\id 2CO - Huli Bible [hui] -Papua New Guinea 2011 (web version -2013 bd) \h 2 KORINDI \toc1 Polohanda Keriso hameigini Korindini hearuhondo beba mende ogo gilibu wia hene \toc2 2 Korindi \toc3 2 Ko \mt1 2 Korindi \mt2 Polohanda Keriso hameigini Korindini hearuhondo beba mende ogo gilibu wia hene \imt1 Mbuga ogoha gilibu ngarunaga nemandi ogo \ip Polohanda Keriso wali agali Korindini hearuhondo beba mende ogo gilibu wia henego ibu genda timbuni ho howa gili bini. Genda henedagoni Keriso hameigini maru Korindini hearume Polo guralu henego genda ogoni Polohanda abale lo tiga bialu lone dai bu hami̱yaore hame ledo lalu gili bini. \ip Ani gili buwa lalu, Keriso hameigini maru burupale Yudiani karu biamogo bialu mbirale wia hole manda bilimu, lene. \ip Ani lowa Polohanda la maro bialu ibuni abosolo heneneore henedagonaga te lene. Ogoni lenedagoni irane Korindiali dege maru hearume lalu, Polo ibu abosolo henene ndo ke̱ haga ka. Ai abosolo heneneore ina kama, lalu hene. Polo abosolo harudagoni agalime dabalu, I̱ ha, lene ndo. Ngode Datagaliwabehanda i̱ dabo helenego ko, lalu lene. \iot Bu̱lu̱ baga buwa kuni gilibu ngago \io1 \ior 1.1-11\ior* \io1 Gili binigonaga irane lo ngago \ior 1.12–7.16\ior* \io1 Polobi Keriso hameigini Korindini henerubi te ngago \ior 8.1–9.15\ior* \io1 Keriso hameigini maru burupale Yudiani hearunaga mbirale wia holene lenego \ior 10.1–13.10\ior* \io1 Polo ibu abosolo heneneore ko, lalu lenego \ior 13.11-14\ior* \io1 Lamaro bialu lenego \c 1 \p \v 1 I̱ Polo Ngode Datagaliwabe ibuni hame leagome Keriso Yasunaga \w abosolo\w* kogoni. I̱bi ina hamene Timodibi iyame beba ogo tíhondo gilibu wia haraba. \p Keriso hameigini Korindini kamirubi Ngode Datagaliwabenaga wali agali bibahende Agaia dindini kamirubi tíhondo beba gilibu wia haraba.\x + \xo 1.1 \xt Ab 18.1, 1 Ko 1.1\x* \p \v 2 Ngode Datagaliwabe ina Aba ibubi Anduane Homogo Yasu Kerisobi libugua biamogo bia holenebi mo palia holenebi tíhondo ngilo hamelo kaba.\x + \xo 1.2 \xt 1 Ko 1.3\x* \s1 Polohanda Ngode Datagaliwabehondo turu halu ka̱i̱ lenego ogo \p \v 3 Ina Anduane Homogo Yasu Kerisonaga Aba Ngode Datagaliwabe ibu ina Aba howa dara halu biamogo biagabi biamogo bulene bibahende ibuha howa ibai hagabi kago ibuhondo iname turu halu ka̱i̱ lami̱ya.\x + \xo 1.3 \xt Lm 15.5, Eb 1.3, 1 Pi 1.3\x* \v 4 Genda bibahende ina kamagoria íbu ngagola ibugua ina biamogo biaga ka. Ani biradagua wali agali marunaga gendabi tara tara yu kagola Ngode Datagaliwabehanda inahondo biamogo biyadagua iname nde ti biamogo bibehe kama. \v 5 Keriso ibugua tandaga dewa nayadagua inamebi ibuha howa tandaga noloma̱ya ngeleda. Ogonidagua ibunaga biamogo bulene timbuniore ngago inamebi ibuha howa yu kama.\x + \xo 1.5 \xt Iba 34.19, 94.19, Kl 1.24\x* \v 6 Iname tandaga narimayagua Ngode Datagaliwabehanda tí biamogo bilonagabi pele ngilonagabi naramali. Ogonidagua Ngode Datagaliwabehanda ina biamogo biyagua nde tíbi biamogo bulebira. Biamogo bialu howa tandaga iname nalu ema nabi hibu lalu haramadagua tíguabi ema nabi hibu lalu hongo haabo halimulo hongo holene ngulebira. \v 7 Anigo iname tíhondo mini dunu bia ho wiaabo haramali. Iname tandaga naramadagua tíguabi nalu howa biamogo bulene yu kamadagua tíguabi yu kamidalo manda bu kama.\x + \xo 1.7 \xt Lm 8.17, 2 Ti 2.12\x* \p \v 8 I̱ hamene mbaliniru-o ina Esia dindini howa tandaga nalu harimago tí manda bu halimulo langerama. Gendabi gibi timbunioreme ina mo genda bia hayagola ina homolene hangu nga manda birima.\x + \xo 1.8 \xt Ab 19.23, 1 Ko 15.32\x* \v 9 Ani manda bialu godi hale haganeme lalu, Tí homalimulo bolene nga, lagadagua layagola ina miniha gi ho hagadagua harima. Anidagua birimadagoni irane Ngode Datagaliwabe ibugua wali agali homeneru mo heya haga biago ka manda bialu ibunihondo hangu mini dunubia ho holoma̱yanaga ani bini. \v 10-11 Ina homolene gibi taraore wiagoria hemagola ina nahomoloma̱yanaga Ngode Datagaliwabehanda pele ngiyadagua lone pele ngulebira. Tígua Ngode Datagaliwabehondo inanaga bi la haramigome ina biamogo beramigo ibugua ina pele ngiyadagua ngiaabo holebira manda buwa ibuhondo mini dunu bia ho wiaabo kama. Ani buwa wali agali dewalime inanaga bi la hararu Ngode Datagaliwabehanda hale howa ina biamogo bulebira. Ani biragola hondowa tigua bi laraga halu ibuhondo turu halu ka̱i̱ lolebira.\x + \xo 1.10-11 \xt 2 Ti 4.18, 2 Pi 2.9\x* \s1 Polo ibu bi kira nalaga henego ogo \p \v 12 Iname dindini tí heba howa bialu harimagonaga bi tiga tiga lolenebi mini do nahe howa bulenebi Ngode Datagaliwabehanda nginigome ina haru hayagonaga ina miniha mitangi bialu turu ho kama. Dindinaga mini gigabi wuleneme ndo biamogo bia holene hongo Ngode Datagaliwabeha howa ibiyagonaga ina haru hene.\x + \xo 1.12 \xt 1 Ko 1.17, 2.4, 2.13, 2 Ko 2.17, Hi 13.18\x* \v 13-14 Iyame tígua bi dagalabehegobi manda bibehegobi hangu gilibu wia haraba. Tígua áyu manda biai nahe kamigo manda biaiore halimulo hamelo ko. Ani manda buwa Anduane Homogo Yasunaga Horo ibirangi iname tí mitangi bialu turu timbuniore holeberamadagua tíguabi ina mitangi bialu turu timbuniore holeberami.\x + \xo 1.13-14 \xt 2 Ko 5.12, Pb 2.16\x* \p \v 15 Aniore manda buwa tí halu ki mo turu halu biamogo bulenaga tí hemiria ala ibule manda manda bu haru.\x + \xo 1.15 \xt Ab 19.21, 1 Ko 16.5-6\x* \v 16 I̱ Yudia dindi mani polenaga tígua biamogo bilimulo mitangi buwa i̱ Masedonia dindi pialu howabi dai bialu howabi tí kamiria ibule manda manda biru. \v 17 Aguani manda birudagoni i̱ kudaga howa layadalo manda birimibe. I̱na ibule manda bialu howa i̱ni hangu mitangi bialu e̱bi ndobi lamaga halu larulibe. \v 18 Ngode Datagaliwabe ibu heneneore kadagua i̱na tíhondo bi lo wirugo e̱bi ndobi lamaga halu ndo lo wiru. \v 19 Ogonigo Sailasabi Timodibi i̱bi iname Ngode Datagaliwabe Igini Yasu Keriso ibuore ka lalu tíhondo langialu harimago ibu e̱bi ndobi laga ndo ka. Ani ndo ibu e̱ dege laga ka.\x + \xo 1.19 \xt Ab 9.20, 18.5\x* \v 20 Irane Ngode Datagaliwabehanda bi lowini ngaru bibahendenaga e̱ore laga ibu kagoni. Irane ogoninaga ibu mini yaraga hole iname Yasu Keriso minini howa, Ani bibe, laramali.\x + \xo 1.20 \xt Lm 15.8-9, Mo 3.14\x* \v 21 Iyabi tíbi Kerisoha mini bilinahe holoma̱ya Ngode Datagaliwabehanda ina mo bia haga ka. Ibunime ina daba bagi ho helene kama.\x + \xo 1.21 \xt 1 Yo 2.20, 2.27\x* \v 22 Ngode Datagaliwabe ibunime ina ibunaga kamago walia helobi ibugua yidaru bibahende inahondo ngulebiraore manda buluma̱yabi manane ibu Dinini inanaga bu habaneha heleda.\x + \xo 1.22 \xt Lm 8.16-17, 2 Ko 5.5, Eb 1.13-14, 2 Ti 2.19, 1 Yo 2.27, Mo 2.17\x* \p \v 23 Ngode Datagaliwabe ibu i̱naga miniha manda biai kago ibu i̱naga la hagane helaro. I̱ tí hemiria Korindi naibirugoni irane i̱na bi larogome tí mo tandaga holeyane naibi harugoni.\x + \xo 1.23 \xt Lm 1.9, 2 Ko 11.31\x* \v 24 Tígua Ngode Datagaliwabehondo mini mbiraore wuwa hongo ho haabo kamigo iname tíhondo, Mana ogobi yu tiga bidaba, lalu haru hole ndo kama. Ani biradagua iname tí turu halimulo tí heba biabe bialu kamagoni.\x + \xo 1.24 \xt 1 Pi 5.3\x* \c 2 \p \v 1 Anigo i̱na manda bialu hewaria tí mo genda holeyane i̱na tí kamiria lone naibule manda biru.\x + \xo 2.1 \xt 1 Ko 4.21, 2 Ko 12.21\x* \v 2 I̱na tí mo genda haruyagua nde aiwa i̱ mo turu holebirabe. Wali agali i̱na mo genda haruru tinime hangu mo turu holene wulebira. \v 3 Irane ogoninaga i̱na tíhondo beba mbira ala gilibu wia harugoni. I̱na tí hemiria ibiruyagua wali agali i̱ mo turu haga kamirume dege i̱ mo genda halimulo hame nale haru. Mbira manda bu kogo laro. I̱ turu ho koangi tíbi turu howa kamidalo manda bu ko. \v 4 I̱naga mini taulia ho howabi mini burugulo howabi de iba timbuni ibalu howabi i̱na tíhondo beba ala gilibu wia haru. Ani birugo i̱na tí mo genda holenaga ndo tí bibahendehondo i̱na gubalini ogobiore ho kada lalu manda bilimulonaga gili biru.\x + \xo 2.4 \xt Ab 20.31\x* \s1 Mbiralime ko biyagonaga domolene ngago ogo \p \v 5 Ai tí kamigo aria mbiralime tí mbiraligo mo genda hayago i̱hondo ndo tí bibahendehondo mo genda hayagoni. O ndo tí maruhondo hangu mo genda hayagoni. Ogonigo i̱na ibuhondo bi hongo howa lolene hame nale ko.\x + \xo 2.5 \xt 1 Ko 5.1, Ga 4.12\x* \v 6 Tí dewalime o biagonihondo tandaga nelo mirimigo karulape birimi manda bido. \v 7 Ai ogonigo ibugua ko tíhondo biyagonaga genda timbuni halu wahalu puabo holigo tígua ibugua ko biyago mitangi bialu la nabi dara halu biamogo bilimu. \v 8 Tígua ibuhondo gubalini ho henedane hendelo ani bilimu laro. \v 9 I̱na beba mbira ala tíhondo gilibu wia harugoni irane ogo alenaga. Tí agi bialu harimidabe hondolenagabi i̱na bi laruru bibahende tígua agua biaabo harimidabe hondolenagabi tí ba handarugoni.\x + \xo 2.9 \xt 2 Ko 7.15, 10.6\x* \v 10 Mbiralime ko biyago tígua la nabi waharimiyagua i̱na nde la nabi wa dege holebero. I̱na ani bulene ngayagua i̱na tí mitangi bialu Kerisonaga deni waharuli. \v 11 I̱na ogonidagua biruligo irane dama Heyolabe ibugua ohowa ina bope holigo lowa biruli. Iname dama Heyolabe ibugua ohowa biaganeru manda bu kama.\x + \xo 2.11 \xt Lg 22.31\x* \s1 Polohanda Toroasa howa mitangitangi bu henego ogo \p \v 12 I̱na Kerisonaga Bi Mana Debene lamule Toroasa anda pirugola i̱na biabe ogoriani buliya Anduane Homogohanda henge timbuni ngiyane handa walia haru.\x + \xo 2.12 \xt Ab 14.27, 1 Ko 16.9\x*\x + \xo 2.12 \xt Ab 20.1\x* \v 13 Anda íbu howa handalu hewaria i̱naga hamene Taidasa naheyane hondowa i̱ mini burugulo haru. Ani bu howa i̱na Toroasa wali agalihondo, Hondo halimu, lalu Masedonia dindi pole piru. \s1 Kerisoha howa ina wayali holene ngago ogo \p \v 14 Ogonigo iname Ngode Datagaliwabehondo turu halu ka̱i̱ laabo hami̱ya. Irane ibugua ina Kerisoha howa Kerisonaga wayali holeneha puabo holoma̱ya haru kagoni. Mbirale ngabiame hagadagua Ngode Datagaliwabehanda wali agali bibahendeme Kerisonaga bi mana hale haame helo inaha howa ani biaga ka. \v 15 Anigo ina Kerisohanda mbirale Ngode Datagaliwabehondo ngabilo delaga \w inisenesi\w* miaga ale howa iname wali agali Ngode Datagaliwabenaga pele mulene yu karubi hariga koha pialu karubi ta nabihondo yo meremali.\x + \xo 2.15 \xt 1 Ko 1.18, 2 Ko 4.3\x* \v 16 Mana ngabiaga ogoni hariga koha pialu karume ngubi homolenedane handa walia haga. Pele mulene yu karume ngabiore holene henenedane handa walia haga. Biabe ogonibi bibehe ai kabe.\x + \xo 2.16 \xt Lg 2.34, Yo 9.39, 1 Ko 15.10, 2 Ko 3.5-6, 1 Pi 2.7-8\x* \v 17 Agali dewalime galone ndo mbirale tara tara mitangi biagadagua Ngode Datagaliwabenaga bi mana ani mitangi bialu ibunaga biabe biaga ka. Ina ani ndoore beremali. Ngode Datagaliwabehanda ina biabe bule pu lenego iname ibunaga deni howa Kerisonaga biabe bia haga howa mini do nahe Ngode Datagaliwabenaga bi mana lameramali.\x + \xo 2.17 \xt 2 Ko 1.12, 4.2, 11.13, 1 Pi 4.11, 2 Pi 2.3\x* \c 3 \s1 Habo Nalolene Bi Gahengegonaga biabe biaga kama lenego ogo \p \v 1 Bi lone laramagoni iname mine halu ina bayaleore howa larimadalo mitangi bidamibe. Agali marume bebani ti bayaleore ka lalu gili binigo yalu ibagadagua iname tíhondo beba ogoni ale gilibu yalu ibulene karulapebe be tígua inahondo beba ogonibi yalu poloma̱ya gilibu ngulene karulapebe.\x + \xo 3.1 \xt Ab 18.27, Lm 16.1, 2 Ko 5.12\x* \v 2 Inanaga beba gili bini ogonibi tíore howa wali agali bibahendeme manda bilobi de hendelobi tí inanaga bu habaneha gili bidagoni.\x + \xo 3.2 \xt 1 Ko 9.2\x* \v 3 Beba ogoni Keriso ibunime gili bialu inahondo, Yalu pudaba, lenego waliaore halu kami. Beba ogoni ege to̱le̱ni gili bini ndo Ngode Datagaliwabe holenehe kago ibu Dinini ibugua wali agalinaga bu miniha gili bini.\x + \xo 3.3 \xt Har 24.12, Yar 31.33, Ese 11.19, 36.26, 1 Ko 3.5, Hi 8.10\x* \p \v 4 Bi ogonidagua laramago irane ina Kerisoha howa Ngode Datagaliwabe karulapeore ka lalu mini mbiraore wuwa kamagome.\x + \xo 3.4 \xt 2 Ko 2.16\x* \v 5 Inaha mbira hongo howa bayale bulene nawiorego inaneme biabe ogo bero nalabehe kama. Inanaga hongo holene tene Ngode Datagaliwabe ibuni ka.\x + \xo 3.5 \xt Yo 15.5, 1 Ko 15.10, Pb 2.13\x* \v 6 Ngode Datagaliwabenaga habo nalolene bi gahenge lo ngagonaga biabe buluma̱ya ibunime mo bia haragola iname bialu kama. Habo nalolene bi gahenge ogoni bi ala lowinigo biagadagua ndo Ngode Datagaliwabe Dinini ibugua biaga ka. Bi ala lowini ngagome homagane yu anda ibaganego Ngode Datagaliwabe Dinini ibugua holene gahenge yu anda ibaga ka.\x + \xo 3.6 \xt Yar 31.31, Yo 6.63, Lm 7.6, 1 Ko 11.25, Ga 3.10, Eb 3.7, Kl 1.25, Hi 8.6-8\x* \p \v 7 Ngode Datagaliwabehanda \w Mana\w* lo winigo ege to̱le̱ni gili bialu Mosesehondo miniyangi ibunaga wá taraore holene walia hene. Wá taraore holene ogoni Mosesenaga denguini ibalu ereba hama daidai biyagola wá tara hongo timbuniore dege hayagome Isaraele wali agalime Mosese bayuwa handawa nabibehe hene. Mana lowini ngago ogonime homagane yu anda ibagago wá tara timbuniore holene ogonibi heba ibinigo\x + \xo 3.7 \xt Har 34.1, 34.28-30, Man 10.1, Lm 7.10\x* \v 8 Ngode Datagaliwabe Dinini ibugua biabe bialu howa wá tara timbuniore hatagi holebira ndobe.\x + \xo 3.8 \xt Ga 3.2, 3.5\x* \v 9 Mana ala taweme wá timbunihe howa, Tí koha polene nga, lolene yu anda ibinigo nde mana gahengeme, Tí mini tigabiwi kami, lolene yu anda ibalu wá tara timbuniorehe kago ndobe.\x + \xo 3.9 \xt Man 27.26, Lm 1.17, 3.21\x* \v 10 Ogonigo áyu wá tara timbuniore íbu kagome wá tara timbuni ala henego ai mo ereba haya labehe kama.\x + \xo 3.10 \xt Har 34.29\x* \v 11 Mana ala tawe wiagoria wá tigi mbira hangu hayagobi ndo áyu wá taraore holene timbuni wiaabobo bu ngagoni ndobe. \p \v 12 Ogoni mitangi bialu iname mini dunubiahe howa iname gi nahe hongo howa bi latagi haramali.\x + \xo 3.12 \xt 2 Ko 7.4, Eb 6.19\x* \v 13 Isaraele wali agalime Mosesenaga denguini wá taraore holene ibalu ereba halu heago de hondolilono ibugua ibunaga denguini labolabome yi hene. Mosese ibu ogoni biyadagua iname bulene nawi.\x + \xo 3.13 \xt Har 34.33-35, Lm 10.4, Ga 3.23\x* \v 14 Isaraele wali agali uruni tinaga mini ndibulo hene. Áyubi tigua habo nalolene bi bamba lo winigonaga mbuga daga lalu karia tinaga mini labolabo ogoni aleme yi kagola daga lalu ka. Labolabo ale ogoni wali agalime Kerisoha hangu ho gimbu bu kagola Ngode Datagaliwabehanda mini mo ndibu laga labolabo ale ogoni mo waholebira.\x + \xo 3.14 \xt Ais 6.10, Yo 12.40, Ab 28.26-27, Lm 11.7-8, 11.25\x* \v 15 Áyubi tigua Mosese heneyangi Mana lowinigo daga lalu karia labolabo ogoni alegome tinaga mini ndibulo dambi ho wiaabo ka. \v 16 Ani bidago Anduane Homogonaga \w mbugani\w* lo ngadagua ogo, Mbirali ibugua mini beregedalu Anduane Homogohondo mini mbiraore wiragola Ngode Datagaliwabehanda labolabo ogoni mo waholebira, lalu gilibu nga.\x + \xo 3.16 \xt Har 34.34, Ais 25.7, Lm 11.23, 11.26\x* \v 17 Ai Anduane Homogobi Dininibi libu mbiraore kagoni. Anduane Homogo Dinini mbiralinaga bu miniha kayagua ibunaga mini ndibu layago duguape hene kagoni.\x + \xo 3.17 \xt Yo 8.32, 8.36, Lm 8.2, 1 Ko 15.45, 2 Ko 3.6, Ga 5.1\x* \v 18 Ogonigo ina bibahende kamaru dengui yi nahe iba wa̱i̱ ale howa Anduane Homogonaga wá holene baya taraore inaha howa hatagi haga. Anduane Homogo ibu Dinini kago ibu inaha howa wá holene baya taraore hatagi halu ogonime ina ibuni ale holoma̱ya mo haga ka.\x + \xo 3.18 \xt Har 16.7, 24.17, Lm 8.29, 1 Ko 13.12, 15.49, 1 Ti 1.11\x* \c 4 \s1 \w Abosolo\w* agaliru ti be dindime wabinigo ale ka lenego ogo \p \v 1 Ngode Datagaliwabehanda ina dara howa biabe ogoni buluma̱ya nginigo ina genda howa wahalu pole mitangi nabi howa bialu haramali.\x + \xo 4.1 \xt 2 Ko 3.6, 1 Ti 1.13\x* \v 2 Iname mini ko do howa bulenebi mana tagabi bulenebi erembira meremali. Iname wali agali mo hondo nahe Ngode Datagaliwabe bi mana mo tara howa nalami haramali. Wali agali bibahendenaga miniha tiga tiga manda bilo iname henene hangu lalu Ngode Datagaliwabenaga deni howa lamialu haramali.\x + \xo 4.2 \xt 1 Ko 1.18, 2 Ko 2.17, 6.4, 6.7, 1 Te 2.3-5\x* \v 3 Bi mana debene lameramaligo wia do ho ngayagua wali agali hariga koha pialu karu manda nabilo wia do ho ngagoni.\x + \xo 4.3 \xt 1 Ko 1.18, 2 Ko 2.15, 2 Te 2.10\x* \v 4 Dindini ko biaganaga haru haga ibugua wali agali uruninaga mini mo aruma kagola tigua Kerisohondo mini mbiraore nawi ka. Tiha wá harago ti de nahendelonaga ibugua mo ge haga ka. Wá holene ogoni Keriso ibu Ngode Datagaliwabe kagobi kagonaga wá taraore holene Bi Mana Debeneha howa ibalu wá halu ka.\x + \xo 4.4 \xt Yo 1.18, 12.31, 12.45, 2 Ko 4.4, Eb 2.2, Pb 2.6, Kl 1.15, Hi 1.3\x* \v 5 Iname inanenaga mana biaganego lameremali ndo. Iname Yasu Keriso ibu Anduane Homogoore ka lalubi Yasu mitangi bialu tínaga biabe bia haga ina kama lalubi ani lameremali.\x + \xo 4.5 \xt 1 Ko 1.9, 1.13, 1.19, 1.23, 2 Ko 1.24\x* \v 6 Ngode Datagaliwabehanda lalu, Arumaha howa wá hatagi ha, lenego ogoni ibugua inanaga bu miniha mo wá hole ibunaga wá holene heledagoni. Ngode Datagaliwabe ibugua ibunaga wá taraore holene Kerisonaga denguini howa wá hatagi harago ina manda buluma̱yanaga bira.\x + \xo 4.6 \xt Pig 1.3, Ais 9.2, 2 Ko 3.18, 1 Pi 2.9, 2 Pi 1.19\x* \v 7 Yasu Kerisonaga mana galoneore baya burugule ogoni yu kamaru ina nagalone be dindime wabini ale kama. Ani kamago irane hongo holene timbuniore tene ina ndo Ngode Datagaliwabe ibuniore ka inaha howa walia holenaga kamagoni.\x + \xo 4.7 \xt 1 Ko 2.5, 2 Ko 5.1, 12.9\x* \v 8 Ina tandaga naga bialu haramaligo inanaga hongo podalu ibira nahaga. Mini burugulo howa wahalu pu naberamali.\x + \xo 4.8 \xt 2 Ko 1.8, 7.5\x* \v 9 Waitigi dewa kagolabi nenege mbira ha dege biaga. Marume ina bope haragola homa nabi kama. \v 10 Inanaga tinginiha howa Yasunaga holene wali agalime de hendelo iname horo bibahendeni inanaga tinginiha Yasunaga homolene yu haramali.\x + \xo 4.10 \xt Lm 8.17, 1 Ko 15.31, Pb 3.10, 1 Pi 4.13\x* \v 11 Inanaga tinginiha howa Yasunaga holene walia helo iname Yasunaga biabe bia halu homolene kaware ngagoria haabo haramali.\x + \xo 4.11 \xt Lm 8.36, 1 Ko 15.31, 15.49\x* \v 12 Ani bialu howa homoleneme inaha biabe bialu kagola holeneme tíha biabe bialu kagoni. \p \v 13 Anduane Homogonaga \w mbugani\w* bi lo ngago ogo, I̱na Ngode Datagaliwabehondo mini mbiraore wu harugo bi latagi harugoni, lalu gilibu nga. Iname ogonidagua ibuhondo mini mbiraore wu howa bi latagi haramali.\x + \xo 4.13 \xt Iba 116.10, Lm 1.12, 2 Pi 1.1\x* \v 14 Ngode Datagaliwabehanda Anduane Homogo Yasu mo heya henego inabi mo heya halu tíbi inabi ibu kagoria haru polebira. Ani bulebiraore manda bu kamagoni.\x + \xo 4.14 \xt Lm 8.11, 1 Ko 6.14\x* \v 15 Ogoni bibahende tí mitangi bialu bulebira. Ngode Datagaliwabenaga biamogo bia holeneme wali agali dewaoreha ibalu karularagola tigua Ngode Datagaliwabenaga mini yaraga halu ibuhondo turu halu ka̱i̱ lalu holebira.\x + \xo 4.15 \xt 1 Ko 3.21, 2 Ko 1.3-6, Kl 1.24, 2 Ti 2.10\x* \s1 Ngode Datagaliwabehondo mini mbiraore wialu holene ngago ogo \p \v 16 Irane ogoninaga iname genda howa wahalu polene mitangi nabi haramali. Ina dindinaga tingini holene goba halu kagola inanaga dinini holene horo bibahendengi mo gahenge halu ka.\x + \xo 4.16 \xt Lm 7.22, Eb 3.16, Kl 3.10, 1 Pi 3.4\x* \v 17 Iname tandaga emene tigi mbira áyu dege nalu kamagome maha wiaabobo holenaga bayale taraore holene tandaga emene áyu dege nalu kamagobi ndo bayale taraore holene timbuniore inahondo mo ngulebira.\x + \xo 4.17 \xt Md 5.12, Lm 8.17-18, 1 Pi 1.6\x* \v 18 Iname mbirale deme handabehe ngaru ndo deme nahandabehe ngaru bayuwa mitangi bu kama. Mbirale deme hendedamaru wiaabo naholebira mbirale deme nahendedamaru wiaaboboore wulebira.\x + \xo 4.18 \xt Lm 8.24, 2 Ko 5.7, Kl 1.16, Hi 11.1-3\x* \c 5 \p \v 1 Ogonigo áyu ina dindinaga tingini balai anda ale bu kamago goba haragola Ngode Datagaliwabehanda dahuliya andagani haabobo holene tingini anda ale agalinaga gime wabini ndo ibunime wabinigo inanaga ngule wia kago manda bu kama.\x + \xo 5.1 \xt 2 Ko 4.7, 2 Pi 1.13-14\x* \v 2 Inanaga tingini anda ale dahuliya andagani ngago áyu ogoni ina karulo hole hame timbuniore lowa karuore loliyago lalu hondo ho kama.\x + \xo 5.2 \xt Lm 8.23\x* \v 3 Tingini anda ale ogoni iname karulo howa ina tingini nahe naholeberama. \v 4 Ina dindinaga tingini balai anda ale ogoniha kamago howa genda halu u̱lu̱ lalu haramali. Ogonidagua beramaligo irane ina dindininaga tingini wahoa howa ndo dindinaga homagane tingini dahuliya andaganinaga tingini holene gahengeoreme ina karulai helo hamelo kama.\x + \xo 5.4 \xt 1 Ko 15.53-54\x* \v 5 Tara ogonibi holoma̱ya Ngode Datagaliwabe ibugua inanaga mo manda manda bia howa inahondo bibahende ngulebiraru ngulebiraore manda buluma̱ya manane ibu Dinini ngidagoni.\x + \xo 5.5 \xt Lm 8.16, 8.23, 2 Ko 1.22, Eb 1.14, 2.10\x* \p \v 6 Ani bidagonaga iname turu halu hongo ho haabo kama. Ina tingini anda ale áyu kamago howa Anduane Homogonaga andaga nahende kama manda bidama.\x + \xo 5.6 \xt Hi 11.13-16\x* \v 7 Irane iname áyu bialu kamago deme hondowa ndo mini mbiraore wuwa kamagoni.\x + \xo 5.7 \xt Lm 8.24-25, 1 Ko 13.12, 2 Ko 4.18, Hi 11.1\x* \v 8 Iname turu halu hongo ho howa tingini anda ale áyu kamagoni wahalu Anduane Homogo heba hole poa ho kama.\x + \xo 5.8 \xt Pb 1.23\x* \v 9 Áyu dindini howayaguabi dahuliya andagani howayaguabi iname Anduane Homogo turu helo ibu hame ledadagua bua kama.\x + \xo 5.9 \xt Kl 1.10, 1 Te 4.1\x* \v 10 Ogonigo ina bibahendeme bialu harimadagua Kerisohanda ina dabelo ibunaga deni ha pani hai holeberama. Ha pani howa inane dindini howa hangu hangu bayale bialu heneyaguabi kagua bialu heneyaguabi inane bialu harimadagua degedege ngulebira.\x + \xo 5.10 \xt Aga 12.14, Lm 2.16, 14.10, Ga 6.7, Kl 3.24-25, Mo 22.12\x* \s1 Kerisoni howa ina Ngode Datagaliwabe heba nenege hinu kamago ogo \p \v 11 Ina Anduane Homogohondo gi holene irane ngago manda buwa iname wali agali ibuhondo mini mbiraore wilonaga mo wua haramali. Ngode Datagaliwabehanda ina manda biaiore ho ka. Ibugua ani manda bidadagua tíguabi tínaga bu miniha i̱ kogobi manda bidamilo hamelo ko.\x + \xo 5.11 \xt 2 Ko 4.2, Hi 10.31, Yu 23\x* \v 12 Iname tíhondo, Ina bayale kama, lalu lone larama ndo. Tígua ina mitangi bialu turu holene iraneorego yu halimulonaga laramagoni. Irane ogonigo marume mbiralinaga miniha ndo tingini daliga hondowa mini yaraga halu bi larago hale howa tígua ladai bibehe halimulonaga larama.\x + \xo 5.12 \xt 2 Ko 1.14, 3.1\x* \v 13 Ina lulu ale kamayagua ina Ngode Datagaliwabe mitangi bialu biabe ogonibi kamagoni ndobe. Ina lulu ndo miniwi kamayagua ina tí mitangi bialu biabe ogonibi kamagoni ndobe. \v 14 Anigo wali agali bibahende homai holilono agali mbiralime homa henego ogoni wali agali bibahendenaga homa hene. Ogoni manda buwa Kerisonaga gubalini holeneme ina haru kagoni.\x + \xo 5.14 \xt Lm 5.15\x* \v 15 Keriso ibugua wali agali bibahendenaga homa henego irane wali agali bibahende kamirume tíni hangu mitangi bialu bua biradagua bialu halimulo ndo. Keriso ibugua tí mitangi buwa homalu heyinigo tígua ibu hanguore mitangi bialu talima pialu halimulonaga bini.\x + \xo 5.15 \xt Lm 14.7-8, 1 Ko 6.19, Ga 2.20, 1 Te 5.10, 1 Ti 2.6, 1 Pi 4.2\x* \p \v 16 Ogonigo wali agalime dindini howa tingini daliga hondowa dabagadagua áyu iname ogonidagua dabolene nawi. Ala iname tingini daliga hondowa Kerisobi ogonidagua dabarimago ibu áyu ogonidagua nadabaramali.\x + \xo 5.16 \xt Yo 6.63, 15.14, Pb 3.7-8, Kl 3.11\x* \v 17 Mbirali ibu Kerisoha ho gimbu bu kayagua ibu gahenge ka. Ala hayago wahowa holene gahenge yu ka.\x + \xo 5.17 \xt Ais 43.18, Lm 8.1, 8.9-10, Ga 5.6, 6.15, Eb 2.15, Mo 21.5\x* \v 18 Aguani mo ha hagane tene Ngode Datagaliwabe ka. Iname ibula waitigi ho hemaria ibugua ina mo ibunaga damene helene. Ibugua ani binigo wali agali marubi ibu damene dege helo mo hela holene biabe ogoni inahondo ngida.\x + \xo 5.18 \xt Lm 5.10, Eb 2.16, Kl 1.20, 1 Yo 2.2\x* \v 19 Ani ngidago iname bi lamulene ogodagua, Ngode Datagaliwabehanda Kerisoha howa wali agali bibahende mo ibunaga damene hene, lalu lameramali. Wali agalime ko birimaru Ngode Datagaliwabehanda mitangi bu wiaabo nahaga. Ibugua ina ogodagua mo ibu damene haya lalu lamuluma̱ya inahondo lamulene ngiyagoni.\x + \xo 5.19 \xt Lm 3.23-25, Kl 1.19-20\x* \p \v 20 Aguani bidago iname Kerisohanda bi la laradagua lalu kamagola Ngode Datagaliwabehanda iname bi langeramagoha howa tíhondo bi langialu ka. Anigo iname Kerisohanda laradagua bialu tí Ngode Datagaliwabela waitigi ho harimigo ibugua tí mo ibu damene helo halimulo hame lowa larama.\x + \xo 5.20 \xt 2 Ko 3.6, 6.1, Eb 6.20\x* \v 21 Keriso ibugua ko mbira nabiagaore howa Ngode Datagaliwabehanda ina mitangi bialu ina Kerisoha ho gimbu bu howa ibunaga mini tigabi wulene yu holoma̱yanaga iname ko birimago ibugua Kerisohondo miai hene.\x + \xo 5.21 \xt Ais 53.6-12, Yo 8.46, Lm 5.19, 1 Ko 1.30, Ga 3.13, Pb 3.9, Hi 4.14-15, 1 Pi 2.22-24, 1 Yo 3.5\x* \c 6 \s1 \w Abosolo\w* agalime biabe gendabi yu heneru ogo \p \v 1 Iname Ngode Datagaliwabe heba biabe mandagi bialu howa tíhondo bi laramago ogo. Ibunaga biamogo bia holene yu kamigo mohole bialu yu wa nahalimu larama.\x + \xo 6.1 \xt 1 Ko 3.9, 2 Ko 5.20, Hi 12.15\x* \v 2 Ngode Datagaliwabehanda bi mbira larago hale hadaba.\x + \xo 6.2 \xt Ais 49.8, Lg 4.19-21\x* \q1 Biamogo bia holene tu winingi bi larigo hale haru. \q1 Pele ngulene horo winingi pele ngiru, \m lenego lalu gilibu nga. Ai hale hadaba. Ngode Datagaliwabenaga biamogo bia holene yu holene tu áyu ngagoni. Pele mulene horo áyu ngagoni. \p \v 3 Inanaga biabe bialu kamago mbiralime hondowa nakarulape bialu kamane nahendelo iname beramagome ti mo pila holigo lowa bayuwaore bialu haramali.\x + \xo 6.3 \xt Lm 14.13, 1 Ko 9.12, 10.32\x* \v 4 Ani bialu iname bibahende beremaligo bialu howa tandaga nalubi genda halubi tai bigi bialubi harugo lowa ema nabiore howa iname Ngode Datagaliwabenaga biabe biagaore kamagoni lalu walia haramali.\x + \xo 6.4 \xt 2 Ko 4.2\x* \v 5 Marume ina kangome ba garabaya andaha haru puwa hela dewalime ina ho mabu buwa ba bia bigi bini. Iname ha̱lo nahe biabe biaabo halu ubi napale tomobi nane haabo harima.\x + \xo 6.5 \xt Ab 16.23, 2 Ko 11.23-27\x* \v 6-7 Ani bialu mini gahengeore wuwabi Ngode Datagaliwabe mana bayuwa yani howabi ema nabi howa hibu lalubi maruhondo biamogo bialubi gubalini henene halubi uruni bibahende birimagomebi mana henene lameramagomebi Ngode Datagaliwabe Dininimebi Ngode Datagaliwabenaga hongomebi ina ibunaga biabe biagaore kamago lalu walia harimagoni. Iname mini tigabi wulenenaga wai biagane ale yu howa waitigi karia puwa balubi ti ina kamaria ibiragola ba dai bialubi haramali.\x + \xo 6.6-7 \xt 1 Ti 4.12\x*\x + \xo 6.6-7 \xt 1 Ko 2.4, 2 Ko 10.4, Eb 6.11-13, 2 Ti 4.7\x* \v 8 Marume ina mitangi bialu tigabi ka lalu haga marume ina guraga marume inahondo mege biaga marume inahondo ka̱i̱ laga. Iname bi henene lalu kamagola marume. Tí ke̱ haga kami, laga. \v 9 Agali bibahendeoreme ina manda biai haga howa marume ina nahendenehondo biradagua biaga. Ina homabeheore winigo nahome harimago dehendedemi. Ina mo tandaga dege henego homole ba nabi helene.\x + \xo 6.9 \xt Iba 118.18, 1 Ko 4.9, 2 Ko 4.2, 4.9-10\x* \v 10 Marume ina mo genda haragola iname turu dege haabo haramali. Iname yagibano howa wali agali dewanaga bu mini mo homogo haramali. Ina mbirale mbira nayiore kamagoni howa bu mininaga ngagoni yu hai kama, laramali.\x + \xo 6.10 \xt 2 Ko 7.4, Pb 2.17, Kl 1.24\x* \p \v 11 Inanaga nenege turubiore Korindini kamiru-o iname inanaga bu miniha tí gubalini timbuniore halu tíhondo tiga tigaore langialu harimagoni. \v 12 Iname inanaga bu mini tíhondo hangai nahe harimago tígua tíninaga bu mini inahondo hangai harimi. \v 13 I̱na i̱ waneiginihondo bi lamiradagua bialu tíhondo bi langerogo. Iname tíhondo gubalini haramadagua tígua nde inahondo aniore bilimu. Tínaga bu mini hada ho halimu.\x + \xo 6.13 \xt 1 Ko 4.14\x* \s1 Ngode Datagaliwabe mitangi nabiaga karu heba mini mbiraore nahabehe ngago ogo \p \v 14 Ngode Datagaliwabehondo mini mbiraore nawi karu heba galone mandagi bule mini mbiraore nahalimu. Ani nabibeheore nga. Kagua biagala tigabi biagala mbiraore agua habehebe. Wá holenebi aruma holenebi mandagi agua ho habehebe.\x + \xo 6.14 \xt Man 7.2-3, 1 Sml 5.2-3, 1 Ko 5.9, Eb 5.7, 5.11\x* \v 15 Keriso dama Heyolabela libu mini mbiraore agua habehe kabe. Ngode Datagaliwabehondo mini mbiraorewi kagobi mini mbiraore nawi kagobi libu hame mbiraore agua hagabe. \v 16 Ngode Datagaliwabenaga andala bi pupu wule gime wabu ngagola mo mbiraore agua habehebe. Ngode Datagaliwabe holenehe kagonaga anda ina kamagoni. Ngode Datagaliwabe ibunime bi lenego ogo,\x + \xo 6.16 \xt LBM 26.12, Ese 37.27, 1 Ko 3.16, 6.19\x* \q1 I̱naga wali agali heba mandagi hole \q1 i̱na ti kagoria i̱naga anda bu holebero. \q1 Tinaga Ngode Datagaliwabe i̱ holebero. \q1 Ti nde i̱naga wali agali holebira, \m lalu lene. \p \v 17 Ani lowa Anduane Homogo ibugua lalu,\x + \xo 6.17 \xt Ais 52.11, Ese 20.34, 2 Ko 7.1, Mo 18.4\x* \q1 Tígua Ngode Datagaliwabe mitangi nabiaga karu helalu \q1 tíni hangu ha bagi howa halimu. \q1 Tígua Ngode Datagaliwabe deni ko ngago nabilimu. \q1 Ogoni nabirimiyagua nde i̱na tíhondo hami̱ya lolebero. \q1 \v 18 Tínaga aba i̱ holebero.\x + \xo 6.18 \xt 2 Sml 7.14, 1 Bit 17.13, Ais 43.6, Yar 31.9, Mo 1.8, 21.7\x* \q1 I̱ waneiginiru tí holeberami, \q1 lalu Anduane Homogo Hongo Haiheore kagome ani lenego, \m lalu gilibu ngagoni. \c 7 \p \v 1 I̱ nenege turubiru-o bi uruni Ngode Datagaliwabehanda bule lowini ngaru inahondo lowini. Aniore bidago tinginibi minibi mo ko haga ngaru bibahende iname mo wahalu Ngode Datagaliwabe mitangi buwa gi halu ibuhondo inane loma bia ho hai hami̱ya.\x + \xo 7.1 \xt 2 Ko 6.17-18, 1 Yo 3.3\x* \s1 Polo ibu turu henego ogo \p \v 2 Tí bu miniha howa inahondo henge ngilimu. Iname mbiralihondo ko nabi mo ko nahebi mo hondo hole manda nabi kamagoni.\x + \xo 7.2 \xt Ab 20.33, 2 Ko 12.17\x* \v 3 I̱na bi o larogo lalu tí ko nakarulape kami lalu ndo laro. Ala larudagua iname tíhondo gubaliniore howa laro. Ina harimayaguabi homarimayaguabi ina haru mandagi haabo holeberama.\x + \xo 7.3 \xt 2 Ko 6.11-12\x* \v 4 I̱na tíhondo mini mbiraore wu howa i̱naga miniha yangalo kogoni. Ina gendabi dewa yu howa i̱naga miniha mo hongo holene to̱lalu turu holene to̱lo tagi ho kogoni. \p \v 5 Ina Masedonia dindini anda pu howabi ha̱lo naheore harima. Gendabiru wiame halu tagiraha wali agali maru baba lai lolenebi miniha gi holenebi winiya.\x + \xo 7.5 \xt 2 Ko 2.13\x* \v 6 Ani bialu hemagola Ngode Datagaliwabehanda genda yu karu mo dabia bia haga kago Taidasa ibiyagola ina mo dabia bia hene.\x + \xo 7.6 \xt 2 Ko 1.3-4, 2.13\x* \v 7 Taidasa ibiyagome hangu ndo tígua ibu mo turu harimigonaga te langiyagomebi i̱ turu timbuniore biragola kogoni. Ibugua bi langiyago ogodagua laya, Iname Polo de hondoa ho kama, larimiyagobi tíni nakarulape birimigo manda bialu taga harimiyagobi tígua i̱naga bi la hole kama larimiyagobi hale howa i̱ turu timbuniore biragola kogoni. \p \v 8 Ala tíhondo beba gilibu wia harugome tí mo genda haruyane hondowa i̱na ani gili birugonaga kagua biruda nalolebero. Beba ogonime tí mo genda emene tigi mandi hayane hondowa i̱ tí dara habehe dege haru.\x + \xo 7.8 \xt 2 Ko 2.4\x* \v 9 Ai áyu i̱ turu ho kogo irane i̱na tí mo genda harugonaga ndo tí genda harimigome tínaga mini mo beregedayagonaga i̱ turu ho kogoni. Tí genda harimigome Ngode Datagaliwabehanda tí mo bayale hayago ai iname tí mo ko nahe harima. \v 10 Genda holene ogonibi Ngode Datagaliwabehanda mo ha haganego mini mo beregedowa pele mulene yu holoma̱yanaga biaga. Ani biagago nakarulape ndo karulapeore nga. Anigoyu dindinaga genda holeneme homolene yu anda ibaga.\x + \xo 7.10 \xt 2 Sml 12.13, Min 17.22, Md 26.75, 27.3-5, Hi 12.16-17\x* \v 11 Tígua genda harimigome Ngode Datagaliwabehanda biyago manda bilimu. Ani biyagome tí mini mo hongo halu kagua nabi lalu lo tiga bilimulonagabi mo bia haya. Ko hondowa keba holenebi mogo lolenebi hame lolenebi hongo holenebi ko biyagonaga tandaga nelo mulenebi uruni bibahende Ngode Datagaliwabehanda mo mitangi bia haya. Ani birimigome tíha ko mbira nawiore lalu walia harimi. \p \v 12 Anigo i̱na tíhondo beba biago gilibu wia harugo mbiralime ko biyagonagabi ko biyagola mendealime tandaga nayagonagabi mitangi bialu ndo gili biru. Ani biradagua tígua Ngode Datagaliwabe deni howa inahondo mitangi timbuniore bu kamigo tíhondo walia holenaga gili biru. \v 13 Tígua aguani birimigome ina miniha turu ho harima. \p Ogoninaga dege ndo. Tígua Taidasa biamogo birimigo ibugua tíhondo turu timbuni ho heago hondowa inabi turu timbuni ho harima. \v 14 Ala i̱na Taidasahondo te lalu tínaga mini yaraga harugo i̱na larudagua tígua bialu hemigo ibuhondo walia harimigonaga i̱ taga nahe ko. Iname tíhondo henene hangu laabo halu harima. Ani larimadagua iname Taidasahondo te lalu tínaga mini yaraga halu harimago heneneore larimayane walia harimi. \v 15 Ogonigo ibugua tí bibahendeme bulene ngadagua bulebi Ngode Datagaliwabehondo gi halu nakarulape kama lalu ibu nenege hinarimigobi mitangi bialu tíhondo ibunaga gubaliniha yanga lalu ka.\x + \xo 7.15 \xt 2 Ko 2.9\x* \v 16 I̱naga mini tíhondo hana hai holedago turu timbuniore ho kogoni. \c 8 \s1 Keriso hameiginime Keriso hameigini maru biamogo bulene ngago ogo \p \v 1 Inanaga hamene mbaliniru-o Ngode Datagaliwabenaga biamogo bia holeneme Keriso hameigini Masedonia dindini hagahaga bu hearuha biyago tí manda bilimulo hamelo kamagoni.\x + \xo 8.1 \xt Lm 15.26\x* \v 2 Wali agali o biaru ba handalu genda timbuni hama pelene. Ani bu howa ti yagibanoore kamagoni nale turu timbuni halu muni dewaore mo mogo bialu mini. \v 3 I̱na henene larogo tigua mulene wiadagua ndo tinaga minime biamogo buaore howa dewaore mia tago halu mini. \v 4 Tigua Ngode Datagaliwabenaga wali agali Yudia dindini karu biamogo berama, lalu inahondo haya halu, Merama, lene.\x + \xo 8.4 \xt 2 Ko 9.1-2\x* \v 5 Iname tigua mulebira lo manda birimagobi ndo bolanguaore howa mini. Ala tini Anduane Homogohondo loma bia halu mani Ngode Datagaliwabehanda hame leadagua inahondobi ngia dege biya. \v 6 Ani binigo Taidasa ibu biabe ogoni pigane bialu hayadagua biaabo habe larima. Ibugua biamogo bialu gubalini holenenaga biabe ogoni tí heba bu maro bilimulo iname ibuhondo, Í̠naore bibe, larimagoni. \v 7 Tígua bibahende yu kamigo mini mbiraore wulenebi bi lolenebi mana manda bulenebi biamogo bua holenebi inahondo gubalini holenebi dewaore yuwa bu mini homogo kami. Uruni yu howa gubalini holenenaga biabe ogoni tígua bia timbu halimulo hamelo kama.\x + \xo 8.7 \xt 1 Ko 1.5, 12.13, 16.1-2, 2 Ko 9.8\x* \p \v 8 I̱na tí ani bilimu lalu lo wia ndo bero. Wali agali marume biamogo timbuni bua haga ka lalu larugome tíguabi gubalini holene aguaore yu kamibe hondolenaga laro. \v 9 Inanaga Anduane Homogo Yasu Kerisonaga biamogo bia holene tí manda bu kami. Ibugua mbirale bibahende yu hai howa homogoore henego tí mitangi bialu ibuni mo yagibano ho dai bini. Ibuni mo yagibano hayagome tí homogo halimulonaga ani bini.\x + \xo 8.9 \xt Md 8.20, Lg 9.58, Pb 2.6-7\x* \p \v 10 Ogoninaga i̱na manda bidodagua langero. Mali ala harimagonaga biabe biala harimigo áyu bu maro bulene nga. Tígua pigane muni mo mogo bulenenaga biabe ogoni hangu ndo tíni mua timbuniore howa mirimi. \v 11 Ogoni bu maro bule ala bigi bilimu. Pigane biabe ogoni bule hame lowa manda manda birimidagua áyu tínaga mini ngamidagua bu maro bule hame lalimu. \v 12 Tígua mbirale mua ho kamiyagua Ngode Datagaliwabehanda tí nayi kamigo manda bialu wu hayagobi ngira lalu turu holebira.\x + \xo 8.12 \xt Mg 12.43, Lg 21.3\x* \p \v 13-14 Wali agali maru genda nayilo i̱na genda tíhondo hangu mo ngia ndo berogo tígua áyu dewa yu kamigodago maru burupale karu biamogo bulene karulape ngagoni. Ani beramigola mani tí burupale kamigola tigua dewa yu howa tí nde biamogo bulebira. Ogonidagua biamogo bigibigi beramigome ogobi degedege holeberami.\x + \xo 8.13-14 \xt 2 Ko 9.12-13\x* \v 15 Anduane Homogonaga \w mbugani\w* lo ngadagua, Mbiralime tomo dewa mo mogo binigo nalu ibira nahe. Mendealime tomo emene mo mogo binigo no karulapene, lalu gilibu nga.\x + \xo 8.15 \xt Har 16.18\x* \s1 Taidasa heba agali maru Korindi polebirago ogo \p \v 16 Iname tí biamogo bua kamadagua Ngode Datagaliwabehanda Taidasa ibubi mo bua hayagola kago ina Ngode Datagaliwabehondo turu halu ka̱i̱ lalu kama. \v 17 Iname Taidasahondo lalu, Í̠na Korindi wali agali karia polebe, larimagola ibugua turu howa lalu, E̱ i̱ ogoniha pole manda bu harugonigo polebero, laya. \v 18 Iname Taidasa heba Keriso hameigini mbirali ibu bi mana debene bayuwa lamiagago Keriso hameigini bibahende hagahaga bu karume, Ibu mini lene ka, laganego ibubi libu haru ibilarama. \v 19 Ogoni hangu ndo iname Anduane Homogonaga mini yaraga hole gubalini holenenaga biabe ogoni bialu howa biamogo bua kamaore lalu walia hole o biago ibu ina heba poloma̱ya Keriso hameigini hagahaga bu hearume ibu dabo helayiya. \p \v 20 Iname muni timbuni ogoni mua howa winigo mo mogo bialu howa tí marume, Nakarulape bialu kami, nalalimulonaga bayuwa hangu bialu kamagoni. \v 21 Ngode Datagaliwabenaga deni hangu ndo wali agalinaga denibi heba howa iname tigabi bulene ngadagua hangu beremali.\x + \xo 8.21 \xt Min 3.4, Lm 12.17, Pb 4.8, 1 Pi 2.12\x* \p \v 22 Ogonigo iname Keriso hameigini mendebi ti haru ibilaramagoni. Iname ibuhondo ba handa dewa bialu hemaria ibuha biamogo bua holene hangu wiaria handa walia harima. Áyu nde ibugua tíhondo mini bilinahe howa biamogo bua timbuniore ho kagoni. \v 23 Tígua Taidasa mitangi bialu ibu i̱ heba biabe mandagi bialu tí biamogo bule kabago mandabu harimidagua halimu. Keriso hameigini kirali Taidasa heba ibulebirago libu Keriso hameigini hagahaga bu karume tinaga pu helo dabayago libugua Kerisonaga mini yaraga halu kago manda bu halimu. \v 24 Iname tínaga mini yaraga haramaligo Keriso hameigini bibahende hagahaga bu karume heneneore leneda manda bilo agali ibiraruhondo tínaga gubalini holene walia halimu.\x + \xo 8.24 \xt 2 Ko 7.13-14, 8.1-7\x* \c 9 \s1 Keriso hameigini burupale karu biamogo bulene ngago ogo \p \v 1 Ngode Datagaliwabenaga wali agali Yudia dindini karu biamogo bialu muni mo mogo bu wia haragonaga te tíhondo gilibu wia holenego irane nawi bada.\x + \xo 9.1 \xt 2 Ko 8.1-7\x* \v 2 Tígua biamogo bua ho harimigo manda buwa i̱na Keriso hameigini Masedonia dindini hearuhondo tí kamirunaga mini yaraga halu lalu, Keriso hameigini Agaia dindini hearu tigua mali ala harimagonaga howa biamogo bulene manda bu hayagoni, lalu lamiru. Tígua ani manda bu kamigo lamirugola ti maru ogonidagua dege bua haya. \v 3 Anigo iname tínaga mini yaraga harimago bi bame leneda nalelonaga i̱na Keriso hamene uru tí kamiria ibilarogoni. Ani berogo i̱na larudagua tígua biamogo bule kamidalo manda bido. \v 4 Ani ndo i̱ Masedoniali heba ibuwa tí manda manda nabi kamiria handa walia harimayagua ina tí mini bilinaheore kamilo mitangi bu yalu ibirimagonaga taga paniore noleberama. Tíni nde taga pani timbuniore noleberamigoni. \v 5 Irane muni ogoni tígua mule lo wirimigo abale mo mogo bilimulonaga i̱na Keriso hamene urunihondo, Bamba halu pudaba, lalu i̱ni mani ibule manda biru. Ani buwa i̱ anda eberogola muni mo mogo bu ngamigo hondowa. Tí mua nahe howa ndo mua howa mirimida, lalu manda bulebero. \p \v 6 Mbira mitangi bulene ngago ogo. Mbiralime egene mbiraore hangu hangayagua tomo mbiraore hangu anda holebira. Mbiralime egene dewa hangayagua tomo dewa anda holebira.\x + \xo 9.6 \xt Min 11.24, 22.9, Lm 12.8, Ga 6.7-9\x*\fig Mbiralime egene dewa hangayagua tomo dewa anda holebira.|src="HK 63B (Delete background).tif" size="1" ref="(9.6)" \fig* \v 7 Ogonigo tí hangu hangu howa mbirale mua nahe howa penge bialu, Mulene nawi harugo mero, lalu ndo ala hangu hangu mulene nga lo manda birimidagua milimu. Wali agali miniha turu howa miaga karu Ngode Datagaliwabehanda gubalini haga ka.\x + \xo 9.7 \xt Man 15.7, Min 11.25, Lm 12.8\x* \v 8 Ngode Datagaliwabehanda tíhondo ngulene ngadagua hangu ndo ngia tago halu ngibehe ka. Ani buwa tíni karulape yu halimulobi biabe bayale bibahende biamogo bilimulonagabi karulapeore ngia tago halu ngulebira.\x + \xo 9.8 \xt Min 28.27, Pb 4.19\x* \v 9 Anduane Homogonaga \w mbugani\w* lo ngago ogo,\x + \xo 9.9 \xt Iba 112.9\x* \q1 Ibugua yagibanohondo dewaore miaga ka. \q1 Ibunaga dara howa biamogo bia holene wiaabobo bida, \m lalu gilibu nga. \v 10 Anigo Ngode Datagaliwabehanda mabu hangaga kagohondo egene mialu tomo nolenebi miaga. Ani bialu ibugua tíhondo egene bibahende ngulene ngadagua ngialu mo anda halu tígua mbuni nabi dewa mirimigonaga ibugua mo timbuniore holebira.\x + \xo 9.10 \xt Ais 55.10, Hos 10.12, Md 6.1\x* \v 11 Tígua inahondo muni ngirimigo meramagola wali agali dewalime Ngode Datagaliwabehondo turu halu ka̱i̱ lolebira. Ani laragola tí mbirale dewa miaabo halimulo Ngode Datagaliwabehanda tíhondo mbirale ngiaabo holebira.\x + \xo 9.11 \xt 2 Ko 1.11, 4.15\x* \v 12 Biamogo ogoni birimigome Ngode Datagaliwabenaga wali agali burupale karunaga dege ndo wali agali dewame turu howa ibuhondo ka̱i̱ore lelobi mo la harimi.\x + \xo 9.12 \xt 2 Ko 8.14\x* \v 13 Tígua biamogo ogoni birimigome Ngode Datagaliwabehondo mini mbiraore wu kamigo walia harami. Ani walia haramigome Kerisonaga bi mana debeneha mini bilinahe kamigo hondowa wali agali dewalime Ngode Datagaliwabenaga mini yaraga holebira. Tí kamirume tihondobi maru karuhondobi dewaore talebu muleberamigonagabi Ngode Datagaliwabenaga mini yaraga holebira. \v 14 Anigo Ngode Datagaliwabehanda tíhondo biamogo bia holene timbuniore ngiyago hondowa tigua tí kamiru gubaliniore howa ibuhondo tínaga bi la holebira. \v 15 Ngode Datagaliwabehanda inahondo baya burugule bame nginigo manda bialu iname ibuhondo ka̱i̱ore lami̱ya.\x + \xo 9.15 \xt Ya 1.17\x* \c 10 \s1 Polohanda, I̱ Kerisonaga biabe biagaore kogoni, lalu walia henego ogo \p \v 1 I̱ Polo tí mitangi bilimulo i̱na bi mbira laro. Marume i̱ mitangi bialu lalu, Polo ibu ina heba howa hongo nahe gedaore hagago kaundiani howa inahondo hongo halu bi lalu ka, laga. Tigua ani laganegonaga i̱na ladai bialu Kerisonaga gedaore holenebi ibu biamogo bulenebi mitangi bialu tíhondo langero.\x + \xo 10.1 \xt 1 Ko 2.3\x* \v 2 I̱na tí kamiria ibuwa bi hongo howa loliya tígua bi mo la nahalimu. Marume lalu, Tí dindini holene mitangi biaga kami, lagaru tihondo i̱na hongo howa bi labehe ko manda bido.\x + \xo 10.2 \xt 1 Ko 4.21\x* \v 3 Ina heneneore dindini hene kamagoyu wai bialu kamago dindialinaga hameme biagadagua ndo bialu kama. \v 4 Iname wai bialu howa dindialinaga wai biagane aleru yuwa ndo Ngode Datagaliwabenaga wai biagane aleru hongoheore yu haramali. Ogoni yu howa wai pabe hongohe wedaru dugu wahalu ke̱ howa mana lamiaga ngarubi mo waharamali.\x + \xo 10.4 \xt 1 Ko 2.5, Eb 6.13-17, 1 Te 5.8, 1 Ti 1.18\x* \v 5 Wali agalime Ngode Datagaliwabe mana manda nabilo mine holene mana ngagome hangai ho ngaruni iname gialo wahalu tinaga mitangi bulene bibahende Kerisohanda bia laradagua bilo mo bia haramali.\x + \xo 10.5 \xt 1 Ko 1.19, 3.19\x* \v 6 Mo bia howa tígua bulene winigo biaiore kama lalu walia haramigola mana bulene ogoni hangai haga karuhondo iname pani mule manda bialu kama.\x + \xo 10.6 \xt 2 Ko 2.9\x* \p \v 7 Tígua mbirale hendedamigo agalime handagadagua handalu kami. Tí mbiralime lalu, I̱ Kerisonagaore kogonilo, manda bu kayagua ibuni lone abiore harudabe hondole lone mitangi bu dai bulene nga. Irane ibu Kerisonaga kayagua nde ibu kadagua inabi Kerisonagaore kamagoni.\x + \xo 10.7 \xt 1 Ko 3.23, 14.37, 2 Ko 5.12, 1 Yo 4.6\x* \v 8 Anduane Homogohanda inahondo haru holene hongo ngiyago lalu i̱naga miniha yanga timbuni lo koyagua nde taga nahe kogoni. Haru holenenaga hongo ogoni Anduane Homogohanda inahondo nginigo ogonime tí mo ko holenaga ndo tí mini mbiraore wu kamigo mo anda haga bulenaga ngini.\x + \xo 10.8 \xt 2 Ko 12.6, 13.10\x* \v 9 I̱na tíhondo beba gilibu wia harurume tí mo gi hayadalo manda nabilimu. \v 10 Tí kamiru mbiralime lalu, Polohanda beba gili biyaru tandagabi hongoheda, lalu, Ibuni ina heba mandagi howa ibu hongo nahe howa ibunaga bi laragobi habane napaleda laga, lolebira. \v 11 Ani laga kagome ina kaundia howa tíhondo beba gilibu wia haramarubi tí heba howa tíhondo bule ibuleberamagobi tara ndo mbiraore ogonigo manda bu holene nga.\x + \xo 10.11 \xt 2 Ko 7.14, 12.6, 13.2, 13.10\x* \p \v 12 Agali marume tini mitangi bialu lalu, Ina baya gibi daligaore kama, manda biagaru ina heba ogobi degedege hole bimaga naholeberamaore. Agalime daliga ogobi kama, lalu tini harimidagua dabaga dabaga bialu karu ti luluore yu ka.\x + \xo 10.12 \xt 2 Ko 3.1, 5.12\x* \v 13 Iname ani ndo ina mini yaraga holene tu wini ngadagua pialu bolangua naholeberama. Tu ogoni Ngode Datagaliwabehanda winigo iname tí kamigohabi biabe ogonidagua dege bialu kama.\x + \xo 10.13 \xt Lm 12.3\x* \v 14 Iname Kerisonaga Bi Mana Debene tí kamiria yalu ibirimangi tí tu ogoriani hemigola iname bolangua halu nape harimagoni.\x + \xo 10.14 \xt 1 Ko 3.5, 3.10, 4.15, 9.1\x* \v 15 Marume biabe biyagonaga iname bini tingi halu mini yaraga holene manda nabi haramali. Ani biradagua mini mbiraore wulene tíha ngago anda helobi tí kamigoha howa iname biabe timbuniore bia tago holebi Ngode Datagaliwabehanda hameledadagua dege bule hamelo kama.\x + \xo 10.15 \xt Lm 15.20\x* \v 16 Ani buwa iname wali agali dindi tara tara ni paliragohayagi Bi Mana Debene lamibehe holeberama. Ani bialu agali marume biabe ala bialu hene ngagoria iname inanaga mini yaraga halu, Biabe birima, lolene henge nawulebira. \p \v 17 Anduane Homogonaga \w mbugani\w* bi lo ngadagua ogo, Mbiralime mbiralinaga mini yaraga hoa kayagua ibugua Anduane Homogohanda biyago mitangi bialu ibunaga mini yaraga holene nga, lalu gilibu nga.\x + \xo 10.17 \xt Ais 65.16, Yar 9.24, 1 Ko 1.31\x* \v 18 Ogoninaga mbiralime ibuni mitangi bialu, I̱ bayale ko, manda biragome galone nahaga. Ngode Datagaliwabehanda mbirali mitangi bialu ibu bayale ka lelo holenego o galoneore ngagoni.\x + \xo 10.18 \xt Min 27.2, Lm 2.29, 1 Ko 4.4-5\x* \c 11 \s1 Polobi agali ke̱ howa ina \w abosolo\w* kama lagarubinaga te ogo \p \v 1 I̱na lulu bi ale emene lole manda bidogo loliya henge ngiaore bidaba larogoni. \v 2 Ngode Datagaliwabehanda tí hamelo kadagua i̱na tí hamelo kogoni. Tí wandari agalila nahene ale daba bagi ho berelowa i̱na tí agali mbiraore hangume dabu bilo mule lo wirugo agali ogoni Keriso ibu ka.\x + \xo 11.2 \xt Hos 2.19-20, 1 Ko 4.15, Ga 4.17-18, Eb 5.26-27, Kl 1.28\x* \v 3 Puyame o tara howa Iba mo hondo henedagua kome tínaga mini mo ko halu tígua Kerisohondo mini tigabi wu kamigobi gubalini holene yu kamigobi waholilono i̱ gi ho kogoni.\x + \xo 11.3 \xt Pig 3.1-5, 3.13, Yo 8.44, Hi 13.9, 2 Pi 3.17\x* \v 4 Irane agali tara tara ta nabi tí kamigoria ibuwa tigua Yasunaga bi mana lalu iname langirimagodagua ndo tara lalu langiragola tí turu halu hale hai haramiligonaga gi haro. Ani bialu tígua dinini tarabi bi mana debene tarabi yu tiga bu kamigoni. Ala Ngode Datagaliwabe Dininibi Bi Mana Debenebi ina heba howa yu tiga birimigobi ndo tara haluniore yu tiga bu kami.\x + \xo 11.4 \xt Ga 1.7-9\x* \p \v 5 I̱na tínaga \w abosolo\w* haluni tara karuni ti daligaore kagoda lowa i̱ dindiha emene nira haruda mitangi nabi ko.\x + \xo 11.5 \xt 1 Ko 15.10, 2 Ko 12.11, Ga 2.6\x* \v 6 I̱na mana bime lolenenaga mugube nayi koyaguabi mana manda biai holene nayi ndo yu haiore kogoni. Mana manda biai holene ogoni iname horo bibahendeni bayale wiangibi ko wiangibi tíhondo walia haabo halu harima.\x + \xo 11.6 \xt 1 Ko 1.17, 2.1, 2.13, 2 Ko 4.2, 10.10, Eb 3.4\x* \p \v 7 I̱na Ngode Datagaliwabenaga Bi Mana Debene tí langialu howa i̱na tíhondo yolo ngi nale haru. Tí mo bamba halimulonaga i̱ni maha harugoni. Ani birugo kagua birudabe.\x + \xo 11.7 \xt 1 Ko 9.12, 9.18\x* \v 8 I̱ tí heba howa biabe bialu harugo holiya Keriso hameigini marume i̱hondo yolo ngigi biya. Tiha howa kayu ale birugome tí kamiru biamogo bulenaga birugoni. \v 9 I̱ tí heba harimangi buru pale harugoni howa i̱na tíhondo mbirale mbira ngi nale haru. Keriso hameigini Masedonia dindini howa ibiyarume i̱ mbirale buru pale hewaru bibahende tigua yalu íbu ngiya. Ala i̱na tí mo genda nahe harudagua awebi ani dege bulebero.\x + \xo 11.9 \xt 2 Ko 12.13, Pb 4.15-18, 1 Te 2.9\x* \v 10 Kerisonaga henene lolene i̱ha ngagome i̱ninaga mini yaraga haruligo Agaia dindi bibahendeni mbiralime hangai nahabehe holebira larogoni.\x + \xo 11.10 \xt 1 Ko 9.15\x* \v 11 I̱na tí gubalini nahe howa bi ogoni larudabe. I̱na tí gubalini hoore kogoni Ngode Datagaliwabe ibu manda bu ka. \p \v 12 Mana haluni tara lamiaga karume tininaga mini yaraga holene henge handa walia nahelobi iname biabe beramalidagua tiguabi, Beramali, nalelobi i̱na áyu biabe bialu kogodagua biaabo holebero. \v 13 Agali uruni ti abosolo henene ndo ke̱ haga ka. Tigua tinaga biabe birago tindule lalu Kerisonaga abosolo henene karu ale tingi howa tini mo tara haga ka.\x + \xo 11.13 \xt Lm 16.18, 2 Ko 2.17, Ga 1.7, Pb 3.2, 2 Pi 2.1, Mo 2.2\x* \v 14 Bi ogoni hale howa mogo nalalimu. Dama Heyolabe ibuguabi mo wá haga dahuliyali bayale kagobi ale hole ibuni mo tara haga ka.\x + \xo 11.14 \xt Ga 1.8\x* \v 15 Ogoni ibunaga biabe biagarume biabe tigabi biaga ale hole tini mo tara holenego taibi ndo. Hamaro bulene wirangi tini biyagonaga pani nolene wiyadaguaore nolebira.\x + \xo 11.15 \xt 2 Ko 3.9, Pb 3.19\x* \s1 Polohanda \w abosolo\w* biabe biaga howa tandaga nenego ogo \p \v 16 Ala larugo lone ladai berogo. Mbiralime lalu, Polo lulu ale ka, mitangi bulene nawi. Ani mitangi birimiyagua nde karulape dege i̱naga mini mo yaraga holiya irane emene wilo ani bilimu.\x + \xo 11.16 \xt 2 Ko 12.6\x* \v 17 Nde áyu i̱na bi larogoni Anduane Homogohanda, La, laragola ndo laro. I̱ninaga mini mo yaraga harogonaga i̱na lulu ale howa bi laradagua lalu mini mo yaraga harogoni. \v 18 Wali agali dewalioreme dindi mana mitangi bialu tininaga mini mo yaraga hagago ogonidagua i̱na nde i̱ninaga mini mo yaraga holebero. \v 19 Tí mini timbuniorewi kamigo tígua agali lulu ale karu mitangi bialu tinaga bi larago hale hole turu haramili. \v 20 Mbiralime hongo howa tíhondo, Ogo bidaba, layaguabi tínaga mbirale ngamiru ohowa karulai hayaguabi tí dalimulonaga gono wayaguabi tí mo dindiha helayaguabi tínaga denguini gi habeme bayaguabi tígua ema nabi ani bilo haramiligoni. \v 21 Ani biyagonaga i̱ bia dai nabi haru lalu labe taga birago nde ina hongo nahe harimagomeda.\x + \xo 11.21 \xt Pb 3.5\x* \p Agali mbiralime gi nahe heyuwa ibuninaga mini yaraga halu kayagua i̱na nde gi nahe heyuwa lulume laradagua bialu i̱ninaga mini yaraga holebero. \v 22 Ti Hiburuali kabe. Aniyagua i̱bi kogoni. Ti Isaraele aria kabe. Aniyagua i̱bi kogoni. Ti Abarahamanaga aguanene kabe. Aniyagua i̱bi kogoni. \v 23 Ti Kerisonaga biabe biaga kabe. I̱na bi larogo lulu bi laradagua ndo biaruabe. I̱bi Kerisonaga biabe biaga howa ti helalu bu bolangua harugo i̱ kogoni. Tigua biabe biyagobi ndo i̱na hongo timbuni howa biabe bialu harugoni. Garabaya biyagolabi tibume bayagolabi homolene kaware wiagoria howabi dewa halu i̱na tandaga narugome ti bolangua howa ko.\x + \xo 11.23 \xt Ab 16.23, 1 Ko 15.10\x* \v 24 Yualime i̱ mbiru baga bigi bialu dau halu nogo dongoneme pira tebirani dira (39) i̱ bayagoni.\x + \xo 11.24 \xt Man 25.3\x* \v 25 Lomoalime mbiru baga bigi bialu halu tebo i̱ gewa tibume bayagoni. Marume halu mbira ege to̱le̱me i̱ bayagoni. Iba taluni biralu pialu hewaria halu tebo iba talu budu baga biyagonibi halu mbira i̱ iba solowaraha horo mbira mbiraga mbira lowa iba ogoniha ha ho wiru.\x + \xo 11.25 \xt Ab 14.19, 16.22, 27.41\x* \v 26 I̱na ibaga dewa biruru bialu hewaria iba li wiarunagabi pagealime bo waholene hearunagabi homolene wiagoria tagira pugu bialu haabo harugoni. Yuali i̱ aria hearumebi Yu agali ndo tara tara hearumebi i̱ homelo bole bigi biyagoria haga biru. Tano timbuniruha hewagolabi tayandaha hewagolabi iba solowara yaribu biyagoria hewagolabi ke̱ howa hamene laga bigi biaga hearu baba hewagolabi uruni bibahendeme i̱ homolene kaware wiagoria haabo haru.\x + \xo 11.26 \xt Ab 9.23, 13.50, 14.15, 20.3, 23.10-11\x* \v 27 I̱na biabe timbuni erekuibi tandagabibi bialu u napale halu gaea buwa bialu harugobi tomo ibabi nane garibi lowabi ha dege biru. Horo maruni tomo nolenebi u paliade holenebi labolabo karulolenebi henge handa walia naheore haga bigi birugoni.\x + \xo 11.27 \xt Ab 20.31, 1 Ko 4.11, 2 Ko 6.5\x* \v 28 Uruni hangu ndo maru i̱hondo bigi biyaru i̱na tí langiai nahabehedago horo bibahendeni Keriso hameigini hagahaga bidarunaga mitangi bialu i̱na gendabi uruni yu hai haruli.\x + \xo 11.28 \xt Ab 20.18-21, 20.31\x* \v 29 Mbirali ibu hongo nahe kagola i̱bi ibu mitangi bialu hongo nahe haruli. Mbiralime mendeali ko bilo mo bia haragola i̱naga bu miniha taulia haragola haruli.\x + \xo 11.29 \xt 1 Ko 8.13, 9.22\x* \p \v 30 I̱na i̱ninaga mini yaraga holene ngayagua i̱ gedaore hongo nahe ko haruda lalu walia holenaga mitangi bialu mini yaraga holebero.\x + \xo 11.30 \xt 2 Ko 12.5, 12.9-10\x* \v 31 Anduane Homogo Yasu ibu Aba Ngode Datagaliwabe kagonaga mini yaraga haabo holene ngago ibugua i̱na tindule lalu ndo laralo manda bu ka.\x + \xo 11.31 \xt 2 Ko 1.23\x* \v 32 I̱na Damasagasa hewaria Kini Aredasanaga haru haga heagome hama ogoriani pabe wearunaga harabani dandayi dewame i̱ minilo helene.\x + \xo 11.32 \xt Ab 9.23-25\x* \v 33 Tigua ani minule biyaria maru hearume i̱ nuha minu honowa ege to̱le̱ pabe daliga diri wiagoha howa pulimume hende howa yarali hayagola i̱ ibida puabo haru.\fig Maru hearume i̱ nuha minu honowa ege to̱le̱ pabe daliga diri wiagoha howa pulimume hende howa yarali hayagola i̱ ibida puabo haru, Polohanda lene.|src="HK 14C (Small as in Pisin Bible).tif" size="1" ref="(11.33)" \fig* \c 12 \s1 Anduane Homogohanda Polohondo de gandebaha walia henegobi ibuninaga hame la pani henegobi ogo \p \v 1 I̱nime i̱naga mini yaraga harogome bayale mo bia nahagago nde harugo i̱ninaga mini yaraga holeneore ngagodago haro. Ai Anduane Homogohanda i̱hondo de gandebaha walia hayagobi bi ala nahale henego la pani hayuagobi langero. \v 2 Ala mali deria (14) peha ogoningi Keriso hameigini mbirali dahuliya andaga daligaorene daligaha mo yaraga henego ibu manda bu ko. Heneneore penebe be agali ibu de gandeba hendenebe Ngode Datagaliwabe ibuni hangu manda bu ka. \v 3-4 I̱na bi o larugoni lone ladai bero. Agali ogoni ibu dahuliya andaga mo yaraga halu penego manda bu ko. Larudagua dege lone larogo ibu henene penebe be de gandeba hendenebe Ngode Datagaliwabe ibuni hangu manda bu ka. Ani mo yaraga hayagola agali o biagome bi layago hale henego ina dindialime ogo ale layagoda lalu nalabehebi inanaga ne hambumebi nalabehe dege wulebira. \v 5 Ani biyago i̱na i̱ninaga mini yaraga nahe agali o biagonaga mini mo yaraga holebero. I̱na i̱ninaga mini mo yaraga haruyagua nde i̱ hongo nahe gedaore kogo lalu walia halu dege mo yaraga holebero.\x + \xo 12.5 \xt 2 Ko 11.30\x* \v 6 I̱na i̱ninaga mini mo yaraga hoa haruyagua bi henene hangu lalu holeberogome i̱ lulu ale howa ndo bi lolebero. Anigo tígua i̱na biruligo de handalubi bi laruligo hale howabi i̱naga mini bame mo yaraga halimulo hame nale howa i̱na i̱ninaga mini mo yaraga naholebero.\x + \xo 12.6 \xt 2 Ko 10.8, 11.16\x* \p \v 7 I̱na mbirale baya burugule tara tara de handarugonaga mine naholiyanaga Ngode Datagaliwabehanda i̱naga tinginiha tandaga timbuni nolene ngiya. Tandaga ogonime dama Heyolabenaga biabe biaga ale howa i̱ mine naholiyanaga i̱ mo emene haga.\x + \xo 12.7 \xt Yob 2.6, Ese 28.24, Lg 13.16, Ga 4.13-14\x* \v 8 Ani biyagola i̱na halu tebo Anduane Homogohondo bi lalu, I̱naga tandaga ogoni í̠na mo yalu pobelo hamelo ko, laru.\x + \xo 12.8 \xt Md 26.44\x* \v 9 Ani larugola ibugua ladai bialu lalu, I̱naga biamogo bia holene karulape ngago í̠ hongo nahe kegola howa i̱naga hongo holene timbuniore nga, lene. Ogonigo Kerisonaga hongome i̱ haru kalo manda bu hole i̱ni hongo nahe gedaore kogonaga mo yaraga hole turu timbuni ho ko.\x + \xo 12.9 \xt 2 Ko 11.30, Pb 4.11-13, 1 Pi 4.14\x* \v 10 I̱na Keriso mitangi bialu hongo nahe holenebi bi ko i̱hondo laragolabi gendabi ngagolabi tandaga nolene ngagolabi taibi maru bulene ngagolabi uruni bibahende karulape laruli. I̱ni hongo nahe kogoni howa Ngode Datagaliwabeha hongo ho kogoni.\x + \xo 12.10 \xt Lm 5.3, 2 Ko 7.4, 13.4\x* \s1 Polohanda Korindi wali agali mitangi bu henego ogo \p \v 11 I̱na lulu yu kagome biagadagua bialu kogoni tígua mo bia harimigoni. Tígua, Polo ibu karulape kago, lolene ngagoni. Anigo i̱ agali habane nabulene koyagua tínaga \w abosolo\w* haluni tara biaru ti daliga lowa i̱ dindiha emene nira ndo kogoni.\x + \xo 12.11 \xt 2 Ko 11.5\x* \v 12 I̱na tí heba howa ema nabi haabo halu nahendene aleru bialubi agalime nabiagane aleru bialubi manane uruni bigi birugome i̱ abosolo kogoni lalu walia ka.\x + \xo 12.12 \xt Lm 15.19\x* \v 13 I̱na Keriso hameigini hagahaga bu karuhondo birudagua tíhondo mbira bulenego waharudabe. I̱na tíhondo, I̱ biamogo bialu mbirale ngidaba, nale harugo. Ogoni dege nabirugo i̱na kagua bialu harudago larogo tígua nde mitangi biaabo nahe wahalimu.\x + \xo 12.13 \xt 2 Ko 11.9\x* \p \v 14 Ai áyu halu tebonengi i̱ tí kamiria nenege ibule manda bu kogoni. Ibuwa i̱na tíhondo, Mbirale ngidaba, nale holebero. Tínaga mbirale ngamiru i̱na hame nalego tíniore hamelo kogoni. Waneiginime tinaga aba ai̱yala haru howa mbirale ngaru mo miaga ndogo aba ai̱yalame libunaga waneigini haru howa mbirale ngaru mo miaga kagoni.\x + \xo 12.14 \xt 2 Ko 13.1\x* \v 15 I̱na tí biamogo bulenaga i̱naga bibahende ngogobi i̱nibi heba ngiai hole turu ho kogoni. I̱na tí gubalini timbuniore ho haruligonaga tígua i̱ gubalini emeneore ho holeberamibe.\x + \xo 12.15 \xt Pb 2.17\x* \p \v 16 Ani larugome i̱na, Tí mo genda halu ndo, laruyagua tígua, E̱ henene lari, loleberami. Anigo mbiralime dege lalu, Polo ibugua ohowa ke̱ hayagome ina mo hondo haya, lolebira. \v 17 Ani biruyagua agua bialu mo hondo harudabe. Ngode Datagaliwabe mana lamiaga hearu tí hemiria ibilarugo agali uruni tíha howa i̱na tí mo hondo haruyabe. \v 18 Taidasa tí hemiria ibilo i̱na, Polene ngaore, lalu Keriso hameigini mbira Taidasa heba ibilo, Pilibu, laru. Taidasa ibu tí heba howa tínaga mbirale wimiru mbira ngi layabe. I̱bi Taidasabi Ngode Datagaliwabe Dinini mbiraoreme iya haru kagola iyame mana mbiraore dege lalu harabali ndobe.\x + \xo 12.18 \xt 2 Ko 8.6, 8.16-18\x* \p \v 19 Bi ogoni lalu harimago iname tíhondo birimagonaga ladai bialu kalo mitangi bidamibe. Ani ndo. Ina Ngode Datagaliwabenaga deni howa Keriso ibugua hame ledadagua lalu harima. Nenege turubioreru-o iname bibahende beramaliru tí biamogo bulenaga hangu beramali. \v 20 I̱ tí kamiria ibuwa i̱na tí halimulo hamelo kogobi ndo tara kamiria handa walia holigobi tígua nde i̱ holiyago hame ledamigobi ndo tara handa walia holigonagabi gi ho kogoni. Tí kamigoha bi gungu bulenebi henge lolenebi keba holenebi habua bulenebi la hirulenebi diburibu lolenebi mine holenebi mo mbiraore naholenebi urunibi wu kamiria handa walia holigo i̱ gi ho kogoni.\x + \xo 12.20 \xt 2 Ko 2.1-4\x* \v 21 I̱ lone eberogola tí deni howa Ngode Datagaliwabehanda i̱ mo taga halu wali agali dewalime ala ko biyago tigua mana nabulene biyarubi wali agalime kayu biyarubi dimagoli hayarubi urunibi biyarunaga mini beregeda nabi ha ho ngaru hondowa i̱na dugu bulebero.\x + \xo 12.21 \xt 2 Ko 13.2\x* \c 13 \s1 Polohanda, Tí ko bulamini bayuwa halimu, lalu lenego ogo \p \v 1 I̱na tí kamiria áyu halu tebone nenege eberogoni. Anduane Homogonaga \w mbugani\w* lo ngadagua ogo, Mbiralime ko ogo biya, laragola kiralimebi tebiralimebi de hendene kayagua tigua henene handayadagua lo tiga bulene nga, lalu gilibu nga.\x + \xo 13.1 \xt Man 17.6, 19.15, Md 18.16, 2 Ko 12.14, 1 Ti 5.19\x* \v 2 Bamba ko bialu hayaruhondobi maruhondobi bi mbira loa kogo. Ala i̱na tí hemiria halu mende nenege íbu haruangi langirugonidagua áyubi kaundia howa lone ogo langero. I̱na tí kamiria lone eberogola ko biaabo halu karu pani nane yo polene nawulebira. \v 3 Kerisohanda i̱ha howa bi latagi hagago handa waliaore holeberami. Ibugua tíhondo biagago hongo nahe howa ndo ibunaga hongo tíhondo waliaore haga ka. \v 4 Yasu ibu hongo nahe ale heago tigua ibu homelo ira bangani ba para henegoyu Ngode Datagaliwabenaga hongo holeneme ibu mo heya henego haabo ka. Iname ibuha ho gimbu bu howa inabi hongo nahe kama. Iname Keriso heba howa Ngode Datagaliwabenaga hongome tí mo tiga bialu holeberama.\x + \xo 13.4 \xt Lm 6.4, Pb 2.7-8, 1 Pi 3.18\x* \p \v 5 Tí Kerisohondo mini mbiraore wu haabo harimidabe hondole tíni miniha bayuwa dabalu halimu. Keriso Yasu ibu tíha haore bidagoyu tíni wahalu tagira puabo harimiyagua hangu naholebira.\x + \xo 13.5 \xt 1 Ko 9.27, 11.28, Ga 4.19\x* \v 6 Iname wahalu tagira nape haabo kamago tí manda bilimulo hamelo ko. \v 7 Tígua kagua nabi halimulo iname Ngode Datagaliwabehondo tínaga bi la halu kama. Ani la halu howa iname bayuwa lawai haga kamago walia holenaga ndo marume ina wahalu tagira pene mbaulara layaguabi tí kamirume bayale tigabi hangu bilimulonaga iname Ngode Datagaliwabehondo bi la halu kama. \v 8 Iname henene lolene mo wahowa mbira biabe bibe nahe howa henene lolenenaga biabe dege beramali.\x + \xo 13.8 \xt 1 Ko 13.6\x* \v 9 Ina hongo nahe kamagola tí hongohe kamigo ina turu haramali. Anigo tí mini bayaore wuwa Kerisoha hongohe halimulobi iname Ngode Datagaliwabehondo bi la halu kama. \v 10 I̱na tí kamiria íbu nabi howa bi ogoni ala gilibu wia harogo irane ogo. Tí kamiria eberogola howa hongo holene Anduane Homogohanda ngiyagome i̱na tíhondo hongo naholebero. Hongo holene ogonime tí mo ko holenaga ndo tí mini mbiraore wu kamigo mo anda haga bulenaga ngini.\x + \xo 13.10 \xt 1 Ko 4.21, 2 Ko 2.3, 10.2, 10.8, 12.20-21, Ta 1.14\x* \s1 Bi lamaro bialu lenego ogo \p \v 11 Ai i̱ hamene mbaliniru-o hondo halimu laro. Mini bayaleore wuwa holene hai biaabo halu halimu. Tí bilimulonaga langiruru bayuwa yu halimu. Tíni mini mbiraore haga bialu mandagi howa mo palia holene yu halimu. Ani bialu harimiyagua gubalini holenebi mo palia holenebinaga Ngode Datagaliwabe ibu tí heba holebira.\x + \xo 13.11 \xt Lm 15.33\x* \p \v 12 Tini lola haga bigi bialu turu halu gi tigali bigibigi bilimu. \p Ngode Datagaliwabenaga wali agali bibahende oali karume, Tí mitangi bu kama, lalu la wia hara.\x + \xo 13.12 \xt Lm 16.16, 1 Te 5.26, 1 Pi 5.14\x* \v 13 Anduane Homogo Yasu Kerisonaga biamogo bia holenebi Ngode Datagaliwabenaga gubalini holenebi Ngode Datagaliwabe Dinini ibugua tínaga mini mo mbiraore holenebi tíha wiaabo helo hamelo ko.