\id 1KI - Huli Bible [hui] -Papua New Guinea 2011 (web version -2013 bd) \h 1 KINI \toc1 1 Kini \toc2 1 Kini \toc3 1 Kin \mt1 1 Kini \mt2 Kini henerunaga mbuga mbira \imt1 Mbuga ogoha gilibu ngarunaga nemandi ogo \ip Mbuga ogo ibu Samuelenaga mbuga mendegome ala lala ho wiyagoria lo gililo mida. Mbuga ogo ibu Debidi henegonaga bi te lamaro bida. Ani bialu Kini Solomonohanda bialu heneru lama pialu mani Isaraele Yudala dindi tu wuki howa libunaga kini haga haga binirunaga bi te leda. Uruningi Anduane Homogonaga mana \w latagi\w* haga maru henego tigua tinaga kinirumebi wali agali maru henerumebi hariga bayale polene ngagoria pialu helo Anduane Homogonaga bi mana lamialu hene. Ogoningi Anduane Homogonaga mana latagi haga henedaru aria mbirago Elaya hene. Mbuga ogo Samuele mbuga mbira mendela ngagobi dege nga. Mbuga ogo bi te bame lo nga ndo kini henedaru tigua mana ogodagua bialu hene lalu garea leda. Kini maru Anduane Homogo andaneha heneru tigua mini lene howa Isaraele wali agali baya hangu haru heagola wali agali kini bayale uruni andaneha bayale dege hene. \ip Anigo kini maru mine halu Ngode Datagaliwabenaga bi mo yo handaga hearu ti koore kagoni lene hene. Kini ko uruni tigua wali agali haru heangi ko genda dewa Isaraele dindiha ibugu biaga wini. Kini ko urunime mana ko timbuni mbira bialu henego tigua Ngode Datagaliwabe ibuni helo wahalu hari nene wiaruha dama mitangi bialu gime wabini wiaruhondo bi pupu wiaga wiagoria puwa uruninaga lotu lalu bi pupu wiaga hene. Tigua mana urunibi bialu hayarume Ngode Datagaliwabe mo tandaga halu hene. \iot Bu̱lu̱ baga buwa kuni gilibu ngago (1.1–2.12) \io1 Debidi ibu kini howa hamaro henego \ior 2.13-46\ior* \io1 Solomono ibu kini pigane henego \ior 3.1–11.43\ior* \io1 Solomono ibu kini howa bialu henego \io2 3.1–4.34 \io1 Ibugua Anduane Homogonaga andaneha howa bialu henego \io2 5.1–8.66 \io1 Anduane Homogonaga andaga binigo \io2 9.1–11.43 \io1 Solomono ibu kini haabo howa hamaro binigo \ior 12.1–22.53\ior* \io1 Isaraele hameigini talebuki binigo \io2 12.1–14.20 \io1 Hameigini piralirume Lehoboama helalu wahalu penego \io2 14.21–16.34 \io1 Yudanaga kinibi Isaraelenaga kinibi heneru \io2 17.1–19.21 \io1 Anduane Homogonaga mana latagi haga Elaya henego \io2 20.1–22.40 \io1 Kini Ahaba Isaraele wali agali haru henego \io2 22.41-53 \io1 Yudanaga Kini Yihosabadabi Isaraelenaga Kini Ahasaiabi bialu henego \c 1 \s1 Kini Debidi waheore henego ogo \p \v 1 Kini Debidi ibu waheore hayagola ibu tingini dagare haabo halu hene. Tigua ibunaga tingini balangiyarume baya hangu mo tongo biya tiraga ibu dagare dege haabo hene. \v 2 Ani bialu heagola ibunaga agali haguane biarume Debidihondo lalu, Kini-o í̠ baya hangu handayaho berelonaga wandari mbira taya bia holene hamelo kamago. Ibu libu haru mandagi padabigola ibugua í̠naga tingini mo poboyogo bia helo, lene. \v 3 Ani lowa tigua wandari bayale mbira agoha bedabe hondole Isaraele dindi bibahendeha taya biame hene. Ani taya bima pialu hemiria dindi emene mbira Suneme winiyagoha wandari baya taya bialu hayagobi mbira ibu mini Abisaga berearia handa walia howa haru ibini. \v 4 Wandari baya Abisaga ogoni ibugua kini baya hangu handayaho bereagola kini ibugua wandari ogonila waneigini hono wulene manda nabi ibu tigatiga waneigini haru paliradagua haru paliaga hene. \s1 Adoniyahanda kini holene manda binigo ogo \p \v 5-6 Adoniya ibu Debidi Hagidila igini hene. Abasalomo ai̱yahanda Abasalomo taba hanayangi dege Hagidihanda Adoniya taba henene. Adoniya ibu huliya igiri baya mangabiore henego ibu igiri emeneni hama ibinidangi howa ibu abahanda mbirale bia ko hara lalu mbira mo tiga nabiaga hene. Ani bini howa áyu ibuniore kini hole lowa miniha hongo timbuni ho hene. Ani howa ai ibu mbiraha tagira pale lowa ibugua garo ale mini karisi wiaru mo manda manda bialu nogo hosi hearubi agali pira duria (50) ibu poledagoha ibira laga bima bamba helo dabo helalu bini.\x + \xo 1.5-6 \xt 2 Sml 3.4\x* \v 7 Ani bialu ibugua ogoale bero lama wali mini Seruia igini Yoaba hearia puwa bi lamialu agali \w loma\w* binigo mo miaga mbira Abaiada lamialu biyagola libugua karulapeda lowa mini mbiraore hene. \v 8 Anigo loma binigo mo miaga Sadogobi Yahoiada igini Benaiabi Ngode Datagaliwabenaga bi mana \w latagi\w* haga Nadanabi Simaibi Laibi ami agali Debidi ibuni mamage haga hearubi lamiai hayagola tigua Adoniya heba mini mbiraore nahe hene. \p \v 9 Horo mbirungi Adoniya ibugua loma biniru bo delole lowa dindi mbira Enerogele iba peagoha Nogombi To̱le̱ laga winigoria pene. Puwa nogo sibiru bulumaga wangaberu bulumaga igini hungubalua haba tigirubi Ngode Datagaliwabehondo loma biniru bo delole pene. Ani pu howa ibugua Debidi igini hearu ibai halimu lalu Yudali kininaga ami hene hearu bibahendebi ibugua lalu, Tomo timbuni ogoni bo loma bialu dawedogo nami̱ya ibalimu, lalu lawia haga bini. \v 10 Anigo agali maru Ngode Datagaliwabenaga bi mana latagi haga Nadanabi Benaiabi ami agali kini mamage haga biarubi ibu hamene Solomonobi urunihondo dege ibalimu nalene. \s1 Solomono ibu kini henego ogo \p \v 11 Ngode Datagaliwabenaga bi mana latagi haga Nadana ibugua Solomono ai̱ya Badaseba berearia puwa lalu, Hagidi igini Adoniya ibunime kini haya layago Kini Debidi hale nahe haruago í̠ hale haribe be nahalehe bedebe.\x + \xo 1.11 \xt 2 Sml 12.24\x* \v 12 Ai í̠nibi í̠ igini Solomonobi bo wahelo hame nale bereyagua i̱na bia larogodagua bulebere. \v 13 Áyu ogoni Kini Debidi bedaria puwa ogodagua labe. Abale i̱hondo bi heneneore lalu i̱ igini Solomono kini í̠ henegoria ho aribia holebira lalu lo wirigodago áyu Adoniya ibu agua bialu kini haruabe lalu hale habe. \v 14 Libu wene lalu bedabiria bi ogoni mo hongo hole i̱ abale anda ibagua, lalu Nadanahanda lene. \p \v 15 Ani laya handala Badaseba ibugua kini ibuni tamuha palearia hondo pene. Kini ibu waheore wiagola Suneme wandari Abisaga ibugua handayaho berearia pene. \v 16 Ani puwa Badaseba ibugua kini paleagoria puwa bulu paluwa Kini Debidihanda hale halu lalu, Í̠ agi hamelo kebe, lene. \p \v 17 Ani layagola Badasebahanda lalu, I̱naga kini-o abale í̠na Anduane Homogo í̠naga Ngode Datagaliwabenaga deni howa buleore lalu bi mbira lo wirigoni. Í̠na lalu i̱ igini Solomonoore í̠ homaregola ibugua kini howa í̠ biraga kininaga dagia ngagoria ibu mialu bira aribia helo larigo. \v 18 Ai áyu Adoniya ibu kini hayadago hale nahe bedegoni. \v 19 Áyu ibugua bulumaga dewaru sibi dewaru bulumaga hungubalua habahe dewaru loma biniru bo dawalu ka laya. Ibugua loma binigo mo miaga Abaiadabi ami agali haru haga haguane Yoababi ibugua tomo dawaruagoni dugu nami̱ya ibalimu laya handala pirimiya. Í̠ waneiginirubi bibahende piai hayiyago Solomono dege ibabe nalayiya. \v 20 I̱naga kini-o hale ha. Isaraele wali agali bibahendeore í̠ kini henegoria abogo ibuore ha aribia helarogoni lalu latagi harego hale holoma̱ya lowa hondo hama pedago. \v 21 Ai í̠na tihondo hale helo latagi nahe biralu homariyagua nde tigua i̱bi i̱ igini Solomonobi iya haru wali agali mana ko biaga mbira o kagoni lowa iya bo waholobada, lene. \p \v 22 Badasebahanda bi ogoni wene lalu bereaore dege Nadana ibu kini andaga ibini. \v 23 Ani ibiyagola agali kininaga biabe bia haga heagome kini berearia anda ibuwa lalu, Ngode Datagaliwabenaga bi mana latagi haga Nadana ibu í̠ hondole íbu ka, lene. Kinihanda Nadana anda ibilo karulape laya handala Nadana ibugua tamuha anda ibuwa kininaga mini yaraga halu dindini bulu palu ibira hene. \v 24 Ani buwa ibugua Kini Debidihondo lalu, I̱naga kini-o Adoniya ibu kini howa í̠naga henge ibu mialu kininaga dagia biraga ngagoria berelo karulape laribe. \v 25 Ani larogo irane áyu dege Adoniya ibu dindi mbiraha puwa bulumaga wangabe dewabi sibi dewabi bulumaga igini hungubalua habahe dewabi Ngode Datagaliwabehondo loma buwa bo dawalu ka layane hale haru. Tomo uruni nole í̠ igini bibahendebi í̠naga ami haru haga haguane Yoaba ibubi loma binigo mo miaga Abaiadabi uruni bibahende piai haya layane hale haru. Ai áyu ogoni tigua turu howa tomo nalu bi hongo howa ladagadaga bialu Adoniyahondo lalu, Adoniyaore kini kane dege luore haabo halu hodagua helo, lalu hayuane hale haru. \v 26 Anigo tomo nami̱ya ibalimu lalu i̱hondobi loma binigo mo miaga Sadogobi Benaiabi Solomonobi inahondo nalangi. \v 27 Ai kini-o ogoni aguadabe. Mana ogonidagua biyadago í̠na karulapedalo manda bidebe. Ani manda bu heneyagua nde Adoniya ibugua kini halu í̠naga henge mulebira lalu í̠naga agali haguane hearu lamia nabiriya, lene. \p \v 28 Ani layago hale howa Kini Debidi ibugua ibunaga biabe bia haga agali heagohondo lamialu, Badaseba lone daibilo oladaba, lene. Ani layagola Badaseba ibalu kini bereagoria kaware íbu hene. \v 29 Ani íbu heagola kini ibugua Badasebahondo lalu, Anduane Homogo Haluhe kagome i̱ genda tandaga tara tara wiarunaga hewagola ibugua i̱ haru dai biaabo haga kagoni. \v 30 I̱na í̠hondo heneneore larogo horo áyu ogoniore i̱na biaore bule lalu Anduane Homogo Isaraele wali agalirunaga Ngode Datagaliwabe kagonaga minini howa lo wirugo bulebero. I̱na abale í̠hondo lalu í̠ igini Solomono ibugua i̱naga henge mialu kini ha aribia howa kininaga dagiani birulebira larugoni ndobe, lene. \v 31 Ani layago hale howa Badasebahanda kininaga geha duli hanga ho biruwa dindini bulu palialu howa lalu, Kini-o í̠ore i̱naga agali haguane kegonigo í̠ luore haabo habelo, lene. \p \v 32 Kini Debidihanda ibunaga biabe bia haga agali hearuhondo lamialu lalu, Benaiabi loma binigo mo miaga Sadogobi Ngode Datagaliwabenaga bi mana latagi haga Nadanabi i̱ni bedoria ibilo lamule pudaba, lene. \v 33 Odaruni ibiyagola kini ibugua tihondo lamialu lalu, Tígua puwa i̱ igini Solomono i̱ninaga nogo dongini berelalu ami agali i̱ni mamage haga karubi ti haru mandagi unu Gihono iba duguaragoha pilimu. \v 34 Ani puwa loma binigo mo miaga Sadogola Ngode Datagaliwabenaga bi mana latagi haga Nadanala libugua Solomono ibu Isaraele wali agali bibahendenaga kini helo ira olibe lininaga weli ibunaga haguaneni odo wia halimu, lene. Tígua urunidagua biai howa pilipe ale biguli pu lalu hongo howa ladaga howa lalu, Solomono ibu kini luore haabo helo lowa huaro lalimu. \v 35 Tígua ani lama ibu ibiradagua haruru ibalu ibugua i̱ni biragane kininaga dagia ngagoria birulebira. I̱na ibu kini helo dabarugo ai ibugua i̱naga henge mialu Isaraele Yudala wali agalirunaga kini i̱ henegoria ha aribia holebira, lalu Debidihanda lene. \p \v 36 Benaiahanda ladai bialu lalu, Anidagua bayaleoredago Anduane Homogo í̠naga Ngode Datagaliwabe ibugua í̠na laregonidagua biaiore helo. \v 37 Ani bialu Anduane Homogo ibuni í̠nila haru howa í̠ biamogo bialu haga wiyadagua dege Solomonolabi anidagua mandagi howa biamogo bilo. Ani bialu kagola Solomono ibu Ngode Datagaliwabehanda mo hongo halu abale í̠ni mini lene timbuni harigo bolangua howa helo, lene. \p \v 38 Ani lalu Sadogobi Nadanabi Benaiabi kininaga mamage haga ami agali haga hearubi bibahendeme Kini Debidinaga nogo dongi heagoria Solomono berelalu Gihono iba duguaragoha haru halu pole pene. \v 39 Sadogo ibugua Anduane Homogonaga \w Balai\w* Anda heagoha olibe lininaga weli hambu berelo wini wiago mo puwa yalu pene. Mo yalu Gihono iba puwa tigua Solomono ibu kini helo loma bia halu ibunaga haguaneni odo wini. Ani buwa tigua pilipe ale biguli pu layagola wali agali dewaore ibuwa lalu, Solomono ibu kini luore haabo helo, lene. \v 40 Wali agali ti Solomono haruru Yarusaleme dai bialu turu howa biguli pu lalu hongo howaore ga̱ lalu huaro lamalama piyagome dindi biri lalu ema bini. \s1 Adoniyahanda Kini Solomono gi henego ogo \p \v 41 Adoniya halu ibunaga agali biaru ti tomo dawayaru nai ho howa hale halu hearia ga̱ lalu huaro timbuni ladagadaga biayuago hale hene. Bigulirume pi̱pe̱ layuago Yoaba ibu abale hale howa lalu, Yarusalemeha bi timbuni pudagadaga biaruago agile biaruadabe, lene. \v 42 Yoabahanda bi ogonidagua lalu heaore dege loma binigo mo miaga Abaiada igini Yonadana ti heagoria ibini. Ibiyagola Adoniyahanda ibuhondo lalu, Abale íbu. Aiore í̠ agali bayaleore kegonigo í̠na bi te bayale galone ina hemaria lo yalu ibiribe tobanedago, lene. \p \v 43 Ani layagola Yonadanahanda ibuhondo ladai bialu lalu, Darabago i̱na bi te bayale ndo lo yalu ibiru. Inanaga agali haguane Kini Debidihanda Solomono ibu kini helo helaya. \v 44 Debidihanda loma binigo mo miaga Sadogobi Ngode Datagaliwabenaga bi mana latagi haga Nadanabi Benaiabi ami agali kini ibuni mamage haga bu hearubi ti bibahende Solomono heba pirimiya. Ti pole howa Solomono ibu Kini Debidinaga nogo dongi erekunini biralu pirimiya. \v 45 Pialu Gihono iba piyagoria anda puwa Sadogo Nadanalame olibe lininaga weli Solomononaga haguani odo wialu ibu kini helaya. Ani biai halu tigua turu howa huaro lalu ga̱ lama Yarusaleme dai birimigola wali agali Yarusalemeha hearumebi turu howa bi hongo howa ladagadaga bialu haruagoni. Áyu laruane hale haramigoni ogoni lalu ka. \v 46 Ai áyu ogoni Solomono ibu kininaga haru howa biragane dagia wiagoria beda. \v 47 Kini Debidinaga agali haguane hearume Debidi ibuni berearia ibalu turu harimiya. Tigua turu howa lalu, Ngode Datagaliwabehanda Solomono ibu mo hongo howa ibu kini bayale hongoheore helobi í̠ni mini lene timbuni harigo nira lowa ibu timbuni mini lene bolanguahe helobi hameledama, laya. Ani layagola Kini Debidi ibuninaga dagiani howa ibugua bulu palialu Ngode Datagaliwabenaga mini yaraga halu lotu lalu ibuhondo bi lalu, \v 48 Áyu Anduane Homogo Isaraele wali agalirunaga Ngode Datagaliwabe kagonaga mini yaraga hama. Ibugua i̱ni kini harugoria ha aribia helo i̱ igini mbira i̱ni hendedoore dege dabalu heledagonidago. Ibugua i̱niore hondoliya anidagua biyadagonaga Ngode Datagaliwabehondo turu timbuni hama laya, lalu Yonadanahanda Adoniya lamini. \p \v 49 Ani layagola agali maru Adoniya heba tomo nalu birayarume Yonadanahanda bi ogoni layago hale howa gi timbuni hene. Ani howa tigua Adoniya helalu ti bibahende mbira puyola haga bialu ibida purogo lene. \v 50 Adoniya ibunibi Solomonohondo gi timbuni howa ibu abale Anduane Homogonaga Balai Anda heagoha lomabu delaga dabu heagoria nguni mariani mbirale bulumaganaga ne gayane ale winiru hongo howa yaniaho berene.\f + \fr 1.50 \ft Isaraelealiru tigua manda bialu karia mbiralime ti homelo bo waholene wiagua ti abale Anduane Homogonaga Balai andaha anda pialu lomabu delaga dabu heagoria nguni mariani mbirale bulumaganaga ne gayane ale wini ngaru tini bayale holenaga yaniho haga wini. Haru Tagira Pene 21.13-14 de handabe.\f* \v 51 Anidagua biagola agali marume Solomono hale helo lamialu howa lalu, Adoniya ibu í̠hondo gi howa ibu bayale holenaga Anduane Homogonaga Balai Anda biagoha puwa lomabu delaga dabu biagonaga nguni maria wiago mbirani yaniho ka. Ani yaniho howa ogodagua lalu, I̱ ogo yu wahalu pu nabi kone dege Kini Solomonohanda Anduane Homogonaga minini howa heneneore i̱ bo wanahole lara handala yupe halu pole laya, lene. \p \v 52 Ani layago hale howa Solomono ibugua ladai bialu lalu, Ibugua mana tigabi hangu bialu hayagua i̱na ibu bo wanaholebero. Ai ibugua mana ko biyagua ibu homelo bo waholebero, lene. \v 53 Ani lowa Solomonohanda agali maru hearu lamialu, Adoniya namu Anduane Homogonaga Balai Anda biagoha lomabu delaga dabu wiagoria yaniho holebirago haru halu ibule pudaba, lene. Ani laya handala pialu tigua Adoniya haru halu ibiyagola Adoniyahanda Kini Solomononaga deni ibu ge duli hanga hene. Ani biyagola Kini Solomonohanda ibuhondo lamialu lalu, Í̠ni andaga pamia, lene. \c 2 \s1 Debidihanda Solomonohondo paluni bi lamaro binigo ogo \p \v 1 Debidi ibuni homolene horo kaware dege biraruyane handalu ibugua ibu igini Solomono olowa ibuhondo bi ogo lamini. \v 2 Ibugua lalu, Áyu i̱ kaware homole bedogonidago. Ainde í̠na hongo halu agaliore howa í̠ninaga biabe bulene ngagoore bialu habe.\x + \xo 2.2 \xt Yos 23.14\x* \v 3 Ani howa Anduane Homogo í̠naga Ngode Datagaliwabe ibugua bia lalu langirago biai halu habe. Ibugua hariga bayale ina poloma̱ya mo walia haragoria pialu ibunaga bi mana bayale Moseseha howa langiyaruni mbirago pugua nabi howa baya hangu talialu biai halu habe. Ani bialu hariyagua nde mana í̠na berego bibahende bayale hangu bialu haabo holebere.\x + \xo 2.3 \xt Yos 1.7, 1 Bit 22.12-13\x* \v 4 Anduane Homogohanda i̱hondo buleberoore lalu bi hongohe mbira lo wialu lalu, Debidi-o í̠ waneiginiru tigua bibahendengi hongo howa i̱ talima ibalu haabo halu i̱ninaga deni tigabi ibaga bialu haabo hayagua nde i̱nime í̠ igini aguaneru aria hangume Isaraele wali agalinaga kini helo dabalu helaabo holebero lalu, Anduane Homogohanda ani layago. Ai Solomono-o Anduane Homogo ibugua layadagua í̠na bialu hariyagua nde i̱hondo bulebero langiyadagua bulebiraore, lalu lamini.\x + \xo 2.4 \xt 2 Sml 7.12-13, 7.25, 2 Kin 20.3\x* \p \v 5 Bi marubi wia dege bidago laro. Solomono-o hale habe. Ai Seruia igini Yoaba biago ibugua mana lehe bialu Isaraeleali ami kirali bo wahayagoni í̠ manda bideni. Ibugua ami agali dege kirali Nere igini Abanela Yade igini Amasala bo wahaya. Ti wai hamani wai bialu howa ndo bame hearia bo wahayagonaga pani nolene ibuniha ngelo ka.\x + \xo 2.5 \xt 2 Sml 3.27, 20.10\x* \v 6 Ani bidago ai ibu lu haludagua helo ndo í̠nime bulene ngago bialu pani abale mibe. \p \v 7 Ani bialu agali mbira Gileada dindi howa Basilai igini biaruhondo dege mana bayale bialu ti tomo í̠ dameneru baba mandagi nalu hami̱ya ibidaba labe. Agali uruni tigua í̠ hamene Abasalomohanda i̱ bole biyangi ibida pu hewagola tigua i̱ baya hangu handayaho henegonaga ani bibe laro.\x + \xo 2.7 \xt 2 Sml 17.27-29\x* \p \v 8 Agali mendebi Beniyamini hameigini Bahurimi tano howa ibini Gera igini Simaibi nde kagoni. Ibugua i̱ Mahanaimi dindi ibida pirudangi howa i̱hondo ha̱ halu bi ko lowa lai lenego. Ani binigoyu mani ibu i̱la Iba Yodana lola haribangi i̱nime ibu homelo bo wa naholebero lalu Anduane Homogonaga minini howa bi henene lo wirugodago i̱na babe nahego.\x + \xo 2.8 \xt 2 Sml 16.5-13, 19.16-23\x* \v 9 Ai í̠na agali ogoni ibu pani mbira nami yo pialu napelabe. Ibu homelo dindini lu nakaore abale babe. Ibu bolene hariga ogoda lalu tale bulene í̠ha ngago minime ibu homelo bolene ngagoria babe, lalu Debidihanda Solomonohondo paluni bi ani lamaro bini. \s1 Debidi homenego ogo \p \v 10 Mani howa Debidi homayagola tigua ibunaga tingini Yarusaleme ogoni Debidinaga tano laga wiagoha hora hene. \v 11 Kini Debidi ibu mali pira maria (40) kini howa Isaraele wali agali haru hene. Mali kariani Heberono tanoni howa haru halu mali pira tebirani tebira (33) Yarusalemeni howa haru hene.\x + \xo 2.11 \xt 2 Sml 5.4-5, 1 Bit 3.4\x* \v 12 Debidi ibuni homayagola ibu igini Solomono ibugua ibu aba henegoria kini ha aribia hene. Ani howa Solomono ibu kini hongoheore mbirale mbirame ibu bope halu mo pila habe nahe hene.\x + \xo 2.12 \xt 1 Bit 29.23\x* \s1 Adoniya homelo benego ogo \p \v 13 Horo mbirungi Hagidi igini Adoniya ibu Solomono ai̱ya Badaseba berearia ibini. Ani ibiyagola Badaseba ibugua hale halu lalu, Í̠ bi bayale mbira lole yalu ibiribe, lene. Ani hale hayagola Adoniya ibugua ladai bialu lalu, E̱ i̱na bi bayale dege lolenaga íbu kogoni, lene. \v 14 Ani lowa Adoniya ibugua lalu, I̱na bi emene mbira hangu hale harogo, lene. Ani layagola Badasebahanda ibuhondo lamialu lalu, Karulapego i̱hondo langerene, lene. \p \v 15 Ani layagola Adoniya ibugua ladai bialu lalu, Abale nde Isaraele wali agali bibahendeme i̱ tinaga kini holobada lo manda bu hai hayagoni í̠ manda bide. Ainde i̱ kini ani ha kole degego ai Anduane Homogo ibunaga hame leagome i̱ hamene Solomono ibugua kini hayagola i̱ nahe waharugoni. \v 16 Anigo áyu i̱na bi mbiraore hale hole ibirugo ai i̱na bi ogoni í̠na karulape labelo hameledo, lene. Ani layagola Badasebahanda lalu, Í̠na bi ogoni i̱ hale holiya langi, lene. \p \v 17 Ani layagola Adoniyahanda lalu, Suneme wali Abisaga bedago i̱ dabu buliya kini ibugua e̱ lelonaga í̠na Kini Solomono lamule pobelo hameledo. Kini ibugua í̠naga bi larego mo wa naholebiralo manda bidogo lamule puore bia, lene.\x + \xo 2.17 \xt 1 Kin 1.3-4\x* \v 18 Ani layagola Badasebahanda Adoniya lamialu lalu, Karulapego i̱na ibuhondo hale hole poliya, lene. \p \v 19 Ani laya handala Badaseba ibugua Kini Solomono berearia puwa Abisaga Adoniya dabu bilo mia lalu hale hole pene. Piyagola kinihanda Badaseba ibiyago hondowa ibu abale heyalu ibu ai̱yanaga mini yaraga halu ge duli hanga howa bulu palene. Ani bialu heyalu puwa kini biragane dagia wiagoria pu biruwa agali biabe biaga hearuhondo lamialu dagia mbira mo yalu ibuwa ibu ai̱ya berelo kininaga gi tigahayagi mo ngeladaba layagola Badaseba ibu ogoriani berene. \p \v 20 Ani biruwa Badasebahanda lalu, I̱na í̠hondo bi emene bame mbira dege hale holeberogo ogoni í̠na e̱ labelo hameledo, lene. Ani layagola Solomonohanda ladai bialu lalu, Ai̱ya-o í̠na i̱hondo hale harego i̱na ndo naloleberogo. I̱na hale hole hame laridago la, lene. \v 21 Ani layagola Badasebahanda lalu, Wali Abisaga í̠ hamene Adoniya ibu dabu bilo hameledo, lene. \p \v 22 Bi ogonidagua layago kini ibugua hale howa ibu keba timbuni halu lalu, Irane aginaga í̠na i̱hondo Abisaga i̱ hamene Adoniya ibu dabu bilo lalu hale haribe. Ani bulene ngayagua nde ibu i̱ hamene wahene kagodago i̱ kini kogo wahalu ibugua kini ha aribia helo i̱nihondo tigatiga waha lalu langerene.\f + \fr 2.22 \ft Agali mbirame kini one ibu dabu biyagua ogoni ibu kini ha aribia holenaga biaga wini. 2 Sam 3.6-11, 16.21-22\f* \p Ani bialu ogoni hangu ndo \w loma\w* binigo mo miaga agali Abaiadanagabi Seruia igini Yoabanagabi heba hale hamaga harene, lene. \v 23 Ani lai howa Kini Solomono ibugua Anduane Homogonaga minini howa bi hongohe latagi halu lalu, Adoniya ibugua bi ogoni latagi hayadagome ibuha ko timbuni nga. Ani ngagome ibu homelo bo waholebero. Ibu bo wa naharuyagua nde Ngode Datagaliwabe ibunime i̱ni homoliya bo wahelo laro. \v 24 Anidagua larogoni irane Anduane Homogo ibunime i̱ biamogo bialu mo hongo haya. Ani biyagola i̱ aba Debidinaga henge i̱ni mialu ainde i̱ni kini ho aribia howa kogoni. Ani kogoni bamba Anduane Homogo ibunime i̱hondo lalu i̱ kini halu i̱naga damenerume ha aribia holebira lalu i̱ni langini. Ani langinigo ai Anduane Homogo haluhe kagonaga minini howa i̱na heneneore bulego larogo Adoniya ibu áyu ogoni homolebira, lene. \p \v 25 Ani lowa Kini Solomono ibugua bia layagola Benaia ibugua Adoniya homelo bo wahole pene. \s1 Solomonohanda loma binigo mo miaga Abaiada biabe bo duguinigo ogo \p \v 26 Solomono ibugua loma binigo mo miaga agali Abaiadahondo lalu, Í̠ninaga dindi Anadodo tanoha wiyadagoria hole pobe. Í̠ha ko mbira ngagome i̱na í̠ homabelo bo waholene ngagonigo nde wahalu waharogo pobe, lene. Ani larogoni irane bamba i̱ aba Debidi heba howa í̠na Ngode Datagaliwabenaga Habo Nalolene Bi lo winigonaga Mbogoyi biago yu ibaga biaga harigoni. Ani bialu i̱ aba Debidinaga genda wiaru í̠nimebi ya dege birigonigo mitangi bialu i̱na í̠ ba nabi waharo, lene.\x + \xo 2.26 \xt 1 Sml 22.20-23, 2 Sml 15.24\x* \v 27 Ani lalu Solomono ibugua Anduane Homogonaga loma binigo mo miaga agali Abaiada ibu biabe ogoni mani nabilo duguini. Anidagua binidagoni bamba Anduane Homogo ibugua Silo dindini loma binigo mo miaga agali Eli dameneruhondo bi mbira lowinigo lola hene. \s1 Yoaba homelo bo wahenego ogo \p \v 28 Abale Yoaba ibugua Abasalomola nahaga henegoyu ai ibugua Adoniya biamogo bialu hene. Ani howa hale halu hearia Adoniya Abaiadalahondo mbirale biya layago hale howa ibu gi timbuni hene. Gi howa ibu ibida pialu Anduane Homogonaga \w Balai\w* Anda heagoha anda puwa lomabu delaga dabu heago nguni mariani nogo bulumaganaga ne gayane ale heagoria yaniho berene. \v 29 Ani bereagola agali marume puwa Kini Solomonohondo lalu, Yoaba ibu ibida gerai lalu Anduane Homogonaga Balai Anda heagoha puwa lomabu delaga dabu heagoria yaniho beda, lene. Ani layago hale howa Solomonohanda Benaiahondo Yoaba homelo bo wahole pu, lene. \v 30 Ani laya handala Benaia ibugua Anduane Homogonaga Balai Anda biagoha Yoaba berearia puwa ibuhondo lamialu lalu, Kini ibugua í̠ Balai Anda ogoniha bedego wahalu tagira pobe laya, lene. Ani layagola Yoaba ibugua ladai bialu lalu, Ndo i̱ tagira napolego ogoria bedore ba, lene. Ani laya handala Benaia ibugua kini berearia dai buwa Yoabahanda layadagua lamini. \p \v 31 Ani lamiyagola Solomonohanda ladai bialu lalu, Karulapego ibuninaga hame ngago talialu ogoriani howa bo wahole pu. Balu ibunaga tingini mo yalu puwa hora halimu. Yoabahanda agali bolene irane nawini agali ko nawi hearu bame homelo bo wahaya. Ani biyagome ogoninaga i̱nihabi i̱ aba one waneigini bu karuhabi pani nolene para kagoni. Ani bidago ai ko ibugua binidagoni inaha para ho wiaabo nahelo ibuniha pani mialu bo wahole pu. \v 32 Ai Yoaba ibugua mana ko uruni bialu hayadagonaga pani nelo Anduane Homogo ibunime miragoni. Yoaba ibugua Nere igini Abane bameore bo wahalu Yade igini Amasabi bame bo wahaya. Abane ibu Isaraelenaga ami agali haru haga agali haguane mbira halu Amasa ibu Yudanaga ami agali haru haga agali haguane henego. Agali ogonilabo libugua mana ko mbira nabiagaore howa libu tigabiore hene. Mana bayale libugua biagago Yoabahanda biaga wiagobi ndo biaga hene. Ani henego ai Yoaba ibugua i̱ aba Dedidi ala hale nahe howa ibuninaga hameme bo wahene. \v 33 Ainde Anduane Homogo ibunime Yoabahanda mana ko binidagoni mitangi biaabo halu mo wiaho howa Yoaba ibunibi ibu aguane mani holobadaruhabi pani mialu haabo helo laro. Anigo Anduane Homogo ibunime Debidinaga waneigini aguane hama polebiraru ti bayale hangu helo biamogo bialu Debidi aguanerume kini holebiraru biamogo bialu haabo helo laro, lene. \p \v 34 Benaia ibugua bi uruni hale hai halu Anduane Homogonaga Balai Anda biagoha dai buwa Yoaba homelo bo wahene. Ani biyagola tigua Yoabanaga tingini ibuni dalu dindi ko iba dalubi naibaga wiagoha yalu puwa ibuni andaga kawareni hora hene. \v 35 Ani biyagola kini ibugua Benaia ami agaliru haru haga haguane Yoaba hayagoria ho aribia helo dabo helene. Benaia ibu Yahoiada igini henego ogoni dabo helene. Ani helowa loma binigo mo miaga agali Abaiada hayadagua Sadogo ha aribia helo kini ibugua dabo helene. \s1 Simai homelo bo wahenego ogo \p \v 36 Yoaba homeagola kini ibugua Simai olalu íbu lowa ibuhondo lamialu lalu, Í̠na Yarusaleme ogoriani anda mbira buwa holene nga. Ani buwa í̠ Yarusaleme yu wahalu tagira ibaga bialu polene nawiore. \v 37 I̱na ani larogo lelowa í̠na Yarusaleme wahalu tagira puwa Kidirono iba domalu mbira piriyagua nde í̠ homabelo bo waholebero. Bi o larogo mo wahalu poregome í̠ni homolebere, lene. \p \v 38 Ani layagola Simaihanda ladai bialu lalu, Kini-o í̠na bi bayale o laregonidagua buliya, lene. Ani lowa Simai ibu Yarusalemeha luore haabo hene. \p \v 39 Ani heane dege mali tebira piyagola Simainaga garabaya biabe ale biahaga agali kirali ibida pialu Gede tanoha Maga igini Kini Agisila pu hene. Ani pu heagola agali marume Simai lamialu lalu, Agali kirali í̠naga garabaya biabe ale biahaga biagolabo Gede tanoha pu hea, lalu lamini. \v 40 Ani layago hale halu Simai ibugua nogo dongini biralu ibunaga agali garabaya biabe ale biahaga ogonilabo taya bima Kini Agisi hearia abaleore Gede tano pole pene. Puwa agali ogonilabo kirabali hearia handa walia howa haru halu Yarusaleme dai bini. \v 41 Ani binigo Kini Solomono ibu hale halu hearia Simai Yarusaleme wahalu tagira puwa Gede tanoha peneyago Yarusalemeni lone daibu ka layane hale hene. \v 42 Ani layago hale howa ibugua Simai olalu íbu lowa ibuhondo lamialu lalu, Ala i̱na í̠hondo Yarusaleme tano wahalu tagira napole lalu Anduane Homogonaga minini howa bi hongohe lo wia halu bi hongo howaore langiru. I̱na í̠hondo bi hongo howaore lalu, Í̠ tano wahalu tagira piriyagua abale ogoningiore bo waholebero lalu langirugoni. Anidagua larugola í̠na ladai bialu karulape i̱na í̠naga bi langeregonidagua bulebero lari. \v 43 Ani larigo nde í̠na Anduane Homogo ibunaga minini howa buleore lalu bi lowirigo habo lalu i̱naga bi larugobi irane aginaga mo waharibe. \v 44 Ainde i̱ aba Debidihondo mana ko í̠na bialu heneyarubi í̠ni manda bide. Ai áyu Anduane Homogo ibunime í̠na mana ko bialu haridaruninaga pani ngulebira. \v 45 Anigo Anduane Homogo ibugua i̱hondo bayale hangu biaabo halu Debidi aguanerume hangu kini haabo helo helaga bulebira, lene. \p \v 46 Ani lowa Simai piyagola kini ibugua Benaiahondo Simai homelo bole pu lene. Ani laya handala Benaia ibugua tagira pialu Simai homelo bo wahene. Anigo Kini Solomono agali mendeme hengedape habe nahe hongohe gibi tara mbira hene. \c 3 \s1 Anduane Homogohondo mini gigabi wulene ngibe lalu Solomonohanda bi lenego ogo \r (2 Bi Te 1.3-12) \p \v 1 Solomonohanda Iyibi wali agali baba wai nabi nenege hole lalu Iyibinaga kini heago wane mbira Kini Solomono ibu dabu buwa wandari ogoni ibu one berelo Yarusaleme Kini Debidinaga tano biagoha haru ibini. Wali ogoni ibu bereagola Solomono ibugua Yarusalemeha ibuni andaga bialu Anduane Homogonaga andabi bialu tano ogoni ibuni ege pabe hongohe bu mabu bupe howa bu yaanda hene. \v 2 Abale howa Anduane Homogonaga anda mbira nahe howa Isaraele wali agali tigua lotu lalu loma binigo bo mulene harangi hari nene ngaruha puwa uruniha howa lotu lalu loma biniru bo delaga hene. \v 3 Solomono ibugua Anduane Homogo gubalini timbuni howa ibu aba Debidihanda biagadagua dege ibuguabi mana bayale tigabi wiaru talialu bialu habe lalu lamiyadagua bialu hene. Ani henegoyu ibuguabi nde lotu laga wiaruha Anduane Homogohondo nogo tara tara loma biniru bo delaga dabu mbira mbira wiagoria lomabu mialu haga hene. \p \v 4 Tinaga lotu laga dindi dunini mbira Gibeono winigoha Anduane Homogohondo bulumagarubi sibirubi bo delaga dabu wiagoria horo mbirungi Solomono ibu dindi ogoniha bulumagaru sibirubi loma biniru bo delole pene. Ibugua ala bulumaga handari dewaore aulole Anduane Homogohondo loma biniru mialu delaga dabu heagoria bo delai hene. \v 5 Ani bialu horo ogoningi mbiraga Solomono ibu palearia Anduane Homogohanda emagaha Solomonohondo lalu, I̱na í̠hondo mbirale mbira ngi lalu hale harego nguliya agile ngi loleberebe, lene.\x + \xo 3.5 \xt 1 Kin 9.2, 2 Bit 1.7, Md 2.13, 2.19\x* \p \v 6 Ani layagola Solomonohanda lalu, I̱ aba Debidi í̠niore baya hangu talima ibaga bialu howa ibugua mana bayale tigabi hangu bialu hayago. Ani biyagome í̠na bibahendengi ibu gubalini halu mbirale bayale hangu biaabo haga kegoni. Áyubi nde í̠na mana bayale ogonidagua dege bialu i̱ni ibu iginioreme ibunaga henge mialu kini holiya dabo helarigoni. \v 7 I̱naga Anduane Homogo Ngode Datagaliwabe-o í̠nime i̱ abanaga henge i̱ni mialu i̱ kini ha aribia holiya dabalu helarida. Anigo ainde i̱ igiri daliahe mbirale manda biai nahe hewangi í̠naga wali agali baya hangu agua haru holebe tobaho kogoni. \v 8 Áyu i̱ í̠naga wali agali í̠nime dabo helene biaru heba hatago ho hewaria ainde ti daga labe nahe dewaore bu kagoni. \v 9 Ai í̠naga wali agali uruni i̱na baya hangu haru holiya i̱ha mini manda gigabiwi holiya mo tale bulene bayale ngibelo hameledo. Ani ngeregola i̱na mana ogo tigabi ogo tiga nabi lalu baya hangu talebu ki holene karulape holebero. Nangiriyagua i̱na nde í̠naga wali agali dewaore labe nahe o bu karuni agua haru holiyadabe, lene.\x + \xo 3.9 \xt 2 Bit 1.10, Min 2.3-9, Hi 5.14, Ya 1.5\x* \p \v 10 Solomonohanda bi layadagoni hale howa Anduane Homogo ibugua bayaleore laya manda bialu ibunaga bu miniha dungulo hene. \v 11 Ani howa ibugua Solomonohondo lalu, Í̠na au lalu, I̱na Isaraele wali agali baya hangu haru holiya mini mandabi gigabi wu holene ngi larigo, bayuwa lari. Í̠na dindini luore holiya biamogo bibe lalubi ndo muni mbirale bu ngaru dewa ngi lalubi ndo í̠naga waitigi bu karuni bo wahabe lalubi ndo hale harigo bayuwaore larigoni. \v 12 Ogoni heneneore larigo í̠na mbirale i̱hondo ngi lalu hale harigoni nguliya. Áyu ogoni howa í̠ha mini mandala timbuniore gigabi wu holene yu habelo ngulebero. Abale agali mbira manda timbuniwi mbira ha nabini. Manibi nde agali mini mandala timbuni gigabiwi í̠ ale mende naholebiraore.\x + \xo 3.12 \xt 1 Kin 4.29-31, Aga 1.16, 1 Yo 5.14-15\x* \v 13 Í̠na i̱hondo mini lene holenebi muni mbiraleru yu holiya ngi lalu ndo larigo i̱nime mbirale uruni bibahende ngiai harogola mo yu holebere. Ani yu kegola kini mini lene maru karubi ndo í̠ bolangua howa mini lene daligaore holebere. \v 14 Ani howa í̠ aba Debidihanda bialu henedagua í̠nabi hariga tigabi ngarunaga pialu howa mana bayale ngogoria halu i̱naga bi hale haabo hariyagua nde i̱na í̠ dindi ogoria luore halu hodagua habelo helolebero, lalu Anduane Homogohanda Solomonohondo lene.\x + \xo 3.14 \xt 1 Kin 15.5, Iba 91.16, Min 3.2\x* \p \v 15 Anduane Homogohanda bi ogoni lai hayagola Solomono ibu heyuwa handalu hearia emaga handaruyane hendene. Ani handalu mani Solomono ibu Yarusaleme dai buwa Anduane Homogonaga Balai Anda biagoha Habo Nalolene Bi Lo winigonaga Mbogoyi wiagoria kaware puwa ibugua Anduane Homogohondo bulumagarubi sibirubi loma biniru bo delaga dabuni dai helo delalu \w Anduane\w* Homogola ho gimbu bulenaga lomabu mini. Anidagua biai howa Solomono ibunaga agali haguane hearubi ibunaga ami haru haga hearubi bibahende mo turu halu tomo timbuni nelo dawa hene. \s1 Bi erekuibi Solomonohanda mo tiga binigo ogo \p \v 16 Horo mbirungi bayanda wali kayu bima ibaga biaga kirali libunaga genda kinihanda mo tiga bilo ibu hearia ibini. \v 17 Wali mbirago ibugua lalu, I̱naga kini-o hale ha. Wali ogo iya anda mbiraoreha paliagago ani palu howa ai i̱na igiri gali mbira taba hanaru. \v 18 Ani taba hono biruwa wali ogo iya haru dege birariba. Ani biruwa horo kiru peagola ibubi nde igiri gali mbira taba hanaya. Ani taba honowa horo ogoningi anda ogoniha wali agali maru napale iyane hanguore paliriba. \v 19 Mbiragaore hayagola wali o kago ibu palia hondo howa palu beregedayagola ibu igiri gali biago palia dambi hayiya. \v 20 I̱ palia hondo hewaha wali ogome ibalu i̱ igini biago ibu dagiaha mo pale lalu ibu igini homene biago mo yalu ibuwa i̱ buha mo aribia ho paleleneya. \v 21 Gao layagola i̱ igini andu mule handalu hewaria homene wiaria handaru. Ani wiagola i̱na handa tiga bialu hewaria i̱ igini i̱nimeore taba henene biago ndoyane handaru, lene. \p \v 22 Wali ogoni ibugua bi lai hayagola wali mende biago ibugua lalu, Ani ago. Igiri homene ogoni í̠nagaore i̱ igini nahome ogoyago, lene. Ani layagola wali pigane layagome laabo halu lalu, Ndoore igiri homenego í̠nagaore larogoni nahomego i̱naga, lene. \p Wali mbiragome, I̱naga, layagola mendegomebi nde, I̱naga, dege layagola libugua kininaga deni lai lalu hene. \p \v 23 Ani lalu hebigola kini ibugua lalu, Ai nde libugua igiri nahome bedago i̱naga lowa igiri homenedago í̠naga lowa bi ngirini ngerene lalu haaabo kabigoni, lene. \v 24 Ani lowa ibugua, Ayu tibu mbira mo yalu ibidaba, lene. Ani layagola tigua mo pialu kini berearia ayu tibu mo yalu ibini. \v 25 Mo yalu ibiyagola ibugua lalu, Waneigini nahome ogoni ayu tibu ogonime hanuni dagabuki howa dagane wali mbirago mialu mendeha wali mendego midaba, lene. \p \v 26 Ani layagola igiri ai̱yaoredagome ibu igini dara timbuni howa kinihanda bo wahelo turu nahe biruwa ibugua kinihondo lalu, Kini-o igiri ogoni homelo nabe wahalu wali ogoni ibu helo mia, lene.\x + \xo 3.26 \xt Ais 49.15, Yar 31.20\x* \p Ani layagola wali mende biago ibugua lalu, Ndoore ibubi namulego i̱bi nangulego wahalu hanuni daga biaha. Ibu mende helo i̱ dagane mende holiya anidagua bia, lene. \fig Igiri ai̱yaoredagome ibu igini dara timbuni howa kinihondo lalu, Kini-o igiri ogoni nabe waha. Ibu wali ogoni helo mia, lene.|src="LEAR 049.tif" size="2" ref="(3.26)" \fig* \p \v 27 Ani layagola kini ibugua lalu, Igiri homelo nababe layago ogoni ibuni igiri ai̱ya berenedago ai igiri wali ogoni ibuni mo midaba. Ibu igini ogoni ai̱yaore bedago ibu igini bo dagabia nahadababe, lene. \p \v 28 Mani Isaraele wali agali bu hearume hale halu hemiria Kini Solomono ibugua wali kirali mo tiga agua buabe tobahe gibi ogoni mo tiga biya layago hale howa ibunaga manda baya tara winiyago hondowa mogo lai hene. Mini mandala bayale ogonime wali agaliha gendaru ibiragola godi lalu kini ibugua manani ngadagua baya hangu mo tale bigi bilonaga Ngode Datagaliwabe ibunime mini gigabiwi mo wia hayadalo manda manda bini. \c 4 \s1 Kini Solomononaga agali haguane haga biniru uru \p \v 1 Kini Solomonohanda Isaraele dindi bibahende handame howa haru hene. \v 2 Ibunaga agali haguaneru uru haga bini. Sadogo igini Asaria ibu \w loma\w* binigo mo miaga agali hene. \v 3 Sisa igini kirali Elihorebe Ahiyala libugua kininaga beba gilibia dagala biaga hene. Ahiludu igini Yahosabada ibugua kinime birarunaga te bibahende gilibu wiaga hene. \v 4 Yahoiada igini Benaia ibu ami agali bu hearu haru haga haguane hene. Sadogo Abaiadala libu loma binigo mo miaga hene. \v 5 Nadana igini Asaraia ibu biabe biaga agali bu hearu haru haga hene. Loma binigo mo miaga Nadana igini Sabudu heago ibugua mini bogaru kini talebu miaga hene. \v 6 Ahisa ibugua kini andagaha agali biabe biaga hearu handayaho haga hene. Abada igini Adonirama ibugua agali maru kininaga biabe bilo minu helarago handayaho haga hene. \v 7 Kini Solomono ibugua agali haguane homberiali (12) Isaraele dindiha dindi podene hobane homberia (12) ngagoha handayaho helo dabo helaga bini. Agali uruni tinaga biabe tini dindi podene hobane haru hayadagoha howa tomo bu mogo bialu kini halu wali agali Yarusalemeha hearunaga mali bibahendengi ege mbira mbira bibahendeni bu pelaga biaga hene. \v 8 Agali haguane uruni tinaga mini uru hene. Benehu ibugua Eberaimi hameigini daluha dindi ege bare bare wu yu peagoha haru haga hene. \v 9 Bendege ibugua Magasa tanobi Salabimi tanobi Besemese tanobi Elono tanobi Bedehanana tanobi uruni haru haga hene. \v 10 Benehesede ibugua Arubodo tanobi Sogo tanobi dindi bibahende Hebe tanoha wiarubi uruni haru haga hene. \v 11 Benabinadaba ibugua Doro dindiha hari bare wiaru haru haga howa ibu Solomono wane Tabada agalini hene. \v 12 Ahiludu igini Bana ibugua Tanaga tanobi Megido tanobi Bedesana dindi wiaru bibahendebi Saredana tanoha dindi kaware kaware wiarubi uruni Yaserili tano abene unurahayagi winigo uruni haru hene. Dindi uruninaga tubari amuraore ni tagira ibiragohayagi Abelemehola tano ngagoria howa pialu unura ni paliragohayagi Yogomeama tano ngagoria wiairi haga bida. \p \v 13 Manase hameigini aria Bengebe mbira heago ibugua Gileada dindiha Lamodo tano wiagobi Yairi hameigininaga dindi bu wiarubi handayaho hene. Dindi urunibi nde Gileada dindiha dege wigi bini. Ani bialu Basana dindiha Agobo mbira wiagobi handayaho ha dege bini. Dindi ogoniha tano timbuniru pira waragaria (60) wini. Tano uruniha ege pabe hongohe bu mabu bialu wai pabe panga hongohe helowa tamuha howa panga payatagi holenenaga bengena ege to̱le̱ boronosime wabini hongoheme payaga hene. \v 14 Ido igini Ahinadaba ibugua Mahanaimi tano haru haga hene. \v 15 Ahimasa ibu Solomono wane mende Basemada dabu bu howa ibugua Nabadali hameiginirunaga dindi haru hene. \v 16 Ani heagola Husai igini Bana ibugua Ase hameigini hearu handayaho halu Bealodo tanobi handayaho ha dege bini. \v 17 Parua igini Yahosabada ibugua Isaga hameiginirunaga dindi wiaru handayaho hene. \v 18 Ela igini Simai ibugua Beniyamini hameigini hearunaga dindi wiaru handayaho hene. \v 19 Uri igini Gebe ibugua nde Gileada dindi handayaho hene. Bamba Gileada dindi ogoni Amoronaga Kini Sihono ibunaga wialu Basana dindinaga Kini Oga ibunaga wialu binigo ai Gebe ibugua handayaho hene. Agali haguane homberia (12) uruni dindi ani haru haga biagola agali haguane timbuni mbirame dindi uruni bibahende handayaho hai hene. \s1 Solomono kini heangi Isaraele dindi bayaleore winigo ogo \p \v 20 Yuda wali agali Isaraele wali agalibi dagala mibe nahe dewaore iba angeni iba mu wiraligobi hene. Ti bayaleore halu tinaga tomo nolene iba nolenebi bibahende wiai heagola ti turu haga bu hene. \v 21 Ani henego Kini Solomono ibugua Isaraele dindi bibahendeha handayaho hene. Tubari ni tagira ibiragohayagi Iba Yuberedisi poragoria howa pialu mendeha ni paliragohayagi Pilidialiru baba tubari wiagoria wiairi hene. Unurayagi Iyibila dindi tubari wini. Wali agali dindi uruniha haga hearu tigua Solomonohondo dagisi mialu haabo haga howa mani Solomono homayagola wahene.\x + \xo 4.21 \xt Pig 15.18, 2 Bit 9.26\x* \p \v 22 Horo bibahendengi Solomono ibu tomo mo wiagago balawa kilo daosini waragaria (6,000) mo wialu balawa bayaleru kilo daosini tebira (3,000) mo wialu biaga wini. \v 23 Nogo bulumaga pira kira (20) haru íbu helalu bulumaga habatigi baya hangu hinu heneru pira mbira haru íbu helaga bini. Ani bialu nogo sibi handari mbira (100) haru íbu helalu nogo tara tara mini dia gabua bu hearubi ega gogorogo habatigirubi yalu ibalu migi biaga wini. \p \v 24 Solomono ibugua dindi dewaore Isaraele dindiha howa pialu amuraore Iba Yuberedisi poragoha tubari ngagoria handaya howa haru hene. Ani bialu ibugua handaya howa haru haga tubari Iba Yuberedisi angeni Tibisa tano ngagoria howa pialu ni paliragohayagi Gasa tano ngagoria tubari wini. Dindi tara uruniha wiapara para wiarunaga kini bu hearume Solomono baba waitigi nahaga hene. \v 25 Solomono ibu kini heangi Yuda wali agali bibahendebi Isaraele wali agali bibahendebi ti tininaga mabu anda wiyadagoha halu tinaga pu mbira mini \w gerebi\w* mabu wiarubi poge ira hearubi uruni teha ganini handaga bialu mbirale mbira gi holene nawi howa hada payabu hene. \p \v 26 Solomononaga wai biaga garo mini karisi wiaru gili laga nogo hosiru palelo anda dewa bu helene. Nogo hosi uruni paliaga anda hobane haihe hene. Anda uruniha nogo hosi daosini dege pira maria (40,000) palelaga hene. Ani bialu Solomono ibunaga ami agali nogo hosini biruwa wai biaga hosi daosini homberia (12,000) hene.\x + \xo 4.26 \xt 1 Kin 10.26, 2 Bit 1.14, 9.25\x* \v 27 Agali haguane homberiali (12) dindi homberiani (12) handayaho howa haru haga biaru tigua tomo mbiraleru ege mbiranaga Solomonohanda ogongi yalu ibalimu lenedangi tigua mo yalu ibaga hene. Tomo uruni kini ibuni halu maru ibu andagaha tomo nalu hagadaru ti nalu helo mo yalu ibugu biaga hene. Agali haguane uruni tigua tinaga biabe bayaleore bialu henegome kini ibu andagaha tomo emene hangubi mbira ndia nahaga wini. \p \v 28 Ege ogongi yalu ibalimu lalu kini ibugua larangi tigua nogo hosi wai biaga karisi gili laga hearubi hosi maru hearubi ti nelonaga balawa wabiaga mini bali linibi tanibi gandulo yalu ibugu biaga wini. Datani uruni tano mbira mbirani nogo hosi haga binidagoha yalu pugu biaga wini. \p \v 29 Ani biagago Ngode Datagaliwabehanda Solomonohondo mini giga bulene taraorebi marume nahandabehego hondolenebi manda bulene timbuniore magi manda bibenaheorebi miai hene. \v 30 Solomononaga mini giga bulenego timbuniore agali maru mini gigabi ni tagira ibiragohayagi hearubi Iyibi dindiha hearu ariabi ibu ale mbira nahe ibugua bibahende bolangua haihe hene. \v 31 Solomononaga manda timbuniore dindi bibahendeha agali manda timbunibi hearu bolangua haihe hene. Ibunaga manda timbuniore agali manda timbunibi maru Esera aria Edana halu Maholo igini Hemana Kalagolo Dada imaru halu tinaga manda timbunibi heneru Solomono ibugua bolanguahe hene. Ani heagola wali agali dewaore Isaraele dindi kawareha hearume ibu mini lene ani ka layago hale hai ho hene.\x + \xo 4.31 \xt Iba 89.1-18\x* \v 32 Ainde Solomono ibugua bi bayaleru tubagi mini gigabu wulenenaga bi tagala pugu buwa daosini dege tebira (3,000) gilibu wialu iba gana daosini mbira (1,000) bolangua howa gilibu wini.\x + \xo 4.32 \xt Min 1.1, 10.1, 25.1, Sol 1.1\x* \v 33 Ibunaga bi urunime bibahende lo dambi hai halu Lebanono dindiha ira tamia karu garea lalu ira emene ko mbira mini \w hisobo\w* pabeni anda ho haga karu garea laga bialu gilibu nga. Ani bialu nde ema bialu piagane damene ega bedarubi tombeme piaga tara tara bedarubi iba wena bedarubi ogo ale beda lalu garea lowa gilibu nga. \v 34 Ani binigo dindi tara tara bu wiarunaga kini bu hearume hale halu hearia Solomononaga mini giga bulenebi manda bulenebi timbuniorebi ka layago hale howa tigua tinaga agali haguane maru Kini Solomono hearia ibugua bi bayale larago hale helo ibilaga bini. \c 5 \s1 Solomonohanda Anduane Homogonaga anda bule mo manda manda binigo ogo \r (2 Bi Te 2.1-18) \p \v 1 Taia dindinaga kini mbira mini Hirama henego ibu abale Debidi kini heangi Debidinaga nenege henego ai Debidi homayagola ibu igini Solomono kini ibu aba henegoria ha aribia howa ka layagola hale hene. Ani hale howa Hirama ibugua agali haguane ibunaga biabe biaga hearu Kini Solomono hondole pudaba lene. \v 2 Ani ibileneyago hondowa Solomono ibugua Kini Hiramahondo bi ogodagua lo pelene. \v 3 I̱ aba Debidi ibu kini heangi ibunaga waitigi bu hearume ibalu wai biaabo halu heagola Anduane Homogo ibunaga Ngode Datagaliwabenaga anda mbira bibe naheore henego í̠ manda bu kegoni. Ani bialu howa ainde Anduane Homogohanda wai uruni mo palia haragola anda ogoni buliya lo manda bu hene. \v 4 Anigo áyu Anduane Homogo i̱naga Ngode Datagaliwabe ibugua wali agali dindi bibahendeha bu hearu waitigi holene manda nabi mini mo mbiraore hai howa ina baba mandagi bimagaho heleda. Wali agali tara tara urunime ina baba waitigi holene manda nabi kagome inaha mo ko holene mbira anda naibulebira. \v 5 Ani ngane hondowa i̱na áyu Anduane Homogo i̱naga Ngode Datagaliwabenaga anda mbira bulene hameledo. Bamba Anduane Homogohanda i̱ abahondo bi mbira lo wialu lalu, I̱na í̠ igini mbira í̠ni henegoria ho aribia howa kini helolebero. Ani helarogola ibugua i̱naga wali agaliru i̱ mitangi bialu lotu lole kaware ibai holenaga i̱naga anda mbira bulebira, lalu ani lenego. Ai áyu i̱na ibunaga anda ogoni bulebero.\x + \xo 5.5 \xt 2 Sml 7.12-13, 1 Bit 17.11-12, 28.6\x* \v 6 Ani buleberogo í̠na agali biabe biaga maru Saidonoali biaru Lebanono irabuha ira hongohe tamia anda ogoni buliyanaga dibu pu helo hameledo. I̱naga biabe biaga agali karu tigua Saidonoali uruni biamogo bialu biabe bilo. Saidonoali uruni í̠nime ti yolo bibe lo manda bidegobi yolo buliya laro. Ai i̱naga agali biabe biaga karu ti í̠naga agali ira dibalu biabe biaga mandabi karu ale ndo ti manda nabiore kagoni í̠bi handalu manda bide, lalu bi ogoni lawia hene. \p \v 7 Hirama ibugua Solomonohanda bi ogoni yalu pu layiyago hale howa ibunaga bu miniha dungulo howa turu timbuni hene. Ibugua lalu, Isaraele dindi timbuni ngago haru helonaga Anduane Homogohanda Debidihondo igiri bayale mbira ibuni henegoria ho aribia helo miyadagonaga ina Anduane Homogonaga mini yaraga holene nga. Debidi igini ogoniore mini mandaru bayale gigabiwiore kagoni, lene. \v 8 Ani lowa Hirama ibugua Solomono bedaria bi lama pudaba lowa lalu, Í̠na bi lariyago hale howa i̱na ogoni karulape laru. Ira tamiaru guraya aleru dibu yalu pudaba lolebero. \v 9 Ira i̱naga biabe biaga agali karume Lebanono irabuha dibalu iba solowara bedagoria yu tagira pu ngelolebira. Yu wiai howa tigua pume dewa daba homaga maga buwa ibani ibilalu í̠nime yu ibabe lariyagoria mo yu ibulebira. Yu anda ibiragola agali i̱naga biabe biagaru tinaga pu hado yaragola í̠ninaga biabe biaga agali hayaru tinime mo yulebira. I̱na mbira hangu bibelo hame ledogo dege laro. I̱naga agali uruni heba ina tomo nalu holoma̱ya maru wia habe, lalu bi lawia hene. \fig Ira i̱naga biabe biaga agali karume Lebanono irabuha dibalu iba solowara bedagoria yu tagira pu ngelolebira.|src="HK 65D.tif" size="2" ref="(5.9)" \fig* \p \v 10 Ani lowa Hirama ibugua ira tamia guraya alerubi dibu ngibe layadagua dibu wia hene. \v 11 Solomono ibuguabi nde agali biabe bialu howa tomo nelo widi mali mbira mbirani nalu howa biabe bilo genda magi daosini kira (2,000) wia halu olibe lininaga welibi ani dege lida magi daosini maria (4,000) nalu helo wia hene. \p \v 12 Anduane Homogohanda mini mandala gigabi wulene bayale Solomonohondo ngulebero layadagua miyagola ibugua Hiramala habo nalolene bi mbira lo wialu libuore nenege haabo habiya lalu lowini. \p \v 13 Solomono ibugua agali daosini dege pira tebira (30,000) Isaraele dindiha hearu minalu biabe ogoni bilo minu helene. \v 14 Ani buwa ibugua agali uruni halu tebo tale buwa daosini pira (10,000) dege dege helene. Wabuni mbirago ibu ege mbira Lebanono dindiha biabe bu pialu ege mendeni dai biragola wabuni mendego ibu biabe bu aribia hole pugu biaga wini. Wabuni tebira uruni tigua biabe bu iriari biaga hene. Ani biyagome ege mbira hangu biabe bialu ege kira andaga ha̱lo haga wini. Ani bialu heagola agali mbira mini Adonirama henego ibugua biabe ogoni handayaho helo helene.\x + \xo 5.14 \xt 1 Kin 12.18\x* \v 15 Ani bialu agali daosini pira halira (80,000) ege to̱le̱ podelo dabo helayagola uruni ti hari bare wiagoha puwa ege to̱le̱ ira podaga so aleme to̱le̱ podalu hene. Agali maru daosini pira karia (70,000) tigua ege to̱le̱ podo winiru mo yu tone bilo dabo helene. \v 16 Ani bialu agali daosini tebirani handari tebira (3,300) ege to̱le̱ biabe ogoni bialu karu haru helo dabo helene. \v 17 Agali uruni tigua Solomonohanda bi layago hale halu hari bare ege to̱le̱ bayale heagoha puwa ege to̱le̱ timbu dege dege podo paya bini. Ege to̱le̱ bayaleore uruni Yarusaleme mo yalu puwa mo daba daba howa Anduane Homogonaga anda bule wiyagoria yu pu ngelaga bini. \v 18 Agali biabe ogoni biyaru ti Hirama ariabi Solomono ariabi maru Bibiloso tanoni haga ariabi ti mandagi biabe bialu Anduane Homogonaga anda ogoni bule howa irabi ege to̱le̱bi uruni baya hangu manda manda bu wiai hene. \c 6 \s1 Solomonohanda Anduane Homogonaga anda binigo ogo \p \v 1 Pigane Isaraele wali agali Iyibi dindi wahalu tagira ibiyangi howa hama ibinigo áyu ogoningi mali handari mariani pira halira (480) hene. Horo ogoningi Solomono ibu Isaraele wali agalinaga kini hama ibinigo mali maneni howa ogoninaga ege mende layagola Solomonohanda Anduane Homogonaga anda ogoni tehinalu bini. \v 2 Anduane Homogonaga anda tamuha hobane loma bia hene ogodagua helaga bini. Tamu hobene lunaga manda mida pira kirani karia (27) halu arane yangalenaga manda mida dira wialu daliga handadaga halu manda mida haleria (13) howa bolanguahe wini. \v 3 Anda hobene mbira anda harabahayagi helenego ogoninaga arane timbuni manda ogodagua manda mida dira abale hobene loma bia hene biagonaga wiyagobi dege howa luninaga manda mida mariani bolanguahe helene. \v 4 Anda mandahayagi windo tamuha timbuni tagiraha emene lowa helama pene. Windo uruni diri emene emene winidagoha wá holene anda tamuha anda ibilonaga ani bini. \fig Map of JERUSALEM in O.T.TIMES|src="" size="0" ref="1 Kini 6.4" \fig* \v 5 Ani bialu Anduane Homogonaga anda biagoha manda labolabo kira bialu tibihayagi tebone biamini. Anda ogoni ibuha halu tebo bu gimbu bima irigi hene. Anda bima irigi henedagoha hobene dewa helene. \v 6 Tigua anda ogoni bialu howa dagia dabira duninidaru Anduane Homogonaga anda biagoria paga howa bu gimbu nabule lo manda bini. Ani manda buwa anda be mende daliga bu gimbu bima iraga hole biyadagonaga dagia dabiradago helole howa anda mandadagoha emene mbira lone gene helolenedagua bima anda pene. Ani biyagola dagia dabira wulene karulape hene. Anda be tebone daliga bu gimbu bule howabi anidagua dege bini. Anidagua biyagome anda be dindiha biago arane yangalenaga manda mida kira emeneore bolanguahe hene. Anda be mende daligago ibunaga arane yangalenaga manda mida kira emene timbuni bolangua halu anda be daligaore tebonego ibunaga arane yangalenaga manda mida tebira emene bolangua halu hene. \p \v 7 Agali ege to̱le̱ podaga biaru tigua to̱le̱ podalu howa baya hanguore hari biagoha howa podo bebena bialu mo tigabu ngelaga bini. Ani tigabu ngeleagola mani Anduane Homogonaga anda ogoni bule mo yalu ibugu bini. Ani binigo irane anda bialu heagola nde hamaru ayuru biabe biaga ale maru aeaneme wabini wiaru pigipoga ngi̱li̱ ngi̱la̱u̱ naleore howa biabe bigibigi bialu helonaga ani bini.\x + \xo 6.7 \xt Har 20.25, Man 27.5, Yos 8.31\x* \p \v 8 Anda ogoninaga panga haraba unurahayagi ubanda tagi biaga winigo ogoni anda piaga wini. Haraba mbiraore ogoniha anda pialu anda be kira daligaha henego labonaga pangabi ogoniha dege anda pialu egageria mbira ogoni ale degeni howa iraga halu piaga wini. \v 9 Kini Solomononaga biabe biaga hearume anda biago dindiha bulenenaga biai hene. Anda be mbirago biai howa anda be mendego biadambi holenaga dabira ira tamia timbuni wiarume ala gililo pelowa ira tamia dege peleneme dungini. \v 10 Anda ogoni tagirahayagi bu mabu bupe henego ai bima iraga howa be tebo bu helene. Anda be tebo bu gimbu bima iraga henedaruni bibahende mbiraoregobi dege dege hene. Anda uruni bule dangini howa anda bima irigi holenaga pigane dagia mbiragonaga dungule howa ira tamia timbuni gililo wiyarume dagia dabira Anduane Homogo ibunaga anda loma bia hene biagonaga mandaha gimbu biade haga bini. \p \v 11 Mani Anduane Homogohanda Solomono lamialu lalu, \v 12 Áyu í̠na i̱naga anda bia halu kegonaga bi mbira langero. Í̠na i̱naga bi mana hale halu baya hangu talialu bialu hariyagua i̱na bamba í̠ aba Debidihondo buleore lalu lo wirugo lola helo í̠ biamogo bialu haabo holebero. \v 13 Ani bialu i̱na anda ogoni í̠na beregoha howa i̱naga Isaraele wali agali tí bababi haabo holebero. Ani howa i̱na tí yuwa naholeberoore, lene. \p \v 14 Anidagua bialu Solomono ibugua Anduane Homogonaga anda biago biai hene. \s1 Anduane Homogonaga anda biago hobene biaruha yári binigo ogo \r (2 Bi Te 3.8-14) \p \v 15 Anda biaga biarume ira tamia pelo mbaralo wini wiarume anda ogoni tamuha hái dindini howa ala para howa para hama iralu anda dabiraha paradaga halu ege to̱le̱ bibahende para hodambi hai hene. Ani bialu ira guraya ale pelo mbaralo wiyarume tamu dindiha dungu mbaralo wahene. \v 16-17 Ani buwa tamu hobane timbuni wiago hanunini hobaki hene. Tamu habaneoreha hobane kago Loma Bia Heneore \w Hobane\w* laga hene. Hobane ogoniha tamu yangale dege magi manda bialu mida dira hene. Hobane Loma Bia Hene dege mendego ibu timbuniore hene. Ogoni ibu yangale magi manda bialu mida pirani halira (18) hene. Tamu ogoni hobaki henedagoni ira tamia pelene biaru ariame dege dindini howa para hama iralu daligaha para homaro bini.\x + \xo 6.16-17 \xt Har 26.33-34\x* \v 18 Ira tamia pelene biarunime anda hái para hayagome ege to̱le̱ biaru dambi ho waheagola ege to̱le̱ mbira pana kane handabe nahe hene. Ani para hai howa tigua ira pelene mbalape ogoriani mo yári bialu mbaguali alebi palawaya ale tara tararubi wabu helaga bini. \p \v 19 Anda ogoninaga hobane tamu habaneha heago Loma Bia Heneore lagago ogoniha Anduane Homogonaga Mbogoyi biago ngelole bu helene. \v 20 Tamu hobane Loma Bia Hene ogoninaga arane yangalebi lunaga mandabi handadagabi mbiraore ogobi dege dege hene. Mida magi manda bialu dira dege dege bu helene. Anda hái ira peleneme bini heago bibahende ngolo bayale marume para hodambi hene. Hobane ogoninaga panga haraba kaware wiagoria bo lomabu delaga dabu mbira ira tamia pelene baya tara wiarume bu helowa ogonibi nde ngolo bayale wiagome ira dambi hai helene. \v 21 Hobane Loma Bia Hene ogoninaga anda hái hearu bibahendeore ngolome budambi hai helene. Ani buwa ngolome seni pu maru wabuwa tamu hobane Loma Bia Heneore laga biagonaga pangani gerela haga bini. Ani buwa anda hái bibahende ngolome biadambi hai heagola \v 22 ai tamu hobane Loma Bia Heneore ogonihabi bo lomabu delaga dabu heagobi bibahendeore tamu ogoniha wiaru ngolome dambi hai hene wini.\x + \xo 6.22 \xt Har 30.1-3\x* \p \v 23-26 Ani buwa tigua dahuliyali handalehe kira babaganehe ira olibeme dibu mbara lowa tamu hobane Loma Bia Heneore ogoniha ngelole wabialu hene. Dahuliyali handalehe wabini ogoni labo libu ogobi labolabo howa luninaga magi manda bialu mida maria howa emene bolanguahe wini. Libunaga babagane yanga lowa tiga tiga haragahe helene. Babagane lunaga magi manda bialu mida kira howa bolanguahe hene. Babagane nguni mendeha howa mendehayagi luninaga manda bialu mida maria wini.\x + \xo 6.23-26 \xt Har 25.18-20\x* \v 27 Tigua ogonibi wabiai howa Anduane Homogonaga hobane Loma Bia Heneore biagoha mo yanda howa helene. Dahuliyali handalehe wabini biagolabo tamu hobane hanuni ogoniha heleagola libunaga babagane mende mendeme anda hái ela howa wialu mendego labome tamu hanuni libuni ela hagabu helene. \v 28 Ani wabu helowa tigua dahuliyali handalehe biagolabo ngolome para hodambi hai hene. \p \v 29 Ani bialu tamu hobane kira mbirago Loma Bia Hene laga mendego Loma Bia Heneore lagago ogoni labonaga anda háini dahuliyali handalehe wabini dewaoremebi ira ayage ale mini dedi manda bialu wabini dewaoremebi palawaya ale manda bialu wabini dewaoremebi mo yári biaho ngelene. \v 30 Ani buwa tamu hobane kira ogoni labonaga dindiha ge holene wiagoria bibahendeore ngolome para hodambi hai hene. \p \v 31 Hobane Loma Bia Heneore ogoninaga panga ira olibe dibu pelo mbaralene wiagome wabini. Wabuwa panga haraba biagoria manda biaho ngelene. Tigua panga kira wabuwa mende mendehabi kirabali helenego payaragola kirabalime ibalu paya ndibu laga biaga wini. Panga ogoninaga gembone duria hene. \v 32 Panga kira ogoni labobi nde mbirale dahuliyali handalehe ira ayage ale manda bialubi palawaya ale manda bialubi dewa dege wabu helowa ngolome panga biagobi mbirale biarubi hadambi hai helene. \v 33 Ani bialu tamu hobane Loma Bia Hene tagiraha mende hayagonaga pangabi ira olibe pelene mbaraleme dege wabuwa helene. Panga ogoni ibunaga gembone maria hene. \v 34 Ani wabu helowa ira guraya ale pelowa panga kira wabini. Panga ogoni mende mendehabi kira helo wabini. Wabuwa abale tamu hobane Loma Bia Heneore laga biagonaga wabu helayadagua dege wabu helene. \v 35 Ani helowa panga biagoria tigua dahuliyali handalehe ira ayage ale mini dedi mitangi bialubi palawaya alebi ala wabu helayadagua dege wabu helaga bini. Ani biai howa ira panga biago ngolome para hodambi hai hene. \p \v 36 Ani biai howa tigua ege to̱le̱ baya hangu podaga buwa bogo tigabu wigi binigome muwa anda ibulene haraba wiagoria pabe bialu howa ege to̱le̱ uruni duguni tebira mbirago wiadambi haga bima irigi halu tebira wiai hene. Wiai howa ira tamia pelo wiyarume mbaralalu tiga bilo wiadambi haga bini. Ani dege ege to̱le̱ halu tebira wialu ira wia bima iralu anda pabedago biaiore hene. \p \v 37 Pigane Solomono ibu kini henegoria howa hama ibalu mali manegonaga ege mende layagola tigua Anduane Homogonaga anda ogoni bini. Isaraeleali tigua ege ogoni mini Sibi laga hene. Ege ogoningi Anduane Homogonaga anda bulenedagoria ege to̱le̱ mbalapeme dindini pigane dunga hama pene. \fig Biabe biaga agali biarume Anduane Homogonaga anda bayaleore biai hene.|src="HK 80D.tif" size="1" ref="(6.38)" \fig* \v 38 Agali anda biaga uruni tigua anda ogoni bialu heagola mali karia pene. Ai Solomono ibu kini heagola mali beane (11) ogoninaga ege halini layagola anda bibahendeore bumaro biai hene. Agali biabe biaga biarume anda baya hanguore biyagola anda bayaleore Kini Solomono ibunime ogodaguaore bilimu lalu lamiyadagua biaiore hene. \c 7 \s1 Kini Solomononaga anda timbuni mbira binigo ogo \p \v 1 Solomonohanda ibuninaga anda timbuni mbira ibuni henedagoria bu helene. Anda ogoni ibunaga biabe bia hagarume bialu heane mali haleria (13) pene. \v 2 Ani bialu Solomononaga biabe biahaga agali hearume anda timbuni ogoni binigo mini Lebanono Irabu Anda laga hene. Anda ogoni lunaga mida magi pira mariani maria (44) halu arane timbuninaga mida magi pira kirani kira (22) halu bima iraganaga mida magi haleria (13) bolanguahe hene. Anda gene ira tamiame duguni maria hengene. Ani buwa ira tamia luorerume gene wa hayagoria togoriane pale lama pene. \v 3 Ani bialu ira uruni aria degeme harua halu tebira lone ala helayago dambi halu ubaedene bilene. Ani bialu ira tamia biarunaga kambu laga bini wiarume holalu wini. \v 4-5 Ani bialu anda ogoninaga manda mende mendehabi windo tebira helene. Manda mendenaga windo heago ho iriari nabi mendeyagi heagobi dege helaga bini. Anda ogoninaga haraba maria ogobi dege dege helene. \p \v 6 Ani bialu tigua anda timbuni ogoniha anda mende damuwa anda ogoni mini Anda Gene Timbuniru laga hene. Anda ogoni lunaga mida magi pira kirani kira (22) wialu aranenaga mida magi haleria (13) hene. Anda ogoni ibu gene daligani bu helene. \p \v 7 Ani bialu anda damini mendebi mini Kininaga Biragane Dagia Anda lalu mini mende Godi Hale Hagane Anda laga helo bini. Anda ogoniha Solomono ibugua wali agali godi hale hole ibiraru hale haga hene. Anda ogoninaga hái bibahende ira tamia pelene mbarale wiarume para haga bima iraga halu dindiha howa daligahayagi para ho maro bini. \p \v 8 Ani bialu Solomono ibuni andaga dindi hobane anda maru bu helayagoniha dege godi anda heago erembirahayagi bu helene. Ogonibi nde anda maru biyagobi dege bu helene. Solomono one Iyibi dindinaga kini heago wane berenego ogoni ibunaga andabi ogonibi dege bu helene.\x + \xo 7.8 \xt 1 Kin 3.1\x* \p \v 9 Anda uruni mo yáribia halu ege to̱le̱ baya tara tara muni dewame miaga wiarume dindiha howa bima iraga halu danginiha mo yáribia halu pabe timbuni mbirabi dindi hobane wali agali ngoai haga wiago bu mabu bini. Pabe ogoni bulenaga ege to̱le̱ baya hangu some podalu lene lene baya hangu podo tiga bialu bini. \v 10 Tigua ege to̱le̱ timbu damene dewa podalu dindiha anda bulenedagoria dugu wima pene. Ege to̱le̱ uruni maru timbuniore lunaga magi mida tebira maru mida mariaru wigi bini. \v 11 Dindiha dugu wima puwa tigua ege to̱le̱ bayale damene wiyagomebi ira tamia manda manda bu wiyagomebi anda bini. \v 12 Ani bialu dindi hobane anda hayagoha ege pabe bu mabu bini. Pabe ogodagua bini. Tigua ege to̱le̱ bayaleore podo tiga bini wiyagome duguni halu tebira dunga hene. Ani buwa ira tamia podo wiyagome wiadambi hama pene. Tigua anidagua dege bialu pabe bu maro bini. Tigua pabe ogoni ala wali agali ngoai haga anda Anduane Homogonaga anda harabani heagobibi mende anda hobane Anduane Homogonaga anda heagobi dege bu helene. \s1 Hurama ibu Kini Solomononaga biabe bule ibinigo ogo \p \v 13-14 Agali mbira ibu mini Hurama henego ibu Taia tanoha haga hene. Agali ogoni ibu ege to̱le̱ boronosime mbirale tara tara ngaru wabiaga mugubeyi hene. Hurama ibu aba Taiali dege howa homenego ibuguabi nde boronosime mbirale tara tara anidagua wabiaga mugubeyi dege hene. Hurama ibu ai̱ya Nabadali hameigini aria berene. Anigo Solomonohanda Hurama ibabe lalu lawia hayagola ibini. Íbu howa ege to̱le̱ boronosime mbirale tara tara ogoale wabibe lalu Solomono ibugua lamiyadagua bialu hene. \s1 Huramahanda boronosime anda gene luni kira wabu helenego ogo \r (2 Bi Te 3.15-17) \p \v 15 Hurama ibugua boronosime anda gene luni kira ogobi labolabo wabu helene. Luninaga magi mida halira halu timbuninaga mida duriani maru bolangua hene wabu helene. \v 16 Ani wabuwa anda gene kira ogoni labonaga nguni daligahayagi hela dambi holenebi wabu wini. Daliga wiadambi holene ogoni luninaga magi mida kirani bolanguahe wini. \v 17 Ani buwa mbirale nu ale mbira boronosime wabuwa anda gene biagonaga nguni daligahayagi mabu buwa mo yáribia halu gerelapebe bu helene. Anda gene kirabalinaga nu ogoniale karia labolabo girigerelo helene. \v 18 Ani bu helowa ibugua boronosime ira mbira mini pomegaranade lini ale dewaore wabuwa uruni nu ale wabu helayagoria gerelapebe bialu anda gene biagolabo mo yári bia hene. Gene biago labo kirabalinaga ira lini ale ogoni duguni kira labolabo wabu helene. \v 19 Anda gene uruninaga nguni daligahayagi palawaya ale lini yanga nale wene bayale hondoabi mbira daraligobi handalehe helalu palawaya ale irane handalehe ogoninaga luni magi mida mbirani bolanguahe helene. \v 20 Anda genedago labonaga nguni daligayagi dege nguni mabubu helowa Huramahanda nu ale wabu wiyago odagoriani wiadambi hene. Ani ngelowa ibugua ira pomegaranadenaga lini ale wabu wiyago nu ale ogoriani duguni kirani pongobia haga bini. Anda gene mbira mbiranaga pomegaranade lini handalehe ogoni ale handari kira (200) labolabo helaga bini. \v 21 Hurama ibugua anda gene kira ogonilabo wabiai hayagola tigua mo yalu puwa Anduane Homogonaga anda haneni talebu helene. Anda gene helenedagoni mendego mini Yagini lalu anda haraba abene unurayagi wiagoria helene. Anda gene mende mini Boasa lenedagoni abene uyurayagi helene.\f + \fr 7.21 \ft Hiburu bi lalu mini Yagini ogoni ogodagua lalu, Ngode Datagaliwabehanda Biya, lalu bi mende mini Boasa ogoni Ngode Datagaliwabenaga Hongome laga.\f* \v 22 Ani helowa anda gene biago labonaga nguni daligahayagi mbirale palawaya handalehe biago heaore helene. Ani bialu anda gene ogoni labonaga biabe bulene winigo bu maro bini. \s1 Huramahanda iba dange timbuniore boronosime wabinigo ogo \r (2 Bi Te 4.2-5) \p \v 23 Hurama ibugua ege to̱le̱ boronosime iba dange mbira wagororobi wabini. Be ogoni ibunaga daligahayagi manda bialu mida kirani bolanguahe halu aranenaga mida mariani bolanguahe dege wialu timbuninaga mida haleria (13) bolangua hene wini. \v 24 Ani bialu iba dange ogoninaga neneni mbirale mbira geromi lini handalehe wabuwa duguni kira mabubupe helene. Ani bialu dombeneha mida mbira mbira yu wahaga buwa bigiya pira pigane iba dange wabialu howa wabumaga henego uruni mo helene. \v 25 Hurama ibugua nogo bulumaga wangabe handalehe homberia (12) wabu winigoria erembirani iba dange biago mo wini. Ani mo wiagola bulumaga uruninaga herenehayagi iba dange biago tibinime dambi helalu wanakui handa tagitagibu helaga bini. Mbirale bulumaga handalehe uruni aria tebira ni tagira ibiragohayagi handa amuho helalu tebira mende ni paliragohayagi handa daibu helalu tebira dege tebone uyurahayagi handa uyuho helalu tebira dege mane unurahayagi handa unuho helene. \v 26 Iba dange biagonaga tamuhayagi howa tagirahayagi tohenaga magi sendimida halira gi hondone dunuyanego ale wini. Ani wiagola iba dange biagonaga poneni palawaya ale lini yanga nale wene dedaligobi wini. Iba dange ogoniha iba timbuniore lida magi daosini pira maria (40,000) birulene wabu wini. \s1 Huramahanda wilibaro ale boronosime wabinigo ogo \p \v 27 Hurama ibugua wilibaro ale pira iba dange emene wiaru yulenaga wabu wini. Wilibaro uruninaga arane bibahendeha ogobi dege dege magi manda bialu mida mbirani bolangua hene halu daliganaga mida mbirani bolangua hene dege dege wabu wini. \v 28-29 Pigane ogodagua wabini. Pigane wilibaro irane ala wabuwa mani howa boronosime bigiya budi gabua timbuni laiono handalehebi nogo bulumaga wangabe handalehebi dahuliyali mitangi bialubi uruni ale wabu wigi binigo ai uruni wilibaro biagonaga hai bialu para haga bini. Ani buwa wilibaro iranedago para hadambi hai nahe dege wini. Wilibaro uruninaga iranedagoria henge mbira mbalo ale yárinaga ngelaga bini. Mbalo ale henge ngelaga binidagoni laiono bulumagala heago andaneha ngelaga bini. Ani bialu mbalo aleni yári biagoria laiono bulumagala heagonaga daligahayagibi andanehabi ngela dege bini. \v 30 Wilibaro ale uruninaga gene maria ege to̱le̱ boronosime dege wabuwa ge polenenaga wabu helene. Wilibaro ale uruninaga gibuni mariani iba dange biaru yani helonaga boronosime wabuwa helaga bini. Uruni bibahendenaga giligilibi maru mbalo ale wabu helaga bini. \v 31 Ani bialu boronosime wabini wagororobi mbira wabuwa gene boronosime dege wabuwa ogoriani mo pagaho ngelene. Ani ngelowa iba dange biago ogoriani mo pagaho ngelene. Ani buwa wilibaro ale biagoria howa iraga halu iba dange biago berelolenenaga mbirale wagororobi wabu wiyagonaga tibinihayagi howa magi manda bialu sendimida pira mariani duria (45) wini. Anigo ai wilibaro ale biagoria howa manda bialu uyura iba dange biraga mabubi biagonaga daligahayagi daliganaga magi manda bialu sendimida pira waragariani huniane karia (67) wini. Mbirale iba dange wiaga mabubi ogoninaga windonaga bigiya hai helowa windodagoha bigiya tara tara buhe wini. \p \v 32 Wilibaro ale uruninaga ge mbira mbirago timbuninaga sendimida pira waragariani huniane karia (67) wini. Ani bialu ge mbira mbira helaga biaga boronosime wabini homane uruni Hurama ibugua tara wabialu yapara halu helene ndo wilibaro ibuni wabialu howa wabumaga hene wini. Ge uruni ti laiono handalehe wabu helayago andaneha wabu helene. \v 33 Ge uruni ti wai bu polenenaga garo ale mini karisinaga ge heagobi dege wabu helaga bini. Ani bialu mbirale marubi wilibaro ge uruni hongo helonaga yania haga bulene ale bibahende boronosime hangu wabuwa helai hene. \v 34-35 Ainde Hurama ibugua mbirale wagororobi iba dange berelolene biagobi mbirale homane iba dange yani holene biagobi bibahende hangu hangu wabuwa wilibaro ale biagoria bapara hene ndo bibahende mbiraore hangu wilibaro ale wabiyangi wabumaga hene. Iba dange wulene wagororobi biagonaga magi iraganaga sendimida pira kirani kira (22) wini. \v 36 Iba dange yania haga biagoria windo ale hama piyagoria bigiya tara tara dahuliyali manda bialubi laionobi ira ayage ale mini dedibi iba dangenaga gene heagoriabi Hurama ibugua uruni ale wabu helaga bini. Bigiya wabibehe henge wigi biagoria Hurama ibugua mbirale uruni ale wabu helaga bini. Ani wabu helowa mbirale wagororobi mbalo handalehe biagoria bigiya odaruni wabu mabu bini. \v 37 Hurama ibugua wilibaro ale pira uruni ogobi dege dege wabu ngelowa bigiya wabu helalu yári tara tara helaga biyarubi nde mbiraore ale dege helai helene. \p \v 38 Hurama ibugua iba dange pira wilibaro ale pirani ta howa ngelolenaga wabu wini. Iba dange uruni aranenaga magi mida mbirani bolanguahe wabu wini. Ani bialu iba dange uruni mbira mbiraha iba timbuniore berelolenaga magi lida handari halira (800) hambu yabehe wabu wini.\x + \xo 7.38 \xt Har 30.17-21\x* \v 39 Hurama ibugua mbirale uruni wabiai howa wilibaro ale duria Anduane Homogonaga anda hái abene unurahayagi heagoria wini. Ani bialu duria mende anda hái abene uyurahayaginaga heago kawareni wiapara howa ngelene. Ani ngelowa iba biraga dange timbuni biago anda tagira abene unurahayaginaga gibuni wiagoria mo ngelene. \s1 Huramahanda Anduane Homogonaga andaha ngelonaga wabiniru ogo \r (2 Bi Te 4.11–5.1) \p \v 40 Hurama ibugua wayawaya bulene ndisibi nama tabulirubi ndisi emenerubi bibahende wabiai hene. Ani bialu Hurama ibugua Anduane Homogonaga andaha biabe uruni bibe lalu Kini Solomonohanda mo miyaruni bibahende biai hene. \v 41 Hurama ibugua wabinidaruni bibahende lamaga halu uru ale. Anda gene luni boronosime wabini kira wabialu ogoni labonaga nguni daligahayagi dambi holene manda ale kirabi nu ale nguni daliga dambi hayago mo yári bia holene biarubi wabini. \p \v 42 Ani buwa ira mini pomegaranade lininaga bigiya handari maria (400) nu ale wabu helayagoria mo yári bia halu pongo bia haga bulenerubi anda gene mbira mbiranaga lini biagonaga bigiya duguni kira labolabo wabu helalu bini. \p \v 43 Ani bialu wilibaro ale pira wabialu iba dangebi nde wilibaro ogoriani pira dege wabu wini. \p \v 44 Ani bialu iba dange timbuni biagobi nogo bulumaga ale homberia (12) iba dange ogoni yu heleagobi wabini. \p \v 45 Ani bialu ndisirubi nama tabulirubi ndisi emenerubi wabiai hene. Hurama ibugua Solomonohanda anidagua bibe layagola Anduane Homogonaga andaha wulene ale uruni bibahende wabu wiai hene. \p Mbirale uruni boronosime wabu wiai howa mo bayale helonaga mbirale ha̱i̱ hagame baya hanguore ha̱i̱ howa domo mbaralo wahai ho ngelene. \v 46 Kini Solomono ibugua Huramahondo mbirale wabia layagoni dindi ulini panda panda mbira Iba Yodana angeha Sugodo tanoha Saredana tanola hengene wiagoha howa wabialu hene. Dindi abene orahayagi mbirale uruni wabialu holene karulapeyane hondowa ani bini. \v 47 Ani buwa Hurama ibugua mbirale boronosime wabinidaruni dewaore wabu wini. Ani biyagola Solomono ibugua agali maru hearuhondo mbirale wabiyadaruninaga boronosi genda magi agiradabe hondole genda magi daga ladaba nale wahene. Uruninaga genda magi ogodagua lalu agali mbiramebi mbira manda nabi hene. \s1 Anduane Homogonaga andaha ngelole tigua ngolome mbirale tara tara wabinigo ogo \p \v 48 Solomono ibugua agali biabe biaga hearuhondo Anduane Homogonaga andaha ngelole ngolome mbirale maru wabidaba lene. Ani layagola agali biabe biaga hearume lomabu delaga dabubi wali agalime mberedi Anduane Homogohondo minigo mo wiagane dagiabi ngolome wabu helene.\x + \xo 7.48 \xt Har 25.23-30, 30.1-3\x* \v 49 Ani bialu ngolo bayaleore wiarume lamu hale irane pira helowa Anduane Homogo Andanaga \w Hobane\w* Loma Bia Heneore laga heagonaga anda háini lamu delo wigi bulenaga wabu wini. Lamu hale uruni duria gi tigahayagi paga halu duria mende gi lehayagi paga hene. Ani bialu ngolome dege palawaya ale wabialu lamu wabialu ira tabolene perobi wabu wia dege bini.\x + \xo 7.49 \xt Har 25.31-40\x* \v 50 Ani bialu ngolo bayale wiarume nogo darama loma bini hambu yulenenaga gabo bebi ndisi marubi mbirale mbira lamu mo hundia haga alebi ira hagua ngabiaga \w inisenesi\w* delolene beledi bebi ira dene hedo yulene beledibi wabigi bini. Ani buwa anda Hobane Loma Bia Heneore laga heagonaga panga wabiaga alebi hobane mende Loma Bia Hene laga heagonaga panga wabiaga alebi bibahende ngolome dege wabu helaga bini. \p \v 51 Kini Solomono halu ibunaga biabe biaga agali hearubi tigua Anduane Homogonaga andaha biabe bulene wiago biai hene. Biai howa Solomono ibugua silibabi ngolobi ndisibi mbirale bibahende ibu aba Debidihanda Anduane Homogonaga loma biaho wini wiaru uruni ale Anduane Homogonaga anda hobane tamu heagoha mo yu puwa ngelaga bini.\x + \xo 7.51 \xt 2 Sml 8.11, 1 Bit 18.11\x* \c 8 \s1 Habo Nalolenenaga Mbogoyi biago tigua Anduane Homogonaga andaha mo yalu ibinigo ogo \r (2 Bi Te 5.2–6.2) \p \v 1 Kini Solomonohanda Isaraele hameigini bibahende hearunaga agali haguane hearuhondobi hameigini emene emenenaga agali haguane hearuhondobi uruni ti bibahendeore ibuni koria Yarusaleme ibai halimu lama pudaba lene. Uruni tigua Debidinaga tano Saiononi Anduane Homogonaga Habo Nalolene Bi lo winigonaga Mbogoyi biago Anduane Homogonaga anda Yarusalemeni ngelo mo yalu ibule pudaba lolenaga ani lamule bi yalu purogo ladaba lene.\x + \xo 8.1 \xt 2 Sml 6.12-16, 1 Bit 15.25-29\x* \v 2 Ani laya handala lamima purogo layagola bi ogoni hale halu agali uruni tigua mali ogoninaga ege kane layagola Isaraele wali agali ti Anda \w Nemandaruha\w* Palu Holene Horo winigo ogoningi ti bibahende íbu ngoai hene.\x + \xo 8.2 \xt LBM 23.34\x* \v 3 Agali haguane biaru íbu ngoai heagola \w loma\w* binigo mo miaga hearu tigua Mbogoyi biago mo yalu \v 4 Anduane Homogonaga anda heagoria yalu pene. Ani buwa loma binigo mo miaga biarubi \w Libai\w* agali hearubi tigua Anduane Homogonaga \w Balai\w* Anda heago gialo yalu Balai Anda ogoniha wiaga wiaru bibahende mo yai halu Anduane Homogonaga anda heagoria kaware pene. \v 5 Ani mo yalu ibiyagola Solomonobi Isaraele wali agali bibahendebi Mbogoyi biago mo yalu ibiyagoria kaware mo ngoai ho hene. Ani mo ngoai howa tigua nogo sibirubi bulumaga wangaberubi dewaore daga labenahe Anduane Homogohondo loma biniru bo delalu hene. \v 6 Ani bo delai halu loma binigo mo miaga biaru tigua Mbogoyi biago Anduane Homogonaga anda biagoha tamu \w Hobane\w* Loma Bia Heneore biagoha mo yalu anda puwa dahuliyali handalehe wabini biago labonaga babagane andaneha ngelene. \v 7 Babagane yabulalu haradaguabi wabu helayagome Mbogoyi biagobi iraho yaga ira luni kira biagolabobi bibahende babagane kira biagolabome dambi hai helene. \v 8 Ira kira Mbogoyi iraho yaga ogoni labo lunioreyagola anda tamu Hobane Loma Bia Hene laga mende tagirahayagi heagoria howa ira ogoni labonaga nguni panigi handabehe wini. Anigo tagirahayagi howa handabe nahe wini. Ira ogoni labo anidagua wiaho wiaabo haga wini. \v 9 Mbogoyi ogoniha ege to̱le̱ kira Anduane Homogonaga bi mana gilibu wini biagolabo dege wini. Bamba Isaraele wali agali Iyibi dindi wahalu Hari Sainai heagoria íbu heangi Anduane Homogohanda ti heba Habo Nalolene Bi mbira lowinigo ogoni ege to̱le̱ kirani gili buwa Mosesehanda Mbogoyi ogoniha yu ngelene.\x + \xo 8.9 \xt Man 10.5\x* \p \v 10 Ani bialu loma binigo mo miaga agali biaru tigua Mbogoyi biago tamuha mo ngelalu tini tagira ibiyagola beraliba aleme Anduane Homogonaga anda biagoha íbu to̱lai hene.\f + \fr 8.10 \ft Anduane Homogo ibuni Isaraele wali agali ti baba kogoni lowa walia halu ibuni beralibaha howa ibaga. Beraliba ogonime ti Iyibi wahalu tagira ibiyangi dindi ko wali agali nahaga wiagoria ibuni haru bamba hene. Haru Tagira Penego Be 13–21 handabe.\f* \v 11 Anduane Homogo ibunaga wá taraore holeneme beraliba biagoha howa wá timbuni demborerebi hatagi hene. Ani hayagome loma binigo mo miaga biarume tinaga biabe bulene wiaru bule dai bibe nahe hene. \v 12 Ani biyagola Solomono ibugua Anduane Homogohondo bi ogodagua lalu, Anduane Homogo-o í̠nime lalu, I̱ beraliba hari mindini ngaruha holebero, larigoni.\x + \xo 8.12 \xt Iba 18.11, 97.2\x* \v 13 Anigo ai áyu i̱na í̠naga anda baya taraore bia kogonigo í̠ni ogoniha haaboboore habelo kagoni, lene. \s1 Solomonohanda wali agalihondo bi lenego ogo \r (2 Bi Te 6.3-11) \p \v 14 Kini Solomono ibugua Anduane Homogohondo bi lai howa wali agali bu hearuha handa amu howa Ngode Datagaliwabehanda ti mo bayale helo lowa bi lahene. \v 15-18 Ibugua lalu, Anduane Homogo ina Isaraele wali agali kamarunaga Ngode Datagaliwabe kago ibunaga mini mo yaraga hama. Ibugua bamba i̱ aba Debidihondo mbira buleberogo lo winigo áyu biyada. Debidi ibugua Isaraele wali agaliru ti Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe mitangi bialu ibuhondo lotu lalu ibuni kagoha kaware hole ibilonaga anda mbira bule manda bialu hene. Ani bule biyagola Anduane Homogohanda ibuhondo lalu, I̱na i̱naga wali agaliru Iyibi dindi howa haru tagira ibirungi hama ibinigo ibalu áyu ogoni howa tigua íbu ngoai howa i̱nihondo mitangi bialu lotu lalu holene anda mbira Isaraele dindiha tano wiyaru mbirani bilimu lalu nalami haru. Debidi í̠na i̱naga wali agaliru haru habelo dabo helaro. Í̠na i̱naga anda timbuni mbira bia hole manda birigoni bayale dege.\x + \xo 8.15-18 \xt 2 Sml 7.1-11, 1 Bit 17.1-10\x* \v 19 Anigo mani howa í̠ igini mbirame wali agali i̱ni koria ibalu i̱ mitangi bialu lotu lelonaga anda ogoni bilo áyu í̠nime i̱naga anda nabulebere, lalu Anduane Homogo ibugua Debidihondo lamiyago, lalu Solomonohanda lene.\x + \xo 8.19 \xt 2 Sml 7.12-13, 1 Bit 17.11-12\x* \p \v 20 Ibugua laho wialu lalu, Anduane Homogohanda bi ogonidagua lowinigo áyu heneneore lola hai helayada. Ai ina bibahende ibuni kagoria kaware pialu lotu lami̱yanaga i̱na Anduane Homogo Isaraele wali agalinaga Ngode Datagaliwabenaga anda mbira bidogoni. \v 21 Anda ogoniha Anduane Homogonaga Habo Nalolene Bi lo winigonaga Mbogoyi biago tamuha mo yu íbu ngeledogoni. Mbogoyi ogoniha bamba inanaga mamali Iyibi dindiha howa haru tagira ibiyangi ege to̱le̱ kirani Anduane Homogohanda ina baba Habo Nalolene Bi gilibu wini biagolabo ogoniha nga, lalu Solomonohanda ani lene. \s1 Solomono ibugua Ngode Datagaliwabehondo bi lenego ogo \r (2 Bi Te 6.12-42) \p \v 22 Ani lai howa Solomono ibugua Isaraele wali agali bibahendenaga deni lomabu delaga dabu wiagoria pu howa ibunaga gi yaraga halu lalu, \v 23 Anduane Homogo ina Isaraele wali agali bibahendenaga Ngode Datagaliwabe-o dahuliya andagahabi dindihabi mbira í̠ kegobi mende naheore. Ani kegobi howa iname mana beremaru í̠ninaga deni bayale hangu bialu howa mana ko ngaru mitangi nabi kamagola í̠na í̠ninaga Isaraele wali agali baba habo nalolene bi lo wirigo mitangi bialu ina gubalini haabo haga ke. \v 24 Í̠na bamba í̠naga biabe bia haga i̱ aba Debidihondo bulebero lalu bi mbira lo wirigo mitangi bialu áyu bi ogoni heneneore lola helarida. \v 25 Ai Anduane Homogo ina Isaraele wali agalinaga Ngode Datagaliwabe-o áyu i̱na í̠hondo bi mbira hale harogo. Bamba i̱ aba Debidihondo mbira bulebero lalu bi mende lo wiriyago manda bibe. Í̠na ibuhondo lalu, Debidi-o í̠ igini aguaneru tigua i̱ni baya hangu talima ibaabo halubi i̱naga deni ibagabu halu í̠na bialu haga wiridagua biyagua nde í̠naga aguane uruni ariame hangu Isaraele wali agalinaga kini haabo holebira, lariyago.\x + \xo 8.25 \xt 1 Kin 2.4\x* \v 26 Ai ina Isaraele wali agalinaga Ngode Datagaliwabe-o í̠na i̱ aba Debidi í̠naga biabe biahaga biagohondo ani buleore lalu bi ogonidagua lo wiriyagobi heneneore lola helonaga ani bibe lalu langero. \p \v 27 Anigo Anduane Homogo-o heneneore dindi o ngagoha í̠ holene karulapedabe. Dahuliya andaga timbuniore howa ogoniha í̠ holene nakarulape ngegodago ai i̱na anda emeneore áyu o bu hela kogo í̠ holene karulape agua holedabe.\x + \xo 8.27 \xt 2 Bit 2.6, Ais 66.1, Ab 7.49, 17.24\x* \v 28 Ai Anduane Homogo i̱naga Ngode Datagaliwabe-o í̠naga biabe biahaga kogonigo áyu i̱naga bi ogoale bibe larogo hale habe. I̱na í̠hondo hale halu bibe lalu langerogo bibe. \v 29 Í̠nime í̠naga anda ogonigo wali agaliru ti anda ogoniha anda ibalu í̠ni kegoria kaware ibilo dabarigoni. Aniyagua horo bibahendengi anda ogoniha de handape haga bibe. I̱na horo bibahendengi anda ogoniha handa amuho howa í̠hondo biamogo bibe larogola í̠na i̱naga bi hale halu bibe.\x + \xo 8.29 \xt Man 12.11\x* \v 30 Anduane Homogo-o i̱nibi í̠naga Isaraele wali agali bu kamarubi iname í̠naga anda ogoniha handa amu howa í̠nihondo bi mbira laramagola í̠na dahuliya andagaha kegoriani howa inanaga bi laramago hale halu iname ko birimadaru domo wahaga bibe, lene. \p \v 31 Solomonohanda laabo halu lalu, Mbirali ibu damene mendeali kagome ibuhondo í̠ kagua mbira biri laragola ogoni ibugua anda ogoha anda ibuwa í̠naga lomabu delaga dabu ngagoria kaware ibalu ibu bi heneneore laro lalu i̱ kagua nabi layagua nde \v 32 Anduane Homogo-o í̠ dahuliya andaga howa mbirali ibunaga bi ogoni larago hale halu í̠na mana tigabi ngadagua bialu mo tiga bibe. Agali mana kagua biaga hayadago ibugua biyadagonaga pani mibe. Wali agali bu karunaga deni agali biagome ko mbira nawi kago ibuha ko para nahe kagoni lowa walia halu ibuhondo bayale bibe.\x + \xo 8.32 \xt Man 25.1\x* \p \v 33 Í̠naga Isaraele wali agali kamarume inanaga waitigi baba wai bialu kamaria iname í̠hondo mana ko birimagome inanaga waitigime ina balu wayali helaregola iname ko birimadarunaga mini beregedalu í̠ni keria anda ogoha ibuwa í̠hondo bi lalu, Inanaga ko birimaru domo wahabe larimayagua\x + \xo 8.33 \xt 2 Bit 7.12-20\x* \v 34 Anduane Homogo-o í̠ dahuliya andaga howa í̠naga wali agali bu kamarunaga bi hale halu ko birimago domo wahabe. Ani bialu inanaga waitigi karume ina dindi tara mendeha haru piyago í̠nime dindi bamba ina mamaliruhondo minigo ina dindiore ogoria lone haru dai bibe. \p \v 35 Ina wali agali í̠naga bu kamarume í̠hondo mana ko mbira bialu kamaria ina pani ngialu inanaga dindi ogoria iba dalu naibilo gaea hangu biaho ngelaregola mani ina mini beregedalu anda o kagoha í̠ni keria handa amu howa bi larimayagua \v 36 Anduane Homogo-o í̠ dahuliya andaga howa í̠naga Isaraele wali agali bu kamaru dara halu inamebi kini kagomebi ko birimadaru domo wahabe. Ani bialu iname mana tigabi bayale ngaru hangu talialu bialu holoma̱ya lawai habe. Ani bialu dindi ogo inanaga dindi ogoniore ngelo í̠na bamba inanaga mamaliruhondo mini wirigoria iba dalu ibilabe. \p \v 37 Solomonohanda laabo halu lalu, Inanaga dindi ogoria hina gariangi timbuni piyaguabi warago hongohe tara tagira ibiyaguabi puyabu poboyogobi hongohe tara mbira ibalu inanaga mabuha tomo hengene andaho karu mo ko hayaguabi pagaya ale dewaore ibalu mabuha tomo andaho karu nai hayaguabi inanaga waitigirume ibalu inanaga tanoruha kamaria ina bole ho hagirabu yanda hayaguabi warago tara tara ngaru inaha anda ibalu ina mo ko hayaguabi \v 38 í̠hondo bi laramagola hale habe. Í̠naga Isaraele wali agali ina kamaru aria mbirame í̠hondo ko biyagonaga mitangi bialu bu miniha genda howa dara halu anda ogo kagoha í̠ keria handa amu howa gi dogolalu í̠hondo bi layagua \v 39 Anduane Homogo-o í̠ í̠ni dahuliya andaga howa tinaga ko biyago domo wahalu tigua bi larago hale habe. Í̠nime hangu wali agali bibahendenaga bu miniha mitangi bu kagobi manda biai ho ke. Ani manda biai ho kegome wali agali tigua mana koyaguabi bayaleyaguabi biyadagua dabalu pani miadai bibe.\x + \xo 8.39 \xt 1 Sml 16.7, Iba 11.4, Ab 1.24\x* \v 40 Ai í̠naga wali agali kamaru í̠na dindi ogoni inanaga mamaliruhondo mirigo ogoriani howa ina bayale tigabi bialu í̠ni andaneha haabo holoma̱ya ogonidagua bibe. \p \v 41-42 Dindi tara tara ngaruha howa wali agali bu karume í̠naga mini timbuni daliga mini lene ngago hale halubi biabe timbuni í̠naga wali agali bu kamaru biamogo biridago hale halubi mbiralime ibunaga dindi yu wahalu í̠ mitangi bialu lotu lole lowa anda ogoha ibuwa í̠nihondo lotu lalu bi layagua \v 43 Anduane Homogo-o í̠ dahuliya andaga howa o biagome í̠hondo bia lalu hale harago ale bibe. Í̠naga Isaraele wali agalirume í̠ andaneha kamadagua wali agali dindi tara taraha karume í̠ manda biai halu í̠ andaneha ibalu hai helo ani bibe. Ani bialu howa i̱na anda o bidogo í̠naga andaore kagonidalo manda bialu wali agali bibahende anda o kagoha ibalu í̠ni mitangi bialu lotu lolene ngago manda biai holebira.\x + \xo 8.43 \xt 1 Sml 17.46, 2 Kin 19.19, Iba 67.2\x* \p \v 44 Í̠na inahondo, Dindi mendeha tínaga waitigi karu baba wai bule pudaba, laregola bialu howa ina dindi tara ta nabi kamagoha howa i̱na anda ogo Anduane Homogo í̠naga helo binigobi tano ogoni í̠na dabo ngelarigobi ogoniha handa dai bu howa ina ẖ́ondo bi larimayagua nde \v 45 Anduane Homogo-o í̠na dahuliya andaga howa inanaga bi laramaru hale howa ina dara halu inanaga waitigiru balu wayali holoma̱ya ina pele ngibe. \p \v 46 Wali agali bibahendeme ko biai haga kamago ai í̠naga wali agali iname í̠hondo ko bialu kamaria í̠na inahondo keba howa inanaga waitigi karume ibalu ina baba wai buwa ina bo garabaya bu yalu dindi tara kaundia kawarehayagibi minu yalu piyagua í̠naga wali agali bu kamarume í̠hondo bi laramago hale habe. \v 47-48 Mani inanaga waitigi dalu dindi tara uruniha howa inanaga ko birimaruni mitangi bu dai bialu inane mini beregedarimayagua nde Anduane Homogo-o í̠na inanaga bi laramago hale habe. Heneneore inanaga waitigi dindi ngaruha pu howa í̠nihondo hongo howa mini mbiraore wuwa í̠ hangu mitangi biaabo halu inane mini beregedai howabi ainde bamba í̠na dindi ina mamaliruhondo mini biagohabi í̠ninaga tano dabo helarigohabi i̱na í̠naga anda wali agaliru ti ogoniha ibalu í̠ni keria ibilo bia harugohabi handa daibu howa í̠hondo bi lalu, Iname mana ko bulene wiaruha pu pebe bialu howa ko dewaore bialu harimago, lapani halu langirimayagua \v 49 í̠ dahuliya andaga howa iname bi laramagola hale halu ina dara halu biamogo bibe. \v 50 Ani bialu nde í̠naga wali agali bu kamarume mine halu mana ko bialu harimaru bibahende í̠na domo wahai halu inanaga waitigi karume ina dara halu biamogo bilo í̠nime mo manda bia habe. \v 51 Anidagua bulenego irane ina í̠naga Isaraele wali agaliore kamagoni ndobe. Ina Iyibi dindiha ira hongohe daraligobiha kuni duguabe naheore wiagoha hemaria í̠nime ina dugu ede halu haru tagira ibirigoni. \p \v 52 Anduane Homogo Bibahende Haru Haame Ho Haga Kego-o í̠naga wali agali bu kamarume í̠hondo bi lalu kamarubi inanaga kini kagome í̠hondo bi lalu kagobi iname í̠hondo ina biamogo bia lowa bi lalu kamago bibahende handalu dara howa hale habe. \v 53 Irane wali agali maru hearuni helowa ina Isaraele wali agali dege dabowa í̠ninaga wali agaliore daba bagiho helowa í̠nime ani bule lalu lo wirigonidagua bibelo. Í̠ninaga biabe biahaga Mosesehondo inanaga mamaliru bamba Iyibi dindi howa haru tagira ibiringi buleore lalu lo wirigodago anidaguaore bibelo laro, lalu Solomonohanda Anduane Homogohondo bi ogoni lene. \s1 Solomono ibugua Ngode Datagaliwabehondo bi lamaro binigo ogo \p \v 54 Solomono ibu ge duli hangaho biruwa ibunaga gi kirabali dogoladaga howa lomabu delaga dabu wiagoria Anduane Homogohondo bi lalu berenego lai halu heyuwa \v 55 ibugua Ngode Datagaliwabehanda Isaraele wali agali bibahende mo bayale helonaga bi wali agali bibahendeme hale hai helo hongo howa ladaga halu hene. \v 56 Ibugua lalu, Anduane Homogonaga mini yaraga hama. Ibugua buleore lalu bamba lo winidagua mo palia holenebi gi nahe hada payabu holenebi ibunaga Isaraele wali agali ina kamaruhondo ngiyada. Buleore lalu bamba ibunaga biabe biahaga Moseseha howa lo winiru mbira wanahe biaiore hayada.\x + \xo 8.56 \xt Man 12.10, Yos 21.44-45, 23.14, 1 Kin 2.4\x* \v 57 Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibu bamba inanaga mamaliru baba mandagi hama ibinidagua áyubi nde ibugua ina yu wanahe ina baba mandagi haabobo helo. \v 58 Iname ibu mitangi biaabo halu ibu gubalini holoma̱ya mo manda biaabo haragola iname ibunaga hariga bayale mo wia kagoria pialu howa ibunaga bi mana bamba inanaga mamaliruhondo lamini ngaru baya hangu taluwa bialu holoma̱yanaga hameledo. \v 59 Ai horo bibahendengi Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibunime i̱na ibuhondo bi áyu laruruni mitangi biaabo helo laro. Ani buwa ina ibunaga Isaraele wali agali kamarubi inanaga kinibi horo mbiru buru padamadagua ibugua ina dara howa biamogo biaabo helo. \v 60 Ani bialu kago hondowa dindi tara tarani wali agali hameigini bu karume hondowa Ngode Datagaliwabe tara mende nahe Anduane Homogo ibuni hangu heneneore henedane hondolebira. \v 61 Ai ibunaga wali agali kamiru tígua horo bibahendengi Anduane Homogo inanaga Ngode Datagaliwabe ibuni kago mitangi biaabo halu ibu andaneha hangu hai halimulo hameledo. Áyu howa ibunaga mana lowini ngaru baya hangu taluwa bialu kamidagua mani ani biaabo halu halimulo hameledo laro, lalu Solomonohanda lai lene. \s1 Anduane Homogonaga andaore helo lomabu helenego ogo \r (2 Bi Te 7.4-10) \p \v 62 Kini Solomono halu ibunaga wali agalirume Anduane Homogohondo nogo tara tara lomabu miniru bo delene. \v 63 Ibugua bulumaga daosini pira kirani kira (22,000) bo delalu nogo sibi daosini dege handari mbirani pira kira (120,000) \w Anduane\w* Homogola ho gimbu bulenaga lomabu miniru bo delene. Kini biagobi wali agali bibahende hearubi tigua ogonidagua bialu anda biago Anduane Homogonagaore helo loma bia ho helene. \v 64 Horo ogoningi dege dindi henge timbuni mbira Anduane Homogonaga anda ogoni heagoria winigo ogonibi ibunaga ngelo lowa ibuni loma bia howa ngelene. Ani binigo ai dindi odagoria Solomono ibugua nogo maru irani delai holene loma wiarubi widi lomabu mulene wiarubi nogo o biarunaga habane Anduane Homogola ho gimbu bulenaga lomabu delolene wiarubi ogoriani delai hene. Dindi odagoria lomabu miniru bo delenedagoni irane lomabu mialu bo delaga dabu boronosime wabini henedago emene halu lomabu miniru delai habe naheyagola anidagua bini. \p \v 65 Horo ogoningi Isaraele wali agalinaga Anda \w Nemandaruha\w* Palu Holene Horo hayagola Solomonobi Isaraele wali agali bibahendebi mo ngoai howa Yarusalemeni hene. Ti horo karu ala mo ngoai ho howa horo karu halu mende ngoai halu biyagola horo deru (14) bibahende íbu ngoaiho hene. Wali agali Isaraele dindi bibahendeha howa íbu ngoai hene. Uyurayagi dindi gibuni Hamada tano polene hariga tagira pedagoria howa pialu unurayagi Iyibi dindiha tubaria ngagoria howa hilalu ibaiore howa íbu hene. \v 66 Horo timbuni uruni hai halu Solomono ibugua wali agali uruni tini dalu dai bidaba lene. Ani biyagola nde wali agali tigua Solomono ibugua biyarunaga ka̱i̱ lalu Anduane Homogohanda Solomono mo bayale helonaga bi lahalu pene. Ti andaga pugu pugu bialu howa Anduane Homogohanda ibunaga biabe biahaga Debidi lamialu buleore lalu lo winiyago ibunaga Isaraele wali agali biamogo bialu biaore biyadagonaga turu haga bima tini dalu dai bigi bini. \c 9 \s1 Solomono hearia Ngode Datagaliwabe lone hapani henego ogo \r (2 Bi Te 7.11-22) \p \v 1 Solomono ibugua Anduane Homogonaga andabi kininaga andabi anda maru bule manda binirubi bibahendeore biai hene. \v 2 Ani biai howa heagola Anduane Homogo ibu bamba Gibeono tanoni Solomono ibuni hearia hapani henedagua lone hapani hene.\x + \xo 9.2 \xt 1 Kin 3.5, 2 Bit 1.7\x* \v 3 Ani buwa Anduane Homogohanda ibuhondo lalu, Í̠na bi larigo abale hale harugo ai í̠na anda bia haridagoni i̱naga anda ogoni lomabu heledo. Wali agali ti anda ogoniha anda ibalu i̱ni mitangi bialu lotu lolebira. I̱nabi handa dali halu horo bibahendengi anda ogoni handaya howa mitangi biaabo holebero. \v 4 Anigo í̠nime i̱ hangu mitangi biaabo halu i̱naga mana tigabi dege talialu bialu bamba í̠ aba Debidihanda bialu haabo henedagua bialu hariyagua\x + \xo 9.4 \xt 1 Kin 3.14, 11.4-6\x* \v 5 i̱na buleore lalu bamba í̠ aba Debidihondo lamialu Isaraele wali agalirunaga kini í̠naga igini aguanerume haabo helo dabolebero larudaguaore dabo helaabo holebero.\x + \xo 9.5 \xt 1 Kin 2.4\x* \p \v 6 Anigo Solomono-o í̠bi í̠naga igini aguane mani hama polebirarubi tígua i̱nibi i̱naga bi mana tigabi bayale ngarubi yu wahalu puwa dama karu mitangi bialu uruni mo tene hama pirimiyagua \v 7 nde i̱na Isaraele wali agali bibahende dindi i̱na tíhondo ngini áyu kamigoriani nahalimulo bo batagi holebero. I̱na anda i̱ninagaore helo lowa loma biaho helarugoni yu wahalu handa tara holebero. Anidagua berogola wali agali dindi tara tarani bu karu tigua handalu tí mo ngubia halu mege tara bialu holebira. \v 8 Áyu anda ogo timbuni mini lene ha ani kagonigo mani bo gialo haealabagabu ngagola wali agali hariga ogonidagua pole bolangua hararume de hondowa mogo lalu gi timbuni holebira. Tigua ani hondowa lalu, Irane aginaga Anduane Homogohanda dindibi anda bayale ogobi mo ko hayadabe, lolebira.\x + \xo 9.8 \xt 2 Kin 25.9, 2 Bit 36.19\x* \v 9 Ani laga biragola wali agali marume ladai bialu lalu, O bidaruni irane Isaraele wali agali tigua Anduane Homogo tinaga Ngode Datagaliwabe yu wahalu piyagola bida. Bamba tinaga mamaliru Iyibi dindiha hearia ibugua tí dindi ogoria helo haru ibinigo ai áyu tigua Ngode Datagaliwabe yu wahalu puwa dama mitangi bialu bi pupu wiaga wiaruha puwa urunihondo bi pupu wialu hemiria hondowa Anduane Homogo ibugua mbirale mo ko holene ogoni Isaraele wali agali tiha ibilayiya lolebira, lene. \s1 Solomonohanda Kini Hirama mo turu halu mbirale bame minigo ogo \r (2 Bi Te 8.1-2) \p \v 10 Solomonobi ibunaga biabe biaga agali hearumebi Anduane Homogonaga anda biago biai halu ibuninaga anda bialu hene. Mali pira kirani (20) biabe uruni damenego bialu hene. \v 11 Taianaga Kini Hiramahanda Solomono ibu anda uruni bilonaga ira tamiabi guraya alebi dewaore dibu mialu ngolobi dewa dege anda ogoni bilonaga migi bini. Ani binigo mitangi bialu Solomono ibugua tano pira kira (20) Galilihayagi wiaru bame Hirama tu wa mini. \v 12 Ani miyagola Hirama ibugua Taia tano howa Galilihayagi tano o miyadaruni hondo ibuwa ibu tano uruni hame nale hene. \v 13 Ani howa ibugua Solomonohondo lamialu lalu, Tano agi alego i̱ ngeregonibe, lene. Anidagua lenego mitangi bialu wali agalime dindi ogoni mini Kabulu laga winigo nga.\f + \fr 9.13 \ft Dindi mini Kabulu gilibu ngago mini ogoni Hiburu bi lalu Dindi Ko lagane.\f* \v 14 Hirama ibugua ngolo Solomono miniru dewaore genda magi timbuni tono mariani maru bolanguahe mini. \s1 Solomono ibugua maru bigi binigo ogo \r (2 Bi Te 8.3-18) \p \v 15 Kini Solomono ibugua agali dewaore minuwa ti ibunaga biabe hongohe bialu helo helene. Ibugua agali uruni marume Anduane Homogonaga andabi ibuninaga andabi biabe ogoni bialu helo marume Yarusaleme tanonaga pabe biago bu mabu bialu helobi minu helene. Ani bialu marume dindi dugu yuwa Yarusaleme tanoha dindi ulini wupe heyago bo dondo lalu mo tiga bilo minalu bidaba lene. Ani bialu Haso tanobi Megido tanobi Gesa tanobi mo tiga bialu bidaba layago bialu hene. \v 16 Bamba Gesa tano ogoni Kenanalinaga winigo ai Iyibi kini heagome ibalu wai buwa wali agali bo wahai halu tano ogoni bo heda hene wini. Ani winigo Kini Solomono ibugua Iyibinaga kini biagonaga wane dabu biyangi Iyibi kini biagome Gesa tano ogoni holali ale ibu wane mo turu halu bame mini. \v 17 Mani howa Solomono ibugua Gesa tano ogoni mo tiga bialu bu aribia haga bialu hene. Ani bialu Bedehorono tano unuyagi laga wiagobi \v 18 Balada tano wiagobi arema bialu Tama tanobi arema bialu lone biadai bigi bialu hene. Balada Tama tanola Yuda dindihayagi dindi ko iba dalu naibaga wiagohayagi wini. \v 19 Tano maru wai biaganaga dabudabu mo mogo bu wiagarubi wai biagane garo ale hosime gili laga karisi mo mogobu wiaga tanobi wai biaga nogo hosi helaga tanobi bu helalu bibahende ale Yarusalemehabi Lebanonohabi dindi bibahende ibugua handayaho henegoha bule lo manda bu winiru biaiore hene. \v 20 Wali agali maru dindi tara tagiraha howa Isaraele dindini íbu hene. Wali agali uruni Amoroalirubi Hidialirubi Peresealirubi Hibialirubi Yabusualirubi íbu haga bini. \v 21 Bamba Isaraele wali agalime hameigini uruni aria bo wahai henego ai uruni aria yu wahene maru haga bini. Ani heagola Solomono ibugua wali agali yu waheneru ti aguanene uruni garabaya biabe ale bialu helo minu helai henego áyubi ani bialu haabo ka.\f + \fr 9.21 \ft Áyu kamangi mitangi bulene ndo agali beba gili biyadago ibu henedangi mitangi bialu lene.\f* \v 22 Anigo Solomono ibugua Isaraele wali agali garabaya biabe ale bialu helo hela nabini. Ami agali holenebi gabumane agali haguane holenebi ami agaliru haru haga agali haguanebi uruni bibahende Isaraele tinime howa birago bialu helo lowa ani helo wahene. Marume ami agali karisini heyu howa wai biaga hearu handayaho halu marume nogo hosini biruwa wai biaga hearu handaya ho halu bini. \p \v 23 Solomono ibunaga biabe biagaru bibahende handaya ho haga agali haguane handari duriani pira duria (550) hene. \v 24 Solomono one ibu Debidinaga Tano biago wahalu Solomonohanda anda gahenge biyagoha pu berene. Wali ogoni ibu Iyibinaga kini heago wane berene. Emene howa Solomono ibugua agali bu hearuhondo Yarusaleme tanonaga lene mbirahayagi dindi ulini wiago dindi dugu yuwa bo dondo ladaba layagola ani bialu hene. \p \v 25 Solomono ibugua Anduane Homogonaga lomabu delaga dabu ibunime bu helenegoria mali mbiranaga loma halu tebira bo lomabu delaga biaga hene. Ibugua loma uruni irame dai helobi \w Anduane\w* Homogola ho gimbu bulenaga lomabi bowa delaga biaga hene. Ibugua Anduane Homogohondo mbirale ngabilo mini \w inisenesibi\w* lomabu delaga bialu lotu lalu holenagabi Solomono ibugua ani bu helene. Ani bu helenego manda bialu ai ibugua loma pigane bo delalu howa anda ogoni bialu howa ogo ale bule lo manda bu winigobi tagira piai helene.\x + \xo 9.25 \xt Har 23.17, 34.23, Man 16.16\x* \p \v 26 Kini Solomono ibugua iba sibi dewaore Esiongebe tanoni wabu wini. Esiongebe tano ogoni Idomo dindiha Elada tano kaware ngelowa iba solowara mini Daramabi laga bereago angeni Agaba dindi wiagoria wabialu hene. \v 27 Ani bialu heagola Kini Hiramahanda ibunaga agali iba sibiha biabe mugubeyi maru hearu Kini Solomononaga iba sibiha biabe biaga hearu baba sibi uruniha biabe mandagi bialu helo ibilene. \v 28 Ani bialu iba sibi uruni dindi mende tara Obiri pialu ngolo wiaru mo yalu Solomono hearia yu dai bigi biaga wini. Ngolo dewaore genda magi timbuni tono pirani maria (14) mo yu ibugu biaga wini. \c 10 \s1 Seba dindinaga kuini walime Solomono hondo ibinigo ogo \r (2 Bi Te 9.1-12) \p \v 1 Seba dindinaga kuini wali berenegome hale halu hearia Anduane Homogohanda Solomono mo bayale hayagola ibu mini lene timbuni ka layane hale hene. Ani layago hale howa kuini wali ogoni ibugua Solomononaga manda wiaru ba handalu ibugua bi ladai bibe naheru maru Solomono hale hole ibini.\x + \xo 10.1 \xt Md 12.42, Lg 11.31\x* \v 2 Kuini wali ogonime ibunaga biabe biahaga agali dewaliore haru halu nogo kamelerubi dewaore haru ha bialu Yarusaleme anda ibini. Nogo kamelenaga erekunini ngolo dewaorebi mbirale tara pauda ale nga bayale tara tara biaga wiarubi ege to̱le̱ bayale yolo timbunime miaga wiaru alebi mo paga howa yalu ibini. Anda ibalu ibugua Kini Solomono lola howa bi maru Solomonohanda ladai bibe nahe manda manda bu yalu hale hole ibinidaru hale hene. \v 3 Ani hale hayagola Solomono ibugua mbirale hale hayaruni bibahende tiga tigaore wiadagua ladai biai hene. Bi hale hayadaruni Solomono ibugua ladai bibe nahe mbira nawi bibahende karulape ladai biai hene. \v 4 Ani lai hayagola kuini wali ibugua Solomononaga manda timbuni mini gigabi wiagobi kininaga anda timbuni biniyarubi bibahende handai hene. \v 5 Ani handalu kuini wali biagome Solomono ibugua horo bibahendengi tomo bayale dege naabo halu haga wiagobi ibunaga agali haguaneru ti haga bayale wiagobi bibahendeore hendene. Kini ibunaga biabe biahaga agali hearubi tinaga aga bayale tara tara biaga wiarubi agali \w waini\w* iba odo tale biaga hearubi hendene. Uruni hondowa Solomonohanda nogoru Anduane Homogonaga andaha loma biniru bo delaga dabu wiarubi hendene. Mbirale uruni biaga wiaru handai howa mogo lalu ibugua bi mbira labe naheore hene. \p \v 6 Ani howa ibugua Solomono lamialu lalu, I̱ni dindiha howa hale harugola í̠naga mini mandaru bayale timbuni wu howa í̠na mbirale bayale bereyarubi bibahende hale hai harugo áyu bi layadaruni heneneoredane handa walia ko. \v 7 Abale i̱na bi hale harudaruni mo henene nahe henego áyu ibuwa i̱nime handalu ai heneneoredane hendedo. Heneneore abale bi hangu hale harugo goyane lowa i̱ni deme taraoredane hendedogoni. Í̠naga mini mandala gigabi ngerubi í̠naga muni ngerubi bibahende dewa timbuni gibioredane hendedo. \v 8 Ai í̠naga agali bu karuni ti turu hagabu haabo halu í̠naga agali haru haga haguane karuni tibi nde í̠naga mini mandala bayale ngegome ti haru kegola í̠ni heba turu ho haradane hendedo. \v 9 Anduane Homogo í̠naga Ngode Datagaliwabe ibugua í̠hondo ibunaga miniha howa turu halu Isaraele wali agalirunaga kini habelo dabo helayadagonaga i̱na ibunaga mini yaraga harogoni. Isaraele wali agali tíha ibunaga gubalini holene timbuniore horo mbiruorebi ereba naholene wiaabo howa í̠na manda timbuni bidegomebi mini tigabi bayale ngegomebi manani tigatiga tale bialu ti haru habelo í̠ kini helayada, lalu kuini walime lai hene. \p \v 10 Ani lowa Seba dindinaga kuini wali biagome ngolo dewa daga labe naheore genda magi timbuni tono maria Solomono mini. Ege to̱le̱ tara tara yolo timbunime miaga wiarubi pauda ale mo ngabia haga ale tara tara dewabi mia dege bini. Mbirale mo ngabia haga uruni ale Isaraele dindiha ala yalu naibagadaguabi mani nayalu ibulebiradaguabi kuini wali biagome timbuniore yalu ibini. \v 11 Kini Hiramanaga iba sibi wiaru Obiri dindiha pialu ogoniha howa ngolo dewaorebi ira bayale tara mbiranaga podene dewabi ege to̱le̱ tara yolo timbunime miaga wiarubi dewaore Isaraele dindiha mo yalu ibini. \v 12 Ani mo yalu ibiyagola Solomonohanda agali ibunaga biabe biahaga hearuhondo lalu, Ira bayale urunime Anduane Homogonaga andabi i̱ni andagabi mo yári bia hadaba, lene. Ira bayale uruni aria maru agalime iba gana lalu ngida ale belo wabidaba, lalu lamini. Uruni biai halu Isaraele dindiha ira bayale urunibi mbira mani nayalu anda ibini. \p \v 13 Kini Solomonohanda Seba dindinaga kuini wali biago nde mbirale tara tara dewaore ibuni hame lalu ngi layaru damene miai halu marubi wali agali dindi tara howa ibagaruhondo miagadagua ibugua mia tago halu mini. Ani miya handala mani kuini wali biagobi ibunaga biabe biahaga ibinidarubi bibahende tini dindi dai bini. \s1 Kini Solomono homogo henego ogo \r (2 Bi Te 9.13-29) \p \v 14 Mali bibahendengi Solomono ibugua ngolo dewaore genda magi timbuni tono pira kirani tebira (23) mo yu anda ibugu bialu hene. \v 15 Muni marubi nde agali biyinaya biaga hearume dagisi bu miraru mo yu anda ibaga hene. Arebia dindiha kini hearumebi Isaraele dindiha dindi dunini mbira mbira handayaho haga hearumebi muni yu ibalu ibu miaga hene. \p \v 16 Solomono ibugua agali biabe biahaga hearuhondo lalu, Ira pelene mbalapayabi wiarume wai humbi timbuni wabidaba, layagola tigua humbi handari kira (200) wabini. Wabu ngelowa ngolome paraho dambi hai hene. Ngolo para hayadaruninaga genda magi kilogarama karia ale humbi mbira mbirani para hene. \v 17 Ani bialu humbi maru emene hangu handari tebira (300) wabuwa ngolome paraho dambi hene. Ngolo paraho dambi hayadaruninaga genda magi kilogarama kira hene. Ani biai heagola Solomonohanda agali ibunaga biabe biahaga biaruhondo lalu, Humbi uruni anda hobane mbira mini Lebanono Irabu Anda laga henegoha mo yaanda howa ngeladaba, lene.\f + \fr 10.17 \ft Hobane Lebanono Irabu Anda laga wiago ogoni mo ngoai hagane hobane timbuniore Solomononaga andaha winigo ogoniha mo ngelene.\f* \p \v 18 Ani bialu Solomonohanda kini biraga dagia mbira wabidaba layagola wabini. Ani buwa kini biragane dagia ogoni ngoloru nogo elebeninaga ne gayane garayabirume mo yári bia howa ngelene. \v 19-20 Kini biragane dagia ogoni daliga ngelowa ogoriani birule iraga holenaga ge holene egageria waragaria wini. Ge halu iraga holene mbira mbiranaga lene laboha laiono handalehe mbira mbira talebu helama pene. Daga lamaga halu laiono handalehe homberia (12) wabu helene. Biragane dagiadagonaga erembirahayagi mabu bupehe wialu ogoriani biruwa gi paga holenebihe wini. Gi paga holene kirabaliha laiono handalehe mbira mbira lowa kira wabu helene. Kini dindi tara maruha hearu bibahendenaga kini biragane dagia baya gibiore ogonibi mbira nawi mbiraore ogoni hangu wini. \p \v 21 Solomononaga gabo berubi bibahende ngolome wabu wini. Anda hobane mini Lebanono Irabu Anda laga biagoha sibunirubi naibirubi ngolo hangume wabuwa wiai hene. Kini Solomono henedangi siliba nagalonedalo manda buwa mbirale mbirale uruni ale ngolo hangume wabiai hene. \v 22 Solomononaga iba sibi dewa iba solowara timbuniha piaga winiru Kini Hiramanaga iba sibi wiaru heba mandagi dindi bibahendeha ibaga biai haga wini. Iba sibi urunime iba solowarani dindi tara taraha piai halu mali tebirani dai nabi tagira dege ibagabu howa ngolobi silibarubi dewaore mo yalu nogo elebeninaga ne gayane garayabi dewa mo yalu mbirale biango handalehe mini mongi tara tararu minu yalu Isaraele dindi dai bigi biaga wini. \p \v 23 Kini Solomono ibugua munimebi mbirale tara tara maru ale wiarumebi ibunaga mini bayale gigabi wiagomebi kini maru hearu bibahende bolangua haihe hene. \v 24 Agali haguane dindi bibahendeha hearume Anduane Homogohanda mini bayale gigabi Solomono minidago ti hale hene. Hale howa tigua Solomonohanda bi larago hale hoa howa ibu hearia ibugu biaabo haga hene. \v 25 Mali bibahendengi agali dindi tara tarani howa ibalu mbirale mbirale maru Solomono mule yalu ibugu biaga wini. Tigua ibugu bialu howa mbirale ngolome wabini silibame wabinirubi aga bayalerubi wai biaga yandarerubi mbirale pauda ale mo ngabia haga ale tara tararubi nogo hosiru dongirubi Kini Solomono mule yalu ibugu biaabo haga wini. \p \v 26 Solomono ibugua bibahendengi wai biagane garo ale karisirubi ibunaga ami agalirunaga nogo hosirubi dewaore yolo bu hela ngela bigi bini. Ani buwa ibugua karisirubi hosirubi tale bialu maru dindi ibugua handayaho haga maru wiyadaruha tale bu pelalu maru Yarusalemeni ngelo hene. Wai biagane karisi daosini mbirani handari maria (1,400) wialu wai biaga ami agalirunaga hosi daosini homberia (12,000) hene.\x + \xo 10.26 \xt 1 Kin 4.26\x* \v 27 Solomono kini henedangi muni siliba dewaore daga labenahe ege to̱le̱ dugu paya biradagua bialu Yarusaleme yu anda ibugu biaga wini. Ira tamiabi aulolebe tobahe bame Isaraele dindi hari bare wiaruha howa ira hearu damene bibahendeore dibu yu ibai hene wiradagua bini.\x + \xo 10.27 \xt Man 17.17\x* \v 28 Solomono ibugua agali biyinaya biaga hearuhondo ibunaga hosiru Silisia dindiha howabi Musiri dindiha howabi yolo bule pudaba laga hene.\x + \xo 10.28 \xt Man 17.16\x* \v 29 Ani lara handala biyinaya biaga agalidarume Musiri dindi puwa wai biaga karisirubi hosirubi yolo mule piaga hene. Karisi mbira mbira hangunaga yolo muni siliba kina ale daosini waragaria (6,000) aleme miaga. Hosi mbira hangunaga yolo muni siliba kina ale daosini mbirani handari duria (1,500) aleme yolo miaga hene. Yolo ani mialu agali uruni tigua hosiru haru ha karisiru mo ya bialu Hidiali kini karia pialu Siriali kini kariabi pu bigi biragola ogoni labo libugua mbirale yalu piagadaruni munime yolo bigi biaga hene. \c 11 \s1 Solomonohanda Anduane Homogo erembira minigo ogo \p \v 1 Solomono ibugua dindi tara tara wali berearu dewa hame lalu hene. Ibugua Iyibi dindi kini heago wane mbira dabu ala binigo mani ibugua Moaba walibi Amono walibi Idomo walibi Saidono walibi Hidi walibi dindi tara tara uruni bibahendeha wali berearu dabu biai hene.\x + \xo 11.1 \xt Man 17.17\x* \v 2 Anigo wali uruni ti Anduane Homogo kago mitangi nabiaga bereagola abale howa Anduane Homogohanda Isaraele wali agalihondo lamialu lalu, Tígua wali agali dindi mende tara karu nadabu bilimu, lalu lamini. Ibugua lamialu, Isaraele wali agali tígua wali agali Anduane Homogo mitangi nabiaga karu uruni dabu bialu harimiyagua nde tigua i̱ yu wahalu pilimulo haru halu pu tara holebirago heneneore langero. Ani haru halu poragola tígua wali agali uruninaga mbirale dama mitangi bialu gime wabini ngaru talima pialu i̱ni helo waholeberemi, lene. Anduane Homogohanda bi urunibi lo wini wiago ngelowa Solomono ibugua dindi tara tara wali berearu hame lowa wali uruni dabu bigi bini.\x + \xo 11.2 \xt Har 34.16, Man 7.3-4\x* \v 3 Solomono ibu one wali handari karia (700) berelalu wali wabuni mende bereneru handari tebira (300) berene. Wali urunime Solomono mo luluya halu ibunaga mini mo batara hayagola ibugua Anduane Homogo erembira mialu yu wahene. \v 4 Ani bialu ibu agali wahe halu hama dai biyaha wali urunime ibunaga mini mo ba taraore halu mbirale dama mitangi bialu gime wabini wiaruhondo bi pupu wialu hene. Ani biyadagome ibu aba Debidinaga mana bayale wiago mo wahalu ibugua Anduane Homogo ibunaga Ngode Datagaliwabe talia nabi yu wahalu bini. \v 5 Ani howa ibugua Saidono wali agalinaga dama wali beda mitangi bialu gime wabini mini Asadare laga wiagobi Amono wali agalinaga dama mitangi bialu gime wabini ko ngubiore mini Molege laga wiagobi urunihondo bi pupu wialu hene. \v 6 Mana ko ogonidagua bialu hayadagome Solomono ibugua Anduane Homogonaga deni mana ko bini. Ibugua Debidihanda Anduane Homogo baya hangu talima pialu hagadagua nape yu wahene. \p \v 7 Ibugua Moaba wali agalinaga dama mitangi bialu gime wabini ko ngubiore mini Kemoso wiagonaga bi pupu wiaga henge mbira mo wia hene. Dindi ogoni ibu Yarusaleme tanonaga abene amu ni tagira ibiragohayagi hari nene wiagoha mo wini. Ani bialu Amono wali agalinaga dama mitangi bialu gime wabini ko ngubi mini Molege laga wiagonaga bi pupu wule dindi henge mendebi mo wialu bini. \v 8 Ani buwa ibu one Anduane Homogo mitangi nabiaga berearunaga dama mitangi bialu gime wabini tigua urunihondo bi pupu wialu ira hagua nga biaga mini \w inisenesi\w* delalu lomaru bo delaga bilonaga dindi maru tu wu ngelalu bini. \p \v 9-10 Ala Anduane Homogo Isaraele wali agalinaga Ngode Datagaliwabe ibuni Solomono hearia halu kira hapani howa ibuhondo lalu, Mbirale urunihondo bi pupu nawibe, lene. Ani layago lelowa Solomono ibugua Anduane Homogo erebira mialu hene. Ani biyagola Anduane Homogohanda Solomonohondo keba howa \v 11 ibuhondo lamialu lalu, Hale habe. Í̠na í̠ninaga hame ledego hangu talialu howa i̱naga habo nalolene bi lo wirugo mo habo lalu i̱naga bi mo waharidago. Anidagua biridagonaga i̱na í̠ dindi ogoria kini nahabelo mo waholene manda bido. Ani bialu í̠naga haru haga agali haguane mbirame kini í̠ henegoria ha aribia helolebero. \v 12 Anigo i̱na mbirale uruni áyu dege biai naholebero. Í̠ aba Debidi mitangi bialu í̠ homedeha í̠ igini mbirame kini ha aribia ho kagola anidagua bulebero. \v 13 Anigo i̱na i̱naga biabe biahaga Debidi mitangi bialubi Yarusaleme tano i̱ninaga loma bia hene ngago mitangi bialubi í̠naga iginime ibu kini kagola ibu haru holene mo wahaiore nahe Isaraele hameigini mbiraore hangu haru helo helolebero, lene. \s1 Agali kiralime Solomonola waitigi henego ogo \p \v 14 Anduane Homogohanda Idomo agali mbira mini Hadada ibu Solomononaga mo waitigi helene. \v 15 Abale Kini Debidi ibugua Idomoaliru baba wai bini. Isaraelerunaga ami agali haru haga Yoabahanda wai o binidagoniha agali Idomo dindini homene wiaru mo hora hene. \v 16 Ani bialu Yoaba halu ibunaga ami agali hearu heba Idomo dindiha ege waragaru wai bialu howa agali Idomo dindini hearu bo wahai hene. \v 17 Horo ogoningi Hadada ibu igiri emene heangi agali bo wahai haya handala ibu abanaga biabe biahaga agali hearu baba ibida pora bialu pene. Ti Iyibi dindiha ibida pole \v 18 pialu howa Midiana dindi yu wahalu pialu dindi ko iba dalu naibaga dindi mini Parana wiagoria pialu hene. Ani pialu tigua agali maru Parana ogoniha hearu heba haru hamaga halu Iyibi dindi pene. Ti Iyibi anda piyagola Iyibinaga kini heagome dindi mbira Hadada tu wu mialu andabi mialu tomo nolenebi mialu baya hangu handayaho hene. \p \v 19 Iyibinaga kini heagome Hadadahondo turu timbuni howa wali mbira kini ibu one kuini mini Tabenese bereago hagibuni bereago dabu bilo mini. \v 20 Ani dabu bu heagola Hadada oneme igiri mbira taba hanayagola igiri mini Genubada wini. Anigo Kuini Tabenese ibugua igiri emene Genubada ogoni ibuni andaga haru puwa ibu igini maru hearu heba mandagi kini andagaha haga hene. \p \v 21 Hadada ibugua Iyibi howa hale halu hearia Kini Debidibi Isaraelenaga ami haru haga agali haguane Yoababi homaya layane hale hene. Ani hale howa ibugua Iyibinaga kini biago hearia puwa lalu, Ainde i̱ni dalu dai bulene hame ledogo pu larene poabago, lene. \p \v 22 Ani layagola kinihanda ibuhondo hale halu lalu, Irane aginaga í̠ dalu dai bulene hame ledebe. Iya haru oali kabaria í̠ mbirale mbira burupale kebe, lene. \p Ani layagola Hadada ibugua ladai bialu lalu, I̱ mbirale mbira buru palia nabi kogonigo nde i̱ni daluore dai bia labelo hameledo, lene. \p \v 23 Ngode Datagaliwabehanda agali mendebi Eliada igini Lesono ibu nde Solomononaga mo waitigi helene. Agali Lesono ogoni ibu abale Soba dindi puwa agali wai biagabi page biagabi hearu uruninaga haru bamba haga agali haguane ibu hene. \v 24 Debidihanda wai bialu Hadadesenaga ami agali hearu bibahende balu bo biba hai hayagola Lesono ibu ibunaga dameneru baba ibida pialu Damasagasa tanoha pu hene. Ani pu hearia ibu damenerume ibu biamogo bialu Sira dindiha kini helo mo helene. \v 25 Ani howa Lesono ibugua Hadadahanda Isaraeleru baba waitigi halu hagadagua ibuguabi waitigi halu hene. Lesono ibu Sirianaga kini howa ibugua Isaraele wali agaliru handabe manga halu turu nahe hene. \s1 Anduane Homogohanda Yaroboamahondo mbira bulebero lalu lowinigo ogo \p \v 26 Solomono ibunaga agali haguane mbira henegome Solomono ibuni erembira mialu ibula waitigi hene. Agali ogoni ibu mini Yaroboama henego ibu aba mini Nebada ibu ai̱ya mini Serua layaru hene. Anigo ibu aba Nebada homene howa Yaroboama ibuni Eberaimi hameigini dindini Sereda tano wiagoria haga hene. \v 27 Yaroboama ibugua Kini Solomono bope hoa halu henedagoni irane ogo. \p Solomono ibugua Yarusaleme tanonaga lene mbiraha dindi ulini laga ni tagira ibiragohayagi wiago dindime bomogo bialu hene. Debidinaga tano ege pabe heagobi baya hangu bu tiga bule bialu heagola ogoningi \v 28 Yaroboama ibugua biabe bayale hongo howa bialu haga hene. Ani bialu heago hondowa Solomono ibugua Yaroboama ibu agali Manase hameiginibi Eberaimi hameiginibi kinihanda tí minuwa biabe ogo bidaba lalu mo mini bialu hearu handayaho helo dabo helene. \p \v 29 Ani helayagola howa horo mbirungi Yaroboama ibu Yarusaleme howa hariga wiagoria pialu hearia Ngode Datagaliwabenaga bi mana \w latagi\w* haga mbira Siloali mini Ahiya lola hene. Ogoningi agali mende tara mbira nahe libuni hanguore harigani hene. \v 30 Lola hayagola Ahiya ibugua ibunaga aga gahenge bayale mbira bu heneyago ogoni golowa naina homberia (12) podobagabu ngelene. \v 31 Ani buwa ibugua Yaroboamahondo mbiwia halu lalu, Aga budini biaru í̠naga pira ogo mo ya. Ogoni irane Anduane Homogo Isaraele wali agalirunaga Ngode Datagaliwabehanda i̱ langialu ogodagua laya. I̱na Solomono kini nahelo dugu wahole manda bu ko. Isaraele hameigini pira uruni í̠na haru habelo hamelo ko, laya. \v 32 Anigo i̱naga biabe biaga agali Debidi mitangi budai bialubi i̱naga loma bia hene Yarusalemebi nde dindi maruha tano maru ngelowa Yarusalemeore i̱ninaga loma bia hene ngelarugodane Solomono ibugua hameigini mbiraore handayaho helo helolebero. \v 33 Isaraele wali agalihondo ogonidagua buleberodagoni irane tigua i̱ni erembira ngialu puwa Saidono wali agalinaga dama wali beda mitangi bialu gime wabini mini Asadarehondobi Moaba wali agalinaga dama mitangi bialu gime wabini mini Kemosohondobi Amono wali agalinaga dama mitangi bialu gime wabini mini Molegehondobi uruni bibahendehondo mitangi bialu bi pupu wiaga ka. Tigua mana bayale talialu bialu helo helarugo mo wahowa mana mirurubi bi lamirurubi bibahende mo wahai haya. Tigua Debidihanda mana bayale biaga wiaruni mo wahalu i̱na tigua bilo hamelo kogobi nabi wahai haya. \p \v 34 Anigo Solomono ibuni kini kago bo dugu wanaholebero. Kini Debidi ibu agali i̱ninaga biabe biagaore helo lowa dabo helarugo ibugua i̱naga bi hale howa i̱naga mana baya hangu taluwa bialu hayago mitangi bulebero. Ani manda bialu Solomono ibu kini kane dege homalu waholebira. \v 35 Mani Solomono homaragola ibu igini kini ha aribia holebira. Ani birangi i̱na Isaraele hameigini pira ibunaga giha howa gingilo mialu í̠naga giha mo ya holebero. \v 36 Anigo Solomono igini mbira kini helowa ibugua Isaraele hameigini mbira hangu handayaho helolebero. Ani berogome i̱naga biabe biahaga Debidinaga wá holene hale dedago nahundulebira. Debidi aguanene hangume i̱naga tano Yarusaleme wali agalirume i̱ mitangi bialu lotu lole ibilonaga anda i̱nime loma biaho helarugo handayaho helo kini mbira dabalu helaabo holebero. \v 37 Yaroboama í̠na Isaraele dindi í̠nime handayaho hole hamelo keruni handayaho howa Isaraele wali agalinaga kini habelo helolebero. \v 38 Ai í̠na Debidihanda bialu henedagua dege i̱naga mana ngaru talialu i̱naga bi hale howa hariga tigabi i̱nime pobe ledogoria pialu mana tigabi i̱na hame ledogo bialu haabo hariyagua nde i̱na í̠ baba mandagi haabo holebero. Ai í̠ Isaraele wali agalinaga kini habelo dabo helolebero. Ani bialu Debidi aguanene hangume kini helo larudagua í̠na mana uruni talialu biriyagua mani í̠naga aguanene hangume Isaraele wali agalirunaga kini helo dabalu helaabo holebero. \v 39 Ai Solomono ibugua mana ko biyagonaga i̱na ti mana bialu Debidi aguanene mani holebiraru ti pani muleberogo mialu haabo naholebero laya, lalu Ahiyahanda Yaroboamahondo lamini. \p \v 40 Mani Solomono ibugua Yaroboama bo wahole manda bu hene. Ani manda bu heago hondowa Yaroboama ibu abale ibida pialu Iyibi dindiha puwa Iyibinaga Kini Sisaga hearia pene. Ani puwa Solomono homelotagi ibu Iyibi dindiha haabo hene. \s1 Solomono homenego ogo \r (2 Bi Te 9.29-31) \p \v 41 Mbirale tara tara Solomono ibugua binirubi ibunaga mini mandala bayale wiarubi bibahende mbuga mbira mini Solomononaga Te laga ngagoha gilibu nga. \v 42 Solomono ibu mali pira maria (40) Yarusalemeha kini howa Isaraele wali agali handaya ho hene. \v 43 Ani halu homayagola tigua ibunaga tingini Yarusaleme Debidinaga tano laga wiagoha hora hene. Homayagola Solomono ibuni igini Lehoboama ibugua ibu abanaga henge ibuni mialu kini ha aribia hene. \c 12 \s1 Isaraele hameigini uyurahayagi palearu ti hoba mialu tini hangu henego ogo \r (2 Bi Te 10.1-19) \p \v 1 Lehoboama ibu Isaraele wali agali bibahendeme ibu tinaga kini helole lowa Segeme tanoha íbu ngoai ho heagoria pene. \v 2 Ala Nebada igini Yaroboama ibugua Kini Solomono ibu bole heago hondowa ohalu Iyibi dindi pu henego. Ai Isaraele wali agali tigua Lehoboama tinaga kini helo dabo helara layago hale howa ibu Iyibi dindi wahalu ibuni dindi dai bu hene. \v 3 Yaroboama dai bialu anda ibiyagola ibuni halu Isaraele wali agali bibahendebi Lehoboama hearia puwa tigua ibuhondo lamialu lalu, \v 4 Í̠ aba Solomono ibugua ina biabe ndelahe wiaru mo ngiyagola iname biabe erekuibi mangabiore bialu harima. Ai áyu í̠na inahondo mbirale bayale hendore bulene ngadagua bialu gendabi ndelahe ngaru mo wahabelo hamelo kama. Í̠na ogonidagua biriyagua ina haru habelo í̠ andaneha holeberema, lene. \p \v 5 Ani layago hale howa Lehoboama ibugua tihondo lalu, Horo tebiru andaga halu i̱naga mini ngogo tí languliya dai bule áyu andaga pudaba, lene. Ani laya handala ibu helalu ti andaga pugupugu bini. \p \v 6 Ani piya handala Lehoboama ibu andaga puwa agali haguane ala hene mini bogabi maru abale ibu aba Solomono mini bayaleru talebu miaga heneru hearia puwa lalu, Wali agali o biarunihondo bi agua ladai buliya hamelo kamibe, lene. \p \v 7 Ani hale hayagola tigua ibuhondo lalu, Í̠ wali agali uruninaga biabe biaga bayale halu ti biamogo bulene hamelo keyagua nde áyu tihondo bi bayale lolene nga. Í̠na ogonidagua biriyagua ti í̠ andaneha holebira, lalu lamini. \fig Map of KINGDOMS of ISRAEL and JUDAH|src="" size="0" ref="1 Kini 12.7" \fig* \p \v 8 Ani layago hale howa bia nabi mo wahalu Lehoboama ibugua agali ibuni mini bayale talebu miaga igiri haguane daliahe mini bogabi ndo ibunila haru mandagi andaho hene hearu hearia pene. \v 9 Puwa ibugua tihondo lalu, Wali agali biarunime tiha genda maru bamba i̱ abahanda mo ya hene wiaru mo waholiya hamelo ka. Anigo áyu i̱na tihondo agua ladai buliya hamelo kamibe, lene. \p \v 10 Ani hale hayagola igiri haguane daliahe biaru tigua ibuhondo lalu, Í̠na bamba í̠ aba ibugua wali agali uruniha genda mo ya henedaru mo wahole manda buwa tihondo bi ladai bule hamelo keyagua tihondo bi ogodagua lolene nga. I̱ abahanda tí genda mo ngiyalo manda bu kamiyagua ogoni genda nabi emene hangu. I̱naga gi hondone mbiraore hangunaga hongo kagome i̱ abanaga hongo ogoni bolangua hene ka. \v 11 I̱ aba ibugua tí heneneore genda mo ngiyagonigo i̱na tí genda timbuniore ngulebero. I̱ aba ibugua tí tibu emeneme bayago i̱na tí tibu timbunime hongo howaore bolebero lalu lamibe, lene. \p \v 12 Ani layagola horo tebira hai halu Yaroboamabi Isaraele wali agali biarubi bibahende Lehoboama ibugua horo tebiru halu ibalimu layadagua ibu hearia ibuni hondole ibini. \v 13-14 Ani íbu heagola kini ibugua agali haguane ala hene mini bogabi hearume labe layadagua nale wahalu igiri haguane daliahe ibuni ale hearume labe layadagua wali agali biaruhondo bi hongohe lamini. Ibugua tihondo lamialu lalu, Henenore i̱ abahanda tíhondo genda mo ngiyagonibi ndo i̱na tí genda timbuniore mo ngulebero. I̱ abahanda tibu emene hangume tí bayago ai i̱na tibu timbunioreme tí minu bolebero, lene. \v 15 Anduane Homogo ibunime bilo hame lenedagua lola helonaga Lehoboama ibugua wali agali biarunaga bu miniha hame ngelo hearu talia nabi mo wahene. Anduane Homogo ibunime agali mbira ibunaga bi mana \w latagi\w* haga Silo dindini haga mini Ahiyaha howa Nebada igini Yaroboamahondo ogo bulebira lalu mbiwia ho wiyago lola helonaga anidagua bini.\x + \xo 12.15 \xt 1 Kin 11.29-39\x* \p \v 16 Ani layagola wali agali biaru tigua manda bu handalu hemiria kini ibugua tinaga bi layago hale habe naheyane tigua bi hongo howa ladaga halu lalu, Ina Debidi damenerunaga andaneha holene manga ho kama. Ina Debidi ariabi ndo ibu igini áyu o kago ibu ariabi ndo dege kamagonigo Lehoboama ibuni hondo holene nde ibunaga biabedago áyu ina Isaraele wali agali kamaru inane daluha pugupugu bima, lalu pene.\x + \xo 12.16 \xt 2 Sml 20.1\x* \p Tigua Lehoboama erembira mialu tini daluha pene. \v 17 Ani piyagola Isaraeleali maru Yuda dindihayagi Yuda hameigini hearu uruni ti dege Kini Lehoboama andaneha haabo hene. \p \v 18 Mani howa Kini Lehoboama ibugua agali mbira Adonirama ibu kininaga biabe biaga agali hearu handayaho haga henego ogoni ibu Isaraele wali agaliru hearia pu lene. Adonirama ibu Isaraele wali agali biaru hearia piyagola tigua ibu ege to̱le̱me bo homelene. Ani biya layago hale howa Kini Lehoboama ibu ibunaga wai biagane garo ale mini karisini iraga halu abale Yarusaleme ibida dai bini. \v 19 Horo ogoningi howa Isaraele wali agali uyurahayagi hama ibiniru tigua mine halu Debidi aguaneneru mbiragome kini hayagua urunime ti haru helo hame naleore haga hene. \p \v 20 Horo mbirungi Yaroboama ibu Iyibi dindi wahalu andaga ibiya layago hale howa Isaraele wali agali ti mo ngoai howa Yaroboamahondo, Ina kamaria ibabe, lalu lawia hene. Bi ogoni lawia hayagola Yaroboama ibu ti hearia anda ibiyagola tigua ibu Isaraele wali agali bibahendenaga kini helo dabo helene. Yuda hameigini hearu ti dege Debidi aguanene kini hearume ti handayaho helo helene. \s1 Ngode Datagaliwabenaga bi mana latagi haga Semaiahanda bi latagi henego ogo \r (2 Bi Te 11.1-4) \p \v 21 Lehoboama ibu Yarusaleme anda puwa ibugua ami agali hongohe Yuda hameiginibi Beniyamini hameiginibi hearu bibahende olomogo bini. Agali ogoningi íbu ngoai henedaru dagalalu daosini handari mbirani pira halira (180,000) íbu hene. Lehoboama ibugua ami agali urunime Isaraele wali agali uyurahayagi palearu baba wai bialu wali agali uruni ibuni andaneha helo lone haru dai bule pelo manda buwa ani bule pudaba lene. \v 22 Anigo Ngode Datagaliwabehanda ibunaga bi mana latagi haga Semaiahondo lamialu lalu, \v 23 Í̠na áyu ogoni puwa Kini Lehoboamabi wali agali Yuda hameiginibi Beniyamini hameiginibi ti bibahende karia puwa tihondo bi ogodagua lamibe. \v 24 Anduane Homogo i̱na larogo tí hameneore Isaraele karu baba wai nabibe. Áyu tí bibahende andaga piai hadaba. I̱nime hame lewadagua Isaraele wali agali tigua tí yu wahalu tini hangu hatara hayagoni. Anidagua biyagoni i̱nime biru, lene. Ani laya handala Semaia ibugua pialu Anduane Homogonaga bi urunidagua latagi hayagola ti wahalu tini andaga pugupugu bini. \s1 Yaroboamahanda Anduane Homogo erembira mialu penego ogo \p \v 25 Kini Yaroboama ibugua Segeme tano Eberaimi hameigini dindiha hari bare nene wiaruha ege pabe biaru hongo helo mo tiga bialu hene. Ani bialu howa ibu tano ogoniha horo maru haga bini. Ani biai halu tano ogoni wahalu tano mende Penuele puwa ogoninaga ege pabe bu mabu bini wiarubi hongo helo mo tiga bialu hene. \p \v 26-27 Yaroboama ibugua manda bialu i̱naga wali agalime áyu ti Anduane Homogonaga anda Yarusaleme dai buwa ibuhondo loma biniru bo delalu kadagua mani nde tinaga mini beregedalu i̱ yu wahalu puwa tinaga agali haguane Yudali Kini Lehoboama kago andaneha hole i̱ homoliya bo wahalu ibu karia dai bulubada lo manda bini. \p \v 28 Yaroboama ibu minime uruni manda bu bolangua howa ibugua bulumaga ale wangabe kira ona ngolome wabu ngelene. Ani wabu ngelo howa ibugua wali agaliruhondo lamialu lalu, Tígua Yarusaleme lotu lole puabo harimigo ai áyu lone polene irane nawulebira. De handadaba. Ai Isaraele wali agali tínaga bi pupu wiagane o kagoni. Iyibi dindiha howa ti haru tagira ibini tínaga bi pupu wiagane o kagonigo tí bibahendeme ogolabohondo bi pupu wilimu, lalu lamini.\x + \xo 12.28 \xt Har 32.4\x* \v 29 Ani lowa ibugua bulumaga ale ngolome wabini mbirago Bedele tanoha ngelalu mende Dana tanoha wini. \v 30 Ani wiagola wali agaliru tigua bulumaga ale ngolome wabini kira ogonilabohondo bi pupu wule Dana tanohabi Bedele tanohabi puabo haga hene. Mana ogonidagua biyagome mana ko timbuniore bialu hene. \v 31 Ani bialu Yaroboama ibugua bi pupu wulenenaga dindi maru hari nene wiaruha mo wigi bini. Ani buwa agali maru \w loma\w* binigo mo miaga helo dindi uruniha dabo helaga bini. Agali odaruni hameigini \w Libai\w* aria ndo agali ta nabi minu helaga bini. \s1 Anduane Homogohanda bi pupu wiaga Bedele dindini winigo mo ko holebero lenego ogo \p \v 32 Yaroboamahanda ege halininaga horo pirani duria (15) layagola lotu lolene horo mbira mo wini. Horo ogoningi Yuda wali agali tinaga lotu laga horo timbuni mbira winigodagua Yaroboama ibugua i̱na wero lowa mo wini. Ani buwa ibugua bulumaga ale kira wabu ngelayagonaga lomabu bo delaga dabu wiagoria nogo mbirale bo loma buwa delene. Ibugua ogoni binidagoni Bedele dindini bini. Ani bialu howa agali maru ibunime loma binigo mo miaga helo dabo helayaru bibahendehondo bi lo pelalu, Tí Bedeleni tínaga biabe uruni bule ibalimu, lalu lawia hene.\x + \xo 12.32 \xt LBM 23.33-34\x* \v 33 Ai ege halinigonaga horo pirani duria (15) layagola horo ogoni Isaraele wali agali tinaga lotu lolene horo timbuni ogoni lalu lo wiyangi Yaroboama ibuni Bedele tanoha lomabu bo delaga dabu bia hayagoria puwa ibunime nogo loma biniru bo delene. \c 13 \p \v 1 Yaroboama ibu bo lomabu delaga dabu bu heleagoria heyu howa bo lomabu delalu hearia Anduane Homogonaga bi mana \w latagi\w* haga agali mbira Yaroboama hearia ibini. Agali ogoni ibu Yuda dindiha haga hearia Anduane Homogohanda ibu Yuda dindi yu wahalu Bedele pu laya handala ibini. \v 2 Anduane Homogonaga bi mana latagi haga agali biagome bo lomabu delaga dabu heagohondo mbiwia halu lalu, Bo lomabu delaga dabu-o Anduane Homogohanda la layadagua i̱na í̠hondo bi mbira larogo. Agali mbira mini Yosaia ibu Debidi aguanene holebirago ibu kini harangi ibugua \w loma\w* binigo mo miaga agali í̠ni bo lomabu delaga holebiraru ti bibahende bo paga hai holebira. Agali uruninaga kuni í̠ni delalu í̠ mo ko halu í̠ ko ngubiore holebere, lene.\x + \xo 13.2 \xt 2 Kin 23.15-16\x* \v 3 Ani lowa Anduane Homogonaga bi mana latagi haga ogoni ibugua bi maru mbiwia halu lalu, Áyu i̱na í̠hondo bi langirugoni Anduane Homogo ibuninaga biore i̱ha howa layago manda bibelo manane mbira Anduane Homogo ibuni bulebirago larogo. Bo lomabu delaga dabu ogoni gialo hole biragola loma bo delene be ira pungaru dabu daligani ngaruni dindini haealapaya bu wulebira, lene. \p \v 4 Yaroboama ibu bo lomabu delaga dabu biagoria heyu howa dege bi ogoni hale hene. Ani hale howa ibugua agali Anduane Homogonaga bi mana latagi haga biago gi dola howa lalu, Agali ogoni minu yamia hadaba, lene. Ani layangiore Yaroboamanaga gi dogo layago lone pau labe nahe hongohe hene. \v 5 Ani bialu Anduane Homogonaga bi mana latagi haga agali biagome Anduane Homogonaga minini howa mbiwia hayadagua bo lomabu delaga dabu biago gialo ibira halu ira punga beru dabuni wiago haealabaga bialu dindini ibira hai hene. \p \v 6 Anidagua biyagola Kini Yaroboama ibugua agali biagohondo lamialu lalu, Í̠na Anduane Homogo í̠naga Ngode Datagaliwabehanda i̱ biamogo bialu i̱naga gi lone mo bayale helo ibuhondo i̱naga bi laha, lene. \p Ani layagola agali biago ibugua Anduane Homogohondo kininaga gi mo bayale ha lalu bi lamiyagola kininaga gi mo bayale hayagola gi karulape paulene. \v 7 Ani biyagola howa kinihanda ibuhondo lalu, Áyu i̱ andaga ibalu iya haru mandagi tomo nalu birabiya hameledo. Ani bialu mbirale mbira í̠ mo turu halu ngulebero, lene. \v 8 Ani layagola Anduane Homogonaga bi mana latagi haga agali biagome ibuhondo ladai bialu lalu, Anigo í̠naga muni ngeruni hanuni yabulaki howa mende i̱ ngero lariyaguabi í̠la haru í̠ andaga napolebero. Ani bialu Bedele dindi ogoria howa i̱ iba tomobi nane holebero. \v 9 Ani larogoni irane Anduane Homogohanda i̱hondo dindi ogoha howa mbirale mbira nanabe lalu i̱ni dai bule howa hariga ibirudagoha ndo hariga mendeha dai bibe laya, lene. \v 10 Ani lai halu agali ogoni ibu hariga ibiyadagua dai nabi hariga mendeni dai bialu ibuni andaga pole pene. \s1 Bedeleha bi mana latagi haga agali wahe mbira heagome binigo ogo \p \v 11 Horo ogoningi bi mana latagi haga agali wahe mbira Bedele dindiha haga hene. Ani hearia agali ogoni ibu igini hearume horo ogoningi Bedele dindini Anduane Homogonaga bi mana latagi haga agali Yuda dindiha howa ibini biagome Kini Yaroboamahondo bi layarubi maru biyarubi bibahende lamiai hene. \v 12 Ani layagola agali wahe ogoni ibugua ibu iginiruhondo hale halu lalu, Anduane Homogonaga bi mana latagi haga agali ogoni ibu hariga agoha dai biyabe, lene. Anidagua hale hayagola ibu igini biaru tigua agali ogoni ibu dai biyago hondo henego ai ogodagua piya lalu ti aba walia hene. \v 13 Ani layagola ibugua tihondo lamialu lalu, Ai i̱naga nogo dongini biragane biago mo paga hole pudaba, lene. Tigua anidagua biya handala ibu ibunaga nogo dongini biralu pene. \v 14 Ibugua Anduane Homogonaga bi mana latagi haga Yudali biago talima pialu hearia hariga obeneni ira bai ale mbira heago andaneha berearia hendene. Ani hondowa ibugua lalu, Í̠ Anduane Homogonaga bi mana latagi haga agali Yuda dindiha howa ibiriyagonibe, lene. \p Ani layagola ibugua ladai bialu lalu, E̱ i̱ ogoni bedogoni, lene. \p \v 15 Ani layagola agali wahe biagome ibuhondo lamialu lalu, Ai i̱ andaga pialu tomo nole mbaliya hameledo, lene. \p \v 16 Anigo Anduane Homogonaga bi mana latagi haga Yudali biagome ibuhondo lalu, I̱na í̠ andaga lone dai biba nalolebero. I̱na dindi ogoha howa tomo ibabi mbira nanolebero. \v 17 Ani larogoni irane Anduane Homogohanda i̱ langialu lalu, Iba tomobi nanabe lalu ai harigabi mendeni dai bialu andaga pobe layago ogonidagua bialu ai hariga mendeni dai bialu andaga porogo, lene. \p \v 18 Ani layagola bi mana latagi haga agali wahe biagome laabo halu lalu, I̱bi nde Anduane Homogonaga bi mana latagi haga í̠ kegoni ale dege kogoni. Ai Anduane Homogohanda í̠ tomo ibaru nelo mule i̱ andaga haru pobe lalu ibunaga dahuliyali mbirame bi yalu pu leneyago ibalu langiya handala í̠ damu ibiru, lene. Anigo agali wahe ogoni ibugua bi o layadagoni henene ndo ke̱ howa lamini. \p \v 19 Anduane Homogonaga bi mana latagi haga biago ibugua mitangi bialu hearia agali wahe biagome bi layadagoni hale howa agali ogoni andaga dai buwa tomo ibabi nalu berene. \v 20 Libu tomo nalu bereria bi mana latagi haga agali wahe biagohondo Anduane Homogohanda bi mbira lamini. \v 21 Ani lamiyagola ibugua Anduane Homogonaga bi mana latagi haga agali Yuda dindiha howa ibini biagohondo bi hongo howa lalu, Anduane Homogohanda lalu, Í̠na ibugua bi layadagua nabi ibunaga bi mo waharida, laya. \v 22 Ai lone dai buwa dindi ibugua tomo ibabi nanabe layagoria biruwa narida. Anidagua biridagome í̠ homolebere. Ani homaregola í̠naga tingini í̠ni dalu í̠naga damenerunaga homali henedagoha mandagi horo naholebira, laya lene. \p \v 23 Anduane Homogonaga bi mana latagi haga Yudali biago ibu tomo nai heagola agali wahe biago ibugua ibuninaga nogo dongi biago mo manda manda bialu Yudali biago biralu pelo mini. \v 24 Pialu hearia gabua mbirame budi ale mini laiono harigani lola howa ogonime agali biago bo wahene. Harigani bo wiagoria nogo dongi biago handayaho hene. Laiono biago ibubi nde handayaho ha dege bini.\x + \xo 13.24 \xt 1 Kin 20.36\x* \v 25 Mani agali maru hariga ogonidagua ibalu hearia agali homene tingini wiagoria laiono handayaho hearia handalu anidagua biane handarima lalu Bedele puwa wali agali bu hearu lamini. \p \v 26 Agali wahe bi mana latagi haga biagome te ogoni hale halu lalu, Ogoni Anduane Homogonaga bi mana latagi haga agali biagooredago. Ibugua Anduane Homogonaga bi mo wahayagonaga Anduane Homogohanda bulebero layadagua laionome lola howa bo wahelayada, lene. \p \v 27 Ani lowa ibu igini biaruhondo lalu, I̱ nogo dongini biragane biago mo paga hadaba, lene. Ani layago tigua ibu layadagua bini. \v 28 Ani biyagola ibu nogo dongini biralu hariga peadagua puwa handalu hearia agali biagonaga tingini harigani wiaria hendene. Nogo dongi biagobi laionobi kaware handayaho hearia hendene. Laiono biagome agali tingini wiago nane halu nogo dongi biagohondobi mbirale nabiore heane hendene. \v 29 Ai bi mana latagi haga agali wahe o biago ibugua agali homene tingini wiago ibunaga nogo dongini mo wialu Bedele dindini duguru bialu baya hangu homaliha hora holenenaga mo yalu dai bini. \v 30 Mo yu dai buwa bi mana latagi haga agali wahe biago ibunaga homali wabu wini wiagoha aribia halu hora hene. Ani hora halu howa ibu igini biarubi ti harume dugu bialu, I̱naga hamene i̱naga hameneore, laga bialu nde hora hene. \p \v 31 Tigua agali hora hai howa ibugua ibu iginiruhondo lamialu lalu, I̱ homarongi tígua i̱naga tingini Anduane Homogonaga bi mana latagi haga agali o hora harimagoha dege mandagi hora halimu.\x + \xo 13.31 \xt 2 Kin 23.17-18\x* \v 32 Anduane Homogohanda bulebero lalu ibunaga bi mana latagi haga agali biagonaga ne harigaha howa latagi hayaruni bibahende ogonidaguaore biai holebira laro. Bo lomabu delaga dabu Bedeleha karubi Samaria tanoha bi pupu wiaga ngaru bibahendebi Anduane Homogohanda bo gialo wahai holebiraore, lene. \s1 Yaroboamahanda mana ko biaabo halu henego ogo \p \v 33 Yaroboama ibugua mbirale bulebira layaruni bia hayane handa hondowa dege ibugua mana ko bialu haga wiyaruni yu wanahe bialu haabo hene. Ibugua agali maru loma binigo mo miaga dabo helalu dindi tara tara bi pupu wiaga ibunime dabo wigi biyagoria biabe bialu helo helaga bini. Agali ta nabi loma binigo mo miaga hoa hayaru ibugua biabe uruni bialu helo dabo helaga bini. \v 34 Yaroboama halu ibu dameneru tigua mana ko uruni bialu hayagome ko timbuni tiha ngelo hene. Anidagua biyagonaga Anduane Homogohanda Yaroboama damene bibahende mo ko halu bo wahaiore hene. \c 14 \s1 Yaroboama igini homenego ogo \p \v 1 Odagoningi Kini Yaroboama igini Abaya warago timbuni bo ibira hene. \v 2 Ani biyagola Yaroboamahanda ibu onehondo lamialu lalu, Wali agali marume í̠ i̱ onedalo manda nabilo aga yári tara ngaru bialu Silo tano pole pu. Dindi ogoniha ala i̱ Isaraele wali agalinaga kini holebere mbiwia halu lalu langini Anduane Homogonaga bi mana \w latagi\w* haga agali Ahiya biago ibu ogoniha kagoni. \v 3 Í̠na pialu mberedi pirabi mbisigedi marubi mone ibane dendebi be mbirabi mo yalu puwa ibuhondo mibe. Mialu ibuhondo iyanaga igini homo ngago ogodagua bulebira lalu ibugua langiai holebirago aguaore bulebirabe lalu ibuhondo hale habe, lene. \p \v 4 Anidagua laya handala Yaroboama one ibu abale pialu Ahiya andaga Silo anda pene. Ogoningi Ahiya ibu agali waheore halu deru baya hangu handabe nahe berene. \v 5 Ani berearia Anduane Homogohanda wali biago anda naibi wene harigani ibalu heagola Ahiyahondo lamialu lalu, Yaroboama igini warago timbuniore bo ngelalu Yaroboama one ibugua ibu igini homolebirabe be dabi holebirabe lalu í̠hondo hale hole harigani ibalu kago ibulebira, lene. Ani lowa Ahiya ibugua wali ogoni ibuhondo bi ogodagua lamibe lalu Anduane Homogohanda Ahiyaha bi lamu helene. \p Wali ogoni wali tara tingi halu ibini. \v 6 Yaroboama one ibu wene Ahiya andaga anda ibule harabani kau lama ibayuago hale howa ibugua lalu, Yaroboama one-o tamuha anda íbu, lene. Ani lowa lalu, Í̠ Yaroboama onedane hendedogo. Wali tara tingi halu eberego agibe. Í̠naga bi te hale halu i̱na í̠hondo bi gendabi hale habelo mbira langulebero. \v 7 Bi ogoni Yaroboama hale helo lamule dai bia. Anduane Homogo Isaraele wali agalirunaga Ngode Datagaliwabehanda Yaroboama ibuhondo lalu, I̱na í̠ Isaraele wali agali maru hearu aria dege heria ai i̱naga Isaraele wali agalinaga kini habelo dabo helaru. \v 8 I̱na Kini Debidi damene lenego haru nahelonaga mo wahalu í̠ni haru habelo dabo helaru. Ani birugo ainde i̱naga biabe biahaga agali bayale Debidihanda biyadagua í̠na nabi kegoni. Debidi ibugua i̱naga bi mana baya hanguore hongo howa talialu mana tigabi i̱naga deni howa bulene ngaru bialu haabo haga hene. \v 9 Anigo í̠na mana ko kini ala henerume bialu henedaru emene dege lowa ko timbuniore bialu kegoni. Í̠na i̱ erembira ngialu puwa ege to̱le̱me dama mitangi bialu gime wabini ngaruhondo bi pupu wialu kegoni. Í̠na mana ogonibi bialu kegome i̱ mo keba timbuni halu kegoni ndobe. \p \v 10 Anidagua birigonaga heneneore í̠naga damene lenego bibahende mo ko halu bo wahai holebero. Yaroboama í̠ damene igiri daliaheyaguabi agali waheyaguabi bibahende Isaraele dindini kago bo wahai holebero. Wali agalime ti to wini mbira emeneorebi mbira ibira holani handalu hilo wahagadagua í̠ damene lenego bo hilo wahaiore holebero.\x + \xo 14.10 \xt 1 Kin 15.29\x* \v 11 Í̠ damene maru tano pabe tamuha homo ngagola tinaga tingini biangome nalu tano pabe tagirahayagi homo ngaru ega bodo hariawe timbuni bedarume nolebira. I̱ Anduane Homogo i̱na bi o ledogoniore, laya lene. \p \v 12 Ani lowa Ahiyahanda Yaroboama onehondo laabo halu lalu, Áyu pialu í̠ andaga anda pialu kegola í̠ igini ibu homolebira. \v 13 Ani homaragola Isaraele wali agalirume dugu bialu nde hora holeberemi. Yaroboama damene bu kamiruha howa igiri mbiraore ogoni ibu hangu mana bayale tigabi bialu kagola Anduane Homogo Isaraele wali agalirunaga Ngode Datagaliwabehanda ibu hondowa turu haga hene. Anigo ibuni hangu bayale hora holene ngadagua hora holeberemi. \p \v 14 Anduane Homogohanda Isaraeleali mbira aribia howa kini helolebirago ogoni ibugua Yaroboama damene lenego mbira yu wa nahole bibahendeore bo wahai holebira. Áyu ogoni anidagua bulebira laro. \v 15 Isaraele wali agali tígua dama wali beda mitangi bialu gime wabini mini Aserahondo bi pupu wialu kamigome Anduane Homogohanda tínihondo tandaga helonaga tínime tandaga mo ha harimigo. Ani birimigome Anduane Homogohanda tí mo gi timbuni haragola tígua gi timbuniore howa iba angeni gambe karu ibame mo ema bia haragola duru lalu ema ema bialu haralidagua tígua duru timbuni lalu holeberemi. Ani kamigola Anduane Homogohanda Isaraele wali agali ti dindi bayale tínaga mamaliruhondo mini biagoria nahalimulo balu purogo lelolebira. Ibugua tí Iba Yuberedisi porago yu wahalu amurahayagi mo giligalale lolebira. \v 16 Yaroboama ibunime mana ko wiaru bialu howa ibugua Isaraele wali agali maru hearu ko bilo mo bia halu hayago. Ani biyagonaga Anduane Homogohanda tigua mana ko binidaru mitangi bialu Isaraele wali agaliore erembira mialu yu waholebira, lalu Ahiyahanda wali biago lamini. \p \v 17 Yaroboama one ibu bi uruni layago hale hai halu Tisa tano dai bini. Dai bialu ibuni andaga anda polene kaware pialu heaore ibu igini warago bo wiyago tongolo mini. \v 18 Ibu tongolo miyagola Isaraele wali agali bu hearume duguanda íbu ngoai howa dugu bu halu nde hora hene. Anduane Homogonaga bi mana latagi haga agali Ahiyaha howa Anduane Homogo ibunime bi mbiwia hayago heneneore lola hene. \s1 Yaroboama homenego ogo \p \v 19 Bi te maru Kini Yaroboama ibugua bialu henedaru mbuga mbira mini Isaraele Kini Henerunaga Bi Te laga ngagoha gilibu winigo nga. Mbuga ogonime kini ibugua waitigiru baba wai binirubi Isaraele dindi handayaho howa bialu henedarubi garealo nga. \v 20 Yaroboama ibugua mali pira kirani kira (22) Isaraele dindiha kini hene. Mani ibu igini Nadabahanda Isaraele dindini kini ho aribia hene. \s1 Lehoboama ibu Yuda dindiha kini henego ogo \r (2 Bi Te 11.5–12.15) \p \v 21 Kini Solomono igini Lehoboama agali daliahe ibu taba henenegoria howa hama ibinigo mali pira mariani mbira (41) layagola kini hene. Anduane Homogohanda Isaraele dindi bibahende wiaru aria mbiragome Isaraele wali agali tigua ibuni kagoria kaware ibalu lotu lelonaga dabalu loma biaho ngelene Yarusaleme wiagoria Lehoboama ibugua mali pira mbirani karia (17) kini howa haru hene. Lehoboama ibu ai̱ya Amono wali mini Nama berene. \p \v 22 Ibu kini heangi Yuda wali agalime mana ko dewaore bialu hene. Tigua ani biyagome Anduane Homogohanda tihondo keba hayagonaga irane tinime mo keba hene. Abale tinaga mamalirume mana ko bialu ha henego tigua wali agali áyu urunime Anduane Homogo mo keba halu hayadagua ndo timbuniore bialu hene. \v 23 Ogoningi Yuda wali agalirume tinaga bi pupu wiaga hari nene wiaruhabi ira timbuni hearu teneha gumbahe wiaruhabi mo wiai hene. Ani buwa tigua ira tigini mbira ona gombedo hongowabi mbirale dama wali beda mitangi bialu gime wabini mini Asera lagago ogoni alebi ona ngelowa urunihondo bi pupu wialu hene.\x + \xo 14.23 \xt 2 Kin 17.9-10\x* \v 24 Ani bialu mana ko ngubi mbira ogoningi bialu hene. Mana ko ngubi ogoni wali agali maru bi pupu wiaga ogoniha tinaga biabe wali agali kayu yu paligi bilonaga mo wini. Yuda wali agalime mana ko ngubiore wali agali abale dindi ogoriani henedarume bialu haga wiadagua dege bialu hene. Wali agali abale dindi ogoriani henedaruni Anduane Homogohanda bo taliatagi halu dindi Isaraele wali agali ti karulo helo mope hene.\x + \xo 14.24 \xt Man 23.17\x* \p \v 25 Lehoboama mali daunini hangu kini howa hearia Iyibinaga Kini Sisagahanda ibunaga amiru haru halu Yarusalemeni wai bule ibini.\x + \xo 14.25 \xt 2 Bit 12.2-8\x* \v 26 Ani ibalu tigua Yarusaleme bo podalu anda puwa Anduane Homogonaga andaha kini andagahabi mbirale bayale wiago damene bibahende mo yai hene. Wai humbi Solomonohanda wabuwa ngolome paraho dambi hene wiarubi mo yai halu Iyibi dindiha yalu pene.\x + \xo 14.26 \xt 1 Kin 10.16-17, 2 Bit 9.15-16\x* \v 27 Ani mo yalu peagola mani Kini Lehoboamahanda agali ibunaga biabe biahaga hearuhondo wai humbi Iyibiali biarume mo yalu piyadago aribia holenenaga maru ege to̱le̱ boronosime wabidaba lowiagola ami agali maru kini andaga harabani mamage haga hearume handayaho helo mini. \v 28 Ai kini ibu Anduane Homogonaga anda loma biahene biagoha pole porangi ami mamage haga uruni ti heba humbi yu pialu dai birangi ti haru dege yalu dai bialu anda hobane ibuni wiagadagoha ngelaga biaga hene. \p \v 29 Bi te maru Kini Lehoboama ibugua bialu henedaru mbuga mbira mini Yuda Kini Henerunaga Bi Te laga ngagoha gilibu winigo nga. \v 30 Lehoboama Yaroboamala kini hebingi libu wai bialu haabo haga hene. \v 31 Ani bialu mani Lehoboama ibu homayagola ibu tingini ibu mamaliru homali Debidinaga Tano biagoha winigo ogoniha hora hene. Homayagola ibu igini Abiyahanda ibu aba henegoria ho aribia howa kini hene. Ai Lehoboama ibu ai̱ya Amono wali Nama berene. \c 15 \s1 Abiya Yuda dindinaga kini henego ogo \r (2 Bi Te 13.1–14.1) \p \v 1 Yaroboama ibu mali pira mbirani karia Isaraele dindiha kini henego howa halini (18) hayagola Abiya ibu mini mende Abiyama henego ibu nde Yuda dindiha kini pigane mali ogoningi hene. \v 2 Ani howa ibugua mali tebirani kini howa Yarusalemeni haru hene. Abiya ibu Abasalomo wane Maga berenegonaga igini hene. \v 3 Abiya ibugua mana ko tara tara dewaore ibu abahanda biaga wiadagua bialu haga hene. Ibugua bamba ibu mamali Debidihanda bialu haga wiadagua nabiagabi ibunaga Anduane Homogo ibunaga Ngode Datagaliwabela mini mbiraore nahagabi hene. \v 4 Anigo Anduane Homogo ibunaga Ngode Datagaliwabehanda ibunaga biabe biahaga agali Debidi mitangi bialu Abiyahondo igiri mbira Abiya ibu henegoria ha aribia howa kini helonaga mini. Debidinaga hale hundu tegelape nahelonaga ani mini. Ani bialu Anduane Homogo ibunime Yarusaleme bayale ngelonaga anidagua bini.\x + \xo 15.4 \xt 1 Kin 11.36\x* \v 5 Anduane Homogohanda Debidi mitangi biaabo haradagoni irane Debidi ibugua mana bayale tigabi dege Anduane Homogonaga deni howa biaabo haga heago hondowa ani bini. Ani bialu Debidihanda Anduane Homogonaga bi ledago bibahendeore talialu bialu haga hene. Anigo halu mbiru dege Debidi ibugua Hidiali Uriahondo mana ko bini.\x + \xo 15.5 \xt 2 Sml 11.1-27\x* \v 6 Abiya Yaroboamala libu kini hebingi wai biaabo halu haga hene.\x + \xo 15.6 \xt 2 Bit 13.3-21\x* \v 7 Mbirale bibahende Kini Abiya ibugua bialu henedaru mbuga mbira mini Yuda Kini Henerunaga Bi Te laga ngagoha gilibu winigo nga. \v 8 Mani Abiya homayagola tigua ibunaga tingini Debidinaga tano wiagoha hora hene. \s1 Asa Yuda dindinaga kini henego ogo \r (2 Bi Te 15.16–16.6) \p \v 9 Yaroboama ibu Isaraele dindiha kini mali pira mbirani dira (19) henego ai pira kira (20) hayagola Asa ibu Yuda dindinaga kini pigane hene. \v 10 Asa ibugua kini howa mali pira mariani mbira (41) Yarusalemeni haru hene. Asa ibu ai̱ya Abasalomo wane Maga biago aguane berene. \v 11 Asahanda mana bayale tigabiru bamba ibu mamali Debidihanda biaga wiadagua talialu biaga hene. \v 12 Ibugua dama mitangi bialu gime wabinirunaga bi pupu wialu wali agali kayu yu palue íbu ngoai haga anda hearuni bibahende bo gialo wahai hene. Ani bialu ibuninaga mamalirume bi pupu wulenaga dama mitangi bialu mbirale gime wabini wiaruni bibahende mo wahai hene.\x + \xo 15.12 \xt 2 Bit 15.8-15\x* \v 13 Asahanda ibu ai̱yanaga ai̱ya Maga biago ibunaga biabe bo dugualu ibu mini lene kini ai̱ya beda lene birayago wahalu wali maru bedaru ale dege berelo bope halu bini. Ani biyadagoni irane wali Maga ogoni ibu mbirale dama wali beda mitangi bialu gime wabini mini Asera wabu wiaria ani bini. Asahanda agali bu hearuhondo lalu, Mbirale gime wabini ko ngubi ogoni dibalu gabu dangiala hole bialu yalu tagira puwa unu Kidorono iba dindi ulini ngagoha delole yalu pudaba, lene. \v 14 Asa ibugua mbirale dama mitangi bialu gime wabini ngarunaga bi pupu wule ngoai haga anda bu hearuni bo gialo wahai nahe dege henegoyu ibugua Anduane Homogo gubalini timbuniore halu Anduane Homogo andaneha haabo haga hene. \v 15 Ani bu howa Asa ibugua mbirale ibu abahanda Anduane Homogonaga lalu mo bagiho wini wiarubi ibunime Anduane Homogonaga lalu wia bagiho wini wiarubi bibahende mo yalu puwa Anduane Homogonaga andaha wini. Mbirale o mo winidaruni ngolo silibarubi ndisi be tara tararubi mo wiai hene. \p \v 16 Ogoningi Basa ibu nde Isaraele dindinaga kini hene. Asa Basala libu kini hebingibi nde Isaraeleali Yudalila wai bialu haabo haga hene. \v 17 Ani howa horo mbirungi Basa ibugua ami agaliru haru halu Yudaliru baba wai bule pene. Puwa tigua Lama tano karulo howa ai wali agali tano ogoniha howa Yuda dindiha puíbu nabilonaga hapai halu tanonaga ege pabe heago baya hangu arema butiga bialu hene. \v 18 Ani bialu heagola Kini Asa ibugua muni siliba ngoloru Anduane Homogonaga andaha wiarubi kini andagaha wiarubi maru yamini. Ani yamialu muni uruni ibunaga agali haguane hearuhondo mo mialu Sirianaga Kini Benehadada Damasagasani hearia mule yalu pelo mini. Benehadada ibu Tabirimono igini howa Hesiono aguane hene. Ani heagola Kini Asa ibugua ibunaga agali haguane biarume Benehadada lamilo lawia halu lalu, \v 19 Bamba iya aba libu nenegealiore heneyagodagua áyu iyabi nde nenege dege habiya hameledo. Ani habiya lowa áyu i̱na muni siliba ngolo uru í̠naga bame wia haro. Ani berogo ai í̠na Isaraelenaga Kini Basala nenegeore habiya lalu bi hongohe lo wiribigoni wahalu wahabe. Ani beregola ibunaga ami agaliru haru halu i̱naga dindi yupe halu tagira pelo ani bibe, lene. \p \v 20 Kini Benehadada ibugua Kini Asahanda bi lawia hayiyago hale howa bi ogoni karulape lene. Karulape lowa ibugua ami agali haru hagane haguane hearuhondo lalu, Tínaga ami agali hayadaru haru halu puwa Isaraelenaga tano ngaruha wai bule pudaba, lene. Ani laya handala tigua puwa wai bialu Iyono tano bo poda hana halu Dana tanobi Abele Bedemaga tanobi bo poda hana hai hene. Ani bialu dindi maru Galili iba kuyama bedagoha wiaru karulai halu Nabadali hameigininaga dindi wiarubi karulai hene. \v 21 Ani binigo Kini Basa ibu hale halu hearia Sirialime anda ibalu Isaraelenaga tano wiaruha wai bialu ka layago hale hene. Ani hale howa Kini Basa ibugua Lama tano wahalu Tisa tanoha hole ibida pene. \p \v 22 Ani biyago manda buwa Kini Asahanda ibunaga agali haguane Yuda dindiha bu hearuhondo lamialu, Tí bibahende Lama tano piai halimu, lene. Ani layagola tigua Lama tano pialu ege to̱le̱bi pabe bulene ira bibahendebi Kini Basahanda Lama tano mo hongo halu wai paberu bule ira ege to̱le̱ru yu wiaruni mo yalu ibini. Asa ibugua Misiba tanonaga wai pabebi Beniyamini hameiginiru dalu Geba tanonaga wai pabebi uruniha arema bulene ngaru bilonaga mo yu ibini. \v 23 Te maru Kini Asahanda bialu henedaru bibahende mbuga mbira mini Yuda Kini Henerunaga Bi Te laga ngagoha gilibu winigo nga. Mbuga ogoniha howa ibugua biabe hongohe bialu henerubi biabe maru tano wiarunaga wai pabe hongohe bu helaga bialu henerubi gilibu wigi bida. Anigo Asa ibu agali waheore hayagola ibunaga ge kuduguhe hene. \v 24 Ani henego mani homayagola tigua ibunaga tingini ibu mamaliru hora haga Debidinaga tano laga wiagoha hora hene. Hora halu ibu igini Yahosabadahanda ibu abanaga dagia mialu kini ha aribia hene. \s1 Nadaba ibu Isaraelenaga kini henego ogo \p \v 25 Asa ibu Yuda dindinaga kini mali mbira henego mali mende hayagola Yaroboama igini Nadaba ibu Isaraelenaga kini pigane hene. Nadaba ibu mali kirani hangu Isaraelenaga kini hene. \v 26 Ani howa ibu abahanda mana ko bialu haga wiaru bialu hene. Ibugua Anduane Homogonaga deni howa mana ko dewa bialu howa Isaraele wali agali bu hearumebi bilo mo bia halu hene. \p \v 27 Ani bialu heagola Isaga hameigini Ahiya igini Basahanda Nadaba bo wahole hariga taya bialu hene. Ani taya bialu henego ai horo mbirungi Nadababi ibunaga ami agali ti Pilidialiru baba wai bule pene. Ani puwa Gibedono tano wiago ho hagira biai ho heagola Basa ibugua Nadaba hearia puwa Nadaba balu homelene. \v 28 Ani bo wahalu puwa ibuni Isaraelenaga kini ha aribia hene. Asa ibu Yudanaga kini henego mali tebone hayagola bo wahene. \v 29 Ani bo wahalu Basa ibugua Yaroboama damene hearu bibahende homelo bo wahai hene. Mbiraoreali hangubi pora bialu nape bai hene. Anidagua binidagoni bamba Anduane Homogohanda ibunaga bi mana \w latagi\w* haga agali Ahiyahanda Silo tanoni howa mbiwia henego henene lola hene.\x + \xo 15.29 \xt 1 Kin 14.10, 14.14\x* \v 30 Yaroboama ibu dameneha genda tagira ibinidagoni irane ogo. Abale Yaroboama ibunime Anduane Homogo Isaraele wali agalinaga Ngode Datagaliwabe ibu deni howa mana ko bialu hayaruni Isaraele wali agali bu hearume bilo mo bia haga hene. Yaroboamahanda mana ko bialu hayadagonime Anduane Homogo mo tandaga hayagola Anduane Homogohanda nde Yaroboama damene lenego bibahende bo wahai hene. \p \v 31 Te maru Kini Nadaba ibugua bialu henedaru bibahende mbuga mbira mini Isaraele Kini Henerunaga Bi Te laga ngagoha gilibu winigo nga. \v 32 Asa ibubi Basa ibubi libu kini heangi Yudali Isaraelealila wai biaabo haga hene. \s1 Basa Isaraelenaga kini henego ogo \p \v 33 Asa ibu Yudanaga kini henego mali tebone hayagola Ahiya igini Basa ibu nde Isaraelenaga kini pigane hene. Ani howa ibugua mali pira kirani maria (24) Tisa tanoni howa haru hene. \v 34 Yaroboamahanda mana ko bialu haga wiaru nde Basa ibuguabi talialu bialu haga hene. Anduane Homogonaga deni ibunime mana ko bialu howa Isaraele wali agali bu hearumebi nde mana ko dege bilo mo bia haga hene. \c 16 \r (2 Bi Te 28.1-27) \p \v 1 Horo mbirungi agali mbira Anduane Homogonaga bi mana \w latagi\w* haga Hanani igini Yihu heagohondo Anduane Homogohanda bi ogodagua Kini Basahondo mbiwia halu lamule pu lalu lamini. \v 2 Ibugua bi ogodagua lamialu, Basa í̠na bi ogo baya hangu hale ha. Abale í̠ agali damene bu hearu ale dege mbirago heria i̱nime í̠ dabalu i̱naga Isaraele wali agali haru habelo kini helarugoni. Anigo ai í̠na mana koore Yaroboamahanda bialu haga wiagobi dege bialu howa wali agali bu karumebi nde mana ko dege bilo mo bia haga kegoni. Ainde tinaga mana ko uruni bialu hagahaga bidarume i̱ mo tandaga timbuniore halu ka. \v 3 Ani bialu kamigonaga i̱na Yaroboama damene bo biba halu amo lelarudagua í̠nibi í̠ damene lenego bibahendebi bo amo lolebero. \v 4 Ani berogola í̠ damene maru tano tamuha homayagua tinaga tingini biango bu karume nolebira. Tano tagiraha homayagua tinaga tingini ega bodo hariawe bedarume nalu holebira, lalu lamini. \p \v 5 Te maru Kini Basahanda bialu henedaru bibahende mbuga mbira mini Isaraele Kini Henerunaga Bi Te laga ngagoha gilibu winigo nga. Mbuga ogoniha ibugua biabe hongohe bialu henerubi gilibu nga. \v 6 Mani Kini Basa homayagola tigua ibu tingini Tisa tanoha hora hene. Ani hora howa ibu igini mbira mini Ela henegome kini ha aribia hene. \p \v 7 Basa ibugua Anduane Homogonaga deni howa mana ko bamba Kini Yaroboamahanda bialu hagadagua dege bialu hene. Basa ibugua mana ko ogoni bialu henedagonime Anduane Homogo mo tandaga timbuni halu hene. Ani heagola Basahanda Yaroboama damene bu hearuni bibahendeore bo wahaiore hayagolabi Anduane Homogohanda ibunaga bi mana latagi haga agali Yihu Basa hearia pu lalu, Anduane Homogohanda í̠ mo ko halu bo waholebira. Í̠ damene lene bu karubi bibahende bo wahai holebira, lalu lamule pu, lene. \s1 Ela Isaraelenaga kini henego ogo \p \v 8 Asa ibu Yudanaga kini heane dege mali pira kirani duria howa waragane (26) hayagola Basa igini Ela ibubi nde Isaraelenaga kini pigane hene. Ani howa ibugua Tisa tanoni howa mali kira hanguni haru halu hene. \v 9 Ani haru heagola Ela ibunaga agali haguane mbira mini Simiri henegome Ela ibuni bo wahole hariga taya bialu hene. Simiri ibugua kininaga wai biagane garo ale nogo hosime gili laga mini karisi maru ibugua handayaho haga hene. Horo mbirungi Kini Ela ibu agali mbira kini andaga handaya ho haga mini Arasa heago andaga pene. Puwa ogoniha kini ibu lulu iba dewaore nowa lulu yu wini. \v 10 Ani lulu yu wiaria Simiri ibugua anda ogoniha anda puwa Ela balu homelene. Ani balu homelowa Simiri ibuni kini ha aribia hene. Asa ibu Yudanaga kini heane dege mali pira kirani waragaria howa kane (27) heangi Simiri ibugua Kini Ela ogoni homelo bo wahene. \p \v 11 Simiri ibu kini halu abaleore ibugua Basa damene hearu bibahende bo wahai hene. Ani bialu Basa nenege hearubi ibu aria hearubi bibahende bo wahaiore hene. Basa damene lenego mbiraore hangubi mbira yu wanahe bo wahaiore hene. \v 12 Simirihanda Basa damene bibahende bo amo lene. Anidagua biyadagoni Anduane Homogonaga bi mana latagi haga agali Yihuha howa mbiwia halu latagi hayago henene lola hene. \v 13 Basa ibu dameneha mo ko holene tagira ibiyadagoni irane Basabi ibu igini Ela heagobi libugua Anduane Homogo Isaraele wali agalinaga Ngode Datagaliwabenaga deni howa mana ko bialu mbirale dama mitangi bialu gime wabini wiaruhondo bi pupu wialu hene. Ani bialu howa Isaraele wali agali bu hearumebi mana ko bilo mo bia halu haga hene. Libugua mana ko bialu hayadarunime Anduane Homogo mo tandaga hene. Ani mo tandaga hayagola Anduane Homogohanda Basa damene lenego bibahende bo wahai hene. \v 14 Te maru Kini Ela ibugua bialu henedaru bibahende mbuga mbira Isaraele Kini Henerunaga Bi Te laga ngagoha gilibu winigo nga. \s1 Simiri Isaraelenaga kini henego ogo \p \v 15 Yudanaga Kini Asa ibu kini heane mali pira kirani waragaria henego ai kane (27) heagola Simiri ibu Isaraelenaga kini pigane hene. Ani howa ibu Tisa tanoni horo karu hangu kini howa haru halu hene. Ogoningi Isaraelenaga ami bu hearume Pilidia dindiha Gibedono tano wiago ho hagira buwa tano ogoni karulolenaga wai bialu hene. \v 16 Tigua ani bialu howa hale halu hearia Simirihanda mana ko lehe timbuniore bialu kini bo wahaya layago hale hene. Ani hale howa ai Isaraele ami agali biarume ami haru haga agali haguane mbira mini Omiri heago Isaraelenaga kini dabo helene. \p \v 17 Ani helalu Omiri halu ibunaga ami agali bibahende Gibedono wahalu dai buwa Tisa tano mo yu dai bulenaga tano ogoni ho hagira buwa wai bialu hene. \v 18 Ogoningi Simiri ibu Tisa tanoha henego Omiri halu ibunaga ami agali biarume hongo howa wai bialu hene. Ani bialu heagola ibunaga agali hearuni bo podalu tano karulaya handala ibuni kini andagaha wai pabe hongohe mbira henegoha anda puwa kini andaga bu heagoni heda hene. Ani bialu ibunibi anda heba damaga hene. \v 19 Simiri ibuha genda timbuni ogoni tagira ibiyadagoni irane ibugua mana ko Kini Yaroboamahanda biaga wiaru taluwa bialu hearia ani bini. Ibunime Anduane Homogonaga deni howa mana ko bialu Isaraele wali agalibi nde mana ko uruni bilo mo bia halu hene. \v 20 Te maru Kini Simiri ibugua bialu henedaru bibahende mbuga mbira mini Isaraele Kini Henerunaga Bi Te laga ngagoha gilibu winigo nga. Ibugua Kini Ela bope henegobi lalu gilibu winigo nga. \s1 Omiri Isaraelenaga kini henego ogo \p \v 21 Kini Simiri homayagola Isaraele wali agali talebuki hene. Talebuki howa mendegome agali mbira Ginada henego igini Tibini heago tinaga kini helo hamelo hene. Tale buwa mende hearume tinaga kini Omiri helo hamelo hene. \v 22 Ani lalu howa mani Omirihayagi hene hearu tigua Tibini aria hearu bope halu wayali hene. Tibini homayagola Omiri ibu Isaraelenaga kini hene. \v 23 Asa ibu Yuda dindiha mali pira tebirani kini henego ai huniane mbira (31) hayagola Omiri ibu nde Isaraelenaga kini pigane hene. Ani howa Omiri ibu mali homberia (12) Isaraelenaga kini howa haru hene. Pigane Tisa tanoha mali waragariani howa haru hene. \v 24 Ani bialu Omiri ibugua mani dindi podene mbira hombene badagahe wiago yolo buwa ogoniha ege pabe hongohe bu mabu buwa tano ogoni mo wini. Dindi ogoni agali mbira mini Seme henegonaga wiaria Kini Omiri ibugua muni siliba dege daosini waragariame (6,000) dindi ogoni yolo bini. Ani yolo buwa Kini Omiri ibugua agali Seme ogoni mitangi bialu tano ogoni mini Samaria wini. \p \v 25 Anduane Homogonaga deni Omiri ibugua mana ko dewaore bialu hene. Mana ko ibugua bialu henedaru kini ala henedarume bini ngago emene dege lowa ibu dewaore bialu hene.\x + \xo 16.25 \xt 1 Kin 14.9, 16.30-33, Mai 6.16\x* \v 26 Ibugua mana ko Kini Yaroboamahanda bialu henedaguaore bini. Anduane Homogo Isaraele wali agalinaga Ngode Datagaliwabenaga deni howa ibugua mana ko dege bialu haabo hene. Ani bialu howa ibugua Isaraele wali agaliru haru pu tara howa dama mitangi bialu gime wabini mbirale wiaruhondo bi pupu wule mana ko timbuni ogoni biawai hene. Anidagua bialu ibugua biyagome wali agaliru biyagomebi tigua Ngode Datagaliwabe mo tandaga halu ibugua tihondo keba ho hene. \v 27 Te maru Kini Omiri ibugua bialu henedaru bibahende mbuga mbira mini Isaraele Kini Henerunaga Bi Te laga ngagoha gilibu winigo nga. Mbuga ogoniha ibugua biabe hongohe bialu henegonaga ogodagua bini lalu garealo nga. \v 28 Mani Omiri homayagola tigua ibu tingini Samaria tanoha hora hene. Hora howa ibu igini Ahabahanda ibu abanaga dagia mialu kini ha aribia hene. \s1 Ahaba ibu Isaraele wali agalinaga kini henego ogo \p \v 29 Asa ibu Yuda wali agalinaga kini mali pira tebirani halira (38) heagola Omiri igini Ahaba ibu Isaraele dindiha kini hene. Ibugua kini howa Samariani mali pira kirani kira (22) Isaraele wali agali haru halu hene. \v 30 Ani haru howa Kini Ahaba ibugua Anduane Homogonaga deni howa mana koore wiaru dewaore biaabo halu hene. Kini abale halu homayarume mana ko bialu hayaru emene nira dege lowa ibugua ko ngubiore bialu hene. \v 31 Ko ibugua binidaruni Yaroboamahanda bialu henedagua dege biyagoyu ibunime manda bialu hearia uruni bame degebe tobaho hene. Ani bialu howa ai wali mbira mini Yasebele Saidononaga Kini Edabala henego wane bereago Ahaba ibu dabu bini. Ani dabu bu howa ibugua Saidono wali agalinaga dama mitangi bialu gime wabini mini Balahondo bi pupu wiagane wiagoha bi pupu wialu hene. \v 32 Ani wialu howa Ahaba ibugua Balanaga bi pupu wiagane anda mbira Samaria tanoha buwa anda ogoniha Balahondo loma biniru bo delaga dabu mbira bu helalu bini. \v 33 Ibugua gime wabini dama wali beda mitangi bialu bi pupu wiaga mini Aserabi wabu ngelene. Ahaba ibugua mana koorene ko o binidarunime Anduane Homogo Isaraele wali agalinaga Ngode Datagaliwabe mo keba timbuni hene. Urunidagua biyagome mana ko kini abale hayarume binidaru emene dege lowa ibugua biyadaru ko timbuniore bini. \v 34 Ahaba ibu kini heagola Bedele tanoali mbira mini Hile henego ibugua Yarigo tano mo tiga bialu lone biadai bialu hene. Hile ibugua tano ogoni wene bule lowa bialu heaore ibu igini wahene Abirama heago homene. Ani biai howa ai tano pabenaga panga haraba dunini wiaru wabialu heagola Hile ibu igini heyogone Segubu heago homene. Ogonidagua binidagoni bamba Anduane Homogohanda Nunu igini Yosuaha howa bi mbira mbiwia henego lola hene. \c 17 \s1 Elayahanda Isaraele dindiha iba dalu naibulebira lalu mbiwia henego ogo \p \v 1 Gileada dindiha Tisibe tano wiagoha howa Anduane Homogonaga bi mana \w latagi\w* haga agali mbira mini Elaya hene. Ani henego nde horo mbirungi ibugua Kini Ahaba berearia puwa ibuhondo lamialu mbiwia halu lalu, I̱ Anduane Homogo Isaraele wali agalinaga Ngode Datagaliwabe kagonaga biabe biaga agali kogoni. Ngode Datagaliwabe ibu haluhe haabo haga kagonaga minini howa i̱na í̠hondo heneneore langerogo. Dindi ogoria iba dalu naibule ngane dege mali kira tebirabi polebira. Naibi ngane dege i̱na dalu íbu larogola ibulebira, lalu mbiwia hene.\x + \xo 17.1 \xt 2 Kin 3.14, Lg 4.25, Ya 5.17\x* \p \v 2 Mani Anduane Homogohanda Elayahondo bi ogodagua lamini. \v 3 Í̠ áyu ogoni howa ibida pialu Iba Yodana poragoria ni tagira ibiragohayagi puwa iba emene mbira mini Keridi bedagoha ha do habe. \v 4 Í̠ iba ogoni naga bialu birabe. Í̠naga tomo nolene i̱na ega bedaruhondo yalu pilimu lalu lamiru, lene. \p \v 5 Ani laya handala Elaya ibu abale heyalu Anduane Homogohanda layadagua amu Iba Yodana peagoria ni tagira ibiragohayagi pialu iba Keridi bereagoria puwa ha do ho hene. \v 6 Ani pu heagola horo bibahendengi egerebagibi mbiragabi ega berearume mberedirubi nogo egarubi mo yalu ibaga biyagola ibugua uruni nalu iba o bereagoni naga bialu hene. \v 7 Ai nde Isaraele dindiha iba dalu naibi wiaabo hayagola emene howa iba o nalu hayadagoni hundiaiore hene. \s1 Elaya ibugua wali dalo mbira ibu iginila biamogo binigo ogo \p \v 8 Iba Keridi hundiai hayagola Anduane Homogohanda Elayahondo lalu, \v 9 Í̠ heyalu pialu Saidono dindiha Sarebada tano ngagoha hole pu. Tano ogoniha wali dalo mbira ibu agalini homene bedago ogoni ibugua í̠ tomo nolenebi ibabi ngilo i̱na dabo bereledo, lene.\x + \xo 17.9 \xt Lg 4.25-26\x* \v 10 Ani lamiya handala Elaya ibu heyalu Sarebada tano pole pene. Pialu tano pabenaga panga harabaha ubanda tagi bulene wiagoria howa handalu hearia wali mbira ira delolene ilu ngoai halu hearia hendene. Elaya ibugua manda bialu wali ogoni ibu agalini homene wali dalo o kagonida lo manda bini. Ani hondowa ibugua wali biago olowa lalu, I̱ iba noabago maru í̠naga iba beha i̱ noliya hambu ngerebe, lene. \v 11 Ani layagola wali biagome hale halu iba hambu pole pialu hearia Elaya ibugua lalu, Mberedi emene mbirabi i̱ noliya mo yabe, lene. \p \v 12 Ani layagola wali biagome ladai bialu lalu, Anduane Homogo í̠naga Ngode Datagaliwabe haluhe kagonaga minini howa heneneore larogo. I̱ mberedi mbira nawiore bedo. Balawa emene mbira ndisi beha wialu olibe lininaga weli emene mbira iba beha berelo wialu bido ai ogoni hirulenaga ira o ilu yalu porogoni. I̱ igini iya tomo nalu holene mbira nawiore. Emene ogoniore winigo áyu namaro bialu tomo nolene mende nawidagola nde iya homoleberaba, lene. \p \v 13 Ani layagola Elayahanda wali biagohondo lalu, Í̠na tomo emene hangu wiruda manda bialu gi nahabe. Áyu puwa tomo hirule poro larigonidagua hirule pu. Anigo balawa ogoni ariabi olibe lininaga weli emene mbira tale bu hiruwa mberedi emene mbira i̱ noliyanaga ala yalu ibule pu. Ani bialu mani í̠ igini libuni nolene hirabe. \v 14 Irane ogoninaga Anduane Homogo Isaraele wali agalinaga Ngode Datagaliwabe kago ibugua lalu, Balawa emene hangu ndisi beha ngegobi olibe lininaga weli emene hangu iba beha biraruagobi kirabali biba naholebira. Ogoni karulape nalu kabine dege Anduane Homogo i̱na iba dalu lone ibilolebero laya, lene. \p \v 15 Ani laya handala wali dalo biagome Elayahanda lamiyadagua bule pene. Ani bialu mani Elayabi wali biagobi ibu iginibi ti tomo horo dewaru nalu holene karulapeore wiaabo hene. \v 16 Anduane Homogo ibunime Elayaha howa latagi hayadagua heneneore balawabi olibe lininaga welibi biba nahe dewa degeme wiaho wini. \p \v 17 Ani howa mani wali dalo ogoni igini biago warago timbuni bo wialu warago ba timbu halu igiri ogoni tongolo mini. \v 18 Ani biyagola wali biagome Elayahondo lalu, Anduane Homogonaga agali-o í̠na áyu i̱hondo mana ogonidagua aginaga berebe. Í̠ ogoha ibiridagome i̱naga mana ko binidaru Anduane Homogohondo mo mitangi bia harigome i̱ igini ogo homayada, lene. \p \v 19 Ani layagola Elayahanda lalu, Igiri biago i̱hondo ngi, lene. Ani lowa ibugua igiri homene tingini ibu ai̱ya giha yiago yamuwa mo yalu anda hobane daliga Elaya ibuni paliaga heagoha irigi howa ibu dagiani mo ngelene. \v 20 Ani ngelowa ibugua Anduane Homogohondo bi hongo howa lamialu lalu, I̱naga Anduane Homogo-o wali ogo ibugua i̱ore baya hangu handayaho hagago ai nde irane aginaga í̠na ibu mo genda halu igiri ogo homelaribe, lene. \v 21 Ani lalu Elaya ibugua igiri homene biagonaga tingini wiagoria halu tebira palia dambi haga bialu howa lalu, Anduane Homogo i̱naga Ngode Datagaliwabe-o ai nde igiri ogo ibunaga holene miadai bibe, lalu hene.\x + \xo 17.21 \xt 2 Kin 4.34-35\x* \v 22 Ani layagola bi layago hale halu igiri biagonaga holene lone miadai biyagola ibu heyini.\x + \xo 17.22 \xt Hi 11.35\x* \p \v 23 Ani heyiyagola Elaya ibugua igiri ibu ai̱ya berearia haru daliape howa ibu ai̱yahondo mini. Ani mialu howa Elayahanda igiri biago ai̱yahondo lamialu howa lalu, Í̠naga igini ogoni ibu dabi halu bayale kago de handa, lene. \p \v 24 Ani layagola igiri ai̱ya biagome lalu, Henemaneore í̠ Ngode Datagaliwabenaga biabe biaga agali mbira henedane hendedogoni. Heneneore Anduane Homogo ibugua í̠ha howaore bi latagi hagadane hendedo, lene.\x + \xo 17.24 \xt Yo 3.2, 16.30\x* \c 18 \s1 Elayabi gime wabini mini Balanaga bi mana \w latagi\w* haga henerubi tigua binigo ogo \p \v 1 Gaea timbuni ogoni biaho ngelowa dege mali tebone hayagola Anduane Homogo ibugua Elayahondo lamialu lalu, Í̠ni Kini Ahabahanda hendelo ha pani hole pu. Ani poregola i̱na iba dalu ibiloleberogo, lene. \v 2 Ani laya handala Elaya ibu heyalu kini hearia pole pene. Ogoningi dege Samaria dindihabi hina gari timbuni piyagola \v 3 Kini Ahaba ibugua agali mini Obadaia olalu, I̱ koria ibabe, lalu lawia hene. Obadaia ogoni ibugua kini andagaha mbirale wiaru handaya howa mamage haga hene. Ani howa ibu horo bibahendengi Anduane Homogo andaneha haabo howa ibu mitangi bialu lotu laga hene. \v 4 Ani howa horo mbiru kuini wali Yasebelehanda agali Anduane Homogonaga bi mana \w latagi\w* haga heneru bo wahai hole heangi Obadaia ogoni ibugua Anduane Homogonaga agali uruni aria handari mbira (100) bibahende egeanda hearuha minu do hai hene. Ibugua pira duria (50) egeanda mbiraha minu do halu pira duria (50) egeanda mendeha minu do hai howa tomo ibaru nelo migi bialu baya hangu handayaho hene. \v 5 Obadaia ibu Kini Ahaba berearia ibiyagola Kini Ahaba ibugua Obadaiahondo lalu, Áyu iyame dindi bibahendeha ibaga biai halu iba berene uliru iba emene emene abale piaga winiru bibahende taya biame habiya. Nogo hosi dongiru ti tani nolene maru uruniha anda holoba badago. Uruniha datani kane handa walia haribayagua nde iyanaga nogo uruni bo wahai naholeberaba, lene. \v 6 Ani lowa libuni bi lo mbiraore halu dindi maruha Ahaba ibugua taya bima piyagola dindi lene maruha Obadaia ibugua taya bima pole lowa libu mo tale bialu libuni polene wiyagoha pugupugu bini. \p \v 7 Ani pialu Obadaia ibu abale lola habiya lo wiribigoria pialu hearia ibu Elaya harigani ibalu hearia lola hene. Ani lola howa Obadaia ibugua Elayaoreyane hondowa ibu dindini bulu palu ibira halu Elayahondo hale halu lalu, Í̠ i̱naga agali haguane Elayaore kebe, lene. \p \v 8 Ani layagola Elaya ibugua ladai bialu lalu, E̱ i̱ Elaya kogo í̠na áyu ogoni dai bialu Kini Ahabahondo Elaya íbu ka lalu lamule pu, lene. \p \v 9 Ani layagola Obadaiahanda ibuhondo lalu, Agali haguane-o i̱na ko mbira agi birugonaga Kini Ahabahanda i̱ bo wahelonaga bi ogoni laribe. \v 10 Anduane Homogo í̠naga Ngode Datagaliwabe haluhe kagonaga minini howa i̱na heneneore larogo. Kini Ahaba ibugua í̠ hondoleore lowa dindi bibahendeha taya biame halu ka. Dindi mbiranaga agali haguane mbirame í̠ dindi ogoniha nahe layagua kini ibugua agali haguane o biagohondo, Hongo howa heneneore í̠ nahe la, lowa hongo halu bi laga. \v 11 Anigo áyu í̠na i̱ kini karia dai buwa í̠ ka lalu lama poliyabe. I̱ napoleore ndobe. \v 12 I̱na í̠ helo wahalu pialu koria Anduane Homogonaga dininime í̠ mo yalu dindi i̱ manda nabiniha pu tara hayagua Kini Ahaba ibu í̠ ogoria ka lalu lamerogoria hondole ibalu karia í̠ nahedane hondowa keba halu i̱ bo waholobadago áyu í̠na i̱ ibu karia pu nalabe. Horo bibahendengi i̱ Anduane Homogo andaneha haabo haga kogo í̠na i̱ dara holene nga. I̱ bambaore igiri emeneni howa bialu henego áyu kogoni howa ibu andaneha haabo halu ibu hangu mitangi bialu lotu lalu haruli. \v 13 Halu mbira kuini wali Yasebelehanda Anduane Homogonaga bi mana latagi haga agali bu hearu bo wahai hole heangi i̱na uruni aria handari mbira (100) egeandaha minu do haru. Pira duria (50) egeanda mbiraha minu do halu pira duria (50) egeanda mendeha minu do halu biru. Ani bialu i̱nime ti tomo ibaru nelo migi bialu handayaho haru. I̱na biabe bayale uruni bialu harudaruni í̠ manda bide. \v 14 Anigo áyu i̱na kini karia pialu í̠ daibu ka lama poliya hame larida. Áyu í̠na pu laregonidagua puwa lamerogola kini ibu ibuwa handalu karia í̠ naheyagua i̱ bo waholobada, lalu Obadaiahanda Elayahondo lamini. \p \v 15 Ani layago lelowa Elaya ibugua ladai bialu lalu, Í̠ gi nahabe. I̱ Anduane Homogo Hongo Haiheore howa haluhe kagonaga biabe biaga kogo ibunaga minini howa heneneore laro. Ahaba ibu ibalu horo áyu i̱ ogoria koria hondolebira, lene. \p \v 16 Ani layagola Obadaia ibugua dai buwa Kini Ahabahondo Elaya ka lalu lamiya handala kini ibu Elaya hearia pene. \v 17 Ahaba ibugua Elaya hearia pialu ibu lola howa lalu, Áyu Isaraele dindiha genda timbuni mo yu anda ibaga biagoni í̠ o kegonida, lene. \p \v 18 Ani layagola Elaya ibugua Ahabahondo ladai bialu lalu, I̱ ndo í̠nibi í̠ abahandabi Anduane Homogonaga bi \w mana\w* lowini wiaru yu wahalu puwa dama mitangi bialu gime wabini Bala wiagohondo bi pupu wima tagira pirimigome genda ogoni mo yu anda ibirimi. \v 19 Áyu Isaraele wali agali bu karu bibahende í̠nime olalu haru halu amu Hari Kamelo kagoria i̱ lola hole íbu ngoai halimu lalu lamibe. Ibalu howa Balanaga bi mana latagi haga agali handari mariani pira duria (450) biarubi dama wali beda mitangi bialu gime wabini mini Aseranaga bi mana latagi haga agali handari maria (400) kuini wali Yasebele ibugua biamogo bialu ti tomoru nelo mialu biraga biarubi bibahende haru halu ibai halimu, lene. \p \v 20 Ani laya handala Ahaba ibugua Isaraele wali agali bibahendeore mo mogo bialu amu Hari Kamelo kagoria ibalimu layagola ti bibahendeore íbu ngoai ho hene. Balanaga bi mana latagi haga biarubi Aseranaga bi latagi haga biarubi ti haru íbu ngoai ho hene. \v 21 Ani íbu ngoai ho heagola Elaya ibugua wali agali hearia irigi halu puwa lalu, Wali agali tombene hondo kihe kamiruni mini mbiraore angi wuleberemibe. Anduane Homogo ibu Ngode Datagaliwabeore heagua nde ibunihondo hangu lotu lalu halimu. Bala ibu Ngode Datagaliwabeore heagua nde ibunihondo hangu lotu laramine, lene. Ani layagola wali agali bu hearume ibuhondo bi mbira ladai nabi hene.\x + \xo 18.21 \xt Yos 24.15, Md 6.24\x* \v 22 Bi ladai nabiyagola Elayahanda lalu, Anduane Homogonaga bi mana latagi haga yu wahene mbiraore hangu i̱ kogoni. Ai Balanaga agali handari mariani pira duria (450) bibahende o kamirunida. \v 23 Ai bulumaga kira haru ibidaba. Mende Balanaga bi latagi haga o karu tigua balu podobaga bialu lomabu delolene ira gabu ngelowa ogoriani delole paga howa ngelalimu. Ani buwa ira dene nadelalimu. Bulumaga mendegobi i̱na ogonidagua dege buliya. \v 24 Ani bu mandabu ngelowa Balanaga bi mana latagi haga agali karuni tigua tinaga Balahondo bi pupu wilo. I̱nabi nde Anduane Homogohondo bi lolebero. Ani laramagola mendealinaga loma manda mandabu ngago ira minana dalipe halu loma binigo ogoni darago hondowa o biago ibuni Ngode Datagaliwabe heneneore henego ka lami̱ya, lene.\x + \xo 18.24 \xt 1 Kin 18.38, 1 Bit 21.26\x* \p Ani layago wali agali biaru tigua hale howa, Ogoni karulapeoredago ani bima, lai hene. \v 25 Ani layagola Elaya ibugua Balanaga bi mana latagi haga hearuhondo lalu, Tí dewalidago tígua ala bulumaga mbira balu podobaga buwa loma binigo delole ira gabu winidagoria pagaho ngeladaba. Ani ngelowa ira hedape nahe howa tínaga Bala hayadagome loma bini ogoni ira minana hedape halu delelo ibuhondo dela lalu bi pupu wilimu, lene. \p \v 26 Ani leagola agali Balanaga bi mana latagi haga biaru tigua wali agalime bulumaga mbira haru ibiyago balu podobaga buwa loma binigo bo delole manda manda bu wini. Ani mandabu ngelowa tigua tinaga dama mitangi bialu gime wabini Bala biagohondo ira hedape halu loma bini ogoni dela lowa bi hongo howa bi pupu egerebagi howa lalu heane dege horombe hanuni hene. Tigua hongo howa lalu, Bala-o í̠na inanaga bi laramago hale ha, laabo halu ga̱lalu tigua loma binigo delole dabu bia hene biago leneleneha pogola dagadaga bialu mali luyu ibaga biyagolabi hale halu mbirale mbira bia nabi wiyagobi dege wini. \p \v 27 Ai horombe hayagola Elayahanda ti mege buwa tongoyungu bi lalu, Bi hongo howa ga̱lalu ladaba. Ibu heneneore ka larimigo ndobe. Bi hongo howaore ladaba. Ibu mbirale tara mbira mitangi bialu biruwa tínaga bi nahale haruabe be mbiraha manga biyagola ibaga bialu tagira piyabe tobaheda. Ani ndoyagua ibu dindi kaundiaha tagira pialu piyabe be u palia hondo haruabe tobahedago bi hongo howa lalu barila hadaba, lene. \v 28 Elaya ibugua ani layagola Balanaga bi latagi haga agali biarume hongoore howa bi lalu ga̱lalu dabarume tinaga tingini minu podalu hene. Ani bialu wai biaga ayu tibu nene gadele emene tubagi yiarume tininaga tingini Balanaga bi pupu wialu mana biaga winidagua bialu darama ibilo podaga bialu hene. Ani bialu hemigola darama timbuni tinaga tinginini pigipugu lalu hene. \v 29 Uruni biyago bilowa harugo lowa hibu laga bialu lalu ha dege biane ai alendo halu bi emeneorebi nale mbira ladai nabi wiane dege alendonaga loma binigo delagane tu hene. \p \v 30 Ani biyagola Elaya ibugua wali agali hearuhondo lalu, Ai i̱ kogoria kaware ibidaba, layagola ti bibahende ibu heagoria íbu ngoai ho hene. Ani íbu heagola Elaya ibugua Anduane Homogonaga loma biniru bo delaga dabu abale tigua bu gialo wahene wiago lone mo tiga buwa biadai bini. \v 31 Ani buwa ibugua ege to̱le̱ homberia (12) Yagaba igini homberiali (12) biaru manda bialu mo yini. Yagaba ibu bamba Anduane Homogohanda mini gahenge wia aribia halu ibu mini Isaraele wialu mani wali agali tigua í̠naga mini Isaraele lolebira lenego.\x + \xo 18.31 \xt Pig 32.28, 35.10\x* \v 32 Ai Elaya ibugua ege to̱le̱ urunime Anduane Homogohondo mitangi bialu lotu lolenaga loma biniru bo delolene dabu bule mo yini. Ibugua dabu bia howa iba ganarua dabu ange wiadagua iba gorene timbuni iba mbagedi be karia agima to̱labehe birulene bini. \v 33 Ani buwa Elaya ibugua ira gabuwa loma biniru bo delolene dabu biagoriani manda mandabu ngelowa bulumaga biago balu podobaga buwa ira manda mandabu wiyagoriani mo paga hai hene. Ani buwa ibugua wali agali biaruhondo lamialu mbagedi be mariani iba hambu yalu ibuwa bulumaga loma binigo bo delole manda mandabu ngagoriabi ira gabini bulumaga delo dindiha ngarubi bibahendeni odoba hai hadaba layagola tigua anidagua biai hene. \v 34 Ani biyagola ibugua tihondo lalu, Lone hambu odoba hadaba, layagola tigua ani bini. Ibugua lone lalu, Halu mbira lone hambu odoba hadaba, layagola tigua lone dege hambialu odoba hene. \v 35 Anidagua biyagola loma binigo delole dabu manda mandabu wiyagoria howa iba pugu lalu piyagome ganarua lenelene bu wiyagoria iba timbuni biruyu mabu bini. \p \v 36 Alendonaga loma biniru delolenengi hayagola Elaya ibugua loma biniru bo delaga dabu bu helayagoria kaware pu howa lalu, Anduane Homogo-o Abarahamanagabi Aisaganagabi Yagabanagabi Ngode Datagaliwabeore í̠ni kegoni. Í̠ hanguore Isaraelenaga Ngode Datagaliwabe kegonibi í̠naga biabe biahaga agali mbiraore i̱ore henedalo hendelobi mbirale uru í̠nime bia lalu kedagua bialu harudane hendelobi ti mo walia ha.\x + \xo 18.36 \xt Dag 16.28, 1 Kin 8.43, Iba 83.18\x* \v 37 Anduane Homogo-o i̱naga bi larogo hale halu i̱na bia lalu kogo bibe. Ani beregola wali agali o karu tigua Anduane Homogo í̠ni hanguore Ngode Datagaliwabe henene henedane hendelo. Ani beregome wali agali urunaga bu mini mo beregedalu í̠ni keria haru dai buleberego manda bilo ani bia, lene. \p \v 38 Ani layagola Anduane Homogohanda ira dene ibira hayagola loma binigo wiyago dai halu ira wiarubi ege to̱le̱me dabu biyarubi dalu dindi angeni wiarubi bibahende do tauladaga hene. Iba ganarua bini biagoha biruyu mabu biyaruni heba dalu do yobiai hene. \v 39 Wali agali bu hearume anidagua biyago hondowa tini dindini palipe hai howa bi ladaga halu lalu, Anduane Homogo ibuni Ngode Datagaliwabeore kagoni. Anduane Homogo ibuni Ngode Datagaliwabeore kagoni, lalu lene. \p \v 40 Ani leagola Elayahanda lalu, Balanaga bi mana latagi haga agali o karuni mbirali pora bialu napelo bibahendeore minai hadaba, lene. Ani layagola tigua agali uruni bibahendeore minai hene. Ani biyagola Elaya ibugua agali uruni haru halu Kisono ange wiagoria dalipe howa bibahendeore bo wahai hene. \s1 Isaraele dindiha iba dalu lone ibinigo ogo \p \v 41 Ani buwa Elayahanda Ahabahondo lamialu lalu, Ai iba dalu timbuniore ue lalu ibaruane hale kogo áyu ogoni abale andaga pialu tomo nole gerai lalu pu, lene. \v 42 Ahaba ibu tomo nole abale andaga piya handala Elaya ibunaga biabe biahaga agali mbira heba Hari Kamelo nene wiagoria iraga howa dindini bulu paluwa ibunaga wanakui ge duli labo hengeneha paga howa berene.\x + \xo 18.42 \xt Ya 5.18\x* \v 43 Ani biruwa ibugua agali ibunaga biabe biahaga biagohondo lalu, Í̠na puwa iba solowara bedagoha handa amu hole pu, lene. \p Ani laya handala agali biago ibu puwa handa amu halu dai buwa lalu, Mbirale mbira biyaria nahende, lene. Ani layagola Elayahanda lalu, Lone hondole pu, laya handala agali biabe biahaga biagome lone hondole pene. Anidagua dege bialu ka halu pu íbu bialu hene. \v 44 Ai nde kanegoria agali biago ibugua dai bialu howa lalu, I̱na amu iba solowara bereagoria hari beraliba mbira emene dege agalinaga gi ale amura ibiyane handaru, lene. Ani layagola Elayahanda agali ibunaga biabe biahaga biagohondo lamialu lalu, Áyu ogoni abaleore Kini Ahaba karia puwa í̠naga garo ale karisi nogo hosime gililaga biagoria biralu iba dalu naibidaore andaga abale pu lalu lamule pu, lene. \p \v 45 Emeneore howa ginu mindibirume iba dalu ibule abaleore aruma hai hene. Ani bialu puyabu hongohe pulalu iba dalu abaleore ibira hene. Ani biya handala Ahaba ibu abale karisi biagoria iragaho biralu andaga pole Yaserili tano polene hariga wiadagua pene. \v 46 Ani pialu heagola nde Elaya ibuha Anduane Homogonaga hongo mo karula hayagola ibunaga aga luni bu heago gambalibu tubagi halu andaga pole Ahabanaga nogo hosi baba gerai lowa ibu mo bamba halu puwa libu haru mandagi Yaserili tanoha anda pene. \c 19 \s1 Elaya ibu ibida pialu Hari Sainai heagoha ha do henego ogo \p \v 1 Kini Ahaba ibu andaga Yaserili dai buwa ibu one kuini wali Yasebelehondo Elayahanda biyaruni bibahende lamiai halu dama Balanaga bi mana latagi haga agali bo wahai hayarubi bibahendeore lamiai hene. \v 2 Ani layago hale howa Yasebele ibugua Elayahondo bi lawia halu lalu, I̱na í̠bi nde agali uruni homayadadagua homabelo yawi bo waholiya. I̱na í̠ yawi nabaruyagua nde dama maru bu karunime i̱ni bo wahelo laro, lene. \v 3 Ani layago hale howa Elaya ibu gi halu agali ibunaga biabe biahaga biago libu haru ibida pialu Yuda dindihayagi dindi emene mbira Beaseba wiagoha anda pene. \p Anda pialu ibunaga biabe biahaga biago ogoniha helalu \v 4 ibuni dindi ko iba dalu naibaga wiagoha horo mbiru hangu pialu anda pene. Pu dege bialu ira mbira heneyago andane gumba heagoha anda íbu biruwa bi ogodagua lene. Anduane Homogo-o genda dewaore i̱ha áyu ibirarunigo ai karulape i̱ homolene hangu hamelo bedogoni. Áyu i̱ agali bayale ndo agali ko bamba i̱ mamali henerubi dege ko kogodago, lene.\x + \xo 19.4 \xt Yna 4.3\x* \p \v 5 Ibugua bi lai halu de umu layagola ira tene gumba heagoha emene palene. Ani palearia dahuliyali mbirame abale ibuwa ibu ela halu barila howa lalu, Heyalu tomo na, lene. \v 6 Elaya ibu heyuwa handa a̱i̱na̱i̱ bialu hearia mberedi mbira ege to̱le̱ poboheme hirini ibu haguanda wiyagohayagi wialu iba be mbiraha iba hambu wialu biaria hendene. Ibugua mberedi ibabi nalu lone paliadai bini. \v 7 Palearia Anduane Homogonaga dahuliyali biago lone ibalu ibu barila howa lalu, Í̠ hariga polene lu dege wuligo ai pole heyalu tomo na naberego, lene. \v 8 Ani layagola Elaya ibu lone heyuwa tomo ibabi nene. Tomo ogoni nowa hongo heagola ibugua horo pira mariani (40) mbiraga horombebi heba pialu Ngode Datagaliwabenaga hari loma bia hene Sainai mini mende Horebe laga heagoria anda pene. \v 9 Ani pialu mbi layagola Elaya ibu egeanda mbira heneyagoha anda puwa palene. \p Ibu ani palearia Anduane Homogohanda hale halu lalu, Elaya-o í̠ ogoha agi bialu kebe, lene. \p \v 10 Ani layagola Elayahanda ladai bialu lalu, Anduane Homogo Hongo Haiheore Ngode Datagaliwabe-o i̱ í̠ninagaore biabe biahaga henego kogoni. I̱na Isaraele wali agali bibahendeme í̠naga bi mana hale halu bilo mo walia haga henego ai tigua í̠ erembira ngialu habo nalolene bi bamba lo wirigo puguaya. Tigua í̠naga loma biniru bo delaga dabu wiaru gialabagabu wahalu í̠naga biabe biahaga agali hearuni bibahende bo wahai haya. I̱ hangu yu wahene hewagola ai i̱bi nde bo wahole ka, lene.\x + \xo 19.10 \xt Lm 11.3\x* \p \v 11 Ani layagola Anduane Homogohanda lalu, Í̠ tagira pialu li hari nene i̱naga wanakui ngogoria pu ha. Ogoriani keria i̱na ibalu í̠ni pu bolangua holeberogo, lene. Ani pu heagola puyabu hongoheore timbuni mbira ibalu harini ege to̱le̱ wiaruni kambulu baga bini. Anigo Anduane Homogo ibuni puyabu ogoniha nahe wini. Mani howa puyabu piai heagola dindi dumbirumbi timbuni bini. Ani biyagola Anduane Homogo ibu dindi dumbirumbi ogonihabi nahe wini. \v 12 Mani howa ira hungu ibinigo ai Anduane Homogo ibu ira hungu ogonihabi nahe dege wini. Mani uruni biai heagola bi emeneore hale habe nahe hagarere bi layuane hale hene. \p \v 13 Bi ogoni layuago hale halu Elaya ibu ibuninaga aga luni biagome dengui bu yihalu egeanda biagoha hayago yu wahalu emene harabani ale tagira pene. Ani tagira piyagola bi mbira layuagome lalu, Elaya-o í̠ ogoria agi bialu kebe, lene. \p \v 14 Ani layuago hale howa Elaya ibugua ladai bialu lalu, Anduane Homogo Ngode Datagaliwabe Hongo Haiheore-o i̱ hangu í̠naga biabe biahaga howa Isaraele wali agali bibahende í̠naga bi mana hale halu bilo mo walia haga henego ai tigua í̠ erembira ngialu habo nalolene bi bamba lo wirigo puguaya. Tigua í̠naga loma biniru bo delaga dabu wiaru gialo bagabu wahai halu í̠naga bi mana \w latagi\w* haga agali hearuni bibahende bo wahai haya. I̱ hangu yu wahene hewagola ai i̱bi nde bo wahole ka, lene.\x + \xo 19.14 \xt Lm 11.3\x* \p \v 15 Ani layagola Anduane Homogohanda lalu, Áyu ogoniore í̠ni ibiridagua dai bialu tano Damasagasanaga dindi lene mbira wali agali napale ngagoha pobe. Ani pu howa mani tano ngagoha anda pialu agali mbira mini Hasaele holebirago ogoni karia puwa ibu Siria dindiha kini helo ibunaga haguaneni weli odo wia habe.\x + \xo 19.15 \xt 2 Kin 8.7-13\x* \v 16 Ani bialu agali mende Nimisi hameigini aria Yihu holebirago ogoni ibu Isaraele wali agalinaga kini helo ibunaga haguaneni weli odo wia habe. Ani buwa Sabada igini Elaisa ibu Abele Mehola tano howa ibini kago ogoni ibu í̠ni henegoria ho aribia howa i̱naga bi mana latagi haga helo dabo helabe.\x + \xo 19.16 \xt 2 Kin 9.1-6\x* \v 17 Ai Hasaele ibu kini harangi ibugua wali agali dewaore bo waholebira. Maru ibida pora bialu piyagua Yihu ibugua bo waholebira. Maru Yihuhanda bara handala ibida pora bialu poraru Elaisa ibugua bo waholebira. \v 18 Anigo Isaraele dindini wali agali daosini karia (7,000) hangu dama mitangi bialu gime wabini Balanaga mini yaraga halu ge duli hanga nahagabi tinaga ne hambume Bala nu̱nu̱ nalaga karubi ti hangu helo yupe holebero, lene.\x + \xo 19.18 \xt Lm 11.4\x* \s1 Elaisa dabo helenego ogo \p \v 19 Elaya ibugua Anduane Homogohanda bi layago hale halu ibu Hari Sainai wahalu Isaraele dindiha dai bini. Ani dai buwa handalu hearia Sabada igini Elaisa ibu agali beriali (11) haru howa mabuha biabe bialu bulumagame mbirale tara dindi aliaga aleme dindi alilo bulumagame mbirale uruni gililo yu ibaga bilonaga mo tiga bigi bialu hemiria hendene. Agali beriali (11) uruni ti tinaga bulumagame biabe bilo mo tiga bima bamba halu piai hayagola Elaisa ibu dege ibunaga bulumaga kira heba biabe bilo mo tiga bima mani ibini. Ani ibiyagola Elayahanda ibunaga aga luni biagimbu biaga mbira biago golowa Elaisa mo karula hene. \v 20 Anidagua bialu Elaya ibu piyagola Elaisa ibu biabe bialu hayago wahalu gerai lalu Elaya piyago haruru puwa ibuhondo lalu, Mbaliya dege i̱ aba ai̱yaru karia ala dai buwa i̱ porogo tí hondo halimu lole poliya ani bia larene, lene.\x + \xo 19.20 \xt Md 8.21-22, Lg 9.61-62\x* \p Ogonidagua hale hayagola Elayahanda ibuhondo lalu, E̱ karulape i̱na í̠ napobe naloleberogo pu, lene. \p \v 21 Elaisa ibu abale andaga dai buwa ibunaga bulumaga kira bene. Ani buwa mbirale dindi aliaga irame wabini bulumagani \w dariba\w* hamaga kagola dindi aliaga ogoni biago gabuwa bulumaga bayagonaga mbirini wiaru ogonime hiruwa wali agali biru hearu nelo migi biyagola ti nene. Anidagua biai halu ibuni Elaya piyadagua talima pialu Elayanaga biabe biahaga hene. \c 20 \s1 Sirialime Isaraeleali baba wai binigo ogo \p \v 1 Sirianaga Kini Benehadada ibugua Isaraelealiru baba wai bu pole howa ibunaga ami agali bu hearu mo manda manda bu helene. Ani heagola kini dege pira tebirani kira (32) heba tinaga wai biaga garo ale karisirubi nogo hosirubi Benehadada biamogo bulenaga haru halu íbu mogo bu hene. Ani bialu puwa tigua Samaria tano ho hagira buwa wai bialu hene. \v 2 Benehadada ibugua agali maru Kini Ahaba ibu Samaria tanoha hearia bi lamule yalu pudaba lowa lalu, Kini Benehadadahanda í̠hondo bi ogodagua lara. \v 3 Í̠naga muni siliba ngolobi í̠naga wali bedarubi í̠naga waneigini hongohe karubi bibahende i̱ ngiai habe, laya lalu lole pudaba, lene. \p \v 4 Anidagua layiyago hale howa Kini Ahaba ibugua Benehadadahondo ladai bialu lalu, I̱naga agali haguane Kini Benehadada-o í̠na i̱hondo o bibe laridagoni biai holebero i̱nibi i̱naga mbirale ngoru bibahendebi uruni í̠naga dege wiai kagoni, lene. \p \v 5 Mani agali bi yalu piagarume bi lama dai biyagola Kini Benehadadahanda agali urunihondo lone lama dai bidaba lowa bi lawia halu lalu, Abale hale harugo í̠naga muni siliba ngolorubi í̠naga wali biru ngarubi í̠ni waneigini hongohe karubi ngibe laru. \v 6 Ani larugo ai áyu i̱naga agali haguane karu tinime í̠ andagahabi í̠naga agali haguaneru ti andagahabi tinime anda ibalu mbirale í̠nime hamelaga wiridaru tinime mo yai helo. Yawi ni áyu ogonidagua haragola anda ibulebira, lene. \p \v 7 Bi ogoni layiyago hale howa Kini Ahabahanda ibunaga agali bu hearu ibidaba lowa tihondo hale halu, Ala agali ogo ibugua i̱naga wali biru ngarubi i̱naga waneigini hongohe karubi i̱naga muni siliba ngolobi bibahende ngiai habe laya. Ani layagola i̱na bi uruni karulape aleda lo manda bialu e̱ larugo ai áyu bi lone lo beregedayada. Ani biyadagome ibugua ina mo ko halu bolene manda biyada, lene. \v 8 Ani layagola agali haguane hearumebi wali agali maru hearumebi Ahabahondo lamialu lalu, Ibunaga bi o layadagoni hale halu talia nabi waha. Í̠na mana ogonidagua bulene nawigo wahalu waha, lene. \p \v 9 Ani layago hale howa Ahaba ibugua Benehadadanaga agali ibiyaruhondo lamialu lalu, Tígua Kini Benehadada karia pialu ogodagua lalimu. Í̠na bi pigane lariyago karulape degeda lo manda birugo ai áyu bi mende laridagoni i̱na e̱ nalolebero ndoore laro, lene. Ani laya handala agali biaru tigua puwa Ahabahanda layadagua Benehadada lamini. \v 10 Bi ogoni layago lelowa Benehadada ibugua agali biaru Ahaba hearia bi lone lo yalu dai bidaba lowa lalu, Áyu i̱na ami agali dewaore haru halu ibuwa í̠naga tano ogoni bo gialabaga bialu bole eberogoni. Tigua í̠naga tano ogoni bo gialabaga bialu haealabagabu waholebira. I̱na anidagua nabiruyagua i̱naga bi pupu wiaga dama karu tinime i̱ bo wahelo laro, lene. \p \v 11 Ani layagola Ahaba ibugua agali bi yalu ibiyaruhondo lalu, Tígua Benehadadahondo ogodagua lalimu. Agali mbira ibu ami agali henene howa ibunaga wai biaga ayu tibu andaneha yuwa yári maru maru karulalu howabi balagala howabi wai bi ladaga halu haga ndo. Ibugua wai biai howa bo poda hana howa turu halu wai bi laga, lene. \p \v 12 Kini Benehadada halu kini marubi ti Sugodo tano wiagoria lulu iba nalu berene. Ani biru hemiria agali Ahabanaga bi layaru lamule yalu anda pene. Ani layago hale halu puwa ibunaga ami agali hearuhondo Samaria tanoha wai bule pudaba lene. Ani laya handala tigua Sugodo tano wahalu wai bule pene. \v 13 Puwa horo ogoningi Anduane Homogonaga bi mana \w latagi\w* haga agali mbira Ahaba hearia pialu ibuhondo lamialu lalu, Anduane Homogohanda ogodagua laya. Benehadadanaga ami agali dewaliore ibiragoni de handa. Áyu i̱na uruni bo poda hana helolebero. Ani berogola í̠na i̱ Anduane Homogo i̱niore ogoni henedane hondolebere laya, lene. \v 14 Ani layagola Ahaba ibugua Anduane Homogonaga bi mana latagi haga agali biagohondo hale halu lalu, Aiwa wai bu pialu bo poda hana holobadabe, lene. Ani hale hayagola agali biago ibugua kinihondo lalu, Anduane Homogohanda bi ogodagua laya. Ndisigiri mbira mbirani haru haga hearume igiri daliahe haru howa tigua bo poda hana holebira laya, lene. Ani layagola kini ibugua lone hale halu lalu, Tí wai bule pudaba lalu aiwa wai hono miragola bule polobadabe, lene. Ani hale hayagola Anduane Homogonaga bi mana latagi haga biagome lalu, Í̠na wai hono mulebere, lene. \p \v 15 Ani layagola kini ibugua igiri daliahe biaru olalu íbu ngoai hadaba lene. Igiri daliahe uruni ti handari kirani pira tebirani kira (232) hene. Ani heagola mani Isaraele ami agali bibahende íbu ngoai hadaba lene. Ami agali uruni bibahende daosini karia (7,000) hene. \v 16 Horombe hanuni hayagola Kini Benehadada halu agali kini maru pira tebirani kira (32) biaru ti nde Sugodo tanoni lulu iba nalu henego ai ti iba biagome mo luluya heaore dege Isaraeleali tigua wai bule anda ibini. \v 17 Benehadadahanda ibunaga ami agali marume Isaraelealiru mamage hole pudaba layagola tigua puwa handalu hemiria Isaraelenaga agaliru ti heagoha ibule ibiyaria hendene. Ani handalu dai buwa tigua Kini Benehadadahondo lamialu lalu, Agali maru Samaria howa tagira ibalu ibira, lene. \v 18 Ani layago hale howa Benehadadahanda ibunaga ami agali biaruhondo lamialu lalu, Tígua pialu minu yania hole pudaba. Tigua ina baba wai bule ibiniyaguabi wai nabule lama ibiniyaguabi tanabi minu yania halimu. Anigo tígua mbirali homelo nabalimu, lene. \p \v 19 Isaraelenaga ami igiri daliahe biaru tigua bamba halu piyagola ami agali marume mama talima pialu tigua Siriali biaru baba wai bule pene. \v 20 Puwa Isaraele ami agali biaru tigua wai hongoheore bialu howa agali ti baba ba edene bialu wai biyaru bibahende balu home laiore hene. Ani biyagola Siriali biaru ibida piai hayagola Isaraele ami tigua haruru talima pene. Anigo Kini Benehadada ibu nogo hosini biralu agali maru nogo hosini biruwa wai biaga hearu baba mandagi ibida piai hene. \v 21 Ani piyagola Kini Ahaba halu ibunaga ami agaliru tigua Siriali karisini howa wai biagabi nogo hosini biruwa wai biaga biarubi ti baba wai bule pene. Puwa tigua Siriali dewaore bo wahai halu ti wayali hene. \p \v 22 Ani bu heagola mani agali Anduane Homogonaga bi mana latagi haga biagome Kini Ahaba hearia puwa ibuhondo lone lamialu lalu, Áyu ogoni dai buwa í̠naga ami agaliru mo hongo hole pu. Ani bialu howa Siriali uruni baba wai ogodaguaore bule lowa wai hanalu hole pu. Anidagua larogoni irane Sirianaga kini kagome mali edegonaga í̠la wai bule lone dai bulebirago o larugonidagua bule pu, lene. \s1 Siriali biarume Isaraele baba wai lone binigo ogo \p \v 23 Wai halu mbira ogoni bu howa Kini Benehadada ibunaga agali haguane biarume ibunihondo lamialu lalu, Isaraele wali agali tinaga mbirale bi pupu wiaga dama hearu ti dindi hari bare bare wiagoha haga wiagome ina hari bare bare wiagoha wai bialu hemaria urunime ti biamogo biyagola ina balu bo poda hana haya. Ai iname yu dindi ngagoria ti baba wai birimayagua ina ti bo podalu wayali holeberema ndobe. \v 24 Ani bialu í̠na kini agali biaru tigua ami haru helo hela nabibe. Wahalu í̠naga ami agali haru haga haguane karuni tinime ami agali haru bamba helo helabe. \v 25 Helowa ami agali ala haraligobi ho karulelo agali maru minu tago holene nga. Ani bialu nogo hosibi nogo hosime gili laga garo ale karisibi bo gialo wahai hayaruni mo aribia halu abale wiagadagua ngelo yolo bulene nga. Ani biai halu iname dindi tigabi yu dindi ngagoria pialu Isaraelealiru baba wai birimayagua iname ti bo podalu ina wayali holeberama, lene. Agali haguane biarume ani bulene nga lalu lamiyadagua Kini Benehadadahanda biai hene. \p \v 26 Ani bialu mali mende hayagola Kini Benehadadahanda ibunaga ami agaliru haru halu Isaraelealiru baba wai bule Abege tano wiagoria anda pene. \v 27 Anda ibiyago handalu Isaraelenaga Kini Ahabahanda ibunaga ami agali hearu olo ngoai howa wai biagane ale damenego mo manda manda bu hene. Ani biai halu ti amu Siriali biaru baba wai bule ti heagoha kaware pu hene. Pu howa tibi nde balai anda halu ki bini. Isaraele ami agaliru emene hanguore nogo meme wabuni haradagua bini. Anigo Siria ami ti dewaore dagalabe nahe dindi wiagoria bibahendeha ho paya paya biame hene. \p \v 28 Ani heagola Anduane Homogonaga bi mana latagi haga agali mbira ibugua Kini Ahaba hearia puwa ibuhondo lamialu lalu, Anduane Homogohanda bi ogodagua laya. Siriali bu karume i̱ hari nene ngarunaga hangu Ngode Datagaliwabe ka i̱ dindi tigabinaga Ngode Datagaliwabe ndo ka lalu kago. Ai tí Isaraele wali agali bu kamirume i̱ni Anduane Homogoore henedalo manda bilimulonaga Siriali ami timbuni dewa bu karuni bo podalu wayali halimulo i̱na tí biamogo bulebero laya, lene. \p \v 29 Siriali Isaraelealibi tininaga balai anda bu hayadagoria horo waragaru ho hagahaga bu henego ai horo kane hayagola tigua wai pigane pora bialu wai bini. Wai bialu howa horo ogoningi dege Isaraeleali biarume Siriali ami biaru daosini dege handari mbira (100,000) bo wahai hene. \v 30 Bo wahai hayagola Sirianaga ami agali maru pora bialu ibida Abege tanoha anda piai hene. Anda pialu hearia tano pabe timbuni heago podo ibira howa daosini dege pira kirani karia (27,000) lone batago halu bai hene. \p Benehadada ibunibi nde ibida pialu tano biagoha anda mbira heagonaga hobane mbiraha bira do hene. \v 31 Ani bereagola ibunaga agali haguane hearume hondo puwa ibuhondo lamialu lalu, Iname bi mbira hale harimago ai Isaraelenaga kini karu tigua agali dara holene irane nawini tigua dara haga ka layane hale harima, lene. Ani layago ai iname wai mbira hono ngama. Iname dara kama lalu mana walia hole aga biaga ale karulalu pume inanaga mani hendeho labelabe bialu Isaraelenaga kini karia polene manda bu kama. Anidagua polene hamelo kamago ina pudaba loleberebe be napole loleberebe. Iname ogonidagua birimayagua Kini Ahaba ibugua í̠ dara halu bo wanaholebira, lene. \v 32 Benahadada ibugua karulapego anidagua bidaba layagola tigua dara ho howa aga karulaga ale karulalu pume tininaga mani hendeho labelabe bini. Ani bialu tigua Kini Ahaba hearia puwa lalu, Í̠naga biabe biahaga agali Benehadada ibu dara halu bo wanahabelo hamelo beda, lene. Ani layagola Ahabahanda tihondo hale halu lalu, Ibu homa nabi kabe. Kayagua nde bayale ibu i̱ hameneore ale kagoni, lene. \p \v 33 Benehadadanaga agali haguane ohe biaru tigua Ahaba ibunaga bi layago baya hanguore hale ho hearia ibu i̱ hameneore layagola tigua manda bialu mbirale birimago bayale mbira hariga wini birimadago ai karulape holobada lo manda bu hene. Ani manda buwa tigua Ahabanaga bi layago abale yamuwa tigua ibuhondo lalu, Heneneore Benehadada ibu í̠ hameneore ka, lene. \p Ani layagola Ahabahanda tihondo lalu, Ibu i̱ni koria haru halu ibule pudaba, lene. Ani laya handala tigua Benehadada lamule piyagola Benehadada ibu Ahaba hearia pene. Piyagola Ahabahanda Benehadada ibunaga garo ale karisi biagoria iraga ha, lene. \v 34 Ani layagola Benehadada ibugua Ahabahondo lamialu lalu, Bamba iya aba libu wai bialu howa í̠naga tano maru karulo hene ngamaru í̠nihondo ngiadai biai holiya. Ani bialu bamba i̱ aba ibugua Samariani bialu henedagua í̠na Damasagasa tanoha tanabi howa biyinayaru bialu habelo, lene. \p Ani layagola Ahaba ibugua ibuhondo lamialu lalu, Í̠na henene o laregoni buleyagua nde i̱na í̠ pobelo yupe holebero, lene. Ani lalu Ahaba Benehadadala libugua habo nalolene bi lo wialu Benehadada pelo wahene. \s1 Anduane Homogonaga bi mana latagi haga mbirame Ahaba mo ko holebira lenego ogo \p \v 35 Benehadada ibu peagola Anduane Homogohanda ibunaga bi mana latagi haga agali heagohondo bi galone mbira mo walia hayagola ibugua agali ibunaga biabe mandagi biaga mbira heagohondo lamialu lalu, Í̠na i̱ babelo hameledogo ba, lene. Ani layagola Anduane Homogonaga bi mana latagi haga agali mende biagome, Nabole, lalu ibu nabe wahene. \v 36 Wahayagola ba laga biago ibugua agali mende nabole laga biagohondo lamialu lalu, Bi i̱na langerogoni Anduane Homogo ibuninaga bi langero. Ani langirugo í̠na i̱naga bi larugo mo waharigo ai í̠na i̱ wahalu pole pialu keria harigani budi ale gabua timbuni laionome í̠ bolebira, lene. Ani laya handala Anduane Homogonaga bi mana latagi haga agali biago ibu andaga pole harigani pialu hearia laionome bo wahene.\x + \xo 20.36 \xt 1 Kin 13.24\x* \p \v 37 Mani Anduane Homogonaga bi mana latagi haga agali biagome agali mende hearia puwa lalu, I̱ babelo hameledogo ba, lene. Ani layagola agali ogonime hongo howa Anduane Homogonaga bi mana latagi haga agali biago mo ko howaore bene. \v 38 Ani bayagola ibugua agali marume ibu Anduane Homogonaga bi mana latagi haga agalida lo manda nabilo ibunaga dengui aga budinime bu dambiho yalu pene. Puwa ibu hariga tene wiagoria Kini Ahaba ibilo hondo hene. \v 39 Kini ibiyagola Anduane Homogonaga bi mana latagi haga agali biago ibugua bi hongo howa ladaga halu lalu, Kini-o bi larogo hale ha. I̱ wai pu hewagola inanaga ami agali mbirame inanaga waitigi agali mbira haru halu ibuwa i̱hondo langialu lalu, Í̠na agali ogo baya hanguore handayaho habe, laya. Agali ogoni ibida pelo hariyagua i̱na í̠ homabelo bo waholebero. Í̠ homabelo bo wanaharuyagua nde muni siliba daosini tebira (3,000) ngulebere, laya. Ami agali ogoni ibugua i̱hondo bi ogonidagua langialu ibuni piya. \v 40 Ai kini-o i̱na agali ogoni baya hangu handayaho nahe biabe maru bialu kaundiani dege hewaria ibu pora bialu ibida piyiya, lene. Ani layagola kini biagome lalu, Í̠nimeore mana ko bu howa latagi harigoni. Anidagua latagi harigome ai í̠niha ogo ale ibulubada lo manda bu kegoni, lene. \p \v 41 Anidagua layagola Anduane Homogonaga bi mana latagi haga agali biago ibunaga dengui agame bu yi heago mo wahayagola kini biagome Anduane Homogonaga bi mana latagi haga agali biago ibu heneyane handa walia hene. \v 42 Anduane Homogonaga bi mana latagi haga agali biagome kinihondo lalu, Anduane Homogohanda ogodagua laya. I̱ Anduane Homogo i̱na lalu, Tígua wai bialu howa tínaga waitigi bibahende bo wahai halimu lalu langirugo. Ai anidagua nabi í̠na Kini Benehadada minu yuwa yupe halu ibunaga ami agali bu hearubi ibida piai helariya. Anidagua biriyagonaga pani Benehadada ibu homolene winidagua í̠ni homalu ibunaga ami agali ibida piyaru homolenedaguabi í̠naga ami agali bu karu tigua homa aribia holebira, lene. \p \v 43 Kini ibugua bi o layadaruni hale howa ibunaga bu miniha genda howa keba hama ibuni dalu Samaria dai bini. \c 21 \s1 Kini Ahabahanda Nabodonaga \w gerebi\w* mabu dimagoli henego ogo \p \v 1 Yaserili tanoha Kini Ahaba andaga timbuni heago kawareni Yaseriliali mbira mini Nabodo henegonaga \w gerebi\w* mabu mbira wini. Wai timbuni Sirialiru baba biyago biai howa \v 2 Kini Ahaba ibugua Nabodohondo lalu, Í̠ mabu ogoni i̱ anda mandahadago ainde i̱ nemaru hongole gama wuliya ngi. I̱na gerebi mabu ogobi ndo bayaleore mbira í̠ nguliya. Ai mabu ndo muni nguliya hame lariyaguabi nde muni karulapeore yolo buliya, lene. \p \v 3 Ani layagola Nabodo ibugua ladai bialu lalu, Mabu ogoni bamba i̱ aba mama mamaliru tinagaore wialu tini hondo hama ibini ngogo. Áyu i̱na Anduane Homogonaga minini howa heneneore larogo mabu ogoni í̠ nangulebero, lene. \p \v 4 Ahaba ibugua Nabodohanda bi ogonidagua ladai biyago hale howa ibunaga bu miniha tandaga timbuniore howa keba hama pene. Ibuni andaga Samaria dai buwa ibuni dagiani pialu palene. Ani paluwa ibu tomobi nane tagiraha de handatagi ho palene. \v 5 Ani palearia ibu one Yasebele ibu kini paleagoha puwa lalu, Í̠ bu miniha genda yuwa tomo nane wa kego irane agibe, lene. \p \v 6 Ani hale hayagola ibugua Yasebelehondo lalu, Yaseriliali Nabodo ibunaga gerebi mabu wiago i̱na mabu mende aribia holiya ngi larugolabi ibu muni karulapeore nguliya ngi larugolabi ibugua nanguleore laya, lene. \p \v 7 Ani layagola Yasebele ibugua ibuhondo lalu, Isaraele dindiha kini mendeali mbira kabe be í̠ kegoni. Áyu genda nahe waha. Heyalu tomo na. Nabodonaga gerebi mabu ogoni i̱na í̠ mo ngulebero, lene. \p \v 8 Ani lalu Yasebele ibugua beba mbira Ahabanaga minini gili buwa kininaga magi helalu buwa agali haguanerubi agali haguane dabo helenerubi Yaserili tano Nabodo haga wiagoha hearuhondo pelene. \v 9 Beba uruniha bi uru gilibu wia hene. Tigua \w tomo\w* nane holene horo mbira pongo bo ngelowa horo ogoningi Yaserili wali agali bibahende íbu ngoai halimu lalu lamilimu. Ani íbu ngoaiho kagola Nabodo ibu dagia dunini bambaho ngagoria berelalimu. \v 10 Ani berelowa agali ko ke̱ haga dogahe kirali ibu heba mandagi berelalimu. Agali ko kirali ogoni libugua ke̱ howa Nabodohondo lalu, Nabodo í̠na Ngode Datagaliwabehondobi kinihondobi bi ko larigoni, lelo dabo berelalimu. Ani ledagola tigua Nabodo tano tagirahayagi haru tagira puwa ege to̱le̱me balu homelelalimu, lalu gilibu wia hene. \p \v 11 Ani layagola hale howa Yaserili tanoha agali haguanebi dabo helene hearubi tigua Yasebele ibugua bilimu lalu layadagua bialu \v 12 horo mbirungi tomo nane hami̱ya lalu horo pongo bo wini. Horo pongo bo wiyadangi wali agali bibahende íbu ngoai halimu lene. Horo ogoningi wali agali íbu ngoai ho heagola tigua dagia dunini bamba howa Nabodo berelene. \v 13 Ani berelowa agali ke̱ haga dogahe kirali Nabodo bereagoria kaware íbu berelene. Ani biruwa libugua wali agali íbu ngoaiho hearunaga deni ke̱ howa Nabodohanda bi ko laya lowa libugua lalu, Nabodohanda Ngode Datagaliwabehondobi kinihondobi bi ko laya, lene. Ani layago hale howa wali agali bu hearu bibahendeme Nabodo tanoha howa haru tagira puwa ege to̱le̱ dugualu bo homelayagola Nabodo homene. \v 14 Homeagola tigua Yasebele berearia bi ogodagua lama pudaba lowa lalu, Iname Nabodo ege to̱le̱me barimagola homaya, lalu lawia hene. \p \v 15 Nabodo homaya lalu lawia hayiyago Yasebele ibu hale halu abale Ahaba bereria puwa lalu, Nabodo ibu áyu nahe homayago ai gerebi mabu yolo berogo ngi larigola nangule layiyago mabu ogoni bame ngago abale karulole pu, lene. \v 16 Ani lamiyago hale halu Ahaba ibu abale heyalu gerebi mabu ogoni karulole pene. \p \v 17 Horo ogoningi Anduane Homogohanda ibunaga bi mana \w latagi\w* haga Elaya ibuni dalu Tisibe tanoha hearia lamialu lalu, \v 18 Isaraele wali agalinaga Kini Ahaba karia abale pu. Ibu áyu ogoni Samaria tano howa pialu Nabodonaga gerebi mabu wiagoha karulole manda bialu pu karia handa walia holebere. \v 19 Ani handa walia howa ibuhondo bi ogodagua labe. Anduane Homogo i̱nioreme larogo lalu, Í̠na Nabodo homelo bo waharigo ai áyu ibunaga gerebi mabu paluni ngagobi í̠ karulole dege kebe. Ani biridago nde i̱na heneneore mbiwia halu langerogo dindi ogoriani biangome Nabodonaga darama pende biyagoria dege í̠naga daramabi pende bulebira labe, lene. \p \v 20 Anduane Homogohanda anidagua lamiya handala Elaya ibu hale halu ibu Ahaba hearia abale pole pene. Ahabahanda Elaya ibiyago hondowa ibugua lalu, I̱naga waitigi biago i̱ hewaria lone dai biribe, lene. \p Ani layagola Elaya ibugua ladai bialu lalu, E̱ i̱na í̠ hondo ibirudagoni irane í̠naga bu mini hame ngerunime Anduane Homogonaga deni mana ko ngaru hangu bule hongo halu haabo kegonaga í̠ hondole ibiru. \v 21 Ai Anduane Homogo ibugua í̠hondo bi ogodagua laya, I̱ Anduane Homogo kogome í̠ pani ngulebero. Í̠ damene agali mini lenerubi agali miniwi karubi agali daliahe karubi igiri emene karubi í̠ damene bibahendeore bo wahai holebero. \v 22 Í̠na wali agali bibahendeore mana ko wiaru bilo mo bia harigome i̱ mo keba harida. Ani biridagonaga i̱na í̠ pani mialu í̠ one waneiginirubi bibahende ala Nebada igini Kini Yaroboamahondo birudagua bialu Ahiya igini Kini Basahondo birudagua í̠hondobi mana mbiraore ogonidagua dege bulebero, laya. \v 23 Yasebelehondobi nde Anduane Homogohanda bi ogodagua laya, Ai Yasebele homarangi Yaserili tanonaga pabe tagirahayagi ibunaga tingini biangorume nalu holebira, laya. \v 24 Ahaba-o í̠ damene maru tanoha homayagua biango bu karume tinaga tingini nolebira. Maru tano pabe tagirahayagi homayagua nde ega nene ale biru karume tinaga tingini nolebira, lalu Anduane Homogohanda laya, lalu Elayahanda Ahabahondo anidagua lamini. \p \v 25 Ahaba ibu kini heangi ibunaga bu minimebi hamemebi hongoore halu Anduane Homogonaga deni howa mana ko wiaruni hangu mo tene howa bialu hene. Ibugua mana ko bialu henedarunibi abale henedarume mbira nabiaga wini. Ibu one Yasebele ibuore mana ko uruni bilo mo biahaga berene. \v 26 Ahaba ibugua Amoro wali agali bamba dindi ogoriani henedarume biagadagua dama mitangi bialu gime wabini wiaruhondo bi pupu wialu mana ko ngubi wiaru hangu bialu hene. Anduane Homogohanda bamba Amoro wali agali uruni bo batagi halu dindi ogoni Isaraele wali agaliru ti berelo mope hene. \p \v 27 Elayahanda ani layago Ahaba ibu hale howa ibunaga bu miniha genda timbuniore howa ibunaga aga biniyaru bibahende lerelabaga bini. Ani bialu dara ho howa walia halu aga tara biaga wiago mo karulowa tomoru nane hene. Horo bibahendengi aga ko bidaore palialu ibunaga dengui ibira halu mine nahe genda timbuni ho hene. \p \v 28 Ani heagola Anduane Homogohanda ibunaga bi mana latagi haga Elayahondo lalu, \v 29 Áyu Ahaba ibugua i̱naga deni ibuni mo dindiha ho kago í̠ hendedebe nahende kebe. Ainde ibugua mana ogonidagua biragome i̱na ibu áyu mo ko nahe waharogo. Mani ibu iginime kini ha aribia harangi i̱na ibu dameneore holebiraru tihondo pani mulebero, Anduane Homogohanda lene. \c 22 \s1 Anduane Homogonaga bi mana \w latagi\w* haga Migaia ibugua, Ahaba í̠ homolebere, lenego ogo \r (2 Bi Te 18.2-27) \p \v 1 Siria Isaraeleru tini wai bialu heneru wahalu mali kirani wai paluwa ema nabi hene. \v 2 Ani howa mali tebone hayagola Yudanaga Kini Yahosabada ibugua Isaraelenaga Kini Ahaba hearia nenege pole pene. \v 3 Ahaba ibugua ami haru haga agali haguane hearuhondo lalu, Gileada dindiha Lamodo tano ngago bamba inanagaore winigo ai Siria ti karulo kagoni. Anigo iname tano ogoni inane karulole Sirianaga kini kagonaga giha howa mo yu dai bibe nahe kamago nde aginagadabe, lene. \v 4 Ani lowa Ahaba ibugua Yahosabada lamialu lalu, I̱ Lamodo tano ogoni mo yu dai bulenaga wai bu polene hamelo kogonigo í̠na i̱ biamogo buleberebe nabuleberebe, lene. \p Ani layagola Yahosabada ibugua ladai bialu lalu, Í̠na hame lederu ale talialu bulene karulape dege manda bu ko. I̱ biamogo bulene i̱naga wai biaga ami agalirubi nogo hosirubi bibahende manda mandabu hai ka. \v 5 Anigo iname mbirale uruni bule howa Anduane Homogo ibunaga hame ngago ala hale holene nga, lene. \p \v 6 Ani layagola Ahaba ibugua mbiwia haga agali hearu íbu ngoai hadaba lene. Mbiwia haga agali uruni handari maria (400) bibahende íbu ngoai hayagola ibugua tihondo hale halu lalu, I̱na Lamodo tano mo yu dai bule wai bu polene karulapebe be nakarulapebe, lene. \p Ani hale hayagola tigua ibuhondo ladai bialu lalu, Karulapego wai bule pu. Anduane Homogohanda í̠ biamogo biragola í̠na wai buwa wayali holebere, lene. \p \v 7 Ani layago lelowa Yahosabadahanda Ahabahondo hale halu lalu, Anduane Homogonaga bi mana \w latagi\w* halu mbiwia haga mbira kabe nahebe. Mbira heagua nde iname Anduane Homogo ibuninaga hame ala handami̱ya, lene. \p \v 8 Ani layagola Ahabahanda ladai bialu lalu, Agali mbira Imila igini Migaia ibu Anduane Homogonaga bi mana latagi halu mbiwia haga ka. Anigo agali ogoni ibugua i̱hondo mbiwia halu bi bayale ndo langigi biagago i̱na ibuhondo turu naheore haruli. Ibugua mbiwia halu mo ko holene tagira ibulebira lalu i̱ langiaabo haga ka, lene. \p Ani layagola Yahosabada ibugua lalu, Í̠na bi ogonidagua lolene nawi, lene. \p \v 9 Ani layago hale howa Ahabahanda ibunaga haru haga agali haguane mbira heago íbu lowa lalu, Í̠na áyu ogoni gerai lalu puwa Imila igini Migaia abale haru ibule pu, lene. \p \v 10 Kini Ahaba Yahosabadala libu haru kininaga aga biaga mo karulai howa kininaga biragane dagia Samaria tanonaga tagirahayagi hama tigabi widi iraneru lini hondo ibira ibira bilo bo taulalu aeane puyabume yu pelonaga dindi wiagoria mo yalu pu ngelowa libuni ogoriani berene. Mbiwia haga agali hearume libu bereagoria haparaho howa mbiwia halu bi dewa lalu hene. \v 11 Mbiwia haga agali handari maria (400) henedaruni aria mbira Kenana igini Sedegaia hene. Ani howa ibugua aeane homane mbira wiago mo paulaki howa bulumaganaga haguaneni ne gayane heagobi wabuwa ibuninaga emboneni mo pagaho yalu Ahaba berearia ibuwa lalu, Í̠na wai buwa Siria ami karu bope halu í̠ wayali holebere. Í̠ bulumaganaga ne gayane ogonibi howa bama pialu mbiraorebi mbira yu wanahe bibahende bai halu bo maro bulebere, lalu Anduane Homogohanda laya, lene. \v 12 Ani layagola mbiwia haga agali maru hearumebi nde bi lo mbira howa lalu, Heneneore Anduane Homogohanda í̠ biamogo biragola í̠na wai bialu Lamodo tano mo yu dai buleberego wai bule pu, lene. \p \v 13 Ani lalu beremiria haru haga haguane mbira abale Ahabahanda Migaia hondo pu layago ibugua Migaia haru ibini. Libu wene harigani ibule ibalu howa agali haguane biago ibugua Migaiahondo lalu, Mbiwia haga agali maru karume lalu, Kini ibugua wai bialu wayali holebira, lai hayago í̠nabi nde kinihondo bi bayale ogonibi dege lamibe, lene. \p \v 14 Ani layago lelowa Migaia ibugua haru haga agali haguane biagohondo lalu, Anduane Homogo Haluhe kagonaga minini howa i̱na í̠hondo heneneore larogo Anduane Homogo ibugua i̱hondo bi ogo la lalu langirago dege latagi holebero, lene.\x + \xo 22.14 \xt Dag 22.18, 24.13, 1 Kin 18.10\x* \p \v 15 Migaia ibu Kini Ahaba bereagoria anda ibiyagola kini ibugua Migaia hale halu lalu, Iname Lamodo tano mo karulole wai bu poramabe be waharamabe, lene. \p Ani layagola ibugua kinihondo lalu, Karulape í̠na tano ogoni mo karulelo wai bule pu. Í̠na wai bialu wayali habelo Anduane Homogohanda biamogo bulebirago pu, lene. \v 16 Ani layagola Ahabahanda ibuhondo lalu, Ke̱ halu mbira nalabe. Í̠na Anduane Homogonaga minini howa heneneore labe lalu abale howa langiaabo haruligoni í̠ manda bu kegodago ai i̱naga bi ogoni angi hale holeberebe, lene. \p \v 17 Ani layagola Migaia ibugua Ahabahondo lamialu lalu, I̱na handalu hewaria Isaraele ami biaru nogo sibi haru haga nahe haradagua hari nene wiaruha ho giligala lo hearia handaru. Ani hondo hewagola Anduane Homogohanda bi mbira ogobi layua, Agali uruni tinaga haru haga agali haguane mbira nahe kago ai ti wai paluenaga wai wahalu tini andaga dai bialu pugupugu bulene nga layuane hale haru, lene.\x + \xo 22.17 \xt Dag 27.17, Md 9.36, Mg 6.34\x* \p \v 18 Ani layago hale howa Kini Ahaba ibugua Kini Yahosabada lamialu lalu, I̱na í̠ abale langirugoni ogoniyago. Anduane Homogonaga bi mana latagi haga agali ogoni ibugua i̱hondo mbiwia halu bi bayale mbira nalangiaga. Ibugua i̱ mo ko holene hangu laabo haga larugoni, lene. \p \v 19 Migaia ibugua bi laabo halu lalu, Áyu Anduane Homogohanda mo walia hayago languliya baya hangu hale mia howa hale ha. I̱na handalu hewaria Anduane Homogo ibuni dahuliya andagani haru howa biragane dagia wiagoria bereagola dahuliyali bibahendeme ibu bereagoria ho mabu bupe hearia handaru.\x + \xo 22.19 \xt Yob 1.6, Ais 6.1\x* \v 20 Ani heagola Anduane Homogohanda tihondo hale halu lalu, Ahaba ibu Lamodo tanoha bo wahelonaga ohowa ndelalu karulapego pu lolene mbirali ai kebe, laya. Ani hale hayagola dahuliyali mbira mbira tininaga bi Anduane Homogohondo ladai bigibigi biya. \v 21 Tigua ani ladai bigibigi bialu heagola dinini mbira ibu Anduane Homogo bereagoria kaware puwa lalu, I̱na ibu mo hondo hole polebero, laya. \v 22 Ani layagola Anduane Homogohanda ibuhondo hale halu lalu, Í̠na Ahaba mo hondo agua holeberebe, layagola dinini biago ibugua Anduane Homogohondo ladai bialu lalu, I̱na puwa Ahaba ibunaga mbiwia haga agali karume bi henene ndo ke̱ howa lamilo mo la holebero, laya. Ani layagola Anduane Homogohanda dinini ogonihondo lamialu lalu, Í̠na pialu í̠naga bi henene larebe toba howa mo heneneho helonaga ibu mo hondo hole pu laya, lene.\x + \xo 22.22 \xt Hgn 9.23, 1 Sml 16.14, 18.10\x* \p \v 23 Ani lowa Migaia ibugua Ahabahondo bi tiga tiga lamialu lalu, Anduane Homogohanda í̠ homabelo hamelo howa ai dinini ogoni ibugua í̠naga mbiwia haga agali biarume í̠hondo bi henene ndo í̠ mo hondo halu bi langilonaga ibilayadagome í̠ mo hondo hayada, lalu lamini. \p \v 24 Ani lamiyagola mbiwia haga Sedegaia henegome Migaiahanda bi layago hale howa ibugua ibunaga gi habeme Migaia to̱a̱ balu howa lalu, Anduane Homogonaga dinini i̱ agua yu wahalu puwa bi ogoni í̠hondo langiyabe, lene. \p \v 25 Ani layagola Migaia ibugua Sedegaiahondo ladai bialu lalu, I̱na í̠hondo heneneore larogo mani waitigime ibalu ina Isaraele bo podaragola í̠ ibida puwa anda hobane mbiraha bira do holebere. Horo ogoni ibirangi heneneore Anduane Homogohanda bi ogoni i̱hondo langiyago i̱na latagi henedane hondolebere, lene. \p \v 26 Ani layagola Kini Ahaba ibugua ami haru haga agali haguane heagohondo lalu, Mbiwia haga agali Migaia o kago minu yalu agali haguane Amonola i̱ igini Yoasala karia haru pudaba. \v 27 Ani haru puwa libuhondo lamialu, Agali ogo i̱ni wai bialu dai buliya libugua garabaya andaha tomo emene hangu migi bialu handayaho halibu laya lalimu, lene. \p \v 28 Migaiahanda Ahabahondo lone lamialu lalu, Í̠ waiha homa nabi bayale dai biriyagua nde Anduane Homogohanda i̱ha howa bi lene ndodalo manda bibe, lene. Migaia ibugua laabo halu lalu, Wali agali bibahende kamiru tígua bi larogoni hale hai hadaba, lene. \s1 Kini Ahaba waime bayagola homenego ogo \r (2 Bi Te 18.28-34) \p \v 29 Ani bialu Isaraelenaga Kini Ahaba Yudanaga Kini Yahosabadala libu haru mandagi libunaga ami agali hearu haru halu Gileada dindiha Lamodo tanoni Siriali waitigi anda íbu hearu baba wai bule pene. \v 30 Wai bule wene dege howa Ahaba ibugua Yahosabadahondo lamialu lalu, Wai hamani tagira pole howa waitigime i̱ kinidalo manda nabilo kininaga aga bidogo golo iriari bialu ami agali mbira pene tingi holiya. Í̠ harugo kininaga aga bidegoni biaabo habe, lene. Ani lalu Kini Ahaba ibu aga tara wiaru bialu wai bule pene. \p \v 31 Wai anda piyagola Sirianaga kini heagome ibunaga ami agali wai biaga garo ale mini karisini howa pira tebirani huniane kira (32) hearu olalu ibidaba lowa lalu, Tígua wai bialu hongo howa Isaraeleali kini kago baba hangu wai bilimu. Agali maru ibinidaru baba nabilimu, lene. \v 32 Ani laya handala puwa tigua Yudanaga Kini Yahosabada biago Isaraelenaga Kini Ahababe toba howa wai hongo howa bialu hearia Yahosabada ibunime howa wai huaro ga̱ hongo howa ladaga hayagome mo walia hayagola \v 33 ti manda bialu ogoni ibu Isaraelenaga kini ndoyane hondowa bialu tigua ibula wai hongo howa nabi yupe hene. \v 34 Tigua wai hongoheore ua laga bialu howa Siriali ami mbirame timu mbira Isaraeleru heagoha bo ibilayagome Kini Ahabanaga tingini mbiraha aga wai pole biaga aleme bia dambi nahe wiagoria bila hene. Ani bila hayagola Ahabahanda agali ibunaga nogo hosime karisi gililo yu ibaga bilo handayaho haga agali heagohondo lalu, Ai timu hombeniore ho kogo karisi abale beregedalu wai hama yu wahalu tagira mba, lene. \fig Siriali ami mbirame timu mbira Isaraeleru heagoha bo ibilayagome Kini Ahabanaga tingini mbiraha ... bila hene.|src="HK 75A.tif" size="1" ref="(22.34)" \fig* \p \v 35 Ani layagoyu ami mende mendehabi wai hongoheore biribigola Ahaba wai hama yu wahalu tagira pobe nahe wini. Ani biyagola ibunaga garo ale karisi biagoria ibunaga ami agali biarume gini mo maliaho heleagola amu Siriali biaru wai ibiyagoha handa amu ho hene. Ani heagola darama timbuni Ahabaha howa pora bialu ibunaga karisi ibuni heyu heago daramame goba hai hene. Ani heane dege alendo hayagola Ahaba homene. \v 36 Ani homayagola howa ni paliyagola Isaraele ami hearubi Yuda ami hearubi bibahendeme huaro lalu howa lalu, Áyu ogoni inane dindiha dai bialu inane dalu wigi birimagoha purogo lami̱ya ma, lai hene. \p \v 37 Kini Ahaba homayagola tigua ibu tingini Samaria tanoha yalu dai buwa homaliha hora hene. \v 38 Ani hora howa ibunaga karisi biago Samariaha iba gorene bereagoha wayawaya bu wahene. Ani biyagola biango bu hearume ibunaga darama bu payabu wiaru pende bini. Ani bialu bayanda wali berearu tibi nde ibalu iba ogoniha dege wayawaya bini. O biyadaruni Anduane Homogohanda ogodagua bulebira lalu lo wiyago lola hene. \p \v 39 Kini Ahaba ibugua biniru bibahende mbuga mbira mini Isaraele Kini Henerunaga Bi te laga ngagoha gilibu nga. Mbuga ogoniha howa ibugua anda mbira buwa nogo elebeninaga ne gayanerume mo yári bia henego bi te lo wialu maru ibugua tano maru wiarunaga ege pabe mo hongo howa bia tiga binirunaga bi teru lo wialu bida. \v 40 Ahaba ibuni homayagola hora howa ibu igini Ahasaia ibugua ibu abanaga tamu henge ibuni mialu kini ha aribia hene. \s1 Yahosabada ibu Yudanaga kini henego ogo \r (2 Bi Te 20.31–21.1) \p \v 41 Mali mariani Ahaba ibu Isaraele dindiha kini hene lowa Asa igini Yahosabada ibu nde Yuda dindiha kini hene. \v 42 Ibu taba henenegoria howa mali pira tebirani duria (35) hayagola ibugua Yarusalemeni mali pira kirani duria (25) kini howa haru hene. Yahosabada ibu ai̱ya agali mini Sili wane Asuba berene. \v 43 Yahosabada ibugua ibu aba Asahanda biaga wiadagua bialu Anduane Homogonaga deni howa mana tigabi bayale hangu talialu bialu haga hene. Ani bialu ha howa dege ibugua mbira wiago nabi henego dama mitangi bialu bi pupu wiaga anda bu hearu dege bo gialo wanahe helo wahene. Ani helo waheagola wali agali tigua anda uruniha mbirale ira hagua nga bilo delaga mini \w inisenesi\w* wiaru mbirale maru loma binirubi bo delalu haabo hene. \v 44 Yahosabada ibu kini heangi Isaraele hameigini Yuda hameiginila wai nabi bayale haabo hene. Yahosabada ibugua Isaraelenaga kini heagola gi tigani bialu ti baya hangu hene. \p \v 45 Kini Yahosabada ibugua biniru bibahende mbuga mbira mini Yuda Kini Henerunaga Bi te laga ngagoha gilibu nga. Mbuga ogoniha howa ibugua biabe hongohe binirubi dindi tara tara hearu baba wai binirubi bibahende gilibu wigi bida. \v 46 Bamba Yahosabada aba Asa ibugua dama mitangi bialu gime wabini wiaru anda heagoha wali agalirume bi pupu wialu howa tini uruniha kayu yu palu ngoai haga hearu bibahende bo gialo wahai henego ai maru yu wahene hearu Yahosabada ibugua bo giala maro bini. \p \v 47 Horo ogoningi hameigini tara Idomo palearu tinaga kini mbira nahe wiagola Yudanaga kini ibugua dege agali haguane mbira dabalu Idomo wali agali haru helo helene. \p \v 48 Kini Yahosabada ibugua agali biabe biaga hearuhondo dindi kaundia Obiri ngolo taya bima polenaga iba sibi wabidaba layagola wabini. Ani wabu yalu tagira pole tano Esiongebe wiagoria pialu hearia puyabu hongohe ibiyagome iba sibi biaru kambulobaga biyagola ibani yu tagira napene. \v 49 Ani biya layago Isaraelenaga Kini Ahasaia ibu hale howa ibugua Yahosabadahondo lawia halu lalu, Í̠na iba sibi lone pelo manda bideyagua nde agali iba sibiha biabe biaga i̱na talebu nguliya. I̱naga agali ti haru mandagi biabe bilo, lene. Ani layagola Yahosabada ibugua ogonidagua bulene manga hene. \p \v 50 Mani howa Yahosabada homayagola tigua ibunaga tingini ibu aba mamaliru hora haga homali Debidinaga tano wiagoha hora hene. Ani homayagola ibu igini Yahorama ibu kini ha aribia halu ibu abanaga henge ibuni mini. \s1 Ahasaia ibu Isaraele dindiha kini henego ogo \p \v 51 Yahosabada ibu Yuda dindiha mali pira mbirani karia (17) kini hene heagola Ahasaia ibubi nde Isaraele dindiha kini hene. Ibu mali kira hangu Samaria tanoni Kini howa wali agali haru halu hene. \v 52 Ibugua ani haru howa mana ko ngubi ibu aba Ahaba ibu ai̱ya Yasebele ogolabome biaga wiadagua bialu bamba Nebada igini Kini Yaroboama Isaraele wali agali haru halu mana kohayagi pubagi henedaguabi bialu hene. Ahasaia ibugua Anduane Homogonaga deni mana ko bialu \v 53 dama mitangi bialu gime wabini Balahondo bi pupu wialu hene. Ibugua mana ko ogoni biyagome abale ibu aba Ahabahanda Anduane Homogo Isaraele wali agalinaga Ngode Datagaliwabe kago mo keba hayadagua ibuguabi mo keba hene.