\id COL - Huli Bible [hui] -Papua New Guinea 2011 (web version -2013 bd) \h KOLOSI \toc1 Polohanda Keriso hameigini Kolosini hearuhondo beba ogo gilibu wia hene \toc2 Kolosi \toc3 Kl \mt1 Kolosi \mt2 Polohanda Keriso hameigini Kolosini hearuhondo beba ogo gilibu wia hene \imt1 Mbuga ogoha gilibu ngarunaga nemandi ogo \ip Kolosi tano ogoni Esia dindi haguane tano mini Ebesa howa uyura ni tagira ibiragohayagi wini. Polo ibugua ndo agali marume Kolosi wali agalihondo Bi Mana Debene lawai hayagola wali agali maru hearume mini beregedalu Yasuhondo mini mbiraore wini. Ani biyagola howa Keriso hameigini Kolosini hearuhondo, Agali marume Ngode Datagaliwabe mana henene ngadagua ndo lawai halu ka, layagola Polohanda hale howa beba ogo gilibu wia hene. Ngode Datagaliwabe mana henene ngadagua ndo lawai haga hearume lalu, Ngode Datagaliwabe kago bayuwaore manda bialu ibunaga pele mulene yu hai halimulo hari daligaha haru haga karubi haguane karubi mitangi bialu mini yaraga holene nga, lene. Tigua ogoni hangu ndo mana tara tara bulene nabulene lalubi dongone podo mabu bulene nga lalubi uruni ale dewa lawai haga hene. Bi ogoni layagola hale howa Polohanda o biarume ti Ngode Datagaliwabe mana henene ngadagua ndo lawai hayada manda buwa Ngode Datagaliwabe mana henene ngadaguaore bebani gili bialu tihondo wia hene. \ip Polohanda beba ogoni gilibu wia hayagola agali mini Tiyigasa ibugua Kolosi yu pene. Tiyigasa ibu Onisimasi heba pialu libu pene. Onisimasi ibu garabaya biabe ale biaga henego ibunaga anduane mini Pilimonohondo beba mende Polohanda gilibu wia henego ngagoni. \iot Bu̱lu̱ baga buwa kuni gilibu ngago \io1 \ior 1.1-8\ior* \io1 Polohanda ka̱i̱ lalu lenegonaga nga \ior 1.9–2.19\ior* \io1 Keriso ibuni kagobi ibu biabe binigonagabi nga \ior 2.20–4.6\ior* \io1 Kerisoha howa gahenge holenenaga nga \ior 4.7-18\ior* \io1 Lamaro bialu lenego nga \c 1 \p \v 1 I̱ Polo Ngode Datagaliwabe ibuni hame leagome Keriso Yasunaga \w abosolo\w* kogoni. I̱bi ina hamene Timodi ibubi iyame\x + \xo 1.1 \xt Eb 1.1\x* \v 2 Ngode Datagaliwabenaga wali agali tí ina hameigini Kerisoha howa mini bilinahe haabo howa Kolosini kamiru tíhondo beba ogo gilibu wia haraba. Ina Aba Ngode Datagaliwabe ibugua biamogo bulene nawi howa biamogo bia holenebi mo palia holenebi tíhondo ngilo hame ledo.\x + \xo 1.2 \xt Lm 1.7\x* \s1 Ngode Datagaliwabehondo ka̱i̱ lalu bi lenego ogo \p \v 3 Iyame inanaga Anduane Homogo Yasu Kerisonaga Aba Ngode Datagaliwabe ibuhondo tínaga bi la halu howa ka̱i̱ laabo harabali.\x + \xo 1.3 \xt Eb 1.16, Pb 1.3\x* \v 4 Tí kamirume Keriso Yasuhondo mini mbiraore wiaabo howa kamigobi Ngode Datagaliwabenaga wali agali bibahende karuhondo gubalini ho haramiligobi iyame hale howa ka̱i̱ lalu harabali.\x + \xo 1.4 \xt Eb 1.15, Hi 6.10\x* \v 5 Bi lamulene heneneore ogoni Bi Mana Debene tí hemiria pigane ibiyagola mana ogoniha tígua mini dunu bia ho holene wiago hale harimi. Ani buwa tígua mini mbiraore wirimigobi gubalini harimigobi tene tínaga mini dunu bia ho kamigo dahuliya andagaha do ho ngane hendedamigo ogoni.\x + \xo 1.5 \xt 2 Ti 4.8, 1 Pi 1.4\x* \v 6 Bi mana debene ogonime turu holene lini dewa mo da halubi wali agali dindi bibahendeni kagoha anda halubi ka. Tígua Ngode Datagaliwabehanda biamogo bulene nawi howa biamogo bia holene ngiyago pigane hale howa heneneoreyane handa walia ho harimingi howa bi mana debene ogoni anda haabo halu ka.\x + \xo 1.6 \xt Yo 15.16, Eb 3.2, 1 Pi 5.12\x* \v 7 Ebaborasa inanaga biabe biamogo biaga turubiore kago ibugua Ngode Datagaliwabehanda biamogo bulene nawi howa biamogo bia hayago mana ogoni tíhondo lawai hayagoni. Ibugua mini bilinahe howa Kerisonaga biabe bialu iyanaga bia haga ka.\x + \xo 1.7 \xt Kl 4.12, Pm 23\x* \v 8 Ngode Datagaliwabe Dinini ibugua tíhondo gubalini holene ngiyagoni Ebaborasahanda iyahondo langiya. \p \v 9 Tí ogonibi kami lalu pigane hale haribangi howa iyame Ngode Datagaliwabehondo tínaga bi la haabo halu henego kaba. Ngode Datagaliwabehanda hame ledago manda bulene tíha to̱lai helobi mini gigabi wulenebi mitangi bulenebi bibahende ibunaga Dinini ibugua ngiaga ngaru tíha wilobi iyame Ngode Datagaliwabehondo bi la halu kaba.\x + \xo 1.9 \xt Lm 12.2, 1 Ko 1.5, Eb 1.8-9, 1.15-17, 5.10, 5.17, Pb 1.9\x* \v 10 Ani larabago ibugua biragola tígua Anduane Homogohanda tí halimulo hame ledadagua halubi ibu turu helo bulene ngadagua bialubi holeberami. Ani bialu kamigola tíha howa lini bayale dewa datagi halu tígua biabe bayale tara tararu bialubi Ngode Datagaliwabe ogobi kagolo manda bulene anda halubi holeberami.\x + \xo 1.10 \xt Yo 15.16, Eb 2.10, 4.1, Pb 1.27, 1 Te 4.1, Hi 13.21\x* \v 11-12 Tínaga gendabiru ngagola ta nabi howa tí ema nabi hongo haabo halimulo Ngode Datagaliwabenaga hongo holene baya taraore kagome ibugua tí mo hongo helo laro. Ngode Datagaliwabehanda ibunaga wali agali wá holene kagoria kagola howa tihondo mule manda bu wini ngago Abahanda tí kamirubi ta halu ngule lowa tí mo karulape henego manda bialu tígua turu howa ibuhondo ka̱i̱ lalimu.\x + \xo 1.11-12 \xt Eb 1.11, 1.18, 1.19, 3.16, 4.2\x* \v 13 Aruma holenenaga hongome ina dariba ho wiaria hondowa Ngode Datagaliwabehanda ina gini mialu ibu Igini gubaliniore ho kagome handame ho kagoria ina bayuwa haru anda ibuwa heleda.\x + \xo 1.13 \xt Lg 22.53, Eb 2.2, 1 Te 2.12, 2 Pi 1.11\x* \v 14 Igini ogoni ibugua iname ko birimago domo wahalu ina golope ho helene kama.\x + \xo 1.14 \xt Eb 1.6-7\x* \s1 Keriso ibunibi ibugua biabe biagagobi ogo \p \v 15 Keriso ibu Ngode Datagaliwabe iname de nahandabehe kagobi howa ibugua ina walia halu ka. Ibu Ngode Datagaliwabe Igini wahene howa mbirale bibahende wabini karunagabi ngarunagabi ibu haguaneore ka.\x + \xo 1.15 \xt Yo 1.18, 2 Ko 4.4, Hi 1.3\x* \v 16 Ngode Datagaliwabehanda ibu Iginiha howa hariha karubi ngarubi dindini karubi ngarubi bibahende wabini. Deme handabehe karubi ngarubi nahandabehe karubi ngarubi hari daligaha hongo tara tarahe karubi homogo karubi haru haga karubi hondo haga karubi bibahendeore ibuha howa wabini. Ngode Datagaliwabehanda ibu Iginiha howa uruni bibahendeore ibu Igininaga helo wabiai hene.\x + \xo 1.16 \xt Yo 1.3, 1.10, Lm 8.38, 11.36, Hi 1.2, 2.10, 1 Pi 3.22\x* \v 17 Uruni bibahendeore ala hene ndo Keriso ibu alaore howa bibahendeore karubi ngarubi ti Kerisoha ho gimbu bu halu ibugua tinaga holene yamaga hai howa ka.\x + \xo 1.17 \xt Yo 1.1-3, 8.58, 17.5, 1 Ko 8.6\x* \v 18 Keriso hameigini bibahende karu ibunaga tingini howa ibuni haguane ka. Tingini ogoninaga holene tene ibuni ka. Bibahende karubi ngarubinaga haguane ibuni hanguore helo ibu Ngode Datagaliwabe Igini wahene henego homalu tongolo miyagola mo heya hene.\x + \xo 1.18 \xt Ab 26.23, 1 Ko 15.20, 15.23, Eb 1.10, 1.22-23, Mo 1.5\x* \v 19 Ngode Datagaliwabehanda ibuni manda binidagua ibu Igini ibuni kagobiore kagoni.\x + \xo 1.19 \xt Yo 1.16, 3.34, Kl 2.9\x* \v 20 Ani binigo Ngode Datagaliwabehanda ibu Iginiha howa mbirale bibahendeore karubi ngarubi ibu kagoria haru dai bule manda bini. Ibu Igini ira bangani homayagome Ngode Datagaliwabehanda dindini karubi ngarubi hari daligaha karubi ngarubi bibahendeore mo palia hai howa ibuni kagoria haru dai biai hene.\x + \xo 1.20 \xt Lm 5.1, 2 Ko 5.18, Eb 1.7, 1.10, 2.13, 2.16, 1 Yo 2.2\x* \p \v 21 Ala tígua Ngode Datagaliwabe erembira mialu kaundiaore pu harimi. Ogoni tígua mana ko bialu harimigomebi mini ko wialu harimigomebi Ngode Datagaliwabela waitigi ho harimigoni.\x + \xo 1.21 \xt Lm 5.10, Eb 2.12, 4.18, Ta 1.15-16\x* \v 22 Áyu nde ibu Igini ibugua tandaga nalu homayagome Ngode Datagaliwabehanda tí ibunaga mo nenege helene kami. Ani binigo irane tíni ibuhondo loma bia hene howabi mini gahenge karulo howabi ko mbira tíha para nahebi kamigola ibunaga deni haru ibulenaga ani bini.\x + \xo 1.22 \xt Eb 2.14-16, 5.27, 1 Te 4.7, Ta 2.14\x* \v 23 Tígua nde Ngode Datagaliwabehondo mini mbiraore wirimigo ema nabi wiaabo ho halimu. Bi mana debene hale harimigome mini dunubiahe holene ngiyago yu wa nahe yani ho halimu. Bi mana debene ogoni wali agali dindi bibahendeni karuhondo lamiai henego ogoninaga biabe bia haga mo hela henego i̱ Polo kogoni.\x + \xo 1.23 \xt Mg 16.15, Eb 3.17, 1 Ti 3.16, Hi 3.14\x* \s1 Polohanda Keriso hameiginirunaga biabe bia haga henego ogo \p \v 24 I̱na tínaga tandaga na harogonaga turu ho ko. Keriso hameigini bibahende karu Kerisonaga tingini kago i̱na i̱ninaga tinginiha tínaga tandaga na harogome Keriso ibugua tandaga ala nala ho winigo i̱na na tago halu namaro bero.\x + \xo 1.24 \xt Lm 5.3, 2 Ko 1.5-6, Eb 1.23, 3.13, Pb 3.10, 2 Ti 1.8\x* \p \v 25 Keriso hameigini bibahende karunaga biabe bia haga holiya Ngode Datagaliwabe ibugua i̱ dabo helenego kogoni. Tí bayale halimulonaga ibugua biabe ogoni i̱na buliya i̱hondo ngini. Biabe ogoni Kerisonaga bi mana galone ngaru lamiai holene i̱ ngiya.\x + \xo 1.25 \xt Eb 3.2, 3.7-8\x* \v 26 Kerisonaga bi mana ogoni Ngode Datagaliwabehanda bambaore wali agali bibahende hearuhondo mo pani nahe ngelenego áyu ogoni ibunaga wali agaliruhondoore walia halu ka.\x + \xo 1.26 \xt Lm 16.25-26, 1 Ko 2.7, Eb 3.3-5, 3.9-10, 2 Ti 1.10\x* \v 27 Ngode Datagaliwabehanda bamba manda bu winigo ngago ogoni mana ala mo pani nahe ngelenego ibunaga wali agalihondo walia holene manda bu hene. Wá holene bi mana baya burugule ogoni wali agali taratara bibahendeore karunaga nga. Bi ala mo pani nahe ngelenedagoni Keriso ibu tíha kagoni. Ani bidagome Ngode Datagaliwabenaga baya taraore holene tínagabi wulebirago mini dunubia ho holene nga.\x + \xo 1.27 \xt Lm 9.23, 2 Ko 2.14, Eb 1.18, 3.8, 1 Ti 1.1\x* \v 28 Ani bidago iname Kerisonaga mana galone wali agali bibahendeore karu ta nabihondo lamiai haramali. Iname wali agali bibahendeore Kerisoha ho gimbu bu howa mini bogabiore helo ibuhondo mule ti hangu hangu Ngode Datagaliwabe deni haru poramali. Ani bulenaga iname Ngode Datagaliwabenaga mini gigabi wulene ngiyarume wali agali bibahendeore mana nakarulape bialu holigo lowa ti lawai halu haramali.\x + \xo 1.28 \xt Eb 4.13, 5.27\x* \v 29 Biabe ogoni biai holenaga Kerisonaga hongo tara i̱ha howa biabe bialu kagome i̱ mo hongo halu kagola i̱na hibu lalu biabe erekuibi bialu kogoni.\x + \xo 1.29 \xt Ab 20.20, 20.27, Eb 3.7, 3.20, Pb 4.13\x* \c 2 \p \v 1 Tí kamirubi wali agali Leodisiani karubi wali agali maru i̱ de nahende karubi tí bibahendenaga biabe erekui ogobi howa bialu harugo lalu langua ko. \v 2 Tí bibahende bu habaneha gi nahe howa hongo holene to̱lai helobi tíni gubalini hagahaga bu kamigome tí mo mbiraore helobi mini homogo holene manda bulene heneneoreme tí mini mbiraore wirimigo hongo helobi i̱na biabe ogoni bialu kogoni. Tí ogonibi kamigola Ngode Datagaliwabehanda bi ala mo pani nahe ngelenego Keriso ibuniore kago tí manda bu holeberami.\x + \xo 2.2 \xt 2 Ko 1.6, Eb 3.4, 3.18, Pb 3.8, Kl 1.26, 3.14\x* \v 3 Ngode Datagaliwabenaga mini gigabi wulenebi manda bulenebi baya burugule do ho ngaru uruni bibahende Keriso ibuni panga duguaga ki howa ibugua dugualu mo pani haga ka.\x + \xo 2.3 \xt Ais 45.3, 1 Ko 1.24, 1.30, Eb 1.8, 3.19\x* \p \v 4 Aniore bidago lalu langerogoni agali marume bi mana taranaga lalu ogoni heneneore larama laragola tí kamirume tigua bi laragoni baya gibiore larabe toba harimiyagua ogoni tí mo hondo holebirago de hondo halimu.\x + \xo 2.4 \xt Lm 16.18, Eb 4.14, 5.6, Kl 2.8\x* \v 5 I̱ni tí heba nahe kogonigo i̱naga mini dininila tí heba howa tígua Kerisoha mini mbiraore wuwa mini bilinahe haabo kamigo hondowa i̱ turu timbuni ho kogoni.\x + \xo 2.5 \xt 1 Ko 5.3, 14.40, 1 Pi 5.9\x* \s1 Ina Kerisoha howa holeneore inaha to̱lai hagago ogo \p \v 6 Tígua Keriso Yasu ibu tínaga Anduane Homogo ka lalu yu tiga birimigo ibu heba ho gimbu bu haabo halimu. \v 7 Tígua ira pini dindiha piagadagua tínaga pini Keriso ibuha pelowa halu anda geneni anda biagadagua tínaga holene Kerisoni tiaga ho halimu. Marume tíhondo lawai hayadagua tígua Kerisohondo mini mbiraore wirimigo hongo ho wiaabo halu ka̱i̱ lolene tíha howa to̱lo tagi helo halimu.\x + \xo 2.7 \xt Eb 2.20-22, 3.17, Kl 1.23\x* \p \v 8 Agali marume agalinaga manda bulenemebi dambabi lalu mo hondo holenemebi tí minuligo de hondo halimu. Tigua Keriso mo tene howa ndo tini mamalime mana lawai henegobi dindi tawebi damanagabi mo tene howa laga ka.\x + \xo 2.8 \xt Ga 4.3, 4.9, Eb 5.6, Kl 2.3, 2.18-20, Hi 13.9\x* \v 9 Keriso ibu agali hole dindini ibu heangi Ngode Datagaliwabe kagobiore howa ibu tinginihe ka.\x + \xo 2.9 \xt Yo 1.14-16, Kl 1.19\x* \v 10 Tíbi Kerisoha ho gimbu birimigome holeneore yu hai kamigoni. Dama haru haga karubi haguane maru karubi uruni bibahendenaga haguaneore Keriso ibu ka.\x + \xo 2.10 \xt Eb 1.21-22\x* \p \v 11 Kerisoha ho gimbu bu kamiru agalinaga \w dongone\w* podo mabu biagadagua bialu ndo Kerisonaga dongone podayagome tínaga mini konaga hongo podo wahalu tí golope henego kami.\x + \xo 2.11 \xt Lm 2.29\x* \v 12 Tí baboraya birimingi tí Keriso heba hora hamaga harimi. Ngode Datagaliwabe ibu hongo timbunihe kagome Keriso mo heya henego tígua ibuhondo mini mbiraore wuwa baboraya birimigome tíbi Keriso heba mo heyamaga henego kami.\x + \xo 2.12 \xt Lm 6.4, Eb 1.19-20, 3.7, Kl 3.1\x* \v 13 Ala tígua ko birimigomebi tí Yu ndo wali agali tara tara howa \w Mana\w* lowinigoha tagira harimigomebi tínaga dinini homene ale hemigola Ngode Datagaliwabehanda tí Keriso heba mo hela dai binigo kami. Iname ko bibahende birimago Ngode Datagaliwabe ibugua domo wahai hene.\x + \xo 2.13 \xt Eb 2.1-5\x* \v 14 Mana lo wiago pugualu iname ko bialu harimagome dano ho hemaria Ngode Datagaliwabe ibunime mo wahene. Mana lowini ogonime bulene nga leagome ina dariba ho wiaria Ngode Datagaliwabehanda mo yalu puwa Kerisonaga ira bangani ba para ho wahene.\x + \xo 2.14 \xt Eb 2.14-16, 1 Pi 2.24\x* \v 15 Ira banga ogoriani Keriso ibugua hari daligaha haru haga hearubi hondo haga hearubi tinaga hongo holene wiaru bibahende tongolope hai howa wali agali bibahende de hendelo ibuni hangu wayali ko lalu ti hende howa haru halu puabo hene.\x + \xo 2.15 \xt Kl 1.13\x* \p \v 16 Ani binigo wali agali marume tíhondo tomo ogo na ogo nanabe lolene nawi. Horo maru Ngode Datagaliwabehondo loma bia ho holene ngabe nawibe lolenebi Ege Mbira Ngabulo haragonaga tomo dawa nolene ngabe nawibe lolenebi \w Sabada\w* horo mitangi bu holene ngabe nawibe lalu bi urunidagua tíhondo lolene nawi.\x + \xo 2.16 \xt Lm 14.1-12, 1 Ko 8.8, Ga 4.10\x* \v 17 Mana uruni maha ibulebiragonaga manane walia hene nga. Galoneore Keriso ibuni ka.\x + \xo 2.17 \xt Hi 8.5, 9.9, 10.1\x* \v 18 Mbiralime emaga ale tara mbira hendenego te mine halu langiragome tí mo guya nahelo halimu. Ogoni ibugua ke̱ halu ibuni mo dindi hetingi howa lalu, Dahuliyalihondo bi pupu wuleneore nga, laga ka. Ani biaga kago ibu dindi mana hangu mitangi buwa irane nawi ngagoria mine halu \v 19 ibugua Keriso inanaga haguane kago yu wahaga ka. Kerisonaga tingini ina kamago tingini ogoni Keriso ibuni haru howa tomo mialu kuni gungubunibi mo gimbu buwa Ngode Datagaliwabehanda anda helo hame ledadagua mo anda haga ka.\x + \xo 2.19 \xt Eb 2.21, 4.15-16\x* \s1 Keriso heba homalu holene ngago ogo \p \v 20 Tí Keriso heba homamaga harimigome dindini howa biaganemebi damanaga hongomebi tí ala dariba ho wiyago golope henego kamigoni. Anigo dindi mana biaga karume bialu kadagua dege bialu kamigo irane agibe. Dindini karume bulenebi nabulenebi ngarunaga bi larago hale howa bialu kamigo agibe.\x + \xo 2.20 \xt Ga 4.3-5, 4.9\x* \v 21 Tigua bi urubi laga, Ogo nanabe. Ogo nayabe. Ogo ela nahabe, laga.\x + \xo 2.21 \xt 1 Ti 4.3\x* \v 22 Uruni ala agalime dege wabuwa lawai halu biaga winigo áyu uruni bibahende bialu karia galone nabulene wiaga.\x + \xo 2.22 \xt Ais 29.13, Md 15.9\x* \v 23 Tigua hibu lowa dahuliyalihondo bi pupu wiagabi ke̱ halu mo dindi hetingi hagabi tingini tandaga helo biagabi karu mana urunibi birago hondowa mini gigabiwinaga manani howa bira bada manda buleberami. Anigo mana urunibi biragome tingininaga dimagoli holene ngago mo wahelonaga ndo biaga ka. \c 3 \p \v 1 Tí Keriso heba halimulonaga mo heyamaga henego kami. Ani bu kamigo tígua dahuliya andaga Keriso ibuninaga dagiani Ngode Datagaliwabenaga gi tigahayagi bedagoha mbirale ngarunaga mitangi bialu ogoriani gubalini paga ho halimu. \x + \xo 3.1 \xt Iba 110.1, Mg 12.36, 16.19, Eb 1.20, Pb 1.30, Kl 1.29, 2.12, 1 Te 2.2\x* \v 2 Mbirale dindini ngaru mitangi nabi daligani ngaru mitangi bialu ogoriani mini paga ho halimu.\x + \xo 3.2 \xt Md 6.33\x* \v 3 Irane tí homene howa tínaga holene Keriso heba Ngode Datagaliwabeha do howa kamigoni.\x + \xo 3.3 \xt Lm 6.2, 2 Ko 5.7, 5.14, Ga 2.20, Kl 2.20\x* \v 4 Tínaga holene gahenge Keriso ibuniore kago ibu ha pani harangi tíbi ibu heba ha pani halu ibunaga baya taraore holene yu holeberami.\x + \xo 3.4 \xt Yo 11.25, 14.6, 1 Ko 15.43, Pb 1.21, 1 Yo 3.2\x* \s1 Holene ala tawebi gahengebi ngago ogo \p \v 5 Anigo tíha mini ala tawenaga hame lagane yu howa bialu kamiru mo homa halimu. Uruni wali agali kayu bulenebi mini ko wuwa bulenebi dimagoli holenebi hame lowa ela holenebi dimagoli howa í̠ hangu wua holenebi uruni bibahende mo homa hai halimu. Í̠ hangu wua holene larugo ogoni mbirale tarahondo bi pupu wiaga mana ale nga.\x + \xo 3.5 \xt Lm 6.6, 6.11-13, 8.13, Ga 5.24, Eb 4.19, 5.3-5, 1 Te 4.5\x* \v 6 Mana urunibi bialu Ngode Datagaliwabenaga mana mo wahaga karu tiha Ngode Datagaliwabenaga keba holene wulebira.\x + \xo 3.6 \xt Eb 5.6\x* \v 7 Ala tingininaga hame lagane urunime tí haru howa tigua, Bidaba, layadagua bialu harimigoni.\x + \xo 3.7 \xt Lm 6.19-20, 1 Ko 6.11, Eb 2.2\x* \p \v 8 Anigo áyu mana uru bibahende wahai halimu. Keba holenebi dimagoli holenebi handabe manga holenebi wahaiore halimu. Mege bulenebi bi ko lolenebi tínaga ne harigaha howa tagira ibulene nawi.\x + \xo 3.8 \xt Eb 4.22, 4.25-31, 5.4, Hi 12.1, 1 Pi 2.1\x* \v 9 Tíni tindule lagalaga nabilimu. Mini ko wuwa bialu haramiligo golo wahowa \x + \xo 3.9 \xt Eb 4.22\x* \v 10 mini gahengenaga karulo harimigoore kami. Mini gahenge ogoninaga wabiaga Ngode Datagaliwabe ibugua ibuni ale helo wabialu haabo ka. Tígua ibu kago manda biaiore halimulo ibugua tí ani mo manda bia halu ka.\x + \xo 3.10 \xt Pig 1.26, Lm 12.2, Eb 2.10, 4.24\x* \v 11 Ani biragome tí Yu wali agali ndo taratarabi Yu wali agalibi \w dongone\w* podo mabu binibi nabinibi Girigi bi nalagabi mana nahendenego biagabi garabaya biabe ale bia hagabi nabia hagabi kamiyagua urunibi taratara ndo tí mbiraore hangu kami. Galoneorego Keriso ibuni hangu ka. Ibu ina bibahendeha hai ka.\x + \xo 3.11 \xt Lm 10.12, Ga 3.28, Eb 1.23\x* \p \v 12 Tí Ngode Datagaliwabenaga wali agali bu kamigoni. Ibugua tí gubalini howa ibunaga halimulo tí dabo helenego kami. Anigo tígua dara holenebi biamogo bulenebi tíni mo dindiha ho holenebi bayuwa de hondowa bulenebi ema nabi howa hibu lolenebi urunibi karulai halimu.\x + \xo 3.12 \xt Ga 5.22, Eb 4.32, Pb 2.1, 1 Pi 2.9\x*\x + \xo 3.12 \xt Eb 4.2\x* \v 13 Tígua wali agali maru karu mitangi bialu biamogo bulenebi marume tíhondo ko biragola la nabi wahaga bialu halimu. Anduane Homogo ibugua tí ko birimigo domo wahayadagua tígua nde marume birago la nabi wahalimu.\x + \xo 3.13 \xt Mg 11.25, Eb 4.32, 5.2\x* \v 14 Bayale bulene uruni heba gubalini holene wia tago holene nga. Gubalini holene ogonime bibahende hangu hangu ngaru mo mbiraore howa baya gibi halu mo gimbu biaga.\x + \xo 3.14 \xt Lm 13.8-10, 1 Ko 13.13, Eb 4.3\x* \v 15 Kerisohanda mo palia holene tíhondo ngiyagome tínaga bu miniha bayuwa dabalu bilimulonaga ngidagoni. Mo palia holene ogoni tínaga wilo Ngode Datagaliwabehanda tí tingini homane mbiraoreha howa olene. Ani binigo tí turu halu ka̱i̱ lalu halimu.\x + \xo 3.15 \xt 1 Ko 12.13, 12.27, Eb 2.16-17, 4.4, Pb 4.7\x* \v 16 Kerisonaga bi mana baya burugule mini homogo holene ngago tínaga bu miniha helowa halimu. Mini gigabiwi howa tígua tíni lawai hagahaga bialu lo tiga bigibigi bialu halimu. Anduane Homogonaga \w mbugani\w* iba gana ngagobi lotunaga iba ganabi Dinini ibugua tí iba gana lawai haragobi bayuwa bi tabalu tínaga bu miniha howa Ngode Datagaliwabehondo ka̱i̱ lalu halimu.\x + \xo 3.16 \xt 1 Ko 14.26, Eb 5.19, Kl 4.6\x*\x + \xo 3.16 \xt Eb 5.19-20\x* \v 17 Tígua beramirubi laramirubi bibahendeore Anduane Homogo Yasunaga minini howa bulene nga. Ani bialu Yasu togoni howa Aba Ngode Datagaliwabehondo ka̱i̱ lalu halimu.\x + \xo 3.17 \xt 1 Ko 10.31, Eb 5.20, 1 Te 5.18, Hi 13.15\x* \s1 Iname holene gahenge yu howa bulene ngago ogo \p \v 18 Agali oneru-o tí Keriso hamewane biruwa tínaga agalinime bia laradagua hale halu bilimu.\x + \xo 3.18 \xt Eb 5.22, Ta 2.5, 1 Pi 3.1\x* \p \v 19 Wali bereru-o tínaga onehondo bi tandagabi nale gubalini ho halimu.\x + \xo 3.19 \xt Eb 4.31, 5.25, 5.28, 1 Pi 3.7\x* \v 20 Waneiginiru-o tí Keriso hameigini howa tínaga aba ai̱yalame bi laradagua hale halu biaabo holene nga. Ogonidagua beremigome Ngode Datagaliwabe mo turu halu kami.\x + \xo 3.20 \xt Eb 5.24, 6.1, Ta 2.9\x* \p \v 21 Waneigini aba ai̱yaru-o tígua tínaga waneiginime genda holigo lawanana nabilimu.\x + \xo 3.21 \xt Eb 6.4\x* \p \v 22 Garabaya biabe ale bia hagaru-o tígua tínaga haru haga dindini karume bia laradagua biai halimu. Tínaga haru hagame tí de hendedaore bayale biaga ka lelonaga hangu bulemini. Ani ndo tí de nahendedahabi mini tigabi wu howa bayale dege bialu halimu. Tígua Anduane Homogo mitangi bu kamigonaga biabe bialu kamigo manda buwa bialu halimu.\x + \xo 3.22 \xt 1 Ti 6.1, Ta 2.9\x*\x + \xo 3.22 \xt Eb 6.5-8\x* \v 23 Mbirale beramigo bibahende ta nabi bialu howa tígua agalinaga biabe bia harolo mitangi nabi Anduane Homogonaga biabe bia harolo mitangi bialu gubaliniore howa bilimu. \v 24 Anduane Homogo ibugua tínaga yolo ngule wu kago manda bu halimu. Yolo ogoni ibugua ibunaga wali agali karuhondo mulebero lowinigo do ho ngago tígua yu holeberami. Tínaga Haguane henene Keriso ibuniore kago tígua biabe ogoni ibunagaore bia haramili.\x + \xo 3.24 \xt 1 Ko 7.22\x* \v 25 Ko bialu karu hangu hangu ta nabi ibuni ko biyadagua pani miadai bulebira. Ngode Datagaliwabe ibugua wali agali daba ki buwa tini biyadagua ogobi degedege daba ki bulebira.\x + \xo 3.25 \xt Man 10.17, Lm 2.11, Eb 6.9, 1 Pi 1.17\x* \c 4 \p \v 1 Haguane kamiru-o tínaga garabaya biabe ale bia haga karuhondo tiga tiga bulene ngadagua bialu halimu. Tíbi tínaga Haguane dahuliya andagaha helowa bialu kamigo manda buwa halimu.\x + \xo 4.1 \xt LBM 25.43, 25.53, Eb 6.9\x* \s1 Bulene ngarunaga lenego ogo \p \v 2 Ngode Datagaliwabehondo bi la ho wiaabo halimu. Ani bialu howa mini palia hondo nahe howa horo bibahendengi ibuhondo ka̱i̱ laabo halimu.\x + \xo 4.2 \xt Eb 6.18, Pb 4.6\x* \v 3 Ani lalu howa dege tígua inanaga bi la halu halimu. Ani laramigola howa iname Ngode Datagaliwabenaga bi mana Kerisoha howa ala mo pani nahe ngelenego lamuluma̱ya Ngode Datagaliwabe ibugua ina henge ngialu panga dugua helonaga bi la halu halimu. Irane ogoninaga i̱ áyu garabaya kogoni.\x + \xo 4.3 \xt Lm 15.30, 1 Ko 16.9, Eb 6.19\x* \v 4 I̱na bi mana lamialu howa wali agalihondo lamulene ngadaguaore ti bayuwa wálelo lamuliyanaga Ngode Datagaliwabehondo bi la halimu.\x + \xo 4.4 \xt Eb 6.20\x* \p \v 5 Wali agali Ngode Datagaliwabe mitangi nabi karu de hondowa tí mini gigabi wialu tihondo bayale bulene henge ngidaru mohole nabi halimu.\x + \xo 4.5 \xt Eb 5.15-16, 1 Te 4.11-12\x* \v 6 Tígua bi lalu howa wali agalime hale hoa haabo helo bi bayuwa lalu halimu. Mbirame tí mo bila haragola tígua bayuwa ladai agua bule lowa manda bu halimu.\x + \xo 4.6 \xt Mg 9.50, Eb 4.29, Kl 3.16, 1 Pi 3.15\x* \s1 Lamaro bialu bi lenego ogo \p \v 7 Ina hamene turubiore Tiyagasa ibu mini bilinahe howa biabe biaabo hagago iname Anduane Homogonaga biabe mandagi birimago ibugua i̱na bialu kogonaga te hale halimulo tíhondo langulebira.\x + \xo 4.7 \xt Ab 20.4, 2 Ti 4.12\x*\x + \xo 4.7 \xt Eb 6.21-22\x* \v 8 Ibugua ani langilo i̱na ibu tí kamiria pu larogoni. Ibugua ina kamarume bialu kamagonaga te tí langiragome tínaga mini mo hongo holebira. \v 9 Ina hamene turubiore Onisimasi ibu mini bilinahe howa tí aria mbira hayagoni ibubi Tiyagasa heba ibulebira. Libugua ogoria biraru te bibahende tí hondo ibalu langiai holebira.\x + \xo 4.9 \xt Pm 10-12\x* \p \v 10 Agali Arisadagasa mbira iya haru garabaya kabago ibugua, Tí mitangi bialu ko, lalu lawia hara. Banabasanaga hanini Maga ibuguabi anidagua dege lawia hara. Ibu tí kamiria ibiyagua ibuhondo, Hama, lalu bayuwa haru halimu lalu ala langirugoni.\x + \xo 4.10 \xt Ab 12.12, 12.25, 13.13, 15.37-39, 19.29, 27.2, Pm 24\x* \v 11 Yosua ibu ka̱i̱ mini lalu Yasadasa ibuguabi, Tí mitangi bialu ko, lalu lawia hara. Agali tebirali uruni ti Yu agali howa Keriso hameigini hayago kagoni. Wali agali Ngode Datagaliwabehanda Handame Ho Kagoria helonaga tigua hangu i̱ heba mandagi biabe bialu harima. Tigua i̱ biamogo timbuniore bialu hayagoni. \p \v 12 Ebaborasa ibubi tí kamiru aria mende howa Keriso Yasunaga biabe bia hagane dege kago ibuguabi, Tí mitangi bialu ko, lalu lawia hara. Ibugua horo bibahendengi Ngode Datagaliwabehondo tínaga bi hongo howa la halu tí kamirume Ngode Datagaliwabehanda hame ledago biaiore halubi tí mini bilinahebi mini bogabibi howa mini mbiraore wu halimulonaga bi la haabo haga ka.\x + \xo 4.12 \xt Kl 1.7, Pm 23\x* \v 13 Ibugua tínaga biabe erekuibiore bia hayago i̱ de handarugo henemane bia haya labehe kogoni. Ibugua wali agali Leodisia karunagabi Hairabolisi karunagabi bia dege haya. \v 14 Inanaga anogoda agali turubi Lugu ibuguabi Dimasa ibuguabi, Tí mitangi bialu ko, lalu lawia dege haragoni.\x + \xo 4.14 \xt 2 Ti 4.10-11, Pm 24\x* \p \v 15 Iname Keriso hameigini Leodisiani karuhondo, Tí mitangi bu kama, laya lalimu. Wali mbira Nimba bedagobi ibu andagani Keriso hameigini ngoai haga karubi tíhondo bi ani dege laya lalimu. \v 16 Beba ogoni tí daga lalu hale halimu. Daga lai kagola Keriso hameigini Leodisiani karubi hale helo ti ngoai ho bedagoria daga lope hole manda bilimu. Keriso hameigini Leodisiani karume tíhondo beba wia holebirago daga lope dege halimu. \v 17 Tígua Agibasa ibuhondo bi ogodagua lalimu. Anduane Homogonaga biabe í̠na bibelo ngiyago biaiore hole manda bu habe, laya lalimu.\x + \xo 4.17 \xt Pm 2\x* \p \v 18 Gili bumaro bialu ogo dege i̱ Polo i̱ninaga gime i̱na tí mitangi bialu ko, lalu gili bero. I̱ pu senime garabaya binigo kogo embeda nahalimu. Ngode Datagaliwabenaga biamogo bia holene tíha wiaabo helo hamelo ko laro.\x + \xo 4.18 \xt 1 Ko 16.21, 2 Te 3.17\x*\fig I̱ pu senime garabaya binigo kogo embeda nahalimu.|src="HK 19A.tif" size="1" ref="(4.18)" \fig*