\id ACT - Huli Bible [hui] -Papua New Guinea 2011 (web version -2013 bd) \h ABOSOLO \toc1 Abosolo hearume biabe bialu henego ogo \toc2 Abosolo \toc3 Ab \mt1 Abosolo \mt2 Abosolo hearume biabe bialu henego ogo \imt1 Mbuga ogoha gilibu ngarunaga nemandi ogo \ip Luguhanda Bi Mana Debene ala gili binigo gili biai howa mani mbuga mende Ngode Datagaliwabe Dinini ibugua abosolo agaliruha howa bialu henegonaga tebi gili bini. \ip Yasuhanda bi mbira lenego ogo, Ngode Datagaliwabe Dinini ibu tí kamigoha ibiragola ibunaga hongo holene tíha to̱lai holebira. Ani biragola tí Yarusalemehabi Yudia bibahendehabi Samariahabi dindi bibahende gibuni gibunihabi Yasuhanda agua laya agua biya lalu i̱ mo walia hagane tí holeberami, lene. Be 1.8 Yasuhanda ani layadagua ibunaga talima piaga biarume Bi Mana Debene loyogo lalu lamima ibaga bialu hene. Ani lamiyagola ala Yu wali agali hangume Keriso hameigini hene. Mani dindi bibahendeoreni Keriso hameigini ho dame bini. \ip Mbuga ogoni Keriso hameiginirume Bi Mana Debene loyogo lalu hayagonaga tagalene tebira ngago uru. \io1 Mbira \io1 Yasu dahuliya andaga daibu heha Keriso hameigini hayarume Yarusaleme howa bi mana loyogo lalu lamiyagola wali agali dewa hearume Yasuhondo mini mbiraore winigonaga lo nga. \io1 Mende \io1 Tigua Yu wali agalinaga dindi bibahendehabi Samariahabi loyogo lalu lamima penegonaga lo nga. \io1 Tebone \io1 Tigua dindi kaundia maru wiaruhabi Lomohabi loyogo lalu lamima ibaga biai hayagonaga te gilibu nga. \ip Abosolo hayarume biabe bialu hayagonaga te gilibu ngago Ngode Datagaliwabe Dinini ibugua Keriso hameigini hearuha karulai howa ti haru hayagobi mo hongo hayagobi ogoni dunini timbuniore manda buwa gilibu nga. \iot Bu̱lu̱ baga buwa kuni gili bu ngago \io1 \ior 1.1-26\ior* \io1 Yasunaga bi mana loyogo lelo manda manda binigo nga \io2 1-14 \io1 Yasuhanda lalu, I̱ Abahanda ibu Dinini ngulebira, lenego. \io2 15-26 \io1 Yudasanaga pani ha aribia helo dabenego. \ior 2.1–8.3\ior* \io1 Yarusalemeni Yasunaga bi mana loyogo lenegonaga nga \ior 8.4–12.25\ior* \io1 Yudiahabi Samariahabi Yasunaga bi mana loyogo lenegonaga nga \ior 13.1–28.31\ior* \io1 Polohanda Yasu manani howa bialu henegonaga nga \io2 13.1–14.28 \io1 Yasunaga bi mana wali agali tara tara hearuhondo halu mbira lamima penego \io2 15.1-35 \io1 Keriso hameiginirume lo mbiraore hole Yarusalemeni ngoai henego. \io2 15.36–18.22 \io1 Yasunaga bi mana wali agali tara tara hearuhondo halu mende lamima penego. \io2 18.23–21.16 \io1 Yasunaga bi mana wali agali tara tara hearuhondo halu tebone lamima penego. \io2 21.17–28.31 \io1 Yarusaleme howa Polo dariba halu Lomo haru penego. \c 1 \s1 Ngode Datagaliwabehanda ibu Dinini ngulebero lenego ogo \p \v 1-2 Tiobilasa-o Yasu ibunaga biabe pigane teniyagoria howa ibu dahuliya andaga iraga holene tu helo howa ibugua biabe biyagobi bi mana lawai hayagobi bibahende i̱na i̱naga mbuga mbira ala gili birugoriani gilibu wiai harugoni. Yasu ibu iraga nahe howa ibugua Ngode Datagaliwabe Dinininaga hongome agali \w abosolo\w* helo dabayaruhondo, Ogodagua bilimu ogodagua lalimu, laga bialu lalu lamiai hene.\x + \xo 1.1-2 \xt Lg 1.1-4\x*\x + \xo 1.1-2 \xt Mg 16.19, Lg 24.49-51\x* \v 3 Yasu homalu mo heya howa horo pira mariani (40) halu dewaore ibuni walia hayagola tigua Yasu de handalu ibu heba haabo hene. Ibu heba halu tigua Yasu ibuniore heyu kagoni lowa manda biaiore hene. Yasu ti heba howa ibugua Ngode Datagaliwabehanda Handame Ho Kagonaga mana lamialu hene.\x + \xo 1.3 \xt Md 28.17, Mg 16.12, Lg 24.36-49, Ab 10.41, 1 Ko 15.5-7\x* \v 4 Ibugua tihondo hongo howa lalu, I̱ Abahanda mbirali ngulebero lalu lo ngago ngulebira lalu abale langirudagua ogoni ngilo Yarusaleme wahalu napilimu.\x + \xo 1.4 \xt Lg 24.49, Yo 14.16-17, Ab 2.33\x* \v 5 Yonehanda wali agali ibame baboraya binigo horo marudaru mbira howa Ngode Datagaliwabehanda ibu Dininime tí baboraya bia holebira, lene.\x + \xo 1.5 \xt Md 3.11, Mg 1.8, Lg 3.16, Yo 1.33, Ab 11.16\x* \s1 Yasu Dahuliya andaga iraga henego ogo \p \v 6 \w Abosolo\w* biaru Yasu heba mandagi ngoai ho biruwa tigua Yasuhondo lalu, Anduane Homogo-o Isaraele wali agali inaneme handame ho holoma̱ya í̠na handame holene inahondo ngia dai bulenengi áyu ogonibe, lene.\x + \xo 1.6 \xt Ais 1.26, Dan 7.17, Amo 9.11, Md 24.3, Lg 24.21\x* \p \v 7 Ani layagola Yasuhanda tihondo lalu, Maha tara tara bulenenaga horo i̱ Aba ibuni hangume ala manda manda buwa pongo bo wini ngago tínaga biabe ndo.\x + \xo 1.7 \xt Md 24.36, Mg 13.32, 1 Te 5.1\x* \v 8 Ngode Datagaliwabe Dinini ibu tí kamigoha ibiragola ibunaga hongo holene tíha to̱lai holebira. Ani biragola tí Yarusalemehabi Yudia bibahendehabi Samariahabi dindi timbuni ogo gibuni gibunihabi Yasuhanda agua laya agua biya lalu i̱ mo walia hagane tí holeberami, lene.\x + \xo 1.8 \xt Md 28.19, Mg 16.15, Lg 24.47-48, Yo 15.27, Ab 2.32, 3.15, 5.32\x* \v 9 Yasuhanda bi ogoni lai hayagola tigua handaya ho hearia ibu dahuliya andaga yaraga hayagola beralibame ibu ge hayagome ti Yasu lone handabe nahe hene.\x + \xo 1.9 \xt Mg 16.19, Lg 24.50-51, Yo 6.62, 20.17\x* \p \v 10 Ibu piyagola tigua hari daligaha handa daga ho hearia aguabe tobane buwa agali kira aga peleorebi ogobi labolabo ti heagoria abale ha pani hene.\x + \xo 1.10 \xt Md 28.3, Mg 16.5, Lg 24.4, Yo 20.12, Ab 10.3, 10.30\x* \v 11 Ani ha pani howa agali biago labome lalu, Galilialiru-o tí hari daligaha handa daga ho kamigo aginagabe. Yasu tí heba mandagi hemira howa Ngode Datagaliwabehanda ibu dahuliya andaga helo mo yaraga hayago de handarimigo Yasu o piyagonidaguaore dai bulebira, lene.\x + \xo 1.11 \xt Md 24.30, 26.64, Lg 21.27, Yo 14.3, 1 Te 1.10, 4.16, Mo 1.7\x* \s1 Mbirali Yudasa pani ho aribia helo dabenego ogo \p \v 12 Ani laya handala \w abosolo\w* biaru Hari Olibe heagoria howa Yarusaleme dai bini. Hari Olibe weagoria heagoria howa Yarusaleme polene emene kaware dege wini.\x + \xo 1.12 \xt Lg 24.50\x* \v 13 Ti Yarusaleme anda puwa tamu hobane daligani tini hagaha iraga halu anda pene. Pidabi Yonebi Yamesebi Andurubi Pilibibi Tomasabi Badolomiubi Madiubi Alibiasa igini Yamesebi Saimono ka̱i̱ mini mende \w Paidoro\w* ibubi Yamese igini Yudasabi\x + \xo 1.13 \xt Md 10.2-4, Mg 3.16-19, Lg 6.14-16\x* \v 14 agali urunime Ngode Datagaliwabehondo bi lole mandagi ngoai haga hene. Wali marubi Yasu ai̱ya Meribi Yasu hamenerubi abosolo biaru heba ngoai howa Ngode Datagaliwabehondo bi laga hene.\x + \xo 1.14 \xt Md 13.55, Lg 23.49, 23.55, 24.10, Yo 6.42, 7.5\x* \p \v 15 Horo maru howa Yasu mana yu tiga biaga hearu bibahende lamaga howa handari mbirani pira kira (120) agima ngoai ho heagola Pidahanda heyuwa tihondo lalu, \v 16 Hamene mbaliniru-o Ngode Datagaliwabe Dinini ibugua Debidiha howa lalu Yudasahanda bulebiragonaga mbiwia ho wini. Ani binigo agali hearume Yasu minilo Yudasahanda walia hayagola Anduane Homogonaga \w mbugani\w* lo winidagua lola haya.\x + \xo 1.16 \xt Iba 41.9\x* \v 17 Ina heba biabe mandagi buluma̱ya Yasuhanda Yudasa dabayagola ibu ina aria hene, lalu Pidahanda lene.\x + \xo 1.17 \xt Md 10.4, Lg 6.16, Ab 1.25\x* \p \v 18 Yudasa ibu ko biyagonaga muni yolo miyagome dindi mbira tu wini. Ani buwa dindi ogoriani ibuni homo ibira howa tombe tula lowa tini tagira ibiyagola tongo lene.\x + \xo 1.18 \xt Md 26.15, 2 Pi 2.15\x*\x + \xo 1.18 \xt Md 27.3-8\x* \v 19 Wali agali Yarusalemeni hearu bibahendeme ogonidagua biya layago hale howa tigua tininaga bi lalu dindi ogoni mini Ageledama wini. Inanaga bi lalu Darama Dindi. \p \v 20 Pidahanda lalu, Iba Gana mbugani bi mbira lo ngago ogo, \q1 Ibunaga anda tabuanda helobi \q1 ibu anda ogoniha mbirali napalelobi, \m lalu gilibu nga. Bi mendebi lo ngago ogo, \q1 Biabe ibugua biaga wiyago mendealime bilo aribia holene nga, \m lalu gilibu nga, lene.\x + \xo 1.20 \xt Iba 69.25, 109.8\x* \p \v 21-22 Bi ogoni gilibu ngago mitangi bialu agali mbira ogobi dabami̱ya. Ngode Datagaliwabehanda Yasu mo heya hayago de hendenego helolene nga. Agali ogoni ibu Anduane Homogo Yasu heba ibaga bialu mandagi harimangi howa henegobi Yonehanda baboraya bialu hayangi howa Yasu hari daligaha Ngode Datagaliwabehanda mo yaraga hayangi howa henegobi bibahende biyago handai henego agali ogonibi mbira ina heba helo dabami̱ya, lene.\x + \xo 1.21-22 \xt Md 3.16, Mg 1.9, 16.19, Lg 3.21, 24.51, Yo 15.27, Ab 4.33\x* \p \v 23 Pidahanda ani layagola tigua agali kiranaga mini mo wini. Agali mendego mini Yosebe maru hearume ibu mini Basabasa lalu marume Yasadasa laga hene. Mendego ibu mini Madaiasa. \v 24-25 Ani mo wuwa ti Ngode Datagaliwabehondo bi lene. Tigua lalu, Anduane Homogo-o wali agali bibahendenaga bu habaneha í̠ handai ho kegoni. Agali ogo labo dabarimago mendealigome Yudasahanda \w abosolo\w* biabe biala ho ngelayago bu yolo mialu helo í̠na mbira dabarigo ina walia habe. Yudasa ibuni pole heneyagoha pole abosolo biabe ogoni wahalu piyago, lene.\x + \xo 1.24-25 \xt 1 Sml 16.7, Yar 11.20, Yo 2.25, Mo 2.23\x* \v 26 Ngode Datagaliwabehondo bi lowa tigua o biago labonaga mini gilibu gambiruwa mo ema biyagola Madaiasa mini ala tagira ibiyagola ibu helene. Ani bialu abosolo beriali (11) biaruha ibu hombeane (12) ha tago hene. \c 2 \s1 Ngode Datagaliwabe Dinini dalinigo ogo \p \v 1 Yu wali agalinaga horo timbuni mini \w Pendigosi\w* hayangi Yasu mana yu tiga biaga hearu bibahende anda mbiraha mandagi ngoai ho berene.\x + \xo 2.1 \xt Man 16.9-11, Ab 1.14\x* \v 2 Ani ngoai ho berearia puyabu hongo howa u e lagadagua hari daliga howa ibayuago hale hene. U e layuagome anda ti bereagoha laanda hai hene.\x + \xo 2.2 \xt Ab 4.31\x* \v 3 Laanda hayagola mbirale ira hungu hegene ale ibuwa ti emboneni dolo ibira ibira biyago tini de hendene.\x + \xo 2.3 \xt Md 3.11\x* \v 4 Ani biyagola Ngode Datagaliwabe Dinini ibugua tiha to̱lai hene. To̱lai howa wali agali dindi tara taranaga bi lagalaga bilo Dinini ibugua ti mo la hene.\x + \xo 2.4 \xt Mg 16.17, Ab 1.5, 4.31, 10.44-46, 1 Ko 12.10, 13.1\x* \p \v 5 Yu wali agali Ngode Datagaliwabe mitangi biaga hearu dindi bibahendeha howa Yarusaleme íbu ngoai ho hene. \v 6 Wali agali urunime u e layuago hale howa bibahende ngoai hene. Ngoai ho hearu hangu hangume hale halu hearia Yasu mana yu tiga biaga hearume bi taratara lagalaga biayuago hale howa ti mogolo hendene. \v 7 Tigua mogo lowa lalu, Inanaga bi lalu karu ti bibahende Galili agali hangu ndoyagoda.\x + \xo 2.7 \xt Ab 1.11\x* \v 8 Tigua ina hangu hangunaga bi lalu langirane haleho kamago agidabe. \v 9 Ina dindi tara tarali íbu kamagoni. Padia howabi Midia howabi Ilama howabi Mesobodemia howabi Yudia howabi Kabadosia howabi Pondasa howabi Esia howabi\x + \xo 2.9 \xt 2 Ti 1.15\x* \v 10 Piriya howabi Pambilia howabi Iyibi howabi Libia dindi Sairini kaware howabi Lomo ariabi \v 11 Kiridi howabi Arebia howabi Yu wali agalibi wali agali maru ti Yu wali agali mana yu tiga biagarubi ina bibahende kamagohondo tigua inanenaga bi lalu Ngode Datagaliwabehanda biabe timbuni tara biyago langirago, lalu \v 12 ti mogo lowa lagalaga bialu lalu, Ogoni agidabe, lene. \p \v 13 Maru hearume mege bialu lalu, \w Waini\w* iba áyu dege wabu wiago timbuni nayadago lulu yaragoni, lene. \s1 Pidahanda bi mana laminigo ogo \p \v 14 Ani layago hale howa Pidabi \w abosolo\w* maru beriali (11) biarubi ti heba howa ibugua tihondo bi hongo howa lalu, Ina Yu wali agali kamarubi Yarusalemeni kamirubi o biyagoni languliya bayuwa hale halimu. \v 15 Agali uruni lulu iba nayadago larimibe. Ani ndoyago. Horo áyu wene egerebagi dege kamago.\x + \xo 2.15 \xt 1 Te 5.7\x* \v 16 O biragoni bamba Ngode Datagaliwabe mana \w latagi\w* haga Yoelehanda mbiwia halu lowinidagua lola haragoni. Ngode Datagaliwabehanda layadagua Yoele ibugua lowinigo ogo, \q1 \v 17 Ngode Datagaliwabehanda lalu, Ha maro bulene horo kaware haragola i̱na buleberogo ogo.\x + \xo 2.17 \xt Yol 2.28-32, Seg 12.10, Yo 7.38, Ab 10.45, 21.9\x* \q1 I̱na i̱naga Dinini wali agali bibahendeha helolebero. \q1 Tínaga waneiginime i̱naga bi mana latagi halu holebira. \q1 Tínaga igiri daliaherume mbirale tara de gandeba hondolebira. \q1 Tínaga agali waherume emaga hondolebira. \q1 \v 18 E̱ aniore buwa horo uruningi i̱naga biabe bia haga wali agalirubi \q1 i̱na i̱naga Dinini tiha helolebero. \q1 Ani berogola tigua i̱naga bi mana latagi halu holebira. \q1 \v 19-20 Hari daligaha biabe tara tara nahendene ale hongohe i̱na mo bia halu \q1 dindihabi manane tara tara mo walia halu holebero. \q1 Anduane Homogonaga Horo timbuni gibi pongo bo winigo naibidaha \q1 darama ibunibi ira hungu hagua timbunibi heba hondoleberami. \q1 Ni hundialu egebi darama ale dolebirago hondoleberami. \q1 \v 21 Ani birangi Anduane Homogohondo, Pele ngi, lararume pele mulene yulebira,\x + \xo 2.21 \xt Lm 10.13\x* \m lalu, Ngode Datagaliwabehanda lene lalu Yoele ibugua bi ogoni lowinigo, Pidahanda lene. \p \v 22 Pidahanda lalu, Isaraele wali agaliru-o bi larogo hale halimu. Nasareteali Yasu ibugua agalime nabiagane alebi nahendene alebi taratara binigo Ngode Datagaliwabehanda Yasuha howa ani bini. Ani biyagome Nasareteali Yasu ibu Ngode Datagaliwabehanda loma bia hene howa biabe ogoni bule ibinigo bialu walia hene. Tí hemigoha howa biabe ogoni biyago hondowa tíni manda bidami.\x + \xo 2.22 \xt Yo 3.2, 14.10-11, Hi 2.4\x* \v 23 Yasu tí kamiruhondo minu ngulebirago Ngode Datagaliwabehanda ala manda manda bu howa ani bilo helene. Anigo Yasu homelo agali ko biaga hearume ibu ira bangani ba para helo tígua mo bia harimi.\x + \xo 2.23 \xt Md 27.35, Mg 15.24, Lg 23.33, Yo 19.18, Ab 4.28, 1 Pi 1.20\x* \v 24 Yasu tongo layagola howa homanaga hongome ibu dariba nahabeheoreyagola Ngode Datagaliwabehanda ibu golope halu mo heya hene.\x + \xo 2.24 \xt Md 28.5-6, Mg 16.6, Lg 24.5, Ab 3.15, 4.10, 10.40, 13.30-31, 17.31, 1 Ko 15.15\x* \v 25 Debidihanda Yasu mitangi bialu lenego ogo, \q1 I̱na Anduane Homogo ibu i̱naga deni haabo heago i̱ de handaru. \q1 Kome i̱ mo ema bia holilono ibu i̱ heba haabo haga ka. \q1 \v 26-27 Ogoninaga i̱ gubaliniha turu holene to̱lai halu i̱na bi turubi laro.\x + \xo 2.26-27 \xt Ab 13.35\x* \q1 Ngode Datagaliwabe í̠na i̱ dinini humbirini andaga naheloleberego. \q1 Í̠naga biabe bia haga loma biaho helarigonaga tingini togo nabilo heloleberego. \q1 Tingini áyu kogoni howa awe bayaleore holebero lo yu tiga bidogoni. \q1 \v 28 Í̠na i̱ haabo holenenaga harigani poliya mo walia harigoni. \q1 Í̠na i̱ heba haabo kegome turu holene i̱ha to̱lai holebira, \m lalu Debidihanda ani laya, lene.\x + \xo 2.28 \xt Iba 16.8-11\x* \p \v 29 Pidahanda lalu, I̱ hamene mbaliniru-o inanaga mamali mini lene Kini Debidi mitangi bialu i̱na tíhondo tigatiga laro. Ibu homenegobi hora henegobi ibunaga homali áyu wiaabo kagobi manda bu kama.\x + \xo 2.29 \xt 1 Kin 2.10, Lg 1.32, 1.69, Ab 13.36, 2 Ti 2.8\x* \v 30 Abale ibu Ngode Datagaliwabe mana \w latagi\w* haga hearia Ngode Datagaliwabehanda ibuhondo bi heneneore lo wialu lalu, Mahaore í̠naga aguanene mbiralime wali agalinaga kini í̠ kedagua helolebero, lalu lowinigo Debidi ibu manda bu hene.\x + \xo 2.30 \xt 2 Sml 7.12-13, Iba 89.3-4, 132.11\x* \v 31 Ngode Datagaliwabehanda mani ogodagua bulebira mitangi buwa Debidi ibugua bi ogodagua lalu,\x + \xo 2.31 \xt Iba 16.10, Ab 13.35\x* \q1 Ngode Datagaliwabehanda ibu dinini humbirini andaga hela nabi \q1 ibu tinginibi homaliha togo nabini, \m lalu bamba lenego Ngode Datagaliwabehanda \w Mbirali\w* Dabo Helenego homowa mo heya holebiragonaga mitangi bialu ani lene. \v 32 Yasu ogoniore Ngode Datagaliwabehanda mo heya hayagola iname handaiore harima.\x + \xo 2.32 \xt Ab 1.8, 2.24\x* \v 33 Ngode Datagaliwabe ibugua Yasu mo yaraga halu ibu Abanaga gi tigahayagi berelowa ibuhondo ibunaga Dinini ngulebero lowinidagua mini. Áyu handaramigobi hale haramigobi ibugua inahondo turu halu ngirago inaha hela hayago ogoni.\x + \xo 2.33 \xt Yo 14.26, Ab 1.4, 5.31, 7.55-56, 10.45, Eb 4.8, Hi 10.12\x* \v 34-35 Debidi ibuni dahuliya andaga iraga hene ndo ibugua lowialu lalu, \q1 Anduane Homogohanda i̱naga Anduane Homogohondo lalu, \q1 Í̠naga waitigi karu í̠naga geni malia ho wilo mo malia heloliya \q1 í̠ i̱naga gi tigahayagi ogoria birabe, \m lalu laya, Pidahanda lene.\x + \xo 2.34-35 \xt Iba 110.1\x* \p \v 36 Pida ibugua ani lowa lalu, Isaraele wali agali tí bibahende kamiru manda bilimu. Yasu ogoniore tígua ira bangani ba para harimigo Ngode Datagaliwabehanda ibu Anduane Homogo helobi Mbirali Dabo Helenego helobi helayagoni bayuwa manda bilimu, lene.\x + \xo 2.36 \xt Ab 5.30-31\x* \s1 Wali agali dewaoreme mini beregedalu baboraya binigo ogo \p \v 37 Bi ogoni layago hale howa wali agali hearume tinaga gubaliniha nogobaore hayagola dara hene. Dara howa tigua Pidabi \w abosolo\w* maru biarubi tihondo lalu, Hameneru-o ina agi bulene ngabe, lene.\x + \xo 2.37 \xt Seg 12.10, Lg 3.10-12, Ab 9.6, 16.30\x* \p \v 38 Ani layagola Pidahanda ladai bialu lalu, Tí bibahende ko birimigonaga mini beregedalu Yasu Kerisonaga minini howa hangu hangu baboraya bilimu. Ani beramigola Ngode Datagaliwabehanda tígua ko birimigo domo wahalu tíhondo ibu Dinini ngulebira.\x + \xo 2.38 \xt Lg 24.47, Ab 3.19\x* \v 39 Ngode Datagaliwabehanda, Nguleberoore, lalu bi lowinidagua tíhondobi tí waneiginihondobi wali agali kaundia karuhondobi ti Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibugua ibu karia ibilo ololebiraru uruni ti bibahendehondo ngulebiraore, Pidahanda lene.\x + \xo 2.39 \xt Ais 57.19, Yol 2.28, Ab 10.45, 14.27, Eb 2.13, 2.17\x* \p \v 40 Pidahanda bi galone dewa hongo howa lalu bi marubi lalu, Tí ko biaga karu heba mandagi pani nolene ngagoria holemini, lene.\x + \xo 2.40 \xt Man 32.5, Pb 2.15\x* \v 41 Ibugua mana lamiyago hale howa wali agali dewalime yu tiga bialu baboraya bini. Horo ogoningi dege wali agali daosini tebira (3,000) Yasu aria hearuha ho gimbu bini.\x + \xo 2.41 \xt Ab 2.47, 4.4, 5.14\x* \v 42 Tigua abosolo biarume mana lawai hayago hale halu Yasu aria hearu heba mandagi mini mbiraore howa biamogo bigibigi bialu tomo mandagi nalu Ngode Datagaliwabehondo bi laabo halu mandagi ngoai haga hene.\x + \xo 2.42 \xt Ab 20.7\x* \s1 Keriso hameigini howa mana bayale binigo ogo \p \v 43 Ngode Datagaliwabehanda \w abosolo\w* biaruha howa agalime nabiagane alebi nahendene alebi biyagola wali agali bibahendeme handawa buwa mogolo hene.\x + \xo 2.43 \xt Mg 16.17, Ab 4.33, 5.11-12\x* \v 44 Yasu mana yu tiga bu hearu bibahendeme mandagi mini mbiraore howa turu halu tinaga mbirale wiaru talebu migimigi bini.\x + \xo 2.44 \xt Ab 4.32-35, 5.12, 6.8\x* \v 45 Dindibi mbirale taratara wiarubi tigua yolo mialu muni miyaru tinaga aria biamogo bulene wiadagua biamogo bigi bini. \v 46 Horo bibahende ti Anduane Homogonaga andaha ngoai halu tinaga andaru pugupugu bialu bu mini hada howa turu halu tomo mandagi naga hene.\x + \xo 2.46 \xt Lg 24.53, Ab 1.14, 20.7\x* \v 47 Tigua Ngode Datagaliwabe mini yaraga halu heago hondowa wali agali bibahende hearume ti mana tigabiore bialu kagoni laga hene. Horo bibahende wali agali maru mini mbiraore wigi biyaru Anduane Homogohanda ti Yasu aria hearuha ho gimbu bigi bilene.\x + \xo 2.47 \xt Ab 2.41, 4.33, 5.14, 6.7, 11.21, 11.24, Lm 14.18\x* \c 3 \s1 Agali ge kohe mbira dabi henego ogo \p \v 1 Horo mbirungi alendo ni gai layagola Pida Yonela Anduane Homogonaga andaha pene. Alendo ogonidagua haragola ti Ngode Datagaliwabehondo bi lagane wini.\x + \xo 3.1 \xt Iba 55.17, Ab 2.46, 10.3, 10.9, 10.30\x* \v 2 Agali mbira ibu ai̱yahanda taba hanayangiore howa kuduguhe wiaabo henego ibu Anduane Homogonaga anda haraba mbira mini Debene ogoriani berene. Horo bibahendeni ibu dameneme ibu mo yalu ibalu ogoriani berelaga hene. Ibugua Anduane Homogonaga andaha anda poraruhondo, Muni ngi, lelo ani berelaga hene.\x + \xo 3.2 \xt Yo 9.1, Ab 14.8\x* \v 3 Pida Yonela Anduane Homogonaga andaha anda pialu hearia de hondowa agali kuduguhe biagome libuhondo, Mbirale mbira ngidaba, lene. \v 4 Ani layagola Pida Yonela libugua ibu handaya halu lalu, Iya handaya ha, lene.\x + \xo 3.4 \xt Ab 14.9\x* \v 5 Ani layagola mbirale mbira ngulebiralo mitangi bialu ibugua libu handaya ho berene. \v 6 Ani handaya ho bereria Pidahanda ibuhondo lalu, I̱ muni nayiorego mbira dege yu kogo ngero. Nasareteali Yasu Kerisonaga minini howa larogo í̠ heyalu ibagabu ha, lene.\x + \xo 3.6 \xt Ab 3.16, 4.10, 16.18\x* \fig Nasareteali Yasu Kerisonaga minini howa larogo í̠ heyalu ibagabu ha, Pidahanda lene.|src="LEAR 117.tif" size="2" ref="(3.6)" \fig* \v 7 Ani lowa Pidahanda agali kudugu biagonaga gi tigani yuwa mo heya hayagola abaleore ibunaga ge hongo howa \v 8 porabu dagadaga bialu ibu ibagabu hene. Libu heba Anduane Homogonaga andaha pialu ibugua ibaga bialu porabu dagadaga bialu howa Ngode Datagaliwabe mini yaraga halu hene.\x + \xo 3.8 \xt Ais 35.6, Yo 5.14, Ab 14.10\x* \v 9 Ibu ani ibaga bialu Ngode Datagaliwabe mini yaraga halu hearia hondowa wali agali hearume lalu,\x + \xo 3.9 \xt Ab 4.16, 4.21\x* \v 10 Anduane Homogonaga anda haraba mini Debene ngagoha muni ngi lalu biraabo haraligo ibu ndoyabe, lene. Ani lowa bibahendeme mogo lowa handawa bini. \s1 Pidahanda Anduane Homogonaga andaha howa mana laminigo ogo \p \v 11 Agali biago ibu Pida Yonela yaniho hearia hondowa wali agali hearume mogo lalu Anduane Homogonaga anda hane mbira mini Solomononaga Hane wiagoria ti hearia gerai lalu pene. \v 12 Wali agali ibiyago hondowa Pidahanda tihondo lalu, Isaraelealiru-o ogoni biyago hondowa tí mini mogo lowa iya handawa bu kamigo agibe. Iyanaga hongome Ngode Datagaliwabe mana bayale yu kabagomebi agali ogo mo dabi hayadalo manda bidamibe. \v 13 Abarahamabi Aisagabi Yagababi inanaga mamalirubi tinaga Ngode Datagaliwabe ibugua ibunaga biabe biahaga Yasu mini daliga helo mo yaraga hene. Tígua tínaga haru haga hearia Yasu ogoni minu yalu pirimi. Tígua Pailate hearia ibu haru pialu Pailatehanda ibu golole manda biyaria tígua nagololeore lai harimi.\x + \xo 3.13 \xt Har 3.6, 3.15, Md 22.32, Lg 23.13-25, Ab 2.23, 7.32\x* \v 14 Ibu agali Ngode Datagaliwabehondo loma bia henebi tigabibi heago tígua, Ibu hame naledama, lalu Pailatehondo, Ina hame ledamadagua bialu í̠na homelo baga agali mbira golope habe, larimi.\x + \xo 3.14 \xt Md 27.15-23, Mg 15.6-14, Lg 23.13-23, Yo 19.12-15\x* \v 15 Ani larimigome wali agali holene gahenge yilo miaga tene biago homelo belo tígua mo ba harimi. Homayagola Ngode Datagaliwabehanda ibu mo heya ho heleago iyameore de handaribago.\x + \xo 3.15 \xt Ab 1.8, 2.24, 2.32, 2.36, 4.10\x* \v 16 Yasu ogoni mininaga hongome agali ala kudugu ho wini ogohondo hongo mini. Áyu tí de hendedamigobi manda bidamigobi irane iyame Yasuhondo mini mbiraore wiribagome. Ibunibi Yasuhondo mini mbiraore wiyagome ibu áyu bayale kagoni tí de handai kamigoni.\x + \xo 3.16 \xt Md 9.22, Ab 4.10, 14.9\x* \p \v 17 I̱ hameneru-o tíguabi tí haru haga karumebi Yasuhondo birimigo bayuwa manda nabi howa birimiya manda bido.\x + \xo 3.17 \xt Lg 23.34, Yo 16.3, 1 Ko 2.8, 1 Ti 1.13\x* \v 18 Bambaore Ngode Datagaliwabehanda ibu mana \w latagi\w* haga bibahende hearuha howa lalu, \w Mbirali\w* Dabo Helenego ibulebira lowinigo ibu tandaga nolebira, lalu mbiwia halu lowini. Bi ani layadagua henene lola hene.\x + \xo 3.18 \xt Ais 50.6, 53.5, Lg 24.27, 24.44, Ab 26.22, 1 Pi 1.10-11\x* \v 19 Anigo Ngode Datagaliwabehanda ko birimigo domo wahelo mini beregedalu ibuhayagi hole ibidaba. Ani birimiyagua \v 20 Anduane Homogo ibuha howa ibugua tí dinininaga hongo holene ngulebira. Ani buwa Mbirali Dabo Helenego tínaga helo bamba loma bia ho helenego Yasu o biagoniorego tí kamiria ibilolebira.\x + \xo 3.20 \xt Ab 2.38\x* \v 21 Bambaore Ngode Datagaliwabehanda ibunaga mana latagi haga loma bia heneru tiha howa mbiwia halu layadagua Ngode Datagaliwabehanda bibahende mo gahenge hole horo pongo bo wiyago lola helo Yasu ogoni ibu dahuliya andagani hondo ka. \v 22 Mosesehanda bamba ani layadagua lalu, Anduane Homogo tínaga Ngode Datagaliwabehanda i̱ helayadagua tí ariaha howa mbirali Ngode Datagaliwabe mana latagi haga helo helolebira. Helaragola ibugua bi mana langirago damene bibahende tígua hale halu bulene nga.\x + \xo 3.22 \xt Man 18.15-19, Ab 7.37\x* \v 23 Hale howa nabiaga karu ti Ngode Datagaliwabenaga wali agali heba nahelo bo waholebira, Mosesehanda lene.\x + \xo 3.23 \xt LBM 23.29\x* \v 24 Mosesehanda ani laya, lalu Pidahanda lalu, Ngode Datagaliwabe mana latagi haga henerubi Samuelebi maha hayarubi ti bibahendeha howa Ngode Datagaliwabehanda horo áyu kamagoria birarunaga mbiwia hene. \v 25 Ngode Datagaliwabehanda ibunaga mana latagi haga heneruha howa bi lowinigobi tínaga mamalihondo habo nalolene bi lowinigobi áyu tí kamirume mo yalimulonaga nga. Ngode Datagaliwabehanda bamba Abarahamahondo lalu, Í̠naga aguaneneha howa i̱na wali agali dindini karu bibahende mo turu hai holebero, layadagua ani bini.\x + \xo 3.25 \xt Pig 12.3, 18.18, 22.18, Lm 9.4, 9.8, Ga 3.8, 3.26\x* \v 26 Anigo Ngode Datagaliwabehanda Yasu mo ibunaga Biabe Bia Haga helowa tí hemiria ala ibilene. Ani binigo irane ogo. Ibugua tí ko bialu kamigoria howa haru dai bialu mo turu holenaga ibilene, lalu Pidahanda lene.\x + \xo 3.26 \xt Md 10.5, Lg 24.47, Ab 13.32-33, 13.46\x* \c 4 \s1 Pida Yonela garabaya andaha helenego ogo \p \v 1 Pida Yonelame wali agalihondo mana lamialu hearia \w loma\w* binigo mo miaga agali hearubi Anduane Homogonaga anda mamage hagarunaga haguane heagobi \w Sadiusi\w* agali hearubi ibini.\x + \xo 4.1 \xt Lg 22.4, 22.52\x* \v 2 \w Abosolo\w* agali biago labome wali agalihondo lawai halu lalu, Yasu homalu mo heya hayagome wali agali homeneru bibahende mo heyu holebira, lene. Ani lawai hayago hale howa agali ibiyarume keba howa\x + \xo 4.2 \xt Md 22.23, Ab 23.8\x* \v 3 tigua Pida Yonela minu yalu puwa horo ogoningi alendoyagola yawi godi lole lowa garabaya andaha palelene. \v 4 Pida Yonela libugua bi mana lamiyago wali agali dewalime hale howa yu tiga bini. Ala yu tiga biyarubi mani yu tiga biyarubi lamaga halu daosini duria (5,000) agima hene.\x + \xo 4.4 \xt Ab 2.41\x* \p \v 5 Horo mende hayagola Yu wali agalinaga haru haga hearubi \w agali\w* ala hene miniwi hearubi \w Mana\w* lowinigo lawai haga hearubi ti Yarusalemeni ngoai hene. \v 6 Loma binigo mo miaga haguane timbuni Anasa heagobi ibu damene Kaiabasabi Yonebi Alegandabi maru ibu baile hearubi ngoai ho berene. \v 7 Ti bereagoria Pida Yonela handade ho helowa tigua libuhondo lalu, Ogoni biribidagoni agua bialu biribibe. Ainaga mininibi hongonibi ogoni biribibe, lene.\x + \xo 4.7 \xt Md 21.23, Ab 7.27\x* \p \v 8 Ani layagola Pidahanda ibuha Ngode Datagaliwabe Dinini to̱lai howa tihondo lalu, Wali agali haru haga kamirubi agali ala hene miniwi kamirubi\x + \xo 4.8 \xt Md 10.19-20\x* \v 9 te áyu laramigo agali ala kuduguhe biago mo dabi hayagonaga laramiyagua \v 10 nde tí bibahendebi Isaraele wali agali bibahendebi irane manda bulene nga. Nasareteali Yasu Kerisonaga mini hongome agali ogoni mo dabi hayago ibu áyu tí heba bayale o kagoni de hendedamigoni. Tígua Yasu Keriso ogoni ira bangani ba para harimigo ibu homayagola Ngode Datagaliwabehanda mo heya hene.\x + \xo 4.10 \xt Ab 2.24, 3.6, 3.13-16\x* \v 11 Anduane Homogonaga \w mbugani\w* bi lo ngago ogo,\x + \xo 4.11 \xt Iba 118.22, Ais 28.16, Md 21.42\x* \q1 Tí anda biaga kamirume ege to̱le̱ mbira handabe manga ho harimigo \q1 ege to̱le̱ ogoni timbuni duniniore ho heleda, \m lalu gilibu ngago ogoni ibu Yasu ka. \v 12 Ibuni degeme pele ngibehe ka. Dindi bibahendeni ina pele ngulene mende nahe Yasu ibu dege Ngode Datagaliwabehanda nginigo, lalu Pidahanda lene.\x + \xo 4.12 \xt Md 1.21, Ab 10.43\x* \p \v 13 \w Ganisolo\w* agali biarume Pida Yonelame gi nahe hongo howa bi lalu heago libu agali damene dege sigulu nabini howa bi tara layago hondowa mogolo hendene. Ani hondowa tigua libu Yasu heba haabo haraligo manda bini. \v 14 Tigua agali ala kudugu ho wini biago Pida Yonela heba bayale heago hondowa bi ladai bibe nahe hene. \v 15 Anigo tigua Pida Yonelahondo, Tagira pudaba, lowa tini hangu lo manda bialu lalu, \v 16 Agali o biago labohondo agi bimi̱yabe. Libugua agalime nabiagane ale tara timbuni biyagonaga te Yarusalemeni wali agali karu bibahendeme hale hai kago. Iname galone ndo bameyago nalabehe kama.\x + \xo 4.16 \xt Yo 11.47, Ab 3.9-10\x* \v 17 Mana ogoni anda haame holigo iname libuhondo, Yasu mini lalu wali agali lone nalamilibu, lalu hongo howa lamimi̱ya, lene. \p \v 18 Ani lowa tigua libu olowa ibiyagola libuhondo hongo howa lalu, Libugua Yasu mini lalu lone wali agali lawai holene nawiore, lalu lamini.\x + \xo 4.18 \xt Ab 5.28, 5.40\x* \p \v 19 Ani layagola Pida Yonelame ladai bialu lalu, Iyame tígua laramidagua bulene ngabe be Ngode Datagaliwabehanda laradagua bulene ngabe. Ngode Datagaliwabehanda ogoni tigatiga lolebirago agobe tínime dabadaba.\x + \xo 4.19 \xt Ab 5.29\x* \v 20 Iyame de handaribagobi hale haribagobi lo wahabe nahe lamiaabo holeberaba, lene.\x + \xo 4.20 \xt Ab 1.8, 22.15, 1 Yo 1.1-3\x* \p \v 21 Ani layagola Ganisolo agali biarume Pida Yonelahondo hongo howa lalu, Lamiaabo haribiyagua iname libu pani nalibulo boleberamaore, lene. Libugua biyago hondowa wali agali bibahende hearume Ngode Datagaliwabe mini yaraga halu heago hondowabi tigua bolene irane handa walia nahe howa wahalu golope hene. \v 22 Agalime nabiagane ale bialu agali kudugu ho wini mo dabi hayago biago ibunaga mali pira maria (40) agima hene. \s1 Yasu mana yu tiga biarume Ngode Datagaliwabehondo, Elahe holene ngi, lenego ogo \p \v 23 Golope haya handala Pida Yonela libu aria hearia dai buwa \w loma\w* binigo mo miaga haguane biarumebi \w agali\w* ala hene miniwi biarumebi libuhondo bi layago libugua ti lamiai hene. \v 24 Lamiai hayagola ti bibahendeme hale howa Ngode Datagaliwabehondo bi lalu, Anduane Homogo í̠na hari daligabi dindibi ibabi bibahende ogoniha ngarubi Wabiaga kegoni.\x + \xo 4.24 \xt Har 20.11, Neh 9.6, Iba 146.6\x* \v 25 Bamba inanaga mamali Debidi í̠naga biabe bia haga biago ibuha howa í̠ Dininime bi lariyago ogo,\x + \xo 4.25 \xt Iba 2.1-2\x* \q1 Yu wali agali ndo wali agali taratara hearume aginaga keba timbuni henebe. \q1 Wali agali o biarume aguaore bami̱ya lalu ndi nde lalu karu irane aginagabe. \q1 \v 26 Dindi bibahendeni wali agalinaga kini hearume wai bule manda manda bu hagahaga bini. \q1 Haru haga dege degerume ngoai howa \q1 Anduane Homogohondobi ibunaga \w Mbirali\w* Dabo Helenegohondobi handabe manga howa ani bini, \m lariyago, lalu Pidahanda lene. \v 27 Pida ibugua laabo halu lalu, Ogonidagua Herodobi Pondiasa Pailatebi libu haru Yu agalibi agali tara tara hearubi heba dindi ogoriani ngoai hene. Í̠naga Biabe Bia Haga Loma Biahene Yasu í̠na ibu Mbirali Dabo Helenego helo helarigo tigua ibuhondo handabe manga howa ti ani ngoai hene.\x + \xo 4.27 \xt Md 27.1-2, Mg 15.1, Lg 23.1, 23.7-11, Yo 18.28-29, Ab 3.13\x* \v 28 Ti ani biyagola bambaore í̠na í̠naga hongomebi hamemebi bule manda manda bu wiridagua bibahendeore lola hai hene.\x + \xo 4.28 \xt Ab 2.23, 3.18\x* \v 29 Anigo Anduane Homogo-o tigua ina bolenaga bi hongo howa lalu hayago í̠ manda bibe. Iname í̠naga biabe bia haga kamago ti hondowa gi nahe í̠naga bi mana elahe howa loloma̱ya mo hongo habe larama.\x + \xo 4.29 \xt Ab 9.27, 13.46, 19.8, Eb 6.19\x* \v 30 Warago bo ngaru mo dabi hole í̠naga gi dogolabe. Í̠naga Biabe Bia Haga Loma Biahene Yasunaga minini howa nahendene alebi agalime nabiagane alebi iname buluma̱ya mo hongo habelo hame ledama, lene. \p \v 31 Tigua Ngode Datagaliwabehondo bi lai hayagola anda ti ngoai ho bereago ema bialu dumbirumbi ale bini. Ani biyagola Ngode Datagaliwabe Dinini ibugua tiha to̱lai hayagola tigua Ngode Datagaliwabe bi mana hongo howa lamialu hene.\x + \xo 4.31 \xt Ab 2.4, 4.29, 16.26\x* \s1 Tinaga mbirale wiaru tale binigo ogo \p \v 32 Yasu mana yu tiga bu hearu ti minimebi gubalinimebi mbiraore ho hene. Ti mbiraore ho howa tinaga mbirale mbirale wiaru i̱ni hangunaga nale buru pale hearu talebu migi bini.\x + \xo 4.32 \xt Ab 2.44-45, 1 Ko 13.11, 1 Pi 3.8\x* \v 33 \w Abosolo\w* biarume Anduane Homogo Yasu ibu homowa mo heya ho kaore lalu hongo howa lalu hene. Ani bialu heago hondowa Ngode Datagaliwabehanda ti bibahende mo turu halu biamogo timbuniore bialu hene.\x + \xo 4.33 \xt Ab 1.8, 1.22, 2.45-47\x* \v 34 Yasu mana yu tiga biyaru ti mbira buru palia nabi hene. Tinaga aria marume dindibi andabi yolo muwa muni miyago\x + \xo 4.34 \xt Ab 2.45\x* \v 35 abosolo biaruhondo mini. Ani miyagola abosolo biarume wali agali maru buru pale hearuhondo mulene wiadagua talebu migi bialu hene. \p \v 36-37 Ogonidagua bialu agali mbira mini Yosebe ibu Saibarasali \w Libai\w* aguanene howa ibugua ibunaga dindi mbira yolo muwa muni miyago yalu ibalu abosolo biaruhondo mini. Abosolo biarume Yosebe ibu ka̱i̱ mini Banabasa laga hene. Mini ogoni inanaga bi lalu Mini mo hongo haga.\x + \xo 4.36-37 \xt Ab 11.22-26, 13.2-3\x* \c 5 \s1 Ananaia Sabairala libugua binigo te ogo \p \v 1 Ani biyadagua agali mbira Ananaia ibu one Sabairala libugua dindi mbira winigo yolo mini. \v 2 Muni muwa Ananaia ibu onela mini mo mbiraore howa ibugua muni ogoni tale bialu maru ngelalu maru \w abosolo\w* biaru hearia yalu pene.\x + \xo 5.2 \xt Ab 4.34-37\x* \v 3 Yalu ibiyagola Pidahanda Ananaiahondo lalu, Í̠na Ngode Datagaliwabe Dinini mo hondo hole dama Heyolabeme í̠ gubaliniha daraga helo henge mirigo agibe. Í̠naga dindime yolo mirigo maru do harigome í̠na Ngode Datagaliwabe Dinini mo hondo hole biri.\x + \xo 5.3 \xt Man 23.21, Lg 22.3, Yo 13.2\x* \v 4 Dindi yolo nami howa dindi í̠ninaga wiri. Í̠na dindi yolo muwa munibi í̠ninaga dege wiri ndobe. Í̠ bu miniha ogonidagua bule manda birigo agibe. Tindule larigo agalihondo ndo Ngode Datagaliwabehondo lari, lene. \v 5 Pidahanda ani layagola hale howa Ananaia ibu odope howa homo tongolo mini. Ogonidagua biya layago hale hayaru ti gi timbuni hene. \v 6 Ani biyagola igiri daliahe hearume ibuwa ibunaga tingini labolabome huba bialu tagira mo yalu puwa hora hene. \p \v 7 Tomo dawa duguabehe ale hayagola howa Ananaia one ibu agalini homayago manda nabi howa ibini. \v 8 Ibiyagola Pidahanda ibuhondo lalu, Dindime yolo miribigo muni bibahende ogonibe, lene. \p Ani layagola ibugua ladai bialu lalu, E̱ muni miribago bibahendeore ogoni, lene. \p \v 9 Ani layagola Pidahanda lalu, Í̠bi í̠ agalinibi libu haru Anduane Homogonaga Dinini ibugua agi birabe hondole ba handaribigo agibe. Í̠ agalini hora hayarume í̠bi yalu pole anda harabani áyu tamuha anda ibule ibarua, lene. \v 10 Ani layago hale howa ibu Pida geha abale odope howa homo tongolo mini. Ani homayagola igiri daliahe biaru ibalu ibu tongo lo mu wiago hondowa tigua ibunaga tingini tagira yalu puwa ibu agalini hora hayagoria dege hora hene. \v 11 Ani biya layago hale howa wali agali Yasu mana yu tiga biaga hearu bibahendebi wali agali marubi ti gi timbuniore hai hene. \s1 Agalime nabiagane alebi nahendene alebi binigo ogo \p \v 12 Wali agali heba howa \w abosolo\w* biarume agalime nabiagane alebi nahendene alebi dewa bialu hene. Yasu mana yu tiga bu hearu bibahende Anduane Homogonaga anda hane mbira mini Solomononaga Hane wiagoria ti mandagi ngoai haga hene.\x + \xo 5.12 \xt Ab 2.43, 4.32, 14.3, Lm 15.19, 1 Ko 12.12\x* \v 13 Ani ngoai haga biyagola wali agali hearume Yasu mana yu tiga biaru de hondowa ti bayaleore ka lalu tinaga mini yaraga halu hene. Ani biya tiraga wali agali maru tagira hearume Yasu mana yu tiga bu hearu heba holene gi hene. \v 14 Anigoyu wali agali dewa hearume Anduane Homogohondo mini mbiraore wigi bialu Yasu aria hearuha ha tago haga bini.\x + \xo 5.14 \xt Ab 2.41, 21.20\x* \v 15 Abosolo biarume biabe ogoni bialu heago hondowa tigua wali agali warago bo wiaru yalu ibuwa harigani mo ngelaga bini. Paliagane dagianibi tamungurunibi mo pale lowa hariga ti paleagoha Pida ibalu hariga ti padagoha ibiragola ibunaga muninime ti ge helo lowa ani ngelene.\x + \xo 5.15 \xt Md 9.21, 14.36, Ab 19.12\x* \v 16 Dindi maru Yarusaleme kaware wiaruha howa wali agali dewaoreme tinaga damene warago bo wiarubi dama daragahe hearubi yalu ibiyagola bibahende mo dabi halu bayale hai hene.\x + \xo 5.16 \xt Mg 6.56, Ab 19.11-12\x* \s1 Dahuliyalime \w abosolo\w* biaru garabaya golope henego ogo \p \v 17 Ani biyagola \w loma\w* binigo mo miaga haguane timbuni heagobi \w Sadiusi\w* agali hearu ibu heba hagarubi tigua \w abosolo\w* biarume bialu heago hondowa henge timbuniore lowa mo tandaga hole manda bini.\x + \xo 5.17 \xt Ab 4.1-2, 4.6\x* \v 18 Ani manda buwa tigua abosolo biaru minu yalu puwa garabaya andaha helene. \v 19 Ani helearia ogoningi mbiraga Anduane Homogonaga dahuliyali mbirame garabaya anda panga dugualu abosolo biaru tagira haru puwa lalu,\x + \xo 5.19 \xt Ab 12.7-10, 16.26\x* \v 20 Anduane Homogonaga andaha puwa holene gahengenaga mana wali agali lamilimu, lene. \v 21 Ani layago hale howa muna biyagola abosolo biarume Anduane Homogonaga andaha anda puwa wali agalihondo mana lawai halu hene. \p Loma binigo mo miaga haguane timbuni heagobi ibu heba haga hearubi tigua \w Ganisolo\w* te lole Yu wali agalinaga \w agali\w* ala hene miniwi hearu mo ngoai hene. Mo ngoai howa tigua lalu, Garabaya andaha howa agali biaru haru ibilo lamule pudaba, lene. \v 22 Ani layagola mamage haga biarume garabaya andaha puwa handalu hearia abosolo biaru naheya handala Ganisolo agali biaru lamule dai bini. Dai buwa tigua lalu, \v 23 Iname garabaya andaha puwa panga logo ndibu lo wiagobi mamage haga hearubi de handarima. Panga dugualu anda puwa agali biaru naheoreyane tí langule dai birima, lalu lamini. \v 24 Ani lamiyagola hale howa loma binigo mo miaga haguane hearubi Anduane Homogonaga anda mamage hagarunaga haru haga agali heagobi tigua abosolo biaru agua biyabe toba howa mini burugulo hene. \v 25 Ti mini burugulo hearia agali mbira ibuwa ibugua lalu, Hale hadaba. Agali garabaya andaha garabaya bu helarimiru ti Anduane Homogonaga andaha pu howa wali agalihondo mana lawai halu ka, lene. \v 26 Ani layagola mamage haru haga biago ibu mamage haga agali heba pialu abosolo biaru hearia puwa haru dai bini. Wali agali dewa hearume ina ege to̱le̱me bolebirago lowa tigua abosolo biaru hendore haru dai bini.\x + \xo 5.26 \xt Md 14.5, 21.26\x* \s1 \w Abosolo\w* biarume gi nahe howa bi lenego ogo \p \v 27 Haru dai buwa tigua \w abosolo\w* biaru \w Ganisolo\w* agali biaru bereagoria handade ho helene. Helayagola \w loma\w* binigo mo miaga haguane timbuni biagome tigua bi lelo mo bi la halu lalu, \v 28 Yasu mini lalu mana lawai holene nawi lalu hongo howa langirimago. Ogoni mo wahalu mana biagoni Yarusaleme wali agalihondo loyogo larimi. Inahondo, Agali o homayagoni tígua barimi, loa ho kamigoni, lene.\x + \xo 5.28 \xt Md 27.25, Ab 2.23, 2.36, 4.18, 7.52\x* \p \v 29 Ani layagola Pidabi abosolo marubi tigua ladai bialu lalu, Agalime laradagua ndo Ngode Datagaliwabehanda laradagua buleberama.\x + \xo 5.29 \xt Ab 4.19\x* \v 30 Tígua Yasu homelo ira bangani ba para harimigola howa ina mamalinaga Ngode Datagaliwabe kago ibugua Yasu mo heya hene.\x + \xo 5.30 \xt Ab 3.15, 10.39, 13.29, Ga 3.13, 1 Pi 2.24\x* \v 31 Yasu ibu Haru Hagabi Pele Ngiagabi helo Ngode Datagaliwabehanda ibu yaraga halu ibunaga gi tigahayagi berelene. Ngode Datagaliwabehanda ani biyago irane ogo. Isaraele wali agalime mini beregedelobi ko biyago domo wahelobi ani bini.\x + \xo 5.31 \xt Ab 2.33-34, 3.15, Eb 1.20, Pb 2.9, Hi 2.10, 12.2\x* \v 32 Inamebi Ngode Datagaliwabehanda ibunaga bi mana biaga karuhondo Dinini miyago ibuguabi ani biyagoni de hondowa latagi halu hagaru ina kamagoni, lalu lamini.\x + \xo 5.32 \xt Yo 15.26-27, Ab 1.8, 2.4, 10.44\x* \s1 Gamalielehanda bi lenego ogo \p \v 33 Bi ani layago hale howa \w Ganisolo\w* agali biarume keba timbuni halu \w abosolo\w* biaru homelo bo waholene nga lo manda bini.\x + \xo 5.33 \xt Ab 2.37, 7.54\x* \v 34 Ani manda bialu hearia \w Perisi\w* agali mbira \w Mana\w* lo winigo lawai haga henego mini Gamaliele ibu heyini. Wali agali bibahende hearume ibu agali mini lene ka laga hene. Ibugua heyuwa lalu, Agali biaru tagira haru pudaba, lowa \v 35 Ganisolo biaruhondo lalu, Isaraelealiru-o agali uruni homelo bo waholene nga larimigo lone bayuwa manda bilimu. \v 36 Abale agali mbira mini Teudasa ibuwa ibugua lalu, I̱ agali timbuniore kogoni, layagola howa agali dewa handari maria (400) agima ti ibuha ho gimbu bini. Gabumaneme ibu homelo bayagola ibunaga talima piaga biaru purogo lalu mana lawai hayagobi ereba hai hene.\x + \xo 5.36 \xt Ab 21.38\x* \v 37 Ani biyagola howa mani gabumaneme yasia layangi Galiliali mbira mini Yudasa ibini. Ibuwa ibunaga bime wali agali dewa ibuha yamiai halu hearia gabumaneme ibubi homelo bo wahayagola ibunaga talima piaga biarubi purogo lai hene.\x + \xo 5.37 \xt Lg 2.1-2\x* \v 38 Ani binigo áyu agali o biaru heba te larimago tihondo mbira bia nabi wahalu helalimu. Agalime manda biagadagua bialu kayagua mana ogoni ereba holebira.\x + \xo 5.38 \xt Ais 8.10, Md 15.13\x* \v 39 Ani ndo mana ti bialu kago tene Ngode Datagaliwabe howa bialu kayagua iname Ngode Datagaliwabela waitigi howa wayali habe nahe holeberama, lalu Gamalielehanda lene.\x + \xo 5.39 \xt Lg 21.15, Ab 7.51, 9.5, 1 Ko 1.25\x* \p Ibugua ani layagola hale howa Ganisolo agali biarume ibugua layadagua bulene nga manda bini. \s1 \w Abosolo\w* biarume Yasu mininaga taga pani turu howa nenego ogo \p \v 40 Ani manda buwa tigua \w abosolo\w* biaru olowa ibiyagola ti minu bowa lalu, Yasu mini lalu mana ogoni lone lawai nahalimu, lalu ti golope hene.\x + \xo 5.40 \xt Ab 4.18\x* \v 41 Ani biyagola abosolo biarume \w Ganisolo\w* bereagoria howa tagira puwa ti Yasu mininaga taga pani tandaga nolene Ngode Datagaliwabehanda ngiyago mitangi bialu turu timbuni halu pene.\x + \xo 5.41 \xt Md 5.10-12, 1 Pi 4.13\x* \v 42 Ani buwa horo bibahendengi Anduane Homogonaga andaha howabi wali agali andagaruha howabi tigua Bi Mana Debene lawai halu, Yasu ibu \w Mbirali\w* Dabo Helenego ka, lalu lamialu haabo hene.\x + \xo 5.42 \xt Ab 9.22, 17.3\x* \c 6 \s1 Biamogo biaga agali kariali dabenego ogo \p \v 1 Horo uruningi Yasu talima piaga dewa ho tago haabo hayagola Yu wali agali Girigi bi laga maru hearume Hiburu bi laga maru hearu heba lai lalu hene. Lai lalu howa lalu, Tígua horo bibahendengi tomo mbiraleru tale bigi bialu howa inanaga wali dalo bedaru embeda haga beramili, lalu lai lene.\x + \xo 6.1 \xt Ab 2.41, 4.35, 5.14, 9.29\x* \v 2 Ani layagola \w abosolo\w* homberiali (12) biarume wali agali Yasu mana yu tiga bu hearu bibahende mo ngoai howa lalu, Ina abosolo kamarume tomo mbiraleru tale bule Ngode Datagaliwabenaga bi mana lamulenego yu waharimayagua nakarulapedago. \v 3 Anigo inanaga hamene mbaliniru tígua tí aria agali kariali mini leneru Ngode Datagaliwabe Dinini to̱laihe mini gigabiwiru hondowa agali urunibi karu dabalimu. Dabowa biabe ogoni tigua haru helo helami̱ya, lene.\x + \xo 6.3 \xt Man 1.13, Ab 1.21, 16.2, 1 Ti 3.7\x* \v 4 Ani lowa lalu, Iname nde Ngode Datagaliwabehondo bi lolenebi wali agalihondo ibunaga bi mana lamulenebi ogoni hangu buluma̱yanaga ani helami̱ya, lene. \p \v 5 Ani layagola wali agali bibahendeme, Bi ogoni karulapedago, lai hene. Ani lowa tigua Sibeni dabene. Sibeni ibu Ngode Datagaliwabehondo mini mbiraore wulenebi Ngode Datagaliwabe Dininibi ibuha to̱laihe hene. Sibeni dabowa tigua Pilibi Porogorasa Nigano imaru Timono Pamenasa Nigolasi uruni ti dabene. Nigolasi ibu Andiogoali howa alaore Yu wali agalinaga mana mo yinigo ti heba ho gimbu bu hene.\x + \xo 6.5 \xt Ab 8.5\x* \v 6 Bibahende ngoai ho hearume agali ti dabayaru \w abosolo\w* hearia haru pu helayagola abosolo biarume Ngode Datagaliwabehondo bi lowa agali dabayarunaga haguaneni gi wini.\x + \xo 6.6 \xt Ab 13.3, 14.23\x* \p \v 7 Ani biyagola howa Ngode Datagaliwabenaga bi mana loyogo lene. Yarusalemeni Yasu talima piaga wali agali dewaore ho tago haga bini. \w Loma\w* binigo mo miaga agali dewa hearumebi Yasu mana yu tiga bini.\x + \xo 6.7 \xt Yo 12.42, Ab 2.41, 12.24, 16.5, Kl 1.6\x* \s1 Yu agali marume godi lole Sibeni minu yalu penego ogo \p \v 8 Ngode Datagaliwabenaga biamogo bia holenebi hongo holenebi Sibeniha to̱lai hayagola ibugua wali agali heba howa agalime nabiagane alebi nahendene alebi bialu hene.\x + \xo 6.8 \xt Ab 2.43\x* \v 9 Ani biyagola agali marume Sibeni baba lai lalu hene. Yu agali o biaru ti \w ngoai\w* hagane anda mbira mini Golope Hene Agalirunaga Anda ogoninaga aria hene. Agali uruni ti Sairini howabi Alegandaria howabi agali maru Silisia howabi Esia howabi íbu howa tigua Sibeni baba lai lalu hene.\f + \fr 6.9 \ft Agali uruni ti ala garabaya biabe ale bialu henego mani golope howa tigua ngoai hagane anda ogoni bu hene. Ani buwa tigua anda ogoninaga mini Golope Hene Agalirunaga Anda wini.\f* \x + \xo 6.9 \xt 2 Ti 1.15\x* \v 10 Lai lalu howa Ngode Datagaliwabe Dinini ibugua Sibeninaga mini mo gigabia hayagola Sibenihanda bi layago tigua bi layagome lo dambi nahabehe hene.\x + \xo 6.10 \xt Ais 54.17, Lg 21.15, Ab 5.39\x* \v 11 Lo dambi nahabeheyagola tigua agali marume nde lelonaga tihondo muni mini. Muni miya handala puwa tigua lalu, Sibeni ibugua Mosese Ngode Datagaliwabela mege bialu mana layago hale harima, lene.\x + \xo 6.11 \xt Md 26.59-61\x* \v 12 Anidagua biyagome wali agali hearubi \w agali\w* ala hene miniwi hearubi \w Mana\w* lowinigo lawai haga hearubi mo keba hai hene. Mo keba hayagola tigua \w Ganisolo\w* agali hearia Sibeni minu yalu pene. \v 13 Ani buwa tigua agali marume ke̱ halu nde lelo haru ibini. Haru ibiyagola tigua ke̱ howa lalu, Agali o kagonime Anduane Homogonaga anda loma bia hene biagobi Mosese heneyangi Mana lowinigobi mege bialu bi ko laabo haga ka.\x + \xo 6.13 \xt Yar 26.11\x* \v 14 Ibugua au laya, Nasareteali Yasuhanda Anduane Homogonaga anda ogoni gialo wahai halu mamalinaga mana Mosesehanda lowinigo mo aribia holebira, layago iname hale harima, lene. \v 15 Bi ani layagola hale howa Ganisolo agali bi lalu berearu bibahendeme Sibeni handaya halu hearia ibunaga dengui dahuliyalinaga ale hearia de hendene. \c 7 \s1 Sibenihanda \w Ganisolo\w* agali biaruhondo bi lenego ogo \p \v 1 \w Loma\w* binigo mo miaga haguane timbuni heagome Sibenihondo lalu, Tigua bi larago henene larabe, lene. \p \v 2 Ani layagola Sibenihanda ladai bialu lalu, Aba hameneru-o bi larogo hale hadaba. Ina mamali Abarahama ibu Haranaha nape Mesobodemiani hearia Ngode Datagaliwabe mini daliga taraore baya buruguleore kago ibu ha pani hene.\x + \xo 7.2 \xt Pig 11.31\x*\x + \xo 7.2 \xt Pig 12.1\x* \v 3 Ha pani howa ibugua Abarahamahondo lalu, Í̠naga dindibi damenerubi helalu dindi mbira i̱na walia holeberogoha pobe, lene. \v 4 Ani layagola hale howa Abarahama ibu Kaladia dindi wahalu Haranani hole pene. Ibu aba homayagola howa Harana wahalu dindi áyu tí kamigoha Ngode Datagaliwabehanda, Hole pu, layagola íbu hene.\x + \xo 7.4 \xt Pig 11.31, 12.4\x* \v 5 Ogoningi Ngode Datagaliwabehanda Abarahamahondo dindi tu wuwa emeneorebi mbira nami howa ibugua, Dindi ogoni í̠bi í̠naga aguanenebi tí halimulo ngulebero, lalu lowini. Ngode Datagaliwabehanda bi ogoni layago Abarahama waneigini naheangi lowini.\x + \xo 7.5 \xt Pig 12.7, 13.15, 15.3, 15.18, 17.8, 26.3, 48.4, Man 2.5\x* \v 6 Ngode Datagaliwabehanda Abarahamahondo bi lenego ogo, Í̠ aguaneneru mali handari maria (400) dindi tarani howa garabaya biabe ale bia halu kagola dindi tara agalirume ti mo tandaga holebira.\x + \xo 7.6 \xt Pig 15.16, Har 12.40, Ga 3.17\x*\x + \xo 7.6 \xt Pig 15.13-14\x* \v 7 Ani bialu howa ti garabaya biabe ale bilo bia haga wali agaliru i̱na ti pani mulebero. Ani berogola í̠ aguanene biaru ti dindi tara wahalu dindi ogoriani ibuwa tigua i̱naga mini yaraga halu holebira, lalu Ngode Datagaliwabehanda ani laya, lene.\x + \xo 7.7 \xt Har 3.12\x* \v 8 Sibeni ibugua laabo halu lalu, Ngode Datagaliwabehanda habo nalolene bi ogoni lo wiai howa ogoninaga manane wialu ibugua Abarahamahondo \w dongone\w* podo mabu biaga mana bulene mo wini. Anigo Aisaga ibu ai̱yahanda taba hanayagola howa horo haliningi Abarahamahanda Aisaganaga dongone podo mabu bini. Ani biyadagua maha Aisagahanda Yagabanaga dongone podo mabu bini. Mahaore Yagaba ibuguabi ina Yu wali agali kamarunaga mamali homberiali (12) biaru emene galini howa tinaga dongone podo mabu biai haga hene, lalu Sibeni ibugua lene.\x + \xo 7.8 \xt Pig 17.10-14, 21.2-4, 25.26, 29.31–35.18\x* \p \v 9-10 Sibenihanda lalu, Inanaga mamali beriali (11) urunime hombeane Yosebehondo handabe manga howa henge lalu ibu Iyibi dindiha garabaya biabe ale bilo agali maru hearuhondo muni ngidaba lowa ti muni mini. Yosebe ibu genda yu holene dewa wiagoria hearia Ngode Datagaliwabehanda ibu heba howa biamogo bini. Yosebe ibu Iyibi wali agalinaga kini hearia haru piyagola ibugua mana bayale bilobi mini gigabiwi helobi Ngode Datagaliwabehanda mini. Ani biyagola howa Iyibi wali agali hearubi kini andagaha wali agali hearubi ti bibahende haru helo kini biago ibugua Yosebe dabo helene.\x + \xo 7.9-10 \xt Pig 37.11, 37.28, 39.2, 39.21\x*\x + \xo 7.9-10 \xt Pig 41.37-41\x* \v 11 Ani biyagola howa Iyibihabi Kenanahabi gaea timbuni bialu hina gari piyagola wali agali hearu tandaga nalu hene. Inanaga mamali biarume tomo nolene hai bialu hearia mbira handa walia nahe hene.\x + \xo 7.11 \xt Pig 41.54, 42.1-2\x* \v 12 Handa walia nahe howa Iyibini tomo nga layago hale howa Yagaba ibugua ibu igini inanaga mamali biaruhondo, Tomo mo pudaba, lene.\x + \xo 7.12 \xt Pig 42.1-5\x* \v 13 Maha halu mende mo pialu hearia Yosebehanda ibu hameneruhondo, I̱ Yosebe kogoni, lalu la pani hene. Ani layagola howa Yosebe dameneru ka layago kini biagome hale hene.\x + \xo 7.13 \xt Pig 45.1, 45.16\x* \v 14 Yosebe aba Yagababi ibu damene heba lamaga halu pira kariani duria (75) ti Iyibi ibilo Yosebehanda bi lawia hene.\x + \xo 7.14 \xt Pig 45.9-10, 45.17-18, 46.27\x* \v 15 Lawia hayagola ti bibahende Iyibini anda pu haabo howa mani Yagaba ibu iginirubi ti halu homai hene.\x + \xo 7.15 \xt Pig 46.1-7, 49.33\x* \v 16 Yagaba Yosebela libunaga tingini hora hole Segeme dindi yalu dai bini. Dindi ogoniha ala Abarahamahanda Hamo iginihondo muni mialu homa hora holenaga homali dindi tu wa minigoria hora hene.\x + \xo 7.16 \xt Pig 23.3-16, 33.19, 50.7-13, Yos 24.32\x* \p \v 17 Ngode Datagaliwabehanda Abarahamahondo bi lowinigo lola holene tu kaware hayagola ina mamali Iyibini hayaru dewaore au loabe tobahe ho dame bu hene. \v 18 Ani bu heangi kini mende ibu Yosebe manda nabi heagome Iyibi wali agali handame ho hene.\x + \xo 7.18 \xt Pig 15.5, Iba 105.24-25, Ab 7.5-7\x*\x + \xo 7.18 \xt Har 1.7-8\x* \v 19 Ibugua ina mamali mo hondo halu ti tandaga nelo, Tínaga waneigini galiru homelo tagiraha wahadaba, lene.\x + \xo 7.19 \xt Har 1.10-22\x* \v 20 Ogoningi wali mbirame gali bayaleore mbira mini Mosese taba henene. Taba honowa ibu ai̱yahanda gali biago hondo halu ege tebirani ibu andaga tamuha bayuwa ngelo do ho berene.\x + \xo 7.20 \xt Har 2.2, Hi 11.23\x* \v 21 Ani buwa tagiraha wahearia kini waneme ibu handa walia howa mondo bialu, I̱ igini, lowa hondo hene.\x + \xo 7.21 \xt Har 2.3-10\x* \v 22 Mondo buwa tigua Mosesehondo Iyibialinaga mana gigabi wiago lawai hayagola bi lolenebi mana bulenebi gibi manda biai howa ibu agali timbuniore hene. \p \v 23 Mosese ibunaga mali pira maria (40) hayagola howa ibu damene Isaraele wali agali abi kabe hondole ti hearia polene manda bialu pene.\x + \xo 7.23 \xt Har 2.11-15\x* \v 24 Puwa ibugua Iyibi agali mbirame Isaraele agali mbira balu hearia de hendene. Hondowa ibugua Isaraele agali biago pele mialu Iyibi agali biago bo wahene. \v 25 Mosesehanda manda bialu, I̱ togoni howa Ngode Datagaliwabehanda Isaraele wali agaliru golope holebira ti ani manda bu holebirago, Mosese ibu mitangi bini. Isaraele wali agaliru ti ani manda nabi hene. \v 26 Ani buwa egerebalene Isaraele agali kiralime gungu bialu hearia hondowa Mosesehanda mo hada hole manda bini. Ibugua lalu, Ogo labo-o hale hadaba. Libu gungu berabigo agibe. Libu hamenela ndobe, lene. \v 27 Ani layagola mendeali gungu biaga tene biagome Mosese he̱la amu howa ibuhondo lalu, Í̠na haru hagabi daba ki biagabi habelo helayadago aiwabe. \v 28 Abe í̠na Iyibi agali homelo bo waharidagua i̱bi bo wahole kebe, lene. \v 29 Bi ani layago hale howa Mosese ibu Iyibi wahalu Midiana dindiha hole ibida pu hene. Midianani howa ibu igini kira hene.\x + \xo 7.29 \xt Har 2.21-22, 18.3-4\x* \p \v 30 Mali pira maria (40) howa Mosese ibu dindi koni Hari Sainai kaware heagoria ira mbira hungu bialu hearia dahuliyali mbira Mosese hendelo ha pani hene.\x + \xo 7.30 \xt Har 3.1-10\x* \v 31 Ani biyago hondowa Mosese mogo lalu bayuwa de hondole ira deagoria kaware pene. Kaware pialu hearia Anduane Homogonaga bi hale hene. \v 32 Anduane Homogohanda lalu, Í̠naga mamali Abarahama Aisaga Yagaba imaru tinaga Ngode Datagaliwabe i̱ kogoni, lene. Bi ani layuagola Mosese ibu gi timbuni howa duru lowa de hondolene gi hene. \v 33 Anduane Homogohanda ibuhondo lalu, Dindi í̠ kegoni i̱ni loma bia ho winini kego í̠ ge su hadalu wibe.\x + \xo 7.33 \xt Yos 5.15\x* \v 34 Iyibini howa i̱naga wali agali karu tandaga timbuni nalu kago i̱na de hendedo. Tigua u̱lu̱ lalu kago hale howa i̱na pele mule daluwa ko. Í̠ Iyibi poleberego pole íbu, laya, lene. \p \v 35 Sibenihanda layadagua laabo halu lalu, Mosese ogoni Isaraele wali agalime ibuhondo handabe manga howa lalu, Í̠ haru hagabi daba ki biagabi habelo helayadago aiwabe, tigua lene. Dahuliyali mbira ira hungu biyagoria ha pani hayagome biamogo bialu Mosese ogoni ti haru helobi pele milobi Ngode Datagaliwabehanda dabalu ibilene.\x + \xo 7.35 \xt Har 2.14, 14.11-12, Dag 20.16\x* \v 36 Iyibi howabi iba solowara mini Iba Daramabi bereagoria howabi mali pira mariani (40) dindi ko yobi wiagoria howabi Mosese ibugua agalime nabiagane alebi nahendene alebi bialu Iyibi howa Isaraele wali agali haru tagira pialu howa ani bini.\x + \xo 7.36 \xt Har 7.3, 12.41, 14.21, 16.1, 16.35, Dag 14.33, Iba 105.27\x* \v 37 Mosese ogoni ibugua Isaraele wali agalihondo lalu, Ngode Datagaliwabehanda i̱ dabo helayadagua tíni ariaha howa ibugua ibunaga mana \w latagi\w* haga mbirali tí heba helo dabo helolebira, lene.\x + \xo 7.37 \xt Man 8.15, 8.18, Md 17.5, Ab 3.22\x* \v 38 Mosese ogoni ibu Isaraele wali agali ti dindi ko yobiha ngoai ho heagoria ti heba hene. Mosese ina mamali heba heagola dahuliyali mbiralime Hari Sainai heagoria howa ibuhondo bi laminigo ibubi Mosese heba hene. Ngode Datagaliwabenaga haabo holene mana inahondo langule Mosese ibugua hale howa yu tiga bini.\x + \xo 7.38 \xt Har 19.1–20.17, Man 5.1-33, Ais 63.9, Ab 7.53, Lm 3.2, Ga 3.19, Hi 2.2\x* \p \v 39 Mosesehanda bi layago ina mamali biarume hale habe manga howa ibu he̱lope hene. He̱lope howa tigua tinaga minime Iyibi dai bule hamelo hene.\x + \xo 7.39 \xt Dag 14.3\x* \v 40 Ani hame lowa tigua Aronohondo lalu, Iyibiha dai buluma̱ya mbirale mbirame ina haru helo bi pupu wulenaga gime wabibe. Ina Iyibi howa tagira ibuluma̱ya Mosesehanda haru hayago ai ibu pu ereba hayadago. Agoha piyadabe manda nabi kama, lene.\x + \xo 7.40 \xt Har 32.1, 32.23\x* \v 41 Ani lowa ogoningi tigua mbirale nogo bulumaga igini ale gime wabu helowa o biagohondo nogo bulumaga sibiru bo mialu hene. Inaneme bayale wabirimada, lowa ti bi pupu wialu tomo dewa dawa nene.\x + \xo 7.41 \xt Har 32.2-6, Man 9.16, Iba 106.19\x* \v 42 Ani biyagola Ngode Datagaliwabehanda ti erembira mialu tigua hari daliganaga yakundiruhondo bi pupu wilo helene. Ogonidagua Ngode Datagaliwabe mana \w latagi\w* haga hearume mbugani gilibu winigo ogo,\x + \xo 7.42 \xt Iba 81.12, Yar 19.13, Ese 20.25, 20.39, 2 Te 2.11\x* \q1 Isaraele wali agaliru-o mali pira mariani (40) dindi koha howa \q1 nogo bulumagabi sibibi bo mirimigo \q1 i̱hondo ndo bo ngirimi. \q1 \v 43 Dama Molegenaga balai anda yalu pirimi. \q1 Dama Lebananaga yakundi ale mbira ogonibi wabuwa yu ibaga bu harimi. \q1 Dama uruni bi pupu wulenaga wabirimigo \q1 awe marume tí minalu Babilono dindi amuraha haru pelo, Haru pudaba, lolebero, \m lalu gilibu nga, lalu Sibenihanda lene. \p \v 44 Ibugua laabo halu lalu, Inanaga mamalime dindi koha howa Ngode Datagaliwabe ti heba kago manda bule tigua \w Balai\w* Anda wabu helene. Balai Anda ogoni Ngode Datagaliwabehanda Mosesehondo, Ogobi wabibe, lalu walia hayagobi tigua wabini.\x + \xo 7.44 \xt Har 25.9, 25.40, 26.30, Hi 8.5\x* \v 45 Maha inanaga mamali iginirume ti aba pani ho aribia howa Balai Anda ogoni tigua yu aribia halu Yosua heba pene. Yosua heba pialu heagola Ngode Datagaliwabehanda bamba howa dindi tarani wali agali hearu bo ba tagi haga biyagola tigua dindi karulama pialu Balai Anda biago yalu puabo hene. Ogoningi howa Balai Anda biago dindi ogoriani helenego Debidi heneyangi haabo hene.\x + \xo 7.45 \xt Yos 3.14-17, 18.1, 23.9, Neh 9.24, Iba 44.2, Ab 13.19\x* \v 46 Debidihanda Ngode Datagaliwabe mo turu howa lalu, Í̠ Yagabanaga Ngode Datagaliwabe howa habelonaga anda buabago buabe, lene.\x + \xo 7.46 \xt 1 Sml 16.1, 2 Sml 7.1-16, 1 Kin 8.19, 1 Bit 17.1-14, Iba 89.19, 132.1-5\x* \v 47 Ani lenego anda nabi heagola Solomono ibugua anda mbira Ngode Datagaliwabenaga helo lowa bini.\x + \xo 7.47 \xt 1 Kin 6.1-38, 8.20, 1 Bit 17.12, 2 Bit 3.1-17\x* \p \v 48 Ngode Datagaliwabe Daligaorene Daliga kago ibu anda agali gime biniruha nahaga ka. Ibunaga mana latagi haga mbirali heagome bi lo ngago ogo,\x + \xo 7.48 \xt 1 Kin 8.27, 2 Bit 2.6, 6.18\x* \q1 \v 49 Anduane Homogo ibugua lalu, Dahuliya andaga i̱na haru holenenaga biragane wialu\x + \xo 7.49 \xt Md 5.34-35, 23.22\x*\x + \xo 7.49 \xt Ais 66.1-2\x* \q1 dindi bibahende ngaru i̱naga ge dogolope ho wiagane ngago \q1 tígua i̱ni holiyanaga anda abi ale buleberemibe. \q1 I̱ ha̱lo̱ biruliya henge agoha ngelaho kamibe. \q1 \v 50 Uruni bibahende i̱na wabirugo ndoyabe, lene \m lalu gilibu nga, lene. \p \v 51 Sibeni ibugua lalu, Tí wali agali bu mini giambeore kami. Tínaga bu mini Ngode Datagaliwabe mitangi nabiaga kagobi kami. Ibunaga mana hale habe manga howa hale nahagaore kami. Tí tínaga mamali henegobiore howa tígua Ngode Datagaliwabenaga Dininihondo manga ho haabo kamigoni.\x + \xo 7.51 \xt Har 32.9, LBM 26.41, Man 10.16, Ais 48.4, 63.10, Yar 6.10, 9.26\x* \v 52 Ngode Datagaliwabe mana latagi haga heneru mbirali tínaga mamalime mo tandaga nahe aiyabe. Bamba Ngode Datagaliwabe mana lama ibiyarume, Ngode Datagaliwabenaga Biabe Bia Haga mini tigabiwi ibuni ibulebira, laga biyagola tínaga mamalime bo wahaga bini. Ai tígua nde agali mini tigabiwi o biago ndelowa homelo bo waharimi.\x + \xo 7.52 \xt 2 Bit 36.16, Md 21.35, 23.31, 1 Te 2.15\x* \v 53 Ngode Datagaliwabehanda ibunaga \w mana\w* lowinigo dahuliyali togoni howa nginigo ogoni tígua yu howa nabiaga kami, lalu Sibenihanda lene.\x + \xo 7.53 \xt Har 20.1, Ab 7.38, Ga 3.19, Hi 2.2\x* \s1 Sibeni homelo to̱le̱me bo wahenego ogo \p \v 54 Sibenihanda bi ogoni layago hale howa \w Ganisolo\w* agali biarume keba timbuni howa ne gengero lene.\x + \xo 7.54 \xt Ab 5.33\x* \v 55 Ani biyagola Sibeniha Ngode Datagaliwabe Dinini to̱laihe howa ibugua dahuliya andaga handadaga halu Ngode Datagaliwabenaga wá taraore holenebi Yasu ibu Ngode Datagaliwabenaga gi tigahayagi heagobi de hendene.\x + \xo 7.55 \xt Md 22.44, Ab 2.33-34, 5.31, 6.5\x* \v 56 De hondowa ibugua lalu, De handadaba. Dahuliya andaga dugua ho ngago. Agali Hole Ibiyago ibu Ngode Datagaliwabenaga gi tigahayagi kago de hendedo, lene.\x + \xo 7.56 \xt Ese 1.1, Dan 7.13, Md 3.16, Ab 10.11, Kl 3.1\x* \p \v 57 Ani layagola Ganisolo agali biarume ga̱ timbuni lalu gi hondoneme hale hariga hangai hagahaga buwa ti bibahendeme ibu abale minini. \v 58 Sibeni minalu tanonaga pabe tagirahayagi gililo yalu puwa ibu homelo to̱le̱me bene. Bayarume tinaga labolabo daliga karulagane igiri daliahe mbira heago mini Solo ibugua wu helo golo mini.\x + \xo 7.58 \xt Man 13.9, Lg 4.29, Ab 6.13-14, 22.20, Hi 13.12\x* \v 59 Tigua Sibeni to̱le̱me balu heagola dege ibugua Anduane Homogo olalu lalu, Anduane Homogo Yasu-o i̱naga dinini yamibe, lene.\x + \xo 7.59 \xt Iba 31.5, Lg 23.46\x* \v 60 Ani lowa ibugua ge duli hanga ho biruwa dalimu olalu, Anduane Homogo-o tigua ko biragoninaga pani nami wahabe, lene. Ani lowa ibu homene.\x + \xo 7.60 \xt Md 5.44, Lg 23.34, Ab 9.40, 21.5\x*\fig Anduane Homogo-o tigua ko biragoninaga pani nami wahabe, Sibenihanda lene.|src="LEAR 118.tif" size="2" ref="(7.60)" \fig* \c 8 \p \v 1 Sibeni bo wahayagonaga Solohanda, Karulape birima, lo manda bini.\x + \xo 8.1 \xt Ab 7.58, 8.4, 11.19, 22.20\x* \s1 Solohanda Keriso hameigini hearu mo tandaga henego ogo \p Horo ogoningi howa Yasu mana yu tiga biaga Yarusalemeni hearu tandaga timbuniore nalu hene. Ti bibahende ibida pialu Yudiahabi Samariahabi purogo lene. \w Abosolo\w* biaru ti dege pu nabi Yarusalemeni hondo hene. \v 2 Agali maru mini tigabiwi hearume dugu timbuni bialu Sibeninaga tingini hora hene. \p \v 3 Ani biyagola Solohanda Yasu mana yu tiga biaga bibahende biaru bo wahole manda bini. Ani manda buwa anda bibahendeha piai halu Yasu mana yu tiga biaga hearu wali agalibi gililo yalu tagira pialu garabaya andaha ba andanda bini.\x + \xo 8.3 \xt Ab 9.1, 9.13, 9.21, 22.4-5, 26.9-11, 1 Ko 15.9, 1 Ti 1.13\x* \s1 Samaria wali agalihondo Bi Mana Debene laminigo ogo \p \v 4 Yasu mana yu tiga biaga biaru ibida purogo layarume Yasu mana lamima pene.\x + \xo 8.4 \xt Md 10.23, Ab 6.5, 11.19\x* \v 5 Pilibihanda Samaria dindini tano timbuni wiagoria puwa wali agali hearuhondo \w Mbirali\w* Dabo Helene ibulebira lowinigo íbu ka lamialu hene. \v 6 Ani lamiyagola wali agali dewa hearume Pilibihanda agalime nabiagane ale biyago de handalu ibugua bi layago bayuwaore hale ho hene. \v 7 Dama dewa daraga hearia wara tagi haga biyagola ga̱ lalu tagira pugu bini. Wali agali kuduguhe wiarubi ge kohe hearubi mo dabi haga bini.\x + \xo 8.7 \xt Md 10.1, Mg 16.17\x* \v 8 Ani biyagola tano ogoriani wali agali hearu turu timbuni ho hene. \p \v 9 Dindi ogoriani agali gamuyi mbira mini Saimono henego ibugua gamu tara biaabo hayago hondowa Samaria wali agali hearume mogolo hene. Saimono ibugua, I̱ agali timbuniore kogoni, layagola howa \v 10 wali agali mini lenebi mini nalenebi ta nabi bibahende hearume ibugua bi layago bayuwa hale hene. Bibahende biarume lalu, Agali o biago Ngode Datagaliwabenaga hongo holene karulo kago mini Hongo Timbuni ibu kagoni, laga hene. \v 11 Saimono ibugua bambaore howa gamu tara biaabo hayago wali agali biarume mogo lowa ibugua bi layago tigua bayuwa hale hene. \v 12 Pilibihanda tihondo Ngode Datagaliwabehanda Handame Ho Kagonaga bi mana debenebi Yasu Keriso íbu ka lalubi lamiyagola tigua yu tiga biyagola wali agali uruni baboraya bini. \v 13 Saimono ibubi yu tiga biyagola baboraya bini. Baboraya buwa ibu Pilibiha hapara ho howa Pilibihanda nahendene alebi agalime nabiagane alebi biyagola hondowa Saimono ibu mogolo hene. \fig Map of Palestine and Syria|src="" size="0" ref="Abosolo 8.13" \fig* \p \v 14 Samaria wali agalime Ngode Datagaliwabe bi mana yu tiga bu ka layago hale howa \w abosolo\w* Yarusalemeni hayaru tigua Pida Yonelahondo, Libugua hondo pudaba, lene. \v 15 Ani layagola libu Samaria wali agali Yasu mana yu tiga bu hearu hearia puwa tiha Ngode Datagaliwabe Dinini helo libugua Ngode Datagaliwabehondo bi la hene.\x + \xo 8.15 \xt Ab 2.38\x* \v 16 Ala Ngode Datagaliwabe Dinini tiha hole nadali ti Anduane Homogo Yasunaga mini degeni baboraya bu hene.\x + \xo 8.16 \xt Md 28.19, Ab 10.48, 19.2\x* \v 17 Ngode Datagaliwabehondo bi la howa Pida Yonela libugua wali agali biarunaga haguaneni gi wiyagola Ngode Datagaliwabe Dinini tiha hole dalini.\x + \xo 8.17 \xt Ab 6.6, 19.6, Hi 6.2\x* \p \v 18 Abosolo biago labome wali agali haguaneni gi wiyagola Ngode Datagaliwabe Dinini tiha hole daliyago de hondowa Saimonohanda Pida Yonelahondo, Muni ngero, lalu, \v 19 I̱na i̱naga gime wali agali haguaneni werogola Ngode Datagaliwabe Dinini tiha hole dalilo hongo ogoni ngilibulo, lene. \p \v 20 Ani layagola Pidahanda ladai bialu lalu, Ngode Datagaliwabehanda turu howa bame ngirago munime mule manda birigo í̠bi í̠naga munibi libu haru heli dindi pilibulo.\x + \xo 8.20 \xt Md 10.8, Ab 2.38, 10.45\x* \v 21 Í̠naga bu mini tigabi ndo kego Ngode Datagaliwabehanda de hendedago biabe ogoni í̠naga ndogo í̠na bulene nawi.\x + \xo 8.21 \xt Iba 78.37\x* \v 22 Ko bulene manda birigonaga mini beregedalu Anduane Homogohanda domo wahelo ibuhondo bi labe.\x + \xo 8.22 \xt Dan 4.27, 2 Ti 2.25\x* \v 23 Dimagoli holene kaubime í̠ha to̱lai howa ko buleneme í̠ dariba ho ngago de hendedo, lalu Pidahanda lene.\x + \xo 8.23 \xt Hi 12.15\x* \p \v 24 Ani layagola Saimonohanda Pida Yonelahondo lalu, Bi larigonidagua i̱hondo nabilo Anduane Homogohondo i̱naga la hadaba, lene.\x + \xo 8.24 \xt Har 8.8, Dag 21.7, 1 Kin 13.6, Ya 5.16\x* \p \v 25 Pida Yonela libugua Yasu Kerisohanda libuhondo biyago te lamuwa Anduane Homogonaga mana lamialu Yarusaleme dai bini. Dai bialu howa Samaria dindiha tano emene dewaruni wali agali hearuhondo Bi Mana Debene lamigi bima dai bini. \s1 Pilibihanda Idiobia agali mbirahondo Bi Mana Debene laminigo ogo \p \v 26 Anduane Homogonaga dahuliyali mbirame Pilibihondo lalu, Yarusaleme howa Gasa dindi pole hariga pedadagua unurahayagi pole manda bibe, lene. Hariga ogoni dindi ko wali agali nahagaha pole peda. \v 27-28 Ani layago hale howa Pilibihanda manda manda bialu pene. Hariga o pobe layagoriani pialu hearia Idiobiali mbira de hendene. Idiobiali o biagoni ibugua agali timbuni howa Idiobia Kuini wali mini Kandesi berenegonaga muni mbirale wiaru de hondo haga hene. Ibu Yarusalemeha Ngode Datagaliwabehondo bi lole penego karisini nogo hosime gili lagane wiagoria biralu dai bialu hearia Pilibi ibu de hendene. Idiobia agali biagome karisi ogoriani biralu pialu howa Ngode Datagaliwabenaga mana \w latagi\w* haga Aisaiahanda mbugani bi gilibu winigo ibugua daga lama pialu hene.\x + \xo 8.27-28 \xt Ais 56.3-7, Seb 3.10, Yo 12.20\x* \v 29 Daga lama pialu hearia Ngode Datagaliwabe Dinini ibugua Pilibihondo lalu, Karisi kaware hapara halu poradagua pialu haruru pobe, lene. \v 30 Ani layagola Pilibi ibu gerai lalu karisi piyadagua kaware hapara howa haruru pialu Idiobia agali biagome Ngode Datagaliwabenaga mana latagi haga Aisaiahanda mbugani bi gilibu wini wiago daga layuagola hale hene. Hale howa Pilibihanda ibuhondo lalu, Bi daga laregoninaga irane manda bidebe, lene. \p \v 31 Ani layagola Idiobia agali biagome ladai bialu lalu, Mbiralime bi ogoninaga irane i̱ langi nabiyagua agua manda bibehe kobe, lene. Ani lowa ibugua Pilibihondo lalu, Iya mbaliya karisini birule iraga ha, lene.\x + \xo 8.31 \xt Yo 16.13\x* \v 32 Anduane Homogonaga \w mbugani\w* bi gilibu wini ibugua daga layago ogo, \q1 Ibu nogo sibi homelo bole haru poragolabi \q1 nogo sibi igini ibunaga irini podaragolabi dembola ho hagadagua \q1 ibu ema nabi bi nale hene.\x + \xo 8.32 \xt Ais 53.7-8\x* \q1 \v 33 Tigua ibu mo emene halu taga pani nelo ibunaga godi tigatiga la nahene. \q1 Ibu dindini holene hamaro binigo \q1 ibunaga aguanenenaga te aiwa labehe kabe, \m lalu gilibu wini. \p \v 34 Hondo haga agali biagome Pilibihondo hale halu lalu, Ngode Datagaliwabe mana latagi haga ogonime bi o layadagoni ainaga lalu lenedabe. Ibuninaga lalu lenedabe be mendealinaga lalu lenedabe i̱ langi, lene. \v 35 Ani layagola agali biago ibuni Anduane Homogonaga mbugani bi daga layagoria howa Pilibihanda irane lamialu Yasunaga Bi Mana Debene marubi lamima pene.\x + \xo 8.35 \xt Lg 24.27, Ab 18.28\x* \v 36 Libu harigani pialu howa iba mbira bereagoha pialu hearia hondo haga biago ibugua lalu, Iba o bedagoniha baboraya bua kogo nabulene irane mbira ngabe, lene.\x + \xo 8.36 \xt Ab 10.47\x* \p [ \v 37 Ani layagola Pilibihanda ladai bialu lalu, Í̠naga gubalinioreme Yasu Kerisohondo mini mbiraore wu keyagua baboraya bibehe kegoni, lene. \p Ani layagola agali biagome lalu, E̱ mini mbiraore wu ko. Yasu Keriso ibu Ngode Datagaliwabe Iginiore kagoni manda buwa yu tiga bido, lene.] \p \v 38 Ani lowa hondo haga biago ibugua karisi yaga agalihondo, Hondo ha, lowa ibubi Pilibibi libu haru ibaha dalipe howa Pilibihanda ibu baboraya bia hene.\fig Pilibihanda hondo haga biago baboraya bia hene.|src="LEAR 119.tif" size="2" ref="(8.38)" \fig* \v 39 Libu ibaha howa iraga hayagola Anduane Homogo Dinini ibugua Pilibi abale minu yalu piyagola hondo haga agali biagome Pilibi lone de nahende howa ibu turu timbuniore hama pene.\x + \xo 8.39 \xt 1 Kin 18.12, 2 Kin 2.16, Ese 3.12-14\x* \v 40 Pilibihanda ibu Asododoni haruyane hondowa ibugua ibaga bialu tano bibahendeha Bi Mana Debene lamima pialu Sisaria tano anda pene.\x + \xo 8.40 \xt Ab 21.8\x* \c 9 \s1 Solohanda Yasuhondo mini mbiraore winigo ogo \r (Abosolo 22.6-16, 26.12-18) \p \v 1 Ani bialu hea tambu Solohanda Anduane Homogonaga talima piaga hearuhondo keba howa bo wahole lowa de darama bu haabo hene. Ibugua \w loma\w* binigo mo miaga haguane timbuni heago hearia puwa\x + \xo 9.1 \xt Ab 8.3, Ga 1.13, 1 Ti 1.13\x* \v 2 lalu, Yu wali agalinaga \w ngoai\w* hagane andaru hondo haga Damasagasani karuhondo muliya beba mbira gilibu ngibe. Yasunaga Harigani piaga karu wali agalibi ta nabi handa walia haruyagua minuwa Yarusaleme haru dai buliya beba ogoni gilibu ngibe, lene. \p \v 3 Beba miyagola howa Solo ibu Damasagasa anda nape kaware pialu hearia abale aube tobane buwa hari daligaha howa wá timbuni hadali hene.\x + \xo 9.3 \xt Ab 22.6, 26.12, 1 Ko 15.8\x* \v 4 Ani biyagola Solo ibu odowa dindini pilope ho wiaria mbiralime lalu, Solo-o Solo-o í̠na i̱ aginaga mo tandaga harilibe, layuagola ibu hale hene.\x + \xo 9.4 \xt Md 25.40\x* \p \v 5 Ani layuagola Solohanda ladai bialu lalu, Anduane Homogo í̠ ai kebe, lene.\x + \xo 9.5 \xt Ab 5.39, 1 Ko 15.8\x* \fig Solohanda ladai bialu lalu, Anduane Homogo í̠ ai kebe, lene.|src="LEAR 120.tif" size="2" ref="(9.5)" \fig* \p Ani layagola mbirali ibugua lalu, Í̠na mo tandaga hariligo i̱ Yasu kogoni. \v 6 Í̠ heyalu Damasagasa tano pobe. Anda poregola mbiralime í̠na bulene ngago langulebira, lene. \p \v 7 Bi ani lalu hearia agali Solo heba piyaru ti bi nale ema nabi hondo halu bi layuago hale howa ti mbirali de nahende hene.\x + \xo 9.7 \xt Ab 22.9, 26.13\x* \v 8 Solo ibu dindini wiaria howa heyalu de ngalayagola mbirale mbira de nahandabehe hene. Nahandabeheyagola tigua ibunaga gini yalu Damasagasa haru anda pene. \v 9 Anda puwa horo tebiru Solo de nahandabehe howa tomo ibabi nane hene. \p \v 10 Yasu talima piaga mbira mini Ananaiasa ibu Damasagasani hene. Ibu de gandeba handalu hearia Anduane Homogohanda, Ananaiasa, olene. Olayagola ibugua ladai bialu lalu, Anduane Homogo-o i̱ o kogoni, lene.\x + \xo 9.10 \xt Ab 22.12\x* \p \v 11 Ani layagola Anduane Homogohanda ibuhondo lalu, Hariga mini Tigatiga pedagoha puwa Yudasanaga andaga pole heyabe. Yudasanaga andagaha anda pialu í̠na Tasasali mbira mini Solo bedabe hale habe. Solo ogoni ibugua Ngode Datagaliwabehondo bi lalu bedagoni.\x + \xo 9.11 \xt Ab 16.9, 21.39, 22.3\x* \v 12 Ibugua de gandeba mbira handalu hearia agali mbira mini Ananaiasa ibuwa ibunaga de bayale helo ibu gime ibuninaga haguaneni wiyaria handayago, lene. \p \v 13 Ani layagola Ananaiasahanda ladai bialu lalu, Anduane Homogo-o agali ogonime í̠naga wali agali Yarusalemeni hearuhondo ko timbuni biyagonaga te wali agali dewame i̱ langiai haya.\x + \xo 9.13 \xt Ab 8.3\x* \v 14 Loma binigo mo miaga haguane karume ibuhondo hongo miyagola ibugua í̠ mitangi bialu lotu laga kamaru ina garabaya haru pole Damasagasa ogoriani minu ibiya, lene.\x + \xo 9.14 \xt Ab 9.1-2, 9.21, 22.16, 1 Ko 1.2, 2 Ti 2.22\x* \p \v 15 Ani layagola Anduane Homogohanda Ananaiahondo ladai bialu lalu, Agali ogoni i̱naga biabe bia helo dabaru. Ibugua Isaraele wali agali karubi wali agali tara tara karubi kini karubi tigua i̱ mini manda biai helo lamilo i̱na ibu dabo heledogo í̠na ibu karia pu.\x + \xo 9.15 \xt Ab 25.13, 25.22, 26.17, 27.24, Lm 1.5, 1 Ko 15.10, Ga 2.7-8, 1 Ti 2.7\x* \v 16 Ibugua i̱naga minini howa biabe bialu karia ibu tandaga timbuni nolebiragonaga i̱nime ibu walia holebero, lene.\x + \xo 9.16 \xt Ab 20.23, 21.11, 1 Ko 11.23-28\x* \p \v 17 Ani layago hale howa Ananaiasa ibu pialu Solo andaga berearia anda pene. Anda puwa ibugua Solo haguaneni gi wialu lalu, Hamene Solo-o í̠naga de lone bayale helobi Ngode Datagaliwabe Dinini í̠ha to̱lai helobi Anduane Homogo Yasu ibuni í̠ harigani ibalu heria ha pani hayago ibugua i̱hondo pu laya handala ibiru, lene.\x + \xo 9.17 \xt Ab 13.52, 22.12-13\x* \v 18 Ani layagola mbirale wena harene ale Solonaga deha howa ibira hayagola ibu lone bayale de handabehe hene. Ani biyagola Solo ibu heyuwa baboraya bini. \v 19 Baboraya buwa tomo karulape nowa ibunaga hongo ha dai bini. \s1 Solo Damasagasani howa Yasu mana lamialu henego ogo \p Damasagasani howa Solo ibu Yasu mana yu tiga biaga hearu heba horo maru dauru agima hene. \v 20 Ibu ha nabi abaleore \w ngoai\w* hagane andaruha pugu bialu ibugua, Yasu ibu Ngode Datagaliwabe Iginiore ka, lalu hene. \p \v 21 Ani layagola bibahende hale hayarume mogo lowa lalu, Yarusalemeni howa Yasu mitangi bialu lotu laga hearu bo wahalu hayago agali ogonime ndobe. Oali howabi ibugua wali agali Yasu mitangi bialu lotu laga karu \w loma\w* binigo mo miaga haguane karu karia minu yu dai bule ibiya ndobe, lene.\x + \xo 9.21 \xt Ab 8.3, Ga 1.13, 1.23\x* \p \v 22 Ani layagola Solohanda hongo timbuniore howa mana lamialu hene. Lamialu howa ibugua lalu, \w Mbirali\w* Dabo Helenego ibulebira lowinigo Yasu ibuore kagoni, layagola Yu agali Damasagasani hearu hale howa ibu heneneore walia harago manda buwa tigua ladai nabibehe hene.\x + \xo 9.22 \xt Ab 17.3, 18.5, 18.28\x* \p \v 23 Horo dewa peagola Yu agali hearu ngoai howa tigua Solo homelo bole lo manda bialu hene.\x + \xo 9.23 \xt Ab 23.12, 25.3, 1 Ko 11.23\x*\x + \xo 9.23 \xt 1 Ko 11.32-33\x* \v 24 Ti ani lo manda bu heago hondowa mbiralime Solo lamini. Tigua Solo homelo bolenaga horombe mbiragabi Damasagasa pabe wa mabu biagonaga panga haraba bibahendeni yu haabo hene. \v 25 Ani bialu hearia mbiraga mbirungi Solonaga talima piaga hearume Solo nuha berelowa ege to̱le̱ pabe diri wiagoha puni hende howa yarali hene. \s1 Solo ibu Yarusaleme penego ogo \p \v 26 Solo ibu Yarusaleme puwa Yasu talima piaga hearu heba mandagi hole manda bini. Ani manda bu hearia tigua ibu Yasu talima piaga henene ndo ka mitangi buwa bibahendeme ibu hondowa gi ho hene.\x + \xo 9.26 \xt Ab 22.17, Ga 1.17-19\x* \v 27 Ani biyagola Banabasahanda Solo hearia puwa biamogo bialu \w abosolo\w* biaru heba te lole ti hearia haru pene. Haru puwa Banabasa ibugua te lamialu Solo ibu harigani pialu hearia ibugua Anduane Homogo de handayagobi Anduane Homogohanda Solohondo bi layagobi lamini. Ibugua Solo ibu Damasagasani howa Yasu mini lalu mana hongo howa lamiyagobi ti lamini.\x + \xo 9.27 \xt Ab 4.36, 9.4, 9.20-22, 1 Ko 9.1, 15.8\x* \v 28 Ani lamiyagola Solo ibu ti heba mandagi howa Yarusaleme bibahendeha pume halu Yasu mini lalu mana hongo howa lamima ibaga bini. \v 29 Ani lamialu howa ibugua Yu agali Girigi bi laga hearu heba te lalu howa lai lene. Lai lowa tigua Solo homelo bole manda bialu hene.\x + \xo 9.29 \xt Ab 6.1, 9.23, 11.20, 1 Ko 11.26\x* \v 30 Ani bule ka layago hale howa Yasu mana yu tiga biaga biarume Solo Sisaria haru puwa ibu Tasasa pelo ngua hene.\x + \xo 9.30 \xt Ga 1.21\x* \p \v 31 Ani biyagola howa Yudianibi Galilinibi Samarianibi Yasu mana yu tiga biaga bibahende hearu tandaga nane howa turu ho hene. Ngode Datagaliwabe Dinini ibugua ti biamogo biaabo hayagola hongo ho hearia wali agali marume Yasuhondo mini mbiraore wigi biyagola tiha ho gimbu bigi bini. Tigua Anduane Homogo mo tene haabo halu karulape hene. \s1 Pida ibu Lida tanonibi Yoba tanonibi howa bialu henego ogo \p \v 32 Pida ibu dindi dewa wiaruha ibaga bialu howa Ngode Datagaliwabenaga wali agali Lidani hearu hearia nenege pene. \v 33 Puwa ogoriani agali mbira mini Ainiasa kuduguhe wiaria Pida ibu de hendene. Agali ogoni ibu paliaganeni hangu mali halira wiaabo hene. \v 34 Pidahanda ibu de hondowa lalu, Ainiasa-o Yasu Kerisohanda í̠ mo dabi harago heyalu í̠naga tamunguru huba bia, lene. Ani layago hale howa Ainiasa ibu abale heyini.\x + \xo 9.34 \xt Ab 3.6, 3.16, 4.10\x* \v 35 Heyayagola wali agali Lidanibi Sarononibi bibahende hearume Ainiasa hondowa mini beregedalu Anduane Homogohondo mini mbiraore wini.\x + \xo 9.35 \xt 1 Bit 5.16, Ab 11.21\x* \p \v 36 Yasu mana yu tiga biaga wali mbira Tabida ibu mini Girigi bi lalu Dogasa ibu Yobani berene. Wali ogoni ibugua biabe bayale biaabo halu wali agali yagibano hearu biamogo biaga berene.\x + \xo 9.36 \xt 1 Ti 2.10, Ta 3.8\x* \v 37 Ibu ani bialu berearia warago balu tongolo mini. Tongolo miyagola marume ibunaga tingini wayawaya buwa anda daliga hobane mbiraha moa hene. \v 38 Yoba tano ogoni Lida tano kaware wini. Ani winigo wali agali Yasu mana yu tiga biaga Yobani hearume Pida ibu Lidani ka layago hale howa agali kiralihondo lalu, Pida karia pialu agua lalibu. Hondo ha nabi ina kamaria abale íbu laya lalibu, lalu, Lama pudaba, lene. \v 39 Libugua bi ani layagola hale howa Pida ibu ti haru dai bini. Pida ibiyagola tigua anda daliga hobane mbira biagoha ibu haru pene. Haru ibiyago hondowa wali dalo dewa berearume dugu bigibigi bialu aga taratara Dogasahanda nahome biruwa lebini wiaru ibu de hendelo walia hene. \v 40 Ani biyagola Pidahanda ti bibahendehondo, Tagira pudaba, lowa ge duli hanga ho biruwa Ngode Datagaliwabehondo bi lene. Ani lowa ibugua tingini moa heagoria handade howa lalu, Tabida heya, lene. Ani layagola wali biago de ngalalu Pida hondowa ibu heyu berene.\x + \xo 9.40 \xt Md 9.25, Mg 5.40-41, Yo 11.43, Ab 7.60\x* \v 41 Ani birayagola Pida ibugua wali biago heyilo gi mini. Ani buwa wali agali Yasu mana yu tiga biaga biarubi wali dalo biarubi ti bibahende, Ibidaba, lowa Pida ibugua, Wali biago heyu kago de handadaba, lene. \v 42 Wali agali bibahende Yobani hearume wali biago heyu ka layago hale howa dewalime Anduane Homogonaga mana yu tiga bini. \v 43 Ani biyagola Pida ibu horo dewaru Yobani howa agali mbira mini Saimono ibunaga biabe nogo dongone bayale hongohe helo mo bia haga heago hearia puwa ibu heba hene.\x + \xo 9.43 \xt Ab 10.6\x* \c 10 \s1 Dahuliyali mbirame Koniliasa bi laminigo ogo \p \v 1 Ami agali pira pira (100) haru haga agali mbira mini Koniliasa ibu Sisariani hene. Ami agali uruni ti Lomo dindi howa ibinigo amime tinaga mini Idaliali Ami wini.\x + \xo 10.1 \xt Md 8.5, Ab 27.1-3\x* \v 2 Koniliasa ibu lotu laga howa ibubi ibu andagaha hagarubi tigua Ngode Datagaliwabe mitangi bialu lotu laga hene. Ibugua Yu wali agali yagibano hearuhondo mbuni nabi muni mbiralebi talebu migi bialu Ngode Datagaliwabehondo bi laabo haga hene.\x + \xo 10.2 \xt Ab 8.2, 10.22, 10.35, 22.12\x* \v 3 Horo mbirungi alendo ni gai layagola Koniliasahanda de gandeba mbira ibu handalu hearia\x + \xo 10.3 \xt Ab 3.1, 10.30, 11.13\x* Ngode Datagaliwabenaga dahuliyali mbira ibu hearia ibiyagola ibugua bayuwa de hendene. Ibuwa dahuliyali biagome ibuhondo lalu, Koniliasa-o, lene. \p \v 4 Ani layagola ibugua gi howa dahuliyali biago handawa bialu lalu, Agibe, lene. \p Ani layagola dahuliyali biagome ladai bialu lalu, Í̠na Ngode Datagaliwabehondo bi lariligobi mbirale mbira yagibanoruhondo miriligobi mitangi buwa Ngode Datagaliwabe ibu turu halu ladai bule ka. \v 5 Anigo agali mbira mini Saimono ibu mini mende Pida ibu Yobani kago ibu í̠ kegoria ibilo agali maruhondo, Damu pudaba, labe. \v 6 Agali mende mini Saimono dege ibu nogo dongone bayale hongohe helo mo bia haga kago ibu andagaha Saimono Pida ogoni nenege íbu kagoni. Saimononaga anda iba solowara angeni ka, lene.\x + \xo 10.6 \xt Ab 9.43\x* \v 7 Ani lowa dahuliyali biago ibu piyagola Koniliasahanda ibuninaga biabe bia haga kira heago labobi ami agali mbira Ngode Datagaliwabe mitangi biaga ibu heba haga heagobi tebirali uruni olowa \v 8 tihondo bibahende biyago lamialu, Yoba pudaba, lene. \s1 Pidahanda de gandeba hendenego ogo \p \v 9 Ani layago hale howa ti pene. Ani pialu howa ha anda mbira palialu egerebalene Yoba kaware pialu hea tambu horombe hanuni hayagola Pidahanda Ngode Datagaliwabehondo bi lole anda dangi mbalapeni iraga hene.\x + \xo 10.9 \xt Ab 11.5\x* \v 10 Ani lalu hearia Pida ibu tomo garibi lene. Marume tomo dawalu hea tambu Pida ibu de gandeba hendene. \v 11 Handalu hearia hari daliga budayagola mbirale labolabo timbuni ale nguini mariani yuwa dindiha yarali hayago de hendene.\x + \xo 10.11 \xt Ab 11.5-17\x* \v 12 Labolabo ale biagoriani nogo tara tarabi ega tara tarabi tombeme piagane ale tara tarabi heneria de hendene. \v 13 De handalu hearia bi mbirame ibuhondo lalu, Pida-o heyalu í̠na uruni bo nabe, layuago hale hene. \p \v 14 Hale howa Pidahanda lalu, Anduane Homogo-o í̠na bo nabe larigo aihondo laribe. I̱na í̠naga deni mbirale kobi nanagane alerubi nanaruli, lene.\x + \xo 10.14 \xt LBM 11.1-47, Man 14.3, 14.7, Ese 4.14\x* \p \v 15 Ani layagola bi biagome halu mende lalu, Ngode Datagaliwabehanda nolene nga lenego nanole nalabe, layuago hale hene.\x + \xo 10.15 \xt Md 15.11, Mg 7.15, 7.19, Ab 10.28, Lm 14.14-20, 1 Ko 10.25\x* \v 16 Ogonidagua halu tebo buwa mbirale biago hari daligaha yamu dai bini. \p \v 17 De gandeba ogoni handayago Pidahanda irane agidabe lo mitangi bialu hearia agali tebira Koniliasa hearia howa ibiyarume ti ibalu, Saimono andaga agoha kabe, laga bialu handa walia howa panga tagiraha hene. \v 18 Tagiraha howa tigua olalu, Agali mbira mini Saimono Pida ibu o andaga bedabe, lene. \p \v 19 Pida ibu de gandeba handayago mitangi biaabo halu berearia Ngode Datagaliwabe Dinini ibugua Pidahondo lalu, Hale ha. Agali tebira í̠ hai bima ibiyago íbu ka.\x + \xo 10.19 \xt Ab 11.12, 13.2\x* \v 20 Ani bidago í̠ heyalu dalia. Tigua, Ina mali̱ya, laragola ti heba pobe. Í̠ damu ibilo i̱na tihondo damu pudaba laru handala ibiyagoni, lene. \v 21 Ani layagola Pidahanda agali biaru hearia daluwa lalu, Agali hai bima ibirimigo i̱ kogoni. Aginaga ibirimibe, lene. \p \v 22 Ani layagola tigua ladai bialu lalu, Ami agali pira pira (100) haru haga Koniliasa ibugua inahondo, Pida damu pudaba, lalu langiya. Koniliasa ibu mini tigabiwi Ngode Datagaliwabe mitangi bialu lotu laga howa Yu wali agali bibahende karume, Ibu agali bayale ka, lai haga ka. Í̠ ibu andaga ibabelobi bi larego ibu hale helobi Ngode Datagaliwabenaga dahuliyali mbirame ibuhondo, Pida damu pu labe, laya, lalu Pida lamini.\x + \xo 10.22 \xt Ab 10.1-2, 22.12\x* \v 23 Ani layagola Pidahanda agali tebira biaruhondo, O andaga palimi̱ya tamuha ibidaba, lene.\x + \xo 10.23 \xt Ab 10.45, 11.12\x* \p Ti paluwa egerebalene Pida ibu manda manda buwa agali tebira ibiyarubi Yasu mana yu tiga biaga Yobani hearu marubi ti haru mandagi pene. \s1 Pida ibu Koniliasa andaga penego ogo \p \v 24 Pialu howa ha anda mbira palialu mendeni Sisaria anda pene. Tano ogoniha Koniliasahanda ibu damene nenegebi hearu mo ngoai howa ti Pida ibilo lowa hondo hene. \v 25 Ti ngoai ho hearia Pida anda ibalu hearia Koniliasahanda ibu lola howa ibu geha bulu palu ibira hene. \v 26 Ani biyagola Pidahanda ibu mo heya halu lalu, Heya. I̱bi agali í̠ kegobi dege kogoni, lene.\x + \xo 10.26 \xt Ab 14.13-15, Mo 19.10\x* \v 27 Libu anda tamuha pialu howa Pidahanda ibuhondo bi lamima pialu hearia wali agali dewa ngoai ho hearia Pida ibu de hendene. \v 28 De hondowa Pidahanda tihondo lalu, Mbirali Yuali howa ibu wali agali tara tara heba mandagi holebi nenege holebi nawi lowinigo ngago tí manda bidamigoni. Anigo i̱na agali maru kobi nakarulapebi ka mandabu hewaria Ngode Datagaliwabehanda ani manda bulene nawi lalu walia haya.\x + \xo 10.28 \xt Yo 4.9, Ab 15.8-9, Ga 2.12-14, Eb 3.6\x* \v 29 Ani biyago i̱ damu ibirimigola, Naibagua, nale abale ibirugo. Irane aginaga i̱ damu ibirimibe laro, lene. \p \v 30 Ani layagola Koniliasa ibugua lalu, Lebene alendo áyu kadagua ni gai layagola i̱naga andagani howa Ngode Datagaliwabehondo bi lalu berewaria agali mbira labolabo peleore karule i̱ denguihayagi abaleore íbu heneya.\x + \xo 10.30 \xt Ab 1.10, 3.1\x* \v 31 Ani howa ibugua lalu, Koniliasa-o í̠na Ngode Datagaliwabehondo bi lariligo ibu hale hayagobi mbirale mbirale yagibanoruhondo miriligobi ibu mitangi bu ka.\x + \xo 10.31 \xt Dan 10.12, Hi 6.10\x* \v 32 Agali mbira mini Saimono Pida ibu Yobani kago í̠ kegoria ibilo agali maruhondo, Damu pudaba, labe. Agali mende mini Saimono ibu nogo dongone bayale hongohe helo mo bia haga kago ibu andagaha Saimono Pida ogoni nenege íbu kagoni. Saimononaga anda iba solowara angeni ka, laya. \v 33 Ani layagola i̱ hondoha nabi abaleore í̠ ibabelo damu pudaba laru. Hale howa ibiridago bayale biri. Anduane Homogohanda í̠hondo labe layadadagua labelo hale hole ina bibahende Ngode Datagaliwabe deni howa ngoai ho bedamagoni, lene. \s1 Pidahanda bi mana laminigo ogo \p \v 34 Pidahanda lalu, Ngode Datagaliwabehanda wali agali bibahende ta nabi mitangi biaga kago ogoni heneneoreda handa walia ko.\x + \xo 10.34 \xt Man 10.17, 1 Sml 16.7, Lm 2.11, Ga 2.6, Eb 6.9, Kl 3.25, 1 Pi 1.17\x* \fig Pidahanda Koniliasa andagaha howa Bi Mana Debene lawai halu hene.|src="LEAR 121.tif" size="2" ref="(10.34-43)" \fig* \v 35 Wali agali ta nabiore dindi bibahendeni Ngode Datagaliwabe mitangi bialu lotu lagabi mana tigabi biagabi karu ti hondowa ibugua turu haga ka.\x + \xo 10.35 \xt Yo 9.31, Lm 2.13, 1 Ko 12.13, Ga 3.28, Eb 3.6\x* \v 36 Ngode Datagaliwabenaga mo palia haga Bi Mana Debene Yasu Keriso togoni howa lalu Isaraele wali agali laminigo tí manda bu kami. Yasu Keriso ogoni ibu wali agali bibahendenaga Anduane Homogo ka.\x + \xo 10.36 \xt Iba 107.20, Ais 52.7, 57.19, Md 28.18, Lm 10.12, Mo 17.14\x* \v 37 Yonehanda baboraya bulene mana lamiyagola Galili dindi howa Isaraele dindi bibahendeha galone timbuni biyagoni tí manda biai kami.\x + \xo 10.37 \xt Md 4.12-17, Lg 4.14\x* \v 38 Ngode Datagaliwabehanda Nasareteali Yasuha ibunaga Dinini to̱lai helo hongohebi helo mo bia henego manda bu kami. Ngode Datagaliwabe ibuni ibula howa Yasuhanda dindi ogoriani pume halu ibaga bialu howa wali agalihondo bayale dege bialu dama Heyolabe daragahe hearu wara tagi haga bima pialu hene.\x + \xo 10.38 \xt Md 3.16, Lg 4.17-20, Yo 3.2, Hi 1.9\x* \v 39 Yasuhanda Yarusalemeni howabi Isaraele dindi mbira mbirani howabi biyago iname de handai harima. Ani biyagola tigua ibu homelo ira bangani ba para hene.\x + \xo 10.39 \xt Ab 2.32, 5.30\x* \v 40 Ani biyagola horo kiru howa teboneni Ngode Datagaliwabehanda Yasu mo heya howa wali agalime ibu de hendelo mo walia hene.\x + \xo 10.40 \xt Ab 2.24, 1 Ko 15.4-7\x* \v 41 Mo walia hayagola Yu wali agali bibahendeme de hendene ndo Ngode Datagaliwabehanda ina ibunaga walia hagane holoma̱yanaga ala dabo helene kamaru inahondo ibu mo walia hene. Ngode Datagaliwabehanda ibu mo heya hayagola howa iname ibu heba tomo ibabi mandagi nalu harimago ina hangume ibu de handarima.\x + \xo 10.41 \xt Lg 24.42-43, Yo 14.17-24, 15.27, Ab 1.8, 13.31\x* \v 42 Yasuhanda inahondo lalu, Bi mana debene wali agalihondo lamialu wali agali ala homenerubi áyu karubi godi larangi bibahendenaga daba ki biaga holiya Ngode Datagaliwabehanda Yasu i̱ dabo helenego kogoni lalu lamilimu, laya.\x + \xo 10.42 \xt Md 28.19-20, Ab 17.31, Lm 14.9-10, 1 Ko 5.10, 2 Ti 4.1, 1 Pi 4.5\x* \v 43 Ala Ngode Datagaliwabe mana \w latagi\w* haga bibahende henerume ibu mitangi bialu mbiwia halu lalu, Ibuhondo mini mbiraorewi karume ko biyaru Ngode Datagaliwabehanda Yasu ibu mininaga hongoni howa domo waholebira, lene.\x + \xo 10.43 \xt Ais 33.24, 53.5-6, 53.11, Yar 31.34, Dan 9.24, Mai 7.18, Seg 13.1, Lm 10.11, Ga 3.22\x* \s1 Ngode Datagaliwabehanda wali agali tara tarahondo ibu Dinini minigo ogo \p \v 44 Pidahanda bi lalu heaore dege Ngode Datagaliwabe Dinini wali agali bi mana hale ho hearuha hole dalini.\x + \xo 10.44 \xt Ab 4.31, 8.15-16, 11.15, 15.8\x* \v 45 Ngode Datagaliwabehanda ibu Dinini wali agali tara tarahondobi miyago hondowa Yu agali Yasu mana yu tiga biaga Pida heba Yoba howa ibiyaru ti miniha mogolo hene.\x + \xo 10.45 \xt Ab 2.4, 10.23, 11.18, 19.6, Ga 3.14\x* \v 46 Wali agali biarume bi tara lagalaga bialu, Ngode Datagaliwabe timbuniore ka, lalu ibu mini yaraga halu heago hondowa Yu agali ibiyarume ti miniha mogolo hene. Ani biyagola Pidahanda lalu, \v 47 Ngode Datagaliwabehanda inahondo ibu Dinini ngiyadagua tihondobi miragoni. Mbiralime, Ti ibame baboraya bulene nawi, labehe kabe, lene.\x + \xo 10.47 \xt Ab 8.36, 11.17, 15.8-9, Lm 10.12\x* \v 48 Ani lowa Pidahanda lalu, Yasu Kerisonaga minini howa baboraya bilimu, lalu lamini. Ani biyagola howa tigua Pidahondo, Horo marubi ina heba hami̱ya, lene.\x + \xo 10.48 \xt Ab 2.38\x* \c 11 \s1 Pidahanda wali agali Yasu mana yu tiga biaga Yarusalemeni hearuhondo bi laminigo ogo \p \v 1 Wali agali tara tara maru hearume Ngode Datagaliwabe bi mana mo yai halu ka layago \w abosolorubi\w* Yasu mana yu tiga biaga Yudia bibahendeha hearubi ti hale hai hene. \v 2 Pida ibu Yarusaleme ibiyagola agali maru Yu agali hangunaga ndo agali tara taranaga \w dongone\w* podo mabu bulene nga laga hearume Pida talini. \v 3 Talialu lalu, Í̠na Yu agali ndo agali tara dongone podo mabu nabiaga karunaga andaga nenege puwa ti heba tomo nalu harigo agibe, lene.\x + \xo 11.3 \xt Ab 10.28, Ga 2.12\x* \v 4 Ani layagola Pidahanda bibahende piganeore howa biyagoni te ti lamiai hene. \p \v 5 Ibugua lalu, I̱ Yobani howa Ngode Datagaliwabehondo bi lalu hewaria de gandeba mbira handaru. Handalu hewaria hari daligaha howa mbirale labolabo timbuni ale nguini mariani yuwa yarali haya.\x + \xo 11.5 \xt Ab 10.9-48\x* \v 6 Yarali hayagola i̱na labolabo ale biago bayuwa de handalu hewaria nogo tara tara hininibi gabuabi tombeme piagane ale tara tarabi ega tara tarabi de handaru. \v 7 De handalu hewaria bi mbirame i̱hondo lalu, Pida-o heyalu uruni í̠na bo nabe, layuago hale haru. \v 8 Hale howa i̱na ladai bialu lalu, Anduane Homogo-o í̠na bo nabe larigo aihondo laribe. I̱na mbirale kobi nanagane alebi nanaruli, laru. \v 9 Ani larugola bi biagome halu mende hari daligaha howa lalu, Ngode Datagaliwabehanda nolene nga lenego nanole nalabe, layuago hale haru. \v 10 Ogonidagua halu tebo buwa mbirale biago bibahende hari daligaha lone yamiai haya. \v 11 Yamiaiore heagola agali tebira Sisaria howa i̱ damu ibiyaru ti i̱ hewaria anda ibiya. \v 12 Anda ibiyagola Ngode Datagaliwabe Dinini ibugua i̱ langialu, Miniha agali tale nabi ti heba pobe, laya. Ani layagola howa Yasu mana yu tiga biaga waragariali o karu tibi ina haru Sisaria pialu Koniliasa andaga pirima.\x + \xo 11.12 \xt Yo 16.13, Ab 10.19, 10.23, 10.45\x* \v 13 Anda pirimagola Koniliasa ibugua ina langialu lalu, Dahuliyali mbira i̱ andagaha íbu hearia de handaru. Dahuliyali biagome lalu, Agali mbira mini Saimono Pida ibu Yobani kago í̠ kegoria ibilo agali maruhondo, Damu pudaba, labe. \v 14 Saimono Pida ogoni ibugua bi mana langiragome í̠bi í̠ andaga hagarubi tí bibahendeme pele mulene yuleberami, dahuliyalime laya lalu Koniliasahanda i̱ langiya, Pidahanda lene.\x + \xo 11.14 \xt Ab 16.31\x* \v 15 Pida ibugua ani lowa lalu, I̱na bi lalu hewaore dege Ngode Datagaliwabe Dinini ala inaha hole daliyadagua tihabi hole daliya.\x + \xo 11.15 \xt Ab 2.4\x* \v 16 Ani biyagola i̱na mitangi bialu hewaria ala Anduane Homogohanda bi lalu, Yone ibugua wali agali ibame baboraya bia henego Ngode Datagaliwabehanda ibu Dininime tí baboraya bulebira, layago mitangi budai biru.\x + \xo 11.16 \xt Yol 2.28, Md 3.11, Yo 1.26, 1.33, Ab 1.5\x* \v 17 Iname Anduane Homogo Yasu Kerisohondo mini mbiraore wirimagola Ngode Datagaliwabehanda ibu Dinini inahondo ngiyadagua ibugua Yu wali agali ndo tara tara uruni tihondo miragonida manda biru. Ani manda buwa i̱na Ngode Datagaliwabehondo, Ani mulene nawi, labehe harube, Pidahanda lene.\x + \xo 11.17 \xt Ab 10.47, 15.8-9\x* \p \v 18 Ani layagola hale howa tigua talia nabi Ngode Datagaliwabe mini yaraga halu lalu, Ngode Datagaliwabehanda Yu wali agali hangu ndo tara tara mini beregedelobi holene gahenge yu helobi ti henge miyada, lene.\x + \xo 11.18 \xt Ab 13.48, 14.27, Lm 10.12-13, 15.9, 15.16\x* \s1 Keriso hameigini Andiogo dindini henego ogo \p \v 19 Sibeni homelo bayangi howa Yasu mana yu tiga biaga hearume tandaga nalu ibida purogo lene. Ti marume Pinisiabi Saibarasabi Andiogobi purogo lalu Yu wali agali degehondo Yasu mana lamima pene.\x + \xo 11.19 \xt Ab 8.1-4\x* \v 20 Yasu mana yu tiga biaga agali maru Saibarasalibi Sairinialibi ti marume Andiogoni anda puwa Yu wali agali hanguhondo ndo tara tarahondobi Anduane Homogo Yasunaga Bi Mana Debene lamialu hene. \v 21 Ani lamialu heagola Anduane Homogohanda ibunaga hongo walia hayagola wali agali dewaoreme mini beregedalu Anduane Homogohondo mini mbiraore wiai hene.\x + \xo 11.21 \xt Ab 2.41\x* \p \v 22 Ani biyagola Yasu mana yu tiga biaga Yarusalemeni hearume hale howa tigua Banabasahondo, Andiogo pu, lene.\x + \xo 11.22 \xt Ab 4.36\x* \v 23 Ani layagola Banabasa ibu Andiogoni anda puwa Ngode Datagaliwabehanda wali agali biamogo timbuni biyiyago hondowa ibugua turu howa ti mo hongo halu lalu, Tí bibahende henemane howabi mini bilinahe howabi Anduane Homogohondo mini mbiraore wu haabo halimu, lene.\x + \xo 11.23 \xt Ab 13.43\x* \v 24 Banabasa ibu agali bayale howa Ngode Datagaliwabehondo mini mbiraorewibi Ngode Datagaliwabe Dinini ibuha to̱laihebi henego hondowa wali agali dewaoreme Anduane Homogohondo mini mbiraore wini.\x + \xo 11.24 \xt Ab 2.41, 5.14, 6.5, 11.21\x* \p \v 25 Ani biyagola Banabasa ibu Solo hai bule Tasasa pene.\x + \xo 11.25 \xt Ab 9.30\x* \v 26 Handa walia howa ibugua Solo Andiogo haru dai bini. Dai bu howa mali mbirani libugua Andiogoni howa Yasu mana yu tiga biaga hearu heba ngoai haga bialu ti bibahendehondo mana lawai halu hene. Andiogo ogoriani howa Yasu mana yu tiga biaga hearu ti mini Keriso hameigini pigane wini.\x + \xo 11.26 \xt 1 Pi 4.16\x* \p \v 27 Horo uruningi Ngode Datagaliwabe mana \w latagi\w* haga maru Yarusaleme howa Andiogo pene.\x + \xo 11.27 \xt Ab 13.1, 15.32, 21.9, 1 Ko 12.28, Eb 4.11\x* \v 28 Ti mbirago mini Agabasa ibugua heyalu Ngode Datagaliwabe Dinininaga hongome mbiwia halu lalu, Dindi bibahendeni hina gari timbuni pume holebira, lene. Mbiwia ogoni hayago kini mini Kolodiasa heangi lola hene.\x + \xo 11.28 \xt Ab 21.10\x* \v 29 Yasu talima piaga hearume lo mbiraore halu ti hangu hangume muni mibehe wiadagua mandagi wialu Yasu mana yu tiga biaga Yudiani hagahaga bu hearu biamogo bialu, Tihondo wia hami̱ya, lene.\x + \xo 11.29 \xt Lm 15.26, 1 Ko 16.1, 1 Ko 9.1\x* \v 30 Ti ani lo manda biyadagua bialu tigua Banabasa Sololahondo lalu, Keriso hameigini karunaga \w agali\w* ala hene miniwi karuhondo muni ogoni mule yalu pudaba, lene.\x + \xo 11.30 \xt Ab 12.25\x* \c 12 \s1 Yamese homelo benegobi Pida dariba henegobi ogo \p \v 1 Ogoningi Kini Herodo ibugua Keriso hameigini maru hearu mo tandaga halu hene. \v 2 Ibugua Yonenaga hamene Yamese homelo ami agali mbirahondo lalu, Wai biaga ayu tibume ibu bo wahabe, lene.\x + \xo 12.2 \xt Md 4.21, 20.23\x* \v 3 Ani biyagola Yu agalime turu timbuni hayago hondowa Herodohanda lalu, Pidabi minule pudaba, lene. \w Mberedi\w* Yidi Nahe Hirinigo Nolene Horo hayangi ani bini.\x + \xo 12.3 \xt Ab 4.3\x* \v 4 Tigua Pida minuwa garabaya andaha helene. Garabaya andaha helowa ami agali wabuni maria ma halume (16) Pida mamage ho ariari bilo ibu heba helene. Ani helowa Herodohanda, \w Bolangua\w* Halu Penegonaga tomo nai haragola Pidanaga godi lole Yu wali agali kagoria ibu haru tagira pole, mitangi bini.\x + \xo 12.4 \xt Har 12.1-27\x* \v 5 Ani binigo Pida ibu garabaya andaha hearia ami agali biarume mamage ho ariari bigi bini. Pida ibu ani hea tambu Keriso hameigini biarume ibu mitangi bialu Ngode Datagaliwabehondo ibunaga bi la haabo halu hene.\x + \xo 12.5 \xt Ya 5.16\x* \s1 Pida golope henego ogo \p \v 6 Yawi Herodo ibu Pidanaga godi lole wali agali karia haru tagira pole lowa áyu mbiragadagua Pida ami agali kira dombeneha palene. Pu seni kirame Pidanaga gi kirabalini hende howa palene. Ami agali marume garabaya anda panga tagirahayagi mamage ho hene.\x + \xo 12.6 \xt Ab 5.23\x* \v 7 Anduane Homogonaga dahuliyali mbira abale íbu howa anda hobane ogoniha wá timbuni hadali hene. Dahuliyali biagome Pida balu mo barila howa lalu, Abale heya, lene. Ani layagola pu seni kira biago Pidanaga gini howa minalu hado ibira hene. \v 8 Ani biyagola dahuliyali biagome lalu, Í̠naga nogo dongone ndibu lalu ge subi karula, lene. Ani layadagua Pidahanda biyagola dahuliyali biagome lalu, Í̠naga labolabo daligani karulaganebi karulalu mba, lene. \v 9 Ani lowa ibu piyadagua Pida talima pialu garabaya andaha howa tagira pene. Pida ibu pialu howa dahuliyalime i̱ henene haru porabe de gandeba handarobe ibu manda nabi howa pene.\x + \xo 12.9 \xt Ab 10.3, 10.17, 11.5\x* \v 10 Libu pialu howa ami agali mariali halu mbira mamage hearia bolangua halu ami agali mariali halu mende mamage hearubi bolangua halu pene. Ani bolangua halu tanoha polenaga panga ege to̱le̱ aeaneme wabini heagoria pene. Panga ogoni heagoria piyagola panga biago ibuni minalu duguayagola libu tagira pene. Tagira puwa hariga mbirani pialu howa dahuliyali biagome Pida helalu abale pu ereba hene.\x + \xo 12.10 \xt Iba 34.7, Dan 3.28, 6.22, Ab 5.19, Hi 1.14, 2 Pi 2.9\x* \p \v 11 Dahuliyali biago ereba hayagola Pidahanda ibu miniha mitangi bialu lalu, O biyagoni heneneore biyada manda bido. Herodohanda i̱hondo ko bulene manda biyagobi Yu agalirume i̱ tandaga noliya bulene manda biyagobi nabilo Anduane Homogohanda i̱ pele ngialu ibunaga dahuliyali ibilayadagoni, lene. \p \v 12 Ani manda buwa Pida ibu Yone Maga ai̱ya Meri andaga pene. Anda ogoniha wali agali dewa ngoai howa Pida mitangi bialu Ngode Datagaliwabehondo bi lalu berene.\x + \xo 12.12 \xt Ab 4.23, 12.5, 12.25, 15.37\x* \v 13 Pida ibuwa ibugua anda biago panga tagirayagi howa gime bayagola biabe bia haga wandari mini Loda de hondole ibini. \v 14 Ibuwa bi layuago hale howa ibugua Pidanaga biore manda buwa turu timbuni halu panga dugua nabi wali agali biaru berearia gerai lalu dai bini. Dai buwa ibugua lalu, Pida ibu tagira ka, lamini. \v 15 Ani layagola tigua lalu, Í̠ lulu yarebe, lene. \p Ani layagola Lodahanda ladai bialu lalu, I̱ lulu ndo Pidaore ka, laabo hene. \p Laabo hayagola wali agali biarume, Ibunaga dahuliyali íbu ka, ladai bini.\x + \xo 12.15 \xt Md 18.10, Ab 26.24\x* \p \v 16 Ti ani lalu hea tambu Pida gime panga baabo halu hene. Baabo hayagola hale howa tigua panga dugualu hearia Pidaore heago hondowa mini mogo lene. \v 17 Wali agali biaru ti bi nalelo Pidahanda gi gamu lalu Anduane Homogohanda ibu garabaya andaha howa haru tagira ibiyago te ti lamiai hene. Ani lamiai howa Pidahanda lalu, Bi o langirugoni Yamesebi Yasu mana yu tiga biaga karubi lamilimu, lene. Ani lowa Pida ibu dindi ogoni wahalu dindi mende pene.\x + \xo 12.17 \xt Ab 13.16, 19.33, 21.40\x* \p \v 18 Egerebalene hayagola Pida pu ereba hayiyago hondowa garabaya anda ami agali biarume gi timbuni howa, Pida abiyabe, lagalaga bialu mini burugulo hene.\x + \xo 12.18 \xt Ab 5.22-24\x* \v 19 Ani biyagola Herodohanda, Pida hai bu pudaba, layagola tigua hai bialu handa walia nahe hene. Handa walia naheyagola Herodohanda ami agali biaruhondo, Ibu ibida piyago agibe, lowa maruhondo, Ami agali o biaru bo wahalimu, lene. \p Ani biyagola howa Herodo ibu Yudia wahalu Sisaria pu hene. \s1 Herodo homenego ogo \p \v 20 Wali agali Taiani Saidonolani hearu baba Herodohanda keba timbuniore ho hene. Ani ho heagola dindi ogoni laboha howa agali maru tini ala mini mbiraore howa Herodo hearia polene manda bini. Ani manda bialu tigua Herodonaga anda hondo haga agali mini Balasadasa ala hondo pialu bi lo mbiraore hene. Bi lo mbiraore howa mani mo palia holene te lole ti Herodo hearia pene. Ani lole piyadago irane ti Herodonaga dindiha howa tomo yolo miaga henego manda buwa pene.\x + \xo 12.20 \xt 1 Kin 5.9-11, Ese 27.17\x* \p \v 21 Horo mbira pongo bo winingi Herodo ibu kininaga labolabo bayale karulowa haru haganaga biraganeni biruwa ibugua wali agalihondo te timbuni laga hene. \v 22 Ani laga henego lalu hearia hale howa wali agali biarume, Bi o larago agalinaga ale ndodago mbirali gibi taraorenagada, lalu dalimu laabo halu hene. \v 23 Ani layagola Herodohanda mine halu Ngode Datagaliwabe mini yaraga holene manda nabi hearia Anduane Homogonaga dahuliyali mbirame Herodo warago belo mini. Warago bo wiaria ngoeme Herodo nayagola ibu tongolo mini.\x + \xo 12.23 \xt 1 Sml 25.38, 2 Sml 24.17, Iba 115.1, Dan 5.20\x* \p \v 24 Ngode Datagaliwabe bi mana loyogo lalu wali agali dewaoreme yu tiga bigi bini.\x + \xo 12.24 \xt Ais 55.11, Ab 6.7, 19.20, Kl 1.6\x* \p \v 25 Banabasa Solola libugua Yarusalemeni biabe bule penego biai halu Yone Maga libu heba pialu Andiogoni dai bini.\x + \xo 12.25 \xt Ab 11.29-30, 12.12, 13.5, 13.13, 15.37\x* \c 13 \s1 Banabasa Solola dabowa, Libu pudaba, lenego ogo \p \v 1 Keriso hameigini Andiogoni hearu maru Ngode Datagaliwabe mana \w latagi\w* haga halu maru Ngode Datagaliwabe mana lawai haga hene. Tinaga mini Banabasabi Simiono ibu ka̱i̱ mini Mindibi ibubi Sairiniali mini Lusiasabi Manaini ibu ala haru haga Herodo heba haga henego ibubi Solobi uruni hene.\x + \xo 13.1 \xt Ab 11.27\x* \v 2 Keriso hameigini biarume Anduane Homogo mitangi bialu lotu lalu howa \w tomo\w* nane hagane manani hearia Ngode Datagaliwabe Dinini ibugua tihondo lalu, Banabasa Sololame biabe bilo lo manda bu ngodagua tígua libu loma bia ho heladaba, lene.\x + \xo 13.2 \xt Ab 9.15, Lm 10.15, Ga 1.15, Eb 3.7-8, 1 Ti 2.7, Hi 5.4\x* \p \v 3 Ani layagola hale howa Keriso hameigini biaru tomo nane halu Ngode Datagaliwabehondo bi lowa tigua Banabasa Sololanaga haguaneni gi wialu lalu, Ai biabe bule pudaba, layagola libu pene.\x + \xo 13.3 \xt Ab 6.6\x* \s1 Banabasa Solola Saibarasani howa binigo ogo \p \v 4 Ngode Datagaliwabe Dinini ibugua Banabasa Solola pudaba lamiyagola libu Selusia pialu iba solowara angeni dalini. Selusia howa libu iba taluni biralu pialu dindi mbira iba dege dombeneha wiago mini Saibarasa ogoniha pene.\x + \xo 13.4 \xt Ab 15.39\x* \v 5 Puwa tano mbira mini Salamisi anda puwa libugua Yu wali agalinaga \w ngoai\w* hagane andaruha anda pialu Ngode Datagaliwabe bi mana lamialu hene. Yone Maga ibugua libu biamogo bule ti haru pene.\x + \xo 13.5 \xt Ab 12.12, 12.25, 13.13, 13.46, 15.37\x* \p \v 6 Tigua lamima puabo halu Saibarasa dindi lene mendehayagi tano mini Paboso anda pene. Anda puwa gamugamu biaga agali mbira mini Ba-Yasu ti lola hene. Ba-Yasu ogoni ibu Yu agali howa, I̱ Ngode Datagaliwabe mana \w latagi\w* haga kogo, lalu ke̱ halu laga hene. \v 7 Ani howa ibu gabumane haru haga agali Segiasa Polasa ibu manda timbunibi heago heba haga hene. Gabumane agali ogoni Ngode Datagaliwabe bi mana hale hoa howa ibugua Banabasa Solola ibilo olene. \v 8 Ani olayagola gamugamu biaga ibu mini Girigi bi lalu Elimasa laga ibugua gabumane agalime Yasu mana yu tiga bulilono mo perela hene.\x + \xo 13.8 \xt 2 Ti 3.8\x* \v 9 Ani biyagola Solo marume ibu mini Polo laga henego ibuha Ngode Datagaliwabe Dinini to̱lai hayagola ibugua gamugamu biaga biago tiga tiga handade howa \v 10 lalu, Í̠ dama Heyolabenaga igini ke. Bayale bulene bibahende ngago í̠na waitigi ho kegoni. Mo hondo hagane mana bibahende í̠na biai harilibi Anduane Homogonaga mana tigabi ngago mo batara hole manda bu hariligobi kegoni.\x + \xo 13.10 \xt Md 13.38, Yo 8.44, 1 Yo 3.8\x* \v 11 Anduane Homogonaga gime í̠ baragola horo dewaru ni darago de nahandabehe holebere, lalu Polohanda lene.\x + \xo 13.11 \xt Har 9.3, 1 Sml 5.6, Ab 9.8\x* \p Ani layagola abaleore ginu arumahe aleme Elimasanaga de yi hayagola ibugua mbirali ibunaga gini yalu pelo hai bialu hene. \v 12 Ani biyago hondowa gabumane agali biagome Yasu mana yu tiga bini. Ibugua Anduane Homogonaga bi mana Polohanda lawai hayago mitangi bialu mini mogolo hene. \s1 Pisidia dindinaga tano Andiogo penego ogo \p \v 13 Polobi ibu heba hayarubi ti Paboso wahalu iba taluni biralu Pambilia dindi pialu tano mini Pega anda pene. Tano ogoriani howa Yone Maga ibu Polo Banabasala helalu Yarusaleme dai bini.\x + \xo 13.13 \xt Ab 13.5, 15.38\x* \v 14 Ani biyagola libu Pega wahalu Pisidia dindinaga tano mbira mini Andiogo anda pene. Anda puwa \w Sabada\w* horo hayangi libu Yu wali agalinaga \w ngoai\w* hagane andaha pialu berene. \v 15 Ngoai hagane anda ogoniha berearia Mosese heneyangi \w Mana\w* lo winigobi Ngode Datagaliwabe mana \w latagi\w* hagarume mana gilibu winigobi beba uruniha howa agali marume dagalene. Dagalayagola howa ngoai hagane anda haru hagarume Polo Banabasalahondo bi lawia halu lalu, Hamene labo-o wali agali mini mo hongo holenenaga bi mana mbira yidabiyagua lamilibulo hame ledama, lene.\x + \xo 13.15 \xt Lg 4.16, Ab 13.27, 15.21, Hi 13.22\x* \v 16 Ani layago hale howa Polo ibugua heyuwa gi gamu lowa lalu,\x + \xo 13.16 \xt Ab 12.17\x* \fig Map of Pauls First Missionary Journey|src="" size="0" ref="Abosolo 13.16" \fig* \p Isaraeleali kamirubi wali agali tara tara Ngode Datagaliwabe mitangi bu haga kamirubi i̱na bi larogo tí hale hadaba. \v 17 Isaraelealinaga Ngode Datagaliwabe kago ibugua bamba inanaga mamali ti Iyibi dindini mbira nabaile hearia dabowa mo dewa hene. Ani buwa Ngode Datagaliwabehanda ibunaga hongo timbunime Iyibini howa ti haru tagira puwa\x + \xo 13.17 \xt Har 1.7, 6.6, 12.5, Man 7.6-7, Iba 105.23-24\x* \v 18 dindi ko wali agali nahaga wiagoriani hearia mali pira mariani (40) ibugua donge halu tinaga genda yu haabo hene.\x + \xo 13.18 \xt Har 16.35, Dag 14.34, Man 1.31, Iba 95.10, Ab 7.36\x* \v 19 Ani buwa Isaraeleali ti Kenana dindi anduane helo Ngode Datagaliwabehanda Kenanali hameigini tara tara kariaru Isaraelealime bo wa helene.\x + \xo 13.19 \xt Man 7.1, Yos 14.1, Iba 78.55\x* \v 20 Ani bialu heane mali handari mariani pira duria agima (450) hene.\x + \xo 13.20 \xt Hgn 2.16, 1 Sml 3.20\x* \p Ani biyagola howa Ngode Datagaliwabe mana latagi haga Samuele ibilo Ngode Datagaliwabehanda agali haguanerume ti haru helo hela aribia haga bini. \v 21 Samuele heneyangi Isaraeleali hearume tinaga kini hame lowa tigua Samuelehondo, Mbirali dabo hela, lene. Ani layagola Ngode Datagaliwabehanda Beniyamini hameiginiha howa agali mbira Kisi igini mini Solo dabo helene. Ani biyagola Solo ibu tinaga kini heane mali pira maria (40) hene.\x + \xo 13.21 \xt 1 Sml 8.5, 8.19, 10.1, 10.21\x* \v 22 Mani Ngode Datagaliwabehanda Solo dugualu Debidi ibu tinaga kini helo dabo aribia ho helene. Ibugua Debidi mitangi bialu bi lenego ogo, Yasi igini Debidiore ibu agali i̱ hame ledogobi ka. Ibugua i̱na bia larodagua biaiore holebira, laya, lene.\x + \xo 13.22 \xt 1 Sml 13.14, 15.23-26, 16.12-13, 2 Sml 2.4, Iba 89.20, Hos 13.11\x* \v 23 Polohanda ani lowa lalu, Debidinaga aguanene mbirali Yasu ibu Isaraele wali agalinaga Pele Miaga helo Ngode Datagaliwabehanda bamba lo winidagua ibu helene.\x + \xo 13.23 \xt 2 Sml 7.12-16, Iba 132.11, Ais 11.1, Lg 1.32, 1.69, Lm 11.26\x* \v 24 Yasu ibuni biabe bule naibiha Yonehanda Isaraele wali agali lamialu, Ko birimigonaga bu mini beregedowa baboraya bilimu, lalu lamiaga hene.\x + \xo 13.24 \xt Md 3.1-2, Mg 1.4, Lg 3.3, Lm 11.26\x* \v 25 Yone ibunaga biabe bumaro bulene tu kaware wiyagola ibugua wali agalihondo lalu, I̱ ai ka lo mitangi bidamibe. Tí mbirali ibilo hondo kamigo i̱ ndoore. Biabe bumaro berogola ibu ibulebirago de hondoleberemi. I̱na ibunaga ge su hadole nakarulapeore kogoni, lalu Yonehanda laya, lene.\x + \xo 13.25 \xt Md 3.11, Mg 1.7, Lg 3.16, Yo 1.20-27\x* \p \v 26 Polohanda lalu, I̱ hamene mbaliniru-o tí Abarahama aguanene kamirubi wali agali tara tara Ngode Datagaliwabe mitangi bialu lotu lo haga kamirubi ina bibahendehondo Ngode Datagaliwabehanda pele mulenenaga mana lawia hayagoni.\x + \xo 13.26 \xt Md 10.6, Lg 24.47, Ab 13.16, 13.46\x* \v 27 Yarusalemeni wali agali hearumebi tinaga haru haga hearumebi Yasu ibu Pele Miaga ka manda nabi hene. Tigua Ngode Datagaliwabe mana latagi haga bamba henerume bi gilibu winigo ngago Sabada horo bibahendengi daga laabo hagago ogoni hale howa ti manda nabi dege hene. Manda nabi howa tigua Yasu homelo bolene nga layagola Ngode Datagaliwabe mana latagi haga biarume mbiwia halu lo winidagua lola hene.\x + \xo 13.27 \xt Lg 23.34, 24.20, 24.44, Yo 16.3, Ab 3.17, 15.21, 1 Ko 2.8\x* \v 28 Anigo Yasu homelo bolene irane handa walia nahe howa tigua Pailatehondo lalu, Ibu homelo ba, lene.\x + \xo 13.28 \xt Md 27.22-23, Mg 15.13-14, Lg 23.21-23, Yo 19.15\x* \v 29 Andune Homogonaga \w mbugani\w* Yasunaga te gilibu winigo ngadagua tigua biai hayagola maru hearume ibunaga tingini ira bangani wiaria yamuwa egeandaha hora hene.\x + \xo 13.29 \xt Md 27.57-61, Mg 15.42-47, Lg 18.31, 23.50-56, Yo 19.28-30, 19.36-42\x* \v 30 Ani biyagola Ngode Datagaliwabehanda ibu mo heya hene.\x + \xo 13.30 \xt Md 28.6, Ab 2.24\x* \v 31 Mo heya hayagola wali agali ala ibu heba Galili howa Yarusaleme piyarume ibu de hendelo horo dewani ibu ha pani haga bini. Ibu de handayarume áyu Isaraele wali agalihondo ibu walia hagane ti ka.\x + \xo 13.31 \xt Ab 1.3, 1.8\x* \v 32-33 Anigo iyame tíhondo Bi Mana Debene langule íbu kaba. Ngode Datagaliwabehanda Yasu mo heya hayagome ala ina mamalihondo buleberoore lo winidagua áyu ina tinaga aguanene bu kamarunaga bia hayagoni. Iba Gana mendeni bi gilibu ngago ogo, \q1 I̱ igini í̠ kegoni. \q1 Áyu í̠ Aba i̱ harogoni, \m lenego gilibu nga.\x + \xo 13.32-33 \xt Pig 12.3, Ab 13.23, Lm 4.13, Ga 3.16\x*\x + \xo 13.32-33 \xt Iba 2.7, Lm 1.4, Hi 1.5, 5.5\x* \v 34 Ngode Datagaliwabehanda Yasu mo heya howa ibunaga tingini homaliha togo nabilo lalu lenego ogo, \q1 Turu holene wiaabo haga bayaleru ala Debidihondo muleore bero lalu lo wirudagua \q1 Ngode Datagaliwabehondo mini mbiraorewi kamiru tíhondobi ngulebero, lalu \m lenego gilibu nga.\x + \xo 13.34 \xt Ais 55.3\x* \v 35 Ogonibi bi mende gilibu ngago ogo, \q1 Í̠naga biabe bia haga loma biahe helarigo ibunaga tingini togo nabilo helolebere, \m lenego gilibu nga.\x + \xo 13.35 \xt Iba 16.10, Ab 2.27, 2.31\x* \v 36 Debidihanda Ngode Datagaliwabenaga biabe bulene winigo ibugua biai halu homene. Homayagola maru hearume ibu mamali hora heagoria dege ibunaga tingini hora hayagoria togo bini.\x + \xo 13.36 \xt 1 Kin 2.10, Ab 2.29\x* \v 37 Ogoni biyadagua ndo Ngode Datagaliwabehanda mbirali homaliha howa mo heya hene biago ibunaga tingini togo nabini. \v 38-39 Ogonigo i̱ hamene mbaliniru-o Yasu ibu togoni howa ko birimago domolenenaga mana tíhondo langialu kabagoni tí bibahende kamiru manda biaiore halimulo hamelo kaba. Yasuhondo mini mbiraorewi karu ti bibahendenaga ko biyaru Mosese heneyangi \w Mana\w* lowini ngagome nadomabehe wiaru ibugua domo wahai haga ka manda bilimu.\x + \xo 13.38-39 \xt Dan 9.24, Lg 24.47, Ab 10.43, 1 Yo 2.12\x*\x + \xo 13.38-39 \xt Ais 53.11, Lm 3.28, 8.3, 10.4, Hi 7.19\x* \v 40 Anigo Ngode Datagaliwabe mana \w latagi\w* haga biarume ala mbiwia halu lenego tíha lola holigo mamage halimu. Tigua mbiwia halu lenego ogo,\x + \xo 13.40 \xt Ais 29.14\x* \q1 \v 41 Mege biaga kamiru tí de handadaba. \q1 De hondowa mogo lalu homalimu. \q1 Áyu ogoni tí kamiruha biabe bialu kogo hondowa tígua mini mbiraore nawuleberami. \q1 Mbiralime tíhondo bayuwa langiragolabi tígua mini mbiraore nawuleberamiore, \m lalu lenego gilibu nga, lalu Polohanda lene.\x + \xo 13.41 \xt Hab 1.5\x* \p \v 42 Ani lai howa Polo Banabasala \w ngoai\w* hagane andaha howa tagira pialu hearia wali agali biarume libuhondo lalu, Mana ogonibi hale holoma̱ya \w Sabada\w* horo mendengi langule dai bilibu, lene. \v 43 Ani lowa wali agali ngoai hayaru tagira pialu purogo layagola Yu wali agalibi wali agali tara tara Yualinaga mana yu tiga biagabi dewa hearume Polo Banabasala heba pene. Pialu howa libugua o biaruhondo bi lalu, Ngode Datagaliwabenaga biamogo bia holene ngagoria hana ho haabo halimu, lalu lamini.\x + \xo 13.43 \xt Ab 11.23, 14.22, Ta 2.11, Hi 12.15, 1 Pi 5.12\x* \p \v 44 Sabada horo mendengi tano ogoriani wali agali bibahende hearu Anduane Homogonaga bi mana hale hole ngoai hene. \v 45 Wali agali dewaore ngoai ho hearu de hondowa Yuali hearume Polohondo henge lowa ibu mege bialu ibu bi mana lamiyago, Mana ogoni kooreda, lalu hene.\x + \xo 13.45 \xt Ab 14.2, 18.6, 1 Pi 4.4, Yu 10\x* \v 46 Ani layagola Polo Banabasalame hongo howa lalu, Ngode Datagaliwabe bi mana tíhondo ala langulene wini. Tígua mana ogoni erembira mialu haabobo holene hame nalarimigo tí wahalu iyame Yu wali agali ndo tara tara karuhondo lamima poleberaba.\x + \xo 13.46 \xt Ais 55.5, Lg 7.30, Ab 3.26, 18.6, Lm 1.16, 10.19\x* \v 47 Bulene mbira Anduane Homogohanda iya langiyago ogo, \q1 Yu wali agali ndo wali agali tara tarame de hendelo i̱na í̠ lamu hale ale heledogo. \q1 Í̠ togoni howa wali agali dindi bibahendeni karu pele mulene yu helo ani heledo, \m laya, lene.\x + \xo 13.47 \xt Ais 42.6, 49.6, Lg 2.32\x* \p \v 48 Ani layago hale howa wali agali tara tara biarume turu halu lalu, Anduane Homogonaga bi mana bayaleore, lene. Maru hearume haabobo holene ogoni yu helo Ngode Datagaliwabehanda dabo heleneru tigua Yasu mana yu tiga bini.\x + \xo 13.48 \xt Ab 11.18\x* \p \v 49 Dindi ogoriani Anduane Homogonaga bi mana loyogo lene. \v 50 Ani biyagola Yuali biarume tano ogoninaga agali timbuni hearubi wali timbuni mini lene Ngode Datagaliwabehondo mitangi bialu lotu laga berearubi tigua Polo Banabasalahondo keba helo mo ha hene. Mo keba howa ti gimbu buwa tigua Polo Banabasala mo tandaga halu dindi ogoriani howa wara tagi hene.\x + \xo 13.50 \xt Ab 17.4, 17.12\x* \v 51 Ani biyagola howa \w abosolo\w* biago labome tigua biyagoni nakarulape birimi lalu walia halu abalu libunaga geni para hayago taulo wahalu Aigoniama pene.\x + \xo 13.51 \xt Md 10.14, Mg 6.11, Lg 9.5, 10.11, Ab 18.6\x* \v 52 Yasu mana yu tiga biaga Andiogoni hearu tiha turu holenebi Ngode Datagaliwabe Dininibi to̱laihe hene.\x + \xo 13.52 \xt Md 5.12, Yo 16.22, Ab 2.46\x* \c 14 \s1 Polo Banabasaleme Aigoniama tanoni howa binigo ogo \p \v 1 Andiogoali biarume Polo Banabasalahondo biyadagua Aigoniamalimebi ani dege bini. Polo Banabasala Yu wali agalinaga \w ngoai\w* hagane andaha puwa libugua mana hongo howa lamiyagola Yu wali agalibi Girigi wali agalibi dewaoreme Yasu mana yu tiga bini. \v 2 Yuali Yasu mana yu tiga bibe manga ho hearume wali agali tara tara hearu tiguabi Yasu mana yu tiga bu hearuhondo handabe manga helo mo ha hene.\x + \xo 14.2 \xt Ab 13.45\x* \v 3 Aigoniamani Polo Banabasala horo dewaore hondo halu libugua Anduane Homogonaga mana hongo howa lamialu hene. Ani lamiyagola Anduane Homogonaga biamogo bia holene mana lamiyago heneneore langialu ka lalu walia helo Ngode Datagaliwabehanda agalime nabiagane alebi nahendene alebi libugua bilo libuhondo hongo mini.\x + \xo 14.3 \xt Mg 16.20, Ab 19.11, Hi 2.4\x* \v 4 Ani biyagola howa wali agali Aigoniamani hearu talebu ki buwa maru Yuali biaruhayagi halu maru \w abosolo\w* biago labohayagi halu talebu ki bini. \p \v 5 Ani biyagola agali tara tara maru hearubi Yuali maru hearubi tinaga haru haga heba mandagi howa tigua abosolo biago labo tandaga nelo to̱le̱me bolene nga lo manda bini.\x + \xo 14.5 \xt Ab 14.19, 2 Ti 3.11\x* \v 6 Ani lo manda bu ka layago hale howa Polo Banabasala ibida pialu Laigonia dindinaga tano mini Lisidarabi Debibi ogoninaga dindi kaware kaware wiaruhabi pene.\x + \xo 14.6 \xt Md 10.23\x* \v 7 Dindi uruniha ibaga bialu libugua Bi Mana Debene lamima pene. \s1 Polo Banabasalame Lisidarani howa binigo ogo \p \v 8 Lisidarani howa agali mbirali ge kohe hene. Ibu ai̱yahanda taba henenengi howa ge kohe ibaga bibe nahe berene.\x + \xo 14.8 \xt Yo 9.1, Ab 3.2\x* \v 9 Ani berearia Polohanda bi layago ibu hale hene. Hale ho berearia ibu ge dabi helonaga mini mbiraore wu bereago hondowa Polohanda ibu handade halu\x + \xo 14.9 \xt Md 8.10, 9.28-29, Ab 3.4\x* \v 10 bi dalimu lalu, Í̠ni heyu ha, lene. Ani layago hale howa agali biago ibu porabu daga halu heyuwa ibaga bu hene. \v 11 Polohanda ogoni biyago hondowa Laigonia wali agali dewaore ngoai ho hearume tininaga bi lowa dalimu lalu, Ina damahondo bi pupu weramaliru ti agali ale howa ina kamaria daliyada, lene.\x + \xo 14.11 \xt Ab 8.10, 28.6\x* \v 12 Ani lowa tigua tininaga bi pupu wiaga mini wiadagua Banabasa ibu mini \w Susa\w* wini. Polo ibu bi lagane tene ka manda buwa ibu mini \w Hemisi\w* wini. \v 13 Tininaga dama mitangi bialu mini Susahondo bi pupu wulenaga anda Lisidara tano tagirahayagi bu hene. Susanaga \w loma\w* binigo mo miaga agali heago ibugua palawaya pongo bu mabu biyago nogo bulumaga wangaberunaga mani karula howa bi pupu wulenaga anda panga haraba heagoria haru pene. Haru puwa loma binigo mo miaga agali biagobi wali agali dewa ngoai ho hearubi tigua Polo Banabasalahondo bo mulene manda buwa haru pene. \p \v 14 Ani bule bialu ka layago hale howa \w abosolo\w* biago labome ani bulene nakarulapeore manda buwa libunaga labolabo lerelalu wali agali ngoai ho heagoha gerai lalu puwa dombeneha pu hene. Pu howa libugua dalimu lalu, \v 15 Agaliru-o ogoni agi beramibe. Iyabi agali dege tí kamigobi kabago tígua mbirale tara galone ndo ogonihondo bi pupu nawi wahalu mini beregedowa Ngode Datagaliwabe haluhe kago mitangi bu halimulo iyame Bi Mana Debene langule ibiriba. Ngode Datagaliwabe haluhe kago ibugua hari daligabi dindibi ibabi uruni bibahendeha karubi ngarubi wa biai hene.\x + \xo 14.15 \xt Har 20.11, 2 Sml 12.21, Iba 33.6, 146.6, Ab 10.26, 1 Ko 8.4, 1 Te 1.9, Ya 5.17\x* \v 16 Ala Ngode Datagaliwabehanda wali agali tini bua hayadagua bilo helene.\x + \xo 14.16 \xt Iba 81.12, Ab 17.30, 1 Pi 4.3\x* \v 17 Ibugua bayale bibahende biyagome tígua ibu kaore manda bilimulo walia hene. Ibugua bayale biaga urubi dalu ibilagabi tomo bibahende mo anda haga biagabi tí nolene ngiagabi turu holene tínaga bu habaneha mo to̱lai hagabi kagoni, lene.\x + \xo 14.17 \xt Iba 147.8, Yar 5.24, 14.22, Ab 17.27, Lm 1.20\x* \v 18 Ani lowa Polo Banabasala libugua wali agali ngoai ho hearume libuhondo nogo bulumagaru ngia nabilo lowa bi hongo howa lalu hene. \p \v 19 Yuali maru Pisidia dindinaga tano Andiogo howabi Aigoniama howabi ibuwa tigua tinaga bime wali agali dewaore tihayagi yamiai howa ti heba mini mo mbiraore hene. Mini mbiraore howa tigua Polo to̱le̱me bowa homaya mitangi buwa gililo yalu puwa tano tagirahayagi ngelene.\x + \xo 14.19 \xt Ab 13.45, 17.13, 1 Ko 11.25, 2 Ti 3.11\x* \v 20 Ani biyagola Yasu mana yu tiga biaga biaru Polo wiagoria ibuwa ho mabu biyagola Polo ibu heyuwa tanoha dai bialu anda pene. Egerebalene ibubi Banabasabi libu Lisidara wahalu Debi pene. \s1 Siria dindinaga tano mini Andiogo libu dai binigo ogo \p \v 21 Debini howa Polo Banabasalame Bi Mana Debene lamiyagola wali agali dewame Yasu mana yu tiga buwa Yasu talima piaga hene. Ani buwa libu Debi wahalu Lisidarabi Aigoniamabi Pisidia dindinaga tano Andiogobi dai bini.\x + \xo 14.21 \xt Md 28.19\x* \v 22 Dai bialu howa libugua Yasu mana yu tiga biaga dindi uruniha hearume Yasu mana yu haabo helo mo hongo halu, Aniore haabo halimu, lalu pene. Libugua lawai halu lalu, Ngode Datagaliwabehanda Handame Ho Kagoria anda poloma̱ya iname dindini howa ga̱i̱ bibi dewaore hondoleberama, lalu lamini.\x + \xo 14.22 \xt Md 7.14, Ab 11.23, 15.32, 18.23, 1 Te 3.3\x* \v 23 Ani lawai halu Keriso hameigini dindi tara tarani hearu Polo Banabasala ti heba howa libugua agali maru \w agali\w* ala hene miniwi helo dabo helaga bini. Ani helowa libugua Ngode Datagaliwabehondo agali biarunaga bi la halubi \w tomo\w* nane halubi wali agali Anduane Homogohondo mini mbiraorewi hearu Ngode Datagaliwabe ibugua ti biamogo bilo, Biamogo bia, lalu helalu libu pene.\x + \xo 14.23 \xt Ab 13.1-3, 15.40\x* \p \v 24 Libugua Pisidia dindini ani bima pialu Pambilia anda pene. \v 25 Anda puwa libugua Pegani wali agali hearuhondo Bi Mana Debene lamialu howa Adeliani dalini. \v 26 Libugua biabe biai halu Adelia howa iba taluni biralu libu Siria dindinaga tano Andiogo dai bini. Dindi ogoni libu biabe bilo ala Keriso hameigini biarume Ngode Datagaliwabe ibugua libu biamogo bia helo loma bia ho helayagoha ogoriani lone dai bini. Biabe ogoni bumaro biyagoni manda buwa dai bini.\x + \xo 14.26 \xt Ab 13.1-3, 15.40\x* \p \v 27 Andiogo anda puwa Polo Banabasalame Keriso hameigini hearu mo ngoai howa Ngode Datagaliwabe ibugua libuha howa biyago te tihondo lamiai hene. Libugua lalu, Yu wali agali ndo tara tarame Yasuhondo mini mbiraore wilo Ngode Datagaliwabehanda henge miyiya, lalu lamini.\x + \xo 14.27 \xt Ab 11.18, 15.4, 15.12\x* \v 28 Libu Andiogoni howa ege dewani Yasu mana yu tiga biaga hearu heba hene. \c 15 \s1 Mana lo tiga bule Yarusalemeni ngoai henego ogo \p \v 1 Agali maru Yudia howa Andiogo ibuwa tigua Yasu mana yu tiga biaga hearuhondo lawai halu lalu. Mosese heneyangi \w Mana\w* lo winigodagua \w dongone\w* podo mabu biagane mana nabirimiyagua Ngode Datagaliwabehanda tí pele nangulebira, lene.\x + \xo 15.1 \xt LBM 12.3, Yo 7.22, Ga 2.12, 5.2, Kl 2.8, 2.11, 2.16\x* \v 2 Ani layagola hale howa Polo Banabasalame, Bi nakarulape larimigo, lalu ti heba lai gibi lalu hene. Ani lowa tigua lo manda bialu Polobi Banabasabi Keriso hameigini maru Andiogoni hearubi tigua mana ogoni lo tiga bule \w abosolobi\w* \w agali\w* ala hene miniwibi Yarusalemeni hearu hearia polene nga lo manda bini.\x + \xo 15.2 \xt Ab 11.30, Ga 2.1\x* \p \v 3 Ani lo manda biyagola howa Keriso hameigini hearume tihondo, Pudaba, layagola ti pene. Tigua pialu howa Pinisiahabi Samariahabi Yasu mana yu tiga biaga hearuhondo lalu, Wali agali tara tara karume Ngode Datagaliwabehondo mini mbiraore wu ka, lalu lamima pene. Bi ogoni layago hale howa Yasu mana yu tiga biaga biarume turu timbuni ho hene. \v 4 Ti Yarusaleme anda piyagola Keriso hameigini hearubi abosolo hearubi agali ala hene miniwi hearubi tigua tihondo, Ibirimida, lowa turu timbuni hene. Ani biyagola Polo Banabasalame Ngode Datagaliwabehanda libuha howa biyago te tihondo lamiai hene.\x + \xo 15.4 \xt Ab 14.27\x* \v 5 Ani layago hale howa \w Perisi\w* aria Yasu mana yu tiga bu hearume heyuwa lalu, Agali tara tara Yasu mana yu tiga bulene manda bu kayagua ti dongone podo mabu bulene nga. Mosese heneyangi Mana lo winigobi tigua bilo lamulene nga, lene. \p \v 6 Bi ogoninaga lo tiga bule abosolobi agali ala hene miniwibi hearu ngoai hene. \v 7 Bi lagalaga biaabo halu howa Pidahanda heyuwa lalu, I̱ hameneru-o wali agali tara tarame Bi Mana Debene hale howa yu tiga bilo i̱na tihondo lamuliya abaleore Ngode Datagaliwabehanda tíha howa i̱ dabenego manda bidami.\x + \xo 15.7 \xt Ab 10.1-43\x* \v 8 Ngode Datagaliwabe ibu wali agali ta nabi bibahendenaga bu mini manda biai kago ibugua wali agali tara tara Yasu mana yu tiga bu hearu tibi karulape ka walia halu ibu Dinini ina ngiyadagua tihondobi miya.\x + \xo 15.8 \xt 1 Bit 28.9, Ab 1.24, 2.4, 10.44, 11.15\x* \v 9 Ngode Datagaliwabehanda inabi tibi dombeni tu nawini. Tigua Yasuhondo mini mbiraore wiyagola tinaga ko biyago ibugua domo wahai hene.\x + \xo 15.9 \xt Ab 10.15, 10.28, 10.34-35, Lm 10.11, 1 Ko 1.2, 1 Pi 1.22\x* \v 10 Anigo tígua Ngode Datagaliwabe ba hondole lowa nu genda timbuniore inamebi ina mamalimebi nahanabeheore biago Yasu mana yu tiga biaga karume henelo mo hana haramigo aginagabe.\x + \xo 15.10 \xt Md 11.30, 23.4, Lg 11.46, Ga 3.10, 5.1\x* \v 11 Ani bulene nawi. Iname Ngode Datagaliwabehondo mini mbiraore weramagola Anduane Homogo Yasunaga biamogo bia holeneme ina pele ngiagadagua ti nde pele miaga, Pidahanda lene.\x + \xo 15.11 \xt Lm 3.24, Ga 2.16, Eb 2.5-8, Ta 2.11\x* \p \v 12 Ani layagola Banabasa Pololame Yu wali agali ndo tara tara heba howa Ngode Datagaliwabehanda libuha howa agalime nabiagane alebi nahendene alebi bibahende biyagoni libugua ngoai ho berearu lamini. Lamialu hearia ti bi naleore haleho berene.\x + \xo 15.12 \xt Ab 14.27\x* \v 13 Libugua bi lai hayagola Yamesehanda lalu, Hameneru-o i̱na bi larogo hale hadaba.\x + \xo 15.13 \xt Ab 12.17, Ga 2.9\x* \v 14 Ngode Datagaliwabe ibugua Yu wali agali ndo tara tara karu hame layago abale walia halu maru ibunaga helo dabayago Saimonohanda ina bayuwa langiya.\x + \xo 15.14 \xt Ab 15.7-9\x* \v 15 Langiyadagua Ngode Datagaliwabe mana \w latagi\w* haga hearume bi ogoniore lowinigo nga. Anduane Homogonaga \w mbugani\w* lo ngago ogo, \q1 \v 16 Anduane Homogohanda lalu, Awe i̱ dai bulebero.\x + \xo 15.16 \xt Amo 9.11-12\x* \q1 Dai buwa i̱na Debidihanda ala handame ho henedagua lone mbiralime handame helo helolebero. \q1 Handame ho holene ogoni podo ibira ho ngago muwa i̱na mo gini bialu \q1 mo hongo ho helolebero. \q1 \v 17 Anigo wali agali tara tara bibahendeme i̱ kogoria ibulebira. \q1 Dindi tara tarali i̱naga helo i̱na olaruru bibahende ibai holebira. \q1 \v 18 Bambaore Anduane Homogohanda wali agalime bi ogoni manda bilo anidagua lene, \m lalu, gilibu nga, lene. \p \v 19 Yamesehanda bi laabo halu lalu, I̱na manda bidogo ogo laro. Yu wali agali ndo tara tarame Ngode Datagaliwabehondo mini mbiraore wu karu ti iname mo genda holene nawi. \v 20 Ti genda nayilo iname tihondo beba gilibu pelami̱ya. Gili bialu lalu, Mbira ogo, Ne nolenebi nogobi damahondo bo minigo nolene nawigo nanalimu. Mende ogo, Wali agali kayu nayalimu. Tebone ogo, Nogo tara tararu egarubi ma gingima binigo darama heba nanalimu. Mane ogo, Darama ibuni nanalimu. Uruni hangu gilibu pelami̱ya.\x + \xo 15.20 \xt Pig 9.4, Har 34.15-17, LBM 17.10-16, 18.6-23, 1 Ko 6.9, 6.18, 8.1, Ga 5.19, Eb 5.3, Kl 3.5, 1 Pi 4.3\x* \v 21 Ogonigo bambaore howa Mosese heneyangi \w Mana\w* lowinigo ngago \w Sabada\w* horo bibahendengi \w ngoai\w* hagane andaruha howa daga laabo haga. Mosese bi mana ogonibi tano bibahendeha agali marume lamiaabo haga, Yamesehanda lene.\x + \xo 15.21 \xt Ab 13.15\x* \s1 Wali agali tara tara Yasu mana yu tiga bu hearuhondo beba pelenego ogo \p \v 22 Ani layagola howa \w abosolobi\w* \w agali\w* ala hene miniwibi Keriso hameiginirubi ti bibahende hearume lo mbiraore howa lalu, Ina kamaru aria agali maru Polo Banabasala heba Andiogo pelo dabami̱ya, lene. Ani lowa tigua Yudasa ibu mini mende Basabasa Sailasala ogoni labo dabene. Yasu mana yu tiga bu hearume agali ogoni laboha mini hana ho haga hene. \v 23 Beba ti yalu pelo gilibu minigo ogo. \pi1 Ina abosolobi agali ala hene miniwibi tínaga Keriso hamene kamarume tí Yu wali agali ndo tara tara Keriso hameigini Siria dindihabi Siria dindinaga tano Andiogohabi Silisia dindihabi kamiru tíhondo turu howa beba ogo gilibu wia harama. \v 24 Ina aria marume tíhondo bi mana nakarulape langiyiyagome tí mini burugulo halimulo mo lulu ya hayiyago hale harima. Tigua ogonidagua lelo iname ani lalimu nale.\x + \xo 15.24 \xt Ab 15.1\x* \v 25 Anigo ina ngoai howa agali kira dabalu tí kamiria ibilo iname, Pudaba lami̱ya, lalu ina bibahende ani lo mbiraore harima. Libu inanaga hameneore Banabasa Polola heba ibulebira. \v 26 Banabasa Polola ogoni labome ina Anduane Homogo Yasu Kerisonaga biabe bialu homolene wiagoria kaware haabo hene.\x + \xo 15.26 \xt Ab 13.50, 14.19, 1 Ko 15.30, 1 Ko 11.23, 11.26\x* \v 27 Ani binigo Yudasa Sailasala dabarimago labome bebani bi gili birimadagua bime libugua langilo tí kamiria, Pudaba, larima. \v 28 Iname genda mbira tíhondo mo tago holilono Ngode Datagaliwabe Dinini ibubi inabi mini mbiraore howa galone maria dege tígua nabilimulo langerama uru.\x + \xo 15.28 \xt Md 23.4\x* \v 29 Mbira ogo, Ne nolenebi nogobi damahondo bo minigo nolene nawigo nanalimu. Mende ogo, Darama ibuni nanalimu. Tebone ogo, Nogo tara tarabi egarubi ma gingima binigo darama heba nanalimu. Mane ogo, Wali agali kayu nabilimu. Uruni nayalimu larimago nabi wandialu harimiyagua bayale holeberami. Ai ogoni tí mitangi timbuni bu kama larama.\x + \xo 15.29 \xt LBM 17.14, Ab 15.20, 21.25, Mo 2.14, 2.20\x* \m Beba ogoni gilibu wia hene. \p \v 30 Yasu mana yu tiga biarume agali o biaruhondo, Pudaba, layagola ti Andiogo pene. Anda puwa tigua Yasu mana yu tiga bu hearu bibahende mo ngoai howa beba biago tihondo mini. \v 31 Ani miyagola Yasu mana yu tiga bu hearume beba dagalowa bi bayale o daga layagonime ti mo turu hai hene. \v 32 Yudasa Sailasala biago labo libugua Ngode Datagaliwabe mana \w latagi\w* haga howa Yasu mana yu tiga bu biaru elahe helo mo hongo halu tihondo bi lamiaabo halu hene.\x + \xo 15.32 \xt Ab 11.27, 13.1, 14.22\x* \v 33 Libu Andiogoni Sarere dewa halu tinaga aria pigane, Pudaba, layaru hearia dai bilo Yasu mana yu tiga bu biarume turu howa, Dai bidaba, lene. [ \v 34 Sailasa ibu Andiogoni hole manda buwa nape hondo hene.] \p \v 35 Polo Banabasala Andiogoni ege dewani howa libubi agali maru dewa heba tigua Anduane Homogonaga bi mana lawai ha lamigi bialu haga hene. \fig Map of Pauls Second Missionary Journey|src="" size="0" ref="Abosolo 15.35" \fig* \s1 Polo Banabasalame lai lalu hangu hangu henego ogo \p \v 36 Ege maru howa Polohanda Banabasahondo lalu, Tano bibahende Anduane Homogonaga bi mana lamiribagoha Keriso hameigini karu ti agi bialu kabe handama mbaliya, lene. \v 37 Ani layagola Banabasa ibugua Yone ibu mini mende Maga mitangi bialu, Ina haru mali̱ya hamelo ko, lene.\x + \xo 15.37 \xt Ab 12.12, 12.25, Kl 4.10, 2 Ti 4.11\x* \v 38 Ani layagola Polohanda ladai bialu lalu, Yone Maga ogoni ibu ala iya heba pialu ina biabe biai nahe hema handala Pambiliani howa ibu iya wahalu dai biyago lone polene nakarulape, lene.\x + \xo 15.38 \xt Ab 13.13, Kl 4.10\x* \v 39 Ani layagola Polo Banabasalame lai timbuni lalu mini mbiraore nahe howa Banabasahanda Magahondo, Mba, lowa libu Saibarasa pole iba taluni biralu pene. \v 40 Ani biyagola Polohanda Sailasa dabowa Yasu mana yu tiga biaga Andiogoni biarume libuhondo lalu, Ngode Datagaliwabenaga biamogo bia holene libu heba helo, layagola libu haru pene. \v 41 Polohanda Sailasa heba Siriahabi Silisiahabi ibaga bialu howa Keriso hameigini dindi uruniha hearu ti Yasu mana yu haabo helo mo hongo hama pene. \c 16 \s1 Timodi ibu Polo Sailasala heba penego ogo \p \v 1 Polo ibu puabo halu Debibi Lisidarabi pialu anda pene. Lisidara ogoriani Keriso hameigini mbira mini Timodi hene. Ibu ai̱yabi Keriso hamewane howa Yu wali berene. Ibu aba Girigiali hene.\x + \xo 16.1 \xt Ab 14.6, 2 Ti 1.5\x* \v 2 Yasu mana yu tiga biaga Lisidaranibi Aigoniamanibi hearume Timodi ibu agali tigabiore ka laga hene.\x + \xo 16.2 \xt Pb 2.19-22\x* \v 3 Timodi ibu heba pole hame lowa Polohanda Timodinaga \w dongone\w* podo mabu bini. Ani binigo irane ogo. Dindi ogoriani Yuali bibahende hearume Timodi aba ibu Girigiali henego manda biai ka manda buwa ani bini.\x + \xo 16.3 \xt 1 Ko 9.20, Ga 2.3-5\x* \v 4 Ti tano dewaha ibaga bialu hearia \w abosolobi\w* \w agali\w* ala hene miniwibi Yarusalemeni hearume mana lo wiyadagua tigua Yasu mana yu tiga biaga hearu lamima pialu howa lalu, Mana ogoni bulene nga, lalu lamini.\x + \xo 16.4 \xt Ab 15.23-29\x* \v 5 Ani biyagola Keriso hameigini hearu Yasuhondo mini mbiraore wuleneha mo hongo halu horo bibahendengi wali agali dewame Yasuhondo mini mbiraore wuwa tiha ho tago halu hene.\x + \xo 16.5 \xt Ab 2.47\x* \s1 Polohanda Toroasani howa de gandeba hendenego ogo \p \v 6 Tigua Esiaha bi mana lamule pole biyaria Ngode Datagaliwabe Dinini ibugua lamule polene nawi walia hayagola ti Piriyabi Galesiabi tu wiagoria pene.\x + \xo 16.6 \xt Ab 18.23\x* \v 7 Misia dindi tu wiagoha pu hearia ti Bidiniaha anda pole manda biyagola Yasu Dinini ibugua polene nawi walia hene.\x + \xo 16.7 \xt 2 Ti 1.15\x* \v 8 Ani walia hayagola ti Misiani puabo halu Toroasaha anda pene. \v 9 Anda pu howa mbiraga ogoningi Polo ibugua de gandeba handalu hearia Masedonia agali mbirame lalu, Ina biamogo bule Masedoniani íbu, lalu hearia de hendene. \v 10 Polohanda de gandeba ogoni handayagola iname Masedonia abale pole manda manda birima. Iname wali agali Masedoniani karuhondo Bi Mana Debene lamuluma̱ya Ngode Datagaliwabehanda walia hayida manda birima.\x + \xo 16.10 \xt 2 Ko 2.13\x* \s1 Lidiahanda Yasuhondo mini mbiraore winigo ogo \p \v 11 Iname iba taluni biralu Toroasa wahalu pia ho wialu Samoderese anda pirima. Ha anda mbira paluwa puabo halu Neabolisi anda pirima. \v 12 Ogoriani iba talu ngelalu dindi dindi pialu Pilibai anda pirima. Tano ogoni Masedonia dindinaga mbira Lomo gabumaneme haru haga henego ogoriani ina horo maru harima. \v 13 \w Sabada\w* horo hayangi Pilibai tanonaga pabe tagirahayagi pialu iba angeni Yu wali agalime Ngode Datagaliwabehondo bi laga mbira wulebira badago mitangi bialu ina iba o piyadagoha angeni pirima. Ani buwa ina wali maru ngoai ho berearu heba biruwa bi lalu harima. \v 14 Taiadaira tano wali mbira mini Lidia bereago iname bi larimago ibu hale haya. Wali ogonime labolabo tagalitayabi yolo timbuni miaganego ogoninaga biyinaya biabe biaga biruwa ibugua Ngode Datagaliwabe mitangi bialu lotu laga berene. Polohanda bi mana lamialu hearia Lidia ibu mana ogoni yu tiga bilo Anduane Homogohanda ibunaga mini mo dugua hene. \v 15 Ani biyagola Lidiabi ibu andagaha hagarubi baboraya bini. Baboraya buwa Lidiahanda inahondo lalu, Anduane Homogonaga bi mana i̱na henene yu tiga bu bedogo manda bu kamiyagua i̱ andaga hami̱ya ma ibidaba, lene. Ibugua haya haabo halu ani layagola ina ibu andaga pirima.\x + \xo 16.15 \xt Ab 16.33, 18.8\x* \s1 Polo Sailasala Pilibaini garabaya binigo ogo \p \v 16 Horo mbirungi ina Ngode Datagaliwabehondo bi lolenaga anda heagoha pialu hemaria wandari garabaya biabe ale bia haga bereago ibuha dama daraga heagome halaga mo bia hagago wandari ogoni ina lola harima. Wandari biago halaga biyagonaga wali agali hearume ibunaga anduane hearuhondo muni timbuni miaga hene.\x + \xo 16.16 \xt Ab 19.24\x* \v 17 Ina Polo heba pialu hemaria wandari ogoni ibu haruru ibuwa bi dalimu lalu, Agali uruni ti Ngode Datagaliwabe Daligaorene Daliga Kagonaga biabe bia haga kagoni. Pele mulene yu halimulo tigua langialu ka, lene.\x + \xo 16.17 \xt Mg 1.24, 1.34\x* \v 18 Wandari biagome horo dewani bi ogoni laabo hayagola Polohanda hembo howa beregedalu dama daraga heagohondo lalu, Yasu Kerisonaga minini howa tagira pu laro, lene. Ani layaore dama biago tagira pene.\x + \xo 16.18 \xt Mg 16.17\x* \p \v 19 Ani biyagola wandari ogoninaga anduane biarume maha muni mulene henge nawulebira manda buwa tigua Polo Sailasala minalu ngoai hagane hama wiagoha haru haga hearu hearia gililo yalu pene.\x + \xo 16.19 \xt Ab 19.25-26, 1 Ko 6.5\x* \v 20 Tigua Lomo gabumane godi laga biaru hearia haru puwa lalu, Yuali ogo labome inanaga tanoni wali agali karu mo ko hara.\x + \xo 16.20 \xt 1 Kin 18.17, Md 5.11, Mg 13.9, Ab 17.6\x* \v 21 Iname nabulene lo ngago libugua, Bilimu, lalu lawai halu ka. Mana lawai harago ina Lomo ho tene hene kamagome ani bulene nawiore, lene. \v 22 Ani layagola hale howa ngoai ho hearumebi Polo Sailasala bole bini. \p Gabumane haru haga biarume libunaga labolabo lerelo wahalu lalu, Gewame badaba, lene.\x + \xo 16.22 \xt 2 Ko 6.5, 11.23-25, Pb 1.30, 1 Te 2.2\x* \v 23 Tigua hongo halu baabo howa Polo Sailasala garabaya andaha gililo ba anda halu garabaya haru hagahondo lalu, Libu dariba halu bayuwa mamage habe, lene. \v 24 Ani layagola garabaya haru haga biagome libu garabaya anda hobane dombeneha gililo ba anda howa libunaga ge iraha gingidowa ngelene. \p \v 25 Mbi hanuni ale hayagola Polo Sailasalame Ngode Datagaliwabehondo bi lalu iba ganabi lalu layuago garabaya maru hearume hale hene. \fig Polo Sailasalame Ngode Datagaliwabehondo bi lalu iba ganabi lalu layuago garabaya maru hearume hale hene.|src="LEAR 123.tif" size="2" ref="(16.25)" \fig* \v 26 Ani lalu hearia dumbirumbi timbuniore abale bialu garabaya anda gene mo ema bini. Ani biyagola anda biagonaga pangaru dugua hai halu ege pu seni garabaya agali dariba hayagobi hado ibira hai hene.\x + \xo 16.26 \xt Ab 4.31, 5.19, 12.7, 12.10\x* \v 27 Ani biyagola garabaya haru haga biago palia hondo henego de ngalalu heyuwa panga bibahende dugua hai ho wiago hondowa garabaya biaru bibahende ibida piai kada mitangi bini. Ani mitangi buwa ibugua ibunaga wai biagane ayu tibu yamialu ibuni homole bole biyaria\x + \xo 16.27 \xt Ab 12.18-19\x* \v 28 Polohanda bi dalimu lalu, Ina bibahende nape hai kamagonigo í̠na homole bolene nawi, lene. \p \v 29 Ani layagola hale howa garabaya haru haga biagome, Lamu hale yalu ibidaba, lowa Polo Sailasala hearia gerai lalu puwa ibu gi howa duru lalu libunaga geha birape hene. \v 30 Ani buwa ibugua libu tagira haru puwa libuhondo lalu, Ogo labo-o Ngode Datagaliwabehanda i̱ pele ngilo i̱ agi buabe, lene.\x + \xo 16.30 \xt Lg 3.10, Ab 2.37, 9.6\x* \p \v 31 Ani layagola libugua ladai bialu lalu, Anduane Homogo Yasu ibuhondo mini mbiraore wiriyagua pele ngulebira. Í̠bi í̠ andagaha hagarubi yu holeberami, lene.\x + \xo 16.31 \xt Yo 3.16, 3.36, 6.47, 1 Yo 5.10\x* \v 32 Ani lowa libugua ibubi ibu andagaha haga biarubi tihondo Anduane Homogonaga bi mana lamialu hene. \v 33 Mbi hanuni ogoningi garabaya haru haga biagome libu haru puwa gewame dongoneni bayagonaga dere wayawaya bia hene. Ani buwa ibubi ibu andagaha hagarubi ti baboraya bini. \v 34 Baboraya buwa ibugua Polo Sailasala ibu andaga haru puwa libu tomo nelo mini. Ibubi ibu andagaha hagarubi ti Ngode Datagaliwabehondo mini mbiraore wiyagonaga turu timbuni halu hene.\x + \xo 16.34 \xt Ab 16.15\x* \p \v 35 Egerebagi hayagola Lomo gabumane haru haga biarume dandayi haru haga hearuhondo bi lawia halu lalu, Agali o biago labo golope helo lamilimu, lene. \p \v 36 Ani layagola hale howa garabaya haru haga biagome Polo lamialu lalu, I̱na libu gololiya gabumane haru haga biarume bi lawia hayadago. Tigua ani layago libu garabaya wahalu bi nale tendore pobehe, lene. \p \v 37 Ani layagola Polohanda dandayi haru haga ibiyaruhondo lalu, Iya Lomo ho tene howa kabago tigua godi nale wali agali dewa handaya ho helowa gewame iya bayago. Bowa garabaya andaha gililo ba anda haya. Anigo áyu iya pu yola halu polene ogonidagua nakarulapeore laro. Iya golope hole Lomo gabumane haru haga biarume tini ibulene nga, lene. \p \v 38 Polohanda layadagua dandayi haru haga biarume Lomo gabumane haru haga biaru lamiyagola, Polo Sailasala Lomo ho tene hene ka, layago hale howa ti gi hene. \v 39 Ani buwa tigua Polo Sailasala hearia pialu, Kagua birima, lowa garabaya andaha howa haru tagira pialu, Tano ogoni wahalu pudaba, lene.\x + \xo 16.39 \xt Md 8.34\x* \v 40 Ani layagola Polo Sailasala garabaya anda wahowa wali mini Lidia ibunaga andaga pene. Anda ogoniha Yasu mana yu tiga bu hearu heba halu libugua ti elahe helo mo hongo hagane bi lamialu pene. \c 17 \s1 Polo Sailasalame Tesalonaigani howa binigo ogo \p \v 1 Polo Sailasala libu ibaga bialu howa Ambibolisibi Aboloniabi anda pialu Tesalonaiga anda pene. Tano ogoriani Yu wali agalinaga \w ngoai\w* hagane anda mbira hene.\x + \xo 17.1 \xt 1 Te 1.1-2, 2.1-2\x* \v 2-3 Ala Polo dindi maruni howa ngoai hagane andaha piagadagua ibu ngoai hagane anda ogoniha anda pene. Ngoai hagane anda ogoniha Polo ibugua \w Sabada\w* horo halu tebirani wali agali ngoai ho hearu heba Anduane Homogonaga \w mbugani\w* bi gilibu winigo dagalalu lo manda bialu hene. Ani lo manda bialu howa ibugua \w Mbirali\w* Dabo Helenego ibu tandaga nalu homowa mo heya holene winigo lamialu hene. Lamialu lalu, Yasu ogoni ibugua biyago te áyu langerogo ibu Mbirali Dabo Helenegoore ka lalu langero, Polohanda lene.\x + \xo 17.2-3 \xt Lg 24.26, Ab 3.18, 9.22, 18.28, Ga 3.1\x* \v 4 Ani lamiyagola wali agali maru hearume, Ibu bi heneneore laya, manda buwa ti Polo Sailasala heba ho gimbu bini. Wali mini lene dewa berearubi Girigi wali agali Ngode Datagaliwabe mitangi bialu lotu laga dewa hearubi ti bibahendeme ogonidagua dege bini.\x + \xo 17.4 \xt Ab 13.50, 15.22, 15.27, 15.40, 28.24\x* \p \v 5 Ani biyagola howa Yu agali hearume henge lowa agali ko bame hama hama ibaga bu haga hearu dewa mo ngoai hene. Mo ngoai howa Yu agali biarubi agali ko biarubi keba halu bi dalimu layagome wali agali dindi ogoriani bibahende hearume gungu bibehe hene. Ani buwa tigua Polo Sailasala wali agali hearia haru pole libu hai bialu howa agali mbira mini Yaisana ibunaga andagaha minalu anda pene.\x + \xo 17.5 \xt Lm 16.21\x* \v 6 Anda puwa libu handa walia nahe howa tigua Yaisanabi Yasu mana yu tiga biaga maru hearubi gililo yalu gabumane haru haga hearia puwa bi dalimu lalu, Agali urume dindi dewani ko timbuni biame halu hayago ai inanaga dindini anda ibiyada.\x + \xo 17.6 \xt Ab 16.20\x* \v 7 Ibiyagola Yaisana ibugua ibunaga andagaha ti haru puwa palelene. Tigua handame haga kini mende mini Yasu ka lowa Lomonaga Kini kagome bulene mana lowinigo ngaru pugualu kagoni, lene.\x + \xo 17.7 \xt Lg 23.2, Yo 19.12, 1 Pi 2.13\x* \v 8 Tigua bi ogoni layagola wali agali bibahende hearubi gabumane haru haga hearubi mo keba howa gungu bibehe hene. \v 9 Ani biyagola gabumane haru haga biarume Yaisanabi agali maru ibu heba dariba hayarubi tihondo lalu, Iname tí golope holoma̱yanaga muni ngulene lo ngadagua ngidaba, lene. Ani lowa muni miyagola gabumane haru haga biarume ti golope hene. \s1 Polo Sailasalame Beriani howa binigo ogo \p \v 10 Horo ogoningi mbiraga hayagola Yasu mana yu tiga bu hearume Polo Sailasala Beria pelo, Pudaba, lene. Ani laya handala libu pialu Beriani anda puwa Yu wali agalinaga \w ngoai\w* hagane andaha anda pene. \v 11 Wali agali Beriani hearu ti Tesalonaigani wali agali mini giambe hearubi ndo ti mini hade hene. Tigua Ngode Datagaliwabe bi mana turu halu hale hoa howa hale hene. Hale howa tigua Polohanda mana lamiyago henemanedabe hondole horo bibahendengi Anduane Homogonaga \w mbugani\w* bi gilibu winigo dagalalu lo manda bialu hene.\x + \xo 17.11 \xt Ais 34.16, Lg 16.29, Yo 5.39\x* \v 12 Ani buwa ti dewalime Yasu mana yu tiga bini. Girigi wali mini lene berearubi Girigi agalibi ti dewaoreme Yasu mana yu tiga bini. \v 13 Ani biyagola howa Polohanda Berianibi Ngode Datagaliwabe bi mana lamialu ka layago hale howa Yu agali Tesalonaigani hearume Beriani ibuwa tigua wali agali hearu mo didola halu keba helo mo ha hene.\x + \xo 17.13 \xt Ab 13.50, 14.19\x* \v 14 Ani biyagola Yasu mana yu tiga bu hearume Polohondo lalu, Iba solowara bedagohayagi abale polene nga, lene. Ani lowa agali marume ibu ngua ho pelo, Pudaba, lene. Ani buwa Sailasa Timodila libu nape Beriani hondo hene. \v 15 Polo haru piyarume ibu Adene tanoni ngua hayagola Polohanda bi lawia halu lalu, Sailasa Timodila i̱ koria abale ibilo lamilimu, lene. Ani laya handala ti Beriani dai bini. \s1 Polo Sailasalame Adeneni howa binigo ogo \p \v 16 Polo ibu Sailasa Timodila ibilo Adeneni hondo hearia tano ogoriani mbirale dewa bi pupu wule gime wabini wiaru hondowa ibu miniha genda timbuni hene. \v 17 Genda howa ibugua \w ngoai\w* hagane andaha puwa Yu wali agali hearubi wali agali tara tara Ngode Datagaliwabe mitangi bialu lotu laga hearubi ti heba bi mana lo manda bialu hene. Magedi hama wiagoriani horo bibahendengi wali agali ibugu bialu hale haga biyaruhondo ibugua Ngode Datagaliwabe bi mana lamialu hene.\x + \xo 17.17 \xt Ab 18.19\x* \v 18 Agali maru ti \w Ebigurialirubi\w* \w Sidoigialirubi\w* mana tara ogoninaga lawai haga hearu tigua Polo baba ladai bigibigi bialu hene. Ti marume lalu, Miniwi tingi halu mine howa bi larago agi larabe, lene. \p Ti marume lalu, Dindi tarani mbirale tara dahuliyali alenaga mana lamira bada, lene. Tigua ogonidagua layago irane ogo. Polo ibugua Yasu mana lamialu Yasu ibuni mo heya hayago te layagonaga ani lene. \v 19 Ani lowa tigua Polo haru puwa tano ogoninaga \w ganisolo\w* agali \w Ariobagasa\w* hama ngoai howa bi lalu hearia haru pene. Haru puwa tigua lalu, Í̠na mana gahenge tara lawai hariligo ina hale hoa kamagoni. \v 20 Bi maru larigo taraoreyago bi ogoninaga tene manda buluma̱ya langibelo, lene. \v 21 Adeneali hearubi dindi tarali íbu hearubi tigua mana gahenge tara tara hale halu lo manda bialu horo bibahendengi ani biaabo haga hene. \p \v 22 Ani layagola Polo ibu tanonaga ganisolo agali biaru heba howa heyalu ibugua lalu, Adenealiru-o tígua mbirale mbirale beramiligo hondowa tí bi pupu wulene mana hame timbuni lo kamigo manda bido. \v 23 Tínaga tanoni ibaga bialu howa bi pupu wiagane anda dewa heane de handaru. De handalu hewaria mbirale lomabu miaga dabu mbira wabu wiagoriani bi mbira gilibu wiago ogo, Mbirali iname manda nabi kamago ibunaga, gilibu ngago ogoni i̱na de handaru. Tígua mbirali ogoni tí manda nabi howa ibuhondo mitangi beramiligo ibuninaga bi manaore i̱na áyu tí langerogoni. \v 24 Ngode Datagaliwabe ibu hari daligabi dindi bibahendebi dindi bibahendeni ngarubi karubi wabiai henego ibu hari daligahanagabi dindihanagabi Anduane Homogo ka. Ibu anda agalinaga gime wabiniruha nahaga ka.\x + \xo 17.24 \xt Md 11.25, Ab 7.48, 14.15\x*\x + \xo 17.24 \xt 1 Kin 8.27, Ais 42.5\x* \v 25 Ibu nakarulape ndo karulapeore kago iname ibu biamogo bialu mbirale mbira mulene henge nawi. Irane ogo. Ibunime inanaga holenebi buhe̱ lolenebi bayale bibahende wali agali bibahendehondo mulene ngadagua ngiagane ibuni ka.\x + \xo 17.25 \xt Yob 12.10, Iba 50.12, Seg 12.1, Ab 7.48\x* \v 26 Ibugua agali mbira pigane wabiyagoha howa wali agali tara tara bibahende dindi tara taraha ho dame bima pelo purogo lai helene. Ani nabi howa alaore ibugua manda manda biai howa wali agali ti ogongi ogoha helo lowa manda manda buwa pongo bo wini. \v 27 Ibugua ti wabiyago irane ogo. Tigua hai bialu ibu harualo manda bialu handa walia helonaga ibugua ti wabini. Ngode Datagaliwabe ibu ina kamagoria kaundia ndo kaware haga ka.\x + \xo 17.27 \xt Man 32.8, Iba 145.18, Ais 55.6, Yar 23.23, Ab 14.17, Lm 1.20\x* \v 28 Anigo mbiralime lalu,\x + \xo 17.28 \xt Kl 1.17, Ta 1.12, Hi 1.3\x* \q1 Tene ibuha howa ibunaga hongome ina dindini halubi ema bialubi bu kamagoni, \m lene. Ogonidagua tínaga ga̱wa̱ laga ale maru hearume tínaga la halu lalu, \q1 Inabi ibunaga waneigini kamagoni, \m laga. \v 29 Anigo ina ibunaga waneigini howa iname Ngode Datagaliwabe ibu ngolomebi silibamebi ege to̱le̱ taramebi agalime wabu wini ngaru ibu uruni ale ka lowa ani mitangi bulene nawi.\x + \xo 17.29 \xt Ais 40.18-20, 44.10-17, Ab 19.26\x* \v 30 Ala wali agalime Ngode Datagaliwabe manda nabi howa biyagoni hondowa Ngode Datagaliwabehanda la nabi ka. Ai áyu ogoni ibugua, Wali agali dindi bibahendeni karu tigua ko biyagonaga mini beregedai halimu, lalu ka.\x + \xo 17.30 \xt Ab 14.16, Lm 3.25, Ta 2.11-12, 1 Pi 1.14\x* \v 31 Ibugua agali mbirali dabayago ibu togoni howa wali agali dindi bibahendeni karu baba tigatiga daba ki bulenenaga horo mbira pongo bo winigo nga. Ibugua agali dabayago ogoni homayagola mo heya hayagome wali agali bibahendeore karu baba ogonidagua bulebiraore lalu walia hene, lalu Polohanda lene.\x + \xo 17.31 \xt Iba 9.8, 96.13, Ab 2.24, 10.42, Lm 2.16, 14.10\x* \v 32 Polohanda mbirali homenego mo heya haya layago hale howa agali maru hearume oba halu Polo mege bini. Marume lalu, Bi áyu langirigo hale hoa kamago mani lone langibelo, lene. \v 33 Ani layagola Polo ibu ti helalu pene. \v 34 Piyagola wali agali maru hearu tigua Polo heba ha tago halu Yasuhondo mini mbiraore wini. Mini mbiraorewi agali mbira Daionisiasa ibu \w Ariobagasa\w* ganisolo agali henego ibubi wali mbira Damarisi ibubi wali agali marumebi ani dege bini. \c 18 \s1 Polohanda Korindini howa Yasu mana lamialu henego ogo \p \v 1 Ani biyagola howa Polo ibu Adene wahalu Korindi pene. \v 2 Korindi anda pu hearia Yu agali mbira mini Aguila lola hene. Aguila ibu Pondasali hene. Kini Kolodiasa ibugua Yu wali agali bibahende Lomoni hearuhondo, Piai hadaba, layagola Aguila ibu one Pirisilala haru ayure dege Idali dindi wahalu Korindi ibini. Polo ibu libu andaga nenege pene.\x + \xo 18.2 \xt Lm 16.3, 1 Ko 16.19, 2 Ti 4.19\x* \v 3 Puwa ibu libu heba mandagi howa Polo ibubi Aguila Pirisilabi ti haru balai anda wabiaga howa tigua yolo biabe ogoni mandagi bialu hene.\x + \xo 18.3 \xt Ab 20.34, 1 Ko 4.12, 1 Te 2.9, 2 Te 3.8\x* \fig Polo ibu balai anda wabiaga howa ... yolo biabe ogoni bialu hene.|src="LEAR 130.tif" size="2" ref="(18.3)" \fig* \v 4 Ani bialu howa Polo ibu \w Sabada\w* horo bibahendengi \w ngoai\w* hagane andaha puwa Yu agalibi Girigi agalibi hearu ti Yasuhondo mini mbiraore wilo lowa ibugua tihondo bi hongo howa lamialu hene. \p \v 5 Sailasa Timodila libu Masedonia howa ibiyagola Polo ibu biabe bialu hayago wahalu ibugua Yu agali hearuhondo Yasu mana lamialu, \w Mbirali\w* Dabo Helenego Yasu ibu ka, lalu bayuwa lamialu biabe ogoni dege bialu hene.\x + \xo 18.5 \xt Ab 9.22, 17.3, 17.14-15, 18.28\x* \v 6 Ani lamigi biyagola agali hearume ibu gura bi ko la megebi bigi bialu hene. Ani biyagola Polohanda ti erembira mialu ibunaga labolaboni abalu para heago taulo wahalu tihondo bi hongo howa lalu, Tí koha pirimiyagua nde tíninaga biabe i̱naga ndo. Áyu ogoni howa i̱na Yuali ndo wali agali tara tara karuhondo Yasu mana lamule ti karia polebero, lene.\x + \xo 18.6 \xt Ese 18.13, Ab 13.45-46, 13.51, 20.26, 1 Pi 4.4\x* \v 7 Ani lowa ti wahalu Polo ibu agali mbira Yuali ndo mini Tidiasa Yasadasa ibunaga andaga hole pene. Agali ogonime Ngode Datagaliwabe mitangi bialu lotu laga howa ibu andagabi ngoai hagane andabi emene kaware hene. \v 8 Ngoai hagane anda haru haga mini Karisibasabi ibu damenebi tigua Anduane Homogohondo mini mbiraore wu hene. Korindini wali agali maru hearu dewalime Yasu mana hale howa Yasuhondo mini mbiraore wiyagola ti bibahende baboraya bini.\x + \xo 18.8 \xt 1 Ko 1.14\x* \p \v 9-10 Mbiraga mbirungi Polo ibu de gandeba mbira handalu hearia Anduane Homogo ibugua Polohondo lalu. Gi nahabe. Í̠ heba kogonigo wahalu pu nabi mana lamiaabo halu habe. Tano ogoriani wali agali dewa i̱naga wali agali kago mbiralime í̠ babe nahe holebira, lene.\x + \xo 18.9-10 \xt Ab 23.11, 1 Ko 2.3\x*\x + \xo 18.9-10 \xt Yos 1.9, Ais 41.10, Yar 1.8, 1.18-19, Md 28.20, Yo 10.16\x* \v 11 Ani layago hale howa Polo ibugua wali agali hearuhondo Ngode Datagaliwabe bi mana lawai halu mali mbira mendegonaga ege waragariani haabo hene. \p \v 12 Lomo gabumaneme agali mbira mini Galio ibu Girigi wali agali Agaia dindini hearu haru haga helo helayangi howa Yuali hearu ngoai howa tigua Polo minalu godi laga andaha haru pene. \v 13 Haru puwa lalu, Wali agali karume Ngode Datagaliwabe mitangi bialu lotu lelo agali ogome mana lowinigo ngadagua ndo mana tara lalu lamialu ka, lene. \p \v 14 Ani layagola Polo ibu bi lolebiyaria Galiohanda Yu agali biaruhondo lalu, Ibugua mana koore biyagonaga lole ibirimiyagua nde i̱ keba nahe bayuwa hale holiya karulapeda.\x + \xo 18.14 \xt Ab 23.29, 25.11, 25.19\x* \v 15 Ai ani ndo tígua tíninaga bibi manabi lo ngago uruninaga lai lalu kamigodago nde tíni mo tiga bilimu. Ogoninaga dabagane i̱ naholebero, lene.\x + \xo 18.15 \xt Yo 18.31, Ab 23.29, 25.18-19\x* \v 16 Ani lowa ibugua ti godi lagane andaha howa wara tagi helo ami agali hearu lamini. \v 17 Ani biyagola tigua ngoai hagane anda haru haga mini Sosodenisi heago minalu godi lagane anda tagirahayagi howa balu hene. Ani bayagola Galio ibu tininaga biabe bira mitangi bialu ibu bi mbira nale hene. \s1 Siria dindinaga tano Andiogo Polo dai binigo ogo \p \v 18 Polo ibu Yasu mana yu tiga bu hearu heba howa Korindini horo dewaru hondo hene. Ani buwa ibugua, Tí hondo halimu, lalu iba talu mbira Siria dindi pole wiagoha anda puwa Aguila Pirisilabi ti heba Siria dindi pene. Pole howa Sengiria tano iba solowara angeni howa Polohanda Ngode Datagaliwabehondo, Mbira bulebero, lalu lo wialu, Henemane laro, lowa walia halu ibunaga mandari podai hene.\x + \xo 18.18 \xt Dag 6.18, Ab 21.24, Lm 16.1\x* \v 19 Iba taluni biralu pialu Ebesa anda pene. Anda puwa Polo ibugua Aguila Pirisilabi ogoriani helalu pene. Helalu puwa ibu \w ngoai\w* hagane anda heagoha anda puwa Yu agali hearu heba bi hongo howa lalu hene.\x + \xo 18.19 \xt Ab 17.17\x* \v 20 Ani layagola Yu agali maru hearume ibuhondo lalu, Ina heba mandagi haabo hami̱ya, lene. Tigua ani layagola Polohanda, E̱, nale howa \v 21 ibu pole howa ibugua tihondo lalu, Ngode Datagaliwabehanda i̱ tí kamiria dai buliya walia hayagua nde dai bulebero, lene. Ani lalu ibu Ebesa wahalu pene.\x + \xo 18.21 \xt Lm 1.10, 1 Ko 4.19, Hi 6.3, Ya 4.15\x* \v 22 Polo ibu iba taluni biralu puabo halu Sisaria tano anda pene. Anda pialu ibu Yarusaleme puwa Keriso hameigini hearuhondo, Bayale kamibe, lalu te lalu howa Andiogo pene. \v 23 Andiogoni emene hondo howa Polo ibu pialu dindi maru Galesiahabi Piriyahabi puabo halu wali agali Yasu mana yu tiga bu hearu mo hongo haga bima pene. \fig Map of Pauls Third Missionary Journey|src="" size="0" ref="Abosolo 18.23" \fig* \s1 Aboloso ibu Ebesanibi Korindibi Yasu mana lamialu henego ogo \p \v 24 Ogoningi Yu agali mbira mini Aboloso ibu Alegandariali heago Ebesa ibini. Ibu bi lamulene mugubeyi howa Anduane Homogonaga \w mbugani\w* bi gilibu ngago bayuwa manda bu hene. \v 25 Ibugua Anduane Homogonaga Harigani piagane mana lo manda binigo bi hongo howa lalu Yasu mana tiga tigaore lawai haga hene. Aboloso ibu Yonehanda baboraya biagane mana biawai henego dege manda bu hene.\x + \xo 18.25 \xt Ab 19.3, Lm 12.11\x* \v 26 Abolosohanda \w ngoai\w* hagane andaha howa gi nahe tigatiga handade halu lamialu hene. Ani layago hale howa Aguila Pirisilame Aboloso libunaga andaga haru pene. Haru puwa libugua Aboloso ibu Ngode Datagaliwabenaga Harigani piagane mana bayuwa manda biai helo tigatigaore lamialu hene.\x + \xo 18.26 \xt Ab 19.8\x* \v 27 Emene howa Aboloso ibu Girigi dindi Agaia polene manda bini. Ani pole manda biyagola wali agali Yasu mana yu tiga biaga Ebesani hearume ibu biamogo bialu Yasu mana yu tiga biaga Agaia dindini hearuhondo beba gilibu wia halu lalu, Aboloso ibu tí kamiria ibiragola ibuhondo turu halu, Hami̱ya, lalimu, lalu gilibu wia hene. Aboloso ibu Agaiani anda puwa wali agali Ngode Datagaliwabenaga biamogo bia holeneme ti biamogo biyagola Yasu mana yu tiga bini hearu ibugua ti bayuwa biamogo bialu hene.\x + \xo 18.27 \xt 1 Ko 3.6, 1 Ko 3.1\x* \v 28 Wali agali dewa ngoai ho hearia ibugua Anduane Homogonaga mbugani bi gilibu wigi biagoria howa lalu \w Mbirali\w* Dabo Helenego ibu Yasu ka walia haga bialu bi hongo howa layagome Yu agali ibu heba bi wai biaga hearu taga halu nimu lene.\x + \xo 18.28 \xt Ab 9.22, 17.3, 18.5\x* \c 19 \s1 Polo Ebesani howa Yasu mana lamialu henego ogo \p \v 1 Aboloso ibu Korindini heagola Polo ibu dindi hayagoria howa ibaga bialu hari dewa iri dali bialu pialu Ebesa anda pene. Ebesa ogoriani Yasu mana yu tiga biaga hearu lola hene.\x + \xo 19.1 \xt 1 Ko 1.12, 3.6\x* \v 2 Lola howa ibugua tihondo bi lalu, Tígua Yasuhondo mini mbiraore wirimingi Ngode Datagaliwabe Dinini ibu tíha hole ibiyabe, lene.\x + \xo 19.2 \xt Ab 2.38, 8.16\x* \p Ani layagola tigua ladai bialu lalu, Ngode Datagaliwabe Dinini ka larigo ina hale nahe harima, lene. \p \v 3 Ani ladai biyagola Polohanda lalu, Baboraya birimiyago aginagabe, lene.\x + \xo 19.3 \xt Md 3.11\x* \p Ani layagola tigua ladai bialu lalu, Yonehanda baboraya biagane mana lawai henego ogoni hale howa birima, lene. \p \v 4 Tigua ani ladai biyagola Polo ibugua lalu, Wali agalime ti ko biyagonaga mini beregedowa baboraya biagane mana Yonehanda lawai haga hene. Yonehanda Isaraele wali agaliruhondo lalu, I̱ ala íbu kogo. Maha mbirali ibulebirago ibuhondo tígua mini mbiraore wulene nga, lene. Maha ibulebira layago o Yasu ibuni tí manda bilimu, lalu Polohanda lene.\x + \xo 19.4 \xt Md 3.11, Mg 1.4, 1.7-8, Lg 3.4, 3.16, Yo 1.15, 1.26-30, Ab 18.25, 19.4\x* \p \v 5 Polohanda bi ani layagola hale howa Ebesani o biaru Anduane Homogo Yasunaga minini baboraya bini. \v 6 Ani biyagola Polohanda tinaga haguaneni ibunaga gi wiyagola Ngode Datagaliwabe Dinini tiha hole dalini. Daliyagola tigua bi tara tara lalu Ngode Datagaliwabe bi manabi lamialu hene.\x + \xo 19.6 \xt Ab 2.4, 6.6, 8.17, 10.44-46\x* \v 7 Agali ani bialu biaru ti homberia (12) agima hene. \p \v 8 Ani biyagola howa ege tebiruni Polo ibu Yuali \w ngoai\w* hagane andaha puabo haga hene. Puabo howa ibugua bi mana hongo howa lamialu wali agali hearu heba ladai bigi bialu Ngode Datagaliwabehanda Handame Ho Kagonaga mana lamialu hayago ogoni heneneore layada manda bilo lamiaabo halu hene. \v 9 Ani lamiaabo hayagola agali maru hearume mana yu tiga bibe manga howa ngoai ho hearu hale helo tigua Anduane Homogonaga Harigani piagane mana mege bialu bi ko lalu hene. Tigua ani biyagola Polo ibugua ti helalu Yasu mana yu tiga biaga biaru haru pene. Ani buwa horo bibahendengi horombe howa bi mana lo manda biaga anda mbira Tiranasanaga heago ogoniha puwa Polohanda Yasu mana lawai halu ladai bigi bialu hene.\x + \xo 19.9 \xt Ab 9.2, 1 Ko 6.14-18, 2 Pi 2.2\x* \v 10 Mali kirani Polohanda ani biaabo halu heagola Esia dindini Yu wali agalibi wali agali tara tarabi bibahende hearu tigua Anduane Homogonaga bi mana hale halu hene.\x + \xo 19.10 \xt 2 Ti 1.15\x* \s1 Sibanaga iginirume binigo ogo \p \v 11 Ngode Datagaliwabehanda Poloha howa agalime nabiagane ale taraore bigi bialu hene.\x + \xo 19.11 \xt Ab 14.3\x* \v 12 Wali agali hearume Polonaga hangiyabobi ibunaga labolabo ibuni karulenegobi muwa wali agali warago bo wigi biagoria yalu pugu biyagola labolabo ogonime warago mo ereba halu dama daraga hearu wara tagi halu ani bini.\x + \xo 19.12 \xt Ab 5.15\x* \v 13 Ani biyagola Yu agali marume dindi dindi ibaga bialu howa dama daraga hearu wara tagi halu haga hene. Maru hearume Anduane Homogo Yasunaga mini lalu wara tagi hagadagua tigua nde ogonidagua bule manda bini. Tigua dama daraga hearuhondo lalu, Polohanda Yasu mana lamiagago Yasu ogoni mini lalu tagira pu larama, lene.\x + \xo 19.13 \xt Mg 9.38\x* \v 14 Yu wali agalinaga \w loma\w* binigo mo miaga haguane timbuni ibu mini Siba henego ibunaga igini kariali henego tigua ani biaga hene. \p \v 15 Tigua ani bialu hearia dama daragahe mbira heagome tihondo lalu, I̱na Yasubi Polobi manda bu kogo. Tí ai kamibe i̱ manda nabido, lene.\x + \xo 19.15 \xt Mg 1.24, 1.34\x* \p \v 16 Ani layagola agali dama ogoni daragahe hayagome keba tara howa Siba igini kariali biaru baabo halu ibunaga hongome ti bope howa tinaga labolabo lerelo wahayagola tigua ibunaga andagaha howa gerai lalu ibida pene. \v 17 Ani biya layago hale howa Yu wali agalibi wali agali tara tarabi Ebesani hearume mogo timbuni lowa Anduane Homogo Yasunaga mini yaraga halu hene.\x + \xo 19.17 \xt Lg 7.16, Ab 2.43, 5.5, 5.11\x* \v 18 Yasu mana yu tiga biaga dewali hearu ibuwa tigua wali agali hearu hale helo, Iname ko ogoni birima, lalu tigua biyagoni la pani hai hene. \v 19 Gamugamubi ililibi biaga dewa hearume tinaga gamugamubi ililibi biagane mananaga mbugaru bibahende yalu ibalu wali agali bibahende hearu de hendelo delai hene. Mbuga delayarunaga muni ala minigo daga lamaga howa muni dewaore kina ngui laa̱i̱ daosini pira duria (50,000) ale mini. \v 20 Ogonidagua hongo howa biyagola Anduane Homogonaga bi mana loyogo lalu hongo timbuniore halu anda haga bini.\x + \xo 19.20 \xt Ab 6.7, 12.24\x* \s1 Ebesani howa gungu binigo ogo \p \v 21 Ani biyagola howa Polo ibuni lo manda bialu, Ala Masedoniabi Agaiabi pialu mani Yarusaleme puabo holebero, ibunaga miniha ani lo manda bini. Lo manda bialu, Ogonidagua piai howa i̱na Lomo tanobi nenege polene nga, lo manda bini.\x + \xo 19.21 \xt Ab 18.21, 20.22, 23.11, Lm 1.13, 15.24-28, Ga 2.1\x* \v 22 Ani lo manda buwa ibugua ibunaga biamogo biaga Timodibi Erasadasabi libu ala Masedonia pelo, Bamba hadaba, lene. Libu ani pudaba lowa Polo ibu Esia dindini emene hondo hene.\x + \xo 19.22 \xt Lm 16.23, 2 Ti 4.20\x* \p \v 23 Esia dindini emene hondo hearia Anduane Homogonaga Harigani piagane mana lawai hayagome Ebesani ko holene emene ndo timbuniore wini.\x + \xo 19.23 \xt 2 Ko 1.8\x* \v 24 Agali mbira heago mini Demidiriasa ibugua mbirale tara tara silibame wabiaga hene. Wali agalime mbirale tara bi pupu wilonaga mini \w Ademisi\w* wali ale wabu winigo ogoninaga anda ale mbira mbira emeneore Demidiriasahanda silibame wabiaga hene. Ibunaga biyinaya ogonime ibubi ibunaga biabe biaga hearubi tigua muni timbuni miaga hene.\x + \xo 19.24 \xt Ab 16.16-19\x* \v 25 Ani biaga henego ibugua ibunaga biabe biaga biarubi agali maru biabe ogonibi biaga hearubi mo ngoai howa tihondo lalu, Agaliru-o iname biabe ogoni beramaligonaga muni timbuni meramaligo manda bidami. \v 26 Agali Polo biago ibugua bialu kago tínime de handabehebi hale habehebi kami. Ibugua agua laga, Mbirale agali gime wabiniru uruni galone ndodago bi pupu wulene nawi, laga ka. Ibugua ani laragome wali agali dewaore oali Ebesani karumebi Esia dindini karumebi mana ogoni yu tiga biai halu kagoni.\x + \xo 19.26 \xt Iba 115.4, Ais 44.10-20, Yar 10.3, Ab 17.29, 2 Ti 1.15\x* \v 27 Ti ani bialu kago iname biyinaya beramaligo hondowa tigua, Ogoni koore, lolebira bada manda bido. Ogoni dege ndo. Inanaga dama wali timbuni Ademisi ibunaga andabi galone ndo lowa ibunaga mini yaraga naholebira. Ademisi ogoni Esia dindini karumebi dindi tara tara dewani karumebi tigua ibuhondo bi pupu wiame haga ndobe, lalu Demidiriasahanda bi ogoni lene. \fig Dama wali timbuni Ademisi ... tigua ibuhondo bi pupu wiame haga ndobe, lalu Demidiriasahanda lene.|src="HK 31G.tif" size="1" ref="(19.27)" \fig* \p \v 28 Bi ogoni layago hale howa agali ngoai hayarume keba timbuniore howa bi dalimu lalu, Ebesanaga Ademisi ibu timbuniore ka, laabo halu hene. \v 29 Ti ani layadagua wali agali maru dewa dindi ogoriani hearumebi lagalaga bialu loyogo lene. Masedoniali kira Gaiasabi Arisadagasabi Polo heba haga heago labo tigua libu minuwa Ebesalinaga ngoai hagane hama timbuniore wiagoria abale haru pene.\x + \xo 19.29 \xt Ab 20.4, 27.2, Lm 16.23, 1 Ko 1.14, Kl 4.10, Pm 24\x* \v 30 Polo ibugua wali agali dewa ngoai ho heagoria ibuni bi lole poa hayagola Yasu mana yu tiga biaga hearume, Napobe, lene. \v 31 Dindi ogonaga gabumane haru haga maru hearu ti Polo heba nenege ho haga henego tigua Polohondo bi lawia halu lalu, Í̠na ngoai hagane hamani bi lole napobeore, lene.\x + \xo 19.31 \xt 2 Ti 1.15\x* \v 32 Ti ani lalu hea tambu wali agali dewaore ngoai hayarume hongo timbuni howa bi dalimu lalu hene. Tigua irane aginaga ngoai harimabe manda nabi howa ti marume bi tara mbirago layagola marume bi tara mendego lo yu aribia hayagola bi lagalaga bialu hene. \v 33 Yu agali hearume Aleganda ibu wali agalihondo bi lelo, Lole pu, layiyago hondowa wali agali marume lalu, Ina bi lagalaga bialu kamago tene ibuda, lo mitangi bini. Ani mitangi biyagola Aleganda ibu heyu howa gi gamu lowa, O biyagoni tene i̱bi i̱ heba hagarubi ina ndo, lalu walia hole bi lalu hene. \v 34 Bi lalu hearia wali agali biarume ibu Yu agaliyago hondowa bi dalimuore lalu, Ebesanaga Ademisi ibu timbuniore ka, lalu tomo dawa duguabehe ale hayagola howa ani laabo halu hene. \p \v 35 Ebesa tanonaga hondo haga heago ibugua wali agali bibahende hearuhondo, Bi hundiai hadaba, lene. Ani lowa ibugua tihondo lalu, Ebesa wali agaliru-o Ademisi timbuni kagonaga andabi ni habane hari daligaha howa ibira hene ngagobinaga mamage haga Ebesa tano dege ngago ina bibahendeme manda biai kamagoni. \v 36 Mbiralime ogoni mo yo handalu nahabane nalabehe ka. Anigo tí mini nawi howa nakarulape mbira buligo tínaga keba wahalimu. \v 37 Agali ogo labome bi pupunaga andaruha winigo mbira kayu nabi inanaga dama wali Ademisi biago mege nabi wiagoria tígua libu bame haru ibirimida. \v 38 Demidiriasabi ibunaga biabe biaga karubi tigua mbirali baba godi lole manda bu kayagua gabumane godi lagane agalime ogoninaga godi lolene horo maru pongo bo wini ngago ogoningi tigua godi labehe ka. \v 39 Ogoni dege ndo bi tarabi lolene manda bu kamiyagua nde gabumaneme Ebesani karuhondo, Bi galone lelo ngoai holene nga, larangi lolene nga. \v 40 Tí áyu birimigo Lomo gabumane karume inahondo, Tí gungu birimigoni, lalu ina baba godi labehe ka. Tí birimigo bulene nawi howa birimi. Mbiralime irane ogonaga birima lalu nalabehe ka, lalu guyuguyu biagome bi ogoni lene. \v 41 Ani lai howa ibugua bibahende ngoai ho hearuhondo, Purogo lai hadaba, lene. \c 20 \s1 Polo ibu Masedoniabi Agaiabi penego ogo \p \v 1 Bi timbuni dalimu lagalaga biyago hundiai halu purogolo heagola Polohanda Yasu mana yu tiga biaga hearu mo ngoai howa mini mo hongo hagane bi ti lamialu, I̱ porogo tí hondo halimu, lene. Ani lowa ibu Masedonia pene. \v 2 Dindi uruniha ibaga bialu Polo ibugua Yasu mana yu tiga bu hagahaga biaruhondo mini mo hongo hagane bi lamigi bima pene. Ani bima pialu ibu Agaia anda puwa \v 3 ege tebira hene. Ege tebira howa Polo ibu iba taluni biralu Siria pole manda biyaria Yuali hearume ibu homelo bole ndindi lalu ka layago hale howa ibu Masedonia hariga pole dai buliya manda bini. \v 4 Agali Polo heba penego uru Beria howa Pirasa igini Sobadabi Tesalonaiga howa Arisadagasa Segundasalabi Debi howa Gaiasabi Esia dindi howa Tiyagasabi Torobimasabi Timodibi uruni pene.\x + \xo 20.4 \xt Ab 19.29, 21.29, Eb 6.21\x* \v 5 Agali uruni ti bamba halu puwa ina ibuluma̱ya Toroasani hondo heneya. \v 6 \w Mberedi\w* Yidi Nahe Hirinigonaga Horo piai hayagola ina iba taluni biralu Pilibai wahalu pirima. Ani pialu horo dauru iba taluni pialu howa Toroasa anda pialu ti hearia puwa sarere mbira ti heba harima. \s1 Polohanda Yudigasa mo heya henego ogo \p \v 7 Horo Sarerengi ne lope heagola ina tomo mandagi nole ngoai harima. Ngoai howa Polohanda wali agali hearu bi mana lamialu hene. Ibugua, Yawi i̱ polebero, lo mitangi buwa bi mana lamialu heane dege mbi hanuni hene.\x + \xo 20.7 \xt Ab 2.42, 2.46, 1 Ko 16.2, Mo 1.10\x* \v 8 Anda hobane daliga ngoai ho beremagoha lamu hale dewa da ho wini. \v 9 Igiri daliahe mbira mini Yudigasa ibu anda ogoninaga windoni berearia Polohanda bi mana lamiaabo hayagola ibu umu timbuni lene. Umu timbuni lowa Yudigasa palia hondo ho wiaria anda daliga bima irigi hene biagonaga be teboneni howa tagirahayagi pilo ibira hene. Ani biyagola agali marume Yudigasa yamialu hearia homo tongolo mu wiaria hendene. \v 10 Yamuwa homo tongolo miyada layago hale howa Polo ibu Yudigasa wiaria dalialu ibu tinginini palia dambi howa ibugua gime yania halu lalu, Ibu dére ngago gi nahadababe, lene.\x + \xo 20.10 \xt 1 Kin 17.21\x* \v 11 Ani lowa Polo ibu anda daligaha iraga halu puwa mberedi gaibu baga buwa ti haru nene. Nowa ti heba te lalu biraabo howa muna biyagola Polo ibu ti helalu pene. \v 12 Igiri biago dabi ho heago hondowa tigua ibu andaga haru puwa ti turu hai hene. \s1 Toroasani howa Miledasa penego ogo \p \v 13 Ina bamba halu iba taluni biralu Toroasa wahalu Asoso pirima. Ogoriani Polo ibu iba taluni berelo lola hole pirima. Ala Polohanda lalu, I̱ dindi harigani porogo tí bamba halu Asosoni lola hami̱ya, layadagua pirima. \v 14 Puwa ina Asosoni Polo lola halu ibu iba taluni anda íbu biralu ina haru Midilini pirima. \v 15 Midilini wahalu puwa mbiraga paluwa egerebalene handalu hemaria iba talu biago Kaioso handa de̱le̱ wiagoria pialu harimaya. Pialu howa mbi mende paluwa egerebalene Samoso anda pirima. Samoso wahalu puwa mbi tebone paluwa egerebalene Miledasa anda pirima. \v 16 Esia dindiha horo dewa bame mohole nabule lowa Polohanda Ebesa bolangua halu puabo hole manda bini. Yu wali agalinaga horo timbuni mini \w Pendigosi\w* nakaore Yarusaleme abale anda pobeheyagua nde pole manda bini.\x + \xo 20.16 \xt Ab 18.21, 24.17, 1 Ko 16.8\x* \s1 Keriso hameigini Ebesani hearunaga \w agali\w* ala hene miniwi hearuhondo Polohanda bi lamialu penego ogo \p \v 17 Miledasani howa Polohanda Keriso hameigini Ebesani hearunaga \w agali\w* ala hene miniwi hearu ibu hearia ibilo bi lawia hene.\x + \xo 20.17 \xt Ab 18.21\x* \v 18 Ti ibiyagola Polohanda tihondo lalu, Esia dindini pigane ibirungi howa tí heba bialu harugo manda biai kami.\x + \xo 20.18 \xt Ab 18.19, 19.10\x* \v 19 Yu agali hearume i̱ bole manda manda bialu mo tandaga halu hearia i̱na Anduane Homogonaga biabe bia haga howa i̱ni mini mo dindiha halu dugu bialu howa biabe bialu harugoni.\x + \xo 20.19 \xt Ab 20.3\x* \v 20 Wali agali ngoai ho heagoria howabi tínaga andagaha howabi i̱na tí Anduane Homogo mana langi lawai ha bigi bialu tí biamogo bulene galonego mbira yu donge nahe bibahende langiai harugo tíni manda bidamigoni. \v 21 Yu wali agalibi Yu wali agali ndo tara tarabi bu hearu ta nabi bibahendehondo, Ko birimigo erembira mialu mini beregedalu Ngode Datagaliwabehayagi halu inanaga Anduane Homogo Yasuhondo mini mbiraore wilimu, lalu hongo howa lamirugoni. \v 22 Ani bialu harugonigo ai Ngode Datagaliwabe Dinini ibugua i̱hondo bia laradagua bialu Yarusaleme pole ko. Yarusalemeni howa i̱hondo agi bulebirabe manda nabi howa pole ko.\x + \xo 20.22 \xt Ab 19.21\x* \v 23 Dindi bibahende i̱ haga birugoha hewaria Ngode Datagaliwabe Dinini ibugua i̱ langigi bialu, Garabaya bulenebi tandaga nolenebi handa walia haga bulebere, lalu langigi biya.\x + \xo 20.23 \xt Ab 19.21, 21.4, 21.11, 1 Te 3.3\x* \v 24 Anigo i̱ holenebi homolenebi o galone ndo mitangi bido. Ngode Datagaliwabenaga biamogo bia holene Bi Mana Debene lamule polene biabe ogoni Anduane Homogo Yasuhanda i̱hondo ngiyago bu maro bulenego galoneore ogoni mitangi bu ko, lene.\x + \xo 20.24 \xt Ab 21.13, Lm 8.35, 1 Ko 4.1, 4.16, Ga 1.1, 2 Ti 4.7\x* \p \v 25 Polohanda laabo halu lalu, Ngode Datagaliwabehanda Handame Ho Kagonaga mana lamigi bialu i̱na tí bibahende hemiruha ibaga bialu haru. Ai tígua i̱ lone nahondoleberamiore manda bu ko. \v 26-27 Anigo i̱na áyu galone mbira hongo howa langerogo Ngode Datagaliwabehanda bulebiragonaga mana mbira yu donge nahe bibahende langiai harugo tí mbirali koha pirimiyagua nde tene i̱ ndo holebira laro.\x + \xo 20.26-27 \xt Ab 18.6, 1 Ko 7.2\x* \v 28 Keriso hameigini nogo sibi ale karu tígua haru halimulo Ngode Datagaliwabe Dinini ibugua tí helayago uruni tinaga minibi tíninaga minibi bayuwa de hondo halimu. Ngode Datagaliwabenaga wali agali karu ti ibu igini homayagonaga darama pelayagome mo ibunaga henego tígua nogo sibi haru hagadagua ti haru halimu.\x + \xo 20.28 \xt 1 Ko 12.28, 1 Ti 4.16, Hi 9.14, 1 Pi 1.19, 5.2-4\x* \v 29 I̱ pedoha agali maru biango dudu ale hongoheme tí kamigoha ibalu Yasu mana yu tiga biaga nogo sibi ale kamiru bo paya bulebira manda bido.\x + \xo 20.29 \xt Md 7.15, Yo 10.12, 2 Pi 2.1\x* \v 30 Awe tíni mandagi hagane kamiru aria marume, Ina poramadagua ibidaba, lowa Yasu mana yu tiga biaga karu mo hondo holebira.\x + \xo 20.30 \xt 1 Ti 1.20, 1 Yo 2.19\x* \v 31 Ani bulebirago de hondo halimu. I̱na mali tebiruni horombebi mbiragabi tandaga nalu de iba ibalu howa tíni hangu hanguhondo lawai haabo harugo mitangi bilimu, lene.\x + \xo 20.31 \xt Mg 13.37, Ab 19.8-10, 1 Te 2.11\x* \p \v 32 Polohanda lamaro bialu lalu, Ngode Datagaliwabehanda tí hondo helobi ibunaga biamogo bia holene bi maname ibugua tí biamogo bilobi i̱na tí heledo. Mana ogonime ibugua tí mo hongo habehebi ibunaga wali agalihondo bayale ngulene ngadagua tíhondo ngibehebi ka.\x + \xo 20.32 \xt Ab 26.18, Eb 1.18, Kl 1.12, Hi 13.9\x* \v 33 I̱na mbiralinaga mbirale munibi labolabobi mbira dimagoli nahe haru.\x + \xo 20.33 \xt 1 Sml 12.3, 1 Ko 9.11-12, 1 Ko 7.2\x* \v 34 I̱ninaga gime biabe birugome i̱nibi i̱ heba hayarubi ina tomobi mbirale mbiralebi karulape wu harimago tí manda bidamigoni.\x + \xo 20.34 \xt Ab 18.3, 1 Ko 4.12, 1 Te 2.9\x* \v 35 Anduane Homogo Yasuhanda ibuni bi mbira layago ogo, Mbiralime í̠hondo mbirale mbira ngiyagua o turu emene howa í̠na mendealihondo mbirale mereyagua o turu timbuni holebere, ani layago mitangi bimi̱ya. Ani mitangi bialu howa i̱na bibahende bialu harugodagua biabe timbuni beramagome wali agali hongo nahe karu biamogo bulene ngago walia haru, lene.\x + \xo 20.35 \xt Md 10.8, 1 Ko 11.9, 11.12, Eb 4.28, 1 Te 4.11, 2 Te 3.8\x* \p \v 36 Polohanda bi ogoni lai howa ibugua ti bibahende heba ge duli hanga ho biruwa Ngode Datagaliwabehondo bi lene.\x + \xo 20.36 \xt Ab 21.5\x* \v 37 Bi lai hayagola agali biaru bibahendeme Polo polebiragonaga dugu bialu yu nu̱nu̱ lalu hene. \v 38 Ala Polo ibugua, Tígua i̱ lone nahondoleberami, layagonaga mitangi buwa ti dara timbuniore hene. Dara howa ti Polo heba iba talu wiagoria pene.\x + \xo 20.38 \xt Ab 20.25\x* \c 21 \s1 Polo ibu Yarusaleme penego ogo \p \v 1 Iname, Ai poramago tíni hondo halimu, lalu iba taluni biralu pia ho wialu Koso anda pirima. Koso yu wahalu Lode anda pirima. Ai Lode howa egerebalene pu dege bialu Padara anda pirima. \v 2 Padarani howa iba talu mende Ponisia dindi pole wiaria hondowa ina iba talu ogoriani biralu pirima. \v 3 Pialu howa iname Saibarasa dindi iba dege dombeneha wiago de hondowa gi lehayagi ngelalu bolangua halu Siria dindi puabo harima. Puabo howa Taia anda puwa dabudabu iba taluni wiyaru ogoriani tagu wulebirago manda buwa ina iba talu ngelalu tanoha pirima. \v 4 Taia tanoha anda puwa Yasu mana yu tiga biaga hearu handa walia howa iname ti heba sarere mbira hondo harima. Ngode Datagaliwabe Dinini ibugua Yasu mana yu tiga biaga o biaruha howa mo manda bia hayagola tigua Polohondo, Yarusaleme napobe, lene.\x + \xo 21.4 \xt Ab 20.23, 21.12\x* \v 5 Ani layagoyu ina polene tu hayagola ti helalu pirima. Pialu ti bibahende tinaga one waneiginirubi tanoha howa ina haru pialu solowara angeni pirima. Puwa ina bibahendeme iba muni ge duli hanga ho biruwa Ngode Datagaliwabehondo bi larima. \v 6 Lai howa iname, Ai hangu hangume poramago hondo halimu lagalaga bialu larimagola tigua nde inahondo, Pudaba, lalu bialu tini andagaru purogo laya handala ina iba sibini biralu pole pirima.\x + \xo 21.6 \xt Ab 20.36\x* \p \v 7 Iba taluni biralu Taia yu wahalu puabo howa Tolemesi anda pirima. Anda puwa Yasu mana yu tiga biaga hearuhondo, Bayale kamibe, lalu ti heba horo mbira ho halu palirima. \v 8 Paluwa egerebalene iba taluni biralu pialu Sisaria anda pirima. Anda puwa Bi Mana Debene lamiaga mbira heago mini Pilibi ibu andaga puwa ibu heba harima. Ala Yarusalemeni howa agali karia biamogo biaga helo dabenego kane Pilibi ibu hene.\x + \xo 21.8 \xt Ab 6.5, 8.5, 8.26, 8.40, Eb 4.11, 2 Ti 4.5\x* \v 9 Ibunaga wane maria agali nape biruwa tigua Ngode Datagaliwabe bi mana \w latagi\w* haga berene.\x + \xo 21.9 \xt Yol 2.28, Ab 2.17\x* \v 10 Ina ti heba horo maru ho hemaria Ngode Datagaliwabe mana latagi haga mbira heago mini Agabasa ibu Yudia howa ibini.\x + \xo 21.10 \xt Ab 11.28\x* \v 11 Ina hemaria ibuwa ibugua Polonaga nogo dongone yamuwa ibuninaga gi gebi huba bialu howa mbiwia halu lalu, Ngode Datagaliwabe Dinini ibugua agua laya, Nogo dongone ogoninaga anduanego Yu agali Yarusalemeni karume ogonidagua minu huba buwa Yuali ndo agali tarahondo minu mulebira, laya, lene.\x + \xo 21.11 \xt Yo 21.18, Ab 20.23, 21.33\x* \p \v 12 Ani layagola hale howa inamebi wali agali hearumebi Polohondo lalu, Í̠na Yarusaleme puabo nahe waha, lalu la dege bialu lo erekui harima.\x + \xo 21.12 \xt Md 16.22\x* \v 13 Ani laabo harimagola ibugua ladai bialu lalu, I̱ mini burugu laruago tí dugu biaabo harimigo agibe. I̱na Yarusalemeni howa i̱naga gi gebi huba bulene dege ndo Anduane Homogo Yasunaga mini yaraga helo i̱ homolene ngayaguabi nde karulape manda bu ko, lene.\x + \xo 21.13 \xt Ab 20.24\x* \p \v 14 Ani layagola ibunaga mini bilinahe wiago mo beregedabe naheyagola wahalu iname lalu, Anduane Homogohanda hame ledadagua bilo, larima. \p \v 15 Horo maru howa dabudabu huba bu yalu Yarusaleme pirima. \v 16 Yasu mana yu tiga biaga maru Sisaria howa ina heba yamaga halu pirima. Pialu howa Saibarasali mbira ibu Yasu mana yu tiga biaga bamba hene heago mini Nasono ibu andaga pu holoma̱ya tigua ina haru pene. \s1 Yarusaleme puwa Polohanda binigo ogo \p \v 17 Yarusaleme anda pirimagola Yasu mana yu tiga biaga maru hearume, Ibalu harimida, lowa turu timbuni hene. \v 18 Horo mendengi Polo ina haru Yamese hearia pirima. Pialu hemaria Keriso hameigini hearunaga \w agali\w* ala hene miniwi hearu ti mandagi ibu heba ngoai ho hearia\x + \xo 21.18 \xt Ab 15.2, 15.13, Ga 1.19, 2.9\x* \v 19 Polohanda tihondo lalu, Hameneru-o turuba, lowa Yuali ndo wali agali tara tara hearuha Ngode Datagaliwabehanda ibuha howa biabe bibahende biyaru te lamiai hene.\x + \xo 21.19 \xt Ab 15.4, 15.12, Lm 15.18-19\x* \v 20 Ani lamiyagola hale howa ti bibahendeme Ngode Datagaliwabe mini yaraga halu hene. Ani buwa tigua Polohondo lalu, Hamene-o oalini emene tara nga manda bidego. Yu wali agali daosini dewaoreme Yasu mana yu tiga bu howa Mosese heneyangi \w Mana\w* lowini ngago hongo howa yu haabo howa biaga ka.\x + \xo 21.20 \xt Ab 15.1, 15.5, 22.3, Lm 10.2, Ga 1.14\x* \v 21 Ani biaga karuhondo agali maru hearume lalu, Polo ibugua Yu wali agali dindi tara tarani karuhondo bi ogobi lamiaga. Mosese heneyangi Mana lowini ngagobi igirinaga \w dongone\w* podo mabu biagane mana ngagobi Yu wali agalinaga mana ngagobi bibahende bulene nawiorego wahai halimu, lalu í̠na ogonidagua lawai haga ke, lalu tigua lamiyiya.\x + \xo 21.21 \xt Ab 16.3, Ga 2.3\x* \v 22 Marume í̠ oali íbu ka larago tigua haleore holebirago agi bimi̱yabe. \v 23 Iname laramadagua bibelo lalu agali maria o karu ti hangu hangume, Mbira heneneore bulebero, lalu Ngode Datagaliwabehondo bi hongo howa lo wiya.\x + \xo 21.23 \xt Dag 6.13-21\x* \v 24 Ogonigo ti Ngode Datagaliwabenaga deni dodo nahe helonaga mana bule poradagua í̠bi ti heba mandagi pialu tigua Ngode Datagaliwabehondo mbirale bo mulebiragonaga yolo í̠na mia habe. Ani beregola agali mariali uru tinaga mandari podai habehe holebira. Ogonidagua biriyagua marume, Polo ibu nakarulape biaga, lalu lamiyago hale hayarume inahondo ke̱ howa langiyada manda bialu Mosese heneyangi Mana lowini ngago í̠na biai haredane manda bulebira.\x + \xo 21.24 \xt Ab 18.18\x* \v 25 Yu wali agali ndo tara tara howa Yasu mana yu tiga biaga karu tihondo iname lo mbiraore howa beba gilibu pelarimago ogo Mbira ogo, Ne nolenebi nogobi damahondo bo minigo nolene nawi nanalimu. Mende ogo, Darama ibuni nanalimu. Tebone ogo, Nogo tara tararu egarubi ma gingima binigo darama heba nanalimu. Mane ogo, Wali agali kayu nayalimu. Ogonidagua lalu gilibu pelarima, lene.\x + \xo 21.25 \xt Ab 15.29\x* \p \v 26 Ani layagola Polohanda agali biaru heba pu paluwa egerebalene ti Ngode Datagaliwabenaga deni dodo nahe helonaga mana ti haru mandagi bini. Ani buwa Polo ibu Anduane Homogonaga andaha anda puwa tigua ti Ngode Datagaliwabenaga deni dodo nahe helonaga mana biala heago, Horo ogongi bumaro bulebira, lalu ibugua \w loma\w* binigo mo miaga heago lamini. Mana ogoni bumaro buwa agali maria biaru hangu hangume Ngode Datagaliwabehondo mbirale bo mulene wini.\x + \xo 21.26 \xt Dag 6.13, Ab 24.18, 1 Ko 9.20\x* \s1 Yu agali hearume Polo mininigo ogo \p \v 27 Mana ogoni bialu holenenaga horo karia winigo piai holene kaware wiagola Yu agali maru Esia dindiha howa ibiyarume Polo Anduane Homogonaga andaha hearia de hendene. De hondowa tigua wali agali bibahende hearume Polohondo keba helo tinaga bu mini mo heya hayagola tigua keba halu Polo minini.\x + \xo 21.27 \xt 2 Ti 1.15\x* \v 28 Minuwa tigua dalimu lalu, Isaraelealiru-o biamogo bule ibidaba. Agali ogome dindi bibahendeha pume halu ibugua wali agali hearu lawai halu Isaraele wali agalibi Mosese heneyangi \w Mana\w* lowini ngagobi Anduane Homogonaga anda ogonibi uruni galone ndo lalu haga. Ogoni hangu ndo ayuore ibugua Yuali ndo agali tara tara maru hearu Anduane Homogonaga anda haru anda ibalu anda ogoni loma bia hene hayago mo mebia hayiya, lene.\x + \xo 21.28 \xt Ese 44.7, Ab 6.13\x* \v 29 Tigua Ebesali mini Torobimasa ibu Polo heba tanoha hearia de hondowa Polohanda ibu Anduane Homogonaga andaha haru anda peda bada mitangi buwa bi ogoni lene.\x + \xo 21.29 \xt Ab 20.4, 24.5-6, 2 Ti 4.20\x* \p \v 30 Ani layagola howa Yarusaleme ogoniha, Ba ba, lowa bi lame halu wali agali bibahende gerai lalu hearume hongo hai howa tigua Polo minuwa Anduane Homogonaga andaha howa gililo yalu tagira pene. Ani buwa tigua Anduane Homogonaga anda panga bibahende abale payai hene. \v 31 Ani biyagola agali dewaore bu hearume Polo homelo bole biyaria mbirali heagome Lomo ami haru haga haguane hearia puwa, Yarusaleme wali agali bibahendeme gungu timbuni bialu ka, lalu lamini. \v 32 Ani layagola ami haru haga haguane biagome ami haru haga maru hearubi ami agali maru hearubi ti haru puwa wali agali ngoai ho hearia gerai lalu abale pene. Ami haru haga haguane biago ami agali maru heba ibiyago hondowa wali agali biarume Polo nabe wahene. \v 33 Ami haru haga haguane biagome Polo hearia pialu ibu yani howa ibugua ami agali biaruhondo lalu, Pu seni kirame ibu dariba hadaba, lene. Ani lowa ibugua wali agali hearuhondo lalu, Agali ogo aibe. Ibugua agi biyabe, lene.\x + \xo 21.33 \xt Ab 20.23\x* \v 34 Ani layagola wali agali ngoai ho hayarume ladai bialu bi taratara lagalaga bini. Ani lagalaga biyagola ami haru haga haguane biagome bi layaru irane handa walia nahe howa ami agali biaruhondo, Agali ogo aminaga andagaha haru pudaba, lene. \v 35 Ani haru pialu howa andaha irigi hagane wiagoria iraga halu pole biyaria wali agali ngoai ho hayarume keba timbuni haya handala ami agali biarume tinaga gime Polo yaraga ho yalu pene. \v 36 Wali agali biarume haruru pialu bi timbuni lalu, Ba homelo ba, lai hene.\x + \xo 21.36 \xt Lg 23.18, Yo 19.15, Ab 22.22\x* \s1 Polo ibunime, Agua biru, lalu bi tene lenego ogo \p \v 37 Ami agali biarume Polo ami andagaha yalu anda pialu hearia Polohanda haru haga haguane biagohondo, I̱na í̠hondo bi mbira loa kogo loabe, lene. \p Ani layagola haru haga haguane biago ibugua lalu, Í̠ Girigi bi larilibe. \v 38 Iyibiali mbira ala gabumane heba wai bialu ibunaga wai biaga agali daosini maria (4,000) dindi ko wali agali nahaga wiagoria haru penego í̠ ndoda, lene.\x + \xo 21.38 \xt Ab 5.36-37\x* \p \v 39 Ani layagola Polohanda ladai bialu, I̱ Yualiore ko. Silisia dindinaga tano dunini Tasasa ngago i̱naga dalu ogonigo i̱ ogoni howa íbu ko. Wali agalihondo bi mbira loa kogo loabe, lene. \p \v 40 Ani layagola ami haru haga haguane biagome, E̱ la, layagola Polohanda ami anda togo wiagoriani howa bi hundilo gi gamu lene. Bi hundiyagola Polohanda Yu wali agalinaga bi lalu ogodagua lene. \c 22 \p \v 1 I̱ aba hameneru-o tígua i̱hondo, Biri, larimigonaga i̱na nabi lalu ladai berogo hale halimu laro, lene. \v 2 Ani lalu hearia Yualinaga bi lowa layago hale howa agali hearume bi mbira nale nimulo hene. Nimulo heagola Polo ibugua lalu, \p \v 3 I̱ Yualiore ko. Silisia dindinaga tano Tasasa i̱naga dalu ogoni. Oali Yarusalemeni íbu hewaria Gamelielehanda i̱ lawai haga hene. Ina mamali \w Mana\w* lowinigo ngadagua bulene nga lo manda bialu haru. Áyu tí kamirume Ngode Datagaliwabehanda bia laradagua bialu kamidagua dege i̱bi ani bialu haru.\x + \xo 22.3 \xt Ab 5.34-39, 9.11, 21.39, 26.5, Lm 10.2, 1 Ko 11.22, Ga 1.14, Pb 3.5\x* \v 4 Hariga áyu i̱ni pialu kogoriani ala marume pialu hearia i̱na mo tandaga halu maru homelo baru. I̱na wali agali minuwa garabaya andaha ba andanda biru.\x + \xo 22.4 \xt Ab 22.19, 26.9-11, Pb 3.6, 1 Ti 1.13\x*\x + \xo 22.4 \xt Ab 8.3\x* \v 5 \w Loma\w* binigo mo miaga haguane timbuni kagobi \w Ganisolo\w* agali bibahende karubi tigua i̱na larogoni henene binigodagua laralo manda bulebira. Tigua Yu agali tí hamene Damasagasani karuhondo beba i̱ yalu puwa muliya gilibu ngiya. Ngiyagola Hariga áyu i̱ni pialu kogoriani piaga heneyaru ege pu senime dariba howa balu Yarusaleme haru dai bule minu piru, lene.\x + \xo 22.5 \xt Ab 9.2\x* \s1 Polo ibuni Yasuhondo mini mbiraore pigane winigo te laminigo ogo \r (Abosolo 9.1-19, 26.12-18) \p \v 6 Polohanda laabo halu lalu, I̱na Damasagasa kaware ngelowa harigani pialu hewaria horombe hanuni hayagola hari daligaha howa abaleore wá timbuni harali haya.\x + \xo 22.6 \xt Ab 9.3, 26.12-13\x* \v 7 Ani biyagola i̱ dindini odowa pilope ho wiwaria mbiralime lalu, Solo-o Solo-o í̠na i̱ aginaga mo tandaga harilibe, layuagola hale haru. \v 8 Ani layuagola i̱na, Anduane Homogo-o í̠ ai kebe, ladai biru. Ani ladai birugola ibugua, Í̠na mo tandaga hariligo i̱ Nasareteali Yasu kogoni, laya. \v 9 Agali i̱ heba pirimaru ti wá hayago dege de handaya. Mbiralime i̱hondo bi layuago ibunaga bi ti nahalehe. \v 10 Ani biyagola i̱na lalu, Anduane Homogo-o i̱ agi buabe, laru. Ani larugola Anduane Homogo ibugua i̱hondo lalu, Í̠ heyalu Damasagasa pu. Anda pialu keria í̠na bulene ngago Ngode Datagaliwabehanda manda manda bu kago mbirali kagome langiai holebira, laya. \v 11 Wá timbuni hayagome i̱ de mo ko hayagola agali i̱ heba pirimaru tigua i̱ gini yalu haru pialu Damasagasa anda pirima. \p \v 12 Agali mbira mini Ananaiasa ibu Damasagasani hene. Ibu Ngode Datagaliwabe mitangi biaga howa inanaga \w Mana\w* lowinigo ngadagua biaga henego Yu wali agali Damasagasani hearu bibahendeme ibu agali bayale tigabiore ka laga hene.\x + \xo 22.12 \xt Ab 9.17, 10.22, 1 Ti 3.7\x* \v 13 Agali ogoni ibugua i̱ hewaria ibuwa i̱hondo lalu, Hamene Solo-o í̠ de lone bayale handabe, laya. Ani layaore i̱ de lone bayale handabehe howa ibu de handaru. \v 14 Ibugua lalu, Ina mamalinaga Ngode Datagaliwabe kago ibugua hame ledago í̠na manda buwa bibelobi ibunaga Biabe Bia haga bu mini tigabiwi kago í̠na de handabelobi ibunime bi larago hale habelobi í̠ dabaya.\x + \xo 22.14 \xt Ab 9.15, 1 Ko 9.1, 11.23, Ga 1.12\x* \v 15 Í̠na de handarigobi hale harigobi wali agali bibahende lamule ibunaga walia hagane í̠ holebere, laya.\x + \xo 22.15 \xt Ab 23.11, 26.16\x* \v 16 Ani lowa ibugua i̱hondo lalu, Ai hondo holene nawi. Áyu ogoni í̠ heyalu baboraya bulene nga. Í̠na ko birigo domo wahai helo Anduane Homogohondo bi labe, lalu laya, Polohanda lene.\x + \xo 22.16 \xt Ab 2.21, 9.11, 9.18, Lm 10.13, Hi 10.22\x* \s1 Anduane Homogohanda Polohondo, Wali agali tara tarahondo bi mana lamule pu, laminigo ogo \p \v 17 Polohanda lamiaabo howa lalu, Ani biyagola i̱ Yarusaleme dai biru. Dai buwa Anduane Homogonaga andaha anda puwa Ngode Datagaliwabehondo bi lalu hewaria de gandeba mbira handaru. \v 18 Handalu hewaria Anduane Homogo ibuni íbu heneyago ibugua i̱hondo lalu, Í̠na i̱naga bi mana lameregola wali agali ogoriani karume hale habe manga holebirago í̠ Yarusaleme abale wahalu polene nga, langiya.\x + \xo 22.18 \xt Ab 9.29-30\x* \v 19 Ani langiyagola i̱na ladai bialu, Anduane Homogo-o i̱na \w ngoai\w* hagane anda bu hearuha pume halu wali agali í̠hondo mini mbiraorewi hearu mini barugoni tini bayuwa manda biai ka.\x + \xo 22.19 \xt Ab 8.3, 22.4, 26.9-11\x* \v 20 Í̠naga walia hagane Sibeni bayangi i̱bi ti heba harugoni. Ibu homolene karulape lalu ibu homelo baga biarunaga labolabo daligani karulagane i̱na wu harugoni, laru.\x + \xo 22.20 \xt Ab 7.58, 8.1\x* \v 21 Ani larugola Anduane Homogo ibugua i̱hondo lalu, Í̠ wali agali taratara kaundia karuha pobelo pu larogoni, laya, Polohanda lene.\x + \xo 22.21 \xt Ab 9.15, 13.2, 13.46, Ga 1.15-16, 1 Ti 2.7\x* \p \v 22 Polohanda bi layago wali agali bu hayarume bayuwa hale ho howa ibugua wali agali taratara karuha polene te layagola tigua keba halu bi dalimu lalu, Agali ogonibi nahabehedago homelo bo waha, lene.\x + \xo 22.22 \xt Ab 21.36\x* \v 23 Tigua bi dalimuore lalu tininaga labolabo lerelalu abalu taulo ba dagadaga bialu hene. \v 24 Ani biyagola Lomo ami haru haga haguane biagome ami agali biaruhondo lalu, Ami anda tamuha Polo haru puwa Yu agali karume ibuhondo keba halu bi dalimu larago irane langilo ibu tibume balimu, lene. \v 25 Ani layadagua bialu tigua Polo dariba howa tibume bole biyaria Polohanda ami haru haga mbira heagohondo lalu, Lomo ho tene hene kagome ko biyagonaga godi nale howa ibu tibume bolene karulape lowini ngabe, lene.\x + \xo 22.25 \xt Ab 16.37\x* \p \v 26 Ani layago hale howa ami haru haga biagome ami haru haga haguane hearia puwa ibuhondo lalu, Agi berebe. Agali biagoni ibu Lomo ho tene heneyago, lene. \p \v 27 Ani layagola ami haru haga haguane biagome Polo hearia puwa ibuhondo lalu, Í̠ Lomo ho tene hene kebe langi, lene. \p Ani layagola Polohanda ladai bialu lalu, E̱, lene. \p \v 28 Ani layagola ami haru haga haguane biagome lalu, I̱ Lomo ho tene holenaga muni timbuni mirugoni, lene. \p Ibu ani layagola Polo ibugua ladai bialu lalu, I̱ ai̱yahanda i̱ taba hanayangi howa i̱ni Lomoali henego kogoni, lene. \p \v 29 Ani layagola agali ibu mo bila hole hearume ibu hearia howa ha amu hene. Ami haru haga haguane biagome Polo ibu Lomo ho tene hene ka layago hale howa ege pu senime dariba harugoni mitangi bialu gi hene.\x + \xo 22.29 \xt Ab 16.38\x* \s1 Polohanda \w Ganisolo\w* agali hearuhondo bi lenego ogo \p \v 30 Yu agalime Polo ibugua ko ogoni biya lalu heago hale howa ami haru haga haguane biagome Polo ibu ko agi biyadabe hai bulebero lo manda bini. Ani lo manda buwa egerebalene ibugua, Ege pu seni Polo dariba hayago hadadaba, lowa \w loma\w* binigo mo miaga haguane hearubi Yu wali agalinaga \w Ganisolo\w* agali bibahenderubi mo ngoai hene. Mo ngoai ho heagoria ibugua Polo haru íbu helene. \c 23 \p \v 1 Polo ibu \w Ganisolo\w* agali heagoria howa ibugua ti tigatiga handade halu lalu, I̱ hameneru-o. Bamba bialu harugobi áyu bialu kogobi mitangi bialu i̱naga miniha ko mbira do nahe kogonigo Ngode Datagaliwabe ibu de hendeda, lene.\x + \xo 23.1 \xt Ab 24.16, 1 Ko 4.4, 1 Ko 1.12, 2 Ti 1.3\x* \v 2 Ani layagola \w loma\w* binigo mo miaga haguane timbuni heago mini Ananaiasa ibugua agali maru Polo heagoria kaware hearuhondo lalu, Ibunaga ne hambuni badaba, lene.\x + \xo 23.2 \xt 1 Kin 22.24, Yar 20.2, Yo 18.22-23\x* \v 3 Ani layagola Polohanda ibuhondo lalu, Í̠ anda hai tagirahayagi dege beni peleme hiraganegobi kego. Ngode Datagaliwabe ibugua í̠ bolebira. Í̠na i̱hondo \w Mana\w* lowinigo ngago puguari lalu í̠ godi hale hole bedego. Ogonibi biruwa í̠na tihondo, Ibu badaba, larigome Mana lowinigo í̠ni puguari, lene.\x + \xo 23.3 \xt LBM 19.35, Man 25.1-2, Md 23.27-28, Yo 7.51\x* \p \v 4 Ibugua ani layagola agali Polo heagoria kaware hayarume ibuhondo lalu, Í̠na Ngode Datagaliwabenaga loma binigo mo miaga haguane timbuni o bedago mege berego agibe, lene. \p \v 5 Ani layagola Polohanda ladai bialu lalu, I̱ hameneru-o ibu loma binigo mo miaga haguane timbuni ka laramigo i̱ manda nabi haru. Wali agali tí kamirunaga haru haga kago tígua ibu mege bulene nawi, lalu Anduane Homogonaga \w mbugani\w* gilibu ngago manda bido, lene.\x + \xo 23.5 \xt Har 22.28\x* \p \v 6 Polohanda agali maru hearu ti \w Sadiusi\w* aria maru \w Perisi\w* aria heago hondowa ibugua Ganisolo ngoai ho hearuhondo bi dalimu lalu, I̱ hameneru-o i̱ ai̱ya abala Perisi aria howa i̱bi Perisi aria kogoni. Wali agali homeneru mo heya holebiragonaga i̱ mini dunu bia ho kogonaga áyu godi laramagoni, lene.\x + \xo 23.6 \xt Ab 4.2, 24.15, 24.21, 26.5, Pb 3.5\x* \p \v 7 Ibugua ani layago hale howa Sadiusi aria biarubi Perisi aria biarubi ti lai lalu talebuki bu hene. \v 8 Sadiusi aria tigua wali agali homeneru mo heya nahagabi dahuliyalibi dininibi nahe laga henego Perisi aria tigua mana tebira uruni henemane yu tiga biai haga hene.\x + \xo 23.8 \xt Md 22.23, Mg 12.18, Lg 20.27\x* \v 9 Anigo agali biarume lai lalu bi dalimuore laabo hayagola Mana lowinigo lawai haga maru hearu tibi Perisi aria howa tigua heyuwa bi hongo howa lalu, Agali ogonime kagua mbira agi biyabe ina handa walia nahe kama. Dininimebe be dahuliyalimebe tobane mbiralime ibuhondo bi lamiaore biyada mitangi bidama, lene.\x + \xo 23.9 \xt Ab 5.39, 22.7, 22.17-18, 25.25\x* \p \v 10 Ani layagola tigua lai lowa gungu timbuniore bialu Polo yu gililo migimigi biraria Polo homabeheyane hondowa ami haru haga haguane biagome gi hene. Gi howa ibugua ami agali hearuhondo lalu, Ti gungu bialu karia puwa Polo ami anda tamuha haru pole damu pudaba, lene. \p \v 11 Ani biyagola ogoningi mbiraga Anduane Homogo Polo hearia ibuwa lalu, Í̠ gi nahe hongo ho habe. Oali Yarusalemeni howa ína i̱naga walia hagane harigodagua Lomo puwabi ani dege bulebere, lene.\x + \xo 23.11 \xt Ab 18.9, 19.21, 27.23-24, 25.11, 28.16-23\x* \s1 Yu agalirume Polo homelo bole manda manda bu henego ogo \p \v 12 Egerebalene Yu agali maru hearu ti ngoai howa Polo homelo bole manda manda bialu hene. Tigua, Ina tomo ibabi nane Polo yo pialu napelo bo tongolo milowa nami̱ya, lalu hongo howa lowini. \v 13 Ogoni bulene lo mbiraore howa manda manda bu bereneru ti lamaga howa pira maria (40) agima hene. \v 14 Ani lo manda buwa tigua loma binigo mo miaga haguane hearubi \w agali\w* ala hene miniwi hearubi ti hearia puwa tihondo lalu, Iname tomo ibabi nane Polo yo pialu napelo bo tongolo milowa nami̱ya lalu hongo howa lo wirima, lene. \v 15 Ani lowa lalu, Anigo tígua \w Ganisolo\w* agalinaga bi la halu ami haru haga haguane biagohondo bi lawia halu, Polo ibugua agi biyabe bayuwa hale holoma̱ya ina kamaria ibu haru ibabelo hame ledama, lalu henemane hame lowa le tingi halu bi ogoni lawia halimu. Ani beramigola Polo oali anda naibi wene ibalu karia iname ibu homelo bole yu birulumago, lalu Yu agali biarume ani lene.\x + \xo 23.15 \xt Ab 25.3\x* \p \v 16 Tigua bi ogoni lo manda biyago Polo ababuni mbirame hale hene. Hale howa ibugua ami anda tamuha puwa Polo lamini. \v 17 Lamiyagola Polohanda ami haru haga mbira heago olowa ibuhondo lalu, Igiri ogome ami haru haga haguanehondo bi mbira loa kago ibu karia haru pu, lene. \v 18 Ani layagola ami haru haga biagome igiri biago ami haru haga haguane hearia haru puwa ibuhondo lalu, Garabaya agali Polo ibugua i̱ olowa igiri ogome í̠hondo bi mbira loa kago haru pu layagola haru ibiru, lene. \p \v 19 Ani layagola ami haru haga haguane biagome igiri biagonaga gini yalu libuni hangu hole haru pu bagi howa ibuhondo lalu, Bi agi langule ibiribe, lene. \p \v 20 Ani layagola igiri biagome lalu, Yu agali haru haga marume lo mbiraore howa í̠hondo bi lawia halu, Polo ibu agi biyabe bayuwa hale holoma̱ya Ganisolo agali kamaria Polo haru ibabelo hame ledama, lalu tindule hamele tingi howa bi ani lawia holebirago \v 21 hale nahabe laro. Agali pira maria (40) agimame Polo ibilo hariga obeneni yu birulebirago. Tigua, Iname tomo ibabi nane Polo yo pialu napelo bo tongolo milowa nami̱ya, lalu hongo howa lo wiya. Tigua ani bule kago. Í̠na bi larego hale hole ka, lalu igiri biagome lamini. \p \v 22 Ani lamiyagola ami haru haga haguane biagome ibuhondo lalu, Í̠na bi o langirigoni mendeali nalamibe, lowa ibugua igiri biagohondo, Ai andaga pu, lene. \s1 Gabumane haru haga Peligisi hearia Polo haru penego ogo \p \v 23 Ami haru haga haguane biagome ami haru haga kira olowa libuhondo lalu, Sisaria pole ami agali handari kirabi (200) nogo hosini biralu piaga agali pira kariabi (70) yandare yaga agali handari kirabi (200) ti bibahende mo ngoai howa áyu mbiraga u palueangi haragola pole manda manda bilimu. \v 24 Polo ibubi nogo hosini biralu pelonaga nogo hosi karulape haru ibalu ibu bayuwa mamage halu gabumane haru haga Peligisi karia haru pilimu, lene. \v 25 Ani lowa haru haga haguane biagome beba mbira gili bialu bi gili binigo ogo, \pi1 \v 26 I̱ Kolodiasa Lisiasahanda i̱na gabumane haru haga timbuniore Peligisi í̠hondo beba ogo gilibu wia haro. Egerebagi laro. \v 27 Yu agali karume agali ogoni minuwa homelo bole biyaria ibu Lomo ho tene hene ka layago hale howa i̱bi i̱naga ami agalirubi iname ibu haru pirima.\x + \xo 23.27 \xt Ab 21.30-33, 22.25-27, 24.7\x* \v 28 Yu agali biaru tigua ibu ko ogo biya lalu agi larabe hale hoa howa tinaga \w Ganisolo\w* agali ngoai ho heagoria i̱na ibu haru piru.\x + \xo 23.28 \xt Ab 22.30\x* \v 29 Haru puwa ibu homelo bolenenagabi garabaya bulenenagabi irane nawi ibugua ko mbira nabioreyane handa walia haru. Tigua ibu ko biya layago tene tininaga mana lo ngagonaga laya.\x + \xo 23.29 \xt Ab 18.14-15, 25.19, 26.31\x* \v 30 Yu agali hearume Polo homelo bole manda manda bu ka lalu mbiralime i̱ langiyagola i̱na í̠ keria ibu haru ibulene nga manda biru. Ibu ko biya layarume í̠ hale habelo lamule pudaba laru. Ai bi ogoni lalu beba ogoni gilibu wia haro, lene.\x + \xo 23.30 \xt Ab 23.20, 24.5-8\x* \p \v 31 Ami agali biarume bilimu layadagua bialu tigua Polo damu puwa mbiraga ogoningi Andibadarisi tano haru pene. \v 32 Egerebalene ami agali dindidindi piaga biaru ti Yarusaleme ami andaga dai bini. Ami agali nogo hosini biralu piaga biaru ti Polo haru puabo hene. \v 33 Tigua Polo Sisaria haru pialu gabumane haru haga heagohondo beba mialu ibugua Polo handaya ho helo ibuhondo mini. \v 34 Ani biyagola gabumane haru haga biagome beba daga lowa Polohondo lalu, Í̠ anialibe, lene. Ani layagola Polohanda, I̱ Silisiali ko, layagola \v 35 ibugua Polohondo lalu, Í̠ ko biri layaru ti ibiragola í̠na bi ladai berego hale holebero, lene. Ani lowa ibugua, Gabumane anda kagoha ami agalime ibu handaya ho helo haru pudaba, lene. \c 24 \s1 Yu agalime, Polo ko biya, lenego ogo \p \v 1 Horo duria howa loma binigo mo miaga haguane timbuni mini Ananaiasa heago ibugua \w agali\w* ala hene miniwi maru hearubi Lomo mana lo winidagua la haga mbira mini Tedalasa heago tinaga la helo tigua ibubi Sisaria haru pene. Puwa tigua gabumane haru haga Peligisi hearia pialu ibu hale helo Polohanda ko ogo biya lalu lamini. \v 2 Ani lamiyagola godi lalu howa tigua Tedalasa olayagola ibugua Polohanda ko ogo biya lalu bi layago ogo, \p Peligisi í̠ timbuniore kego. Í̠ mini gigabiwi howa ina haru haabo harigome ina kamagoria mo palia holene wiaabo kagoni. Ina kamaru bayale holoma̱ya mo tiga bulene dewa bialu kego karulapeda. \v 3 Ogonibi bulene ngadagua biame halu kego hondowa ina turu timbuni halu í̠hondo ka̱i̱ laabo haramali. \v 4 Í̠naga hale holene henge emene ngago manda buwa i̱na bi nemandi mbira hangu la harogo í̠na ina dara howa bayuwa hale habelo. \v 5 Ko bulene tene agali ogonimeyane handa walia kama. Ibugua Yu agali dindi bibahendeni karu mo gungu bia hagabi Nasareteali aria karunaga haru hagabi ibu dege ka.\x + \xo 24.5 \xt Ab 6.13, 16.20, 17.6, 21.28, 1 Pi 2.12, 2.15\x* \v 6 Ibugua Ngode Datagaliwabenaga anda mo ko holebiyaria minarima. [Inanaga \w Mana\w* lo winigo ngagome godi lolene lo ngadagua lolene manda bu harima. Ani manda bu hemaria\x + \xo 24.6 \xt Ab 21.28-30\x* \v 7 ami haru haga haguane Lisiasa ibuwa ibugua hongo timbuniore howa ibu haru piya. \v 8 Ani buwa Lisiasahanda, Agali ogonihondo ko biri lalu kamiru tígua gabumane haru haga Peligisi ibu hale helo tí ibu karia lamule pudaba, laya.] Agali ogoni í̠na mo bila hariyagua iname ibu ko ogo biya laramago bibahende henene biyadane handa walia holebere, lalu Tedalasahanda lai hene. \v 9 Yu agali hearu tiguabi Polohanda ko ogoni biya layago heneneore lara lalu lagimbu bini. \s1 Polohanda Peligisi hale helo bi lenego ogo \p \v 10 Bi ogoni lai hayagola gabumane haru haga biagome Polo ibu bi lelo ibuhondo, Ai í̠ la, lene. Ani layagola Polo ibugua lalu, \p Dindi ogoria wali agali karunaga godi hale hagane mali dewaoreni í̠ haabo hene kego manda bido. Ani manda bidogo tigua i̱hondo ko ogoni biri layagonaga í̠ hale habelo ladai bule i̱ turu ho ko. \v 11 Ala i̱na Ngode Datagaliwabe mitangi bialu lotu lole Yarusaleme pirungi howa horo áyu hombeane (12) kogo í̠ni manda bibehe ke.\x + \xo 24.11 \xt Ab 21.17, 21.26, 24.17\x* \v 12 Yu agalime i̱ Anduane Homogonaga andaha mbirali heba lai lalu ndo hewaria de handaya. Wali agali hearu tinaga \w ngoai\w* hagane andaruhabi tanohabi howa i̱na ti mo gungu bia nahe hewaria ti de handaya. \v 13 Tigua áyu ogoni i̱hondo, Ko ogo biri, lalu kago henene larago tí manda bilimulo walia holene mbira nawi. \v 14 I̱na biruligo la pani harogo ogo. Tigua Hariga i̱ pialu kogo ogoni mo hondo holenaga manada laga kago. I̱na Hariga ogoriani pialu howa ina mamalinaga Ngode Datagaliwabe kago mitangi bialu lotu laruli. Mosese heneyangi \w Mana\w* lowinigo ngagobi Ngode Datagaliwabe mana \w latagi\w* haga hearume mbugani bi gili bu winigo ngagobi bibahende i̱na yu tiga bido.\x + \xo 24.14 \xt Ab 24.5, 26.22, 28.23, 2 Ti 1.3\x* \v 15 Agali o karume wali agali bibahende bayale biagabi ko biagabi ta nabi homaragola howa Ngode Datagaliwabehanda ti mo heya holebiragonaga mini dunu bia ho kadagua i̱bi ani dege mini dunu bia ho ko.\x + \xo 24.15 \xt Dan 12.2, Yo 5.28-29, Ab 23.6, 26.6-7, 28.20\x* \v 16 Anigo i̱na Ngode Datagaliwabebi agalirubi i̱naga miniha ko mbira do nahe hendelo manda biaabo haruli, lene.\x + \xo 24.16 \xt Ab 23.1\x* \p \v 17 Polohanda laabo halu lalu, Ala i̱ Yarusaleme wahalu puwa mali dewa howa i̱na Yu wali agali yagibano hearu biamogo bialu tihondo muni mulebi Ngode Datagaliwabehondo mbirale bo mulebi i̱ Yarusaleme dai biru.\x + \xo 24.17 \xt Ab 11.29-30, 20.16, Lm 15.25-26, 1 Ko 8.4, Ga 2.10\x*\x + \xo 24.17 \xt Ab 21.17-28\x* \v 18 Dai buwa i̱ Anduane Homogonaga andaha howa Ngode Datagaliwabe deni dodo nahe holenaga mana biai howa mbira bule ibirugo bialu hewaria tigua i̱ de handaya. I̱ heba wali agali ngoai nahe lai gungubi nabi. \v 19 Yu agali maru Esia dindini howa íbu hearu ti dege hayagoni. Agali urunime i̱hondo, Í̠ ko biri, lalu kayagua nde í̠ hale habelo tinime bi ogoni lole oali ibulene nga.\x + \xo 24.19 \xt Ab 23.30, 25.16, 2 Ti 1.15\x* \v 20 I̱na \w Ganisolo\w* agalihondo, I̱ mbira nabi, lalu ladai birugo hale hene agali o karume i̱na ko binigo manda bu kayagua nde áyu langilo. \v 21 I̱ Ganisolo agali biaru heba howa bi mbira dege larugo ogo, Wali agali homeneru mo heya holebiragonaga i̱ yu tiga bidogo, o larugonaga tígua godi horo áyu ogoni larimi laru, lalu Polohanda lene.\x + \xo 24.21 \xt Ab 23.6, 28.20\x* \p \v 22 Ani layagola Peligisihanda Anduane Homogonaga Harigani piagane mana manda timbuni binigo godi lalu heago lamaro bialu lalu, Ami haru haga haguane Lisiasa ibu ibiragola í̠naga godi lala kamago tigua, Í̠ ko biri, layago biridabe nabidabe manda bulebero, lene.\x + \xo 24.22 \xt Ab 23.26\x* \v 23 Ani lowa ibugua ami haru haga agali Polo handaya ho hayagohondo lalu, Polo mamage howa dege ibuni bua haradagua bilobi ibunaga nenege karume ibu biamogo bule ibilobi henge mibe, lene.\x + \xo 24.23 \xt Ab 27.3, 28.16, 28.30\x* \s1 Polohanda Peligisibi ibu one Durusilabihondo bi lenego ogo \p \v 24 Horo maru howa Peligisi ibu one Durusila ibu Yu wali berenego libu haru ibini. Ibuwa Peligisi ibugua, Polo damu pu, layagola Polo haru ibini, Ibuwa ibugua Keriso Yasuhondo mini mbiraore wulene mana lamiyagola Peligisi ibu hale hene. \v 25 Hale ho berearia Polohanda tigabi holenebi mini haru holenebi ina bibahendeme ko birimagonaga Daba Ki Bulene Horo Ngode Datagaliwabehanda pongo bo winigo lola hole wene ibiragobi lalu lamiyagola Peligisi ibu gi howa lalu, Lone hale holene henge ngangi í̠ ibabelo ololiya ai pu, lene. \v 26 Peligisi ibugua Polo heba bi lole olalu wiaabo hayago irane ibuhondo Polohanda muni ngilo hale howa ani bini. \p \v 27 Mali kira howa Peligisinaga pani Posiasa Pesedasa ibu gabumane haru haga howa ha aribia hene. Peligisihanda Yu agali hearu mo turu hole hame lowa Polo garabaya andaha helaabo hene.\x + \xo 24.27 \xt Ab 25.9, 25.14\x* \c 25 \s1 Polohanda, Lomonaga Kini karia godi lo polebero, lenego ogo \p \v 1 Dindi ogoriani Pesedasa ibu haru hole ibini. Ibuwa horo tebira howa ibugua Sisaria wahalu Yarusaleme pene. \v 2 Yarusalemeni pu heagola \w loma\w* binigo mo miaga haguane hearubi Yu wali agali haru haga hearubi tigua, Polo ko ogo biya, lalu ibu lamini. Tigua hongo howa Pesedasahondo lalu,\x + \xo 25.2 \xt Ab 24.1, 25.15\x* \v 3 Ina biamogo bialu Polo Yarusaleme ibilo, Damu pudaba labe, lene. Ala tigua ndi lalu, Polo wene harigani ibalu kaore ibu homelo bole harigani yu birami̱ya, lalu biarume ani lene.\x + \xo 25.3 \xt Ab 23.12, 23.15\x* \p \v 4 Ani layagola Pesedasahanda ladai bialu lalu, Polo ibu Sisariani garabaya kago. I̱ emene howa Sisaria dai buleberogo \v 5 agali ogoni ko mbira bidayagua tínaga haru haga karume godi lole i̱ heba pobehe, lene. \p \v 6 Ogoriani Pesedasa ibu ti heba horo halirabe pirabe agima halu Sisaria dai bini. Dai bu howa egerebalene Pesedasa godi laga andaha pu biruwa ibugua maru hearuhondo, Polo damu pudaba, lene. \v 7 Polo ibiyagola Yu agali Yarusaleme howa ibiyaru tigua Polo ho mabu buwa lalu, Agali ogoni ibugua ko timbuni dewaore biya, lene. Ko biya layago heneneore biya lalu walia habe nahe hene.\x + \xo 25.7 \xt Ab 24.5-6, 24.13\x* \v 8 Polohanda ladai bialu, Yu wali agalinaga \w Mana\w* lowinigo ngagobi Anduane Homogonaga andabi Lomonaga Kinibi urunihondo ko mbira i̱na nabi ko, lene.\x + \xo 25.8 \xt Ab 24.12, 28.17\x* \p \v 9 Ani layagola Pesedasa ibugua Yu wali agali mo turu hole hame lowa Polohondo lalu, Í̠ ko biri layagonaga godi i̱ heba lole Yarusaleme poa kebe, lene.\x + \xo 25.9 \xt Ab 24.27, 25.20\x* \p \v 10 Ani layagola Polohanda lalu, Godi laga anda ogo Lomo kininagago anda ogoha howa godi lolene ngago lole ko. I̱na Yu wali agalihondo ko mbira nabi kogo í̠ manda biai kegoni. \v 11 Bi mana lo ngago puguaruyaguabi ko mbira biruyagua birugonaga pani homolene ngayaguabi o karulape laro. Tigua i̱ ko biya layago henene ndo layagua nde mbiralime i̱ tihondo mulene nawi. Ogonigo Lomonaga Kini kago ibunime i̱naga godi lo tiga bilo hame ledo laro, lene.\x + \xo 25.11 \xt Ab 23.11, 23.29, 25.25, 26.31-32, 28.19\x* \p \v 12 Ani layago hale howa Pesedasa ibunaga lamogo biaga agali heba lo manda buwa ibugua Polohondo lalu, Lomonaga Kini ibugua i̱naga godi hale helo larigo ibu karia lo polebere, lene. \s1 Pesedasahanda Polonaga te Agiriba laminigo ogo \p \v 13 Sarere maru peha Kini Agiriba ibu one Benaisila libugua turu howa Pesedasa nenege hole Sisaria ibini. \v 14 Libu horo maru ogoriani howa Pesedasahanda Polonaga te kini biago lamialu lalu, Agali mbira Peligisihanda ala garabaya biyago oali haabo kago.\x + \xo 25.14 \xt Ab 24.27\x* \v 15 I̱ Yarusaleme pirungi Yualinaga \w loma\w* binigo mo miaga haguanebi \w agali\w* ala hene miniwi hearubi tigua lalu, Polohanda ko dewa biyago ibu pani mibe, laya. \v 16 Tigua ani layagola i̱na au ladai biru, Marume mbirali ko biya layagua handayadaru tigua lelobi o biagome ladai bilobi ti mandagi helowa ina Lomoalime lelo henge meramali. Ani nale howa iname pani nameramali, lamiru. \v 17 Ti godi lole oali ngoai hayagola i̱na egerebagi abaleore godi laga andaha pu biruwa tihondo, Polo damu pudaba, laru. \v 18 Ibugua ko biya layarume heyalu ibu koore biya lolebira mitangi bu harugo tigua ani nale. \v 19 Ti Ngode Datagaliwabe mitangi biagane manabi agali mbira mini Yasu homenego Polohanda, Ibu heyu ka, layagonagabi tigua uruninaga lai laya.\x + \xo 25.19 \xt Ab 18.15, 23.29\x* \v 20 Lai layagonaga irane manda bule agi buabe toba howa i̱na Polohondo lalu, Í̠ ko biri layagonaga godi lole Yarusaleme polene karulape manda bu kebe, lamiru.\x + \xo 25.20 \xt Ab 25.9\x* \v 21 Ani lamirugola Polohanda lalu, O ndo. Lomonaga Kini kago ibunime i̱naga godi lo tiga bilo garabaya holebero, lene. Ibugua ani layagola i̱na ibu kini biago karia haru polene manda bialu howa dege garabaya haabo habe laru, lene. \p \v 22 Ani layagola Agiribahanda Pesedasahondo lalu, Agali ogonime bi larago i̱nime hale hoa ko, lene. \p Ani layagola Pesedasahanda ladai bialu lalu, Yawi ibugua bi lolebirago í̠ hale holebere, lene. \p \v 23 Egerebalene hayagola agalime yári timbuni buwa danda gamu bialu hearia Agiriba Benaisila libu ibini. Ibuwa libu ami haru haga haguane hearubi tano ogoninaga agali haguane hearubi heba gabumanenaga ngoai haga andaha pene. Anda puwa Pesedasahanda, Polo haru ibidaba, layagola tigua ibu haru ibini.\x + \xo 25.23 \xt Md 10.18, Mg 13.9\x* \v 24 Haru ibiyagola Pesedasahanda lalu, Kini Agiribabi bibahende ina heba ngoai ho kamirubi agali o kagoni de handadaba. Yu wali agali Yarusalemeni karubi oali karubi ti bibahendeme i̱hondo, Ibugua ko timbuniore biyago ibu holene nawigo homelo bolene nga, lalu hongo howa ga̱ lalu laya.\x + \xo 25.24 \xt Ab 25.2-3, 25.7, 22.22\x* \v 25 Anigo i̱na manani ibu dabo handalu hewaria ibugua biyagonaga homelo bolene irane handa walia naheore haru. Lomonaga Kini kagome ibunaga godi lo tiga bilo Polohanda poa hayago ibu Lomonaga Kini karia haru polene manda bu ko. \v 26 Lomonaga Kini ibugua de hendelo ibu biyagonaga te bebani agi lalu gili buabe toba howa Agiriba í̠orebi bibahende kamirubi ibugua bi larago tí hale halimulo Polo haru ibiru. Iname hale howa ibugua biyadagonaga irane i̱na bebani gilibu wulene ngago manda bialu gili bulebero. \v 27 Mbirali garabaya kago ibugua ko biya laragonaga irane bayuwa bebani gili nabi howa bame haru polene nakarulapeore mitangi bu ko, lene. \c 26 \s1 Polohanda Agiriba hale helo bi lenego ogo \p \v 1 Agiribahanda Polohondo lalu, Í̠nime lolene ngadagua labe, lene. Ani layagola Polohanda gi yaraga howa ibuni bialu hayadagua lalu laminigo ogo, \fig Polohanda Agiriba hale helo bi lenego|src="LEAR 125.tif" size="2" ref="(26.1-23)" \fig* \p \v 2 Kini Agiriba-o Yu agalime i̱hondo, Í̠ ko biri, layagonaga áyu i̱na í̠hondo ladai bule turu timbuni ko. \v 3 Turu timbuni ko larugo irane í̠na Yu wali agali kamarunaga manabi iname taratara manda beramaligobi í̠ manda biaiore kego. Áyu i̱na bi larogo bu ibira howa bayuwa hale habe. \p \v 4 I̱ igiri emeneni howa i̱na bialu harugo Yu wali agali bibahendeme manda bu ka. Pigane i̱naga dindini howabi Yarusalemeni howabi i̱ haabo harugo ti manda bu ka. \v 5 Pigane howa ina Ngode Datagaliwabe mitangi bulenenaga mana hongo howa yu karu aria mini \w Perisi\w* karu ti baba haruligo Yu agali ti manda bu haabo ka. Ti ani manda bu kago tinime loa kayagua langibehe ka.\x + \xo 26.5 \xt Ab 22.3, 23.6, 24.15, 24.21, Pb 3.5\x* \v 6 Ala Ngode Datagaliwabehanda inanaga mamalihondo bi mbira lowinigo bilo i̱na mini dunu bia ho kogonaga áyu godi lalu kamagoni.\x + \xo 26.6 \xt Man 18.5, Iba 132.11, Ais 7.14, Dan 9.24, Ab 23.6, 28.20\x* \v 7 Bi lowinigo ogoni hondole inanaga hameigini hombearia (12) karume mini dunu bia ho howa horombe mbiragabi Ngode Datagaliwabe mitangi bialu lotu lalu ibuhondo bi laabo halu ka. Kini-o bi lowinigo ogoni i̱na hondole mini dunu bia ho kogonaga Yu agali tigua, Í̠ ko biri, lalu ka. \v 8 Ngode Datagaliwabehanda wali agali homeneru mo heya haga kago mana ogoni tí áyu ngoai ho kamirume yu tiga nabibehe kamigo irane agibe. \p \v 9 Nasareteali Yasu mini mo ko hole i̱nime bulene nga ale biai hole i̱na mitangi bu harugoni.\x + \xo 26.9 \xt 1 Ti 1.13\x*\x + \xo 26.9 \xt Ab 8.3, 22.4-5\x* \v 10 Ani mitangi buwa i̱na Yarusalemeni howa ani bule harugoni. \w Loma\w* binigo mo miaga haguane hearume i̱ hongo ngiyagola i̱na Ngode Datagaliwabenaga wali agali dewa garabaya biru. Tigua wali agali uruni homelo bolene nga layagola i̱nabi, E̱, larugoni.\x + \xo 26.10 \xt Ab 9.14, 9.21, Ga 1.13\x* \v 11 Tigua, Yasu mana waharama, lelo i̱na ti mo la hole manda bialu \w ngoai\w* hagane anda bibahenderuha pume halu i̱na maru hearuhondo, Ti balimu, laru. Tihondo keba timbuniore halu de darama buwa i̱na dindi tara tara kaundiaha pume halu ti mo tandaga halu harugoni, lene. \s1 Polo ibuni Yasuhondo mini mbiraore pigane winigo te laminigo ogo \r (Abosolo 9.1-19, 22.6-16) \p \v 12 Polohanda lalu, I̱na ogonidagua buliya \w loma\w* binigo mo miaga haguane hearume i̱ hongo ngialu bebanibi gilibu ngiyagola Damasagasa yalu pole pirugoni.\x + \xo 26.12 \xt Ab 9.3, 22.6\x* \v 13 Ai Kini-o ina pialu hemaria horombe hanuni hayagola i̱bi agali i̱ heba pirimarubi ina hemagoria ni ale ndo wá timbuni taraore hari daliga howa hadali ho mabu biyago de handaru. \v 14 Ani biyagola ina bibahende dindini pilope howa odope ho wimaria mbiralime Yu wali agalinaga bi lowa lalu, Solo-o Solo-o í̠na i̱ aginaga mo tandaga harilibe. Ira dehe ngago hengedalu kego í̠nime í̠ni mo tandaga hare, laya. \v 15 Ani layagola i̱na ladai bialu, Anduane Homogo-o í̠ ai kebe, laru. Ani larugola Anduane Homogo ibugua lalu, Í̠na mo tandaga hariligo i̱ Yasu kogoni. \v 16 Í̠ni geme heyu habe. I̱naga biabe bia haga habelo i̱na í̠ dabo helole ha pani ho ko. Áyu í̠na i̱ kogo de handarigobi mani walia holeberogobi wali agali lamulebere.\x + \xo 26.16 \xt Ab 22.15\x* \v 17 Yu wali agali karubi wali agali tara tara karubi ti karia í̠ pu loleberogo tigua í̠ bo waholilono i̱na pele ngulebero.\x + \xo 26.17 \xt Ab 22.21\x* \v 18 Í̠na tinaga de mo ngala halu aruma kagoria howa wá kagoria haru polenebi dama Heyolabeme ti haru kagoria howa Ngode Datagaliwabehanda haru kagoria haru polenebi í̠na ani bulebere. Ani beregola tigua i̱hondo mini mbiraore wiragome i̱na tinaga ko biyago domo wahowa ti wali agali Ngode Datagaliwabehanda dabene karuhayagi helo helolebero, laya, Polohanda lene.\x + \xo 26.18 \xt Ais 35.5, 42.7, 42.16, Yo 8.12, Ab 20.32, 1 Ko 6.14, Eb 2.2, Kl 1.13\x* \s1 Polo ibuni biabe bialu hene te Agiriba laminigo ogo \p \v 19 Polohanda laabo halu lalu, Kini Agiriba-o mbiralime dahuliya andaga howa walia halu bi layago i̱na mo wa nahe haru. \v 20 Ala Damasagasahabi Yarusalemehabi ibaga bialu mani Yudia dindi bibahendehabi Yuali ndo wali agali dindi tara tara hearuha puwa i̱na wali agali bibahende hearuhondo, Tí ko birimigonaga mini beregedowa Ngode Datagaliwabehondo mini mbiraore wuwa ani birimigo walia hole biabe tigatiga bialu holene nga, lalu lamiru.\x + \xo 26.20 \xt Md 3.8, Ab 9.20, 9.28-29, 11.26, 13.14\x* \v 21 Ani lamialu harugonaga Yu agali hearume i̱ Anduane Homogonaga andaha hewaria minuwa homelo bole manda biya.\x + \xo 26.21 \xt Ab 21.30-31\x* \v 22 Alabi áyubi horo bibahendeni Ngode Datagaliwabehanda i̱ biamogo biaabo hayagome i̱na oali howa wali agali emenebi timbunibi ta nabi karuhondo henene lolene lamialu ko. Ala Ngode Datagaliwabe mana \w latagi\w* haga hearubi Mosesebi tigua ani bulebira lo winigodagua i̱na lalu ko.\x + \xo 26.22 \xt Lg 24.27, 24.44, Yo 5.46, Lm 3.21\x* \v 23 Tigua lowinigo ogo, \w Mbirali\w* Dabo Helenego ibuwa ibu homolebira. Homowa wali agali mani heyilo ibu ala heyu holebira, lenego gilibu nga. Irane ogonigo Yu wali agalibi wali agali tara tarabi ti wá holene hendelo ibugua haabobo holenaga pele ngulene mana lamule ibu ala heyu hene, Polohanda lene.\x + \xo 26.23 \xt Ais 42.6, 49.6, Lg 24.26, 24.44-47, 1 Ko 15.20, Kl 1.18\x* \p \v 24 Polohanda ibu bialu hayagonaga te ani lamialu hearia Pesedasahanda ibuhondo dalimu lalu, Polo-o í̠ lulu yu ke. Mana taibi dewaore lo manda biaabo harigome í̠ mo lulu ya hayada, lene. \p \v 25 Ani layagola Polohanda ladai bialu lalu, Pesedasa í̠ timbuni kego. I̱ lulu ndo. I̱na bi o larogo palia hondo howa lulu bi ndo mini wuwa ogo ale larolo manda buwa heneneore lalu ko. \v 26 Kini Agiriba-o ogoni biyagoni í̠ manda bidego donge nahe i̱na langiai habehe kogoni. O biyagoni arumaha howa ndo biyago í̠ manda nabi ndo uruni bibahende manda biai kego manda bido.\x + \xo 26.26 \xt Yo 18.20\x* \v 27 Kini Agiriba-o Ngode Datagaliwabe mana latagi haga hearume bi mana lowinigo yu tiga bidebe. Yu tiga bidegoni manda bu ko, lene. \p \v 28 Ani layagola Agiribahanda Polohondo lalu, I̱ Keriso hameigini holiya áyu ogoni mo ha hole mitangi bu kebe, lene. \p \v 29 Ani layagola Polohanda ladai bialu lalu, Áyu ogonibi karulape awebi karulape degego í̠bi bibahende i̱na bi larogo hale ho kamirubi tí i̱ kogobi dege halimulo Ngode Datagaliwabehondo bi la halu kogoni. Ege pu seni urume i̱ dariba kagola kogobi dege tí nahalimulo hamelo ko, lene. \p \v 30 Ani layagola kini biagobi gabumane haru hagabi Benaisibi ti heba maru ngoai hayarubi bibahende biaru heyalu \v 31 tagiraha puwa tigua lagalaga bialu, Agali ogoni homelo bolenegobi garabaya bulenegobi ibugua ko bini mbira nawida, lene.\x + \xo 26.31 \xt Ab 23.9, 23.29, 25.25\x* \v 32 Ani layagola Agiribahanda Pesedasahondo lalu, Agali ogonime Lomonaga Kini kagome i̱naga godi lo tiga bilo naledale ibu golope kele, lene.\x + \xo 26.32 \xt Ab 25.11\x* \c 27 \s1 Polo ibu iba sibini biralu Lomo pole penego ogo \p \v 1 Tigua ina iba sibini biralu Idali dindi polene nga lo manda biyagola ami haru haga hearume Polobi garabaya agali marubi Yuliasahanda mamage halu haru pelo ibuhondo mini. Lomo ami dege maru agali pira pira (100) ti mini Lomo Kininaga ami laga henego uruninaga haru haga Yuliasa ibu hene.\x + \xo 27.1 \xt Ab 25.12, 25.25\x* \v 2 Ina Adaramidiamalinaga iba sibi wiagoria biralu pirima. Iba sibi ogoni Esia dindinaga tano wigi biaru ange ange polene wini. Tesalonaiga howa Masedoniali mbira mini Arisadagasa ibu ina haru pirima.\x + \xo 27.2 \xt Ab 19.29\x* \v 3 Egerebalene ina Saidono anda pirima. Anda puwa Yuliasa ibugua Polo dara howa lalu, Í̠naga nenege oali karume mbirale í̠ buru paderu ale ngilo ti karia pobehe, lene.\x + \xo 27.3 \xt Ab 24.23\x* \v 4 Dindi ogoni wahalu pialu hemaria puyabu pu ladai biyagola dindi mbira iba dege dombeneha wiago mini Saibarasa puyabu pu nale wiagohayagi ina pu bagi halu pirima. \v 5 Pialu iba solowara timbuni Silisia dindibi Pambilia dindibi kaware bereago domowa ina Lisia dindinaga tano mbira Maira anda pirima. \v 6 Ogoriani ami haru haga biagome iba sibi mende Alegandarialinaga íbu wiago Idali dindi pole wiaria hondowa ibugua ina iba sibi ogoriani mali̱ya biradaba, lene. \fig Map of Pauls Journey to Rome|src="" size="0" ref="Abosolo 27.6" \fig* \p \v 7 Horo dewaru ina iba sibini biralu tendeore pugu bialu polene erekui timbuni handa walia halu Nidusu tano handa de̱le̱ wiagoria pirima. Puyabu pu ladai biyagome ina polene manda birimagoha pobe naheyagola dindi mbira iba dege dombeneha wiago mini Kiridi puyabu pu nale wiagohayagi pialu Salamone dindinaga gembone mbira wiago bolangua halu pirima. \v 8 Iba sibi biago iba ange ange pialu polene erekui timbuni handa walia halu puabo howa tano mini Iba Sibi Anda Pu Wiagane Bayale wiagoha anda pirima. Tano ogoni Lasea tano kaware wini. \p \v 9 Ina ogoriani horo dewaore haabo harima. \w Ko\w* Domo Waholenenaga Horo bamba pongo bo winigo horo ogoni abale bolangua hayago ina polene manda bu harimagoha puabo harimayagua puyabu timbuni ibaganengigo homoleberemada manda birima. Ani manda buwa Polohanda tihondo lalu, \v 10 Agaliru-o oali howa polene koore nakarulapedane hendedo. Dabudabu ngarubi iba sibibi mo ko hai holebira. Ina marubi homoleberamago, lene.\x + \xo 27.10 \xt Ab 27.22\x* \v 11 Ani layagola hale howa ami haru haga biagome Polo nakarulape laya mitangi bini. Iba sibi yaga haguane heagobi iba sibi anduane heagobi libugua bi layago karulape laya mitangi bini. \v 12 Ira yuni gilo piai halu dagare biagane horo ibirangi dindi ogoniha iba sibi wiaabo holene nakarulape manda buwa agali dewa birayarume ti iba sibi wiagane biago yu wahalu iba hanuni pu ede halu Pinigisi tano anda pobehedabe hondo poa hene. Pinigisi tano ogoni Kiridi dindinaga iba angeni wiago ogoniha puyabu hongo howa naibaga wini. Anigo ira yuni gilo piai halu dagare biagane horo ibirangi ogoriani iba sibi wiaabo holene karulape nga ti manda bini. \s1 Iba sibi ibani wiaria puyabu timbuni ibinigo ogo \p \v 13 Puyabu tendeore gi lehayagi howa pu lalu ibiyagola agali biarume ala ti lo manda manda bu hayadagua bulene nga mitangi bini. Ani mitangi buwa mbirale gendabi ege to̱le̱ aeaneme wabinigo iba sibi pu nabilo hende ho wiago ibaha ala mo ibira hayago tigua yaraga howa Kiridi dindi iba ange ange puabo hene. \v 14 Ani pialu hemaria puyabu hongohe timbuniore Kiridi dindihayagi howa bolangua halu ibini. \v 15 Ibalu howa puyabu ibiyagome iba sibi mo indi ande lene. Mo indi ande layagola puyabu pu ladai biaabo hayagome iba sibi pobe naheyagola puyabume pu lo yu piyadagua iba sibi biago yalu pelo birarima. \v 16-17 Dindi emene mbira iba dege dombeneha mini Koda wiago gi lehayagi bolangua halu hemaria puyabu emene biyagoha pirima. Pialu ina erekui timbuni howa iba sibi biagonaga iba talu emene hende ho iba iba yalu piaganego podolilono agali biarume iba talu o biago yaraga howa iba sibi timbuni biago daligani wuwa ema nabilo pongo bini. Iba sibi timbuni biagobi podolilono tigua pulimume dindiha daligahabi ndibuore lalu bayuwa pongo bini. Libia dindinaga ange kaware howa ibaha iba mu timbuni wiagome iba sibi yalu anda polilono ti gi hene. Gi howa iba sibinaga labolabo daliga yaraga ho helaganego tigua hado ibira howa puyabume pu lalu piyadagua iba sibi yalu pelo waho berene. \v 18 Puyabu hongo timbuni howa ibaabo hayagolabi iba yaribu timbuni biaabo hayagolabi horo mendengi tigua mbirale tara tara iba sibiha wiyaru ibaha mo pe hene. \v 19 Horo tebonengi iba sibinaga piagane mbirale maru pulimubi labolabobi irabi uruni ale wiaru tini gime ibaha mo pe hene. \v 20 Horo dewaru iname nibi yakundibi de nahende harima. Puyabu biago hongo timbuni howa ibaabo haya. Ani ibaabo hayagola ina bibahende homai holomada manda birima. \p \v 21 Agali biarume tomo nane haabo hayagola Polo ibugua ti dombeneha heyu howa tihondo lalu, Agaliru-o i̱na bi ala larugo hale halu Kiridi wahalu naibidamale nde genda timbuni áyu ngago nangaleda. \v 22 Ogonigo áyu gi nahe turu halimu laro. Tí mbirali nahomoleberamigo iba sibi dege ko halu podai holebira.\x + \xo 27.22 \xt Ab 27.10, 27.31\x* \v 23 Ngode Datagaliwabe kago ibunaga i̱ kogonigo nde i̱na ibu mitangi bialu lotu lalu haruligo ogoni ibunaga dahuliyali mbira áyu mbiraga i̱ hewaria ibiya.\x + \xo 27.23 \xt Dan 6.16, Ab 23.11, Lm 1.9\x* \v 24 Ibuwa ibugua i̱hondo lalu, Polo-o í̠ gi nahabe. Lomonaga Kini deni í̠ pu holene nga. Ngode Datagaliwabe ibu mini bayale howa ibugua í̠ biamogo bialu agali bibahende í̠ heba iba sibini biralu poramiru mbirali nahome tí bibahende hai holeberami, laya lalu i̱ langiya.\x + \xo 27.24 \xt Ab 23.11\x* \v 25 Anigo agaliru-o gi nahe turu halimu laro. Bi ogoni i̱ langiyadagua lola holebiragonaga i̱na Ngode Datagaliwabe ogoni ibuhondo mini mbiraore wu ko.\x + \xo 27.25 \xt Lm 4.20-21, 2 Ti 1.12\x* \v 26 Dindi mbira iba dege dombene ngagoha puyabume ina yalu pu waholebira, lalu Polohanda lene.\x + \xo 27.26 \xt Ab 28.1\x* \p \v 27 Horo pira mbirani maria (14) howa mbiraga hayagola ina iba solowara Medidereniana ibani hemaria puyabume ina pulu yu puabo haya. Mbi hanuni hayagola iba sibi yaga agali biarume iba ange emene kaware nga bada mitangi biya. \v 28 Ani mitangi buwa tigua iba magi hondole pu luni nguini mendeni gendabi mbira pongo bia howa ibaha mo ibira haya. Mo ibira howa yamuwa handalu hearia iba ulinaga magi mita pira maria (40) ale hendene. Ani handalu emene puwa lone ibira howa magi handalu hearia iba uli magi mita pira tebira (30) ale hendene. \v 29 Hondowa iba sibi biago ege to̱le̱ timbuni dewa wiagoria pu bedelaha holilono gi howa iba sibi pu nabilo tigua mbirale gendabi ege to̱le̱ aeaneme wabinigo maria pulimume hende ho manda bu winigo iba sibi erenehayagi howa ibaha yarali hene. Yarali howa muna bilotagi howa tigua Ngode Datagaliwabehondo bi lalu hene. \v 30 Iba sibi yaga agali biaru ti pu yola halu pole manda bini. Ani manda bialu howa tigua iba talu emene ala wiyago hadalu ibani wilo pulimume mo yarali hene. Ani buwa iba sibi haguanehayagi howa mbirale gendabi ege to̱le̱ aeaneme wabinigo maru ibaha mo ibira hetingi halu hearia \v 31 hondowa Polohanda ami haru hagabi ami agali biarubi tihondo lalu, Iba sibi yaga o karuni ti iba sibi ogoriani nahe piyagua tí homoleberami, lene.\x + \xo 27.31 \xt Ab 27.22\x* \v 32 Ani layagola ami agali biarume iba talu emene biago pelo pu hende hayago gandulope hene. \p \v 33 Ega bi lolene emene kaware nga manda buwa Polohanda agali biaru tomo nelonaga tihondo lalu, Horo pira mbirani maria (14) tí tomo nane haabo harimigo \v 34 ai áyu tí hongo helo tomo nolene ngaore laro. Tínaga mandari mbira dugu wa naholebiraore laro, lene.\x + \xo 27.34 \xt 1 Kin 1.52, Md 10.30, Lg 12.7\x* \v 35 Ani lowa Polohanda mberedi mbira muwa ti bereagoria howa ibugua Ngode Datagaliwabehondo ka̱i̱ lowa budalu nalu hene.\x + \xo 27.35 \xt Md 15.36, Yo 6.11, 1 Ti 4.3-5\x* \v 36 Ani biyagola ti gi hayago embeda howa bibahendeme tomo muwa naga naga bini. \v 37 Iba sibi ogoriani birarimaru daga lamaga howa handari kirani pira kariani waragaria (276) birarima. \v 38 Ina bibahendeme tomo karulape nai hemagola tigua iba sibi biago genda nahelo ladi ale mini widi bibahende winiru ibaha mo pebe bini. \s1 Iba sibi podo baga binigo ogo \p \v 39 Muna biyagola iba sibi yaga biarume dindi mbira wiago de hondowa dindi anibe toba hene. Anibe toba howa handalu hearia iba mu hama bayale wiago hondowa ogoriani iba sibi anda pu wibeheyagua wimi̱ya lo manda bini. \v 40 Ani manda buwa tigua mbirale gendabi ege to̱le̱ aeaneme wabini biarunaga pu gandulope hene. Ani bialu howa iba sibi tiga tiga pelonaga mo tiga biagane ira pume pongo bini wiaru hadene. Puyabume iba sibi yalu pelo tigua iba sibinaga labolabo haguanehayagi yaraga halu pongo bini. Pongo buwa ti iba angeni iba mu hama bayale wiagoria anda pole tiga tiga pialu hene. \v 41 Pialu howa iba sibi biago iba mu timbuni ibaha wu haealo dagaho wiagoha anda piya. Ani buwa iba sibi haguane iba mu wu haealo dagaho wiagoha guya howa ema nabibehe wini. Ani bu wiagola iba yaribu timbuni biyagome iba sibi herenehayagi baabo hayagola podo baga bini.\x + \xo 27.41 \xt 2 Ko 11.25\x* \p \v 42 Ani biyagola garabaya agali bu hearu iba do̱lo yalu puwa iba angeni iraga howa ibida polilono ami agali biarume garabaya bibahende bo wahai hole lo manda bini. \v 43 Ti ani manda bu hearia ami haru haga biagome Polo homelo hame nale howa ami agali biaruhondo, Nabalimu, lene. Ani lowa ibugua bibahendehondo lalu, Iba do̱laga kamiru tí ala ibaha pora bialu do̱lo yalu iba angeha pudaba. \fig Iba do̱laga kamiru tí ibaha pora bialu ... tí maru iba nado̱laga kamiru iba sibi ira podo ngarunaga pagaho yalu iba iba pudaba, lene.|src="LEAR 126.tif" size="2" ref="(27.43-44)" \fig* \v 44 Tí maru iba nado̱laga kamiru mani ibaha pora bialu iba sibi ira podo ngarunaga pagaho yalu iba iba pudaba, lene. Ani layadagua buwa ina bibahende nahome bayale iba angeni anda piai harima.\x + \xo 27.44 \xt Ab 27.22-25\x* \c 28 \s1 Polohanda Malada dindini howa binigo ogo \p \v 1 Ina nahome bayale howa iba angeni anda piai harimagola wali agali ogoriani hearume, Dindi iba dege dombeneha wiago ogo mini Malada, langiya. \v 2 Wali agali dindi ogoriani haga hearume ina dara halu biamogo biya. Dalu ibalu dagare timbuni biyagola tigua ira timbuni delowa inahondo, Dagare dogo bimi̱ya ibidaba, laya.\x + \xo 28.2 \xt Lm 1.14, 1 Ko 14.11, 1 Ko 11.27, Kl 3.11\x* \v 3 Polohanda ira gabuni wiaru mo yalu ibuwa ira delalu hearia ira poboyogo biyagola puya mbira ira gabuni biagoha paleneyago tagira ibalu Polonaga gini haya ho wiaabo haya. \v 4 Ani haya ho wiaria de hondowa wali agali biarume tini lagalaga bialu, Agali ogonime wali agali homelo bagada. Iba solowaraha nahomeyagola ibu homelo dama mbira mini Pani Baga kago ibugua pani mira, laya. \v 5 Ti ani lalu hearia Polohanda ibunaga gi tanda layagola puya biago ira deagoha ibira howa dene. Polo ibu warago nabe bayale hene.\x + \xo 28.5 \xt Mg 16.18, Lg 10.19\x* \v 6 Ani biyagola Polonaga tingini to harabe be homo ibira harabe hondole wali agali biarume handaya ho hene. Handaya haabo hearia Poloni mbira nabi bayale heago hondowa tigua mitangi budai bialu lalu, Ibu agali ndo mbira tara gibiore ka, lene.\x + \xo 28.6 \xt Ab 14.11\x* \p \v 7 Dindi ogoriani kaware howa Malada dindinaga homogo mbira heago mini Pabaliasa ibunaga mabu maru wini. Ibugua inahondo turu halu, I̱ andaga hami̱ya, layagola horo tebiru ibu heba harima. \v 8 Pabaliasa ibunaga aba warago bowa tingini poboyogo bialu ti darama pialu wini. Ani bu wiaria puwa Polo ibugua Ngode Datagaliwabehondo bi lowa gime ela howa agali biago mo dabi hene.\x + \xo 28.8 \xt Ab 19.11, 1 Ko 12.9, 12.28, Ya 5.14-15\x* \v 9 Ani biyagola dindi ogoriani wali agali warago bo wiaru bibahende Polo hearia ibiyagola tibi ibugua mo dabi halu hene. \v 10 Ani biyagola tigua inahondo mbirale dewa ngiya. Maha ina pole birimaria polenenaga tomobi mbiralebi tigua inanaga iba taluni wia haya. \s1 Polo Malada howa Lomo penego ogo \p \v 11 Malada dindi iba dege dombeneha wiago ogoriani ege tebira halu ina iba talu mbirani biralu pirima. Iba talu ogoni Alegandarialinaga wuwa ira yuni gilope howa dagare ibagane hororu birangi dindi ogoniha wu ge ho hagaha ngelo hene. Iba talu biago haguaneni mbirale mini Labo Laboli lalu irame wabu wini. \v 12 Pialu ina Sairagusu tanoha anda puwa horo tebiru hondo harima. \v 13 Horo tebira howa Sairagusu wahalu Legiama tano anda pirima. Pu paluwa egerebalene puyabu emene karulape ibiyagola ina pialu horo kira pialu howa Pudioli tano anda pirima. \v 14 Tano ogoniha howa Yasu mana yu tiga biaga hai bialu hemaria maru hearia handa walia harimagola tigua inahondo lalu, Sarere mbira hami̱ya, lene. Ani layagola nde ina harima. Ani halu pialu ina Lomo tano pole pirima. \v 15 Pialu hemaria Yasu mana yu tiga biaga Lomoni hearume, Polobi agali marubi harigani ibira, layago hale howa ti ina lola ho ibiyaria maru Abiasa magedi hama wiagoriani lola harima. Maru anda mini Ha̱lo Haga Anda Tebira heagoriani lola harima. Polohanda ti ibiyago de hondowa ibugua Ngode Datagaliwabehondo ka̱i̱ lalu ibunaga bu mini dungu lene. \s1 Polohanda Lomoni howa Yasu mana laminigo ogo \p \v 16 Ina Lomo anda pirimagola gabumane agali heagome, Polo ibu anda mbiraha ibuni hangu helo habehe, lene. Polo ibida polilono ami agali mbirame mamage ho helene.\x + \xo 28.16 \xt Ab 24.23\x* \p \v 17 Horo tebira howa Polohanda Yu wali agali Lomoni hearunaga haru haga hearu mo ngoai hene. Ngoai hayagola Polohanda tihondo lalu, I̱ hameneru-o i̱na inanaga wali agali mo ko nahebi ina mamalinaga mana wirimago napuguibi hewaria Yarusalememi howa Yu agali hearume i̱ dariba howa Lomo gabumane hearuhondo miya.\x + \xo 28.17 \xt Ab 21.33, 24.12-13, 25.8\x* \v 18 Tigua godi lowa i̱ homole bolene irane handa walia nahe howa golope hole manda biya.\x + \xo 28.18 \xt Ab 22.24, 25.8, 26.31\x* \v 19 Ani manda biyagola Yu agali biarume, Ibu golope holene nawiore, layagola i̱na i̱ninaga damene Yuali hearuhondo, Kagua birimi, lolene manda nabiore haru. Howa Lomonaga Kini ibugua i̱naga godi hale helo polene nga lalu ogoni hangu lolene nga manda biru.\x + \xo 28.19 \xt Ab 25.11\x* \v 20 Anigo i̱na tí de hondolebi tí heba te lolebi hame laru. Nde mbirali ibilo Isaraele wali agali bibahendeme mini dunu bia ho kagonaga ege pu seni ogome i̱ dariba kagoni.\x + \xo 28.20 \xt Ab 24.15, 26.6-7, 26.29, Eb 3.1-2, 2 Ti 2.9, Pm 10, 13\x* \p \v 21 Ani layagola tigua Polohondo lalu, Yudiani haga hearume í̠na birigonaga beba inahondo wia nahe. Yudiani howa inanaga hamene ibiyarubi tigua te nale í̠na ko biri lalubi mbira nalangi. \v 22 Wali agali dindi bibahendeni karume, Mana ogoni yu tiga biaga í̠ ke aria kamiru ti koore ka, lalu hagago ina manda bidamago í̠na manda bu kegonaga ina hale hoa kamago langibelo, lene.\x + \xo 28.22 \xt Ab 24.5, 24.14, 1 Pi 2.12, 4.14\x* \p \v 23 Ani lowa tigua Polo heba te ogoni lole horo mbira pongo bo wini. Horo ogoni lola hayangi Yu agali dewaore Polo heagoria íbu ngoai hene. Ngoai hayagola Polohanda egerebagi howa Ngode Datagaliwabehanda Handame Ho Kagonaga mana lamialu hayago irane lamialu heaore dege ne lene. Ibugua Mosese heneyangi \w Mana\w* lowinigobi Ngode Datagaliwabe mana \w latagi\w* haga hearume lowinigobi ngadagua lalu ti Yasu mana yu tiga bilo hame lowa lamialu hene. \v 24 Ani lamiyagola hale hayaru marume, Henene laya, manda buwa Yasu mana yu tiga bini. Ti marume Yasu mana yu tiga bibe manga hene. \v 25 Ani buwa ti bibahende mini mbiraore nahe howa bi lagalaga bialu pole biyaria Polohanda tihondo bi galone mbira laminigo ogo. Ibugua lalu, Ngode Datagaliwabe Dinini ibugua Ngode Datagaliwabe mana latagi haga Aisaiaha howa tínaga mamalihondo tiga tiga lene ndobe.\x + \xo 28.25 \xt Ais 6.9-10, Md 13.14\x* \v 26 Ibugua lenego ogo,\x + \xo 28.26 \xt Yar 5.21, Ese 12.2, Lm 11.8\x*\x + \xo 28.26 \xt Ais 6.9-10\x* \q1 Wali agali uruni karia pialu tihondo lalu, \q1 Tígua bayuwa hale hara tiraga minime manda nabuleberami. \q1 Tígua de handaya haabo hara tiraga galone handa walia naholeberami. \q1 \v 27 Irane wali agali uruninaga mini ndibulo wahene ka. \q1 Tinaga haleme hale holilono hale ndibulo wahene ka. \q1 Tinaga deme hondolilono de ndibulo wahene ka. \q1 Ngode Datagaliwabehanda lalu, Tigua ani nabidale ti deme handalu \q1 haleme hale halu \q1 minime manda bialu \q1 i̱hondo mini beregedo kale. \q1 Ani bidale nde i̱na ti mo dabi kole, lalu \m gilibu nga, lene. \p \v 28 Polohanda tihondo lamaro bialu lalu, Ngode Datagaliwabenaga pele mulene bi mana ogoni wali agali tara tara karu lamule polene ngaore manda bilimu. Ti hale holebiraore, lene.\x + \xo 28.28 \xt Iba 67.2, Lg 3.6, Ab 13.46-47, 18.6, 22.21, Lm 11.11\x* [ \v 29 Polohanda bi ogoni lai hayagola Yu agali biaru tini degedege hongo howa lai timbuni lagalaga bialu purogo lene.] \p \v 30 Polo ibugua anda paliyagonaga yolo migi bialu ogoriani mali kira halu wali agali bibahende ibu hearia ibiyaruhondo turu timbuni halu hene.\x + \xo 28.30 \xt Ab 28.16\x* \v 31 Ibugua Ngode Datagaliwabehanda Handame Ho Kagonaga mana ti lamialu Anduane Homogo Yasu Keriso manabi lawai halu hene. Lawai halu hearia mbiralime ibuhondo, Lawai nahabe, naleyagola ibugua bi hongo howa lalu lamialu hene.\x + \xo 28.31 \xt Ab 4.31, 28.23, Eb 6.19\x*