\id 1CO - Huli Bible [hui] -Papua New Guinea 2011 (web version -2013 bd) \h 1 KORINDI \toc1 Polohanda Keriso hameigini Korindini hearuhondo beba mbira ogo gilibu wia hene \toc2 1 Korindi \toc3 1 Ko \mt1 1 Korindi \mt2 Polohanda Keriso hameigini Korindini hearuhondo beba mbira ogo gilibu wia hene. \imt1 Mbuga ogoha gilibu ngarunaga nemandi ogo \ip Polohanda Keriso hameigini Korindini hearuhondo beba mbira ogo gili binigo irane Keriso hameigini Korindini hearunaga genda dewa nga layago hale howa ibugua, Agua bilimu, lalu gilibu wia hene. Polo heneyangi Korindi tano dunini timbuniore winigoria wali agali ko bayalebi ta nabi dindi tara taraha howa ngoai haga wini. Korindi tanoni biyinaya bulenebi mamali mana ilili bulenebi dama tara tarahondo bi pupu wulenebi uruni ale gibiore bu yanga lenegome Korindi tano mini lene wini. \ip Polo ibugua beba ogo gilibu pelenego irane Keriso hameigini tini degeme hoba migimigi bu halu wali agali kayu bialu uruni ale bialu hearu mo tiga bulene nga manda buwa gilibu wia hene. Ani buwa Polohanda Keriso hameiginirume bulene nabulenerunaga lalubi Ngode Datagaliwabe Dinini ibugua mugube taratara ta haganerunaga lalubi homeneru Yasu dai birangi heyulenenaga lalubi uruni mitangi bialu beba ogoni gilibu wia hene. \ip Be 13 howa gubalini holenego mugube maru ale ndo gubalini holene dunini timbuniore lo nga. \iot Bu̱lu̱ baga buwa kuni gilibu ngago \io1 \ior 1.1-9\ior* \io1 Gili binigonaga irane lo nga \ior 1.10–4.21\ior* \io1 Keriso hameigini tini degeme hoba migimigi bu henego \ior 5.1–7.40\ior* \io1 Wali agali kayu nabi holenenagabi dabu bulenenagabi nga \ior 8.1–11.1\ior* \io1 Keriso hameigini karubi Keriso hameigini ndo karubi nga \ior 11.2–14.40\ior* \io1 Keriso hameiginirume bialu holenenaga nga \ior 15.1-58\ior* \io1 Keriso homayagola Ngode Datagaliwabehanda mo heya henedagua wali agali mini mbiraorewi homeneru tibi mo heya holebira lenegonaga nga \ior 16.1-4\ior* \io1 Keriso hameigini Yudiani buru pale hearu mbirale wia henego \ior 16.5-24\ior* \io1 Lamaro bialu lenego \c 1 \p \v 1 I̱ Polo. I̱ Keriso Yasunaga \w abosolo\w* holiya Ngode Datagaliwabe ibuni hame leagome i̱ olene kogoni. I̱bi inanaga hamene Sosodenisibi iyame beba ogo tíhondo gilibu wia haraba. \p \v 2 Keriso hameigini Korindini kamiru bibahende Ngode Datagaliwabenaga loma bia hene halimulo ibugua tí olayaru Keriso Yasuha ho gimbu bu howa Ngode Datagaliwabenaga kami. Tíbi wali agali dindi bibahendeni karubi inabi ina bibahendenaga Anduane Homogo Yasu Kerisonaga mini olalu karume tí bibahendehondo\x + \xo 1.2 \xt Ab 9.14, 18.1, 18.17, Lm 1.7, 10.12, 1 Ko 6.11, 2 Ti 1.9\x* \v 3 inanaga Aba Ngode Datagaliwabebi Anduane Homogo Yasu Kerisobi libugua biamogo bia holenebi mo palia holenebi ngilo hamelo ko.\x + \xo 1.3 \xt Lm 1.7, 2 Ko 1.2\x*\fig Korindiinaga godi lagane ngoai hagane hama ogonibi wini|src="LEAR 128.tif" size="2" ref="1 Korindi 1.3" \fig* \s1 Mo turu hagane Kerisoha ngaru ogo \p \v 4 Ngode Datagaliwabehanda Keriso Yasuha howa ibunaga biamogo bia holene tíhondo ngiyagonaga i̱na tí mitangi bialu i̱naga Ngode Datagaliwabehondo ka̱i̱ laabo halu ko. \v 5 Ani buwa tí Kerisoha ho gimbu bu howa mbirale bibahende karulapeore yu kami. Bi lolene bibahendebi manda bulene bibahendebi heba karulapeore yu kami.\x + \xo 1.5 \xt 1 Ko 2.1-2, 12.8, 2 Ko 8.7, 2 Ti 1.8, Mo 1.2\x* \v 6 Kerisohanda biyago lamulene mana tígua hongo howa yu tiga bialu \v 7 Anduane Homogo Yasu Keriso lone ha pani helo hondo kami tambu turu holene mbira nayi ndo bibahendeore yu hai ho kami.\x + \xo 1.7 \xt Lg 17.30, Pb 3.20, 2 Te 1.7, Ta 2.13, 2 Pi 3.12\x* \v 8 Anduane Homogo Yasu Kerisonaga Horo haragola tí mbiralime ko birimi nalelo ibugua tí hongo haabo halimulo haru halu hamaro bulebira.\x + \xo 1.8 \xt Pb 1.6, Kl 1.22, 1 Te 3.13, 5.23\x* \v 9 Ngode Datagaliwabehanda ibu Igini inanaga Anduane Homogo Yasu Keriso heba tí mo mbiraore howa halimulo olayago Ngode Datagaliwabe ogoni ibu mini bilinaheore kagoni.\x + \xo 1.9 \xt Ais 49.7, Yo 17.21, 1 Ko 10.13, 1 Te 5.24, 1 Yo 1.3\x* \s1 Keriso hameigini biaru ti talebu baga binigo ogo \p \v 10 I̱naga hamene mbaliniru-o Anduane Homogo Yasu Kerisonaga hongoni howa i̱na tí bibahendehondo bilimulo hame ledogo ogo. Tí talebu baga nabilimu. Tí bibahendeme bi laramigo mini mbiraore howa bi lolene nga. Mitangi bulenebi hame lolenebi mo mbiraore haiore howa holene nga.\x + \xo 1.10 \xt Lm 12.16, 2 Ko 13.11, Pb 2.2, 3.16, 1 Pi 3.8\x* \v 11 Kalowi ibunaga damene marume, Tí lai lagalaga bialu kami, lalu i̱hondo bayuwaore langiai haya. \v 12 Ani langiyadagua langero. Tí hangu hangu howa bi tara tara lalu kami laya. Mbirame lalu, I̱ Polo aria kogoni, larimiya. Mendeme lalu, I̱ Aboloso aria kogoni, larimiya. Teboneme, I̱ Pida aria kogoni, larimiya. Maneme lalu, I̱ Keriso aria kogoni, larimiya lalu langiya.\x + \xo 1.12 \xt Yo 1.42, Ab 18.24-28, 19.1, 1 Ko 3.4\x* \v 13 Keriso ibu dewa talebu baga bu kabe. Polohanda ira bangani ba para howa tínaga homa henebe. Tí Polonaga talima piaga howa baboraya birimibe. \p \v 14 I̱na tí baboraya nabi Karisabasa Gaiasala dege baboraya birugonaga Ngode Datagaliwabehondo turu haro.\x + \xo 1.14 \xt Ab 18.8, 19.29, Lm 16.23\x* \v 15 Anigo tí mbiralime Polonaga talima piaga howa baboraya bini lolene nawi. \v 16 O mbira embeda harudago Sebanasabi ibu damenebi ti haru i̱na baboraya biru. Ani birugo maru baboraya birube be nabibe mitangi nabi ko.\x + \xo 1.16 \xt 1 Ko 16.15\x* \v 17 Kerisohanda i̱hondo, Baboraya bule í̠ pu, lene ndo. Ibugua, Ngode Datagaliwabe Bi Mana Debene lamima pobe, lene. Ani lowa Keriso ira bangani howa homa henegonaga hongo yu waholilono ibugua, Mini gigabiwi karume laralidagua ndo lalu Bi Mana Debene lamima pobe, lene.\x + \xo 1.17 \xt Md 28.19, Yo 4.2, 1 Ko 2.1, 2.4, 2.13, 2 Pi 1.16\x* \s1 Ngode Datagaliwabenaga hongo holenebi mini gigabi wulenebi Kerisoha ngago ogo \p \v 18 Keriso ira bangani howa homa henegonaga mana hale howa hariga koha pialu karume mana ogoni lulu mana ale manda biaga. Anigo ina Ngode Datagaliwabenaga pele mulene yu kamarunaga mana ogoniha Ngode Datagaliwabenaga hongo holene nga.\x + \xo 1.18 \xt Ab 17.18, Lm 1.16, 1 Ko 2.14, 15.2, 2 Ko 4.3\x* \v 19 Anigo Anduane Homogonaga \w mbugani\w* bi lo ngago ogo, \q1 Mini gigabiwi karunaga mini gigabi wulene i̱na mo waholebero. \q1 Mana manda timbunibi karunaga manda bulene i̱na mo emene holebero, \m lalu gilibu nga.\x + \xo 1.19 \xt Ais 29.14, Yar 8.9\x* \v 20 Anigo wali agali mini gigabiwi karu mitangi bialu galone agi manda bibehebe. Mana manda timbunibi karu dindi bibahendenaga bime wai biaga karubi ti mitangi bialu galone agi manda bibehe kamabe. Dindinaga mini gigabiwi holene galone ndo mini nawi ale ngago lalu Ngode Datagaliwabehanda walia kagoni.\x + \xo 1.20 \xt Yob 12.17, Ais 19.12, 33.18, 44.25, Md 11.25, Lg 10.21, Lm 1.20-21, 1.28\x* \p \v 21 Ngode Datagaliwabehanda ibunaga mini gigabiwiore howa wali agali tininaga mini gigabi wuleneme ibuni manda nabibehe helo wini. Ani winigo irane iname lulu mana ale lameramaligome Yasu Kerisohondo mini mbiraorewi karu Ngode Datagaliwabehanda ti pele mule manda bini.\x + \xo 1.21 \xt Md 11.25, Lg 10.21, Lm 1.20-21, 1.28\x* \v 22 Yu wali agalime lalu, Agalime nabiagane ale walia ha, laga. Girigi wali agalime mini gigabi wulene hai biaga.\x + \xo 1.22 \xt Md 12.38, Mg 8.11, Yo 4.48, Ab 17.18, 17.32\x* \v 23 Anigo iname mana lamialu howa, Keriso ira bangani homa henego, lameramali. Mana ogoni hale howa Yu wali agalime irane mitangi nabiaga ka. Girigi wali agalime hale howa galone ndo lulu mana aleda laga ka.\x + \xo 1.23 \xt Ais 8.14, Md 11.6, Yo 6.60, 6.66, Lm 9.32, 1 Ko 2.14, Ga 5.11\x* \v 24 Ngode Datagaliwabehanda Yu wali agalibi wali agali tara tarabi olo heleneru tigua mana ogoni hale howa Keriso ibu Ngode Datagaliwabenaga hongo holenebi ibunaga mini gigabi wulenebi mana ogoniha nga ti manda biaga.\x + \xo 1.24 \xt Lm 1.4, 1.16, 1 Ko 1.18, Kl 2.3\x* \v 25 Tígua Ngode Datagaliwabe ibu mini nawi ale ka mitangi beramilibe. Mini nawi ale ka mitangi birimiyagua ogoni wali agalinaga mini gigabi wiaga ale ndo ibu mini gigabiorewi ka. Ngode Datagaliwabe ibu hongo nahe ka mitangi beramilibe. Hongo nahe ka mitangi birimiyagua ogoni wali agalinaga hongo ale ndo ibu hongo gibiorehe ka.\x + \xo 1.25 \xt 2 Ko 13.4\x* \p \v 26 Ogonigo hamene mbaliniru-o Ngode Datagaliwabehanda tí Kerisonaga halimulo olayangi tí abi harimibe mitangi bilimu. Dindialirume mitangi biagadagua tí mini gigabiwibi hongohebi mini lenebi dewa nahe mbira mbira hangu harimigoni.\x + \xo 1.26 \xt Md 11.25, Yo 7.48, Ya 2.1-5\x* \v 27 Dindiali karume maru mini nawi ale ka laganego wali agali urunibi karu Ngode Datagaliwabehanda mini gigabiwi karu taga helonaga ti dabo helene. Dindiali karume maru hongo nahe ka laganego wali agali urunibi karu Ngode Datagaliwabehanda hongohe karu taga helonaga ti dabo helene.\x + \xo 1.27 \xt Md 11.25, Ya 2.5\x* \v 28 Dindiali karume lalu, Wali agali maru ko mini nawi nakarulape habane nabulenebi ka, lagaru wali agali urunibi Ngode Datagaliwabehanda dabo helene. Ani binigo irane dindialime galonedalo mitangi biaganego tini galone ndodane hendelo ani bini. \v 29 Ani binigo wali agali bibahendeoreme Ngode Datagaliwabe deni howa mbiralime mine holene henge nawiore.\x + \xo 1.29 \xt Lm 3.27, Eb 2.9\x* \v 30 Ngode Datagaliwabe ibunime tí Keriso Yasuha ho gimbu bu howa ibugua inanaga mini gigabi wulene tene Keriso ibu helo hela hene. Keriso Yasu minini howa Ngode Datagaliwabehanda inahondo, Tí mini tigabiwi kami, lene. Kerisohanda ina mo Ngode Datagaliwabenaga wali agali hela halu ina golope hene kama.\x + \xo 1.30 \xt Yar 23.5-6, Yo 17.19, 2 Ko 5.21\x* \v 31 Ani binigo Anduane Homogonaga mbugani lo ngadagua ogo, Mbiralime mbiralinaga mini mo yaraga hoa kayagua Anduane Homogohanda biyago mitangi bialu ibunaga mini hangu mo yaraga holene nga, lalu gilibu nga.\x + \xo 1.31 \xt Yar 9.23-24, 2 Ko 10.17\x* \c 2 \s1 Keriso ira bangani homenegonaga lamulene ngago ogo \p \v 1 I̱ hamene mbaliniru-o i̱na tí hemiria pigane ibirungi Ngode Datagaliwabe bi mana henene ala mo pani nahe ngelenego langialu howa bi taibi manda timbuni bulenebi lalu ndo lawai haru.\x + \xo 2.1 \xt 1 Ko 1.17\x* \v 2 I̱na tí heba howa mana maru mitangi nabi Yasu Keriso dege mitangi bialu ibu ira bangani homenego te ogoni hangu langulene nga manda bu harugoni.\x + \xo 2.2 \xt Ga 6.14, Pb 3.8\x* \v 3 I̱ tí heba íbu harungi hongo nahe gi halu duru lalu harugoni.\x + \xo 2.3 \xt Ab 18.9, 2 Ko 10.1\x* \v 4 I̱na bi larugobi mana lawai harugobi mini gigabiwime tingi howa bi lalu ndo Ngode Datagaliwabe Dinininaga hongo tíhondo walia halu ogonime lawai harugoni.\x + \xo 2.4 \xt Lm 15.19, 1 Ko 1.17, 1 Te 1.5, 2 Pi 1.16\x* \v 5 Ani biyago Kerisohondo mini mbiraore wu kamigo agalinaga mini gigabi wuleneme ndo tene Ngode Datagaliwabe ibunaga hongoni howa birugome tí mini mbiraore wu kami.\x + \xo 2.5 \xt 2 Ko 4.7, 6.7\x* \s1 Ngode Datagaliwabenaga mini gigabi wulene ngago ogo \p \v 6 Anigo i̱na Ngode Datagaliwabenaga wali agali mini bogabi karu tihondo mini gigabi wulene bi mana lamiruli. Mini gigabi wulenenaga bi mana ogoni dindialinaga ndo dindini agali haguane karu tinagabi ndo. Tinaga hongo holene ereba haragoni.\x + \xo 2.6 \xt 1 Ko 1.28, Eb 4.13, Pb 3.15, Hi 5.14\x* \v 7 Mini gigabi wulenenaga bi mana laruligo o Ngode Datagaliwabenaga mini gigabi wulene bi mana ala mo pani nahe ngelenego laruli. Bi mana ogoni dindialirume nahendelonaga ani ngelene. Bamba dindi nawabi howa Ngode Datagaliwabehanda mini gigabi wulene bi mana ogoni inanaga baya taraore holene wilonaga ani dabo ngelene.\x + \xo 2.7 \xt Lm 16.25-26, Eb 3.5, 3.9, Kl 1.26, 2 Ti 1.9\x* \p \v 8 Dindini haru hagane hearume mana ogoni manda nabi hene. Manda bu henedale tigua mini daliga taraore lolenenaga Anduane Homogo ira bangani ba para nakale.\x + \xo 2.8 \xt Lg 23.34, Yo 7.48, Ab 13.27, 2 Ko 3.14\x* \v 9 Anigo Anduane Homogonaga \w mbugani\w* lo ngadagua ogo, \q1 Mbirale wali agali tinaga deme nahendenegobi tinaga haleme hale nahenegobi \q1 tinaga miniha andape nabinigobi \q1 ogoninagaore Ngode Datagaliwabehanda ibuhondo gubalini ho karu tihondoore mule manda manda bu ngelene, \m lalu gilibu nga.\x + \xo 2.9 \xt Ais 64.4\x* \v 10 Ogonigo Ngode Datagaliwabehanda ibu Dininiha howa inahondo ibunaga bi mana ogoni ala pani nahe ngelenego mo pani haya. Ngode Datagaliwabe Dinini ibugua bibahende de handai howa Ngode Datagaliwabenaga mana pani nahe ngelenegobi de handai ho ka.\x + \xo 2.10 \xt Md 13.11, 16.17, Yo 14.26, 1 Yo 2.27\x* \v 11 Mbirali ibunaga mini ngago aiwa manda bidabe. Ibuni dege manda bu ka. Anigo Ngode Datagaliwabe ibunaga mini ngago ibu Dinini ibuni dege manda bu ka.\x + \xo 2.11 \xt Min 20.27, Yar 17.9, Lm 11.33-34\x* \v 12 Ngode Datagaliwabehanda inahondo dindialinaga dinini ngiya ndo ibuni Dinini ibilayago ngiya. Ngode Datagaliwabehanda inahondo bibahende ngiyaru iname manda buluma̱yanaga ibugua ibu Dinini ogoni inahondo ngiya.\x + \xo 2.12 \xt Yo 16.13-14\x* \p \v 13 Anigo iname bi laramago dindialinaga mini gigabiwi howa lalu ndo kama. Ngode Datagaliwabe Dinini ibugua inahondo, La, laradagua iname Ngode Datagaliwabe Dininihe karu tihondo ibu Dinininaga mana lawai haramali.\x + \xo 2.13 \xt 1 Ko 1.17, 2.4, 2 Pi 1.16\x* \v 14 Ngode Datagaliwabe Dinini ibugua ngiaga ngaru mbirali ibunaga bu habaneha Ngode Datagaliwabe Dinini nahe kagome yu habe nahe ka. Ibugua ogoni galone ndodago lowa manda nabiaga ka. Wali agalinaga bu habaneha Ngode Datagaliwabe Dininihe karu tigua dege galonedalo manda biaga ka.\x + \xo 2.14 \xt Md 16.23, Yo 8.47, 14.17, Lm 8.5-7, 1 Ko 1.18, 1.23\x* \v 15 Mbirali ibunaga bu habaneha Ngode Datagaliwabe Dininihe kago ibugua mbirale bibahende bayuwa manda bialu dababehe ka. Wali agali maru tinaga bu habaneha Ngode Datagaliwabe Dinini nahe karume Ngode Datagaliwabenaga wali agali ibunaga Dininihe karu bayuwa manda bialu nadababehe ka.\x + \xo 2.15 \xt 1 Te 5.21, 1 Yo 2.20, 4.1\x* \v 16 Anduane Homogonaga mbugani lo ngadagua ogo, \q1 Anduane Homogonaga bu mini aiwa manda bidabe. \q1 Ibuhondo, Agua bibe agua nabibe, lalu mbirali aiwa labehe kabe, \m lalu gilibu nga. Anigo Keriso hameigini kamarume ina Kerisonaga mini karulo kamagoni.\x + \xo 2.16 \xt Yob 15.8, Ais 40.13, Yar 23.18, Yo 15.15, Lm 11.34\x* \c 3 \s1 Ina Ngode Datagaliwabenaga biabe bia haga kamaru ogo \p \v 1 Ogonigo i̱ hamene mbaliniru-o i̱na wali agali maru tinaga bu habaneha Ngode Datagaliwabe Dininihe karuhondo bi larulidagua tí kamiruhondo ani labe nahe haru. I̱na dindi mana hangu biaga karuhondobi Keriso hameigini mini odahe ale karuhondobi larulidagua tíhondo bi ani lalu haru.\x + \xo 3.1 \xt Yo 16.12, 1 Ko 2.14-15\x* \v 2-3 Tí waneigini gali ale mini boga nabi hemigo hondowa tomo daliahe nabe naheyagola i̱na tíhondo andu iba ale hangu ngirugoni. Dindi mana biagame bialu hagadagua tíguabi áyu bialu howa tomo daliahe nabe nahe kamigoni. Tígua i̱ nayido agini henge lalu bi wai bialu kamirume dindi mana biagame bialu hagadagua bialu kamigo walia haga ndobe.\x + \xo 3.2-3 \xt Yo 16.12, Hi 5.12-14, 1 Pi 2.2\x*\x + \xo 3.2-3 \xt 1 Ko 1.10-11, 11.18, Ga 5.20-21, Ya 3.16\x* \v 4 Tí mbirame lalu, I̱ Polo aria kogoni, mendeme, I̱ Aboloso aria kogoni, lalu kamigo tí dindialime lalu hagadagua lalu kami ndobe.\x + \xo 3.4 \xt 1 Ko 1.12\x* \p \v 5 Anigo Aboloso ibu ai kabe. Polo i̱bi ai kobe. Iya Ngode Datagaliwabenaga biabe bia haga agali haribagome tígua Anduane Homogohondo mini mbiraore wirimi. Anduane Homogohanda biabe tara tara tale bialu inahondo ngiyago iyahondo ngiyadagua bialu harabali. \v 6 Ngode Datagaliwabe mana egene ale pigane i̱na hangaru. Aboloso ibugua egene hangarugoria iba odo mialu haya. Anigo egene ogoni mo anda haga Ngode Datagaliwabe ibuni hangu ka.\x + \xo 3.6 \xt Ab 18.4-11, 18.24-28, 19.1, 1 Ko 1.30, 2 Ko 3.5, 10.14-15\x* \v 7 Agali egene hangayago ibubi agali iba odo miyago ibubi libu haru tene ndo ka. Ngode Datagaliwabe ibugua egene mo anda hagago ibuni teneore ka.\x + \xo 3.7 \xt 2 Ko 12.11, Ga 6.3\x* \v 8 Egene hangayago ibubi egeneni iba odo miyago ibubi libu mbiraore kagoni. Libu biabe biyadagua Ngode Datagaliwabehanda yolo hangu hangu mulebira.\x + \xo 3.8 \xt Lm 2.6, Ga 6.4-5, Mo 22.12\x* \v 9 Ogonigo iya Ngode Datagaliwabenaga biabe mandagi bialu kabago wali agali tí Ngode Datagaliwabenaga mabu ale kami.\x + \xo 3.9 \xt Md 13.3-9, Ab 15.4, 2 Ko 6.1, Eb 2.20-22, Hi 3.3-4, 1 Pi 2.5\x* \p Tí Ngode Datagaliwabenaga anda alebi kami. \v 10 Ngode Datagaliwabehanda mugube ngiyadagua i̱ anda bulenenaga mandabi howa ina anda gene waru. Mendealime anda gene wa wirugoriani anda bialu ka. Ina hangu hangume howa biabe bayuwa berolo manda buwa bulene nga.\x + \xo 3.10 \xt Lm 15.20, 1 Ko 4.15, 15.10, 1 Pi 4.11, 2 Pi 3.15, Mo 21.14\x* \v 11 Yasu Keriso ibuniore anda gene helo Ngode Datagaliwabehanda ibu helenego gene mende helolene nawiore.\x + \xo 3.11 \xt Ais 28.16, Md 16.18, 2 Ko 11.4, Ga 1.7, 1 Pi 2.4-6\x* \v 12 Marume gene o wa helayagoriani anda bialu howa ngolomebi silibamebi to̱le̱ tara tara muni dewa miaganemebi marume iramebi dangimebi widinaga iranemebi anda bulebira. \v 13 Kerisohanda dabolene Horo harangi biabe birimadagua bu pani holeberama. Horo ogoningi ira daragola ina hangu hangume biabe birimadagua walia holebira. Ira ogonime ina hangu hangunaga biabe birimadagua bo heda halu bayale birimadabe be ko birimadabe walia holebira.\x + \xo 3.13 \xt Lg 2.35, 1 Ko 4.5, 2 Te 1.7-10, 1 Pi 1.7, 4.12\x* \v 14 Mbiralime anda gene o wa helayagoriani anda biyago nade haabo hayagua ibuhondo yolo mulebira. \v 15 Mendealime anda gene o wa helayagoriani anda biyago irame dai hayagua ibuhondo yolo nami ibu irame doligo lowa ibuni ibida tagira pu hagadagua pu holebiragonaga pele mia dege bulebira. \s1 Keriso hameigini karu ti ibunaga anda ka lenego ogo \p \v 16 Tí bibahende Ngode Datagaliwabenaga anda kamigo Ngode Datagaliwabe Dinini tíha kago mitangi nabiore kamibe.\x + \xo 3.16 \xt 1 Ko 6.19, 2 Ko 6.16, Eb 2.21-22, Hi 3.6, 1 Pi 2.5\x* \v 17 Anigo mbiralime Ngode Datagaliwabenaga anda mo ko hayagua Ngode Datagaliwabehanda o biago ibu nde mo ko holebira. Irane ibunaga anda loma bia hene kago nde ibunaga anda ogoni tíniore kamigoni. \p \v 18 Mbiralime ibuni mo hondo holene nawi. Dindini karume mitangi biagadagua tí kamigoha mbiralime, I̱ mini gigabiwi ko, mitangi bu kayagua ibu mini gigabiwiore holenaga ala ibu mini nawi ale ho dai bulene nga.\x + \xo 3.18 \xt Min 3.7, Ais 5.21\x* \v 19 Irane dindini karume mini gigabi nga laganego Ngode Datagaliwabehanda handalu karia galone ndodane handaga ka. Anduane Homogonaga \w mbugani\w* lo ngadagua ogo, Agalinaga mini gigabi wulene ngagome tini gono wu kago delo Ngode Datagaliwabehanda ngelo ka, lalu gilibu nga.\x + \xo 3.19 \xt Yob 5.13, 1 Ko 1.20, 2.6\x* \v 20 Ngode Datagaliwabenaga mbugani bi mende lo ngago ogo, Agali mini gigabiwi kagonaga mitangi bulene Anduane Homogohanda hondowa o ibu habane nabulenedane hondo ka, lalu gilibu nga.\x + \xo 3.20 \xt Iba 94.11\x* \v 21 Ogonigo mbiralime dindialiru tigua biaganeru hondowa mine holene nawi. Mbirale bibahendeore ngaru tí kamirunaga ngagoni ndobe.\x + \xo 3.21 \xt 1 Ko 1.12, 3.4-6, 2 Ko 4.5, 4.15\x* \v 22 Polobi Abolosobi Pidabi dindi bibahendeni karubi ngarubi holenebi homolenebi áyu ngagobi awe wulebiragobi bibahendeore ta nabi tínaga ngagoni. \v 23 Tí nde Kerisonaga kami. Keriso ibu nde Ngode Datagaliwabenaga ka.\x + \xo 3.23 \xt Lm 14.8, 1 Ko 11.3, 2 Ko 10.7, Ga 3.29\x* \c 4 \s1 Kerisonaga \w abosolo\w* agalime bulene ngago ogo \p \v 1 Tígua ina Kerisonaga biabe bia haga agali kalo manda bilimu. Ngode Datagaliwabenaga bi mana henene ala mo pani nahe ngelenego ogoninaga haru hagane holoma̱ya ina mo hela henego kamagoni.\x + \xo 4.1 \xt Lg 12.42, 1 Ko 3.5, 2 Ko 6.4, Ta 1.7, 1 Pi 4.10\x* \v 2 Biabe bia hagame bulene ngago ogo. Ibunaga Anduanehondo mini bilinahe holene nga.\x + \xo 4.2 \xt Lg 12.42\x* \v 3 Tíguabi maru karumebi, Polo nakarulape ka, lalu dabaramiligo ogoni galone ndo manda bido. I̱nime karulape kobe nakarulape kobe dababe nahe ko. \v 4 I̱na mbira birugo i̱naga miniha nakarulape biri nalangiaga. Ani nalangiragome i̱ karulapeore kogo labe nahe dege kogoni. Aguani manda bulene karulape biri nakarulape biri lalu langiaganego i̱naga biabe ndo Anduane Homogo ibunaga nga.\x + \xo 4.4 \xt Yob 9.2, Iba 143.2, Min 21.2, Lm 4.2\x* \v 5 Anigo horo pongo bo winigo naibi ngaore tí áyu ogoni howa ko biri bayale biri laga bialu mbirali dabolene nawi. Anduane Homogo ibirangi hamaronaga daba ki ibuni bulebira. Ibugua ani bialu howa wali agalime mbirale arumahayagi do ho ngaru wá kagoria mo ngelalu bu miniha mbira bua ho ngaru ibugua latagi helalu bibahendeore mo pani hai holebira. Ani bialu Ngode Datagaliwabehanda wali agali hangu hanguhondo, Bayale biri, lolene ngadagua lolebira.\x + \xo 4.5 \xt Lm 2.1, 2.29, 1 Ko 3.8, 2 Ko 5.10, Mo 20.12\x* \p \v 6 Hamene mbaliniru-o tí walia halu i̱na bi ogoni langirugo Abolosobi i̱bi iyanaga bi langirugoni. Iya walia haga ale howa bi mbira laganego tí lo manda bilimulo ogo, Wali agali mitangi bialu bulene lo winidagua manda bialu dege bulene nga, lalu gilibu nga. Tígua mine halu agali mbiranaga mini yaraga halu mendenaga mini mege bialu holene nawi.\x + \xo 4.6 \xt Lm 12.3, 1 Ko 1.12, 3.4, 3.21\x* \v 7 Wali agali maru dindiha helo tí daliga helayadago aiwabe. Bibahendeore yu kamiru Ngode Datagaliwabehanda ngiyago yu kamigoni ndobe. Ngode Datagaliwabehanda ngiyago yu kamiyagua nde aginaga mine halu kamibe.\x + \xo 4.7 \xt Yo 3.27, Lm 12.6, Ya 1.17, 1 Pi 4.10\x* \p \v 8 Áyu ogoni tígua mbirale wulenego wuwa hai kamigoni. Áyu ogoni tí homogoore kami. Tígua ina bolangua halu kini ale ho kamibe. Anigo inabi tíbi kini ale howa mandagi haru hami̱ya tí kini heneneore halimulo i̱na hamelo ko.\x + \xo 4.8 \xt Mo 3.17, 3.21\x* \v 9 Ngode Datagaliwabehanda ina \w abosolo\w* agali mahaore helayago mitangi bu ko. Wali agalibi dahuliyalibi bibahende de hendelo agali homelo bolene wulebira lenego ale ina kama.\x + \xo 4.9 \xt Lm 8.36, 1 Ko 15.30-31, 2 Ko 6.9, Hi 10.33\x* \v 10 Ina Kerisonaga mini yaraga halu kamaria hondowa marume lalu, Tí mini nawi ale kami, laga ka. Tí ani ndo. Tí Kerisoha howa marume lalu, Tí miniwi kami, laga ka. Ina hongo nahe kama. Tí hongohe kami. Ina mini lene ndo kama. Tí mini leneore kami.\x + \xo 4.10 \xt Ab 26.24, 1 Ko 1.18, 3.18\x* \v 11 Alabi áyubi ina tomo garibi lalu ibabi noa ho haga kama. Ina labolabo ko lerele bu hagabi marume ina bagagobi anda nahe palia andanda bu hagabi kama.\x + \xo 4.11 \xt Ab 23.2, Lm 8.35, 2 Ko 11.23-27, Pb 4.12\x* \v 12 Ina holenenaga biabe gime hongo howa bialu haramali. Marume inahondo bi magubi laragola iname tihondo bi dendebi ladai beramali. Marume ina mo tandaga haragola iname mbira bia dai naberamali.\x + \xo 4.12 \xt Iba 109.28, Md 5.44, Ab 18.3, 1 Ko 9.14-15, 1 Te 2.9, 2 Te 3.8, 1 Ti 4.10\x* \v 13 Marume ina mege biragola iname bi bayale dege ladai beramali. Ina dindi bibahendenaga ko ngubi ale howa wali agali bibahendenaga ti to waharagobi ho halu áyubi ani dege kamagoni.\x + \xo 4.13 \xt Dug 3.45\x* \p \v 14 I̱na tí taga halimulo bi ogoni bebani gilibu wia ndo haro. Tí i̱naga waneiginiore kamigo manda bialu i̱na tí mana manda bilimulo gilibu werogoni. \v 15 Tí Kerisoha howa tínaga haru hagane dewa daosini pira (10,000) kayagua tínaga aba mbira hangu kagoni. Anigo tí Keriso Yasuha hemigola i̱na Bi Mana Debene langialu tínaga aba i̱ harugoni.\x + \xo 4.15 \xt Ab 18.11, Ga 4.19, Ya 1.18\x* \v 16 Ogonigo i̱ kodagua tíbi halimulonagaore hame timbuni lo kogoni.\x + \xo 4.16 \xt 1 Ko 11.1, Pb 3.17, 1 Te 1.6, 2 Te 3.9\x* \v 17 Tí aguani halimulonaga i̱na Timodi tí kamiria ibilarogoni. Ibu Anduane Homogoha howa i̱naga iginiore mini bilinahebi kagoni. Keriso Yasuha howa i̱na holene gahenge yu howa mana dunini yu haruligobi dindi uruni bibahendeni Keriso hameigini karuhondo lawai haruligobi uruni Timodi ibugua tí mo mitangi bia holebira.\x + \xo 4.17 \xt Ab 19.22, Pb 2.19-22\x* \p \v 18 Tí marume i̱ tí kamiria nahondo ibulebira lowa mine halu kami. \v 19 Anduane Homogohanda pu layagua nde abale ibulebero. I̱na ibuwa mine halu karume bi lararu hale hole ndo tinaga hongo holene abi ngabe hondole ibulebero.\x + \xo 4.19 \xt Ab 18.21, 19.21, 1 Ko 16.5, 2 Ko 1.15, 1.23, Hi 6.3\x* \v 20 Irane Ngode Datagaliwabehanda Handame Ho Kagoria tene bi lolene ndo hongo holeneore nga.\x + \xo 4.20 \xt 1 Ko 2.4, 1 Te 1.5\x* \v 21 Tí agi hamelo kamibe. I̱na tí tibume boliya hamelo kamibe be gubaliniore howa mini gedaore holene yalu ibuliya hamelo kamibe. \c 5 \s1 Keriso hameigini marume koore binigo ogo \p \v 1 Keriso hameiginiru tí kamigoha wali agali maru kayu bialu ka lalu marume i̱ langiya. Ogoni ko taraore birago Ngode Datagaliwabe mana manda nabi karumebi biagadagua ndo ko taraore bialu ka. Bi langiyagome lalu, Agali mbirame ibu aba one heba mandagi ibuni onela haradagua bialu ka, lalu langiya.\x + \xo 5.1 \xt LBM 18.7-8, Man 22.30, 27.20, Eb 5.3\x* \v 2 Ani biragola tí mine halu kamigo irane agibe. Tígua mine nahe taga timbuni howa dara halu agali ogonime nakarulape bialu kago ibu tí baba mandagi nahe tagira helalimu. \v 3 I̱ni tingini kaundia kogonigo i̱naga bu mini dininibi tí heba helowa kogoni. I̱na Anduane Homogo Yasunaga minini howa agali ogoni ibu ko timbuniore biya lalu dabarugoni. I̱na bi o larogoni tí heba mandagi howa laradagua bero.\x + \xo 5.3 \xt Kl 2.5\x* \v 4 Tí mandagi ngoai ho bedamigoria i̱naga bu mini dininibi tí heba mandagi biruwa inanaga Anduane Homogo Yasunaga hongo holene ina heba kagome\x + \xo 5.4 \xt Md 16.19, 18.18, Yo 20.23, 2 Ko 13.10\x* \v 5 tígua agali ogonime ibunaga mini ko bo pelo ibu dama Heyolabenaga giha ya halimu. Irane Anduane Homogonaga Horo harangi ibu dinininaga pele mulene yu helo.\x + \xo 5.5 \xt Ab 26.18, 1 Ti 1.20, 1 Pi 4.6\x* \p \v 6 Tí mine halu kamigo bayale ndo. Bi mbira laganego ogo, Yidi emeneme balawa timbuni helo mo timbu haga, ani laganego tí manda bu kami.\x + \xo 5.6 \xt 1 Ko 3.21, 15.33, Ga 5.9, Ya 4.16\x* \v 7 Tí mberedi bayale aleore hole tígua yidi ko ala tawe ale ogoni mo wahalimu. Ani buwa tí mberedi bayale yidi nahe áyu dege hirini ale holeberami. Áyu nde tí ogonibi kamidalo manda bu kogoni. \w Bolangua\w* Halu Penegonaga Horo mitangi bialu inanaga nogo sibi igini aleore howa Keriso ibuni loma bialu bo miagadagua ibugua homa hene.\x + \xo 5.7 \xt Har 12.5, 12.21, 13.7, Ais 53.7, Yo 1.29, 1 Pi 1.19, Mo 5.6, 5.12\x* \v 8 Anigo iname mo mitangi bulene tomo áyu nalu mberedi yidi ala tawenaga ko bulenebi wali agali kayu bulenebi heba ndo mberedi yidi nahe bayaleorenaga mini gahengebi henene lolenebi heba nalu hami̱ya.\x + \xo 5.8 \xt Man 16.3, Md 16.6, 16.12, Lg 12.1\x* \p \v 9 I̱na ala tíhondo beba gilibu wia harugo wali agali kayu biaga karu heba tí mandagi nahalimu lalu gilibu wia harugoni.\x + \xo 5.9 \xt Md 18.17, 2 Ko 6.14, Eb 5.11, 2 Te 3.14\x* \v 10 Ani gili birugo Ngode Datagaliwabe mitangi nabi karume wali agali kayu biagabi mbirale ngago dimagoli hagabi mbirale kayu bule mo hondo hagabi gime wabiniruhondo bi pupu wiagabi uruni mitangi bialu ndo laru. Tígua wali agali urunibi heba nahabehe mitangi bidamile nde dindi o kamigoria mandagi nahe wahalu polene ngale.\x + \xo 5.10 \xt Yo 17.15, 1 Ko 1.20, 10.27\x* \v 11 I̱na bi gili birugoni agua lalu gili biru. Wali agali mbiralime, I̱ Keriso hameigini kogoni, lowa o biagome wali agali kayu biagabi dimagoli hagabi gime wabiniruhondo bi pupu wiagabi bi gungu biagabi lulu yule lulu iba timbuni nagabi mbirale kayu bule mo hondo hagabi urunibi biaga heba mandagi nahe tomobi ibu heba nane halimu.\x + \xo 5.11 \xt Md 18.17, Lm 16.17, 2 Te 3.6, Ta 3.10, 2 Yo 10\x* \p \v 12-13 Wali agali tagira karu tihondo ogobi kami lolenego i̱naga biabe ndo. Ngode Datagaliwabe ibugua tihondo tí ogobi kami lolebira. Keriso hameigini tí mandagi kamiru dabolene tíninaga biabe ndobe. Anduane Homogonaga \w mbugani\w* lo ngadagua ogo, Wali agali ko bialu kago ibu tagira helalimu, lalu gilibu nga.\x + \xo 5.12-13 \xt Mg 4.11, 1 Ko 6.1-4, Kl 4.5, 1 Te 4.12, 1 Ti 3.7\x*\x + \xo 5.12-13 \xt Man 13.5, 17.7, 21.21, 22.21-24\x* \c 6 \s1 Keriso hameiginime tini aria haru tagira puwa godi lolene nawi ngago ogo \p \v 1 Tí mbiralime Keriso hameigini mendela godi lolene ngagola Ngode Datagaliwabe mitangi nabiagane karume daba ki bilo haru poramiligo agibe. Ngode Datagaliwabenaga wali agali tínime mo tiga bulene nga ndobe. \v 2 Ngode Datagaliwabenaga wali agali iname dindi bibahendeni karunaga daba ki bulene inanaga wulebirago manda nabi kamibe. Anigo tígua wali agali dindi bibahendeni karunaga daba ki bulene tínaga ngayagua tígua áyu emene ngaru daba ki nabibehe kamibe.\x + \xo 6.2 \xt Dan 7.22, Md 19.28, Mo 2.26, 3.21, 20.4\x* \v 3 Dahuliyalirume biraru iname dabolene wulebirago manda nabi kamibe. Anigo áyu dindini karume mbirale mbira biraru iname dababeheore kama ndobe.\x + \xo 6.3 \xt 2 Pi 2.4, Yu 6\x* \v 4 Mbirale mbira biraru mo tiga bulene ngayagua Keriso hameigini ndo karume mo tiga bilo ti karia haru poleberamibe. \v 5 Tí taga habehe kamigoni. Tí kamigoria mbirale mbira biraru mo tiga bulene tíni aria mini gigabiwi mbira nahedabe. \v 6 Ani nabi howa Keriso hameigini mbirali ibugua Keriso hameigini mendealigo heba godi lolenaga Ngode Datagaliwabe mitangi nabi karume mo tiga bilo ti karia haru poramili. \p \v 7 Tígua ani bialu kamigome tí bibahende hongo ibira hai kamigo lalu walia haga. Marume tí mo hondo hayaguabi tínaga mbirale mo page yalu piyaguabi tígua la nabi waholenego bayale ndobe.\x + \xo 6.7 \xt Md 5.39, Min 20.22, Lg 6.29, Lm 12.17-19, 1 Te 5.15, 1 Pi 3.9\x* \v 8 Tí ani nabi howa tígua tíni Keriso hameigini degedege howa mo hondo hagahaga bialubi tíninaga mbirale page bigibigi bialubi kami. \p \v 9 Ngode Datagaliwabe mana mo yo handagane karu tigua Ngode Datagaliwabehanda Handame Ho Kagoria ti holene henge nawulebiraorego manda nabi kamibe. Tínime tíni mo hondo nahalimu. Wali agali dabu nabi howa kayu biagabi gime wabiniruhondo bi pupu wiagabi wali agali dabu bu howa tara baba kayu biagabi agalime agali nenegene maru baba mana ko ngubi taraore biagabi\x + \xo 6.9 \xt Ga 5.19-21, Eb 5.5, 1 Ti 1.9, Hi 12.14, Mo 22.15\x* \v 10 mbirale page biagabi mbirale ngago dimagoli hagabi lulu yule lulu iba timbuni nagabi bi gungu biagabi mbirale page bule mo hondo hagabi uruni bibahende biaga karume Ngode Datagaliwabehanda Handame Ho Kagoria ti holene henge nawulebiraore. \v 11 Ala tí maru ogonibi bialu harimigoni. Ani bialu hemiria Ngode Datagaliwabehanda tígua ko birimigo domo wahai howa ibunaga wali agaliore helo tí dabo bagi henego kami. Ngode Datagaliwabehanda tíhondo, Tí mini tigabiwi kami, lenego Anduane Homogo Yasu Keriso minini howabi inanaga Ngode Datagaliwabe Dinini ibuguabi tí ani helene kami.\x + \xo 6.11 \xt Eb 2.2, Kl 3.7, Ta 3.3-7, Hi 10.22\x* \s1 Tínaga tinginime Ngode Datagaliwabenaga mini yaraga helo bulene ngago ogo \p \v 12 Tí mbiralime lalu, I̱ mbirale bibahende ta nabi biai habehe kogoni, loleberami. E̱ ani bibehegoyu bibahende ta nabi ngagome tí mo bayale helonaga ndo nga. I̱na bibahende ta nabi ngaru biai habehe kogoni labehe howa mbirale urunime i̱ dariba habehe nga manda biruyagua nde nabulebero.\x + \xo 6.12 \xt 1 Ko 10.23\x* \v 13 Tí marume lalu, Tomo tombenaga ngago tombe nde tomonaga nga ndobe lolebira. E̱ anigoyu Ngode Datagaliwabehanda tomobi tombebi kiroba mo wiamaro bilolebira ndobe. Inanaga tingini wali agali kayu bilo helene ndo Anduane Homogonaga biabe bilo helene. Anduane Homogo ibu nde ina tingininaga holene ngiaga ka.\x + \xo 6.13 \xt Lm 14.17, 1 Ko 6.15, 15.19-20, Kl 2.22-23, 1 Te 4.3-7\x* \v 14 Ngode Datagaliwabehanda ibunaga hongome Anduane Homogo mo heya henego inabi ibunaga hongome mo heya holebira.\x + \xo 6.14 \xt Lm 6.5, 6.8, 8.11, 1 Ko 15.20, 2 Ko 4.14, Eb 1.19-20\x* \p \v 15 Tínaga tingini hangu hangu howa Kerisonaga tingini ho kamigo manda bu kami. I̱na Kerisonaga tingini ogoni howa bayanda wali kayu biaga bedarunaga tinginiha gimbu bulene ngabe. Nawiore ndobe.\x + \xo 6.15 \xt Lm 12.5, 1 Ko 12.27, Eb 4.12, 4.16, 5.30\x* \v 16 Agalime ibunaga tingini bayanda wali kayu biaga biago tinginiha gimbu biyagua libu tingini mo mbiraore hagago manda nabi kamibe. Anduane Homogonaga \w mbugani\w* bi bayuwaore lo ngago ogo, Libu wali agali kira howa tingini mbiraore holebira, lalu gilibu nga.\x + \xo 6.16 \xt Pig 2.24, Md 19.5, Eb 5.31\x* \v 17 Anigo mbiralime Anduane Homogoha gimbu biyagua libu dininiha howa mbiraore haga ka.\x + \xo 6.17 \xt Yo 17.21-23, Lm 8.9-11, Eb 4.4\x* \p \v 18 Wali agali kayu biaga kagoha nape ha bagi halimu. Wali agali mbirame ko maru birago ibunaga tingini tagirahayagi howa biaga. Wali agali kayu birago ibunime ibuninaga tingini mo ko haga.\x + \xo 6.18 \xt Lm 1.24, 6.12-13, 1 Te 4.3, Hi 13.4\x* \v 19 Tínaga tingini hangu hangu howa Ngode Datagaliwabe Dinininaga anda kamigo manda nabi kamibe. Ngode Datagaliwabehanda ibu Dinini ogoni turu halu bame ngiyago ibu tíha haabo kagoni. Ai tí tíninaga ndo tí Ngode Datagaliwabenaga kami.\x + \xo 6.19 \xt Lm 14.7-8, 1 Ko 3.16, 2 Ko 6.16\x* \v 20 Ngode Datagaliwabehanda tí ibuninaga halimulo lowa yolo binigo mitangi buwa tígua tíninaga tinginime Ngode Datagaliwabe mini mo yaraga haabo halu halimu.\x + \xo 6.20 \xt 1 Ko 7.23, Ga 3.13, Pb 1.20, Hi 9.12, 1 Pi 1.18-19\x* \c 7 \s1 Wali agali dabu bulene te ladai binigo ogo \p \v 1 Ai tígua beba i̱hondo gilibu wia harimigonaga bi ladai bero. Agalime wali dabu nabi hole manda biyagua karulape.\x + \xo 7.1 \xt 1 Ko 7.8, 7.26\x* \v 2 Ani bibehego wali agali kayu dewa bialu kagodago agali bibahende hangu hangu howa tinaga one mbira mbira dabu bu berelolene nga. Wali bibahende tibi hangu hangu biruwa tinaga agalini mbira mbira heba birulene nga. \v 3 Agalime ibu onehondo bulene ngadagua bialu onemebi ibu agalinihondo bulene ngadagua bialu libuni mini hana haga bialu holene nga.\x + \xo 7.3 \xt Har 21.10, 1 Pi 3.7\x* \v 4 Ani howa one ibunaga tingini ibuni haru helonaga helene ndo ibu agalinime haru helonaga helene. Ogonidagua agalini ibubi ibunaga tingini ibuni haru helonaga helene ndo ibu oneme haru helonaga helene. \v 5 Ani buwa onene agalinila libuni degedege hame nale hagahaga bulene nakarulape. Oneme agalinila libu lo mbiraore howa, Iya Ngode Datagaliwabehondo bi galone maru lolene henge wilo emene hondo haba, laribiyagua o karulape. Ogoninaga bi galone maru ogoni Ngode Datagaliwabehondo lai howa onene agalinilame mandagi holene ngadagua holene nga. Tínaga mini haru nahabehe kamigo hondowa dama Heyolabeme ko mo bia holene henge hondoligo de hondo holene nga.\x + \xo 7.5 \xt Yol 2.16, Seg 7.3, 1 Te 3.5\x* \p \v 6 Ani buwa bi larugoni tí ani buleberami manda buwa bi lo wialu ndo tí ani bua biyagua nde bibehe lalu laro. \v 7 Ani larogo tí bibahende ina harulidagua halimulo hamelo kogoni. Ani ndo Ngode Datagaliwabehanda ina hangu hanguhondo mugube tara tara ngiyadagua yu kamagoni. Ani yu howa mbiralime mugube tara mbira ale yida mendealime nde mende ale yida.\x + \xo 7.7 \xt Md 19.12, Ab 26.29, 1 Ko 12.11\x* \p \v 8 Ai agali wali dabu nabi karubi wali maru agali nape bedarubi wali dalo bedarubi tíhondo bi mbira larogo. I̱ wali dabu nabi kodagua tíbi harimiyagua bayale dege. \v 9 Tí ani habe nahe kamiyagua nde wali agali dabu bulene nga. Tíni dimagoli ho holene nakarulapego dabuore bulene nga.\x + \xo 7.9 \xt 1 Ti 5.14\x* \p \v 10 Wali agali dabu bu kamiru i̱na tí bilimulo bulene mbira ngago i̱na lenego ndo Anduane Homogohanda lowinigo ngadagua langero. Oneme ibu agalini wahalu polene nawi.\x + \xo 7.10 \xt Mal 2.14-16\x*\x + \xo 7.10 \xt Md 5.32, 19.9, Mg 10.11-12, Lg 16.18\x* \v 11 Ani bialu ibu wahalu piyagua agali mende polene nawi ibuni hangu birulene nga. Ani nakarulapeyagua ibu agalini karia lone dai bulene nga. Agalinime ibu one nogo dugualu pelolene nawi. \p \v 12 Tí maruhondo ina bi larogo Anduane Homogo ibugua i̱ langini ndo i̱ni laro. Tí mbirali Keriso hameigini howa ibu one Keriso hamewane ndo biruwa one biagome ibu agalini heba birulene nga manda biyagua agalinime nogo dugualu ibu one pelolene nawi. \v 13 Wali mbira Keriso hamewane biruwa ibu agalini Keriso hameigini ndo kayagua agalini biagome ibu one heba holene nga manda biyagua oneme ibuhondo, Wahalu porogo í̠ nogo dugu ngerogo, lolene nawi. \v 14 Ogonigo agalini Keriso hameigini ndo kagome ibu onela gimbu bu howa ibu Ngode Datagaliwabehayagi ka. Ogonidagua onene ibu Keriso hamewane ndo bedagome ibu agalinila gimbu bu howa ibu Ngode Datagaliwabehayagi beda. Ogonidagua bia nabiyagua libunaga waneiginiru Ngode Datagaliwabe mitangi nabiaga wali agalinaga waneigini ale hangu holebira. Anigo uruninaga waneigini kadagua ndo ti Ngode Datagaliwabehayagi ka. \v 15 Agaliniyaguabi oneneyaguabi Keriso hameigini ndo howa ibugua, Wahalu poro, layagua nde ogoni pelo helalimu. Wahalu poragola howa agaliniyaguabi oneneyaguabi Keriso hameigini howa kagome ibuni hame ledadagua bibehe holebira. Irane Ngode Datagaliwabehanda ina mo palia holene yu holoma̱ya olene kama.\x + \xo 7.15 \xt Lm 12.18, 14.19, Hi 12.14\x* \v 16 Ani buwa onene í̠ Keriso hamewane biruwa í̠ agalini Keriso hameigini mo hela holenego manda nabi bedebe. Agalini í̠ Keriso hameigini howa í̠ one Keriso hamewane mo bira holenego manda nabi kebe.\x + \xo 7.16 \xt 1 Pi 3.1\x* \s1 Ngode Datagaliwabehanda tí olayangi bialu harimidagua áyu nde bialu holene ngago ogo \p \v 17 Ngode Datagaliwabehanda tí olayangi tí hangu hanguhondo mugube tara tara ngiyadagua biabe bialu holene nga. I̱na Keriso hameigini dindi mbira mbirani ngoai ho karu ti bibahendehondo ogodagua bulene nga lalu lawai haruli.\x + \xo 7.17 \xt 1 Ko 4.17, 7.20, 7.24\x* \v 18 Agali mbira Ngode Datagaliwabehanda ibu olayangi \w dongone\w* podo mabubi heneyagua ibugua ogoni mo ereba holene nga mitangi bulene nawi. Agali mende Ngode Datagaliwabehanda ibu olayangi dongone podo mabu nabi heneyagua ibu dongone podo mabu bilo mitangi bulene nawi. \v 19 Dongone podo mabu bulenebi nabulenebi galone ndogo galoneore ogo. Ngode Datagaliwabehanda, Bilimu, lo winirudagua bulene nga.\x + \xo 7.19 \xt Yo 15.14, Lm 2.25, Ga 5.6, 6.15\x* \v 20 Ngode Datagaliwabehanda tí olayangi bialu harimidagua áyu nde bialu holene nga. \v 21 Ngode Datagaliwabehanda í̠ olayangi garabaya biabe ale bia haga hene hariyagua nde genda nahabe. Anigo golope holene henge ngane hondo keyagua nde golope helabe. \v 22 Mbirali garabaya biabe ale bia haga howa Anduane Homogohanda ibu olayago áyu ibu Anduane Homogonaga golope ho helene kagoni. Ogonidagua mbirali garabaya biabe ale nabi hene howa Kerisohanda ibu olayago ibu Kerisonaga garabaya biabe ale bia haga ka.\x + \xo 7.22 \xt Yo 8.36, Ga 5.13, Eb 6.6, Pm 16, 1 Pi 2.16\x* \v 23 Ngode Datagaliwabehanda tí ibunaga halimulo yolo timbuniore binigo agalinaga garabaya biabe ale bia haga nahalimu.\x + \xo 7.23 \xt 1 Ko 6.20, 1 Pi 1.18-19\x* \v 24 Hamene mbaliniru-o Ngode Datagaliwabehanda tí olayangi hangu hangu howa bialu harimidagua Ngode Datagaliwabela ho gimbu bu howa ogonidagua bialu holene nga. \s1 Wali agali dabu nabinirubi wali dalorubi bulene ngago ogo \p \v 25 Ai wali agali dabu nabini karunaga te larimiyago laro. Anduane Homogohanda i̱hondo, Ogodagua bilo lamibe, lalu mbira i̱ nalangi. Anduane Homogo ibugua i̱ dara halu biamogo biyagome i̱ mini bilinahe howa mitangi bidogobi langero.\x + \xo 7.25 \xt 1 Ko 7.6, 7.10, 7.40, 2 Ko 8.8-10, 1 Ti 1.12-13, 1.16\x* \p \v 26 Genda timbuniore yulene áyu ngago mitangi bialu mbirali ibu áyu kagobi hayagua karulape mitangi bido. \v 27 Í̠ one bere keyagua dugule manda nabibe. Í̠ wali dabu nabi igiri keyagua wali dabu bule tai nabibe. \v 28 O ndo í̠na wali dabu biriyagua kagua ndo biri. Wandari mbira agali nape bedago agali piyagua ibubi kagua biya ndo. Wali agali dabu bu karu genda yu halu kadagua tí genda urunibi yu halimulo hame nale ko.\x + \xo 7.28 \xt 1 Ko 7.38\x* \p \v 29 Hamene mbaliniru-o i̱na bi larugoni irane ogo. Áyu horo tumagiore ngago manda bialu ogoningi agalime wali dabu bu kamiru ti dabu nabini karu ale holene nga. \v 30 Dugu bialu karume dara nahe karu ale holene nga. Oba halu karume turu nahe karu ale holene nga. Mbirale tara tara yolome muwa yu karume mbirale nayi hagadagua holene nga.\x + \xo 7.30 \xt Lm 13.11\x* \v 31 Dindi mana bialu karume mana ogoni mo tene nahe holene nga. Irane dindi mana áyu bialu karuni wiaabo nahe ereba holebira.\x + \xo 7.31 \xt Iba 39.6, Ya 1.10, 4.14, 1 Pi 1.24, 1 Yo 2.17\x* \p \v 32 Tí mini burugu nale halimulo hamelo kogoni. Igiri wali dabu nabi kagome Anduane Homogo mo turu hole ibunaga biabe hangu bule mitangi biaga ka. \v 33 Agali wali dabubi kagome ibu one mo turu hole dindi mana mitangi timbuni biaga ka. \v 34 Anigo ibu mini kira wuwa biaga ka. Wandari mbira agali nape bedagobi wandari agalila nahene bedagobi ibu tinginibi minibi loma bia ho biruwa Anduane Homogonaga biabe bulene hangu mitangi biaga beda. Wali mbira agali pu bedago ibu agalini mo turu hole dindi mana mitangi timbuni biaga beda.\x + \xo 7.34 \xt Lg 10.40\x* \p \v 35 Bi ogoni larogo i̱na tí mo hangai halu ndo tí biamogo bua howa lalu kogoni. Tígua mana tigabibi bayale bulene ngagobi bialu mini tale nabi tíni Anduane Homogohondo loma bia ho howa ibunaga biabe hangu bialu halimulo hamelo kogoni. \p \v 36 Wandari igiribi libu lawini howa abale dabu nabule manda bu karia igiri ibugua ibunaga lawinihondo mitangi tigatiga ndo bialu ibu dimagoli halu dabu bulene nga manda biyagua o karulape libu dabu bilo. Dabu bulenego ko ndo. \v 37 Anigo igiri mendeme ibuni miniha mitangi bialu mini bilinahe howa dimagoli nahe ibunaga mini bayuwa haru halu wandari ogoni dabu nabi hole manda biyagua nde ogoni bayale dege. \v 38 Ogonigo igiri mbiragome lawini dabu biyagua ibu bayale bira. Igiri mendegome ibu lawini dabu nabi wahowa daloali hole manda biyagua ibu bayaleore bira. \p \v 39 Wali mbira ibu agalini nahome kayagua wali ogonime agalini wahalu agali mende polene nawi. Ibu agalini homaragola agali mende poa biyagua nde polene karulape nga. Ta nabi polene nga lalu ndo laro. Wali o biago ibu Keriso hameigini kago hangu polene nga.\x + \xo 7.39 \xt Lm 7.2-3, 2 Ko 6.14\x* \v 40 Wali ogoni agali mende nape ibuni hangu birayagua ibu turu holebira. Bi ogoni larogo i̱ni hangu mitangi bialu laro. Anigo bi o larogoni Ngode Datagaliwabe Dinini i̱ heba howa laro mitangi bu ko.\x + \xo 7.40 \xt 1 Ko 7.25, 1 Te 4.8\x* \c 8 \s1 Mbirale bi pupu wule gime wabiniruhondo tomo miaganego te ogo \p \v 1 Mbirale bi pupu wule gime wabiniruhondo tomo miaganego te larimiyagonaga ladai bero. Ina bibahende manda bulene yu kama laganego henene larimi. Anigo manda bulene ogonime mbirali mine holene mo anda haga nga. Gubalini holeneme ani biaga ndo biamogo bia holene mo anda haga nga.\x + \xo 8.1 \xt Ab 15.20, 15.29, Lm 14.3, 14.10, 14.14, 1 Ko 10.19\x* \v 2 Mbiralime lalu, I̱ manda biai ho kogoni, layagua ibu manda biai nahe wene dege manda bialu kagoni.\x + \xo 8.2 \xt 1 Ko 13.8-9, 13.12, Ga 6.3, 1 Ti 6.4\x* \v 3 Mbirali ibugua Ngode Datagaliwabehondo gubalini ho kayagua ogoni ibu Ngode Datagaliwabehanda manda bu ka.\x + \xo 8.3 \xt Nah 1.7, Md 7.23, Ga 4.9\x* \p \v 4 Anigo mbirale bi pupu wule gime wabiniruhondo tomo minigo nolene ngabe be nanolene ngabe manda bimi̱ya laro. Mbirale bi pupu wule wabini uruni holene nahe nga manda bidama. Ngode Datagaliwabe mbiraore hangu holenehe kago manda bu kama.\x + \xo 8.4 \xt Man 4.35, 4.39, 6.4, Ais 41.24, 1 Ko 10.19, Ga 4.8, Eb 4.6, 1 Ti 2.5\x* \v 5 Wali agali marume hari daligaha dindihabi haga karuhondo bi pupu wiagarubi tinaga anduanerubi dewaore ka lagagoyu \v 6 iname manda bialu inanenaga Ngode Datagaliwabe mbiraore hangu kago ibu inanaga Aba ka manda bidama. Ibugua bibahendeore wabini howa ina ibunaga wali agali kamagoni. Anduane Homogo mbiraore hangu Yasu Keriso ibu ka. Keriso togoni howa Ngode Datagaliwabe bibahendeore wabinigo inabi Kerisoni howa kamagoni.\x + \xo 8.6 \xt Mal 2.10, Yo 1.3, Ab 17.28, Lm 11.36, 1 Ko 12.6, Eb 4.5-6, Pb 2.11\x* \p \v 7 Wali agali bibahendeme bi henene ogoni manda nabi ka. Marume ala mbirale bi pupu wule wabiniru mitangi timbuni biaga henego áyubi tigua tomo naragola tomo ogoni mbirale bi pupu wule wabinirunaga mitangi bialu naga biagadalo manda biaga ka. Ani manda bialu tinaga miniha hongo nahe howa tomo ogonime ti mo ko hayadalo manda biaga ka.\x + \xo 8.7 \xt Lm 14.14, 14.23, 1 Ko 10.28-29\x* \v 8 Ina Ngode Datagaliwabela mini mbiraore hole tomo naramagome mo mbiraore holebira ndo. Tomo nane haramagome Ngode Datagaliwabe deni ina ko holeberama ndo. Tomo naramagomebi ina Ngode Datagaliwabe deni bayale holeberama ndo.\x + \xo 8.8 \xt Lm 14.17\x* \p \v 9 Ogonigo tíni bua biradagua bibehego tígua Keriso hameigini hongo nahe karu ko mo bia holigo dege de hondowa halimu.\x + \xo 8.9 \xt Lm 14.13-15, 14.20, Ga 5.13\x* \v 10 Mana ogoni manda bulene yido larigo í̠ mbirale bi pupu wule wabinigonaga andaha biruwa tomo nalu bederia Keriso hameigini mbirali ibu miniha hongo nahe kagome í̠ narego de handayagua mbirale bi pupu wule wabinigohondo tomo minigonaga narego ibubi nelo mo na haregoni ndobe. \v 11 Anigo mbirali ogoni miniha hongo nahe kago i̱na manda bido larigome í̠ hamene ogoninaga Keriso ibugua homa henego í̠na mo pila holebere.\x + \xo 8.11 \xt Lm 14.15-20\x* \v 12 Ogonidagua biriyagua í̠na Keriso hameiginihondo ko bialu tinaga miniha hongo nahe kago mo tandaga haregome Kerisohondobi ko beregoni. \v 13 Anigo i̱na tomo narogome i̱ hamene mbaliniru ko mo bia habeheyagua i̱na nogo mbirini lone nanolebero. I̱ hamene mbaliniru ko bilo mo bia holene tene i̱ naholeberoore.\x + \xo 8.13 \xt Lm 14.21, 2 Ko 11.29\x* \c 9 \s1 \w Abosolo\w* agalirume bibehebi nabibehebi nga lenego ogo \p \v 1 I̱na i̱ni bua biradagua bibehe ndo kobe. I̱ \w abosolo\w* agali ndo kobe. I̱na inanaga Anduane Homogo Yasu deme handa nabiruyabe. Anduane Homogonaga biabe bialu harugome tí Keriso hameigini kamigoni ndobe.\x + \xo 9.1 \xt Ab 9.3, 9.15-17, 18.9, 26.16, 1 Ko 15.8, 2 Ko 12.12, Ga 2.7-8\x* \v 2 Wali agali marume lalu, Polo ibu abosolo agali ndo ka, layaguabi tígua ani nalabeheore kamigoni. Tígua Anduane Homogoha howa holene yu kamigome i̱ abosolo agaliore ka lalu walia halu kami.\x + \xo 9.2 \xt 2 Ko 3.2-3\x* \p \v 3 Wali agali marume i̱ guraragola i̱na bi ogodagua lalu ladai biruli. \v 4 I̱na biabe bialu kogonaga tomobi ibabi noliya i̱ ngulene nga ndobe.\x + \xo 9.4 \xt Lg 10.8, 1 Ko 9.13-14\x* \v 5 Abosolo agali marubi Anduane Homogonaga hamenerubi Pidabi ti biagadagua i̱bi ibaga bialu howa Keriso hamewane i̱ one bedoyagua ibu i̱ heba ibaga bialu polene nga ndobe. \v 6 Ani bulene ngabe be Banabasa iya tomo nalu holenenaga biabe iyane dege bulene ngabe. \v 7 Ami agali yolo nami howa biabe biaga mbirali kabe. Mbiralime pu mbira lini daga mini \w gerebi\w* ibuni hengenegonaga lini nanagane mbirali kabe. Mbiralime nogo bulumaga hinuwa andu iba hambu nanagane mbirali kabe.\x + \xo 9.7 \xt Man 20.6, 2 Ko 10.4, 1 Ti 1.18, 1 Pi 5.2\x* \p \v 8 Bi o langirugoni lairi hole hangu ndo larogoni. \w Mana\w* lo winigome ani lo nga. \v 9 Mosese heneyangi Mana lowini ngago ogo, Widi gandulo winirunaga lini hondo ibira ibira bilo nogo bulumaga geme hengedama pelo haru pialu howa nogo bulumaganaga ne hangane hubua bulene nawi, lo nga. Ogonigo Ngode Datagaliwabehanda nogo bulumaga mitangi bialu lo winibe\x + \xo 9.9 \xt Man 25.4, 1 Ti 5.18\x* \v 10 be ina mitangi bialu lo winibe. Ibugua inaore mitangi bialu lo ngago ndobe. Agali mbira ibu widi hangaga kagobi mende ibu widi gandulaga kagobi libugua biabe ogoni bialu howa tomo mo tale bulene tu haragola libunaga talebu wia holebira lowa mini dunu bia howa holene nga.\x + \xo 9.10 \xt 2 Ti 2.6\x* \v 11 Iname dinininaga egene tíha polarimago tígua inahondo tingininaga tomo karulape ngibehe ndobe.\x + \xo 9.11 \xt Lm 15.27, Ga 6.6\x* \v 12 Marume tíha howa ani ngulene nga manda bu kayagua iname nde tíhondo, Ngi, lolene irane timbuniore nga manda bu kama. \p Ina ani manda bu howa nale harimagoni. Iname Kerisonaga Bi Mana Debene lamulenenaga hariga hangai holilono ina harugo lowa hongo halu biabe bialu haramali.\x + \xo 9.12 \xt Ab 20.33-35, 1 Ko 9.15, 9.18, 13.7, 2 Ko 11.7-9, 11.12\x* \v 13 Agali Anduane Homogonaga andaha biabe biagaru tigua Anduane Homogonaga anda ogoniha howa tomo miaga manda bidamigoni. Wali agalinaga mbirale bo lomabu mulene dabuni bo mialu karu tigua mbirale bo miyaru tale bialu howa tini nolene mo ngelaga ka manda bu kami ndobe.\x + \xo 9.13 \xt LBM 6.16, 6.26, Dag 18.8, 18.31, Man 10.9, 18.1\x* \v 14 Ogonidagua Anduane Homogohanda lo wialu lalu, Bi mana debene lamiaga karume tinaga tingini haru holenego biabe ogoniha howa mulene nga, lowini.\x + \xo 9.14 \xt Md 10.10, Lg 10.7, Ga 6.6, 1 Ti 5.17\x* \p \v 15 I̱na o laruruni mbira i̱ yu haru lalu ndo larugoni. I̱na beba o gili berogoni tígua i̱hondo mbira ngilimulo dano bialu ndo gili bero. Ogonidagua nabulego i̱ homolene ala hamelo ko. I̱naga miniha turu holene bayale ogoni marume mo galone ndo helo henge namuleberoore.\x + \xo 9.15 \xt Ab 18.3, 20.34, 2 Ko 11.10, 1 Te 2.9\x* \v 16 I̱na bi mana debene lamiruligonaga miniha ku lolene irane nawi lo manda bido. Bi mana debene lamulenenaga biabe buliya i̱hondo nginigo. Bi mana debene ogoni nalami haruyagua i̱ miniha genda ho holebero.\x + \xo 9.16 \xt Yar 20.9\x* \v 17 I̱na biabe berogoni bule i̱ni dabalu bini bialu koyagua yolo ngi labehe kogoni. Aguani ndo. Biabe bulene winidagua buliya Ngode Datagaliwabehanda i̱hondo, Bia, lalu ngiyago bialu kogoni.\x + \xo 9.17 \xt 1 Ko 3.8, 3.14, 4.1, Ga 2.7, Kl 1.25\x* \v 18 I̱na ani berogonaga yolo agi mirulibe. Bi Mana Debene lamulenego galone gibiore yolo i̱na ngi labehe howa ngi nale bi mana debene lamerogoni yolo ogoni laruli.\x + \xo 9.18 \xt 1 Ko 7.31, 10.33, 2 Ko 4.5\x* \p \v 19 Mbiralinaga garabaya biabe ale bia haga ndo i̱ agali dariba nahe ko. Aguani howa wali agali dewaore ta nabi Yasu Kerisohondo mini mbiraore wilo i̱ wali agali bibahendenaga garabaya biabe ale bia haga hole i̱ni harogoni.\x + \xo 9.19 \xt Md 18.15, 20.26-27, Ga 5.13, 1 Pi 3.1\x* \v 20 I̱ Yu wali agali heba howa ti Yasu Kerisohondo mini mbiraore wilo ti hagadagua haruli. Mosese heneyangi \w Mana\w* lowini ngago i̱ mo tene nahaga howa i̱na wali agali maru bi lowini ogoni mo tene ho haga karu heba howa ti Yasu Kerisohondo mini mbiraore wilo ti hagadagua haruli.\x + \xo 9.20 \xt Ab 16.3, 18.18, 21.20-26\x* \v 21 Ogonidagua Yu wali agali ndo tara tara Yualinaga Mana lowini ngago mitangi nabi karu heba howa i̱na ti Yasu Kerisohondo mini mbiraore wilo ti hagadagua haruli. Bi larogoni Ngode Datagaliwabenaga mana lo winigo waharuli lalu ndo i̱na Kerisohanda mana lo winidagua biai haruli.\x + \xo 9.21 \xt Lm 2.12-14, 1 Ko 7.22, Ga 2.3, 3.2, 5.13\x* \v 22 Keriso hameigini mini hongo nahe karu heba howa ti Yasu Kerisohondo mini mbiraore wilo ti hongo nahe hagadagua haruli. Ogonigo i̱na wali agali ta nabi bibahendehondo bialu holene ngadagua bialu ti marume Yasu Kerisohondo mini mbiraore wilo i̱na biruligome walia haruli.\x + \xo 9.22 \xt Lm 11.14, 15.1, 1 Ko 10.33, 2 Ko 11.29\x* \p \v 23 Uruni bibahende biai haruligo bi mana debene hangu mitangi bialu biruli. Wali agali marubi i̱bi ina bi mana debene ogoniha howa turu holene yu holenaga biruli. \v 24 Gerai larangi bibahende gerai lararu mbiraore hangume bolangua halu yolo miagago mandaore bu kamigoni. Anigo tí hangu hangu howa bolangua halu yolo mule tigatiga geraiore lalu halimu.\x + \xo 9.24 \xt Ga 5.7, Pb 2.16, 3.14, 2 Ti 4.7, Hi 12.1\x* \v 25 Gerai lagane bibahenderume gerai lole manda manda bialu howa ibu minibi tinginibi hongo helo lowa bialu haga. Bolangua howa ereba holenenaga yolo mule manda biaga. Iname ani ndogo haabobo holenenaga yolo karulami̱ya beramagoni.\x + \xo 9.25 \xt Eb 6.12, Pb 3.14, 2 Ti 2.4-5, 4.8, Ya 1.12, 1 Pi 1.4, 5.4, Mo 2.10\x* \v 26 Irane ogoninaga i̱na gerai lamaro bulene ngagoria hondo yalu tigatigaore gerai lalu piruli. Ogonidagua i̱na gime badene biaga ale howa bame bope naharuli. \v 27 I̱na i̱naga tingini haru hai howa baruli. Ani biruligo irane i̱na wali agali maru Yasu Kerisohondo mini mbiraore wilo mana lamialu kogoni Ngode Datagaliwabehanda i̱hondo, Í̠ bolangua nahedago yolo nangule, loligonaga bialu kogoni.\x + \xo 9.27 \xt Lm 6.18-19, 8.13, 13.14, 2 Ko 13.5-6, Kl 3.5\x* \c 10 \s1 Mbirale bi pupu wule gime wabiniru mitangi bulene nawi ledago ogo \p \v 1 I̱ hamene mbaliniru-o ina mamalime Mosese talima peneru tigua binigo te ogoni tígua mitangi bilimulo hamelo kogoni. Beralibame ti bibahende haru penegobi iba solowara mini Iba Daramabi bereagoha bayuwa haru penegobi mitangi bilimu.\x + \xo 10.1 \xt Har 13.21-22, 14.22-29, Dag 9.18, Neh 9.12, Iba 78.13\x* \v 2 Ti bibahende beralibahabi iba solowarahabi Mosesenaga talima piaga howa baboraya ale bialu pene. \v 3 Ti bibahendeme tomo mbiraore Ngode Datagaliwabe Dinini ibugua minigo ogoni dege nalu\x + \xo 10.3 \xt Har 16.35, Neh 9.15, 9.20, Iba 78.24\x* \v 4 ibabi mbiraore ibugua minigo ogoni dege nalu hene. Ngode Datagaliwabe Dinininaga ege to̱le̱ ti heba penego iba ogoniha howa minigo tigua nalu hene. Ege to̱le̱ ogoni Keriso ibuni henego ka.\x + \xo 10.4 \xt Iba 78.15\x* \v 5 Ani bialu howa Ngode Datagaliwabehanda wali agali dewalime mana nakarulape bialu heago hondowa turu nahe howa tinaga tingini dindi ko yobi homo paya paya bu wilene.\x + \xo 10.5 \xt Dag 14.16, 14.29-30, Iba 106.26, Hi 3.17, Yu 5\x* \p \v 6-7 O binidaruni bibahende iname manda buwa holoma̱yanaga bini. Iname wali agali uruni tigua mini ko tara wialu dimagoli hayadaguabi marume mbirale gime wabiniruhondo bi pupu wiyadaguabi mbira bulemini nabimi̱yanaga bini. Anduane Homogonaga \w mbugani\w* ledadagua ogo, Wali agalirume biru ibira howa tomo ibabi nalu heyuwa dawe halu wali agali kayu bigibigi bialu hene, lalu gilibu nga.\x + \xo 10.6-7 \xt Dag 11.4, 11.34, Iba 106.14, 1 Ko 10.11\x*\x + \xo 10.6-7 \xt Har 32.6, 1 Ko 10.14\x* \v 8 Iname wali agali kayu nabimi̱ya. Ti marume ani bialu hearia horo mbirani hangu wali agali daosini dege pira kirani tebira (23,000) homai helene.\x + \xo 10.8 \xt Dag 25.1-18, Iba 106.29, Mo 2.14\x* \v 9 Anduane Homogohanda inahondo agi birabe hondolenaga iname ko bulene nawi. Ti marume ani bialu hearia puyame hayalu homelai hene.\x + \xo 10.9 \xt Har 17.2, 17.7, Dag 21.5-6, Man 6.16\x* \v 10 Iname Ngode Datagaliwabe la hirulene nawiore. Ti marume Ngode Datagaliwabe la hiralu hearia Mo Homa Hagane Dahuliyalime ti bo paya bini.\x + \xo 10.10 \xt Har 16.2, Dag 14.2, 14.29, 14.37, 16.41-49, 1 Bit 21.15, Hi 3.11, 3.17\x* \p \v 11 Tihondo ani binigo te ogoni ina horo hamaro bulene tu kawareha kamarume nabuluma̱yanaga Anduane Homogonaga mbugani gilibu winigo nga.\x + \xo 10.11 \xt Lm 15.4, 1 Ko 10.6, Pb 4.5, Hi 10.25, 10.37, 1 Pi 4.7, 1 Yo 2.18\x* \p \v 12 Mbiralime ibu hongohe ko lo manda bu kago ibuni piloligo de hondo holene nga. \v 13 Ko mo bia holene bibahende tí kamiria ibiragoni wali agali bibahende ti karia ogonibi dege ibaga. Anigo Ngode Datagaliwabe ibu buleore lowinigo biaga kago ibugua lalu, Ko ngagome í̠ ko mo bia hole ngagola ko nabibelo i̱na í̠ biamogo bulebero, leda. Ani bialu ibida polene hariga walia holebira.\x + \xo 10.13 \xt Yar 29.11, 1 Ko 1.9, 2 Pi 2.9\x* \p \v 14 Anigo i̱naga nenege turubiruore-o mbirale gime wabiniruhondo bi pupu wiaga ngagoria ha para nahalimu.\x + \xo 10.14 \xt 2 Ko 6.17, 1 Yo 5.21\x* \v 15 Tí wali agali miniwi kamigo manda buwa i̱na tíhondo bi langerogo tíni dabalimu. \v 16 Iba be Ngode Datagaliwabehondo turu halu ka̱i̱ laramaligo ina iba be ogoniha howa naramangi Kerisonaga daramaha howa ina Keriso heba mo mbiraore haramali ndobe. Mberedibi gaibu baga beramaligo naramangi Kerisonaga tinginiha howa ina mo mbiraore haramali ndobe.\x + \xo 10.16 \xt Md 26.26-28, Mg 14.22-24, Lg 22.19-20, Ab 2.42, 2.46\x* \v 17 Mberedi homane mbiraore hangugo ina dewali howa mberedi homane mbiraore ogoniha naramaligo inabi dewali howa homane mbiraore kama.\x + \xo 10.17 \xt Lm 12.5, 1 Ko 12.27, Eb 4.16\x* \p \v 18 Isaraele wali agali tigua biaganego mitangi bilimu. Mbirale mbira mbira Ngode Datagaliwabehondo loma bialu bo minigo nagarume tigua bo lomabu mulene dabunaga mana biagadagua bialu Ngode Datagaliwabe heba mini mbiraore ho haga ndobe.\x + \xo 10.18 \xt LBM 7.6, 7.15\x* \v 19 I̱na larogoni ogo ale laralo manda bilimu. Mbirale bi pupu wule gime wabini ogoni galonebe be mbirale ogonihondo bo mulenego galonebe laro.\x + \xo 10.19 \xt 1 Ko 8.4\x* \v 20 Ani ndoore laro. Bi larogoni irane ogo. Ngode Datagaliwabe mitangi nabiaga karume bo lomabu mulene dabuni mbirale mbira bo miraru Ngode Datagaliwabehondo ndo damahondo bo miaga. Anigo tí kamiru damala mo mbiraore halimulo i̱ hame nale ko.\x + \xo 10.20 \xt Man 32.17, Iba 106.37, Mo 9.20\x* \v 21 Tígua Anduane Homogonaga iba beha howabi damanaga iba beha howabi kirabaliha howa nabe nahe kami. Anduane Homogonaga dagiani howabi damanaga dagiani howabi kirabalinaga tomo ngago nabe nahe kami.\x + \xo 10.21 \xt Man 32.38, 2 Ko 6.15-16\x* \v 22 Anduane Homogohanda inahondo keba helo iname mo keba hoa kamabe. Ibu hongohe kagobi ndo ina hongo timbuniorehe kamalo manda bu kamabe.\x + \xo 10.22 \xt Man 32.21, Ese 22.14\x* \p \v 23 Marume lalu, Iname ta nabi bulene ngaru biai habehe kamagoni, laga. E̱ ani bibehego bulene bibahende ngaru bayale hangu ndo nga. Tígua, Iname ta nabi bulene ngaru biai habehe kama, laramiligo nde bulene bibahende ngarunime ina biamogo biai haga ndo nga.\x + \xo 10.23 \xt 1 Ko 6.12\x* \v 24 Mbiralime ibuni hangu bayale hole mitangi bulene nawi wali agali maru bayale helo bule mitangi bulene nga.\x + \xo 10.24 \xt Lm 15.1-2, 1 Ko 13.5, Pb 2.4, 2.21\x* \p \v 25 Nogo mbirini magedini minigo nalu howa í̠ miniha damahondo bo minidalo manda nabi hariyagua ani tawebe nale howa nolene nga. \v 26 Anigo Anduane Homogonaga \w mbugani\w* lo ngadagua ogo, Dindibi dindini ngaru bibahendebi Anduane Homogo ibunaga nga, lalu gilibu nga.\x + \xo 10.26 \xt Har 19.5, Man 10.14, Iba 24.1\x* \p \v 27 Mbirali Ngode Datagaliwabehondo mini mbiraore nawi kagome í̠hondo lalu, I̱ andaga tomo nabiya ibabe, layagua pole manda biriyagua ibugua tomo ngiragola í̠ miniha damahondo bo minidalo manda nabi howa ani tawebe nale nolene nga.\x + \xo 10.27 \xt Lg 10.8\x* \v 28-29 Ani bialu keria mbiralime lalu, Tomo ogoni mbirale bi pupu wule gime wabinigohondo mininaga nga, langiyagua nanabe. Ogoni nane waharegoni í̠ miniha damahondo bo minidalo manda birigome ndo agali biago ibugua manda buwa langiyagome ibubi ibu miniha manda biyagonagabi nane wahabe. \p Ani biagago mbiralime lalu, Agali mende ibunaga miniha mitangi biragome i̱na bua harogo mo hangai haganego irane agibe.\x + \xo 10.28-29 \xt 1 Ko 8.7\x*\x + \xo 10.28-29 \xt Lm 14.16\x* \v 30 I̱na Ngode Datagaliwabehondo tomo ngiragonaga turu halu ka̱i̱ laruyagua tomo o ngiyagonaga ka̱i̱ larugo mendealime, Nakarulape bialu ka, lalu i̱ gurayagua irane agibe.\x + \xo 10.30 \xt Lm 14.6, 1 Ti 4.3-4\x* \p \v 31 Ani lolebirago tígua bulenegobi tomo nolenegobi iba nolenegobi ta nabi bibahende beramigo bialu howa Ngode Datagaliwabenaga mini yaraga hole hangu mitangi bialu bilimu.\x + \xo 10.31 \xt Kl 3.17, 1 Pi 4.11\x* \v 32 Tígua Yu wali agali karubi Yu wali agali ndo tara tara karubi Keriso hameigini karubi ti bibahende mo pila nahe bayuwa bialu halimu.\x + \xo 10.32 \xt Lm 14.13, 1 Ko 8.13, 2 Ko 6.3, 1 Ti 3.5\x* \v 33 I̱na birulidagua tíguabi bialu halimu. I̱na bibahende biruligo bialu howa wali agali ta nabi biamogo bulene nga mitangi bialu biruli. I̱ninaga holene bayale helo mitangi bialu ndo tinaga holene bayale helo mitangi bialu tigua Ngode Datagaliwabenaga pele mulene yu helonaga biruli.\x + \xo 10.33 \xt Lm 15.2, 1 Ko 9.20-22, 10.24\x* \c 11 \p \v 1 Kerisohanda biagadagua i̱na biruligo i̱na birulidagua tígua bilimu.\x + \xo 11.1 \xt 1 Ko 4.16, Eb 5.1, Pb 3.17, 2 Te 3.9\x* \s1 Wali agali Ngode Datagaliwabe mitangi bialu lotu lole ngoai ho biruwa tinaga hagua yi holenebi naholenebi ngago ogo \p \v 2 Tígua i̱ mitangi biaabo halu mana lagane wiyaru i̱na langirugodagua bialu kamigonaga i̱na tínaga mini yaraga halu kogoni. \v 3 Anigo galone mbira manda bu halimulo hamelo kogo ogo. Agali bibahende karunaga haguane Keriso ibu ka. Wali onenenaga haguane agalini ibu ka. Kerisonaga haguane Ngode Datagaliwabe ibu ka.\x + \xo 11.3 \xt Pig 3.16, 1 Ko 3.23, 15.27-28, Eb 5.23, 1 Pi 3.1, 3.5-6\x* \v 4 Ogonigo wali agali Ngode Datagaliwabe mitangi bialu lotu lole ngoai ho biruwa agali mbirame ibunaga hagua yi howa Ngode Datagaliwabehondo bi layaguabi ibunaga bi mana latagi hayaguabi ibu Keriso mo taga haga ka. \v 5 Ogonidagua tí Ngode Datagaliwabe mitangi bialu lotu lole ngoai ho biruwa wali mbirame ibunaga hagua yi nahe howa Ngode Datagaliwabehondo bi layaguabi ibunaga bi mana latagi hayaguabi ibu agalini mo taga haga beda. Wali ani biragome ibu wali mende mandari podo wahaihe bedagobi dege beda. \v 6 Wali biago ibu hagua yi naheyagua ibunaga mandari kagobi podo wahai habehe beda. Anigo wali mandari podo wahai howa birulenego tagabiorego ibu hagua yi ho birulene nga. \v 7 Agali ibu Ngode Datagaliwabe kagobi helo wabu helenego ibugua Ngode Datagaliwabenaga wá holene walia hatagi hagago ibunaga hagua yi holene nawi. Wali ibugua agalinaga wá holene walia hatagi haga beda.\x + \xo 11.7 \xt Pig 1.26-27, Ya 3.9\x* \v 8 Irane ogoninaga Ngode Datagaliwabehanda waliha howa agali wabini ndo. Ibugua agaliha howa wali wabini.\x + \xo 11.8 \xt 1 Ti 2.13\x*\x + \xo 11.8 \xt Pig 2.18-23\x* \v 9 Mendebi ngago Ngode Datagaliwabehanda wali mitangi bialu agalime ibu biamogo bilo agali wabini ndo. Ibugua agali mitangi bialu walime ibu biamogo bilo wali wabini. \v 10 Ogoninagabi dahuliyali karunagabi mitangi bialu walime ibunaga agalini haguane ka walia halu ibunaga hagua yi holene nga. \v 11 Ina Anduane Homogoha ho gimbu bu howa wali ibuni hangu birabe nahe ogonidagua agali ibunibi hangu habe nahe. \v 12 Ngode Datagaliwabehanda agaliha howa wali wabinigodagua agali ibu walime taba hanaga. Bibahendeorenaga tene Ngode Datagaliwabe ibuni kagoni. \p \v 13 Tí Ngode Datagaliwabe mitangi bialu lotu lole ngoai ho biruwa walime ibunaga hagua yi nahe biruwa Ngode Datagaliwabehondo bi lolene karulape be nakarulapebe tíni dabalimu. \v 14 Ina wali agali bibahendenaga mana ala biagane winigo ngarume ina agi walia hagabe. Agali ibunaga mandari lu helolene nakarulapeore walia haga nga. \v 15 Wali ibunaga mandari lu helolenego ibunaga yári bayaleore ogoni. Wali ibunaga hagua yi helonaga Ngode Datagaliwabehanda ibuhondo mandari lu minigo. \v 16 I̱na bi o larogoninaga mbiralime lai loa hayagua i̱na ladai berogo ogo. Inabi Keriso hameigini bibahende haga karubi ina bibahendeme Ngode Datagaliwabe mitangi bialu lotu lole ngoai ho biruwa mana tara ndo mbiraore ogoni beramali laro. \s1 Anduane Homogonaga tomo nolene mana ngago ogo \r (Madiu 26.26-29, Maga 14.22-25, Lugu 22.14-20) \p \v 17 Bulene nabulenebi languleberogo i̱na tínaga mini yaraga naholebero. Irane tí Ngode Datagaliwabe mitangi bialu lotu lole ngoai ho biruwa bayale bule hangu ndo tí ko dewa beremili. \v 18 Tí ngoai howa tíni talebu baga bialu haramili layago hale harugo bi ogoni henene dege layago i̱ manda bu ko.\x + \xo 11.18 \xt 1 Ko 1.10-12, 3.3\x* \v 19 Tí talebu baga bialu kamigo irane marume mana tigabi yu karu mo pani hai helonaga tale bialu kami.\x + \xo 11.19 \xt Man 13.3, 1 Yo 2.19\x* \v 20 Tí ngoai haramingi tígua Anduane Homogonaga tomo nolenaga ndo ngoai haramili. \v 21 Irane tígua nalu howa tíni hangu hangu naga naga bialu marume tomo nane garibilo berelowa marume \w waini\w* iba timbuni nowa lulu yu haga kami. \v 22 Tíni andaga kamigoha howa tomobi ibabi nanabehe kamibe. Be tígua Keriso hameigini karuhondo handabe manga halu buru pale karubi mo taga hole manda buwa birimibe. Ogoninaga i̱na tíhondo agi loliya manda bu kamibe. I̱na tínaga mini yaraga hoabe. I̱na tínaga mini yaraga holene nawi ndobe.\x + \xo 11.22 \xt Ya 2.5-6\x* \p \v 23 Ogonigo bi mana abale tíhondo langirugoni Anduane Homogo ibugua i̱ langinigo ogo. Mbiraga mbirungi agalime Anduane Homogo Yasu nde layangi Yasuhanda mberedi muwa\x + \xo 11.23 \xt Md 26.26, Mg 14.22, Lg 22.19\x* \v 24 Ngode Datagaliwabehondo turu halu ka̱i̱ lowa mberedi ogoni gaibu baga bini. Gaibu baga bialu howa lalu, I̱naga tingini ogonigo tí pele ngialu ngerogoni. Tígua i̱ mitangi bialu ani biaabo halimu, lene. \v 25 Mberedi miyadagua dege ibugua iba be mialu howa lalu, Iba be ogoniha habo nalolene bi gahenge lo winigo tene i̱naga daramaha ngagoni. Iba be ogoniha howa naramingi i̱ mitangi bialu nalimu, lene.\x + \xo 11.25 \xt Har 24.6-8, Yar 31.31-34, Seg 9.11, Hi 8.8-13\x* \v 26 Tígua mberedibi iba be ogoniha bedagobi naramigome Anduane Homogo dai bilo tagi howa Yasuhanda inanaga homo aribia hene lalu mo walia haramili.\x + \xo 11.26 \xt Yo 14.3, Ab 1.11, 1 Te 4.16, Mo 1.7\x* \p \v 27 Anigo Anduane Homogonaga mberedibi iba be ogoniha bedagobi nalu howa mbiralime Yasuhanda pele ngialu ibunaga tingini nginigobe ibunaga darama pelenegobi mitangi nabi bame nope hayagua ko timbuniore bira.\x + \xo 11.27 \xt Dag 9.10, 9.13, Yo 6.51, 6.63-64, Hi 10.29\x* \v 28 Ala i̱ni agi bialu harube hangu hangu manda bimi̱ya. Ani manda buwa mberedibi iba be ogoniha bedagobi nolene nga.\x + \xo 11.28 \xt Md 26.22, 2 Ko 13.5, Ga 6.4\x* \v 29 Mbiralime ani nalu howa irane Anduane Homogonaga tinginidalo manda nabi bame nope hayagua ibuni pani nole hariga tai bira. \v 30 Irane ogonidagua birimigome tí maru hongo nahe halu maru warago bo wialu maru homa bigi biyagoni. \v 31 Ina ala agi bialu harimabe mitangi birimayagua Ngode Datagaliwabehanda inahondo, Nakarulape birimi, lolene nawulebira.\x + \xo 11.31 \xt Iba 33.5, 1 Yo 1.9\x* \v 32 Ngode Datagaliwabehanda dindi mana biaga karuhondo, Tí nakarulape bialu harimigoni, lolene ngadagua inahondo nalolenaga Anduane Homogohanda ina birimagonaga áyu dabalu pani migi bialu ka.\x + \xo 11.32 \xt Iba 94.12-13, Hi 12.5-6, 12.11\x* \p \v 33 Anigo i̱naga hamene mbaliniru-o ti Anduane Homogonaga tomo nole mandagi ngoai ho biruwa wali agali maru mitangi bialu ti haru mandagi nole hondo biralimu. \v 34 Tí ani ngoai ho biraramingi Ngode Datagaliwabehanda tíhondo, Nakarulape birimi, loligo mbirali ibu tomo garibilo kayagua ibuni andaga howa tomo ala nalu ibulene nga. Te maru larimigonaga i̱ eberongi mo tiga bulebero. \c 12 \s1 Ngode Datagaliwabe Dinini ibugua mugube tara tara bame ngiagane ngaru ogo \p \v 1 I̱naga hamene mbaliniru-o Ngode Datagaliwabe Dinini ibugua bame ngiagarunaga bi heneneore tígua bayuwa manda bilimulo hamelo kogoni. \v 2 Ngode Datagaliwabenaga mana manda nabi hemingi mbirale holene nahe bi pupu wule gime wabinirume tí haru pu tara haabo hayagola harimi.\x + \xo 12.2 \xt Iba 115.5-7, Hab 2.18-19, 1 Ko 6.11, Eb 2.11-12, 1 Pi 4.3\x* \v 3 Tígua manda bulene mbira ngago ogo, Ngode Datagaliwabenaga Dinini ibugua mbirali haru kagola o biagome Yasu mini lalu ha habe nahe holebira. Ogonidagua Ngode Datagaliwabe Dinini ibugua mbirali haru kagola ndo kayagua o biagome, Yasu ibu Anduane Homogo ka, nalabehe holebira.\x + \xo 12.3 \xt Md 16.17, Mg 9.39, 2 Ko 3.5, 1 Yo 4.2-3\x* \p \v 4 Ngode Datagaliwabe Dinini mbiraore ogonime dege mugube tara tara bame ngiaga ka.\x + \xo 12.4 \xt Eb 4.4, Hi 2.4, 1 Pi 4.10\x*\x + \xo 12.4 \xt Lm 12.6-8\x* \v 5 Biamogo bulene biabe tara tara ngago Anduane Homogo mbiraore ogoni hangunaga bia haga nga.\x + \xo 12.5 \xt Lm 12.6-8, Eb 4.11\x* \v 6 Biabe bulenenaga mugube tara tara ngago Ngode Datagaliwabe mbiraore hangu kagome biabe tara tara uruni bilo wali agali hangu hangu karunaga mugube tara tara mo ta haga ka. \v 7 Ibunaga Dinini ibu wali agaliha kago walia holenaga Ngode Datagaliwabehanda ti hangu hangu bayale helo miaga.\x + \xo 12.7 \xt 1 Ko 14.26, Eb 4.7, 1 Pi 4.10-11\x* \v 8 Dinini ogoni ibugua mbiralihondo mini gigabiwi howa mana lamialu holene miaga ka. Mendealihondo Dinini mbiraore ogonime dege manda bulenenaga bi lamialu holene miaga ka.\x + \xo 12.8 \xt 1 Ko 13.2, 2 Ko 8.7\x* \v 9 Ngode Datagaliwabe Dinini mbiraore ogonime dege mbiralihondo mini mbiraore hongo ho wulene mialu mendealihondo warago bo ngaru mo dabi holene hongo miaga ka.\x + \xo 12.9 \xt Md 17.19-20, 1 Ko 13.2, 2 Ko 4.13, Ya 5.14\x* \v 10 Dinini ogoni ibugua mbiralihondo agalime nabiagane ale bilonaga hongo mialu mendealihondo Ngode Datagaliwabenaga bi mana lamulene mugube miaga ka. Tebonegome mugube tara tara midaruni hondowa ogo Ngode Datagaliwabe Dinini ibugua bira ogo dama ibugua bira lalu daba ki bulene mugube miaga ka. Ibugua mbiralihondo bi tara tara lelonaga mugube mialu mendealihondo bi tara tara larago hale howa ogoninaga irane garealo mulene mugube miaga ka.\x + \xo 12.10 \xt Ab 2.4, Lm 12.6, 1 Ko 14.5, 14.29, 1 Yo 4.1\x* \v 11 Uruni bibahende Ngode Datagaliwabe Dinini mbiraore ogoni degeme biaga ka. Ibugua wali agali hangu hanguhondo mugube tara tara miagago ibuni mua biragohondo miaga ka.\x + \xo 12.11 \xt Lm 12.4-8, 1 Ko 7.7, 2 Ko 10.13, Hi 2.4\x* \s1 Tingini mbiraoreni howa gebagene dewa bu karu ogo \p \v 12 Keriso ibu tingini mbiraore hangu ale howa ogoriani gebagene dewa wayida. Gebagene dewa tara tara uruni tingini mbiraore ogoniha hangu howa hatagi ka.\x + \xo 12.12 \xt Lm 12.4-5, 1 Ko 10.17, Ga 3.16, Eb 4.4, 4.16\x* \v 13 Ogonidagua Yu wali agali karubi Yuali ndo tara tara karubi garabaya biabe ale bia haga karubi nabini karubi ina bibahende tingini mbiraoreha holoma̱ya Ngode Datagaliwabe Dinini mbiraore ogoni degeme ina baboraya bu helaya. Ani buwa Ngode Datagaliwabehanda ina bibahendehondo ibu Dinini mbiraore ogoni ina hangu hangunaga bu miniha helo ngiya.\x + \xo 12.13 \xt Yo 6.63, Lm 6.5, Ga 3.28, Kl 3.11\x* \p \v 14 Ngode Datagaliwabehanda tingini wabialu howa gebagene mbira hangu ndo dewa wabu helene. \v 15 Geme lalu, Irane i̱ gi ndo kogodago i̱ tingini aria mbira ndo kogoni, layagua aguani layagome ibu mo tingini aria ndo helonaga ndo laga. \v 16 Haleme lalu, Irane i̱ de ndo kogodago i̱ tingini aria mbira ndo kogoni, layagua aguani layagome ibu mo tingini aria ndo helonaga ndo laga. \v 17 Tingini homane mbiraoreme de dege kale hale agua holedabe. Ibu hale dege kale nga agua holedabe. \v 18 Ogonidagua ndo Ngode Datagaliwabe ibugua tingini mbiraoreni gebagene tara tara bibahende ibuni heloa biyagoria helene.\x + \xo 12.18 \xt Lm 12.3, 1 Ko 3.5, 12.11, 12.28\x* \v 19 Gebagene mbiraore hangu kale nde tingini nakaleda. \v 20 Gebagene dewa karuninaga tingini homane mbiraore ka. \p \v 21 Ani bidago deme lalu, I̱ gila mbira bulene henge nawi, nalabehe. Haguamebi lalu, Gela mbira bulene henge nawi, nalabehe. \v 22 Ani ndo tingini gebagene maru heledaru hongo nahe mitangi bidamaru heba nahe howa ina bayale nahabehe holeberama. \v 23 Ani buwa tingini gebagene maru mitangi bidamaru uruni iname bayuwa hondo haramali. Ani buwa tingini gebagene maru de hondolene nawi manda buwa yi halu \v 24 maru baya burugule karu ani bulene nawi. Ngode Datagaliwabe ibunime ina tingininaga gebagene maru galone ndodalo mitangi bidamaru mo galone halu tingini gebagene bibahende mo gimbu bu helene. \v 25 Anigo tinginini talebu baga nabi howa gebagene tara tara bibahenderume tini handaya hagahaga biaga ka. \v 26 Tingini gebagene mbiragome tandaga nayagua gebagene bibahende tandaga nai haga. Gebagene mbiranaga mini yaraga hayagua gebagene bibahende turu hai haga. \p \v 27 Anigo tí bibahende Kerisonaga tingini kamigoni. Ani buwa tí hangu hangu howa tingini ogoninaga gebagene mbira mbira kami.\x + \xo 12.27 \xt Lm 12.5, Eb 1.23, 5.30, Kl 1.24\x* \v 28 Anigo Ngode Datagaliwabehanda Keriso hameigini bibahende heleneru ti hangu hangu heloa biyagoria helene. Ala ibugua \w abosolo\w* helalu mende bi mana \w latagi\w* haga helalu tebone lawai haga helalu mane agalime nabiagane ale bilobi mahaore warago bo ngaru mo dabi helobi biamogo biagane helobi haru hagane helobi bi tara tara hale naheneru lelobi helaya.\x + \xo 12.28 \xt Ab 13.1, Lm 12.6, Eb 2.20, 4.11-12\x* \v 29 Ti bibahende abosolo hangu ndo ka. Bibahende bi mana latagi haga hangu ndo ka. Bibahende lawai haga hangu ndo ka. Ti bibahende agalime nabiagane ale biagane hangu ndo ka. \v 30 Warago bo ngaru mo dabi hagane hangu ndo ka. Ti bi tara tara hale naheneru lagane hangu ndo ka. Ti bi tara tara lararunaga galone garealo miagane hangu ndo ka. Uruni bulenenaga hongo tini yu haga haga bu ka. \v 31 Mugube duniniore ngaru yule hame timbuniore lo halimu. \p Uruni bulenenaga bayale gibiore bilimulo walia holebero.\x + \xo 12.31 \xt 1 Ko 14.1\x* \c 13 \s1 Gubalini holene ngago ogo \p \v 1 I̱na gubalini nahe howa wali agali tara taranaga bi laruyaguabi dahuliyalinaga bi laruyaguabi i̱naga bi bame mbelo ngi̱la̱o̱ laganego alebi ga̱ timbuni laganego alebi holebero. \v 2 Ogonidagua i̱na Ngode Datagaliwabe mana latagi holene mugube yu haruyaguabi manda bulene bibahende yai ho haruyaguabi Ngode Datagaliwabehanda mana ala mo pani nahe ngelenego bibahende manda biai ho koyaguabi hari wedaru ema bialu pelonaga mini mbiraore wulene yu koyaguabi uruni yu howa i̱na gubalini holeneore nayi koyagua i̱ habane nabuleneore kogoni.\x + \xo 13.2 \xt Md 17.20, 21.21, Mg 11.23, Lg 17.6, 1 Ko 12.8-10, 12.28\x* \v 3 I̱naga mbirale bibahende ngoru tale bialu wali agalihondo miai haruyaguabi i̱naga tingini irame dai helo waharo laruyaguabi uruni gubalini howa ndoore biruyagua i̱ mo bayale naholebira.\x + \xo 13.3 \xt Md 6.2\x* \p \v 4 Gubalini holeneme ema nabi hondo hagabi dara howa biamogo bia hagabi ka. Gubalini holeneme mendeali yidago i̱ nayido agini henge nalagabi ibuni mini yaraga nahagabi mine nahagabi ka.\x + \xo 13.4 \xt Min 10.12, 1 Pi 4.8\x* \v 5 Gubalini holene ogonime mana lehe nabiagabi habua nabiagabi abale kera nahagabi marume ibuhondo ko biyago mitangi bu wiaabo nahagabi ka.\x + \xo 13.5 \xt 1 Ko 10.24, Pb 2.4\x* \v 6 Gubalini holeneme mana ko birago hondowa turu nahe howa mana tiga tiga birago hondowa turu haga ka.\x + \xo 13.6 \xt Iba 10.3, Lm 1.32, 12.9, 2 Yo 4\x* \v 7 Gubalini holeneme gendabi ngaru yu howa wahalu napiagabi ibunaga mini mbiraore wulenebi mini dunu biahe holenebi minime hibu laabo holenebi ereba nahaga nga.\x + \xo 13.7 \xt Lm 15.1, 1 Ko 9.12, Ga 6.2, 2 Ti 2.24, 1 Pi 4.8\x* \v 8 Gubalini holene wiaabore holebira. Ngode Datagaliwabe mana latagi holene yu karu lamaro bulebira. Bi tara tara lolene mugube mini yu karu lamaro bulebira. Manda timbuni bulene yu karu mo ereba holebira. \v 9 Áyu ina manda bulene mugube yu howa tigi mbira hangu manda bidama. Ngode Datagaliwabe mana latagi holene mugube yu howa iname tigi mbira hangu lalu kama. \v 10 Mbirale baya buruguleore ngago ibirangi tigi mbira yu harimaru ereba holebira. \p \v 11 I̱ igiri emene hewangi waneigini emeneme laralidagua lalu miniha mitangi biralidagua bialu mbirale bule manda biralidagua bialu harugoni. Ai áyu agali kogonigo waneigini emeneme biagadagua i̱ nabi wahai haru. \v 12 Áyu dindini howa ina deme hendedamago iba wa̱i̱ auhe aleha handaredagua beramago. Awe dengui bayuwa handaya haga buleberama. Áyu tigi mbira hangu manda bidogo awe Ngode Datagaliwabe ibugua i̱ manda biai ho kadagua i̱nibi ibu manda biaiore holebero.\x + \xo 13.12 \xt Md 18.10, 2 Ko 3.18, 5.7, Pb 3.12, Ya 1.23, 1 Yo 3.2\x*\fig Áyu dindini howa ina deme hendedamago iba wa̱i̱ auhe aleha handaredagua beramago.|src="(See Pisin Bible p320).tif" size="2" ref="(13.12)" \fig* \p \v 13 Ani bilo tambu howa irane tebira ogo ngelo kamagoni. Uruni mbira mini mbiraore wulene mende mini dunu bia ho holene tebone gubalini holene ngelo kamagoni. Uruni bibahendenaga duniniore gubalini holene ngelo kama.\x + \xo 13.13 \xt 1 Te 1.3, 1 Yo 4.16\x* \c 14 \s1 Ngode Datagaliwabe Dinini ibugua mugube bame ngirarunaga mana maru ngago ogo \p \v 1 Ogonigo tígua gubalini holene hongo howa tai bilimu. Ani buwa Ngode Datagaliwabe Dinini ibugua mugube bame ngiraru yule hamelo halimu. Ngode Datagaliwabenaga bi mana latagi holene mugube duniniore ogoni yule hamelo halimu.\x + \xo 14.1 \xt 1 Ko 12.31, 14.39\x* \v 2 Mbiralime bi tara wali agalime hale nahene layagua ibugua bi laragoni wali agalime hale helo ndo Ngode Datagaliwabehondo lamiaga ka. Ibugua bi henene lolene ala la pani nahe ngelenego Ngode Datagaliwabe Dinininaga hongome laragoni.\x + \xo 14.2 \xt Ab 2.4, 10.46\x* \v 3 Anigo maru Ngode Datagaliwabe bi mana wali agalihondo latagi haragome ti biamogo bilobi mo hongo helobi mo turu helobi latagi haga. \v 4 Mbirali bi tara hale nahene laga biagome bi larago ibuni hangu biamogo bilo laga. Anigo Ngode Datagaliwabe bi mana latagi halu kagome Keriso hameigini bibahende karu biamogo biaga. \p \v 5 I̱na tí bi tara hale nahene lalimulo hamelo kogoyu tí bibahendeme Ngode Datagaliwabe mana latagi holene mugubeore yu halimulo hame timbuni lo kogoni. Ngode Datagaliwabenaga bi mana latagi haga kago ibugua bi laragome Keriso hameigini karu manda biloore laga kago ibu duniniore ka. Anigo bi tara hale nahenego laga biago ibugua bi larago mendealime lo beregedalu agua lara lolene naheyagua Keriso hameigini karu bayuwa biamogo bilo ndo layagua ibugua bi larago dunini ndo holebira.\x + \xo 14.5 \xt Dag 11.29\x* \v 6 Hamene mbaliniru-o ogonidagua i̱na tí kamiria bi tara hale nahene lole ibiruyagua tí biamogo agua buliyadabe. Ngode Datagaliwabehanda i̱hondo walia hayago nalangiruyaguabi manda bulene mbira nalangiruyaguabi Ngode Datagaliwabe mana latagi holenego naharuyaguabi mana mbira lawai naharuyaguabi i̱na tí biamogo nabibeheore. \p \v 7 Pilipe alebi ga̱wa̱ alebi ngarume bi bayuwa taba nabi ngi̱ngi̱a̱o̱ hangu layagua wali agalime iba gana ogo lara lalu ti agua manda bulebirabe. \v 8 Ami agalime mbelo biguli pu lalu be̱be̱ lalu galone ndonaga hangu layagua wai biaganeme wai bule manda manda agua bulebiradabe. \v 9 Ogonidagua tí kamirume bi tara hale nahenego lamirimiyagua marume agua laya lalu manda agua bilobe. Nde tígua bi larimiru puyabume yalu pelonaga larimi. \v 10 Dindi bibahendeha wali agali karume bi tara tara dewaore laga kago uruni bibahende bame lope nahaga galone lalu laga. \v 11 Anigo ibugua bi larago i̱na hale habe naheyagua agali bi layagoni ibu tarali holebira. I̱bi nde tarali holebero. \v 12 Anigo tígua Ngode Datagaliwabe Dinini ibugua mugube ngiraru yuleore lo howa Keriso hameigini karu mo hongo helonaga mugube maru ngiraru bayuwa yu tiga bu howa biabe bulene nga. \p \v 13 Bi hale nahene laragome lo beregedolenenaga mugube ngilo Ngode Datagaliwabehondo ngi lolene nga. \v 14 I̱na bi hale nahene lalu Ngode Datagaliwabehondo lamiruyagua i̱naga dininime dege lalu minime manda nabi bame lope holebero. \v 15 Ogonidagua biaruagodago i̱na agi bulene wiaruabe. I̱na i̱naga dininime hangu ndo minila haru howa Ngode Datagaliwabehondo bi lolebero. Ogonidagua i̱na iba gana loleberogobi i̱naga dininime hangu ndo minila haru howa lolebero.\x + \xo 14.15 \xt Iba 47.7, Eb 5.19, Kl 3.16\x* \v 16 Í̠na Ngode Datagaliwabehondo ka̱i̱ lalu howa í̠naga dinini degeme lariyagua mbirali tí heba ngoai ho bedagome í̠na bi larego hale nahene biago lalu lariyagua ibugua, E̱ ani bibe, agua lolobadabe. Í̠na bi larigo ogo ale lari lalu ibu manda bibe naheore bedagoni. \v 17 Í̠na Ngode Datagaliwabehondo ka̱i̱ larigo bi bayaleore lariyaguabi bi larigome mendeali biago ibu miniha anda pelo ndo lari. \p \v 18 Tígua bi hale naheneru laramili degego i̱na bi hale nahene lolenego tí bolanguaore howa laruligonaga Ngode Datagaliwabehondo ka̱i̱ lalu haruli. \v 19 Ani laruligo wali agali Ngode Datagaliwabe mitangi bialu lotu lole ngoai ho kagoria howa i̱na bi tara tara hale nahene dewa au lolebe tobahe lagimbu bulene hame nale kogoni. Wali agali ti bayuwa manda bilonaga i̱na bi dunini duria dege lawai hole laruyagua karulape ogoni. \p \v 20 I̱naga hamene mbaliniru-o waneigini emeneme mitangi biagadagua nabilimu. Galirume ko bulene mitangi nabi hagadagua tígua nde ogonibi howa mini dege bogabi halimu.\x + \xo 14.20 \xt Md 18.3, Lm 16.19, Eb 4.14, Pb 3.15, Hi 5.12-14, 1 Pi 2.2\x* \v 21 Anduane Homogonaga \w mbugani\w* bi gilibu ngago ogo, \q1 Anduane Homogo ibugua lalu, \q1 I̱naga wali agali urunihondo bi tara lararunaga bime lamulebero. \q1 Dindi tarani howa ibirarunaga bimebi lamulebero. \q1 Ani lamerogola lamilowa tigua hale naholebiraore, \m lenego gilibu nga.\x + \xo 14.21 \xt Ais 28.11-12, Yo 10.34\x* \v 22 Anigo bi tara tara hale naheneru lolene mugube Ngode Datagaliwabehondo mini mbiraorewi karume manda bilo walia holenaga ndo ibuhondo mini mbiraore nawi karume manda bilo walia holenaga yu ka. Ngode Datagaliwabe mana latagi holene mugube ibuhondo mini mbiraore nawi karume manda bilo walia holenaga ndo Ngode Datagaliwabehondo mini mbiraorewi karume manda bilo walia holenaga yu ka. \p \v 23 Keriso hameigini kamiru tí bibahende lotu lole ngoai ho biruwa bi hale naheneru lagalaga birimiyagua maru Keriso mana bayuwa manda nabi haga karubi maru Kerisohondo mini mbiraore nawi karubi anda ibuwa tigua bi uruni laramigo hale howa tí lulu yu kamigoni lolebira ndobe.\x + \xo 14.23 \xt Ab 2.13\x* \v 24 Ani ndo tí bibahendeme Ngode Datagaliwabe mana latagi harimiyagua maru Keriso mana bayuwa manda nabi haga karumebi Kerisohondo mini mbiraore nawi karumebi anda ibuwa bi laramigo hale hararu tigua ko biyago miniha nogoba haragola tini hangu hangu i̱ni ko haruda manda bulebira.\x + \xo 14.24 \xt Yo 16.8\x* \v 25 Tininaga miniha oholene wia do hayaru tihondo walia haragola tigua taga halu bulu paluwa Ngode Datagaliwabenaga mini yaraga halu lalu, Ngode Datagaliwabe tí heba heneneore kagoni, lalu lolebira.\x + \xo 14.25 \xt Ais 45.14, Seg 8.23, Yo 4.19\x* \s1 Ngode Datagaliwabe mitangi bialu lotu lalu howa bulene ngago ogo \p \v 26 Anigo i̱naga hamene mbaliniru-o i̱na manda bidogo ogo. Tí Ngode Datagaliwabe mitangi bialu lotu lole ngoai ho biruwa mbirame iba gana lolenebi mendeme bi mana lawai holenebi teboneme Ngode Datagaliwabehanda ibuhondo bi lamiyago lamulenebi maneme bi tara hale nahene lalu lolenebi daunime bi tara hale nahene larago ogo ale lara lalu lamulenebi uruni yalu ngoai holeberami. Uruni bibahende birarume Keriso hameigini karu biamogo bilonaga dege bulene nga.\x + \xo 14.26 \xt 1 Ko 12.7-10, 2 Ko 12.19, Eb 4.12\x* \v 27 Marume bi tara hale nahene lole manda biyagua kirali tebiralime dege lolene nga. Mbiragome ala lai kagola maha mendealime laga bialu holene nga. Ani laragola mbiralime bi lo beregedalu ogo lara lalu lamulene nga. \v 28 Mbiralime bi ogo ale lara lalu lamulene nabereyagua o ngoai ho bedamigoria bi tara hale nahene laragome latagi nahe ibuni minime Ngode Datagaliwabehondo lamialu birulene nga. \v 29 Ani buwa kirali tebiralime dege Ngode Datagaliwabe mana lamulene yu kagome lamiragola tí bedamirume bi larago lo manda bialu birulene nga.\x + \xo 14.29 \xt Ab 17.11, 1 Te 5.19-22\x* \v 30 Ani bialu bedagoria Ngode Datagaliwabehanda mbirali hale halu birayaru ariahondo galone mbira mo walia hayagua bi lalu hayago ibu lala howa birulene nga. \v 31 Ani bialu ngoai ho bedamirume manda bilobi tinaga mini mo hongo holebi tí bibahendeme hangu hangu howa Ngode Datagaliwabe mana lamulene nga. \v 32 Ngode Datagaliwabe mana lamulene mugube yu kamirume bi laramigo tíni haru howa lolene nga. \v 33 Ngode Datagaliwabe ibu mo libilaba lagane tene ndo kago ibu mo palia hagane Ngode Datagaliwabe kagoni.\x + \xo 14.33 \xt 1 Ko 11.3, 14.40, Kl 3.18, 1 Ti 2.11-12, Ta 2.5, 1 Pi 3.1\x* \p Ngode Datagaliwabenaga wali agali dindi bibahendeni ngoai hagane ngagoria \v 34 walime bi nale birulene nga. Yu wali agalinaga \w Mana\w* lowinigo ngadagua walime haru holene nawigo tigua bi nalebi birulene nga. \v 35 Tigua galone mbira tai bialu handa walia hole manda bua biyagua andagani howa tini agalinihondo hale holene nga. Ogoni irane wali agali ngoai ho bedagoria walime bi lolenego tagabiore. \p \v 36 Ngode Datagaliwabenaga bi mana pigane Korindi wali agali tíha howa tagira ibinibe be tí hangunaga yalu ibinibe. \v 37 Tí mbirali Ngode Datagaliwabenaga bi mana latagi haga kolo manda bu hayaguabi mugube Ngode Datagaliwabe Dinini ibugua ngiyago yu kolo manda bu hayaguabi i̱na tíhondo bi gilibu wia harogoni Anduane Homogohanda bi lo wia hayadalo ibugua manda bulene nga.\x + \xo 14.37 \xt 2 Ko 10.7, 1 Yo 4.6\x* \v 38 Mbiralime bi ogoni hale nahayagua tígua nde ibugua bi larago hale nahalimu. \p \v 39 Anigo i̱naga hamene mbaliniru-o tígua Ngode Datagaliwabe bi mana latagi holene mugube hame timbuni lo halimu. Ani buwa mbiralime bi tara hale nahene lagaruhondo, Tígua bi ogoni lolene nawi, nalalimu.\x + \xo 14.39 \xt 1 Ko 12.31, 1 Te 5.20\x* \v 40 Bibahende beremiru bayuwa tigabi hanguore bulene nga.\x + \xo 14.40 \xt 1 Ko 14.33, Kl 2.5\x* \s1 Keriso ibu homali howa heyinigo ogo \c 15 \p \v 1 Ogonigo i̱naga hamene mbaliniru-o i̱na Bi Mana Debene tíhondo langirugo hale howa tígua yu tiga birimigobi mini mbiraore wuwa mini bilinahe kamigobi ogoninaga i̱na tí lone mo mitangi bua kogoni.\x + \xo 15.1 \xt Lm 5.2, Ga 1.11\x* \v 2 Mana langirugoni hongo howa yu kamiyagua Ngode Datagaliwabehanda tí pele ngiragoni. Be ani ndo tí bame irane nahende howa yu tiga bu kamibe.\x + \xo 15.2 \xt Ga 3.4\x* \p \v 3 Galone timbuniore i̱hondo langiyadagua i̱na tíhondo langirugo ogo. Anduane Homogonaga \w mbugani\w* gilibu ngadagua Keriso ibugua iname ko birimagonaga homa hene.\x + \xo 15.3 \xt Iba 22.15, Ais 53.5-12, Dan 9.26, Seg 13.7, 1 Ko 11.2, 11.23, Ga 1.12\x* \v 4 Anduane Homogonaga mbugani gilibu ngadagua dege ibunaga tingini hora hayagola horo teboneni Ngode Datagaliwabehanda ibu ho dai bilo mo heya hene.\x + \xo 15.4 \xt Iba 16.8-10, Md 12.40, Lg 24.26, 24.46, Ab 2.24-32, 13.33-35\x* \v 5 Heyu howa ibu Pida de hendelo ala ha pani halu mani \w abosolo\w* agali homberiali (12) biaru de hendelo ha pani hene.\x + \xo 15.5 \xt Md 28.16-17, Mg 16.14, Lg 24.34-36, Yo 20.19\x* \v 6 Ani buwa ibu haruru ibaga biaga dewaore handari duria (500) agima ti mandagi hearia ibugua tibi de hendelo ha pani hene. Haruru ibaga biaga odaruni dewaore áyu kago mbira mbira dege homene. \v 7 Ani bialu ibu Yamese de hendelo ha pani howa abosolo maru bibahende hendelobi ha pani dege hene.\x + \xo 15.7 \xt Lg 24.50, Ab 1.3-4\x* \p \v 8 Maniore i̱ Polo nakarulape ko waneigini hono wahene ale hewaria ibugua i̱ de hondoliyabi ha pani haya.\x + \xo 15.8 \xt Ab 9.3-6, 22.14, 22.18, 1 Ko 9.1\x* \v 9 Abosolo agali bibahende karu helowa i̱ niraore kogoni nde i̱na Ngode Datagaliwabenaga wali agali heneru mo tandaga haga harugonaga i̱ abosolo agali ka labe nahe harugoni.\x + \xo 15.9 \xt Ab 8.3, 9.1, Ga 1.13, Eb 3.8, 1 Ti 1.13-15\x* \v 10 Anigoyu Ngode Datagaliwabenaga biamogo bia holeneme i̱ áyu kogodagua holiya mo heya hayago kogoni. Ngode Datagaliwabehanda ibunaga biamogo bia holene i̱hondo ngiyago yuwa bame hope nahe howa i̱na biabe timbuniore bialu abosolo agali bibahende i̱na biabe birugome bu bolangua haru. Ani birugoni i̱ninaga hongome ndo Ngode Datagaliwabenaga biamogo bia holene i̱ha heagola birugoni.\x + \xo 15.10 \xt Ab 8.3, Lm 15.18-19, 2 Ko 3.5, 6.1, 11.5, 11.23, Pb 2.13\x* \v 11 Ogonigo mana ogoni i̱na langiruyaguabi tigua langiyaguabi ina bibahendeme mana mbiraore hangu dege langeramaligo tígua hale howa yu tiga bidami. \s1 Ina homali howa heyu holeberamago ogo \p \v 12 Anigo iname mana lamulene tene Keriso ibu homalu Ngode Datagaliwabehanda mo heya henego kagonaga lameramaligo tí marume wali agali homenego naheyulebiraore laramiligo irane agibe. \v 13 Ogoni henene larimiyagua Ngode Datagaliwabehanda Keriso mo heya nahe laramida. \v 14 Ngode Datagaliwabehanda Keriso mo heya nahenedale nde iname mana mbira lamulene nangale. Tíguabi nde mana yu tiga bulene nangale. \v 15 Ogoni dege ndo. Mende larogo wali agali homeneru Ngode Datagaliwabehanda mo heya nahagayagua iname ibugua Keriso mo heya hene larimago mo heya naheneyagua nde tigua ina ke̱ haga ka labehe holebira.\x + \xo 15.15 \xt Ab 1.22, 2.24-32, 4.10, 4.33, 5.32, 13.30\x* \v 16 Wali agali homenego Ngode Datagaliwabehanda mo heya nahagayagua Kerisobi mo heya nahenedagoni. \v 17 Ngode Datagaliwabehanda Keriso mo heya naheneyagua tígua ibuhondo mini mbiraore wirimigo bame wuwa ko birimigo nadome ko bialu haabo kami. \v 18 Ani mitangi bu kamiyagua wali agali Kerisohondo mini mbiraore wu howa homeneru tibi hariga koha piya labehe kamagoni. \v 19 Iname dindini holene hangunaga Kerisohondo mini dunu bia ho kamayagua wali agalime maruhondo dara hagadagua ndo tigua inahondo dara timbuniore holene wulebira. \p \v 20 Ogonidagua nalabeheore. Manane Keriso ibu homalu Ngode Datagaliwabehanda heneneore mo heya henedagua wali agali bibahende homeneru ibugua mo heya holebira.\x + \xo 15.20 \xt Ab 26.23, 1 Ko 15.23, Kl 1.18, 1 Pi 1.3, Mo 1.5\x* \v 21 Agali mbira ibuha howa homolene wali agali bibahendeni yu anda ibinidagua agali mende ibuha howa mo heya holene yu anda ibini.\x + \xo 15.21 \xt Yo 11.25, Lm 5.12, 5.17-18, 6.23\x* \v 22 Wali agali bibahende Adamaha howa homolene winidagua wali agali Kerisoha howa mo heya holene wulebiraore. \v 23 Bulebirago ogo. Keriso ibuni ala heyiyadagua ibuni dai birangi ibunaga wali agali mo heya holebira.\x + \xo 15.23 \xt 1 Te 4.15-17, Mo 20.5\x* \v 24 Ani biragola hamaro bulene horo ibirangi Kerisohanda dama bibahende haru hagarubi hondo hagarubi hongoherubi ti bibahendenaga hongo bo podai holebira. Ani podai howa Keriso ibugua haru hayaruni ibu Aba Ngode Datagaliwabehondo miai holebira. \v 25 Ogoni irane Ngode Datagaliwabehanda waitigi bibahende biaru tinaga hongo bo podalu Kerisonaga geha mo ngelai helo Kerisohanda haru holene ngaore.\x + \xo 15.25 \xt Iba 110.1, Md 22.44, Ab 2.34-35, Hi 1.13\x* \v 26 Ngode Datagaliwabehanda ibuni wayali halu maniore waitigi homanaga hongo bo podolebira.\x + \xo 15.26 \xt 2 Ti 1.10, Mo 20.14, 21.4\x* \v 27 Anduane Homogonaga \w mbugame\w* ledago ogo. Ngode Datagaliwabehanda mbirale bibahende karubi ngarubi Kerisonaga geha ngelai ho ka, lalu gilibu nga. Mbirale bibahende lararu uruni heba Ngode Datagaliwabe ibuni bimaga naheore howa ibugua mbirale karubi ngarubi bibahende Kerisonaga geha mo ngelai kagoni lenego manda bimi̱ya.\x + \xo 15.27 \xt Iba 8.6, Md 28.18, Hi 2.8, 1 Pi 3.22\x* \v 28 Ani bidagola Ngode Datagaliwabehanda mbirale bibahende karubi ngarubi Keriso ibugua haru helo ibunaga andaneha mo ngelai holebira. Mo ngelai kagola nde Keriso ibu Ngode Datagaliwabe Iginiore howa Ngode Datagaliwabenaga andaneha ibuni helolebira. Ala Ngode Datagaliwabehanda mbirale hayarubi wiyarubi Kerisonaga geha mo ngelenego bibahende Ngode Datagaliwabe ibugua ibuni hangu daligaore howa hondo hagimbu biai holebira. \p \v 29 Bi mbira laro. Wali agali maru karume wali agali homeneru mitangi bialu tinaga baboraya mo bia hagago ti aginaga biagabe. Ti marume lalu, Wali agali homeneru naheyulebira, laganego bi ogoni heneneyagua wali agali homenerunaga baboraya bu wia haganego irane agibe. \v 30 Ogoni heneneyagua inamebi homolene kaware ngagoria ha para haabo haramaligo irane agibe.\x + \xo 15.30 \xt Lm 8.36, 2 Ko 11.26, Ga 5.11\x* \v 31 Hamene mbaliniru-o horo bibahendeni i̱ homolene kaware ngagoria ha para haabo haruli. I̱na tí mitangi timbuni biaabo halu inanaga Anduane Homogo Keriso Yasuha howa holene yu kamagonaga bi ogoni latagi haro.\x + \xo 15.31 \xt Lm 8.36, 2 Ko 4.10-11, 1 Te 2.19\x* \v 32 I̱na Ebesani howa nogo gabua tara tara baba gungu birugo dindi holene hangu mitangi bialu biruyagua agi karulolenaga bialu harube. Bi mbira laganego ngago ogo, Iya yawi dege homami̱ya kamago tomobi ibabi áyu kamaore nama nalarama, laga. Wali agali homeneru naheyulebirago lalu heneneyagua bi ani lolene karulape ngagoni.\x + \xo 15.32 \xt Aga 2.24, Ais 22.13, Lg 12.19-20, 2 Ko 1.8, 4.10-11\x* \p \v 33 Marume tí mo pila holigo manda bu holene bi lo ngago ogo. Wali agali mana ko biaga karu heba nenege hinu haabo harimiyagua tigua tí mo ko holebira, lagane lo nga. \v 34 Tí mini tigabi wiadai bialu ko bialu haramiligo yu wahalimu. I̱na tí tagaore halimulonaga larogo tí marume Ngode Datagaliwabe manda nabiore kami.\x + \xo 15.34 \xt Ab 26.8, Lm 13.11, 1 Ko 6.5, Eb 5.14, 1 Te 4.5\x* \s1 Homali howa heyuwa tingini ogobi holeberama lalu langidago ogo \p \v 35 Marume bi ogodagua lolebira, Wali agali homeneru agua bialu mo heya holobadabe. Tinaga tingini abi ale holobadabe, lolebira.\x + \xo 15.35 \xt Yo 12.24, 1 Yo 3.2\x* \v 36 Tí mini nawi kamibe. Tígua mbirale egene dindiha hangaramigola egene ogoni togo buwa mani doai laga ndobe.\x + \xo 15.36 \xt Yo 12.24\x* \v 37 Widi egeneyaguabi egene tarayaguabi hangaramiligo egene ibuni hangu hangaramili ndobe. Mani holebiragobi homane bibahende ndo hangarimi. \v 38 Ngode Datagaliwabehanda ibuni manda bidadagua egene ogoniha howa irane anda helo miaga. Ibugua egene tara tara uruni tinaga irane hangu hangu holene ngadagua miaga.\x + \xo 15.38 \xt Pig 1.11\x* \p \v 39 Dindini kamaru bibahendenaga tingini mbiraore hangu ndo tara tara bu kama. Wali agalinaga tingini tara ale nogo tara tara karunaga tingini tara ale ega tara tara bedarunaga tingini tara ale wena tara tara ibaha bedarunaga tingini tara ale lowa bu kamagoni. \p \v 40 Hari daligani mbirale tara tara karu tinaga tingini nde tara halu dindini mbirale tara tara karu tinaga tingini nde tara halu bidagoni. Hari daligani karu tinaga yári nde daligani kagobi halu dindini karu tinaga yári nde dindini kagobi kagoni. \v 41 Nibi egebi yakundirubi tinaga wá holene mbiraore hangu ndo tínaga wá holene tara tara kagoni. Yakundi uruni tinibi tinaga wá holene mbiraore hangu ndo wá holene tara tara haga bigi bidagoni. \p \v 42 Ogonidagua wali agali homeneru Ngode Datagaliwabehanda ti mo heya holebirago ogo. Homene tingini hora haramagola togo biaga wiyagoni. Ngode Datagaliwabehanda mo heya haragola togo nabi haabobo bu holebira.\x + \xo 15.42 \xt Dan 12.3, Md 13.43\x* \v 43 Homa hora halu howa de hondoa nabi hongobi naheore hora haramali. Ngode Datagaliwabehanda homali howa mo heya haragola hongohe baya gibiore heyulebira.\x + \xo 15.43 \xt Pb 3.20-21\x* \v 44 Homa hora halu howa dindinaga tingini hayagobi hora haramaligoni. Ngode Datagaliwabehanda homali howa mo heya haragola dinininaga tingini holebira. Dindinaga tingini kamadagua dinininaga tingini nde holebira ndobe. \v 45 Anduane Homogonaga \w mbugani\w* ogodagua leda, Agali mbira mini Adama Ngode Datagaliwabehanda pigane wabinigo ibu dindini holenehe hene, lalu gilibu nga. Ogonidagua ndo Adama mende mani henego ibu Dinini howa holene gahengeore miagane ka.\x + \xo 15.45 \xt Pig 2.7, Yo 6.33, 6.39-40, 6.54, 6.63, 2 Ko 3.4-6, 3.17, Pb 3.21\x* \v 46 Dinini holene ala íbu haga ndo. Dindini holene ala howa mani dinini holene íbu haga. \v 47 Adama ala íbu henego Ngode Datagaliwabehanda ibu dindime wabu helene. Adama mende maha henego ibu dahuliya andaga howa dalini.\x + \xo 15.47 \xt Pig 2.7, 3.19, Yo 3.13, 3.31\x* \v 48 Wali agali dindialinaga kamaru ina mbirali dindime wabini biagobi kama. Wali agali dahuliya andaganaga kamaru ina mbirali dahuliya andaga howa dalini biagobi holeberema. \v 49 Agali dindime wabu helenego ale kamadagua agali dahuliya andaga howa dalinigo ibu ale holeberama.\x + \xo 15.49 \xt Lm 8.29, 2 Ko 3.18, Pb 3.21, 1 Yo 3.2\x* \p \v 50 Hamene mbaliniru-o bi larogoni irane tinginimebi daramamebi wabini karume Ngode Datagaliwabehanda Handame Ho Kagoria nakarulolebiraore. Togo biaga tinginime togo nabiaga ngagoria nakarulabehe ka.\x + \xo 15.50 \xt Md 16.17, Yo 3.3-5, 1 Ko 6.13\x* \v 51-52 Galone mbira ala mo pani nahe ngelenego langerogo hale halimu. Ina bibahende homai nahe howa biguli mbira lamaro biragola ina abaleore de pandi mugu laradagua bialu Ngode Datagaliwabehanda ina mo tara holebira. Biguli ogoni laragola homene biaru bibahende ti Ngode Datagaliwabehanda mo heya howa haabobo bu holene tingini karulolebira. Ani bialu Ngode Datagaliwabehanda ina bibahende mo tara holebira.\x + \xo 15.51-52 \xt Pb 3.21\x*\x + \xo 15.51-52 \xt 1 Te 4.15-17\x*\x + \xo 15.51-52 \xt Seg 9.14, Md 24.31, 1 Te 4.16\x*\fig Biguli mbira lamaro biragola ... Ngode Datagaliwabehanda ina mo tara holebira.|src="LEAR 65.tif" size="1" ref="(15.51-52)" \fig* \v 53 Ani buwa tingini togo biaga biaru wahalu togo nabiaga haabobo bu holenenaga karulo aribia holebira. Homagane tingini wiyaru wahalu nahomagane ngaru karulo aribia holebira.\x + \xo 15.53 \xt 2 Ko 5.4\x* \v 54 Tingini togo biaga wiyaru tingini togo nabiaga ngaru karulo aribia halu tingini homaga wiyaru tingini nahomagane ngaru karulo aribia hai holebira. Ani biai kagola Anduane Homogonaga mbugani lo wiyadagua, Ngode Datagaliwabehanda homagane mo wahai halu ibuni wayali haiore kagoni, lalu gilibu ngadagua heneneore lola holebira.\x + \xo 15.54 \xt Ais 25.8, Hi 2.14-15, Mo 20.14\x* \q1 \v 55 Homa-o í̠naga wayali holene agiha ngebe.\x + \xo 15.55 \xt Hos 13.14\x* \q1 Homa-o í̠na bope holenego í̠ hongo agiha ngebe, \m lenego gilibu nga. \v 56 Homa ibu hongo miagane tene ko buleneme. Ko bulenenaga hongo \w Mana\w* lowini ngagoha howa miaga.\x + \xo 15.56 \xt Lm 4.15, 5.13, 6.14, 7.5, 7.13\x* \v 57 Ani biagago áyu inanaga Anduane Homogo Yasu Kerisoha howa Ngode Datagaliwabehanda inahondo wayali holene ngidagonaga iname ibuhondo turu halu ka̱i̱ore laabo hami̱ya.\x + \xo 15.57 \xt Lm 7.25, 1 Yo 5.4-5\x* \p \v 58 Anigo i̱naga hamene mbalini turubiru-o tí mini bilinahe howa ema nabi hongo hoore halimu. Anduane Homogonaga biabe bulene galone timbuni ngago manda bialu tígua ibunaga biabe bule manga nahe ebebe buwa biaabo halu halimu.\x + \xo 15.58 \xt 2 Bit 15.7, 1 Ko 3.8, 2 Pi 3.14, Mo 14.13\x* \c 16 \s1 Ngode Datagaliwabenaga wali agali munime biamogo bulene ngago ogo \p \v 1 Ai Ngode Datagaliwabenaga wali agali Yudia dindini karu munime biamogo bulene ngagonaga i̱na Keriso hameigini Galesia dindini hagahaga bidaruhondo bilimu larudagua tíhondobi ani bulene nga laro.\x + \xo 16.1 \xt Ab 24.17, Lm 15.25-26, 2 Ko 8.1-9, Ga 2.10\x* \v 2 Horo Sande bibahendengi tígua hangu hangu howa tínaga muni mirimidagua tale bialu muni maru mo bagi ho ngelaga bilimu. Ani birimiyagua i̱ tí kamiria eberoangi muni mo mogo bulene irane nawulebira.\x + \xo 16.2 \xt Ab 20.7, Mo 1.10\x* \v 3 I̱na íbu howa agali maru tígua dabarimigo Keriso hameigini Yarusalemeni karu karia muni yalu pelo tihondo i̱na beba gilibu yalu pudaba lolebero. \v 4 I̱ polene ngayagua nde ti i̱ heba poleberema. \s1 Polohanda ibaga bulenaga manda manda binigo ogo \p \v 5 I̱na Masedonia dindi polene ngaore manda bialu kogo pialu howa tí kamiria tagira ibagua.\x + \xo 16.5 \xt Ab 19.21\x* \v 6 Ibuwa tí heba emene lu holene mitangi bidogo ira yuni gilope howa dagare biagane horo bibahenderu tí heba haabo holebero bada. Aguani tí heba emene howa i̱na maha polene ngadagua poliya tígua i̱ biamogo bialu ngua holeberami.\x + \xo 16.6 \xt Lm 15.24, Ta 3.12\x* \v 7 I̱ tí kamiria ibalu abale bolangua halu polene hame nale kogoni. Anduane Homogohanda i̱ tí heba lu holene henge ngiyagua nde luore hami̱ya manda bu ko.\x + \xo 16.7 \xt Ab 18.21\x* \p \v 8 I̱na \w Pendigosi\w* horo ibilo tangi i̱ Ebesa ogoriani holene manda bu ko.\x + \xo 16.8 \xt LBM 23.15-21, Man 16.9-11\x*\x + \xo 16.8 \xt Ab 19.8-10\x* \v 9 Waitigi dewa karuni helowa i̱ ogoriani howa biabe bayuwa bulene henge timbuniore ngagoni.\x + \xo 16.9 \xt Ab 14.27, 19.8-10, 2 Ko 2.12, Kl 4.3, Mo 3.8\x* \p \v 10 Timodi ibu tí kamiria ibiyagua tígua ibu mo turu halu nenege hinu halimu. I̱na Anduane Homogonaga biabe bialu kodagua ibuguabi bialu kagoni.\x + \xo 16.10 \xt 1 Ko 4.17\x* \v 11 Tígua Timodi handape nahe howa bayuwa de hondo halu i̱ kogoria dai bilo ibu ibaga bialu kagoria tígua biamogo bialu mo turu halimu. Ibu Keriso hameigini maru heba i̱ koria dai bulebira mitangi bialu kogoni. \p \v 12 Ai inanaga hamene Aboloso mitangi bialu bi mbira laro. Ibu Keriso hameigini maru heba tí kamiria ibilo i̱na mo poa haabo haruli. Ani bialu hewaria ibu áyu ogoni polene mitangi nabi ka. Mani ibu henge wirangi ibulebira.\x + \xo 16.12 \xt 1 Ko 1.12, 3.6\x* \s1 Bi lamaro bidago ogo \p \v 13 Tígua mamage halubi mini mbiraore wirimigo bilinahe ho halubi gi nahe howa hongohe halubi halimu.\x + \xo 16.13 \xt Iba 31.24, 1 Ko 15.1, Eb 6.10, Pb 1.27, Kl 1.11, 1 Te 5.6\x* \v 14 Biabe bibahende beremigo gubalini howa bialu halimu.\x + \xo 16.14 \xt 1 Ko 14.1, 1 Pi 4.8\x* \p \v 15 Sebanasabi ibu damenerubi ti hayago manda bu kami. Tigua wali agali Agaia dindini howa Yasu Kerisohondo mini mbiraore ti pigane wialu Ngode Datagaliwabenaga wali agali biamogo bulenaga biabe bialu kagoni.\x + \xo 16.15 \xt Lm 16.5, 1 Ko 1.16\x* \v 16 I̱naga hamene mbaliniru-o uruni tigua biradagua tí kamirume nde talialu bialu halimu. Wali agali marubi ti heba biabe biamogo bialu karu de hondowa tigua biradagua tí kamirume nde talialu bialu halimu laro.\x + \xo 16.16 \xt 1 Te 5.12\x* \p \v 17 Sebanasa Podunadasa Agaigasa imaru ti i̱ hewaria ibiyagola i̱ turu timbuni harugoni. Tígua ibiradagua uruni tigua íbu aribia hayagoni. \v 18 Ti tebiralime tí mo turu hayadagua i̱bi mo turu hayago agali urunibi iname mitangi timbuni bulene nga.\x + \xo 16.18 \xt Pb 2.29\x* \p \v 19 Keriso hameigini Esia dindini hagahaga bu karume, Tí mitangi bu kama, lalu lawia hara. Aguila Pirisilala Keriso hameigini libunaga andagani ngoai hagarubi tigua, Ina Kerisoha howa turu halu tí mitangi bu kama, lalu lawia hara.\x + \xo 16.19 \xt Ab 18.2, 18.18, 18.26, Lm 16.5, 2 Ti 1.15\x* \v 20 Keriso hameigini oali karumebi, Tí mitangi bu kama, lalu lawia hara. Tí bibahende kamiru gubalini halu gi tigani bialu mini yani howa turu haga bilimu.\x + \xo 16.20 \xt Lm 16.16, 2 Ko 13.12\x* \p \v 21 I̱ Polohanda i̱ni gime gili bialu, Tí mitangi bu ko, lalu gili bero.\x + \xo 16.21 \xt Kl 4.18, 2 Te 3.17\x* \p \v 22 Mbirali Anduane Homogohondo gubalini naheyagua ibuhondo ha holene nga. Inanaga Anduane Homogo íbu-o.\x + \xo 16.22 \xt Ga 1.8-9\x* \p \v 23 Anduane Homogo Yasunaga biamogo bia holene tí heba wiaabo helo hamelo ko. \p \v 24 I̱ Keriso Yasuha howa i̱naga gubalini holene tí bibahendeha helaro.