\id 2KI - Huli Bible [hui] -Papua New Guinea 2011 (web version -2013 bd) \h 2 KINI \toc1 2 Kini \toc2 2 Kini \toc3 2 Kin \mt1 2 Kini \mt2 Kini Henerunaga Mbuga Mende \imt1 Mbuga ogoha gilibu ngarunaga nemandi ogo \ip Kini henerunaga mbuga mende ogome mbirale binirunaga bite kini mbuga mbira layagoria howa lo gililo mida. Kini Henerunaga mbuga mendegome Isaraele dindiha dindi tu wiaki howa wali agali dindi uyurayagi palearu Isaraele wali agali lalu unurayagi palearu ti Yuda wali agali lalu gilibu nga. Ti ani howa bialu henedarunaga bite lama pialu hameigini kirabali libunaga waitigi hearume anda ibuwa wai bialu tinaga dindi andabi bibahende bo gialabaga bu wahalu wali agali tini bibahende garabaya bu yalu penegoria lairi ka. Isaraele wali agali uyurayagi palearu Asirialirume ti ala anda ibuwa bo hilo yalu pene. Hameigini mende nirayagi palearubi mani agali kini mbira mini Nebugadanesa Babilonoali henegome ibuwa balu dindi andaru bo gialabaga bialu wali agali garabaya bu yalu pene. Mbuga mende ogome mbuga mbira biagome te ledadagua dege lowa mana kini tigua bialu heneru ogodagua bini lalu garealo nga. \ip Tigua Ngode Datagaliwabe andaneha haga henebe be nahaga henebe. Galone timbuniore mbira mbuga ogome mo walia holebirago ogo. Isaraele wali agalinaga kini heagomebi Yudanaga kini heagomebi libunaga wali agali bu hearumebi tigua mine howa Ngode Datagaliwabenaga bi mo wahalu ibunaga mana lo wiaru pugalu hene. Ogonidagua biyagome tiniha genda mo yu anda ibini. Wali agali tigua miniha ogodagua manda bini. Duniniore mbira Yarusalemebi Anduane Homogonaga anda loma bini hene biago kagomebi ina mo bayale holebira. Inaha mo ko holene mbira tagira naibulebira lo manda biaga hene. Anigo mbuga ogome lalu, Yarusalemeore bo giala hole bialu waitigi uruni tigua Ngode Datagaliwabenaga anda biagobi bo gialobaga biai hene, leda. Anidagua biyagome Isaraele wali agalirunaga mini mo ko hai hene. Ani biyagola mani howa tinaga lotu laga manabi ibaga biaga wiarubi bibahende iriari biai hene leda. \iot Bu̱lu̱ baga buwa kuni gilibu ngago (1.1–17.41) \io1 Isaraeleali Yudalila talebuki howa bialu henego \io2 1.1–8.15 \io1 Elaisa ibu agalime nabiagane ale tara tara binigo \io2 8.16–17.4 \io1 Isaraele Yudalanaga hangu hangu henego \io2 17.5-41 \io1 Asirialirume Samaria bo podalu dindi karulenego \ior 18.1–25.30\ior* \io1 Yudalinaga kiniru ha aribia halu henego \io2 18.1–21.26 \io1 Hesegaiabi Manasebi Amonobi Yosaiabi kini ha aribia henego \io2 22.1–23.30 \io1 Kini Yosaia ibu mana bayale bialu henego \io2 23.31–24.20 \io1 Kini maru ha aribia henego \io2 25.1-30 \io1 Babilonoalirume Yarusaleme mo ko halu bo gialabaga binigo \c 1 \s1 Elaya ibugua Kini Ahasia homolebira lenego ogo \p \v 1 Mani Isaraelenaga Kini Ahaba homayagola Moaba hameigini tigua Isaraele hameigini hearume ti haru helo hame nale hene. Ani howa tigua wai bialu Isaraele bo talia tagi hene. \v 2 Horo mbirungi Isaraele wali agalinaga Kini Ahasia ibu ibuni andaga daligaha wa hondo haga wiagoria hene. Kini ibu ani hearia anda daligaha howa pilalu mo paraho dindini ibira howa ibu tingini mo ko ho hene. Ani biyagola ibugua agali maru bi abale Pilidia dindiha Egerono tano wiagoha lo pelalu, Dindi ogoniha Pilidia wali agali tigua dama mitangi bialu bi pupu wiaga gime wabini mini Balasebubu laga wiagoha i̱ dabi holobadabe be homolobadabe lalu halaga bilo lamule pudaba, layagola pene. \v 3 Anigo Anduane Homogonaga dahuliyali mbirame Tisibeali Anduane Homogonaga bi mana \w latagi\w* haga Elayahondo lalu, Áyu ogoni abaleore pialu agali maru Samarianaga kini kagome Egerono dindi pudaba layagola harigani pialu karu lola hole puwa tihondo ogodagua labe. Irane aginaga tígua Egerono wali agalinaga dama mitangi bialu gime wabini Balasebubuhondo bi halaga bule pialu kamibe. Tíni dalu Isaraele dindiha Ngode Datagaliwabe ibuni nahedane taya bima poramibe. \v 4 Ani bule poramiyagua nde i̱na bi langerogo hale hadaba. Anduane Homogohanda Kini Ahasiahondo bi ogodagua laya. Í̠ dabi halu heyalu napolebere. Ani paliaho ngene dege homolebere, laya lalu lamule pu, lene. \p Ani lamiyago hale halu Elaya ibugua puwa agali biaruhondo bi ogoni labe layadagua lalu lamini. \v 5 Elayahanda bi ogonidagua lamiyago hale halu agali biaru ti abale kini berearia íbu dai biyagola kinihanda tihondo hale halu lalu, Tí agua biyagola abale dai birimibe, lene. \p \v 6 Ani hale hayagola tigua ladai bialu lalu, Harigani agali mbira lola harimago ibugua Anduane Homogonaga bi í̠hondo lamule yalu dai bidaba, laya. Ai bi ogoni ogodagua laya. Irane aginaga í̠na agali maru Egerono wali agalinaga dama mitangi bialu gime wabini Balasebubuhondo bi halaga bule pudaba laribe. Tíni dalu Isaraele dindiha Ngode Datagaliwabe ibuni nahedane taya bima poramibe, laya. Heneneore í̠ lone dabi naholebere. Í̠ anidagua paliaho wiaabo howa homolebere laya, lalu lamini. \p \v 7 Anidagua lamiyago kini hale howa ibugua tihondo lalu, Agali tíhondo bi ogonidagua langiyadagoni ibuni agali ago biyabe, lene. \p \v 8 Ani layagola tigua kini lamialu lalu, Agali ogoni ibu nogo dongoneme aga bialu mandibu nogo dongoneme degewi heneya, lene.\x + \xo 1.8 \xt Md 3.4, Mg 1.6\x* \p Ani layago hale howa kini ibugua lalu, Agali ogoni Anduane Homogonaga bi mana latagi haga Elayadago, lene. \p \v 9 Ani lalu kini ibugua ami haru haga agali haguane mbira heago heba ami agali pira duria (50) hearume Elaya minu yalu ibule pudaba laya handala pene. Tigua pialu Elaya heagoria puwa ami haru haga agali haguane biago ibugua handalu hearia Elaya ibu hari nene emene mbira heagoria berearia hendene. Ani hondowa ibugua Elayahondo lalu, Agali Ngode Datagaliwabenaga bi mana latagi haga kegoni í̠ áyu ogoni dalialu kini ibu hondole ibabe layago pole íbu, lene. \p \v 10 Ani layagola Elayahanda ladai bialu lalu, Heneneore i̱ Ngode Datagaliwabenaga bi mana latagi haga koyagua áyu ogoni dahuliya andagaha howa ira dene dalipe halu í̠bi í̠naga ami agali pira duria (50) haru haridarunibi bibahende bo heda hai helo laro, lene. Ani layaore ira abaleore aube tobane ibalu dahuliya andaga howa dalipe halu ami haru haga agali haguane biagobi ibu heba ibini ami agali pira duria (50) biarubi bibahende irame dai hayagola homai hene.\x + \xo 1.10 \xt Lg 9.54\x* \p \v 11 Mani kini ibugua ami haru haga agali haguane mende heago ami agali pira duria (50) heba Elaya hearia pudaba layagola puwa ami haguane biago ibugua Elayahondo lalu, Agali Ngode Datagaliwabenaga bi mana latagi haga-o áyu ogoni kinihanda abale ibabe layago pole íbu, lene. \p \v 12 Ani layagola Elayahanda ladai bialu lalu, Heneneore i̱ Ngode Datagaliwabenaga bi mana latagi haga koyagua áyu ogoni dahuliya andagaha howa ira dene dalipe halu í̠nibi í̠naga ami agali pira duria (50) haru haridarunibi bibahende bo heda hai helo laro, lene. Ani layaore Ngode Datagaliwabenaga ira dene dalipe halu ami agali haguane biagobi ibunaga ami agali pira duria (50) biarubi bibahende irame dai hayagola homai hene. \p \v 13 Ani biyiyagola kini ibugua ami agali haguane mbira heago heba agali pira duria (50) halu tebone lone dege Elaya hearia pudaba, lene. Ani laya handala tigua puwa ai ami haru haga agali haguane biago ibu puwa Elayanaga wanakuihayagi ge duli hangaho biruwa ibuhondo lalu, Agali Ngode Datagaliwabenaga bi mana latagi haga-o i̱nibi i̱naga ami agali haru korunibi bibahende dara halu í̠na ina mo ko nahabe. \v 14 Dahuliya andaga howa ira dalipe halu agali ami haru haga haguane kirali biagobi libunaga ami agali hayarubi bibahende irame dai hayago manda bidogoni. Ainde í̠na i̱ore dara halu i̱ mo ko nahabe, lene. \p \v 15 Ami haru haga agali haguane biago ibugua bi ogoni lai hayagola Anduane Homogonaga dahuliyali mbirame Elaya lamialu lalu, Í̠na gi nahe ami haguane ogoni ibu karia dalipe halu pu, lene. Ani lamiya handala Elaya ibu dalipe halu ti haru mandagi kini hearia pole pene. \v 16 Ani pialu Elaya ibugua kini berearia puwa lalu, Anduane Homogohanda ogodagua laya, Í̠na mandabu handalu heria Isaraele dindiha Ngode Datagaliwabe naheyagola Egerono wali agalirunaga dama mitangi bialu gime wabini Balasebubuhondo halaga bule agali maru pudaba laribe. Anidagua biridagome í̠ lone dabi naholebere. Anidagua paliaho wia dege bialu homolebere laya, lalu lamini. \p \v 17 Mani howa Ahasia homayagola Anduane Homogonaga bi Elayaha howa latagi hayago heneneore lola hene. Ahasia ibu igini mbira naheyagola ibu hamene Yoramahanda Ahasianaga henge mialu Isaraele wali agalinaga kini ho aribia hene. Yahosabada igini Yahorama ibugua Yuda dindiha mali kira haru heagola Yorama ibugua Isaraele wali agalinaga kini hene. \p \v 18 Kini Ahasia ibugua binirunaga bi te mbuga mbira mini Isaraelenaga Kini Henerunaga Bi te laga ngagoha gilibu nga. \c 2 \s1 Anduane Homogohanda Elaya dahuliya andagaha mo yalu penego ogo \p \v 1 Anduane Homogo ibugua humbirini wai hongohe mbirame Elaya dahuliya andagaha mo yalu pole manda bu heagola Elaya ibu Elaisa haru Giligala dindi wahalu pene. \v 2 Pialu howa Elaya ibugua Elaisahondo lalu, I̱ Anduane Homogohanda Bedele ibabe layadago porogo í̠na ogoria hondo habe, lene. \p Ani layagola Elaisa ibugua ladai bialu lalu, Anduane Homogo haluhe kagonaga minini howa i̱na heneneore larogo i̱na yu wanahe í̠ poregoha iya haru poleberaba, lene. Ani laya handala libu haru Bedele pole pene. \p \v 3 Pialu hebiria Anduane Homogonaga bi mana \w latagi\w* haga agali maru Bedeleha heneyaru ogolabo lola hole tagira íbu howa Elaisahondo lamialu lalu, Anduane Homogohanda í̠naga agali haguane áyu haru polebirago manda bu kebe, lene. \p Ani layagola Elaisa ibugua ladai bialu, E̱ i̱ manda bidogo tígua bi ogoninaga lone nalalimu, lene. \p \v 4 Ani lalu libu Bedeleni howa Elaya ibugua Elaisahondo lalu, Anduane Homogohanda i̱ Yarigoha ibabe layadago porogo í̠ ogoria hondo habe, lene. \p Ani layago lelowa Elaisa ibugua lalu, Anduane Homogo haluhe kagonaga minini howa heneneore larogo i̱na í̠ poregoha talima ibulebero, lene. Ani laya handala libu haru Yarigo tano pole pene. \p \v 5 Yarigo tanoha Anduane Homogonaga bi mana latagi haga agali maru heneyaru ti Elaisa lola hole ibuwa lalu, Áyu Anduane Homogohanda í̠naga agali haguane haru halu polebirago. Ai í̠na manda bu kebe be namandabi kebe, lene. Ani lamiyagola Elaisa ibugua tíhondo ladai bialu lalu, I̱ manda bu kogo tígua bi ogoninaga lone nalalimu, lene. \p \v 6 Libu Yarigo tanoha howa dege Elaya ibugua Elaisahondo lamialu lalu, Anduane Homogohanda i̱ Iba Yodana ibabe layadago porogo í̠na ogoria hondo habe, lene. \p Ani layago lelowa Elaisa ibugua Elayahondo lalu, Anduane Homogo haluhe kagonaga minini howa i̱na í̠ poregoha talima ibulebero, lene. Ani laya handala libu haru pene. \v 7 Libu pole piribidagua Anduane Homogonaga bi mana latagi haga agali hayadaruni aria pira duria (50) libu piyadagua ti haruru pialu hene. Ti pialu Iba Yodana angeni tagira pialu libuni hangu iba angeni hebigola agali maru biaru ti emene kaundiani ale hene. \v 8 Ani pu howa Elaya ibugua aga luni bia gimbu biago golowa minu ndelalu mo homabia ho yuwa ogonime Iba Yodana bene. Ani bayagola iba peago bira migimigi bialu hanuni dindi yobi pana hene. Ani biyagola libu bolangua halu iba ange mendehayagi ubaede halu pene.\x + \xo 2.8 \xt Har 14.21-22, Yos 3.15-17\x* \v 9 Libu ederayagi pu howa Elaya ibugua Elaisahondo lamialu lalu, Anduane Homogohanda i̱ haru polene kawareore ngelo kabagonigo ai áyu i̱na í̠ biamogo bialu mbirale mbira agile buliya hamelo kebe, lene.\x + \xo 2.9 \xt Man 21.17\x* \p Ani hale hayagola Elaisa ibugua ladai bialu lalu, Í̠na Anduane Homogonaga hongo karulo howa ibunaga biabe bialu harigoni ndobe. Ainde agalime ibunaga mbirale ngaruni bibahende ibu igini wahenehondo miai hagadagua hongo ogoni í̠na yu harigoni i̱ ngibelo hamelo ko. I̱na hongo ogoni yu howa bi mana latagi hagane agali mbira i̱ ho aribia holiya ngi, lene. \p \v 10 Ani layagola Elaya ibugua lalu, Áyu í̠na i̱hondo ngi lalu hale harigoni i̱na í̠ abale mo ngulene ale ndogo. Anduane Homogohanda i̱ haru porane handariyagua ngi larigoni mo yu holebere. I̱ haru porago nahandariyagua namo yulebere, lene. \p \v 11 Libu bi lama pialu hebiria libuni hengene wiagoria ira hungu timbuni kikiau lene. Ira hungu biago dombeneha garo ale karisi mbira nogo hosime gililo yalu piyagoria humbirini wai hongoheme Elaya dahuliya andaga mo yalu iraga hene. \v 12 Ani biyagola Elaisa ibugua Elaya piyago hondowa hongo howa ga̱ ladaga halu lalu, Aba-o i̱naga aba-o í̠ Isaraele wali agali biamogo bule bambaore haga hongohe nogo hosi karisiru ale mbira harigo ai áyu poregoni, lene. Ani lalu ai Elaya piyagola Elaisa ibu lone handabe nahe hene.\x + \xo 2.12 \xt 2 Kin 13.14\x* \p Ani howa ibu miniha dara timbuni howa ibu dara heago walia halu ibuninaga aga lu biagimbu bu heago hanuni lerelaki hene. \v 13 Elaya ibu piyagola ibunaga aga luni bia gimbu biago dindini golo ibira hene. Elaisa ibu aga ogoni mo yalu dai buwa Iba Yodana angeni pu hene. \v 14 Ani pu howa iba biago Elayanaga aga yayagome abale Elayahanda bayadagua dege balu howa lalu, Anduane Homogo Elayanaga Ngode Datagaliwabe agoha haruabe, lene. Ani layangiore iba biago abale bira migimigi biyagola Elaisa ibu ange mendehayagi uba dai bini.\x + \xo 2.14 \xt 2 Kin 2.8\x* \v 15 Agali pira duria (50) Anduane Homogonaga bi mana latagi haga Yarigo howa ibini biaru ti iba ange mendehayagi hayagoria hondo howa Elaisa ibugua o biyadagoni handai hene. Hondo howa tigua lalu, Anduane Homogohanda hongo abale Elaya miyago áyu Elaisa ibugua yu aribia kagoni, lene. Ani lalu ti abale Elaisa lola hole kaware ibuwa ti dindini bulu palialu Elaisanaga mini yaraga hene. \v 16 Ani buwa tigua Elaisahondo lalu, Ina aria agali hongoheru pira duria (50) kamago Anduane Homogonaga dininime í̠naga agali haguane mo yalu puwa hari nene ngaruhabi dindi uli ngaruhabi yu waholigo tayabu mali̱ya, lene. \p Ani layagola Elaisa ibugua ladai bialu lalu, Wahadaba. Ibu taya bule napilimu, lene. \p \v 17 Ani layago hale howa dege agali biarume hongo haabo hayagola Elaisa ibugua lalu, Karulapego tígua laramidagua taya bule pudaba, lene. Ani laya handala agali pira duria (50) biarume horo tebirani taya bialu howa handa walia nahe tayabu wahene. \v 18 Agali uruni tigua taya bialu dai bilonaga Elaisa ibu Yarigoni hondo hene. Tigua tayabu wahalu dai biyagola Elaisa ibugua tihondo hale halu lalu, I̱na bi agua larune tígua i̱naga bi larugo nahale harimibe, lene. \s1 Elaisa ibugua iba mo bayale henego ogo \p \v 19 Elaisa ibu Yarigo tanoha heagola wali agali tano ogoniha heneyarume ibuwa lalu, Agali haguane-o tano bayale o ngago de handa. Anigo iba dege ko burupale kamagoni. Wali gali tombeha bere biruwa iba uruni hambu nayagua waneigini gali tombeha bedaru taba honolene tu ndo timbu nahe ngaore abale taba hanaga biaga. Anidagua biragola waneigini homaga biaga, lalu lamini. \p \v 20 Ani layagola Elaisa ibugua lalu, Áyu ogoni puwa ndisi be gahenge mbirani ibi maru haealo ngelowa i̱ koria yalu ibule pudaba, lene. Ani lamiyagola tigua layadagua yalu ibini. \v 21 Ani yalu ibiyagola Elaisa ibugua ibi ndisi beni berelo yalu ibiyago iba hambiaga uli iba bereagoha haealape halu lalu, Anduane Homogohanda ogodagua lara, Anduane Homogo i̱na iba ogo mo bayale harogo. Iba ogome wali agali homelaga winidagobi waneigini taba honolene tu ndo taba hanaragola homagadagobi lone nahomolebira, larua, lene. \v 22 Ai Elaisa ibugua bi o layadangi howa iba mo bayale henedagome áyubi bayale wiaabo ka. \p \v 23 Mani nde Elaisa ibu Yarigo howa Bedele pole pene. Pole pialu hearia igiri daliahe dewaore tanonaga pabe tagirahayagi biru heneyarume Elaisa ibiyago hondowa tigua ibu mege bialu lalu, Agali ko mandari nahe dogadogabi nai porago. Ina dalu ogoria nahe áyu ogoni pu, lalu hene. \p \v 24 Anidagua layagola Elaisa ibugua handa dai bialu de tandagabime ti handayaho howa ha halu lalu, I̱na tíhondo heneneore bulebirago langero. Anduane Homogohanda ti mo ko helo laro, lene. Ani layaore biango ale gabua mini bea timbuni kira irabuha howa gerai tagira ibuwa igiri bi lalu hayaru aria pira mariani kira (42) bibahende hayai halu no buda hole bini. \p \v 25 Ani biya handala Elaisa ibu pialu Hari Kamelo nene wiagoha hama puabo hene. Ogoni halu nde mani Hari Kamelo wahalu Samaria dai bini. \c 3 \s1 Isaraelealime Moaba baba wai binigo ogo \p \v 1 Yahosabada ibu Yuda dindiha kini heane mali pira mbirani halira (18) peagola Ahaba igini Yorama ibu Isaraele dindiha kini howa ibugua Samaria tanoni mali homberia (12) haru halu hene. \v 2 Yorama ibugua Anduane Homogonaga deni howa mana ko dewa bialu ha henegoyu ibu ababi ibu ai̱ya Yasebelebi libugua mana koorene ko bialu henedagua ndo dege bini. Ibugua bamba ibu abahanda dama mitangi bialu bi pupu wulenaga mbirale mbira gime wabu wini mini Bala wiago mo wahene. \v 3 Ani binigo ai Yorama ibugua mana ko maru abale Nebada igini Kini Yaroboamahanda bialu hagadagua bialu hene. Yaroboama ibugua mana ko uruni ale Isaraele wali agalirume bialu helo biawai haga hene. Ani biyadagua Yorama ibugua ko urunibi bialu yu wahole ndo bialu haabo hene. \p \v 4 Moaba wali agalinaga Kini Mesa ibugua nogo sibi dewaore hinu hene. Ani hinu howa ibugua mali bibahendeni nogo sibi igini hungubaluaru daosini dege handari mbira (100,000) dagisi ale Isaraelenaga kini heagohondo miaga hene. Ani bialu howa nogo sibi wangabe daosini dege handari mbira (100,000) Isaraele kini biagonaga naina dagala bagiho helowa uruninaga irini podalu Isaraelenaga kini karia dagisi ale dege mialu podo pelaga biaga hene. \v 5 Ani bialu haga henego mani Isaraelenaga Kini Ahaba homayagola Mesa ibugua Isaraelenaga kini gahenge ha aribia hene heagohondo mine halu dagisi nami wahene. \v 6 Ani biyago hondowa Isaraelenaga Kini Yorama ibugua Samaria tano yu wahalu puwa ibunaga ami agali bu hearu abale mo mogo bini. \v 7 Ani mo mogo bialu howa Yorama ibugua Yudanaga Kini Yahosabadahondo bi lo pelalu lalu, Moabanaga kini biagome i̱hondo mine hayagola i̱na wai bule porogo í̠na iya haru wai bu mbaliya ibuleberebe be mangabe, lalu hale hene. \p Ani hale hayagola Yahosabada ibugua ladai bialu lalu, Iya haru mbaliya i̱na í̠naga hame ngego talialu bule manda manda bu ko. I̱naga ami agalirubi i̱naga wai biaga nogo hosi karubi ti bibahende í̠ biamogo bule manda manda bu ka. \v 8 Anigo ina hariga agodagua pialu mali̱yabe, lene. Ani layagola Yoramahanda ladai bialu lalu, Ina hariga Idomo dindiha iba dalu naibaga ko ege kelekele dindi ngadagua pialu mali̱ya, lene. \p \v 9 Kini Yoramabi Yudanaga kinibi Idomonaga kini heagobi ti haru mandagi tinaga ami agaliru haru halu pene. Ti piyagoha hariga luoreni pialu horo kariani handa paligi bima pialu heagola tinaga iba hambu yinidaru biba hene. Ani biyagola tinaga ami hearubi tinaga nogome dabudabu yalu pelonaga erekunini mo paga haga hearubi ti bibahende iba nolene nawioreni pene. \v 10 Ani biyago hondowa Kini Yoramahanda lalu, Ai agoda Anduane Homogohanda ina kini tebirali harimago bibahende mo mogo bialu Moabali kini kagonaga giha mo ya hayadago mogolo kogoni, lene. \p \v 11 Ani layagola Kini Yahosabada ibugua Kini Yoramahondo ladai bialu lalu, Anduane Homogonaga bi mana \w latagi\w* haga ogoriani mbira kabe. Agali ogoni heagua nde ina agua beramabe lalu ibugua Anduane Homogohondo hale helonaga lamimi̱ya, lene. Ani layagola Yoramanaga ami haru haga agali haguane mbira heagome abale ladai bialu lalu, Sabada igini Elaisa ibu abale Anduane Homogonaga bi mana latagi haga Elaya biamogo biaga henego ka, lene. \v 12 Ani layago Yahosabada ibugua hale howa lalu, Elaisa ogoni ibu Anduane Homogonaga bi mana latagi haga heneneore ka, lene. Ani laya handala kini tebirali biaru Elaisa hearia pole pene. \p \v 13 Ani pialu hemiria Elaisa ibugua Isaraelenaga kini biagohondo lalu. Abale í̠ aba mamarume mbiwia haga agali maru hearuhondo halaga bilo piagadagua pu nabi i̱ hewaria agibule ibiribe, lene. Ani layagola Kini Yoramahanda ladai bialu lalu, Ani ndo Anduane Homogo ibunime ina kini tebiraligo bibahende mo mogo buwa Moabalinaga giha mo ya hole biniyane handalu ai í̠ bereria ibirima, lene. \v 14 Ani layagola Elaisahanda Yoramahondo lamialu lalu, I̱ Anduane Homogo Hongo Haiheore haluhe kagonaga biabe biahaga bedogoni. I̱na ibunaga minini howa heneneore langerogo ai Yahosabada ibu í̠ heba mandagi naibinidale i̱na í̠naga dengui nahendedole. Í̠la bibi naledolego ai Yahosabada ibu agali tigabi dege kagodago nde i̱na í̠naga bi laregoni hale haro. \v 15 Áyu ogoni abale pialu agali ngida baga mbira haru ibule pudaba, lene. Ani layagola tigua agali ngida baga mbira heago haru ibiyagola ibugua ngida bene. \p Ani balu bereagola Anduane Homogonaga hongo Elaisaha mo karula hene. \v 16 Ani mo karula heagola Elaisa ibugua tihondo mbiwia halu lalu, Anduane Homogohanda bi ogodagua larago, Dindi mbira abale iba piagago hundini dindi yobi lebolahe ngagoria iba uli dewaore walimu. \v 17 Tígua ani waramigola iba dalu puyabubi mbira ibirane nahondoleberamigoyu iba ibu minana iba uli warimigoha to̱latagi kane hondoleberemi. Ani hondowa tínibi tínaga nogo bulumagabi dongibi bibahendeore iba nai holene karulape birulebirago ani bilimu laya, lene. \v 18 Ani lowa Elaisahanda laabo halu lalu, Tí iba nalimulo ngulenego Anduane Homogohanda bulene ogoni taibi ndo emene hangudane hendeda. Anidane handalu ibugua tíhondo timbuni mbira bule ngeleda. Tí Moabaliru baba wai beremingi tígua bama podama anda pialu \v 19 tinaga tano ege pabe hongoheme bu mabu bini ngaru karulalimulo ngulebira. Ani biragola tinaga ira bayale hengedaru dibai halu iba hambiaga uli ngaru bibahende mogo biai holeberemi. Tinaga tomo hangaga mabu ngaruha ege to̱le̱ dugu payapaya bidamigola mani tini tomo hangabe nahe wulebira, laya lalu Elaisahanda lene. Elaisahanda bi uruni lai haya handala kini tebirali biarume ibu helalu pene. \p \v 20 Horo mendengi egerebagiore gao lalu wá hayagola horo ogoni egerebaginaga loma binigo bo delolene tu hayagola Idomo dindihayagi howa iba ibalu dindi wiago biru to̱lai heneyane hendene. \p \v 21 Moaba wali agali biaru ti hale halu hemiria kini tebirame ti baba wai bule ibira layane hale halu agali maru ami howa wai bibehe damene wahebi igiri daliahebi bibahende hearu olo ngoai hene. Ani íbu ngoai heagola bibahendeore tidiyalu pialu amu Moaba Idomola dindi tubaria wiagoria wai bule manda manda bu hene. \v 22 Horo ogoningi Anduane Homogohanda Isaraeleali biaru heagoha iba ibilayangi dege Moabali biaru ti egerebagiore gao layagola heyini. Ani heyuwa handa amu halu hemiria ni tagira ibiyagome iba biagoria daba hayagola iba biago daramabi agali darama ale wiago Moabali biaru ti kaundiaha howa hendene. \v 23 Ani hondowa tigua ga̱ lowa lalu, De handadaba-o ogoni daramaoredago waitigi tebiralime tini baga baga bialu agali dewaore bo homelayagola uruninaga darama wiaruabe tobanedago. Ai gerai lalu tinaga balai anda bu kagoha dabudabu ngelo waholebirago abale mo ma nalarami, lene. \p \v 24 Ani lalu puwa anda pialu hemiria Isaraele ami biarume wai hongo howa bialu Moaba tininaga dindiha bo podama pialu Moabali dewaore bo hana haga bialu \v 25 tinaga tano wiaruni bo giala hole bialu mo wai labu helene. Ani bialu ai Isaraele ami agali biaru tigua Moaba dindi wiaruni bibahendeha pialu piai hene. Puwa mabu bayale mbira ngane handa walia hayagua ami agali bibahendeme ege to̱le̱ dugualu mabuha ba anda halu mabu lone hangabe nahe ege to̱le̱me wua to̱ladaga helaga bima pene. Ani bialu ira lini daga bayale hearuni dibai halu iba hambiaga uli wiarunibi dindi alumogo bigi bima pene. Tigua ani bima pialu tano bibahende bo gialo wahai hene. Moabalinaga tano timbuni mbiraore mini Kiheresi winigo dege mo ko nahe bayale wiaabo hene. Ani wiagola ami agali marume ege to̱le̱ pume yuwa bo pelalu wai biaga mugube hearume tano ogoninaga ege pabe neneni biruwa ege to̱le̱ puni yuwa tanoha ba anda haga bini. \p \v 26 Ani biyago hondowa Moabanaga kini biago ibugua manda bu handalu hearia wai bibe nahe tigua ibu bo poda hana habeheyane hendene. Ani handalu ai ibunaga ami agali hongo howa ayu tibume wai biagaru handari karia (700) bibahende haru halu Idomonaga kini biago heagoha tininaga tano yu wahalu ibida pole manda bialu heariabi nakarulapeyane hendene. \v 27 Ani hondowa Moabanaga kini biago ibugua ibu igini wahene mani ibuni homaragola kini ho aribia holene mbira heago kini ibunime bene. Bowa Moaba wali agalinaga dama mitangi bialu gime wabini wiagohondo bo loma buwa irani dai helo tanonaga ege pabe nene heagoria bo delene. Anidagua biyago hondowa Isaraeleali hearu ti gi hai howa wai nabi wahalu tini dalu dai biai hene. \c 4 \s1 Elaisahanda wali dalo mbira biamogo binigo ogo \p \v 1 Horo mbirungi Anduane Homogonaga bi mana \w latagi\w* haga agali mbira homenego ibu one dalo Elaisa hearia ibini. Ibuwa ibugua Elaisahondo lamialu lalu, Agali haguane-o i̱ agalini homaya. Ibu Anduane Homogo andaneha haabo haga hayagoni í̠ manda bu kego. Ai ibu agali mbirala dano ho howa heneyago nde i̱na agali ogoni ibunaga dano ho halu homayadagoni hongolene muni nawiore bedogoni. Ani berewagola agali ogoni ibunaga dano henedagonaga i̱ igini kirali kago ogoni labo ibunaga garabaya biabe ale bia halu helo dano hangalu ogoni labo minu ngi laya, lene. \p \v 2 Ani layago hale howa Elaisa ibugua wali biagohondo lalu, I̱na í̠ agua biamogo buliyadabe. Í̠ andagaha mbirale agi dege ngebe, lalu hale hene. Ani hale hayagola wali biagome ladai bialu lalu, I̱ andagaha mbirale mbira nawiore. Be emene mbiraha olibe lininaga weli emene dege mbira berelo ngeledo, lene. \p \v 3 Ani layago hale howa Elaisahanda wali biagohondo lalu, Áyu ogoni pialu í̠naga nenege bu karuhondo iba be timbunibi emenebi ta nabi dewaore ngadagua ngi laga bule pu. Ngigi biragola í̠na iba be uruni mo mogo bialu í̠ni andaga tamuha mo yalu pu ngelabe. \v 4 Ani bialu í̠bi í̠ igini labobi tí anda tamuha pialu panga payatagi habe. Ani buwa í̠nibi í̠ iginibi tí haru biruwa olibe lini weli emene wiaruagoni iba be uruniha odo berelaga bilimu. Iba be mbiragoha to̱laragola mendegoha odo berelaga bialu be bibahendeha berelaiore halimu, lene. \p \v 5 Bi ogonidagua layago hale howa wali biago ibu pialu ibunaga nenege kaware bu hearuhondo iba be ngidaba laga buwa ibuni andagaha mo yalu pene. Mo yu pialu ibu igini biago labo heba anda tamuha mandagi anda puwa panga payatagi hene. Payatagiho biruwa igiri biago labome iba be mo yu ibugu biyagola libu ai̱yahanda iba be ala wini biagoha howa olibe lini weli be maruha odo berelaga bialu be wiaru bibahende biru to̱lai helene. \v 6 Ai odo to̱lai howa wali biagome lalu, Be mende mo yalu íbu, lene. Ani layagola igiri biago labome ladai bialu lalu, Ai̱ya-o be mende nawi bibahendeore to̱lai hayagoni ndobe, lene. Ani layaore olibe lini weli be biagoha bereago iba be maruha lone hambulene nakarulape emene ala birayago hangu berene. \v 7 Ani hambu to̱lai ho ngelalu wali biago ibugua Anduane Homogonaga bi mana latagi haga Elaisa hearia puwa ibuhondo hale halu lalu, Ai olibe lini weli beha odo yobu wiai ko, lalu Elaisa lamini. Ani lamiyagola Elaisahanda wali biagohondo lalu, Ai dai buwa olibe lini weli uruni yalu puwa muni mibe. Muni mialu í̠ agalininaga dano henedagoni hangalu muni maru ibira holebirago í̠bi í̠ igini biago labobi tíni tomo mulene ngelalimu, lene. \s1 Suneme tano wali mbirame Elaisa handaya ho henego ogo \p \v 8 Horo mbirungi hayagola Elaisa ibu Suneme tano pene. Homogo wali mbira muni mbiraleru dewawi Suneme tano ogoniha berene. Wali ogoni ibugua Elaisa ibu andaga tomo nami̱ya íbu lene. Ani bigi biaga henego horo bibahendengi Elaisa ibu Suneme tano pialu ibu tomo wali ogoni andaga nole pugu biaga hene. \v 9 Horo mbirungi wali ogonime ibu agalini lamialu lalu, Agali ina andaga tomo nole ibiraligoni ibu agali loma bini mbira howa ibu Ngode Datagaliwabenaga bi mana latagi haga heneneore heneyane handaru. \v 10 Ai ibu ani ibugu bialu palelo ibunaga tamu hobane mbira daligaha bu manda mandabu helami̱ya. Ani bialu tamu ogoniha paluene dagiabi birulene dagiabi dagia tebolobi mo ngelowa lamu halebi mo ngelami̱ya hameledo. Agali ogoni ibu ibirangi tamu hobane ogoniha ibalu bira palia bilo, lene. Ani lowa tigua tamu hobane ogoni manda mandabu helene. \fig Tigua tamu hobane mbira daligaha bu manda mandabu helene.|src="LEAR 051.tif" size="2" ref="(4.10)" \fig* \p \v 11 Horo mbirungi Elaisa ibu Suneme dindi ibalu ibunaga anda hobane manda mandabu helene biagoha erekui dogolalu dagia bia heagoria emene palene. \v 12 Ibu ani paluwa ibunaga biabe biaga agali mbira mini Gehasi henego ibuhondo lalu, Unu dindiha dalialu puwa wali i̱naga anda tamu bia halu hayadago i̱na íbu layago pu lole pu, lene. Ani laya handala Gehasi ibugua pialu wali biago lamibe layadagua lamiyagola wali biago ibu abale ibuwa harabani handa andaho hene. \v 13 Ani íbu heagola Elaisa ibugua Gehasihondo lalu, Í̠na wali ogoni karia puwa ogodagua labe. Í̠na biabe ndelahe bialu iyanaga anda hobane mbira manda mandabu helaridagonaga emena Elaisa ibugua kini lamilo hame ledebe be ami haru haga haguane kagohondo mbirale bayale mbira í̠naga bia habe lalu lamilo hame ledebe. Be agiore bulubaya hame ledebe lalu hale hole pu, lene. \p Ani laya handala Gehasi ibugua pialu lamibe layadagua lamiyagola wali biago ibugua ladai bialu lalu, I̱ damene dewaorehe biruwa i̱ha mbirale mbira buru palia nabi bedogoni, lene. \p \v 14 O ladai binidaruni Gehasi ibugua Elaisa lamiai hayagola Elaisa ibugua Gehasihondo hale halu lalu, Anidago nde ibugua iyahondo mana bayale biyagonaga agi bibehedabe, lene. \p Ani hale hayagola Gehasi ibugua ladai bialu lalu, Ibu waneigini mbira nahe biruwa ibu agalini agali waheore hayiya, lene. \p \v 15 Ani layagola Elaisa ibugua Gehasihondo lalu, Wali biago ibilo lamule pu layagola Gehasi ibugua wali biago hondo pialu haru ibiyagola li harabani íbu hene. \v 16 Ani íbu heagola Elaisahanda ibuhondo lamialu lalu, Mali edegonaga ege áyu kamago aleni í̠na igiri mbira taba honowa í̠ninaga gini tabayu birulebere, lene.\x + \xo 4.16 \xt Pig 18.14, 2 Kin 4.28\x* \p Ani layagola wali biago ibugua ladai bialu lalu, Ai i̱naga agali haguaneore-o í̠ Ngode Datagaliwabenaga agali heneneore kegonigo i̱hondo ke̱ore holeni nahabe, lene. \p \v 17 Anigo mani emene howa wali biago ibu tombeha gali bere berene. Ani biruwa mali mendegonaga horo Elaisahanda ogongiore lalu wali biago ibugua igiri mbira taba yu birulebere layadagua heneneore taba yu berene. \p \v 18 Ainde igiri biago ibu emene anda halu wahe ale howa horo mbirungi ibu aba mabuha hearia hondo pene. Horo ogoni widi gandulo wulenengigo ai ibu aba mabuha ibunaga biabe biahaga agali hearu baba hene. \v 19 Ai igiri emene biago ibu agali biabe bialu hearu handayaho henego abaleore ibu aba olowa lalu, Aba-o i̱naga haguane tandaga timbuniore bida. I̱naga haguane tandaga timbuniore bida, laabo hene. \p Ani layago hale howa igiri aba biagome agali mbira ibunaga biabe biaga ona heagohondo lamialu lalu, Igiri ogo ibu ai̱ya bedaria minu yalu pu, lene. \v 20 Ani laya handala igiri ibu ai̱ya berearia minu yalu dai biyagola ibu ai̱ya bani paliaho wiaabo halu horombe hanuniore hayagola igiri emene biagoni homene. \v 21 Homayagola ibu ai̱yahanda homene tingini tamu hobane daligaha yu irigi howa Elaisanaga dagia wiagoria mo ngelene. Ani ngelowa panga payaanda halu ai̱ya ibu tagira pene. \v 22 Puwa ibu agalini olalu íbu lowa lalu, Biabe biaga karuni aria mbirame nogo dongi i̱ koria áyu ogoni haru pu lole pu. I̱na Anduane Homogonaga bi mana latagi haga agali biago hondo pialu abale dai bule poleberogo, lene. \p \v 23 Ani layagola ibu agalini biagome lalu, Irane aginaga áyu dege abale polebere. \w Sabada\w* horonagabi horo timbu mbira Ege Ngabulo holebiragonaga tomo nolenebi tagira ibirago áyu ndogo hondo pole larigo irane aginagabe, lene. Ani layagola wali biago ibugua ladai bialu lalu, Uruni waha. I̱ áyuore poleberogo í̠ hendore harene, lene. \v 24 Ani leagola biabe biaga agali biagome nogo dongini biragane ale mo paga hayagola wali biago ibu dongini iragaho biruwa biabe biaga agali biagohondo lalu, Iya hariga pialu howa dongi mo daila habe. I̱na dongi hendore pelo manda biruyagua nde í̠hondo langulebero, lene. \v 25 Ani lalu wali biagobi biabe biahaga agali biagobi Hari Kamelo heagoha Anduane Homogonaga bi mana latagi haga Elaisa hearia pole pene. \p Libu wene kaundiani ibalu hebiria Elaisa ibugua libu ala hondowa ibunaga biabe biaga agali Gehasihondo lalu, Suneme wali biago amu ibirago handa. \v 26 Í̠na abale gerai lalu lola hole puwa ibu agalinibi ibu iginibi bayale dege kama larabe hondole hale hole pu, lene. Ani laya handala Gehasi ibugua abale lola hole puwa wali biagohondo hale hayagola wali ibugua ladai bialu lalu, Ina bayale karulapeore kama, lene. \p \v 27 Ani lalu ibuwa dege Hari Kamelo neneni Elaisa heagoria ibuwa Elaisanaga ge dulini yani howa yu bulu palene. Ani biyago Gehasi ibu hondowa ibugua wali biago he̱lo pelole bialu hearia Elaisa ibugua ibuhondo lalu. Ibuha genda timbuniore mbira wiyagola biradalo manda bidogo ibu ani bilo waha. Anigo Anduane Homogohanda wali ogo ibuha genda ogoale mbira nga lalu i̱ nalangigo, lene. \p \v 28 Ani layagola wali biago ibugua lalu, Agali haguane-o i̱na í̠hondo mbirale mbira ngi lalu hale nahe. Í̠na bi larigome Ngode Datagaliwabehanda igiri ogoni ngiya. Anigo i̱hondo ke̱ore nahabe larugoni, lene. \p \v 29 Ani layago Elaisa ibu hale howa ibugua Gehasihondo lalu, Í̠naga aga gambalibu tubagi halu áyu ogoni i̱naga halimbu o ngago mo yalu abale Suneme tano pole pu. Pialu keria mbirali harigani lola hayagua uruni baba te nale puabo habe. Marume í̠hondo agali-o hondoha layaguabi í̠na tihondo ladai nabi pialu wali ogo andaga puabo habe. Ani pialu i̱naga halimbu ogo igiri emene biagonaga wanakuini dambi habe, lene. \p \v 30 Ani layago hale howa igiri ai̱ya biago ibugua mandabu handalu hearia Elaisa napole biayuane manda buwa ibugua Elaisahondo lalu, Anduane Homogo haluhe kagonaga minini howa i̱na í̠ yu wahalu napoleorebero, lene. Ani layago hale halu Elaisa ibu heyalu Suneme wali biago heba pole pene. \v 31 Gehasi ibu abale bamba halu piyago puwa Elaisahanda bibe layadagua halimbu biago igiri biagonaga wanakuiha wia dambi hayagola mbirale mbira bia nabi wiadagua wiaabo hene. Ani biya handala Gehasi ibu dai bini. Ani dai bialu hearia wali biago Elaisala ibalu hebiria lola howa ibugua libuhondo lalu, Igiri biago o bibe lalu langirigodagua birugola dabi halu heya nabiya, lene. \p \v 32 Elaisa ibu ibalu ibuninaga paliaga tamu hobane biagoha handa anda halu hearia igiri biago tongolo miniyago ibu paliaga dagia biago wiaria hendene. \v 33 Ani wiago handalu tamu hobaneha anda puwa panga paya tagiho biruwa Anduane Homogohondo bi lene. \v 34 Bi lalu dagiani iraga howa igiri homene wiagoria ge duli hanga ho biruwa igiri wiagoria palia paga howa ibunaga denguibi nebi gibi igiri biagonaga denguibi nebi gibi wiagoria pali dambi hai hene. Elaisa ibugua anidagua biyagola igiri biagonaga tingini poboyogo emene bini.\x + \xo 4.34 \xt 1 Kin 17.21\x* \v 35 Ani biya handala Elaisa ibu heyalu anda tamu biagoha emene ibagabu hene. Ani ibagabu halu lone dai buwa igiri biagoria lone palia paga hene. Ani biyagola igiri homo tongolo mini biagome kiame kahalu balu de ngala hene. \v 36 Anidagua biyagola Elaisa ibugua Gehasi olalu íbu lowa lalu, Í̠na áyu ogoni puwa igiri ogo ai̱ya íbu lole pu, lene. Ani laya handala Gehasi ibugua pialu igiri ai̱ya lamiyagola wali biago ibu abale anda hobane daliga biagoha iraga halu tamuha anda pene. Ani biyagola Elaisahanda ibuhondo lalu, Ai í̠ igini minu yalu pu, lene. \v 37 Ani layagola wali biago ibugua kaware ibuwa Elaisanaga geha duli hanga ho biruwa bulu palialu Elaisanaga mini yaraga hene. Ani bialu ibu igini minu yalu pene. \s1 Elaisahanda tomo mo bayale henego ogo \p \v 38 Horo mbiru Isaraele dindiha gaea timbuni bialu hina gari timbuni pene. Ogoningi Elaisa ibuni dalu dai buwa ibu Giligala tanoni hene. Ani howa ibugua igiri daliahe Anduane Homogonaga bi mana latagi haga maru lawai halu hene. Ani lawai halu howa ibugua ibunaga biabe biahaga agali mbira heagohondo lamialu lalu, Todobene timbuni ngagoha tomo subuore igiri uruni heba nami̱ya dawabe, lene. \v 39 Ani lamiyagola Anduane Homogonaga bi mana latagi haga igiri biaru aria mbirame irabuha nema maru subu heba dawale tayabu pene. Ani pialu hearia bambo ale minana anda hene maru dearia handa walia howa ogoni tomo nolene bayalebe toba hene. Ani buwa ibugua bambo ale uruni aria dewaore nendebu dowa ibunaga labolabo to̱lowa do yini. Ani do yalu dai buwa podabaga buwa subu daweagoha dege mandagi biamaga howa dawene. \v 40 Subu dai heagola Anduane Homogonaga bi mana latagi haga igiri biaru nelo tinaga beledini dugu ta hene. Dugu ta hayagola igiri biaru tigua nalu hemiria kau biyagola tigua Elaisahondo lalu, Anduane Homogonaga bi mana latagi haga-o tomo subu ogo kaubi tomia aledago ina homoligo nanoleberema, lene. Ani lowa tigua tomo biago nolene manga hai hene. \v 41 Ani layagola Elaisahanda tihondo lalu, Balawa maru widime wabini wiagua mo yalu ibidaba, lene. Tigua mo yalu ibiyagola Elaisahanda todobene be subu bereagoha ibira hene. Ani ibira howa ibugua biabe biahaga agali biagohondo lalu, Ai Anduane Homogonaga bi mana latagi haga igiri biaru nelo beledini dugu ta habe, lene. Ani layadagua dugu ta hayagola nalu hemiria subu biago kau nabi bayale dendebiyagola nene. \s1 Elaisahanda agali handari mbira (100) tomo karulape nelo minigo ogo \p \v 42 Horo mbirungi Balasalisa dindi howa agali mbira Elaisa hearia ibini. Horo ogoningi mabuha bali widiru boga biyagola gandulo wulenengi hene. Ani binigo ai agali Elaisa berearia ibiyadago ibugua bali pigane gandu layago mberedi emene mi̱li̱mo̱lo̱le hirini uruni pira kirabi (20) hanalu widi pigane gandu layadago aria marubi hanalu ibuwa Elaisahondo mini. Ani miyagola Elaisahanda ibunaga biabe biahaga biagohondo lalu, Tomo uruni Anduane Homogonaga bi mana latagi haga igiri o karuni nelo talebu mibe, lene. \v 43 Ani layagola biabe biahaga biagome lalu, Tomo ogoni emenekodago igiri daliahe handari mbira (100) o karuni agua no karulo polobadabe, lene. \p Ani layagola Elaisahanda ladai bialu lalu, Tale bialu mia dege bia. Irane Anduane Homogohanda lalu, Tí no karulape halu ibira hene maru wulebira layago mibe, lene. \v 44 Ani layagola biabe biahaga agali biago ibugua Anduane Homogonaga bi mana latagi haga biaru nelo mo miyagola ti nene. Nayagola Anduane Homogohanda bulebira layadagua ti nalu karula piyagola maru ibira hene. \c 5 \s1 Naimana mo dabi henego ogo \p \v 1 Naimana ibu Sirianaga ami haru haga agali haguane hene. Anduane Homogohanda Naimana biamogo biyagola ibugua ami bu hearu haru halu bamba howa ibunaga waitigi hearu baba wai bialu ibugua bo hana haga biyagola Siria dindiha kini heagome ibu gubalini timbuni haga hene. Naimana ibu ami agali bayaleore henegoyu ibu tinginiha ge hamuabi hene.\x + \xo 5.1 \xt Lg 4.27\x* \v 2 Horo mbirungi Siriali tigua Isaraele dindiha wai bule puwa Isaraele wandari mbira berearia ti minu yu dai bini. Ani biyagola wandari ogoni ibu Naimana onenaga biabe bia haga berelene. \v 3 Mani howa Isaraele wandari ogoni ibugua Naimana onehondo lalu, Samaria dindini Anduane Homogonaga bi mana \w latagi\w* haga agali mbira kago ogoni ibugua ge hamua bidagoni mo dabi holebirago í̠ agalini ibu agali ogoni karia piyagua nde karulapeda, lene. \v 4 Naimana ibugua bi ogoni layago hale howa ibu kini berearia puwa Isaraele wandari biagome bi leneyago kinihondo lamini. \v 5 Bi ogoni lamiyago hale howa kini ibugua lalu, I̱na Isaraelenaga kini kagonaga beba mbira gilibu wia holiya í̠na mo yalu puwa mibelo, lene. Ani lalu kini ibugua beba gili bialu Naimanahondo mini. Ani biyagola Naimana ibugua muni kina ale siliba daosini dege handari pira tebira (300,000) mo yalu muni ngolo genda magi kilogarama daosini pira waragaria (60,000) mo yalu aga baya tara tara wiaru aria pira mo ya bialu Samaria pole pene. \p \v 6 Pialu Naimana ibugua Sirianaga kini biagome Isaraelenaga kini heagonaga bi bebani gilibu wia hayago yalu puwa ibunihondo mini. Beba gilibu wia henedagoni ibugua bi ogobi gilibu wini. Bi o gilibu wia harogo irane i̱naga ami haru haga agali haguane Naimana ogo ibuha ge hamua biyadago í̠na mo dabi habe lalu gilibu wia haro, lene. \p \v 7 Ani layiyago Isaraelenaga kini biago ibu handalu ibunaga bu miniha mogo lalu genda yu kogoni lowa walia halu ibuninaga aga biaga bu heago hanuni lerelaki hene. Ani buwa ibugua lalu, Agali ibuni Sirianaga kini kagome irane aginaga i̱hondo ibunaga agali ogoha warago ngago mo dabi habe lalu lawia hayadabe. Ibugua mandabu handalu hearia i̱ Ngode Datagaliwabe howa i̱na agali bayale helo mo bayale holene hongo yu halu maru home lolenenaga hongobi yu kabe toba hayadabe be agua layada. Ibugua bi o layadagoni i̱la wai biba lolenaga hariga hangu biyadane hendedo, lene. \p \v 8 Ani biyagola Ngode Datagaliwabenaga bi mana latagi hagane agali Elaisa ibu hale halu hearia kini ibu bu miniha mogo lalu genda howa ibunaga aga biaru lerelo ngelowa beda layane hale hene. Ani hale howa Elaisa ibugua kinihondo lawia halu lalu, Irane aginaga í̠na agaru minu budalu genda yu bedebe. I̱na Ngode Datagaliwabenaga bi mana latagi haga agali mbiraore hangu Isaraele dindiha ka lalu ibu mo walia holiya i̱ koria abale pu labe, lalu lawia hene. \p \v 9 Ani lawia hayago hale howa kini ibugua Naimana lamiyagola Naimana ibunaga garo ale karisi biagoria biralu pene. Nogo hosini garo ale karisi gililo yalu ti abale pialu Elaisa andaga haraba wiagoria pu hene. \v 10 Ani pu heagola Elaisa ibugua ibunaga biabe biahaga agali mbira heagohondo Naimana hearia lama pelo bi ogodagua lamini. Iba Yodanaha wayawaya kahalu bole pu. Ani beregola í̠naga warago bayadago dabi halu tinginibi bayale holebira lamibe, laya handala agali biago ibugua puwa Naimana lamini. \v 11 Ani lamiyagola Naimana ibu hale howa ibugua keba timbuni howa Elaisa andaga yu wahalu pole tagira pialu howa lalu, Ainde Elaisa ibugua i̱hondo tagira ibuwa ibunaga Anduane Homogohondo i̱naga bi la halu ai i̱naga tingini mo ko haga bidarunaga gi gamuru bigi bialu i̱ mo dabi holobadalo manda birugo. Ai anidagua bule ndoda. \v 12 Ibugua i̱hondo Yodana ibaha wayawaya bole pu laya. Anidago Damasagasaha iba Abana poragobi iba Paba poragobi iba ogoni labo Isaraele dindiha iba Yodana ale ndo iba gagahe baya taraore poragodago. Ibame i̱ mo dabi holene wiagua nde i̱ni dindiha howa iba bayale kira ogoni laboha i̱naga warago mo dabi helo wayawaya bialu holene wiago ibiruda, lene. Naimana ibugua bi ogonidagua lalu keba halu tandaga hama pene. \p \v 13 Ani piyagola agali ibunaga biabe biahaga haru hayarume ibuni heagoria kaware hapara howa ibuhondo lalu, Agali haguane-o Ngode Datagaliwabenaga bi mana latagi haga biago ibugua í̠na biabe timbuni mbira bibelo mo ngidale nde harugo laga bialu biaore bideledalo manda bidama. Anigo ibugua í̠ biabe timbuni mbira bibelo mo ngia ndo bame wayawaya hangu bole pu layagoni ndobe. Ai ibugua bibe lalu langiyago bulene karulape, lene. \v 14 Tigua bi ogonidagua lamiyago hale halu harugo lowa ainde Yodanaha wayawaya kahalu babe lalu Elaisa ibugua layadagua kahalu bayagola ibunaga tingini ge hamua biago ereba hai halu dabi hene. Ani biyagola ibunaga tingini baya dege lalu waneigini galinaga tingini baya kaligobi hearia hendene. \fig Naimana ibu iba Yodanaha wayawaya kahalu bayagola ibunaga tingini ge hamua biago ereba hai halu dabi hene.|src="LEAR 050.tif" size="2" ref="(5.14)" \fig* \v 15 Ani handalu ibunaga haru ibiyaru heba Ngode Datagaliwabenaga bi mana latagi haga Elaisa biago hearia lone dai bini. Dai buwa Naimana ibugua Elaisa lamialu lalu, Ngode Datagaliwabe mende mbira dindi bibahendeha naheoreyane hendedo. Isaraele wali agali tinaga Ngode Datagaliwabe kago ibu dege dindi bibahendenaga ibu hangu henedane handa walia ko. Ani bidogo ai i̱naga agali haguane Elaisa í̠ mbirale maru í̠ mo turu halu ngulebero, lene. \p \v 16 Ani layagola Elaisa ibugua ladai bialu lalu, Ndo. I̱ Anduane Homogo haluhe kagonaga biabe biaga howa ibunaga minini howa heneneore larogo í̠na mbirale ngulebereru aria mbiraore hangubi mbira mo ya nabulebero, lene. \p Ani layagola Naimana ibugua hongoore howa Elaisahondo mbirale uruni mo ya layagolabi Elaisa ibu ndo lowa nayuleore lalu wahene. \v 17 Ani biyagola Naimana ibugua lalu, I̱na í̠hondo mbirale mo turu halu ngulebiruruni nayuleyagua nde waha. Anigo Isaraele dindiha dindi ngaru aria maru i̱naga nogo dongi kira karulape dugu yulene hame ledogo. Ainde í̠na karulape lariyagua dugu yuliya. Dindi ogoni i̱ daluha dugu yu pu ngelowa Anduane Homogo kagonaga loma biniru bo delolene dabu mbira bia holebero. Ani bu helowa i̱na Anduane Homogo ibuni hangunagaore loma biniru bo delai halubi loma marubi bo mialu holebero. Dama mitangi bialu gime wabiniruhondo loma nabo deloleberogo. \v 18 Ai i̱naga genda yu henedaru í̠na manda biai haregola i̱na ko bialu harodaruni Anduane Homogohanda domo wahai helo lamulene hamelo kogoni. I̱naga kini ibu dama mitangi bialu gime wabini mini Limonohondo bi pupu wule poragola i̱ ibu heba mandagi holeneore nga. Iya haru mandagi andaha anda puwa kini ibugua i̱naga gini yaniaho yalu anda piaga. Anda pialu howa ibugua mbirale dama mitangi bialu gime wabini Limono ogoninaga mini yaraga halu ge duli hanga haragola i̱nabi nde ibugua birago talialu bamenaga ani dege bialu holebero. Ainde i̱na ogoni buleberodago Anduane Homogohanda domo wahelo laro, lene. \p \v 19 Ani layagola Elaisahanda ibu lamialu lalu, Í̠ bu miniha genda nahe mo palia holene í̠ha karulalu pamia, lene. Ani laya handala Elaisa helalu Naimana ibu ibuni dalu dai bini. \p \v 20 Ani dai bialu kaundia nape wene dege pialu hearia Elaisanaga biabe biahaga agali Gehasi biago ibugua ibuni hangu lo mitangi bialu lalu, I̱naga agali haguane ibugua mbirale Naimanahanda miyaru mbira mo ya nabi wahalu yu dai bilo wahayago aginagada. Anduane Homogo haluhe kagonaga minini howa i̱na henene buleorego laro. I̱na áyu Naimana piyadagua talima pialu mbirale yiaru aria maru mo yu dai buliya, lene. \v 21 Ani lalu abaleore Naimana piyadagua talima pene. Naimana ibugua handa dai bialu hearia agali mbira gerai lalu ibu piyadagua talima ibiyane handalu nogo hosime gili laga karisi biagoria howa dalipe halu emene hondo hene. Ani hondo hearia Gehasi gerai lalu ibu heagoria ibini. Ani ibiyagola Naimanahanda ibuhondo lalu, Mbirale mbira agi biya handalu ibiribe, lene. \p \v 22 Ani hale hayagola Gehasi ibugua ladai bialu lalu, Mbirale mbira nabi bayale kamago bi mbira dege i̱naga agali haguane ibugua au laya. Anduane Homogonaga bi mana latagi haga agali kirali ibu andaga íbu bedago. Agali kirali ogoni libu Ngode Datagaliwabenaga bi mana latagi haga maru Eberaimi dindiha hari nene wiaruha hearu aria ibiyagola ai siliba nu mbira aga kira lowa agali ogonilabo muliya ngibe laya, lene. \v 23 Ani layagola Naimana ibugua ladai bialu, Nu mbira hangume agua bule ndodago harugo nu kira mo ya, lene. Gehasihondo hongo howa mo ya lalu hongo hayagola nde Gehasi ibugua, Ogoni karulape, lene. Karulape layagola Naimana ibugua siliba nu kiraha muni kina ale daosini pira waragaria (60,000) talebu henela hene. Agabi nde baya taraore kira mialu buwa agali Naimana ibunaga biabe biahaga kiralime Gehasi ibu maha ibilo, Libu bamba halu Elaisa andaga yalu pole pudaba, lene. \v 24 Pialu ti Samaria dindiha hari nene wiagoria iraga halu Gehasi ibugua siliba nu kira biago labobi aga kira biago labobi yamialu Elaisa andaga mo yalu anda pene. Ani bialu agali biabe biahaga kirali biagolabo, Naimana hearia dai bidaba, lene. \v 25 Agali biago labo peaha Gehasi ibu lone andaga tamuha anda pialu hearia Elaisahanda ibuhondo hale halu lalu, Gehasi-o í̠ agoha pialu eberebe, lene. \p Ani layagola Gehasi ibugua ladai bialu lalu, Agali haguane-o i̱ mbiraha nape henego ko, lene. \p \v 26 Ani layagola Elaisahanda ibuhondo lalu, Í̠ ke̱ nahe waha. Í̠na manda beregola i̱na í̠ nahende kobe toba kebe be. I̱naga dinini ibu í̠ heba mandagi haribigoni howa ibugua agali karisi biagoria berenego dalialu harigani í̠ lola hole daliyagoni handarugo ndobe. Gehasi-o horo áyu muni mo yu kegonime aga yolo buleneru ira olibe gama ngaru yolo buleneru \w gerebi\w* gama yolo buleneru nogo sibi bulumagaru yolo buleneru wandari igiri biabe biahaga helo yolo bulenerubi bibahende nakarulapeore kegoni ndobe. \v 27 Anigo áyu Naimananaga muni mbiraleru mo yu kegoni. Anidagua biridagome Naimanaha ge hamua biyagoni í̠ha bulebira. Ani bialu í̠naga waneigini damene mani hama polebirarubi bibahendeha ge hamua biai halu biaabo holebira, lene. \p Ani layagola Gehasi ibu Elaisa andaga yu wahalu tagira piyagola ibunaga tingini pagaya bialu pagabua bugimbu biai halu ge hamua bini. \c 6 \s1 Ayu golo wahenego Elaisa ibugua handa walia henego ogo \p \v 1 Horo mbirungi Anduane Homogonaga bi mana \w latagi\w* haga agali maru Elaisa ibugua haru haga heneru tigua ibuhondo lalu, Anda ogoha ina bibahende paliai habe nahe emeneoredago \v 2 ai ina bibahende paliai holene anda timbuni bimi̱ya ina Yodana iba angeha pialu ira dibule poramabe lalu, hale hene. \p Ani layagola Elaisa ibugua tihondo lalu, Karulapego ani bule pudaba, lene. \v 3 Ani layagola agali mbirago ibugua Elaisahondo hale halu lalu, Inanaga agali haguane-o harugo í̠bi nde ina haru ma, lene. Elaisa ibugua ladai bialu, E̱ ina haru ma, lene. \v 4 Ani lalu ti haru mandagi puwa Yodana iba ange wiagoha ira hearu dibalu hene. \v 5 Ti ira dibalu hemiria Anduane Homogonaga bi mana latagi haga agali mbira heagonaga ayu ibaha golo ibira hene. Agali ogoni ibunaga ayu mibe naheyagola ibugua lalu, I̱naga agali haguane-o ayu ogoni i̱naga ndo agali mendealinaga mo yalu ibinigo ai ibaha golo wahayagoni, lene. \p \v 6 Elaisahanda agali biagohondo hale halu lalu, Ayu agoria ibira hayabe, lene. \p Ani hale hayagola ibugua, Ayu ogoriaore ibira haya, lalu Elaisa mo walia hene. Ogoriaore ibira haya lalu walia hayagoria Elaisa ibugua ira magane mbira podowa ayu ibira hayadagoria bape hene. Ani biyagola ayu biago ibame yaraga hene. \v 7 Ani biyagola Elaisa ibugua agali biagohondo lalu, Í̠na ayu biago yamialu mo ya, lene. Ani lamiyagola agali biago ibugua gi dogoladali halu ayu biago yamini. \s1 Elaisahanda Sirialiru mo hondo henego ogo \p \v 8 Sirianaga kini heagome ibunaga ami agaliru haru halu Isaraeleali baba wai bule ibini. Ani ibalu howa kini ibugua ibunaga ami biaruhondo lalu, Balai anda ogoriaore bimi̱ya, lalu lamini. \v 9 Balai anda ogoriaore bulubada lalu Elaisa ibugua manda bu bamba howa Isaraelenaga kini heago ala lamialu lalu, Isaraele wali agali bu kamiru tí dindi ogoniha kaware napilimu. Pialu kamiria Siriali karume tí bo waholigo napilimu, lalu kini lamini. \v 10 Ani lamiyagola kini ibugua hale howa ibunaga ami agali hearuhondo lalu, Siriali ti anda bulenedagoria tí ala pudaba, lene. Siriali biaru ti ibuwa handalu hemiria Isaraele ami biaru ala íbu heagola ti anda bule manda biyago nabibeheyane handalu ti wahalu pene. Horo bibahendengi dindi ti balai anda bule manda biyagoria ani dege bini. \p \v 11 Ani dege biyagola Sirianaga kini biago ibu mini dege dindiho hene. Ani howa ibunaga ami haru haga haguane hearu bibahende olalu ibidaba lowa tihondo hale halu lalu, Tí kamiruni aria mbirali ai í̠na Isaraelenaga kini biamogo bialu kamibe, lene. \p \v 12 Ani hale hayagola ami haru haga haguane mbira heagome ladai bialu lalu, Kini-o mbirale ogoni ina kamaru ariame ndo berema. Mbirale o bialu kagoni Isaraele dindini Anduane Homogonaga bi mana latagi haga Elaisa mbira kago ibugua hangu bialu ka. Mbirale iname bule paraho ngamaruni ibugua ogoale bulebira lalu Isaraelenaga kini kago lamiaga ka. Í̠ paliaga tamu hobane ngagoha bira do howa lariyaguabi Elaisa ibu manda biai hagaore ka, lene. \p \v 13 Bi ogonidagua layago kini ibu hale hai howa ibunaga ami haru haga agali haguane biaruhondo lalu, Tígua Elaisa taya bima pudaba. Mbiraha kane handa walia harimiyagua ami bu karu haru halu ibu minule pilimulo, lene. Tigua goaria handalu hemiria Elaisa Dodana tanoha hearia hendene. \v 14 Ani handalu kini ibugua ami agali dewaore nogo hosini biralubi nogo hosime gililaga wai biagane karisini heyu howabi Dodana tano pudaba, lene. Tigua mbiraga puwa tano biago ho mabubupe hene. \p \v 15 Egerebagi gao layagola Elaisanaga biabe biahaga agali mbira heago ibu tagira puwa handa tagi halu hearia Siriali ami dewaore nogo hosini biralubi wai biagane karisini heyu howabi ibuwa tano biago ho mabubupe hearia hendene. Handalu abale andaga dai buwa Elaisa lamialu lalu, Agali haguane-o Sirialirume ibuwa ina ho mabubupe hayadago ai ina agua buledabe, lene. \v 16 Ani layagola Elaisa ibugua lalu, Gi holene nawi. Heneneore tinaga ami dewaore íbu ha ani kagonigo inanaga amiru dewaore ina mo wule ka, lene. \v 17 Ani lowa Elaisa ibugua Anduane Homogohondo bi lamialu lalu, Anduane Homogo-o agali ogo ibugua bi áyu larugo handa walia helo ibunaga de mo ngala ha, lene. Ani layaore Anduane Homogohanda biabe biahaga agali biagonaga de mo ngala hayagola ibugua handalu hearia nogo hosibi wai biagane karisibi dewaore hari bareha Elaisa bereago ho karulape hearia hendene. Nogo hosi karisidaruni ira hungu bialuhe handalehe hearia hendene. \p \v 18 Siriali biarume Elaisa minule anda ibiyagola ibugua Anduane Homogohondo lalu, Anduane Homogo-o agali o ibiraruni i̱ nahendelo tinaga de mo aruma ha, lene. Ani layagola Anduane Homogohanda Siriali biarunaga de mo aruma hai helene. \v 19 Ani heagola Elaisa ibu heyalu Siriali biaru hearia puwa ibugua tihondo lalu, Agaliru-o tí tano pole pirimigoni ogo ndogo íbu luluya harimidago ai karulapego i̱ porodagua maibidaba. I̱na tí agali taya bima ibirimidagoni karia haru poliya, lene. Ani laya handala ti ibu piyadagua talima pialu Samaria tano haru anda pene. \p \v 20 Ani haru anda pu helowa Elaisa ibugua Anduane Homogohondo, Tinaga de mo ngala ha, lalu bi layagola Siriali biarunaga dengala hai hene. Ani howa handalu hemiria ti Samaria tanoni anda pu harimayane hendene. \v 21 Isaraelenaga kini biagome uruni íbu heago hondowa ibugua Elaisahondo lalu, Agali haguane-o agali uruni homelo bo wahai hoabe, lene. \v 22 Ani layagola Elaisa ibugua ladai bialu lalu, Ani nabulego í̠na wai hamani wai bialu howa waitigi agali minareru bo wa nahariligoni ndobe. Ani biaga harigonidago ai agali áyu o karuni nabolego í̠na ti tomo nelo mialu tininaga kini karia daibilabe, lene. \v 23 Ani layagola Isaraelenaga kini ibugua Siriali biarunaga tomo dewaore manda manda bia howa tomo ibabi karulape nelo mialu, Tininaga kini hearia Siria dai bidaba, lene. Ani binidagoni be nirayagi Sirialirume Isaraele baba wai bule lone dai nabi wahene. \s1 Sirialirume Samaria ho hagira biai henego ogo \p \v 24 Mali dewa peagola Sirianaga Kini Benehadada ibugua ibunaga ami hearu haru halu puwa Isaraele baba wai bule Samaria tano ho hagira biai hene. \v 25 Ani biyagome Samaria tanoha tomo bu yalu anda ibabe naheyagola Samaria wali agali ti hina gari timbuni ho hene. Tomo biba halu tubagi hayagola ai nogo dongi haguane mbirago muni pira halira (80) agimame yolo bibehe wini. Agalime awa kauni ale minalu anda hagane kaubi karu genda magi emene emeneore muni siliba duriame yolo biaga hene. \p \v 26 Horo mbirungi kini ibu tanonaga ege pabe biagonaga neneni ibaga bialu hearia wali mbira ibu hondowa ibugua kinihondo lalu, I̱naga agali haguane-o i̱ biamogo bia, lene. \v 27 Ani layagola ibugua ladai bialu lalu, Anduane Homogohanda í̠ biamogo nabiyagua nde i̱na í̠ agua bialu biamogo buliyabe. I̱na widi \w waini\w* ibarubi ngelo kone í̠ de hendedebe, lene. \v 28 Ani lowa ibugua wali biagohondo hale halu lalu, Í̠ha genda agile wu biruwa larebe, lene. Ani layagola wali biagome ladai bialu lalu, Wali o bedago iyame bi lo mbira halu i̱ waneigini ala bo naba ibu waneigini horo mendengi bo nabiya lariba. \v 29 Ani lowa i̱ igini ala bo dawalu nariba. Ani nowa horo mendengi ibu igini bo dawaba lalu hewaria ibu igini mbiraha mo do hayaya, lene.\x + \xo 6.29 \xt Man 28.57, Dug 4.10\x* \p \v 30 Ani layago hale howa kini ibugua genda timbuni howa ibunaga aga bu heago budaki hene. Ani biyagola wali agali maru pabe gibugibu berearu ti de handalu hearia kini ibugua ibunaga aga biago andaneha aga mende dara ho howa biaga ale bia dambiho heane ti de hendene. \v 31 Ani howa kini ibugua lalu, Genda timbuni o ibiragoni tene Elaisa ibuorego ai agali ogoni homelo bo waholiya. Ibu homelo bo wanaharuyagua nde Anduane Homogohanda i̱ni bo wahelo laro, lene. \v 32 Ani lalu ibugua, Agali mbirame Elaisa bo wahole pu, lene. \p Horo ogoningi Elaisa ibu ibuni andagaha Samariali agali haguaneru heba berene. Agali mbira kinihanda Elaisa bo wahole pu layago ibu wene harigani ibalu heagola Elaisa ibugua agali haguane biaruhondo lamialu lalu, Inanaga kini ibu wali agali homelo bo wahaga kagome áyu ibugua agali mbira i̱naga ma pugu wahole pu laya handala ibira. Agali ogoni ibiragola ibu tamuha naibilo panga hongo howa paya tagi ho halimu. Ani bu kamaria ibunaga kini ibuni abale ibalu erembiraha íbu kane hondoleberemi, lene. \v 33 Elaisa ibugua bi lai naheaore dege agali kinihanda pu lene biago ibalu kini ibunibi maha talima ibini. Ani ibuwa kini ibugua Elaisahondo lalu, Anduane Homogo ibunime inaha genda áyu ogoni ibilayadago. Ai ibugua ina biamogo bialu mbirale mbira bilo iname ibuha maliaho habe nahe kamagoni, lene. \c 7 \p \v 1 Ani layagola Elaisahanda ladai bialu lalu, Anduane Homogohanda heneneore bulebira lalu bi layago larogo hale habe. Yawi ni ogodaguaore harangi wali agalime tano pabe haraba ngagoria tagira puwa balawa bayaleore widime wabini nu mbira ale muni siliba kuni pira hangume yolo bialubi ladi ale mini bali nu kira ale muni siliba kuni pira hangume yolo bialubi mbirago bulebira, lene. \v 2 Kininaga mamage haga agali kini heba ibini heagome Elaisahanda bi layago hale howa lalu, Áyu o laregonidagua nabulebiraore. Anduane Homogo ibunime dahuliya andagaha howa tomo anda timbuni kagonaga panga dugupe halu tomo haealape hayaguabi iname muni emene ogonidaguame namuleberamaore, lene. Ani layagola Elaisa ibugua agali ogonihondo lalu, Í̠ ogoni birane handa hondoleberegoyu heneneore í̠na tomo uruni aria na nanolebere, lalu lamini. \s1 Siria ami biaru ibida penego ogo \p \v 3 Horo ogoningi agali ge hamuabi mariali Samaria tanonaga ege pabe timbuni heagonaga panga haraba wiagoria tagirahayagi berene. Ani biruwa tini hangu laedene bialu lalu, Ina aginaga ogoria bame biralu homole birarimadabe. \v 4 Ai tomoru taya bima ma nalarami. Anigo ina Samaria tanoha tomo nawigo ogoniha anda pirimayagua ina tomo garime homaramagoni degedago. Ai harugo ina Siriali amiru balai anda bu kagoha polene karulapeda. Tigua ina bo wahayagua nde karulape dege. Anigo ina bo wanahayagua nde bayaleore, lalu hene. \v 5 Ani lalu ne layagola ti Siriali biaru balai anda bu heagoha pole pene. Puwa anda bu heagoria handalu hemiria mbirali mbira naheore \v 6 Siriali ami biaru bibahendeore ibida piai hayiyane hendene. O ibida piyadagoni irane Anduane Homogohanda alendoore hayagola Siriali biaru tigua hale helo nogo hosini agali biralu ibiragolabi hosime karisi gililo yalu ibini ale bialubi kilikulu timbuni lalu ami agali tinaga waitigi dewaore ibiradagua bilene. Ani biyago hale howa Siriali ami biarume lalu, Isaraelerume ina baba wai bilo lowa Hidinaga kinibi Iyibinaga kinibi yolo biyagola libugua libunaga ami haru halu ibiyada, lene. \v 7 Siria ami biaru tigua bi ogonidagua lalu ti abaleore ibida piai hene. Tinaga balai andabi nogo hosi dongibi bibahende ngelo wahalu tininaga mbirale mbira nayiore bibahende wia handala tini dege pora bialu ibida piai hene. \p \v 8 Agali ge hamuabi mariali biaru ti balai anda mbira heagoha anda puwa handalu hemiria Siria ami biarunaga tomoru ibaru ona bu wiaria hondowa nendebu nene. Nalu ngolo silibarubi aga bayale wiarubi mo yalu puwa mbiraha mo do hene. Mo do halu dai buwa balai anda mendeha wiarubi ani dege mo yu puwa do hene. \v 9 Mani tini lo manda bialu lalu, Iname beremagoni bayale ndo beremadago. Iname áyu ogoni bayaleore mbira handa walia harimagoni wali agali lamimi̱ya ma. Iname latagi nahe donge ho kamaria horo mende bolangua hayagua inaha ko holene wulebira. Áyu ogoni abale pialu ami haru haga agali haguane kago lamimi̱ya ma, lene. \v 10 Ani lo manda bialu tigua mbiraga ogoningiore abale Samaria tanoha dai buwa tanonaga wai pabe panga mamage haga hearu olowa tihondo lalu, Ina Siriali ami biarunaga balai anda bu hearuha puwa handalu hemaria mbirali mbira naheore. Bi mbira layuane halebi nahe dege. Siria amidaruni tini piai howa tinaga mbirale yinidaruni balai andaha wiai heane handarima. Tinaga nogo hosi dongiru dariba haga binidaru hadape nahe bibahende dariba henedagoria handarima. Tomo damene bibahendeore balai andaha wiai hea, lene. \p \v 11 Agali wai pabe mamage haga biaru tigua bi ogoni hale howa wali agali tanoha hearu ola amu howa lalu, Bi ogoni kini andaga lo yalu pudaba, lene. \v 12 Kini ibugua bi ogoni mbi dombeni hale howa ibunaga ami haru haga agali haguane heagohondo lamialu lalu, Siriali uruni tinaga miniore i̱na baya hanguore manda biai kogo. Ina daluha tomo nawi kamago manda bialu tigua ina tanoha howa tagira ibulebira manda bialu ani tagira eberamagola ina minalu inanaga tano karulole manda bialubi tinaga balai anda wahalu puwa dangite ngaruha bira do holebira, lene. \p \v 13 Ani layagola ami haru haga haguane mbirame kinihondo lalu, Agali mbirame Siriali uruni ti agua biyadabe hondole pudaba labeheda. Ani hondole pudaba laramaru Siriali urunime bayagua nde karulape. Ina tamuha kamarubi ogonidagua dege homole kamagonidago. Agali marume hosi yu wahene karu aria duriani biralu pudaba lama, lene. \v 14 Ani layagola kini ibugua agali maru dabalu wai biagane karisi kirani nogo hosi maru talebu mialu lalu, Siria ami uruni agua biyadabe hondole pudaba, lene. \v 15 Agali uruni ti puwa handalu hemiria Siriali ami biaru ibida piyiyane hendene. Tigua peneyadagua talima piaho wialu amuraore Yodana angeni howa handalu hemiria uruninaga agaru wai biaga ayu tibu yandareru yu wahalu piyiyane hendene. Ani biyiyago handalu dai buwa tigua ogodagua biyiya lalu kini lamiai hene. \v 16 Agali handalu dai biyarume bi layago hale howa wali agali tanoha hearume Sirialirunaga balai anda heagoha gerai lalu puwa mbirale yu wahalu pene wiaruni ti mo yai hene. Abale howa Anduane Homogohanda bulebira layadagua lola halu balawa bayale genda magi nu mbira alebi bali bayale genda magi nu kira alebi muni siliba kuni pira hangu mialu tigua migimigi bini. \p \v 17 Kini ibugua ibuninaga mamage haga agali mbira biagome ami agali maru wai pabeni mamage haga hearu handayaho helo helene. Ani helayagola mamage haga agali ogoni ibugua wai pabe panga heagoria howa wali agali Siria ami biarume mbirale wahalu peneyane mo piyago handayaho hene. Ani hearia wali agali dewaore tanoha howa pabe haraba biagoha gengedatago bialu tagira pole piyarume mamage haga agali biago harabani handayaho hayago he̱la yahaga biyagome agali ogoni pilayagola wali agali bibahendeme hengedalu dege tagira piyagola agali o biagoni homo tongolo mini. Abale kini ibu Elaisa hondo piyangi Elaisa ibugua mbiwia halu ogonidagua bulebira layagoni heneneore lola hene. \v 18 Elaisa ibugua kinihondo lalu, Yawi ni áyu ogodagua haragola wali agali tigua tanonaga panga haraba ngagoria puwa balawa bayaleoreru genda magi nu mbira alebi bali genda magi nu kira alebi muni siliba kuni pira hangume yolo bulebira, laya. \v 19 Ani layagola kini ibuninaga mamage haga agali o biago homayadagoni ibugua Elaisahanda bi layago hale howa ladai bialu lalu, Anduane Homogohanda dahuliya andaga howa tomo anda timbuni kagonaga panga dugupe halu tomo haealape hayaguabi iname muni emene ogonidaguame namuleberamaore, lene. Ani layagola Elaisa ibugua agali ogonihondo lalu, Í̠na ogoni birane handa hondoleberegoyu heneneore í̠ tomo uruni aria na nanolebere, layagoni. \v 20 Ani layago heneneore Elaisahanda bi layago lola hene. Kini ibuni mamage haga agali o biago ibu tanonaga pabe panga wiagoria handa tagiho hearia wali agali tanoha howa tagira piyarume he̱la yahayagola ibu pilo wiaria wali agali dewaore tagira piyarume hengedayagola homene. \c 8 \s1 Suneme wali Isaraele dindi dai binigo ogo \p \v 1 Horo mbirungi Elaisa ibu Suneme wali mbira bamba ibu igini homayagola Elaisa ibugua mo dabi hene biago ibu ai̱yahondo bi lamule pene. Ibugua wali ogonihondo lalu, Ina dindiha tomo gari timbuniore tagira ibiragola wali agali tomo nane gariho kane dege mali karia polebira lalu Anduane Homogohanda laya. Ani layago ai í̠naga waneigini dameneru haru halu mani tomo karulape ngagola dai bule áyu dindi taraha togoloyu pilimu, lene.\x + \xo 8.1 \xt 2 Kin 4.8-37\x* \v 2 Ani laya handala wali ogoni ibu damene bibahende haru hai halu dindi mende Pilidia dindiha mali karia layadagua hole pene. \p \v 3 Ani pu hai halu mali karia biago piai heagola ibu dameneru heba Isaraele dindiha dai bini. Dai bialu kini berearia abale puwa ibunaga dindi andaru abale ibuni haraligo ngi lole pene. \v 4 Wali biago ibu wene pole harigani pialu heagola kini ibu Elaisanaga biabe biahaga agali Gehasila bi lalu berene. Kini ibugua Gehasihondo hale halu lalu, Elaisa ibugua biabe nahendene ale timbuni maru bigi binidaru te langigi bibelo hamelo kogoni, lene. \v 5 Ani layagola Gehasi ibugua bite bamba Elaisahanda Suneme wali biago igini homo tongolo mini wiaria mo dabi hene biago kinihondo lamialu berene. Gehasi ibugua bite biago lai nahe dege wene lalu bereagola wali biago ibugua nde kinihondo ibunaga mabu anda biaru ibuni ngiadai bia lole kini berearia ibini. Gehasi ibugua wali biago ibiyane hondowa ibugua kinihondo lalu, Kini-o handa. Te áyu langerogoni wali ogoni ibuni o ibiragoni. Ibu igini ala homayagola Elaisahanda mo heya henego o kagoni, lalu lamini. \v 6 Ani layago hale howa kinihanda wali biagohondo bi hale hayagola wali biago ibugua ogodagua biya lalu bi te binidaru bibahende kinihondo lamiai hene. Hale hai howa mani kinihanda ibunaga ami agali haguane mbira heago olalu íbu lowa lalu, Í̠na wali ogoni ibu mabu anda mbirale winidaru ibuni mo yu dai bilo biamogo bule pu. Ani bialu mali kariani ibu mbiraha pu heagola ibunaga mabudagoha tomo bu nalu harimaruni karulape muni mialu bibe, lalu kinihanda lene. \s1 Sirianaga Kini Benehadada homenego ogo \p \v 7 Horo mbirungi Elaisa ibu Siria dindiha tano timbuni Damasagasa wiagoria pene. Horo ogoningi Sirianaga Kini Benehadada ibu warago timbuniore bo wiangi dege pene. Elaisa ibu Damasagasa dindi anda ibiyagola wali agali hearume kinihondo lalu, Agali mbira mini Elaisa ibu Anduane Homogonaga bi mana \w latagi\w* haga biago áyu ogoni Damasagasani íbu ka, lalu lamini. \v 8 Ani lamiyagola kinihanda ami haru haga haguane mbira mini Hasaele heagohondo lamialu lalu, Mbirale bayaleru agali ogoni ibu mo turu halu mule maru mo yalu ibu kagoria pobe. Puwa kini warago timbuniore bo ngago dabi holobadabe naholobadabe lalu Anduane Homogohondo bi hale ha labe, lene. \v 9 Ani lamiya handala Hasaele ibuni Damasagasa dindiha yári damene wiaru dewaore nogo kamele pira maria (40) uruninaga erekunini yulene karulapedagua mo paga howa yalu Damasagasa tanoha Elaisa hearia pole pene. Pialu Elaisa heagoria anda puwa ibuhondo lalu, Agali haguane-o í̠naga biabe biahaga Kini Benehadada henego ai ibugua ibunaga warago dabi holobadabe naholobadabe lalu í̠hondo hale hole pu laya handala hale hole ibiru, lene. \p \v 10 Ani layagola Elaisahanda ladai bialu lalu, Anduane Homogohanda i̱ walia halu kini ibu homolebira layagoyu í̠na dai bialu kininaga warago dabi holebira lalu lamule pu, lene. \v 11 Ani lai howa Elaisa ibugua Hasaele deme hongo howa handayaho wiaabo hayagola Hasaele ibu mini dege dindiho hene. Ani heagola Elaisa ibu dugu bini. \v 12 Dugu biyagola Hasaele ibugua Elaisahondo hale halu lalu, Agali haguane-o í̠na aginaga dugu berebe, lene. \p Ani layagola Elaisahanda ibuhondo lamialu lalu, I̱na áyu dugu berogoni í̠na mani mana ko timbuniore bialu Isaraele wali agali mo ko holobedane bero. Í̠naga ami agaliru haru halu ibuwa tano ege pabe hongohe bu mabu bidaru bo giala hole bulebeda. Ani bialu Isaraele dindiha igiri daliahe bu karuni bo wahai halu waneigini emene bu karu dindini mo paraho waholeberemida. Tígua wali gali tombeha bere bedaru ayu tibume tombene dibu haealo waholeberemidago uruninaga dugu bero, lalu lamini. \p \v 13 Hasaele ibugua bi uruni hale hai howa Elaisa lamialu lalu, I̱ agali habane nabulene ale dege kogonidago. I̱na mbirale bulebere lalu áyu langiriruni agua bialu bulubodabe, lene. Ani layagola Elaisahanda lalu, Í̠ Sirianaga kiniore holebere lalu Anduane Homogo ibunime i̱ mo walia haya, lalu lamini.\x + \xo 8.13 \xt 1 Kin 19.15\x* \p \v 14 Libu bi uruni lai halu Hasaele ibu Sirianaga Kini Benehadada hearia dai bini. Dai biyagola kini ibugua hale halu lalu, Elaisahanda bi agua layabe, lene. Hasaelehanda ladai bialu lalu, Elaisa ibugua heneneore í̠naga warago ogoni dabi holebira laya, lalu kini lamini. \v 15 Ani lowa horo mendengi Hasaelehanda kini bo wahole manda bini. Ani manda buwa ibugua balangiya mbira ibaha mo iba howa kini berearia mo yalu puwa ogonime kininaga dengui minu huba biai hene. Ani buwa kini bu he̱ mulino ibugua balangiya biago hongo howa yu ndibulo heagola kini abale homo tongolo mini. Homayagola mani Hasaele ibuni Sirianaga kini ha aribia hene. \s1 Yahorama ibu Yuda dindiha kini henego ogo \r (2 Bi Te 21.1-20) \p \v 16 Ahaba igini Yorama ibu Isaraele dindiha kini heane dege mali dauni layagola Yahosabada igini Yahorama ibu nde ibu abanaga henge ibuni mialu Yuda dindiha kini ibu hene. \v 17 Ibu ai̱yahanda taba hanayangi howa hama ibinigo mali pira tebirani kira (32) hayagola ibu kini pigane hene. Ibugua kini howa Yarusalemeni mali halirani haru hene. \v 18 Ani howa ibu one Isaraelenaga Kini Ahaba wane mbira bereago dabu bini. Anidagua buwa ibugua mana ko Ahaba damenerumebi Isaraele wali agalirunaga kini henerumebi bialu haga wiago talialu Anduane Homogonaga deni mana ko dewaore bialu hene. \v 19 Ani bialu heago helowa Anduane Homogohanda Yuda dindi mo ko nahe dege hene. Ani binidagoni irane Anduane Homogohanda bamba ibunaga biabe biahaga agali Debidihondo habo nalolene bi mbira lo wialu lalu, Bibahendengi Debidi ibu damene hangume kini haabo holebira. Ani biragola Debidinaga hale lamu nahundilonaga ani bulebira, lalu lowini.\x + \xo 8.19 \xt 1 Kin 11.36\x* \p \v 20 Yahorama ibu Yuda dindiha kini heangi Idomo wali agali bu hearu tigua Yudanaga kini heago andaneha henego mani howa tini mine halu hene. Mine howa tigua tininaga kini mbira dabo helayagola kini ogonime Idomo wali agali haru hene.\x + \xo 8.20 \xt Pig 27.40\x* \v 21 Ani biyago hondowa Kini Yahoramahanda ibunaga ami agali wayali karisini heyu howa wai biagane hearu haru halu Idomo dindiha dindi mbira mini Sairi wiagoria wai bule pene. Ani pu heagola Idomonaga ami agali bu hearume ti baba wai bule ho hagira biai hene. Ani bu heagola Yahorama halu ibunaga ami agali haguane karisi handayaho hearume Idomo baba wai timbuni mbiraga bialu tigua Idomoali hayadaruni bo hiladai bini. Ani bialu heago helalu ibunaga ami agali maru hearume ti wai wahalu tini andaga ibida dai bini. \v 22 Ani biyagome Yuda ami tigua Idomo bo poda hana habe nahe hene. Anidagua biyagome Idomo tigua tinaga dindi tinime haru henego áyu haabo ka. Ani binidagoningi dege Libina tanoha hearu tibi nde Yudanaga kini kagome handayaho nahelonaga tibi mine halu Yuda andaneha nahe tini hangu hene. \p \v 23 Bi te maru Kini Yahorama ibugua bialu henedaruni mbuga mbira mini Yudali Kini Henerunaga Bi Te laga ngagoha gilibu nga. \v 24 Mani Kini Yahorama homayagola tigua ibunaga tingini ibu mamalirunaga homali Debidinaga tanoha winigo ogoniha dege hora hene. Hora halu ibu igini Ahasaia Yudanaga kini ha aribia hene. \s1 Ahasaia ibu Yudanaga kini henego ogo \r (2 Bi Te 22.1-6) \p \v 25 Ahaba igini Yorama ibu Isaraele dindiha kini mali homberia (12) hene heagola Yahorama igini Ahasaia ibu mali ogoningi Yuda dindiha kini pigane hene. \v 26 Ahasaia ibu dindini henego ibunaga mali pira kirani kira (22) hayagola kini henego ai ibugua kini howa Yarusalemeni mali mbira hanguni haru hene. Ahasaia ibu ai̱ya Isaraelenaga Kini Ahaba wane Adalia mbira berenego ibu Isaraelenaga Kini Omiri aguane berene. \v 27 Ahasaia ibu ai̱ya mana ko biaga Isaraelenaga Kini Ahaba aria bereagome Kini Ahasaia ibubi mana ogoni aria talialu Anduane Homogonaga deni ibugua mana ko dewaore Ahaba ariame bialu hagadagua bialu hene. \p \v 28 Horo mbirungi Kini Ahasaia ibu Isaraelenaga Kini Yoramala haru Sirianaga Kini Hasaele wai bule mba lalu libu pene. Puwa Gileada dindiha Lamodo tano wiagoria wai bialu hemiria Siria ami mbirame Kini Yorama timume bayagola timu ho hene. \v 29 Timu ho yu puwa dabi harabe hondole Yaserili tanoni pu wini. Yaserili tanoha wiagola Kini Ahasaia ibu de hondo pole pene. \c 9 \s1 Yihu ibu Isaraelenaga kini dabo helenego ogo \p \v 1 Kini Yorama ibu Yaserili tanoni heangi Anduane Homogonaga bi mana \w latagi\w* haga Elaisa ibugua igiri daliahe bi mana latagi haga mbira heago olalu íbu lowa ibuhondo lamialu, Í̠naga aga baya hangu paulo tubagi halu olibe lininaga weli be ogoha bedago mo ya. Ani mo yalu bialu Gileada dindiha Lamodo tano pole pu. \p \v 2 Lamodo tano anda puwa Yahosabada igini Yihu ibu Nimisi aguane kago taya bibe. Taya bialu keria ibu nenegeru baba dewali bereagua ibuni hangu anda hobane mbiraha haru halu pubagi habe. \v 3 Ani haru pubagi howa olibe lininaga weli beha hambu yaregoni ibunaga haguaneni odo wialu howa ibuhondo lamialu ogodagua labe. Anduane Homogohanda í̠ Isaraelenaga kini habelo dabo helarogoni laya, labe. Anidagua biai halu abaleore panga dugualu tagira pialu gerai lalu dai bibe, lalu lamini. \p \v 4 Elaisahanda bi uruni lai haya handala Anduane Homogonaga bi mana latagi haga igiri daliahe biago ibu Lamodo dindi pole pene. \v 5 Ani puwa handalu hearia Yihu ibu ami haru haga agali haguane maru hearu baba bi te lalu biru hearia de hendene. Ani hondowa ibugua lalu, Ami haru haga agali haguane-o i̱na í̠hondo bi mbira lolebero, lene. Ani layagola Yihuhanda ibuhondo hale halu lalu, Í̠na bi aihondo loleberebe, lene. Ani ladai biyagola ibugua lalu, I̱na bi í̠hondo lole laru, lene. \p \v 6 Ani lalu libu haru anda hobane mbira heagoha anda puwa Anduane Homogonaga bi mana latagi haga biagome olibe lini weli hambu yayago Yihunaga haguaneni odo wialu howa ibuhondo lamialu lalu, Anduane Homogo ina Isaraele wali agalinaga Ngode Datagaliwabehanda lalu, Áyu i̱na í̠ Isaraele wali agalinaga kini habelo dabo helarogonigo i̱naga wali agali uruni haru habelo helaro.\x + \xo 9.6 \xt 1 Kin 19.16\x* \v 7 Ani bu howa Kini Ahaba abale í̠ ibunaga biabe bialu ibunaga amiru haru haga agali haguane harigoni ibu damene bibahendeore homelo bo wahai habe. Anidagua bo wahai haregome kuini wali Yasebele ibugua mana ko dewa bialu hayagonaga pani nelo mialu ani bibe. Wali ogoni ibugua i̱naga biabe biahaga agali bu hearu bo wahai halu i̱naga agali maru bi mana latagi haga hearubi bo wahai henegonaga pani ogoni mibe. \v 8 Ahaba ibu damene lenego bibahendeore bo wahai holebero. Heneneore bulego laro. Ahaba ibu damene lenego yu wahenebi mbira Isaraele dindini naholebira. Agali Ahaba ibu aria karu igiri emenebi agali waheyaguabi bibahendeore bo wahai holebero. \v 9 Tihondo mana i̱na abale Kini Yaroboama Nebada igini biago ibu damene bibahendehondo birudaguabi Ahiya igini Kini Basa halu ibu dameneruhondo birudaguabi bialu bo hilo wahai holebero. \v 10 Yasebele ibu homolebira. Homaragola ibunaga tingini mbiralime mo hora naholebiraore. Ibunaga tingini Yaserili tano kawareni dege biangome nalu holebira, lalu Anduane Homogohanda laya, lene. Anduane Homogonaga bi mana latagi haga biago ibugua bi uruni lai howa panga dugualu abale gerai lalu pu wahene.\x + \xo 9.10 \xt 1 Kin 21.23\x* \p \v 11 Ani piya handala Yihu ibu ami agali haguane maru biaru hearia dai biyagola tigua ibuhondo hale halu lalu, Mbirale mbira agi biyiya. Agali lulu biago ibu agi bule ibiniyabe, lalu hale hene. Ani layagola Yihuhanda ladai bialu lalu, Agali uruni aleme biagago ti manda bidami. Uruni aleme bi nagalone ngaru hangu laga ndobe, lene.\x + \xo 9.11 \xt 2 Kin 9.33-36\x* \v 12 Ani layagola tigua lalu, Inahondo bi tigatiga langi. Bi mo do howa ke̱ nahabe, lene. Ani layagola Yihu ibugua ami haru haga agali haguane biaruhondo bi tigatiga lamialu lalu, Agali ogoni ibugua i̱hondo bi ogodagua langiya. Anduane Homogohanda lalu, I̱na í̠ Isaraele wali agalinaga kini habelo dabo helarogoni laya lalu, langiya, lene. \v 13 Ami haru haga agali haguane biarume bi ogoni layago hale howa abaleore tinaga aga amime biaga bu hearuni golalu anda harabani ge halu ubandatagi biaga egageria wiagoria dunga howa Yihu ogoriani heyu helene. Ani heagola tigua pilipe biguli pu lalu hongo howa ladagadaga bialu lalu, Yihu ibu kini haya, lowa huaro lalu hene. \s1 Yihuhanda Isaraelenaga Kini Yorama bo wahenego ogo \p \v 14-15 Yihu ibu Lamodo tanoni howa ibunaga ami haru haga agali haguane biaru baba bi lo mbira halu Kini Yorama homelo bo wahalu ibuni kini ha aribia holenaga bi pongo bo wini. Anigo odagoningi Kini Yorama ibu Yaserili tanoha haabo hene. Irane abale Sirianaga Kini Hasaele baba wai timbuni biyangi Kini Yorama ibu timu bo winigo ai dabi nahe wiaabo hene. Ani wiaabo heagola Yihuhanda ibunaga ami agali haguane biaruhondo lamialu lalu, Tígua i̱nila mini mo mbiraore ho hemiyagua nde mbirali Lamodo tanoha howa Yaserili pialu iname mbirale bule ngamaruni lo yalu poligo polani hondo halimu, lene. \v 16 Ani lalu Yihu ibuni ibunaga wai biagane karisini irigi halu ibunaga ami agali maru heba Yaserili pole Lamodo tano yu wahalu pene. Yaserili dindini Kini Yorama ibunaga timu bo wiyago dabi nahe dege wuwa ibuni dagiani palene. Horo ogoningi Yudanaga Kini Ahasaiabi nde Yorama timu wiago hondo ibinigo Yaserili tanoha libu haru berene. \p \v 17 Agali mamageali mbira Yaserilinaga ege pabe heagonaga neneni mamage handa amu nana bu haga wiagoria howa handa amu halu hearia Yihu halu ibunaga agali biaru ibiyaria hendene. Hondowa agali tanoha hearuhondo oladali howa lalu, Agali dewaore tidi yalu ibira, lene. Agali biaru tigua puwa Yorama lamiyagola Yoramahanda tihondo lalu, Ami agali mbira kagohondo ibunaga nogo hosini biralu abale harigani lola ho pialu bibahende karulapebe lole pu ladaba, lene. \p \v 18 Ani laya handala ami agali mbira heago ibu abale nogo hosini biralu harigani lola hole puwa Yihuhondo lalu, Kini ibugua mbirale bibahende bayale degebe lalu ibu manda bulenaga hale hole pu laya, lene. Ani layagola Yihuhanda ladai bialu lalu, Ogoni í̠naga biabe ndogo í̠ ina poramadagua mali̱ya íbu, lene. \p Mamage handa amu nana bu haga tanonaga ege pabe nene wiagoria haga biago ibu handalu hearia ami agali kini ibugua pu laya handala piyago dai nabiyane hendene. Ani hondowa ibugua agali tanoha hearume kini bedaria bi lo yalu pelonaga ibugua lalu, Kini í̠na ami agali mbira lola hole pu lari handala piyago ibu ti ibiyago lola hayago dai nabi lalu kini lamule pudaba, lene. \v 19 Ani layagola kini ibugua ami agali mendeme lone lola hole pu lene. Pu laya handala pialu ibugua Yihuhondo hale halu lalu, Kini ibu hale holenaga mbirale bibahende karulape ngabe laya, lene. Ani layagola Yihuhanda lalu, Ogoni í̠naga biabe ndo ngago í̠ ina poramadagua talima ibu dege bia, lene. \p \v 20 Mamage haga biago ibugua handalu hearia agali piyagobi dai nabi dege biyago hondowa ibugua kinihondo lawia halu lalu, Ami agali mende mani pu larigobi dai nabi dege. Ai agali mbira wai biagane karisini heyu howa ibirago ibu handabe mangabi agali lulume bulene ale bima ibirago ibu Nimisi hameigini Yihuhanda biagadagua bima ibira. Ibugua nogo hosi bo wara daila halu karisi gililo yalu ibira, lene. \p \v 21 Ani layagola Yoramahanda lalu, I̱naga karisi mo manda manda bidaba, lene. Ani manda manda bu ngeleagola ibuni karisini irigiho halu Yudanaga Kini Ahasaiabi karisi mendeni irigi ho ha bialubi libu haru Yihu lola hole pene. Pialu dindi hobane mbira Nabodonaga wiagoria lola hene. \v 22 Yorama ibugua Yihu lola howa ibuhondo hale halu lalu bibahende karulape degebe be agua biyabe lalu hale hene. Ani hale hayagola Yihu ibugua ladai bialu lalu, Í̠ ai̱ya Yasebele ibugua mana ko damene ngaru bialu dama mitangi bialu gime wabini ngaru hangu mo tene halu tomia biaga mana ngago bialu biraabo heagua mbirale bibahende agua bialu bayale holeda. Í̠ ai̱yanaga mana ko ogoni pu timbu haragoni ndobe, lene. \p \v 23 Ani ladai biyago hale halu Yorama ibunaga karisi biago beregedalu ibida pole pene. Pialu howa ibugua Ahasaia olowa lalu, Ahasaia-o agali ogome iya bope hole ibiyada, lene. \v 24 Ani layaore dege Yihuhanda timu abale tegelape halu Yoramanaga erembirani bene. Ani bayagola timume Yoramanaga gubalini lilini daga biyagola ibuninaga karisi biagoria ibira halu tongolo mini. \v 25 Tongolomu wiagola Yihu ibugua ami haru haga agali haguane mbira mini Bidiga heagohondo lalu, Ibunaga tingini Yaseriliali Nabodo dalu ngagoha bape hadaba. Bi mbira Anduane Homogohanda Yorama aba Kini Ahabahondo laminigo manda bidami. Ala iya karisini maha talima pialu hebaria Anduane Homogohanda Ahabahondo lamialu lalu, \v 26 Abe dege Anduane Homogo i̱ni de hondo hewagola agali maru í̠naga hame ngeru taliaga hearume Nabodo halu ibu igini hearu bo wahai hayago. Ai Anduane Homogo i̱naore henene bulego larogo, Í̠na mana ko birigonaga pani dindi ogoria howa dege ngulebero layagoni, lene. Yihuhanda Bidigahondo laabo halu lalu, Anduane Homogohanda bi lo wiyago lola helo Yoramanaga tingini ngago Nabodo dalu ngagoha mo peha, lene.\x + \xo 9.26 \xt 1 Kin 21.19\x* \s1 Yudanaga Kini Ahasaia bo wahenego ogo \p \v 27 Yudanaga Kini Ahasaia ibu nde Kini Yorama homaya handala abale ibunaga karisi biagoria heyu halu Bedehagana dindi wiagohayagi ibida pole pene. Ani piyagola Yihu halu ibunaga ami agali biarume haruru talima puwa Yihuhanda ibunaga ami agali hearuhondo lalu, Ibubi homelo dandame bogalimu, lene. Ani layagola tigua talima pialu Ibileama dindiha hari mini Guru nene wiagoria karisini pialu hearia tali minalu bogene. Bogaya handala Ahasaia ibu timu ho yalu ibida puabo halu mani Megido tano wiagoria tongolo mini. \v 28 Homayagola ibunaga tingini ami haru haga agali hearume karisini mo paga howa Yarusaleme yu dai bini. Ani buwa tigua ibunaga tingini ibu mamalirunaga homali Debidinaga tano winigo ogoniha hora hene. \p \v 29 Isaraele dindiha Ahaba igini Yorama ibu mali bearia (11) agima hene heagola Ahasaia ibu Yudanaga kini hene. \s1 Kuini wali Yasebele bo wahenego ogo \p \v 30 Yihu halu ibunaga ami agali biaru tigua Ahasaia talu wahalu Yaserili lone dai bini. Kuini wali Yasebele ibubi nde dindi ogoniha dege bereangigo Yorama homaya layago ibu hale ho berene. Ani hale howa Yasebele ibunaga de mandariru mo yári bia howa kini andaganaga windoha unu harigahayagi handatagi ho hene. \v 31 Ani handatagi ho heagola Yihu anda ibiyane hondowa ibugua lai latagi halu lalu, Simiri-o i̱naga agali haguane bo wahaga ni eberego. Irane aginaga íbu kebe, lene.\f + \fr 9.31 \ft Mini Simiri ogoni agali mbira mini Simiri ami haru haga agali haguane henegome ibunaga kini bo wahenegodagua áyu Yihuhanda ibunaga kini bo wahayada manda buwa ibu Simiri ale hayada lalunaga mini Simiri lene. Bi te ogoninaga 1 Kini 16.8-20 handabe.\f* \p \v 32 Yihu ibu bi layuago hale howa windo wiagoha handadagaho howa ladaga halu lalu, Maru i̱ kogohayagi ibule kamiru aibe, lene. Yihuhanda bi ani layuago hale halu agali kininaga biabe biaga maru anda tamuha heneyaru abale ibalu windoha handatagi ho hene. \v 33 Ani handatagi ho heagola Yihuhanda tihondo lalu, Wali o kagoni windoha howa dindini minu bape hadaba, lene. Ani layagola agali biarume Yasebele dindiha minu bape hene. Ani bape hayagola wali biagonaga darama piago pialu daramame anda hai hearu goba halu Yihunaga nogo hosi biagobi goba hene. Ani wiagola Yihuhanda ibunaga nogo hosi karisilame Yasebelenaga tingini hengedo tagadabaga bilene. \v 34 Ani bialu Yihu ibuni kini andaga tamuha anda puwa tomo nene. Nai howa ibugua agali berearuhondo lamialu lalu, Wali ko ogoni ibu homoleneore nga, lalu Anduane Homogohanda laya. Anigo nde wali ogoni ibu agali kini mbirago ibu waneore birayagodago ibunaga tingini mo hora hole pudaba, lene. \v 35 Ani laya handala ibunaga tingini mo hora hole tagira pene. Ani puwa handalu hemiria ibunaga tingini mbira nawi haguane kuni gi ge kuniru hangu ona ibira hearia hendene. \v 36 Ani biyiyago handalu tigua dai buwa Yihu lamialu hemiria ibugua tihondo lalu, O biyadaruni bamba Anduane Homogohanda ibunaga biabe biaga Tisibe tanoali Elayaha howa latagi hayago lola hayada. Anduane Homogohanda bi ogoni ogodagua lene. Yasebele ibu homaragola ibunaga tingini Yaserili tanonaga dindi ngagoria dege biangorume nai holebira.\x + \xo 9.36 \xt 1 Kin 21.23\x* \v 37 Ani biragola ibunaga tingini budini mbira mbira biango ti heba to wiai holebira. Anidagua bidagola agalime Yasebelenaga tinginida lalu dababe nahe holebira, lalu Anduane Homogohanda Elayaha howa mbiwia ho wini, lalu Yihuhanda lene. \c 10 \s1 Kini Ahaba waneigini aguaneru bo wahai henego ogo \p \v 1 Kini Ahaba ibu waneigini aguanerubi pira karia (70) bibahende Samaria tanoha hene. Tano ogoniha heagola Yihu ibugua beba maru gili buwa agali haguane dindi ogoniha haru haga hearuhondobi mana handayaho haga hearuhondobi Ahaba dameneru mamage haga hearuhondobi gilibu pelene. Beba ogoniha bi ogodagua gilibu wini. \v 2 Kini waneigini aguaneru tígua haru halu wai biagane karisirubi wialu nogo hosirubi halu danda timu yandarebi wialu tanoha ege pabe hongoheme bu mabu biniha kamigoni. Anigo i̱na bi o gilibu ibilarogo mialu tígua \v 3 Ahaba igini bu karu aria tigabi mbira dabalu ibu kini helalimu. Ani helowa kini ibu bayale helonaga tínime wai bialu ibu biamogo bilimu, lene. \p \v 4 Ani layiyago hale howa Samaria tanoha mana handayaho haga hearubi wali agali dindi ogoniha haga karu haru haga hearubi tigua Yihuhondo gi timbuni ho howa lalu, Yihu ibugua kini kirali biago labo bope hayagodago ai ina aleme Yihu agua bope hami̱yadabe. Iname mbira bibe nahe kamagoni, lene. \v 5 Ani lowa agali kini andaga mamage haga heagobi tano handayaho haga agali haguane heagobi agali haguane maru hearubi agali haguane maru Ahaba waneiginiru mamage haga hearubi ti bibahendeme Yihuhondo bi ladai bialu lalu, Ina bibahende í̠naga biabe biaga howa í̠nime bia larego biai hole kamagoni. Iname kini mbira dabo helolene manda nabi kamago í̠nime karulapeda lo manda bidego bia dege bibe, lene. \p \v 6 Ani ladai biyiyago hale howa Yihuhanda beba mende lone gilibu pelowa lalu, Tígua heneneore i̱ andaneha holene manda bu hemiyagua Ahaba waneigini aguane karu bibahende bo wahai halimu. Ani bialu yawi egerebagi ni áyu ogodagua dege haragola tinaga haguane bibahende pugu yai halu Yaserilini i̱ni koria ibalimu, lene. \p Ahaba waneigini aguane pira karia (70) uruni ti Samaria tanonaga agali haguane hearu baba ho howa agali haguane uruni tigua mana tini manda bida ale biawai halu haga hene. \v 7 Ani henego ai tigua Yihunaga bi gilibu pelayago hale howa Ahaba waneigini aguane pira karia (70) uruni bibahende homelo bai hene. Balu homayagola uruninaga haguane puguwa mbasigedi nuha honowa Yihu hearia hanalu pene. \p \v 8 Wali agali Ahaba damene uruninaga haguane uruni hanalu ibira layago hale howa Yihu ibugua agali bu hearu lamialu lalu, Wali agali homenerunaga haguane uruni talebuki howa halu kirani unu tano pabe tagirahayagi wialu gao lelo ngeladaba, lene. \v 9 Gao layagola horo mendengi Yihu ibu abale heyalu tano pabenaga panga haraba wiagoria pialu wali agalinaga haguane pugu hono ibini biaruni wiaria hendene. Ani hondowa wali agali dewaore íbu ngoaiho hearia hondowa Yihu ibu heyu howa tihondo lamialu lalu, I̱naga agali haguane Yoramaore i̱nime bope hole lo manda bialu henego ai áyu ibu homelo bo waharu. Ai tígua agali mbira bo wanahe kamidalo manda bidogo ai áyu wali agali balu haguane o pugu yalu íbu ngaruni aiwa benedabe ina manda nabi kamagoni. \v 10 Anigo bi mbira Anduane Homogohanda bamba Ahaba dameneru ogodagua bulebira lalu lo wiyago áyu ogo heneneore lola harane hendedamagoni. Anduane Homogo ibunaga bi mana \w latagi\w* haga Elayanaga ne harigaha howa layago áyu lola haragoni, lene.\x + \xo 10.10 \xt 1 Kin 21.20-24\x* \v 11 Ani lalu mani Yihu ibugua Ahaba damenerubi nenegerubi ibunaga agali haguane helenerubi agali \w loma\w* binigo mo miaga hearubi Yaserilini hene hearuni bibahende bo wahai hene. Mbiraore hangubi mbira yu wanahe bibahendeore bo wahai hene.\x + \xo 10.11 \xt Hos 1.4\x* \s1 Kini Ahasaia damene hearu bo wahenego ogo \p \v 12 Yihu halu ibunaga ami agaliru Yaserili yu wahalu Samaria pole pene. Pialu dindi emene mbira mini Nogo Sibi Haru Hagaru Mo Ngoai Haga laga wiagoria anda pene. \v 13 Dindi ogoriani agali maru lola hayagola ibugua tihondo hale halu, Tí agohayagi howa ibirimibe, lene. \p Ani layagola tigua nde ladai bialu lalu, Ina Kini Ahasaia aria eberama. Ina Yaserili dindiha Kini Yorama damenerubi kuini wali Yasebele damenerubi handama pole porama, lene. \v 14 Ani layago hale howa Yihuhanda ibunaga ami agali biaruhondo, Agali uruni minu yania hadaba, lene. Ani layagola ami agali biaru tigua agali biaruni minu yalu dindi ogoniha gundu uli timbuni mbira wiagoha minu yalu pene. Agali uruni pira mariani kira (42) mbiraore hangubi yu wanahe bibahendeore uli ogoriani howa bo wahai hene. \s1 Kini Ahaba damene yu wahene hearu bo wahai henego ogo \p \v 15 Yihu ibunaga ami agali biaru heba ti dindi o biago yu wahalu pialu hemiria harigani agali mbira Legaba igini Yonadaba henego lola hene. Lola howa Yihu ibugua agali ogonihondo ibiribe lowa lalu, Í̠ hame ngelo kegoniore i̱na hame timbuni lo kogonigo ai í̠na nde agua wu kebe. I̱na bialu kogoni hondowa turu ho kebe nahe kebe, lene. Ani hale hayagola Yonadaba ibugua Yihuhondo ladai bialu lalu, Í̠na bialu kegoninaga i̱na í̠la mini mbiraoreho kogoni, lene. Ani layagola Yihu ibugua lalu, Ai bayaledago. Ani heneyagua gi tigani bibiya gi ngi, lene. Gi miyagola Yihuhanda ibunaga karisi biagoria irigi helo Yonadaba gilila mini. \v 16 Ani buwa Yihuhanda ibuhondo lamialu lalu, I̱na bialu koruni Anduane Homogo ibuni hanguore talima polenaga hongoore howa ani bialu henedalo í̠na handabelo i̱ porodagua iya haru mba, lene. Yonadaba ibugua, Karulapego mba, laya handala libu haru karisi biagoria iraga ho halu puwa Samaria tanoni anda pene. \v 17 Samaria tanoha anda puwa Yihuhanda Kini Ahaba aria maru yu wahene damene hearu bibahendeore bo hilo wahai hene. O biyadagoni abale bi mbira Anduane Homogohanda ibunaga biabe biahaga agali Elayaha howa bulebira lalu lowinigo heneneore lola hene.\x + \xo 10.17 \xt 1 Kin 21.20-24\x* \s1 Balahondo bi pupu wiaga hearu Yihuhanda bo wahai henego ogo \p \v 18 Yihuhanda Samaria wali agali bu hearu bibahende olalu ibidaba lowa lalu, Ahabahanda dama mitangi bialu gime wabini Balanaga biabe bia holene ngago emene hangu biagago ai i̱na dewaore bu bolangua howa bulebero. \v 19 Ai agali Balanaga bi mana latagi haga karubi ibuhondo bi pupu wiaga karubi ibunaga loma binigo mo miaga agali bu karubi bibahendeore íbu ngoai helo oladaba. I̱na Balahondo loma timbuniore áyu loma bu deloleberogo mbiraligo mbira naibida lole ndo bibahende ibai halimu. Mbirali naibiyadago ibu homelo bo waholebero, lene. Yihuhanda ogonidagua lenedagoni ibugua wali agali Balahondo bi pupu wiaga karu bibahende bo wahai holenaga ohowa bi ogoni lene. \v 20 Ani lowa Yihuhanda laabo halu lalu, Ai iname Balahondo bi pupu timbuniore mbira wimi̱ya horo mbira pongo bo wima, lene. Ani lalu tigua bi pupu ogongi wimi̱ya lalu horo pongo bo wini. \v 21 Ani bialu Yihu ibugua Isaraele dindi bibahendeha bi lo yalu purogo ladaba layagola hale halu wali agali Balahondo bi pupu wiaga hearu mbiraorebi mbira yu wanahe bibahendeore íbu ngoai hene. Ibalu mbirale dama mitangi bialu gime wabini Balanaga bi pupu wiaga anda timbuni heagoha anda piai hayagola wali agali biru gengedatago bialu henge emene mbira nawi berene. \v 22 Bibahende tamuha birai heagola Yihu ibu puwa bi pupu wiaga haru haga heagohondo lalu, Ai bi pupu wule howa aga biaga wiridago bilo wali agali Balahondo bi pupu wule ibiyadaruhondo mo taha, lene. Ani layagola bi pupu wilo haru haga biago ibugua Yihuhanda bia lalu lamiyadagua bini. \v 23 Mahaore Yihu ibu Legaba igini Yonadaba libu haru bi pupu wiaga anda tamuha anda pene. Anda pu howa Yihuhanda wali agali biru hearuhondo lalu, Anduane Homogo mitangi bialu lotu laga mbira ina haru ogoha biramaga holigo dengui baya hangu handa amu nana bialu handai halimu. Ina wali agali Balahondo bi pupu wiaga hangu anda ogoha birami̱ya hameledo, lene. \v 24 Ibugua bi lai halu Yonadaba libu haru loma biniru bo delaga dabu wiaga tamu hobane wiagoha anda puwa loma biniru irame dai helo bo delolebi loma maru maru Balahondo bu mulebi anda pene. Egerebagi wali agali íbu ngoai nahe wiangi ibunaga ami agali pira halira (80) bibahende uyuna anda o biago haneni manda manda bu helene. Ani helowa tihondo lamialu lalu, Wali agali Balahondo bi pupu wiaga uruni bibahendeore homelo bo wahai halimu. Ami agali mbirame mbiraoreali hangu ibida pora bialu pelo wahayagua mani ami agali ogoni ibuni homolene wulebira, lalu lamiai hene. \p \v 25 Yihu ibugua loma biniru irani dai helaga wiago mo delalu tagira puwa ibunaga ami haru haga agali hearuhondo bi lamialu lalu, Áyu ogoni abale anda pialu bibahendeore homelo bo wahai hole pudaba. Mbiraore hangubi mbira pora bialu poligo napelo bo wahaiore halimu, lalu lamini. Ani laya handala tigua anda puwa bibahendeore wai biagane ayu tibume dibalu bo wahai hene. Mani dibu payapaya bini wiaru tanoha howa yu tagira puwa tagiraha mo wahai hene. \v 26 Ani bialu bi pupu wiaga anda biagoha anda hobane hanuni ha puwa gene mbira loma binigo wali agalime bi pupu wiagane biagobi dugu yalu tano tagirahayagi yu puwa irani dai helene. \v 27 Ani bialu tigua dama mitangi bialu gime wabini Bala wiagobi ogoni ibunaga bi pupu wiaga anda timbuni heagobi bo gialo haealabaga bu wahene. Ani bialu tigua bi pupu wiaga anda ogoni mo ko halu ti uli anda helenego áyu ogoni wiaabo ka.\f + \fr 10.27 \ft Áyu ogoni wiaabo ka ledagoni áyu ina kamangi ndo ala agali bite ogoni gili binidago ibu heangi mitangi bialu lene.\f* \p \v 28 Anidagua bialu Yihuhanda Balanaga bi pupu wiaga wiaruni bibahende bo gialo wahai hayagola Isaraele dindiha wali agalirume dama mitangi bialu gime wabini Balahondo bi pupu lone nawiaga hene. \v 29-30 Anduane Homogohanda Yihuhondo lalu, Í̠ i̱naga hame lewagobi talialu Ahaba dameneruhondo birigoni mana bayaleore biridalo manda bido. Anidagua birigonaga í̠ igini aguaneru tigua kini maninaga ma halu agima ha aribia helaga bulebero, lene. Ani bialu mani howa Yihu ibugua mana ko bamba Kini Yaroboamahanda biaga wiyadagua bialu hene. Kini Yaroboama ogoni ibugua mana ko uruni Isaraele wali agalime bilo biawai halu haga hene. Bamba Kini Yaroboama ibugua nogo bulumaga handalehe kira ngolome wabuwa mbirago Bedele tanoha ngelalu mendego Dana tanoha wini. Ani wiagola Yihu ibuguabi Isaraele wali agali tiguabi ogoni labohondo bi pupu wialu helo ngelene.\x + \xo 10.29-30 \xt 1 Kin 12.28-30\x* \v 31 Ani bialu Yihu ibunibi nde Anduane Homogo Isaraele wali agalirunaga Ngode Datagaliwabenaga bi mana lowini wiaru baya hangu hongo howa yu ha nabi ibuni mini gedaore halu yu wahene. Ani bialu ibugua mana koore bamba Isaraele wali agali mana ko bilonaga haru pubagi haga Kini Yaroboamanaga biaga wiaru talialu bialu hene. \s1 Kini Yihu homenego ogo \p \v 32 Yihu ibu kini heangi Anduane Homogohanda dindi taraha hameigini tara tara paligi biarume Isaraele baba wai buwa bo podalu dindi lenelene wiaru maru ti karulaga bini. Sirianaga Kini Hasaele ibugua Isaraele dindi bibahendeore \v 33 amu Iba Yodana ni tagira ibiragohayagi ibu karulai hole manda buwa Isaraele baba wai bialu hene. Ani buwa Hasaele ibugua Isaraele dindi bibahendeore unurayagi Aroe tano Iba Anono peagoria howa bo poda hana haga bima anda ibalu uyurayagi Gileadabi Basanabi bo podaga bima pene. Dindi uruni Gada hameiginirunagabi Lubene hameiginirunagabi maru nde ni tagira ibiragohayagi Manase hameigini tinaga wialu binigo uruni bibahende bo poda hana halu karulai hene. \p \v 34 Bi te maru Kini Yihu ibugua biniru bibahende mbuga mbira mini Isaraele Kini Henerunaga Bi Te laga ngagoha gilibu wini nga. Mbuga ogonime kini ibugua biabe hongohe mani biniru hangu gilibu nga. \v 35 Kini Yihu ibuni homayagola ibu damenerume ibunaga tingini Samariaha hora hene. Ani buwa ibu igini Yahoahasahanda ibu abanaga henge mialu kini ha aribia hene. \v 36 Yihu ibugua Isaraele wali agalirunaga kini howa Samariani mali pira kirani halira (28) haru hene. \c 11 \s1 Adalia Yuda dindiha kuini berenego ogo \r (2 Bi Te 22.10–23.15) \p \v 1 Kini Ahasaia ai̱ya Adalia ibugua ibu igini Ahasaia bo wahaya layago hale howa ibugua abaleore ami agali bu hearu lamialu lalu, Yudanaga kini heneru aria agali bu karu damene bibahendeore bo wahai hole pudaba, lene. \v 2 Ani biyagoyu Kini Ahasaia igini Yoasa ibu dege bo wanahene. Irane Kini Ahasaianaga mbalini Kini Yahorama wane Yahosebahanda wandari mbira igiri Yoasa handayaho haga heba Anduane Homogonaga andaha paliaga hobane mbira heagoha bira do heleagola ami agali uruni tigua Yoasa handa walia nahayagome ibu bo wanahene. \v 3 Ani biyagola Yahoseba ibugua Anduane Homogonaga andaha mali waragaria mo do ho haabo hene. Ani mo do ho heangi Adalia ibu Yuda dindiha kuini wali berene. \p \v 4 Anigo Adalia ibu Yuda dindiha kuini wali bereane mali kane hayagola \w loma\w* binigo mo miaga agali Yahoiada ibugua ami agali haguane kuini wali mamage haga hearubi kini andagaha mamage haga bu hearubi bibahende Anduane Homogonaga anda ibilo hondo pudaba lene. Tigua hondo piyaru haru ibiyagola Yahoiada ibugua tihondo habo nalolene bi hongohe mbira lowini. Ibugua mbirale mbira buleore lalu agali o biaruhondo bi lo wiyagola tiguabi nde buleore lalu Anduane Homogonaga minini howa, Í̠na inahondo bia lalu langerego bibahende biaiore holeberama, lalu lowini. Ani lai heagola mani Yahoiada ibugua Kini Ahasaia igini Yoasa tinaga deni haru tagira ibuwa tihondo mo walia hene. \v 5-8 Ani mo walia howa ibugua tihondo bi maru urudagua lamigi bini. Ibugua lalu, Áyu Yoasa kini dabo helami̱ya hame ledogo ai iname bulene maru ngago laro. Tí tidi tebirame biabe bialu howa \w Sabada\w* horo haragola tidi mbirago ibu aribia haga bialu mbirago ibu ha̱lo haga biaga kamigoni. Ha̱lo kagola mendego ibu biabe bia aribia haga kamigoni. Anigo ai Sabada horo áyu holeberemagonaga tidi tebira harimigoni bibahende Anduane Homogonaga anda loma bia hene ogoha ibai halimulo hameledo. Agali maru Sabada horongi biabe bialu kini andaga mamage haga hayarubi maru panga haraba mbira mini Su laga biago mamage haga biarubi maru karunaga erembiraha panga haraba mamage haga hayarunibi bibahendeore ibai halu Kini Yoasa mamage hole Anduane Homogonaga anda ibai halimu. Ami agali bibahendeore wai biaga ayu tibu yai howa Anduane Homogonaga anda ibalu Kini Yoasa hangu bibahendeha mamage hai halimu. Ibu mbiraha polene hame layagua ami bibahendeme ibu poradagua mandagi pilimu. Ami bu kamiru tígua agali maru karu aria mbira ibu kagoria kaware ibulani handaluore halimu. Agali mbira ibu kagoha kaware ibiyagua agali ogoni ibu homelo bo wahalimu, lene. \p \v 9 Sabada horongi ami agali haguane biarume loma binigo mo miaga Yahoiada ibugua tihondo bilimu layadagua bialu ami agali maru tinaga biabe biai howa horo odangi ha̱lo hole hearubi maru biabe bu aribia hole hearubi bibahendeore loma binigo mo miaga Yahoiada hearia Anduane Homogonaga andaha haru halu ibai hene. \v 10 Ibai hayagola Yahoiadahanda Kini Debidinaga yandarebi ibunaga wai biagane humbibi ogoningi Anduane Homogonaga andaha winigo ami agali haguane biaruhondo yilo mo migi bini. \v 11 Ani miya handala ami biaru tigua Anduane Homogonaga andaha ni tagira ibiragohayagi howa mamage hama pialu ni paliragohayagibi bibahendeha haame hene. Tigua bo lomabu delaga dabu heagoriabi anda heagoriabi mamage kawareore hai hene. \v 12 Ami agali biaru ti manda manda bialu mamage haiore heagola loma binigo mo miaga Yahoiadahanda Yoasa haru tagira ibuwa kini manda ibunaga haguaneni karula hene. Ani buwa mbuga mbira bi mana gilibuwi wiago Yoasa mo mialu mani Yoasanaga haguaneni kini helonaga dabo helalu olibe lininaga weli odo wia hene. Ani biai howa heagola wali agali bu hearume turu howa bi hongo howa ladagadaga bialu gi habe balu tigua Kini Yoasaore kini haabo halu luore howa hodagua helo lowa mambolo balu hene. \p \v 13 Ami agali bu hearumebi wali agali maru hearumebi bi pu dagadaga buwa lalu hayuago kuini wali Adalia hale halu ibu andaga howa Anduane Homogonaga anda wali agali íbu ngoaiho heagoha abaleore pene. \v 14 Pialu tamuha anda puwa handalu hearia Anduane Homogonaga anda haneni anda gene mbira heagoria hapara howa kinime hagadagua kini gahenge mbira ona hearia hendene. Ani bialu ami haru haga agali haguanerubi agali maru pilipe ale biguli pu lagarubi ti kini heagoria kaware hapara ho hearia hendene. Wali agali bu hearume turu taraore halu hearia handalu marume biguliru pu lalu hearia hendene. Ani hondowa Adalia ibugua bu miniha tandaga timbuni howa ibunaga aga minu lerelene. Ani bialu howa ibugua lalu, Tí wali agali koore kamigoni howa tígua i̱hondo mana koore lehe bialu harimida, lene.\x + \xo 11.14 \xt 2 Kin 23.3\x* \p \v 15 Yahoiada ibugua Adalia Anduane Homogonaga andaha bo wahelo hame nale howa ibugua ami haru haga agali haguane hearuhondo lalu, Adalia minu yalu Anduane Homogonaga anda howa tagira pialu ami agali ho dugu bu karia dombeneha minu yalu pudaba. Agali mbira ibu poradagua talima piyagua agali ogoni homelo bo wahalimu, lene. \v 16 Ani laya handala tigua Adalia minu yalu pialu kini andagaha anda polene hariga mbira nogo hosi uba andatagi biaga hariga wiagoha minu yalu pene. Minu yalu pialu tano tagirahayagi yalu puwa homelo bo wahene. \s1 Yahoiadahanda wali agalime Anduane Homogo hangu talima pelo biamogo binigo ogo \r (2 Bi Te 23.16-21) \p \v 17 Loma binigo mo miaga Yahoiada ibugua Kini Yoasabi wali agali bu hearubi tihondo bi lalu, Anduane Homogola habo nalolene bi mbira tíni ibunaga wali agaliore holeberema lalu lo widaba, lene. Ani lowa bi mende wali agali tinibi kini ibubi tihondo lalu, Tígua tíni dege dege habo nalolene bi lo wialu bidaba, lene. \v 18 Ani laya handala wali agali hearume dama mitangi bialu gime wabini mini Balanaga bi pupu wiaga anda heagoha puwa bo gialo wahai hene. Balanaga lomabu delaga dabu anda ogoniha heagobi dama mitangi bialu Balanaga mbirale wabu wiarubi bibahende nde bo gialo wahai hene. Ani buwa tigua agali mbira Balanaga loma binigo mo miaga heago mini Madana ibu lomabu delaga dabu heagoria kaware bo ngelene. \p Ani biai heagola Yahoiadahanda ami agali maru Anduane Homogonaga anda mamage helo dabo helene. \fig Wali agali hearume dama mitangi bialu gime wabini mini Balanaga bi pupu wiaga anda heagoha puwa lomabu delaga dabu heago ... bo gialo wahai hene.|src="LEAR 033.tif" size="1" ref="(11.18)" \fig* \v 19 Ani dabo helai halu Yahoiadabi ami haru haga agali haguane hearubi ami agali maru kini mamage haga hearubi ami agali maru kini andaga mamage haga hearubi tigua Anduane Homogonaga andaha howa kini haru halu kini andaga pole pene. Tigua pole pialu heagola wali agali bibahende mama talima pialu hene. Ti kini andaga anda puwa Yoasa ibu panga haraba mbira mini Ami Agalinaga Mamage Haga Panga Haraba laga winigo ogonidagua pialu kini biragane dagia wiagoria pu berene. \v 20 Ami agali biarume kini andaga kaware heagoria howa Adalia bo wahayagola wali agali bibahende hearu ti turu howa bu miniha dungu lowa turu hagabu Yarusalemeni hene. \p \v 21 Yoasa ibu ai̱yahanda taba hanayangi howa hama ibinigo mali kane hayagola ibu Yuda wali agalinaga kini pigane ogoningi hene. \c 12 \s1 Yoasa ibu Yuda dindiha kini henego ogo \r (2 Bi Te 24.1-16) \p \v 1 Yihu ibu Isaraele dindiha kini heangi mali kane hayagola Yoasa ibu nde Yuda dindiha kini pigane hene. Ani howa ibugua mali pira maria (40) Yarusalemeni kini howa haru hene. Ibu ai̱ya Beaseba tano wali mini Sibia berene. \v 2 Yoasahanda ibu kini heangi mana bayaleore Anduane Homogonaga deni turu holene wiaru hangu bialu haabo henego irane \w loma\w* binigo mo miaga agali mbira mini Yahoiada ibugua ibunaga mini mandaru baya hangu mo tiga binigome ani biaga hene. \v 3 Ani bialu ha howa dege Kini Yoasa ibugua damahondo bi pupu wiaga anda hearu bo gialo wanahe helo waheagola wali agali tigua damahondo bi pupu wialu nogo bo lomabu mialu ira hagua ngabi mini \w inisenesirubi\w* lomabu delaga bialu hene. \p \v 4 Ani bialu howa Yoasa ibugua loma binigo mo miaga agali hearuhondo lamialu lalu, Wali agalime Anduane Homogonaga andaha dagisi muni mule yalu ibirarubi tigua Anduane Homogohondo turu halu mule lalu yalu ibirarubi bibahende mo mogo buwa baya hangu ngelalimu, lene. \v 5 Loma binigo mo miaga agali mbira mbira tinime wali agali hearume muni mule lalu yalu ibiraru baya hangu handaya ho haga hene. Muni yalu ibiyaru mo ngelo howa tigua Anduane Homogonaga anda loma bia hene biagoha mbira ko halu arema bulene wiagua muni urunime anda mo arema biaga agali karu yolo mulenaga mo wini. \p \v 6 Ani mulene winigoyu Yoasa ibu kini heane mali pira kirani tebira (23) hayagola ibugua handalu hearia loma binigo mo miaga agali biarume Anduane Homogonaga anda biago mbira mo arema nabi dege hearia hendene. \v 7 Ani hondowa ibugua loma binigo mo miaga agali Yahoiadabi maru hearubi olowa tihondo hale halu lalu, Irane aginaga Anduane Homogonaga anda kago mbirahayagi mo ko hene ngaru lone mo arema nabi dege kamibe. Muni mo wialu haabo harimiruni bame mo ngelowa holene nawigo ngelo harimidago ai agali biabe ogoni bulene karu tigua yu howa Anduane Homogonaga anda mo arema bulene ngaru bilo ngidaba, lene. \v 8 Ani layagola loma binigo mo miaga agali hearu tigua manda bialu kinihanda bi layadagoni karulapeda lo manda bialu lalu, Wali agalinaga muni lone mo wia nabimi̱ya. Anduane Homogonaga anda kagoha mo arema bulene biabe ngarubi iname handaya ho nahami̱ya, lalu tini bi lo mbira hene. \p \v 9 Emene howa Yahoiada ibugua mbogosi mbira mo yu puwa daliga panga heagohayagi diri mbira tombelo wini. Ani buwa ibugua Anduane Homogonaga anda pole wali agali uba anda tagi biaga harabani lomabu delaga dabu heagoria kaware gi tigahayagi ngelene. Ani ngeleagola loma binigo mo miaga agali anda pangani handaya ho haga hearu tigua wali agalime muni migi biyaru mbogosi ogoniha mo baanda haga bini. \v 10 Loma binigo mo miaga agali mbogosi muni handaya ho haga uruni tigua handalu kamiria muni to̱layadago handalu loma binigo mo miaga haguane heagobi kininaga beba gili bia dagala biaga heagobi lamiragola libugua nu yalu ibalu muni nuha haeala hanalu puwa daga laga biaga wini. \v 11 Ani daga lai howa libugua muni siliba uruni Anduane Homogonaga anda biagoha gobaha mo koha bigi bini wiaru arema bilo haru haga agali hearuhondo mo migi biaga wini. Ani miyagola haru haga agali biarume kabeanda biabe biaga hearubi \v 12 ege to̱le̱me anda biaga mugubeyi hearubi agali maru hari wiagoha howa ege to̱le̱ anda bule podaga hearubi tihondo yolo miaga wini. Ani bialu ira pelene mbalapaya wiarubi ege to̱le̱ marubi anda ogoni bulenaga yolo biaga wini. Biabe ogoni alego maru bulene wiyaguabi nde yolo bia dege biaga wini. \v 13 Tigua muni urunime Anduane Homogonaga andaha silibame wabini gaborubi ndisi berubi pilipe laga bigulirubi lamu hale delowa mo emeneha mo timbuniha bigi biaga wiarubi mbirale tara tara maru anda o biagoha ngelo lowa siliba ngolorume wabini wiarubi uruni wabulenaga muni mbira namiore. \v 14 Tigua muni uruni bibahendeore biabe biaga agali hearu yolo bialu mbirale biabe ogoni bulene wiaru hangu yolo biai hene. \v 15 Biabe biaga agali haru haga hearu ti nde muni page bulene manda nabi tigabioreme handaya ho heagola tígua muni agoha dege pelarimibe lalu hale nahaga hene.\x + \xo 12.15 \xt 2 Kin 22.7\x* \v 16 Anigo muni maru wali agalirume tini ko biyagonaga mo tiga bialu loma wiyarubi tinaga ko wiaru domo wahelonaga loma wiyarubi uruni damenego Anduane Homogonaga andaha mbogosi wiagoha wia nabi loma binigo mo miaga agali hearu tinaga mo wigi bini.\x + \xo 12.16 \xt LBM 7.7\x* \s1 Sirianaga kinime Yudali baba wai bule binigo ogo \p \v 17 Kini Yoasa ibugua Anduane Homogonaga anda biagoha biabe bilo agali maru dabo helaga bialu heaore dege Sirianaga Kini Hasaelehanda Isaraele dindiha wai bule anda ibini. Anda ibuwa Gede tano bo podalu karulowa wai bialu hene. Ani bialu howa uruni bo poda hana hai halu beregeda dai bialu Yarusalemeni wai bule pene. \v 18 Ani piyagola Yudanaga Kini Yoasa ibu Kini Hasaelela wai nabule lowa ibugua Hasaele mo palia holenaga muni yári tara tararubi dewaore Hasaele hearia yu pudaba lene. Mbirale dabudabu bamba Kini Yoasanaga mamali Yudali Kini Yahosabadahanda mo wini wiarubi Yahoramahanda mo wini wiarubi Ahasaiahanda mo wini wiarubi uruni bibahende tigua Anduane Homogonaga lalu daba bagiho wini wiarubi Yoasa ibugua mo wiai hene. Ani mo wiai howa Kini Yoasa ibunime mbirale bayale damenego Anduane Homogonaga lalu daba bagiho wini wiarubi heba mandagi wiamaga ho wini. Ani bialu ngolo muni damenego Anduane Homogonaga andaha wini wiarubi kini ibuninaga andagaha wini wiarubi bibahendeore Kini Hasaele mo palia hole lowa mo miai hene. Ani mo miai hayagola Kini Hasaele ibugua mbirale uruni mo yai halu wai nabi wahalu ibuni dalu dai bini. \p \v 19 Biabe maru Kini Yoasahanda bialu heneru mbuga mbira mini Yuda Kini Henerunaga Te laga ngagoha gilibu winigo nga. \p \v 20-21 Horo mbirungi Kini Yoasanaga haru haga agali haguane hearume kini bo wahole lo manda bialu hene. Agali uruni aria kirali Simeada igini Yosagabi Some igini Yahosabadabi libugua Kini Yoasa Sila dindiha pole piaga hariga wiagoria anda mbira heagoria bo wahene. Anda ogoni Yarusalemenaga leneha dindi ulini wiaria dindi dugu yalu ibuwa mogo bini winigoha henego ogoriani Yoasa bo wahene. Yoasa homayagola ibunaga tingini ibu mamalirunaga homali Debidinaga tanoha hora haga wini wiagoha dege hora hene. Ani hora hayagola ibu igini Amasaiahanda ibu abanaga henge mialu kini ha aribia hene. \c 13 \s1 Yahoahasa ibu Isaraele dindiha kini henego ogo \p \v 1 Ahasaia igini Yoasa ibu Yuda dindiha kini heane mali pira kirani kira henego tebone (23) hayagola Yihu igini Yahoahasa ibu nde Isaraele dindiha kini pigane hene. Ibugua Samaria tanoha howa mali pira mbirani kariani (17) haru hene. \v 2 Ani haru howa ibugua Anduane Homogonaga deni howa mana ko timbuni Yaroboamahanda biaga wiadagua dege bialu hene. Ala bamba howa Yaroboama ibugua Isaraele wali agalime mana ko uruni ale bilo biawai henedagua dege Kini Yahoahasa ibuguabi nde mana ko uruni yu wanahe bialu hene. \v 3 Anidagua bialu heagola Anduane Homogohanda Isaraele wali agaliru baba keba timbuni hene. Keba timbuni howa ibugua Sirianaga Kini Hasaelehanda Isaraele baba wai bule dewa halu ibugu bilo henge migi bini. Mani Kini Hasaele homayagola ibu igini Benehadada kini ha aribia howa ibuguabi nde Isaraele baba wai bialu haabo hene. \p \v 4 Ani bialu heagola Kini Yahoahasa ibugua Anduane Homogohondo bi lene. Bi layagola nde Siriali biarume Isaraele wali agali mo koore hayago hondowa Anduane Homogohanda Yahoahasanaga bi layago hale hene. \v 5 Ani hale howa Anduane Homogohanda agali mbira Isaraele wali agali biamogo bilo dabo helayagola agali ogoni ibugua Isaraele wali agali Sirialinaga giha howa gingilo mialu mo wini. Ani mo wiyagola Isaraele wali agali ti abale wai nabi bayale hagadagua hodai bialu tini dindini hene. \p \v 6 Anigo tigua mana ko bamba Kini Yaroboamahanda biawai hayagola bialu hene wiaru yu wanahe bialu haabo hene. Tigua dama wali beda mitangi bialu mbirale gime wabini mini Asera laga Samaria dindiha wiago mo wanahe ngelo hene. \p \v 7 Ogoningi Sirianaga kini heagome Isaraelenaga ami agali daliahe bu heneru bo wahaiore heagola Kini Yahoahasa ibunaga ami dewa nahe wini. Ibunaga ami agali hosini biruwa wai biaga pira duriabi (50) wai biaga karisi pira hangubi ami agali maru daosini dege pirabi (10,000) uruni hangu ona hene. \p \v 8 Biabe maru Kini Yahoahasa ibugua bialu henedarunaga te mbuga mbira mini Isaraele Kini Henerunaga Te laga ngagoha gilibu winigo nga. \v 9 Kini Yahoahasa homayagola ibu tingini Samaria dindiha hora hene. Ani hora hayagola ibu igini Yahoasahanda ibu abanaga henge ibuni mialu kini ha aribia hene. \s1 Yahoasa ibu Isaraele dindiha kini henego ogo \p \v 10 Yudanaga Kini Yoasa ibu Yuda dindiha kini heane dege mali pira tebirani waragaria henego kane (37) hayagola Yahoahasa igini Yahoasa ibu nde Isaraele dindiha kini pigane ogoningi hene. Ani haru howa ibugua Samariani mali pira mbirani waragaria (16) haru hene. \v 11 Yahoasa ibugua haru heangi Anduane Homogonaga deni howa mana ko Yaroboamahanda bamba bialu hagadagua dege bialu hene. Ala bamba howa Yaroboama ibugua Isaraele wali agalime mana ko wiaru bialu helo biawai halu haga hene. \v 12 Biabe maru Yahoasahanda bialu heneru mbuga mbira mini Isaraele Kini Henerunaga Te laga ngagoha gilibu winigo nga. Mbuga ogoniha Yahoasa ibugua Yudanaga Kini Amasaiala wai hongohe napalueneore ua laga bialu henegonaga te gilibu nga. \v 13 Kini Yahoasa homayagola tigua ibunaga tingini Samaria tanoha kini maru hora haga wini wiagoha hora hene. Ani hora halu mani ibu igini Yaroboama mende henego ibugua ibu abanaga henge mialu Isaraelenaga kini ha aribia hene. \s1 Elaisa homenego ogo \p \v 14 Yahoasa ibu kini heangi Elaisa warago timbuni bo wini. Ai homoleore wiagola Kini Yahoasa ibu hondo pole pene. Yahoasa ibugua Elaisa dara timbuni halu dugu bialu lalu, Aba-o i̱naga aba-o í̠ore Isaraele wali agali mo wiaga hongo tarahe howa nogo hosiru karisiru ale harigoni, lene.\x + \xo 13.14 \xt 2 Kin 2.12\x* \p \v 15 Ani layagola Elaisa ibugua kinihondo lamialu lalu, Danda timuru mo yalu ibule pu, laya handala Kini Yahoasa ibugua pialu mo yalu ibini. \v 16 Ani biyagola Elaisa ibugua ibuhondo lalu, Danda mo yuwa edaho ha, layagola kini ibugua Elaisahanda bia lalu lamiyadagua biyagola Elaisa ibunaga gi kininaga gini dogolo paga hene. \v 17 Ani buwa mani Elaisa ibugua kinihondo lalu, Windo mbira amu ni tagira ibiragohayagi kago dugua hole pu, lene. Ani laya handala Yahoasa ibugua danda timu edaho hayagoni yupe halu windo layago dugule pene. Dugua heagola Elaisa ibugua lalu, Danda edalu timu batagiha, lene. Yahoasa ibugua timu biago tegelape halu batagi heagola Elaisahanda lalu, Sirialiru bope halu wayali holene Anduane Homogonaga timu í̠nida. Ai í̠na Sirialiru baba Abege tanoha wai berengi í̠na ti baiore holebere, lene. \p \v 18 Ani lowa Elaisa ibugua kinihondo lamialu lalu, Timu maru ngaruni mo yalu timu urunime dindi o ngagoni ba, lene. Ani layagola Kini Yahoasa ibugua timu biarume dindi halu tebira bene. \v 19 Kini Yahoasahanda o bayadagoni hondowa Elaisa ibu keba timbuni howa kinihondo lamialu lalu, Í̠na dau halu waraga halubi mbira babe naheyane biribe. Anidagua bidele nde í̠na Siria baba wai buwa ti bai halu í̠ wayali kelego ai wahalu í̠na ti halu tebira hangu balu wayali holebere, lene. \p \v 20 Ani biyagola howa mani Elaisa ibu homene. Homayagola tigua ibunaga tingini homali egeanda mbira wabu winiyagoha mo hora hene. \p Mali bibahendengi Moabali hearume Isaraele dindiha anda pialu wali agali hearu mo ko halu haabo haga wini. \v 21 Horo mbirungi Isaraele wali agali ti homa mbira hora halu hemiria tigua Moabali maru ibiyaria hendene. Ani hondowa tigua agali homene biagonaga tingini Elaisa hora hene homali agali kuniru buwi wiagoha bape halu tini ibida pene. Ani bape halu ti piyagola agali tingini biago Elaisanaga kuni bu wiaruha wia dambi hayagola kuni uruni ela hayagome agali homene tingini biagoha buhe̱ lolene lone karula hayagola ibu lone heyini. \s1 Siria Isaraelela wai binigo ogo \p \v 22 Yahoasa aba Yahoahasa ibu Isaraele dindiha kini heangi Sirianaga Kini Hasaele ibugua Isaraele wali agali mo mini burugula halu wai bialu haabo hene. \v 23 Ani bialu heago helowa Anduane Homogohanda nde Isaraele wali agali mitangi halu dara haga hene. Ibugua bamba Abarahamalabi Aisagalabi Yagabalabi habo nalolene bi lo winigo mitangi bialu Isaraele mo ko nahelo ibunime ti biamogo bigi bialu hene. Isaraele wali agali uruni ti ibunaga deni nahelo dindi kaundiaha bo talialu pe nale ti biamogo bini. \v 24 Mani howa Sirianaga Kini Hasaele homayagola ibu igini Benehadadahanda ibu abanaga henge ibuni mialu Sirianaga kini hene. \v 25 Ani heagola Isaraelenaga Kini Yahoasabi ibunaga ami hearubi tigua Sirianaga Kini Benehadada halu ibunaga ami agali hearu baba wai bini. Tigua wai timbuni halu tebirago ua laga bialu buwa Isaraele kini halu ibunaga ami agali biaru tigua Siria bo poda hana hene. Ani bialu bamba Kini Hasaelehanda Isaraele baba wai bialu dindi maru Siria tigua karulo hene wiaru tini bo yu dai bini.\x + \xo 13.25 \xt 2 Kin 13.18\x* \c 14 \s1 Amasaia ibu Yuda dindiha kini henego ogo \r (2 Bi Te 25.1-24) \p \v 1 Yahoahasa igini Yahoasa ibu Isaraele dindiha kini heane mali mbira henego mende hayagola Yoasa igini Amasaia ibu nde Yuda dindiha kini hene. \v 2 Amasaia ibu ai̱ya Yarusaleme tano wali mini Yahoadini ibuni taba henenegoria howa hama ibinigo mali pira kirani duria (25) hayagola Amasaia ibu kini pigane hene. Kini howa ibugua Yarusalemeni mali pira kirani dira (29) haru hene. \v 3 Amasaia ibugua Anduane Homogonaga deni mana bayale tigabiru bialu henegoyu ibu mamali Debidihanda biaga wiadagua nabini. Ibugua ibu aba Yoasahanda bialu hagadagua dege bialu hene. \v 4 Ibugua mbirale dama mitangi bialu gime wabinirunaga bi pupu wiaga anda hearu bo gialo wanahe helo wahene. Ani helo waheagola wali agali hearume anda uruniha puwa damanaga lomaru wialu mbirale ira hagua ngabilo delaga mini \w inisenesiru\w* lomabu delaga bialu hene. \p \v 5 Kini Amasaia ibu Yuda dindiha howa baya hangu hongo howa haru heangi ibugua agali bu hearuhondo bidaba layadagua bialu tigua agali haguane abale ibu aba Kini Yoasa bo wahayaru bibahende bo wahai hene. \v 6 Anigo agali haguane uruni ti waneigini bu hearu bo wanahe helo wahene. Ibugua anidagua binidagoni irane bamba Anduane Homogonaga bi mana Mosesehanda gilibu wini biagoha wiago talialu ani bini. Anduane Homogonaga bi mana uruni ogodagua gilibu nga. Waneiginime mana ko biyagua ogoninaga pani aba ai̱yalahondo mialu bo waholene nawi. Anidagua dege aba ai̱yalame mana ko biyagua ogoninaga pani waneigini mia aribia halu waneigini bo waholene nawi. Mana ko biyagome ibuni dege homelo bo waholene nga, lalu ogonidagua gilibu winigo nga.\x + \xo 14.6 \xt Man 24.16\x* \p \v 7 Horo mbirungi Kini Amasaia halu ibunaga ami agali heba dindi mbira mini Dindi Ulini Ibi Wiaga laga wiagoriani wai bialu howa tigua Idomonaga ami agali daosini dege pira (10,000) bo wahai howa Sela tano wiago ti karulene. Karulowa Kini Amasaia ibugua tano ogoni mini gahenge wia aribia halu Yogodele mo wini. Mini ogoni áyubi wiaabo ka. \p \v 8 Mani Amasaia ibugua Isaraelenaga Kini Yahoasa hearia bi lo pelalu lalu, Ina baba wai bimi̱ya ibidaba, lene. Yahoasa ogoni ibu Yahoahasa igini howa Yihu aguane hene. Agali bi yalu piyaru tigua Yahoasa hearia puwa Amasaiahanda bi layadagua lamini.\x + \xo 14.8 \xt 2 Kin 12.20-21\x* \v 9 Ani lamiyagola Kini Yahoasa ibugua Amasaianaga bi layiyago ladai bialu bi yobage mbira tihondo ogodagua lene. Bamba Lebanono dindi hariha ira emene ko anihe mbira heneyagome ira timbuni tamia heagohondo bi lo pelalu lalu, Í̠ wane bedago i̱ igini kagome dabu bilo ngibelo hamelo ko, laya. Ani lo heagola nogo gabua timbuni mbira ibu hariga ira anihe ogoni heagoha bolangua halu piyaria ibunaga geme ira anihe ogoni hengedayagola gabu hayiya, lene. \v 10 Yahoasa ibugua bi yobage ogoni lai howa bi maru Amasaiahondo ladai bialu lalu, Amasaia-o í̠na Idomoali baba wai buwa wayali hari layane hale harugo ai í̠naga bu miniha turu timbuni halu kulo howa í̠ninaga mini yaraga halu kedalo manda bu ko. Dindi ogoniha howa wai bialu wayali harigome í̠ mini lene harigo ai í̠ninaga dindi wiridagoria howa turu hagabu halu í̠ni andagani hondo holene nga. Bameore ina baba wai bule ibalu keria í̠ni mo ko halu Yuda wali agalibi heba mo ko hai holene yu anda ibuligo ema nabi hendore holene nga, lalu ladai bini. \p \v 11 Ani layago lelowa Amasaia ibugua bi ogoni mo wahene. Ogonidagua biyiyago handalu Isaraelenaga Kini Yahoasa ibugua ibunaga ami agali hearu haru halu Yuda dindiha Bede Semese wiagoria puwa ibugua Amasaia halu ibunaga ami agali hearu baba wai bialu hene. \v 12 Wai biaho wialu Isaraele ami biarume Yuda ami hearu bo poda hanaore hayagola Yuda ami biaru tini dindiha pora bialu ibida piai hene. \v 13 Ani piai hayagola Yahoasahanda Amasaia minu yalu garabaya bu helene. Ani bialu Kini Yahoasa ibugua ibunaga ami agali biaru ti Bede Semese yu wahalu tidi yalu Yarusaleme tano anda pene. Anda pialu tigua tanonaga ege pabe timbuni wiagonaga panga haraba mbira mini Eberaiminaga Panga lagane henegoria howa bo gialama amuraore pialu pabe pau layagoria panga mende mini Pau lagane wiagoria gialairi hene. Wai pabe gialenedago lunaga magi manda mida handari kira (200) agima gialai hene. \v 14 Gialai halu tanoha anda puwa Kini Yahoasa ibugua muni ngolo silibaru bibahende tanoha wiaru damene mo yai hene. Ani mo yai halu Anduane Homogonaga andaha anda puwa gabo bebi ndisi bebi bibahende wiaru mo yalu muni mbiraleru kini andagaha wiarubi mo yai dege hene. Ani bialu agali haguane maru Yuda dindiha hearu minu garabaya biai howa ibugua Amasaiahondo lalu, Amasaia-o í̠na ina Isaraele baba wai lone bule manda nabibe. Wai bulene manda biriyagua nde í̠naga agali haguane o garabaya haru halu poramaruni bibahende homelo bo wahai holebero, lene. Ibugua bi ogoni lai howa Yuda agali haguane biaru garabaya haru ha mbirale mo yayaruni ya bialu Samaria tano dai bini. \p \v 15 Biabe maru Kini Yahoasa ibugua bialu henedarunaga te mbuga mbira mini Isaraele Kini Henerunaga Te laga ngagoha gilibu winigo nga. Mbuga ogoniha ibugua biabe hongohe bialu henegonagabi Yudanaga Kini Amasaia baba wai binidagonagabi te gilibu wigi bida. \v 16 Mani Kini Yahoasa homayagola tigua ibunaga tingini kini maru heneru hora haga homali Samaria tano wiagoha dege hora hene. Ani biyagola ibu igini Yaroboama mende henegome ibu abanaga henge mialu kini ha aribia hene. \s1 Kini Amasaia homenego ogo \r (2 Bi Te 25.25-28) \p \v 17 Isaraelenaga Kini Yahoasa ibu homeagola Yudanaga Kini Amasaia ibu mali pira mbirani duria (15) halu homene. \v 18 Amasaiahanda biabe maru bialu henedarunaga te mbuga mbira mini Yuda Kini Henerunaga Te laga ngagoha gilibu winigo nga. \p \v 19 Kini Amasaia ibu Yarusaleme tanoha heagola agali maru hearume ibu homelo bo wahole ndilalu hene. Tigua bi uruni lalu ka layago hale halu Amasaia ibu Yarusaleme yu wahalu Lagisi tano ibida pene. Ani pu heagola ibunaga waitigi hayadarunime agali maru hearuhondo lamialu, Kini ibu Lagisi tanoha holebirago bo wahole pudaba, laya handala puwa tigua Amasaia hearia pialu ibu bo wahene. \v 20 Ani bo wahayagola agali maru hearume Amasaianaga tingini hosinaga erekunini mo paga halu Yarusaleme mo yu dai bini. Mo yu dai buwa ibu mamalinaga homali Debidinaga tano wiagoha winigo ogoniha dege hora hene. \v 21 Hora hayagola Yudali bu hearume Amasaia igini Usia mini mende Asaraia henego ogoni ibu abanaga henge ibuni mialu Yuda dindiha kini ha aribia helo dabo helene. Usia ibunaga mali pira mbirani waragaria (16) heagola Yudanaga kini pigane hene. \v 22 Mani ibu kini ho howa ibugua wai timbuni mbira bialu tano mbira mini Elada winigo ogoni waitigirunaga giha howa ibuni mo yu dai bini. Ani bialu tano ogoniha maru giala hole bu wiaruni mo tiga bialu lone arema bialu hene. \s1 Yaroboama mende ibu Isaraele dindiha kini henego ogo \p \v 23 Yoasa igini Amasaia ibu Yuda dindiha kini heane mali pira mbirani maria henego dauni (15) hayagola Yahoasa igini Yaroboama mende ibu nde Isaraele dindiha kini pigane hene. Ibugua mali pira mariani huniane mbira (41) kini howa Samaria tanoni haru hene. \v 24 Ibugua Anduane Homogonaga deni mana ko timbuni bialu bamba Nabada igini Kini Yaroboama mbira henegome bialu hagadagua dege bialu hene. Kini Yaroboama mbira ala henegome ibu Isaraele wali agali haru pubagi halu Anduane Homogonaga deni mana ko bialu helo mo biahaga hene. \v 25 Kini Yaroboama mende ibu kini nahe heangi waitigi bu hearume Isaraele wali agalinaga dindi dewaore ti page bialu karulo hai hene. Ani heagola Kini Yaroboama mende ogoni ibugua wai bialu tinaga dindi karulo henedaruni Hamada tanoha polene hariga wiagoria howa wai bialu tini mo yu dai bigi bima pialu unurayagi iba kuyama mini Homene Iba laga bereagoria wai bialu dindi mo yu dai bigi bima pene. Ani binidagoni bamba Anduane Homogo Isaraelenaga Ngode Datagaliwabehanda ibunaga biabe biahaga Amidai igini Yonaha howa bi mana \w latagi\w* halu mbiwia henego henene lola hene. Bi mana latagi haga Yona ogoni ibu bamba Gada Hebe tanoali hene.\x + \xo 14.25 \xt Yna 1.1\x* \p \v 26 Anduane Homogo ibu handa dali howa Isaraelenaga waitigi bu hearume ibalu Isaraele genda timbuni mo mialu wali agali dewaore bo wahai heagola yu wahene mbira mbira hangu hama pearia hendene. Ani handalu ibugua ti biamogo bulene agali bayale mbira nahe degeyane hendene. \v 27 Ani hondowa Anduane Homogo ibugua Isaraele wali agali bibahende bo wahaiore holene manda nabi hene. Ibugua Yahoasa igini Yaroboama mende biagoha howa ibunaga Isaraele wali agali biamogo bialu haru dai bilonaga kini ogoni dabo helene. \p \v 28 Biabe maru Kini Yaroboama mende ibugua bialu henedarunaga te mbuga mbira mini Isaraele Kini Henerunaga Te ngagoha gilibu nga. Mbuga ogoniha Kini Yaroboama mende biago ibugua tano kira Damasagasa Hamadala mo yu dai bulenaga wai bialu henegobi biabe hongohe maru bialu henerunagabi gilibu wigi bida. \v 29 Yaroboama mende biago homayagola tigua ibunaga tingini kini maru heneru hora haga homali wiagoha dege hora hene. Ibu igini Segaraiahanda ibu abanaga henge mialu Isaraelenaga kini ha aribia hene. \c 15 \s1 Usia ibu Yuda dindiha kini henego ogo \r (2 Bi Te 26.1-23) \p \v 1 Yaroboama mende ibu Isaraele dindiha kini heane mali pira kirani waragaria henego kane hayagola (27) Amasaia igini Usia ibu nde Yuda dindiha kini pigane hene. Usia ogoni ibunaga mini mende Asaraia wini. \v 2 Ibu ai̱yahanda taba hanayangi howa hama ibinigo ibunaga mali pira mbirani huniane waragaria (16) hayagola ibu kini howa ibugua mali pira duriani huniane kira (52) Yarusaleme tanoha howa haru hene. Ibu ai̱ya Yarusaleme tano wali mini Yagolia berene. \v 3 Usia ibugua Anduane Homogo turu helo ibunaga deni howa mana bayale ibu aba Amasaiahanda bialu haga wiadagua taluwa bialu haga hene. \v 4 Ani bialu henegoyu mbirale dama mitangi bialu gime wabinirunaga bi pupu wiaga anda hearu dege bo gialo wanahe helo wahene. Ani helo waheagola wali agali hearume anda uruniha puwa damanaga lomaru wialu mbirale ira hagua ngabilo delaga mini \w inisenesiru\w* lomabu delaga bialu hene. \v 5 Horo mbirungi Anduane Homogohanda Kini Usianaga tingini ge hamua ale bilene. Ge hamua ale ogoni dabi habe naheore bu haabo hene. Ani biya handala Usia ibu kini andaga yu wahalu ibuni hangu anda mendeha hene. Ani piyagola ibu igini Yodamahanda kininaga biabe bulene wiaru bialu kini andagabi Yuda dindi bibahendebi ibuni handaya ho hene. \p \v 6 Biabe maru Kini Usiahanda bialu henedarunaga te mbuga mbira mini Yuda Kini Henerunaga Te laga ngagoha gilibu winigo nga. \v 7 Kini Usia homayagola tigua ibunaga tingini Debidinaga tanoni ibu mamaliru hora haga wini wiagoha dege hora hene. Ani hora halu ibu igini Yodamahanda ibu abanaga henge mialu Yuda dindiha kini ha aribia hene.\x + \xo 15.7 \xt Ais 6.1\x* \s1 Segaraia ibu Isaraele dindiha kini henego ogo \p \v 8 Usia ibu Yuda dindiha kini heane mali pira tebirani karia henego huniane halini (38) hayagola Yaroboama mende biago igini Segaraia ibu Isaraele dindiha kini pigane hene. Ani howa ibugua ege waragaria hanguni kini howa Samaria tanoni haru hene. \v 9 Ani haru howa Segaraiahanda ibu mamalirume Anduane Homogonaga deni howa mana ko wiaru bialu hagadagua dege ibuguabi bialu hene. Bamba Nebada igini Yaroboama mbira ibugua Isaraele wali agalime Anduane Homogonaga deni howa mana ko uruni ale bialu helo haru pubagi howa mo biahaga henedagua Segaraia ibuguabi ani dege bialu hene. \v 10 Ani bialu heagola Yabese igini Salumu halu agali maru hearume Kini Segaraia homelo bo wahole hariga taya bialu hene. Mani howa Salumuhanda Ibileama dindiha wali agali bu hearu bibahendenaga deni howa Kini Segaraia homelo bo wahalu ibuni kini ha aribia hene. \p \v 11 Biabe maru Kini Segaraiahanda bialu henedarunaga te mbuga mbira mini Isaraele Kini Henerunaga Te laga ngagoha gilibu winigo nga. \p \v 12 Bamba Anduane Homogohanda Kini Yihuhondo lamialu lalu, Í̠naga aguanenerume ma daba hanguni kini howa Isaraele wali agali haru holebira, lalu bi lowini. Bi ogoni lo winidagua heneneore lola hene. \s1 Salumu ibu Isaraele dindiha kini henego ogo \p \v 13 Usia ibu Yuda dindiha kini heane mali pira tebirani halira henego dini (39) hayagola Yabese igini Salumu ibu Isaraele dindiha kini pigane howa ibugua Samaria tanoni ege mbira hanguni haru hene. \p \v 14 Ogoningi dege Gadi igini Menaheme ibu Tisa tano howa Samaria tano ibalu ibugua Kini Salumu bo wahalu ibuni kini ha aribia hene. \p \v 15 Biabe maru Kini Salumuhanda bialu henedarunaga te mbuga mbira mini Isaraele Kini Henerunaga Te laga ngagoha gilibu winigo nga. Mbuga ogoniha biabe maru Salumu halu agali marubi tigua Kini Segaraia homelo bo waholenaga bialu henedaru ogodagua bialu hene lalu te gilibu wigi bida. \v 16 Menaheme halu ibunaga agali haru halu Tisa tano yu wahalu Samaria tano pole Tibisa tano wiagoria anda pene. Ani pialu hearia Tibisali bu hearume tinaga tanoha anda naibule lene. Ani layagola Menaheme halu ibunaga agali ibinidarunime Tibisa tano ogoni mo ko halu bo gialahole bini. Ani bialu tigua wali agali Tibisa tano ogoniha haga hearubi maru tano kaware ngelo haga bu hearubi bibahende homelo bo wahai hene. Ani buwa tigua wali maru tombeha gali bere berearunaga tombene podo haealaga biyagola homaga bini. \s1 Menaheme ibu Isaraele dindiha kini henego ogo \p \v 17 Usia ibu Yuda dindiha kini heane mali pira tebirani halira henego dini (39) hayagola Gadi igini Menaheme ibu nde Isaraele dindiha kini pigane howa ibugua mali pirani Samaria tanoni haru hene. \v 18 Ani haru howa ibu Anduane Homogonaga deni mana ko wiaru bamba Nebada igini Kini Yaroboama mbira henegome ibuni ko bialu wali agali hearumebi Anduane Homogonaga deni ko bialu helo mo biahagadagua dege Menaheme ibuguabi nde ani dege bialu hene. Ibugua mana ko ngubi urunidagua biaabo halu ibuni homolene ibilo hene. \v 19 Menaheme ibu kini heangi Asirianaga Kini Tigilada Pilese ibugua Isaraele baba wai bule ibini. Tigilada Pilese ibu mini mende Pulu hene. Wai bule ibiyagola Menaheme ibugua muni siliba kina ale milini tebira (K3,000,000) Tigilada Pilesehondo mini. Ani minigo irane Tigilada Pilese ibugua Kini Menaheme baba wai nabi wahelobi Menaheme ibuni Isaraele dindiha kini bayale hongohe holenaga biamogo bilobi yolo uruni ibugua Tigilada Pilesehondo mini. \v 20 Muni siliba uruni ilu mogo bulenaga Menaheme ibugua agali homogo muniwi hearuha dagisi ale ngidaba laga bini. Ibugua agali mbira mbirahondo muni siliba kina lalu pira duria (K50.00) ale dege dege ngidaba laga bialu miyagola Menahemehanda Kini Tigilada Pilesehondo mo migi bini. Ani mo miya handala Tigilada Pilese ibu Isaraele dindi yu wahalu ibuni dalu dai bini. \p \v 21 Biabe maru Menahemehanda bialu henedarunaga te mbuga mbira mini Isaraele Kini Henerunaga Te laga ngagoha gilibu winigo nga. \v 22 Menaheme homayagola hora halu ibu igini mbira mini Pegahiahanda ibu abanaga henge mialu kini ha aribia hene. \s1 Pegahia ibu Isaraele dindiha kini henego ogo \p \v 23 Usia ibu Yuda dindiha mali pira duriani (50) kini heagola Menaheme igini Pegahia ibu Isaraele dindiha kini pigane howa mali kira hangu Samaria tanoni haru hene. \v 24 Ani haru howa ibugua Anduane Homogonaga deni mana ko bialu bamba Nebada igini Kini Yaroboama mbira ibugua mana ko wiaru bialu wali agali hearumebi bialu helo mo biahaga henedagua dege Pegahia ibuguabi ani bialu hene. \v 25 Anidagua bialu heagola ibunaga ami agali haguane mbira Lemalia igini Pega henego ibugua Gileada tanoali pira duria (50) hearu heba ndilalu Pegahia homelo bo wahami̱ya lene. Ani lalu pialu tigua Samaria tanoha kini andaga anda hongohe tigi pabe bu yaanda hene wiagoha Pegahia berearia anda puwa Pegahia homelo bo wahene. Ani bialu agali kirali Agobo Arialabi bo wahalu Pega ibuni kini hole ibugua Pegahianaga henge mialu Isaraele dindiha kini ha aribia hene. \p \v 26 Biabe maru Pegahiahanda bialu henedarunaga te mbuga mbira mini Isaraele Kini Henerunaga Te laga ngagoha gilibu winigo nga. \s1 Pega ibu Isaraele dindiha kini henego ogo \p \v 27 Usia ibu Yuda dindiha kini heane mali pira duriani mbira henego mende (52) hayagola Lemalia igini Pega ibu kini pigane howa ibugua mali pira kirani (20) Samaria tanoni haru hene. \v 28 Ani haru howa ibugua Anduane Homogonaga deni howa mana ko bialu bamba Nebada igini Kini Yaroboama mbira ibugua mana ko wiaru bialu wali agali hearumebi bialu helo mo biahaga henedagua dege Pega ibuguabi ani bialu hene. \p \v 29 Pega ibu Isaraelenaga kini heangi Asirianaga Kini Tigilada Pilese ibugua Isaraele baba wai bialu hene. Wai bialu ibugua Iyono tanobi Abele Bedemaga tanobi Yanoa tanobi Kedese tanobi Haso tanobi bo poda hana halu karulai hene. Ani bialu ibugua Gileada dindibi Galilihayagibi Nabadali hameigininaga dindi wiaru bibahendebi bo poda hana hai halu karulai hene. Ani karulai howa dindi uruniha wali agali bu hearu bibahende minalu Asiria dindiha garabaya bu yalu piai hene. \p \v 30 Usia igini Yodama ibu Yuda dindiha mali pira kirani (20) kini heagola Ela igini Hosia halu agali maru heba ndilalu Kini Pega homelo bo wahami̱ya lene. Ani lalu puwa mani Hosia ibugua Kini Pega homelo bo wahalu ibuni Isaraele dindiha kini ha aribia hene. \v 31 Biabe maru Kini Pegahanda bialu henedarunaga te mbuga mbira mini Isaraele Kini Henerunaga Te laga ngagoha gilibu winigo nga. \s1 Yodama ibu Yuda dindiha kini henego ogo \r (2 Bi Te 27.1-9) \p \v 32 Pega ibu Isaraele dindiha kini heagola mali mendeni Usia igini Yodama ibu Yuda dindiha kini pigane hene. \v 33 Yodama ibu ai̱yahanda taba hanayangi howa hama ibalu ibunaga mali pira kirani huniane duria (25) hayagola ibu kini howa ibugua Yarusaleme tanoha mali pira mbirani waragaria (16) haru hene. Ibu ai̱ya mini Yarusa ibu agali mbira henego mini Sadogo wane berene. \v 34 Yodama ibugua kini howa ibu aba Usiahanda bialu henedagua Anduane Homogo turu helo ibu deni howa mana bayale tigabi wiaru bialu hene. \v 35 Ani bia bialu howa dege mbirale dama mitangi bialu gime wabinirunaga bi pupu wiaga anda hearu dege bo gialo wanahe helo wahene. Ani helo waheagola wali agali hearume anda uruniha puwa lomaru wialu mbirale ira hagua ngabilo delaga mini \w inisenesiru\w* delaga bialu hene. Yodama ibugua ibunaga biabe biahaga hearuhondo bidaba layagola tigua Anduane Homogonaga anda biago daliga uyurahayagi heagonaga panga haraba mini Daliga Panga laga heago wabu helene. \p \v 36 Biabe maru Yodamahanda bialu henedarunaga te mbuga mbira mini Yuda Kini Henerunaga Te laga ngagoha gilibu winigo nga. \v 37 Yodama ibu Yuda dindiha kini heangi Anduane Homogohanda Sirianaga Kini Lesinila Isaraelenaga Kini Pegalame libunaga ami agali bu hearu haru halu Yudali baba wai pigane bule tidi yalu pelene. \v 38 Mani Yodama homayagola tigua ibunaga tingini ibu mamalirunaga homali Debidi tanoni wini wiagoha hora hene. Hora hayagola ibu igini Ahasahanda ibu abanaga henge mialu kini ha aribia hene. \c 16 \s1 Ahasa ibu Yuda dindiha kini henego ogo \r (2 Bi Te 28.1-27) \p \v 1 Pega ibu Isaraele dindiha kini heane mali pira mbirani waragaria henego kane (17) hayagola Yodama igini Ahasa ibu Yuda dindiha kini pigane hene. \v 2 Ahasa ibu ai̱yahanda taba hanayangi howa hama ibalu ibu mali pira kira (20) hayagola kini howa Yarusaleme tanoha mali pira mbirani waragaria (16) haru hene. Ani haru howa ibu mamali Kini Debidihanda mana bayale biagadagua nabi howa ibugua Anduane Homogo ibunaga Ngode Datagaliwabe turu helo ndo ibunaga deni mana bayale bulene wiaru nabi hene. \v 3 Ani nabi howa ibugua Isaraelenaga kini ala hene biarume ko bialu henedagua bialu haga hene. Ani bialu howa ibugua mana ko lehe dewa dege dindi ogoriani wali agali tara abale henerume biaga mana wiaru talialu bialu hene. Anduane Homogohanda wali agali ala bambaore dindi ogoniha henedaruni bo taliatagi halu Isaraele wali agaliru tihondo dindi ogoni mo mini. Ani binigo Kini Ahasa ibugua wali agali tara urunime mana ko abale bialu henedadagua dege bialu ibuni igini mbira henego damahondo loma buwa irani bo delene.\x + \xo 16.3 \xt Man 12.31\x* \v 4 Ani bialu Ahasa ibu dama mitangi bialu mbirale gime wabinirunaga bi pupu wiaga anda hearuha piaga hene. Bi pupu wiaga anda uruni dindi hari nene wiaruha wialu ira timbuni hearunaga tene gumba heagohabi wiaga wini. Ani wiaga wiagoha howa Ahasa ibugua lomaru bo delalu ira hagua ngabilo delaga mini \w inisenesiru\w* lomabu delaga bialu hene. \p \v 5 Ani bialu heagola Sirianaga Kini Lesinila Isaraelenaga Kini Pegalame libunaga ami agali hearu haru halu ibuwa Yarusaleme tano ho hagira bini. Ani buwa tigua Yarusalemeni wai bialu hemiria Ahasa halu ibunaga ami agali hearu bo podabe nahe hongoheore hearia hendene.\x + \xo 16.5 \xt Ais 7.1\x* \v 6 Ti ani bialu hea tambu Idomonaga kini ibugua Elada tano mo yu dai bulenaga wai bule puwa Elada tanoha Yudali hearu bo taliatagi halu tano ogoni karulene. Ani bialu Idomo wali agali bu hearu Elada tano ogoniha hole pudaba lenego ti áyubi ogoriani haabo ka.\f + \fr 16.6 \ft Bi ogoni áyu ina kamangi manda bialu ndo abale agali mbuga ogo gili binidangi manda bialu lene.\f* \v 7 Kini Lesinila Kini Pegalame Yarusaleme ho hagira bu yaanda howa haabo hea handala Yudanaga Kini Ahasa ibugua Asirianaga Kini Tigilada Pilese hearia bi yalu pelo lawia halu lalu, I̱ Kini Ahasa í̠naga biabe biahagabi í̠ iginibi kogo. Áyu Sirianaga kinibi Isaraelenaga kinibi libu harume i̱ baba wai bialu kamagoni. Ai libugua i̱ baba wai nabilo ina bo wahai nahelobi í̠na wai bule ibabelo hamelo ko, lalu lawia hene. \v 8 Ani lalu Kini Ahasa ibugua muni siliba ngoloru Anduane Homogonaga andaha wini wiarubi kini andagaha wini wiarubi bibahende Asirianaga kini heago wai bule ibilonaga yolo ogoni wia halu yalu pudaba lene. \v 9 Ani layago hale howa Asirianaga Kini Tigilada Pilese ibugua ibunaga ami agali haru halu ibuwa Damasagasa tanoni wai bialu bo poda hana halu tano ogoni karulene. Ani karulowa ibugua Kini Lesini biago bo wahalu Damasagasa wali agali bu hearu bibahende Kia tanoha garabayabu yalu pene. \p \v 10 Mani howa Kini Ahasa ibu Damasagasa tanoha Kini Tigilada Pilese hearia hondo pene. Ani pu howa tano ogoniha lomabu delaga dabu bia heago hendene. Ani hondowa ibugua ogobiore lalu wiagobiore bebani wabu yalu bimebi ogodagua bini wia lalu gilibu yini. Ani buwa ibugua beba ogoni agali mbira mini Uria ibu \w loma\w* binigo mo miaga agali henego ibu Yarusalemeni hearia lomabu delaga dabu mbira ogonidagua wabu helabe lalu beba biago ibu hearia Yarusaleme pelene. \v 11 Ani pelayagola Uria ibugua lomabu delaga dabu gahenge Damasagasani henedagobi dege wabu helene. Kini Ahasa ibu Yarusaleme dai nabi heaore dege Uria ibugua dabu ogoni abale wabu helene. \v 12 Ahasa ibu Yarusaleme dai buwa handalu hearia dabu gahenge biago abale wabu helearia hendene. Ani hondowa ibugua dabu ogoriani mbirale bo lomabu delole lowa dabu heagoria pene. \v 13 Ani pu howa ibugua loma dai helo bo delalu widirubi lomabu delalu \w waini\w* ibarubi odo delalu bini. Ani bialu ibugua \w Anduane\w* Homogola ho gimbu bulenaga loma bo delenenaga darama hambu wiarume lomabu delaga dabu heagoria odo delaga bini. \v 14 Ahasahanda loma uruni bo delaga dabu gahenge biagoria bo delai howa lomabu delaga dabu ala hene ege to̱le̱ boronosime wabini heago mo yalu pubagi halu yalu puwa dabu gahenge biagonaga lene mbira uyurahayagi mo wini. Abale lomabu delaga dabu boronosime wabini ogoni ibu dabu gahenge biagola Anduane Homogonaga anda haraba wiagola hengene wiagoria mo ngelene.\x + \xo 16.14 \xt Har 27.1-2, 2 Bit 4.1\x* \v 15 Ani mo ngelowa Kini Ahasahanda Uriahondo lalu, Í̠na loma biniru bo delarengi i̱naga dabu timbuni gahenge ogoriani dege bo delaabo habe. Egerebagi bibahendengi loma irani dai helo bo delalu alendo widiru lomabu delabe. Kininaga lalubi bo delalu wali agali bibahendenaga lalubi bo delalu bibe. Loma uruni irani dai helaga alebi widi lomabu delaga alebi bu delaga bibe. Ani bialu wali agali bibahendenaga waini iba odo dela halu biaga wiyadagua bibe laro. Nogo tara tara loma biniru bo delaregonaga darama damene bibahende hambuwa lomabu delaga dabu gahenge ogoriani dege odoba habe. Anigo dabu boronosime wabini ngago dege i̱ninaga ngelabe laro. Ogoriani howa i̱na mbirale bule ngorunaga mini mo tiga bialu haru habe lalu i̱ni hangu bi lolene ngelo ngelarogoni, lalu Kini Ahasahanda bi uruni lai hene. \v 16 Kinihanda bi uruni layago hale howa Uria ibugua horo bibahendengi bibe layadagua bialu haabo haga hene. \p \v 17 Mani Kini Ahasahanda agali biabe biagaruhondo lamialu lalu, Anduane Homogonaga andaha anda puwa mbirale wilibaro ale ge kirahe bamba Kini Solomonohanda boronosime wabini ngaru gialo yalimu, layagola ani bini. Tigua iba berelaga ndisi be wilibaro ogoriani mo paga howa yaga wiagobi mo yini. Ani bialu iba be timbuni dange be ale bulumaga ale boronosime wabini homberia (12) uruninaga erekunini wiaru mo yuwa ege to̱le̱me dagia ale bu wiagoriani mo wini.\x + \xo 16.17 \xt 2 Bit 4.2-6\x* \v 18 Ani biai howa mani Anduane Homogonaga anda kawareni dege anda biradagua emene mbira Sabada horongi nime hongo howa daba nahelonaga ni mo gehelo bu helene. Ani bu helenego wali agalime kini dengui nahendelo mo beregedo helene. Ani bialu kini ibu Anduane Homogonaga andaha pu íbu biaga kininaga hariga wiagohayagi mbirale mbira yári bayale winigo ogonibi wali agali nahendelo mo beregedo helene. Asirianaga kini heagonaga hame wiaru talialu Kini Ahasahanda urunidagua bini. \p \v 19 Biabe maru Kini Ahasahanda bialu henedarunaga te mbuga mbira mini Yuda Kini Henerunaga Te laga gilibu winigo nga. \v 20 Kini Ahasa homayagola tigua ibunaga tingini ibu mamalirunaga homali Debidinaga tano biagoha winigo ogoniha hora hene. Ani hora hayagola ibu igini Hesegaiahanda ibu abanaga henge mialu kini ha aribia hene.\x + \xo 16.20 \xt Ais 14.28\x* \c 17 \s1 Hosia Isaraelenaga kini henego ogo \p \v 1 Yuda dindiha Ahasa ibu kini heane dege mali hombeane (12) hayagola Ela igini Hosia ibu nde Isaraele dindiha kini howa Samaria tanoni mali dira haru hene. \v 2 Ani haru howa Kini Hosia ibugua mana ko maru Anduane Homogonaga deni howa bialu ha henego kini maru abale henedarume ko ngubiore dewa bialu henedagua ndo emene dege bini. \v 3 Ibu kini heangi Asirianaga Kini Salamanese ibugua ibalu Isaraele baba wai bini. Wai bialu Asiriame Isaraele bo poda hana hayagola Hosia ibugua Salamanese andaneha howa mali bibahendengi dagisi muni miaabo halu hene. \v 4 Anigo horo mbirungi Hosiahanda agali maruhondo lalu, Iyibinaga Kini So karia bi yalu lama pialu i̱ biamogo bule ibabe laya lole pudaba, lene. Ani lo howa Hosia ibugua mali bibahendengi dagisi mialu haralidagua mali ogoninaga Salamanesenaga dagisi nami wahowa hene. Ani heagola Salamanese ibugua manda bu handalu hearia Hosiahanda bi e̱ lo wialu puguayiyane handalu ibugua ami agali hearuhondo lalu, Hosia minu garabaya bule pudaba, layagola tigua ani bini. \s1 Asirialirume Samaria bo podalu dindi ti karulenego ogo \p \v 5 Asiriali biarume Hosia minalu garabaya helowa Salamanese ibugua ibunaga ami agaliru haru halu Isaraele dindi bibahendeha wai biame hole pene. Tigua puwa Samaria tano anda pialu tano wiago ho mabubupe howa mali tebirani wai bialu hene. \fig Map of THE ASSYRIAN EMPIRE|src="" size="0" ref="2 Kini 17.5" \fig* \v 6 Ani bialu howa Hosia ibu mali dirani Isaraele dindiha kini hene heagola Asirianaga kini heagome wai buwa Samaria tano bo podalu ti karulo hene. Ani karulowa Isaraele wali agali hearu haru halu Asiria dindiha puwa wali agali maru Hala tanoha helalu maru Gosana dindini Habo Iba pedago angeni helalu marubi nde Media dindiha helalu bini. \p \v 7 Isaraele wali agaliha genda timbuni uruni ibinidaruni irane tinime Anduane Homogo tinaga Ngode Datagaliwabe helo wahalu piyagome ani ibini. Tinaga mamaliru Iyibi dindiha garabaya biabe bialu hemiria Anduane Homogohanda ti Iyibinaga kini heagonaga giha howa mo wiyagoni manda nabi ti embedaho hene. Ani howa tigua mbirale dama mitangi bialu gime wabini wiaruhondo bi pupu wialu howa \v 8 mana koore tinaga kinirume biawai hayaru bialu hene. Ani bialu mana koore wali agali dindi ogoriani abale henedarume bialu henedadagua dege bu karulalu hene. Anduane Homogohanda wali agali dindi ogoni aba henedaru tini bo purogo lelalu dindi Isaraele wali agali tihondo mo mini. \v 9 Isaraele wali agalime ko tara tara Anduane Homogohanda hame nalearu ale dege bialu hene. Tigua mbirale dama mitangi bialu gime wabinirunaga bi pupu wiaga dindi bibahendehabi tano bibahende wiaruhabi mo wiai hene. \v 10 Ani bialu tigua hari neneruha iraga halubi ira timbuni hearu andanehabi ege to̱le̱ mbira dindini hanga howabi mbirale dama wali beda mitangi bialu gime wabini mini Asera wiarubi uruni bibahendehondo bi pupu wialu hene.\x + \xo 17.10 \xt 1 Kin 14.23\x* \v 11 Damahondo bi pupu wiaga mana wali agali tara abale dindi uruniha bamba henedarume biaga wiadagua bialubi tigua ira hagua ngabilo delaga ale mini \w inisenisirubi\w* delaga bialu hene. Isaraele wali agalirume mana koorene ko o bialu henedarunime Anduane Homogo mo tandaga hene. \v 12 Abale Anduane Homogohanda tihondo lamialu lalu, Tígua mbirale dama mitangi bialu gime wabini ngaruhondo bi pupu nawilimu, lenego ai tigua bi ogoni mo wahalu mbirale urunihondo bi pupu wialu hene. \p \v 13 Anduane Homogohanda Yuda dindiha Isaraele dindihabi ibunaga bi mana \w latagi\w* haga agali maru pudaba lowa lalu, Tígua mana ko bialu kamiruni wahai howa bu mini beregedalu i̱naga bi mana ngaru bibahende taluwa bialu halimu. I̱naga mana bamba tínaga mamaliruhondo laminigo wialu i̱naga bi mana latagi haga hearuha howa latagi heneru lo nga, lene. \v 14 Ani lenegoyu Isaraele wali agalime mine howa tinaga mamalirume bialu heneda ale dege bialu hene. Tinaga mamali uruni tiguabi nde Anduane Homogo tinaga Ngode Datagaliwabenaga bi mana hongo howa yu ha nabi wahene. \v 15 Isaraele wali agalime Anduane Homogonaga bi layago mo wahalu habo nalolene bi bamba tinaga mamaliru baba lowini biago habo lalu bini. Ani bialu bi hongohe maru lowini wiaru damene bibahendeore mo bagi hai hene. Tigua bi mo bagi haiore halu mbirale dama mitangi bialu gime wabini wiaruhondo bi pupu wiaga uruni galone nabulene wini. Anidagua biyagome wali agali tinibi nde galone nahe urunibi dege hai hene. Ala bamba Anduane Homogohanda tihondo lamialu, Tígua wali agali dindi ogoriani hene karunaga mana natalilimu, lalu laminigoyu Isaraele wali agali tigua donge howa wali agali dindi tara tarani bu henerunaga mana uruni talialu bialu hene. \fig Tigua ... mbirale dama mitangi bialu gime wabini wiaruhondo bi pupu wiaga uruni galone nabulene wini.|src="HK 31H.tif" size="2" ref="(17.15)" \fig* \v 16 Ani biyagome tigua Anduane Homogo tinaga Ngode Datagaliwabenaga mana lowiniru bibahendeore puguai hene. Tigua nogo bulumaga igini ale kira aeaneme wabuwa o biago labohondo bi pupu wialubi dama wali beda mitangi bialu gime wabini mini Asera wabu ngelowa ogonihondo bi pupu wialubi hene. Tigua yakundi bu karuhondobi bi pupu wialu dama mitangi bialu gime wabini mini Balahondobi bi pupu wialu ha dege bini.\x + \xo 17.16 \xt 1 Kin 12.28\x* \v 17 Ani bialu howa tigua tinaga waneiginiru wali agali tara tara bu hearunaga dama mitangi bialu gime wabini urunihondo lomabu mialu irani bo delaga bialu hene. Ani bialu howa tigua wali agali de gandeba handaga hearu hearia pialubi wali agali homenerunaga dininihondo bi laga hearuha halaga bia helo hondo pugu bialu hene. Isaraele wali agali tigua mana ko bulene dameneru dewaore tinaga bu miniha hongo hene. Tigua urunidagua bialu heago hondowa Anduane Homogohanda tihondo keba timbuniore ho hene.\x + \xo 17.17 \xt Man 18.10\x* \v 18 Uruni biyago hondowa Anduane Homogohanda Isaraele wali agali ti handabe manga timbuni howa ibugua Isaraele wali agali tininaga dindi yu wahalu dindi tara kaundia wiaruha balu purogo lelene. Ani biyagola Isaraele wali agali tininaga dindini mbiraore henenebi mbira naheore wini. Yuda wali agali dege tininaga dindini haabo hene. \p \v 19 Anigo Yuda wali agali tibi nde Anduane Homogo tinaga Ngode Datagaliwabe kagonaga bi mana mo wahalu tigua Isaraele wali agalirume mana ko bialu henedagua dege bialu hene. \v 20 Isaraele wali agalirume ani bialu heagola Anduane Homogo ibugua ti bibahende erembira mini. Ibugua ti pani timbuniore nelo mialu tinaga waitigirume ibalu ti mo ko helo helene. Ani biyagolabi Isaraele wali agali tigua mana ko bialu haabo hayagola Anduane Homogo ibugua ti handabe manga howa tininaga dindi anda henene wiaru yu wahalu dindi tara wiaruha balu purogo lelene. \p \v 21 Abale Isaraele wali agali Yuda wali agalibi bibahende Kini Debidi andaneha hai hene. Ani hai henego mani howa Anduane Homogohanda Isaraele wali agalirume Yuda wali agaliru yu wahalu ti hoba mialu haga haga bilene. Ani howa Isaraele wali agali tigua Nebada igini Yaroboama tinaga kini helo dabo helene. Ani dabo heleagola Yaroboamahanda Isaraele wali agali Anduane Homogo yu wahalu mana ko wiaru bia timbuore helo mo bia halu hene. \v 22 Yaroboama ibugua mana ko biawai hayadagua bialu Isaraele wali agalime mana ko uruni wahole ndo bia timbuore hene. \v 23 Ani bialu heagola Anduane Homogohanda ibunaga bi mana \w latagi\w* haga agali henerume mbiwia halu bulebero lenedagua ibunaga bi hale nahalu hearia tinaga dindi wahalu dindi kaundiaha bo purogo lelene. Asirialime ibalu Isaraele wali agali bibahendeore Asiria dindiha garabaya haru piai henego ogoniha ka.\f + \fr 17.23 \ft Uruniha howa haabo ka áyubi ogonidagua dege bialu ka laga bidaruni áyu ina kamangi ndo. Abale agali bi ogoni pigane gili binidangi mitangi bialu lenego nga.\f* \s1 Hameigini tara tarame Isaraele dindi karulo henego ogo \p \v 24 Asirianaga kini heagome wali agali Babilono tano howabi Kuda tano howabi Iba tano howabi Hamada tano howabi Sebabaimi tano howabi wali agali tano uruniha hearu bibahendeore Samaria dindiha Isaraele wali agalinaga tano wima pearuni bibahendeha karulo hai helene. Ani binigo ai wali agali tara uruni ti Isaraele dindini haabo hene. \v 25 Wali agali uruni ti Isaraele dindini pigane íbu heangi ti Anduane Homogo mitangi bialu lotu nalaga hearia Anduane Homogohanda budi ale gabua timbuni mini laiono dewa ibilalu laiono urunime wali agali maru bo wahaga bini. \v 26 Ani biyagola wali agali marume Asirianaga kini hearia puwa lalu, Wali agali í̠na Samaria dindiha helo haru puwa helariruni ti dindi ogoni wali agalime mbirale dama mitangi bialu bi pupu wiaga mana manda nabini obene pu heagola mbirale dama dindi ogoniha hene heagome laiono ibilalu wali agali bo wahalu ka, lalu lamini. \v 27 Ani layago hale howa kini ibugua ibunaga ami haru haga agali haguane mbira heagohondo lamialu lalu, Agali dindi ogoniha minu yalu ibirimago aria \w loma\w* binigo mo miaga mbira heagua agali ogoni ibu Samaria dindi dai bialu ibugua dindi ogoninaga dama biagohondo bi pupu wiaga mana bialu haga winidadagua biawai helo damu pu labe, lene. \v 28 Ani laya handala loma binigo mo miaga agali mbira Samaria howa ala minu yalu penego o biago ibu dai bia laya handala dai buwa Bedele dindini howa Anduane Homogonaga bi mana lawai halu ibunihondo mitangi bialu lotu lolene mana wiadagua mana lawai halu hene. \p \v 29 Ani layagoyu wali agali tara tara uruni tigua mbirale dama mitangi bialu gime wabiniruhondo bi pupu wulenaga tinime wabini. Wabuwa tigua mbirale uruni Isaraele wali agalime Anduane Homogo mitangi bialu lotu lagane wabu wiaruha wiai hene. Dindi tara tara howa ibiyarume tininaga bi pupu wiaga wabu winidaru ale wabigi bigi biai hene. \v 30 Babilono wali agali hearu tigua tinaga dama mitangi bialu gime wabini mini Sugodobenodo wabini. Kuda wali agali tigua tinaga dama mini Negala wabialu Hamada wali agali hearume mbirale ogoni ale dege mini Asima wabini. \v 31 Iba wali agali tigua tinaga dama mini Nibasabi Tadagabi kira wabini. Sebabaimi wali agalirume tinaga dama mitangi bialu mbirale kira mini Adaramelege Anamelegela gime wabialu ogolabohondo tinaga waneiginiru balu loma bialu irani bo delo migi bialu hene. \v 32 Ani bialu ha howa wali agali urunime Anduane Homogo mitangi bialu ibuhondobi lotu lalu dege hene. Tigua tini aria agali maru ta nabi Anduane Homogonaga loma binigo mo miaga helo dabo helaga bini. Loma binigo mo miaga agali uruni tigua dama mitangi bialu bi pupu wiaga wiyadagoria howa wali agalime loma yalu ibiraru mo lomabu migi bialu hene. \v 33 Ogonidagua bialu tigua Anduane Homogo mitangi bialu ibuhondo lotu lalu ha howa dege mana tini daluha howa bialu haga wiaru yu wanahe mbirale dama mitangi bialu bi pupu wiaga wiaruhondobi bi pupu wialu ha dege bini. \p \v 34 Áyubi nde tigua mana ogonidagua dege bialu ka. Tigua Anduane Homogo mitangi bialu ibuhondo lotu baya hangu nalalu hene. Ani bialu tigua Anduane Homogonaga bi layarubi mana Yagaba aguane bu hearuhondo bialu halimu lalu lowini wiarubi talialu bia nabi dege hene. Bamba Anduane Homogohanda Yagaba ogoni ibu mini Isaraele wia aribia heneyago ogoni ibu hene.\x + \xo 17.34 \xt Pig 32.28, 35.10\x* \v 35 Abale Anduane Homogohanda Isaraele wali agali baba habo nalolene bi mbira lowialu tihondo hongo howa bi ogodagua lamialu lalu, Tígua mbirale dama mitangi bialu gime wabini ngaruhondo bi pupu nawilimu. Dama uruni andaneha howa tinaga wanakuiha ge duli hanga halu bulu palia nabilimu. Tígua mbirale uruninaga biabe bia naholebi urunihondo lomabu namuleorebi larogoni. \v 36 Tígua i̱hondo mitangi bialu i̱na bia larodagua bialu i̱ni andaneha haabo halimu. Anduane Homogo i̱ninaga hongooreme tí Iyibi dindiha hemigoria howa haru tagira ibirugoni. Ani birugo mitangi bialu tígua i̱nihondo hangu ge duli hanga ho biruwa mbirale lomabu ngilimu, lene.\x + \xo 17.36 \xt Man 6.13\x* \v 37 Ibugua lalu, I̱naga mana gilibu ngirugobi i̱naga bi langirugobi baya hanguore talialu bialu halimu. Mbirale dama mitangi bialu gime wabini ngarunaga mana nabilimu. \v 38 I̱na tí baba habo nalolene bi lowirugo embeda nahalimu. \v 39 Tígua Anduane Homogo tínaga Ngode Datagaliwabe i̱ni kogonigo i̱na bi larodagua hale halu bialu haabo halimu. Tígua anidagua bialu harimiyagua i̱na tí baya hangu handayaho kogola tínaga waitigirume tí bo hilo wanaholebira, lene. \v 40 Anduane Homogohanda anidagua lenego uruni mo bagi howa wali agalime tininaga mana ala tawe biaga wiaru dege bialu haabo hene. \p \v 41 Wali agali tara tara Samariani íbu henedarume Anduane Homogo mitangi bialu ibuhondo lotu lalu tininaga mbirale dama mitangi bialu gime wabini wiaruhondobi bi pupu wialu ha dege bini. Ani bialu áyubi nde tinaga aguanenerume mana ogoni taluwa anidagua dege bialu ka. \c 18 \s1 Hesegaia ibu Yuda dindiha kini henego ogo \r (2 Bi Te 29.1-2, 31.1) \p \v 1 Ela igini Hosia ibu Isaraele dindiha kini heane mali kira henego tebone hayagola Ahasa igini Hesegaia ibu Yuda dindiha kini pigane hene. \v 2 Ibu ai̱yahanda taba hanayadangi howa hama ibinigo mali pira kirani duria (25) hayagola ibu kini pigane howa mali pira kirani huniane dira (29) Yarusalemeni haru hene. Ibu ai̱ya mini Abiya ibu Segaraia wane berene. \v 3 Hesegaia ibugua ibunaga mamali Kini Debidihanda Anduane Homogo turu helo ibunaga deni mana bayale wiaru bamba bialu haga henedagua dege ibu ani bialu hene. \v 4 Hesegaiahanda damahondo bi pupu wiaga wiaruni bibahende bo gialo wahai hene. Mbirale dama mitangi bialu bi pupu wule ege to̱le̱me gene wawa wabu helene wiaru bo gindulo baga bialu dama wali beda mitangi bialu ira dibalu pelowa gime wabini mini Asera wabu helearuni dibu gabini. Ani bialu bamba Mosesehanda puya ale ege to̱le̱ boronosime wabini mini Nehusadana laga wiagobi dambu gingirulo baga bini. Ogoningi Isaraele wali agali hearume damanaga bi pupu wialu howa puya ale ogonihondo ira hagua ngabilo delaga mini \w inisenesiru\w* lomabu delaga hene.\x + \xo 18.4 \xt Dag 21.9\x* \v 5 Hesegaia ibugua Anduane Homogo Isaraelenaga Ngode Datagaliwabeore kagohondo mini mbiraore hongohe wu hene. Yuda dindiha kini ala henerubi mani ha aribia ho henerubi Hesegaiahanda Anduane Homogohondo mini mbiraore hongoheorewi henedagua mende ibu ale nahene. Ibugua ti bibahende bolangua haihe hene. \v 6 Ibuore Anduane Homogohanda bi lowinigo mbira wanahe ibugua mini bilinahe howa ibuha hapara ho haabo haga hene. Ani howa bamba Anduane Homogohanda Mosesehondo bi lowini wiaru Hesegaia ibugua uruni bibahende baya hangu talialu bialu haga hene. \v 7 Anidagua bialu heagome Anduane Homogohanda ibu heba howa biamogo biyagola mbirale bibahende ibugua biyaru damene bayale dege bialu hene. Hesegaia ibugua Asirianaga kini heagome Yuda ti handaya ho helo ibu manga ho hene. \v 8 Ani howa Hesegaia ibugua ibunaga ami agaliru haru halu puwa tigua Pilidialiru baba wai bialu dindi tano emene timbunibi bibahendeha wiagoria wai biame halu hene. Ani bialu tigua Pilidialiru bo poda hana hama pialu amuraore Gasa tano wiago kaware palearubi bibahende bo podama pene. \s1 Samaria giala hole bialu mo labu henego ogo \p \v 9 Hesegaia ibu Yuda dindiha kini heane mali mane hayagola ogoningi dege Hosia ibubi Isaraele dindiha kini heane mali kane hene. Mali ogoningi Asirianaga Kini Salamanese ibugua ibunaga amiru haru halu anda ibuwa Isaraele dindiha wai bini. Tigua Samaria tano ho hagirabu anda howa tano ti karulole wai bialu hene. \v 10 Mali tebirani tigua Samaria tano ho hagirabu ya andaho haabo howa mani wai bialu Asiria tigua Samaria tano karulene. Hesegaia ibu mali waragaria kini heagola Hosia ibu nde mali dira kini heagolabi Samaria tano ogoni ani karulene. \v 11 Ani bialu Asirianaga kini ogoni ibugua Isaraele wali agali garabayabu yalu puwa maru Hala tanoha helalu maru Habo Iba porago angeha dindi emene Gosana wiagoria helene. Maru haru puwa Media dindiha tano maru wiaruha helaga bini. \v 12 Isaraele wali agali tiha genda timbuni o anda ibinidagoni irane tinime Anduane Homogo tinaga Ngode Datagaliwabenaga bi mo wahowa ti heba habo nalolene bi lo wiyagobi pugualu Anduane Homogonaga biabe biahaga Mosesehanda bi mana lowini biarubi mo hengedo wahalu bini. Tigua Anduane Homogonaga bi hale nahaga howa nabiagaore henegome tiha genda tara anda ibini. \s1 Asiriame Yarusaleme tano karulabehedabe hendenego ogo \r (2 Bi Te 32.1-19, Aisaia 36.1-22) \p \v 13 Hesegaia ibu mali deria (14) kini hene heagola Asirianaga Kini Senageribi ibugua ibunaga ami hearu haru ibalu Yuda hearu baba wai bialu Yuda dindiha tano wai pabe hongohe bini wiaru karulai hene. Anigo Yarusaleme dege karu nale wini. \v 14 Senageribi ibu Lagisi tanoni heagola Hesegaia ibugua bi au lo pelene. I̱na í̠hondo mine harugome ai áyu i̱ni pani nolene wiaruago í̠na i̱la wai nabi wahalu i̱ dindibi wahalu í̠ni dalu dai bibe. I̱na ogonidagua biriyagua i̱hondo mbirale ngi larego ale ngulebero, lalu lawia hene. Ani layiyago hale howa Senageribi ibugua Hesegaiahondo, Siliba genda magi kilogarama daosini pira (10,000) ngialu ngolo genda magi kilogarama daosini mbira (1,000) ngibe, lene. \v 15 Anidagua laya layago hale howa Kini Hesegaia ibugua Anduane Homogonaga andaha muni wiaru bibahendebi kininaga andaga muni wiagaha muni wiaru bibahendebi Kini Senageribi hearia mo pelai hene. \v 16 Ani buwa ngolome Anduane Homogonaga anda biagoha anda panga paraho dambi hene hearubi anda gene panga kaware heago paraho dambi hearubi bibahende gialai hene. Uruni bibahende biabe biaga agali hearuhondo ibunime para hadaba layagola anda panga anda genebi paraho dambi henego ngolo uruni gialowa bibahende Kini Senageribinaga mo pelai hene. \v 17 Senageribi ibugua ngolo siliba uruni mo yuwa dege ibunaga ami haru haga haguane tebirani ami agali dewaore Lagisi tano howa, Yarusaleme pudaba, lene. Ami agali uruni ti Yarusaleme anda puwa tano ogoniha iba dadabu yu anda piaga wiagoria pu hene. Iba hariga ogoni abene aga wabiaga wiagoha pole hariga pu íbu biaga peagohayagi wini. \p \v 18 Asiria ami biaru ti ogoriani pu howa Kini Hesegaia ibilo lamule pudaba layagola Hesegaia ibugua ibunaga haru haga agali haguane tebiralime Asiriali uruni hondole pudaba lene. Ibugua pudaba lenedaru mbira Hiligaia igini kini ibuni andagaha mamage haga Eliagimubi kininaga bi gilibu wiaga Sebenabi Asaba igini kini ibugua biraru bibahende gilibu wiai haga Yoabi tigua Asiriali o íbu hayadaruni hondo pudaba lene. \v 19 Ti pialu Asiriali biaru hearia piyagola Asiriali ami haru haga haguane mbira heneyagome bi hongo howa tihondo lalu, Tígua dai bialu Asirianaga kini hongohe biagonaga bi ogo Hesegaia lamule pudaba. Ibugua ogodagua laya, Hesegaia í̠naga hongo abiale howa i̱naga andaneha holene hame nale kebe. \v 20 Bi bame lo payapaya beregome wai bialu agali bo wayali hagabe. Í̠na i̱hondo mine harigo. Í̠ biamogo bulene mbira ai ibulubada lo manda buwa i̱hondo mine halu kebe. \v 21 Iyibiali karume ibalu í̠ biamogo bialu wai bule ibilo malia howa handayaho kegoni i̱ manda bido. Anigo i̱na í̠hondo langerogo Iyibiali uruni bame gambe hale podalahe ngaligobi ka. Gambe hale ogonibigome halimbu yulene karulapebe toba howa mo yu kegola gambe hale ogoni tagala puwa í̠ninaga gi kenda poralidagua bulebira. Iyibinaga kini kago ibugua mana biagago manane gambe hale ogonibi biaga ka. Ani kagome ibugua í̠ pele ngialu wai bule naibulebira, lene. \p \v 22 Asiriali haru hagane biagome laabo halu lalu, Anigo Isaraele wali agali tígua lalu, Tínaga Ngode Datagaliwabe kago tínaga Anduane Homogoore ka lalu yu tiga biagaore hemiyaguabi ibugua tí biamogo nabulebira. Irane Hesegaia í̠nime Anduane Homogonaga lotu anda hearu bo gialalu lomabu delaga dabu hearu gialo wahai harigoni. Ani bialu í̠na Yuda wali agali bu hearu bibahende Yarusaleme hangu ibai halu lomabu delaga dabu mbiraore ogoni hanguni lotu lole ibai hadaba larigoni. \v 23 I̱naga kini ibugua bi marubi la dege bialu lalu, Kini Hesegaia í̠na agali nogo hosini biruwa wai bulene ami agali daosini kira (2,000) karulape taya bibeheyagua nde hosi daosini kira (2,000) heba ngulebira laya. \v 24 Anigo i̱na manda bialu koria í̠na agali urunidagua naheore kegoni. Ani howa í̠na mandabu handalu keria Iyibime nogo hosirubi wai biagane karisirubi heba ibuwa í̠ biamogo bialu wai bulebirabe tobaho kegoni. Anigo ti naibulebira ndobe. Ani bulebirago ai í̠ni hangu kegoni howa ina ami emene hangu hemayaguabi í̠na ina bope habe naheore kamagoni ndobe. \v 25 I̱ íbu kogoni i̱ninaga minime í̠ baba wai bialu í̠na dindi ngego bo labu hole íbu kobe toba kebe. Ani ndoyago. Anduane Homogo ibunime i̱ langialu í̠ baba wai bialu dindi anda o ngaruni bo gialabaga bialu mo labu habe lalu i̱ langiya. \p \v 26 Bi ogoni layago Eliagimubi Sebenabi Yoabi tigua hale howa Asiriali ami haru haga haguane biaruhondo lalu, Tígua bi ogoni Siria bi lalu langidaba. Ina Siria bi hale haga kamagoni. Hiburu bi lowa wali agali maru uyu pabe neneni karu tigua bi laramigoni hale holigo nalabe, lene. \p \v 27 Ani layagola bi laga ami agali haguane biagome ladai bialu lalu, I̱naga kini kagome bi o larogoni tíhondobi tínaga kinihondo hangubi lamule pu lene ndo laru. Maru uyu pabe neneni karuni tibi bi ogoni hale helo laro. Ani larogoni irane iname ibalu Yarusaleme wai bule ho hagirabu anda haramangi genda timbuni tí bibahendeha ibulubadane laro. Maru áyu pabeni handape ho karuni ti tomo nolene nawidagola tininaga ti to wuwa nalu iba noa biragola pu to nolebira. Tí kamirunibi ani dege buleberemi, lene. \p \v 28 Asiriali ami haru haga agali haguane bi lalu hayago ibugua agali maru pabe neneni handa daliho hearuhondo Hiburu bi lalu bi hongo howa ladaga halu lalu, Agali kini hongohe Asirianaga kini biago ibugua bi layago languliya baya hangu hale mia howa hale hadaba. \v 29 Ibugua lalu Hesegaia ibugua tíhondo ke̱ halu mo hondo helo nahalimu. Tí bayale halimulo mo wialu Hesegaia ibugua i̱ bope habe nahe ka. \v 30 Anduane Homogohanda tí biamogo biragola Asirialime tí mo ko halu tínaga tano Yarusaleme karu nalolebira layagua bi ogoni henene ndo larago mo henene nahalimu. \v 31 Tígua Hesegaianaga bi larago hale howa i̱la wai bulene manda nabilimu. Tí bayale howa tíninaga iba hambiaga iba uli ngamiruha howa hambu nalu tínaga mabuha pu mbira mini \w gerebi\w* lini dedarubi poge lini dedarubi do nalu bayale holene manda bu hemiyagua nde tínaga tano i̱ karuloliya wahalimu, laya. \v 32 Ani kamiria i̱na ibalu tínaga tano karulalu tínibi dindi mende baya gibiore tínaga dindi o kamigobi dege ngagoha haru pu heloliya laya. Dindi mende bayaleore ogoniha \w gerebi\w* gama dewa wialu mberedi wabulenenaga nde widi maburu dewa dege nga. Uruni dege ndo dindi ogoniha ira olibe lini dagabi olibe lininaga welibi mone ibane dendebi tarabi dewaore wiai ka laya. Ibugua lalu, Tígua i̱naga bi larogo hale harimiyagua tí homa nabi bayale holeberemi. Hesegaia ibugua tíhondo lalu Anduane Homogohanda tí biamogo biragola tígua ina bope holeberema layagua ibunaga bi ogoni mo henene nahalimu. \v 33 Tígua manda bialu hemiria dindi maru wiarume ina Asiria baba wai biyagola tinaga dama tara maru hearume ti biamogo biyane handarimibe. Nabiore ndobe. \v 34 Ina pialu Hamada tanohabi Abada tanohabi Sebabaimi tanobi Henabi Ibabi uruni baba wai birimangi tinaga dama henedago agohayagi pu howa wali agali biamogo nabiyabe. Ani bialu iname Samaria anda puwa wai birimangi tinaga dama henedarume ti mo wialu ina bope hayane handarimibe. Nabiore ndobe. \v 35 Dindi dewaore tinaga dama henedaru helowa ina baba wai birimago. Anigo tinaga dindi bayale ngelo tinaga dama urunime ti biamogo bialu ina bope nahego. Ai Yarusaleme wali agali tígua aginaga tínaga Anduane Homogohanda biamogo biragola tígua ina bope holeberema manda bu kamibe laya, lene. \p \v 36 Asirianaga ami haru haga agali haguane biago ibu bi lai hene. Ani lai heagola wali agali wai pabe neneni handape ho hayaru tigua bi mbira ladai nabi handayaho haabo hene. Ani hayadagoni irane Kini Hesegaia ibugua tihondo bi mbira Asiria urunihondo nalalimu lenego manda buwa ti bi nale hene. \v 37 Anigo Asiriali biago ibugua bi layagome Eliagimu Sebena Yoa imarunaga bu miniha genda timbuni ho hene. Ani howa tinaga aga minu budalu Kini Hesegaia bereria puwa Asiriali biagome bi layaruni bibahende kinihondo lamiai hene. \c 19 \s1 Hesegaia ibunaga genda wiaru Aisaiahondo laminigo ogo \r (Aisaia 37.1-7) \p \v 1 Hesegaia ibugua Asiriali biagome bi ogodagua laya lalu ibu lamiyago hale howa ibunaga bu miniha genda timbuniore yu howa ibunaga aga minu lerelaki hene. Ani buwa ibu daraho howa walia halu aga biaga wiago mo karulalu Anduane Homogonaga andaha anda pene. \v 2 Ani puwa Hesegaia ibugua kini andaga mamage haga agali Eliagimubi kininaga beba gili biaga Sebenabi \w loma\w* binigo mo miaga ala hene maru hearubi uruni bibahende olalu ibidaba lene. Ani lowa ibugua tihondo Emoso igini Anduane Homogonaga bi mana \w latagi\w* haga Aisaia hondole pudaba lene. Agali uruni tibi nde dara ho howa walia halu aga karulaga wiago karulo hene. \v 3 Ani bialu Hesegaiahanda tihondo bi ogo Aisaiahondo lamilo lawia halu lalu, Horo áyu bu miniha genda yu holene wiyada. Asirialime ina mege timbuni biyagola taga timbuni ho kamagoni. Ai walime gali taba honolene tu biruwa ibu hongo nakarulape howa taba hanabe nahedagola genda timbuni ho biraga ale ina bedamagoni. \v 4 Asiria kini kagome ibunaga ami haru haga agali haguane heago ibu inanaga Ngode Datagaliwabe haluhe kagohondo bi ko lole pu layada. Ani layadagoni Anduane Homogohanda bi ko o layadaruni hale halu agali bi ko lagadago ibunime mana bilo. Ani bilonaga ina wali agali emene dagalene hangu yu wahene kamaru biamogo bilonaga í̠na Ngode Datagaliwabehondo bi lamibe, lalu Aisaiahondo lamule pudaba, lene. \p \v 5 Aisaia ibugua Hesegaianaga bi layadago hale howa \v 6 ibugua agali bi yalu ibiyadaruhondo lamialu lalu, Tígua kini bedaria dai bialu Anduane Homogonaga bi ogo ibuhondo lamilimu. Anduane Homogohanda ogodagua laya. Í̠na bi o layadaruni miniha mo pehalu gi halu genda holeni. Í̠hondo bi ko o layadaruni Asiria kini kagonaga biabe biahaga agali damene bu hearume layadago wahabe. \v 7 Ani larogoni irane Anduane Homogo i̱nime Asiria kini kagonaga mini mo luluya helolebero. Ani berogola ibugua bi mbira hale halu ibuni dalu dai bulebira. Dai buwa ibuni dalu Asiriani pu kagola i̱na agali mbirame ibu bo waha lolebero, laya lalu lamilimu lowa, Aisaiahanda lene. \s1 Asirialime Yarusaleme boleberema lalu bi halu mende lenego ogo \r (Aisaia 37.8-20) \p \v 8 Asiria ami haru haga agali haguane biago ibugua Kini Senageribi ibu Lagisi tano yu wahalu piya layane hale hene. Ani layane hale halu ami haru haga agali haguane ogoni ibu Yarusaleme yu wahalu dai buwa hale halu hearia kini ibu Libina dindiha wai bialu ka layago hale halu ibu hondole pene. \v 9 Asiria ti wai bialu hearia agali maru ibuwa Kini Senageribihondo lalu, Idiobia dindinaga Kini Tihagahanda ibunaga amiru haru halu í̠la wai bule ibira, lene. Ani layago hale howa Senageribi ibugua Yarusaleme karulole manda bu heaorego ai beba mbira abale gili bialu Hesegaia hearia yalu pelene. \v 10 Bi o gilibu wia henedagoniha bi ogodagua lalu gili bini. Tínaga dama yu tigabu kamigoni ibugua lalu, I̱na tí bope halu Yarusaleme karuloliya yupe naholebero layago. Bi ogoni ke̱ haya henene ndo layago ibunaga bi ogoni mo dunubia nahabe. \v 11 I̱na Asirianaga kini kamarume biaga mana wiyaruni í̠ni manda biaiho kegoni. Iname dindi mbiraha wai bu puwa uruniha karu ngarubi bibahendeore bo haealabagabu waharamaligo í̠ manda bide. Í̠na mitangibu handalu keria i̱na í̠ daluha ogonidagua nabulubada lo manda bidebe. \v 12 Bamba i̱naga mamaliru tigua wai bialu Gosana tanobi Harana tanobi Lesebe tanobi bibahende bo haealabaga bialu hameigini mbira Bededene ti Telasa tanoha palearubi bo wahai hene. Ani biyagola tinaga dama bu hearume ti bayale helonaga biamogo mbira nabiore. \v 13 Hamada tanonaga kini henerubi Abada tanonaga kinirubi Sebabaimi tanonaga kinirubi Hena tanonaga kinirubi Iba tanonaga kinirubi mbira áyu heabe. Naheore ndoyabe. Iname uruni bo wahai harimagoni, lalu gilibu wia hene. \p \v 14 Kini Senageribi ibugua bi gilibu wia henedagoni yalu pu lenedarume yu ibiyagola Kini Hesegaia yamini. Yamialu bi gilibu wiyadaruni daga lai howa beba ogoni Anduane Homogonaga andaha mo yu anda pene. Yu anda puwa ibugua beba ogoni Anduane Homogonaga wanakuini mo tiga buwa angalaho ngelene.\x + \xo 19.14 \xt LBM 16.2\x* \fig Kini Hesegaia ibu Anduane Homogonaga andaha anda puwa ibugua beba ogoni Anduane Homogonaga wanakuini mo tiga buwa angalaho ngelene. Ani ngelowa ibugua Anduane Homogohondo bi lene.|src="LEAR 052.tif" size="2" ref="(19.14-15)" \fig* \v 15 Ani ngelowa Hesegaia ibugua Anduane Homogohondo lalu, Anduane Homogo-o í̠na Isaraelenaga Ngode Datagaliwabe howa dahuliyali bu karu bolangua hene í̠ howa í̠ninaga haru howa biragane ngegoria bedegoni. Í̠ hangu Ngode Datagaliwabeore henene howa í̠na dindi bibahende ngaruniha handame ho haga kegoni. Dindibi hari daligabi í̠nime wabiai hene.\x + \xo 19.15 \xt Har 25.22\x* \v 16 Anduane Homogo-o i̱naga bi larogo baya hangu hale howa inaha mo ko holene o tagira ibiragoni í̠nime de handabe. Senageribi ibugua bi ko Ngode Datagaliwabe haluhe í̠ kegohondo layadarunibi hale habe. \v 17 Anduane Homogo-o Asirianaga kini hearume dindi maru wiaruha anda puwa wai bialu wali agali dewaore bo wahai halu mo ko hai hayaruni manda bu kama. \v 18 Ani bialu wali agali tinaga dama mitangi bialu gime wabini wiaru iraha mo delai haya. Dama mitangi bialu gime wabini uruni ti Ngode Datagaliwabe henene ndogome tini mo ko hai haya. Mbirale uruni agalime ira dibalu pelowabi ege to̱le̱ poda tiga buwabi wabini wini. \v 19 Ai Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe-o áyu ina biamogo bialu Kini Senageribinaga giha howa yamibelo hameledo. Wali agali dindi bibahendeni karume Anduane Homogo í̠ni hanguore Ngode Datagaliwabe heneneore henedane hendelo aniore bibelo hamelo kogoni, lene. \s1 Aisaia ibugua Anduane Homogonaga bi mana Kini Hesegaia laminigo ogo \r (Aisaia 37.21-38) \p \v 20 Anduane Homogonaga bi mana latagi haga Aisaia ibugua Hesegaiahondo bi lawia halu lalu, Anduane Homogohanda í̠naga bi larigoni hale howa \v 21 ibugua lalu, Yarusalemeha karume Senageribi í̠ mo ngubia howa mege bialu hondo oba haragoni. \v 22 Senageribi í̠na mege bialu bi ko lalu mine howa í̠ninaga mini yaraga halu biriruni aihondo bero lalu biribe. Uruni bialu harigoni i̱ Isaraele wali agalinaga Ngode Datagaliwabe mana bayale tigabi hangu biaabo haga kogohondo birigoni. \v 23 Í̠na ami haru haga agali haguane hearuhondo bi ogoni lole pu larigola tigua í̠naga mini yaraga halu i̱hondo mege biya. Senageribi í̠na í̠naga biabe biahaga agali biarunaga bime i̱hondo mine halu lalu, I̱na i̱naga karisi wigoria heyu halu Lebanono dindi hari nene daligaore ngaru áyu dege iralu pirugoni, lalu lamule pudaba lalu lamiri. Ani lowa mine dege halu lalu, I̱na Lebanono irabu timbuni ngago dombeneha anda pu howa ira mini lene bayale luni damene tamiabi guraya alebi hearu bibahende i̱ni dibai harugoni ndobe, lari. \v 24 Dindi tara maruha piringi í̠ iba noa nahe haru lari. Dindi yobi iba nabere wiagoha harugo lowa í̠na uli tombo wigoha iba birayagola í̠naga damene biaru ti iba karulape naiore howa Iyibi dindiha iba Naili timbuni pedaru í̠naga ami agali biarume domalu piyagola tinaga geme iba mo hundiai haya larigoni, lalu Anduane Homogohanda lene. \p \v 25 Ibugua laabo halu lalu, Senageribi-o bambaore howa i̱nime manda bialu í̠na o bialu keruni bibelo i̱na í̠ dabenego manda nabi kegoni ndobe. Tano pabe hongohe bu mabubi hearuni í̠na bo gialabaga bibelo i̱na í̠ hongo ngirugoni ndobe. I̱naga mini wiwago hangu talialu tano biaruni bo gialabagabu waharigola áyu ege to̱le̱ timbuni wiaruni gindulo payabu wialu nagalone bu hinu ngagoni. \v 26 Wali agali tano uruniha hearu ti gi timbuni hayagome tinaga mini ndibu lalu hongo biba haya. Ti hongo nahe amu ni tagira ibiragoha howa puyabu poboyogobi ibiragome datani puloba haragola gabu hagagobi halu datani anda dangini andaho karu hongo nahe karunibi hayagoni, lene. \p \v 27 Anduane Homogo ibugua lalu, Anigo i̱na í̠naga mini manda bideru bibahende manda biai halu í̠ mbira bialu kegobi ibaga bialu keriabi bibahende handai haga kogoni. Ani bialu í̠na i̱hondo tandaga timbuni ho kegonibi manda bu ko. \v 28 Í̠na i̱hondo tandaga ho kegoni i̱ manda bialu í̠na mine bi lalu í̠ninaga mini yaraga hole bima ibaga bialu keruni i̱ manda biaho kogoni. Ani howa áyu í̠hondo i̱na bi hongohe mbira langero. Mbirale wena hugu aleme í̠ nguiha walango bialu nogo hosinaga ne harigaha banga bia helaga ngagome í̠naga ne harigaha bangabia helolebero. Ani buwa í̠ni abale ibirigoha dai bibelo gililo yalu haru dai bulebero, Anduane Homogohanda ani laya, lalu lene. \p \v 29 Ani lowa Aisaia ibugua Kini Hesegaiahondo Anduane Homogohanda Senageribihondo bulebero layago heneneore layada manda bilonaga mo walia halu manane mbira hendelonaga bi ogo lamini. Aisaia ibugua lalu, Tígua mali áyu kamagonagabi mali edegonagabi tínaga mabuha tomo mbira hanga nabi kamigola mabuha widi minana andaho kagola do nalu holeberemi. Ai mali ederagonaga widi tínime widi hangalu do noleberemi. Pu mbira lini daga mini \w gerebi\w* egenebi hongowa do noleberemi. \v 30 Ani howa Yuda wali agali waitigime bo wahai halu yu wahene emene dagalene hangu kamaruni mani ira lini daganaga pini dindihaore anda puwa lini bayale dewaore daga labe nahe ngalirubi holebira. \v 31 Yarusalemehabi Hari Saionohabi wali agali waitigirume nabe yu wahene haabo holebira. Ani haabo helo Anduane Homogohanda ogonidagua manda bu ka, lene. \p \v 32 Anduane Homogo ibugua bi maru la dege bialu lalu, Asirianaga kini ibugua ibunaga ami karu haru halu Yarusalemeha lone naibulebira. Tinaga timu mbira hangubi tano ogoha baanda naholebira. Ami agali uruni tigua humbi yalu tano ogoria kaware naibulebira. Tanonaga wai pabe karu andaneha ami uruni ti heyu howa wai bule lowa dindi dugu hanama irigi naholebira. \v 33 Asirianaga kini ibu tano ogoha anda ibabe nahe howa beregedalu ibuni hariga ibiyadagoha dai bulebira. I̱ Anduane Homogo i̱nime bi o ledogoniore. \v 34 I̱na anidagua buleberogo irane agali i̱naga biabe biahaga Debidila buleore lalu lo wirugo mitangi bialu i̱ninaga mini leneore kogoni mitangi bialu anidagua bulebero, lalu Anduane Homogohanda ani laya, lalu Aisaia ibugua lene. \p \v 35 Horo ogoningiore mbiraga Anduane Homogonaga dahuliyali mbira Asiriali amiru paleagoha puwa ami agali daosini dege handari mbirani pira halirani duria (185,000) bibahende bai hayagola homai hene. Horo mendengi gao layagola Senageribi ibu heyuwa handalu hearia o homayadaruninaga tingini ona wima pearia hendene. \v 36 Ani biya handala ibugua ibunaga ami agali maru yu wahene hearu heba ibiyadagua beregedalu dai bialu Niniba tanoha pu hene. \v 37 Ani pu howa horo mbirungi ibuninaga dama mitangi bialu gime wabini Nisirogonaga bi pupu wiaga anda heagoha anda puwa ogonihondo bi pupu wialu berene. Ani berearia ibu igini kirali Adaramelegela Sareselame ayu tibu wai biaga wiagome ibu dibayagola homene. Dibalu libuni ibida puwa Ararada dindiha ha do hole hene. Ani biyagola mani ibu igini tebone mini Esaradono ibugua ibu abanaga henge mialu ibuni Asirianaga kini hene. \c 20 \s1 Kini Hesegaia warago bo wiaria Anduane Homogohanda biamogo binigo ogo \r (Aisaia 38.1-8,21-22, 2 Bi Te 32.24-26) \p \v 1 Asirialirume Yudali baba wai bialu mo ko halu heangi Kini Hesegaia ibu warago timbuniore bowa homabeheore wini. Ani homabehe wiaria Emoso igini Aisaia ibu Anduane Homogonaga bi mana \w latagi\w* haga heagome kini warago wiago hondo puwa Hesegaiahondo lalu, Anduane Homogo ibugua í̠hondo bi ogodagua laragoni. Í̠naga warago ogoni dabi nahe ani bo wiaho wialu homolebere. Ani homoleberego manda buwa ai wali agali í̠ andagaha haga karuni lamialu tínaga biabe biaga wiyadagoni mo tiga biai hadaba lamibe laya, lalu lamini. \p \v 2 Bi ogoni layago hale howa Kini Hesegaia ibu beregedalu dengui anda hái heagoha handa amuho wialu ibugua Anduane Homogohondo bi lamialu lalu, \v 3 Anduane Homogo-o i̱na í̠ni hanguore talima ibalu í̠naga biabe hangu biahalu harugoni. Í̠naga hame wiru bibahende i̱na talialu biai harugoni manda bibe, lene. Ani lai howa ibugua dugu timbuni hongo howa bialu berene. \p \v 4 Aisaia ibu nde kini andaga yu wahalu tagira pialu pene. Puwa ibu kini andaga pabe heago bolangua halu tagira nape dege wene pialu hearia Anduane Homogohanda ibuhondo lalu, \v 5 Í̠na áyu ogoni Hesegaia i̱naga wali agalirunaga kini biago hondo dai buwa ibuhondo bi ogodagua lamibe. I̱ Anduane Homogo í̠naga mamali Debidinaga Ngode Datagaliwabe kogome í̠nime bi larigobi hale halu dugu bialu de iba ibirigobi handarugoni. Ani birigonaga i̱na í̠ mo dabi holebero. Ani berogola horo tebira howa í̠na i̱ mitangi bialu lotu lole i̱naga anda lomabia hene biagoha polebere laro. \v 6 I̱na í̠ abale home nale mali pira mbirani duria (15) í̠ helalu mani nde í̠ homolebere. Ai Asirianaga kini kagomebi nde ibalu wai buwa í̠ bope halu Yarusaleme nakarulolebira. Ani larogoni irane i̱ninaga mini timbuni mini leneore kogo mitangi bialubi ala i̱na i̱naga biabe biahaga Debidila habo nalolene bi lo wirugo mitangi bialubi ani bulebero, laya lalu lamibe, Anduane Homogohanda Aisaiahondo ani lamini. \p \v 7 Ani lai hayagola Aisaiahanda kinihondo bi lamibe layadagua lamiai howa ibugua kininaga biabe biahaga agali hearuhondo lamialu lalu, Tígua pogeli do gedaore hene maru mo yu ibule pudaba, lene. Tigua mo yu dai biyagola ibugua tihondo lalu, Hesegaianaga moge hongohe biagoria wai haramigola moge biago abale dabi holebira, lene. \v 8 Ani layagola Hesegaia ibugua Aisaiahondo hale halu lalu, Ai i̱ dabi halu horo tebira howa Anduane Homogonaga anda poleberodago henene lalu manane mbira áyunaga i̱hondo agi ale walia holebiradabe, lene. \p \v 9 Ani hale hayagola Aisaiahanda ladai bialu lalu, Anduane Homogohanda manane mbira í̠ mo walia holebirago ogo. Egageria mbirani ni horombe ale ndoda lalu ni ogoria ka lalu mo walia haga amu ngago handa. Ai bi ogoni heneneda lalu manda bibelonaga ni munini daga laga ngagoria howa abale pu bolangua haga bialu hobane pira gerai lalu bolangua helo lariyaguabi ndo hobane pira hama dai bilo loleyaguabi mbirago larene, lene. \p \v 10 Ani layagola Hesegaiahanda lalu, Ni munini ogoria ka lalu manane handaga ngagoria abale bolangua haga bialu polene ngagohayagi pu holenego taibi ndogo i̱na ni ibiyagohayagi hobane pira agima abale gerai lalu daibu helo hameledo, lene. \p \v 11 Ani layagola Aisaiahanda Anduane Homogohondo bia lalu bi layagola egageria ni munini kagoria manane handaga biagoria abaleore ni manane hobane pirani dai biyaria hendene. Egageria ogoni bamba Kini Ahasa ibugua wabu wini.\x + \xo 20.11 \xt Yos 10.12-14\x* \s1 Babilono dindi howa bi yalu Yarusalemeni ibinigo ogo \r (Aisaia 39.1-8) \p \v 12 Babilononaga kini mbira Baladana igini Merodaga henegome hale halu hearia Hesegaia warago timbuni bo nga layane hale hene. Ani hale howa ibugua beba mbira gilibu wia halu yári tara tara bayale wiaru maru Kini Hesegaia mo turu halu mule Yarusaleme yalu pudaba layagola bi yalu piaga agali tigua mo yalu ibini. \v 13 Yalu ibiyagola Hesegaia ibugua agali ibiyarunaga bi hale hai howa agali uruni haru halu puwa ibunaga anda timbuni heagoha mbirale tara tara ale bibahende mo wiaga wiagoha haru pene. Haru puwa ibugua ibunaga muni silibaru ngoloru dewaore wiarubi ira hagua ngabilo delaga mini \w inisenesi\w* wiarubi tingini ha̱i̱ hagane weli ngabiaga wiarubi mbira mbira padua ale mini sanda wiarubi uruni bibahende walia hai howa agali bi yalu ibiyarume de handaiore hene. Ani walia halu ibugua ibunaga danda timubi humbi yandarebi wai biagane ale bibahende wiaruni mo walia hai hene. Hesegaia ibugua mbira mbira wiago mo do nahe bibahende kini andagaha wiaruni mo walia hai halu Yuda dindi bibahendeha wiaruni bibahendeore agali biaruhondo mo walia hai hene. \v 14 Ani handai howa Babilonoali biaru ti dindi dai biahaore Anduane Homogonaga bi mana \w latagi\w* haga Aisaia ibu Kini Hesegaia hearia pialu ibugua hale halu lalu, Agali o ibiyaruni ti aniali ibiyabe. Ti bi agi dege layabe, lalu hale hene. \p Ani hale hayagola Kini Hesegaiahanda ladai bialu lalu, Tini dindi kaundiaore uyura Babilono wiagoha howa ibiniya, lene. \p \v 15 Ani layagola Aisaiahanda lalu, Tigua í̠ andagaha agile dege handayabe, lene. Ani layagola Hesegaia ibugua ladai bialu lalu, I̱na tinaga deni mbirale mbira mo do nahe i̱naga mbirale wiwaru ale bibahende tihondo mo walia hai haru, lene. \p \v 16 Ani layagola Aisaiahanda mbiwia halu Hesegaiahondo lamialu lalu, Áyu Anduane Homogo Hongo Haiheore kagome bi layago languliya. \v 17 Anduane Homogo ibugua ogodagua lalu, Horo mbira tagira ibulebirago horo ogoningi mbirale bibahende kini andagaha wini ngarubi bamba í̠ mamalirume mo wigi bini dabudabu anda timbuni kagoha wini ngarubi mo yai halu Babilono dindiha yalu polebira. Emeneorebi mbira ibira nahe bibahendeore Babilono dindiha mo yalu piai holebira.\x + \xo 20.17 \xt 2 Kin 24.13, 2 Bit 36.10\x* \v 18 Ani bialu igiri daliahe maru í̠ni damene karunibi garabayabu yalu pu dege bulebira. Igiri uruni haru puwa tinaga pindu nogo pindu miradagua bialu mo wahowa Babilono dindi kini andagaha biabe biahaga helo helolebira, lalu Anduane Homogohanda bi ogoni laya, lalu lamini.\x + \xo 20.18 \xt 2 Kin 24.14-15, Dan 1.1-7\x* \p \v 19 Hesegaia ibugua bi uruni hale howa Aisaiahondo lalu, Anduane Homogonaga bi áyu langiriruni bayaleore langiri, lene. Ani lenedagoni irane genda uruni ibuni kagola ndo mani ibulubayane hondowa lene. Ibugua lo manda bialu áyu i̱ kongi mbirale mo ko holene uruni naibulebirago ina wairu nabi bayaleore holeberema lo manda bini. \s1 Kini Hesegaia ibu haru holene hamaro binigo ogo \r (2 Bi Te 32.32-33) \p \v 20 Biabe maru Kini Hesegaiahanda bialu henedaru mbuga mbira mini Yuda Kini Henerunaga Te laga ngagoha gilibu winigo nga. Mbuga ogoniha howa ibugua biabe hongohe bialu heneru garea lalu biabe timbuni mbira ibugua Yarusaleme tanoha iba dadabu yalu haru anda ibulenaga gana timbuni tano pabe tagirahayagi howa dindi andaneha gana wayalu tamuha anda ibini. Ani bialu tanoha iba dadabu yalu anda ibinigonaga te gilibu wialu bida. Ani bialu tamuha iba berelonaga uli mbira ibugua wa winigobi te gilibu wia dege bida.\x + \xo 20.20 \xt 2 Bit 32.32-33\x* \fig Biabe maru Kini Hesegaiahanda bialu henedaru ... mbira ibugua Yarusaleme tanoha iba dadabu yalu haru anda ibulenaga gana timbuni tano pabe tagirahayagi howa dindi andaneha gana wayalu tamuha anda ibini.|src="LEAR 042.tif" size="1" ref="(20.20)" \fig* \v 21 Mani Hesegaia homayagola ibu igini Manasehanda ibu abanaga henge mialu kini ha aribia howa Yuda dindiha haru hene. \c 21 \s1 Manase ibu Yuda dindiha kini henego ogo \r (2 Bi Te 33.1-20) \p \v 1 Manase ibu igiri emene dege mali homberia (12) hangu howa kini pigane hene. Ani howa ibu mali pira duriani huniane duria (55) kini howa Yuda dindiha haru hene. Ibu ai̱ya mini Hebesiba mbira berene. \v 2 Manase ibugua mana bayale wiaru nabiaga hene. Mana ko ngubi bamba wali agali henerume biyagola Anduane Homogohanda uruni ti dindi ogoriani howa bo taliatagi halu Isaraele wali agaliru tihondo mo minigo mana ko odaruni biaga wiadagua dege Manase ibugua bialu hene. Manase ibugua mana ko ngubi uruni bialu hayadagome Anduane Homogonaga deni howa ko timbuniore bini.\x + \xo 21.2 \xt Yar 15.4\x* \p \v 3 Manase ibugua mana ko maru ogodagua bialu hene. Bamba ibu aba Hesegaiahanda damahondo bi pupu wiaga wiaruni bo gialo wahai henego anda uruni ibugua lone mo tene howa biadai bigi bini. Mbirale dama mitangi bialu gime wabini mini Bala laga wiagonaga lomabu delaga daburubi bu hela hene. Ani buwa bamba Isaraelenaga Kini Ahabahanda dama mbira wali beda mitangi bialu gime wabini mini Asera wabu wialu bini. Urunidagua bialu howa ibugua yakundi li bu karunihondobi bi pupu wialu haga hene. \v 4 Ani wialu howa ibugua dama mitangi bialu gime wabini uruninaga loma biniru bo delaga dabu Anduane Homogonaga anda heagoha bu helalu bini. Anigo bamba howa anda ogoninaga Anduane Homogohanda bi ogodagua lowini. Yarusalemeni anda timbuni o kagoni wali agalime i̱ni hangu mitangi bialu lotu laga karu tinaga ka lowinigo nga.\x + \xo 21.4 \xt 2 Sml 7.13\x* \v 5 Anigo Manase ibugua Anduane Homogonaga anda pabe tamuhayagi hama timbuni kira wiagoria yakundi bu hearuhondo bi pupu wule lowa lomabu delaga dabu bu helaga bini. \v 6 Ibugua loma biniru bo delagadagua ibu igini mbira dabu ogoriani bo delene. Ani buwa ibugua agali homenenaga dininime ibu biamogo bilo olalu agali de gandeba handaga hearuhondo ibu biamogo bilo olalubi gamu gamu tara tara wiarubi bialu hene. Manase ibugua Anduane Homogonaga deni howa mana koorene ko dewaore bialu haabo heagola ogonime Anduane Homogo mo tandaga halu mo keba hene. \p \v 7 Anidagua bialu Manase ibugua dama wali beda mitangi bialu gime wabini mini Asera mo yu ibuwa Anduane Homogonaga anda biagoha mo wini. Anigo bamba Anduane Homogohanda Debidila ibu igini Solomonolahondo lamialu lalu, I̱na Isaraele hameigini homberia (12) karunaga dindi handai howa Yarusaleme tanoha anda o kagoni i̱ninagaore helo dombeneha loma biaho helarogoni. Horo bibahendengi Isaraele wali agali bu kamiruni tígua ibalu i̱ mitangi bialu i̱ni hanguhondo lotu lole lalu halimulonaga helaro.\x + \xo 21.7 \xt 1 Kin 9.3-5, 2 Bit 7.12-18\x* \v 8 Ai nde i̱naga wali agali bu kamirume i̱naga bi langerogo bia i̱naga biabe biahaga agali Mosese ibugua bi lowinigo talialu bialu ha birimiyagua nde tí dindi ogo i̱na bamba tínaga mamaliruhondo mo mirugo ogoni howa bo taliatagi nahe ogoriani haabo halimulo helolebero, lalu Anduane Homogohanda lene. \v 9 Anidagua lowini wiago ngelowa dege Yudali tigua bi uruni bayuwa talialu bia nabi hene. Manase ibugua wali agali haru pu tara halu mana ko wiaru mo bia timbu halu hene. Mana ko bamba wali agali tara henerume biyagola Anduane Homogohanda uruni ti dindi ogoriani howa bo taliatagi halu Isaraele wali agaliru tihondo mo mini. Ala hene urunime mana ko biaga winidaru nira dege lowa Yuda wali agali tigua ko timbuniore bialu hene. \p \v 10 Kini Manasehanda mana ko urunidagua bialu heago hondowa Anduane Homogo ibugua ibunaga bi mana \w latagi\w* haga bu hearuha howa bi lalu, \v 11 Kini Manasehanda mana ko timbuniore wiaru bialu kagoni bamba Amoro wali agalime bialu heneru nira dege lowa ibugua ko timbuniore bialu ka. Ibugua dama mitangi bialu gime wabu helowa urunihondo bi pupu wialu kagome Yuda wali agali bibahendeme i̱ninaga deni mana ko ngaru bialu helo mo bia halu kagoni. \v 12 Anidagua bialu kagonaga Anduane Homogo Isaraele wali agalinaga Ngode Datagaliwabe kogo i̱naore mbira bulego laro. I̱na Yarusaleme tanobi Yuda dindi bibahendebi mo ko hai halu mo ngubia holebero. Anidagua berogola wali agali dindi tara tarani bu karume i̱na birugonaga te hale hararume ogoni agua biyadabe lowa mogolalu mini dege dindi ho holebira. \v 13 Yarusalemeore yo pialu poro lolene nawi i̱na Kini Ahaba ibu dameneru heba Samaria tano bo haealabaga bialu mo ko harudagua Yarusaleme emene mbirahayagi bayale wero nawiore mo ko halu bo haealabaga biai holebero. Ani berogola Yarusaleme tano winigoria mbirale mbira nawi beledi dodo wayawaya bo wahene dodo nahe mo beregedalu wiraligobiore ngelolebero. \v 14 Ani bialu wali agali yu wahene maru dindi ogoriani heagua i̱na ti biamogo nabuleore bero. I̱na tinaga waitigi agalinaga giha ti minu yahaga bulebero. Waitigi agali urunime tini mo ko halu tinaga mbirale yu holebiraru mo page biai helolebero. \v 15 I̱na urunidagua bule ngeledogo irane i̱naga wali agali bu karuni tigua i̱naga deni howa mana ko ngubi wiaruni hangu mo tene howa bamba tinaga mamali Iyibi dindi yu wahalu tagira ibiyangi howa bima ibalu henego áyu karumebi bialu haabo ka. Tigua ogonidagua bialu kagome i̱ mo tandaga timbuniore halu kagoni, lalu Anduane Homogohanda ibunaga bi mana latagi haga hearuha howa mbiwia halu latagi hene. \p \v 16 Manase ibugua Yuda wali agali bu hearu haru halu pubagi hayagola tigua Anduane Homogonaga deni howa ko dewa bialu hene. Anidagua bialu howa ibunaga wali agali hearubi nde tini dege dege mo waitigi helaga bialu hene. Ani buwa ibugua Yarusaleme tanoha wali agali ko nabiaga tigabi hearubi ko biaga heba homelo bo wahai hene. Ani biyagola Yarusaleme dindi bibahendeni homenerunaga darama wiame hene. \p \v 17 Biabe maru Kini Manasehanda bialu henedaru mbuga mbira mini Yuda Kini Henerunaga Te laga ngagoha gilibu winigo nga. Mbuga ogoniha mana ko damene ibugua bialu henedaru ogodagua bini lalu garealo nga. \v 18 Manase ibu homayagola ibunaga tingini kini andaga pabe bu yaanda hene wiagoha dindi henge mbira Usanaga mabu lagane wiagoha hora hene. Ani hora hayagola ibu igini mbira mini Amono henego ibu abanaga henge mialu kini ha aribia hene. \s1 Amono ibu Yuda dindiha kini henego ogo \r (2 Bi Te 33.21-25) \p \v 19 Amono ibu ai̱yahanda taba hanayangi howa hama ibinigo mali pira kirani kira (22) hayagola ibu kini pigane hene. Ibugua kini howa mali kira hanguni Yarusalemeni haru hene. Ibu ai̱ya Yodoba tanoali Harusi mbira henegonaga wane Mesulemede berene. \v 20 Amono ibugua mana ko timbuni ibu aba Manasehanda Anduane Homogonaga deni howa bialu hene wiadagua dege bialu hene. \v 21 Ibugua mana ko ngubi ibu abahanda biaga wiaruni talialu bialubi mbirale dama mitangi bialu gime wabini wiaruhondo ibu abahanda bi pupu wialu henedagua bialubi uruni biai hene. \v 22 Ibugua Anduane Homogo ibu mamalirunaga Ngode Datagaliwabe heago erembira mialu Anduane Homogonaga bi mana lowini wiarubi talialu bia nabi yu wahai hene. \p \v 23 Horo mbirungi Amononaga agali haguane bu hearu tigua ndilalu Amono homelo bo wahami̱ya lalu henge hai bialu hene. Ani henge hai bialu howa mani Amono ibu kini andaga tamuha berearia anda puwa tigua homelo bo wahene. \v 24 Ani biyagola Yudali hearume agali haguane Amono homelo bo wahaya biaru bibahende minalu tinibi homelo bo wahai hene. Ani bialu tigua Amono igini Yosaia ibu abanaga henge mialu Yuda wali agali tinaga kini helo dabo helene. \p \v 25 Biabe maru Kini Amonohanda bialu henedaru mbuga mbira mini Yuda Kini Henerunaga Te laga ngagoha gilibu winigo nga. \v 26 Amono homayagola tigua ibunaga tingini homali mbira Usanaga mabu wiagoha winigo ogoniha hora hene. Hora hayagola ibu igini Yosaia ibu abanaga henge ibuni mialu Yuda dindiha kini ha aribia hene. \c 22 \s1 Yosaia ibu Yuda dindiha kini henego ogo \r (2 Bi Te 34.1-2) \p \v 1 Yosaia ibu mali halira hayagola ibu Yudanaga kini pigane howa ibugua mali pira tebirani mbira (31) Yarusalemeni Yuda wali agali haru hene. Ibu ai̱ya Bosogada tano wali Adaianaga wane Yadida berene.\x + \xo 22.1 \xt Yar 3.6\x* \v 2 Yosaia ibugua Anduane Homogonaga deni mana bayale hangu biyagola Anduane Homogohanda ibuhondo turu ho hene. Ibugua mana bayale ibu mamali Kini Debidihanda bialu haga winidagua bialu howa Anduane Homogonaga bi mana hale halu hongo howa biaabo haga hene. \s1 Anduane Homogonaga bi mana mbugani gilibuwi mbira wiaria handa walia henego ogo \r (2 Bi Te 34.8-28) \p \v 3 Yosaia ibu kini heane mali pira mbirani halini (18) hayagola ibugua agali beba gili bia dagala biaga Sabana ibu Anduane Homogonaga andaha bi yalu pu lene. Sabana ibu Mesulama aguane howa Asalia igini hene. Ani heagola Yosaiahanda ibuhondo lamialu lalu, \v 4 Í̠na \w loma\w* binigo mo miaga Haguane Timbuni Hiligaia karia puwa loma binigo mo miaga maru Anduane Homogonaga anda panga mamage haga hearu tigua wali agalime muni migi bini mo winidaruni dagala lalu lamibe. \v 5 Daga lalu Anduane Homogonaga anda mo ko hene wiaru agali maru lone arema biraru yolo bilo agali biabe handayaho haga karu mo mibe, laya labe. \v 6 Tigua muni ogonime kabenda biabe biaga karubi ege to̱le̱me biabe biaga karubi ti yolo bialu irarubi ege to̱le̱rubi Anduane Homogonaga anda ogoni arema bilonaga yolo bibe. \v 7 Agali anda bilo haru haga karu ti mini tigabi dege ka manda bidogo í̠na tihondo muni ogonime agi bialu harimibe lalu hale nahabe laya labe, lalu Yosaiahanda lene.\x + \xo 22.7 \xt 2 Kin 12.15\x* \p \v 8 Ani laya handala Sabana ibugua puwa lamibe layadagua lamini. Ani lamiyago hale howa Hiligaia ibugua Sabanahondo lalu, Anduane Homogonaga anda biagoha mbuga mbira Anduane Homogonaga bi mana lowinigo gilibuwi wiaria handa walia haru, lene. Ani lowa ibugua mbuga ogoni Sabanahondo miyagola Sabana ibugua mbuga ogoni daga lene. \v 9 Ibugua dagalo handalu Kini Yosaia hearia yalu puwa ibuhondo lalu, Í̠naga biabe biaga agali biaru tigua Anduane Homogonaga andaha muni wiaruni bibahende agali anda áyu arema bialu karu handayaho haga hearu mo miai haya, lalu lamini. \v 10 Sabana ibugua laabo halu lalu, Kini-o loma binigo mo miaga Haguane Timbuni Hiligaia ibugua mbuga ogo ngiya, lowa ibugua kini hale helo mbuga ogoniha bi lo wiaru daga lene. \p \v 11 Kini ibugua Anduane Homogonaga bi mana lowinigo mbuga ogoniha gilibu winiyago daga layago hale howa ibunaga bu miniha genda timbuni halu ibunaga aga bu heago mini lerelene. \v 12 Ani buwa loma binigo mo miaga Hiligaiabi Sabana igini Ahigamabi Migaia igini Agabobi kininaga beba gili bialu daga lalu biaga Sabanabi kininaga biabe biahaga Asaiabi olalu ibidaba lene. Íbu ngoaiho heagola ibugua tihondo lalu, \v 13 Mbuga áyu o mo yidogome Anduane Homogohanda mana iname bialu holene ogobi nga lalu lo winiyane handa walia kogoni. Anigo inanaga mamali heneyaru tigua mana uruni talialu bia nabi heneyagome Anduane Homogohanda miniha tandaga timbuni inahondo ho henego ka. Anigo áyu iname Anduane Homogonaga mbuga ogo handa walia harimago inabi Yuda wali agali bibahendebi iname agua bialu holoma̱ya hamelo kebe lalu Anduane Homogo ibuhondo hale hole pudaba, lene. \p \v 14 Agali biaru tigua kinihanda bi layago hale halu abale tano gahenge Yarusaleme biagoha puwa Anduane Homogonaga bi mana \w latagi\w* haga wali mbira mini Huluda berenego ogoni ibu berearia pene. Wali ogoni ibu agalini Salumu howa ibu Harasa aguane Tigiba igini hene. Ibugua loma binigo mo miaga hearunaga aga wiaga tamu hobane heago handayaho haga hene. Agali ibiyarume bi layaru hale howa Huluda ibugua \v 15 tihondo ladai bialu lalu, Tígua áyu ogoni kini tí pudaba layadago ibuni bedaria dai buwa Anduane Homogo ibugua bi ogodagua laya lalu, \v 16 I̱ Anduane Homogo kogome i̱naga bi mana mbuga ogoniha gilibu wini kini ibugua daga layadagonidagua heneneore Yarusaleme bo gialabagabu waholebero. Wali agali uruniha kamirubi bibahende ko biyarunaga pani mulebero, laya. \v 17 Wali agali tigua i̱ erembira ngialu puwa dama mitangi bialu gime wabini wiaruhondo bi pupu wialu mbirale tara tara lomabu mini. Tigua mana ogonibi biyagome i̱na tihondo keba holiya tinime i̱ mo keba haya. I̱na Yarusaleme wali agali tihondo tandagaore ho kogoni. I̱naga tandaga ogoni ereba naholebira. \v 18 Anduane Homogo i̱ Isaraele wali agalinaga Ngode Datagaliwabe kogome tínaga kini biagohondo bi ogodagua laro. Tigua í̠hondo bi mbuga ogoniha gilibu wiaru dagalo ngiyago hale halu \v 19 i̱na Yarusaleme bo gialabagabu wahowa wali agali tano ogoniha karu tihondobi buleore manda bu ngogo laruyago hale howa í̠ mini beregedalu i̱naga deni í̠ni mo dindiha hari. Í̠na dugu timbuni bialu í̠naga aga lerelalu birigo i̱ de handaru. I̱na Yarusaleme mo ko helarogola wali agali marume tinaga waitigiruhondo ha halu Yarusaleme mini lalu howa ogodagua lolebira. Yarusaleme mo ko hayadagua ti mo ko helo lolebira. Anigo kini-o í̠hondo larogo í̠na i̱hondo dugu birigoni hale harugo \v 20 ai í̠ kengi Yarusaleme mo ko holene ogoni tagira naibi í̠ bayale dege holebere. Anigo mani í̠ homaregola tigua í̠ hora kaha mo ko holene ogoni Yarusalemeha ibilolebero lalu Anduane Homogohanda ani laya, lalu wali biagome lene. \p Anduane Homogonaga bi mana latagi haga wali Huluda ibugua mbiwia halu Anduane Homogonaga bi ogoni agali biaru tihondo lamiya handala tigua kini hearia bi uruni lo yalu dai bini. \c 23 \s1 Yuda tigua Anduane Homogo andaneha holeberema lenego ogo \r (2 Bi Te 34.3-7,29-33) \p \v 1 Kini Yosaia ibugua agali haguane Yarusalemeha hearubi Yuda dindiha hearubi bibahende íbu ngoai hadaba lene. \v 2 Íbu ngoai hayagola kini ibugua Anduane Homogonaga bi mana \w latagi\w* haga bu hearubi \w loma\w* binigo mo miaga hearubi wali agali homogobi yagibanobi ti bibahendeore Anduane Homogonaga andani mo ngoai hene. Ani íbu heagola ibugua mbuga habo nalolene bi lowinigo Anduane Homogonaga andaha wiaria handa walia hene biago mo yuwa bi ogoniha gilibu wiaru wali agali ti hale hai helo daga latagi hene. \v 3 Ani daga latagi heagola kini ibu anda gene luni Anduane Homogonaga andaha heagoria heyu howa habo nalolene bi mbira Anduane Homogohondo lo wialu ibugua lalu, I̱naga minimebi gubalinimebi Anduane Homogonaga mbuga ogoniha bi gilibu wini ngaruni talialu biaiore holebero, lene. Ani layagola wali agali tiguabi nde, Habo nalolene bi mbuga ogoniha gilibu ngaru talialu biaiore holeberema, lalu bi lowini. \p \v 4 Ani lowialu Kini Yosaia ibugua lalu, Loma binigo mo miaga Haguane Timbuni Hiligaiabi loma binigo mo miaga maru ibu andaneha haga hearubi agali maru Anduane Homogonaga anda panga haraba mamage haga hearubi bibahende Anduane Homogonaga andaha anda puwa mbirale dama mitangi bialu gime wabini mini Balanaga bi pupu wiagane wiarubi dama wali beda mitangi bialu gime wabini mini Aseranaga bi pupu wiagane wiarubi yakundihondo bi pupu wiagane wiarubi bibahende mo yu tagira ibai halimu. Ani bialu tano pabe tagiraha yu tagira pialu Kidirono dindi ulini unu ngagoha irani delaiore halimu, lene. Ani delowa dai halu ira punga halu be kagola Bedele tano dugu yalu pilimu, lene.\x + \xo 23.4 \xt 2 Kin 21.3, 2 Bit 33.3\x* \v 5 Ani lowa dama mitangi bialu gime wabini wiarunaga loma binigo mo miaga agali bu hearu bibahende Kini Yosaia ibugua bo duguai hene. Agali uruni ti abale Yudali kini henedarume dama mitangi bialu gime wabini uruninaga bi pupu wiaga andaha lomaru mo mialu helo dabo helaga bini. Mbirale uruninaga bi pupu wiaga anda Yarusalemenibi Yuda dindiha tano wiaru bibahendenibi hai hene. Ibugua agali maru Balahondo bi pupu wiaga hearubi nihondobi egehondobi yakundihondobi urunialehondo bi pupu wiaga hearu bibahende bo duguai hene. \v 6 Mbirale dama wali beda mitangi bialu gime wabini mini Asera Anduane Homogonaga anda tamuha wiago mo yalu tagira pialu Kidirono dindi ulini iba peagoha yalu puwa irani delai hene. Ani dai halu ira punga wiagola baya hangu dambu gindu lowa mo be abaluore helene. Ani buwa be abaluore wiagola Yarusaleme wali agali daga nalene homenerunaga homali wiagoha taulo payabu wahene. \v 7 Ani biai howa Yosaia ibugua bidaba lalu layadagua Anduane Homogonaga andaha hobane mbira mbira wali agali kayu yu paliaga bu helearuni bibahende gialo wahaiore hene. Anda hobane uruni walirume dama wali beda mitangi bialu gime wabini mini Aserahondo bi pupu wulenaga aga karulagaru wabiaga wiagoria henego uruni bibahende bo gialo wahaiore hene. \p \v 8 Yuda dindi bibahendeha Yosaia ibugua damarunaga lomabu delaga dabu bu helearu bibahende bo gialabaga bima uyurahayagi Geba tanoha howa delama pialu unurahayagi Beaseba tanoha delama tagira pene. Ani buwa dama mitangi bialu gime wabinirunaga bi pupu wiaga anda hearu bibahende mo koore hai hene. Ani biai halu dama mitangi bialu gime wabinirunaga loma binigo mo miaga dindi uruniha hearu bibahende Yarusaleme tano haru ibai hene. Lomabu delaga dabu mbira Yarusaleme tanoha panga mbiranaga harabani kaware dege bu helenego ogoni bo gialo wahai hene. Panga ogoni Yosua ibu Yarusaleme tanonaga hondo haga agali heangi ibugua Yarusaleme tano uba andatagi biaga panga dunini timbuni heagonaga abene gi lehayagi wabu helene. \v 9 Loma binigo mo miaga biaru kinihanda Yarusaleme haru anda ibiyaru ti loma binigo mo miaga Yarusalemeni karu baba mandagi howa \w mberedi\w* yidi nahe hirini nalu holene wini. Anigo Anduane Homogonaga andaha lomabu delaga dabu heagoria lomabu delaga biabe tigua bulene nawi hene. \p \v 10 Kini Yosaia ibugua dama mbira mini Tobede lagagonaga bi pupu wiaga Hinomo dindi uliha wali agalinaga deni mo ko halu mo ngubia hai haga wiago bo gialabaga bini. Ani biyagola wali agalirume tinaga waneigini dama mitangi bialu gime wabini mini Molegehondo loma bialu bo mibe nahe wini.\x + \xo 23.10 \xt LBM 18.21, Yar 7.31, 19.1-6, 32.35\x* \v 11 Ala howa Yudanaga kini hearume ni ibu dama mbira kagoni lowa tigua nihondo bi pupu wiaga hene. Tigua nogo hosiru karisiru maru ninaga loma bia howa Anduane Homogonaga anda heagonaga pabe tagirahayagi helene. Dindi tu wa bagi hene mbirale uruni helenedaruni kininaga biabe haru haga haguane Nadana Melege henego ibu dalu pabe tamuhayagi wini. Ani winigo Yosaiahanda nogo hosi biaruni talia tagi halu karisi wiaruni bibahende irani delai hene. \v 12 Kini Ahasa andaga daliga danginiha bamba Yudanaga kini henedarume lomabu delaga daburubi Kini Yosaiahanda gialabaga bini. Ala Kini Manase ibuguabi nde lomabu delaga dabu Anduane Homogonaga anda biagonaga tamuha wali agali mo ngoaiho haga henge timbuni wiagoria bu helenego ogonibi Yosaia ibugua bo gingirulobaga bu wahene. Bo gingirulobaga bu wahene wiaru baya hangu iluwa Kidirono dindi ulini iba peagoha yu wahene.\x + \xo 23.12 \xt 2 Kin 21.5, 2 Bit 33.5\x* \v 13 Ani bialu bamba Kini Solomonohanda lomabu delaga dabu dewaore Yarusaleme tanonaga abene unura Hari Olibe kagohayagi bu helene uruni Yosaiahanda gialo wahene. Dabu uruni Solomono ibugua dama mitangi bialu gime wabiniru mbirago Saidono wali agalinaga dama wali beda mini Asadarebi mendego Moaba wali agalinaga dama mini Kemosobi tebonego Amono wali agalinaga dama mini Molegebi wabu helaga bini. Anigo uruni bibahende Anduane Homogonaga deni ko ngubiore wini.\x + \xo 23.13 \xt 1 Kin 11.7\x* \v 14 Yosaia ibugua ege to̱le̱ anda genenibi ira anda genenibi dama wali beda mitangi bialu mini Asera gime wabu helearu bibahende dibu gialo wahai hene. Ani buwa Yosaia ibugua homa kuni wiaru dindi ogoniha mo yu paya payabu ngelalu dindi ogoniha lone bi pupu wibe nahe wali agalinaga deni mo ngubia ho ngelene. \p \v 15 Bamba Nebada igini Yaroboama heangi lotu laga dindi mbira Bedele tanoha mo ngelalu lomabu delaga dabu mbira bu helalu bini. Yaroboama ogoni ibu kini heangi ibugua Isaraele wali agali Anduane Homogonaga deni howa mana ko wiaru bilo mo bia halu haga hene. Ani binigo Yosaia ibugua Bedele tano puwa lomabu delaga dabu wiago agali bu hearuhondo, Gialo wahadaba, lene. Gialo wiago irani delowa ira punga wiago dambu gingirulobaga buwa be abalu helene. Ani bialu dama wali beda mitangi bialu gime wabini mini Asera wabu heleagobi irani delene.\x + \xo 23.15 \xt 1 Kin 12.33\x* \v 16 Ani buwa Yosaia ibuni uruni biyago handayaho henego beregedowa handa dai bialu hearia homali maru naina hari nene wiaruha hearia hendene. Ani hondowa biabe biaga agali hearuhondo, Homa kuni homali uruniha wiaru dugu pudaba, lene. Dugu puwa yalu dai biyagola Yaroboama ibugua lomabu delaga dabu ala bu helene biagoria homa kuni biaru irani delene. Ani biyadagome wali agali bu hearunaga deni dabu ogoni mo ngubiaore hene. O biyadaruni bamba Kini Yaroboama ibu lomabu delaga dabu biagoria hearia Anduane Homogonaga bi mana latagi haga mbira henegoha howa mbiwia henego henene lola hene. Yosaia ibugua homa kuni biaru irani delai howa lone handa dai bialu hearia homali mende hearia hendene.\x + \xo 23.16 \xt 1 Kin 13.1-2\x* \v 17 Hondowa ibugua agali hearuhondo hale halu lalu, Homali ogoni ainagadabe, lene.\x + \xo 23.17 \xt 1 Kin 13.30-32\x* \p Ani layagola Bedeleali hearu tigua ibuhondo ladai bialu lalu, Homali ogoni Yudali mbira Anduane Homogonaga bi mana latagi haga bamba henego ibugua áyu í̠na lomabu delaga dabu ogoni o beregonidagua bulebira lalu bamba mbiwiaho bolangua henegonaga homali ka, lalu lamini. \p \v 18 Ani layagola Yosaia ibugua tihondo lalu, Tígua ibunaga homali ogoni mo ko holomini. Ibunaga homali baya hangu helalu ibunaga kuni ibuni homaliha ela nahe baya hangu ngelalimu, lene. \p Ani laya handala tigua ibunaga kunibi Anduane Homogonaga bi mana latagi haga mende Samaria dindiha henegobi libunaga kuni mo dela nabi ngelo wahene. \p \v 19 Bamba Isaraele wali agalinaga kini henerume dama mitangi bialu bi pupu wiaga tano bibahende wiaruha mo wiagola tigua mana ogonidagua binidagonime Anduane Homogo mo tandaga hene. Ani binigo Kini Yosaia ibugua Bedele tanoha biyadagua dege dama mitangi bialu bi pupu wiaga wiaru bibahende bo gialo wahai hene. \v 20 Ani buwa dama mitangi bialu bi pupu wiaga uruninaga loma binigo mo miaga hearu bibahende tininaga lomabu delaga dabu bu helaga biagoria tinibi bo delai hene. Ani bialu homa kuni wiarubi dabu odaruniha mo delaga bini. Ibugua biabe uruni biai halu Yarusaleme dai bini. \s1 \w Bolangua\w* Halu Penegonaga Horo mitangi bialu tomo nenego ogo \r (2 Bi Te 35.1-19) \p \v 21 Kini Yosaia ibugua wali agali bibahende hearuhondo bi lo pelalu lalu, \w Bolangua\w* Halu Penegonaga horo mitangi bialu tomo nolene habo nalolene bi mbuga ngagoha gilibu ngadagua bamba ina mamaliru Iyibi dindiha bayale helo helenego mitangi bialu tomo nolene winingi nami̱ya, lene. Ani layagola wali agali tigua kinihanda layadagua biai hene. \v 22 Bambaore agali haguanerume haru haga heangi howa hama ibalu Isaraele Yudanagabi kiniru heangi Bolangua Halu Penegonaga Horo tomo nolene ogoni mitangi bu haga winigo áyu ogonidagua nane lu haabo hene. \v 23 Anigo áyu mali pira mbirani halini (18) hayagola Yosaia ibu kini hene lowa tigua mbuga biagoha bi gilibu wiadagua talialu tomo ogoni Yarusalemeni dawa nene. \s1 Yosaia ibugua Yuda dindiha mana ko damene maru wiaru mo wahai henego ogo \p \v 24 Yosaia ibugua homene dininiha wali agalime halaga biaga wiarubi dama mitangi bialu gime wabini wali agali tini andagaha hangu hangu wu hearubi gime wabini maru wiarubi bibahende mo wahai hene. Yarusalemenibi Yuda dindi bibahendehabi wali agali bibahendeme mana ko ngubi dama mitangi bulenaga mana tara tara biaga wiaru mo wahai hene. Ibugua ogonidagua binidaruni irane ibugua wali agalime Anduane Homogonaga mana mbuga loma binigo mo miaga Haguane Timbuni Hiligaiahanda Anduane Homogonaga andaha wiaria handa walia hene biagoha lo wiadagua talialu bilonaga ani bini. \v 25 Yosaia ibu kini bayaleore howa ibunaga bu minimebi mandamebi hamemebi mo mbiraore hangu howa Anduane Homogo hongo howa talialu bi mana Mosesehanda gilibu wini wiaru buleore hamelo hene. Bamba Kini Yosaia ale mbira nahene manibi nahe dege. Ibu hangu kini bayaleore hene. \p \v 26 Yosaia ibugua mana bayale dewa bialu henegoyu Anduane Homogohanda Kini Manase ibugua mana ko dewaore bialu henego mitangi bialu ibunaga bu miniha Yuda wali agali baba tandaga ho howa embeda nahe haabo hene. \v 27 Ani embeda nahe howa Anduane Homogo ibugua lalu, I̱na Isaraele wali agalihondo birugonidagua Yuda wali agalihondobi ani dege bulebero. I̱na ti handabe manga timbuni ho kogo ai ti dindi taraha hama pelo bo batagi holebero. I̱ninaga tano loma biahene Yarusaleme biago erembira mialu waholebero. Wali agali i̱ni koria ibalu i̱ mitangi bialu lotu laga anda i̱ninaga loma bia hene biagobi wa dege holebero, lene. \s1 Yosaia homenego ogo \r (2 Bi Te 35.20–36.1) \p \v 28 Biabe maru Kini Yosaia ibugua bialu henedaru mbuga mbira mini Yuda dindiha Kini Henerunaga Bite laga ngagoha gilibu winigo nga. \v 29 Yosaia ibu kini heangi Iyibinaga Kini Nego ibugua ibunaga ami haru halu Asiria baba wai bule tidu yalu Iba Yuberedisi peagoria pu hene. Ani pu ka layago hale howa Kini Yosaia ibugua ibunaga ami agali hearu haru puwa Iyibiali biaru baba wai bule pene. Tigua pialu Megido tano wiagoria puwa wai bialu hemiria Iyibi ami agali biarume Kini Yosaia bene. \v 30 Ani benego homaya handala ibunaga ami agali haguane bu hearume ibu tingini wai biaga karisi wiagoria mo yalu Yarusaleme dai bini. Yalu dai buwa ibu Yudanaga kiniru hora haga homali heagoha hora hene. \p Yudaliru tigua ani hora howa ibu igini Yoahasa dabalu kini helo ibunaga haguaneni weli odo wia hene. \s1 Yoahasa ibu Yuda dindiha kini henego ogo \r (2 Bi Te 36.2-4) \p \v 31 Yoahasa ibu mali pira kirani tebira (23) hayagola Yuda wali agalinaga kini pigane hene. Ani howa ibu Yarusalemeni ege tebira hangu haru hene. Ibu ai̱ya mini Hamudala ibu Libina tanoali Yaremaia henego wane berene. \v 32 Yoahasa ibugua ibu mamalirume mana ko wiaru bialu henedagua ibugua Anduane Homogonaga deni howa mana ko dewa bialu hene. \v 33 Ani bialu heagola Iyibinaga Kini Negohanda ibalu Yoahasa kini heago bo dugualu Hamada dindiha Libila tano wiagoha garabaya heleagola Yoahasa lone kini habe nahe hene. Ani helowa Kini Nego ibugua Yuda wali agalime dagisi muni siliba genda magi kilogarama daosini tebirani handari maria (3,400) ngialu ngolo genda magi kilogarama pira tebirani maria (34) ngi lalu hene. \v 34 Ani buwa Kini Nego ibugua Yosaia igini mende Eliagimi dabalu Yuda dindiha Yosaianaga henge mialu kini helo helene. Ani heagola Kini Nego ibugua Eliagiminaga mini mende wia aribia halu Yahoiagimi wini. Ani helalu Nego ibugua Yoahasa Iyibi haru halu puwa helenego ai Yoahasa Iyibi dindiha halu homene.\x + \xo 23.34 \xt Yar 22.11-12\x* \s1 Yahoiagimi ibu Yuda dindiha kini henego ogo \r (2 Bi Te 36.5-8) \p \v 35 Kini Yahoiagimi ibugua ibunaga wali agali bibahendehondo lalu, Ngolo silibaru Kini Nego dagisi mo mule tínime mulene karulape yidamidagua ngilimu, lene. Ani layagola muni dewawi hearu tigua wiadagua miyagola emenewi hearu tiguabi nde emene wiadagua mini. Ani mo mogo biyagola Yahoiagimi ibugua muni uruni bibahende mo mogo bialu Negonaga mo pelai hene. \p \v 36 Yahoiagimi ibu mali pira kirani duria (25) hayagola Yuda dindiha kini pigane howa ibugua mali beriani (11) Yarusalemeni haru hene. Ibu ai̱ya Luma tanoali Pedaia mbira henego wane Sebida berene.\x + \xo 23.36 \xt Yar 22.18-19, 26.1-6, 35.1-19\x* \v 37 Kini Yahoiagimihanda bamba ibu mamalirume mana ko bialu henedagua dege ibugua Anduane Homogonaga deni mana ko ngubi wiaru bialu haabo haga hene. \c 24 \p \v 1 Yahoiagimi ibu Yuda dindiha kini heangi Babilononaga Kini Nebugadenesa ibugua ibunaga ami hearu haru halu ibuwa Yuda dindiha wai bini. Ani buwa ibugua Yudali hearu bope halu Kini Yahoiagimi ibu andaneha helo helene. Ani howa mali tebira peagola Kini Yahoiagimi ibu pubagi halu Nebugadenesa andaneha holene manga howa ibu hatara hene.\x + \xo 24.1 \xt Yar 25.1-38, Dan 1.1-2\x* \v 2 Ani biyadangi howa Anduane Homogohanda Kini Yahoiagimi baba wai bilonaga ami agali Babilono howabi Siria howabi Moaba howabi Amono howabi ibilaga bini. Tigua ibalu wai buwa Yuda wali agali balu dindi anda bo labu hai hene. Anidagua biyadagoni abale Anduane Homogo ibunaga bi mana \w latagi\w* haga biabe biahaga agali maru heneruha howa bi latagi halu mbiwia henego heneneore lola hene. \v 3 Anduane Homogohanda anidagua binidagoni irane ibugua Yuda wali agaliru handabe manga howa ibunime waitigi agalidaru mo mini wia hayagola tigua wai bialu dindi bo labu halu wali agali dindi mendeha hama pelo bo batagi hene. Anduane Homogo ibugua Kini Manasehanda mana ko timbuni bialu heneru mitangi bu haabo hene. \v 4 Mendebi nde Manase ibugua dege wali agali tiha ko mbira nawini mana tigabi bialu Yarusalemeha hearu bame homelo bo wahaga biyagola Anduane Homogohanda Manasenaga ko urunibi mitangi bu haabo howa waitigi ani ibilene. \p \v 5 Biabe maru Kini Yahoiagimihanda bialu henedaru mbuga mbira Yuda Kini Henerunaga Bite laga ngagoha gilibu winigo nga. \v 6 Kini Yahoiagimi homayagola ibu igini mbira Yahoiagini henego ibugua ibu abanaga henge mialu kini ha aribia hene. \p \v 7 Horo odaruningi howa Babilononaga kini heagome dindi dewaore abale Iyibinaga kini heagome handa gimbubu heneru bibahendeore Iyibi baba dindi tubaria wiagoria howa pialu uyura Yuberedisi Iba angeni tubaria wuwa ibugua karulowa handameho hene. Ani handameho heagola Iyibinaga kini henedago ibugua dindi mendeha wai bule tagira piaga winidagua pobe nahe wiyagola ibu nape waho hene. \s1 Yahoiagini ibu Yuda dindiha kini henego ogo \r (2 Bi Te 36.9-10) \p \v 8 Yahoiagini ibu mali pira mbirani halira (18) hayagola Yarusalemeni kini pigane howa ege tebira hanguni ibu Yarusalemeha haru hene. Ibu ai̱ya Yarusalemeali Elinadana mbira henego wane mini Nehusa berene. \v 9 Yahoiagini ibugua ibu abahanda biagane mana wiadagua Anduane Homogonaga deni howa mana ko wiaru mo tene howa bialu haga hene. \p \v 10 Yahoiagini ibu kini heangi Babilononaga Kini Nebugadenesanaga ami haru haga agali haguane hearume Babilononaga ami agali hearu haru halu ibuwa tigua Yarusaleme bibahendeore ho hagira bia anda howa tano karulole wai bule hene. \v 11 Babilononaga ami biarume Yarusaleme ho hagirabu heagola Kini Nebugadenesa ibuni ibalu ti haru mandagi hene. \v 12 Nebugadenesa ani íbu heago handalu Kini Yahoiaginibi ibu ai̱yabi ibunaga ami haru haga agali haguane hearubi agali kini andaga mamage haga hearubi bibahende tano yu wahalu Babilononaga Kini Nebugadenesa hearia puwa ti wai bibe manga ho kama lole pene. Ani layagola Nebugadenesa ibugua Kini Yahoiagini minu garabaya bini. Nebugadenesa ibu Babilono dindiha kini howa mali halini heangi wai ogoni bini.\x + \xo 24.12 \xt Yar 22.24-30, 24.1-10, 29.1-2\x* \v 13 Ani bialu ibugua Anduane Homogonaga anda anda puwa mbirale maru bamba Kini Solomonohanda ngolome wabu wini wiaru mo yai hene. Anduane Homogonaga andaha ngolo wiarubi kini andagaha ngolo wiarubi bibahendeore Babilono mo yu piai hene. Ani binidagonidagua bulebira lalu Anduane Homogohanda lowinigo lola hene. \v 14 Ani bialu Kini Nebugadenesa ibugua Yarusaleme wali agali bu hearubi ami haru haga hearubi ami agali hongohe daosini pira (10,000) bu hearubi bibahende haru tagira pene. Agali manda timbunibi hearubi agali maru biabe tara tara mugubeyi hearubi aeaneme biabe biaga mugubeyi hearubi haru pu dege bini. Uruni bibahende garabaya haru halu Babilono piai hene. Wali agali maru burupale hayaru dege Yuda dindiha helo yu wahene. \p \v 15 Kini Nebugadenesa ibugua Yahoiaginibi ibu ai̱yabi ibu one biru wiarubi ibunaga agali haguane hearubi bibahendeore Babilono dindiha garabayabu yalu piai hene.\x + \xo 24.15 \xt Ese 17.12\x* \v 16 Nebugadenesa ibugua ami agali hongohe hearu daosini karia (7,000) haru pene. Agali maru manda timbunibi hearubi agali maru biabe tara tara mugubeyi hearubi mbirale aeaneme biabe biaga mugubeyi hearubi bibahende lamaga halu daosini mbira (1,000) Babilono haru halu pene. Agali uruni hongohe ami holene karulaperu dege pene. \p \v 17 Nebugadenesahanda Yahoiagini aba hamene heyogone Madania henego ogoni ibu nde Yarusalemeni kini helo dabo helowa ibunaga mini Madania wiyago wahalu mini mende Sedegaia wia aribia hene.\x + \xo 24.17 \xt Yar 37.1, Ese 17.13\x* \s1 Babilono amime wai bialu Yarusaleme karulenego ogo \r (2 Bi Te 36.11-12, Yaremaia 52.1-3) \p \v 18 Sedegaia ibu mali pira kirani mbira (21) hayagola ibugua Yudanaga kini pigane howa mali bearia (11) hanguni Yarusalemeha haru hene. Ibu ai̱ya Libina tanoali Yaremaia mbira henego wane mini Hamudala berene.\x + \xo 24.18 \xt Yar 27.1-22, 28.1-17\x* \v 19 Ani howa Kini Sedegaia ibugua mana ko ngubi abale Kini Yahoiagimihanda bialu henedagua dege Anduane Homogonaga deni mana ko wiaru bialu haga hene. \v 20 Wali agali Yarusalemeni haga hearumebi Yuda dindiha haga hearumebi mana ko wiaru hangu mo tene halu biaabo hayagome Anduane Homogo mo tandaga timbuni halu hene. Ani biyagola Anduane Homogo ibugua ti handabe manga howa tininaga dindiore yu wahalu dindi tara kaundiaha hama pelo bo talia tagi hene.\x + \xo 24.20 \xt Ese 17.15\x* \c 25 \r (2 Bi Te 36.13-21, Yaremaia 52.3-11) \p \v 1 Kini Sedegaia ibugua Babilononaga kini heagome ibu handayaho helo habe manga howa ibu habagi halu ibuni hangu hene. Ani heagola Sedegaia ibu kini henego mali dininaga ege pini hayangi ege ogoninaga horobi nde pini dege hayagola Babilononaga Kini Nebugadenesa ibunaga ami hearu bibahende haru halu ibalu Yarusaleme tano ho hagira buwa tano karulole wai bialu hene. Tigua ani ho mabu biai howa tini heyu howa wai bulene ege pabe daliga heagoha dindi dugu wima irigi hene.\x + \xo 25.1 \xt Yar 21.1-10, 34.1-5, Ese 24.2\x* \v 2 Mali mbirani ege waragaria agima Yarusaleme tano ho hagira bia andaho hene. Ani andaho howa mali beriani Sedegaia ibu kini hene lowa \v 3 mali ogoninaga ege manenaga horo dini hayagola Yarusaleme wali agali tanoha hayaru tomo nolene nawi biba hayagola tomo garime homalu hene. \v 4 Ani bu heagola Babilonoali biaru tigua tanonaga pabe heagonaga gibuni mbiraha bangu lalu Yarusaleme tanoha anda pene. Ani biyagola Kini Sedegaiabi Yarusaleme tanoha haga ami hearubi bibahende ibida pora bialu polene manda buwa kininaga gama wiagohayagi pialu pabe kira bugimbu bini wiagoha panga mbira wia do henegoha tagira pole pene. Babilononaga ami hearume pabe gibugibu mamage tidiyu ibaga bialu heago helowa dege Yarusaleme ami biaru ti tidiyalu Yodana iba polene hariga peadagua pole pene.\x + \xo 25.4 \xt Ese 33.21\x* \v 5 Ani piyagola Babilono ami hearume Kini Sedegaia piyadagua haruru pugupugu bialu Yarigohayagi dindi tigabi mbira wiagoria talima pialu minini. Ani minaya handala Sedegaianaga ami biaru tigua kini yu wahalu ibida pugupugu biai hene. \v 6 Babilono ami biarume Kini Sedegaia Babilononaga Kini Nebugadenesa Libila tanoni hearia minu yalu pene. Ani minu yalu pu heleagola Nebugadenesa ibugua Sedegaia hondowa lalu, Í̠nime ko biridagonaga pani noleneore nga, lene. \v 7 Babilono ami biarume Sedegaia one waneigini bu hearubi heba Libila tano minu yalu ibini. Ani minu yalu ibiyagola Nebugadenesa ibugua ami biaruhondo bidaba lalu lamiyadagua tigua Sedegaia igini hearu bibahende ibuninaga deni howa bo homelai hene. Ani bo homelai heagola kini ibugua lalu, Sedegaianaga de kirabali dugu wahadaba, layagola tigua ani bini. Ani biai halu ibunaga gi gebi seni pume minu kabu buwa Babilono dindiha garabayabu yalu pole pene.\x + \xo 25.7 \xt Ese 12.13\x* \s1 Babilono amirume Yarusaleme mo ko halu bo gialabaga binigo ogo \r (Yaremaia 52.12-33) \p \v 8 Nebugadenesa ibu Babilono dindiha kini heane mali pira mbirani dira (19) hene. Mali ogoninaga ege dauninaga horo kane hayagola ami haru haga haguane mbira mini Nebusaradana mbira henego ibu Yarusaleme ibini. Nebusaradana ibugua ami agali maru kini mamage haga hearu haru haga hene. \v 9 Ibugua ibuwa Yarusalemeha Anduane Homogonaga anda heago delalu Yudanaga kini andagabi delalu agali haguane Yarusalemeha haga hearunaga andarubi bibahendeore bo heda halu delai hene.\x + \xo 25.9 \xt 1 Kin 9.8\x* \v 10 Ani biai howa Babilono ami Nebusaradana heba ibiyarume Yarusaleme tanoha ege pabe bu mabu bini hearuni bibahende bo gialo delaiore hene. \v 11 Ani gialo delai halu Nebusaradana ibugua Yarusalemeni wali agali maru yu wahene hearubi wali agali maru hearubi bibahendeore Babilono garabayabu yalu piai hene. Yuda wali agali maru wai biyangi Yarusaleme yu wahalu tagira puwa ami bu hearunaga balai anda heagoha pu hene hearubi bibahendeore garabaya biai halu Babilono dindiha haru piaiore hene. \v 12 Anigo Yuda wali agali maru mbirale yalu polene nawi yagibanoore hayaru Nebusaradana ibugua wali agali uruni ti \w gerebi\w* maburu widi mabu wiaruha biabe bialu helo helene. \p \v 13 Ani bialu Babilono ami biarume Anduane Homogonaga andaha anda puwa anda gene to̱le̱ boronosime helene hearu gialo yalu mbirale iba dange be wiaga wilibaro ale timbuni boronosime wabini wiagobi gialo yini. Ani gialo yalu tigua iba dange be timbuni mbira boronosime wabu wini wiagobi bo pambu laga buwa yalu pene. Boronosi uruni bibahendeore Babilono mo yalu piai hene.\x + \xo 25.13 \xt 1 Kin 7.15-26, 2 Bit 3.15-17, 4.2-5\x* \v 14 Babilonoali biaru tigua dege todobene be aleru nama tabuli ale lomabu delaga dabuni ira punga beru ngago hilu wahaga wiarubi mbirale lamu hale delowa mo emeneha mo timbuniha bigi biaga wiagobi ira hagua ngabilo delaga mini \w inisenesinaga\w* beledi wiarubi ndisi be mbirale bo lomabu delaga biarunaga darama hambiaga wiarubi mbirale Anduane Homogonaga andaha biabe biaga boronosime wabini wiaru bibahendeore mo yai hene.\x + \xo 25.14 \xt 1 Kin 7.45, 2 Bit 4.16\x* \v 15 Nebusaradana ibugua mbirale ngolome wabini silibame wabinirubi bibahendeore mo yai halu ira hedo yaga beledi ale wiagobi heba mo yini. \v 16 Bamba Kini Solomonohanda boronosime anda gene kira ogoni labo wabu helalu iba dange be timbuni ogoni wabu ngelalu mbirale iba dange be emene emeneru wilibaro aleni mo paga howa yaga ogoni wabu wialu bini. Ani biai howa Solomono ibugua biabe biaga agali hearuhondo mbirale uruni Anduane Homogonaga andaha mo ngeladaba layagola mo winigo áyu Babilonoali biarume mbirale uruni bo bangulo baga bialu boronosi para hene heago damene bibahende mo yaiore hene. Boronosi uruninaga genda magi agalime manda bialu daga labe nahe dewaore mo yalu pene. \v 17 Biabe biaga agalirume anda gene boronosime wabu heleadagoni kirabali ogobi labolaboore wabu helene. Wabu helayadagoni luninaga ge magi manda mida halira hene. Gene ogoni labonaga nguni daligahayagi boronosime para howa mo timbu heagonaga daligahayagi timbuni hene. Daligahayagi boronosi hangume bia para haga bima iraga halu magi manda mida mbira howa bolanguahe hene. Ani wabu helowa tigua ogoni mo yaribia halu hanuni boronosime dege yári taraore bialu ira mbira mini pomegaranade lini aleru wabu helaga bini. Ani wabu helowa boronosime dege nu ale mbira wabuwa ogonime wu mabu bini. Anidagua buwa ogoni anda gene biago labonaga nguni daligahayagi wia dambi helenego ani hene. \s1 Yuda wali agali Babilono dindiha garabayabu yalu penego ogo \r (Yaremaia 52.24-27) \p \v 18 Babilononaga amiru haru haga agali haguane Nebusaradana biago ibugua \w loma\w* binigo mo miaga haguane Seraiabi ibu biamogo biaga agali Sebanaiabi agali Anduane Homogonaga anda panga mamage haga agali tebirali hearubi ti bibahende minu garabayabu yalu pene. \v 19 Ani bialu Yarusalemeha ami agali hearu haru haga agali haguane heago minu yini. Yudanaga kini mini bogaru talebu miaga duriali uruni ti Yarusalemeni hearia hondowa minu yini. Agali mbira ami haru haga haguane heagome agali maru ami holene dabalu mini gili biaga heagobi minu garabayabu yini. Ani biai howa Yarusalemeni agali mini lene pira waragaria (60) hearu hondowa urunibi minu garabayabu ya dege bini. \v 20 Ani bialu Nebusaradana ibugua uruni bibahende minu yai halu Babilononaga kini ibuni Libila tanoha hearia pole pene. \v 21 Dindi ogoni hameigini Hamada hearunaga wini. Dindi ogoriani howa kini ibugua agali uruni homelo badaba layagola tigua o biaruni bibahendeore homelo bo wahai hene. \p Ani biai halu mani howa Babilonoali biarume Yuda wali agali maru hearu Babilono dindiha garabayabu yalu pole pene. \s1 Gedalia ibugua Yuda dindi handayaho henego ogo \r (Yaremaia 40.7-9, 41.1-3) \p \v 22 Kini Nebugadenesahanda agali mbira mini Gedalia henego ogoni ibugua Yuda wali agali maru Yuda dindiha helo wahalu ibiyaru haru helo dabo helene. Gedalia ogoni ibu Sabana aguane howa Ahigama igini hene.\x + \xo 25.22 \xt Yar 40.7-9\x* \v 23 Ani helayagola howa Yudanaga ami haru haga agali haguane marubi ami agali marubi ala ibida puwa dindi gibuni maru wiaruha ha do haga bini. Tigua ha do ho hearia Babilononaga kini ibugua Gedalia ibu Yuda dindiha haru haga helo dabo heleda layago hale howa tigua Gedalia Misiba tanoni hearia hondole pene. Agali ami haru haga haguanedaruni tinaga mini uru hene. Nedania igini Isimaelebi Karea igini Yohananabi Nedoba dindiali Tanumede igini Seraiabi Maga dindi howa ibini Yasanaiabi uruni ti pene. \v 24 Gedalia ibu ti ibiyago hondowa ibugua tihondo lalu, Heneneore langerogo tí Babilono kini kagohondo gi nahe tíni dindi ogoria hendore halimu. Ani howa tígua Babilononaga kini kago andaneha howa tíni bayale holeberemi, lalu lamini. \p \v 25 Ani lamiyagola howa Elisama aguane Nedania igini Isimaele ibu Yudanaga kini henerunaga aria mbira henego mali ogoninaga dege ege kane hayagola ibugua agali pirali haru halu Misiba dindi anda ibuwa Gedalia homelo bo wahene. Ani bialu tigua Yudalibi Babilono ami maru Gedalia heba haga Misiba dindini hearubi bibahendeore homelo bo wahaiore hene.\x + \xo 25.25 \xt Yar 41.1-3\x* \v 26 Ani bayagola mani howa Yuda wali agali hearubi ami hearubi bibahende Babilono kini biagohondo gi halu ti Iyibi dindiha ibida piai hene.\x + \xo 25.26 \xt Yar 43.5-7\x* \s1 Babilononaga kini heagome Kini Yahoiagini garabaya golenego ogo \r (Yaremaia 52.31-34) \p \v 27 Kini Yahoiagini ibu Babilonoha mali pira tebirani karia (37) garabaya dege haabo hene. Ani heagola mali ogoningi agali kini mbira mini Ebili Merodaga henego ogoni ibu Babilonoha kini ho aribia hene. Ani heane dege mali ogoninaga ege hombeanenaga horo pira kirani karia (27) hayagola Ebili Merodaga ibugua Yahoiagini dara timbuniore ho howa ibu garabaya hayago golope hene. \v 28 Ebili Merodagahanda mana bayaleore bialu Yahoiagini heba kini maru ti haru mandagi Babilono dindiha garabaya henerunaga deni ibu mo yaraga howa agali mini lene mbira helene. \v 29 Ani heleagola Yahoiagini ibu garabayanaga aga biaga wiaru nabi aga maru bayale biaribia hene. Ani howa ibu Babilononaga kini heago andagaha tomo nalu haabo hene. \v 30 Mani Babilononaga kini ibugua Yahoiagini ibu karulapeore mbirale mbira burupale nabi helonaga muni yáriru migi bilimu lalu wali agali bu hearuhondo lamigi biyagola tigua milimu laya aleru mialu haabo heane dege Yahoiagini homaya handala wahene.