni mini Lebaimi dalu laga wini. Anigo Amono hameigini hearu tigua hameigini ogoni mini Samasumimi laga wini. \v 21 Agali dindi aba ogoniha hearu tibi agali luni timbunibi Anagimi hameigini ale dege hene. Ti agali hongoheni dewaore henegoyu Anduane Homogohanda agali uruni bo amolalu dindi ogoni Amonoali ti karulo helo mini. \v 22 Iso aguanene Idomo dindi hari barebare wiaruha agali uruni hearia Anduane Homogohanda ti bo batagi halu Iso aguanene biaru mo miyadagua dege mo mini. Anduane Homogohanda Hoali hearu bo wahai hayagola tinaga dindi Idomoali hearu ti karulo henego ka. \v 23 Anidagua dege dindi mbira mini Kiridi iba dege dombeneha wupe heagoha haga hearume puwa Abimi hameigininaga dindi iba solowara timbuni Medidereniana bereagoria howa wima pialu unugohayagi dindi mini Gasa wiagoria wima tagira peago ti karulo hene. \p \v 24 Mosesehanda laabo halu lalu, Ina Moaba wahalu ibirimagola Anduane Homogohanda inahondo langialu lalu, Áyu heyalu Iba Anono pedago domadaba. Anidagua beremigola i̱na Amoroali Hesebono dindinaga Kini Sihono kago tínaga giha minu ya halu ibunaga dindi ngagobi tí mo ngulebero. Ani buleberogo ai tígua wai bia dindi karula bima anda pilimu. \v 25 Áyu ogoni howa i̱na dindi tara tara wima pedagoha wali agali bu karume tí hondowa gi timbuni helo i̱nime ti mo gi holebero. Anidagua berogola tigua tínaga minibi hale hayagua ti mogo lowa duru lagalaga bialu hai holebira laya, lene. \s1 Isaraeleali tigua Kini Sihono bope henego ogo \r (Dagalene 21.21-30) \p \v 26 Mosesehanda laabo halu lalu, Kedemodo dindi ko yobi iba dalu naibaga wiagoria howa i̱na agali maru Hesebono wali agalinaga Kini Sihono hearia bi bayale mo palia holenenaga lo yalu pudaba larugoni. \v 27 Agali uruni tigua bi lo yalu puwa ibuhondo hale halu lalu, Í̠naga dindiha hariga pedadagua bolangua halu polene karulapebe. \v 28 Ani bolangua halu pialu howa ina iba tomobi bame mialu nole ndo iname yolo bialu noleberema. Ina í̠naga dindi ngagoha hariga pedadagua dege bame bolangua halu poa kamagoni. \v 29 Ani pialu dindi bamba inanaga Anduane Homogohanda ngule lalu lowinigoha hama pole bolangua halu Iba Yodana domaede holoma̱ya karulapedabe. Ainde Iso aguanene Idomo dindiha karubi Moabali Ara dindiha karubi tigua ina tinaga dindi ngagoha bolangua halu poloma̱ya henge ngiyagoni, lalu lama pene. \p \v 30 Ani hale harimagola Kini Sihonohanda ibunaga dindi wiagoha bolangua halu napole lowa hapai haya. Dindi áyu ina karulo kamago holoma̱ya mo ngulenaga Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabehanda iname ibu baba wai buwa wayali halu dindi karuloloma̱ya mo ngiya. \p \v 31 Ani buwa Anduane Homogohanda i̱hondo langialu lalu, Hale hadaba. Áyu i̱na Kini Sihono ibunibi ibunaga dindi ogonibi tínaga giha mo yaharogo tí karulo halimu, layagoni. \v 32 Ani layagola Kini Sihono halu ibunaga agali henedaru haru halu ina baba wai bule Yahasa tano wiago kawareni tagira ibiyagoni. \v 33 Ani ibalu hearia inanaga Anduane Homogohanda ina biamogo biyagola iname ibunibi ibu igini hearubi ibunaga agali hearubi bibahende minalu bai harima. \v 34 Horo ogoningi dege ibunaga tano wiarubi bo gialahole bialu mo ko hai harimagoni. Ani bialu tinaga wali agali waneiginirubi bibahende bo homelai harima. Iname mbiraore hangubi mbira yu wanahe baiore harimagoni. \v 35 Ani bialu tinaga tano wiaru bibahendeha nogo sibi bulumaga hearubi dabudabu wiarubi bibahende karulai harimagoni. \v 36 Iname tano wiaru bibahendeore bo gialo wahai halu ina karuloloma̱ya Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabehanda ina biamogo biya. Ani biyagola iname tano bibahende iba Anono peago kawareni dindi Aroe ngagoria howa bama pialu iba angeni tano wiarubi bo gialabaga bima pialu Gileadaliru dalu wiagoha tagira pirima. Tano mbira pabe hongohe ina anda napobehe mbira naheya. \v 37 Anigo ai Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabehanda napilimu lalu langini wiaru Amonoali dindibi Iba Yabogo peagohabi hari bare wiaruha tano maru wiarubi uruniha nape waharimagoni lalu, Mosesehanda lene. \c 3 \s1 Isaraelealime Kini Oga bope henego ogo \r (Dagalene 21.31-35) \p \v 1 Mosesehanda te laabo halu lalu, Ani bialu mani ina dindi abene uyurahayagi Basana dindiha polene hariga wiagoria pialu hemaria Kini Ogahanda ibunaga agali hearu haru halu ibuwa ina baba wai bule Ederi tano wiago kawareni tagira ibiya. \v 2 Ani ibiyagola Anduane Homogohanda i̱hondo langialu, Í̠na ibu hondowa gi nahabe. I̱na ibunibi ibunaga agali karubi ibunaga dindi ngarubi bibahende í̠naga giha mo ya holebero. Amoro wali agalinaga Kini Sihono ibu Hesebono dindini haru heangi í̠na ibuhondo biridagua Kini Ogahondobi ogonidagua dege bialu bibahende karulai holebere, lalu langini. \p \v 3 Ani lowa Anduane Homogohanda Kini Oga halu ibunaga agali hearubi bibahende inanaga giha mo yahai hayagola iname bibahende bo wahai harimagoni. \v 4 Ani birimangi iname tinaga mbirale wiarubi mbira yu wanahe tano pira waragaria (60) bibahende karulai harimagoni. Kini Oga ibuni Basana tano wiagoria howa dindi Agobo bibahende handame ho haru haga wiarubi karulai hene. \v 5 Tano uruni bibahendenaga ege pabe hongohe daligaore bu mabubi howa tano panga hongohe helalu aeaneme panga bedena helaga wiaruni karulai halu tano emene maru pabe nabi hearubi karulai harima. \v 6 Iname tano bibahende bo gialo wahai halu wali agali waneigini bu hearubi bibahende bo wahai harimagoni. Hesebononaga Kini Sihononaga tano wiarubi bo gialo wahai harimadagua dege bibahende bo gialo wahai harimagoni. \v 7 Ani bialu nogo sibi bulumagarubi dabudabu tanoha wiarubi bibahende mo yaiore halu birima. \p \v 8 Ani bialu horo ogoningi iname Amoro wali agalinaga Kini Sihonobi Ogabi libunaga dindi ina karulai harima. Dindi uruni Iba Yodana peago doma edera ni tagira ibiragohayagi Iba Anono peagoria howa pialu dindi abene unuraha pupe halu uyurahayagi Hari Hemono heagoria pu paga harima. \v 9 Anigo Saidono wali agali tigua Hari Hemono ogoni mini mende Siriono lalu Amoro wali agali tigua nde Hari Seniri laga hene. \v 10 Iname dindi tigabi yu dindi panda panda wuyu peagoha wiaruni karulai halu Gileada dindi wiagobi Basana dindi wiagobi ogonilaboha dindi wiaru bibahende karulai halu tano kira mini Salega Ederila wiagoria karulai harimagoni. Tano uruni bibahende Kini Oganaga dindiha wiaria bibahende iname karulai harima, lene. \p \v 11 Kini Oga ibu Lebaimi wali agalinaga kini hamaro hene. Ibu homayagola hora holene mbogoyi ege to̱le̱me wabini. Mbogoyi ogoni lunaga ge magi manda bialu mita maria howa aranenaga mita kira wini. Homali odagoni Amonoali dindiha Laba tano ngagoria wiaabo ka.\f + \fr 3.11 \ft Bi mbirago hobane ogoniha Hiburu bi ngagoha wá nale gilibu nga. Ani ngagola agali marume ogodagua lo beregedene. Ibunaga paliagane dagia aeaneme wabinigo ge magi manda bialu luninaga mita maria lene bada lalu lo manda bini. Bi mendegome mbogoyi áyu wiaabo ka lalu gilibu ngagoni áyu ina kamanginaga lalu ndo leda. Abale agali bi ogoni gili binidangi mitangi bialu lenegonaga lo nga.\f* \s1 Hameigini maru iba Yodana doma ederayagi ni tagira ibiragoha pu henego ogo \r (Dagalene 32.1-42) \p \v 12 Mosesehanda laabo halu lalu, Iname tano uruni karulai harimangi howa Iba Anono poragoria Aroe tano ngagoria howa dindi ogoniha wuyu peago damene bibahende Lubene Gada hameigini libu mo miai harugoni. Ani bialu Gileada dindiha hari barebare ngaruha tano maru ngaru heba ti dege mo miru. \v 13 Ani bialu Gileada dindiha dindi maru wiarubi Basana dindi wiarubi bibahende Manase hameigini dabane halu mbira hene karubi ti miru. Basana ogoni ala Kini Ogahanda handayaho haga winigobi miru. Ai Manase hameigini ti dindi abale Agobo laga winigobi bibahende Manase hameigini halu mbira hayadaru ti mo miru lalu, Mosesehanda lene. \p Abale Basana ogoni Lebaimi hameigini tinaga nga laga wini. \v 14 Mani howa Manase hameigini aria agali mbira mini Yairi henego ibugua dindi Agobo ogoni bibahende karulai howa mani dindi ogoni mini Basana wia aribia hene. Dindi ogoni wuyu pialu Gesua dindi Maga dindilanaga gibuni wiagoha wiari hene. Ani bialu dindi uruni bibahende ibuninaga mini lalu wia aribia hayagola wali agalime dindi uruni bibahende Yairi dindi laga wini. \p \v 15 Mosesehanda laabo halu lalu, Magiri hameigini ti Gileada dindi karulelo ngeledogoni. Magiriali uruni ti Manase hameigini dege hene. \v 16 Ani bialu Lubene hameigini Gada hameiginila libu dindi Gileada ngagoria howa wuyu pialu Iba Anono poragoria tagira polebira. Dindi abene unurahayagi wima pialu iba ogoni poragoria tubari wulebira. Amura ni tagira ibiragohayagi howa wima ibalu Iba Yabogo poragoria tubari wulebira. Ani bialu Iba Yabogo ogoni Amono hameigini baba tubari wulebira. \v 17 Ani bialu orayaginaga ni paliragoha tubari Iba Yodana poragoria nga. Ani bialu uyurayaginaga tubari iba kuyama Galili bedagoria howa pupe halu unurahayagi Homene Iba laga bedagoria abene ni tagira ibiragohayagi Hari Pisiga hapara howa kagoria bolangua halu Homene Iba bedagoria tagira peda. \p \v 18 Ogoningi dege tihondo ina bi ogodagua lamiru. Ai Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabehanda dindi Iba Yodana doma ederayagi ni tagira ibiragoha ngago tí halimulonaga nga. Ai tígua wai biaga ale wirimidaru mo yalu Iba Yodana domaede halu tí hamene Isaraele maru karunaga dindi mo mule tígua bamba halu pole pudaba.\x + \xo 3.18 \xt Yos 1.12-15\x* \v 19 Tí one waneiginiru ti ina tí tano mo ngirugoha berelalu pilimu. Tínaga nogo bulumagaru dewa dege hinidemilo manda bidogo urunibi nde tano uruniha dege helalu pilimu. \v 20 Tígua tí hamene karunaga dindi Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabehanda Iba Yodana doma edera ni paliragohayagi ngaru ngulebero lalu lowiyago henene ngilo tígua wai bialu biamogo bilimu. Ai tígua wai biai howa abale dai nabi tí hamene biaru ti karulape ka handala dai bule ti heba mandagi ho halimu. Ani bialu mani tínaga dindi i̱na tu wa ngirugoha hole dai bilimu, lene. \p \v 21 Mani i̱na Yosuahondo ogodagua laru. Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabehanda Kini Oga Kini Sihonolahondo biyagoni í̠ de handarigoni. Ai tígua kini maru karu baba wai bialu tinaga dindi karularamigolabi nde anidagua dege bulebira. \v 22 Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabehanda tí biamogo bulebirago tígua gi nahe halimu laru, lalu Mosesehanda lene. \s1 Anduane Homogohanda Mosese Kenana dindi anda napobehe lenego ogo \p \v 23 Mosesehanda lalu, Horo ogoningi i̱na Anduane Homogohondo hongo howa ogodagua laru.\x + \xo 3.23 \xt Dag 27.12-14, Man 32.48-52\x* \v 24 Anduane Homogo Bibahende Haru Haame Ho Haga-o í̠na bule ngego damene bibahendenaga i̱ emene hangu mbira mo walia harida. Í̠ birilidagua bulene mbirali dindiha harihabi naheore. \v 25 Áyu nde i̱ dindi bayale í̠na ngini dindi benebere biagobi hari barebare bayale ngarubi Hari Lebanono wedagobi hondoliya Iba Yodana nde domalu poliya yupe habelo hameore ledo. \p \v 26 Ani larugoyu tígua biako hene ngamigome Anduane Homogohanda keba halu i̱naga bi hale nahe handa tara haya. Ibugua i̱hondo lalu, Ne hariga bi lalu kegoni pai howa ema nabi harene. Bi ogonidagua lalu i̱hondo lone hale nahabe. \v 27 Áyu heyalu Hari Pisiga wedago nene ngagoria iragaho howa dindi abene uyurahayagi handa uyu ha abene unurahayagi handa unuha ni tagira ibiragohayagi handa daibia ni paliragohayagi handa amuha bigi bibe. Í̠ Iba Yodana domalu ubaede naholeberego hari nene ogoriani howa wá baya hanguore handa amu nana bibe. \v 28 Yosua baya hangu lawai halu ibunaga bu mini mo hongo habe. Ani larogoni Yosua ibugua wali agali haru halu Iba Yodana domaede halu ederayagi polebira. Ani pialu ti dindi áyu í̠ handa amu halu handaregoniha pu holebira, Anduane Homogohanda laya. \p \v 29 Anidagua layagola ina dindi ulini panda panda Bedepeo tanonaga abene amurayagi hondo harimagoni, lalu Mosesehanda lene. \c 4 \s1 Mosesehanda, Isaraele wali agali tí Anduane Homogo andaneha halimu, lenego ogo \p \v 1 Mosesehanda Isaraele wali agali lamialu lalu, I̱na tíhondo bi mana olangiruru baya hangu talialu bialu harimiyagua tíni bayaleore holeberemi. Ani bialu Anduane Homogo ina mamalirunaga Ngode Datagaliwabe ibugua dindi tí halimulo bamba ngini biagoria karulo holeberami. \v 2 Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibugua bi mana lowini áyu langeroruniha tígua mana gahenge mbira tínime wabu tago nahalimu. Mana uruni aria mbira mo wanahe o langeroruni bibahendeore baya hangu talialu biai halimu.\x + \xo 4.2 \xt Mo 22.18-19\x* \v 3 Anduane Homogo ibunime Hari Peroni howa biyaruni tíni handai harimi. Dewaliore dama mitangi bialu gime wabini Balahondo bi pupu wiaga bibahende hearuni ibugua ti mo ko hai hayago handarimigoni.\x + \xo 4.3 \xt Dag 25.1-9\x* \v 4 Anigo wali agali Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe kago ibugua bia larago hale halu biaga harimiru tí dege haabo henego kamigoni. \p \v 5 Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe kago ibugua bi mana i̱hondo langiyaru i̱na tíhondo bibahende langiai haru. Áyu tígua pialu dindi bayale ogoriani karulo hole poleberemigoha pu howa bi mana uruni talialu biaabo halu halimu. \v 6 Wali agali dindi tara tarani bu karume tí manda timbuniwi mini gigabi taraoredane hendelo tígua mana uruni baya hangu talialu bialu halimu. Wali agali tara karume bi mana uruni hale howa tigua bi ogodagua lalu, Ayali-o wali agali urunaga mini mandala timbuni ina kamaru ale ndoya lolebira, lene. \p \v 7 Ani lowa lalu, Wali agali tara tara karu tininaga hongo timbuniorehe heaguabi tigua bi pupu wulenaga dama heaguabi ti biamogo bialu mo wulene Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe kadagua nahe. Anigo Anduane Homogo ibu inane haru mandagi haabo haga howa iname biamogo bia lalu ibuhondo olarimayagua ibugua hale halu abale biamogo biaga ka. \v 8 Wali agali tara tara karu tininaga hongo timbuniorehe heaguabi uruni tiha mana bayale tigabi áyu i̱na tíhondo lawai harugoni ale bulene mbira nawiore ti bame haga ka. \v 9 Anigo tí de hondowa mamage halu halimu. Horo bibahendengi tí dindi ogoria kamingi howa mbirale tíninaga deme handarimiruni embeda nahalimu. Tínaga waneigini aguaneneru mani holebiraruhondobi lamiaabo halimu. \v 10 Hari Sainai heagoria howa Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe deni kaware harimago mitangi bialu lamilimu. Horo ogoningi ibugua i̱hondo langialu lalu, Wali agali bibahendeore i̱naga bi mana larogoni hale helo íbu ngoai hadaba la, layagoni. Ti hale howa dindini kangi i̱naga bi mana ogoni tini ala talialu bialu howa tinaga waneiginirubi lamilo. Waneigini tiguabi nde i̱naga bi mana hale howa talialu bialu howa i̱ni andaneha haabo helo, layagoni. \p \v 11 Anduane Homogo ibugua bi lai hayagola tí hari tene kaware hapara howa dege hemigola ginu pobobi ira haguamebi hari nene biago bu yihalu ira hungu timbuni hari nene biagoha howa kiaulo daga hayane handarimigo te ogoni tí waneiginiru lamilimu.\x + \xo 4.11 \xt Har 19.16-18, Hi 12.18-19\x* \v 12 Ani buwa Anduane Homogo ibuni ira hagua ogoniha howa tíhondo bi layagola hale harimigoni. Anigo tígua Anduane Homogo ibuni kagobi deme nahende bi layaru dege hale harimigoni lamilimu. \v 13 Horo ogoningi ibugua tí baba habo nalolene bi lowialu ege to̱le̱ kirani Bi Pira gilibu ngiyagoni. Ani ngialu howa lalu, Tígua habo nalolene bi lo werogoniore baya hangu talialu bialu halimu, layagoni.\x + \xo 4.13 \xt Har 31.18, 34.28, Man 9.10\x* \v 14 Ani lowa Anduane Homogohanda tígua dindi bayale anda pialu karulo holeberemigoha howa bialu halimulonaga bi mana bibahende baya hangu lawai habe lalu i̱hondo langiya, lene.\x + \xo 4.14 \xt Har 21.1\x* \s1 Isaraele wali agali tigua gime wabiniru mo tene holene nawi lenego ogo \p \v 15 Mosesehanda laabo halu lalu, Anduane Homogo ibuni Hari Sainai neneni ira hungu biagoha howa tíhondo bi langiyangi tígua ibuore ogo ale handalehe lalu manda bibe nahe harimigoni. Ani birimigoni mitangi bialu tígua mamage howa de hondo halimu. \v 16-18 Tígua mbirale mbira gime wabu ngelowa inanaga anduaneore handalehe ogoni lolemini nalalimu. Ogonidagua bialu harimiyagua tígua mana ko timbuni bialu holeberemi. Tígua bigiya mbira wali mitangi bialubi agali mitangi bialubi nogo ega puya iba wenaru mitangi bialubi mbira gime wabu yu howa uruni tínaga anduaneore lalu mbirale uruni alehondo tígua bi pupu wulene nawiore.\x + \xo 4.16-18 \xt Har 20.4, LBM 26.1, Man 5.8, 27.15, Lm 1.23\x* \v 19 Tígua ni ege yakundiru hari daligaha bu karuhondobi nde bi pupu wulene nawi dege. Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibunime wali agali tara maru karume urunihondo bi pupu wialu helo ani heleda. \v 20 Anigo tígua ani bulene nawiore. Tí Iyibi dindini ira timbuni daradagua biagoha dole hemiria Anduane Homogohanda tí yo pialu pilimulo mo wialu pelayagoni ndobe. Ani bialu ai tí ibuninaga wali agaliore halimulo lowa ibunime tí haru tagira ibiyagoni. Áyubi nde tí ibunaga kamigoni.\x + \xo 4.20 \xt Har 19.5, Man 7.6, 14.2, 26.18, Ta 2.14, 1 Pi 2.9\x* \v 21 Ai nde tíguaore biako harimigome Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibugua i̱hondo keba hayagoni. Keba howa ibugua i̱hondo bi hongo howaore lalu, Í̠ore dindi bayale tí ngule larugo ede ngagoha Iba Yodana doma ede halu napolebere, laya.\x + \xo 4.21 \xt Dag 20.12\x* \v 22 Ai nde i̱na iba ogo domalu ubaede naholebero. I̱ ogohayagi dege biralu homolebero. Tí dege dindi bayaleore benebere ede ngagoniha hole poleberami. \v 23 Ani pu howa tígua Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibugua ina baba habo nalolene bi lowiyago yu wanahe baya hangu handayaho halimu. Tígua mbirale gime wabini ngaruhondo bi pupu nawi ibunaga bi manaore baya hangu hale halu bialu haabo halimu. \v 24 Tígua gime wabiniruhondo bi pupu nawilimu larogoni irane Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibuniore kagoni. Ibugua tí mbirale gime wabini urunihondo bi pupu wialu halimulo yupe naholebira. Ibu ira hungu hongohe dalude ale kagome mbirale mbira ibu handalehe lowa tígua wabu helolene manda birimiyagua uruni daiore helolebira.\x + \xo 4.24 \xt Hi 12.29\x* \p \v 25 Maniorebi tíni dindi ogoria haabo howa tínaga waneigini aguanerubi haragola mbirale bi pupu wulenaga gime nawabuleore larogoni. Tígua nabule larogo hale howa dege bialu harimiyagua mana ogoni Anduane Homogonaga deni ko ngubiorego ogonime ibu mo keba holeberemi. \v 26 Áyu i̱na bi hongohe olarogoni hari daligamebi dindimebi libugua hale hariba lolene wilonaga olarogo tí hale hadaba. Tígua Anduane Homogonaga bi áyu langerogo hale naharimiyagua nde Anduane Homogohanda tí dindi ogoriani nahalimulo bo batagi holebira. Ani bialu dindi bayale Iba Yodana ange ederayagi karulole kamigoriani lu haabo naholeberemi. Tí bibahendeore pu ereba hai holeberemi. \v 27 Anduane Homogohanda tí dindi tara tara ngaruha balu purogo lelaragola emene hangu mbira yu wahene holeberemi.\x + \xo 4.27 \xt Man 28.36\x* \v 28 Dindi tara tara uruniha purogolo howa tígua mbirale dama mitangi bialu wali agali tinime ege to̱le̱ irarume wabini ngaruhondo bi pupu wuleberemi. Anigo mbirale gime wabini uruni aleme de nahandagabi hale nahagabi bi nalagabi tomo nanagabi mbirale nga nahagabi nga. \v 29 Ani handalu horo odagoningiore howa tígua mogolo handalu Anduane Homogo ibuni karia beregedalu dai bulene mitangi bu holeberemi. Ani buwa tíninaga hameoremebi minioremebi hongo halu ibuni taya bulene hame larimiyagua nde ibalu ibuni karia handa walia holeberemi.\x + \xo 4.29 \xt Yar 29.13\x* \v 30 Anigo ai tíha genda timbuni mbira íbu ngangibi mo ko holene mbira íbu ngangibi tínaga bu mini beregedalu Anduane Homogo ibunaga bi mana lowini ngaru baya hangu talialu bialu holeberemi. \v 31 Ngode Datagaliwabe ibugua tí yu wahalu bo batagi halu mo ko nahaga tí daraore howa biamogo biaga kagoni. Ani howa ibugua bamba inanaga mamaliru baba habo nalolene bi lowinigo embeda naholebiraore. \p \v 32 Ai ala bamba tí dindini nahemiha henedago mitangibu dai bidaba. Ani bialu Ngode Datagaliwabe ibunime wali agali piganeore wabinidago mitangibu dai bidaba. Tígua dindi tara tara ngaruha pu harimiyaguabi mbirale timbuni o binidaruni ale mbira bini dege ngane nahondoleberemi. Bi uruni ale mbira bamba agalime hale heneyabe. Ndoyago. \v 33 Anduane Homogo ibugua ira hungu timbuni deagoha howa bi layuago tígua hale harimigoni. Ai bamba mbirale gime wabinirume bi mbira ira hunguha howa ogonidagua layane hale howa homa nabi mbira ai heneyabe. Mbirali naheneore ndobe. \v 34 Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibunime ina Iyibi dindiha howa haru tagira ibalu ina ibuninaga wali agaliore heledagoni. Ibugua tínaga deoreni howa biabe hongohe tara tara wiaru dewaore biya. Ibugua Iyibiali hearu baba wai bialu warago timbuniru Iyibi dindiha ibilayagoni. Ani bialu nde ibugua Iyibi wali agali mo gi halu agalime nabiagane ale dewaore biya. Anduane Homogo ibugua ani biyadagua biaga mendeali kabe. Mendeali naheoreyago. \v 35 Mbirale uruni biyaruni Anduane Homogo ibugua tíhondo mbirale hongohe urunidagua bibehe mendeali mbira naheore. Ibugua, I̱ni hangu kogoni, lalu tí mo walia hayagoni.\x + \xo 4.35 \xt Mg 12.32\x* \v 36 Ibugua tí lawai holenaga ibunaga bi dahuliya andagaha howa ladali haya. Ani buwa ibugua dindini ira timbuni hongohe deagoha howa bi latagi hayane hale harimigoni. \v 37 Ai Anduane Homogo ibugua tínaga mamaliru gubalini ho howa ibugua tí ibunaga wali agali halimulo dabaya. Ani dabalu ibuninaga hongo timbuni wiagome tí Iyibi dindiha howa haru tagira ibiyagoni. \v 38 Tí ani haru tagira ibalu howa harigani wali agali timbuni hongo timbunihe tí baba hongo manda nakarulape hearuni ibugua bope haga biyagoni. Ani bima ibalu tí haru halu ibuwa agali uruninaga dindi anda wiaru tí karulo halimulo ngulenaga ani binigo ai dindi ogoni áyu tí karulo kamigoni. \v 39 Anidaguaore binigo áyu mitangi bialu tígua o binidaruni embeda nahalimu. Anduane Homogo ibu dindibi dahuliya andagabi bibahendenaga Ngode Datagaliwabe kagoni. Mendeali ibu kagobi naheore. \v 40 Anigo ibunaga bi mana áyu i̱na tíhondo langiruruni baya hangu talialu bialu halimu. Anidagua talialu bialu harimiyagua tínibi tínaga waneiginirubi bayale hai holeberemi. Ani bialu tígua Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibugua dindi áyu o ngiragoha haabo howa holeberemi. Ani bialu dindi ogoni tínagaore wiaabobo bu wulebira, lalu Mosesehanda lai hene. \s1 Mosesehanda agali ibida pialu ha do holene tano mo wigi binigo ogo \p \v 41 Mani Mosesehanda tano tebira Iba Yodana doma ederayagi ni tagira ibiragoha mo wini.\x + \xo 4.41 \xt Yos 20.8-9\x* \p \v 42 Tano uruniha agali mbirame agali mende ibu waitigi ndo kago baro la nabi mememe balu homayagua ibida pialu ha do holene dabo ngelene. Agali urunidagua birago ibu tano uruni mbiragoha ibida pialu ha do kagola homayago damene karume talima pialu bo wanaholebira. \v 43 Tanodaru mini uru wini. Mbirago dindi ko yobi wiagoria Bese winigo tano ogoni Lubene hameigini ti ha do helonaga mo wini. Tano mende Lamodo winigo ogoni Gileadahayagi wini. Gada hameigini ti ibida pialu ha do holene ogoni wini. Tano tebone Golana winigo ogoni Basana dindihayagi wini. Manase hameigini halu mende karu ti ibida pialu ha do holene ogoni wini. \s1 Isaraele dindi tu wuwa ta henegonaga te nemandi ogo \p \v 44 Mosesehanda Isaraele wali agalihondo Anduane Homogonaga bi mana maru lamini. \v 45-46 Ibugua bi mana uruni ti Iyibi dindi wahalu tagira ibalu mani ti Iba Yodana doma ederayagi ni tagira ibiragoha dindi ulini Bedebero tano wiago handape ho howa bi mana ogoni lamini. Dindi ogoni Amora wali agalinaga Kini Sihono ibu dindi ogoriani hene. Ala ibu Hesebono tano wiagoria biruwa ibugua dindi uruni handameho haga hene. Ani henego ai Mosese halu Isaraeleali tigua Iyibi wahalu tagira ibuwa ti baba wai bialu bope hene. \v 47 Ani bialu ibunaga dindi wiagoriabi Basana dindinaga Kini Oga dalu wiagobi Isaraelealime ti karulo hene. Amora wali agalirunaga kini mende ogoni Iba Yodana doma ederayagi ni tagira ibiragoha haga hene. \v 48 Isaraele hameigini tigua dindi karulo henedaru tubari Aroe tano Iba Anono pedago kawareni howa wuyu pialu hari mini Siriono laga mini mende Hari Hemono laga heagoria tagira pene. \v 49 Ani bialu Isaraeleali tigua dindi Iba Yodana ange mende ni tagira ibiragohayagi wiaru bibahende ti karulai halu iba kuyama mini Homene Iba laga bedagoria tagira pialu unura piaho wialu Hari Pisiga kagoria wima tagira pene. \c 5 \s1 Bi Pira lenego ogo \r (Haru Penego 20.1-17) \p \v 1 Mosesehanda Isaraele wali agaliru íbu ngoai hadaba lowa tihondo lalu, Isaraele wali agaliru-o i̱na tíhondo bi mana áyu langerogo hale hadaba. Bi mana baya hanguore hale halu mo yai howa talialu bilimu. \v 2 Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibugua Hari Sainai neneni howa ina baba habo nalolene bi lo wiyagoni. \v 3 Habo nalolene bi ogoni ina mamali heneru baba hangu ndo áyu ina kamaru bababi lowinigo nga. \v 4 Anduane Homogo ibugua ibuni hari biagoria ira hungu biyagoha howa ina dengui handalu bi layagoni. \v 5 Horo ogoningi i̱ dombegua howa Anduane Homogo ibunaga bi layago lo yudai bialu tí langialu harugoni. Ira hungu timbuni biyago hondowa tínime hari biagoha polenego gi harimigola i̱na ani pu harugoni. \p Anduane Homogohanda ogodagua laya. \v 6 I̱ Anduane Homogo tínaga Ngode Datagaliwabe kogoni. Tí Iyibi dindiha garabaya hemiria i̱na tí haru tagira ibirugoni. \p \v 7 Dama tara tarahondo bi pupu nawi i̱ hangu mitangi bialu mo dunini howa lotu lalu halimu. \p \v 8 Mbirale mbira hari daligaha winibi dindini winibi ibaha winibi dindi andaneha winibi uruni ale bi pupu wulenaga gime wa nabilimu.\x + \xo 5.8 \xt LBM 26.1, Man 4.15-18, 27.15\x* \v 9 Mbirale mbira gime wabini mbira ngelowa ogonihondo tíni bulu palialu bi pupu nawilimu. Ani nawilimu larogo irane Anduane Homogo tínaga Ngode Datagaliwabe i̱niore kogo mbiralime ogonidagua bilo henge namiaga kogoni. I̱ handabe manga halu erembira ngiaga karu pani mialu uruninaga waneigini mani hama porarubi daba tebone mane daba haragoriabi pani miaho dege ngoria hondolebira.\x + \xo 5.9 \xt Har 34.6-7, Dag 14.18, Man 7.9-10\x* \v 10 Ai i̱ gubalini halu i̱na larodagua bialu i̱naga mana lo ngodaguabi hale halu biaga karu i̱na uruni ti gubalini halu maha ti waneigini dabane daosini dewa hama porarubi gubalini haho wiaabo hole kogoni. \p \v 11 Mana ko tara tara bulenenaga i̱ mini lalu labi biabi nabilimu. I̱ Anduane Homogo tínaga Ngode Datagaliwabe kogo mbirali i̱naga mini mo nagalone haga kago pani miaore bulebero.\x + \xo 5.11 \xt LBM 19.12\x* \p \v 12 Anduane Homogo tínaga Ngode Datagaliwabe kogo i̱na tíhondo bilimu lalu langirudagua \w Sabada\w* horo i̱ninaga loma biaho ngeledogo ogoni mitangi bialu halimu.\x + \xo 5.12 \xt Har 16.23-30, 31.12-14\x* \v 13 Tí horo waragaru tíninaga biabe bulene horo o ngarunigo \v 14 ai horo kanego i̱ mitangi bialu ha̱lo halimulonaga nga. Horo kane ogoningi biabe bulene nawiore. Tínibi tí waneiginibi tínaga garabaya biabe ale biahaga karumebi tínaga nogomebi dindi tarali maru tí heba mandagi kamirumebi tí bibahendeme biabeore mbira nabi halimu. Wali agali tínaga garabaya biabe ale biahaga karu tibi nde tíni ha̱lo kamidagua dege ti biabe nabi ha̱lo holene nga.\x + \xo 5.14 \xt Har 23.12, 31.15, 34.21, 35.2, LBM 23.3\x* \v 15 Tínibi nde Iyibi dindiha garabaya biabe ale bialu hemiria i̱ Anduane Homogo tínaga Ngode Datagaliwabe kogo i̱na i̱ninaga hongo timbuni gibiorehe kogome tí haru halu tagira ibirugoni. Ani birugonaga mitangi bialu tígua nde bi mana o langerogo talialu Sabada horo ogoniore ha̱lo birulene horo wiabagi hene ngelalimu. \p \v 16 Anduane Homogo tínaga Ngode Datagaliwabe i̱na bilimu lalu langirudagua talialu tínaga aba ai̱yala mo yo handa nabi bi laradagua hale halu bilimu. Anidagua bialu harimiyagua tígua mbirale bialu holeberamiru bibahende bayale dege hai halu dindi i̱na ngerogoriani luore haabo holeberami.\x + \xo 5.16 \xt Man 27.16, Md 15.4, 19.19, Mg 7.10, 10.19, Lg 18.20, Eb 6.2-3\x* \p \v 17 Wali agali homelo nabalimu.\x + \xo 5.17 \xt Pig 9.6, LBM 24.17, Md 5.21, 19.18, Mg 10.19, Lg 18.20, Lm 13.9, Ya 2.11\x* \p \v 18 Wali agali kayu nayalimu.\x + \xo 5.18 \xt LBM 20.10, Md 5.27, 19.18, Mg 10.19, Lg 18.20, Lm 13.9, Ya 2.11\x* \p \v 19 Mbirale page nabilimu.\x + \xo 5.19 \xt LBM 19.11, Md 19.18, Mg 10.19, Lg 18.20, Lm 13.9\x* \p \v 20 Ke̱ howa dibade nahalimu.\x + \xo 5.20 \xt Har 23.1, Md 19.18, Mg 10.19, Lg 18.20\x* \p \v 21 Agali mende ibu one bedago hondowa tí dimagoli nahalimu. Mendealinaga anda kago hondowabi tí dimagoli nahalimu. Mendeali ibunaga dindi ngagobi ibunaga wali agali garabaya biabe ale biahaga bu karubi ibunaga nogo bulumaga hinidarubi nogo dongi karubi ibunaga mbirale maru ngaru bibahendebi tí hame lalu dimagoli nahalimu, laya lalu lene.\x + \xo 5.21 \xt Lm 7.7, 13.9\x* \p \v 22 Bi uruni Anduane Homogohanda amu Hari Sainai teneha tí ngoai ho hemiria langiyagoni. Ogoningi ibugua ira hungu ginu hagua mberane timbuni biagoha howa tí bibahendehondo bi uruniore baya hangu talialu bialu halimu lalu tí langiyagoni. Ibugua bi tara maru bilimu lalu mbira nalangi. Mani hayagola ibugua bi mana uruni bibahende ege to̱le̱ mbalape kirani gili buwa i̱hondo ngiyagoni, lalu Mosesehanda lene.\x + \xo 5.22 \xt Hi 12.18-19\x* \s1 Wali agalime gi henego ogo \r (Haru Penego 20.18-21) \p \v 23 Mosesehanda laabo halu lalu, Hari nene biago ira hungu hagualame bu dambi hai heagola ge heagoha howa bi mbira layuago tí hale harimigoni. Ani hale halu tínaga agali haguane hearubi hameigini hangu hangu hemirunaga agali bamba hene hemirubi ti bibahende i̱ hewaria ibuwa lalu, \v 24 Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibugua ira hungu haguala timbuni datagi hayagoha howa bi latagi halu ibunaga hongo holene timbuni gibiore wiago inahondo mo walia hayagoni. Áyu ogoni Ngode Datagaliwabe ibunime agali mbirala lola howa bi layagua agali ogoni ibu homolene nawidane iname hendedamagoni. \v 25 Anigo Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibugua ina baba bi lone layagua nde ina homolene wulubadago. Ira hungu haguala tara dayagonime ina mo ko howaore dolobada. Anigo áyu ina aginaga homolene ngabe. \v 26 Ngode Datagaliwabe haluhe kago ibunime ira hungu haguaru timbuni dedagoha howa bi larago hale howa wali agali kamaru aria mbirali nahome ai kabe. \v 27 Ai Mosese í̠na dai bialu Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibugua inahondo bi lararu damene bibahende hale hole pu. Hale howa í̠na ibugua bi layaru ina langeregola iname hale halu talialu biai holeberemago ai hale hole pu, larimi. \p \v 28 Ani larimigo hale howa Anduane Homogo ibugua i̱hondo langialu lalu, I̱na wali agali tigua bi layaruni hale harugo bi uruni tigabiore layada. \v 29 Ai tigua mini ogonidagua dege wu haabo helo hamelo ko. Tigua i̱naga mini mo yaraga haabo helobi i̱naga bi mana lowinigo ngaru bibahende talialu bialu haabo helobi hameore lo kogoni. Tigua ogonidagua bialu hayagua nde tinibi tinaga waneigini aguaneru mani holebirarume bialu holebirarubi bibahende bayale dege haabo holebira. \v 30 Anidagua bulebirago ai tíninaga balai anda bu henedagoha hole pugupugu bidaba lole pu. \v 31 Anigo Mosese i̱na i̱naga bi mana bibahende í̠hondo languliya í̠ ogoriani habe. Wali agali tigua dindi i̱na tihondo ngulebero lalu lamirugoha pu howa i̱naga bi mana uruni talialu bialu helo í̠na ti lawai habe, laya lene. \p \v 32 Ani lowa Mosesehanda tihondo lamialu lalu, Isaraele wali agaliru-o tígua baya hanguore de hondo howa Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibuguabi langiyaruni baya hangu talialu bialu haabo halimu. Mana lo ngaruni aria mbiraore hangubi napugualimu. \v 33 Tígua bialu holeberemiru bibahende bayale hai helo mana lowini ngaruni baya hangu talialu biai halimu. Anidagua birimiyagua tí dindi bayale karulole kamigoria anda pu howa bayaleore haabo holeberami, lene. \c 6 \s1 Bi Mana duniniore mbira lo ngago ogo \p \v 1 Mosesehanda laabo halu lalu, Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibugua i̱hondo bi mana uru tí lawai habe lalu langiya. Tígua dindi bayale ogoniha anda pole pialu kamigoria pu howa ibunaga bi mana uru baya hangu talialu bialu halimu. \v 2 Tíni dindini kamingi howabi tínaga waneigini aguane mani holebiraru ti howabi bibahendengi tígua Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe andaneha haabo halimu. Anidaguaore bialu harimiyagua tí dindi ogoria luore halu hodagua holeberemi. \v 3 Isaraele wali agaliru-o bi uruni hale howa talialu bilimu. Anidagua bialu harimiyagua nde tígua bialu kamiru bayale hai halu tí hameiginibi hongohe mbira tagira pialu dindi bene bere bayale Anduane Homogo ina mamalirunaga Ngode Datagaliwabe ibunime tí ngulebero lalu bamba layadagua pu holeberemi. \p \v 4 Isaraele wali agaliru-o Anduane Homogo ibuni hanguore inanaga Ngode Datagaliwabe kago manda bialuore halimu.\x + \xo 6.4 \xt Mg 12.29\x* \v 5 Anduane Homogo tínaga Ngode Datagaliwabe kago tínaga gubalinimebi minimebi hongomebi ibu mitangi bialu gubalini ho halimu.\x + \xo 6.5 \xt Md 22.37, Mg 12.30, Lg 10.27\x* \v 6 Bi mana i̱na áyu o langerogoni embedaore nahalimu.\x + \xo 6.6 \xt Man 11.18-20\x* \v 7 Tínaga waneiginiruhondo lawai halu halimu. Tíni andagaha biruwabi harigani pialu howabi biabe bialu howabi ha̱lo biruwabi tí waneigini lawai haabo halu halimu. \fig Bi mana iṉa áyu o langerogoni tínaga waneiginihondo lawai halu halimu.|src="LEAR 024.tif" size="2" ref="(6.6-7)" \fig* \v 8 Bi uruni embeda holigonaga bebani gili buwa tíninaga gi habenibi wanakuinibi gilibu bapara howa halimu. Anidagua birimiyagua nde bi mana uruni embeda naholeberemi. \fig Bi uruni tínaga gi habenibi wanakuinibi gilibu ba para howa halimu.|src="HK 79D.tif" size="1" ref="(6.8)" \fig* \v 9 Bi mana uruni tíni andaga panga harabani gilibu wialu tanoha uba anda tagi biaga pabe panga kagoriabi gilibu wilimu, lalu Mosesehanda lene. \s1 Isaraeleme bi mana talialu holene nga lenego ogo \p \v 10 Mosesehanda laabo halu lalu, Bamba Anduane Homogo tínaga Ngode Datagaliwabe ibugua bulebero lalu tínaga mamali Abarahama Aisaga Yagaba imaru tihondo lowiyadagua dindi bayale mbira tano timbuni dewa buwi tígua erekui biabe bini ndo ngaruni ngulebira.\x + \xo 6.10 \xt Pig 12.7, 26.3, 28.13\x* \v 11 Anda odaruniha dabudabu tara tara bayale degeru bu wulebirago tígua mo wini ndo wulebira. Iba hambiaga ulibi tombo wulebirago urunibi tígua tombene ndo dege wulebira. Dindi uruniha pu mbira \w gerebi\w* lini daga maburu ira olibe maburu wulebirago tígua hengene ndo dege. Anduane Homogo ibunime dindi bayale ogoniha tí haru halu puwa tígua meore karulo halimulo ngulebira. Ai tígua dindi ogoniha anda pu howa tomo bayale tara tara ngaru minana tínime noa bira ale naga bialu tombe ho howa \v 12 Anduane Homogo ibuni embeda holigo de handaluore halimu. Ibunimeore tí Iyibi dindiha garabaya biabe ale bialu harimigoria howa dindi ogoni yu wahalu haru tagira ibiyagoni. \v 13 Tígua Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibu andaneha haabo halimu. Ani howa lotu ibuhondo hangu lalu ibunaga minini howa bi henene lalu halimu.\x + \xo 6.13 \xt Md 4.10, Lg 4.8\x* \v 14 Wali agali tí kamigoria kaware handa a̱i̱ na̱i̱ bu padarume dama mitangi bialu gime wabiniruhondo bi pupu wialu kadagua nahalimu. \v 15 Tígua mbirale gime wabini urunihondo bi pupu wirimiyagua Anduane Homogohanda tíhondo keba timbuni howa irame bo heda halu mbirale bibahende do mundulai hagadagua tí balu bo wahaiore holebira. Ani bulebirago irane Anduane Homogo ibuni inane haru mandagi haabo kagoni howa ibugua tí mbirale gime wabiniruhondo bi pupu wilimulo yupe naholebira. \p \v 16 Tígua Masa dindini howa birimidagua mani Anduane Homogonaga hongo abidabe hondole bahanda nabilimu.\x + \xo 6.16 \xt Har 17.1-7, Md 4.7, Lg 4.12\x* \v 17 Bi mana ogoni baya hangu talialu biai halimu lalu langiyago mbiraore yu wanahalimu. \v 18 Anduane Homogohanda bulene tigabi bayale lalu langiyaru talialu bialu harimiyagua bibahendeore tígua beremiru bayale hai holebira. Ani bialu bamba Anduane Homogohanda dindi bayale benebere ogoni tí ngulebero lalu tínaga mamaliruhondo laminigo heneneore tí halimulo ngulebira. \v 19 Ani bialu tígua waitigi dindi uruniha holebiraru bo batagi holeberemi layadagua heneneore uruni bo batagi holeberemi. \p \v 20 Mani horo mbirungi tínaga waneiginirume tí hale halu lalu Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibugua mana uruni iname taluwa bialu halimu layago irane aginagabe lolebira. \v 21 Ani hale haragola tígua ogodagua ladai bilimu. Ina bamba Iyibi dindini kini heagonaga garabaya biabe ale biahaga hemaria Anduane Homogohanda ibunaga hongome ina mo wialu haru dai binigo kama. \v 22 Heneneore Anduane Homogo ibugua agalime nabiagane alebi deme nahendene alebi hongohe tara tara tiha mo ko holene mo tandaga holenebi wiaru Iyibi wali agalihondobi Iyibinaga kini heagohondobi agali haguane haru haga hearuhondobi biyaru inanenaga demeore handarima lalimu. \v 23 Ani bialu ibugua ina Iyibi dindiha howa haru tagira ibalu bamba ina mamaliruhondo bi lowiyadagua heneneore dindi bayale ogoni ina ngulebero layagoni heneneore ngule haru ibiya. \v 24 Mani howa Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibugua ina ibu andaneha howa ibunaga bi mana uruni talialu bialu halimu lene. Ani layadagua bialu haabo harimayagua ibugua inanaga dindi ogo handayaho haabo kagola bayale áyu ngagobi wiaabo holebira. \v 25 Anduane Homogo ibunaga bi mana inahondo langiyago baya hangu talialu bialu haabo harimayagua nde Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibugua inahondo ibunaga gubaliniha turu halu dungulo howa ina wali agali tigabiore kami lolebira, lalu Mosesehanda lene. \c 7 \s1 Isaraele wali agali ti Anduane Homogonaga heneneore henego ogo \r (Haru Penego 34.11-16) \p \v 1 Mosesehanda laabo halu lalu, Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibugua tí dindi áyu pole kamigoriani haru pialu howa hameigini tara tara dindi ogoriani padaru bo waratagi hai holebira. Tí pialu dindi ogoriani anda poramigola agali tí ale ndo hameigini karia timbuni hongoheru dindi ogoniha padago bo batagi hai holebira. Hameigini hongohe uru Hidiru Gigasaru Amoraru Kenanaru Pereseru Hibiru Yabusuru uruni paligi bida.\x + \xo 7.1 \xt Ab 13.19\x* \v 2 Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibugua hameigini uruni bope halimulo henge ngirangi tígua hameigini o biaru homelo bo wahai halimu. Tígua hameigini uruni dara halu wai palimi̱ya lalu bi mbira nalalimu. \v 3 Ani bialu hameigini uruni baba wali dabu bu pu íbu nabilimu. \v 4 Wali dabu bu pu íbu birimiyagua tigua tí waneiginiru dama mitangi bialu gime wabini ngaruhondo bi pupu wima pialu Anduane Homogo yu wahalu polebiragonaga laro. Nabilimu larogoni tínaga waneiginirume bialu hayagua nde Anduane Homogohanda tíhondo keba timbuni halu abaleore tí mo ko hai holebira. \v 5 Ani buligo tígua wali agali uruni ti heba mandagi nahe howa tinaga bi pupu wiaga damene ngaruni bo haeala bagabu wahai halimu. Tinaga lomabu delaga dabu bu karu bo haeala baga bialu anda gene ege to̱le̱me wabu helene karu bo gindulobaga bialu gene irame wabu helene karu dibu gindulobaga bialu tinaga dama mitangi bialu gime wabini mini Asera laga wabu heledaru dambialu irani delalimu.\x + \xo 7.5 \xt Man 12.3\x* \v 6 Tí Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibunaga hanguore hene kamigo manda bialu anidagua bilimu. Dindi tara tara ngaruha hameigini bu karu helowa tí hanguore ibuninaga wali agali halimulo dabo heledagoni.\x + \xo 7.6 \xt Har 19.5, Man 4.20, 14.2, 26.18, Ta 2.14, 1 Pi 2.9\x* \p \v 7 Tí wali agali dewaore hameigini maru karu bolanguahe hemiria ndo Anduane Homogo ibugua tí gubalini howa dabayagoni. Tí hameigini emene koore hemiria dabayagoni ndobe. \v 8 Anigo Anduane Homogo ibunime tíore gubalini timbuni howa bi abale ina mamaliruhondo bulebero lalu lowiniyago lola helonaga dabene. Ani buwa ibuninaga hongo timbuni kagome tí Iyibi dindiha garabaya biabe ale bialu hemiangi Iyibi kini kagonaga giha howa gingila mialu mo wiyagoni. \v 9 Ai nde tígua mbirale uruni mitangi bialu Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibuni hanguore Ngode Datagaliwabe henene howa mini bilinahe kagoni. Horo bibahendengi ibunime bi ledago biai hagaore kago tihondo bulebero lalu bi bamba lowiyaruni henene biaiore holebira. Wali agali dewaore dindi bibahendeha karume ibu gubalini howa ibunaga bi mana hale halu biai hararuhondo ibunaga gubalini holene walia holebira.\x + \xo 7.9 \xt Har 20.5-6, 34.6-7, Dag 14.18, Man 5.9-10\x* \v 10 Anigo ibugua wali agali marume ibu handabe manga haga karuhondo pani nelo abale mulebira. \v 11 Ani bulebirago tígua ibunaga bi mana lowini ngarubi i̱na áyu bi mana langirurunibi bibahende baya hangu mo tene howa bialu halimu, lalu Mosesehanda lene. \s1 Anduane Homogo ibugua wali agali ibunaga bi mana hale hararu mo bayale holebirago ogo \p \v 12 Mosese ibugua lalu, Tígua bi mana uruni hale howa ledadagua bialu harimiyagua Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibuguabi nde bulebero lalu habo nalolene bi lowiyadagua bialu ibunaga gubalini holene tiha wiaabo helolebira.\x + \xo 7.12 \xt Man 11.13-17\x* \v 13 Ibugua tí gubaliniore halu mo turu haragola tínaga waneigini dewaore halu damebi timbuniore holeberemi. Tínaga mabu ngamirubi mo bayale haragola tí mabuha widirubi \w waini\w* iba timbuni berelo gerebi linirubi olibe linirubi dewaore holebira. Ibugua tínaga nogo sibiru bulumagaru karume igini dewaore wuyu helolebira. Bamba tínaga mamaliruhondo habo nalolene bi lowialu dindi ogoni tí ngulebero layagoha pu kamingi ibugua bayale uruni bibahende tí ngiaiore holebira. \v 14 Anduane Homogo ibugua tíhondo mbirale uruni ngulubadadagua dindi maru ngaruha wali agali maru karuhondo mbira namulebira. Tínaga wali bedaru aria mbirabi dalo wali nabirulebirago tínaga nogo sibi bulumagaru angibuni karuni aria mbirabi pudu naholebiraore. \v 15 Anduane Homogo ibunime ti baya hangu handayaho haabo kagola tíha warago tara tara ngaru naanda ibulebira. Ani bialu warago koore Iyibi dindini hondo hemiria ibilayadagua tíha nde naibilelolebira laro. Anigo tínaga waitigi bu karuha warago koore uruni ibilaga bulebira. \v 16 Tígua wali agali Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibugua tínaga giha minu ya haga biraruni daraha dai nabi bibahendeore bo wahai halimu. Ani buwa tinaga dama mitangi bialu gime wabini ngaruhondo bi pupu nawilimu. Ani wialu harimiyagua tí homoleberemi. \p \v 17 Tígua wali agali uruni timbu dewaore tí kamigobi ndodane handalu uruni bo batagi habe nahedalo mitangi nabilimu. \v 18 Tígua urunihondo gi nahe elahe howa Anduane Homogo ibugua Iyibinaga kini heago heba ibunaga wali agali hearuhondo ala biyagoni mitangibu dai bilimu. \v 19 Iyibi dindini warago ko tara tara tagira ibiyane tíni deme handarimiruni mitangibu dai bilimu. Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibugua agalime nabiagane ale biyarubi mitangi budai bilimu. Anduane Homogohanda tí gi mialu haru dai bule biabe timbuni Iyibi dindini biyarubi mitangi budai bilimu. Áyu tígua wali agali hondowa gi halu kamirunibi ibugua o biyarunidagua dege ti mo ko howaore bolebira. \v 20 Ani barago handalu maru ibida puwa ha do hayagua Ngode Datagaliwabe ibugua ti ha do kagoha moneme ti hayilo pelaragola urunime hayalu home lolebira. \v 21 Ani bulebirago tígua gi nahalimu. Irane Anduane Homogo ibuni tí baba mandagi haabo kamigoni. Ibunaga hongo holene timbuniore hondowa wali agali bibahendeme ibuhondo gi timbuni hai holene nga. \v 22 Tí hapara halu kawareore pugu beramigola Anduane Homogo ibunime wali agali uruni hendore hendore waratagi haga bulebira. Tígua wali agali uruni áyu dege abale bo haeala hole nabuleberemi. Abale pialu bo wahai harimiyagua nde gabua ema bialu piaga tara tara agali homene tingini ngaru nagane bedaru ti bira timbu halu urunime tí bo nolebira. \v 23 Anduane Homogo ibunime tínaga waitigiru baba wai bialu ti bope halimulo hongo karulape ngulebira. Ani bialu tínaga waitigiruha gi holene mo wia haragola ti giho kaore dege tígua pialu bo wahai halimulo helolebira. \v 24 Anidagua bialu uruni tinaga kini karu minu yalu ibalu tínaga giha minu ya holebira. Anidagua biragola tígua kini uruni homelo bo waharamigola mani holebirarume kini uruni abogo ogoria hene lolene nawulebira. Tígua uruni bialu kamigola nabibe lalu hapai holene mbirali naholebira. Tígua pialu bibahendeore bo wahai holeberemi. \v 25 Tinaga dama mitangi bialu gime wabini ngaru bibahendeore irani mo delai halimu. Mbirale dama mitangi bialu gime wabini uruni mo yári bia hene ngolo siliba ngaru minime dimagoli halu mo yabi nabilimu. Uruni mo ya nabilimu larogoni irane Anduane Homogohanda dama mitangi bialu gime wabini ngaru turu nahagaore kagoni. Ai tígua mbirale uruni mo yu kamiria tíni homoligonaga mo ya nabilimu lalu langero. \v 26 Mbirale dama mitangi bialu gime wabini uruni aria mbira tí andagaha mo yalu anda polene nawiore. Ngode Datagaliwabe ibugua lalu, Mbirale uruni mo ko hai holene nga, laya. Ai tígua mo yalu pirimiyagua nde ti heba mo ko holene wulebirago nayalu pilimu laro. Mbirale dama mitangi bialu gime wabini uruni ko ngubiore ngago manda bialu tígua uruni erembira mialu halimu, lalu Mosesehanda lene. \c 8 \s1 Isaraele wali agali tigua dindi bayale karulolebirago ogo \p \v 1 Bi mana i̱na tíhondo langiruruni baya hangu hale howa talialu bialu halimu. Ani birimiyagua nde tíni bayale halu dewaore ho dame buleberemi. Ani howa Anduane Homogo ibugua tínaga mamaliruhondo dindi ngulebero lowiyago tíhondo ngulebira. \v 2 Ina hariga luore ibirimagoha inanaga Anduane Homogo ibunime bamba halu hama ibiyago tígua baya hangu manda bilimu. Dindi ko wali agali nahaga wiagoha mali pira mariani (40) ibagabu harimingi Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibugua tí ibunaga mana baya hangu talialu buleberemidabe be nabuleberemidabe hondolenaga tí bahandalu genda maru tí hemigoha ibilaga biyagoni. \v 3 Ibugua tí tomo mo garibila ala howa mani tí \w mena\w* nalu halimulo ngiya. Tomo ogoni tínibi tínaga mamali henerumebi mbira abale nalu haga ale ndo. Ibugua anidagua biyagoni irane wali agalinaga holene tomo noleneme hangu miaga ndo. Iname Andunae Homogo ibunaga bi mana hale halu bialu harimayagua nde holene ogonime miaga lalu mo walia holenaga tomo ogoni ngiya.\x + \xo 8.3 \xt Har 16.1-35, Md 4.4, Lg 4.4\x* \v 4 Mali pira maria (40) ogoniha howa tínaga aga bu hemiru mbira budabaga nabi harimi. Tínaga ge habebi mbira to nahe bayale karulape dege harimigoni. \v 5 Ai nde tígua manda bulene mbira ngago ogo tínaga abahanda ibu waneigini mana lalu mo tiga biagadagua Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe kago ibugua mana lalu tí mo tiga bialu haga ka.\x + \xo 8.5 \xt Min 3.12, Hi 12.6\x* \p \v 6 Ani biaga kago mitangi buwa tígua Anduane Homogo ibunime bilimu lalu langiyadagua bialu halimu. Ibunaga mana lo ngaru talialu bialu howa ibuni andaneha haabo halimu. \v 7 Ai Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibugua tí dindi bayale biagoha haru pole poragoni. Dindi ogoniha iba timbuniru pialu iba ulihabi iba biraga dewa ngaha poleberemi. Iba marubi dindiha howa duguadaga halu dindi ulini ngaruha howabi hari nene ngaruha howabi iba bayale duguadaga haga biaga nga. \v 8 Dindi ogoriani balawa wabiaga bali widiru anda hagabi pu mbira mini \w gerebi\w* lini dagaru ira lini maru pogeru oliberu pomegaranaderu anda haga bialu mone tara ibane dendebi mbira mini haniru wiaga ngagoni. \v 9 Ai nde dindi ogoniha pu howa tí tomo garibi nalebi mbirale mbira buru palia nabibi holeberemi. Dindi ogoniha ege to̱le̱ ngaruha aeane pale ngagobi hari nene ngaruha ege to̱le̱ mini goba taya bibehe holeberemi. \v 10 Tomo nolene taya beremiru bibahendeore wiai holebirago ai mbirale uruni bibahendebi dindi bayale benebere ngulebiragonagabi Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibuhondo ka̱i̱ lolene nga lalu, Mosesehanda lene. \s1 Isaraele wali agali tí Anduane Homogo embeda nahe halimu, lenego ogo \p \v 11 Mosesehanda laabo halu lalu, Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe kago ibu embeda halu yu wanahalimu. Ibunaga bi mana i̱na tíhondo áyu langialu kogobi embeda holemini nahalimu.\x + \xo 8.11 \xt Hos 13.5-6\x* \v 12 Tígua anda bayaleni padamingibi tomo bayaleru dewa bu payabu ngagola nalu howabi \v 13 tínaga nogo bulumagaru sibiru dewa hinu howabi muni ngolo silibarubi yári tara tara dewa wu howabi \v 14 tígua mine howa balagala halu Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibuore mo embeda nahalimu. Ibugua tí Iyibi dindiha garabaya biabe ale bialu hemiria haru tagira ibiyago ibuniore kagoni. \v 15 Ani buwa tí haru halu dindi ko wali agali nahaga wiagoria ibalu hemiria nogombimebi alipiagomebi hayaragola homaga dindi wiagoha ibunime haru bamba halu tí baya hangu handayaho hayagoni. Dindi ko iba nabiraga dindi yobi wiagoriani hemiria ibugua iba nalimulo ege to̱le̱ timbuni mbira wiagoha howa iba dugutagi helayagoni. Ani helayagola tígua iba ogoni hambialu narimi. \v 16 Dindi ogoniha howa tomo nalimulo mena ibilene. Tomo ogoni bamba tínaga mamali henedarume mbira naga ale ndo nalu harimi. Ibugua tí bahondolenaga genda tara tara wiarubi ibilaga biya. Anidagua biyagoni irane mani tíha mbirale bayaleru dege ngulenaga ibilaya. \v 17 Ani binigo ai tígua mbirale bayale mbira birimiyagua tíninaga hongome birimalo mitangi nabilimu. \v 18 Ai uruni Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibugua tí mbirale bayale mo yu halimulo hongo karulape ngiragome mo yu holeberemi. Mbirale uruni embeda nahe mitangi biaabo halimu. Ibugua anidagua bulebirago irane bamba inanaga mamaliruhondo ani bule lalu lowinigo ibu mini bilinahe howa habo nale henene tagira pelonaga bulebira.\x + \xo 8.18 \xt Min 10.22, Hos 2.8\x* \v 19 Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibuore embeda nahalimu. Mbirale dama mitangi bialu gime wabini ngaruhondo bi pupu wule uruni talima napilimu. Ani talima pirimiyagua i̱na tíhondo hongo howa heneneore larogo tí bo homelaiore helolebira. \v 20 Anduane Homogo ibunime dindi tí hariga bolangua holeberemiruha hapai haga biraru bo podama polebira. Anigo tígua ibunaga bi mana mo waharimiyagua tínibi nde mo ko howa ogonidagua dege bolebira, lalu Mosesehanda lene. \c 9 \s1 Isaraele wali agalime Ngode Datagaliwabenaga bi mo wahenego ogo \p \v 1 Mosesehanda lalu, Isaraele wali agaliru tí hale hadaba. Áyu tígua Iba Yodana domalu ubaede haramigola wali agali tí kamirubi ndo hameigini hongo gibihe karunaga dindi tí karulole pole kamigoni. Dindi ogoniha tano dewaore ege pabe timbuni daligaore hari ela habehe bu mabu bigi bini wigi bida. \v 2 Wali agali dindi uruniha haruaruni luniore hongohebi kago tí ale baba wai bibe nahe ka lagago tí hale halu manda biai ho kamigoni. \v 3 Anigoyu mbira dege tígua manda bulene ngago ogo Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibuni ira deneme mbirale bo dagadagua do mundula a̱i̱ haga bima ibuni bamba holebira. Ani bialu tí anda poramigola ibunaga bi bamba lo winidagua henene tagira pelonaga tígua waitigi karu baba hongo howa wai bilimulo Anduane Homogo ibugua tíhondo hongo ngulebira. Ani ngiragola tígua waitigi uruni tinaga dindi wiyadagoria hongo ho howa abale bo batagi hai holeberemi. \p \v 4 Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe kago ibugua waitigi uruni balu purogo lelaragola tígua tíni hangu lo manda bialu lalu, Ina wali agali tigabi bayale hemaria hondowa dindi ogo inahondo ngiyada lo manda nabilimu. Mini ogonidagua wu holene nakarulape. Ai nde Anduane Homogo ibugua wali agali dindi uruniha bu hearu handalu hearia tigua mana ko timbuni bialu hearu hondowa ibu keba timbuniore halu ti bo batagi holebira.\x + \xo 9.4 \xt LBM 18.3, 18.24-30, Man 12.31, 18.9, 18.14\x* \v 5 Anidagua bulebirago irane tí wali agali bayale tigabi kamigo hondowa dindi ogoni tí karulo halimulo ngulebira ndo. Dindi ogoniha wali agali karu tigua mana ko ngubiore biaga kago hondowa uruni bo batagi holebira. Irane mende inanaga mamali Abarahama Aisaga Yagaba imaru baba habo nalolene bi lowiniyago lola helonaga ani bulebira. \v 6 Heneneore dindi ogoni dindi benebere bayaleore mbirago Anduane Homogohanda ngulebirago tígua mana bayale mbira bialu harimigonaga yolo ndogo tí manda bilimu. Tíbi nde mine haga dege kamigoni ndobe. \p \v 7 Tí dindi ko wali agali nahaga wiagoria howa Anduane Homogo mo keba harimigo mitangibu dai bilimu. Iyibi dindi yu wahalu tagira ibirimingi howa Anduane Homogo mo keba hama ibalu henego kamigoni. \v 8 Amu Hari Sainai heagoria harimangi howabi Anduane Homogo mo keba harimigola ibugua keba timbuni howa tí bo wahai habeheore hayagoni. \v 9 I̱na hari nene biagoha irigi halu ege to̱le̱ mbalape kira mo pirugoni. Ege to̱le̱ kira ogoriani Anduane Homogo ibugua tí baba habo nalolene bi lowinigo biago gilibu wiyagoni. I̱na hari nene ogoniha horo pira mariani (40) mbiraga horombebi haabo howa hina ibabi mbira naneore harugoni.\x + \xo 9.9 \xt Har 24.18\x* \v 10 Ani bu hewagola Anduane Homogo ibugua ege to̱le̱ mbalape kira ogoni labo i̱hondo ngiya. Ege to̱le̱ kira ogoni laboni ibuni gime ibunaga bi mana hari nene biagoha ira hungu datagi hayagoha howa latagi hayuane tí hari teneha howa tíni hale harimiruni gilibu winigo nga. \v 11 Hari nene biagoha horo pira mariani (40) mbiraga horombebi harugoni. Ani hewagola Anduane Homogo ibunaga habo nalolene bi biago ege to̱le̱ mbalape kira biago laboni gili buwa i̱hondo ngiyagoni. \p \v 12 Ani nguwa ibugua i̱hondo lalu, I̱naga wali agali Iyibi dindi howa haru tagira ibiniru tigua mana koore bialu kago ai abale dalipe halu pu. Tigua i̱naga bi mana biago abaleore erembiraha mo bagi halu dama mitangi bialu gime mbira wabu ngelowa ogonihondo bi pupu wialu ka, lene. \p \v 13 Anduane Homogohanda i̱hondo laabo halu lalu, Wali agali urunime mineore haabo halu kagoni manda bido. \v 14 Anidagua bialu kagonaga mani wali agali uruni ogoria hene lalu bi te mbira tinaga nawilo bo wahai holene hamelo kogoni. Mani i̱na wali agali uruni kagobi ndo í̠ni damene hangu bayale ti dewaore damebi hongo gibihebi helalu tinaga mamali í̠ holebere. Anigo ai i̱na wali agali ko biaga uruni bo wahai holiya nabibe lowa hapai nahabe, laya. \p \v 15 Ani laya handala i̱na ege to̱le̱ kirani habo nalolene bi gilibu wini biago labo mo yalu hari nene biagoha howa dalipe halu piru. Ani dalialu hewaria dege ira hungu timbuniore hari nene biagoha howa kikiaula amu nana biya. \v 16 I̱na abale daluwa handalu hewaria heneneore tígua Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibunaga bi mana erembira mu hemiria handaru. Tígua dama mitangi bialu bi pupu wulenaga nogo bulumaga igini handalehe mbira ngolome wabu helemiria handaru. Anidagua birimidagoni Anduane Homogo ibuhondo ko timbuniore birimi. \v 17 Ani bialu hemiria i̱na ibalu ege to̱le̱ kira biago labo tí deni howa dindini bape harugola dodahole biya. \v 18 Ani bialu i̱na halu mende Anduane Homogo hearia lone pialu ibunaga wanakuihayagi bulu paluwa dindini horo pira mariani (40) mbiraga horombebi ani wiaho wiaabo haru. Anidagua biaabo howa iba hinabi mbira naneore wiru. I̱na anidagua birudagoni irane tígua Anduane Homogohondo ko timbuniore buwa ibu mo keba harimiyane biru. \v 19 Anduane Homogo ibugua tíhondo keba timbuni gibiore ho howa tí bo wahai hole manda bu hayago hondowa i̱ gi timbuni haru. Ani gi ho hewaria Anduane Homogo ibugua i̱naga bi lalu harugo lone hale haya.\x + \xo 9.19 \xt Hi 12.21\x* \v 20 Anduane Homogohanda Aronohondobi keba timbuni howa ibu bo waholene manda biya. Ani manda bialu hearia i̱na Anduane Homogohondo tínagabi Arononagabi bibahendenaga bi laharu. \v 21 Ani lowa mbirale nogo bulumaga igini handalehe tígua wabuwa ko timbuniore bialu harimiyane hondowa i̱na mo yuwa ira deagoha delo mo bape harugoni. Ani delowa do ira punga hayagola dambialu be abalu heagola iba emene mbira hari ogoniha howa dalipe halu piyagoha bape haru. \p \v 22 Ai tígua dindi mini Masani howabi Irame Delene wiagoria howabi dindi mini Noa Habuabinaga Homali laga wiagoria howabi Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe mo keba halu harimigoni.\x + \xo 9.22 \xt Har 17.7, Dag 11.3, 11.34\x* \v 23 Mani Anduane Homogohanda tí dindi mini Kadesebanea wiagoria pu helowa ibugua dindi mbira tíhondo ngule lalu lowini biagoria karulole pudaba layagola tígua ibu erembira mialu ibuhondo mini mbiraore nawi howa ibunaga bi mo waharimigoni.\x + \xo 9.23 \xt Dag 13.25–14.38, Man 1.21, 1.26, Hi 3.16\x* \v 24 I̱ tí heba mandagi biabe bima hama ibirimagoha tígua Anduane Homogo erembira mialu haabo harimi. \p \v 25 Ani bialu hemigo hondowa Anduane Homogohanda tí bo wahole biayuane hale howa i̱na horo pira mariani (40) mbiraga horombebi Anduane Homogo hearia puwa dindini iba hinabi mbira nane bulu palu wiaabo haru. \v 26 I̱na ibuhondo lalu, Anduane Homogo Bibahendenaga Haru Haame Ho Haga-o í̠naga wali agali uruni bo wanahabe. Í̠ninaga hongomeore Iyibi dindi howa haru tagira pialu haru ibirigoni. \v 27 Abarahamabi Aisagabi Yagababi í̠naga biabe biaga agali uruni mitangi bibe. Wali agali áyu o karunaga mine howa mana lehe bialu ko bialu o karuni mitangi nabibe. \v 28 Iyibi wali agalirume í̠na wali agali biaruni dindi mbira tihondo ngulebero lalu lowini biagoha haru pobe nahe wahayada loligo. Í̠na í̠naga wali agali uruni handabe manga howa ti dindi ko wali agali nahaga iba dalubi naibaga ko wiagoha bo wahole haru piyada loligo. \v 29 Aiore Anduane Homogo-o wali agali uruni í̠ninagaore helo dabarigoni. Ani bialu í̠ninaga hongo timbuniore kegome wali agali uruni Iyibi dindiha howa haru tagira ibalu dindi ogoha haru ibirigonigo ai ti mo ko nahabe, lalu Mosese ibugua Anduane Homogohondo bi ani lahalu hene. \c 10 \s1 Mosesehanda bi pira halu mende mo penego ogo \r (Haru Penego 34.1-10) \p \v 1 Mosesehanda lalu, Anduane Homogohanda i̱hondo ogodagua laya. Ege to̱le̱ kira abale i̱na ngirugobi labo pelo mbaralo yalu ibabe. Irame mbogoyi mbira baya hangu pelo mbara laga buwa wabu wialu bibe. Ani bialu ege to̱le̱ kira ogonilabo i̱ni koria hari nene biagoha mo yalu ibabe. \v 2 Ani yalu eberegola i̱nabi ala ege to̱le̱ mbarale kira biagoria gilibu wirugoni lone gili budai bulebero. I̱na gili biai kogola í̠na mbogoyi wabu wirigoha ege to̱le̱ biagolabo mo wibelo ngulebero, laya. \p \v 3 Ani layagola i̱na ira mini agasiame mbogoyi wabiru. Ani buwa ege to̱le̱ mbalapebi kira ala pambulo waharugobi dege yalu hari nene biagoha piru. \v 4 Ani pu hewagola Anduane Homogohanda ege to̱le̱ kira yalu pirugoria ibunaga bi mana pigane ala gilibu ngiyadagua lone gili biya. Bi mana uruni Bi Pira biagoni ibunime ira hunguha howa latagi hayago tí hari tene biagoha howa hale harimigoni. Ibugua ege to̱le̱ kira biagoria gili biai howa i̱ ngiya. \v 5 Ngiya handala i̱na mo yalu abale beregedalu hari nene biagoha howa dalialu ibirugoni. Mo yalu dai buwa Anduane Homogo ibunime wabibe lene mbogoyi wabu mandabu wirugoha ege to̱le̱ Bi Pira gilibu wini biagolabo mo baanda howa wirugo ngagoni, lalu Mosesehanda lene. \p \v 6 Mani hayagola Isaraele wali agali biaru tigua Yagana wali agalirunaga iba hambiaga iba uli wiaru wiagoria wahalu dindi Mosera mbira wiagoha anda pene. Dindi ogoniha pu hemigola Arono homayagola ogoriani hora hene. Ani homayagola ibu igini Eleasa ibugua ibu abanaga henge mialu \w loma\w* binigo mo miaga ha aribia hene.\x + \xo 10.6 \xt Dag 20.28, 33.38\x* \v 7 Ani buwa tigua dindi ogoni wahalu Gugoda pialu emene howa nde piaho wialu dindi mbira ibaru dewa bere Yobada wiagoria anda pene. \v 8 Bamba ti Hari Sainai teneni heangi howa Habo Nalolene Bi lo winigonaga Mbogoyi ogoni hameigini \w Libai\w* ariame hangu handayaho helo lalu Anduane Homogo ibunime dabene. Libai hameigini agali uruni tinaga biabe loma binigo mo miaga howa tigua wali agaliru Anduane Homogo ibugua ti mo bayale helo laga biaga hene. Anigo tinaga biabe ogoni wiaabo hene.\x + \xo 10.8 \xt Dag 3.5-8\x* \v 9 Ani biaga howa Isaraele hameiginiru ti dindi tu wu tahayadagua Libai hameigini ti dindi mbira nawi hene. Ti bayale mbira yu henego Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibugua bi lenedadagua tigua loma binigo mo miaganaga biabe bialu hene. \p \v 10 Mosesehanda lalu, I̱na iba hinabi naneore horo pira mariani (40) mbiraga horombebi uyu hari nene biagoha ala bulu palu wirudagua halu mendebi ani bulu palu wirugoni. Ani birugola Anduane Homogohanda i̱na tínaga bi la harugola hale howa tí nabolebero layagoni.\x + \xo 10.10 \xt Har 34.28\x* \v 11 Ani lowa ibugua i̱hondo langialu lalu, Ai í̠na dalialu puwa wali agaliru haru halu dindi bamba tínaga mamaliruhondo ngulebero larugoni karulo helo haru pole pu, laya, lene. \s1 Ngode Datagaliwabe ibugua wali agalime bialu helo hame ledago ogo \p \v 12 Mosesehanda laabo halu lalu, Isaraele wali agaliru-o Anduane Homogohanda tígua bialu halimulo hame ledago langerogo hale hadaba. Tígua Ngode Datagaliwabe andaneha howa ibuninaga bi mana lo ngago talialu bialu halimu. Ibunaga biabe bulene ngaru tígua bialu howa bu miniha turu halu gubaliniore howa bialu halimu. \v 13 Ani bialu howa ibunaga mana áyu langerogo bibahende baya hanguore taluwa bilimu. Tí bayale halimulonaga i̱na mana uruni langerogoni. \v 14 Hari daligaore ngago Anduane Homogo ibunaga wialu dindibi mbirale bibahende uruniha karubi ngarubi ibunaga dege nga. \v 15 Ani howa Anduane Homogo ibugua hameigini maru hearu aria daba nabi tínaga mamaliruore gubalini halu tíore ibuninaga wali agali halimulo dabayagoni. Ani dabayagome tí ibunaga wali agaliore dabene kamigoni. \v 16 Anigo tígua mine halu kamiru wahalu áyu ogoni howa ibunaga bi mana talialu bialu halimu. \v 17 Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibu dama tara tara karubi mbirale hongohe ngarubi bibahende ibugua bolangua haihe kagoni. Ibu timbuniorebi hongo haiheorebi kago bibahendeoreme ibuhondo gi ho halu ibu andaneha holene nga. Ibugua ibunaga nenegeru mitangi halubi wali agalime ibunaga mini bamialu haru pu tara helo hame nalaga ka.\x + \xo 10.17 \xt Ab 10.34, Lm 2.11, Ga 2.6, Eb 6.9, 1 Ti 6.15, Mo 17.14, 19.16\x* \v 18 Ibugua wali dalo agalini homene bedarubi waneigini aba ai̱yaru homalu hono wahene biru ngarubi dara halu biamogo biaga ka. Wali agali dindi taraha howa ibalu ina baba hene karu gubalini howa ti aga bilobi tomo nelobi karulapeore miaga ka. \v 19 Ani biagago ai tínibi nde Iyibi dindiha hemingi dindi taraha howa ibini ogoniale dege harimigoni mitangi bialu wali agali dindi taraha howa ibini tí baba mandagi ho kamiruni mitangi halu gubalini howa halimu. \v 20 Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibuni andaneha howa lotu ibunihondo hangu lalu halimu. Tígua ibuni hongo howa yaniho haabo howa bulenerubi henene hangu lalu lowialu ibunaga minini howa mo hongo haga bialu halimu. \v 21 Ibu inanaga Ngode Datagaliwabeore howa ibugua tí biamogo bialu mbirale nahendene ale tara tara timbuni wiaruni bigi biyago tíni deme handarimigoni manda bialu ibunaga mini mo yaraga halu halimu. \v 22 Bamba tínaga mamaliru ti Iyibi dindiha piyangi wali agali pira karia (70) hangu piyagoni ndobe. Ani binigo áyu Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibugua tí mo dewa halu daga labe nahe harini yakundi bu karubi heledagoni, lalu Mosesehanda lene.\x + \xo 10.22 \xt Pig 15.5, 22.17, 46.27\x* \c 11 \s1 Anduane Homogo ibu mini lene daligaore kago ogo \p \v 1 Mosesehanda tihondo lamialu lalu, Tígua Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe kago gubalini timbuni halu ibunaga bi mana ngago baya hangu talialu bialu halimu. \v 2 Tígua Anduane Homogohanda tí lawai holenaga mbirale tara tara dewaore bialu hayago handarimigoni. Tínaga waneigini bu karume handaya lole ndo tínime de handarimigoni. Anduane Homogonaga hongo timbuniore wiago tígua de handarimigoni. \v 3 Ani bialu Anduane Homogohanda agalime nabiagane ale biyarubi handarimi. Ibugua Iyibinaga kini heago heba ibunaga dindi wiagohabi biyagoni de handarimi.\x + \xo 11.3 \xt Har 7.8–12.13\x* \v 4 Iyibinaga ami agali biarubi tinaga nogo hosirubi wai biaga garo ale mini karisibi uruni bibahende ina talima ibalu hearia Anduane Homogohanda bo amo lai hayagobi de handarimigoni. Ibugua iba Solowara Daramabi laga bereagome nai helayagoni.\x + \xo 11.4 \xt Har 14.28\x* \v 5 Tí dindi áyu o kamigoria naibi wene dindi ko yobi iba dalu naibaga wiagoha ibalu hemingi Anduane Homogohanda tí biamogo bialu dewaore biyago tí manda bidami. \v 6 Agali Lubene hameigini aria kirali Eliaba igini Dadana Abiramala heago labohondo biyago manda bilimu. Tí bibahende hendedemiore agali kirali ogonilabo heba libu one waneiginibi libunaga balai andabi heba dindi gaibu de̱le̱ bialu uruni bibahende dindiha ibira hai hayagola dindi wiyadagua wiadai bialu uruni bibahende dindiha dambi hai hayane tí de handarimigoni.\x + \xo 11.6 \xt Dag 16.31-32\x* \v 7 Anduane Homogohanda mbirale timbuni uruni biyago tí bibahendeme de handaiore harimi, lalu Mosesehanda lene. \s1 Dindi bayale mbirale anda hai holene wiago Isaraeleali minigo ogo \p \v 8 Mosesehanda laabo halu lalu, Bi áyu i̱na tíhondo langerogoni baya hangu talialu bialu haabo halimu. Ani bialu howa dindi iba pedago domaede halu puwa karulo holeberemigoria pialu holeberemi. \v 9 Ani bialu tí dindi ibane bere ogoniha pialu luore haabo holeberemi. Ai dindi ogoni bamba Anduane Homogohanda tínaga mamaliruhondo tíbi tínaga waneigini aguaneneruhondobi ngulebero lalu lowini biago ngagoni. \v 10 Dindi áyu tí pu holeberemigoni ala tí Iyibi dindi harimigonibi ndo. Iyibi dindiha hemingi tínaga mabuha tomo anda helonaga iba erekuibi haru ibaga wiyagoni. \v 11 Anigo ai dindi áyu pialu karulole kamigoni bayale hari teneha dindi ulini wialu bidagoha iba dalu ibalu mabuha iba bayale ibaga nga. \v 12 Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibunime mali bibahendenaga ege bibahendengi dindi ogoni baya hangu handayaho haabo haga ka. \p \v 13 Anidagua biaga kago manda bialu tígua bi mana áyu langerogoni baya hangu bialu haabo halimu. Tígua Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe kago gubalini timbuniore ho howa ibunaga biabe bulene ngago bialu howa tínaga bu miniha turu holene to̱lai ho howa biabe bialu halimu.\x + \xo 11.13 \xt LBM 26.3-5, Man 7.12-16, 28.1-14\x* \v 14 Tígua anidagua bialu harimiyagua nde Anduane Homogohanda tínaga mabuha iba dalu halu mbira ibirangibi halu mendengibi ibilaabo holebira. Anidagua biragola tínaga tomobi \w waini\w* ibabi olibe lini welibi dewaore wu holeberemi. \v 15 Anidagua biragola tí tomo nolene tubagi nahe holeberemi. Tínaga nogo bulumaga karu tibi nde tomo nalu holene tinaga dataniru karulape andaho holebira. \p \v 16 Wali agali tara tara bu karume tínaga mini mo luluya helo nahalimu. Tigua tí Anduane Homogo yu wahalu pilimulo haru pu tara hayagua Anduane Homogo erembira mialu puwa mbirale bi pupu wulenaga gime wabini ngaruhondo bi pupu wima napilimu. \v 17 Anidagua birimiyagua nde Anduane Homogohanda tíhondo keba holebira. Anduane Homogohanda tí daluha iba dalu naibilo minu yu kagola tínaga mabuha tomo hengedemiru gaulai halu anda naholebira. Anidagua biragola tí dindi bayale Anduane Homogohanda ngiyagoria howa homoleberemi. \p \v 18 Mana bayale urunime tínaga bu miniha to̱latagi helo halimu. Bi mana uruni embeda holigo tínaga gini gi ndole wiradagua bialu tínaga wanakuinibi heda wiradagua bilimu.\x + \xo 11.18 \xt Man 6.6-9\x* \v 19 Ani bialu bi mana uruni tínaga waneigini bu karu baya hangu lawai halu halimu. Tíni daluha kamigo howabi harigani ibaga bialu howabi biabe bialu howabi biabe nabi ha̱lo howabi bibahendengi tígua bi mana uruni dege te lalu halimu. \v 20 Bi mana uruni tínaga anda panga harabani ira kagoria gili bialu pabenaga panga kagoriabi gili bilimu. \v 21 Tígua ogonidagua bialu harimiyagua nde tínibi tínaga waneigini aguanenerubi tí bibahende dindi Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabehanda ngule lalu inanaga mamaliruhondo laminigoria halu hodagua haga buleberemi. Hari daliga haabo haga kadagua tíbi haabo holeberemi. \p \v 22 I̱na bi langerogoni baya hangu taluwa biaabo halimu. Tígua Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe kago gubalini haabo howa ibunaga bi mana baya hangu talialu hongo howa yu haabo halimu. \v 23 Anidagua bialu harimiyagua nde tínaga waitigi dindi tí poleberemigoha kaware pialu kamigola wali agali dindi ogoniha hayadaruni ibugua bo batagi hai holebira. Anidagua biragola tígua pialu wali agali timbuni dewaorebi hongo gibihe tínaga hongo bolanguahe karubi uruninaga dindi ngagoria pu howa karuloleberemi. \v 24 Dindi tí ge halu poleberemiru bibahende tíninagaore wiai holebira. Tínaga dindi tubari unurahayagi dindi ko yobi iba dalu naibaga ngagoria howa pialu uyurahayagi Hari Lebanono wedagoria tagira polebira. Ani bialu tubari ni tagira ibiragohayagi Iba Yuberedisi pedago wialu ni paliragohayagi iba solowara Medidereniana bedago wulebira.\x + \xo 11.24 \xt Yos 1.3-5\x* \v 25 Anidagua nahalimulo hapai holene mbirali naholebira. Ani bialu dindi tí poleberemigo bibahendeha Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabehanda abale tíhondo langiyadagua bialu wali agali dindi uruniha karu tigua tí de hondowa gi halu holebira. \p \v 26 Hale hadaba. Ai i̱na tíhondo hariga kira áyu mo walia harogoni. Mbira Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabehanda tíhondo bayale bulene. Mendego Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabehanda tí mo ko holenegobi langerogoni. \v 27 Tígua Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe kagonaga bi mana baya hangu taluwa bialu harimiyagua nde ibugua tí mo bayale ho helolebira. \v 28 Anigo tígua ibunaga bi mana lo ngago mo wahalu puwa mbirale bi pupu wule gime wabini bamba tígua urunihondo bi pupu nawiaga ngaruhondo bi pupu wima pirimiyagua nde Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabehanda tí mo ko holebira. \v 29 Dindi áyu tí pole kamigoha Anduane Homogohanda haru porangi tígua hari kira mini Gerisimibi Ebalabi kagoha pilimu. Pialu Hari Gerisimi ogoriani howa Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabehanda mbirale bayale damene tíhondo ngiyaru lai halimu. Ani bialu Hari Ebala kagoria howa tígua mbirale ko Anduane Homogohanda tíhondo bule ngaru damene lai halimu.\x + \xo 11.29 \xt Man 27.11-14, Yos 8.33-35\x* \v 30 Hari kira ogonilabo dindi abene ni paliragohayagi Iba Yodana doma ederayagi iba angeange Kenana dindi ngagoria ka. Hari ogonilabo ni paliragohayagi Giligala tano ngagoria ira loma bini dindi mini More kawareni ngagoria ka. \v 31 Emene tigi mbira hangu howa dindi Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabehanda ngulebiragoha pu holeberemi. Tígua dindi ogoriani anda pu howa \v 32 i̱na tíhondo bi mana áyu dege langerogobi bibahende taluwa bialu halimu, lalu Mosesehanda lene. \c 12 \s1 Dindi mbiraore hanguni lotu lolene nga, lenego ogo \p \v 1 Mosesehanda bi laabo halu lalu, Bi mana uru baya hangu hale hadaba. Anduane Homogo tí mamalirunaga Ngode Datagaliwabe ibugua dindi ngulebero layagoria pu howa bi mana uruni baya hangu hale howa talialu bialu halimu. \v 2 Tígua dindi ogoniha anda pialu wali agali uruniha henedaru tinaga bi pupu wiaga ngaru mo ko halu bo gialobaga bilimu. Tinaga bi pupu wiaga uruni hari emene timbunibi bibahendenaga nenenibi ira timbuni karu andane gumba karuhabi bibahende ngaru bo gialobaga biai halimu. \v 3 Ani bialu lomabu delaga dabu bu heledaru bo gialobagabu wahalu bi pupu wiaga anda gene ege to̱le̱me wabu helene karubi bibahende bo gaibu bagabu wahalimu. Dama wali beda mitangi bialu gime wabini mini Asera laga agalime ira dibu pelowa wabini ngaru ayume dibu gabu dangiala bagabu wahai halimu. Anidagua beramigola tigua bi pupu wiaga dindi uruniha dai bialu bi pupu lone nawilonaga anidagua bilimu.\x + \xo 12.3 \xt Man 7.5\x* \p \v 4 Wali agali tara karume mbirale gime wabiniruhondo bi pupu wule mana tara biagane ngadagua tígua Anduane Homogo mitangi bialu ani nabilimu. \v 5 Anduane Homogo mitangi bialu lotu lole ngoai halimulonaga ibugua tí hameigini bibahendenaga dindi ngaru hondowa dindi mbiraore hangu ibunime dabo ngelolebira. \v 6 Dindi odagoria hanguni howa tígua loma tara tara irani dai helo delolenebi loma marubi bu migi bulene wulebira. Tínaga mbirale ngamiru pi halu tale buwa \w pini\w* piniru Anduane Homogohondo lomabu mule howa dindi mbiraore lotu laga wiyagoria dege yu pugu buleberemi. Tígua mbirale maru Anduane Homogo mule lowabi ibuhondo lomabu mule yalu pialu howabi Anduane Homogohondo muleore lalu bi ala lowinidagua muleyaguabi tínime loma bame mule manda bu heneyaguabi nogo sibi bulumagarume igini pigane wiragola turu halu lomabu muleyaguabi uruni damene bibahende dindi mbiraore lotu lagadagoria hangu yu poleberemi. \v 7 Dindi bayale Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibugua ngulebiragoha pu howa ibunaga deni tínimebi tínaga waneiginirumebi tomo tara tararu hangalu halimulo hongo ngiyagola hangarimiru bu nalu howa mbirale mbirale bayale maru ngiyagobi mitangi bialu turu timbuni halu holeberemi. \p \v 8 Dindi mbiraoreni lotu lolene horo ogoni tagira ibirangi áyu tíni hangu hangu howa lotu lagalaga bialu kamidagua nahalimu. \v 9 Áyu ogoni tíni miniha dungulo biruwa ema nabi awadaga halimulo dindi mbira ngule lalu lo wiyagoha anda nape wene kamitagi howa tí lotu ani lagalaga bialu kamigoni. \v 10 Tí Iba Yodana domalu ubaede haramingi Anduane Homogohanda dindi ogoni tí karulo halimulo yupe haragola tí dindi ogoriani pu holeberemi. Ibugua tí handayaho haabo kagola tínaga waitigiru tí kamigoria naibulebira. Ani biragola tínaga bu miniha dungulo holeberemi. \v 11 Wali agali tígua Anduane Homogo ibunihondo mitangi bialu lotu lole íbu ngoai halimulonaga dindi mbira ibunime mo wulebira. Dindi ogoriani lotu lole pialu howa mbirale uru ale yalu pilimu lalu áyu i̱na langiruruni mo yalu pugu bilimu. O yalu pilimu lalu laruruni loma tara tara irani dai helo delolenebi loma marubi bu migi bulene wulebira. Tínaga mbirale ngamiru pi halu tale buwa \w pini\w* piniru Anduane Homogohondo lomabu mule howa hame ledemirubi mbira bayale maru Anduane Homogo mule lalu lowinidagua mialubi uruni bibahende dindi ogoniha yalu puwa mulene nga. \v 12 Ani bule howa tínaga waneiginirubi tínaga biabe biahaga wali agali karubi \w Libaiali\w* tínaga tanoha haga karubi uruni bibahendeore ma lalu puwa tínaga Anduane Homogo kagoria puwa ibuhondo turu ho holene nga. Tígua Libai hameigini karu ti tininaga dindi podene mbira nawiore kago manda bilimu. \v 13 Tínime hame ledadagua tíni kamiruha haga haga buwa lomabu migimigi nabilimu. \v 14 Dindi mbiraore tíni hameigini kamigo aria mbiragonaga dindini Anduane Homogo ibugua mo wiragoria hangu lomabu mialu halimu. Dindi mbiraore ogoriani hangu howa loma irame dai helolenebi bo delalu maru bulene nga lalu langirugonibi biai halu halimu. \p \v 15 Anigo dindi maru tíni kamiruha howa nogo egarubi balu nanolene nawi. Tanabi bo nalu halimu. Anduane Homogo ibugua tí tomo nalu halimulo ngiraru tanabi nalu halimu. Tíni Anduane Homogonaga deni ko howayaguabi bayale howayaguabi ibugua tí tomo nalu halimulo dindi tíni kamigoha howa gabua dia ale minana hene karu balu naramilidagua balu nalu halimu. \v 16 Anigo mbirale balu nole baramirunaga darama dege nolene nawiore. Ema bialu piaga baramirunaga darama pugu lalu dindini iba odo wahagadagua odo wahalimu.\x + \xo 12.16 \xt Pig 9.4, LBM 7.26-27, 17.10-14, 19.26, Man 15.23\x* \v 17 Mbirale Anduane Homogohondo bo lomabu minigo ogoni tíni kamiruha howa nolene nawi. Loma uruni ogodagua. Widi lini pini pini Anduane Homogohondo lomabu minibi \w waini\w* iba pini pinibi olibe lini ibane pini pinibi bulumaga igini sibi iginiru pigane wini karubi maru maru tínime Anduane Homogohondo lomabu mule lalu lo winidarubi tara tara mulene hamelo kamirubi uruni bibahendeore dindi tíni kamigoha howa nolene nawiore. \v 18 Mbirale uruni balu nole howa tínibi tínaga waneiginirubi tínaga biabe biahaga wali agali karubi Libai hameigini aria tínaga tanoha haga bu karubi tí haru mandagi howa balu naga bilimu. Tígua mbirale Anduane Homogohondo loma bialu bo nalu howa dindi tara taraha howa ndo dindi mbiraore Anduane Homogo ibunime ibuni mitangi bialu lotu lolene dindi henge mo wiyagoria howa loma bialu nalu halimu. Tígua loma bialu tomo uruni nalu howa mbirale bayale biabe erekuibi bialu harimigoha howa lini tagira ibiyagonaga turu halu nalimu. \v 19 Dindi ogoniha howa Libai hameigini karu biamogo biaabo holene ngago embeda nahalimu. \p \v 20 Mani howa Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibugua bamba lo wiyadagua bialu tínaga dindi mo timbuni helarangi tínime nogo tara tara noa biradaguaore nalu holeberemi. \v 21 Ani howa lotu lolenenaga dindi Anduane Homogohanda tu wu ngelayago tí polene kaundiaore hayagua nde i̱na ogodagua bilimu lalu bi langirudagua bialu halimu. Tínime nogo bulumaga sibirubi Anduane Homogo ibugua tí ngiyaru tanabi tíni dindi kamigoria howa bo dawa nalu halimu. Horo tanabi tínime balu noa birangi balu nalu halimu. \v 22 Mbirali ibu Anduane Homogonaga deni bayale heaguabi bayale ndo heaguabi tanabi howa tigua nogo anidagua bo dawalu howa ibu nogo gabua karu balu nagadagua narolo manda bialu nolene nga. \v 23 Anigo ema bialu piaga uruni darama heba nolene nawiorego nanalimu. Ani larogoni irane bibahendenaga holene tene daramaha ngagodago ema bialu piagaru balu darama heba nanalimu laro.\x + \xo 12.23 \xt LBM 17.10-14\x* \v 24 Mbirale baramirunaga darama nane dindini iba odo wahagadagua pugulelo yupe halimu. \v 25 Tígua mana ogoni langerogo hale howa darama nane waharimiyagua nde Anduane Homogo ibugua tígua mana bayale beremigo hondowa tíhondo gubalini haabo howa tí biamogo biragola bayale haabo holeberemi. Ani bialu tínaga waneigini aguane mani holebirarubi ogonibi dege holebira. \v 26 Anigo tínaga lomabu mule yu kamirubi mbirale tígua Anduane Homogohondo mule lo winidarubi bibahende lotu lalu lomabu mulene dindi Anduane Homogohanda podo wiyagoria yalu pu mulene nga. \v 27 Dindi ogoriani howa loma biniru irame dai helo deloleneru Anduane Homogonaga lomabu delaga dabu kagoria lomabu delolene nga. Loma maru nde Anduane Homogonaga lomabu delaga dabu kagoria darama hambu yidamiru dege odoba halu mbirini podo yidamiru tíni nalu halimu. \v 28 Tígua bi mana i̱na langiruruni bibahende talialu bialu holene nga. Ani bialu harimiyagua nde Anduane Homogohanda tí bayale halimulonaga tí biamogo bialubi tínaga waneigini aguanene mani holebirarubi bayale helonaga biamogo bialu haabo holebira. Ani bulebirago irane tígua mbirale bialu holeberemiru bibahende Anduane Homogo turu helo hangu bialu harimiyagua nde ibugua anidagua bialu haabo holebira, lalu Mosesehanda lene. \s1 Anduane Homogohanda Isaraelehondo, Damahondo bi pupu nawilimu, lenego ogo \p \v 29 Mosesehanda laabo halu lalu, Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibugua tí dindi mbiragoria anda pugu beremingi wali agali dindi anduane karu bo wahai holebira. Ani biragola dindi uruni tígua karulo haga buleberemi. \v 30 Anduane Homogohanda wali agali dindi uruniha karu bo wahai haragola tígua uruni tinaga damahondo bi pupu wiaga mana ngaru aria mbira talialu nabilimu. Ani bialu harimiyagua tíni homolene wulebirago bayuwa mamage howa holene nga. Tígua wali agali uruni tinaga damahondo bi pupu wiaga mana biradago dabo honowa iname nde ogonidagua dege bimi̱ya lolemini nalalimu. \v 31 Tígua Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibu mitangi bialu lotu laramingi wali agali uruni karume bi pupu wiaga mana ngadagua nabilimu. Wali agali uruni tigua dama mitangi bialu bi pupu wiaga ngaru wialu howa mana ko ngubi koorene ko tara tara Anduane Homogohanda turu nahaga ngaru bialu haga ka. Tigua mana ko mbira ogobi biaga. Tinaga waneiginiru lomabu delaga dabu ngagoria loma bialu bo delaga ka. \p \v 32 Anigo i̱na bi langiruruni baya hangu talialu biai halimu. Mana uruni aria tígua maru latagoha maru mo waha bulene nawiore laro.\x + \xo 12.32 \xt Man 4.2, Mo 22.18-19\x* \c 13 \p \v 1-2 Agali mbiwia haga mbira kagomebi mbirali emaga hendenerunaga galone ogoale lalu \w latagi\w* haga mbira kagomebi tí haru halu mbirale dama mitangi bialu gime wabini tínaga bi pupu wiaga ndo wirimigoha haru pubagi holenaga tigua mbirale turubi nahendene ale mbira bulebira lalu mbiwia halu lolebira. Ani layagua o laragoni henene tagira piyaguabi \v 3 bi uruni mo henene nahalimu. Mbirale uruni Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibugua tí ibunaga wali agaliore ibuni gubalini howa henedabe be bame dege henedabe hondolenaga agali uruni ibunime henemane tí ba hondolenaga ibilagago. \v 4 Ai tígua Anduane Homogonaga bi talialu ibu andaneha holene nga. Ibugua bi layaru baya hangu hale halu mana ngaru talialu bialu holene nga. Tígua ibuni hangu mitangi bialu lotu lalu ibu hongo howa yaniho haabo holene nga. \v 5 Anigo agali mbiwia haga karubi emaga hendenerunaga galone latagi haga karubi tigua tíhondo lalu, Anduane Homogonaga bi doga halu mo waholene nga, layagua bibahende homelo bo wahaiore holene nga. Anduane Homogo ibugua tí Iyibi dindiha garabaya biabe ale bialu hemiria haru tagira ibiyago mitangi biaabo halimu. Agali mana urunibi biaga karu tini ko ngubi biaga howa urunibime tí kamiru maru hariga Anduane Homogohanda pialu halimu layaru yu wahalu hariga mendeha haru pubagi halu holebira. Anigo agali mana urunidagua biaga karu bo wahai halimu. Anidagua bo wahai haramigome tíni mana koha pubagi holene henge nawilo bibahende bo homelai haramigoni holebira. \p \v 6 Mbirali í̠ hamenemebi í̠ waneiginimeyaguabi onene agalini í̠ni gubalini ho hagameyaguabi í̠ nenegemeyaguabi í̠hondo mbirale dama mitangi bialu gime wabini urunihondo bi pupu wiba lalu í̠ mo biahalu la deborebo biyagua ibunaga bi uruni hale nahabe. Bamba tínibi tínaga mamali henerumebi mbirale uruni alehondo bi pupu mbira nawiniore henego kamigoni ndobe. \v 7 Ti marume tí mbiralihondo wali agali maru dindi kawarenibi kaundiahabi karu tigua tinaga mbirale damaru mitangi bialu gime wabiniruhondo í̠na bi pupu wibelo mo biaholani. \v 8 Mbirali ogonime í̠ mbirale dama mitangi bialu gime wabini urunihondo bi pupu wibelo haru pu tara holene manda biyagua í̠na ibunaga bi la deborebo birago hale nahabe. Ai í̠na walimeyaguabi agalimeyaguabi ogoni biagago ibu dara halu biamogobi nabi habagi helabe. \v 9 Ibu homelo bo wahabe. Í̠na mbirali o biago homelo ege to̱le̱me bole howa ege to̱le̱ dugualu í̠nime ala pigane bolene nga. Ani baregola mani wali agali maru karume ege to̱le̱ dugualu o biago hangu bo ariari bulene nga. \v 10 Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibugua ina Iyibi dindiha garabaya biabe ale bialu hemaria haru tagira ibini biago yu waholoma̱yanaga la deborebo biaga uruni tigua tí haru pubagi hole bialu karu homeloore ege to̱le̱me bo wahai halimu. \v 11 Tígua wali agali mana urunidagua bule bialu karu bo wahai harimiyagua Isaraele wali agali maru karume hale hai howa tini gi hagahaga bialu tigua mana ko urunidagua lone nabule wahai holebira. \p \v 12 Tígua Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibugua tano tí ngulebiraruha pu howa tígua bi maru ogodagua larane hale holeberemi bada. \v 13 Tigua ogodagua lalu, Agali maru ko ngubi tínaga tanoha bu hearume tínaga mini mo batara hayagola dama mitangi bialu gime wabiniruhondo tígua bi pupu nawiaga winigo áyu nde wialu kamirunida, laragola hale holeberemi. \v 14 Tígua bi diburibu urunidagua mbira lalu kane hale harimiyagua bi tene baya hangu goaria handalimu. Handalu kamiria marume mana ko ogonidagua henene biniyagua \v 15 wali agalibi tinaga nogo bulumagabi tano ogoniha henedaru bibahende homelo bo wahai halimu. Ani buwa tano ogonibi bo haealo wahalimu. \v 16 Wali agali ko biaga uruninaga dabudabu ngaru bibahende mo yu ngoai howa tano ogoninaga hanuni ngagoria ngelalimu. Ani mo ngelowa mbirale uruni heba tano ogonibi bibahendeore Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibuhondo loma bialu bo heda hai halimu. Ani bo heda hai henego mani lone biadai bulene nawiore. \v 17 Tígua mbirale tano ogoniha wini mbira tíni hole mo yulene nawiore. Irame daiore helo wahalimu. Anidagua beremigola Anduane Homogohanda ibunaga keba holene wahalu tí dara howa biamogo bulebira. Ani bialu ibugua bamba tínaga mamaliruhondo bi lowiyadagua tí wali agali dewaore palia timbu halimulo mo dewa holebira. \v 18 Áyu ibunaga bi mana o langerogo hale halu bialu howa ibugua hame ledaru talialu bialu harimiyagua ibugua nde tí ani biamogo bulebira, lalu Mosesehanda lene. \c 14 \s1 Isaraeleali tígua mbirali homaragola tíni tingini mo ko holene nawi, lenego ogo \p \v 1 Mosesehanda laabo halu lalu, Tí Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibuni waneigini kamigoni. Ani kamigo mitangi bialu tígua mbirali homaragola dugu bialu howa agali Anduane Homogo mitangi nabiaga karume biagadagua tínaga tingini darama ibilo podalu mandari angariru minu doga nabilimu.\x + \xo 14.1 \xt LBM 19.28, 21.5\x* \v 2 Tí Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabenaga wali agaliore halimulo wali agali maru hearu aria dege hemiria ti helalu ibunime tí kamiru daba bagi henego kamigoni, lene.\x + \xo 14.2 \xt Har 19.5-6, Man 4.20, 7.6, 26.18, Ta 2.14, 1 Pi 2.9\x* \s1 Ema bialu piaga bibahende Anduane Homogonaga deni dodohe bayalela bedago ogo \r (Loma Binigo 11.1-47) \p \v 3 Mosesehanda laabo halu lalu, Ema bialu piaga maru Anduane Homogonaga deni dodohe bedago nolene nawi layaru damene bibahende nanalimu. \v 4 Nogo bulumaga sibi meme karunaga mbirini nolene karulapego nalu \v 5 nogo tara mini diabi sibi gabuabi meme gabuabi maru hari nene ngaruha biraga gabua biru karubi \v 6 tinaga gi giba ge gibaru luni kirahe biruwa datani bulumagame nagadagua naga bu karubi tinaga mbirini nolene karulapego nalimu. \v 7 Anigo nogo maru ti tomo bulumagame nagadagua datani karu nanaga howa tinaga gi giba ge gibabi luni kira naheyagua nolene nawiore larogoni. Nogo kamelebi budi ale mini labidibi tia mali ale ege ngaruha biraga bedarubi nanalimu. Ti tomo bulumagame nagadagua datani karu nagago damene tinaga gi gerunaga gibane luni kira nahe kagome uruni alego bibahende Anduane Homogonaga deni dodohe beda. \v 8 Nogo ibuni kago balu nolene nawi. Nogonaga gi gerunaga giba bulumaga ale dege kagonigo tinaga tomo bulumagame nagadagua datani ndo naga ka. Anigo ai uruni ale kago Anduane Homogonaga deni dodohe kalo manda bu halimu. Uruni ale bu karu damene nane halu homo ngagola tinaga tinginibi ela nahalimu. \p \v 9 Iba wena dongone ligilagale bedarubi harenehe bedarubi nalimu. \v 10 Anigo ibaha biragane dongone ligilaga nalagabi harene nahebi uruni ale bedaru tígua nolene nawiorego nanalimu. Urunibi bedaru Anduane Homogonaga deni ko dodohe bedalo manda bialu halimu. \p \v 11 Ega biru karu nde bayale Anduane Homogonaga deni ko dodo nahe bedaru balu nalimu. \v 12-18 Anigo ega bodo hariawebi nenebi bedaru emene timbuniyagua nolene nawigo nanalimu. Ega mbiraga biraga dagi̱ya bedarubi halongau bedarubi umi bedarubi bibahende nanalimu. Ega yári karubi gabiago tara tara bedarubi habo tara tara ma luhe bedarubi dalagamia tara tara bedarubi nolene nawigo nanalimu. \p \v 19 Mbirale emene babaganehe yagalalu piaga bedaruni damene bibahende Anduane Homogonaga deni ko dodohe bedago uruni ale tígua minalu nolene nawi. \v 20 Anigo uruni aria maru Anduane Homogo ibuninaga deni ko dodo nahe bedaru balu nalimu. \p \v 21 Nogo egaru minalu homene ngago nanalimu. Wali agali tara tí baba íbu hene karu ti nelo mirimiyaguabi marume tí yolo biyaguabi ani bilo milimu. Ai Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe kago tí ibunaga kamigoni. Tí ibunaga wali agali heneneore kamigoni.\x + \xo 14.21 \xt Har 23.19, 34.26\x* \p Tígua nogo meme igini sibi iginiyaguabi mbirago ibu angibuni kagonaga andu ibane beha hambu yu delaramigoha delamaga nahalimu, Mosesehanda lene. \s1 Anduane Homogohondo wali agalime tinaga mbirale ngaru \w pini\w* dege dege lomabu mulene ngago ogo \p \v 22 Mosesehanda lalu, Tí mabuha tomo mali mbira mbiranaga hengene bu ngamiru aria pi halu tale bialu \w pinigo\w* mo bagiho ngelalimu.\x + \xo 14.22 \xt LBM 27.30-33, Dag 18.21\x* \v 23 Ani mo bagiho wirimigo mo yalu wali agali ngoai howa lotu laga wiyagoria Anduane Homogo ibunaga daba bagiho ngelelo milimu. Ani ngagola Anduane Homogonaga deni howa tínaga widi wirimirubi \w waini\w* iba wirimirubi olibe lininaga weli wirimirubi bibahende tínaga tomo pini pini yalu ibirimigo tale bialu nalimu. Ani bialu tínaga nogo bulumaga sibiru igini pigane wini bayale hinidemiru horo ogoningi dindi ogoriani howa balu tale bialu nalimu. Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe andaneha haabo kama lalu mo walia halu ogonidagua bialu halimu. \v 24 Tí dindi kaundiaha howa Anduane Homogohanda tíhondo tomo ngiyaru aria yalu lotu lole wali agali ngoai haga ngagoria pobe nahe harimiyagua nde ogodagua bilimu. \v 25 Agali maru karume tínaga tomo ogoni yolo bilo milimu. Ani bidagola muni tomo yolo birago mani mo yalu lotu laga biagoria pilimu. \v 26 Yalu puwa lotu laga ogoriani howa tínaga muni biagome tomo damenego yolo bialu nogo bulumaga sibiru dawa ngaru yolo bialu waini ibarubi iba mbia alerubi tínaga muni mo yarimigome tomo tínime hameledemiru damene bibahende yolo biai halimu. Ani yolo biai howa Anduane Homogonaga deni lotu lole mo ngoai haga dindi biagoria biruwa tínibi tínaga one waneiginirubi bibahende turu hagabu mandagi biruwa tomo uruni nalimu. \p \v 27 Anigo \w Libai\w* hameigini tínaga tanoha karu biamogo bulene embeda nahalimu. Libai hameigini uruni tininaga mabu andabi nahe howa ti mbirale mbira nawiore kagoni tí manda bu kamigoni. \p \v 28 Mali tebone piai kagola tígua tomo pini pinigo bibahende bu yalu ibuwa tanoha tomo wiaga anda timbuni kagoha ngelaga bilimu. \v 29 Tomo uruni maru Libai hameigini mabu andabi nahe kago tinaga wulebira. Ani bialu tomo maru wali agali dindi taraha howa ibini bu karubi waneigini aba ai̱yala homene karubi wali agalini homene dalo bedarubi bibahende tínaga tano uruniha bu karume ti tomo uruni nolene wulebira. Wali agali urunime ti ta nabi ibalu tomo uruni tinime hame ledadagua mo yagayaga bulebira. Tígua urunidagua bialu harimiyagua nde Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabehanda tínaga mini mo dungulo helalu bibahende mo bayale hai holebira, lalu Mosesehanda lene. \c 15 \s1 Dano henego mo waholenenaga mali pongo bo winigo ogo \r (Loma Binigo 25.1-7) \p \v 1 Mosesehanda laabo halu lalu, Mali kane piai kagola tí baba dano ho kamigo damene ngi nale wahalimu. \v 2 Tígua ogodagua bilimu. Agali mbira ibugua muni mbira ibu damene kagohondo dano helo miniyagua ngi nale waholene nga. Dano ho hayago manda bialu Anduane Homogo ibuguabi mibe nalolebira. \v 3 Agali dindi taraha howa tí baba íbu hene karu aria kagohondo dano ho heneyagua tínaga dano ngi lalimu. Anigo tínaga damene dege baba dano ho kago dano ngi nalalimu. \p \v 4 Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibugua dindi ngulebiragoha pu kamigola ibunime tí mini mo dungulo helalu mo bayale holebira. Tí kamiru aria mbirago ibu mbirale mbira tubagi nahe holeberemi. \v 5 Anigo tígua Anduane Homogonaga bi mana áyu i̱na langerogo baya hangu talialu harimiyagua nde tí buru pale nabi bayale holeberemi. \v 6 Anduane Homogo ibunime bulebero lalu langiyadagua ibugua tí mo bayale holebira. Ani bidagola wali agali tara tara karume tínaga mbirale ngamiru dano halu mo yulebirago tígua wali agali taranaga ngaru dano holene henge nawi holeberemi. Tígua hameigini tara dindi tara taraha karu handayaho howa haru holeberemi. Anigo ai hameigini tara tara karume tí haru naholebira. \p \v 7 Anduane Homogohanda dindi tí ngule ngagoha tano mbira ngagoria tí damene mbirago ibu mbirale mbira tubagiho heagua tígua hondowa nahende tingi halu biamogo bulene ngago nabi ani helowa nahalimu.\x + \xo 15.7 \xt LBM 25.35\x* \v 8 Ani nabi ibu tubagiho howa burupale kago ale tínime mbuni nabi biamogo bialu milimu. \v 9 Tígua dano ho henego hilahole bialu waholene biago kaware ngagola ai ti ngiadai bulene nawi howa hilahole bialu burupada manda bialu mulene nga. Mini ko ogonialego tíha mbira nawilo halimu. Tígua muni mbiraleru dano halu mo yilo namirimiyagua nde agali ogoni ibugua Anduane Homogohondo bi lamiragola hale halu Anduane Homogohanda tí ko birimi lolebirago tígua mbirali burupada hondowa nahende tingi ho nahalimu. \v 10 Tígua wali agali yagibano ogoni ibu tíhondo hale harago damene turu howa miai halimu. Ani mirimiyagua Anduane Homogohanda tí biamogo bialu tínaga biabe bialu kamiru bibahende mo bayale hai holebira. \v 11 Inanaga damene bibahende Isaraele hameigini burupale mbira hadege bulebirago ai i̱na tíhondo langerogo ogo. Tígua yagibano uruni dara halu ti bayale helo biamogo bialu halimu, lalu Mosesehanda lene.\x + \xo 15.11 \xt Md 26.11, Mg 14.7, Yo 12.8\x* \s1 Garabaya biabe ale biahaga karu baba howa bialu holene mana winigo ogo \r (Haru Penego 21.1-11) \p \v 12 Mosesehanda laabo halu lalu, Ainde wali agali inane aria bu karu mbirago ibu tí kamiru mbiragonaga garabaya biabe ale bialu hole lalu ibunime ibuni tínaga giha ya hayagua nde mali waragaria hanguni tínaga biabe bialu helo. Ani bialu mali kane haragola tígua ibu garabaya golalu tagira pelalimu.\x + \xo 15.12 \xt LBM 25.39-46\x* \v 13 Ibu garabaya golalu tagira porangi mbirale nayi bame ibu andaga daibia nalalimu. \v 14 Anduane Homogohanda nogo sibirubi widirubi \w waini\w* ibarubi mbirale tíhondo ngiyago ibu nde maru talebu mialu yalu pelo milimu. \v 15 Tí ala Iyibi dindiha garabaya biabe ale bialu hemiria Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabehanda tí haru tagira pialu golope hene kamigo mitangi bilimu. Irane ogoninaga i̱na bi mana ogoni langerogoni. \p \v 16 Anigo garabaya biabe ale biahaga ogoni ibugua tíbi tí one waneiginirubi tí baba baya hangu gubalini ho haga howa ibugua lalu, I̱na tí yu wahalu polene mangaba, layagua \v 17 nde tíni andaga haraba ngagoria haru halu pu helo ibunaga haleni diri bolo wulene nga. Ani bialu ibu tínaga garabaya biabe ale biahalu haabo halu homalu waholebira. Tínaga garabaya biabe ale biahaga wali bedarubi nde anidagua dege bilimu. \v 18 Wali agali tínaga garabaya biabe ale biahaga uruni mali waragaria biabe bialu hayago kaneni golalu poragola tígua miniha genda nahe halimu. Irane tigua mali waragariani tínaga biabe bialu howa yolo emeneore mialu hayagoni. Tígua ogonidagua beremigola Anduane Homogohanda tínaga mbirale ngamiru bibahende mo bayale halu tí mini mo dungulo helolebira, lalu Mosesehanda lene. \s1 Nogo bulumaga sibiru igini pigane wiragonaga mana winigo ogo \p \v 19 Mosesehanda laabo halu lalu, Tígua nogo bulumaga sibirume igini pigane wini wangabe harago Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibunihondo loma biahalu milimu. Ani lomabu muwa bulumaga loma bini urunime agali karunaga biabe bulene nawi. Sibi karunaga irinibi podolene nawi dege.\x + \xo 15.19 \xt Har 13.12\x* \v 20 Mali mbira pugu biragola tínaga one waneiginiru heba nogo sibi bulumaga uruni haru halu lotu lole ngoai haga tano wubagi hene ngagoria puwa Anduane Homogonaga deni howa balu nalimu. \v 21 Anigo ai nogo bulumaga sibi uruninaga tingini mo kohe gi geru garayabi heaguabi de koheyaguabi mo ko hene tara maruyaguabi urunibi kago Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe kagohondo loma bialu bo mulene nawi. \v 22 Nogo ko urunibi hayagua nde gabua dia ale minana hene karu balu naramilidagua tíni andagani bame balu nalimu. Wali agali tíni Anduane Homogonaga deni nakarulape ko howayaguabi bayale tigabi howayaguabi ta nabi balu nolene nga. \v 23 Anigo nogo uruninaga darama nolene nawigo nanalimu. Nogo uruninaga darama bedago dindini iba odo wahagadagua odo wahalimu, lene.\x + \xo 15.23 \xt Pig 9.4, LBM 7.26-27, 17.10-14, 19.26, Man 12.16, 12.23\x* \c 16 \s1 \w Bolangua\w* Halu Penegonaga Horo tomo nolene winigo ogo \r (Haru Penego 12.1-20) \p \v 1 Mosesehanda laabo halu lalu, Ege mini Abibi tagira ibiragola mali bibahendengi horo mbirungi mbiraga Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabehanda tí Iyibi dindini helalu \w Bolangua\w* Halu Penego mitangi bialu tomo nolene wulebira. Anidagua bulenedago irane ege Abibi ogoningi Anduane Homogohanda tí mo wialu Iyibi dindiha howa haru tagira ibiyago mitangi budai bialu ibunaga mini yaraga halu ani ngoai holene nga.\f + \fr 16.1 \ft Ege Abibi ogoni Isaraele wali agali tinaga ege pigane. Tínaga ege mbira ogoni inanaga ege tebone (Masi) ege manela (Aibolo) hengeneha tagira ibaga wini ege Abibi ogoninaga mini mende Nisana laga wini.\f*\x + \xo 16.1 \xt LBM 23.5-8, Dag 28.16-25\x* \p \v 2 Tígua dindi mbira Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabehanda mo wulebiragoria nogo bulumaga mbirayaguabi sibi mbirayaguabi ibunihondo lomabu milimu. Ani bialu Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe mitangi bialu ibunaga mini yaraga halu ibugua Isaraele wali agali tí Bolangua Halu Penegonaga tomo nolene horo ogoningi balu nalimu. \v 3 Tomo uruni nalu howa tígua \w mberedi\w* yidi howa hirini ngago nolene nawigo nanalimu. Horo karuni mberedi yidi nahe hirini ngago nalu halimu. Anidagua bulene ngago irane bamba tí Iyibi dindini hemiria genda tandagala nalu harimigo wahalu tagira pirimingi tígua mberedi baya hangu hiralu na ndo abale hibilaba lalu yidi nahe hiru nalu ibirimigo mitangi bialu anidagua bulene nga. Mbirale uruni mitangi biaabo halu tíni homalu wahalimu. \v 4 Mberedi yidi nahe nolene horo karu uruni tagira ibirangi tí andagaha yidi mbira wulene nawi. Horo piganengi nogo loma biniru bo dawalu ogoningi dege nai halimu. Horo mendengi nole nangelalimu. \v 5 Bolangua Halu Penegonaga Horo tomo nolene harangi tígua tomo nole mo ngoai howa dindi mendeni nogo uruni balu nolene nawi. \v 6 Tígua dindi mbiraore lotu lole mo ngoai haga ngagoria dege puwa ogoriani Anduane Homogohondo bo lomabu mialu nolene nga. Bamba tí Iyibi dindi howa alendo ni paliyagola yu wahalu tagira ibirimigo mitangi bialu ai nogo uruni alendo ni paliragola bolene nga. \v 7 Nogo uruni horo ogoningi dege dindi lotu lole ngoai haga ngagoriani howa bo dawalu howa nai halu horo mende egerebagi haragola tíninaga balai anda kagoha dai bulene nga. \v 8 Horo waragaru hanguni mberedi yidi nahe hirinigo nalu halimu. Horo kane haragola Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe mitangi bialu lotu lole mandagi ngoai halimu. Ani bialu horo kane lotu laramingi biabe tara tara ngago nabilimu, lalu Mosesehanda lene. \s1 \w Mabuha\w* widi lini boga birangi gandulo wulenaga turu howa lotu lolene nga lenego ogo \r (Haru Penego 34.22, Loma Binigo 23.15-21) \p \v 9 Mosesehanda laabo halu lalu, Tí mabuha widi balila hengedemigo boga biai kagola pigane gandu lole howa horo daga laga bilimu.\x + \xo 16.9 \xt Dag 28.26-31\x* \v 10 Daga laga bialu sarere kanegonaga horo hamaro bialu howa horo ogoni Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe mitangi bialu ibunaga mini yaraga halu tígua \w Mabuha\w* Widi Lini Boga Birangi Gandulo Wulenaga turuho holene horo wulebira. Horo ogoningi Anduane Homogohanda tíhondo widi balila bayale dewaore ngiyago mitangi bialu holene nga. Ani bialu tínaga tomo uruni aria maru tale bialu Anduane Homogohondo mua biradagua ta nabi tale bialu lomabu milimu. \v 11 Anduane Homogo mitangi bialu lotu lole mo ngoai haga ngagoria pialu ogoriani Anduane Homogonaga deni howa tígua ibuhondo turu timbuni holene nga. Tínibi tí one waneiginirubi tínaga garabaya biabe ale biahaga wali agali karubi \w Libai\w* aria karubi agali dindi tara taraha howa tí baba íbu hene karubi waneigini tí aba homene karubi wali dalo ti agalini homene bedarubi bibahende tínaga tanoha haga bu kamirubi turu timbuni hamaga holene nga. \v 12 Tíni Iyibi dindiha hemingi tí garabaya biabe ale bialu harimigo mitangi bilimu. Ani mitangi bialu tígua mana ogoni mbirago puguligo mitangi bialu baya hangu taluwa bialu halimu, lene. \s1 \w Anda\w* Nemandaha Palu Holene Horo winigo ogo \r (Loma Binigo 23.33-43) \p \v 13 Mosesehanda laabo halu lalu, Tígua widi balila lini hondo ibira ibira bilo bo tale bialu howa pu mbira lini daga mini \w gerebi\w* lini pingidalu \w waini\w* iba hambu wiaiho howabi uruni biai howa Anda \w Nemandaha\w* Palu Holene Horo tagira ibulebira. Ani ibirangi horo karu tí bibahende turu hagabu holene nga.\x + \xo 16.13 \xt Dag 29.12-38\x* \v 14 Tínibi tí one waneiginirubi wali agali garabaya biabe ale biahaga karubi Libai hameigini karubi agali dindi tara taraha howa tí baba íbu hene karubi waneigini ti aba homene karubi wali dalo ti agalini homene bedarubi tínaga tanoha kamiru tí bibahende turu haga bu halimu. \v 15 Tí bibahende ani mo ngoai howa lotu lolene ogoni horo karu dindi mbira Anduane Homogo ibunime dabo ngeledagoria polene nga. Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibunime tínaga dindi maburu mo bayale holebiragonaga tígua ibunaga mini yaraga halu lotu lalu turu timbuniho halimu. \p \v 16 Ani bialu mali mbirani agali hangume mo ngoai haga dindi wiyagoria halu tebira mo ngoai haga bialu lotu lalu holene nga. Mali mbira ogoniha lotu halu tebira holobadagoni mbira Mberedi Yidi Nahe Hirini Nolene Horo wiyagobi mende Mabuha Widi Lini Boga Birangi Gandu Lenegonaga Horo wiyagobi tebone Anda Nemandaha Palu Holene Horo tagira ibirangibi lotu lolene horo uruni wulebira. Horo uruningi tí bibahende giha mbirale mbira nayi ibulene nawi. \v 17 Mbirale mbira Anduane Homogonaga yalu ibugu bilimu. Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibunime tíhondo mbirale dewaore ngiyago manda bialu tíguabi nde tale bialu maru ibunihondo mule yalu ibalimu, lalu Mosesehanda lene. \s1 Godi lolenenaga mana winigo ogo \p \v 18 Mosesehanda laabo halu lalu, Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabehanda tano tíhondo ngigi bulebiragoria pu howa tínaga tano hangu hangu ngamigoha howa tígua godi hale haga agali maru dabo helalu haru haga marubi dabo helaga bilimu. Ani dabo heledemigola agali uruni tigua bi baya hangu hale halu mana tigabi ngadagua mo tale bigi bilo ani dabo helalimu. \v 19 Agali godi hale haga karume godi larago mo tale bialu howa mendego mo hondo holenebi ke̱ halu mo guya howa mendego hangu biamogo bulenebi nawiore. Agali mende kagome ibunaga bi lahelonaga mbirale mbira godi hale haga kago miragola ibugua mo yulene nawi. Irane agali tigabi kagome ke̱ ha helonaga yolo miragome mendeali tigatiga lalu kago mo batara halu maname tigabi dabolene ngadagua ndo mo habo lolenaga yolo mo yulene nawiore.\x + \xo 16.19 \xt Har 23.6-8, LBM 19.15\x* \v 20 Bibahendengi bi henenego lalu mana tigatiga ngadagua taluwa bialu halimu. Anidagua bialu harimiyagua nde Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabehanda dindi ngulebiragoha howa lu haho wiaabo holeberemi. \p \v 21 Tígua Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabenaga lomabu delaga dabu bu helalu howa mbirale bi pupu wulenaga dama wali beda lo mitangi bialu irame wabu helaga mini Aseranaga pigiyabi dabu kagoria kawareni helolenebi nawiore. Mbirale urunihondo bi pupu wulene nawi.\x + \xo 16.21 \xt Har 34.13\x* \v 22 Ege to̱le̱ mbira mo helowa ogonihondo bi pupu wulenebi nawiore. Mbirale uruni Anduane Homogo ibunaga deni ko ngubiore ngago bu wulene nawiore.\x + \xo 16.22 \xt LBM 26.1\x* \c 17 \s1 Mana tigabi dabolene ngago ogo \p \v 1 Tígua nogo bulumaga wangabebi sibirubi mbira ko tingini biakohe derebi karu Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibuhondo loma bialu nabo milimu. Loma ogonibi bu mirago Anduane Homogo ibu hame nalagaore ka. \p \v 2 Wali agali tínaga tano ogoniha karu aria mbirame Anduane Homogo kagonaga habo nalolene bi lowini ngaru pugualu \v 3 mbirale dama mitangi bialu gime wabini ngaruhondobi ni kagohondobi egehondobi yakundi karuhondobi bi pupu wialu Anduane Homogohanda bi lowinigo pugualu heagua ko timbuniore bialu ka.\x + \xo 17.3 \xt Har 22.20\x* \v 4 Wali agali mbirame mana urunidagua bialu ka lene hale harimiyagua nde irane aginaga biyadabe hondole baya hangu goaria handalimu. Isaraele dindiha mbiralime mana ko ogoni henene anidagua bialu heneyagua \v 5 ogoni birago ibuni tanonaga pabe tagirahayagi haru tagira puwa ege to̱le̱ dugualu bo home lolene nga. \v 6 Ibugua mana ko ogonidagua binidago kirali tebiralirume hendene kayagua ani bo home lolene nga. Ai mbirali hangume hendene kayagua nde wali agali homelo bolene nawi.\x + \xo 17.6 \xt Dag 35.30, Man 19.15, Md 18.16, 2 Ko 13.1, 1 Ti 5.19, Hi 10.28\x* \v 7 Mbiralime ko biya lalu handa walia hagadaru tinime ala ege to̱le̱ dugualu ko biaga ogoni baragola maru karu tiguabi mani bolene nga. Anidagua bo wahai haramigome tini mana koha pubagi holene henge nawilo bibahende bo homelai haramigoni holebira.\x + \xo 17.7 \xt 1 Ko 5.13\x* \p \v 8 Horo marungi godi hale haga agali maru tíninaga tanoha emene emene karume godi maru mo tiga bibe nahe timbuni gendabi wigi bulebira. Uruni mbiralime mendeali kago baragola tingini mo ko henerubi dindi andaru garere bialu bi layaguabi gungu bialu mende kago homelo benedabe be mememe bayagola homayadabe dabolenebi uruni ale tigua hale halu mo tiga bibe nahe holebirago. Timbuni uruni ale mbira wigi biragola mana hale haga agali biarume mo tiga nabibeheyagua Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibugua iname ibuni mitangi bialu lotu lole íbu ngoai holene dindi mbira dabo ngelayagoria godi urunibi yu polene nga. \v 9 Yu puwa \w Libai\w* hameigini \w loma\w* binigo mo miaga karuhondobi godi hale halu mo tiga biaga horo ogoningi biabe bialu kago tigua mo tiga bialu manani howa dabaki helo ti lamulene nga. \v 10 Tígua hale hai howa manani ogo ale bibe lalu langiradagua bilimu. \v 11 Tígua bi langirago baya hangu hale howa bilimu laradagua biai halimu. \v 12 Tí mbiralime godi hale haga biagome bibe lalu lamirago hale howa nabiyaguabi loma binigo mo miaga agali howa Anduane Homogonaga deni biabe bialu haga biagome bibe laragobi bia nabi mo wahowa heagua ogonidagua biaga kago ibu homelo ege to̱le̱me bo homelalimu. Anidagua bo wahai haramigome tíni mana koha pubagi holene henge nawilo bibahende bo homelai haramigoni holebira. \v 13 Anidagua beremigola ogo ale biya lalu te ogoni wali agalime haleho yogolowa mani mbiralime mine halu maname bibe lalu lamidago mo wahalu napolebirago anidagua bilimu, lene. \s1 Kini dabo helolenenaga bi laminigo ogo \p \v 14 Mosesehanda bi laabo halu lalu, Tígua dindi mbira Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibugua ngulebero lalu lo wiyagoria pu howa dindi tara tara ngaruha kinime haru kadagua tíbi nde kini mbirame haru helo hame loleberemi.\x + \xo 17.14 \xt 1 Sml 8.5\x* \v 15 Ani hame larimiyagua nde ogoningi tíninaga hameme dabole ndo Anduane Homogo ibunime mbirali tínaga kini helo dabenego walia helo halimu. Ani bialu kini ogoni ibu dindi tarali ndo tíni iginioreme helo helolene nga. \v 16 Kini ogonime ibunaga ami agaliru wai pole biralu pelonaga nogo hosiru dewaore helolene nawi. Ibunaga agali maru Iyibi dindiha nogo hosiru yolobu pudaba lolenebi nawi dege. Ani larogoni irane Anduane Homogohanda ibunaga wali agali lenego aria mbira Iyibi dindiha lone dai nabuleore lene.\x + \xo 17.16 \xt 1 Kin 10.28, 2 Bit 1.16, 9.28\x* \v 17 Kini ogonime wali dewa dabu bulene nawi. Ani larogoni irane wali dewa uruni tigua kinime Anduane Homogo yu wahalu pelonaga haru pubagi holebira. Ai ibugua muni ngolo silibarubi dewaore ilu wia dege bialu holenebi nawi.\x + \xo 17.17 \xt 1 Kin 10.14-22, 10.27, 11.1-8, 2 Bit 1.15, 9.27\x* \v 18 Ibu kini howa mbuga mbira Anduane Homogonaga bi mana gilibuwi ngago mo yu holene nga. Ibugua kini howa mana Libai hameigini karu tigua yu kadagua dege yu howa mana uruni dege lone gili buyane bigi buwa yu holene nga. \v 19 Mbuga ogoni ibuni bedagoria kaware ngelo biruwa horo bibahendengi bi mana mbuga ogoniha gilibu wini ngaru aria mbira daga laga bialu holene nga. Ani biragome ibuni Anduane Homogo andaneha haabo howa bi mana lowini ngaru baya hangu talialu bialu haabo holebira. \v 20 Ani biragome ibugua ibuninaga mini hangu mo yaraga haabo halu Isaraele wali agali mo hengedope nahaga holebira. Ani howa ibugua Anduane Homogonaga bi mana lowini ngaruni aria mbira pugua nabiaga howa ibu luore kini haho wialu mali dewa pu a̱i̱a̱i̱ bulebira. Kini holebirarubi uruni ibu waneigini aguanerume dege hama pu a̱i̱ holebira, lalu Mosesehanda lene. \c 18 \s1 \w Loma\w* binigo mo miaga hearu tinaga loma winigo ogo \p \v 1 Mosesehanda laabo halu lalu, \w Libai\w* hameigini karu ti ina Isaraele hameigini kamaru dindi tu wu ta haramago aria maru namulebira. Ti \w loma\w* binigo mo miaga howa tomobi nogo sibirubi ina Isaraele wali agali maru kamarume Anduane Homogohondo lomabu meremaru tinaga wulebirago ogoni nalu holebira. \v 2 Isaraele hameigini maru karu tinaga dindi mbira mbira ngamidagua Libai hameigini tinaga nawulebira. Tigua mbirale bayale yu kago ogo. Anduane Homogo ibunime bilimu lalu lo wiyadagua tigua Anduane Homogonaga biabe biaga howa loma binigo mo miaga helo dabo helene ka.\x + \xo 18.2 \xt Dag 18.20\x* \p \v 3 Agali mbirame nogo bulumaga sibiru wangabe mbira Anduane Homogohondo bo lomabu miyagua nde nogo ogoninaga payane mbirinibi ne hangane mbirinibi tinibi podalu loma binigo mo miaga karu ti nelo mulebira. \v 4 Ani bialu widi bayale ngarubi \w waini\w* ibabi olibe lini welibi nogo sibi irini bayale ngarubi bibahende loma binigo mo miaga karuhondo pigane migi bulene nga. \v 5 Anduane Homogohanda ibunaga biabe biahalu loma binigo mo miaga helo ibugua Isaraele hameigini maru karu aria ndo Libai hameigini karume tinaga aguanene mani holebirarumebi biabe ogoni bialu haabo helo dabaya. \p \v 6 Libai hameigini karu aria mbirago ibu Isaraele dindiha ibunaga tano ngago wahalu dindi mbira lotu laga wubagi hene ngagoha poa biyagua nde ani polene nga. \v 7 Ani pialu howa loma binigo mo miaga maru dindi ogoria karu ti Libai hameigini dege howa tigua Anduane Homogonaga deni biabe bialu hagadagoria ibuguabi Anduane Homogo ibunaga Ngode Datagaliwabenaga biabe biahalu holene nga. \v 8 Loma binigo mo miaga karu tinaga tomo mbiraleru ibugua ogobi dege dege talebu migi bulebira. Ani bialu ibunaga damenerume talebu migi bini ngaru mo yu haga haga bulebira, lene. \s1 Mana ko Kenana wali agali karume biaga winigodagua bulene nawi, lenego ogo \p \v 9 Mosesehanda laabo halu lalu, Ai dindi Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabehanda ngulebero layagoria pu howa mana ko ngubi dindi ogoniha wali agali hene karume biagadagua nabilimu. \v 10-11 Tígua wali agali dindi ogoniha karume biaga ngadagua tínaga waneiginiru loma bialu bo delaga dabu kagoria bo delolene nawi. Ani bialu ke̱ howa halaga biaga mana ngago bulene nawiore. Damanaga toro manabi tomia manabi bulene nawi. Mbirali í̠ keria ibilo ndole mulenebi uruni ale damenego bulene nawi dege. Homene dininihondobi mo bila nahalimu.\x + \xo 18.10-11 \xt Har 22.18, LBM 19.26, 19.31\x* \v 12 Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe kago ibugua wali agali mana ko urunibi biaga karu handabe manga haga kagoni. Wali agali dindi uruniha karu tigua mana ko urunibi bialu kagonaga Anduane Homogohanda tí dindi ogoniha anda polene kaware hapara halu pialu kamigola ibunime wali agali uruni bo batagi holebira. \v 13 Tígua mana beremigo bibahende Anduane Homogohanda hameledadagua taluwa bialu mini bilinahe ho halimu, lene.\x + \xo 18.13 \xt Md 5.48\x* \s1 Anduane Homogohanda, Bi mana latagi haga mbira ibilolebero, lalu lowinigo ogo \p \v 14 Mosesehanda lalu, Dindi tí poleberemigoha wali agali bu karu tigua halaga biaga karunaga bi hale halu talima piagabi damanaga mana ngaru bialu hagabi ka. Anigo Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibugua, Tí mana urunialeore nabilimu, leda. \p \v 15 Anigo Anduane Homogo ibugua ibunaga bi mana \w latagi\w* haga mbira i̱ni kogobi tíni hameigini karuni aria mbira dabo helolebira. Ani dabo heledagola tígua ibunaga bi larago hale howa talialu bialu halimu.\x + \xo 18.15 \xt Ab 3.22, 7.37\x* \p \v 16 Tí Hari Sainai hapara ho harimingi Anduane Homogo ibugua bi layagola tígua gi howa ibuhondo lalu, Bi lone nalabe, larimi. Ani bialu ira hungu timbuni Anduane Homogo ibuni heagoria howa kiau latagi haragonaga hondolenebi gi harimigoni. Ai tígua mitangi bialu lalu, Iname Anduane Homogonaga bi larago lone hale harimayaguabi ibuni de handarimayaguabi nde ina homoleberemada, larimi. \v 17 Ani larimigola Anduane Homogohanda i̱hondo langialu lalu, Isaraele wali agali tigua i̱hondo bi hale haga biraru bayaleore hale haga bira. \v 18 I̱na tini hameigini karuni aria mbirago dabo helolebero larugo ibugua i̱naga bi mana wali agalihondo lamia larongi heyu howa latagi halu holebira. \v 19 I̱naga minini howa agali ogoni ibugua i̱naga bi mana latagi halu kagola wali agalime bi ogoni mo wahaga kago i̱na ti mana lalu pani mulebero.\x + \xo 18.19 \xt Ab 3.23\x* \v 20 Anigo bi mana latagi haga agali mbirame i̱naga minini howa bi i̱nime latagi habe lene ndo ibuninaga bi hangu latagi halu heagua nde ibuni homolene wulebira. Ani bialu agali mbirali ibugua dama mbiranaga minini howa bi latagi hayagua nde ibubi homolene dege wulebira lalu Anduane Homogo ibugua i̱hondo langiya, lalu Mosesehanda lene. \p \v 21 Anigo tígua bi mbira hale howa tíni lo manda bialu bi ogoni Anduane Homogoha howa ibinidabe be mendeha howa ibinidabe lalu mo tale agua buleberemibe. \v 22 Ai bi ogodagua hondo manda bilimu. Bi mana latagi haga mbirame Anduane Homogonaga minini howa ibugua ogoale mbira bulebira lalu mbiwia haragola bulebira layago henene tagira naibiyagua nde ibugua bi layagoni Anduane Homogohanda lamini ndo holebira. Agali ogoni ibuni miniha howa tagira ibiyago latagi hene holebirago tígua ibuhondo gi nahalimu, lalu Mosesehanda lene. \c 19 \s1 Ha do holenaga tano tebira dabo winigo ogo \r (Dagalene 35.9-34, Yosua 20.1-9) \p \v 1 Mosesehanda laabo halu lalu, Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabehanda dindi tí mo ngulebiragoha wali agali bu karu bo taliatagi hai halu tinaga dindi anda ngaru tí karulo halimulo ngulebira. Tí dindi bayale ogoniha pu howa\x + \xo 19.1 \xt Man 4.41-43\x* \v 2-3 dindi ogoni halu tebo tu wupe halimu. Ani buwa dindi tu wini hobane mbira mbira uruniha tano mbira dege agali gerai lalu abale polene hana nahe ngagoria dabo helalimu. Ani ngagoria agali marume mbirali kago bo wahalu tini tano uruni mbiragoha abale ibida pialu ha do holene wulebira. \v 4 Agali mbirame mbiralila libu waitigi ndo howa mememe koba puwa bo wahayagua nde baga biago ibuni tano uruni aria mbiraha ibida pialu ha do howa bayale holebira. \v 5 Agali ibida pialu ha do holobadagoni ogodagua holebira. Agali kirali irabuha puwa ira dibalu kabira ayu gola puwa agali mendego dibaragola homayagua nde agali ayu yaga hayadago ibu ibida pialu tano tebira uruni mbiragoha pu howa ibu gi nahe holebira. \v 6 Ha do holene tano ogoni aria mbiraore hangu wiagua nde agali baga biago ibu ibida polene kaundiaore ngagola tano ogoniha pole wene harigani pialu kaore homayago damene bu karume ibuni homelo bo wahayagua bame bo waharagoni. Ai ha do holene tano mbiraore hangu wulene nakarulape. Anigo agali ayu yaga biago darabi ibugua agali mende biago baro lalu ndo mememe ayu gola puwa dibayagome homaya. \v 7 Irane ogonidagua bulebadagonaga tano tebira dabo ngelalimu larogoni. \p \v 8 Mani Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabehanda bamba tínaga mamali biaruhondo dindi ngulebero lalu bi lo winigodagua ngialu tínaga dindi ogoni yangalalu mo timbu holebira. \v 9 Ibugua ani mo timbu haragola tígua tano tebira mende dabo ngelalimu. Ai tígua bi áyu langerogo bialubi Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe kago gubalini timbuniho howa ibunaga bi larago baya hangu talialu bialu harimiyaguabi nde ibugua dindi uruni bibahende tí mo ngiai holebira. \v 10 Tí dindi Anduane Homogohanda ngulebero lalu lo wiyagoha pu howa wali agali mememe koba puwa balu homayagua tígua biako hene mbira nawilo tano tebira ogoniha helo ani dabo ngelalimu. \p \v 11 Anigo ai agali mbirame ibunaga damene karu aria mbirago handabe manga howa homelo bo wahalu tano tebira uruni mbiragoha ha do hole pole manda biyagua nde \v 12 agali haguane ibuni daluha hene bu karu tigua agali tano ogoni ibu ha do hole piyadagoha haga karuhondo bi lo pelolebira. Ani puwa lalu, Agali baga ogoni yupe halu daibia lalimu, lolebira. Dai bu kagola agali haguane ibuni daluha hayadaru tigua agali balu piaga biago homayago andua karu giha minu ya haragola tigua ibu homelo bo waholebira. \p \v 13 Tígua ibu dara holene nawiore. Ko ibunime bialu Isaraeleali hearu aria bame homelo bo wahaganaga pani mialu dindi ogoniha nahelo bo waholene nga. Anidagua birimiyagua tí bayale holeberemi, lalu Mosesehanda lene. \s1 Dindi tu bambaore wini ngagonaga ogo \p \v 14 Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibugua dindi áyu ngulebirago karulalu howa tígua tínaga damene mbiragonaga dindi hamelowa dindi tu ege to̱le̱me bambaore wini ngago dugu yaamu nahalimu.\x + \xo 19.14 \xt Man 27.17\x* \fig Dindi tu ege to̱le̱me bambaore wini ngago dugu yaamu nahalimu.|src="HK 57B.tif" size="2" ref="(19.14)" \fig* \s1 Mbiralime ko binigo kirali hendene kayagua godi lolene karulape, lenego ogo \p \v 15 Mosesehanda laabo halu lalu, Mbiralime ko biya lalu mbiraoreli hangume hondowa godi deni latagi hayagua mbiraorelime larago maname hale nahalimu. Ko binidago kirali tebiralirume hendeneyagua nde manani ko biagadago ibu helalimu.\x + \xo 19.15 \xt Dag 35.30, Man 17.6, Md 18.16, Yo 19.31, 2 Ko 13.1, 1 Ti 5.19, Hi 10.28\x* \v 16 Ai mbiralime mendeali kago mo ko holenaga hariga taya bialu howa lalu, Agali ogoni ibu ko biya, layagua \v 17 libu haru pialu mo ngoai howa lotu laga mbira wiyagoria polene nga. Ani puwa Anduane Homogonaga deni henene lalu agali maru \w loma\w* binigo mo miagabi ko biniru manani ngadagua tale biagabi horo ogoningi biabe bialu henedarume libunaga bi tale bilo polene nga. \v 18 Ani pu howa bi laragola agali mana hale halu tale biagadaru tigua hale halu karia biya laga biago ibu ke̱ heneyagua nde \v 19 mendeali bame dibaede hayago pani mulene wiyadagua ke̱ howa dibaede haga biago ibuni no aribia holene wulebira. Ani buleneore wulebirago ai tíha ke̱ halu nde lolene mbira ogonibi nawilo ani bulene nga. \v 20 Anidagua birimiyagua wali agali bibahendeme hale howa ti gi howa tigua ke̱ halu mendeali bameore nde nalolebirago ani bilimu. \v 21 Mbirali ke̱ haga karuhondo tígua dara holene nawiore. Mbiralime ibunaga nenege mbira ko nawi kago bame homelo manda biyagua nde ibuni homolene nga. Ke̱ haga biago ibugua ibu damene biagonaga de hundiabi ne bo hondabi gi gebi mbirago bo tagalia bilobi hame layagua nde ke̱ haga ogoni ibuniha bilo hame layago biadai bulene nga, lalu Mosesehanda lene.\x + \xo 19.21 \xt Har 21.23-25, LBM 24.19-20, Md 5.38\x* \c 20 \s1 Wai bulenenaga mana winigo ogo \p \v 1 Mosesehanda laabo halu lalu, Tígua waitigi baba wai bule pialu kamiria waitiginaga wai biaga garo ale karisi dewabi nogo hosi dewabi ami agali dewabi howa ti dewaore halu tíninaga emene harimiyagua nde harugo tígua uruni hondowa gi nahalimu. Irane tí Iyibi dindiha hemiria haru halu tagira piaga Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibuni kago ibugua tí mo hongo halu tí heba mandagi holebira. \v 2 Tígua wai bu pole howa tidiyu haga haga bu kamiru wanakuini \w loma\w* binigo mo miaga mbiragome íbu howa ami agaliruhondo ogodagua lolebira. \v 3 Ibugua lalu, Isaraeleali kamiru tí bi o larogo hale hadaba. Áyu tígua wai bu pole kamigoni. Ani pole howa waitigi bu karu hondowa tígua gi halu tínaga hongo ibira holene nawi. Ti de hondowa mogobi nalalimu. \v 4 Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibuni tí heba mandagi pialu tígua wai bilimulo ibugua tí mo hongo halu holebira. Ani biragola tígua wai bialu waitigi bo poda hana holeberemigo pilimu lalu, lamulebira lene. \p \v 5 Ani laragola ami agali haru haga haguane karu tigua lalu, Agali áyu kamaru aria maru tí anda gahenge áyu dege bia howa Anduane Homogohondo, Anda ogoni mo bayale ha, nale ogoniha palia nabi ai kamibe. Mbirali ani heagua nde waiha bogaragola ibunaga anda gahenge biago mendealime karulo holenego nakarulapedago wahalu andaga daibia, lalu lolebira.\x + \xo 20.5 \xt Lg 14.18-20\x* \v 6 Agali áyu kamaru aria mbirali pu mbira mini \w gerebi\w* mabu hengedagoha howa gerebi lini dalu \w waini\w* iba wabu nane mbirali ai kabe. Mbirali heagua nde ibu waiha bogaragola ibunaga gerebi hengedago mbirali ibu aribia halu do nolene wuligo wahalu dai bulene nga. \v 7 Agali kamaru aria mbirali wali wene dabu biaho berelowa ai kamibe. Mbirali ani bu heagua nde tini waiha bogaragola wali gahenge dabubu berelarimigo mendeali kago ibu aribia holigo wahalu daibia, lalu lolebira. \p \v 8 Ani lowa ami agali haru haga haguane biarume laabo halu lalu, Agali maru wai polene gi howa duru lalu kamiyagua nde tí gi heneme agali maru karubi mo gi holigo wahalu andaga hole dai bilimu, lalu lolebira. \v 9 Ami agali haru haga haguane biarume bi lai howa tigua agali marume ami mo tale bigi bialu tidi mbira mbiranaga haru holene dabo helaga bulebira. \p \v 10 Tí tano mbira wai pabe hongohe ege pabe buyu mabubi ngagoria anda pialu howa tígua wali agali tano ogoniha karuhondo ogodagua lalimu. Tígua ina baba wai nabi wahalu tínaga tano ogoni ina ngidaba lalimu. \v 11 Anidagua laramigola hale halu tigua wai nabi wahalu tanonaga panga timbuni kago dugupe hayagua nde dindi aba hayadago ti tí andaneha howa tínaga garabaya biabe ale bialu holene wulebira. \v 12 Anidagua nabi howa agali tanoha karume tí baba wai bule hongo hayagua nde tínaga ami agali biarume tano ogoni baya hangu ho hagira bilimu. \v 13 Ani beremigola Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabehanda tano ogoni karulalimulo tí giha mo ya holebira. Ani biragola tígua tano ogoni karulowa agali tano ogoniha karu bibahendeore bo wahai halimu. \p \v 14 Anigo wali waneigini bedarubi nogo bulumaga karubi dabudabu tara tara ngarubi bibahende tano ogoniha wini ngaru mo yai halimu. Ani bialu waitigi biarunaga mbirale mo yaramiru bibahende Anduane Homogo ibugua tí mo ngiyago tíni hai halimu. \v 15 Tínaga dindi holeberemigo yu wahalu tano maru kaundiani ngaru wai bialu howabi nde anidagua dege bilimu. \p \v 16 Anigo dindi Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabehanda tí ngulebiragoha tano ngaru wai bialu howa wali agalirubi waneiginirubi bibahende ogoniha haga karu homelo bo wahai halimu. \v 17 Anduane Homogohanda bilimu lalu tíhondo langiyadagua bialu Hidialibi Amoralibi Kenanalibi Peresealibi Hibialibi Yabusualibi wali agali bibahendeore homelo bo wahai halimu. \v 18 Wali agali uruni tigua dama mitangi bialu gime wabini ngaruhondo bi pupu wialu mana ko ngubi ti bialu haga ngaru tíhondo biawai nahelo bibahende bo hilo wahai halimu. Wali agali tara urunime tígua Anduane Homogohondo mana ko bilimulo mo bia holigo anidagua bilimu. \p \v 19 Tígua tano mbira ngago karulolenaga horo bibahendengi ho hagirabu haabo howa tano tagiraha irabu karu dibule haramiyagua nde ira lini tomo nagane ale daga karu dibu wanahe helalimu. Ira lini dedaru lini nagane ale dedago do nalu halimu. Irane ira uruni tínaga waitigi ndo kago diba nabi helo wahalimu. \v 20 Anigo tígua ira maru lini nagane ale nadaga kago hondowa tí wai beremigonaga irame bulene mbira wiagua nde ira kago damene bibahende dibai halimu, lalu Mosesehanda lene. \c 21 \s1 Mbirali bame homelo bo wahenegonaga dabaki bulene winigo ogo \p \v 1 Mosesehanda laabo halu lalu, Dindi Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabehanda ngulebiragoha pu kamingi agali mbira dindi ogoniha bo wahene ngane hondowa aiwa bayabe manda nabiyagua nde ogodagua bilimu. \v 2 Tínaga agali haguane karubi godi hale halu dabaki biaga karubi tigua dindi agali tingini ngagola tano agola kaware wiyadabe hondole hondo manda bulene nga. \v 3 Ai tano mbira agali tingini wiyadago kaware ngagoha haga agali haguane karu tigua nogo bulumaga angibuni dalua mbira wali agalinaga biabe nabini kago dabo helolebira. \v 4 Ani bialu nogo bulumaga ogoni haru halu iba hundia nabiaga mbira pedagoha haru polene nga. Ani bialu iba ogoni kawareni dindi mbira mbiralime mabu e hanga nabini ngagoria bulumaga ogoni homelo ma minu ndelalu bolene nga. \v 5 Ani bialu \w Libai\w* hameigini \w loma\w* binigo mo miaga karu Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibugua ti ibunaga biabe bialu haga helobi ibunaga mini latagi halu wali agali biamogo bialu Anduane Homogohanda tí mo bayale helo lalu helobi dabo helene ka. Ani helayago tigua kirali keba halu gungu binigo mo dabaki biaga kago manda bialu tibi nde iba ogoni pedagoha haru mandagi polene nga. \v 6 Ai agali bo wahene biago ngagoria tano kaware henedaru agali haguane tibi nogo biago haru halu piyadagua pialu tigua iba pedagoria tinaga gi wayawaya bulumaga biagoria bope holene nga. \v 7 Ani buwa tigua lalu, Iname agali ogoni bo wanaheorego aiwa bo wahayabe tobaho kama. \v 8 Ai Anduane Homogo-o ina Isaraele wali agali í̠nime Iyibi dindiha howa haru tagira ibirigo bu kamarunaga ko ngago domo wahabe. Agali ogo ibuha ko mbira nawi heago bame homelo bo wahayada. Anidagua biyadagonaga inaha biako hene ngalo manda nabibe, lolebira. \v 9 Ani lalu tígua mana tigabi bulene ngadagua beremigola Anduane Homogohanda tíhondo agali bo wahene ngagonaga biako hene mbira tíha nawida lolebira, lalu Mosesehanda lene. \s1 Isaraelealime wai bialu waitigi wali haru dai buwa bulenego ogo \p \v 10 Mosesehanda laabo halu lalu, Tígua wai pialu kamiria Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabehanda tí mo hongo haragola tígua wai bialu waitigi maru garabaya haru poleberemi. \v 11 Ani haru puwa garabaya uruni aria mbirago wali baya mbira bedane handalu í̠ one berelo hame lariyagua dabu bule haru polene karulape. \v 12 Ani manda buwa í̠na wali biago í̠ andaga haru polene nga. Haru puwa wali ogoni ibunaga mandari podo wahai halu gi gibabi podai holene nga. \v 13 Ani buwa garabaya howa aga bu hayago golo wahalu gahenge karula aribia holene nga. Ani bialu wali ibu agali biago andagaha biruwa ege mbirani ibu dameneru aba ai̱yaru waiha howa homayagonaga dara howa dugu bialu birulebira. Ani biruwa ege mbira ogoni piai kagola libu dabu bulene nga. \v 14 Ani bialu mani howa agali biagome wali ogoni hame nalayagua nde wali wahalu pu lolene nga. Wali ogoni bame haru halu puwa paliribigo manda bialu ibu agali biagonaga garabaya biabe ale biaga berelowa muni tagu nolene nawiore, lalu Mosesehanda lene. \s1 Aba paluni igini wahene kagome karulolene winigo ogo \p \v 15 Mosesehanda laabo halu lalu, Agali mbirame wali kira dabubu howa ibugua wali mbirago gubalini ho howa wali mendego handabe mangaho haga. Ani howa ibugua wali handabe manga hene biagome igiri wahene taba hanalu wali mende ibuni gubalini haga biagomebi igiri dege mani taba hanaga. \v 16 Ani bidagola mani agali biagome ibunaga mbirale ngaru paluni tale bule howa wali ibu handabe manga haga bedago igini wahene taba henenegonaga paluni winigo wali ibuni gubalini haga biago igini mani taba henene kagohondo mulene nawi. \v 17 Ibugua paluni tale bialu howa ibu igini wahene wali berene igini kagohondo mbirale wiyadaru tale bialu halu kira igini wahene kago miaga ngadagua mulene nga. Agali ogoni ibu one berenedago ibu gubalini nahagagoyu harugo biaga ngadagua ibu igini pigane hono wini wahene biago mulene nga lalu, Mosesehanda lene. \s1 Igini kagome aba ai̱yanaga bi mo waharagola bulene winigo ogo \p \v 18 Mosesehanda laabo halu lalu, Agali mbira ibu iginime mine howa aba ai̱yanaga bi mo wahaga kagonaga ibu aba ai̱yalame tibume minu baragola ogonibi doga halu bi hale nahaga ka. \v 19 Anidagua bialu haabo hayagua nde wahalu libu iginidago tininaga tano panga haraba ngagoha agali haguaneru karia haru halu puwa godini helolene nga. \v 20 Ani helowa ibu aba ai̱ya biagolabome agali haguane karu lamialu lalu, Iya igini ogonime iyanaga bi mo wahalu mine gibi haga. Ibugua iyanaga bi larabago hale nahaga. Ibugua lulu iba nalu lulu yu haabo haga howa iyanaga muni ngabago mohole biaga kagoni, lalu lamulene nga. \v 21 Ani laragola agali haguane tano ogoniha haga hayadarume ege to̱le̱ dugualu bagabaga bialu igiri ogoni balu bo homelolene nga. Mana ko ogonibi tí kamigoha nawilo anidagua bialu mo waholene nga. Anidagua beremigola Isaraele wali agali bibahende hale halu mogolo hondowa gi hai holebira, lalu Mosesehanda lene. \s1 Mana maru winigo ogo \p \v 22 Mosesehanda laabo halu lalu, Agali mbirame mana ko timbuniore bidagola ogoninaga tígua ibu homelo balu ibunaga tingini ira dibini tilinini mo paga harimiyagua \v 23 nde horo mbiru wialu egabi nalelalimu. Ani larogoni irane agali tingini derelaho wirago Ngode Datagaliwabehanda tandaga nama pobe lolene wulebira. Ani ngago manda bialu horo ogoningi dege hora halimu. Anidagua nabirimiyagua tínaga dindi Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabehanda ngulebirago ibuninaga deni howa mo koore heloleberemigo ani nabilimu lalu, Mosesehanda lene.\x + \xo 21.23 \xt Yos 10.26-27, Yo 19.31, Ga 3.13\x* \c 22 \p \v 1 Tígua handalu kamiria tí aria bu karunaga nogo bulumaga sibiru mbira tini haga biago yu wahalu tagira ibagabu kane de handarimiyagua ani helo hondo donge nahalimu. Nogo anduane biago ibuni karia haru dai bilimu.\x + \xo 22.1 \xt Har 23.4-5\x* \v 2 Anigo nogo anduane ogoni ibuni kaundiaha heaguabi nogo anduane aibe toba harimiyaguabi nde wahalu tí andaga haru pilimu. Ani haru pu kamiria nogo anduane ogoni ibuni taya bima ibiyagua nde ibuni haru halu pelo milimu. \v 3 Ani bialu tí damene bu karu aria mbiragonaga nogo dongi tagira pu heneyaguabi aga dabudabu marubi bame harigani waheneyaguabi anduane ibuni karia mo yalu dai bilimu. \p \v 4 Isaraele aria karu mbiragonaga nogo dongibi bulumagayaguabi mbirago harigani pilopeho ngane handarimiyagua nde ogoni ngelo wahalu napilimu. Tí damenenaga nogo ogoni biamogo biahalu mo heya halimu. \p \v 5 Agalime aga biagane ale ngago walime karulo holene nawi. Walime aga biagane ngagobi agalime karulo holene nawi dege. Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabehanda mana urunibi birago hondowa turu nahaga ka. \p \v 6 Tígua ega anda mbira ira geha ngane handarimiyagua dindihayagi ngane handarimiyaguabi ega angibunime habane dambiho padaria hondowa igini yu bedariabi de hondowa ega angibuni bedago ibuni naminalimu. \v 7 Ega igini bedago minalu angibuni pelo yupe halimu. Anidagua birimiyagua tí dindi ogoria lu haabo howa Anduane Homogohanda mbirale dewaore tíhondo ngulebira. \p \v 8 Tígua anda beremigo bialu howa dangini daligahayagi pabe emene mbira bu mabu bilimu. Ani nabi ngeledemigola wali agali anda dangini irigi howa ibagabu karia pilope halu homayagua nde tígua biako hene wuligo ani bilimu. \p \v 9 Pu mbira lini daga mini \w gerebi\w* mabu ngamigoha tomo tara ale maru hangamaga nahalimu. Tomo tara maru heba hangamaga harimiyagua nde gerebi lini dedarubi tomo tara karubi nolene nawigo nanalimu.\x + \xo 22.9 \xt LBM 19.19\x* \p \v 10 Nogo bulumaga dongila mandagi mabuni dindi alialu helonaga aeaneme mani dariba hamagamaga nabi halimu. \p \v 11 Tígua pu nogo sibi irinimebi pu baya gedaore taramebi mandagi paya magamaga buwa aga wabini ngago nabilimu. \p \v 12 Tínaga aga ngamirunaga gibuni mariani yári bayale luni uruni lebu para haga bilimu lalu, Mosesehanda lene.\x + \xo 22.12 \xt Dag 15.37-41\x* \s1 Wali agalime mana bayale ngaru bialu holene nga lenego ogo \p \v 13 Mosesehanda laabo halu lalu, Agali mbira ibu wali dabu buwa ibu onela andaga palu howa mani ibu one ogoni manga howa \v 14 ibugua ke̱ halu ndelowa lalu, Wali ogoni ibu agali mendela heneyane handaru, lolebira. \p \v 15 Agali biago ibugua bi ogonidagua layagua wandari aba ai̱yalame wandari ogoni ibu mana ko ogonidagua nabiagaore lalu mo walia hagane labolabo mbira winigo mo yalu polebira. Ani mo yalu tanonaga pabe haraba wali agali ngoaiho howa godi laga ngagoria puwa tanonaga agali haguane miniwi bu karuhondo labolabo biago mo walia holebira. \v 16 Mo walia halu wandari aba biagome agali haguane biaruhondo lamialu lalu, I̱ wane agali ogo ibu dabu binigo ai áyu ibugua wali ogo manga haya. \v 17 Manga howa ibugua ke̱ howa bi lalu, Wali ogo i̱ dabu buwa mani handalu hewaria ibu agali mendela kayu ala biniyane handaru laya, lalu lamulebira. Ani lamialu ibugua labolabo yalu piyago agali haguane biarunaga wanakuihayagi dindini dungua holene nga. \v 18 Ani biragola agali haguane biarume agali ke̱ haga biago tibume bo mberaho waholene nga. \v 19 Ani bialu agali ogoni ibugua muni kina ale daosini mbirame (1,000) wandari aba biago yolo bulene nga. Irane agali ogoni ibugua Isaraele wali bayale berene bereago mo yobia halu mo taga hayagonaga ani bulene nga. Anidagua bialu wali biago ibu agali ogoni one biraabo halu homalu waholebira. Agali ogoni ibugua wali wahalu pu lolene nawiore. \p \v 20 Anigo ai wali ogoni ibu henene agali mendela kayu bini biruwa tigua nabi tingi heneyane handa walia hayagua nde \v 21 tanonaga agali haguane biaru tigua wandari biago ibu aba anda haneni haru tagira pu helowa tigua ege to̱le̱ dugualu to̱le̱me balu homolene nga. Anidagua bulubadagoni irane wandari ogoni ibugua ibu aba andaga bereangi mana ko tagabi wiago inanaga wali agali bu karunaga deni bialu ibu agali nape biruwa agali kayu yalu birayadagonaga ibuni homolene nga. Anidagua birimiyagua mana ko mbira ogoni alego tí kamigoha nawilonaga mo wahai holeberemi. \p \v 22 Agali mbirame mendeali one bedago kayu bialu karia handa walia harimiyagua nde mana ko ogoni ale tí daluha nawilonaga hada bialu wali agalibi kirabali homelo bo wahalimu. \p \v 23 Agali mbirame wandari mbira ibu dabu bule lowa haru bedaria agali mendeme kayu bialu karia handarimiyagua \v 24 wali agalibi kirabali tanonaga pabe tagirahayagi haru tagira puwa homelo ege to̱le̱me bo wahalimu. Walidago ibu ogodagua bira lalu koaba layagua tanoha agali maru karume hale holene winigo ai ibugua koaba nale donge howa bialu hayagonaga ibuni homolene nga. Agalidago ibubi nde ibuni aria dege mende heago ibu dabu buleore lowa haru bereago kayu bialu hayadagonaga ibubi homolene dege nga. Anidagua bialu mana ko ogoni alego biba halu ereba helalimu. \p \v 25 Ai wandari mbira agali mbirame ibu dabu bule lowa haru berenego wali ogoni ibu tanoha howa tagira puwa ibuni hangu pialu karia agali mbirame handa walia howa minade halu ibu kayu biyagua nde agali ogoni ibuni hangu homelo bo waholene nga. \v 26 Anigo tígua waligohondo mbirale mbira bulene nawiore. Ibugua mana ko bini mbira ibu homabehe nawi. Agali mana ko ogoni biyagome agali mbirame mendeali kago homelo bame bo wahagagobi nga. \v 27 Agali biago ibugua wali ogoni tano tagirahayagi howa kayu biyagola walidago ibugua koaba layagoyu ibu biamogo bulene mbira nahe wini. \p \v 28 Wandari mbira agalime dabu bule haru berene ndo bedagome agali baba kayu bialu karia handa walia harimiyagua\x + \xo 22.28 \xt Har 22.16-17\x* \v 29 nde agalidago ibugua wariabu hende howa wandari aba mialu ibu dabu bulene nga. Irane agali biago ibugua wali biago minade halu kayu biyagonaga ani bulebira. Ani bialu wali biago ibu agali ogoni one biralu waholene nawi biraabo halu homolebira. \p \v 30 Agalime tí aba one bedago baba kayu bulene nawiore. Tí aba mo taga holene wulebirago ani bulene nawiore, lalu Mosesehanda lene.\x + \xo 22.30 \xt LBM 18.8, 20.11, Man 27.20\x* \c 23 \s1 Anduane Homogonaga wali agaliore kagoha wali agali tara karu hatago holene nawigo ogo \p \v 1 Mosesehanda laabo halu lalu, Agali mbira ibu pindu mo wahene heaguabi wi podo wahai heneyaguabi ogonidagua bini kago ibu Anduane Homogonaga wali agali kagoha hatago howa mandagi holene nawi. \p \v 2 Agali mbira ibu wali kayu binime waneigini taba hanayagua nde waneigini ogoni ibu Anduane Homogonaga wali agali kagoha hatago halu ti baba mandagi holene nawi. Ani haabo halu ibu waneigini aguanene mani hama polobadarubi pini daba hama piyaguabi mandagi holene nawiore. \p \v 3 Amonoali karubi Moabali karubi tinaga waneigini aguanene pi daba mani hama polobadarubi bibahende tigua Anduane Homogonaga wali agali bu karu heba mandagi holene nawiore.\x + \xo 23.3 \xt Neh 13.1-2\x* \v 4 Anidagua bulenego irane ina Iyibi dindiha howa tagira ibalu hemaria tigua inahondo iba tomobi nangi haya. Ani howa tigua Ngode Datagaliwabehanda ina mo ko helonaga bi la helo agali mini Balama heago yolo bulene manda biya. Balama ogoni ibu Beo igini howa Mesobodemia dindiha Pedoro tano wiagoali hene.\x + \xo 23.4 \xt Dag 22.1-6\x* \v 5 Anigo Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibugua Balamahanda bi layago hale nahe hene. Ani howa ibugua Balamahanda bi ko lole biyago mo beregedalu bi bayale ina biamogo bulene bi lelo mo la hene. Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabehanda inahondo gubalini timbuni ho howa anidagua bini.\x + \xo 23.5 \xt Dag 23.7–24.9\x* \v 6 Anidagua biyago mitangi bialu tígua hameigini ogoni ti bayale helonaga biamogo bulene nawi. \p \v 7 Iyibi wali agali marubi Idomo wali agali marubi tí heba holebirago ai Idomo wali agali uruni ti baba darama mbiraore gaibini howa tí damene ka. Ani bialu tígua Iyibi wali agali karuhondo mini ko nawi halimu. Irane tíni Iyibi dindiha hene kamigo manda bialu ani halimu. \v 8 Wali agali uruni tinaga waneigini aguaneneru daba tebo agima haragola nde tí baba ho mbira hole anda ibalu Anduane Homogonaga wali agali kamiru aria hatago hayagua karulape dege, lalu Mosesehanda lene. \s1 Ami agali haga ngagoha Anduane Homogonaga deni ko wulene nawigo ogo \p \v 9 Mosesehanda laabo halu lalu, Tígua wai bu pialu wai hamaha howa mbirale Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabenaga deni ko damene bu ngaruha nape wanduwa hogorale bialu halimu. \v 10 Agali mbira ibu mbiraga paluwa emaga handalu karia ibunaga tinginiha howa ibane tagira piyagua nde paliaga balai anda wahalu tagira pu holene nga. \v 11 Alendo haragola ibu tingini wayawaya balu ni paliragola balai anda bu hayagoha lone dai bulene nga. \p \v 12 Ami agali kamiru tí wai pu howa ti uli mbiraoreha hangu polene nga. To payapaya bulene nawi. \v 13 Ami agali ti kanogo emene mbira giha yu haga haga bulene nga. Tí kagoha howa ti tolene haragola uli tombolenaga ani yulene nga. Tai halu uli baya hangu mogo bulene nga. \v 14 Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibu tí wai beremigo biamogo bialu mo hongo hole balai anda bu kamigoha tí heba mandagi haabo holebira. Ani holebirago mitangi bialu tínaga balai anda bu kamigoha mo ko nahe wabu ngelo halimu. Anduane Homogohanda tí erembira ngialu poligo tígua ibunaga deni howa mana ko mbira nabilimu, lalu Mosesehanda lene. \s1 Mana maru wia dege bidago ogo \p \v 15 Mosesehanda laabo halu lalu, Agali garabaya biabe ale biahaga mbira ibugua ibunaga anduane kago helalu pora bialu tí kamiria ibalu tígua ibu biamogo bidaba lama ibiyagua nde tígua ibu anduane karia dai bia nalalimu. \v 16 Tígua ibu mo kobi nahalimu. Ibu tínaga tano ngamiru mbiragoha holene hame layagua nde ogoniha helo wahalimu. \p \v 17 Isaraeleali tí wali agali maru mbirale dama mitangi bialu bi pupu wialu wali agali kayu yu palue piaga ngagoha puwa kayu bialu bayanda wali agali hole napilimu.\x + \xo 23.17 \xt LBM 19.29\x* \v 18 Ani bialu Anduane Homogohondo mbirale mbira bule lo wirimidago bule muni wali agali kayu binigonaga minigo mo yalu ibalu Anduane Homogohondo mulene nawi. Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibugua mana urunidagua birago hondowa handabe manga haga ka. \p \v 19 Tíni aria bu karu mbirame muni dano henego ngiadai bialu bolangua howa ngi nalalimu. Tínaga nenege karu baba tomo mbiraleru dano henego ngiadai bialu bolangua howa ngi nalalimu.\x + \xo 23.19 \xt Har 22.25, LBM 25.36-37, Man 15.7-11\x* \v 20 Wali agali maru tara karu baba dano harimiyagua nde bolangua howa ngi lolene karulape. Tí damene karuhondo ngi lolene nawiore. Tí dindi gahenge Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabehanda ngulebiragoria pu kamigola ibugua tí mo bayale helonaga tígua mana uruni baya hangu taluwa bialu haabo halimu. \p \v 21 Tígua Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabehondo ogoale mbira buleore lalu bi lowirimiyagua nde lowirimidago abaleore bulene nga. Anduane Homogo ibugua bi lowinigo embeda nahaga kagome tígua bule lalu lowirimigo embeda harimiyagua nde ibunaga deni tígua biako hene wulebira.\x + \xo 23.21 \xt Dag 30.1-16, Md 5.33\x* \v 22 Tígua Anduane Homogohondo ogoale mbira bule lalu lowulene hame nalarimiyagua ogoni ko ndo karulapedagoni. \v 23 Anigo bi uruni tíni hameme bule lalu lowiniyagua nde abale bule larigo bulene nga. \p \v 24 Tí damene kagonaga pu mbira \w gerebi\w* lini daga mabu ngadagua bolangua halu pirimiyagua nde gerebi lini dedago tíni hameme nolenedagua do nalu pilimu. Anigo tíni nuha do hanalu polenaga nado hanalimu. \v 25 Tí damenenaga widi mabuha bolangua halu pialu howa widi lini dedaru gime daramigo do nalimu. Anigo widi gandu lagane ayu tibu garayabi ngago yalu puwa gandu lolene nawi, lalu Mosesehanda lene. \c 24 \s1 Wali berene wahalu pu lalu mende dabu bulene mana ogo \p \v 1 Mosesehanda mana maru latago halu lalu, Agalime wali mbira dabu bu howa mani wali biagome mana lehe bialu kago hondowa agalinime ibu one handabe manga howa wahalu pu lolene manda biyagua nde agali ogoni ibugua beba mbirani gilibu mialu wali ogoni ibu one ndo lalu tagira pu laga.\x + \xo 24.1 \xt Md 5.31, 19.7, Mg 10.4\x* \v 2 Ani pu laragola wali ibu agali mende pu biruwa \v 3 agali mende ogoni ibuguabi mangabago waharo lalu beba ogonidagua dege gilibu mialu wahalu pu layaguabi wali biago ibu agali mende andaga wahalu polebira. Agali mende piyago o biago homayagua nde \v 4 ala agalini biago ibuni wali haru dai bialu dabu bulene henge nawi. Ala agalini biagome wali ogoni ibunaga deni koore bedagoni manda bialu lone haru dai bulene nawiore. Ala agalini biagome wali ogoni lone haru dai bialu dabu biyagua Anduane Homogohanda mana ogonidagua birago turu naheore holebira. Anigo ai tígua dindi bayale Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibugua ngule kagoria anda pu howa mana koorene ko urunidagua nabilimu, lene. \s1 Mana maru lo ngago ogo \p \v 5 Mosesehanda laabo halu lalu, Agali mbira ibu wali wene áyu dege dabu bu hayagua ogoni ibu ami wai bulenebi gabumanenaga biabe timbuni maru ngaru bilobi nahelabehe. Ibu wahalu ibuni andagaha mali mbira agima ibu onela bu miniru mo palia haga bialu helo helalimu. \p \v 6 Mbiralime tí baba dano mbira ho kagola ai ibugua mani dano hongoliya lowa manane mbirale mbira ala ngiaha lowa mo yarimiyagua nde ibunaga widi dambiaga ege to̱le̱ ngago namo yalimu. Widi dambiaga ege to̱le̱ biago tí mo yalu pirimiyagua ibunaga tomo manda manda bulene mbira nawi howa ibubi ibu one waneiginirubi garibilo holebirago namo yalimu. \p \v 7 Mbiralime ibuni damene Isaraele karu aria mbirago minu yania howa ibunaga garabaya biabe ale bialu haga helo helayaguabi nde ibugua agali mendenaga garabaya biabe ale bialu haga helonaga muni taguiyaguabi agali mana ko ogonidagua birago homelo bo wahalimu. Anidagua beramigola mana ko bulene ogonibi tí daluha mani nawilonaga ani bilimu.\x + \xo 24.7 \xt Har 21.16\x* \p \v 8 Tínaga tinginini dere ko tara tara ngaru biyagua nde \w Libai\w* hameigini aria \w loma\w* binigo mo miaga karu tigua bidaba laradagua bialu halimu. Mana ogodagua bilimu lalu i̱na tihondo lamirudaruni baya hangu taluwa bialu halimu.\x + \xo 24.8 \xt LBM 13.1–14.54\x* \v 9 Bamba Iyibi dindi yu wahalu tagira ibirimingi Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibugua wali Miriamahondo biyago mitangi budai bilimu.\x + \xo 24.9 \xt Dag 12.10\x* \p \v 10 Tínaga damene baba mbirale dano harimiru andaga puwa dano hongole lalu manane ogo ala ngialuha lowa tínime danoali andaga mbirale mo anda napilimu.\x + \xo 24.10 \xt Har 22.26-27\x* \v 11 Ibuni handalu yalu ibuwa ngilo tagirani hondo halimu. \v 12 Agali danoali ogoni ibu yagibano howa ibuninaga aga tongo biaga mbiraore ngago mani dano hongoleore lalu manane ogoni ala ngialu hayagua ibunaga aga ogoni horo mende yu ho bolangua nahelalimu. \v 13 Mbiraga ibuni tongobu palelo alendo ni paliragola abale yalu daibu milimu. Anidagua beramigola agali danoali biago ibugua í̠hondo ka̱i̱ laragome Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibugua tí mana bayale beremigo hondowa tíhondo turu holebirago ani bilimu. \fig Agali danoali ibu yagibano howa aga mbiraore ibuni tongobu palelo alendo yalu daibu milimu.|src="LEAR 09.tif" size="1" ref="(24.12-13)" \fig* \p \v 14 Tínaga biabe biahaga karuni mbirale mbira nawi yagibano kago mo hondo nahalimu. Uruni Isaraelealiyaguabi dindi tarali tínaga tano ogoniha íbu hene heaguabi tihondo kagua nabilimu.\x + \xo 24.14 \xt LBM 19.13\x* \v 15 Biabe biahaga uruni tigua tínaga biabe horo mbira bia hayagonaga yolo karulape alendo ni napale howa milimu. Biabe biahaga ibu muni nawiore howa í̠na mibelo maliaho holebira. Tígua muni namirimiyagua nde uruni tigua Anduane Homogohondo ogodagua biya lalu dugu biragola Anduane Homogonaga deni tíha ko timbuni ngelo holeberemi. \p \v 16 Mbiralime ko biyagua ogoni pani ibu aba ai̱yalaha mo baede halu aba ai̱yala bolene nawi. Mana ogonidagua dege aba ai̱yalame ko biyagua waneiginiha mo baede halu pani waneigini bo waholene nawi. Ko biyago kago ibuniore bo wahalimu.\x + \xo 24.16 \xt 2 Kin 14.6, 2 Bit 25.4, Ese 18.20\x* \p \v 17 Mbirali dindi mendeha howa íbu hene karunagabi waneigini aba ai̱ya homene hono wahene karunagabi mbirale mbira tinaga giha yu karu gingila mule manda nabilimu. Wali dalo agalini homene bedaru tí baba dano mbira heneyagua dano ogoni mani hongole lalu manane tinaga aga biaga ngaru ngi lowa namo yalimu.\x + \xo 24.17 \xt Har 23.9, LBM 19.33-34, Man 27.19\x* \v 18 Tínibi nde Iyibi dindiha garabaya biabe ale bialu hemiria Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibunime tí golope halu haru tagira ibiyago manda bilimu. Anigo áyu tí ko ogonibiore bulemini lalu i̱na mana ogoni tíhondo langero. \p \v 19-21 Tígua widi mabu ngamiruha widi gandu lalu howa maru ibira hararu lone ilu dai nabilimu. Ira olibe linibi pu mbira mini \w gerebi\w* linibi boga bidagola halu mbira pigane bogabi dedaru do yu pialu halu mende lone boga nabiyane delo waharimigo do dai nabilimu. Widi gandulo mogo bialu kamiria ibira hararubi ira olibe gerebiru lini delo helarimirubi uruni bibahende wali agali dindi taraha howa íbu hene karubi waneigini aba ai̱yala homalu hono wahene biru ngarubi wali dalo agalini homene bedarubi ti mo nelo wahalimu. Anidagua birimiyagua Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibugua tí biamogo bialu tígua bibahende beremigo damene bayale dege holebira.\x + \xo 24.19-21 \xt LBM 19.9-10, 23.22\x* \v 22 Tínibi Iyibi dindini abale ko darabi urunibi dege howa garabaya biabe ale bialu harimigo embeda holigonaga i̱na mana ogoni bialu halimulo langero. \c 25 \p \v 1 Mbirungi Isaraeleali kirali godime libunaga genda mo tiga bilo godi lole pialu kabiria godi dabaga karume daba handalu karia mendealigo ko biya larago mendealigoha ko nawidane hondolebira. \v 2 Ani buwa godi hale haga kagome ko biya larago ibu tibume badaba lalu layagua agali ko biyago ibu dagiani handa dindi ho pale lowa ko biyadagonaga karulape tibume badaba lolene nga. \v 3 Tigua tibume pira maria (40) hangu bolene nga. Wali agali maru bu karunaga deni taga holigo bo bolangua halu nabalimu.\x + \xo 25.3 \xt 2 Ko 11.24\x* \p \v 4 Widi gandulo winirunaga lini hondo ibira ibira bilo nogo bulumaga geme hengedama pelo haru howa bulumaganaga ne hangane hubua bulene nawi.\x + \xo 25.4 \xt 1 Ko 9.9, 1 Ti 5.18\x* \s1 Agali homeneru one bedago baya hangu handayaho holene ngago ogo \p \v 5 Mosesehanda laabo halu lalu, Libu hamenela dindi mbiraoreha mandagi kabiria mendeali ibu igini mbira nahe kaore ogoni ibu homayagua ibu one dalo bedago ibu agali mende tanabi karu polene nawi. Homayadago ibu hameneme dabu bulene nga.\x + \xo 25.5 \xt Md 22.24, Mg 12.19, Lg 20.28\x* \v 6 Ani dabu bu kagola wali dalo biago ibugua igiri mbira taba hanayagua nde igiri ogoni agali homayagonaga iginida lolebira. Anidagua biragome ina Isaraele hameigini kamaru aria mbirago ereba nahelo ani bilimu. \v 7 Ai agali homaragonaga hameneoreme ibu hamene one dalo bedago ibuni dabu bulene manga hayagua nde wali dalo ogoni ibu godi hamani agali haguane karu karia polene nga. Ani puwa wali biagome lalu, I̱ kianeme mana lowini ngadagua talia nabi ibu hamene homayago ina Isaraele hameigini kama aria ereba nahelonaga i̱na igiri mbira taba hana holiya biraba nalaya, lolene nga.\x + \xo 25.7 \xt Lud 4.7-8\x* \v 8 Anidagua laragola agali haguane tanoha godi hale hagadarume homene hameneme one wali manga hagadago ibabe lowa ibuni heba bi lo tiga bulene nga. Tigua handalu karia wali dalo ogoni dabu bulene hame nale dege heagua \v 9 wali dalo biago ibuni agali haguane biaru tanoni bu kagoria tagira ibuwa ibu kianenaga ge su mende golalu ibunaga denguiha hamiaga tolo bahalu howa ogodagua lolebira. Mbirali ibu hamene henegoria ho aribia halu dewa palia dame bilo hame nalaga kagohondo mana ogonidagua biaga nga, lolebira. \v 10 Mani howa Isaraele wali agali maru karu bibahendeme agali ogoni ibu waneigini karu hondowa lalu ti ge su golene waneigini ka lene holebira, lalu lene. \s1 Mana maru wia dege bidago ogo \p \v 11 Mosese ibugua laabo halu lalu, Agali kirali gungu bialu kabiria agali mendego ibu oneme ibu agalini pele mialu mendegonaga pindu minu duguayagua \v 12 wali ogoni biyadago tígua dara holene nawi. Ibunaga gi ogoni pugu waholene nga. \p \v 13-14 Wali agali marume tinaga mbirale mbira ngaru muni mule yalu ibiragola tígua genda magi handalu ke̱ howa mo hondo nahalimu.\x + \xo 25.13-14 \xt LBM 19.35-36\x* \v 15 Tí mana tigabi hangu bulene ngadagua bialu harimiyagua nde dindi mbira Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibugua tí ngulebero lo wiyagoria pu howa luore halu hodagua holeberemi. \v 16 Ai Anduane Homogo ibugua mbirale ke̱ haga ogoni alego turu nahe handabe manga haga ka. \s1 Amalege hameigini karu bo wahai halimu lenego ogo \p \v 17 Mosese ibugua laabo halu lalu, Tí Iyibi dindi yu wahalu tagira ibalu ibirimingi Amalegeali hearume tíhondo mana lehe biyaru manda bilimu.\x + \xo 25.17 \xt Har 17.8-14, 1 Sml 15.2-9\x* \v 18 Ogoningi tigua Ngode Datagaliwabehondo gi nahe howa tí ha̱lalu gehi bialu hongo nahe hemingi erembiraha talima ibalu tí baba wai biyagoni. Ani buwa maru hongo nahe wene mani ibalu hearuni bo wahai hayagoni. \v 19 Anidagua biyagonaga mani tínaga dindi Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibugua ngulebero layagoria pu howa tano uruni wai paberume hagirabu yaanda hai ho ngelalimu. Ani ngelai howa tínaga waitigi kaware bu karume gialanda halu ibuwa babe nahe howa tígua Amalegeali uruni bibahendeore bo wahai halimu. Bo wahai haramigola mani holebirarume Amalegeali abogo ogoria hene lalu bi te nalelo ani bilimu. I̱na bi o larogo embedaore nahe aniore bilimu, lalu Mosesehanda lene. \c 26 \s1 Mabuha tomo pigane boga biraru lomabu mulene nga, lenego ogo \p \v 1 Mosesehanda laabo halu lalu, Mani Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibugua dindi ngulebero lalu lowini biagoria pu howa \v 2 tígua dindi ogoha tomo pigane hengene beremiru aria nu mbira dege dege bu hanalimu. Ani honowa Anduane Homogo mitangi bialu lotu lole dindi mbira ibunime dabo wiyagoha hanalu pilimu.\x + \xo 26.2 \xt Har 23.19\x* \v 3 Hanalu puwa mbirali \w loma\w* binigo mo miaga ogoniha kagohondo tí hangu hangume mialu howa lalu, Anduane Homogo i̱naga Ngode Datagaliwabe ibugua bulebero lalu bi lowinigo heneneore layada laro. Ibugua bamba inanaga mamaliruhondo laminidagua bialu i̱ dindi ngule lene biagoha haru íbu helayadane manda bidogoni, lalu loleberemi. \p \v 4 Ani laramigola loma binigo mo miaga kagome tomoru nuha bu hono kamigo yamuwa Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibunaga lomabu delaga dabu kaware kagoria mo pagaho ngelolebira. \v 5 Ani biragola tígua nde Anduane Homogonaga wanakuini howa bi ogodagua lalimu, I̱naga mamali ibu Aramiali pu howa dindi yu wahalu ibaga ibaga bialu haabo haga hene. Ani haabo haga henego mani ibugua ibu hameiginiru haru halu Iyibi dindiha hama pene. Pigane Iyibi dindi pialu howa ti daga emene hangu penego mani howa ti dewaore halu hodame buwa hongoheore hene. \v 6 Ani pu heagola Iyibi dindi agali haguane hearume ina mo ko halu iname tinaga garabaya biabe ale bialu holoma̱ya helaya. \v 7 Ani bialu howa iname Anduane Homogo ina mamalirunaga Ngode Datagaliwabe ibugua ina pele ngilo olarima. Iname ani olarimagola ibugua hale howa ina biabe ndelaheore bialu genda tandagabi yu hemaria de hendene. \v 8 Ani hondowa ibugua ina Iyibi dindiha howa haru tagira polenaga biabe timbuni hongoheore bigi biya. Ibugua agalime nabiaganebi nahendene alebi tara tara dewaore bialu ko tandagabi tara tara Iyibi wali agali hearuha ibilaga biya. \v 9 Ani buwa ibugua ina haru ibalu dindi bayale benebere ogoha holoma̱ya ngiyagoni. \v 10 Anigo Anduane Homogo ibugua urunidagua biyagonaga i̱na tomo pigane dindi ibunime ngiyagoria hangarugo bu yalu eberogoni, lalimu. \p Bi ani lai howa tígua tomo bu hanarimiruni Anduane Homogonaga wanakuihayagi ngelowa dindi ogoriani ibu mitangi bialu lotu lalu halimu. \v 11 Ani bialu tígua Anduane Homogohanda tíhondobi tí waneiginiruhondobi mbirale bibahende bayale damene ngiyarunaga ka̱i̱ lalimu. Ani lalu howa \w Libai\w* hameiginirubi wali agali dindi taraha howa ibini kamirubi tí heba turu hamaga halimu. \p \v 12 Ani bialu mali tebira haga biragola bibahendengi tí mabuha tomo hengedamiru pi halu tale bilimu. Tale buwa \w pini\w* damenego bibahende Libai hameigini karubi wali agali dindi tara howa tí baba íbu hene karubi waneigini aba ai̱ya homene hono wahene karubi wali dalo agalini homene bedarubi talebu migi bilimu. Tígua ogonidagua bialu harimiyagua wali agali uruni ti tomo nalu holene karulape wulebira. Tígua biabe urunidagua biai howa\x + \xo 26.12 \xt Man 14.28-29\x* \v 13 Anduane Homogohondo bi ogodagua lalimu. Mbirale i̱na í̠hondo nguliya hame lariruni bibahende tale biai haru. Ai i̱ andagaha mbirale yu wahene mbira nawiore kogoni. Libai hameigini karuhondobi wali agali dindi tara taraha howa ina baba íbu hene karubi waneigini ai̱ya aba homene hono wahene karubi wali dalo agalini homene bedarubi ti bibahendehondo tale bialu miai haru. Ai í̠na bi larigo hale halu i̱naga mbirale winiru pi halu tale biai harudagoni. Í̠na i̱hondo bibe lariruni aria i̱na mbira embedahabi mo wahalu waho habi mbira nabiore. \v 14 Homa dugu andaha dugu bialu howa í̠naga tomo uruni aria mbira nane haru. I̱ni ko dodohe hewangi tomo uruni aria mbira i̱ andaga howa mo yalu tagira nape. Maru mo yalu puwa homene dinini hearuhondo lomabu nami. Ai i̱naga Anduane Homogo-o í̠na tomo uruni tale bialu pi halu mulene ogodagua mibe lalu langirigodagua i̱na biaiore harugoni. \v 15 Ai í̠ni dalu dahuliya andaga baya taraore ngegoria howa ina Isaraele wali agali kamaruha de handadali howa handalu ina mo bayale habe. Ani bialu inanaga dindi bayale benebere ogoni í̠nime bamba inanaga mamaliruhondo ngule lalu lowiridagua inahondo ngirigobi mo bayale bia habe, lalimu, lalu Mosesehanda lene. \s1 Isaraele ti Anduane Homogonaga wali agaliore henego ogo \p \v 16 Mosesehanda la dege bialu lalu, Áyu ogoni Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibugua lalu, I̱naga bi manaore baya hangu talialu halimu, laya. Ani layadagua tígua bi mana uruni gubaliniore ho howa mitangi biaabo halu bialu halimu. \v 17 Áyu Anduane Homogo ibu tínaga Ngode Datagaliwabe kago larimigoni. Iname ibunaga bi mana hale howa bibahende bilimu layaru talialu biai holeberemaore lalu bi lo wirimigoni. \v 18 Ani larimigome áyu Anduane Homogohanda tí ibunaga wali agaliore halimulo yamulebero lalu abale bi lowinigo tagira pelo tí yamiyagoni. Ai ibunaga mana ngaru bibahendeore talialu biai halimu laya.\x + \xo 26.18 \xt Har 19.5, Man 4.20, 7.6, 14.2, Ta 2.14, 1 Pi 2.9\x* \v 19 Ani lowa ibugua hameigini tara tara dindi tarani helo wabiniru emene dege lowa tí dewaore halimulo mo dewa holebira. Ani heledagola tígua mana bayale tigabi bialu kamiru hondowa wali agali maru bu karume turu halu Anduane Homogonaga mini yaraga helonaga mo manda bia holeberemi. Ani bialu tíni nde abale bulebero lalu lo wiyadagua heneneore Anduane Homogo ibuninaga dameneore tí holeberemi, lalu Mosesehanda lene. \c 27 \s1 Ngode Datagaliwabenaga bi mana ege to̱le̱ni gilibu wulene nga lenego ogo \p \v 1 Mosese ibugua agali haguane hearu heba howa Isaraele wali agalihondo lamialu lalu, Bi mana áyu i̱na tíhondo langerogo baya hangu talialu bialu halimu. \v 2 Tí Iba Yodana domalu dindi Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabehanda ngiragohayagi ubaede halu pu howa horo ogoningi dege tígua ege to̱le̱ timbuni ngaru duguwa timeni wabu dambi halimu.\x + \xo 27.2 \xt Yos 8.30-32\x* \v 3 Ani buwa bi mana áyu langeroruni bibahende ege to̱le̱ ogoriani gilibu wiai halimu. Anduane Homogo ina mamalirunaga Ngode Datagaliwabehanda dindi bayale benebere ogoni inahondo nguleore lalu bi lowinigoria anda pu howa \v 4 Iba Yodana doma edeyagi ege to̱le̱ uruni Hari Ebala kagoriani hangalimu. Ani hongowa áyu bilimu lalu langerodagua timenime wabu dambi halimu. \v 5 Ani buwa lomabu delaga dabu mbira wabu helole tígua ege to̱le̱ maru duguwa ege to̱le̱ uruni mbirale aeaneme wabini ngagome bo tiga nabi duguarimigo ogonibioreme dabu wabu helalimu.\x + \xo 27.5 \xt Har 20.25\x* \v 6 Ani bulene ngago irane Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabenaga lomabu delaga dabu bialu ege to̱le̱ poda nabini ngarume wabulene nga. Ani wabu helowa dabu ogoriani dege loma irani dai helonaga delalimu. \v 7 \w Anduane\w* Homogola ho gimbu bulene lomarubi bu delaga bialu halimu. Ani bialu nogo loma bo delaramigonaga mbiriniru nalu howa Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabenaga deni turu timbuni ho halimu. \v 8 Ani bialu ege to̱le̱ timenime wabu dambi howa hangarimigoria Ngode Datagaliwabenaga bi mana baya hangu wále wali agalime handabehe gilibu wiai halimu, lene. \p \v 9 Ani lowa Mosese ibu \w Libai\w* hameigini \w loma\w* binigo mo miaga bu hearu heba mandagi howa ibugua Isaraele wali agali hearu lamialu lalu, Isaraele wali agaliru-o i̱na bi ogo tí langerogo bayuwa hale hai halimu. Áyu ogoni tí bibahende Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabenaga wali agaliore ho kamigoni. \v 10 Anigo tígua ibunaga bi mana i̱na áyu latagi harogo bayuwa hale howa talialu bialu halimu, lene. \s1 Wali agali Anduane Homogonaga bi mana ngago mo wahararu tiha mo ko holene wulebira lenego ogo \p \v 11 Mosesehanda Isaraele wali agalihondo bi lone lamialu lalu, \v 12 Mani tí Iba Yodana domaede halu pu howa Anduane Homogohanda tí mo bayale helonaga bi larago mo yule lowa wali agali tíni hameigini aria karu Hari Gerisimi kagoria irigiho halimu. Hameigini uruni Simionobi Libaibi Yudabi Isagabi Yosebebi Beniyaminibi uruni aria tí pu halimu.\x + \xo 27.12 \xt Man 11.29, Yos 8.33-35\x* \v 13 Ani bialu Anduane Homogohanda mo ko holenaga bi larago hale holene harangi wali agali hameigini maru karu Hari Ebala kagoha irigi holene nga. Hameigini Lubenebi Gadabi Asebi Sebulunubi Danabi Nabadalibi uruni aria tí pu halimu. \v 14 Ani pu kagola Libai hameigini karume bi hongo howa latagi halu lolene ngago ogo. \p \v 15 Tigua lalu, Mbirale dama mitangi bialu bi pupu wulenaga ege to̱le̱mebi iramebi aeanemebi wabu ngago hondowa Anduane Homogo ibugua mana ogoni hame naleore kagoni. Anigo mbiralime uruni alehondo ohowa bi pupu wialu heagua nde Ngode Datagaliwabenaga mo ko holene ogoni ibuha wulebira, lolebira.\x + \xo 27.15 \xt Har 20.4, 34.17, LBM 19.4, 26.1, Man 4.15-18, 5.8\x* \p Ani laragola wali agali bibahendeme ladai bialu lalu, Heneneore Ngode Datagaliwabehanda aniore bilo, lolebira. \p \v 16 Mbiralime ibu aba ai̱yalanaga mini mo ko halu mege bialu heagua nde Ngode Datagaliwabenaga mo ko holene ogoni ibuha wulebira, lolebira.\x + \xo 27.16 \xt Har 20.12, Man 5.16\x* \p Ani laragola wali agali bibahendeme ladai bialu lalu, Heneneore Ngode Datagaliwabehanda aniore bilo, lolebira. \p \v 17 Agali mbirame dindi tu ege to̱le̱me winigo dugu yaamu howa dindi ibu hayagua nde Ngode Datagaliwabenaga mo ko holene ogoni ibuha wulebira, lolebira.\x + \xo 27.17 \xt Man 19.14\x* \p Ani laragola wali agali bibahendeme ladai bialu lalu, Heneneore Ngode Datagaliwabehanda aniore bilo, lolebira. \p \v 18 Mbiralime wali agali de kohe mbira pialu karia hariga piagagoha ndo mendeha pu tara helo mo hondo hayagua nde Ngode Datagaliwabenaga mo ko holene ogoni ibuha wulebira, lolebira.\x + \xo 27.18 \xt LBM 19.14\x* \p Ani laragola wali agali bibahendeme ladai bialu lalu, Heneneore Ngode Datagaliwabehanda aniore bilo, lolebira. \p \v 19 Mbiralime wali agali dindi taraha howa íbu hene karuhondobi waneigini ai̱ya abala homene karuhondobi agalini homene wali dalo bedaruhondobi biamogo bulene ngadagua nabi tihondo mana ko ngago bialu heagua nde Ngode Datagaliwabenaga mo ko holene ogoni ibuha wulebira, lolebira.\x + \xo 27.19 \xt Har 22.21, 23.9, LBM 19.33-34, Man 24.17-18\x* \p Ani laragola wali agali bibahendeme ladai bialu lalu, Heneneore Ngode Datagaliwabehanda aniore bilo, lolebira. \p \v 20 Mbiralime ibu aba one kayu biyagua ibu aba mo tagaore hayagonaga nde Ngode Datagaliwabenaga mo ko holene ogoni ibuha wulebira, lolebira.\x + \xo 27.20 \xt LBM 18.8, 20.11, Man 22.30\x* \p Ani laragola wali agali bibahendeme ladai bialu lalu, Heneneore Ngode Datagaliwabehanda aniore bilo, lolebira. \p \v 21 Mbiralime wali agalila hagadagua nogo biangoru kayu biyagua nde Ngode Datagaliwabenaga mo ko holene ogoni ibuha wulebira, lolebira.\x + \xo 27.21 \xt Har 22.19, LBM 18.23, 20.15\x* \p Ani laragola wali agali bibahendeme ladai bialu lalu, Heneneore Ngode Datagaliwabehanda aniore bilo, lolebira. \p \v 22 Mbiralime ibu mbalinila kayu biyagua nde Ngode Datagaliwabenaga mo ko holene ogoni ibuha wulebira, lolebira.\x + \xo 27.22 \xt LBM 18.9, 20.17\x* \p Ani laragola wali agali bibahendeme ladai bialu lalu, Heneneore Ngode Datagaliwabehanda aniore bilo, lolebira. \p \v 23 Agali mbirame ibu imane bedago kayu biyagua nde Ngode Datagaliwabenaga mo ko holene ogoni ibuha wulebira, lolebira.\x + \xo 27.23 \xt LBM 18.17, 20.14\x* \p Ani laragola wali agali bibahendeme ladai bialu lalu, Heneneore Ngode Datagaliwabehanda aniore bilo, lolebira. \p \v 24 Mbiralime ohowa wali agali mende kago homelo bo wahayagua nde Ngode Datagaliwabenaga mo ko holene ogoni ibuha wulebira, lolebira. \p Ani laragola wali agali bibahendeme ladai bialu lalu, Heneneore Ngode Datagaliwabehanda aniore bilo, lolebira. \p \v 25 Mbiralime wali agali ko mbira nabi kago homelo bo waholenaga ndelalu muni hana hayagua Ngode Datagaliwabenaga mo ko holene ogoni ibuha wulebira, lolebira. \p Ani laragola wali agali bibahendeme ladai bialu lalu, Heneneore Ngode Datagaliwabehanda aniore bilo, lolebira. \p \v 26 Wali agali mbirame Ngode Datagaliwabe kagonaga bi mana lo ngago mo wahayagua nde Ngode Datagaliwabenaga mo ko holene ogoni ibuha wulebira, lolebira.\x + \xo 27.26 \xt Ga 3.10\x* \p Ani laragola wali agali bibahendeme ladai bialu lalu, Heneneore Ngode Datagaliwabehanda aniore bilo, lolebira. \p Ani lolene nga lalu Mosese ibugua Isaraele wali agalihondo lamini. \c 28 \s1 Anduane Homogohanda wali agali ibunaga bi mana talialu biaga karuhondo bayale bulebira lenego ogo \r (Loma Binigo 26.3-13, Mana Loyane 7.12-24) \p \v 1 Mosesehanda laabo halu lalu, Tígua Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe kagonaga bi mana i̱na tíhondo áyu o langerogo talialu bialu harimiyagua nde ibugua tí mini leneore mbira helalu wali agali dindi tara tarani bu karu bibahende bolangua hai hene halimulo helolebira.\x + \xo 28.1 \xt Man 11.13-17\x* \v 2 Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe kagonaga bi mana lo ngago hale howa bialu haabo harimiyagua nde ibugua tíhondo bayale holene ngulebirago urubi nga. \p \v 3 Anduane Homogohanda tínaga tanobi mabu ngamirubi mo bayale hai holebira. \p \v 4 Anduane Homogohanda waneigini dewaore tíhondo ngialu tínaga mabuha tomo dewabi mo anda halu nogo bulumaga sibiru dewaore ngialu bulebira. \p \v 5 Anduane Homogohanda tínaga widi mabu ngamirubi mo bayale halu tomo nolene ale widi urunime balawa hiraramilirubi mo bayale hai holebira. \p \v 6 Anduane Homogohanda tínaga biabe beramigo damene bibahende bayale helo mo bayale hai holebira. \p \v 7 Anduane Homogo ibugua tínaga waitigiru baba wai beramingi tí wayali halimulo biamogo bulebira. Waitigiru tigua wai bule hariga mbiraoreha ibulebiragoyu ti ibida pole hariga dewa ngaruha pugupugu bulebira. \p \v 8 Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabehanda tínaga biabe bialu kamigo damene bibahende mo bayale hai halu tínaga mabuha widi hengedamigobi bibahende bayale mo anda hai halu tomo bu wiaga anda bu heledemigoha wu to̱latagi hai holebira. Ani bialu dindi gahenge ngulebiragoha pu kamigola ibugua tí biamogo biaabo holebira. \p \v 9 Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabehanda bi larago hale halu ibugua bilimu lalu langiyago tígua bialu harimiyagua nde ibugua, Tí i̱naga wali agaliore helolebero, lalu bamba lo wiyadagua helolebira. \v 10 Ani heledagola wali agali dindi tara tara ngaruha bu karume de hondowa Anduane Homogo ibunime tí ibunaga wali agali helo dabo helenedalo manda buwa tíhondo gi holebira. \v 11 Ani biragola Anduane Homogohanda dindi bamba inanaga mamaliruhondo ngulebero lo wiyadagua tíhondo ngiragola tí dindi ogoniha pu kamigola ibugua waneiginibi nogo bulumagarubi dewaore ngialu mabuha tomobi mo dewa holebira. \v 12 Anduane Homogo ibuni iba dalu ibilaga anduaneore kagome iba dalu ibilolene horo ngangiore ibilaga bulebira. Ani bialu tígua biabe bialu holeberemigo mo bayale hai helolebira. Anidagua biragola tínaga mbirale ngamiru wali agali tara bu karume dano helo muleberemigoyu mbirale tinaga ngago tígua dano naholeberemi. \v 13 Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibugua wali agali maru dindi tarali karume tí haru helo ndo tígua dindi tarali karu haru haga haguane halimulo dabo helolebira. Anduane Homogonaga bi mana áyu o langerogo talialu bialu harimiyagua nde tíha mbirale mbira tubagi nahe howa mbirale bu payapayabu ngelo hai holeberemi. \v 14 Anigo tígua ibunaga bi mana ngago mo wahalu pu nabi baya hangu talialu biai halimu. Tígua mbirale dama mitangi bialu gime wabini ngaruhondo bi pupu nawilimu. Uruni nabilimuore, lene. \s1 Anduane Homogonaga mana puguagago tiha ko anda ibulebirago ogo \r (Loma Binigo 26.14-46) \p \v 15 Mosesehanda laabo halu lalu, Tígua Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabenaga bi lo ngaru i̱na áyu tíhondo o langerogo hale howa talialu biaabo naharimiyagua nde mo ko holene tíha anda ibulebirago damene áyu langero. \p \v 16 Anduane Homogohanda tínaga tano ngamiru mo ko halu tí mabuha tomo hengedemirubi bibahende mo ko hai holebira. \p \v 17 Anduane Homogohanda tínaga widi mabu ngamirubi tomo nolene ale widi urunime balawa hiraramilirubi bibahende mo ko hai holebira. \p \v 18 Anduane Homogohanda tí mo ko halu waneigini mbiraore hangu ngigi bulebira. Tínaga mabu ngamiru ko hai halu tomo dewa anda naholebira. Nogo sibi bulumagaru ko halu dewa naholebira. \p \v 19 Anduane Homogohanda tígua mbirale bibahende beremiru damene mo ko hai holebira. \p \v 20 Tígua Anduane Homogohondo erembira mialu mana ko ngaru bialu harimiyagua nde ibugua tíha ko tara tara ibilaga bulebira. Ibugua tí mo luluya halu tígua beremigo damene bibahende mo libilaba lalu mo ko helolebira. Ani biragome tí mo koore hai holebira. \v 21 Dindi ibugua ngini áyu pole kamigoria pu kamigola warago ko tara tara ngaru tíha ibilaga bialu tí bo biba haiore holebira. \v 22 Ani bialu Anduane Homogohanda tí warago ko tara tara wai haga ngagome abale tínaga tinginini tohatagi helalu poboyogo bilalu bulebira. Ani buwa ibugua ni dedago mo poboyogo timbuniore bilalu puyabu poboyogobi timbuni ibilalu mabuha tomo hengedemiru bibahende gabu hai holebira. Mbirale mo ko holene uruni tí baba haho ngamine dege tí bibahende homai holeberemi. \p \v 23 Tínaga dindiha iba dalu naibi ngane dege dindi ngago giambe halu hongohe polabe nahe to̱le̱ ale wulebira. \v 24 Anduane Homogohanda iba dalu ibilagadagua puyabu hongohe ibila aribia holebiragome tí dindiha be abalu heba iba mubi puloyu íbu ngelalu tí bibahende mo ko hai holebira. \p \v 25 Ani bialu Anduane Homogo ibugua waitigi ibilaragome tí bo wahai holebira. Tígua wai bule howa wai hanalu hariga mbiraoreha mandagi puwa mani waitigi hondowa tí ibida pialu hariga dewa ngaruha pugupugu buleberemi. Wali agali dindi bibahendeha karume tí anidagua mo ko harago de hondowa ti mogo timbuni lo holebira. \v 26 Tí homaramigola tínaga tingini ega bodo hariawe bedarumebi nogo biango gabua bu karumebi nalu holebira. Ani nalu kagola talu pelolene mbirali naholebira. \v 27 Ani bialu Anduane Homogohanda Iyibi wali agaliha biyadagua tínaga tinginini moge timbuni bilolebira. Tínaga tinginini dere durubi timbuni tagira ibilaragola duru kilau lalu holeberemi. Anidagua bialu kamigola mo dabi holene hariga mbira ngane handa walia naholeberemi. \v 28 Anduane Homogohanda tínaga miniha mo talola halu tínaga de bo ndibu lalu biragola tí luluyu ibagabu holeberemi. \v 29 Wá kangi tí de handabe nahe howa luluyu ibaga bialu wali agali de koheme hariga taya biagadagua taya bialu howa hariga handa walia naholeberemi. Ani howa tígua mbirale beremiru damene bibahende bayale tigabi bulene ngadagua nabuleberemiore. Waitigi bu karume tí bope haabo halu tínaga mbirale ngamiru mo page bigi biragola tí biamogo bialu mo wulene mbirali naholebira. \p \v 30 Tígua wandari mbira igiri mbirago ibu dabu bilonaga dabo berelarimiyagua agali mende kago ibu dabu bia aribia holebira. Tínaga anda gahenge bia buleberemigoyu tíni anda ogoniha paluha nabuleberemi. Tígua pu mbira lini daga mini \w gerebi\w* hanga hongoleberemigoyu lini do na nabuleberemi. \v 31 Waitigirume ibalu tínaga nogo bulumaga hinidemiru tíni deni bo podalu holebiragoyu ogoninaga mbirini budiniru mbira nanoleberemi. Tínaga nogo dongi helo kamirubi tíni hendedemiore haru polebirago mani haru dai nabuleberami. Nogo sibi hinu kamirubi page haru puwa tínaga waitigiruhondo mulebira. Ani miragola tí biamogo bialu haru dai bulene mbirali naholebira. \v 32 Tíni de handayaho kamiore dege tínaga waneigini bu karu agali dindi tara tara ngaruha karunaga garabaya biabe ale bialu helo minu yalu polebira. Ani minu yalu poragola lone dai birabe hondole lowa tígua horo bibahendengi hariga piyagoha de dege handalu bu wiaabo holeberemi. \p \v 33 Agali maru tí manda nabini dindi tara mbira ngagoha howa ibalu tí mabuha tomo erekuibi hangalu hene hengedemiru ti bu hanalu polebira. Horo bibahendengi anidagua biaabo haragola tí tandaga haabo holeberemi. \v 34 Tíha ko uruni anda ibalu haabo kagola de hondowa tígua tínaga miniha luluyu halu mini naibi ona holeberemi. \v 35 Ani bialu kamigola Anduane Homogohanda tínaga geni dere timbuni bilalu tínaga tingini bibahendeha moge tuguda tagitagi biame heledagola mo dabi holene mbira ngaria handa walia naholeberemiore. \p \v 36 Ani bialu Anduane Homogohanda tíbi tínaga kinibi dindi tara tíguabi tínaga mamalirumebi handa mandabi nabini ngagoha haru halu polebira. Ani haru halu pu heledagola tígua dindi ogoniha howa dama mitangi bialu mbirale iramebi ege to̱le̱mebi wabu wini ngaruhondo bi pupu wialu holeberemi. \v 37 Anduane Homogohanda tí dindi tara taraha bo taliatogo laragola wali agali bu karume mo ko holene taraore tíha ibilarago de hondowa ti mogolo holebira. Ani mogolowa tigua tí mege bialu hondo oba halu holebira. \p \v 38 Tínaga mabuha tomo dewaore hangaramigola pagaya aleme nalu no ereba hai helolebira. Ani biragola tomo emene dege bu nalu holeberemi. \v 39 Pu mbira lini daga mini \w gerebi\w* baya hangu hongowa handayaho ha holeberemigoyu timamu bedarume gerebi irane uruni nai haragola tígua lini uruni dedaria do pingidalu \w waini\w* iba wabialu nalu ha nabuleberemi. \v 40 Dindi ogoniha ira olibe dewa anda haame holebiragoyu lini darangi boga nabidaore abale dogolope haragola tígua olibe lini ibaneme weli wabibe nahe holeberemi. \v 41 Tínaga waneiginiru ha holebiragoyu tíni heba mandagi haabo naholeberemi. Waitigi karume ibalu waneigini uruni ti dindiha garabaya bu yalu piai holebira. \v 42 Tínaga mabuha ira lini dagane ale karubi mabuha tomo andaho karubi pagaya ale dewame naiore holebira. \p \v 43 Wali agali dindi tara taraha howa tínaga dindiha íbu holebiraru ti hongoheore halu tínaga hongo ibira holebira. \v 44 Tinaga muniru dewawi hongohe kagola tígua agali uruninaga mbirale ngaru dano hole mo yuleberemigoyu tigua tí baba dano naholebira. Ani howa tigua tí mo dindiha howa bope halu tí agali uruni andaneha holeberemi. \p \v 45 Genda tandaga uruni tíha ibaabo haragola tí damene lenego bibahende ereba hai helolebira. Anidagua bulubadago irane tígua Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabehanda bi layago mo wahalu ibunaga bi mana tíhondo langiyago bibahende talialu bia nabi mo wahaabo harimigome genda tandaga uruni tíha tagira ibulebira. \v 46 Genda tandaga uruni tíhabi tínaga waneigini aguaneneruhabi wiaabobo bu wiragola Ngode Datagaliwabe ibunime tíhondo keba howa miniha tandaga ho hayada lalu wali agali marume de hondolebira. \v 47 Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibugua tíhondo mbirale bayale damene bibahende ngiai hayagoyu tígua uruni mo yu howa turu halu bu miniha dungulo howa ibunaga biabe bialu ha nabi holeberemi. \v 48 Anigo Anduane Homogohanda waitigi tí dindiha ibilaragola tígua waitigi uruninaga andaneha howa biabe bia halu holeberemi. Ani bialu howa tí tomo garibilo haabo halu iba noaho halubi aga bulene mbira nawiore halubi dabudabu tara tarabi mbira nawiore bibahende burupale dege hai holeberemi. Ani kamigola tínaga waitigirume tí bo hengedape halu bo wahai holebira. \v 49 Ani biragola Anduane Homogohanda hameigini tara mbira tí uruninaga bi hale nahenebi manda nabinibi dindi kaundiaha kago haru halu ibulebira. Uruni tigua abaleore aube tobane ibuwa ega bodo hariaweme ega emene bedago minule yulope hagadagua bialu ibulebira. \v 50 Ani ibuwa tigua tínaga wali agali waneigini galioreyaguabi wali agali waheoreyaguabi dara howa biamogo nabi mo tandaga dege holebira. \v 51 Tínaga nogo bulumaga sibi hinidemirubi bibahende tigua bo nai halu mabuha tomo hengedemirubi widi hengedemirubi waini iba wabu ngemirubi olibe lini weli hambu ngemirubi naiore holebira. Ani nai haragola tíni tomo nolene mbira nawioredagola tomo noa halu homai holeberemi. \v 52 Tínaga dindi Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabehanda ngulebiragoha tano wulebiraru bibahendeha wai bialu bo gialo wahai holebira. Wai pabe hongoheore tíni ha do holenaga ege to̱le̱me bu mabu bidemiru bibahende bo gialapaya biai holebira. \p \v 53 Waitigirume ibalu tínaga tano ngamiruha ho hagirabu yaanda ho kagola tíni tomo nolene nawioredagola tínaga waneigini Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabehanda ngiyaru bo nalu holeberemi. \v 54-55 Horo ogoningi agali mini lene bayale bu karumebi tomo mbirale nolene nawioredagola tininaga waneiginiru balu nolebira. Ani bo nalu howa maru tini hamene karubi ti one bedarubi tini waneigini maru bedarubi mbira nelo podo mia nabulebira. \v 56-57 Ani bialu wali homogo mini lene muni dewawi dagiani berelowa leberani iraho yu ibaga biaga bedaru tiguabi ani dege bulebira. Waitigirume tano ho hagirabu yaandaho kangi wali urunibi bedarume tini waneigini gali taba hanararu horo ogoningi dege bira do howa gali nu heba nalu birulebira. Ani nalu biruwa ti agalini tini gubalini haga kagobi ibu waneigini maru bu karubi ti mbira nelo podo mia nabulebira.\x + \xo 28.56-57 \xt 2 Kin 6.28-29, Dug 4.10\x* \p \v 58 Tígua Ngode Datagaliwabenaga bi mana mbuga ogoha ngago baya hangu talialu bia nabi harimiyaguabi Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabenaga mini timbuni gibi baya buruguleore ngago mitangi bialu mo yaraga naharimiyaguabi nde \v 59 ibugua warago ko taraore ereba naholene mbira tínihabi tínaga waneigini aguanene mani holebiraruhabi ibilolebira. \v 60 Warago ko tara tara tí Iyibi dindini hemiria ibiyane de handarimigobi dege tíha ibilaragola tí dabi naholeberemi. \v 61 Ani bialu warago ko tara tara uruni mini ogoale lalu Ngode Datagaliwabenaga bi mana mbuga ogoha nagilibuwi. Anigo warago ko taraore uruni tíha ibilaragola tí dabi nahe homaiore holeberemi. \v 62 Tí dewaore harini yakundi bu karubi heneyaguabi bibahende homai halu tí aria mbira mbira hangu yu waholebira. Anidagua bulebirago irane tígua Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabenaga bi mana lowini ngago mo waharimigome ani bulebira. \v 63 Bamba piganengi howa Anduane Homogohanda tíore gubalini timbuni ho howa tí dewaore halimulo mo dame bia hole hame timbuni layadagua ibugua tí ereba hai halimulobi bo biba hai hole hame timbuni lolebira. Dindi mbira ibugua ngule layagoria hole anda pu kamigola ibugua tí bo taliatagi holebira. \p \v 64 Anduane Homogohanda tí dindi tara tara ngaruha pu haame halimulo purogo lelolebira. Dindi uruniha pu howa tígua dama mitangi bialu mbirale iramebi ege to̱le̱mebi wabu wini ngaruhondo bi pupu wialu holeberemi. Bamba tínimebi tínaga mamalirumebi mbirale uruni alegohondo bi pupu nawiaga harimi. \v 65 Tí dindi tara uruniha howa bayale holene mbira ngaria handa walia naholeberemi. Dindi tíninaga lenego mbira nawulebiraore. Anduane Homogo ibugua tíha genda yu holenebi mini burugu lolenebi wia haragola ai ina yu waheneore mbira harimadago aginagadabe lo manda bialu holeberemi. \v 66 Horo bibahendengi tíha mo ko holene mbirago anda ibulilono gi ho haabo holeberemi. Mbiraga horombebi tíni homolenenaga dege gi howa mini burugulo haabo holeberemi. \v 67 Mbirale bibahende tí de handaramigo dameneme tí mo gi timbuni haabo holebira. Ani biragola tígua horo abaleore bolangua haga bilo hamelo holeberemi. Ani howa tígua egerebagi howa lalu alendo abale ha loleberemi. Ani bialu alendo howa tígua mbiraga abale ha lalu mbiraga howa gao lelo abaleore hame loleberemi. \v 68 Anduane Homogohanda tíore Iyibi dindi lone dai nabuleberemi la layagoyu ibugua tí lone iba sibini biralu Iyibi dindi daibilolebira mandabu holeberami. Anidagua biragola Iyibi dindiha pu howa tígua waitigi karunaga garabaya biabe ale biahaga hole tíni yolo mbiralime bilo hameledemiria mbiralime tí yolo nabulebira, lalu Mosesehanda lene. \c 29 \s1 Anduane Homogohanda Moaba dindini howa Isaraele wali agali baba habo nalolene bi lowinigo ogo \p \v 1 Anduane Homogohanda Moaba dindini howa Isaraele wali agali baba habo nalolene bi mbira lowialu Mosesehondo laminigo ogo. Anduane Homogohanda habo nalolene bi mende ogoni Hari Sainai heagoria howa lowiyago aria dege latago hene. \p \v 2 Mosesehanda Isaraele wali agali bibahendeore olalu mo mogo buwa tihondo lamialu lalu, Anduane Homogo ibugua Iyibi wali agalinaga kini heagohondobi ibunaga agali haguane hearuhondobi wali agali bu hearuhondobi Iyibi dindiha biyago damene bibahendeore tí de handai harimi. \v 3 Warago ko tara tara ibilayarubi agalime nabiagane ale dewa biyarubi Anduane Homogohanda mbirale timbuni tara tara nahendene ale biyarubi tí de handaiore harimi. \v 4 Anigo Anduane Homogohanda tígua uruni biyarunaga irane mandabu halimulonaga mitangibi handalimulonaga debi bayuwa hale halimulonaga halebi tíhondo nangini kamigoni. \v 5 Anduane Homogohanda ogodagua laya. Mali pira mariani (40) i̱na tí dindi ko ege kelekele iba dalu naibaga wiagoha haru hewangi tínaga agabi ge subi mbirago budabaga nabi bayale karulo haabo halimulo handayaho harugoni ndobe.\x + \xo 29.5 \xt Man 8.2-4\x* \v 6 Dindi ogoniha hemingi tí tomo nolene mberedibi \w waini\w* ibabi iba mbiabi mbira nawi hemigola i̱ni Anduane Homogo tínaga Ngode Datagaliwabeore henedalo manda bilimulo i̱nime tí mbira burupale hemiria baya hangu handayaho harugoni ndobe, laya lene. \p \v 7 Mosesehanda laabo halu lalu, Ina dindi ogoniha anda íbu hemagola Hesebononaga Kini Sihono heagomebi Basana dindinaga Kini Ogabi libugua ibalu ina baba wai biyagoni. Anidagua biyago bilowa iname ti bope halu wayali harima.\x + \xo 29.7 \xt Dag 21.21-35\x* \v 8 Iname tinaga dindi karulalu hameigini Lubenebi Gadabi Manase hameigini halu mende hearubi tí karulo helo tu wa tahaga birimagoni.\x + \xo 29.8 \xt Dag 32.33\x* \v 9 Tígua bialu holeberemigo damene bibahende bayale hai helonaga habo nalolene bi lowirimigo ogoni bibahende taluwa bialu halimu. \p \v 10 Áyu ogoni tí Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabenaga deni kamigoni ndobe. Tí agali haguane kamirubi ami agali haru haga kamirubi agali maru kamirubi \v 11 tínaga one waneigini bu kamirubi wali agali dindi tarali tí heba mandagi íbu howa tínaga ira gabia iba hambu pu biaga karubi tí íbu hai kamigoni. \v 12 Tí bibahende ogoria bu kamirume habo nalolene bi Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabehanda lowirago hale halu mo yule kami. Hale howa habo nalolene bi ogoni talialu hole lalu bi lowuleberemi. \v 13 Anidagua beremigola Anduane Homogohanda tí mo ibunaga wali agaliore helalu tínihondobi tínaga mamali Abarahama Aisaga Yagaba imaruhondobi tínaga Ngode Datagaliwabe i̱niore holebero lalu bi lo winigodagua loyane biragoni. \p \v 14 Anduane Homogohanda habo nalolene bi ogoni ina áyu o kamaru baba hangu bulenaga lowirago ndo. \v 15 Ibugua ina áyu ngoai ho kamarubi mani inanaga waneigini aguanene holobadarubi lamaga halu ina bibahende baba lowiragoni. Ani manda bialu ina bibahendeme aniore bule lalu bi lowimi̱ya. \p \v 16 Tí abale Iyibi dindiha harimingi abi harimadabe mitangi biadai bilimu. Ani bialu hameigini tara taranaga dindi wiagoria ibaga bialu harimingi bigi biyarubi mitangi biadai bilimu. \v 17 Tígua hameigini tara tara uruniha hearume dama mitangi bialu mbirale bi pupu wulenaga ko ngubiore iramebi ege to̱le̱mebi ngolo silibarumebi wabiniru dindi uruniha wiaria de handarimi. \v 18 Tí aria lenegoore agaliyaguabi waliyaguabi onene agalini waneiginiru hebayaguabi hameigini mbirayaguabi áyu o kamiru aria mbirame Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe kago erembira mialu puwa dindi tara wali agalinaga mbirale ko ngubi gime wabini ngagohondo bi pupu wuligo de hondo halimu. Tígua bi áyu hale haramigo mo wahalu puwa mbirale uruni alehondo bi pupu wialu harimiyagua nde mbirale kau biaga alenaga pini kago hangaramigola mani ogoni ibu wialu anda howa wali agali dewaliore mo ko holene wulebira.\x + \xo 29.18 \xt Hi 12.15\x* \v 19 Wali agali marume bi hongohe o larogo hale ho howa mo nagalone halu puwa mitangi bialu i̱na bi uruni hale howa nabi haruyagua nde karulape. Ani berogome nde i̱ bayale dege holebero lo mitangi buligo handalimu. Anigo mbiralime mana ogoni pugualu bi mo wahayagua nde ogonidagua biragome wali agali ko biagabi bayale biagabi bibahendeha mo ko holene anda ibai holene wulebira. \v 20 Mbiralime mana ko urunibi biaga kagonaga ko ngago Anduane Homogohanda domo wa naholebira. Anigo Anduane Homogo ibugua keba timbuni howa ibunaga bu miniha ira hungu ale biragola mbirale mo ko holene damene mbuga ogome ledaru bibahende agali ogoni ibuha ibalu kane dege ibunaga dindini holene wini ngago hamaro birangi waholebira. \v 21 Anduane Homogohanda mbirali ogonidagua biagago ibu minalu Isaraele hameigini bibahendeme de hendelo ibuha tandaga nolene ibunagaore wini ngago nalu kane dege hamaro bilolebira. Anduane Homogo ibugua aniore bule lalu mana lowinigo loyane ogoha lo ngadagua mbirale mo ko holene damene ngarume ibuha íbu wiai holebira. Anduane Homogohanda habo nalolene bi tí baba lowiyago mbiralime mo habo layagua anidaguaore bulebira. \p \v 22 Mani howa tínaga aguanene holobadarumebi wali agali dindi tara taraha howa íbu holebirarumebi Anduane Homogohanda tínaga dindiha genda timbuniore ibilenedane hondolebira. \v 23 Mabu ngemiru bibahende mo ko hai hene wulebira. Tínaga dindi ko kui halu ege to̱le̱ ale ambuabi mini saloba dege ngagoha mabu e hangabe nahe wulebira. Dindi ogoniha datanibi mbira anda habe nahe wulebira. Ani bialu tínaga dindi ogoni mo ko hai hene tano maria Sodomo Gomora Adama Seboimi imaru winigobi wulebira. Tano uruni bamba Anduane Homogohanda ibu miniha keba timbuniore howa mo ko hai hene.\x + \xo 29.23 \xt Pig 19.24-25\x* \v 24 Wali agali dindi bibahende ngaruha bu holebirarume tinihondo hale haga haga bialu lalu, Anduane Homogohanda Isaraele wali agalinaga dindi ogoni irane aginaga mo ko hayadabe. Ibugua irane aginaga tihondo keba timbuni hayadabe, lalu holebira. \v 25 Ani hale haragola tinime dege ladai bialu lalu, O biyadagoni irane Anduane Homogonaga wali agali bu hearu tigua tinaga mamalirunaga Ngode Datagaliwabe ti Iyibi dindiha howa haru tagira pialu dindi ogoha haru ibini biagola habo nalolene bi lowirimigo tinime mo habo lalu piyagola mo ko hene nga, lolebira. \v 26 Isaraele wali agali tigua dama mitangi bialu mbirale gime wabini wiaruhondo bi pupu wialu heneya. Mbirale uruni alehondo tigua abale bi pupu nawiagabi Anduane Homogohanda ogoni alehondo bi pupu nawilimu lalubi laminigo mo wahayagola biniya. \v 27 Ani biyagola Anduane Homogohanda ibunaga wali agalihondo keba timbuniore howa mo ko holene tara tara ibulebira lalu mbuga ogome ledaru tiha tagira ibiyagola ti ani mo ko hai henego ngagoni. \v 28 Ani buwa Anduane Homogohanda keba timbuniore halu wali agali uruni tini daluha howa ho dugualu dindi tara taraha bo purogo lelenego nga. Anidagua binigo áyu ti nde dindi tara uruniha haabo kagoni, lalu ladai bulebira, lene. \p \v 29 Mosesehanda laabo halu lalu, Bi maru inanaga Anduane Homogohanda latagi nahe mo do howa wiaabo helenego áyu nga. Anigo ibunaga bi mana lowinigo latagi hene áyu ngago ogoni inamebi inanaga aguanene mani holebirarumebi talialu bialu holoma̱ya ngiyago mana ogoni taluwa bialu haabo hami̱ya, lene. \c 30 \s1 Anduane Homogoha daibu holenebi bayale holenebi ngago ogo \p \v 1 Mosesehanda laabo halu lalu, Áyu tígua tale bialu poa biragoha talialu pilimulo hariga kira mo walia haragoni. Hariga mbiragoha Anduane Homogo ibugua mo bayale holene wialu hariga mendegoha mo ko holene wulebira. Tígua bialu holene bayale agodabe handalu tínime dabalimu. Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibugua tí hameigini tara tara bu karu baba halimulo pelenego pu kamiria mana bialu harimidagonaga lini tíniha mo ko holene anda ibiragola i̱na bi kira dabolene o langirugoni mitangibu dai buleberemi. \v 2 Ai tíguabi tínaga waneigini aguane mani holebirarumebi mini beregedalu Anduane Homogo ibuni kagoha daibu howa ibugua bilimu layaru bu miniha hongo howa bialu haabo harimiyagua nde \v 3 Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibugua tí dara halu biamogo bulebira. Ibunime tí dindi tara taraha haru pu helayagoria howa lone tíni dindi ala hene wirimigoria haru daibu helolebira. Ani helowa ibugua tínaga mbirale ngamiru mo bayale hai holebira. \v 4 Tí kaundiaore dindi wia maro bidaruha haru pu helaga biniyaguabi Anduane Homogo ibunime tí mandagiore halimulo bibahendeore mo mogo bialu haru dai biai holebira. \v 5 Ani haru dai biragola dindi abale tínaga mamaliru hene biagoria daibu hai holeberemi. Ani daibu kamigola Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibugua tí mo dewaore halu tínaga mbirale yu holeberemirubi tínaga mamalirume yu henegobi ndo bolangua howa dewaore yu holeberemi. \v 6 Ibugua tínibi tí waneigini aguane mani holebirarubi tínaga mini mo beregedalu gahengeore helalu biragola tígua ibunaga bi mana ngaru baya hangu hale halu bialu ibu gubaliniore howa holeberemi. Ani bialu tí dindi ogoriani haabo holeberemi. \v 7 Mo ko holene wulebirago lalu áyu i̱na tíhondo langiruruni Anduane Homogohanda wali agali tínaga waitigi handabe manga haga heneru tí mo ko holene uruni ti karuha pelolebira. \v 8 Anigo i̱na ibunaga bi mana áyu o langerogo tígua baya hangu talialu bialu holeberemi. \v 9 Ani beremigola tígua bialu holeberemiru bibahende Anduane Homogohanda mo bayale hai holebira. Ani mo bayale hai haragola tínaga waneiginiru dewaore halu nogo sibi bulumagarubi dewa dege holebira. Tínaga maburuha tomoru bayale dewaore anda holebira. Anduane Homogohanda mbirale dewaore abale tínaga mamaliru mialu henedagua tíhondobi nde dewaore turu halu ngulebira. \v 10 Anigo tíguaore Anduane Homogonaga bi hale halu bialu bi mana mbuga ogoha gilibu ngaruni baya hangu taluwa biai halu holene nga. Ibuni karia dai bialu tíninaga bu gubalinime minimebi ibunihondo gubalini ho haabo holene nga. \p \v 11 Bi mana áyu langerogo tígua mo yuwa bialu holene gendabi ndo langero. \v 12 Bi mana uruni uyura hari damindiniha wiaruagola ai iname hale howa talialu buluma̱ya mbirali aiwa irigi halu puwa mo yalu dai bulubadabe naloleberemi.\x + \xo 30.12 \xt Lm 10.6-8\x* \v 13 Iba solowara timbuni bedarunaga ange mende amurahayagi wiaruagola ai nde iname bi mana uruni hale howa talialu buluma̱ya aiwa mo yu dai bule polobadabe lalubi nalabeheore kami ndobe. \v 14 Ani nalabeheore kamigoni. Bi mana uruni kaware tíni kamigoria tínaga ne harigaha halu tínaga bu minihabi kagoni. Ani bidago tíni bi mana ogoni manda bu howa latagi habehe kamigo ai tínime talialu bialu haabo halimu. \p \v 15 Ai nde hariga kira holene homolenela ogoni labo tígua dabalimulo i̱na tíhondo mo walia harogo. Tígua hariga mbira nga larogoria pialu harimiyagua nde tí holene bayale handa walia halu bayale haabo holeberemi. Hariga mende larogoria pialu harimiyagua nde tí mo ko halu homolenehayagi holeberemi. \v 16 Áyu i̱na tíore langerogo tígua Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe gubalini ho howa ibunaga bi mana lo ngaru bibahende hale halu talialu bialu halimu. Ani bialu howa ibunaga hame ngaru talialu harimiyagua tí wali agali damebi dewaore paluwi bayaleore haabo holeberemi. Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibugua dindi áyu karulole poramigoriani pu kamigola tí bayale holeberemi laro. \v 17 Ai nde tígua bi mana uruni hale habe manga howa mo bagi halu dindi tara wali agali bu karume ti haru pubagi haragoha pialu mbirale dama mitangi bialu gime wabini ngaruhondo bi pupu wilimulo haru piyagua nde \v 18 tíha mo ko holene timbuniore wulebirago de hondo halimu laro. Bi o langerogo mo waharimiyagua nde tígua Iba Yodana porago domaede halu dindi ede ngagoha hole kamigoriani haabo naholeberemi. \v 19 Ainde bayale holenebi homolenebi hariga kira ngago tí mendego hangu dabalimulo ngagoni. Hariga mbiragoria Ngode Datagaliwabe ibugua tí bayale halimulo biamogo bialu holebira. Hariga mendegoria tíniha mo ko holene taya buleberemigo. Ai i̱na dindi o ngagomebi hari li kagomebi áyu tígua dabaramigo libu de hendelo lamerogoni. Anigo áyu tígua pialu hariga agoria holeberemibe dabalu bayale holene ngagoria hole dabalimu laro. \v 20 Tígua Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe kagohondo gubalini halu ibunaga bi mana bu miniha baya hangu mo hongo halimu. Anidagua bialu howa tínibi tínaga waneigini aguane mani holebirarubi tígua dindi bamba tínaga mamali Abarahama Aisaga Yagaba imaruhondo ngulebero lalu Anduane Homogohanda bi lo wiyagoria pialu luore haabo holeberemi, lalu Mosesehanda lene.\x + \xo 30.20 \xt Pig 12.7, 26.3, 28.13\x* \c 31 \s1 Yosua ibu Mosese henegoria ho aribia henego ogo \p \v 1 Mosesehanda Isaraele wali agaliruhondo laabo halu lalu, \v 2 I̱ áyu agali daguaheore kogoni. I̱ mali handari mbirani pira kira (120) piyadago ai i̱na tínaga haguane habe naheore kogoni. Anigo nde bi mende Anduane Homogohanda i̱hondo lalu, Í̠ Iba Yodana domaede halu napolebere, lalu langiya.\x + \xo 31.2 \xt Dag 20.12\x* \v 3 Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibugua tí dara halu ibunime bamba halu puwa wali agali edegoniha bu karuni bo hilo wahai holebira. Ani biragola tinaga dindi ogoni tígua karulo holeberemi. Anduane Homogo ibunime layadagua Yosua ibu tínaga haru hagane holebira. \v 4 Anduane Homogohanda ala Amoroalinaga kini kirali Sihono Ogalanaga dindiha anda bo heda hayadagua dindi edego bo haealabaga bulebira.\x + \xo 31.4 \xt Dag 21.21-35\x* \v 5 Anduane Homogohanda tí biamogo biragola tígua wali agali uruniha holebiraru bope halu tíni wayali holeberemi. Ani bialu howa i̱na ogodaguaore tíhondo bilimu lalu abale langirudagua biaiore halimu. \v 6 Tígua uruni handalu gi nahe miniha hongo ho halimu. Tínaga Ngode Datagaliwabe Anduane Homogo ibuniore tí heba mandagi haabo holebira. Ibugua tí mo embeda halu tíni hangu halimulo yu wahalu napolebira, lalu Mosesehanda lene. \p \v 7 Ani lowa Mosesehanda Yosua olalu íbu lowa wali agali bu hearunaga deni helalu Yosuahondo lamialu lalu, Í̠ gi nahe miniha hongo ho habe. Abale Anduane Homogohanda ina mamaliruhondo dindi edegoni ngulebero lalu lowiyagoni mialu karulole í̠na wali agali o bu karu haru halu bamba halu pobe. \v 8 Anduane Homogo ibu í̠ heba howa ibunime bamba halu haru polebira. Í̠ mo ko howa bara handala ibugua í̠ yu wahalu napolebira. Ani bulebirago ai í̠na mogo lalu gi nahabe, lalu lene.\x + \xo 31.8 \xt Yos 1.5, Hi 13.5\x* \s1 Mali karia pugu bidagola Bi Mana lowinigo lone dagaloyane bigi bulene nga lenego ogo \p \v 9 Mosesehanda Ngode Datagaliwabenaga Bi Mana lowinigo gili bialu \w Libai\w* hameigini \w loma\w* binigo mo miaga hearuhondobi Isaraeleali agali haguane hearuhondobi migi bini. Libai hameigini uruni tigua Habo Nalolene Bi lo winigonaga Mbogoyi biago handayaho haga hene. \v 10 Ani heagola Mosesehanda tihondo lamialu lalu, Ai mali karia piai halu lotu lolenaga horo timbuni Anda \w Nemandaha\w* Palu Holene tomo nole ngoai haramingi tígua bi mana ogoni wali agaliruhondo dagalo migi bilimu. Mali kane pu bolangua haga biragola ogoningi dano heneru wahaga biaga nga.\x + \xo 31.10 \xt Man 15.1, 16.13-15\x* \v 11 Isaraele wali agaliru tigua Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibugua dindi mbira tí ibu mitangi bialu lotu lolene mo wiragoria íbu ngoai haragola tígua bi mana o gilibu ngiruruni hale helo dagalo tagi haga bilimu. \v 12 Bi mana uruni hale hai helo dagalole howa wali agali waneiginirubi wali agali dindi taraha howa tí baba tanoha mandagi hole íbu hene karubi bibahendeoreme bi mana uruni hale halu manda biai helo lope halimu. Ani bialu ti bibahendeme bi mana uruni hale howa Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe andaneha hai helo ani lope halimu. \v 13 Tigua anidagua hale helo dagalatagi haramigome tinaga waneigini aguane maha andaho aribia hararu ti Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabenaga mana lowinigo ogoni ala hale nahene tibi hale holebira. Anidagua beremigola tigua bi mana uruni hale howa Iba Yodana domalu dindi ede ngagoha pu howa Anduane Homogo andaneha haabo helo ani bilimu, lalu Mosesehanda lene. \s1 Anduane Homogohanda Mosesehondo bi lamaro binigo ogo \p \v 14 Anduane Homogohanda Mosesehondo lamialu lalu, Ai í̠naga homolene kaware ngagonidago nde i̱naga biabe bulene ngaru Yosua mo walia holiya ibu olalu i̱naga \w Balai\w* Anda kagoha haru ibabe, lene. Anidagua laya handala Mosese Yosuala Balai Anda biagoha anda pene. \v 15 Libu ani anda piyagola Anduane Homogo ibuni Balai Anda biago haneni beraliba mberane biagoha kaware íbu hene. \p \v 16 Ani íbu howa Anduane Homogohanda Mosese lamialu lalu, Áyu í̠ homolene kaware kegoni. Ani homaregola wali agali tigua i̱ yu wahalu ti baba habo nalolene bi lowirugobi pugulobada. Ani bialu tigua i̱ erembira ngialu puwa dindi áyu poleberemigoha wali agali karunaga dama mitangi bialu gime wabini ngaruhondo bi pupu wialu holobada. \v 17 Tigua anidagua biragola i̱na tihondo keba timbuniore holebero. Ani howa i̱na ti yu wahalu erembira merogola tiha mo ko halu tandaga nolene timbuniore wulebira. Ani nalu howa tigua ogodagua lolebira. Ngode Datagaliwabe ibu ina heba mandagi nahe ngagome genda inaha anda ibiragonida, lolebira. \v 18 Ani lalu kagola i̱na ti biamogo nabuleberogo irane tigua i̱ erembira ngialu puwa ko timbuniore bialu dama mitangi bialu gime wabini ngaruhondo bi pupu wima piyagonaga ani bulebero. \p \v 19 Áyu i̱na iba gana mbira langerogo bebani gili buwa Isaraele wali agaliru lawai habe. Iba gana ogonime mani tini dabaki holene wulebirago ani bilonaga gili bibe. \v 20 Ai dindi bayaleore benebere ogoniha haru halu polebero lalu bamba tinaga mamaliruhondo lowirudagua bialu ti haru anda polebero. Dindi ogoniha ti tomo dewaore bu payabu ngelowa karulapeore nalu holebira. Ani holebiragoyu tigua i̱ erembira ngialu puwa dama mitangi bialu mbirale gime wabini ngaruhondo bi pupu wialu holebira. I̱na yu wahalu ti baba habo nalolene bi lowirugo pugu waholebira. \v 21 Ani biragola mani howa mo ko holene tara tara ti kagoria íbu wulebira. Horo mo ko holene uruni íbu wigi bidagola howa Isaraele wali agali tigua iba gana ogo lalu haabo holebira. Iba gana ogonime tinaga mana ko bialu hayaruni mo mitangi bia haga bulebira. I̱nime ti dindi ogoniha haru polebero lalu lowirugoria haru anda nape wene kamagonigo ai mani ogoale bulebira lalu tinaga bu miniha ngelo kago ina áyu hondo bolangua hai ho kogoni, lalu Anduane Homogohanda Mosesehondo lamini. \p \v 22 Horo ogoningi dege Mosesehanda iba gana ogoni gili bialu Isaraele wali agaliruhondo lawai hene. \p \v 23 Ani biyagola howa Anduane Homogohanda Nunu igini Yosuahondo lalu, Í̠na mbirale mbira hondowa gi nahe miniha hongo ho habe. Isaraele wali agaliru i̱nime tihondo dindi ogoni ngulebero lalu abale lowirugoria haru pobe. Ani haru poregola i̱ni í̠ heba mandagi haabo holebero, lene.\x + \xo 31.23 \xt Dag 27.23, Yos 1.6\x* \p \v 24 Ani layagola Mosesehanda Ngode Datagaliwabe ibunaga mana lowinigo aria mbira yu wanahe bibahendeore mbuga mbiraha gilibu wiai hene. \v 25 Ibugua bi uruni gili biai howa Anduane Homogonaga Habo Nalolene Bi lowinigonaga Mbogoyi handayaho haga Libai hameigini aria lomabu minigo mo miaga hearuhondo bi mbira lamini. Ibugua lalu, \v 26 Mbuga ogoni Ngode Datagaliwabenaga bi mana lowinigo gilibu nga. Ogoni Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibunaga Habo Nalolene Bi lowinigonaga Mbogoyi ngagoria kaware mo ngelalimu. Ani ngeledemigoria wiaabo howa mbuga ogonime tí Anduane Homogonaga wali agali kamiru manani tale bialu haabo helo wiaabo holebira. \v 27 Wali agali ti mine hagabi bi mo wahagabi kago i̱ manda bu kogoni. Áyu i̱ koangi tigua mine howa Anduane Homogonaga bi mo wahalu ibunaga mana lo ngaru pugualu hayagoni. Ai mani howa i̱ homedogolabi tigua mine timbuni halu anidagua dege bialu holebiralo manda bido. \v 28 Ai áyu agali haru haga bu karubi agali haguane bu karubi bibahendehondo i̱na bi laruruni ti lamuliya íbu ngoai hadaba lole pudaba. I̱na dindi ngagomebi hari li kagomebi libugua i̱na bi áyu ogoni wali agali tihondo lamerogo hale hene lelonaga ololiya. \v 29 I̱ homedogola wali agali mani mo ko heneore halu i̱na tihondo bi áyu lamirugoni hale halu talialu ha nabulebiralo manda bido. Tigua mana ko dewa bulebiragome Anduane Homogo mo kebaore halu biragola ibugua mo ko holene ngaru ti kagoha ibilolebira, lalu Mosesehanda lene. \s1 Mosesehanda iba gana lenego ogo \p \v 30 Mosesehanda iba gana gilibu wiyadagoni Isaraele wali agaliru ti hale helo tihondo lominigo ogo, \c 32 \q1 \v 1 Hari mindini dindila-o i̱naga bi hale hadaba. \q1 I̱na bi larogo bayuwa hale hadaba. \q1 \v 2 I̱naga bi lawai harogome dalu ibilagadagua ibilalu \q2 datani bayale anda helo dindini dadimba ale mo mindibia hagadagua tí bayale halimulo mo bayale holebira. \q1 I̱naga bi dalu ibira hagadagua ibalu \q2 dalume mbirale dindini anda ho karunaga mane bayale helo mo tiga biagadagua bulebira. \q1 \v 3 I̱na Anduane Homogonaga mini yaraga holebero. \q2 Tígua ibu mini leneore ka loleberemi. \b \q1 \v 4 Anduane Homogo ibu haabo hagaore ka. \q1 Ibu ege to̱le̱ timbuni mo ema bibe nahe wiraligobi ka. \q1 Ibunaga mana baya buruguleore tigabi dege nga. \q1 Tínaga Ngode Datagaliwabe ibugua bi leneru mbira mbiralime mo iriari bibe nahe \q2 bibahende ibuninaga bi lowiyago ke̱ hole nalaga. \q1 Ibugua mana tigabi bayale bulene ngadaguaore biaga ka. \q1 \v 5 Tí ogonibi ndo kamigoni. \q1 Wali agali ke̱ haga howa tígua buleore lalu lowirimiru wahalu piaga kami. \q1 Wali agali mana ko hangu bialu haga kamigome \q2 tí Anduane Homogonaga wali agali habe nahe kamigoni. \q1 \v 6 Anduane Homogo ibu tínaga aba howa tí bibahende Wabiaga ka. \q1 Ibugua tí damene timbuni hodame bileda. \q2 Anidagua binidago manda bialu tígua ibuhondo mana ko uruni irane aginaga bialu kamibe. \q1 Tí wali agali lulu howa mini nawiore kamigoni. \b \q1 \v 7 Tígua abaleore howa biniru mitangibu dai bidaba. \q2 Tí abaruhondo agua binibe lalu hale hadaba. \q2 Agali daguahe ala hene karuhondo agua dege binibe lalu hale hadaba. \q1 \v 8 Daligaorene Daliga kago ibunimeore wali agali tara tarahondo dindi tu wu tahene. \q2 Tahalu ti ogoriaore halimu lalu lamigi bini. \q2 Ibugua Isaraele wali agali hameigini headagua dindi karulapeore tu wini. \q1 Wali agali tara hearu ti helobi tu wu ngelaga bini.\f + \fr 32.8 \ft Hiburu bi lowa ogoni wá nale. Bamba Girigi bi lowa gili binidaru tigua ogodagua gili biya. Bi ogoni dahuliyali mbira mbirame dindi hobane mbira mbira handayaho helonaga lene bada laya.\f*\x + \xo 32.8 \xt Ab 17.26\x* \q1 \v 9 Ibugua Yagaba aguaneru ibunime handayaho hole dabo helayagoni. \b \q1 \v 10 Isaraele wali agaliru luluyu yalu dindi ko yobi pupe hayagoni. \q2 Dindi koore puyabu hongohe pu laga wiagoha pupe ho hayagoni. \q1 Anduane Homogohanda ibuni handayaho hagadagua \q2 ti handaya halu biamogo biya. \q1 \v 11 Ega bodo hariawe bedarume tinaga iginiru yaga lalu pelo \q2 yupe howa mo ko halu ibira hole tiga biragola \q2 ibunime dindiha pialu babagane yangalalu iginiru mo yaraga hagadagua \q2 Anduane Homogohanda Isaraele wali agaliru tiha mo ko holene mbira anda ibuligo baya hangu handayaho hene. \q1 \v 12 Dindi taranaga dama karume haru hamaga nahe \q2 Anduane Homogo ibuni hanguoreme Isaraele wali agaliru haru halu hariga mo walia hene. \b \q1 \v 13 Anduane Homogohanda ti dindi hari barebare wiaruni handaya ho helalu \q2 tigua mabuni tomo andaho hearu bialu naya. \q1 Ege to̱le̱ timbuni hearuha mone ibane wiaru mo nalu \q2 ege to̱le̱ dindini wiaruha tinaga ira oliberu bayale taraore anda haya. \q1 \v 14 Tinaga bulumaga memeru hearunaga andu ibane tini nolene karulape hambiya. \q2 Tigua bulumagaru sibiru memeru bayale habanehe hinaya. \q1 Tinaga widiru bayale anda halu \q2 \w waini\w* iba bayale berelo gerebi liniru bayale ibiralu do ndigindugu laya. \b \q1 \v 15 Anduane Homogonaga wali agali heneru ti mbirale dewaore wu howa \q2 tinime ibu erembira mialu mine haga hene. \q2 Tigua tomo dewa naabo howa tini timbuni pudu ho hene. \q1 Tigua Ngode Datagaliwabe ti wabinigo yu wahowa \q2 tinaga pele miaga timbuni kagohondo erembira mialu hene.\x + \xo 32.15 \xt Ais 51.13\x* \q1 \v 16 Tigua dama mitangi bialu gime wabini wiaruhondo bi pupu wiyagome \q2 Anduane Homogo mo tandaga hene. \q2 Tigua ko ogoni biyagome ibu mo keba hene. \q1 \v 17 Tigua Ngode Datagaliwabehondo ndo dama tara tarahondo mbirale bo lomabu miaga hene. \q2 Dama uruni bamba tinaga mamalirume manda nabini. \q1 Isaraele wali agali bamba henerume dama uruninaga andaneha nahene.\x + \xo 32.17 \xt 1 Ko 10.20\x* \q1 \v 18 Tinaga Ngode Datagaliwabe ibu hongo gibihe tini pele miaga timbuni henego embeda ho hene. \q2 Tihondo bayale holene tene miaga kago ti embeda hai ho wahene. \b \q1 \v 19 Tigua mana ko uruni biyago hondowa \q2 Anduane Homogohanda tihondo keba timbuni hene. \q2 Keba ogonibi howa ibugua ibuni waneigini biaru erembira mini. \q1 \v 20 Ibugua lalu, I̱na wali agali uruni biamogo nabulebero. \q2 Tiha genda tara tara anda ibiyaguabi ibilo wahalu biamogo nabulebero, lene. \q2 Ti mine gibi hagabi i̱hondo mini mbiraore nawi hagabi ka. \q1 \v 21 Tigua Ngode Datagaliwabe ndo nagalone wiaru talima pialu kagoni. \q2 Anidagua biyagome i̱naga bu mini mo tandaga halu tihondo keba haru. \q1 Ko uruni biyagonaga i̱na hameigini mbira mini lene ndo tara karume ti mo keba helo helalu \q2 wali agali hameigini tara mini nawi karu urunime Isaraele wali agali mo tandaga helo helolebero.\x + \xo 32.21 \xt Lm 10.19, 1 Ko 10.22\x* \q1 \v 22 Horo ogoningi i̱naga keba holeneme timbuniore ira hungu ale daradagua bialu \q2 dindi bibahendeni karu ngarubi bo dai holebira. \q1 Irame humbirini dindiha pialu \q2 dindi hari pini karubi daiore holebira. \b \q1 \v 23 Agalime timu dewa gime yu howa waitigiru bagadagua balu \q2 i̱na tiha mo ko holene dewaore ibilolebero. \q1 \v 24 I̱na ti tomo nolene mo garibila halu \q2 tiha warago tara tara mo wia halu \q2 ti mo homa haga bulebero. \q1 I̱na mbirale tara tara gabua karunime ti hayilobi \q2 nogombi ko ngarumebi ti hayule pudaba laga bulebero. \q1 \v 25 Wai timbuni bialu kagola waitigirume ti harigani howa homelo bolebira. \q2 Tini andagaha bira do kamiria gi timbuni holeneme tini ibira holebira. \q1 Tinaga waitigirume ibalu wandari igiri daliahe bu karubi bo homelalu \q2 waneigini galibi wali agali wahe bu karubi yu wanahe \q1 bibahende bo wahaiore holebira. \q1 \v 26 Mbiralime ti mitangi bialu abogo ogoria hene nalelo \q2 i̱na ti mbira yu wa nahe bo wahai hole manda biru. \q1 \v 27 Ani manda birugoyu i̱na ti bo wahai kole nde waitigi bu karume mine halu lalu, \q2 Iname Ngode Datagaliwabenaga wali agali biaruni bope harimagoni ndobe, lalu kalego. \q2 Ani nalelo i̱na i̱naga hongoore holeneme ti bope harugoni ndobe. \q1 Anigo i̱na waitigi bu karume bi ogonidagua loligo \q2 i̱nime ti bo wahai nahene, lene. \b \q1 \v 28 Isaraele wali agali mini nawiore kagoni \q2 tinaga mini gigabi nawi emene tubagiore ka. \q1 \v 29 Ti wali agali miniwi henedale nde tiha mo ko holene anda ibiyago \q2 agilemedabe handalu manda bidale. \q1 \v 30 Isaraeleali daosini mbira (1,000) hearu waitigi mbiraore hangu baba wai bialu dari hayago agibe. \q2 Isaraeleali daosini pira (10,000) waitigi kirali hangu baba wai bialu dari hayagonaga irane agibe. \q1 Anidagua biyagoni irane ogo. \q1 Anduane Homogo tinaga Ngode Datagaliwabe ibugua ti yu wahalu \q2 ti handabe manga timbuniore howa hongo haihe kagome ti erembira mini. \q1 \v 31 Waitigi karume tininaga dama gime wabini bu karunaga hongo naheoreyane handaya. \q2 Isaraele wali agalirunaga Ngode Datagaliwabe kagonaga hongo \q2 ege to̱le̱ timbuni ema bibe nahe ngaligobi hongo timbuniore ka. \q1 \v 32 Isaraelenaga waitigi bu karu tinaga mana ko ngubiore biagago \q2 Sodomo Gomorala wali agalirume binigobi biaga ka. \q1 Tinaga waitigi biaru ti pu mbira lini daga mini \w gerebi\w* kome lini kaubiore dagagobi ka. \q1 \v 33 Tinaga mana koorene ko \w waini\w* iba puya ko homaganaga ibaneme wabini ale ka. \b \q1 \v 34 Anduane Homogo ibugua Isaraelerunaga waitigi bu hearume biyago manda biaiho ka. \q2 Ibugua ti ko biyagonaga pani mulene henge mbira tagira ibilo hondo ka. \q1 \v 35 Horo ogoni tagira ibiragola ibugua ti ko biyagonaga badai bialu pani mialu howa bo wahai holebira. \q2 Tigua ko biyagonaga mo dindiha helolene íbu nga. \q2 Ti mo ko holene horo kaware hapara haragoni.\x + \xo 32.35 \xt Lm 12.19, Hi 10.30\x* \q1 \v 36 Anduane Homogohanda ibunaga wali agaliru hongo biba halu kago handalu \q2 ibugua ti pele mulebira. \q1 Ibugua ibunaga biabe biahaga uruni tini hangu howa mbira mbira yu wahene handalu \q2 ibugua ti dara halu biamogo bulebira.\x + \xo 32.36 \xt Iba 135.14\x* \q1 \v 37 Anduane Homogohanda ibunaga wali agaliruhondo ogodagua hale halu, \q2 Abale tígua dama mitangi bialu gime wabini hongohe urunime tí biamogo bulebira manda bialu pirimigo \q2 ai odaruni agoha kabe, lolebira. \q1 \v 38 Tígua urunihondo nogo habanerubi waini ibanerubi ti nelo lomabu mirimigo. \q2 Ai odarunime áyu tí biamogo bule ibilo. \q1 Tigua tí ko ngagoria howa haru dai bilo. \b \q1 \v 39 I̱ni mbiraore hangu Ngode Datagaliwabeore kogoni manda bilimu. \q2 I̱ ale mendeali mbira naheore. \q1 Holene ngiagabi bo wahagabi i̱ni hanguore kogoni. \q2 I̱na mbirali mo tandaga holenebi mbirali mo dabi holenebi i̱ni hangu kogoni. \q2 I̱na buleberogo mbiralime hapai habe nahe. \q1 \v 40 Heneneore Ngode Datagaliwabe i̱ni hanguore haluhe henego kogoni. \q2 Ani kogonigo i̱na buleore lalu mbira ogobi lo wiruli. \q1 \v 41-42 Mana tigua bialu karu baya hangu tale bulebero. \q2 I̱na i̱naga wai biaga ayu tibu ne̱ halu mo ngiringara lelolebero. \q1 I̱naga ayu tibu ogonime maru i̱naga waitigi karu bo wahai halu \q2 maru i̱ handabe manga haga karu mo ko holebero. \q2 Maru i̱ baba wai bule karu ina tini homelo bo wahai holebero. \q1 Tinaga darama timu togo togo pora bialu holebira. \q2 Agali maru wai hamaha nahomayagua nde i̱nime ti bo wahai holebero, lene. \b \q1 \v 43 Dindi tara tara wali agali kamiru-o \q2 tígua Anduane Homogo ibuninaga wali agali bu karunaga mini yaraga holene nga. \q1 Ibunaga wali agaliru bo wahaga karu ibunime tinibi mo ko haga ka. \q2 Ibugua waitigirume ko birago biadai biaga ka. \q1 Ibunaga wali agalirume ko biyaru ibugua domo wahaga ka, \m lalu Mosesehanda lai hene.\x + \xo 32.43 \xt Lm 15.10, Mo 19.2\x* \p \v 44 Mosesela Nunu igini Yosualame iba gana lalu bi ogoniha gilibu wiaruni Isaraele wali agali bu hearume hale hai helo daga latagi halu hene. \s1 Ngode Datagaliwabenaga bi maname bayale holene mo wia haga te ngago ogo \p \v 45 Mosese ibugua Ngode Datagaliwabenaga bi mana wali agali bu hearuhondo lawai hai howa \v 46 mani ibugua tihondo lamialu lalu, I̱na bi mana áyu o langiruruni baya hangu de handalu talialu bialu halimu. Tínaga waneiginiru tiguabi nde Ngode Datagaliwabenaga bi mana ogoni talialu horo bibahendengi bialu helo lamilimu. \v 47 Ibunaga bi mana lawai holene uruni bi damene ndo uruni bi kuniore tíni bayale holenenaga ngagoni. Bi mana uruni bibahendeore mo dunubia howa hale halu bialu halimu. Anidagua bialu harimiyagua áyu tí Iba Yodana doma ede halu pole kamigoria pu howa dindi edegoriani luore haho wuleberemigo ani bilimu, lene. \s1 Mosese ibu Kenana dindiha anda nape, Homolebere lenego, ogo \p \v 48 Horo ogoningi dege Anduane Homogo ibugua Mosesehondo lalu, \v 49 Moaba dindiha hari mini Abariminaga Hari karuha pobe. Hari uruni Iba Yodana angeha halu Yarigo tano ederayagi ngelowa ngago. Hari uruni bibahende bolangua hai howa Hari Nebo nene kagoria irigi howa Kenana dindi i̱na Isaraele wali agali tíhondo nguleberogoni ederayagi ngago handaede habe. \v 50 Í̠ hamene Arono ibu Hari Ho nene wiagoha ala homayadagua í̠bi nde Hari Nebo nene ogoniha howa homolebere. Í̠naga dinini í̠ damene homayarunaga dinini pu karu heba mandagi hole pobe. \v 51 Ala Arono homayadagua í̠bi nde homolebere larogoni irane libugua i̱naga bi larugo mo wahowa Kadese tano kaware dege ngelowa dindi ko iba dalu naibaga Meriba wiagoria howa Isaraele wali agali bu hearunaga deni i̱naga mini mo dindiha haribigonaga ibu homayadagua í̠bi homolebere laro. \v 52 Ani birigodago ai í̠na dindi ogoni ngagoria kaware hapara halu napoleberego handa amu hangu hole pu. Dindi ogoni i̱na Isaraele wali agaliruhondo muleberogoha í̠ napolebere, lene.\x + \xo 32.52 \xt Dag 27.12-14, Man 3.23-27\x* \c 33 \s1 Isaraele hameiginiru mo bayale helonaga Mosesehanda bi lahenego ogo \p \v 1 Ngode Datagaliwabenaga bi mana latagi haga Mosese ibuni homolene horo kaware dege ngelo howa ibugua Isaraele wali agaliru mo bayale helonaga bi lahalu hene. \p \v 2 Ibugua lalu, \q1 Anduane Homogo ibu Hari Sainai howa ibini. \q1 Ibugua ni tagira ibiradagua ibalu Idomo dindini ani ibini. \q1 Hari Parana heagoria howa ni darali haradagua bialu ibugua ibunaga wali agali bu hearuni daba hai haya. \q1 Dahuliyali daosini daga labenahe dewaore ibuni heba mandagi howa \q1 ibunaga gi tigahayagi ira hungu ale datagi haya. \q1 \v 3 Anduane Homogo ibugua ibunaga wali agaliru gubalini ho haga ka. \q1 Ibugua wali agali ibunaga karu mamage halu biamogo biaga. \q1 Ani biagago iname ibu geha bulu paluwa \q1 ibugua bia laradagua hale howa bialu holene nga. \q1 \v 4 Anduane Homogonaga Mana lowinigo Mosese i̱na tí langirugoni \q1 iname hale howa talialu bialu holene nga. \q1 Bi Mana ogoni galoneorego inanaga dindiha duniniore nga. \q1 \v 5 Isaraele hameigini mbira mbira bibahendebi tinaga agali haguane hearubi ti íbu ngoaiho heangi \q1 Anduane Homogo ibu Isaraele wali agalinaga kini ho hene, \m lalu lene. \b \p \v 6 Mosese ibugua Lubene hameigini hearu mitangi bialu lalu, \q1 Lubene hameigini emene hangu ha kagonigo \q1 ti biba halu homaiore nahelo hameledo, \m lalu lene. \b \p \v 7 Ibugua Yuda hameigini hearu mitangi bialu lalu, \q1 Anduane Homogo-o Yuda hameigini bu karume ina biamogo bia lowa í̠ olalu kagola \q1 í̠na tinaga bi larago hale halu biamogo bibe. \q1 Í̠na ti hameigini maru karu baba lone mandagi helo mo mogobu helabe. \q1 Tinaga waitigiru baba wai bialu kagola \q1 Anduane Homogo-o í̠nime ti hongo mialu biamogo bibe, \m lalu lene. \b \p \v 8 Ibugua \w Libai\w* hameigini hearu mitangi bialu lalu,\x + \xo 33.8 \xt Har 17.7, 28.30, Dag 20.13\x* \q1 Anduane Homogo-o í̠naga hame ledego ege to̱le̱ kira mini Urimu Tumimula ogoni labome mo walia habe. \f + \fr 33.8 \ft Urimu Tumimu bi ogolabo irane mbuga Haru Tagira Penego 28.30 handabe.\f* \q1 Í̠naga biabe biahaga agali bayale Libaiali karuha howa mo walia habe. \q1 Masa dindini hearia í̠na ti ba handalu \q1 iba Meriba bereagoriabi tigua nde mana tigabiore birabe hondole í̠nime ti ba handarigoni. \q1 \v 9 Í̠na tihondo bia larodagua bialu halimu larigoni bialu \q1 í̠naga Habo Nalolene Bi lo wirigobi talialu bialu hayagoni. \q1 Uruni tigua ti aba ai̱yarubi damenerubi waneiginirubi tinaga bi hale holene nira ale lowa \q1 Anduane Homogo í̠naga bi hangu hale howa talialu bialu haga ka. \q1 \v 10 Tigua í̠naga Isaraele wali agalirume í̠naga Mana lowinigo talialu bialu helo biawai holebira. \q1 Tigua í̠naga lomabu delaga dabu kagoria loma biniru bo delaga bulebira. \q1 \v 11 Anduane Homogo-o í̠nime Libai hameigini uruni hongo halu anda hama irigi helo mo hongo haabo habe. \q1 Tigua biabe bialu karu hondowa turu ho habe. \q1 Uruni tinaga waitigi bu karu bibahendeore bo hengedaga bibe. \q1 Ti lone heyabe naheore helo bo hengedaga bibe, \m lalu lene. \b \p \v 12 Mosese ibugua Beniyamini hameigini hearu mitangi bialu lalu, \q1 Anduane Homogo ibunime Beniyamini hameiginiore ti gubalini howa handayaho haabo haga. \q1 Ibugua horo bibahendengi ti mamage haabo haga. \q1 Ibugua horo mbirubi yu wanahe ti baba mandagi haaboore haga kagoni, \m lalu lene. \b \p \v 13 Ibugua Yosebe hameigini hearu mitangi bialu lalu, \q1 Anduane Homogo ibugua Yosebe hameiginirunaga dindi mo gumbila halu iba dalu bayale ibilaabo helo. \q1 Dindiha howabi iba bayale duguaraga halu berelo hameledo. \q1 \v 14 Tinaga mabu hengedaruha mo gumbila halu ni daragome ira lini ibiralu do ndigindugu lalu \q1 tinaga tomo uruni bibahende bayaleore boga biaiore helobi hameledo. \q1 \v 15 Dindi bare hombene ala wini ngaruha tinaga tomo hangararu bayaleore anda hai helo hameledo. \q1 \v 16 Tinaga dindiha Anduane Homogohanda mo gumbila halu \q1 tomo bayale damene anda hai helo hameledo. \q1 Anduane Homogo abale ira hungu deagoha howa i̱hondo bi lenego \q1 ogoni ibugua ani bilo hameledo. \q1 Bayale holene uruni Yosebe hameigininaga íbu wilo. \q1 Yosebe ibu ibuni hamenerunaga haguane hayagome bayale turubi ani wilo. \q1 \v 17 Yosebe hameiginiru ti nogo bulumaga wangabe hongohe kagobi ka. \q1 Bulumaga gabua haguaneni ne gayane kirahe kaligobi ka. \q1 Ibunaga ne gayane mendego Manase hamewaneigini daosini dewaore karubi ka. \q1 Mendego Eberaimi hamewaneigini aria daosini dewaore karubi ka. \q1 Ne gayane kira ogoni labome dindi tara tarani hameigini palima pedaru bo he̱la amu haga biaga. \q1 Ti dindi gibuni ngaruha bope laga bima piaga ka, \m lalu lene. \b \p \v 18 Mosese ibugua Sebulunu Isagala hameigini hearu mitangi bialu lalu, \q1 Sebulunu hameigini tigua solowara domalu dindi tara taraha pialu biyinaya bialu karia bayale helo. \q1 Isaga hameigini tigua tini dindini howa biyinaga bialu karia bayale halu timbu dege helo hameledo. \q1 \v 19 Hameigini kira ogoni labome libuni dalu hari nene ngaruha wali agali tara tara karu bibahende íbu ngoai hadaba laga. \q1 Mo ngoai howa loma biniru damene bibahende bayale tigabiore bulene ngadagua bialu bo miaga ka. \q1 Tigua wali agali tara tara karu baba biyinaya bialu \q1 iba solowaraha winiru mialubi \q1 iba angeni ibamu bu ngaruha wini ngaru mialubi \q1 urunime mbirale mo yu anda ibirarume tini homogo gibiore haga ka, \m lalu lene. \b \p \v 20 Mosesehanda Gada hameigini hearu mitangi bialu lalu, \q1 Ngode Datagaliwabe ibugua tinaga dindi henge timbuni mo yangala hayagonaga ibu mini yaraga holene nga. \q1 Gada hameiginiore laiono hongohe kaligobi howa mbirale bo nole nendebu biruwa \q1 gi ge bo dogalu haguaneni iri karu abale dogaralidagua ani biaga ka. \q1 \v 21 Isaraele hameigini dindi tu wu tahole íbu ngoai hayangi \q1 Gada hameigini ti dindi bayale wiago tu wu mini. \q1 Dindi ogoni agali haguanerume habehe wiago ti hene. \q1 Isaraele agali haguaneru mandagi íbu ngoai howa \q1 tigua Anduane Homogonaga mana lowini ngarubi hale halu talialu bialu hene, \m lalu lene. \b \p \v 22 Ibugua Dana hameigini hearu mitangi bialu lalu, \q1 Dana hameiginiru ti laiono hungubalua ale howa \q1 Basana dindiha howa abaleore porabu tagi halu ibinigo ka, \m lalu lene. \b \p \v 23 Mosesehanda Nabadali hameigini hearu mitangi bialu lalu, \q1 Anduane Homogohanda mbirale bibahende bayale damenego Nabadali hameiginiru mialu \q1 ti homogo gibiore ho ka. \q1 Tinaga dindi tubaria Galili iba kuyama bedago bolangua halu unura puabo ka, \m lalu lene. \b \p \v 24 Ibugua Ase hameigini hearu mitangi bialu lalu, \q1 Anduane Homogohanda hameigini maru karu mo turu hayadagua ndo \q1 Ase hameigini tiore bolangua howa mo turu hene ka. \q1 Isaraele hameigini maru bu karume Ase hameiginiru baba howa tini miniha turu hagabu helo. \q1 Ti daluha ira olibe dewaore anda haga biragola tinaga olibe lininaga ibane timbuni biru wilo hameledo. \q1 \v 25 Tinaga tanoruha wai pabe hongoheore egeme bianda howa pabe pangaru aeaneme wabu helelo. \q1 Waitigiru tano ogoniha anda naibabeheda lowa ti gi nahe embedaho helo hameledo, \m lalu lene. \b \p \v 26 Ani lowa Mosesehanda ti bibahendehondo lamialu lalu, \q1 Isaraele wali agaliru-o inanaga Ngode Datagaliwabe kagobi mende naheore. \q1 Ibugua hari daligani wá holene heba ibalu \q1 hari beralibaha howa ina biamogo bule ibaga kagoni. \q1 \v 27 Ngode Datagaliwabe haluhe kago ibu inanaga ha do hagane andaore henego haabo ka. \q1 Ibu andaneha howa ibunaga gini ina maliaho haabo kamagoni. \q1 Tínaga dindi biago karulole anda pialu pirimingi ibugua bamba halu tínaga waitigi bu hearuni bo batagi halu \q1 uruni tínime bo wahai hadaba lalu langiyagoni. \q1 \v 28 Ani binigo nde Yagaba aguaneneru ti hado payabu karia mbiralime wai bima lole mbira naibaga. \q1 Hari daligaha howa dalu emene ibaabo haga ngagome dindi mo gomba haga. \q1 Dindi ogoniha tomo widirubi \w waini\w* ibabi dewaore wirago \q1 tigua turu howa baya hangu mo wialu haga ka. \q1 \v 29 Isaraeleru-o tí turu timbuniore holene nga. \q1 Anduane Homogohanda tí biamogo bialu haru dai biniorego kami. \q1 Hameigini mende mbira ani binigo nahe. \q1 Anduane Homogo ibuniore tínaga wai humbibi ayu tibu nene gadele alebi kagoni. \q1 Ibugua tí ho pabebu howa wai beramingi ibunime tí mo wayali helaga ka. \q1 Tínaga waitigi bu karume tí kamiria ibuwa dugu bialu ina dara howa biamogo bidaba lolebira. \q1 Tígua waitigi uruni bope halu hengedoleberemi, \m lalu Mosesehanda lamaro bini. \c 34 \s1 Mosese homenego ogo \p \v 1 Mosese ibu Moaba dindi tigabi yu dindi wiagoria pialu Hari Nebo nene wiagoha irigi halu pene. Ani pialu Hari Pisiga neneore wiagoria Yarigo tanonaga abene ni tagira ibiragohayagi pene. Mosese ibu ogoriani pu hearia Anduane Homogohanda dindi bibahende Isaraelealiru mule wiyago ibuhondo mo walia hai hene. Anduane Homogohanda Gileada dindi wiagoria howa mo walia hama pialu Dana hameiginirunaga dindi uyurahayagi wiarubi mo walia hene. \v 2 Ani bialu Nabadali hameigini hearunaga dindibi Eberaimi hameiginirunaga dindibi Manase hameiginirunaga dindibi Yuda hameiginirunaga dindibi mo walia hama pialu uyuraore ni paliragohayagi iba solowara timbuni Medidereniana bedagobi mo walia haiore hene. \v 3 Ani bialu Anduane Homogo ibugua Mosesehondo Yuda hameiginirunaga dindi maru abene unurahayagi wiarubi dindi bayale yu dindi dege piaho wialu Yarigo tanoha ayage ale mini dedi dewa buhe wiagobi yadai bialu piaho wialu unuraore Soa dindi wiagoria walia hairi hene. \v 4 Ani walia hai howa Anduane Homogohanda Mosesehondo lamialu lalu, Abale i̱na Abarahama Aisaga Yagaba imaruhondo bi lalu, I̱na dindi uruni bibahende tínaga waneigini aguaneneruhondo mulebero, lalu lowirugoni. Ai dindi ogoni áyu í̠ni deme dege handabelo mo walia harogonigoyu í̠ni dege dindi edegoniha anda pobelo yupe halu pu nalolebero, lene.\x + \xo 34.4 \xt Pig 12.7, 26.3, 28.13\x* \p \v 5 Ani layagola howa nde Anduane Homogonaga biabe biahaga agali Mosese ibu Anduane Homogohanda bi lamiyadagua Moabaliru dalu wiagoha howa homene. \v 6 Ani homayagola ibunaga tingini Anduane Homogo ibunime Moaba dindiha dindi ulini Bedebero tano handa de̱le̱ wiagoha hora hene. Dindi ulini ogoniha Mosesenaga homali agoriaore ngabe manda nabiore henego áyubi haabo kamagoni. \v 7 Mosese ibu ai̱yahanda taba hanayangi howa ibunaga mali hama ibinigo handari mbirani pira kira (120) hayagola homene. Ibunaga tingini hongohebi debi bayale dege howa homene. \v 8 Mosese homayagola Isaraele wali agaliru tini nde Moaba dindi tigabi yu dindi wiagoria horo pira tebira (30) ogoriani ibunaga dugu bialu duguanda biraabo hene. \p \v 9 Ani hai halu Anduane Homogohanda Nunu igini Yosuahondo mini gigabiwi holene ibuha wia hene. Ani binidagoni irane Mosesehanda ibuni henegoria Yosua ibuha aribia howa Isaraele wali agali haru helonaga dabo helene. Ani helayagola Isaraele wali agali hearume Yosuanaga bi layago hale halu Anduane Homogohanda abale Moseseha howa bia layadagua tigua biai halu hene. \p \v 10 Isaraele dindiha Anduane Homogonaga bi mana \w latagi\w* haga Mosese ale mbira naheore winigo wiaabo kagoni. Anduane Homogo ibuni Mosesela bi laedene bialu agali kirali bi laradagua biaga hene.\x + \xo 34.10 \xt Har 33.11\x* \v 11 Anduane Homogohanda Mosese dabalu Iyibi dindini agalime nabiagane alebi nahendene alebi dewaore Iyibi dindinaga kini heagobi ibunaga ami haru haga hearubi Iyibi dindini wiarubi bibahende mo ko hai hole ibugua Mosese í̠na ani bule pu lene. Anduane Homogonaga bi mana latagi haga maru tigua agalime nabiagane ale Mosesehanda binidaruni ale nabini. \v 12 Mosesehanda Isaraele wali agali bibahenderunaga deni howa biabe timbuni gibi biniru ale bi latagi haga maru henerume urunidagua mbira nabibeheore hene.